Raad Buitenlandse Zaken

[0:00:00] Van harte welkom geheten leden van harte welkom en de mensen die dit

[0:00:04] thuis volgen ik van harte welkom spreken vandaag over een aantal onderwerpen de geadopteerd agenda van de Raad van buitenlandse zaken van twaalf juli. Het verslag van de Raad van buitenlandse zaken van eenentwintig juni en de recente ontwikkelingen een brief van de regering over de recente ontwikkelingen in China en de situatie in Xinjiang.

[0:00:23] Er zijn veel fracties aanwezig, dus ik stel voor dat we een eerste termijn van vier minuten

[0:00:29] en dan geef ik het eerst het woord aan de heer van dijk die spreekt namens de fractie van de socialistische partij.

[0:00:35] Dankuwel. Voorzitter.

[0:00:37] Het is mijn één na laatste debat in dit gebouw.

[0:00:40] Daarna gaan we verhuizen. Voorzitter, allereerst Jemen.

[0:00:46] Ik heb daar al eerder aandacht voor gevraagd en ik zal dat blijven doen als de kabinet als het kabinet zich onvoldoende inspant om de waanzinnige oorlog in dit land tot een einde te brengen. Vorige maand nam de kamer in meerderheid mijn motie aan waarin het zich uitspreekt dat de verantwoordelijke voor de inzet van honger als wapen in Jemen

[0:01:07] aangepakt dient te worden en dat gebeurt natuurlijk onder andere door saoedi-arabië.

[0:01:12] De tweede kamer vraagt dus dat saoedi-arabië en andere strijdende partijen worden aangepakt, omdat al honderdduizenden doden zijn gevallen door deze oorlog. Hoe wil de minister hiermee aan de slag gaan?

[0:01:23] Ik vind het problematisch dat buitenlandse zaken de indruk wekt dat er weinig mogelijkheden zijn om met gelijkgezinde landen op te trekken,

[0:01:32] moet de kamer echt geloven dat een groot deel van de Europese Unie het prima vindt dat saoedi-arabië Jemen uithongert.

[0:01:39] Dat kan echt niet. Ik verwacht dat dit kabinet van deze minister concrete actie neemt. Waarom kunnen wel Hongarije en Bella rust aangesproken worden en tegen die landen gehandeld worden, maar tegen saoedi-arabië niet terwijl dat land verantwoordelijk is. Voor veel ernstiger misdaden

[0:01:55] wil de minister er in een verband voor pleiten dat saoedi-arabië op de een mensenrechten sanctielijst komt graag een reactie. Voorzitter, Bella reus de SP heeft zich altijd uitgesproken tegen de misdaden van de regering aldaar. Gerichte sancties hebben we ook gesteund. Nu is de stap gezet naar brede economische sancties, zogenaamde sectorale sancties, gericht tegen bepaalde industrieën in het land. Daarover hebben wij wel zorgen. Ik vraag de minister.

[0:02:21] Hoeveel werknemers worden nu geraakt die werkzaam zijn in die industrieën in witrusland.

[0:02:28] Wat zijn de te verwachten gevolgen voor deze werknemers en Hoelang verwacht de minister dat dergelijke zware sancties tegen Bella Bella rust moeten gelden

[0:02:36] is echt de inzet dat de regering in beller is door de knieën moet, zoals de minister van buitenlandse zaken van Luxemburg

[0:02:43] onlangs zei. Als dit jaren gaat duren worden dan niet veel werknemers in de ellende gedrukt.

[0:02:48] Graag actie. Mevrouw Mulder, heeft een reactie, een interruptie voor u, mevrouw.

[0:02:54] Reactie neem ik mijn tijd.

[0:02:55] Voorzitter,

[0:02:56] dus mijn vraag is eigenlijk. We hebben hier als voltallige kamer uitgesproken dat er sancties moesten komen en dat die ook strenger zou moeten zijn dan ook breder, economisch en komt de heer Jasper van dijk daar vandaag op terug. Want er komt die ook terug op de woorden die de oppositieleidster ook heeft gesproken van raakte bedrijven gewoon hard, want het is toch al moeilijk voor onze mensen. Dus wat is nou eigenlijk de kern van uw betoog. En waarom zou dat helpen voor de mensen

[0:03:19] daar deel van de.

[0:03:21] Voorzitter, de SP heeft vanaf dag één gezegd sancties zijn goed. Het Witrussische regime is is heel verkeerd bezig moet aangepakt worden. Maar let op denk aan slimme sancties. Ze kennen me nog in het vragenuurtje dat ik precies deze vraag stelde aan

[0:03:36] de minister en dat ze zei ja daar gaan we inderdaad acht opslaan. Gaan we opletten en mevrouw Mulder vraagt hoe gaan we nou de bevolking helpen? Dat is precies de vraag die ik hier die ik hier voorleg gaan gaande de bevolking helpen door de industrie in witrusland chronisch langdurig te sanctioneren, waardoor die mensen de bevolking van witrusland op straat komt te staan, zijn dat nog wel verstandige sancties. Dat is mijn vraag.

[0:04:00] De van de voor een, twee.

[0:04:01] Interruptie? Voorzitter,

[0:04:04] dan vind ik het wel een beetje een dubbel verhaal hiervan. De SP aan de ene kant zeggen moet worden aangepakt en de andere kant van het. Het doet pijn. Ja dat was ook de vraag van die oppositieleidster hier ook in ons Parlement. Dus u moet wel kiezen wat kiest u nou precies.

[0:04:18] Voorzitter flauwekul zegt echt flauwekul. Want hier wordt gezegd want je kunt natuurlijk onderscheid maken tussen slimme sancties en sancties die die de bevolking raken en volgens mij is dat precies wat u ook niet wilt dus altijd altijd de discussie met sancties. Welke sancties neem je zodat je je doel bereikt. We willen het regime raken en de mensen daaromheen. Maar we willen juist de bevolking sparen. Tenminste dat lijkt mij dat etc.

[0:04:43] Ja, dat ook.

[0:04:45] Dat is de vraag die ik voorleg.

[0:04:48] Voorzitter,

[0:04:50] Israël

[0:04:52] ook de nieuwe regering in dat land gaat door met uitbreiding van de illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied gebied in die nederzettingen blijven allerlei bedrijven ook Nederlandse bedrijven zaken doen. Ik noem bijvoorbeeld booking punt com. Ze staan op een VN lijst met bedrijven die mogelijk handelen in strijd

[0:05:10] met het internationaal recht. Mijn partij heeft er eerder al eens aandacht voor gevraagd. Ik wil de minister vragen of zij Nederlandse bedrijven die economische activiteiten ontplooien in illegale nederzettingen in bezet Palestijns gebied actief wil ontmoedigen dat te doen. Graag een reactie op hetzelfde punt

[0:05:28] en grote pensioenfondsen in Noorwegen heeft onlangs besloten om te stoppen met investeren in bedrijven die op deze VN lijst staan. Dat is een goede zaak. Een aantal Nederlandse pensioenfondsen investeert helaas nog altijd in deze bedrijven. Dat moet stoppen wat ons betreft en ik vraag de minister of zijn met de die Nederlandse pensioenfondsen en dan gaat het om P F, Z w en ABP in gesprek wil gaan, zodat het goede Noorse voorbeeld gevolgd kan worden. Voorzitter, heel kort nog. Tot slot een vraag over Irak. Heel goed dat de minister in de vorige Raad aan de orde heeft gesteld. De verschrikkelijke moord op zeshonderd drieënveertig mannen en jongens waarschijnlijk gedood door een sjiitische militie. Ze heeft dat aan de orde gesteld. Maar we weten helemaal niets over de reactie van Irak kan de minister hier een indicatie geven

[0:06:23] vindt worden de daders alsnog bestraft. Graag een reactie.

[0:06:29] Dankuwel meneer van dijk. Dan geef ik nu tot aan de heer de Roon die spreekt namens de partij voor de vrijheid.

[0:06:34] Voorzitter, Dankuwel te beginnen met Afghanistan. De Talibaan rukt op en afgelopen week zijn er ook weer tientallen districten.

[0:06:42] Veroverd,

[0:06:43] Hoewel moet ik zeggen. Veroveren is eigenlijk een te wordt. Want in sommige plaatsen door de stadspoorten gewoon open gezet door de bevolking of de lokale milities.

[0:06:54] Dit is zo gek. Niet zo gek. Voorzitter, want de Talibaan is gewoon onderdeel van Afghanistan.

[0:06:58] Meer zeg ik meer dan al die westerse militairen en hulpverleners. De Talibaan is een product van het volk, de geografie en de diepgewortelde en destructieve islam

[0:07:09] en daarom wordt het nooit wat met dat land. Wat de minister beter kan doen is zorgen dat de mislukte westerse bemoeienis met dat land ons niet nog meer geld gaat kosten.

[0:07:20] Dus geen verdere hulpprogrammas en initiatieven uit de portemonnee van de Nederlandse belastingbetaler

[0:07:26] wil de minister de stekker er zo snel mogelijk uit trekken, vraag ik

[0:07:30] en ik vraag de minister ook om toe te zeggen dat Nederland geen enkele hulp aan Turkije gaat verlenen om het vliegveld in Kabul te bewaken en te beveiligen.

[0:07:39] Dan kom ik bij Mozambique wel nog via Afghanistan, namelijk als volgt een van de vele dingen die grandioos mislukt is in Afghanistan is het neerzetten van een zelfstandig en robuust leger, zoals als voorzitter ook al is mislukt in Somalië en het is ook mislukt in Mali. En nu wordt hetzelfde mislukking recept weer herhaald in Mozambique.

[0:08:01] Want ik heb begrepen dat de Raad groen licht gaat geven voor militaire een trainingsmissie in dat land een en mislukking is nog niet afgerond of de volgende wordt alweer gestart

[0:08:12] en dan vraag ik de minister. Waarom zou het nu wel lukken worden die lokale militairen in Mozambique dan nu wel betaald

[0:08:20] wel goed geregistreerd en wel goed geselecteerd vragen krijgen of gaan de opnieuw toekomstige instructeurs en profiteurs en soldaten zonder moraal trainen.

[0:08:32] De PVV heeft er in ieder geval geen enkel vertrouwen in. Er is geen enkele aanleiding volgens ons om te verwachten dat dit wel een succesvolle missie wordt.

[0:08:41] Dus wil mijn partij ook geen Nederlandse bijdrage aan deze missie en opbouw niet meer dan niet logistiek niet financieel graag een toezegging op dit punt en als minister dat niet wil toezeggen dan hoor ik graag welke Nederland

[0:08:55] welke plannen Nederland dan wel heeft in voorbereiding wellicht met betrekking tot deze missie.

[0:09:00] Tot slot, voorzitter, Iran

[0:09:03] en een nieuwe president aldaar, namelijk een massamoordenaar en de agenda van de Raad. Buitenlandse zaken maakt daar geen enkele melding van zelfs

[0:09:12] die gidsen werd. De kant van de Europese Appie is mijn politiek ten opzichte van Iran. Die laat zich hier wel even zien. Niets en niemand

[0:09:20] mag de slappe politieke knieën van u met betrekking tot Iran in de weg staan.

[0:09:26] Ook het presidentschap van Ibrahim resi mag er dus niet alleen de weg staan die als voorzitter van de Iraanse Commissie desnoods duizenden politieke tegenstanders bruut liet executeren.

[0:09:37] Wat dat betreft ook niet zo gek dat hij dus een afstammeling van de profeet Mohammed zegt te zijn

[0:09:43] zelfs zei hij over die massa executies. Overigens. Ik ben er trots op dat ik altijd de mensenrechten heb verdedigd.

[0:09:51] Voorzitter, de PVV walgt van dat soort smerige uitspraken en islamisten en ook Nederland zou dat moeten doen en zijn afschuw moeten uitspreken tijdens de Raad buitenlandse zaken. Ik vraag de minister om dat te doen

[0:10:04] ook dat ik weet wat de Nederlandse verstandhouding tot deze massamoordenaar eigenlijk gaat worden behandelen we hem voor wat hij is of zien we Nederlandse bewindspersoon straks al of niet seizoen van een hoofddoek weer vriendelijk bij deze massamoordenaar op de tegen.

[0:10:19] Tot slot nog een enkel woord over vier PW heeft al eerder aan deze minister gevraagd om die conferentie van antisemitisme niet bij te wonen. De minister wilde dat nog in beraad houden,

[0:10:31] Inmiddels is er een motie geweest en uiteindelijk heb ik gisteren geloof ik een brief gezien van de minister waarin is gezegd we gaan toch niet naar Durban vier en daar ben ik blij om Dankuwel.

[0:10:43] Dank u zeer. Meneer de Ronan geef ik nu het woord aan de heer van der Lee die spreekt namens de fractie van groenlinks.

[0:10:49] Dank u wel. De voorzitter.

[0:10:51] Ik begin vandaag met complimenten complimenten voor de wijze waarop de premier namens Nederland,

[0:10:58] Hongarije tot de orde heeft geroepen. Daar hebben we op aangedrongen. Het stevige taal uitgesproken steviger dan ik had verwacht. Ik was benieuwd of dat van tevoren al was bedacht. Ook voordat er met de kamer is gesproken of dat in reactie is op de kamer. Misschien is het niet gebruikelijk om daar een antwoord op te geven. Maar ik ben wel benieuwd hoe dat is gelopen. Ik vind het ook goed dat de Europese Commissie heel kritisch heeft gekeken naar de aanvragen van Hongarije uit het herstel en veerkracht fonds. Ook dat had ik bij motie gevraagd en er wordt snel opgeleverd hoopt dat men de rug recht houdt, maar ook dat serieus wordt gekeken naar het rapport dat een aantal hoogleraren heeft opgesteld die duidelijk maken dat de Europese Commissie eigenlijk al veel steviger kan handelen in de richting van Hongarije, ook als het gaat om andere fondsen dan het herstel en veerkracht fonds en ik ben benieuwd hoe de minister daar tegenaan kijkt dan over Afghanistan.

[0:11:49] Het gaat hard. De terugtrekking verloopt succesvol. Maar de opkomst van de Taliban nog sneller dan verwacht Amerikaanse veiligheidsdiensten waarschuwen zelfs voor het ineenstorten van de Afghaanse regering binnen een halfjaar tijd.

[0:12:03] Klopt het ook. Volgens de regering dat het zeg maar scenario meer worst-case is dan was voorzien bij de start van de terugtrekking of is zien we het scenario zich ontwikkelen zoals men had verwacht.

[0:12:19] We hebben een brief ontvangen over de toekomst strategie van Afghanistan willen graag een ronde tafel en een goede behandeling over. Na de zomer gaat collega Perry wel namens mij in de procedurevergadering zeggen want ik kan helaas niet op dat moment. Maar ik ben uiterst verbaasd over de beslissing die kennelijk is genomen om het opleidingsinstituut dat Nederland en Afghanistan samen hebben opgericht rond de landbouw. Dat dat duizend docenten heeft getraind data de subsidie van wordt stopgezet. Nog voordat we met de kamer over die strategie hebben besproken. Nog voor de volledige terugtrekking van alle troepen een feit is. Hoe kan dat? Zo is de minister bereid dat besluiten terug te draaien en ik overwicht de motie op in te dienen dan over Ethiopië. Het is goed dat er een eenzijdige terugtrekking en staakt-het-vuren door de Europese regering in gang is gezet, ook vanwege het regenseizoen

[0:13:12] dat Hopelijk weer wat oogsten ook tot stand kunnen komen. Hopelijk ook daarmee de hulpverlening op gang komt, heeft de minister al berichten dat dit ook daadwerkelijk gebeurt en meer specifiek zijn er wel weer een nieuwe spanningen in opmars rond de rennen sinds de een omdat de tweede vulling van de dam is begonnen en of gaaf Egypte, met name daar een heel groot veiligheidsrisico ziet

[0:13:34] het wordt een keer aangekaart bij de Veiligheidsraad. Ik vraag me af wat is de Nederlandse positie in deze zijn er mogelijkheden om hier door middel van arbitrage uit te komen. Het spleet al tien jaar en we moeten oppassen dat zich daar weer niet. Een nieuw groot conflict met de eventueel zelfs militaire componenten gaat ontstaan dan Myanmar ton en roes die we onlangs als Commissie hebben gesproken. De speciaal rapporteur heeft gisteren een alarmerende verklaring afgegeven hoe de situatie man in Myanmar zegt dat de internationale gemeenschap faalt als het gaat om steun aan de bevolking, daar. Hij roept op tot een nood coalitie om de bevolking te steunen. Zijn eerste prioriteit is ook aandringen op sancties tegen de niet aan mij al en guest Company. Daar heb ik al eerder om gevraagd. Ik ben positief over de bereidheid van Nederland om actie te ondernemen, maar wat er nog veel actieve ook bij de collega's lidstaten voor gelobbyd en in Nederland bereid om mee de die nood coalitie op te richten

[0:14:34] dan over Israël en Palestina heeft collega van Dijkhoff al een aantal dingen over gezegd. Ik zou toch graag een actuele stand van zaken wezen willen hebben over hoe gaat het met de wederopbouw van Gaza zijn er nu echt nieuwe initiatieven gaande. Ja, ook om iets meer druk te zetten op beide partijen om er toch weer in in gesprek te gaan

[0:14:58] en zijn er al resultaten uit de eerste gesprekken met de nieuwe regering te melden, al dan niet hoopgevend. Ik geloof dat ik door mijn tijd ben. Ik had nog een land dat ik wilde noemen. Maar dat zal ik bewaren gaat door China.

