Landmacht samenwerking met Duitsland

[0:00:02] Goede middag allemaal een bijzonder welkom aan onze gasten. Welkom bij de technische briefing landmacht samenwerking met duitsland. Ik wijs even op. Dit is geen besloten meeting, dus dit is voor iedereen te volgen. Ik noem dat even ten overvloede omdat we ook wel eens besloten briefings hebben dan dan weet iedereen dat ook en ik kijk even welke volgorde dat wil doen. Goed dan begin ik met de heer boot en aan u het woord.

[0:00:29] Dan kun je voorzitter en dank u ook voor de kans die we hebben om op ambtelijk en militair niveau wat toelichting te geven

[0:00:39] op onze het topic van vandaag de internationale militaire samenwerking, in het bijzonder natuurlijk in het land domein met de duits-nederlandse samenwerking en ons voornemens om mij even de aftrap te laten doen om het even te trechteren naar dat land. Door mijn toe aangevuld door de heer lars walraven, directeur internationale aangelegenheden om de ambtelijke en parlementaire kant van de zaak toe te lichten en afgesloten door generaal weinig commandant van de landstrijdkrachten.

[0:01:06] Het.

[0:01:06] Is internationale samenwerking. Dat is van groot belang voor ons als militaire voor zowel de kwaliteit als de effectiviteit van ons optreden.

[0:01:17] Uiteindelijk gaat het daar ons om de inzet. De operaties

[0:01:22] en dat is in het voordeel ook van niet alleen onszelf, maar zeker ook europa en de navo

[0:01:29] samenwerken met gelijkwaardige partners is voor ons daarbij erg belangrijk en dat maakt ons sterker en één van die partners hebben zeven strategische partners, maar één van die partners is natuurlijk duitsland.

[0:01:43] Dat past militair. We kennen elkaar al een behoorlijke staat van dienst als het gaat om samenwerking en integratie.

[0:01:51] Internationale defensiesamenwerking is ook doorgedrongen intern defensie interne krijgsmacht tot in durft te zeggen de haarvaten. Je zou kunnen zeggen dat we samenwerken. Internationaal op vier dekken. Vergeeft u mijn maritieme uitspraak.

[0:02:08] Natuurlijk is er een dek van het samen nadenken en of verwerven van spullen van materieel.

[0:02:14] Dat doen we soms doen we dat ook niet zijn voorbeelden van van beide natuurlijk te noemen.

[0:02:21] Maar de boksers is denk ik in het plan termijn een heel mooi voorbeeld van hoe we dat samen met duitsland hebben ontwikkeld. De oude en ook de nieuwe mijn bestrijding capaciteit voor de marine en ook de a s w van gasten die met die we met belgië willen afspreken en ook samen willen gaan bouwen.

[0:02:39] Maar het gaat niet altijd zo getuige de eerste sparen rol van het foxtrot de radio's voor het land domein. Daar hebben we duitsland en nederland toch niet helemaal aan de pas lopend kwaliteit en ambitie. Afgezien van de eerste poging. Maar voor het vervolg proberen we dat opnieuw en dat geldt ook voor de voertuigen voor er gesold bijvoorbeeld waar het dan nu wel gaat lukken, maar de eerste keer ook niet. En onze toekomstige luchtverdediging vergat die we graag samen met duitsland zouden willen bouwen. Maar dat lijkt niet vooralsnog te gaan lukken. Dus soms wel soms niet en we zien er voorbeelden voordelen in als dat lukt. Tweede dekkers trainen opleiden oefenen

[0:03:23] eigenlijk oefenen wij altijd bijna altijd een bilateraal multilateraal verband voor opleiden en trainen. Is dat iets minder meer op het individuele niveau. Maar er samenwerkingsafspraken die we hebben bijvoorbeeld in de marinus van belgië. Nederland betekent ook dat je al vanaf dag twee bij elkaar in de schoolbanken zitten. Een dag één. Dan moet er even de basis militaire vorming die blijven we zelf doen.

[0:03:48] Het blijft een nederlandse soldaten blijft een nederlandse matroos maar voor de vaktechnische opleidingen zitten zowel bij elkaar in de klas

[0:03:56] en dat geldt dus dat wordt dus ook er ernstig vergemakkelijken. Als je bij elkaar werkt en soms ook woont

[0:04:04] het derde dek is inzet operaties. Dat is en blijft te allen tijde nederlandse eigen afweging in welke vorm hij ook samenwerken en of er nou integreren noemen of niet. Wij zullen altijd en dat is onder andere dat mag toch bij u bekend zijn. Een politieke afweging om te besluiten tot inzet van de krijgsmacht en dat wordt natuurlijk ook uit een uitermate goed besproken met uw kamer

[0:04:33] als gevolg van samenwerking. Ken je elkaar natuurlijk goed

[0:04:37] en we hebben

[0:04:38] denk ik wel goede staat van dienst als het gaat om de samenwerking die we doen de missie gebieden. Ik wil even memoreren. De duitsers die ons hebben versterkt, maar uiteindelijk ook hebben afgelost tijdens de inzet in minusma in mali.

[0:04:52] We hebben in resolute support en afghanistan een nest goed geintegreerd samengewerkt in in deze missie

[0:05:00] en uiteindelijk in de hectiek van de evacuatie kabul is onze plek op het vliegveld wellicht te danken aan het feit dat we dat samen met duitsland hebben voor kent en daar een ook locatie hadden dus er zijn veel voorbeelden waar je ook

[0:05:14] op basis van kennen elkaar kennen elkaar vertrouwen groot voordeel hebt van die samenwerking.

[0:05:23] De integratie, het vierde dek, de samenwerking capaciteit vorming zijn niet nieuw doen dit al een tijd en generaal weinig zal er dadelijk dieper op ingaan als het gaat om het land domein.

[0:05:35] Maar u weet ongetwijfeld van de belgische nederlandse en luxemburgse samenwerking op het mariene dek. De apple benelux commando constructie is al vele jaren van kracht.

[0:05:47] Daarin doen we heel veel samen zijn we krachtig, maar we zijn ook daar te allen tijde in staat om

[0:05:54] nationaal op te treden of nationaal onze capaciteit in te bieden in een andere structuur. De bewaking van ons luchtruim. De redenen quick reaction alert met straaljagers vijfendertig. Inmiddels is ook een samenwerkingsverband met de belgische luchtmacht, waarbij we elkaar steeds afwisselen als het gaat om

[0:06:13] ons gezamenlijke luchtruim

[0:06:16] amfibische vieren we dit jaar vijftig jaar samenwerking tussen de britse en de nederlandse mariniers in de heer guernaoui vws fors ook helemaal hart toe en zet maar elke keer als we dat zouden overwegen blijft dat een nationale besluitvorming

[0:06:35] dus in die zin die via dekken is ook een beetje een toenemende mate steeds meer wat we dan nu integratie noemen.

[0:06:43] Soms kiezen we heel bewust om met die partners in zee te gaan of het land op te gaan of de lucht in te gaan en soms we dat ook niet als je kijkt naar de landmacht. Denk dat generaal weinig daar dieper op ingaan, hebben we ook keuzes gemaakt. Heel bewust om bepaalde capaciteiten niet samen te noemen. Een ander. Maar in nationaal belang te houden

[0:07:07] dan even inzoomen op de land macht. Die samenwerking. Weet u vast is al enige tijd aan de gang. Lange geschiedenis. Hij begonnen in negentien vijfennegentig met het oprichten van een duitse nederlandse legerkorps nederlands skill

[0:07:25] in munster momenteel onderdeel van de navo sneller inzetbaar reactiemacht

[0:07:32] momenteel geleid door een nederlandse generaal, maar een duits-nederlandse samenwerking overigens met succes, want inmiddels zijn er geloof ik. Elf landen die daar permanent deel van uitmaken.

