Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de resultaten nieuwe emissieramingen luchtkwaliteit

[0:00:01] Dames en heren, een hele goede middag. Allemaal welkom bij deze technische briefing van de vaste kamercommissie voor infrastructuur en waterstaat.

[0:00:10] Ik heet iedereen van harte welkom. Iedereen die thuis meekijkt vanuit de zaal en onze gasten. De heer maarten toen dinand smeets en jaco stremler. U bent allemaal van het planbureau voor de leefomgeving.

[0:00:22] Er is technische briefing. Die wordt vandaag bijgewoond door mevrouw hagen zei is van d zesenzestig. De heer haverkort is van deze van de vvd. De heer krol is van het cda en mevrouw van esch is van de partij van de dieren.

[0:00:35] Is een.

[0:00:39] Overzicht over de resultaten van nieuwe emissie ramingen luchtkwaliteit gepresenteerd wordt in de gelegenheid gesteld om daar een korte presentatie over te geven en aan het eind van de presentatie stellen we de leden in de gelegenheid om daar vragen over te stellen en als er tussendoor bij een bepaalde ziet technische vragen zijn, dan kunnen die ook tussen de orde gesteld.

[0:00:57] Ik geef de heer stremler allereerst wordt gedwongen.

[0:01:02] Misschien heel kort even ter toelichting winnaar smeets is de projectleider. Diezelfde presentatie verzorgen mijn collega's maarten het groen. Dat is de specialist op het gebied van mobiliteit bedacht. We zijn met de commissie van i m w. Dus laten we dat in ieder geval meenemen. Maar het mag natuurlijk ook over de andere sectoren gaande aan de orde komen en voor alle vragen in de categorie overig algemeen zal ik proberen een antwoord te geven.

[0:01:25] Dankuwel dinand. Die ga er eens.

[0:01:28] Ik ben ik ben onlangs. Oké. Ja ik ikzelf korte bevindingen toelichten van de emissie raming, luchtverontreinigende stoffen. Ik heb daarbij de titel heb ik emissies heb ik geheel gemaakt om te benadrukken dat het gaat over

[0:01:45] dat dit rapport gaat over de emissies en dus niet over concentraties en depositie en daar vond ik een shit over

[0:01:53] de luchtverontreinigende stoffen die horen bij de klimaat en energieverkenning tweeduizend, tweeëntwintig. Dus het is een document wat wat later komt maar volledig consistent is met de kef zoals we dat noemen.

[0:02:05] De hoofdconclusie van de analyse de verkenning van van deze keer is

[0:02:10] dat nederland op schema ligt voor de europese doelen voor luchtverontreinigende stoffen, maar het nationale emissie doel voor ammoniak is nog buiten bereik.

[0:02:27] En ja ik heb de neiging om ik ga gewoon door. Prima ik de ik wil kort even de context van het rapport toelichten. Waar gaat het rapport over welke stoffen hebben het nu precies over het beleid in de kern van de resultaten en dan een eindigen met een algemene observatie over de neveneffecten van klimaatbeleid, gelet op luchtverontreinigende stoffen.

[0:02:50] Dit dit is de shit over de context.

[0:02:55] Het is wel belangrijk om te benadrukken dat het pbl. Het effect van beleid op de emissies en dan naar de toekomst toe in beeld brengt en kwantificeert berekend

[0:03:08] en die berekening of die ramingen die volgende. De invoer moet voor de berekeningen door het rivm met modellen, waarbij dus anders resultaten luchtkwaliteit en depositie uitkomen en rapporten verschijnen.

[0:03:21] Daarom hebben we dit

[0:03:23] deze cyclus aan te geven om in die rapporten ook duidelijk aan te geven. Waar staan we nu wat hebben wij gedaan. Wat volgt nog

[0:03:31] de tweede blauwe balk. Dat zijn de ramingen en we zien dat die ramingen die worden gerapporteerd aan de europese commissie om te laten zien van of we opstreek zijn voor de nek richtlijn

[0:03:44] en dient voor de monitoring daar binnen europa die rapportage. Dat is al gedaan en vervolgens zijn de ramingen aan het rivm geleverd die dus op dit moment een toerekenen is

[0:03:55] naar concentratie is een exposities en dan volgt er een monitoring rapport eind van ditjaar in het kader van de wet stikstof reductie en natuur verbetering.

[0:04:05] En dan bij de medicijn doos zijn er twee rapportages die gaan over het schone lucht tekort. De gezondheidseffecten en de luchtkwaliteit en het nationaal samenwerkingsprogramma. Luchtkwaliteit is een apart rapport. Het gaat meer over de knelpunten langs de snelwegen en in pluimvee houderij gebieden.

[0:04:26] Dus dit is even de context en de rapportages. Het loopt dus van boven is dus tweeduizend, tweeëntwintig zo naar beneden. Dat is de tijdlijn

[0:04:38] deze shit. Die gaat over de vijf stoffen. Welke stoffen uit de nek richtlijn. De nek richtlijn die legt bindende emissieplafonds op voor tweeduizend dertig

[0:04:48] vanuit de commissie in tweeduizend zestien afgesproken.

[0:04:53] De figuur geeft de bijdrage van de verschillende sectoren aan de emissies in tweeduizend twintig voor die voor de voor de vijf stoffen

[0:05:03] naar de eerste staaf. Dat is nox stikstofoxiden. Er is mobiliteit duidelijk de belangrijkste bron. Dan gaan we naar ammoniak. Daar springt het groen eruit. Dat is de landbouw die de de emissies bij van ammoniak bepalen

[0:05:20] en vervolgens fijnstof wat primair uitgestoten fijnstof wat relevant is, voeren

[0:05:26] de gezondheidseffecten en in het sla ook centraal staat.

[0:05:31] Daar zien we het. Welke kleur is dat kan mijn dat is zijn de huishoudens met daaronder de houtkachels die een groot deel van deze sector of bron innemen. Dan krijgen we de mobiliteit. Dat is het schelen en het lichtblauwe. Dat is de industrie naar de twee andere stoffen. Laat ik even voor de tijd dat zijn szw vooral een stoffen ontzettend veel gebeurd is. Een enorme reductie is bewerkstelligd

[0:05:58] en ook door de industrie wordt gedomineerd op dit moment

[0:06:03] het beleid in de kerf.

[0:06:05] Deze zien neem ik gewoon op om toch duidelijk te maken hoe we in het in de kerf het beleid karakteriseren. We hebben vastgesteld en voorgenomen beleid dat zijn concrete plannen concreet beleid

[0:06:17] waar dus extra concretiseren is waardoor je eraan goed aan aan kunt rekenen

[0:06:24] dat dan hebben we de tweede categorie of een derde categorie moet ik zeggen. Dat is het geagendeerde beleid. Dat zijn geagendeerd beleid hebben we dan in de caravan in twee smaken. Dat zijn eigenlijk plannen die niet echt concreet zijn uitgewerkt. Maar dan heb je een categorie waarbij je zegt van nou, kunnen we gaan rekenen. Dus daar maken we een inschatting voor

[0:06:45] en een categorie waar we zeker van nou dat is zo veel vrijheidsgraden zo vaak nog. Daar kunnen wij geen kwantificering op dit moment aan koppelen.

