Water en bodem sturend

[0:00:00] Goede morgen allemaal op deze maandag.

[0:00:06] Goedemorgen. Allemaal en welkom bij het nota overleg, water en bodem sturend

[0:00:12] welkom aan de personen. De minister van fnv mevrouw heijne staatssecretaris harbers minister ind welkom aan u op de publieke tribune en ziet u daar denk ik thuis als u meekijkt welkom en uiteraard welkom aan de leden van de tweede kamer fracties gaat u meteen uw inbreng verzorgen

[0:00:33] welkom ook aan definieer de bodes en de griffie. Uiteraard. Ik mag u voorzitter zijn. We gaan tot een uurtje of vier vanmiddag

[0:00:41] het met elkaar hebben over water en bodem in dit land.

[0:00:47] De begroting volgorde is leidend voor voor de voor de volgorde voor u als spreken. Dat betekent dat we met de grootste oppositiepartij zo meteen gaan beginnen en zo om een om dat gaan doen. Zes minuten spreektijd. Ik stel voor dat we dat met twee interrupties in eerste termijn proberen af te doen en wellicht dat er nog een de tijd voor een derde is.

[0:01:08] Zien,

[0:01:09] Plannen nog ergens lunchpauze in en als het een beetje uitkomt, kunnen we dat combineren met de

[0:01:16] de bedenktijd of de reactietijd van het kabinet op de eerste termijn misschien toch gaan we zien.

[0:01:24] Ik kijk heel even naar de griffier. Mevrouw bromet kwam net binnen. Volgens mij bent u de eerste spreken als ik doe meneer de hoop vreselijk tekort zie ik al.

[0:01:33] De helemaal.

[0:01:35] Volgens mij is de pvda groter dan groenlinks.

[0:01:38] Dan dan is de heer de hoop vandaag de eerste spreken en dan geef ik het woord aan u zes minuten bij deze.

[0:01:44] Ja. Dank voorzitter.

[0:01:46] Voorzitter, in nederland hebben we een traditie van omgang met onze omgeving. Het leven aan een waterrijk gebied is gewoon prachtig in het biedt ook heel veel kansen, maar het kan ook gevaarlijk zijn en dat weet de juiste. Wij ook als geen ander minister harbers was een februari dan ook bij de herdenking van de watersnoodramp die precies zeventig jaar geleden plaatsvond

[0:02:07] en laten we wel wezen. Het is onwijs knap hoe wij sindsdien

[0:02:10] in onze vindingrijke en innovatieve land de strijd met het water lange tijd hebben weten te winnen en onze deltawerken zijn hiervan het trotse bewijs.

[0:02:19] Maar nu zeventig jaar verder weten we nog steeds dat het mis kan gaan en daarvoor hoef je alleen maar even een paar uur naar het zuiden toe te rijden want daar ervaren de mensen in limburg nog steeds de consequenties van de overstromingen in de zomer van tweeduizend, eenentwintig.

[0:02:33] De partij van de arbeid constateert dan ook dat er vandaag de dag opnieuw tegen de grenzen van de omgeving oplopen en met alleen hogere dijken bouwen redden we het niet op rond de natuur kan even prachtig als ook vernietigend zijn

[0:02:46] en het uitputten van de natuur heeft ons nog kwetsbaarder gemaakt. Winst boven balans mee. Andere de vierde kanaliseren die boel na ons de zondvloed die blinde focus op korte termijn gewin heeft zonder dat we doorhadden geleid tot een accumulatie van lange termijn en in de watersnood in limburg. De totaal verschraalde natuur en wegrotten. De funderingen onder een miljoen woningen.

[0:03:09] De tekenen zijn kristalhelder.

[0:03:12] Er moet ook wat gebeuren om het tij te keren

[0:03:14] en onze kinderen een fijn land door te kunnen geven waarin ook nog veilig en prettig geboord gerepareerd en gewoond kan worden.

[0:03:23] Snelle actie om met de bodem en het water te leven. In plaats van een tegen is daarvoor nodig en de nota water en bodem sturend is daar gewoon een goede aanzet voor. Maar het moet wat de partij van de arbeid betreft wil nog scherper en concreet

[0:03:36] want de ambities van het kabinet zijn hartstikke mooi, maar er ligt geen richtinggevende kaders kaders zullen pas vanaf januari tweeduizendvijfentwintig ingaan terwijl gemeentes en provincies nu al viel woningbouwambitie hebben er gelukkig ook op heel veel plekken nog steeds kunnen bouwen. Dus mijn vraag is hoe gaat het kabinet voorkomen dat door vage bestuurlijke afspraken niemand zich verantwoordelijk voelt voor het uitvoeren van dit beleid

[0:03:59] en hoe verplichtend wordt het richt de richtinggevende kader

[0:04:03] wordt het een niet bindende richtinggevende keuze of komt er toch ook regelgeving.

[0:04:08] En hoe houden de ministers rekening met de baby s bij woningbouwplannen die overduidelijk op een zeer ongunstige locatie staan ingetekend.

[0:04:16] Hoe voorkomt het kabinet dat provincies en gemeentes nu er geen richtinggevend kader is

[0:04:21] te veel in niet toekomstbestendige plekken woningen gaan bouwen,

[0:04:25] komen er ook genoeg middelen beschikbaar. Om al deze ambities vorm te geven of verwachten staatssecretaris en minister tot gemeenten en provincies bezuinigen op andere taken.

[0:04:36] Een andere zorg van de partij van de arbeid is ook voorzitter dat er mogelijk nog meer ongelijkheid kan optreden doordat de goedkopere woningen mogelijk gebouwd worden op niet toekomstige bestendigen gebieden ten opzichte van de plekken waar ik wil heel lang fijn gewoond kan worden. Waar dan duurdere woningen komen te staan. Hoe denkt het kabinet dit ook te kunnen voorkomen

[0:04:56] dan? Voorzitter, wij maken ons ook zorgen om de enorme groei in meldingen aan fundering schade als gevolg van bodemdaling door de extreem droge zomers, huiseigenaren en corporaties worden hierdoor in onmogelijke kosten gestoord. Fundering, schadeverzekering kan niet. Het gevolg is mogelijk tot honderd duizenden huishoudens in totaal onveilig huis moeten bivakkeren, maar niet weg kunnen omdat hun huis onverkoopbaar is.

[0:05:20] Hoe wordt deze problematiek verankerd? In de bodem en water sturend beleid

[0:05:24] gaan de ministers en de staatssecretarissen ervoor zorgen dat de nationale richtlijnen gekomen om het waterpeil op twintig centimeter onder het maaiveld vast te stellen, zodat huizen en infrastructuur niet meer onnodig hoeven te verzakken en veen afbraak wordt voorkomen. Hoe wordt geborgd dat de structurele keuzes integraal worden meegenomen. In het landbouwakkoord vraag ik de minister van lhv

[0:05:45] dan nog het waterpeil. Voorzitter, in het klimaatakkoord is afgesproken om de uitstoot van broeikas gassen door de veenweidegebieden in tweeduizend dertig met één miljoen ton per jaar omlaag te brengen. Veen breekt namelijk af als gevolg van een te laag waterpeil. En hierdoor ontstaan broeikasgassen. Het waterpeil moet dus omhoog om dit tegen te gaan, maar ook verzakkingen van huizen en infrastructuur te voorkomen en de minister die laat het aan een gebied processen over om te bepalen of het water beeld twintig of veertig centimeter onder het maaiveld komt te liggen. Veertig centimeter voorkomt veen afbraak, maar beperkt. De partij van de arbeid vreest dat zonder nationale kaders te veel gebieden zullen kiezen voor veertig centimeter, waardoor de doelen uit het klimaatakkoord niet behaald gaan worden. Het rijk moet ons wat ons betreft dan ook aangeven hoeveel hectare minimaal twintig centimeter moet krijgen om de doelen te bepalen, maar ook toetsen of de gebied spannen baken optellen om de doelen uit het klimaatakkoord te behalen.

[0:06:39] Als laatste heeft de partij van de arbeid vragen bij het verhogen van het waterpeil van het ijsselmeer in de zomer is. Het klinkt sympathiek dat dit voor de zoetwatervoorraad is, maar de vraag is aan wie dit dan ten goede komt. We weten dat het grote tot grote maatschappelijke kosten kan leiden doordat wijken versterkt moeten worden en die opbrengsten die moeten dan ook wel in verhouding zijn voor om die kosten te verantwoorden als een groot deel van het extra water nodig is voor een hogere productie van luxe gewassen of datacenter. Dan is het wat ons betreft absoluut geen grond om dat waterpeil te verhogen. Dus wat is het doel dat het kabinet hierbij voor zich ziet en kan de ministers kunnen ministers het kabinet de economische en ecologische gevolgen van een hoger waterpeil van het ijsselmeer in kaart brengen.

[0:07:20] Dank.

[0:07:21] Dank meneer de hoop

[0:07:24] dan geef ik het woord aan de heer minas namens de fractie van de vvd.

[0:07:28] Ja. Voorzitter dankuwel. Voorzitter vorige week stond geheel in het teken van water naast wereldwaterdag

[0:07:34] waar waar nederland mede organisator zijn van de water conferentie in new york was onze minister, maar ook de koning aanwezig en ik complimenteer daar het kabinet, maar ook de nederlandse organisatie mee want daarmee hebben we nederland als waterland echt weer eens op de kaart gezet. Uiteindelijk naar vijftig jaar een concurrentie heeft opgeleverd, hoop ik hoop dat dat ertoe leidt dat we in de toekomst vaker over watergang praten ook internationaal

[0:08:01] want dat water eindelijk weer op de internationale agenda staat laat urgentie rond dit thema goed zien.

[0:08:07] Wereldwijd ondervinden landen problemen met water. De uitdagingen worden steeds groter water er waterschaarste. Soms is te veel water en water is.

[0:08:15] De fiets op sommige plekken.

[0:08:17] En ons land te nemen die uitdagingen ook doel. Kijk maar naar de overstromingen in limburg. Vorig jaar voor de vvd is daarom blij met de kamerbrief bodem en water of water en bodem sturend.

[0:08:28] Heel lang hebben we het water naar onze hand kunnen zetten en konden we zowel water bodem aanpassen aan onze leefstijl. Maar steeds vaker zien we dat technische oplossingen die we bedenken niet altijd even goed werken en dan moet je vanuit financieel, maar ook maatschappelijk oogpunt kritisch zijn op de ruimtelijke keuzes die we in dit land maken.

[0:08:46] Het kabinet maakt herkenbare keuzes in deze brief die stuk voor stuk goede aanknopingspunten bevatten om in de toekomst zorgvuldiger om te gaan met ons water en bodemsystemen.

[0:08:57] Voorzitter, mijn fractie onderschrijft het belang van de structurerende keuzes, maar lees in de brief vooral veel beleidsvoornemen waarbij de wettelijke verankering vooralsnog ontbreekt. En dan snap ik ook wel een en ander moet nog uitgewerkt worden. Maar die nationale kaders die moeten we uiteraard in overleg met provincie met bedrijven medeoverheden. Uiteraard moeten we snel omzetten in regionale afspraken en wetgeving.

[0:09:21] Ik vraag de minister daarom of hij bereid is om een uitwerking strategie op te stellen, waarbij de juridische borging van de structurerende keuzes wordt getoetst op haalbaarheid,

[0:09:30] maar ook wordt gekoppeld aan een tijdspad.

[0:09:33] De vvd is van mening dat die uitspraak. De kaders ook aan de kamer moeten worden aangeboden, zodat we ze kunnen toetsen op haalbaarheid om problemen in de toekomst te voorkomen.

[0:09:42] Het kabinet dit minimum in als u heeft een interruptie van mevrouw bron, met van de fractie van groenlinks.

[0:09:48] Voorzitter, ik zal zo meteen in mijn eigen betoog beweren dat thema water en bodem sturend dat het revolutionair is en ik hoor in de woorden van de heer minhas dat de vvd het principe omarmt. Maar ik denk ook dat daar harde politieke keuzes voor nodig zijn. Hoe kijkt die minhas staan en welke keuzes maakt?

[0:10:10] Daarbij minhas,

[0:10:13] Ja, voorzitter, dat groenlinks zou beweren straks dat het een revis deze revolutionaire keuze is. Ik denk dat we als coalitie. Vvd cda christenunie, maar ook d zesenzestig een hele heldere stap hebben gezet in het coalitieakkoord, namelijk door te bevestigen dat bodem en water in de toekomst sturend moeten zijn en daar moeten we al onze beslissingen die we in de ruimtelijke omgeving maken, moeten we op aanpassen en dat betekent soms dat je ook moeilijke beslissingen moet nemen dat je plekken waar je in de toekomst waar waar je had bedacht dat je daar zou kunnen bouwen dat je moet afvragen of je daar wel gaat bouwen dat je goed moet nadenken wat je doet met de markermeer en ijsselmeer als ons watervoorraad buffer zoetwater buffer. Daar kan je niet meer zomaar eilandjes in in maken. Je moet nadenken over het aanleggen van extra land. Wil je dat nog wel met de uitdagingen die we tegemoet aan en ik vind ook dat we zorgvuldiger slimmer moeten omgaan met bijvoorbeeld ons drinkwater die structurerende keuzes die maakt het kabinet en het is nu taak. Volgens de vvd of zaak om die keuzes verder uit te werken en dat kan de overheid niet alleen kan de rijksoverheid niet alleen. Dat moet in overleg met onze medeoverheden en alle betrokkenen, zoals bedrijven en burgers.

[0:11:24] Mevrouw, met.

[0:11:26] Ja voorzitter, dat klinkt als een kleine stap in de goede richting. Maar de echte belangen tegenstellingen zitten natuurlijk in het dossier van de landbouw en moeten we kiezen of we doorgaan met de manier waarop we met bestrijdingsmiddelen omgegaan. Ja, op te nemen, moeten we kiezen, zoals de heer de hoop net al aangaf in hoeverre het waterpeil omhoog moet in de veenweidelandschap en dat heeft een enorme consequenties voor de landbouw. Hoe kijkt u hier minhas tegen die belangen tegenstellingen?

[0:11:50] Minhas,

[0:11:51] Voorzitter, in tegenstelling tot tot de fractie van groenlinks vind ik heb geen tegenstelling.

[0:11:57] We leven al jaren samen in dit land met verschillende belangen die omgaan met onze ruimte, maar ook ons bodem en watersysteem

[0:12:06] en ik zou het iets te makkelijk vinden om te zeggen dat je een ingewikkelde keuze moet maken voor de landbouw. Ik kan me voorstellen dat je in veenweidegebieden waar je het hebt over het grondwaterpeil. Dat dat een onder grondwaterpeil wordt. Maar als je kijkt in de nieuwkoopse plassen bijvoorbeeld en daar zijn die veenweidegebieden. Daar bevindt zich dat grondwaterpeil al bijna op dat niveau soms wel op die twintig centimeter onder maaiveld. En als je kijkt naar friesland hebben daar nog een uitdaging te gaan. Maar de uitdagingen friesland zijn anders dan in andere delen van het land. Dus de daarom zegt de vvd ook laten we dit niet als rijksoverheid opleggen generiek aan al die medeoverheden. Laten we die medeoverheden in gesprek laten gaan met de betrokkenen en als u het heeft over die gewasbeschermingsmiddelen. De vvd vindt het iets te makkelijk om van bovenaf te roepen. We stoppen maar met die gewasbeschermingsmiddelen als er nog geen goede alternatieven vanuit europa zijn. Laten we dus vooral werken aan het toelaten van goede alternatieven en dat gebeurt echt op europees niveau.

[0:13:07] Dankuwel.

[0:13:07] Het woord is aan mevrouw van esch. Die heeft ook een vraag worden.

[0:13:10] Inmiddels. Dank u. Voorzitter, want hier wil ik nog wel op doorgaan, want vooral ook het feit dat we kunnen natuurlijk niet negeren dat er enorm veel deskundigen nu al zeggen als je echt dat water en bodem sturend wil maken voor dit land. Dan zul je tot de conclusie moeten komen dat je ook boeren zou moeten uitkopen. Dan zul je tot de conclusie moeten komen dat je inderdaad bouwplan moet stopzetten en ik ben wel benieuwd of vvd inderdaad op het moment dat we te zeggen water en bodem is echt sturend ook wind dat we dan dus zouden moeten niet te lang moeten kunnen. We moeten wachten tot het feit dat we dus ook misschien wel boeren zou moeten uitkopen. Ik ben benieuwd naar.

[0:13:45] De indieners,

[0:13:47] Ja. Voorzitter, kijk wat ik wil voorkomen is dat we hier een volgend polarisatie debat van gaan maken. Ik meen dat in andere in andere commissie voldoende wordt gepolariseerd als het gaat om de landbouw versus alle andere functies. Dus ik ga daar niet in mee. Maar wat de vvd wel zegt is soms moet je ingewikkelde keuzes maken, maar laten we dan niet beginnen met uitkopen en gedwongen uitkoop. Laten we beginnen met de kansen die er liggen. Daar gaat de overheid rijksoverheid in beginsel niet over het aantasten van hun eigendomsrecht van van iemand. Maar ga in gesprek om onder andere met de landbouw te kijken waar mogelijkheden zijn alternatieven zijn te vinden en de provincie zijn aan zet en dat blijf ik ook

[0:14:25] in dit debat herhalen.

[0:14:27] Mevrouw van esch,

[0:14:28] Dank u. Voorzitter, ik vind het jammer dat het over polarisatie wordt gesproken als het moment dat we hier juist met elkaar die keuzes wel een keer goed zouden moeten kunnen maken en dat is dan weer zonde om het op die manier te vreemd, want op het moment dat we hier die keuzes juist goed kunnen maken en dan kunnen we juist voor de toekomst ook voor die boeren nu juist de juiste keuzes maken en ik vind dat is wel typerend weer van de vvd. U kunnen juist zeggen we gaan proberen omdat dat falende stikstofbeleid niet hier te herhalen. En juist met elkaar die keuzes te maken en ik ben nog steeds benieuwd, want ook bijvoorbeeld een unie van waterschappen die zegt gewoon maar doe het snel en doe nu en laat die keuzes nu vallen in plaats van dat weer opnieuw richting provincies te doen weer opnieuw met elkaar constant dat polder gesprek in te gaan. Ik ben wel benieuwd op de reactie op zo'n unie van waterschappen die zegt we kunnen niet blijven polder tot sint-juttemis zeggen zij doe het nu en ik ben benieuwd of de vvd niet ook met unie van waterschappen dat eens is omdat nu echt te gaan doen.

[0:15:23] D minhas,

[0:15:24] Voorzitter, ik had afgelopen week een heel goed gesprek met de unie van waterschappen. Juist over dit onderwerp. En wat ik de unie vooral hoor zeggen is blij dat deze keuzes worden gemaakt en fijn ook om hier snel handen en voeten aan te geven in mijn bijdrage. Zojuist heb ik ook al toegelicht dat ik het belangrijk vind dat we dit nu doorgaan werken aan wettelijke kaders. Daar komen we ingewikkelde keuzes in veronderstel ik maar dat kunnen wij als rijksoverheid niet nog eentje ons thorbecke huis van thorbecke ziet er zit ook zo in elkaar dat we provincies daar een hele belangrijke rol in moeten geven als overheid die dichter bij de mensen staat dan wij als landelijke overheid. Dus ik vind inderdaad dat je keuzes moet maken. Soms zijn dat scherpe keuzes. Maar dat betekent niet dat je dat was rijksoverheid van bovenaf moet opleggen. Nee, laten we dat doen in overleg met onze medeoverheid.

[0:16:12] Vervolgens de heer de hoop van de partij van arbeid, vraag voor u.

[0:16:15] Voorzitter, want ik vind het goed om te horen dat de vvd ook zegt joh. Mooi die beleid voornemens, maar we hebben wettelijke verankering nodig. Tegelijkertijd gaan alleen die beleid voornemens al pas in tweeduizendvijfentwintig in waar nog geen wettelijke verankering bij zitten dus nog twee jaar te gaan worden. Zo meteen nieuwe gedeputeerde geïnstalleerd. We hebben allemaal wethouders die heel graag willen bouwen. Dat gaat dan ook waarschijnlijk plaatsvinden op plekken waar dat niet heel verstandig is en hoe vindt de vvd dan wat wij daar de komende twee jaar mee bezig moeten gaan. Want ik snap die kritische kanttekening, maar tegelijkertijd is het is beleid nog boterzacht en ook die komende twee jaar is er misschien wel iets meer sturing nodig, ook al landelijk is misschien te makkelijk om te zeggen joh. We laten het alleen bij die provincies.

[0:17:00] Ja voorzitter, dank u wel. Voorzitter, kijk, er moet ontzettend veel gebouwd worden. Allemaal om ervoor te zorgen dat iedereen op een goede manier een dak boven hun hoofd heeft.

[0:17:08] Ik ben zelf ook wethouder bouwen geweest en ik zou 't ik zou niet mee willen gaan in het vreemd dat overheden nu lukraak kiezen om ter plekke te bouwen op plekken die niet toekomstbestendig zijn. We bouwen al jaren onder nap niveau. De helft van ons land bevindt zich onder zeespiegel niveau, maar laten we vooral in de toekomst kijken hoe we dat slimmer kunnen doen en het zou van onbehoorlijk bestuur getuigen vindt de vvd. Als wij nu van bovenaf zeggen. Ja, leuk. Al die bouwplannen. Maar die gaan allemaal in de ijskast. Want wij gaan er komen het komende jaar nog werken aan hun beleidskader daarvoor. Daar zitten daar hebben huis woningzoekenden helemaal niets aan. Maar wat je wel moet doen in de tussentijd. En als ik spreek met met medeoverheden dan zie je dat ze dat doen dan zijn ze nu al aan het nadenken over moeten we wel bouwen op het diepste punt van nederland. En als we dat doen. Hoe doen we dat dan. Dus dat gesprek over hoe doen we dat tot twintig, vijfentwintig. Dat vindt al plaats in die bij die regionale overheden in overleg met waterschappen en jaar na twintig, vijfentwintig wordt dat gesprek ook serieuzer. Want dan kunnen er hele ingewikkelde keuze bijkomen. Maar primair ligt de verantwoordelijkheid daarvoor echt bij de medeoverheden tot twintig, vijfentwintig. Dat vind ik ook belangrijk in het kader van behoorlijk bestuur.

[0:18:20] Meneer, de hoop.

[0:18:22] Dan nog een vraag over de zorg die ik had en dat is namelijk de ongelijkheid die ook om ontstaan hierdoor dat juist de armste mensen mensen met de laagste inkomens dat die plekken komen te wonen waarde wonen meest niet toekomstbestendig zijn, vindt de vvd, net als de partij van de arbeid dat we ook moeten kijken hoe dat uitpakt, omdat waarschijnlijk die grond net wat goedkoper is de grondwaarde toch toekomstbestendige. Er is dat het duurder is dat we moeten kijken hoe de voor hoe we kunnen voorkomen dat juist niet het meest kwetsbare er ook onder lijden door te wonen op die ook meest kwetsbare plekken.

[0:18:54] Naast.

[0:18:56] Ja, voorzitter. Volgens mij is het heel belangrijk dat je goed kijken hoe je omgaat met veranderde klimaat en daar hoort dus inderdaad ook grondwater en uberhaupt wateropvang bij in tijden van hevige regenval en als je ziet dat er op de diepste plekken gebouwd gaat worden in de toekomst. Dan eisen wij vanuit het rijk dat dat toekomstbestendig gebeurtenissen klimaatadaptief en mijn opvatting daarvan is dat het er niet goedkoper wordt. Maar.

[0:19:23] Duurder.

[0:19:25] Dan heeft u nog een vraag van de heer grinwis namens de christenunie.

[0:19:30] Voor dat er nog even ook een vraag op hetzelfde punt namelijk woningbouw. Er staan mooie structurerende keuzes over in in de brief. Tegelijkertijd staat er bij het nu nog even niet. Pas na tweeduizendvijfentwintig. Terwijl natuurlijk om mensen kunnen zijn. Aanstaande één januari zou eindelijk die omgevingswet in geinterpreteerd te worden. Waarom zouden we dan niet gelijk deze principes daarin meenemen?

[0:19:56] Bovendien het zou toch ook wel goedkoop is hier duurkoop. Als ik ga niet mee met de platte redenering boven of onder zee zeeniveau. Dat is namelijk veel te simplistisch, maar we hebben allerlei moties afgelopen jaren aangenomen over kwantitatief kijken risicoprofielen kijken naar goed naar settings gevoelig gebied en aan het leeft zeker levenscyclus, benadering en levenscycluskosten benadering, dan zou het zomaar eens zou kunnen zijn als je op die manier gaat kijken dat sommige woningbouwlocaties zich uit de marktprijzen is het niet verstandig om dat op z'n minst via een quickscan of wat dan ook nu te doen, zodat je zeker weet dat je geen geen goedkoop is duurkoop.

[0:20:33] Ik zie gaat toepassen. Minhas.

[0:20:36] Voorzitter, als ik zo dadelijk ook nog kon aan mijn spreektekst, dan zal de heer grinwis hoorde dat ik hier met name op inga, omdat dit onderwerp is niet een onderwerp van het ministerie van ing. Alleen de minister van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening lanceert als de malle plannen en het is hartstikke goed om de woningvoorraad op een goede manier aan te vullen en dat tekort op te lossen, maar tegelijkertijd zeg ik ook. Laten we wel toekomstbestendig bouwen en om dat te bepalen. Dat snap ik dat we die datum van twintig, vijfentwintig hebben om als behoorlijk bestuur daar niet van tegen grondeigenaar niet de gemeentes die al uitgewerkte plannen hebben die al in procedure zijn bijvoorbeeld om te zeggen sorry dat kan niet meer. Ik zou er wel voor pleiten. We heer grinwis zegt een quick scan lijkt me helemaal geen geen slechte overweging. Tegelijkertijd zeg ik ook laten we de over medeoverheden vooral handvatten bieden om hen vooral mee te geven hoe dat kan hoe dat eruit kan zien. Niet ieder dorpje elk gemeente weet dat op dit moment op een goede manier nog. Dus als we op een snelle manier zonder de bouwproductie te frustreren daar medeoverheden mee kunnen helpen. Dan steun ik die lijn zeker.

[0:21:46] De heer grinwis dank dank voor deze welwillende reactie

[0:21:50] voor het nadeel van handvatten is dat het vrijblijvend is natuurlijk. We weten allemaal dat zeker. We weten hoe moeilijk het is om hoe de betaalbaarheid van de woningbouw onder druk staat kosten stijgen. We hebben allemaal eisen op het gebied van de samenstelling van de woningvoorraad en terecht. Wat mij betreft voor je het weet is klimaatbestendige inrichting nadat de locatie gekozen is zomaar het kind van de rekening hebben de afgelopen jaren gezien hebben want dat wordt dan toch zomaar dure franje in plaats van als een soort van voorafgaande noodzakelijkheid bij bij woningbouw.

[0:22:20] Hoe wil de heer minas voorkomen dat handvatten soort vrijblijvende adviezen zijn die je uiteindelijk indient als projectontwikkelaar weg kan bezuinigen.

[0:22:30] De heer.

[0:22:31] Voorzitter, ik veronderstel dat deze vragen aan mij gesteld als kamerlid, kamerlid en niet als oud projectontwikkelaar maar bekijken wat ik wat ik ook zie en daar kan de heer grinwis toch niet aan voorbijgaan is dat er heel veel plannen zijn die in de vergunningsprocedure zijn en daar zijn daar is al tekenwerk over rond.

[0:22:51] En wat ik als oud-wethouder in dit vakgebied. Ook kan zeggen is echt onderschat heel veel gemeentes niet. Die kijken wel degelijk op een kritische manier naar hoe is de waterberging op deze plek geregeld. Hoe zorg ervoor dat er op een goede manier water afvoeren. Hoe zorg, zodat we dat we bijvoorbeeld groene daken maken om water op te kunnen staan. Ook op gebouwniveau. Ik zou het.

[0:23:13] Ik ben best benieuwd wat de consequenties zijn als we nu regels gaan uitstrooien over bestaande plannen. Ik denk inderdaad dat dat er zomaar naartoe leidt tot heel veel bouwplannen daardoor nog meer gaan frustreren. Tegelijkertijd zeg ik ook. Laten we de unie van waterschappen ruimte bieden om een soort dwingende toets een dwingende watertoets tot twintig, vijfentwintig al te kunnen uitvoeren in overleg met gemeenten. Want de toets die die de unie nu uitvoert. Die is niet dwingend van karakter. Dan zou je na twintig, vijfentwintig alsnog kunnen terugvallen op de regels die komen maar ik zou het nogmaals, voorzitter dan benadrukken wat ik al eerder heb gezegd vanuit om vanuit behoorlijk bestuur zou ik het onbehoorlijk vinden als wij nu van bovenaf eisen gaan opleggen aan bestaande bouwplannen die misschien al onherroepelijk zijn en tegelijkertijd kijk ik ook en dat daar kom ik zo dadelijk in mijn spreektekst op hoe de minister van ienm weten. Het gaat conny coördineren binnen al die andere ministerie die ook nog invloed hebben.

[0:24:05] De op het water breng wat onze nieuwsgierigheid en volgens mij is het tijd om verder te gaan met uw betoog. U heeft nog drie minuten en vijfendertig.

[0:24:12] Dan ga ik even doorpraten.

[0:24:14] De ambities op het.

[0:24:15] De beat van bodem en water. Die raken niet alleen veel bestuurslagen zoals ik al zei, maar ook allerlei ministeries en de minister voor landbouw is onder andere verantwoordelijk voor het nvog. De minister voor volkshuisvesting en ruimtelijke ordening is verantwoordelijk voor de bouw van woningen en de nieuwe nota ruimte. Voorzitter, ik veel vragen of de minister van mening is of op zijn ministerie voldoende power en handjes aanwezig zijn om de uitvoering van deze ambities in goede banen te leiden, want dat zou ontzettend belangrijk zijn om deze doelen te kunnen halen en dan die structurerende keuzes. Voorzitter, ik wil nog even stilstaan bij een van die keuzes. Het gaat om twintig procent minder drinkwater gebruikt minder water gebruikt. De vvd onderschrijft het belang van slimmer omgaan met met water. Maar dat kan bijvoorbeeld ook door het aanleggen van een grijs water systeem. Dan ga je niet per se minder drinkwater gebruiken maar op een slimmere manier om met met drinkwater door bijvoorbeeld dat niet te gebruiken om toilet doorspoelen. Hoe ziet de minister dat

[0:25:10] voorzitter de kaderrichtlijn water dan nog de vvd is van mening dat we alles op alles moeten zetten om die doelen te halen door onze ligging

[0:25:16] in westeuropa zijn we toch een beetje het riool geworden van westeuropa omdat vies water via de rijn en maas de maas nederland binnenstroomt en ik wil de minister vragen hoe zij gesprek hierover in europa lopen om de kwaliteit van de buitenlandse water op een goede manier te meten

[0:25:32] en naar de uitvoering van onze motie om uniforme metro criteria.

[0:25:36] De hanteren voor alle europese landen, want wij willen koste wat kost voorkomen dat dit het nieuwe stikstof dossier wordt.

[0:25:44] Voorzitter, dan nog tot slot door naar bodem. Want in reactie op de eu bodemstrategie heeft de vvd fractie al vragen gesteld aan de staatssecretaris overheid zogenaamde netto ruimtebeslag. Iedereen snapt dat ruimte schaars is in een druk bezet land als nederland en dat we goed moeten nadenken over de verdeling van de ruimte in de kaderbrief waterbodems sturend staan termen als versterking van de regie op de inrichting, het beperken van onnodig landgebruik en er nog te ontwikkelen. Gezamenlijk instrument allemaal proces technische dingen. Ik wil de staatssecretaris vragen wat zij bedoelt met deze term. Hoe kijkt het kabinet uberhaupt aan tegen het verdelen van de schaarse ruimte en welk instrument wordt dan daarvoor ontwikkeld. En hoe verhoudt dat instrument zich tot de omgevingswet?

[0:26:22] Voorzitter, verder lezen wij dat het kabinet zeventig miljoen euro per jaar uittrekt om verontreiniging aan te pakken, kan de staatssecretaris bevestigen dat met dit geldt met name innovaties, worden gestimuleerd, innovatieve sanerings methode om vervuiling zoals bv was microplastics en asbest tegen te gaan.

[0:26:39] Voorzitter, tot slot nog een vraag over de winning van zand en grind en het toepassen van reststromen zoals schuim als bodem glas thermisch gereinigd grond. Het kabinet komt met een circulaire materialen plan en een herijking van regelgeving. Om dit soort. De rest stromen beter bereikbaar te maken. Daar staatssecretaris de inventarisatie naar de behoefte aan materiaal voor de bouw van huizen en wegen zo snel mogelijk afronden en kan zij de inzet van reststromen daarbij meenemen, zodat er precies weten hoeveel zand en grind en nog gewonnen moet worden.

[0:27:05] Voorzitter, afrondend de vvd die ziet deze brief bodem en water sturend als een startpunt. Een belangrijk startpunt.

[0:27:12] We kijken uit naar de uitwerking van die structurerende keuzes en blijven graag met de minister in gesprek en het kabinet uiteraard breed over onze bodem en watersysteem dankuwel.

[0:27:20] Dank hem in naast u heeft nog een vraag van de heer boot kan namens de fractie voelt.

[0:27:25] Dank ik hoorde de vvd net zeggen dat het water eigenlijk dat nederland binnenkomt dan ook vervuild zou zijn en ik vroeg me af waarop de vvd zich daarin baseert. Want als je kijkt naar de cijfers van de europese commissie is het water uit het industriële ruhrgebied. Volgens de berekening schoner dan

[0:27:45] dat het in nederland is.

[0:27:46] Dus.

[0:27:47] We vervuilende het hier wel degelijk.

[0:27:50] Demi jas,

[0:27:51] Voorzitter, de vvd ontkent ook zeker niet dat het water in nederland fietser het land uitgaat dan binnenkomt alleen de opgave in nederland. Om ons water schoon te maken is natuurlijk wel degelijk groot op het moment dat je advies water binnenkrijgt. Dus de vvd zegt hier niet dat dat ons laten water vies binnenkomt en dat dat we daar een uitdaging aan hebben en die niet verder vervuilen. Nee want wij zeggen het laat een goede afspraken maken over de kwaliteit van het water op het moment dat het nederland binnenstroomt. Dan weten we ook wat onze opgave wordt om dat water schoner het land uit te brengen. Dankuwel.

[0:28:26] Dan gaan wij door met de volgende fractie en is nu wel de partij groenlinks aan de beurt. Mevrouw bromet. Het woord is met veel plezier aan u.

[0:28:34] Dankuwel. Voorzitter en voor groenlinks staat vandaag de zien water en bodem worden sturend centraal en ik zat er dit weekend over na te denken toen ik vanuit mijn huis in waterland. Hoe kan het symbolischer uit het keukenraam keek en wat zie ik dan dan zie ik het veenweidelandschap waar ik heel erg veel verhaal. Maar wat je ook de ecologische ramp van de middeleeuwen zou kunnen noemen, omdat het van oudsher een heel ander landschap was waar veen en veen bos. Er was voordat mensen sloten gegraven en ik zie de gouwzee die wij als mensen van zout zoet maakte. Ik zie amsterdam waar de huizen gebouwd zijn op vele eilanden en waar ijburg als jongste telg van dat de eilanden rijk gerekend kan worden

[0:29:24] en ik zie zelfs flevoland en droogmaken rijden purmer voormalige watergebieden waar de mens het water weggepompt heeft en waar nu land is en als je naar alles kijkt dan zou je kunnen concluderen dat water en bodem dezelfde sturend waren in nederland en dat de mens des te sturende was

[0:29:44] en in die zin. Ik zei het net al in mijn interruptie tegen de vvd zou je het idee dat water en bodem sturend worden revolutionair kunnen noemen. En wat groenlinks betreft in ieder geval onontkoombaar

[0:29:56] klimaat natuur vervuiling de planetaire grenzen worden overschreden en ik heb daarom ook vooral veel vragen aan het kabinet over de betekenis die zij geeft aan het begrip water en bodem worden sturend,

[0:30:10] want veel van de keuzes die gemaakt moeten worden zijn politieke keuzes, een keuze voor het ene belang ten koste van het ander belang en ik heb daar een paar voorbeelden van

[0:30:21] ga je in nederland woningbouw verbieden terwijl speculanten daar wel willen bouwen. Ga je in sommige gebieden natuur voorrang geven ten koste van de landbouw.

[0:30:32] Wie heeft er wel of geen recht op water in tijden van schaarste

[0:30:37] en kun je boeren nog maar eens laten delen op droge zandgronden als bodem en water sturend zijn.

[0:30:43] Groenlinks weet het wel en wij kiezen voor natuur en klimaat voor schoon water. Ook als soms korte termijn economische belangen geschaad worden, ook als daar de landbouw voor moet worden aangepast, en wij zullen keer op keer uitleggen dat het algemene belang soms groter is dan het particuliere belang

[0:31:01] en voorzitter, wij denken dat het pijn zal doen,

[0:31:06] maar is het kabinet ook zo dapper. De nota van uitgang in de brieven zijn alvast in het engels. Dat kan wat ons betreft beter. Wat bedoelt de minister met comply or explain.

[0:31:18] Ja, tenzij.

[0:31:20] Nee, mits wat is een goede afwijking van de norm is geldt daarbij leidend capaciteit draagvlak.

[0:31:30] Voorzitter, want we staan aan de vooravond van een grote verbouwing van nederland. We hebben het nationaal programma landelijk gebied, bodem en water worden sturend we gaan één miljoen woningen bouwen en we hebben de opgave voor het klimaat en veel van deze opdrachten die werken op elkaar in en die kunnen elkaar versterken. Maar dan moet het wel eenduidiger en en concrete wat groenlinks betreft en niet alleen groenlinks zegt dat maar ook deltares. De deur en rijkswaterstaat zeggen dat

[0:31:58] en groenlinks is blij met de analyses die gemaakt zijn door deltares en de deur en de quickscan van rijkswaterstaat. Want ze helpen bij het beoordelen van de voornemens van het kabinet en ik heb hier de volgende vragen over

[0:32:12] rijkswaterstaat en deltares zeggen het doel voor tweeduizendvijftig is niet duidelijk. Wat gaat de minister doen met die kritiek gaat hij zelf iets doen of moeten de waterschappen en de provincie. Dat doen.

[0:32:24] Rijkswaterstaat zegt ook er moet een doel voor eenentwintig, honderd geformuleerd worden en dat lijkt groenlinks heel erg zinnig. We hebben te maken met lange termijn ontwikkelingen en we moeten lang vooruitkijken in ons land onder zeeniveau en de vraag is dus ook gaat de minister een doel voor het eenentwintig, honderd formuleren

[0:32:44] en rijkswaterstaat en de andere instellingen zeggen ook dat de gevolgen voor ruimtelijke ordening die duidelijk zijn en ik zit ook heel vaak in het debat met hugo. De jonge. En wat mij opvalt is dan heel dat maar diffuus blijft. Wie verantwoordelijk is is dat het rijk zijn dat de provincies zijn dat de gemeente en is het niet tijd voor een nieuwe nota ruimtelijke ordening met veel meer sturing vanuit het rijk onvoldoende. De no fx daarvoor. En hoe worden de ruimtelijke ordening het doelen geconcretiseerd, vraag ik aan de minister.

[0:33:16] Mevrouw, met u heeft een interruptie en die komt van de heer minus van de vvd.