[0:07:43] Maar dit hoofdkwartier is dus nu inzetbaar in korte tijd door de navo.

[0:07:49] Om die samenwerking tussen de landen nachten van duitsland in nederland te bevorderen, hebben we in tweeduizend twaalf een arme investering groep opgericht die coördinerende werkt voor de bij de krijgsmacht delen

[0:08:01] en in die sgp is ook heel duidelijk opgenomen dat rekening houden gewoon geworden geworden gehouden zal worden met alle nationale verantwoordelijkheden en toekomstige reorganisaties. Dat was natuurlijk ook echt in die tijd

[0:08:14] belangrijke mate stones in het verleden waren in tweeduizend veertien de integratie van de elfde luchtmobiele brigade en de divisie sneller krachten

[0:08:23] in tweeduizend zestien, gevolgd door de drieënveertig die geintegreerd is met de eerste pantser divisie van de duitse landmacht en in tweeduizendzeventien is daar defensie grondgebonden luchtverdediging op de vrede pil voorzien van een duitse eenheid die daarin en is geïntegreerd. De peters, met name

[0:08:45] en dan ligt nu voor de voorgenomen integratie. De volgende stap van de dertien de lichte brigade in de tiende pantser divisie in duitsland en dat voornemen is om dat op dertig maart van ditjaar te bekrachtigen met het

[0:09:00] formeel op industrieel niveau ondertekenen van de zogenaamde technical recruitment,

[0:09:05] een lijvige document waarin we dat met elkaar afspreken.

[0:09:10] Dat is eigenlijk analoog aan wat we gedaan hebben met al die vorige stappen die ik net heb genoemd.

[0:09:16] Daar kun je dus als gevolg daarvan als geheel in die divisie optreden zoals dat bij de twee andere ook is, maar het hoeft niet. Dus je maakt onderdeel van je bent niet onlosmakelijk verbonden.

[0:09:30] De structuur die we bij al die samenwerkingsvormen hanteren, is ook in dat kader op gericht opleiden trainen, oefenen en eventueel inzetten. Doe je allemaal samen. Maar op er gezag blijft bij de nederlandse regering en militaire termen full command blijft bij de commandant der strijdkrachten.

[0:09:51] Dus wat ons betreft een gangbare internationale beleidsafspraken die ons juridische overigens niet bindt

[0:09:57] die eerder ook aftekent is en waarvoor u voor dertig maart een uitnodiging zullen ontvangen en wij zorgen voor vervoer.

[0:10:05] Graag geef ik het woord over aan de heer walraven.

[0:10:13] Dank u.

[0:10:17] Sterker.

[0:10:19] Nee, zoals eigenlijk al geschetst hiervoor defensie stevig ingebed in een enorm netwerk met verschillende partners en binnen mindere meerdere samenwerkingsverbanden. Die bilaterale samenwerking die vindplaats, met name met onze strategische partners, maar niet exclusief met die strategische partners. Dus belgië, duitsland, frankrijk, luxemburg, noorwegen, het vk en de vs kwamen net ook al in enigerlei vorm of verband voorbij

[0:10:42] multilateraal uiteraard voor de hand liggend, zowel u als de navo en daarnaast heb je ook nog de de. Oh sorry. De vn en de ovse

[0:10:51] en de kleinere verbanden lijkt mij het landen die vaak samenkomen, bijvoorbeeld in de joint ex-minister fors de noorden en groep of het european international interventie een initiatief bij uw kamer wordt hier regulier over geïnformeerd over deze internationale na de samenwerking tot nog toe deden dat altijd aan het einde van het jaar met een soort verzameling van alles wat er dat jaar gebeurd was. Ondertussen probeerde u daarin zo goed mogelijk mee te nemen. Vaak worden dat soort politieke verklaringen getekend marge van een andere vergadering, dus dan vaak in het verslag wordt dat meegenomen. Overigens het nu het idee dat die jaarlijkse rapportage internationale militaire samenwerking opgaat in de geïntegreerde reportage of zoals wij het noemen. De staat van defensie, waarvan als het goed is mij geloof ik is nu het doel om die aan uw kamer toe te sturen

[0:11:41] wat ik al zei, de onderliggende stukken van dit soort van dit soort samenwerking worden vaak meegestuurd in een bijlage. Dat moet uiteraard in goede afstemming met de partner waarmee we de afspraken gemaakt hebben want die moeten uiteraard instemmen dat wij dit gewoon kunnen delen. Openbaar.

[0:11:57] Hetzelfde geldt natuurlijk voor de nederlands duitse samenwerking met al een aantal keer aan gerefereerd. Ook daarin proberen we kamer zo goed mogelijk mee te nemen in de stappen die we daarbinnen zetten. Zo is inderdaad in het coalitieakkoord van december eenentwintig als de defensie nota al vastgelegd dat wij koersen op verdere integratie met duitsland op op landmacht gebied

[0:12:16] naar aanleiding van vragen vanuit uw kamer is ook aangegeven dat de mogelijkheden werden onderzocht.

[0:12:21] En hoe daar dat er nadere afspraken over gemaakt zouden gaan worden. Na eind november is er tussen de landmacht commandant en dat lammert zal er ongetwijfeld meer over zeggen en gezamenlijke landmacht visie over ondertekend met het voornemen van de integratie van de dertiende

[0:12:36] vorige maand heeft u daar een meer uitgebreidere brief over ontvangen waarin

[0:12:41] de plannen voor de verdieping en de wijze waarop verder werden toegelicht. En zoals ik net al zei, zal straks nader op worden ingegaan.

[0:12:50] Dat is dat wat mij betreft kort en krachtig. Dan kijk ik.

[0:12:56] Dank en ook dank voor de mogelijkheid om hier vandaag toe te lichten. Wat wat we doen op het gebied van die samenwerking en integratie in duizend nederlandse verbanden

[0:13:06] en dan ga ik wat onze pcs heeft gezegd en de directeur internationale aangelegenheden heeft gezegd nog wat verder concretiseren. Hoe werkt dat dan op de werkvloer. En om te beginnen gaat het al een heel eind terug. Ga terug naar negentien vijfennegentig, toen we begonnen zijn met de samenwerking op het niveau van een hoogte hiervan van een legerkorps. Dat is een mensen gevestigd om daar gehalte militaire operaties mee aan te sturen. En eigenlijk gaat het nog verder terug. Want wij kenden elkaar eigenlijk voor een deel al uit de tijd van voor de val van de muur. Omdat we nu eenmaal in duitsland tewerkgesteld waren, maar er waar staan we dan nu en lag natuurlijk een opdracht uit het regeerakkoord en daarvoor eigenlijk al werd het beschreven of in het regeerakkoord en werden uitgeschreven in de defensie nota

[0:13:53] en dat moet dan van handen en voeten worden voorzien. Praktisch pragmatisch voor gemaakt en dat hebben we neergeschreven in een komende fashion uiteraard beginnend met vast te stellen dat nederland en duitsland dit een goed idee vinden. Het doel daarvan is om de intensievere samenwerking te beschrijven

