Verduurzaming van de zorg

[0:00:02] Goedemorgen.

[0:00:04] Welkom bij het commissiedebat over de verduurzaming van de zorg.

[0:00:07] Welkom allemaal meen

[0:00:12] omdat we hebben maar drie uur de tijd en daarmee heeft u drie minuten spreektijd drie uur is echt heel krap. Dus ik wil u ook vragen, beste collega's, om nu een aantal interrupties totaal te beperkt tot zes totaal. Als de tijd overigens dan ga ik natuurlijk formeel. Maar ik hoop dat we het redden binnen die drie uur.

[0:00:33] Welk maar minister natuurlijk en ik denk dat we mijn direct snel beginnen met mevrouw ellemeet namens groenlinks.

[0:00:41] Nu het woord.

[0:00:41] Dankuwel. Voorzitter,

[0:00:43] vorige week deed een oproep op de social media aan mensen die werken in de zorg en ik heb ze gevraagd hoe wil jij in de zorg verduurzamen. En waar loop je tegenaan en ik heb echt massaal.

[0:00:54] Veel reacties gekregen.

[0:00:55] Het leeft enorm voorzitter,

[0:00:57] en terecht zeggen al die zorgverleners tegen mij duurzame zorg is ook goed voor de gezondheid van onze patiënte.

[0:01:04] Het gaat hand in hand.

[0:01:05] Het besef is groot dat de zorg moet verduurzamen, want de zorgsector is verantwoordelijk voor zeven komma drie procent van de totale c o twee uitstoot in nederland

[0:01:15] maar ook voor de vervuiling van water door medicijnresten en voor een mega grote afvalberg de opgave voor de zorg om te voldoen aan de klimaatdoelen is gigantisch

[0:01:26] in twintig, dertig moeten c o. Twee uitstoot van de zorg met vijfenvijftig procent zijn teruggedrongen. Daar hebben we dus nog maar zeven jaar de tijd voor

[0:01:34] en het is daarom ook niet voor niets dat echt in alle mails die ik kreeg

[0:01:38] mensen twee oproepen doen

[0:01:40] de minister moet nu doorkomen met budget om de zorg te kunnen verduurzamen. Niet over een tijdje. Maar nu

[0:01:47] minister pak alstublieft regie

[0:01:50] voorzitter, nu heb ik de afgelopen dagen zo veel gesprekken gevoerd over dit onderwerp en ook de brieven van de minister gelezen en ik kan eigenlijk maar tot een harde conclusie komen op deze manier gaat de zorg. Ondanks de goodwill die er is bij alle zorgverleners. De klimaatdoelen never.

[0:02:08] Niet halen,

[0:02:10] Dit kabinet moet veel meer doen om de eigen doelen te halen.

[0:02:14] Laat ik een paar hele belangrijke stappen noemen die de minister op z'n minst moet nemen.

[0:02:20] Één.

[0:02:21] Er is nul juridische verplichting voor plannen in de green deal.

[0:02:25] Maar de minister heeft wel de zorgplicht om klimaatverandering tegen te gaan.

[0:02:30] Dat kan hij afdwingen als hij duurzaamheid onderdeel maakt van de kern van de zorg

[0:02:35] en opneemt in een werd bijvoorbeeld in de wk ggz duurzaamheid moet standaard onderdeel worden van de kwaliteit van zorg.

[0:02:43] Twee. Er moet per direct duidelijkheid komen over de beschikbaarheid van geld uit het klimaatfonds voor de zorg die duidelijkheid had er natuurlijk al lang moeten zijn en zijn ook nog eens twee d zesenzestig ministers die deze deal kunnen sluiten. Dus ik zeg minister komt door. Waar wacht u nog op

[0:03:00] drie meer dan de helft van de c o twee uitstoot komt van gebouwen

[0:03:05] in twintig, twintig heeft tno op verzoek van de toenmalige minister van vws op berekend dat er tien miljard euro nodig is om het zorgvastgoed in twintig, vijftig c o twee.

[0:03:15] De te hebben.

[0:03:16] Voor het verduurzamen van al het maatschappelijk vastgoed. Dus denk aan scholen, brandweerkazerne, bibliotheken is in totaal door dit kabinet slechts twee komma vijfenzeventig miljard euro gereserveerd. Dit gaat mis. Ik roep de minister op. Kom in actie en geef duidelijkheid

[0:03:34] en voorzitter dan mijn vierde en laatste punt de mensen in de zorg die zich inzet voor duurzaamheid die doen dit er een beetje bij. Het zijn mensen die tot middernacht werken om ook nog iets aan die verduurzaming te kunnen doen en ze zeggen tegen mij allemaal. We doen dit met liefde, maar we houden het op deze manier niet vol. Dus zij vragen en ik vraag ook namens hen ondersteunen ons maakt het mogelijk dat de mensen in de zorg die hun hart hebben voor groen en voor duurzaamheid ook die bijdrage kunnen leveren. Voorzitter, ik concludeer als deze minister de doelen echt wil halen. Dan moet hij flink aan de bak. Ik kijk uit naar zijn reactie.

[0:04:08] Dankuwel,

[0:04:10] dankuwel mevrouw ellemeet en vraag van meneer hijink en ik zei zes interrupties aan u allen natuurlijk in totaal dus ook voor de minister. Dus dan weet u dat alvast jij. Ik zeg ik me heel expliciet van het soms dan wil men expres mij niet goed begrijpen. In dit geval kan het niet duidelijker zijn.

[0:04:28] Dus helder. Voorzitter, mijn vraag het over wat wat mevrouw element zegt zij zegt je zou wettelijke eisen in de week gezet moeten opnemen. Maar daar is die de sp wel een risico om het dat dan kan betekenen dat als bijvoorbeeld een medisch hulpmiddel of geneesmiddel misschien wel beter is voor de patiënt alsnog op duurzaamheidsdoelen niet gebruikt zou kunnen worden, waardoor je dus uiteindelijk schade kan toebrengen aan de patiënt als een risico moet groenlinks ook niet de analyse maken tussen markt en overheid en de vraag stellen hoe kan het dat de medische de industrie van medische hulpmiddelen zo ontzettend veel smerige spullen maakt en zo veel verspilling in de hand werkt. Moet je moet je als je het over wettelijke maatregelen hebt niet de industrie aanpakken in plaats van de eindgebruiker in het ziekenhuis.

[0:05:09] Vereniging.

[0:05:10] Voorzitter, je moet het allebei doen. Ik ben het helemaal eens over de industrie en dat is ook wat ik terug heb gekregen de afgelopen week in alle gesprekken die ik heb gevoerd. Er wordt gewoon enorm veel rotzooi geproduceerd en ook de industrie heeft geen enkele reden om duurzame producten te leveren dus eindeloos is boze bos. Alles wordt op de markt gebracht. Wat enkel gebruikt mag worden. En dan weer weggegooid moet worden. Dat was vroeger was dat anders. Dat weet de minister wel. Dan was er helemaal niet nodig. Goede dingen hergebruiken. Dus eens dat er industrie gereguleerd moet worden.

[0:05:37] Maar duurzaamheid moet een onderdeel worden van die hele set aan criteria die nu gewogen worden als je zorgverleners vraagt wat is nou hoe weet je nou kwaliteit zit hem dat in gelijkheid toegankelijkheid allerlei criteria en daar zou duurzaamheid onderdeel van moeten zijn. Want wat je nu ziet is dat er wordt een afweging gemaakt over kwaliteit worden besluit genomen. En dan daarna

[0:06:00] moeten er getoetst worden of het wel duurzaam is eigenlijk al te laat. Dus het moet een integraal onderdeel zijn. Een mag nooit zo zijn in het zal nooit zo zijn dat je alleen vanwege duurzaamheid patiënte goede medicijnen onthoudt.

[0:06:14] Sterker nog, als je kijkt naar andere landen bijvoorbeeld schotland. Daar hebben ze ook besluit genomen om hele vervuilende stoffen te verbieden omdat er een alternatief is dus op die manier kan je duurzaamheid meewegen en gaat het absoluut niet ten koste van de kwaliteit van zorg. Sterker nog, is er een onderdeel.

[0:06:30] Van.

[0:06:31] Dankuwel. Dat was een heel lang antwoord, maar we gaan snel door mevrouw van esch partij voor de dieren.

[0:06:38] Dank u. Voorzitter. Volgens mij kan ik voor een deel aansluiten bij de woorden die groenlinks wordt uitgesproken, zal ik ook een aantal andere punten weer noemen. Deze ochtend. Want het is op zich een goede ontwikkeling dat er steeds meer aandacht komt voor die duurzaamheid in de zorg en fijn dat we vandaag voor het eerst daar een apart debat over hebben

[0:06:53] die klimaat en milieu impact. Zoals groenlinks zal zij zeven procent van de c o twee uitstoot in nederland is aanzienlijk een grote hoeveelheid afval. Het water dat vervuild wordt door mijn zijn resten en in het veld wordt gelukkig het belang van het vergroenen van de zorg breed gedragen initiatieven zoals onder andere die green teams de groene zorg alliance een landelijk netwerk van de groene elkaar hebben afgelopen tijd de kar getrokken als het gaat om het verduurzamen van hun tak van sport. Zij snappen dat die verduurzaming van de zorg geen overbodige luxe is en dat dat er niet iets is voor erbij. Ik wil hen hier daarvoor vandaag in ieder geval hartelijk danken.

[0:07:29] Zij zien in dat die klimaat crisis een groot gevaar is, ook voor de gezondheid van aarde en van toekomstige generaties en dus ook voor hun. En ondertussen heeft wat ons betreft de kabinet wel iets zolang zitten slapen. Het is nu tijd om ervoor te zorgen. En dan kan ik me aansluiten bij groenlinks. Om te zorgen dat de green deal juridisch ook afdwingbaar wordt.

[0:07:48] Kijk naar die aanbevelingen van de gezondheidsraad en voor ook deze aanbeveling uit en wij zijn wel benieuwd waarom de minister daar tot nu toe tot niets toe bereid is.

[0:07:57] En dan voorzitter wil ik het hebben over die plantaardige voedsel opties in zorginstellingen. Wij vinden het onbegrijpelijk dat er nog steeds veel zorginstellingen geen volwaardige vegetarische of een plantaardige maaltijd bieden

[0:08:08] en dat mensen die geen dierlijke producten kunnen of willen eten. Dus vaak zelf uw eigen maaltijd moeten regelen. Zorginstellingen, horeca, gezond en duurzaam eten juist voor iedereen beschikbaar te hebben en ook die keuzevrijheid moet gewaarborgd kunnen zijn en ik ben benieuwd wanneer en hoe deze minister daar zich hard voor kan maken, want het is gewoon niet het geval.

[0:08:29] Voorzitter, een ander doel van de green deal is de zorg om die zorg circulair te maken en waar mogelijk moeten zorgaanbieders kiezen voordat er bruikbare boven wegwerp. Dat staat in de green deal. Maar hier wringt wel een beetje de schoen want zorgpersoneel wil namelijk wel die duurzame hulpmiddelen gebruiken, maar het aanbod daarvan luidt producent is alweer beperkt.

[0:08:48] Producenten willen pas hergebruik producten gaan maken als daar dan weer genoeg vraag naar is en wegwerp is nu namelijk nog wel echt het verdienmodel

[0:08:56] en hierdoor zitten we dus wat ons betreft in die impasse en ik ben benieuwd hoe deze minister die impasse. We gaan doorbreken. Want dan pas kunnen we echt naar een circulaire economie en circulaire economie in de zorg

[0:09:07] en in het kader van de milieu-impact van afval zou ook graag de reactie van de minister horen op die oproep die gedaan is inmiddels overbodige covers afval regels te schrappen in ziekenhuizen. Hoe kijkt u daar tegenaan? Is dat mogelijk? In hoeverre kunnen we dat snel regelen.

[0:09:20] En als laatste voorzitter dan rond ik af ben ik ook benieuwd naar de reactie van de minister op die petitie van deze week over de heruitgifte van medicijnen, zodat ze niet hoeven te worden vernietigd, mogen apothekers en huisartsen in afwachting van de wetswijzigingen om heruitgifte mogelijk te maken, teruggebracht. De medicatie in een gecontroleerde pilot omgeving misschien wel opnieuw gaan uitgeven en kan heruitgifte ook mogelijk worden gemaakt binnen instellingen, zodat bijvoorbeeld ook ziekenhuizen en verpleeghuizen hiermee aan de slag kunnen dankuwel.

[0:09:48] Dankuwel. Mevrouw van esch. Dan gaan we door naar drost namens.

[0:09:54] Dankuwel. Voorzitter,

[0:09:57] voor de christenunie is goede zorg duurzame zorg zorg die vol te houden is en niet ten koste gaat van het klimaat. Nou eenmaal niet direct of indirect ten koste gaat van de gezondheid van mensen.

[0:10:06] Daarom ben ik blij dat we dit debat kunnen voeren op aanvraag van collega ellemeet.

[0:10:12] Wij zijn bij onze fractie blij met de green deal. Drie punt nul, die in november gesloten is we een mooie stappen die met de eerste twee die gezet zijn en draagvlak in de sector voor concrete veranderingen groeit ook

[0:10:21] vragen die daarbij te stellen aan de minister zijn de volgende is draagvlak alleen voldoende

[0:10:28] of de minister extra stappen nodig om in beweging te komen met elkaar. En hoe gaat u dit borgen

[0:10:32] en de belangrijkste vraag? Misschien wel ondersteunen wij de sector voldoende met de middelen die daar die daarbij nodig zijn,

[0:10:38] zijn er bij andere ministeries al middelen voorhanden om verduurzaming te borgen. En hoe gaat u dit organiseren

[0:10:45] en hoe gaat de minister. De mensen in de zorg die jezelf al mee bezig zijn, ondersteunen en ervoor zorgen dat zij het mooie werk wat ze doen op een goede manier kunnen blijven doen.

[0:10:53] Je mag even stoppen want jouw deze beelden te benutten. Zoals u weet

[0:11:00] en die kan best hinderlijk zijn.

[0:11:02] Het is een.

[0:11:05] Wacht eventjes

[0:11:47] dankuwel. Gaat u verder. Meneer drost eenmaal twee minuten.

[0:11:51] Voorzitter, over de verduurzaming van vastgoed met de torenhoge energieprijzen is het verduurzamen van vastgoed heel erg hard nodig en nuttig. In tweeduizend, tweeëntwintig was er honderd miljoen voor compensatie voor verpleeghuizen beschikbaar. Maar dat ging ook naar instellingen die helemaal geen hogere energiekosten hadden.

[0:12:04] Nu trekt het rijk generiek. Twee komma vijf zit een miljard tot en met tweeduizend dertig uit voor verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Maar dat is niet genoeg bij lange na niet want het gaat ook naar verduurzaming van ander vastgoed. Ook de normatieve huisvestings component biedt geen ruimte voor investeringen om te verduurzamen.

[0:12:20] Zorginstellingen zoals ziekenhuizen verpleeghuizen hebben nu het water aan de lippen. De christenunie fractie sprak grote zorginstelling die twee miljoen extra kwijt was aan energiekosten waarop kunnen zij rekenen. De berekening in het uitvoeringsplan. Green deal is dat er tussen de anderhalf en drie komma vier miljard euro nodig is tot en met tweeduizend dertig. Tijdens de begrotingsbehandeling heeft mijn collega's bikker,

[0:12:40] samen met collega ellemeet een motie ingediend die vroeg om voorbeelden te delen van verduurzamen in de verduurzaming in de langdurige zorg en om te onderzoeken welke fondsen geschikt zijn voor verduurzaming. Kan de minister daar wat meer over delen? Is het klimaatfonds een goede financieringsbron

[0:12:55] dan over medicijnen. Voorzitter, op het gebied van medicijnen is er nog veel te winnen en te doen. Dat gaat milieu, vervuiling van oppervlaktewater en klimaat. Hoe gaan we verantwoord om met grondstoffen die de aarde ons biedt.

[0:13:06] En daar gaat de deal. Drie per nul op in het punt wat ik namens de christenunie vandaag wil onderstrepen, is de verspilling van medicijnen. Dinsdag mocht deze commissie een petitie in ontvangst nemen die opriep om wijziging van regels te maken dat goede medicijnen weggegooid moeten worden.

[0:13:19] Dan begint wellicht bij bewustzijn zijn mensen zich voldoende bewust dat in overgebleven medicijnen terug kunnen moeten naar de apotheek, maar ook bewustzijn. De medici hebben zij voldoende kennis over de verschillen tussen medicijn als het gaat om schadelijkheid voor bijvoorbeeld oppervlaktewater moet daarin de opleidingen en bijscholingen niet meer. Veel meer aandacht voorkomen, bijvoorbeeld.

[0:13:37] Voorzitter, als ik u goed begrijp, zijn er nationale en europese regels die het gebruik van teruggebrachte medicijnen in de weg zitten.

[0:13:43] Maar de proef van het radboud umc voor dure medicijnen met een zegel en temperatuur logger lijkt bijvoorbeeld te werken en dat eens proberen met farmers wat overgebleven medicijnen onderling te ruilen. Op welke manier kan de minister deze initiatieven versnellen en uitbreiden. En dan de laatste vraag. Voorzitter,

[0:13:58] en gaan we trajecten in gang zetten om deze regels ook concreet te wijzigen.

[0:14:03] Tot zover. Hartelijk dank. Meneer drost. Dan gaan we naar meneer henk zijn in namens de sp.

[0:14:10] Dank u. Voorzitter, de overheid laat verduurzaming van medische hulpmiddelen grotendeels over aan de markt en dat vond ik een interessante conclusie van de gezondheidsraad. De gezondheidsraad die zegt dus eigenlijk de overheid doet zelf te weinig en laat de markt het oplossen, zoals dit kabinet en voorgaande de markt alles laten organiseren in de zorg initiatieven voor verduurzaming komen van de zorgverleners zelf. Mevrouw ellemeet zij dat heel terecht en de gezondheidsraad stelt. Dat is ook vast en volgens mij is dat de kloof waar het vandaag over zou moeten gaan. De winsten en de markt aan de ene kant en de ideeën en de de frustratie van zorgverleners aan de andere kant de frustratie over die zevenentwintig kilo afval na iedere operatie bijvoorbeeld de de verspilling bij apothekers die zich horendol ergeren aan de de het aantal medicijnen dat ze iedere dag moeten moeten weggooien. Die willen dat helemaal niet. En toch gebeurt het. Waarom gebeurt omdat dit kabinet de markt niet durft in te perken en volgens mij moeten we die discussie vandaag voeren. Voorzitter en tweeduizendzeventien hebben dat vanochtend nog even opgezocht is één komma acht miljard euro weggehaald besteed aan winsten van de industrie van medische hulpmiddelen. Dus dat is op het totale budget van tachtig miljard is één komma acht miljard gegaan naar de industrie van medische hulpmiddelen als winst als winst bij de farmaceuten was het één miljard.

[0:15:27] En hoe kan het dat wij nu van zorgaanbieders die geen winst maken bijvoorbeeld ziekenhuizen. Maar bijvoorbeeld ook de instellingen in de verpleeghuizen. Hoe gaan we die de duimschroeven aandraaien voor het isoleren van gebouwen en voor het verduurzamen en voor het het indraaien van led lampen en dat moet allemaal uit hun eigen zak betaald gaan worden, terwijl we die winst aan de andere kant niet durven aan te pakken als het als de minister op zoek is naar geld om te verduurzamen, dan zou natuurlijk daar vandaan moeten komen van de industrie die nu nog zo verspillend werkt en de gezondheidsraad stelt terecht vast dat dat nu niet gebeurt.

[0:15:59] We hebben het eerder gehad over het naar nederland en europa halen van de productie van geneesmiddelen bijvoorbeeld hoe zou dat kunnen bijdragen aan meer duurzame productie. Ik denk dat dat heel erg kan helpen. Nu gebeurt het nog vaak in landen wat net wat minder nauw wordt genomen met de productiehuizen. Dat zou hier wel heel wat beter kunnen is de minister bereid om ook in dat kader te kijken hoe hoe dat kan helpen.

[0:16:23] Je gaat steeds snel. Voorzitter, gezondheidsraad heeft ook gezegd dat de zorg het niet zelf kan en dat ondersteuning en hulp ook financieel van de overheid nodig is en ik voorzie een grote problemen als er alleen maar gewezen wordt naar die pot geld. Mijn buurman zei het ook al van tweeëneenhalf miljard voeren vanuit het klimaatfonds. Dat gaat het niet. Daar gaat het niet worden met dat bedrag. En ik wil de minister vragen is hij bereid om zeker voor die aanbieders in de zorg die geen winst motief hebben om die gewoon heel tegen hele lage kosten

[0:16:54] geld beschikbaar te stellen of een lening of een subsidie even om te zorgen dat zij gewoon dit zelf kunnen gaan doen. Isoleren energiebesparing gaat zelf doen gaat organiseren maar gaan niet naar de markt te kijken tot zij het gaan doen want er zijn we altijd te laten hebben we op zoveel fronten gezien dus ik vind het echt tijd dat de minister zelf aan de slag gaat en met het aanpakken, inclusief muziek. Voorzitter,

[0:17:15] dan had ik denk dat ik door mijn tijd ben.

[0:17:20] Meestal ga ik nog een minuutje erbij we dat gaat.

[0:17:24] Kunt u niet met goed fatsoen nog.

[0:17:26] Voorzitter, wil de minister de industrie aanpakken en wil hij zelf het heft in handen gaan nemen.

[0:17:31] Dankuwel meneer hoijnck meekrijgt nog een kans om nog wat te zeggen dat mevrouw van esch heeft nog een vraag voor u.

[0:17:36] Te laat ik nog een vraag stellen over dit belangrijke onderwerp van de farmaceutische industrie te laten meebetalen, want normaal ben ik misschien niet altijd voorstander om iets vanuit europa te regelen, maar toevallig heeft de europese commissie wel besloten om zelf in ieder geval een u bv een producentenverantwoordelijkheid voor medicijnen in te voeren of in te willen voeren. Tot nu toe is deze regering zegt nog nou hoeft van ons niet zo. Ik ben wel benieuwd is dat niet. Zou dat bijvoorbeeld een goede manier want dan kun je dus inderdaad de producenten via zo'n uwv in ieder geval laten meebetalen voor al die kosten die ze maken bijvoorbeeld het opruimen van medicijnresten in water.

