Openbaar verhoor de heer Schittecatte

[0:00:29] De vergadering van de parlementaire enquete commissie aardgaswinning in groningen.

[0:00:33] Aan de orde is het verhoor van de schiettekatte en ik verzoek de rivier om hem en zijn steun verlenen naar binnen te glijden.

[0:01:01] Welkom schiettekatte en ook van harte welkom, mevrouw van zweethonk hierbij de parlementaire enquete commissie aardgaswinning in groningen

[0:01:10] zestig jaar gaswinning heeft nederland veel gebracht. Maar kent zeker voor gedupeerde schaduwkanten. De commissie onderzoekt hoe deze schaduwkanten hebben geleid tot het besluit om de aardgaswinning in groningen te stoppen.

[0:01:21] We willen weten hoe de besluitvorming op cruciale momenten is verlopen. Hoe private en publieke partijen hebben samengewerkt bij de gaswinning.

[0:01:29] We onderzoeken de aardbevingen en de ontwikkeling van kennis over de afhandeling van schade veroorzaakt door de bevingen en het proces van het versterken van gebouwen in groningen.

[0:01:39] Meneer schiettekatte hebt een behoorlijk aantal jaren gewerkt als een kaas marketing commercial manager nederlands voor exxon

[0:01:48] graag willen wij u horen als getuige.

[0:01:50] Wie heeft ervoor gekozen om de belofte af te leggen

[0:01:54] en daarmee de gehele waarheid en niets dan de waarheid te zullen zeggen.

[0:01:58] En om die reden verzoek ik u om even te gaan staan

[0:02:02] en mijn naam te zeggen

[0:02:04] dat beloof ik.

[0:02:05] Dat beloof ik.

[0:02:06] Dan staat u onder ede mag plaatsnemen.

[0:02:10] Het verhoor met u wordt afgenomen door mevrouw kuik en mevrouw kat en mevrouw koopman zal mogelijk nog enkele vragen stellen.

[0:02:20] Dan gaan we beginnen.

[0:02:23] Meneer tricatel. U bent sinds tweeduizend één in dienst bij.

[0:02:28] Mijn mobiel.

[0:02:30] Je bent belgisch staatsburger.

[0:02:32] Daarom ben je niet verplicht te verschijnen bij dit verhoor. De commissie waardeert het echter wel omdat u ervoor heeft gekozen

[0:02:40] aan onze oproep

[0:02:41] gehoor te geven

[0:02:45] in het vervoer willen het met u hebben over uw positie in adviescommissie van aandeelhouders van gasterra in uw inzet bij de onderhandelingen met de staat over de veranderingen. In de financiële afdrachten hebben we het over een periode van tweeduizend veertien tot tweeduizend negentien

[0:03:00] vanaf tweeduizendveertien. Bent u liet dutch joint venture.

[0:03:05] Wat hield die functie in?

[0:03:08] In tweeduizendveertien. Inderdaad kom ik terug naar nederland. Na een aantal jaar actief geweest te zijn.

[0:03:17] Ik had voor ik naar de allereerste contact gehad binnen exxon met het gasgebouw. Maar als ik in tweeduizendveertien terug kom dan is dat in onze commerciële organisatie en vanuit die commerciële organisatie volgde werd met name belang dat exxon had in gasterra. De handelsdag van het aardgas je bij betrokken.

[0:03:43] Waar was u dan precies verantwoordelijk voor? Het gaat over de handel stak.

[0:03:47] Dat was in

[0:03:51] in grote mate het. Zoals ik zei het opvolgen van alle commerciële aspecten die gasten al namens aandeelhouderswaarde nam

[0:04:02] de structuur van het gasgebouw aan de commerciële kant is van dien aard dat de staat shell en exxon zijn aandeelhouder zijn

[0:04:12] en gasterra. Die handelt namens de aandeelhouders in de markt komt op geregelde tijdstippen met initiatieven voorstellingen voor

[0:04:26] die dienen dan besproken te worden hun goedkeuring te verkrijgen van aandeelhouders,

[0:04:33] vooraleer goedkeuring kan besproken worden. Onder de aandeelhouders was de structuur zo ingericht dat daar voorafgaande gesprekken georganiseerd waren,

[0:04:49] waarbij de experts zoals die vaak werd benoemd tot zijn typisch de mensen in mijn team in samenspraak met gasterra bepaalde voorstellen in detail spraken om zeker te stellen dat we goed begrepen waar het over ging.

[0:05:06] Tweede gespreksronde werd opgelijnd met adviescommissie van aandeelhouders, waarbij de bedoeling was dat op dat moment de details al in grote mate begrepen waren en gasterra beeld kon krijgen van hoe de verschillende aandeelhouders erover verdachte

[0:05:25] zodanig dat op het moment als het cbg dan samenkwam

[0:05:29] dat er eigenlijk vrij snel een discussie over de essentie van eventuele verschillende meningen nog kan plaatsvinden, maar toch vrij snel kan overgegaan worden naar het vragen om goedkeuring.

[0:05:43] In het college van gereguleerde commissarissen.

[0:05:49] U komt in tweeduizendveertien in nederland. In hoeverre was u op de hoogte van de ontwikkelingen in het groningen dossier? Zeker sinds de aardbeving in huizinge.

[0:06:00] Zoals gebruikelijk is binnen onze onderneming. Als je een nieuwe rol opneemt, dan is er wel een periode van overleg met mijn voorgangers in dat geval.

[0:06:14] Hij dient daarbij zegt dat ze op het lijstje van onderwerpen te bespreken staan op de eerste plaats te bouwen. Typisch commerciële dossiers zoals die bij gasterra liepen. Het onderwerp. Aardbevingen is daarbij uiteraard wel aangehaald maar gestructureerd waren.

[0:06:35] De nam werd namens exxon van de uk opgevolgd in tweeduizend veertien in protection company noemde

[0:06:47] en ik zat andere marketing kant zoals gezegd, dus ik zou willen omschrijven als het was een feit waar ik zeker ervan op de hoogte werd gesteld, maar niet als actief onderwerpen waren de verwachtingen van was dat tot aan de commerciële kant er iets moest gebeuren,

[0:07:04] Dus dan heeft hij in functie niets te maken met met seismische risico´s.

[0:07:09] Dat klopt ja. Dus echt met de verkoop van van

[0:07:16] in hoeverre was u stond in verhouding in uw functie tot directeur van van o benelux die van rose.

[0:07:23] In tweeduizend veertien rapporteer ik rechtstreeks aan de heer van roest op dat moment van rust aan de commerciële kant bij axel.

[0:07:34] Dus beide beide personen waren ze betrokken bij de commerciële kant van verkoop

[0:07:39] van gas.

[0:07:40] Oké. En welke verhouding stond tot hoofdkantoor in texas.

[0:07:44] In tweeduizend veertien was dat nog zo n althans voor mijn rapportage lijn was er een vicepresident functie in de uk die de marketing aspecten over europa overzag

[0:08:01] en die rapporteren op zijn beurt aan een precedent. In houston.

[0:08:08] De manier waarop erg georganiseerd zijn, is dat naargelang de gerechtigheid van bepaalde dossiers er nooit aan ruggespraak en steun hogerop in de organisatie en op die manier was dat bij ons.

[0:08:25] In hoeverre? In hoeverre is er sprake van sturing vanuit texas?

[0:08:31] Hij is toch diegene die in

[0:08:36] in t veld. Als ik dat zo mag zeggen nauwelijks betrokken zijn bij de situatie aan de aandeelhouders als voorstellen ter beoordeling komen dan formuleerde vanuit nederland. De opinie daarover verdedigt die opinie

[0:08:57] hogerop en dan was de bedoeling dat haar steun werd uitgesproken. Maar het initiatief over de positie innam wel.

[0:09:05] Van bij ons vanuit vanuit uw positie richting texas en texas richting houston

[0:09:11] de lijn.

[0:09:13] Justin ligt in texas.

[0:09:17] Via die u bedoelt u kreeg die justin dank voor uw correctie.

[0:09:22] U vertelde net iets over de adviescommissie van aandeelhouders van gasterra.

[0:09:29] Waar lag binnen iphone mobiel. De verantwoordelijkheid voor de monitoring van de productie in groningen.

[0:09:35] Sorry. Welke

[0:09:36] waar lag binnen exonnmobil de verantwoordelijkheid voor de monitoring van een veilig productie in groningen.

[0:09:43] Dat was met name en aspecten die nam aanbelangen en de productie company in tweeduizendveertien. Die had zijn mensen in die o k.

[0:10:00] Als u verklaart dat u hiervoor roos tussen de vertegenwoordigers van exonnmobil in het gasgebouw verantwoordelijk zijn voor de marketing en verkoop van gas. In hoeverre was er dan aandacht vanuit exxon als het gaat om veiligheid in het gasgebouw.

[0:10:21] De aandacht voor de veiligheid. Die was er zeker de expertise omtrent productie en veiligheid aspecten van productie die zat in de o k

[0:10:35] misschien even voor alle duidelijkheid. Ik neem u bent zijn bekend met de personele unie joost van roest die zat ook in de raad en op die manier ook wel zicht op het reilen en zeilen binnen.

[0:10:56] Nog even over over hoe de veiligheid nou precies geborgd is. U gaf aan dat zit met name in die uk.