[0:14:12] en als we kijken naar de essentie. Er worden vele letters aan gespendeerd, maar de essentie is dat we gaan integreren in duizend nederlandse verbanden en daar gaan we operationele concept een samenvoegen tot tot een wijze van optreden, zodat we een in het land mijn een vergelijkbare wijze van optreden krijgen en als we dat hebben gerealiseerd, dan is het ook logisch om in het vervolg als een operationele behoeften stelling doen voor nieuwe materieel voor nieuwe systemen. Dat dat ook gelijk is. En als dat zo is, dan betekent dat dat voor onze demo in nederland materieel, organisatie en de baan wij aan de duitse kant dat hij naar vergelijkbare systemen interoperabel. Maar bij voorkeur hetzelfde intentie eens. Dat is een begrip wat we ook tegenwoordig in de internationale samenwerking noemen in james beauty identieke systemen en dat dat een goed effect heeft op onze interoperabiliteit. Ik denk ik evident nadat dat gaat dan nu met de drie powerhouse zitten. Drie brigades. Die worden we dan gaan we onderbrengen in die daar is nederlands verbanden betekent dat dat het de hele landmacht daar voor wordt ingezet. Dat is niet zo een heel deel is dat het nog niet operationeel ondersteunings commando. Alle ondersteuners zit niet in een duits nederlands verband. Het korps commandotroepen niet het materieel logistieke dan niet. En dat is logisch om dat bijvoorbeeld vanuit de verenigde bedrijfsvoering optiek het onlogisch is er duizenden nederlandse systeem. Dat is onvergelijkbaar. Dat moet je niet willen samen laten samenwerken of soms vanuit operationele redenen niet. Wel zie je vaak dat daaronder allerlei samenwerkingsverbanden zijn hebben bijvoorbeeld het vuur commando van het op een ondersteunings commando leidt artillerie is erop. De basisopleiding door gezamenlijk in bal rolde, zodat we een opleiding hebben en dat is buitengewoon efficiënt alternatief scholen in ieder overstijgend behandel ook het hoofdkwartier in utrecht is niet geïntegreerd te om dezelfde redenen. De vrees bedrijfsvoering en de nationale bevel lijnen zijn hier erg leidend en er is geen reden om dat samen te voegen. Dat zou echt onpraktisch om pragmatisch zijn onpraktisch. Maar wat hebben we dan in de afgelopen periode, bijvoorbeeld als samen gedaan dat first nederland scoort dat hoofdkwartier in munster heeft een aantal keren de leiding gehad over de isaf missie in afghanistan.

[0:16:30] Als we kijken naar bijvoorbeeld onze inzet in litouwen en hans voor presents. Dat doen we eigenlijk vanaf het begin samen met duitsland. Dat heeft ook al een keer.

[0:16:41] Dat is ook al een keer geleid door vier, veertien wel honderd binationale. Wat je dat gaan we volgend jaar weer doen en dan krijgen we de situatie dat een nederlandse commandant leiding geeft aan dit door duitsland geleide multinational. Zo ver zijn we gevorderd in mali hebben samengewerkt. De peter in het missie in slowakije direct na de inval van rusland in oekraïne hebben samen gedaan en ook nu voor de navo. De jetty twintig, drieëntwintig

[0:17:06] bijvoorbeeld peter te doen we samen de national chocola taskforce, maar ook grote delen van de dertiende brigade. Samen met de duitse zevenendertig de brigade stemt voor de navo en last but not least ook man. De michelin met het reces en mission to the job cohen. De trainingsmissie die we in europa uitvoeren. Die doen we binationaal.

[0:17:28] De commandant is een duitser. De plaats van commandant is een nederlandse officieren.

[0:17:33] Maar als we inzoomen op de technische glimmend voor de integratie van de dertiende brigade in het centrum van de zon en een binationaal verband is in lijn met de eerdere tekst van de drie vissen brigade in de eerste pand de zon en de elfde brigade in het bijzonder snelle kraft en die ook weer met is vooral gericht op de operationele samenwerking en legt vast de afspraken die we maken om dat zeg maar vorm te geven. Doel is de interoperabiliteit te vergroten en we mikken op een zo mogelijk binationaal in te zetten verband trainer silvio is een begrip wat we als als leidend beginsel hanteren uiteraard in navo-verband en dat is wat we ook zien,

[0:18:16] waarbij de daadwerkelijke besluiten tot inzet uiteraard nationale nationale verantwoordelijkheid blijven en dat is eigenlijk hetzelfde zoals dat ook nu voor de drieënveertig brigade en voor de elfde brigade is geregeld. Dat maakt geen verschil in de praktijk gaan we zien dat de dertiende brigade deel gaat uitmaken als een van de brigades in het centrum van de zon. Net als een aantal andere brigades duitse brigades, maar ook de duitse franse brigade maakt deel uit van die commandostructuur.

[0:18:45] En wat levert het ons dan op primaire levert dat ons op om in divisie verband die budget komt met teams die de naam voor vraag te trainen. Dat hebben wij niet meer in nederland. We hebben drie brigades. Maar we hebben niet het divisieniveau. Dat moeten we naar mijn idee ook niet willen, dan zal operationeel niet zoveel zin hebben. Dat doen we in die duitse divisies waarbij er commandant van de dertiende brigade in alle gevallen de baas blijft van de eigen mensen en de eigen middelen die is daarvoor eindverantwoordelijke. Dat betekent ook dat

[0:19:17] nederlanders geen duitse zeg maar baas hebben en van de week kwam er nog een hele pragmatische vraag in en ik vond het niet eens een hele rare vraag. Maar als we dit doen gaan nederlanders dan nog een nederlandse uniform dragen natuurlijk. We zijn nederlandse operators met de nederlandse uitrusting die overigens wel voldoet aan de navo standaarden. Dus de samenwerking met de duitsers kan dan weer wel

[0:19:38] dat gezegd hebbend de nationale wet en regelgeving ook als het gaat om arbeidstijden wet. Alles wat daarmee samenhangt is echt van toepassing daarover daarop geen uitzondering

[0:19:49] en zoals gezegd daadwerkelijk inzetten. Dat is echt een nationale nationale besluit en dat geld aan de duitse kant evenzeer.

[0:19:59] Maar wat gaat van dertien gaat dan doen om het nog wat pragmatischer te maken. De de visie. Dat zijn gepantserde visioen organiseert trainingen extra sneller d. Een grote oefening waarbij we langdurig aan het terreinen zijn. En dan klikken we als dertien die brigade en eenheden van de dertiende brigade op in

[0:20:16] een belangrijke certificering oefening exclusief qua drie jaar twintig, vierentwintig, waar ook de duitse franse brigade aan deelneemt. Ik meen als secundaire training adriaansens. De dertien gaat als prioritering orde in het tweede kwartaal tweede kwartaal twintig, vierentwintig en dat mikt in duitsland op eigenlijk. Het neto nieuw fors model waarop we natuurlijk allemaal onze aan het richten zijn, waarbij we gezegd hebben om die visioen van vulpen van segregeert dat dan in duitsland wordt getraind als een tierelier toe eenheid in voor terminologie. Dat zegt dat over het gereden huisniveau om te kunnen worden ingezet. En hoe maken we dat een heel praktisch zijn dus al die bouwblokken in elkaar. Dat moet je ook organiseren. Zo gaan de duitsers die gaan met zeven. Dat is de gedachte. Zeven officieren in het dertien in de stad van de dertien brigade weken niet als liaisonofficier. Maar in als extern officier die die zijn dan van zo'n functionaliteit en nederland doet hetzelfde in het zijn pand. De visie. Dus we verwachten van zo'n zeven nederlandse officieren in het hoofd hier in gaan te plaatsen