[0:15:12] Ik Dank u zeer. Meneer van geef ik nu het woord. Voorzitter,

[0:15:16] Ik ben eigenlijk wel benieuwd naar de collega's van groenlinks

[0:15:20] machine over China.

[0:15:22] Dankuwel.

[0:15:24] Dat heet een tweetje.

[0:15:26] Ja nee ik ben de collega's zeer dankbaar daarvoor. Nou ik wou eigenlijk op twee punten even inzoomen die we iets minder vaak besproken bespreken, maar ook rond China echt toenemende spanningen weer veroorzaken. Dat is toch de relatie met Taiwan. Je ziet dat de intimidatie vanuit China richting Taiwan toeneemt en Taiwan ook voor ons heel erg belangrijk is ook als het gaat om strategische autonomie technologie de zeker in de chips sector en ik vraag me af of Nederland niet krachtiger met andere stelling moet nemen tegen de wijze waarop China, Taiwan. Ja. De maat meent te moeten nemen. Het andere geldt ook rond thuis rond Tibet. Dat vergeten we toch script ook al heel lang. Ook als het gaat om de opvolging van de Dalai lama en ook daar ben ik benieuwd of er nieuwe initiatieven worden genomen om ook op dat punt de de expansie explosieve politiek van China terug te

[0:16:19] goed zijn we nu. Voorzitter, Dank aan de collega's.

[0:16:21] Dank je moet vooral van wilde danken, maar niettemin geef ik nu het woord aan mevrouw Piri van de partij van de arbeid.

[0:16:28] Dankuwel. Voorzitter, bespreken we vanmiddag ook uitgebreid met minister Bijleveld over de situatie in Afghanistan en specifiek over de Afghaanse tolken. Toch zou ik hier ook de minister van buitenlandse zaken enkele vragen willen stellen.

[0:16:40] De Taliban schijnt inmiddels een kwart van de districten in handen te hebben. En als het in dit tempo doorgaat, komt de inschatting van de Amerikaanse veiligheidsdiensten die ervan uitgaan dat zes maanden na de terugtrekking van buitenlandse troepen het land volledig in handen is van de Taliban akelig in de buurt. Hoe ziet de minister dit en belangrijker in de brief van achttien juni schreef de minister dat de u op dit moment beleidsopties voor een toekomstige inzet in kaart brengt manier mogen bij deze beleidsopties verwachten. En wat is daarbij ook de inzet van Nederland. En tenslotte over Afghanistan. Hoe zit het ook met openhouden van de Nederlandse ambassade. Wat is de inschatting. De de minister daarover kan geven

[0:17:22] dan voorzitter Tea in tweeduizend achttien bezat Nederland een zetel in de vn-veiligheidsraad en een van de uitkomsten was een resolutie over het verbieden van uithongering als wapen.

[0:17:34] De noodzaak van deze stap wordt vandaag de dag nogmaals aangetoond in die graaien nadat het fonds bevrijdingsfront vorige week de nationaal, de regionale hoofdstad, met Kelly in nam wordt door Ethiopië en Eritrea een hulp blokkade gebruikt om aan de buitenwereld van de buitenwereld af te snijden. Het resultaat. Driehonderdvijftig duizend mensen verkeren. Volgens de VN in hongersnood en voor maar liefst drieëntwintig miljoen andere dreigt eenzelfde lot buiten een indringende oproep tot een wederzijdse wapenstilstand. Wat kan Nederland en de u doen om deze hulp blokkade onmiddellijk te stoppen en specifiek met betrekking tot de inzet van honger als wapen welke stappen kunnen er nu al worden gezet om bewijs van misdaad te verzamelen en een uitgebreid onderzoek te starten.

[0:18:20] Voorzitter, bij meer over Myanmar sluit ik aan bij de vragen van mijn collega van der Lee heb ik nog een vraag additioneel over de oppositie. De nationale eenheidsregering. Op welke manier onderhouden wij als Nederland of binnen EU verband contacten met deze democratisch vertegenwoordigers van de myanmarese bevolking dan over naar Marokko. Op drieëntwintig juni bevestigde het hof van cassatie in Casablanca. De gevangenisstraf van maar liefst twintig jaar voor Nasser, zafzafi. De leider van de hier ook beweging uit tarief verschrikkelijk nieuws voor de gehele Irak voor zijn vader die momenteel in het ziekenhuis ligt en verdere familie en ook voor assen zelf. Uiteraard.

[0:19:00] Voorzitter, ik zou aan de minister willen vragen wanneer Nederland voor het laatst haar onvrede heeft uitgesproken over de politieke gevangenen in Marokko en op welk niveau. Dit is gebeurd en dit geldt ook voor de situatie van journaliste, Omar, Adi en Suleiman Sony

[0:19:16] die in het verleden kritisch schreef over het Marokkaanse regime bij de riskeren voor jaren achter de tralies te verdwijnen.

[0:19:23] De gezondheid van Sony die inmiddels meer dan negentig dagen in hongerstaking zit is inmiddels kritiek en Omar Ra. Die wordt beschuldigd, zoals de minister ongetwijfeld weet van spionage voor Nederland en draagt daarvoor voor jaren achter de tralies te verdwijnen.

[0:19:39] Mijn vraag is volgt de Nederlandse ambassade. Deze rechtszaken

[0:19:43] en hoe geven wij uiting aan het opkomen van persvrijheid in Marokko.

[0:19:48] Voorzitter, dan een nog een vraag over Georgië waar we allemaal schrokken van de recente ontwikkelingen ten aanzien van de Pride die moest worden worden afgelost, omdat de regering van Georgië niet wilde of niet kon als het gaat om het garanderen van de veiligheid van de deelnemers. Ik vraag me af hoe de minister hier naar kijkt en ik vraag me ook af waarom de Nederlandse regering heeft besloten om je geen statement over uit te doen. En tenslotte, voorzitter, een vraag waarschijnlijk de volgende keer dat wij na het reces spreken met deze minister is grote kans dat op twee na grootste oppositiepartij in Turkije tegen die tijd als illegaal en verboden is bestempeld door de rechter daar. Ze vraag me af wat de Nederlandse inzet is om dat te voorkomen dat democratische vertegenwoordiging van zes miljoen mensen in Turkije als verboden organisatie wordt bestempeld. Dankuwel.

[0:20:41] Dank u wel, mevrouw.

[0:20:44] Dan geef ik het woord aan de heer Sjoerdsma die spreekt namens de fractie van D zesenzestig.

[0:20:48] Dank u. Voorzitter, ik wilde beginnen met iets wat bij de vorige er budget is gebeurd. Daar heeft de minister gesproken over het mensenrechten, sanctieregime

[0:20:57] en ook over de mogelijkheden voor ngos en nabestaanden om mensenrechtenschenders de tussen aanhalingstekens te nomineren voor persoonsgerichte sancties en blijkt dat daar bij Europese lidstaten nog niet heel veel behoefte aan is. Maar ik heb die behoefte wel. Ik denk dat het een heel belangrijk heel belangrijk is om nabestaanden en mensenrechtenorganisaties de kans te geven om input te hebben op dit soort persoonsgerichte sancties vanwege het gevoel van gerechtigheid

[0:21:24] en ik denk ook dat de kamer eerder heeft gezegd dat als het niet. Europese kan dat het ook nationaal kan de zou de minister willen kijken of niveau dan nationaal en shows en nabestaanden de gelegenheid willen geven om het Nederlandse ministerie van buitenlandse zaken

[0:21:37] input te geven voor mensen die eventueel op die lijst zou moeten kunnen komen. Dan snap ik heel goed dat het ministerie van buitenlandse zaken voor onszelf nog kijkt of dat kwalitatief allemaal voldoende onderbouwd is. Dat is natuurlijk van groot belang. Maar dat zou ik van groot belang vinden. Dat is een

[0:21:50] twee Afghanistan. Ik denk dat we allemaal met hele grote zorg kijken naar de ontwikkelingen na de terugtrekking.

[0:21:57] De wijze waarop de Amerikanen de basis in Bagram hebben verlaten, niet hebben overgedragen aan Afghanistan. De opmars van de Taliban, de zorgen die collega's van de van de leden uit over het landbouwprojecten in Uruzgan die ik die ik deel.

[0:22:15] Ik lees eigenlijk in die brief die de Office de vrij uitgebreide aan geannoteerde agenda. Waarvoor Dank, lees ik niet wat we dan nu als Europese Unie gaan doen met Afghanistan en in Nederland hebben we wel die brief gehad en ik ben benieuwd wat de Europese inzet is en voor Nederland heb ik nog een specifieke vraag. Wij hebben daar een ambassade.

[0:22:35] Dus die werden we zolang mogelijk open houden. Ik heb ook begrepen dat lokale personeel graag een garantie wil dat als die zijn er toch dicht gaat dat het dat zij op dezelfde bescherming kunnen rekenen als de Afghaanse tolken

[0:22:46] en ik moet eerlijk zeggen dat ik dat sentiment wel deel. Dus ik zou hopen dat we dat als Nederland

[0:22:52] kunnen verschaffen. Drie China

[0:22:55] heel uitgebreid brief van het kabinet waarvoor Dank bij het kabinet constateert dat er binnen de balans op China veel meer nadruk komt te liggen op het beschermen van onze waarden en belangen. Ik deel dat natuurlijk.

[0:23:06] En vervolgens constateert het kabinet dat het dan nog binnen de reikwijdte van de China notitie valt. Ik denk dat de met dat je dat misschien wel kan constateren. Maar dat we ook moeten constateren dat als je kijkt naar de trends en de de verslechterende trend, zowel binnen China als de manier waarop China zich opstelt in het wereldtoneel dat dat weldra niet meer het geval zal zijn.

[0:23:23] En dan is mijn vraag hoe hoe hoe pakken we dan China daar goed op aan. En om om een voorbeeld te geven neemt. Neem bijvoorbeeld de misdaden die Jan plaatsvinden.

[0:23:33] Daarvan heeft het kabinet mede op voorspraak van de kamer gepleit voor persoonsgerichte sancties die zijn er dan in Europees verband gekomen. Nou daar mogen we best tevreden over zijn. Maar ik heb soms het gevoel dat dan in Brussel men klaar is. We hebben de sanctie ingericht. Als mooi hebben we goed gedaan had eigenlijk niet verwacht. Is toch gelukt.

[0:23:48] Maar het gaat om gedragsverandering en gedragsverandering zien we natuurlijk niet bij China. Het enige wat we zagen was sancties terug. Dus wat is dan de volgende stap. Dus de strategie. De escalatie dan een ladder die de Europese Unie heeft om dan daadwerkelijk

[0:24:01] China tot enige verandering te krijgen. Daar ben ik wel benieuwd naar vier,

[0:24:08] Rusland. Heel kort vorige keer besproken. Minister schreef daar denk ik terecht het belang van een gezamenlijke Europese Unie. De premier heeft verteld dat hij niet zat te wachten op een Europese een een Rusland bijeenkomst snap ik ook goed was een beetje onaangenaam verrast denk ik. Door de wijze waarop Frankrijk en Duitsland dat samen bekokstoofd en

[0:24:31] maar daar is ook opgewacht door Nederland dat de wens van de kamer om meer gerichte sancties te nemen tegen de kring rondom Poetin.

[0:24:40] Dat is ingebracht en ik was enkel benieuwd hoe daarop is gereageerd en hoe het krachtveld. Daar lag

[0:24:45] en tot slot. Voorzitter, ik zie dat de tijd op is. Laat ik me graag aan bij de gestelde vragen over Ethiopië en Myanmar.

[0:24:52] Dankuwel. Meneer shots maandag niet woord aan mevrouw Mulder. Die spreekt namens het CDA.

[0:24:58] Voorzitter, danken. Laat ik ook met een compliment beginnen aan aan de minister over haar inzet in Brussel voor bellers en dat de sancties en dat allemaal precies, zoals de kamer heeft gevraagd dat dat ook op die manier is uitgepakt en uitgewerkt en ik ben er gewoon heel erg blij mee dat de minister op die manier haar inzet heeft gedaan.

[0:25:14] Dan ga ik ook naar Afghanistan in het debat over Afghanistan een aantal maanden geleden hier in de kamer heb ik uitgebreid stilgestaan bij het programma op het moment dat we daar militairen weggaan. Hoe ziet dat eruit. Wat kunnen we doen. Zeker in het ondersteunen van het opleiden van militairen van van politiemensen, maar ook het brede maatschappelijke ja. De Civil society daar. Hoe kunnen we die ondersteunen en dan heb ik eigenlijk wel dezelfde vraag als collega's van een Lee over die organisatie met het opleiden van

[0:25:53] ja, ook weer mensen in de agrarische sector. Je zou toch niet willen dat we daar straks ook allemaal hongersnoden krijgen. We komen er komt straks op terug bij Ethiopië. Maar juist dit soort dingen vinden onze fractie dan gewoon belangrijk. Dus wat kan de minister daaraan doen ook omdat geluiden ons bereiken dat de u wel zou hebben aangegeven. Ook wel geinteresseerd te zijn in cofinanciering. Dus hoe kunnen we dan ook geld met geld maken voor goede doelen, zodat we ook wel doorgaan om mensen daar ook een toekomst perspectief te blijven geven, zodat niet straks iedereen hier op de stoep staat. Ik ik zeg het maar even wat plastisch, maar juist wel financieren. In tegenstelling tot de PVV om daar het de Civil society te versterken. Dus dat is een hartenkreet van onze fractie.

[0:26:42] Voorzitter dan Ethiopië.

[0:26:44] De heer de Roon heeft een interruptie.

[0:26:46] Maar net als in Afghanistan. Voorzitter, nou gewoon de papavervelden ombouwen tot velden waar wel voedsel wordt geproduceerd, dan is het probleem toch opgelost. Waarom moeten wij dat probleem gaan oplossen wat ze het zelf oplossen.

[0:26:57] Mevrouw Mulder,

[0:27:00] Ik denk dat je kunt de ogen sluiten voor het feit dat daarna mensen deze kant opkomen. En dan vervolgens zeggen ze doen het verkeerd. Dat is ook een volgorde. Die hangt de PVV is niet onze volgorde. We kunnen proberen om mensen zelf meer daarbij te helpen en wij geloven wel in ontwikkelingssamenwerking en andere programma's, ook vanuit Europa onder de lokale bevolking te steunen en niet die mensen die profiteren van die papavervelden zoals meneer de aangeeft.

[0:27:32] Als ze nog even mag dat ze helemaal geen antwoord op mijn vraag. Mijn vraag is in wezen aan het CDA, mevrouw Mulder. Waarom pleit u niet bij de minister voor dat ze ervoor zorgt dat die papavervelden worden omgebouwd naar voedselproducerende velden. Dat is het enige wat het probleem van voedselvoorziening van Afghanistan kan oplossen. Dat land kan zichzelf voorzien als men dat op de juiste wijze aanpakt en dat houdt gewoon in geen papaver kweken,

[0:27:57] maar wel voedsel.

[0:27:59] Mevrouw Mulder,

[0:28:01] Ja, voorzitter, als het zo simpel zou zijn opgelost. Dan was het al lang gebeurd natuurlijk. Dat weet de heer de Roon zelf ook wel want er zijn natuurlijk wat andere verdienmodellen die daarmee samenhangen. Wij willen graag dat het maatschappelijk middenveld. Daar wordt versterkt. En daarvoor vraag ik de minister heb ik ook een paar maand geleden gedaan in dit debat.

[0:28:20] Om de mensen daar ook daadwerkelijk te kunnen helpen. Ja. En als zij ook nog op zou kunnen lossen. Maar dat lijkt me

[0:28:28] wel wat veel gevraagd van deze minister dat al die papavervelden weg zouden zijn, zoals meneer de room zo makkelijk. Ze suggereert dat zijn natuurlijk helemaal spekkoper maar enig realisme zou ook misschien eerder niet vreemd moeten zijn.

[0:28:43] Dan ga ik verder voorzitter over heen.

[0:28:47] Wij maken ons namelijk grote zorgen over de situatie in Ethiopië. De gevechten zijn verhevigd en de regionale hoofdstad is in handen gevallen van de die fans voor

[0:28:57] het regeringsleger heeft zich teruggetrokken uit mijn keel en de regering heeft een eenzijdige wapenstilstand uitgeroepen en de hoge vertegenwoordiger Borrell uit de zich op Twitter kritisch

[0:29:08] en ik denk dat als we dat tot ons nemen. Ik denk dat de meeste collega's dat hebben gelezen. Dus ik zal dat niet in het Engels hier allemaal gaan voordragen.

[0:29:18] Maar dan is wel de vraag. De minister van hoe kijkt zij nou ook naar deze uitspraken van van borrel en heeft Ethiopië het ij afgesloten van elektriciteit en houden de strijdende partijen zich aan het staakt-het-vuren en wordt humanitaire hulp uiteindelijk toegelaten.

