Meer documenten
Europees democratieschild en EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld effenen de weg voor sterkere en veerkrachtigere democratieën
De Commissie heeft vandaag het Europees democratieschild gepresenteerd, met een reeks concrete maatregelen om sterke en veerkrachtige democratieën in de hele EU te versterken, te beschermen en te bevorderen. Een open ruimte voor het maatschappelijk middenveld vormt de kern van onze democratieën, en daarom heeft de Commissie ook een EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld voorgesteld voor een sterkere betrokkenheid, bescherming en ondersteuning van maatschappelijke organisaties die een essentiële rol spelen in onze samenlevingen. Beide initiatieven zijn uiteengezet in de politieke beleidslijnen en de toespraak van voorzitter Von der Leyen over de Staat van de Unie van dit jaar.
Het Europees Democratieschild en de EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld bevatten maatregelen ter bescherming van de belangrijkste pijlers van onze democratische stelsels: vrije mensen, vrije en eerlijke verkiezingen, vrije en onafhankelijke media, een levendig maatschappelijk middenveld en sterke democratische instellingen.
Voorzitter Von der Leyen verklaarde: “Democratieis de basis van onze vrijheid, welvaart en veiligheid. Het Europees Democratieschild zal de kernelementen versterken die burgers in staat stellen elke dag onze gedeelde democratische waarden na te leven: vrijheid van meningsuiting, onafhankelijke media, veerkrachtige instellingen en een levendig maatschappelijk middenveld. Dit is de kracht van Europa en we moeten ons collectieve vermogen om Europa te allen tijde te beschermen, vergroten."
Europees Democratieschild
De acties in het kader van het Europees Democratieschild zullen onze collectieve capaciteit om informatiemanipulatie en desinformatie tegen te gaan verder versterken en onze veerkracht versterken door middel van een samenlevingsbrede aanpak. Het Europees Democratieschild zal acties voorstellen op drie belangrijke pijlers: 1) het waarborgen van de integriteit van de informatieruimte; 2) versterking van onze instellingen, eerlijke en vrije verkiezingen en vrije en onafhankelijke media; en 3) het vergroten van de maatschappelijke veerkracht en de betrokkenheid van de burgers.
Een belangrijk resultaat van het Europees Democratieschild zal een nieuw Europees Centrum voor democratische veerkracht zijn, dat de deskundigheid en middelen van de EU en de lidstaten zal bundelen om onze collectieve capaciteit te vergroten om te anticiperen, bedreigingen op te sporen en erop te reageren en democratische veerkracht op te bouwen. Met de lidstaten als kern zal het Centrum fungeren als kader om het delen van informatie te vergemakkelijken en capaciteitsopbouw te ondersteunen om het hoofd te bieden aan veranderende gemeenschappelijke dreigingen, met name buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging (FIMI) en desinformatie.
Het Centrum zal, ondersteund door en in nauwe coördinatie met het systeem voor snelle waarschuwingen van de Europese Dienst voor extern optreden, bestaande netwerken en structuren met elkaar verbinden.
Binnen het Centrum zal een platform van belanghebbenden worden opgericht om de dialoog met betrouwbare belanghebbenden zoals maatschappelijke organisaties, onderzoekers en de academische wereld, factcheckers en aanbieders van mediadiensten te vergemakkelijken.
- Waarborging van de integriteit van de informatieruimte
Het versterken van de integriteit van de informatieruimte is van essentieel belang voor mensen om hun rechten uit te oefenen en zich in te zetten voor democratie. De Commissie zal verder samenwerken met de ondertekenaars van de gedragscode betreffende desinformatie en een wet inzake digitale diensten en een crisisprotocol opstellen om de coördinatie tussen de relevante autoriteiten te vergemakkelijken en te zorgen voor snelle reacties op grootschalige en mogelijk transnationale informatieoperaties. Er zal een onafhankelijk Europees netwerk van factcheckers worden opgezet om de capaciteit voor factchecking in alle officiële talen van de EU te vergroten en het Europees Waarnemingscentrum voor digitale media zal nieuwe onafhankelijke monitoring- en analysecapaciteiten ontwikkelen voor situationeel bewustzijn over verkiezingen of in crisissituaties.
- Versterking van onze instellingen, eerlijke en vrije verkiezingen en vrije en onafhankelijke media
Hoewel de organisatie en het verloop van verkiezingen onder de bevoegdheid van de lidstaten vallen, is nauwere samenwerking op EU-niveau noodzakelijk om gemeenschappelijke uitdagingen op dit gebied aan te pakken. De Commissie zal daarom de werkzaamheden in het kader van het Europees samenwerkingsnetwerk voor verkiezingen versterken door systematische uitwisselingen te organiseren over belangrijke onderwerpen voor de integriteit van verkiezingsprocessen. De Commissie zal ook richtsnoeren presenteren over het verantwoord gebruik van AI in verkiezingsprocessen en de toolkit voor verkiezingen in het kader van de wet inzake digitale diensten actualiseren.
Om het toenemende geweld tegen politieke kandidaten en gekozen vertegenwoordigers aan te pakken, zal de Commissie een aanbeveling en een gids met beste praktijken in de lidstaten inzake de veiligheid van politieke actoren presenteren.
Er zal meer financiële steun voor onafhankelijke en lokale journalistiek worden verleend in het kader van het nieuwe programma voor mediaweerbaarheid, dat de huidige steun aan de media zal overbruggen met financieringsprogramma's die in het nieuwe meerjarig financieel kader worden voorgesteld. Bij de komende herziening van de richtlijn audiovisuele mediadiensten zal de Commissie nagaan hoe de prominentie van mediadiensten van algemeen belang kan worden versterkt en de reclameregels kunnen worden gemoderniseerd om de duurzaamheid van de media in de EU te bevorderen.