[0:21:23] dan nog een paar woorden over wat voor kansen dat dan biedt wat ik al gezegd heb je hebt de kans dat je doordat je dezelfde operationele concepten hanteert dezelfde operationele behoeften stelling en de kans dat je hetzelfde materieel koop voor ons als uitvoerders is dat buitengewoon handig dat het hetzelfde is en niet dat het met elkaar kan samenwerken. Maar wij werken we bijvoorbeeld aan iets als munitie en ik weet dat u in de kamer daar eerder over gesproken heeft de afgelopen jaren hebben de mogelijkheid verloren om elkaars minuten te gebruiken vanuit veiligheidsoptiek en ik denk dat we dat nu weer aan het heroverwegen zijn als een duitse certificering heeft plaats van natuur geproefd is dat voldoende voor de nederlanders om te gebruiken als nederland het gecertificeerd heeft, is het dan goed om. En daar is gebruik de houden. Dus die dezelfde honderd vijfenvijftig millimeter granaten gebruiken en ik denk dat in het verlengde daarvan dat we dan ook een vehikel hebben om te kijken hoe we daar de nationale industrie erbij betrekken om het of in nederland of in duitsland te produceren. Dat is niet alleen voor munitie. Dat is een wat bredere zin. Het tweede voorbeeld is de behoefte stelling. Die denk ik ook in uw kamer bekend tussen de twaalf en er altijd luchtmobiele voertuig daarvan hebben we gezegd die heeft uit dat traject al gevolgd omdat elders brigade en de de visioenen sneller kraft al in het verlengde van elkaar werken is de behoefte stelling die wij als end users hebben gesteld, identiek, zodat de wmo en de waarmee wij de kans hebben om een voertuig te verweven met dezelfde mate dezelfde gewicht en dat dat wat doet voor de zon lucht verlaat waarheid en de militaire luchtvaart eisen. Dat is denk ik. Evident de voordelen die dat heeft honderd procent uitwisselbaar als als doel een derde voorbeeld. Dan gaat het over de boxer boxer free fighting cirkel

[0:23:14] lang geleden hebben nederland en duitsland samen in een consortium. De ontwikkeling van de boxen vormgegeven. Dat zijn de de voertuigen voor de dertiende brigade primaire dertien brigade.

[0:23:24] Inmiddels zien we dat uit het initiatief er een bokser groep is ontstaan met onder andere litouwen. Het verenigd koninkrijk australië als als mede leden. Het verenigd koninkrijk hebben bijna vierhonderd van die systemen verworven en leert van ons hoe je dat nou het beste kunt gebruiken.

[0:23:42] Dat doen we graag. We zien dat de boxer als platform voor medium voorstel wordt doorontwikkeld en dat doen we aan beide zijden van de grens in die boxer yousef klopt dan niet alleen de bestaande types, maar ook nieuwe modules bijvoorbeeld aan theorie modules of die dubbel miljoen electronic wordt ver modules. Er is zelfs

[0:24:02] vanuit het nederlandse bedrijfsleven een initiatief om een laser wapens daarop de beproeven. Dat doen we allemaal op dat platform. En wat heel goed is dat de fabrikant in deze casus. Maar van beekman de boxer user group erbij betrekt om zomaar dat te produceren waar wij behoefte aan hebben, uiteraard in samenwerking met de keper bij het die er werkten. De potentiële rectum en de amendement strekte de wmo, de pgb en de is

[0:24:29] last but not least. Ik denk dat we gezien hebben. Het voordeel wat het biedt om samen zeg maar die materieel, verwerving en te doen. Dat hebben we ook gezien nu voor de oekraine. Ik denk dat een heel goed voorbeeld daarvan is het leveren van de tanks gesproken over de levert één a vijf het trainen van de oekraïense militairen erop te doen we echt binationaal in man verband. Ik heb er net al gezegd omdat zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen. Dat werkt in de praktijk uitstekend. Hetzelfde geldt overigens voor onze peter het systeem volgende training nu op de bril verzorgen nadat in zo'n hoe dat zeg maar in de praktijk uitwerkt. Daar wil ik het bij laten. Dank voor uw aandacht en we zijn beschikbaar voor uw vragen.

[0:25:12] Dank aan alle drie de heren. Ik kijk even naar de leden van de die hier aanwezig zijn. Ik stel voor dat wij rondom van twee, maximaal drie vragen even nu iedereen zijn vragen en daarna de beantwoording kunt u zich daarin vinden.

[0:25:28] Ja.

[0:25:29] Dan beginnen we met de heer wodka, wodka. Als ik dat zo goed bepaald kan buitenkant. Sorry,

[0:25:34] Dit te doen,

[0:25:36] De heer fout kan gaan.

[0:25:37] Die gang en.

[0:25:40] Leuk hier te mogen zijn. Ik zal marieke de komende vier maanden van de collega's hier.

[0:25:45] Ik denk dat deze het beste kan voor de commandant der landstrijdkrachten. Een vriend van mij zit in die dertiende vergadering en ik heb gevraagd wat wat kom je daar nou tegen bij die integratie

[0:25:56] en veel positieve reacties, maar ook wel dat er toch nog bepaalde culturele verschillen merkbaar zijn en hij noemde bijvoorbeeld het promotie systeem dat op een andere manier initiatief vraagt van.

[0:26:09] De mensen op.

[0:26:09] De grond zullen we maar zeggen en ik vroeg me af of daar wat voorbeelden van kunnen worden gegeven. Ik zal ook met bij deze vraag laten en ook of daar een bepaalde wens is om daar verder in te synchroniseren.

[0:26:22] Denk dat we het daar even bij laten.

[0:26:24] De heer balster,

[0:26:27] Ja. Dank, voorzitter en het leek mij in ieder geval goed idee om dit derde hoofdstuk. Want in principe als een boek van integratie tussen in ieder geval de nederlandse en de duitse krijgt van landmacht. Dan moet ik het goed zeggen

[0:26:40] dat het dat het wel goed is om daar als tweede kamer wat uitgebreider over te spreken. Had ik een beetje het gevoel alsof dat de eerste twee keer na. Dan kan niet zeggen dat doorheen gejast, hebben we maar ik denk wel dat het in ieder geval als een soort van sluitstuk dat het goed is dat we hier iets uitgebreider bij stilstaan en dat hij de samenwerking goed verloopt. Naar wij zagen van het vorige week waren wij op het ministerie van defensie was bij de joint ter ter vorming met z'n adjudant. En daar zaten volgens mij waren er twee duitse militairen die er ook zaten dan schieten de heer boswijk en ik alweer in paniek. Want dan denk ik heb nog engels moeten gaan praten. Maar die duitsers die spraken uitstekend of die verstommen uitstekend nederlands. Dus dat zegt ook iets van de wiel van de duitsers om ook het nederlands onder de knie te krijgen. Laat ik beginnen. Ik had het erover dat boek dit dit voelt een beetje alsof het eerste boek. Nu wordt afgesloten. Wat wat wordt wat wordt het volgende boeken. Ik hoorde degene of de commandant der landstrijdkrachten al over de verdere standaardisatie. Ik hou zo dat het voorbeeld van de zevenennegentig en de poule. Maar daarna nabij zijn denk ik nog wel even zoeken. De zevenendertig, zevenennegentig. Ze krijgen nu een mid-live update. De duitsers die willen heel graag met de boeman gaan werken. Maar werkt nog niet. Hoe gaat dat nou zijn dat verdere afspraken die gemaakt gaan worden. Ja, er is de wil om verder te gaan samenwerken. Maar hoe gaat het forum krijgen in materiële zin want dat is ik heb het idee dat daar nog niet echt afspraken over zijn gemaakt. We kennen de projecten die geprobeerd worden, maar we kennen ook de minder succesvolle projecten die zijn er net ook aangehaald. Ik laat ik laat het even bij deze ene vraag voorlopig.

