Rijksvastgoed en renovatie Binnenhof

[0:00:01] Een hele goede middag. Hartelijk welkom bij de vaste commissie voor binnenlandse zaken het met het onderdeel vandaag vanuit volkshuisvesting en ruimtelijke ordening over het rijksvastgoed en renovatie binnenhof hartelijk welkom aan de minister en uiteraard de kamerleden. U heeft vandaag vier minuten per fractie en ik de interruptie gegeven. Het aantal dat hij zit voorlopig nog even vrij. Mag ik als eerste het woord geven aan de heer boulakjar van d zesenzestig.

[0:00:29] Ja. Dank u wel. Voorzitter

[0:00:33] goed om met elkaar gaan hebben over wonen

[0:00:37] en vandaag hebben het over het rijksvastgoed en renovatie van het binnenhof. Ik wil eigenlijk niet hebben over het de renovatie van het binnenhof, maar vooral over het rijksvastgoed.

[0:00:51] Want voorzitter, het zorgen van het zorgen dat we het zicht op een betaalbare woning beheer.

[0:00:57] Een vanzelfsprekendheid is dat is de kern van iedere inbreng van d zesenzestig bij bouwen en wonen debatten

[0:01:04] en de nieuwbouw cijfers van de laatste tijd stemmen tot zorg en laten zien dat we met dat er dat we het met alleen nieuwbouw niet gaan redden en d zesenzestig pleit al langer voor het meer inzetten van ombouwen van vastgoed.

[0:01:18] Het rijksvastgoedbedrijf moet wat d zesenzestig betreft hier een voortrekkersrol in spelen.

[0:01:24] Want in heel nederland staat op dit moment drie miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg. Er zijn heel veel

[0:01:30] potentiële woning voor bijvoorbeeld starters en studenten

[0:01:34] d zesenzestig denkt dat er nog grote kansen liggen voor transformatieprojecten voor het op toppen aanplakken van woningen in heel nederland

[0:01:41] en de brief verbreding takenpakket rijksvastgoed is voor ons absoluut een stap in de goede richting. Goed om te lezen.

[0:01:49] De minister het mpb nog betere instelling gaat brengen. Het mpb het rijksvastgoedbedrijf als aanjager

[0:01:56] om snel woonruimte te realiseren

[0:01:59] we nog een aantal vragen aan de minister. Als het gaat over de brief

[0:02:04] is er bekend hoe de bezettingsgraad is van het rijks vastgoed. En als dat niet zo is daar eventueel onderzoek naar worden gedaan,

[0:02:12] is er een inventarisatie van de leegstand van het rijksvastgoedbedrijf. Hoe vaak wordt deze update. Hoe snel kunnen

[0:02:18] kunnen er concrete plannen komen voor de transformatie naar woningen voor het leegstaande vastgoed

[0:02:23] en brengt het rvb het rijksvastgoedbedrijf gemeenten woningbouwcorporaties en commerciële partijen bij elkaar. Als er kansen liggen

[0:02:30] voor transformatie van rijksvastgoed.

[0:02:33] Voorzitter, er ligt wordt rijksvastgoedbedrijf nog een andere grote uitdaging en dat is de verduurzaming van het vastgoed

[0:02:41] sneller forum van verduurzaming is het overstappen van naar led verlichting. Als we uitgaan dat het rijksvastgoedbedrijf twee komma vier miljoen vierkante meter

[0:02:51] beheert in heel nederland en dat daarvan nog zestig procent moet worden verduurzaamd. Dan kan er met alleen al het overstappen naar led verlichting heel veel c o twee, maar ook heel veel euro's bespaard worden.

[0:03:02] Dus wat let het kabinet nog om over te stappen op let

[0:03:06] en daar minister toezeggen op korte termijn volledig over te gaan op led verlichting in alle gebouwen van en in beheer van het rijksvastgoedbedrijf. En als dat niet zo is. Wat

[0:03:16] zou kunnen toelichten waarom dat nog niet kan

[0:03:20] dan toch nog iets over het binnenhof. Dan

[0:03:24] worden er worden alle ligt in het gerenoveerde binnenhof straks ook meteen let graag een reactie.