[0:33:22] Daarvoor. Ze dankuwel. Ik hoor mevrouw bromet pleiten voor een nieuwe nota ruimtelijke ordening en ik weet niet of zij heeft meegekregen dat we eerder in het debat over ruimtelijke ordening met de minister voor volkshuisvesting ruimtelijke ordening als vvd pleitbezorger waren van nieuwe zo nieuwe nota ruimte en is groenlinks van mening dat die belangrijkste structurerende keuzes over bijvoorbeeld de kustlijn dat je die zou moeten opnemen in zo'n nieuwe nota ruimte en dat dat niets is iets is waar je vervolgens nog een discussie over moeten aangaan met provincies. Want dat zijn de belangrijkste structurerende keuzes die voor heel veel provincies van bovenaf leidend zijn de deelt mevrouw bromet deze opvatting van de vvd.

[0:34:04] Mevrouw,

[0:34:07] Voorzitter, ik heb lang gedacht. Wat maakt het nou uit bij welke overheid een taak belegd is, want het gaat er uiteindelijk om dat er een democratie is en dat mensen kiezen voor bepaalde vertegenwoordiging en dat keuzes gemaakt worden. Alleen ik denk dat de keuzes die wij nu moeten maken bij een heel nieuw nederland eigenlijk dat we ervoor moeten geven dat het niveau van de gemeentes vrij laag is. Ik heb ben ook wethouder geweest. Ik heb me jarenlang verzet tegen bedrijventerrein is voor onze eigen gemeente omdat het drie kilometer verderop een regionaal bedrijventerrein lag en maar dat ging altijd over het behoud van de lokale brandweer en daarom moest er een bedrijventerrein worden aangelegd. Dat vind ik dat vind ik dat vind ik niet passen bij een nieuwe inrichting van nederland. Je ziet ook als het gaat over waterpeilen en over de manier waarop land gebruikt wordt dat heel veel overheden naar elkaar kijken en dat niemand zich eind verantwoordelijk voelt en dat is heel gevaarlijk want dan blijft een dossier liggen dan laat iedereen in duitse handen vallen en dan gebeurt er te weinig.

[0:35:07] Dus ik ben wel langzamerhand

[0:35:13] veel enthousiaster geworden over rijk sturing en die minhas heeft het dan over de kustlijn. Maar ik vind eigenlijk dat je het over alle onderwerpen moet hebben als je het hebt over rijk sturing bijvoorbeeld ook over woningbouw gemeentes die die doen ontzettend hun best om voor hun eigen bevolking te bouwen. Dat weet ik. Er wordt hier soms wel eens een beetje over gedaan alsof gemeentes dat niet doen. Maar de gemeentes doen dat wel. Die zoeken echt elke ruimte op om woningen te bouwen. Alleen als je bijvoorbeeld naar eenentwintig, honderd kijkt dan moet je dan moet je nadenken of bouwen in laag gelegen polders of misschien wel bouwen in westelijk nederland of dat houdbaar is op de termijn ook op de langere termijn en ik vind dat we daar als rijke sturend moeten zijn. De minister van ruimtelijke ordening. Die heeft de november aangekondigd en die denkt dat te kunnen doen met de no fix. Maar die heeft geen bevoegdheden ingenomen van andere overheden en ik denk dat als je echt sturend wil zijn als rijk. Dat je ook moet durven zeggen over bepaalde bevoegdheden. Oké, juli als gemeentes en provincies gingen daar tot nu toe over. Maar we gaan het nu anders doen en we gaan daar meer vanuit het rijk naar kijken. Ik ben ook benieuwd hoe het kabinet daarnaar kijkt.

[0:36:21] Dankuwel. Ik ga jullie toch nog even de tip meegeven dat we in deze commissie hebben afgesproken dat als we korte vragen stellen en ook korte antwoorden geven dat dat altijd ten gunste komt van het aantal interrupties. Wilt u heeft en mevrouw bromet. Er was duidelijk, maar wel lang.

[0:36:37] Dus.

[0:36:38] Daar kunt u ongetwijfeld rekening mee houden. Vervolgvraag van inmiddels voorzitter,

[0:36:42] Dat is uw conclusie dat mevrouw bromet duidelijk was, maar ik vond het allesbehalve duidelijk.

[0:36:46] Kijk dat mevrouw bromet deze discussie veel breder maakt. Daar lopen de meningen van groenlinks en vvd de vvd dan niet meer synchroon als het gaat om de nieuwe nota ruimte. Want in die nota ruimte kan je keuzes vastleggen die voor heel nederland van toepassing zijn en daar kan je een politieke discussie over hebben. Maar om nou als rijksoverheid te bepalen of de gemeente x broek in waterland, broek op waterland of tytsjerksteradiel een x-aantal bedrijven terrein meters moeten hebben. Laten we dat nou vooral aan die regels over. Maar de belangrijkste keuzes voor bodem en water sturend over zoetwater burgers bijvoorbeeld. Dat zijn dat dat is een nationaal belang en dat soort keuzes zou je zo'n nieuwe nota ruimte moeten vastleggen deelt groenlinks dat standpunt en ik hoef niet te weten dat daar ook nog bedrijfsterreinen brandweerkazerne. Ze moeten want volgens mij is dat de discussie die lokaal en regionaal opgelost. Mevrouw amendement,

[0:37:41] Voorzitter, groenlinks zou juist heel graag integraal kijken naar een nieuwe inrichting van nederland en en ik blijf erbij dat als je inderdaad meer regie wil hebben vanuit het rijk dat er bevoegdheden bij horen en dat je niet dezelfde bevoegdheden bij lagere overheden kan laten als je zegt als rijk. Wij willen die bevoegdheid voert. We hebben dus ik vind het een heel interessant debat over hoe ver je daarin moet gaan. Want ik vind ook dat een overheid die dichtbij staat keuzes moet kunnen maken. Dus ik denk dat we het daarover eens zijn. Maar ik zou zo graag van de vvd eigenlijk willen horen van waar gaan we dan die verantwoordelijkheden eigenlijk overnemen van de lagere overheden. Want als we iedereen laten doen wat hij deed dan verandert er niets.

[0:38:25] U vervolgt uw betoog en u heeft nog één minuut en vijftien seconden.

[0:38:33] Voorzitter, ik heb ook nog gevraagd, net als de pvda over het landbouwakkoord. Want ik vraag me af of i n w daarbij meekijkt en ik zou aan de minister van landbouw willen vragen of de randvoorwaarden die gesteld worden voor dit akkoord of die nog steeds fier overeind staan in dat overleg circus dat plaatsvindt of dat inmiddels dat opschuift naar strijdigheid met de koek te concretiseren doelen die het kabinet nastreeft en de vraag daarop daarbij is ook comply. Dus ga je gewoon houden aan die randvoorwaarden of geldt voor de landbouw. Ook hoort ook explain dat er allerlei uitwegen gevonden worden, waardoor het voor de landbouwsector niet nodig is om zich aan die doelen te houden.

[0:39:17] Voorzitter, tot slot zou ik nog willen zeggen over drinkwater, want de helft van onze drinkwaterbronnen is vervuild en groenlinks vindt dat dat bij de bron aangepakt moet worden en ik vraag aan de minister of hij dat met mij eens is. Hoe gaat hij deze vervuiling van drinkwaterbronnen aanpakken en welke belangen moeten hier dan voor wijken

[0:39:37] en ik heb eerder in eerdere debatten betoog dat ik het niet. Oké, vindt dat grootverbruikers bijna geen belasting betalen over drinkwater en de minister schrijft nu dat hij gaat vragen aan de grootverbruikers of ze zuiniger willen doen. Groenlinks vindt dat dat wel wat minder met de zachte hand kan gelooft de minister dat de zachte hand gaat werken. En waarom durft hij niet meer sturend op te treden door bijvoorbeeld een eerlijke belastingen belastingheffing op te leggen voor de grootverbruikers en tot slot, voorzitter, nog een opmerking over de kader richtlijn water. We hebben het hier al heel vaak over gehad. Groenlinks maakt zich daar hele grote zorgen over en mijn vraag aan de minister is wat is er nodig om die te gaan halen. Ik hoor dat de vvd, maar ook graag wil gaan halen en zijn we daarvoor op de goede weg.

[0:40:24] Dankuwel mevrouw bromet. Dan geef ik met veel plezier. Het woord aan de heer de groot namens de fractie d zesenzestig.

[0:40:32] Dankuwel voorzitter, water en bodem sturend. Dat klinkt als muziek in de oren niet afgaan op particuliere belangen waar het algemene belang leidend laten zijn en deze brief laat ambitie zien waar papier is geduldig en niet alle maatregelen een water en bodem echt sturend of nog liever leidend te laten zijn die worden benut.

[0:40:53] Het is nog te vrijblijvend. Het is meer

[0:40:56] water en bodem zou je alsjeblieft willen overwegen om de natuur beter te beschermen.

[0:41:01] Dat lijkt me het devies.

[0:41:03] Voorzitter, we zijn de vrijblijvendheid voorbij. Dit waterland wordt een droogde land.

[0:41:08] Dit werd vorige week eens temeer bevestigd door het ipc ipc zie dat grote watertekorten voorspeld ook in nederland

[0:41:15] en voorzitter, het schrijnende is dat we dit al decennia lang weten. Ik heb hier de nota waterhuishouding uit negentien, vierentachtig

[0:41:24] opgesteld door partijgenoot van deze minister mevrouw kroes. En toen was al duidelijk. We hebben watertekorten en het water is niet schoon genoeg.

[0:41:33] Beide zijn funest voor de natuur en daarom moeten we sneller actie ondernemen

[0:41:39] over de water kwantiteit. Voorzitter, we willen van nederland weer een spons maken. Maar wat ontbreekt in de voorstellen is het aanpassen van de gewassen, zodat de bodem meer water

[0:41:48] vasthoudt, bijvoorbeeld op de hogere zandgronden. Daar is het droog. Maar we verbouwen er maïs een gewas dat water zo laat wegspoelen, inclusief de bestrijdingsmiddelen water en bodem sturend betekent ook slimme gewas keuzes kan de minister toezeggen om gewassen keuze die past bij het soort bodem als aanvullende structurerende keuze op te nemen. Zo. Nee, waarom niet.

[0:42:11] De tweede oorzaak van watertekort is dat we ook veel te veel water gebruiken, met name door grondwaterputten. De minister zegt het zelf. Er wordt meer water onttrokken dan dat er neerslag is. Het is een beetje alsof er maar we blijven dweilen met de kraan dicht

[0:42:26] en voorzitter, hier wil ik ook citeren uit de nota waterhuishouding. Negentien, vierentachtig

[0:42:32] door de toenemende onttrekkingen aan het grondwater ten behoeve van de landbouw is een aanmerkelijke grondwaterstand verlagen opgetreden. Dit kan aanleiding geven tot schade bij de landbouw en bij de natuur. Oftewel we weten al bijna veertig jaar lang wat we moeten doen.

[0:42:48] Minder water onttrekken dus grondwaterputten vergunningplicht te maken en beperken en de minister wilde dit ook wel maar de grafische lobby wordt en het voorstel haalde de brief toch niet. Terwijl agrariërs juist als eerste last krijgen van de droogte

[0:43:02] twee is de minister het met d zesenzestig eens dat een vergunningplicht voor grondwater onttrekkingen betere instrument is dan de nu voorgestelde meet en registratieplicht.

[0:43:12] De volgende vraag is de minister bereid om deze maatregelen te heroverwegen als structurerende keuze en zo. Nee, waarom niet

[0:43:19] dan de water kwaliteit. Voorzitter, niet alleen de kwantiteit, maar ook de kwaliteit van het water is om te huilen. Één procent van ons water voldoet aan de normen van de kaderrichtlijn water bewandelen zo richting de volgende crisis met onze kop in het zand

[0:43:33] en ook hier later bijna veertig jaar oude nota zien dat het niet een kwestie van niet weten is maar een kwestie van politieke onwil. Om het probleem aan te pakken.

[0:43:42] Ik citeer opnieuw,

[0:43:44] De verontreiniging van het grondwater als gevolg van de op een onzorgvuldige en of ongecontroleerde wijze op of in de bodem gebracht. Vaste of vloeibare stoffen vormt een steeds groter probleem.

[0:43:55] Meneer de groot. U heeft een vraag van uw buurman, de heer minas.

[0:44:00] Voorzitter, een vraag en een opmerking tegelijk, want ik hoor de heer de groot op zijn manier zijn zorgen uitspreken over de waterkwaliteit. Ik las daarover vorige week een bericht dat de heer de groot zei dat slechts één procent van onze water schoon is. Mijn aanloop naar dit debat sprak ik met een deskundige gebied van water die zij failliet. Als jij dertig jaar geleden je hand in een debatje deed trok het omhoog kwam het een gitzwart uit en inmiddels kan je bijna alle wateren kan je zwemmen. Dus laten we nou wegblijven. Feit frame dat slechts één procent van onze wateren schoon is. Wat

[0:44:35] de conclusie is dat één procent van de wateren voldoet aan de regels die nu gelden binnen het kader richtlijn water. We hebben met elkaar een taakstelling. Echt een opdracht oog de jong die opdracht niet onderschrijft de vvd dat we dat water scholen gaan maken en gaan verlaten voldoen om die doelen te behalen. Maar op het moment dat er ergens negen vissen zwemmen waar de tien worden. Er zijn betekent niet dat ons water vies is en dat zou ik vanaf deze plek willen benadrukken. Voorstellen. De heer de groot.

[0:45:02] Voorzitter, de vvd maakt een beetje karikatuur van het een auto out principe en wij zouden al volgens mij in tweeduizend vijftien aan de kaderrichtlijn water.

[0:45:15] Daarna was er nog een mogelijkheid. Volgens mij tweeduizend, tweeëntwintig en nu is de uiterste mogelijkheid tweeduizend, zevenentwintig. En ja, er is al wat verbeterd aan onze waterkwaliteit helemaal waar

[0:45:26] onvoldoende. Als je kijkt naar de drinkwaterputten waarvan de helft gesloten moet worden vanwege verontreinigingen, voornamelijk uit de de landbouw, bestrijdingsmiddelen en mest. Dan is er gewoon simpelweg onvoldoende gedaan

[0:45:39] en als je dat ook nog gecombineerd met de water kwantiteit die teruggaat ook in in de jaren tachtig wisten we al van de droogte problematiek op de pil en we hebben gewoon onvoldoende gedaan is de vvd dat dan met d zesenzestig eens. Laten we elkaar tegemoet komen. Er is al veel gebeurd, maar nog volstrekt onvoldoende om de doelen te halen.

[0:45:59] In minus. Uw laatste.

[0:46:00] Interruptie. Het was een vraag. Dus ik geef een antwoord op hadden enigszins coulant en bent. Voorzitter, kijk, wij maakt helemaal nergens een karikatuur van wat wij vooral concluderen is dat de waterkwaliteit wel degelijk is verbeteren op moment dat het opdroogt en die die vieze stoffen in het water resterende blauwe water achterblijven, dan neemt de concentratie toe. Dus dan is de kwaliteit van het water inderdaad slechter geworden op bepaalde plekken. Maar laten we vooral met elkaar vooruitkijken. Ik zie vooral de heer de groot vanuit d zesenzestig een bijdrage leveren over wat er zoal niet verschrikkelijk is dat de natuurverschijnsel. Dat soort dingen meer.

[0:46:32] Wij hebben.

[0:46:33] Voor niets al die ambities afgesproken met elkaar nota bene in het coalitieakkoord die doelen die willen we ook halen. Maar waar ik kan voorbij zou willen gaan en daarin treffen we elkaar gewoon niet dat slechts één procent van onze wateren schoon is. Dat is niet waar. Er zijn wateren schoner geworden dan jaren geleden. Maar om de kaderrichtlijn water de doelen uit elkaar regelmatig te halen, moeten we inderdaad nog een tandje bijzetten.

[0:46:54] De heer de groot,

[0:46:56] Daarover over de laatste zijn we. Het zijn we het eens. Voorzitter,

[0:47:01] Dan heeft u voordat u uw betoog vervolgt groot ook nog een vraag van mevrouw van der plas van de.

[0:47:06] De burgerbeweging,

[0:47:08] Ja. Dankuwel recent is er een onderzoek uitgekomen van herman de boer een onderzoeker van wageningen universiteit

[0:47:17] waarin hij heeft onderzocht wat het effect is van het uitvoeren van een veel drijfmest op water en het effect van het gebruik van kunstmest

[0:47:29] uit het onderzoek kwam vast te staan dat

[0:47:33] kunstmest veel meer uitspoeling nitraat uitspoeling geeft op het water dan rundvee drijfmest.

[0:47:39] En nou weten allemaal dat wij de segregatie verliezen. En maar ik was even benieuwd hoe de heer de groot dat onderzoek beoordeeld.

[0:47:50] De heer de groot,

[0:47:52] Er-voorzitter. Dit is een onderzoek in vele en wageningen universiteit heeft zelf verklaard dat een issue is met met kunstmest in die zin dat de de uitvoering daarvan minder is, mits goed, mits goed toegediend neemt niet weg dat het natuurlijk vreemd is dat op het moment dat je de derogatie verliest wat nederland gaat doen dat je dan dierlijke mest moeten afvoeren en kunstmest moeten aanvoeren. Dat is natuurlijk een rare situatie.

[0:48:28] Ik zie vervolgvraag van mevrouw van den bosch.

[0:48:30] Ja. Nou daar ben ik inderdaad blij mee want dat is eigenlijk nog wel heel zacht uitgedrukt

[0:48:36] moet kunstmest worden aangevoerd, wat veel meer gas productie nodig heeft, wat veel duurder is en waar nu ook uit blijkt dat die uitspoeling van nitraat op water eigenlijk veel groter is.

[0:48:53] De heer de groot. U zegt van ja dit is een onderzoek in vele.

[0:48:57] Ik vind het wel bijzonder dat de heer de groot. Dat zegt. Want als ik of iemand anders in de kamer zegt van ja weet je. Er zijn ook andere zoek onderzoeken dan worden wij wetenschap ontkenners genomen genoemd. Dit is gewoon een wetenschappelijk onderzoek en er staat gewoon klip en klaar dat dit gewoon heel veel gevolgen gaat hebben voor de uitspoeling van nitraat op water en ik voorzie een heb ik al een keer in een debat ook aangegeven ik voorzie dat over vier jaar of over een paar jaar in ieder geval de boer weer de schuld krijgen van het vervuilen van het water in deze dus ook weer de vraag aan de heer de groot zou hij daarmee rekening willen houden in toekomstige debatten en misschien samen met bbp toch weer gaan pleiten hoelang het ook mag duren. Het resultaat telt uiteindelijk dat ze europese commissie hier toch wat beter naar gaat kijken en gaat kijken of nederlands of er toch niet handiger is om op sommige punten weer delegatie.

[0:49:58] De toe te laten de heer de groot.

[0:50:02] Voorzitter, dat laatste lijkt mij niet de oplossing oplossing lijkt me wel om ervoor te zorgen dat je met dierlijke mest voldoende kunnen bemesten. Maar voorzitter, het is niet zo dat als er een onderzoeker zegt dat kunstmest meer uit spoelt en waarbij ook wageningen breder zegt later nog dan dit onderzoek van ja dat delen wij niet die dat dan die ene onderzoeker die een andere mening heeft leidend zou moeten zijn.

[0:50:35] Maar.

[0:50:38] De heer de groot heeft het woord gaat verder.

[0:50:42] U heeft ook nog een interruptie.

[0:50:43] Maar we zijn hier geen wetenschappelijk comite. Dus er zullen verschillende onderzoeken zijn, maar uiteindelijk is de de mainstream die gaat ervan uit dat kunstmest uit groenlinks gevoelig is. Dus laten we daar

[0:50:59] hier geen discussie over.

[0:51:01] Voor over voeren, voorzitter.

[0:51:03] U heeft nog een vraag van mevrouw bromet,

[0:51:07] Ja voorzitter. Want je hoort heel veel boeren nu zeggen we gaan kunstmest uitstrooien. Daar waar we geen dierlijke mest meer kunnen uitstrooien in verband met de derogatie. Maar mijn vraag is eigenlijk aan de heer de groot creëerde we daar niet mee. Het volgende probleem moeten we niet voor een veel duidelijker zijn tegen de landbouw door te zeggen. Nee, ook kunstmest vervuilt het water. Het doel is schoon, water en op het moment dat kunstmest zorgt voor vervuiling zal er flankerend beleid komen, waardoor op termijn ook in die zones geen kunstmest gebruikt kan worden. Zeker niet zien het klimaatakkoord. Dus ik ik deel beste de beschouwing van de heer de groot, maar kon wel tot een andere conclusie, tenzij hij dat wil leggen.

[0:51:50] De heer de groot,

[0:51:52] Nee want dit is precies de conclusie want voorzitter www trek de conclusie kunstmest spoelt ook uit.

[0:51:58] Natuurlijk ook zo is, welke.

[0:52:00] Doekje neemt. Maar het spoelt uit veroorzaakt klimaat, gas, enzovoort. Dus dat d zesenzestig is ook geen voorstander van het gebruik van kunstmest en zeker in bepaalde gebieden zul je dat ook moeten terugdringen. Dus helemaal eens met groenlinks. Voorzitter,

[0:52:14] Dankuwel.

[0:52:15] Dan vervolgt u uw betoog. U heeft nog twee minuten en vijfendertig seconden.

[0:52:25] Ik wil zelf mijn tijd bijhouden. Maar dat.

[0:52:31] Goed. Voorzitter, mevrouw kroes omgeving veertig jaar na dato is er nog niets mee gedaan en zeker omdat uit de quickscan over het niet halen van het kader richtlijn water doelen blijkt dat er juridische beperkingen zullen zijn met grote gevolgen voor onze maatschappij, bijvoorbeeld voor een vergunning stop, zoals we die nu kennen bij de vogel en habitatrichtlijn kan de minister toelichten hoe hij acties uit structurerende keuze nummer vijf, waaronder het uitvoeren van de maatregelen uit elkaar w. In het zevende actieprogramma nitraatrichtlijn van dwingend instrumentarium kan en wil voorzien.

[0:53:01] Bijna vijf maanden geleden werd de motie van mij aangeboden genomen die verzoekt om het gebruik van bestrijdingsmiddelen te stoppen in grondwaterbeschermingsgebieden.

[0:53:09] Wat is de stand van zaken van de uitvoering van de motie

[0:53:13] en kan de minister toezeggen dit als structurerende keuze op te nemen in water en bodem te sturen hoe nu verder. Voorzitter,

[0:53:20] kan de minister concreet aangeven wat er vanaf tweeduizend, drieëntwintig anders gaat zijn dan in negentien, vierentachtig. Aangezien we nog steeds met dezelfde problemen zitten. Er liggen drieëndertig structurerende keuze plus nog een paar extra's als het aan d zesenzestig ligt die moeten we zoveel mogelijk juridisch vastleggen

[0:53:38] is de minister bereid om te laten onderzoeken of de doelen en de ambitie die ik zeker wel in deze brief teruglees gehaald worden met de aanpak die de minister voorstelt

[0:53:47] en kan hij toezeggen om het liefst samen met dat onderzoek per structurerende keuze aan te geven hoe die juridische borging, handhaving en monitoring plaatsvindt.

[0:53:57] Wat d zesenzestig betreft, moeten we er zeker van zijn dat we de doelen halen, bijvoorbeeld als de gebied plannen in het mpuv onvoldoende

[0:54:05] effect hebben. Zie ook mijn motie van afgelopen zomer die verzoekt om ondermaatse gebied plannen terug te sturen.

[0:54:12] Wat gaat de minister doen als de plannen uit het nvog en andere uitvoering van de ambities voor waterbodems sturen het onvoldoende

[0:54:19] werking hebben. Welke opties heeft hij achter de hand om zeker te weten dat de doelen worden gehaald.

[0:54:25] Voorzitter, we moeten voorkomen dat we de problemen van nu weer gaan afwentelen op de volgende generatie zoals eigenlijk sinds negentien, vierentachtig is gedaan.

[0:54:34] Jongeren willen oplossingen

[0:54:36] en twee weken geleden bood de jonge klimaat beweging haar jonge water visie aan

[0:54:43] mijn laatste vraag is kan de minister toezeggen om schriftelijk te reageren op deze visie, die duidelijk laten zien dat we niet nog een generatie moeten wachten. Dankuwel.

[0:54:52] Dank u wel. Het woord is aan mevrouw van esch namens de partij voor de dieren.

[0:54:59] Dank u. Voorzitter, de minister van j en w benadrukte vorige week wereldwijd het belang van water als sturende kracht en zijn ambities zijn mooi, maar helaas hebben we moeten constateren dat de minister, de minister van fnv dit nieuwe waterbeleid tegengewerkt door die oude belangen te dienen, want uit beslist nota en onderzoek van onder andere trouw blijkt dat mensen adema figuren als fungeert als spreekbuis van lto, nederland, water en bodem sturend prima, maar alleen als die huidige landbouw belangen niet worden geschaad

[0:55:32] en ik wil graag van de minister van fnv horen of hij op eigen houtje heeft gepleit voor het schrappen van het grondwater onttrekking verbod rond natuurgebieden en voor de algemene vergunningsplicht op grondwater onttrekkingen. Met wie heeft hij dit afgestemd?

[0:55:46] Deze minister weet toch wel. Mag ik hopen dat droogte in veel natuurgebieden een zeer belangrijke dreiging is voor het voor de natuurkwaliteit en dat droogte en stikstof elkaar versterken in de impact op de natuur.

[0:55:59] Ik hoop dat de minister van nv niet hoeft uit te leggen hoe groot het stikstofprobleem al is en als je in veel natuurgebieden, natuurgebieden verlichting kan brengen door het grondwater juist te beschermen

[0:56:12] dat uitgerekend de minister van landbouw, natuur en voedselkwaliteit, dan pleit voor het schrappen van water maatregelen vind ik onbestaanbaar. Denk deze meneer is er echt dat boeren dat de boer in dienst bewijst door hen op korte termijn misschien wel uit de wind te houden, waarna hij zich op mijn ze op later moment met veel hardere maatregelen zullen we moeten worden geconfronteerd en verzoek deze minister van fnv om zijn excuses aan te bieden voor het is dit echt destructieve afzwakken van het waterbeleid, en ik vraag me niet zo harbers om de originele passages uit de brief over de grondwater onttrekkingen te herstellen. Om dit het absolute minimum is wat we moeten doen onze natuur en de grondwater voorraden te behouden.

[0:56:57] En dan voorzitter uiteraard ook over de inhoud die we alsnog wel hebben ontvangen.

[0:57:02] Eindelijk is er opzich wel een principiële knoop doorgehakt. Onze natuurlijke omgeving moet leidend worden voor wat we als samenleving kunnen doen.

[0:57:11] Hier liggen. Wat mijn fractie betreft kansen die we moeten grijpen

[0:57:16] voor de invoering bij deze plannen en gelukkig hebben er meerdere partijen hier vandaag al over gehad over gehad missen nog wel die concrete punten en vooral die verankering en wetgeving.

[0:57:26] Want we nu toe krijgen we te horen dat een aantal keuzes misschien wel juridische verankering krijgen. Maar wanneer en hoe. Maar wat ons betreft zeggen we tegen de minister pak die regie veranker die doelen en de maatregelen in wetgeving en ga aan de slag start niet met een vrijblijvende aanpak dan moeder weer jaren door en zijn toekomstige generaties. Het kind van de rekening, want klimaatverandering, verdroging weersextremen, biodiversiteitsverlies. En die krimp kunnen water, water zoetwater zoetwatervoorraad. Die wachten daar niet op. Graag een reactie

[0:58:01] en ook nog over de inhoud van de plannen zelf op mijn vraag is of tenminste kan schetsen wat dit nou betekent voor nederland. Welke kansen ziet hij om nederland klimaat robuust en natuurinclusief te maken, zodat we overstromingen tegengegaan en droog te voorkomen.

[0:58:15] Ziet de minister met mij in nederland voor zich waar de rivieren weer de ruimte krijgen met groene beekdalen waar we geen overstromingen of droogte hebben en waar natuur inclusieve landbouw wordt bedreven, zoals de bomen leven weer gestimuleerd wordt en vogels en bijen terugkomen. Herkent u missen dat we dus niet door kunnen gaan met dat versneld afvoeren van water in onder andere de veengebieden dat we vooral moeten gaan bouwen op zandgrond en kleigrond juist weer als akkerbouw grondig moeten gaan behouden,

[0:58:43] is de minister met mij eens dat dat voor deze visie we het gewenste behoud van waardevolle landbouwgronden we niet door kunnen gaan met het spuiten van gif. Het uitrijden van mest en het gebruik van kunstmest. En dan concreet is de minister duidelijk is er bij deze minister duidelijk hoe we als we deze plannen echt serieus gaan nemen en dat hoop ik echt van harte wat dat dan. Hoe ziet nederland er dan uit. Volgens deze minister. Want ik zich is een prachtige kans. Maar ik ben nog wel benieuwd hoe hij dit voor zich ziet

[0:59:13] dat het niet bij loze beloftes kan blijven is natuurlijk ook bekend door een aantal rapportages van de afgelopen tijd. Het rapport op waterbasis en ook zeker de nieuwe ruimtelijke verkenning richting twintig, vijftig van het pbl schetst namelijk die toekomstperspectief toekomstperspectieven voor nederland al goed. De conclusie in het rapport dat nederland alleen maar dat groene land scenario aan de eisen van de vogel en habitatrichtlijn andy kaderrichtlijn water gaat voldoen en scenario in flink wordt ingezet op wijziging versterking van de natuur waarin economische groei niet meer heilig is,

[0:59:47] is de minister bereid ook dat soort stappen te nemen en gaat het ministerie van i m w. Dit als regie voor de oppakken bij de plannen design collega's maken. Ik ben erg benieuwd en ik hoop echt dat deze minister. Dat kan toezeggen.

[1:00:00] Want die delta commissaris heeft ook al duidelijk aangegeven dat de tijd van vrijblijvendheid voorbij is en elke schop in de grond moeten bijdragen aan verdere klimaatadaptatie.

[1:00:10] Hoe zorgt de minister? Dat zijn integrale visie ook echt uitgevoerd wordt voor een klimaat robuust nederland

[1:00:17] en dan afrondend voorzitter, de plannen van de minister van wonen en volgens mij hebben daar ook over gehad en ik kan er bij aansluit. Dus spelen hier ook een belangrijke rol in. Want waarom wil de minister van j en w. Pas aan het richtinggevende water en bodem kader voor voor nieuwbouw pas vanaf tweeduizendvijfentwintig. We hebben net ook al over gehad in werking treedt. Wat zijn collega's van wonen is juist nu al bezig al die deals te sluiten rondom bebouwing die de komende tijd gaat komen en dan is toch deze minister te gaan zet om te kijken hoe het gaat want anders ben je te laat dan een straks een belangrijk deel van die negenhonderd duizend woningen misschien straks op locaties gebouwd waar we eigenlijk achteraf zeggen niet zo verstandig. Ik ben benieuwd of deze minister zijn collega aanspreekt op die bouwplannen die er gaan komen.

[1:01:03] Dankuwel. En als je uit wil zetten. Mevrouw van esch. Dan gaat uw buurman vrolijk verder. Het woord aan de heer crul namens de fractie van het cda.

[1:01:13] Voorzitter, dankuwel. Twee weken geleden was ik te gast bij de jonge klimaatbeweging en ze zijn ook vandaag hier in de zaal

[1:01:20] jongeren en andere deskundigen presenteerde daar de jonge water visie een toonbeeld van het nemen van klimaat verantwoordelijkheid concrete doelen.

[1:01:28] Met soms pijnlijke keuzes. Alles om ervoor te zorgen.

[1:01:32] Dat de rekening

[1:01:33] de figuurlijk rekening niet bij de toekomstige generaties komt te liggen.

[1:01:37] Zij hebben een duidelijk doel

[1:01:39] en zij beseffen zich ook dat het niet alleen maar gaat over de hoogte van de doelen. De papieren discussies. Maar dat het vooral belangrijk is dat we aan de slag gaan

[1:01:46] en voorzitter, zo kijkt ook het cda naar de kabinet brief over water en bodem sturend.

[1:01:52] Ja. Water en bodem worden sturend maar draagvlak en pragmatisme worden wat ons betreft daarbij leidend. Waarom?

[1:01:59] Om dat vandaag beginnen met ons wapenen tegen klimaatverandering. Belangrijker is dan discussies over de hoogte van onze doelen,

[1:02:05] of het nu gaat over het principe van niet afwentelen naar andere gebieden of functies, eventuele lokale verhoging van het grondwaterpeil, maar ook als er sprake van.

[1:02:14] Wij zijn op spelen.

[1:02:15] Wieke plekken meer ruimte bieden aan bijvoorbeeld verzilting.

[1:02:18] In alle gevallen is het voor het cda van doorslaggevend belang dat we dit samen met onze inwoners doen

[1:02:23] en dat zijn dus ook onze agrariërs.

[1:02:26] Bovendien is het cruciaal dat veelvuldig in de kabinet brief staat dat bij al deze zaken maatwerk geboden is

[1:02:32] er gekeken wordt naar wat lokaal haalbaar is en dat het zijn beslag zal krijgen in de gebied processen niet den haag bepaald alles maar inwoners ter plekke zitten achter het stuur.

[1:02:42] Voorzitter, het sturen te maken van water en bodem betekent wat het cda betreft dat we volop inzetten om goed drinkwater te lang hebben we goed en voldoende drinkwater voor lief genomen

[1:02:53] in nederland is helaas ook een land waar ontzettend veel drugsdumping plaatsvindt.

[1:02:58] Ons water wordt op veel plekken enorm vervuild. De afvalwaterzuivering kan dit niet achteraf corrigeren en ons water is een afdruk van hoe we zijn als samenleving en hoe wij ons gedragen.

[1:03:08] Het geldt ook voor de toenemende mate van medicijnresten.

[1:03:12] Dat wordt met de aankomende vergrijzing steeds meer in deze medicijnen verdwijnen veelal in het riool.

[1:03:19] Voorzitter, kort gezegd het cda mist breedte en diepte

[1:03:22] in de visie. Hoe we de komende pakweg dertig jaar gaan investeren in wat nodig is om drinkwater, schoon en veilig te houden. Hoe gaan we echt werken aan kruising zonder dat het gewone huishoudens financieel teveel benadeeld.

[1:03:35] Hoe gaan ind en justitie nog stevige inzet op de aanpak van drugs in ons water.

[1:03:40] Welke inzet te plegen vws die een wees samen om het medicijngebruik terug te dringen. Hoe helpen zij producenten al in de er een d fase, zodat er uberhaupt minder vervuilende stoffen in de medicijnen zitten

[1:03:51] en wanneer komt er vanuit i en w en l en w een uitwerking en concrete lange termijn strategie over hoe we genoeg en tijdig nieuwe drinkwaterbronnen aanboren.

[1:04:00] Voorzitter, de leverings plicht voor het leveren van drinkwater is beperkt tot huishoudelijk gebruik

[1:04:06] bij drinkwaterbedrijf is na de aanname van het drinkwater werd in tweeduizend elf nooit twijfel geweest dat leveringen aan het bedrijfsleven onder de taak van een drinkwaterbedrijf vallen

[1:04:15] en is de minister niet bang dat als hij de leverings plicht zo smal uitlegt dat provincies hun zorgplicht voor het beschikbaar stellen van bronnen voor drinkwater ook smaller gaan uitleggen

[1:04:24] en welke risico's ziet de minister hier dan voor het ondernemersklimaat.

[1:04:29] En wat is het risico voor het zorgvuldig waterbeheer? Graag reactie van de minister. Voorzitter, de huidige in de kader richtlijn water, de huidige doelen in de kaderrichtlijn water zijn al behoorlijk ambitieus en nu is de europese commissie ook nog eens bezig met het aanscherpen van deze doelen.

[1:04:45] Dat is wat het cda betreft een onverstandig plan.

[1:04:48] Waarom, zoals wij in het begin al aangaven. Het gaat nu niet over papieren discussies over de hoogtes van doelen. We moeten vooral aan de slag.

[1:04:56] Wat het cda betreft gaat het kabinet dan ook aan de slag met het bouwen van een coalitie in europees verband

[1:05:02] die zich niet tegen het aanscherpen van deze doelen verzet.

[1:05:05] Graag hoor ik van alle drie de bewindspersonen. Je verzamelt hoe zij zich gaan inspannen voor het bouwen van deze coalitie.

[1:05:12] Voorzitter bestuur het maken van water.

[1:05:14] Dat betekent bescherming tegen de grote gevolgen van klimaatverandering voor ons land en deze kabinet brief maakt voor het cda nog onvoldoende duidelijk wat het stuurt maken van water en bodem. Concreet betekent voor de bescherming tegen hoogwater van zee, veiligheids, risico, zoals verschuivende dijken door droogte de stijgende zeespiegel, stijging en overstromingen zorgden recente overstroming van de maas, maar ook de aanhoudende problemen in de beekdalen zou het kabinet inzichtelijk willen maken

[1:05:41] wat water en bodem sturend precies aan concrete actiepunten oplevert bovenop de al bestaande programma's en concreet. Wanneer denkt de minister dat op alle plekken voldaan wordt aan de nieuwe normen voor dijken zoals ingesteld in tweeduizendzeventien.

[1:05:54] En hoe verloopt het streven om in tweeduizendvijftig alle primaire keringen te laten voldoen aan de nieuwe veiligheidsnormen.

[1:06:02] Ter afsluiting. Voorzitter, nog een paar concrete vragen

[1:06:06] welke rol ziet de rijksoverheid bij het helpen van gemeente met initiatieven voor ondersteuning, zoals tegen wippen, maar ook het inzetten op stadslandbouw.

[1:06:14] En hoe gaan we inzetten op andere manieren om verzilting aan te pakken om onze voedselproductie veilig te stellen

[1:06:20] hoe gaan we aan de gang met het stimuleren van ontwikkeling van zilt en zou tolerante stilte en het doorspoelen van pollers.

[1:06:26] Tot zover voorzitter,

[1:06:28] Dank dank meneer krol. Ik zag dat mevrouw van esch een vraag aan u wil stellen. Mevrouw s.

[1:06:34] Dank u. Voorzitter, want ik hoorde heer wil zeggen over het stimuleren van stadslandbouw en daar sloeg ik even op aan want dat vind ik op zich een heel mooi punt naar welke concrete casus doen over de lukken meer polder in amsterdam een terrein waar heel veel organisaties heel graag stadslandbouw willen voor voor onder andere de bewoners van amsterdam. Alleen er is al bedacht om daar dan een distributiecentrum te gaan bouwen in een polder waarin eigenlijk ook al de waterschappen hebben gezegd, doet niet gebouw hier nou geen distributiecentrum in ondergelopen polder. Helemaal geen goed idee. Maak er een mooie stads landbouwprojecten van en je ziet eigenlijk dit als een kans om daar nu eindelijk een keer andere keuzes te maken en ik ben benieuwd als cda met de partij voor de dieren eens is dat we dan ook dat soort keuzes zouden moeten maken.

[1:07:19] De heer croon,

[1:07:21] Ja. Voorzitter, zoals ik in het begin van mijn betoog al aangaf, zal dit ook zijn beslag krijgen op het gebied processen waarbij maatwerk altijd leidend is. En ja. De partij van de dieren vindt het cda aan haar zijde als het gaat om dat in sommige gevallen keuzes het algemeen belang moeten dienen. Ik ken de casus deze specifieke casus niet, maar het klopt wat ons betreft dat er altijd een afweging wordt gemaakt. Die past bij de locale lokale behoeftes.

