Raad Buitenlandse Zaken Handel en Raad Buitenlandse Zaken Ontwikkelingssamenwerking

[0:00:01] Er is om half twee.

[0:00:03] Hierbij open ik het commissiedebat van de vaste commissie voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Het onderwerp van dit debat is de raad voor buitenlandse zaken, handel en de raad van buitenlandse zaken, ontwikkelingssamenwerking, en dat is natuurlijk gecombineerd. Honderd waren oorspronkelijk twee aparte commissie debatten. Namens de commissie heet ik de minister van harte welkom. Ook de mensen op de tribune. Ook haar staf en mensen die misschien ook online meekijken

[0:00:29] aan dit debat. Neem hem in ieder geval deel degene die al aanwezig zijn. De heer hammelburg hiervan alleen mevrouw tennissen beheer klink en misschien komen ook nog andere leden die zich misschien

[0:00:41] de komende minuten zullen aansluiten. Er staan twaalf punten op de agenda is. In een geschoven debat zijn veel onderwerpen, veelal brieven verslagen, maar ook fiches, geadopteerde agenda s veel mooier en belangrijke onderwerpen en het debat is tot vijf uur gepland.

[0:01:00] We starten natuurlijk de eerste mijn graag aan de zijde van de kamer met de inbreng van de leden.

[0:01:06] De afspraak is dat we naar een instantie qua inschatting met de tijd die we hebben de gelegenheid te geven voor vijf interrupties vijf losse vragen, waarbij we in ieder geval ook oproepen om de vraag zo bondig mogelijk te houden, zowel degene die de vragen stelt als ook degene die natuurlijk antwoordt. Hammelburg is als eerste in de rij

[0:01:29] janus nu

[0:01:30] spreektijd van vijf minuten geven graag de gelegenheid gaat uw gang. Kunt u misschien nog wat bij snoepen?

[0:02:20] Dat de schade echt enorm is en we hebben natuurlijk sinds het voorjaar een discussie met de minister over hoe wij oekraïne ook nu al tijdens de oorlog kunnen helpen en we wisten allemaal en bevonden ook allemaal kamerbreed en dit kabinet ook in deze minister voorop dat we heel hard moeten werken aan de wederopbouw plannen voor het moment dat de oorlog voorbij is. Maar men toch een beetje aandringen van de kamer hebben we ook gezegd nu met zen allen. We willen echt aan de slag. Nu de oorlog nog gaande is, ook al is het soms niet veilig. Maar we willen niet dat oekraïne in de kou komen te zitten en we zien het nu gebeuren en we hebben niet zo heel lang geleden een debat gehad met deze minister over de zogeheten braintree station van van noodhulp en dat betekent niet meer dan dat ze er voor zorgen dat onze hulp die wij nu beschikbaar stellen. Zeventig miljoen plus honderd, tachtig, honderd, tien miljoen honderd tachtig miljoen euro. Dat die nu ook direct aankomen in oekraïne om oekraïners op dit moment in die kou te helpen en voorzitter en ik maak me daar vreselijk veel zorgen over omdat ik vanuit oekraine van de autoriteiten van ngos en van bewoners toch heel veel signalen krijgt dat heel veel vormen van hulp te laten komen dat dat de wederopbouw van het herstel van vitale infrastructuur te traag verloopt en dat specifiek hulp vanuit europa, maar ook vanuit nederland. Dat dat veel traag op gang zou komen dan bijvoorbeeld de hulp van de amerikanen en daar heb ik dan wel vragen over aan de minister. Ik hoop dat de minister mijn zorgen weg kan nemen en ik weet dat veel van het geld dat wij wegzetten die zeventig miljoen plus de minister wil het uit haar hoofd kan toelichten via een speciale faciliteiten van de wereldbank verloopt dan kunnen we zeggen van ja het is aan de wereldbank. Om te zorgen dat die hulp op tijd aankomt. Maar ik wil echt vanuit het nederlands parlement. De minister vragen die controle op hoe die hulp terecht komt in oekraïne op dit moment vandaag de dag. Daar wil ik gewoon weten hoe het zit. Ik vind op het moment dat wij die hulp geven dat ie ook dat we die moeten kunnen controleren en moeten kunnen controleren of die echt goed besteed wordt en goed terechtkomt, want anders moeten we overwegen om aanvullende of extra hulp naar oekraïne te sturen om te zorgen dat alsnog gebeurt. Dus ik hoop dat de minister hier veel meer uitleg kan geven om mijn vooralsnog hebben gekregen in de brief. Voorzitter, dan ga ik over op de op dwangarbeid en het voorstel vanuit de europese commissie om de wetgeving op te ontwikkelen.

[0:04:36] Maar voordat u dat doet. Er is een vraag interruptie van klinken.

[0:04:41] Dank u. Voorzitter richting die hammelburg voor ze warm pleidooi voor oekraïne. Dat kan ik geheel onderschrijven. Maar als ik die hammelburg goed beluister dan is het een pleidooi voor de versterking van de bilaterale steun aan oekraïne en dus echt veel meer gekoppelde steun dan

[0:04:59] dan multilaterale multilaterale steun. Klopt dat? Beeld?

[0:05:04] Voorzitter, dankuwel voor city is precies de discussie in het debat dat in het voorjaar ook hebben gevoerd en de minister heeft aangegeven dat het vaak en veelal niet zo handig is om bilaterale steun te geven door het veel handiger is, omdat een internationale organisaties en faciliteiten over te laten die daarin gespecialiseerd zijn en ik was er niet altijd mee eens en ik heb ook en hij heeft ook medeondertekend een motie om ook naar de bilaterale hulp te kijken en ook te kijken wat bijvoorbeeld nederlandse gemeenten kunnen doen om oekraïense gemeenten te ondersteunen. Ouders de minister ook gedeeltelijk mee aan de slag gegaan en ik zie toch dat de meeste steun niet bilateraal verloopt, maar via de internationale organisaties die keuze heeft deze minister gemaakt. Het maakt me uiteindelijk niet uit hoe die hulp in oekraine terechtkomt als hier maar komt en ik hoor nu en ik zie nu. Ik krijg via verschillende kanalen te horen dat uw hulp onvoldoende oekraine bereikt en de winter is begonnen. We hadden veel eerder misschien wel klaar moeten staan. Ik vond dat heb ik ook eerder aangegeven. Ik vond het proces in de aanloop naar die receptie toe andy hulp nu voor deze winter aan de oekraïners vond ik traag op gang komen. Ik weet dat de minister niets zes minuten wilde afwachten waarvan de eerste resultaten pas in september zijn opgeleverd en daarna is het balletje gaan rollen dan nadert de winter al die oekraïners zitten nu in de kou. Het is nu november en het sneeuwt en het vriest. Dus daarom wil ik die duidelijkheid en of het nou multilaterale is of bilateraal of heer van de leden luistert ons ondertussen het presidentiële en skiën. Dus het past binnen het onderwerp. Precies. Het is geen voetbal dat ik toch gewoon zeggen voor de mensen thuis meekijken. Het maakt me niet uit hoe het komt als het er maar komt en er moeten nu zijn. Laat ik dat voorop stellen.

[0:06:42] Helder. Dus de heer hammelburg kan zijn verhaal zijn inbreng vervolgen. Gaat uw tweede interruptie misschien geïnspireerd door datgene wat zie jij iets.

[0:06:54] Maar als ik me goed herinner was het precedent serensky die ook pleiten voor het koppelen van

[0:07:01] landen aan steden

[0:07:04] in termen van wederopbouw en wij werden toen gekoppeld aan de stad die recent

[0:07:09] heroverd is,

[0:07:12] dat wil ik graag vragen of hij dit moment ook ziet jou om als nederland extra in actie te komen om op het terrein van wederopbouw nu al actief te worden.

[0:07:25] Heer hammelburg, jij het ook wel. Voorzitter.

[0:07:27] Daardoor niet minder spreektekst, spreektekst en ik ging over op dwangarbeid. Maar inderdaad, die van der lee heeft gelijk de heer rutte heeft destijds gezegd met veel interesse de stad gerson wel te willen adopteren. Dan weet ik dat adopteren van de stad niet altijd even verstandig is, maar gerson is nu bevrijd en is het niet gezien. De maritieme gelijkenissen die we hebben een goed idee om nu te zeggen wij gaan specifiek naar bevrijders dat gerson kijken kijken hoe we daar deze stad ook kunnen helpen in in het herstel en ook vooral de maritieme sector daar om te zorgen dat zo belangrijk voor de gala uit voor alle stroom voor de voedselzekerheid om te zorgen dat gerson snel wordt geholpen.

[0:08:07] Voorzitter, dan de europese wetgeving op dwangarbeid. Ik zie daar maak ik me eigenlijk wel zorgen over. Ik zie daar toch wat voorzichtige houding van de europese commissie en ik ben niet geheel van de van de lijn verwijst naar de prullenbak. Sterker nog, ik denk laten we met zen allen kijken wat er beter kan en volgens mij zegt deze minister dat ook op één punt na en dat gaat toch over die oeso richtlijnen op het moment dat wij niet gaan inzetten op de op dwangarbeid op de richtlijn dwangarbeid op herstel.

[0:08:44] Dan voldoen we eigenlijk niet aan nieuwe richtlijnen en dan zegt deze minister jaar. Maar dat valt wel onder die een video richtlijn die we ook aan het ontwikkelen zijn nationaal en op europees niveau. Maar dat is nou precies het zwak. De zwakke punten in het europese voorstel. Dus mijn vraag aan de minister. Waarom zit nederland niet. Ook hier bij deze richtlijnen om dwangarbeid in op herstel, zodat ze waarborgen en het kan wel op gelijk nu waarborgen dat wat wij ook vanuit europa doen wat we ook vanuit nederland doen dat we op alle fronten ons aan de oeso richtlijnen houden en er niet onderuit komen.

[0:09:15] Dankuwel.

[0:09:17] Keurig in deze laatste bijdrage was ook mede namens christenunie.

[0:09:21] Ook goed om aan te geven.

[0:09:24] Er is geen behoefte aan vet en vraag of interrupties om gaan we graag door voor de inbreng van de heer van de lijn gaat.

[0:09:32] Dank u. Voorzitter, veel agendapunten begint toch met de agendapunten dat eigenlijk niet opstaat, maar wel binnenkort besproken wordt en dat gaat toch over de eu richtlijn die video en ik was benieuwd wat de minister vindt van het ontwerp verslag dat hier een viool rapporteur namens het europees parlement heeft opgesteld,

[0:09:54] of ze herkent dingen ziet waar ze het mee eens is. Of misschien ook niet is fijn om te weten.

[0:11:59] Vic,

[0:12:00] Ook aan te dringen op een herstel bepaling in die richtlijn en zou zij zich daarvoor willen inzetten. Ook ik had daarna vrij veel over oekraine. Maar ik sluit me eigenlijk graag aan bij alle woorden die hammelburg heeft uitgesproken over hoeveel steun de winter

[0:12:19] doen we genoeg komt het geld wat we hebben uitgegeven. Goed terecht moet hem is er meer nodig. Daarbovenop inderdaad de vraag nu van bevrijd is, gaan we ons daar extra op inzetten,

[0:12:31] Sorry. Er is een datum vragen en interesse van de heer amar. Ja sorry ik dacht dat u een deal afronden. Dus daar even aan. Maria anders gaat.

[0:12:39] Voor de eer van mijn leven mij in over die veroordeling van de dwangarbeid en we hebben een halfjaar geleden een van de ronde ook rondom een video met juristen gesproken over zo n viool in europa nu een richtlijn moeten zijn of een verordeningen, namelijk dat het richtlijn geeft. Heel veel vrijheden en verordeningen is moet je strikt door doorvertel. Het was tenminste mijn interpretatie is. De heer van leeuwen mij eigenlijk ook voor die info wetgeving in europa ook een veroordeling zou moeten hebben, zodat we de zevenentwintig landen tegelijk trekken en voorkomen dat we een lappendeken gaan krijgen van zevenentwintig verschillende wetgeving in elk land,

[0:13:21] zoals op die dwang arbeid.

[0:13:25] Verordeningen,

[0:13:27] Ik mijn opvattingen over is dat het goed is dat het een veroordeling is van dwangarbeid mag nooit onder geen enkele omstandigheid en daar moet je je hele hart uitleggen regels over afspreken en dwingend opleggen.

[0:13:40] Maar in rio is is een traject

[0:13:43] wat altijd weer in ontwikkeling zal moeten zijn en moeten blijven

[0:13:49] en dat dat is gewoon dynamische zeg maar over wat je als maatschappelijk verantwoord ondernemen kunt en wil opleggen. Ook in de tijd en ik kan me voorstellen dat je daar in een richtlijn vaststelt die op die zeg maar de minimum standaard zit maar dat het altijd mogelijk is daarbovenop weer verder te gaan

[0:14:12] en daar ligt het allemaal iets minder zwart wit. Ook als het gaat om het reduceren van je voetafdruk van emissies. Dan wil je ook geleidelijker de lat hoger leggen. Je kunt niet in één klap eisen dat niemand iemand helemaal niet meer uitstoot om een voorbeeld te noemen. Dus dat zijn toch twee verschillende

[0:14:31] ja trajecten en dan past ook wel een andere vorm van europese wetgeving.

[0:14:39] Ik ben het eens met de heer van mijn commentaar terug. Jumbo inderdaad dat je dat het een soort groeimodel is vol met duitsland had dat ook een aantal zijn gestart ergens mee met een aantal medewerkers of bedrijf schoot en daarna maak je een stap voorwaarts, maar mij hoeft het een en ander elkaar niet te bijten. Dus dat dat groeimodel. Dat herken ik de eer van de lezing, maar ik ben wel in in europa juist economisch juist daar waar de ketens door de verschillende landen heen gaan wel heel complex wordt als je inderdaad zevenentwintig verschillende wetgeving hebben die heel erg van elkaar verschillen.

[0:15:18] Hoe kijkt de heer van der lee toestel dat je nu even van staat

[0:15:23] dat de heer van amerika zou zijn of een ander land. Wat een handels akkoord wilt sluiten met europa te maken krijgt met zevenentwintig verschillende wetten. Hoezo die dat beoordelen?

[0:15:35] Hiervan. Zijn.

[0:15:37] Het mooie van de europese unie is natuurlijk dat wij op een aantal terreinen samenwerken. Maar voor de rest van de wereld doet het bijna allemaal alleen dus voor hem is dat niet zo heel bijzonder als ze met andere landen in de wereld moeten dealen. Maar ik begrijp het punt op zich wel en heb me ook bij een verordening is het zo dat je vaak nog weer bij je in de implementatie werd op mijn vierde ruimte hebt om een aantal punten verder te gaan. Het is het is het is nou ook weer niet zo n groot verschil en ik begrijp op zich ook wel de zorgen over het gelijke speelveld en dat nemen we dan neem ik ook serieus heb ik trouwens ook gedaan in onze initiatiefwet vind ik maar jumbo is bij uitstek een terrein ga ik mezelf herhalen dat je in de tijd. Stap voor stap verder moeten brengen. En dan kun je niet alleen maar wachten op europese wetgevingstraject die echt heel veel tijd kosten en dat is niet genoeg. In deze vind ik u vervolgt jaar na enige gerson en eerlijk gezegd ik ben benieuwd of het kabinet nu dit moment aangrijpen om extra inspanning te gaan verrichten. In welke dat zijn dan specifiek nog even over gaan die ook weer met horten en stoten we toch weer van de grond komt.

[0:16:49] Maar daar blijft het probleem.

[0:16:51] Dat het volume klein is dat het niet echt altijd op de plek terecht komt waar het het hardst nodig is en ik zou toch graag willen dat zij ook de komende raad de oproep doet aan de e u en de lidstaten gezamenlijk om te kijken. Doen we nou wel genoeg en kunnen niet nog meer doen om lokale voedsel systemen te bevorderen in de armste landen van de nodig. Neem hem daartoe.

[0:17:13] Alleen met voedselhulp kunnen die ook niet. Lenige is het niet het moment om daar nog weer extra aandacht voor te vragen. Dan ga ik even door op de sancties.

[0:17:28] Dat wordt vaak besproken in de commissie. Buitenlandse zaken hebben ook veel informatie recent weer gekregen over de inschatting van de impact van de sancties pakketten die zijn ingesteld hebben ook een staf notitie gehad vanuit de andere commissie was allemaal dan zie je toch dat de totale impact van de sancties minder groot is dan verwacht ze hebben beïnvloed. Maar er zijn ook bepaalde sancties waarvan je denkt waarom komen die nou niet van de grond en is er eentje die me echt stoort en dat is nog steeds diamanten handel hebben met rusland en ik vroeg me af. Heeft de minister wel eens een gesprek gehad met haar belgische counterpart van belgië ligt hierop nogal dwars.

[0:18:03] Waarom zijn nou geen stappen willen zetten als het gaat om aan banden leggen van diamanten import uit rusland. Ja dan ga ik even door over de actuele discussie natuurlijk gevoed door de pakket dat in amerika is aangenomen,

[0:18:28] waarbij je toch ook ziet dat een deel van de duurzame activiteiten in amerika worden gestimuleerd. Zit ik al lange tijd. O. Shit! Sorry. Dat mag ik wel.

[0:18:40] Is het risico natuurlijk van wat ik heel mooi dat jullie heel vreemd praten zonder tekst. Maar dat is een risico dat je misschien ook mijn stopbord.

[0:18:48] Is uitgezet. Toen de interruptie kwam niet meer aan. Dus.

[0:18:51] Als jullie iets afronden wil geven. Kunt u gewoon gelegenheid.

[0:18:55] Dat kostte veel tijd. Ik laat het. Ja.

[0:18:58] Dan geen interrupties nog vragen. Dan geef ik graag het woord aan gaat.

[0:19:13] Twee weken geleden ontvingen we hier in de kamer vier braziliaanse activisten en zij kwamen ons vertellen wat de gevolgen zijn van het verdrag zouden zijn voor hun leven en gezondheid en zelfvoorziening

[0:19:26] in dat gesprek luisteren onder andere naar de braziliaanse mensenrechtenadvocaat emiliano maldonado en hij vertelde hoe honderden soorten pesticiden en chemicaliën die tot gezondheidsklachten kunnen leiden en verboden zijn in de e u toch. Hier worden geproduceerd in de e u en voor export naar brazilië bedoeld zijn en dat wordt nog makkelijker door het merk verdrag. We luisterden ook naar graciella al zij zijn avro, ecologische boerin, wiens land grenst aan een bedrijf waar die giftige pesticiden worden gebruikt en zij is haar hele oogst levensonderhoud en gezonde leefomgeving erdoor verloren.