[0:18:16] Misschien is het goed om pvv

[0:18:20] om dat uit te leggen wat u vws.

[0:18:24] Kijken en de basis wel kijkt. De sp zegt altijd je moet de de vervuiler betaalt alleen een misverstand. Ook in dit gebouw. Vaak is als het gaat over de vervuiler betaalt, is dat men dan denkt de eindgebruiker is de vervuiler. In onze ogen is de vervuiler degene die spullen maakt die niet duurzaam zijn en dat is als het in de landbouw gaat zijn dat alvast opvoeding gaat is dat bijvoorbeeld hoe maak je gezonde voeding. Dat is niet de eindconsument die verantwoordelijkheid draagt en dus de vervuiler is niet degene die plastic zakje gebruikt om de hoek zit. Nee. Degene die plastic zakje erom heeft gedaan, terwijl dat eigenlijk niet hoeft. En als je dus over de zorgen hebt over medicatie en vooral ook de medische hulpmiddelen zijn de producenten die nu spullen maken waarvan de gebruikers de zorgverleners en de patiënt te zeggen ja. Dit kan echt zo veel duurzame dus dan moet je daar het probleem oplossen. En als dat ik ken ik ken de techniek niet. Maar als die techniek daarbij kan helpen. Dan ben ik daar alleen maar voor. Ook als dat er europese zou moeten gebeuren. Eenmaal geen enkel probleem mee, maar we moeten gewoon zorgen dat het bij de industrie beginnen, zodat er voor consumenten, voor consumenten, voor patiënte en voor zorgverleners uiteindelijk beter wordt.

[0:19:22] Dankuwel meneer henk. Dan gaan we door naar mijn van mijn fractie.

[0:19:28] Dankuwel. Voorzitter, ik wil ook een ziekte bij meneer hijink regelt dat voor mij voorgoed ouder worden. Waar geldt natuurlijk voor staat, is een goede toegankelijke en betaalbare zorg cruciaal, evenals een gezonde leefomgeving en daar schuurt dit. Want de zorg is verantwoordelijk voor zeven procent van de c o twee uitstoot en dat draagt natuurlijk niet bij aan die gezonde leefomgeving een zorgvraag neemt alleen maar toe. Dus het is belangrijk dat we samen met de sector werk maken van verduurzaming van de zorg en dat begint natuurlijk bij voorkomen in plaats van genezen en in de green deal is afgesproken dat betrokken partijen inzetten op preventie en daar is ook inderdaad nog een wereld te winnen. Daarom hebben gemeenten mijns inziens ook een groot.

[0:20:08] De rol. Ik wil de minister vraag of er of er een reden is.

[0:20:11] Vng niet aangesloten is bij de green deal

[0:20:14] en voorzitter de terechte inzetten op leefstijl preventie kan natuurlijk alleen maar bijdragen aan de verduurzaming van de zorg als het kabinet doorpakt en echte maatregelen neemt. We doen heel erg veel onderzoeken, pilots programma's en een preventieakkoord heb ik ook al eerder gezegd is wat mij betreft niet stevig genoeg. We moeten echt stappen zetten en we moeten dingen gaan doen

[0:20:33] in de green deal en de uitwerking daarvan zie ik vooral en opzich is dat ook terecht dat het gaat over de inzet van leefstijl preventie, gezonde voeding, inbedding van gezonde leefstijl, sport en bewegen. Maar in hoeverre wordt medische preventie ook meegenomen in het in de verduurzaming van de zorg.

[0:20:51] Ik snap bijvoorbeeld dat een vaccin ook vervuilend is. Maar in hoeverre verhoudt de vervuiling van een vaccin zich tot de behandeling die wellicht nodig is. Zonder dat vaccin wil de minister ook medische preventie tegen het licht van duurzaamheid houden en wordt er ook rekening mee gehouden als het gaat om kosten effectiviteit.

[0:21:08] Vorig jaar heb ik samen met collega's van den berg een actieplan terugdringen van geneesmiddelen gebruikt, oftewel verspil geen pil aan de minister gepresenteerd en ik ben blij dat een voorstel al eens afgehandeld en dat vier voorstel zijn opgenomen in de green deal

[0:21:21] en afgelopen dinsdag collega's drost zei het al is er een petitie aangeboden die pleit voor de heruitgifte van medicijnen en ik zie de uitwerking van de green deal dat de knmp aan de slag gaat met het evalueren van de mogelijkheden van die uit heruitgifte van medicijnen

[0:21:35] in in de brief van de minister over de heruitgifte van dure geneesmiddelen staat een voorbeeld van een ziekenhuis apotheek. Waar de heruitgifte al plaatsvindt, is er niet een mogelijkheid. Om dit te versnellen, vraag ik aan de minister, want het gebeurt namelijk al in de praktijk. Het is duurzaam en het drukt overigens ook de zorgkosten dan snijdt het mes aan twee kanten. En dan tot slot, voorzitter, want ik weet niet of dat muziekje gaat spelen van meneer hijink heb nog een vraag over de governance. Het is vaak een ondergeschoven kindje. Maar denk ik wel heel essentieel voor het succes van dit programma. Hoe ziet de minister de rol van het ministerie hierin dankuwel.

[0:22:09] Hartelijk dank. Dan geef graag het woord aan mevrouw die in namens de vvd.

[0:22:13] Dankuwel. Voorzitter en een paar weken geleden nam ik een kijkje in de keuken van de ziekenhuisapotheek van het jongers schans in heerenveen. Die apotheek is trouwens voor de verandering niet in de kelder weggestopt maar vier op de bovenste verdieping. Maar er was niet de reden van ons bezoek. Maar die apotheek kwam afgelopen najaar met goede berichten in het nieuws waren er helemaal klaar met de dagelijkse weggooien van kilo's medicijnen deden onderzoek en hebben nu inderdaad aanpassingen gedaan om fors te besparen, besparen op afval op kosten op vervuiling en op schaarste en voor de vvd betekent verduurzaming dat verantwoordelijk wordt omgegaan met schaarse grondstoffen, met afval en met belasting van de omgeving,

[0:22:50] met andere woorden verspilling tegengaan. En wat ons betreft mogen de ambities tegen verspilling wel weer eens afgestoft.

[0:22:56] En dan begint met scherper inzicht in feiten en cijfers. Maar het gaat dus ook over hergebruik over passende zorg en over regelgeving heb een aantal vragen over al deze onderwerpen. Ik las in het rapport dat andersson elffers. Zoiets dat het allemaal heel moeilijk moeilijk is om een monitor op te stellen dat er geen doel is voor een monitor naar de eerste vraag is dan wat de minister zou willen dat het doel is van een monitor om verspilling of verduurzaming te meten. Wij zou in ieder geval graag willen dat er een soort dashboard komt, zodat gemonitord kan worden. Hoeveel bespaard is op afval, op kosten, op vervuiling en op schaarste en zou fijn zijn als daar voor de zomer al wat meer bekend is als het gaat om verantwoordelijk omgaan met geneesmiddelen. Kom je al snel bij het onderwerp podium farmacie het gebruik van meerdere medicijnen en dat verdient wat ons betreft echt een duidelijkere plek in alle beleid. Ik zou graag willen weten van de minister wat stand van zaken van de gesprekken die die daarover zou voeren met de verzekeraars met apothekers en met huisartsen welke effecten verwachten van het terugdringen van medicijn gebruikt. Ik ben ook benieuwd naar de antwoorden op mijn vragen naar aanleiding van de ideeën van de patiënte federatie. Ik zou graag willen dat patiënte een periodieke medicatie check krijgen.

[0:24:01] Er is een tekort aan geneesmiddelen is al vaker gezegd, en tegelijkertijd hebben ook al vaker gezegd worden elke dag nog bruikbare medicijnen weggegooid. Petitie is ook al naar verwezen in heer door eerdere sprekers. Ik wil echter graag een grotere inzet op hergebruik pallets. De minister gaf aan dat het voor capaciteit en deskundigheid vraagt en dat het dus vooral interessant voor dure geneesmiddelen. Maar welke mogelijkheden zijn er ook voor goedkopere geneesmiddelen. Wat wordt er in andere landen gedaan om hergebruik te stimuleren.

[0:24:30] De ziekenhuisapotheek waar ik naar verwees probeert is al van alles. Maar dat is echt steviger actie nodig en farm was wat volgens mij zijn meneer drost daar ook al wat over is een innovatieve deel platform waar ook hele goede resultaten uit voortkomen waar zij geven aan ondanks dat ze toestemming hebben van de inspectie om op te schalen dat regelgeving uit europa zijn nu in de weg staat en dat in deze tijden van tekorten. Echt dan moet er moet niet kunnen.

[0:24:54] Ook ander materiaal wordt vaak onnodig weggegooid incontinentiemateriaal urine weg katheters slokdarm buizen het gisteren al even over gehad. Soms omdat de wetten en regels dat voorschrijven. Gek genoeg soms omdat inkoop constructies. Dat doen soms dat er allerlei veronderstellingen zijn over hygiene en gemak, zoals de gezondheidsraad ook aangaf.

[0:25:15] Wij willen graag een programma om hergebruik te vergroten en kan de minister daartoe initiatief nemen en samen met verzekeraars en zorgverleners tot een concrete set aan actie komen.

[0:25:25] Ik zie de voorzitter naar de microfoon.

[0:25:29] Van uw tijd dankuwel mevrouw tielen. Maar wel twee vragen drie, vier, vijf, zes eerst mevrouw ellemeet. Ik zal zo even inventariseren.

[0:25:40] Ja. Voorzitter opzich bemoedigend betoog van de vvd allerlei zaken die nog niet goed genoeg gaan om te verduurzamen moeten slimmer en beter aangepakt worden, kan ik me bij aansluiten wat er voor nodig is, is geld en het goede nieuws is. Er is een pot met geld, namelijk in het klimaatfonds. We weten dat de zorg meer dan zeven procent van de totale c o twee uitstoot in nederland voor zijn rekening neemt is mevrouw tielen van de vvd het met mij eens dat een deel van het klimaatfonds dus ook beschikbaar moet zijn voor.

[0:26:08] De zorg.

[0:26:10] Mevrouw meester. Wat voor nodig is sowieso geld. Ik heb vooral over wet en regelgeving. Volgens mij niet alleen maar geld nodig. Juist ook omdat verduurzaming of het tegengaan van verspilling en vaak ook weer geld oplevert. Dus ik ben niet mevrouw ellemeet eens dat dat alleen maar nodig is. Ik kan me voorstellen maar heel eerlijk ga ik er geen toezeggingen opdoen. Maar ik kan me voorstellen dat ook vanuit het klimaatfonds gekeken moet worden. Hoe inderdaad alle sectoren in nederland bij kunnen dragen aan de doelen die we met elkaar hebben vastgesteld en vastgelegd, en dan zou dat daar zeker onderdeel van moeten kunnen.

[0:26:45] Dankuwel, mevrouw van esch. Volgens mij.

[0:26:47] Ja. Dank u. Voorzitter, ik was benieuwd. Ken de vvd. Als we onze partij die ook staat voor keuzevrijheid en ik ben wel benieuwd of de vvd dan ook met ons eens is dat het natuurlijk eigenlijk nog te gek voor woorden is dat je in ziekenhuizen of verpleeghuizen hier in nederland op het moment dat je vegetarisch of plantaardig zou willen eten. Dat dat dus nog steeds op heel veel plekken niet wordt aangeboden. Ondanks dat je dus de keuzevrijheid zou moeten kunnen hebben omdat om dat toch te moeten willen in plaats van je eigen eten mee te moeten nemen naar het ziekenhuis.

[0:27:17] Mijn persoonlijke ervaring is dat dat niet het grootste probleem is heel eerlijk. Als we het hebben over voeding in instellingen en ziekenhuizen, maar daar moeten we misschien eens een keer apart debat over hebben. Voeding kan bijdragen aan gezondheid. Dus als mevrouw van esch mij kan laten zien hoe groot dat probleem daadwerkelijk is dan wil ik best met haar meedenken. Maar volgens mij staat dat niet bovenaan ons lijstje nu als het gaat over en verspilling.

[0:27:41] Dankuwel, mevrouw pap.

[0:27:47] Ik hoorde mevrouw tielen over podium farmacie en medicijn check een groot probleem en ik steun volledig dat we daar beter naar gaan kijken. Maar ik vroeg me wel af of zij dat dan ingegeven wil zien vanuit duurzaamheid vanuit patiënte welzijn.

[0:28:01] Mevrouw tielen.

[0:28:02] Beide. Ik denk dat duurzaamheidsdoelen nooit ten koste mogen gaan van patiënte welzijn en dat dat is volgens mij mooi van dit onderwerp dat het vaak samengaat inderdaad het meerdere medicijnen tegelijk gebruiken voor een lange tijd heeft allerlei medische en farmaceutische effecten waar volgens mij veel te weinig aandacht voor is als je dat aanpakt en daardoor ook het aantal medicijnen per patiënt kan beperken of in ieder geval effectiever maken bijvoorbeeld staat dan bovenaan en maar dat je daarmee verspilling tegengaat is volgens mij een heel mooie bij bijvangst. Dus laat dat hand in hand gaan. Wat mij betreft.

[0:28:38] Dankuwel meneer heen. Kunt u overgeslagen excuses.

[0:28:41] Voor dat maakt niks uit. Ik had nog een vraag over het dashboard waar mevrouw tielen na vraagt. Ik krijg altijd jeuk van dat soort termen. Want dat betekent klinkt heel makkelijk gaat de minister een overzicht te maken van hoe de voortgang is alleen de praktijk is dat dan aan alle zorgaanbieders weer gevraagd zal worden. Hoe staat het met minder productie en producten gebruiken. Hoe staat het met minder elektriciteit. Dus dat betekent uiteindelijk ook heel veel regels en verantwoording van van die zorgaanbieders die waar we juist minder regels willen. Dus hoe ziet mevrouw tielen dat en is dit nou weer echt nodig of om dit bij de zorg neer te leggen.

[0:29:14] Mevrouw tielen,

[0:29:16] meneer hijink, en ik zijn volgens mij wat dat betreft hebben hetzelfde doel dat die regeldruk moet echt echt omlaag. Dat is volgens mij een van de grootste problemen in de zorg op dit moment administratieve last. Dus ik heb ook niet gezegd dat het per c zorginstellingen daarmee aan de slag moeten. Volgens mij moet eerst die de ministers op een rijtje zetten. Wat de doelen zijn van van het hoe noem je dat het tegengaan van verspilling die verduurzaming van de zorg. En wat het doel zou zijn van zo'n monitor. En als we dat dan op een rijtje hebben dan kunnen we kijken wie daar dan aan bij moet dragen. Dus. Nee hoor. U gaat van mij geen voorstellen horen die alleen maar tot extra vinkjes gaan leiden.

[0:29:56] Dankuwel. Dan geef ik graag het woord aan mevrouw van der berg voor hen termijn.

[0:30:00] Dankuwel. Voorzitter voorzitter de duurzaamste energie is de energie die je niet gebruikt. Zo zegt de reclame. En dat geldt ook voor geneesmiddelen en medische hulpmiddelen.

[0:30:09] Het cda heeft daartoe in juni tweeduizend, tweeëntwintig, twee actieplannen uitgebracht over het terugdringen van de paus bos en over terugdringen van het geneesmiddel gebruikt. Deze laatste samen met mevrouw de haan die daar ook al naar verwees.

[0:30:22] Voorzitter, in de brief van eenentwintig februari over heruitgifte van geneesmiddelen maakt tenminste geen melding van apotheek uitgifte kluizen

[0:30:31] de zorgautoriteit is voornemens daar betaalt titel aan toe te kennen. Het gebruik, inclusief software is iets van honderd vijfenzestig euro per cyclus met bijvoorbeeld oncologische medicatie van twee, honderd vijftig euro per pil heel snel terugverdiend. Graag een reactie. Voorzitter dan voorzitter, het landelijk afvalbeheerplan wordt in januari tweeduizendvijfentwintig vervangen door het circulaire materialen plan en vinden een landelijk geen wijzigingen meer plaatsen. Dat betekent dat innovaties worden vertraagd. Zo gebruiken belgië en frankrijk en milieuvriendelijk vocht opzuigen systeem bij orthopedische operaties.

[0:31:07] Daarbij wordt het vocht afgevoerd via het riool in plaats van opgevangen in systemen die al speciaal ziekenhuisafval moet worden verbrand. Het scheelt tachtig procent c o, twee en aardolie gebruikt.

[0:31:19] Graag een reactie.

[0:31:21] Voorzitter, zonder spoedige wetgeving gaat wat ons betreft echter verduurzaming niet vliegen.

[0:31:27] De minister die schrijft dat hij een brede verkenning met betrekking tot wetgeving gaan doen. Wat is het tijdspad voor deze wetsvoorstellen een implementatie

[0:31:36] dus ook de implementatie bijvoorbeeld daarvan in het basispakket. Dus de voorwaarden.

[0:31:42] Voorzitter, de minister schrijft op tien februari dat na verzending van het nationaal programma circulaire economie

[0:31:50] een verkenning komt over de transitie agenda zorg.

[0:31:53] Maar toen de minister die brief verscheen of scheef was dat nationaal programma over verschenen.

[0:31:59] En waarom is de zorg niet meegenomen in de pvv. Althans dat begrijpen wij, gezien de grote impact op het milieu. De minister geeft als voorbeeld dat de zorg verantwoordelijk is voor dertien procent van het anbo tussen grondstoffen gebruikt

[0:32:13] wordt, overwogen de zorg een c o twee heffing te laten betalen om de incentive voor duurzaamheid te bevorderen

[0:32:21] en voorzitter, echte duurzaamheid is materialen zo recyclen zodat ze weer gebruikt worden in het oorspronkelijke product of in de eigen industrie

[0:32:30] dus niet het materiaal van de medische tang verwerken als oorbel maar weer als grondstof voor een nieuw medisch product.

[0:32:37] De industrie heeft een verdienmodel gemaakt van medische instrumenten die van uitstekende kwaliteit zijn, maar slechts eenmalig worden gebruikt

[0:32:46] en in het ontwerp wordt nu geen rekening gehouden met hergebruik. De media, industrie zou moeten regelgeving gedwongen moeten worden onderdelen te hergebruiken in nieuwe medische hulpmiddelen daarop graag een reactie dankuwel. Voorzitter,

[0:33:00] Dankuwel mevrouw van den berg. Dan geef ik graag het woord aan mevrouw salah namens d zesenzestig

[0:33:08] ook als mevrouw van den berg de microfoon wil uit.

[0:33:11] Ja.

[0:33:12] Mevrouw helen,

[0:33:17] Dankjewel. Voorzitter voorzitter. Ik vervang mijn collega wieke paulusma

[0:33:23] d zesenzestig is blij dat we dit debat voeren over de verduurzaming van zorg, want ik zie de zorg zich inspannen om stappen in de goede richting te zetten en dat is heel positief. Maar ik zie ook een sector met een enorm duurzaamheids probleem,

[0:33:34] want de zorg is verantwoordelijk voor zeven procent van de c o twee uitstoot vier procent van het afval en dertien procent van het landelijk grondstofgebruik.

[0:33:41] Jaarlijks komt honderd negentig ton geneesmiddelen rest in het grond en oppervlaktewater terecht en verspillen we honderd miljoen euro aan medicijnen

[0:33:49] heel zorgelijk,

[0:33:50] want niet alleen leidt dit tot verstoring van het ecosysteem en geeft het problemen voor de waterkwaliteit en drinkwatervoorziening, maar ook is het, gezien de tekorten aan medicijnen onwenselijk dat overgebleven geneesmiddelen worden weggegooid of door de wc gespoeld.

[0:34:03] Om het onnodig verspillen te voorkomen. Ziet d zesenzestig een aantal oplossingen die ik bij de minister onder onder de aandacht wil brengen.

[0:34:10] Ten eerste beloonde regio's en aanbieders die het goed doen. Zo zetten het noord nederlands netwerk medicijnresten, bestaande uit achttien partijen, waaronder waterschappen en drinkwaterbedrijven zich in om de vervuiling van water door medicijnresten te verminderen en zien we voorbeelden van apotheken. De experimenteren met het inzamelen van medicijnresten en steeds meer ziekenhuizen zuivere hun het water voordat ze het lozen.

[0:34:33] Ik vraag de minister hoe hij partijen die het goed doen helpt om het goede te blijven doen, maar ook welke stok achter de deur is voor partijen die nog niet meedoen.

[0:34:43] Een landelijke coördinatie en heldere richtlijnen kunnen je wellicht bij helpen

[0:34:47] en kan de minister ook iets zeggen over de budgettaire baten van het tegengaan van verspilling als aanbieders daaraan beter beeld van hebben, stimuleert dat wellicht ook het goede te doen.

[0:34:56] Ten tweede meten is weten en om goed beleid te maken zijn ook goede metingen nodig. Het is dan ook goed dat rivm een nulmeting doet en komt met een monitor met de milieu-impact

[0:35:06] wordt de kamer hierover ook regelmatig geïnformeerd, vraag ik de minister.

[0:35:10] Ten derde de oplossing kan niet alleen nationaal gevonden worden. Ook op europees niveau moeten afspraken gemaakt worden. Collega's, van de partij van de dieren zei het al over kennisdeling en over richtlijnen voor producenten van producent van geneesmiddelen en we begrijpen dat europa regelgeving nu soms nog europese regelgeving soms nog in de weg zit om medicijnen opnieuw te gebruiken.

[0:35:31] Dit is wat d zesenzestig betreft een gemiste kans. Graag een reactie over hoe de minister zich hiervoor gaat inzetten.