[1:07:46] Mevrouw van esch en uw laatste interruptie,

[1:07:48] Ja. Dankuwel voorzitter helemaal prima op zich mooi. Het antwoord. Maar ik ben wel benieuwd waar zeg maar. We kunnen eigenlijk niet wachten. Vraag nog een keer een cda om nu bepaalde plannen dan toch maar te laten uitwerken en dan toch maar daar die bouwfonds een distributiecentrum door te laten gaan. Ondanks dat allemaal partijen zeggen doe het nou niet. Trap nu nog op de rem in plaats van dat we straks te laat zijn. Dus ik ben wel benieuwd hoeverre het cda ook zeg maar dan volgens mij is ook een aangenomen motie van het cda die zegt stop nou met die enorme bouw van die distributiecentra. Dus zeg maar wanneer zeggen we dan tot hier en niet verder en maken we die daadwerkelijke keuze is wat ons betreft nu en ik ben benieuwd of het cda dat niet. Ook vindt.

[1:08:30] De heer.

[1:08:33] Een klein beetje een herhaling. Het is wat ons betreft heel belangrijk dat dit zijn beslag krijgt in die gebied proces en dat er dus dat provincies, maar ook lokale overheden dus ontzettend goed aan stuur kunnen zitten om te kijken wat

[1:08:45] in die specifieke situaties het algemeen belang dient. Ik

[1:08:50] ik kan niet ingaan op de specifieke vraag of er ingegrepen moet worden in dit traject. Dat lijkt mij niet verstandig, maar ik blijf wel bij mijn initiële punt dat uiteindelijk het zal betekenen dat de keuzes gemaakt moeten worden en die zullen ook gevolgen hebben voor bijvoorbeeld als een als een groot distributiecentrum op een dergelijke vruchtbare plek komt te staan. Dat kan. Durf ik best te zeggen dat we daar dat we daar naar moeten kijken.

[1:09:19] Dankuwel.

[1:09:19] Dan geef ik het woord aan de heer boot kan namens de fractie van voelt voor zijn inbreng in eerste termijn meneer bakker.

[1:09:27] Dank.

[1:09:28] Dagvoorzitter. Ik wil graag beginnen met stil te staan bij het nieuws van afgelopen week. Het europese het copernicus programma schrijft in een nieuw droogte rapport dat grote delen van zuid en westeuropa nu al te maken hebben met hele andere waterstanden dan normaal,

[1:09:43] met name in rivieren als gevolg van een uitzonderlijk droge en warme winter. Deze winter was de warmste winter die ooit in europa is gemeten en er is in de alpen weinig sneeuw gevallen en veel van dit water is alweer verdwenen.

[1:09:56] Er wordt nu al gemeente dat er minder smeltwater zal zijn voor de rivieren en het klinkt misschien een beetje raar met de regen van de afgelopen dagen zeker in nederland.

[1:10:06] Maar we zullen deze zomer opnieuw de gevolgen van klimaatverandering voelen

[1:10:10] en ik wil dan ook vragen aan de minister of hij zijn huidige verwachting mee kan geven met deze cijfers die nu binnenkomen en ook of de minister met zijn collega's in europa en misschien ook in nederland

[1:10:22] extra in gaat zetten om klimaatverandering verder tegen te gaan met deze droogte in het achterhoofd

[1:10:27] dan voorzitter,

[1:10:29] het wordt ook steeds duidelijker hoe verschrikkelijk vervuild ons water is. Er worden teveel giftige stoffen gevonden die slecht zijn voor de natuur en de mens en ze worden ook steeds dieper gevonden. De waterkwaliteit in nederland is de slechtste van europa, slechts één procent van ons oppervlaktewater voldoet aan de minimale eisen

[1:10:45] en dat komt onder andere ook door het gebruik van pesticiden en ik wacht nog steeds op de beantwoording van de kamervragen die specifiek over de stof bent daar zon gingen en de impact op ons drinkwater. Maar misschien kan de minister toch al iets zeggen over de maatschappelijke kosten die gepaard gaan met deze specifieke stof en de impact op ons drinkwatersysteem.

[1:11:05] Het lukt al ook al jaren niet om een verbod te krijgen op het lozen van pfas was en ik vraag me af hoeveel we nou extra zouden moeten betalen om bijvoorbeeld microplastics en medicijn resten extra uit ons verlaten te filteren.

[1:11:19] En waarom het niet lukt om dat europese steevast verbod van de grond krijgen want we zijn hier al vanaf tweeduizend achttien mee bezig en ik heb het gevoel dat het stilstaat

[1:11:28] dan als ik nog als vraag aan de minister klopt het dat sinds de kader richtlijn water is ingegaan. De waterkwaliteit is achteruitgegaan en kan ie misschien ook een reflectie geven hoe dat dat zo gekomen is en in aanvulling daarop. De europese commissie heeft nieuwe mooi jouw normen vastgesteld om de waterkwaliteit te verbeteren en deze uitbreiding bevat onder meer een veel strengere norm voor pfas,

[1:11:52] en ik vraag me dan ook af waarom de minister de de milieunormen niet realistisch. Acht. Tenminste dat is wat we lezen in de nieuwsberichten

[1:11:59] en daar wil ik ook nog over vragen dat

[1:12:03] het lijkt een beetje een tegenstrijdig. Wat ik daarover leest. Dus aan de ene kant wordt het oppompen van grondwater rondom natuurgebieden en een verplichting voor vergunning daar voor voorgesteld

[1:12:14] en aan de andere kant lijkt de minister dat deel dan weer te willen afzwakken en ik vraag me af.

[1:12:19] U kunt u daar nou eens op reageren. Wat wat is nou precies het doel

[1:12:24] en na volt is van mening dat zeker rondom natura twee duizend gebieden. Als deze te droog zijn we het oppompen aan banden moeten gaan leggen.

[1:12:33] Daarnaast las ik ook nog in de visie dat de minister graag ziet dat er twintig procent minder drinkwater gebruikt gaat worden door bedrijven en inwoners

[1:12:41] en hierover heeft mijn collega koekkoek in het vorige wetgeving overleg water ook al aandacht gevraagd voor het hergebruik van water, grijs water. Toen zei de minister dat hij hiermee bezig was geweest, hadden een casus uit haaksbergen voorgelegd

[1:12:55] en ik vroeg me af of via een update van de stand van zaken kan geven en of de minister mij kan uitleggen wat die twintig procent nou precies betekent, is dat het huidige niveau is dat per persoon. Er komt ongetwijfeld bevolkingsgroei. Dus hoe moet ik dat cijfer interpreteren. En dan tot slot. Ik sluit me aan bij de meeste vragen die gesteld zijn over de borging en het tijdspad.

[1:13:16] Maar ik vroeg me wel af als de provincies. Nou dat gebied programma moeten gaan aanleveren in dat nationaal programma landelijk gebied.

[1:13:24] Hoe zijn deze café richtlijnen doelen daar nou precies in verwerkt

[1:13:30] akten minister het misschien niet wenselijk om die doelen meer te verankeren in dat nationaal programma landelijk gebied,

[1:13:37] zodat we niet straks langs elkaar heen werken of tegen dingen aanlopen.

[1:13:41] Bij de uitvoering,

[1:13:44] En nadat dat was het dankuwel.

[1:13:47] Dankuwel. Meneer boot kan

[1:13:48] dan is het woord aan uw buurman. De heer grinwis namens de fractie van het register.

[1:13:53] Voorzitter, dankuwel. Dit onderwerp van vandaag, water en bodem gaat vooraf aan ons bestaan, aan bestaan als land

[1:14:00] niet voor niets is het leitmotiv van waterbeleid. Sinds de instelling van het deltaprogramma van na de ramp blijven

[1:14:07] en eigenlijk is dat het al sinds die dramatische nacht van eenendertig januari op één februari negentien, drieënvijftig ditjaar zeventig jaar geleden,

[1:14:14] met voortgaande bodemdaling, zeespiegelstijging, grillige rivier afvoeren, piekbuien, verdroging verzilting. Als gevolg van klimaatverandering is het belangrijker dan ooit om de vraag of wij in onze kinderen kunnen blijven zeggen zijn en blijven wij van na de ramp

[1:14:27] om die met jaar te kunnen beantwoorden.

[1:14:30] Water en bodem sturend laten zijn in nederland. Waterland is natuurlijk

[1:14:34] logisch. We belijden het al jaren. Maar we zijn nog nooit zo ver gekomen als nu met een overall echt goede kabinet brief over de uitwerking van dit logische

[1:14:42] een belangrijke principes principe, met maar liefst drieëndertig structurerende keuzes, alhoewel keuzes

[1:14:49] lezing van de echt een goede brief was mijn vraag. En nu wat zijn de consequenties en iets anders. Er is goed nagedacht met sector focus op nederland waterland. Maar is er strategisch nagedacht en in internationaal perspectief. Dat laatste kom ik later terug eerste consequenties.

[1:15:05] Hoe zit het nou eigenlijk met juridische borging en handhaving van de structurerende keuze uit de brief zelfs door het ministerie van vrom nog bestond werd er al een handje gelicht met dit soort beleid voornemens voor de ruimtelijke inrichting, laat staan nu.

[1:15:18] Het wordt mij bang te moede dat het kabinet tot tweeduizendvijfentwintig de boel op zijn beloop laat en daarmee het water naar het laagste punt laat stromen

[1:15:24] en vervolgens waar is het concrete uitvoeringsprogramma bij water en bodem sturend. Het kan toch prima worden opgetuigd binnen de bestaande structuren van het deltaprogramma is de minister daartoe bereid voordeel is dat er dan een vliegende start gemaakt kan worden.

[1:15:37] Nu wordt teveel naar de toekomst geduwd en naar het nvog

[1:15:40] sowieso het duizend dingen. Doekje van de rijksoverheid dat over de schutting worden gekieperd bij decentrale overheden, zonder krachtige uitvoering, zonder krachtige uitvoerings apparaat, zoals in het water domein dat wel voorhanden is.

[1:15:52] Meneer grinwis. Ik onderbreek uw betoog vanwege een interruptie van de heer de groot namens de fractie van d zesenzestig. Meneer de groot.

[1:16:00] Ja voorzitter.

[1:16:02] Volgens mij is christenunie ook onderdeel van de coalitie. Dus daarmee even deze vraag over de schutting worden gekieperd bij de provincies. Wat is dat voor een taal.

[1:16:12] Meneer grinwis.

[1:16:14] Voorzitter, dat is prikkelende taal een interruptie uit te lokken. Voorzitter, mijn nou nee daar spreekt een zo kijk spreektijd kijk ik kan het ook genuanceerder zeggen maar ik krijg geen interruptie. Mijn mijn zorg bij het nationaal programma landelijk gebied is dat dat een, zoals een poosje terug ook bijvoorbeeld de algemene rekenkamer heeft haar zorgen over geuit.

[1:16:37] Dat dat is een topzwaar programma wordt

[1:16:40] in bij decentrale overheden daarbij heel veel moeilijke keuzes in gebieden samenkomen van op tal van onderwerpen,

[1:16:48] terwijl er een uitvoerings en terwijl op dit moment geen uitvoerings apparaat is, terwijl we het hier over water en bodem sturend hebben en we in het water domein buitengewoon krachtige uitvoeringsorganisatie nog even gelukkig in nederland, namelijk de waterschappen en rijkswaterstaat. Dus vandaar mijn pleidooi om als we aan de uitvoering denken van heel veel van deze structurerende keuzes om binnen het water domein te kijken naar wat we wel wat we daar hebben en wat goed functioneert, zoals de structuur van het deltaprogramma en uitvoeringsorganisatie als rijkswaterstaat.

[1:17:22] Voldoende. Dan vervolgt u uw betoog? Meneer grinwis.

[1:17:26] En ik hoop dat de minister daar zo meteen echt serieus op reageert. Ook op mijn zorgen over het nvog en tegelijk. Ondanks deze kritische opmerkingen en vragen over giften waardering. Een van mijn eerste moties in tweeduizend, eenentwintig ging erover over water sturend maken voor ruimtelijke ordening, met name woningbouw volgende nummer zevenhonderd tachtig het de motie.

[1:17:44] Aanleiding voor deze motie was dat veruit de meeste woningbouwprojecten dateren uit de periode voor tweeduizend acht, toen klimaatverandering nog niet echt een rol speelde bij locatiekeuze dan wel klimaatbestendig inrichten en bouwen. Waarom eigenlijk. Hoeveel woningbouwplannen die voor tweeduizend, vijfentwintig onherroepelijk zijn niet te voldoen aan de principes van water en bodem sturend. Waarom niet? Per één januari aanstaande als ook de omgevingswet ingaat

[1:18:05] en er waren niet op z'n minst een quickscan

[1:18:08] sowieso lijkt de minister verantwoordelijk voor woningbouw zich nog niet heel veel aan te trekken van water en bodem.

[1:18:12] Daar zal ik een donderdag bij het plenaire debat over opnieuw overigens jasje trekken bottom line spaart. Het kabinet niet teveel de kool en de geit als het gaat om woningbouw, zowel qua locatiekeuze en nog meer qua locatie inrichting

[1:18:24] die motie lukt om in het coalitieakkoord afspraak te maken en ik citeer water en bodem worden sturing bij ruimtelijke planvorming. Om die reden worden de waterschappen. Daarbij worden waterschappen daarbij eerder betrokken en krijgt de watertoets een dwingende karakter. Deel. Een van deze afspraak heeft met de brief die we vandaag bespreken. Een mooie uitwerking gekregen. Hoe deel twee wordt uitgewerkt, is men al jaren goede voornemens overigens nog steeds niet helemaal helder. Hoe zorgen we nu concreet voor? Dat hoe zorgen we er nu concreet voor het waterschappen vroeg in het proces assertiever en dwingender kunnen optreden. Dan nu.

[1:18:54] We hebben bij zuidplas allemaal gezien hoe het niet moet en hoe het advies van het waterschap terzijde is geschoven. De gemeente en provincie

[1:19:01] dan kom ik bij mijn opmerking over straat. De strategische overwegingen het principe niet afwentelen en hoe dat is uitgewerkt, klinkt mooi. Echt. Tegelijk mis ik daarbij strategische overwegingen en daarmee strategische sturing is bijvoorbeeld de comparatieve voordelen die we als delta land hebben als overweging neemt zoet water het blauwe goud.

[1:19:18] Als wij last hebben van droogte in het voorjaar of in de zomer. Dan hebben landen elders in europa dat bijna altijd nog veel erger door slim om te gaan met water vasthouden en zoetwater aanvoer.

[1:19:28] Het aanleggen van zoet water, retentie gebieden kunnen we juist in de komende decennia van voortgaande klimaatverandering, verdroging en verzilting. Dit voordeel uitbaten lang verhaal. Kort schat. Het kabinet met de brief water en bodem sturend dit comparatieve voordeel voor bijvoorbeeld de akkerbouw wel op waarde

[1:19:43] wie, zoals ik uit het gebied van de zeeuwse en zuid hollandse eilanden komt, weten dat het meest bepalende element voor de succes volle akkerbouw aldaar. De beschikbaarheid van zoetwater is

[1:19:53] afgelopen gelopen maanden viel het me weer op en naast alle zorgen die er zijn over het lawaai stikstofbeleid is uiteindelijk de grootste zorg in dat gebied. De beschikbaarheid van zoetwater.

[1:20:02] Wat is in dat licht. De reactie van minister harbers op de noodkreten vanuit zeeland om juist daar bijvoorbeeld op tonen en schouwen-duiveland te investeren in zoetwatervoorziening, bijvoorbeeld door het benutten van het zoete water dat nu dertig miljoen kuub per jaar ongebruikt dat nu ongebruikt westerschelde in. Dan kunnen dat kunnen waterschap provincie gemeente niet op eigen houtje. Minister wijst in deze weer naar het nvog. Maar terwijl ook het deltafonds een deltaprogramma hierbij een rol kunnen spelen. Graag een reactie anderzijds. We weten op de hogere zandgronden dat we niet kunnen blijven doen wat we doen.

[1:20:34] Wat betekenen de structurerende keuzes. Voor sommige getild en aldaar willen we dat alle bloemen vaak water, behoeften, zoals dahlia s daar getild kunnen blijven worden. Hoe wordt hier vraag bijvoorbeeld in het landbouwakkoord met de focus op tweeduizendveertig en waar zijn de slimme prikkels in het voorgestelde beleid lto op de bijvoorbeeld een salderingsregeling. Dat vond het zo gek nog niet graag reactie,

[1:20:56] bodemdaling en slappe bodems. Er wordt het een en ander gezegd over pijlen opzet, maar we weten allemaal dat tijdens droge zomers dat niet voldoende zal zijn. Het platform slappe bodem vraagt daar aandacht voor vraagt de minister ook naar centrale inkoop van satelliet data voor in ieder geval de gebouwde omgeving leek me alleszins redelijk voorstel de minister of staatssecretaris ook in het kader van die slappe inzet is gevoelige bonus heb ik eerder een motie ingediend. Juist omdat als woningbouwprojecten, inclusief bijbehorende infrastructuur, worden beschouwd vanuit levenscycluskosten perspectief er als vanzelf projecten tussen uitvallen inzet is gevoelige gebieden. Hoe krijgt u nu concreet handen en voeten? Minister en dezelfde vraag ook voor de motie veel kwantitatieve risico profielen, profielen

[1:21:35] en als het gaat om de bouw van de holland keren.

[1:21:39] Drinkwater. U afronden. Meneer grinwis.

[1:21:40] Op dit drinkwater heb ik nog heel korte vraag legde minister levering zweth plicht uit te drinkwater werd niet te beperkt uit en hoe het zit met de zorg van dunea of dat al is opgelost. En tenslotte de complimenten voor de jonge klimaatbeweging en een jonge water visie is de minister daarop bereid te reageren, al dan niet schriftelijk was ook de vraag van de heer de geld.

[1:22:00] Volgens mij heeft de heer de groot nog een vraag aan u en die gaat hij nu stellen.

[1:22:06] Ja want voorzitter, de achtergrond van mijn vraag van zojuist was natuurlijk dat provincies bestuurlijk akkoord waren met de brief van tien juni van tien februari voor een groot deel en met de brief bodem en water sturen. Dus dat zijn zaken die wij als overheid als geheel doen en de suggestie die u wekt met zo'n opmerking speelt

[1:22:25] de partijen in de kaart die suggereren dat er iets over de heg wordt geknipt. Dus duidelijk niet zo is, want ze zijn het ermee eens. Ik heb een andere vraag. Voorzitter, want de heer grinwis heeft mooie woorden gesproken. Dat is nooit een probleem, maar het gaat even over de consequenties daarvan en de heer grinwis heeft namens de christenunie ook over het niet afwentelen en

[1:22:47] daarbij hoort natuurlijk ook dat je niet vanuit de landbouw afwentelt door bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen die grondwater terechtkomen op de drinkwater gebruikers. En nu is er een motie door deze kamer aangenomen die zegt van verzoekt de regering om het gebruik van bestrijdingsmiddelen in grondwaterbeschermingsgebieden te stoppen. Waarom heeft de christenunie daartegen gestemd.

[1:23:08] De heer grinwis,

[1:23:13] Voor zover ik probeer die motie voor de geest halen. Ik heb nu zoiets vormen tegelijkertijd. Ik ik kan me voorstellen dat die motie behoorlijk om compromis loze is geweest

[1:23:27] en uiteindelijk gaat het wel om een balans en waarschijnlijk hebben wij vanuit die balans gezegd. Nee die gaan we nu niet voor. En misschien hebben we ook nog wel geluisterd naar het advies van van het kabinet als die ontraden is. Maar dat kan ik zo hiervandaan niet bekijken. Voorzitter, dus dus de heer de groot over vraag mij een beetje. Ik weet niet afwentelen gaat het inderdaad niet afwentelen in de tijd niet afwentelen naar een ander.

[1:23:49] Dat is een prachtige principe waar we voor zijn. Tegelijkertijd moet je oppassen dat het principe niet ertoe leidt dat je met de pootjes omhoog gaat liggen en alles maar laat gebeuren. Want zoals ik al heb aangetoond met mijn verhaal over de comparatieve voordelen dat het in zuid en andere delen van europa nog droger is dan hier

[1:24:09] kan zoet water. Ook in droge tijden toch een comparatief voordeel zijn. Dus daarom zou ik zeggen willen zeggen van jaar dat principe niet afwentelen. Moet je echt huldigen. Tegelijkertijd moet je altijd verder blijven kijken. Dan moet je ook kijken naar het tempo waarin sommige veranderingen tot stand gebracht kunnen worden. Dus dat zal vast ook wel achtergrond zijn geweest. Voorzitter, om deze motie niet steunen.

[1:24:30] Dat roept nog een vervolgvraag op bij de heer de graaf. Volgens mij.

[1:24:33] Voorzitter, want die motie. Ik zal nog even aan de heer grinwis sturen was niet meer of niet minder dan gewoon ons te gaan houden aan de wet en we hadden al in tweeduizend elf gewoon die grondwaterbeschermingsgebieden moeten aan wijze. En daar hoort dus ook het stoppen met gebruik van bestrijdingsmiddelen bij maar ik hoor het al. Veel woorden had de christenunie nodig om te zeggen dat ze toch uiteindelijk een principes niet om willen zetten in daden.

[1:25:00] Voorzitter, is altijd beter onder woorden met zou bespreking te spreken dan weinig woorden die polariserend zijn, kijkt de heer de groot. De heer de groot kan de heer de groot kan hier in generieke gewasbeschermingsmiddelen wegzetten als onappetijtelijke. Ik weet één ding. Natuurlijk is daar hebben we daar een opgave. En als je kijkt hoe daar nu mee wordt omgegaan en hoe we proberen om met geïntegreerde gewasbescherming waarover trouwens best wel goede afspraken hebben gemaakt in het coalitieakkoord.

[1:25:29] We proberen het gebruik van deze van chemie te verminderen, dan is dat alleen maar mooi. Tegelijkertijd weet ik ook willen wij goed zorgen voor hun voedsel op zo min mogelijk grond met zoveel min mogelijk input zoveel mogelijk duurzame output. Daar moet je niet op voorhand nu kunstmest als geheel en gewasbeschermingsmiddelen, gemiddelde als geheel, wegschrijven en afschrijven en per nu als zware iets afkondigen. De revolutie zonder alternatief. Dat vind ik gewoon niet verstandig. Dus laten we alsjeblieft leren van najaar van inzicht uit de biologische landbouw, maar zonder ontwikkelingen die daar vanuit zijn zijn op gang gekomen in de gangbare landbouw wegschrijven en wegschuiven. Want dat is een beetje de consequentie van voor deze motie stemmen.

[1:26:14] Uw betoog roept ook nog een vraag op van mevrouw bromet en mevrouw moment. Dat is uw laatste.

[1:26:18] Interruptie. Maar ik weet het. Voorzitter. Ja. Het gaat over balans in het verhaal van de christenunie en mijn vraag aan de christenunie. Als het gaat over het gebruik van bestrijdingsmiddelen en drinkwater is, vindt de heer grinwis het in balans dat de helft van de drinkwaterbronnen in nederland vervuild.

[1:26:36] Is de heer grinwis? Nee, voorzitter.

[1:26:40] Voorzitter, en daar moeten we daarom moeten we die drinkwaterbronnen ook schoon krijgen, liefst inderdaad bij via aanpak bij de bron. Dat dat deel ik met mevrouw bromet. Tegelijkertijd weten we dat het soms helaas vier jaar de waterzuivering het het dit moment nog efficiënter is om drinkwaterbronnen schoon te krijgen dan dan te voorkomen dat die bron vervuild raakt. Tegelijkertijd. Nee, we moeten daar zeer zeer opsturen en daarom dat we afspraken hebben gemaakt over die bijvoorbeeld die geïntegreerde gewasbescherming om de hoeveelheid chemie die we in de landbouw bijvoorbeeld gebruiken te verminderen, overigens ook de hoeveelheid chemie in in die niet landbouw in en medicijnen en weet ik wat allemaal is deze discussie breder als het gaat om de vervuiling van drinkwaterbronnen. En ja dat gaat ook over vermesting. Dus ik deel die ik deel die principes. Maar dat is wat anders dan dat ik nu ga stemmen voor moties die per heden naar de revolutie afkondigen.

[1:27:38] Woord, aan de heer crul van de fractie.

[1:27:41] Ja voorzitter, ik ga mijn interruptie, maar op of er richting de heer grinwis. Want ik merk dat dat deze discussie. Wat wat irritatie oproept, omdat we dus blijkbaar ook in in dit nota overleg weer geen kans onbenut laten onbenut laten om te polariseren en weer zo'n gigantische focus leggen in dit geval op de gewassenbeschermingsmiddelen. Dus mijn vraag aan de heer grinwis is, is hij er is, is de heer grinwis eigenlijk wel bekend dat er in nederland jaarlijks honderd negentigduizend kilo medicijnresten rest in het water belanden en dat het elf verkeer.

[1:28:13] De heer is.

[1:28:14] Dan het dan hoeveelheid gewasbeschermingsmiddelen en is de heer grinwis het dan het met mij eens dat het niet helpt om deze discussie weer op een dermate wijze te polariseren en alle pijlen als een soort van een klopjacht.

[1:28:26] Op de landbouwsector te leggen, de heer.

[1:28:29] Ja. Voorzitter, daar ben ik mee bekend. Sterker als ik het noem, dan wordt mij wel eens verweten dat ik te makkelijk vlucht naar de medicijnresten, terwijl ik daarmee de moeilijke discussie in de landbouw omzeilen. Dus vandaar dat ik geprobeerd heb om reëel de vraag te beantwoorden over medicijnresten jaar dat dat is inderdaad dat is gewoon het nucleaire afval behorend bij een vergrijzende samenleving waar we gewoon echt met heel veel

[1:28:57] met heel veel prioriteit aan de slag moeten bijvoorbeeld om te voorkomen dat al al die medicijnresten najaar door de toiletpot ons watersysteem instromen het tegelijkertijd. Dit is een heel moeizaam probleem. Dus dat geeft ook gelijk aan dat je het niet. Dit dit soort discussie niet eenvoudig kunt oplossen. Door te zeggen we wij lossen het op bij de bron. Soms moet je ook gewoon niet oplossen bij de waterzuivering bijvoorbeeld dit.

[1:29:22] Dankuwel roept het nog vervolgvraag van de heer crul? Nee, dan geef ik het woord aan mevrouw bromet. Voor.

[1:29:28] Zonder voorzitter, want in de interruptie van de heer crul richting christenunie worden eigenlijk de heer de groot en en mij polarisatie verweten en ik wil daar korte metten mee maken want ik heb gewoon en nee nee. Die richting die ik wil. Ik heb gewoon een standpunt. Dat is geen polarisatie. Dat is gewoon wat ik vind en ik vind dat het moet moet kunnen zeggen in een democratie. Wat me elke keer organisatie helpt de discussie niet.

[1:29:53] Dankuwel.

[1:29:54] Ik geef het woord aan mevrouw van der plas voor haar bijdrage in eerste termijn uw zes minuten gaan nu.

[1:30:01] Dankuwel. Deze inbreng doe ik mede namens de heer chris stoffer van sgp die deze nota dit nota overleg helaas niet kon bijwonen.

[1:30:13] Voorzitter en inwoners van nederland. Bijna iedere zomer is het weer raak waarschuwingen dat we vooral niet al te veel water moeten verbruiken worden ons om de oren geslingerd door de overheid besproeien tuin niet sluit je moestuintje verloren en ga vooral niet te lang douchen. Het is een drie triest dieptepunt voor een land wat altijd expert is geweest in het gebruik van water en er ligt een die probleem aan ten grondslag door de eeuwen heen hebben wij mede door onze constante strijd met het water ons land op zo'n manier ingericht dat wij het zoete water in het land afvoeren.

[1:30:44] Veel van deze ingrepen zijn gedaan in een tijd dat het waterverbruik nog niet zo grootschalig was als nu

[1:30:50] ook hadden wij in deze tijd nog niet te maken met droogte en warmte records waarvan het lijkt alsof ze ieder jaar weer verbroken worden.

[1:30:56] De tijd van zoetwater klakkeloos afvoeren moet nu voorbij zijn en we moeten ons land op zo'n manier gaan inrichten dat we het water beter kan vasthouden.

[1:31:05] De brief, bodem en water sturend roep nog wel wat vragen op bij voorbeeld voor de provincie zeeland. Deze provincie en veel last van verzilting. Het zouter water, bedreigde voedselvoorziening en het voortbestaan van de akkerbouw op de zeeuwse klei. De zeeuwse boeren hebben behoefte aan zekerheid over de beschikbaarheid van zoetwater.

[1:31:23] De minister zegt rijk en waterschap faciliteren aanvoer van zoetwater. Zolang de beschikbare hoeveelheid zoetwater dat toelaat

[1:31:31] en kunnen daarmee ook gebieden die nu nog niet beschikken over zoetwater worden voorzien, kan de optie om het volkerak-zoommeer als grote zoetwater becker in te zetten doorgang vinden,

[1:31:42] evenals ideeën om zoetwater aan te voeren vanuit de brabantse wal.

[1:31:47] De brief geeft daarnaast nog een extra uitdaging

[1:31:49] voor aanpassingen van regionale watersystemen en grondwaterbeheer schieten regionale en lokale middelen simpelweg tekort.

[1:31:56] De totale kosten zouden we wel eens honderden miljoenen euro's kunnen bedragen. En wat gaat de minister doen om de regio's en de gemeente adequate middelen te geven voor grondwaterbeheer en aanpassing van watersystemen.

[1:32:09] Voorzitter, het tekort aan drinkwater begint echt serieus te worden.

[1:32:12] We hebben niet meer de garantie dat nieuwe woningen en bedrijven toegang hebben tot drinkwater in de nabije toekomst en het komt onder andere doordat de zoektocht naar nieuwe bindingen veel te lang duren. Ook kunnen de huidige vergunningen niet worden ingezet om de provincies beperkingen op te leggen of om aanvullend onderzoek te vragen.

[1:32:30] Hierdoor dreigde drinkwater afhankelijke een om economie in vijf provincies vast te lopen en in november zijn twee moties van ons aangenomen een roept op tot een onderzoek naar ontzilting van zeewater, drinkwater in tijden van droogte en de ander roept op om in bestuurlijke akkoorden en startpakket voor provincies afspraken op te nemen om de drinkwatervoorziening voor woningbouw zeker te stellen. Hoe staat het met de uitvoering van deze moties en welke rol gaan deze moties hebben in water en bodem sturend graag een reactie van de minister over het onttrekken van grondwater heb ik nog een vraag. De locaties waar dit gebeurt, bevinden zich vaak in de buurt van natuurgebieden en miljoenen kuub grondwater worden jaarlijks uit deze gebieden onttrokken. Al in tweeduizend veertien deed alterra onderzoek naar verzuring en onttrekking van grondwater is dit onderzoek bij de minister bekend

[1:33:18] en uit het onderzoek blijkt dat als er piri in de grond zit. Dit oxy deert naar zwavelzuur naar bij droog vallen.

[1:33:25] Er is sprake van verzuring van de bodem.

[1:33:28] In de eerste natuur analyses die zijn verschenen, zien we de verdroging als een belangrijke oorzaak voor verslechtering van de natuur voorbijkomen en ik wil graag weten of de rol van verzuring door onttrekking van grondwater ook bekeken wordt.

[1:33:41] Voor zover mij bekend is dat in de natuur door analyses die er nu zijn niet gebeurd.

[1:33:47] Voorzitter, dan de buffer stroken. De burger stroken regeling geldt onder andere voor de waterschappen buffer stroken kennen een verbod op bemesting

[1:33:54] en nutriënten. Rijk minuten nutriënten rijk materiaal uit sloot kan wel gewoon op de buffer strook gedeponeerd worden op basis van de uitvoeringsregeling buffer stroken is het gebruik van meststoffen zoals gedefinieerd in meststoffen werd op buffer stroken verboden.

[1:34:09] Dit is een grote hinder voor veel van onze boeren. Het is natuurlijk belachelijk dat er aan de ene kant nutriënt rijke mes niet op de buffer stroken terecht mag komen. Maar aan de andere kant nutriënten rijk materiaal uit de sloot wel. Ook is er eigenlijk net zoals bij het eerdere model bij stikstof n slordige intekening gemaakt van waar de buffer stroken zijn. Er zijn buffer stroken langs gedempte sloten. Er worden verschillende breedte gehanteerd bij dezelfde sloot. Soms zijn er twee stroken aan één zijde van der sloot. Er zijn sloten zonder strook. Maar droge sloten hebben soms dan wel weer een buffer strook en het is echt een groot fiasco zoals het nu is en ik ben dan ook benieuwd wat de minister op korte termijn hieraan gaat doen.

[1:34:49] Voorzitter, ik begon mijn betoog over ons land beter ingericht moet worden, zodat we water beter kunnen vasthouden.

[1:34:56] Daarin zit een belangrijke opgave voor onze ruimtelijke ordening

[1:34:59] en kijk eens om u heen als je over straat loopt. Het maakt eigenlijk niet uit of een grote stad als amsterdam of een midden gemeenten als den helder is op dit soort plekken is het bijna onmogelijk voor de grond om regenwater op te nemen. In nieuwbouwwijken kan er vaak geen grasspriet je door de stoeptegels komen omdat ze zo dicht tegen elkaar aanliggen en de ontelbare parkeerplaatsen in ons land zijn idem grote grijze vlakte waar niets doorheen kan met relatief kleine ingrepen kunnen toekomstige parkeerplekken en trottoirs vergroend worden, zodat water er doorheen kan.

[1:35:31] Maar het is ook niet de moeilijkste opgave. Om dit met al bestaande parkeerplaatsen en stoepen te doen.

[1:35:36] Gelukkig zie ik in de brief aanstalten hiervoor. Maar ik heb nog wel een vraag welke rol ziet de minister weggelegd

[1:35:43] voor ruimtelijke ordening als het gaat om water beter ondergronds in te laten stromen en vast te houden. En hoe verloopt hierop de samenwerking met het ministerie van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. Want als ik om me heen kijk, zie ik er nog erg weinig van terug, terwijl het hier niet echt om grote opgave of te gaan

[1:36:01] en ik weet dat er geen ministerie van vrom is. Maar dat is een lichte wens van mij. Toen heb ik dit ministerie alvast genoemd in voorschot op een nieuwe coalitie in de toekomst.

[1:36:13] Dankuwel.

[1:36:15] Daarmee leden ronden wij de eerste termijn van de kant van de kamer af. Dank voor uw inbreng. Ik kijk even naar de bewindspersonen aan mijn rechterzijde. Ze willen doen.

[1:36:29] Combineren,

[1:36:32] Ik schors de vergadering tot half één. Dan gaan wij ook een broodje eten met elkaar en zie ik u allemaal weer hier terug voor de eerste termijn van de kant van het kabinet.

[1:36:40] Ja.

[2:33:22] Dames en heren,

[2:33:24] met uw welnemen heropenen ik dit nota overleg naar aanleiding van de brief bodem en water sturend water en bodem sturend, moet ik zeggen al weer hartelijk welkom. Terug hoop dat u goed geluisterd hebt

[2:33:34] dan gaan we vrolijk verder met de eerste termijn aan de kant van de bewindspersonen. Het kabinet

[2:33:41] afspreken dat we proberen drie korte interrupties te doen met elkaar en dat mijn rol vooral zal zijn om u eraan te houden dat dat dan ook echt kort is, want daarmee kunt u ook die interrupties doen deze middag. Dan geef ik met plezier. Het woord aan minister harbers.

[2:34:00] Er-voorzitter dankuwel.

[2:34:04] Al langere tijd is het duidelijk dat we water en bodem een grotere rol in de ruimtelijke ordening moeten geven

[2:34:11] en met de brief die we vandaag bespreken, hebben we dat vanuit het kabinet een jaar na het regeerakkoord handen en voeten kunnen geven

[2:34:19] en dat hebben in hoog tempo proberen te doen omdat het hoognodig is om ook in de toekomst in nederland met plezier te kunnen blijven wonen werken recreëren en alle andere dingen die we van plan zijn in dit land

[2:34:32] en dat werd me afgelopen week op de vn wereld water conferentie

[2:34:37] extra duidelijk. Daar zie je dat alle landen te maken hebben met problemen op het gebied van water

[2:34:43] en er is verschillende keren geconcludeerd dat water een grotere rol moet spelen bij de inrichting van het land. Ik sprak daar ook met de jonge klimaatbeweging die mij hun jonge water visie hebben aangeboden,

[2:34:57] zowel ook positief over het nederlandse waterbeleid. We hebben daar afgesproken dat ik ze ook actiever betrekken bij de uitvoering. Ga ook nog met hen nader in overleg over hun visie die ze hebben opgeleverd,

[2:35:10] zodat we ook echt kunnen voorkomen dat we de problemen van nu afwentelen op toekomstige generaties tegelijk overigens toe dat ik dan daarna ook nog met een schriftelijke reactie komen op die water visie voorafgaand aan het volgende water debat in in juni

[2:35:23] en ik ben daarnaast ook dankbaar omdat die klus van afgelopen jaar niet kon zonder de medewerking van veel onderzoeksinstellingen medeoverheden, provincies gemeenten, waterschappen en collega departementen binnen het rijk, want deze brief heeft ook veel effect op andere domeinen en goede samenwerking is daarom heel belangrijk

[2:35:45] overigens afgelopen week in new york te pakken dat ook want ik had ik ga straks met blokjes noem ik heb geen apart blokje droogte. Maar daar werd ook duidelijk zeg ik. In de richting van de heer bouwt kan

[2:35:54] dat droogte ook zo'n issue is wat we helaas de laatste jaren ook veel in nederland zien we helaas waarschijnlijk ook nog veel mee te maken gaan gaan krijgen

[2:36:03] in de toekomst waar wij hopen dan ook weer kennis elders op de wereld bij andere landen kunnen kunnen vergaren en het klopt dat op dit moment je best wel met enige zorg naar de zomer kunst te kijken als je ziet naar waterstanden. De afgelopen tijd. En wat er gaat gebeuren, kunnen we nooit precies aangeven wat de maas is een regel rivier die is daarom niet voorspellen. Den rijn is afhankelijk van regen en smelt ijs uit uit de alpen en daarvan weten we allemaal wat van winter achter de rug hebben

[2:36:34] het dezelfde tijd. We staan klaar om ook als het droog wordt daar ons weer tegen te weer te stellen, net zoals we dat afgelopen jaar hebben gedaan en ook daar hebben we ook internationale contacten onder andere in den rijn en de maas commissie om onze aanpak van droogte ook op de lijnen, maar ook af te stemmen op acties die de buurlanden kunnen doen

[2:36:55] en in algemene want dat voegt je bouwt kan ook in algemene zin zet het kabinet zich natuurlijk in tegen klimaatverandering. Maar gelet op de veelheid van overige vragen denk ik dat we daar een keer een ander debat. Met andere minister het over moeten hebben.

[2:37:10] Voorzitter, aan het even nog als inleiding. Velen van u zijn ingegaan op de effecten voor specifieke domeinen of vragen om scherpere poort borging en maatregelen liefste nu al. Ik ga er zo meteen bij de blokjes specifiek op in. Maar ik wil er een paar woorden in algemene zin aan wijden om dat dit natuurlijk ook met beide wens u meevoelt

[2:37:31] van borging van de structurele keuzes is en wordt heel belangrijk voor de doorwerking

[2:37:37] en voor verschillende onderwerpen geven we daar binnenkort in de komende periode invulling aan. Maar we hebben er wel bewust voor gekozen om met het formuleren van de keuzes daar niet op te wachten omdat we weten dat je soms dan ook in wet en regelgeving trajecten beland die naar zijn aard gewoon langer duren.

