Verduurzaming financiële sector/Toekomst van het bankenlandschap

[0:00:00] Goede.

[0:00:01] Middag bij de vaste commissie voor financiën. We hebben vandaag het commissiedebat verduurzaming financiële sector

[0:00:09] toekomst van het bankenlandschap, en we voegen daar ook toe natuurlijk de actualiteit rondom de stabiliteit van de financiële sector.

[0:00:17] Welkom. De mensen op de publieke tribune die thuis meekijken. Welkom. Minister met de staf en links van mij hebben de leden van de tweede kamer, de heer heijnen van de vvd, de heer nijboer partij van de arbeid, de heer van der lee, groenlinks zich ephraim van ik roep van haga die tony van dijck van de pvv, de heer dekker van forum, mevrouw kan van de partij coen dan

[0:00:47] mevrouw de heer, ook kaya van de sp en mevrouw teunissen partij voor de dieren. We hebben de vergadering tot half acht. We zijn met veel sprekers spreektijd is zes minuten indicatief bij. Ik probeer er wel strak aan aan te houden. We hebben vier losse vragen. In eerste termijn en zes

[0:01:11] wil ik op aansturen. In de

[0:01:13] de tweede termijn aan gesloten is. Ook de heer slootweg van het cda. Dan geef ik nu het woord aan de heer heijnen van de vvd.

[0:01:26] Dankuwel. Voorzitter, de vraag is niet of er een bankencrisis komt. De vraag is alleen hoe groot deze wordt door jarenlange ruim monetair beleid in zowel europa als de vs zijn allerlei risico's in het financiële systeem geslopen, sterk oplopende schulden, overwaardering van vastgoed zeepbel op de financiële markten, met name cryptomarkt een techbedrijven nu centrale banken door de hoge inflatie gedwongen worden de rente te verhogen komen die risico's aan het licht

[0:01:50] zou moeten centrale banken over over al die over liquiditeiten rentevergoedingen betalen commerciële banken, waardoor zij zelf miljarden verliezen lijden. We zien massa ontslagen bij techbedrijven en we zien cryptobeurzen instorten met de ondergang van fc extra dramatisch hoogtepunt mensen verliezen banen verliezen spaargeld en verliezen koopkracht

[0:02:07] en draait uiteindelijk op voor de kosten en verliezen van banken. Kortom, gratis geld heeft een prijs.

[0:02:13] Voorzitter cryptobeurs ft zoals een van de grootste klanten van de amerikaanse bank zilver kate die daar onlangs ook door failliet ging niet lang. Daarna volgde de secretary bank ook een crypto vriendelijke bank en een stedelijke valley bank een grote bank die vooral amerikaanse tanks sector daarin te investeren. De faillissementen van singer en silicon valley brengt zijn een van de grootste in de amerikaanse geschiedenis en ze roepen gelijk weer herinneringen op uit tweeduizend acht, toen de bank lehman brothers omviel. Wat de start van een wereldwijde financiële crisis bleek zijn. We moeten dus heel waakzaam zijn en onszelf. Drie vraag stellen hoe zijn we hier weer gekomen. Wat kondigen op ons af. En wat kunnen we ertegen doen. Allereerst hoe ze hier gekomen. Naast falend monetair beleid lijkt er namelijk nog twee oorzaken falend toezicht en falend risicomanagement banken in de vs onder de tweehonderdvijftig miljard dollar staat sinds kort onder een lichter toezichtsregime en versoepeling doorgevoerd door de regering trump en veel banken die in de problemen komen lijkt ook te eenzijdig te hebben belegd, stijgende rente leiden. Volgens tot forse afwaardering wordt door kapitaal tekorten ontstonden en wat binckhorst in gang zetten. Even kort door de bocht is het toezicht in het risicobeheer naar de oordeel van de minister nu beter geregeld.

[0:03:18] In europa,

[0:03:19] De grenzen in het europees toezicht toezicht zit op dertig miljard. Maar is het ook streng genoeg onder die grenzen als het gaat om het risicobeheer bevatten europese stresstest ook scenario's zoals die nu in de vs plaatsvinden en kan de minister specifiek ingaan op italiaanse banken die disproportioneel beleggen in italiaanse staatsobligaties. Deelt u minister analyse van de vvd dat dit nu een van de grootste risico's is binnen de europese financiële systeem. Twee. Wat komt nog op ons af. The wall street journal berichtte onlangs dat economen inschatten dat nog eens honderd zesentachtig banken in vergelijkbare problemen zitten als er zulke valley denken de kans op escalatie is dus zeer reëel. Men noemt ook wel een veenbrand. Hoe bereidt het kabinet zich hier nu op voor wat zijn de mogelijke gevolgen voor de nederlandse banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Dit weekend vond er ook een financiële aardverschuiving in europa plaats de zwitserse bank ubs credit suisse over nadat die dreigt te ontvallen voor een prijs van slechts zeg ik even tussen aanhalingstekens drie miljard dollar alsof je een frans kasteel je voor één euro koopt.

[0:04:14] Het lijkt een goede deal. Maar uiteindelijk een blondje in het rood. Het zetten ook de markt voor converteerbare obligaties kokos op z'n kop, aangezien deze massaal werden afgeschreven in die deal. Zo'n zestien miljard euro heb ik gelezen. Dit bedrijf nu ook die hele markt voor kokos die doordat dus de jarenlange lage rentebeleid nu inmiddels uitgegroeid tot tweehonderdvijftig miljard euro. Welke risico's ziet de minister hierbij voor nederland? Hoe beoordeelt zij dit financiële instrument? Zijn we niet weer complexiteit op complexiteit aan stapelen en worden de kokos niet de nieuwe video's die controle dertig applications, waar in tweeduizend achttien crisis begon.

[0:04:48] Ik zie twee interrupties. Eerst de heer van der lee, groenlinks en daarna de heer nijboer pvda, de heer van der meij.

[0:04:55] Heer heijne dat hij schetst wat er is gebeurd. Maar tussen de bedrijven door stelt een vraag en dan richten zich vooral op italiaanse banken in het feit dat die best veel obligaties italiaanse obligaties op een balans hebben staan dan was ik even benieuwd waar de vvd op dit moment staat in de discussie die in het verleden werd gevoerd de uitruil tussen europees depositogarantiestelsel als verder te beperken van hoeveel obligaties van je eigen land op je balans mag staan. Hoe staat de vvd in vindt de vvd niet met ons nu het moment dat de minister toch dit weer probeert prominente europese discussie op tafel te brengen en zorgt dat er nu ook echt stappen gezet.

[0:05:34] De heer heijne,

[0:05:36] Dit is een wonderlijke tijd meerdere fronten. Want de vvd en groenlinks zijn zijn het eens dat dat ik denk dat dit inderdaad een moment is om dit inderdaad prominenter in europa op de agenda te zetten. Denk wel dat heer van der leen meer kans zit laatste europese deposito garantiestelsel opzetten en ik zit er erg aan de andere kant. Dat kan alleen onder voorwaarde dat ook die die risico weging van staatsobligaties op de bankbalansen beter wordt geregeld. Ik zie hoe dat op dit moment geregeld is als een van de grootste bedreigingen voor het europees financiële systeem.

[0:06:04] De heer van alleen.

[0:06:05] Dat is goed om te horen en recent had ik ook een motie ingediend omdat er ook een discussie plaatsvindt over zichtbaar dochters van banken. De vraag wat van buffer. Stel je daar nou aan en mag die buffer omlaag. Want dat is kennelijk denken op dit moment in brussel. Maar ik neem aan dat de vvd ook met mij van mening is dat dat echt niet moet gebeuren en dat dit ook het moment is om dat punt ook nog heel prominent op de agenda te zetten en zorgen dat ook daar snel actie op.

[0:06:30] De ondernomen, de heer heijne,

[0:06:32] Als de heer van der verwijst in de motie ging over die output flora, zoals het geloof ik. De motie die hij daar onlangs op ingaan die motie weggestemd.

[0:06:40] Prima. De heer nijboer partij van arbeid.

[0:06:43] Dank dank ook dat de heer heijnen zijn analyse geven van de oorzaken. Ik mis eigenlijk een belangrijk punt en ik heb het zelf nooit zo plat gezegd als zijn collega's koerhuis dat op een ander thema d. Maar ik heb eigenlijk de afgelopen jaren alleen maar buffers buffers gezegd levert het zo. De harde buffers van banken zijn gewoon te weinig ook nog in europa in nederland op het moment ook en dat geldt ook voor die banken in amerika deelt de heer heijnen die analyse. Want ook wat hij over kokos zegt dat is dan weer zo'n constructie met een weging en dan is de relatief goedkoper proberen maar dat zorgt ook weer voor onrust is hij het eens dat de harde leveren freek show ook te laag is.

[0:07:19] Die.

[0:07:21] Dat laatste vind ik lastig om dat goed te beoordelen. De kapitaalratio natuurlijk flink verbeterd verdubbeld moet ik wel eerlijk bij zeggen. Die waren natuurlijk bijna nihil. Dus dat is dan makkelijk verdubbelen. Het is opzich. Die die kokos die zijn ontstaan na de financiële crisis. Dat dat was op zich begrijpbaar instrument omdat je snel vreemd vermogen eigen vermogen kan opzetten en dat kat kan helpen bij het verbeteren van positie van een bank alleen ook daar is ie weer financiële innovaties ze allemaal producten. Ik heb het zelf ook vier keer moeten lezen voordat je begrijpt dat daar dan weer gebeurt, ontstaat een enorme markt voor die voor die kokos waardoor je denk ik wel op geven op de vraag moet stellen. Is dit nou daadwerkelijk een verbetering van de kapitaalpositie van banken. Dit is ook een van de vraag die ik heb aan de minister om ook te horen hoe de experts daar tegenaan kijken want ik heb er wel.

[0:08:08] Waarbij de heer nijboer,

[0:08:10] Voorzitter, achtergrond van mijn vraag is ook toen. In tweeduizend acht werd elke euro drieëndertig keer uitgeleend. De buffers waren drie procent. Als je nu naar abn kijkt ligt het nog op vijf komma twee procent en die hebben veel hogere buffers dan eigenlijk is de nodig is. Volgens de toezichtsregels mag allemaal risico gebogen en de nederlandse hypotheken zou nooit een risico worden gelopen en zo meer en zo meer. Maar ik vind het nog steeds veel te laag. Ik pleit al jaren voor minimaal tien procent hard eigen vermogen. Heb je al die discussies en die risico's niet want ik verbaas me eerlijk gezegd ook wel dat ook al eerder afgeschreven worden in zwitserland. Dat dat dan de aandelen, terwijl er toch eigenlijk andersom zou zijn is dat niet veel duidelijker helderder en verminderen we daarmee niet veel meer de risico's van het financiële stelsel.

[0:08:53] Irene.

[0:08:54] Uiteindelijk ligt de vraag voor hoe herstel je vertrouwen en houd je het vertrouwen in in de financiële sector dragen kapitaalbuffers zijn bij maar ik denk in de situatie dat je komt waar aantal banken in amerika zich nu voor staan dat er geen kapitaalratio hoog genoeg voor is. Uiteindelijk gaat erom heb je je risico management op orde. Die spreiding goed op orde. In ieder geval van de amerikaanse banken die ze gewoon niet hebben ingedekt tegen stijgende rente vanuit de gedachte rente blijft altijd laag. De geldpers blijven maar aanstaan. Daar zit uiteindelijk het het echte probleem. Ik zoek ook daar de oplossing.

[0:09:28] Dan zie ik een interruptie van de heer kaya van de sp.

[0:09:32] Voorzitter,

[0:09:32] Dat laatste punt is voor mij eerlijk gezegd best wel een dilemma. Want eerst zei ik altijd die bankiers hebben we allemaal vanwege hebzucht te veel risico's genomen. Nu ligt het probleem juist dat ze een langjarig lopende staatsobligaties met hele lage rentes hebben belegd.

[0:09:50] Wat wij hier ook in deze commissie niet als typisch heel riskante zaken, zoals als riskante zaak zou die typeren en daardoor zijn ze in de problemen gekomen bij die renteverhogingen eigenlijk abrupte

[0:10:03] renteverhogingen van de centrale bank. Wij zijn het heel vaak eens geweest met de heer heijn dat die negatieve rente, zodat we daarvan af moesten. Maar er is hij niet met mij van mening dat het nu wel heel snel gaat met die rentestijgingen dat dat dus waar gehakt wordt spaanders vallen en dat er nu ook wel een signaal uit zou moeten richting de centrale bank van weet wel dat je ook dingen kapot aan het maken bent op dit moment.

[0:10:26] Irene. Ja, maar er moet.

[0:10:28] We ook een debat voeren. Wat wat je kapot maakt dat je niet ingrijpt en ik dus ik denk echt dat het probleem is het jarenlang gratis geld weg populair, zegt de geldpersen aanstaan dat centrale banken moeten nu ingrijpen. Ik denk dat in europa. U kent mijn kritiek dat er te laat ingegrepen door de inflatie te lang te hoog blijft ernstig te wijdverspreid die economie kan uitbreiden en uiteindelijk gang koopkracht voor normale mensen onder druk zet en ook financiële risico's met zich meebrengt. Ik denk dat daar de oorzaak is. Ik vind ik zie het debat inderdaad nu heel snel gaan. Daar moeten we de rente niet minder snel verhogen. Ik denk dat echt de verkeerde route is het probleem zit bij de risico management van die banken. Ze hebben inderdaad belegd in veilige staatspapieren met langlopende termijnen alleen zich niet ingedekt tegen de stijgende rente vanuit de gedachte de rente blijft altijd laag. Dus het zit echt in het risico management van die banken en dat wijt ik aan een tekortschietend toezicht. Ik denk dat daar uiteindelijk het probleem zit. Ik denk dat de vecht vecht tegen inflatie. Die moeten we blijven doorzetten. Want als je die niet onder controle krijgt. Denk dat de risico's dan nog veel groter.

[0:11:32] Dan zie je een keer de heer.

[0:11:34] Voorzitter, die analyse dat te lang is doorgegaan met die geldpers aanzetten en te lang negatieve rentes zijn ook schulden opkopen. Dat dat

[0:11:42] te lang doorgaan. Realist zijn we het over eens. Maar dat zowel de situatie waar we nu eenmaal inzetten en gegeven die situatie kun je natuurlijk ook de conclusie trekken dat die rentestijging die ook ongekend waren eigenlijk net zo ongekend als die negatieve rens van de voor dat het ook niet goed is en en dan zie ik opeens de heer heijne ook

[0:12:02] wat voorzichtiger worden en ik vind het jammer want dat zijn toch twee kanten van van dezelfde munt zou ik zeggen.

[0:12:10] De heer heijne,

[0:12:12] Dat dat zie ik anders. Voorzitter, maar nogmaals, ik denk dat de de problemen zijn ontstaan door dat beleid van het ruime monetaire beleid, lagere rentes en het laatste wat ze moeten doen. Dat beleid maar voor laten gaan uit angst want anders manifesteren risico's zeggen want ik denk dat het goed is wat er nu gebeurt dat autoriteit snel ingrijpen voor liquiditeit verschaffen. Maar ik denk dat het primair vergt namelijk prijsstabiliteit en eigenlijk normalisering van de situatie dat we daar echt mee door moeten gaan dan schuift de problemen alleen maar vooruit en ze worden steeds groter.

[0:12:43] Dan zie je een interruptie van de heer everink van de groep van.

[0:12:47] Ja. Dank u. Voorzitter,

[0:12:50] als de rente stijgt gaat vaak de krediet kwaliteit van je portefeuille naar beneden omdat natuurlijk de funding voor je uitzending wordt ook lastiger.

[0:12:59] Maar is hij het met mij eens dat dit gewoon een klassieke mismatch blunder is

[0:13:04] wat banken hebben genoeg ervaring met gap analyses, met rente rekenen met termijnen enzovoort

[0:13:10] is het trouwens ook niet precies hetzelfde wat de centrale banken die aangesloten zijn bij de ecb zelf hebben gedaan.

[0:13:16] Hoe kijkt u aan de toezichthouder heeft waarschijnlijk dezelfde fouten gemaakt als die partij op u die toezicht diende te houden. Hoe kijkt u daar tegenaan.

[0:13:25] De heer rene. Ja voorzitter, ik geef graag mijn mijn deel graag mijn kijk op zaken. Maar dan moet wel de vraag even scherp hebben. Dat vraag ik even de om een vraag dan even zodanig te formuleren dat ik daar ook een goed antwoord op kan geven.

[0:13:36] De herkansing waarderen, ephraim,

[0:13:38] Wat.

[0:13:40] We hier niet te maken met gewoon eens een falend mismatch management. Wat een van de basisprincipes is van bankieren. Het oog. Heeft u geen boek opgenomen geld uit het geld en

[0:13:52] heeft hij misschien een idee dat geen gemakkelijke vraag

[0:13:55] hoe een basis techniek van bankieren op zo'n grote schaal geschonden wordt zelfs een centrale bank.

[0:14:03] Is op de vraag.

[0:14:05] Die terreinen,

[0:14:06] Voorzitter, het is me niet helemaal helder. Wat nou precies de vraag is een laak. Ieder geval één punten uitpakken. Wat ik wel hoorde is dat klopt het principe wat heer vriend beschrijft, zoals rente stijgt dat er aan dat de waarde van die obligaties dalen van die van die portefeuilles van banken. Tegelijkertijd die verliezen manifesteren bach. Als je verkoopt het probleem als op zich op de bankbalansen. Daar heeft het probleem zich niet de die staan niet tegen marktwaarde zijn gewoon tegen boekwaarde het probleem. Zolang het goed gaat, is er geen probleem. Probleem manifesteerde zich toen die banken, voornamelijk in de verenigde staten hun portefeuilles moesten verkopen om hun liquiditeit te kopen en dan moet je afboeken en ik denk dat ze daar gewoon niet goed hebben in in gedekt voor die stijgende voor stijgende rente. En wat ik ook al zeggen hier alkaya daarover.

[0:14:49] Prima.

[0:14:50] Dan voordat u verder gaat, zie ik een interruptie van de heer tony van dijck van de pvv.

[0:14:55] Wat

[0:14:58] de vraag is natuurlijk over die staatsobligaties die op de bankbalansen staan die worden geboekt. U zei al tegen de nominale waarde, oftewel de kostprijs. En waar het fout ging. Volgens mij in amerika is doen die verkocht moesten worden dat ze veel minder bleekwater zijn als we vervolgens in de boeken stonden en toen ging dat hele balletje eigenlijk aan het rollen en mijn vraag is nu is het niet zinvol om na te denken want dat heb ik nooit eerder gehoord in de discussies van de afgelopen jaren. Om die staatsobligaties toch meer tegen de reële waarde

[0:15:30] te waarderen op de bankbalansen om niet om ons niet rijk rekenen ons niet rijk rekenen want kennelijk kan het daar dus toch fout gaan aan die veilige staatsobligaties blijken dus helemaal niet zo veilig.

[0:15:42] Als gedacht, de heer.

[0:15:44] Nogmaals, dit zitten ook wel in het risico management van van die financiële instelling. Je kan natuurlijk ook gewoon indekken tegen die die stijgende rente. Maar en het aanpassen van boekhoudregels wel echt een andere discussie ook een internationale discussies zijn gewoon internationale standaarden als het gaat om hoe je staatsobligaties. Want dat is denk ik ook een beetje waar de heer van dijk naar toe wil u staatsobligaties op banken balans weegt en als je dan kijkt naar europa dat elk staatsobligaties dezelfde risicoweging heeft. Dat vind ik echt een hele foute gevaarlijke situatie die ik graag zou willen aanpassen. Maar dat is ook de inzet van van de minister in europa. Daar zit natuurlijk helemaal vast. Deze discussie omdat wij daar redelijk alleen in staan. Dit is wel een heel groot risico waar we volgens mij allemaal met elkaar eens zijn dat dit echt aangepast moet worden.

[0:16:25] Prima.

[0:16:27] Zet uw betoog? Voort?

[0:16:28] Voorzitter kan de derde punt. Wat kunnen we nog doen. De situatie is wel echt anders dan tweeduizend acht moet ook bij zeggen ik zei het al autoriteit te grijpen u sneller in banken staan er beter voor. Maar landen slechter. De martin koolhoven banken moet eigenlijk een week op goal voor landen zijn, met name als het gaat om de hoge schulden en de relatie tussen banken en overheden en specifiek. Dus die risicoweging van staatsobligaties op bankbalansen en vooral de italië bart te zorgen wat ik al een paar keer hier in dit debat heb gezegd. Ben benieuwd hoe de minister die zorgen deelt en ook wat dat betekent voor de inzet in de in europa en ziet ze ook de dynamiek in europa. Nu wordt iedereen wakker en kunnen we een doorbraak op dit punt forceren dan voorzitter, de financiële crisis uit tweeduizend acht heeft ook in nederlandse bankensector op z'n kop gezet en meer dan tien jaar later sector best gek georganiseerd. Als je kijkt naar de zes grote banken zijn er vier in grotendeels in overheidshanden abn amro volksbank bank nederlandse gemeenten nederlandse waterschapsbank. De vijf grootste bank zijn goed voor vierentachtig procent van het balanstotaal van de gehele sector. In duitsland is dat tweeëndertig procent frankrijk, negenenveertig procent. De rente baten zijn voornamelijk inkomstenbron van de vijf grootste bank. Het zeventig procent. Het gemiddelde europass. Vijfenvijftig procent. Kortom, het nederlandse bankenlandschap wordt gekenmerkt door veel overheidsbemoeienis, weinig concurrentie en beperkte zakelijke dienstverlening. Ik zie de volgende vijf uitdaging als het gaat om de toekomst van de financiële sector een belang van meer de markt dynamiek goed dat aandeel abn amro wordt verkleind en ik kijk ook uit naar richtinggevend besluit eind ditjaar. Het gaat over de volksbank positie van de vvd zal iedereen helder zijn dan het belang van meer innovatie. Hoe beoordeelt de minister de toenemende concurrentie van buitenlandse big tech-bedrijven, sietse ministerie en ook een bedreiging voor de nederlandse financiële sector, met name de betaaldiensten en kan de minister ingaan op de fintech bedrijven in nederland nederland doet opzichte dat punt best goed, maar er staat wel onder druk. Vooral in de skill zien we dat ze naar buitenland vertrekken. En hoe staat nu met het onderzoek naar de tekst sector en de mogelijke herijking van het vind actieplan. Mooie mooi ambtelijke jargon dan de toenemende lastendruk in het in relatie tot het vestigingsklimaat, met name de ww ft zorgt voor veel extra lasten in het kader van monitoring. Goed dat de minister ook met een aanpassing van die vws komt voor meer onder meer samenwerking mogelijk te maken. Wanneer kunnen wij die wetswijziging tegemoet zien en kan de minister. Daarnaast reageren op de begroting van de dnb nog even zitten kijken en ik zie dat de toezicht lasten, vierendertig procent zijn gestegen tussen tweeduizend negentien, tweeduizend, drieëntwintig ook benieuwd of dit deze ontwikkeling past in relatie tot het buitenland, voornamelijk europa dan vier betere risicobeheersing david hier ook al in het debat over gehad. Ik heb al gevraagd naar die markt voor kokos en de voortgang in de bankenunie. Ik kan de minister daarnaast ook ingaan op de mogelijke concentratie risico's die kunnen ontstaan in de toekomst als het gaat om de actieve sturing op vergroening, bijvoorbeeld als iedereen zich op diezelfde groene labels gaat storten, is dat in het kader van verspreiding en goed risicobeheer. Nou, verstandig dan vijf. Als laatste. Voorzitter, de strategische autonomie in de beleidsagenda de minister heeft gestuurd. Waarvoor nog dank wordt zijdelings opgemerkt dat de verwachting is dat geopolitieke afwegingen in toenemende mate een rol zullen spelen bij de inrichting van ons financiële stelsel op europees niveau. Mooi dat dit onderwerp wordt aangestipt. Maar hier bleef het wel bij. Dus ik zou de minister willen vragen om op het volgende even te reageren. Want ik las dat china begin ditjaar heeft aangekondigd dat de greep van de communistische partij op de financiële op de chinese financiële sector wordt vergroot en u valt de financiële sector deels onder de investeringsbescherming van de wet vivo en ik was benieuwd of deze wet nu voldoende mogelijkheden biedt om ook een overname bijvoorbeeld van met china van abn amro te blokkeren dan voorzitter. Ik wilde afronden dankuwel.

[0:20:00] Dankuwel. De heer heijne van de vvd even een punt van orde. We hebben de heer dekker van forum voor democratie en mevrouw teunissen, partij voor de dieren die niet officieel lid zijn van deze commissie en de vraag is aan deze commissie vinden het goed dat ze deelnemen aan deze vergadering. Kijk, luid applaus dus dan gaan we verder met de heer nijboer partij van de arbeid.

[0:20:29] Dankuwel voorzitter. Ja de de zenuwen slaan weer toe in financieel economische wereld en dat is niet onterecht. In amerika gaan behoorlijk grote banken ten onder en credit suisse. Één van de grote grote namen in de financiële wereld moesten via een constructie overeind gehouden worden en voorzitter, in de kern analyse van de pvda is dat banken nog altijd te weinig buffers hebben ze weinig eigen vermogen om zelf klappen op te vangen. Als er iets misgaat als je in tegenwind staat als je bijvoorbeeld je boucke niet op orde hebt als je je management niet op orde hebt credit suisse had ook bij andere problemen overigens deutsche bank ook wel en voorzitter daar. Dat kan alleen als je de klappen kunnen opvangen. En als je eerste eigen vermogen voldoende is om dat aan te spreken. En als je erna obligaties kunt afschrijven en dat is nog steeds een te laag niveau en in de bankenunie is met allerhande manieren is geprobeerd om mijn redenering te zoeken hoe je dan toch uiteindelijk toch nog een veilige bank bent dus met kokos die dan omgezet kunnen worden van vreemd kapitaal naar eigen vermogen met iets hogere buffers. Maar alles is erop ingezet door de financiële lobby. Om die harde buffereisen voor elke euro die je uitleent.

[0:21:53] Tien procent achter houden dus ook wat financial sustainable finance lab altijd een adviseren op het veel hoogleraren zeggen van boot tot van wijnbergen tot houden op wenink vrij veel consensus over het niet altijd zo eneco wereld en natuurlijk kan het ook twaalf procent zijn op negen, vijf zich veel te laag. Wat doen banken die gaan weer op de oude voet verder ook onze eigen abn amro voorzitter leveren van abn amro eenendertig december tweeduizend, tweeëntwintig, vijf komma twee procent

[0:22:21] elke euro nog bijna twintig keer uitgeleend.

[0:22:23] En wat doet abn amro niet als ze meer winst maken. De buffers verhogen. Nee. Aandelen inkoop programma's afkondigen beleggers plezieren en dat is de verkeerde weg. Zelfs voor een bank die een meerderheid.

[0:22:37] Handen van de overheid is dus echt de verkeerde weg.

[0:22:40] Dat is dit amerika trump. De vvd zei dat terecht. Die heeft zelfs de regels versoepeld. Wat verwacht je van trump. Dus dat is nog veel harder en sneller gegaan.

[0:22:49] Maar dat is niet goed.

[0:22:50] Het moet echt richting die tien procent en je ziet nu al dat met al die nieuwe constructies die op papier helemaal optimaal zijn dat de onrust al weer enorm toeneemt met die kokos in de weer zijn zeggen van die aandeelhouders krijgen wel geld en die mensen die eigenlijk iets minder risicovol kapitaal beschikbaar stellen. Die zijn er geld bij het rechtszaken één en al ellende zag ook sms met procedeert nu nog steeds die aandeelhouders die geen dus doet er niet toe. Gewoon hard eigen vermogen zitten aandeelhouders op de blaren. Ouders die bankbestuurders scherp

[0:23:20] is de minister het daarmee eens en is ook bereid om ook in die basel afspraken veel meer te pleiten voor een hogere hard eigen vermogen. Voorzitter dan de grootte van bank.

[0:23:31] Ik heb de heer hamers heel actief meegemaakt na de financiële crisis. Voorzitter, toen was ik financieel woordvoerder van een regeringspartij en hadden we een heel offensieve agenda op de financiële sector. Ook het bonusbeleid en op al die fronten trof ik de heer hamers, wat overigens best een aardige man is maar maar echt inhoudelijke frontaal tegenover me. Zowel bonusbeleid zou slecht zijn om dat te doen, maar ook op buffer vereiste. Dat moest toch allemaal niet zo de hypotheken waren toch risico vrij bijna en zo meer en die gaat nu wel de grootste bank van ons continent leiden en ik vraag me af of dat als zo'n grote bank ook niet voor de europese banken risico is en wat wat ook de toezichthoudende organen in europa. Daarmee doen welzijn als credits was omgevallen aan weer ook in nederland een enorm probleem gehad. De nederlandsche bank sector is geconcentreerd en die bank is nu nog veel groter geworden. Dus wat gaat europa daaraan doen of gaat zwitserland eisen stellen dat die bank opgebroken wordt of kleiner gemaakt wordt.

[0:24:30] Want dat gaat nog wel wat betekenen en hoe je het ook wendt of keert. Het kan altijd een keer ergens misgegaan. Ook als je het niet weet. Dus het gaat mij helemaal niet omdat hij dat hij is nu heel slechte voor staat. Maar het kan altijd een keer gebeuren als je zo groot bent dat je de hele europese economie op het spel zet is het de vraag of je dat moet willen.

[0:24:49] Voorzitter, dan kom ik op de banken in europa. Wat de nederlands geld geldt in europa ook die buffers zijn overal nog te laag en zeker als je de hele balans voor met staatsobligaties hebben die ook nog een nul risicoweging hebben, waarbij de geloof ik wel een stuk of tien moties uiteindelijk over aangenomen. Deels heb ik ingediend. Deels de vvd deels van ooijen was er ook altijd in de weer. Ja dan gaat niet goed en dat zie je nu in amerika en je kunt wel papier nul risicoweging hebben. Maar als het in de praktijk niet zo is dan gaat er een keer gaat die trigger over hoe wordt dat voorkomen in europa.

[0:25:23] Voorzitter, tot slot op dit punt de bank kunnen is nog steeds niet afgerond en dat maakt dat je wel afspraken hebt in de basis maar niet nog te veel losse eindjes en als het als de stress toeneemt en dus onzekerheid neemt toe te gaan gaat altijd wordt dat getest. En hoe zorgt deze minister in europa met haar collega's voor er natuurlijk ook met de centrale banken die de toezicht op moeten houden dat dat niet gebeurt dat er niet een zwak punt wordt uitgezocht of die risicoweging staatsobligaties is of het nou een andere waardering is in het risicomodel of banken. Dat dat getest gaat worden.

[0:25:57] Voorzitter, ik kom alle banken landschap commissie. Wijffels was dat het voor diversiteit in het bankenlandschap moest veel meer diverse financiering komen dijsselbloem ook een een interviews hierover in de telegraaf geloof vandaag of gisteren heel belangrijk want nederlandse economie veel te afhankelijk van banken eerder ook over gesproken die kapitaalmarktunie moeten komen. Maar eigenlijk ook kunde in de nederlandsche bank. We hebben nog vier grote banken. Als je waterschapsbank en en g. Dat vind ik een beetje maar goed. De vier, vier banken, waar het mkb van van afhankelijk is en dat is eigenlijk gewoon te weinig. Ik heb het cda mevrouw mulder heeft voornamelijk en in de heer van heijen daarvoor nog veel werk aan te zetten. Nog een werd kredietunies door het parlement bij de parlementen kunnen loodsen van hebben alternatieve financiering, maar dat is nog geen doorslaand succes geworden. Is wel jammer, want in amerika tien procent van de financiering zo geregeld. Maar er was bedoeld als alternatieve financierings bronnen niet zo'n afhankelijkheid van banken. En hoe gaat de minister zorgen dat dat gestimuleerd wordt. Één ding. Ik zou zeggen volksbank niet naar de beurs maakt er een coöperatieve bank van houden gouden aandeel houdt als bank. Wij houdt dat niet naar de beurs en zorg breng ook het gesprek op het rendement eigen vermogen van banken weer op gang. Ik heb ik ben nu al aan.

[0:27:13] De nagaan? Dan moet ik nog over veel te coulant degelijk. U bent coulance. Wilt u ik.

[0:27:19] In het rendement op. Ik kom er in tweede termijn nog panden punt. Ik vind het rendement op eigen vermogen is een enorme strijd van geweest moeten dubbel. Dit zijn of niet. En die heeft zal uiteindelijk die meer die is uiteindelijk op negen procent gaan zitten, maar ook die discussie hoeveel risico en rendement in de financiële sector relevant zou weer op tafel.

[0:27:37] Voorzitter, dankuwel. Dank de heer nijboer. Maar voordat we naar de heer van een leeg aan een interruptie van de heer tony van dijck.

[0:27:43] Ja voorzitter, ik ben het opzich mee eens dat bij silicon valley bank een groot probleem was dat ze een te lage buffers hadden. Maar de vraag is natuurlijk van hoe hoog had die buffel moeten zijn om te voorkomen wat er nu uiteindelijk gebeurd is. Want als eenmaal dat balletje begint te rollen en via social media hebben we gezien hoe snel de balletje kan gaan rollen. Dan vraag ik me af of een buffer van vijftig procent uberhaupt ook genoeg was geweest. Dus heeft heeft nijboer daar enige indicatie van dat die denkt van. Er is dan moet ook iets meer gebeuren aan bijvoorbeeld de diversificatie van je portefeuille in plaats van alleen maar de buffel.

[0:28:22] De heer nemen. Ja, voorzitter, als je gewoon echt woonbeleid hebt die je gokje geld dan ben je natuurlijk altijd. Dan is geen buffer groot genoeg. Dat geldt ook voor gewone ondernemingen. Natuurlijk hebben we ruim dertig procent eigen vermogen. Een beetje minimum wordt aangehouden, hangt een beetje van de sector af. Ik denk wel als je tien procent eigen vermogen tot aandeelhouders echt kwijt kunnen raken dat ook aandeelhouders scherper kijken naar de bank. Welke risico management men heeft want nu kunnen de lasten. Uiteindelijk zie je ook zie je ook bij credit suisse. De bank ligt helemaal aan gort. Maar de aandeelhouders krijgen toch wel geld.