[0:11:05] Hoe wordt er zicht op gehouden in groningen gaat als het gaat om veiligheid.

[0:11:14] Specifiek voor nederland is het voor ons, zodat nam de operators in een soort ja

[0:11:25] voor een westerse capaciteit meekijken bijgevolg. Natuurlijk is dat voor ons maar een beperkt aantal mensen die die interface onderhoud

[0:11:39] mijn begrip en misschien nog meer mijn verwachting is dat de aandeelhouders allerlei rapporten zijn die ter kennis gesteld worden.

[0:11:51] Twintigjaar in de industrie actief zender verwachtte ik eigenlijk niks anders dan dat het eerste onderwerp op de agenda dan ook veiligheid is en dan zeker als het gaat over operaties.

[0:12:03] We hebben gezien dat dat veiligheid ook met name het begrip is richting kan dit veilig gewonnen worden voor de werknemers in groningen speelt natuurlijk ook die veiligheid bovengronds in hoeverre kon dat bij u terecht dat daar op gelet werd vanuit exxon.

[0:12:28] Ik zou misschien wel een duidelijk stellen. Dat kwam af en toe wel bij mij terecht, maar de waarheid is dat de typische aspect in gerelateerd aan productie die waren er wel degelijk meer vanuit de organisatie besproken en aangestuurd.

[0:12:50] Gezien mijn commerciële focus had ik daar niet van natuurlijke wijze veel aandacht voor nodig.

[0:12:58] Helder exonnmobil vormt samen met shell en de nederlandse staat het zogenaamde gasgebouw.

[0:13:06] Wat was in uw woorden. De doelstelling van de joint venture tussen exxon shell en de nederlandse staat.

[0:13:17] In mijn woorden zijn niet mijn woorden want uiteindelijk is het wat we met zijn allen hadden afgesproken in het in het vs

[0:13:29] gaat met name over inderdaad zo goed mogelijk waren realiseren voor alle aandeelhouders.

[0:13:39] Ja dus.

[0:13:41] Als ik dat samenvatten. De primaire taak was dus waar de maximalisatie van nederlandse gas.

[0:13:49] Volkomen, anders.

[0:13:52] Waren er nog andere belangen voor exxonmobil bij het nederlandse gasgebouw.

[0:13:58] Wel voor alle duidelijkheid waarde houdt natuurlijk heel veel aspecten in en mag niet zo simpel herleid worden tot de winst. Dus waren er behelst onder andere ook het veilig produceren.

[0:14:13] Dus in die optiek zou ik zeggen. Een vader is misschien een heel korte samenvatting. Er komt meer bij kijken.

[0:14:21] Nogmaals vanuit mijn specifieke functie was het wel degelijk zodat aan de commerciële kant ik dan niet zozeer met veiligheid bezig was, maar eerder met de commerciële aspecten.

[0:14:35] Dat is voor uw functie. De kern gaswinning breidt een nieuw imperium.

[0:14:40] Haar verkoop, portfolio uit.

[0:14:43] Zo gaat gasterra bijvoorbeeld meer groen gas inkopen en verkopen.

[0:14:48] Hoe keek exxon mobil. Daarna.

[0:14:53] Wij waren het idee van groen gas niet zo genegen. Dat heeft ie vast kunnen nalezen. Dat is geen principiële kwestie, maar eerder een observatie van ons tweeën zitten in een samenwerkingsverband. Dat samenwerkingsverband heeft een specifieke doelstelling

[0:15:10] en groengas was wat ons betreft daar geen onderdeel van

[0:15:18] een stuk een nieuwe tak van sport. Als wij als bedrijf zouden overwegen om nieuwe

[0:15:25] takken van sport onder de arm te nemen, dan is het nog maar de vraag of we dat zouden doen in bestaande structuren met een overheid een van de grootste concurrenten.

[0:15:35] Is dat nadelig voor het primaire doel het verkopen van gas of hoe moet ik dat zien?

[0:15:45] Ik wil er niet noodzakelijk meteen een nadelig etiket kleven, maar we houden ons liever bij de essentie van onze afspraken en groen gas behoort daar niet toe.

[0:15:59] Het leverde niet. Mag ik het zo zeggen? Het leverde niet voordelen op voor.

[0:16:04] Naar onze mening geen aantoonbare voordelen voor waar de maximalisatie van het nederlandse aardgas. Oké, helder.

[0:16:11] Gasterra importeert ook gas uit het buitenland. Om vervolgens weer door te verkopen

[0:16:17] dan mijn vraag hoe keek exonnmobil hier tegenaan tegen deze activiteit.

[0:16:24] Wel in lijn met wat ik net zei, zal het u niet verbazen dat het aankopen van gas. Dat zagen wij ook niet als een natuurlijke activiteit

[0:16:36] en dat is iets wat ik kinderjaren in het bedrijf hebt leren kennen dat beperkt zich niet tot nederland.

[0:16:45] Maar wij zien onze focus, met name op het winnen van gas waar we zelf

[0:16:52] eigenaar van zijn daar zoveel mogelijk waren er beter creëerde en de incidentele aankoop

[0:16:58] kan dat zonder een goed idee zijn om waarde te vermeerderen. Het structureel inkopen vargas is duidelijk iets wat wij.

[0:17:07] Niet van nature zullen overwegen.

[0:17:09] In hoeverre stonden deze activiteiten waar we net over hebben gehad. Het inkopen van van groen, gas en doorverkopen en het importeren van buitenlandse gas.

[0:17:24] Hoe stonden de andere aandeelhouders daarin die dat wel wilde

[0:17:33] in vergelijking met met de positie van exel.

[0:17:36] Hoe ging dat?

[0:17:42] Vanuit mijn perspectief denk ik dat de staat meer open stond voor dat thema dat gasterra dat onder de arm nam

[0:17:52] bij shell was.

[0:17:56] Ik denk enerzijds wel in gelijke mate de erkenning dat dat wellicht niet paste bij de oorspronkelijke afspraken. Maar men was daar misschien iets minder categoriek dan bij af en toe.

[0:18:12] Stond dit nou deze activiteiten. De de maximalisatie van opbrengsten van het groninger gas in de weg.

[0:18:21] In de orde der dingen moet je misschien wel in de juiste categorie zien. Maar nogmaals ik zit de commerciële kant dus keek ik op een deel van alle activiteiten.

[0:18:39] Als je als actief zijn in groen gas. Dan kijken kritisch naar omdat het toch wel weer een extra activiteiten is waar ze extra mensen mee aan de slag zullen gaan

[0:18:51] en dan kijken wij nogal gedisciplineerd naar de incrementele kost. Hoe verhoudt zich dat tot de incrementele bijna vet en is het dat wel waard.

[0:19:04] Stond het dan

[0:19:05] de maximalisatie in de weg.

[0:19:08] In de wijk zal ik een schepper uitlating vinden, maar voor ons was het geen behoorde niet tot de kern van de zaak.

[0:19:17] Zoals u zojuist aangaf. De belangrijkste doelstelling van gasterra is zeker tot tweeduizend tot tweeduizend achttien de waarde maximalisatie van het groningse gas. Maar waarom maximalisatie kunt u benzine op de langere termijn. Maar op de korte termijn meneer.

[0:19:32] Wat was de positie van exxonmobil hierin.

[0:19:40] Waren er maximalisatie betekende eenmaal aan de commerciële kant dat met name de volumes die ter beschikking van gasterra om te verkopen aan een zo goed mogelijke prijs konden in de markt gezet worden

[0:19:58] in tweeduizendveertien kom ik aan en dat is heel kort voor de eerste jaarlijkse bepalingen door de minister afgekondigd worden

[0:20:11] heel kort daarvoor opereerde nog onder een tienjarige plafond.

[0:20:16] En inderdaad, dan was de doelstelling om dat plafond zo goed mogelijk te benaderen.

[0:20:21] Naarmate nieuwe

[0:20:23] beslissingen van de minister duidelijk gemaakt en dan natuurlijk paste bij ons aan en opereerde bij een lijn met tinie.

[0:20:35] Target volumes.

[0:20:37] Maar wat betekent dat dan dat jaarlijkse productieplafond in tweeduizendveertien wordt ingesteld voor de verkoop van gronings gas als het over streven naar maximalisatie.

[0:20:48] Voor ons betekent dat dat het een getallen is dat zeker niet kan overschreden worden

[0:20:54] voor alle duidelijkheid, maar tegelijkertijd betekent het ook dat elke kut die niet geproduceerd wordt en had kunnen geproduceerd worden wel degelijk waardeverlies is voor het ganse gasgebouw, inclusief examen.

[0:21:10] En wat vond exonnmobil ervan als het plafond niet gehaald werd.

[0:21:18] Dat kon niet op bijval rekenen.

[0:21:21] Bij ons betekent dan niet op bijval rekenen.

[0:21:24] Dat was een dat was een gast die door de minister was beoordeeld als veilig om te produceren. Blijkbaar toch was dat dan niet geproduceerd.

[0:21:38] U verklaarde net dat zagen wij als waardeverlies als het plafond niet wordt gehaald

[0:21:46] en als het dus zorgde ik ervoor dat het plafond wel werd gehaald.