[2:37:55] Maar deze maanden vinden bijvoorbeeld ook de gebied uitwerking onder regie van de provincies plaats en daarom wilden we op voorhand ook al structurerende keuzes meegeven om dat water en bodem ook daarin vanaf het begin sturend moeten zijn. En dan heeft mijn voorkeur om die structurerende keuzes alvast mee te geven en niet te wachten op juridische verankering en ik merk vooral dat heb ik ook afgelopen jaar ook in het formuleren van deze keuzes gemerkt dat de medeoverheden echt bereid zijn om deze opgave samen met het rijk op te pakken en daar ben ik heel blij om want het betekent. Maar ik ga er straks verderop in

[2:38:32] dat dat waarschijnlijk ook niet altijd tot op het scherpst van de snede uitgevochten hoeft te worden, want de problemen die we vanuit het rijk zien die zin medeoverheden die zin andere in de samenleving ook en ik blijf graag met hen allen in gesprek. Juist ook als het sturen met water en bodem een keer lastige effecten heeft. Tot slot van mijn inleiding ga ik maar even in op de vraag die mevrouw van esch mij ook stelde of ik al precies weet hoe nederland er dan uitziet in de toekomst. Net als mevrouw van esch heb ik geen glazen bol. Maar ik zie wel in nederland vormen dat beter in staat zal zijn om om te gaan met alle veranderingen die we krijgen ook door het klimaat en ook op water en bodem gebied. We hebben in wezen alle kennis in huis. We weten wat we moeten doen om van nederland in plaats van een vergiet een spons te maken. We weten ook hoe we dat is de ervaring van de afgelopen vijfentwintig jaar hoe we ruimte kunnen geven aan het water. Dat hebben opgedaan. Die kennis in het programma ruimte voor de rivier. We hebben alle kennis in huis op een klimaatbestendig kunnen bouwen hoe we dat slim kunnen doen hoe we ervoor kunnen zorgen dat ook daar in de nieuwe woonwijk van de toekomst. Het water ons niet overkomt. Maar we daar bouwen met het water en met voldoende ruimte voor het voor het water.

[2:39:44] We weten ook dat als je beek die rechtgetrokken zijn weer gaat laten meander. Dat dat en goed is voor de spons werking en uiteindelijk ook voor de water kwaliteit. We hebben de marker wadden die natuurlijk ook iets doen met water en natuurwaarde in het ijsselmeer. Ik denk dat dat allemaal

[2:40:01] inspiratie is voor het nederland van de toekomst waarin we de harde scheiding tussen water en land, de harde scheiding tussen bebouwing en groen, waarden en natuur, dat we dat veel zachtere scheidingen maken en we daarom over dertig jaar dan met heel veel plezier daarbinnen wonen en hoe precies dat gaan we allemaal de komende jaren zien en uitwerken. En daar zit ik bovenop. Voorzitter, dat bij wijze van inleiding. En dan heb ik de onderwerp als volgt verdeeld. Ik begin zometeen

[2:40:30] met alle vragen en opmerkingen op het gebied van de borging en de strategie voor water en bodem sturend

[2:40:39] dan alles op het gebied van bouwen. Ruimte, ruimtelijke ordening,

[2:40:45] derde plaats, water, beschikbaarheid en verzilting

[2:40:49] daarna de kader richtlijn water,

[2:40:54] vervolgens drinkwater.

[2:40:58] En dan heb ik

[2:41:01] de twee blokjes op gebied van grondwater. Denk dat ze samen nemen in alles op gebied van grondwater onttrekkingen en dan gevolgen van grondwater voor bodem en ruimtelijke ordening

[2:41:10] en tot slot wordt er minder vragen over waterveiligheid.

[2:41:20] U heeft administratie op orde.

[2:41:22] Ik van belang is dat u dat zelf wilt u gewoon lekker. Gaat u vooral door.

[2:41:28] Wij schrijven

[2:41:30] de borging van water en bodem sturend.

[2:41:40] Dus ik één ding.

[2:41:46] Wij kunnen dat komt goed. Ik begin met de opmerking die de heer de groot maakte.

[2:41:52] Die zijn de zesenveertig jaar niks gebeurd.

[2:41:56] Hij vroeg daarover een schriftelijke reactie op dus naar die die zeg ik toe. Die komt voor het commissiedebat in juni. Maar ik wil er wel kort reageren.

[2:42:06] Ik begrijp het beeld dat de heer de groot schetst,

[2:42:11] maar ik denk dat ook wel ruimte is om daar een ander beeld tegenover te stellen, want hoewel de problemen niet nieuw zijn en er ook nog heel veel moet gebeuren is er al heel veel gedaan en in gang gezet. Ik noem zonder complete zijn ruimte voor de rivier het hoogwaterbeschermingsprogramma vrijwel al het afvalwater wordt verregaand gezuiverd deltaplan zoetwater. Dat zijn allemaal dingen die we in negentien, vierentachtig nog niet hadden. De kader richtlijn water hadden we toen ook nog niet veel over te zeggen ga ik straks nog op op in. Maar er zijn ook wel zaken die inmiddels verbeterd zijn

[2:42:42] en het klopt. Er moet nu een flink het dan bij en dat is ook nodig omdat heel veel opgave vanwege de klimaatverandering groter zijn geworden

[2:42:53] en die borging en ik heb er in het slot hoofdstuk van de brief ben ik daar.

[2:42:58] De heer de groot. Ik hoop niet dat men een interruptie kost, maar een kleine kleine correctie. Ik vroeg om een schriftelijke reactie op de plannen van de jonge klimaat beweging. Verder heb ik niet gezegd dat er niets is gebeurd. Alleen dat de problematiek zeker waar het gaat om de verdroging in relatie tot de natuur. Nog steeds bestaat.

[2:43:17] Meneer. Dat laatste ben ik ben ik met hem eens. En die schriftelijke reactie heb ik net al.

[2:43:20] In gezegd.

[2:43:24] Ik begin maar even met de vragen die de heer minas en grinwis, maar ook andere wel hadden en dat is hoe gaat dit nu verder. Hoe gaan we de uitwerking doen. Hoe gaan we die juridische borging doen, zoals in het slot van van de brief al aangekondigd zijn we op dit moment druk bezig om met andere overheden een uitvoeringsstrategie op te stellen,

[2:43:51] een houtskoolschets daarvan. Die ligt nu al op tafel. Die bespreken we deze weken met met de mede overheden

[2:43:58] een soort dashboard en monitoring op alle keuzes en maatregelen die wordt wordt daarbij met een tijdspad

[2:44:06] en daarvan wil ik ook dat we met elkaar vaststellen, ook met de medeoverheden wanneer we tevreden zijn.

[2:44:12] Ik wil die monitoring ook zo inrichten. Dat dat ook voor de kamer transparant navolgbaar is en dat hij daar straks ook kunt zien of we op koers liggen met de uitwerking met de implementatie van structurerende keuzes.

[2:44:25] Tegelijkertijd is het ook zo dat veel keuzes uiteindelijk een regionale uitwerking vergen aanpak van vee weiden of waterberging. Dat is mijn mening moet je uiteindelijk niet vanuit hier doen. We moeten in den haag wel grip hebben maar niet micro managen

[2:44:41] en dat zal ook de essentie zijn van die uitvoerings strategie die ik rond de zomer naar de kamer stuur.

[2:44:50] De heer de hoop die vroeg van ja maar wat doe je dan als kabinet om te voorkomen dat doorvragen bestuurlijke afspraken niemand zich verantwoordelijk voelt.

[2:45:02] Ook dat

[2:45:03] willen we in de uitvoeringsstrategie vastleggen want dat wordt ook weer een product wat we met de medeoverheden met ipo vng unie van waterschappen gaan gaan vast te stellen.

[2:45:14] Maar zoals ik net al zei ik heb ook echt wel aangetroffen dat water en bodem sturend echt als een gedeelte gedeelde verantwoordelijkheid wordt beleefd door alle mede over overheden.

[2:45:25] Daarnaast werken we bijvoorbeeld ook aan borging via de omgevingswet. Dat geldt ook voor het ruimtelijk richtinggevend kader en ook voor de landelijke maatlat groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving die onlangs aan de kamer zijn toegestuurd.

[2:45:39] En wat is dan de rol van het ministerie van i en w vroeg vroeg de heer minas. Nou in de eerste plaats deze brief is een grote kloon stoot of de regie van al die thema's rond water en bodem sturend. Tegelijkertijd kunnen wij niet alleen die ambitie realiseren realiseren omdat die kennis uitvoeringskracht expertise. Die zit bij waterschappen gemeenten, provincies, bedrijfsleven, kennisinstellingen en uiteindelijk alle neemt die ook hun steentje moeten bijdragen aan al die genoemde instellingen die willen die willen ook deltaprogramma van de delta commissaris vergat ik nog in mijn opsomming en bij elkaar ben ik ervan overtuigd dat wij de power in huis hebben om in nauwe samenwerking met al die partijen dat voor elkaar te krijgen. Net zoals we dat eerder hebben laten zien met de deltawerken ruimte voor de rivieren en het delta programma

[2:46:35] die regie zeg ik tegen de heer grinwis neem ik ook voor een klimaat robuuste nederland. Want ook daar heb ik de coördinerende verantwoordelijkheid voor klimaatadaptatie en ben ik trekker van de nationale adaptatie strategie. Eerder heb ik al aan de kamer aangegeven dat we ook die gaan herzien. Dat doen we dan ook volgens de principes van de structurerende keuzes in deze brief.

[2:46:58] Wij hebben de evaluatie van de huidige nationale adaptatie strategie op dit moment afgerond en we zijn nu volop bezig met het herijken van het uitvoeringsprogramma en het herijken van de adaptatie strategie

[2:47:15] de

[2:47:19] even kijken is zelfs sprake hip. Oh ja, de heer grinwis die vroeg bij het uitvoeringsprogramma ook nog of hij deed de suggestie om dat op te tuigen binnen de bestaande structuren van het van het deltaprogramma daar waar het past en dat geldt voor een aantal keuzes doen we dat vanzelfsprekend samen met het deltaprogramma. Het is alleen niet zo dat alle keuzes naar hun aard onder het deltaprogramma vallen en ik wil ook voorkomen dat anderen dan gaan wegkijken van oké, het hangt onder het deltaprogramma. Dus ik hoef niets meer te doen. Het gaat heel vaak ook om de combinatie van opgave met andere domeinen. En als je dan kijkt naar dit beleid het woord ook is kabinetsbeleid. Het woord ook alle collega's gedragen, dan is het juist goed dat we iedereen ook voor zijn of haar eigen aandeel daarin medeverantwoordelijk maken. Maar vanzelfsprekend daar waar het deltaprogramma raakt of of dat een goed aanknopingspunten biedt, doen we dat ook samen met het delta programma

[2:48:22] de het behalen van de doen.

[2:48:24] De heer grinwis slaat aan uw laatste zinnen.

[2:48:27] Dank aan de minister en ik alle vertrouwen erin tegelijkertijd. Ik geef hem het uitvoerings perspectief en uitvoeringskracht als als overweging daarbij mee. Soms kan het idealiter misschien beter bij het mbo gegeven zou worden geparkeerd, zij daar misschien iets kritische woorden over. In eerste termijn. Maar mijn grootste zorg. Daarbij is echt wel de uitvoeringskracht van van de overheid, terwijl we weten in het water domein hebben we dat nog best wel op orde. En soms is misschien wel de betere weg wil de minister. Dat dat is en hoe die dat allemaal distribueert al die al die taken en opdrachten daarbij rekening houdend met dit aspect.

[2:49:04] De minister zeker. Dat laatste ben ik het met de heer grinwis eens en vanuit vanuit die blik zullen we de toewijzing ook vorm gaan geven

[2:49:14] en en dank voor de nuancering. Want voor mij is lijkt me zeggen. Nvog. De nvog. Geen duizend dingen. Doekje. Het is voor mij juist een instrument om op dat niveau waar je met elkaar die keuzes moet maken. Gewoon echt in de gebieden die keuze ook af te stemmen omdat je uiteindelijk als je ook door de bril van water en bodem naar de gebieden kijkje geen twee gelijke gebieden in nederland aantreft

[2:49:40] en dat dat vind ik dan uiteindelijk ook de kracht van het nvog dan of

[2:49:47] de doelen halen en onderzoek daarnaar willen doen voegen in in verschillende woorden. De heren de groot en mevrouw van esch.

[2:49:59] Kijk ik kan me ook best voorstellen dat zij zeggen van ja dat dat is op dit moment ook nog niet op alle keuzes helder. Als je drieëndertig keuzes en vijfenvijftig maatregelen in een brief zetten en tegelijkertijd is het ook zo dat er wel heel veel bestaat. Soms is er al geld. Soms zijn er regels. Soms zijn er al beleidsuitspraken gedaan dat dat hangt af van de maatregel en veenweidegebieden vergen weer een andere aanpak dan hoog en droge zandgronden.

[2:50:30] De uitdaging is vervolgens om echt

[2:50:33] in die gebieden te gaan kijken en dat daar bestuurders bewoners ondernemers boer iedereen met elkaar oplossingen zal vinden

[2:50:43] op de specifieke vraag van halen we dan die ambitie halen we dan die doelen is mijn stelling ook altijd beleid beleid is leuk. Actie is beter, maar het gaat uiteindelijk om het bereiken van de resultaten en ik wil eigenlijk de monitor waar ik het zojuist al over informeren. Die wil ik zodanig inrichten dat we daar ook loepzuiver inzichtelijk krijgen wat er precies is gebeurd aan die structurerende keuze wat er nog onderhanden werk is wat nog in wet en regelgeving moet op enig moment, zodat we dan eerst met de medeoverheden de aanpak kunnen bijsturen en vervolgens dat aan de kamer inzichtelijk kunnen maken. Dan reken ik erop dat u daar ook nog met een kritische blik naar kijkt dan hoop ik dat we zover zijn dat dat niet nodig is. Maar ik vind dat eigenlijk het instrument als we dat zo goed inrichten. Dan kan dat ook het inzicht geven in de doelen en de resultaten die we daarmee beogen en bereiken.

[2:51:38] U heeft een vraag van mevrouw van esch.

[2:51:41] Voorzitter. Hartelijk dank voor het antwoord wat

[2:51:44] bij mij blijft

[2:51:45] die er wat mij verontrust is dat we zeg maar eerst weer in die gebied processen. Dan gaan kijken wat wel en niet per gebied zou kunnen werken. Maar dat we dan daarna misschien wel zien. He. Maar het werkt niet. Maar dat we dan dus helemaal geen wettelijke of juridische veranderingen hebben om hier onder andere vanuit de tweede kamer te kunnen zeggen. Ja maar dan moet deze minister ook dwingen. Er gaan worden

[2:52:09] en daar. Ik bedoel het. En niet alleen wij, maar ook wetenschappers ook vanuit natuurorganisaties zeggen ja maar als je niet die stok achter de deur zet dan ga je eerst heel lang uitgebreid met elkaar praten in gebied processen. Wat wel en wat niet maar je moet nu al gaan inbouwen op het moment dat het geval is dat het niet zo gaat werken, zoals het misschien wel rooskleurige scenario wat deze minister ons nu voor schetst. Wat dan.

[2:52:34] De minister.

[2:52:38] Kijk eerst even de vaststelling.

[2:52:42] Ik kan me de vraag. Heel goed voorstellen van wat dan. Maar als ik die vraag nu had willen beantwoorden, had er nu nog geen water en bodem stuur een brief gelegen. Want dan hadden we nu nog heel veel verder werk moeten verzetten. Om alle stok achter de deur bij wijze van spreken ook klaar te zetten uit te werken en al dan niet in te voeren. En om redenen die ik zojuist aangaf. Juist omdat het nvog op stoom komt vond ik het van belang om van tevoren die structurerende keuzes mee te geven daarbij ook de vaststelling dat ik gewoon medeopdrachtgever ben van dat nvog en alle gebiedsprogramma's die worden getoetst op hun doel bereik. Dat is ook weer noodzakelijk om een bijdrage te kunnen krijgen uit het transitiefonds. Dus dat lijkt me in ieder geval een wortel die die klaarstaat achter de achter de deur.

[2:53:27] En als die doelen niet gehaald zijn. Ze hebben dat afgesproken. Dan gaan we via de nvog overleggen met met andere overheden in gesprek. En dan zal het ook zeker komen op de vraag welke aanvullende maatregelen we moeten treffen en die gebiedsprogramma's kunnen vervolgens ook jaarlijks worden bijgesteld, maar ik vind

[2:53:45] ook wel goed om hier nog te benadrukken dat we verantwoordelijkheden en bevoegdheden ook neerleggen waar ze thuishoren, want dit werkt ook niet water en bodem sturen als we uitsluitend hier vanuit den haag zeggen dit is ons beleid en zo willen wij de grip op nederland krijgen. Het moet echt een gemeenschappelijke inspanning zijn van alle overheden. Maar gelukkig zeg ik erbij heb ik die bereidwillige houding en die inzet en die houding ook aangetroffen bij de meter over heden.

[2:54:15] Vervolgvraag van mevrouw van esch,

[2:54:17] Dank u. Voorzitter, want ik denk dat we natuurlijk wel al vooruitlopend op willen hier voorkomen dat we straks in een watercrisis zitten. Dus wat ons betreft zou je dan nu al. Ondanks het is natuurlijk volgens mij hebben we dat hebben wij dat ook gezegd is. Hartstikke mooi dat hij brief met de structurerende keuzes het er nu ligt. Maar volgens mij is het wel. Nu ook al een een en en verhaal en kunnen we niet zeggen. Het is nu gaan we hiermee door. Dan gaan we even kijken hoe het hoe het uitpakt in het in het in het gebied processen en dan gaan we daarna wil kijken hoe we de wettelijke verankering. Want dan volgens mij zijn we te laat en dat is mijn punt hier volgens mij moet je een. En nu al doen en dat kan volgens mij ook. Ik zou niet weten waarom we eerst met elkaar weer die gebied proces ingaan. Als je nu de wettelijke verankering ook prima, al zou kunnen inzetten.

[2:55:10] Dan begrijpen we elkaar verkeerd, want we doen ook parallel bij de dingen aan de ene kant het gebied proces. Daarnaast werk op dit moment aan die uitvoeringsagenda. Daarin wordt straks ook duidelijk op welke terreinen meer regelgeving nodig is. Daarnaast wij zijn we al begonnen met te identificeren. Waar wet en regelgeving nodig is, moet waarschijnlijk het parool aangepast. Het g in de richting van de heer grinwis zeg ik want die vroeg naar de watertoets. De eerste stap van het dwingender watertoets is natuurlijk de invoering van de omgevingswet per één januari aanstaande, maar ook dat traject is verder opgepakt om te kijken hoe we die watertoets conform de bepalingen het coalitieakkoord nog dwingender kunnen maken. Dus dat werkt. Dat is ook al gestart en dat loopt allemaal parallel. Het is niet zo dat als we straks nadat nvog zeggen er moet nog wat bij dat wij ons huiswerk opnieuw moeten beginnen. Daar zijn we ook mee gestart.

[2:56:00] Dan heeft u nog een vraag van de heer boot kan namens volt.

[2:56:03] Dank misschien ook iets wat op de beantwoording vooruit maar even over deze specifieke discussie. Ik vroeg of het niet wenselijk was om die kaderrichtlijn water doelen dan met het nationaal programma landelijk gebied aan om daaraan te toetsen en de minister zegt net van nou ik doe het zelf dat nvog op tot doel bereikt. Maar wat betekent dat dan wat wat zijn die doelen in dat doel bereik. Ik denk dat dat.

[2:56:26] Het komt als ik over de kader richtlijn water spreekt, maar het korte antwoord is ja de de doelen van de kaderrichtlijn water zijn ook meegegeven aan de uitwerking van de van het nationaal programma, landelijk gebied, aan de gebiedsgerichte programma's en vanzelfsprekend wat de doelen van de kaderrichtlijn water hebben vastgelegd in de stroomgebiedbeheersplannen en dat is gewoon integraal feitenmateriaal onderliggend materiaal, wat in de gebiedsgerichte uitwerking moet worden meegenomen.

[2:56:54] U vervolgt uw beantwoording.

[2:56:59] Die wonen

[2:57:02] de doelen voor tweeduizendvijftig en eenentwintig, honderd vroeg mevrouw bromet naar om dat ook bleek uit de de toets van bijvoorbeeld dat daar straks waterstaat andere deskundigen die we nog over de brief hebben gedaan. Het klopt dat die er nu nog niet inzitten, maar we werken er wel aan de nationale adaptatie strategie waar ik zojuist over had. Die herijken we ook richting tweeduizendvijftig en dat doen we dan ook weer conform de structurerende keuzes uit water en bodem sturend en als je kijkt doorkijk naar eenentwintig, honderd dan zijn ook scenario's van belang. Welke werkelijkheid zouden we dan kunnen hebben

[2:57:46] en daar werken we op twee manieren aan want het klopt dat we op dit moment nog niet alle

[2:57:52] kennis, kennis zullen we sowieso niet hebben in de jaren twintig, maar ook die scenario's nog niet werken op twee manieren aan de ene is om nu via het kennis programma zeespiegelstijging in kaart te brengen wat verschillende scenario's zou kunnen zijn en wat je daar dus uit kunt afleiden wat je in eenentwintig, honderd en misschien verder met nederland moet

[2:58:11] en dat vindt dan ook zijn weerslag in de lange termijn scenario's rondom het deltaprogramma in twintig, zevenentwintig. Dus dat betekent dat we ruim voor het eind van de jaren twintig. Ook onze blik op eenentwintig, honderd en verder met de kennis van nu moeten hebben vormgegeven. Dus op die manier pakken we die bevindingen van het wetenschappelijk comité op.

[2:58:36] Dat roept dan weer een vragen van mevrouw bromet.

[2:58:40] Ja goed dat de minister. Dat doet. Hoe krijgen wij daar een beetje zicht op paskamer. Wanneer kunnen we dit verankerd zien in een in een komt het in een volgende versie van het deltaprogramma of waar. Wanneer kunnen wij daar over meepraten als kamer.

[2:58:55] De minister.

[2:58:57] Er komt eind dit jaar begin volgend jaar een tussenrapportage, ook over kennis programma zeespiegelstijging. In vijfentwintig levert dat de verdere uitgangspunten op en dat wordt uiteindelijk verankerd in het de herziening van het deltaprogramma die per zevenentwintig in moet gaan en van al die tussenstappen ik de kamer vanzelfsprekend op de hoogte.

[2:59:22] Dan

[2:59:24] vroeg

[2:59:27] de heer crul wat waterbodems sturend aan concrete actiepunten oplevert bovenop de bestaande programma's.

[2:59:36] Daar is het antwoord wat ik net al gaf, want daar werk ik dat werken we uit in die uitvoeringsstrategie met de jaarlijkse uitvoeringsagenda daaronder. Maar ik denk echt wel dat het behoorlijk wat veel een nieuwe actiepunten oplevert, omdat dit een stevige ambitie is die wij hebben neergezet die ook echt nieuw is voor het rijk niet nieuw in de zin dat het principe nooit eerder is geformuleerd er ook richting de omgevingswet speelde dat al een rol. Maar om het op deze manier met al deze keuzes vorm te geven. Is echt nieuw en dat zult u straks zien in die uitvoerings agenda en tot slot van dit brokje vroeg de heer grinwis of er ook strategisch is nagedacht en in internationaal perspectief.

[3:00:17] Ik vind het heel relevant dat internationaal perspectief is sowieso relevant omdat veel van ons water uit de buurlanden komt, vraag ik al ons water, tenzij het uit de lucht komt vallen, maar zelfs dan heeft nog wel link met de buurlanden voor de wateraanvoer voeren vanzelfsprekend gewoon de gesprekken in de schelde maas en rijn commissie, maar ook het perspectief. Wat de heer grinwis meegaf over laat ik zeggen. Zoetwater als het nieuwe goud.

[3:00:42] Dat kennen we natuurlijk ook geopolitiek wel van andere werelddelen. Hele oorlogen zijn er helaas om om uitgevochten

[3:00:49] en ik dicht nederland inderdaad toe wat de heer grinwis zei dat wij ook nog wel heel veel kennis in huis hebben om zoetwater wat we hebben zo optimaal mogelijk te bewaren en te benutten. Ik vind ik vind het gewoon een goed perspectief is gaat ook eens even over nadenken hoe we dit in dit beleid nog veel verder mee kunnen kunnen nemen. Dank voor die.

[3:01:06] Suggestie,

[3:01:08] Dankuwel. Ik geef verleden in overweging om bij het tweede blokje de vragen op te sparen tot aan het eind van het blokje dan de minister alle vragen beantwoorden en krijg ik misschien net iets meer structuur. Dankjewel. Minister.

[3:01:22] Aan de vragen rond bouwen en ruimte ruimtelijke ordening

[3:01:30] de

[3:01:32] band met leden van de commissie een stad woningbouwopgave gewoon toekomstbestendig ingevuld moet worden door verstandige locatiekeuze klimaatbestendige inrichting van een gebied en klimaat robuust te bouwen. Dus daar waar wonen daar wonen waar dat het beste kan vanuit water en bodem en toekomstbestendig inrichten en bouwen.

[3:01:52] Ik noemde net al even een antwoord. Maar voor de afweging van die locatiekeuze ontwikkelen we samen met bzk. Het ruimtelijk afwegingskader klimaat adaptieve gebouwde omgeving. Die ligt nu bij de bestuurlijke koepels gaat daarna naar de medeoverheden. Dat proces willen we dan de komende maanden af ronden.

[3:02:13] De naam van het kader is overigens gewijzigd om beter aan te sluiten bij het gevraagde proces, namelijk een ruimtelijke afweging geven dat water en bodem sturend is en dat kader is ook bedoeld voor alle nieuwe ontwikkelingen in de gebouwde omgeving, niet alleen woningen.

[3:02:31] Daarnaast gaat het kader ook uit van gestapelde kwetsbaarheden omtrent waterveiligheid, wateroverlast, bodemdaling en drinkwater, voorziening, zodat ze medeoverheid dat ook kunnen gebruiken om tot een afgewogen keuze te komen over de geschiktheid voor bouwen. Verder gaan we niet meer bouwen. In uiterwaarden wordt in het ijsselmeergebied geen nieuwe land aanbieding meer toegestaan en bouwen we vooralsnog ook niet in uitbreiding van de kust en ook niet in diepste delen van diepe polders, zoals u in de brief hebt kunnen lezen. Daarnaast is de landelijke maatlat groene adaptieve gebouwde omgeving inmiddels ontwikkeld. Die is vorige week naar de tweede kamer verstuurd en hanteren we ook als uitgangspunt van ons beleid?

[3:03:22] Hoe worden die ruimtelijke doelstellingen georganiseerd? Vroeg? Mevrouw bromet, dat doen we als kabinet zoveel mogelijk integraal. Juist ook omdat het ene doel invloed heeft op andere doelen belangrijkste lijnen. Daarvoor lopen vanuit de minister van volkshuisvesting ruimtelijke ordening, namelijk de no fix en het komen tot een nieuwe nota ruimte.

[3:03:43] Binnen het landelijk gebied komt er veel samen in het toby nvog. Waar ik, zoals gezegd, medeopdrachtgever voor bent, samen met collega's voor natuur, stikstof en volkshuisvesting en ruimtelijke ordening.

[3:03:57] De vraag was volgens over een nieuwe nota ruimtelijke ordening. Maar of nota ruimte als aanscherping van de nationale omgevingsvisie. Maar heb ik net al gezegd want daar werkt het kabinet onder leiding van de minister voor vrouw al aan. Juist ook om uitvoering te geven aan het nemen van meer regie als rijk,

[3:04:14] mevrouw van der plas.

[3:04:17] Het is ook fan van vooral from en welke voor welke rol ik dan weggelegd zie voor ruimtelijke ordening onder water beter vast te houden.

[3:04:30] Dat is een hele belangrijke rol, want uiteindelijk in de ruimtelijke ordening geef je een deel van die maatregelen vorm, bijvoorbeeld met de maatlat die ik zojuist al noemde voor groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving. We gaan als ook verkennen hoe die maatlat toegepast kan worden in bestaand gebouwd gebied

[3:04:52] en samen met de collega's voor vrouw moet de collega's minister de jonge heeft de regie over de nota ruimte, maar hebben we veelvuldig overleg om te zorgen dat de structurerende keuzes uit water en bodem sturend ook landen in de nieuwe nota ruimte en dat gaat in eendrachtige samenwerking kan ik haar verklappen.

[3:05:14] De heer de hoop die vroeg hoe verplichtend het richtinggevend kader wordt.

[3:05:21] We hebben nu de belangrijkste structurerende keuzes over locatiekeuze later in het jaar volgt het definitieve ruimtelijk afwegingskader. Dat moet vervolgens worden toegepast op alle woningbouwplannen die na twintig, vijf, één januari twintig, vijfentwintig definitief vastgelegd worden in bestemmingsplannen. En dan kijken we parallel daaraan ook hoe het kader het beste geborgd kan worden en mogelijk dat daar een rol is weggelegd voor de watertoets waarvan ik zojuist aangaf dat we ook daar de verkenning zijn gestart om te kijken hoe we die nog scherper kunnen kunnen maken.

[3:05:55] Dan is natuurlijk door veel leden gevraagd van ja. Één januari twintig, vijfentwintig is dat niet veel te laat. Het is een harde datum voor alle alle plannen die dan niet onherroepelijk zijn vastgelegd in het bestemmingsplan. En dan is wat is het hoeveel tijd hebben we nog twintig, twintig maanden. Dat is beste best scoort dan kun je er gevoeglijk van uitgaan dat alle plannen die nu nog ontwikkeld worden dan waarschijnlijk niet in het bestemmingsplan vastliggen en dat het dus vanaf heden een opgave is voor alle ruimtelijke uitwerking, uitwerking van nieuwe woonwijken die die ondernomen worden. Tegelijkertijd wil je ook niet. Jaren. Reken en tekenwerk overdoen. Maar het is natuurlijk ook niet zo dat we helemaal op nul beginnen. Ook in de afgelopen jaren is er al veelvuldig nagedacht over hoe je nieuwe woonwijken klimaatbestendig moet maken hoe je daar met water moet moet gaan werken met water en bodem en er zijn ook gewoon hele goede voorbeelden van gebouwd inmiddels in in nederland. Maar het betekent het feit dat kabinet in november deze brief heeft gestuurd, betekent eigenlijk met onmiddellijke ingang en ontwerpopgave voor iedereen die nog bezig is of of moet beginnen met het uitwerken van zijn nieuwe woningbouw plannen, want alleen al het bestemmingsplan procedure neemt minimaal anderhalf jaar of langer in in beslag. Dus dat betekent dat je dat nu nog moet starten dat het niet één januari vijfentwintig vast ligt.

[3:07:22] Dat is ook de reden dat we nu met elkaar. Er zijn gekomen om dat dat ook gemeente heel veel houvast gaat bieden bij het type vraagstukken wat je moet beantwoorden als je met waterberging en andere vormen van het klimaatadaptieve bouwen rekening moet houden bij het vormgeven van je nieuwe plannen.

[3:07:44] De vraag andersom. Zoals de heer van der hoop ook stelde is hoe voorkom je dan dat de provincie provincies op niet gewenste locaties gaan bouwen aan de ene kant is natuurlijk die afspraken over bestemmingsplannen en tegelijkertijd is het is het ook het benoemen van een aantal plekken waarop je zegt daar moeten we gewoon niet meer bouwen. Uiterwaarden in het ijsselmeer op plekken die benodigd zijn voor voor water, berging en hiervoor ontvang april provincies binnenkort het concept ruimtelijk afwegingskader en wordt ze gevraagde landelijke klimaat. De maatlat klimaatadaptief en groen bouwen toe te passen en in het concept ruimtelijk afwegingskader wordt dat wordt nog ditjaar uitgewerkt en wordt ook naar borging gekeken

[3:08:33] en daarmee zeg ik tegen de heer grinwis dat we niet teveel de kool en geit sparen. Wat betreft locatiekeuze voor woningbouw omdat ze nu echt wel duidelijke keuzes zijn. Ik denk overigens ook dat we daar weer goed in het achterhoofd kunnen houden

[3:08:49] dat het evident is dat sommige locaties niet meer geschikt zijn voor woningbouw. Ik noemde net al uiterwaarden land aan weening andere locaties heel erg geschikt voor woningbouw en dat het voor de meeste locaties in nederland zal betekenen dat je er misschien prima kunt bouwen. Maar dat je meer dan in het verleden vooraf rekenschap moet geven wat je dan hebt op te lossen. Vandaar bijvoorbeeld zo'n structurerende keuze om te zeggen in ieder geval de tien procent diepste delen van diepe polders houdt ie nou vrij betekent dat dat je er niks te doen ik een goede voorbeelden in nederland waarbij dat soort plekken tot overstroombaar gebieden zijn gemaakt speeltuinen parken andere dingen waarvan je zegt in geval van nood mag het overstromen. Maar dat is de manier waarop we erover hebben nagedacht

[3:09:36] en dat is dus ook uiteindelijk weer in de lokale gebiedsgerichte afweging. Maar die keuzes liggen nu vooraf vast

[3:09:46] de

[3:09:50] even kijken dan dan is heeft de heer grinwis. Maar ik geloof ook andere nog wel gezegd moet je dan niet ook nog als dit één januari vijfentwintig ingaat,

[3:10:00] was de vraag van heer grinwis kan het niet vanaf één januari twintig, vierentwintig in alle realiteit. Ik denk dat we niet halen. Maar ik denk ook dat die afspraken over bestemmingsplannen op zichzelf genoeg garantie biedt dat het beleid echt wel wel omgaat en het is uiteindelijk je moet ook alle belangen daar wel bij elkaar brengen en ik vind dat we hier dan eigenlijk enorm tempo mee hebben kunnen maken. Samen met de collega's van volkshuisvesting ruimtelijke ordening.

[3:10:27] De quickscan waar hij naar vroeg van moet je dan even alle bestaande programma's nog tegen het licht houden.

[3:10:34] Daarvan krijg ik mee dat er geen info op rijksniveau totaal overzicht is van alle woningbouwprojecten omdat die naar zijn aard natuurlijk vooral door gemeenten ontwikkeld worden. Dus de impact van een nieuwe harde eis op korte of nog kortere termijn. Die is niet te duiden, maar ook hier verwijs ik u naar het antwoord over de de afspraak die we maakten over de bestemmingsplannen,

[3:10:56] de heer de hoop

[3:10:59] die vroeg rekening te houden met inkomens, situaties en te voorkomen dat er meer ongelijkheid zal optreden. In de eerste plaats wil ik hier toch vaststellen dat waterveiligheid gelijk is voor iedere inwoner van nederland. Iedere burger die achter een primaire kering woont, heeft ten minste een basis beschermingsniveau van één op honderd duizend en daarnaast is het zo dat alle woningen, ongeacht de prijsklasse toekomstige bestendig moeten worden gerealiseerd en dat is ook onderdeel van die landelijke maatlat die recent met de kamer is gedeeld. Dat zal in z'n algemeenheid ook om meer inzet en middelen vragen om op kwetsbare plekken aan de maatlat te voldoen. Dat kan overigens in zichzelf ook nog wel een redenen zijn dat op een gegeven moment gezegd wordt. Laat op deze plek maar niet bouwen want dat verhoogt de bouwkosten dusdanig dat we dan beter een andere locatie kunnen kiezen waar dat geld uiteindelijk voor alle woningen in alle klassen om daar meer grip op te krijgen, zijn we wel bezig om ook een financiële verkenning uit te voeren voor de toepassing van de maatlat, waarbij ook kosten en baten in kaart worden gebracht en bij wie deze terecht komen. Daarnaast wijs ik op een rapport wat de wrr onlangs heeft gepubliceerd over klimaatrechtvaardigheid. Ook de wrr doet er een aantal aanbevelingen over en in de kabinetsreactie die we met een aantal collega's zullen doen, zullen we er ook daar nog verder bij de kamer op terug komen.

[3:12:32] Ja.

[3:12:34] De vraag naar of er extra of of genoeg middelen beschikbaar komen voor al deze ambities. De vraag van de heer de hoop

[3:12:43] daar zijn nu geen extra middelen voorzien voor toekomstbestendig maken van van woningbouw, maar zoals zojuist gezegd we gaan nog wel eerst de financiële consequenties in beeld brengen. Het is overigens niet zo dat als je vervolgens zegt van. Het kost nu meer dat het alternatief namelijk bouwen zoals we vroeger deden niks kost. Want met alles wat we nu weten over water in nederland betekent dat uiteindelijk dat je de bewoners woning eigenaren huurders van over twintig, dertig jaar met grote kosten opzadelt. Om die woningen alsnog weer klimaatbestendig te maken. Dus dan kun je dat beter doen op het moment dat we de komende jaren die woningen gaan bouwen.

[3:13:22] De heer grinwis vroeg naar de status van zijn motie

[3:13:27] waarvan hier alleen het nummer vermeld. Nummer vijf, honderd vijfenzeventig. De ontwikkeling van de landelijke maatlat die daar geven we invulling aan inmiddels een landelijke maatlat voor groene klimaatadaptieve gebouwde omgeving die ik.

[3:13:42] Vaak genoemd. Dat is het ontbreken.

[3:13:45] En naar de kamer is gestuurd en levenscyclus bestendig bouwen is hierin opgenomen als uitwerking van het onderwerp bodemdaling.

[3:13:56] De heer crul vroeg, maar is dezelfde vraag die ook een variant van de vraag die ook mevrouw van der plas had van er ligt nog zoveel quick wins voorhanden in de gebouwde omgeving stoeptegels met nul centimeter tussen ruimte parkeerplekken die best wat groener kunnen. De heer crul vroeg ook nog naar ondersteuning in gemeente stadslandbouw. Mijn rol is dat we gemeente en andere organisaties. Daarin ondersteunen bijvoorbeeld om tuinen te ontstenen op gebied naar het nk tegen wippen wordt mede georganiseerd door het ministerie en dat vindt veel weerklank in veel gemeenten de week van de groene tuin. De maand van het vergeten planten seizoen. We werken daarvoor samen met achttien organisaties die lokaal, gemeente en inwoners hierbij helpen de minister van vws ondersteunt stadslandbouw en daarnaast de vraag van mevrouw van der plas over najaar kan dat nou niet wat slimmer. Ook in bestaand gebied. Dat vind ik op zichzelf ook een goede suggestie. Dan moet je niet hier daarentegen ook op straat eruit halen bij parkeerplaatsen komen hierbij op het punt van de inrichting eisen zoals dat in de gebouwde omgeving wordt gedaan. Ook bij bij woonwijken. Dus ik ga een beetje buiten mijn domein begeven. Maar ik zeg mevrouw van der plas toe dat ik deze suggestie ook met collega minister de jonge zal bespreken hoe dat een plek kan krijgen in het woningbouw en er al beleid

[3:15:32] en de heer de hoop vroeg of ik verwacht dat gemeenten en provincies gaan bezuinigen op andere posten.

[3:15:40] Zoals we net gezegd op woningbouw brengen we financiële consequenties nog in kaart of ze voor andere maatregelen op andere posten bezuinigen kun je op voorhand niet zeggen. Ik zeg er gelijk bij dat heel veel kosten uiteindelijk voorkomen kunnen worden door gewoon bij plannen en ontwerp gewoon rekening te houden met water en bodem sturend en klimaatadaptatie en slimme maatregelen te nemen. Dus ik denk dat in eerste plaats de opgave is om dit gewoon ook voor gemeenten en provincies gewoon te bestendigen in het beleid op heel veel terreinen, zodat je ook voorkomt dat je extra kosten maakt hiervoor en uiteindelijk denk ik minder stoeptegel.

[3:16:16] Michels. Dat bespaart ook nog de inkoop van stoeptegels. Een kleine waarschijnlijk kleine bezuiniging dankuwel.