[0:35:37] Tot slot, voorzitter, wil ik het belang benadrukken van bewustwording bij de burger. Ook collega's van de christenunie heeft dat net al genoemd over de schadelijke effecten van het weggooien van medicijnresten in het toilet of de gootsteen

[0:35:48] een publiekscampagne kan bijdragen aan deze bewustwording wat d zesenzestig betreft graag een reactie van de minister op deze vier punten dankuwel.

[0:35:56] Dankuwel, mevrouw salah. Een vraag van mevrouw ellemeet.

[0:36:00] Voorzitter, dank ook voor het betoog van d zesenzestig.

[0:36:06] Mevrouw salah geeft terecht aan. We moeten meer stappen zetten en wat daarvoor nodig is, is geld en wetgeving allebei. Dus daarom zou ik ook aan d zesenzestig willen vragen is hij het met groenlinks eens dat dat klimaatfonds beschikbaar moet zijn. Budget daarvoor voor de zorg dat het verstandig is om duurzaamheid als een van de kwaliteitscriteria wettelijk.

[0:36:28] Donkere.

[0:36:31] Voorzitter, we zijn het zeker eens met met groenlinks dat het ontzettend belangrijk is en verduurzaming geen overbodige luxe is en ook wij willen inderdaad de minister vragen om te kijken naar samenwerking met andere departementen om hier budget voor vrij te maken.

[0:36:47] Schriftelijke vraag op het wettelijke verankering moet ik even terugkomen. Ik neem mijn collega's waar ik heb boek even afstemmen.

[0:36:56] Dankuwel. Mevrouw heb ik geef graag het woord aan mevrouw. Mijn naam is pvda.

[0:36:59] Ja. Dankuwel. Voorzitter, ik ben redelijk verbijsterd over de agendering van dit debat

[0:37:07] als het gaat om de achterstanden die we hebben op het dossier van van zorg die zijn enorm. Ik heb zelf al eens voorgesteld om vaker op basis van een onderwerp een debat te voeren. Maar daar krijg ik de handen niet voor op elkaar. Voorzitter, en er wordt nu zelfs weer in de commissie vws gesproken om opnieuw mammoet debatten te gaan organiseren, waarbij soms wel honderd stukken in een bulk geagendeerd worden. En dan zie ik dat op dit onderwerp twee stukken gewoon wel kunnen leiden tot een debat. Ik vind dat ik vind het buitengewoon. Ik vind het ook heel erg zorgelijk als je kijkt wat er allemaal nog op de rol staat van vws. De ziekenhuis staking van volgende week die eraan zit te komen is geen enkele aandacht voor hier in de tweede kamer. De brandbrief van een paar weken geleden van knmg waarbij knmg de grote zorgen geuit over de toename van mensen die ziek worden door armoede omdat vanwege de hoge stookkosten zijn niet meer zijn niet meer kunnen stoken en daardoor niet meer ventileren waardoor ziektes enorm toe nemen. Zeventig organisaties hebben die brandbrief van knmg ondertekend en de tweede kamer wil gewoon in meerderheid niet daarover debatteren en en dan moeten we hier nu over een onderwerp over verduurzaming. Daar wordt dan een hele ochtend voor ingeruimd

[0:38:23] en ik snap het ook niet. Voorzitter, we hebben het de zorg is inderdaad een grote speler het erasmus mc een ziekenhuis heeft een omzet van één miljard euro. Dat is een mega groot bedrijf nogal logisch dat daar energie wordt gebruikt,

[0:38:37] maar ook om mensen beter te maken

[0:38:39] en waar ik me ook zorgen over maak, is de de keerzijde van deze medaille. Als je bijvoorbeeld in dit gebouw rondloopt. De stinkt het overal naar adem en het is omdat de recirculatie hier heel hoog staat, omdat we niet mogen stoken in dit gebouw als een ziekenhuis. Dat gaat doen

[0:38:56] als een ziekenhuis. Dat gaat doen dus niet stoken en niet meer ventileren en niet meer de het binnenklimaat niet meer op orde heeft, krijgen we hele grote problemen.

[0:39:06] De ziekenhuisbacterie met mrsa,

[0:39:08] met problemen die die een een ziekte als corona een ziekteverwekker als corona had kunnen veroorzaken.

[0:39:15] Er moet onder druk zijn in een ziekenhuis moet gesteld kunnen worden om zieke patiënte. Veel mensen zijn ook ouderen. Als je ziek bent dan krijg je het snel koud. We moet verwarmd kunnen worden

[0:39:25] en de lucht moet ververst kunnen worden

[0:39:28] en dat is de volksgezondheid waar de minister verantwoordelijk voor is.

[0:39:31] Je mag blij zijn als je geopereerd kunt worden. Alle grote achterstanden die de zorg heeft zorg is bijna niet meer in staat om de achterstanden die opgelopen zijn met corona nog in te lopen, zegt de nza

[0:39:43] zorg loopt op z'n laatste benen ziekenhuis lopen op hun laatste benen en de tweede kamer debatteert gewoon niet.

[0:39:49] Het tweede kamer gedebatteerd over roepen ziekenhuis het mes op de keel kunnen zetten over dat ze minder moeten we minder energie moeten verbruiken wat ze natuurlijk al doen als je zo'n grote een groot bedrijf bent als het erasmus mc waar waar een miljard doorgaat dan ben je al bezig met hoe kan ik de kosten lager zijn ze allemaal maanden bezig als het gaat om marktwerking rond zijn allemaal vragen waar rond met het laag houden van de kosten hadden we drie minuten. Voorzitter dan rond de keer af. Dankuwel?

[0:40:16] Dankuwel. Mijn vraag me toch nog wat meer zicht. Twee vragen meneer drost van de christenunie.

[0:40:23] Dankuwel. Voorzitter, en ik denk dat mevrouw agema allerlei hele terechte onderwerp aan spreekt. Dat is volgens mij goed om het met elkaar over te hebben. Maar dan gewoon schrijven. Een hele fundamentele vraag is mevrouw agema wel uberhaupt voor verduurzaming van de zorg en bijvoorbeeld even los van klimaten in het ziekenhuis terecht punt. Volgens mij moet er goed over nadenken hoe je dat doet waar zo'n punt als verspilling van grondstoffen je toch ook niet echt tegen zijn in maand op zich met dat onderwerp niet. Wel wel kunt vinden in wat wij ook vinden wat de voorstellen zijn. Hier liggen.

[0:40:56] Ik zit er al. Zolang deze stoel zeker zeventien jaar. Als u eens wist hoeveel mijn vraag. Ik heb gesteld over verspilling onder andere ook over medicijnen het ook heel slecht als medicijn in onze natuur terechtkomen. Maar het is niet zo dat het ik denk dat iedereen dat vindt

[0:41:10] en daarom denk ik dat een dat dat een debat. Als dit. Ja ik vind dat ik stel er tientallen keren kamervragen over en we zijn zoveel jaren verder is gebeurt nooit wat mee. Weet u en en

[0:41:26] maar mogen ook niet het moment dat die medicijnen terugkomen bij de apotheek. Mag ik ze niet opnieuw uitgeven, want er kan iemand wel mee gerotzooid hebben en

[0:41:37] vervolgens krijgen patiënte te maken met met kleinere hoeveelheden er waar ze ontzettend geïrriteerd van worden. Want dan moeten ze met auto vaker naar de apotheek toe naartoe rijden. Dus het mes snijdt vaak aan twee kanten.

[0:41:48] Ik heb gewoon heel veel boosheid in mij over een tweede kamer die constant blokkeert de grote problemen waar de zorg mijn kant. En dat we wel nu over een onderwerp kunnen spreken, maar niet over al die andere problemen die er zijn want dat we het allemaal geblokkeerd en er wordt over gezucht en er wordt op de grote hoop gegooid.

[0:42:04] Dank u wel. Mijn vragen meneer henk. Een vraag. En daarna, mevrouw van esch.

[0:42:09] Voorzitter kijken omdat je kunt ook twee dingen tegelijk doen. Ik bedoel je kunt ook als de zorg stakingen gaat. Ik ga ervan af en toe. We beginnen vanavond in in utrecht nu eenennegentig een grote actie te kunnen gewoon naar toe. Dus er is niet zo dat je dat je dat je alleen maar hier over de duurzaamheid kan praten en verder niks kan doen. Je kunt twee dingen tegelijk doen en sterker nog, je kunt ook als het over duurzaamheid gaat heel veel vliegen in één klap slaan want u maakt een terecht punt over de stookkosten. Maar wat. Nou als je met betere isolatie door de minister aangemoedigd de kosten in de zorg kunnen besparen, zodat er meer geld overblijft voor de mensen die een loonsverhoging verdienen de oude mensen ondertussen een prettige klimaat hebben binnenshuis. De gehandicapten die dat ook heel prettig vinden dat dat is dan toch win-win. Dat is dan toch niet iets om je om je boos over te maken. Dat is dan iets om tegen de minister te zeggen ik ga er nou eens regelen. Dan komt dan gaan de stookkosten omlaag komt er geld vrij. Ik wil dat geld besteden aan aan die zorgverleners in veel betere salarissen verdienen. Dat is dan toch een soort win win dan kunt u dat punt ook maken in plaats van zitten te mopperen over dat het een verkeerde debat is.

[0:43:09] Dank, mevrouw.

[0:43:10] Dankuwel voor ze. Maar dat is toch precies wat ik zeg

[0:43:13] een groot bedrijf zoals een ziekenhuis

[0:43:16] doet er toch wel alles aan om hun stookkosten op een verantwoorde manier laag te houden,

[0:43:21] is het toch wel

[0:43:23] ik al die nieuwe ziekenhuis die worden opgeleverd. Die zijn toch allemaal goed geïsoleerd.

[0:43:28] Dan kunt u wel gaan zitten lachen manier via mijn vraag. Voorzitter, even over die wil ik heel graag naar toe

[0:43:36] en het is nogal schofterig dat het van u

[0:43:39] dat ik daar niet bij ben. Want ik mag mijn vraag. Maar dat was uw fractie voor een rol als lid van de fnv in mijn brief heeft gestuurd dat ik er niet bij mocht zijn.

[0:43:51] Mevrouw agema. Ik ontneem u even het woord waarom? Omdat ik graag wil dat u vier mij

[0:43:56] meneer henk aanspreekt en u was weet ik niet maar ging in ieder geval rechtstreeks naar meneer henk en dat is niet de manier waarop we dat hier doen. Maar gaat uw gang,

[0:44:06] Wel. Voorzitter, het was lilian marijnissen die mij hoogstpersoonlijk een eenmaal sturen. Doen ze nog bestuurder was van de fnv dat ik omdat ik van de pvv ben niet welkom bent bijna manifestatie over de zorg en het is nu ook weer gaande dat mijn collega's in het land worden buitengesloten door de fnv lees sp dus nog wel. Nee nee, dat we nu eenennegentig. Het is constant ook collega's het manifest niet bij mag zijn omdat ik van de.

[0:44:34] Is.

[0:44:34] Mevrouw mag ik van de pvv ben?

[0:44:38] Ja ik heb u gehoord. U heeft kunnen zeggen wat ik wil zeggen we hebben het over de verduurzaming van de zorg. De het debat loopt een iets andere kant op. Het is aan mij om de orde te bewaken en ook bij het onderwerp te blijven. Dus ik wil graag weer terug naar het onderwerp en ik denk dat het verstandig is dat ik nu, mevrouw van esch het woord geeft om nog een vraag te stellen over dit onderwerp. Mijn vraag alstublieft.

[0:45:00] Ga kijken of ik weer een inhoudelijke vragen kan stellen. Maar ik was.

[0:45:03] Mijn bijdrage is inhoudelijke het smalend te laten.

[0:45:05] Meenemen in meenemen in mijn vraag me.

[0:45:08] Mijn vraag me.

[0:45:09] Wij stellen mevrouw agema. Dus ik zit helemaal in smakelijk te lachen.

[0:45:13] Dus. Nee hoor. Ik ga nu.

[0:45:16] Beste mensen. Ik heb nu alle microfoon uitgezet. Het is niet de bedoeling dat we elkaar hier persoonlijk aanspreken op wat dan ook.

[0:45:25] Dat hoef ik u niet uit te leggen. Dat weet u zelf ook. Dus als u iets wil zeggen tegen elkaar. Dan doet u dat via.

[0:45:30] Wij.

[0:45:31] Ik ben graag daarvoor het lijdend voorwerp met veel plezier. Zelfs

[0:45:37] als u een vraag wil stellen, stelt u inhoudelijke vraag aan mevrouw agema of aan iemand anders. Een vraag naar geeft hij rustig antwoord via de voorzitter op zo doen we het dier en zo wil ik het ook hebben. En als dat niet lukt dan dan zien we wel verder gaan oplossen. Ik ga er niet op vooruitlopen. Maar ik hoop dat u met mij samen wil werken, want we hebben drie uur de tijd voor dit debat en ik wilde toch graag ook op tijd weer afronden.

[0:46:02] Ik geef graag het woord aan mevrouw van esch. Mijn vraag stellen inhoudelijke over het onderwerp alstublieft.

[0:46:07] Ik wilde had mevrouw agema graag de gelegenheid geven om juist nog even in te gaan op die brief die noodoproep van de knmg. Want ik ben het heel erg met haar eens dat we dat juist wel plenair hadden moeten behandelen, maar één van die punten van de knmg is juist om bijvoorbeeld preventie wettelijk te verankeren en daardoor kun je ook bijvoorbeeld een deel van die wettelijke verankering is. Ook is. Preventie is ook een stukje duurzaamheid. Dus ben benieuwd als we het hebben over die oproep van de knmg, dan zouden we toch juist ook daarin zien we terug dat zij zeggen nou probeer het naar wettelijk te regelen. Laat deze minister het wettelijk verankeren ook en dat zal ook helpen aan preventie en is uiteindelijk aan duurzaamheid. Dus als u zo'n voorstander bent en volgens mij was mijn vraag me een voorstander is van de knmg oproep. Wat ik ook ben dan zou we toch ook juist daarin kunnen zien dat duurzaamheid een mooie is. Ben benieuwd of vragen maar dat mij mijn vraag is.

[0:46:57] Dankuwel. Voorzitter, de de armoede waarin in de noodkreet gesproken wordt, gaat over een mensen die in de armoede raken omdat ze niet meer kunnen stoken

[0:47:07] en daardoor ook niet meer ventileren en daardoor binnenklimaat ernstig achteruit komt gaat en dat er dus een grote toeloop van extra patiënte wordt gezien en bijvoorbeeld dat een kind een buffer meekrijgt omdat het beginnende astma heeft in plaats van dat de ouders nog kunnen stoken en ventileren nadat ze niet kunnen stoken en ventileren ligt hier een groot probleem, maar ook een groot probleem ligt is dat mensen met een lager inkomen vaker een slecht geïsoleerd huis heeft daarin zijn voorstellen gedaan in de tweede kamer die zijn ook allemaal door ons ondersteund door collega's kops. Dus daar daar vindt u ons aan uw zijde. Maar waar het hier gaat is over dat terwijl er zoveel problemen zijn in het land tegen deze misser wordt gezegd dat hij nu een prioriteit en er nog grotere prioriteit moet maken van de zorg van

[0:47:54] die zorg is een tweede

[0:47:56] met een indicatie voor een verpleeghuis op de wachtlijst.

[0:47:59] Minister tenminste helder die zegt. Oh ja, ga ik niet realiseren.

[0:48:03] De problemen waar we tegenaan lopen. We hebben operaties in zorg die niet eens.

[0:48:08] We lopen wordt

[0:48:09] problemen als het gaat om de verduurzaming in een zorg zijn dat zijn allemaal hele grote bedrijven die er baat bij hebben om bijvoorbeeld minder te stoken om bijvoorbeeld goed geïsoleerd zijn als het gaat om de materialen de materialen zo in te kopen en te gebruiken dat ze niet worden verspild,

[0:48:26] dan zou ik zeggen besteed de tijd die wij nu besteden

[0:48:30] aan debatten over de hele grote problemen die spelen in zorg.

[0:48:33] De punten helder dankuwel. Ik geef graag het woord, tenzij nog als het woord aan mevrouw pouw verweij.

[0:48:40] Dankuwel. Voorzitter, er zijn debatten waarvan ik denk gaan we hier werkelijk uren over praten.

[0:48:46] Ik heb overwogen om niet te komen vandaag omdat de invalshoek van dit debat heel erg ver van mij afstaat, maar juist daarom ben ik toch gekomen om in te brengen wat wel dichtbij me staat zorg die over mensen gaat en daarbij voer ik mede het woord namens mevrouw van der plas van bbp.

[0:49:01] Als ik een verduurzaming van de zorg denk denk ik aan goede zorg voor iedereen die het nodig heeft. Maar daar gaat het vandaag niet primair over en dat vind ik erg.

[0:49:09] De minister schrijft het volgende aan de kamer. Ik citeer uit zijn brief als we nu niet inzetten op een duurzame groene zorgstelsel zullen de hedendaagse uitdagingen verbleken bij die van de toekomst.

[0:49:20] Als we het volle gewicht gaan leggen op zogenaamde groene zorg tillen we te ligt aan de grote dringende vragen rond de zorg van dit moment

[0:49:27] eenentwintig en b zien liever dat die hedendaagse uitdagingen worden aangepakt dat het volle gewicht wordt gelegd op verbeteren van het zorgstelsel nu want zorg gaat over mensen. Wij willen dat alle uitdagen aandacht uitgaat naar het tekort aan personeel, naar de bureaucratie, naar de spoedeisende zorg naar bereikbaarheid van zorg in de regio. De levensgrote problemen in de zorg zijn problemen die nu spelen en die nu om oplossingen vragen die schuiven we niet aan de kant voor het klimaat.

[0:49:54] En toch doen we dat en daarom kom ik haaks op de bijdrage over duurzaamheid krachtig op voor belangen van patiënte en cliënten. Ik ben hier omdat ik van de minister een principe uitspraak wil over de richting die we uitgaan. Zo zijn. Ja. Eenentwintig en b gealarmeerd door de blikken die worden geslagen op mogelijke c o twee reductie in de zorg.

[0:50:12] De patiëntenfederatie houdt ons voor patiënte die zorg nodig hebben, kiezen uiteraard niet primair voor een duurzame optie, maar allereerst voor goede en passende zorg. Wat onze fractie betreft, staat het voor nu en altijd vast dat klimaatbeleid nooit ten koste mag gaan van kwaliteit van de zorg. Er mag geen patiënt tekort gedaan worden.

[0:50:33] Kan de minister beloven dat het belang van patiënte en cliënten altijd boven het nastreven van c o twee reductie en ecologische doelen staat wat dus betekent dat zorgvragers nooit het kind van de rekening mogen worden van groene doelen.

[0:50:47] Ik vind het zo belangrijk dat de minister dit van harte onderschrijft verduurzaming van zorg kan stap voor stap vorm krijgen waar de primaire focus op de zorg mag nooit en te nimmer uit het zicht raken.

[0:50:58] Voorzitter, de minister noemt het in zijn brief paradoxaal dat het verlenen van zorg op zichzelf een negatieve milieu impact heeft die vervolgens weer gezondheidsschade veroorzaakt voor jou. Eenentwintig en b is dat geen paradox. Maar een gevaarlijke redenering zorgkosten grondstoffen en levert afval. Dat is een feit hier een paradox van maken voert naar gevaarlijk vaarwater. Als het problematisch vinden. Dat zorgen voor mensen een negatieve milieu impact heeft. Waar eindigt dat dan dan eindigde met het afwegen van de milieu-impact van zorg in het algemeen tegen het nut van zorg van een individu, een afschuwelijke gedachte. Vandaar mijn afsluitende vraag is de minister bereid om de uitspraak dat het verlenen van zorg een negatieve impact heeft op het milieu te ontdoen van deze gevaarlijke paradox.

[0:51:42] Tot zover mijn bijdrage dankuwel.

[0:51:45] Dankuwel. Mevrouw paul. Dan zijn we aan het einde van de eerste termijn van de kamer. Ik schorsen minuut of twintig heb ik begrepen. Dus tot tien over.

[0:51:53] Elf,

[0:51:54] En dan zie ik u terug en neemt u lekker een kopje.

[0:51:56] De koffie. Misschien er nog minder dan twintig.

[0:52:00] Iets minder. Ik heb wel even.

[0:52:01] Met heen en weer lopen. Ben ik al eens vijfentwintig liever.

[0:52:04] Dan.

[0:52:07] Ja. Kwart over tien over heen en weer lopen ben ik zie

[0:52:12] zo snel mogelijk terug. Jazeker.

[1:13:29] Goedemorgen. Ik heropende vergadering met een blik op de klok zie ik toch dat we een uitdaging hebben wellicht misschien dus ik vraag naar aan de collega's of zij een interrupties in ieder geval kort willen houden. Dat scheelt weer. En natuurlijk de minister een antwoorden kort te houden en dan gaan we het tot een goed einde brengen. Ik geef graag het woord aan minister voor de beantwoording van de vraag.

[1:13:49] Minister cramer dankuwel. Voorzitter,

[1:13:52] ons klimaat verandert wereldwijd en ook in nederland, europa en ervaren we nu al de pijnlijke paradox is zojuist ook al even genoemd

[1:14:01] voor heel veel zorgprofessionals is dat zorg en ondersteuning

[1:14:06] niet alleen onze leefomgeving en klimaat schaadt en we hebben getallen zojuist al genoemd, maar daarmee ook bijdraagt aan gezondheidsschade nu en als we op dezelfde wijze doorgaan en niets veranderen ook in de toekomst. De voetafdruk van de zorg in nederland is aanzienlijk. De zeven procent is al genoemd.

[1:14:24] De vier procent bijdrage aan ons afval. Idem, dito en duurzaamheid is daarmee terecht een belangrijk thema.