[0:21:56] Sara, zoals ik zei die had wel die meisjes die ganzen portfolio. En dan met name in besprekingen rond businessplannen bijvoorbeeld

[0:22:09] dat aandeelhouders gevraagd werden om te beoordelen wat de voorgestelde aanpak zou zijn en het is dan eerder

[0:22:17] de context van dat type besprekingen dat van onze kant nadrukkelijk gevraagd zijn

[0:22:25] om inderdaad wat toegestaan was zo goed mogelijk te benaderen.

[0:22:31] En zo goed mogelijk benaderen. Wat betekent dan een koud jaar in een warm jaar voordat plafond

[0:22:38] ambitie is om het plafond te halen.

[0:22:44] Een coach haar een warm jaar. Dat is dat is een overweging die uiteindelijk de marktvraag zal beïnvloeden.

[0:22:55] Maar uiteindelijk hadden we een getal door de minister aangegeven waar we mee aan de slag konden. De overwegingen die achter dat getal gingen

[0:23:10] die naam in acht jaar kon zijn.

[0:23:17] Maar in principe of naar een koud jaar is het warm weer is het doel is productieplafonds jaar te gaan halen.

[0:23:25] Wij waren niet van oordeel dat die ons toegestaan was om te produceren. Minder veilig zou worden, omdat het een warmere jas.

[0:23:36] We zien sterren in tweeduizendveertien nogal moeite heeft om het jaarlijks plafond te bereiken.

[0:23:41] Het is een historisch warm jaar aan het einde van de zomer geef de directie van gasterra een presentatie waarin ze spreken van het grote risico van onderscheiding van het jaarlijkse plafond.

[0:23:54] Hoe reageerde exonnmobil op dit bericht van gasterra.

[0:24:00] Heel precies zou ik dat niet weet en ik neem aan dat u daar correspondentie kunnen zien. Ik kan alleen maar aannemen dat we daar niet blij mee waren.

[0:24:11] En heeft toen aangedrongen op het plafond te halen.

[0:24:15] Daar ga ik van uit.

[0:24:17] Hoe zou hij dat hebben gedaan? Als u daarvan uitgaat?

[0:24:21] Door vragen te stellen en gasterra. Wat er nog wel degelijk mogelijk is om toch zo goed mogelijk dat plafond te benaderen.

[0:24:31] De heer dirix noemden zijn voor target van gasterra ieder jaar plafond te bereiken en de koppeling van dit target aan de bonussen van het management. Een perverse prikkel.

[0:24:41] Wat vindt u van die kwalificatie.

[0:24:48] Ik ben het daar niet mee eens.

[0:24:52] Vind. De minister heeft in de periode dat ik daar was althans de tweeduizendveertien, zoals u zegt in de eerste periode

[0:25:04] dan wordt er een getal meegegeven. Ik vind het nogal vreemd om het meteen te noemen dat iemand aangemoedigd wordt om de waarde te maximaliseren voor alle aandeelhouders. Volgens de afspraak binnen het kader die de minister toelaat

[0:25:25] dus tien optiek vind ik het een logische prikker prikkel als gasterra toch nog altijd als opdracht krijgt om waarde te maximaliseren.

[0:25:37] Dankuwel.

[0:25:39] Ik ben heel benieuwd hoe kon bijhouden of dat plafond op schema liep of de doelstelling op schema liep, was dat maandelijks dat u inzicht gekregen in hoeveel was gewonnen of halfjaarlijks. Hoe ging dat.

[0:25:53] Er waren meerdere overleg moment een paarjaar. Het was namelijk zo dat bij aanvang van het jaar werd een ganzen vergaderschema zal op voorhand vastgelegd.

[0:26:07] Dus dat was wel tamelijk frequent. Doe daar nog eens bovenop dat de aankondigingen zoals die zich voordeden niet netjes in lijn met dat vergaderschema. Dus die kwamen er nog tussenin. Dus in die zin was de communicatie heel frequent. Zeker als ik terugdenk. De periode tweeduizend veertien was het best wel een nieuw thema

[0:26:30] gasterra had in aanloop van het inzicht komen van het einde van een tienjarige plafond al nagedacht over hoe doen we dat best maar dat neemt niet weg dat een landing binnen een jaar dat dat best wel een ander verhaal was en daar hebben ze best wel veel werk ingestoken en gezien de complexiteit

[0:26:53] omdat het uiteindelijk toch neerkomt op de juiste balans vinden tussen niet teveel gaan produceren. Zodanig dat als het einde van de tijdsintervallen in zicht komt en de leveringszekerheid. Het zou noodzaken je niet anders zou kunnen produceren en overschrijdend. Dus dat kon niet. Daar moest gestuurd worden.

[0:27:14] Tegelijkertijd in lijn met onze verwachting kon het niet zo zijn dat er eindeloos lang getalmd waar het dan

[0:27:23] het plafond niet zo hard.

[0:27:25] En een punt landing is dan zo dicht mogelijk bij het punt

[0:27:29] afval van het getal.

[0:27:32] Was afgesproken.

[0:27:34] En dat was een stuk ingewikkelder dan in de jaren ervoor.

[0:27:38] Dat was ingewikkelder.

[0:27:42] Hoe kunt u daar dan opsturen?

[0:27:50] Bedoelt u een specifiek hoe de hoeveelheid gas aangestuurd wordt.

[0:27:56] We sturen had u in uw functie

[0:28:01] de mogelijkheid om te zorgen dat die landing gehaald.

[0:28:09] Vanuit mijn functie. In de adviescommissie

[0:28:14] kon ik alleen maar benadrukken. Het belang hechten aan t zo goed mogelijk benaderen van de productie getal.

[0:28:24] Op vijftien januari tweeduizendvijftien besluit de minister van economische zaken na een advies van staatstoezicht op de mijnen om de productie terug te brengen naar negenendertig miljard kubieke meter per jaar.

[0:28:37] Twee weken later heeft u uw leidinggevende. De heer van roost samen met de schopman en ben schop een gesprek met minister kamp.

[0:28:46] Wat was de aanleiding voor dit gesprek.

[0:28:50] Ik was zelf niet bij het gesprek betrokken. Nu de namen die u noemde, geven mij ook de indruk dat het met name een nam aangelegenheid was in tweeduizendvijftien. Zoals gezegd was ik niet zo betrokken bij de nam zelf is.

[0:29:09] We zien namelijk wel dat dat u vervolgens een verslag van het gesprek toegezonden

[0:29:17] en in dat verslag kunnen lezen dat minister kamp veel druk ervaart vanuit de regio

[0:29:27] erop gebrand is om de negenendertig punt vier te verdedigen.

[0:29:32] Maar hij meent dat het ministerie nam iets in ruil moeten geven aan de regio. Om dit niveau te rechtvaardigen.

[0:29:39] Staat u daar iets van bij?

[0:29:43] Nee, het kan best zo zijn dat de e mail aan mij gericht was. Maar in mijn functie toentertijd was dat niet meteen waar ik aan de slag meer zou moeten gaan binnen het gasterra.

[0:29:57] Verband,

[0:29:58] Lag dat dan bij u la uw leidinggevende primair.

[0:30:04] Ja. Hiervan. Roost.

[0:30:08] En dan probeer ik het toch. Heeft u enig idee wat voor wat voor initiatieven werd gedacht om

[0:30:16] iets in ruil te geven aan de regio.

[0:30:24] Nogmaals het misschien vaag iets maar ik ben niet de juiste persoon en ik was er niet in detail bij betrokken zullen er vast over nagedacht zijn.

[0:30:37] In tweeduizend vijftien werd het ministerie van economische zaken aan plannen om de gaswinning uit groningen nog verder terug te brengen, bijvoorbeeld door de investeringen in een nieuwe stikstofinstallaties of door een zogenaamd market scenario, waarbij het groninger gas slechts als sluitpost voor de markt fungeert

[0:30:55] in hoeverre deelde exxon de visie dat deze stap nodig waren.

[0:31:06] Op het moment dat er sprake was van margreet river song

[0:31:12] waren de mening toegedaan dat er wel degelijk mogelijk was om groningen

[0:31:19] verantwoorde manier te blijven produceren. Dus zagen we al dat soort initiatieven als een bedreiging van de waarden die kon behaald worden met het groninger gas.

[0:31:33] Waren deze stappen nodig. Vanwege de veiligheidssituatie.

[0:31:38] Nogmaals de expertise rond veiligheid. Daar ben ik zeker niet de beste geplaatst persoon voor

[0:31:46] wat ik wel kan meegeven. Is dat ik aan de commerciële kant zittende nooit de boodschap hebt gekregen van dit kan niet van de veiligheid. Dus we moeten iets anders gaan doen

[0:32:01] als dat een indicatie kan zijn van wat mij betreft te kunnen concluderen dat wij achter het voldoende veilig

[0:32:10] en bijgevolg zagen wij de ideeën. Zoals u ze noemt, al zijn mogelijk verder waardeverlies van groningen, gas,

[0:32:19] Is dat de risico s voor verkoop van het groninger gas. Wat u net beschrijft.

[0:32:24] Waardeverlies.

[0:32:28] Het verminderen van het volume betekent uiteindelijk dat het gas in tweeduizend vijftien zou worden gebruikt en later zou geproduceerd kan worden.

[0:32:41] Beide plannen worden niet uitgevoerd om de investeringen een stukje stikstofinstallaties wordt uitgesteld

[0:32:48] en het market of scenario wordt niet uitgevoerd in de interne correspondentie van exxon dat de heer voor rose leidinggevende in datjaar spreekt met de heer vijlbrief die aan het hoofd stond van de generale thesaurie over precies deze themas.