[0:06:55] Dus als wij graag attenderen beleid laten zien. Laten wij altijd het ingeschat deel van het geagendeerd beleid zien. Het is allemaal heel precies. Maar we gaan proberen dat zo precies mogelijk mee om te gaan.

[0:07:07] De resultaten voor wat betreft dit dit geeft de emissies in tweeduizend dertig weer

[0:07:14] de eerste staaf is de raming in tweeduizend dertig voor nox helemaal links met het vastgestelde beleid

[0:07:24] en de de groene band. Bovendien geeft de bandbreedte aan van de honderd tot de bovenkant van de bandbreedte dus daarbinnen varieert te raming.

[0:07:32] De rechter staat daarnaast. Dat is die met geagendeerd beleid. Dus als we dat meenemen. Maar er komen we dan op buit en dan zien we dat eigenlijk er alleen bij vastgesteld beleid en voorgenomen beleid bij nox en ammoniak

[0:07:48] er een kleine kans is als het echt zit alles tegen zit dat we boven het doel uitkomen bij geagendeerd beleid zien we dat het er onder de hele bandbreedte schuift eronder.

[0:08:00] Dus onze conclusie is liggen heel nederland heel goed op schema om die europese doelen in tweeduizend dertig te halen.

[0:08:09] Sorry. De technische vragen gehoord of nog een keer per jaar na dit is nou ja, ik wil daar wij zeker. Dus dat is natuurlijk positief nieuws. Ik heb geen trend figuren met de trends in het rapport laten ook zien dat de emissies dalen. Dus dat mag ook wel eens gezegd worden. Dus er is heel mooi.

[0:08:30] Ik wil hier wel een kanttekening bij plaatsen. Dat is omdat omdat.

[0:08:34] Doe even alsjeblieft centraal houden. Anders niet richting hoor maar even richting de leden.

[0:08:40] Wij krijgen wij krijgen vaak de vraag hoe kan dit nu want het wat zijn dan de problemen nog nou als je de europese doelen haalt dan wil dat niet zeggen dat er geen gezondheidseffecten natuurschade is dus ook onder de doelen is. Er

[0:08:55] zijn er dat soort effecten en dat heeft ermee te maken dat tweeduizend zestien die doel is en afgesproken om de problemen te verminderen, maar niet om ze op te lossen. Dus de e. U heeft een pad naar schone lucht op termijn dat er helemaal geen problemen meer mee hebben. Maar dat is voor na tweeduizend dertig. Dus ook onder deze doelen. Met het halen van deze doelen is er nog steeds gezondheids en natuurschade

[0:09:21] dan de sectorale emissiedoelen voor stikstof die natuurlijk het meest in de belangstelling staan. Nu

[0:09:28] de nationale sectorale indicatieve doelen

[0:09:32] links, de nox voor de industrie en de energiesector in het midden nox mobiliteit

[0:09:39] en rex, ammoniak landbouw. Daar zien we dat ze eigenlijk de het het doel voor de nox voor de beide sectoren ligt binnen de bandbreedte.

[0:09:52] Maar we zien ook dat er eigenlijk nog een stukje meer dan bij die nek doelen bovenuit steekt. Dus er is wel een kans dat het nog kan tegenzitten, waardoor we die doelen niet halen.

[0:10:02] Dus in die zin kun je zeker van om zeker te zijn dat je die doelen willen halen, zou het beleid op dat punt robuuster gemaakt kunnen worden,

[0:10:10] stappen dan ammoniak jaar. Dit is een plaatje. Dat kent natuurlijk iedereen maar daar is een grote rest opgave

[0:10:18] op basis van deze raming en de rest opgave. Die is achttien tot drieëndertig kiloton ammoniak

[0:10:26] en ik heb er ook bij vermeld. Deze raming die houdt geen rekening met de bv. Dus de landelijke beëindiging regeling veehouderijen. Plus de piekbelasters aanpak

[0:10:38] die natuurlijk nog in de uitwerking is, maar ook ver na de peildatum van het beleid van de ramingen is in februari ditjaar is naar buiten is gekomen

[0:10:47] en ook houdt geen rekening met het nationaal programma landelijk gebied gewoon omdat er nog een uitwerking is bij de provincie is dus dat konden we niet toerekenen. Het is wel geagendeerd beleid. Maar het is niet ingeschat.

[0:11:01] Nou het het plaatje geeft gewoon de drie doelen zijn zo afgesproken dat je in het depositie doel haalt dus de rechter figuur maakt duidelijk dat we dat depositie. Doel van vierenzeventig procent buiten bereik is met deze raming

[0:11:15] en dat zal het rivm natuurlijk ook nog verder doorberekenen. Dat zal er uitkomen

[0:11:21] hoe dat lokaal uitpakt. Dat kunnen. Dat zal dus het rivm rapportage laten zien. Precies

[0:11:28] dan over de schone lucht akkoord en de doelen die daarin staan in het schone lucht akkoord staan doelen voor emissies, maar ook voor gezondheidseffecten.

[0:11:36] Wij hebben alleen gekeken naar de doelen die geformuleerd zijn in termen van de emissie reductie. Daarvoor geldt dat er een doel is het het doel voor stikstofoxiden in de binnenvaart

[0:11:49] wat ze waarschijnlijk niet gehaald wordt. We komen we in de raming uit op een reductie van vijf van zestien procent,

[0:11:57] terwijl het doel is gesteld op vijfennegentig procent in tweeduizend vijfendertig ten opzichte van tweeduizend vijftien

[0:12:05] dan resumerend conclusies doel bereikt nederlands. Goed nieuws. Nederland op schema

[0:12:11] voor stikstof grote rest opgave ammoniak doel

[0:12:16] sectorale nog stoelen inzicht, maar niet zeker

[0:12:19] en het sla doel voor nox binnenvaart vraagt aandacht

[0:12:25] dan de laatste shit. Dat is een algemene observatie over de neveneffecten van klimaatbeleid op luchtverontreinigende stoffen.

[0:12:32] We hebben deze keer beter naar die neveneffecten gekeken omdat er natuurlijk heel veel klimaatbeleid ten opzichte van de vorige raming in de stopt, zoals de c o twee heffing en de sd plus plus en is allemaal meegenomen

[0:12:47] en dat hebben we dus dus daarom hebben we deze shit opgenomen of ook in het rapport

[0:12:52] en het is zo dat we zien dat het klimaatbeleid zeker en best wel aardig neveneffect heeft en mailen.

[0:13:00] Sorry voor een positief effect op de luchtverontreinigende stoffen. Maar dat is niet altijd het geval.