[0:03:31] Voorzitter, verduurzaming is ook betere isolatie vanaf één januari van het jaar moesten alle kantoorgebouw in nederland minimaal label c hebben.

[0:03:39] Dat geldt natuurlijk ook voor kantoor in bezit en beheert door het rijksvastgoedbedrijf. Wat is de actuele label situatie van al dat

[0:03:47] vastgoed wat d zesenzestig betreft geven als overheid het goede voorbeeld en is minimaal label c bij overheidsgebouwen heel snel. Er staan dacht

[0:03:56] dan afrondend voorzitter,

[0:03:58] het gaat over de flex woningen van het rijksvastgoedbedrijf en lazen in het zullen we lazen het bericht in het fd

[0:04:05] minister krijgt flex woningen niet afgezet.

[0:04:09] Het kan niet zo zijn dat spoedzoekers, studenten en andere woningzoekenden op een wachtlijst staan en tegelijkertijd straks kant en klare in staan te verpieteren in de opslag.

[0:04:18] Dat is volgens mij niet uitlegbaar en graag een reactie van de minister. Wat hier aan de hand is

[0:04:23] en welke inzet. Hij gaat plegen om te zorgen dat de woning een plek krijgen en mensen in kunnen gaan wonen.

[0:04:29] Afsluitend een oproep aan de minister gezorgd dat het zicht op een betaalbare woningen in nederland weer vanzelfsprekend wordt. Laat het rijksvastgoedbedrijf hieraan

[0:04:38] bijdrage, want het kan en zet vol in verduurzaming van al het rijksvastgoed dankuwel.

[0:04:45] Dankuwel meneer jaar. Dan gaan we naar de eerste termijn van de heer de groot van de vvd.

[0:04:50] Dankuwel. Voorzitter en voor dit debat vandaag een drietal item is meegenomen. Een over het binnenhof en twee over het rijksvastgoedbedrijf wil allereerst de minister. Dank ook voor de switch die aan het maken is met het rijksvastgoedbedrijf. Om ervoor te zorgen dat er sneller en beter en mooier betaalbare woningen nederland komen. Ik denk dat een compliment waard is om mee te starten

[0:05:12] voordat we natuurlijk met kritische punten komen zodat zal wel meevallen vandaan denk ik. Maar

[0:05:18] complimenten op zijn plaats.

[0:05:20] En om daaraan gelijk. Maar eerst beginnen met het binnenhof

[0:05:26] kunnen we lezen in de in de voortgangsrapportage dat met name op het gebied van veiligheid, veiligheid ervoor zorgt dat dat er aanvullende eisen moeten worden ingekleurd naar de begrijp heel goed. Vvd. Maar we voelen ons. We voelen op onze klompen ook wel aan dat dat ook met de andere genoemde elementen in de voortgangsrapportages stikstof materiaal prijzen en zo, enzovoorts

[0:05:50] dat er mogelijk een een budget verhoging nodig is

[0:05:54] en het is denk ik goed om er verder naar te gaan kijken en daarom vraag ik ook aan de minister van hoe zij op dit moment bezig om ook te kijken naar verdere fasering

[0:06:06] aanbestedingen. Wij hebben begrepen dat delen van de aanbesteding een aanbesteding allemaal afgerond zijn veel in uitvoering is

[0:06:13] er zijn er zaken denkt dan bijvoorbeeld aan afbouw elementen die in die eigenlijk in een latere fase tegelijkertijd zouden worden gepland met andere activiteiten die die misschien gefaseerd kunnen worden. Later moment zodat je eerst andere dingen te doen zoals er toch nog kunnen kijken hoe we in de planning kunnen inlopen en het gaat niet zozeer om de tijdsduur thuis natuurlijk ook geld, maar het gaat er vooral ook over zijn. Dan zitten daar mogelijkheden om toch te

[0:06:35] kunnen kijken naar het beperken van eventuele kosten overschrijdingen

[0:06:41] krijgen we ook dat overzicht van waarnaar gekeken is,

[0:06:45] zodat een duidelijk overzicht krijgen. En nou ja goed. Welke toezegging wil de minister daar verder.