[0:20:04] Zij is één van de vele in haar dorp

[0:20:08] en mijn vraag aan de minister is als hij dit hoort erkent zei dat dat een van de negatieve effecten van het verdrag is dat er gevaarlijke pesticiden die hier zijn verboden wel gemakkelijker geëxploiteerd kunnen worden naar brazilië en zouden we daar iets aan kunnen doen. Bijvoorbeeld een productieverbod op die pesticiden en ook vanuit de mensenrechten perspectief. Niet alleen maar vanuit het landbouw perspectief zou daarom ook bereid om met de minister van nrc om de tafel te gaan zitten om te kijken of het mogelijk is om voor een productieverbod te pleiten op die gevaarlijke pesticide.

[0:20:42] Voorzitter, ik was diep onder de indruk van het gesprek dat we hier met de activisten hadden en daarom zou ik ook graag een oproep willen doen aan de minister en een kleiner aantal partijen dat zich nog steeds achter merkel schaart om gewoon een keer echt het eerlijke verhaal te vertellen het te vertellen waarom ze dit verdrag er zo graag doorheen willen jagen, want ik hoor vaak drogredenen dat het om het bevorderen van mensenrechten zou gaan en dat we inspraak zouden hebben over de situatie. Als we daar een verdrag mee afsluiten met met die landen

[0:21:14] en dat we het juist doen om de amazonen te beschermen. Maar als ik die geluiden horen van de braziliaanse activisten dan zeggen die mensen alleen maar doe het niet. Onze mensenrechten komen in gevaar. Onze bossen worden gekapt. Onze gezondheid komt in het geding.

[0:21:29] God heeft een inscriptie.

[0:22:30] We ontwikkelen nieuwe vragen.

[0:22:32] Bent u dat met me eens?

[0:22:36] Nee, voorzitter, ben ik niet met de eer hamburger eens. Ik heb dat net. Dat is net wat ik juist ook zegt dat er vaak gezegd wordt als we niet aansluiten bij het verdrag, dan verliezen we onze invloed en komt het juist tot de kap van de amazone. Maar zo. N verdrag is natuurlijk primair ingestoken als een handelsverdrag om vrije handel mogelijk te maken om het om het produceren en het over de wereld exploiteren van producten makkelijker te maken. Wat ervoor zorgt dat onze voetafdruk toeneemt. Dat is de kern van verdragen en dan kun je allerlei duurzaamheids afspraken gaan maken. Maar feit is wel dat die voetafdruk wordt vergroot. En dus ook de druk op landen om te produceren wat ten koste gaat van de natuur om dat die wordt vergroot en daarom is het inherent is merkel, sir geen goed verdrag, wat leidt tot extra schade aan milieu en mensenrechten?

[0:23:27] Tweede vraag van de hammelburg.

[0:23:29] Ja voorzitter, dat vind ik geen inhoudelijke bijdrage. En hoe merkel eventueel zouden kunnen verbeteren of handelsverdragen in generieke zin zouden kunnen verbeteren. Handel, vindplaats handel groeit de bevolking groeit

[0:23:42] economieën, groeien.

[0:23:44] Dat is belangrijk, vinden we ook want het zorgt ervoor dat mensen brood op de plank hebben de kinderen naar school kunnen gaan dat mensen niet in armoede opgroeien niet in armoede leven. Dat is ook nog eens slecht, voornamelijk voor de biodiversiteit.

[0:23:55] Handel. Die handel vindt plaats. Handel, kunnen we alleen reguleren door handelsverdragen te sluiten en daarin steeds strengere eisen op te nemen in de wederkerige relatie vaak ook met landen. Met ontwikkelingslanden is de partij voor de dieren nauwelijks bereid om het dogma achter te laten van zich af te schudden en na te denken over hoe samen deze handelsstromen beter kunnen reguliere juist om de biodiversiteit te beschermen, juist om klimaatverandering tegen te gaan, juist om armoede te bestrijden in plaats van tegen de ontwikkelingslanden bijvoorbeeld te zeggen je zoekt het maar uit in uw eentje mee. Laten we lekker achter hier achter deze deken hier in nederland. Lekker veilig en we zeggen. Nee.

[0:24:31] Of tennissen.

[0:24:33] Voorzitter, hun zin in. Het betoog van de heer hammelburg intrigeert me wel dat je moet regelen dat je handel moeten reguleren om duurzame afspraken te maken

[0:24:43] en dat is gewoon niet waar want wij hebben wij hebben heel veel handel, handel vindplaats inderdaad en dan kun je afspraken over hoe overmaken. Maar vrije handelsverdragen zijn dat niet zijn niet de manier om dat te doen. Kun je ook op andere manieren doen. Kijk naar die video wetgeving die we nu die die een aantal partijen naar de kamer heeft gestuurd. Heel goed. Daar kun je ook handelsafspraken maken. Je kunt ook hele specifieke afspraken maken over bijvoorbeeld de invoer van bepaalde producten uit ontwikkelingslanden om daar eerlijke prijsafspraken te maken, maar een ongebreideld vrijhandelsverdrag. Wat merken is dat ook ceta is wat nieuw zeeland verhogen met nieuw zeeland is dat zijn afspraken die er primair gericht op zijn om voor tariefsverlaging om verlaging van standaarden mogelijk te maken om zo meer te produceren en dat gaat ten koste van dieren, natuur, milieu en dan kun je vage duurzaamheids afspraken in gaan zetten. Maar dat is precies de verkeerde volgorde. We hebben regulering nodig en geen vrijhandel.

[0:25:41] Een inscriptie van der burg.

[0:25:43] Voorzitter in dit verhaal. Klopt gewoon niet. Ja, we moeten via wetgeving invoeren en zo snel als mogelijk. Daarom ben ik ook d zesenzestig een van de mede indieners voor nationale wetgeving. En ja. Dat betekent inderdaad het alles wat wij hier in nederland verkopen op de nederlandse markt in de nederlandse winkelstraten dat we ervoor zorgen dat dat die producten geen schade toe te brengen aan het milieu dat bescherming tegen slavernij, kinderarbeid. Alles watje bedenken kunt mensenrechten in brede zin dus hartstikke belangrijk, maar dat betekent niet dat handel tussen landen en het handelsverkeer wereldwijd daarmee afneemt blijft doorgroeien en dat betekent dus ook dat we daar afspraken over willen maken en dat betekent dus ook dat als wij verwachten aan de andere kant van de oceaan dat mensen ons serieus nemen dat wij ook serieus nemen op het moment dat we zeggen nee, we doen het niet want we willen het niet want u bent de bomen aan het kopen en we sluiten geen verdrag met u. Dan hebben we geen poot om op te staan, hebben we geen enkele onderhandelingspositie en dan geef je dus eigenlijk het amazone eerder op dan dat u het redt.

[0:26:43] Frank turners.

[0:26:45] Voorzitter, de heer hammelburg gooit heel veel zaken op elkaar die er zitten heel veel elementen aan dit verhaal. Ik haal er een element uit, zegt namelijk handel blijft doorgroeien. Nee dat is een keuze die een keuze en wij kunnen dat als overheden kun je handel reguleren

[0:27:06] en dat kun je met wetgeving doen. Dat kun je met internationale afspraken doen. Maar als er een vrijhandelsverdrag onder ligt,

[0:27:14] dan is dat wel het fundamentele verkeerde uitgangspunt

[0:27:18] en dat is dat is mijn grote punt regulering is nodig om die handel in te perken om die binnen de grenzen van de planeet te brengen, maar regulering. Dat doe je niet via vrije handelsverdragen. Maar dat doe je via internationale afspraken en dat doe je door wetgeving europese wetgeving nationale wetgeving en zo breng je die handel binnen de grenzen van de planeet. Maar dat doe je niet met vrije handelsverdragen.

[0:27:40] Voorzitter,

[0:27:41] Ik met

[0:27:43] evalueer hammelburg geloofde dat die behoefte had aan een hier interruptie. Maar daar tegen is er wel een vraag van eer aan.

[0:27:52] Voorzitter, toch op doorgaan over die regulering. Juist

[0:27:56] de draken die we sluiten zeker de laatste verdragen die ontwikkeling meegemaakt om juist te reguleren. Want je kunt ook handel drijven met mexico, brazilië, argentinië vandaag de dag dan lig je in handelsverdrag. Tuurlijk wordt lastiger inderdaad met import tarieven of douanepapieren. Maar de handel die gebeurd. En juist fors mij en ik heb het niet over de inhoud inhoud zullen we nog echt wel moeten beoordeling. Mevrouw tennissen, geef gewoon aan eigenlijk. We hebben helemaal geen behoefte aan handelsverdragen. Dit keer is het meer blessure work was het seta. En als indonesië duidelijk op de lijn is het ook niet goed. Maar hoe kijk, mevrouw ze de aan als we nu even een stapje terug doet en niet direct begint met alles te boycotten. Maar eens kijken op welke stappen we gemaakt hebben als je kijkt naar palmolie in nederland in de voedselindustrie is maar liefst negentig procent ergens

[0:28:47] en dat is een initiatief van het bedrijfsleven nederland opgepakt heeft dat zijn stappen voorwaarts. Als je kijkt naar de rapportage van ideaal. Begin dit jaar over ontbossing vrije soja scoort nederland twee, honderd procent. Een van de betere landen samen vormen noorwegen, zwitserland die die score hebben. Er zijn een aantal landen die nog mee moeten zijn stappen vooruit.

[0:29:09] Dat hoor ik mevrouw tennissen nou nooit zeggen. Dus

[0:29:13] alles moet wel een hele platte discussie wel handelsverdragen niet alles vandaag, terwijl volg mij op de inhoud wel vooruit willen en deze planeet inderdaad door willen geven aan de volgende generaties.

[0:29:23] Mevrouw thuis,

[0:29:24] Voorzitter. Ook de aan muis. Ik waardeer zijn pogingen. Maar hij had ook weer dingen door elkaar want eerdere handelsverdragen. Eerst heeft hij het over eerdere handelsverdragen. Nou laten we eens kijken naar wat voor goeds heeft dat ons gebracht? Wat voor regulering? Er zijn? Geen dwingende klimaatafspraken zijn er in ceta. Bovendien leidt tot extra investeringsbescherming voor multinationals doordat investerings mechanisme wat erin zit. Vervolgens zegt hier een muis. Kijk eens naar het ergens dat die ze op papier een stap voorwaarts inderdaad dus allemaal duurzame palmolie zijn. Ze zijn rapporten liggen er die zeggen dat die zo lek als een mandje.

[0:30:03] Dat geeft certificaat van ze allemaal heel duurzaam en intussen wordt er weer een oerwoud gekapt in indonesië. Om het allemaal mogelijk te maken die palmolie. Dus dat er spion stelt niks voor. Dan hebben we het nog over ontbossing

[0:30:18] ook certificaat begon weer over hem hebben zo veel zo veel percentage ontbossing. Scheijen soja liggen ook rapporten voor het wnf zegt europa en nederland voorop is een van de grootste nederland is één van de grootste ontbossers in europa dus ook aan dat certificaat kleven allemaal nadelen en hebben een groot greenwashing gehalte. Als we naar de feiten kijken dan neemt de ontbossing ook door nederland toe neemt de kap van het regenwoud toe en vrijhandelsverdragen hebben er aantoonbaar nog helemaal niks aangedaan. Het enige wat helpt is regulering, handhaving, controle

[0:31:01] en het terugdringen van onze voetafdruk naar redelijke proporties dat we weer hier lokaal en werkte hier gisteren nog over. Dus dat is wel een heel goed plan dat we meer regionaal gaan produceren. Onze economie mkb stimuleren. Hartstikke goed. Maar dat gesleep over de wereld met producten alle certificaten op plakken en net als doen alsof dat iets met duurzaamheid te maken heeft. Daar is de partij voor de dieren gewoon niets van.

[0:31:25] Voorzitter. Ja dat begrijp ik dat de partij van de dieren daar niet voor niks. Maar dan doet de pvda wel onrecht aan hem ergens pl is toch iets mondiaal wordt opgezet wordt waar veel partijen een soort consensus hebben bedacht hebben vaak een discussie gehad. Daar wordt ook nergens naar toe gewerkt na die spion standaarden en als op een gegeven moment komen tot een niveau kunnen weer een stap verder dan gaan we dat weer doen.

[0:31:48] Maar eigenlijk wat mevrouw teun hier zeg je ergens periode van tafel. Dus allemaal onzin en ontbossing vrije soja latte, wat idea dan ook zijn organisaties wordt angel zal rapporteren. Dat is dan ook weer niet. Dan blijft alleen maar de werkelijkheid van de partij voor de dieren overgaan. Dan vind ik echt heel jammer want er worden juist wel stappen gemaakt en we hebben over ceta. Ja dat is natuurlijk het het cliché bestempelen op de multinationals. Er zijn zo veel mkb bedrijven. Het gaat over zo veel verschillende sectoren waar je die wisselwerking hebt waar je juist landen op elkaar aanspreken. En nogmaals als ik daarbij provoceert. Als we niet met canada zoon afspraken kunnen maken. Toch twee

[0:32:30] de beschavingen dan dan zet mevrouw toen ze echt partijen die werken aan verduurzaming. Maar partijen die ook oprecht proberen te werken aan een eerlijke handelsverdragen gewoon buitenspel. Ja dan blijft er niet veel over denk ik.

[0:32:43] Mevrouw vrouw thuis hierop reageren.

[0:32:46] Voorzitter, met die zuurtegraad is het zo dat het zo is.

[0:32:51] Verder is er ook nog inderdaad een interruptie van de klink en interruptie van de heer hammelburg gehad maar reageert gaat uw gang.

[0:32:58] Ja. Met die suffe certificaten is het zo dat het vaak vanuit goede bedoelingen wel zo n certificaat wordt opgezet, maar vervolgens komen er allerlei lobbyen komt daar komen grote multinationals die zeggen ja, wij willen ook zo n certificaat en dan wordt het afgezwakt. Dat is precies wat er met jou is gebeurd. En ja daar daar wil ik dat antwoord even later. Verder heb ik een punt gemaakt over dat wij het niet eens zijn met certificaten en vrijhandelsverdragen, maar dat we over moeten naar regulering wetgeving.

[0:33:27] Dan nog een vraag of interruptie van de heer klink die handel,

[0:34:05] mevrouw tennissen,

[0:34:06] Ik denk dat dat wij niet al te veel uit handen moeten geven aan de wto en dat er ook nog zoiets bestaat tussen democratische besluitvorming en als jij alles als jij dus alles laten reguleren door de wto. Dan verlies je natuurlijk je grip als nationale overheid, maar ook als europa op wat jij aan bescherming nog kan doen. Dus als het als ik noem een heel concreet voorbeeld als de wto allerlei standaarden gaat overnemen die de bioindustrie als norm hanteren. Dan krijgen we dus wereldwijd dat bioindustrie geaccepteerd wordt. En dan kunnen wij als nederland als europa kunnen wij daar geen paal en perk aan stellen. Dat heeft enorme gevolgen voor het milieu, natuur en dierenwelzijn

[0:34:51] mensen, gezondheid van mensen en dat moet je niet winnen.

[0:34:54] Wat ons betreft. Wij zeggen wees kritisch op de wto. Je kan daar wel een aantal handelsafspraken maken maar dat houdt de beslissingsbevoegdheid bij waar het hoort bij de democratie en zorg op die manier dat je tot goede regulering en goede afspraken komt om tot een duurzame handel te komen.

[0:35:15] Een vervolgvraag van heer.

[0:35:17] Voorzitter, ik weet niet wat de bio industrie is maar een machine, mevrouw tennissen dan niet dat er een waterbed effect is als we we kunnen het wel allemaal via de via nederland dan regelen maar dan dan ga handel gaat toch per definitie ook binnen europa plaatsvinden en ook met de rest van de wereld. Dat is dan de ambities die heeft ie die kunnen dan toch helemaal niet gerealiseerd worden als we alleen als nederland op het gebied van handel met elkaar afspreken.

[0:35:44] We gaan tennissen. Voorzitter, dit is dus wat ik van de heer kinkhorst soort neoliberaal geloven. Alsof wetmatigheid is dat we allemaal internationale standaarden krijgen op handelsgebied. Maar dat is gewoon een politieke keuze.

[0:35:57] Dat is een politieke keuze. Je kan ervoor kiezen om het anders te doen om een andere wereld visie erop na houden, zoals de partij voor de dieren. Dat doet en zeg gewoon kijken naar de realiteit. We hebben geen we hebben geen tijd meer. We moeten nu een aantal ecologische grenzen gaan stellen

[0:36:12] en dat is belangrijk. Dus dan kunt u wel als van een utopie dromen van een wereldhandel waar complete vrije handel is en waar de economie bloeit. Maar die gaat nooit bloeien. Als we nu niks doen aan die economische grenzen die ecologische grenzen veilig stellen en daar is gewoon nationale en europese wetgeving nodig en stevige internationale afspraken en helaas ligt de vvd die decennialang al dwars om dat op orde te krijgen.

[0:36:39] Helder dan klinkt sorry dingen hammelburg. Voorzitter, gastheer.

[0:36:45] Ja ik kan alleen zeggen van een wijs politicus zei ooit van alleen ga je sneller samen. Kom je verder. En volgens mij geldt dat op het gebied van handel. Je kan allemaal in je eentje wel dingetjes willen, maar we zullen toch echt met elkaar moeten ietwat over de grens gaat dat dat kan je niet in je eentje regelen.

[0:37:05] Voorzitter, nu doet. De heer klinkt mijn verhaal alsof ik alles in mijn eentje regelen partij voor de dieren is voor internationale samenwerking voor europese samenwerking, maar we willen wel de zeggenschap houden en we willen wel de bevoegdheden waar hij horen en dat is bij de democratie en wij stellen hier de grens over wat acceptabel is aan handel en het niet acceptabel is in onze visie en dat is nodig om de economie te reguleren binnen de grenzen die de aarde.