[0:13:06] Dus de grote klappers zijn elektrificatie en energiebesparing. Als je dat doet met zon en wind dan dan wint iedereen

[0:13:14] uitfaseren van kolen. Dus ook bij de staalproductie. Dat is ook een hele goeie om mee te liften.

[0:13:20] Dan staat er nog afvang en opslag van c o twee dat vrijkomt na verbranding. Dus als je advies hebt en er komt dan is het waarschijnlijk zo dat je moet gaan zuiveren en bij je extra reiniging zou je dus ook nox kunnen weghalen. Dat vraagt wat meer onderzoek. Maar dat is de eerste richting waar het naar toegaat. Als je dat doet

[0:13:41] en dan de integrale emissiearme stallen maja design in de ontwikkeling waarbij dus aan maniak en methaan tegelijkertijd reduceert.

[0:13:49] Dus dat vraag ik nog wel aardig wat onderzoek en testen

[0:13:55] dan de maatregelen zonder positieve effecten.

[0:13:58] Dat is als je een brandstoffen zoals gas vervangen door groengas. Dan blijf je verbanden. Dus de stikstofoxiden die blijven vrijkomen en fijnstof. Dat was bij aardgas ook al minimaal. Dus dat blijft minimaal maar bij nog zie je daar dus niet een lift defect verbranding van hout en biomassa. Hetzelfde blijf je verbranden bijmenging biobrandstoffen in de mobiliteit. Ook dat dan voor branche dus nox blijft rijk komen

[0:14:24] en hetzelfde voor fijnstof daar

[0:14:27] gebruik waterstof in verbrandingsmotoren en installaties ook een verbrandingsproces, dus ook nox nog dat lift niet mee

[0:14:33] en opslag van zuivere c o twee dat vrijkomt in de industrie. Ja dat is bijvoorbeeld bij de kunstmest industrie. Dat is het grootste deel overigens in de raming van de deur. De cbs die tot tweeduizend dertig plaatsvindt en dat

[0:14:51] dat ze dat leidt dus niet tot extra effecten. Dat kan zelfs tot een

[0:14:56] een klein negatief effect leiden. Want je moet dat gras natuurlijk gaan gaan transporteren en kan omslaan. Dus dat kost energie

[0:15:04] en dat hangt af van hoe die energie wordt opgewekt. In hoeverre dat tot neveneffecten die negentien iets negatiever uitpakken.

[0:15:12] Dit waren de hoofdconclusies.

[0:15:14] Ik dit gedaan.

[0:15:16] De keurig gedaan. Als u microfoon uitzetten. Dan gaan we door naar de leden om te vragen welke vragen hebben we doen een vraag direct een antwoord hebben. Tijd voor. Dus ik begin bij mevrouw hagen. Het gaat erom vragen.

[0:15:28] Allereerst heel veel dank.

[0:15:31] Ik zie natuurlijk altijd een aantal klimaat beleid hier natuurlijk in door gerekend wordt. Maar we zijn ook heel erg bezig met een circulair rapport. Heeft u enig idee of daar naar gekeken wordt en of het mogelijk is dat dat er ook nog een positieve neveneffecten of maatregelen in ieder geval positief effect hebben, want we hebben het heel vaak over het klimaatbeleid wel bepaald aan een bepalend is aan circulaire beleid dat loopt na twintig, dertig. Dan gaan we vijftig procent minder grondstoffen gebruiken natuurlijk een fantastische doel. Veel van die grondstoffen kwam ik bij de productie vrij. Dus ik vroeg me af, aangezien het licht misschien nog niet vast genoeg. Maar is er zicht op of dat ook in de in misschien de volgende rapportage verwerkt gaat.

[0:16:14] Dankuwel. Meneer smeets gaat uw gang.

[0:16:18] Ik moet nu lijkt zo zeggen. Dat is niet expliciet in de raming rekening met is niet doorgerekend. Daar is niet aan geanalyseerd

[0:16:27] en ik zou dat willen doorverwijzen naar jaco die vanuit de kef dat meer ziet vanuit klimaat. Maar dit is natuurlijk heel moeilijk aanrekenen dat ze dat dat is zo dus dit is een antwoord. Dan kan ik het is niet meegenomen. Niet expliciet bekeken.

[0:16:42] Dankuwel.

[0:16:44] Via de voorzitter spreken, want ik zie dat u ook iets wil zeggen wanneer verstrengeling.

[0:16:49] Misschien in aanvulling op wat we wel hebben gedaan, is alle maatregelen ook beleidsmaatregelen we inschatten dat hij een significante emissie effect hebben die hebben zo goed mogelijk meegenomen.

[0:17:00] Er is natuurlijk ook een relatie tussen circulaire energie circulaire economie maatregelen en sommige klimaat maatregelen die zitten er wel in. Tegelijkertijd ook als je kijkt naar het nationaal programma circulaire economie. Daar staan we allerlei ideeën en een hoofdlijnen voor beleid in maar daar is nog heel veel uitwerking van maatregelen nodig

[0:17:20] en daarnaast is het zo dat bij de circulaire economie maatregelen en ook heel veel emissie effecten elders in de keten buiten de landsgrenzen plaatsvinden en die zitten niet in onze raming. Maar bijvoorbeeld ook wat je doet bijvoorbeeld bij bij recycling en rondom advies. Dat is beleid dat zowel betrekking heeft op klimaat als circulaire

[0:17:40] en antwoord op die manier wel meegenomen.

[0:17:44] Dankuwel. Dan gaan we door naar meneer haverkort haverkort. Ja. Voorzitter, dank en dank ook.

[0:17:50] De heer van het planbureau voor de leefomgeving voor een rapport en voor de nadere toelichting en de presentatie. Vandaag is altijd waardevol.

[0:17:56] Om met een.

[0:17:59] Schuin oog door door de oogharen heen de toekomst te kijken en uiteraard zitten daar bandbreedte zijn inschatting erbij en dan ga ik mijn vraag over want

[0:18:07] wij worden geacht uiteindelijk hier beleid te ondersteunen vanuit het kabinet komt vanuit europa komt van te vinden. Dus we maken dankbaar gebruik van uw oogharen om het maar zo te zeggen,

[0:18:17] maar we kunnen natuurlijk niet alle invloeden overzien. Laat ik twee voorbeelden geven recent zijn in duitsland drie kerncentrales gesloten waardoor energie extra opgewekt moet worden door de productie van branco of te branden van bruinkool.

[0:18:32] We weten ook dat een deel van onze luchtvervuiling natuurlijk uit het buitenland ons land binnen waait.

[0:18:37] Dus de vraag is in hoeverre is dat effect in uw ramingen of of planning plannen meegenomen.

[0:18:46] Hoezo dat dan zich verhouden tot

[0:18:48] de getallen die we ook naar de toekomst toe kijkend naar de nieuwe ambities in de herziening van de richtlijn luchtkwaliteit vanuit europa effect zouden kunnen hebben.