[0:33:05] In hoeverre probeerde om deze besluitvorming via het ministerie van financiën te beïnvloeden.

[0:33:15] Ik ken

[0:33:17] we hoorden dat er blijkbaar contact was tussen houston en de heer vijlbrief.

[0:33:23] U spreekt over beïnvloeden. Ik denk dat het eerder een zaak.

[0:33:31] Ik zou aannemen dat de joost vooral ouderen willen stellen. Wat een en ander betekent.

[0:33:37] En anders houdt dan in wat bijvoorbeeld de consequenties van zo n stikstof installatie zouden gaan zijn. Welk volume verliest er mee gepaard zou gaan en wat dat betekent voor het ganse gebouw.

[0:33:55] We zien dat exxon in het jaar daarop is in tweeduizend zestien ook een vakantie plan opstelt om de besluitvorming over het winningsplan van de nam te beïnvloeden?

[0:34:08] Op welke wijze werd dit gedaan door exxon?

[0:34:14] Ja. Die plannen ten opzichte van mam. Ook daar zal ik in tweeduizend zestien geen actieve rol in gespeeld hebben.

[0:34:25] Dus daar kan ik helaas niet.

[0:34:28] Is het gebruikelijk om op dit moment momenten beinvloeding actief te zijn,

[0:34:34] Ik denk dat het gebruikelijk is om in een samenwerkingsverband na te streven dat men toch zo goed mogelijk begrijpt. Klaar als

[0:34:45] ja partner in het gasgebouw vandaan komt. Watje overwegingen zijn.

[0:34:53] Ik heb altijd de indruk dat het beïnvloeden van connotatie teweeg brengt. Maar in eerste instantie is dat toch zo goed mogelijk aan te kaarten wat onze beleving is van sommige voorstellen en de voor en nadelen ervan.

[0:35:08] Maar wat betekent zoon plan. Wat is dat in uw woorden. Dan moeten we onder verstaan.

[0:35:16] Zonder te kunnen gaan op de details van dit specifieke waar u op doelt maar plannen. Dat is een term die we vaker hebben in het bedrijf dat mijn plannen gaan opstellen

[0:35:31] die ervoor zorgt dat door m n organisaties er een consistente boodschap komt.

[0:35:38] En dat het ook duidelijk gemaakt wordt, zijn de personen waarvan het op prijs zou stellen. Duidelijk maken hoe we erin zitten. Dus wat gaan we zeggen tegen wie gaan we dat zeggen. Dat is de samenvatting van zon.

[0:35:57] We spraken eerder dat centrale doelstelling van het gasgebouw. Volgens exxon waar de maximalisatie van de nederlandse gas was.

[0:36:08] Meende u dat de staat ook telkens deze doelstelling onderschreef.

[0:36:17] Persoonlijk zou ik zeggen. Ik hoop van wel want ze hebben medeondertekend aan de vs.

[0:36:25] Maar natuurlijk begrijp ik dat er alles staat meerdere overwegingen zijn

[0:36:30] en die lijnen niet altijd van nature op met de maximalisatie voor n handelsonderneming zoals gastheer was.

[0:36:40] Wij zien namelijk in in de notulen van het college van gedelegeerden, commissarissen van februari tweeduizend zestien,

[0:36:47] dat exxon zich beklaagd over de vermenging van de rol van de minister exxon stelt dat de minister zijn rol als opsteller van de veiligheidskaart kaders niet mee mag laten spelen in de besluitvorming van het commerciële bedrijf gasterra.

[0:37:05] In hoeverre deelde die mening.

[0:37:08] Wij zagen in

[0:37:11] in elk geval gasterra niet als de omgeving waar het beleid rond productievolume moest gaan gevoegd.

[0:37:21] Dat was een beslissing die de minister nam en daar hoorde ook te liggen en uiteraard, zoals we allemaal weten is een beslissing.

[0:37:34] Ja. Zowel de leveringszekerheid aspecten als veiligheids aspecten bevat

[0:37:40] en wat ons betreft is een commerciële omgeving als gasterra daar niet de juiste voor.

[0:37:47] Ik zit te bedenken hoe hoe kun je dat totaal uit te sluiten in een situatie waar je ook met de praktijk te maken.

[0:37:57] De veiligheid in het gebied die onder druk staat.

[0:38:02] Wel laat ik het

[0:38:08] misschien als ik het omdraaien. Ik zou het vreemd vinden dat de ministers onze getal geeft vervolgens een soort feedback suggestie komt van gasterra en de aandeelhouders van ja, maar het kan nog anders.

[0:38:25] Dat lijkt me niet wenselijk.

[0:38:28] In zijn optiek zijn de restrictie rond voor uw beperkingen als als martin orders niet om ons een beginpunt van een discussie over hetzelfde thema en waar de bevoegdheid niet eens berecht was.

[0:38:48] Wat betekenen die vermenging, want het wordt opgemerkt, zien wij wat betekende die vermenging van

[0:38:56] de verschillende petten die de minister op had

[0:39:03] voor de belangen van exxon.

[0:39:12] Rond februari zestien

[0:39:16] zou je dat met name als in lijn met de eerdere opmerkingen. Dit is niet de plaats waar we er dan nog verder

[0:39:29] volume verliezen.

[0:39:34] Dat was eigenlijk wel gevolgen wat u merkte doordat de verschillende belangen.

[0:39:41] Doorklonk,

[0:39:42] Vanuit deze kant.

[0:39:46] Het is inderdaad zo dat er discussies geweest zijn binnen gasterra niet alle aandeelhouders nadrukkelijk aanstuurden op het volledig produceren van het toegelaten.

[0:39:59] In dezelfde maand januari tweeduizend zestien sturen. Mevrouw van loon van shell en de heer van roos van exxon een brief aan minister kamp, waarin zij hem verzoeken af te zien van alle maatregelen die erop gericht zijn of ertoe leiden dat winbare reserves niet economisch gewonnen kunnen worden

[0:40:18] waarop baseerde exxon dat er niet meer economische gewonnen zou worden.

[0:40:30] Ik weet niet of ik u volg vraag volledig.

[0:40:35] Zal ik nog een keertje herhalen? Handen?

[0:40:39] Is dat handig.

[0:40:40] Ik heb hem vormen en u waarschijnlijk niet. Dit is dus vanuit een brief van onder andere u uw leden leidinggevende aan de minister hem te verzoeken af te zien van alle maatregelen die erop gericht zijn of er naartoe leiden

[0:40:58] dat winbare reserves niet economisch gewonnen kunnen worden.

[0:41:04] En dan is mijn vraag waarop baseerde exxon dat er niet meer economische gewonnen zou worden.

[0:41:27] Niet meer helder voor de geest. Welke maatregelen bijvoorbeeld in eerste instantie bedoeld in tweeduizend zestien zitten ondertussen al een paar jaar met steeds lager wordende volume. We zitten met een groeiende observatie van een stijgende kost

[0:41:48] door de bestaande financiële regeling omtrent groningen inkomsten. Groningen kostte was het inderdaad zo dat

[0:42:01] het gros van de revue ging naar de overheid kleiner deel van de kosten ging naar hen. Dat betekende dat het tegenovergestelde. Waar is.

[0:42:12] Dat kan ertoe leiden dat er een situatie was waarbij het bedrijven van groningen voor de olie is eigenlijk al verlieslatend zou zijn terwijl dat niet zo was voor de staat.

[0:42:26] Dus dat is neem ik aan de overweging die daar gemaakt worden.

[0:42:31] En als we het dan hebben over dat dat niveau van winnen waarop baseerde ex omdat

[0:42:41] een winstniveau

[0:42:44] veilig kom.

[0:42:52] Wat ik eerder zei waren van oordeel dat het veilig kon ik nog altijd aan de marketing kant waar ik over ging

[0:43:06] dat signaal is inderdaad wij moeten actief mee aan de slag. Veiligheid is er nooit geweest. Dus wij achter het veilig om te blijven produceren.

[0:43:22] We zien dat economische zaken in deze periode tweeduizend zestien, tweeduizendzeventien met de aandeelhouders wil bespreken of het maatschappelijke draagvlak voor gaswinning kan worden vergroot, bijvoorbeeld door niet meer te produceren dan nodig is voor leveringszekerheid.

[0:43:40] Hoe keek exxon aan tegen het idee van een pro actieve productiebeperking.

[0:43:52] Daar hadden we grote vraagtekens bij.

[0:43:55] Nogmaals, zolang voor ons geen duidelijkheid is dat het echt acuut onveilig.

[0:44:04] Wist.

[0:44:06] Nogmaals, ik laat die expertise omtrent veiligheid waar ze is maar dan ben je geneigd om te denken. We moeten wel degelijk in het belang van alle aandeelhouders. Toch blijven streven naar de maximalisatie.

[0:44:21] En zijn argument als het maatschappelijk draagvlak is dat nog iets wat voor extra meespeelt

[0:44:30] of niets.

[0:44:35] Wij zijn actief in heel wat landen over de wereld. Maatschappelijk draagvlak is voor ons een herkenbare gegeven

[0:44:48] op dat moment. In tweeduizend zestien werd duidelijk dat het draagvlak.