[0:37:35] Vorig jaar voorzitter is. Mevrouw is natuurlijk volledig gelijk in. We moeten inderdaad zorgen dat we hier in nederland onze nationale wetgeving op orde te hebben, in ieder geval dat we ons aandeel in de wereldhandel voor de dingen die producten die in nederland op de markt komen dat die voldoen aan de standaarden voor mensenrechten in de strijd tegen klimaatverandering, biodiversiteit en alles wat op dit moment belangrijk vind dat we die grenzen stellen. Dus daar ben ik helemaal mijn vrouw teunissen eens, maar ze heeft het over idealisme

[0:38:01] en realisme en volgens mij is het precies het tegenovergestelde wat jullie mijn vragen eigenlijk aan mevrouw tennisser. Bent u nu bereid om uw idealisme een keer realistisch in te zitten, want wij kunnen de grenzen herstellen door wetgeving nationaal in te voeren. Handel blijft plaatsvinden

[0:38:15] buiten nederland om ook. En juist om ervoor te zorgen dat wij als gegoten een blok met zevenentwintig lidstaten. Er zou voor zouden kunnen zorgen dat we met een aantal behoorlijk aantal landen, waaronder zuid amerikaanse landen, serieuze partners zouden kunnen zijn in de strijd tegen klimaatverandering, in de strijd tegen mensenrechtenschendingen een serieus alternatief zouden kunnen zijn tegen china, dat op dit moment een ontzettend agressieve internationale industriepolitiek aan het voeren is en echt lak heeft volgens mij aan het amazone gebied en de mensen die er wonen is mevrouw tennissen bereid om daarover mee te denken in plaats van categorisch alle handelsverdragen weg te zetten als een soort van neo liberale vrije handelsverdragen in plaats van te zien dat die handelsverdragen ervoor zijn om te reguleren, te verbeteren en de wereld te redden van de ondergang. Want daar zijn mevrouw tennissen en ik van d zesenzestig het helemaal over eens. Alleen ik wil mijn kop niet in de klei hier in nederland steken maar over de dijk uitkijken en zorgen dat we ons steentje kunnen bijdragen. Om te voorkomen dat we een catastrofe.

[0:39:16] Mevrouw tennissen,

[0:39:19] Voorzitter, ik vind het eigenlijk een beetje een onterechte vraag aan de partij voor de dieren omdat wij al vanaf het begin van ons bestaan, zo ongeveer pleit voor het stoppen van de import van zeevoer uit de amazone uit brazilië en d zesenzestig heeft ook tegen voorstellen van ons op dat punt gestemd en hou ons wel vragen of alsjeblieft voor een vrijhandelsverdrag willen gaan. Wat wat voor ontbossing gaat verergeren en niet gaat verhelpen. Dus ja ik vind het een beetje een onterechte.

[0:39:51] Vraag,

[0:39:54] laatste.

[0:39:54] Dankuwel. Ja. En ik vond het geen onterechte vragen maar dat zal u niet verbazen. En mevrouw turner zegt dan er moet een eind komen aan het gesleep met producten met eten over de wereld. Tegelijkertijd hebben we ook in dit debat gehad, bijvoorbeeld over het belang van oekraïense gaan voor de voedselzekerheid en afrika en het tegengaan van voedsel gaat over de wereld om te zorgen dat mensen gevoed kunnen worden, zodat ze lokaal de boel niet slopen en dat lokaal ook het milieu en het klimaat de natuur kan worden beschermd. Dus ik mag toch hopen dat de partij voor de dieren zegt iets pragmatischer en realistischer instellen, zodat we de idealen die we delen kunnen behalen in plaats van categorisch nee, te blijven zeggen en oorlog te voeren tegen alle vormen van handelsverdragen. Want zo werkt het niet. Niemand gaat naar u luisteren en dan staan we straks in ons eentje en dat is levensgevaarlijk.

[0:40:43] Mevrouw tennison,

[0:40:48] Voorzitter, de heer hammelburg zet daar nu weg alsof alsof ik alles categorisch uitsluit en dat is gewoon niet waar en vrije handelsverdragen dragen niet bij aan de oplossing. Als hij het over naar oekraine uit oekraine heeft en honger. Er gaat nog steeds het merendeel van het graan uit oekraine gaat nog steeds naar europa. En weet u waar naartoe naar de bio industrie. Wie pleiten voor afschaffing van de bio industrie, de partij voor de dieren. Wij zijn dat gaan direct aan de mensen in plaats van de dieren.

[0:41:17] Daarbij zeg ik tegen de heer hammelburg dat vrijhandel en dat is mijn bezwaarlijke punt vrije handel als dat de basis is van onze afspraken, dan leidt dat niet tot betere milieu regels leidt dat niet tot betere natuurbescherming, maar dan leidt dat tot meer vrijhandel en dus een grotere voetafdruk

[0:41:36] en dat is waar ik tegen ben en het heeft niks te maken met categorie uitsluiten. Maar dat heeft gewoon te maken met nadenken en kijken naar de voorstellen die voor je liggen en welke gevolgen hebben.

[0:41:47] Voorzitter, u met uw welbevinden.

[0:41:49] Dan ga een opmerking wel dat ik wel een mooi voorbeeld van goed inhoudelijk debat.

[0:41:55] Volgt u verhaal dankuwel.

[0:41:59] Voorzitter,

[0:42:03] dus ook deze vragen aan de minister

[0:42:07] de kansen blijven beweren dat dit verdrag ook echt mensen gaat helpen. Ook na het verhaal wat ik vandaag heb hem net hebben verteld over dat hier mensen kwamen die hebben gezegd bescherm alstublieft die amazonen en doe het niet. Hoe reageert de minister op het geluid van die activisten?

[0:42:26] Voorzitter dan mijn volgende punt. Wij verwachten ook van de minister van.

[0:43:25] U heeft een volgende interruptie. Als ik dat begreep van de heer klink kloppend of heb ik het verkeerd begrepen. Klopt.

[0:43:32] Ja. Dank dank voorzitter altijd mooi als mevrouw teunissen over de positie van de boeren praat als voormalig melkveehouders spreekt me zeer aan. Toch. Als dat we de deuren wagenwijd open zetten voor producten van buiten ons. Mevrouw turner zeg maar dan dan vraag ik toch weer moeten dan de deuren sluiten voer voor de tropisch fruit voor de avocado s voor producten uit juist uit uit zuid amerika uit afrikaanse landen of uit nieuw zeeland bijvoorbeeld die we hier niet zelf kunnen produceren.

[0:44:06] Frank tennis.

[0:44:07] Ik zal het even specifieker maken. Ik heb het hier over rundvlees en kippenvlees uit brazilië komt door merkel wordt dat makkelijker gemaakt en dat zorgt voor concurrentie op de nederlandse markt boeren moeten nu al die dat willen we zijn met stikstof plannen bezig. We gaan meer eisen stellen aan boeren die moeten verduurzamen. En dan kunnen ze het niet gebruiken als er dan ook nog rundvlees en kippenvlees op deze markt komt. Dus dat heeft niks met avocado s te maken en natuurlijk als je als dat punt is weer een ander punt want dan moet je kun je aparte afspraken over maken,

[0:44:40] maar niet in een groot vrijhandelsverdrag. Maar dan kun je regulerende afspraken over maken. Maar dit gaat specifiek over de concurrentie van de nederlandse boer met betrekking tot rundvlees, kippenvlees uit brazilië, want wij volgens mij niet moeten willen op dit moment.

[0:44:56] Mevrouw. Ze vervolgt haar verhaal te mogen concurreren en die heeft nog ruim een gaat

[0:45:24] goed. Dan gaan we door naar de heer klinkt voor zijn inbreng. Gaat u gang,

[0:45:29] Voorzitters, met betrekking tot handelsakkoorden zou ik graag specifieke aandacht willen vragen voor de jungle screams of preventie.

[0:45:36] In een nieuw plan van de europese commissie worden serieuze tekortkomingen met de terugkeer van de eigen onderdanen opgenomen. Als de reden voor het stopzetten van handels voordelen van derde landen met de europese unie. De vvd zo enthousiast over dit voorstel, maar nog wel de vraag aan de minister hierover of ze zich in gaat zetten bij de europese commissie om tempo te maken en of de minister de kamer kan informeerde per brief over de voortgang.

[0:46:01] Als het over handel gaat, gaat het ook vaak over de wereldhandelsorganisatie. Afgelopen zomer zijn tijdens hetzelfde ministerie de conferentie resultaten geboekt, wat natuurlijk een heel mooie resultaten is, maar nog wel enkele vragen over wat komen gaat. Wat is de stand van zaken van de hervormingen van het systeem van geschillenbeslechting? En hoe stelt de verenigde staten zich hierin u op? Wat is de inzet van de minister voor de dertiende de conferentie

[0:46:27] en is de ambitie om een volledig functioneert. Het systeem voor geschillenbeslechting in tweeduizendvierentwintig te hebben wel houdbaar

[0:46:35] over de e. U en de verenigde staten handelsrelatie hebben het gisteren tijdens twee minuten of tijdens het vragenuurtje kort met elkaar gesproken.

[0:46:44] Het is goed dat de minister zich afgelopen vrijdag in de nrc uitgesproken heeft over de over de relatie met de vs en dat zij niet gaan bepalen wat nederlandse bedrijven zoals asml wel en niet mogen exploiteren. We moeten als europese unie niet onderschatten hoe

[0:47:03] verenigde staten wil gaan om de chinese handels invloed tegen te gaan. Nederland kan zich niet alleen sterk houden tegenover china en de vs. We moeten geen naïeve china, koers varen en tegelijk realistisch naar de verzoeken van de verenigde staten kijken en ook tegelijk opkomen voor onze eigen belangen, maar dit moet wel in europees verband doen.

[0:47:24] Je klinkt heeft een interruptie van heer van heer van beleggers.

[0:47:31] Ik proef enige spanning tussen de woorden die weerklinken. Hier speel spreekt in woorden die brekelmans uit bij de begrotingsbehandeling buitenlandse zaken. Dan gaan we morgen mee door. Trouwens.

[0:47:41] Maar goed dat mijn punt is eigenlijk een andere en is ook een vraag aan de minister, maar zeker aan de heer klink. Ik ik vind ook altijd heel goed dat je je eigen afweging maakt.

[0:47:56] Welk besluit je om welke reden neemt. We hebben een autonoom.

[0:48:01] De open autonomie een stuk gekregen over uw relatie met china naar belangen in india moeten worden afgewogen. Maar hoe je dat doet. Welke financiële consequenties je bereid bent te accepteren of andere nadelige effecten van

[0:48:14] dat wordt helemaal niet duidelijk en kan de klink klinkt mij dan aangeven wat aan het kader is waarbinnen die afweging zouden moeten maken.

[0:48:24] Asml.

[0:48:25] Klinken.

[0:48:27] Nou voor city en volg mijn schetsen. Juist wat ik net heb gezegd bij de beide kanten. We moeten dus inderdaad niet naïef zijn ten opzichte van china naar mij van lee dat dat met me eens. Dat hebben ook in in deze commissie en collega brekelmans heeft dat ook al bij herhaling uitgesproken bij de commissie buitenlandse zaken. Dus daar is daar zit zeker op één lijn. Maar als het gaat over over opkomen voor je eigen belangen, bijvoorbeeld voor een bedrijf als asml dan is blijft het ook gewoon heel belangrijk dat je dus als als nederland binnen eu verband daar ook een lijn optrekt en daar zelf iets van vindt en niet automatisch maar steeds doet wat wat een andere mogendheid zegt en ik vind juist het het interview van van ministers zijn mag in de nrc vind ik dus heel gebalanceerd. Want ze geeft ook juist aan dat dat met amerika aan dezelfde kant staan. Dus we moeten er ook de verschillen niet groter maken dan dan dat ze is, maar we moeten tegelijkertijd wel steeds oplevert kijken op blijven letten van wat ook de belangen van nederland. En wat de belangen van europa zijn en ik denk dat dat is een heel moeilijk verhaal. Dat is niet eventjes een pakket of een format van oeso gaan we dat doen. Dat zal je ook steeds per geval moeten gaan bekijken. Maar eigenlijk de hoofdlijn is zeker niet naïef zijn richting richting china. Want ze doen heel veel wonderlijke stappen in europa. Goed. Ze hebben daar zelf voorbeelden van gezien. Wat bijvoorbeeld in de hamburgse haven hebben gedaan. Dat is. Het lijkt mij niet verstandig, maar tegelijkertijd heel realistisch kijken naar wat de amerikanen in dit geval ons voorstellen of of andere mogendheden ons voorstellen en daarnaast zou ik ook echt in dat kader willen opnemen. Heel bewustzijn van wat ook onze eigen belangen zijn voor nu op dit moment, maar ook voor de toekomstige verdient vermogen van van nederland.

[0:50:20] Kijk, dit zijn allemaal algemeenheden. Dat lijkt nog helemaal niet tot duidelijkheid. Wanneer is het moment dagen waarvan wanneer je als nederland besluit

[0:50:30] de producent van chips machines mag niet meer leveren naar het land dat die chipmachines gebruikt om chips te maken waarmee niet alleen militaire technologie ontwikkeld, maar totale bevolking onder surveillance wordt geworpen, wordt ingezet voor onderdrukking en genocide richting de oeigoeren onder druk van de opstand in in hong kong wanneer stan dat moment aangekomen. Hoe maakt de vvd die afweging

[0:50:56] concreet en niet allerlei belangen benoemen jerry zie ik ook wel maar begin moet je een keuze maken. Dit dit gaat me te ver. En nu gaan we deze maatregel inzetten.

[0:51:05] Hoe doet hij dat.

[0:51:06] Jij klinkt voorzitter, dit is een heel complexe technische dossier en niet zozeer de vragen die de eer van de leefstijl, maar wel over de producten die die geëxploiteerd worden en waar nederland op sommige onderdelen wereldmarktleider is dus dus je blijft die algemeenheden. Blijf je benoemen van strategische positionering verdienvermogen vermogen van nederland. Nu verdient een vermogen van nederland in de toekomst. Maar natuurlijk moet je altijd oog hebben voor voor misstanden in de wereld zijn en welke rol nederland aldus of europese bedrijven daar al dan niet in kunnen hebben. Maar ik heb daar natuurlijk veel vragen bij en ik ben ook heel blij dat wij als commissie op één december als ik het goed heb die besloot de technische briefing hebben waar we al deze vragen kunnen stellen. Want ik heb hier oprecht ook nog heel veel vragen over hoe dit hoe dit zit en het lastig hiervan is omdat dit echt wel met bedrijfsgevoelige informatie is, is het is dat ook heel moeilijk om hier op detailniveau dingen over te zeggen van wat wel en wat niet want dat gaat natuurlijk echt. We gaan niet. We zitten niet in de wereld is mij zitten meneer van lee ook zo niet in de wedstrijd om een compleet bedrijf maar te zeggen nou die mag wel of die mag niet exploiteerde nadat of dit land. Het zal altijd op onderdelen of sub onderdelen gaan wat mogelijk m n verkeerd gevolg zou kunnen hebben.

[0:52:26] Dus je hebt volgens mij moeten we daar vooral naar kijken. Maar ik denk dat het goed is dat we dat in die sessie op één december dat we daar meer duidelijkheid.

[0:52:35] De op gekregen.

[0:52:37] Een vervolgvraag,

[0:52:39] Toch stelde me teleur dat de vvd daar niet een concreet antwoord op kan geven en het stelt me teleur dat we nu een technische briefing krijgen als het serieus is nederland een eigen afweging en wil maken dan had die afweging al veel eerder kunnen worden gemaakt en moeten we niet wachten op amerika wanneer die besluiten om bepaalde export van technologie en banden te willen leggen. Hadden we die afweging ook zelf moeten kunnen maken. En hier specifiek in dit geval is het een bedrijf dat je eigenlijk een monopolist is het overgrote deel van de wereldmarkt in handen heeft en deze machines worden overal in de wereld voor degenen die het kan betalen. Want ze zijn nogal duur afgenomen. Dus ook het voortbestaan van het bedrijf is niet afhankelijk van de handelsrelatie of de export naar china.

[0:53:26] Dus er had allang een afweging kunnen plaatsvinden. Die heeft kennelijk nog niet plaatsgevonden. Mij is ook helemaal niet duidelijk hoe de regering uiteindelijk die afweging dan denkt te kunnen gaan maken en in dit concrete geval. Er wordt al heel lang over gesproken

[0:53:42] en de vvd als het zich serieus van mening is. We moeten wat doen aan die relatie met china. We moeten echt op een gegeven moment stappen zetten. Dan mag je van de vvd ook verwachten dat ze daar zelf helderheid over geven. Wanneer is voor u de grens bereikt?

[0:53:57] Nu mag dat niet meer. Die machines exporteren naar china.

[0:54:00] Ik weet hoe het klinkt en nog op wil reageren ze kort houden want zijn ook vragen die gericht zijn aan de aan de minister.

[0:54:07] Ja daarom sowieso zal de minister hier nog meer duiding overgeven, verwacht ik ook in in haar termijn en ik vind het prima want uiteindelijk heeft een kabinet met al die investeerders die online kunnen ook meer weloverwogen besluit overnemen, maar het is niet zo makkelijk zwart wit zoals die van leesvoer voorstelt. Het is echt er zitten gewoon meerdere componenten aan dit verhaal. En ja ik denk dat je dat gewoon heel weloverwogen moet doen. Misstanden zijn heel belangrijk om dat te benoemen. We moeten zeker niet naïef zijn over de relatie met china en zeker alles kan niet zomaar meer. Maar je moet ook goed kijken naar bedrijven in kwestie omdat wat daar speelt en hoe een waarborgen binnen dat bedrijf zijn. Ik denk dat dat gewoon heel belangrijk is en daar heb je een soort ja een soort cadeau voor nodig. Maar ik vind ook prima dat dat kabinet en deze minister in het bijzonder daar stappen op kan zetten.

[0:54:58] Mag ik voorstellen dat u uw verhaal uw inbreng vervroegd.

[0:55:02] Ja, over handel moet wat de vvd fractie betreft europese handelen. Nationale wetgeving is slecht voor onze concurrentiepositie als de gehele interne markt van de europese unie bij nieuwe wetgeving moeten met ondernemers gesproken worden in plaats van over ondernemers met de eu richtlijn. Over een viool in de hand kunnen we echt impact maken voor landen waar misstanden zijn.

[0:55:25] Dat gaat niet gebeuren met een nationale violet de vvd wil opkomen voor de belangen voor onze ondernemers ons vestigingsklimaat en daarmee onze banen vele achter een lappendeken van zevenentwintig verschillende violette als onwenselijk.

[0:55:40] Voorzitter, dan de raad ontwikkelingssamenwerking over afrika is veel te doen en kijkt daarom uit naar afrika strategie. De internationale grondstoffen strategie en de migratiestrategie. De vvd steunt de minister om in europees verband de brede partnerschappen met afrikaanse landen over migratie samenwerking te verbeteren. Vragen aan de minister is er meer progressie rondom de migratiestrategie op het gebied van voedselzekerheid en de global btw worden stappen gezet?

[0:56:07] In hoeverre profiteren de nederlandse boeren van de export van de meststoffen naar afrika en in hoeverre staat de minister open voor de l o f s corner.

