Staatscommissie demografische ontwikkelingen 2050

[0:00:00] Goedemiddag. Allemaal. Ik open hierbij de vergadering van de vaste commissie voor sociale zaken en werkgelegenheid. Aan de orde is een gesprek met de staatscommissie demografische ontwikkelingen over de voortgang vervolg verkenning bevolking. Tweeduizendvijftig. Ik heet onze gasten van harte welkom. Dat zijn de heer van zwol fungerend als voorzitter van de staatscommissie, mevrouw der valk, fungerend als fietsen wrak fietsen. Voorzitter, vicevoorzitter, mevrouw hoop, ook fungerend als vicevoorzitter. De heer van vuren zie ziet en de heer de werd van harte welkom. Fungerend. Als secretaris. Vanuit de zijde van de kamer heb ik mevrouw den haan van de fractie daarna, mevrouw pouw verweij van de fractie, eenentwintig, mevrouw palland cda, de heer is waarin bv nl.

[0:00:47] Mevrouw becker van de vvd, de heer bisschop sgp, de heer smals van de vvd en mevrouw dekker abdulaziz van de fractie van d zesenzestig, de voorzitter heeft mij verzocht de voorzitter van de staatscommissie heeft mij verzocht

[0:01:01] om een aantal inleidende woorden spreken en ik zou graag het woord willen geven aan de heer van school. Daarna bestaat de mogelijkheid voor de commissieleden om vragen te stellen. Heer van zwol aan het.

[0:01:12] Dankuwel. Voorzitter, en ik zal namens ons de introductie beknopt houden, zodat we echt tijd hebben om uitgebreid in te gaan op uw vragen en uw aandachtspunten ben inderdaad gesteld de commissie dertien personen groot,

[0:01:29] maar gesteld van mijn beide vicevoorzitters en het lid dat het thema economie en arbeidsmarkt trekt, alsmede de secretaris.

[0:01:39] Fijn dat uw commissie ons heeft uitgenodigd.

[0:01:43] Het kabinet heeft ons weliswaar net voor de zomer formeel ingesteld en in september zijn we echt begonnen.

[0:01:52] Maar wij beschouwen echt het parlement als de achterliggende oorspronkelijke opdrachtgever om dat de oorsprong van deze kamer van deze commissie ligt in een aantal debatten een paar jaar geleden in deze kamer

[0:02:06] over demografie, overbevolking ontwikkelingen en gerelateerde vraagstukken een aantal kamerbreed aangenomen kamermotie

[0:02:16] en op zich is het begrijpelijk dat vanwege de komende periode en verkiezingen en het kabinet wisseling het even heeft geduurd.

[0:02:25] Maar de staatscommissie is er dan toch maar nogmaals weliswaar ingesteld door het kabinet, maar met het parlement in het algemeen en uw kamer als bijzonder in het bijzonder als als achterliggende opdrachtgever

[0:02:41] en wij zien dus ook het advies dat wij op een gegeven moment gaan afscheiden als een advies aan regering en parlement

[0:02:49] ten behoeve van de samenleving, maar het is een advies aan regering en parlement.

[0:02:56] De commissie is gevraagd om uiterlijk eind ditjaar een advies uit te brengen

[0:03:05] en er zijn dus inderdaad in september materieel gestart en dat is voor

[0:03:13] type omvang van dit onderwerp.

[0:03:16] Een hele uitdaging om dat ons ook nadrukkelijk is gevraagd om ten behoeve van het advies of het rapport ook zeggen in niet alleen in dialoog met deskundige te gaan. Dat is wel begrepen, maar ook te kijken wat er onder de bevolking leeft en om daar interactie mee te hebben in het algemeen en met jongeren in het bijzonder

[0:03:42] en dat vereist inderdaad ook de nodige zorgvuldigheid en tijd. We gaan onze uiterste best doen. Harde garanties nog niet maar we gaan onze uiterste best doen. Dat is één

[0:03:54] twee, tweeduizendvijftig. Dat klinkt als ene kant ver weg aan de andere kant voor een aantal grote vraagstukken is het er al over zevenentwintig jaar

[0:04:08] en ik denk dat nagenoeg iedereen hier aan tafel zich ook zevenentwintig jaar geleden kan herinneren. Dus in die zin is het ook weer niet zo ver weg en u kunt zich voorstellen dat wij dat richtpunt hebben richting hoe ziet nederland er uit in tweeduizendvijftig te beginnen vanuit demografisch perspectief. Maar dat wij in de weg daarnaartoe ook nadrukkelijk kijken en belangrijke ontwikkelingen doen zich al vroeg in het traject tweeduizend dertig in tweeduizend, vijfendertig.

[0:04:41] Dus het is aan de ene kant lijkt het nog een eind weg aan de andere kant is het dichterbij dan we denken.

[0:04:49] Daar zit nog een component achter en in dat opzicht past passen de initiatiefnemers in in de in de kamer destijds en nu ook veel waardering

[0:05:01] dat deze commissie nadrukkelijk wordt verzocht om te kijken naar dit wat meer middellange termijn traject. Ik zou niet eens zullen benoemen als lange termijn traject, maar lange termijn traject omdat ik denk uw kamer goed doorheeft dat een aantal vraagstukken in het hier en nu

[0:05:20] bij elkaar genomen dat je soms denkt hoe komen wij daar nu uit?

[0:05:25] Hoe komen wij daar ditjaar volgend jaar uit

[0:05:28] en het is inderdaad zo dat je misschien tegen deze berg kan aankijken, maar juist als je dat wat middellange termijn perspectief neemt en je begint nu aan een aantal vraagstukken te werken

[0:05:42] dat je eigenlijk ook op die iets langere middellange termijn veel meer kan oplossen en kan bewerkstelligen. Ook als politiek of te beginnen als problematiek

[0:05:52] dan als je alleen zou beperken tot de komende één twee drie, vier jaar dus in die zin interessant dat de kamer.

[0:06:01] Het kabinet en vervolgens deze staatscommissie op dat spoor heeft gezet. Dat is dus ook nadrukkelijk ons perspectief. De vraagstukken zoals die zich ook de komende jaren voordoen en welke handelingsperspectieven dat ook oplevert.

[0:06:24] De het aantal onderwerpen dat te maken heeft met demografie is in beginsel onbegrensd en u heeft ons instelling besluit gezien. Daar staat ook een waslijst van onderwerp.

[0:06:39] Dus het is ook aan de commissie om daar enige lijn in te brengen

[0:06:45] en dat doen wij op twee manieren een. Wij zijn een staatscommissie over de demografische ontwikkelingen

[0:06:53] nederland tweeduizendvijftig. Dus wij hebben in de eerste maanden van onze werkzaamheden ook nadrukkelijk gezegd dat wij de diagnose

[0:07:06] een handelings perspectieven ook bezien vanuit demografie.

[0:07:12] Dat is e twee dat we daarin ook proberen om niets tientallen onderwerpen te behandelen en daar een niet door te slaan, maar ook parlement en regering te bedienen met een zekere samenhang in de ontwikkelingen en ook met een zekere samenhang in mogelijke handelingsperspectieven.

[0:07:40] De laatste bij dit begin. Wij hoeven gelukkig als commissie niets alles zelf vanaf nul te onderzoeken.