[1:14:31] Ik zie het in de gesprekken met jonge specialisten met hun handreiking groen, groener, groenst

[1:14:37] bij bezoeken aan instellingen in alle teams en we zagen het ook bij de enorme belangstelling voor de ondertekening van de green deal

[1:14:46] klimaatverandering aanpakken en daar vanuit de zorg een bijdrage aan leveren is een enorme opgave, maar dat zijn we aan een toekomstige generatie en generaties verplicht. Dit kabinet maakt daarom werk van verduurzaming dank en het tegengaan van klimaatverandering met een combinatie van normeren beprijzen en stimuleren en het coalitieakkoord zijn hiervoor miljarden vrijgemaakt.

[1:15:09] Ik zorgen bij collega's voordat de zorg goed wordt meegenomen in regeling en dat partijen in de zorg ook weten bij welke regelingen ze aankunnen haken dan denk ik bijvoorbeeld aan de regeling duurzaam maatschappelijk vastgoed bzk

[1:15:21] en ook aan de sd plus plus regeling van ez k

[1:15:26] of een regelingen van i en w. Als het bijvoorbeeld gaat om het op het terrein van circulariteit en vervoer.

[1:15:32] Ik werk aan het verduurzamen van volksgezondheid, welzijn en sport. Samen met de collega's in het kabinet langs vier lijnen

[1:15:39] allereerst binnen vws door klimaat en milieu impact mee te nemen bij ontwikkeling van beleid, maar ook door te kijken of en hoe wij door wet en regelgeving kunnen normeren. Hierbij is het recente gezondheidsraad advies essentieel,

[1:15:52] ten tweede in het interdepartementale afstemming door mijn collega's ez, k bzk vrouw en i en w aan te spreken op en samen met hen op te trekken bij onze gedeelde verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld voor gebouwen, energie, vervoer en circulariteit.

[1:16:07] Ten derde, in internationaal verband waar ik aandacht vragen voor de relatie tussen klimaatverandering en gezondheid op internationaal niveau

[1:16:15] en klimaat. Om die reden ook één van de drie prioriteiten is van onze nederlandse global zelfs strijdig

[1:16:22] en ten vierde ook samen met de sector want verduurzamen moet in de praktijk handen en voeten krijgen en gebeuren. De sector laat zien dat green deal geen loze woorden zijn. Afgelopen week ontving ik een integraal uitvoeringsplan van brancheorganisaties over de afspraken uit de green deal.

[1:16:40] Met dit alles in het achterhoofd werkelijk in de komende periode een integraal programma verduurzamen, zorg en welzijn uit met de opstellers

[1:16:47] van het integrale uitvoeringsplan green deal

[1:16:50] met de betrokken collega, ministers, andere brancheorganisaties en andere stakeholders, ook in het licht en tegen de achtergrond van de gesloten akkoorden en convenanten, zoals isa boos, zou et cetera

[1:17:02] en in het licht van de aanbevelingen van de gezondheidsraad met concrete inzet van vws en andere ministeries passend bij de inzet van andere partijen betrokken bij de green deal en binnen de financiële kaders van het rijke van de sectoren. In het najaar zal ik uw kamer informeren over de stand van zaken

[1:17:19] en dat brengt mij bij de vragen. Voorzitter, ik zal even de ik weet deze eerst maar even de kopjes benoemen. Dat doe ik langs de lijnen van allereerst wetgeving

[1:17:32] dan medicijnen

[1:17:35] dan monitoring

[1:17:37] dan financiën en dan overig

[1:17:41] en dan begin ik allereerst met de zeer begrijpelijke vraag van mevrouw pouw verweij. En dan gaat het over principe uitspraak en prioriteiten kan de minister beloven dat het belang van patiënte altijd boven het belang van duurzaamheid en van de zorg staat

[1:17:58] en werd even. Ik doe het even in mijn eigen woorden, mevrouw pouw verweij gecorrigeerd me wel. Als u vindt dat ik statement geen recht toe. Maar eigenlijk ook kijken naar de problemen van het hier en nu versus de situatie in de lange termijn aanpak die dit vraagt en voorzitter.

[1:18:13] Ja, natuurlijk is het belang van patiënte komen straks nog wel even op de wk ggz et cetera. Maar het belang van patiënte is cruciaal

[1:18:23] en tegelijkertijd is juist om het belang van de patiënt voorop te kunnen blijven stellen, is het noodzakelijk om de zorgsector te verduurzamen.

[1:18:33] Zoals ik zojuist al aangaf, is een duurzame zorgsector. De enige houdbare zorgsector van de toekomst duurzame zorg is zorg waarbij slim wordt na gezet nagedacht, bijvoorbeeld over de inzet van materialen

[1:18:46] en ook is duurzame zorg passende zorg een beweging die we maken naar passende zorg in het verduurzamen van de zorg liggen in elkaars verlengde en overlappen elkaar zodat ik hiermee aangeef is dat als wij inzetten in een debat voeren hier vandaag en ik ben blij met het debat over duurzame zorg,

[1:19:02] dan laten we daarmee het belang van de patiënt en een kwalitatief hoogstaande patiëntenzorg toegankelijke zorg zijn. Laten we niet uit het oog ook voor de patiënte van u,

[1:19:11] en tegelijkertijd moeten we de blok blik op de toekomst hebben, omdat we anders ook vanuit de zorg

[1:19:18] problemen en ook de gezondheidsproblemen van de toekomstige generatie veroorzaken.

[1:19:23] Mevrouw paul.

[1:19:25] Ik.

[1:19:25] Dank de minister voor zijn antwoord in te delen stelt mij dat gerust. Aan de andere kant wil ik het graag

[1:19:31] nog iets sterker aanzetten dan niet uit het oog verliezen. Want dat is al mooi, maar ik denk dat dat onze primaire motivatie moet zijn en dat wij secundair ook kijken naar bijvoorbeeld goed grondstoffenbeleid lijkt me ontzettend logisch en dat we geen onnodige verspilling willen en mevrouw tielen zou iets over uitgebreide wet en regelgeving, wat leidt tot onvoldoende hergebruik waar ziekenhuismedewerkers dat wel zouden willen. Dat denk ik allemaal redelijke dingen waar iedereen hiervoor is, ongeacht politieke kleur, maar ik wil graag die toezegging dat hij hoog kwalitatieve zorg voor patiënte dat dat onze primaire motivatie is en dat we dat nu waarborgen en ook voor toekomstige generaties. Dat dat is waar het om gaat en niet om dingen als c o twee reductie. Dus niet alleen het uit het oog verliezen, maar dat het onze primaire instemmen.

[1:20:18] Is minister.

[1:20:20] En voor zover ik begrijp heel goed. De vraag van mevrouw pouw verweij en en toch wil ik het even niet passen en plaatsen in een situatie van primair en secundair.

[1:20:30] En dan sluit ik me aan bij de opmerkingen die ik zeker van professionals. Een jongere generatie heel terecht continu krijgen als ik kijk naar de discussies die ik op veel plaatsen het afgelopen langere periode heb gehad

[1:20:43] dan maakt het niet uit waar het onderwerp over gaat. Het kan over van alles gaan en standaard komen als ik het zelf niet opbrengt terecht

[1:20:51] de opmerkingen vanuit het publiek met vragen over en wat gaan wij doen met duurzame zorg zorg van de toekomst

[1:20:58] en ik vind dat terechte vraag. Dus ik wil het niet plaatsen in primair en secundair. We moeten goede zorg leveren nu morgen overmorgen, maar we moeten tegelijkertijd ook bezig met gewoon een verandering en een slag naar duurzame zorg in de toekomst en we hebben te lang denk ik alleen gefocust op wat mevrouw pouw verweij zegt het primaire, maar we kunnen niet langer wegkijken ook van dat van het andere onderdeel. Dus ik zou het niet schaatsen in primair en secundair. Er komt niet opeens een andere prioriteit en die neemt de kwaliteit van de patiëntenzorg. Nu zet die aan de kant.

[1:21:30] Maar het is echt en en.

[1:21:36] Toch. Mevrouw paul kort alstublieft.

[1:21:39] Ik snap wat de minister zegt een tegelijkertijd en en ga nog maar en en wordt op een gegeven moment heel erg lastig denk ik. Dus waar ik

[1:21:49] van harte wil geloven in het multitasking talent van onze minister en zeker geloof dat hij twee dingen tegelijk kan doen. Zoals de heer hijink eerder noemde, vraag ik me af. We zitten nu eigenlijk al in een soort spagaat tussen toegankelijkheid enerzijds kwaliteit, anderzijds en betaalbaarheid nog als derde pijler. Als we daar ook nog duurzaamheid aan toe moeten gaan voegen als hoofdpijler, terwijl met die drie hoofdpijlers op dit moment al niet uitkomen. Want ook door allerlei mensen benoemd is de dingen waar we tegenaan lopen qua personeels tekorten qua zorg die kwalitatief onder de maat is de zorg zakte door z'n hoeven. Als wij dit er met hetzelfde gewicht naast willen zetten, zie ik niet in hoe we dat moeten gaan waarborgen. Dus ik vind het een nobel streven. Maar ik zie het in de praktijk niet werken en ik hoor dan toch graag van de minister waarbij dan waar hij fundamenteel anders over denkt.

[1:22:41] Minister.

[1:22:45] Voorzitter, laat ik allereerst hebben we hebben veelvuldig in debat en het zal ook in de toekomst nog vaak terugkomen jaar de problemen en de uitdagingen waar de zorg voor staat. Die zijn gigantisch mevrouw pouw verweij benoemt terecht een aantal. We kunnen nog een aantal andere aan toevoegen die zijn heel erg groot.

[1:22:59] Het enige wat ik aangeef is dat het zou dan buitengewoon prettig zijn als mijn departement en mijn collega's en ik zouden kunnen zeggen oké, dit schuiven we even voor ons uit.

[1:23:09] Wij zijn van mening en dat horen we ook uit het veld en dat zien we ook in de belangstelling in de poesjes wijk niet gedaan. Dat was een enorme push om tot een green deal te komen. Wij kunnen het ons niet veroorloven om dat andere niet ook

[1:23:21] aan ons stuurt te hangen en op in te zetten en laten we dan ook onderkennen en de voorbeelden zojuist in de discussie kwamen ook al voorbij dat kwaliteit en veiligheid van zorg niet ten koste hoeft te gaan van verduurzaming van de zorg. Het kan wel degelijk op allerlei punten gewoon heel erg goed samen. De voorbeelden in de discussie die zojuist gekomen. Ik kom straks nog op terug is, kunnen wij inzetten op gerichte gebruik van medicijnen op het verminderen van de verspilling,

[1:23:48] op het verbeteren van onze afvallozing op het verduurzamen van de verpakking. Dat zijn heel veel zaken die niet ten koste van de kwaliteit van zorg hoeven te gaan en ook belangrijk zijn.

[1:24:03] Dan kijk mij

[1:24:07] allereerst bij een vraag van mevrouw ellemeet. Voorzitter, bent u bereid om de duurzaamheid in de zorg af te dwingen door het op te nemen in een wet

[1:24:15] onderdeel van de afspraken in de green deal is dat het ministerie van vws waar nodig en mogelijk eigen wet en regelgeving aanpassen ter bevordering van het verduurzamen van de zorg

[1:24:25] dus in dat is het korte antwoord. Bent u bereid om daarnaar te kijken is het antwoord. Ja. Vws zal dit jaar een brede verkenning uitvoeren om te onderzoeken welke wet en regelgeving mogelijk geschikt is om de zorg te te verduurzamen. Dit najaar zal ik u informeren over de voortgang tegelijkertijd oude mijn collega's minister helder en ik bij het ontwikkelen van nieuwe wetgeving. Ook nu al rekening met de noodzaak tot verduurzaming van de zorg. Mevrouw ellemeet noemde daarbij specifiek de optie van de rekenkamer ggz en ik wil dat nu niet uitsluiten, maar er ook niet op vooruitlopen.

[1:24:59] Mevrouw ellemeet kort alstublieft.

[1:25:01] Voorzitter, dank aan de minister voor dit antwoord.

[1:25:06] Echt alle mensen die ik de afgelopen week heb gesproken. Er waren nogal veel over dit onderwerp. Die zeiden allemaal die kwaliteitsindicatoren. Dat zijn er zes veiligheid effectiviteit toegankelijkheid kost tegelijk tijdigheid. Dat is zeg maar de mix waar je nu besluiten genomen worden. En als we in die mix niet duurzaamheid meenemen. Dan ben je eigenlijk altijd te laat want dan is het besluit al genomen en. Oh ja. Het moet ook voldoen aan duurzaamheid. Maar als dat niet uitkomt dan komt er niet uit want het besluit is al genomen. Dus mijn vraag is kijk uiteindelijk in welke werd het geborgd wordt natuurlijk niet zo belangrijk. Het gaat erom dat in die weging om het moment dat het ertoe doet dat duurzaamheid daar dan een onderdeel van is. Dus zou de minister op die manier willen onderzoeken waar duurzaamheid het beste wettelijke.

[1:25:47] En hoe verankerd kan worden.

[1:25:49] Ja. Dank dank ook voor deze aanvullende vraag want dat is inderdaad precies de insteek en misschien mag ik daarbij gelijk ook even aansluiten op een vraag die mevrouw van den berg eigenlijk op hetzelfde onderwerp op aansluitend ook met de opmerking van zonder spoedige wetgeving gaat dit niet vliegen.

[1:26:05] En dan verwijs ik maar even kijk ik naar mevrouw ellemeet en aan mevrouw van den berg naar de andere naar de kamerbrief hoofdlijnen van het verbeteren en verbreden van de toets op het basispakket. Daarin hebben minister helder en ik aangegeven dat wij ook met pakket beheer willen bijdragen aan passende zorg

[1:26:22] passende zorg. Uiteraard zorgt in de eerste plaats aantoonbaar effectief is en van meerwaarde voor een patiënt je een cliënt sluit ook aan bij de vraag van mevrouw paus zojuist aan passende zorg gaat ook over zorg met zo min mogelijk impact op klimaat en milieu. Dus ik ben aan het kijken. Samen met minister helder hoe milieu en klimaat impact onderdeel kan zijn van de weging om zorg in te zetten. In het voorjaar willen wij de kamer graag informeren over het proces van uitwerken van bijvoorbeeld ook het opnemen. De mogelijkheid van opnemen van duurzaamheid bij de pakket criteria.

[1:26:58] Dat geeft daarmee aan dat er gewoon. Ik kan niet vooruitlopen op wat volgens mij. Er zijn verschillende routes om dit langs te doen en het zou ook nog wel eens kunnen zijn dat we uiteindelijk uitkomen op

[1:27:07] een en en berichten.

[1:27:09] Korte vraag van mevrouw van der werf,

[1:27:11] Ja voorzitter, ik trek het even mij daaraan gerelateerd onderwerp, want we zien natuurlijk ook dat ziekenhuizen enorm veel zelfstandig besluiten om hele dure apparatuur aan te schaffen waar we bij geneesmiddelen een vrij strakke procedure hebben hebben ziekenhuizen. Ik kan me ook al op werkbezoeken. Dan wordt iets gewoon niet maar een paar dagen in de week gebruikt en dan is het wel kruisen duur geweest en neemt de minister dat dan mee in die brief. Want dat zou ik wel interessant vind. Minister.

[1:27:43] Voorzitter, laat me daar even rustig over nadenken want dit dit grijpt in op het moment dat het gaat over de aanschaf van apparatuur en ik blijf even bij het voorbeeld van mevrouw van den berg aanschaf van apparatuur door een ziekenhuis.

[1:27:54] Er zitten daar heel veel verschillende aspecten aan. Maar om daar nou specifiek op te gaan sturen vanuit een overheid vanuit het ministerie op welk apparaat door welk ziekenhuis wordt aangeschaft. Ik zie daar niet direct heel erg veel mogelijkheden in anders dan in het algemene discussie voeren over doelmatig gebruik en ook meenemen dat dat duurzaamheid en dus ook het op een gegeven moment weer afstoten van een apparaat op het moment dat het afgeschreven is en er een nieuw iets op de markt is wel degelijk een aspect is maar dat is het op heel veel andere terreinen ook.

[1:28:29] Mevrouw van der werf. Ja. Voorzitter besteed toch even een interruptie aan want we hebben toen gehad over de protonencentra. Twee, honderd dertig miljoen geïnvesteerd en dat we ook een discussie hadden we al tweehonderd dertig miljoen hadden geinvesteerd in de achterstandswijken. Waar zouden we dan de meeste gezondheidswinst te hebben gehaald.

[1:28:45] En als ik dan toch regelmatig ziet dat er een dure robots worden gekocht en dat een ziekenhuis daarover zelfstandig besluit zonder enig overleg over hoeveel van dit soort dure apparatuur je in nederland nodig hebt dan zou ik dat toch fijn vinden als minister in zijn brief is van de aandacht aan besteden.

[1:29:04] Minister.

[1:29:07] Voorzitter, zonder directe een toezegging over een brief op dit terrein weer te doen. Enkele zeggen dat het onderdeel is van een breed gesprek. Even de stap naar de protonencentra en ik denk dat de vergelijking niet te maken is voor deze investeringen in de hele lange termijn versus wat er gebeurd was met die tweehonderd dertig miljoen. Als we het ergens anders ingezet hadden. De discussie in het onderwerp protonencentrum is denk ik een separate. Ik zie alleen dat voor de protonencentra. Als ik het uit mijn hoofd zeggen. Een totale vergunning is afgegeven voor zestien, honderd patiënte behandeling per jaar. Terwijl dat gedaan is destijds en dan ga ik terug naar besluit van mijn voorganger destijds op basis van uitgebreide berekeningen ook vanuit hun beroepsgroep dat er een vraag lag voor vijfenveertig, honderd patiënte behandelen per jaar. Er is destijds heel erg ingezet op

[1:29:56] en eerst een rapportage en vervolgens een capaciteit afgeven die ongeveer op eenderde zat van de berekende capaciteit.

[1:30:05] Even een zijstap bij ten opzichte van dit dossier. Laat ik ten aanzien van apparatuur zonder zelf nu de positie in te willen nemen van mede beoordelaar

[1:30:15] van investeringen van zorgpartij apparatuur. Om te zeggen dat ik in gesprek ben met het zorginkoop netwerk nederland over de mogelijkheden om te stimuleren dat duurzaamheid in ieder geval wordt meegenomen bij inkoop van medische producten en natuurlijk kunnen wij aangeven zonder dat dat gaat niet via dezelfde inkoop netwerk. Maar dat duurzaamheid ook meegenomen kan worden bij aanschaf van apparatuur en dat kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen van duurzame inkoop voorwaarden en dan komt automatisch ook gebruikt en en levensduur en inzet tijdens die levensduur komt ook ter sprake

[1:30:51] dus opnieuw. Er zijn opties in het helpt met de vragen ook met dank om aan te geven. Denkt na over allerlei verschillende opties. Er zijn verschillende routes zonder dat weet zelf hoeven vast te leggen in een rol nemen in beoordelen van investerings portfolio s van van in dit geval ziekenhuizen. Maar dan kan het ook op een andere manier.

[1:31:11] Mevrouw van esch vragen,

[1:31:13] Nog even terug over die wetgeving die mogelijk het aankomt op zich natuurlijk goed om te horen dat het dat er een verkenning wordt gedaan. Maar ik mis toch ergens wel een beetje de urgentie

[1:31:23] ervan omdat ik denk van die verkenning. Laat ik eerlijk zijn had allang gebeurd moeten zijn en ik twijfel daar wel een beetje over denk denken als er nu nog een verkenning moet zijn dan in het najaar moeten wachten tot er een verkenning is en we dan pas gaan kijken welke wetgeving wel of niet, dan zijn we jaren verder en dat vind ik wel. Bedoel voordat de wetgeving. Het verandert. Dus ik zou wel een beetje is er niet op z'n minst nog een versnelling mogelijk in die verkenning door bijvoorbeeld op z'n minst al onze minst voor te stellen welke wetgeving dan anders kan worden. Anders dan iedereen hier ook heel zorgveld geeft door duidelijk die urgentie aan minister.

[1:32:02] Voorzitter, mevrouw van esch, die geeft eigenlijk denk ik. Frustratie aan de iedereen of veel nederlandse burgers hebben als het gaat over ons een hele klimaat in klimaataanpak ook af en toe terugkijkend naar berichtgeving die de tien, twintig, dertig jaar geleden was vijftig jaar geleden al was over de noodzaak om op dit terrein iets te doen en we heel lang voor ons uitgeschoven hebben. Dat raakt ook een beetje aan de essentie van het onderdeel. Het onderwerp van dit debat en waar we het zojuist al even over hadden. Wij moeten actie ondernemen

[1:32:32] die actie die vraagt hele lange termijn commitment betrokkenheid en inzet

[1:32:38] die moeten natuurlijk ook slag en had veel liever dingen eerder al gedaan moeten worden. Dat is terugkijken. Maar als je dan dingen doet dan betekent het hier en nu al acties ondernemen. Ik noemde zojuist al een aantal en tegelijkertijd als het bijvoorbeeld gaat om wetgeving in de onderkenning dat zo'n traject lang en intensief is wel degelijk aan de voorkant verstandig om even een goede inventarisatie te doen van waar zetten we op in in plaats van alvast ergens mee te beginnen. En halverwege vast te lopen. Toen hadden we toch misschien via een andere route moeten doen

[1:33:06] want dan ben ik bang dat precies dat waar mevrouw van esch terecht voor waarschuwt

[1:33:11] gebrek aan tempo dat we dat zelf gaan creëren.

[1:33:19] Dat brengt mij bij de vraag van van mevrouw van esch over waarom neemt u de aanbevelingen om artikel twee van de wk ggz aan te passen niet over en dat verwijst naar de gezondheidsraad.

[1:33:32] Gezondheidsraad wil het transitieproces versnellen en een dwingende aanpak onvoldoende voortgang te bereiken op het terrein van de verduurzaming van hulpmiddelen in de zorg. Een wijziging van de rekenkamer ggz daar bij helpen op zich wijst en dat is geheel duidelijk. De wk ggz wijst op de noodzaak tot verlening van goede zorg in termen van veiligheid, doeltreffendheid, doelmatigheid, cliënt gerichtheid, tijdigheid

[1:34:01] een veld bepaalt wat goede zorg is met behulp van onderdelen van de professionele standaard een kwaliteitsstandaard die concretiseren een norm een goede zorg is in een week elkaar gezet gedefinieerd vanuit de cliënt heeft recht op goede zorg.