[0:56:17] Dit is een ontwikkelde en toepasbare technologische oplossingen die onder andere via europese en internationale financiering ingezet kunnen worden voor de mondiale uitdagingen op het gebied van klimaat, voedsel, water en gezondheid. Concrete voorbeelden hiervan zijn crisis, wiens voor aids de evenmin er methoden die we in de begrotingsbehandeling ook besproken hebben en izzy stoop. Voorzitter, tot slot de leden van de vvd fractie willen de minister complimenteerde dat we juist nu de winter eraan komt meer financiële beschikbaar worden gesteld,

[0:56:50] meer financiële middelen beschikbaar worden gesteld voor de urgente noden in oekraïne vragen aan de minister die hammelburg is ook al over begonnen, zal het geld ook daadwerkelijk snel uitgegeven worden en bereikt het de mensen die het nu met de grootste nodig. Acuut nodig hebben.

[0:57:05] Tijdens de begrotingsbehandeling heeft de minister ook toegezegd dat er een gezant aangesteld zou worden voor de wederopbouw en oekraïne om via de kennis en kunde van het nederlands bedrijfsleven stappen te zetten, kan de minister aangeven hoe het daar nu mee zit en dat was het tot zover.

[0:57:21] Keurig.

[0:57:22] Hartelijk dank. Meneer klinkt gaan we door naar de inbreng van de heer andrews cda gaat uw gang.

[0:57:27] Voorzitter dankuwel

[0:57:29] voordat het morgen is het exact negen maanden geleden dat rusland, oekraïne is binnengevallen en hierdoor zijn onze handelsketen opgeschud en is het beroep op ontwikkelingssamenwerking verder gegroeid.

[0:57:40] We moeten rekening houden met deze aanhoudende wraak voor steun in de handelsketen en groeiende noorden van humanitaire hulp, zeker nu de wereld zich meer inzet.

[0:57:50] We vinden het belangrijk om als nederland te blijven inzetten ter ondersteuning van oekraine op bijvoorbeeld handel, humanitair, defensie en wederopbouw te rennen.

[0:57:58] Ook zijn we erg tevreden met het verlengen van de iran, deal en hebben waardering voor de rol en de verenigde naties in deze

[0:58:05] in de raad buitenlandse zaken. Handel wordt dat terecht jou ook vooruit, vooruitgekeken en breder dan alleen deze oorlog naar onder andere de wto hervormingen.

[0:58:13] De cda fractie is erg blij dat dit onderwerp op de agenda blijft staan en dat het gelijk speelveld voorop blijft staan. Het kabinet giftig aanzien uit te spreken voor ray puree laterale samenwerking in de regio door middel van john statement initiatief om tot ambitieuze afspraken te komen en kan de minister uitweiden over de voorbeelden van andere john steed mijn initiatief buiten het voorbeeld van de commerce

[0:58:37] drake way als u of als nederland ook concreet initiatief om tot bijvoorbeeld groenere handelt ketens met eerlijke concurrentiepositie te komen

[0:58:45] binnen de wto.

[0:58:47] En hoe staat het met het benoemen van de openstaande post van een rechter bij de wto voor de apple body. Deze is nu gegijzeld door de vs en we dachten dat dit een drankprobleem was. Maar de urgentie in deze woelige tijden blijft hoog. Voorzitter, de afgelopen periode zijn de vs zijn in de vs een aantal maatregelen genomen genomen die betrekking hebben op de vs handelsrelatie, zoals die met betrekking op de hoofdleider industrie en de vleesje protection act. De dieren.

[0:59:15] De boy amerika clausules kunnen mogelijk grote gevolgen hebben voor de europese economie en de handelsrelaties kan de minister aangeven of nederland die zorg ook bilateraal bespreken met de vs buiten de intentie. Om het via de taskforce van de europese commissie te doen,

[0:59:29] kunnen we binnen europa zorgen voor meer strategisch autonomie en misschien zelfs een baljurk european strategie. Om onze eigen industrie en waardeketen te beschermen,

[0:59:38] is het wenselijk vergelijkbare maatregelen in de unie in te gaan zetten en hebben we überhaupt een ander alternatief als enerzijds amerika had gelijk speelveld verstoord met een grote zak geld en anderzijds china een gelijk speelveld verstoord door niet wederkerig te handelen. Als het over staatsinmenging gehad.

[0:59:56] Hoe maken wij onze handelt ketens weerbaar tegen dit soort eenzijdige maatregelen.

[1:00:01] Voorzitter,

[1:00:02] dan afrika, we wachten nog steeds als kamer op de afrika, afrika strategie.

[1:00:08] Ik zie een handje van.

[1:00:10] De interruptie van de heer van der lee. Dat is een vijfde zijn laatste.

[1:00:15] Waar we nu inzetten.

[1:00:20] Het is logisch dat in onze discussies die we hebben over de afhankelijkheid van china.

[1:00:25] En nu de stappen die amerika heeft gezegd aan mouth weer een punt maakt van de europese industrie aan wat ik altijd ingewikkeld vinden is dat dat ook dat ie nu weer zegt by european first dat het dan ook lijkt te suggereren dat wij ook met subsidie.

[1:00:42] We krijgen voordat de medische officier.

[1:00:45] Is bedrijven zouden moeten stimuleren. Die route vindt het niet verstandig om allerlei redenen. Maar de is ook een investering schat in europa en dat heeft ook te maken met begrotingsregels met is het rijke noorden bereid om het zuiden mee te trekken in het zorgen voor meer groene, investeringen. Dat is ook een route

[1:01:08] en kan je mij uitleggen welke route hij wil bewandelen om te zorgen dat we groene industriepolitiek van de grond krijgen.

[1:01:19] Zeer zeer goede opmerking van de heer van der lee. Wil je niet in terecht kopen want een sterke economie, gebaseerd aan het infuus van subsidies. Dat is nooit geslaagd. Maar je ziet wel wil je een gelijk speelveld houden. Ik pak even de plannen redenering amerika, europa en de vs dat je niet. Die speelbal wilt worden

[1:01:40] en dat is denk ik heel belangrijk en op gegeven moment welke alternatieven heb je als amerikaanse eenzijdig regels gaat opzetten. China enerzijds regels en dan kun je wel zeggen wij wij dansen dan wij zijn een speler van links naar rechts te rennen. Dan moet je ook zelf afwegingen maken en ik denk dat je dat ook moet doen op een aantal terreinen om strategisch minder kwetsbaar te horen en niet op alles als ik kijk naar de defensie industrie waar europese landen miljarden gaan investeren, vind ik inderdaad dat wij als europese landen in de defensie industrie mogen zeggen. Er mag niets meer european first zijn.

[1:02:10] Dat wil niet zeggen dat je er op alle terreinen doet

[1:02:12] op voedsel. Nee. Halfgeleiderindustrie moet wel de balans herstellen.

[1:02:16] We hebben gezien met de european chip act waar europa toch zegt we gaan niet european first. Maar we gaan wel meer europa inbrengen. Om de balans zeventien procent in azië, twintig procent in amerika maar zeven procent in europa produceren dat we de balans kunnen herstellen. Dus dat is hem zo zit erin dan naar het zuiden toe. Dan kom ik dadelijk op als de heer van de leden. Dat bedoelt. Ik denk dat europa zowel moreel een hele zware verantwoordelijkheid heeft, maar ook gewoon met een heel continent, maar ook de noodzaak van ons. Ik heb vaker gezegd. Europa heeft nul even grondstoffen. Dan kunnen we van alles willen in onze economie hebben die hebben we niet.

[1:02:57] Dus je zult altijd moeten dealen ofwel met andere continenten maar afrika komen terug. Ik vind dat we afrika veel meer moeten opnemen in het europese waardeketen.

[1:03:07] We hebben ook weer de de professor gehad van groningen en utrecht die die hebben een reflectie geven op de afrika strategie, maar ook dan zag je dat azië en europa heel ver zijn in de ware ketens en afrika helemaal plat is. Daarom hebben wij als commissie op doorgevraagd en ik denk dat juist europa als we het hebben om een fatsoenlijke economie of groene banen, maar ook om acht banen creëren dat we juist die wade ketens en het is nog een lange weg te gaan om dat besef ik

[1:03:37] met het zuiden kunnen oppakken.

[1:03:41] Geen vervolg, maar in op de laatste interruptie natuurlijk. Dus die moest vervolgens zijn

[1:03:46] inbrengen.

[1:03:47] En waar ik was gebleven,

[1:03:52] hebben wij überhaupt een ander alternatief als inderdaad in eenzijdig amerika zijn kalkoen conclusies trekt en ook china. En hoe doen we dat inderdaad dat wij ook weerbaar worden in dit speelveld. Voorzitter, ik was in komt bij afrika. We dachten nog steeds als cameraman. We wachten nog steeds als kamer op de afrika strategie en keek hier als cda fractie ook naar uit

[1:04:11] rusland mengt mensen actief bilateraal. Maar bijvoorbeeld ook via de roept in de afrikaanse landen.

[1:04:17] Dit zijn wij op dit zien we ook terug in stemming bij de verenigde naties, waar het stemgedrag van deze soms foreign gelijkgezinde landen is geen afwijken naar rusland. Ook china mengt zich actief op het continent door zich in te kopen in havens en infrastructuur

[1:04:33] in in infrastructuur en in het internationale handel ketens.

[1:04:37] Dit is een strategisch risico. Daarom vraag ik graag aan de minister of zij een reflectie kan geven hoe zij dit ziet en of deze strategische risico s mee kunnen nemen in de afrika strategie. Verder blijft afrika ook van groot belang voor grondstoffen en daarmee samenhangen. Onze strategische autonomie geeft de minister dit ook aan binnen de verschillende raden als input voor de e u top begin twintig, drieëntwintig als de laat en als laatste vraag hoe zien we hoe hoe het zien van afrika en de afrikaanse unie als gelijkwaardige handelspartner wordt benadrukt binnen de top en de aankomende afrika strategie.

[1:05:12] Voorzitter, ik ga afronden.

[1:05:16] Jumbo duidelijke voortkwam in europa. Mary hier en daar kan de minister het proces nogmaals schetsen, zowel nationaal proces als het europees proces. Wanneer krijgen we zicht op de inhoud van die urn van het europese voorstel om krachten, de raad, de commissie en het europees parlement. Voorzitter, en ook natuurlijk onze buurlanden, zoals we dat herhaaldelijk benoemd hebben want cda is ervan overtuigd dat hij een viool wetgeving impact gaan maken. Als we dit in europa met zevenentwintig landen tot een consensus komen lappendeken van zevenentwintig van elkaar. Verschillende nationale wetgeving gaat leiden tot een groot verlies aan draagvlak bij bedrijven ook handelspartners, maar ook problemen in de uitvoerbaarheid.

[1:05:59] Hartelijk dank.

[1:06:02] Keurig. Ook binnen de tijd

[1:06:07] iets over half drie. We zijn aan het einde van de inbreng van de kamer. Toen greep de gelegenheid aan de minister om voor te bereiden op haar antwoorden

[1:06:18] op rekening houden met logistiek zullen ervoor omdat

[1:06:22] twintig minuten te doen.

[1:06:25] Soort gelegenheid. De minister de gelegenheid heeft om op en neer te bewegen en rustig terug te komen we schorsen. Oh ik hoor hem.

[1:06:33] Vervolgens gaan ze kocht. Ik heb straks op de planeet begroting in zijn kamer zal dat waarschijnlijk eerder weg zijn.

[1:06:40] Eerder weg zijn. Bedoelt u meneer. Ok dat is een punt van orde, mevrouw.

[1:06:45] Dat geldt ook voor mij.

[1:06:47] Dat is lastig, maar u heeft meer van inbreng gedaan, kunnen we terugkijken kunt zich misschien nog deels met vragen laten vertegenwoordigen. We worden allemaal opgeroepen om samen te werken en te dealen met dit soort uitdagingen die ook kamerleden soms elk kamerlid. Soms geeft dank ik schors graag voor twintig minuten tot drie uur.

[1:31:19] Ik heropende het commissiedebat van de vaste commissie voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. We hervatten het eerste termijn dit keer natuurlijk met de reactie van onze minister op de vragen die zijn gesteld door de leiding. Eerst mij. Ik geef graag het woord aan de minister. Maar doe dat ook met de opmerking dat voor ons beperken met een aantal vragen tot vier, vijf wederom vijf. Dus we zijn met vier leden. Dus dat moet ook kunnen. En ik vond het dieren van het eerste deel een interessant debat. Dus ik hoop dat ook zo voortzet. De minister.

[1:31:55] Dankuwel. Voorzitter,

[1:31:58] dank ook aan de leden voor alle vragen ook met het oog op de tijd ga ik gewoon maar meteen beginnen met de beantwoording daarvan. Maar voor ik dat doe ga ik nog even de de zogenaamde blokjes aangeven. Dat zullen zijn. Eerste blokje wto tweede eu vs, handelsrelaties drie handelsakkoorden en strategisch afhankelijkheid vier video en dwangarbeid verordeningen. En dan gaan we naar vijf overig op het gebied van handel en dan gaan we naar o s afrika.

[1:32:38] Dat is tandblokjes s en blokje zeven is oekraine.

[1:32:44] Sneeuwvlokjes tepelhoedjes is ook belangrijk.

[1:32:47] De leden om mee te wegen.

[1:32:49] Maar ze vragen stellen waar sinds omkeren.

[1:32:53] Dank u wel voorzichtig

[1:32:56] te beginnen met de wto en kijkt met voldoening terug op op de mc twaalf. Dat is het grootste resultaten pakket.

[1:33:07] Dat weet hij wto in een decennium bereikt heeft.

[1:33:12] En nu gaat het er natuurlijk omdat we doorpakken en het kabinet wil daarom ook graag echt snel een snelle ratificatie en implementatie van de afspraken die zijn gemaakt en in het bijzonder over het akkoord over visserijsubsidies en de raad zal naar verwachting het akkoord formeel aannemen op vijfentwintig november aanstaande en nederland is voornemens in te stemmen met het raadsbesluit. De heer klinkt vroeg ook nog naar de inzet voor de mc dertien. Ik vind echt dat de e u er ambitieus moet zijn. In ieder geval zijn daar belangrijk om tot concrete voorstellen voor wat betreft de wto hervormingen te komen, in het bijzonder ten aanzien van de voortgang op geschillenbeslechting,

[1:33:55] want uiterlijk twintig, vierentwintig moet het wto geschillenbeslechting systeem hervormd en herstelt zijn, zoals afgesproken op de mc twaalf en in antwoord op de specifieke vraag van klink aan die afspraak willen vasthouden.

[1:34:10] Ondanks of misschien wel juist vanwege de redactie een act waar ik later nog op in zou gaan want de vs heeft zich hier ook aan gecommitteerd en de vs leidt op dit moment zelfs een proces in de wto ter hervorming van het geschillenbeslechtingsmechanisme. Nederland gaat er daarom vanuit dat alle wto leden zich aan deze afspraken zullen houden.

[1:34:31] Ook moeten we verdere stappen zetten op een gelijk speelveld.

[1:34:35] En tenslotte is het echt van belang om duurzaamheid verder te integreren in de wto agenda

[1:34:50] dat ten aanzien van ethiopië.

[1:34:54] Vraag klinkt.

[1:34:56] Voorzichtig. Dank dank minister voor de beantwoording. Heel goed om aan vast te willen houden. Zeker met de ira. Ik weet niet of het zo noemen.

[1:35:05] In vlees.

[1:35:08] Maar goed. Het is wel de afkorting sorry eraan. Maar uiteindelijk over tweeduizend, vierentwintig, want het is natuurlijk als supersnel. Dat is het minste geeft aan van we willen aan vasthouden, maar het is ook echt haalbaar.

[1:35:25] Minister.

[1:35:27] Volgens ons is het op dit moment nog haalbaar. Maar dat betekent wel dat we heel snel stappen moeten zetten. Dus wij zijn daar. We duwen daar op binnen de e. U nederland erop en de e u binnen de wto en onze bilaterale gesprekken met de vs gaan hier bijvoorbeeld ook over van dat we daar echt op fort nieuwe stappen moeten zetten en voortgang moeten maken. Toen ik in washington was in september heb ik dat ook nog met catherine they besproken dat we daar echt nu stappen moeten zetten en ik ben nog wel hoopvol redelijk optimistisch, maar er moet nu echt iets gaan gebeuren. Maar als wij het zien dat dat echt in vertragingen schiet dan zullen we jullie naar uw kamer natuurlijk over informeren.

[1:36:17] De minister vervolgt natuurlijk met tweede blokje geloof ik.

[1:36:21] E. U vs.

[1:36:23] Blijven we bij washington. Want dit gaat blokje gaat over de e. U handelsrelatie met de vs.

[1:36:32] De vs heeft de afgelopen maanden zoals bekend grote beleid initiatieven gepresenteerd die een grote impact zullen hebben op de handelsrelatie. We hadden het net al even over die een flesje redactie en act die grotendeels gaat over hernieuwbare energie, elektrische voertuigen en zo verder en de exportcontrole maatregelen voor voor geavanceerde halfgeleider technologie

[1:36:53] en de gehele europese economie zal geraakt worden door deze regelgeving en het is daarom goed dat we een eensgezinde u tot een eensgezinde u reactie komen hier. Het kabinet staat hierover ook in contact met europese partners, bedrijven en de amerikaanse overheid.

[1:37:12] Kijk het pakket op zichzelf is natuurlijk ook een implementatie van het parijsakkoord dus juist om de economie te vergroenen. Dat kunnen we alleen maar aanmoedigen, maar de manier waarop het nu gebeurd is heel rigoureus. Want de

[1:37:30] ray bevat een aantal protect protectionistische elementen. Denk bijvoorbeeld aan de lokale productie of het hier al eerder over in uw inbreng bij merken vereiste

[1:37:43] en in eerste instantie wordt geprobeerd om de pijnpunten via een dialoog op te lossen in de nieuwe joe us taskforce en het is heel belangrijk dit af te wachten. Maar goed als we niet tot een goed resultaat zal leiden. Dan kan de e u andere stappen ondernemen zoals een wto.

[1:38:00] De zaak,

[1:38:01] En zoals gezegd, nederland wil dat we als e u eensgezind optreden, maar we hopen er nu uit te komen in die taskforce. Ook omdat wto zou ik gewoon heel lang duurt en met de body. Wat nu nog niet functioneert is dat niet de meest wenselijke gang van zaken?

[1:38:21] Tegelijkertijd laat de eieren zien hoe belangrijk het is dat het europese investeringsclub klimaat op peil blijft bijvoorbeeld waar het gaat om investeringen in hernieuwbare energie, met het oog op een duurzame en betaalbare energievoorziening

[1:38:35] en dit is een discussie die verder gaat dan de r bezit handel en gaat over de vraag welke industriepolitiek de e. U moet voeren.