[0:28:14] De heer boswijk,

[0:28:16] Ja. Dank dank. Voorzitter en dank voor voor deze technische briefing en goed moet zeggen de stukken die we hadden gekregen waren eigenlijk al heel erg verhelderend. Een extra bevestiging, vooral met mijn vraag sluit een beetje aan van collega's valstar. Het is een beetje een wat als vraag, maar we gaan deze samenwerking natuurlijk aan of integratie voor voor de langere termijn. Misschien komt er hopelijk nooit een einde aan. Maar ik was wel een beetje benieuwd. Herstelde politieke situatie verandert ineens in in zowel duitsland of in nederland of wat dan ook, en er wordt ineens besloten van ja, we gaan bezuinigen. En dat heeft ook impact op onze inzetbaarheid daardoor onder natuurlijk zo nauw met elkaar. Hoe is dat ingekaderd wordt daar ook naar gekeken is het risico ook in in kaart. Hoe kleiner wellicht ook is. Was even benieuwd naar de reflectie.

[0:29:05] Drost,

[0:29:08] Ja. Dankuwel. Voorzitter, ik ben wel bij gebaat bij bij de pragmatiek en pragmatische insteek van de commandant der landstrijdkrachten. Omdat ik af en toe

[0:29:20] gewoon de kennis ontbreekt, niet niet de kennisniveau van de heer de overkant van de tafel om goed te doorzien wat er nou precies aan het doen zijn. Daar komt ook al mijn vragen vandaan van we gaan nu de derde brigade en de laatste zeg maar even meneer vos noemde het een boek onderbrengen in duitsland formuleer ik het dan voor mij is dat niet wat er precies aan doen zijn gaan samenwerken en dan krijg je allerlei vragen ik als volksvertegenwoordiger en niet als militair van wat betekent dat dan. En over de bevel lijnen en de uiteinden soevereiniteit in nederland. Et cetera daar twee vragen over twee mochten u gaf aan u.

[0:29:58] Wij maken keuzes hebben brigades en nog wel een aantal onderdelen die houden we in nederland

[0:30:04] op basis van wat voor afwegingen maken naar keuze om dingen zelf te blijven doen en dingen zichtbaar samen te doen met andere landen in dit geval duitsland. Wat is nou precies wat wat is daar nou precies de invalshoek.

[0:30:15] Dus daar ben ik wel benieuwd naar en dan even kijken. Ik had er nog een andere vraag over

[0:30:24] voorwaardelijk nu eigenlijk stiekem samengevoegde eigenlijk specifiek die bevel welzijn. Dat was mijn streven. Sorry, voorzitter, die veldlijnen. U gaf aan die blijven echt nationaal maar ik kan me voorstellen dat ze wel vanaf van elkaar afhankelijk zijn. We kunnen niet zomaar meer op ons eentje bepaalde dingen besluiten. Volgens mij dan moet je afstemming zoeken met onze partners. Dus hoe hoe verweven zijn ook al zijn die het welzijn nationaal dat dat geloof ik dan overwegen zijn ze vervolgens met de duitsers. In dit geval

[0:30:51] zit het de praktische eruit mag heel pragmatisch beantwoord worden. Wat mij betreft dan snap ik het namelijk goed.

[0:30:56] Dankuwel en we hebben nog de heer hammelburg gaat uw gang.

[0:31:01] Ja. Dankuwel en ook in de heren voor voor de heldere toelichting weer in de stukken die erachter zitten waar we ook waar ook heel heel fijn. Volgens mij zien we allemaal de grote voordelen van deze internationale samenwerking tussen nederland en duitsland die ook zo historisch is gegroeid en ook heel erg mooi is een mooie manier is om verder te kijken in de toekomst naar de manieren waarop nog veel beter slag krachtig slag krachtiger te werk kunnen gaan voor onze collectieve verdediging. We weten allemaal dat we dat in navo verband toch al met z'n allen doen op het moment dat wij zouden worden aangevallen. Dan vlieg je niet meer solo. Dus deze samenwerking is is weer een voorbeeld van hoe het zou moeten. Wat mij betreft. Ik zou even vooruit willen blikken, want we hebben het hier over taak specialisaties ook natuurlijk. Wat wat maakt het nu in de in het bijvoorbeeld overleg met de duitsers. Maar bijvoorbeeld ook met de belgen luxemburgers. De denen de noren. De britten dat wij kunnen zeggen we doen dit nu op deze manier. Maar nederland gaat bijvoorbeeld zich meer daar daarin specialiseren in dit overzicht vind ik nog wel belangrijk om te krijgen en die langere termijn visie. Ik zie dat we nu steeds meer bottom-up projecten aangaan in dit geval samenwerking met de duitsers. Ik vind dat lovenswaardig en verstandig. Maar ik mis soms nog een beetje die stip op de horizon waar werken we nu met z'n allen in europa binnen de navo naar toe onder onze collectieve verdediging slagkracht sterker te maken.

[0:32:33] Er is naarstig meegeschreven en ik denk dat er gewoon de beantwoording in dezelfde manier doen dus te beginnen met boten.

[0:32:41] Dank u. Voorzitter, mijn collega's zullen wij ongetwijfeld aanvullen of corrigeren als dat nodig is, maar dank voor uw vragen. Ik denk dat ze echt spot on zijn.

[0:32:52] Mag ik ze gewoon af gaan lopen in de volgorde dat ze gesteld zijn over de culturele verschillen. Maar ik herken uit mijn eigen verleden inderdaad culturele verschillen. Dat ging bijvoorbeeld over wanneer je mocht passagier beneden mocht zijn. Maar u refereert aan bevordering criteria en het proces die daar dat er loopt

[0:33:12] en ik herken dat een beetje ook vanuit inzet domein gaat nooit allemaal hetzelfde en er is ook in litouwen bij de samenwerking die we al sinds tweeduizendzeventien en hsp hebben altijd ook nog even. Waarom mogen zij dat wel en en wij dat niet. Ik ik wil het vatten zonder uw

[0:33:31] vriend teniet doen honderd categorie klein bier. Het het is ook een beetje wennen aan elkaar en je zult altijd ook je eigen processen houden. Wij zijn onze nederlandse krijgsmacht met onze nederlandse stapjes die we maken in de in de loopbaan in de carrières en het gras lijkt soms de ene keer wat groener waardoor er bij bij de binnen mee wonende buren dus in die zin hebben we daar wel oog voor we hebben daar ook met name de onderofficier die daar echt opletten dat dat die culturele samen werking en het elkaar leren kennen.

[0:34:08] Beter dan voorheen. Echt wel aandacht krijgt. Dus ik hoop dat een incident is en ik denk dat vanuit de praktijk hierna waar weinig mij. Wat kan nog wat kan duiden. Meneer van het over derde hoofdstuk.

[0:34:25] Toevoegen,

[0:34:26] Wat toevoegen,

[0:34:29] Geef verheldering hoor.

[0:34:35] Binnen aanvulling op wat is zich merk nog een iets andere invalshoek. Als we het hebben over interoperabiliteit dat binnen haag is dat een erkend thema als je in de coalitie zit van een alliantie zich van zoveel verschillende landen en zoveel verschillende systemen moeten bij elkaar komen, spreken we vaak over technische procedurele en culturele interoperabiliteit. Nou technisch en procedureel hebben heel veel verstand van technische gaat over datasystemen die aan elkaar en draadjes en stekkers die precies passen procedureel over bettel box, standaard operating procedures. Dat soort dingen. Culturele interoperabiliteit is precies waar u aanraakt en dat is denk ik misschien wel de essentie van interoperabiliteit. Want dan gaat het over de taal. De cultuur, identiteit van twee groepen die met elkaar moeten gaan samenwerken.