[0:18:58] Hoor? Dankuwel? Meneer smeets. Geeft u het?

[0:19:01] Ja. Ik

[0:19:03] kijkt u duidt op de sector elektriciteitssector. Daarvoor is het zo dat wij ook heel duidelijk hebben gezegd er zijn heel veel onzekerheden over de import export van elektriciteit en hoe dat gaat

[0:19:17] en daarvan hebben we gezegd we kunnen daar zelfs geen midden raming te maken in in de klimaat en energieverkenning. Dus we hebben eigenlijk een daardoor zie je bij nog zo ik

[0:19:26] oké bij nog zie je twee getallen, aldus minder schatting. En dat heeft te maken met de energiesector dat we dat als een bandbreedte meenemen. Dus als u naar de bandbreedte ziet dan is dat gewoon zijn dat de uiterste grenzen waarbinnen wij denken dat het gaat plaatsvinden en er zijn gewoon scenario's gedraaid waarbij je rekening houdt met het wel of niet. Kern energie. Dat soort dingen in in het buitenland ook en hoe het in het buitenland. De vraag is en hoe de ontwikkelingen zijn. Dus dat zit in de bandbreedte verwerkt en

[0:20:01] daarvan maken we geen meest waarschijnlijke inschatting van dat is het.

[0:20:08] Een korte aanvulling. Als u microfoon seizoen.

[0:20:12] Even heel concreet. De ramingen gaan alleen over de emissies binnen de nederlandse landsgrenzen. Dus we hebben in de raming niet gekeken naar emissies in duitsland. Wat je wel dit het rivm. Die komt straks met depositie berekeningen en als het bijvoorbeeld gaat om stikstof en dan weet nu al dat een deel van de depositie vanuit bijvoorbeeld duitsland komt en die worden daar ook gemonitord en gemeten. En als dat inderdaad zo is dat die daartoe nemen dan zou dat zichtbaar kunnen worden in de depositie berekeningen van het rivm.

[0:20:46] Dankuwel. Meneer gaat uw gang?

[0:20:49] Ja. Voorzitter, dank allereerst en ik wilde eigenlijk voortborduren op de vraag van mijn collega's haverkort. Maar denk er nog een tweede rondje gaan doen dan dan moet op een andere vraag. En die gaat toch met name over over ammoniak. Allereerst goed om te horen dat dat er een doelstelling gehaald gaat worden. Twintig, dertig is zelden een heilig begrip bij mijn partij. Maar in dit geval zijn we er heel blij mee maar maar wel even een vraag want er wordt aangegeven dat dat nvog en ook die die plus dat wordt nu niet meegenomen en heb je het over dat dat kan best wat kiloton schelen. Uiteindelijk

[0:21:29] wordt er wel bij de uitwerking daarvan al zichtbaar in de toekomst rekening gehouden met wat het zou moeten opleveren als het gaat om de emissie reductie, want we zien dat er toch nog een behoorlijk

[0:21:38] behoorlijke discrepantie zit tussen de kiloton die we nu zien en die we eigenlijk in het indicatief doel hebben en

[0:21:45] hoe voorspel u dat er in de toekomst wat meer wat meer helderheid over kan komen.

[0:21:51] Dankuwel bingöl. Minister, daar gaat uw gang.

[0:21:57] Het nvog en ook bijvoorbeeld die die lpg plus-regeling. Die zit dus niet in deze ramingen. Die gaan we pas meenemen op het moment dat concreet wordt. Je zou wel redenering kunnen omdraaien, namelijk. Er is nog een gat van achttien tot drieëndertig kiloton ammoniak. Dus de opgaven die met het nvog en het transitiefonds moet worden gerealiseerd, is een reductie van die omvang. Hetzelfde geldt dat, zoals in het coalitieakkoord staat en moet vijf megaton c o twee reductie met het en p g moeten worden opgeleverd. Dus ook daar zou het kunnen omdraaien. De uitwerking van het nvog en de aanpalende maatregelen zou zodanig moeten zijn dat die vijf megaton c o twee. Andy achttien tot drieëndertig kiloton ammoniak. Reactie wordt gehaald om de doelstellingen die het kabinet zich heeft gesteld te realiseren, maar we kunnen er pas aangerekend als het concreet is en u weet beter dan dan wij denk ik dat dat op dit moment nog onvoldoende het geval is en dat de provincie aan zet zijn om daar concrete plannen te leveren.

[0:23:00] Dankuwel.

[0:23:01] Dan geef ik het woord aan mevrouw van esch gaat uw gang.

[0:23:04] Dank u. Voorzitter, als ik het goed begrijp, is het. We kunnen die europese emissiedoelen wel halen maar die zijn eigenlijk onvoldoende om de problemen die we hebben wat betreft onze volksgezondheid en die slechte staat van natuur op te lossen met de europese doelen die er zijn. Ik ben wel benieuwd van hoe groot is dan dat gat tussen die vastgestelde doelen die er liggen en de daadwerkelijke het het uiteindelijke doel het willen hebben van een gezonde natuur zeg maar hoe ver zijn we dan uiteindelijk daarvan vanaf is daar ook een inschatting berekening te maken want ik wil best positief zijn. Maar behalve als ik dan het gevoel heb dat we dan voor daadwerkelijke in de goede stand in goede staat van onze natuur. Als dat dan toch nog weer wordt gesteld op twintig, tachtig ofzo. Dan dan word ik weer minder blij. Dus is er een

[0:24:02] ergens een bandbreedte te maken.

[0:24:04] Dankuwel meneer smits. Nou ik denk dat hij ook een een vervolgvraag is voor het rivm op basis van deze ramingen. Want je rekent dit doen. Wij hebben die kiloton ammoniak laten zien. Je rekent dit doelgroep luchtkwaliteit en ook langs de wegen en dan dan weet je in hoeverre die nieuwe who richtlijnen die die waardes die gesteld zijn door de wmo wel of niet gehaald worden of het europese commissie voorstel, wat niet zo ambitieus is, maar stelt de who heeft hij die die waarden staan neergezet als zijnde dan zijn we beschermd

[0:24:38] en de de analyse van het rivm eens even afwachten in hoeverre we daarvan af zijn. U heeft wel al eerder rapportages gezien dat de who.

[0:24:49] Waar is zoals die van de who advieswaarden. Dus mocht je die willen halen, heeft het rivm gerapporteerd. Dan vraagt dat echt structurele ingrepen in de economie en dat staat overduidelijk in het rapport. Dus dat betekent dat kun je niet technische oplossen en de gezond de natuurschade. Dat geeft natuurlijk maar dat wil niet zeggen dat die volledig beschermd is. Maar de vierenzeventig procent van de is stikstofgevoelige natuur onder de kritische depositie waarden die kun je halen met die drie met die figuren van zojuist met die drie balletjes. Dat is uitgerekend door het rivm. Het rivm heeft

[0:25:27] analyses gemaakt. Als je deze ammoniak deze nox doelen hanteert dan kom je op die en zelfs verder dan die vierenzeventig procent uit of dat voldoende is. Ja dat weet ik ook niet dat er is ook een politieke keuze geweest. Vierenzeventig procent.