[3:16:23] Volgens mij staan stoeptegels tegenwoordig gratis op diverse digitale verkoop media

[3:16:28] in ieder geval een vinger van mevrouw bromet van de heer, de hoop van de heer grinwis en mevrouw van der plas, dus die die volgorde het woord geven. Mevrouw met het worden ze nu.

[3:16:39] Ja. Voorzitter nog even over waar je dan wel en niet moet gaan bouwen en waar je wel en niet plannen voor moet ontwikkelen als gemeente. Ik snap dat uit waarde. Dat is heel duidelijk. Daar kunnen overheden ook rekening mee houden niet midden in de uiterwaarden bouwen. Maar als de minister zegt ja, we willen ook niet meer in tien procent van het diepe polders gaan bouwen. Wat is wat is dat dan flevoland ligt vijf meter onder nap. Gaan we daar gewoon dat is een altijd en een provincie geweest waar heel veel woningbouw gepland is, gaan we daar dan gewoon door met bouwen zoals we dat nu doen of gaan we daar alleen nog maar draai van de wijken ontwikkelen of is vijf meter niet diep genoeg. Ik zou wat meer concreetheid willen hebben over die plekken waar je dan wel en niet gaat bouwen. Want dat helpt overheden en ontwikkelaars ook in het denken daarover in plaats van dat een beetje in het midden te laten.

[3:17:30] De minister.

[3:17:32] Vanzelfsprekend werken we die keuze verder uit hij zelfs een tandje preciezer dan mevrouw bromet zegt gaat om de tien procent diepste delen van diepe polders. Dus dat betekent niet dat je zegt dat in die in diepe polders nooit gebouwd kan worden. Ook ook de flevopolder kan gebouwd worden. Maar je moet vervolgens op voorhand bedenken wat is nou je diepste deel daarvan of wat doe je met waterberging, zodat het water ergens heen kan en dat is vanzelfsprekende keuze die we nu samen met de medeoverheden verder aan het uitwerken zijn.

[3:18:02] Meneer doop, namens de partij van de arbeid.

[3:18:05] Ja, voorzitter, minister beantwoordde mijn vraag met de zorgen over mensen met een lager inkomen met dat dat decennia later veiligheid moeten voor iedereen zijn. Dat vind ik vanzelfsprekend ook en overal vind ik ook dat de klimaat bestendig gebouwd moet worden. Maar je kunt je natuurlijk wel voorstellen dat bij bouwlocaties die misschien een beetje tussenin liggen, waardoor we niet zwart-wit zeggen van hier kan echt niet gebouwd worden dat juist de locaties waar misschien toch iets minder klimaatbestendig is misschien iets meer iets meer risico dat daar net die goedkopere woningen komen omdat die grond misschien ook minder minder waard is. Dus dat daardoor een ongelijkheid ontstaat. Je kunt je situaties voorstellen met fundering problemen. Wat ik ook in mijn bijdrage aanhaalde waar de mensen met lage inkomens natuurlijk wel minder makkelijk kunnen verhuizen. Vraag naar mijn vraag is vindt de minister dan niet dat juist ook bij zo'n ruimtelijke af wegens kader dat dit soort zaken ook wel naar voren moeten komen en dat het te makkelijk is om te zeggen ja, waar de veiligheid moet voor iedereen geldt want dat vind ik ook.

[3:19:06] De minister.

[3:19:10] Weetje. Wij hebben

[3:19:12] dit werken we uit. Samen met vrouw. Samen met ontwikkelaars proberen daar meer grip op te krijgen hanteren daarbij als uitgangspunt dat die waterveiligheid, veiligheid voor iedereen is en sowieso hebben we bij woningbouw hebben natuurlijk ook ons voorgenomen in welke voor welke groepen er gebouwd moeten worden omgekeerd. Zou je ook de redenering aan kunnen hangen dat een aantal van deze plekken naar zijn aard al lastiger te bebouwen is en daardoor eerder voor duurdere woningen gebouwd gebruikt zal worden. Ik ken ook voorbeelden van wijk is waar je eigenlijk gewoon niet kon bouwen, maar alleen drijvend en dan levert dat een heel ander type woningbouw op basis is gewoon dat we bouwen in de verhoudingen zoals we hebben afgesproken is. Dat betekent ook goedkope woningen

[3:19:52] en dat we zorgen dat die bereikbaar zijn en ik kan me overigens als ik een woningcorporatie zou zijn en ik zou gaan bouwen en ik lees de water en bodem sturend brief. Dan zou ik me ook zorgen maken over de waarde van het bezit over twintig, dertig jaar. Als je niet op voorhand nu rekening houdt met funderingen met klimaat adaptief adaptief die tijd. Dus we moeten gewoon en en doen. Maar als extra borging kijken we er ook nog naar door kosten en baten goed in beeld te brengen, wordt over gerapporteerd aan uw kamer en daarnaast ook bij ons kabinetsreactie op het wrr rapport. Ook daar nog eens een keer verder op in te gaan aan de hand van de aanbevelingen die de wrr doet.

[3:20:31] Dus ik

[3:20:33] begrijp de vraag van de heer hoop en ik neem me ook voor om daar ook echt serieus mee aan de slag te gaan, maar kan dat niet hier. En nu wat we zijn er voor nog feitenmateriaal te verzamelen. Gewoon een antwoord op geven. Maar ik neem het wel mee.

[3:20:46] De heer de hoop. Dat stappen.

[3:20:49] Ik en dan ga ik er gewoon van uit dat binnen dat er een ruimtelijk afwegingskader. Wat in concept gaat ook dit jaar dat in ieder geval deze vragen daarin ook een ook een plek krijgen als als dat is wat de minister zegt dan kan ik.

[3:21:00] Daarvoor nu meeleven.

[3:21:02] De minister en ik zal dat ook op die manier want ik ben ook bij betrokken ook bespreken met collega. De jongen die in eerste instantie daarvoor verantwoordelijk.

[3:21:11] Glashelder. Meneer grinwis het woord. Voorzitter dank.

[3:21:14] Ik kom nog even terug op het antwoord op de vraag over die structurerende keuzes met betrekking tot woningbouw en dat ze pas vanaf één één, tweeduizend, vijfentwintig van kracht worden.

[3:21:25] Het antwoord van de minister was iets te snel. Want als als hij en ik ons even een dagje kwaad maken dan bellen we alle gemeenten op en dan hebben we een overzicht bovendien zeker al deltares en bosch slabbers hebben in een onderzoek alle woningbouwprojecten tussen nu en tweeduizend, negenentwintig in kaart gebracht. Er is een beeld. Daaruit de conclusie gekomen dat acht, honderd twintigduizend van de woningen die gepland staan op slappe bodem is gevoelige.

[3:21:51] De bodem, een vraag,

[3:21:53] Ziet worden gepland. Uw vraag. Mijn vraag is het is niet zo moeilijk om voor de projecten tot tweeduizendvijfentwintig toch een iets van een quick scan te doen van 't zijn er ergens risico's die nu niet goed zijn gemanaged en waar nog iets zou moeten gebeuren.

[3:22:07] De minister.

[3:22:12] Op zichzelf. Ja

[3:22:16] ik merk dat paar keer per maand wel aan mij gevraagd wordt van als we ons even kwaad maken bellen we alle driehonderd vijftig meter in afweten werd. Maar uiteindelijk is het aantal mensen middelen bij de rijksoverheid ook niet zo dat we iedere dag alle driehonderd vijftig gemeenten kunnen kunnen bellen.

[3:22:31] Ik zou het omgekeerd willen benaderen omdat ik gewoon bij zowel en met name vng, hebben we gewoon de volle ondersteuning voor dit beleid, inclusief die datum die erin staat voor één januari twintig, vijfentwintig voor bestemmingsplannen.

[3:22:43] Dus ik zou

[3:22:45] ik vind dat eerlijk gezegd die neem ik heel serieus en ik vind dat ook voldoende stok achter de deur richting gemeente dat ze weten dat je echt vanaf najaar november, toen we deze brief sturen dat je rekening moet houden met die nieuwe structurerende keuzes. Ik zou daar liever de energie in stoppen dan een quick scan waar we als we eenmaal hebben toch niet heel veel anders mee kunnen doen dan zeggen oké dat gaan we nu verankeren en dat doen we door deze keuze van kracht te laten zijn voor alle bestemmingsplannen die één januari vijfentwintig nog niet onherroepelijk vaststaan was gewoon even proberen hoor.

[3:23:17] De heer grinwis,

[3:23:18] Voorzitter, misschien anders. De vraag stellend

[3:23:23] waterschappen melden zich bij ons met de zorg van ja tussen nu en tweeduizend, vijfentwintig kunnen nog best wel wat projecten door gestampt worden waar wij niet echt echt aan het stuur zitten. De watertoets is nog een beetje slap. Wij zitten vaak wat achteraan in het proces sowieso wortels advies nog wel eens in de wind geslagen. Met andere woorden wat zou de minister aan inspanning willen doen om die waterschap het vertrouwen te geven dat zij assertief aan het stuur zitten ook met betrekking tot projecten die voor één één, tweeduizend, vijfentwintig onherroepelijk worden.

[3:23:53] De minister.

[3:23:57] Ik zal dit alsnog bespreken met de andere overheden bestuurlijk overleg water. Maar straks natuurlijk even op kauwen in tweede termijn nog op terugkomen.

[3:24:07] Dat lijkt me glashelder. Het woord is aan mevrouw van der plas en daarna zag ik nog een vinger van mevrouw van esch en van demi jas.

[3:24:17] Ja. Dankuwel over de vergroening van parkeerplaatsen en tuinen

[3:24:24] moeten natuurlijk wel uitkijken als, hoewel ik er voorstander van ben. Maar als we die parkeerplaatsen gaan vergroenen en je gaat bijvoorbeeld zijn om wat experimenten mee in nederland met gras beton wil ik wel meegeven aan de minister om ook in overleg te blijven met ministerie van vws van mensen die slecht ter been zijn. Die hebben daar natuurlijk weer minder aan omdat het dan minder toegankelijk is, ofwel met een rolstoel of met krukken of het gevaar van uitglijden. Ouderen moeten we ook rekening mee houden dat minister even meegeven en ik heb een tijdje geleden een motie ingediend onder meer met de partij voor de dieren om te kijken of bij woningbouw de tuinen niet kunnen worden opgeleverd met vrij tuin aarde. In plaats van met met zand. Zand is

[3:25:11] vaak iets waarvan mensen zeggen ouders makkelijk even de tegels leggen. Maar als je ter vrije tuin aardig doet dan hebben mensen misschien een prikkel om daar groen in te zetten. Dus ik wilde eigenlijk vragen aan de minister om

[3:25:24] of die daar ook over wil nadenken. En als ik die motie gaan recyclen als we toch groen bezig zijn om daar een keer een positieve appreciatie

[3:25:33] die op te geven.

[3:25:34] Minister.

[3:25:36] Er wel even overleggen omdat je nu bij de vrije tuin aarde komt en dat is bodem dus namens de staatssecretaris kan ik u melden dat ze de dat het gaat onderzoeken. Maar ik probeer hier de kennis en terecht straatinrichting is dan moet je ook weer met duizend te nemen belangen rekening houden. Tegelijkertijd hebben we kennen van die van die gast betonnen klinkers zeg maar. Dus waar het kan is het leuker. En waar het niet kan of tot valpartijen leidt moet je niet doen. Maar het kan wel iets minder stenig in steden.

[3:26:05] Mevrouw van esch, het worden,

[3:26:08] Dank u. Voorzitter om het klopt natuurlijk dat allemaal in dat allemaal in gemeentes verschillende bestemmingsplannen aan zit te komen als het gaat om woningbouw. Maar we hebben natuurlijk ook gewoon nu in minister van wonen die allemaal woon deals aan het maken is waarin we dus precies ook in die woon deals kunnen gaan zien waar deze minister van vooral wil gaan bouwen. In ieder geval. En die is het heel erg op die negenhonderd duizend woningen bouwen en die woondeal maar door en door en ik ben wel benieuwd in hoeverre deze minister dan ook richting zijn. Collega minister kan zeggen maar leuk. Die woon deals, maar ook in die woondeal moeten we natuurlijk wel water en bodem sturend laten zijn. In hoeverre heeft deze minister dan daar zeggenschap over een doorslaggevende stem op. Ik ben benieuwd hoe dat proces gaat. Want anders gaan we straks allemaal woondeal plannen zien waarin vooral de kwantiteit van woningen de overhand gaat.

[3:27:02] Meneer,

[3:27:03] Dat klopt. En die woningen hebben we ook nodig. Maar ik wijs op twee dingen. Deze brief is een brief namens het hele kabinet en daar heb ik ook in de aanloop naar de brief ook met de minister voor volkshuisvesting ruimtelijke ordening uitvoerig overleg over gehad en daar zijn we samen namens het hele kabinet over eens op die datum van één januari vijfentwintig gekomen voor plannen die dan nog niet onherroepelijk vastliggen in bestemmingsplannen. Dus die taak heeft hij op zich genomen om daarop te sturen. Dat betekent ook dat kijk al die woningen die waar nu afspraken over worden gemaakt. Dat zijn woningen die waarvoor de wijken de woningen alsnog ontworpen moet moet worden. Dus daarvan weet je honderd procent zeker dat die op één januari tweeduizendvijfentwintig nog niet onherroepelijk vastliggen in het bestemmingsplan en daarmee dus ook onderworpen zijn aan de structurerende keuzes in dit.

[3:27:55] In dit beleid,

[3:27:57] Meneer minhas.

[3:27:59] Ja voorzitter even via deze weg dat want we hebben hier geen interrupties aan elkaar. Maar ik hoor ook in mijn bijdrage heb ik aandacht.

[3:28:06] Die gevraagd worden rol van.

[3:28:08] De minister voor volkshuisvesting ruimtelijke ordening aangaande de woningbouwplannen. Tegelijkertijd hoor ik ook collega's oproepen om al die.

[3:28:17] Dwingende toetsen erop los te laten.

[3:28:19] Ik.

[3:28:20] Ik veronderstel dat als we dat doen op de huidige plannen dat er heel veel woningen van die programma's van de woningbouwprogramma.

[3:28:26] Afvallen.

[3:28:27] Waar ik vooral naar zoek en ik hoop de minister daarin te vinden is dat we tot één, eenentwintig, vijfentwintig. Want dat is dus die kritieken datum heel veel plannen momenteel in in de uitwerking hebben in de fase om daar die waterschappen, iets.

[3:28:42] Dwingender, watertoets.

[3:28:43] De te kunnen laten doen. Dat kan hoeft niet per se te leiden tot hele aangepaste bouwplannen. Maar dan kan er wel voor zorgen dat we bijvoorbeeld op sommige plekken extra waterberging. We moeten realiseren. Ik ben benieuwd hoe de minister daar tegenaan kijkt als het gaat om de plannen tot eenentwintig, vijfendertig.

[3:28:58] De minister.

[3:29:00] Ja. En volgens mij gaf ik het straks aan u bij het ingaan van de nieuwe omgevingswet krijgt de watertoets ook al een dwingende karakter. Dus dat is vanaf één januari tweeduizend vier, een, vierentwintig en dat betekent dat dan alleen gemotiveerd afgeweken kan worden van het advies. Nu is het een procedurele verplichting, een overleg verplichting tussen gemeente en waterschap bij een bestemmingsplan bij de omgevingswet zijn de eisen procedureel en inhoudelijk. Dus dat is alweer verder gaand en dat is over over negen maanden is die is die van kracht. Dus ga ervan uit dat iedereen die bezig is met een ontwikkeling daar nu ook wel rekening mee mee houdt.

[3:29:41] Dankuwel. Daarmee hebben we het tweede blokje gehad. Minister en ik ga de minister toch wel worden het sporten. Dat zou mooi uitkomen wat tijd van mijn collega's voor de tweede termijn van de kamer

[3:29:54] en ik ga ook nog een keer een beroep op u om bij het interrumperen en bijstellen van de vragen gewoon nog iets korter te zijn. Dat kan best dan krijgt u ongetwijfeld ook een antwoord. Dus op die manier gaan we doen. Nummer drie. En dat ging als ik het goed heb over water en verzilting

[3:30:10] dan draait die om mag ook

[3:30:13] aan u.

[3:30:14] Was verbaast me verzilting gebleven.

[3:30:20] Ik wacht baby heb ik nog dan gaan we eerst verschilt doen.

[3:30:24] Het woord is aan de minister.

[3:30:27] Ik loop even de vragen langs de heer de hoop die vroeg naar het doel van het hogere waterpeil van het ijsselmeer. En dan is toch maar weer de vergelijking die vaak heb gemaakt. Het is onze nationale regenton met zoetwater dus doel is om de algemene zout zoetwater buffer te vergoten en dat komt ten goede aan alle sectoren. Je kunt ook niet helemaal aan het begin van het jaar voorspellen welke sector dan het meest. Maar het is en natuur en drinkwatervoorziening. Vooral de de drinkwatervoorziening voor grote delen van noord. Een stuk zuid-holland hangt er ook vanaf. Het is ook landbouw is ook vernatting van veenweidegebieden om bodemdaling en c o twee uitstoot tegen te gaan. Dus dat is het doel van het fluctuerende waterpeil in het ijsselmeer en markermeer.

[3:31:15] De economische effecten en de ecologische effecten daarvan. Die worden in in kaart gebracht

[3:31:23] het verder verhogen van het peil verder dan wat we in tweeduizend achttien hebben afgesproken is een optie. En die heeft voor en nadelen voor natuur en voor de economie en bij het nemen van een nieuw peil besluit worden alle voor en nadelen onderzocht en afgewogen. Het gaat er nu om dat we de optie open houden en dus geen ruimtelijke ontwikkelingen nu laten plaatsvinden waar we later spijt van hebben. Omdat je dan zonder opties bent.

[3:31:48] Mevrouw van esch vroeg

[3:31:54] even kijken of er niet stelde dat we niet door kunnen gaan met versneld afvoeren van van water en dat we niet overal moeten bouwen, hebben het net al over gehad. Herkenbaar daar zeker in doel is immers om de spons werking van bodem en water te vergroten.

[3:32:11] De heer crul vroeg hoe we inzetten om op andere manieren verzilting aan te pakken, zoals met zou tolerante teelten en het doorspoelen van polders.

[3:32:24] Ja, we zetten volop in op het overgaan naar zout tolerante teelten in verschillende gebieden worden onderzoek en pallets gesteund om dit te doen, zoals op texel in friesland in zeeland. En hier is misschien ook wel even stukje uitleg over de brief. Want in die brief staat dat we niet kunnen garanderen dat we in de toekomst altijd verzilting tegen kunnen gaan en dat heeft de simpelweg mee te maken dat er in de toekomst bij extreme droogte.

[3:32:55] Denk bijvoorbeeld ook aan afgelopen zomer. Toen hebben we het gered. Maar met het water afvoeren in den rijn die we toen hadden. Dat was wel op een lagere record en dit kan ons vaker te wachten staan en je kunt simpelweg op enig moment een situatie hebben dat er bij extreme droogte

[3:33:11] gewoon letterlijk onvoldoende rivierwater beschikbaar is, inclusief de buffer in het ijsselmeer. Om aan alle vraag te voldoen en dan is het waarschijnlijk niet meer mogelijk om altijd overal door te spoelen tegen verzilting wil dat zeggen dat we er nu mee stoppen. Nee, we gaan gewoon door met wat we altijd al deden. We hebben die zoetwater burgers die willen we ook vergroten. We blijven doorspoelen tegen verzilting van polders in in gebieden ook waar voldoende water ook bij extreme droogte beschikbaar is. En daarnaast is het denk ik goed dat in een aantal gebieden ook goed nagedacht wordt of je inderdaad ook nog alternatieven hebt zoals zout tolerante stilte

[3:33:51] meer in gespitst. Toegespitst. Regionaal kom ik op de vragen van de heer grinwis, onder andere mevrouw van der plas over de provincie zeeland

[3:34:03] en de de zorgen van zeeland zijn zeer bekend heb ik het geregeld met de provincie zeeland onder andere over gehad.

[3:34:11] Er wordt ook zesennegentig miljoen euro geïnvesteerd in de zuidwestelijke delta, waarvan vierentwintig miljoen vanuit het deltafonds ook voor fase drie van het deltaprogramma zoetwater kan zeeland voorstellen doen voor zoetwater mate maatregelen en die worden gewoon getoetst en meegenomen in die in die aanvragen ook het volkerak-zoommeer waar mevrouw van der plas naar vroeg is al een zoetwater bron voor veel nabije gebruikers en daar is het vooral ook de doorkijkje naar zeespiegelstijging en extreem lage rivier aanvoeren als die zich voordoen die heel bepalend zijn voor de vraag op welke wijze je deze in de lap. De lange termijn in inzetbaar kunt kunt houden. Maar die ambitie is er. Het moet alleen wel kunnen.

[3:34:57] Daarnaast de brabantse wal. Dan ben ikzelf ook afgelopen jaar bezoek geweest. De maatregelen om dat afstromend water. Wat nu zo de westerschelde in gaat langer vast te houden. Die worden in het kader van het deltaprogramma zoetwater nu onderzocht en waar het kansrijk is, gaan we dat ook gewoon realiseren en de regio kan ook voorstellen indienen voor de volgende fase van het deltaprogramma zoetwater en het zijn allemaal voorstellen die we ook met deze structurerende keuzes in de hand gewoon heel constructief kunnen bezien vanuit de uitgangspunten voor water en bodem sturen want ze draagt uiteindelijk bij aan datgene wat we willen namelijk zoet water langer vast te houden

[3:35:39] ten aanzien van de motie over ontzilting. Die mevrouw van der plas heeft ingediend, zal ik u zeer binnenkort informeren. In ieder geval voor het volgende water debat

[3:35:52] en

[3:35:55] ik ben straks al ingegaan op het comparatieve voordeel van het vasthouden van zoetwater en

[3:36:03] die die niet alleen de landbouw, maar ook andere economische sectoren en de drinkwatervoorziening nog enorm kunnen helpen.

[3:36:09] Voorzitter, dat op het gebied van de water, beschikbaarheid en verzilting.

[3:36:13] Ik zie geen interrupties aan mijn linkerzijde. Dus we gaan gauw door met het blokje kaas.

[3:36:18] Dan kom ik op de kader richtlijn water. Probeer even z'n algemeen is een aantal vragen te benaderen te beantwoorden

[3:36:28] en die begint simpelweg met de vaststelling dat een goede waterkwaliteit van groot belang is, al is het maar omdat veilig drinkwater een eerste levensbehoefte is onze economie water nodig heeft. De natuur leeft van water en tegelijkertijd hebben al vaker debat over gevoerd zijn de komende jaren cruciaal voor de kaderrichtlijn water en heb ik ook eerder in de kamer al aangegeven dat

[3:36:49] als alle afgesproken maatregelen tijdig worden uitgevoerd. Als we de transitie in het landelijk gebied ook tijdig opstarten en weten te realiseren en als we gebruik maken van de uitzonderingen die de richtlijn biedt voldoet nederland naar verwachting aan de café in tweeduizend, zevenentwintig zeg erbij dat ik me realiseer dat het een complexe opgave is met gewoon soms ook gewoon in de uitvoering. De nodige hobbels omdat het ook maatregelen zijn die inzet van aannemers en iedereen vragen. Dus we moeten wel gedaan worden

[3:37:23] en afgelopen jaar heb ik met de bestuurlijke partners op dit gebied, met name de waterschappen en de provincies al besproken dat we ook met elkaar gewoon een maximale inzet moeten leveren. Om al die maatregelen die we kunnen invoeren dat we die ook hebben ingevoerd in tweeduizend, zevenentwintig en elkaar daarin ook op een positieve manier bij de lessen kunnen houden. Het is natuurlijk ook in bestuurders land is het zo van als even iets van de rails loopt dan we proberen eerst nog altijd zelf nog even te kijken of je het voor elkaar krijgen, terwijl we hier eigenlijk geen tijd te verliezen hebben en daarom vorig jaar ook tegen elkaar gezegd laten we elkaar in dit verband zo vroegtijdig mogelijk evolueren. Als je ergens een hobbel tegenkomt want dan is misschien een andere overheidslaag nog bij machte om alternatieve maatregelen in te voeren, zodat we het wel halen voor tweeduizend, zevenentwintig.

[3:38:12] Daarom stel ik me in dat we op korte termijn rijk en regio gezamenlijk een café impuls op gaan zetten om te voldoen aan de eisen van de knvb en daarmee ook de maximale inzet gaan leveren voor onze europese wettelijke verplichtingen in tweeduizend, zevenentwintig en ik ga er zelf ook bovenop zitten, zowel vanuit mijn regierol als systeemverantwoordelijkheid omgang met elkaar te waarborgen dat we

[3:38:40] die die datum van tweeduizend, zevenentwintig halen toen wat we hebben afgesproken, bijvoorbeeld het café proof maken van de beekdalen en ook daar koppel ik

[3:38:50] een dashboard aan om gewoon van elkaar te weten hoe ver het staat met de uitvoering. Hoe we op de op schema liggen waar we van tijdschemas afwijken en en hoe we daar dan alsnog een actie op kunnen zetten.

[3:39:02] En daarnaast breiden we ons goed voor op de verantwoording en het dossier vorming, samen met de buurlanden en in overleg met de europese commissie die herbouwd komen

[3:39:14] die vroeg of het klopt dat sinds de daad de kader richtlijn water is ingegaan. De waterkwaliteit is achteruitgegaan.

[3:39:22] De essentie is toch dat dat niet is gebeurd. De waterkwaliteit is sinds tweeduizend aanzienlijk verbeterd.

[3:39:29] Kijk alleen maar de otter is terug toestand van water. Insecten is flink verbeterd. Hoeveelheid nutriënten is af genomen. Daarnaast zijn enkele chemische stoffen wel achteruit. Die lijkt wel achteruit te gaan, maar ook dan geldt weer dat we het veelal ook kunnen verklaren. Doordat we in de tussentijd beter zijn gaan meten of om dat normen zijn aangescherpt. Zoals p was de laatste jaren lijkt wel nitraat in grondwater. In sommige gebieden achteruit gaande. Dat kan mogelijk samenhangen met deels samenhangen met de droogte. Dit alles betekent niet dat we geen opgave hebben, zeg ik. In de richting van de heer bouwt kan

[3:40:07] en dan kom ik gelijk ook in het mini debatje over in nederland versus de buurlanden

[3:40:15] en de heer dienen als gaf het zelf ook al aan dat we en het riool van westeuropa zijn. Maar hij gaf zelf ook al aan dat de maas en vooral terrein ons land voor veel stoffen schoner binnenkomt dan verlaat.

[3:40:30] Dus we doen een aantal dingen werken in de internationale rivier commissies samen om met de buurlanden de emissies terug te dringen, bijvoorbeeld de emissie van micro verontreinigingen in de rij met dertig procent terug te dringen voor tweeduizendveertig. Maar daarmee zijn we er niet want er is ook gewoon binnenlandse grote opgave voor de rivieren en voor veel kleine beken en die zijn allemaal benoemd in het stroomgebied beheerplannen die de kamer een jaar geleden heeft ontvangen, maar daar waar wij redenen zien om buurlanden aan te spreken, spreken wij ook in op de stroomgebied beheer plannen van van de buurlanden en betrekken daarbij ook de europese commissie

[3:41:07] de uitvoering van de motie voor uniformen meet criteria, daar de stand van zaken dat de europese commissie inzet op harmonisatie van nationale stoffen, lijsten en bijbehorende milieukwaliteitsnormen in het wijzigings voorstel voor aanpassing stoffen lijst onder de kaart w.

[3:41:23] Het kabinet steunt die ambitie omdat die nederlandse helpen om de doelen van de kaderrichtlijn water te te realiseren omdat die ook iets zegt over vervuiling die vanuit buitenland binnenkomt en de onderhandelingen over aanpassing van de betrokken richtlijnen die start binnenkort en voor het commissiedebat water van zeven juni informeer ik u schriftelijk over de voortgang.

[3:41:46] Ik heb straks al even het antwoord wat ik straks gaf aan de heer bouwt kan dat is ook het antwoord over de kw doelen in het nvog en de

[3:41:58] bdo rapport over de verkenning richting tweeduizendvijftig vraag van mevrouw van esch. Dat is een goed rapport valt ook de juiste vragen attendeert wij gaan er als kabinet binnenkort nog op reageren. Dus dan ga ik dat wat uitvoeriger doen samen met collega's in het kabinet en ook ook ons antwoord op de vragen die pbl stelt formuleren.

[3:42:24] De heer de groot vroeg naar de acties uit structurerende keuze vijf het uitvoeren van de maatregelen uit elkaar w in het zeventien actieprogramma nitraatrichtlijn.

[3:42:37] Er vroeg ook of dat dwingend wil maken. Nu verschilt de mate waarin het huidige instrumentarium dwingend is het zevende actieprogramma is dwingend de café maatregelen in het stroomgebied beheerplannen design zelf bindend voor de betreffende waterbeheerders en met die café impuls die ik zojuist aankondigde, wil ik dat betrokken partijen elkaar steviger gaan aanspreken op het uitvoeren van die maatregelen. Over ongeveer een maand verwacht ik ook nog een advies van de raad voor de leefomgeving en infrastructuur over de voortgang met betrekking tot de knaw en dan zal ik ook aan de hand daarvan daar nog verder op ingaan.

[3:43:18] De heer een krul en bouwt kan vroegen, maar dan volgens mij met verschillende insteken naar de europese voornemens rond het aanscherpen van de café richtlijn

[3:43:34] doelen zijn er uiteindelijk om mensen milieu te beschermen en we kunnen scherpe normen voor nodig zijn om te voorkomen dat stoffen in ons milieu en drinkwater terecht te komen. Maar net als veel lidstaten zet ik me wel in om die op een verstandige en zorgvuldige manier te kunnen toepassen. Zo zullen we ook door moeten kunnen met grondverzet en met name baggeren, waarbij geen nieuwe stoffen worden toegevoegd, maar uitsluitend verplaatst en dat is ook bijvoorbeeld onderwerp van overleg met met andere lidstaten, daar waar normen overigens aangepast worden. Geld over weer een nieuwe termijn en nog niet de termijn van tweeduizend, zevenentwintig

[3:44:11] de het medicijn gebruikt al vanaf tweeduizend achttien hebben we de ketenaanpak medicijnresten uit water, waarbij we met alle ketenpartners samenwerken aan het verminderen van medicijnresten in oppervlaktewater. Daarnaast heb ik samen met de minister van vws afgelopen jaar de green deal duurzame zorg. Drie punt nul medeondertekend waarin we samen met zorgpartijen ook werken aan het terugdringen van de milieu impact van medicijnen.

[3:44:38] De vraag van heer bouwt kan hoe veel extra we moeten betalen om geneesmiddelen en microplastics uit afvalwater te halen.

[3:44:45] Dat zijn kosten die lopen via de zuivering schepping van de waterschappen en zijn voorlopig ingeschat op enkele euro's per persoon per jaar.

[3:44:54] De deze vraag is natuurlijk de achter ook hoe we met producenten al in de ontwikkelingsfase samenwerken, zodat uberhaupt minder vervuilende stoffen in de medicijnen zitten. Dat is onderdeel van de ketenaanpak medicijnresten uit water, waarbij we met farmaceutische bedrijven wordt gewerkt aan de productie van groene medicijnen lopen ook diverse projecten via het rivm en onderzoek in europees verband met heel veel partners zoals universiteiten, kennisinstellingen en bedrijven

[3:45:23] en de visie voor investeringen in de komende dertig jaar, maar drinkwater, schoon en veilig te houden waar de heer crul ook nog naar vroeg. In z'n algemeenheid is het uitgangspunt om problemen bij de bron aan te pakken in het voorstel voor de herziening van de richtlijn stedelijk afvalwater wordt ook een gaande rioolwaterzuivering voorgesteld die ook weer een grote bijdrage levert aan de reductie van veel schadelijke stoffen.

[3:45:47] Tegelijkertijd vergt die ook grote investeringen met bij de waterschappen drinkwaterbedrijven worden ook geconfronteerd met stoffen die wijdverspreid zijn en die bron aanpak zal uiteindelijk pas na langere tijd resultaat opleveren en ik verwacht dat aan investeringen in aanvullende drinkwaterzuivering in de toekomst helaas steeds noodzakelijker zal worden om de volksgezondheid te beschermen.

[3:46:11] Tot zover in dit boek korte interruptie van de heer bakker.

[3:46:16] Dank ik miste eigenlijk nog een reactie op mijn vraag omtrent de grondwater verplichting voor een vergunning rondom natuurgebieden

[3:46:29] blok grondwet komt nog super. En dan als als u mij toestaat. Voorzitter over die je aantal euro's per persoon per jaar

[3:46:37] kan de minister daar eens op reflecteren, zouden we daar niet iets mee moeten doen als we het om zo weinig zo'n laag bedrag gaat,

[3:46:44] De.

[3:46:49] Anders dan dat dat klinkt eerder als een bagatellisering. Terwijl ik het probleem wel serieus neemt.

[3:46:56] Ik weet niet hoe de heer bouwt konden vraag moet doen.

[3:46:59] Je nog kort toelichten. Meneer.

[3:47:02] Ik zal iets iets verduidelijken. Want ik bedoelde zeker niet als bagatellisering. Maar dit dit was mij ook ter oren gekomen. En toen dacht ik als het bedrag echt zo laag is per jaar per persoon. Wat wat kunnen wij dan doen. Die vraag stelde ik mezelf gewoon en ik kwam er niet uit. Dus ik hoopte dat de minister daar ideeën over had.

[3:47:18] De minister.

[3:47:21] Weet je uiteindelijk denk ik dat we maar daar hebben daardoor ook de green deal duurzame zorg. Drie punt nul. Dit zullen we gewoon ook bij de bron aan moeten pakken. Daar waar de resten niet in het water hoeven te komen. Doordat je medicijnen duurzamer ontwikkeld. Ik denk ik dat dat het beste is. Ik vrees alleen dat als de kosten voor het verwijderen, maar een paar euro per persoon per jaar zijn veel mensen dat zelf zullen bagatelliseren. Dus moeten we versterkt inzetten om dit aan te pakken, zowel met met de zorginstellingen de farmaceutische industrie, omdat wij het desalniettemin toch schadelijk vinden. Dit zijn medicijn resten, maar er zijn nog veel meer stoffen die we nog decennia in het oppervlaktewater zullen hebben en uiteindelijk

[3:47:59] moet je er allemaal uithalen bij de bij de waterzuivering en bij elkaar telt het natuurlijk wel op.

[3:48:06] Volgens mij is dat een mooi bruggetje naar u volgende blokje over drinkwater,

[3:48:10] maar niet voordat we ook de heer krol de gelegenheid geven te interrumperen.

[3:48:15] Voorzitter heel kort op.

[3:48:17] Op het aanscherpen van die doelen in europees verband hebben behoorlijk ambitieuze doelen in onze bestaande kaderrichtlijn water

[3:48:27] nu komende signalen vanuit vanuit europa. Die moeten nog scherper aangezet worden. Het kabinet heeft zich volgens mij daar ook al over uitgesproken. Kan de minister duiden hoe dat in bij de andere lidstaten zit is daarmee de stand voor of is dat. Ik mis een klein beetje die duiding in in de beantwoord.

[3:48:49] De minister.

[3:48:51] Dat is nog voor een gedeelte diffuus omdat die onderhandelingen nog moeten beginnen. Dus daarmee is ook nog niet zo'n helder beeld van hoe andere lidstaten erin zit. De meeste lidstaten kunnen niet de structuur van nederland waarin binnen zes weken bmc visie ligt met het hele standpunt. Dus dat zal ook de komende tijd nog nog moeten blijken over het algemeen zie je wel. Dat zag je ook bij de stedelijke richtlijn stedelijk afvalwater

[3:49:14] dat iedereen wel kijkt aan de ene kant de ambitie waar te willen maken. Maar dat het realistisch gezien wel moet kunnen. Ook in tempo met investeringen. Maar soms ook de bouw tijd van dingen die je daarvoor nodig hebt, zoals aanvulling in de waterzuivering.

[3:49:29] Dankuwel.

[3:49:31] Dan gaat u.

[3:49:33] Drinkwater.

[3:49:35] De heer minas vroeg naar slimme gebruik van drinkwater,

[3:49:40] geest watersystemen die zijn al onderdeel van drinkwater bestaan. Je mag nu al regen, water en grondwater gebruiken om je wc door te spoelen en minister voor volkshuisvesting ruimtelijke ordening samen met mee bezig om een onderzoek te doen naar de voor nadelen van regenwateropvang en drinkwater, hergebruik, zodat we dan kunnen afwegen of verplichtingen opgenomen moeten worden in het besluit bouwwerken. Leefomgeving, volksgezondheid is wel een belangrijk aspect daarin dus zodra dat onderzoek klaar is, gaan we afwegen of ik ook de drinkwater, wet en regelgeving op dit punt wil verruimen.

[3:50:23] Heer minas willen vraag naar termijn die is nog niet bekend, maar ik kom er nog wel op terug. In de brief wordt de commissiedebat in juli

[3:50:30] een aanvulling.

[3:50:32] De heer crul

[3:50:35] had angst dat als de leverings plicht smal wordt uitgelegd. De drinkwaterbedrijf het ook smal uitleggen

[3:50:43] en uiteindelijk city leverings plicht toe op drinkwater voor huishoudelijk gebruik dus ook voor menselijke consumptie, bedrijven die het water gebruiken met bestemming, productiemiddel of grondstoffen bijvoorbeeld koelwater die vallen niet onder de leverings plicht en zijn uiteindelijk provincies en drinkwaterbedrijven die samen moeten bezien of er voldoende water van drinkwater. De waterkwaliteit beschikbaar is voor levering van bedrijven en dat geldt bij die afweging kijken ze dan natuurlijk ook naar de afweging tussen zorgplicht voor drinkwater, economische groei en werkgelegenheid.

[3:51:16] Als dat dan gevolgen heeft voor de het vestigingsklimaat van van bedrijven.

[3:51:23] Dan

[3:51:24] denk ik dan zie ik echt wel dat bedrijfsleven in toenemende mate ook overtuigd is van de waarde van water en ook risico's met water levering. Ik zag dat ook afgelopen week tijdens de vn wereld water conferentie dan zie je gewoon dat wereldwijd financiële instellingen investeerders ook methodes, methodes ontwikkelen. Hoe je de waarde van water ook een plek moet geven in je business cases in je investerings beslissingen en gelet op de problemen met het water wereldwijd denk ik dat dat ook verstandig is en ze denk ik dat meer eerder langs die kant ook het juiste debat wordt gevoerd. Maar dat je een ongebreideld vestigingsklimaat hebben zonder ooit rekening te hoeven houden met water. Dat is de wereld die in het verleden was

[3:52:14] de ambitie van twintig procent drinkwater besparing.

[3:52:21] Waar de heer bouwt, kan naar vroeg die ambitie die geldt per aansluiting dus voor iedereen dus ook voor mij en ook voor u en vragen we ook van het water dat de industrie gebruikt zo'n percentages van twintig procent weerklonk overigens ook internationaal afgelopen week in new york. Dus dan zie ook wel. Dat kwam uit hoek van bedrijfsleven dat men echt al vaak verder is dan wij als politiek om hier ook op voor te sorteren.

[3:52:47] We willen dat vervolgens gaan monitoren en uitwerken in een plan van aanpak en bewerken met alle partners aan het nationaal plan van aanpak voor drinkwater besparing. Wat er voor het eind van het jaar moet moet liggen.