De Commissie zal een actualisering presenteren van deaanbeveling van deCommissie over de veiligheid van journalisten en zal meer actie ondernemen ter ondersteuning van het bestaande EU-kader ter bestrijding van onrechtmatige rechtszaken tegen publieke participatie (SLAPP's).
- Versterking van de maatschappelijke veerkracht en de betrokkenheid van de burgers
Om manipulatie van informatie te helpen herkennen en tegengaan, zal de Commissie maatregelen nemen om media- en digitale geletterdheid voor alle leeftijden te bevorderen. De Commissie zal een competentiekader voor EU-burgerschap ontwikkelen, samen met richtsnoeren om burgerschapsvorming op scholen te versterken.
Het zal ook de betrokkenheid van burgers bij het democratische leven ondersteunen door middel van participatieve en adviesinstrumenten, met bijzondere aandacht voor lokale niveaus en jongeren, en het zal innovatie in onlineplatforms stimuleren die deelname aan de democratie mogelijk maken via een nieuwe technologiehub voor het maatschappelijk middenveld. Om het bewustzijn van de democratische rechten van burgers uit hoofde van het EU-recht te bevorderen, zal de Commissie een EU-gids over democratie presenteren.
De Commissie zal ook bijdragen tot de verdere bevordering van empirisch onderbouwde besluitvorming, onder meer door de goedkeuring van een aanbeveling inzake de ondersteuning van wetenschappelijk bewijs bij de beleidsvorming.
De EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld
Het maatschappelijk middenveld speelt een essentiële rol in onze samenlevingen door bij te dragen aan de beleidsvorming, sociale en gemeenschapsdiensten te verlenen, het bewustzijn over belangrijke sociale kwesties te vergroten en diverse groepen in kwetsbare situaties te vertegenwoordigen.
Met de EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld intensiveert de Commissie haar betrokkenheid bij het maatschappelijk middenveld en zal zij maatschappelijke organisaties bij hun werkzaamheden verder ondersteunen en beschermen. In de strategie worden concrete maatregelen op EU- en nationaal niveau voorgesteld.
De strategie omvat drie hoofddoelstellingen:
- Bevordering van betrokkenheid: Tegen 2026 zal een nieuw platform voor het maatschappelijk middenveld worden opgericht om de dialoog over de bescherming en bevordering van de waarden van de EU verder te vergemakkelijken.
- Ondersteuning en bescherming: Er zal een online kennishub over de civiele ruimte worden opgezet om de toegang tot bestaande projecten en instrumenten, met inbegrip van de beschikbare beschermingsmaatregelen, te vergemakkelijken. Op basis hiervanzullen verdere beschermingsmaatregelen worden onderzocht, zoals dringende bijstand aan bedreigde organisaties en coördinatie van de beschikbare beschermingsmaatregelen in de lidstaten.
- Duurzame en transparante financiering: In haar voorstel voor het nieuwe MFK heeft de Commissie voorgesteld de financiële steun aan maatschappelijke organisaties aanzienlijk te verhogen, met 9 miljard EUR alleen al voor het AgoraEU-programma. Daarnaast plant de Commissie maatregelen om de toegang tot verschillende financieringsbronnen te vergemakkelijken en sterkere banden te creëren met particuliere donoren en pro bono legale gemeenschappen.
Achtergrond
In een tijd van toenemende politieke confrontaties, regionale en internationale conflicten en snelle technologische ontwrichting worden onze democratieën geconfronteerd met interne en externe druk. Autoritaire regimes proberen verdeeldheid uit te buiten, wantrouwen te zaaien en democratische actoren zoals vrije media en het maatschappelijk middenveld te beperken. Hierdoor wordt het vertrouwen in democratische instellingen uitgehold, worden vrije en eerlijke verkiezingen ondermijnd en worden de waarden waarop de Europese Unie is gegrondvest, ter discussie gesteld. Deze bedreigingen ontvouwen zich tegen de achtergrond van een diepe digitale transformatie die zowel nieuwe kansen als nieuwe kwetsbaarheden met zich meebrengt. Tegelijkertijd brengen het afnemende vertrouwen en de afnemende betrokkenheid van het publiek, samen met de ongekende risico's waarmee maatschappelijke organisaties worden geconfronteerd, de bevordering van de grondrechten in de hele EU verder in gevaar.
Met het Europees Democratieschild en de EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld wil de Commissie de acties op zowel EU- als nationaal niveau versterken, nauw samenwerken met de uitbreidingslanden en zorgen voor meer samenhang tussen de interne en externe activiteiten van de EU op deze gebieden.
Via het Europees Democratieschild zal de Commissie haar inspanningen opvoeren om buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging buiten onze grenzen te bestrijden. De capaciteiten in de vertegenwoordigingen en delegaties van de EU in het buitenland zullen worden versterkt en partnerschappen zullen worden benut voor collectieve reacties tegen buitenlandse informatiemanipulatie en inmenging (FIMI).
Via de strategie zal de EU de ruimte voor het maatschappelijk middenveld en een gunstig klimaat voor het maatschappelijk middenveld wereldwijd blijven ondersteunen. Dit omvat het versterken van de betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld bij het externe optreden van de EU en via de EU-delegaties.
Voor meer informatie
Mededeling over het Europees Democratieschild
EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld
Speciale Eurobarometer 568 "Bescherming en bevordering van de democratie"
Factsheet over het Europees Democratieschild
Factsheet over de EU-strategie voor het maatschappelijk middenveld
Vrijheid en pluriformiteit van de media ⁇ De digitale toekomst van Europa vormgeven