[0:25:43] Nou dus de de vervolg rapporten van het rivm zijn in die zin wel heel nuttig om daarnaar te kijken.

[0:25:52] Hartelijk dank.

[0:25:53] Dan kijk ik opnieuw naar leden. Mevrouw van mijn vraag. Heeft u al een tweede vraag of nee dan ga je af en dan haverkort gaat uw gang. Dankuwel. Ik werd getriggerd.

[0:26:05] Door de opmerking van meneer stremler. Dat dat

[0:26:09] het is ook wel logisch dat u kijkt naar de emissies binnen de grenzen van ons land.

[0:26:18] Maar goed. De lucht beweegt dus in de praktijk is het depositie dat wat neerslaat niet per definitie afkomstig uit ons land. Sterker nog, een deel van onze emissies naar het buitenland er een deel van de het buitenland hiernaartoe. En om het nog ingewikkelder te maken. Halen we ook vaste stoffen uit het buitenland die we vervolgens hier in omzetten in in gasvormige c o twee. Dat doen we aan de kant van de productie, bijvoorbeeld bij bij de industrie. Maar dat doen we ook met recent nog in het nieuws terreinen met afval die uit te komen hiernaartoe komen die dan in onze afvalverbranding centrales worden omgezet.

[0:26:54] Kunt u nog eens reflecteren op op hoe we daar politiek keuzes in maken. Doen we dat bewust genoeg

[0:27:02] moeten we wellicht dat nog eens een keer tegen het licht houden. Hoeveel c o twee. Hoeveel stikstof komt er uberhaupt vrij bij het het naar binnenhalen van van nederlands van buitenlands afval hiernaartoe, maar ook van buitenlandse grondstoffen. Hiernaartoe hebben we dat in de scope drie berekening van onze producten die we exporteren voldoende meegenomen

[0:27:23] eigenlijk samenvattend kunnen we nog langer kijken naar die scope sec naar nederland. Als we zo veel stromen dan wel vast wel gasvormige ook die grenzen zien passeren of en

[0:27:34] wat betekent dat voor de ramingen.

[0:27:36] Dankuwel niet haverkort heer stremler.

[0:27:42] De reportage zoals wij die maken. Die moeten alle europese lidstaten maken zonder reportage plicht in het kader van de nek richtlijn. Dus er is ook gewoon een totaalbeeld van die verschillende emissies. Het is zo dat wij wij kijken naar de emissies bij de schoorsteen en wij gaan niet analyseren van uit welk land komen welke stroming die in een avi gaan en hoeveel van de emissies is toe te rekenen aan dat land, laat staan dat dat ook zo door doorvertaald naar de depositie

[0:28:11] dat dat wordt niet gevraagd. Dat kunnen we ook niet.

[0:28:16] Het is weer wel zo dat bij de depositie en dan kom ik weer even op de stikstof daar daar gaat rivm aanrekenen en die laat ook zien van hoeveel procent van de stikstofdepositie uit belgië duitsland, grootbrittannië komt en als je kijkt naar die percentages die zijn significant orde grootte vijftig procent landbouw, dertig procent buitenland en de rest uit de overige sectoren dus op het moment dat je de depositie wil aanpak, lijkt het mij heel verstandig om een grensoverschrijdende aanpak te hanteren. Zeg maar. Maar goed, nogmaals, daar kijken wij niet naar

[0:28:56] als het gaat om circulariteit. Wat we nu zien in stad. Het denken over circulaire economie en het kijken naar niet alleen koop één, maar ook scope twee, een zogenaamde scope drie effecten. Dat dat begint te komen. Daar ligt primair op dit moment nog een focus op c o twee, c o twee in de keten. Maar het zou heel goed voorstelbaar zijn, maar ook dat is weer een politieke afweging of en in welke mate en op welke manier ook andere emissies wil meenemen. Wil je echt gewoon naar de hele productieketens over de grenzen heen kijken. Maar op dit moment gebeurt dat bij mijn weten nog niet of nauwelijks.

[0:29:40] Dankuwel. Een korte aanvulling gaat uw gang.

[0:29:42] De aanvulling is meer vanuit de nek fondsen omdat ik daarbij betrokken ben geweest, verhalen die doelen weliswaar, maar het idee van de nek plafonds is natuurlijk wel heel duidelijk geweest om met z'n allen binnen de e u een afweging te maken. Waar moet welke reductie plaatsvinden en juist naar de grensoverschrijdende effecten te kijken omdat die van belang zijn. Dat wordt de laatste tijd wel eens vergeten. Maar dit is wel een heel belangrijk instrument omdat dat zorgt dat bijvoorbeeld in duitsland en nox wel omlaag gaat en de ammoniak ook in de model ik hem dus ook vaak de resultaten van dat soort scenarios van mijn landen zich op hebben toegelicht binnen die nek richtlijn. Die gaan de modellen in. Dus dat is wel het kader in twee in tweeduizend, vijfentwintig wordt die je evolueert. Dat is wel een moment om goed te kijken van

[0:30:27] wat is er mogelijk. En hoe zouden we verder kunnen gaan,

[0:30:31] zodat we ook in garandeert. De reducties uit belgië, duitsland, frankrijk krijgen.

[0:30:37] Jazeker. Gaat uw gang? Meneer haverkort?

[0:30:39] Want dat brengt mij bij het tweede voorbeeld wat ik in mijn eerste vraag niet benoemd heb

[0:30:44] want politici houden zich meestal niet aan modellen en recent zagen we ook bij het vaststellen van de datum waarop we in europa elektrisch zouden gaan rijden dat ons buurland duitsland toch nog wat argwaan of of treuzelen of of voorzichtig werd. Laat ik het zo formuleren die datum van elektrisch vervoer een x-aantal jaren naar achter geschoven en dat roept bij mij gelijk de vraag of van maar wat betekent dat dan voor de emissies van het verbranden van fossiele brandstoffen wel biobrandstoffen in al die auto's die nog langer blijven rijden en hebben we dat dan weer in de modellen meegenomen, zodat we de doelen die we hebben wel kunnen blijven vasthouden.

[0:31:21] Dankuwel. Meneer smits.