[0:29:37] Want volgens de VN verkeer en collega's Katy Perry zei het al zeker driehonderdvijftig duizend mensen in hongersnood met honderdduizenden oplopen. De minister stelt dat de een momenteel werkt aan een resolutie van in de VN Mensenrechtenraad over die kreeg mijn voorganger Martijn van Helvert heeft een motie heeft in een motie. Het kabinet opgeroepen om nadruk op Ethiopië om het geweld te beëindigen en zo spoedig mogelijk internationale hulpverleners en noodhulp tot gebied toe te laten zich ook sterk gemaakt voor het opzetten van een VN, onderzoeksmissie en bewijzen bank om oorlogsmisdaden van betrokken partijen te kunnen onderzoeken en onze vragen aan minister is, maakte de onderdeel uit van de inzet van Nederland en de in die vn-mensenrechtenraad

[0:30:18] en dat gezegd hebbende is Ethiopië een belangrijke strategische partner van de Europese Unie en ook een democratie en op eenentwintig juni vonden daar verkiezingen plaats

[0:30:27] en die zijn gewonnen door de zittende president aan het hoofd van de verkiezingswaarnemer van de Afrikaanse Unie heeft de verkiezingen het voorlopige rapport pistool en genoemd.

[0:30:38] En dan is wel even de vraag van hoe zit dat dan met de een verkiezingswaarnemers kan de minister daar dan op ingaan.

[0:30:45] China. Daar zijn al behartenswaardige dingen over gezegd door collega's van volgens mij heb ik niet zo heel veel tijd meer. Ik denk dat we goed moeten kijken naar wederkerigheid en als ik dan nog kijk naar het strategisch kompas. Wat ook op deze agenda staat dat als laatste punt. Voorzitter,

[0:31:04] dan vragen wij ons af

[0:31:08] of de er bezet Raad ook zal spreken over het verenigd koninkrijk. En waarom en noem ik dat ook specifiek even hier omdat wij denken dat bijvoorbeeld een land als India ons ook zou helpen in die visie uiteindelijk hoe gaan we om met een met China. Om wat meer evenwicht te krijgen in die internationale balans en we weten natuurlijk allemaal de speciale banden die ook het verenigd koninkrijk heeft met India. Dus ik zou daar meer van willen weten van de meester Dankuwel. Voorzitter.

[0:31:38] De heer van dijk van interactie,

[0:31:40] Ja. Voorzitter, het CDA is groot voorstander van sancties tegen de het regime in witrusland. Ik ook, zoals net vaststelde en Ethiopië noemt. Mevrouw Mulder terecht. Ook daar moeten misstanden aangepakt worden.

[0:31:55] Mag ik haar dan vragen naar de misstanden.

[0:31:58] Daarmee is nog een beetje zacht uitgedrukt in saoedi-arabië en Jemen, met name waar de bevolking wordt uitgehongerd door saoedi-arabië? Bent u het met mij eens dat we de minister moeten oproepen om in Europees verband ervoor te pleiten dat saoedi-arabië op de mensenrechten sanctielijst komt.

[0:32:16] Mevrouw Mulder,

[0:32:19] Ik ben wel benieuwd naar het antwoord van de minister op op uw vraag van Jasper van dijk van de SP. Want we hebben ook de motie van SP gesteund, zoals de heer Jasper van dijk ook weet

[0:32:30] ik weet niet of of of dit de enige weg is want we zijn het met deze Commissie in in saoedi-arabië geweest en het is niet alleen maar Saoedi Arabië die daar in in Jemen het land gebruikt als de achtertuin. De andere partij die dat doet is natuurlijk Iran en dat is heel vervelend hoe die beide landen eigenlijk Jemen.

[0:32:54] Dus dat is wel waar. Dit gaat dus als als je het voor het ene land zegt dan moet je het ook voor het andere land zeggen dat kan niet SEC voor een land zijn.

[0:33:03] De heer van dijk. Dat is precies wat ik u ook vroeg. Daarom noemde ik ook witrusland.

[0:33:09] U noemt zelf Ethiopië en misschien kunnen we nog over Hongarije hebben en ik vroeg me af dat volgens mij saoedi-arabië ook niet vrijuit gaat. Dus en terecht wat u zegt over Iran gaat ook niet vrijuit.

[0:33:21] Maar mijn vraag is nu zullen we dan ook kijken wat de regering in Europees verband kan doen kan ondernemen tegen saoedi-arabië en die absoluut bloed aan handen heeft als het gaat om oorlog in Jemen,

[0:33:32] Mevrouw Mulder,

[0:33:35] Ja. Als dat gelijk optrekt met Iran. Want anders loopt Iran hier zo mee weg en dat is wat mij ook zorgen baat en dan ga je eenzijdige zaken neerleggen bij een land en dat vind ik niet terecht.

[0:33:46] Dank u zeer. Dan gaan we nu naar de heer Brekelmans die spreekt namens de fractie van de VVD.

[0:33:53] Dankuwel. Voorzitter.

[0:33:56] Er staat veel op de agenda, maar ik begin toch met een ander thema. En dat is witrusland

[0:34:01] zie je dat het loekasjenko-regime migranten in vliegt vanuit Irak en deze over de grens zetten naar Litouwen, Litouwen. Zo zet hij migranten in als drukmiddel richting de u en cynischer wordt het wat mij betreft niet. De VVD vindt dit onacceptabel en wil daarom aan de minister vragen. Hoelang staan wij die nog toe? Wanneer komt het moment dat deze situatie reden is om de sancties tegen wit-rusland nog verder aan te scherpen.

[0:34:24] We hebben de voorkeur gezien dat het opstellen van een sanctiepakket ongeveer een maand duurt. Laten we nu niet wachten. Deze zomer tot de situatie verder escaleert. Maar nu alvast een vijfde sanctiepakket gaan voorbereiden, is de minister bereid hiervoor te pleiten binnen de EU. En wat betreft de inhoud van zijn aanvullend sanctiepakket. We zien dat de Verenigde staten en het verenigd koninkrijk andere staatsbedrijven en economische sectoren hebben getroffen. Met een sancties is het wellicht een eenvoudige stap voor de EU om ook aan te sluiten bij deze staatsbedrijven en deze sectoren in een eventueel vijfde sanctiepakket. Welke mogelijkheden ziet de minister daartoe graag een reactie.

[0:34:58] Dan ga ik naar China. Het kabinet geeft in haar brief terecht aan dat door veiligheidsdreigingen, agressieve economische politiek en mensenrechtenschendingen. De balans aan het verschuiven is. Bovendien streeft China naar zelfvoorziening al in tweeduizendvijfentwintig.

[0:35:12] Wij kunnen alleen een vuist maken tegen China als we ook voldoende onafhankelijk zijn van hen in de brief van het kabinet zie ik dat de goede dingen gebeuren om onze markt beter te beschermen, maar ik zie niet dezelfde urgentie om minder afhankelijk te worden van China als het aankomt op grondstoffen, essentiële producten en technologie.

[0:35:28] Wat kunnen wij doen om met verminderen van deze strategische afhankelijkheden te versnellen. Ik zou daar graag een reactie op willen van de minister, maar ook aan haar willen vragen of ze hier in de zomer wat uitgebreider over wil nadenken en ons hier vlak na de zomer via een brief over wil informeren of die versnelling mogelijk is en zo ja, hoe

[0:35:46] en gerelateerd aan China staat ook het thema collectiviteit met Azie op de agenda.

[0:35:50] Mijn vraag is wat er nieuw is aan deze agenda ten opzichte van wat we doen. En als dit tot nieuwe investeringen zou leiden. Gaan we China hier dan ook van uitsluiten

[0:35:58] dan een strategische kompas. Mijn vraag is of China hierin ook als expliciete dreiging wordt genoemd

[0:36:04] en zal de minister bij discussie als het gaat om eventuele partnerschappen inzet op het versterken van partnerschappen met bondgenoten in Azië?

[0:36:11] En hoe verhoudt zich dit tot de NAVO en de NAVO? Twintig, dertig proces waarin China ook als expliciete dreiging is benoemd

[0:36:18] en tot slot het idee van het Sloveense voorzitterschap. Om twee toppen met China te organiseren. Het komende halfjaar. De VVD is kritisch over want wat willen we daarmee bereiken in gesprek blijven is onvoldoende reden om China weer zo'n internationaal podium te geven. Graag een reactie daarop van de minister

[0:36:34] dan Afghanistan. Helaas zien we, zoals vorige sprekers ook al zeiden dat het geweld toeneemt en de Taliban aan terrein winnen. De vooruitgang die we hebben geboekt, mag niet zomaar verloren gaan,

[0:36:44] maar bovenal is het voor onze eigen veiligheid essentieel dat Afghanistan niet weer een vrij wordt voor terroristische groepen. Daarom is het belangrijk dat we als Nederland, EU en internationale gemeenschap de veiligheidsdiensten in Afghanistan blijven steunen,

[0:36:56] kan de minister een appreciatie geven van de veiligheidssituatie op dit moment en het risico dat naast de Taliban ook terroristische groepen weer meer voet aan de grond krijgen

[0:37:04] en zonder daarover in details te treden. Want ik weet dat wat gevoelige informatie is, maar kan de minister toezeggen dat onze inlichtingenpositie na het terugtrekken van de troepen voldoende blijft om hier goed zicht op te blijven houden

[0:37:16] en op welke manier kunnen Nederland de EU en de NAVO helpen om ervoor te zorgen dat de veiligheid in Afghanistan wordt verbeterd en niet allerlei ontwikkelingstraject hoeven worden stopgezet.

[0:37:26] En tenslotte thema nieuwe technologie, wat ook op de agenda staat in het is goed en belangrijk dat dit daar zo prominent opstaat. Ik wil de minister ten eerste herinneren aan een eerdere toezegging van haar voorganger om voor de zomer de vervolgstappen te schetsen als het gaat om internationale regels voor moderne en technologische massavernietigingswapens

[0:37:44] graag het verzoek om deze brief met vervolgstappen daarin voor het einde van het zomerreces naar de kamer te sturen.

[0:37:50] Verder wil ik de minister vragen hoe de EU en de NAVO elkaar kunnen aanvullen als het gaat om tegenmaatregelen tegen hybride dreigingen?

[0:37:58] Welke restrictieve maatregelen zijn nog meer nodig dan alleen sancties gericht op de daders kunnen bijvoorbeeld met een of een groep landen tegenmaatregelen nemen, bijvoorbeeld ten aanzien van visa of handel

[0:38:08] en laatste vraag wat ze nog meer kunnen doen ten opzichte van land als Rusland. Wanneer we zien dat binnen dat land een private partij cyberaanval uitvoert, zoals we recent hebben gezien bij de vele ransomware-aanvallen ook richting Nederlandse doelen. Helaas is het risico groot dat dat in de zomer weer zal plaatsvinden en laten we hier alsjeblieft op anticiperen door tegenmaatregelen voor te bereiden.

[0:38:31] De heer van dijk van interruptie,

[0:38:33] Ja voorzitter, beetje dezelfde vraag als die ik aan het CDA stelde want ik hoor je ook van de VVD stevige taal wit, Rusland, China komen allemaal landen voorbij gebruikelijk in dit debat, maar niet saoedi-arabië. Bent u het met mij eens dat zij zich ook schuldig maken aan ernstige mensenrechtenschendingen en dat we in Europees verband ook op dat land kunnen kijken wat we kunnen ondernemen.

[0:38:54] De heer Brekelmans,

[0:38:58] Ik sluit me erbij aan in die zin dat saoedi-arabië natuurlijk een een kwalijke rol speelt als het gaat om Jemen. Maar dat ook zeker. Net zoals mijn collega van het CDA zei dat Iran hier een belangrijke rol in speelt.

[0:39:10] Ik ben op zichzelf sta ik best open om maatregelen te nemen tegen een land als saoedi-arabië. Alleen dan moet het wel zo zijn dat het het juiste effect sorteert

[0:39:19] en ik weet niet zeker of dat dat in het geval van saoedi-arabië ook in Jemen het geval zal zijn, omdat daar gewoon een grotere geopolitieke strijd met Iran wordt uitgevochten. Dus ik ben ook heel benieuwd naar de inschatting van de minister daarin onze verhoudingen met saoedi-arabië zijn ook als het om economie en handel natuurlijk vrij diepgaand en dus we hebben al dat opzicht ook allerlei manieren om het gesprek met saoedi-arabië aan te gaan en druk te zetten en ik wil gewoon van de minister horen wat de meest effectieve maatregelen voor is en niet direct overstappen op de maatregelen die de SP suggereert.

[0:39:50] De heer van dijk is toch wel opmerkelijk dat de opeens een soort fluwelen handschoen richting saoedi-arabië wordt gegaan. Die indruk wekt dit en je kunt veel zeggen. Voorzitter, maar Iran gebruikt niet honger als wapen tegen de bevolking in Jemen. Dat wordt door saoedi-arabië gedaan. Daardoor vallen honderdduizenden doden en daar is een motie breed op aangenomen en het verbaast me dat u ineens als het om saoedi-arabië gaat wat milder van toon lijkt te zijn.

[0:40:16] Dus geen vraag. Maar toch meneer Brekelmans. Als u wilt reageren.

[0:40:20] Ik vind hier de de zal van de woorden van de SP ten opzichte van Iran ook wel heel opmerkelijk in de zin dat zijn natuurlijk de hoed die rebellen steunen en dat al jarenlang een bron vormt voor instabiliteit. Zij beheersen hele belangrijke havens in in Jemen, waarin ze de toegang van schepen met allerlei hulpgoederen ontzeggen. Dus dat de SP mag allerlei kwalificaties geven aan de worden ten opzicht van saoedi-arabië gebruikt, maar ik vind de woorden van SP ten opzichte van hier al vele malen kwalijker.

[0:40:49] Deel van de nog een interruptie.

[0:40:51] Voorzitter, even op een ander onderwerp China. Ik heb ook dankzij mijn collega

[0:40:57] nog wat vragen kunnen stellen in relatie tot Taiwan en ik hoor u veel praten over China het belang van strategisch autonomie ook als het gaat om nieuwe technologie. Taiwan is leading in in de chips productie en we willen niet dat dat in ons onder Chinese controle komt, vindt de VVD dat Nederland niet een wat robuustere steun moet uitspreken voor Taiwan dan op dit moment doen.

[0:41:19] De heer Brekelmans,

[0:41:23] Ik vind dat we daar een robuust gesteund voor moeten uitspreken en het is niet de termijn van van groenlinks en van de heer van de leeuw. Maar dan misschien in tweede termijn. Dan is de vraag wat zijn de consequenties van zijn want je kunt natuurlijk zeggen van bespreken steunen uit en robuuste steunen Taiwan. Dat is allemaal mooi, maar die woorden zeggen niet zoveel op het moment dat je niet bereid bent om ook militaire steun te verlenen op het moment dat China tot een aanval over haar richting Taiwan en die dreiging die is helaas dusdanig reëel dat ook naar allerlei

[0:41:55] uitspraken in het verleden door China over zijn gedaan, ook door een hoge Amerikaanse militair die heeft gezegd van we verwachten dat het wel in de komende tien jaar zou kunnen gebeuren. Dus dat risico is heel reëel. Dus ik wil niet in gaat schieten steun aan Taiwan uitspreken op het moment dat wij niet zouden zeggen we zijn ook bereid om daar dan ook de middelen bij te voegen en daar ook militaire ondersteuning te bieden. Ik vind het in dat licht bijvoorbeeld wel goed dat wij nu de militaire oefening doen in de Zuid Chinese zee of in dat gebied, zodat we niet laten zien van dat in die regio actief kunnen zijn, ook als als bondgenoot. Maar laten we oppassen met het te gaat fietsen woorden als we niet bereid zijn om ook daadwerkelijk door te pakken.

[0:42:37] Oké Dank u zeer. Dan geef ik u tot aan die tas en die spreekt namens de fractie van.

[0:42:41] De voorzitter. De minister schrijft dat de u zich samen met partners en bondgenoten weerbaarder maken tegen de groeiende dreigingen die ontstaan zijn door de opkomst van nieuwe technologieën en geopolitieke verschuivingen.

[0:42:53] Echter de veranderende omstandigheden laat de juist ook de noodzaak van een eigen Europese visie en strategie zien, want de strijd om leiderschap van de vierde industriële revolutie zorgt er namelijk voor dat onder andere de Amerikaanse en Japanse agenda's niet altijd synchroon lopen met de Europese agenda en dit is duidelijk zichtbaar in de samenwerking tussen Nederland, de VS en Japan, met als doel te voorkomen dat China geavanceerde chipmachines kan bemachtigen en deze voor militaire doeleinden kan inzetten,

[0:43:20] waarbij ASML de Chinese markt kan verliezen aan haar twee grootste concurrenten het Japanse kennen een Nicole

[0:43:26] dat we niet naïef moeten zijn, geldt dus niet alleen voor onze relatie met China. Het geldt ook voor de nadruk op partnerschap in een strategische kompas.

[0:43:33] Pas als Europa namelijk een sterke visie en strategie heeft neergezet, kan besluiten welke partnerschappen daarbij passen graag een reactie van de minister

[0:43:42] en voorzitter, de aangekondigde militaire missie in Mozambique wordt heel mooi verwoord door de minister als ter ondersteuning van de capaciteit van het Mozambique leger, zodat we beter in staat is de vrede en stabiliteit in de onrustige regio cabaret cadeau te handhaven,

[0:43:56] maar terwijl in werkelijkheid de stabiliteit in de regio mede ontwricht wordt door de komst van internationale oliebedrijven die afkwamen op de grasveld in tweeduizend elftal net of dat in tweeduizend elf. Net voor de kust werd ontdekt

[0:44:08] en en zelfs een van die bedrijven die contract heeft binnengesleept geholpen door de Nederlandse overheid en hierbij zijn landrechten seconden en zijn duizenden lokale boeren hebben geen toegang tot akkers meer meer dan drieduizend lokale vissers hebben geen toegang tot de zee en het ligt vlakbij het Unesco beschermde vier in was. Archipel en slechts acht kilometer van de gasvelden vandaan

[0:44:29] is de minister het met mij eens dat de ontwrichting mede wordt veroorzaakt door de activiteiten van internationale oliebedrijven in de regio en dat deze ontwrichtende activiteiten juist ook een voedingsbodem hebben voor hetgeen waar we nu een militaire missie naar toe sturen.