[0:07:52] Er ligt ons. Er liggen ontzettend veel rapporten

[0:07:56] van het cbs het niet die de planbureau s die al scenario's schetsen wat betreft demografie scenario's meervoud

[0:08:08] op de afzonderlijke terreinen die geraakt worden door demografische ontwikkelingen

[0:08:14] liggen ook van

[0:08:16] adviesraden en van anderen, ook al talloze rapporten

[0:08:21] bekend voorbeeld is natuurlijk de vergrijzing en de zorg. Daar zijn ook van de adviesraden laatstelijk nog van de wrr ligt gedaan. Hele goede rapporten over.

[0:08:31] Dus het is niet zo dat wij als commissie zelf alle demografische berekeningen vanaf nul opnieuw moeten doen. Integendeel, het is ook niet zo dat elk onderwerp wat door ons geraakt wordt dat we daar ook vanaf nul zelf naar onderzoek moeten doen. Ik denk dat wij het als onze taak zien om het bestaande in zijn geheel nog eens te bezien

[0:08:57] te kijken waar daar nog aanvullingen zijn. Maar dan inderdaad ook dat verhaal in samenhang traject tweeëndertig, vijfendertig, tweeënvijftig. Om dat goed neer te zetten.

[0:09:12] Wij proberen dat in te richten langs een aantal lijnen als je het hebt over demografie. Zeker deze de leden van deze commissie zullen denk ik de onderliggende rapporten van van het cbs niet niet die wel kennen enigszins kennen wel bekend is dat de ontwikkeling richting tweeduizendvijftig vooral te maken heeft met grijzer

[0:09:41] gemengde en grotere ook in

[0:09:46] op een scenario zou de bevolking van nederland ongeveer stationair blijven. In alle andere scenario's groeit de bevolking richting tweeduizendvijftig verder dus gemengde grijze grote dat zijnde belangrijke drivers van de demografie.

[0:10:04] Als je dat als uitgangspunt neemt dan zijn de drie belangrijkste domeinen die geraakt worden door demografische drivers zijn uiteraard

[0:10:17] demografische effecten op ruimte.

[0:10:20] Dat is ruimtelijke ontwikkeling wonen, infrastructuur, ook in de context van de klimaat en energie transitie. Dat is de eerste. De tweede zal ook niet verbazen. Dat zijn de demografische aspecten effecten op publieke voorzieningen in het algemeen

[0:10:38] zorg, onderwijs, sociale zekerheid, in het bijzonder

[0:10:42] de derde

[0:10:45] is het effect van demografie op economie en arbeidsmarkt,

[0:10:53] inclusief het vraagstuk van de beroepsbevolking dus drie domeinen

[0:10:57] ruimte publieke voorzieningen economie.

[0:11:01] Daar kijken wij op twee manieren naar. We gaan uiteraard op tien demografische druiven wat inzoomen.

[0:11:10] Eén daarvan is uiteraard migratie.

[0:11:13] De andere is. Dat staat ook in het instemmingsbesluit. Dat is ook in de kamerdebatten aan de orde geweest. Ja. Dit is een stuk diagnose,

[0:11:22] maar vervolgens waar toets je dit die de diagnose aan. Nou ik denk dat de vragen. Uiteindelijk zijn.

[0:11:29] Wat kunnen we in nederland gegeven. De demografische ontwikkelingen en de effecten op de verschillende domeinen. Wat kunnen we in nederland in tweeduizendvijftig met elkaar az.

[0:11:41] Maar hoe kunnen we onze welvaart in brede zin behouden.

[0:11:46] Wat betekent dat voor sociale domein.

[0:11:49] Dus de drie domeinen bekijken wij vanuit de demografische drivers en wij lopen niet weg van het lastige onderwerp migratie en zeg maar ons onze onze toets. Waar kijken we naar uiteindelijk

[0:12:05] brede welvaart sociale cohesie? Op die manier proberen wij onze werkzaamheden in te richten.

[0:12:16] Dat betekent dat we met deze opzet op dit moment bezig zijn om inderdaad met deskundigen van uiteenlopende aard en soort gesprekken te hebben,

[0:12:28] inclusief natuurlijk de planbureau s de welbekende adviesraden en instituten, maar ook gewoon tafels met deskundigen en ervaring. Mensen met ervaring op de terreinen.

[0:12:41] Wij gaan kijken of wij richting de zomer ook een wat breder zeg maar enquete achter onderzoek uit kunnen doen om dingen op te halen

[0:12:51] en wij kijken ook nog op welk moment. We zeggen aspecten waar we tegenaan lopen in dialoog met burgers in bepaalde setting zouden kunnen toetsen. Een beetje toetsen van van ontwerp

[0:13:07] en een beetje een open vraag is nog als we als we een eindrapport hebben of dat eindrapport daarna ook nog eens een keer in zijn geheel in een burgertop achtige setting zouden willen beklommen en betasten maakt dan vinden wij dat we iets in handen moeten hebben wat we eerst aan regering en aan de kamers moet hebben aangeboden en dan openbaart en dan uiteraard het gesprek. Laat ik zeggen. Regering en parlement moeten de eerste zijn die ons advies uiteindelijk in handen krijgen. Hier stop ik even bij. Kijk nog even naar mijn collega's of ik iets feestelijks op dit moment ben vergeten.

[0:13:46] Want dan kunnen we de tijd zoals.

[0:13:48] Dank u graag willen bedanken. Meneer van zwol. Dan kunnen we direct overgaan op het gesprek.

[0:13:54] De vragen vanuit de zijde van

[0:13:56] de kamerleden hebben in totaal negen kamerleden.

[0:14:00] Kijk even met name naar de fractie van de vvd of bij de leden gebruik willen maken van de mogelijkheid om vragen te stellen. Dat kan opzich gehoord. Dat is mogelijk. We zijn met negen. Dus ik stel voor dat we drie om drie vragen.

[0:14:10] Wij gaan stellen.

[0:14:11] Ik begin met omtzigt.

[0:14:15] Dank en ook dank voor de inleiding en het aannemen van deze opdracht. Want het is inderdaad

[0:14:22] toch wel belangrijk dat er iemand in den haag verder dan een paar maanden vooruitkijken zullen we maar zeggen voor het beleid.

[0:14:29] Ik heb een paar korte opmerkingen. De eerste is.

[0:14:33] We kijken nu naar de cbs nieuwe cijfers

[0:14:36] en we zitten nu al ver boven de betrouwbaarheid marge van de tweeduizend twintig bevolkingsprognose

[0:14:43] en ook zonder oekraïne zouden we daar seizoen nog steeds boven zitten.

[0:14:48] Dus die onzekerheid is volgens mij heel veel groter

[0:14:52] hoe dat gaat

[0:14:54] en het tweede is

[0:14:57] dus hoe gaan we daarmee om

[0:14:59] een tweede is het hele idee van een migratie lijkt nu

[0:15:04] zelf geloof ik niet dat dat immigratiedruk afneemt.