[3:53:02] De mevrouw bromet vroeg of ik dat alleen met de zachte hand wil gaan doen.

[3:53:10] Nou ik ga hier niet zeggen dat ik het meteen met harde hand doe. Het gaat vooral om een mix van beleidsinstrumenten en sommige beleidsinstrumenten weten we nu ook nog naar de van de werking weten we nog onvoldoende van. Dus wat vraag nog nader onderzoek of uitwerking voordat we ze kunnen inzetten. Maar dat doen we ook in het nationaal plan van aanpak voor drinkwater besparing. Wat ik zojuist noemde.

[3:53:32] Mevrouw van der plas had ook een motie ten aanzien van drinkwater bij woningbouwopgave eerder ingediend het voorzien in de extra drinkwater vraag door woningbouw. Die komt in de uit. Maar in de te maken. Afspraken over ruimtelijke ordening tussen de minister voor vooral en de provincies drinkwaterbedrijven provincies gaan hier zijn hiervoor samen de knelpunten in beeld aan het brengen. En als dat dan vervolgens knelpunten oplevert dan komen de minister van fraude v wim en ik aan tafel om

[3:54:06] tijdig die zorgpunten dan van een antwoord te voorzien. De vergunningverlening voor drinkwater in de duinen bij dunea waar de heer grinwis naar vroeg die die zorg die herken ik onttrekkingen gaan altijd gepaard met de invloed op de omgeving te maken mensen zich ook zorgen over en tegelijkertijd heeft ook iedereen drinkwater nodig. Dus dan is het aan het bevoegd gezag om deze puzzel te leggen en we zijn nu in overleg met alle betrokken partijen. Om te zien wat we op landelijk niveau dan kunnen doen om hen te helpen te voldoen aan deze water. Vraag.

[3:54:41] De vraag van mevrouw van esch over bente zon. Daar was. Nee, het was. Nee sorry was bouwt kan een in de war uw collega's, mevrouw koekkoek, die heeft daar vragen over gesteld.

[3:54:57] Die antwoorden die erop heb ik net dit weekend gezien. Dus termijn was helaas tekort om nu nog voor dit debat te doen. Maar ze komen eerdaags naar de kamer.

[3:55:10] Mevrouw bromet vroeg naar de bron aanpak voor naar vervuilde drinkwater bronnen.

[3:55:20] De knvb impuls vind ik ook wel weer een extra stap om te zorgen dat we ook versneld

[3:55:25] proberen aan de eisen van de café te voldoen. Dat is dan uiteindelijk voor grond en oppervlaktewater en ook voor de drinkwaterbronnen voor de bron aanpak zetten. Staatssecretaris via rick in

[3:55:35] op europees niveau bericht dichtdraaien van de kraan, zoals nu voor pfas,

[3:55:41] en tegelijkertijd het water bevat al verontreinigingen dus bron zelfs bron aanpak betekent dat je waar vaak nog lang met de problemen blijft zitten en drinkwaterbedrijven soms ook verder aanvullende zuivering moeten doen, plaatsvinden of het waterschappen aanvullende zuiveringen moeten plaats te vinden op de rioolwater, zuiveringen

[3:56:03] en tot slot vroeg de heer cda voor de heer crul van het cda of er een uitwerking. Een lange termijn strategie komt voor genoeg nieuwe bronnen voor drinkwater begint ze wel mee dat de bevoegdheden daarbij liggen bij mee door overheden om nieuwe drinkwaterbronnen aan te wijzen

[3:56:23] en vervolgens te realiseren en te beschermen.

[3:56:26] Dat gaat niet overal even makkelijk voor knelpunten. Op de korte termijn zal ik u in april nog nader informeren en met de aanvullende strategische voorwaarden voorraden en de nationale grondwater. Reserve kijken we ook door naar de lange termijn en dat bespreek ik ook in het eerst komende bestuurlijk overleg water met de andere overheden. Daarna zal ik nog voor het commissiedebat. In juni u daar verder over invoeren,

[3:56:49] Heren dankuwel. Ik zag een interruptie van mevrouw bromet en van meneer grinwis en toetsen leveren inmiddels volgens mij was de korte beantwoording van de minister uw punt gelijk naar de mevrouw bromet.

[3:57:01] Ja voorzitter, ik vind hem grappig want ik had de minister gevraagd waarom gaat de minister vragen aan de grote bedrijven of ze zuinig willen zijn met water. Terwijl je ook zou kunnen ervoor zou kunnen kiezen om dezelfde belastingdruk die nu bij particulieren wordt neergelegd. Ook bij bedrijven op te leggen en de minister die heeft het dan over diverse beleidsinstrumenten en het beleidsinstrument dat hij nu gebruikt is vriendelijk vragen en het beleidsinstrument dat groenlinks graag zou zien. Dat is de grote bedrijven te laten betalen voor dat wat ze gebruiken en ik zou er iets meer van de minister van willen weten of hij denkt dat vriendelijk vragen effectiever is dan gewoon een eerlijke deel vragen aan die bedrijven.

[3:57:45] De minister.

[3:57:50] Los. Wat ik zojuist zei staat natuurlijk naast wat al in de brief stond dat we ook nadere afspraken gaan maken met bedrijven dat we ook aan het kijken zijn naar aanvullende instrumenten voor beprijzing die stonden al aangekondigd in de brief. Dus die daar zijn we natuurlijk ook mee bezig.

[3:58:07] De heer grinwis.

[3:58:10] Voorzitter, dank.

[3:58:12] Kan aan mij liggen. Maar is de vraag beantwoord over de leverings plicht uit te drinkwater werd ik mijn vraag was daarbij of de leverings plicht het drinkwater werd niet beperkt wordt uitgelegd en met als gevolg eventueel dat je daardoor uiteindelijk extra grondwater onttrekkingen en gaat krijgen

[3:58:30] en zeker op de hogere zandgronden is is dat wat we niet willen. En maar mijn vraag was eigenlijk een andere, want dit is meer een vraag. Die is blijven liggen. Mijn vraag was bij dunea. Ja. Ik ben opzich wel blij met het antwoord, maar het klinkt nog iets teveel als we zijn in gesprek en er wordt aan gewerkt en de verantwoordelijkheid ligt elders. Dat klopt, maar de situatie zegt wel heel erg urgent volgend jaar al gaat waarschijnlijk in dit gebied verzorgingsgebied van dunea in droge tijden. De druk van het net zo te zeggen dat komt er gewoon een zacht straaltje water uit de kraan

[3:59:06] en dit is niet alleen bij dunea problemen bij vitens bij groningen. Dus er staat de urgentie van dit vraagstuk goed op het netvlies bij de minister dat dit niet eindeloos kan wachten. Want zo tweeduizend, vierentwintig de minister.

[3:59:20] Die urgentie die die deel ik volkomen. Dus staat er heel erg op het netvlies en ook voor de andere waterleiding zo nodig heeft. In tweede termijn nog op terugkomen.

[3:59:30] Dan vraag ik u of u met het voorlaatste blokje kunt aanvangen?

[3:59:34] Is voor de dunner,

[3:59:37] zeg ik ook het college

[3:59:41] even over grondwater onttrekkingen en die al dan niet vergunningplichtig maken.

[3:59:50] Er is overigens ook dat komt nog korte termijn een set antwoorden op kamervragen naar de kamer. Maar ik hecht er toch aan om een paar dingen vooraf hier te zeggen waar ik in de kamervragen nader op ingaan. Samen met een aantal collega's en dat is het dan heb ik het begin van dit debat bij het maken van beleid vanzelfsprekend ook heel veel andere partijen consulteren

[4:00:10] en zeker bij het water hebben we te maken met drie lagen mede overheden en alle steekhoudende argumenten of opmerkingen of inzicht te proberen we daar als het relevant is ook mee te nemen. Dus dat hebben we ook hier gedaan en ik heb ook de berichtgeving gezien dat ik gezwicht zou zijn voor een landbouwlobby om grondwater niet vergunningsplichtig te maken.

[4:00:37] We hebben af op basis van gesprekken heel veel dingen anders geformuleerd om met elkaar als medeoverheden dit vast te stellen

[4:00:46] en zo is ook in dit geval gekeken naar de vergunningplichtig heid van de onttrekking van grondwater.

[4:00:52] De

[4:00:54] vraagstuk of je dat in alle gevallen vergunningplichtig moet maken is niet door landbouw, maar door de provincies als eerste opgebracht,

[4:01:03] omdat zij ook zij de vergunningverlening is gewoon een ontzettend arbeidsintensief proces. De vraag is of ons dat lukt en of je het doel. Je wilt alle grondwater onttrekkingen in beeld hebben niet ook op een andere manier die minder arbeidsintensief is bereikt kan kan worden

[4:01:20] en dat doel. Dat hebben we als gevolg van die discussie uiteindelijk op een andere manier ingericht doordat in ieder geval overal te gaan monitoren. Dat heb ik ook vorig jaar een debat aangegeven op het moment dat wij daardoor meer inzicht hebben in het hele vraagstuk van grondwater onttrekkingen sluit ik niet uit dat je in de toekomst nog zegt we hebben aanvullende dingen nodig, maar een algehele vergunningsplicht overal van grondwater onttrekkingen. In heel nederland hebben we op dit moment daarom losgelaten. Ook vanwege het simpele feit dat we dat gewoon in de uitvoering op dit moment op deze manier niet rond kunnen krijgen en die dat vraagstuk is als eerste door de provincies op tafel gelegd.

[4:02:02] Wat er wel is is de meet en registratieplicht en dat dat zou ook kunnen als provincie. Ik heb anders geen grip op door meldingsplicht of een vergunningsplicht. Maar we hebben niet tot nationaal voornemen gemaakt op dit moment

[4:02:17] de heer de groot. Dat is ook het antwoord op de heer de groot of ik dat wil heroverwegen. Want sowieso wil ik dan ook nog eerste plannen van de provincies met de in het kader van het nvog afwachten kijken hoe zij er ook mee mee omgaan. En indien het effect onvoldoende. Dan kunnen we altijd nog kijken of of we dat bij willen sturen. Maar dat lijkt me op dit moment niet nodig want de noodzaak om grond.

[4:02:46] De onttrekking in beeld te hebben.

[4:02:48] Die wordt wel degelijk gevoeld door de medeoverheden. Mevrouw van der plas, vroeg naar de beschikbaarheid van voldoende middelen voor regionale grondwater problemen.

[4:03:01] Daar hebben we een aantal mogelijkheden voor de eerste plaats is natuurlijk dat we kijken hoe we dat mee kunnen koppelen met de opgave voor natuur en klimaat via het npo g daarachter gloort natuurlijk ook het transitiefonds. Daarnaast worden diverse maatregelen voor aanvoer van water betaald uit het deltafonds en uiteindelijk heb je ook waterschappen die een watersysteem heffing hebben onder water maatregelen meter betalen.

[4:03:26] De heer de hoop. Kom bij de vraag die een beetje op het grensvlak ligt van de staatssecretaris en minister de jonge mij op het gebied van de fundering schade.

[4:03:36] Dus ik ga eens proberen met een van het antwoord mag als het verder gaat dan lijkt aan de collega's over de fundering schade uiteindelijk als je water langer vasthoudt, zal de spons werking van de bodem worden vergroot. Dat gaat bodemdaling tegen. Ook het verhogen van waterpeil in veenweidegebieden draagt bij aan verminderen van de fundering schade

[4:03:54] en de minister van vrouw die zal op korte termijn de nationale fundering aanpak naar de tweede kamer sturen en dan breng ik ook nog de eerder genoemde maatlat klimaat gebouwde gebouw, klimaatadaptieve gebouwde omgeving in herinnering.

[4:04:08] De heer de hoop vroeg hoeveel hectare veen bij de vermeld moet worden. De inschatting is dat circa

[4:04:13] negentigduizend hectare veen weidegebied. Het grondwaterpeil moet worden verhoogd om de klimaatdoelstellingen in twintig, dertig te behalen,

[4:04:21] zodat je een megaton c o twee equivalent vermindering van broeikasgas emissies

[4:04:27] en dat zou dan in de provinciale plannen landelijk gebied moeten komen.

[4:04:33] De vraag naar nationale richtlijnen voor voor het waterpeil

[4:04:39] die dan kom je echt in de gebiedsgerichte aanpak.

[4:04:45] Uit onderzoek leidt tot de uitstoot van de verbranding van het veen. Minimaal is bij grondwaterpeil van twintig centimeter onder maaiveld. Praktisch zul je echt altijd een marge moeten hebben. Ook vanwege hoogteverschillen in percelen. Dan is twintig tot veertig centimeter beter voor c o twee uitstoot dan tien tot twintig centimeter. Want dan wordt er weer methaan uitgestoten en met dat soort marges geef je ook de gebied processen ruimte om lokaal een goede afweging te maken en vervolgens geldt natuurlijk dat geen geen twee gebieden gelijk zijn en dat je dan dus ook altijd nog weer met andere watervraag is en kenmerken en bebouwing in een gebied uiteindelijk tot de beste plannen moeten komen.

[4:05:22] Mevrouw van der plas vroeg of ik weet dat piri in de grond leidt tot verzuring.

[4:05:30] We weten dat verlaging van grondwaterpeil kan bijdragen aan de verzuring en daarom hebben we de structurerende keuze genomen om grondwaterpeil te verhogen die vervolgens in het npo geen gebiedsgericht moeten worden uitgewerkt.

[4:05:41] Voorzitter, tot zover,

[4:05:43] Een vraag van de heer de groot, daarna van mevrouw van esch,

[4:05:49] Ja voorzitter,

[4:05:52] ik begrijp het antwoord van de minister over de grondwater putten alleen moet ook constateren dat we eigenlijk gewoon niet in control zijn. We hebben het er al vier jaar over in de in deze debatten. Zolang een keer langer

[4:06:06] elke keer luidt het van ja, we gaan het in kaart brengen enzovoort. Maar eigenlijk.

[4:06:11] Ja.

[4:06:12] U wilt nederland een sponsor maken. Maar op het gebied van grondwater onttrekking is nederland hartstikke lek.

[4:06:18] We weten niet eens weten nog steeds niet waar het allemaal is. Dus nu zegt de minister. Ik wacht af wat het in het nvog. Dan gaat worden. Maar kan de minister dan aangeven wat is dan het criterium te zeggen. Ja. Nu moeten hier echt iets gebeuren, want op deze manier kan het niet langer.

[4:06:37] De minister.

[4:06:40] Een verwijzing naar de brief. Er zijn een paar dingen nieuw een meet en registratieplicht van onttrokken voldoende volumes. Die hadden we in het verleden niet

[4:06:50] ook afspraken over hoeveelheid grondwater die er per jaar in totaal onttrokken mag mag worden ook vergunningen aanpassen als de balans tussen grondwater systeem en grondwater afhankelijke functies verstoord wordt en provincies die de grondwater plafond opstellen. Dat zijn gewoon nieuwe dingen in deze brief waarmee ik ook die reeds langlopende discussie wel van nieuwe moet zeggen zuurstof proberen te voorzien om in ieder geval veel meer grip op te krijgen na het verschijnen van de waterbodems stuur een brief is in december ook nog het advies van de stuurgroep grondwater gekomen. Strong, maar ook met die aanbevelingen gaan we aan de slag.

[4:07:27] Maar ik ben gestopt totdat punt dat de uitvoering zegt een volledige vergunningplicht dat dat trekken we gewoon niet en is waarschijnlijk ook niet nodig. Als je al deze andere dingen straks gaat gaat doen. En mocht het dan op termijn wel nodig zijn. Dan hebben we een nieuwe discussie.

[4:07:40] Dankuwel, mevrouw van esch.

[4:07:43] Dank u. Voorzitter, ik hoor de minister zeggen ja, maar het is heel logisch bij het maken van beleid dat er de verschillende actoren die daarmee samengaan. Ook een punten kunnen geven en kunnen aangeven hoe hoe het zou moeten.

[4:08:01] Ik heb er dan nog wel een wat praktische vragen over want ik ben eigenlijk wel benieuwd welke andere voorstellen door naar nog vanuit het ministerie van fnv zijn gedaan richting deze minister die dan niet zijn overgenomen door deze minister. Want we zien en weten uit onderzoek dat er een aantal voorstellen. Het ministerie van fnv zijn gekomen. Daardoor is het beleid van deze minister wel degelijk afgezwakt is gewoon te lezen. Dus ik ben wel benieuwd. Zijn er dan nog meer voorstellen gekomen vanuit het ministerie van fnv zal het misschien mag ook in een brief zou dat misschien nog uitgelegd kunnen worden wat er dan niet gedaan is, want er zijn een aantal punten wel degelijk.

[4:08:37] Wel gedaan. De minister.

[4:08:40] Er moet eerlijk zeggen staat dat staat zo niet bij dat er nog andere voorstellen waren. We hebben al deze discussies gevoerd in het bestuurlijk overleg water.

[4:08:48] Daar zit ipo vng unie van waterschappen der veen wim

[4:08:53] en ook collega departement van bzk en nv. Maar het is niet zo dat iemand daar met de vuist op tafel slaat. U zegt dit wil ik wel. Dit wil ik niet. Je hebt het gewoon met elkaar over. Je komt tot de beste opvattingen. Maar de belangrijkste wat er gebeurd is, is dat vooral de medeoverheden az zijn geweest om te reflecteren op voornemens die het rijk had. En nou daar gaan we gewoon verstandig met elkaar om, zoals in het geval van een vergunning plicht is daar ook niet door door nrc naar voren gebracht. Maar zoals gezegd dat kwam in eerste instantie van de provincies.

[4:09:27] U gaat naar uw laatste blokje,

[4:09:31] maar niet voordat we de heer boot kan nog een interruptie plegen.

[4:09:34] De laatste als ik me niet vergis.

[4:09:40] Ik vroeg spelen.

[4:09:41] De specifiek naar het stukje natuurgebieden en de de verplichting voor zo'n vergunning en de redenen dat ik dat ook vraag is omdat ik heb in de brief gelezen dat

[4:09:49] we willen toezicht en handhaving gaan kijken. Ook op dat hoe de grondwater plafond dat de provincies gaan gaan. Ik ga me richten.

[4:09:58] Maar zoals ik al aangaf. Helemaal aan het begin. Die komt er wel ben ik in ieder geval bang dat de droogte aankomt en we weten ook dat er veel kwetsbare natuur in nederland is die echt problemen. Daarmee heeft en ik vroeg me af wanneer is dat plafond er dan gaan we daar iets aan doen. En hoelang duurt dat of.

[4:10:17] De minister.

[4:10:20] Dat moet dat moet sowieso meelopen in uitwerking van het nationaal programma landelijk gebied en dan herhaal ik wat ik eerder zei ik medeopdrachtgever ben dan kijk ik ook hoe dat daarin verankerd zit.

[4:10:31] Dankuwel. Dan gaan we nu wel naar volgens mij uw laatste blokje.

[4:10:35] Drie resterende vragen over klimaatverandering. De heer crul, onder ons tegen hoe we ons beschermen voor klimaatverandering. Ook in relatie tot zeespiegelstijging. Dat doen we met het huidige hoogwater beschermings plan, waarbij we ons op basis van de knmi scenarios voorbereiden op klimaatverandering. Op die manier kijken wat vijftig tot honderd jaar vooruit voor waterveiligheid. Dat werken we uit in het kennis programma zeespiegel stijging waar ik straks al over sprak.

[4:11:04] Wanneer wordt op alle plekken voldaan aan de nieuwe normen voor dijken uit tweeduizendzeventien

[4:11:10] vroeg ook de heer crul in de wet is vastgelegd dat iedereen in twintig, vijftig moet kunnen rekenen op het vastgestelde beschermingsniveau, dus in twintig, vijftig moet worden voldaan aan de normen voor primaire keringen. Op dit moment gaan we uitvoering van een versterking opgave van honderd, vijftien, honderd kilometer aan uitkeringen.

[4:11:32] Zes, honderd kilometer waterkeringen en driehonderd negentien kunstwerken worden nu al aangepakt in het hoogwaterbeschermingsprogramma en aantal aan de hand van de recente beoordelingsronde hebben we eind ditjaar een compleet beeld van de opgave verder richting tweeduizendvijftig en dat landelijke veiligheidsbeeld wordt dan ook gedeeld met kamer. Tot slot de vraag van de heer grinwis die vroeg naar de stand van zaken over zijn motie over de hollandse kering. De uitvoering van die motie loopt en resultaten verwacht ik voor het regio van dit najaar aan de kamer te kunnen rapporteren.

[4:12:08] Voorzitter, daarmee ben ik aan het eind van.

[4:12:11] Worden.

[4:12:12] Dank u vriendelijk en ik zie niet dat dat laatste blok nog interrupties oproept.

[4:12:16] Dus ik wil heel even de thermometer in dit overleg steken

[4:12:21] omdat ik het zelf persoonlijk bezwaar vinden. We zitten alweer een uur en drie kwartier. Heeft u behoefte aan een hele korte schorsing. Want we hebben nog de beantwoording van de staatssecretaris en de minister van fnv. U heeft beide aangegeven dat het relatief kort kan.

[4:12:35] Maar als we even vijf minuten willen schorsen vind ik dat ook prima.

[4:12:38] Voorzitter, wilt u zelf schors? Ik heb

[4:12:42] de overlast gezegd mij door. Voorzitter, laten we even schorsen.

[4:12:48] Daar gaan we al iets over kwart over drie weer verder dankuwel.

[4:18:04] Ik heropen de vergadering over bodem en water sturend en geef als de leden aan toe zijn inmiddels de leden toe zijn, geef ik graag het woord aan staatssecretaris van infrastructuur en waterstaat.

[4:18:18] Ja dankuwel. Voorzitter, onze bodem is de basis van ons bestaan, want het biedt stevigheid als fundament. Een moment voor onze wegen en ook de huizen en de bodem voedt ons ook via de gewassen die erop groeien.

[4:18:31] Elk stukje bodem en ons land is in gebruik soms voor meerdere doeleinden lijkt en daarbij betrekken we de bodem vaak met stenen of asfalt.

[4:18:39] Ook onder de grond tussen druk met buizen met pijpen met kabels winning van grondstoffen en op die behoren moeten we wel zuinig zijn. Bodem daling zorgt voor veel schade aan funderingen van gebouwen en extra onderhoud aan wegen en spoorwegen. Dus de borden moet samen met water sturend worden en de manier waarop in nederland onze schaarse ruimte gebruikt.

[4:19:01] We willen ook zo voorkomen we problemen af te wentelen naar de toekomst of naar andere aan het samenwerkingsproces en ruimtelijke ordening. Willen we versterken. Ik heb daar voor onlangs ook afspraken gemaakt met vng, het ipo en de unie van waterschappen en die afspraken die gaan bijvoorbeeld over samenwerking of er financiële ondersteuning op het gebied van bodem en herstel en ook op het gebied van kennisontwikkeling en kennisdeling.

[4:19:28] Samen met betrokken partners kijken we of de mogelijkheden die de omgevingswet ons biedt voldoende zijn om kansen te benutten aan bodem en water echt sturend te maken

[4:19:37] en het programma bodem en ondergrond gaan we werk maken van de ruimtelijke ordening van de ondergrond onderzoeken, de bodemdaling en welke maatregelen we daar tegen kunnen treffen, zoals de verhoging van het waterpeil en de veenweidegebieden, zoals ook de minister net al aangaf. Ik luister daarbij goed naar partijen die aan mijn vragen om praktische oplossingen en maar dat kan maar dat wenselijk is kom ik ze dagen bij ook graag tegemoet. Binnenkort wordt daarom bijvoorbeeld de regeling bodemkwaliteit aangepast, zodat schakelklas toegepast kan worden als ligt fundering materiaal voor wegen en verzakking gevoelige gebieden. We gaan ook aan de slag om de bodem vitaal te houden, zoals door het tegengaan van de steeds toenemende afdekking van de bodem en we maken de boer en beter geschikt voor het vasthouden van school van schoon, grond en drinkwater. Ik wil bovendien graag wat schoon is ook schoon blijft. En dan zal ik me ook voor hen bijvoorbeeld in europa door afspraken te maken over het voorkomen van de vervuiling van de bodem met microplastics, maar ook in nederland door bijvoorbeeld de bronnen van microplastic aan te pakken.

[4:20:42] Ik kijk bij al die opgave ook naar wat ikzelf kan verbeteren. Dus dan komt bijvoorbeeld ook een herijking aan van de bodem regelgeving en werken we aan een visie op borden. Maar stel voor de langere termijn dat het traject waarover ik de kamer ook nog op een later moment zal informeren.

[4:20:59] Water en bodem zijn natuurlijk heel erg met elkaar verbonden en vormen dus samen ook het fundament van ons land en daar willen we zuinig op zijn, zodat worden ook in de toekomst kunnen blijven wonen werken en genieten.

[4:21:11] Ik had nog vier vragen en totaal en misschien nog heel even richting mevrouw van der plas. Want die vroeg nog naar het gebruik van turf. Dat is een motie die

[4:21:21] surf en turf vrije tuin aan. Sorry, maar er is een motie die is ingediend bij het ministerie van bzk en ik zag dat die motie het niet gehaald had. Die is twee jaar geleden ingediend. Wellicht dat deze discussie nog aanleiding geeft nog eens een keer naar die motie te kijken. Dat zou zomaar nog een suggestie kunnen zijn van mijn kant. Maar het zit niet bij mij een portefeuille tot nu toe. Meneer minhas had nog gevraagd wat ik bedoelde met termen als versterking van de regie

[4:21:51] op het onnodig land gebruikt provincies die passen de ladder duurzame verstedelijking al toe. En daarnaast verkenning samen met de minister van vol met gemeenten en provincies of die ladder moet worden aangevuld om onnodig land gebruik te voorkomen. Dat is belangrijk omdat onbedekt te boren en de bodem onze samenleving waardevolle functies levert, zoals waterbuffering, water, filtering en omdat de boze baden woord de basis is voor onze gewassen en voor ons voedsel. Het is noodzakelijk om dat te doen, zodat we een klimaatadaptieve toekomstbestendige leefomgeving ook behouden en bovendien ook verstandig, zodat we een lijn blijven met europese bodem regelgeving

[4:22:32] meneer minder als die vroeg ook nog of wat ik doe met die zeventig miljoen of ik die puur inzet voor innovatie en ik doe ik twee dingen met dat geld aan de ene kant ondersteuning voornamelijk bevoegde zagen bij sanerings opgave die buitenproportioneel groot zijn en die middelen die zijn onder andere bedoeld om vervuilde locaties in beeld te krijgen, maar ook om de sanering van bepaalde dingen te financieren. Dan kan het gaan om bijvoorbeeld pvv of asbest bijvoorbeeld die sanering en gewogen en oost nederland maar ook het in catharijne aan krimpen aan de ijssel. Daar hebben we ook bijgedragen aan de sanering. Maar daarnaast ook en innovatieve sanerings methode geïnvesteerd. Ik heb bijvoorbeeld kennisinstituut deltares gezet nog opdracht gegeven om ook voor de bodemsanering van het verontreinigd grondwater met pfas onderzoek te doen naar innovatieve reinigings technieken

[4:23:28] dan men naar minas nog gevraagd of ik in verband met de dreigende tekorten van zand en grind. De aangekondigde inventarisatie van de behoefte aan bouw, grondstoffen en grondstoffen of of die versneld kan worden. Ik ben het met meneer middels een stad het belangrijk is die resultaten zo snel mogelijk in beeld te krijgen. We werken met spoed aan de aanbesteding van de inventarisatie. Het is wel belangrijk dat het onderzoek zorgvuldig wordt uitgevoerd. Dat kost wel tijd. Dus ik verwacht die oplevering en het najaar en ik beloven dat ik de kamer zo snel mogelijk informeren nadat de zorg geleverd en daar waar het versneld kan worden, zal ik nog eens navragen of niet eerder gekomen?

[4:24:08] Meneer krol, die vroeg nog hoe ik inzetten op het verminderen van drugs en water,

[4:24:13] het grondwater. Dat kan verontreinigd raken door drugsdumpingen. Wij hebben dat een tijdje geleden nog en brabant gezien. Ik heb er ook wel eens vaker met de commissie over van gedachten gewisseld. Want wij een drugs put. Stel je heel wat forum. Maar het is gewoon een heel klein uiltje dat die grond gegraven wordt en vervolgens voegt daar drugsafval in gestopt en dat heeft een enorme impact en brabant was het zelfs zo dat het de hele drinkwatervoorziening van van de provincie zeeland bedreigde en het is heel belangrijk zodra een drugsdumping wordt geconstateerd om zo snel mogelijk op te ruimen en en brabant zagen we bijvoorbeeld dat daar partijen echt een beetje naar elkaar waren aan te kijken wie de handschoen op pakte en uiteindelijk heb ik dacht toen ook geïntervenieerd door iedereen bij elkaar te brengen en te zeggen dat er actie nodig was. Ik ga ook samen met betrokken partijen een protocol ontwikkelen waarin wordt vastgelegd wie op welk moment welke maatregelen neemt, zodat duidelijk is wie daarvoor aan de lat staat en als de grootschalige bodemsanering nodig zijn. Dan zorg ik samen met j en v en met de provincies voor maatwerk rond de financiering daarvan.

[4:25:22] Grinwis had nog gevraagd ten aanzien van bodemdaling. De pijl opzet heeft vroeg of

[4:25:29] centrale inkoop van satelliet data en goed idee is is t k aan een vera rijkswaterstaat die kopen al satelliet data die stellen die als optie of als open data beschikbaar via het zogenaamde satelliet portaal.

[4:25:43] Ik zal het platform slappe bodem ook wijzen op de beschikbaarheid van die data. Dat waren mijn.

[4:25:52] Beantwoording, voorzitter,

[4:25:54] Dankuwel. Ik zou bijna zeggen. Minister harbers. Zo kan het ook.

[4:26:03] Hopelijk van mij. Ik zie dat hetgeen interrupties oplevert. De kant van de kamer. Dus ik geef met plezier. Het woord aan de minister van fnv voor zijn inbreng in deze cursus.

[4:26:14] De heer de groot heeft daar toch nog een opmerking. Gaat uw gang.

[4:26:17] Ja. Om te voorkomen dat de staatssecretaris helemaal niets is gekomen. Behalve voor inleiding natuurlijk de ik had ook nog een vraag over gewas keuze, want het is mooie al deze intenties.

[4:26:27] Maar als je.

[4:26:29] Als het gaat om de bodem niet zeggen van nou dan gaan we uitspoeling gevoelige gewassen op uitspoeling gevoelige gronden gaan we daar wat aan doen. Dan bent u wel in gesprek. Maar eigenlijk weet u al wat er moet gebeuren is de voorzitter. Bent u dat met mij eens.

[4:26:45] De voorzitter gaat er niet over meneer de groot. Maar ik pas me graag door naar de.

[4:26:49] De secretaris. Ja voorzitter, ik mocht vandaag om mijn bodem termen te spreken aan twee kanten gestut door collega's en

[4:26:58] collega's aan gaat. Zo meteen antwoord geven op die vraag vanuit zijn portefeuille.

[4:27:05] En dan zie ik dat dat nog weer een vraag oproep van de heer grinwis.

[4:27:10] Voorzitter over bodembeleid. Er worden veel strategisch. Het is heel druk, met name onder de grond en er worden veel grote beslissingen genomen, bijvoorbeeld in het kader van verduurzaming van de industrie als het gaat om een delta corridor en daarbij worden veel cruciale leidingen gebundeld aangelegd en hoeverre op welke manier is deze staatssecretaris daarbij betrokken dat zij ook stuurt om zo efficiënt mogelijk met onze ruimte om te gaan omdat als je zo'n grote corridor aanlegt je onder en door en over tal van gebieden heen moet waren al veel licht om daar bijvoorbeeld in het kader van zoetwater is een wild idee om misschien wel een waterleiding bij die delta corridor te betrekken omdat we daar toch een graven zijn leiding extra relatief weinig inspanning kost. Hoe wordt die manier integraal gestuurd.

[4:27:59] De secretaris,

[4:28:00] Ja. Voorzitter, het voordeel van een vrij brede portefeuille van van ov en tot en met milieu, bodem zaken. Dat is dat je op verschillende plekken ook mee aan tafel zet. Ik heb veel gesprekken met de collega's van is het kamer ook bijvoorbeeld vanuit spoorgoederenvervoer zijn we aan het kijken hoe we om moeten gaan met de buis leidingen. Dat zijn gesprekken die we hebben ook in het kader van een weer een ander onderdeel. Wat ik in portefeuille hebt duurzame mobiliteit. We willen natuurlijk inzetten op die transitie naar waterstof. Daar heb je weer ammoniak voor nodig op verschillende plekken in. Dat moet ook wel vervolgd worden. Dat wil je misschien niet allemaal via terreinen doen maar dan zul je het via buizen leidingen moeten doen. Dus we kijken daar wel heel erg integraal naar en er zijn allerlei tafels dus ook eigenlijk. Waar waar de minister en ik op inzetten vanuit ons mobiliteitsplan. Ik weet niet of je met z'n allen met een klein hoekje heeft kunnen meekijken. Maar mevrouw van der graaf die daar vooral mee bezig is vanuit de christenunie. Maar wij proberen vanuit

[4:29:07] ons ministerie heel erg in te zetten op een integrale benadering. Juist omdat wij vaak ook een coördinerend ministerie zijn ook vanuit die opgave die van de woningbouw s kijken we heel erg integraal. Samen met

[4:29:22] met infra ook mee hoe we hoe we dat op een goede manier inpasbaar maken. Dus kortom, wij zitten aan tafel om daar over mee te denken.

[4:29:30] Dankuwel.

[4:29:32] Dan geef ik met plezier. Het woord aan de minister van fnv.

[4:29:38] Meneer voorzitter, en dan u wat te helpen in hun reputatie. Dat vergadering een onder uw leiding op tijd eindigen heb ik geen inleidende tekst, maar slechts een paar vragen te beantwoorden, en dan begin ik maar met de met die beantwoording. Allereerst de vragen van mevrouw bromet over de randvoorwaarden van het landbouwakkoord landbouwalcohol. Wat heeft eigenlijk twee doelen?

[4:29:57] Het heeft doel om binnen de opgaven die er liggen. De grote opgaven op het gebied van stikstof, het gebied van klimaat en gebied van water, bodem sturend kw.

[4:30:08] Om te zorgen dat er doel bereiken is met maatregelen die we gaan afspreken in het landbouwakkoord en daarnaast ook ervoor te zorgen dat de perspectieven wel eens een verdienmodel voor de toekomst landbouw. Dat zijn de twee sporen waarlangs een werkend landbouwakkoord

[4:30:24] die doelen design beschreven hebben die van er november. Zoals u weet en uw vragen staan hier nog vier overeind. Die doelen staan nog vier overigens vanzelfsprekend

[4:30:33] en daar hebben we al gesprekken over op de landbouw tafel

[4:30:38] dan de vraag van de heer de hoop van de partij van arbeid over hoe wordt geborgd dat structurerende keuzes integraal worden meegenomen in het landbouwakkoord. Dat werkt eigenlijk heen en weer.

[4:30:50] Natuurlijk worden er structurerende keuzes die bijvoorbeeld in het nvog waarin ook waterbodems sturend is meegenomen die structurerende keuzes worden meegenomen in het landbouwakkoord. Vanzelfsprekend, maar daarnaast wordt ook vanuit de landbouw structurerende keuzes meegegeven aan npo g. Ik zal u een voorbeeld noemen. In mijn brief heb ik aangegeven dat er een je enorm komt. Dat is een ruimtelijk structurerende keuze en die gaat dus ook mee in het mpuv. Dus daar eens een een wisselwerking. Maar het is duidelijk dat de doelen van het npo g doelen van waterbodems sturend enzovoorts overeind staan en een structurerende keuzes daarin gemaakt worden, ook leidend zijn voor het landbouwakkoord

[4:31:27] dan de vraag van de, de heer de groot en ook van de heer grinwis over de gewas keuzes in bepaalde gebieden.

[4:31:38] Ik begrijp die vraag is ook relevante vraag.

[4:31:42] De heer remkes heeft een rapport uitgebracht waarin hij uitgaat van zones waar inzake wel of niet kunnen om te voorkomen dat we weer een die discussie terechtkomen. Moet ik

[4:31:50] toch al aangegeven dat de keuze om bij bepaalde gebieden ook rekening te houden met het type gewassen wat geplaatst kan worden

[4:31:59] dat vooral ook in een gebied processen mee te nemen. Daar hoort het thuis. Want het is echt gebiedsgericht. Het verschilt per gebied. Het verschilt per ondernemer. Welke keuze de betreffende ondernemer maakt. Dus we hebben niet de doelstelling om daar een landelijke regel voorop te stellen. Wat ik wel wil toezeggen is dat ik dit punt nog expliciet meenemen in de bespreking en landbouwakkoord tafel kan je natuurlijk de uitkomst niet niet meegeven. Maar ik vind het wel een punt om mee om daarin mee te nemen in de besprekingen die we.

[4:32:30] Hebben.

[4:32:32] Dan de vraag van mevrouw van esch

[4:32:36] over het pleiten van elly v als het gaat om grondwater onttrekkingen in natuur rondom natura gebieden. Die vraag is op een uitstekende wijze door mijn collega's van w harbers beantwoordt, zowel op proces als op inhoud en dan sluit ik me graag

[4:32:55] dan de vraag van mevrouw van esch over de de visie en de gewenste behoud van waardevolle landbouwgrond niet doorgaan met spuiten van gif. Het uitrijden van mest en het gebruik van kunstmest

[4:33:10] voor een gezonde en goede landbouwgrond is een goede balans nodig tussen een waterkwaliteit,

[4:33:16] biodiversiteit, ook voor groei, waterkwaliteit, biodiversiteit, klimaat en natuur

[4:33:22] en voldoende nutriënten, maar ook gewasbescherming

[4:33:26] en dat moet uiteraard op een verantwoorde wijze gebeuren

[4:33:29] en er zijn in de raad nog voldoende uitdagingen, zeker ook op het gebied van waterkwaliteit, zeer terecht

[4:33:38] en daarom streven om die emissies naar water te gaan te gaan beperken

[4:33:45] en we hebben natuurlijk ook al regelgeving de kaderrichtlijn water, de nitraatrichtlijn is er eentje. We proberen ook in het kader van het actieprogramma nitraat om ook de waterkwaliteit te verbeteren. Zoals u weet inmiddels ook de buffer stroken die een bijdrage moeten leveren aan de verbeterde waterkwaliteit.

[4:34:05] Er is een nieuwe verordeningen gewasbescherming in aantocht vanuit europa die inzetten op een sterke vermindering van het gebruik van een aantal gewasbeschermingsmiddelen. Dus dat betekent dat ook daar een sterke verbetering zal zal plaatsvinden

[4:34:23] als het gaat om beukering stroken dat soort zaken. Er zijn heel veel boeren die ook meedoen met het gemeenschappelijk landbouwbeleid en daar ook met dit soort buffer buffers te maken krijgen en het zou allemaal bijdragen aan een verbetering van de waterkwaliteit

[4:34:40] dan de vraag nog wel, mevrouw van der plas. De laatste vraag die ik heb liggen. Voorzitter,

[4:34:48] twee vragen eigenlijk de onduidelijkheid rondom de inrichting van de buffer stroken en de gemeenschap, gemeenschappelijke opgave, gecombineerde opgave. Sorry

[4:34:58] dat probleem. Dat kennen wij onderkennen, maar ook dat gaat dat gaat niet niet goed op heel veel plekken ook wel maar op heel veel plekken niet

[4:35:07] het uitgangspunt. Daarom is ook dat de fysieke situatie ter plekke leidend is en niet de situatie die we digitaal tegengekomen

[4:35:15] en we zijn hoogfrequent met de sector in gesprek om te kijken waar we het kunnen verbeteren en hoe we het kunnen verbeteren.