[0:44:44] Oliebedrijven spelen ook een belangrijke rol in conflict met burgers en de militaire regering in Myanmar. Het regime wordt gevoed door de inkomsten uit de olie en gasindustrie.

[0:44:53] En om het geweld te stoppen, moet het regime daar gepakt worden waar het het hardst geraakt wordt. Het kan niet zo zijn dat een belangen van total bijvoorbeeld belangrijker zijn dan de levens van de burgers die gedood zijn tijdens protesten

[0:45:03] gaat de minister ook actie ondernemen om Europese oliebedrijven terug te trekken uit Myanmar.

[0:45:09] Voorzitter, ziet de minister ook dat er nog veel werk te doen is om te zorgen dat Europese actoren mensenrechten schenden en hoe staat het met de Europese wet bedrijfs verantwoordelijkheid die bedrijven verantwoordelijk zal stellen voor mensenrechtenschendingen en milieuschade in de gehele keten.

[0:45:24] Dankjewel.

[0:45:26] Dank u wel. Meneer tassen geven. Ten slotte is de termijn van de kamer het woord aan de heer Kuzu. Die spreekt namens de fractie van.

[0:45:33] Voorzitter, Dankuwel. Als laatste spreker moet ik zeggen dat er veel onderwerpen natuurlijk aan de orde zijn geweest. Zo sluit ik me aan bij de zorgen die zijn geuit over Afghanistan over Myanmar over andere delen van de wereld. En voordat de heer Jasper van dijk daar vragen over stelt. Ja, ook saudi-arabië

[0:45:48] een onderwerp wat onderbelicht is gebleven. Enigszins is de verschuiving van technologisch leiderschap. Voorzitter, want we zien dat sleuteltechnologieën aan het verhuizen zijn van het westen naar het oosten en ik maak me enorm zorgen over het feit dat onze burgers worden bespied door social media apps en dat hun data wordt gebruikt om gedrag te voorspellen. Dit gaat verder dan het verzamelen van data om meer chocola te verkopen of om scheermesjes te verkopen. Nee, onze rechtsstaat en de grenzen van de Nederlandse soevereiniteit staan ook onder druk en de gevolgen daarvan ondervinden wij direct

[0:46:22] niet alleen Amerikaanse verkiezingen werden aangevallen door een leger vol fake nieuws. Ook wij kreeg er ernstig last van landen probeerden ook onze verkiezingen te beïnvloeden. Ook in de tweede kamer zitten politieke partijen die een politiek slaatje proberen te slaan uit fake nieuws

[0:46:37] en voorzitter, de sleutels van technologisch leiderschap en sluwe cyber aanvallen ligt in handen van hen die ons niet altijd even goed gezind zijn en deze conclusie brengt een geopolitiek risico met zich mee en de cockpit pandemie heeft onze zwakheden ook nog verder blootgelegd. Sterker nog, we zijn qua technologie afhankelijker van andere landen dan voorheen.

[0:47:00] Voorzitter, zonder een sterk eensgezind gecoördineerd Europees gemeenschappelijk, veiligheids en defensiebeleid kunnen wij, en zullen wij op termijn de slag op geavanceerde technologie verliezen en het strategisch kompas is misschien wel een eerste stap in de goede richting. Kan de minister inzicht geven in hoe de Raad technologische ontwikkeling in Azië, die een bedreiging kunnen vormen voor de Europese Unie het hoofd gaat bieden en is wel bekend hoe de Europese Unie om zal gaan met bespioneren. De sociale media, apps en hoeverre wordt daar al beleid opgemaakt?

[0:47:32] Voorzitter, het Europese en wellicht soms egoistische, ik ken de rest kan stikken. Vaccinatiebeleid heeft een invloed vacuüm gecreëerd en het geopolitieke speelveld waar landen zoals China en Rusland heel makkelijk instappen. Rijke westerse landen hebben alle vaccinaties opgekocht en het Kovacs programma nota bene opgezet door westerse instituties komt heel veel vaccinaties tekort Oekraïne moest noodgedwongen vaccinaties kopen uit China. Marokko wendt zich tot Rusland en China, net zoals een groot deel van latijnsamerika en Afrika, en wij weten met z'n allen dat deze beide grootmachten invloedssferen aan de hand hiervan verder proberen te versterken. Hun tentakels wordt langer groter en effectiever en dat is ook mede met Dank aan de westerse gierigheid. Wij graven ons eigen politieke graf zou de minister daar een reactie op kunnen geven.

[0:48:26] Voorzitter, scheve beklemmende geopolitieke verhoudingen in de wereld zijn niet het enige wat vraagt om een structurele aanpak. Ondanks dat er een nieuwe regering in Israël is, werd er toch toestemming gegeven om een provocerende Mars te organiseren door bezet Palestijns gebied, oost-jeruzalem en er moet echt stappen gemaakt worden richting een bredere betrokkenheid van de internationale gemeenschap, een bredere inzet van alle politieke partijen en de daadwerkelijke opbouw van Gaza. Dat zou uiteindelijk ook het einde moeten in la luiden van de apartheid en Israël. Voorzitter, een afsluitend punt over Myanmar, twee jaar geleden. Volgens mij misschien al drie jaar geleden riepen wij al op om het boycotten van staatsbedrijven die gelieerd zijn aan het myanmarese leger.

[0:49:11] Pas na verloren levens en een gewelddadige coup wordt er nu sancties opgelegd aan staatsbedrijven in ieder geval die optie ligt eindelijk op tafel en ik moet wel zeggen dat we het hebben laten lopen. De veronderstelling dat de militaire junta nu wel gaat opbouwen met de gewelddadige onderdrukking die al jaren aanhoudt is echt pure naïviteit en ik vraag de minister. Welke maatregelen gaan er nu echt genomen worden om die onderdrukking tegemoet te gaan. Welke stappen gaat de Raad ondernemen? Dankuwel? Voorzitter,

[0:49:42] Dank u wel. Meneer Kuzu. De minister van buitenlandse zaken heeft aangegeven

[0:49:46] ter voorbereiding van haar antwoord.

[0:49:47] De eerste termijn een kwartier nodig te hebben. De zich schorste vergadering tot tien over elf.

[1:12:33] Goed. Ik heg open. De vergadering van de vaste Commissie voor buitenlandse zaken. Voordat ik de minister antwoord geeft, deel ik mede

[1:12:40] dat de heer van de leden dadelijk even weg moet vanwege het indienen van moties, plenair en Sjoerdsma om een uur of twaalf vanwege

[1:12:46] verplichtingen elders weg moet. Dus laten we snel beginnen met de eerste termijn van de regering en de gift wordt aan de minister voor buitenlandse zaken.

[1:12:55] Dank u. Voorzitter, ik zal even de blokjes toelichten. Er is veel gesproken, veel thema's die niet per se op de agenda staan van deze Raad. Maar de blokje Ethiopië

[1:13:08] blokje Afghanistan, blokje roes witrusland blokje Mozambique

[1:13:15] is dan weer

[1:13:17] blokje

[1:13:19] Marokko,

[1:13:20] blokje zomaar een voor het gemak zeggen en ÖVP. Maar het gaat over Gaza onder andere

[1:13:25] blokje Iraq blokje. Turkije vragen

[1:13:29] sancties in EU verband Jemen

[1:13:35] en nog wat andere vragen die niet per se een blokje zijn.

[1:13:47] Sorry ik ga door naar Ethiopië.

[1:13:49] Het eerste blokje.

[1:13:51] De heer van de leef vroeg of we de minister berichten dat de hulpverlening op gang is gekomen.

[1:13:57] Zoals u weet. Via de voorzitter was de hulp in het die gereden doel was de hulp binnen die gretig verspillen. De de grootste uitdaging was in dat om hulp binnen te kunnen krijgen door obstakels visa vertraging nu mee zijn. Theorie situatie blijft ontzettend groot. Ik heb ook meegedaan aan een aantal gesprekken met smelten power. De nieuwe minister voor USA die aan Amerikaanse kant en de is politiek heel veel aandacht om de nodigde ledigen en we hebben ons ook met de u ook bij de Amerikanen aangesloten. Want die hebben de beste ingangen. Het staakt het vuren is positief, maar iedereen met hele met grote voorzichtig naar moeten kijken en wij willen ook onze partners daar blijven ondersteunen en we vragen ook zelf politieke aandacht ervoor.

[1:14:39] U vroeg ook naar de via de voorzitter, meneer van de Lena. De Nederlandse positie op de grote Ethiopië Ethiopische renaissance dan en of arbitrage. Een optie was arbitrage in deze fase is nog geen optie want Ethiopië wil het absoluut niet. We hebben ook Nederlandse expertise aangeboden aan de partijen om te kijken of dat nog enigszins kan helpen. Het blijft een geleid proces en wij zijn al via de u als waarnemer aanwezig, maar we blijven natuurlijk de situatie volgen ook gelet op de spanningen tussen met Egypte en ook Soedan. Het is te groot om niet met zorg te blijven volgen.

[1:15:18] Dan zijn vraag van van Perry ook over de hulp blokkade. Wat kunnen we doen aan druk uit in Ethiopië druk uitoefenen. De een hebben we gevraagd om duidelijk te maken dat we willen we de toezien op het laten landen van vluchten visa dat die tijdig worden verleend voor humanitairehulpverleners en dat natuurlijk ook het herstel van telecom het bankier het internet. Dat dat zo spoedig mogelijk ter hand kan worden gevat en de veiligheid van het VN opereren vn-personeel en ook mensen die voor u mee in het maatschappelijk middenveld. Daar werken lokale medewerkers of internationaal.

[1:15:52] Indien niet moet ook de optie van sancties of gepaste maatregelen op tafel liggen om tegen alle partijen die de hulp tegenhouden. Op dit moment spreken wij natuurlijk altijd vanuit humanitair imperatief en wij steunen financieel een onderzoek vanuit de Mensenrechtenraad dat er gekeken kan worden naar tegengaan of bewijs vergaren om het tegen te gaan van straffeloosheid en dus het accountability raamwerk hier in stand te houden. Maar het blijft een hele zorgwekkende situatie.

[1:16:19] Wat vindt u was mevrouw Mulder. Wat vind ik van de reactie van borrel? Op de aankondiging van het staakt het vuren. We hebben ons aangesloten bij de verklaring van idee van borrel en bus. We sluiten ons ook aan bij de oproep tot vertrek van de Eritrese troepen waar een oproep is één ding en het vertrek zien te bewerkstelligen is een andere, maar we blijven de stand van zaken volgen, zoals u weet. We, hebben grote belangen als Nederland ook in Ethiopië belang bij de stabiliteit van Ethiopië, maar we hebben ook belangen in Ethiopië.

[1:16:47] Nog een vraag. Mevrouw Mulder houdende partijen zich aan staakt het vuren

[1:16:51] en een aantal andere vragen daaronder. Wij hebben we de volgende situatie. Ten dele houdt men zich daaraan maar veels te veel staakt-het-vuren. Zeker in een prille fase die die blijken vaak geschonden te worden dat dat is een feit. Ook in andere conflictsituaties, maar ik denk dat de resolutie die nu is aangenomen om onderzoek te leiden. Die moet dat ook formeel valideren en dat is een goede manier om de partijen aan tafel te houden. Dan staakt het vuren te kunnen blijven bewaken.

[1:17:22] Mevrouw Mulder vroeg ook naar de verkiezingen. Hoe zit het met de u verkiezingswaarnemers

[1:17:26] de. U heeft hier maandenlang over onderhandeld, is nog geen akkoord met de Ethiopische regering. Ethiopië wil niet fulltime voldoen aan de voorwaarden die de u overal ter wereld stellen dus mogelijkheid tot onafhankelijke verklaringen vanuit de verkiezingswaarnemer en eigen communicatieapparatuur. Dat is nogal een nul een. Om ervoor te zorgen dat je echt onafhankelijk kunt opereren en er is nog niet aan voldaan. Je kunt het ook beschouwen als een indirecte manier van tegenwerken.

[1:17:54] Ik kom hier een andere fase

[1:17:56] terug.

[1:17:57] De heer van der Lee heeft een internet.

[1:17:59] Nog een vraag over Ethiopië, ook omdat de in het Europees Parlement nogal geschokt gereageerd is op een verklaring van de heer Pekka haavisto.

[1:18:08] Die heeft gemeld dat hij in beslotenheid gehoord heeft van Ethiopische leiders over de volgende zin die uit going to work out time Williams for one deurtjes.

[1:18:22] Dit is ontkent vanuit Ethiopië. Maar ik vroeg me even af of u bekend bent met de verklaring van de speciale gezant op dat punt.

[1:18:31] De minister.

[1:18:32] Ik had er niet over gehoord. Ik ik wil het graag bevestigen en tweede termijn. Het klinkt natuurlijk verschrikkelijk.

[1:18:38] Laat dat duidelijk zijn.

[1:18:40] Ga door.

[1:18:41] Dank. Afghanistan. Een tweede blokje. Meneer de voorzitter. Even kijken

[1:18:47] hoe kan het? Het werd eerst gevraagd naar een naar een een trainingscentrum en a C. Wij onderschrijven natuurlijk als kabinet de positieve bijdrage die het en is hij al meer dan tien jaar heeft geleverd aan de wederopbouw van Afghanistan. Het is wel zo dat het oorspronkelijke besluit om die steun af te bouwen is anderhalf jaar geleden genomen. Een andere situatie andere voorwaarden en dat is natuurlijk ook vanuit het perspectief dat we dat de NEC en al die jaren erg donor afhankelijk is gebleken, met name ook van steun van Nederland. Op een gegeven moment als je trainings instituten steunt. Wil je ook

[1:19:20] met het oog op hun onafhankelijkheid dat ze of andere partners zoeken en natuurlijk ook in die fase dat vanuit de Afghaanse regering zelf wordt gefinancierd, maar ik vind het ook in het kader van de situatie nu en de politieke en economische omstandigheden en de grote risico's had ik had ik al besloten om te dit besluit nu te wegen in het licht van de huidige omstandigheden en te kijken of we kunnen onderzoeken of er een verlenging mogelijk is, maar ik wil ook nog blijven aantekenen dat de eenzijdige donor afhankelijkheid hebben in vele andere gesprekken natuurlijk altijd met de kamer al die jaren al over gewisseld is ook niet gezond. Alleen uitzonderlijke tijden vragen soms uitzonderlijke besluiten. Dus ik kom hier graag op terug maar schriftelijk.

[1:20:03] De van de lenen.

[1:20:06] Dank, voorzitter, ook Dank aan de minister voor deze concrete toezegging zou het zo kunnen zijn dat we, als ze na het reces de brief bespreken over de Afghanistan strategie dat we ook duidelijkheid krijgen op de toekomst van dit project.

[1:20:20] De minister zeer zeker dit dit kan op korte termijn. Ik zal de kamer hier apart kort over informeren en zo niet wordt deze kamer wellicht via de vele contacten met de organisaties en hun contacten, maar nog even voor de helderheid. Het was al formeel bekend bij de organisatie anderhalf jaar geleden.

[1:20:38] Het is niet van de een op de andere dag. Zoals ik meen te horen. Soms wordt gecommuniceerd. De laatste dagen en dat is gewoon niet zo.

[1:20:45] Maar het is een nieuwe fase in Afghanistan een hele zorgwekkende en dat vind ik belangrijk

[1:20:50] Dankuwel aan deze kamer voor hun steun en begrip en aandacht hiervoor. U vraagt ook naar de Nederlandse ambassade. Hoe zit het met het open? Een vraag van D zesenzestig? Er is geen sprake op dit moment van evacuatie of sluiting van de ambassade. Maar er wordt wel gekeken onder welke scenario's we een terugtrekking van ambassadepersoneel moeten organiseren en er wordt ook gekeken onder welke voorwaarden Nederland uiting kan geven van goed werkgeverschap naar de vele lokale mensen die jarenlang met een risico voor eigen gezin of leven zich hebben ingezet gezet voor Nederland in het belang van stabiliteit en vrede, veiligheid en eigen land. Maar ik kan hier verder niets concreets over zeggen want hier wordt nog overleg over gevoerd.

[1:21:33] En dan was er een vraag van de heer de Roon kunt u toezeggen dat er geen geld naar Turkije gaat voor bewaking van het vliegveld in Kabul. Op dit moment heeft de NAVO heeft al toegezegd financiële steun te blijven bieden voor zaken als verkeersleiding om te waarborgen dat het vliegtuig ook na terugtrekking van de troepen operationeel kan blijven

[1:21:52] en er worden op alle manieren worden alle opties verkend. Op dit moment is er geen besluit aan de orde. We volgen het, maar we zijn niet direct betrokken bij de gesprekken.

[1:22:06] De heer van der Lee vroeg ook hoe gaat zien we scenario's zich ontwikkelen, zoals verwacht.