[0:35:28] Die gaan we niet bij elkaar krijgen en dat moeten we ook niet willen. Een duitser gaat niet een nederlander worden een nederlander gaat echt niet een duitse worden en dat moeten we ook niet willen. We moeten elkaar respecteren

[0:35:39] en ik denk dat we dicht genoeg bij elkaar zitten qua zeg maar interpretatie van het werk dat we moeten doen dat het echt overbrugbaar verschillen zijn, maar over maar verschillen zijn het om een heel pragmatisch voorbeeld te noemen als in duitsland de commandant een besluit neemt

[0:35:55] is dat het einde van de discussie

[0:35:57] als in nederland commandant besluit neemt is dat het begin van de discussie en ik denk ik zie een milde glimlach bij u waarschijnlijk. Ik denk dat een herkenbaar cultureel trekje is en in de combinatie als

[0:36:10] de duitse commandant begrijp dat in het nederlandse deel er toch nog een vraag, ondanks het feit dat hij een besluit heeft genomen en dat in nederland en duitsland een anders reageert op een besluit in duitsland. Dan zitten we op bedoel

[0:36:22] en ik denk dat die culturele interoperabiliteit dan spreken we vaak over like mike het nations tussen nederland en duitsland de beste kans van slagen heeft.

[0:36:34] Dank.

[0:36:37] Dan het derde hoofdstuk of derde boek.

[0:36:41] Het tweede boek. Waar houdt het op wat ze stip op de horizon hele terechte vragen. Ik wil dan toch even schetsen uit de tijd waar we vandaan komen uit de tijd dat we kleiner werden focus op op vredesmissies hoofdzaak twee en minder geld.

[0:36:56] Daarin zochten we ook wel efficiëntie natuurlijk. En voor een deel als we eerlijk zijn het ook ingegeven. Als we dingen combineren, kunnen we dan toch slagkracht krachtiger zijn, want ook toen maar zeker nu is voor mij de allerbelangrijkste, de kwaliteit van het militair effect.

[0:37:13] We moeten de beste zijn. We kunnen niet meer tweede worden

[0:37:17] en dat is echt een andere mind set dat versterkte de insteek die we hebben gekozen om die integratie door te zetten, zodat je samen als je besluit samen op pad te gaan inzet te plegen. Dat je ook goed.

[0:37:30] Je bent.

[0:37:31] En dat is nu begonnen met deze drie landmacht onderdelen die integreren. Ik heb u de dekken geschetst. Al die dekker werken samen

[0:37:41] en ik denk dat u terecht focust op die materiële samenwerking en het woord uitwisselbaarheid en to challenge bibliotheek komt steeds meer op. Wij zien dat waar we in de tijd van bezuinigen elke euro drie keer omdraaien om zeker te weten dat u ook te kunnen vertellen dat we het allerbeste korte maatwerk voor die ene euro

[0:38:01] dat we nu tien euro uitgeven. En wat goed genoeg is voor de duitsers in dit specifieke voorbeeld

[0:38:09] is ook goed genoeg voor ons als uitgangspunt hebben

[0:38:13] en we noemde het voorbeeld van het voertuig voor luchtmobiele. Wat natuurlijk helpt de stad. Duitsland op haar beurt niks koopt waar ze ook echt ook in kunnen. Dus over de uitwisselbaarheid kunnen we die stap maken. Dus daar zie ik de stip op de horizon dat we meer en meer gaan naar uitwisselbaarheid van onze systemen spullen materieel.

[0:38:34] Want daarmee maak je die cirkel bijna rond ultiem gepositioneerd voor het voor het beste effect dat stip ik heb niet nu volgende operationele eenheden die we gaan integreren met een van de andere strategische partners. We zien wel overal samenwerking poging soms lukt en soms lukken ze niet op al die dekken die ik eerder beschreef. Dus als u daarmee kunt leven.

[0:38:59] De vraag over hoe eigenstandig hoe soeverein zijn we nog als het komt tot inzet van de krijgsmacht is. Nee sorry ik moet even terug. Meneer boswijk uw vragen over wat als we weer met krimpende budgetten gaan werken.

[0:39:19] Dat is lastig te voorspellen. Weet de discussie. Maar die is denk ik. Buiten de scope van de deze technische briefing over over het budget voor defensie op langere termijn.

[0:39:29] Wij zullen handelen naar bevind van zaken. Wij zijn bezig met hoe gaat de krijgsmacht vanmorgen eruitzien en ver bijzondere van dat wat we in defensie nota hebben opgeschreven. De interne het huis. Maar als wij weer kleiner gaan worden, zullen we ook weer keuzes moeten maken. Net zoals we ze nu ook al moeten maken op waar gaan we op inzetten.

[0:39:50] Waar zit onze echte kracht. Waar zit onze echte meerwaarde voert voor mij te ver om daar nu inhoudelijk dingen te gaan noemen. Dat dat is ook denk ik niet aan mij op dit moment in deze setting. Maar het is wel iets wat

[0:40:05] de niveau de oorzaak is voor onze discussie over kunnen wij op langere termijn rekenen op een zeker budget voor defensie. Omdat je nogal wat moet inrichten. Wil je die slagkracht vergroten.

[0:40:19] Als u daarmee kunt

[0:40:20] kunt leven

[0:40:23] soevereiniteit

[0:40:29] zodra zodra die tijd is. Ik denk hele terechte vraag is wanneer drost omdat wij zeggen hoe makkelijk het is maar in de praktijk is natuurlijk weerbarstiger. Als je besluit om niet samen in zee te gaan of zichtbaar te velde te gaan. Terwijl ik daar wel voor traint voor opleidt voor voor een deel heb je inderdaad die uitwisseling door generaal noemde zeven staf forceren. Het is niet zo dat de hele kazerne verhuist naar duitsland. Maar het is wel zo dat ze elkaar veel vaker gaan zien. Veel vaker gaan oefenen. En dan zitten ze wel samen in dezelfde stellingen

[0:41:06] en dat geldt in alle domeinen.

[0:41:09] Dus in die zin is het wel. Je werkt wel zekere verwachtingen bij elkaar als het zichtbaar uit de praktijk in de uitvoering. Maar goed. Het blijft en zo zo is het ook echt. Het blijft een nationaal besluit een politiek besluit om tot inzet over te gaan. Dus

[0:41:24] we kunnen dat wij zorgen ervoor dat we los makkelijk zijn als ik het zo mag noemen dat we die eenheid uit kunnen halen om niet mee te gaan of zelf een opdracht te gaan doen. Caribisch gebied zoiets waar natuurlijk minder banden mee heeft als als dat wij dat hebben in onze grondwet hebben daar ook gewoon een plicht en een taak.

[0:41:43] Dus in die zin kan het gebeuren zal best wat wrevel wekken of wat teleurstelling veroorzaken. Maar dan is dat zo. Daar moeten we ook gewoon heel zuiver in zijn is de politiek die besluiten wat wij doen met

[0:41:56] met een militair effect

[0:42:00] men hammelburg genoemde taak specialisatie. Specialisatie wil ik het graag noemen vanuit mijn optiek omdat taak specialisatie van mij de keuzes. Ik doe dit doe dat daar hebben we nu niet over hebben. Het over specialiseren in dingen waar we goed in zijn.