[1:38:43] Hier is om mijn collega minister adriaansens in de lead,

[1:38:47] maar er lopen in ieder geval wel mooie initiatieven, zoals de chips act

[1:38:55] en ook tijdens de raad vooruitblikken op de volgende bijeenkomst van de knorretje counsel op vijf december. En volgens mij is het heel belangrijk dat we met die tweet en technologie zal verder gaan. Maar het is wel belangrijk dat we daadwerkelijk resultaat te bereiken en we hebben nu ook een taskforce voor de jerry opgetuigd. Dus ja. Het blijft wel belangrijk dat we in die critici ook daadwerkelijk substantieel onderwerpen.

[1:39:23] We spreken want we hebben daar afspraken gemaakt over een groot aantal onderwerpen die raken onder andere ook aan de economische veiligheid

[1:39:34] en overigens ook op onderwerpen waar we graag concrete samenwerking willen zien, zoals op de halfgeleider industrie, de mensenrechten, met name online en ook nauwere samenwerking op het gebied van export controle.

[1:39:50] Dan vroeg vroeg de heer klink

[1:39:54] naar de relatie met de vs en hoe we omgaan met vs, exportrestricties. Daar was natuurkunde. Watje ook tussen uw leden aan de gang. We hebben daar gisteren over gesproken in het vragenuur. En als ik me niet vergis, heeft hij op één december een briefing met bedrijven en op acht december krijgt een vertrouwelijke technische briefing van ons

[1:40:20] en het gaat er natuurlijk om bij de nederlandse export beleid heb ik gister ook in het vragenuur nog een keer gezegd daar houden we rekening met drie dingen en dat is het tegengaan van ongewenst eindgebruik het behouden van technologische voorsprong van technologisch leiderschap en ook het voorkomen van strategische afhankelijkheden en op basis daarvan bepalen wij ook onze inzet als het gaat om afspraken maken over exportcontrole regels die ervan de leef vroeg daar.

[1:40:54] Ik weet niet zeker of dit het moment is om even toch even afmaken. Gaat u gaat verder begreep dat er interrupties waren. Maar dat er nog twee.

[1:41:02] De heer van der lee vroeg expliciet. Wat zou moeten zijn. Daar gaat u acht december natuurlijk meer over hoeren. Ik kan er in de openbaarheid niet zo veel over zeggen omdat gesprekken zijn

[1:41:16] die vertrouwelijk zijn onderhandelingen. Daar doen we eigenlijk nooit uitspraken over in het publieke debat, maar dit zijn de ankerpunten op basis waarvan wij die inzet bepalen

[1:41:31] en natuurlijk staan we binnen europa ook in nauw contact met andere instellingen, anders met instellingen en andere lidstaten. Veel bedrijven uit eu lidstaten werken samen in de productieketens voor halfgeleiders hebben dat ecosysteem bij asml zijn ook toeleveranciers van duitsland bij betrokken en we willen er voor zorgen dat er in europees verband op optreden. Maar goed. Het is wel belangrijk om op te merken dat niet alle lidstaten heel graag die hele competentie

[1:42:05] bij de commissie zouden willen leggen. Dus export blijft blijft toch ook nationale competenties.

[1:42:11] Dan nu de eerste vraag van heer hammelburg en daarna weer vallen.

[1:42:15] Ja. Dankuwel. Voorzitter, want we hebben gisteren natuurlijk in het vragenuur hier al kort over kunnen niet kunnen debatteren, maar één vragen kunnen stellen, waarbij ik ook wel mijn chagrijn een beetje uitdrukt over het feit dat we richtingen voor deze voor dit beleid visagie, de verenigde staten en china, onze veiligheid en onze economische belangen in de krant moeten lezen. Verder veel berichten in de media voorbij zien komen. Maar als kamer gewoon weinig grip hebben op wat er nou precies aan de hand is en wat welke richting het kabinet en deze minister uitgaan en dat geeft mij een ongemakkelijk gevoel als kamerlid en we hebben inderdaad die technische briefing. Ik heb net via de procedure. Volgens meijer inmiddels een meerderheid voor een brief gevraagd om dit echt nog veel specifieker dan maar je vertrouwde vorm met de kamer te delen, zodat wij goed beslagen ten ijs naar de technische briefing kunnen. Want wat ik en dat geef ik dan nu maar mee en de minister ook wat ik wil voorkomen is dat ik straks in de technische briefing zit allerlei vragen heb en daarna nog met meer vragen naar buiten loopt. Dus ik wilde echt een goede vertrouwelijke brief over wat de afweging is voor nederland in het belang als we keken naar ons veiligheid als we kijken naar onze economische belangen nu, maar ook naar de toekomst toe en hoe andere landen binnen de europese unie. Daarin staan want ik vind het nu echt wel ingewikkeld dat ik daarvoor nrc moet lezen. Goede kant. Maar ze hoort het niet gaan.

[1:43:30] De minister.

[1:43:32] U, voorzitter,

[1:43:35] ik moet even kijken in hoeverre ik ook de standpunten van andere lidstaten kan delen, maar ik begrijp dat er inmiddels een meerderheid is. Dus dat verzoek zal ons bereiken weldra, maar we begrijpen dat er een vertrouwelijke brief wordt gevraagd. Dus die zal uw kant op komen met wat we daar in zoveel mogelijk kunnen zeggen, zodat die goed beslagen ten ijs kunt komen bij de technische briefing.

[1:44:02] En dan is er ook een vraag van de heer van der leeuw. Gaat uw gang.

[1:44:06] Ja, ik sluit me aan bij de woorden van de brug op het punt van dat het als kamerlid heel frustrerend is dat dit allemaal in vertrouwelijkheid gebeurt of via lekker media die met berichten komen

[1:44:20] en een uitspraak van u in de media die niet eerst in de kamer zijn gedaan.

[1:44:26] De minister moet in dit geval niet voorzitten.

[1:44:30] Wat ik ook lastig vind is dat je bij de vertrouwelijke briefing technische briefing als kamerlid helemaal niks kunt

[1:44:37] en mij is ook onduidelijk wat het traject is en duurzame zou de minister willen vragen die eigen afweging komt er een eigen afweging

[1:44:46] en voor welke datum wordt daar een besluit over genomen. Zit daar een tijdspad op of

[1:44:52] gaan we een trajecten bij een vrije vrouw vertrouwelijk worden bijgepraat over dingen zonder dat er een afweging. Uiteindelijk wordt gemaakt.

[1:45:01] In die brief terug.

[1:45:03] Het maken van een afweging en een tijdspad. Dat is geen vertrouwelijke informatie kan duidelijkheid over worden gegeven.

[1:45:12] De minister.

[1:45:14] Dankuwel. Voorzitter, ik heb zegt je kunt niks met een technische briefing. Maar uiteindelijk controleert u mij en dat kan dus wel. Ook op basis van die technische briefing doen. Daar ziet technische briefing ook voor bedoeld.

[1:45:29] Wat betreft het tijdpad. Daar kan ik op dit moment niets over zeggen want we moeten dus ook een eigen afweging maken. De vs heeft al unilateraal maatregelen afgekondigd en wij zijn nu nog heel lang is het onduidelijk geweest hoe dat welke invloed. Dat heeft en welke consequenties dat voor onze eigen bedrijfsleven heeft. Ik ga morgen zelf ook naar asml en daar ook spreken met

[1:45:58] met hoe zij over de unilaterale maatregelen denken er ook op ambtelijk niveau al daarover gesproken, maar wat we daarover kunnen zeggen in die vertrouwelijke brief. Dat zullen we absoluut doen en daar wordt die afweging in meegegeven en zullen we kijken hoe in hoeverre we daar al inzicht kunnen geven in onze inzet in onze gesprekken met de amerikanen.

[1:46:25] Een tweede vraag van de heer hammelburg alvast mijn excuses. Ik denk dat er nog een tweede reactie en een tweede paar eerst ervan leven. Dan kom ik daaraan doen naar de heer hammelburg excuses.

[1:46:37] Hij het ingewikkeld vinden dit een technische briefing is een moment waarin de kamer vertrouwelijke informatie krijgt, maar het is niet het moment waarop jullie minister controleert

[1:46:48] en ik wil de minister kunnen controleren op een bord maken van een afweging over een belangrijk onderwerp en de minister geeft via de media en ik wil een eigen afweging maken. Prachtig. Maar dan wil ik wel weten voor welke datum is die afweging gemaakt

[1:47:03] en daar daar zit niks vertrouwelijks aan. Volgens mij. Het is gewoon een tijdpad vragen en kan de minister aangeven voor welke datum zei de afweging gemaakt wil hebben.

[1:47:13] De minister was gevraagd.

[1:47:15] Dankuwel. Voorzitter, nee ik kan geen datum geven want er is niet een concrete datum waarvoor ik die afweging gemaakt moet kunnen hebben.

[1:47:26] Er is niet een eind een einde onderhandelings

[1:47:30] datum waarop ik mijn inzet moet hebben. Dus wij nemen daar de tijd voor binnen het kabinet want dat gaat niet alleen mij aan t k buitenlandse zaken. Dat gaat over de nationale veiligheid. Dus dat is breder dan wat ik kon doen en dat doen we in het kabinet en nemen onze tijd voor zoveel tijd als we daarvoor nodig hebben.

[1:47:51] De heer van de versnellen,

[1:47:54] Deze kwestie speelt al heel lang en ik vind het kabinet al heel lang de tijd neemt om allerlei belangen te benoemen naar de kamer die je moet afwegen. Maar ik kon nooit duidelijkheid over wanneer maken wij een beslissing op? Waarmee vullen wij een afweging maken we onze positie helder en daar vraag ik naar dat lijkt mij iets wat echt beantwoord moet kunnen worden en met een inzet kunt u misschien naar anderen toe gaan. Maar je moet wel eerst weten wat je zelf wil en en daar is echt tijdsdruk op wat mij betreft andy proef ik helemaal niet en daarom vraag ik naar de minister.

[1:48:27] Dank u, voorzitter, kan ik u gerust stellen die urgentie en tijdsdruk die voelen wij wel degelijk en we zijn er druk mee bezig die natuurlijk ook m n verschuivend speelveld. Elk jaar is de mivd brengt weer nieuwe verslagen uit die ook weer steeds meer reden geven om verontrust te zijn over bepaalde landen, en daarnaast heeft de vs nu ook unilaterale maatregelen aangekondigd waar we het al eerder over hadden. Dus die geven aanleiding om die ook weer mee te nemen in onze weging. Maar hebben we voelen de urgentie. Absoluut. En dat zal u ook horen thuis op acht december. En dat zullen we ook in de vertrouwelijke brief nog nader duiden hoe we daar invulling aan geven.

[1:49:20] Dan is er ook nog een vraag van de heer hammelburg grootte van de inderdaad niet doorzet en daarna dingen klinkt, zie ik

[1:49:27] die rammelbak.

[1:49:28] Ja. De dankuwel. Voorzitter, ik sluit me overigens volledig aan bij wat de heer van de leest zegt over de verhouding vertrouwelijke niet vertrouwelijk dat wat echt vertrouwelijk.

[1:49:38] Dat moet natuurlijk vertrouwelijk en de rest kan gewoon in de openbaarheid. Desnoods komen er twee brieven en vertrouwelijk deel en de rest gewoon in de openbaarheid, zodat we ook dat iedereen kan meekijken dat kamerleden mee kan kijken kunnen kijken dat het volk mee kan kijken want zo werkt het hier in dit huis. Dus laat ik dat even opmerken. Maar voorzitter, en ik lees in de krant. Want daar begin ik dan even bellen. Meer meer heb ik niet. Ik lees in de krant dat hij hier al twee jaar over wordt gesproken en ik hoor de minister zeggen dat het verschuiven. Het speelveld is waarbij nieuwe langzaam binnensijpelt en positie van de verenigde staten duidelijk wordt. Maar dat is niet waar, want china werkt al generaties aan meer macht meer geopolitieke, macht, meer economische macht in de wereld en we weten allebei door een opstelling binnen de wereldhandelsorganisatie een opstelling ongeveer overal waar je maar bedenken kunt ook in bilaterale verhoudingen hoe zij te werk gaan met stimuleren van een industriepolitiek, ook met staatssteun, hoe agressief ze daarin zijn ook vorige president van de verenigde staten, niet alleen binnen, maar ook trump vooral trump begon ook al met dit beleid. Dus het is allemaal helemaal geen verrassing en dan bekruipt me toch het gevoel. En volgens mij is dat ook het ombuigen dat ook van de heer van der lee. Als ik dat zo mag zeggen. En hij knikt uitsprak dat we er toch naar mijn gevoel achteraan sukkel als nederland achteraan sukkelen als europa en dat we deze strijd verliezen dat we door twee grootmachten worden platgedrukt en dat kan niet het geval zijn. Dit gaat over het economische belang, maar dit gaat ook over onze veiligheid. Dus ik wil gewoon dat er heel snel helderheid komt over wat het standpunt is wat onze inzet is in nederland. Ik hoor je bijna televisie chimping hoor ik heel duidelijk zich uitspreken. Waarom hoor ik niks uit den haag. Waarom hoor ik niks uit brussel. Behalve dan. We gaan er nog eens naar kijken en we gaan nog eens praten in brussel. Want dat gevoel bekruipt me wel. Lees de krant. Maar ik wil kamerbrieven waar duidelijk in staat wat onze koers.

[1:51:27] Ik roep iedereen op om goed te blijven. Ons krijgen waarschijnlijk thuis problemen. Eerste minister.

[1:51:34] Dank u. Voorzitter, en ik herken die zorgen. Pardon hammelburg het over heeft over een steeds assertiever china en nu ook een vs die een eigen koers vaart. Maar het is niet alsof we met nederland en de europese unie stil hebben gezeten. We hebben het international papier met instrument waarmee we bedrijven uit derde landen waartoe wij geen toegang hebben tot een aanbestedingsmarkt die wij voor onze aanbestedingsmarkt kunnen weren. We hebben de veiligheids investerings toets. We hebben de fbi screening. We hebben straks een voor een subsidies instrumenten. Dus we zijn wel degelijk hele grote stappen aan het maken in europa, waarbij we een assertief handelssancties hebben. Dus het is niet alsof we nu stil zitten en ik heb ook je ook in de krant gezegd dat dat nationaal veiligheidsbelang van het allerhoogste belang is als het gaat om onze handelspolitiek en we hebben op dit moment al restrictief sportbeleid als het om china gaat. Dus het is niet alsof we niets doen. Maar we zijn aan het opschuiven en en daar gaan we dus uw kamer over informeren in een kamerbrief.

[1:52:47] Geen behoefte voor een derde vraag ga ik graag door naar de heer klinkt gaat

[1:53:18] dat zien.

[1:53:22] Dank u wel. Voorzitter, kijk, er zijn al een aantal export regimes, zoals bijvoorbeeld wassenaar verdrag. Maar goed daar is ze bij drie van de vier nederlandse aangesloten is rusland bij aangesloten en daar zal dus waarschijnlijk weinig voortgang gemaakt worden. Komende tijd als het gaat om nieuwe technologieën. Om daar aan vast of aan toe te voegen, hebben we in europa natuurlijk duwen, hughes richtlijn en daar stonden altijd al producten op het duo hughes. Dus dat gaat over producten die in civiele gebruik kunt

[1:54:02] gebruiken, maar ook als het gaat om militair gebruik en dat ging aanvankelijk alleen maar over massavernietigingswapens en inmiddels zijn er dus ook digitale technologieën aan aan toegevoegd, waarbij we ook rekening houden met de schending van mensenrechten en uiteindelijk gaat dat wel onder nederlandse competentie, maar het zal waarschijnlijk inderdaad wel meer case by case zijn omdat we een heel nieuw regime optuigen.

[1:54:39] Tot slot een vraag van annas,

[1:55:05] Wat gaan we doen, kunnen elke kerel verschillende casussen kan asml voorbijkomen. Asml kan voorbijkomen. Andere kan voorbijkomen. Dus volgens mij wil je niet als kamer elke keer die individuele discussies, maar we moeten wel kijken naar het speelveld totaal. Dus ik koop als er inderdaad een brief krijgen van de minister. Los van wat vertrouwelijke moet patronen gebeuren en anders niet de positie bijvoorbeeld van de japanners en deze de japanners leveren dezelfde machines waar we het nu over hebben als asml. Dus als wij als nederland iets doen. Wat is de positie van de japanners en we zijn afhankelijk van de chinese. We kunnen wel want we hebben de minister heeft net terecht aan

[1:55:42] en ik zeg niks wat goed of slecht is inderdaad ex probleem is nationaal

[1:55:47] de amerikanen hebben weinig te maken met lidstaten en de chinezen helemaal niet.

[1:55:52] Wij wel. Dus we kunnen wel hoog van de toren blazen als nederland dus zorgvuldig zorgvuldig is heel belangrijk en het zou mooi zijn als we als europa inderdaad een vuist kunnen maken om niet weer die speelbal te worden. Maar ik laat me ook in dat in de komende weken goed informeren en ik ook aan onze collega s laten ons goed informeren voordat wij allerlei openbare discussies voeren zonder dat we goed voorzien zijn van informatie tussen de minister, de kinderen en dan kunnen we de minister. Ik vond was ik voor voorzitter. Voorzitter, sorry. Dat vind ik heel vervelend wanneer hammelburg. Ik probeerde mij af te maken

[1:56:29] en dan kunnen we die discussie voeren wat in de openbaarheid moet kunnen openbaar vervoer, iets wat ik wou toelichten.

[1:56:36] Hammelburg of een opmerking of een punt van orde. Door mijn geduld verloor.

[1:56:40] Een punt van orde woont want en excuseer me want ik dacht dat u een punt had gezet. Ik hoorde geen kommen en de voorzitter. Volgens mij ook omdat ik iets naar de voorzitter zeggen maar ik word hier aangehaald alsof ik niet eens met een vraag. Kom of hem om het zorgvuldig te doen. Dat heb ik nooit gezegd en dat wil ik hier toch opgemerkt hebben. Mijn verzoek is om het wel zorgvuldig te doen. Maar we hebben inmiddels zijn we twee jaar verder. Volgens de krant niet zorgvuldigheid te maken.

[1:57:04] Punt van orde. Ik wilde voorstellen dat de minister of gereageerd of haar betoog en inbreng of naar antwoorden vervolgd, maar dat is wat de heer hammelburg te missen.

