Meer documenten
Commissie presenteert stappenplan voor effectieve en rechtmatige toegang tot gegevens voor rechtshandhaving
De Europese Commissie heeft vandaag een stappenplan gepresenteerd om ervoor te zorgen dat rechtshandhavingsinstanties in de EU daadwerkelijk en rechtmatig toegang hebben tot gegevens. De routekaart is een belangrijk resultaat in het kader van ProtectEU – de interneveiligheidsstrategie van de EU die de Commissie in april van dit jaar heeft gepresenteerd.
Terrorisme, georganiseerde misdaad, onlinefraude, drugshandel, seksueel misbruik van kinderen, seksuele afpersing, ransomware en andere strafbare feiten hebben allemaal een gemeenschappelijk kenmerk: Ze laten digitale sporen achter. Aangezien 85 % van de strafrechtelijke onderzoeken nu afhankelijk is van elektronisch bewijsmateriaal, hebben rechtshandhavingsinstanties betere instrumenten en een gemoderniseerd rechtskader nodig om op rechtmatige wijze toegang te krijgen tot digitale gegevens, met volledige eerbiediging van de grondrechten.
De routekaart is gericht op zes belangrijke gebieden:
- Bewaring van gegevens: In 2025 zal de Commissie een effectbeoordeling uitvoeren met het oog op de actualisering van de EU-regels inzake gegevensbewaring. Daarnaast zullen Europol en Eurojust werken aan de versterking van de samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties en dienstverleners op het gebied van de toegang tot elektronisch bewijsmateriaal.
- Wettelijke onderschepping: Om rechtshandhavingsinstanties in staat te stellen bewijsmateriaal te verkrijgen in alle systemen en rechtsgebieden, zal de Commissie maatregelen onderzoeken om de grensoverschrijdende samenwerking voor het rechtmatig onderscheppen van gegevens tegen 2027 te verbeteren, zowel tussen autoriteiten onderling als tussen autoriteiten en dienstverleners. Belangrijke acties voor de komende jaren zijn onder meer het beoordelen van de noodzaak om het Europees onderzoeksbevel verder te versterken (tegen 2027) en het ondersteunen van de inzet van beveiligde capaciteit voor informatie-uitwisseling tussen de lidstaten, Europol en andere veiligheidsagentschappen (2026-2028).
- Digitaal forensisch onderzoek: Rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten moeten digitaal bewijsmateriaal dat op elektronische apparaten is opgeslagen, kunnen analyseren en bewaren. De Commissie zal samen met Europol een analyse van lacunes en behoeften voor technische oplossingen op het gebied van digitaal forensisch onderzoek coördineren en de ontwikkeling van forensische instrumenten ondersteunen met EU-financiering en publiek-private partnerschappen. Europol wordt verzocht zich te ontwikkelen tot een kenniscentrum voor operationele expertise op het gebied van digitaal forensisch onderzoek en de coördinatie met nationale autoriteiten en particuliere partijen te intensiveren (vanaf 2026).
- Decryptie: In 2026 zal de Commissie een technologieroutekaart voor versleuteling presenteren om oplossingen te identificeren en te evalueren die de rechtshandhaving rechtmatige toegang tot versleutelde gegevens mogelijk maken en tegelijkertijd de cyberbeveiliging en de grondrechten waarborgen. De Commissie zal ook de ontwikkeling van nieuwe decryptietechnologieën ondersteunen om Europol uit te rusten met een decryptiecapaciteit van de volgende generatie (vanaf 2030).
- Normalisatie: De Commissie zal samenwerken met Europol, belanghebbenden uit de sector, deskundigen en rechtshandhavers om een EU-aanpak van normalisatie voor de interne veiligheid te ontwikkelen en te stroomlijnen, met bijzondere aandacht voor digitaal forensisch onderzoek, legale openbaarmaking en legale onderschepping.
- AI-oplossingen voor rechtshandhaving: Tegen 2028 zal de Commissie de ontwikkeling en uitrol bevorderen van AI-instrumenten die autoriteiten in staat stellen grote hoeveelheden in beslag genomen gegevens rechtmatig en doeltreffend te verwerken, waardoor digitaal bewijsmateriaal efficiënter kan worden gefilterd en geanalyseerd.
Volgende stappen
De Commissie verzoekt de lidstaten de routekaart te bespreken tijdens de informele Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ) van 22 en 23 juli.
Achtergrond
In de politieke richtsnoeren van voorzitter Von der Leyen van juli 2024 werd benadrukt dat de rechtshandhaving moet worden uitgerust met adequate en actuele instrumenten om rechtmatig toegang te krijgen tot digitale informatie, met inachtneming van de grondrechten.
In april 2025 presenteerde de Commissie ProtectEU – de interneveiligheidsstrategie van de EU, waarin zij haar voornemen aankondigde om in de eerste helft van 2025 een stappenplan voor te leggen voor rechtmatige en doeltreffende toegang tot gegevens voor rechtshandhaving.
Het stappenplan is ook een reactie op de conclusies van de Raad JBZ van december 2024, waarin de lidstaten de Commissie uitdrukkelijk verzochten een dergelijk werkplan op te stellen. Dit volgt op de werkzaamheden van de Groep op hoog niveau inzake toegang tot gegevens voor rechtshandhaving, die in 2023 is opgericht om de toenemende uitdagingen van de toegang tot kritisch digitaal bewijsmateriaal aan te pakken. De groep presenteerde 42 aanbevelingen in mei 2024 en een eindverslag in november 2024, die beide door de Raad werden goedgekeurd.
Voor meer informatie
Routekaart voor effectieve en rechtmatige toegang tot gegevens voor rechtshandhaving