Verduurzaming industrie

[0:00:00] Als iedereen kan plaatsnemen dan openings dit commissiedebat van de vaste kamercommissie voor economische zaken en klimaat. Ik eet allereerste de mensen op de publieke tribune van terwijl ik ook de mensen die thuis kijken en luisteren via het digitale kanaal. De minister van economische zaken en klimaat aan het team vannacht. Terwijl ik hem ook de minister voor klimaat en energie en zijn team van harte welkom levendig staten generaal ook van harte welkom. Ik stel voor hun spreektijd van vijf minuten per fractie en vier interrupties twee en twee of vier losse zul je het wenst. Geen enkel probleem. En dan geef ik graag eens. Eerst het woord en de kelder in iets van huishoudelijke hamer.

[0:00:45] Mevrouw akerboom van de partij voor de dieren. Meneer van haga zijn officieel geen lid van deze commissie. Dus ik neem aan dat er geen bezwaar tegen

[0:00:56] meneer. Als ik ze nu een beetje moeilijk kijken.

[0:00:59] Dat klopt. Voorzitter, ik zit namelijk met hem

[0:01:03] dilemma. De hele tijd. Ik zit ook in de begrotingsdebat buitenlandse zaken en dat gaat zo weer verder. Daar zal ik moeten spreken. Dus mijn verzoek aan mijn collega´s. Of ik iets eerder in de rij zou mogen. Zodat ik dadelijk weer terug kan het debat buitenlandse zaken. Maar dan zal ik voor t tweede gedeelte

[0:01:24] voor de beantwoording zal ik hier dan weer terug aansluitende commissie?

[0:01:28] Dat was mijn punt twee. Want meneer van haga. Die zit ook miljonair. Dus je moet dadelijk weg als de leden er geen bezwaar tegen hebben. Dan laat ik eerst mijn eenvandaag gesprek. En dan dat dassen. Als hij er mee instemt dankuwel sympathiek me verlaten heeft mogelijk wel bezwaar tegen.

[0:01:43] Nee voorzitter, ik heb er geen bezwaar tegen hebt. Alleen een vraag aan u. Voorzitter, er is al een van twee minuten debat voor aangekondigd en dat vind ik opmerkelijk bij een debat waarover geen deadlines zijn en ik zou eigenlijk willen weten waarom dat twee minuten debat voor aangekondigd is omdat dat mogelijk licht werpt op de inhoud van de discussie hier die ik niet uit stukken heb gehaald. Maar die wel de actualiteit raken en dan kan ik daar op voorhand al rekening mee houden.

[0:02:18] Ik zou u willen vragen aan het licht eist vragen waarom die die vooraankondigingen heeft eigenlijk die inplanning heeft gedaan.

[0:02:25] Mevrouw eten. Eigenlijk is dat ook iets voor de procedurevergadering vind ik persoonlijk ook. Maar er mag alleen maar ijs is degene die heeft aangevraagd. Dus misschien kunt u me verlaten van de slapeloze nachten afhelpen?

[0:02:39] De secretaris generaal zei op maandag dat we op weg zijn naar de klimaat en dat onze voet op het gaspedaal staat een super heftige uitspraken en we zien dat het helemaal misgaat bij de klimaattop in egypte en minister jet en die gaat erheen. Later deze week en onze premier rutte heeft er iets gezegd heeft gezegd dat het echt tijd is voor internationale solidariteit.

[0:03:00] Ik ga toch dit kabinet nogmaals uitdagen om hun bewegingen te maken, omdat het anders misdrijf te lopen bij de internationale onderhandeling in egypte en design. Volgende week dus moet deze week gebeuren, kunnen we de dinsdag nog over stemmen.

[0:03:10] En waarom ik toch dit debat daarvoor gebruikt is, omdat we hebben gezegd in deze commissie niet eindeloze algemene klimaat en energie debatten, want daar gaat het altijd over alles. We willen specifieke in debatten hebben ditmaal over verduurzaming van de industrie.

[0:03:24] Ik dacht dat het voor deze keer gezien de urgentie, gezien de zeer heftige uitspraken. Als we op weg zijn naar de klimaat en nog steeds onze voet op het gaspedaal bestaan dat ik voor deze keer toch dit debat gaan gebruiken om deze oproep nog eenmaal te doen aan het kabinet

[0:03:38] en als dat niet wordt overgenomen dan toch nog een keer te proberen te regelen met een motie hoeveelheid.

[0:03:43] Ik wou u nog een keer. Dan gaan we er mee stoppen want we gaan het debat voeren. Hoeveel eten je wilde je nog iets zeggen.

[0:03:50] Voorzitter, ik vind ik vind de mogelijkheid om een debat te ensceneren een motie in te dienen. Echter groot goed van de kamer. Maar we hebben hier een langverwacht debat over de verduurzaming van de industrie

[0:04:03] en dat dan gebruiken

[0:04:06] en ook misbruiken op voorhand voor een heel ander onderwerp. Dat is niet omgaan met onze middelen. Als we dat allemaal gaan doen dan wordt het hier een speeltuin en we zijn het nederlands parlement. Dus voorzitter, dit is nu gebeurd en u zegt dit hoort bij een procedurevergadering. Maar je weet ook hoe het gaat bij de regeling van werkzaamheden is een vooraankondiging vooraankondiging. Zonder een debat had heer thijssen echt gesierd om een apart debat aan te vragen over dit onderwerp. We hebben hierover al debatten gehad, wil ik zeggen moties ingediend. Ik vind dit niet. Oké, want dit betekent dus dat het twee minuten debat over de inhoud dan gevoerd wordt en niet meer op een ander moment en ik vind het gewoon niet.

[0:04:45] Waarvan akte, maar we gaan nu het debat voeren ten behoeve van verduurzaming van de industrie. Daarvoor zitten we hier twee keer collega´s moeten dadelijk plenair. Dus we gaan nu beginnen met de orde van de dag. Meneer balken, democraten zesenzestig aan u het woord u vijf minuten gaan lopen.

[0:05:00] Dankuwel. Voorzitter,

[0:05:02] voorzitter, d zesenzestig staat voor stevig klimaatbeleid voor zestig procent c o twee reductie in twee duizend dertig

[0:05:09] d zesenzestig staat ook voor een schone industrie

[0:05:13] en die twee dingen kunnen hand in hand gaan. We moeten toe naar de industrie die duurzaam produceren en ervoor zorgt dat we onafhankelijk zijn.

[0:05:22] De industrie produceert voor de toekomst, zoals zonneauto s, schone brandstoffen in computerchips industrie die oog heeft voor de gezondheid van omwonenden.

[0:05:33] Voorzitter, daar zijn we nog lang niet.

[0:05:36] De industrie was vorig jaar verantwoordelijk voor een derde van de c o twee uitstoot in nederland in twee duizend dertig zal dat ruim de helft zijn. Zo concludeert ik uit het beleidsprogramma klimaat en energie. Maar nederland wil in tweeduizend vijftig klimaatneutraal zijn baar vragen aan de minister hierover vinden de ministers het redelijk dat de industrie in tweeduizenddertig verantwoordelijk is voor de helft van de c o twee uitstoot in nederland

[0:06:02] en kunnen de ministers toezeggen dat de industrie in tweeduizend vijftig klimaatneutraal is. Waarom richten we het beleid voor de industrie niet ook op zestig procent c o twee reductie of op zijn minst op vijfenveertig procent dat volgens een aantal en chios nodig is om de plannen in lijn te brengen met het parijs akkoord.

[0:06:22] Voorzitter, de minister van ez k heeft de grootste verduurzaming opgave van dit kabinet. Maar ik zie nog geen visie. Ik zie nog geen plannen en ik zie al helemaal nog geen resultaten

[0:06:35] uit de enquête bleek dat de huidige doelen voor verduurzaming van de industrie al niet gehaald gaan worden.

[0:06:40] Het moet dus meer en het moet sneller en voorzitter, u hoort het uit in woorden. Ik ben ongeduldig, want het klimaat wacht niet. We moeten nu actie ondernemen

[0:06:50] en daarom ben ik zelf aan de slag gegaan. Ik heb hier een vijf puntenplan bij me voor de schone industrie en dat bied ik straks graag aan aan de minister van bzk en mijn vraag aan de minister is, kan de minister toezeggen om een appreciatie met een appreciatie van dit plan te komen in haar volgende industrie brief. Voorzitter, mijn plan roept in mijn plannen roept de minister op om de leiding te nemen over de verduurzaming van de industrie.

[0:07:19] Er is een interruptie van mijn latijnse pvda.

[0:07:23] Bankvoorzitter en prachtige woorden van d zesenzestig over klimaat d zesenzestig ook vaker gecomplimenteerd met het hele ambitieuze coalitieakkoord. De drive die erachter zit vanuit deze partij en ik ben het helemaal eens dat het niet snel genoeg gaat en dat de doelen bij lange na niet worden gehaald,

[0:07:40] maar onder meer een vijf puntenplan aan te vragen in te dienen en een appreciatie te vragen bij het volgende industrie debat. Waarschijnlijk over een halfjaar hebben we dan eens een keer een antwoord vindt d zesenzestig hoopt niet dat de tijd vol dat de tijd rijp is dat er nu maatregelen genomen worden en dat het kabinet moeten vragen om voor de begrotingsbehandeling met die extra maatregelen te komen is geen tijd meer om te wachten.

[0:08:00] Ik ben het zeker met ze eens dat het tijd is voor actie. We hebben allebei dacht ik m n groene scheppen ontvangen van de fnv. Ik vond het een hele goede manier om aan te tonen dat dat we nu niet alleen maar met plannen moeten komen met ook moeten uitvoeren. Het gaat met de traag heb ik net ook gezegd. En als als de minister kan aangeven dat ze nog voor de begrotingsbehandeling met compleet concrete acties kan komen. Dan ben ik daar al voor. Ik ben alleen bang dat het antwoord van de minister zal zijn. Dat lukt me voor de begrotingsbehandeling. Niet. Mijn vijf puntenplan is erop gericht om het kabinet te helpen. Ik heb gewacht. Ik had gehoopt dat we een brief zouden krijgen voor dit debat. De minister heeft tot december nodig. Ik heb dat niet afgewacht en ik heb zelf aangegeven. Dat zal ik in mijn verdere betoog zal ik daarop ingaan wat ik vind dat het kabinet in ieder geval moet doen om sneller te gaan en om ervoor te zorgen dat we in twintig, dertig wel op zestig procent uitkomen.

[0:09:03] Het is allemaal heel lovenswaardig. Het punt is dat de afgelopen vijf jaar de kerk komt en weer blijkt dat we de doelen niet gehaald hebben. En dan wordt er weer een half jaar nagedacht en dan doen we de volgende keer weer de doelen niet gehaald

[0:09:16] en daar hebben we gewoon simpelweg geen tijd meer voor.

[0:09:19] We zijn op weg naar een klimaat hel en onze voet op het gaspedaal. Ook in nederland

[0:09:25] moeten we deze cyclus doorbreken en d zesenzestig niet vragen of de minister met de reactie kan komen, moeten we niet gewoon tegen de minister zeggen dat we extra beleid willen voordat de begrotingsbehandeling. Er is. Alle stukken liggen er rapporten van geest komt er nog heen. Maar we hebben er een staan maatregelen die niet uitgevoerd, moeten we niet gewoon zeggen. Minister voor deze maatregelen uit en geef ons een appreciatie voor de begroting.

[0:09:47] Ik heb het er gisteren nog met de staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat dat we moeten proberen zo min mogelijk een afkortingen te spreken en engelse term, want er zijn ook minder ter zake deskundige mensen die meekijken en luisteren en ook bijvoorbeeld hoogbejaarde mensen en ik vind die moeten ook een debat gewoon goed kunnen volgen zonder dat ze een neefje moeten opbellen. Van wat bedoelt hij dat mama meneer.

[0:10:09] Dankjewel. Voorzitter, en ik zal mijn best doen om afkortingen te vermijden.

[0:10:16] Voorzitter, de de kap van van dit jaar is geeft een zorgwekkend beeld, maar de eerlijkheid eerlijkheid gebied ook te zeggen dat als je de kerk van twee jaar terug bij pakt dan zaten we op tussen de dertig en de veertig procent die kevin nu zegt tussen de veertig en vijftig procent nog steeds veel te weinig want we mikken op zestig. Maar er zit beweging in en dat moet ook gezegd worden. Het gaat te traag, maar we zijn wel begonnen. De afgelopen vijf jaar is er wel wat gebeurd. Ik heb heel veel vertrouwen in dit kabinet en in deze ministers, maar ik zie specifiek op het industriebeleid wel dat het te traag gaat.

[0:10:56] Vandaar mijn betoog en van darmen en vijf puntenplan en nogmaals aan het kabinet vragen om voor de begrotingsbehandeling te komen met actie dat ja daar ben ik al voor. Ik denk dat ik wel weet wat het antwoord is. Dus ik spoor het kabinet aan om ervoor te zorgen dat zij de komende maanden actie gaan ondernemen, zodat we in twintig, dertig goed uitkomen. En volgens mij via u. Voorzitter, de heer thijssen, en ik die hebben echt hetzelfde doel hier.

[0:11:26] Naar bontebal.

[0:11:27] Cda. Voorzitter, ik heb een snood plan van d zesenzestig gescand.

[0:11:33] Een van de punten is dat u voorstelt om de financiële steun voor vergroening dat hij dat die omgezet moet worden in een lening.

[0:11:44] U stelt ook belastinggeld wordt uitgegeven aan het belonen van slecht gedrag. Dat is wat hij subsidies noemt. Ik schrik daar eerlijk gezegd een beetje van

[0:11:51] een paar vragen gaat u wilt u dan ook dat bijvoorbeeld het subsidiëren van windparken op zee. Dat dat dan ook een lening wordt

[0:11:59] want dat is ook het subsidiëren van onrendabele top.

[0:12:02] Geldt, dit voor.

[0:12:03] Alle projecten in de industrie waar onrendabele top op zit. En denkt u dat er nog een bedrijf zal zijn wat op basis van zo n maatregel gaat investeren in de verduurzaming van nederland. Ik plaats is meer retorische vraag want ik denk dat ik het antwoord al weet.

[0:12:19] Meneer boeken,

[0:12:20] Dankjewel. Voorzitter, het bijzondere is dat wat ik opschrijf. Hier is is eigenlijk iets vanzelfsprekend als je een afspraak maakt

[0:12:30] dan ga je ervan uit dat degene met wie je die afspraak maakt in dit geval de industrie zich aan de afspraken houdt. Wij hebben in het coalitieakkoord gezegd wij willen maatwerk afspraken met de industrie maken. Ik wacht al maanden op de invulling van die afspraken van het kabinet. Die komen er nog niet

[0:12:50] en ik heb vooruitlopend daarop gezegd nou ja goed. Maak. Het zorgt ervoor dat dit een lening is totdat duidelijk is dat de doelen gehaald worden doordat er aan de afspraken voldaan wordt. Als dat niet gebeurt, dan is niet aan de afspraak voldaan. En dan betaal je het geld terug. Volgens mij is dat frans spaans dat heel vanzelfsprekend. Dat doet niets af

[0:13:13] aan de subsidies die we hebben windparken worden gebouwd met sdi subsidies die windparken worden gebouwd wordt aan de afspraken voldaan. En wat mij betreft is die subsidie verstrekt. Dus volgens mij is het iets heel vanzelfsprekend wat ik gezegd heb in het in het stuk geen gratis geld aan de industrie. Je moet wel leveren. Wil je dat geld kunnen houden?

[0:13:37] De vragen en antwoorden moeten korter en puntige bontebal.

[0:13:42] Ja. Maar nu bent u zolang downplay dat er eigenlijk niks. Er is. Je geeft of een exploitatie subsidie bijvoorbeeld de kilowattuur die je opwekt. Dan moet je ze opwekken. Want anders krijg geen subsidies. We hebben het gedekt met uw maatregel of het is een subsidie. Ja dan moet je dat ding bouwen

[0:14:00] en dan heb je hem ook. Dus wat staat hier dan nog hebben kiezen suggereert die wel iets anders, namelijk dat de vervuilende industrie niks moet krijgen dat het omgezet moet worden in een lening. Het mag geen subsidie zijn we subsidie er heel veel dingen in nederland ook in de industrie, maar ook bij de elektriciteitsproductie. Die subsidie subsidieerde we de onrendabele top. En daar is op zich niks mis mee. Dus wat staat hier dan dan begrijp ik niet wat hier staat.

[0:14:27] Dat was het voorbeeld van een niet kochten en punten gevraagd mag gekocht door uw antwoord naar boven.

[0:14:33] Ik doe mijn best. Voorzitter, voorzitter, we hebben afgesproken dat we met de twintig grootste vervuilers maatwerk afspraken gaan maken en die afspraak. De kern van de afspraken is dat ze hun c o twee uitstoot gaan reduceren. Ik ga ervan uit. Maar nogmaals, ik wacht nog steeds op een plan van het kabinet. Ik ga ervan uit dat

[0:14:53] het hart van die afspraken is de c o twee reductie en ik ga ervan uit dat wij onder de streep moet het wel optellen tot de afgesproken reductie. Als dat niet het geval is, dan betaal je het geld terug. Volgens mij helderder kan ik kan ik niet zijn hierover.

[0:15:09] Mevrouw leijten,

[0:15:11] Voorzitter subsidieverlening voorwaarden aan strekken. Dat klinkt de sp als muziek in de oren.

[0:15:19] Er worden veel te veel subsidies verstrekt zonder enige voorwaarden.

[0:15:25] Maar hoe moeten de sp nou precies lezen van d zesenzestig. Want er ligt een coalitieakkoord. Er is tweeëntwintig miljard beschikbaar voor de verduurzaming van de industrie,

[0:15:34] zegt u nou als d zesenzestig. Dat kan alleen als het leningen zijn met goede afspraken voor de verduurzaming, of anders stemmen wij niet in.

[0:15:42] Wanneer.

[0:15:44] Dankuwel. Voorzitter en een deel van het geld uit het klimaatfonds is bedoeld om de infrastructuur aan te leggen om ervoor te zorgen dat bedrijven kunnen verduurzamen en dat dat zijn investeringen die we wat mij betreft sowieso moeten doen als overheid.

[0:16:01] We hebben ook geld gereserveerd om bedrijven te helpen. Drie drie miljard even uit mijn hoofd. Maar

[0:16:10] aan de beschikbaar stellen van dat geld aan bedrijven stel ik wel zal ik mijn partij wel de keiharde voorwaarden willen stellen

[0:16:19] onder de streep wel de reductie die we afgesproken hebben moet komen te staan. En anders betaal je het geld terug.

[0:16:28] Voor leijten,

[0:16:30] Ik zocht opheldering over de uiteindelijke positie van d zesenzestig. Want het klinkt sp als muziek in de oren onder voorwaarde te gaan stellen. Wat ons betreft mogen die strakker en op gezondheidsdoelen. Er liggen ook aangenomen moties.

[0:16:43] Je ziet aan de andere kant. Wat het ministerie aan het doen is met bijvoorbeeld tata steel uit een wob verzoek komt heel duidelijk naar voren dat dat echt is.

[0:16:52] Geld geven want de staalfabrikant moet blijven. Hoe dan ook zonder voorwaarden.

[0:16:59] Maar waar staat d zesenzestig dan nu is dit een keiharde eisen. En anders gaan we het niet doen. Of is het een voorstel waarvan je zegt nou ja goed dan halen we de krant mee.

[0:17:09] Ik ben daarna op zoek want ik wil d zesenzestig steunen om te kijken hoe we verder gaan komen. Maar het is niet heel duidelijk wat dit voor plannetje is omdat het uit de lucht zijn komen te vallen van de coalitiegenoten. En hoe hard is dat dan straks als het bijvoorbeeld op stemmen vormen voor extra begroting aankomt.

[0:17:27] Wanneer pakken,

[0:17:29] Dankjewel. Voorzitter, het is heel helder en het gekke hiervan. Ik ben een klein beetje verbaasd dat er dat het dat er zoveel vragen overkomen. Volgens mij is het vanzelfsprekend dat als je

[0:17:42] afspraken maakt het woord maatwerk afspraak, zegt het al. Het is een afspraak die je maakte met elkaar. We hebben ook in het coalitieakkoord afgesproken dat het op basis van wederkerigheid gebeurt. Dus er moet iets tegenover staan en volgens mij kan dat alleen als je als voorwaarde stelt dat als je aan de afspraak niet voldaan wordt dat je dan dat je het geld terugbetaalt.

[0:18:04] Volgens mij is dat gewoon heel helder. En eigenlijk ook gewoon vanzelfsprekend.

[0:18:10] Kunt u betoog vervolgen?

[0:18:14] Dankjewel. Voorzitter voorzitter.

[0:18:18] Ik ga toch iets dieper in op het plan te beginnen met energiebesparing. Welke mogelijkheden ziet de minister om in aanvulling op de energiebesparing verplicht een bindend besparingsdoelen per industrieel clutter vast te stellen. Onlangs bleek het onderzoek van investico dat zes op de tien bedrijven die de afgelopen jaren werden geïnspecteerd niet voldeden aan de wettelijke besparings plicht. We moeten de omgevingsdienst te ondersteunen en data centraal verzamelen voor een goede sturing op de verduurzaming van de industrie kan de minister zeggen om hiervoor wat ik noem een nationale waakhond verduurzaming industrie in het leven te roepen.

[0:18:54] De industrie zal veel energie nodig blijven hebben, maar dit moet ook duurzamer en de minister heeft aangegeven geen elektrificatie doel voor de industrie te willen opstellen, maar dit zorgt voor een kip situatie, want de industrie wil zeker weten dat er voldoende duurzame energie beschikbaar is voordat zij investeren in verduurzaming.

[0:19:14] De opwekken van energie willen zeker weten dat er voldoende afnemers zijn, kan de minister van ez kadam toezeggen om zekerheid te bieden aan de opwekkers en aan de industrie. De doelen voor c o twee vrij energieverbruik in de industrie vast te stellen in dit mee te nemen in de maatwerk aanpak.

[0:19:31] Voorzitter, met oude gewoontes komen we niet tot een schone toekomst. Daarom moet de industrie flexibeler worden en produceren wanneer de duurzame energie wordt opgewekt. Dat helpt ook bij problemen op het elektriciteitsnet kan de minister van ez bzk toezeggen om een verplichting voor flexibele productie op te nemen in de maatwerk afspraken. Tot slot is het van belang dat we goed gedrag gaan belonen. Dat betekent geen onvoorwaardelijke steun. Voor de industrie heb ik net uitgebreid over gehad

[0:20:02] van maatwerk afspraken naar prestatieafspraken

[0:20:05] kunnen de ministers toezeggen dat alle directe financiële steun voor de industrie beschikbaar wordt gesteld als lening, die niet alleen maar bij het halen van de vooraf afgesproken. Ambitieuze doelen wordt omgezet in een gift

[0:20:18] en kunnen de ministers toezeggen dat er geen directe financiële steun komt voor maatregelen die op basis van de energiebesparing verplicht toch al genomen moeten worden. Voorzitter, ik sluit af lang verhaal. Kort. Er is een mooie toekomst voor de industrie in nederland. Maar er moet wel een flinke dan bij en dan keek ik wel echt de minister van ez daarvoor aan. Het moet sarah. We moeten het samen doen. Het moet sneller en het moet schone dankuwel.

[0:20:44] Dankuwel meneer inbrengen namens democraten zesenzestig. Er zijn nog zeker twee interrupties eerst om de ernst van de vvd.

[0:20:54] Voorzitter, ik heb plannen. Ik zie een aantal goede ideeën erin staan waar ik me wel in kan vinden. En benieuwd ben naar de beantwoording van de minister. Maar ik hoor veel over extra binnen de doelen verplichtingen. En jij hebt volgens mij de raad van state gaf ons onlangs advies over het klimaat nodig, vooral aan. Ga naar focust op die uitvoering. Daar loopt spaak inderdaad en nieuwe verplichting en doelen leiden niet per se tot een verbetering in de uitvoering. We hebben alleen de uitspraak gehad en de impact daarvan

[0:21:21] en cinzia s project van onder andere in rotterdam gemaakt werd.

[0:21:26] Loop je niet het risico met extra doelen en verplichtingen

[0:21:30] middelmatige werkelijkheid te eindigen dat er weer een nieuw doel stellen erop, maar dat de uitvoering niet verbeterd.

[0:21:35] Meneer balkon,

[0:21:37] Het korte antwoord daarop is. Nee nee. Dat risico zie ik niet. Sterker nog, ik denk om er één uit te pikken. M n besparing stoel. Ik denk dat dat ongelooflijk belangrijk gaat worden. Juist om de doelen te halen wat we gezien hebben de afgelopen tien jaar dat de industrie actief gelobbyd heeft tegen besparingsdoelen dat dat als ze dat niet gedaan hadden, zouden we misschien in een andere situatie hadden ze wel bespaard verbruikt is er minder gas en hadden sommige bedrijven geen financiële problemen. Ik ik ben er sterk van overtuigd en het is niet alleen heel overtuigend die overtuiging die kan staven op basis van van het verleden dat normering dat besparingsdoelen de industrie helpen en ze helpen onze doelen te halen. Dus nee ik ik ben ervan overtuigd dat dit juist ons om het halen van de doelen zal helpen, maar ook de industrie.

[0:22:31] Nee. Generaal is van de christenunie.

[0:22:37] Dank u. Voorzitter eduard bij een microfoon gaan zitten. Is het voor iedereen te verstaan. Ja volgens mij wel een aardig plan, maar er zit ook wat de actiepunten waar ik vragen bij heb en ik ga even door op de vraag van collega bontebal. Want

[0:22:54] we leven in een hele onzekere het turbulente tijd met hele hoge energieprijzen waarbij je af en toe afvragen van mij.

[0:23:01] En als ik dat plan van d zesenzestig erbij neemt van straks duurzaam verduurzaming operatie geslaagd. Maar de industrie patiënt overleden en hoe dragen de actiepunten bij aan een sterke groene industrie in de toekomst. Ik snap dat je voorzichtig moet zijn met het met het uitgeven van belastingbetaler opgebracht geld, maar het omzetten van een of het eerst in de in de aanbieder van een lening. Pas als de prestaties zijn geleverd omzetten in een in een gift.

[0:23:28] Hoe verhoudt zich bijvoorbeeld dat met de absolute noodzaak van investeringszekerheid en dat ook tegen de achtergrond heel veel industrieën dolgraag willen als ze vandaag een warmtepomp zouden kunnen installeren om een aardgasverbruik te kunnen minimaliseren, dan zou het graag doen. Maar als de elektriciteit kabel en niet licht en elektriciteit niet gegarandeerd is,

[0:23:47] is het lastig lastig leveren voor zijn bedrijf chick. Ik zit me toch n beetje af te vragen hoe verhoudt zich

[0:23:53] zo voorstel met de investeringszekerheid en de bereidheid van veel bedrijven om nu echt stappen te gaan zetten.

[0:24:00] Wanneer pakken,

[0:24:01] Nou volgens mij dit dit plan verhoudt zich uitstekend tot de plannen van de bedrijven. Ik heb ik heb eerder vanmiddag ook het plan van van een aantal industrie clusters in ontvangst mogen nemen en daar word ik ook heel enthousiast van zijn bedrijven die zowel c o twee vrij als circulair willen worden en daar een plan voor hebben en ik denk dat het het voornemen van het kabinet en de uitwerking die ik voorstel daar heel goed bij aansluiten als een bedrijf naar het menu naar het kabinet toestapt, zegt dit is ons plan verwacht ik van het kabinet dat ze toetsen op past het past binnen de samenleving en de economie die we in tweeduizendvijftig willen hebben met elkaar. Want ik de industrie is is vaak goed bezig. Maar ik geloof ze niet op hun blauwe ogen. Dus de check die moet bij het ministerie van ez cadeau gedaan worden. Ik verwacht ook van het kabinet dat ze aangeven hoeveel steun ze willen verlenen. Maar ik verwacht ook van het kabinet dat er op toezien dat dit doelen die afgesproken zijn gehaald worden. En als die doelen niet gehaald worden dat het geld terugkomt. Dus volgens mij ligt het een heel goed in het verlengde van het antwoord anderen. We kunnen heel goed bouwen op de plannen van de industrie. Maar ik verwacht wel dat het ministerie van ez. Die checkt

[0:25:21] want op hun blauwe ogen kan ik niet geloven. Het geld beschikbaar stelt, maar er ook op toezien dat de doelen gehaald worden.