[0:15:08] Dus iedere keer wat we gezien hebben in die migratie voorspelling is dat ze weer ervan uitgegaan dat de migratie druk wegvalt

[0:15:17] of dat den een golf dat we weer teruggaan naar wat het ooit was begin jaren tachtig, tienduizenden twintig, dertigduizend migranten per jaar

[0:15:24] en we zitten op meer dan drie, honderd duizend

[0:15:27] en gezien wat er in de omgeving gebeurt,

[0:15:29] ben ik wel benieuwd of de commissie ook gaat kijken wat

[0:15:34] wat dat betekent zowel voor de voorzieningen maar migratie is niet alleen iets technisch. Het is ook

[0:15:42] worden deze mensen onderdeel van de gemeenschap zijn ze geen onderdeel van de gemeenschap en

[0:15:50] dat onderdeel vind ik wel belangrijk dan alleen zichtbaar berekenen of er genoeg scholen en genoeg parkeerplekken hebben. Ik zeg niet dat je ermee bezig zijn. Maar even voor het

[0:16:02] dat de afspraak. Voorzitter,

[0:16:05] Dankuwel mevrouw den ham

[0:16:08] dankuwel voorzitter. Ja. Ik ben ook ontzettend blij met het feit dat de staatscommissie er inmiddels is ben ook blij met de motie van dijkhoff cs tweeduizend achttien dat mijn eigen moties aangenomen. Tweeduizend, eenentwintig.

[0:16:20] Dit is een onderwerp waar ik mee bezig ben. Vanaf tweeduizend vijf en dat kwam eigenlijk door het thema rapport ouderenbeleid. Wat toendertijd is verschenen waarin allerlei aanbevelingen werden gedaan, ook over al deze onderwerpen in het kader van demografische ontwikkelingen die allemaal nog staan. Dat is

[0:16:36] best wel heel bijzonder. Dus ik ben heel blij dat u er nu bent u daarmee aan de gang gaat. U heeft net al geschetst hoe je te werk gaat als toch nog even nieuwsgierig een aantal zaken want ik zie ook dat de uitvoering van de beleids infrastructuur bij het niet die en het cbs wordt neergelegd. Maar ik zie tegelijkertijd ook een opzet voor monitoring en followup van het rapport bevolking tweeduizendvijftig in beeld. Hoe gaat dat samen.

[0:16:59] En u moet in voor één februari tweeduizend, vierentwintig mijn eindverslag komen maar dan kunt u die vijf vijfjaarlijkse followup nog niet nog niet meenemen. Dus dat dat zou jammer zijn. Maar

[0:17:15] misschien over die termijn nog even heen kijken en u zegt ook de drie lijnen die u schetst. Er zijn ongelofelijk veel vraagstukken binnen die thema's. Hoe komen we daar nu uit. Maar ik neem aan dat uw advies ook met name bedoeld is om hoe voorkomen wij want als wij denk ik eerder als politiek de demografische ontwikkelingen als een visie en een soort schil heen leggen over al die beleidsdomeinen. Dan hadden we wellicht een aantal kritische denken aan de wooncrisis. Dan kunnen voorkomen. Ik neem aan dat u dat ook meeneemt.

[0:17:44] Dankuwel mevrouw haan, mevrouw paul geen vragen dan

[0:17:51] driehonderd drie.

[0:17:53] Geef allereerst het woord aan de heer van zwol.

[0:17:56] Met uw welnemen zou ik mijn collega's der valk en zie graag geacht geeft volgens het woord willen geven over de eerste set aanvragen want die raken inderdaad wel hart van de vraagstukken.

[0:18:19] Van de heer omtzigt

[0:18:22] over de grote onzekerheid waarmee prognoses omgeven zijn

[0:18:27] als je inderdaad historisch kijkt naar naar de prognoses van het cbs. Dat hebben we gedaan en vervolgens naar de realiteit die zich ontvouwen heeft. Dan zie je met welk enorme onzekerheid die prognose is omgeven zijn en dat is precies de redenen waarom

[0:18:44] cbs niet die ook over zijn gegaan op het denken in scenario's en dus dus dat geeft een veel breder palet van extreme en het middenscenario waar je

[0:18:57] die je moet gaan doordenken. Want want beide zouden kunnen realiseren

[0:19:03] waar het gaat om migratie zien we dat we voortdurend in het hoge scenario terechtkomen. De afgelopen jaren,

[0:19:12] en zeker ook in het licht van hoe de drivers van migratie zich na de coronacrisis weer ten volle manifesteren,

[0:19:22] onderzoeken we ook de mogelijkheid om een hoog, hoog scenario te berekenen in aanvulling op het cbs niet die scenario's waar het gaat om een hoger

[0:19:32] migratie saldo dan daarin tot nu toe is, is meegenomen. Dus als je dus als

[0:19:39] basis werkwijze niet prognoses neemt maar scenario's

[0:19:43] en ook kijken naar de afgelopen jaren naar de drivers van migratie. Want dat is heel belangrijk, niet alleen het saldo bekijken, maar naar wat erachter zit precies wat omtzigt zegt dan kun je eigenlijk niet zonder een een extra hoge hoogst scenario. Je moet ook die extreme doordenken op dat je zoals mevrouw de haan zegt mogelijk gaat sturen op de driver en ook eerder al in de stand staat. Hoe gaan we mensen integreren. Als je niet kan of wil sturen bijvoorbeeld humanitaire opdracht, zus of zo definieert dan moet je

[0:20:20] nagaan denken over hoe integreert je een grote vluchtelingenpopulatie op een manier die beter werkt dan tot nu toe wel of niet werken et cetera interessante

[0:20:34] het

[0:20:35] lessen uit de oekraïne opvang te leren mogelijk marcel waar het gaat om sturing op de drivers als sturing op de gevolgen van die demografische ontwikkelingen in de verschillende domeinen, bijvoorbeeld sociale cohesie, bijvoorbeeld integratie in de arbeidsmarkt

[0:20:53] nabij. Wij willen we kijken naar het volle besef dat die prognoses

[0:20:57] dat dat scenario's nodig zijn naast prognoses en dat een extra hoge hoogst scenario nodig zal zijn.

[0:21:04] Mevrouw van aanvullend

[0:21:06] misschien korten op aanvullend moeilijk heeft mooi aangegeven waar het ben een fiets zit van scenario denken dat is heel duidelijk. Ook als je ziet wat wij naast elkaar hebben gezet. Onze rapportages in aanvulling daarop die scenario's gaan niet alleen over migratie en het gaat ook in veel gevallen om de interactie tussen vergrijzing en migratie en ik denk dat we daar ook aandacht te hebben voor het internationale perspectief. Ook in onze analyses, zoals we daarmee bezig zijn als je bijvoorbeeld denkt aan oosteuropese migratie die tot nu toe de grootste groep vormt al heel lang met paar uitzonderingen voor asiel pieken in de huidige situatie voor een deel

[0:21:45] moet je ook gaan kijken wie daar in de toekomst eventueel nog vanuit oosteuropese landen komen, want ook daar slaat vergrijzing toe die interactie vergrijzing migratie is ook een belangrijk onderdeel in ons rapport om die niet als alleen maar aparte elementen te nemen om ook te kijken hoe die met elkaar samenhangen en dat kun je in zo'n scenario denken juist ook heel mooi samenpakken. Dus dan zou ik graag nog willen aanvullen. Een tweede element. Als we nadenken over migratie hebben het vaak alleen maar over de aantallen die toekomen bekijken wat minder naar wie er nu eigenlijk komen. Dat is vanuit de domeinen waar richard het over had ook van belang om na te gaan. Wie zijn nou degenen die nederland aantrekkelijk vinden, want ook daar kun je nadenken wat dat vervolgens betekent enerzijds voor je bevolkingsopbouw, maar ook voor de verschillende domeinen zoals wonen, maar ook sociale zekerheid, et cetera. Dus die aanvulling willen we ook expliciet doen in de rapportages waar we mee bezig zijn en dat is nog minder gebeurt in in andere andere studies. Dus misschien dat er aanvulling op de eerste vraag van heer omtzigt

[0:22:44] dankuwel. De heer, de heer van zwol of fossiel nog eens.