[1:57:18] Dankuwel. Voorzitter, ik kan u garanderen dat wij die afweging zorgvuldig zullen maken. De standpunten van andere landen of dat nou lidstaten zijn of derde landen. Dat moet ik even nagaan in hoeverre ik dat ook zelfs in een vertrouwelijke brief kan delen, maar natuurlijk zoveel mogelijk transparantie en we zullen u zoveel mogelijk van informatie voorzien.

[1:57:47] Dan wil ik doorgaan naar derde blokje en dat gaat over handelsbeleid en handelsakkoorden. Tijdens de lunch? Zal de raad ook stilstaan bij het bredere een handelsbeleid in bij de voortgang van de onderhandelingen over bilaterale handelsakkoorden, en naar verwachting zal specifieke aandacht uitgaan naar drie akkoorden die op relatief korte termijn ter besluitvorming worden voorgelegd, namelijk nieuw zeeland, mexico en chili. Zoals bekend staat, ook in het coalitieakkoord opgenomen is het kabinet voorstander van een actief handelsbeleid waar bilaterale handelsakkoorden een belangrijk onderdeel van zijn. Tijdens de lunch zal ik dus ook het belang van een actief handelsbeleid opnieuw onderstrepen.

[1:58:35] We moeten naar misdaad. Ik heb uw kamer in een brief van twintig oktober geïnformeerd over de stand van zaken ten aanzien van merkel zuur verdrag dat er nog aan dit verdrag wordt gewerkt en dat de e u op aanvullende afspraken over duurzaamheid inzet bij de begroting ook uitgebreid over gesproken voor de vraag in welke vorm een akkoord of meerdere akkoorden.

[1:58:57] Dit verdrag uiteindelijk wordt voorgelegd. Geld in eerste instantie aan de commissie is om je een voorstel te doen en binnen de commissie zijn. Voor zover ik weet hierover geen knopen doorgehakt en op dat moment dat er een akkoord naar de raad komt. Voor besluitvorming zijn de lidstaten aanzet, maar zover is het nog niet. Dus. Het kabinet zal nu ook geen standpunt innemen dat hij ook bij de begroting zegt who s noodoverleg

[1:59:22] en dan zeg ik nog een keer. Pas als het akkoord onze kant op komt. Dan gaan wij er een oordeel over vormen en dat is op dit moment niet het geval. Toch is het nog wel vind ik het wel. Toch nog een keer belangrijk om op te merken dat alleen dat de handelsakkoorden die alleen hun competenties betreffen you only akkoord niet ongrondwettelijk zijn.

[1:59:47] En dan staat ook minder kamer buitenspel hebben we het al eerder over gehad. Er zijn recent drie grote olie handelsakkoorden gesloten met japan, vietnam en singapore en die akkoorden zijn ook uitgebreid besproken in de tweede kamer en de kamer kan het kabinet ter verantwoording roepen over de ingenomen positie in de raad van de e. U.

[2:00:07] Ik kreeg een vreemd einde van die bloedband. Maar er is in ieder geval vraag van mevrouw theunissen. Mevrouw james gaat uw gang.

[2:00:25] Als vervolgvraag dan op wat de minister. Het antwoord is,

[2:00:30] is momenteel de splitsing onderdeel van de inzet van de europese commissie

[2:01:26] en mijn vraag is of dat zo is en of dat nu in de onderhandelingen aan de orde is.

[2:01:33] De minister.

[2:01:35] Dankuwel. Voorzitter, daar is op dit moment geen sprake van en dus meer. We hebben dit al eerder gewisseld. Tijdens hun begroting. Meer kan ik daar niet over zeggen. Wij hebben niks vernomen over een splitsing binnen het verdrag en ik ken het artikel waar u aan refereert van politico ook maar meer informatie. Daarover is er gewoon niet.

[2:01:57] Dus ook niet of de commissie daar nu ook inzet met merkel shirt. Dat is op dit moment geen sprake van. Voor zover wij weten kunnen gaan.

[2:02:08] De tweede vraag,

[2:02:10] Voorzitter, en dan is mijn tweede vraag inderdaad dat ik ook gevraagd aan de minister vindt zij het wenselijk.

[2:02:42] De lijst, tenminste.

[2:02:46] Dankuwel. Voorzitter, ik heb daar op dit moment heeft het kabinet nog geen standpunt over ingenomen want dat doen we pas. Ik val in herhaling als dit verdrag onze kant opgaat. Dus er is nu ook geen discussie binnen de raad om hier om te splitsen of niet. Dus het kabinet heeft hier nu ook geen stampen, terwijl we wachten af waar de commissie mee komt. En dan gaan we ons ook over die splitsing hun standpunt voor me.

[2:03:15] Een vraag voor mevrouw.

[2:03:44] Denk ik. Dus dus dan is toch nog de vraag van is het niet zo dat nederland nog geen standpunt in heeft genomen. Als die twee zaken er wel liggen.

[2:03:52] Tot slot minister reactie op deze vraag.

[2:04:01] Nee, jij gaat. Ik blijf bij het antwoord wat ik al eerder heb gegeven. We wachten tot de onderhandelingen over de nieuwe onderhandelingen zijn afgerond, en op basis daarvan neem een standpunt in over de splitsing.

[2:04:17] En anders kom ik in de tweede termijn nog terug

[2:04:30] en of ie

[2:04:34] worden geïmporteerd naar europa. Als ik het goed begrijp.

[2:04:42] De vraag is dus bestrijdingsmiddelen die in de e u verboden zijn. Die worden nu wel geëxploiteerd door brazilië en dat wordt makkelijker gemaakt met het akkoord met het merkel akkoord zoals het er nu ligt. Dus mijn vraag is vindt de minister dat onwenselijk. Net als de partij voor de dieren en zoja wil zij zich inzetten voor een productieverbod in europa, want het is heel gek dat wij hier gif bestrijdingsmiddelen produceren die hier verboden zijn. Maar die dan wel elders geëxploiteerd kunnen worden, waardoor mensen daardoor aan blootgesteld worden. Dus dat is mijn vragen zij zich daar voor inzet voor productie.

[2:05:18] Dat was ze verduidelijking film.

[2:05:21] U voor die verduidelijking. Het merkel verdrag maakt het niet makkelijker om bestrijdingsmiddelen te exporteren naar de e u of gewassen die met bepaalde middelen zijn,

[2:05:35] zijn behandeld,

[2:05:37] merkel, sir nd bepalen zelf hun regels en wij willen ook niet dat merkel jolande ons regels opleggen ten aanzien van gewasbestrijdingsmiddelen. Dus dat kan de e. U ook niet in dat geval in het geval van merkel jolande. Het is natuurlijk wel zo dat de e. U eisen op het gebied van voedselveiligheid gewoon blijven gelden

[2:06:16] uiteindelijk

[2:06:20] als het gaat om want daar ging ik met name over de

[2:06:27] duurzaamheid standaarden en duurzaamheid ten aanzien de duurzaamheids, afspraken en mevrouw teunissen gaf ook aan dat we voor duurzaamheid afspraken vooral naar internationale afspraken moeten kijken en niet naar bilaterale handelsakkoorden. Het is natuurlijk wel zo dat bijvoorbeeld een parijsakkoord heeft geen handhavingsmechanisme en een verdrag zoals het ceta verdrag of het concern verdrag hebben wel dat handhavingsmechanisme, wat ook het parijs akkoord helpt handhaven. Dus wat dat betreft helpen een handelsverdrag wel daadwerkelijk bij de implementatie en de ns houden aan hun aan internationale afspraken op het gebied van biodiversiteit of klimaat.

[2:07:16] Tot zover merkel verdrag

[2:07:22] dan het vierde blokje over jumbo en dwangarbeid

[2:07:29] en meerdere leden vroegen ook naar de actuele ontwikkelingen op het gebied van de jumbo wetgeving binnen de e. U

[2:07:39] tsjechisch voorzitterschap is voornemens om op één december tot een raats positie te komen en daardoor zijn de onderhandelingen in een stroomversnelling gekomen.

[2:07:47] Daar heb ik gister ook een brief over gestuurd.

[2:07:52] Hier kan ik me wel beperken tot enkele hoofdpunten uit nederland heeft gedurende het onderhandelingstraject ingezet op de elementen zoals omschreven in het vizier over de richtlijn.

[2:08:02] Nederland heeft het voortouw genomen in het pleiten voor risico gerichte benadering in overeenstemming met internationale normen en heeft daarbij

[2:08:09] bijval gekregen van een groep van tien andere lidstaten.

[2:08:13] Ook de inzet op de verankering van stakeholders consultatie kan op steun rekenen voor het verbreden van de reikwijdte van de richtlijn in aansluiting te zoeken bij de reikwijdte van de richtlijnen met betrekking tot rapportage vereiste, zoals de cia sardi daarvoor is op dit moment in ieder geval nog onvoldoende draagvlak in de raad en de discussie is volop gaande rondom de afbakening van de waardeketen en een aantal lidstaten zijn voor is voorstander van inperking of zelfs volledige uitsluiting van de zogenaamde downstream gedeelte van de waardeketen en hiermee wordt bedoeld deel van de waardeketen nadat zijn bedrijf een product of dienst heeft afgezet. Nederland

[2:08:52] verzet zich hiertegen

[2:08:56] tegen het inperken van downstream

[2:09:02] dan de het europees parlement.

[2:09:05] Daar werd ook gevraagd. Die zijn nu actief met het bepalen van zijn positie. Er is een concept verslag van mevrouw wolters bestuderen dat verslag ook nog. Het lijkt ambitieus. Het is sowieso ambitieuzer dan het europese voorstel, bijvoorbeeld op het gebied van de reikwijdte.

[2:09:28] Het is waarschijnlijk zal ook zeker wel ambitieuzer zijn dan raadsvoorstel. Als ik alvast een voorzet voor mag doen.

[2:09:36] Ook dat concept verslag wordt nog volop onderhandeld in het europees parlement en het europees parlement wil in juni tot hun positie komen en dan

[2:09:47] als de raad dan met een positie is. Wat ik hoop, kunnen we dan met de trilogie starten voor de richtlijn

[2:09:56] de jullie van de lee nog of nederland. Het verzet van denemarken tegen het uitsluiten van de financiële sector uit de richtlijn steunt, steunen. Wij pleit samen met denemarken voor een stevige rol voor de financiële sector. In dat europese voorstel lijkt zich een meerderheid af te tekenen van landen die juist een uitzonderingspositie willen zien voor de financiële sector.

[2:10:20] Maar goed we blijven daar met denemarken ons hard voor maken

[2:10:24] en dat heb ik ook gisteren in die brief geschreven. Nederland heeft wel een aantal andere mooie dingen binnengehaald zoals conformiteit met de oeso richtlijnen, zoals de risico gerichte benadering

[2:10:38] en het niet overmatig leunen op contractuele garanties in plaats van de gevestigde zakenrelaties. De tweede, de steek onze holder consultaties beter verankerd en het verzet tegen.

[2:10:51] Vrolijke civielrechtelijke aansprakelijkheid.

[2:11:00] Hij heeft een

[2:11:03] geen vragen miss

[2:11:12] niet per sé aanmoedigen. Maar ja,

[2:11:16] Ik volg me hammelburg en ikzelf nog op het punt van herstel in relatie tot dwangarbeid in dat juist gekoppeld aan de bredere eens weet waar

[2:11:29] krijg ik nu vooral horen dat er een risico is dat het alleen om een slappe wordt,

[2:11:34] zou ze daar nog kunnen ingaan. De minister.

[2:11:38] De minister.

[2:11:39] Je bedoelt de herstel opnemen in de dwangarbeid en verordening,

[2:11:47] dat

[2:11:49] de

[2:11:51] de verordeningen is met name gericht op producten.

[2:11:54] Dus en in de viool richtlijn is het dus meer op wat een bedrijf kan doen moet doen in zijn waardeketen en de die veroordeling geeft dus ook geen grond voor herstel. Dus daarom zien wij niet

[2:12:12] dat herstel binnen die veroordeling zou passen. Dat is eigenlijk het antwoord en daarom is het volgens mij des te meer van belang dat we met jumbo zo snel mogelijk voortmaken om de oeso richtlijnen verplichten te maken en zesde stap opnemen. Dus het is niet zozeer onwel omdat die veroordeling zoekt ziet op producten dat dat gewoon geen grond voor herstel zou kunnen zijn.

[2:12:37] Van leeuw laatste psycholoog.

[2:12:41] Gooi ik toch maar dan

[2:12:43] ik zeg maar als je een hele strikte juridische kijk op dingen heb ik allemaal kan ik daar een bepaalde manier nog wel in meegaan. Maar goed. De basis van de vordering is natuurlijk dat je geen

[2:12:53] producten die geproduceerd zijn met dwangarbeid europa wil hebben. Dat is de belangrijkste invalshoek. Dat snap ik. Maar als je wil constateren dat het dwangarbeid in het geding is. Heb je dat ook feitelijk moeten vangen.

[2:13:08] En daar zijn mensen bij betrokken.

[2:13:10] En dan is het denk ik ook.

[2:13:12] Juridisch, mogelijk,

[2:13:15] Daarbij wij een beeld is er sprake van dwangarbeid. Je weet welke partijen verantwoordelijk is wat je verbiedt de producten om naar europa te komen dat je ook kunt opnemen dat je daarbij in de vorm van een boete opleggen of op één of andere manier zorgt dat de de partij die daarbij betrokken is. Gedwongen wordt iets van herstel in de richting van de mensen die dwangarbeid moeten verrichten laat plaatsvinden. Dus ik

[2:13:42] lijkt mij dat het gewoon kan en ik zou de minister willen vragen. Probeer het nog een keer

[2:13:51] baat het niet. Dan schaadt het niet.

[2:13:53] De minister.

[2:13:55] Dankuwel. Voorzitter,

[2:14:00] voor die verordeningen moeten bedrijven zijn, is het voor bedrijven is het verboden om producten te importeren die gemaakt zijn met dwangarbeid en in de jumbo gaat het om de verplichtingen van bedrijven. Maar u heeft de eer van de leeuw stelt bijvoorbeeld een boete aan is geen herstel boete is een bestuursrechtelijke instrument. Dus ik ik wil graag kijken hoe we herstelden erin kunnen doen. Alleen ik ik zie daar nu niet dr

[2:14:33] de juridische handvatten omdat het daar gewoon nu niet opschiet. Maar ik ik kom er graag nog een tweede termijn even terug om te kijken hoe dat

[2:14:42] eventueel zouden kunnen doen.

[2:14:44] De minister komt er een tweede termijn terug en vervolgd.

[2:14:49] Gaat u gang.

[2:14:57] De heer klinkt vroeg naar de die onderhandelingen. En hoe die nu lopen

[2:15:04] die onderhandelingen lopen op dit moment zijn die nog gaande en staan op het punt van de vrijwaringsmaatregelen en terugkeer samenwerking. Het kabinet is voorstander van een integrale benadering wanneer het aankomt op het versterken van migratie, samenwerking, waarbij een gezamenlijke inzet op een niveau van belang is, en daar moeten we echt alle relevante instrumenten betrekken. Dat is een niveau het geval en dat is ook bilateraal het geval. Zullen we in de migratiestrategie ook op terug komen. Ook daar voegde je klinkt naar hoe het met de internationale migratiestrategie staat. Die is in de maak en voor het eind van het jaar komt hij naar uw kamer.

[2:15:47] Dan vraag van weerklinken.

[2:15:49] Is mooi dat twee vragen beantwoord worden. Maar nog even over de spier. Heel goed om te horen wat de inzet van van de minister zegt mij dat dat is min of meer natuurlijk al wel maar het ging mij vooral op of de minister echter commissie ook wil aanmanen om echt spoed, spoed. Want in principe daar gaat het eigenlijk om. En dat het gewoon echt stappen gezet worden en en mijn andere vraag was natuurlijk specifiek hierover of of de minister de oven die de stappen die gezet worden in de commissie of of daar de kamer geïnformeerd kan worden. Per brief.

[2:16:28] Het is een openlijke vraag, om een toezegging minste.

[2:16:35] Dat kunnen we de kamer zeker over informeren over de vorderingen daarvan.

[2:16:44] Het is altijd zonder microts.

[2:16:45] Wanneer wanneer kunnen we dat doen? Kunnen we binnen twee weken doen

[2:16:52] de minister vervroegd en ik heb er ook binnen bij onze vertegenwoordiging in brussel op aangedrongen. Om dit kind te blijven maken

[2:17:07] en dan vervolg ik mijn beantwoording met blokje zes

[2:17:12] en dat gaat over een afrikaan.

[2:17:16] De heer had een aantal vragen daarover en over hoe het staat met de e u afrika, met niet de eu afrika, de nederlandse afrika strategie, onze strategie. Wij hebben wij hebben natuurlijk al bij de top vastgesteld dat tussen de e u en de afrikaanse unie, dat nauwe samenwerking van heel groot belang is tussen onze continenten

[2:17:41] en als e. U vinden we ook dat we als grootste handelspartner, investeerder en donor van ontwikkelingshulp. Goed gepositioneerd zijn om die biljetten die handelsrelaties in de relaties met afrika aan te trekken en daar echt nog wel extra kracht bij te zetten en de e. U kwam met afrika samenwerken aan het verminderen van strategische afhankelijkheden, bijvoorbeeld, zoals voedsel en energie, import en de toegang tot ons kostbare grondstoffen. Ook daar hij er naar en daar ben ik helemaal met je eens. Dat zal ook echt wel een substantiële deel uitmaken van de grondstoffen strategie en ook weer in afrika, strategie. Vanzelfsprekend

[2:18:28] de e. U kan zich via het partnerschap nadrukkelijker opwerpen als democratisch alternatief voor china en rusland in afrika en samenwerking kan uitbreiding van de invloed van een land als rusland en china tegengaan.

[2:18:42] Wij zetten ons huwelijk echt in op een gelijkwaardige en wederkerige relatie.

[2:18:49] De afrika strategie komt zo snel mogelijk, doch uiterlijk het begin eerste kwartaal van twintig, drieëntwintig naar de kamer hebben daar al eerder over gehad en ik weet dat u daar uw kamer die strategie zo snel mogelijk ontvangen en dat begrijp ik ook voor ons is die strategie ook belangrijk om daar beleid op te baseren, maar het is wel belangrijk dat we de tijd nemen om met afrikaanse ambassadeurs te kunnen spreken. En juist ook die afrikaanse dat die perspectief van die afrikaanse landen mee te nemen in onze strategie, maar het uiterlijk begin twintig, drieëntwintig,

[2:19:33] Een vraag van wie house die natuurlijk op dit onderwerp altijd

[2:19:37] de ongeduldig is.

[2:19:39] Voorzitter, de minister weet dat ik van zorgvuldig en zorgvuldig ben dat de minister heel veel tijd uittrekt. Maar die tijd is er volgens mij ruim gekeken dus gekregen. Dus inderdaad fijn als die zullen krijgen. Begin de eerste kwartaal.