[0:25:31] Voorzitter kocht, ik vind het nog niet helemaal helder toeziet doelen dat de doelen gehaald worden. Wat zijn dan exact de doelen. Want de doelen zijn uiteindelijk toch de afspraken waar je op kunt rekenen zijn afspraken die je maakt met elkaar. Dus het zijn lijkt mij als je je afspraak daaraan hebt gehouden. Maar dat het uiteindelijk misschien in c o twee reductie misschien iets tegenvalt of meevalt of dat de stroom mixen die je krijgt aangeleverd. Hoe schoon die is dat zijn zaken waar je niet per se in invloed op hem hebt. Maar die wel doortikken in je in je uiteindelijk gerealiseerde reductie. Dus het is het is nog een beetje abstract van de doelen moeten wel gehaald. Wat zijn exacte doelen. Dat zijn toch uiteindelijk gewoon met de uitvoering van afspraken die je met elkaar als twee partijen, namelijk de grote uitstoten en de overheid met elkaar maakt.

[0:26:17] Bakken,

[0:26:18] Volgens mij de eer gunnen stelt de vragen beantwoordt. En mezelf. Ik zou ik zou ervoor pleiten om c o twee reductie doelen met bedrijven af te spreken. Want dat is volgens mij waren we met elkaar naar toe willen minder c o twee uitstoot en als bedrijven de doelen niet halen omdat dit aan hun kant van de streep niet goed geregeld is en betalen het geld terug kan natuurlijk een situatie waarbij de overheid steken laat vallen. Ja dat kun je dit bedrijf niet aanrekenen. Volgens mij is dat heel helder.

[0:26:51] Dankjewel voor de beantwoording van de balken. Je wilde een vijf puntenplan voor de schone industrie van de toekomst aanbieden. Dus ik verzoek de bode in ontvangst te nemen aan beide ministers te veranderen. U bent wel heel zuinig geweest met nog twee kopieën geloof ik een kopie of u wat bomen sparen dan prijzingen natuurlijk weer heeft tot twee uur bent ergens erg zuinig. Normaal hebben de kamerleden natuurlijk ook alle recht op. Dan zullen we gewoon even. We doen het samen met kijk het is mooi weer wat delen van bomen bespaard

[0:27:24] dankuwel. Meneer.

[0:27:27] Dank u wel, mevrouw de kamer worden manuel gaan we nu

[0:27:32] luisteren naar de twee leden die ook plenair zetten in een begrotingsbehandeling. Dus allereerst meneer vandaag en dan meneer tassen meneer vandaag en nam een stuk oefenen alstublieft.

[0:27:42] Voorzitter, bv staat pal voor de nederlandse industrie en de industrie wordt vaak als onnodig vervuilend weggezet, maar zonder deze mooie industrie hadden we niets grote welvaart gekend en daarom moeten we maken dat we als nederland niet doorslaan in deze negativiteit met de exodus van de industrie verdwenen. Ook onze banen en onze soevereiniteit

[0:28:02] voorzitter, bv heeft bedenkingen bij de aanscherping van de energiebesparing plicht die nu wordt verbreed naar de verduurzaming van het energieverbruik naast energiebesparende maatregelen moeten bedrijven voortaan ook verplicht c o twee besparen maatregelen nemen en ook geld plicht voor het eerst bedrijven in de glastuinbouw. Om dit controleren worden tot twintig, zesentwintig, zesenvijftig miljoen extra uitgetrokken voor in feite nog meer bureaucratie

[0:28:25] en is het economisch gezien niet veel rendabeler onbedreven gewoon zelf te laten kiezen hoe en op welke termijn zij verduurzamen en denkt de minister niet dat bedrijven nu sowieso zullen besparen op hun energiekosten met de hoge energieprijzen. Dus waarom moeten we dat dan verplichte? Voorzitter, het kabinet is van plan om de nationale c o twee heffing verder aan te scherpen. En deze heffing kan wat hem betreft de prullenbak in. Aangezien we op europees niveau ook al de e u het eerst te maken hebben. Ik zou willen vragen aan de minister. Hoe die doorwerkt in het vestigingsklimaat en opzet denkt dat we hierdoor nog meer bedrijven uit nederland zullen vertrekken. Voorzitter, komt ook een minimumprijs op c o twee uitstoot en die gaat vanwege het lage tarief en de hoge prijs nu nog niks opleveren, maar het geeft het kabinet wel de mogelijkheid om in de toekomst het tarief te verhogen en bedrijven extra te belasten. Kan de minister uitleggen welk nut dient en we willen toch juist dat bedrijven de financiële ruimte hebben om te innoveren.

[0:29:20] Voorzitter continu verhogen van allerlei duurzaamheid, verplichtingen en belastingen is geen stabiel overheidsbeleid is de minister met baby nou eens dat het bedrijfsleven een stabiele een betrouwbare overheid nodig heeft en dat er dus niet steeds een stapeling en verzwaring van maatregelen bij.

[0:29:36] Voorzitter, in nederland wordt er veelal gekozen voor elektrificatie. Zo ook in de industrie in het rapport over elektrificatie dat op de agenda stond. Laat veel knelpunten zien zoals vragen regulering tekort op het elektriciteitsnet personeelstekorten en de innovatie die nodig is om technische potentieel te realiseren en kan de minister aangeven of het uberhaupt wel mogelijk is om al deze knelpunten voor twintig, dertig op te lossen.

[0:30:00] Wnl vraagt zich af of er niet meer op andere vormen van energie moeten focussen, zoals zeer diepe geothermie voor hoge temperatuur processen. En als we dan toch gaan elektrificeren. Doe dit niet met windmolens. Maar zet vaart achter de bouw van kerncentrales. Dat is een stabiele energievoorziening en het gebruikt veel minder ruimte graag een reactie van de minister.

[0:30:20] Voorzitter, volgens pvda is het van belang dat er naar de industrie zelf wordt geluisterd.

[0:30:25] Bedrijven geven bij ons aan dat dit nu nauwelijks gebeurt. Ze krijgen bijvoorbeeld geen vergunningen voor alternatieve vormen van energie, zoals energiewinning uit afval. Dit is dan ook goed dat de minister met een maatwerk aanpak komt om samen deze problemen op te lossen, kan de minister in ieder geval toezeggen dat er serieus wordt geluisterd naar wat de bedrijven zelf nodig hebben en dat de bureaucratie voor bijvoorbeeld vergunningen wordt aangepakt

[0:30:47] en voorzitter dan tot slot tata steel tata steel heeft zich met steun van de kamer en het kabinet gecommitteerd aan de waterstof route is een ambitieus plan en vraagt om een overheid die niet in de weg zit maar meedenkt en kortgeleden maakte de fnv bekend dat zij zich grote zorgen maakt over de toekomst van het bedrijf tata steel heeft om meerdere dwangsommen gekregen vanwege overtredingen in de fabrieken

[0:31:10] en het kan uiteindelijk leiden tot intrekking van een vergunning voor deze breken en iets

[0:31:15] dat in feite dan het einde van tata steel zal betekenen,

[0:31:19] maar tata steel zorgt voor negenduizend directe en dertigduizend indirecte banen en levert zeven miljard aan toegevoegde waarde aan de economie. Volgens oxford, economics en tata steel maakt een van de hoogste kwaliteit stal ter wereld en het is belangrijk dat we op dit gebied de productie in eigen huishouden tijdens corona door de oorlog in oekraïne hebben geleerd. Hoe groot het belang is om zelfvoorzienend te zijn, om soeverein te zijn

[0:31:43] en de milieueffecten. Bovendien zijn de import van buitenlandse taal.

[0:31:47] De negatief,

[0:31:49] En natuurlijk moet tata steel zich inspannen om de situatie te verbeteren, maar mogen de staalproductie niet uit nederland laten verdwenen. Is de minister het met hem eens dat een sluiting van de coach fabrieken desastreus zal zijn voor het voortbestaan van tata steel en wil de minister zich ervoor inspannen dat er naar andere oplossingen wordt gekeken. Die werkt voor alle partijen in het belang van nederland. Dankuwel. Voorzitter,

[0:32:11] Dankuwel meneer verlagen

[0:32:13] voor uw inbreng namens groep verlagen en heel veel sterkte en succes daling in de plenaire zaal. Dat zijn voelt.

[0:32:21] Je bent. Voorzitter en dank aan de collega´s dat wij eerder mogen spreken. Want voorzitter, op dit moment wordt er in egypte vergaderd over de toekomst van onze planeet en we hebben te lang geleefd op een manier die niet binnen de grenzen van de planeet past. Daar voelen we de consequenties van onze minister president gaf gisteren aan dat het te lang teveel hebben gewacht en dat er te weinig hebben gedaan

[0:32:44] dat de industrie moet verduurzamen is meer dan duidelijk geworden en dat vraagt om een fundamenteel andere kijk op hoe produceren hoe consumeren en welke rol onze nederlandse en europese overheid daarin speelt. Daarnaast is ook duidelijk geworden dat door de hoge prijzen voor gas en elektriciteit wilt op dit moment veel bedrijven stilstaan

[0:33:03] dat die vertrekken omdat dat ook gevolgen kan hebben voor onze toekomstige europese economie en voor de strategische autonomie

[0:33:11] en de beste optie is dan ook om zo snel mogelijk te verduurzamen en hij moet naar een verstandige versnelling worden gezocht, want we kunnen niet langer wachten en onderzoek laat zien dat als bindende anderhalve graad willen blijven tot we tot vijf keer sneller moet eraf moeten overschakelen.

[0:33:27] Dus we zullen ze spoedig moeten stoppen met het uitstoten van c o twee

[0:33:31] en voorzitter de grootste bron van deze uitstoot is te vinden in de productie en het verder gebruik van producten. Het grootste probleem is de uitstoot in de industrie, maar moet de industrie dan volledig verdwijnen. Nee, natuurlijk niet.

[0:33:41] We moeten zorgen dat die kan verduurzamen in plaats van te vertrekken naar het buitenland. Want dat zorgt alleen maar voor negatieve effecten voor het klimaat.

[0:33:50] De nederlandsche bank en natuur en milieu waren duidelijk de tijd van convenant en informele afspraken zonder stok achter de deur is voorbij, en daarom moeten we heldere grenzen en normen stellen.

[0:34:00] Er wordt gewerkt aan maatwerk afspraken met de grootste bedrijven en ik vraag aan de minister. Welke stok achter de deur wordt gezet tegenover de verduurzaming subsidies,

[0:34:08] want de meeste emissies zitten in de keten en dan nemen bedrijven te weinig verantwoordelijkheid voor. Het gaat om de uitstoot wordt veroorzaakt door het gebruik van de producten na verkoop. Dit is in de meeste gevallen

[0:34:19] en een groot gedeelte tot meer dan tachtig procent.

[0:34:22] En welke plannen en middelen liggen nu om deze scoob drie missies mee te nemen in de maatwerk afspraken. En hoe gaan we zorgen dat dit goed aansluit bij de plannen die andere landen uitvoeren, zodat er een gelijk speelveld blijft want voorzitter, daar ontbreekt het vaak aan een heldere visie op de industrie in nederland en europa over twintig, dertig jaar.

[0:34:40] Welke industrie willen we in welke vorm behouden?

[0:34:43] Verschillende landen doen? Verschillende dingen, terwijl we juist zoveel mogelijk dit europese moeten aanpakken en de sector was ook duidelijk in.

[0:34:52] Dus daarom ook de vraag aan de minister is hij van plan om in brussel. De prijs pleiten voor een gezamenlijke europese groene industriepolitiek en zo. Nee, waarom niet,

[0:35:01] en dit geldt ook voor het huidige steun aan de industrie. Deze is nu compleet verschillend per land en dit zorgt voor grote ongelijkheid tussen europese landen en daarmee voor een oneerlijke concurrentie. Duitsland en frankrijk hebben bijvoorbeeld vormen van een prijsplafond voor de industrie, maar we moeten dit juist europees doen en is de minister daar bereid toe afspraken te maken bij de volgende energiedraad

[0:35:21] en de concurrentie van buiten europa. Want wat we nu zien is dat veel bedrijven inderdaad ook vertrekken naar buitenland verlagen vandaag nog dat de wereldwijde chemische industrie dat de verwachting is dat die voor meer dan vijftig procent in twintig, dertig in china zal zitten en dat nederland in europa nog minder dan tien procent aanwezig zal zijn en kan de minister aangeeft hoe verder onderhandelingen zijn rondom zie ben en wanneer deze verwacht wordt en welke stappen worden gezet. Voorzitter, wat je niet gebruikt is natuurlijk de snelste gewonnen. De nederlandse industrie kan een forse bijdrage leveren aan een structurele besparing zonder daarvoor ingrijpende aanpassingen te doen in het productieproces op verschillende manieren zuinig met energie om te gaan structureel anderhalf miljard kuub aardgas bespaard worden dat de zestien procent van het totale aardgasverbruik van de industrie, evenveel als het verbruik van ongeveer één komma twee miljoen huishoudens beerenschot heeft onderzocht dat het gehaald kan worden met drie grote maatregelen. Waarom blaire gebruikt, thermische isolatie en ict maatregelen en is de minister bereid deze maatregelen te gaan verplichten via strikte energiebesparing plicht en de bewijslast bij bedrijven zelf te gaan leggen.

[0:36:27] In duitsland is er een initiatief. Dat heet energie efficiëntie netwerken. De gedachte is dat je binnen een gemeente of een industrieterrein samen met de hoeveelheid, duurzaamheid en energiebesparing uitwerkt en gezamenlijk er iets van maakt, is de minister bereid te onderzoeken of dit ook in nederland een bijdrage kan leveren aan dit door te voeren.

[0:36:43] Voorzitter, slot, op dit moment wordt er in egypte vergaderd over de toekomst van de planeet, en ik wil graag afsluiten met de woorden van de minister president dagen de actie tot nu toe als te weinig en te laat. We zijn voorbij. Het punt van nieuwe ambities en beloftes. Dus die moeten we nu gaan waarmaken. Dankuwel.

[0:37:00] Dankuwel meneer dassin namens voelt kun je heel veel succes met de begrotingsbehandeling en zowel de heer vandaag als mijn tassen worden waargenomen door fantastische medewerkers sms en heel veel succes. Nogmaals, meneer thijssen partij van de arbeid

[0:37:15] u vijf minuten lopen.

[0:37:16] Dagvoorzitter. Ik heb vandaag de eer namens groenlinks te spreken.

[0:37:21] Ik zei het net al in een interruptie debat. De secretaris generaal van de verenigde naties heeft op maandag bij de klimaattop gezegd

[0:37:28] we zijn op weg naar een klimaat hel met onze voet op het gaspedaal.

[0:37:33] Als je die woorden op je inlaat werken dan is het zijn hele heftige tijden zijn op weg naar een klimaat hel met onze voet op het gaspedaal

[0:37:41] vorig jaar was rutte ook bij de klimaattop. En toen zei hij actie, actie.

[0:37:46] En nu een jaar later hebben het klimaatrapport gekregen van dit kabinet en we zien dat hij een puntje beter

[0:37:52] dat er een gapend gat is tussen de ambities van het kabinet die eigenlijk nog iets te laag zijn en wat er op de plank wordt gelegd.

[0:38:01] Dat kan gewoon niet meer. En dat is niet alleen belangrijk voor het klimaat. Dat is ook belangrijk voor de banen in nederland. Ik kom net bij een manifestatie vandaan was de minister ook

[0:38:10] daar stonden een aantal een paar honderd staalarbeiders die zich zorgen maken over hun baan.

[0:38:15] Die zijn gewoon bang dat als ze op de fossielen koers blijven zitten

[0:38:19] dat ze op een gegeven moment weg worden geconcurreerd door de bedrijven die wel goed staal gaan maken en dan is het afgelopen met die banen in nederland. Dit gaat niet alleen over dat we onze planeet leefbaar moeten houden. Dit gaat ook over dat we een industrie in nederland moeten houden en dat we banen in nederland willen houden.

[0:38:33] Daar staan die mensen verrot te komen waar we net vandaan komen

[0:38:38] en ik vraag me eigenlijk waar op wachten. Waarom ligt er niet een brief waar de vonken ervan af spatten, zodat we zien dat alles op alles wordt gezet om die megatonnen binnen te slepen die die industrie te verduurzamen die groene banen van de toekomst te verzekeren en de klimaatdoelen te halen

[0:38:56] en wat we horen is dat er weer een rapport wordt gemaakt. Weer een half jaar vertraging in maart gaat het dan gebeuren. En wie gaat het rapport maken? Mevrouw van geest. Maar we hadden toch een rapport liggen van mevrouw van geest.

[0:39:06] Die is anderhalf jaar oud en staan allemaal maatregelen die nog niet zijn doorgevoerd, bijvoorbeeld. Waarom wordt de c o twee heffing niet aangescherpt. Super effectieve maatregelen.

[0:39:15] Waarom wordt dat niet gedaan? Waarom wordt er niet recycling niet ontwikkeld en verder opgeschaald.

[0:39:20] Waarom komt er geen elektrificatie doel voor de industrie waar collega van d zesenzestig ook al aan refereerde stel een doel stellen norm.

[0:39:29] En dan gaat industrie bewegen.

[0:39:31] Waarom komt er niet in percentages verplicht percentages voor het recyclen van staal en beton nog een maatregel van van geest. Maar er zijn nog veel meer ideeën beerenschot zestien procent besparing. Als we besparingsmaatregelen gaan doen.

[0:39:43] Waarom komt er niet een apk voor de industrie ga langs die bedrijven gaan zorgen dat ze gaan besparen

[0:39:48] over een rapport van natuur en milieu een afbouw pad fossielen, brand en grondstoffen.

[0:39:52] Waarom weer een half jaar vertraging. Waarom niet. Nu die brief met de maatregelen waardoor het wel gaat gebeuren.

[0:40:00] Alstublieft. Geeft u niet. Het antwoord

[0:40:02] dat de bedrijven heel erg hard willen.

[0:40:04] We hebben vorige week de nederlandse innovatie monitor gezien van de uva

[0:40:09] waarin staat dat nou juist de meest vervuilende bedrijven vaak te weinig of geen klimaatambities hebben.

[0:40:15] Deze bedrijven zijn bezig met geld verdienen op korte termijn niet met lange termijn welzijn van planeet en van mensen,

[0:40:22] zegt de uva.

[0:40:24] Dus ik wil heel graag een reactie op de maatregelen die ik net noemde. En waarom die niet genomen kunnen worden en of de ministers niet gewoon toe kunnen zeggen dat we voor de begrotingsbehandeling van ez k een lijst met maatregelen die we gaan nemen om de gaten dicht te lopen

[0:40:38] en dan de maatwerk afspraak of de afspraken die de regering wil maken met de industrie

[0:40:43] en laat ik dat doen aan de hand van de groene plannen van tata.

[0:40:47] De eerste zorg die ik heb is waar zitten wederkerigheid.

[0:40:51] We zijn allemaal wensen die worden benoemd in de brief allemaal dingen die de overheid moet regelen. Maar hoe weten we zeker dat tata ook

[0:40:58] duit in het zakje doet en ook gaat zorgen dat een individu zijn echt gaat gebeuren.

[0:41:03] Een andere is over subsidie. Hoe voorkomen we dat er dadelijk eindeloos geld wordt overgemaakt en dat het verdwijnt in de zakken van de aandeelhouder.

[0:41:10] Er wordt gepraat over een commissie. Maar hoe gaat ie commissie dan zorgen dat die subsidie niet gebeurd

[0:41:15] en zijn hier niet onorthodoxe maatregelen nodig waartoe mijn voorganger in een motie. De regering verzocht graag een reactie op die motie graag een reactie hoe die motie verwerkt wordt in de afspraken die gemaakt moeten worden met de industrie

[0:41:28] en als er afspraken gemaakt worden. Met de industrie

[0:41:31] kan er ook worden gezorgd dat de omwonenden geen onacceptabele gezondheidsrisico´s mee lopen ze ook een aangenomen motie van mijn hand. En volgens mij is dit het moment om dat te regelen in hun pakket, zodat ook de omwonenden die hier aanwezig zijn en meeluisteren weten dat hun zorgen gehoord worden dat er iets aan gedaan worden.

[0:41:48] Voorzitter, mijn toon is hard en fel en dat komt omdat ik deze ministers aan het begin van hun termijn complimenten heb gegeven voor een drive voor hun ambitie voor het coalitieakkoord. Maar nu zijn we bijna een jaar verder en we zijn op weg naar een klimaat en ook in nederland staat nog steeds op het klimaat op het op het gaspedaal

[0:42:05] en tot slot, voorzitter, waarom ik het twee minuten debat aangevraagd. Ditjaar had rutte ook een mooie woorden over internationale solidariteit. Terwijl iedere keer en ik heb het wel zes keer geprobeerd met groenlinks. Iedere keer als ik de regering uitdagen om te zeggen kom dan met een betekenisvol bedrag voor verlies voor schade, voor verliezen en schade voor ontwikkelingslanden ietwat cruciaal is om de onderhandelingen in egypte vlot te trekken dan vang ik bot. Dus ik wil nog eenmaal het verzoek doen aan deze regering maakt en betekenisvol bedrag vrij voor verlies en schade. Zorg dat meneer biljetten echt iets op tafel kan leggen in egypte. Om die onderhandelingen vlot te trekken. Anders ga ik het nogmaals proberen met een motie aan die anderhalve graad moet gehaald worden

[0:42:43] wel.

[0:42:44] Details over uw inbreng namens de pvda en met rutte.

[0:42:47] Ik bedoelde het thijssen met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, onze minister president.

[0:42:53] Er zijn twee interrupties allereerst vrouw, mevrouw hè.

[0:42:57] Dank u. Voorzitter, de heer tijdens cijfer begin niet over die bedrijven willen wel want het klopt niet. Er zijn onderzoeken of uitgekomen. Misschien kan hij het tijdje dan aangeven hoeveel procent van de bedrijven in het onderzoek aangaf aan de slag te gaan met verduurzaming en de feiten op een rijtje.

[0:43:12] Kijk dit is nou een kochten. Een puntige vraag. Nergens nergens details.

[0:43:18] Nou, kenneth precieze percentages niet. Ik weet wel dat er werd gezegd over de meest vervuilende bedrijven dat zij niet of onvoldoende bezig waren om een klimaatambities waar te maken en dat betekent dus dat als we gaan kijken of we gaan wachten op een vrijwillige bijdrage van de bedrijven dat het dan niet hard genoeg gaat en dat is wat we de afgelopen decennia gezien hebben er een hele sterke lobby is vanuit de fossiele industrie om toch vooral een tijdje hun businessmodel namelijk geld verdienen met fossiele energie vol te houden en niet al te snel over te schakelen.

[0:43:46] Meneer evans.

[0:43:47] Voorzichtig. Het is meer dan tachtig procent van de bedrijven die ermee aan de slag gaat. Zestig procent geeft aan. Hopelijk voor twee duizend dertig klimaatneutraal te zijn. Een grote meerderheid van de bedrijven is ambitieus en een klein gedeelte gaf aan dat minder mee aan de slag te gaan en volgens mij maken we daarom juist beleid met elkaar om te zorgen dat die bedrijven die stap kan zetten want kocht de andere vraag. Voorzitter, ik ken de pvda een partij die begaan is met de toekomst van de industrie in nederland was dieeteisen het ook vol passie over spreken. Maar hoe keken naar de helikopter termijn naar de komende twee winters en industrie die misschien inderdaad niet door die deur heen komt er wel plannen voor.

[0:44:20] Meneer thijssen.

[0:44:22] We hebben morgen een debat over over een deel van die bedrijven om te kijken van hoe gaan we zorgen dat ze de winter doorkomen en dat niet de bakkers en slagers en allemaal van dat soort essentiële bedrijven onder gaan vallen. Dus daar gaan we morgen debat over aan. Dan gaan we kijken hoe we zorgen dat dat gaat lukken en de grote bedrijven. Dan zien we ook dat hij de afgelopen jaren heel veel winst hebben gemaakt dat die ook vaak zeggen van ja, we hebben allemaal verduurzaming plannen en ik denk dat het nu tijd is dat zij ook laten zien van ja wij willen in nederland blijven want dat is een prachtig land heb je goed opgeleide mensen goede infrastructuur en interessant achterland van onze producten en wij investeren nu zelf

[0:45:00] om te zorgen dat we snel genoeg verduurzamen, zodat we de klimaatdoelen halen en afkomen van de hoge energiekosten.

[0:45:07] Een echte daar interruptie inzetten.

[0:45:09] Dat kan zeker. Voorzitter is tijd gezegd ik heb niemand deze kamer pleiten voor generieke steun voor die grote bedrijven. Wat kan gebeuren. De komende winter een aantal bedrijven op omvallen komen te staan. Grote bedrijven die misschien ook ambitieuze afspraken op het gebied van verduurzaming maken met de overheid is dieeteisen van mening dat het daar wel hier moeten kijken of er iets mogelijk is voor bedrijven of zakt hij daarvan was dan jammer.

[0:45:32] U mag met ja of nee antwoorden.

[0:45:36] Nou dat is de vraag iets te groot voor je.

[0:45:39] Nee. Kijk waar groenlinks en de pvda al heel lang voor pleitte is dat er een visie komt op hoe ziet dat klimaatneutrale. Nederland nam uit in tweeduizendvijftig. Wat ons betreft in tweeduizendveertig. En welke industrie hoort daar niet bij.

[0:45:53] En als je dat met dat beeld in je als je dat beeld hebt en weet van oké we willen dat klimaatneutrale. We willen autonomie in europa en in nederland van bepaalde producten en daarom willen we deze industrie wel en die industrie niet. In deze industrie kunnen we ombouwen en deze industrie niet dan kun je op een gegeven moment gaan zeggen oké maar dan gaan we ook mogelijk maken dat we zorgen dat bijvoorbeeld die groene waterstof komt dat die groene stroom komt en dat we zorgen dat die bedrijven. De energie die ze nodig hebben op hun schoenen schone manier kunnen krijgen. Dus als je divisie hebt dan kun je gaan praten over hoe zorgen we ervoor dat die industrie er ook echt komt. Maar op dit moment is het veel te vroeg om te zeggen ja

[0:46:28] dan moet er steun komen voor al die grote bedrijven. Dan moet er echt huiswerk gedaan worden we al heel lang

[0:46:34] de opgeroepen bij deze regering.

[0:46:36] Vrouw lijdt en ik kon niet weer over twee minuten debat gaat dat oude even buiten dit debat. Als er iets over gezegd, mevrouw lengte.

[0:46:46] Nee, voorzitter, eigenlijk wel

[0:46:50] maar als u zegt dat die machten u de vergadering is nu handelen. Dan doe ik het niet. Maar daar ga ik ervan uit dat u dat straks bij conclusie doet.

[0:46:57] U mag alles zeggen. Alleen ik wil er liever buiten dit debat houden we een schorsing. Zijn procedurevergadering kunnen gevulde koek en eten en de lederachtige, maar ik wil het liefst buiten de debatten. Maar je mag alles vragen. Ik zal nooit een kamerlid beleid iets te vragen zou mogen doen.

[0:47:13] Nou dan dan zeg ik het nogmaals tegen u gevulde koelkast altijd goed, maar er is net een motie aangekondigd. Wat niet raakt aan dit pad en ik wil graag het debat goed voeren. Daar kijken we allemaal naar uit. Ik vind dat je niet. Twee minuten daarvoor moet gebruiken misbruiken. Wat nu gepland staat tijdens een ander debat.

[0:47:33] Dus ik vraag dan u zometeen wijs te handelen en te concluderen. Na dit debat of dat twee minuten debat ook echt morgen per se moet.

[0:47:42] Want het is natuurlijk handelen en de leden zelf. Ik kan niet in kamerlid beletten om hem twee minuten de bal van een motie in te dienen. Daarvoor zit ik niet. Ik zit hier nu om de orde te bewaken. Maar we kunnen er dadelijk de schorsing voor vrouwen buiten de debat. We gaan nu luisteren naar de inbreng van

[0:47:58] de partij voor de dieren. Mevrouw akerboom,

[0:48:02] Dankuwel. Voorzitter. Ja oké. Ik ga woorden citeren van de klimaattop afgelopen maandag zei de minister president. We doen veel te weinig en veel te laat. Ik had het niet beter kunnen verwoorden. Voorzitter, als het aankomt op de aanpak van nederland. De industrie, de vervuilendste sector mag nog tot ver na tweeduizend dertien gigantische hoeveelheden, broeikasgassen, stikstof en andere gevaarlijke en ongezonde stoffen uitstoten. Dat is een politieke keuze die regelrecht ingaat tegen oproepen van klimaatwetenschappers, ecologe en omwonenden. Mijn eerste vraag aan beide ministers is hoe vinden zij dat? Het gaat? Levert de nederlandse industrie op tijd haar eerlijke bijdragen aan de parijs, doelstellingen en stikstof reductie en aan het terugdringen van kankerverwekkende stoffen en milieuvervuiling.