[1:22:11] Nou het is denk ik. Goede planning, zeg ik via de voorzitter om natuurlijk altijd rekening te houden met alle scenario's. U bent er zelf ook

[1:22:18] mee bekend vanuit uw vorige

[1:22:21] de professionele activiteiten. Maar het gaat nu heel snel en ik denk dat dat doordat de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de snelheid waarmee de verslechtering binnenslands plaatsvindt.

[1:22:32] Ik kan niet zeggen dat nou dat daarop nou voldoende mate was geanticipeerd. Maar dat was ook niet geanticipeerd dat de terugtrekking van Amerikaanse troepen die zo essentieel zijn daar dat dat zo snel zou gaan voor Nederlandse inzet blijft altijd dat we kijken of we duurzaam kunnen duurzaamheid vorm kunnen geven dat we verantwoord en veilig daar kunnen opereren, maar ook de lokale partners kunnen blijven ondersteunen. Het goede van ontwikkelingssamenwerking van welk kanaal je dat ook doet, is dat ontwikkelingssamenwerking internationale samenwerking altijd plaatsvindt, ongeacht aanwezigheid van veiligheidstroepen dus altijd ervoor tijdens en erna ben geïntegreerde missie verhoogt zich dat vaak. Maar Nederland is al jarenlang aanwezig via lokale partners ook of de Verenigde Naties in Afghanistan. Dan ga ik nu door naar de situatie in witrusland.

[1:23:21] Een vraag van de heer Brekelmans. Ja die heeft nu een vraag.

[1:23:26] Ik kan een specifieke vraag over Afghanistan. De de belangrijkste reden dat we daar natuurlijk oorsprong naar toe gingen was dat we niet willen dat een vrijhaven is voor terroristen.

[1:23:35] En nu gaan we daar weg en wordt de situatie nog veel onzekerder en Taliban wint weer winnen weer aan terrein

[1:23:43] inlichtingenpositie ook als het gaat om terroristische groeperingen en eventueel dat we daar ook op

[1:23:48] in onze samenwerking met de veiliger ziet de toekomst nog eens dat we daar ook op reageren,

[1:23:53] blijven we die positie voldoende behouden, ook in samenwerking met onze navo-bondgenoten.

[1:23:57] De minister. Ik zou er graag op willen terugkomen. Kun je voor de heer Brekelmans is meneer de voorzitter vanmiddag. We hebben speciaal en vanmiddag een missie debat waar dit dit aspect inlichtingen, de positie en

[1:24:08] de contacten via bondgenoten dat er komt daar terug.

[1:24:11] Anders kom ik in tweede termijn er even op terug want het gaat ook met name over onze inlichtingenpositie.

[1:24:18] Ik wil dan door op de vraag van de heer Brekelmans over witrusland te over de berichten inderdaad of we hebben het gezien over het over de grens zetten van migranten en of de aanleiding kan zijn om nieuwe sancties voor te bereiden. In dat Loekasjenko heeft het zelf op zes juli ook aangekondigd is natuurlijk onacceptabel. Er is ook politieke gesprekken zullen hierover plaatsvinden. Ik zal dit zelf ook maandag opnemen. De Commissie van de lijn heeft heeft natuurlijk ook de contacten met Litouwen ook gekeken en het eerste Frontex personeel is al aangekomen en er zal meer ondersteuning volgen als we kijken naar het zeer omvangrijke net aangenomen sanctiepakket tegen binnen. Hoe moeten we ook kijken wat de effecten van die sancties zullen zijn en blijven toekijken naar de samenwerking met de Verenigde staten, het verenigd koninkrijk. Gezien de ontwikkelingen sluit ik absoluut niet uit en acht ik het belangrijk dat er wel een volgende fase weer komt in opties van sancties. Alleen het is een een eenrichtingsverkeer en dat is wel het probleem vaak met sancties. We moeten ook kijken naar effectiviteit en en de verandering die je beoogt te bewerkstelligen. Dan kom ik door op de vraag van de heer van dijk worden inderdaad de de mensen die we naar niet die we juist willen beschermen. Voor wie we doen worden die niet onbedoeld geraakt. Dat is altijd een grote weging en een risico met welke sancties dan ook. Ik denk dat het sanctiepakket zorgvuldig is bestudeerd. Het het beoogt het het regime en een aantal mensen daaromheen en bedrijven te raken.

[1:25:51] Het gaat om sectoren met staat dominantie en de is juist ervoor gemaakt om bijvoorbeeld het midden en kleinbedrijf zoveel mogelijk te kunnen behoeden van mogelijke gevolgen, onbedoelde gevolgen van de sancties. Uiteindelijk willen dat de depressie stopt en ik

[1:26:06] de gooit in uw kamer. U verwees terecht naar de de oproep juist van de oppositieleider de onjuist wel door te gaan met sancties. Dat komt ook vanuit de bevolking. Maar het is een. Het is een hard gelag dat daar kunnen we niet omheen.

[1:26:20] Dan was.

[1:26:22] Brekelmans.

[1:26:25] Ik begrijp het antwoord helemaal dat de minister zegt we willen eerst weten wat de effecten zijn van het vorige sanctiepakket.

[1:26:31] Alleen vraag welzijn wat voor Tijdshorizon gebruiken daarvoor. We zien nu als eerste reactie, namelijk dat die migranten uit.

[1:26:40] Irak en andere landen,

[1:26:41] De had en over de grens worden gezet zijn iphone een provocatie richting de u en wij zou zomaar kunnen dat de komende weken maanden dat dit wordt doorgezet in die aantal grote worden. Dus zeg maar dit argument van we willen eerst zien hoe die sancties uitwerken. Wanneer komen we tot de conclusie dat het effect is dat vanuit het regime. Verder wordt geëscaleerd. Dus moeten wij ook verder escaleren.

[1:27:03] De minister. Volgens mij zeggen we hetzelfde ik. Je kunt niet naam als je in weken een sanctiepakket nummer vier hebt aangenomen op week twee als zeggen nou het werkt niet. Dus laat me alvast doorgaan. Ik heb niet de suggestie willen wekken dat het over maanden is. Ik heb ook gezegd wat mij betreft zo snel mogelijk of eerder dan later. Kijk als de volgende provocatie komt denk ik. Dat zijn we de politiek al heel snel uit dat de u weer bij elkaar gaat en weer gaat schrijven en kijken wat is de volgende maatregel die we kunnen nemen. Alleen de verandering die we willen zien.

[1:27:32] Die volgde niet op. Maar snelheid is wat Nederland betreft geboden. Wij blijven dezelfde politieke ambitie etaleren voor wat betreft witrusland.

[1:27:39] Dan kunt u op gerust zijn

[1:27:40] dus geen kwestie van wachten tot het reces voorbij is. En dan gaan we weer aan de slag. Absoluut niet.

[1:27:46] We ga ik door naar Mozambique. De vraag van de heer tassen

[1:27:50] over activiteiten van oliebedrijf over het een voedingsbodem voor conflict zal zijn

[1:27:55] aan de ene kant. Ik denk dat er zeker een aandrijving. De factor is geweest, maar de aanpak dat het vergt een zorgvuldige analyse want extreme armoede uitsluiting, uitbuiting. Die was toen al jarenlang aan de gang in Mozambique en die die die pre dateert de de de de aankomst van een aantal grote oliebedrijven. Het is denk ik een een aanzwengelen van een verdere verslechtering, maar de grondoorzaken van armoede die zijn heel structureel en die zijn niet een op een te vergelijken met activiteiten van van oliebedrijven. Het maakt het misschien nog erger. Het vraagt een geïntegreerde aanpak op het terrein van veiligheid, humanitaire en ontwikkelingssamenwerking, maar de complexiteit van van uitbuiting en onderdrukking presenteert de oliebedrijven. De de redenen en dan kom ik op Mozambique. Want die er vol. De heer das een excuus de je voelt hier dassen. Maar in het is het is de. Het is de positieve indruk van meneer de voorzitter het wat de heer van der Lee heeft hier al vaker naar gevraagd. Ik heb een brief toegezegd in het kader van de exportkredietverzekering in de buitenland een de Commissie buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking. Het kabinet is aan het onderzoeken onder welke voorwaarden exportkredietverzekering voor bedrijven kunnen stopzetten. Als blijkt dat de situatie in een land dusdanig is verslechterd of aan de oorspronkelijke voorwaarden niet meer kan worden voldaan en Mozambique is mogelijkerwijs van casus, maar het is juridisch best complex en daarom hebben wij zijn we nu daarmee aan het kijken en ik kom daar schriftelijk op terug richting deze kamer. De inzet inderdaad is om nog steeds een besluit te kunnen terugdraaien

[1:29:30] en dit is een casus die zich heel prominent aan aandient, mede ook dankzij de vragen gesteld door de heer van der Lee.

[1:29:38] Dan was de vragen van de heer de Roon Mozambique. Waarom zou de voorstel de u missie succesvol zijn. Hoe gaat het lukken als het in Afghanistan niet ging. De minister van defensie. Die hebben besloten om een trainingsmissie naar Mozambique te sturen. U krijgt daar verslag van waarom het wel of niet zou lukken. Ja. Elke landen situatie is anders. Wij denken. Ik denk al decennialang in Nederland dat het ook belangrijk is om preventief te werken, om te kunnen handelen en te interveniëren waar dat noodzakelijk is. Niets doen

[1:30:07] is geen optie. De situatie zal wel in extreme mate verslechteren, zuid-afrika en omringende landen vragen daar ook om vanwege de stabiliteit in de in de regio en de missie zelf heeft inderdaad tot doel de veiligheidstroepen te professionaliseren. Het is maar een onderdeel van een bredere aanpak en in samenwerking met met de sadak. Wij zullen niet bijdragen aan deze missie voor de goede orde.

[1:30:33] Mevrouw Piri, die vroeg naar ik zit opeens een werken of nog wat ik ga naar Georgië.

[1:30:40] Ja.

[1:30:42] Heer.

[1:30:43] Dagvoorzitter en Dank voor uw antwoord en ik ben nog even zoekende naar wat is dan visie of door de rol van de Nederlandse overheid bij

[1:30:55] het ondersteunen van dit soort grote bedrijven in dit soort precaire gebieden

[1:31:01] en.

[1:31:02] Hoe we kunnen voorkomen dat.

[1:31:04] Want ik begrijp natuurlijk dat dat niet de enige factor is die natuurlijk meespeelt. Maar het heeft een aanjagende rol.

[1:31:11] Nederland heeft wel een rol in gespeeld om ook de faciliteren dat grote bedrijven de uitzicht konden vestigen. En hoe zorgen we ervoor dat we dan op voorhand de volgende keer een betere analyse kunnen maken.

[1:31:21] De minister.

[1:31:23] Nou ik denk dat dat al het geval is. Ik weet niet meer wanneer deze exportkredietverzekering is toegekend, destijds. Ik ben even het jaartal vergeten. Meneer de voorzitter, maar als je kijkt naar de landenstrategieën die worden opgesteld vanuit de brede aanpak buitenlandse zaken, handel, ontwikkelingssamenwerking en defensie wordt er altijd gekeken wat we willen bereiken in een land hoe we dat doen via welke middelen en wat erbij hoort. Als je kijkt naar handel, investeringen. Ik denk dat deze casus een goed voorbeeld is om nog meer je maatregelen te kunnen aanscherpen en ook te kijken wanneer je weer terug kunt stappen. Alleen dit is een heeft een hele tijd geleden plaatsgevonden. Dus we moeten met de kennis van nu een nieuwe weging kunnen maken. Daar gaat het mij ook om want anders dan doe je net alsof iets een status quo situatie betreft en ik denk dat u zich daarin kunt vinden. De uitgewerkte bouwstenen voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen die wij najagen op Europees niveau om te komen tot wetgeving en als dat niet lukt dan willen dat op nationaal niveau zo snel mogelijk afronden spelen daar ook een rol in want dan heb je het weer over verantwoordelijkheid binnen de keten

[1:32:25] en van informeren tot verplichte en dat is ook een element wat daaraan bij kan dragen en dat zal zeker worden meegenomen. We zijn allemaal ja stukken die werk in uitvoering zijn

[1:32:35] nog geen perfectie, vrees ik niet in dit leven.

[1:32:39] Voorzitter van een Kortrijk van de herders komt dat dan ook terug.

[1:32:42] In de brief die hierover volgt wordt dat daarin meegenomen.

[1:32:46] De meestal na het ING video beleid van dit kabinet. Dat wordt uitvoerig behandeld via de Commissie buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking. Er kan een verwijzing naar komen, maar het zijn aparte trajecten

[1:33:01] en uw partij is is daarbij betrokken via de Commissie buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking

[1:33:07] en dan ga ik door naar de vraag van mevrouw Piri over Primary week in publiceren. Hoe kijken we ernaar? Er is een statement uitgebracht. Dat was bewust gekozen op met de. U delegatie. De Verenigde staten, internationale organisaties, de VN. Onze ambassadeur was ook van plan om mee te mee te lopen binnen de bij de demonstratie. Dat is niet altijd iets wat je nou meteen op zoek. Want je bent uiteindelijk ook te gast in een land. Maar wij vonden het een belangrijk statement. Er is ook vervolg aan gegeven. Er is een demarche geweest, een beroep op de minister van binnenlandse zaken. Om de veiligheid van de LHBT gemeenschap en deelnemers te waarborgen en we hebben dat op de voet gevolgd, maar in nauw overleg ook met het oog op de veiligheid van onze eigen ambassade en personeel is ervoor gekozen om het op deze manier te doen, maar er is over nagedacht ter geruststelling aan mevrouw Perry en er zal vervolg aan worden gegeven en ik ben ook van plan om Georgië maandag als voor cases were te benoemen vanuit het belang van de u om te gaan staan voor de waarde die wij binnen de gemeenschap moeten waarborgen, maar ook ook daarbuiten. Dus ze maken continu een afweging. Dan was er een vraag over een aantal vragen over Myanmar van de heer van der leeuw. Mevrouw Perry, en de heer Kuzu

[1:34:25] wordt er actief gelobbyd voor sancties en tegen een aantal bedrijven en kunnen we een soort nood coalitie opzetten was zag ik ook de de de suggestie van de heer Kuzu. Ja, wij zijn echt een voorstander van het verhogen van de druk op betrokkenen bij de koe en alle opties moeten op tafel liggen. Helaas hebben we nog niet voldoende steun voor sancties tegen olie en gasbedrijven. Een aantal Europese landen. Ook de grote Duitsland bijvoorbeeld aarzelt zeer en heeft de zorgen uitgesproken dat sancties inderdaad een soort en een unilateraal pad zijn en als er geen verandering optreedt. Wat doe je daarna? Ik vind dat zelf niet een voldoende reden gelet op de omstandigheden in het land. Ook als je kijkt naar natuurlijk naar de mensenrechtenschendingen tegen de Rohingya apart van de koe, maar het vormt wel onderdeel van het

[1:35:12] een bredere zorgwekkende van de zorgwekkende plaat. Maar we blijven dus daarop doorgaan. We hebben zelf geen huidige geen politiek contact via buitenlandse zaken met de groente sinds alleen maar plaats op ambtelijk niveau

[1:35:27] dan een vraag van mevrouw Piri heeft een twee vragen gesteld. De de Heracles zafzafi is gestraft. Inderdaad. Wanneer hebben we voor het laatst zorgen geuit. U vroeg ook naar rechtszaken tegen twee journalisten onder andere om Arabië. Wat doen we voor de persvrijheid. En wat doen we voor voor de zaak soliman

[1:35:47] Sony? Als ik het goed uitspreek. We zijn we volgen het op de voet. De Nederlandse ambassade die die die woont ook de rechtszaken bij. Wij bespreken dit op alle niveaus, maar er speelt zoveel op dit moment. Ik heb ook minister Rita kort gesproken. Er komt een proces van politieke consultaties. Ik wil eigenlijk

[1:36:06] gelet op de zorgvuldigheid en het belang van al deze zaken wil ik daar graag schriftelijk op terugkomen in een bredere brief over Marokko, omdat er heel veel speelt. Van alle kanten zijn er verschillende belangen en risico op conflict.

[1:36:19] Mevrouw Piri,

[1:36:22] Dank u wel. Voorzitter en en Bedankt voor de minister dat ze daar schriftelijk op terug wil komen. Mag ik gezien de zaak zeker van de heer Sony met inmiddels meer dan tachtig dagen in hongerstaking. Mag ik hopen dat dat niet op korte termijn is

[1:36:37] de minister bevestigt dit graag via u. Meneer de voorzitter, in tweede termijn wat welke datum daar ik daaraan kan plakken. Ik begrijp

[1:36:45] de de grootste zorg. Zeker bij de duur van een hongerstaking

[1:36:49] dan een vraag van de heer van der Lee een aantal vragen over Gaza en investeren in of met bedrijven die illegaal in illegale centrum mensen zich zouden ontplooien. Eerst Gaza. Hoe gaat het met de wederopbouw? Wat zijn de resultaten van gesprekken met de nieuwe regering?