[0:22:48] Ja ik kan een van ons iets zeggen over de vraag over het monitoren.

[0:22:52] De followup,

[0:22:54] mevrouw de

[0:22:55] heel graag, zelfs in die motie zijn er twee elementen genoemd. De wens van monitoring en de wens voor een staatscommissie die gaan deels gelijk op. Want als je een monitoringsysteem in wil stellen, dan betekent dat je daar ook op moet gaan voorbereiden en dat kun je daar zijn we meteen mee begonnen. Zowel met cbs in samenspraak met nida en sociale zaken. Om te kijken hoe we dat kunnen gaan inrichten, zodat zodra de staatscommissie met haar aanbevelingen komt. Maar daar ook mee door kunnen gaan, maar vanuit ook de kennis die er al is ook wel een aantal zaken ook kunnen gaan opzetten. Om te zorgen dat zodra dat er is het ook daadwerkelijk meteen op gang kan komen en we niet nog eerst moeten gaan zorgen dat dingen worden ingeregeld. Dus de gesprekken daarover zijn gaande om ook daar enerzijds de bevolking te monitoren, maar ook om thematisch verdiepend daarin steeds te blijven volgen wat relevant is. Daar zijn, zoals gezegd, in samenspraak met de commissie, met de staatscommissie, ook al de nodige stappen ontwikkeld.

[0:23:56] Hopelijk beantwoord

[0:23:57] dankuwel voor de antwoorden. Ik ga verder met de volgende drie collega's,

[0:24:01] mevrouw palland,

[0:24:04] Dankuwel mooie opdracht die bij u ligt wel veelomvattend, maar zeker heel mooi. Ik was benieuwd. Ook dank voor het inkijkje dat u vast geeft. Hoe naar de opgave kijken de afbakening erin of in ieder geval wat u in ieder geval als als prioritair in beziet. Ik vroeg me af

[0:24:22] werd net al gezegd is variabelen in. Maar er zit ook soort van variabelen in wat zichtbaar in een soort van gezamenlijke aan politiek is of misschien wel wat in het maatschappelijk debat dat prioriteiten soms verschuiven of of denkbeelden bijvoorbeeld nu ook meer focus op zelfvoorzienendheid minder afhankelijk minder even de rem op op het doorgeschoten marktdenken. Hoe gaat u daarmee om

[0:24:52] speelt dat ook een bepaalde rol. Ik kwam er ook even op omdat hij noemde in de context van klimaat en in de nota van toelichting zag ik ook nog de energievoorziening terug.

[0:25:04] En als het gaat om maatschappelijke implicaties. Gaat u dan ook in op bijvoorbeeld verschillen tussen regio's zaken vanuit de althans van afgehaakt nederland eruit van alkemade et cetera.

[0:25:21] Dank, mevrouw hanteerde fijn.

[0:25:24] Ja. Dank u, voorzitter en een heel interessant onderwerp en ik wens u veel wijsheid toe. Lijkt me niet eenvoudig.

[0:25:30] Ik ben ik hoor graag van scenario's. Wat eerst in elasticiteit

[0:25:34] en ik kan me zo voorstellen dat je gaat simuleren dat als je aan één knop gaat draaien dat we een andere is gebeurd als de economie krimpt neemt misschien de zorg en de groot deel van het nationaal inkomen

[0:25:46] weg waardoor we geen woningen kunnen bouwen. En als de economie groeit, is het goed, maar er komen weer meer mensen die willen werken omdat hier werk te vinden is. Et cetera

[0:25:54] gaat u ook dat soort simulaties doen

[0:25:56] want ik kan me indenken dat het behoorlijk ook ingewikkeld wordt met de internet, defensie, dependent correlaties dat je op diverse bottlenecks komt.

[0:26:05] Ik hoop dat ik het een beetje duidelijk heb uitgelegd.

[0:26:08] Als als ik het snappen snappen onze gasten het vast en zeker ook wel mevrouw becker bedanken.

[0:26:14] Voorzitter, en omdat wij met twee vvd ers zijn ga ik proberen heel kort te houden. Introductie. Laat ik achterwege.

[0:26:21] We hebben eerder de motie dijkhoff gehad en naar aanleiding daarvan onderzoeksrapporten die de scenario's hebben opgeleverd en we hadden destijds ook beleidsopties gehoopt. Maar dat is achterwege gebleven. Ik was heel benieuwd of het beoogde eindresultaat van uw werk is dat er straks ligt van nou in deze scenario's is er dit effect op het land om het maar even zo te zeggen en dat zou je op deze manier moeten absorberen of dat er ook een schetst krijgen van dit zijn uw beleidsopties om te gaan sturen

[0:26:51] op

[0:26:52] eigenlijk niet drivers. Dus als u als het land dit aankan, dan zouden moeten gaan sturen. Als u vindt dat het beperkt moet blijven tot deze ontwikkeling en daarvoor heeft u deze opties kunnen we dat ook verwachten en verwachten we dat allemaal pas in tweeduizend, vierentwintig of komt er nog iets van een tussenrapportage

[0:27:10] dank, mevrouw becker. Ik kijk eerst naar de voorzitter van de staatscommissie, de heer van zwol.

[0:27:15] De vraag van de heer ga ik dadelijk doorspelen naar collega's van vuure. Weet u dat alvast op de op de vragen van zowel mevrouw palland als mevrouw becker

[0:27:28] kan ik in die zin bevestigend beantwoorden. Ons is gevraagd om handelings perspectieven te schetsen.

[0:27:34] Het is een deel van ons werk moet inderdaad de diagnose zijn. Dat moet in zekere zin ook een beetje nuchter

[0:27:42] en feitelijk.

[0:27:43] Maar goed in het de de collega's hebben al in antwoord op de vorige sessie gezegd dus soms moet je ook feite nog wel even wegen en en misschien nou beknopte en betasten. Dus het is niet koppie pees al het cijferwerk water ligt daar kijken we ook echt naar. Maar goed. Het begin is zo zo feitelijk en diagnostisch mogelijk. Vervolgens worden ons twee typen handelingsperspectieven gevraagd waar zou je opzich aan de driver demografie nog kunnen sturen

[0:28:14] en de andere hand handeling special perspectief is natuurlijk gegeven scenario s meervoud in mogelijke uitkomsten meer fout.

[0:28:23] Wat zijn politieke keuzes meer fout die gemaakt kunnen worden.

[0:28:29] Dat zit een beetje in het woord beleidsopties waarbij wij ons best zullen doen om laat ik zeggen ook dat in meervoud te schetsen, want uiteindelijk is het aan de politiek ook straks politieke partijen verkiezingsprogramma's parlement regering om die keuzes te maken. Dus niets. Laat ik zeggen een pakketje. Dit is het en veel plezier ermee. Maar inderdaad wel in meervoud,

[0:28:57] waarbij de uitdaging voor ons is om dat wel allemaal consistent te doen met de feiten en de verschillende scenario's.

[0:29:05] Dat is één twee moeten we ook echt nog met elkaar over hebben

[0:29:12] ook een klein beetje voorkomen dat bij beleidsopties kennen dat ook van veel departementale rapporten die zijn heel erg goed.