[0:48:46] Voorzitter, ik denk het niet en ik vraag me af hoe het kabinet haar klimaatdoelen voor de industrie nog denkt te gaan halen worden. Zeker wat stappen gezet. Maar het is hier al vaker gezegd het is nu tijd voor echte keuzes daadwerkelijke reductie is de enige betrouwbare manier om de opwarming van de aarde nog binnen de perken te houden.

[0:49:04] Het is goed dat het kabinet eindelijk de energiebesparing plicht aanscherpt. Maar dat grote klimaat taboe. Dat blijft krimpen de tijd voor omschakeling is simpelweg op sommige bedrijven krijgen nu van de minister nog tot tweeduizend vijftig de tijd om een plan te maken en kunnen tot die tijd vrolijk blijven uitstoten. Tweeduizendvijftig voorzitter, heeft de minister de klimaatrapport van de afgelopen weken wel gelezen wat we nodig hebben is een industrie die past bij een echt groene economie. Ik verwacht van het kabinet dat zij met een visie komt om keuzes maakt welke bedrijven er nog impasse en welke niet,

[0:49:39] want we moeten het niet laten aankomen op zijn ongecontroleerde uitholling, iets wat we nu zien met de hoge gasprijzen.

[0:49:47] Voorzitter, we hebben in de industrie te maken met ceo s die willens en wetens weigeren hun business case binnen de planetaire grenzen te brengen. Slechte noemde de minister van klimaat en energie zijn nog bij buitenhof afgelopen zondag. Ze zijn te laat aangehaakt bij de energietransitie en die vervuilende bedrijven zijn die in het verleden keer op keer onbetrouwbare partners gebleken. Toch vertrouwt het kabinet nu op maatwerk afspraken

[0:50:13] en kunnen deze vervuilers ook nog aanspraak maken op een enorme klimaatfonds.

[0:50:17] Waarom zou het kabinet nog miljarden verspillen aan bedrijven waarvan ze nu al aangeeft te verwachten dat ze de duurzame boot gaan missen. Graag een reactie.

[0:50:27] Voorzitter, ondertussen zet het kabinet dat beschikbare geld ook in gewoon net oplossingen zoals caesar s en biomassa. Door de vraag naar biomassa zijn de bossen aan het verdwijnen. Ze verliezen in rap tempo capaciteit en in de industrie wordt nog een opschaling van biomassa gebruikt gewerkt.

[0:50:44] We hebben die bossen juist keihard nodig. Het zijn bewezen effectieve c o twee opgeslagen en ze zijn ook nog eens helemaal gratis.

[0:50:52] Ze veroorzaken ook geen schadelijke stikstof uitstoten is de minister het met me eens dat het gekkenwerk is om de bossen onze natuurlijke c o twee opslag massaal te kappen en te verbranden. En dan miljarden te pompen in kunstmatige c o twee opslag het onzalige caesar s project portals waarmee het overgrote deel van de uitstoot van de industrie moest worden afgevangen en opgeslagen. Dat is nu afgeschoten door de rechter. Alle reden om definitief de stekker eruit te trekken wat minder uitstoot is de enige echte manier om te verduurzamen. Graag een reactie.

[0:51:26] Voorzitter, dan stikstof

[0:51:28] industriestad niet alleen broeikasgassen uit, maar ook stikstof tata steel is zelfs de grootste stikstof uitstoten van het land.

[0:51:36] We liggen er nog steeds geen stikstof doelen voor de industrie.

[0:51:39] Dat is niet ver naar de boerderij toe.

[0:51:42] Ik wil graag een toezegging van de minister vragen dat ze geen onomkeerbare stappen zet in de maatwerk planning. Zolang die stikstof doelen nog niet zijn vastgesteld

[0:51:53] en voorzitter dan wat betreft tata steel. Er ligt nu een plan op tafel voor de ontwikkeling van groen staal met behulp van waterstof met dit plan wordt voor twee duizend dertig geen uitstoot gereduceerd en de vervuilende coach twee fabriek blijft open

[0:52:08] onacceptabel. Gezien de gevolgen op de gezondheid van de omwonenden.

[0:52:13] Ondanks hun beloften van het vorige kabinet is er een moment geweest waarop alle toekomstscenario s voor tata steel serieus zijn overwogen en onderzocht. Alleen het voorkeursplan van de fabriek zelf. Dat was eerst het plan met c s. En nu dat plan met waterstof

[0:52:28] in noord holland is een motie aangenomen om eerst duidelijkheid te krijgen over de effecten op de gezondheid en leefomgeving van het groene staalplan en andere scenarios. Voordat er onomkeerbare besluiten worden genomen,

[0:52:40] gaat de minister meerdere scenario s onderzoeken ook effecten op gezondheid en leefomgeving. En dan graag inclusief scenarios voor afschaling, recycling en eventueel sluiting.

[0:52:51] Voorzitter, tot slot zijn oplossingen waarmee we naar een industrie kunnen gaan. Die past binnen de grenzen van de planeet.

[0:52:58] Maar zoals een transitie specialist. Vorige week bij nos. Zij probeert nederland een grote verandering door te voeren zonder te veranderen.

[0:53:05] Het is hoog tijd voor een nieuwe industriepolitiek dankuwel.

[0:53:09] Jawel voor akerboom namens de partij voor de dieren

[0:53:14] wanneer bontebal

[0:53:16] christendemocratische.

[0:53:19] Voorzitter,

[0:53:21] Groen industriebeleid. Een van de uitgangspunten van het klimaatbeleid van het kabinet en vandaag spreken over de voortgang

[0:53:27] van de verduurzaming van de industrie en ik wil beginnen met een maatwerk afspraken

[0:53:33] in de voorbereiding. Op dit debat heb ik de dertien bedrijven met de grootste uitstoot

[0:53:37] de bedrijven mee. Het ministerie op dit moment maatwerk afspraken maakt die je daar heb ik een uitvraagt en ik heb een aantal vragen gesteld.

[0:53:46] De vraag gesteld hoe het proces loopt, hoe zij de samenwerking ervaren wat knelpunten zijn

[0:53:51] en ik heb er veel reactie op gekregen en omdat ik in mijn beperkte spreektijd niet alles kan noemen, heb ik tienen

[0:53:58] verhaaltje geschreven met een aantal aanbeveling wilde aantal punten uithalen. Maar ik heb maar vijf minuten. Dus ik ga een aantal dingen uit.

[0:54:06] Nu nog vier.

[0:54:07] Ja bankvoorzitter. Dit kost me drie seconden. Mijn eerste punt is dat.

[0:54:12] Ik merk dat die maatwerk afspraken. Dat dat het ministerie daar alles in één keer wil lijkt te willen proppen.

[0:54:21] Dan gaat het over allerlei boven wettelijke eisen die lijken voornamelijk ook uit het ministerie van i m weten komen. Daardoor wordt het proces stroperig en lijken ook de eisen onrealistisch te worden

[0:54:31] en de maatwerk afspraak zijn. Wat mijn vrouw fractie betreft, een proces waarin een platform waarop bedrijven en de overheid met elkaar komen tot ambitieuze verduurzaming ze afspraken.

[0:54:41] Maar die hoeven niet allemaal in één keer gemaakt worden en dat kan ook gefaseerd in een aantal schillen zou ik zeggen.

[0:54:47] Graag zou ik van de minister van ez ook horen dat ze ervoor gaat zorgen dat het voor bedrijven haalbaar is. Dat

[0:54:52] is om die maatwerk afspraak succesvol te maken en ook dat jij teveel complexiteit toevoegen dat dat nu niet verstandig is.

[0:55:01] Ander signaal. Wat ik krijg is heb ik moeite tabelletjes voor gezien

[0:55:05] is dat het voor bedrijven harde commitments worden gevraagd, maar dat de overheid zich niet hardop durft te committeren en ik zie een mooie tabel aan de linkerkant kolom is het allemaal juridisch.

[0:55:15] Verplicht, juridisch verplicht, juridisch.

[0:55:17] Verplichte is dat aan de rechterkant van de kolom. De overheid gaat zich inspannen. Ja dat vind ik ook iets te mager. Niets te makkelijk. Dus daar zou ik ook graag iets anders willen zien.

[0:55:27] In de derde plaats. De wortel en de stok. De c o twee heffing hebben we ingeregeld. Maar destijds was de gedachte dat over vermijdbare emissies zou moeten gaan. Dat was de grondgedachte in het klimaatakkoord. Dat was ook het advies in van een van die commissie

[0:55:42] en dat betekent dus dat het c o twee heffing moet gaan over emissies die daadwerkelijk vermijdbaar zijn en dus moeten de bedrijven kunnen rekenen op energie infrastructuur

[0:55:51] die op tijd klaar is om vergunningen die tijd doorlopen worden en waar nodig op subsidies die geschikt zijn om aan te vragen

[0:55:59] is de minister bereid om nogmaals te bevestigen dat de c o twee heffing over vermijdbare emissies gaat en is zij ook bereid na te denken over een eventuele hardheidsclausule.

[0:56:10] Mijn vierde punt,

[0:56:12] de vraag is nog steeds wat een maatwerk afspraak als instrument nou precies is in de brief van de minister lees ik dat het maatwerk afspraken bovenop het bestaande instrumentarium komen en dat er gestreefd wordt om zoveel mogelijk bestaande instrumenten te gebruiken. Maar wat is dan precies het maatwerk instrument en ik heb daar zelf al een antwoord op

[0:56:31] en id bij. Maar ik zou toch graag van de minister horen hoe zij dat zien. Want nu worden er allerlei dingen op elkaar gestapeld, maar worden megatonnen tonnen aan gehangen en om wel of geen subsidie tot blijft vaag. Wat mij betreft gaan die maatwerk afspraken over de uitstoot en ga we niet in hokjes.

[0:56:46] De opdelen ook niet het geld beschikbaar voorstellen.

[0:56:50] Maar vijfde punt is

[0:56:51] de integrale verduurzaming van de industrie. We moeten niet alleen scope een en twee emissies kijken moeten ook kijken naar grondstoffen emissies in de keten. Hoe zorgt het kabinet ervoor dat ook aan deze scoob drie emissies recht wordt gedaan, maken deze onderdeel uit van de maatwerk afspraak en is je geld voor vanuit het klimaatfonds.

[0:57:10] Ten zesde ik lees dat de nicky, de nationale investeringsregeling klimaatprojecten, industrie, dus ook voor alle senioren die meekijken zich tegen de voorzitter,

[0:57:21] dat daar nog geen budget beschikbaar is en dat besluiten nog moet besluitvorming nog moet plaatsvinden. Dat dat vind ik een beetje zorgelijk. Wanneer kunnen we die nicky toch afkorting verwachten

[0:57:33] nog iets over de staatssteunregels vanuit europa maar zeventig punten lees vaak te vaak meisje in jeans dat iets niet zou mogen van europa, terwijl de fransen en duitsers niet anders zien doen in hun eigen industrieën is industrieën overeind te houden.

[0:57:49] Zijn we dan niet wat te protestants bezig zouden we niet wat katholieken te werk moeten gaan, namelijk eerst zondigen en dan pas vergeving vragen en tot slot. Voorzitter, ik ben echt blij met de industrie brief van de minister. Want hier staat namelijk een visie in

[0:58:05] laat de minister president het maar niet horen. Voorzitter, complimenten daarvoor op het gebied van onderzoek en innovatie kunnen we nog grote verbeet slagen maken denk ik.

[0:58:13] Is de minister bereid het a way they te laten adviseren over het onderzoek en innovatie verhaal van van dit kabinet topsectoren beleid ten aanzien van groene technologie.

[0:58:25] Nee want ik lees in een dat in een van de brieven dat het kabinet open blijft staan voor de verbetermogelijkheden van het innovatie instrumentarium. Wellicht dat zo n advies standaar van het uit die nuttig kan zijn. Tot zover. Voorzitter, voor de twintig seconden extra.

[0:58:39] Want ik had ook een paar van is.

[0:58:43] Er is een interruptie van mevrouw leijten, sp.

[0:58:46] Voorzitter, ik best wel veel vragen hebben. Maar laat ik hem toespitsen op hem. Want ik weet ook hoe ik zit te kijken naar interrupties en het is of de bontenbal vindt dat de uitgaven voor de maatwerk afspraken ook rechtmatig en doelmatig en toetsbaar moeten zijn binnen het begrotingsrecht van de kamer.

[0:59:05] Meneer bond. Een man.

[0:59:12] Meestal als mevrouw vrouw is een vragen stelde zit er altijd een vraag achter. Dus misschien kunt u beter gewoon de vraag die u wil stellen stellen dan want ik wil natuurlijk geen onrechtmatige dingen doen.

[0:59:23] Mevrouw leidt,

[0:59:25] Voorzitter,

[0:59:27] die bontebal is altijd al een stap verder dan ikzelf ben. Wat ik zou hem willen vragen als hij antwoord wat ik best had verwacht hoe hij denkt dat we dat nu goed hebben geregeld met wat er nu ligt en de afspraken die nu worden gemaakt. Ik vind het indrukwekkend dat hij met de dertien klusjes heeft gesproken en dus veel inzicht heeft in een beetje aan mee besturen misschien sturen is. Maar hoe zorgen we ervoor dat dat op onrechtmatige manier gebeurt de toetsbaar is voor ons en dat het doelmatig is voor alle belastingen euros die de ingaan. Hoe ziet hij hoe ziet het cda voor zich.

[1:00:02] Corruptie, mevrouw.

[1:00:03] Een misverstand. Ik stuur helemaal niet mee. Ik doe mijn controlerende taak. Volgens mij als tweede kamerlid door. Ik krijg brieven van de overheid die kan ik voor een deal controleren met de kennis die ik heb over de gesprekken die ik met alle clubs voer. Maar ik kan een deel van het verhaal ook controleren door met de bedrijven daarover te spreken. Gewoon een ervaringen te toetsen. Wat ik heb gedaan is dat ophalen gekeken zelfkritisch shell zelf kritisch gekeken van wat wil ik daar wel welke kritiek vind ik terecht en welke niet over de uitgaven. Want ik ben wel eens vaker begon ook over de tweeëntwintig miljard en ook over haar schriftelijke vragen over gesteld.

[1:01:11] Dus volgens mij gaat het allemaal heel ordentelijke en hoeft mijn laat die zich nog geen grote zorgen te maken.

[1:01:19] Maar verlaten de u veel interrupties zijn op maar ik kom dadelijk aan het woord. Hierna mag u meteen in je eigen tijd verstreken.

[1:01:27] Ik wilde even vragen of de camera woorden de acht aanbevelingen te verduurzamen van de industrie van het cda in ontvangst wil nemen. Ik zal het doen. Hij is iets vrijgeviger kamerlid en er zijn maar liefst twee exemplaren voor iedere minister eentje alstublieft.

[1:01:43] Maar niet kleur.

[1:01:44] Die kleur.

[1:01:46] We zijn toch een beetje dat en dubbelzijdig.

[1:01:50] Wel mevrouw de kamer worden

[1:01:52] dan gaan we nu luisteren. De inbreng vast nog een reactie van mevrouw leidt en op hetgeen wat

[1:01:57] de heer bontebal net zei.

[1:01:59] De socialistische partij. Voorzitter, ik ga gewoon mijn echt mijn doen want we hebben eindelijk dat debat over de verduurzaming van de industrie en we hebben je brieven gelezen dat het tijd is voor industriepolitiek

[1:02:12] en dat is een goed idee. Volgens de sp in onze industrie aanleg om het maar even zo te zeggen hebben we gezien dat de beschikbaarheid van gas en de beschikbaarheid van kolen in grote mate staat initiatief heeft met staats initiatief heeft ontwikkeld wat onze industrie nu is. Daardoor hebben we de hoogovens tata steel. Daarom is het esm. De ontwikkeling van de haven noem allemaal op en inmiddels is natuurlijk de ontwikkeling van de industrie veranderd eigendom is veranderd. Maar ik denk dat we aan zitten te kijken tegen de klimaat transitie. Hoe we met zen allen doen met een grote zak geld wat er verlicht. Want niet alleen de vijfendertig miljard klimaatfonds hebben natuurlijk ook nog uit een nationaal groeifonds nog het stikstof fondsen gaat

[1:03:01] veel versleuteld worden aan onze samenleving en een integrale visie ervan.

[1:03:06] Daar zat de sp op te wachten en dan kunnen we best ideologische verschillen hebben dan hou ik daarvan een debat met vvd minister op economie. Maar om heel eerlijk te zijn, ben ik er best een beetje teleurgesteld over wat natuurlijk hebben we onze industrie nodig voor de werkgelegenheid voor kennisontwikkeling, voor de slacht naar duurzaamheid voor het perspectief waar we staan over samenleving over twintig jaar en daar waar de onderwijscommissie. Het heeft over wat onze jeugd moet leren want dat vinden we belangrijk voor de toekomstige werk gelegenheid en dat ga je best wel diep in voorzitter op wat er op school gebeurt. Wat we hier besluiten vind ik eigenlijk de industrie brieven liggen echt teleurstellend. Dat zegt niet waar we staan over dertig jaar en als we dan de discussie nemen over bijvoorbeeld

[1:03:50] de datacenter. Dat is ons meer overkomen

[1:03:53] met een strategie wel op het ministerie dan dat het een politieke keuze was die hier besproken is. Dus ik wil toch de minister vragen hoe zij daar op.

[1:04:01] Reflecteert.

[1:04:02] Ik hoor meerdere partijen dat ook zeggen er zijn niet voor niets twee regeringspartijen. Die komen met aanbevelingen die sturen op die manier mee vink. Hartstikke goed. Maar bijvoorbeeld een opmerking die bondsman maakte overscope drie erbij. We hebben daar eerder ook moties over gehad van onder andere groenlinks die zijn wel verworpen. Maar dat lijkt de sp fractie zeer zinvol om dat wel te doen. Voorzitter, dan een cluster waar het veel over gaat. Tata steel nederland ijmuiden de hoogovens.

[1:04:33] Daar is net een al na twee weken geleden een wob verzoek of een wob verzoek zoals dat heet. De wet openbaarheid van bestuur of de overheid en wat me opvalt in die acht, honderd pagina s en ik heb ze allemaal gelezen maar ik heb er wel doorheen gegaan is dat er veel tijd is veel overleg is en vooral ook veel commitment aan tata steel dat ze hier blijft

[1:04:56] en dat dat iedere keer topsectorenbeleid in industriebeleid of de topsectoren en industriebeleid is van het ministerie van ez k, terwijl de discussie gaat over de verduurzaming en vergroening. En hoe zit dat nou precies. Want als we straks met de afspraken die zijn gemaakt. Geld gaan geven. Is dat dan om een staalfabriek te houden of om te verduurzamen mag ook allebei. Maar het mij niet helemaal duidelijk en het wordt ook niet duidelijk uit allerlei

[1:05:26] antwoorden op kamervragen die je krijgt de minister.

[1:05:29] Hij heeft antwoorden op kamervragen beantwoord op negentien, negenentwintig augustus waarvoor dank natuurlijk. En daarin zegt zij dat voor om tot maat afspraken afspraken te komen. Maatwerk afspraak te komen onder andere met tata steel wordt gekeken naar twee belangrijke dingen wat haar betreft. Er moet een investerings commitment zijn van tata steel limited.

[1:05:51] Het moet duidelijk zijn of het bedrijf de financiering rond krijgt. Waar staan we dan. Want suggestie wordt heel erg gewerkt en zeker ook door de demonstratie die hier vooraf is geweest en ook zeker in de kranten in de regio waar ikzelf woon dat er vandaag een cruciaal debat is voor de toekomst van tata steel. Maar is dat ook echt zo liggen er nou echt afspraken dat er honderden miljoenen, miljoenen of miljarden worden overgemaakt naar dit debat. Ik zou er wel helderheid voor willen van de minister. Want zo heb ik de stukken niet gelezen en dan tot slot, voorzitter begon erover tegen de heer bontebal. We gaan heel veel geld ontzettend veel geld investeren in de verduurzaming van de industrie. Ik zit lang in de politiek. Maar de miljarden die je om de oren vliegen. Die vind ik echt exorbitant en ik zou graag willen zien hoe wij op een toetsbare manier het geld van ons allemaal ook voor het algemeen belang van ons allemaal besteed zien en de algemene rekenkamer bewijst er niet voor niets op dat er nu eigenlijk onvoldoende doelen zijn om te kunnen toetsen of het rechtmatig en doelmatig wordt besteed en ik zou de minister willen vragen hoe ze dat gaan vormgeven, want er wordt van alles achter de schermen al besproken. We zijn allerlei commitments, maar wij hebben uiteindelijk begrotingsrecht en wat als de kamer zegt nee, we doen het niet.

[1:07:07] En er zijn wel allerlei afspraken aangegaan dat dat zou niet niet moeten kunnen wat de sp fractie betreft. Ik zou echt graag willen weten hoe we dat op een fatsoenlijke manier gaan doen zonder dat we komen in een situatie zoals nu dat er drie komma twee miljard wordt uitgegeven via de energieleveranciers voor mensen hun energierekening zonder dat wij dat hebben we besproken en zonder dat wij daar goedkeuring gegeven, want zo moeten het parlement niet laten gebruiken.

[1:07:33] Dankuwel voor uw inbreng namens de socialistische partij en ook dank voor het doden van de afkortingen worden voelt echt enorm gewaardeerd, niet alleen door senioren maar bontebal, maar ook door mensen die minder ter zake deskundig zijn bontebal janneke interruptie.

[1:07:49] Ik heb namelijk die industrie brief met plezier gelezen. Mevrouw leidt het niet en misschien is dat ook een gewoon iets van karakter.

[1:08:01] Ik dacht.

[1:08:02] Evolutie moeten staan, namelijk best wel een aantal precieze dingen in sommige dingen moeten gewoon uit de een vrouw lighter eens en ook die visie op twintig, vijftig tot band met haar eens,

[1:08:12] maar er zijn ook persoon richtinggevende dingen in pak ik er eentje uit nederland houdt een significante industriële basis onderdeel van de gediversifieerd. Gediversifieerde economie. Dan wordt het verder uitgewerkt staten. De industriële productie blijft tien tot vijftien procent van het nederlandse bbp bruto binnenlands product.

[1:08:29] Bedragen.

[1:08:31] Vindt mevrouw like de sean soort streefcijfer. Vindt u dat een goede zaak, namelijk dat we gewoon uitspreken dat het kabinet uitspreken dat het gewoon

[1:08:38] dat de industrie blijft in nederland en dat dat dus inderdaad ergens tussen de tien en vijftien procent van het bbp is,

[1:08:45] Eten,

[1:08:47] Ik mis daarin. Welke industrie dan.

[1:08:50] Ik heb dit ook gelezen. Ik heb het ook gezien. Maar ik mis daarin echt wat doen we dan de sp en cda hebben bijvoorbeeld in de corona tijd samen opgetrokken als het ging over de maakindustrie

[1:09:00] voor het maken van vaccins en het maken van mondkapjes op beschermingsmiddel op hun eigen continent. In ieder geval kijken wat kunnen we in eigen land? Dsm heeft daar ook een interessante inspanning opgehad met ons over spreken maar zeggen. Dit is vijftien procent en that s it. Welke industrie willen we dan ook toch ook wel tegen welke prijs

[1:09:23] om heel eerlijk te zijn. Ik ken heel veel debatten in het huis waarin bijvoorbeeld wordt geschamperd over gesubsidieerde banen. Maar als je miljarden moet gaan steken in industrie om hier te blijven. Wordt het dan gesubsidieerd werk. Ik zou dat niet willen zeggen, maar het zijn wel echt exorbitante bedragen waar we het hier in de economische zaken commissie over hebben dan bijvoorbeeld als het gaat over het stimuleren van werkgelegenheid gaat over de publieke sector en dan is soms heel moeilijk om een cao voor elkaar te boksen binnen het onderwijs of binnen de zorg en ik wilde het niet helemaal tegen elkaar wegstrepen of tegen elkaar wegzetten als het hem is beter dan het ander hebt allebei nodig. Maar daarvoor als ik dan als ik dan kijk dat soort onderhandelingen van cao in de zorg wat er niet mag wel mag en erachter komen allemaal geweten wordt hier zo grofmazig procent miljarden. Dan maak ik me zorgen over de rechtmatigheid. En dan zou het meer invulling willen hebben zonder dat je zegt die fabriek moet of niet. Maar je kan wel zeggen. Bepaalde maakindustrie die te maken heeft met de gezondheid. Zo hoeft de kennisindustrie of datacenter. Dan kunnen we namelijk ook zeggen. Nee maar dat willen we niet of dat willen we wel. En nu is het wat mij betreft te.

[1:10:32] Mij.

[1:10:33] Met bontebal kijkt erg tevreden.

[1:10:36] En dan eenmaal uit parkstad limburg namens de volkspartij voor vrijheid en democratie, maar net erkent.

[1:10:42] Dank u. Voorzitter. Nederland hebben de industrie om trots op te zijn. Schitterende bedrijven met een rijke historie die wereldwijd kwalitatief hoogwaardige producten leveren,

[1:10:51] bedrijven die goede banen leveren en nederland onafhankelijk maken van onvrij landen.

[1:10:56] Tegelijkertijd staat de industrie nu zwaar onder druk.

[1:10:59] De energiecrisis treft de industrie.

[1:11:03] De industrie moet schoner en duurzamer worden om ook in de toekomst een plek in nederland te kunnen behouden. Maar dat betekent niet dat we nu aan hun lot moeten overlaten.

[1:11:11] De energiecrisis mag er niet toe leiden dat de sterke industriële basis van nederland verdwijnt.

[1:11:16] De industrialisering helpt het klimaat niet.

[1:11:19] Integendeel, de schade wordt juist groter als bedrijven verplaatsen naar landen in azië nog meer vervuiling bij de productie komt kijken, maar worden producten. Daarna importeren naar europa

[1:11:28] en gas zal ook de komende jaren duurde blijven zeggen veel experts dan in andere werelddelen,

[1:11:34] waardoor het gevaar reëel is dat onze bedrijven de internationale concurrentieslag verliezen van goedkopere landen

[1:11:40] en dat moeten we voorkomen.

[1:11:42] Verduurzaming kan ervoor zorgen dat de industrie minder last heeft van de hoge gasprijzen besparing als ook het overstappen op duurzame energie.

[1:11:51] Verduurzaming kan ervoor zorgen dat de kwetsbaarheid van onze industriële basis voor de structurele hoge input kosten van energie snel afneemt.

[1:11:59] De afspraken zijn daar een goed instrument voor.

[1:12:03] We moeten alles op alles zetten om afspraken te versnellen.

[1:12:07] Vier suggesties op dit vlak. Voorzitter,

[1:12:09] en ik heb helaas niet een mooie pamflet of een glossy magazine gezet. Maar blijkbaar is er een trend worden. Ik zal de volgende keer meenemen. Ten eerste moeten de processen aan de kant van de overheid versneld worden.

[1:12:21] Door de transitie werd mogelijk in te zetten dat de mogelijke opvolger van de crisis en herstelwet

[1:12:26] is de minister daartoe bereid.

[1:12:29] Hiermee kan de aanleg van cruciale infrastructuur radicaal worden versneld.

[1:12:34] Ten tweede moet de overheid beter gaan prioriteren klimaatbeleid in de industrie clusters.

[1:12:38] Er zijn nu teveel overleggen en er is een gebrek aan besluitvorming.

[1:12:43] Hoe gaat de minister dit adresseren? Op zeer korte termijn

[1:12:46] is de minister bereid om bijvoorbeeld per cluster en coördinator en oliemannetje een vrouwtje aan te wijzen. Die komt er snelle besluitvorming.

[1:12:54] Dit heeft goed gewerkt bij het stroomnet in zuid nederland met ben voor ross toendertijd en deze aanpak zou ook de cursus kunnen werken.

[1:13:01] Ten derde is de minister bereid om kwartaalrapportages te gaan sturen over de voortgang van de afspraken met de kamer.

[1:13:07] En ten vierde kan de minister in haar volgende brief ook ingaan op de rol die garanties kunnen spelen om investeringen los te krijgen in de verduurzaming van deze clusters. Veel investeringen komen niet van de grond af, omdat er altijd onzekerheid bestaat over het feit of de infrastructuur bijvoorbeeld op tijd aangelegd wordt. Garanties kunnen daarvoor een goed instrument zijn om de periode te overbruggen. En als we als overheid goed leveren en infrastructuur aanleggen, hoeven de garantie uiteraard niet uit te betalen, schrijft de reactie van de minister op.

[1:13:34] Tegelijkertijd zei ik eerder ook al is dat perspectief op verduurzaming niet voldoende.

[1:13:38] We moeten ook tijd kopen in sommige gevallen om de industrie de kans gegeven deze stappen te zetten. De komende jaren.

[1:13:45] Ik zei net ook al interruptie debat je met die het ijs generieke steun voor dit soort bedrijven is zo goed als onmogelijk. Een onbetaalbaar, want het zijn echte grote grootverbruikers van gas in ons land.