[1:37:07] Resultaten zijn er nog niet. Maar premier Rutte heeft met premier Bennet gesproken en met minister van buitenlandse zaken piet. Ik heb zelf twee keer contact gehad met minister buitenlandse zaken Heerlen piet en als alles goed gaat in zijn schema. Dan zien we elkaar volgende week maandag in marge van de Europese Raad. Er is een bescheiden start gemaakt met de herstelwerkzaamheden in Gaza. We willen bijdragen en natuurlijk ook altijd met het oog op de Israelische veiligheid en ook kijken naar de humanitaire kant binnen Gaza en de mogelijkheden tot wederopbouw en de reis en handelsmogelijkheden van de burgerbevolking in Gaza zelf. Er is een tijdens de ad hoc liaison community donor overleg zijn er voorstellen gedaan door Nederland. Om bij te dragen. En juist ook indachtig motie Segers. Om te kijken hoe we de lokale bevolking hierbij het best kunnen betrekken. Dat vergt ook samenwerking met de juiste maatschappelijke organisaties uit het maatschappelijk middenveld en we willen dat verder uitwerken en bespreken. Er zijn een aantal moties en recente maanden aangenomen motie Segers is ook een motie Sjoerdsma en er is ook de motie van Mustafa Kemal House en ik wil die eigenlijk in de zomerperiode willen we aan de slag om te kijken hoe we dat op een goede manier bij elkaar kunnen brengen, want sommige onderdelen raken aan elkaar wederopbouw een opstart, misschien wat nuttig kan zijn voor een toekomstige vredesconferentie hoe we Nederland binnen de EU met betrokken partners uit de regio een rol kunnen spelen, mits dat gewenst is. Et cetera, et cetera. Dat vergt meer tijd dan dan een korte korte stap. Dan was wel vraag van heer van dijk over de pensioenfondsen kunnen we die ontmoedigen te investeren in bedrijven die actief zijn in bezet gebied. Nederland voert een ontmoedigingsbeleid. En dat doen we al sinds jaar en dag. Dat doen we op basis van de OESO richtlijnen natuurlijk en de de de VN richtlijnen voor wat betreft in principe via de VN richtlijnen hierover en wij wijzen en pensioenfondsen al regelmatig op de richtlijnen van de OESO en het kabinet is altijd bereid is weer te doen.

[1:39:15] De heer van dijk,

[1:39:16] Voorzitter, dat weet ik. Dat is ook goed.

[1:39:20] Maar dat neemt niet weg dat er nog steeds bedrijven zijn die handel drijven met illegale nederzettingen en dat er pensioenfondsen zijn die investeren in bedrijven die dat doen kan ik de minister aanmoedigen om daar nog eens goed naar te kijken en in gesprek te gaan met de bedrijven die dat dus doen.

[1:39:39] De minister. Dat zullen we zeker doen want het is altijd belang in afwachting van de afronding van een of eigen MVO wetgeving. Als je op nationaal niveau of de Europese variant die Hopelijk later dit jaar zeg ik een antwoord op een gestelde vraag hierover later dit jaar kan worden afgerond. Door commissaris Reynders is het belangrijk dat bedrijven weten dat is vrijwillig, maar niet vrijblijvend en we verwachten het juiste handelen op basis van de kaders die gesteld zijn door de regering boeking dot com is bijvoorbeeld ook uitgesloten van de handelsmissie die in tweeduizend negentien heeft plaatsgevonden omdat boeking dat kon mezelf niet aangaf zich te willen houden aan de OESO richtlijnen.

[1:40:14] Van dijk. Voorzitter, dat is heel goed. Ik overweeg een motie op dit punt om de minister nog een extra steuntje in de rug te geven.

[1:40:22] De minister.

[1:40:24] Dan was er een vraag hoe is gereageerd van de heer van dijk Irak gereageerd ontbijt in marge van de laatste er BZ over de verdwijning van

[1:40:33] meer dan zeshonderd mensen mannen Fallujah. Ik heb duidelijk gemaakt bij de Erwin dat accountability het tegengaan van straffeloosheid van groot belang is de steun van verscheidene lidstaten de Iraakse minister van buitenlandse zaken, die reageerde slechts met de opmerking dat er zal worden dat er onderzoek zal worden gedaan en ik zal hier ook weer gevolg aan geven, ook via de ambassade.

[1:40:59] Ik heb niets concreters, vrees ik. Helaas. Mike meen niet meer de voorzitter, dat de heer van dijk dit onmiddellijk had verwacht,

[1:41:05] maar het wordt vervolgd.

[1:41:07] Toen was er een vraag van mevrouw Piri over Turkije. Wat gaan we doen om de grootste oppositiepartij om de het illegaal maken van de grootste oppositiepartij te voorkomen.

[1:41:19] Wij vragen hier vaak aandacht voor ook in de vn-mensenrechtenraad te blijven. We doen voor en achter de schermen. Ik wilde het ook maandag weer opbrengen.

[1:41:29] Er was een vraag van de heer Sjoerdsma over mensenrechten, sancties. Wat kunnen we zeggen of kunnen kan een kunnen individuen of en Chios input geven voor wat betreft mensenrechten sancties. We willen dit in EU verband onder de aandacht blijven brengen. U weet dat zeg ik weer de voorzitter dat Nederland zelf nationaal actief in gesprek is gegaan met embryos over mensenrechtenschendingen en ze nominaties kunnen worden aangeleverd. Ik doe deze. Deze toezegging is gedaan. We zijn nu aan het uitzoeken hoe dat kan op een manier dat het ook bonafide is. Dat zult u ook begrijpen. Je moet een gedegen proces achter zitten.

[1:42:04] De heer van dijk.

[1:42:07] Ik ben mijn laatste setje van drie blokjes meer de voorzitter, Jemen. Hoe om te gaan met de crisis.

[1:42:13] Ja.

[1:42:15] De crisis blijft gewoon een ramp. Jemen was al een van de armste landen ter wereld met een ondervoeding van van kinderen onder de vijf van van iets van meer dan vijftig procent stand-in achterblijvende groei en dus mijn geestelijke en mentale ontwikkeling was al erbarmelijk slecht

[1:42:33] voor de crisis. Ik heb vorige week aan marge van de anti-isis-coalitie. De minister van buitenlandse zaken van saudi-arabië gesproken, onder andere over de situatie in Jemen en het belang van het vinden van een politieke vreedzame oplossing nogmaals benadrukt.

[1:42:48] We hebben natuurlijk ook andere lidstaten gevraagd om bij te dragen aan het BNP en dag toch ook de motie van de heer Kuzu. Maar het is gewoon belangrijk. We willen we kunnen kijken wat het doel en impact zou zijn van sancties, maar elk voorstel en listing. Verder vraagt unanimiteit. Ik denk dat het ook belangrijk is dat het Nederlandse sporen zowel uitgezet al door mijn vorige een van mijn voorgangers. Minister Koenders tijdens de Mensenrechtenraad met de groep van experts op Jemen en te kijken naar de rol van alle actoren in de regio Iran. Voor wat betreft de hoe is de boycot of de de de blokkades die worden opgelegd door de hoed die ze tegenwerken van humanitaire hulpverlening, et cetera dat we daar in die brede zin blijven daarop blijven leunen en de experts. De groep van experts die hier actief op is. Die zijn hier leidend in en wij zullen dit nauwlettend blijven volgen. Dus ik vind het wel belangrijk om te kijken naar de rol en verantwoordelijkheid van alle statelijke en niet statelijke actoren in dit conflict. De enige slachtoffers zijn de burgerbevolking in Jemen,

[1:43:49] de heer van dijk,

[1:43:51] Voorzitter, daarin kan ik de minister voor een heel groot deel volgen. De kamer heeft in brede meerderheid gezegd honger als wapen is verwerpelijk en de schuldigen daaraan moeten daarentegen moeten maatregelen genomen worden en ik proef een beetje dat de minister zegt dat ze wil kijken naar naar mogelijkheden in die richting begrijp ik dat ze dat ook op de komende Erwin zet gaat doen.

[1:44:15] De minister. Ik zal dat zeker opnemen en ik zeg via de voorzitter ook tegen de van denkt dat u ook weten dat een aantal van de VN VR Europese VNV lidstaten de grootste wapenleveranciers zijn aan de betrokken landen en dat is natuurlijk

[1:44:29] een een reality check voor ons allen en dat zijn nog niet per se de landen die warmlopen voor deze suggesties een is geen lid meer.

[1:44:39] De realiteit is hetzelfde,

[1:44:41] maar wij gaan we blijven hier doorgaan. Maar het is heel belangrijk om te kijken naar verantwoordelijkheid van alle partijen.

[1:44:49] De heer van dijk. Dat had gedaan. Dan was er nog een vraag van de heer de Roon hieraan u inderdaad. U merkte terecht op dat er eigenlijk niets over Iran voor deze erbij zetten gepland tussen zijn andere thema's in de agenda. Het is natuurlijk meer dan teleurstellend. Dan zeg ik had beleefd dat de bevolking geen enkele kans heeft gehad op eerlijke en vrije verkiezingen bij. Wij bleven heel kritisch op de rol binnen Iran en natuurlijk ook de rol die Iran speelt in de regio en we hebben er grote zorgen over. Ik zal dit ook weer benoemen en ook terugkoppeling vragen over de gesprekken die plaatsvinden in het kader van de Jason w.

[1:45:28] De Hillegom. Voorzitter, het zijn allemaal natuurlijk juiste woorden, maar ik had gevraagd of ze ook bereid is om in de budget

[1:45:37] uit te spreken. De afschuw over het feit dat juist de deze meneer president van Iran is geworden

[1:45:43] en het zou nog beter zijn als de alles in de Raad gezamenlijk dat standpunt zou worden ingenomen als onze minister dat zou willen bevorderen.

[1:45:51] Een tweede vraag die ik nog had gesteld is hoe gaan wij als Nederlandse overheid

[1:45:55] wij maar hoe gaat u als Nederlandse overheid niet veel. De om met wie president

[1:46:00] gaat u daar weer gewoon onderzoeken als als het zo uitkomt of wordt die zeg maar geboycot zoals dat ook met de wist president van Suriname gebeurd.

[1:46:09] En wat wat moeten we verwachten hierover.

[1:46:11] De minister, de eerste vraag van u. Ik zei al ik zal het opbrengen. Dat doe ik ook in de woorden die ikzelf kies voor wat betreft de uitkomst van de verkiezingen en wie er verkozen is. Dus dat zullen wij in stevige bewoordingen doen en dat is een. Het tweede is. Er zijn helemaal geen bezoek plannen. Er is ook geen politiek contact met deze president of andere een in Iran

[1:46:30] en het vorige bezoek dat plaatsvond was op bezoek trad ik namens mijn collega afgetreden. Collega's, toen Halbe Zijlstra op en dat was in het kader juist van de veilige. De

[1:46:40] de verstrengeling en de negatieve rol die hieraan speelde, niet alleen in Jemen, maar ook betreffende Libanon, betreffende Iraq en betreffende de veiligheid van Israël en daar is uitgebreid uitgebreid over gecommuniceerd. Er is geen politiek contact. Het ministerie van buitenlandse zaken heeft ook geen telegram gestuurd, zoals dat soms wellicht gebruikelijk is. Er is, heeft niets plaatsgevonden en dat is ook een uiting van

[1:47:04] van moet je dat zeggen. Deze proeven.

[1:47:08] Ik zoek even de vertaling

[1:47:10] afwijzing

[1:47:12] en ik zal hierop terugkomen in de Erwin Z.

[1:47:15] Tegelijkertijd zal de huurder ook inzien dat dat niet direct tot een verandering binnen het land zelf zal leiden,

[1:47:24] dan is er de vraag van de heer Sjoerdsma. We zien naar persoonsgerichte sancties, geen verdragsverandering

[1:47:31] kopje China

[1:47:33] een aantal vragen die erop gesteld zijn.

[1:47:35] Wat is het wat is de escalatie ladder ten aanzien van China? De listing zijn gericht inderdaad op het bewerkstelligen van gedragsverandering en ook het ontmoedigen van nieuwe mensenrechtenschendingen.

[1:47:44] We hebben nog geen effecten daarvan gezien

[1:47:47] en ik wil niet. Ik vind het ontzettend belangrijk en tegelijkertijd weten we denk ik met z'n allen meneer de voorzitter, dat

[1:47:54] ook een land als China niet direct op een ander beleid zal invoeren, maar het is belangrijk dat wij een streep trekken

[1:48:02] het een mensenrechten, sanctieregime is onderdeel van een breder mensenrechten beleid en we doen we een verklaringen. We maken keuzes. We spreken bedrijven aan ook indachtig gesprekken die we in de Commissie buitenlandse handel hebben gevoerd, heb ik expliciet bedrijven in de textiel sector besproken VNO, NCW aangesproken om bedrijven nogmaals te wijzen op hun verantwoordelijkheid als ze niet zeker kunnen stellen dat Oeigoeren

[1:48:29] te werk worden gesteld uitgebuit dat de slavenarbeid plaatsvindt in een keten in Xinjiang dat bedrijven zich dan moeten terugtrekken. Dat is de mening van dit kabinet. We kunnen ze nog niet dwingen, maar het is wel de positie van het kabinet en wij blijven daarop aandringen.

[1:48:43] We nemen ook mensenrechten mee. Het investeringsbedrag in China en u weet ik heb mij een vroeg stadium uitgesproken. Mijn teleurstelling, uitgesproken over het besluit van de Europese Commissie om versneld door te gaan met het investeringsverdrag, omdat wat ons betreft nog veel te veel

[1:48:56] beleefd gezegd onduidelijkheid was, maar sterker grote zorgen zijn op dit terrein in China en we voeren een beleid van druk en dialoog, maar een investeringsverdrag, een bedrag wat overigens Nederlandse bedrijven meer ten goede komt dan omgekeerd is ook een middel wat je moet willen inzetten. Als je niet tevreden bent over ontwikkelingen.

[1:49:17] Dan was er de vraag van de heer van der Lee intimidatie richting Taiwan neemt toe moet Nederland niet krachtiger stelling nemen.

[1:49:25] Ik denk dat die van label ligt al het antwoord bekend, maar we blijven van mening. Samen met de u dat de geschillen vreedzaam moeten worden opgelost en er moet in rekening worden gehouden met de wensen van de Taiwanese bevolking.

[1:49:37] Ik ik ik wil eerlijk gezegd laat op een tweede termijn nog even kort op deze vraag terugkomen. Want ik lieg niet in de reden op dit moment dat op de u nog steeds krachtiger stelling gaat nemen. Ik weet ook niet of een paar de hiervan de aan denkt. Behalve woorden of de heer van der Lee andere middelen voor zich ziet. Meneer de voorzitter,

[1:49:57] Zo zeggen dat horen we een tweede termijn, maar door je uitgedaagd

[1:50:01] heer van de levendig. Een vraag.

[1:50:04] Het is niet zo dat ik gelijk aan wapens denk nee nee, natuurlijk gaat het om woorden. Maar het gaat wel om de kracht van die woorden. En als je luistert naar de speech die de Chinese president geeft bij de honderd jarige viering van de communistische partij dan zijn dat hele krachtige woorden

[1:50:21] en dan horen daar ook krachtige woorden tegenover te staan en als het gaat om Taiwan vind ik

[1:50:27] dan heb ik de indruk dat we iets teveel met meel in de mond praten

[1:50:30] en ik verwacht ook niet onmiddellijke repercussies waar een Brekelmans over sprak in zijn termijn, maar ook in technologie kan het echt wel wat steviger dan ik en ik hoop dat de minister in tweede termijn daar dan even op terugkomt.

[1:50:45] De minister.

[1:50:46] Ik zal dat zeker doen. Dank en ik neem nota van de suggestie van de heer van der Lee.

[1:50:52] Als het gaat over Tibet vroeg de heer van de lever nieuwe initiatieven worden genomen naar bespreken China regelmatig op alle niveaus aan op mensenrechten, inclusief over Tibet en dat zal blijven gebeuren.

[1:51:04] We doen dat multilateraal. We doen dat bilateraal. We doen het marge van handelsmissies, politieke consultaties en tijdens de zevenenveertig sessie van de vn-mensenrechtenraad juni. Dit jaar hebben we een gezamenlijke verklaring met drie, drieënveertig andere landen

[1:51:18] aandacht gevraagd voor de mensenrechtensituatie in China en speciale aandacht voor

[1:51:23] onder andere Tibet

[1:51:25] een initiatief. Er is nog geen sprake van.

[1:51:29] Dat moet ik dan ook concluderen. De heer Brekelmans vroeg wat we konden doen om het verminderen van de strategische afhankelijkheden te versnellen. U vroeg naar een naar een brief die is inderdaad in de maken. Zoals u weet, indachtig de motie weverling en daarin wordt China meegenomen. De China is een hele belangrijke actor en factor hierin. Ik stel voor dat dit China expliciet benoemd kan worden in de brief die waaraan wordt gewerkt door verschillende ministeries, want het is een uberhaupt een strategische kwestie.

[1:52:01] Dan was er ook een vraag van de heer Brekelmans. Als u collectiviteit tot investeringen leidt, moeten we dan China uitsluiten. Dit is een vraag die inderdaad vaker voorkomt. Chinese partijen hebben in het algemeen geen directe toegang tot externe financieringen bij indirect beheer. Zoals het geval van ebay zijn de uitvoerende organisaties verantwoordelijk en we zijn altijd bij aanbestedingen zijn internationale open procedures van toepassing.