[0:44:57] Misschien is een understatement, maar niet meer zo robuust is.

[0:45:04] Ik begrijp dat partijen iets willen aandoen.

[0:45:11] Dat zal later duidelijk worden. Dat is niet iets waar wij tegen zijn. Integendeel, stoel openreet noodzakelijk dat er draagvlak is, maar dat specifiek vorm gegeven van een aparte discussie.

[0:45:29] Oké. Dus als ik het goed begrijp, is het argument van maatschappelijk draagvlak wel onderdeel van de stoep op en reed u geeft al aan. Het is duidelijk dat het niet meer zo robuust is dan wat er eerder was.

[0:45:47] Ik zit dan tot de te zoeken voor onze reconstructie. Waar waar kan ik dat dan in terugvinden. Waarom zie ik dan terug dat dit een

[0:45:58] ook een argument n iets is een reden is om mee te nemen in beweging ter zake

[0:46:07] voor exxon.

[0:46:14] Het is me niet helemaal duidelijk waar u precies op aanstuurt. Maar je kan initiatieven nemen om het draagvlak te vergroten.

[0:46:23] Een typisch gepaard gaan met hun kost. Daar ga ik van uit.

[0:46:30] Dan is het voor ons altijd belangrijk om goed in beeld te hebben. Wat is de effectiviteit van het initiatief en gaat dat gaat dat uiteindelijk baat bij kunt hebben.

[0:46:47] Heeft u daar voorbeelden van dat ik een beetje een beeld krijgen waaraan werd gedacht.

[0:46:56] Vooral ook in tweeduizend zestien neem ik aan dat dat vooral initiatieven zijn die door nam in eerste instantie geinitieerd zullen zijn.

[0:47:07] Dan zullen mijn collega´s vast iedereen overgehaald hebben. Geen idee naar voren gebracht hebben. Maar ik toch niet in detail bij betrokken.

[0:47:24] Vanaf tweeduizend zestien beginnende partijen in het gasgebouw onderhandelingen over een nieuwe verdeling van de kosten en opbrengsten uit het groningenveld

[0:47:33] een onderhandeling met de staten resulteerde uiteindelijk in tweeduizend achttien in het akkoord op hoofdlijnen.

[0:47:38] Wat was de belangrijkste aanleiding voor deze onderhandelingen.

[0:47:47] Ik denk een essentie. De problematiek die ik net beschreef groningen volumes die gingen naar beneden.

[0:47:56] Daarmee ging de inkomsten logischerwijs naar beneden

[0:48:00] door het feit dat de staat een afgerond.

[0:48:04] Negentig procent van de inkomsten zag,

[0:48:10] maar ook afgerond. Slechts tweederde van de kosten zag was dat iets wat aan onze kant zou gaan

[0:48:19] en dat was dat was een probleem

[0:48:26] gaandeweg. Maar dan moet ik even zien of ik het juiste moment in de tijd van zijn bijkomende overwegingen geweest. Later waarom er nooit was om te praten

[0:48:43] op een bepaald moment worden de volumes die zo laag kunnen zijn

[0:48:52] je eigenlijk niet meer kan voldoen aan leveringszekerheid en dan kom je in een heel lastig parket terecht als operators.

[0:49:02] De aanleiding was de volume naar beneden. De inkomsten gingen naar beneden en de kosten gingen omhoog.

[0:49:08] Hoe oordeelt u over het resultaat van de onderhandelingen?

[0:49:17] Ik zal het houden tot we resultaat bereikt hebben,

[0:49:22] Kunt u er iets meer dan woorden

[0:49:24] aan wou maken?

[0:49:26] Ik zit al langer aan de commerciële kant en kijk niet terug op een deal waar ik blij van word.

[0:49:36] Je wordt er niet blij van

[0:49:39] wie heeft de partij heeft volgens u het meeste uit de onderhandelingen gehaald.

[0:49:46] Er staat hier heel wat uit de onderhandelingen.

[0:49:50] Wat betekent dat dan voor staat.

[0:49:58] Als we terugkijken naar wat er allemaal is besproken en uiteindelijk finale bereikt

[0:50:07] en u vraagt mij om te bekijken

[0:50:10] door de bril van de staat. Dan denk ik dat er goede afspraken zijn gemaakt omtrent wie nu de verantwoordelijkheid draagt over productie.

[0:50:25] Dus dat is één ding. Ik denk dat er goede afspraken zijn gemaakt om de schade afhandeling en de bekostiging. Ook de versterking is opgave en de bekostiging daarvan

[0:50:38] om dat nieuwe vorm te geven. Maar in de geest was er niets veranderd aan het feit dat hij die kosten die gerelateerd zijn aan

[0:50:51] de bodembeweging van groningen dat hij uiteindelijk nam toebehoren. Dus dat was eigenlijk een soort

[0:50:58] meer op afstand regeling voor nam.

[0:51:02] Verder is er ook een steunpakket voor de regio bijgekomen,

[0:51:10] en ten slotte zijn er heel wat maatregelen getroffen omtrent de financiële robuustheid van nam.

[0:51:20] Naar mijn gevoel zeer ingrijpend waren,

[0:51:25] hebben ze uiteindelijk de fiscale regeling ontgroening en ook in lijn gebracht met de rest van upstream nederland.

[0:51:36] De meeropbrengsten regeling in mijn beleving was een overbelasting als maatregel in de energiecrisis van de jaren zeventig is ingesteld.

[0:51:47] Die crisis heeft tot tweeduizend achttien geduurd. Maar die overbelasting is wel zolang blijven staan.

[0:51:55] Dus wat als mijn persoonlijke mening over het feit dat die correctie eindelijk plaatsvond,

[0:52:05] en dan zijn er nog de andere moeilijke kwesties omtrent garanties, bijvoorbeeld waar ik aanneem dat de stad heel tevreden terugkijken.

[0:52:19] U verklaarde net ik werd er niet blij van.

[0:52:23] Als we het hebben over wat u uitkomst was. Hoe zou moeten zijn. Volgens uw werkgever. Hoe zou hij hoe zou hij dan uit moeten zien?

[0:52:35] We zijn akkoord gegaan met de deal. Dus dat betekent dat we uiteindelijk toch

[0:52:41] alles in overweging genomen tot de conclusie zijn gekomen dat dat de

[0:52:47] juiste wegvoorwaarts was. Ik vond het heel moeilijk om onder andere de waarde te zien verloren gaan van al het geproduceerde gas door het

[0:53:02] van de claim op die wagen.

[0:53:05] Was dat dan voor u het onderdeel waarvan u zegt daar niet blij van het groningse gas in de grond

[0:53:11] werd niet verkocht.

[0:53:15] Was dat dan ook wat we zien ook in de stukken dat zonder ze wil sturen op een win, win uitkomst was dat dan ook waar u voor inging als onderhandelings

[0:53:25] onderdeel.

[0:53:29] Daar zijn we zeker bij de start van gegaan.

[0:53:35] Terwijl die onderhandelingen lopen dan kondigde minister wiebes op negenentwintig maart tweeduizend achttien aan dat de groningse gaswinning naar nul gaat in twee duizend dertig

[0:53:46] opium beïnvloeden. Dit besluit de lopende onderhandelingen.

[0:53:54] Dat was nogal een drastische boodschap.

[0:53:57] Dat zorgde voor hem

[0:54:02] een moment van

[0:54:04] pauze bij ons intern om na te denken. Oké.

[0:54:11] De nieuwe werkelijkheid waar we mee aan de slag moeten.

[0:54:15] Als u zegt pauze, pauze

[0:54:18] heer.

[0:54:20] Eerder een soort groepering

[0:54:25] met de mensen van exxon samen

[0:54:28] laat bezinken wat de consequenties waren van die brief.

[0:54:33] De onderhandelingen zijn relatief snel in snel tempo doorgegaan, want in juni was het akkoord bereikt.

[0:54:42] Dus ja

[0:54:44] als u zegt pauze hoe reageerde extra uiteindelijk erop dat het gas niet gewonnen kan worden.

[0:54:54] Dat

[0:54:57] dat is iets waar waar we heel lang opgestaan hebben dat dat niet kon

[0:55:08] liefde. Heel wat voeten in de aarde gehad bij ons om

[0:55:15] uiteindelijk, zoals het haar hem mee in te stemmen.

[0:55:22] Maar dat was een heel moeilijk punt.

[0:55:25] Kunt u ons meenemen in totdat punt van overstag gegaan. Wat waren overwegingen.

[0:55:36] De overwegingen finale is als je dan kijkt bent in tweeduizend achttien

[0:55:46] sinds tweeduizend dertien of veertien een paar jaar terugkijkt

[0:55:51] dan zie je dat de volumes alleen maar stelselmatig

[0:55:58] lager en lager worden dat er een discussie ontstaat rond schade en versterken, waarbij wij zagen dat het nooit activiteiten elders belegd werd, nam een afstand gecreëerd werd

[0:56:20] op een bepaald moment om korter te leggen. Op een bepaald moment moet je voortgang maken. De afweging maken dat er in het belang van de samenwerking dan uiteindelijk een stap zetten.

[0:56:34] De juiste keuze is.

[0:56:37] Wilt u daarmee zeggen dat dat u tijdens de onderhandelingen die stap nog niet wilde zetten. Maar om voortgang te maken. Er werd besloten van uw leidinggevende. Waarschijnlijk gaat door met het om ons resultaten.