[0:29:20] Maar je verzuipt misschien ook een beetje in de hoeveelheid en in de details

[0:29:26] verwacht van ons geen bijbels met hele gedetailleerde kleine beleid voor stelletjes of opties hebben. We proberen ook wel een beetje de grote lijnen in samenhang te zien. Maar dan in termen van handelings perspectieven ten behoeve van politieke keuzes. Dus dat is ons doel. Nogmaals, we gaan ons uiterste best doen om het voor het eind van ditjaar het rapport op te leveren en wellicht dat wij ook na de aanbieding van het rapport aan regering en parlement zelf ook nog. Laat ik zeggen een debat taak voor mede organiseren

[0:30:03] geen harde garanties. Het kan iets uitlopen. Maar dan zal het niet heel erg veel uitlopen. Wij vinden ook dat om allerlei redenen dat dit op tijd klaar moet zijn.

[0:30:15] Dus in dat opzicht zullen wij misschien zelfs ook denken. Het is negenennegentig procent perfect, maar op tijd en niet honderd tien procent perfect. Maar te laat

[0:30:24] op de vraag van mevrouw palland kan ik bevestigend beantwoorden. De heer alkemade lid van de commissie aan zijn nu uit te ontkomen. Wij niet.

[0:30:33] En inderdaad.

[0:30:34] De raad regelen regionale verschillen in de demografische drivers en op die drie domeinen zijn echt een wezenlijk onderdeel van hoe wij daarnaar kijken

[0:30:44] en dan de heer.

[0:30:50] Ja, terechte opmerking als je aan de ene knop draait dan heeft dat gevolgen in andere domeinen, met als als

[0:30:57] treffend voorbeeld de zorg. Dus er zijn verschillende rapporten verschenen dat als we ons huidige zorgstelsel zo doorzetten dat dan eenderde of een kwart van de beroepsbevolking ongeveer. Daar zou moeten komen te werken in tweeduizendvijftig. Het is duidelijk dat dat gevolgen zal hebben. Ook in andere sectoren van de economie

[0:31:19] houden wij er rekening mee houden we rekening mee wil een coherent verhaal neerzetten.

[0:31:25] Dus

[0:31:26] het moet allemaal consistent met elkaar zijn.

[0:31:29] Gaan we daar een simulatiemodellen voorontwerpen en draaien. Nee, dat gaan we niet doen. Daar is de tijd tekort tekort voor ditjaar opleveren.

[0:31:39] Dus dat dat binnen het bestek binnen een tijdsbestek wat we hebben is dat denk ik niet reëel om dat tot in de puntjes door te stimuleren.

[0:31:47] Maar ik denk dat we op basis van bestaand materiaal, want er is natuurlijk al best veel werk gedaan

[0:31:53] op deze terreinen dat we een heel eind kunnen komen en in grote lijnen wel kunnen neerzetten van bijvoorbeeld wat wat de mogelijke gevolgen zijn van ontwikkelingen in de zorg op andere sectoren.

[0:32:05] Dankuwel meneer van vuure. Ik ga naar de volgende drie collega's, de heer bisschop.

[0:32:11] Voorzitter, dankuwel en ik wil allereerst de commissie danken voor de gastvrijheid die zich mee verlenen, want dit is eigenlijk niet mijn portefeuille, maar wel een zodanig aangelegen punt dat we binnen de fractie van de sgp afgesproken hebben dat

[0:32:25] ik heb stoffer vervangen en ook de gasten van harte danken voor de wijze waarop even de inzicht wordt gegeven in de aanpak van de hele opdracht

[0:32:38] bij de voorbereiding op dit gesprek had ik een aantal punten waarover ik duidelijkheid wilde eigenlijk zijn alle vragen mee uit handen geslagen. Bijna bijna zeg ik erbij. Maar dat betekent dus dat de verwachtingen bij mij bij ons inmiddels ook hooggespannen zijn dat ons toe ook een mooie hypotheek op de taak van de van van u als commissie, met name dat denken in scenario's. Dat dat is een een hele boeiende benadering. En dan snap ik dat er allerlei onderlinge afhankelijkheden zijn dat er waterbedeffecten zijn enzovoorts.

[0:33:22] Het meest heikele punt in dit deze opdracht is natuurlijk de positie van de van de migratie en migranten.

[0:33:30] Dan heeft recent de adviesraad van migratie heeft een rapport uitgebracht realisme rond richtgetallen.

[0:33:36] Daarin onderscheiden ze op een verhelderende manier de typen migranten.

[0:33:41] Mijn vraag is dat is dan de aanvraag.

[0:33:47] Wordt.

[0:33:47] Dat ook als uitgangspunt genomen, zodat er ook zeg maar die verbinding tot stand komt en wordt het dan ook gerelateerd aan de minimumvereisten arbeidsparticipatie, bijvoorbeeld om bijvoorbeeld het voorzieningenniveau, zoals we dat wensen in stand te houden. Ik kan me voorstellen dat daar zitten ook politieke afwegingen in.

[0:34:10] Maar ik kan me wel voorstellen dat daar ook handreikingen in gedaan worden in het in het eindrapport van de van de commissie.

[0:34:17] Dat is eigenlijk mijn vraag. Voorzitter, dank.

[0:34:20] Bisschop der smals,

[0:34:22] Ja. Dankuwel. Voorzitter, als je aan het einde zit. Er zijn er al veel vragen gesteld. Maar ik denk dat omdat wij ook met tweeën zitten dat ook wel bewijst dat er waardering voor de commissie en en destijds commissie en dat wij reikhalzend uitkijken naar het resultaat.

[0:34:37] Een vraag nog want ik begrijp dat er dus beleidsopties geschetst te gaan worden, al dan niet niet heel detaillist iets maar wel wat breder. Maar op het moment dat je natuurlijk als als regering kamer ingrijpt dan heeft dat direct effect op de op de voorspellingen. Dus ik ben benieuwd hoe we dat straks kunnen gaan terugzien. Dus dat we ook de de verwachte effecten van de van de beleidsopties ook kunnen uit uw rapport kunnen halen. Dankuwel.

[0:35:12] Dankuwel. Meneer smals, mevrouw dekker. Abdulaziz.

[0:35:15] Ja. Dank, voorzitter en dank ook aan de leden van de commissie dat ik hier mag zijn vanuit de commissie binnenlandse zaken. Ik heb dank ook aan aan u als commissie dat dat u dit werk gaan doen. Ik heb eigenlijk twee vragen. Ik ga proberen in een vraag te doen want waar ik een beetje bang voor ben is dat dit rapport alleen maar over migratie gaat en ik wil eigenlijk ervoor waken dat wij vergrijzing niet over het hoofd zien omdat het lijkt alsof wij dat als politiek jarenlang terwijl je dat gewoon kon berekenen over het hoofd hebben gezien. Dus hoe gaan we daarmee om. En hoe gaat u met die aanbeveling die beleidsopties van goed om te horen dat we beleidsopties gaan krijgen. Maar de mate van details. Als we kijken naar de ruimtelijke perspectief hier zeg maar. En ook de regionale verschillen en mijn schoonouders wonen ergens waar geen huisarts is en waar helemaal geen voorzieningen zijn en en dat gaat steeds meer worden. Hoe gaan we daarmee om wat betreft de voorzieningen ook zeg maar met mobiliteit ook erbij.

[0:36:21] Dankuwel. Mevrouw dekker, abdulaziz, de heer van zwol.