[0:28:55] Dus dat dat disciplineren aan die kant en ik denk ook dat naast die tien procent eigen vermogen er altijd nog obligaties uitgegeven moeten worden. Andere instrumenten, zodat je dan er bij elkaar optelt wel een enorme buffer hebt forum bank

[0:29:08] om een klap op te vangen en dat je daarmee risico's nooit helemaal uitsluiten, maar wel veel meer voor continu. Nu zijn het private winsten en komende rendementen bij de aandeelhouders terecht

[0:29:21] de verliezen komen bij de belastingbetaler terecht rendement ook maar de verliezen bij.

[0:29:25] De betalen dan de laatste interruptie van de heer van dijk de

[0:29:32] ik zie je twijfelen

[0:29:34] doen we dadelijk. Oké dan gaan we naar de heer van der lee.

[0:29:38] De groenlinks. Ja. Dank. Voorzitter,

[0:29:42] ik hou graag het hoofd koel en ik graag beginnen met het onderwerp waar we het eigenlijk over zouden hebben en dat is namelijk de verduurzaming van de financiële sector en op het eind kom ik nog wel even op de actualiteit. De verduurzaming van de financiële sector is cruciaal. We hebben net een rapport weer gehad van het sessie. Wij gaan echt nog helemaal niet de goede kant op. Als het gaat om de aanpak van klimaatverandering en dan zitten ik enorme risico's aan. Ook voor de financiële sector. Ook de nederlandsche bank laat niet na ons daarop te wijzen. Wij hebben een voortgangsrapportage ontvangen, zowel van de regering als van de eerlijke geld wijze. De een is echter wel kritischer dan de ander. We zien wel voortgang, maar nog niet voldoende en we zien te weinig onderling vergelijkbare gegevens en ook de complete portefeuille is nog onvoldoende in beeld. Ook zien we nog geen heldere tussendoelen en echt plannen. Die leiden tot een anderhalve gaat scenario. Ik vind het heel bemoedigend dat het kabinet lijkt aan te koersen willen aankoerst op wetgeving. Tegelijkertijd ken ik dit terrein ook een weet ik dat in europa in brussel en men de financiële sector wil uitzonderen dat vvd bewindslieden nog voordat er een kabinetsstandpunt is de initiatiefwet op dit terrein eigenlijk van tafel willen en mijn vraag aan de minister is gaat er nou wetgeving komen bij voorkeur op europees niveau

[0:31:07] is de actuele situatie is dat een voordeel om te zorgen dat de financiële sector ook wordt betrokken bij de wetgeving waar nu een raadspositie ligt om het maar per land aan de keuze menu te maken.

[0:31:21] En als het gaat om een gebrek aan voortgang. Op dat terrein is er dan een bereidheid om ook op nationaal niveau alvast de nodige wetgevende stappen te zetten, eventueel in aansluiting of aanvulling op de initiatiefwet op die mvo die op dit moment in behandeling is bij de kamer en meer specifiek zou ik haar dan toch een aantal vragen over willen stellen,

[0:31:45] omdat er nu vooral gestuurd wordt op relatieve reductiedoelen. In plaats van absolute is er nog geen zicht op hun commitment dat echt in lijn is met het parijsakkoord vindt de minister dat zij ervoor moet zorg dragen, al dan niet via de wetgeving dat de financiële sector gaat klimaatplannen gaat maken die in lijn zijn met parijs en ook via tussendoelen, bijvoorbeeld in twintig, vijfentwintig op controleerbaar gevolgen.

[0:32:14] Mocht kunnen worden,

[0:32:17] Vindt de minister met ons dat er ook een harmonisatie nodig is tussen instellingen over de doelen, over wat relevante financieringen zijn van hoe de instellingen de reductie meter. Ik zeg nog maar even bij dat de c o twee voetprint van het kapitaal dat beheerd wordt door de financiële sector groter is dan de c o twee uitstoot van nederland zelf en we hebben dit soort stappen nodig omdat we zelf in in wetgeving, maar ook in stimuleringsmaatregelen nog lang niet onze eigen doelen na. Er is cruciaal dat we de financiële sector daartoe aanzetten, maar ook als het gaat om welk instrumentarium de financiële sector zou moeten inzetten om de partijen die krediet verstrekken ook te bewegen naar meer duurzame investeringen en specifiek als het gaat om het afbouwen van fossiele activiteiten. Want de tragiek is toch wel dat de markt. Nu lijkt er vanuit te gaan dat we het doel toch niet gaan halen en weer anders gaat kijken naar de waardering van fossiele activiteiten en dan zijn we helemaal het spoor bijster. Dus ik hoop dat de minister op die punten. Ja. Met groenlinks die extra stap wil zeggen wil zetten.

[0:33:31] Er staat de minister zegt ook we gaan die wetgeving samen met de sector toe. Wat betekent dat precies wat van dialogen. Welke vorm ziet de minister voor zich als het gaat om het betrekken van de financiële sector en is dat nou een opmaat naar een stevig genoeg pakket of toch weer een risico dat de diversiteit te groot blijft omdat de wetgeving te slap is. Daarnaast is er een duidelijke wens vanuit de financiële sector zelf wiersma als nederland ook helder in je eigen transitie paden. Wij moeten ons verhouden tot de lange termijn transitie in nederland zelf en ook daar blijven keuzes achterwege erkent de minister dat en wordt daar ook goed samengewerkt met haar collega's op het ministerie van economische zaken en klimaat. Daar laat ik het even bij als het gaat om de vergroening dan toch even terug op de actualiteit. Kijk

[0:34:22] ik denk dat het cruciaal is dat de werken aan de aan de voltooiing van de banken juni heb ik net al interruptie met de heer heijn een aantal opmerkingen over gemaakt. Ik ben benieuwd hoe de minister uitvoering gegeven aan de motie die ik had ingediend. Nog niet wetende dat dit eerlijk gezegd op handen was, maar het is wel qua timing denk ik goed als het gaat om voorkomen dat buffers nog verder verlaagd worden bij het dochters van banken en dat het niet zichtbaar op het niveau van de hele bank dan belegd wordt. Maar dat ook dochters daaraan zouden moeten voldoen en ik ben het eens met collega's nijboer dat de buffers wat ons betreft omhoog kunnen, maar ook dat europese depositogarantiestelsel. Het lijkt me heel verstandig dat dat er komt in ruil voor afspraken over beperken van nationale obligaties op balance. Maar daarnaast vind ik het ook wel belangrijk om te benadrukken dat een amerikaanse bank die slecht beleid voeren en een zwitserse bank die slecht beleid voeren waar ook nog de kokos andere voorwaarden kende dan europa dat we ons niet gek moeten laten maken. Er is echt heel wat gezegd wat stappen gezet positie van de balans van banken. Ook in nederland is verbeterd. Dus ik zou ook willen voorkomen dat wij als politici bijdragen aan onrust waar die niet nodig is, maar er ligt wel een opgave, maar daarmee ook een kans om juist proactief die stappen te zetten en niet pas weer in europa die stappen te zetten op het moment dat het echt is misgegaan en de vertrouwens crisis te groot is in een europese bank. Het doelwit wordt van wat we net hebben gezien bij andere. Dus ik hoop dat de minister dat inziet. Ik zie je knikken. Dus ik ga ervan uit dat het lukt en dat er voldoende collega's en ik moet brussel zijn die het met haar eens is knikken en het eind eind tijd. Daar kijk ik.

[0:36:08] Voorzitter, dank de heer van der leden. Dan zie ik een interruptie van de heer heijnen van de vvd.

[0:36:13] Ja. Voorzitter, dank ik ik hoor de heer van leeuwen een voorwaarden stellen aan een europees depositogarantiestelsel, namelijk in ruil voor die dat die risico weging van staatsobligaties beter geregeld is. Mag ik daaruit concluderen dat zolang dat niet geregeld is dat ook groenlinks tegen een europees depositogarantiestelsel. Want dat was in het verleden had groenlinks daar volgens mij een ander standpunt op.

[0:36:34] Kijk maar het is voor mij ook geen voorwaarden. Kijk ik vind het allebei.

[0:36:38] Ik erken wel dat er in europa. Dit soort dossiers een bepaalde koppeling nodig.

[0:36:44] Die leverde wel even voorbij.

[0:36:47] De stemming is gestemd. Wel even de microfoon.

[0:37:39] Zo. Dat was dan ook om even te ontspannen. We gaan weer verder. Ja. Ik was.

[0:37:45] De begonnen met mijn antwoord op de heer heijnen. Maar ik zal het even opnieuw beginnen. Kijk voor mij is het geen voorwaarden. Ik vind het allebei wenselijk, maar ik erken dat in europa wil je tot een stap verder komen dat die onderwerpen aan elkaar gekoppeld zullen gaan worden en dat dat vind ik niet bezwaarlijk. Maar ik ik wil dat op beide terreinen zo snel mogelijk voortgang komt. En als dat op de een eerder is dan de ander. Prima. Ik wil er wel een andere opmerkingen bij maken. Ik hoorde net ook de discussie over. Nou ja goed zijn we nou als het gaat om het rentebeleid van de ecb die discussie ga ik niet over. We hebben net die discussie gaat over de toekomst van de euro, maar het feit dat wij als politici de verantwoordelijkheid niet nemen dat we dat mij bij de ecb leggen. Dat maakt ook dat we kwetsbaarheden inbouwen. We hadden deze rentestijging in deze vorm niet nodig gehad als we eerder een politieke unie hadden gehad met op tijd transfers die voorwaarden hebben die landen hadden gestimuleerd die nu nog steeds zitten met een hoge staatsschuld. Dat punt heb ik al vaker gemaakt. Maar dat moet ook erkend worden. En als we dat niet doen dan dan krijgen we hebben we een financieel systeem dat gewoon minder goed tegen schokken kan. Dat is gewoon het consequentie en ik hoop dat de heer heijne dat ook een keer om prima ogen zien.

[0:38:57] Die heinen. Nee.

[0:38:59] Dan is er dan concluderen.

[0:39:00] De heer van zegt nee, ik zou allereerst zal ik de europese deghayes willen voordat we die risicoweging, maar dan stelt u wel alle nederlandse spaarders bloot aan de risico's in italië. Ik zou daar echt nooit mee akkoord gaan.

[0:39:11] Een reactie reactie. Maar het risico is er nu ook dat is nou juist het probleem en wil je dat risico echt wegnemen. Dan zul je europese antwoord moeten hebben, zeker als het gaat om landen wij dezelfde munt hebt dezelfde regulering nog niet voltooide banken. U hebt dat risico ligt nu ook bij de nederlandse sparen linksom of rechtsom alvast belastingbetaler te sparen.

[0:39:35] Laten we elkaar niet voor de gek houden. Dan.

[0:39:38] Dank de heer van der ree voor je inbreng naar de heer ephraim van de groep van haga voor de eerste termijn.

[0:39:44] Dank u. Voorzitter zal eerst even kort ingaan op de actualiteit. Want uiteraard denken we allemaal terug in tweeduizend acht aan.

[0:39:51] Maar ik wil toch ietsje positiever zijn in tweeduizend acht hadden banken veel groter. Hans boucke met complexe derivaten zie je motie die joost sub als noemt u maar op zee de vaak of balans. Shit. Zaken met elkaar, waarbij een lang niet altijd duidelijk was met welke juridische entiteit zaken deden ze dachten allemaal dat het deutsche bank g was maar dat hoeft bijvoorbeeld niet

[0:40:12] en credit suisse natuurlijk een household nemen. Maar het is niet meer credit suisse van vijftien of twintig jaar geleden. Hetzelfde geldt feitelijk alle grote banken in europa, deutsche bank abn amro het zijn echt andere banken geworden

[0:40:24] zodat betreft ben ik ietsje minder pessimistisch dan vele moet ik er ook niet de put in praten over de kokers verkeerde te zien. Dat was puur de emissie voorwaarden kleine lettertjes waarin stond dat de kokos konden worden afgeschreven op elk moment en ik heb het in de problemen zou komen. Dat hebben ze gedaan of fatsoenlijk is. Laat ik in meerdere maar al die kokos en ik heb een paar doorgelezen dacht dat ik iets van wist van het bijzonder ingewikkeld en ik ken heel wat kleine lettertjes en clausules. Maar dat is over de kokos

[0:40:55] financiële en nou ietsje meer afstandelijke financiële markten en banken zijn onderworpen aan zoals ik het noem. De drie eenheid van finance risico rendement en prijs en zoals mijn studenten altijd een bijgebracht wanneer ris-nummer als de voornaamste taak van banken is om met een prudent risk return profiel op efficiënte wijze

[0:41:13] dan zou in nederland hebben gedaan. Meneer heinen de voornaamste taak van bank is om met een prudent risk return profiel op efficiënte wijze vraag en aanbod op de geld en kapitaalmarkt bij elkaar te brengen, waarbij de diverse stakeholders en adequate beloning krijgen, niets meer en niets minder.

[0:41:28] Wat dat betreft is het jammer dat het zakenbankieren nederland helemaal verdwenen is. Want ik weet dat iedereen associeert met gokken en grote risico's en training. En wat dies meer zij maar een goede zakenbank brengt ook gewoon bedrijven met obligaties naar de beurzen. Dat betekent een heel andere manier van financieren mogelijk maakt en hoef je zelf als banken helemaal niet van die grote risico's te lopen,

[0:41:47] maar helaas die tak van sport is in nederland vrijwel deelt.

[0:41:51] Dan kijk ideologie,

[0:41:52] De doelen najagen op basis van hun geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Wat mij betreft daar nadrukkelijk niet bij de doelstellingen van een bank.

[0:42:01] Gelooft u mij ervan van bertolt brecht erst kommt das fressen dann komt die moraal.

[0:42:07] De achterblijvende finish financial de financiële prestaties van asn, bank en triodos geeft het eigenlijk al aan

[0:42:13] is een verzekeraar klaverblad die adverteren het maatschappelijk verantwoord ondernemen misschien het hoogste rendement geeft, maar het voelt wel goed.

[0:42:19] Dat is prachtig, maar een goed gevoel kunnen financiële instellingen helaas niet als onderpand inbrengen indien de liquiditeitspositie dit vereist.

[0:42:27] Men vergeet dat de belangen van de beneficial owners uiteindelijk begunstigden te allen tijde voorop dienen te staan en dat geldt ook voor pensioenfondsen die immers geen eigen middelen beleggen, maar als agent optreden voor een grote groep prinsen pols, maximalisering van amendement bij een acceptabel risico dient leidend te zijn. Niets meer niets minder.

[0:42:44] De mensen die verduurzaming van de financiële sector. Zelfs als aanjager voor het halen van klimaatdoelen

[0:42:49] dat wat mij betreft tegen elk prudent financieel principe

[0:42:53] banken dreigt te worden misbruik voor ideologische doelstellingen en dat vind bv geen goede zaak zou klein voorbeeldje geven is een bank die adverteerde me nooit de wapenindustrie zal financieren. Want die het conform de sgp, mvo en sv g doelstellingen.

[0:43:07] Maar hoe vaak men dan oekraïne van wapens te voorzien als de van de financiering van de productie geboycot wordt,

[0:43:13] even nuchtere analyse als schapen banken en andere financiële instellingen weigeren. De wapens die te financieren, zal de cost of funding voor wapenfabrikanten hoger worden bij gebrek aan aanbod.

[0:43:22] Dan zullen andere marktpartijen zonder meer op inspringen om extra rendement te maken en vervolgens met hoge sparen deposito tarieven klanten aan zich te binden en daarmee worden die nobele banken op termijn uit de markt gedrukt.

[0:43:33] De financiële sector dreigt voor het karretje spannen te worden voor het uitrollen van allerhande. De ideologische beleidsthema's van het kabinet en de u.

[0:43:42] En sinds de bankencrisis van tweeduizend acht hebben banken weinig politieke invloed meer. Dat is volkomen begrijpelijk moet ik eerlijk zeggen

[0:43:47] en luisteren zij uiteraard naar de politiek en dat is geheel begrijpelijk door der werf d werk inmiddels één op de vijf mensen binnen de bank op dit moment in compliance met nooijer cliënt en kleinste james. Dat kost miljarden per jaar, terwijl nog maar de vraag is of het werkelijke doel de professionele ondermijning criminele organisaties gestopt wordt.

[0:44:06] Dat zijn miljarden niet kunnen gestoken worden in fatsoenlijke dienstverlening voor met name ouderen en zwakkeren.

[0:44:11] Wie heeft nog wel een echt persoon bij de bank aan de telefoon gekregen. De menselijke maat.

[0:44:17] De meeste dat ook dat fijn de hightech sector ruim baan moeten hebben

[0:44:21] krijgen. Doet me een beetje denken aan de internetbubbel van tweeduizend. Want op welke gebieden en hoe is volstrekt onduidelijk, maar het klinkt zeker interessant.

[0:44:30] Het faillissement van svb gooit roet in het eten

[0:44:33] wegen trekt het idee van de minister ernstig in twijfel daar nog het verliezen geleden zijn op fintec

[0:44:38] ingeeft haar belang in vind ik afgebouwd. Misschien kan de minister een reactie geven

[0:44:44] als prudente financiële doelstellingen door ideologische doelstelling uit het oog verloren worden is, maar de vraag of het verdienmodel van de banken niet ernstig in gevaar komt het riemen en is money die partners.

[0:44:57] Een voorbeeld in nederland is triodosbank certificaathouders aldaar gewone mensen, zoals u en ik kunnen tot een grote ergernis. Bijna drie er niet bij het geld om dat te handelen certificaten via de interne handelssysteem is opgeschort.

[0:45:08] Deze mensen, maar lopen het risico om vijf procent van hun inleg te verliezen. Ook daar kleine lettertjes by the way graag een reactie. Wellicht

[0:45:16] stabiliteit en amendement gaan in het bankwezen altijd boven het nastreven van maatschappelijke doelstellingen dat die in ons allen denk ik heel goed te realiseren

[0:45:24] dan een twee korte drinken. Tot slot. Abn amro bv van nederland. Pvda vindt het verstandig dat het belang van state wordt afgebouwd.

[0:45:32] Zeggenschap van de straat gaat van zevenenvijftig komma drie naar iets onder de vijftig procent en de volksbank.

[0:45:39] Het is goed dat de minister de kamer laten weten nog dit jaar inrichting geen besluit te nemen over de toekomst van de volksbank,

[0:45:45] want klinkt natuurlijk uit de sympathiek om dit in handen van de staat te houden. Ik heb die suggestie wordt als het algemene nutsvoorziening, maar waarschijnlijk komen we dan in de problemen met europa. Wat betreft staatssteun.

[0:45:55] Ten tweede moeten volksbank echter financiële prestaties gaan verbeteren, dan weer gaan de belangrijkste indicatoren van het bankwezen naar beneden return kwartier kast in venetië en ik heb het.

[0:46:05] Vonden.

[0:46:06] Alsjeblieft.

[0:46:08] Ik had nog een zin. Voorzitter en allerlei vage om kwalitatieve zaken als klanttevredenheid en werknemers. Tevredenheid doen het goed operatie geslaagd patiënt overleden en wederom analoog aan jan schaefer klanttevredenheid kun je niet als onderpand gebruiken.

[0:46:21] Dankuwel.

[0:46:22] Dank de heer every. Dan gaan we naar de heer.

[0:46:30] Ja. Voorzitter, pvv gaat uw gang.

[0:46:35] Sorry.

[0:46:36] Voorzitter is inmiddels vijftien jaar geleden. We weten het allemaal nog de kredietcrisis. Een nachtmerrie. Het begon bij label rol als aan het ontaarden in een veenbrand en de grote wereld recessie tot gevolg dat nooit weer werd ons beloofd. Er kwam een banken, resolutiefonds, strenger toezicht kapitaaleisen noem maar op.

[0:46:58] Maar nu krijgen we een credit suisse die omvalt en wat als ubs credit suisse niet voor de poorten van der hel had weggetrokken. Hadden we dan weer een nieuwe veenbrand gehad. Zo vraag ik aan deze minister is hiermee een nieuwe bankencrisis afgewend. Kennelijk hoefde. Maar dit te gebeuren of we zitten weer in een crisis het over maar een bank slechter presteren en meteen gaat de hele markt onderuit. Zo kwetsbaar is het systeem dus nog steeds

[0:47:26] hebben we dan niets geleerd van de kredietcrisis. Wat gaat deze minister ondernemen om een nieuwe bankencrisis te voorkomen? Wat hebben we de afgelopen week gezien? Een paar dingen die veilige staatsobligaties waarvan we allemaal dachten die zijn hartstikke veilig blijken dus helemaal niet zo veilig. Zulke valley moesten ze die die obligaties verkopen en toen ging de bank onderuit vanwege de kennen allemaal vanwege gestegen ruimte was de waarde van die obligaties veel minder kapitaalbuffers bleken te klein

[0:47:58] onlangs het plafond werd toch elke spade gecompenseerd. Wij hebben het over een depositogarantiestelsel tot honderd duizend. Maar als echt de nood aan de man is, wordt iedereen gecompenseerd. Dat gebeurde merken. Dat gebeurde eerder in spanje. Dus wat is dat dan waard. Overheden moesten weer bijspringen. De zwitserse overheid moest wel honderd negen miljard garant staan bij ubs en de centrale bank staat voor honderd miljard garant, terwijl ons beloofd was nooit meer nooit meer dat de belastingbetaler garant moet staan of dat het ons geld kost. Waarom werd er geen normale wil in uitgevoerd bij credit suisse aandeelhouders worden gecompenseerd. Maar de kokos worden afgestempeld en de kwetsbaarheid van een bankrun hebben we ook gezien met sociale media is gigantisch in achtenveertig uur hebben silicon valley bent tweeënveertig miljard weggehaald in achtenveertig uur met een paar trucjes is het zo gebeurd. Het centrale banken zitten in een lastige spagaat als toezichthouder en als inflatiebestrijding. Enerzijds willen ze eraan te verhogen om de inflatie te beteugelen, maar anderzijds werkt die volgende ruimte de financiële stabiliteit in de hand instabiliteit in hans

[0:49:09] voorzitter, wat zijn de gevolgen van nederland is mijn volgende vraag. In hoeverre worden banken, beleggingen en pensioenfondsen geraakt door de overname van credit suisse en het failliete

[0:49:20] en failliet van amerikaanse banken. En waar is die. Hoe is de blootstelling met pensioenfondsen bijvoorbeeld. Ik heb er nog niemand over gehoord voorstel wat moeten gebeuren. Volgens de pvv. Kennelijk zijn de buffers te klein. Kennelijk zijn de staatsobligaties toch niet zo veilig en moeten die wellicht tegen de reële waarde op de balans worden opgenomen. Er moet duidelijkheid komen over dat depositogarantiestelsel en over de bill in wat nu in amerika depositogaranties die tweehonderdvijftig duizend die is losgelaten en er wordt iedereen compenseert de bill en is weer anders gedaan en zwitserland dan we het in europa hebben gezien. Hoe kan een bankenrun worden voorkomen op sociale media. Hoe staat het met de scheiding tussen de zaken en de ritueel bankactiviteiten. Dat was een aantal jaren geleden ook heel erg actueel. Maar er is nooit iets van gekomen

[0:50:10] moeten rente op spaargeld niet meer in lijn worden gebracht met de krediet rente. Want in nederland krijg je een half procent op een spaarrekening. De vier procent voor je hypotheek dat dat zorgt ook voor dat grote spatel wegrennen van de banken met zo'n lage rente. Hoe kunnen we voorkomen dat banken to big to fill and to big to safe zijn want dat laatste gebeurt nu you to big to save en worden die tijd voor een nationale spaarbank, zoals de volksbank, zonder winstoogmerk, waar ons geld veilig is. Dus de volksbank. En dan sluit ik me aan bij eerdere sprekers niet naar de beurs.

[0:50:47] Ik zie een interruptie van de heer heijnen van de vvd.

[0:50:50] Voorzitter, ik hoorde de heer van dijk de minister vragen wat tenminste gaat doen om een bankencrisis te voorkomen we eigenlijk wel benieuwd wat wat volgens de heer tony van dijck. Dan moet gebeuren om die crisis te voorkomen. Ik hoor veel vragen stellen. Maar als ie nou zelf aan de knoppen zitten. Wat zou u dan doen en ik hoorde hem eigenlijk een analyse maken, zegt ik zie eigenlijk een probleem zijn verschillen tussen landen. Er is een versoepeling van stoelen is toezicht en een land wat eigenlijk alleen garant voor een hele grote bank. Dat zou eigenlijk pleiten voor juist een europese bankenunie stad. Nou eigenlijk het betoog van de heer van dijk.

[0:51:17] Minister van dijk. Heer van dijk. Sorry.

[0:51:23] Ik heb kijk ik heb een aantal dingen geconstateerd die in het afgelopen week zijn gebeurd en ik heb een aantal dingen opgesomd die volgens mij zouden moeten gebeuren en er staat niet bij het verder voltooien van de europese bankenunie. Want dat vind ik nog steeds slechter.

[0:51:40] Want we gaan namelijk de nederlandse belastingbetaler niet alleen nog eens een keer garant staan voor de nederlandsche bank zoals het verleden hebben mogelijk eens een keer van de italiaanse banken en we weten allemaal als er een bank gaat omvallen. Dan is het niet in nederland. Maar dan is het of in italië of de deutsche bank manier. Dat zijn de kwetsbaarheden in het systeem en ik snap niet ik snap werkelijk niet waarom je als nederland rand wil staan volgen en italiaanse bank die behangen is met slechte giftige leningen

[0:52:09] die zichzelf helemaal bloot gesteld heeft aan die junk bonds van italië. Dus dat is gewoon die gaat gewoon een heel zwakke bank krijg je dan zijn wij staan garant en dat is een heel slecht idee wat de pvv betreft.

[0:52:21] Ik zie nog een reactie wanneer.

[0:52:23] Ja nee.

[0:52:24] Ik kan opzich. De heer van dijk wel volgen in zijn in zijn analyse. Maar dit precies als het gaat om italië. Daar hebben we na de crisis natuurlijk een lessen voor betaald en gezegd we gaan naar verscherpt europees toezicht te plaatsen. Dus we gaan ook de italiaanse banken onder europees toezicht plaatsen. Dus dat ik probeer toch even te begrijpen. Hij wij stad af. Maar hij wijst ook het zegt de huidige situatie kan niet bestaan. Maar wat we hebben opgericht. Om dit te voorkomen, zegt hier ben ik eigenlijk ook niet voor. Dan ben ik er wel op zoek naar althans een oplossing is.

[0:52:52] De heer tony van dijck,

[0:52:54] Dat het nogmaals dat dat europees toezicht

[0:52:57] van italiaanse. Maar alsof de italiaanse banken nu gezond zijn. Die hebben nog steeds. U hebt zelf die uw inbreng gezegd. Twaalf procent van de bankbalansen hebben ze nog steeds op de italiaanse obligaties.

[0:53:08] Maar wat zijn de italiaanse obligaties nog was met die hogere rente rente van een van een half procent een kwart procent van italië vorig jaar betaalde rente op zijn open tien jaar obligaties en nu betalen vier, vier procent. Dus die obligaties als iemand. Ik wil niemand op ideeën brengen. Maar simon begint te twitteren dat die italiaanse banken ook bedrijven zijn met die silicon valley denk dan dan hebben we hebben we de volgende ramp te pakken. Met andere woorden ik zeg kijk naar je eigen banken. Ben verantwoordelijk voor je eigen banken. Doe je eigen toeziet op je eigen banken en laat je niet verleiden om in europees verband te doen moet je bent altijd beter hand tot nu toe in italië of tot nu toe in europa betaalt nederland voor iedereen en alles zitten wij allemaal met de gebakken peren en de nederlanders. Laten we een steken dan zijn we niet van prima.

[0:53:57] Interruptie, wanneer ephraim.

[0:54:00] Ja. Dank u. Voorzitter,

[0:54:02] als ik het goed gehoord heb,

[0:54:04] zegt de heer van dijk. Er moeten hogere buffers komen bij banken

[0:54:07] en pleit die daarnaast dat de rente marge eigenlijk verkracht moet worden dat de rente die betaald te sparen ze eigenlijk dichter moet liggen bij de rente die verleend op kredieten.

[0:54:17] Maar.

[0:54:17] Als ik de rentemarges gaan verkrappen. De buffer bestaat uiteraard een kapitaal en ingehouden winsten reserves. Dus als ik mijn winst met mijn mijn rentemarge gaan verkopen gaat last van een buffer als die wil aanvullen met extra kapitaal ga ik met een lagere winst gaat veel duurder kapitaal aantrekken.

[0:54:36] Ik denk ik krijg bij de deelt u een vierkant blokje door een rond gaatje aan het duwen bent want je kan niet allebei doen.

[0:54:43] De heer van dijk,

[0:54:45] Nou ja kijk je kan natuurlijk. We weten allemaal. Ik heb het voorbeeld gegeven op een spaar rekening krijg je nu een half procent en voor een hypotheek betaal je vier procent. Dat is een verschil van drieënhalf procent. Waar gaat die drieënhalf procent naar toe inderdaad naar de winst van de bank.

[0:55:00] En wat gebeurt er met die wensen van de bank. Dat kan inderdaad gebruikt worden voor de buffel. Maar de bank als die voldoet aan de buffereisen die gaat zeggen van nou nee, we gaan lekker dividend uitgeven aan onze aandeelhouders en ik zeg nee. De buffers zijn te laag.

[0:55:13] Dus.

[0:55:15] Verhoog die buffels.

[0:55:17] Maar als je dan de rente verhoogt spaarrente verhoogd. Dan wordt die die ruimte die wens wordt iets minder.

[0:55:24] Dus je kan het iets minder buffer opbouwen mee kan ik steeds allebei doen. Je kan ook zeggen van nou ik geloof van abn amro die had een dikke winst van twee miljard ofzo vorig jaar. Die kan ik zeggen nou we nemen genoegen met geen winst en dan volgen we daarmee de buffel.

[0:55:40] Dank u.

[0:55:41] Meneer vreemd. Dat snap ik wel maar

[0:55:43] als je je winst gaat verlagen, zou dat moeten aanvullend kapitaal je kapitaal peperduur wat je winst is veel te laag.

[0:55:50] Ik kan het niet gewoon niet allebei tegelijk ongestraft ik voor op de kapitaalmarkten.

[0:55:56] Maar misschien dat ik het fout zie. Maar misschien wil de heer van dijk er nog op op reflecteren. Kun je allebei tegelijk.

[0:56:02] Van dijk. Maar ik kan me herinneren toen met met de kredietcrisis. Toen werd er ook gezegd van der molen geen dividend worden uitgekeerd. Zolang de buffel nog niet op orde is. Dus als je de buffereisen hoger gesteld aan worden er geen dividend uitgekeerd totdat die duffe op orde is. Dus, zoals het toen kwam met de buffereisen van van vijf procent of drie procent kan het nu ook met een bevrijden van tien procent, maar ik heb niet gezegd dat een allemaal tegelijk moet. Ik heb alleen wat moeten gebeuren

[0:56:32] naar aanleiding van wat de afgelopen week is gebeurd. En kennelijk. Ik zeg ook kennelijk zijn de buffers nog steeds te klein.

[0:56:39] Dus de belangrijkste vraag is.

[0:56:42] De afronding van de interruptie. Ja nee ik was even kijken of ie klaar was met uw betoog ook in de interruptie die ik dacht dat hij met die.

[0:56:52] Heb ik nog twee minuten

[0:56:54] manager.

[0:56:56] De belangrijkste vraag is dus hoe kunnen we een nieuwe paniek voorkomen. Want dat was het vorige week. En hoe kunnen voorkomen. Want dat lijkt me een heel lastig. Voorzitter, de kredietverlening. Dan zijn we hebben het in nederland drie grote banken die tweeëntachtig procent van het marktaandeel bezitten. Eigenlijk hebben we in nederland te maken met een oligopolie

[0:57:16] en dat is onwenselijk. Deze concentratie betekent verminderde, concurrentie en hogere tarieven en kosten voor de consument en het is niet zo gek dat de nederlandsche bank relatief meer wenst maken als andere banken in europa. De nederlandse banken zijn weliswaar goed gekapitaliseerd, maar zijn er ook stresstest uitgevoerd met deze hogere rente vraag ik aan de minister en dan tot slot over de kredietverlening. We zien dat de kredietverlening afneemt van hand van twee, honderd tweeënveertig miljard naar honderd vierentwintig miljard

[0:57:45] en de dnb stelt dat het wel eens zou kunnen leggen liggen aan de hogere rente die banken nu vragen aan het mkb.

[0:57:53] Ook worden nederland vaker krediet afgewezen. Hoe kan dat vraag ik aan de minister. En hoe gaan ze er weer voor zorgen dat de kredietverlening weer op gang komt en hoe gaat ervoor zorgen dat er meer banken toetreden en toetredingsbarrières in nederland woordelijke slechts want dat wij drie grote banken hebben is natuurlijk een grof schandaal.

[0:58:11] Dankjewel.

[0:58:13] Dank de heer van dijk. Dan gaan we naar de heer dekker van forum voor democratie.

[0:58:20] Dankuwel. Voorzitter.

[0:58:22] Voorzitter, de rol van bankiers nogal gewijzigd in de loop der jaren.

[0:58:26] De bankensector stond lange tijd goed bekend was de meest geliefde sector om in te werken.

[0:58:31] Moderne innovatieve vooruitstrevend nederland die in veel opzichten voorop met drie grote sterke en toonaangevende banken en om die reden dan ook de nederlandse centrale bank dnb internationaal hoog aangeschreven.

[0:58:44] Een aantal grote schandalen en een bankencrisis hebben dit zonnige beeld totaal veranderd. De reputatie van nederlandse bankensector storten in bankiers willen de risee van de commerciële wereld salaris en bewoners niveaus stevig beperkt een bedrijfsmatige bewegingsvrijheid aan banden gelegd.