[0:56:49] Die beslissing is genomen.

[0:56:52] Dus door de heer verwoest,

[0:56:56] Tijdens het oude was de heer van roest niet meer betrokken, maar roofdier was.

[0:57:09] In hoeverre had u daarover met matthew dan contact stonden zij daarin?

[0:57:17] We hadden met grote regelmaat contact met chow. Er zijn heel wat besprekingen voor besprekingen geweest

[0:57:27] door de symmetrie en symmetrisch. In het financiële belang

[0:57:34] is het logisch dat we gezamenlijk aan de tafel gaan zitten met de overheid liefst voor zover die er zijn verschillen van mening voeren we dat gesprek aangaan. Eerst onderling uitklaren.

[0:57:54] Niet alleen

[0:57:57] de gas blijft in de grond claim van het verlieslijdende dat dat die afspraken heeft gemaakt met andere afspraken. Ook dat hij gewoontes gaat geven over de toekomstige kosten voor schade versterken.

[0:58:10] Waarom was exxon daar tegen?

[0:58:16] Wij zijn al heel lang actief in nederland als bedrijf hebben

[0:58:25] de aanpak om waar we opereren ter wereld structuren op te zetten die financieel robuust zijn.

[0:58:35] We hebben in onze kansen bestaan een anekdote die metal is bijgebleven in dit verhaal dat iemand

[0:58:44] bij ons zeggen we hebben ons ganzen bestaan nog nooit een afdeling laten klappen en dat waren wij ook geenszins van zin in dit geval.

[0:58:55] Maar dan komt toch die s omtrent garanties. Dat is niet iets waar we blij van worden.

[0:59:04] We voelen wantrouwen

[0:59:08] en wij kunnen misschien wel blijk gegeven van enige trots te hebben, maar

[0:59:17] we wisten waar we voor stonden en het vragen van een garantie. Dat is niet prettig.

[0:59:24] Nu zegt de afdeling opdoeken. Bedoelt u exxon was niet van plan om zich terugtrekken uit uit nederland

[0:59:31] dat vlak.

[0:59:34] Ik begrijp dat mensen zullen zeggen zonder garantie konden jullie dat doen. Mag een theoretische mogelijkheid zijn. Maar

[0:59:49] nogmaals in ons bestaan, hebben we nog nooit die aanpak.

[0:59:55] Keek u tegen de afspraken in het akkoord op hoofdlijnen dat mam geen dividend gaan uitkeren aan de aandeelhouders.

[1:00:08] Dividendbeleid behoren tot de onderneming toe. Dat is een soort verregaande maatregel die toch een beetje begint te roeren in de interne keken.

[1:00:23] Het is niet dat ik het niet begrijpen. De zorgen die leeft bij de overheid. Maar het voelde wel als zij belt en ze. Het is dubbelop.

[1:00:37] De robuustheid van de nam is op meerdere manieren vastgetimmerd in aula.

[1:00:46] Dat geeft een beetje de smaak alsof het partijen zijn die me niet kent.

[1:00:54] Te weinig vertrapt.

[1:00:56] Tenslotte was het nadat de minister had aangekondigd om naar nul te gaan voor exxon duidelijk dat het ministerie de wens had nog sneller af te bouwen.

[1:01:08] Mij was dat

[1:01:12] sinds tijdelijk.

[1:01:14] Ik denk een van de cruciale elementen voor ons was dat het heel helder was

[1:01:23] het volume pad

[1:01:25] zou zijn in de toekomst.

[1:01:29] Er zijn al genoeg onzekerheden om uiteindelijk zo een totaalpakket te gaan beoordelen.

[1:01:36] Dus wat ons betrof was vrij essentieel onderdeel

[1:01:41] wat dan. Partij en met zen allen zagen onze toekomst.

[1:01:46] En omdat net zo helder scherp te zetten,

[1:01:50] hebben wij er ook sterk op aangedrongen dat er een bijlage aan het alarm werd toegevoegd waar die lijn zorgvuldig getekend.

[1:02:00] Dat is een lijn die door de staat is aangeleverd. Dus

[1:02:05] mijn beleving is altijd geweest dat dat kon.

[1:02:11] Ik heb nog een vraag over het afgeven van die garanties. U gaf aan in ons bestaan hebben we nooit de lijn gehanteerd dat we die niet zouden weglopen.

[1:02:24] Zijn er vergelijkbare situaties als de situatie in groningen waar u aan denkt.

[1:02:32] Al naar gelang hoe gedetailleerd u groningen don gaan beschrijven zijn actief voor de hele wereld. Groningen is wel vrij uniek dat zonder meer

[1:02:47] het geven van garanties is ook vrij uniek en het is al helemaal

[1:02:56] uitzonderlijk om dat te doen in een omgeving in een ontwikkeld land als nederland waar wij heel wat assets in het land zelf hebben jarenlang actief zijn, is het hoogst ongebruikelijk voor ons.

[1:03:14] Tijdens de onderhandelingen doet ze nog een aantal zaken voor. In april tweeduizend zeventien komt er een strafrechtelijk onderzoek naar nam en op acht januari tweeduizend achttien vinden c rijk een aardbeving plaats van drie, vier op de schaal van richter.

[1:03:29] In hoeverre bestond na deze gebeurtenissen bij exxon zorgen over de aansprakelijkheid voor de schadelijke gevolgen van de gaswinning.

[1:03:42] Rond die tijd zal het vast aan bod gekomen zijn dat dat er spanning begon of mogelijks werd gezien tussen enerzijds moeten produceren van gas om de leveringszekerheid te kunnen inlossen

[1:04:01] en anderzijds gaat niet toegestaan zijn om te produceren onder andere overwegingen die de minister te leiden om een maximum te stellen. Dus dat was wel degelijk een zorg nu mijn beleving is dat er zorg is die bijna zo vanzelfsprekend is dat alle partijen het gasgebouw zagen dat een puzzel was.

[1:04:26] Ik moest opgelost worden.

[1:04:29] Twee dagen na de beving van serra en stuurde een brief aan saudi hem met een voorstel om een aantal beheersmaatregelen maatregelen te nemen.

[1:04:39] Een van die beheersmaatregelen was een jaarlijkse productievermindering. Het lijkt alsof de nam directie dus uit eigen beweging minder wil produceren.

[1:04:50] In hoeverre was er van op de hoogte gesteld van

[1:04:54] dit voorstel van de nam.

[1:04:59] Nou, als aandeelhouder van de nam hoop ik dat we daarvan op de hoogte zijn gesteld, maar ikzelf heb geen herinnering aan dit specifieke schrijven.

[1:05:10] Ik zeg ik zeg ik snap helemaal dat u op een aantal vragen bepaalde vragen er niet bij bent geweest. We hadden anders die vragen aan uw leidinggevende wilde stellen, maar we proberen toch voor de reconstructie te kijken hoeveel u onze meegeven om het plaatje compleet te maken

[1:05:32] op vijf februari tweeduizend achttien stuurt de minister een brief aan nam met het dringende verzoek maximaal gebruik te maken van de ruimte

[1:05:41] tot lagere winning.

[1:05:44] Wat was nou de noodzaak van deze brief.

[1:05:49] Sorry

[1:05:51] heb ik niet meteen een antwoord op.

[1:05:53] We zien dan? Dan help ik even verder. We zien dat u in n e mail op aandringt om in deze brief van de minister de zin op te nemen.

[1:06:05] Naar mijn oordeel valt de uitkomst van een dergelijke inspanning binnen de veiligheidscodes van de voorlopige voorziening die de raad van state in november tweeduizendzeventien heeft vastgesteld.

[1:06:19] Waarom hecht u waarde aan hun zin?

[1:06:28] Dat kan ik nu even niet zo uit het hoofd volgen en eerlijk gezegd ik zou de stukken

[1:06:36] toch voor me willen zien.

[1:06:40] Ik kijk even of we daar op een later moment dan om terug kunnen komen. Misschien een algemeenheid. Hoe gebruikelijk was, was het dat u tekstvoorstellen deed voor brieven van de minister.

[1:06:59] Nou ik denk hoogst ongebruikelijk is

[1:07:06] is dat is het eerlijke antwoord. Dat zijn natuurlijk heel moeilijke tijden en ik denk dat uiteindelijk de partners in het gasgebouw met zijn allen zo goed en zo kwaad mogelijk de situatie tot

[1:07:29] een goed einde te brengen. Maar dat er voortdurend zorgen waren dat daarbij alle partijen aan boord bleven

[1:07:40] dat sommige punten voor ons gevoeligheden inhielden die we graag als suggesties meegaat.

[1:07:49] Bij het besluit van minister wiebes om de gaswinning naar nul af te bouwen van negenentwintig maart tweeduizend achttien kondigt hij ook aan dat hij met een voorstel komen voor de winning plicht van nam.

[1:08:01] In hoeverre was dit een inzet van exxon bij de onderhandelingen.

[1:08:09] Dat kadert. Als ik het goed begrijp dat kadert in de wens dat de minister de regie van de productie gaat overnemen zoals ze dat bedacht hebben het

[1:08:25] dus is hoogstens aangeeft debat

[1:08:30] mogelijk beschikbaar is, maar het uiteindelijk de ministeries die de beslissing neemt van hoeveel er gewonnen moet worden.