[0:06:53] Dat is eerste punt over het binnenhof tweede punt gaat over het rijksvastgoedbedrijf

[0:06:58] nog niet. Zolang geleden is er een vvd motie aangenomen, wat ook over de gronden van het rijksvastgoedbedrijf ging

[0:07:05] goedkopere gronden ter beschikking stellen voor betaalbare woningen te bouwen. Sneller

[0:07:09] om ze vaak goedkoper zijn, zijn anders gewaardeerd in de boeken

[0:07:13] ook in combinatie met gronden die in handen zijn van gemeenten en projectontwikkelaars.

[0:07:18] Hoe staat het daar nu mee. Hoe gaat dat nu in de praktijk. Hoe verloopt dat proces. Eigenlijk is het ook zo dat het rijksvastgoedbedrijf nu al in gesprek met gemeente is

[0:07:28] om te kijken om die gronden op te nemen voor de woningbouwopgave die gemeente

[0:07:36] is de vraag hoe loopt die hoe loopt die hoe loopt het proces.

[0:07:40] Er is ook sprake van dat er nu al woningbouw op gepland wordt, valt te lezen dat het om achttien, honderd hectare gaat van drieduizend, die nu betrokken is bij de woningbouwplannen.

[0:07:51] Er zit ook nog ruimte in die drieduizend om die omhoog te brengen of is dat zich er nog niet

[0:07:56] alles gaat natuurlijk over sneller en meer eigenlijk zou je willen zeggen want het woningtekort in de schoot

[0:08:03] tekort aan betaalbare woningen is groot. We weten ook dat zestig procent van de woningzoekenden ook graag een eengezinswoning zou willen wonen

[0:08:11] of daarna opzoek is ook vanuit een doorstroming vanuit een andere woning. Het lijkt me bij uitstek lijkt lijkt het rijksvastgoedbedrijf met z'n gronden uit een uitstekende plek om om die woningbouw te realiseren.

[0:08:24] Ik had hier ook nog als laatste punt onder dit item. Het bericht over de flex woningen. Collega van d zesenzestig heeft die vragen eigenlijk al gesteld.

[0:08:33] De zoeken of daar niet niet heel veel felle verderop op in te gaan. Ik ben ik ben wel benieuwd.

[0:08:40] Ja. Als je kijkt zichtbaar naar het plaatsen. Het plaatsen van een flex woningen. En wat er aan de kant van vergunningen eventueel nog in in de weg zitten waar het rijksvastgoed vastgoedbedrijf ook mee te maken heeft met zou verwachten dat het daar eigenlijk

[0:08:52] wat makkelijker zou verlopen omdat die locaties ook

[0:08:57] in vele gevallen minder in bebouwd gebied zitten. Dus je zou verwachten dat bij uitstek rijksvastgoed locaties geschikt zijn om een flex woningen op te realiseren.

[0:09:07] Laatste item voorzitter, gaat over voorgenomen opzetten van de ontwikkelen eenheid binnen het rijksvastgoedbedrijf.

[0:09:14] Vvd is van mening dat ontwikkeling van bouwprojecten ook een sterke competenties van marktpartijen is

[0:09:23] dus hoe is die afbakening tussen wat het rijksvastgoedbedrijf gaat doen en waarin de markt voor betrokken

[0:09:29] en dan wil ik niet alleen met markt bedoel ik niet alleen maar project richting bedrijven natuurlijk ook de gemeente speelt daar een rol in.

[0:09:35] Ook daar is die ontwikkel competenties vaak tekort in de gemeente. Dus hoe gaat dat samenspel. Hoe ziet de minister dat samenspel en met name ook die afbakening heeft die voor ogen.

[0:09:49] Vos. Vvd is het gewoon zinvol om daar echt een duidelijke

[0:09:52] taakverdeling in te maken om snelheid te maken.