[1:13:55] Maar wat kan hij wel

[1:13:57] en ik wil de minister uitdagen uitdagen om meer te zeggen dan dat het enkel europees opgelost kan worden.

[1:14:02] Wat kon er nationaal en hoe gaat zijn tijd kopen in gevallen

[1:14:06] waarin de industrie anders niet door de acute crisis fase heen komt en het is vaak ook industrie die misschien willen behouden en verduurzaming. Die wil verduurzamen

[1:14:14] een aantal vragen te stellen.

[1:14:16] Waarom hebben we onze buurlanden. De regeling en nederland. Als ik vrijwel de enige lidstaat niet

[1:14:22] hoe kijkt de minister naar de optie tot bijvoorbeeld werktijdverkorting zoals duitsland doet bij de grote industrie.

[1:14:28] Wat vinden de ministers van de besparing stemde die eerder in de kamer besproken is

[1:14:33] die enkel bij schaarste van gas ingezet zal worden op vrijwillige basis in te zetten. Cannabis amigas zorgde ook voor een aantal bedrijven tijdelijke productie stilleggen, maar hun werknemers in dienst kunnen houden.

[1:14:45] Samenvattend vind ik dus dat het kabinet onvoldoende antwoord heeft op hoe ze deze mogelijke d industrialisatie willen voorkomen,

[1:14:52] en ik wil voor het einde van het jaar een noodplan of brieven voorname eraan hangen. Maakt me niet zoveel uit van het kabinet waarin we zowel de korte termijn adresseren. Dus wat gaan we doen in acute noodsituaties bij bedrijven die we hier willen houden die anders omvallen als die versnelling van de verduurzaming om structureel onafhankelijk te worden van deze hogere energieprijzen dankuwel. Voorzitter,

[1:15:13] Dank u wel. Meneer herkent ze de stok te merken dat hij een goed kickbokser altijd kochten vragen korte antwoorden korte inbreng. Ik hou ervan. Dat is overigens niet de reden voor de mensen die later hebben ingeschakeld dat meneer een stukje is opgeschoven. Maar daar zat naar een ander kamerlid even weg is. Meneer geef me een interruptie voor mijn zijn alsjeblieft.

[1:15:33] Dankuwel. Voorzitter en dank aan de heer ergens tussen inbreng.

[1:15:38] Ik ik kan hem. Ik kan hem heel goed volgen. Wat mij vooral opvalt is dat hij ongeduldig wordt en dat aan de ene kant is dat zorgwekkend. Want dat betekent dat ongeduld voel ik ook dat het kabinet harder moet sneller moet gaan lopen. Tegelijkertijd ben ik blij dat hij dat ongeduld met mij deelt. Met mijn vraag is de volgende. Ik hoor uit de inbreng van de heer erkens ook dat hij worstelt met de vraag hoe gaan we bedrijven helpen op de korte termijn, maar ook op de lange termijn. En nu schrijft de de het kabinet in haar beleidsprogramma klimaat energie dat niet alle industrie de transitie zou meemaken en voor een deel ook op termijn zal verdwijnen en mijn vraag aan de heer ergens is hoe verwacht hij dat daarop gestuurd kan worden? Is het niet nodig dat we op basis van een visie op basis van een plan daarop gaan sturen en ons niet laten overkomen.

[1:16:40] Een erkend. Voorzitter, ik vind het niet aan de overheid alle eerlijkheid om te zeggen dat de industrie niet meer willen. Als bedrijven zijn die kiest een bedrijfstak en die geloofwaardige plannen gemaakt op het gebied van verduurzaming. Dat willen doen dan vind ik dat wij als overheid en als politiek moeten steunen willen omdraaien ik van de overheid visie willen hebben op wat nou echt essentiële industrie is die we koste wat het kost willen behouden. De komende jaren waarmee we onafhankelijk zijn van onvrije landen die voor het verdienvermogen van de toekomst gaan zorgen.

[1:17:08] Dan kun je gaan kijken naar maatwerk afspraken waarin we moeten een prioriteren voor het aansluiten van infrastructuur.

[1:17:14] En wat je gaat doen als bepaalde bedrijven in de knel komen te zitten. Zou je misschien zeggen na halen we jou naar voren in het rijtje van de aansluiting van infrastructuur bij beperkte capaciteit, en anders hebben we een probleem.

[1:17:25] De bedrijven die eromheen ontstaan die niet essentieel zijn. Die hebben nog steeds volg mij een goede kans om hier in nederland aan de slag te kunnen gaan. Hun toekomst en ik zou niet willen dat wij politiek zeggen niet te vragen beantwoord moet worden. Welke willen koste wat het kost behouden?

[1:17:40] Trek ik er een deel van een complimenten in balken.

[1:17:45] Het was een lange antwoord, maar voorzitter, het was een antwoord dat men wel heel erg zinnen, want ik ben oprecht

[1:17:52] blij met dit antwoord van hier ergens dat we moeten op basis van een aantal criteria zeggen van erg goed die sectoren en niet zozeer bedrijven me wel sectoren zijn van belang voor een duurzame economie of voor het vermogen of voor de onafhankelijkheid van nederland en van europa is, is de heer ergens met me eens dat de dat dit kabinet wel moet werken aan deze criteria. Volgens mij in de hoorzitting. Vorige week hoorde we ook in andere belangrijke dat we onze industrie moeten baseren op het energiesysteem van de toekomst, want we hebben nu een energie en een industrie die heel erg gebaseerd is op goedkoop gas.

[1:18:29] We zullen toe moeten naar een naar een industrie die gebaseerd is op het energiesysteem voor van veel wind en zon, maar ook een energiesysteem dat vlek op een flexibel energiesysteem. Dus is die je ergens met me eens dat dit kabinet heel snel aan de slag moet met zijn visie ook om bedrijven op de korte termijn te helpen.

[1:18:49] Die allemaal ineens.

[1:18:51] Voorzitter, mijn angst is dat dit eigenlijk een compliment helemaal intrekt nieuwe wint winnen zondag inzet op kernenergie. Dat is wel stabiel. Dus dat was een deel van uw vraag op maar ik ben het niet eens dat je industrie moet inrichten aan de hand van hoe de energiemix in de toekomst eruit gaat zien. Je hebt als overheid een keuze om een bepaalde energiemix gaan inrichten om te programmeren. Om te bepalen hoeveel de wind op zee die het hebben zetels. Daar kun je natuurlijk wel veel meer spelen en dan met andere factoren. Ik ben het wel met u eens wat de criteria moeten opstellen. Wat nou echt

[1:19:23] die essentiële industrie gaat die nodig is voor onze strategische onafhankelijkheid, ook in de toekomst. Want mijn angst is dat we in deze energiecrisis de komende jaren bedrijven niet verdwijnen er over tien jaar met elkaar constateren in in een volgende crisis die we niet kunnen voorspellen elkaar dat de zaken zijn kwijtgeraakt die wij hadden moeten houden. Dus daarom zijn de criteria voor het mij wel noodzakelijk.

[1:19:42] Dankjewel voor de beantwoording.

[1:19:45] Meneer thijssen, pvda en daarna meneer bond.

[1:19:49] Dagvoorzitter

[1:19:51] de ex van meneer ergens ook wel willen weten. Die zorgen die de fnv in de staalarbeiders vandaag hebben geuit bij de demonstratie voor het parlement deelt die zorg en vinden ook niet dat het sneller moet gaan dat duidelijk wordt of er inderdaad groen staal gaan gaan maken in dit land.

[1:20:07] Want nu is de indruk dat de handel vanaf worden getrokken en dat in die die fabriek omvalt en die banen weg zijn. Hoe kun je ergens maken.

[1:20:17] Die zorgen. Volgens mij moeten zo snel mogelijk duidelijkheid geven. We hebben ook eerder in dit in dit huis met elkaar in debat gehad over de toekomst van tate. Ik heb me ook uitgesproken voor stijl om de slag te gaan. De afspraken is een van

[1:20:32] een van de instrumenten die we daarvoor inzet om dat te realiseren en niet duidelijk. Hij moet zo snel mogelijk komen.

[1:20:37] Latijnse laadcentrums,

[1:20:39] Dat is goed te horen. Volgens mij

[1:20:43] is het dus heel belangrijk dat er snel duidelijkheid komt en die zorgen van die staalarbeiders wegnemen nog wel een vraag die maatwerk afspraken die gemaakt worden die afspraken met data vindt de vvd dan ook dat afspraken moeten worden gemaakt hoe de lucht schoner wordt en hoe de omwonenden geen onacceptabele gezondheidsrisico s meer lopen.

[1:21:01] Volgens mij olie twee vraagstukken samen in het geval van tatum is inderdaad in de kamer toen de c o twee reductie en in thuis of andere stoffen die schadelijk zijn voor de omgeving. Volgens mij moeten we hand in hand gaan. Ik kan me wel voorstellen dat je niet hetzelfde instrumentarium toepassen om die twee zaken te bereiken, omdat dit debat natuurlijk spreken over het instrumentarium om de c o twee te reduceren om staal te produceren. En als je overstapt op waterstof gaat volgens mij ook de impact van andere stoffen ook veel vlakken omlaag. Maar het lijkt me niet. Het lijkt me vrij vreemd als je dit totaal in

[1:21:30] in twee parallelle werkelijkheden bespreken.

[1:21:34] Meneer bontebal gerookte joker inzetten. De laatste interruptie alsjeblieft.

[1:21:38] Mijn laatste joker zou sowieso complimenten aan collega ergens waar we gisteren was hij nog ziek en met vaderschap. Dat hakt erin. Volgens mij. Maar goed dat u gisteren in bed lag genoeg bent. Mijn vraag gaat over dat dat punt van die hardheidsclausule. Want dat heeft u namelijk zelf in een eerder debat of in een schriftelijke vragen om ook op tafel gelegd. Hoe kijkt u daar naar.

[1:22:03] Erkens,

[1:22:05] Dank voor uw vraag inderdaad grotendeels herstel vandaag om hier met jullie debat te kunnen voeren. Meneer bond man heeft me overtuigd vanochtend mevrouw leijten

[1:22:15] had behoefte aan merkte ik op tafel. Leg. Het was belastingplan was dat ik me ingebracht en zal schriftelijk als het debat. Ik denk er een hardheidsclausule van belang kan zijn om de volgende reden. We vragen veel van de industrie en volgens mij is het terecht. Dat hebben het coalitieakkoord afgesproken om de verduurzaming van nederland te versnellen.

[1:22:35] Dan stellen we ook subsidies voor beschikbaar. Maar dat betekent wel dat er wederkerigheid ingebouwd worden. De wortel en de stok hebben het vaak genoeg met elkaar. Waar ik bang voor ben, is dat in een situatie terecht komen waarin de overheid niet op tijd bepaalde infrastructuur levert. Maar dat wel de stok heel hard gaat werken en de bedrijven daardoor omvallen en hoog tijdscapsule kan daar een belangrijke rol in spelen om te voorkomen. Een andere factor die we kunnen overwegen is inderdaad de inzet van garanties op die manier de risico´s weghalen zoals de overheid te laat levert. Maar ik denk wel dat we iets moeten doen met het risico.

[1:23:05] Dankjewel. Mrs herken met het vaderschap heb ik iets gemist. Maar ik zie de beschuit met muisjes graag tegemoet blauwe rolls over mogelijk wetten zijn dan maakt allemaal niet uit want ik we naar beneden eerdmans nam. Ja. Eenentwintig.

[1:23:19] Het juiste antwoord voor de mensen thuis zoals ze dat die afkorting niet kennen. Voorzitter,

[1:23:25] Jongens. Annabell kan allemaal goed,

[1:23:29] Voorzitter, dankuwel bij chalons in dit debat voornamelijk gericht op tata steel en de situatie want die vinden wij vrij zorgelijk. Twee dwangsommen zijn inmiddels volgelopen en een derde volgt de afgelopen week later vanochtend de omgevingsdienst noordzeekanaal gebied tata een waarschuwing heeft gegeven

[1:23:43] vanwege te hoge concentraties schadelijke stoffen uit de schoorsteen en tatum moet binnen vier weken aan de wettelijke normen voldoen anders volgen handhavings stappen.

[1:23:52] De omgevingsdienst kon alleen nog niet zeggen welke stappen dat zijn tate gaf aan dat het rapport vooral vragen oproept en mijn men gaat er dus nog bestudeerde mijn vraag aan de minister is kan u opdeed update geven. Wat is er inmiddels bekend? Eenentwintig wil op een rationele manier naar dit vraagstuk kijken. Voorzitter, er is balans nodig. Het moet schoner en gezonder punt dorpen voorgoed een vijfentwintig tot vijftig procent grotere kans op kanker bij omwonenden zijn simpelweg gewoon niet acceptabel van welke kant je ook komt politiek. Het is net als het feit dat de blok blootstelling aan lood mangaan en vanadium van adam een risico voor buitenspelen. Kinderen zijn wat logischerwijs tot onrust leidt. Dit is echt niet meer van deze tijd en tegelijkertijd zijn direct en indirect ook veertigduizend werknemers voor hun inkomen, afhankelijk van tata,

[1:24:36] waaronder veel inwoners van diezelfde regio en daarnaast maakt tate ook wel degelijk stappen honderden miljoenen investeringen om schoon te worden. Dus misschien leidt het niet tot verbetering. Men heeft die pogingen gewaagd. Dus het moet schoner. Het moet scherp gemonitord worden. Maar wij vinden niet dat je als politiek op de hoe vraag moet gaan zitten dat pad moet je niet inslaan. Maar de balans is op een ander terrein van belang hem een jaar geleden in deze commissie gesproken over tata steel in deze commissie en eenentwintig gaf toen al aan dat er twee zaken door elkaar lopen en dat is natuurlijk enerzijds de luchtkwaliteit, gezondheid en anderzijds die c o twee voorzitters staat voor koolstofdioxide, oftewel koolzuurgas en stikstof uitstoten anderzijds. Wat ons betreft is het van belang om die zaken te blijven scheiden. De discussie over volksgezondheid in de ijmond is urgent en moet niet worden vertroebeld met alleen maar theologische zaken met betrekking tot het klimaat leidt, oftewel the road to hell. Voorzitter, ik heb de destijds een motie ingediend om tata zich te laten richten op het spoedig en aanzienlijk terugdringen van de z z s zeer zorgwekkende stoffen en het bedrijf dus niet af te rekenen op versnelde of extra c o twee reductie en die motie werd helaas verworpen. Voorzitter, ruim een jaar later is discussie wat ons nog steeds uit balans. En dat komt ook terug in de expression of post geheel volgens uw normen in het engels opgesteld tussen tata het ministerie van ez kan de provincie noord holland. Hierin wordt continu gefocust op c o twee stikstof, terwijl de opbrengst met betrekking tot de daadwerkelijke schade en ziekmakend is stoffen schamel is met het laatste zou de absolute prioriteit moeten liggen in plaats van te focussen op c o twee uitstoot in die expert. Ronald prins is onderzoek naar de sluiting van de fabriek twee gedaan tatum verzet zich hiertegen vraagt de minister is in hoeverre is hier sprake van een gezamenlijke expert ronald prins. Want zo worden gepresenteerd als tata. Nou het belangrijkste punt voor de inwoners van de wijk ijmond juist niet onderschrijft. Tate heeft onlangs aangegeven dat de gesloten deal met ford ertoe leidt dat coach fabriek twee veel groter probleem dan kookrubriek eens zoals we weten pas in tweeduizend zevenendertig gesloten zou kunnen worden. Kalm daar op ingaan en snapt de minister dat deze gang van zaken voor veel omwonenden. Het leidt tot grote cynisme. Eerst worden zogenaamd een gezamenlijke verklaring opgesteld, maar uitgerekend op het belangrijkste punt blijkt in feite helemaal geen overeenstemming te zijn. Wat zegt dit over de afstemming en vooral het management. Ook vanuit de rijksoverheid in dit proces. En dan het bredere punt voorzitter van innovatie in de industrie. Daar is eenentwintig absoluut voorstander van de nederlandse industrie is moet ook geen vastgoed geroeste. Die dino zijn die tot in de eeuwigheid hetzelfde blijven doen. Maar het overladen van casus naar deze industrie vanuit brussel of den haag. Dat is ook niet waar we veel inzien. De industrie zegt zelf tegen ons ook dat het gaat om echte banen die op het spel staan. Het is al eerder gezegd. En inderdaad, wanneer in china en india de schoorsteen als paddenstoelen uit de grond blijven schieten, is het klimaat op geen enkele manier bij bij geholpen. Tot slot, voorzitter, het gevaar van de inmiddels onbetaalbaar gasprijs voor de industrie. We hebben de technische recherche over gehad. Vorige week en ik gaf aan dat tuinders inmiddels een kast leeghalen in het westland in zijn zuidplas. Omdat ze gewoon niet failliet gaan ze gewoon stop met productie van paprika´s. Want het wordt gewoon niet meer. Het is niet meer betaalbaar camelot bekend. Limburgse trots is gedwongen tot zeer forse bezuinigingen en het leidt ertoe dat grote concerns in nederland. De grote concerns. Nederland kan overslaan in europa en dat is dus erg erg gevaarlijk en het omvallen van de industrie zal een kettingreactie gaan betekenen bij de toeleveranciers toeleveranciers van die bedrijven erkennen ook de tu delft. Voorzitter, ik maak haast want ik heb nog vijf seconden, maar daarop wil ik graag nog een reflectie van deze minister. Tot zover eerste termijn. Dank u.

[1:28:19] Dankuwel meneer evans namens het juiste antwoord. Eenentwintig

[1:28:24] gaan we nu naar de geachte afgevaardigde in mijn goedgeluimde goedlachse grinwis christenen.

[1:28:30] Voorzitter, altijd weer een eer om hoort te worden aangekondigd

[1:28:34] dan

[1:28:36] in onze rijken delta met riviermondingen en havens schort industrie als vanzelfsprekend bij nederland is een van de belangrijkste fundamenten voor onze welvaart en het leven tienduizenden banen en een grote bijdrage aan ons. Nationale verdient vermogen. Maar dat vanzelfsprekende karakter staat al lange tijd onder druk. Energietransitie kronen en aanvoer ketenproblemen. De russische aanval op oekraïne. Kortom, als we niet wakker waren daarvoor dan zijn we nu al wakker geschud. We leven in een nieuwe wereld waarin we voor de toekomst van de industrie meer sturing zullen moeten geven vanuit overheid sinds de jaren zeventig hebben voor het eerst weer om me bekommerd over industriepolitiek het coalitieakkoord mankeerde totaal maar zeker ook de brief van de minister van acht juli en ik vond het een goede brief.

[1:29:21] Maar heer industriepolitiek vraagt naast visie ook verdere uitwerking een duidelijke afweging schade met wat de christenunie betreft, onder andere de volgende pijlers en allereerst toch maar even het klimaat. Want welke industrie kent een duurzame toekomst. Hiv. En sorry voor alle dela, oftewel drieletterige afkortingen de adviesraad internationale vraagstukken. Dit noemt een aantal prachtige sectoren, zoals kwantumtechnologie onderdelen van de waterstof productie halfgeleiderindustrie,

[1:29:49] maar legt ook wel de vraag op tafel. Wat geen toekomst heeft op tafel en dat die tafel en dat die vraag op tafel moet komen. In tweeduizendvijftig zal immers de industrie duurzaam zijn of ze zal niet zijn. Zo simpel is. Tegelijkertijd moeten we een goede balans vinden tussen visie en pragmatisme en realiteit kunnen niet de hele transitie van tevoren eventjes zomaar op de tekentafel in den haag uittekenen zullen adaptief moeten zijn en hoe kijkt de minister tegenaan het een andere pijler is strategische autonomie belangrijkste motivatie voor de minister om met industriepolitiek aan de slag te gaan. Volgens mij. En daar ben ik blij mee. Dit vraagt nuchterheid en realpolitik en gisteren stuurde het kabinet een brief waar ze het andere worden gaven op vragen die me niet meer gaat stellen

[1:30:29] dan een andere pijler is veel aandacht, veel voor de regio waar de industrie zich bevindt. Goede industriepolitiek kan niet zonder voldoende overleg met provincies en andere lokale overheden en want want we moeten goed beseffen. De lokale economie vaak in samenleving door het aantrekken van jonge gezinnen investeren in lokale sportvereniging en ga zo maar door

[1:30:47] die rol van de industrie is van grote toegevoegde waarde in het nationale doen verdient vermogen, maar ook in de leefbaarheid van een lokale van een van hun regio.

[1:31:01] Hoe wordt omgegaan daarbij tegelijkertijd met leefomgeving en omwonende. Ik zal het niet meer boven tafel stil genoeg over over de tong gaan vanaf vanmiddag is natuurlijk een belangrijk onderwerp. En wanneer de sluiting onvermijdelijk is, komt de minister dan ook met zijn perspectief voor die regio. De laatste pijler die ik hier verdomme is ruimtelijke inpassing, ruimte, zowel milieuruimte als fysieke ruimte, inclusief ruimte voor de opwekking van duurzame energie in nederland is dat allemaal schaarse. Ik heb in het verleden stevig noten gekraakt over de toegevoegde waarde van datacenters en ook wel distributiecentra.

[1:31:34] Hoe dan ook nieuwe industrie moet goed aansluiten bij de cultuur, bij de samenleving en bij de fysieke omgeving van ons land en fysieke ruimte in ons land hield daar een reactie daarop dan terug naar het hier en nu en de energiecrisis waar we inzitten en de wortels uitspraak die zorgen ervoor dat we in een situatie terecht dreigt te komen. Waar

[1:31:53] waren het zomaar zou kunnen zijn dat straks te verduurzamen is de operatie geslaagd is, maar de industrie patiënt overleden of in ieder geval kleiner is geworden. Straks hebben we een prachtige waterstof backbone en buisleidingen et cetera, maar hebben nog wel de industrie die erop kan aanpakken,

[1:32:09] wordt de huidige storm qua energieprijzen nou voldoende serieus genomen door het kabinet de regeling de tegemoetkoming energiekosten voor mkb in de glastuinbouw die is zojuist verruimd door de minister. Dat is goed nieuws. Maar ik het kabinet genoeg voor de industrie en heeft ze voldoende oog voor ongewenst ketenen effect. Ik werd kreeg kreeg een aantal toch wel zorgwekkende signalen uit bijvoorbeeld het cluster in noord nederland, waarbij een aantal bedrijven stilstaan op het chemie park. En dat heeft dat heeft consequenties grote consequenties zijn de zorgen groot. Hoe stuurt het kabinet daarop geef ze voldoende ondersteuning. Nou tot nu toe is dat volgens mij wel een stevige vraag en anderzijds doet tenminste genoeg in brussel om te borgen dat er echt een gelijk europees spel speelveld ontstaat en dat is er nu niet.

[1:33:00] Hoe kan de overheid ook flexibeler worden? Hierin kan er meer ruimte geboden worden voor tijdelijke viool, zwitsers en bestaande regelingen crisis proof maken, bijvoorbeeld door de drempelwaarde te verlagen. Welk plan heeft tenminste voor bedrijven die door de crisis tijdelijk hun productie moeten stilleggen, zijn er overbruggingsregelingen in wordt daaraan gedacht arbeidstijdverkorting. Dat soort zaken. Hoe kan de minister ons bijpraten? Wat hier gebeurt, want de brief lichte. Deze brief ligt er nog niet over de maatwerk afspraken.

[1:33:32] U dient langzamerhand heel lang design vragen.

[1:33:36] Die zijn gesteld door de elektrificatie en dat het sneller moet en investeringszekerheid bieden. Sluit me aan bij de vraag van colega ergens een punt maken. Voorzitter over coaching en andere kleine kleinere producenten die niet automatisch die maatwerk afspraken zitten. Zij maken gebruik van bijvoorbeeld geïntegreerde warmte systemen waarin de opgewekte opgewekte warmte meervoudig wordt gebruikt. Dat soort software niet kunnen verhogen. Koopvaarders waardoor individuele warmtepompen in n systeem ieder voor zich niet aan de sd plus plus voorwaarden voldoen. Columniste daar niet eens beter naar kijken dat ook proces industrie meer kans krijgt en meervoudige warmtepompen in een geïntegreerd warmtesysteem als een aparte warmte komt op categorieën s e plus wordt erkend. Dus even heel concrete maar die geeft eventjes aan van dat we best wel wat mogelijk is om de visindustrie te helpen verduurzamen. Zo ver.

[1:34:28] En zal ik een die van mijn zoon, van mijn balken? Eerst meneer evans.

[1:34:33] Volgens het chemische walters zo veel inhoud in een pamflet of acht punten plan zou passen zonder dat we niet een deel gehoord van maar gewoon kocht. De vraag reactie van jimmy stond kan hij aangeeft hoe hij staat tegenover een mogelijke hardheidsclausule en ook hoe hij kijkt naar de c regelen.

[1:34:49] Meneer gymles,

[1:34:53] Voorzitter, kijk, we hebben afgesproken in het coalitieakkoord dat wij maatwerk afspraken willen gaan maken met de industrie. Daar wordt aan gewerkt. Er zijn nog wel wat zorgen over van hey wordt het concreet genoeg en de zorgformulieren bontebal. Ik ook van.

[1:35:10] Er wordt heel veel geëist van het bedrijf maar verplicht de overheid ook om te leveren.

[1:35:15] Daartegenover staat ook dat het c o twee reductie moet opleveren en dat is natuurlijk in het coalitieakkoord vertaald met een aanscherping van de c o twee heffing en de machine

[1:35:25] en die twee moeten wel matchen als een stent loon fabriek niet kan voldoen aan aan het laat me zeggen. De vermindering van uitstoot omdat en dus eigenlijk hele dure c o twee heffing gaan betalen omdat tennet slechts de overheid niet op tijd de kabel naar dat bedrijf heeft getrokken met een verzwaarde kabel. Dan vind ik dat er een serieus gesprek over moet gaan plaatsvinden of je dat nou een hardheidsclausule genoemd of niet. Want ik vind dat het niet zo kan zijn dat de c o twee heffing en de marge die is bedoeld om eigenlijk als een soort stok achter de deur. Een bedrijf depressie tot snelle c o twee reductie, omdat het eigenlijk vanuit de overheid flash netbeheerder het onmogelijk maken dat bedrijf verduurzaam. Je denkt dat dit mijn lijn is sluiten. Ze leek aardig aan bij de erkens en is ook een aanmoediging aan de mis aan dit kabinet om te zorgen dat die hardheidsclausule niet nodig is, omdat elk bedrijf van op stroom krijgt.

[1:36:21] Meneer pakken,

[1:36:23] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, mijn vraag aan hetgeen wist gaat over de de aansluiting van groene stroom productie aan aan het verbruik. Dat is ook wat we van producenten heel veel horen van zorg ervoor dat die aansluiting goed gedaan wordt. Nu noemden ikzelf m een voorstel om c o twee vrij energieverbruik verplicht te stellen. Maar hoe ziet de heer grinwis? Die aansluiting ziet hij dat als een mogelijkheid om ervoor te zorgen dat vraag en aanbod goed op elkaar aansluiten.

[1:37:00] Meneer grimm s.

[1:37:03] Voor ze. Ik ik hoop dat ik een antwoord geven. Wat aanstaande de vraag. Maar dat lijkt me sowieso altijd nodig dat het goed op elkaar aansluiten en het is heel erg regio specifiek in de grote clusters in de buurt van de kust.

[1:37:18] Er kunnen volgens mij snel profiteren van de snelle uitbreiding van wind op zee en er moet een goede, goede aansluiting op zijn. Het kan ook zijn dat de extra extra kerncentrale bij borssele aan een kabeltje trekken onder de westerschelde. Dan heeft douwe als zij willen elektrificeren daar ook wat aansterken. Dat is hoogst noodzakelijk noodzakelijk. Want als een stekker in het stopcontact steken in nederland zou onze hele electriciteits voorziening ongeveer plat liggen zo n enorme trekken aan of of zo. N grote stroom vragen stroomvragers stad dus ja, natuurlijk moet dat. En laten we het zo doen dat het inderdaad c o twee vrije stroom is. Dus ja ik ben het natuurlijk met u eens. Maar misschien zie ik iets over t hoofd.

[1:38:03] Voorzitter, meneer bakken.

[1:38:06] Dankuwel voor het antwoord. Ik krijg het idee dat heer grimmius een beetje achterdochtig is naar de vraag. Maar het was een hele open vraag die kun je ook gewoon in debatten hebben hoor. Ik ben op zoek naar een manier om vraag en aanbod op elkaar aan te sluiten

[1:38:21] en mijn voorstel was om een c o twee vrij energieverbruik doel te stellen bij de industrie en ik. Dat kan heel goed verschillen per gebied per per cluster. Je kunt per cluster denk ik heel goed kijken wat is het aanbod en welke vragen kan je daarop op afstemmen?