[0:58:59] Het regime van toezichthouders van de overheid is super streng geworden, algemeen in de politiek gesteld dat de banken het er zelf naar gemaakt hebben. Zij zijn het immers geweest die in tweeduizend zeven, tweeduizend acht onverantwoorde risico's namen en de bankencrisis veroorzaakte waarvan we nog steeds de naweeën ondervinden. Het begon met de hypotheekcrisis in de verenigde staten, waarbij banken en jan en alleman zeer riskante leningen verstrekt op woonhuizen

[0:59:23] daardoor in de problemen en ze wisten van tevoren dat ze zouden worden opgevangen door de belastingbetaler zie daar de belangrijkste redenen voor het reputatieverlies van de bancaire sector.

[0:59:32] Ik wil in dit verband nog wijzen op de kwalijke rol die de amerikaanse politiek in dit dossier heeft gespeeld. Wetgeving schreef banken namelijk voor om bij het verstrekken van hypotheken niet discrimineren, weigering van hypotheken aan minder bedeelden was verboden. Deze zogenaamde subprime hypotheken werden voor honderd procent gegarandeerd door de staat.

[0:59:50] Het was schoolbanken zelfs verplicht om een deel van een balans in sub prime hypotheken te investeren. Deze ingreep in het normale bancaire proces. De community investment act is een belangrijke oorzaak geweest voor het ontstaan van hypotheekcrisis en niet de gemakzucht van bankiers zich geen zorgen zouden maken over faillissement omdat ze toch wel een bail-outs zouden krijgen.

[1:00:10] Tot zover mijn korte nuancering bank zitten vandaag de dag in een keurslijf waar het financiële administratie en risico betreft, welke portefeuille men aanhoudt, welke leningen verstrekt, welke tarieven berekend moeten worden, welke voorzieningen moeten worden genomen voor financiële tegenslagen als ligt in voorgeschreven protocollen en richtlijnen vast.

[1:00:29] Daarnaast zijn de banken alle zeer afhankelijk geworden van de internationale geld en kapitaalmarkten van grote financiers en vermogen verschaffers die ook weer aan allerlei toezicht eisen moeten voldoen.

[1:00:40] Sinds een aantal jaren.

[1:00:41] De verplichting uit hoofde van de wet tegen witwassen en terrorismefinanciering bij

[1:00:46] van alle klanten moeten de bank. De herkomst van het vermogen nagaan ongebruikt transacties monitoren en daar verklaring van vragen.

[1:00:54] Deze vws verplichtingen de know your customer activiteiten en de transactie monitoring kosten. Jaarlijks miljarden houden tienduizenden aan het werk.

[1:01:02] Hier zijn de banken, uitvoeringsinstanties geworden van de overheid

[1:01:06] voor banken zijn turbulentie op de financiële markten en wanbetaling door de lening klanten, de twee grote traditionele bank risico's al in het probleem veruit het grootste risico ligt bij het toezicht wanneer toezichthouders en overheden niet tevreden zijn over de prestaties van de bank op weer tegen biedt daar zomaar een boete volgen van honderden miljoenen euro's

[1:01:25] en ik bankbestuurders risico om hun baan te verliezen of erger.

[1:01:29] Om die reden is het bancaire service niveau naar de klanten al enige tijd niet meer. De focus die focus ligt op compliance. Het voldoen aan regelgeving.

[1:01:38] Inmiddels gaat het taak verruiming voor banken nog een aardig eind verder het complex aan eisen en regelgeving met de centrale bank overheid en investeerders. Om wat inmiddels ook diverse modieuze elementen als diversiteit, inclusiviteit en c o twee punt

[1:01:53] in de wereld van investeerders bestaan er diverse league tables score lijstjes waarop bedrijven zich kunnen onderscheiden als aantrekkelijke investerings categorieën. Die lijstjes gaat niet alleen over financiële degelijkheid, maar ook over de first and inclusion, and sustainability banken hebben de nadruk op financiële resultaat steeds meer ingeruild voor progress on the road to per is de c o twee reductie.

[1:02:15] Dat geldt niet alleen de bank zelf met led lampen en groene stroom, maar geldt met name voor de klanten van de bank dus financieren van kolencentrales wordt vermeden. Het financieren van windturbines en zonneakkers juist aangemoedigd

[1:02:27] bij de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering lijkt het nederlandse banken te moeten kiezen voor een stasi achtige controle en spionage rol en klant focus wordt vergeten.

[1:02:36] Nu lijkt de volgende stap om dezelfde rol aan te nemen waar het c o twee voetprint. Een andere sv g gerelateerde doelstellingen betreft die niets met parkeren te maken hebben.

[1:02:45] De minister vermeld in de brief vol trots dat de nederlandse financiële sector zich sinds tweeduizend negentien als eerste wereldwijd heeft gecommitteerd aan het klimaat commitment om bij te dragen aan de uitvoering van het parijsakkoord en klimaatakkoord. Nederland als gidsland

[1:02:59] om reductiedoelstellingen te halen doet inmiddels drieënzeventig procent van de banken aan desinvesteringen achtenzeventig procent financiert de energietransitie achtentachtig procent is zelfs bereid klanten en sectoren uit te sluiten als de overheid daarvoor teveel c o twee uitstoten. De minister is enthousiast over. Is blijkbaar van mening dat de goede zaak is dat banken zich concentreren op maatschappelijk politieke zaken buiten het financiële domein. De situatie voorzitter, moeten wij niet willen.

[1:03:24] Misschien wel het beeld dat we in onze economie lessen van banken hebben opgedaan. Een beetje te fleurig en naïef en wellicht was het toezicht op de bankensector realiseren toe, maar de huidige druk die bank opgelegd krijgen om bedrijvigheid in de maatschappelijk gewenste richting te dwingen is oneigenlijk en ontwikkelt zich in de verkeerde richting. De permanente staat van klanten, controle en geïnstitutionaliseerd wantrouwen die gaandeweg ontstaan als de bankensector en haar klantgerichtheid en de kern aan en is daarmee ondermijnend voor de hele economie, zeker in tijden van financiële instabiliteit, schijnbaar ongelimiteerde monetaire financiering en de door politiek denken gedomineerde toezichthouders is het belangrijk dat de bankensector zelf het zicht.

[1:04:03] Inhoud,

[1:04:04] Een goede machtsbalans tussen banktoezichthouder en overheid is belangrijk.

[1:04:08] Die dreigt in toenemende mate worden verstoord door een ongewenste verstrengeling van ze stenen bol development goals, een politieke luchtspiegeling en de financiële sector, een gevaarlijke tendens die wat voor of democratie betreft gestopt moet worden. Laat nederland met deze ontnuchterend slag gidsland zijn.

[1:04:24] Ik banking liefde dankuwel.

[1:04:27] Precies op tijd. Dank u wel. De heer dekker.

[1:04:30] Dan gaan we naar mevrouw.

[1:04:35] Dankuwel. Voorzitter, ik heb hier wat meer spreektijd dan in de plenaire zaal over het algemeen bij de europese top zo. Maar er staat zo veel op de agenda dat ik toch keuzes moeten maken en ik heb uiteindelijk gekozen voor de toekomst.

[1:04:46] De landschap,

[1:04:48] Ik kan de actualiteit niet overslaan. Veel elementen van dit onderwerp zijn de afgelopen dagen de revue gepasseerd. De huidige onrust in de bankensector bewijst mijns inziens dat er te weinig voortgang hebben gemaakt sinds tweeduizend negen een, viertal viertal essentiële elementen van de banken die zijn simpelweg onvoltooid. Ik noem eens even het depositogarantiestelsel het crisis raamwerk voor falende banken, de omgang met grensoverschrijdende banken en de aanpak van de risico's van staatsobligaties op de bankbalansen.

[1:05:16] Voorzitter, als we kijken naar de oorzaken en naar de oplossingen van de huidige banken perikelen in de verenigde staten, dan zijn er vier essentiële elementen die ik net heb opgesomd. Precies de elementen is de afgelopen week in de vs nodig hebben gehad om de crisis bij meerdere banken snel en doeltreffend aan te pakken. Het zou grappig zijn als het niet zo serieus was. Maar wij hebben dit gewoon niet op orde op het kritieke moment dat we dit eigenlijk op orde hadden moeten hebben. Je begint immers een gezamenlijke banken unie om onrust en crisis, crisismomenten met sterke collectieve instrumenten te kunnen bestrijden. Missie geval denk ik dan wat de sterke collectieve instrumenten zijn er simpelweg niet nieuwe ze nodig hebben, deelt de minister deze zienswijze zo? Nee, waarom niet. Die banken perikelen weer aan de horizon verschijnen, worden we dus wellicht getrakteerd op de gevolgen van onze collectieve traagheid en besluiteloosheid. Ik hoop uit heel mijn hart dat wij bij een escalatie van de klimaat crisis over een paar jaar niet dezelfde conclusie moeten trekken. Ik blijf bij de banken halverwege twintig, twintig. Zij houden letterlijk naïeve thinking, about thinking en lezing reeds in twintig, eenentwintig zei hij in the time comes to race interesse ribbels service niet duurde patat. Time by the way is een time seizoen. Daarna werd ons nog een zeker een hand op het hart gedrukt door inflatie zit. Sorry zou zijn. Toch in twintig, tweeëntwintig startte hij met de meest agressieve reeks van renteverhogingen sinds mensenheugenis te snel en onverwacht voor veel financiële instellingen, zo blijkt nu een soort ketchup klokken die eigenlijk uit de fles komt. Maar voorzitter, mijn centrale vraag van vandaag gaat niet zozeer over de huidige banken perikelen in de vs, maar over de oplossingen. De vs kennen namelijk een federaal deposito garantie stelsel van tweehonderd vijftigduizend dollar per bankrekening. Dat bedrag is echter meteen omzeild voor deze acute crisis, en tenzij ik het verkeerd heb, zijn. Alle rekeninghouders hebben de garantie gekregen dat zijn gehele saldo zullen terugkrijgen. Een onbeperkte deposito garantie. Dus dat is het wapen waarmee deze waarmee deze acute crisis beslecht. Maar hoe gaan wij dat dan doen? Zonder gezamenlijke deposito garantie. Wat de vs doet een onbeperkte deposito garantie voor een kleine selectie van banken zou in europa op dit moment toch volstrekt ondenkbaar zijn. Zo vraag ik de minister op beschouwen wij een bankencrisis als een goed moment om het depositogarantiestelsel er snel doorheen te jassen. De amerikaanse aanpak roept heel veel vragen op die bij wijze van spreken mogen ook door ons beantwoord moeten worden, niet met dezelfde wapens. Want die hebben wij niet maar met wat dan. Want daar niet afgemaakte europese bank unie en het resolutiemechanisme op dit moment klaarspelen als de nood aan de man komt over de keuze van de amerikaanse autoriteiten om systeemrelevante banken een onbeperkte deposito garantie te gunnen is het laatste woord ook in amerika zelf nog niet gezegd, temeer omdat minister van financiën jelle heeft bevestigd dat de onbeperkte garantie niet geldt voor kleinere banken die niet systeem relevant zijn. Hier gebeurt er wel iets heel bijzonders vind ik. Want welke rekening houden met meer dan tweehonderd vijftigduizend dollar wel dan nog bankieren bij een kleinere bank. Wat vindt de minister van deze aanpak

[1:08:24] kan dit bedoeld zijn om consolidatie binnen de bankensector af te dwingen, zou het in lidstaten van de eu denkbaar zijn dat ten goede van systeemrelevante banken worden gegarandeerd, terwijl ten goede bij niet systeemrelevante banken worden overgelaten aan de tucht van de markt.

[1:08:40] Hoeveel tijd heb het dan nog ook ik snel door mijn tijd heb ik gaat ja. Ik ben ik ben er geprogrammeerd op twee minuten blijkbaar inmiddels. Ik wil. Ik herhaal en ik de minister weet dat van mij. Ik heb vaker gezegd hierover de mondiale schuldenberg en mijn zorgen rondom met ineenstorting van het financiële stelsel. Ik denk dat ik op dit moment al een super interessant boek aan het lezen ben van vaclav sneeuw die je gewoon als een van de vijf grootste dreigingen voor ons allemaal gewoon het ineenstorten van de financiële sector benoemd. Het is voor mij niet iets wat ik gewoon zeggen omdat nu de actualiteit op spelen en de minister weet dat van mij. Ik zit hier echt al een hele poos op. Ik ben ontzettend ongerust en ik vind dat als europa en als nederland te weinig werk maken van op de minst pijnlijke manier die schuldenberg af te lossen en dat is de aanbod kant aanjagen en ik wil toch wel echt gewoon vragen niet alleen aan de minister om aan de gehele.

[1:09:38] Maar hier.

[1:09:40] Die reparatie maatregelen zijn en kostbaarder en ze ondermijnen vaak democratisch draagvlak. Ik denk dat we de omvang van de problemen nog onvoldoende goed erkennen. Er zit namelijk ook een falen in het menselijk brein om alle de extreem grote problemen goed in te kunnen. Meneer heinen gaat om een glas water.

[1:09:58] Maar.

[1:10:00] Zo'n grote crises. Het enige wat ik weet wat je daar het beste tegen kunt doen is de juiste beheersmaatregelen inzetten en bij voorkeur op tijd en dan voorkeur ook goed uitleggen, zodat er draagvlak voor is. Maak me echt ernstig zorgen dat we dit niet op orde hebben. En dan zeker met die andere vier grote problemen die hij benoemt dan vraag ik me gewoon echt af wat naar wat voor wereld we toegaan en zeker met een oorlog die al gaande is. Dat wilde ik nog even als persoonlijke drijfveer van waarom ik het onderwerp zo zit zoals ik zit nog even toevoegen dankuwel.

[1:10:33] U heeft nog vijf seconden. Dank mevrouw kunnen gaan. Dan ga ik even kijken. Ik pak toch even de volgorde. De heer alkaya was wel eerder dan de heer grinwis. Ik heb toch de volgorde van binnenkomst. Dan ga ik toch naar de heer alkaya van de socialistische partij.

[1:10:52] Dankuwel. Voorzitter, voorzitter, de banksector in ons land is immens eigenlijk veel te groot als je alles wat er op de balans van nederlandse bank bakker optelt dan kom ik op een getal dat groter is dan drie keer onze gehele economie en alsof dat niet erg genoeg is, hebben wij inderdaad ook een oligopolie, zoals de pvv al aangaf. Het marktaandeel van abn amro ing en rabobank in onze banksector is veel te groot. Meer dan tachtig procent

[1:11:18] in vrijwel geen enkel ander europees land zijn een paar grootste banken bij elkaar opgeteld. Zo'n groot deelt de minister de mening dat deze mate van concentratie ongezond is

[1:11:27] en vindt zij dan ook dat verdere consolidatie in de eu. Wat betekent dat grote banken fuseren tot nog grotere of misschien wel pan europese banken daarom in principe om gewenst is. En dan heb ik het met name over de gevolgen voor de banken in nederland tussen zwitserland net ook interessant. Maar wat minder invloed op denken indirecte zin maar dat nederlandse banken verder zouden fuseren tot nog grotere banken die onmogelijk te redden zouden zijn

[1:11:54] in haar visie brief schetst zijn wel de voor en nadelen hiervan wanneer zij geen heldere standpunten en ik vind dat we dat wel moeten hebben, voor zover de situatie in de afgelopen weken lukt ons allemaal met de neus op de feiten naar het wankelen van krediet zijn zulke valley bank om de rust in de bankenwereld alleen terugkeren na.

[1:12:12] De overheid ingrijpen.

[1:12:14] Kan de bankenwereld. Volgens de minister van financiën ooit nog functioneren zonder een overheid die altijd paraat moet staan om te hulp te schieten. Of is dit het nieuwe normaal geworden?

[1:12:23] Welke hervormingen brengen zouden volgens haar nodig moet zijn om situatie op zo'n situatie wel te bereiken dat we banken wat gewoon private ondernemingen zijn die winst te maken die bom bonus uitkeren dat we die ook kunnen laten failliet gaan als dat aan de orde is.

[1:12:38] Wat sp betreft is er behoefte aan een bank in nederland die structureel in handen van de overheid is en zich richt op het belang van de samenleving in plaats van winstmaximalisatie. Ik ben het dus heel erg oneens met de vvd die zegt dat het teveel overheidsbemoeienis is al die overheidsbemoeienis is noodgedwongen en tijdelijk, want achtereenvolgende kabinetten hebben we allemaal uitgesproken dat ze alle banken het liefst willen verpatsen en dat is niet goed. We hebben een overheidsbank in structureel in overheidshanden nodig.

[1:13:06] Huidige volksbank is goed op weg om zo'n unieke profiel te krijgen en op die manier diversiteit te brengen en verder eenzijdige bankenwereld waar de regering kan roet in het eten gooit door toch te gaan privatiseren en ik zou dat dus een grote fout vinden. Er is een behoefte aan een bank niet alleen maar die zich kenmerkt door laag risico-investeringen, maar bijvoorbeeld ook door aanwezigheid in de.

[1:13:27] De buurt,

[1:13:28] Ik zie een interruptie van de heer dekker forum voor democratie.

[1:13:33] Eelco voorzitter, mijn vraag is in zou misschien meer overheid invloed willen, maar tegelijkertijd is de overheid ook een geweldige vragen van leningen. Dus die die obligaties die voortdurend worden aangeboden en waar de bankbalans mond vol mee zitten en die vervolgens met een hogere rente weer worden aangeboden dat ze allemaal overheden die extra geld lenen. Hoe kijkt u daar tegenaan?

[1:13:56] De heer kaya,

[1:13:58] Voorstellen en in mijn beeld zouden we in ieder geval moeten beginnen met een ander deel van de bankenwereld weer in eigen beheer te nemen. Dat is het betalingsverkeer hebben natuurlijk dit moment zijn banken enerzijds uit kredietverlening, maar omdat zij ook het betalingsverkeer beheren dus al ons spaargeld automatisch naar de banken gaat en wij automatische betalingen aan elkaar doen, niet alleen maar als particulier. Maar dat we ons salarissen gestopt krijgen via die banken belasting moeten betalen. Via de banken hebben zij ook een soort nutsfunctie.

[1:14:29] Verhaegh.

[1:14:30] Dat zeg ik niet alleen. Dat zegt ook de nctv dat zij behoren tot de vitale infrastructuur die digitale betalen infrastructuur en ik vind dat we dat veilig moeten stellen dat we dat in eigen beheer zouden moeten nemen. En daarnaast heb je ook nog de vraag van kredietverlening. Daarin zou je inderdaad ook nog een rol voor de overheid kunnen zien. Maar die vind ik wat minder. Absoluut. Ik heb nu even over de vitale infrastructuur die we veilig zouden moeten stellen waar we nu te afhankelijk van die commerciële banken van zijn die dus keer op keer.

[1:14:55] De blijven blijken,

[1:14:59] de heer dekker,

[1:15:00] Maar de de problemen die zich hebben voorgedaan bij svb bank bijvoorbeeld en in wat mindere mate met gebiedsvisies die hebben toch alles te maken met kredietverlening, niets met betalingsverkeer,

[1:15:11] De heer.

[1:15:12] Voorstellen. Dat is precies het probleem. Dat is precies het probleem dat er ons betalingsverkeer die is afhankelijk gemaakt van allerlei zaken waar het niet van afhankelijk zou moeten zijn. Dus vanwege die kredietverlening vanwege al de risico's die daarmee gepaard gaan kunnen banken in de problemen komen en dat doen ze een keer op keer. Nu is dit tien jaar geleden was het iets anders. Over tien jaar zal het weer iets anders zijn.

[1:15:31] Alleen we kunnen het ons niet permitteren om failliet te laten gaan omdat ze ook deels ons vitale infrastructuur beheren. Dus die twee zaken van elkaar moet scheiden, dan is ook een van de belangrijkste adviezen van de parlementaire enquete commissie na de bankencrisis is niet gebeurd,

[1:15:46] simpelweg niet gebeurd en daarom zijn we nog steeds met handen en voeten gebonden aan de commerciële banken en levert met een pistool op de borst en samenleving

[1:15:53] en dat is een ongezonde situatie waar we wat mij betreft vanaf moeten.

[1:15:59] De heer oudkerk, verder met de.

[1:16:01] Inbreng. Ja. Voor zover ik zei dus dat dat zo'n bang zo'n publieke bank zich niet alleen zou moeten onderscheiden door een wat wat lagere risicoprofiel in investeringen en het liefst zelf dus voelt deposito zou moeten zijn dus helemaal niet zou moeten investeren, maar waar ons geld honderd procent veilig zou moeten zijn, maar ook de aanwezigheid in de buurt. Dus met meerdere filialen en medewerkers die in buurthuizen dorpshuizen en bibliotheken. Mensen kunnen helpen en daarmee dus een tegenreactie zou kunnen bieden aan commerciële banken die zich steeds meer terugtrekken naar de digitale wereld.

[1:16:32] De bankfilialen die verdwijnen bankautomaten die verdwijnen contant geld wat steeds meer wordt uitgefaseerd en de minister doet onderzoek naar de haalbaarheid van verschillende toekomst opties voor de volksbank en de publiek varianten zou dus ook onderdeel van. Maar we pas in december een knoop doorhakken. Maar ik vraag er nu al dat zijn wel de mening dat zo n soort maatschappelijke bang voor onze samenleving wel een waardevolle aanvulling zou zijn. Of is het eens met de vvd coalitiegenoot dat dat er nu al teveel overheidsbemoeienis is wat afgebouwd zou moeten worden

[1:17:03] en als volksbank onverhoopt dus niet die maatschappelijke functie kan vervullen, omdat het naar de markt wordt gebracht, omdat de politieke meerderheid dat zou willen. Welke bank zou het anders kunnen? Volksbank is toch meest logische om die functie te vervullen op dit moment dan. Voorzitter, tot slot, alle banken dienen transparant te zijn over de projecten die zij financieren. Dat betekent dus sectoren waar zij actief zijn. Wat voor risico's ermee gepaard gaan, bijvoorbeeld voor de natuur, maar ook de arbeidsomstandigheden en de werknemers, maar ook mensenrechten in brede zin en op dit vlak gebeurt er veel, zeker als het gaat om het tegengaan van klimaatopwarming. Maar er blijven verbeterpunten.

[1:17:38] Zo blijven geven. Banken nu inmiddels wel toe dat ze een belangrijke rol. Hierin spelen en dat is dat is winst belangrijke rol spelen in het uitfaseren van fossiele energie, investeringen in fossiele energie en het juist het financieren van duurzame projecten.

[1:17:52] Maar milieuorganisaties geven aan het heldere tijdslijnen en doelen ontbreken in het merendeel van hun plannen. Die bevatten dus weliswaar acties die worden genomen. Maar wat het precies moet opleveren en wanneer blijft onduidelijk.

[1:18:05] Daarnaast hebben veel financiële instelling ook vrijwillig toegezegd om uiterlijk in tweeduizend, vierentwintig. Dus een ander onderwerp een impact op de biodiversiteit in kaart te brengen. Dat is wat anders dan klimaatopwarming en het doel aan te koppelen en vervolgens over rapporteren en het is natuurlijk een mooie intentie, maar niet alle bedrijven willen daaraan meedoen. En als dat ook op dezelfde manier gaat, zoals nu met klimaatopwarming. Daar gaat het ook uit elkaar lopen, is het ook niet meetbaar. Dus mijn vraag aan de minister is. Wat kan zij doen om iedereen mee te laten doen en de kansen vergroten dat ook daadwerkelijk resultaten worden bereikt als het gaat om de impact van de banken op mens en natuur is hij van mening dat er een wet nodig is. Of gaat het meer via de rapportage verplichting. En welke rol ziet zij voor zichzelf daarin.

[1:18:43] Dankuwel.

[1:18:45] Dank de heer alkaya.

[1:18:48] Zou u daar een interruptie of een schijnbeweging van de heer grinwis niet. Ok klein verzoek.

[1:18:55] Misschien toch even tussendoor. Waarom. Omdat ik even naar de buren moeten om een debat.

[1:18:58] Wij maken dan kijk ik naar mevrouw teunissen. Ja, dat mag, zie ik van mevrouw teunissen. Dan is de heer grinwis van de christenunie en het woord.

[1:19:07] Dank aan de overkant. Voorzitter,

[1:19:10] voor zover we kijken allemaal met enige zorg naar de ontwikkelingen in zwitserland, waar het bankenlandschap voor dit weekend uit twee grootbanken bestond. Maar nu nog uit een supergrote waterhoofd bank om direct bezig met te citeren

[1:19:23] vooropgesteld. Het is een goede zaak dat niet, zoals bij de banken crisis van tweeduizend acht de belastingbetaler de rekening betaalt laat onverlet dat zwitserland niet te maken heeft met een defacto zuiver monopolie op de zakelijke kredietmarkt dat deze super grootbank ooit in problemen komt, zijn de gevolgen groot potentiële herkapitalisatie komt overeen met ongeveer tien procent van het bnp en de vergelijking met nederland het ook een klein aantal grootbanken heeft is dan snel gemaakt. Daarom mijn vraag aan de minister. Welke lessen zijn hieruit. Welke plannen heeft het ministerie klaarliggen? Mocht het fietsers scenario zich voltrekken bij een grootbank in ons land en dat u in europa anders dan in zwitserland sprake is van een bankenunie. Maar het is goed voorstelbaar dat aan de strikte voorwaarden niet voldaan wordt dat er staat. Toch moet bijspringen daarom deze vragen. Dan kom ik bij de volkskrant. Voorzitter, in de vorige bankencrisis draaide de samenleving op voor de kosten.

[1:20:13] Dat is maar op één manier te voorkomen, denk ik. Dat is een strikte scheiding tussen nutsfunctie van banken het mogelijk maken van betalen sparen en een andere activiteiten, zoals een risicovolle activiteit. Als het verschaffen van leningen twee takken zou je idealiter moeten scheiden. Dat kan door de introductie van een depositobank

[1:20:28] waar mensen risicoloos van geld kunnen stallen en een betaalrekening kunnen hebben zonder dat ze het risico lopen dat een bank over de kop gaat doordat de zakelijke kanten veel risico's heeft genomen, kijkt de minister daartegenaan. Mijn vervolgvraag is bespreek hier nu al onder andere over de toekomst van de volksbank, zodat niet de ideale depositobank kunnen zijn.

[1:20:47] Voordat.

[1:20:47] Ik graag verkend zou zien hoe ziet de minister dat

[1:20:51] in het verlengde daarvan wil ik vraag naar het functioneren van het garantie stelsel hoe eerlijk is het nou dat iemand met de miljoen euro's vermogen of tien verschillende banken kan uitsmeren en zo. Dankzij depositogarantiestelsel virtueel geen risico loopt, zou je met zo'n de risicovrije depositobank het depositogarantiestelsel niet kunnen beperken.

[1:21:09] Graag hoor ik hoe de minister hier tegenaan kijkt. Een ander alternatief voor de toekomst van de volksbank is dat deze bank door middel van certificaat in handen van de samenleving komt of bijvoorbeeld van het mkb dat momenteel grote moeite heeft om kredieten te krijgen en in veel gevallen niet naar de bank. Straks stad waarna een partij als credits omdat ze daar nog wel kans op krediet hebben deze bedrijven eigenaar zijn gaan ze zelf over het beleid. Hoe kijkt de minister daarvan daar tegenaan?

[1:21:33] Voor zover onze samenleving zal op veel terreinen moeten verduurzamen in het licht van klimaatverandering. Dat geldt ook voor de financiële sector ook deugd dat de minister in de kamerbrief het juni aangaf dat ze de rol van financiële markten als vliegwiel voor verduurzaming wil benutten. Tegelijkertijd laat onderzoek van de eerlijke geld wijze zien dat we gisteren ontvingen dat grote financiële instellingen tekortschiet in een klimaatdoelstellingen is minister ook geschrokken van die constatering wat haar reactie s minister in dat licht tevreden met het klimaat commitment het convenant van de financiële sector tweeduizend negentien in de praktijk uitwerkt.

[1:22:04] Veel van de ondertekenaars rapporteren over c o twee gehalte van een relevante activa en welk deel van hun activa werken instellingen aan eigenlijk. Als irrelevant. Klopt het dat de groot en onverklaarbare verschillen zitten tussen wat instellingen als relevant aanmerken, denkt de minister dat dit wijst op shopgedrag waarbij instellingen zich beter presenteren dan ze daadwerkelijk zijn en klopt het. Daarnaast dat de banken zijn die een groot deel van hun portefeuille buiten de reductiedoelstellingen laten

[1:22:29] als die verdenking van shopgedrag klopt, is de oplossing wellicht wetgeving en normering. De kaderbrief is. Maart geeft de minister denkrichtingen voor eventuele wetgeving aan de financiële sector door normering te bewegen tot verduurzaming. Dat is een interessante opsomming, maar nog wat vrijblijvend. Daarom de vraag aan de minister. Wat is dit moment haar ambitie. Wat betreft wetgeving nu de convenant tekort lijken te schieten. Wanneer gaat de minister die knoop doorhakken. En hoe weegt de minister de conclusie van de vn commissie? We kennen dat overheden moeten komen met transitieplannen en normering, verplichte standaarden.

[1:23:01] Voorzitter, klimaatverandering gaat grote gevolgen hebben ook voor de financiële sector. Het wordt er wordt in dat licht al jaren gewezen op het risico van het s. Het activa waarop onvoorzien of voortijdig moet worden afgeschreven.

[1:23:13] Wat is de visie van de minister? Op deze het s vanuit klimaatperspectief ziet zij een taak voor de overheid in deze bijvoorbeeld door het verplichten van risico's standaarden.

[1:23:23] In het verlengde daarvan vraag ik me af in hoeverre financiële instellingen die klimaatrisicos van een investeringen op dit moment al verdisconteren heeft de minister daar zicht op.

[1:23:31] Het lijkt me erg belangrijk dat bank aan de voorkant bijvoorbeeld bij projectfinanciering die risico's in prijzen om de gestrande activa die ik net benoemde te voorkomen in prijs van klimaatrisicos ook belangrijk aan de achterkant in de bestaande portefeuilles, bijvoorbeeld op het gebied van hypotheken waarvan de onderpand risico's groter worden door klimaatverandering, bijvoorbeeld overstromingsrisicos toenemen, heel relevant voor een land waarvan negenenvijftig procent gevoelig is voor overstromingen. Mijn beeld is dat banken hier al wel over nadenken, maar deze risico's nog niet in prijzen, terwijl we nu hebben, hebben het hoewel de bouw op dit moment instorten is. We hebben het over negenhonderd duizend nieuwe woningen tot tweeduizend dertig, waarvan acht, honderd twintigduizend inzet is gevoelig en overstroombaar gebied potentieel overstroombaar gebied is wel relevant om hierover na te denken van hey. Welke manier moet bij zowel de projectfinanciering als in de hypotheken rekening worden gehouden met deze klimaatrisicos

[1:24:26] en is de minister hierbij betrokken bij het nadenken van de bank hierover wat haar visie op dit en ambitie op dit punt en vind het verstandig en wenselijk als banken die doen. Wat gaat dat betekenen voor consumenten zou de minister het acceptabel vinden als banken hogere rentes gaan berekenen voor dit soort projecten en leningen met een hoge klimaat risico erg benieuwd naar de gedachten vorming hieromtrent op het ministerie en welke wat de minister vindt over de rol van de overheid in deze sinds de minister wellicht heil in een convenant dat banken vraagt om bodem en water gestuurd te gaan werken om een bruggetje te maken naar een belangrijk debat wat we aanstaande maandag over dit onderwerp gaan hebben.

[1:25:02] Maar deze relatie tussen financiën en i n w en tussen water, bodem en financiën moet volgens mij wel gelegd gaan worden,

[1:25:10] omdat het risico toeneemt. Tot zover. Voorzitter,

[1:25:14] Dank de heer grinwis mooie tijd. Ik keek om me heen. Dan gaan we weer naar de overkant. Naar mevrouw teunissen partij voor de dieren.

[1:25:24] Voorzitter, dankuwel. Ik vervang vandaag lid van raan. Mijn collega's in verband met zijn deelname een parlementaire enquete commissie, fraudebeleid en dienstverlening. Ik ben zelf ook iets eerder weg omdat ik een vergadering hebt. Dus mocht ik de antwoorden van de minister niet meer. Uiteraard ga ik die met interesse beluisteren amper vijftien jaar na de financiële crisis blijkt dat sommige banken alweer een potje van hebben gemaakt door onverantwoorde risico's te nemen en dat ze daar eerst voor zijn beloond in goed weer en dat ze die onverantwoorde risico's in slecht weer afwentelen op andere bank of de overheid. Voorzitter, op ongebreidelde hebzucht staat nog geen nog steeds geen straf. Er zijn ook geen heldere kaders wat goede investeringen zijn, wat geen goede investering zijn en er is ook het klimaat de dupe van.

[1:26:14] Want er is geen woord spaans bij het nieuwste ipcc rapport. Het anderhalve graden doel raakt steeds sneller uitzicht en de financiële sector faciliteert dat nog met een investeringen beleggingen leningen aan oliemultinationals, veevoederfabrieken vlees giganten en voorzitter, dat zorgt ervoor dat de klimaat crisis gedijt bij de financiële sector en daar moeten we nou eindelijk is van af. Want voorzitter je zomaar jong zijn en dan dat nieuwslezer van het ipcc rapport. En dan zul je maar lezen dat dat doel steeds sneller uitzicht raakt en dat we te maken krijgen nog veel meer dan nu met een bedreiging van de voedselzekerheid met weersextremen met onomkeerbare veranderingen.

[1:26:59] Dat is beangstigend en ik weet ook dat veel jongeren zich daar ernstige zorgen over maken

[1:27:06] en vijftig jaar na de grenzen aan de groei van de club van rome hebben we voor de financiële sector de oeso richtlijnen, de en karin prinsen pols een europese taxonomie sector convenanten en biodiversiteit strategie. En toen kwam in tweeduizend negentien de financiële sector met een nieuw klimaat commitment de kroning van een zelfregulerend onvermogen. Want ondanks alle rode vlaggen bleef het kabinet toch onwrikbaar vertrouwen hebben in worden waar natuurlijk ook weer geen daders aan werden toegevoegd. Het is allemaal afspraken vrijblijvende afspraken convenanten

[1:27:45] en voorzitter eind vorig jaar concludeerde de raad voor de leefomgeving en infrastructuur, ook al dat het niet. Waarschijnlijk is dat de financiële sector in nederland de benodigde stappen naar een duurzame economie zelfstandig kan zetten.