[0:31:23] Nou dat is het is meer een inkoper in zien we in die zin van wij hebben heel duidelijk duidelijke leert dat de bandbreedtes belangrijk zijn om en en dat betekent dat politici ook met die bandbreedte zullen moeten leren leven. Dus daar zijn bepaalde dingen veroudering, bijvoorbeeld van personenautos. En wat het effect heeft op nox en zeker de nieuwste type auto's. Dat weten we niet precies. Dat zal uit de monitoring moeten blijken. Dat betekent dat je een aanname doet in zo begon u ook scenario's een best case op basis van de wetenschap. Maar in de praktijk kan blijken dat het anders gaat lopen en dan probeer je dus vooral ook die bandbreedte in kaart te brengen in steeds meer en dat is best wel moeilijk omdat het dus niet een smalle een. Het is niet één kilo ton die uw zakken in die figuren. Het zijn best wel want die die er toe doen maar dat is ook logisch. We kennen de toekomst niet. We kennen niet precies hoe een nieuwe technieken presteren en ammoniak voorbeeld weet je dat er ook niet bij nieuwe stallen dat dus en wij proberen dat zo goed mogelijk te doen

[0:32:24] en en dan toch nog een bandbreedte toch zeker een bandbreedte te laten zien dat het binnenhof fonds.

[0:32:30] Dankuwel. Meneer crul.

[0:32:32] Dank ik zei net al dat ik geen voortborduren op de vraag van van mijn collega's haverkort en dat zit dat zit hem inderdaad in in toch wat verschil tussen enerzijds de emissie en anderzijds de depositie. Er is gesteld. Ok die emissiedoelen kunnen we halen maar niet te vroeg juichen. De gezondheidseffecten. Ze kunnen nog steeds negatief zijn effect effect natuur kunnen negatief zijn,

[0:32:53] want we hebben ook nog die depositie die we mogelijk niet helemaal halen en dan zit ik toch weer op. Ook enerzijds grensoverschrijdend. Maar ik kijk ook even naar de schepen scheepsvaart.

[0:33:05] We weten gewoon dat er best wel heel erg veel depositie komt vanuit de scheepsvaart, zowel binnen als zeescheepvaart en door het heel expliciet aangegeven dat

[0:33:14] dat niet rekening gehouden wordt in dit model van zeescheepvaart op het nederlands deel van het continent continentaal plat.

[0:33:21] Terwijl er wel weten. Zit je in die kuststrook of het nou fast is of of een stikstof is op fijnstof is dat er heel veel depositie komt vanuit de zee scheepsvaart en ook de binnenzee binnenvaart

[0:33:35] hebben we enig zicht. Hoe groot dat deel is en hoeverre dat wel invloed heeft de depositie, terwijl we er niet meenemen in de emissie ramingen

[0:33:44] en kan dat ook die negatieve impact op de gezondheid waar we het dan over hebben

[0:33:49] in die zin voor een deel in stand houden, terwijl er wel aan het juichen zijn vanwege de emissie waarden die we halen.

[0:33:56] Dankuwel meneer crul. Als u een microfoon uitzetten dan gekeken naar de overkant dat meneer toen gaat uw gang.

[0:34:02] Je hebt klopt dat dat de emissies van de zeescheepvaart en de binnenvaart niet in de doelen zitten dus de nationale doelen die we hebben afgesproken, maar we berekenen ze wel degelijk in het rapport. We hebben ze net ook laten zien.

[0:34:13] Ernstig worden ook door het rivm meegenomen in de berekeningen van de depositie. Dus daar worden ze wel degelijk in meegenomen.

[0:34:21] Oké dankuwel. Meneer.

[0:34:22] Mis mee.

[0:34:23] Want dat is dat in de nek doelen. Daar zitten zeescheepvaart volledig uitbuiten.

[0:34:30] Heb je het over de nox doelen die het kabinet heeft afgesproken. Daar is de grens gelegd bij de binnengaats

[0:34:38] zeescheepvaart, emissies en de emissies van walstroom dus anders aan de wal liggen. Die zit wel in het doel. De tweede figuur van mobiliteit. Dus het is wel echt altijd goed kijken hoe is het. Welke keuze is politiek gemaakt. Hoe is het afgebakend

[0:34:56] en in de ramingen. Laten we het volledige plaatje zien.

[0:35:01] Dankuwel nog een aanvulling. Daarop.

[0:35:04] Microfoon.

[0:35:06] De wet werd ook even om cijfers gevraagd. Wij hebben het in ons rapport. Dat is tabel. Twee punt twee hebben we hebben voor de nox bijvoorbeeld de emissies heel gedetailleerd uitgesplitst ook naar de verschillende modaliteiten van transport, even ter illustratie de zeescheepvaart varen buitengaats. Die is buiten die indicatieve doelstelling die vastgesteld gehouden waar die zorgt voor vierenveertig komma vier kiloton nox op een totaal van drie, honderd eenenzestig. Dat is significant als het gaat om emissies. De argumentatie die politiek gegeven van ja dat is internationale weinig grip op als we kijken naar de depositie. Pak even de laatste depositie berekeningen van van het rivm erbij en die zeggen van ongeveer vier procent van de stikstofdepositie wordt veroorzaakt door de zeescheepvaart.

[0:35:57] Even ook om die vroeg om wat getallen bij deze.

[0:36:00] Dankuwel. Meneer, mevrouw van esch.

[0:36:04] Dank u. Voorzitter, ik stel de vraag. Ik moet helaas naar ook met u hier verlaat luistert uiteraard nog wel naar het antwoord. En dan moet ik anders dan is het wel heel erg kort en krachtig. Ik was wel benieuwd. Ik weet het. In de ramingen. De emissies van die vijf stoffen worden gedaan. Daar mis bijvoorbeeld wel heel erg. De emissies rondom ultra fijnstof. Want ik vind het soms best lastig zichtbaar in het hele perspectief te plaatsen. Want ik zie bijvoorbeeld heel erg duidelijk. Ja maar kijk we gaan misschien wel die we gaan er misschien wel halen als het gaat om houtstook en om particuliere houtstook. En dat zou dan komen doordat we naar ecodesign kachels zouden gaan. Alleen ecodesign kogelstoten dan weer meer ultra fijnstof uit dat ik ben benieuwd is er ook een komt er ook of is er ergens een soort van totaalplaatje dat je zichtbaar. Want anders heb ik het gevoel dat ik soms kan blij kan zijn. Maar misschien blij ben met uiteindelijk een najaar zeg ik als partij voor de dieren blij met een dooie mus. Dat gevoel krijg ik soms een beetje. Het voelt van mooi maar maar.

[0:37:08] We gaan vragen.

[0:37:09] Meneer smit. Ja daar is geen echte in inventarisatie binnen de emissie registratie van het ultrafijnstof. Dat is onze basis. Dus dan dan is een raming ook moeilijk

[0:37:25] verder beperken we ons tot deze vijf stoffen. Dat zou je kunnen uitbreiden. Maarten het de keuze is natuurlijk ook politiek gemaakt om aan te sluiten op de keuzes die binnen de door de europese commissie zijn gemaakt en daar is het ook nog niet zover dat nederland bijvoorbeeld ramingen voor ultra fijnstof of inventarisatie is voor ultra fijnstof moet gaan aanleveren en over en de gezondheidseffecten en het beleid rond gezondheidseffecten en de normen die ook nu voorgesteld zijn binnen de de u die richten zich gewoon op de stoffen die we goed in beeld hebben.