[0:36:25] De vraag over migratie en het advies van de adviesraad immigratie gaat. Mevrouw zie zo beantwoorden, maar het is uiteraard nadrukkelijk in ons zicht. Misschien van mijn kant paar opmerkingen één vergrijzing. Dat is absoluut

[0:36:46] één van de hele belangrijke onderwerpen in ons rapport. Als je puur kijkt vanuit demografie en de omvang van de impact. Dat is men dan is met alle begrip voor de complexiteit en gevoeligheid van het vraagstuk van migratie. Dan is vergrijzing op de lange termijn op z'n minst misschien wel nog in pakt volle

[0:37:09] en dat zullen we zeker bij in de drie domeinen bij domein publieke voorzieningen. Ik zei al zorg, onderwijs, sociale zekerheid, zeer nadrukkelijk. Ook de zorg, maar ook bij economie terug krijgen en ruimte in termen van ruimtelijke verschillen woningen. Wat voor soort woningen bouwen je niet alleen waar en hoeveel maar ook wat voor soort ja absoluut. Dat is zeer zeer onder de aandacht. Dus voelen ons gesteund door uw opmerking dat ons uiteindelijke advies veel meer is dan een een migratie rapport even nog een kanttekening bij het woord beleidsopties. Ook naar aanleiding van de vraag van de heer smals kijk op het moment dat de lak zeggen ditjaar door het huidige kabinet in het huidige parlement op belangrijk onderwerp

[0:38:03] zeer in

[0:38:05] impactvolle beslissingen worden genomen die richting tweeduizendvijftig de demografie en de impact daarvan wezenlijk zou behandelen. Daar moeten we ontstaan voor rekening schap geven tot op het moment dat het rapport uitkomt in alle eerlijkheid. Doordat wij de focus leggen op richting tweeduizendvijftig, maar ook de weg daarnaartoe. Dus niet alleen een punt schatting tweeduizendvijftig wordt scenario is gevallen. Dat is wat anders dan een prognose, laat staan een punt schatting ook op weg daarnaartoe.

[0:38:39] Maar de luxe in alle eerlijkheid. De kans dat je in het hier en nu op korte termijn iets kan doen wat heel wezenlijk de uitkomsten in tweeduizendvijftig gaat veranderen.

[0:38:52] Moet je ook niet bij voorbaat overschatten. Maar goed op het moment dat kabinet iets briljant zou doen, waardoor de vergrijzing in tweeduizendvijftig helemaal opgelost. Dan dan nemen we dat inderdaad graag op. Daarom ook een kanttekening bij het woord beleidsopties. Wij spreken inderdaad over handelingsperspectief. Dat heeft een net iets andere klankkleur dan beleidsopties te klinkt toch een beetje departementale en gedetailleerd handelingsperspectieven ook

[0:39:19] politieke keuzes over mogelijk zijn. Ook mevrouw palland wees er ook op om dat onder de keuzes. De politieke keuzes uiteindelijk voor handelingsperspectieven. Ook laat ik zeggen politieke en idealen overwegingen ten grondslag kunnen liggen. Dus die keuze moeten wij niet op voorhand maken. Die moeten gemaakt

[0:39:40] kunnen worden.

[0:39:44] Mijn fractie

[0:39:46] dank heel goede vraag dat dat rapport van de migratie raad van de assem verzet is, is een belangrijke bouwsteen geweest door de regering nagevraagd in zekere frequentie natuurlijk met met ons werk richtgetallen gebruiken om te sturen in het kader van sturing is is een belangrijke vraag. Ik denk dat nog belangrijker is wat wat een van u suggereerde om te kijken naar de samenstelling van het migratie saldo naar de verschillende de type

[0:40:16] migranten. En wat de drivers zijn achter dit type migratie. Want als een voorbeeld te geven. Vrij verkeer van personen. Dat zien we binnen de context van de huidige europese unie. Daar was de

[0:40:28] uit de uitbreiding met de midden en oosteuropese landen in tweeduizend vier een enorme stap. Als we het hebben over toetreding van de huidige kandidaatlidstaten. Ik noem maar oekraïne drieënveertig miljoen mensen als dat wel of niet gebeurd en we gaan vijf verkeer toestaan dat dat zijn enorme stappen de de drivers achter de verschillende typen

[0:40:49] onderkennen en handelings perspectieven ten aanzien daarvan, zowel waar het gaat aan de sturing kant transitieperiode al dan niet

[0:41:00] volledig vrij verkeer, al dan niet dan wel het het opnemen. Hoe doe je dat dan dat beter voorbereiden dan gebeurd is in het geval van de oost-europeanen waarvan we er veertigduizend verwachten maar vierhonderd duizend kwamen op jaarbasis is dat. Dat is een aspect een stroom die je dan nader onderzoekt op de drivers en handelings perspectieven. Maar dat kun je met elke doen en nadrukkelijk zoals als collega der valk zijn in relatie tot tot andere opdrachten zoals vergrijzing, bijvoorbeeld wat zijn nou de vitale functies die onder druk komen door vergrijzing kan migratie daar wel of niet. Een rol in spelen. Wat is het voordeel van specifieke migratie in in verhouding tot andere alternatieven verhoging van de arbeid participatie bijvoorbeeld. Dat moet nadrukkelijk in vergelijkende zin worden beschouwd vanuit zo'n

[0:41:54] breder welvaart perspectief. Dus op die manier komt migratie ook terug in in de vraagstelling.

[0:42:03] Er is dus heel belangrijke bouwsteen. Ik denk wel dat dat we de dynamiek niet moeten onderschatten. Vanaf nu en misschien ook de dynamiek in aanloop naar de volgende europese raad. Want want de immigratie problematiek is op de agenda.

[0:42:19] Dat is ook mogelijk totdat de nieuwe wetgeving ontstaat in europa. Europa komen nieuwe wet te maken en daar kan de commissie over nadenken. Dus

[0:42:30] wat dat betreft is is er ruimte voor handelings perspectieven

[0:42:36] dankuwel. Mevrouw zie ik kijk naar de klok en ik zie dat we nog tijd hebben om een aantal vervolgvragen te stellen als het kort en krachtig kan. Ik weet niet of de heer cetera al aangeeft. Want die mogelijkheid zou ik uiteraard willen geven.

[0:42:52] Dank excuses de stad van de arbeid past bij een ander rond de gesprek over i ran ook belangrijk onderwerp. Als je later binnenkomt als altijd het gevaar dat je vragen die misschien al gesteld. Het gaat toch proberen zou kunnen toelichten in hoeverre het thema brede welvaart meegenomen wordt in de ontwikkeling in juli of tenminste het onderzoek wat aan toe zijn.