[1:27:58] Verduurzaming beleid moet volgens de niet alleen stimulerend en faciliterend zijn, maar ook dwingend en dat was dus vorig jaar had advies en ook het u u en emission gap report stelt dat een herijking van het financiële systeem van vitaal belang is om binnen die anderhalve graden te kunnen blijven. Maar voorzitter dan als ik dan de brief van de minister lezen over wat zij gaat doen. Ik vind opzich de erkenning dat er meer nodig is om de financiële sector aan te zetten tot plannen in lijn brengen met anderhalve graden vind ik goed. Maar wat ligt er nu?

[1:28:35] We hebben een klimaatwet die is niet direct van toepassing op de financiële sector. We hebben het vrijwillige klimaat commitment, dus dat onvoldoende blijkt te werken. Er is nog geen klimaat plicht voor de financiële sector. En nu zegt de minister. We gaan voor een inspanningsverplichting

[1:28:53] om financieringen in lijn te brengen met de doelstellingen van het klimaatakkoord van parijs, een verplichting om klimaatplan op te stellen en een uitbreiding van de wettelijke eisen om betrokkenheid beleid te voeren en ze denkt ook aan een wetsvoorstel op dat gebied. Ze gaat een verkenning doen met de financiële sector en voorzitter, daar heb ik toch een aantal vragen over want eerst die verkenning. Als ik dit zo hoor, dan klinkt het allemaal nog heel erg alsof dat allemaal heel lang gaat duren. Dus mijn vraag is is daar een tijdspad voor. En hoe ziet die verkenning eruit betekent dat dat er weer met de financiële sector om tafel gaan zitten en tot wat wat is de stok die de minister. Daar gaat gebruiken en wat is het tijdspad erbij en een inspanningsverplichting vindt de partij voor de dieren echt te slap. Daar is het nu echt te laat voor als je dat rapport bekijkt met ipcc rapport dus op z'n minst een resultaatverplichting een klimaat plicht voor de financiële sector. Hoe kijkt de minister daarnaar en kan zij ook is het bijvoorbeeld ook een idee om de wet financieel toezicht uit te breiden, waardoor het klimaat onderdeel wordt van een beheerste en integere bedrijfsvoering. Zo krijgen de toezichthouders ook een stok achter de deur zou kunnen er ook sancties worden toegepast.

[1:30:16] Voorzitter, en dan nog even kort over dierenwelzijn dieren zijn, net als mensen wezens met gevoel die met respect en bescherming behandeld moeten worden, en daarom moet ook dierenwelzijn een vast onderdeel worden van verduurzaming beleid. En wat de partij voor de dieren betreft. Wat we zien is dat ook de oeso richtlijnen voor de financiële de financiële instellingen zouden moeten aanzetten tot maatschappelijk verantwoord investeren op het gebied van dierenwelzijn.

[1:30:46] Maar.

[1:30:47] Wat ons betreft duurt die route nu veel te lang, want het is dus nog niet onderdeel van de oeso richtlijnen en een onderzoeksbureau profundo heeft onderzocht dat grote nederlandse verzekeraars nog steeds voor minimaal één komma drie miljard via een beleggingen extreem dierenleed in stand houden, zoals het levend villen, ruggenwervel, breken elektrocuteren, doodslaan en verdrinken.

[1:31:10] Maar twee van die zestien verzekeraars scoren een voldoende op het thema dierenwelzijn. Voorzitter, en dus de financiële sector financiert nu dierenleed en daar moet echt iets gebeuren en we hebben de minister daar eerder over bevraagd. Zij heeft aangegeven in beantwoording op onze schriftelijke vragen dat de minister zich inzet voor het opnemen van dierenwelzijn bij de herziening van de oeso richtlijnen. Maar wat doet het kabinet nu precies op dit gebied. En wat is de status daarvan.

[1:31:38] Dankuwel. Dank mevrouw teunissen mooi op tijd.

[1:31:42] Dan gaan we naar de heer slootweg van het cda.

[1:31:48] Dankuwel. Voorzitter

[1:31:50] voorzitter, ik wil niet zeg maar de onrust groter maken dan dat die nodig is, maar ook ik ontkom er niet aan om toch een aantal vragen te stellen. Onlangs dat het niet op de agenda staat over de toestanden die gebeurd zijn rond silicon valley denken en krediet suis

[1:32:06] en één van de punten bij silicon valley bijeen waardoor ze in de problemen zijn gekomen. Dat is toch op de verhoging van de rente en mijn eerste vraag is eigenlijk heeft de minister een soorten met stresstest gemaakt bij nederlandse banken laten uitvoeren. Hoe wat de effecten zijn als de rente omhoog gaat. Dat is zeg maar mijn eerste vraag.

[1:32:27] Mijn tweede vraag is dat je dat wij signalen krijgen bijvoorbeeld vanuit de techsector, maar ook vastgoed. En dan gaat me niet zozeer om vastgoed, maar zeker als er ook woningbouw en zou bijzitten dat het wat moeilijker wordt om een aantal dingen tot stand te brengen en volgens mij moeten we dat in ieder geval niet willen. Klopt het dat de problemen die zich in een aantal banken voordoen nu ook effecten gaan hebben in de reële economie of is dat eigenlijk meer even een stap te plaatsen en lijken alle ontwikkelingen toch weer in de goede lijn te staan

[1:32:56] en het derde punt wat ik toch zou willen aan roeren zulke valley denk dat is natuurlijk voor voor nederlandse begrippen best wel een grote bank. Maar het is ook niet een supergrote bank en het lijkt er wel op dat bij elke bank die in de problemen is dat er meteen een sfeer gaat ontstaan van to big to veel gered moet worden. Zitten we ondertussen niet met de bankensector in een soort met permanente moreel huisarts en waarin eigenlijk alles gered zou moeten worden en zouden we daarom toch ook niet moeten kijken naar van hoe ziet het bankenlandschap er uit.

[1:33:29] Voorzitter, en dan kom ik bij het tweede punt. Het gaat over de diversificatie van het het bankenlandschap.

[1:33:36] We zijn de minister erkentelijk voor de brief die eigenlijk het proces beschrijft hoe het met de toekomst van de volksbank gaat en voor het cda zijn er een aantal belangrijke randvoorwaarde dat er een bank komt die niet alleen financieel gezond is, maar ook een maatschappelijke opgave kan invullen en dan gaat het bij ons om een bank die eenvoudige en transparante producten aanbiedt, zoals ze dat dit moment doet fysiek bereikbaar is voor haar klanten. We zijn erg blij dat de volksbank en en zichtbaar. De leges die er onder is zeg maar vierhonderd, tachtig naar vijfhonderd dertig kantoren is gekomen en dat is toch een trend die echt anders is dan gemiddeld in de sector, maar ook waar klanten betrokken worden bij het vormgeven van de toekomst van de bank waar ze zeggenschap hebben en ons inziens kan dat het beste in een coöperatieve vorm. De minister heeft het in haar brief over het betrekken van stakeholders in het proces over de toekomst, maar bedoelt zij daarbij ook juist het betrekken van klanten en zo niet. Is er dan ook wel echt bereid dat met de klanten gesproken gaat worden.

[1:34:43] Ik zie een interruptie van de heer alkaya van de sp.

[1:34:47] Voor zover ik was net al heel blij met de inbreng van de heer grinwis van de christenunie als het gaat om de toekomst van de volksbank en de rol die de bank zou moeten spelen. En nu ook met met de start van wat wat de heer slootweg zegt ook,

[1:35:01] maar vervolgens komt die toch op een bepaalde constructie met de coöperatieve bank dat ik denk van ja waarom zou je dat doen. Waarom zou die bank die je met zo'n doelstelling van maatschappelijke doelstellingen dus een structureel karakter daaraan wil geven. Waarom zou dat niet gewoon in publieke handen houden? Wie zou er dan bijvoorbeeld in in het beeld van de heer slootweg de leden van die corporatie moeten zijn als dat de klanten en of anderen zijn wat verschilt dan bijvoorbeeld van de rabobank. Dat brengt toch helemaal geen diversiteit.

[1:35:29] Die manier de heer slootweg,

[1:35:31] Ik denk dat als je ziet naar de ontwikkeling van de rabobank is een bank van honderdvijftig jaar. Die heeft zich op een gegeven moment echt gemeente met abn ing en is dat daarin volgens mij veel meer per geworden waar ze zich mee verhouden en wij denken dat volksbank die een veel kleiner onderdeel op dit moment uitmaakt die ook echt wel een totaal ander productenpakket heeft dat wij denken dat dat in de coöperatieve vorm

[1:36:01] eigenlijk een meer de betrokkenheid van de klanten heeft en daardoor ook meer luistert naar wat de klanten nodig hebben. Wij denken dat het dat op die manier beter geborgd kan worden

[1:36:11] dan bij publieke eigenaarschap,

[1:36:15] want we zijn wel bang dat in de toekomst misschien een aantal andere factoren die misschien minder

[1:36:21] per se met waarom bang voor is te maken heeft dat er dan eigenlijk een aantal andere doelstellingen bijkomen die zich minder zichtbaar op het bank richt en dat is voor ons de aanleiding dat we denken in een coöperatieve vorm

[1:36:35] kan het beter geborgd worden.

[1:36:38] Heer alkaya.

[1:36:39] De laatste interruptie,

[1:36:41] Ja. Voorzitter. Tot slot kijk dat vind ik jammer en christenunie had net dus een beeld geschetst waar ik me wat beter in in kon vinden als oppositiepartijen van als ik kijk naar de verschillen tussen de coalitiepartijen, namelijk het banken publieke handen en zo coöperatief voor is beter dan wat de vvd zou denken dat geef ik toe gewoon de bank verpatsen.

[1:37:01] Maar wie zou er dan de leden moeten zijn.

[1:37:03] Dat was dat excuses want dat had de heer elkaar in de eerste vraag. Maar dat zijn voor ons dan ook echt de rekeninghouders dus gewoon de mensen die daar een spaarrekening hebben die moeten gewoon zeggenschap hebben in de toekomst van de.

[1:37:16] Gaat u verder? De heer slootweg?

[1:37:19] Dankuwel. Voorzitter voorzitter, mijn collega aan mijn. Het staat er echt

[1:37:25] heeft in het verleden gepleit voor de komst van een mkb bank. Hij is daarbij geïnspireerd door the bridge business bank en hij heeft een motie ingediend om te onderzoeken hoe naar analogie van de britse business bank vraag en aanbod beter bij elkaar kan worden gebracht en de betrokken stakeholders actief kunnen worden betrokken en wij willen vragen van hoe het met de uitvoering van die motie staat omdat wij denken dat als we kijken naar de crisisdienst. Wat wat bij het mkbers. Dat is bijvoorbeeld sinds tweeduizend veertien afgenomen van honderd tweeënveertig miljard honderd vierentwintig miljard en we denken dat zo'n zeg maar britse business bijeen daar natuurlijk in nederlandse vorm daar misschien een antwoord op kan kan bezig

[1:38:05] dan voorzitter veel te weinig tijd. Onlangs dat onze tijd uitgebreid is dan is het onderwerp van de verduurzaming van de financiële sector. Uit onderzoek van de raad voor leefomgeving en infrastructuur blijkt dat pensioenfondsen maar een klein deel van de pensioengeld duurzaam investeert en oorzaak is dat pensioenfondsen veel staatsobligaties aanhouden omdat die meer zekerheid bieden. De raad spreekt de verwachting uit dat dit onder het nieuwe pensioenstelsel zich zal doorzetten, bijvoorbeeld omdat de mogelijkheid ontstaat om het bereiken van de pensioenleeftijd tien procent van het pensioen op te nemen. Pensioenfondsen zullen hiervoor snel inwisselbaar buffers moeten aanhouden waarvoor staatsobligaties een uitkomst bieden, deelt de minister, de analyse van de raad dat in het komende stelsel er nog grotere balans ontstaat om staatsobligaties aan te houden en dat die niet bevorderlijk is voor de verduurzaming van de financiële sector.

[1:39:01] Voorzitter, met enige jaloezie kijken wij wel eens naar onze oosterburen sinds het marcel plan kent mijn daar de chris dient aanstalten voor wie er afbouw knv en deze overheidsbank fungeert. Als nationale overheidsinstelling, die de samenwerking met de financiële sector versterkt om innovatie in duurzame financiële producten te bevorderen. Maar wat is de situatie in nederland een versnipperd aanbod denken aan in vesten invest internet internationaal rijksdienst voor ondernemend nederland. De nederlandse financieringsmaatschappij voor ontwikkelingslanden. Het stemming stimuleringsfonds, volkshuisvesting. Nederland beschikt niet over een grootschalige nationale investeringsinstelling die kan optreden als herkenbare partner voor private partijen en pensioenfondsen bij het opzetten en financieren van grootschalige investeringen in de transitie naar een duurzame economie. Dit vormt een drempel voor initiatieven van innovatieve en duurzaam opererende ondernemingen en zorgt voor een gebrek aan regie en slagkracht om kapitalen in de richting van publieke transitie opgave te kunnen sturen, is het niet tijd om de reeks van organisaties om te vormen tot een herkenbare nationale overheidsinstelling en zo niet. Hoe wil de minister. Dan komen tot slagkracht, slagkracht en regie bij de immense opgave die voor ontstaat.

[1:40:21] Dankuwel. Voorzitter, dank de heer slootweg. Dan zie ik een interruptie van de heer van der ree en daarna de heer tony van dijck, de heer van der lee.

[1:40:29] Dat laatste verrast mij een beetje omdat het cda in mijn herinnering ook altijd opkwam voor decentrale activiteiten overwegende fondsen, ontwikkelingsbanken die gekoppeld waren aan regio's en nu heb ik opeens een plan om dat allemaal op één grote open te nationaliseren. En waar komt dat vandaan.

[1:40:50] Wat wij gewoon zien in heel veel van de signalen van partijen die echt gewoon ook

[1:40:58] zeg maar invulling willen geven aan de transitie opgave dat men vaak bij verschillende partijen aanwezig zou kunnen zijn en op het moment dat dat zegt van ja was de maar in nederland een grote partij die waar wij terecht zouden kunnen dat met meer slag kan kan geven. Maar dan denken we dat voor de opgave die voor ontstaat het belangrijk is om dan ook zeg maar die ene aanspraak aanspreekpunt te kunnen organiseren.

[1:41:27] De allerlaatste interruptie,

[1:41:28] Wat ik niet helemaal snap is aan de ene kant hebben we de enorme banken concentratie in nederland. Paar banken vierentachtig procent. Wij hebben we een aantal andere financiële instellingen die ook beschikbaar zijn kredietverdeling ook naar mkb bijvoorbeeld. Wilt u dan nog eens ineens instellingen van maken. Ook alweer een concentratie moeten ook niet meer hebben van ook andere partijen die risico dragend kapitaal willen investeren in nederland is dat niet een verstandige route. Dan nog een extra concentratie route naast de al hoge concentratie van de banken te zetten.

[1:42:06] Nou ik denk niet dat concentratie voorzitter excuses. Ik denk niet dat de concentratie op zich, zeker als het gaat om regie en slagkracht

[1:42:14] die we willen organiseren meteen verkeerd is. Maar als meneer van de lezer van ja

[1:42:20] vertrouwen we niet alleen teveel op de banken als het gaat om dit soort initiatieven.

[1:42:27] Dan ben ik het met de heer van der lee eens zijn. Dat is ook de reden waarom wij volgens mij zijn motie onlangs steunen als het ging over de kapitaalmarkt je die die met de heer van wijnbergen heeft ingediend. Waarom wij ook op het moment dat over de toekomst van de euro ging van vertrouwen kun je niet alleen maar verwachten van de banken. Daar hebben we ook gewoon voor zorgen dat andere partijen ook die krediet geven die je nijboer verwees volgens mij nog in de vorige periode waarin vrouw mulder en daarvoor manier van heijne. Ook hebben gekeken hoe we dat zouden kunnen doen en we zien dat het

[1:43:01] te klein een beetje zijn dus op dat punt ben ik het met hem eens. Ik denk wel van op het moment dat je ziet van wat hij knv in duitsland bereikt als het gaat over de energietransitie

[1:43:13] dat we ook moeten kijken hoe we dat wel kunnen leren en op het moment dat wij signalen krijgen van sommige dingen zijn toch te versnipperd. Hoe kun je dat beter doen. Maar dat dat niet de enige oplossing is. Dat ben ik helemaal met de heer van der lee eens.

[1:43:29] Dan de heer nijboer. Sorry excuseer. Ik was niet de heer tony van dijck. De een interruptie.

[1:43:36] De heer nijboer. Voorzitter, dankuwel nog even over de volksbank. Want we praten al is mijn in vijf of zes jaar over wat of over de toekomst van de volksbank

[1:43:48] en ik weet het standpunt van de cda. Maar d zesenzestig wilde maatschappelijke functie van de volksbank behouden en wij in de sp. Dus volgens mij is er al lang een meerderheid dat volksbank wat betreft het parlement en de tweede kamer dat ook niet naar de beurs moet maar in als je handen moet blijven. En waarom roepen we deze minister niet op onze schopte het plekje elke keer weer een jaartje vooruit. Nu krijgen we eind van ditjaar krijgen we weer een paar scenario's. Dan zijn we weer een, tweeduizend, vierentwintig. Waarom roepen we de minister niet op van mijn esther maakt werk van het

[1:44:25] van het volksbank om de volksbank in publieke handen maakt werk om dat te realiseren en voldoende tijd niet aan burgers. Epos andere zaken die want het gaat ook niet gebeuren want er is een meerderheid onder de wolk bank een publieke nationale coöperatieve bank van te maken. Zullen we dat niet gewoon. Zullen we dat niet gewoon uitwerken. En dan stappen zetten in plaats van elke keer uitstellen.

[1:44:52] De heer slootweg,

[1:44:55] Kan kan het nooit zo fluweel en en zo mooi poëtisch verwoorden als de heer van dijk. Dus wat dat betreft is daar denk ik geen geen probleem mee. Ik wil wel laat ik zo zeggen want anders geeft toch een beetje de indruk van de minister die die heeft niets gedaan. Ik denk dat we als we gewoon terugkijken dat

[1:45:14] twee jaar geleden er gewoon veel toestanden waren bij de volksbank dat hij dat die organisatie is tot rust moet moest komen.

[1:45:22] En dan zouden wij het inderdaad vinden dat we nu de zoektocht naar een coöperatieve vorm. Ik ben blij dat de heer van dijk dat ook gewoon met ons eens is of er misschien al was en dat wij het met hem eens zijn geworden. Ik bedoel de wens van van velen. Die komt vaak tegelijkertijd als het gaat over goede ideeën. Laten we daar dan inderdaad ook als met elkaar gaan optrekken signaal is duidelijk.

[1:45:50] Prima.

[1:45:50] Dan gaan we naar de laatste. Sorry.

[1:45:54] De linkse hoek rene nijboer, de heer nijboer pvda.

[1:45:58] Interruptie dankuwel. Voorzitter, ik vond het heer slootweg een goed betoog gaat over permanent moral hazard is eigenlijk de aandeelhouders die krijgen de winst en de belastingbetalers draaien voor de verliezen verliezen op

[1:46:11] en mijn vraag aan het cda is is het cda met de pvda voorstander van om veel hardere eigen vermogen eisen te stellen. Dus de harde leveren het show en niet meer al die gewogen gekunstelde voor mauro het vatbare instrumenten maar gewoon een harde eigen vermogen die leveren trade show richting tien procent te brengen.

[1:46:32] De heer slootweg. Daarom is mijn vraag ook wel een beetje gekomen. Allereerste vraag hoe gaat het met de stresstesten. Ik vind op zichzelf nog steeds dat het heel verstandig is om te kijken van wat is het risico welke leveren moet je daarvoor hebben en om te komen tot zeg maar een simpel bedrag waarbij dan niet kijkt naar wat de verschillen zijn in risico's. Ik weet niet of dat verstandig is. En eigenlijk durf ik dat wel te zeggen wat ik stel om iets te retorisch. Ik denk dat ik dat niet verstandig vindt. Dan hebben we de tweede vraag is die dan op het juiste niveau. Dan zou best wel eens heel goed kunnen zijn dat ik met de heer met de heer nijboer mee wil denken van hoe kun je dit op een betere en een hoger niveau doen maar daar wil ik wel eigenlijk toch wel een paar van die stresstesten voor voorzien en het punt waarom ik dat maakt dat heeft toch nog veel meer te maken met

[1:47:21] zijn banken dit moment toch niet zo groot geworden in ons land dat en niet alleen in ons land, maar in heel europa dat het dat het dat het zulke grote instellingen zijn geworden

[1:47:33] dat daarom ook als er een kleinere bankje. Ik meen dat het origineel jaren tachtig alvast de slavenburg bank. Er waren een paar artikelen over en daarna ging iedereen weer tot de orde van de dag. Ik heb nu het idee als dat zou gebeuren dat het land in brand zou staan en ik zou dus wel ook veel meer naar de structuur willen gaan kijken.

[1:47:53] Voor zover die de banken zijn er bijna niet meer. Ik ben het eens met de heer slootweg dat alleen stel dat hij als je alleen leveren. Het sjoerd doet er verder niet kijkt naar wat op de balans staat dat het te weinig is dat je allebei nodig.

[1:48:07] Mijn probleem met die risico gewogen activa is dat het echt alleen maar een branches van specialisten lobbyclubs dure mensen die de allemaal maar wegen en de nederlandse hypotheken wegen niet en de staatsobligaties mogen principieel geen risicoweging hebben en die knutselen alles bij elkaar om zo goedkoop mogelijk hun kapitaalpositie te voorzien en dat is mijn probleem met die risico-gewogen benadering die helemaal is doordrenkt in de europese en basel wetgeving en daarom wil ik als minimum vloer als stok achter de deur die hogere leeftijd show in combinatie natuurlijk met dat je kijkt naar de balans en daarbovenop dus ook risico-gewogen kapitaal nodig, snapt hij deze redenering en steunt die de,

[1:48:47] Ik snap de redenering. En toch ben ik wel heel erg bang dat je dan tenslotte eigenlijk alleen uitkomt op die die lijn van van of die nou tien procent of door allerlei lobbies dat hij tenslotte naar zevenenhalf of acht gaat komen

[1:49:02] en denk je dat je toch iets te weinig oog hebt voor al die verschillen die er toch in toch in zitten. Dus ik vliegen liever aan om te kijken van helpt dit nu.

[1:49:14] En als dat betekent dat er iets bij moet dan moeten we daar volgens mij ook gewoon echt voor openstaan en mijn angst is dus eigenlijk een de angst van de andere kant zo meteen zeggen we van bepaald percentages en daarmee is het klaar en zitten daar ineens veel grotere risico's over.

[1:49:34] Prima. De heer dank de heer slootweg aan de laatste spreken in naar de heer van wijnbergen d zesenzestig.

[1:49:41] Dankuwel. Voorzitter, en ik begin bij de verduurzaming van de financiële sector waar het eerste punt van dit dit overleg en gisteren kregen we inderdaad de eerlijke geld wijze uitgereikt

[1:49:54] aantal van de collega's was er ook bij en daar zou een van onze gasten dat het glas halfvol en halfleeg tegelijk was en dat vond ik wel mooi gezegd.

[1:50:03] Ik denk dat het onmiskenbaar waar is dat terwijl dat in beweging is gekomen. De financiële sector. Ik mocht zelf vanmiddag met mensen van banken, verzekeraars en pensioenfondsen praat die erover die daar elke dag gaan werken dan proef ik ook wel echt heel veel ambitie

[1:50:16] en tegelijkertijd is ook echt dingen gemaakt zich op commitment kort geen enkele instelling onder een zevenenhalf in de geld wijze.

[1:50:23] Tegelijkertijd is het niet genoeg. Een aantal collega's noemde het ipcc rapport en de anderhalve graden, die steeds verder uit beeld raakt en we zien ook gewoon dat als je het wil vertalen naar concrete resultaten harde commitment op de anderhalve graad

[1:50:37] naar vergelijkbaarheid tussen de instellingen dat er nog een hele weg. Een hele weg te gaan. Dus dus en je ziet ook aan de ene kant koploper.

[1:50:45] Dus.

[1:50:46] Maar er zijn ook achterblijvers. Want ik wil best begrijpen dat ook in een transitie fase misschien nog af en toe ergens een keer in olie en gas investeert. Maar ik kan niet begrijpen als dat soort portfolio s toenemen. Dan is er van afval toch echt serieus geeft maken dan krijg ik het echt niet meer.

[1:51:00] Bij elkaar.

[1:51:01] En ik wil ook graag zien. Dat denk ik, waarvan ook binnen de financiële instellingen. De de mensen die daar aantrekken dat er nog steeds een wereld te winnen is, omdat ook naar de bedrijfsvoering verder door te vertalen zich. Ik steun ook lijn van de minister die die in haar brief. Wat mij betreft echt een voorschot hem op wetgeving die ook past bij het feit dat het ultieme dit niet alleen doen omdat we geloven in ieder geval d zesenzestig gelooft dat we ongelooflijk veel extra stappen moeten zetten om de klimaatverandering tegen te gaan,

[1:51:28] maar ook omdat de nederlandsche bank

[1:51:30] puur vanuit financiën. Zelfs als je niet zo overtuigd zijn van mijn visie op het klimaatprobleem me dat een aantal collega's hier

[1:51:37] gewoon zeggen dat dit een financieel risico is wij op een handelen

[1:51:40] en daarom denk ik dat het goed is om kaders komen heer van der ree het terecht volgens mij van teunissen ook over de transitie paden na twintig, dertig van. Dit zijn instellingen met een lange horizon vaak in het beleggingsbeleid. Dus die willen ook weten waar werken we naartoe.

[1:51:53] Voorzitter, ik heb daar ook nog. Dus ik denk dat het verstandig is ook daarop graag een reactie van de van de minister.

[1:51:59] Ik wil er wel één ding aan toevoegen. De deels financiële sector is groot gaan. Een grote impact hebben de omvang van de sector in verhouding tot ons nationaal inkomen en meer dan driehonderd procent is al eerder genoemd vanmiddag.

[1:52:10] Maar de financiële sector zal toch niet alleen kunnen. Het zou ik denk dat wij als politiek zou de vader. Als we het hier alleen maar over de financiële sector zouden hebben. Dat zou lekker makkelijk zijn.

[1:52:18] Wij moeten zelf ook aan de slag, want ook wij hebben nog veel meer te doen om klimaatverandering tegen te gaan door ook met normeren en beprijzen, ligt het mooi rapport van mevrouw van geest. Het inbouwen voor de fijnproevers om te zorgen dat de doelen uit het regeerakkoord

[1:52:32] dat we dat vraagt extra actie. En als je zorgt dat de prijs van vervuiling meer is meer een weerspiegeling wordt van de vervuiling en de c o twee uitstoot dan verbetert ook de business case voor bedrijven, organisaties om er wat aan te doen. Zul je daar dus ook meer investeringen in krijgen. Dus ja, we moeten de financiële sector kijken. Laten we ook vooral daarnaast zelf de benen bijzetten om de afgesproken doelen te gaan halen. Want ook daar is nog werk aan de winkel en dan doen we het allemaal van. Alleen de banken kunnen het niet. Als politiek kunnen we niet alleen maar we zullen ook zelf echt duidelijke kaders moeten stellen. Die zorgen dat ook gewoon lonend wordt in mijn ideale wereld gaat een bedrijfsarts verduurzamen. Niet alleen wilt u erin gelooft,

[1:53:12] maar omdat het ook gewoon verstandig economisch beleid is, omdat het terugdringen van vervuiling daarmee het externe effect van die vervuiling gewoon in de prijs zit dan gaat om vliegen uitstoot van een industrie of.

[1:53:24] Of huishoudens.

[1:53:25] Voorzitter, dan moet je natuurlijk altijd voor zorgen dat je dat op een rechtvaardige manier doet dat ook mensen met een minder dikke portemonnee kunnen meemaken dat als je de belasting op vervuiling verhoogt de belastingen op werken op inkomen naar beneden gaat

[1:53:37] voorzitter, dan

[1:53:39] nog over de actualiteit. Ik sluit me aan bij alle collega's die hebben de nadruk op de kapitaalmarktunie,

[1:53:46] de heer van leeuwen, mevrouw noem ik de vier punten waar er nog werk aan de winkel is en op mijn vraag aan de minister is. Hoe staat dat.

[1:53:51] En ik sluit me ook aan bij de vraag van de heer slootweg. Hoe staat het nu met de stresstesten van de voorbeelden die we hier bespreken zijn in de vs,

[1:53:59] zulke valley bank en zwitserland ook geen lid van de europese unie en ik heb een aantal partijen hiervoor pleiten voor meer uniforme standaardisatie tot en met de heer van dijck van de pvv en ik complimenteer met zijn internationalistische bijdrage. Dat was weer eens wat anders. Maar dat laat zien. Voorzitter, dat we in nederland en ook in europa gelukkig wel lessen hebben getrokken. De buffers zijn hoger.

[1:54:21] We hebben niet gedaan wat trump heeft gedaan in de vs.

[1:54:24] Ik denk dat onze toezichthouder er meer bovenop zit. Nederland en in europa.

[1:54:28] Tegelijkertijd ben ik wel nieuwsgierig van de impact van die tent is wel gewoon geld voor banken. Hoe staat het nou met de stresstest. Ik weet dat de heer heijnen morgen ook gaat voorstellen in een andere vergadering die wij hebben om de nederlandsche bank volgende week uit te nodigen en daar ben ik ook heel nieuwsgierig naar. Voorzitter dan tot slot onze bankenlandschap. Ik ben het. Ik steun de lijn van de mist rond de abn amro. Ik wil u niet verhelen dat ik het ook wel heel ongemakkelijk vindt dat wij nu aandeelhouders zijn en dan tegelijkertijd van inkoop eigen aandelen is eigenlijk. We doen we dat hebben georganiseerd. Niet eens kunnen tegenhouden.

[1:54:58] Dus dat laat ik wel de begrenzingen zien van het via en een van die dingen doen.

[1:55:02] Ik heb er zelf tegen abn gezegd ik vind als je besluit om eigen aandelen in te kopen. Kun je je afvragen wat je dat niet in de burgers moeten steken. Je kunt je ook afvragen. Ik vind het altijd een wat armoedige keuze vind je dat je geld nergens anders aan kunnen uitgeven dan maar aandelen inkopen en ik vind dat ik vind dat teleurstellend. En nu het belang ook langzaam onder de vijftig procent wordt teruggebracht, denk ik ook dat we daarna dus ook gewoon veel verder moeten moeten gaan. Daarmee en ik vind het goed dat de minister deze banden een aantal jaren stilstand. Ook heeft heeft opgepakt en over de volksbank. Ik vind het verstandig. Het najaar eigenlijk niets doen en wachten. Dat was ook nodig. De heer sloot zich noemde ook wel gebeurt bij de volksbank dat we daar nu een open open verkenning gaan doen. Dat lijkt me verstandig ik per drie verschillende te maken van coalitiepartijen gehoord. Ik ga daar een vrolijke vierde aan toevoegen. Want ik ik zit niet het beleid van de heer heijnen en ik ben nog zoekende of de vorm van collega's grinwis de vorm van de heer slootweg het beste is en ik dingen vooral op aan dat bij de gesprekken en de verkenning. Er wordt gedaan dat we ook klanten van de volksbank heel serieus worden. Dankuwel. Voorzitter.

[1:56:04] Dank de heer van wijnbergen. Dan zijn we nu aankomt bij de schorsing. Wij schorsen tot vijf over vijf de zeventien nul vijf

[1:56:17] schorsing. Dan gaan we daarna verder met de eerste termijn van de minister

[2:38:17] beste mensen. We gaan verder met het commissiedebat verduurzaming financiële sector toekomst van het bankenlandschap en we hebben ook toegevoegd. De stabiliteit van de financiële sector zijn aankomen bij de eerste termijn van de minister, en ik geef graag.

[2:38:34] Is toch kaag.

[2:38:35] Minister van financiën het woord.