[4:35:22] Er wordt stevig op ingezet, maar het is niet de foutloze systeem. Dat moet wel. Overigens zitten natuurlijk nu een overgangsjaar waarvoor we ook voor het eerst deze gecombineerde opgave toepassen en we hopen dat we dat met ingang van één januari vierentwintig ook beter voor elkaar hebben en dat is een leerproces waarin we samen optrekken met de met de sector

[4:35:44] dan nog uw vraag over het in friesland noemen we dat hengelen het hagen van de sloten, zoals het noemen

[4:35:55] en dat daarmee ook nutriënten verontreinigd sediment op de op de krant wordt gelegd. Dat mag boeren mogen en ook waterschappen mogen der sloot een daarvan reinigen en die zeggen ja dat mag wel en vogels mag er geen mest worden uitgereden op de buffer stroken bij het hagen van der sloot en dan haal je eigenlijk de nutriënten die in het water zitten die je op terwijl je bij het plaatsen van mest op buffer stroken extra nutriënten gaat toevoegen wat tot extra vervuiling kan leiden.

[4:36:28] Dus dat is echt een andere uitgangspunt. En vandaar dat we ook daar niet aan aantonen. Een mevrouw van der plas.

[4:36:35] Ik heb volgens mij zou de belangrijkste vragen gehad. Voorzitter,

[4:36:40] Volgens mij ga ik dat toetsen. Minister bij bij de leden aan deze zijde. Ik zag in ieder geval een vinger van mevrouw van esch en van mevrouw bromet.

[4:36:48] Volgens mij ook van de heer de groot,

[4:36:50] Die volgende en mevrouw van der plas in die volgorde gaan we gewoon even langs mevrouw van esch.

[4:36:54] Voorzitter, ik heb nog een aantal antwoord op vraag in ieder geval gemist. In eerste instantie even mee beginnen

[4:36:59] dat goed.

[4:37:00] Ik had twee vragen gesteld hij aan deze manier zijn wel specifiek over het schrappen van een aantal passages uit de brief die voorligt hebben gewoon een feitelijke constatering gezien dat er vanuit fnv slechts lto staat, er duidelijke dingen zijn geschrapt in. Ik had gevraagd met wie deze minister. Dat heeft afgestemd. Het antwoord mis ik nog in de beantwoording hetzelfde over vragen die ik heb gesteld over de dreiging voor de natuurkwaliteit in de combinatie met stikstof en droogte. In hoeverre daar deze minister zich rekenschap heeft gegeven voordat er zaken zijn geschrapt uit deze brief.

[4:37:36] De minister.

[4:37:37] Die laatste vraag. Zou u het eerste deel kunnen herhalen, want ik ben even afgeleid, mevrouw.

[4:37:43] Geen probleem. Ik had gevraagd in hoeverre deze minister zich rekenschap heeft gegeven van het feit dat op het moment dat je droogte en stikstof dat dat nogal een combinatie is samen voor natuurgebieden nogal heftig en versterkend werkt en dat het als het afzwakken van het beleid vanuit het ministerie van i en w juist zou kunnen voor zorgen dat het stikstofbeleid lastiger uitvoeren is een had er nog geen reactie op gehad,

[4:38:06] De minister.

[4:38:07] Terwijl voorzitter op het schrappen van passages had ik wel reactie gegeven, namelijk het antwoord van de minister. Wat de van w heeft gegevens zowel procedureel als inhoudelijk,

[4:38:16] waarbij iets meer van zeggen wij niets hebben gezegd dat iets niet in zou moeten over eruit zou moeten, maar waarbij we vragen hebben gesteld over de uitvoerbaarheid van de vergunningplicht voor water onttrekkingen zoals dat ook door de provincies heeft is is geven en eigenlijk hebben wij dezelfde vraag gesteld. Voor de rest hebben wij geen wijzigingen gevraagd in het document dit specifieke punt wel en dat heeft de minister van weet ik net aangegeven en dat is eigenlijk ook het antwoord op uw vraag over het hoofd stikstof op de invloed van daarvan op natuurgebieden. Wij hebben niet gezegd hebben. Dat gaat alleen over de uitvoerbaarheid van de vergunningverlening, niet zozeer dat het niet zou moeten die discussie hebben helemaal niet die opgepakt daarin

[4:39:04] dan. Dat was de vraag.

[4:39:07] Dan gaan we naar mevrouw bromet.

[4:39:08] De.

[4:39:09] Ik ben wel doet tot het aantal heen, mevrouw van esch.

[4:39:13] Dit antwoorden die ik had gemist. Voorzitter, dus daar kan ik dan nog interrumperen. Anders zou het een raar debat worden. Ik heb een vraag gesteld. Daar was geen antwoord op gekomen.

[4:39:21] Daar eventueel antwoord gehad. Maar goed, heel kort.

[4:39:26] Nee want er is nog steeds met wie heeft deze minister dit afgestemd heb ik nog steeds geen antwoord op. Maar zijn komt dat antwoord dan niet. Ik had ook nog gevraagd om excuses, maar ook die zullen vast uitblijven. Ik blijf er wel bij dat ik het bijzonder vind dat deze minister nu iets anders aangeeft dan wat we gewoon feitelijk hier voor voor ons hebben gekregen. Er zijn gewoon bepaalde zaken zeggen ambtenaren ook zijn verwijderd of verzacht op verzoek van fnv slechts lto en ik ben wel benieuwd in hoeverre vanuit wie spreekt deze minister nou eens dat minister van fnv of is dat minister van fnv slechts lto. Want ik bedoel ik ben het spoor. Een beetje bijster op die manier informatie gewoon allemaal toegezonden gekregen. Dus ik wil daar toch nog wel gewoon een inhoudelijke.

[4:40:10] Ik zie van deze minister de minister.

[4:40:13] Meneer voorstellen dankuwel. Ja. Ik geef ik aan wat wij hebben ingebracht en de vragen die wij gesteld hebben en meer is het ook niet geweest en het is ook in de normale van interdepartementale verhoudingen. Zo dat we ook natuurlijk met elkaar. Dit soort brieven bespreken en we hebben er alleen maar de vragen gesteld over de uitvoerbaarheid van het bij alle grondwater onttrekkingen in natuurgebieden vereiste vergunningen zeg maar net als overigens de provincies hebben gedaan. Meer is het niet geweest en wat andere gevraagd hebben en wat er dan wel of niet in de brief is gekomen. Dat laat ik aan anderen dat niet bij dit ministerie gedaan en is dus ook gebruik van de in basis op basis van normaal interdepartementaal overleg.

[4:40:58] Mevrouw moment. Volgens mij stak uw vinger op.

[4:41:01] Ja voorzitter, ik wilde iets vragen over de over de derogatie en de reflex die je heel vaak hoort bij boeren, maar ook hier in de commissie van nou ja dan kan ik straks in die buffer stroken niet meer mijn dierlijke mest kwijt. Dus dan ga je kunstmest strooien en in het interruptie debatje tussen mevrouw van der plas en de heer. De groot werd ook al duidelijk dat dat kan betekenen dat de waterkwaliteit nog verder achteruitgaat. Mijn vraag is eigenlijk moet er dan niet flankerend beleid komen om te voorkomen dat er straks kunstmest uitgestrooid gaat worden in die buffer stroken ook gezien de klimaattop gaven die de landbouw nog heeft. Ook na twee duizend dertig.

[4:41:37] De minister.

[4:41:40] Dankuwel. Meneer. Voorzitter,

[4:41:43] wij kennen dit dit fenomeen door verlies een delegatie wat dat opgevuld met met kunstmest heeft de heer de groot net in eerste termijn genoemd

[4:41:55] dat kunstmest meer uitspoeling heeft dat dat lijkt te kloppen. Ook op het basis van het rapport van de heer de boer van de universiteit van

[4:42:09] en het is ook wel een beetje wrang dat dat je bij verlies van derogatie opeens zo veel kunstmest gaat aanvoeren. Kunstmest. Wat een hoog gasverbruik heeft in de productie en ook nog een hele hoge c o twee uitstoot. Dus we hebben ook een andere opgave daarin.

[4:42:23] Maar het is wel zo dat de buffer stroken zoals die zijn aangemeld dat daar ook geen kunstmest mag worden uitgereden.

[4:42:33] Dus daarmee heb ik denk ik deel van die vragen beantwoord.

[4:42:36] Dankuwel.

[4:42:38] Dan gaan we naar de heer de groot d zesenzestig.

[4:42:42] Ja voorzitter, ik had nog een vraag liggen die niet eens beantwoord over de grondwaterbeschermingsgebieden en het gebruik van bestrijdingsmiddelen.

[4:42:49] We gaan gewoon naar de minister.

[4:42:51] Dat klopt. Meneer de groot. Ik heb ook aangegeven in een brief hoe ik met de motie die daarvoor heeft ingediend om ga dat ik een verkennend onderzoek doen naar de juridische invulling van de motie die aangenomen. Je hebt gerefereerd aan de regelgeving vanuit tweeduizend elf zeg maar de oude verordeningen. Dat is haar richtlijnen overigens, het is geen verordeningen, dus we moeten het zelf gaan vertalen. Maar wij werken eraan om daar een vertaalslag te maken en om daarbij ook te kijken wat de juridische implicaties zijn, wat de implicaties zijn, wat de impact is van van de maatregel. En zoals toegezegd komen we daar bij u op terug.

[4:43:31] Dankuwel,

[4:43:32] mevrouw van der plas. Nee, de heer de groot nog een vraag

[4:43:37] niet eens boos kijken erbij mag rustige.

[4:43:39] Ik krijg van mijn bril. Voorzitter,

[4:43:45] Die.

[4:43:46] Richtlijnen of verordeningen. Ik zal dat even toe, maar het maakt niet uit. Die hield een verplichting in die die was uit tweeduizend negen hield een verplichting in om een tweeduizend elf grondwaterbeschermingsgebieden te hebben aan ge wezen en daar daar zou het gebruik van alle bestrijdingsmiddelen verboden worden. Tweeduizend elf. Dat is natuurlijk een tijdje geleden. Ik heb de tekst daarvan heb ik u gestuurd. Dus welke juridische verkenning er is gewoon iets nagelaten in het verleden. Dus ik zou graag van de minister de toezegging horen dat hij dat gaat repareren,

[4:44:21] Tenminste ik heb.

[4:44:22] Ik gezegd dat ik kijk naar de juridische juridische vertaling voor de implementatie van van die richtlijn, maar ook willen kijken naar de impact die het heeft voor de sector en daar een goede afweging maken, zodat er een zorgvuldige implementatie kan plaatsvinden.

[4:44:40] Dankuwel, mevrouw van der plas. U wilt ook een vraag.

[4:44:46] Ja. Dankuwel even over de gecombineerde opgave.

[4:44:50] Ik kijk door nieuwe geheel b. Het intekenen van die buffer of die bemesting vrije bufferzones landschaps elementen is het voor boeren gewoon ondoenlijk geworden ondoenlijk geworden om het zelf in te vullen. Daar waar ze dat voorheen gewoon zelf konden. Je moet nu adviseurs inhuren die een dag nodig hebben om boer te helpen met het invullen van die gecombineerde opgave en de minister die zegt van ja dat is geen foutloos systeem. Dat willen we ook graag en wij hopen

[4:45:22] op één januari tweeduizend, vierentwintig die problemen te hebben ondervangen. Nou dan maak ik me er wel een beetje zorgen over als ik hoor hopen

[4:45:30] want daar klinkt nog niet in door voor gaan zorgen dat het is opgelost en dat boeren dit weer zelf kunnen die adviseurs die die zitten daar ook niet namens het leger des heils die die we moeten er gewoon voor betaald worden in uw vraag. Dat zijn er extra kosten wel het probleem. Even goed duiden. Voorzitter, en ik wil aan de minister graag vragen wat gaat wat gebeurt er nu concreet precies om ervoor te zorgen dat dit weer makkelijker wordt en is de minister bereid om een dag zelf mee te kijken. Een dag want het kost een dag de dag zelf meekijken met zo'n adviseur. Wat het nou betekent en dan mogen mensen van het npo bij zitten landbouw woordvoerders nodigen u van harte uit onszelf ook wel even mee om te kijken wat er nou precies allemaal zo moeilijk is. Wat veroorzaakt is door het systeem zelf natuurlijk niet.

[4:46:21] De boer, de minister.

[4:46:24] Ja. Dankuwel. Voorzitter, mevrouw van der plas,

[4:46:28] u denk dat ik niet de impact. Kern van de gecombineerde opgave. En wat dat wat dat heeft voor invloed op de boeren in noemt een dag dat een adviseur zou moeten meekijken te in te voeren. Er zijn boeren dagen lang bezig met het invoeren. Dat is wat ik gezien heb ik heb al gezien hoe het werkt achter de pvv. Ik heb bij een boer in de c gekeken en dat is juist ook de redenen. Ik zeg dan ook de verschillen tussen de digitale systemen en de realiteit. Dat is juist de reden. We hebben gezegd, hebben we willen ervoor zorgen dat fysieke situatie in het veld dat dat bepalend is bij toezicht en handhaving en niet de digitale situatie.

[4:47:07] We zijn overigens voor het invullen van een systemen ook afhankelijk van mede overheden zoals waterschappen, zoals gemeenten en provincies omdat hij ook de gegevens op een goede manier in de de basiskader moeten hebben en dat blijkt niet altijd goed te klappen

[4:47:21] en dat wordt natuurlijk dat komend jaar geoptimaliseerd. Alle fouten proberen we eruit te halen. Daar zijn we ook over in gesprek met de garage partijen en overigens is het zo dat je garage partijen zelf aangegeven dat ze wel graag. Ook in de toekomst gebruik willen blijven maken van de digitale systemen. Dus de inzet is niet om van het systeem af te wijken met inzet is om het systeem te optimaliseren. De fouten eruit te halen omdat de garage sector zelf zegt dat ze wel belang hebben bij dit systeem op zich. Daar gaan we daar zijn we hadden wij aan het werk en zoals ik al gezegd, hebben we ook zeer frequent overleg met de agrarische sector om de fouten eruit te halen en systeem te optimaliseren en ik ga ervan uit dat dat betekent dat per één januari tweeduizend, vierentwintig erg geoptimaliseerd systeem staat.

[4:48:08] Dank u wel.

[4:48:10] En dat roept de vraag op instantie de heer de groot dan de heer crul, en volgens mij dan nog de heer grinwis kort graag meerdere.

[4:48:18] Ja, voorzitter, het gaat om artikel elf van de richtlijn duurzame duurzaam gebruik pesticiden het tweeduizend negen over maatregelen die de lidstaten moeten nemen om de waterkwaliteit te beschermen tegen vervuiling met bestrijdingsmiddelen misschien andere bewindspersonen ook goed meeluisteren. Want in artikel lid in lid twee onder c. Van dat artikel staat

[4:48:37] dat de lidstaten ik citeer beschermingszones voor oppervlaktewater en grondwater, dat wordt gebruikt voor de onttrekking van drinkwater, moeten instellen waarbinnen geen pesticiden mogen worden toegepast, of zelfs maar opgeslagen en deze verplichtingen had in tweeduizend elf ingevoerd moeten worden.

[4:48:58] Dus uw vraag nieuw de vraag aan de minister kunt u toezeggen dat u dit alsnog gaat doen.

[4:49:04] De minister.

[4:49:06] Volgens mij heb ik net in mijn eerste beantwoording daar al voldoende op geantwoord, maar het gaat erom dat de lidstaten passende maatregelen nemen

[4:49:16] en daar gaan we niet mee aan de slag om ervoor te zorgen dat er passende maatregelen worden genomen. Zoals ik al zei, we proberen dat op een zorgvuldige juridische manier te gaan verankeren. Het is een richtlijn. Dus we moeten echt zorgen dat het op een goede manier verankerd in in nederlandse wetgeving, waarbij ook als je kijkt naar passende maatregelen ook gekeken moet worden naar de impact die het heeft sector.

[4:49:39] Voorzitter,

[4:49:40] Het gaat nu weer de groot. Tot slot.

[4:49:42] De passende maatregelen.

[4:49:44] Het gaat om wat ik zojuist opgelezen. Dus ik ben toch wel hogelijk verbaasd over de opnieuw creatieve.

[4:49:53] Uitleg,

[4:49:54] Want het staat op deze manier als verplichting in de richtlijn aan de lidstaten. Dus hoe komt de minister? Hoe vertaalt dit als passende maatregelen. Er staat gewoon letterlijk wat u heeft te doen. U heeft het niet gedaan in. Er zijn al groot aantal drinkwaterputten gesloten vanwege verontreiniging met pesticiden. Dus waarom houdt zich gewoon niet een keer aan de wet en wacht u ook hier tot u op brussel op de vingers.

[4:50:19] Wordt getikt. Mooier zijn als de emotie wat meer in het debat komt dan komt ook ineens het woord u wat vaker naar voren toe. We zijn toch gewend via de voorzitter met elkaar dit debat te voeren. Dus wat u bedoelt, is de minister in deze en die vraag.

[4:50:32] Wilt u via de voorzitter een keer zich aan de wet gaan houden?

[4:50:36] De minister.

[4:50:38] Dankuwel. Meneer de voorzitter,

[4:50:40] ik blijf bij mijn antwoord dat gaat helemaal richtlijnen die vertaald moet worden in in nationale regelgeving. Die verkenning doen we nu. Ik ben het met u eens dat dat het termijn waarbinnen de richtlijnen uitgebracht en manier werk en uitvoeren dat het lang heeft geduurd zonder meer,

[4:50:59] maar we zijn nu bezig aan een verkenning. Zoals ik u net heb gezegd en dan gaan wij rustig door en dan gaan we over tot een implementatie.

[4:51:08] Op de juiste manier.

[4:51:10] Dankuwel. De heer grinwis.

[4:51:13] Nou, voorzitter, een vervolg op de interruptie van collega's van der plas.

[4:51:18] Als je dit moment erg geschikt van wordt. Als boer is van de gecombineerde opgave is gewoon echt niet te doen vanwege die slootjes en de verschillende dammen op je akker. Soms heb je is ietsje ietsje hoeveelheid percelen in één keer van waarvan je dacht ik heb een stuk of veertig, vijftig is het meer dan twee, honderd

[4:51:37] twee vragen één

[4:51:40] boeren worden gigantisch op kosten gejaagd. Sommige lukt het nog zelf maar heel veel zijn aangewezen op consultants design er goed mee. Wat is daar nou aan te doen. En ten tweede de datum van vijftien mei komt aan angstvallig snel dichterbij

[4:51:54] en gezien de capaciteit, oftewel op het boerenerf als bij die consultants zit er echt een enorm probleem waarbij ik gelijk aantekening een groot compliment voor die rv was diezelfde telefoon pakken om vragen te beantwoorden. Want dat is dat krijg ik ook vaak terug. Er is in deze wel benaderbaar en bereikbaar, maar daarmee is de hoeveelheid problemen nog niet gelijk uit de wereld.

[4:52:16] En u stelde twee vragen en gaat u lekker over mijn mijn aantal interrupties tellen je heen. Maar goed. Ik geef de minister de gelegenheid om daar uiteraard even antwoord op te geven.

[4:52:27] Wat is een aan te doen. Ten eerste in op de datum van vijftien mei. Er wordt op dit moment ook gesproken met de agrarische partijen. Om te kijken of we bijvoorbeeld ook bij de voorschotten reserves moeten gaan werken om de boer toch te kunnen helpen. Zeg maar. Er was serieus over over gesproken voor de rest nogmaals bij handhaven, niet op basis van de kaarten maar handhaven op basis van de feitelijke situatie buitengewoon belangrijk. Maar misschien dat het voorschotten. Ook als je kijkt naar die vijftien meter dat voor meneer grinwis van belang is. Voorzitter, om te om te weten. Daar worden afspraken over gemaakt met agrarische sector.

[4:52:57] Dankuwel. Het woord is aan de heer krol namens het cda. Voorzitter,

[4:53:02] De even terug. Ik heb er iets langer over op moeten kauwen. Maar goed dat er toch nog even over dat grondwater onttrekkingen verbod. De minister sluit zich aan bij het antwoord van de vorige minister. Maar de vorige minister zijn niet alleen. Er zijn vragen stelt over de uitvoerbaarheid de op een gegeven ment ook naar boven dat die zij en los van wel of niet uitvoerbaar zou het ook nog eens overbodig kunnen zijn. Gezien een paar andere maatregelen zou deze minister ook iets kunnen zeggen over de wenselijkheid hiervan vanuit zijn eigen portefeuille, niet alleen maar bij de uitvoerbaarheid daarvan kunnen blijven.

[4:53:36] De minister.

[4:53:38] De uitvoerbaarheid. Voorzitter, is voor ons leidend geweest in de opmerkingen die wij hebben gemaakt, de wenselijkheid, enzovoort. Laat ik echt over de heer w die portefeuillehouder is.

[4:53:49] Dankuwel. Daarmee zijn volgens mij alle antwoorden in eerste termijn van de kant van het kabinet gegeven waarvoor dank alle vragen gesteld aan de kant van de zijde van de kamer waar ook voor dank uiteraard ik schors tot is net net lang proberen tot drie uur en dan kunt u even de puntjes maken voor de voor de moties neem ik aan en dan gaan we de tweede termijn van de kamer in.

[4:59:29] Ik.

[4:59:30] De open, dit nota,

[4:59:32] De overleg over water en bodem sturend aan de orde. De tweede termijn van de kant van de kamer en ik geef het woord in dezelfde volgorde als in de eerste termijn en dus bij deze aan de heer de hoop namens de partij van de arbeid.

[4:59:46] Dank voorzitter, dank aan alle ministers en ook de staatsssecretaris voor de beantwoording. Ik moet zeggen we zijn gewoon als partij van de arbeid blij dat we nu echt beleid krijgen goede beleid voornemens op water en bodem sturend. Ik vind alleen die beleid voornemens nog wel boterzacht in de zin van hoe gaan we er mee om. Qua uitvoering hebben we misschien nog iets van doorzetting vanuit het rijk meer regie en dat vind ik jammer dat dat er nog niet genoeg is, maar we wachten met spanning het ruimtelijke afwegingskader onder andere af om te kijken hoe men daar verder met elkaar stappen in wil zetten. Ik zal een motie indienen. Mede met de partij voor de dieren die komt nog en ik heb toch nog een motie over de zorg voor mensen met een lager en middeninkomen samen met mevrouw bromet de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat de impact van bodemverzakkingen en wateroverlast ongelijk verdeeld zijn over het land en bouw type overwegende dat corporaties en huiseigenaren de middelen of opties niet altijd hebben om dergelijke onveilige situaties te verhelpen overwegende dat mensen met een lager of middeninkomen hierdoor mogelijk vaker terechtkomen in een minst toekomstbestendige woningen verzoekt de regering om met decentrale overheden in gesprek te gaan om tot een oplossing te komen die voorkomt dat mensen met lage en middeninkomens achterblijven in de minst toekomstbestendige woningen en gaat over tot de orde van de dag.

[5:01:08] De hoop bromet,

[5:01:10] Dank.

[5:01:11] Dankuwel. Dan geef ik het woord aan de heer minas namens de fractie van de vvd.

[5:01:15] Ja. Voorzitter dankuwel. Voorzitter, ik wil de bewindspersoon allemaal één voor één complimenteren voor een strakke beantwoording. Denk niet dat wij dat even zou zien. Maar ik zag het wel zo. Met name omdat de vragen die wij hebben gesteld op een prima manier zijn beantwoord. Ik zie ook dat de minister van j en w. Het tempo naar ambitie. De inhoud en we wachten met smart af op de brieven. Die komen voor het juni debat over water omdat ik verwacht dat we daar toch wel enige voortgang kunnen maken als het gaat om slimmer omgaan met drinkwater. Hoe gaan we om met deze ambities in het kader van de nieuwe nota ruimte, onder andere voorzitter, ten aanzien van de kaderrichtlijn water heeft de vvd eerder gezegd we willen echt alles op alles zetten om te voorkomen dat we in een nieuw stikstof dossier belandde daarom als eerste een motie daarover de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat de kader richtlijn water in tweeduizend van kracht is geworden en als doel heeft de kwaliteit van oppervlakte en grondwater in europa te waarborgen,

[5:02:16] constateren dat de lidstaten ertoe kan overgaan lagere doelen te stellen in die de waterlichamen zodanig door menselijke activiteiten aangetast of er natuurlijk gesteldheid van dien aard is. Dat bereiken van de doelstellingen technisch niet haalbaar is of onevenredig kostbaar is constateren dat het niet halen van de doelen van de knvb voor specifieke waterlichamen kan leiden tot negatieve gevolgen voor economische activiteiten. In gebieden verzoekt de regering in beeld te brengen voor welke water het behalen van elkaar weet doen in tweeduizend, zevenentwintig niet realistisch is hierover in gesprek te treden met de europese commissie termijn de negatieve economische en maatschappelijke gevolgen, zoals bij het stichten dossier wel het geval is, te beperken en de kamer hierover te informeren en gaat over tot de orde van de dag en deze motie is mede ingediend door collega's van der plas en krul en een tweede motie. Voorzitter, die gaat over het onderzoek doen naar experimenteren experimenten die leiden tot een betere water beschikbaarheid. De kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat er de komende jaren een toenemende vraag naar zoetwater ontstaat van een drinkwaterbedrijf, woningbouw en landbouw constaterende dat nederland te maken krijgt met steeds extremer weer met aanhoudende lange periode van droogte, waardoor het aanbod van zoetwater afneemt, verzoekt de regering om samen met waterschappen die overheden en bedrijven te onderzoeken of onderzoek te doen naar experimenten die leiden tot een betere water beschikbaarheid in tijden van extreme droogte en gaat over tot de orde van de dag en deze motie is mede ingediend door collega's kuhl en grinwis dankuwel. Voorzitter.

[5:03:32] Dank u vriendelijk. Dan geef ik het woord aan mevrouw bromet namens de fractie van groenlinks.

[5:03:38] Ja. Dankuwel. Voorzitter, ook dank aan de bewindspersonen voor de beantwoording van de vragen en ik zou wel tegen het kabinet willen zeggen. De fase van beleid voornemens is nu wel zo'n beetje in de afrondende fase. Dus als we nu weer op een nieuwe brief moeten gaan wachten dan, zoals de vvd aangeeft. Dat is eigenlijk niet waar. Groenlinks op wachten. Groenlinks wachten op daadkracht en dingen die daadwerkelijk gaan gebeuren in plaats van papier. Dus daar wens ik dat daar wil ik het kabinet naartoe aanmoedigen. Ik heb ook bij de vorig jaar besloten om niet meer zoveel moties in te dienen omdat ik veel moties hebt die aangenomen zijn en waarvan ik geen idee heb wat kabinet ermee doet. Dus ik heb vandaag een motie nieuw en ik heb uit de stapels aangenomen moties emotie uitgezocht waarvan ik denk ja hoe zou het daar in vredesnaam mee staan. Dat is een motie die ik ingediend heb met mijn collega de hoop van de pvda om de verkoop van en het gebruik van glyfosaat door particulieren te verbieden. Dus daar graag de stand van zaken voor over van het kabinet en hierbij de volgende motie de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat de derogatie nitraatrichtlijn wordt afgeschaft, overwegende dat het risico bestaat dat dierlijke mest vervangen wordt. Door kunstmest verzoekt de regering met flankerend beleid of met wetgeving te komen die verhindert dat de waterkwaliteit door kunstmest wordt aangetast en gaat over tot de orde van de dag, mede namens mijn collega's, collega's van esch van de partij voor de dieren.

[5:05:09] Dank u vriendelijk.

[5:05:10] Dan geef ik het woord met plezier aan de heer de groot, namelijk de fractie van d zesenzestig.

[5:05:16] Wilt u de microfoon uitdoen? Mevrouw bromet.

[5:05:21] Dank voor de beantwoording en ik denk dat het kabinet echt een stap in de goede richting met deze nota heeft gezet.

[5:05:30] Ik kijk daarbij met name naar de minister of bewindspersonen van van b en w. Ik leg ook hier op tafel een zorg over het ministerie van fnv. Maar goed. Er is een kabinet beleid.

[5:05:46] Want ook de minister van j en w erkende wel dat eigenlijk in er in veertig jaar veel gebeurd als het gaat om de de waterveiligheid projecten waar in relatie tot verdroging natuur is er weinig gebeurd en dat is uw collega van van fnv en het zou goed zijn om te ook dat waterbewustzijn wat groter te maken. Vandaar de volgende motie. Voorzitter publiekscampagne waterbewustzijn. De kamer gehoord.

[5:06:15] De beraadslaging overwegende dat nederland regelmatig te maken heeft met watertekorten en dat een crisis op de loer ligt, overwegende dat slechts één procent van het nederlandse water voldoet aan de normen van de kaderrichtlijn water en bij het niet tijdig voldoen aan de normen en ecologische crisis en een juridische crisis op de loer liggen overwegende dat de nederlandse bevolking zich amper bewust is van de problemen rondom waterkwaliteit en

[5:06:37] kwaliteit en welke maatregelen er nodig zijn. Zowel de huishoudens als bij bedrijven. Om crisis te kunnen voorkomen, verzoekt de regering zo snel mogelijk publiekscampagne te beginnen om het waterbewustzijn onder nederlanders te vergroten en het draagvlak voor alle maatregelen die nodig zijn voor voldoende en schoon water te vergroten gaat over tot.

[5:06:54] De orde van de dag,

[5:06:57] Ik had ook nog gedacht van ik ga een motie indienen

[5:07:01] die

[5:07:02] vooral de minister van nv oproept om zich aan de wet te houden. Maar dat zal waarschijnlijk te polariserend zijn dankuwel.

[5:07:10] Dank u vriendelijk. Het woord is aan mevrouw van esch namens de partij voor de dieren.

[5:07:15] Dank u. Voorzitter, ik heb vier moties die ga snel aan de gang. De kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat uitgangspunten en structurerende keuzes die gemaakt worden om water en bodem sturing te maken, nader uitgewerkt worden in een uitvoeringsstrategie en dat bezien wordt wat wettelijk verankerd gaat worden, verzoekt de regering zo snel mogelijk per uitgangspunt en structurerende keuze aan te geven wat hoe of en wanneer deze uitgewerkt en juridisch geborgd gaat worden, verzoekt de regering tevens duidelijk te maken hoe de gebied plannen precies getoetst gaan worden op water en bodem sturend en gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door de heer de hoop en mevrouw bromet

[5:07:49] de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat de minister van landbouw, natuur en voedselkwaliteit er mede namens agrarische belangenbehartiger, lto nederland voor heeft gezorgd dat essentiële maatregelen voor de bescherming van het grondwater en voor natuurgebieden uit de water en bodem stuur een brief aan geschrapt constateren dat nederland in ernstige stikstof natuur en watercrisis verkeert en dat de minister van fnv verantwoordelijk is om op zijn beleidsterrein alle benodigde maatregelen te nemen om uit deze crisis te komen. Maar dat is de minister juist het omgekeerde heeft gedaan ten koste van de natuur en een gezonde leefomgeving voor mens en dier een spreekt haar afkeuring uit over het handelen van de minister van nrc en gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door mevrouw vestiging.

[5:08:30] Een interruptie van de heer minas, mevrouw van esch. Voorzitter, ik.

[5:08:34] Deze motie, omdat ik zie dat de minister van landbouw zich met ziel en zaligheid inzetten om ervoor te zorgen dat ook op op het gebied van water, landbouw goede bijdrage gaat leveren en natuurlijk gaan dingen niet zoals ze altijd wensen. Maar ik vind het iets te makkelijk. Ik vind het iets te makkelijk om de verantwoordelijkheid bij de minister van fnv in zijn schoenen te schuiven. Hij heeft in de beslist nota is een term lhv te eeuw door elkaar gehaald en op basis daarvan concludeert de partij van de dieren dat de minister verkeerd of onjuist heeft gehandeld. Ik vind het jammer. Ik betreur dat. Zo zit deze commissie in elkaar ben ik gewend dat jammer vinden dat wij het gedrag van andere commissies als commissie van je weer overnemen.

[5:09:18] Mevrouw van esch,

[5:09:19] De voorzitter. Ik vind het wel fijn om hierop te reageren. Want die moties doe je niet zonder daarover over één nacht ijs te gaan en ik vind het echt ik vind de antwoorden van deze van de minister van fnv echt net terug. Ik heb gevraagd of die daarop wil reflecteren en ik vind de antwoorden die worden gegeven te weinig. We lezen en we weten en dat is vanuit onderzoek dat die natuur je alleen maar kan beschermen als je daadwerkelijk gaat overgaat tot een grondwater onttrekking verbod. Het is er gewoon het licht staat op papier. Je moet die natura twee duizend gebieden beschermen door zo'n zo'n grondwater onttrekking verbod. Dat is eruit gehaald. Er is zelfs uitgehaald dat we extensief zouden moeten gaan. Landen landbouw moeten gaan blijven zelfs. Dat is uit de brief gehaald. Ik vind dat echt shocking zeg ik in alle eerlijkheid. Want ik vind echt dat als je dat soort punten in eerste instantie niet zo essentieel voor de verandering waar we met z'n allen voor staan zo essentieel en dat eruit wordt gehaald en we lezen dat er op verzoek van het lumc van fnv slechts lto eruit is gehaald en ik vind dat echt niet kunnen op deze manier. Het ondermijnt die minister van j en w die probeert goed waterbeleid te voeren en ik vind dat echt bij deze dus echt een motie van afkeuring.

[5:10:38] Maar helaas roept nog een vraag van de heer grinwis,

[5:10:44] Voorzitter, dat terwijl dit debat over water vrij rustig voort kabbelt. Er wordt één keer een van de zwaarste wapens van de camera uit de tas getrokken, terwijl collega's van esch ook een motie had in kunnen dienen om die grondwater onttrekkingen vergunningplichtig te maken. Dan had ze gewoon op basis op op inhoud deze minister van een alternatief voorzien.

[5:11:04] Mevrouw van esch. Wilt u daar nog op reageren? Die motie,

[5:11:06] Ik heb ik ook voorzitter,

[5:11:07] U wordt op uw wenken bediend meneer grinwis. U heeft nog vijfenveertig seconden voor uw de twee moties om mevrouw van der plas nog vragen die mevrouw van plas.

[5:11:18] Ja dankuwel. Ik maak wel even bezwaar tegen de constante suggestie hier. Die heb ik hier vanmiddag vaker gehoord dat lto hier op de stoel van minister zou zitten en lto is een belangenorganisatie, net zoals dat we vele belangenorganisaties hebben stichting alzheimer. Nederland komt hier ook vaak stichting lezen en schrijven komt die ook allerlei soorten belangenorganisaties komen en in deze kamer wordt steeds meer de indruk gewekt dat bepaalde onwelgevallige belangenorganisaties voor sommige partijen onwelgevallige belangenorganisaties alsof.

[5:11:52] Eisen stellen, daarover.

[5:11:54] Nou, ik wil eigenlijk vragen of mevrouw van esch en ook andere kamerleden die hier constant die suggestie wekken of je dat achterwege willen laten want mevrouw van een beetje af alsof je mensen corrupt zouden zijn of dat een met een organisatie.

[5:12:09] Wat zou uw punt? Op dat verhaal is helder. Mevrouw van esch gaat erop reageren.

[5:12:14] Voorzitter, ik spreek hier de minister aan en ik vind dat deze minister op een. Ik lees gewoon dat deze minister bepaalde punten uit een brief van een andere minister heeft willen laten schrappen. Dat staat er. Dat lees ik en ik vind het antwoord van deze minister onvoldoende om daar om daar niet de motie van afkeuring op in te dienen. Ik lees wat ik op die manier zie staan. Ik krijg ook geen heel duidelijk antwoord waarom er nrc zes lto staat. Dus ik heb volgens mij vrij veel vragen gesteld. Ik heb ook gevraagd met wie je zo afgestemd. Ook daar

[5:12:49] ik geen reactie

[5:12:50] die van de minister van fnv op kijk op het moment dat ik geen antwoord krijgen op de vragen die ik hier stel ook voor van deze minister. Dan vind ik het helaas de recht om deze motie in te dienen. Maar hij specifiek gericht op deze minister. Want daar vind ik dat er punten fout gaan.

[5:13:05] De gaat over uiteraard over uw eigen moties. Mevrouw van esch in als het goed is. Heeft u er nog twee en volgens mij heeft nog precies vijfendertig seconden om die bij de internet. Succes. Ik ga mijn best doen.

[5:13:14] De kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat het water en bodem sturend beleid significant is aangepast door het ministerie van fnv onder invloed van de wensen uit de landbouwsector constaterende dat concrete maatregelen zijn geschrapt, zoals het verbod op het oppompen van grondwater rond natuurgebieden en een algemene verplichting om een vergunning aan te vragen voor het oppompen van grondwater constateren dat het water en natuurbeleid hierdoor ineffectief en inefficiënt wordt, verzoekt de regering om de concrete maatregelen die uit de brief zijn geschrapt terug op te nemen en gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door mevrouw vestiging de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende het minister, minister van ellen van landbouw, natuur en voedselkwaliteit en minstens minstens twee essentiële maatregelen voor de bescherming van grondwater uit de wat er een bodem stuur een brief heeft laten schrappen. Maar dat het onduidelijk is of deze missen nog meer voorstellen voor wijzigingen heeft gedaan, verzoekt u ging een brief aan de kamer te doen toekomen met een overzicht van alle voorstellen bij het ministerie van fnv om de water en bodem stuur een brief aan te passen, inclusief aanduiding of deze door ministerie van i en w zijn overgenomen of niet. Dan gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door mevrouw vestiging.

[5:14:13] Dank u vriendelijk. Het woord aan de heer crul namens de fractie van het cda.

[5:14:18] Voorzitter, dankuwel en ook dank aan de bewindspersonen voor de beantwoording. Ik heb vier moties. Dus ik moet ook aan de bak. De kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat nederland nu alle zeilen bij moet zetten om de doelen in de bestaande kaderrichtlijn water te behalen, overwegende dat het kabinet zich heeft uitgesproken tegen verdere aanscherping van deze doelen verzoekt het kabinet een europese coalitie te bouwen van landen die zich verzetten tegen aanscherping en voor flexibele toepassing van de doelen in de nieuwe kaderrichtlijn water en over de voortgang van de kamer halfjaarlijks te informeren en gaat over tot de orde van de dag medeondertekend door de collega's minhas van der plas

[5:14:52] de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat verzilting impact heeft op agrarisch ondernemers en daarmee op onze voedselproductie overwegende dat inzet op verdere innovatie en ontwikkeling van nieuwe technieken en teelten van belang is om verzilting nu in de toekomst tegen te gaan of gewassen hier beter tegen bestand te laten zijn, verzoekt de regering in overleg met de agrarische sector een concrete aanpak uit te werken. Hoe meer kan worden ingezet op het aanpakken van verzilting of de ontwikkeling van zult optillen en gaat over tot de orde van de dag medeondertekend door de collega's grinwis en minhas voor. Voorzitter, ik heb de minister horen zeggen dat er een pilot project op texel loopt. Ik zou hem van harte aanbevelen om daarheen te gaan is fantastisch. Daar worden aardappelen zout getild dan voorzitter, de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat er geen duidelijk plan ligt rond het aanwijzen van voldoende drinkwaterbronnen op de lange termijn drinkwater begonnen. Op de korte termijn en lange termijn van levensbelang is, overwegende dat voldoende drinkwaterbronnen van leest van levensbelang zijn, verzoekt het kabinet een strategie en uitvoeringsprogramma uit te werken over het tijdig en voldoende aanwijzen van en het bescherming en ruimte bieden aan nieuwe drinkwaterbronnen en gaat over te orde van de dag medeondertekend door de collega's grinwis en minhas. Tot slot, voorzitter, de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat er onduidelijkheid bestaat over hoe de financiële impact van bodemdaling verwerkt is in de verdeling van het gemeentefonds, overwegende dat het wegnemen van deze onduidelijkheid zorgt. Voor meer draagvlak verzoekt het kabinet nader te bezien hoe de financiële impact van bodemdaling verwerkt is in de verdeling van het gemeentefonds en de kamer hierover te informeren en gaat over tot de orde van de dag.