[2:19:54] Ik kan de minister ook in in de in de in de begrotingsbehandeling kreeg ik een beetje het idee dat we die strategie groot zou maken. Dat zou zonde zijn want we hebben veel werk ingestoken

[2:20:05] vanuit regeerakkoord vanuit die economische economische ontwikkelingen en het creëren van banen

[2:20:13] daarin te steken. Komt dat hij terug gaat komen. Maar kan de minister ook iets los van grondstoffen of die waren ketens

[2:20:20] een stukje tipje van de sluier oplichten komt dat ook terug is dat iets wat terugkomt in afrika strategie.

[2:20:25] Dat was onderdeel van in de combinatie. Want we hebben de nota. Daar komen elke combinatie landen voor en we hebben het vader vaker gehad over die waardeketen het opzetten want dat is een lang traject wat je moet doen.

[2:20:37] De minister. Goed punt heeft daar eerder al over gehad in uw inbreng tenminste.

[2:20:43] Dankuwel. Voorzitter, die waardeketen zal inderdaad ook worden neergelegd in afrika strategie, en ik begrijp de wens om een nauwer te houden. Economisch, maar het is wel zo dat wij nu ook met het kabinet aan het kijken zijn wat er precies in de sahel willen ook bijvoorbeeld als het gaat om militaire missies en voor ons heel belangrijk omdat integraal te bezien. Omdat als je m o s project doet moet je er wel voor zorgen dat de veiligheid gegarandeerd kan worden. Zijn daar de juiste missies is daar zijn de juiste randvoorwaarde daar en daar willen we ook kijken welke rol te spelen hebben als kabinet. Dus dat zal ook wel in die afrika strategie terugkomen. Dus hij zal breder zijn dan alleen economisch, maar volgens mij is dat alleen maar goed omdat we er ook geopolitiek naar kijken. Militair maar met name natuurlijk hoe we met die landen omgaan in het kader van os en handel en de combinatie van die twee, waar de waardeketen ook een rol zal spelen.

[2:21:49] De meeste vervolgd.

[2:21:50] Dan voegt hij er klinkt nog naar de global w en de corners de corners is. Ik heb het zelf bezocht in irak, onder andere dat ze echt een goedlopend programma is gericht op lokale ondernemers die profiteren daarvan dus startups en mkb en het zou mooi zijn als je innovatieve in vast. Sorry. Investeringen uit voortkomen die op den duur gaan bijdragen aan de global d. W. Maar het is nu niet een programma wat echt is ingericht voor de btw. Maar het zou mooi zijn als die

[2:22:29] kleine projectje uitgroeien tot mooie dingen die daar ook weer een deel van uitmaken, maar we zijn op dit moment nog in gesprek met rtl over een nieuwe vorm van ons corners om te kijken hoe we daar invulling aan kunnen geven. Vanaf twintig, vierentwintig

[2:22:43] en wie zou er dan eventueel kunnen kijken of het dan

[2:22:47] of we daar eventueel wel in een global kate w

[2:22:53] narratief zou passen.

[2:22:57] Een vraag van weerklinken,

[2:22:58] Ja. De bankvoorzitter echt mijn punt was mooi dat er ontwikkelingen zijn op het gebied van voedselzekerheid en de global weet dat ze echt mijn punten. Mijn vragen over die orders corner was was dus ook juist vanuit nederlandse start ups en scale ups die in afrika in afrikaanse. Maar het mag ook in andere landen zijn. Het hoeft niet per sé gekoppeld zijn aan de global. Maar ik gaf wat voorbeelden daarvan en van de evenmin er methode. Dus dat is eigenlijk een soort bos. Wat wat onder de grond zit en de stammen zit nog onder de grond is daar slimme technieken toepast dan kun je de sfeer vanuit de stam weer een boom optuigen. Dat zou dus heel goed kunnen koppelen met met de andere nederlandse bedrijven kloosters, want het is echt snel productie landbouw heeft daar kun je dus echt op het gebied van klimaat en voedsel echt goede goede stappen zijn. Mijn mijn punt is eigenlijk van in hoeverre kan kan de minister dat meer omarmen en dat gaat dus niet zozeer met de global twee alleen maar dat gaat dus ook echt specifiek tussen tussen het ministerie van bz tussen servio tussen internationale financieringsstromen delicate corporation heb ik wel eens eerder genoemd, maar ook zeker eens het k met de viool.

[2:24:09] Dankuwel. Voorzitter, dit dit is een hele mooie suggestie volg mij ook om mee te nemen in de in de nieuwe vorm of hoe we ons corners gaan weer gaan vormgeven vanaf twintig, vierentwintig. Dus ik ik neem dat graag mee.

[2:24:27] Ja goed.

[2:24:33] Nee. Oekraine.

[2:24:35] Het laatste. Dat is toch nog een vervolgvraag van hercules.

[2:24:40] Niets hierover mekka voor andere vragen hierover gesteld. Dus dan nu geen antwoord op gekregen over de over de meststoffen die naar afrikaanse landen gaan er bijvoorbeeld malawi in hoeft in nederland is wel wat te doen over mest en verdienmodellen van van boeren in hoeverre profiteerde dan ook daadwerkelijk nederlandse boeren ervan dat dat die messen van afrikaanse landen gaan.

[2:25:03] De laatste vraag van de heer

[2:25:06] de keuze, de minister,

[2:25:10] Dankuwel. Voorzitter,

[2:25:14] de vraag was inderdaad over de export van meststof en afrika in het kader van voedselzekerheid en hoe in hoeverre nederlandse boeren ook van de consequenties daarvan voor nederlandse boeren,

[2:25:29] zoals ik begrijp van lng. In ieder geval zijn er positieve nog negatieve effecten voor nederlandse boeren, export van meststoffen naar afrika.

[2:25:40] Maar los daarvan als het gaat over voedselzekerheid zet nederland zich ook conform de who s no time in op versterkte voedselzekerheid en een budget is daardoor door dit kabinet verhoogt met vierhonderdvijftig miljoen extra

[2:25:58] tussen nu en twintig, zevenentwintig en de e. U zet zich in om voedselzekerheid wereldwijd te bevorderen.

[2:26:06] Minister vervolgt met laatste broekje over oekraine.

[2:26:12] Dankuwel. Voorzitter

[2:26:15] en verschillende leden hebben ook gevraagd hoe het staat met de middelen die we hebben vrijgemaakt

[2:26:22] voor de winter association van oekraine is de manier waarop we oekraine de winter door helpen met energie herstel van kritiek van kritieke infrastructuur. Op vrijdag elf november heb ik bekendgemaakt dat we in totaal honderd tachtig miljoen euro gaan bijdragen. Daaraan en er lopen negentig miljoen via de wereldbank tweeënzeventig miljoen bij de iban en het resterende bij via calais voor bilateraal voor generatoren. Precies

[2:27:01] die door oekraïne zelf zijn gevraagd. Dus dat is dan meer bilaterale hulp.

[2:27:05] Ik begrijp het ongeduld van meer hammelburg. Want

[2:27:11] dat voel ik zelf ook zo. Het sneeuwt daar nu en mensen moeten gewoon de winter door school geholpen worden.

[2:27:21] Waarom het wat langer heeft mij niet waarom het geld nog niet overgemaakt vanuit nederland naar de wereldbank en de iban die is eigenlijk met name omdat wij het eerst via de najaarsnota naar de tweede kamer moest sturen en die is pas afgelopen maandag bij u op de mat gevallen

[2:27:40] en op dit moment zijn wij pas in de gelegenheid om geld over te maken. De wereldbank en birdie wist natuurlijk wel balen ervan op de hoogte dat het geld hoogstwaarschijnlijk kant op zou komen. Dus hebben we al wel projecten nog niet in gang gezet maar klaargezet om te starten. Zodra walter. Er is natuurlijk zijn zijn ook niets

[2:28:10] helemaal afhankelijk van nederlands hulpgeld. Dus sommige dingen zijn al begonnen, bijvoorbeeld als het gaat om zorg

[2:28:23] en maya. En nu kunnen ook andere projecten beginnen.

[2:28:29] Er is een vraag van de heer hammelburg

[2:28:33] tussentijds vraagt je gemopper? Gaat u gang?

[2:28:36] Voorzitter dan dan moet ik helaas constateren dat de geluiden die we mee hebben bereikt. Ook vanuit oekraine.

[2:28:45] Dat klopt dat. De nederlandse hulp nog niet materialiseert nu de winter is begonnen en dit is nou ja, balen is een understatement. Laat ik het zo zeggen want we zijn hier al vanaf het prille voorjaar sinds de inval vierentwintig februari over gaan nadenken. Wetend dat die oorlog misschien wel eens heel lang zou kunnen duren. Wetend hoe de winters in oekraine zijn, hoe verschrikkelijk koud kan worden en dat is gewoon mensenlevens kan schelen als wij wel de hulp op tijd klaar hadden staan in plaats van nu niet naar oekraine kunnen laten gaan, terwijl de winter dus al is begonnen.

[2:29:17] Voorzitter, we weten en ik neem aan dat het kabinet dat ook weten hoe de p s c cyclus hier in nederland eruitziet. Hoe we werken met een augustus besluitvorming. Hoe we werken met een begroting. Hoe werken met najaarsnota en dan weet je dus ook op moment dat je dus de beslissing neemt om die hysterische om daar iets mee te doen dan weet je dus ook dat je van tevoren geld voor moet vrijmaken en die tante voor mij alleen maar aan dat er pas na is gedacht over het geld

[2:29:46] ergens in het najaar in plaats van van tevoren zeggen dat we weten dat we het willen. We weten dat het geld gaat kosten. We wachten nog op die assessment die niet zes met die in september naar buiten komt dan kunnen we op dat moment gaan kijken hoe we dat precies gaan invullen.

[2:29:59] Maar dit is van tevoren niet nagedacht over wat voor bedrag nodig zou moeten zijn om ervoor te zorgen dat de hulp op tijd voordat de winter zou beginnen. Oekraine zou bereiken en ik vind dat echt heel ernstig. Ik wil dat de minister erop reflecteert, want dit kan gewoon niet.

[2:30:14] De minister.

[2:30:22] Dankuwel. Voorzitter,

[2:30:25] het is niet zo alsof wij als nederland nog niks hebben gedaan en ik ben ik ik deel de frustratie van meneer hammelburg dat wij dat geld zo snel mogelijk willen hebben. Maar ik heb deze zomer ook aangekondigd dat we meer geld ook voor ontmijning zouden vrijmaken. We hebben ik heb al eerder een bedrag van zeventig miljoen aangekondigd en uiteindelijk de reden waarom het meer is geworden is omdat wij onze fair share wilde doen. De vs zou eerst meedoen, maar heeft toegezegd mee. We gaan begrotingssteun geven en op basis daarvan heeft nederland gezegd dat gaan we meer doen. Dit is ook niet de laatste keer dat we geld gaan geven aan oekraine. Want er komt nog een hele grote opgave als het gaat om de reconstructie. Ik begrijp de frustratie van hammelburg. Maar wij doen echt ontzettend ons best ook alle mensen van buitenlandse zaken. Om ervoor te zorgen dat we oekraine zo goed mogelijk kunnen helpen of diplomatiek is humanitair, militair en dat doen we gewoon ontzettend ons best voor. Dus ik wil toch even opmerken dat wij niet hebben zitten slapen. Maar dat er ook verschillende stadia in dit proces zijn geweest en dat we nog conferentie georganiseerd met bedrijven. We zijn met bedrijven in gesprek hoe we hen kunnen helpen om oekraïne te helpen. Dus het is echt meenemen. Echt wel onze verantwoordelijkheid keer opgemerkt hebben.

[2:31:49] Hammelburg met een vervolgvraag. De vierde.

[2:31:52] Voorzitter, ik ben helemaal niet. Ik heb helemaal niets over persoonlijke intenties ingezet. Maar ik heb het hier wel over. Toch echt een fout. Die is gemaakt in het vooruit denken en het organiseren van deze hulp dat ie op tijd oekraïne bereikt op het moment dat je zegt we kunnen die hulp nog niet geven want we moeten eerst nog wachten tot de najaarsnota is vastgesteld door de kamer in december. Dan is er straks als het geld en de goederen en het materieel voor de winter voor die kou oekraïne bereikt is de winter alweer voorbij en hebben mensen dus een winter in de kou moeten leven. Zijn er gewoon mensen doodgegaan, met alle respect, maar op het moment dat je dit op deze manier organiseert als oekraïne dit zo zou organiseren, zouden ze de oorlog verliezen. Ja. Nederland doet heel veel. Ja. Nederland heeft heel veel toegezegd voor de wederopbouw als de oorlog voorbij is. Ja. Godzijdank leef vrij wij periodiek de wapens die de oekraïners nodig hebben om hun vrijheid en veiligheid te bewerkstelligen om tegen rusland te vechten. Maar als het gaat over de noodhulp die deze deze winter nodig was om op tijd te krijgen om op tijd in oekraïne te krijgen, dan is dat is gewoon niet gelukt en ik vind dat frustrerend en ik vind dat heel ernstig want we hebben vinden het begin van het voorjaar de minister hier al op op aan aangemoedigd. De minister zei nee. Ja. Herstel is ingewikkeld, want het is nog niet veilig en we kunnen niet zomaar naar binnen. We hebben een motie in de kamer moeten indienen. Vervolgens nog een motie in de kamer moeten indienen. Toen zei de minister niet geheel onterecht. Ik wil wel niets zes minuten afwachten van de wereldbank. Want we kunnen we met zen allen kijken wat precies de behoefte is van de oekraïners plaatsen dat de bilateraal aan de slag gaan. Daar zijn we mee akkoord gegaan. Maar de verwacht je toch dat op het moment dat duidelijk is wat wij moeten leveren dat het geld al klaar staat en dat we niet nog op een democraat of een bureaucratisch en democratisch besluitvormingsproces in de kamer moeten wachten voordat die hulp. Er komt dan is toch de wereld op zijn kop. Dan komt de hulp dus in maart. Pas in oekraine terecht van nederland. Dat is te laat.

[2:33:43] De minister.

[2:33:45] Dankuwel. Voorzitter hulp kon niet pas in maart in oekraine terecht. Want zoals ik al zei die idioot die de wereldbank heeft die programmas klaarstaan en ik vinden het. Ik noem uw uw budgetrecht van uw kamer geen bureaucratische rompslomp. Ik vind dat heel belangrijk recht en ik probeerde er juist zoveel mogelijk rekening mee te houden en dat de eerbiedige dus dat doe ik met hem door te wachten op de najaarsnota en uiteindelijk hebben wij de afgelopen tijd ook veel gedaan. Maar de programma s staan klaar. De wereldbank is ook al sinds begin oktober bezig met het versterken van de gezondheidszorg en begonnen, met uitrol in andere sectoren, onder andere met steun van noorwegen en daar wordt het nederlands geld aan toegevoegd. Dus er zijn al programmas en nu wordt het nederlands geld eraan toegevoegd waarvan ze wisten dat het er hoogstwaarschijnlijk geen komende seconden klaar zetten.

[2:34:41] Een laatste instructie vraag van de heer grove,

[2:34:44] Voorzitter, dan komt de nederlandse steun voor de winter in oekraine dus gewoon veel te laat. Dat is wat we hier kunnen constateren. Dat had kunnen worden voorkomen. Ik bedoel met de militaire leveringen hebben we ook geregeld budgetair. Ja, het budgetrecht in de kamer is heilig. Ja, er zijn methoden om erop vooruit te zien en dat te organiseren. Ik constateer dat dat dus niet is gebeurd en dat is ontzettend ernstig.

[2:35:08] Dat is een punt misschien vraag dat soms kan emotioneel zijn meester kan ook ervoor kiezen om haar verhaal te vervolgen of om te reageren. Dat is analisten.

[2:35:32] De heer van der lee, vroeg nog over de graandeal. Het probleem van het volume dat klein blijft of wij de oproep willen doen aan de eu lidstaten om gezamenlijk te kijken waar we meer kunnen doen om lokale voedselsystemen in de armste landen te bevorderen, of dit niet het moment is om daar aandacht voor te vragen en ik ben bereid om in de komende raad een oproep te doen om naast te gaan ook naar het voorbeeld van nederland meer te doen om lokale voedsel systemen te verbeteren en over de extra nederlandse inzet en een stappenplan om bij te dragen aan de mondiale voedselzekerheid. Ontvangt u mij

[2:36:08] en de minister van lhv een brief in lijn met de motie dijsselbloem met tegoed.

[2:36:15] De heer klinkt vroeg nog naar de oekraine gezant en hoe het daarmee zit.

[2:36:20] Het is van groot belang natuur dat nederlandse bedrijven goed van informatie voorzien in de situatie over de situatie in oekraine en de mogelijkheden en de risico´s heb ik ook toegezegd bij de begrotingsbehandeling dat ik hier op terug komen in aanvulling op de drie publiek private platforms voor de wederopbouw in oekraine en de opgerichte oekraine des er viool en extra personeel capaciteit is inderdaad besloten door het kabinet tot het aanstellen van de gezant om kennis en kunde van het nederlands bedrijfsleven samen te brengen voor de wederopbouw van oekraine. We zijn nu op zoek naar een juiste kandidaat. Want zo iemand moet ze goed ingevoerd zijn in de regio en het nederlands bedrijfsleven en natuurlijk internationale nationale publieke besluitvorming structuren begrijpen, kunnen doorgronden

[2:37:11] en zijn of haar ingangen hebben in de multilaterale financiële instellingen en ik zal u is en ook schriftelijk informeren over die gezond

[2:37:23] gerson vroeg de heer van der leeuw onder andere over gerson

[2:37:30] en of de stad kunnen adopteren. Ook in het licht van de maritieme connectie.

[2:37:37] De ambassadeur is afgelopen maandag in gerson geweest. Hij liet mij weten dat het echt afschuwelijk

[2:37:45] was om te zien wat er allemaal is gebeurd en is voorgevallen.

[2:37:51] Op dit moment is het vooral van belang dat de stad en het omliggend gebied eerst ontmijnd worden

[2:37:58] en voordat er weer met reconstructie begonnen kan worden. Ik heb eerder met uw kamer gecommuniceerd dat we tien miljoen beschikbaar stellen voor ontmijning voor oekraine en ik zal kijken of deze financiering in het bijzonder voor gerson ingezet kan worden.

[2:38:13] Ook zijn we via de vereniging van nederlandse gemeenten bezig met deze stedenband en ik heb een miljoen euro beschikbaar gesteld aan de vng specifiek onder andere voor gerson en we zijn nog steeds in contact met zweden en denemarken om gezamenlijk op te trekken, omdat zij steden in deze regio ook toegewezen hebben gekregen.