[1:34:15] Een zorgaanbieder heeft de verplichting om goede zorg te verlenen

[1:34:19] en zoals al aangegeven. Dit is een van de opties om duurzaamheid daarbij mee te nemen niet weglopen er echt in gedachten houden wat mevrouw pouw verweij ook aangeeft.

[1:34:28] Maar geef even de tijd om te kijken of dit nou een goede plek is om dat te doen of dat dat ergens anders zou moeten.

[1:34:37] Deze heb ik daarmee al beantwoord. En dan komt dat de vraag van de heer hijink. Hoe gaat u de duimschroeven aandraaien? Om te verduurzamen.

[1:34:46] Is de minister ook bereid om te kijken naar de winsten van de industrie. Ik richt mij op weg de wetgeving en regelgeving.

[1:34:53] Ik organiseer dit jaar een europese ronde tafel om de invoering van duurzaamheidseisen aan medische hulpmiddelen te agenderen.

[1:35:02] Ik zeg maar daarnaast bij de aankomende herziening van de europese geneesmiddelenwetgeving in op het aanscherpen van de verplichte milieurisicobeoordeling

[1:35:11] en als we deze beoordeling blijkt uit een geneesmiddel schadelijk is voor het milieu, zou het ook betekenen als die regelgeving doorgegaan werd in onze inzet overgenomen wordt er een farmaceutisch bedrijf verplicht moet worden een milieu mitigerende maatregelen te nemen.

[1:35:25] Dat adresseert nog niet direct wat daarmee gebeurt met een winstgevend heit van de industrie. De aanvullende vraag van de heer henk. Maar het is wel de inzet ook op de verduurzaming in duurzaamheid.

[1:35:37] Meneer,

[1:35:38] De reden dat ik die twee dingen aan elkaar koppelt is natuurlijk omdat het heel raar is dat je aan de ene kant een industrie hebt die in tweeduizendzeventien één komma acht miljard euro winst kan maken op op de medische hulpmiddelen, terwijl we tegelijk zien dat er een industrie is die een verdienmodel heeft gemaakt van het produceren van wegwerp artikelen in veel gevallen en dat is waarom ik die koppeling maken om dat blijkt dat dat een heel lucratief model is omdat het na de farmaceutische industrie en de meest lucratieve business in de zorg is een koppel ik die aan elkaar en wil ik tenminste vragen wat nou wat gaat hij nou doen. Los van van een ronde tafel.

[1:36:10] Om ervoor te zorgen dat dat verdienmodel van van wegwerp

[1:36:13] meuk aangepakt gaat worden. Ik snap wel dat het goed gebruikt worden. Mevrouw tielen, en dat het nuttig is alleen het is tegelijk ook een een manier voor de voor de industrie om veel geld te kunnen blijven verdienen. Ten koste van van onze zorgkosten zal ik maar zeggen en ook ten koste van milieu en klimaat. Minister.

[1:36:37] Voorzitter, ik blijf even leg weg bij het verdienmodel. Ik blijf even weg bij de winsten. Ik denk dat kan ik even in dit kader verder niks over zeggen wat ik wel kan zeggen is ten aanzien van de inzet om steeds vaker gebruik te maken van wegwerp materiaal van deze pose bos.

[1:36:54] Het is een combinatie van aanbod en vraag

[1:36:59] en het aanbod en de ontwikkeling gebeurt inderdaad bij een industrie

[1:37:02] vaak ook met input weer van onze eigen professionals. Het onderzoek en vervolgens ook in termen van de richtlijnen die er binnen hun eigen medische beroepsgroep vaak gemaakt worden en dat versterkt elkaar en ik denk wat alleen al helpt deze discussie ook een debat hier ook een green deal. Ook de gesprekken die daarover zijn met de wetenschappelijke verenigingen

[1:37:25] is dat we die beweging van de afgelopen hele lange periode gewoon moeten omdraaien. Er werd zojuist gelopen door een van de kamerleden voorzitter aan gerefereerd dat

[1:37:35] ook in de periode dat ikzelf werkzaam ben in de zorg dat ik een enorme verschuiving. Wat dat betreft geloof dat mevrouw tielen zei het ging over slok aan buizen dezelfde die verandering en die verschuiving heb gezien. Ja ik heb ook gezien hoe we er vanuit de zorg soms zelf debet aan zijn en dat het dan een wisselwerking is waarbij je mag zeggen dat industrie daar ook heel handig op in kan spelen en die beweging moeten wij terugdraaien en dat betekent wat ten aanzien van van voorwaarden.

[1:38:04] Dat moet in nederland en dat moet ook op europees niveau met betekent ook wat ten aanzien van bijvoorbeeld inkoopafspraken en inkoop voorwaarden.

[1:38:13] Meneer henk. Ja voorzitter, ik denk dat het op dit moment toch vooral andersom is hoor dat het. Er zijn ook voorbeelden van last van de reportage op televisie ook over niet machines zo geloven wie dan allemaal weg gedonderd worden na één keer gebruik te zijn, waarvan juist de zorgverleners artsen zeggen van. Dit is waanzin. Wat we aan het doen zijn en als die fabrikant met een paar schroeven het anders organiseren anders in elkaar zet dan hoeven we niet de hele ding weg te gooien. Maar bijvoorbeeld alleen het uiteinde. Ik zeg maar wat ik bedoel zo zo praktisch is het soms alleen is het natuurlijk aan de andere kant een hele machtige industrie die één komma acht miljard euro winst kan maken met dit soort middelen in tweeduizendzeventien die niet per se zit te wachten op apparaten die gebruikt worden omdat dan wordt dat tast het verdienmodel natuurlijk aan. Je kunt beter hebben dat een ziekenhuis moet blijven aanschaffen dan dat je tangen verkoopt die tien jaar meegaan als michel heel lang vijf jaar. Maar snap je. Dus dan dan past dat model een trek ik die mensen er wel bij omdat wegwerp artikelen altijd winstgevender zijn dan duurzame artikelen.

[1:39:13] Minister.

[1:39:17] Voorzitter, ik denk dat dat de hier hijink en ik het op dit punt volledig met elkaar eens zijn.

[1:39:25] En als het gaat over de winstgevender en ogenschijnlijk ook voor de korte termijn gebruikt soms goedkoper. Op de lange termijn is de impact zo goed duur dat veel van het wegwerpen uiteindelijk ook nog duurder is, maar dan duurder voor een maatschappij voor het milieu voor onze totaal.

[1:39:43] Wat ik me dus op in wil zetten is dat we dat op alle terreinen daar waar dat kan ook met het perspectief van veiligheid, maar op heel veel terreinen kan dat. En ik sluit me aan bij de voorbeelden die hij noemt

[1:39:54] dat we dat anders moeten gaan doen. Ik herken die voorbeelden van bijvoorbeeld bepaalde tangen waarbij je de tang zelf bijvoorbeeld tien keer kan gebruiken en de tang zelfs zo is ingesteld dat nadat de tien keer en de tip bij wijze spreken opgezet is dan weigert ie gewoon verder gebruikt. Terwijl die uitstekend is

[1:40:12] omdat dat zo ingesteld is. En soms heeft dat ook te maken met de regelgeving en wat wij van een fabrikant vragen ten aanzien van garanties dat het apparaat niet fout zijn allerlei aspecten om daarnaar te kijken want we moeten dat anders doen als zo'n apparaat ook met uitstekende veiligheid garanties honderd keer meegaat dan moet het honderd keer mee kunnen gaan.

[1:40:32] Gaat u verder?

[1:40:35] Mevrouw van der werf?

[1:40:36] Voorzitter, ik wil toch even doorgaan op het punt van wanneer hijink heb ik tenminste expliciet horen zeggen

[1:40:43] hij is gericht op op de de vraagkant.

[1:40:48] Ik heb het juist ook met meneer heineken, met name over de aanbod kant ook al omdat grondstoffen gewoon eindigt zijn op is op en er worden hele dure tangen gemaakt die niet gesteriliseerd kunnen worden om het gewoon in de ontwerpfase al geen rekening wordt gehouden met dat ze ook hergebruikt kunnen worden, al is het maar dat ze in een fabriek opnieuw gesteriliseerd kunnen worden en in elkaar worden gezet.

[1:41:09] Dus gaat de minister er echt werken om tot wetgeving te komen waar de fabrikanten gedwongen worden om al in de ontwerpfase rekening mee te houden.

[1:41:19] Minister.

[1:41:21] Voorzitter,

[1:41:23] ik heb het even bewuste en mevrouw. Ik ben ik beginnen bij het begin van de vraag van mevrouw van den berg. Maar ik heb het bewust even over twee kanten. We zoomen even in op de fabrikant kant

[1:41:33] maar ik benoem ook even en dat is onderdeel ook van de partijen die bij een green deal zitten een deel komt ook dan moeten we niet voor sluiten. Anders zou zijn. Onhandig komt ook aan de vraagkant.

[1:41:45] Dat dat ik denk professionals kennen dat je maakt zelf ook een overstap

[1:41:51] om dat bijvoorbeeld zo'n tang eigenlijk wel handig is of omdat binnen de beroepsgroep daar iemand heeft een studie gedaan. Je ziet er prachtig uit en laten we het overnemen

[1:42:00] en we nog niet het concept hebben van wat dat dan betekent in termen van afval en materiaal gebruikt et cetera. Dus het is aan beide kanten moeten geacteerd worden

[1:42:10] als we kijken naar inkoop en regelgeving. Laat ik even niet op vooruitlopen. Wat er gebeurt dus veel van de zaken zitten wel vast. Ook in europese regels en wat ik al aangaf voor medicijnen en voor medische hulpmiddelen is dat ik me daar graag voor in wil zetten en dat ik ook herken in de gesprekken die ik al gehad heb met collega's dat men dat herkent

[1:42:28] en kan niet gelijk eindigen zeggen waar we dan vervolgens eindigen. Maar die beweging moet wel omgekeerd.

[1:42:35] Dan begint ook opnieuw ook op dit begint niet met. Het is ook werk aan de vraagkant. Het is ook aan de gebruikers kant is het een issue.

[1:42:44] Mevrouw sahla.

[1:42:46] Dan heb ik daar ook nog een vervolgvraag op wat mijn vraag is dan hoe zorgen we ervoor dat we in de hele keten. De verantwoordelijkheid van die verduurzaming laten toenemen. En dan heb ik het dus echt welke rol kan iedere speler zich dan welke rol kan spelen er op zich nemen vanaf de producent naar de apotheker naar de patiënt en ziekenhuis.

[1:43:07] Minister.

[1:43:10] Voorzitter, laten we er zo dadelijk even op terugkomen. Ik vergeet ik niet maar dat zat was al een vraag die eerder gesteld dat ik kom er zo op terug.

[1:43:17] Ik ga me dan naadloos door naar het stukje over geneesmiddel.

[1:43:21] Als ik de collega's mijn vragen om moment eind van dit blokje dan de vragen te stellen. Dat is denk ik het makkelijkst

[1:43:28] in stemming.

[1:43:29] Oké, ik begin met een vraag van mevrouw salah over hoe vergroten minister de bewustwording bij de burger over de schadelijke effecten van het weggooien van medicijnresten, toilet of gootsteen. Een groot deel van onze medicijnresten in het oppervlaktewater komen door uit scheiding via het menselijk lichaam, maar komen ook inderdaad door het wegspoelen riool et cetera om het weggooien van medisch geneesmiddel te verminderen, vindt er ieder jaar tijdens de week van ons water een landelijke actie plaatsen om zoveel mogelijk medicijnresten in te zamelen. Die wordt ook aandacht besteed aan het terugbrengen van ongebruikte medicatie naar de apotheek of de milieustraat. Het wordt georganiseerd door verschillende partijen vanuit het veld zoals een coalitie duurzame farmacie en medisch gewoon apotheken besteden ook veel aandacht. Maar dan gedurende het gehele jaar aan ditzelfde. Die bewustwording moet via veel verschillende routes. Wat dat betreft verhoogd worden.

[1:44:22] Mevrouw sahla vroeg dan aanvullend daarop. Hoe gaat de minister? De partijen die goed bezig zijn om medicijnresten in het water te verminderen, helpen het goede te blijven doen. Laat ik vooropstellen dat ik blij ben met al die initiatieven uit het veld om medicijnresten in water te verminderen.

[1:44:38] Het ministerie van i en w is voornemens om de ketenaanpak medicijnresten uit water voort te zetten. Evaluatie hierover komt snel uw kant uit. Ook is het zo dat de top kennis, de topsector, kennis en innovatie subsidie is toegekend voor een project verwijdering van medicijnresten, antibiotica bij de bron van ziekenhuizen en zorginstellingen.

[1:45:04] Mevrouw van den berg.

[1:45:08] Even kijken. Deze vraag heb ik al gehad. Mevrouw van den berg vroeg naar hoe kijkt de minister naar het gebruik van apotheek uitgifte kluizen. Ik ben uiteraard bekend met de apotheek uitgifte kluis bij ongebruikte medicatie in de kluis retour gaat ook weer naar de apotheek zou mogen worden teruggegeven.

[1:45:24] Het probleem op dit moment is dat deze medicatie uit de keten geweest is, zoals dat heet en daarmee dat hera en en daarmee is het heruitgifte van medicatie en zoals bekend wordt heruitgifte belemmerd door europese regelgeving. Dan kunnen wij in nederland niet zomaar een uitzondering op maken. Maar ik heb wel toestemming gegeven voor het verlengen van het onderzoek naar heruitgave van orale om politica in meerdere ziekenhuizen en de resultaten van dit onderzoek zijn mede van belang om op europees niveau aanpassing van de regels voor heruitgifte verder te brengen. Zoals ik dat zojuist al benoemde

[1:46:02] mevrouw van den berg vroeg ook hoe zorgt de minister dat innovaties in de afvalverwerking, zoals een milieuvriendelijk vocht opzuigen systeem

[1:46:09] beter benut worden als het landelijk afvalbeheerplan tot twintig, vijfentwintig niet wordt gewijzigd. Voorzitter, in dat landelijk afvalbeheerplan is de algemene afvalhiërarchie opgenomen

[1:46:21] voor diverse materiaalstromen is die specifiek uitgewerkt in de vorm van minimum standaarden, zoals bijvoorbeeld speciaal een ziekenhuisafval, specifiek sector plan.

[1:46:31] Deze standaarden bevatten een voorgeschreven verwerkings wijze en het is mogelijk om een andere verwerkings wijze te gebruiken die hoger op de afvalhiërarchie staat als die voldoet aan de voorwaarden zoals beschreven in het sector sectorplan.

[1:46:43] Dat geldt ook voor de methode die mevrouw van den berg noemt. Als deze methode voldoet. Aan de voorwaarden is het niet nodig het landelijk afvalbeheerplan daarvoor te wijzigen.

[1:46:52] Partijen kunnen voor meer informatie contact te nemen met de helpdesk afvalbeheer.

[1:46:58] Mevrouw tielen vroeg ten aanzien van podium farmacie. Wat is de stand van zaken rondom gesprekken met huisartsen, apothekers en farmaceuten. Wat zijn de te verwachten effecten. Ik heb in het kader van het isa minister helder ook in het kader van de dwo's hun gesprekken met veel partijen, waaronder apothekers, huisartsen patiënt en zorgverzekeraars over mogelijke verbeteringen in de extramurale farmaceutische zorg.

[1:47:19] Hieronder valt de farmaceutische zorgverlening zoals medicatie, beoordelingen en vermindering van podium farmacie.

[1:47:26] Ik verwacht uw kamer na de zomer update hierover te kunnen geven. Ook heb ik een onderzoek laten starten naar het geneesmiddel gebruikt bij ouderen waar het minder en stoppen van medicatie onderdeel van is. In het onderzoek wordt onderzocht waar volgens zorgverleners en patiënte de knelpunten liggen voor deze implementatie december van dit jaar deel ik de resultaten van dit onderzoek met de kamervoorzitter

[1:47:49] dan was er een vraag van de heer drost gaan we trajecten in gang zetten om europese nationale regels te wijzigen met betrekking tot het hergebruik van medicijnen en het antwoord is ja dat ben ik van plan en dat mijn inzet. Dat is mijn inzet op dit moment is europese wetgeving de d. De grootste belemmering voor heruitgifte met al die prachtige initiatieven uitstekende onderbouwing die er zijn dat dit goed en ook veilig zou kunnen en andy veiligheid opnieuw. Die staat uiteraard op slot hebben we willen niet inboeten aan kwaliteit van zorg.

[1:48:24] Er zijn meer landen nodig, uiteraard om dit wettelijk in europa te kunnen wijzigen. Ik benoemde al waarom ik die pilot dus verder doorzet. Die gegevens die gebruik ik ook. En daarmee vervoer ik het gesprek kunnen europa om medestanders te vinden voor een wettelijke aanpassing.

[1:48:41] Even kijken. Dan vroeg de heer drost ook ten aanzien van

[1:48:45] die nederlandse en europese regels in het hergebruik farma, slap en onderzoek zijn positief. Op welke manieren kan ik deze ondersteunen die farmacie is inderdaad een prachtige initiatief

[1:48:57] waar een belangrijk deel van apotheken bij zijn aangesloten initiatief wat we vanuit vws hebben ondersteund en ik ga binnenkort met hen in gesprek om te kijken of er nog meer mogelijkheden zijn binnen. Uiteraard de bestaande wet en regelgeving die we nu al hebben of desnoods in specifieke pilots die we kunnen uitvoeren. Om te kijken of we dit kunnen uitbreiden

[1:49:23] vragen heb ik antwoord dan vroeg mevrouw van esch naar de petitie medicatie mogen apothekers en huisartsen in afwachting van een wetswijziging teruggebracht. De medicatie een gecontroleerde pilot omgeving misschien opnieuw uitgeven. Ik gaf al aan. Ik herken de frustratie over weggooien van medicijnen. U hoort dat bij mijzelf ook ik was enige tijd geleden

[1:49:44] op bezoek bij een reguliere apotheek in een van de eerste dingen die men mij liet zien was gewoon achterin de apotheek een complete want met

[1:49:55] u kent ze wel die grote plastic afval water die feitelijk naar de verbrande moeten en die echter opgestapeld tegen de muur van de apotheek stonden met allemaal teruggebracht. De medicatie in een grote stad apotheek

[1:50:07] en er was maar één voorbeeld en het was niet iets wat ze opgezadeld hadden in drie maanden. Maar wat ze in korte tijd hadden opgezadeld. Dus herken het als een heel links en het was ook frustrerend om dat gewoon te zien. Dan moeten we wel zeggen. Verspilling begint

[1:50:21] met het bevorderen van gepast voorschrijven en het gepast verstrekken van medicijnen. Het opnieuw uitgeven van ingeleverde medicijnen vraagt om capaciteit en deskundigheid van mensen in apotheek. Het vraagt ook om en de pallets en de aanpassing van regels. Ik heb zojuist al het een en ander over gezegd

[1:50:39] de pallets. Ten aanzien van de politica begrijp ik nu uit naar wil ik uitbreiden naar alle umc s in nederland doorzetten en uitbreiden.

[1:50:51] Dan gaat het over een vraag van mevrouw van esch en ten aanzien van medische hulpmiddelen kiest herbruikbaar boven een wegwerp uitbraak van de vraag van zojuist. Ik heb al gezegd ik ga in gesprek met zorginkoop netwerk nederland om te bespreken. Hoe kan worden gestimuleerd dat zorginstellingen de vaker herbruikbare hulpmiddelen, inkoop en hoe via de inkoop fabrikanten en leveranciers kunnen worden gestimuleerd om meer herbruikbare varianten van medische hulpmiddelen aan te bieden.

[1:51:18] Verder heb ik het rivm gevraagd te onderzoeken wat nodig is voor de zorgsector om de transitie van wegwerp naar herbruikbaar te maken, zijn er bijvoorbeeld voldoende wasserijen de realisatie, deskundigen en logistieke diensten om dat op grote schaal te doen. Het onderzoek van het rivm moet inzicht bieden in de stappen die zorginstellingen moeten zetten en helpt mij om te bepalen welke acties en verder nodig zijn om transitie te bewerkstelligen.

[1:51:43] Mevrouw den haan vroeg in hoeverre verhoudt vervuiling van een vaccin zich tegen vervuiling van andere behandeling

[1:51:50] en zoals al gezegd zojuist is het meest duurzame. Het is een open deur, maar is het meest duurzame ten aanzien van middelen. Zowel hulpmiddelen als medicijnen

[1:52:02] is het niet hoeven gebruiken. Vaccins hebben veelal een preventieve werking bij het voorkomen van behandeling. Het is onbekend hoe de duurzaamheids winst van het voorkomen van zorg zich verhoudt tot de milieu impact per fax.

[1:52:18] Wij kunnen daar denk ik vrij snel bepaalde aannames over doen en ik denk dat we dan als het los van elkaar op een papiertje zouden zetten dat we bij dezelfde uitkomst komen, namelijk dat ook in dit geval preventie beter is dan wachten op de behandeling, ook al zal de behandeling veelal, maar een fractie van het totaal aantal gevaccineerde mensen zijn maar ik kan de exacte gegevens niet geven, maar ook om milieu impact van vaccins te beperken, zet ik me in om bij de aankomende herziening van de europese geneesmiddelenwetgeving, ook op dit terrein de verplichte milieurisicobeoordeling aan te scherpen.

[1:52:50] Dan vroeg mevrouw salah kan de minister iets zeggen over de budgettaire baten van het tegengaan van verspilling, zodat het wellicht stimulerend kan werken. Nou exacte cijfers ik bijvoorbeeld kijkt naar geneesmiddelen hoeveel er exact verspild worden per jaar weet ik niet maar ik gaf al aan uit een voorbeeld. Het gaat om grote aantallen en dus ook om grote bedragen.