[1:38:41] Meneer was keek niet achterdochtig. Onze kijkt die altijd dan meestal een ontspannen lichaam eens.

[1:38:48] Ja, dat opzich opzicht kan ik me dat goed voorstellen. Maar het lijkt mij

[1:38:53] volgens mij is urgente dat als ik al die elektrificatie plannen van de industrie optel

[1:39:00] en dat matcht met hoeveel elektriciteit, schone elektriciteit. En wat voor elektriciteit de komende jaren beschikbaar gaat komen. Dan zit daar mijn primaire zorg dat netbeheerder tennet en de overheid alles op alles moeten zetten in een slimmere snellere processen om te zorgen dat de elektriciteit is en laten we dat dan inderdaad als we als we de ambities had wint met wind op zee

[1:39:23] zonder plant kerncentrales. Als we die uitvoeren. Dan dan ja dan dan moet daar ook een relatie zijn, waardoor we misschien dat daarbij de afspraak kunnen maken die je bouman nu voorstelt. Laten we ook met elkaar morgen dat die groeiende vraag naar electriciteit dat het ook vooral inderdaad c o twee vrije elektriciteit gaat zijn en dat is uiteindelijk het gebruik ook c o twee vrije elektriciteit zal omvatten. Dus ja ik vind het prima. Maar mijn eerste zorg zit erbij is er strak voldoende stroomproductie. Om al die stroom vraag aan te kunnen.

[1:39:55] Jawel maar legendes voor ons als gewoonlijk altijd de opmaat naar de schorsing. De mensen die een kop koffie willen of een koe of een sanitaire relax en dat kan ook. Maar ik ken x de vergadering tot uiterlijk vijftien, vijfenveertig, gezien de looptijd. Maar dan moet wel iedereen terug zijn.

[2:17:01] Ik krijg open trut.

[2:17:06] Snap je wel.

[2:17:08] Als de mensen op de publieke tribune ook een beetje rustig kunnen bewaren.

[2:17:13] Sam.

[2:17:18] Nee ik zag.

[2:17:20] Er lijkt wel een tupperware van samsom. Ik heb en ik krijg openen

[2:17:25] maisey debat. Ja dat is heel want ik ben laurel. Ik ben ouderwets. Ik krijg open het commissiedebat verduurzaming industrie.

[2:17:34] Ik geef het woord als eerste aan de minister van economische zaken en klimaat en daarna de minister voor klimaat en energie

[2:17:41] en ik zou het fijn vinden als beide ministers een blokjes kunnen aangeven of ze werken meestal maar blokjes en beantwoording. En dan geef ik aan het einde van iedere blokje kamerleden de kans om vragen te stellen en dan moeten we beperken tot vier korte vragen zijn twee ministers twee is iets te komen, moeten we vier gekocht en puntige vragen dus pingpongen kocht de vraag kort antwoord pomp. Zo moeten gaan doen waar mevrouw de minister aan u het woord. En als ze u bijvoorbeeld u blokjes kenbaar maken van ons zijn udo versiering.

[2:18:12] Dank u. Voorzitter, ik ben inmiddels gewend aan uw werkwijze. Ik zou toch niet met een tupperware avonden willen vergelijken. Want dit is dit is vele malen leuker. Dus ik heb een blokje maatregelen. Knelpunten en versnelling doelstelling c o twee reductie, industrie en tata en overig

[2:18:28] en daar zit dus ook dat energie intensieve grotere bedrijfsleven.

[2:18:32] Ik zou toch even graag heel kort willen beginnen met een algemeen introductie

[2:18:37] voor de zomer heb ik mijn visie op groen en strategische industriebeleid met u gedeeld en de boodschap was dat het belang van de industrie heel erg groot is. Ik heb zelfs aangedurfd om een percentages te claimen van ons bbp,

[2:18:50] want we hebben dat heel hard nodig om onze strategische weerbaarheid te vergroten, om onze duurzaamheid ambities waar te maken, maar ook van ons verdient vermogen voor de langere termijn. Als wij hier ons brood willen willen blijven verdienen de komende tien, twintig, dertig jaar hebben we die industrie heel heel hard nodig.

[2:19:08] En nu vier maanden later

[2:19:12] heeft die boodschap echt heel erg aan kracht gewonnen. Het is meer dan duidelijk hoe belangrijk de industrie voor ons is

[2:19:20] en ook willen we met de industrie koploper zijn wat onze ambitie is. Die vindt ons coalitieakkoord hebben uitgesproken op het gebied van de reductie van c o twee en ook op het gebied van circulariteit. Dan zullen we nog veel meer moeten inzetten dan we al doen op technologisch leiderschap.

[2:19:37] En dan moeten we ook verder durven kijken naar

[2:19:39] dan vandaag de dag vanmorgen en ik ben heel blij om in uw kamer te horen. Voorzitter, dat dat gedeeld wordt.

[2:19:46] De vraag is alleen altijd hoe het is niet zo moeilijk. Het is des te ingewikkelder

[2:19:51] en de omstandigheden dat het ook goed is om te benadrukken. Dat is niemand blind voor en dan kan je niet omheen. De omstandigheden dwingen ons ook tot scherpere keuzes die hogere energieprijzen die verstoringen op de wereldmarkt die hoge inflatie cijfers. Het laat ons zien hoe afhankelijk we zijn geworden van fossiele brandstoffen en het is ook een extra drijver zeg maar om onze ambities met meer kracht voort te zetten

[2:20:14] en daarbij hoort ook wel een herwaardering van die industrie.

[2:20:17] De industrie die voor hele belangrijke grondstoffen zorgt in nederland. Die zorgt voor de medicijnen voor belangrijke bouwproducten

[2:20:26] de spullen die we iedere dag gebruiken die we heel erg hard nodig hebben.

[2:20:31] Het is ook een aanjager voor de innovaties die we nodig hebben voor de verduurzaming. Het is ook een van oudsher eigenlijk ook al een aanjager voor onze productiviteitsgroei

[2:20:41] en eigenlijk heel simpel dingen maken telt in nederland in de wereld,

[2:20:46] maar we moeten ons niet blind zijn voor de grote opgave die we hebben met elkaar.

[2:20:51] Wij zien ook dat bepaalde sectoren ook al genoemd in uw kamer onder druk staan. De chemie staat onder druk. De bouwmaterialen productie. We zien het ook in de basis metaalindustrie

[2:21:01] en de vraag is dan wat moeten we doen om deze bedrijven te helpen.

[2:21:07] We doen ontzettend veel. We hebben allerlei instrumenten die wij gebruiken, zoals de c bloed plus plus en de fikkie om bedrijven te helpen om te verduurzamen om nieuwe technologieën toe te passen om ze op weg te helpen naar een duurzame toekomst.

[2:21:21] Maar de huidige situatie vraagt misschien om iets meer regie en doordat hier uit te spreken, zeg ik dat eigenlijk ook

[2:21:28] de vraag is alleen hoe en op welke wijze dat effectief kunnen doen want het gaat ook gelijkertijd over heel erg veel geld.

[2:21:35] Ik ben eigenlijk wel blij met de motie dassen omtzigt die mij ook de gelegenheid biedt om voor het eind van het jaar uw kamer een brief te sturen dat onze visie is op die ontwikkeling van de basisindustrieën in het huidige tijdgeest.

[2:21:52] Misschien. Voorzitter toch nog even ter aanvulling voordat ik naar de blokjes gaan. Er wordt hier in uw kamer toch vaak wel heel kritisch gesproken over de industrie en niet door iedereen.

[2:22:03] Dadelijk gaat hij door mevrouw de minister.

[2:22:09] De vragen worden per blokje beantwoord.

[2:22:14] Dit was blokje inleiding. Dus misschien mag ie daling van de voorzitter.

[2:22:18] Er wordt op verschillende wijze gesproken over wat de industrie betekent en al doet op het gebied van verduurzaming. Mijn ervaring is dat het grotendeel van het bedrijfsleven heel erg open staat en heel hard bezig is met de verduurzamen. Maar dat het geen makkelijke opgave. Het is niet een knop omzetten. Het is niet iets van. Oh. We doen het vandaag op manier aan. We doen morgen op meneer bay. Er is heel veel voor nodig. Dus infrastructuur nodig. De nieuwe technologie nodig. Er is tijd nodig. Daar zijn investeringen voor nodig en het is aan ons om daar samen op te trekken en ik denk dat het goed is dat wel zien dat shell ook een waterstoffabriek bouwt

[2:22:50] dat we zien dat nest heel hard bezig is met biobrandstof dat in chemelot waar ik vorige week was hele mooie ontwikkelingen gaande zijn als het gaat over het recyclen van plastic en zo kan ik nog heel veel voorbeelden noemen. De kunst is om die veroordeelden te benutten. Om die stap te maken naar de nieuwe economie.

[2:23:09] Dank u wel, mevrouw de voorzitter, voor deze introductie zat net nog in een plenair debat, maar er zijn vier blokjes afgesproken, maatregelen, knelpunten doelstelling en tata aan de overige daar ging u vragen over. Toch

[2:23:21] de dassen uit mijn vier interrupties trouwens. Hè.

[2:23:26] Is dit dan een verduidelijkende vraagt om extra.

[2:23:30] Als hij een vraag stelt heb ik er nog maar drie uiteraard of die onder of onder onder mannen maakt niet uit.

[2:23:37] Ik stel n co voorzitter en ik hoorde de minister namelijk zeggen dat voor het einde van het jaar dat ze met een brief komt.

[2:23:44] Terwijl volgens mij de verwachting was van de kamer dat de brief volgt het begrotingsbehandeling van ez k zou komen, zodat we de voeten voorstellen daarin mee zouden kunnen nemen.

[2:23:54] Mevrouw de minister,

[2:23:57] Voorzitter ik ik denk echt dat als werd al voor het eind van het jaar een brief sturen dat dat heel ambitieus is. Want wat er ook gebeurt. Ik heb er metaforen gebruikt. Wij zitten op n spoor en de spoor is ingericht de afgelopen decennia om bedrijven te stimuleren te beprijzen te normeren en mocht je daar een andere rol willen spelen. Heb je het over hoe je de er worden allerlei suggesties nu debat ook gedaan. Maar als je zegt we moeten bijvoorbeeld die industrie of dat stuk van bedrijfsleven behouden. Wat we bijvoorbeeld heel hard nodig hebben voor onze strategische autonomie of voor bepaalde sensitive producten die hele belangrijke ketens hier behouden. Dan vraagt dat ik zou bijna zeggen een hele grote wissel in ons denken en die wissel in ons denken zit ook in europa en op moment dat je dat echt op een goed doordachte manier aan uw kamer wil presenteren wij er ook goed over nagedacht. Het is niet een kweek hier. Het is niet het is niet zoiets als wij gaan de instrumenten van duitsland kopiëren. Dus je moet echt heel goed nadenken op de langere termijn over de plek van nederland in europa en in de wereld en dat is ook echt een europees debat. Welke essentiële ketens willen in europa hebben. Wat zijn de goede manieren daarvoor. En ook even doordenken over wat ons kost, want het gaat echt over heel veel geld. Dus daarom heb ik die tijd nodig.

[2:25:13] Dankuwel.

[2:25:14] Dat was duidelijk. Ik wilde je nog in iets van huishoudelijke aanmelden.

[2:25:19] De minister voor klimaat en energie kan alleen maar de eerste termijn van de beantwoording hier aanwezig zijn, is gegaan na deze termijn weg. Dus hou er rekening mee met vragen

[2:25:30] en dat die ook begrip voor kan opbrengen en heeft dringend een ander verplicht iemand die ook rekening moeten vragen dat hij een tweede termijn niet aanwezig is. Dus dat bo die nu allemaal te doen aan deze termijn.

[2:25:40] Verliefd,

[2:25:43] Mevrouw de minister, u nog doorgaan verantwoording illegale maatregelen,

[2:25:47] Wij gaan heel goed voor gaan. De maatregelen die het thijssen zei waarom niet nu een brief met maatregelen om de gaten dicht te lopen. Waarom niet nu een brief waar de vonken vanaf spatten. Voorzitter, ik zou willen zeggen dat de minister voor klimaat en energie en ondergetekende volgens mij continu de vonken moeten moeten dumpen, want de de ambitie is zo ontzettend groot. Dus daar daar is echt geen wat mij betreft denk ik ook niet de goede annotatie en ik denk ook dat het beeld als dit over de industrie heeft niet klopt. De chef geeft aan dat de industrie als enige sector uit kan komen op het kabinet doel van zestig procent emissie reductie in twee duizend dertig, dat wil niet zeggen dat genoeg is zijn want we gaan we gaan voor meer en we gaan ook zeker voor bestendige ontwikkeling van technologie die ook veel breder nog tot vooroordelen gaan tot een reductie gaan leiden.

[2:26:35] Dus daar wil ik ook een stukje realiteitszin aan toevoegen dat voorspelbaarheid stabiliteit. Daar pleit ik vaak voor in uw kamervoorzitter ontzettend belangrijk is om ook die bedrijven het vertrouwen te geven dat ze met ons zaken kunnen doen dat je hier goed kan ondernemen en door iedere keer weer die doelen bij te stellen naar boven of weer perspectief te veranderen. Niet het vertrouwen ook vaak een internationale bord krijgen die met met flinke sommen geld over de brug moeten komen om hier te investeren in nederland dus stabiliteit en zorgen dat onze doelen halen voor mij zijn die aan elkaar verbonden en het beleid zoals we dat nu ingericht geeft. Welk perspectief?

[2:27:17] We gaan op het einde van een blokje met interrupties beginnen. Mevrouw de minister vervolgt.

[2:27:22] Voorzitter, de heer dassen, vroeg welke er achterdeur wordt gezet tegenover de verduurzaming subsidies binnen de maatwerk aanpak. Allereerst is dat natuurlijk de heffing c o twee. Want op het moment dat er maatwerk aanpak zal gebruik primair gebruikmaken van de generieke instrumenten met die duidelijke voorwaarden waaraan het bedrijf zich moeten houden. Maar als we die maatwerk subsidies maken is naast de dreiging van de c o twee heffing, waarmee het product gewoon niet rendabel wordt, zullen we ook andere voorwaarden opnemen.

[2:27:51] Dat is in iedere maatwerk afspraak onderdeel van de afspraak

[2:27:56] bontenbal voorzitter, vroeg wat is dan precies het maatwerk instrument?

[2:28:00] Aangezien het bestaande instrumentarium

[2:28:03] omdat het erbovenop komt bovenop het bestaande instrumentarium.

[2:28:07] Ja. Waar waar het over gaat is dat we in beginsel wat heel goed is van de maatwerk afspraak is dat we met elkaar heel intensief in gesprek gaan. Dus we leren heel veel over wat bedrijven nodig hebben om te verduurzamen

[2:28:21] en ik zou bijna zeggen dat is misschien wel de grootste windfactor, waardoor we ook meer druk krijgen op de infrastructuur, op de vergunningen en op de zaken die wij moeten leveren zorgen voor die nieuwe in infrastructuur. Het gaat over groene, energie en dat is echt een gezamenlijk traject

[2:28:37] wat we doen is. We hebben onze hele gereedschapskist op tafel. Dus we kijken als het lukt ook naar de generieke instrumenten en misschien ook wel naar de aanpassingen die nodig zijn in die generieke instrument. Want als we dat gebruikt subsidies bedoel ik dan bijvoorbeeld als we die kunnen toepassen, hebben ook niet de stap naar brussel te maken, wat altijd veel langer tijd kosten en veel intensiever is

[2:28:57] dus op die manier werken we aan de maatwerk afspraak.

[2:29:02] De heer bontebal vroeg of de minister bereid was om na te denken dat de c o twee heffing moet gaan over de vermijdbare emissies. Het antwoord. Ja dat is de bedoeling ook dat is ook wat het is het is een deel van de uitstoot wordt vrijgesteld en we hebben daar een inschatting van gemaakt. Alleen de emissies die met het oog op de industriële reductiedoelstellingen gereduceerd moeten worden. Die zullen worden belast.

[2:29:27] Dat noemen wij de ander vermijdbare uitstoot

[2:29:30] die vrijgestelde missies zullen worden afgebouwd tot in tweeduizenddertig en alleen dat deel dat is vrijgesteld. Dat correspondeert met die reductiedoelstellingen

[2:29:38] en wij denken dat dat voldoende waarborgen biedt om de doelen te behalen.

[2:29:44] Ik denk dat hij bontebal ook wel weet. Voorzitter, dat bedrijven die niet gemakkelijk kunnen verduurzamen. Ook is fundatie. Dispensatie rechten kunnen kopen van andere bedrijven dat de zon ook nog wat ruimte is om binnen vijf jaar dan die heffing terug te vragen. Dus dat je een afspraak hebt met die vijf jaar dat je daarin kan dispenseren als een werkwoord is

[2:30:06] goed. Heer van haga, die niet aanwezig is. Voorzitter vroeg of het kabinet de nationale c o twee heffing aanscherpen en wij kiezen ervoor om niet strenger te zijn. Wij kiezen ervoor om sneller te gaan.

[2:30:19] Dat is een keuze

[2:30:21] door eerder dan anderen te starten met die energietransitie denken wij dat we een koplopers positie kunnen krijgen als het gaat over de technologie en de infrastructuur die nodig is om een duurzame economie te hebben.

[2:30:35] De heer vroeg ook welk nut de c o twee minimumprijs dient.

[2:30:42] Wij hebben in het coalitieakkoord afgesproken om c o twee minimum prijs in te voeren en dat is eigenlijk een soort extra waarborg als de prijs voor emissierechten lager uitvallen. Dus nu niet zomaar. Dat zou theoretisch wel kunnen.

[2:30:55] En we hebben ook de intentie om de hoogte van de minimumprijs pad te evalueren,

[2:30:59] maar het is belangrijk. Voor systemen wil het systeem goed inrichten en daarom hebben we die minimumprijs nu wel ingevoerd.

[2:31:08] De vraag van hier ergens was waarom onze buurlanden wel een ikk regeling hebben en nederland niet.

[2:31:15] We hebben belangenafwegingen gemaakt en ik moet heel eerlijk bekennen dat het financiële beslag wat deze regeling kost, daar een belangrijke rol heeft gespeeld met alle uitgaven die wij op dit moment doen en wij hebben gemeend dat op dit moment de industrie steunen door de miljarden die we voor het mkb beschikbaar maken. Naast het tarief plafond voor de consumenten die energie investeringsaftrek die we hebben verlengd. Het budget extra budget voor de veep die regeling en ook de s c plus plus in de maatwerk aanpak

[2:31:46] voorziet. Het was het antwoord op de vraag die je ergens over de kassa s waarin wij andere keuze hebben gemaakt, omdat we de middelen op een andere manier hebben aangewend

[2:31:58] en ook eigenlijk dat we geen middelen meer hadden om het te financieren.

[2:32:02] Wat ik wel heb gevraagd is om nog ns even goed uit te zoeken en dat zal ik ook meenemen in de brief in reactie op de motie was omtzigt waar ik net naar verwees. Om nog even goed kijken te kijken wat die ikk eventueel opbrengen. Het licht van de vraagstukken die nu spelen.

[2:32:19] De vraag van cda bontebal was ook wanneer we de nicky kunnen verwachten. Nicky regeling wordt nu besproken met de europese commissie en er staat in tweeduizend, drieëntwintig een budget van tweehonderdvijftig miljoen voor gereserveerd en we hopen hem de regeling medio tweeduizend, drieëntwintig open te stellen.

[2:32:38] Meneer van haga van vnl vroeg

[2:32:42] of de minister het eens was dat de stabiliteit nodig is. Maar heb heb al eerder volmondig. Ja, op gezegd. Voorzitter,

[2:32:52] er is een vraag gesteld door de bouw van d zesenzestig over de of ik bereid ben om in de maatwerk aanpak aanvullende spelregels op te stellen, waaronder de gedeeltelijke verplichting voor flexibele aanbod gestuurde productie.

[2:33:06] Dat is flexibele afname van elektriciteit is een onderdeel van onderwerp van gesprek in de maatwerk aanpak. Het is het is echt van belang om de elektrificatieproject te zo flexibel mogelijk in te richten. Het zal echt een hele nieuwe kenmerk worden van de manier waarop we omgaan met energie in de toekomst

[2:33:24] van belang om die vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. En omdat er gewoon in de toekomst nog meer elektriciteit nodig is, moeten we daar op een hele slimme manier mee omgaan.

[2:33:34] En ik verwacht dat de minister kan daar ook nog wel

[2:33:37] iets over zou zeggen. Voorzitter, mevrouw leijten vroeg die zij er wordt heel veel geld in de industrie gepompt.

[2:33:47] Ik heb toch altijd indruk van haar woordkeus. Hoe besteden we het belastinggeld? Er zijn onvoldoende doelen om de toets naar. Daar ben ik het helemaal mee eens. Er zijn wel doel om te toetsen en met name de c o twee reductie en dat monitoren we ook nog eens heel strak.

[2:34:01] Dus die uitspraak zou ik toch willen ontkrachten. En dan is er was ook nog een vraag in dit blokje voorzitter van de heer thijssen, die vroeg hoe ik ervoor ga zorgen dat over subsidie niet gebeurd.

[2:34:12] Wat superbelangrijk is is dat er een business case wordt gemaakt. Dan weten jullie ook dat we die businesscase laten toetsen en dat we niet dat we eigenlijk alleen maar spreken over de onrendabele top als die leidt tot echt de reductiedoelen die we met elkaar mogen.

[2:34:26] Dus daar moet een flinke toets op want ik ben met u eens dat we geen oversubsidiering moeten hebben.

[2:34:31] Dat was het eerste blok.

[2:34:33] Het eerste

[2:34:35] en ik moet nog zeggen dat mevrouw leidt en je ook verontschuldigen wegens anderen gingen de verplichtingen die worden waargenomen. Allereerst meneer nicht dan meneer bontebal interrupties.

[2:34:47] Bankvoorzitter en dan kan de minister voor de beantwoording. Ik wilde voorstellen dat de minister niet doet alsof het goed gaat. Wat zo klonk het even voor de kerst dat de industrie wellicht haar doelen haalt. Als we er dan van uitgaan van de berekeningen van het kabinet zelf. Als we kijken naar de berekeningen van de kerf. Dan komen er vijf of zes megaton tekort. Dus het gaat niet goed. Er moet meer gebeuren en de minister geeft aan dat ze mee wilt doen. Ik mis nog een aantal maatregelen die gevraagd had die in het vorige rapport van geest komt of waarom die niet ingevoerd kunnen worden. Dus daar graag nog een reactie op

[2:35:18] dan nu nog een specifieke vraag over die oversubsidiering. Ik snap dat er een commissie komt.

[2:35:24] Mijn punt is. Ik zie niet hoe die commissie

[2:35:26] kan weten wat oversubsidiering is of niet. Als hij niet in de boeken kijken van de bedrijven die die subsidie willen de reden geweest dat mijn voorganger een motie aangenomen gekregen in deze kamer die zegt overwegen naar onorthodoxe maatregelen je mee. Investeerder wordt of dat je een partnerschap afgaand of dat je nationaliseert of wilde ideeën voor zorgt dat je mee investeert een echt weet wat is er nodig om dit mogelijk te maken want anders dan kunnen bedrijven niet dat eerder gezegd tegen elkaar niet op hun blauwe ogen vertrouwen.

[2:35:56] Ze vermelden als de vragen niet kochten worden. Dan gaan we niet halen. Zevenendertig wordt afgehamerd. En dan gaat het ook ten koste van uw eigen tweede termijn zeggen tegen de leden. Dus die gaat eraan. Dus even dat gezegd hebbende, mevrouw de minister.

[2:36:10] Voorzitter,

[2:36:12] dat we zorgen hebben over wat er in de wereld gebeurt. Daar zijn we het wel over eens of wij het of hij het maximale doen. Nou ik denk dat wij een heleboel doen. De vraag is altijd of ik meer kan zijn. En daar heb ik ook met de eer thijssen. Voorzitter, hebben wij kunnen wij mooie gesprekken over hebben en we delen de ambitie dat we heel veel stappen moeten zetten en dat het een knap ingewikkeld proces is.

[2:36:36] Het is wel zo dat de cap bij de berekeningen toch even enige nuancering nog niet alle maatregelen zijn doorgerekend. Dus ik denk dat het goed is dat we ons daar bewust van zijn wil niet zeggen dat je er geen waarde aan kon toekennen aan het rapport. Dat moet je zeker wel doen. Moet ik weten wat er staat

[2:36:52] dus dat ten aanzien van de maatregel van van geest. Wij menen dat we met het repertoire dat we hier hebben. Het is repertoire dat wij de doelen kunnen halen. Als u wat meer wat meer gerichtere beantwoording wil van de verschillende onderdelen die van mevrouw van geest noemt dan doe ik dat in de tweede termijn. Dan kom ik daar nog even specifiek op terug.

[2:37:15] Van met deze knikt. Er is nu nog in interruptie van meneer bontebal

[2:37:26] details.

[2:37:27] Sorry ik had mijn vraag ging over de motie die me aangenomen heeft gekregen over onorthodoxe maatregelen om oversubsidiering of over stimulering te voorkomen. Maar misschien kan het anders ook een tweede termijn.

[2:37:38] Dat werd er gezegd.

[2:37:40] Ik dacht dat ik hem beantwoord had. Maar ik zal nog even specifiek die motie erbij halen om te kijken of ik een voldoende beantwoord hebt of dat hij al voldoende beantwoord is eerder.

[2:37:49] Meneer bond.

[2:37:51] Stel je hebt een steenfabriek in overijssel ergens aan de rivier midden van de provincie en daar is niet makkelijk koolwaterstof waterstof leidingen te leggen en de elektriciteits cowboys ook moeilijk op korte termijn te installeren.

[2:38:08] Dan gaat die c o twee heffing heel buiten mee plagen. Geen oplossingen.

[2:38:12] Daar gaat die vraag ook over die accounts clausule voor wat gaan we met dat soort type bedrijven doen is het dan toch pech gehad. Je koopt de eerste tijd. Maar wat dispensatie recht. Maar het gaat de koepel. Geef het ook zoveel pijn doen begrijp het gewoon kapot is dat

[2:38:26] wat kabinet wil of gaan we toch nadenken over bedrijven die gewoon echt geen

[2:38:32] opties hebben en mijn tweede vraag is meer een informele gaat u nog terug komen op die zeg maar dit dit faseren van die maatwerk afspraak.

[2:38:42] Maar ik wel benieuwd naar uw al die vraag.

[2:38:44] Ik ga nergens op terug komen. Maar ik zal hem door geleden naar de minister van economische zaken en klimaat.

[2:38:54] We hebben een proces ontworpen in korte tijd wat van grof naar fijn gehad

[2:39:00] waarbij wij hebben ingezet op de middelen die hier niet allemaal gaan herhalen. Subsidie, normering, beprijzing en de maatwerk afspraak

[2:39:08] gaandeweg in dit proces zien wij dat we tegen knelpunten dilemma´s hobbels aanlopen die wij moeten gaan oplossen met elkaar.

[2:39:16] Allereerst is dat ook een sturing vraag waar ook die hier ergens en een paar anderen van u ook al naar verwezen. Er gebeurt zoveel in de klusjes gebeuren gebeurt van alles in de infrastructuur gebeurt van alles spellen netbeheer van hun capaciteit bij de bedrijven zelf.

[2:39:31] Dus wat wij gaan doen is een nationaal programma verduurzaming industrie inrichten en dat is niet zomaar een uitspraak. Het is echt

[2:39:41] bewust bedoeld om de sturing veel strakker te doen dan we tot nu toe voor elkaar krijgen om dat zoveel verschillende partijen betrokken zijn.

[2:39:49] Dat gaat ook dit soort dilemma´s naar voren brengen. Dat gaat zichtbaar maken. Waar dan zeg maar wat de volgorde is eigenlijk van hoe bedrijven aangesloten worden op die nieuwe bek kwam bijvoorbeeld

[2:40:01] en de dilemma´s en de keuzes die daarbij dan voorbij komen. En ik kan me voorstellen dat dat we daar gewoon met elkaar nog een goede

[2:40:09] goede beleids oplossing voor moeten

[2:40:12] maken.

[2:40:14] Ik ga me er niet toe verleiden om nu uit de losse pols mijn antwoord te geven. Er zijn zoveel verschillende aspecten die spelen gaat over het soort bedrijvigheid heeft heel erg te maken met andere discussiepunten die een kamer naar voren bracht bijvoorbeeld over wat voor soort economie willen hebben, waarbij ik niet degene ben die het gaat ontwerper. Maar we kunnen wel wat meer contouren schetsen van wat we zien gebeuren en dus ook de goede keuzes maken. Dus dat speelt mee.