[0:38:01] Het vergt heel veel tijd en energie om dat er op orde te krijgen en voor pm tweeëneenhalf is dat het afgelopen decennium veel beter geworden en er zijn nog veel onzekerheden, maar er zijn we van tien a fijnstof pm tweeëneenhalf jaar ultrafijn is

[0:38:15] en dan hebben we de gezondheidskundige nodig die de uitspraak moeten doen en daar gaan wij niet over. Maar wij zouden het graag willen als het nodig is en en gedaan moet worden. Maar zover zijn we nog niet.

[0:38:26] Hartelijk dank. Een korte vervolgvraag. Gaat uw gang, mevrouw van esch.

[0:38:29] Door een hele korte vervolgvraag man. Ik ben wel benieuwd. Hier staat in. We denken dat die missies gaan dalen als het gaat om die particuliere houtstook. En hoeverre hebben jullie dan ook al in die raming meegenomen dat we nu weten dat er in het afgelopen jaar door die gas prijzen zo enorm zijn gaan stijgen. Heel veel mensen meer bijvoorbeeld een houtkachel hebben gekocht in hoeverre zeg maar hoe ver lopen jullie lopen jullie achter op dat soort feiten of kun je kun je die meteen al ergens in die

[0:38:59] in meenemen.

[0:39:00] Meneer smeets is een goede vraag. Want dat dat city in de ramingen u op dit moment hebben we niet meegenomen want we eigenlijk hebben we de en dat is belangrijk voor jullie om te weten. Wij hebben de raming van van de vorige keer eigenlijk overgenomen en we weten dit natuurlijk ook

[0:39:16] en ik ben blij dat de vraag is gesteld, want ik kan ik gewoon een beroep op doen we er. Wij baseren ons bij de ramingen op basis van het woon onderzoek van het cbs en dat wordt elke zes jaar gedaan en de laatste is van tweeduizend achttien en de volgende is tweeduizend, vierentwintig en voor ons is het zijn die onderzoeken essentieel omdat het de enige manier is om echt goed in beeld te krijgen. Wat is het kanaalpark.

[0:39:42] En hoeveel hout wordt gestookt

[0:39:45] en ik wil dus met nadruk. Dus ik zeg van het zit er niet in maar wil je dit monitoren dan zul je daarop moeten investeren en dat betekent. Ik wilde een warm pleidooi doen om ervoor te zorgen dat in tweeduizend, vierentwintig dat woononderzoek de energie module onder het woononderzoek van binnenlandse zaken dat er dus ook een goede enquete voor houtkachels en houtstook gaat bevatten en voor zover ik nu weet van de experts is dat niet het geval. Dus ik ik probeer het overal te verkondigen. Ik heb nu de mogelijkheid gekregen op basis van een vraag. Dus.

[0:40:19] Sorry.

[0:40:21] Het zit wel in de bandbreedte die gas. Wat ik zei van de gasprijzen ook dat soort dingen dat sinds zat er nog niet in want ik wij hebben de vorige raming overgenomen. Dus in principe zit het wel in de bandbreedte. Dus ik kan er ook bij vermelden. Het schoner worden van die kachels is natuurlijk wel iets wat eigenlijk het maar de trends inhoud gebruikt. Dat is een hele moeilijke. We weten ook niet goed of goed zitten en daarvan kun je zeggen. De bandbreedte hebben ingeschat, maar ook de bandbreedte is onzeker.

[0:40:51] Dankuwel uw microfoon even uitzetten. De vervolgvraag, mevrouw hagen.

[0:40:57] Dank. Voorzitter, u gaf net aan dat alle landen. Individueel moet natuurlijk dit voor zichzelf opstellen. Nou weten we dat industrie de best beschikbare techniek heeft te hanteren, maar daarbij geldt niet de europese richtlijn, dus, zoals duitsland bijvoorbeeld een betere best beschikbare technieken heeft dan nederland. Dan zou het daar kunnen zijn dat dat zij met hun dezelfde industrie dus minder uitstoten wordt er onderling ook gekeken naar den lande. Hoe dat zich verhoudt. Anders dan dat ze hun doelen halen, maar ook inhoudelijk. Misschien hebben ze wel schonere industrie. Daar.

[0:41:31] Dankuwel. Meneer smits.

[0:41:34] Najaar internationaal wordt er natuurlijk alle technieken die worden door een bureau binnen de europese unie om een rijtje gezet. Dus en en dat wordt op dit moment in het kader van het scherper vergunde binnen het schone lucht akkoord ook gedaan door door rijkswaterstaat om weer verschillende categorieën te gaan aangeven van waar we zitten en algemene in europa is het zo van dat we niet aan de onderkant zitten ofzo en en nederlands ook niet. En ik kan niet direct nieuwe antwoorden hoe het met duitsland zitten. Maar het is wel heel erg gespreid binnen europa en dus het het jaar het het dus ik kan dat niet directe antwoorden, maar er is een grens en en de en het scherpe vergunnen wil natuurlijk toe naar dat ook en nee ik moet trekken. Nederlandse wilt binnen schone lucht tekort scherpe vergunning met de nieuwe richtlijn industriële emissies. Die heeft dat eigenlijk overgenomen en die heeft dus opgenomen. Ook een beginsel dat eigenlijk in principe bij vergunningverlening dat je aan de onderkant van de bandbreedte of van de referentie moet gaan zitten. Tenzij je dat niet kunt en dan moet dus de de initiatiefnemer die moet verantwoorden van waarom kun je dan niet aan de onderkant gaan zitten en daarmee krijg je dus een beetje dat level playing field dat die hele bandbreedte die je hebt in europa, waarbij paul het podium extra. Stel dat die aan de bovenkant zitten nederland aan de onderkant. Dat dat meer gelijk wordt getrokken. Dus je moet met z'n allen binnen de lidstaten zoveel mogelijk die beste technieken die in europa in beeld worden gebracht. Daar moet je aan gaan voldoen als je nieuwe technologie neergezet.

[0:43:08] Ik weet niet of dat het antwoord van duitsland heb ik niet gegeven. Dat weet ik niet. Ze zullen best wel goed net zo goed zijn. Dus nederland.

[0:43:15] Dankuwel dankuwel. Dan kijk naar daarmee haverkort dagvoorzitter.

[0:43:22] Want net even over over dat dat er toch wat mijzelf ook wel een positieve gevoel uit deze reportage uit de presentatie komt, omdat we

[0:43:31] de doelen van tweeduizend dertig lijken te gaan halen en uiteraard de nuances die gesteld zijn daarbij meegenomen

[0:43:38] dat nog uitdagingen liggen op andere vlakken weten we ook.