[1:53:08] We zijn begonnen met het doen van onderzoek naar het beoordelen van ingeleverde dure medicatie als eerste stap

[1:53:14] opzich die inzetten om ook allereerst naar de dure medicijnen te kijken is vrij logisch en zeker als het gaat ook in het licht van de vraag die mevrouw sahla stelt. Maar daar moet het niet ophouden. Want in het totale volume heeft dat andere speelt ook een rol

[1:53:28] dan vroeg mevrouw den. Daarna wordt er ook rekening gehouden met de kosten effectiviteit met betrekking tot de heruitgifte van medicijnen inderdaad, naast duurzaamheid is een kosten-effectiviteit. Een belangrijk punt. Ik geef al aan over de pilot en continueren van die om politica maar een uitbreiding naar andere goedkopere medicatie zal ook de kosten effectiviteit zeker meegenomen moeten worden

[1:53:48] en ik denk in het licht van de zal niet verbazen in het licht van dit debat en mijn antwoorden

[1:53:54] dat ik vind dat dat niet alleen maar er ligt moet zijn van kosten effectiviteit puur sec het medicament. En wat kost het

[1:54:00] maar ook de totale keten, inclusief de de milieu-impact voor die bij benadering te beoordelen is,

[1:54:12] heb ik al antwoord

[1:54:15] deze ook al en dan was er een vraag van mevrouw zalen. Welke stok heeft de minister achter de deur voor partijen die nog niet mee doen bij het verminderen van medicijnresten in water

[1:54:27] in de ketenaanpak. Medicijnresten is een initiatieven. Het missie is een initiatief van het ministerie van i en w op vrijwillige basis

[1:54:34] zorgpartijen zijn goed aangesloten bij de aanpak ook bereid om een bijdrage te leveren aan de bijdrage van de partijen. Afzonderlijk zal na de evaluatie van de keten aanpak nadere invulling worden gegeven ik op onderzoek op dit moment de mogelijkheden die ik heb om partijen aan te sporen hun verantwoordelijkheid te nemen en dat kan bijvoorbeeld via het inkoopbeleid van zorgverzekeraars.

[1:54:55] En dan was er nog een vraag van mevrouw van esch op dit punt bij het aanbod van herbruikbaar blijft achter producent te maken. Het pas als er vraag naar is en we komen uit deze impasse. Ik gaf al aan. Ik ben in gesprek met het zorginkoop netwerk nederland om te bespreken. Hoe kan worden gestimuleerd dat zorginstellingen vaker heel bruikbare middelen inkopen en hoe via inkoop fabrikanten en leveranciers kunnen worden gestimuleerd door meer herbruikbare varianten van medische hulpmiddelen aan te bieden.

[1:55:23] Ook hier geldt op het moment dat er een beweging is in het veld

[1:55:26] gaan fabrikanten ook bewegen.

[1:55:30] Tot zover de antwoorden in dit kopje. Voorzitter,

[1:55:33] Dankuwel minister dan vraag van mevrouw van den berg. Mevrouw van esch. Mevrouw tielen, eerst mevrouw van den berg.

[1:55:39] Dankuwel. Voorzitter, en ik kom graag even terug op de uitgifte kluis. Want de minister die verwees daar ook naar de wetgeving dat dat niet. Vos. De vos met zijn dan heeft dat dat niet zou kunnen.

[1:55:51] Maar ik heb juist begrepen dat het verschil. Hier is dat iemand zelf helemaal niks uit de kluis kan halen. Tenzij de apotheek. Dus zeg ik op afstand iets mee mee doet is toestemming voor geeft.

[1:56:05] En dan ga ik er in ieder geval van uit dat dit sowieso ook onder de pilot valt waar de minister over spreekt.

[1:56:12] De minister.

[1:56:15] Misschien kunnen we eerst even de vragen verzamelen. Voorzitter, anders dan ziet u hier heen en weer van mensen die aanschrijven zijn en ik het antwoord. Ik kan veel vragen zal beantwoorden, maar specifieke over de regelgeving en waar de apotheek uitgifte kluis en kom er zo even op terug.

[1:56:30] Prima dan mevrouw van esch.

[1:56:33] Dank u, voorzitter over die in impasse. Ik ik had al gelezen en ik snap dat het herhaald word hierdoor maar ik ik zie ik weet wat de ambitie is en waar er naar gekeken wordt aankomende tijd. Alleen

[1:56:44] ik heb het gevoel dat de urgentie in de tijd dringt ook om te komen tot de circulaire economie dan toch nog ergens stokt want het praten met elkaar prima ambitie tonen. Tuurlijk. Alleen als je daadwerkelijk wil dat er hergebruik

[1:57:00] de norm wordt.

[1:57:01] Dat is toch als je een circulaire economie wil dan zou hergebruik die norm moeten zijn, dan zou je moeten zeggen nou, bijvoorbeeld. Ik neem het op in de aanbestedingsregels regels op het moment dat je inkoopcriteria gaat opstellen. Ik ga hergebruik bevorderen ten opzichte van andere niet herbruikbare zaken. Ik ga naar een taks op plastic neerzetten. Ik zoek naar dat soort opties om wat praten met elkaar. Mijn gevoel is die tijd prima om dat te blijven doen. Maar volgens mij de urgentie in de tijd is daar wel een beetje voorbij.

[1:57:36] Dankuwel zal ik de volgende vraag ook ophalen.

[1:57:39] Mevrouw tielen.

[1:57:41] De twee vragen. Voorzitter, eentje over farmacie op blij dat de minister net zo enthousiast is als ik

[1:57:46] alleen. Zij hebben zelf al aangegeven dat regelgeving uit de e u nu in de weg staat om op te schalen en dan gaat de minister. Volgende week naar u. Dus misschien kan die daar zeg maar nog eens zijn licht opsteken. Dus daar valt volgens mij best wel snel wat op te doen. Dus de reactie daarop en het andere is het innemen van geneesmiddelen als klein chemisch afval. De minister zei apotheken doen daar al actieve communicatie over. Maar in de praktijk blijkt dat nogal gemeentelijk afhankelijk is zeg maar hoe er wordt omgegaan met de kosten ook voordat klein chemisch afval

[1:58:19] ziet de minister dat probleem ook om waardoor in de ene gemeente de apotheek veel meer kan doen aan inname dan in de andere en dat staat dus ook dat heldere communicatie in de weg. Wat kunnen we daaraan vanuit hieraan doen?

[1:58:33] Dankuwel, mevrouw tielen, mevrouw salah ook nog een vraag doen we dan ook.

[1:58:37] Ik wilde er eigenlijk nog een vervolgvraag stellen over die stok achter de deur waar de minister het antwoord heeft gegeven. Ik vroeg me af of de minister daar iets concreter over kan zijn want dat helpt straks ook weer. Als we het gaan hebben over bijvoorbeeld wetgeving.

[1:58:51] Dankuwel een viertal vijftal vragen en zelfs.

[1:59:00] Voorzitter, allereerst ten aanzien van de vraag van mevrouw van den berg, met dank voor het begrip om even dat te doen we. Het is goed om echt een gewoon een check te hebben als je de pure

[1:59:13] praktisch naar kijkt gewoon als burger zou u zich iets wat in een kluis is gezeten. Wat er nog niet uit is geweest.

[1:59:21] Niemand verder aangezeten heeft

[1:59:23] kun je weer innemen uit de kluis halen en opnieuw gebruiken volgens vandaag even ter check vervolgens de europese regelgeving op het moment dat het in de kluis geweest is, is het uit de keten en mag het volgens de wetgeving niet opnieuw worden uitgegeven

[1:59:38] dat hier de wetgeving niet strookt met ons gevoel. Dat is buitengewoon vervelend maar eens. Temeer zo'n voorbeeld om te zeggen en te gebruiken waarom die wetgeving aangepast moet worden. En dan moeten we tegelijk gebruiken om het breder aan te passen. Alleen maar een kluis,

[1:59:54] maar dit zijn ook met dubbel te checken. Daarom kijk ik even naar mijn hulp aan de rechterkant bij dubbele check is dit de regel

[2:00:05] en ik zal uiteraard als voorbeeld ook gebruiken

[2:00:09] dan ten aanzien van de vraag van mevrouw van esch over

[2:00:16] urgentie en de tijd dringt en hergebruiken als normen meenemen in de aanbestedings criteria. Ja dat zou ik ook graag meenemen met bijvoorbeeld de zorgverzekeraars nederland in het gesprek.

[2:00:30] Ik wil alleen wel bij zeggen niet af. Maar laat ik eerst mijn zin afmaken. Ik wil er bij zeggen.

[2:00:36] Deze transitie kost tijd. We zouden allemaal dolgraag anders willen. Ik zou dolgraag willen zeggen ik kom na de zomer bij u terug en dan hebben we allerlei dingen geregeld.

[2:00:46] De inzet moet langs heel veel verschillende terreinen als het gaat over bijvoorbeeld europese wetgeving, dan is dat een lange termijn traject dat weerhoudt ons niet om hier nu al alle andere dingen te doen. Maar het is niet een gebrek aan urgentie. Het is wel

[2:01:00] op veel terreinen aanpakken en sommige dingen kosten tijd

[2:01:04] aan de andere dingen kunnen kunnen sneller en bijvoorbeeld meenemen voor inkoopcriteria,

[2:01:09] maar ook beroepsgroepen aanzetten om de meter naar te kijken en dit mee te nemen in een veld normen en richtlijnen. Dat kan direct

[2:01:21] de vraag over de tarieven, afval en gemeentes.

[2:01:27] Dat kan ik helaas niet beantwoorden. Moet ik navragen bij mijn collega's van hiermee. Ik durf zo niet te zeggen ik ga er direct vanuit dat er verschillen zijn. Maar ik.

[2:01:37] Je moet het antwoord op nu schuldig blijven. Dus we zullen het navragen.

[2:01:43] Dan was er nog een vraag over nog een extra stok achter de deur. Als ik het even

[2:01:50] je snel

[2:01:53] dat raakt een beetje aan de vraag die ik zojuist ook en het antwoord wat ik zojuist aan mevrouw van esch, ook al gaf en sluit ook aan op het eerdere antwoord wat ik mevrouw salah hier ook gaf.

[2:02:04] Er zijn aspecten waar je een stok achter de deur kunt maken op korte termijn bijvoorbeeld afspraken maken met zorgverzekeraars nederland over inkoopcriteria inzake opnemen, ook al voor een komend jaar. Er zijn andere zaken waar een echte formele stok achter de deur gewoon meer tijd zal kosten.

[2:02:21] Dankuwel nog in ieder geval een tweetal vragen van mevrouw de mevrouw van den berg, mevrouw.

[2:02:28] Voorzitter, ik wil toch nog even terugkomen op medische preventie. Want ik vind dat buitengewoon interessant als het gaat over de verduurzaming van van de zorg en de minister gaf aan dat er geen onderzoek is gedaan naar cijfers rondom de impact van het gebruik van vaccins op op het milieu is er de ze stenen bol helpt kerk coalitie die die doet daar wel onderzoek naar bijvoorbeeld naar het effect op het milieu van griepvaccins bijvoorbeeld zou de minister kunnen overwegen om zoiets gevoeld ook in nederland te doen

[2:02:58] op zo'n onderzoek.

[2:03:01] Kijk naar minister wilt u deze beantwoording wilt u eerst nog een andere vraag ophaalt? Want ik had even een haal. Ik ook nog de vraag van mevrouw van den berg.

[2:03:09] Ja. Voorzitter, want ik had bij de uitgifte kluis gevraagd van nou dus die dat de apotheek het bepaald, maar ook of het in ieder geval onder de partner tot mee. Maar daar heb ik van de minister geen antwoord op.

[2:03:22] Dankuwel

[2:03:24] twee vragen minister.

[2:03:27] Dank allereerst vraag van mevrouw den haan

[2:03:32] ik benoemde al als preventie voorkomt dat zorg nodig is, dan is dat de beste vorm van verduurzaming van de zorg. Los van welke middelen je precies even voor de preventie nodig hebt.

[2:03:42] Dus ook preventiebeleid zelf moet rekening houden met duurzaamheid en dat betekent bijvoorbeeld ook zo min mogelijk afval produceren. Het rivm. Als ik een voorbeeld mag noemen, heeft recent de verpakking van het bevolkingsonderzoek darmkanker en u kent het. U weet dat wordt er via uitnodigingen met materialen met een toelichting, maar direct ook met de test zelf. Die hebben zij aangepast en dat betekent per jaar zevenduizend kilo minder afval.

[2:04:13] Andere voorbeelden zijn dat ook ggd jorge en specifieke ggd zoals die van amsterdam, amstelland ook de nieuwe green deal hebben ondertekend en ook op dit terrein van preventie kijken naar ideeën en initiatieven. Wij inventariseren de komende periode waar duurzaamheidswinst ook in het preventiebeleid kan worden gehaald

[2:04:36] en ik zal u informeren als ik daar meer overzicht over hebt en goede voorbeelden. Dat is nog wat anders dan wat, mevrouw de haan vroeg. Voorzitter, ook ten aanzien van exacte kwantificering. Exacte kwantificering zal buitengewoon lastig zijn. Behalve deze specifieke voorbeelden. Zoals ik noem van het rivm.

[2:04:56] Dan was de tweede vraag

[2:05:10] over de uitgifte kluis of dat meegenomen kan worden in de pallets

[2:05:15] ik moet er gewoon echt eventjes naar kijken of dat meegenomen kan worden in de pilot. Voor zover ik daar nu geen toezegging overdoen.

[2:05:25] Prima. Dan nodig ik u graag uit om door te gaan met blokje over de monitoren.

[2:05:33] P niet. Mevrouw naam wil toch nog een vraag stellen?

[2:05:36] Ik moest het antwoord even laten bezinken. Misschien dat de minister iets vergeten is. Ik had nog een vraag gesteld over het onderzoek rondom de vaccins enz en de milieu impact

[2:05:48] daarvan

[2:05:51] mag ook later worden heeft geen haast. Maar was wel even nieuwsgierig.

[2:05:55] Dankuwel minister.

[2:05:56] Ja.

[2:05:59] Ik ben echt mevrouw dille, als u de microfoon uitzetten.

[2:06:09] Met dan ik dan ik ik zoek even voorzitter want ik ben nu echt een beetje even de weg kwijt en de vraag is zoals ik hem geïnterpreteerd heb is

[2:06:18] kan vaccinatie helpen bij het voorkomen van zorg en kan vaccinatie en preventieprogrammas daarmee ook een impact hebben op het verduurzamen van zorg en mijn antwoord is ja. En ik heb daar voorbeelden bij gegeven. Toen kreeg ik een vervolgvraag over, maar kunnen wij ook zien en weten wij wat exact de impact is van uberhaupt een preventieprogramma, zoals een vaccinatieprogramma of een bevolkingsonderzoek

[2:06:45] en het antwoord is ja. En toen was de impliciete vervolgvraag die ik mezelf daarbij gesteld. Dat kunnen wij ook nog een keer kijken naar verduurzaming van het vaccin zelf. Daar heb ik ook antwoord op gegeven. En nu ben ik even kwijt want dan nog een vervolgvraag is. Ik mis hem even.

[2:07:01] Mevrouw. Ik ga er nog even op kauwen.

[2:07:04] Oké.

[2:07:05] Wordt heel graag antwoorden. Maar ik wordt verhoogd.

[2:07:07] Gaat u verder met het blokje monitoring? Alstublieft?

[2:07:15] Was er allereerst allereerste vraag van mevrouw tielen. Wat is voor minister een doel van een monitor. Vvd wil graag een dashboard. Ik wil

[2:07:22] drie met elkaar samen op drie met elkaar samenhangende niveaus verduurzaming, graag monitoren voortgang en uitvoering van afspraken in de green deal

[2:07:31] voortgang en resultaten van de verduurzaming van de zorg als geheel en monitoren van de landelijke voetafdruk van de zorg door het rivm.

[2:07:40] Deze informatie geeft ons

[2:07:42] en de sector inzicht waar we nog beter op kunnen inzetten. En wat we bereiken met de maatregelen die we voor ogen hebben, bijvoorbeeld doordat we in beeld krijgen waar hotspots excuses voor het engels zitten en daardoor goed inzicht krijgen in wat er goed werkt. Dit voorjaar werkt met partijen en een voorstel hoe we op een slimme en efficiënte manier zicht kunnen krijgen op het verduurzamen van zorg, inclusief de suggestie voor een dashboard monitoren. Ik hoorde al dat er verschillende beleving waren bij verschillende worden. Maar wat natuurlijk duidelijk is dat een. We moet zullen moeten kijken naar een vorm van effectrapportage, zonder dat we ons verliezen in in de detail en een enorme bureaucratie.

[2:08:21] Ik zal uw kamer in het najaar over de voortgang informeren en ten aanzien van het vervolg ben ik ook van plan om één keer per jaar. De staat van de duurzaamheid in de zorg te sturen aan de kamer is breder dan de kring deal.

[2:08:39] Dan vroeg mevrouw salah. Goed. Het rivm een nulmeting doet, wordt de kamer hierover regelmatig geïnformeerd. Ik zou wat over het rivm opdracht gegeven om verder te gaan met het monitoren van de voetafdruk van de zorg

[2:08:51] en gaf zojuist al aan ook over in het najaar op terug komen en dat dan vervolgens ook in ieder geval jaarlijks te doen.

[2:08:58] Tot zover ten aanzien van monitoren. Voorzitter,

[2:09:04] En zo te zien. Kunt u verder met het blokje financiën.

[2:09:11] Dan begin ik met een vraag van mevrouw ellemeet. Voorzitter, welke middelen uit het klimaatfonds zijn beschikbaar voor het verduurzamen van de zorg. Het werd al even genoemd. Mevrouw ellemeet noemde het ook het twee komma vijfenzeventig miljard euro gereserveerd voor het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed.

[2:09:24] Daar valt ook zorgvastgoed onder mevrouw ellemeet gaf ook aan wat er in de toekomst in de brede zin voor publiek vastgoed, inclusief zorgvastgoed en vermoedelijk nodig is

[2:09:34] en dat is vermoedelijk nog veel groter bedrag via verschillende generieke regeling is en middelen voor verduurzaming beschikbaar, waar ook zorgorganisaties gebruik van kunnen maken, bijvoorbeeld voor het verduurzamen van gebouwen, energieopwekking en besparing bevorderen van circulariteit of het vergroenen van vervoer.

[2:09:52] In het voorjaar vindt integrale besluitvorming door het kabinet plaats over aanvullende klimaatmaatregelen. Dan gaat het om een combinatie van normeren beprijzen subsidiëren

[2:10:01] voor de zomer wordt de kamer over de uitkomsten hiervan geinformeerd

[2:10:07] en ik wil mevrouw ellemeet in de kamer van harte toezeggen met de minister van financiën in gesprek te gaan. Ook in het traject van de voorjaarsnota onder de reikwijdte van de zorg in het klimaatfonds daarmee ook nadruk te benoemen en vast te stellen

[2:10:26] kijken. Dat raakt ook aan de vervolgvraag van mevrouw ellemeet over de zorgsector miljarden nodig te hebben om te verduurzamen. Ik ben bekend met de zorgen over de benodigde middelen en de beperkte investeringsruimte in de zorg.

[2:10:37] Veel van de gevraagde miljarden betreft verduurzaming van vastgoed.

[2:10:43] Ik heb iets gezegd over de middelen die er nu voor gereserveerd zijn. Ook een kabinet is begrensd in de financiële mogelijkheden bij het totaal van het berekenen. De plannen van partijen gaat het om inschatting en doorrekening op basis van in namens ik onderschrijf helemaal dat het gaat om grote bedragen. Tegelijkertijd ben ik er ook bij benoemen dat aanpassingen die bijvoorbeeld in het recente verleden onrendabel waren bij veranderingen in de buitenwereld, zoals veranderingen van energieprijzen of stijgen van kosten van waterzuivering en andere wel rendabel kunnen blijken.

[2:11:21] Daarbij moeten we goed onderscheid maken tussen de structurele meerkosten versus de eenmalige investeringskosten en kosten die zich wel en die zich niet terugverdienen.

[2:11:33] Dan vroeg de heer hijink de gezondheidsraad heeft toegezegd dat financiële ondersteuning voor de zorg nodig is. Tweeëneenhalf miljard dus niet voldoende is de minister bereid om aanbieders in de zorg zonder winst sportief tegen lage kosten geld beschikbaar te stellen voor verduurzaming.

[2:11:45] Het beschikbaar stellen van geld aan zorginstellingen voor duurzaamheid is vanwege staatssteunregels lastig tegelijkertijd en dat gaf ik net ook al aan. Ik realiseer ik me uiteraard dat er geld nodig is om de zorg te verduurzamen. Daarom ben ik in gesprek met collega's departementen, zoals bzk en ez k over de mogelijkheden om geld beschikbaar te stellen ten behoeve van verduurzaming in de zorg.

[2:12:07] Mevrouw van den berg vroeg waarom niet. In het nationaal programma circulaire economie en wordt een c o twee heffing overwogen.

[2:12:14] Er gebeurt al veel als het gaat om het verduurzamen van de zorg green deal. Het programma van buitenshuis dat ook de zorgsector helpt om het restafval dat vrijkomt te halveren. De uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor incontinentiemateriaal waaraan gewerkt wordt en in de nbc genoemd wordt en het advies van de gezondheidsraad over verduurzaming van hulpmiddelen waarin aandacht voor circulariteit. Het is al besproken.

[2:12:35] Zorg zit nu niet expliciet in het nbc emre verkennen nadrukkelijk met mijn collega's van ing de mogelijkheden voor een aparte transitieagenda's voor de zorgsector en ik hoop u in dit najaar te kunnen laten weten wat de uitkomsten van deze verkenning is en welke uitwerking te geven aan de uitkomsten

[2:12:50] een c o twee heffing voor de zorg is op dit moment niet aan de orde. Dat vraagt om weloverwogen keuze

[2:12:57] en dan vroeg mevrouw salah kan de minister iets zeggen over de budgettaire baten van het tegengaan van verspilling. Exacte cijfers hebben we niet maar het onderzoek blijkt dat heruitgifte

[2:13:07] alleen budgettaire baten heeft als medicijn een duurder zijn dan de kosten van de hele uitgave zelf. Veel geneesmiddelen zijn sec als geneesmiddel goedkoop.