[2:40:37] Misschien moeten in sommige gevallen wel zorgen dat bedrijven helpen te verplaatsen. Misschien moeten we in sommige gevallen wel die de buis omleggen omdat er heel veel mogelijkheden zijn. Het gebied wat misschien niet voldoende op de kaart. Staat u. Er zijn verschillende manieren waarop je naar kan kijken. Dat komt voorbij en dat programma en ik denk dat het goed is dat we daar nog een keer op terug komen specifiek.

[2:40:56] Geen goed idee.

[2:40:58] Ten aanzien van de vergeet vergeten, vergeten bontebal.

[2:41:03] Ja, mevrouw de minister wordt er vragen over de schimmel.

[2:41:08] Volgens mij was de vraag over de planning en de fasering van de maatwerk afspraken gaan als het goed is als het lukt voor het eind van dit jaar vijf keer een expression of prince pols aan met bedrijven en dat is echt wel een commitment

[2:41:22] van het van het traject watje ingaat met elkaar. Dus dan ga je informatie delen trouwens ook nog het een en ander voor regelen. Je mag niet zomaar informatie delen.

[2:41:29] Dus dat moesten we ook op een goede veilige manier manieren organiseerden. Ze komen de hele tijd tegen die goed moeten regelen en dan willen we volgend jaar hebben op de planning om dat te verdiepen naar de intentieverklaring en daar krijg je veel meer concretisering. Dan heb je ook de business case op tafel en dan komen er ook toetsingen komen er voorbij en ik verwacht dat ik volgend jaar.

[2:41:50] Ik moet even oppassen met het aantal.

[2:41:53] Dat had ik niet zo hardop gezegd. Maar tussen de tien en twintig. Dus ik vertrouwd tussen de tien en twintig echt intentieverklaringen. Maar dan zijn we op weg gaan dan ligt er dan met bijvoorbeeld met een bedrijf waar we nu al heel intensief mee praten. Praat ik ook met met de uiteindelijke verantwoordelijke. Dat soort zaken door. Dus dat dat daar zit veel meer commitment achterban.

[2:42:14] Jawel. Meneer bontebal.

[2:42:17] Die fasering gaat. Wat mij betreft niet alleen over wanneer zijn de naam bepaalde type afspraken gemaakt want dat suggereert toch ook nog een beetje dat het een soort eindproduct meteen in stil. Volg. Mijn groene industriepolitiek gaat precies juist over dat doorgaande gesprek. Volgens mij.

[2:42:33] Ik krijg het terug dat het voor sommige bedrijven echt lastig is op dit moment omdat er zoveel aanvullende eisen zijn als het gaat om z z s. Dat komt voornamelijk uit ind waardoor zijn sommige behalve wanhopig beginnen te worden of ze uberhaupt wel toekomen aan cement maatwerk afspraak. Ik zou het zonde vinden als

[2:42:54] als deze te teveel extra eisen nu al gesteld worden, waardoor het niet lukt om met dit soort bedrijf wat u net schetst die bedrijven willen. Dat is ook mijn ervaring. Ze willen, maar dit moet ook nog een beetje redelijk zijn dat ze dat ze mee kunnen maken en ik kan me ook goed voorstellen dat je die aan een andere aspect waarvan we al hebben gezegd dat ze ook in moet die wederkerigheid die in de loop van het proces als onder dat onderdeel van het voortgaande gesprek dat jullie dan

[2:43:21] later inbreng, maar wel dat je nu focus houdt op de belangrijkste onderdelen en ik zou zeggen dat ze in eerste instantie is dat

[2:43:28] de uitstoot van broeikasgassen omlaag en eventueel stikstof erbij.

[2:43:33] Let erop dat we een derde persoon blijven spreken. Mevrouw de minister.

[2:43:38] Voorzitter, ik ben het eens met die bontebal grof naar fijn en ik denk dat dat de manier is om het te doen. Dus ik onderschrijft.

[2:43:46] Allereerst balkenende in de tassen pakken.

[2:43:49] Dankuwel. Voorzitter en dank aan de minister voor de vergoeding van de vragen. De minister die gaat over de flexibele afname van elektriciteit en ze zei het is onderdeel van de gesprekken zij ook van het woord nieuw kenmerk van van de afspraken is.

[2:44:09] Wat mij betreft moet het verder gaan dan onderdeel van de gesprekken zijn. Dus ik zou graag een toezegging van de minister willen dat dit onderdeel wordt van de maatwerk afspraken dat hij die flexibele afname van elektriciteit een onderdeel wordt van de maatwerk afspraken, omdat ook de elektriciteitsproducenten aangeven dat het ongelooflijk belangrijk is om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen.

[2:44:35] Volgens de minister wordt er een toezegging of een motie.

[2:44:40] Voorzitter, het eens bekijken dat vooral klussen niveau omdat het vaak over een cluster van bedrijven gaat die daar dan op die capaciteit

[2:44:49] aangesloten zijn.

[2:44:52] Kunt niet eens een toezegging wakker. Net als hem.

[2:44:56] Voelt.

[2:44:57] Dank u. Voorzitter, ik had nog een vraag gesteld over de maatwerk afspraken de scope drie emissies ook meegenomen worden en zo zijn er sommige chemische clusters die daar al heel ver in zijn broek cameron doet dat hemel heeft meegenomen en zo duurzaam mogelijk is en ik was benieuwd hoe dat dan mee wordt genomen in de maatwerk afspraken om dat bij andere partijen bij te krijgen.

[2:45:18] Bedankt voor de korte puntige vraag, mevrouw de minister,

[2:45:21] We hebben voorzitter, en ik geloof ik weet niet of het van de zomer hebben een brief gestuurd met dat van afweeg kader. Wij hanteren dat is een brief naar de kamer gaan met de onderdelen en daar staat ook in dat gesprek voeren over drie. Het is alleen niet direct gekoppeld aan een doel omdat het heel erg verschilt per bedrijf hoe realistisch het is om daar afspraken over te maken. Maar het ligt zeker op tafel en gezien alle andere drug die er is. Op drie emissies hebben bedrijven vaak ook zelf belang bij om de dilemma´s die ze daar ervaren. Om met ons te delen en te kijken naar oplossingen.

[2:45:50] Dankuwel. De beantwoording. Ga naar de knelpunten. En als ik het goed heb.

[2:45:55] Voorzitter, eerste knelpunt wat ik al aankaarten heeft te maken met de sturing op alle verschillende activiteiten die er plaatsvinden en wij hebben dus we hebben van de zomer de minister jet en ik een extern bureau de opdracht gegeven om het huidige beleid en alle programmas is naast de meetlat van onze ambitie te leggen en te kijken wat wat er nog te doen is en welke knelpunten we ervaren en dat was verhelderend. Want we weten het allemaal wel maar het is heel fijn als het bij elkaar gebracht is

[2:46:25] en mede op basis daarvan had met inhoudelijke keuzes te maken die die ook voor een deel ook door de leden wordt genoemd, maar ook met de sturing met de governance, met de samenhangt, met bijvoorbeeld ook de tijdpaden moeten aansluiten

[2:46:39] van bijvoorbeeld opleveren infrastructuur om maar iets te noemen. De beschikbaarheid van waterstof en dat soort zaken. Wanneer moeten zijn. Wanneer kan je dan je je nieuwe plannen openen en aansluiten en daarom werken we aan het nieuwe overkoepelende programma, nationaal programma verduurzaming industrie, wat ook met verschillende vragen verschillende bewindspersonen daarbij te laten aansluiten. Dus voor een deel ook even de antwoord op de vraag van de bontebal over de eisen van de ind. En dan wordt het ook heel concreet aan tafel waar die hobbels zitten.

[2:47:11] Het doel is dat we daar nog wat strakker gaan gaan sturen en dat we alles wat eruit voortkomt dat ook zijn weerslag hebben de circulaire economie bedoel denkt dat we dat we kijken naar in dat programma voor duurzame industrie. Dat is niet alleen onze maatwerk afspraken. Dat gaat verder dan zullen ons focussen maatwerk afspraken. Maar bijvoorbeeld ook een cluster zes mkb andere ontwikkelingen zullen ter sprake komen wat ik in ieder geval doen. Ik heb nu een beetje grof maar een beeld van het eerste fase van het programma is een routekaart op te leveren routekaarten nationale routekaart voor de verduurzaming van de industrie waarin je het ontwikkel pad kan schetsen en dus ook kan laten zien wanneer welke randvoorwaarden aanwezig moeten zijn

[2:47:55] en ik hoop daarmee nog iets meer om resultaten te kunnen gaan sturen. Voorzitter,

[2:48:00] wij samen

[2:48:02] hier ergens vroeg naar een hogere frequentie van de kwartaalrapportages. Voorzitter, we hebben naar aanleiding mede naar aanleiding van een motie van de heer van haga hebben we afgesproken om in ieder geval halfjaarlijks een rapportage aan uw kamer te sturen. Mocht dat nodig mocht blijken dat dat niet actueel genoeg is dan zal ik uiteraard tussentijd kijken of er toch nog wat informatie kunnen verstrekken.

[2:48:26] Maar op dit moment lijkt dat de goede frequentie

[2:48:30] die ervan haga vroeg ook

[2:48:33] of ik voldoende serieus. Luister naar wat bedrijven nodig hebben en dat we de bureaucratie voor bijvoorbeeld vergunningen aanpakken. Ja, we zien dat de de bureaucratie van vergunningen. Dat dat inderdaad een remmende factor kan zijn als je kijkt vanuit het perspectief van tempo. Maar het heeft ook een waarborg voor inspraak en zorgvuldigheid. Ze moet een goede balans vinden.

[2:48:57] Wij doen het nodige al in de proberen procedures stappen te integreren hebben bijvoorbeeld ook een expertteam ingezet om de gemeentes om te helpen de regionale overheden te helpen bekijken wanneer we de rijkscoördinatieregeling kunnen inzetten. Dus we doen het nodige nodige. Maar ik ik wil de hele keten van vergunningverlening. Die zal ook in het programma voorbijkomen wil bekijken zijn dan de maatregelen die wij nu treffen voldoende. Of is er misschien dan toch behoefte om nog wat aanpassingen te doen aan het wettelijk kader waar we over gesproken.

[2:49:31] Ik weet niet hoe haalbaar is, maar we zullen het in ieder geval bekijken

[2:49:36] hoe haalbaar bedoel ik dan ook of dat wettelijk mag en of we daar niet tegen grenzen van europees recht aan lopen.

[2:49:44] De eer van haga vroeg ook naar de knelpunten of ik alle knelpunten kon oplossen komen in die routekaart voorbij. We hebben al een routekaart elektrificatie naar de kamer gestuurd. Een brief daarover maar en volg mij bedoelde hij met name die vragen over de elektrificatie en daar hebben we een antwoord op gegeven

[2:50:07] hier ergens vroeg nog komt precies op tijd binnen. Voorzitter, of we niet beter moeten gaan prioriteer dat er teveel overleggen zijn en ik ben het met hem eens dat de structuur best wel onaf dat hij groot is. Divers is en dat is ook de reden dat wij het nationaal programma verduurzaming industrie willen inrichten om daar een oplossing voor te organiseren.

[2:50:32] Dat was een blokje knelpunten zijn de vragen van erkelens.

[2:50:36] Voorzitter, nationaal programma industrie kan de minister ook meer schetsen over de tijdslijnen erbij. Want ik ben wel bang dat er weer een programma gaan opzetten en daar al een jaar mee bezig zijn letters uit mijn tent.

[2:50:47] Daarom ook het idee van willekeurige geen olie mannetje of vrouwtje is om knopen door te hakken met projecten die machine op de rol staan.

[2:50:54] Mevrouw de minister,

[2:50:55] We gaan heel praktisch te werk. We moeten zorgen dat we dat we snel schakelen en en als roept inderdaad bijvoorbeeld op de clusters ofzo dat haar of bijvoorbeeld op een team bezig is met maatwerk afspraken dat we daar extra versterking nodig hebben, dan moeten we dat doen. Dat overwegen we de eerlijkheid gebied wel. Voorzitter, dat ik iets moet zeggen over capaciteiten niet altijd beschikbaar is. Dus de wil is er en de wens is er maar het is niet altijd zo snel zoals wij willen zijn. De mensen verhandelen die dit kunnen. Maar we doen ons best.

[2:51:20] Wel herkend,

[2:51:22] Vervolg vraagt erop. Dus dat snap ik. En die beperkingen zullen we ook de komende jaren houden drinken op een krappe arbeidsmarkt in ieder geval maar gaat de minister dan wel via het nationaal programma daarheen prioriteren en ik kan me voorstellen. Je gaat kijken naar bedrijven. Wie het heel nodig is om hier te kunnen blijven concurreren met andere bedrijven wereldwijd op bedrijven die grootste stappen kan zetten. Dus aan de hand van welke criteria er een prioriteren.

[2:51:45] Mevrouw de minister,

[2:51:48] Hij was een operationele vraag. Want voorzitter, ik denk dat het goed is dat we transparant zijn over over wat wij aanpakken in dat nationaal programma verduurzaming industrie en ik zal de kamer daarover informeren en misschien dat naar aanleiding daarvan. Dan kunnen kijken welke vragen dan nog arresteren.

[2:52:04] Gaat u ons vermoorden?

[2:52:10] Ik heb voorzieningen voor gesouffleerd. Begin volgend jaar

[2:52:17] en de eerlijkheid gebied. We zijn niet te koop op die manier aan het werk alleen nog niet zodanig dat ik het in een hele mooie forum aan uw kamer kan presenteren, maar we zijn er al mee aan de slag om het in te richten en zo te werk.

[2:52:27] Meneer evans zit erin te luizen.

[2:52:30] Ze gaan snel zo voorzitter, om duidelijk te maken dat ik snap wat de minister zegt en volgens mij moeten we s kamer realistisch deadlines vragen of sommige zaken. Soms worden we misschien heel enthousiast altijd aan deze zijde van deze ronde tafels. Ik kan beschrijven. Maar waar het vooral om gaat is dat al veel projecten op de rol staan. Sommige bedrijf aan de slag. Willen we dit ook gehad of energiebesparingsprojecten industrie. Het zal wel goed zijn dingen die uitvoering te kijken of de knopen doorhakken door een pragmatische manier en ik snapte pas begin volgend jaar uitgebreid uit elkaar kunnen zetten. Maar misschien zou het goed zijn om die brief dit jaar op een andere vorm aan te kunnen kijken of er wel concreet de stappen die gezet kunnen worden, kunnen versnellen.

[2:53:11] Zo visum meer een u vormige tafel ben van een andere generatie. Wij hebben geleerd letters en zo.

[2:53:18] Voorzitter, ik kan de we kunnen in de brief al iets daarover meenemen. Voorzitter,

[2:53:24] Zowel mevrouw de minister

[2:53:26] nu boeken,

[2:53:28] Ik twijfel een beetje want we hebben er maar vier. Maar ik ga het toch doen want ik ik wil eigenlijk voortborduren op de vraag van de heer erkens. Ik maak me een klein beetje zorgen over hoelang het allemaal duurt gewoon even heel eerlijk zijn. Ik snap dat het tijd kost, maar we zijn al tien maanden bezig en nu geeft de minister aan. In januari komt komt er een brief. Dus ik ga het zo doen. Ik heb een van de punten die ik in in dat vijf puntenplan presenteerde maakt een plan geef de industrie duidelijkheid over de toekomst. Nu hoor ik de minister zegt daar zijn we mee bezig. Er komt een nationaal plan kan de minister even reflecteren op de de vragen die er in dit debat die ik stel aan de hand waarvan welke criteria komen er onafhankelijkheid van andere delen van de wereld is er een van, maar ook kijken naar twintig, vijftig. Wat voor economie hebben we en welke bedrijven passen daar in het energiesysteem van twintig, vijftig is dat een criterium kan de minister in dit debat even aangeven waar ze aan denkt, want op die brief moeten we wachten tot januari twintig, drieëntwintig.

[2:54:34] Mevrouw de minister,

[2:54:35] Voorzitter, dit is een n

[2:54:38] korte vraag. Maar het is een hele grote vraag.

[2:54:43] We zijn bezig met perspectief perspectief verhaal visie perspectief op de economie van tweeduizendvierhonderdvijftig. Ik worstel nog even met het moment dat je het vergezicht twintig, vijftig pakt dan

[2:54:54] is misschien alles gerobotiseerd. Ik weet het niet eens zo ver weg dat ik niet precies weet hoe de wereld er dan weten we niet hoe de wereld er dan uitzien. Dus moet ook wel een beetje realistisch zijn, maar we voelen wel de noodzaak om als kabinet duidelijkheid te geven wat meer duidelijkheid menu hebben en dat heeft ook te maken met hoe wij zijn ontstaan als als de economie. Nederland is ontstaan. Dat heeft ook te maken met de fossiele brandstoffen met gas infrastructuur, ook al eerder door een aantal van uw leden opgemerkt en we gaan naar een nieuwe infrastructuur gaan,

[2:55:23] maar we zitten in een andere wereld.

[2:55:25] De contouren. De criteria die die daarbij of de randvoorwaarden die daarbij bepalend zullen zijn, zullen enerzijds te maken met de doelstellingen die we vermoord hebben, namelijk rondom klimaatneutraliteit circulariteit in twintig, vijftig. En ondertussen stappen die we daar in willen zetten. Wij zien een hele grote rol voor digitalisering. Daar willen wij ook koploper in zijn. Dus dat vraagt dan ook iets voor onze digitale infrastructuur en alles wat erbij hoort, maar ook voor de digitale vaardigheden en de opleidingen die we daarvoor organiseren. Ze is heel komt erachter.

[2:55:54] Maar wat we niet wat eigenlijk veel prominenter op tafel is gekomen. De laatste tijd is dat we ons steeds meer realiseren dat onze strategische autonomie daarbij misschien nog wel veel bepalender gaat zijn in onze economische veiligheid

[2:56:07] even uit de losse pols. Dit zou een soort kader moeten zijn. En dan zou ik nog eigenlijk een stap daarvoor willen zetten en waar zijn we dan als nederland eigenlijk heel erg goed in. Wat is onze identiteit. Dat is van nature zeg maar onze kracht. Want je moet niet iets gaan willen zijn wat je niet bent dat dat werk nooit dat gecombineerd met elkaar. Dan kom je wel tot een contouren van iets van een richting.

[2:56:31] Is regering.

[2:56:35] Dankjewel. Voorzitter en dank voor de aan de minister voor de beantwoording van de vragen. Ik ben ik ben ik ben wel blij met het met het antwoord. Ik ik wil hem wel even ook scherp ook weer in de vorm van een toezegging als kan en hoge koorts anders een motie. Maar u noemde klimaatneutraliteit via uw voorzitter en circulariteit. Want dat is je gaf ook aan van ik weet niet hoe de wereld er in twintig, vijftig uitziet. Dat klopt deels wat we wel met elkaar afgesproken hebben inzet in tweeduizend twintig, vijftig begin zit dat we klimaatneutraal zijn en dat we circulair zijn. Dus kan niet toezeggen dat dat in ieder geval wel de twee criteria zijn.

[2:57:18] De minister. Dat zeg ik toe omdat we dat al in ons beleid hebben verankerd.

[2:57:26] Zijn er nog vragen over. Knelpunt is zo te zien. Niet. Dan gaan we naar de doelstellingen.

[2:57:32] Alstublieft. Mevrouw de minister,

[2:57:35] voorzitter van de heer balken was of

[2:57:40] redelijk vinden dat de industrie en twintig, dertig verantwoordelijk is voor de helft van de c o twee uitstoot in nederland en volgens mij heb ik die vraag al beantwoord. De industrie stoot nu ruim drieënvijftig megaton broeken kast gas uit en dat is eenendertig procent van de totale uitstoot moet uiteraard verder omlaag. Daar hebben we helemaal geen discussie over

[2:58:00] en de mikken op zestig procent reductie in twintig, dertig.

[2:58:07] Dat is volgens mij. Daarmee heb ik volgens mij al eerder gezegd dat die doelstelling wat dat betreft niet uit elkaar liggen.

[2:58:13] Ik heb net een toezegging gedaan waar je naar vroeg over de klimaatneutraliteit.

[2:58:23] Ik vraag me af. Voorzitter, vroeg mij te vragen beantwoord van de bontebal net in het verlengde van een aantal andere vragen over die fasering in de maatwerk afspraak.

[2:58:34] Ik ga er heel snel doorheen.

[2:58:37] Dat is ook de bedoeling.

[2:58:38] Minder

[2:58:41] voorzitter

[2:58:44] naam scandeert thijs. Die vroeg wat die vroeg of we een reactie op de motie voor de gezondheidsrisico´s. Of we die mee kunnen nemen in de afspraken met tate vroeg me al eerder aangegeven aan de heer thijssen. Voorzitter, voorzitter, dat de voorwaarden op milieu en gezondheid gekoppeld zijn aan de vergunningverlening en dat de provincie of de gemeenten daartoe bevoegd gezag is dus via de bestaande vergunningverlening wordt er al uitvoering gegeven aan die aangenomen motie van die van mevrouw leijten en van raam

[2:59:13] en ik heb ook aangegeven aan uw camera altijd in de maatwerk afspraak met tate afspraken worden gemaakt over de c o twee reductie en de verbeteringen aan milieu, de leefomgeving en de gezondheid impact.

[2:59:24] Dus ik ik weet niet of er nog aanvullende vragen zijn. Maar dan zal ik het zo horen en de vraag van de partij voor de dieren. Voorzitter was of nederlandse industrie. Volgens de ministers haar eerlijke bijdrage levert aan de nederlandse klimaatdoelen het parijsakkoord. De industrie moet volgens de indicatieve doelen in twintig, dertig, vijftig tot zestig procent emissies te reduceren. Dat zit in onze doelstelling. Wij menen dat wij daar hiervan de goede beleidsdoelstelling hebben geformuleerd en onze actie maximaal inzetten om dat te behalen.

[2:59:56] Dank u wel, mevrouw de minister een vriend had die een turbo stand kent. Dat is heel prettig. Ik heb net mijn ook niet. Vraagt om verduidelijking vertelde ze. U mag nummer vraagt een fortuin herstellen als er maar kort en krachtig is.

[3:00:07] Dankuwel. Voorzitter, de minister had er net over zestig procent en mijn vraag is hattie is het zestig procent reductie in de industrie? Of had hij het over het algemene? Dankjewel.

[3:00:16] Mevrouw de minister,

[3:00:22] Zestig procent noemde ik ten opzichte van negenennegentig

[3:00:25] maar ineens die klopte zodat het zat te twijfelen. Voorzitter,

[3:00:33] Mevrouw akerboom, partij voor de dieren,

[3:00:35] Voorzitter dankuwel. Ja. Het is al een paar keer aan de orde geweest. Volgens het rapport van de sheriff ligt nederland niet helemaal niet op schema zestig procent reductie te halen in twintig, dertig komen in het meest gunstige vogels mij uit op eenenveertig procent en helemaal niet. Cesar s eigenlijk praktisch stil ligt, vraag ik me af hoe de minister dan toch nog tot zestig procent gaat komen of ze daar al een soort visie op heeft ontwikkeld.

[3:01:00] Mevrouw de minister,

[3:01:02] Voorzitter, het gaat hierover de industrie en de doelstellingen die de industrie gaat halen. Het klopt dat als je dat gif rapport kijk dat gaat over de bredere gebieden waar emissies zijn. Ik ik neem je de verantwoordelijkheid voor de industrie en daarom wordt in ieder geval de doelstelling als realistisch gezien wil niet zeggen dat we niet het maximale moeten doen om te zorgen dat we daar nog een stapje bovenop.

[3:01:29] Thriller tijdens de zaal gaat verlaten. Sorry voor de overlast voor akerboom is duidelijk zo.

[3:01:37] Voorzitter, ik heb dat rapport ook gelezen dat er ook een hoofdstuk in expliciet over de industrie in. Daaruit heb ik nog niet genoeg vertrouwen in dat we dat in twee duizend dertig gaan halen. Dus ik kijk heel erg uit naar de maatwerk afspraken. En wat daar uitkomt.

[3:01:50] Hoewel ik hoor er niet echt een vraag. Dan kunnen we naar het laatste blok die data aan overgewicht.

[3:01:57] Mevrouw de minister,

[3:02:01] Voorzitter,

[3:02:04] misschien even een paar overige. Ik heb aangegeven dat ik een brief sturen aan de kamer

[3:02:11] om aan te geven wat ik met wat ambitie is voor de industrie om in deze om in ieder geval de vraag van die ergens in dier dassen om door deze acute crisis fase heen te komen en daar zullen we ook zo breed mogelijk kijken naar oplossingen. Want ik denk dat het goed is dat we met elkaar herijken. Dat dat schetst ook net. En in een andere vraag kwam ook naar voren of ik dan ook bijvoorbeeld wil kijken naar de arbeidstijdverkorting. Ik weet niet met wie die vraag stelde, maar in dit verband zal ik dat meenemen in die brief

[3:02:43] die in de reactie op die motie aan uw kamer wordt gestuurd.

[3:02:49] Vervolgens voorzitter vroeg die tassen of we van plan zijn om in brussel te pleiten voor een gezamenlijke europese groene industrie aanpak. Zo. Nee, waarom niet. Maar ik zou zeggen ja want ik herhaal mezelf nu maar door de huidige situatie is zijn we genoodzaakt om breder te kijken omdat zeker internationaal werkende bedrijven uiteindelijk ook een business case en n berekeningen maken van waar de kosten acceptabel zijn. En dan zie je dat we op dit moment is de concurrentiepositie verliezen ten opzicht van amerika, maar ook in bepaalde opzichten azië

[3:03:32] en in sommige gevallen is dat misschien prima, maar in andere gevallen helemaal niet. Dus die afweging moeten met elkaar goedmaken of we daar iets wat we eraan kunnen doen

[3:03:42] wat we willen en wat we daar aan kunnen doen.

[3:03:46] Voorzitter, heel mooie vraag van meneer bontebal of niet protestants bezig zouden zijn

[3:03:51] en wat meer katholieken te werk moeten gaan

[3:03:54] als het gaat over vergeving. Ik vond het een mooi verhaal. Maar het ging over staatssteunregels.

[3:04:00] Ja dan zijn we misschien wel

[3:04:03] toch wel heel netjes want wij houden ons aan de regels en dat vind ik echt mooi. Nederland. Dat maakt tot een goed vestigingsklimaat hebben en we houden ons gewoon aan de regels.

[3:04:11] Staatssteun is in beginsel verbod verboden, tenzij je goedkeuring vraagt bij de commissie.

[3:04:17] Als je staatssteun verleent zonder voorafgaande goedkeuring. Dan is het ongeoorloofd en dan kan je ook een boete krijgen en noem maar op

[3:04:24] het doel daarvan is dat we hem niet een ongelijk speelveld krijgen in europa en dat is voor nederland heel belangrijk geweest in ons economisch beleid. Dus ik wil er voor vechten om dat te behouden en ik weet dat het in een aantal gevallen onder druk staat. Maar als er dan zelf niet aan de afspraken houden, wordt het ingewikkeld.

[3:04:41] Voorzitter vraag van de heer erkens over de besparing stonden die we nu alleen bij schaarste inzetten en verwees daarbij ook naar b h g. Bescherming, herstelplan gas

[3:04:55] die besparing sam. Er is een maatregel die bedoeld is in de situatie waar een tekort is en de markt het niet zelf kan oplossen en de bedoeling is om dan tijdelijk gas te besparen, zodat je de vraag en aanbod weer in evenwicht brengt de regeling wordt ontwikkeld in het kader van de wag is dus geen maatregel die gericht is op structurele energiebesparing. Overigens is het wel zo als je het wel zou doen dan zou je de gasmarkt ook verstoren moeten oppassen, zegt een nood instrument.

[3:05:22] Het is wel zo op dit moment het gas gebruikt of bedrijf al danig is gekrompen percentages vijftig procent komen voorbij. Het verschilt ook per sector per bedrijf, maar er wordt op dit moment al veel bespaard.

[3:05:35] De vraag van die ervan ging over of of ik het ermee eens was dat de sluiting van de fabriek desastreus zou zijn en of ik me wil inspannen dat er naar een andere wordt gekeken. Die werkt voor alle partijen.

[3:05:53] Ik ben ook bij de bijeenkomsten geweest voor en ik heb ook de schop in ontvangst genomen van de fnv onder ons echt heel hard inspannen voor tata die voortijdige sluiting zei bepleit heel erg dat de voortijdige sluiting van de fabriek fabrieken heel serieuze consequenties heeft voor de continuïteit van het bedrijf

[3:06:12] dat baart me ook zorgen aan de andere kant overtreedt tate wel een europees voorschrift. Het vermijden van de uitstoot van rauwkost

[3:06:20] het bevoegd gezag en dat is de provincie noord holland. Die gaat daarover andy kan handhavend optreden, aldus overtredingen zijn van milieuvergunning en sluiting is dan een mogelijk handhavings instrument, maar dat heeft wel vergaande consequenties.