[1:52:27] We kunnen alle partijen kunnen mededingen die volgen

[1:52:31] voldoen aan

[1:52:32] vastgestelde niet discriminerende eisen, maar ik begrijp de vraag die u eigenlijk probeert te benoemen dat er een risico zit in het laten meedingen door Chinese bedrijven een connectiviteit. Ik wil graag de tweede termijn nog even checken ook met het ministerie van Financiën economische zaken. Wat betreft veel van de die

[1:52:49] digitale kwesties die spelen

[1:52:51] de heer Brekelmans. Wat is er nieuw aan de collectiviteit strategie en gaan machine uitsluiten. Zal ik zei kom nog even een tweede termijn terug.

[1:52:58] Wat willen we doen wat willen we bereiken met de verschillende top een met China. Ik heb ook gehoord dat een Sloveense voorzitterschap overweegt inderdaad de een China top te houden. U weet. Hij was uitgesteld. Het coronatijd heeft digitale gesprekken hebben plaatsgevonden.

[1:53:12] Een top is belangrijk dat je elkaar spreekt, maar ook aan kunt spreken. Het kan ook bijdragen aan het verminderen van spanningen en maar we hebben nog geen agenda. Gezien de zijn op een aantal thema's kunnen we goed optrekken met China. Als we denken aan klimaatverandering daar tegengaan. Samenwerking in de marge van de klimaattop. Maar de moeilijkere boodschappen zijn natuurlijk mensenrechten, oneerlijke concurrentie staat geleide bedrijven en de strategische afhankelijkheid die we hebben

[1:53:41] dan kom ik

[1:53:45] er was een

[1:53:47] antwoord nog op de vraag van zulk een motie. We zijn het gaat een vraag van de heren Brekelmans over een Brekelmans. Sorry excuses Dankuwel. Meneer de voorzitter, de heer Brekelmans,

[1:54:00] er is een toezegging gedaan door mijn voorganger over een mogelijkerwijs een internationale conferentie te organiseren over het op het gebied van nieuwe technologie en wapenbeheersing

[1:54:10] berichten ons op twintig, tweeëntwintig. We hopen dan ook dat de coronavirus daadwerkelijk dan beteugeld is en u krijgt in september een brief over de hoofdlijn van de conferentie. De stappen die gezet zullen worden. Info voor het einde van het reces voor van uren zes van deze kamer.

[1:54:28] Ik heb nog twee andere antwoord op eerder je eigen land.

[1:54:31] Ja.

[1:54:32] Valt het in het kopje Dank voor de beantwoording over China. Ik had nog een vraag gesteld over het strategisch kompas en of China hierin als expliciete dreiging wordt genoemd en hoe zich dat verhoudt tot

[1:54:45] de bondgenootschappen die de partnerschappen die worden gesloten en NAVO, twintig, dertig processen. Ook China expliciet wordt genoemd,

[1:54:50] De minister. Ik heb deze even niet bij de hand. Ik kom er twee termijn op terug.

[1:54:54] Er waren nog twee dingen. Lossen,

[1:54:59] lossen niet losse vragen. Maar de vraag gesteld door heer van der Lee. De uitspraak van haavisto over Ethiopië. Om ons te factureren voor de extra James. Kennelijk heeft minister wist door deze gedaan tijdens het in het Europees Parlement. Ja. Het blijft schrikbarend en ik denk dat we dit moeten bespreken. Ook bij de erbij zetten als er de gelegenheid toe is.

[1:55:20] Het vraagt een reactie. Dat is heel duidelijk

[1:55:22] lopen we nu het risico en nog een vraag van de heer Brekelmans de triest dat Afghanistan opnieuw een uitvalbasis wordt voor terrorisme.

[1:55:30] Ik kan gelukkig bevestigen dit risico dat onder ogen zien en dus bestrijden idealiter voorkomen blijft een belangrijke prioriteit voor ons allemaal binnen NAVO, EU, maar ook samen apart met de VS en ik ik wil herbevestigen dat de VS heeft toegezegd dat ze voldoende capaciteit in de regio houden om eventuele terroristische dreigingen tegen te kunnen gaan en want het is net een schrikbeeld. Om te denken dat Afghanistan weer een uitvalsbasis voor terroristen en terreurbewegingen kan worden.

[1:55:58] Dan was er nog een vraag hoe zorgen we ervoor dat we afdoende inlichtingen de inlichtingenpositie kunnen behouden. Nu de terugtrekking is afgerond. Zijn er afspraken. Ja, zoals ik net zei met de VS in navo-verband en bondgenoten en verder doen we natuurlijk geen uitspraken over de taken en de rol van AIVD en MIVD.

[1:56:17] Maar het is een belangrijk onderwerp voor Nederland. Dat kan ik wel zeggen.

[1:56:25] Ik zie nog een vraag van mevrouw Mulder,

[1:56:28] Voorzitter, want ik had vragen gesteld over strategische kompas en de positie van het verenigd koninkrijk daar ook nog weer zeg maar hoe ga je uiteindelijk om met een land als India. Als je weet dat je nu heel druk bezig bent met China om heel ingewikkeld te maken. Ik zou graag wat meer balans in willen zien, namelijk. Misschien kan de minister daar wat over zeggen.

[1:56:49] De minister.

[1:56:53] Strategische ironische wijze is het strategisch kompas blokje ligt niet voor mij. Ik kom er in tweede termijn kort op terug.

[1:57:00] Goed. Ja die passen.

[1:57:03] Want ik had ook nog vragen over de partnerschappen en maar ook over de Europese wet bedrijf verantwoordelijkheid en wat de status van is en de rol van Europese oliebedrijven in Myanmar had ik nog vragen over gesteld.

[1:57:20] Mevrouw de minister,

[1:57:22] De vragen over het Europese MVO beleid heb ik beantwoord. Commissaris Reynders

[1:57:28] komt Hopelijk in de de een derde uiterlijk vierde kwartaal hier met een traject. Dat is ook schriftelijk deze kamer al toegekomen via de Commissie buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking.

[1:57:39] De rol van Europese olie en gasbedrijven is beantwoord in een vraag van de heer Kuzu de dat we op dit moment nog lastig vinden om sanctiepakket aangenomen te krijgen. Juist daarop. Maar het is heel erg belangrijk dat je natuurlijk ook in Myanmar het regime weer op een in de strategische sectoren raakt

[1:57:57] de heer Kuzu.

[1:57:59] Ik mis de antwoord op mijn vragen die ik had gesteld over een contrast strategie ten aanzien van het inzetten van vaccinaties om geopolitiek een slaatje te slaan en verder ook nog een aantal vragen gesteld over de technologische agenda. Want dat staat wel heel nadrukkelijk op de agenda van de budget. Ik hoop dat de minister in tweede termijn daar ook op.

[1:58:19] Van terug komen, tenminste Kovacs.

[1:58:21] Dat kan ik nu doen. Contrast strategie.

[1:58:26] Het is inderdaad een goed idee. Ik denk dat de capaciteiten helaas nog niet eens. We hebben inderdaad Kovacs met z'n allen zou ik maar zeggen ingesteld. Alleen de financiering ontbreekt en de productiecapaciteit. Nederland heeft al best wel een een ruimhartige bijdrage geleverd. Er is ook vaak over gerapporteerd. Wij brengen het ook overal op de een enige manier om het coronavirus onder te krijgen is dat je de zwakste schakel het sterkst maakt en dat is natuurlijk elders. Het zal ook internationale stabiliteit, veiligheid, maar ook welvaart weer bevorderen. Dus als je dan niet wilt

[1:59:00] uit solidariteit. Dan is het een verlicht eigenbelang. Maar hier wordt aan getrokken. Het is inderdaad zo dat we niet op kunnen op deze manier tegen de vaccin diplomatie van Rusland en China. Dat is heel duidelijk. En dus daar ligt ook een enorme factor. Maar het gaat ook om geld. Er zal veel meer geïnvesteerd moeten worden.

[1:59:19] De kwestie van technologie kom ik in twee termijn op terug.

[1:59:22] Dank u zeer. Dan gaan we nu na een tweede termijn van de kamer. Een derde van de spreektijd van de eerste termijn aan. Dan geef ik het eerst het woord aan de heer van dijk van de SP.

[1:59:32] Voorzitter, Dank ik kan het kort houden, want de antwoorden waren helder. Ik wilde er wel een aantal uitspraken aan de kamer over vragen en ik heb gezien dat de planning vooralsnog zegt om half zes dat wij elkaar weer ontmoeten.

[1:59:46] Dus hartstikke goed. En dan zult u mij weer enkele moties

[1:59:50] Dankuwel.

[1:59:51] Dank u zeer ruim binnen de tijd. De heer de Roon. Die kan dat volgens mij ook van de PVV.

[1:59:57] Dank u, voorzitter

[1:59:59] het eerst nog een vraag aan de minister over de wc. Die organisatie die geld uitdeelde dat terechtkwam bij Palestijnse terroristen

[2:00:08] en en de minister zal ons begin deze maand een brief sturen met een rapport naar met een nader onderzoek naar die organisatie en dat de nog steeds niet gezien.

[2:00:18] Dus misschien kan de minister uitleggen waarom we dat nog niet te zien hebben gekregen

[2:00:22] en een tweede punt nog voorzitter, ik heb gehoord dat de er bezet ook gaat lunchen met jouw ideale piet weet niet of dat juist is. Maar ik zie de minister jaknikken. Dus krijg de indruk dat het juist is. En dan is mijn vraag wat is dan de boodschap van de minister aan die helemaal piet

[2:00:39] en ik hoop dat zij dan bereid is om aan la biedt aan te bieden dat er dus economische banden tussen Nederland en Israël verder worden aangehaald.

[2:00:49] Dank u zeer. De heer van de leden van de fractie van groenlinks.

[2:00:52] Dank u. Voorzitter, ik Dank de minister voor de beantwoording. Er was bijna overal helder. Ik had ook overwogen mijn motie straks in te dienen. Maar de toezegging op de National cultureel Education college om daarna opnieuw naar te kijken vind ik heel belangrijk. Ik heb nog wel een specifieke vraag wordt de ambassade ook ingelicht

[2:01:13] of is de ambassade al ingelicht over uw voornemen hier opnieuw naar te kijken. Niet dat de afbouw al in de praktijk is doorgezet. En straks niks meer te heroverwegen is. Ik zou fijn zijn als dat bevestigd kan worden, hoef ik ook geen motie in te dienen op dat punt

[2:01:30] en ik hoor ik zie nog even uit naar u na de minister de toelichting op Taiwan.

[2:01:36] Dank u. Voorzitter.

[2:01:38] Dank u zeer. Ja. Een interruptie van ja ik heb nog een.

[2:01:41] Vragen via de van der Lee. Ik ik moest ik was verbaasd en eerlijk gezegd ook aangenaam verrast door uw betoogd en dienste van de belangen van Taiwan en het volk van Taiwan. En maar ik had toch een haakje in gedachten. Maar ik wist niet helemaal zeker meer hoe het zat. Dus ik heb dat in de pauze even uitgezocht en het klopt inderdaad wat ik dacht namelijk dat in november er een motie. De PVV was ingediend om de wapenboycot tegen een Taiwan op te heffen.

[2:02:10] Groenlinks heeft dat tegengestemd

[2:02:12] is. Nou uw betoog strekt dat er ook toe dat groenlinks en de toekomst voor zo'n motie zal gaan stemmen.

[2:02:19] De heer van der Lee,

[2:02:21] Maar zoals u mij net al

[2:02:23] de heer van Rome net hoorde, denken wij niet onmiddellijk aan wapens en bewapening zijn heel veel diplomatieke middelen in te zetten. We hebben niet het gevoel dat het als het gaat om Taiwan en voldoende mate gebeurt

[2:02:36] en ik hoop dat we daar een stappen op kunnen zetten. Dat is de positie.

[2:02:41] De Hillegom? Voorzitter, ik vraag ook niet om ermee in te stemmen dat er morgen al wapens worden geleverd aan een Taiwan als zij daar alarm zouden vragen. Maar die algemene boycot die zou denk ik toch gewoon weg kunnen. En dan als er een verzoek komt om wapens te mogen leveren.

[2:02:57] Dan zal dat altijd nog van geval tot geval. De regering wordt dan beoordeeld op de noodzakelijkheid en alle criteria die daarvoor staan maar dan is die algemene boycot is in ieder geval van tafel. Dat zou toch gewoon een gunstig signaal zijn en moraal Bush een signaal zijn de richting van Taiwan. Waarom wilt u dat nou niet.

[2:03:16] Van de Lee.

[2:03:19] Kijk ik mijn van partijen is van mening vier, zeg ik via de voorzitter tegen de heer van Roon dat

[2:03:27] gespannen situaties niet gedijen onder het opheffen van wapen en bagels en het leveren van wapens en er zijn andere middelen. Zoals ik net al zei,

[2:03:39] waarbij de nadruk op willen leggen en en dat moet eerst gebeuren.

[2:03:44] Geef nu niet woord aan mevrouw van de partij. En Sorry. Nog een vraag van de Brekelmans.

[2:03:50] Ik ben dan toch wel benieuwd wat die andere middelen zijn het het ingewikkelde van Taiwan is natuurlijk dat daar echt een militaire veiligheidsdreiging is de China heeft een enorme vloot klaarliggen staan enorme hoeveelheid kruisraketten op Taiwan gericht. Je kunt als er een conflict is waarbij dat niet geld kun je misschien zeggen van nou de zijn andere type sancties die we nog niet hebben geprobeerd of andere middelen die gaan we eerst doen.

[2:04:12] Maar de heer van een lezen schetst net of er nog een enorme ruimte is voor allerlei diplomatieke middelen die mogelijk effect zouden hebben, maar in feite is gewoon een grote veiligheids en militaire dreiging. Natuurlijk kan de van leden onder meer zeggen over wat dan de tot hele diplomatieke arsenaal nog is wat hem betreft.

[2:04:27] Deel van de Lee.

[2:04:29] Hetzelfde arsenaal waar we over spreken als het gaat over andere mensenrechten leningen die we in China zien

[2:04:34] en recent ook nieuwe sancties zijn er als het gaat om Xinjiang gebeurt

[2:04:39] en het gaat ook om kwalificaties en woorden. Dat is dat is helemaal niks nieuws onder de zon en verder begrijp ik echt dat de veiligheids uitdaging goden is in Taiwan, maar ook Taiwan wordt daarin geholpen door andere landen en op dit moment zie ik nog geen reden om daar nu specifiek nieuwe stappen intussen.

[2:04:59] Dames en heren, en is niet echt een soort van Perry van de partij van arbeid.

[2:05:03] Dank. Voorzitter, en ook namens mij. Dank voor de minister voor de beantwoording van de vragen ook Dank voor de toezegging dat er een van Kamerbrief zal komen over Marokko waar ook wordt stilgestaan bij de politieke gevangenen, de Irak activisten en ook de zaak van de twee specifiek genoemde journalisten en algemeen persvrijheid in Marokko.

[2:05:24] Ook Bedankt voor de toezegging dat de minister in overleg met de Europese Europese collega's de zaak van de HDP zal opbrengen in Turkije heel belangrijk dat dat gebeurt, dan had ik nog een vraag die niet beantwoord was uit eerste mijn over Myanmar. De vraag was in hoeverre Nederland of de EU ook contacten onderhoudt met de democratie, vertegenwoordigers van Myanmar, nationale eenheidsregering en voor de tweeminutendebat zal ik hier voor emotie doen over Afghanistan, die ook samenhangt met het debat vanmiddag die wij voeren met de minister van defensie inzake de Nederlandse troepen

[2:06:05] de Afghaanse tolken.

[2:06:08] Dank u wel, mevrouw Piri. Dan is nu het woord voor de tweede termijn aan mevrouw Mulder van het CDA.

[2:06:13] Ja. Voorzitter, Dank en Dank aan de minister voor haar beantwoording. Ik wacht het antwoord op mijn laatste vraag nog eventjes af. Dus hoop ik dat die straks ook komt

[2:06:25] met betrekking tot Jemen en de opmerkingen van collega's van dijk. Ik kan me goed vinden in in de beantwoording van de minister over alle akte worden. Dus mochten er een motie van uw kant komen en de. Het zit in die hoek bevestigen had eigenlijk al eens gezegd. Dus dan zijn een motie overbodig. Hè dus dat is eventjes wel de kanttekening die ik meegeven ik want ik heb zelf ook net aangegeven.

[2:06:50] Het is niet alleen maar saudi-arabië. Het is zeker ook Iran, wat daar heftig tekeergaat.

[2:06:57] En toen wij er waren als Commissie de was drie jaar geleden in in saoedi-arabië. Toen waren wij in gesprek met de president in ballingschap vanuit Jemen en anderhalve kilometer. Verder kwamen er raketten naar beneden. Dus ik ben misschien een beetje gekleurd over zeg maar over de positie van Iran daarover. Maar daarom denk ik van moet even goed kijken wat we hier aan het doen zijn. Ik zal niet zomaar blind allerlei emoties ook gaan steunen. Ik geef het alvast maar even voor waarschuwing af. Dan weten we even waarom dat zo is en heel erg. Dank voor de toezegging voor de heroverweging in Afghanistan hem dat dat past voor het CDA en een breder beleid van hoe gaan we om met met maatschappelijk middenveld

[2:07:38] mocht dat niet naar onze smaak zijn. Dan hebben we natuurlijk in september nog een debat met de minister, waar we opnieuw dan aandacht voor deze zaak zouden kunnen vragen. Maar vooralsnog ga ik gewoon vanuit dat het gewoon keurig wordt opgelost. Dus Dankuwel voorzitter.