[2:13:18] Zeventig procent van de geneesmiddelen kosten bijvoorbeeld twee euro max per maand voor die goedkope middelen is hergebruik van financieel oogpunt op veel terreinen puur sec voor het medicamenten. Ik noemde dat net al vermoedelijk niet doelmatig.

[2:13:34] Maar dat neemt niet weg dat als je daar op een veel bredere manier naar kijkt dat we wel degelijk ook moeten inzetten op de mogelijkheden en het bekijken van wat er mogelijk is om dat die verspilling tegen te gaan en zo nodig ook te gebruiken.

[2:13:49] Tot zover, voorzitter,

[2:13:51] Dat is terreinen van blokje financiën. Mijn vraag van mevrouw ellemeet meneer drost

[2:13:56] element.

[2:13:58] Voorzitter, dank voor de toezegging die de minister doet om voor de voorjaarsnota duidelijkheid te hebben over is er nou een haakje in het klimaatfonds om

[2:14:08] voor de zorg om aanspraak te doen natuurlijk wel van het hart.

[2:14:11] We zijn dit kabinet is nu twee jaar verder. Het klimaatfonds is er al heel lang nu nog eens even een verzinnen. Maar goed dat geheel terzijde is natuurlijk veel te laat.

[2:14:20] Voorzitter, mijn vraag gaat over het verduurzamen van het vastgoed in op zeven juli tweeduizend twintig heeft zijn voorganger een brief naar de kamer gestuurd waarin de berekening van tno staat. Er is tien miljard in totaal nodig om het hele zorg vastgoed in twintig, vijftig te verduurzamen.

[2:14:40] Dat komt neer op gemiddeld driehonderd dertig miljoen jaarlijks voor de onrendabele top voor en de vvd de langdurige zorg en de ziekenhuiszorg zeven juli twintig, twintig. We zijn nu maart twintig, drieëntwintig. Er is nog nooit die driehonderd dertig miljoen per jaar uitgegeven. Om dat vastgoed te verduurzamen, terwijl we weten het is meer dan de helft van de c o twee uitstoot heeft te maken met het vastgoed. Dus mijn vraag is heel simpel. Wanneer gaat de minister die driehonderd dertig miljoen uit de kast trekken, zodat we als de wiedeweerga dat zorgvastgoed kunnen gaan verduurzamen. En dan heb ik het over die onrendabele top.

[2:15:16] Dankuwel. Wilt u een antwoord geven op andere.

[2:15:20] Allereerst en zij stappen. Ik vind het prachtig. Ik krijg tegenwoordig ontzettend vaak te horen dat ik al twee jaar de positie van minister zicht. Maar

[2:15:30] we zijn twee jaar verder ten opzichte van twintig, twintig zijn we ondertussen drie jaar verder.

[2:15:36] En wat verstandig is voor deze is een is. Dat gaf ik al aan het ja. Dit is een enorme opgave. En ja hier is heel veel geld voor in de komende vele jaren nodig en wat ik ook aangaf is dat ze in uberhaupt de vernieuwing en ook het onderhoud van gebouwen doen partijen zelf ook al heel veel en dat moet doen en een deel van wat er in het verleden gewoon nog niet

[2:16:01] rendabel was,

[2:16:03] wordt

[2:16:04] nu of in de nabije toekomst wel rendabel en ik merk in gesprekken met veel partijen dat ze er zelf ook zo naar kijken. Dus heeft de minister nu al driehonderd dertig miljoen euro per jaar uitgetrokken voor verbetering voor verduurzaming van het vastgoed van soort partij. Het antwoord is nee ik kom wel terug op het antwoord wat ik al gegeven heb dat ik met de collega's in gesprek ben over wat er wel kan.

[2:16:27] Mevrouw ellemeet,

[2:16:29] Dit vind ik echt een heel onbevredigend antwoord. Kijk. Hartstikke mooi als die onrendabele top naar beneden gaat dan hoeven we niet tien miljard uitgegeven. Maar misschien wel minder. Het gaat er natuurlijk om dat we nu moeten beginnen en ik heb ook over die verduurzaming van het vastgoed.

[2:16:42] De gesprekken gevoerd afgelopen tijd met allemaal experts. Het komt de taal niet van de grond. Want het gaat om heel veel geld en daar moet gewoon voor investeringen gedaan worden die nu niet gedaan worden en ik weet dat ze allemaal bezig zijn met route plannen. De de zorginstelling om te kijken hoe ze kunnen gaan verduurzamen. Heel veel zorginstellingen zeker kleinere hebben ook de expertise helemaal niet om dat goed te doen dus heel concreet zou ik de minister ook willen vragen is het niet een idee om tno in te zetten die deze expertise wel heeft om te helpen bij de route plannen, zodat we precies weten wat er nodig is om die gebouwen te verduurzamen.

[2:17:19] Dan hebben we ook een veel sterker verhaal om aan te kloppen bij het klimaatfonds het goed doorgerekend. Dit hebben we nodig

[2:17:25] het beeld dat de minister nu schetst. Iedereen is al bezig was het maar waar dat kunnen we ook die zorginstelling helemaal niet verwijten, want het gaat om veel geld. Dus ik zou toch echt aan de minister meer urgentie vraag heel concreet is het niet verstandig.

[2:17:38] Dag.

[2:17:38] Om tno te betrekken bij het uitwerken van die plannen die ze al die zorginstellingen moeten maken om hun vastgoed te verduurzamen. De minister.

[2:17:50] Voorzitter, allereerst ten aanzien van het met de partijen zoals die de zorginstellingen of het is de langdurige zorg de ziekenhuiszorg of andere partijen te betrekken en dat gezamenlijk op te trekken en te delen en eventueel tno erbij te betrekken.

[2:18:04] Ja, we zullen daar samen in optrekken en of we dat tno bij betrekken. Ik neem het voorstel heel graag mee en zal kijken waar dat zinvol is ten aanzien van het beschikbaar stellen van gelden. Als ik alleen even kijken naar de langdurige zorg. Dan zit voor twintig, vierentwintig in de normatieve huisvestings component honderd miljoen euro voor verduurzaming structureel voor de

[2:18:30] dat is over meer dan een jaar en tegelijkertijd gebeurt er bij veel instellingen nu ook wat de vraag was zojuist van wat ga ik doen met met ook de discussie bij de voorjaarsnota de gebeurt al het een en ander en ik heb er verdere inzet.

[2:18:44] Dankuwel. Meneer drost.

[2:18:46] Ja. Dankuwel. Voorzitter, ik voel ook wel de urgentie van mijn collega's op dit punt en ik was in mijn bijdrage specifiek ingaan op die zorginstellingen die het water aan de lippen staat volgens mij genoemd ook vanwege de stijgende energielasten. Dan wordt het een komt het van twee kanten en dan heb je het over verduurzaming, maar ook een noodzaak tot verduurzaming om daarmee ook gewoon kosten kunnen worden bespaard.

[2:19:07] Dus.

[2:19:08] Kan de manier te kijken. Specifiek voor juist voor in ieder geval over daar ook nog niet wat meer snelheid op kunnen inzetten. Ik snap heel goed dat dat er moet worden overlegd. Maar de molens op één departement draaien al langzaam is mijn ervaring. Daar staan als er dan drie of vier departementen moeten gaan overleggen.

[2:19:24] Dan dan ben ik ook bang in een deel ik met collega's ellemeet dat we behoorlijk ver in de tijd komen voordat de zorginstellingen die je misschien nu al nodig hebben. Geholpen worden. Kan de minister te kijken of daar geproduceerd kan worden op andere manieren de nood hoog is we snel kunnen kunnen meedoen.

[2:19:40] Minister.

[2:19:41] Voorzitter, mijn collega's en ik hebben oog voor de hoge energiekosten bij zorginstellingen en we houden in de gaten of er problemen zijn bij zorgaanbieders in de verschillende domeinen van de zorg. Woz zet vws wmo, jeugdzorg

[2:19:54] en zet az heeft heb ik uw kamer eerder over geïnformeerd inmiddels de beleidsregels vastgesteld waarmee honderd miljoen euro energie compensatie voor twintig, tweeëntwintig in de woz worden bekostigd

[2:20:05] voor twintig, drieëntwintig geeft de nza één komma negen miljard euro extra verwerkt in de tarieven voor de woz en de vws, namelijk één komma drie voor de z en nul komma zes miljard voor de woz. Dat hebben ze ook met een tussentijdse anders dan de normale. Ik heb er eerder in het najaar daarover geinformeerd tussentijds aangepast vanwege energie en energiekosten.

[2:20:27] Het stemt nu positief dat energieprijzen dalen. Ik verwacht daarom niet dat er ditjaar op dit terrein nog extra financiële inzet nodig is, maar uiteraard monitoren we dat staan we open en hebben we dat ook via de branchevereniging en ook de overleg tafels die we daarvoor hebben bijvoorbeeld in het kader van het design bewoners hebben we daar aandacht voor blijven monitoren of dat toch extra inzet nodig is in de brede zin of voor specifieke organisaties. Zoals gezegd, in de brede zin verwacht ik dat nu niet.

[2:20:58] Dankuwel dan. Dat is het eindigt een blokje financiën overige zaken. Volgens mij als ik het goed heb

[2:21:07] gaat uw gang.

[2:21:13] Dat begint bij de vraag van de heer drost over hoe staat het met de motie ellemeet bikker over verduurzamen van de langdurige zorg. Er zitten drie verschillende elementen in die motie allereerst goede voorbeelden en obstakels inventariseren en delen dan wel oplossen. Dus lopend beleid wordt voortgezet dan de tweede is onderzoeken welke fondsen beschikbaar zijn voor verduurzaming van de zorg.

[2:21:37] Ik gaf al aan dat ik met de collega's daar over spreken en dat zijn de verschillende collega's die ik zojuist ook al benoemd heb ik zal in het najaar kamer opnieuw ook weer over informeren. En ten derde is het zorgverzekeraars en zorgkantoren oproep in de contractering afspraken te maken over verduurzaming van de zorg

[2:21:57] zorgverzekeraars in nederland hebben mijn geïnformeerd dat duurzaamheid van zorg wordt meegenomen in het inkoopkader voor twintig, vierentwintig.

[2:22:06] Dan vroeg de heer drost goede zorg. Duurzame zorg is draagvlak alleen voldoende of acht. De minister extra stappen nodig voor de beweging. Ik volg samen met partijen in de regiegroep. De uitvoering van de afspraken in de green deal. Dat doen we door herhaalde, afspraken en bijeenkomsten. Daarnaast geldt voor zorg en organisaties dat er toenemende druk is om met verduurzaming aan de slag te gaan vanuit de werkvloer benoemde, ook al de inzet van de professionals vanuit internationale nationale wet en regelgeving die bijvoorbeeld steeds strengere eisen stellen aan gebouwen, energievervoer producten, milieu en leefomgeving,

[2:22:41] en daarnaast werf ik een bestuurlijke aanjager. Die zal helpen om de voortgang te bewaken en ik verkennen op welke wijze aanpassing van wet en regelgeving nodig is, zoals zojuist al besproken.

[2:22:52] Mevrouw van esch vroeg waarom ze het kabinet niet expliciet expliciet in op

[2:22:57] meer plantaardige voeding in de zorg

[2:23:01] de. Het is belangrijk om de gevolgen van een verschuiving naar plantaardige voedingspatroon om de voeding is goed in kaart te brengen. De minister van fnv in de staatssecretarissen van vws hebben met de gezondheidsraad advies gevraagd over de gevolgen van plantaardig voedingspatroon op de inname van tal van voedings bestanddelen.

[2:23:19] Dit advies wordt medio drieëntwintig verwacht. Minister van fnv in de staatsssecretaris zullen uw kamer een reactie op het advies sturen en aanvullend een staat die niet opgenomen. Vroeg mevrouw van esch ook over gewoon het inzetten dat zorgorganisaties aan hun patiënte flash cliënten de mogelijkheid bieden voor vegetarisch

[2:23:39] het. Dieet ik voor het even in mijn in. Ik hoor graag van de voorbeelden waar die mogelijkheid er niet bestaat. En uiteraard kunnen we dan veelal via de brancheorganisatie daar ook het gesprek over voeren. Dan vroeg mevrouw den haan is er een redenen dat de vng niet aangesloten is bij de green deal bij de totstandkoming van de green deal heeft vng laten weten achter het principe van verduurzaming van de zorg te staan. Maar op dat moment voorrang te geven aan de besprekingen over het isa en het gala

[2:24:11] sluit bijna een beetje impliciet aan bij de vraag van mevrouw pouw verweij over kun je het allemaal tegelijkertijd doen. Ja, we moeten het tegelijkertijd doen.

[2:24:19] Ik vond het belangrijk dat de vng meegenomen wordt. Goed geïnformeerd wordt en onderschrijft dat dit dat ze achter het geheel zijn. Ik neem contact op met de vng ook in het verdere traject zal bij herhaling doen over de betrokkenheid en hun inzet waar relevant

[2:24:36] en doe dat ook samen met de staatsssecretaris

[2:24:40] dan vroeg mevrouw ellemeet en de heer drost over duurzaamheid doen medewerkers erbij. Zorgmedewerkers vragen om ondersteuning. Hoe zorgt u ervoor?

[2:24:50] Er is inderdaad men daar ben ik zeer dankbaar voor veel energie. Honderd medewerkers in de sector. Om te verduurzamen noemde al talloze green teams contact met de jong professionals en dat feit dat zij dat aangeven. Overigens wel degelijk en laat ik ze niet tekort doen. Ook oudere collega's die volstrekt het belang hiervan onderschrijven.

[2:25:10] Dus als het niet stijgende energiekosten zijn dan zijn het wel de werknemers die gewoon zorginstellingen en bestuur gewoon dwingen tussen aanhalingstekens om hier noodzakelijke stappen in te maken en ik wil graag die positieve energie en de bereidheid om de zorgprofessionals optimaal benutten.

[2:25:28] Ik ondersteun bijvoorbeeld het landelijk netwerk groene elkaar in de groene zorg alliantie en zal met hen bespreken of aanvullende ondersteuning nodig is en hoe en waar ik die kan bieden. Tot zover, voorzitter,

[2:25:41] Dankuwel. Mijn eerste nog in ieder geval tweetal vragen van meneer drost van mevrouw van esch meneer drost.

[2:25:47] Ja. Dankuwel. Voorzitter, dat ging inderdaad over dat over dat laatste punt waar de minister in gingen over de green deal in algemeen iets fantastisch moois en het is mooi dat de sector en ook de minister daar achter gaan staan en maar de signalen die je soms krijgt van de medewerkers zelf is. Ten eerste dat ze enorm gemotiveerd zijn om iets aan te doen. Maar soms ook zich daarin toch stiekem alleen voelen voelen staan en zeggen hoe weet je ik wil dat graag. Maar er zijn ook in mijn instelling geen middelen voor of ik voel toch niet echt de backup die ik graag zou willen krijgen en daar

[2:26:17] zou ik wel wat aan willen doen. U zegt ik wil dat ook. Maar hoe kunnen we dat verder concreet maken, kunnen we dat niet. Ik zou ik wil niet graag niet niet terugvallen op regelgeving vanzelfsprekend niet zou de laatste redmiddel moeten zijn. Maar ik denk dat we meer moeten laten zien vanuit den haag. Laat ik het zo zeggen dat we achter die mensen staan op de op de werkvloer zelf die daar gewoon met hart en ziel zich voor inzetten.

[2:26:38] Minister.

[2:26:42] Voorzitter, laat ik allereerst aangeven dat

[2:26:47] dit precies en reden is om te komen tot een green deal in plaats van het van al die initiatieven alleen op een werkvloer af te laten hangen. Het is een reden om het bij elkaar te brengen om de initiatief en de voorbeelden te laten zien,

[2:27:01] maar ook te onderschrijven hoe belangrijk het is ook voor de zorg in de toekomst en ik merkte dat ook want het wordt breed opgepakt door besturen en de bestuurders die daarin het voortouw nemen.

[2:27:13] Die krijgen ook weer de meeste support. Dus het is wel een beetje een zwaan kleef aan effecten. Dus ik heb de verwachting dat alleen om met de green deal. Wat dit betreft gewoon ook echt zorgen dat het bij zorginstellingen ook op de bestuurstafel land

[2:27:27] en anders dan zorgen we er wel voor onder andere via de brancheorganisatie en nemen we dat ook mee. Gewoon in de integrale plannen zoals daar in het najaar ook weer op terugkomt.

[2:27:38] Niet kost.

[2:27:39] Die dan even over die plannen kunt u dan toezeggen om hier ook specifiek op in te gaan hoe wij dat zelf inschatten vanuit uw ministerie wat er op de werkvloer gevraagd worden en waar wellicht de pijn kan zijn en wat misschien ook wel gewoon de politieke keuzes kunnen zijn die voorliggen en voor ons om dat verder te stimuleren en dat kan soms ook over geld gaan. Wellicht kan over andere maatregelen gaan. Maar waar zit de pijn

[2:28:02] en zijn is is het is het pure een kwestie van misschien keuzes die gemaakt zijn, maar niet financieel of zijn het andere zaken die instellingen tegengehouden bestuurders van instellingen om hun medewerkers maximaal hierop te motiveren en te ondersteunen. Die die analyse zou ik dan graag terugvinden in de plannen en ook de keuzes we daarbij maken en waarom.

[2:28:27] Voorzitter laat.

[2:28:31] Allereerst,

[2:28:32] Nadrukkelijk benoemen. Het is al een aantal keren voorbijgekomen

[2:28:36] dat dit bij medewerkers van zorginstellingen in de volle breedte. Het is niet alleen de langdurige zorg of alleen de ziekenhuizen of alleen wijk in de volle breedte gewoon leeft op ontzettend begrijpelijke gronden.

[2:28:49] Dat betekent dat dat overnemen van zo'n momenten. Wat wat dat betreft is door ook de bestuurders en ook de brancheorganisaties zelf

[2:28:58] ook helpt en bindt en verbindt en wat dat betreft ook enthousiasmerend en ik noemde al de voorbeelden waar ik zie dat de bestuurders die dat doen daar ook vanuit hun eigen organisatie, maar ook van andere organisaties heel veel support bij krijgen dat dat vaker hebben het zojuist gehad even mevrouw pouw verweij bracht in over personeelstekorten en organisatie die zich op dit terrein hard maakt

[2:29:18] die mankeert zegt die zet zich neer als een organisatie die zich ook richt op de toekomst. Dat is ook een waar je vervolgens weer meer aantrekken en je personeel bindt of trekt

[2:29:28] dus het is niet direct de beweging die we vanuit vws moeten doen om bijvoorbeeld in iedere organisatie en medewerker vanuit vws aan te stellen of te subsidiëren. Ik zie meneer de heer drost. Voorzitter nee knikken.

[2:29:40] Maar ik denk dat het echt begint met het gesprek debat selecteer hebben de herhaling en de continue aandacht hiervoor en dat gaat voor helpen dat ook binnen die organisaties mensen de mogelijkheid krijgen de steun krijgen om dit nadrukkelijk de te organiseren, zoals we dat in het verleden met andere onderwerpen ook wel gezien hebben.

[2:29:59] Dankuwel. Nog een vraag van mevrouw van esch.

[2:30:02] Voorzitter, nog even over dat vegetarisch of plantaardig aanbod in zorginstellingen in nederland. Want op zich vind ik het antwoord van de minister in ieder geval wel een stap meer dan we tot nu toe te horen hebben gekregen. Maar het gaat hier alleen om vijftien duizend mensen die al via belangenverenigingen hebben aangegeven geen volwaardige maaltijd te krijgen op het moment dat ze die eigenlijk juist harder nodig hebben dan normaal. Mensen die door ziekte in het ziekenhuis liggen en ik vind het vijftienduizend mensen die dat hebben aangegeven waar dus niet goed gaat, vind ik echt wel zorgelijk en ik. Er zijn al contacten met zo'n branchevereniging is. Ik ben wel benieuwd wat het ministerie nog extra kan doen om de nadruk daarvan dat deze mensen dus onvolwaardig een maaltijden krijgen om dat nog extra op tafel te leggen want het gaat wel echt om het hebben niet krijgen van de voedingsstoffen. De eiwitten die je nodig hebt vanuit een bijvoorbeeld wel een levensovertuiging die we toch hier in nederland zouden moeten kunnen respecteren.

[2:31:01] Minister.

[2:31:07] Voorzitter, ik ik aarzel even om hier heel specifiek op in te gaan te zeggen dat ik al in algemene zin richting specifieke organisaties of een branchevereniging uitspraken wil doen over het voedingsaanbod wat er in een instelling gedaan wordt. Dat moet ik even niet doen. Dus als er echt specifieke punten zijn er mevrouw van esch geeft woord aan van vijftienduizend mensen. Ik kan ik wil dat directe aannemen. Maar ik kan het even niet plaatsen. Ik heb de gegevens niet. Dus buiten het debat kan mevrouw van esch ongetwijfeld aangeven van zit dat bij een bepaalde organisatie zit dat in een bepaalde branche. En waar hebben we het dan precies over en dan kan ik altijd beoordelen op dat moment of ik daar wat mee kan en wat mee moet

[2:31:51] met excuses dat ik het nu even een hele algemene termen moet doen. Ik kan het even dit moment niet verder.

[2:31:57] Dankuwel. Dan komen volgens mij aan het eind van de beantwoording in eerste termijn. Dan gaan we naar een tweede termijn. Geef graag het woord aan mevrouw ellemeet.