[0:09:56] De angst is een beetje dat dat met het opzetten van een ontwikkelaar eenheid is dat die competentie overgeheveld wordt van

[0:10:03] van de markt overgenomen wordt. Mensen worden overgenomen van vanuit de markt naar de overheid en het overheid een hele sterke ontwikkel functie krijgt.

[0:10:12] Waar waar de vvd niet van overtuigd is dat het daarmee sneller zal gaan.

[0:10:16] Voor zover ik denk dat we dat dat mis. Ik denk dat ik door de tijd ben. Maar ik dacht van ja, we zijn met zo mooi gezelschap samen dat ik nog wel even door praten maar ik wou hier graag bij laten dankuwel.

[0:10:26] Hartelijk dank. Aan beide heren ik schors. Ik kijk even naar de tijd zullen we zeggen vijf over half.

[0:10:34] Is heel schappelijk half mag ook heel schrappen van echt heel schattig.

[0:10:40] Dat gaan we doen we schorsen tot vijf over half twee.

[0:35:00] Ik heropent de vergadering aan het woord. De minister voor zijn eerste termijn in de beantwoording van.

[0:35:05] Er-voorzitter dankuwel in deze intieme setting ook bijna willen zeggen, is het goed om met elkaar bij te praten over het rijksvastgoedbedrijf een heel bijzonder bedrijf een levensgroot bedrijven ook met tweeëntachtig duizend hectare grond en elf komma zeven miljoen vierkante meter aan gebouwen en de

[0:35:22] ik altijd imponerend vinden is dat die tweeëntachtig duizend hectare grond dat het ongeveer drie keer de gemeente rotterdam is mijn referentiekader dan weer

[0:35:31] en dat maakt en dat is allemaal vanuit het verleden is dat zo gegroeid dat inderdaad het rijksvastgoedbedrijf een enorme grote positie heeft, zowel op grond als op vastgoed en we heel graag die grote positie. Daar waar we eigenlijk

[0:35:43] afgelopen jaren daar misschien wat meer vanuit beheer hebben gekozen om de rol in te vullen. Juist een veel actievere rol te nemen als rijksvastgoedbedrijf en die rol ook veel meer

[0:35:55] op zo'n manier in te vullen dat die ook echt ten goede komt aan alle maatschappelijke noden die we hebben en die grond is van ons allemaal. Die gebouwen zijn van ons allemaal. Laten we zowel de grond als die gebouwen zo goed als mogelijk benutten voor alle maatschappelijke opgaven zoals we die hebben.

[0:36:09] Ik wil de vragen eigenlijk zo beantwoord ik eerst het binnenhof vragen doe daarna de maatschappelijke inzet van onze vierkante meters.

[0:36:17] Daarna de maatschappelijke inzet van onze grond, namelijk wat doen we daarmee voor woningbouw voor betaalbare woningbouw en tot slot de flex de flex aanbesteding

[0:36:28] waar vandaag inderdaad

[0:36:30] het nieuws was naar aanleiding van de brief van van vorige week die vorige week dinsdag heb gestuurd aan de kamer

[0:36:36] allereerste vragen rondom het binnenhof hebben we hebben daar zijn gekomen tot nieuwe planning. Dat hadden had alles te maken met eigenlijk twee belangrijke ontwikkelingen een toegenomen veiligheidseisen en twee stikstof ik toegenomen veiligheidseisen betekenen dat er was al de keuze gemaakt om de technische installaties buiten het gebouw te plaatsen. Aanvankelijk eerst in de parkeergarage toen onder het opperhoofd op het plein zijn van het binnenhof. Het binnenplein van het binnenhof.