[2:38:36] Dankuwel. Voorzitter, ook veel dank voor alle vragen suggesties en zorgen die zijn gedeeld. Want ik wilde even voor de luisteraar. Maar voor uzelf natuurlijk ook melden dat ik hier kopjes heb een grotere blok. Dat heet onrust financiële markten

[2:38:51] tradities en natuurlijk ook wat het betekent voor europa, tweede verduurzaming

[2:38:56] derde volksbank, een aanverwant en vierde blokje

[2:38:59] de overige

[2:39:01] dan begin ik meteen met spreekt klein de ontwikkelingen op de financiële markten. Er zijn natuurlijk terecht veel zorgen geuit over de op de ziet over de situatie op de financiële markten en natuurlijk in het bijzonder de bankensector. De financiële markten zijn onrustig, met name naar de problemen in amerika, maar ook krediet fietsen in zwitserland. Gisteren leek de rust ietwat teruggekeerd. Maar die ze onrust natuurlijk en de zorgen die wijze wellicht op een grotere systeemproblemen die die zijn natuurlijk belangrijk om te bespreken. Ik wil een punt al sowieso benadrukken, iets wat u pardon zelf al heeft gesteld. Er is een groot verschil tussen de situatie credit suisse en de amerikaanse banken en daarnaast is dat de wezenlijk anders dan de nederlandse banken. De amerikaanse banken hadden een heel specifiek bedrijfsmodel in korte tijd werden grote hoeveelheden amerikaanse staatsobligaties aangekocht zonder het renterisico goed af te dekken en een aantal van u refereerde ook aan. Het was onder president trump, maar met steun van de democraten. Het werd breed gedragen in de amerikaanse politiek en deze banken door deze keuzes waren extreem gevoelig voor stijgende rentes die niet goed verder afgedekt. Dit speelt voor nederlandse banken niet. Het is belangrijk om het in het publieke debat ook te benadrukken. De nederlandse banken denken het renterisico goed af en er wordt ook echt effectief toezicht op gehouden. En daarnaast hadden natuurlijk middelgrote en kleine banken in tweeduizend achttien al een uitzondering gekregen die ik net noemde, niet alleen kapitaaleisen die kwaliteitseisen en ook stresstesten dat daar hoefde men niet aan te voldoen. Nou dat is nogal wat. Ik denk als het in nederland zich voor zou doen, dan zouden we met z'n allen flink stijgen. Maar het is ook niet aan de orde. De situatie is echt anders credit suisse is ook een verhaal apart. U heeft het ook al veel. Als u het niet uit uw eigen een aantal van uw bancaire volledig zou beter dan weet u het gewoon uit de krant. Het werd al betrokken in een reeks schandalen over de afgelopen jaren de accountant van credit suisse

[2:40:56] kon en wilde niet en accountants die verklaring afgeven. Dat is nogal wat. Dat is eigenlijk een grote grote alarmbel die afgaat en de bank was dus al een aantal jaren ook op basis van andere schandalen een zorgenkindje waar de markt om minder vertrouwen in hadden. Beide situaties spelen zich af buiten de europese unie, want in de europese unie moet men voldoen aan strenge eisen met betrekking tot renterisico liquiditeit en kapitaal. De toezichthouders de onze beoordelen ook het renterisico van een bank en dat renterisico ligt aan de basis van veel problemen. Heeft u ook aan gerefereerd in amerika is dat gewoon niet goed gebogen niet goed afgedekt en ook niet goed toezicht op gehouden. We hebben veel geleerd van de kredietcrisis in tweeduizend acht en negen. De regels voor banken zijn aangescherpt. Een aantal van u. Ik weet niet van u allen. Maar ik weet dat de heer tony van dijck al in de tweede kamer zat, meen ik. En wellicht de heer nijboer wellicht ook nog andere van u. Dat heb ik niet bijgehouden. Maar er is een duidelijk kader dat voorschrijft hoe we handelen als een bank toch in de problemen komt en daarmee voorkomen we dat de belastingbetaler een van de grote lessen. Ook zou moeten opdraaien voor falende banken in ieder spaargeld dus ook voor honderd duizend euro veilig gesteld. Europese banken worden ook, waaronder de nederlandse banken regelmatig aan stresstesten onderworpen en daarom bij wordt iedere keer getest of ze bestand zijn tegen schokken. Waarom, waaronder ook de rentestijgingen die natuurlijk de laatste periode erg aan de orde van de dag zijn de nederlandse banken en de ecb hebben recentelijk herhaaldelijk en ook publiekelijk benadrukt dat de europese banken robuust zijn. Nederlandse banken zijn bovendien bovengemiddeld goed gekapitaliseerd en hebben robuuste liquiditeitsbuffer. De uitgangspositie van nederlandse banken is goed. En ze hebben ook de achtereenvolgende economische schokken goed doorstaan. Ik heb dit gisteren ook nog expliciet besproken met de president van de nederlandsche bank klaas knot hebben al die punten doorgenomen. Er is ook en het is ook een manier om het systeem goed te laten werken op alle niveaus heel frequent nu contact op europees niveau nationaal niveau met de banken, banken onderling ook de nederlandsche bank financiën natuurlijk met alle kanalen die we hebben om ook geen andere signalen te missen. Een systeem is één ding menselijk contact analyse weegmoment gesprekken zijn net zo belangrijk. Het is nog te vroeg. Dat heb ik gisteren ook met de president van de nederlandsche bank besproken om nu al te zeggen welke lessen kunnen we trekken uit de gebeurtenissen van de afgelopen week omdat we nog moeten bezien natuurlijk hoe het zich verder zal ontwikkelen, maar het is altijd goed om scherp te blijven welke verbetering en aanscherping er nog nodig zijn voor het systeem. Dan ga ik meteen door naar de vraag van de heer van dijk. U stelde hadden we een nieuwe bankencrisis gehad.

[2:43:41] Als u ubs credit suisse dat overgenomen. Maar ik denk het is andersom. De zwitserse staat en er zitten centrale bank hebben gewogen dat drie dat ik het risico niet wilde lopen. Dus ik wil heel voorzichtig zijn met de als dan speculatie. Ik begrijp de vraag. Het is een hele menselijke vraag. Maar de situatie is echt anders. Zoals ik zei en er is nog iets anders. Wat speelt los van de grote de omvang van credit suisse als een internationaal een systeembank heeft zwitserland ook nog een ander reputatie moment echt te beschermen en dat is gewoon als een land dat zeer goed bankiert om zomaar te zeggen als overheid bij de situatie werden zich bevindt als haven voor heel veel belangrijker. Banken en ook natuurlijk private wealth management onder andere het grote kapitaal. Dus er is meer nog van belang voor de zwitsers dan alleen de redding van deze bank. Als er een als je kijkt naar europa

[2:44:36] niet alleen de kapitaaleisen liquiditeitseisen. Dan zijn er nog veel verdedigingslinies mocht er een probleem zijn. Maar al die linies moeten eerst werken voor de overheid sowieso een positie zou worden gedwongen om bij te springen. En inderdaad, aandeelhouders en crediteuren bill in moeten het verlies nemen en zijn er vervolgens door de banken zelf het gevulde nationale deposito garantie fonds en het europees resolutiefonds. Wat belangrijk is ook in de casus credit suisse te stellen dat te komen we zo op de kokos. Ik dacht voorheen natuurlijk een ander leven aan kokos niet te betalen. Maar je kunt erover lezen.

[2:45:11] Deze kokos ook niet. Die heb ik ook niet om even voor de goede orde natuurlijk. Dit was dit is wel een deal en dat is wat anders dan een resolutie. De resolutie binnen europees verband dan we het hele stelsel af. De zwitserse staat ubs en credit suisse hebben een deal gesloten. En inderdaad, zoals de heer zei de kleine lettertjes.

[2:45:31] De kleine lettertjes van de coco. Ja daar stond het wel duidelijk in. Nog steeds wordt er altijd een keuze gemaakt. Niemand kan denk ik naar eer en geweten zeggen dat iets nooit zal gebeuren. Maar het systeem is ingericht dat we het ordentelijke aflopen en dat de belastingbetaler niet gaat opdraaien voor de rekening. Als je kijkt naar europa maar honderd procent garantie kan denk ik niemand ooit geven. Het systeem is anders ingericht. De heer alkaya vroeg kan de bankenwereld ooit functioneerde nog functioneren zonder een overheid die in kan springen. Het gaat om de verdedigingslinies en alle stappen die ik net heb genoemd. Verder zou het wenselijk zijn dat we echt nu weer een reële stappen kunnen maken op het gebied van de voltooiing van de bankenunie. Maar ik kom daar straks op kan niet zeggen dat het animo los van politieke woorden van lidstaat dat het animo een reële zin nog echt vergroot is, want we lopen in we lopen we lopen tegen elkaar op. Ik kom daar zo op terug. De heer van dijke, de heer nijboer en de heer van dijk en de heer nijboer, de heren die vroegen of de overname van credit suisse door ubs niet nieuwe systeemrisicos heeft gecreëerd. Wat gaan we doen aan de grote van van ubs. De combinatie wordt inderdaad maakt als ik het goed heb begrepen van ubs credit suisse. De vierde grootste bank ter wereld. Maar als ik dat weet ik even niet zeker of er content of wilders excuses. Maar het is een mondiale systeemrelevante bank en dus inderdaad. Het kan een inherent nieuwe risico's gaan creëren en dat is eigenlijk de vraag wat zegt u.

[2:47:07] Ja maar die zin houdt niet zo van want het is wel een nog verder problematiseren. De kwestie. Het is gewoon een nieuw risico dat gecreëerd wordt in afwikkeling van het voorkomen van een ander risico. Het is wel aan de zwitserse toezichthouder om de weerbaarheid en de combinatie van deze nieuwe bank te monitoren en te zorgen voor een goede afwikkeling en wij houden dit op alle andere manieren, zoals ik zei, nauwlettend in de gaten. Het is te vroeg om te zeggen wat nu alle risico's zijn. We kunnen ze op papier uittekenen. Maar ik weet niet of dat nou bijdraagt aan daadwerkelijk handelings perspectief.

[2:47:42] De heer nijboer banken in europa. De buffers zijn overal te laag. Het gaat niet goed. Hoe wilt u voorkomen dat er een mismatch is een risico in de boeken en in de praktijk. Maar we hebben al de casus aan meer amerikaanse banken versus zwitserse situatie uitgericht in europa wordt gewoon wel toezicht gehouden en er wordt ook het verlies van de waarde van de obligaties afgetrokken van het kapitaal en europese banken doen stresstesten en ik te doen het eigenlijk bijna continu. Ook in nederland. Veel banken hebben de laatste dagen natuurlijk weer gekeken binnen eigen boeken kunnen eigen kamers. Dus ik weet niet hoe we dat verder kunnen voorkomen. Ik denk dat u verder ook doorgaat op de omgebogen op de op de op de leeuwerik. U wilt eigenlijk naar de tien procent toe. Dan kom ik dan kom ik zo meteen op het om gewogen en het de lebedjev ratio versus gewogen risico. Wij staan er alleen in. Laat ik zeggen een algemene zin. Wij willen nog stevigere buffers. We zetten ons ook in binnen de u dat. Weet u ook misschien al sinds de tijd dat de uw mijn vorige een van mijn voorgangers in dijsselbloem minister was u refereerde al aan tal van uw moties en we vinden dat de opslag voor mondiaal systeemrelevante banken op die ratio ook moet worden toegepast op overigens systeemrelevante banken en wij zetten ons stelselmatig in voor echt een stevige uitvoering van de kapitaal standaarden van basel. Maar als u mij vraagt zijn er veel mensen die met ons mee hardlopen. Nee dat is gewoon nog niet zo. We denken wel dat voor veel banken. De de drie procent afdoende moet zijn. Maar steviger kan ik daar geen percentages opzetten. Ik kiest niet voor de tien procent die u kiest en wij zetten wij gaan door met onze inzet. Ik zal bij een volgende vergadering graag liggen na een ronde te hebben gedaan. Een proactieve ronde zal ik u terugkoppelen welke landen eventueel meedelen en waar men dan aan denkt ik denk dat dat er misschien een praktische zet vooruit is zonder enige belofte te kunnen doen op de uitkomst.

[2:49:45] De heer heijnen vroeg ook eens het toezicht en risicobeheer nu beter geregeld in europa. Volgens mij heb ik daar al een aantal elementen eigenlijk van genoemd. Ik heb geen eerlijk gezegd geen geen nieuwe informatie, maar het probleem is altijd als je zegt het risicobeheer is nu goed geregeld. Ja, meestal voor de vorige crisis of we

[2:50:05] weleens of het

[2:50:06] waterdicht is voor een toekomstige crisis. Dat kan eerder gezegd niemand zeggen. Dus daar moeten we ook deze periode goed gebruiken om te kijken of er verdere aanscherping nodig is. Maar dat is lastig te doen terwijl we nog midden in deze zich ontwikkelende situatie zijn, maar de onrust op de financiële markten lijkt gecombineerd en we moeten nu kijken hoe de afwikkeling ubs credit suisse zich verder verhoudt. De heer heijnen vroeg natuurlijk ook. Hoe denken de experts een beetje ook in navolging van de heer heijnen experts over de huidige kapitaalratios. Nou, na de coronacrisis concluderen internationale europese autoriteit dat kapitaalratios van banken adequaat zijn, maar dat er meer flexibiliteit in contracyclisch gebruik van kapitaalbuffers denk wenselijk is dat die ook kunnen worden vrijgegeven na een shock en dat is misschien een discussie die er aan zou kunnen komen. En ja. Basel houdt ons ook scherp. Dus ik denk dat het belangrijk is. Ik weet ook als ik zo vrij mag zijn dat u dat. Ik geloof dat de heer klaas knot er binnenkort de mogelijkheid heeft voor een gesprek met u. Dat zijn natuurlijk ook belangrijke punten die hij wellicht verder zou willen toelichten. De heer onder de heer van dijk, die vroeg ook naar de onrust nog op financiële markten en met name ook voor pensioenen en verzekeraars. Wij hebben begrepen van de dnb en ook van een aantal van de verzekeraars en pensioenfondsen. De blootstelling van nederlandse instellingen en de betreffende banken in de vs en zwitserland erg klein is. Dus er is niet echt sprake van het risicovolle blootstelling. Het is. Er is geen blootstelling of nauwelijks, en daardoor zullen we ook niet verdere problemen optreden. De heer, voor wat betreft deze sector, de heer slootweg, welke risico's city minister voor de financiële sector en daaraan gekoppeld voor de reële economie en het kan zijn dat banken terughoudender worden met kredietverlening of voorwaarden aanscherpen en de cijfers van twee, tweeduizend, tweeëntwintig lieten al zien dat europese banken. Dat deden en dit is in lijn natuurlijk met verkrappen monetair beleid om inflatie te beperken.

[2:52:03] De heer van dijk vroeg ook hoe kunnen we nieuwe paniek. Goh. Voorkomen. En hoe kunnen we een bank voorkomen. Nou ik denk dat binnen de europese unie snel en adequaat optreden en toepassen van natuurlijk de de vereiste binnen het raamwerk dat het vertrouwen en beschikbaarheid van liquiditeiten een essentieel, een bankencrisis te voorkomen. Het toezicht moet natuurlijk even scherp blijven als altijd en bezien de zorg voor een bankrun op europese banken niet waar. Centrale banken hebben ervoor zorg wel diverse liquiditeit faciliteiten opgezet. Dit geld in de vs voor de vet en in europa hebben centrale banken dit ook gedaan en dit heeft wellicht ook verdere onrust helpen voorkomen. Mevrouw doen dan vroeg de bankenunie is. Ik ben bijna aan het eind van dit blokje proberen sneller te praten. Maar het minder. Het aantal vragen niet de banken. U is niet voltooid. We zijn niet klaar voor een crisis deel ik die zienswijze. De europese bankensector is sinds de kredietcrisis weerbaarder geworden. Zoals ik al zei, nu voormalig, dat is er veel wet en regelgeving ingevoerd in het kader van de bankenunie. Als we kijken naar buffers de noodfondsen waaraan afdracht te worden geleverd, maar we hoeven ons niet te vergelijken met de vs of in dit geval ook de zwitserse oplossing in deze crisis, maar er is geen gezamenlijk europees depositogarantiestelsel. Het is wel vastgelegd dat de garantie stelsels in de limiet van honderdduizend euro hanteren dus gewone spaarders zijn goed beschermd. En zoals ik net al zei. Wij willen stappen maken op gaan als het gaat om de voltooiing van de bankensector, maar het gaat heel stroef. Ik hoop wel op politiek niveau nu weer de kans te grijpen om dat weer aan te zwengelen, omdat we ook de realiteit in voor ogen moeten zien.

[2:53:50] De heer nijboer vroeg ook naar de banken unie als de stress toeneemt, wordt dit getest. We kijken naar de zwakke punten in europa. Een kwetsbaarheid in europa is dat sommige landen nog veel te veel obligaties van eigen overheden aanhouden. Uzelf en de heer heijnen wees daar ook naar. Wij zijn dus voorstander nog steeds van een risico weging van staatsobligaties en de huidige ontwikkelingen onderstrepen het belang daarvan. Ook hier moet ik wel zeggen. We kunnen van alles vinden, maar we hebben meer dan onze eigen mening en eigen nationale positie nodig. Dus wij proberen ook anderen daar weer in te betrekken die mevrouw groene dan vroeg of het europese crisis raamwerk klaar is voor een bankencrisis op basis van de huidige inschatting. Ja, maar het europese crisis werk voor banken staat op de planning om weer gemoderniseerd te worden, dan zou ik zeggen nou

[2:54:38] tijdig.

[2:54:39] Zeker als je nu mogelijke lessen van deze situatie mee kunt nemen en het is heel goed dat we met name kijken naar het crisis raamwerk.

[2:54:50] De heer heijne en hoe bereidt het kabinet zich voor op mogelijke toekomstige problemen. Nou, ik zou bijna willen zeggen we hebben er genoeg van. Maar als we het even toespitsen, toespitsen op de de discussie van van deze commissie de verantwoordelijkheid voor het handelen als het onverhoopt misgaat dan dan bij een bank ligt in eerste instantie bij de toezichthouders. Dat weet de heer y als geen ander en de resolutieautoriteit te dnb, de ecb en de svb. Er zijn processen afgesproken. Een belangrijk onderdeel blijft dat er een duidelijk voor banken duidelijk herstel een afwikkelt plan is. Daar moet zich altijd op voorbereiden. In samenspraak met de toezichthouder en de nationale europese resolutieautoriteit is altijd als eerste aanzet om bank falend te beoordelen. Wij monitoren dit en zijn in permanent gesprek zou ik zeggen met de nederlandsche bank en zeker nu in de huidige situatie, de heer grinwis vroeg vroeg wat zijn de lessen die het ministerie leert hiervan ik net al zei, het is best wel vroeg om met ongeveer tien dagen informatie niet eens kennis om nu al allerlei grote stoere lessen te trekken. Dat zou onzorgvuldig zijn, maar we hebben al gezien dat we wat je niet moet doen. Dat is hoe het in de vs was aangepakt.

[2:56:06] We weten dat de zwitserse situatie anders is en ik denk dat wij gewoon de wet en regelgeving die er is scherp moeten houden, niet voor uit aan uit niet naar uitzonderingen moeten zoeken en ook dat met elkaar in goed overleg doen. Ik heb net al het hele de hele ladder afgewerkt die er keihard vroeg welke hervormingen zijn nodig om de situatie te bereiken dat banken failliet kunnen gaan als het aan de orde is zonder overheidsingrijpen. Ik ben het met de heer alkaya eens normaliter zou dan ook banken nog failliet moeten kunnen gaan. Maar als een bank de kritieke functies vervuld. Dan kan dat niet zomaar. Dus dat moet altijd via resolutie. Maar dat is volgens mij ook waar u ook naar vroeg en essentieel is dat de belastingbetaler niet de rekening gaat betalen. Er is ruimte om dit raamwerk nog te verbeteren dat het vaker en consistenter wordt toegepast. Dus daarom ook met verwijzing naar de eurogroep van vorig jaar juni. Dat kunt u denk ik terugzien in de verslagen is er ook afgesproken om dat crisis raamwerk verder te verbeteren. Dan willen we het volgende dat de reikwijdte van de resolutie wordt vergroot. Wat de mogelijkheden voor het gebruik van het deposito garantie stelsel worden geharmoniseerd en dat een aantal elementen in de wetgeving voor in solvency insolventie voor banken worden geharmoniseerd. Er komt een voorstel in het voorjaar. Nou dat moet dan ongeveer. Nu zijn of waarschijnlijk april en mei en dat is een goed moment om dat ook weer met elkaar te bespreken dat we ook de nederlandse positie daarop kunnen vaststellen natuurlijk met een appreciatie van het kabinet. De heer slootweg vroeg is er sprake van een permanent moral hazard, waarbij elke bank gered moet worden.

[2:57:45] Ja, nogmaals, de amerikanen hebben eerst benadrukt dat er geen belastinggeld wordt gebruikt. De investeerders zullen opdraaien voor de verliezers. Uiteindelijk is dat nog even iets anders uitgepakt. Maar voor ons is dat een essentieel uitgangspunt. Beleggers mogen er niet van uitgaan dat ze gered zullen worden met belastinggeld. Ik denk dat dat kamerbreed, ongeacht de politieke kleur. Zo wordt gedragen en ook maatschappelijk en dus de verdedigingslinie zijn weer ontzettend belangrijk dat de aandeelhouders crediteuren eerst het verlies nemen der bijl in en vervolgens door de banken zelf aanspraak wordt gemaakt op het nationale deposito garantie fonds en het europees resolutiefonds. Dat is belangrijk om het mogelijk te beperken, om te zeggen dat we het ooit en voor eeuwig kunnen uitsluiten. Dat dat durf ik niet te zeggen dat dat is vragen om een onmogelijke garantie, maar de inzet is er wel degelijk. De heer grinwis. Hoe vindt uw erik? Vindt u dat iemand met een miljoen. Het geld kan uitspreiden over tien verschillende bankrekeningen bij alle banken die in nederland actief zijn. De heer grinwis naar een ander debat wordt het geld op betaal en spaarrekeningen beschermd door het dg heeft het nederlandse deposito garantie fonds. Het beschermt natuurlijk automatisch het geld van alle particuliere en vrijwel alle bedrijven tot dat bedrag. De wet schrijft geen limiet voor over hoeveel banken vanmorgen over hoeveel banken vermogen verspreid mag worden. Dit wordt europees geregeld. Het doel is uiteindelijk het beschermen van spaarders, met name de kleine spaarders en het borgen van financiële stabiliteit. Dat is het belang van iedereen.

[2:59:18] Ik ja ik

[2:59:19] ik begrijp de vraag van de heer grinwis overigens wel dat degene met meer geld hebben ook meer kans om risico te spreiden, maar laten we ons vooral richten om de kleine spaarder in eerste instantie volledig te behoeden voor enige mis en niet onmogelijk maken voor diegene die meergeld hebben in mijn ogen gehele grote bedragen. Als je het over miljoen maar op individueel niveau. Maar zo is het geregeld op dit moment als deze kamer dat anders ziet dan hoor ik dat graag. Maar het kabinet is niet voornemens om dit nu aan te passen. De heer van der lee ziet de minister kans op een europees verband een dps op te zetten en de banken u te versterken. Ik heb het volgens mij net al gezegd ik wil dat echt weer oppakken. Want ik vind het heel belangrijk en het is zoals dat zo mooi zeggen wisten good crisis. Ik denk dat dit het moment is om ook weer het serieus van andere landen te testen hoe betrokken men er nu bij is en of er echt gezamenlijk voorbereid willen zijn en alle handvatten willen hebben, maar we wachten het voorstel van de commissie af en we zullen dat natuurlijk ook met uw kamer bespreken mevrouw groene dan vroeg in de vs en alle depositohouders volledig gegarandeerd. Hoe gaan we dat doen nu nog geen aids hebben. Er moet een prikkel zijn voor professionele partijen om kritisch te kijken naar de gezondheid van banken. Nou ik heb net al gezegd wat wat is vastgelegd in het depositogarantiestelsel. De limiet zodat de gewone spaarder gecompenseerd wordt. Maar grote bedrijven hebben ook belang natuurlijk om het functioneren van een bank goed te volgen. Verhoging van de grens is niet aan de orde. We willen zoveel mogelijk. We vinden het belangrijk dat de inzet van het dps depositogarantiestelsel zoveel mogelijk voorkomen wordt door robuuste buffers en toezicht eisen, oftewel voorkomen van een crisis. Dan hoeven we niet te praten over de mogelijke compensatie. Mevrouw, dan vroeg ook naar de naar de.

[3:01:11] Ik zou het een lidstaat wanneer u denkbaar zijn dat de goede van systeemrelevante banken worden gegarandeerd, terwijl ten goede van niet systeemrelevante banken worden overgelaten van de markt

[3:01:21] het handelen.

[3:01:22] Nu is niet gebaseerd op systeem relevantie van een bank en een verhoging van de grenzen is niet aan de orde hebben. Wij vinden het niet het niet niet nuttig, denk ik dat de europese regels rondom het depositogarantiestelsel onderscheid zouden moeten maken tussen grotere en kleinere banken voor die grens. Dat dat druist namelijk in tegen de principes van de europese interne markt, en we lossen misschien ook andere problemen daarmee juist niet op de heer van dijk vroeg nog naar de deposito rente moet de rente op te sparen op spaargeld niet meer in lijn worden gebracht met kapitaalmarktrente. Vanuit het ministerie van financiën hebben we geen oordeel over de rentemarges die banken hanteren. We verwachten van banken dat ze eerlijke toegankelijke en marktconforme producten en diensten aanbieden en hanteren. Ze gaan wel zelf. Dat hebben we al vaak gewisseld over tarieven die ze rekenen voor producten en diensten. De bankensector wordt streng gereguleerd en zijn op de consument goed te informeren en te beschermen en tegelijkertijd zorgen voor de weerbaarheid van de bank. De heer nijboer vroeg nog ben ik bijna aan het einde van het kopje. De kwestie is hoe hoog het rendement moet zijn op eigen vermogen van banken. Wat vindt de minister.

[3:02:30] Het is niet aan de minister van financiën om uitspraken te doen over de winstgevend heit van financiële instellingen, instellingen. Ik moet wel waken over de randvoorwaarden voor een weerbare efficiënte en klantgerichte. Bankensector, gezonde weerbare banken moeten voldoen aan de buffers en ze moeten dus tegen een stootje kunnen en bijsturen actief vanuit de overheid op regelgeving en toezicht en gezonde banken zijn natuurlijk ook banken die voldoende winstgevend zijn en dat is een taak voor de bank zelf want een bank is een bank en is nog steeds een bank. Maar wel in een nieuw maatschappelijke context waarbij natuurlijk ook bescherming belangrijk is. Na de kokos hebben we volgens mij al gehad.

[3:03:12] De heer heijnen vroeg nog kan de minister specifiek ingaan op italiaanse banken die disproportioneel beleggen in staatsobligaties. Ik heb u al gezegd wat onze mening daarvoor is en we willen natuurlijk ook

[3:03:23] als je kijkt naar de nederlandse inzet dat staatsobligaties bankbalansen gewogen moeten worden in het kapitaaleisen werken willen ook een doen loop voorkomen. Dat is heel belangrijk.

[3:03:34] Nou ik heb al gezegd dat was ook de heer heijne. Maar het was ook via de heer van dijk, de pensioenen en verzekeraars die zijn die zijn de blootstelling is gelukkig zeer beperkt. De heer van dijk vroeg ook hoe je een bank roon kunt voorkomen op sociale media. Nou een persoonlijke noot. Ik denk dat we wel meer kunnen voorkomen via taalgebruik houding en oproepen op sociale media. Maar u vroeg naar de bank roon. Dat gaat natuurlijk over de eisen. Eerst in eerste instantie moeten alle europese banken voldoen aan de strenge eisen met betrekking tot renterisico liquiditeit en kapitaal en de nederlandse banken zijn weerbaar vertrouwen. Dat is natuurlijk een heel kwetsbaar. Iets, met name in tijden van onrust en onzekerheid en onvoorspelbaarheid. En dan is dat het te doen rondgaan van geruchten of aannames of andere dingen op sociale media in het kader van vrijheid van meningsuiting. Uiteraard is laat zich lastig kanaliseren. Dus het is nog belangrijker dat de banken zelf kunnen communiceren en uitstralen dat zij hun zaakjes op orde hebben. Ik weet niet wat u van de overheid zou verwachten op een op een manier van preventie die niet onrecht doet aan vrijheid van meningsuiting, vraag ik u eerlijk, maar misschien heeft de heer van dijk een oplossing of een suggestie. Dan neem ik die graag mee.

[3:04:49] De laatste twee fintec willen dat stimuleren in de bankensector. Maar het faillissement van de svb gooit roet in het eten. Hoe denk ik erover. We weten nog niet in hoe in hoeverre nederlandse fintech-bedrijven een techbedrijven in het algemeen. De svb bankierden. We hebben alleen anekdotische informatie via eigen communicatie van bedrijven of via krantenartikelen. Ik heb wel contact met mijn collega van economische zaken. Die heeft natuurlijk nauwe contacten en overleg met de techsector en op dit moment is de inschatting van ez k dat het faillissement van svb weinig directe gevolgen lijkt te hebben voor nederlandse techbedrijven drijven. Maar het verdwijnen van de svb kan leiden tot een algemene algemene verslechtering van het investeringsklimaat op globaal niveau voor de tekst sector, maar het was wel een nice bank met een belangrijke rol voor een bepaalde sector en ik weet niet wie deze rol gaat overnemen. Laatste vraag wordt het nu tijd voor een nationale volksbank waar ons spaargeld veilig is. Ook de heer van dijk. Naar vanuit het ministerie van financiën zien wij weinig toegevoegd beperkte toegevoegde waarde moet ik zeggen in een publieke depositobank, maar ik steun de achterliggende doelstellingen van de wetenschappelijke raad, zoals veilige spaargeld en de verankering van publieke belangen in het betalingsverkeer. Maar weinig spaargeld wordt al geborgd door de strikte wet en regelgeving en het toezicht op het depositogarantiestelsel en in het betalingsverkeer zijn publieke belangen goed verankerd en onder meer ook door de publiek-private samenwerking in het maatschappelijk overleg, betalingsverkeer en publieke deposito bank is niet risicoloos en ook niet kosteloos, den bosch belastingbetaler zou hier voor moeten betalen. Maar in algemene zin voegt het niet veel toe aan de weerbaarheid van het betalingsverkeer op andere vragen over de volksbank. Een ander thema zal ik een apart kopje terugkomen.

[3:06:42] Dank de minister voor de. Dit was het blokje onrust in de financiële wereld en u had er nog drie. Ik heb verduurzaming verduurzaming. Volksbank. Volksbank is derde blokje en vierde.

[3:06:55] Is overigens.

[3:06:56] Deadlines en zal ik even ga even een interrupties langs de heer nijboer. Heer. De heer van der lee, zie ik de heer tony van dijck.

[3:07:10] Dan gaan we dat in die volgorde doen. De heer nijboer pvda.

[3:07:13] Dank. Voorzitter, je ziet er als het economisch crescendo gaat dat toezicht verslapt de verenigde staten of een beetje versloffen europa de bankenunie. Maar de keerzijde is dat het ook een kans biedt als je zo weer een schok krijgt en onrust hebt en ik wil de minister steunen en aanmoedigen om echt die buffereisen een te verhogen in europa zich daarvoor in te zetten en ik vraag de minister iets meer een beeld te schetsen van welke landen daar nou support zou geven, want het gaat natuurlijk de communisten die op pad worden gestuurd, maar we hebben ook collega's in al die parlementen zitten die wij ook wel eens kunnen contact om te zeggen van ja weet wel. Nederland is één van de zwaarst getroffenen geweest die financiële crisis bij wijze waarop metalen, maar we hebben twee van de vier banken moeten nationaliseren let erop. Dus dat kan ook nog weleens helpen dan helpt ons ook om te weten welke landen daar het meest voor te porren zijn.

[3:08:05] Dat er een vraag in de minister.

[3:08:11] Ik kan u zeggen we zijn een heel klein clubje. Dat is één minder dan de huidige vingers op mijn hand. Maar ik wil daar even apart op terugkwam. Ik wil ook geen landen aan naming en shaming doen. Ik denk ook dat er een nieuwe situatie zich nu voordoet omdat we natuurlijk sinds tweeduizend acht, met alle systeemveranderingen die zijn geïntroduceerd. Iedereen op een gegeven moment dacht wat de heer nijboer zelf ook al zijn. Het gaat nu goed. Dus het loopt ook wel zoals het lopen moet. Dus ik wil dit gesprek opnieuw bij de volgende ecofin eurogroep praten eneco vind op de agenda laten zetten aankaarten. En dan eerste reacties zien en dan een opnieuw dit traject vervolgen als het en dan zal ik daar daarna zeggen dat ik waar ik misschien mogelijke allianties zeer reacties van landen als de heer nijboer hiermee genoegen kan nemen.

[3:08:57] Nijboer,

[3:08:57] Voorzitter, lijkt me goed. We hebben natuurlijk wel meer thema staatsobligaties is het kamerbreed risicoweging. Dus als we dat europese wat meer meer kunnen steunen, stutten ook via parlement zouden denken helpen. Tweede vraag. Voorzitter gaat over de de grootte van bank. Dit is best wel wat druk geweest. Ook in europa. Om een beetje banken, fusies en efficiënter en dat terwijl ik daar ook grote risico's van zien en ik vind credit suisse vind ik echt dat nu een bank. Dat is niet in de europese banken niet maar wel een enorm risico in europa en de de blootstelling zullen in europa veel groter zijn dan in japan of in amerika en ik vraag ook daar in de eurogroep aandacht voor te vragen voor de het risico van die enorme banken en misschien ook verder gaan. De consolidatie die in europa gaat plaatsvinden.

[3:09:42] De minister.

[3:09:44] Ik noteer dit. Ik deel dit en dit is verder ook voor ons een discussie. Discussie vraag zou ik zeggen met collega's, ook met president van nederlandsche bank een precedent.

[3:09:53] De centrale bank.

[3:09:55] Ik heb wat we moeten ik kan hier wel allerlei makkelijke dingen over zeggen. Maar we moeten het een beetje beter wegen.

[3:10:00] Dan kijk naar de heer heijnen van de vvd.

[3:10:03] Dank allereerst dank voor het heldere verhaal. Het vertrouwen dat het uitstraalt. Ik had ook nog twee aanvullende vragen in dit in dit blok. Allereerst de minister wijst terecht op de kleine lettertjes in zwitserland. Het gaat om die kokos en dat het in europa anders geregeld is ook bevestigen deze week door nederlandsche bank autoriteit om ook rust naar de markt uitstralen. Maar ik was wel benieuwd hoe de minister aankijkt tegen het instrument op zichzelf. Hoe dat nu wordt ingezet om de om die kapitaalratio te versterken als één en twee. Als ik stel me gelijk verschillende misschien makkelijker als het gaat om financiële stabiliteit in de italiaanse situatie. Hoe weegt die hoe weegt de minister. Nou het feit dat hij obligaties met een nul weging op die banken balans staan want die financiële sector een overheid die lijkt erop verweven als als kleffe spaghetti. Ik weet niet of in die stresstesten.

[3:10:49] De die stress.

[3:10:51] Worden gedaan op verschillende renteniveau. Maar volgens mij wordt er nog wel steeds gerekend met dezelfde nul weging van staatsobligaties, wat ook heel snel kan veranderen als je ze moeten verkopen. Dus misschien kan de minister daar nog wat over zegt dat ook wel echt naar haar beste inzicht goed in de stress.

[3:11:05] Voorzitter twee vragen minister.

[3:11:08] Eerlijk gezegd ik weet niet of dat anders wordt gewogen dan de de nul procent inderdaad niet het reële risico wat gedragen wordt. Wij zijn voorstander van dat het wel op een andere manier gewogen wordt. Dit is een uitvraag moet ik eerlijk gezegd zeggen de heer de heer knot. Natuurlijk kan dit beter toelichten. Dus ook iets wat we ook op europees niveau.