[2:32:04] Voorzitter, de minister verzucht op een gegeven moment dat snap ik. Het is allemaal moeilijk en het is moeizaam. Maar je hebt niet een toverstokje waarmee het één keer heeft gedaan en dat is nou precies de kern en daarom vraagt iedereen die ik spreek uit de zorg. Minister. Wij hebben uw keihard nodig. Help ons dus die oproep zou ik hier ook een keer willen doen en hoe kan de minister helpen de minister kan helpen door wet en regelgeving. De minister kan helpen door met z'n vuist op tafel te slaan bij zijn collega's. We zeggen de zorg heeft ook dat klimaatfonds heel hard nodig om stappen te kunnen zetten. De minister kan zeggen tno juli moeten die zorgorganisaties gaan helpen. Want die hebben allemaal niet de expertise om zelf uit te werken hoe ze naar een c o twee neutraal gebouw kunnen in twintig, vijftig. Dus dat zijn allemaal zaken waarbij de minister kan helpen. De minister kan natuurlijk zijn eigen ambtenaren helpen door te zeggen. Misschien hebben een groter team nodig. Hoe serieus nemen we het op onze eigen departement zijn allemaal zaken waarin de minister. Volgens mij kan doen wat nodig is en ik zou een heel concreet willen vragen is hij ook bereid om te kijken. Los van generieke wetgeving. Waar kunnen we nu al stappen zetten op deelonderwerpen waarvan we weten dat ze heel vervuilend zijn bijvoorbeeld dat gas. Ik hoop dat ik het goed zeg u eraan wat gebruikt wordt om mensen te verdoven? Dat is zeven. Duizend keer zo vervuilend als c o twee, zeven. Duizend keer

[2:33:24] en per één januari tweeduizend, zesentwintig wordt dat europese verboden die wetgeving in de maak. Maar in schotland hebben ze gezegd we gaan nu al verbieden, want er is een goed alternatief

[2:33:35] enkele manier ten koste van de kwaliteit van de zorg en ik vraag ook de minister om het voortouw te nemen om met zorgverleners in gesprek te gaan en te kijken waar kunnen we nu al stappen zetten in enorm groot verschil kunnen maken en de minister weet ik heb best veel vertrouwen in. Maar ik verwacht dat die ook echt gaat leveren hierop en dat gaat niet vanzelf gebeuren.

[2:33:54] Dankuwel.

[2:33:55] Dankuwel, mevrouw element, mevrouw van esch.

[2:33:58] En ik kan debat aanvragen.

[2:34:00] Dankjewel. Ik kijk eens.

[2:34:02] Die hoef ik niet voor jouw neus weg te kapen hoor. Dat vind ik ook niet de rol van mij hier bij dit debat

[2:34:09] afrondend. Ik merk wel echt en misschien moeten we dat nog een keer zeggen die klimaat crisis is volgens de wetenschap de grootste gezondheidscrisis van onze tijd en ik merk wel en heb ik volgens mij een paar keer in dit debat ook aangegeven.

[2:34:23] Ik vind de urgentie daarin en dat er dus tot nu toe vooral gesprekken worden gevoerd, verkenningen worden gedaan waar we een halfjaar moeten wachten. Ik mis daarin toch de urgentie die vanuit de wetenschap ons constant om de oren wordt waar we mee de oren worden geslagen. Ik mis dat hier toch nog wel. Ik vind echt dat we nu al over moeten kunnen gaan door dwingende maatregelen in plaats van het hebben alleen maar met elkaar gesprekken, gesprekken. Prima. Alleen ik denk niet dat we het daarbij meer kunnen laten

[2:34:56] en daarbij denk ik dus ook dat we in een tweeminutendebat vooral die kant op zouden moeten gaan in dat geval. Ik heb nog twee korte vragen en dan rond ik af. Voorzitter, ik heb het gevoel een vraag gemist hebben over de over eventuele overbodig gekozen. Het afval regels in ziekenhuizen. Ik was daar wel benieuwd naar in hoeverre daar mogelijkheden zijn om dat af te gaan schalen en ik ben wel benieuwd of deze minister ook zo'n pvv zo'n producentenverantwoordelijkheid vanuit europa zullen procent voor wat betreft medicijnen of die dat een een van de mogelijkheden ziet om die impasse. Wat betreft de circulaire economie te doorbreken.

[2:35:31] Dankuwel, mevrouw van esch. Meneer drost.

[2:35:34] Dankuwel. Voorzitter en voor de christenunie geldt in alle sectoren moeten werken aan duurzaamheid zijn verplicht aan de volgende generaties en aan de schepping. Dat geldt dus ook voor de zorg. Dus goed dat we dit debat vandaag hebben gevoerd. Dank voor de beantwoording en ik meen ook in de beantwoording van de minister in zijn brief die hij stuurde zijn persoonlijke ambitie daarin door te lezen. Dus dat is mooi om te zien. Een goede eerste stap.

[2:35:54] Dank dat we gaan werken aan aanpassen van regelgeving om medicijnen terug te kunnen te kunnen uitgeven. Dank dat u op korte termijn komt met antwoorden op de financiering van verduurzaming van vastgoed. Het punt wordt zojuist nog even over hadden over roelant zo'n green deal. Nou op de werkvloer voelen werknemers zich daar nou voldoende gesteund door in bestuurders et cetera. Ik snap de in de insteek van de minister. Maar ik voel me als volksvertegenwoordiger ook wel geroepen om juist op te komen voor die mensen die die zich helemaal niet zo gesteund voelen in om de op de plek waar zij werken hoe dat vorm moet geven. Dan ga ik nog eens rustig over nadenken. Misschien komen we daarop terug in de tweeminutendebat op een andere manier. Maar dat vind ik wel een punt waar wij niveau dat wij, als we moeten aantrekken, ook omdat wij die signalen gewoon krijgen. Nogmaals dank voorzitter.

[2:36:34] Dankuwel. Meneer drost, mevrouw. Nee, meneer, mevrouw tielen.

[2:36:38] Ja. Dankuwel. Voorzitter, en ik heb een hoop antwoorden gehoord. Dank daarvoor nog een paar dingen nog niet duidelijk genoeg. Wat mij betreft zijn mijn eerste termijn dat ik wil graag een programma voor hergebruik zou willen zien als je het hebt over geneesmiddelen en hulpmiddelen en dan hoor ik de minister heel veel pallets noemen maar dat is altijd best wel versnipperd en dan weet ik nooit zo goed wanneer die dan afgelopen zijn en wat ermee gebeurt. Dus ik zou eigenlijk gewoon graag een overzicht zien van welke pallets lopen en wat er nog voor ruimte is voor ziekenhuisapotheken, zorgafdelingen enzovoort. Om inderdaad hergebruik gewoon uitproberen en daar gunstige uitkomsten uit te zien

[2:37:17] en naar die monitor. Ik hoor wat de minister zegt heel fijn. Maar ik hoor hem ook zeggen ja. Ik ben van plan om een jaarlijkse staat van de duurzaamheid in de zorg te doen en dat vind ik best wel heel groot. We hebben een staat van het onderwijs hebben een staat van uitvoering. We hebben ook een staat van de volksgezondheid en zorg dat bestaat uit twee, honderd de kerncijfers. Als de minister bedoelt dat hij dat er onderdeel van wilde maken. Lijkt me dat goed. Maar om het nou helemaal apart te trekken. Dan voel ik wel een beetje mee met wat mevrouw pouw verweij aan de minister vroeg en waarbij de minister volgens mij heel duidelijk zei het is naast het gaat hand in hand. Tenminste dat zou mijn woorden zijn hand in hand duurzaamheid met kwaliteit en dat soort dingen, zoals tenminste dat zo ziet dan zou ik niet een aparte staat willen zien maar even horen wat de minister zegt.

[2:38:04] Dankuwel. Mevrouw tielen. Mevrouw van der werf, dankuwel,

[2:38:07] Voorzitter en dank aan de minister voor de voor de antwoorden. Ik ben blij dat de minister in ieder geval zich volop inzet om toch hele bijzondere regelgeving van de fondsen met de zender aan te passen en sluit graag aan bij het verzoek van mevrouw tielen om een overzicht te krijgen van waar ook nog ruimte is voor pallets en om ook te participeren. Daar in

[2:38:30] voorzitter, waar ik nog wat minder gerust op ben is op het hele grondstoffen stuk.

[2:38:36] Ik denk dat de redelijk bekend is het voorbeeld van de kunstenares maria koolwijk

[2:38:41] die dus aan een borstamputatie had en vroeg haar chirurg om het afval te bewaren. En toen aan het eind zes volle zakken had

[2:38:49] en als we dan ook nog zien dat grondstoffen eindig zijn dat heel veel grondstoffen ook nog buiten europa komen, zodat we als europa ook nog gewoon kwetsbaar zijn om dat soort middelen te kunnen verkrijgen. Ook in de toenemende vraag die zal komen. Ook door andere werelddelen wil ik tenminste toch vragen van welke maatregelen kan hij nemen? Ik sluit aan bij het voorbeeld van mevrouw ellemeet met het gas. Wat wordt gebruikt van wat kunnen we nu als nederland doen om in ieder geval dat hergebruik van die medische hulpmiddelen te versterken. En dan hoop ik toch dat de minister in een brief over de basispakket over passende zorg toch even ook terugkomt over de aanschaf van hele kruis een dure medische apparatuur

[2:39:34] en hoe dat misschien toch ook wat meer gereguleerd kan worden. Dankuwel.

[2:39:38] Dankuwel, mevrouw van der werf, mevrouw sneller.

[2:39:40] Dankjewel. Voorzitter, dank aan de minister voor de beantwoording. We maken ons echt zorgen over de vervuiling van medicijnen en geneesmiddelen resten en willen dat hier nog een keer benadrukken dat het belangrijk is om deze verspilling tegen te gaan en ik zou een tweede termijn terugkomen op de vraag van collega ellemeet en daarin wil ik benadrukken dat we het zeker belangrijk vinden dat er moet gekeken worden naar wat er nodig is, maar we hebben ook de minister gehoord. Die heeft gezegd om eerst te kijken naar eigen wetten, regelgeving en eventueel te komen met aanpassingen en de verkenning en dat we in najaar daarover geïnformeerd worden. Lijkt ons op dit moment de juiste weg.

[2:40:16] Dankuwel mevrouw sneller. Dan kijk ik naar rechts. Ik beginnen met beantwoording.

[2:40:22] Ik krijg nog een aantal door. Maar dat gaan we vanzelf zien. Ik begin allereerst even met als u mij toestaat. Voorzitter, de opmerkingen van mevrouw ellemeet, mevrouw van esch. En dan ging het over moeilijk en over het mis urgentie. Pak even de twee bij elkaar. Ik snap de opmerking heel goed en ik wil toch even daar een beetje afstand van nemen. Ik denk dat ik hier in het debat heb laten zien en wat we ook hebben laten zien met een kring deal is dat de urgentie ons buitengewoon helder voor ogen staat.

[2:40:50] Ik heb dus ook niet verschuild verscholen achter moeilijk. Ik geef alleen aan dat bij de heel begrijpelijke vragen die er vanuit uw kamer verschillende punten komen dat we ons moeten beseffen dat bijvoorbeeld als het gaat om aanpassen van europese regelgeving dat ik me daar volop inzetten dat ik ook al de pallets in de voorbeelden doel om die bij de argumentatie te gebruiken dat we ook heel reëel moeten zijn dat zo'n traject gewoon tijd kost. Het is niet moeilijk. Het is niet waar het moet gebeuren. Dan zet ik me ook op in. Maar wel even in alle realiteit van ja, we hadden we dat eigenlijk al lang willen hebben, maar het kost wel tijd en we hebben het nog niet.

[2:41:26] Een opmerking, want.

[2:41:27] U haalt nu ons bij elkaar. Terwijl volgens mij zei ik echt net wat anders, namelijk.

[2:41:34] Het is moeilijk. Volgens mij is dat een feit dat zij ik vraag dus juist om doortastendheid van de minister. Dus ik wil ik ik vind helemaal niet dat deze minister zich verschuilt en maar ik vind wel dat het nodig is dat die nog extra stappen gaat zetten net een ander.

[2:41:50] Dank dank voor deze.

[2:41:52] Vijf.

[2:41:54] Aanvulling. Want ja ja, dat het op sommige punten moeilijk is. Dat is uberhaupt de hele klimaat en klimaattransitie is moeilijk, maar we moeten het gewoon echt absoluut doen. Ik gaf in het begin al aan dat we anders de patiënte vanmorgen creëren door de zorg die we nu leveren en de manier waarop we dat doen

[2:42:14] en dat helpt en ik denk mevrouw ellemeet gaf daar een prachtig voorbeeld. Ook bij de vraag was kunnen we nog inzetten op extra

[2:42:22] dingen waar we los van van regelgeving of naast regelgeving nu al dingen doen ik kunnen doen. Ik noemde er een als het gaat over hergebruik en die pallets in om politieke als één

[2:42:32] mevrouw ellemeet voorzitter noemde iets ten aanzien van narcose gassen ook dat is een hele belangrijke. Ik heb daarvoor een subsidie eerder verstrekt van twee miljoen euro om juist het gebruik van deze narcose gassen te reduceren.

[2:42:48] Ik vind het prachtig om te zien wat ook hier gewoon een beroepsvereniging zelf al in doet zelf al de transitie daar heel erg maken en ik wil graag kijken naar wat de mogelijkheden zijn om dan eventueel voortijdig gewoon afspraken te maken om het ook volledig te stoppen. Evenwel men daar vanuit het perspectief kijken opnieuw even naar mevrouw haar pouw verweij die die me zit even vanuit de beroepsvereniging. Voor welke patiënte heb je het nu echt nog nodig zijn er nog patiënte categorieën weet echt voor nodig hebt en waar geen alternatief is en mogelijk is het antwoord. Nee, wij hebben geen we hebben nergens meer een patiënte categorie waar geen alternatief is dan kunnen we een stap maken. Maar we wel even dat voorbehoud inbouwt, moet het echt even doen in het overleg met zo'n beroepsvereniging.

[2:43:31] Dus dat geeft deze vraag. Mevrouw van esch vroeg nog een vraag met excuses. Ik had hem inderdaad niet beantwoord was blijven liggen. Een oproep om overbodig afval regels rondkomen het afval te schrappen. Ik zal erover in gesprek gaan met mijn collega's van ing.

[2:43:47] Toch nog een vraagje. Want ik hoor eigenlijk.

[2:43:49] Die heel blij met wat de minister zegt hij gaat kijken met de beroepsgroep of het niet eerder kunnen verbieden onder de voorwaarde dat dit niet ten koste mag gaan van de kwaliteit van patiënte, maar ik begrijp dat iets pas een toezegging is, zoals we er een brief over krijgen. Anders bestaat het niet in deze wereld in den haag is dan.

[2:44:04] Wil ik daar graag dan een brief.

[2:44:07] Daarover. Anders is het geen toezegging.

[2:44:09] Hoeft niet een aparte brief te zijn opgenomen,

[2:44:13] Ja. Staan we dan toe want ik zit echt een beetje te zoeken naar het dan kijk ik naar mijn ambtenaren naar het enigszins reduceren van de ongelooflijke hoeveelheid brieven die wij versturen. Dus ik probeer weg te blijven bij ieder debat in zoveel brief toezeggingen die je moet mij gewoon van mij aannemen dat er komt ook hierin in gewoon in de verslaglegging dat ik zeg dat ik dit gesprek voeren en dat ik er dan gewoon in de update in de monitoring die ik al toegezegd hebt over de green deal dat ik er daar ook op terugkomen.

[2:44:40] Ja voorzitter, dat is goed in. Wel even een dingetje. Ik ben heel erg terughoudend met het indienen van moties. Ik heb vorig jaar vijftien moties ingediend. Maar dat is ook omdat je dus dat toezeggingen register heb. Dus wij moeten proberen om hetzelfde disciplineren. Ik vertrouw de minister hierop. Maar dat maakt het allemaal wel flink dan wel wat ingewikkeld. Als je geen moties wil indienen en dan is iets niet veel toegezegd. Maar ik ik geloof dat de minister dit oppakt.

[2:45:04] Uitspraak van de minister is ook staat in handelingen staat ook vereeuwigd.

[2:45:10] Gaat u verder,

[2:45:13] mevrouw van esch beantwoorden op uw vragen komen nog wat fonds.

[2:45:17] Net gedaan en eigenlijk geldt hetzelfde voor. Ik hoor het antwoord. Daar ga ik mee in overleg met mijn collega's op het ministerie van i en w. Maar dan dan hoor ik wel graag.

[2:45:26] Wanneer er dan een terugkoppeling is, wil ik ook. Ik ben toevallig ook worden woordvoerder ind deze kant ook daar nog een keer erop hoor. Is niet maar anders blijft het zo. Dan weet ik niet wanneer wanneer iets verhoor.

[2:45:37] Ja.

[2:45:39] Voorzitter, wat ik

[2:45:42] ik geef gelijk antwoord zonder dat ik het woord krijgen. Dan wordt het helemaal totaal chaos.

[2:45:50] Wat ik wat ik aangeef is dat ik na de zomer terugkomen op dan de staat van waar we staan met de green deal in de volgende. Daar neem ik dit soort aspecten gewoon in mee.

[2:46:04] Ik hoor. Oké

[2:46:07] dank u.

[2:46:08] Mevrouw van esch vroeg ook nog. Ziet u in uw bv voor medicijn als goede kansen voor verduurzaming. Ik ondersteun geheel het principe dat de vervuiler betaalt. Het kwam al een aantal keren voorbij.

[2:46:19] Uiteraard moeten we dan ook het aspect gewoon bekijken van beschikbaarheid en betaalbaarheid van medicijnen, maar een inzet veel meer ook richting vervuiler betaalt is een hele belangrijke.

[2:46:30] Dan moet ik even kijken. Vroeg mevrouw tielen en mevrouw van den berg over een overzicht van pallets. Dat neem ik mee in dat programma verduurzamen zorg en welzijn en daarmee ook in de latere terugkoppeling

[2:46:44] me vrouw tielen vroeg ten aanzien van de staat van en duurzaamheid van een signaal van deze enigszins terughoudend en kijken of het niet een onderdeel kan zijn van de uberhaupt de stand van zaken die we ten aanzien van de zorg helemaal geven. Ik neem dit graag even mee. Het signalen zo even kijken of het daar goed inpassen als het goed past in het al hele brede overzicht. Dan zullen we dat doen als we nou voor één keer of voor meerdere keren zeggen dat willen we toch graag een keer apart doen vanwege het onderwerp. Dan gaan we dat doen maar dan kijken we ook wel gewoon breder dan de green deal totale

[2:47:24] mevrouw van den berg vroeg grondstoffen zijn in het kader van beschikbaarheid van belang. Wat kunnen we doen om hergebruik te bevorderen. Ook hier een vraag in een brief terugkomen op aanschaf van dure apparaten en ten aanzien van het aanschaffen over dure apparaten. Daar zal ik op terugkomen. Dat betekent dan in die tijd die we al geven. Ook in het najaar

[2:47:46] met de aantekening ook die ik eerder al ge maakt hebt en mis ik nog een vraag.

[2:47:53] Mevrouw van den berg, voorzitter, ten minste zijn met een brief komt nog de komende maanden ergens over passende zorg want is ook met pakket te maken heeft. Daaraan vonden het interessant om over de apparatuur om dat in die brief mee te nemen.

[2:48:05] De kan dat die komt voor de zomer.

[2:48:09] Dankuwel. Dan komen we langzamerhand richting het eind van het debat. Ik heb nog wat toezeggingen die worden nog bijgewerkt

[2:48:16] die ik nu zou gaan voorlezen en daarmee ook met de ambitie om dat dat dan weer niet in een motie vervat hoeft te worden want dat is het nogmaals vereeuwigd. Dus kunt u erop terugkomen

[2:48:28] en ik zeg erbij dat hier toezeggingen wellicht ook allemaal gezamenlijk in één of meerdere brieven terecht komen. Dus dat hoeft niet elke toezegging niet een aparte brief te zijn.

[2:48:39] De minister van vws informeert de kamer. Dit najaar over het integraal programma verduurzaming van zorg en welzijn.

[2:48:47] Hierin wordt onder andere opgedaan met het gesprek met de beroepsgroep over narcose gas.

[2:48:53] Dit najaar ontvangt de kamer informatie over de brede verkenning die momenteel wordt uitgevoerd om te onderzoeken welke wet en regelgeving mogelijk

[2:49:02] geschikt is om de zorgsector te verduurzamen.

[2:49:06] Dit voorjaar ontvangt kamer over de uitvoering van het meenemen van duurzaamheid als een van de criteria bij de toets op het basispakket

[2:49:15] en de aanschaf van nieuwe apparaten

[2:49:20] voor de zomer voor de zomer wordt dat

[2:49:24] de minister van vws stuurt de kamer na de zomer een update over mogelijke verbeteringen in de extramurale farmaceutische zorg.

[2:49:32] De minister van vws

[2:49:34] deelt in december de resultaten van het onderzoek. De gemeente geneesmiddelen gebruik van de ouderen.

[2:49:41] Dit najaar wordt de kamer geïnformeerd over het voorstel om te komen tot een

[2:49:45] effectrapportage zicht op verduurzamen. Zorg. Mijn kamer zal daarnaast vervolgens op jaarlijkse basis worden geïnformeerd over de staat van verduurzaming zorg

[2:49:54] en mogelijk wordt het opgenomen in de algemene staat van de zorg

[2:49:58] en voor de voorjaarsnota ontvangt kamer informatie over de uitkomsten van het gesprek met de minister van financiën over de mogelijkheden van aanspraak op het klimaatfonds.

[2:50:08] Voor het voor.

[2:50:09] Dat heb ik heb gesproken. Zelfs

[2:50:14] als het goed is dat uitgangspunt.

[2:50:15] Voor tijdens tijdens voorjaarsnota.

[2:50:20] Correctie, groei, dankuwel mevrouw element voor deze correctie. Het is tijdens de voorjaarsnota

[2:50:28] en er komt een tweeminutendebat, met als eerste spreken mevrouw ellemeet gaan inplannen en dan komen aan het eind. Hartelijk dank aan de minister en ondersteuning voor de beantwoording van de vragen. Hartelijk dank aan mijn collega's mensen op de tribune bij de best veel fijn dat u er was en dan sluit ik de vergadering dankuwel.