[0:43:14] De heer van zwol. Het antwoord is. Ja, omdat we vanuit de demografische drivers kijken naar drie domeinen ruimte economie publieke voorzieningen en dat probeer je af te zetten tegen de vraag hoe behoudende in tweeduizend vijftien in nederlands onze welvaart in brede zin. Daar zit ook het perspectief van sociale cohesie. Dus wij proberen ook als commissie voor onszelf nog wat zeggen wat wat beter te duiden. De de brede welvaart en sociale cohesie, maar dat krijgt nadrukkelijke plaats. Dit biedt ook gelegenheid om iets wat ik wat ik sowieso graag met u wilde delen wij als commissie proberen ook met het perspectief tweeduizendvijftig. Ik zei het al in het begin

[0:43:59] een beetje te kijken wat als je naar de wat langere termijn krijgt welke veranderingen wel mogelijk zijn en wat je wel als maatschappelijke vragen wel met elkaar kunnen oplossen. Terwijl je misschien op de korte termijn denkt. Oh. Jee bekijken tegen een berg van probleem. Maar wat wel kan. Tegelijkertijd

[0:44:17] moeten we ook een klein beetje oppassen dat in de commissie zei een van de leden. De de scheidslijn tussen optimisme en en naïviteit die dun

[0:44:26] dat we aan de ene kant willen we ook een klein beetje kijken wat wel kan, maar moeten ook niet naïef zijn en bij dit laatste is voor ons echt wezenlijk van belang dat we voor ogen houden dat iedereen in nederland is kan meemaken. Dus dat vraagstuk van sociale cohesie en brede welvaart in het laatste ook in een sociale dimensie is voor ons echt heel erg van belang en vandaar ook niet heel uitgebreid gehad. Maar ik heb het genoemd. Laat ik zeggen dat we proberen ook de de dialoog met burgers en het burger beleving goed naar voren te halen. Een een belangrijke daarvoor is en ook te kijken dat we dat zodanig doen dat we niet alleen de usual suspects of de mensen die zich altijd wel melden bij inspraak et cetera doen maar dat we

[0:45:14] ook van de groepen die lastig te bereiken zijn maar die het juiste het lastig stemmen dat we die ook kunnen bereiken en goed voor ogen houden dus drie keer. Ja,

[0:45:24] Ja dat kan wel zijn maar ik heb iedereen de mogelijkheid te geven om een vraag te stellen. De heer c er dus er is nog als we daar nog tijd voor over hebben. Krijgt u nog de mogelijkheid om een vervolgvraag te stellen, maar ik begin eerlijk, zoals ik ben

[0:45:38] bij de heer om zich

[0:45:40] als u past, mevrouw pouw verweij

[0:45:45] vraag dankuwel

[0:45:47] voorzitter is soms heb ik even tijd nodig om op vaart te komen. Dus ik heb nog even bewaard thema's als immigratie en vergrijzing, en met name de invloed van het laatste op de zorg zijn thema's die mijn fractie ook heel belangrijk vinden. Dus ik ben heel blij dat de commissie daarmee aan de gang gaat zijn, ook al heel veel goede vragen over gesteld door de andere leden van de commissie. Dus dat laat ik even liggen

[0:46:07] en waar ik eigenlijk met name nieuwsgierig naar ben, is het geboorte aantal aan het kindertal. Ik zag begin ditjaar ook een bericht dat er ditjaar onder de bestaande nederlandse bevolking meer mensen gestorven zijn omdat er kinderen geboren zijn.

[0:46:22] Dat vond ik toen ligt schrikbarend klinken. Maar goed ik ben ik ben geen expert op het onderwerp. Maar het klonk voor mij wat onheilspellend. Dan konden vooral niet zo plaatsen dat ik dacht is er een sterke afname in de kinderwens onder jonge mensen door wat voor factoren zouden dat toch komen en ik vroeg me af of dat ook iets is waar de commissie naar gaat kijken naar die krimp in in geboortes en de factoren die daaronder zouden kunnen liggen

[0:46:47] van palland.

[0:46:51] Interessante vraag ik er al helemaal op op reageren met allerlei overwegingen. Maar dat doe ik niet. Dat gaan we een keer een kop koffie doen om de verwachtingen misschien nog even iets scherper te krijgen wat u wat u wel meeneemt en en niet bleef toch nog even op dat bijvoorbeeld. U noemde ruimte het ruimtebeslag van de grijze gemengde en groter worden van de bevolking wonen en infra ook in de context van klimaat. En toen dacht ik waar gaat u dan ook zichtbaar. We hebben ook allemaal kaartjes gezien met stijging van de zeespiegel en dergelijke moet ik daaraan denken of of zit er meer. Ik neem aan dat er niet op detailniveau gaat zitten van klimaatadaptief bouwen zal ik maar zeggen. Dus hoe heeft dat een plek in in onderzoek.

[0:47:32] Mevrouw becker.

[0:47:36] U bent al zes maanden onderweg en we hebben veel vragen kunnen stellen over de opzet van uw onderzoek. Maar ik wilde proberen u te te verleiden of u al iets kan zeggen over voorzichtig eerste bevindingen na die zes maanden.

[0:47:49] Ik krijg geen oogcontact met alleen maar hij heeft ook een vraag. Heer.

[0:47:54] Een van de problemen lijkt me een moving target aan het analyseren. Jullie kijken tussentijds wellicht.

[0:48:01] Er komt echter game challenge bijvoorbeeld. Oekraïne was games kindje de oorlog of er gebeurt iets geks met u of een natuurramp of epidemie. Want dan kunnen eigenlijk al die is voor een deel weer achterhaald zijn. Dus dat soort

[0:48:12] kijkt u ook een beetje een soort stresstest

[0:48:14] op projectbasis kan me ook voorstellen dat het heel lastig is ook heel.

[0:48:18] Dank meneer ephraim.

[0:48:22] Meneer bisschop.

[0:48:23] Nee ik heb geen aanvullende vragen. Ik denk ik een aardig beeld gekregen van wat wij kunnen verwachten en ik zie het besluit met

[0:48:31] gespannen verwachting tegemoet.

[0:48:34] Dank, mevrouw dekker. Abdulaziz.

[0:48:36] Dank. Voor zover ik ga en misschien een vraag die helemaal uit de lucht valt. Maar en staatscommissie demografie denk ik dan aan aan en heel nederland

[0:48:45] inclusief de bes eilanden.

[0:48:47] Klopt dat?

[0:48:49] En tot slot ceder.

[0:48:52] Dankuwel verlengen van mijn eerste vraag. Die was eigenlijk twee ledige had beter moeten uit uitleggen. Dat ziet hem op welvaart in nederland toe, maar ook in hoeverre de conclusies die wij trekken ook gevolgen hebben voor een derde landen. Juist ook als we het hebben over migratiestromen. De zogenoemde discussie rond range.

[0:49:11] En dat soort ontwikkelingen.

[0:49:14] En ter afsluiting de heer omtzigt.

[0:49:17] Aansluiting eigenlijk aan de vraag van mevrouw pouw verweij

[0:49:21] in dit dat zij literatuur tot heel interessante vraag zijn koppels in staat om

[0:49:27] wat zijn als er verschillen zijn tussen het gewenste kindertal en het bereikte kindertal wat er de belemmeringen in zijn of ze zich belemmerd voel. Ik geloof dat niemand van ons iets voelt voor soort gedwongen bevolkingspolitiek. Maar door.

[0:49:45] Ja sorry ik heb ooit demografie gestudeerd. Ik vond het heel interessant. Maar dat zijn geen dat zijn aan beide kanten nooit echt een succesvolle experimenten die ik ooit gezien hebt. Dus ik zou nooit aan beginnen. Maar het is wel interessant om te zien of of er natuurlijk belemmeringen zijn in het gevoel van woningen in het gevoel in in ieder geval van combinatie arbeidszorg ligt aan de contracten.

[0:50:08] Want volgens mij is een van onze opdrachten ervoor te zorgen dat de overheid

[0:50:13] normale keuzes voor mensen niet in de weg zit. Dit is lijkt mij een vrij normale keuze die iemand kan en wil maken en

[0:50:19] enig inzicht. Daarin zou ik buitengewoon op prijs stellen

[0:50:26] punt dankuwel meneer omtzigt de heer van zwol.

[0:50:29] Op de vraag van mevrouw pouw en tot slot van de heer omtzigt gaat mevrouw der valk zo dadelijk in de c o twee kan bevestigen. Mevrouw palland, de bezien demografie en ruimte in de context van klimaat. Dit wordt geen klimaatrapport.