[1:08:37] Ze voelt dat de zorgplicht overgaat van nam.

[1:08:39] De staat naar de straat.

[1:08:43] Er wordt in het akkoord op hoofdlijnen afspraken gemaakt om de versterking opgave publiek te maken.

[1:08:51] Welk belang had exxon.

[1:08:55] Om de versterkings opgave publiek te maken.

[1:09:03] Dat heb ik nu even niet zo meteen plaatsen.

[1:09:10] Het is publiekrechtelijke in plaats van commercieel.

[1:09:14] Oh sorry. Als in de zin van overheid.

[1:09:19] Ik denk in dezelfde past in de vaststelling dat als nam dat zou

[1:09:29] allemaal behartigt. Dan zit je toch met het spanningsveld. Dat nam de operators die het gas produceert daarmee ook verbonden is aan de problematiek. Als hij dan nog een rol blijft spelen in en wat is de remedie ring daarvan

[1:09:46] dat ja dat zal altijd spanning met zichtbaar. En dus vandaar dat en schade en die versterking opgaven op een afstand moest geplaatst worden. Dus dan is er voor gekozen om dat onder te brengen in

[1:10:04] de fondsen, zoals benoemd worden in het oude.

[1:10:07] Maar hoe keek ernaar.

[1:10:13] We zagen dat op dat moment als wenselijk om die eerder beschreven spanning uiteindelijk te adresseren.

[1:10:25] Verder is het natuurlijk ook zo dat we ons goed bewust zijn van het feit dat je daarmee uit handen geeft en dat er dan nieuwe behoeftes krijgt naar op de hoogte blijven van wat er dan wel aan prestaties geleverd wordt en met welk doel.

[1:10:48] En als u zich uit handen geven. Wat betekent dat voor de kosten van de versterkers opgraven.

[1:10:54] De golven op zich. Dat betekent niet zoveel voor de kosten op zich gaat over welke kosten maar niet zozeer over het getal van de kosten.

[1:11:11] Mij maakt zich zorgen over welke hoogte van die kosten zijn.

[1:11:17] Wij maken ons voortdurend zorgen over de hoogte van kosten zal ook op dat punt blijven.

[1:11:25] Maar dat is vanuit een overweging die stelt dat de correcte en juist de kosten moeten vergoed worden.

[1:11:35] Waar bent u dan bang voor? Als u zich correct en de juiste kosten vergoed worden.

[1:11:41] Dat er meerdere of andere kosten ook meegenomen worden die strikt genomen niet thuishoren bij de kosten als gevolg van het produceren van ontgroening.

[1:12:00] Is het daarmee als het publiek gerechtelijk het woord dat hij dan minder controle heeft op die op die kosten.

[1:12:07] In het oude haven zijn afspraken gemaakt rond het feit dat er inzage gegeven worden over de kosten. Dus ik denk dat we op die manier getracht hebben om daar vorm aan te geven dat trouw is in het belang van zowel de overheid als de dossiers dat we een goed beeld hebben hetzelfde beeld hebben van welke kosten daarmee gepaard gaan en op welke manier die opnam.

[1:12:38] We lezen het akkoord op hoofdlijnen wordt gesproken over een fonds voor de versterkers op gaven me lezen dat shell in deze context spreekt over een ruimhartige

[1:12:48] bijdragen aan de versterkings kosten vanuit de oliemaatschappijen.

[1:12:52] Hoe kijkt u aan tegen het gebruik van het begrip ruimhartigheid?

[1:12:55] Ben je geen groot voorstander van de term ruimhartigheid omdat ik denk dat dat voor iets anders betekent dan voor mij dan voor andere mensen aan tafel. Misschien nog iets anders.

[1:13:11] Mijn begrip van ruimhartigheid. In deze context is eerder een.

[1:13:16] Ik zou het liever pragmatische noemen

[1:13:20] dus ruimhartigheid als dat betekent dat we niet eindeloos lang op details gaan stil staan met het oog op vooruitgang maken. Dan kan ik prima vinden hun ruimhartigheid. Nogmaals als ruimhartigheid gaat in de richting van het aan boord nemen van kosten die in essentie niet gerelateerd zijn aan de productie van groningen, een aardbeving. En dan vind ik dat minder van toepassing.

[1:13:50] En toch zag dat anders.

[1:13:53] Nogmaals, u moet hem vragen hoe zij ruimhartig definiëren.

[1:13:57] En waar u bang voor was. In uw woorden is van iedereen verstaat er weer wat anders onder ruimhartigheid en daar hebben wij vanuit shell, shell en exxon meer praktische invalshoek.

[1:14:11] Ik durf niet beweren dat anderen geen pragmatische invalshoek zouden, maar nogmaals ruimhartig

[1:14:20] roep de connotaties op waarvan ik ervan uitgaat dat het niet hetzelfde betekent voor iedereen die het woord leest.

[1:14:27] Nadat het akkoord op hoofdlijnen is vastgesteld, is er discussie over de vraag of dit akkoord openbaar gemaakt kon worden.

[1:14:36] Wat is de reden dat de exxon het akkoord op hoofdlijnen niet openbaar wilde maken.

[1:14:46] Lijn met mijn misschien eerder sombere omschrijving van ik het resultaat

[1:14:53] cipiers

[1:14:55] had ik in elk geval weinig behoefte om publiekelijk te gaan.

[1:15:03] Het is in onze in onze bedrijfsvoering en cultuur ook niet echt

[1:15:09] de gewoonte om dit soort materieele afspraken

[1:15:16] om daar in het publiek mee te gaan.

[1:15:19] En op een moment dat ook tweede kamer vraagt om openbaarheid

[1:15:29] blijft er zondag tegen. Waarom.

[1:15:34] Om dezelfde reden.

[1:15:42] Dit was niet iets wat mij betrof uitnodigde om inderdaad wereldkundig te maken en al zijn details.

[1:15:52] En waar zit het hem dan in

[1:15:55] op een gegeven moment als ze dat dan niet open wah wordt dan gaan er misschien wel ideeën leven over wat er allemaal wel niet in staat.

[1:16:11] Als privé onderneming zijn er al meerdere vertrouwelijke gegevens en dat is voor ons. Het speelt iets wat niet geassocieerd worden met geheimdoenerij of iets wat het daglicht niet zou mogen zien, maar eerder een soort vertrouwelijkheid relatie hebben een afspraak

[1:16:33] die hoeven niet zo nodig met de ganzen buitenwereld.

[1:16:38] Zou het kunnen dat het niet openbaar maken ook een afweging kan zijn

[1:16:45] versus wat het doet met een reputatie. Als het onduidelijk blijft,

[1:16:52] Dat kan een overweging zijn.

[1:16:54] Maar dat is het niet voor exxon geweest.

[1:16:59] Het valt op dat celsius minder verzet tegen die openbaarmaking van het documenten. Hoe verklaart u dat.

[1:17:14] Misschien hebben zijn minder somber visie over het resultaat.

[1:17:19] Dat kan u beter vragen. Ik heb vastgesteld dat daar

[1:17:25] inderdaad meer de nadruk op legde

[1:17:29] niet publiek te maken.

[1:17:32] De uitkomst is uiteindelijk dat er zeer grote delen van in het publieke domein beschikbaar gemaakt zijn. Echt tot hem

[1:17:43] vanuit mijn perspectief. Minimum herleid is inderdaad echt gevoelig en betreft vertrouwelijk is.

[1:17:54] U gaf aan u veel contact met shell over welke lijn zit zet jullie samen in is hier dan nog hebben we hier dan nog discussie over.

[1:18:06] Zoals meerdere onderwerpen is daar vast ook over gepraat.

[1:18:14] Maar nogmaals, de uitkomst is bekend. Het is geven en nemen in de onderhandelingen,

[1:18:22] Er zijn nog een aantal vragen die mevrouw koopman voor je.

[1:18:28] Ik heb een vraag over die over de onderhandelingen over het resultaat waarvan u zei nou

[1:18:34] de staat heeft een mooi resultaat geboekt eigenlijk zij het in andere woorden, maar dat is wat ik er uit kan concluderen. Heeft u uw leidinggevende het advies gegeven om langer door te onderhandelen voor een beter resultaat.

[1:18:51] Dat is zeker een overweging geweest die gemaakt is.

[1:18:57] Is het dan zo dat u dat advies heeft gegeven om langer door te onderhandelen. Of is dat dan.

[1:19:05] Een advies. Dat klinkt als iets wat heel rigide is en blijft staan. Ik zou het eerder zien als zeker in die periode tweeduizend achttien en althans bij ons. Het bedrijf. Dan is het van s ochtends tot s avonds uiteindelijk het thema van die de agenda zet.

[1:19:31] Daar zijn meerdere overwegingen.

[1:19:37] De vraag stelt zich een deal waar we ervan denken.

[1:19:44] Acceptabel is

[1:19:48] beter dan

[1:19:49] alternatieven uitkomsten.

[1:19:51] Wat zijn dan die verder overwegingen.

[1:19:58] Je kan ervoor kiezen om een juridische weg te bewandelen.

[1:20:03] En wat zijn dan de wat was dan de doorslag dat de juridische weg niet eens beanbag bewandelde dat er getekend is.