[2:07:53] Dank u wel van Mulder. Het origineel Brekelmans van de GGD.

[2:07:58] Dagvoorzitter en Dank aan de minister voor de uitgebreide antwoorden op deze grote veelheid

[2:08:04] een diversiteit aan vragen en ik kon mijn opmerking over de sancties ten aanzien van witrusland, want ik had ik eerder zei ik begreep de beantwoording wel dat je niet na twee weken al meteen weer met nieuwe sancties. Wellicht wilt dreigen alleen het nadeel is dat het heel reactief is dus witrusland zet de stap. Vervolgens reageert de Europese Unie erop en vaak met een vertraging van een maand of of langer, en we hebben het in het vorige debat ook gehad over een escalatie ladder. Ik zou eigenlijk willen dat voor witrusland duidelijk is dat als hiermee doorgaan met immigranten over de grens zetten dat onduidelijk is wat vanuit de e u een volgende stap is, zodat we Hopelijk die sancties helemaal niet hoeven in te zetten en daarvoor zijn toch ook diplomatiek voorbereidingen nodig om die escalatie landen met elkaar te maken. Dus toch de oproep aan aan de minister om zich daarvoor in te zetten

[2:08:50] dan wat betreft Afghanistan. Dank voor de beantwoording ten aanzien van terrorisme en de inlichtingenpositie. Dat is goed dat dat ook het Amerikanen hebben vestigt is

[2:08:59] wat betreft China nog een open vraag over of enkele open vragen ten aanzien van strategische kompas en de NAVO. Dus ik hoop dat de minister die tweede termijn kan beantwoorden.

[2:09:07] Wat betreft technologie, Dank voor de toezegging over de brief in september ten aanzien van de conferentie. Ik kan nog een openstaande vraag die ik wel belangrijk vind. Ik hoop dat tenminste twee termijn kan antwoord. Dat heeft te maken met die ransomware-aanvallen die we nu zien en dat daar private partijen achter zitten.

[2:09:26] Ik vind dat zelf heel ingewikkeld. Dat is moeilijk om een private hackersgroep in Rusland aan te spreken of niveau Rusland aanspreken op wat een private hackersgroep toe doet. Maar dat is wel de realiteit waar we nu mee te maken hebben en wat Rusland misschien ook wel heel slim doet op die manier stok te vragen aan de minister. Wat we daarvoor tegenmaatregelen tegen kunnen treffen.

[2:09:43] Dank u, zegt de heer tassen van.

[2:09:46] Voorzitter, alleen een Bedankt aan de minister voor beantwoording van vragen.

[2:09:52] Veel Dank dat ten slotte ook een tweede termijn de Kuzu van denk.

[2:09:55] Voorzitter, ook.

[2:09:56] Ik Dank de minister voor de antwoord die ze heeft gegeven in de eerste termijn en aangezien de heer de Roon begon over de u ABC zou ik ook nog in herinneringen in herinnering willen roepen dat in tweeduizend achttien een mei tweeduizend achttien. We hebben dus al over drie jaar geleden de grote Mars van terugkeer begon in Gaza dus aan noordgrens van Gaza was er sprake van een demonstratie tegenover de islam Israelische autoriteiten waar twee honderd Palestijnen zijn neergeschoten. En toen wij dat debat hebben gehad in de tweede kamer heeft minister blok de voorganger van deze minister gezegd met zoveel slachtoffers ligt er natuurlijk een extra bewijs dat last op Israël om aan te tonen dat gebruik van geweld nodig is

[2:10:37] en hij zei toen dat hij van Israël verwacht een onafhankelijk onpartijdig prompt en gedegen onderzoek. Dan hebben we het zal voor de zomer van tweeduizend achttien. Ik zou daarom de minister willen vragen om tijdens de lunch die gehouden gaat worden met de heer la piet na te vragen of dat onderzoek ooit is uitgevoerd. Want volgens mij heb ik een dergelijk onafhankelijk prompt en onpartijdig onderzoek niet mogen zien.

[2:11:02] Dank u.

[2:11:03] Dankuwel meneer Kuzu kijk naar de meeste of zij tijd nodig heeft dan schorsing ter vergadering van vijf minuten.

[2:23:10] Goed. Ik heropen de vergadering van de vaste Kamercommissie voor buitenlandse zaken Griffel tweede termijn aan de kant van de regering. Het woord aan de minister van buitenlandse zaken.

[2:23:20] Dankuwel. Meneer de voorzitter, heel kort en Myanmar contacten. We hebben natuurlijk contacten op alle niveaus of vermelden verwelkomen ook alle initiatieven die bijdragen aan treden

[2:23:30] het bevestigen van democratische transitie en we hebben dus contact met allerlei vertegenwoordigers doen we allemaal ook met die van nationale eenheid. Dat doen we via de ambassade. Dat doen we als reizen doen we ook via het maatschappelijk middenveld strategisch kompas en connectiviteit.

[2:23:45] De

[2:23:47] na eerst strategisch kompas. Dat is dit is een dreigingsanalyse opgesteld. Dat is de basis van strategisch kompas. Die is vertrouwelijk, want dus op basis van wat de diensten van lidstaten hebben aangeleverd, maar bij de heeft natuurlijk een vergelijking met het strategisch concept van de NAVO. We kijken naar dezelfde wereld en bedreigingen komen van verschillende kanten. Landen die statelijke actoren en met inzet van de middelen waar we ons allemaal zorgen over maken.

[2:24:15] Uiteindelijk gaat het erom dat we ons instrumentarium versterken en de keuzes die we daarin maken. Dat brengt meteen naar het haakje. De vraag van mevrouw Mulder verenigd koninkrijk.

[2:24:23] Wij willen graag als Nederland die die samenwerking op het gebied van veiligheid,

[2:24:27] defensie, maar het delen van kennis op dit soort gevoelige terreinen versterken. Maar in het verenigd koninkrijk is echt afhoudend. Dus ook voor wat betreft de India dimensie verenigd koninkrijk wil het niet.

[2:24:39] Die werden eerst een rol als Global Britten versterken.

[2:24:43] De scheiding procedure kan ik me zo voorstellen laten voltrekken voor ze weer op een andere manier verder willen met de u.

[2:24:49] Maar wij zullen altijd een positieve grondhouding blijven uitdragen richting het verenigd koninkrijk. Bilateraal is dat sowieso aan de orde. De heer van de leef vroeg.

[2:24:57] Mulder had nog een vraag te houden.

[2:25:00] Ik had ook de route geschetst misschien via het verenigd koninkrijk met de India maar los met India. Hoe staat de minister daarin.

[2:25:07] De minister.

[2:25:09] Los met India.

[2:25:12] Ja ik moet een moet een optie zijn Indiase grote speler ook in het gebied is het van belang. Maar India maakt eigenstandig afwegingen.

[2:25:20] Dus ja ik denk dat het allemaal opties zijn. Maar ik eerlijk gezegd treden we heel erg op het terrein van diensten en defensie. Dus ik wil daar wel eerst overleg over kunnen voeren met degene die er echt over gaan vanuit het kabinet

[2:25:32] de heer van der Lee een steviger beantwoording van Taiwan. We verzetten ons tegen tegen dreigementen richting Taiwan, Taiwan bespreken die zorgen ook uit

[2:25:41] en we moeten en dat is ook de de ook de in insteek van uw vraag. We moeten Nederland en de u echt waakzaam blijven

[2:25:48] om voor alle pogingen van China die het de ruimte wil pakken om Taiwan onder druk te zetten er er ook ruimte binnen het een China beleid voor goede relaties met Taiwan

[2:26:02] dan het ABC. Ik heb al uw tijdens het wetgevers overleg van buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking. In antwoord op vraag van uw fractiegenoten toezegging gedaan dat uw kamer na het reces na van zes te informeren inmiddels een kabinet appreciatie. Het rapport is zojuist in concept ontvangen en we moeten nog zorgvuldig lezen en aantal stappen, want er zijn drie stukken die worden aangeleverd is een risicoweging, nieuwe risicoweging waarnaar gekeken wordt, is het rapport onafhankelijke rapport wat Nederland als enige land doet van alle donoren over uw wc en er is nog de kabinet appreciatie. Het is belangrijk dat er zorgvuldigheid wordt toegepast, maar dit is al richting mevrouw van Weerdenburg van uw kamer

[2:26:47] twee weken geleden toegezegd en die datum in overleg met de Commissie vastgesteld.

[2:26:51] De heer Kuzu, hoe gaat de Raad om met technologische verschuiving? Wordt er rekening gehouden met sociale media. Apps wordt er beleid op gemaakt.

[2:26:58] Het is een hele brede vraag die zeker het ministerie van buitenlandse zaken ontstijgt, denk ik. Maar ik concentreer me op de apps. Wat betreft sociale media, apps privacy en veiligheid voor het kabinet een groot goed voor ons allemaal denk ik. Wij zetten dan ook nadrukkelijk in op een breed scala aan maatregelen passende wettelijke waarborgen voor cyber security, cyberveiligheid als onderdeel van de voorlichting ten opzichte van privacy van Europese gebruikers. Voor Europese gebruikers doet de Europese algemene verordening

[2:27:27] gegevensbescherming van toepassing. In aanvullend wordt in EU verband momenteel onderhandeld over de privacy verordeningen

[2:27:35] dan de collectiviteit vraag met betrekking tot China. Het is denk ik goed om te onthouden dat de collectiviteit strategie zelf nog in een beginfase is qua uitvoering. Het is eigenlijk al in tweeduizend achttien aan de orde geweest, maar er is nog niet veel gebeurd.

[2:27:52] De worden bestaande procedures toegepast. Er is geen speciale focus op China en als het gaat om de aanbestedingsprocedures heb ik ook al in het de commissiedebat met buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking weer bevestigd dat de geldende procedures komt het op kwaliteit aan prijs en MVO maatregelen. En dan is meestal China, al zou het mee. De meedingen. De verliezer

[2:28:15] en die aanbestedingsprocedures lopen via de investeringsbanken en ontwikkelingsbanken in grote getale. Dus ze heeft minder met China zelf te maken. Maar ze komen er niet van. Vaak binnen het uit de escalatie ladder van de heer Brekelmans waar hij gevraagd werd. Er wordt gewerkt aan een vijfde sanctiepakket. Dus dat is een escalatie landen die continu wordt uitgewerkt. Daarover communiceren kan dat belangrijk zijn, maar op dit moment wordt er binnenskamers aan gewerkt.

[2:28:38] Wat doen we aan ransomware vraag van de heer Brekelmans. Wij spreken niet landen aan als het gaat om activiteiten vanuit zogenaamde private actoren. Het is een ontzettend probleem en ik weet ook dat u bekend bent met het met de met het cyber security beeld van Nederland dat door het Nederlandse cyber security centrum is uitgebracht. En ja, de nationale veiligheid is in het geding wanneer een een aanval, een aanval zich richt op een onderdeel van de vitale infrastructuur of om vitale processen te onderbreken of te interrumperen en het blijft een prioriteit. Ik denk dat dit ook een belangrijk thema is voor het volgend kabinet

[2:29:18] op het gebied van criminaliteit staatsveiligheid en natuurlijk ook om de aanvallen tegen te kunnen houden. Sterker nog, te kunnen voorkomen. Dit vechten.

[2:29:26] Ik denk een investering ook. Maar misschien was dat ook de opzet van de vraag

[2:29:30] wanneer Brekelmans.

[2:29:34] Brinkhoff.

[2:29:36] Mijn vraag. Stel een Express. Het is een heel breed vraagstukken komt in allerlei commissies komt aan de orde, maar de reden waarom ik hier in de buitenlandse zaken Commissie stel is omdat we te maken hebben met private partijen die worden beschermd en

[2:29:51] die de hand boven het hoofd wordt gehouden. Hackers geroepen door een land als Rusland bijvoorbeeld en de vraag is zijn wij ook bereid en kunnen wij daar diplomatieke maatregelen tegen nemen of zijn er middelen die we daartegen kunnen inzetten

[2:30:03] om Rusland te dwingen ertoe te bewegen om niet die hackersgroepen de hand boven het hoofd te houden. Dus dan zit er toch meer in de de buitenland hoek. Dus daar was meer specifiek de vraag op.

[2:30:14] De minister.

[2:30:14] Maar ik ben ook begonnen met te zeggen dat wij het kabinetsbeleid tot nu toe niet is geweest dat we landen erop aanspreken als het als het zogenaamd private groeperingen zijn. Maar ik begrijp wel heel goed

[2:30:25] en ik deel die zorgen ook dat het een mooie schijnen kan zijn. Het is dan zogenaamd private maar wel staats aangestuurd of staat beschermd en dat zijn doet de dilemmas waar we beter naar moeten kijken

[2:30:36] dat ik zou zeggen dat dat neem ik mee maar dat moet, kunnen we alleen doen in overleg met veel andere landen

[2:30:41] dan nog een laatste vraag die nog niet had beantwoord van de heer de Roon. Wat is de boodschap. Dat is een lunch en in principe tijdens die lunch is de gast. De spreker en die geeft vooral boodschappen mee en

[2:30:53] de de onze boodschap zal natuurlijk zijn een van interesse. Uiteraard. Ik heb de economische handelsmissie gelijk naar Israël tweeduizend negentien en de Palestijnse gebieden en uiteraard zoeken we altijd mogelijkheden vanuit het bedrijfsleven bilateraal om die handelsbetrekkingen te versterken. Er is ook deze periode de economische capaciteit of de ondersteunende capaciteit op de ambassade in tel Aviv is versterkt. Dus dat zullen we sowieso doen. Daar hebben we geen nieuwe kabinet voor nodig. Dat dat vindt plaats en dat is vind Nederland belangrijk om tal van redenen. De boodschap zelf is kabinetsbeleid. Voor wat betreft het middenoosten vredesproces de zorgen. De vragen en natuurlijk vragen hoe die la piet het zelf ziet. Ik ken overigens de vader van de heer la piet en ik heb ook een park in contact met hem gehad en ik ik hoop dat we nog tijd hebben de elkaar te spreken, maar ik kijk uit naar zijn betoog. Verder zullen wij ook inderdaad vraag en antwoord op de heer Kuzu. We zullen ook natuurlijk herinneren, zoals de toezegging gedaan door mijn voorganger, de heer blok, dat het dat wij op de hoogte worden gehouden over de afronding van het onderzoek. Wat is ingesteld door Israël zelf naar de bevindingen van tweeduizend achttien.

[2:32:03] Dankjewel. De heer van de leeft nog gevraagd.

[2:32:06] Ik had toch nog een specifieke vraag gesteld over dat hij in of de ambassade. Ook wordt ingelicht dat u een heroverweging gaat plaatsen.

[2:32:15] De minister Afghanistan is ver weg. Maar er wordt nauw samengewerkt tussen alle ambassades en het hoofdkantoor, oftewel het ministerie dus zeer zeker want wij doen dat in goede samenspraak.

[2:32:28] Goed Dank dan was dit. Het debat zijn een aantal toezeggingen door de minister gedaan. Ik zal ze,

[2:32:35] zoals gebruikelijk even memoreren. De minister komt op korte termijn schriftelijk terug op vragen

[2:32:41] over de landbouw en over het landbouw educatie project en de Nederlandse steun daarvoor met betrekking tot Afghanistan.

[2:32:48] De tweede minister informeert de kamer schriftelijk

[2:32:51] over de krediet verzekering voor bedrijven die investeren in Mozambique

[2:32:55] drie de minister stuurt de kamer een brede brief over mensen rechten, situatie en Marokko

[2:33:02] en vier ten aanzien van de al toegezegde brief over de strategische afhankelijkheden wordt ook China hierin meegenomen. Vijf.

[2:33:11] In september komt er een brief over de nieuwe technologische wapens ter voorbereiding op de conferentie, en ten slotte zes na het reces komt ook een kabinet appreciatie over het rapport van het u. W C.

[2:33:24] De organisatie dat zijn als ik het goed heb.

[2:33:26] De toezeggingen. Er is inderdaad bevestigd

[2:33:30] door het college van de SP dat er vanavond een of eind van de middag half zes op de huidige planning nog een twee minuten debat. Meneer van dijk op uw verzoek zal plaatsvinden,

[2:33:40] dan is de minister voor haar aanwezigheid en u heeft.

[2:33:44] Meneer de voorzitter, voor wat betreft de even voor de goede orde. Er is al een brief in de maken over Mozambique en TGV die gaat naar de Commissie buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking en voor wat betreft uw ABC is dat hetzelfde het geval is. Staat u vrij als kamer natuurlijk maar nummer twee en nummer zes zijn al eerdere toezeggingen die waren al aan een wordt gewerkt

[2:34:07] en nummer vijf gaat met name is inzicht in de conferentie niet over de technologieën, maar het is een update over de conferentie die Nederland wil organiseren.

[2:34:16] Prima. Dat is goed dat u dat zegt de Erdogan heeft veranderd.

[2:34:21] Deze brief over de mensenrechten situatie Marokko, maar was het niet zo minister dat u een brede brief over Marokko in den brede zou steunen.

[2:34:30] U hadden het goed samen. Prima, dan dacht ik de minister voor haar aanwezigheid en de gegeven antwoorden. Ik Dank de leden voor hun bijdrage. Ik Dank de mensen die de tas hebben gevolgd voor een belangstelling en ik sluit deze vergaderen.