[0:42:18] Ik wil een beetje tegenspreek uw bottom up benadering. Zo komt het wel over dat dat is dan ook aan ons denk ik. Maar het is wel degelijk een besluit om dit te gaan doen en bottom up is hoe krijg je werkbaar. Hoe ga je dan doen? Een dekking. Een technisch punt geeft geeft de goede. Hoe doe je dat dan aan.

[0:42:41] En in die zin denk ik dat specialisatie wel aan de orde is. We hebben dat ook genoemd. Volgens mij hebben we daar morgen een commissiedebat over als een van de twee onderwerpen, omdat wij zien dat de de potentiële vijand zo ver van ons vraagt dat je ook echt goed moet zijn er dingen waar je je goed kunt zijn en je kunt niet alles. We kunnen niet alles niet kwantitatief en niet kwalitatief. Dus daar zullen we keuzes moeten maken of dat uiteindelijk leidt tot

[0:43:10] het woord taak specialisatie is een bredere en zeker een politieke discussie niet denk ik voor deze setting.

[0:43:17] Maar ik wil toch toch weersproken hebben dat we dit maar laten gebeuren als een bottom up approach. Het is echt wel een bewuste keuze.

[0:43:27] Even om iets te corrigeren. Ik gebruikte dit bottom-up eventjes in tegenstelling tot van bovenaf vanuit de taak specialisatie gedachten gaan registreren waar je de samenwerking zou moeten zoeken en we hebben nu een mooie aanloop en geschiedenis die organisch gegroeid. Vandaar bottom up. Maar inderdaad, ik wil niets afdoen aan het vele werk dat dat er geen strategie achter zou zitten. Dat is absoluut niet waar.

[0:43:51] Fijn

[0:43:53] dankuwel.

[0:43:55] De.

[0:43:57] Dus dat is

[0:44:00] die specialisatie. Ik verwacht dat we daar de komende tijd nog nog wel het gesprek over gaan hebben. Want wat wat is dan de toekomst van de krijgsmacht van vanmorgen, maar wellicht kun nog wat aan toe.

[0:44:14] Het meeste is denk ik wel gezegd op dat punt middels. Het nato defense planning proces is duidelijk welke capaciteiten idealiter als als lidstaten moeten leveren. Nou hoe kan dat gezamenlijk daarvoor ziet het die papier uiteraard ook in. Dan kan dat bottom-up komen we komen we weer kan ook van bovenaf dat er echt politiek naar elkaar gekeken wordt van. Goh. Hoe gaan we dit kunnen we dit samen doen en willen we nu doen en het kan ook zijn dat we daar zelfstandig keuzes in maken, zoals ook in de defensie nota natuurlijk gedaan hebben. Daar kijken we dan kom ik weer terug bij wat komma van landstrijdkrachten net zei technisch proces en cultuur. Het is wel logisch dat je naar landen kijkt.

[0:44:52] Ja.

[0:44:53] Meerdere raakvlakken hebt op dat terrein omdat het gewoon makkelijker dingen van de grond brengt en dat zie je ook in de strategische partners waar we het meest mee optrekken. Dat is daar nauw mee samenwerken op allerlei verschillende onderdelen die inmiddels ook kunnen revue zijn gepasseerd.

[0:45:08] Generaal weinig, tot slot.

[0:45:10] Ja misschien nog wat wat praktische voorbeelden bij al het goede wat pcs hebben boos en heer walraven hebben gezegd. De vraag van meneer valstar

[0:45:27] moeten we dat dan gaat het dan altijd. Ik denk dat we in alle gevallen een kijken naar het gezamenlijke doel en een weloverwogen eigenbelang.

[0:45:34] Als wij er niet beter van worden, dan maken we een ander besluit ook in een zeg maar een samenwerking met en daar zal in sommige gevallen en de pcs zijn er al komen tot een andere conclusie, bijvoorbeeld bij materieel samenwerking en ik denk dat de relatie tussen. Daar zal nederland in ieder geval in het landen wij zo zover gevorderd is dat we dat ook van elkaar kunnen hebben. We kennen allebei de politieke realiteit, maar de stip op de horizon om uiteindelijk naar minder verschillende systemen te gaan is iets wat een zeg maar een operationeel wenkend perspectief is en dat zou ertoe kunnen leiden dat we bijvoorbeeld aan beide kanten genoegen nemen met negentig procent. Want als je je idealiter type materieel koopt dan zit er misschien in duitsland en in nederland net iets anders uit. Maar het voordeel van het samen doen, is het is wel een wenkend perspectief. Dus in die nuance denk ik. Is het goed om dat te beschouwen in aanvulling op wat wat u zei meneer boswijk is het onomkeerbare kijk wat we in feite doen is modules verbouwen zeg maar een huis van lego blokjes die die legoblokjes te kunnen ook wel weer uithalen. Mocht er mocht er sprake zijn van een nieuwe politieke realiteit, nieuwe omstandigheden et cetera. Dat is niet waar we op mikken. Maar het is niet zo dat het totaal onomkeerbaar is. En nu zitten we volledig vast in elkaar en die zeven staf officieren. Dat is dan die gaan naar een andere baan krijgt. Maar dat dat is het dan ook wel.

[0:46:57] Dus het is in zekere zin onomkeerbare wel dat niet het streven is net als u gaf aan want als we dan in die nationale en dan trainen we samen dan heeft ook effect op het besluit om iets daar een voorbeeld van te geven. Een navo commitment als een video die f. Dus nederland spant fors schrijven als nederland en duitsland samen op in, zodat het werkende verband wat er al is zeg maar die training focus kan krijgen. Dat kan ook bij een plotselinge inzet. Maar dat kan ook bijvoorbeeld bij dit soort commitment naast de algemene training die we die we toch al doen om zeg maar beter te worden. Dus dat gaat in gradaties en omdat we dit samen doen en omdat we samen zichtbaar. Een operationele performance kunnen leveren en gaat de planning daar dus ook wel een beetje van uit. Het zou merkwaardig zijn als in het besluitvormingsproces. En nu gaan we de faciliteren doen samen met griekenland, portugal en ijsland.

[0:48:00] Geef een volstrekt ridicuul voorbeeld. Maar ik denk dat u het punt begrijpt. Dus het gaat wel degelijk samen er nog steeds die besluitvorming is nationaal en je ziet ook dat voorbeeld geven. We hebben bijvoorbeeld in mazar-i-sharif samengewerkt met een vergelijkbaar mandaat. Dan gaat het heel goed. We hebben in erbil gewerkt met twee verschillende mandaten. En dan zijn we operationeel beperkt. Dus onze vraag is dan ook altijd als er een mandaat krijgen. Laat het dan voor de deelnemende landen in dit geval duitsland, nederland zo identiek mogelijk zijn, want dat geeft ons zo min mogelijk national crevits, zodat we optimaal kunnen samenwerken voor de navo, voor de vn en al het goede wat wanneer walraven al aangaf. Dus dat in aanvulling daarop en als wij in een jaarplanning hebben, een schema van werkzaamheden. Regeling van werkzaamheden zou ik zeggen in uw terminologie. Als er plotseling iets gebeurt we bijvoorbeeld. Er is de geen eenmaal en dan gaat een club van luchtmobiele naar de hebt dan is er geen sprake van teleurstelling. Daar moet ik de pacer is denk ik. Corrigeren want we realiseren beide dat je te maken met de urgent zou die een poorten en dan gaat de ernst inzet voor een geplande inzet voor algemene training. Dat is denk ik. De realiteit die we aan beide kanten zien. Maar er komt wel met een snel telefoontje. Naar mijn collega's speculeert op in nederland is er sprake van de dat of andersom. In duitsland is sprake van dit dat