[3:11:28] We bespreken heel gevoelig

[3:11:30] en het resultaat zal misschien niet meteen succesvol zijn, maar het is in ieders belang dat we dit denk ik goed bespreken hoe het zit inderdaad met een instrument kokos op dit moment denk ik. Is er veel meer animo voor om op de coco te kopen. Gelet ook op de afhandeling, maar er moet bij gezegd worden. In het europese geval ging het om een deal

[3:11:51] en het

[3:11:52] het paste binnen de de verkoop afhandeling en de eisen die gesteld zijn ook de julius. Voor zover ik uberhaupt naar wat ik begrepen bedoel ik heb niet de heer hamer of wie dan ook gesproken, maar naar wat ik begreep wat bij uberhaupt om s over de streep te trekken en er stond in de hele hele kleine lettertjes. Dat is naar maar men had de kleine lettertjes ook misschien wel gelezen maar niet verwacht dat het ooit bij credit suisse zou overkomen. Dus het is ook weer een een typische risico weging. Ik kom terug op het instrument. Dat doe ik graag schriftelijk, maar werd moment wat meer inzicht ook gewoon na overleg.

[3:12:27] De heer mijn vraag zich niet zozeer op de zwitserse situatie op het instrument ons zich. Lees ook veel kritiek. Vanuit economisch zijn we dat instrument wordt steeds komt.

[3:12:36] De lekker.

[3:12:37] Wij maken we de situatie dan niet. De heer nijboer verwees ook naar de situatie steeds complexer. Maar heel goed om daar ook schriftelijk terug te komen omdat het zo'n ingewikkelde discussie is, gaan we daar verder.

[3:12:49] Dank de heer heijne naar de heer van der lee. Groenlinks.

[3:12:52] Ja. Dank dan kan de minister van de antwoorden. Maar ik had ook nog een vraag gesteld meer specifiek niet over het voltooien van zeg maar de banken u niet, maar ook het voorkomen dat afspraken verzwakt worden ook het kader van basel. Maar dan specifiek de grensoverschrijdende dochters dat daar lagen bevrijd voor zou gaan gelden of men het voldoende is als de bank der centrale bank die daar zou voldoen, is het nou mogelijk kansrijk om dat nu te voorkomen. Een afzwakking en de daaraan vast. De vraag

[3:13:27] is het mogelijk om de dochters van esch in europa te zorgen dat die ook een stevige buffer hebben

[3:13:35] of is dat uitgesloten onder de huidige afspraken.

[3:13:41] De minister.

[3:13:47] We zetten natuurlijk in op een om te voorkomen dat het verder wordt afgezwakt. Dat kan eigenlijk niet denk ik. De vraag is nu hoe kun je moet je nog versterkt en op welke manier over de dochters van ubs. Dat weet ik niet. Moet ik even navragen. Dan kom ik dan in. Ik zou zeggen een verzamelbrief wil ik dan voorstellen op deze specifieke punten daar graag op terug.

[3:14:07] Prima nog in deze ronde vragen over onrust in de financiële sector. De heer tony van dijck.

[3:14:14] Pvv voorstellen. Dank voor de antwoorden. De minister zegt eigenlijk en dat snap ik ook wel dat zij dat moet zeggen van ga maar rustig slapen. Het is onder controle. Ze kan niet anders dan dat zeggen maar ik maak me toch zorgen. En ze zegt ook gelijk van ja ik kan geen lessen trekken over wat er de afgelopen week gebeurd is. Maar er is nogal wat gebeurd de afgelopen week. En als ik dat even dan recapituleren zo'n zulke valley brengt die opzich heel solvabel was die de buffers goed voor elkaar had die

[3:14:48] dik in de veilige staatsobligaties zat dus niet risico gericht beleid maar lekker veilig is toch in de problemen gekomen. Zodanig dat er binnen achtenveertig uur tweeënveertig miljard van die bank was weggehaald waardoor die bank begon te wankelen en mijn probleem is nu het is het liquiditeitsrisico en dat geldt hetzelfde voor credit suisse het liquiditeitsrisico. Dat is het ondergeschoven kindje. Je kan de buffers wel op orde hebben en ik kan wel je kapitaaleisen en hier leveren ze allemaal goed op orde hebben. Je kan wel solvabel zijn. Maar als je je liquiditeit niet op orde hebt voor het geval dat bijvoorbeeld, zoals bij zulke valley dat je die staatsobligaties obligaties moeten verkopen tegen een waarde die veel lager is dan dat de balans staat dan loop je dus tegen het liquiditeitsrisico aan en dan ga je alsnog onderwijs. Naar mijn vraag op mijn vraag in deze minister is zo die is kunnen inzoomen op dat liquiditeitsrisico, waardoor beide bank eigenlijk in de problemen zijn gekomen en mijn tweede vraag is die minister de minister zegt verjaardag. Nederlandse banken kan dat niet gebeuren want die hebben we een rente die rente risico goed afgedekt. Hoe hebben ze een renterisico afgedekt en dat zegt klaas knot die nota bene zelfs renterisico niet eens ontdekt want klaas knot concert in het in een grote problemen vanwege het niet afdekken van zijn twee vragen risico. Dus ik wil graag weten wat deze minister. Hoe hebben de nederlandse banken dan een renterisico afgedekt. Op welke manier. Hoe weet de minister dat ze zeker. En in hoeverre is er in de stresstesten inderdaad rekening houden met dat renterisico wat niemand had kunnen voorzien dat een jaar geleden de rente op nul procent stond en nog een paar maanden later op vier procent staat. Niemand kunnen voorzien. Heer van dijk had niemand heeft niemand veel ingedekt. Dus graag wil ik daar een nadere duiding bij iedereen begint te praten alsof het jij of onbewust of we stoppen af. We stoppen allemaal onze kop in het zand en we willen niet weten.

[3:16:55] De minister.

[3:16:56] Die die de risico.

[3:16:58] De beloofde twee, twee vragen die had de minister bank.

[3:17:02] Voor het geval. Iemand had kunnen begrijpen dat mijn boodschap is. Gaat u rustig slapen? Volgens mij heb ik dat een geen enkele bebording of suggestie referentie gezegd ik heb gezegd op basis van de huidige kennis en inzichten en vergelijkingen de toetsen die wij uitvoeren, monitoren wij de situatie en heeft de onrust op de markten afgenomen. Wij hebben een andere regelgeving. Dus de vergelijking gaat één op één mank. Het is heel gevaarlijk om amerikaanse voorbeeld naar europa te trekken. Juist omdat de verschillen heel groot zijn. De tweede is er was helemaal geen rekening gehouden bij de svb met de renteverschillen. Dus de dat we hebben juist gezegd dat de amerikaanse overheid heel onverstandig had gehandeld politiek breed gedragen door alles te versoepelen en het toezicht was falend. Nou dat is nogal een groot verschil

[3:17:49] veel

[3:17:49] met europa zelfs met de zwitsers. Maar met europa. Als ik kijk naar de wet en regelgeving die is opgetuigd. Dan is een. Het tweede is als ik zeg we welzijn. De lessen die we leren. Dan komt het voort uit ervaring die ik heb als je wilt evalueren. Dat is lessen leren. Heb je echt veel meer inzicht, kennis en feiten nodig om dan gedegen lessen uit te trekken. Maar de eerste makkelijker les is dat een soort publieke opinie les regelgeving niet afzwakken scherp blijven toezichthouder. Doe uw taak. Nou. Daarom hebben we al die contacten op europees niveau nederlands niveau en doe een risico management. Dat hoort er uiteraard bij maar dat is geen les in mijn boek een les is echt een verandering die je gaat toepassen

[3:18:30] door feiten en evaluatie. Daar is het nu nog te vroeg voor. Want we zitten er middenin. Het andere is. Hoe worden de liquiditeitsrisicos afgedekt door rentederivaten en u vraagt naar de stresstest. Ja. De scenario's van stresstesten die door nederland en op europees niveau worden uitgevoerd. Die toetsen juist op onverhoopte rente, risicos en renteverhogingen en die zijn doorgevoerd. Dat hoort erbij. Dat is ongeveer one verder kan de heer knot u verder denk ik in detail toelichten hoe de stresstest nu door de nederlandsche bank wordt geleid, want ik zou ik een een slechte kopie van de heer knot zijn. Dat is echter nederlandsche bank die dat doet.

[3:19:09] De heer van dijk,

[3:19:12] Volgens mij is dat niet zo kijkt de staatsobligaties die zijn doordat de eerste op

[3:19:19] of doordat die gewaardeerd worden op kostprijs en die gaan dan van nul naar vier procent worden die veel minder waard en de bevrucht is gebaseerd op de kostprijs en volgens mij houden die stresstesten geen rekening met die waardedaling van die staatsobligaties. Want de regel is dat staatsobligaties

[3:19:42] nominaal op de balans kunnen worden opgenomen met nul risico. Met andere woorden, als die italiaanse banken twaalf procent,

[3:19:51] twaalf procent staatsobligaties op hun balans hebben staan en die die obligaties zijn een beetje nog wel een kwart waard. Dan gaan die italiaanse banken zakken allemaal door hoeven als het gaat om de buffels. Want die buffer is gebaseerd op die staatsobligaties. Dat is een maar goed ik zal het wel aan de heer knot vragen. Mijn tweede, mijn tweede,

[3:20:09] Voor de goede orde. Ik heb dit al beantwoord via de heer heijnen mijn onze inzet dat.

[3:20:14] Dat via de microfoon.

[3:20:17] Dat antwoord was. Ik weet het niet konden schriftelijk. Oké.

[3:20:20] Dan nog even.

[3:20:22] De heer van dijk worden de heer van dijk. Wat is uw vraag, want er was een hele lange.

[3:20:26] Aan mijn mijn vraag is dus dat het renterisico dat zogenaamd is afgedekt dat eva licht. Dat houdt wellicht rekening met andere soorten u fraai met de waardedaling van die staatsobligaties en daar is het renterisico gekoppeld goed.

[3:20:42] Ben ik even van orde, want we zitten met heel veel mensen hier. We hebben tot half acht de vergadering. Dus moeten over het kort en bondig naar de vragen toe. Iedereen zijn betoog alsjeblieft iets kort en bondig naar de vraag. De heer van dijk.

[3:20:57] Ik ben het dus zes uur. Dus ik weet niet hoe tijd zal die gang. Mijn mijn tweede vraag is dat wil ik de minister even meegeven want ik zit hier inderdaad al langer. Er was altijd dat de kamer aan de voorganger van deze minister van financiën altijd gezegd in het kader van de bank unie dat nederland alleen maar kan instemmen met een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel, mits voldaan was aan een volwaardige risicoweging op staatsobligaties en de minister die roept heel spontaan als als eurofiel naar the good even dat kennen met never wees meneer snijders want want weer open doen ze die dan als doel is. Maar.

[3:21:41] Maar vragen te stellen. Nee, dit is geen vraag meer. Kijk één keer een lange inleiding. Dat mag dan doen we zo. Ik snap ik.

[3:21:49] De hele is.

[3:21:51] Wilt u alstublieft de vraag stellen want dan kunnen we ook naar het volgende punt. Heeft u een kort en krachtig.

[3:21:57] De vraag is lastig is of de minister zich realiseert dat dit parlement nooit zal instemmen met een gemeenschappelijk depositogarantiestelsel. Als dit ook de risicoweging op staatsobligaties.

[3:22:07] De geregeld prima. De minister. Dan is.

[3:22:09] De laatste antwoord op de heer van dijk. Leest u alle brieven en alle commentaren die ik hierover heb gegeven over de banken die nog eens goed door. Want daar staat het allemaal letterlijk in en uw verandering doet daar afbreuk aan en ik vind dat eigenlijk een verdraaiing van feiten worden en feiten en er staat allemaal op schrift. Dus zoeken nog eens een keertje op zou ik zeggen. En de stresstest houd wel rekening met de wijziging van rentes op staatsobligaties en richting de heer heijnen. De heer nijboer heb ik juist gezegd dat wij als nederland de inzet hebben dat die ook reëel gewogen moeten worden. We staan er nog alleen in en verder heb ik een toezegging gedaan dat wij juist weer de boer opgaan in europa. Om te kijken of er andere landen mee kunnen krijgen. Dus die positie is helemaal niets aan veranderd. En verder wilde ik ook nog verwijzen naar uw opmerking die ik niet gepast vond over de heer knot de president van de nederlandsche bank alsof hij zelfs zijn renterisico niet zou hebben afgedekt. Centrale bankiers hebben een totaal andere rol in het systeem prijsstabiliteit is daarbij het doel en die kunnen en mogen we niet vergelijken met commerciële banken en ik vond het een onheuse kanttekening die gratuite geplaatst werd.

[3:23:12] Dank ik ga naar de heer ephraim.

[3:23:14] Interruptie,

[3:23:17] Ik zal het kort houden. Voorzitter, is er mis met mij eens dat de liquiditeit ondergraven wordt een liquidatie cafe sweet show bij dertig dagen net oud vloog cees oudshoorn gecompenseerd dient te worden. Gewoon conform de regels van basel drie en dat stresstest bij andere scenario's. Volgens het s de lijn binnen het die management waar we al dertig jaar mee bezig zijn ook gewoon keurig wordt meegewogen.

[3:23:38] Gerekend,

[3:23:40] Dank de heer vriend. De minister.

[3:23:42] Op basel kom ik echt terug in de verzamelbrief voor de zijn een paar details.

[3:23:45] Ik kom erop terug

[3:23:47] de voorzitter geven. Sorry ik had ik kreeg even een urgent telefoontje probeer ik nu te zeggen dat ik verloor de helft van uw tekst.

[3:23:57] De heer, even een kort,

[3:23:59] De kort en bondig als ik zal even het eerste stuk herhalen de liquiditeit risico's worden gekapt wordt in basel drie de liquider die cafe zweedse moet je dertig procent dertig dagen met cash oud frank kunnen compenseren is tenminste het mee eens en ook de eerste lijn billen die management. Alle mark to market berekeningen echt al dertig jaar zitten.

[3:24:19] Tweede deel van de zin was is ik ben ik met u eens dat dat.

[3:24:22] Wij de bekende esther willen het die management te werken. Dus renterisico al dertig jaar rekening houden met mark to market stress scenarios, scenarios. Ik geef u een je dat we discussie.

[3:24:35] Nee. De minister.

[3:24:36] Ja ja, we zijn het eens. Maar goed. Er wordt er wordt een ander sausje over gekomen gegooid, maar wij komen er heel ruim en rustig nogmaals op terug. Dat helpt ook voor een ieder om het te lezen.

[3:24:49] Prima.

[3:24:49] Dan gaan we nu naar het andere blokje. Als er geen die kijk nog keer omheen niet. Dan gaan we naar het blokje verduurzaming financiële sector. Dan geef ik het woord aan de minister.

[3:24:58] Dat weer snel te doen naar er waren een tal van vragen over verduurzaming en duurzame financiering. Het is een belangrijk speerpunt op het terrein van het ministerie van financiën maar kabinet breed. Het is ook wat belangrijk wordt geacht door de financiële sector zelf en ik denk dat het goed is om nogmaals te benadrukken dat dit helemaal geen kwestie is van ideologie. Het is een keuze. Het is noodzaak en het is ook uit nood geboren. Het ser-rapport van de afgelopen dagen over concludeert dat anderhalf procent opwarming van de aarde steeds verder uit zicht raakt en deze dat tegengegaan zo goed en kwaad als het gaat is een keuze. Wil je klimaatrampen voorkomen. Wil je extreme weer neerslag voorkomen droogte hittegolven en daar is publieke en private financiering voor nodig. Er is ook een enorme kans voor de private sector, zeg ik nog even sec naast de noodzaak om als financier van deze mondiale opdracht te kunnen functioneren en de financiële sector hoe het er ook rekening mee te houden, want klimaatverandering en duurzame transitie. Als je ze niet goed aanpak te brengen. Ook grote financiële risico's met zich mee. Dat wordt ook breed uitgedragen door het imf door natuurlijk de precedent voor onze eigen nederlandse bank. Ecb, alle internationale instellingen, dus het is geen ideologie. Het is noodzaak. U heeft mijn beleidsvisie op duurzame financiering gezien en hiermee willen we de kansen en de rol die de sector kan pakken om impact te leveren versterken. De risico's aanpakken en of de data beschikbaarheid beter oppakken uit de voortgangsrapportages komt eigenlijk een gemengd beeld naar voren. Het blijkt heel duidelijk dat sector het klimaat commitment wat ze zelf zijn aangegaan in tweeduizend negentien ten tijde van het vorige kabinet dat haar rol serieus neemt en daar wil ik ze ook echt oprecht voor complimenteren, want er zijn best wel stappen gezet. Versnelling is ook nodig. Maar dat dat lego kunnen we op op alles wat wij doen natuurlijk toepassen omdat de urgentie zo groot is. Daarom heb ik ook aangekondigd. Ook in goed overleg met de sector zelf dat we willen verkennen. Samen met de minister voor klimaat en energie of en hoe wetgeving het vrijwillige klimaat commitment kan versterken, want soms kan wetgeving ook juist de sector tegemoet te komen. Het is niet alleen maar dwang. Het is ook een kwestie van helderheid, transparantie, vergelijkbaarheid en zekerheid omdat je dan weet wat je vergelijkt uit de rapportages van de toezichthouders blijkt dat er belangrijke stappen gezet moeten worden. En dan gaat het om de integratie van duurzaamheid risico's in de regelgeving voor banken en verzekeraars die moeten worden meegenomen. Ook als je serieus de risico's van biodivers biodiversiteitsverlies wilt tegengaan. Data over voor de aanpak van risico's versterken van impact is betrouwbare informatie nodig. We hebben dit in veel sectoren, gezien we vergelijken van appels en peren. Het maakte voor de sector zelf heel lastig,

[3:27:47] maar ook

[3:27:47] voor de consument en ook voor de toezichthouder. Dus het is belangrijk dat vermogensbeheerders transparant zijn over de duurzaamheid van hun beleggingsbeleid en groen wassen, moet worden voorkomen, en daarom wil ik ook een ambitieuze invulling van de europese reportage wetgeving zien de transitie naar een duurzame economie vraagt echt een bijdrage van de hele samenleving en natuurlijk ook vanuit de economie van de financiële sector. De sector is goed op weg heeft veel ambities, maar we denken wel en dat blijkt ook uit de andere rapportages vond ik eerlijk is eerlijk. Eerlijke geld wijzen dat er nog veel meer stappen gezet moeten worden en dat de plannen concreter kunnen worden dat de verschillen nog steeds de groot zijn en dus de vergelijkbaarheid heel lastig wordt. Dus we moeten alles op alles zetten om dit te kunnen versnellen en daarom heb ik gezegd dat ik wil verkennen

[3:28:39] of en hoe wetgeving niet alleen behulpzaam ook effectief kan zijn. Mijn eigen ervaringen inderdaad in het verleden, met alle convenant als minister voor handel en ontwikkelingssamenwerking maakt dat wetgeving heel verduidelijkt kan verduidelijkend kan werken. Daarom is er ook op europees niveau als het gaat om mvo natuurlijk al sinds jaar en dag wordt er druk gezet om dat nu eindelijk af te ronden. Waar schieten ze de heer grinwis waar het onderzoek van de eerlijke geld wijzer laat ook de tekortkomingen zien ben ik geschrokken van de constatering. Dat is mijn reactie.

[3:29:12] Nou schikken vind ik altijd weer zo'n zo sterk werk wordt. Ik had beter gehoopt aan de ene kant, maar tegelijkertijd wil ik ook echt onderkennen en erkennen dat er echt stappen zijn gezet. Maar de conclusies zijn ook stevig. Dus ik wil eigenlijk onderstrepen dat we nu sneller moeten gaan en we willen ook te voor beleids aanbevelingen van de eerlijke geld wijze die verwelkom ik ook. En die wil ik meenemen in de verkenning met de sector. Dus ik zie het als een belangrijke toevoeging, maar het is ook een waarschuwing. Zo beschouw ik het dan ook maar dat we onszelf met de woorden van de heer van dijk niet in slaap moeten sussen. Dat geweldig wel wat stappen gezet. En nu zijn we er dat is niet zo. Dat wil ik ook heel duidelijk zeggen. De realiteit om ons heen. Laat het zien. Die bzk rapport laten zien. De noodzaak die wordt denk ik breed gedeeld er het rapport van de eerlijke geld wijze betreft ook de heer grinwis natuurlijk tien instellingen is een klein deel van de ondertekenaars van het klimaat commitment en ik denk dat het ons allen past om met de kritische punten juist aan de slag te gaan. De heer grinwis vroeg vroeg ook hoeveel van de ondertekenaars rapporteren het c o twee gehalte van want de activa zevenenveertig van de tweeënvijftig ondertekenaars dus negentig procent rapporteert over het c o twee gehalte en dat is meer dan achtenzeventig procent van het jaar daarvoor en tweeënzeventig van de totale gerapporteerde activa wordt door de ondertekenaars als relevant aangemerkt, maar er zitten nog tegen. Nog steeds verschillen tussen wat ondertekenaars relevant zien en dat is natuurlijk wel belangrijk dat we het over hetzelfde hebben en daar ligt natuurlijk ook een grote uitdaging. Mevrouw teunissen die vroeg een verkenning voor de klimaatwetgeving is daar een tijdpad voor hoe gaan we dat doen? Ik ga op korte termijn een consultatiedocument opstellen. Op basis daarvan gaan we gesprekken voeren met de sector maatschappelijk middenveld en de wetenschap. Dat hopen we in april te starten. Ik wil niet een eenzijdig ultra strak tijdspad hieraan verbinden ook een beetje tijd en ruimte te geven. Maar haast is geboden en rond de zomer hoop ik uw kamer te kunnen berichten over de uitkomsten van die verkenning. Dat geeft ons hopelijk een nieuw moment en uit de eerste reacties van de sector begrijp ik dat men zeer welwillend is om hier ook op een goede manier aan mee te werken. Mevrouw teunissen, zij ook de install. Inspanningsverplichting vindt de partij voor de dieren te slap op z'n minst resultaatsverplichting. Hoe kijk ik ernaar. Nou ik gaf een inkijkje in de brief over de denkrichtingen voor eventuele wetgeving, waaronder een in inspanningsverplichting om financieringen en beleggingen in lijn te brengen met de parijs doelen. De reden dat we vooralsnog niet aan een resultaatsverplichting denken is dat een resultaatsverplichting. Drie dingen vereist een kwantitatieve doelstelling die objectief weerbaar en meetbaar is en eenduidig vastgesteld moet kunnen worden of het doel reis bereikt is en de vraag is of dat met de bijdrage van de financiële sector aan de parijs doelen kan ze moeten ook wel formuleringen zoeken en hem een opdracht die uitvoerbaar is want dan kun je hele stevige wetgeving hebben, maar niemand kan zich eraan houden. Dat lijkt me nog minder wenselijk, maar dit is de uitleg, maar laten we het gesprek voeren en wellicht komen we nog een stap verder. Mevrouw teunissen vroeg ook is het een idee om der werf d uit te breiden om resultaten op het gebied van klimaat hier onderdeel van uit te maken. Mevrouw teunissen heeft de suggestie mee om verplichte resultaten op het gebied van klimaat onderdeel te maken van integere bedrijfsvoering in de de heer d. We staan open voor andere ideeën in de genoemde denkrichting en ik op dit moment halen we alles op zou ik zeggen. Dus ik ga hier geen geen echt inhoudelijk antwoord op geven. Meneer van der lee vroeg vindt de minister dat ze zorg moet dragen voor wetgeving klimaatplannen in lijn met parijs doelen via tussendoelen bijvoorbeeld twintig, vijfentwintig. Nou dat is interessant. De discussie in nederland over doelen en tussendoelen dat dat wordt steeds pregnanter. Maar de verkenning naar wetgeving richt zich op de vraag of en hoe wetgeving kan zorgen dat bijdrage van de sector aan de transitie en afbouw van fossiel wordt versneld. Ik deel uw zorg die waarin waaruit u zei het lijkt wel dat fossiel weer als meer salonfähig wordt beschouwd in deze situatie en dat je daardoor weer kunt financieren. Maar instrumenten waaraan we denken zijn dus de inspanningsverplichting om financieringen en beleggingen echt in lijn te brengen. We denken ook aan een klimaat actieplan verplichting met heldere tussen doelstelling. Maar we nemen uw punten ook mee om het verder te kunnen verkennen. De heer van der lee is verkenning naar wetgeving. De opmaat naar stevig pakket of is er teveel diversiteit.

[3:33:42] Nou de vraag naar diversiteit. Die heb ik nu even niet meer scherp. Wat de heer van der lee bedoelde. Hij bedoelde misschien verschil en verscheidenheid tussen de de opties die er zijn. Ik zoek even via de voorzitter, na een bevestigend knikje van de heer van der lee.

[3:33:58] Ik wil wel bevestiging liggen. Maar misschien wel goed om het toe te lichten. Het gaat natuurlijk ook om in hoeverre er als er wetgeving komt die eenduidigheid wordt gegarandeerd in hoe je meet wat je meet of alle activa worden meegewogen in over op absolute reductie wordt gestuurd in plaats van relatief.

[3:34:16] Ja

[3:34:19] dan moet ik eerlijk gezegd zeggen. Daar heb ik nou niet een eenduidig. Ja of nee antwoord op wat we wel gaan doen. Het is een verkenning. We willen versnellen. Maar ik begrijp heel goed wat u bedoelt. Hoe meetbaar is het. En wat je en wat maak je hart en zorgen we dat ook aan b met elkaar vergeleken kan worden. Dus daar komen we op terug. Alles. We beschouwen dit ook allemaal dan maar even als gratis input voor de verkenning nog eens gestart. De heer van der werf vroeg ook naar het volgende met c o twee uitstoot nadere we niet eens onze eigen doelen. Dus de financiële sector zo klanten moeten bewegen naar duurzame doelen en specifiek de afbouw van fossiel. Ik hoop dat de minister op die punten. De extra stap wil zetten. Maar ik denk sowieso dat weet u dat iedereen die van verantwoordelijkheid moet nemen. Bedrijfsleven en financiële sector. Naast de overheid en het rapport van het ipcc heb ik al vaak genoemd. We gaan kijken hoe dit kan en ik denk ook dat de doelen van het klimaatakkoord van parijs. Daar hoort ook bij een afbouw van fossiele investeringen en ook de verklaring die eerder is afgegeven in glasgow daarover betreffende het cafe moet er ook aan verbonden worden. De heer kaya, die vroeg wat kan de minister doen om iedere financiële instelling mee te laten doen als het gaat om impact van banken, op mens en natuur, klimaatverandering en biodiversiteit is er wetgeving nodig. Ik heb het idee dat ik dat nu allemaal heb benoemd. Maar ik wil de heer kun je niet tekort doen. Ze kan nog een keer zeggen maar ik had u moeten doen we bij alle vragen denk ik. U heeft zich aangesloten bij de eerdere vraag van de heer van der lee en andere. Zo vat ik dat dan op de heer slootweg deelt de minister, de analyse van het lee dat in een nieuwe pensioenstelsel dat er een prikkel prikkel is om te beleggen in staatsobligaties dat dit niet goed is voor de duurzame investering. Pensioenuitvoerders zijn zelf verantwoordelijk voor hun beleggingsbeleid, maar dat weet de heer slootweg ook. Ze kunnen kiezen keuze maken tussen risico rendement en kosten van de verschillende beleggings categorieën en ze kunnen ook obligaties gebruiken door pensioenuitvoerders te laten gebruiken om het renterisico af te dekken. Het nieuwe pensioenstelsel is daarin niet anders dan het huidige. Maar ik vat de

[3:36:25] vraag op

[3:36:26] van de heer slootweg om dit ook mee te nemen, wellicht in een verkennende pad wat te gaan uitvoeren, neem ik zijn vraag mee.

[3:36:35] We doen de vraag aan het einde van het blokje, tenzij er een korte toelichting kort willen toelichten, maar de vraag aan een of ander blokje alsjeblieft de minister.

[3:36:43] Ik ben er bijna.

[3:36:45] Er waren twee vragen van de heer heijne in het verlengde hoeverre verdisconteren, financiële instellingen de klimaatrisicos van een investeringen op dit moment grinwis

[3:37:00] sorry stellen

[3:37:02] excuses aan beide heren

[3:37:05] dus nog dezelfde coalitie. Nou het is een integraal. Het is een integraal onderdeel van beheersing van de klimaatrisicos. De heer grinwis bedoelt dat banken rekening zouden moeten houden met mogelijke toekomstige risico's in de huidige risicobeheersing. Zo begrijp ik denk ik zijn opmerking. Dat is een integraal onderdeel van de beheersing van klimaatrisicos, want ze manifesteren zich vaak in de toekomst zijn nu al in veel landen, maar in in de toekomst in de mate zal het toenemen en ook de de reikwijdte. Helaas. Er moeten echt nog wel belangrijke stappen gezet worden in de beheersing van de risicos. Dat blijkt ook uit het onderzoek van de toezichthouders en daarom wil ik ook mijn inzetten, bijvoorbeeld voor wijziging van de regelgeving voor banken en verzekeraars in u verband om dit beter op orde te krijgen.

[3:37:53] Korte toelichting vragen aan het eind van blokje.

[3:37:57] Vrolijke.

[3:37:58] Wat is uw visie op stranded assets vanuit klimaat perspectief. Ziet u een taak voor de overheid bijvoorbeeld het verplicht van risico's standaarden. Ja. Het kan zo zijn dat in bepaalde activa door het risico dat genomen wordt plotseling minder waard worden. Dat is inderdaad een onderdeel van de transitie risico's. Financiële instellingen horen dit in eerste instantie naast andere duurzaamheids risico's te integreren in een risico management en daar ook over te communiceren richting investeerders en klanten. Ze houden er rekening mee. Maar zoals ik al zei, de toezichthouder stelt ook dat er nog belangrijke stappen gezet moeten worden en zoals ik al zei, wijziging van de regelgeving voor banken en verzekeraars in verband zou het beste zijn ook om het gelijke speelveld natuurlijk te kunnen handhaven voor alle actoren. U vroeg ook naar stelde de volgende vraag negenenvijftig procent van de huizen is gevoelig voor overstromingen. Banken prijzen de risico's niet in vind ik dit wenselijk in hoeverre instellingen in deze risico's en de daaraan verbonden kapitaalkosten doorberekenen aan hun klanten. Dat is natuurlijk de keuze van de financiële instellingen. Ik vind wel dat dit ingeprijsd zou moeten worden, maar ik weet ook niet of de klanten hiermee op dit moment op korte termijn mee geholpen wordt. Dat is een zaak. Want je wilt juist op de duurzame keuze van de consument steunen en ook het zo doen dat financiële instellingen duurzame keuzes van de consument kunnen belonen, bijvoorbeeld door een rentekorting te geven op een duurzame hypotheek. Dit soort zaken kunnen we aanmoedigen, maar als de heer grinwis een specifieke suggestie heeft hoe we duurzaamheid risico's kunnen beprijzen of integreren. Dan nemen wij dat ook mee in onze verkenning. Want er zijn ook nog actief op zoek naar

[3:39:39] praktische suggesties die ook de gemiddelde nederlander gewoon kunnen helpen. Dat heeft ook te maken met met klimaatrechtvaardigheid. De bredere discussie die nog gevoerd moet worden. De heer heijne terreinen kan ik ingaan op mogelijke concentratie risico's met betrekking tot met betrekking tot actieve sturing op vergroening. Ja. Ik denk dat het allemaal delen dat de duurzaamheids risico's geintegreerd moeten worden in risico management. Dan zijn er risico's die ontstaan door fysieke gevolgen van klimaatverandering en risico's die ontstaan omdat de portefeuille niet in lijn is met de duurzame transitie. Dat dat is een onder andere weging. We hebben geen indicatie van een groene bubbel en dat er in het risico's ontstaan dat iedereen naar dezelfde instelling gaat of dat teveel financiële instellingen hetzelfde product verkopen. Maar

[3:40:24] is het nou echt getoetst?

[3:40:26] We gaan hier wel scherper naar kijken. We hebben er nog geen goed beeld van dan moet ik eerlijkheidshalve zeggen

[3:40:31] maar ik denk dat de vraag ook een ik zie het ook als een oproep om hier wel beter inzicht in te krijgen. Zo neem ik hem mee.

[3:40:38] Korte toelichting dan nee dank en fijn dat dat het scherp is en ook even ter verduidelijking. Het is niet dat de ingeslagen richting niet ten goede is. Alleen moeten we voorkomen dat juist alle risico's zich ook weer op één punt concentreren.

[3:40:51] Potentiële risico's zeggen.

[3:40:54] Ik ben. Ik heb er nog drie beter. Zal ik

[3:40:57] het nog hetzelfde blokje? Heer. Van der lee gaat er nu wetgeving komen. Bij voorkeur. Op europees niveau verhoudt zich dit tot het initiatiefvoorstel mvo. Er ligt natuurlijk liggen blokken voor wat betreft die mvo bij dit kabinet. Er ligt ook initiatief wetgeving. Daar is volgens mij nog de kamer in overleg met minister schreinemacher en we hebben ook de europese cs d d en in de raadspositie over de c d d is toepassing op de financiële sector optioneel. We zijn in gesprek met de initiatiefnemers over het initiatiefwetsvoorstel. Dat zei ik net al. Overigens hebben wij er wel voor gepleit om de financiële sector op te nemen in een de raadspositie cs d d. Maar die hebben verloren als nederland was weinig steun voor en als u vraagt als u mij vraagt nu om een vooruitblik te geven over voortgang op het vwo dossier. Dan dan moet ik echt nog even weer toch terugverwijzen. Naar mijn collega's, mevrouw schreinemacher, want zij is daar leidend in een coördinerend.