[5:16:21] Dank u vriendelijk. Ik klok twee minuten en drie seconden. Dat heeft u netjes gedaan en daarmee geef ik het woord aan de heer paul van de fractie voelt.

[5:16:30] Dankuwel. Voorzitter, ik wil ik de ministers en staatssecretarissen bedankt voor de beantwoording van de vragen en ik begrijp dat niemand de toekomst kan voorspellen. Dat kan ikzelf ook niet. Maar zoals ik in mijn inbreng heb aangegeven, wordt er wel zijn er wel signalen dat er een droge zomer wordt verwacht en dat lijkt me ook logisch. Gezien. De huidige sneeuw stond in de alpen en uberhaupt het probleem rondom klimaatverandering en daarom maak ik me ook zorgen over verdroging en ook over de staat van de natuur. Denk dat ik dat duidelijk heb gemaakt. Dit debat en ik wil dan toch zeggen dat ik ervan schrik dat er nu motie de motie wordt ingediend om in kaart te brengen of economische belangen

[5:17:06] een mogelijkheid kunnen geven om de doelen eventueel af te zwakken of dat in kaart te brengen. Ik zie meteen een reactie.

[5:17:12] Misschien heb ik het niet goed verstaan. Dus ik zou.

[5:17:14] Ga graag even.

[5:17:16] U lokte een interruptie van de heer en die krijgt u.

[5:17:20] Voorzitter, in de kader richtlijn water, zoals die is vastgesteld, wordt er ruimte geboden om waterlichamen waarvan we weten dat de doelen onhaalbaar zijn door allerlei redenen om daar aangepaste normen voor toepassing te verklaren. Dat wil niet zeggen dat je die doelen niet wil halen. Daarmee zeg je alleen in twintig, zevenentwintig zijde doelen voor dit waterlichamen nog niet haalbaar en de koppeling met economische en maatschappelijke effecten. Die is bewust gemaakt omdat je ziet dat het regionaal ervoor kan zorgen dat als je niet voldoet aan de aan de eisen van de doelen van de kaderrichtlijn water dat er

[5:17:59] dat je bijvoorbeeld een stikstof dossier zou kunnen krijgen, zodat nu voor het hele land geld en als je daar tijdig bij bent en dat zijn we wat de vvd betreft kun je daarop anticiperen. Daarover moet je in gesprek met de europese commissie en dat is wat er mijn motie beoogt en ik hoop dat voelt dat ook kan steunen.

[5:18:14] Meneer kan het woord is aan u en uiteraard mag u daar op reageren. En heeft u daarna nog wat tijd over. Ik hoor hier allerlei het woord aan de heer bal kan.

[5:18:25] Goed. Ik vind het

[5:18:29] ik ga er nog eens goed over nadenken maar ik interpreteer de motie wel anders en ik ben wel bang dat het dan uiteindelijk weer niet het halen van de doelen wordt, zoals we ook hebben gezien rondom een kleine andere crisis die op dit moment gaande is in nederland. Dat wil ik nog even gezegd hebben.

[5:18:47] Vervolgt uw betoog.

[5:18:49] We gaan nu in kaart brengen wat er precies aan water wordt onttrokken en er komt een maximeren, ook op het onttrekken van grondwater en ik heb dan ook geen motie, maar wel een laatste vraag gewoon omdat ik benieuwd naar ben gaat de ecologische autoriteit toetsen of het maximum aan onttrekkingen per natuurgebied verantwoord is als die gebiedsgerichte aanpak wordt bekeken.

[5:19:08] En daardoor was het een heldere vraag. Uw tweede termijn ook klaar en geef ik het woord aan de heer grinwis namens de fractie van de christenunie.

[5:19:16] Voorzitter, dank en dank aan alle drie de bewindspersonen voor de heldere beantwoording en ook een aantal toezeggingen.

[5:19:23] Op twee punten heb ik nog een motie ook gehoord. Het debat de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat tot wel acht, honderd twintigduizend van de te bouwen woningen de komende tien jaar in overstroombaar slap settings gevoelig en of dat gebied komen te staan, overwegende dat dit niet geheel verenigbaar lijkt met structurerende keuze voor bebouwd gebied in een kabinet brief water en bodem sturend overwegende dat deze structurerende keuzes pas worden toegepast op projecten gebiedsontwikkelingen waarop één één, tweeduizend, vijfentwintig nog geen bestemmingsplan is vastgesteld, verzoekt de regering om gezamenlijk met provincies, gemeenten en waterschappen een inspanning te verrichten. Om te voorkomen dat we voor één één, tweeduizend, vijfentwintig bestemmingsplannen vaststellen zeker tot woningbouwprojecten besluiten waar we in het licht van de ontwikkelingen en structurerende keuze op het gebied van water en bodem spijt van krijgen gaat over tot de orde van de dag. Samen met collega's geurts van het cda, voorzitter

[5:20:15] en ook geleden antwoord van minister harbers dat hij geen kauwen op zoetwater als blauwe goud. De volgende motie. De kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat nederland ook bij droogte een comparatief voordeel heeft met betrekking tot zoetwater beschikbaarheid in verhouding tot de meeste europese landen, wat verder versterkt kan worden door in te zetten op het vasthouden van water. Het aanleggen van al dan niet ondergrondse zoet water, retentie, gebieden zoetwater, aanvoer en peil opzet, zoals in het ijsselmeer verzoekt de regering bij de uitwerking van de structurerende keuzes voor water en bodem zoetwater te behandelen als ons blauwe goud gaat over tot de orde van de dag. Samen met collega's van der plas.

[5:20:53] Voorzitter, tot zover.

[5:20:55] Dank meneer grinwis. Dan geef ik het woord aan uw buurvrouw namens de boer burgerbeweging, mevrouw van der plas.

[5:21:01] Dankuwel de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat veel parkeerplaatsen betegeld zijn, constaterende dat het mee door hier mede hierdoor moeilijk is voor de ondergrond om regelmatig op te nemen. Overwegende dat groene parkeerplaatsen een goed alternatief zijn om de grond meer regelmatig te doen laten opnemen, verzoekt de regering een groene parkeerplaats een prominente rol te laten spelen bij de gebied inrichting en daarbij rekening te houden met een toegankelijke parkeerplaats voor ouderen. Mensen met een beperking gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door de heer stoffer.

[5:21:30] U heeft daar een vraag over zie ik van mevrouw bromet.

[5:21:34] Voorzitter, alhoewel ik een betoog heb gehouden onder meer het centraliseren als als het gaat om ruimtelijke ordening lijkt me dit toch echt iets voor gemeentes? Hoe ziet mevrouw van der plas? Dit?

[5:21:44] Mevrouw van der plas,

[5:21:47] Zeker maar enige invloed van ons als rijksoverheid is denk ik wel zeer gewenst en ik heb positief antwoord gehoord. Straks dus

[5:22:00] ik laat het hierbij.

[5:22:01] We wachten daar presentatie af. Vervolgvraag van mevrouw moment komt er nog wel.

[5:22:04] Ik zou ik sta helemaal niet negatief tegenover. Maar ik wil wel weten hoe want gebied processen die gaan toch niet over de over de steden ofwel.

[5:22:12] Mevrouw van der plas,

[5:22:14] Nee maar kijk vanuit ons ministerie. Ik kan er wel in overleg getreden worden overleg met ipo met vng of met tien of met allerlei andere gemeentelijke of provinciale organisaties en dat lijkt het me heel goed dat dit goed aan de orde komt en dat dit ook meegenomen wordt in ons eigen beleid dat er ook middelen voor vrijgemaakt.

[5:22:36] U vervolgt uw betoog.

[5:22:40] De kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat vergroening van de stad goed is voor mens, dier en omgeving verzoekt het kabinet in gesprek te gaan met de bouwsector. Om te kijken of het mogelijk is om nieuwbouwwoningen vaker te laten opleveren met turf vrije tuin aarde in plaats van met zand in de voor en achtertuin, zodat burgers een prikkel krijgen om meer time beplanting aan te leggen in plaats van tegels en zou kunnen meewerken aan meer biodiversiteit waterafvoer het tegengaan van temperatuur stijging in de stad en gaat over tot de orde van de dag

[5:23:05] de kamer gehoord. De beraadslaging constaterende dat veel regio's en gemeenten niet de middelen hebben voor grondwaterbeheer en aanpassingen van watersystemen, overwegende dat dit ertoe kan leiden dat de daadwerkelijke uitvoering van de brief water en bodem sturend spa kan gaan lopen, verzoekt de regering om in kaart te brengen welke middelen er bij de provincies en gemeenten nodig zijn voor grondwaterbeheer en aanpassingen van watersystemen en waar nodig te ondersteunen. In deze opgave gaat over tot de orde van de dag mede ingediend door de heer stoffer. Overigens, de vorige motie is ook mede ingediend door de heer stoffer

[5:23:35] de kamer gehoord. De beraadslaging overwegende dat buffer stroken grote gevolgen hebben voor bedrijfsvoering van boeren overwegende dat gebiedsindeling die is gehanteerd, zich op een sterk boven regionaal niveau bevindt vanwege het ontbreken van metingen op een lager niveau overwegende dat niet alle sloten vervuild zijn, overwegende dat buffer stroken naast sloten die voldoen aan de normen niets bijdragen, maar wel veel kosten en werk zorgen verzoekt de regering om te komen met de meet werk meetnetwerk voor bufferzones, met als doel om bufferzones daarin te stellen waar ze daadwerkelijk effectief zijn om de kader richtlijn water doelen te halen en gaat over tot de orde van de dag en ook deze is mede ingediend door de heer stoffer van de sgp.

[5:24:14] Dankuwel en ook twee minuten.

[5:24:16] Dat is hartstikke mooi. Daarmee beëindigen we de tweede termijn van de kant van de kamer. Kijk even naar rechts tien over half kwart voor tien half.

[5:24:26] We gaan zo tegen tien over half vier zal het zijn kijken verder met de tweede termijn van de kant van het kabinet en ik schors de vergadering.

[5:24:44] Voorzitter

[5:25:09] bijvoorbeeld

[5:25:10] dertien miljoen

[5:25:12] voorzitter van de commissie worden.

[5:25:37] Nee, nogmaals met een bij je misschien altijd soort dingen.

[5:25:57] Commissie hebben. Vandaar

[5:25:59] dat.

[5:26:03] Vestiging.

[5:26:04] Dat

[5:26:05] nee.

[5:26:10] Interpellatiedebat van deze dieren ook niet gedaan.

[5:26:20] Je lichtzinnig.

[5:26:23] Nogmaals, ik ben niet ik kan nee, wij niet omdat ik deze zestien

[5:26:40] middelbare

[5:26:43] ik ook alzheimer nederland leges zijn dat reductie van wordt over er nog steeds dingen te maken. Tientallen organisaties die informatie geven die brief versturen van ja. Nee nee ik ga me daar vast anders hadden moeten stemmen

[5:27:37] is ook van gaan we op de inhoud van die motie niet met elkaar eens zijn.

[5:27:51] Die andere moties zijn juist.

[5:43:52] Ik heropen deze nota overleg over water en bodem sturend aan de orde. De tweede termijn van de kant van het kabinet en ik geef met plezier het woord aan harbers.

[5:44:07] Dank u. Voorzitter nog een paar resterende vragen. Dan ga ik met gezwinde spoed naar de moties. In de eerste plaats vroeg mevrouw bromet naar glyfosaat.

[5:44:16] Afgelopen vrijdag heeft de staatssecretaris u een brief gestuurd met de reactie op de eerder genoemde motie. Het is.

[5:44:26] Ja.

[5:44:29] Er stond het.

[5:44:31] Het bode neemt passende maatregelen. Het woord is aan de minister,

[5:44:35] Stond de dergelijke middelen alleen mogen worden verkocht en toegepast als er zijn toegelaten door het cetera gvb. Er zijn geen middelen met glyfosaat toegelaten voor particulier gebruik dus die middelen mogen niet verkocht of gebruikt worden. Dus daarmee was ook verder geen feitelijke doel met uitvoering van de motie, maar het stond in de brief van afgelopen vrijdag. Heer grinwis nogmaals over de urgente opgave voorwaarden drinkwaterbedrijven voorgesteld staan. Jazeker. Zoals ik in eerste termijn al zei.

[5:45:04] Dat betekent kiezen voor drinkwater betekent soms ook dat andere dingen niet kunnen. Dat betekent ook dat de politieke keuzes gemaakt moeten worden.

[5:45:13] En daarnaast zetten we voor de langere termijn natuurlijk ook in op waterbesparing zullen ook kijken naar diversificatie van bronnen oppervlaktewater in plaats van grondwater, ontzilting van brak grondwater en vasthouden en hergebruik en ook het verbinden van netwerken, zodat drinkwaterbedrijven elkaar meer kunnen helpen is hierbij noodzakelijk en dat hebben we de vordering. Op dit punt hebben we vaak op de agenda op het bestuurlijk overleg water en ook in de delta aanpak zoetwater staat het prominent op de agenda.

[5:45:43] De heer bouwt kan vroeg of het niet wenselijk is om stukken rondom natuurgebieden voor voorrang te geven

[5:45:49] met het grondwater plafond.

[5:45:53] Ook hier herstel van grondwaterstanden in natuurgebieden vergt maatwerk en dat kan toch echt het beste binnen de regionale gebied processen worden uitgewerkt. Dus daarmee is het aan de provincies om dat uit te werken wat per natuurgebied nodig is om tot herstel te komen en het opstellen van een grondwater plafond voor de natuurgebieden maakt daar deel van uit

[5:46:12] en dan de vraag of de ecologische autoriteit ook toetst of het maximum onttrekkingen per natuurgebied verantwoord is.

[5:46:20] De ecologische autoriteit toetst nog niet op dit specifieke punt hebben wel vanuit en w een toets team opgericht voor die punten die in de waterbodems stuur een brief zijn opgenomen, maar ook naar aanleiding van de vraag zullen we wel gaan overleggen met de ecologische autoriteit hoe ze dit punt ook mee kunnen nemen

[5:46:38] dan de moties. Voorzitter motie. Één van de heer de hoop

[5:46:44] laat ik het oordeel aan de aan de kamer.

[5:46:49] Motie een hotelkamer.

[5:46:54] Motie. Twee van de heer minas van mevrouw van der plas in de heer crul.

[5:47:02] Daar laat ik het oordeel aan de kamer. U ontvangt van mijn tweeduizend, vierentwintig een officiële tussen evaluatie van de kader richtlijn water.

[5:47:11] Het gestelde in de motie is daarbij ook een centrale vraag. Dus daarmee kan ik het oordeel over de motie aan de kamer laten.

[5:47:17] Motie twee hotelkamer motie,

[5:47:19] Die.

[5:47:20] De excuses. Mevrouw van esch heeft nog een vraag.

[5:47:24] Mag ik een vraag over stellen. Want ik ben wel benieuwd in hoeverre de constateringen deze motie of de minister kan ingaan of dit volgens mij is het helemaal niet zo simpel in de kader richtlijn water op deze manier te doen. Dus ik vraag me af hoe deze de minister dan deze motie gaat uitwerken. Want en welke wateren dan waar wat dan niet realistisch wordt geacht vanuit deze minister staat welke wateren niet realistisch haalbaar zijn. Maar wie bepaalt dat dan deze minister of.

[5:47:52] Ik vind het door de camera is niet helemaal uw motie, maar we gaan het antwoord van de minister horen.

[5:47:58] De oordeel is uiteindelijk in laatste instantie aan de europese commissie, maar er zijn gronden die je als lidstaat kunnen aandragen. Als je kunt onderbouwen dat het op geen enkele wijze haalbaar is. Je zult zelf alles gedaan moeten hebben om realistische maatregelen te nemen. Dit zijn wel dingen die je naar voren kunt brengen. Dat zal ook blijken uit die evaluatie die in twintig, vierentwintig wordt gehouden.

[5:48:22] Motie twee blijft de motie. Drie.

[5:48:24] Motie. Drie van de heer minhas komt. Zo is. Laat ik ook het oordeel aan de kamer.

[5:48:31] Motie drie hotelkamer.

[5:48:34] Motie vier zal minister van nrc. Zo meteen op reageren.

[5:48:39] Motie vijf. Laat ik ook het oordeel aan de kamer. Ik steunen het idee van een publiekscampagne over water. Er wordt nog wel verkend op welke manier dat het beste zou kunnen worden vormgegeven, met name of er een eigenstandige campagne komt of dat de verbinding komt met andere campagnes en ook de adviezen van de beleid, stapel wateroverlast en hoogwater over waterbewustzijn worden meegenomen. Dus dan zal de focus zou kunnen liggen op wat mensen zelf kunnen doen om te voldoen om te zorgen voor voldoende en schoon water.

[5:49:07] Dat roept een vraag op van der helm.

[5:49:10] Voorzitter, ik steun ook de roep om een publiekscampagne. Alleen in het tweede overweging staat dat bij het niet halen van de norm en ecologische crisis en juridische crisis op de loer liggen, onderschrijft de minister dat ook.

[5:49:21] Ik zou ik even willen.

[5:49:23] Voor.

[5:49:25] Dat is een feitelijke constatering dat naar onze normstelling op dit moment één procent van het water voldoet met me van bewust dat er eerder ook een motie van de heer minas over is aangenomen en je kunt of het een landelijke crisis is juridisch. Dat verwacht ik te betwijfelen. In dit geval, maar ik ben met name ingegaan en dat is ook de orde. Daar baseer ik het oordeel op op het verzoek wat hier gedaan wordt en zo'n publiekscampagne dat.

[5:49:51] De ondersteuning motie vijf hotelkamer.

[5:49:53] Motie nummer zes van mevrouw van esch.

[5:49:59] Ik begrijp dat u inzicht hebben in welke structurerende keuzes juridisch verankerd zijn. Vorig jaar is er een motie in december van uw hand aangenomen waar aan de hand waarvan ik dat ook al in kaart brengen. Maar hier vraagt u een stap verder te gaan om over te gaan tot onderzoek naar mogelijkheden om ze allemaal juridisch te verankeren en dat is voor mij nu een stap te ver. Daarom ontraad ik deze motie, motie zes raad een motie zeven zal die is een spreekt uit motie

[5:50:27] en ik hecht eraan om hier toch nog een keer te benadrukken dat

[5:50:33] ik in eerste termijn al heb aangegeven hoe dit een en ander verlopen is minister van nrc dat ook bevestigd heeft en dat er ook vele malen voordat brief in het kabinet kwam met de beslist nota daarbij in het bestuurlijk overleg water al over is gesproken en dat daar als eerste door provincies naar voren is gebracht dat een algehele vergunningplicht ook uitvoerings technisch veel te ver ging.

[5:50:59] Daarna is dat punt, zoals de minister van fnv ook aangaf.

[5:51:03] Die heeft zich aangesloten daarbij. Ik vind ook dat dat daar is niks mis mee. Er is heel vaak dat tussen ministeries. Er wordt gewezen op consequenties worden uitvoering of verschillende meningen zijn. Wat uiteindelijk telt is de brief die we door die door het kabinet op mijn voorstel is is vastgesteld en waarbij ik me ook heb laten leiden of met name heb laten leiden door de uitvoerings bezwaren die eerder al door de provincies naar voren zijn gebracht. Ik vond dat valide argumenten en heb ook in eerste termijn al aangegeven welke extra maatregelen we welnemen om grondwater onttrekkingen in beeld te krijgen. Ik geef dat de kamer nog mee in haar oordeelsvorming over deze spreekt uit motie,

[5:51:44] Waarvan akte en ik zie dat dat een reactie op mevrouw van esch.

[5:51:48] Dank voor voorzitter, want ik vind wel degelijk dat het belang hiervan die natuurbescherming en daarom dien ik een in

[5:51:59] en dat vind ik wel een zorgwekkende ook weer vanuit meer deze minister van j w. Hij zegt nee maar we hebben goed gekeken en dit is ook in overleg met met de betrokken andere overheden. Maar er is gewoon. Er staat gewoon letterlijk en dat dat doe ik niet voor niks dat als je natuurbescherming serieus neemt dan moet je die onttrekkingen uit de natura twee duizend gebieden uit die natuurgebieden moeten gewoon verdwijnen. Dat stond ook in eerste instantie in de brief die van deze manier voorkomt. Dus ik vind het wel als dit kabinet natuur bescherming serieus te nemen. Dan zou je juist dit moeten doen. Juist die natuurbescherming voorop moeten zetten en dat mis ik nu heel erg en dat wil ik nog een keer herhalen want dat vind ik een van de hiaten. Dat heeft u.

[5:52:45] Ik bij deze gedaan.

[5:52:46] Voorzitter, het is echt een van de andere discussies die we hebben gehad en dat is ook voordat in het kabinet lag was met de vws. Er zijn natura twee duizend gebieden waar ook drinkwater wordt gewonnen. Als je dan zegt simpelweg verbieden. Dan hebben we ook alweer een extra probleem op korte termijn de drinkwatervoorziening. Er zijn tal van overwegingen. Vws zit ook een bestuurlijk overleg water waar we gewoon met elkaar hebben gesproken, gediscussieerd en uiteindelijk de meest verstandige koers hebben gevolgd, gevolgd.

[5:53:13] Het is een spreekt uit motie en die gaat tenzij mevrouw van esch zich bedenkt mee in stemming. Volgende week dinsdag.

[5:53:20] Voorts motie, motie, die ontraad ik dat zeg ik dezelfde discussie om alles weer terug op te nemen. Maar met het zojuist gestelde ontraad ik die motie, motie acht oost comply or explain

[5:53:34] betekend want dat lag nog in eerste termijn dat er ruimte is voor lokaal maatwerk in de wijze waarop de doelen wordt gehaald worden. Maar de doelen zelf staat niet ter discussie. Dus het is pas toe of leg uit. Dat is dus niet behouden. Geen rekening met water en bodem omdat we andere belangen zwaarder laten wegen. Het is gewoon kijken met welke maatregelen het doel gehaald kan worden en lokaal kan soms een andere maatregel beter passen om hetzelfde doel te behalen. Dan heb ik dat stuk engels ook gedefinieerd. Want dat was een vraag. Het eerste termijn

[5:54:05] motie negen die

[5:54:10] ontraad ik ook. Er zijn heel veel departementen. Die hebben gereageerd op concepten van de brief wordt bij de normale afstemming van een van een beleidsbrief. Ook andere bestuurlijke partners hebben gereageerd en uiteindelijk zijn we tot een vastgestelde brief gekomen. Ik ontraad deze.

[5:54:28] Motie. Negen ontraden.

[5:54:31] Motie tien.

[5:54:34] Daar laat ik het oordeel over aan de kamer, mits gewoon even de verwachtingen dan helpen dan helder hebben

[5:54:41] de doelen design door mensen. Milieubeschermer kunnen ook scherpere normen nodig zijn om te voorkomen dat stoffen in ons milieu en drinkwater terechtkomen. Maar ik zet mij wel in op die om die op een verstandige en zorgvuldige manier te kunnen toepassen en hiervoor bouwen aan coalities met met andere landen. Dus als de kern zo mogen verstaan. Dan laat ik het oordeel aan.

[5:55:01] Ik zie dat er geknikt wordt verwelkomd met deze interpretatie oordeel kamer van motie tien.

[5:55:06] Motie. Elf kan ik heer crul zeggen dat ik inderdaad ook al op bezoek ben geweest op texel.

[5:55:14] Dus ik zie wat voor mooi werk. Daar wordt gedaan over motie. Elf zelf laat ik het oordeel over aan de kamer. Als ik hem zo mag lezen dat we wel weten dat op lange termijn verzilting misschien niet meer altijd en overal te stoppen is door middel van door spoeling. Dan kan ik een oordeel kamer geven en waterbeheerders. Regionale overheden kunnen duidelijkheid geven waar en wanneer verzilting. Dat kan soms op lange termijn zijn niet te stoppen is bijvoorbeeld in het gebied plannen tweede generatie nvog. Maar tegelijkertijd het verzoek dat we dan ook gaan kijken hoe je andere manieren hebt voor het aanpakken van de verzilting ontwikkeling van zulte en zou tolerant te tillen. Stilte dat dat kan ik positief.

[5:56:00] Ik zie ook hier zie ik non-verbaal instemmend geknik dus motie. Elf oordeel kamer met uw interpretatie.

[5:56:07] Motie twaalf.

[5:56:11] Daar laat ik het oordeel aan de kamer. Ik kan wat ik eerder gezegd niet treden in de bevoegdheden van medeoverheden om nieuwe drinkwaterbronnen aan te wijzen. Wel deel ik de zorg rond het realiseren van voldoende bronnen werkt samen met vng en ipo aan het actieprogramma water, beschikbaarheid tweeduizend dertig, zoals de heer crul bedoeld dat het kabinet een rol heeft om daar met alle andere stakeholders aan te werken die voortgang te bewaken. Dan is dat uitvoering die ik zal geven aan deze motie en dan kan ik het oordeel over deze motie,

[5:56:42] De kamer laten het motie twaalf voor elke kamer.

[5:56:45] Motie dertien.

[5:56:49] Die gaat ook over het gemeentefonds en daar is de minister van bzk met de staatssecretaris van financiën verantwoordelijk voor. Dus ik zou de heer crul even in overweging willen geven om de motie aan te houden. Dan neem ik dat op met mijn collega van bzk te richt u daarover voor het commissiedebat water in juni. Dus ik verzoek u om dan nog even deze motie,

[5:57:11] Aan te houden. Meneer crul, voorzitter, dat dat zullen we doen

[5:57:15] bij deze akkoord. De motie is aangehouden.

[5:57:18] Dan motie veertien

[5:57:21] van de heer grinwis en geurts.

[5:57:30] Daar laat ik het oordeel aan de kamer.

[5:57:34] Ik heb samen met minister voor de lastige afwegingen weging gemaakt hoe de water en bodem opgave zich verhoudt tot de woningbouwopgave

[5:57:42] zal bij de uitwerking van het ruimtelijk afwegingskader intensief samenwerken met de minister van vrouw en de mede overheden. Dat zal resulteren in een heldere afweging bij die ruimtelijke keuzes waarvoor de plannen nu vergevorderd zijn. Dus als van de uitwerking die.

[5:57:56] Vergeven motie veertien hotelkamer.

[5:58:00] Motie vijftien.

[5:58:03] Mooi ons blauwe goud dus beschouwing zoetwater al ons als ons blauwe goud. Dat doen we door het beter vast te houden en het zoet te houden.

[5:58:12] Water en bodem sturend benadrukt het belang hiervan. We hebben ook het delta programma zoetwater. Dus ik voel me gesterkt en laat het oordeel aan de kamer.

[5:58:23] Geef ik u in overweging mee als u zich gesterkt voelt ondersteuning van bestaand beleid dat u de motie kunnen overnemen. Dat scheelt bij de stemming. Weer een momentje.

[5:58:31] De ronde van hoe we moeten appreciëren kwijt. Volgens mij moeten we dat serieus kon over als iemand daar bezwaar tegen.

[5:58:40] Deze motie vijftien overgenomen.

[5:58:43] Motie zestien

[5:58:46] van mevrouw van der plas en de heer stoffer.

[5:58:50] Daar heb ik een pas op de plaats maken, namelijk wat hierin staat, ben ik er positief over gestemd. Alleen dat is voor het overgrote deel op het beleidsterrein van de minister voor vooral. Dus ik wou eigenlijk afspreken met de kamer dat ik hem vragen om schriftelijk voorafgaand aan de stemmingen. Volgende week nog zijn appreciatie aan u te doen toekomen

[5:59:10] en datzelfde geldt ook voor motie zeventien

[5:59:13] over het opleveren van de tuinen bij nieuwbouw ook die zal ik dan gelijk vragen om voor de stemming. Volgende week door minister de jonge te laten adviseren.

[5:59:21] Voor motie zestien emotie. Zeventien volgt de appreciatie nog.

[5:59:25] En motie achttien. Daar

[5:59:34] is het die inventarisatie. Dat loopt eigenlijk via de uitwerking van de gebiedsprogramma's wordt nationaal programma landelijk gebied, want de provincie moet je die plannen ook aangeven of extra middelen nodig zijn voor de uitvoering van deze plannen.

[5:59:49] Dus ik wil mevrouw van der plas eigenlijk suggereren om de motie aan te houden tot

[5:59:55] die een gebied plannen gereed zijn, zodat we dan ook dan dan hebben we die inventarisatie en dan kunnen we gelijk het gesprek daarover voor vervolgen over welke middelen er dan.

[6:00:05] Nodig zijn. Ik kijk naar mevrouw van der plas.

[6:00:09] Als u de microfoon in duwt, kan iedereen meeluisteren.

[6:00:12] Ja daar wacht ik eventjes maar ik ga hier even over overleggen. Dus voorlopig.

[6:00:17] Dan wil ik toch de minister vragen om vooruitlopend op de gedachte.

[6:00:20] Dus van de boer beweging.

[6:00:23] Met het oordeel te komen? We zien elkaar niet meer voor de stemmingen op dat punt. Dus dan moet u daar een oordeel over geven.

[6:00:29] Wat.

[6:00:31] Dan zou ik een ontraden voor de stemming voor volgende week omdat dit een soort oproep is om apart in kaart te brengen. Terwijl die inventarisatie loopt via de uitvraag van het nvog.

[6:00:43] Mevrouw. Van der laatste reageert daar graag nog even mooi,

[6:00:46] Ja dat vind ik toch altijd een beetje raar want ze staat altijd in verzoekt de regering

[6:00:49] denk

[6:00:51] en niets verzoekt de minister van i m w.

[6:00:55] Dus het is gewoon een verzoek aan het kabinet en die.

[6:01:00] Dat kan ik met namens de regering. Heeft u de minister van j en w met het oordeel over de motie geven en ook een suggestie gedaan dat u daar wellicht nog wat kunnen doen. Maar als u een volgende week dinsdag in stemming brengt, heb ik de minister horen zeggen is het oordeel ontraden op dit moment.

[6:01:15] Ja dat zeg ik namens de regering om dat wat in het dictum gevraagd wordt. Dat is dat loopt mee in de uitvraag die we al hebben gedaan bij het nvog. En ik wil niet de suggestie wekken dat we dan nog een aparte inventarisatie moeten doen want het komt vanzelf wel op ons bordje. Dus je zou positief gesteld kun je ook zeggen mevrouw van der plas wordt bediend. Want het komt straks allemaal vanzelf langs.

[6:01:36] Ik laat het voorlopig even zo. Nogmaals, ik ga ik even overleggen met de heer stoffer hierover. Dus dan laat ik dat wel weten hoe we dat gaan doen.

[6:01:45] Motie achttien is daarmee voorlopig ontraden en we wachten de gedachtes van de burgerbeweging en de sgp op dit punt af motie negentien.

[6:01:53] Is voor de minister van fnv.

[6:01:56] De beoordelen. Dan dank ik de minister van i en w geef ik graag het woord aan de minister van lhv.

[6:02:02] Dankuwel. Voorzitter, allereerst de motie van mevrouw bromet om te komen met flankerend beleid volledig gebruik van kunstmest vanwege afbouw derogatie.

[6:02:13] De de gebruikersnaam van mest die die normen die zijn gebaseerd op gebruik van zowel dierlijk als kunstmest

[6:02:21] en daarbij wordt ook rekening gehouden met verschillen in grondsoort een en gewassen

[6:02:27] en door verlies. Een delegatie mag er niet in totaal meer mest worden geplaatst voor

[6:02:32] omdat dat alleen je ziet op dierlijke mest. Telegraaf

[6:02:37] wij natuurlijk is er nog actie nodig, waterkwaliteit niet op orde en daarom zijn juist die verschillende maatregelen in het kader van het zevende actieprogramma nitraat aan de orde. En wat ik ook al zijn de eerste termijn is dat op de buffer stroken geen kunstmest mag worden uitgereden.

[6:02:54] En ik ontraad deze motie dus.

[6:02:57] Motie vier ontraden. Dat roept een reactie van mevrouw mohamed. Mevrouw de.

[6:03:01] Voorzitter, nou een vraag. Dus de minister van landbouw zegt eigenlijk na het komt vanzelf goed

[6:03:05] want we hebben het is veilig genoeg. De waterkwaliteit zal niet aangetast worden door kunstmest gebruikt.

[6:03:12] Tenminste,

[6:03:14] Niet niet meer. Nee.

[6:03:17] Wat doet dat met uw motie? Mevrouw moment.

[6:03:20] Voorzitter. Ik heb een andere mening. Dus ik hou gewoon ik laat.

[6:03:23] We staan motie vier ontraden motie negentien.

[6:03:27] Ik heb nog even een hele korte opmerkingen bij de motie nummer zeven. Ik weet dat het niet gebruikelijk is om daarop te reageren. Maar ik wil toch volstrekt helder hebben dat lhv niet heeft gepleit voor het. Die heeft gepleit tegen

[6:03:41] het verbod op grondwater onttrekkingen in natura twee duizend gebieden. Er is door fnv alleen een vraag gesteld over de vergunningverlening, de noodzaak tot vergunningverlening bij alle grondwater onttrekkingen, niet alleen natuurgebieden, maar alle grondwater onttrekkingen

[6:03:58] in het kader van de uitvoering, maar er toch nog graag verhelderd.

[6:04:02] Waar voorzitter, waarvan akte dan de reactie van de heer minas,

[6:04:08] Voorzitter, heel kort dan de minister van j en w heeft zojuist een appreciatie geven die eens een appreciatie is, niet heerst erover spreekt uit motie, maar met name het proces toegelicht. Ik hoor de minister van fnv daar over helderheid verschaffen. Ik hoop toch dat mevrouw van esch nu tot de conclusie komt dat deze motie eigenlijk overbodig.

[6:04:29] Ik was niet van plan om nu nog weer een debat aan de kant van de kamer te gaan openen, maar deze deze vragen legt de bal op de stip bij mevrouw van esch. Die reactie krijgt ze daarmee wil ik het graag afronden. Mevrouw van esch.

[6:04:42] Voorzitter, ik blijf erbij. Er is al een meldingsplicht en grondwater register. Dat bestaat allemaal al dat er is juist in die eerste brief rondom water en bodem sturend zijn een aantal punten gezet die wat de partij voor de dieren betreft essentieel zijn voor die water en bodem sturend en die staan er nu niet meer in. En wij hebben begrepen uit gewoon gegrond en gedegen onderzoek vanuit meerdere journalistieke bronnen en ik vind ook wel dat we die gewoon serieus moeten nemen dat het wel degelijk is dat een aantal punten vanuit het ministerie van fnv zijn gevraagd om af te zwakken en ik vind die afzwakking een onterechte en eentje die ons juist alleen maar in de verdere problemen zal leiden als het gaat om natuurbescherming in nederland.

[6:05:28] We gaan een motie. Negentien.

[6:05:30] Negentien, voorzitter van mevrouw van der plas over de buffers stroken die buffer stroken. Dat is een verplichting uit de delegatie beschikking, en ik begrijp uw vraag krijgen we ook vaak van boeren. Dat snap ik heel goed. Alleen vanuit de delegatie beschikking hebben de verstoken toe te passen in alle gebieden en kan er geen onderscheid gemaakt worden in gebieden waar schoon water gemeente is of niet. Dus ik begrijp uw vraag was ik krijg ook vaak van veel boeren waar we kunnen hier niet van afwijken. Dus betekent dat ik deze motie moet ontraden.

[6:06:03] Motie negentien ontraden en dat roept een reactie op mevrouw van der plas. Het woord is aan u.

[6:06:09] Kijk, ik vraag en een motie om te komen met een meetnetwerk voor bufferzones, met als doel

[6:06:14] bufferzones daarin te stellen. Dus ik vraag niet om nu om bufferzones in te stellen waar ze daadwerkelijk effectief zijn. Maar ik vraag om een meetnetwerk.

[6:06:24] De minister.

[6:06:26] Het dictum van de motie. Voorzitter verzoekt de regering om te komen tot een meter meet netwerk bufferzones, met als doel een bufferzones daarin te stellen waar ze daadwerkelijk effectief zijn. Dus zette je ook en ze niet in te stellen waar ze niet effectief zijn.

[6:06:41] Dus u wilt wel een onderscheid maken in gebieden waar het schoon water is en waar geen schoon water is en het delegatie beschikking. Die laat dat gewoon niet toe. Dus we kunnen daar geen onderscheid in aanbrengen. Helaas.

[6:06:55] Waarvan akte daarmee zijn alle moties geapprecieerd

[6:06:58] dank ik de leden van het kabinet voor hun inbreng. In tweede termijn voor de beantwoording zijn we bijna aan het eind van deze van de nota overlegt, maar niet voordat ik nog drie toezeggingen vanuit het kabinet met u gedeeld hebt. Let op toezegging één kamer ontvangt voor het commissiedebat water op zeven juni twintig, drieëntwintig een schriftelijke reactie van de minister van i en w over zijn nadere overleg met de jonge klimaatbeweging. Dat is een toezegging aan de heer de groot van d zesenzestig

[6:07:28] dan twee. De minister van j en w informeert de kamer voor het commissiedebat water op zeven juni twintig, drieëntwintig over de uitvoering van de motie over ontzilting. En als ik het goed heb heeft die nummer zesendertig, tweehonderd romeinse twaalf streep. Tweeëndertig.

[6:07:41] Dat is een toezegging aan mevrouw van der plas van de burgerbeweging dan toezegging. Drie tenminste een v bespreekt de gewassen keuzes in de gebiedsprogramma's en neemt dit mee in de besprekingen aan de landbouwakkoord tafel en koppelt dat terug via een brief over het landbouwakkoord

[6:07:57] en die toezegging is gedaan aan de heer de groot van de fractie d zesenzestig meneer.

[6:08:03] Misschien is.

[6:08:04] De nieuwigheid. De voorzitter, maar ik heb een motie aangehouden omdat er ook daarover is terug.

[6:08:09] Ik zou komen voor het commissiedebat in juni,

[6:08:11] Is dat niet eentje die genoteerd worden dat de motie aanhouden is of of is die even.

[6:08:16] Tussendoor glipt. Hij is er staat in ieder geval in in het verslag en u zult daar ongetwijfeld zelfs scherp op zijn dat u die appreciatie heeft voor komende dinsdag herstel voor dinsdag weten.

[6:08:26] Er is verlaten. Nee daar heeft u terecht een punt. Dan doe ik die toezegging is gedaan voor het commissie wil het water.

[6:08:32] De badwater. Dus.

[6:08:35] Die komt in in de brief terecht naar forum en ik wil er staat u de griffier mij toe om dat netjes te verwoorden in het register van de toezeggingen heel scherp van u en dat was zeker geen nieuwigheid.

[6:08:46] Daarmee zijn we aan het einde gekomen van dit nota overleg dank ik de leden voor hun inbreng dank ik de mensen op de publieke tribune voor aanwezigheid in geduld dank ik de leden van het kabinet voor uw reactie en de beantwoording uiteraard de staatssecretaris die zal iets eerder vertrokken is en alle ondersteuning van vanmiddag dank ik uiteraard ook mensen thuis idem dito bij deze is de noodoverleg.

[6:09:10] Beëindigd.