[0:43:42] En.

[0:43:43] Tegelijkertijd horen we ook dat er dan nog gezondheids winst daarna te behalen valt en dat was niet oppassen we iets van troebelheid richting die gezondheidswinst krijgen op het moment dat het over gezondheid gaat, zegt u ook opzicht het planbureau ook voorzitter vu

[0:43:59] dat het rivm daar veel meer verstand van heeft dan ik in ieder geval.

[0:44:05] Maar in het rapport lees ik wel dat we in tweeduizend zestien met elkaar hebben afgesproken dat we doelen in tweeduizend dertig na gingen streven. Die zouden leiden tot minimaal vijftig procent gezondheidswinst.

[0:44:16] Dus is mijn veronderstelling dan terecht dat als wij de reductiedoelen op die vijf kolommetje op die vijf vervuilende stoffen. Als we die reductiedoelen

[0:44:26] in concentratie op een aantal bolletjes zouden halen dat daarmee ook het doel van die vijftig procent gezondheidswinst in beeld zou zijn gekomen of hebben we dat in tweeduizend zestien onhandig afgesproken met elkaar.

[0:44:38] Dankuwel. Meneer smits. Volgens mij als ik het goed begrijp ik

[0:44:43] is de volgorde zo dat ze eerst in tweeduizend zestien zijn te doelen afgesproken binnen europa. En toen is in tweeduizend. Wat was het negentien,

[0:44:53] twintig, schone lucht akkoord gekomen en die vijftig procent gezondheidswinst die daar staat als het goed is. Die heeft betrekking op het schone lucht akkoord

[0:45:01] of zie ik dat.

[0:45:04] Als als ik een rapport.

[0:45:06] Dan niet.

[0:45:08] Komen

[0:45:10] meneer haverkort.

[0:45:12] In uw rapport staat het doel van gezondheidswinst is vastgelegd in een schone lucht akkoord, maar wel ten opzichte van tweeduizend zestien.

[0:45:19] Meneer smit.

[0:45:20] Ja. Dus

[0:45:22] je hebt de doelen uit europa. De nek doelen die die streeft de europese een bepaalde gezondheidswinst.

[0:45:29] En toen is gezegd van we gaan een schone lucht akkoord afspreken, waarbij we kijken wat er nog aanvullend mogelijk is gemaakt. Toen is binnen het schone lucht tekort in nederland

[0:45:38] een doel afgesproken van vijftig procent gezondheidswinst

[0:45:42] of vermindering van gezondheidsschade door luchtverontreiniging.

[0:45:47] Nu is het dus dat is het doel wat nagestreefd wordt bij de vorige vorige gaat gang mee dus niet nagekomen. Dus dat betekent niet dat ze op elkaar zijn afgestemd. Want het ene is europese en daarna is een vijftig procent ik want het doel. Maar ik zit een beetje het antwoord te geven. We vinden van van het sahla wat het sla is het sla wilde ook iets verder gaan. Dus er is politiek vijftig procent.

[0:46:11] De afgesproken. Wat wat is het sla schone lucht?

[0:46:16] Is het nationaal initiatief om waar mogelijk verder te gaan of nog gezondheidswinst te realiseren die verder gaat dan wat europees is afgesproken of waar de waar het voegen het oprapen ligt en er is ook een doel geformuleerd.

[0:46:32] Oké. Mag meneer crul door verhelderende vragen over stellen. Of heeft u zelf haverkort.

[0:46:37] Dit hebben dezelfde uiteraard is.

[0:46:40] Dan geef ik het woord gaat houden dat gekscherend.

[0:46:43] Die gezegd het cda. Het lukt ons niet altijd om bij milieu vergadering aan te schuiven, maar dat komt vooral omdat de heer haverkort altijd zo treffend verwoord

[0:46:51] hoe het er ongeveer inzit. Nee, zonder gekheid. De tekst veronderstelt. Zo krijg ik hem ook nu een beetje binnen bij is dat met het halen van de nek doel in tweeduizend dertig je dus vijftig procent gezondheid winst haalt. Dat is de indruk die gewekt. Maar dat is dus niet zo.

[0:47:10] Wel meneer crul esma centraal via de voorzitter als het mag want microfoons tegelijk aan. Dat gaat echt niet goed voor het beeld. Meneer smeets.

[0:47:20] Dat dat is niet zoals dat zou moeten tekst even naar dat dat is niet zo. Het is zo dat bij de de vorige ramingen van de kerf tweeduizend twintig. Die zijn doorgerekend door het rivm en die komen met die raming op een gezondheidswinst van zevenenveertig procent

[0:47:35] er dus en ze hebben nog een en extra pakket waarbij ze er dan overheen gaan. Dan kom je op tweeënvijftig procent. Als je allerlei klimaat beleid wat toen nog in de pijplijn was als je dat meeneemt.

[0:47:46] Dat hebben wij verder niet beoordeeld. Maar met dat extra pakket kom je eroverheen.

[0:47:51] Ik heb tweeduizend twintig en eind van ditjaar verschijnt. Dus dat schone lucht. Dat dat geborgd. En dan zien we opnieuw wat op basis van deze nieuwe raming met bijgestelde inzichten. Wat wat het gaat worden.

[0:48:03] Maar die ene dus die klopt niet. Nek doelen is niet schone lucht.

[0:48:06] Oké dank u dankuwel. Meneer smits meneer haverkort. U had nog een vervolgen. Gaat uw gang.

[0:48:11] Voor zover ik had nagenoeg dezelfde vraag als als meneer crul en ik constateer met het antwoord van mijn ismet waarvoor dank dat we binnen de bandbreedte ongeveer vijftig procent gezondheidswinst uit gaan komen. Los van het schone lucht akkoord of de doelen en dat stelt mij in ieder geval tot tweeduizend zestien heel erg gerust en een procentje meer of minder. Uiteindelijk moeten we zien dat we op de lange termijn nog schone lucht te gaan. Maar dat is.

[0:48:32] De komst plaatje. Dat is geen vraag een statement en het is geen politiek debat. Maar dat mag zijn er nog andere aanvullende vragen. Nee oké

[0:48:43] dan zie ik de de inbreuk om met name omdat er daar links van mij iemand zit. Die moet ervoor moet zorgen dat de camera's synchroniseert met het beeld. Dat is afgestemd op het microfoontje. Dus die heeft daar een uitdaging aan op moment dat er meerdere microfoons tegelijk aanstaan. Dus nu niet waarom. Maar zodoende.

[0:49:03] We gaan.

[0:49:05] We gaan afronden. Ik dank u namens de commissie hartelijk voor uw aanwezigheid en voor de toelichting en de leden die kunt dat uiteraard gebruiken in een politieke debat met de kabinet leden. Ik dank iedereen die het meegekeken. De mensen thuis de ondersteuning dienst redactie een slag en de bodem natuurlijk en ik wens iedereen fijne avond.