[3:41:58] Mevrouw teunissen vroeg ook naar wat is de huidige status van het opnemen van dierenleed in de oeso richtlijnen. Ik weet niet of dit in mijn commissie wordt besproken, maar de oeso werkgroep voor verantwoord ondernemen is een inventarisatie gestart in twintig, twintig om de richtlijnen te beoordelen en wij zetten ons actief in voor het opnemen van dierenwelzijn in de oeso richtlijnen

[3:42:19] en er is een de raadspositie weer een. Nu wordt er verder gewerkt. Ik kan er verder niet zoveel over zeggen. Eerlijk gezegd ik weet niet welke minister normaal gesproken. Ik denk de minister voor landbouw en visserij, maar ik zal deze vraag meenemen om te zorgen dat mevrouw teunissen via ander kanalen, via de minister voor os een update krijgt over dit element. En dan de laatste vraag van heer grinwis zie ik heil in een convenant dat banken vraagt om bodem en water gestuurd te gaan werken binnen de commissie financiële sector klimaat commitment afgesproken. Om dit later te evalueren is nog geen afspraken gemaakt over de invulling van deze evaluatie en hier wordt aan gewerkt met koepelorganisatie van de financiële sector ministerie van bzk ministerie van financiën, maar we hebben in onze reactie op het rapport financiering een transitie aangekondigd dat we de verbreding van het klimaat commitment met andere duurzaamheidsdoelstellingen willen meenemen en bodem en water gestuurd werken is hier onderdeel van. Maar het beantwoordt uw vraag niet over een convenant. Dat kan ik op dit moment nog niet zeggen omdat we de evaluatie nog niet hebben en de bodem en water gestuurd werken zal onderdeel vormen van de evaluatie. Ik neem aan dat hij dan een aanbeveling zal doen of een convenant de juiste weg is of een andere vorm om hier voortgang te boeken.

[3:43:42] Dit was het blokje verduurzaming financiële sector de vragenronde. Ik heb in elk geval genoteerd. De heer van der lee slootweg grinwis,

[3:43:52] de heer dekker. Deze honderden we dadelijk nog eens.

[3:43:57] De heer van der lee. Dank de minister voor de beantwoording ook fijn dat er al zo'n concreet tijdspad is voor.

[3:44:04] Dat.

[3:44:07] Concepten,

[3:44:10] Ja, kunt u de vraag nog eens herhalen?

[3:44:13] Ja. Dank voor de antwoorden feit dat er een tijdspad is voor de de wetgeving ook al in april consultatie starten. Mijn vraag over europa was nou juist gelegen in het feit dat ik bekend ben met de raadspositie, namelijk dat het optioneel is gemaakt als het gaat om de financiële sector, waardoor de europese route eigenlijk onmogelijk lijkt op dit moment en dat betekent dus dat de nationale wetgeving aan het voorbereiden ben en dat vind ik goed en het is ook heel nuttig in de verdere discussie over het het in npo initiatiefwetsvoorstel, want daar wil men althans sommige bewindslieden van een bepaalde politieke kleur nog niet aan. Maar dat is een ander debat. Maar ik begrijp goed. Het is nationale wetgeving die wordt voorbereid om onze financiële instellingen richting te geven in de verduurzaming.

[3:44:58] De minister.

[3:45:01] Het is verkenning tot wetgeving even nog wel scherp scherpe bewoordingen verkenning tot wetgeving.

[3:45:07] De heer van alleen.

[3:45:08] Verkenning tot nationale wetgeving.

[3:45:12] Ja nee goed, maar we beginnen altijd ergens.

[3:45:16] Oké.

[3:45:17] Ja.

[3:45:20] Ik ga ik naar de heer slootweg.

[3:45:22] Ik wil de minister bedanken voor haar antwoord punt zit wel zeg maar dat ik inderdaad met de minister eens ben. Er is vrijheid van pensioenfondsen waar ze in kunnen investeren in kunnen beleggen als een systeem zichtbaar met pensioen garanties. Want wij hebben en als we zometeen ook nog het punt gaan hebben dat er op een gegeven met tien procent uit genomen wordt. Soort met waaiers geeft om toch heel erg in staatsobligaties.

[3:45:51] Te beleggen,

[3:45:52] Waardoor eigenlijk middelen niet mogelijk worden, omdat juist in de verduurzaming in te zetten.

[3:45:58] Dan vind het wel een beetje een gemiste kans. Dus ik zit echt te zoeken van mocht naar uit de evaluatie blijkt van ja je hebt je pensioenstelsel zo ingericht

[3:46:06] en de pensioensector doet daardoor eigenlijk minder dan zou willen want dat is volgens mij. Dat is mijn observatie banken verzekeraars te doen. Volgens mij. Europese heel erg goed als je dan de vergelijking maakt dan zie je toch dat de pensioenfondsen achterblijven en dat heeft ook iets te maken met hoe wij het stelsel hebben ingericht. Dat wel een punt van aandacht is de minister met dat met mij eens.

[3:46:29] De minister zeker en ik zal het meenemen en overleggen met mijn collega's die natuurlijk de ins en outs van het pensioenstelsel kent. Maar de financiële kant van de pensioenstelsels. De investerings kracht die ze hebben dat hebben we ook wel gezien op andere themas. Dat kan mijns inziens mijn observatie nog veel beter worden aangewend. En als het systeem dat tegengewerkt, dan moeten we er ook over nadenken. Dat wordt wat mij betreft ook bij de vervolg gesprekken met de financiële instelling.

[3:46:55] Ja dan ga ik naar de heer grinwis.

[3:46:58] Voorzitter, dank aan de minister voor de beantwoording van diverse vragen. Het kwam wat op een volgt of of gemengd en eigenlijk was mijn vraag. Dat ligt aan mij natuurlijk. Maar mijn mijn. Het punt wat ik wilde maken is eigenlijk eigenlijk enige overkoepelend punt namelijk illustreert aan de aan de hand van de nieuwbouwplannen die we hebben we hebben de opgave om ongeveer negenhonderd duizend woningen de komende tien jaar te bouwen. Acht, honderd twintigduizend daarvan zijn gepland in settings gevoelig bodemdaling gebied of anderszins overstroming gevoelig gebied. Op dit moment wordt er in nederland geen onderscheid gemaakt, zowel in het projectfinanciering als in de hypotheken rekening houden met deze deze risico's dus niet om samengevat niet met klimaat risico's en banken willen dat wel verkennen dat en mijn vraag eigenlijk aan de en het is heel taai, want via de het ruimtelijke spoor is het tot nu toe best wel ingewikkeld om hierop te sturen. Daar hebben we maandag een debat over. Wanneer hebben we een debat hier en ik en mijn vraag aan minister is of ze en ik snap dat ze de evaluatie afwachten, maar of zij hiermee banken stap wil zetten, want ik snap dat het europees level playingfield moet zijn. Maar ik denk dat in convenant achtige term best wel een stap gezet kan worden, omdat veel banken dit echt wel willen maar ze allemaal nog een beetje aan het zoeken zijn. Hoe moeten we dit gaan doen, terwijl we allemaal weten dat als wij nu een woning op de verkeerde plek financieren. Dan hebben we over vijftig jaar of honderd jaar spijt als haren op ons hoofd.

[3:48:25] Nee, het is een heel terecht.

[3:48:26] Van orde. Even de heer van wijnbergen en slootweg een beetje rust die anders gaat dat niet helemaal goed. De minister terug in de beantwoording.

[3:48:34] Dit is een terechte opmerking en ik doet de toezegging dat ik dit zal opnemen in de gesprekken met de sector. Want ze zullen misschien zelf ook ideeën hebben over hoe we dat veel beter en sneller kunnen op.

[3:48:46] Ja dan kan je nog omheen andere vragen rondom het blokje verduurzaming financiële sector. De heer. Nee, sorry excuseert de heer dekker. De heer dekker.

[3:48:56] Voorzien,

[3:48:57] Wil ik heb ik twee vragen.

[3:49:00] Een eerste is

[3:49:03] banken worden door de over de bankensector in de toekomst van banken worden uitgerust met het verantwoordelijkheden rondom zaken die buiten het financieel beheer liggen. In mijn ogen zijn aan duurzaamheid gekoppelde onderwerpen.

[3:49:19] En ja ik maak me zorgen over het feit dat banken daardoor zich nog minder dan vandaag op hun klanten en op hun financiële taak kunnen richten omdat ze zich bezighouden met andere zaken is dat een zorg die de minister deelt en hoe denkt de minister daarmee om te gaan. Dat was een en een tweede vraag was banken zijn een beetje de de poortwachters geworden op het gebied van de www ft. Dus die zorgen voor het witwassen en terrorismefinanciering controle werk met alle complimenten van eisen van dien en ik bespeur dat banken hun zorg hebben dat ze op een soortgelijke wijze poortwachter zou kunnen worden van sd g achter gedrag van hun klanten en ik zou daar ik zou het erg ongelukkig vinden en ik vraag me af of de minister dat risico ziet en wat ze daaraan zou willen doen,

[3:50:09] De minister.

[3:50:12] De eerste instantie is het ook gewoon denk ik een totaal andere inschatting van de wereld adres. De geest zijn door nederland ondertekende wereldwijd

[3:50:20] op te in tweeduizend vijftien door de banken niet bank scholen noem maar op de hele wereld kijkt hoe ze brede welvaart. Want daar gaat het om kunnen vertalen in in welzijn. Tweede is duurzaamheid hoort ook bij de financiële sector is eerlijk gezegd echt wel achterhaald om te doen dat het niet bij de bredere rol gehoord. Dat is wat anders dan poortwachter zijn. Veel van de instellingen uit de financiële sector willen juist graag duidelijkheid over de meetbaarheid en de doelen. Want ze willen graag, maar tegelijkertijd is een gelijk speelveld altijd belangrijk. Zo werken ook de grote internationale financiële instellingen juist langs deze lijnen. Dus het is absoluut niet iets van een poortwachter rol. Het is een verantwoordelijkheid en iets ook wat klanten en landen juist vragen. Dus je mist een enorme kans zou ik zeggen als je nog een bank band die alleen kijkt naar profijt. Het gaat juist om die koppeling en binding. En als het gaat om de opdracht te grote financierings rollen die er liggen. Daar is echter private sector keihard bij nodig of for profit. Maar op een manier die goed is voor mensen en planeet en op een duurzame manier en dat is de enige manier waarop we op klimaatrisicos beter kunnen afdekken en dat wordt ook onderschreven door de nederlandsche bank en het imf. En zoals u weet is nederland samen met indonesië voor de komende twee jaar voorzitter van de ministers van financiën voor klimaatactie juist in onderkenning van het belang dat de financiële sector zou moeten spelen, maar wel op basis van duidelijke regels toetsstenen, maar het heeft weinig te maken met de poortwachter school als het gaat inderdaad om de de lasten die banken ervaren bij het bij het checken op de rol wet wet witwassen en financiering terrorisme. Dat is een ander debat, en ik weet niet meer wie mij vroeg naar wanneer het het wetsvoorstel voorstel gaan behandelen. U heeft al een aantal briefing gehad in deze kamer. U heeft ook de mening gehoord van de autoriteit persoonsgegevens, maar daartegenover ook veel experts en veel vertegenwoordigers van banken weggaan. Nog alle vragen die u heeft gesteld. Goed wegen antwoord op geven en wij willen dat zorgvuldig doen samen met de minister van justitie en veiligheid.

[3:52:37] Ja, de heer dekker en dan de heer nijboer dat we op mijn lijst staan. De heer dekker misschien.

[3:52:44] Iets concretiseren en te kijken.

[3:52:46] Waar.

[3:52:47] De banken zorgen over hebben. Althans dat denk ik is dat ze waar ze nu controleren of hun klanten zich wel houden aan witwasregels en zo. Nee. Hebben die hun klanten een probleem met de banken. Dat is in feite waar het om gaat nu

[3:53:00] in dat verlengde voorzien bank en dat ze wellicht ook moeten gaan kijken of die bank of de klanten zich te houden aan c o twee uitstoot regels of iets dergelijks. Want zo'n hele crisis probleem met de bank. Dat is dat is natuurlijk waar het om gaat

[3:53:13] en dat is een dat zou een aanvullende taak zijn voor banken en op de vraag van mevrouw teunissen of de de ww ers wetgeving misschien een ingang zou kunnen bieden. Cda-minister najaar een gedachte. Daar kan ik misschien zou ik op kunnen reageren en dat maakte mij extra bezorgers. Dat dat zou dus een een vehikel kunnen zijn we langs je ook die c o twee voetprint van al die andere dingen als banken zou moeten gaan gaan monitoren en ik vind dat een risico voor de stabiliteit van de bancaire sector. Wat hebben ze hele andere taken dan ze nu hebben. Dat was mijn mijn achter.

[3:53:46] De minister.

[3:53:47] Ik moet even terugkijken wat de precieze vraag van mevrouw teunissen was, maar er was iets anders gesteld. Het ging over verkenning van wetgeving en het tweede is dat dit niet gaat natuurlijk over een bank die gaat checken of de klant zich wel duurzaam opstelt of niet. Dat is een. We zijn een vrij land en mensen doen en laten wat ze willen binnen de regels van de wet. Het gaat om de investerings slagkracht van een bank en zeker een grote financiële stromen en er zijn doelen van parijs die willen we halen dat dat wordt ook onderkend. De banken hebben zelf een klimaat commitment getekend. Het gaat over meten van voortgang en versnelling van de committeren die ze zelf zijn aangegaan als een heel belangrijk startpunt.

[3:54:27] Prima dan de heer nijboer. Voorzitter, je moet.

[3:54:31] Dus dat het een beetje met een korreltje zout nemen die eerlijke bankwijzer redelijk geld wijze bij krijgen al die instellingen een dikke onvoldoende. Het was nog tienen krijgen we commitment ook nagaan. Dus dat de uitvoering het meter. Zo is het helemaal niks. En dan vraag ik de minister. Waarom kiest er niet voor om nu al te besluiten om toch wetgeving te maken want die zelfregulering. Dat is toch zeker in zoals je dat is allemaal iedereen wil wel maar dat het allemaal vaag en onduidelijk waarom niet gewoon als wetgever duidelijk stellen wat de doelen zijn en ook wat de instrumenten zijn waarmee dat bereikt kan worden, zodat er ook afrekenbaar.

[3:55:05] Wordt de minister.

[3:55:07] Omdat we nog wel een aantal gesprekken te voeren hebben en omdat ik ook nog niet met zekerheid kan stellen dat wetgeving het het panacee is voor alle problemen, maar er wordt een grote stap gezet door wetgeving te verkennen en we hebben ook al gezegd dat we het consultatieproces snel starten. Dus wordt best wel vaart gemaakt. De sector zelf heeft in tweeduizend negentien dit pas opgepakt of al of pas in ieder geval de klimaatdoelen zijn van tweeduizend vijftien

[3:55:34] in

[3:55:35] in tweeduizend negentien de sector aan begonnen. Er is een coronaperiode geweest. Dus in korte tijd zijn er stappen gezet is. Het gaat het ver genoeg. Nee maar dat is met elk groot verandert traject. Je gaat niet zo snel als je misschien zou willen op papier. Daarom is het nu een kans om samen en natuurlijk ook met het maatschappelijk middenveld en met de brede politieke vertegenwoordiging te kijken wat gaat wel werken en wat niet. Dus ik denk dat we hier al best een stap gaan zetten en het hoeft niet meteen een wet te zijn die van bovenaf wordt verordonneerd. Ik wil dat er resultaten worden geboekt en ik zoek naar de manier waarop dat het beste kan die eenduidig is en transparant en ook nog werkbaar is voor de financiële sector. Maar ik ben het met u eens nog tien jaar om hetzelfde te bereiken. Dat is veel te traag. Dus de versnelling is natuurlijk de hoofdmoot.

[3:56:21] Heer nijboer. Ja. Voorzitter.

[3:56:23] Schappelijk middenveld is natuurlijk breed en groot. Maar ik vind het amnesty en oxfam en milieuoverwegingen vind ik zelf zijn bewegingen die mij aanspreken en die allemaal zeggen van nou ja, we hebben echt wetgeving nodig van anders gaat iedereen op zijn eigen manier doen en gaat te traag en gaan ze praten en dan hebben ze wel commitment zeggen dat ze het gaan doen. Dat komt er uiteindelijk niet in tweeduizend dertig van terecht en de rest niet. En dus wil ik de minister toch oproepen kiest voor wetgeving en natuurlijk moet je dan kijken wat het meest effectief en dan moet je overal wetgeving. Hoe kun je deels afspraken.

[3:56:53] Duidelijk,

[3:56:55] Ik wil de minister graag.

[3:56:57] De terminals,

[3:56:59] Nou ik denk eerlijk gezegd ik denk dat we al als kabinet een stap zetten door de verkenning tot wetgeving hier neer te leggen en de tweede is. Ik hoor uw oproep heel duidelijk. Maar ik doe het ook graag op basis van feiten en wij voeren ook gesprekken met eerlijke geld wijzer. En ja. De organisaties die u noemt die eigenlijk ook een warm hart toe en hun geloofwaardigheid is heel stevig. Dus ik wij gaan allemaal ons voordeel doen bij alles wat we horen lezen en de gesprekken en maken het zo effectief mogelijk, want het gaat ons allen om de beste manier om resultaten te boeken om klimaatverandering tegen te gaan.

[3:57:32] Dan gaan we nu verder naar het blokje volksbank. Maar ik geef even het voorzitterschap even over na de heer heijnen.

[3:57:40] Ja dat doe ik graag. En ook in dit blokje doen we de interrupties aan het einde van het blokje. Ja. Er wordt al genoeg gelekt in den haag. Laten we het zo dat

[3:57:50] de minister gaat verder met blok.

[3:57:53] Ik dacht media gesprek,

[3:57:58] de volksbank naar u weet in een twintig, tweeëntwintig februari heb ik een kamerbrief gestuurd over de stand van zaken over de toekomst van de volksbank. Oorspronkelijk was het plan om te adviseren. De advisering van het nfi dat in twintig, vijfentwintig er eventueel een besluit zou kunnen worden genomen. Ik heb dat al naar voren gehaald. Dat is een jaar sneller dan oorspronkelijk was voorzien door mijn voorganger meen ik. En we moeten nog steeds wegen. Wat is het publieke belang. Hoe hangt dat samen met de volksbank? Hoe kunnen we die belangen? Het beste borgen via wet en regelgeving moet er een staatsdeelneming geborgd worden. Er zijn tal van vragen en ik wil de implicaties schetsen voor toekomstige opties en governance modellen. Er zijn drie beoordelingscriteria stabiliteit, diversiteit en attractiviteit. Die zijn ook eerder gehanteerd bij de verkenning en voorop staat natuurlijk dat in elk toekomstscenario de bank voldoende wendbaar moet zijn weerbaar een schok bestendig en de volksbank zelf die concretiseert. Ook zijn maatschappelijke identiteit op dit moment. Dat wordt door de volksbank gedeeld voor de zomer. Die zal dat vertrouwelijk delen met de nfi en eind september zal de nfi mij informeren en die inbreng neem ik mee om dan het zogenaamde zogeheten richtinggevende besluiten met u te delen en dan hebben we hopelijk een mooie uitgangspositie om met elkaar te debatteren. Overigens heb ik ook al heel duidelijk

[3:59:28] de verschillende opties gehoord die u schetst. De heer alkaya, de heer slootweg ook de positionering die daarbij een rol kan spelen, maar ik wil nu niet vooruitlopen op de keuzes die u zelf heeft gemaakt, maar ik wil nog zelf komen met een voldragen richtinggevend besluit en daarbij natuurlijk ook hoorde ik de heer grinwis kunnen mkb-bedrijven als eigenaar kan dat verkend worden namens de samenleving ook weer. Dat is een alternatieve toekomst optie blijft de staat honderd procent aandeelhouder wordt er voor de bank verkocht aan mkb bedrijven of andere aandeelhouders. Ik neem al uw suggesties mee. Als u nog een nieuwe brief revis heeft na deze vergadering zijn ze ook welkom. Ik denk dat het goed is dat we echt alles verkend hebben. En dan zal ik hopelijk in wijsheid met een goede optie komen. Dan kunt u daar natuurlijk over debatteren. De heer amhaouch vroeg ook naar de uitvoering van zijn motie. Dat is weer een analogie van de putjes business bank. Dat is volgens mij een beetje ook suggestie van de heer grinwis en wellicht over de heer slootweg en er waren er ook nog vragen van de heer grinwis en de heer l. Kaya. Wat vind ik van het voorstel om een publieke depositobank op te richten en daar fox bank. Dit worden.

[4:00:49] Nou ik zou zeggen ik kom je ook gewoon op terug in de brede in het in het wijze besluit richtinggevende besluiten wat we nemen. Bedoel er ligt natuurlijk. We hebben dit al eerder. Volgens mij werd rondje één heb ik dit al benoemd. Wat er allemaal speelt. Veilig spaargeld kan worden geborgd door strikte wet en regelgeving en toezicht. We hebben deposito garantie stelsel vindt ook overleg plaats met het maatschappelijk overleg betalingsverkeer. De publieke depositobank is niet risicoloos die kosteloos en depositobank voegt opzich weinig toe aan de weerbaarheid van het betalingsverkeer. Maar volgens mij gaat het meer om het publieke belang om dat heel effectief te borgen. De beschikbaarheid, de de bereikbaarheid en de menselijke maat. Zo hoorde ik ook de heer alkaya in zijn toelichting.

[4:01:39] Er was nog een laatste vraag.

[4:01:41] Vraag.

[4:01:43] Na een paar vragen is het kopje overige

[4:01:47] gaat u

[4:01:49] precies. Ik ben ik ben klaar met

[4:01:50] de volksbank.

[4:01:51] Dan zie ik zijn nog een aantal aanvullende vragen begin ik bij de heer.

[4:01:57] Voorzitter, dankuwel. Kijk het zijn twee verschillende dingen in dat enerzijds is mijn opvatting over wat het doet met de stabiliteit van de financiële sector en die heb ik die baseer ik onder andere op de wetenschappelijke raad voor regeringsbeleid en daar kunnen in over verschillen. Minister geven wat wat anders aan ander punt is denk ik dat er bijna objectief vast te stellen is dat er behoefte is aan diversiteit in nederlandse bankenlandschap en iedereen geeft dat aan op op een bepaalde manier dat daar behoefte aan is, is de minister van mening dat het in ieder geval

[4:02:30] een bijdrage daaraan zou moeten leveren dat de toekomst van de volksbank niet los gezien kan worden aan de oligopolie die nu in het bankenlandschap is dat het echt bijna ondenkbaar zou zijn om een tweede ing bank. Daarnaast zetten.

[4:02:44] Bij wijze van spreken de minister.

[4:02:47] Volgens mij heb ik dat ook wel in de criteria al genoemd. De diversiteit en dan heb ik het niet over diversiteit binnen de bank maar diversiteit van het aanbod en de rol die gewogen moet worden daarin.

[4:03:00] De heer alkaya,

[4:03:02] Daar ben ik dan blij mee want dat

[4:03:04] sorteert dan al een beetje forum op het verstandig om het verstandig te doen in plaats van te kijken wat

[4:03:11] binnen de coalitie goed ligt om het zo plat plat te slaan. Dan is mijn volgende vraag wat wat zou de minister een verstandige moment vinden voor de tweede kamer om hier in haar richting.

[4:03:21] Wij geven.

[4:03:22] Want als we dat nu doen dan zegt zij waarschijnlijk is te vroeg en er wordt het om procedurele redenen gaan we dan allemaal moties indienen die voor niks worden weggestemd. Maar als we dat pas doen op het moment dat zijn beslissing heeft genomen, zijn wellicht ook al te laat. Want dat zij gaat waarschijnlijk eerst inventariseren of er draagvlak voor is. Dus wanneer is het moment om hier een goed debat over te voeren.

[4:03:40] Worden op de inhoud.

[4:03:42] Met als doel invloed uitoefenen op dat op dat beslissing.

[4:03:47] De minister.

[4:03:49] Nou volgens mij kan het ook andersom. Want een richtinggevend besluit. Als dat goed onderbouwd is en dat aangeeft wat de advisering is geweest van nfi en de criteria die zijn meegenomen met een afpellen van alle opties met onderbouwing daarbij uiteraard. Dan zie ik dat

[4:04:07] iets wat eigenlijk een eigenstandige advisering moet zijn en

[4:04:12] ik denk dat we ook de vrijheid kunnen hebben om dit echt met elkaar te debatteren. Ik begrijp dat de heer alkaya wil voorkomen dat het een kabinet flash coalitie versus oppositie wordt. Maar ik denk dat iedereen het belang van deze discussie dusdanig onderkend

[4:04:30] dat ik me daar niet zoveel zorgen over maakt zijn. Ik wil graag dan terugkomen indachtig, het belang van het politieke maatschappelijke debat over

[4:04:40] diversiteit binnen het bankenlandschap en een besluit wat eventueel voor zou liggen. Ik wil even dan misschien een ander moment nemen dat ik u mee kan nemen in het denken voordat er een richtinggevend besluit komt. Ik weet niet welke vorm dan moeten hebben. Dan zult u ook begrijpen dat moties wellicht niet altijd bijdrage leveren aan de kwaliteit van de besluitvorming zeg ik heel beleefd.

[4:05:03] Dat hangt van het perspectief af. Ik kijk even naar de heer vrije wil die nog vervolg vragen.

[4:05:10] Nee. Voor zover kijk?

[4:05:12] Ik ga geen moties indienen om moties in te dienen. Dus als dat het geval zou zijn als ik motie zou indienen die het proces verstoren, dan zou ik dat niet doen. Alleen ik wil ook wel een moment hebben om daar uitspraken van van de kamer over het vragen omdat ik vermoed ik weet niet meer wie dat zijn volgens mij was de heer van dijk dat er gewoon een meerderheid is een politieke meerderheid voor de voor een bepaalde voor een bepaalde richting en als dat ook nog eens wordt onderbouwd door de gesprekken die de minister aan het voeren is dat dat het meest verstandig is om te doen dat dat het meeste diversiteit toevoegen aan het landschap.

[4:05:44] Dan moeten we dat op die manier doen

[4:05:46] en als alleen de grootste partijen in deze tweede kamer er anders over denkt dan ben ik bang dat die disproportioneel veel invloed op het proces krijgen. Dat wil ik voorkomen.

[4:05:55] De minister rond.

[4:05:57] Misschien zou ik wel eens zou ik u willen vragen geef mij tot een volgende debatten even kans om misschien een nog een een inclusief proces uit te kunnen stippelen. Dan moet ik even nadenken hoe dat eruit gaat zien. Maar we hebben nog genoeg tijd om om nog uw een hele standvastige ideeën te delen en dat wij misschien al wat indicatieve richting kunnen geven over wat de voordelen en nadelen zijn van tal van opties voor tot een richtinggevend besluit wordt overgegaan. Maar ik moet dat even wegen, zeg ik ook meteen. Ik neem een slag

[4:06:29] de slag om de arm.

[4:06:30] Dan geef ik het voorzitterschap terug aan een opgeluchte heer mouth. En dan kan die het woord geven aan de heer slootweg.

[4:06:38] Dank de heer voor het overnemen van het voorzitterschap. Geef de heer slootweg zou ik en ik zag de heer van der lee. De heer slootweg cda.

[4:06:48] Ja. Ik ben de minister erkentelijk zichtbaar voordeur. De vorm waarin ze het gesprek met de kamer ook opzoekt en ik had toch wel een klein vraagje zichtbaar in de afweging die de nhtv zou moeten maken en dat er niet precies gehoord van. Er wordt in het proces gezegd van we gaan met stakeholders spreken en mijn vraag is dan wel zeker omdat ik natuurlijk de voorkeur elkaar uitgesproken namens mijn fractie naar de coöperatieve vorm of daar ook de klanten bij betrokken worden stakeholders is zo groot begrip. Dat is eigenlijk meer concrete vragen worden die daarbij meegenomen.

[4:07:18] De minister.

[4:07:20] Dat weet ik eerlijk gezegd niet dat dat zal ik op een ander moment te bevestigen. Kan me dat voorstellen als wel maar dat weet ik niet.

[4:07:31] De heer van der lee,

[4:07:33] Dank. Voorzitter, ik zou de minister ook nog een vraag over de stellen richtinggevend besluit kan het ook zijn dat dat een voorkeursoptie is en dat wij als kamer ook inzicht krijgen in net andere afweging van belangen en een andere optie en ik zeg dat omdat

[4:07:53] risico is als je het alleen bekijkt vanuit het nederlandse perspectief we al verschillende denken. Maar de vraag is ook hoe ontwikkelt zich nou de banken u de kapitaal markt unie. In hoeverre is het mogelijk om een concurrentie in diversiteit te bevorderen in het bankenlandschap, los. Even van een besluit over de volksbank. Dat dat kan ook uitmaken in termen van welke keuze je maakt. Dus krijgen we straks duidelijke voorkeur voor richting. Dat snap ik. Dat is het kabinet, maar ook één of twee alternatieven. Als je die belangenafweging net wat anders zou willen maken.

[4:08:29] De minister. Nou dat probeer ik.

[4:08:31] Die nog ik heb gezegd dat ik erop terug wil komen om wat wat nou een zullen inclusief tussen proces kan zijn, waarbij ik u al wel een richting kan geven wat ik zei ik ook wel wat de voor en nadelen zijn van verschillende opties. Dan heeft u de mogelijkheid om dat te debatteren. Motie aspect. Dat laat ik aan u. Maar het zou fijn zijn om dat ook in de openheid gewoon met elkaar te kunnen doen zonder het helemaal vast te pinnen en dan kan ik daarna met een richtinggevend besluit komen. Dus ik zie dat eigenlijk als een soort tussenstop ergens om niet alleen ideeën op te halen, maar ook wel heel gericht. De voor en nadelen te kunnen discussiëren. Dat komt denk ik uiteindelijk de kwaliteit van het eind oordeel ten goede. Niet omdat het kabinet dat per se nodig heeft, zeg ik meteen bij. We zijn volledig in staat om dat eigenstandig te doen. Maar het is zo'n belangrijk besluit binnen het bankenlandschap. Alles wat er heeft voor voor gespeeld dat het goed is als

[4:09:26] een breder draagvlak voor is dan maar een richtinggevend besluit. Dus dat zou mijn voorkeur hebben. Maar ik hoop ik reken dan ook op de de geweldige samenwerkende stand dan bij de beoordeling van alle voor en nadelen en hybride opties die misschien nog vooruit te komen. Maar nfi adviseert natuurlijk.

[4:09:46] Dat is ook een belangrijke weging voor het kabinet en er zijn nog twee commissiedebatten van staat voor staatsdeelnemingen. Dat zou voor het richtinggevende besluit zogeheten richtinggevende besluiten, dan zouden we ook misschien een moment voor kunnen inplannen. Maar dat is aan u. Wellicht is dat een nuttige

[4:10:02] tussenstop.

[4:10:04] Prima. Dan kan je nog een keer omheen rondje volksbank niet. Dan gaan we naar het laatste blokje.

[4:10:11] Overige niet zeggen. Eenmaal andermaal verkocht? Nee,

[4:10:15] Ik heb wel een hamer als veilingmeester. Maar dat gaan we niet doen. De minister die moet u niet.

[4:10:19] Inlezen voor de goede orde gesteld.

[4:10:27] We hebben we nou. Dit was categorie overige de heer nijboer vroeg naar alternatieve financiering voor het mkb wordt gestimuleerd. Het is een gedeelde verantwoordelijkheid met de minister van ez k voor de financieringsmarkt voor het bedrijfsleven. We kijken nationale als europese de minister van ez k heeft verschillende initiatieven lopen om dit juist te stimuleren en ook hoe vraag en aanbod beter gematcht kunnen worden. Zij informeert daarover binnenkort uw kamer op europees niveau kan er natuurlijk ook meer gebeuren. En verder hebben we de kapitaalmarktunie ook als belangrijk aspect geagendeerd juist om privaat kapitaal te mobiliseren en er wordt ook gekeken naar bijvoorbeeld beursnoteringen voor het mkb en wij willen deze onderhandelingen ook afronden met de commissie. De heer heijnen vroeg naar inderdaad een een zinnetje in de brief over geopolitieke afwegingen en dat biedt de de wet veiligheidsdienst investeringen fusies en overnamen voldoende waarborgen om overnames vanuit

[4:11:27] een aantal landen zomaar zeggen te blokkeren. Ik denk dat we met elkaar delen dat de geopolitiek. De wereld van geel economie al lang is binnengetreden. Dat is niet nieuw. Misschien is onze eigen

[4:11:43] werners daarin veel meer tekenend is al sluipend sluipenderwijs. Vaak gebeurt de kabinetsbrede inzet voor de open strategische autonomie. Bent u in november over geïnformeerd. Het instrument waar u naar verwees. Die ziet toe op vitale sectoren vitale aanbieders en dat kan ook de financiële sector betreft die is niet uitgesloten. En als een partij uit een derde land een overname wil doen bij een vitale aanbieder. Dan wordt getoetst of het niet of de nationale veiligheid niet in het geding is. Het wordt gedaan door bureau toetsingen investeringen van ez k. Maar ik denk dat hij dit allemaal al wist. Dus misschien dat die een andere vraag.

[4:12:28] Sorry.

[4:12:30] Maak ik maak even een blokje af. Dan.