[0:49:24] dit zijn mogen de consequenties

[0:49:27] en dat is denk ik zeg maar een pragmatische invulling van die van die samenwerking

[0:49:36] dan over specialisatie. Daar wil ik wel bij aantekenen. Een stel dat we bijvoorbeeld weer een ridicuul voorbeeld juni. Ik ben van de maar dat is voortaan duidt dat gaan we dat gaat. Dat maakt onze handelingsvrijheid dan wel beperkt om in alle gevallen zullen we ook als nederland je niet meenemen voor hun inzet en als we dan in alle gevallen op. Daar zal moeten rekenen op de hele lage niveaus. Dat is wel dat zou dat maakt het niet gemakkelijker. Maar voor de rest denk ik. Voor de rest is al gezegd wat ik erover gezegd heeft en de allerlaatste over de culturele interoperabiliteit. Meneer kan hebben destijds de rijksuniversiteit groningen gevraagd een onderzoek te doen naar de culturele aspecten, de culturele interoperabiliteit dat iemand op gepromoveerd en dat is in het duitsland instituut aangeboden met een symposium omdat wat wij vonden zeg maar tussen twee zeg maar entiteiten. Daar is nederland heeft ook zijn effect, bijvoorbeeld in het bedrijfsleven dat je er beter elkaar leert te begrijpen om uiteindelijk dat gezamenlijke doel te verwezenlijken dat dat in aanvulling op wat al gezegd is.

[0:50:47] Oké dan kijk ik even naar de leden of er nog aanvullende vragen zijn. Ik zie geknik. De heer boot kan niet. Heer hammelburg. Die neemt afscheid van ons.

[0:50:55] Dankuwel.

[0:50:57] Tot ziens, de heer valstar.

[0:51:01] Ja. Dank, voorzitter en het grappig dat admiraal boot net te klein bier noemde omdat in mali was er juist het verschil tussen de duitsers en de nederlanders dat de ene harte toe en doel en de ander had het niet wat onbedoeld wel weer best voor wat frustraties tot wat frustraties leiden, maar ik ga ervan uit dat ze hetzelfde geldt overigens ook voor bewapening. De duitsers mochten met wapens over het kamp lopen en de nederlanders niet maar ik ga ervan uit dat dat dus ook klein bier is en dat dat in de toekomst wordt opgelost tijdens missies. Ik wil nog een vraag stellen over of er niet onbedoeld een druk op op het gezamenlijk uitzenden gaat ontstaan. Jullie hebben ze zelf al aangegeven terecht dat we daar als nederland nog altijd zelf overgaan. Maar dat de generaal weinig of net het voorbeeld aan dat mazar-i-sharif. Dat was een mandaat erbij was. Waar waren twee mandaten gaat er niets in de onderlinge relatie zal het verzoek wordt gedaan voor duitsland. Om

[0:52:02] nou missy extra gaan draaien en dat duitsland eigenlijk tegen de nederlandse landmacht zeggen ja maar wij werken zo goed samen. Wij kunnen dit eigenlijk niet zonder jullie doen. Net zoals dat het in mali eigenlijk met die dotaties ook gebeurde. Ik weet dat dat als er ook maar enige druk was voor op nederland om misschien wel mee te stoppen dat er politieke druk ontstond om dan toch wel weer door te gaan. We hebben volgens mij die evaluatie ook pas geleden gehad gaat er niet onbedoeld druk ontstaan om toch maar gezamenlijk die missie te draaien

[0:52:34] en ik weet niet aan wie ik die gaan stellen.

[0:52:37] Laten we geven ook met het oog op de tijd. De heer boswijk had geen vragen meer.

[0:52:41] De heer drost,

[0:52:44] Niet hele specifieke vragen maar dank dank voor deze toelichting. Die had ik in ieder geval nodig en wat ik er dus uit meenemen en misschien kunt u dat dan nog een bepaalde manier bevestigen. We hebben straks een nederlands leger. We hebben een duits leger niet wij, maar er is een duitse leger en die zijn in staat om samen één leger te zijnde samen met de verdediging van het grondgebied op te pakken. Volgens mij is dat waar we met elkaar aan werken en dus ik heb er vertrouwen gekregen door de antwoorden die ik die ik van u gekregen hebt dat we dat op een goede manier doen en ik zat er in de voorbereiding over na te denken van is is een een nu twee. U noemde net nul komma negen, nul komma negen, nul komma negen is het dan samen twee of het dan tweeëneenhalf of zit er toch stiekem op anderhalve dan kijk even terug naar wat u zojuist zei dat misschien naar aanleiding van deze actie ergens toe stiekem ook al was toen dat we allemaal niet zo heel strak in ons of te strak jasje kwamen of dat de bezuinigingen boven ons hoofd.

[0:53:31] Dat was niet uit luxe dat we deze samenwerking zochten. Volgens mij. Dus als we die optreden zouden moeten doen. Waar staan we nu dan.

[0:53:38] Kijk even naar de rechterkant. Afrondende beantwoording.

[0:53:45] Ik denk als eerste vraag. Meneer valstar ontstaat er dan toch niet druk ongetwijfeld. Als je goed samenwerkt, ligt het voor de hand om samen dingen te doen. Maar uiteindelijk komen we dan toch weer terug op de nationale politieke besluitvorming die die ligt gewoon in nederland op dat moment.

[0:54:06] Generaal wijnen, nog.

[0:54:12] Ik wil er wel eens zeggen want ik bevestigen wat hij zegt ik vind het ook de rol van commandant der strijdkrachten om daar nu van militair zuiver en te zijn.

[0:54:21] Dus het is voor mij niet zo'n issue. Maar als je samen traint ook samen voetballen. Dat is ontegenzeglijk de druk zal er zijn vanuit de praktijk.

[0:54:31] Dat is voor mijn rekening en die zal er ook zijn er uw dek richting politiek.

[0:54:38] Ik denk dat je dit een aanvulling dat je dit kunnen beschouwen in tijd als er paniekvoetbal in de in die metafoor moet worden. Voetbal moet worden gespeeld. Dan is ook wel fijn dat je een beetje elkaar kent al want ik verband spelend bijvoorbeeld een nieuw en dan evaluation. Dan komt met een evacuees operational in kabul. Het feit

[0:54:57] dat we elkaar kennen werkt door tot op het vliegveld in kabul

[0:55:03] en of er nou wel of niet. Een evaluatie. Dat is op advies van het cda aan de minister. Als we het doen werkt dat perfect. Sterker nog, voordat we beginnen hebben die contacten al gelegd. En natuurlijk is het dan teleurstelling zegt nederland. Wij gaan niet evacueren als het wel zo is dan heeft het heel veel voordelen en dat is eigenlijk het antwoord ook op denk ik. Uw vraag is het nul komma negen nul komma negen. Wij worden er echt veel beter van door. We zijn sowieso gericht op internationale samenwerking met een partner eigenlijk al stappen verder te gaan. Dus wat mij betreft is één plus één is tweeëneenhalf. Dat was het misschien een bezuiniging. Maar dat is het zeker ook in groeit uit.

[0:55:42] Dan worden we er beter van.

[0:55:45] En met die woorden zijn we ook gekomen aan het einde van deze technische briefing. Ik denk dat het een informatieve bijeenkomst zoals dat was ook precies het doel. Ik dank iedereen en de afvaardiging van defensie, in het bijzonder voor de komst en iedereen die dit anderszins gevolgd heeft. Nog een goede middag gewenst.