[3:06:34] Ik weet dat het bevoegd gezag de provincie op dit moment samen met de omgevingsdienst nader onderzoek doet naar de proportionaliteit van zon besluit en ik wacht af. Het is niet aan mij op deze plek om daar nu een standpunt over in te nemen. Maar ik roep wel alle partijen op

[3:06:51] om alle belangen die er zijn en dan gaat het over gezondheid, verduurzaming, milieu en werkgelegenheid. Om die zorgvuldig af te wegen

[3:06:58] en ik vond mijn plek zal me inspannen om zo snel mogelijk een duurzame schoon staalbedrijf in ijmuiden te helpen realiseren vanuit het handeling. Ze betwijfelt de overheid heeft.

[3:07:09] Voorzitter, de heer thijssen vroeg waarom er niet een verplicht percentages voor het recyclen van staal en beton is

[3:07:17] als een gelijk speelveld. Mooi vraag.

[3:07:21] Als we een gelijk speelveld willen realiseren,

[3:07:24] zouden we eventuele verplichte percentages in europees verband moeten doen

[3:07:28] en het nationaal programma circulaire economie van de staatssecretaris van i m weduwe komt binnen afzienbare tijd naar uw kamer zal ingaan op de aanpak van de circulaire economie en recycling is daar een onderdeel van. Dus misschien is het goed om toch nog even dat programma af te wachten.

[3:07:44] Vermoed dat dat niet lang duurt voordat dat aan uw kamer wordt verzonden.

[3:07:49] Mevrouw akerboom vroeg wanneer ik met stikstof doelen zou komen voor de industrie

[3:07:59] voor andere sectoren, voor onder andere de sectoren industrie en mobiliteit.

[3:08:05] Die doelen zullen vervolgen en tegelijkertijd met de regionale doelen voor nh drie andere stikstofuitstoot na één juli twintig, drieëntwintig definitief worden vastgesteld.

[3:08:14] Dat is allemaal gedeeld met de kamer in een brief van de minister van biz van fnv en stikstof en natuurlijk of voor negen september

[3:08:22] even voor de volledigheid. Het is overigens wel zo dat industrie. Ik wil het niet helemaal afdoen. Maar twee procent van de stikstof

[3:08:30] depositie voor haar rekening,

[3:08:33] maar desalniettemin iedereen zal zijn, evenredige bijdrage moeten leveren.

[3:08:38] Voorzitter, eerdmans en die grinwis vroeger reflectie omtrent

[3:08:44] dat het omvallen van de industrie door hogere gasprijzen een kettingreactie kan veroorzaken en ik deel die zorgen dat heb ik ook al eerder uitgesproken

[3:08:52] en ik kon daar dus binnenkort op terug.

[3:08:58] Wat ben ik kocht. Volgens minister.

[3:09:00] Dit is de voorzitter, dit komt in die brief rondloopt motie dat ze omtzigt.

[3:09:11] Ook de andere vraag van de heer grinwis gaat daarover dus die komt ook in die brief terug. Die vroeg wat ik ging doen voor de bedrijven die grote zorgen hebben op dit moment

[3:10:09] staatssteun technisch mogelijk was.

[3:10:14] Voorzitter, nog een vraag over van de eerdmans of tata achter de afspraken staat over

[3:10:23] de koks gasfabriek in het the expression of prince pols al die afkortingen experts en principals. Ik heb alleen maar signalen dat zij dat nog steeds ondersteunen. We hebben regelmatig contact met elkaar en hebben we afgesproken dat we onderzoek doen naar de milieumaatregelen, voorafgaand aan de opstart van de nieuwe installaties en onderdeel van al die afspraakjes ook onderzoek naar een eerdere sluiting van de fabriek waar we het hierover hebben. We bekijken dat integraal milieu, maar ook impact op de bedrijfsvoering

[3:10:56] dus voor de zee voor de volledigheid. Ons doel is wel dat we de fabriek zo snel mogelijk laten verdwijnen.

[3:11:03] Een reclameblok in.

[3:11:05] Voorzitter, ik heb op een non verbale signalen. Ik ga door heer grimm is vroeg

[3:11:15] de industrie van groot economisch belang voor de regio. Tegelijkertijd hoe wordt omgegaan met de leefomgeving van de omwonenden.

[3:11:23] Kom tenminste een perspectief voor de regio sluiting van de industrie, zoals tata uiteindelijk toch nodig leeft. Sluiting van tata is op dit moment niet aan de orde.

[3:11:33] Zoals wij ook in de special principes hebben aangegeven, hebben wij gezamenlijk commitment om zo snel mogelijk schoon en groen staalbedrijf te realiseren en dat is het uitgangspunt.

[3:11:46] De heer eerdmans vroeg specifiek naar de maatregelen die de omgevingsdienst neemt ten aanzien van de recent geconstateerde verhoogde uitstoot die omgevingsdienst time toe op die emissie uitstoot en dan ook aan die omgevingsdienst om als onvoldoende verbetering is om die handhavings maatregelen te nemen en ik ben niet op de hoogte van de maatregelen die de omgeving omgevingsdienst nu.

[3:12:11] Ik heb nog een vraag te beantwoorden van mevrouw leijten

[3:12:17] die zij liggen er nou echt afspraken dat er miljoenen of miljarden worden overgemaakt na dit debat. Ik ga helemaal niets overmaken naar dit debat.

[3:12:25] Dus dat wilde ik even zeggen. Voorzitter, dan ben ik er doorheen.

[3:12:29] Dankuwel voor het mooiste beantwoording van de leden in chronologische volgorde bassin bontenbal de eerdmans

[3:12:38] meneer thuis.

[3:12:39] Voorzitter, de minister gaf aan dat het op europees niveau ook besproken wordt en ik was benieuwd hoe dat dan vormgegeven en de minister president gaf juist terug dat het een nationale aangelegenheid. Als dat het onmogelijk was om daar in europa afspraken over te maken. Dus ik ben benieuwd van

[3:12:57] hoe zorgt de minister hiervoor dat er afspraken worden gemaakt en dat is ook een duidelijke wens vanuit de industrie. Om dit in europa gezamenlijk op te pakken. Ook op dat gebied van de strategische autonomie, want het zit jij soms voor u gebakken in die waardeketen waar niet altijd even goed zicht op is en ik vroeg me af hoe dat zich verhoudt tot de nationale programma verduurzaming.

[3:13:19] Mevrouw de minister,

[3:13:23] We zitten in een situatie die vraagt dat we opnieuw bekijken of we wel op de goede instrumenten hebben om de balans te behouden. En dan moet je weer definieer wat de balans is en daarna. We ga ik mezelf herhalen.

[3:13:36] Europa is voor de grote industrie en ons domein zou ik zeggen dat kan je niet nationaal bekijk het dat speelt ook op de onvrede die er af en toe lijkt te zijn dat bijvoorbeeld duitsland iets meer zou doen dan dan frankrijk. Of heb ik vanmiddag een brief aan de kamer gestuurd met een vergelijking van de maatregelen die door de verschillende landen worden aangekondigd, wilde niet al te zeggen dat ze worden genomen.

[3:14:01] Wij doen dat op verschillende niveaus is het het gesprek in europa essentieel. Naar mijn idee om vat te krijgen op de ambities die wij hebben met elkaar om bepaalde industrie in europa te houden en ik weet daar hebben we nog geen vastomlijnd beleid over. Anders dan wat we nu hebben met de staatssteun kaders

[3:14:21] die hebben de tong heeft recent ook een aanvraag gedaan. Bij de verschillende lidstaten hebben wij ook een brief in antwoord op gestuurd die opening geeft voor het gesprek. Ik ben ook heel benieuwd wat hij ophoudt van wat speelt er in in het in het betreffende land. Wat zijn de gedachte? Waar zit de spanning? Bijziende zien jullie de risico´s? Zien jullie de oplossings mogelijkheden nabij hebben daarin aangegeven dat hij heel graag daarna erover in gesprek gaan, niet omdat we al weten wat oplossing is, maar wel dat we zien dat wij als nederland afhankelijk zijn van het speelveld in europa dat in eerste instantie en mocht dat heel ingewikkeld zijn of misschien wel. En daarnaast zijn duitsland en belgië ook belangrijk als je kijkt naar de chemicus bijvoorbeeld dan is de stad speelveld heel relevant en wij zijn een paar weken geleden nog in duitsland geweest met onze collega´s daar ook over de gedachte verkend van. Zouden we daar niet nog wat meer kunnen optrekken en er wordt overigens ook overleg gevoerd over de afhankelijkheid van de ketens tussen duitsland bijvoorbeeld nederland.

[3:15:19] Dank u wel, mevrouw bontebal.

[3:15:22] Ik was blij dat u iets zei over avanti, maar ook solide meneer de voorzitter, dat de minister iets over zijn over theologie daar blijkbaar over nadenkt. Ik las ook in die brief dat u dat minister vindt dat drie procent van het bbp en die moet en ook dat zeven procent van de bbp per dag bijdrage van de industrie er een deal. Dus ik ben blij dat jij zoekt concrete doelen bij aanhangt.

[3:16:14] Voorzitter, ik omarm dat zier. Er komt er binnen een afzienbare tijd komt er een brief over innovatie. Als hij door de door de kabinetten van breed wordt aangenomen. En daar wordt bepleit er met name deze richting ze maar eens even kijken of we er met zijn allen goed uitkomt, vraagt ook wel keuzes. Want als je gaat herijken, bijvoorbeeld op al die missies dan ze wilden er niet op vooruitlopen. Maar de lijn van gedachte van die bontebal. Die herkent.

[3:16:42] En wat staat er? Mevrouw de minister? Om afzienbare tijd?

[3:16:46] Voor het eind van deze maand. Dankjewel.

[3:16:49] Dossier.

[3:16:52] Meneer bontebal. Dat is allemaal goed beantwoord. Even kijken. Dan gaan we naar beneden.

[3:16:58] Ja. Even over de coke twee. Want het ging mij om die gezamenlijk verklaring en provincie tata en ministerie waarin die sluiting van cooks. Twee wordt wordt gevraagd en wordt opgeschreven en het belangrijkste is dat tate zich er tegen verzet. En u zegt twee, tweeduizend, zevenendertig. Het zou eerder moeten op mogen. Ik denk dat hij dat graag wil.

[3:17:17] We moeten bewoners hier mee omgaan. Wanneer gaat koos twee dicht.

[3:17:21] Mevrouw de minister,

[3:17:29] Wij spreken over door de verschillende scenario s met met data en daar zijn ze echt in liet om aan te geven wat haalbaar realistisch is voor de verbinding dit. Ik kan daar niet meer over vertellen want dat is echt nog niet om te delen. Maar er wordt hard gewerkt aan een realistisch en ambitieus plan om te zorgen dat het dat de doorvoer naar nieuwe technologie. Dat dat snel gaat.

[3:17:50] Nederlands.

[3:17:52] Voor tweeduizend, zevenendertig,

[3:17:56] tweeduizend, zevenendertig, zoals het nu.

[3:17:58] Volstaan, mevrouw de minister.

[3:18:01] Voorzitter jaar eerder dan tweeduizend, zevenendertig. Maar ik ga geen toezeggingen doen over tijd dat ik kon mee wanneer we de afspraken rond hebben.

[3:18:09] Beginnen.

[3:18:10] Nog een vrouw die.

[3:18:12] Die ook in mijn rijtje zat mag dat.

[3:18:14] Voorzitter zeker mag alles terwijl ze eigenlijk.

[3:18:17] Want het gaat over de handhaving op het gebied van het rapport van de omgevingsdienst zegt u dat ik daar kan ik niks over zeggen. Ik heb daar geen kennis van. Maar misschien kunt u wel toezeggen om daar even voor ons achteraan te gaan en mij daarover te informeren,

[3:18:31] Ik kan niet toezeggen. Mike leiden door naar de minister,

[3:18:35] mevrouw de minister,

[3:18:39] Dat ligt buiten de bevoegdheid van mijn collega staatssecretaris van i m w. Ik kan de vraag wel aan haar door leidde.

[3:18:46] Ik kan niet zelf die toezegging doen. Dat moet doen.

[3:18:48] Dan is dat bij deze gaat gaat dat gebeuren nu eenmaal. We gaan. Ik nam aan dat dijsselbloem michael de roman is gedood. Nog heel veel wijzer tot twee vragen van meneer balkjes en bleven liggen. Dus misschien kan de minister die alvast laten opsnorren. Gaan we nu naar me. Meneer thijssen luisteren.

[3:19:03] Dagvoorzitter de minister en ik waren allebei vanmiddag bij een bijeenkomst van de fnv waar we allebei een groene schep hebben gekregen omdat schop hebben gekregen omdat de schop de grond in moet en er moet iets gaan gebeuren bij tata anders gaan ze de doelen van tweeduizend twintig niet halen en er zijn grote zorgen over en mijn vraag was deelt de zorgen en gaat dat lukken dat groene staal in twee duizend dertig

[3:19:26] kunt u ons iets meer comfort geven.

[3:19:28] Mevrouw de minister,

[3:19:35] Voorzitter, vind ik een lastige vraag, want we hebben nu met elkaar en de intentie uitgesproken om met elkaar te werken aan groen staal. Wanneer dat volledig is gerealiseerd, gaf ik net ook in antwoord op de vraag van die eerdmans aan die tijd. Wat kan ik doen. Zodra ik het beschikbaar heb, zal ik het delen met de kamer.

[3:19:54] Meneer thijssen gaat dan niet mee akkoord.

[3:19:58] Je hebt er nog twee.

[3:20:03] Ik snap dat het moeilijk onderhandeld proces is, maar dit is precies waarom die staalarbeiders zoveel zorgen over of ze nog een baan hebben om dadelijk missen de boot blijven zitten met hun fossielen fabriek en gaat de hele boel dicht.

[3:20:16] Laat ik t anders vragen dan wanneer kan de minister dan een doorkijkje geven of het gaat lukken of niet

[3:20:21] is. Daar kan ze daar iets over zeggen. Mevrouw de minister,

[3:20:24] voorzitter voor in de experts of principes hebben aangegeven dat voor twintig, dertig.

[3:20:29] De eerste kookrubriek dichtgaat.

[3:20:32] Dus dat is wel een concrete afspraken kan delen en zodra wij die afspraak ook concreet hebben gemaakt. Ik moet eerlijk zeggen dat ik niet weet op welke termijn dat kan. Binnen afzienbare termijn wordt keihard aan gewerkt,

[3:20:46] zal ik het de naderde specificeer van de afspraken met de kamer delen en ik hoop dat u een van tweeduizend, drieëntwintig te doen. Dat doe ik maar snel voordat hij weer de knop.

[3:20:56] Dankjewel. In staat voor onze eerste kwartaal en er waren nog twee vragen van meneer. U wilde toch nog een vierde vrouw.

[3:21:04] Alsjeblieft.

[3:21:06] Het zou makkelijk zou zijn stijl dan druk ik op de knop.

[3:21:12] Want de zorgen van de staalarbeiders zijn groot, maar ook van de milieubeweging is groot. Dus hoe sneller

[3:21:18] de minister duidelijkheid over kan geven, des te beter

[3:21:21] en ik wil ook nog een vraag stellen over die twee fabriek. Want er is een aangenomen motie die zegt als er afspraken worden gemaakt en er wordt subsidie verstrekt. Dan moet er iets gebeuren voor de omwonenden

[3:21:30] en dat betekent dat misschien wel voordat

[3:21:32] dat groen staal. Er is al iets moet gebeuren met bijvoorbeeld die twee fabriek en daar gaat volgens mij de motie over dat alles er afspraken worden gemaakt over groen staal gaat over c o twee, dat ook

[3:21:44] een afspraak gemaakt met de fabriek over de andere luchtvervuiling gaan we eerder naar beneden brengen want op dit moment zegt het rivm zijn onacceptabele gezondheidsrisico s voor omwonenden

[3:21:53] en bijvoorbeeld ook een hele belangrijke fabrieken om gezondheidsrisico s te verminderen,

[3:21:59] is dat onderdeel van die afspraken.

[3:22:00] Mevrouw de minister,

[3:22:01] Jij voorzitter wordt aan gewerkt. Vandaag stond er een artikel in de krant dat vijftig procent van de pax is gereduceerd teruggebracht

[3:22:11] verliet,

[3:22:12] zeg ik zeg het fout. Voorzitter,

[3:22:17] Mensen op de publieke tribune dienen zich te onthouden van voorzieningen.

[3:22:21] Ik moet corrigeren. Ik moet ook niet citeren als ik niet de tekst voor en we hebben de roodnek die speelt nu al. Er wordt nu al worden nu activiteiten ontplooit en actie acties gedaan om die uitstoot terug te brengen en daarnaast hebben de gnoes taal spraken

[3:22:36] lopen beiden.

[3:22:44] Kocht me latijnse. De laatste meters.

[3:22:47] Dit snap ik. Die lopen. Beide zit er ook met plus en je hebt een goede stijl afspraken. De motie zegt als je goede afspraken maakt zorg dan ook dat eerder die andere dan c o twee vervuiling waardoor die omwonenden onacceptabele gezondheidsrisico s lopen dat die ook scherp naar beneden gaan want het zou toch heel gek zijn als er belastinggeld naar een bedrijf gaat

[3:23:07] en de vervuiling voor de omwonenden door blijft gaan.

[3:23:10] Dus daarom wil ik zeker weten snappen we allebei die motie en krijgen we dan straks maatwerk afspraken over tata

[3:23:16] die en groen staal mogelijk maken en zorgen dat die vervuiling van omwonenden scherm naar beneden.

[3:23:21] Dank u wel, mevrouw de minister.

[3:23:26] Voorzitter,

[3:23:27] het is goed om het nog eens te herhalen, want de zorgen delen waarvan ik denk dat het nu teveel heen en weer gaan tikken. Het is niet een welles nietes. We hebben serieuze zorgen over de gezondheidssituatie rondom data en dat heeft tata overigens ook maar het is knap ingewikkeld omdat heel snel terug te brengen. Zij hebben ook net zoals hij dat zelf ook aangeeft, waarbij er al stappen worden genomen. Is dat genoeg. Nee, het is niet genoeg. Daarom willen we ook met die maatwerk afspraken zorgen dat we nog een stap zetten en de hebben we heel expliciet gezegd heb ik eerder aan uw kamer gemeld dat we naast het terugbrengen van de c o twee reductie ook expliciet kijken naar de gezondheidssituatie van de omwonenden hebben expliciet gezegd is onderdeel van de maatwerk afspraken en in deze zin wil het dan hier om uitspreken. Want ik denk dat het terecht is dat u dat hij daar ook verwend in een verwijzing naar de publieke tribune

[3:24:21] dat het superbelangrijk is dat we ondergronds taal ook verstaan dat dat gezond is voor de mensen die daar in de omgeving wonen. Dus dat is de instelling die wij ook zullen leveren.

[3:24:32] Dank u wel, mevrouw de minister.

[3:24:35] We moeten er met gezwinde spoed te laten. Minister voor klimaat en energie. Want u vragen meneer banken, dat de doelgroep die kunnen zitten. Precies. En ik wilde er alvast op wijzen dat er geen tweede termijn van de kamer komt is volstrekt onmogelijk. Ga niet anders heeft de minister voor klimaat en energie voor spek en bonen gezeten. Dus ik ga niet doen, is onze gast. Maar met een vrouw akerboom je nog een korte vraag in deze termijn.

[3:25:07] Dank u, voorzitter worden voor deze kans. Ik heb nog geen antwoord gehad op mijn vraag over de minister van meerdere scenario s voor gaat onderzoeken door de vorige staatssecretarissen toegezegd, zodat we ook nog gaan kijken of recycling af schakelingen zoon plan of dat iets zou kunnen zijn die niet alleen door tata steel zelf aangedragen gewenst groene staalplan met waterstof of zij die ook gaat onderzoeken, inclusief de effecten op de gezondheid en het milieu.

[3:25:33] Mevrouw de minister,

[3:25:35] Voorzitter, ik zal in contact treden met mensen colega. De staatssecretaris om kijken wat ze heeft toegezegd dat er zoveel mogelijk bij aansluiten.

[3:25:43] Bent u tevreden?

[3:25:45] Je mag het rustig zeggen, maar niet achter mogen komen.

[3:25:48] Zie voorzitter, het is een toezegging van van de vorige staatssecretaris. Je hebt aangezien de minister nu in conclaaf is met tata steel leek het me een goede vraag voor haar omdat wij ook graag willen weten of zij dat wel meeneemt voordat ze zich niet meer maatwerk afspraken gaan communiceren.

[3:26:06] Mevrouw minister,

[3:26:10] Voorzitter, volg mij gaf ik het antwoord zoals zoals ik het gaf. Ik weet niet precies welke toezeggingen heeft gedaan, maar het lijkt me goed om alle scenario s naast elkaar te leggen. Het moet realistisch zijn en ook omdat we overheidsgeld willen investeren, moeten we kijken of het op de goede manier doen. Maar de eerlijkheid gebiedt wel dat wij het principe van groen staal hebben omarmd en ook dat ook zo in de experts of principals hebben omschreven. Maar ik zal ik zal kijken wat haar toezegging exact was en het meenemen in ons proces.

[3:26:39] Mevrouw de minister gaan we nu luisteren naar de beantwoording van de minister voor klimaat en energie en mijn moeder onschadelijk met spoed verlaten. Ze moeten allemaal kort en krachtig alstublieft. Meneer de minister,

[3:26:49] Dank u. Voorzitter, en ik mag zo meteen melden in de plenaire zaal voor het debat over het belastingplan waar we de rest van de avond nog over debatteren. Dus vandaar dat ik een klein beetje beter hete kolen zit, maar wel heel blij dat je bijbels. Want als coördinerend minister voor klimaat erg geinteresseerd in de tempel van de verduurzaming van de industrie. Maar ik voel me ook een beetje partner in crime met de minister van ez. Want als minister voor energie zie ik heel erg met minister adriaansens is hoe wij als we goed samenwerken. Juist ook enorm tempo kunnen maken in verduurzaming van de nederlandse industrie. Nu verdient potentieel voor de nederlandse economie voor elkaar kunnen krijgen en de verduurzaming van de industrie ook echt kunnen inzetten als vliegwiel voor de verduurzaming van alle andere sectoren. Ik wilde in een paar hele korte blokjes voorzitter, langs de beantwoording.

[3:27:36] Allereerst de klimaat en energieverkenning en het klimaatfonds. Daarna vragen over de elektriciteits behoeften dan wortels dan de energiebesparing plicht en tot slot nog een aantal overige vragen

[3:27:49] allereerst over de klimaat en energieverkenning. Want daar is het een en ander over gezegd in de eerste termijn. Het leek me goed om daar ook een paar feiten bij te noemen wij met elkaar de afspraak gemaakt dat we in een klimaatwet vastleggen. Onze uitstoot in twee duizend dertig moet met vijfenvijftig procent zijn teruggebracht, zodat we uiterlijk in tweeduizend vijftig klimaatneutraal zijn en we maken ons beleid op zestig procent, zodat hij vijfenvijftig die wettelijke vijfenvijftig procent ook met zekerheid wordt gehaald. Twee jaar geleden ruimde het pbl. De plannen van het kabinet nog op een bandbreedte van dertig tot veertig procent reductie,

[3:28:23] vorig jaar klimaat en energieverkenning, achtendertig tot achtenveertig procent reductie en in de meest recente klimaat en energieverkenning die op die ik met het klimaatplan aan de kamer hebt aangeboden zit op eenenveertig tot tweeënvijftig procent reductie. Dan zijn we er nog niet. We zitten nog niet met zekerheid op die vijfenvijftig procent. Maar je ziet wel dat door de plannen van het kabinet we elk jaar met die kleine klimaat en energie energieverkenning weer fors dichterbij komen. Het gat wat nu nog resteert richting vijfenvijftig tot zestig procent is tussen de zeventien en veertig megaton. Daar zijn we nu hard aan het werk om dat bij de voorjaars besluitvorming verder in te vullen en dat zal de kamer dan ook integraal van het kabinet ontvangen en het ibo het interdepartementaal beleidsonderzoek klimaat. Onder leiding van mevrouw laura van geest zal het kabinet ook helpen om goed inzichtelijk te maken welke aanvullende maatregelen kunnen worden genomen

[3:29:18] sinds de kef, de klimaat en energieverkenning tweeduizend, eenentwintig is de inschatting van het planbureau voor de leefomgeving ten aanzien van de industrie duidelijk verbeterd en zeker ook als het geagendeerde beleid van het coalitieakkoord wordt meegenomen. The initiative rest opgraven van de industrie van vierendertig komma vier. Megaton valt binnen de bandbreedte als ook het geagendeerde beleid wordt meegenomen en eerlijkheid gebied dan ook te zeggen als coördinerend minister van klimaat, de industrie een flinke inhaalslag gemaakt en er zijn andere sectoren die op dit moment slechter doen. Het werk niet klaar bij de industrie, maar er wordt wel heel veel gedaan om daar een veel betere uitgangspositie te krijgen.

[3:29:55] De bontebal vroeg dan ook specifiek gaan we bij de verdere uitwerking van de industrie plannen alleen kijken naar een emissies. Dus dat zijn de emissies die uit de schoorsteen van het bedrijf komen of kijken we naar scoob twee en drie emissies en dat zijn emissies die in de verdere keten worden veroorzaakt, zowel nationaal als internationaal. Ik heb eerder ook al een bontebal toegezegd dat we streven naar integrale verduurzaming van die bedrijfsketen is worden natuurlijk als land afgerekend via de europese wetgeving ook op c o twee reductie die we echt in nederland weten te realiseren. Dus die vijfenvijftig tot zestig procent gaat echt over uitstoot die we in nederland hebben teruggebracht. Maar ik zie heel veel win win kansen. Want als ze met bijvoorbeeld deze grote uitstoters uit de industrie aan de slag gaan. Dan kunnen we daarmee en onze nationale doelen dichterbij brengen. Maar als, zoals de minister van ez k net al aangaf. Het microfoon is het excuus klimaatneutraliteit en circulariteit centraal stellen. Dan gaat dat per definitie ook leiden tot reductie is scope twee en drie. Dus wij gaan bij die maatwerk afspraken dat gesprek voeren en ik ben met staatssecretaris van i w bezig om ook een megatonnen doel aan circulariteit toe te voegen. Dat gaat ook helpen bij het reduceren scoob twee, drie en ik ben ook bereid als er goede plannen aan vastzitten vanuit de staatssecretaris van ing. Om daar ook geld vanuit het klimaatfonds aan toe te kennen, zodat die circulaire beleidsaanpak echt goed ondersteund

[3:31:20] ten aanzien van het klimaatfonds. Dat is voor een deel wordt ingezet voor opschaling van de energie infrastructuur, voor een deel wordt ingezet voor nieuwe brandstoffen en energiedragers en voor een paar miljard voor maatwerk afspraken geld dat de kamer zich tegen de thijssen op alle mogelijke manieren tegen mijn vrouw lijdt daar al mee stuurt. Want u krijgt bij in het voorjaar voor het eerst hun begroting voor het klimaatfonds. De wetgeving voor het klimaatfonds zullen we ook met elkaar behandelen en je zult is elk jaar opnieuw een nieuwe begroting van het klimaatfonds krijgen, met als s ook in de gelegenheid om het kabinet bij te sturen en ik kan me zo voorstellen dat als de minister van bzk straks afspraken met bedrijven maakt en daar via de halfjaarlijkse grappig rapportages over inlicht dat u daar ook met ons beiden een scherp debat zal vroeg of laat dit dan de meest verstandige besteding is van het perceel maatwerk afspraken uit het klimaatfonds. Tot slotte het blokje. Voorzitter, dieeteisen vroeg specifiek naar welke maatregelen

[3:32:22] uit van geest hadden nu ook al genomen kunnen worden. Maar ik heb in meerdere debatten ook al toegelicht. Wat een zeer ambitieuze coalitieakkoord. Dat is nu door het planbureau voor de leefomgeving helemaal doorgerekend. We zien daar dus nog een extra opgaven liggen die we in het voorjaar opnieuw zullen invullen en ik vond het nuttig om een nieuw advies van laura van geest en haar team op te vragen waarin zij ook al ingaan op de meest recente ontwikkelingen rondom energieprijzen rondom aids prijzen en dan zie je ook dat er een aantal maatregelen die in eerdere onderzoeken al zijn genoemd, nu opeens veel kosten effectiever zouden kunnen zijn of dat bedrijven en andere instellingen zonder bereid zijn om die maatregelen te nemen en ik heb me ook inmiddels al laten vertellen dat ook bedrijven en ngos inmiddels op basis van de huidige energiecrisis ook echt nieuwe maatregelen bij laura van geest hebben aangedragen. Dus ik hoop ook dat ze bij het rapport van het interdepartementaal beleidsonderzoek ook echt een nieuwe menukaart hebben, zodat we in het voorjaar die vijfenvijftig tot zestig procent echt kunnen gaan realiseren.