[2:38:33] Het gaat nu vooral om de noodhulp, het herstel van energie faciliteiten in het onderdak en daar zijn we met motororganisaties met de gezamenlijke hulporganisaties mee bezig en honderd tachtig miljoen waar we het eerder over spraken. Die moeten daar ook een bijdrage aan leveren.

[2:38:51] Dan voegt u er ook naar de effectiviteit van de sancties en de en dan met name naar de

[2:38:59] sancties tegen diamanten en hoeven daar contact over met belgen met belgië.

[2:39:05] U weet dat ook eerder gewisseld voor nederland liggen alle opties op tafel, maar over heel specifieke

[2:39:13] producten of diensten doen we eigenlijk juist geen uitspraken om er voor te zorgen dat de effectiviteit van de maatregelen en het verrassingseffect van de sancties eigenlijk zo goed mogelijk gewaarborgd blijft. Maar het is vooral belangrijk dat we binnen de e u eenheid en leveringszekerheid staan op één als het gaat om de besluitvorming over nieuwe sancties

[2:39:39] en de mp en de minister van buitenlandse zaken eerder al in een brief gemeld dat de sancties. De russische economie hard raken want dat stel je dochter

[2:39:50] discussie. Maar wat we nu zien we op basis van de beschikbare gegevens die wijzen op een sterke daling van de consumentenuitgaven, de oplopende inflatie en teruglopende productie in de maakindustrie.

[2:40:03] Dat

[2:40:04] was aan mijn zijde. De beantwoording.

[2:40:08] Dank aan de minister. Daarmee zijn we aan het einde van het eerste termijn met zichzelf heeft ook al aangegeven dat ze op een aantal zaken graag terugkomt in de tweede termijn. Daarmee is bevestigd. Ik hoorde al natuurlijk de aankondiging dat er behoefte is aan twee minuten debat verder of we even geschorst, zodat tegelijk door kunnen gaan naar de start van een tweede termijn op donderdag. Ik zie instemmend aan mijn linkerkant. Instemmend aan de rechterkant

[2:40:35] zet vergelijkt door naar twee termijnen heeft hier hammelburg als eerste de gelegenheid gaat gang.

[2:40:41] Ja. Voorzitter bespeurde bij mij en wellicht wat emotie net in de interruptie en die is er niet voor niets. Want ik vind het

[2:40:50] ontzettend kwalijk dat de hulp die zo nodig is. Deze winter waar we al een half halfjaar naar vragen dat hij door een pvc cyclus iets door het budgetrecht van de kamer zegt de minister in ieder geval te laat is georganiseerd dat het geld er niet is op moment dat we weten wat er nodig is vanuit oekraïne en daarin accepteerde wij al wat vertraging en daarom moesten wij de minister al voor de zomer een aantal keer aanmoedigen met een motie. Dat is niet vanzelf gegaan en verwacht ik op het moment dat die motie. Er ligt ik bijna kamerbrede uitspraak.

[2:41:22] Dan verwacht ik ook dat het geld wordt geregeld. Om te zorgen dat die hulp op tijd oekraïne bereikt voordat t gaat vriezen voordat het sneeuwt. Het vriest nu het sneeuwt nu mensen zitten in de kou. Dan mag je toch verwachten van een land als nederland dat wij dit kunnen organiseren op tijd en niet zeggen. Ja, we moeten nog even op besluitvorming van de najaarsnota wachten me dunkt.

[2:41:42] Ik vind dat echt heel ernstig en ik weet niet alle eerlijkheid neem ik tenminste dat gewoon kwalijk. Ik vind dat dit echt niet kan.

[2:41:50] Daar laat ik mijn eerste termijn maar even bij en ik hou bij deze emotie.

[2:41:55] Dan vervolgen we naar de eer van mijn leven.

[2:41:58] Dank u. Voorzitter, dank u. Minister voor de beantwoording. Allereerst wil ik de vooraankondiging niet. Mevrouw turner heeft gedaan namens haar ook omzetten in een definitief twee minuten debat.

[2:42:09] Wat mij betreft mag ze ook als eerste spreken en ik heb zelf ook behoefte om een motie in te dienen. Dus dat zal ik straks doen. Ik ik kan me de emotie van die hammelburg. Heel goed voorstellen en ik deel hem ook

[2:42:23] de simpele toren begroting hebben ons de afgelopen twee jaar om de oren gevlogen. De corona periode, maar ook als het gaat ook heel belangrijk om de compensatie voor nederlanders als gevolg van de hoge energieprijzen en ook bedrijven die daarmee te maken hebben. Dus de vraag is even waarom is dat in dit geval niet gebeurd en is het tot aan de najaarsnota opgehouden

[2:42:50] die vraag houdt me bezig. Ik word punt van de dwangarbeid.

[2:42:55] Kijk ik noemde een boete. Maar dit is volgens mij een heel scala aan mogelijkheden ook het oprichten van een fonds waar gedupeerden misschien een beroep op kunnen doen. Ik denk dat er best veel mogelijkheden zijn als je echt iets aan herstel zou willen doen

[2:43:10] hebt dat daar iets op bedenken is er ook nog zou kunnen. Dus ik ben benieuwd of de minister tweede termijn. Ja daar nog iets meer over kan zeggen dan nog. Ik wil zeggen om toch nog een keer in brussel te verkennen of dat gaat lukken. Verder zal ik twee minuten nog even terugkomen op het punt van de eigen afweging en ik mijn plan is om een motie te maken waarin ik gewoon een datum ga opnemen en ik wil graag voor datum

[2:43:41] de uitkomst van die afweging hebben. Maar dat is de vooraankondiging op de motie die ik zo.

[2:43:46] Hartelijk dank. Meneer van der leeuw naar sir zaten twee minuten debat wel op uw naam en hoe het vervolgens met de volgorde gaat. Dat is een tweede neem ik aan want u heeft het minuten werd aangevraagd.

[2:43:59] Dank graag door naar de heer klink.

[2:44:03] Dank u, voorzitter en ook minister voor de beantwoording. Ik ben ook blij met toezegging over giuseppi en s corner

[2:44:12] toch omdat misschien iets meer in te kleuren. Ik weet het nog niet. Maar aangezien er nu toch geen twee minuten debat komt, ga ik daar dan misschien op dat vlak ook nog een motie over indienen, maar nog eventjes goed goed bezien. Verder ook positief om te horen over de wto wto een geschillenbeslechting. Dat dat dus echt in tweeduizendvierentwintig. Volgens de minister nog haalbaar is. Dat is dat dat zijn mooie positieve stappen over de meststoffen export. Ja misschien is het wel goed om daar nog een ander verband. Ik weet niet wanneer dat is een logisch moment zou zijn om toch weer te kijken tussen tussen fnv en uw ministerie het ministerie van bz van yahoo die exportkansen forum voor nederlandse landbouw daar positief kunnen bijdragen. Want volgens mij zit er heel veel potentieel en tot slot over oekraine, jij goed meyers tijdens het debat woorden natuurlijk weer van de verschrikkelijke aanslagen die in dat land. Het gaat maar door. Dus ik snap die emotie van colega hammelburg snap ik heel goed. Maar ik hoor ook wel weer van de minister dat er dat er wel echt stappen gezet worden. Maar ik kan alleen maar benadrukken dat ook heel belangrijk vindt dat die stappen gezet worden en dat we onze verantwoordelijkheid nemen en en ik ben blij om te horen dat vast al eerder aangegeven dat die gezant er ook daadwerkelijk komt en dat er naar gezocht wordt en ook daar is ook adviseren van ja ga daar gewoon snelheid maken.

[2:45:33] Hammelburg, voorzitter en iedereen vindt het belangrijk dat die hulp naar oekraïne moet. Maar het punt is dat hij dat hij hulp is gewoon te laat komt voor de winter de winter is begonnen en door dat dit niet van tevoren is doordacht. Komt hij te laat. Heer van de lee heeft al aangegeven. De super truffel begrotingen vlogen ons om de oren. Dit had al lang geregeld kunnen worden. Ik wil daar ook van de vvd fractie dan reflectie.

[2:45:56] De klinken.

[2:45:58] Voorzitter, ik ik hoor ook van de minister kijkt de heer hammelburg zicht gewoon heel cellige. Ik heb het ergens opgeschreven van t komt het komt pas in maart die hulp en dan hoor ik vervolgens ook van de minister. Dat dat niet het geval is dat t vandaag de dag ook al echt ontwikkelingen zijn net liet colega. Hij gaat misschien straks zijn verwijst een bericht gezien dat we vandaag juist steun ook naar oekraïne gaat dat ging ook weer over vele vele miljoenen. Dus ik heb ik heb ik kan niet helemaal delen met eer hammelburg dat er nu niks gebeurd. Dus dat ik geloof wel dat er echt daadwerkelijk iets gebeuren. Maar de snelheid is altijd wenselijk, want de winter komt eraan. En kijk ook gewoon wat lokale partners daar meer kunnen doen als dat sneller werkt dan bijvoorbeeld het rode kruis.

[2:46:44] U was aan het einde van uw inbreng geloof ik.

[2:46:48] Daarmee is er geen behoefte aan een tweede reactie van hammelburg ga ik graag door. Gaat.

[2:46:53] Voorzitter, dank dank ook aan de minister voor de beantwoording ook aan de collega´s aantal leuke bordjes die belangrijk zijn zorgvuldigheid en snelheid, zorgvuldigheid op de wetgeving europees liever zo breed mogelijk mensen meenemen, maar ook zorgvuldigheid op het debat. Want we hadden met dave van der lee over de positie inderdaad in die handelsoorlog. Dat is een hele complexe. We zijn wederzijds afhankelijk. En toch moeten we op een gegeven moment wel een eigen standpunt innemen. Daar ben ik mee eens en liefst ook europees land als nederland alleen ten opzichte van amerika en china bij boksen, zowel boven ons gewicht maar zoveel. Dus daar die zo veel je tempo. Ik ben het eens met tempo richting oekraine zo snel als het kan. Ik las net de bijdrage van ehbo nederland over de elektriciteitsvoorziening. Heel goed complimenten daarvoor, maar ik begrijp dat er ook soms frustraties kunnen zijn als het niet snel genoeg gaat en laten we daar gewoon constructief op inzetten dat dat

[2:47:53] wel kan natuurlijk ook tempo op begint hem over die afrika strategie die zorgvuldigheid die zijn we al voorbij. Nu. Ik geloof wel dat hij heel zorgvuldig is opgesteld. En nu willen we iets lezen.

[2:48:06] Ik mag natuurlijk als voorzitter er niks over zeggen. Maar ik zou bijna zeggen dat zij horen bij elkaar. Gelet op het ongeduld op het andere onderwerp. Hartelijk bedankt. Heer al vijf minuten schorsen.

[2:48:19] De reactie van de minister.

[2:54:38] Ik heropende ons commissiedebat

[2:54:43] en ik geef graag het woord aan de minister voor centimeter.

[2:54:47] Dankuwel. Voorzitter,

[2:54:49] en dan nog voor de gestelde vragen

[2:54:54] allereerst over oekraïne en ik vind het vervelend dat we dat even de indruk ontstond een feit tegenover elkaar staan als het gaat om oekraïne en dat is natuurlijk niet zo want wij willen allemaal

[2:55:09] oekraine en de oekraïners zoveel mogelijk helpen om zo goed mogelijk deze winter door te komen, zodat zij ook daarna verder kunnen gaan en kunnen beginnen in sommige gevallen aan de wederopbouw en reconstructie van oekraine nog naast het het voortzetten van het verdedigen van oekraïne, maar ook het verdedigen van al onze waarden en

[2:55:37] ik begrijp heel goed. De frustratie en ik denk echt dat het goed dat wij ons best doen om dat geld zo snel mogelijk kaarten te krijgen. Wat betreft de iban die is het inderdaad net rond wat zij gaan doen met het oekraïense energiebedrijf

[2:56:01] en ook de wereldbank gaat zo snel mogelijk verder aan de slag of verder met waar ze mee bezig waren zodra ze over het nederlandse geld kunnen beschikken voor een scala aan projecten waar ze dus gedeeltelijke al mee begonnen zijn, zoals het herstel van huizen, het opbouwen van noodhuisvesting, maar ook voedselvoorziening. Het herstel van de kritieke infrastructuur, zoals ziekenhuizen en het energienetwerk en ez k. Zoals we al eerder werd gememoreerd is bezig met het nederlandse netbeheerders om zo spoedig mogelijk het door oekraïne gevraagd om materiaal te vergaren en hierbij ze ook contact met andere lidstaten en de europese commissie, die een coördinerende rol aannemen in dit proces en humanitaire hulp deden we al tot een bedrag van zestig miljoen voor onder andere voedsel en medische voorzieningen en ontmijning. Zoals ik eerder al noemde, werd de heer van de leef nog.

[2:57:00] De heer hammelburg vraag. Voorzitter,

[2:57:02] Maar nogmaals, ik doe niet alsof we tegenover elkaar staan. Ik ben ervan overtuigd dat we allemaal hetzelfde willen oekraïners willen helpen. Daar heb ik ook niks over gezegd waar ik het over heb gezegd, is de wijze en de snelheid

[2:57:14] waarop die hulp oekraïne bereikt wanneer het nodig is en daar is gewoon een fout gemaakt. Dit had eerder gekund had anders gekund. En ik wilde hem ook gewoon binnen eigenlijk binnen een week gewoon van de minister horen welke hulp van het geld heeft oekraïne nu bereikt op welke manier welk bedrag nog niet. En wanneer komt dat er wel terecht met vragen bij of de minister kan kijken naar budgettaire mogelijkheden om dit alsnog en ik weet dat het laat is alsnog een versnelde manier te vinden, zodat de wereldbank dat geld krijgt om te zorgen dat die hulp nu naar oekraine gaat en niet pas in april of in maart of in februari.

[2:57:47] Dat is echt te laat. Ik heb echt helderheid nodig van de minister, want dit kan zo niet als hij nu wachten tot het kerst is

[2:57:54] tot de kamer. De najaarsnota heeft goedgekeurd.

[2:57:58] Dan zijn we gewoon te laat. Dat is niet hoe ik het wil. Dus ik wil duidelijkheid van de minister liefst binnen een week alsjeblieft. Dat kan toezeggen ik geen motie.

[2:58:05] De minister.

[2:58:07] Dankuwel. Voorzitter, ik wil de kamer en hammelburg graag duidelijkheid geven.

[2:58:16] Het geld gaat waarschijnlijk begin volgende week naar de wereldbank en de ibhedi en dus ook nog een betere spijt willen binnen twee weken de kamer

[2:58:30] informeren over wat er met het geld is gebeurd, voor zover dat op dat moment concreet kunnen maken. Maar zo concreet mogelijk.

[2:58:39] Dat is een toezegging van de minister waarin hij toezegt binnen twee weken een overzicht te geven van geld wat er inmiddels al die kant op gaat en wat de verwachtingen zijn van de aanvullende middelen die beschikbaar worden gesteld.

[2:58:55] Dat is akkoord.

[2:58:57] En ward en hoe het zich precies materialiseert in het hoeft echt niet om postcodeniveau. Maar ik wil gewoon echt duidelijkheid nu over hoe het geld wordt besteed aan hoe oekraïners terecht komt en hoe het bijdraagt aan de overlevingskans van oekraïners in de kou zitten.

[2:59:09] De minister.

[2:59:11] Wat zullen we meenemen? Daarbij dan vroeg ie ervan alleen nog naar dwangarbeid en in hoeverre we nu

[2:59:22] de herstel ook kunnen toevoegen aan die veroordeling. Zoals gezegd,

[2:59:31] zie mij meer dat dat op producten ziet er niet op de keten. Maar ik begrijp het. Doel van de nastreeft en misschien rijden er legalistisch naar. Dus ik ben van harte bereid om dat nog ns bij de commissie na te vragen of daar ook aan te moedigen om herstel op te nemen.

[2:59:54] Tot zover.

[2:59:57] Ik kijk ook naar links. Ik zie geen behoefte vragen. Hartelijk dank. Meneer sutter. Daarmee zijn we ook aan het einde van dit commissie de band met naar ik begrijp drie toezeggingen van de minister niet graag voorlees. Dank aan de rivier.

[3:00:13] De eerste toezegging de minister informeert de kamer binnen twee weken over de voortgang van de onderhandelingen over s pie. Dat is een toezegging aan de heer klink. De tweede toezegging betreft dat de minister in een brief zal in de brief over de uitvoering van de motie thijssen bromet over voedselzekerheid. De kamer nader informeren over haar inzet inzet bij de raad voor meer inzet van nederland en de e u voor het ontwikkelen van lokale voedsel productiesystemen in de armste landen. Naar aanleiding van de vraag van de heer van mijn leven en de derde toezegging nu net in deze tweede termijn de minister informeert de kamer binnen twee weken over welk geld om oekraine is gegaan. Hoe dat is besteed en welke additionele middelen er nog aankomen. Naar aanleiding van de urgenten oproep van de heer hammelburg. Daarnaast is er natuurlijk een twee minuten een debat aangevraagd met als eerste spreken zei mevrouw tijdens de wedstrijd beheerst onderneem. Dat zal worden uitgemaakt. Ik zie dat er ook een vraag is of een punt van orde van klinkt.

[3:01:20] Ja volgens mij had ik nog geen toezeggingen over die orders corners dat de minister dat ook per brief zou zo informeren.

[3:01:29] Die toezegging was dat we het meenemen in twintig, vierentwintig programma en de hoe we dat verder vormgegeven door corners vanaf dat moment want daar kunnen we heeft niet zoveel zin om u daarover maand over te informeren, want we zijn er mee bezig. Dus dat komt pas ergens in de loop van twintig, drieëntwintig en dan informeer ik u er natuurlijk graag over. Maar dat is nu kan ik u daar niet op korte termijn iets over meedelen.

[3:01:58] Moet meedoen met tweeduizend, drieëntwintig, dat we dan een brief daarover ontvangen.

[3:02:04] Dat vraagt.

[3:02:05] Dat is wat is om ministerie.

[3:02:10] Er is geen toezeggingen. Stop maar dat wordt meegenomen in de voorbereidende en dan kan de heer klinkt verwachten dat hij dat terug kan zien. Daarmee zijn we aan het einde. Met dank aan de minister voor haar aanwezigheid haar gehele team en staf ook maar ook natuurlijk de dvr medewerker boden onze gewaardeerde griffier ook fijn dat toch ook mensen in tribune hebben gezeten. Ik wens u allen een prettige avond en tot ziens. Dank.