[4:12:34] Was er nog een vraag van de heer heijne over het wetswijziging om banken te laten samenwerken tegen witwassen. Meneer kunnen dat verwachtte. Ik heb er al eerder antwoord op gegeven dat we heel zorgvuldig met de beantwoording van de vragen de kritiek dat wat allemaal willen wegen bestuderen. Alles wat tot ons is gekomen en ik informeer u binnenkort over de voortgang. De heer vreemd vroeg naar de triodos certificaten certificaathouders van triodos tweeënvijftig, vijftig procent te verliezen, terwijl dit veilig zou zijn naar u weet dat de ondernemingskamer recent besloten heeft geen onderzoek te doen naar triodos. Het zou niet in het belang van de bank zijn, maar de toezichthouders afm en dnb zijn primair verantwoordelijk en dit is een toezicht kwestie. De heer heijnen vroeg naar de lastendruk. De stijging op de begroting van dnb voor de periode twintig, vijfentwintig, twintig, achtentwintig wordt een nieuw kosten kader opgesteld voor de dnb en we kijken kritisch of te investeringen een intensivering nodig zijn. Maar de hoogte van het toezicht kosten. Zoals u nu bekend is en nieuwe taken is een evenwicht waarover wij uw kamer regelmatig informeren en de begroting van dnb is gebonden aan het plafond aan de kosten kader dat ik ook met uw kamer deel. Het is wel zo als je het vergelijkt met andere landen in europa dat de ben uit de benchmark blijkt dat het kostenniveau van bmw in lijn ligt met het niveau van toezichthouders en andere lidstaten, rekening houdend met omvang en complexiteit van de nederlandse financiële sector en er zijn echt geen indicaties dat de toezicht kosten een doorslaggevende redenen zijn om nederland te verlaten. De heer van dijk vroeg nog naar hoe komt het naar kredietverlening. Hoe kan het dat het mkb vaak wordt afgewezen. Hoe kunnen we dat weer op gang brengen. Kredietaanvragen van het nederlandse mkb worden relatief vaak door de bank afgewezen. Als je het in de europese landen vergelijkt. Er zijn wel plausibele gronden

[4:14:21] volgens

[4:14:21] is onder meer het cpb, zoals het relatief laag concurrentievermogen tussen banken en de relatief interessante hypothecaire lening park, wat mogelijk tot verdrukking van bedrijfsleningen kan leiden, maar we begrijpen de zorgen van het mkb. Het is ook goed dat het hier agenderen. Dus een aantal opties voor mkb-financiering. Om dit te stimuleren wordt vaak genoemd en daar wordt aan gewerkt, zoals bijvoorbeeld gerichte acties in het kader van de verdieping van de kapitaalmarktunie. Dat is op breder niveau. Nationaal niveau moeten we dat juist ook stimuleren. De heer heijnen kan ik een update geven over het vervolgonderzoek naar de vind tekst sector in nederland en mogelijke herijking van het fintec actieplan.

[4:15:00] Er was een sensus vind tekst sensus uit tweeduizend negentien en daaruit bleek dat nederland een uitermate geschikte vestigingslocatie is voor de ontwikkeling van vindt de partij partijen hebben we allemaal belang bij. We willen hen ook een goede bodem laten worden voor verantwoorde, innovatieve, duurzame financiële ontwikkelingen op dienstverlening en er wordt nogmaals een sensus uitgevoerd om die positie van nederland te monitoren. Utrecht in de zomer van twintig, drieëntwintig, een update en ook de uitkomsten hiervan. En dan kunnen we denk ik ook weer spreken over mogelijke beleidskeuzes die hieraan ten grondslag moeten liggen.

[4:15:34] De heer van wijnbergen vroeg hoe staat het met de versterking van de kapitaalmarktunie. Nou blij dat daar ook weer vragen zijn gesteld en de motie van der lee van weyenberg. Op basis daarvan verkennen ik hoe nederland met gelijkgestemde landen nieuwe impuls en de kapitaalmarktunie kan geven. Maar u weet heb ik er eigenlijk aan het begin gezegd er is een proces van lange adem barrières moeten worden weggenomen voor europese integratie en diepe kapitaalmarkten moeten gecreëerd worden. Ook dat vraagt veel tijd en aandacht zal niet snel af zijn en er blijven uitdagingen in de interne markt. Er zijn barrières die ook sterk verweven zijn met nationaal recht, zoals in solvency en belasting en die zijn niet niet makkelijk een verdieping van hangt niet alleen af van regelgeving, maar ook van deelname van beleggers en bedrijven op de kapitaalmarkten. Wij willen een afronding van die onderhandelingen, maar snelheid gaat niet ten koste van het ambitieniveau. Verder is mijn inschatting dat het nog steeds wel een tijd zal duren. Er zijn nog twee laatste vragen drie,

[4:16:41] de heer slootweg.

[4:16:43] Twee keer over de bundeling van fondsen is het niet tijd of financiële instellingen een reeks van organisaties op te vormen tot een nationale herkenbare nationale overheidsinstelling. Nou ik moet u zeggen ik heb gewerkt aan de oprichting van in west international. En dat was ook

[4:17:00] weer het doel een

[4:17:02] ik kenbaar one stop shop als het ging om internationale financieringen alkaya kan zich dat nog herinneren denk ik vind de samenwerking tussen in west nl en andere organisaties die als doel hebben om de energietransitie te stimuleren. Belangrijk nationaal groeifonds heeft hier een rol klimaatfonds. Dus daar wordt ook tussen die instellingen gewerkt. Er wordt ook gekeken naar aanknopingspunten als het gaat om planet finance, maar het zijn wel verschillende fondsen aan die als uniek doel dienen onder complementair aan elkaar te zijn en in west nl investeert natuurlijk risicovol, kapitaal en projecten en hoort rendement te halen klimaatfonds. Het nationaal groeifonds hebben weer een andere inrichting, een instelling zweth wij achter de bundeling onnodig, maar ik

[4:17:47] waardeer de vraag.

[4:17:50] Wij waarderen

[4:18:00] de laatste de laatste vraag van de heer heijnen. Hoe beoordeelt u de toekomst van banken in relatie tot buitenlandse big tech-bedrijven. Ja, er zijn steeds meer big tech bedrijven die zich ook mengen in de financiële sector. We kennen allemaal apotheek p. Er zit veel meer achter. Maar dit is wat de klant direct ziet. Dat kan leiden tot betere diensten, maar het leidt ook tot risico's voor te grote marktmacht afhankelijkheden en ik denk ook verdere kwetsbaarheden. Wij maken ons vaak zorgen over privacy in europa. We hebben dat goed geregeld. Maar

[4:18:33] of via andere lijntjes is dat opeens veel minder gewaarborgd en zo komen we met mika met strengere regels voor het uitgeven van stable cohens en geeft de digitale market act de acm ook meer bevoegdheden om in te grijpen richting de big tech en er komt ook een herziening van de betaaldiensten richtlijn. Daar is er nog peper over gestuurd en ook om echter de rol en macht van de big tech-bedrijven te verkleinen. Maar dit is wel een rijdende trein, zeg ik met een lichtelijk punt van zorg

[4:19:06] kijk ik om me heen en weer.

[4:19:08] De heinen zie ik voor de vraag. De heer tony van dijck, de heer heijnen.

[4:19:13] Op het punt van strategische autonomie. De meester was inderdaad gaf in het antwoord op de vraag die die ik had gesteld. Maar hij was specifieker. Want wat je nu ziet gebeuren is. Ik benoem welk land specifiek in china. Begin ditjaar heeft ook de communistische partij gezegd we willen de greep op de financiële sector. Willen we vergroten en wij hebben nu een toetsen als het gaat om die investeringsbescherming. Dat zit op de nationale veiligheid en dan kijk je ook gewoon naar de vitale infrastructuur. Het kan natuurlijk ook zijn dat zo'n partij inzicht krijgt in bijvoorbeeld klanten datum hoeft niet gelijk het hele systeem ter discussie staan, maar wel inzicht in data die wij graag niet uit handen geven. Mijn vraag is dan specifiek is de toets niet te zwaar en kun je ook is zit er is er ook mogelijkheden om bij de verkoop, bijvoorbeeld als een staatsdeelneming in gesplitste vorm wordt verkocht of onderdelen dat dat op zichzelf ook geblokkeerd kan worden omdat dat ook via die route zo'n communistische partij gewoon klanten datum in kan gaan zien.

[4:20:13] De minister.

[4:20:15] Dat vraagt aan onze kant een beetje meer inzicht in hoe dat de uitwerking zou zijn. Ik moet hier sowieso optrekken met de minister van ez k. Want die is hier leidend in. Ik neem deze deze vraag mee hoe we inderdaad eigenlijk doorkijken bij bijvoorbeeld de opsplitsing of je dan nog wel goed overzicht hebt over de reële risico's die je loopt want het kan heel vaak via derde derde lijns. Het gaat in feite bijna om een keten en inzicht in hoe zich dat verhoudt. Dus ik neem deze vraag zal ik doorspelen aan het.

[4:20:46] Dan de heer van dijk,

[4:20:51] Omdat ook op te gaan staat de abn amro en nog niemand heeft dan ook over gehad en ik schrok een beetje afgelopen zaterdag.

[4:21:01] U gewoon door de heer van dijk.

[4:21:02] Ik heb laat u niet.

[4:21:04] Via de microfoon. De heer van dijk nijboer wel en in ieder geval afgelopen zaterdag in het financieele dagblad lees ik dat de bnp gesproken heeft met de minister over een overname van abn amro

[4:21:18] en wij hebben vragen gesteld. Maar dat konden we toen niet weten. Dus vandaar dat ik deze vraag wilde stellen en dat gaat namelijk over de zin dat de nederlandse staat in principe alleen wil meewerken aan een vriendelijke overname en dat de nederlandse staat heeft adviseurs ingeschakeld om te kijken welke buitenlandse partijen geinteresseerd zijn en abn amro en dat zou dan bnp paribas zijn de kbc en deutsche bank commerce bank en scandinavische bank. Klopt klopt. Deze berichtgeving en is het zo dat nederlandse staat graag abn amro zou willen verkopen aan een buitenlandse partij en mijn mijn volgende vraag is dan omdat we namelijk nu naar een situatie gaan dat we onder de vijftig procent komen als nederlandse staat dan wordt namelijk een vijandelijke overname behoort ook weer tot de mogelijkheden, zodat er partijen zijn die misschien helemaal niet willen daar ofzo weet ik veel dat die misschien komen en de aandelen opkopen meer in meerderheid en wij als nederlandse staat het nakijken hebben en onze abn amro straks verkwanselen is aan een of andere partij die we eigenlijk niet in huis zouden willen.

[4:22:31] Bedankt. De heer van dijk. Voor de vraag. De minister.

[4:22:36] De

[4:22:38] nou niet.

[4:22:39] Via alle als we iets doen met via de microfoon aan. Dit hebben niet gehoord. De minister.

[4:22:48] Ik heb uw bent u. Het is een lastig maar ik kan u zeggen ik heb met niemand gesproken. Dus dat even gewoon feitelijk verder

[4:22:58] zijn. Er is de conclusie is dus voor rekening van het fd. Maar

[4:23:05] verder bent u bericht in juni twintig, tweeëntwintig, dat er sprake was van interesse van b en p een abn amro maar ik verwijzen naar die brief. En verder in de openbaarheid kan ik geen uitlatingen doen. Andere orde over verkoop niet verkoop. Daar zijn

[4:23:25] ordentelijke processen voor en met het oog op de beurs vertrouwelijke informatie doen we dat nooit.

[4:23:32] De heer van dijk. Voorzitter, ik vraag niet het mevrouw kaag gesproken heeft mijn vraag of de minister van financiën wil ik ook even kennelijk is dat nog niet helemaal ingedaald aan mijn mijn tweede vraag is er lopen mensen in staat in die brief lopen om het ministerie van financiën met robots vaak lopen mensen te praten met bnp paribas over een overname. Dus dat de minister toevallig die dag niet op het ministerie was zou kunnen. Maar wat ik veel interessanter vind is of het mogelijk is dat er een vijandelijke overname komt nu.

[4:24:05] De minister besloten heeft.

[4:24:06] Om haar meerderheidsbelang in abn amro te verliezen. Want dat geeft namelijk een hele andere dimensie aan het proces rondom een eventuele overname als er straks sprake is van een vijandelijke overname wij als parlement, inclusief deze minister, het nakijken hebben dat er een of andere partij komt die meerderheidsbelang neemt en abn amro en wij zetten dan van orde was.

[4:24:30] De jorien, de minister,

[4:24:33] Ik heb eigenlijk een verhelderende vraag wat bedoelt de heer van dijk met indalen

[4:24:37] bij die

[4:24:42] worden.

[4:24:43] Een eerdere in een eerdere vragen uurtje heb ik ook in vragen gesteld ten aanzien van de financiën en tenzij ze ook. Ik was bezig met andere dingen. Maar ik bedoel natuurlijk de minister van financiën als de minister zegt ik heb niemand gesproken. Dan loopt het dat ik denk van de mevrouw.

[4:25:01] Laten we dat niet doen te maken hebben hier over de functie. Sorry, de heer wijk, weer te maken met de minister van financiën. De minister.

[4:25:12] Maar deze minister zegt nog steeds dat zij als minister met was. De heer van meneer van dijk maakte duidelijk de de impliciete allusie om het zo maar te noemen om te zeggen alsof er ik als minister als persoon had gesproken met nee meneer van dijk u.

[4:25:35] Via de de minister is bevoegd.

[4:25:37] Ik u giphart iedere keer tussen wat u uitkomt. U heeft het dan over deze minister en als deze minister utrecht wijst dat twintig jaar geleden. Ik niet zal te slapen toen ik weet niet wat in nederland gebeurde. Want ik was met andere dingen bezig. Dan springt genoeglijk naar de huidige tijd. U speelt heel erg. Dat is aan u dat niveau. Dat gebruik ik niet. Ik antwoord u naar oprechtheid en als u doet in dit debat alsof ik met bnp paribas zou hebben gesproken als minister kaag van financiën in het huidige tijdsgewricht. Dan zeg ik u dat heb ik niet gedaan en u bent verder beantwoord via brieven. Het is vertrouwelijk. En dit is koersgevoelige informatie. U kunt verder zeggen, zeg ik via de voorzitter, wat u wilt, maar dit is het belang en dit kabinet en vorige kabinetten. Een toekomstige kabinetten zullen het stadsbelang en het bankenlandschap echt goed in overweging nemen. Maar uiteindelijk adviseert het nfi en er is in het vorige kabinet al aan aan aangewezen dat er een dat er gestart zal worden op het geschikte moment met de afbouw van de aandelen van de staat in abn amro en de rest doen wij publiekelijk geen uitspraken over. Verder wordt u op het gepaste moment vertrouwelijk geïnformeerd.

[4:26:52] Duidelijk. Nee, we gaan niet verder. Ik ga naar de tweede termijn zeven uur. Sorry. Had ik een vraag van de heer slootweg zie ik een hand die waar excuseer de heer slootweg excuses.

[4:27:06] Die proberen de sfeer nog weer een beetje terugkrijgen.

[4:27:10] Is natuurlijk altijd gevaarlijk als je een soorten met publieke hassing heb gehad om dat nog een vervolgvraag te stellen, maar het was een week van incasseren. Dus wat dat betreft

[4:27:25] nog een komt toch nog eens tot toch.

[4:27:27] Droog.

[4:27:29] De de vraag over. Ik heb kwf als als voorbeeld genomen. Maar in die ik vond het namelijk een ontzettend interessant rapport van leefomgeving en infrastructuur en daar komt men op een gegeven moment toch met van hoe kunnen wij nou de verduurzaming versnellen. En dan geeft men aan van ja, waar we een probleem mee hebben

[4:27:48] dat er een in de praktijk vormt de versnippering een drempel voor initiatieven van innovatieve en duurzaam opererende ondernemingen en het is mijn vraag een beetje van herkent de minister dat of zegt ze van die samenwerking die tussen de organisaties plaatsvindt wel degelijk

[4:28:07] die die daarin heb ik eigenlijk echt geen signalen dat nou een drempel oplevert. Want dat het rapport constateert werd en en dan denk ik dat kan ik dit recht constateringen zijn. Maar als de minister zegt van ja. Door de samenwerking zie ik het echt niet als een reëel probleem dat die innovatieve projecten niet tot stand komen dan is het toch iets anders.

[4:28:28] Kan de minister.

[4:28:32] Nou ik daar eerlijk gezegd niet inhoudelijk op reageren. Ik kan me voorstellen dat tussen de verschillende instellingen heb je altijd dat mensen instellingen of krediet aanvragers om degenen die een lening willen hebben dat hij toch zeggen nou kan hier. Er moeten nog verbinden. Het is best wel veel lastendruk voor de aanvrager. Dat is bijna altijd zo is mijn ervaring hoe ze dat willen verbeteren. Dat is volgens mij de hamvraag of bundeling weer een hele bundeling. De oplossing is. Weet ik niet want het kan ook weer te groot worden en dan blijf je nog steeds binnen een grote organisatie van loket naar loket te rennen. Dus ik daar moet ik me nog meer in verdiepen, zeg ik richting de heer slootweg. Daarom zeg ik ook. Ik waardeer uw vraag en mijzelf opvat. Maar dan dan kunnen we altijd nog weer naar kijken. Er komt een kabinetsreactie. Die is al verstuurd, maar wij zitten niet zo om top op de kabinetsreactie. Maar ik heb. We kunnen weer meenemen. Maar volgens mij lossen we het echte probleem niet op en dat is vaak omvang weten waar je naar toe moet. Er is ook bij west international bijvoorbeeld heel erg behoefte geweest voor een mkb loket omdat de mkbers we niet wisten hoe ze konden internationaliseren. Dit soort vraagstukken blijven altijd terugkomen. Het is aan ons om het wel te verbeteren. Dus ik neem dat mee. Ook als een als een suggestie.

[4:29:49] Dank dan gaan we nu naar de tweede termijn kamer is aan minuten over zeven. Ik wil voorstellen dat we er zijn heel goed. Één minuut kort en krachtig en dan geef ik het woord aan de heer heijnen. Vvd.

[4:30:02] De voorzitter ik wel tenminste bedanken voor voor de heldere antwoorden en ik denk dat nu vooral belangrijk is dat de kamer ook het gesprek georganiseerd met de nederlandsche bank zich daar goed laten informeren die handschoen pak meteen nijboer op om een gebalanceerd gasten hier in de kamer te hebben om onze breed daarin te adviseren en daar wou ik het bij laten dankuwel.

[4:30:24] Dank de heer reijnen kort en krachtig. De heer nijboer. Dank voorzitter, tegen de heer.

[4:30:29] Ik van de weg omhoog begint bij zelfspot. Dus dat is dan weer ingezet. Voorzitter, ik had nog wat over verzekeraars. Maar dan kom ik niet meer toe. Vandaag. Dus dat ga ik denk schriftelijk doen over overstromingsgevaar heb ik mondelinge vragen hierover gesteld, maar dat ga ik vandaag niet meer doen.

[4:30:45] De heer van wijnbergen zei het is wel wat armoedig als je eigen aandelen inkoopt en dat ben ik helemaal helemaal zichtbaar. Ook bedrijfseconomisch met hem eens. Maar ik vind het ook wel blijft dat wel zorgelijk vinden het abn als ook in handen van staat. Dat is gaan doen. Zeker als je ook eigenlijk vindt in europa dat die buffers omhoog moeten dat je ja dat je dat dan doet in een sector in nederland die heel geconcentreerd is. We hebben eigenlijk maar vier grootbanken als ik waterschapsbank en ben je geen niet mee. Dus dat vind ik blijf ik ongelukkig vind ik ook echt tegen heb ik ook een schriftelijk overleg steeds gezegd

[4:31:16] en het wil ik nog een keer benadrukt hebben. Verder moedig ik de minister aan om die bevrijd in europa omhoog te krijgen en ook echt die discussie over grote banken te voeren. Want in nederland zijn ze groot voor nederland. Maar in europa kunnen ze groot worden voor europa en ik kan er echt nog een heleboel ellende komen als dat niet goed geregeld wordt een in combinatie met wie is dan eigenlijk de aandeelhouders. Dat waardeerde hij ook wezen als buitenlandse partijen die ons niet zo welgezind zijn aandeelhouders zijn of belangrijke partijen daarin zijn dan kan het best een risico zijn in de toekomst. En dan kunnen we beter voor ze dankuwel. Voorzitter, en ik ga naar een plenair debat. Voorzitter, dus.

[4:31:51] Excuses dank nijboer voor je aanwezigheid hier. Dan gaan we naar de heer van der lely.

[4:31:56] Verlies. Dank voorzitter ook veel dank aan de minister voor alle beantwoording die ze op vele onderwerpen heeft verricht. Ik had een vooraankondiging gedaan voor tweeminutendebatten. Dat wil ik toch doorzetten en de minister. Je weet dat mijn motie is altijd hoge kwaliteit hebben en altijd constructief zijn en richting geven die bruikbaar zijn voor het kabinet. Dus die gaat ontvangen. Volgende week. Ik wou nog één punt aan de orde stellen dat toch wel iets langere termijn speelt, maar wel vind ik zorgelijk is het s. Het is veel over gezegd probleem. Nu is dat de strijdende szw even tijdelijk alleen maar weer gestegen zijn in waren omdat we de oorlog in oekraïne met nieuwe fossiele investeringen zitten die ontzettend lonen,

[4:32:44] maar het probleem is wel dat je daarmee het afboeken in die tijd wel even verplaatst naar de toekomst, maar de afboeking produceren nog veel groter zal zijn en ik maak me daar veel zorgen over. Ik ben benieuwd hoe het kabinet daarnaar kijken, maar ook hoe het kabinet zich voorbereid als er straks een nieuw mandaat van de europese commissie na de verkiezingen volgend jaar hoe dit op europees niveau geagendeerd gaat worden en dat hoef ik nu vandaag allemaal niet uitgelegd of uitgewerkt te hebben. Dat is te snel. Maar het zou het heel fijn vinden als het kabinet ons daar wat er goed doordacht in mee gaat nemen over hoe we dat probleem dat er op ons af gaat komen. Deze twee het beste kunnen tackelen.

[4:33:24] Dank, weet de heer van der leden zelfs moties last kunnen hebben van inflatie. De heer van zeg ik niet de heer van dijk. Toen mevrouw kunnen.

[4:33:36] Kort staan. Dank aan de minister voor beantwoording van de vragen en dan hoop ik vooral dat ze in europa meer bij standards gaat vinden om de banken u niet af te maken, zodat ze meer risico bestendig zullen worden en ik ben het helemaal eens met de heer nijboer die nu weg is dat er ook wat meer vet op de botten mag bij de bank.

[4:33:55] De heer grinwis,

[4:33:56] De minister voor haar antwoorden. Dank voor de toezegging en ik ben het wel eens met

[4:34:05] de opmerkingen die zijn gemaakt over de inkoop van eigen aandelen, maar een armoedige filosofie en strategie is en misschien is tenminste bereid om toch eens die vrijstelling voor inkoop de dividend vrijstelling op inkoop eigen aandelen nog eens onder de loep te nemen. Tot zover.

[4:34:22] Dank dan ik naar de heer kaya sp,

[4:34:25] Dankuwel. Voorzitter en dank aan de minister voor de beantwoording van onze vragen en ook wel enigszins duidelijk wegnemen van de zorgen die er leven ook een

[4:34:34] samenleving nu op het moment vanwege alle onrust in het buitenland met betrekking tot banken. Ik kijk uit wel naar de gesprekken met de toezichthouder ook die de vvd en pvda waarschijnlijk gaan organiseren hierover. Ik kijk ook uit naar het politieke debat over de toekomst van de volksbank is denk ik nu des te relevanter geworden in deze situatie slechts één vraag van mij.

[4:34:55] In half beantwoord. Het gaat over.

[4:34:57] De consolidatie die is wel richting de heer nijboer zei de minister van nou dat weet ik nu nog niet. Dan ga ik naar kijken. Ik vroeg de minister van wat is het kabinet standpunt daarover. Nou en mochten daar plannen bijzijn in de bankenwereld. Wat wat aan de ene kant dus juist ook heel lang toegejuicht werden dat verschillende europese banken met elkaar zouden fuseren tot paneuropese bakker nog grotere banken. Dat lijkt me geen goede zaak. Dan wordt het nog moeilijker om in toom te houden nog moeilijker te redden als het nodig is. Dus ik vraag de minister om daar wel een standpunt over in te nemen van de vindt zij dat nou een goede zaak die consolidatie als die zou plaatsvinden of moeten we dat juist niet willen.

[4:35:32] Dank de heer kaya dan de heer slootweg cda.

[4:35:37] Voorzitter, dank u wel. Ik wil de minister bedanken voor de antwoorden. Een deel van de antwoorden zal ik nog even terug moeten lezen, met name die gingen over van eigenlijk alle toestanden ons zulke valley bank credit suisse. Maar ik geloofde heer kaya op zijn bord dat men dat alleen maar gerust zou stellen en dat is denk ik heel erg belangrijk. Verder zijn volgens mij alle vragen inderdaad beantwoord en kijk ik ook naar uit denk ik samen met elkaar om na te denken van ja hoe kunnen nou van de volksbank. Hoe kan het nou een bank gaan worden die ook inderdaad die naam volksbank.

[4:36:07] Waar gaat maken.

[4:36:09] Dank de heer slootweg dan de heer van wijnbergen d zesenzestig.

[4:36:12] Dank voorzitter, dank voor de beantwoording. Het is volgens mij helder dat voor veel van de oplossingen er ook geknokt moest worden in europa. De kapitaalmarktunie. De banken unie ook de vraag van de heer van der lee dat natuurlijk mooi is dat de minister en daar heeft info van mijn fractie de volle steun. Kijk naar wetgeving rondom duurzaamheid, het oorspronkelijke doel van dit debat, het onderwerp van dit debat, maar ook daarvoor geldt natuurlijk combineren dat europese doet, hoe beter het is zeker geen excuses om dingen niet nationaal te doen als europese niet gebeurd. Maar het is heel goed. Als ook al over nadenkt de heer van leven voordat wat mij betreft mooi vind. De vraag die de heer alkaya over europese consolidatie op zich een interessante omdat aan de andere kant natuurlijk dat juist wil tot meer risicospreiding kan leiden. Als je meerdere banken doet dus dat heeft volgens mij ook weer twee kanten van de munt. Voorzitter, en ik zie uit naar de verkenning, de volksbank. Ik hoop echt dat daar ook klanten worden betrokken. De heer. Tenslotte vroeg daarnaar. Ik ook en ik heb daar dat vind ik wel mooi bij verkenningen vrij open mind waarbij ik niet aan de markt brengt me wel op zoek bent naar welke vorm dat het beste past. Ik heb er wel een waarschuwing bij dat ik het altijd kwetsbaar vindt. Als wij een instituut nodig hebben. Het geld bij banken. Maar vind ik ook op andere dingen die dan publieke belangen moet waarborgen. Want dan is mijn eerste vraag wel altijd wat kunnen we eigenlijk dan breder ook in ons generieke kader doen om publieke belangen te waarborgen als het bijvoorbeeld gaat over toegankelijkheid. Ik vind het dat ook naar een bank moeten kijken voor alle dingen waar we eigenlijk vinden dat ook andere banken. Dat zouden moeten doen. Dus ik. Dat is ook wel een punt wat ik steeds wel meenemen in die verkenning.

[4:37:41] Voorzitter,

[4:37:42] Dan de heer wijnberg, en dan geef ik het woord nog. Tenslotte de minister.

[4:37:47] Dank nog even terugkomend op de heer van der lee. We vragen hier in de eu al aandacht voor kunnen ook een belangrijk punt in aanpassing van banken en verzekerings

[4:37:57] toezicht eisen hoe we dat zich gaat verhouden tot inderdaad de verkiezingen en die we mandaat van de europese commissie moet ik even over nadenken, maar het is natuurlijk iets wat we waar we ook een positie over over moeten hebben. Dus dat is tijdig en de heer alkaya in principe. Maar dat weet u ook aan de toezichthouders die moeten beoordelen of banken te groot worden of ze dat ze moeten een verklaring van geen bezwaar krijgen. Maar ik denk dat die discussie misschien het best gekoppeld kan worden aan de discussie over de verkenning van de volkskrant. Dat dat bang dat we het ook in een breder kader nog weer kunnen terugnemen.

[4:38:38] Ja.

[4:38:40] Heel kort en dan ga ik naar de toezeggingen doen.

[4:38:43] Dank dankuwel. Voorzitter. Ja ik snap die link en tegelijkertijd zou je er ook wel los van kunnen zien. Dus de minister. Hoe je nu al wat mij betreft een standpunt te in te nemen we het ook niet heel urgent op dit moment alleen alles overwegend. Ik snap ook wel weer verweij berg zegt het heeft ook voordelen. Maar alles overwegende denk ik dat we niet zouden moeten willen en dat willen we dat ook moeten uitstralen van wij vinden dat geen goede zaak en als de toezichthouder alleen dat op dat moment toetst van als het echt aan de orde is, dan zijn we te laat dat dan kunnen we weer een opvatting over hebben. Maar dan is het een vette complimenten daarvoor die tijd zou ik als het als het even kan een standpunt van de minister wel willen.

[4:39:24] De minister. Tenslotte nou weet ik.

[4:39:27] Ik dacht dat ik die vragen eigenlijk al eerder al beantwoord. Wij zien natuurlijk als financiën als mijn taak om de randvoorwaarden te scheppen voor weerbare efficiënte en klantgerichte financiële sector met voldoende diversiteit en gezonde concurrentie. Dan is altijd de vraag

[4:39:42] op basis van casuïstiek. Dan moet je kijken

[4:39:45] voldoet een overname aan deze randvoorwaarden. Ja. Nee. Of gaat er meer kapot dan je weet te scheppen en dat is lastig om zomaar in generieke zin van tevoren al te stellen als zeker als het gaat om de grotere systeembanken. Maar die randvoorwaarden weerbaar, efficiënt en divers. Dat is vanuit financiën vanuit mij is dat is dat belangrijk. Dat is het startpunt.

[4:40:10] Ja.

[4:40:12] Dan voordat ik afsluit ik de toezegging samen doornemen. We hebben er een tiental tien cetera

[4:40:23] even goed kijken welke brieven we samen met de minister zal na een volgende ecofin eurogroepvergadering half mei terugkoppelen aan de kamer. Welke landen mee willen doen aan een hogere percentages te beoefenen. Laurens voor de buffers van banken.

[4:40:38] Dat kan gewoon in de schriftelijke terugkoppeling van eneco vind dat we daar nog eens apart kopje aan wijden. Geen aparte brief.

[4:40:45] Schriftelijk. Dan gaan we naar nummer twee. De minister zal in het voorjaar april of mei een voorstel ter verbetering van het europese crisismanagementsysteem aan de kamer zenden voorzien van een kabinet appreciatie.

[4:40:55] De commissievoorstel, dan zal ik delen.

[4:40:58] Prima.

[4:41:00] Goed punt drie. Tenminste zal ten aanzien van het instrument van de kokos

[4:41:05] de kamer schriftelijk nader informeren over de toepassing van het instrument.

[4:41:11] Ik had een verzamelbrief voorgesteld. Dus ik denk dat het goed is om even een paar van die suggesties in die in een brief.

[4:41:18] Weet u verzamelbrief ongeveer gaat komen want dan kunnen we die punten dadelijk ook allemaal samenpakken.

[4:41:24] Kom er zo op terug.

[4:41:26] Punt vier. De minister zal ten aanzien van ubs en de dochter van weer schriftelijk nader in in nadere informatie aan de kamer toezenden naar aanleiding van de vragen van de heer van der lee.

[4:41:36] Dit hoort ook bij punt drie. Er zijn een paar suggesties gedaan.

[4:41:39] Ik prima. De minister zal in de verzamelbrief terugkom op de ontwikkelingen ten aanzien van basel drie en de vragen van de heer ging duidelijk punt zes. De minister zal na consultatie met de sector verkennen of en hoe nationale wetgeving behulpzaam en effectief kan zijn voor grotere klimaat, commitment en de aanbevelingen van het rapport van de eerlijke geld wijzen dat er in meenemen.

[4:42:01] Is geen nieuwe toezegging. Dat is iets wat ik al schriftelijk heb gezegd dit is pure starten. Dus geen toezegging.

[4:42:07] Want dat heb ik al gedaan. Ik zie bevestiging dat hij eruit.

[4:42:13] De minister zal een verkenning

[4:42:15] dachten ten aanzien van de versnelling van de realisering van de klimaatdoelen in de financiële sector. De kamer hierover rond de zomer informeren en de suggestie van de kamer er een meenemen.

[4:42:24] Hetzelfde,

[4:42:27] De minister zal in overleg met

[4:42:29] met banken bezien op welke manier het bouwen in overstroming gevoelige gebieden op een duurzame manier kan plaatsvinden.

[4:42:35] Nou we gaan het gesprek aan. Het is niet het bouwen of et cetera. Het is puur een regulier gesprek met de sector gaan we de vraag en suggestie van de heer grinwis. Ik zie de heer grinwis.

[4:42:45] Ik knikken heel goed dan bij negen zijn er bijna

[4:42:49] de meester in het najaar een richtinggevend besluit over de volksbank aan de kamer toezegging aan de kamer in de aanloop van dit besluit inzicht geven in de opties en richtingen. In aanloop naar het eerstvolgende commissiedebat staatsdeelnemingen op één juni aanstaande.

[4:43:01] Nee ik heb al schreef

[4:43:03] ik toegezegd er nu mondeling herhaald dat er een richtinggevend besluit komt over de volksbank einde van het jaar. Ik heb ook toegezegd dat we een andere vorm. Er zijn twee commissiedebatten gepland staatsdeelnemingen dat we één van die twee in overleg met de kamer kan het ook gaan kijken wat de opties zijn voor en nadelen van de vele varianten voor de volksbank om ramaker tijd te geven om ook advisering te geven.

[4:43:27] De prima.

[4:43:27] Ik zie mensen knikken. Dan kom ik bij de laatste de minister zal in de zomer van twintig, drieëntwintig de kamer een update geven van de ontwikkelingen in de vindt.

[4:43:36] Er is ook eigenlijk geen geen toezegging. Het is een constatering. Er komt ook weer een studie en die wordt gedeeld met de kamer. Maar dat is prima. En verder alle andere punten. Los van de genomineerden die kunnen terug bij het verslag van ecofin over een paar weken

[4:43:53] qua tijdspanne.

[4:43:53] De verzamelbrief, wanneer.

[4:43:56] Wij kunnen de meeste van die punten ook meenemen

[4:43:59] en de

[4:44:01] en. Er zijn ook nog schriftelijke vragen gesteld. Maar volgens mij het meeste kan terug in de ecofin brief over een paar weken.

[4:44:07] Dan sluit ik hier. Ik zie nog sorry zie ik de heer van dijke. Ja want ik ik was.

[4:44:12] Dat wachten die risico deling van staatsobligaties. Neem aan dat de minister dat ook attendeert bij de vinden in relatie tot.

[4:44:23] Dankuwel. Die komt op terug.

[4:44:25] Dank aan iedereen voor de aanwezigheid. Ook de publieke tribune. De kinderen die thuis meer heb ik keek en de kamerleden en dank ook aan de nestor. De staf. Dan sluit ik hierbij de vergadering.