[0:50:46] Ik bedoel dat zou ik zeggen. Het overdoen zijn van van pdl en andere.

[0:50:54] Het zou ook een beetje te veel. De commissie stretcher, zeker als we aan het eind van dit jaar klaar zijn. Dus we nemen de context mee. Voor zover relevant

[0:51:03] vanuit ons ons werk.

[0:51:06] De heer in en

[0:51:09] we begrijpen wat u vraagt. Vandaar ook dat, zoals collega's hebben benadrukt wij ook werken met scenario s meervoud. Dus wij werken niet met een punt schatting dat zeker niet. Zelfs niet met een prognose die wat anders maar met scenario's mogelijk voorstelbare uitkomsten. En dan is de vraag of er dusdanig plotseling optredende dingen kunnen zijn

[0:51:36] die ertoe leiden dat de waaier aan scenario's eigenlijk onvoldoende is. Nou, mevrouw zie heeft aan het begin al aangegeven dat we vanwege het vraagstuk van migratie vooral aan het hoog hoogst scenario. Nog even zitten te rammelen.

[0:51:53] Dus op die op die manier moeten we zien dus wij zeggen ook niet. Wij voorspellen dat er in tweeduizendvijftig x miljoen mensen in nederland zijn wij zeggen dit zijn de scenarios.

[0:52:04] Daar kan niets van appreciatie bij zien. Maar bij verschillende scenario's zijn er waarschijnlijk dezelfde type handelingsperspectieven. Ik bedoel. Vergrijzing zal er altijd zijn in tweeduizendvijftig en bij verschillende omvang zal die net een iets andere impact kunnen hebben. Maar dat maakte ik bedoelde. Maar misschien voor voor het feit dat we ons op die vergrijzing die de nu plaatsvindt. Verder moeten voorbereiden. Niet eens zo heel veel uit

[0:52:35] de kamer geeft inderdaad een motie aangenomen om ook te kijken naar de openbare lichamen bonaire sint eustatius en samen. Dat gaat de commissie doen. Dat gaan we wel even separaat doen. Zowel denk ik in in publicatie als een tijd traject. Maar het antwoord is ja.

[0:52:59] De brede welvaart en over dat ook bezien in termen van de effecten op derde landen het compacte antwoord is. Nee kijk, we proberen natuurlijk in ons rapport ons vanuit demografie wel bewust van te zijn dat nederland geen eiland in europa en in de wereld is. Dus die context is wel degelijk van belang, maar ook hier geldt dat als wij alles door redeneren niet alleen toetsen aan brede wel voor sociale cohesie voor nederland, maar ook nog eens proberen te kijken welke implicaties dat voor andere landen heeft.

[0:53:36] Ja ik bedoel misschien dat ons tegen die tijd aanbevolen houden voor een vervolg opdracht, maar ook dat is in alle eerlijkheid in de huidige opdracht zit er niets en ook niet in de huidige tijd plan.

[0:53:49] Want hoewel het kabinet net voor haar zomerreces ons ons heeft ingesteld. Zijn we feitelijk de sinds september pas kunnen beginnen. Dus dat is vier maanden dus in alle eerlijkheid. Ik kan mevrouw becker verder nog niet zoveel klappen omdat we nu echt nog in de diagnostische fase zitten

[0:54:12] en we de komende maanden dus

[0:54:16] volop ook die interactie met met burgers in het algemeen en jongeren in het bijzonder vorm beginnen te geven. Dus ook daar wil ik niet al te veel op premie leren.

[0:54:28] Dankuwel mevrouw der valk.

[0:54:31] Dankjewel. Het is interessant. Vergrijzing dan denken we vaak alleen maar aan zelf ouder worden op populatie niveau betekent vergrijzing enerzijds een verlenging van de levensverwachting, maar tegelijkertijd ook het kindertal. Dus dat is terecht een punt. Dat nemen we zeker mee. Juist omdat het relevante is de mate waarin wij een analyse kunnen doen of koppels hun kinderwens kunnen vervullen. En wat de wensen zijn en of die ook gerealiseerd worden en wat er de mogelijke beperkingen zijn. Daar zullen we ongetwijfeld aanraken in de verschillende domeinen waar we ook die we bestuderen, maar er is ook een grote literatuur waaruit we kunnen putten. Dus daar kunnen we zeker ook als je nadenkt over handelings perspectieven al wat over zeggen. Dus het korte antwoord. Zoals collega's net al zei, in dit geval is. Jaren besteden we aandacht aan of dat een enorm deel in de rapportages. Het zal wel in populatie perspectief worden gezien en iets minder mogelijk op individueel niveau. Wat voor ieder individueel koppel wel of niet. Een reden is om kinderen te krijgen. Maar daarvoor verwijs ik u graag door naar de rapporten van het instituut,

[0:55:34] mevrouw zie

[0:55:37] ik vind het een hele inspireren, want we gaan een bevolking survey doen dus een representatief bevolkingsonderzoek en daarin zou die vraag heel interessant zijn om toch eens anno twintig, drieëntwintig nader te onderzoeken

[0:55:52] in in het besef dat dat een kleine variaties in het beleid ten aanzien van die beperkingen die worden geïdentificeerd grote gevolgen kunnen hebben als ze cumuleren over de decennia. Dus als je zo'n belemmering

[0:56:07] enigszins weet aan te pakken, kan het toch

[0:56:10] grote verschillen maken in de mogelijkheid om hun kinderen op de wereld te zetten in nederland.

[0:56:17] Dat is één twee. De vraag van de heer c erover die brede welvaart in de zin van wat betekent het voor derde landen

[0:56:26] zou bijvoorbeeld wel relevant zijn om te bezien in het kader van

[0:56:32] strategie van bijvoorbeeld een land als duitsland, dat in het kader van vergrijzing en knelpunten in de vitale functies van de zorg. Nu kiest voor vrij grootschalige permanente legale migratie als oplossing

[0:56:47] daarvoor. Dat betekent wel dat de landen waar je rekruteert. Als je niet. Daarnaast ook extra mensen opleidt of of dit een circulair karakter geeft last gaan krijgen van verhindering in landen als nigeria, tunesische die frankrijk en duitsland van veel verpleegsters en

[0:57:07] artsen voorzien is is die verzuchting van fijn voor deze individuen. Maar het land

[0:57:14] dringt. Als gevolg hiervan kan niet zomaar deze hogeropgeleide plukken oogsten uit ons opleidingssystemen. Daarvoor is een veel verder kom ik me nodig. Op die manier zal wel een toetsing plaatsvinden bij de handelings perspectief

[0:57:31] dankuwel. Mevrouw zie ik zou graag onze gasten van harte willen bedanken. De staatscommissie demografische ontwikkelingen in tweeduizendvijftig, de heer van zwol, mevrouw valentin van vuren. Mevrouw ziet jan

[0:57:44] en de heer de werd van heel erg bedankt voor de beantwoording van de vragen die gesteld zijn door de verschillende kamerleden. Ik heb zal ook het idee dat dit niet de laatste keer is dat de kamer in gesprek wil treden met de staatscommissie. Dus ik denk dat we elkaar weldra zullen treffen. Ik dank de kamerleden voor een vraag. Ik dank de mensen op de publieke tribune kijkers thuis onze ondersteuning en de bode. Heel erg bedankt en ik sluit hierbij de vergadering.