[1:20:16] Mijn lezing van de feiten is

[1:20:19] gegeven. De evolutie in groningen zeggen dat de snelheid waarmee de volumes naar beneden gaan. De vraagtekens omtrent de kosten

[1:20:33] en uiteindelijk ook andere aspecten over het draagvlak wel laat dat dan een voorbeeld zijn. Het initiëren van een juridische weg is alvast geen althans volgens mij geen goede manier om

[1:20:50] versteviging van het draagvlak te gaan doen. Dus dat zo nog veel meer tijd kosten. En wie wordt er beter van.

[1:20:59] Dus dat zit zeker als overweging

[1:21:04] ben je de vraag kunnen we hiermee doorgaan, moeten we alternatieven zoeken.

[1:21:10] Wat heeft uiteindelijk bij exxon de doorslag gegeven om geen verdere

[1:21:15] claim in te dienen om daarvan af te zien op het gas in de grond.

[1:21:24] Al de rest van de overeenkomst.

[1:21:27] Het was een totaalpakket.

[1:21:32] Het was ons duidelijk.

[1:21:34] Het is ons duidelijk gemaakt voor mochten we het betwijfelen dat dat voor de staat en synequanon

[1:21:44] dus met andere woorden, als wij meer meetekenen

[1:21:48] moest claim geregeerd worden.

[1:21:52] Bent u wel eens in groningen geweest?

[1:21:55] Ik ben heel frequent in groningen gewist hebben.

[1:21:59] Was dat voor de zakelijk bezoek. Om maar zo te zeggen of te doorgronden wat zich daar afspeelde wat zoveel invloed had op uw commerciële bedrijfsvoering.

[1:22:12] Ik ben vijf jaar natuurlijke frequent naar groningen geweest omdat aandeelhoudersvergadering de advies commissie van aandeelhouders die vond plaats bij gasterra op kantoor.

[1:22:25] Dus op die manier

[1:22:27] kom ik er best geregeld

[1:22:31] en ik heb een bepaald moment ook al eens toen iemand van nieuwkerk overkwam,

[1:22:38] ben ik eens mee geweest in de regio. Om de problematiek van te gaan zien.

[1:22:46] Dus om antwoord op je vraag.

[1:22:49] En toen liep problematiek van dichtbij zat. Heeft dat toen uw werk beïnvloed

[1:22:55] met een andere bril gaan kijken.

[1:23:02] Met het risico dat ik nu overkom. Maar mijn rol zat dus met name aan de commerciële kant binnen die rol was er ook maar zoveel jaar.

[1:23:16] Dat paste

[1:23:18] om iets te gaan doen, zoals u suggereert. Het is zo als je de regio bezoekt

[1:23:25] dan zie je een aantal

[1:23:30] situaties waarvan men ook niet veel hulp nodig heeft om in te schatten dat als dat mijn huis zou zijn om iets te zeggen dan dan treft dat.

[1:23:45] Kunt u ons nog even meenemen. Dat is mijn laatste vraag in hoe belangrijk groningen.

[1:23:53] Misschien moet ik wel eerder zeggen was is voor exxon

[1:24:00] op het moment dat u in de hoogtijdagen. Misschien is dat.

[1:24:06] Groningen heeft lange tijd de term kroonjuweel gehaald binnen in ons bedrijf

[1:24:14] dat dat is ook als je helemaal teruggaat in de geschiedenis. Dat is heel begrijpelijk. Wat wat daarmee is opgestart in nederland. Wat het betekend heeft voor de maatschappij en voor de energievoorziening voor nederland

[1:24:32] en uiteindelijk ja

[1:24:34] met die negentig procent belasting is. Het staat toch in staat geweest om omdat

[1:24:41] ten bate van de bevolking te gaan inzetten of dat het altijd ten bate van de regio groningen was, betwijfel ik. Maar

[1:24:51] ik heb eerder al eens gezegd wij kwamen vandaag van belgië naar nederland en op een bepaald moment worden stiller en de auto was niet van nervositeit mariette van de kwaliteit van de weg. Dat is voor mij een voorbeeld van waar het verschil is met groningen.

[1:25:10] Dus terug naar uw vraag. Groningen heeft een zeer belangrijke rol gespeeld voor ons bedrijf.

[1:25:17] Maar dat is nog altijd vandaag een belangrijke dossiers

[1:25:23] die veel van onze aandacht krijgt.

[1:25:28] We komen langzamerhand aan het einde van dit verhoor vraag je toch om op bepaalde punten nog even terugblikken

[1:25:37] onder andere dat u zei dat u geen signalen van acute onveiligheid waren de winning door kon gaan. Was u zich bewust van de adviezen van de toezichthouder van isoleren.

[1:25:53] Ik was me niet bewust van het feit dat er adviezen waren nogmaals, zeker toen ik aankwam, lag mijn focus op het eerder commerciële daar waren genoeg lopende dossiers om

[1:26:08] eerst aandacht aan te geven.

[1:26:13] Adri zijn omtrent de productie die in eerste instantie niet actief opgezocht.

[1:26:23] Als ik terug. Kijk naar al die onderhandelingen. Hoe reflecteert op op de samenwerking met shell.

[1:26:33] Ik heb shell in die periode toch altijd mogen ervaren als een professioneel bedrijf zijn op vele plaatsen in de wereld

[1:26:44] concurrenten hebben onze nuanceverschillen zonder twijfel.

[1:26:50] Maar

[1:26:53] de groep van mensen die ik heb leren kennen tijdens deze onderhandelingen.

[1:26:58] Daar hebben we dan toch tot een goed einde gebracht met het finaliseren haar als voorbeeld.

[1:27:07] Wat bedoelt u met nuanceverschillen?

[1:27:12] Het voorbeeld van groen gas gaf al aan. Dat is een nuanceverschil. Ik denk dan misschien niets belangrijke thema s, zoals de discussie binnen gasterra rond het behalen van volumes. Daar waren wij ook

[1:27:32] duidelijk formelers afspraak is afspraak en ik had niet altijd het gevoel dat dat bij shell verstrikt.

[1:27:43] Me.

[1:27:47] Zij verklaarde net. Ik ben vaak in het gebied geweest en heeft in principe voor mijn commerciële functie niet geleid tot een aanpassing van mijn werkzaamheden.

[1:27:55] De problematiek van de groningers.

[1:27:59] Als we gaan kijken naar heeft exxon uberhaupt moeite gedaan om onder de groningers. De bevolking mee te krijgen in

[1:28:09] in die onderhandelingen

[1:28:12] in vanuit je positie als exxon.

[1:28:17] Nogmaals, ik zou verwachten dat initiatief een daaromtrent. Ten eerste aan de kant zetten en ten tweede

[1:28:27] we zitten echt in het gasgebouw als aandeelhouder in zowel nam en gasterra. Daar wil ik nu niet achter verschuilen, maar het is wel zo behulpzaam dat het duidelijk is. Dat nam uiteindelijk ook lokaal de belangen behartigt

[1:28:46] en teruggekoppeld met zijn aandeelhouders en het eigenlijk vrij onwenselijk zou zijn dat nog op eigen houtje in de regio actief zijn.

[1:28:58] Wat vind u eigenlijk van dat het groningenveld niet leger zal worden geproduceerd.

[1:29:06] Ik zal u mijn antwoord geven vanuit mijn commercieel stoel. Dat is heel jammer.

[1:29:13] Dat is hem

[1:29:16] ten tijde van het oude haven vertegenwoordigen. Een significante waarde. Ik hoef je niet voor te rekenen dat het vandaag de dag

[1:29:25] volledig andere proportie heeft gekregen.

[1:29:30] Dus dat is dat is jammer. Het is

[1:29:37] het behoort tot de afspraak.

[1:29:41] Wat betekent dat voor nederland.

[1:29:47] Het betekent dat het aanbod van nederlands gas sterker terug teruggeschroefd en dat aanbod stond niet alleen ten dienste van nederland, maar ook ten dienste van noordwest europa

[1:30:01] met het wegvallen van het groningen aanbod op een veel sneller dan ooit voorziene.

[1:30:09] Wijzen.

[1:30:12] Is de afhankelijkheid van andermans gas toegenomen.

[1:30:19] Als we vandaag buitenwandelen, dan stellen we vast dat dat niet altijd evident probleem is,

[1:30:27] En als u zegt

[1:30:32] voor nederland afhankelijkheid van derde en heeft veel bijgedragen aan de ontwikkeling van west europa. Wat betekent dat als dat niet meer gebeurt.

[1:30:44] Verkoop van gas.

[1:30:48] Wauw logica zegt dat de inkomsten op de aardgasbaten voor nederland uiteraard zullen door

[1:30:58] teruglopen.

[1:31:00] Dus die hulp in de staatsbegroting valt weg.

[1:31:08] Dus ja dat is neem ik aan iets voor beleidsmakers

[1:31:13] bij stil te staan, zullen ze vast gedaan hebben. Gezien de realiteit van de beslissing.

[1:31:19] Dank u wel.

[1:31:22] We zijn uitgevraagd als communiceren.

[1:31:23] Dank voor uw medewerking

[1:31:25] en ik verzoek de rivier om u en mevrouw van strijd donkere naar buiten te leiden.

[1:31:46] Morgenochtend gaan we verder met een verhoor dat om half tien zal aanvangen

[1:31:52] van mevrouw van loon president, directeur van shell nederland.

[1:31:57] Ik sluit de vergadering.