[3:33:58] De komende tijd nog dit jaar zal het kabinet besluiten over een voorkeurslocatie voor twee nieuw te bouwen. Kerncentrales. Ik zal de camera binnenkort per brief over informeren en kernenergie kan daarmee ook een bijdrage leveren aan de energietransitie c o twee vrij regelmatig vermogen en ook een soort basisvoorziening in ons elektriciteitssysteem en dat doen we echt complementair aan wind en zon omdat wint met name op de noordzee echte belangrijkste productie bron zal worden van elektriciteit in nederland en noordwest europa zon. Inmiddels is nederland koploper in europa als het gaat om geïnstalleerd zonder vermogen. Wie had dat ooit gedacht en die twee nieuwe kerncentrales kunnen daar een goede toevoeging zijn en ik zal het nog voor het kerstreces de brief over kernenergie naar de kamer te sturen.

[3:34:49] Wortels. Voorzitter gedaan vroeg mevrouw akerboom. Daar was kijken wel blij mee want de uitspraak van de raad van state is nogal een uitspraak. Allereerst natuurlijk voor het project porthos en mijn vrouw akerboom gaf terecht aan dat c o twee afvang en opslag. Zeker in de eerste tien, vijftien jaar een belangrijk onderdeel vormen van het wel of niet halen van de reductiedoelen in de industrie, niet alleen wortels, maar ook andere cbs projecten c o twee opslag en is dat. Voorzitter, de verwachting is dat deze uitspraak van de raad van state voor het project wortels een vertraging van zes tot twaalf maanden kan opleveren, wordt ondertussen hard doorgewerkt, maar er zal ook een betere ecologische onderbouwing moeten worden gepresenteerd. Ik heb er wel vertrouwen in dat het project daartoe in staat is. Ik maak me eerlijk gezegd meer zorgen over de verdere uitwerking van deze raad van state uitspraak. Want die is heel helder. De bouw vrijstelling kan niet langer worden gebruikt als juridische route om vergunningverlening vlot te trekken. Dat betekent dat je voor projecten altijd zal moeten in kaart brengen of dat er sprake is van schade aan de natuur. En als dat zo is, zal er extra onderbouwing moeten volgen over hoe de schade wordt voorkomen of wordt hersteld en dat zal per project verschillend zijn. Maar hoeveel die vertraging is. Maar dat vraagt gewoon uitzoekwerk en de allerbelangrijkste boodschap van de raad van state is natuurlijk dat de stikstof gaan verder dicht moet dat we met deze stikstofdepositie in onze natuur de natuur onvoldoende beschermen en dat het niet. Zolang het kan en daarom zal het kabinet ook naar binnen enkele weken uitgebreid reageren op de porters uitspraak waar we ook zullen ingaan op versnelde stikstof reductie om de natuur beter te beschermen en ook de vergunningverlening van de grond te krijgen en de vergunningverlening is op mijn eigen portefeuille nu risicovol ten aanzien van drie grote energieprojecten gaat om twee aanrandingen van wind op zee en onder een zware verzwaring van het net in zuid nederland ook hoef je niet te vertellen welke problemen we met capaciteit hebben in noord, brabant en limburg zijn projecten die echt direct ingrijpen op onze klimaatambities, maar ook voor vergunningverlening in onder andere de rotterdamse haven waar ik maandag nog op werkbezoek was. Er staan bedrijven echt klaar met miljoenen. Nee. Sterker nog miljardeninvesteringen in ombouw van bijvoorbeeld raffinages van fossiel naar helemaal op biobrandstoffen ook die ombouwen van raffinages zal een vergunning nodig hebben. Dus ook daar is weer het belang van deze stikstof uitspraak zeer groot. Dus wij zitten er vanuit onze portefeuille bovenop. Maar de minister van natuur en stikstof is daar ook zeer druk mee en daarmee heb ik volgens mij ook de wraak van akerboom op dit punt beantwoord.

[3:37:28] Dankuwel meneer de minister

[3:37:31] vraag om.

[3:37:32] Ja dat klopt inderdaad dat deels mijn vraag was toch een beetje van een andere aard. Wij zien dat de effectiviteit van van c s technieken eigenlijk nog helemaal niet bewezen is dat met deze uitspraak komt mogelijk geheel op losse schroeven te staan als ik vroeg of wij vroegen ons af of de minister in de brief die hij gaat sturen dan ook in meeneemt. Hoe ze de klimaatdoelen nog willen gaan halen als caesar s afvalt als optie.

[3:37:56] Meneer de minister,

[3:37:59] Nou, voorzitter. Dat lijkt me dan beter dat ik daar dan op inga in het in het voorjaar omdat we nu onder aanvoering van de minister voor natuur en stikstof dus werken aan een uitgebreide kabinetsreactie op de uitspraak van de raad van state, waarin we vooral willen schetsen welke extra maatregelen de komende tijd willen nemen om de natuur beter te beschermen en de vergunningverlening weer op gang te krijgen. Dus wij hebben nu nog alles op alles staan om het project wortels door te kunnen laten gaan en tegelijkertijd zien we in de gesprekken voor de maatwerk aanpak. Ook dat een aantal bedrijven tata is hier net uitgebreid aan de orde geweest. Een aantal bedrijven die eerder opteerde voor een tussenperiode met c o twee opslag nu liever in één keer stap willen zetten naar een verduurzaming, bijvoorbeeld via groene waterstof. Het zal niet voor alle bedrijven mogelijk zijn en ik zijn ook een aantal voorbeelden van grote uitstoters in nederland die op super korte termijn c c o twee afvang en opslag zouden kunnen toepassen en daarmee ook op korte termijn echter radicaal kunnen reduceren in de c o twee uitstoot en dat is ook iets wat we in de komende acht jaar moeten doen zo snel mogelijk naar beneden met de c o twee uitstoot die nu plaatsvindt. Dus ik wil c o twee opslag is niet iets wat we tot het einde der tijden moeten inzetten om een fossiele industrie overeind houden, maar zij twee opslag kan wel degelijk een rol spelen bij het behalen van ons doel voor twintig, dertig mocht nou, voorzitter, in de komende maanden blijken dat die vergunningverlening niet op gang komt en daarmee porthos en aramis echt op de lange baan gaan dan vind ik moet ik daar in het voorjaar ook uitgebreid op reflecteren langs de lijn die mevrouw akerboom en het vroeg. Dus dat zeg ik ernaartoe.

[3:39:36] Voor meneer de minister

[3:39:39] zijn er nog interrupties. Want er volgen nog een paar blokjes.

[3:39:42] Dan kom we bij energiebesparing spreekt. Voorzitter, daar zijn verschillende vragen over gesteld en ook een aantal opmerkingen over gemaakt en het is natuurlijk extreem belangrijk dat we energie besparen. Want alles wat we besparen hoeven niet op te wekken en niet te transporteren. Het is ook cruciaal om zo snel mogelijk onze afhankelijkheid van de russische federatie af te bouwen. Wij hebben dit jaar gezien dat bedrijven zeker energie intensieve bedrijven fors energie hebben bespaard. Dat is deels omdat ze hebben kunnen omschakelen naar andere brandstoffen, zoals de bontebal. Zij was deels ook omdat bedrijven bewust hebben gekozen voor verlaging of zelfs volledige overschakeling van productie en dat laatste is natuurlijk extreem zonder als zo n bedrijf wel van toegevoegde waarde is voor de nederlandse economie. Dus we werken hard aan een structurele energie besparing daarvoor scherpe de energiebesparing plicht aan uw kamer heeft op eenentwintig oktober de voorrangsprocedure van mij ontvangen, zodat we ook in tweeduizend, drieëntwintig met de nieuwe energiebesparing splitsen van start kunnen gaan. Meer bedrijven en meer maatregelen vallen ook onder die plicht en dat betreft al maatregelen die zich relatief snel, namelijk binnen vijf jaar of minder terugverdienen en daarna ook altijd een rendabele investering zijn voor die bedrijven. Veel bedrijven zijn daar nu al mee bezig. Vooruitlopend op die aanscherping omdat het simpelweg ook een verlaging is van hun eigen energierekening. Er zitten heel veel potentie op isolerende maatregelen in industriële processen. Daar wordt nu volop aan gewerkt door uitbreiding naar de glastuinbouwsector krijg ook een eerlijk speelveld waarbij elke sector en die besparing voldoen.

[3:41:16] De heer van haga maakte een aantal opmerkingen over de omgevingsdiensten zou eigenlijk van hagen willen oproepen om eens op werkbezoek te gaan bij een omgevingsdienst en met eigen ogen te ervaren dat grote bedrijven in nederland juist heel constructief samenwerken met die omgevingsdienst omgevingsdiensten die werkbezoeken uitvoeren analyses maken adviseren over welke energiebesparende maatregelen kunnen worden genomen. Ik ben onlangs zelf met de omgevingsdienst van rotterdam rijnmond op pad geweest zeer bekwame inspecteurs die echt hele goede vragen stellen in dit geval aan vopak en vopak daardoor ook nu versneld allerlei energiebesparende maatregelen heeft kunnen nemen en daarom trek ik ook extra geld uit zesenvijftig miljoen, zodat alle omgevingsdiensten een inspecties en toezicht ook verder kunnen intensiveren.

[3:42:01] De bauke stelde correct en daarom was de vraag die nog open stond

[3:42:05] dat maatregelen die voortvloeien uit de energiebesparing plicht in principe ook niet worden gesubsidieerd, is. Dat bevestigen hierbij nogmaals en hoeven ook geen onderdeel te zijn van die maatwerk. Afspraken zijn echter andersoortige maatregelen dan de grote ombouwen van plans die vanuit die maatwerk afspraken zullen voortvloeien. En tenslotte werd het idee van energienetwerken geopperd. Ik weet niet meer wie het was wel een beetje aan het einde van de rit. Wat in duitsland ook onder andere gebeurt in nederland doen we dat eigenlijk allemaal ook dat vooral via de branche vereniging. Je ziet dat de verschillende branchevereniging. De laatste tijd echt hele gerichte advies uitbrengen voor hun eigen leden over hoe zij op korte termijn ook energie kunnen besparen. Dus het duitse voorbeeld zou denk ik. In nederland op dit moment niet heel veel toevoegen en tot slot heeft zijn adres net al op gereageerd. Weer werkend stelde voor om de besparing plicht ook preventief in te zetten, besluit plicht die voortvloeit uit de bescherming herstelplan gas en dat is echt een regeling die ik achter de hand houdt. Voorzitter, voor een geval van acute gastkaarten en ik wil voorkomen dat we moeten gaan rantsoeneren. En dan juist september. Probeer het beschikbare alsnog te verdelen over de partijen die dat niet nodig hebben. Dus ik denk dat we met een brede aanpak van energiebesparing meer bereiken dan nu preventief die tanden in te zetten.

[3:43:25] Dat was een blokje energiebesparing.

[3:43:27] Vond ik nog twee blokjes geloof het of niet. In mijn bontebal u me eens goed naar bontebal.

[3:43:33] Wachten op excuses voor mijn tempo. Voorzitter, maar ik probeer daar alle vrij houden voor het einde van de tijd want we hebben geen bus vroeg nog naar klussen zes eigenlijk vrij weinig aan bod gekomen in dit debat. Maar wel heel belangrijk. Er zijn vijf grote industriële klusjes rondom onze belangrijkste zeehavens en bij chemelot en de zesde cluster is eigenlijk een verzameling van energie intensieve bedrijven verspreid over het land met een zwaartepunt in gelderland, limburg en noord brabant en een aantal zeer vooraanstaande grote mkb een kleine industriële bedrijven. Ook in het noorden van het land zijn er bedrijven die niet te veroordelen hebben van het zitten in een ecosysteem waarin je gezamenlijk als cluster kan verduurzamen of ook bedrijven die niet automatisch aan de waterstof backbone liggen. Dus het is heel belangrijk om met die klussen s bedrijf een aparte aanpak te maken. Dat doen we ook het cluster. Zes heeft onlangs haar eerste cluster energie strategie aan mij opgeleverd werkt nu verder aan het ophalen van heel veel data om nog beter in te kunnen schatten welke behoefte bij de bedrijven is er met de provincies werk naast het nationale myk. Dat is het meerjarig investerings programma. Voorzitter, ook aan een provinciale aanpak daarvan om ook voor die klussen zes bedrijven hele specifieke afspraken te kunnen maken. Daarbij vind ik moeten wij ons vanuit onze beide verantwoordelijkheden maximaal stretch om te kijken hoe landelijke maatregelen die wij nemen ook ten dienste kunnen laten komen van die klussen zes bedrijven en ik zeg toe aan de wist dat zijn suggestie ten aanzien van meervoudige warmtepompen in een geïntegreerd warmtesysteem dat ik er naar zal kijken of dat tot binnen de s c plus plus nog beter kan worden meegenomen en ik zal ook het pablo vragen om mij daarover te adviseren, zodat tot in de volgende plus plus een ronde eventueel kan worden meegenomen.

[3:45:23] Ergens vroeg nog of dat we de energietransitie, met name ook ter ondersteuning van de industrie kunnen versnellen. Via een transitie werd

[3:45:33] een beetje als opvolger van de crisis en herstelwet. Ik ben op dit moment aan het verkennen welke wet en regelgeving ik kan aanpassen om dit soort verzendingen verder aan te brengen en de transitie werd een aparte transitieraad is daarbij een van de opties. Het is wel zo dat er wel heel veel van de wettelijke versnellings mogelijkheden op andere plekken hebben ingeboekt en dat ook meenemen bij grote wetgeving aanpakken, zoals de energiewetgeving die ik al aan het maken ben dus veel van de crisis en herstelwet is natuurlijk ook al in de omgeving werd opgenomen. Maar het gerucht dat de rijksuniversiteit groningen. Als ik het goed heb onderzoekt nog wat er nog meer mogelijk is en in het eerste kwartaal. Voorzitter, zal ik het onderzoek van de rijksuniversiteit groningen aan de kamercommissie toen toekomen

[3:46:18] dassen vroeg nog naar de stand van zaken van de onderhandelingen in europa specifiek ook zie. Dat is de c o twee heffing aan de buitengrenzen van de europese unie. Goed nieuws is dat de trilogie de onderhandelingen in europa gister nog een akkoord hebben opgeleverd op zeg dat zijn er niet eens sectoren. We hadden al een akkoord op de c o twee eisen aan onder andere auto´s. En ik had vandaag nog even contact met commissaris timmermans, die ook verwacht op korte termijn een akkoord te bereiken op lulu c f en daarmee hebben we een aantal hele belangrijke wetgeving dossiers zo goed als afgesloten gedurende de kop in egypte en dat is heel belangrijk, zodat we als europese unie tijdens de vn klimaattop echt kunnen zeggen dat we meer klimaatactie ondernemen en daarmee ook de bijdrage van de europese unie aan de anderhalve graad ook weer verder verstevigen. Specifiek op het c o twee heffing aan de buitengrens staan er nog een aantal onderwerpen ter discussie tussen het europees parlement, de europese commissie en de raad van ministers. Het tsjechisch voorzitterschap van de raad is wel echt van plan om ook cybermen voor het eind van het jaar af te ronden. Maar hier is ook gewoon veel samenhangt met andere hervormingen binnen de europese c o twee beprijzing. Dus dit is de stand van zaken, zegt geef richting de doos en tot slot nog een vraag van dit eisen.

[3:47:46] Sorry meneer boksbal. Wellicht dat de heer was ook het nodige. Maar ik heb het niet vrij van dit thijssen. Voorzitter, en die gaat over de internationale solidariteit.

[3:47:57] Wij hebben hier ook recentelijk in zowel het plenaire debat over de vn klimaattop, maar ook bij de begroting bureau is al uitgebreid over gesproken. De premier heeft namens het koninkrijk charles zijn ook hele heldere taal uitgesproken, namelijk dat de ontwikkelde landen meer moeten doen aan klimaatactie dat ontwikkelde landen meer moeten doen in het helpen bij klimaatadaptatie dus projecten om ook echt het omgaan met klimaatverandering verder te verstevigen en de premier was ook een van de meest uitgesproken europese regeringsleiders als het gaat om het belang van los en moet je het erkennen dat de klimaatschade is dat er landen zijn die nu al schade ondervinden van klimaatverandering en dat nederland daar ook zijn steentje aan wil bijdragen met kennis met expertise en mogelijk ook met financiering. Maar nederland heeft met de internationale klimaat strategie al zeer grote stappen gezet richting één komma acht miljard aan klimaatfinanciering niet in leningen. Maar in de vorm van giften en ik hoop dat we de komende week. Ik ga vanaf zaterdag zondagmiddag. Ook bij aansluiten. De onderhandelingen in jacques. Echt zo ver kunnen brengen dat het aan het eind van deze klimaattop een helder akkoord hebben over hoe europa en de global zou verder willen met klimaatschade.

[3:49:14] Dankuwel voor. Dankjewel.

[3:49:16] Meneer de minister. Enkele korte vragen. Allereerst meneer bontebal was het eerste normale boeken.

[3:49:24] Ik geef het toe op dat onderzoek wat die door mevrouw van geest laat doen. Ik kan me voorstellen alle vrij alleen verschuivingen komen ook in bedragen wat destijds is gebaseerd op de kerst twintig, negentien klimaat en energie verkenning twintig, negentien. Dus in die zin verouderd.

[3:49:41] Dat betekent ook dat die daarnaast ook die drie, vier miljard drie. Dag drie miljard met drie miljard gereserveerd is voor de maatwerk afspraak. Als we generieke instrumenten inzetten, zal dat verschoven worden. Vermoedelijk naar de s e plus plus of de nicky of wat dan ook, tenzij u een specifieke instrument inzet. Daar ben ik wel benieuwd naar of of een verschuiving gaat plaatsvinden en ook wel of u aan mevrouw van geest zou willen vragen om die onderbouwingen ook wat precisie te maken dan in dat rapport vorige keer want er zijn wat kamerleden die dan heel graag in de bijlage duiken en dan precies willen weten welke cijfers en hoe die pakketten er uit zien. Het is mij destijds niet gelukt om precies te kijken welke opbrengsten naar verschillende maatregelen zaten en dat maakt het voor mij onhelder om zelf pakketten samenstellers. Misschien kan kan dat.

[3:50:30] Die dankuwel.

[3:50:33] Tot zover,

[3:50:33] Voorzitter, die laatste vraag begrijp ik. Want als je betrokken bent geweest bij de kabinetsformatie had je misschien ook een andere rekening verwacht op basis van die tabellen waar boksbal naar verwijst. Ik denk dat mag als ik een paar dingen zeggen. Voorzitter, allereerst dat interdepartementaal beleidsonderzoek gaat echt heel intensief. Dus ik heb echt mijn alle ministers die onder mijn coördinatie vallen en een departement gevraagd om zelf ook parallellen van geest die maatregelen verder uit te werken zo concreet mogelijk te maken, zodat we ook zo goed mogelijk kunnen inschatten. Want dat soort maatregelen aan c o twee reductie opleveren en we zullen ook de komende tijd regelmatig met de betrokken vakministers. De tussenstand van het traject met elkaar bespreken en waar nodig ook verdere verdieping nog uitvoeren, zodat we in het eerste kwartaal echt een zo compleet mogelijk beeld hebben en ik zal daarbij ook zorgen dat als ik dat met uw kamer deel u daar zoveel mogelijk informatie over ontvangt, zodat de ontkomt gewoon het debat in het voorjaar ten goede. Daarbij nemen we ook zoveel mogelijk te actuele etiez en energieprijzen mee, zodat we ook zo goed mogelijk kunnen inschatten wat het effect daarvan is en ten aanzien van de drie miljard voorzitters uit een ander soort vragen. Maar als je nu kijkt naar die verduurzaming industrie hoe ik daar als klimaatfonds beren nakijken. Het bedrijfsleven geeft heel helder bij ons aan. Wij hebben behoefte aan langjarige zekerheid over generieke subsidie instrumenten. Dus dat ze even voordat je uberhaupt waar de vraag omdat je maatwerk financiering doet bedrijven doen nu vaak aanvragen bij subsidiepotten die veel te vroeg leeg zijn. Dus ik streven als klimaatfonds beheren nadat we langjarige genieten subsidie instrumenten beschikbaar kunnen stellen, omdat dat gewoon heel veel investeringszekerheid geeft. Dat helpt de minister bij het maken van alle afspraken met die maatwerk bedrijven en daarnaast gaan we dus op basis van die plannen die bedrijven maken kijken wat er dan een specifieke financiering bij me. Dus ik verwacht nu geen niet dat we van die drie miljard hebben we geld weg garnalen. Het is dus vooral de discussie. Hoe zet je die drie miljard zo in dat het zo veel mogelijk additionele c o twee reductie veroorzaakt. En daarnaast weet je, ben ik ook binnen de sd plus plus dat u kunt kijken hoe dat ook nog meer c o twee reductie kan veroorzaken.

[3:52:40] Wonder, woman,

[3:52:41] De allerlaatste vraag. Daarna.

[3:52:43] S middags onderbroken. Maar heel kort. Alsjeblieft.

[3:52:45] Is de minister bereid om hun kosten pepermuntkut te maken voor energiebesparing, potentie en de kosten effectiviteit. Dan kunnen we ook eens goed bekijken wat rol van energiebesparing nog kan zijn,

[3:52:59] Meneer de minister, voorzitter, moet ik moet niks maar ik heb al eerder beloofd aan de kamer dat ik in december op basis van een tno onderzoek dat nu loopt sector doelen voor energiebesparing wil communiceren met de kamer zelf voordat ik in die brief even ingaan op deze vraag.

[3:53:16] Meneer de minister,

[3:53:17] Tot slot, banken. Ja. Dankjewel. Dankjewel. Voorzitter, ik had nog twee vragen openstaande is net door de minister voor klimaat beantwoord. Dus dank daarvoor. De vraag was voor de minister van bzk en de vraag ging over doelen voor c o twee vrij energieverbruik ik eerder heeft de minister een toezegging gedaan over een flexibele afname van elektriciteit. Maar ik had ook een vraag over een specifiek doel voor c o twee vrij energieverbruik in de verschillende klusjes kan de minister die vraag nog beantwoorden dankuwel hiervan toezegging doen dat die doelen te komen.

[3:53:56] Mevrouw de minister,

[3:53:59] Die hebben overlegden. Even de voorzitter. We hebben hem nu niet als ik een dergelijke toezegging zou doen, moet ik echt even goed over nadenken wat extra oplevert ten opzichte van het de doelen die we nu hebben gesteld, ook in het aangescherpte programma zoals ik dat schetste. Want op het moment dat je daar dan komt het allemaal weer voorbij en op het moment dat wij zien dat dat de voortgang daarop onvoldoende is, zou je kunnen overwegen om daar doelen op te stellen. Ik ben ik ben zelf niet zo n voorstander van dat als er al dynamiet is die de prikkels op de juiste plek ligt om daar weer een doel bovenop te stellen, want het moet handhaven. Moet je eens betaling voor mijn beroep.

[3:54:36] Dus ik wil een suggestie meenemen om het als als dat voldoende zal zijn voor die balken en ook in de verantwoording. We kunnen ook in de rapportages daar aandacht aan geven of die flexibele elektrificatie. De wijze waarop je omgaat met je omgaat met je elektriciteit

[3:54:50] verbruik

[3:54:51] hoe we daarop voortgang hebben. En als dat niet voldoende is naar ons idee moet ik eerst even weten wat voldoende is dan daar over nadenken.

[3:55:00] We hebben geknipt. Dus het is voldoende

[3:55:02] en bovendien ook nog twee minuten debat

[3:55:06] eigenlijk. Ja dat kan ik geen tweede termijn komen namens de banken wordt dan twee minuten debat aangevraagd met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid. De eerste spreker zijn. Er zijn een aantal toezeggingen.

[3:55:21] Zoals ik weet niet of de minister voor klimaat. Dan is hij ook nog heel even wachten want er zit ook een aantal van hen.

[3:55:26] Ik kan de melodie van u beginnen een goed voorstel. Meneer de rivier

[3:55:30] de minister van klimaat, voor klimaat en energie zich toe om de kamer voor het kerstreces een brief te sturen over kernenergie onderhandelen over twee voorkeur locaties.

[3:55:40] Was ik sowieso van plan. Mij mag het ook als aparte toezeggingen.

[3:55:44] Nee oké, maar we houden altijd een stok achter de deur. Matthijssen de minister voor klimaat en energie zich toe om de kamer in het voorjaar nadat informeren over s

[3:55:55] de minister voor klimaat en energie zich toe om een kwartaal in tweeduizend, drieëntwintig een onderzoek van de rijksuniversiteit groningen ten aanzien van de mogelijkheden betreffende aanpassing in wet en regelgeving om versnelling van verduurzaming te realiseren aan de kamer te doen toekomen.

[3:56:11] Meneer de minister er hier rondom ontheven van al die verplichtingen recensies en precies daarom precies gehaald nadat bedankt voor uw aanwezigheid dan ook succes, terwijl ik met de de thuiskomst van vanavond veilig thuiskomt manier vinden de toezeggingen van mevrouw de minister van economische zaken en klimaat, alsof ik er niet bij te zeggen.

[3:56:30] De minister zegt toe

[3:56:32] interdepartmentale een nationaal programma verduurzaming industrie op te stellen en naar de kamer te doen toekomen en dat ik alleen de termijn graag geweten.

[3:56:41] Begin tweeduizend, drieëntwintig streven naar dat uiterlijk februari te doen.

[3:56:46] Dankuwel.

[3:56:48] De minister zich toe om een nationale routekaart verduurzaming industrie op te stellen en daarin onder andere de ontwikkeld pad aan de randvoorwaarden te schetsen. En dan had ik ook graag een termijn gehad. Mevrouw de minister,

[3:56:59] Voorzitter, doorkijkt daarvan zit ook in dat nationaal programma. Dus mijn voorstel is dat ik daardoor processtappen benoemen dat ik dan ook een tijdpad zal aangeven voor het uitwerken van die onderdelen akkoord.

[3:57:09] De minister zegt toe om begin volgend jaar een brief over de inhoud van het nationaal programma verduurzaming industrie naar de kamer te sturen en hier in de doelstellingen klimaatneutraliteit en circulariteit te betrekken. Maar dat is rijke vrouw. Maar ik lees ze allemaal even netjes voor de minister zich toe om de volgende brief maatwerk afspraken in december de vraag te betrekken hoe de uitvoering van projecten die al klaarstaan en de industrie clusters versneld kunnen worden.

[3:57:35] Als duidelijk was ik een beetje rot voor

[3:57:40] lisa is een toezegging aan mijn echt kent.

[3:57:43] Voorzitter, volgens mij zit dat in diezelfde brief over dat programma. Dat zou mijn voorstel zijn dat allemaal bij elkaar. Dus goed.

[3:57:49] De minister zich toe en de reeds toegezegd de brief over de problematiek van de energieprijzen van de grote industrie in te gaan op de motie een omtzigt en dan deze brief het risico op ketenen effecten aan maatregelen als arbeidstijdverkorting mee te nemen,

[3:58:04] Correct.

[3:58:05] Er komen we nog twee de minister zich toe en reeds toegezegd de brief over innovatie voor het einde van de maand naar de kamer te sturen.

[3:58:13] Ijs en weder dienende correct.

[3:58:14] Dan komt nu de laatste de minister zich toe een eerste kwartaal tweeduizend, drieëntwintig, een volgende brief over. Dat vind ik verschrikkelijk wat er staat expression of principals tata steel en de kamer te sturen. Maar we moeten de toezeggingen voorlezen zoals ze zijn gedaan.

[3:58:32] Dank je wel.

[3:58:34] Dan dank ik de mensen op de publieke tribune achterlijke ook zorgen dat jullie allemaal veilig thuiskomen en gezegende maaltijd voor vanavond ik dan ook de mensen die ik thuis heb gekeken en geluisterd via digitale kanalen het twee minuten debat fluistert tegen vierhonderd anders niet deze week dat u dat ook de rest van de leden dat ze niemand deze week plaatsbanden moge duidelijk zijn.

[3:58:57] Ik kan ook onze bonus hartelijk en ook dienstverslagen redactie minister de andere minister minister voor klimaat en energie weg. Maar de minister van bzk die ik achterlijke zijn. Team achttien en alle levendig staten generaal. Hartelijk bedankt. De rivier en allemaal een hele gezegende avond en ik sluit met de commissiedebat.