[0:37:01] En toen het programma van eisen is gemaakt en het programma van eisen omgezet in het in het voorlopig ontwerp toen zagen we dat die bak die die technische installatie bakker heel erg veel groter moet worden dan waarop we aanvankelijk rekende en zo'n zeventig procent groter en daarmee komt die bijna van wand tot wand op het opperhoofd wordt veel dieper. Het is dus een halve heineken musical heb ik me laten vertellen en dat maakt dat je die fundering aan de randen van het binnenhof eerst zult moeten versterken omdat je anders niet zo diep kunnen graven vlakbij daar dan moet je damwanden plaatsen en dat betekent heel veel meer werkzaamheden betekent ook dat je voor die werkzaamheden ander type apparatuur nodig hebt en dat raakt een stikstof. Dan kom ik zo maar dat betekent in ieder geval ook dat je op het binnenhof eigenlijk geen ruimte meer hebt om voor andere activiteiten materialen bijvoorbeeld te plaatsen of te verplaatsen en dat maakt het aanvankelijk werd gedacht dat je activiteiten parallel of kon uitvoeren en dat dat niet meer gaat dat je het achter elkaar zult moeten doen. Volgorde langs zult moeten doen en dat betekent dus inderdaad die uitloop in die planning

[0:38:14] stikstof heeft hier ook echt mee te maken omdat de stikstof. De bouw vrijstelling voor stikstof is komen te vervallen door de uitspraak van de raad van state en dat maakt dat je ook voor dit project niet meer op de bouw vrijstelling kon rekenen. Hoewel de stikstof uitstoot heel laag is. Maar dat betekent dat je daarmee moet komen tot een vergunningaanvraag eerst onderzoek moet doen. Toen moest komen tot een vergunningaanvraag en ook het het volgorde werken heeft te maken met stikstof. Want als je parallel werkt en alle werkzaamheden tegelijk doet dan stijgt daarmee ook de uitstoot wordt het mogelijkerwijs vergunningplicht. Het compensatie mogelijkheden zijn er eigenlijk niet in de omgeving. Dus je zult ook om die reden zul je de werkzaamheden goed moeten spreiden, maar dit alles leidt tot een herziene planning en dat was de eerste vraag

[0:38:56] van de heer de groot. Hoe zit het dan met de planning zou er eventueel nog ruimte in kunnen zitten en en zou je nog eens opnieuw naar de planning kunnen kijken om te kijken of je daar nog los van de termijn die je daarvoor nodig hebt door de werkzaamheden anders te faseren. Zou je daarmee wellicht nog aan kostenbesparing kunnen doen

[0:39:16] wat we hebben gedaan die planning. Dus we hebben een challenge bord eigenlijk voor het hele traject. Daarbij zijn gewoon is heel veel kennis van buiten ook betrokken bij dit project een uniek project

[0:39:25] waarbij het rijksvastgoedbedrijf al zijn expertise in er eigenlijk ook de beste expertise uit de markt halen om met ons mee te denken hoe het project het beste kunnen doen en een van de manieren waarop we dat doen is via een poort die heeft aanvankelijk ook al geadviseerd over het volgorde gaan werken. Het gefaseerd gaan werken in plaats van het parallel werken en heeft ook gezegd het zou wijs zijn om te komen tot een externe validatie van deze planning. Dat gebeurt op dit moment en daarover zullen we u berichten ook bij de volgende voortgangsrapportage dus de planning. De uitspraak over de planning zoals die nu toe is zeker twee jaar langer niet voor eind tweeduizend, achtentwintig de oplevering en die planning wordt op dit moment geen extern extern gevalideerd op advies worden

[0:40:06] en zitten daar dan nog versnelling mogelijkheden in wat het huidige projectteam. Ik heb die vraag drie maal daags gesteld natuurlijk een aantal weken achter elkaar. En wat de het huidige projectteam zegt is nou dat dat is niet waarschijnlijk moeten eerlijk zijn over dat als je die werkzaamheden allemaal achter elkaar uit dat er best ook al een aantal dingen goed moeten gaan, bijvoorbeeld in de vergunningverlening goed moeten gaan. Wil je het houden bij zeker die twee jaar uitstel. Dus wil je te houden bij eind achtentwintig. Dat is het eerlijke verhaal.

[0:40:35] Maar natuurlijk ook met de gebruikers. Zoals ik ze vanuit deze rol moet noemen. Eerste en tweede kamer. Dat bent u dus zelf gesproken en gezegd en die hebben wel de wens geuit van zou het niet fijn zijn om bijvoorbeeld alvast een aantal activiteiten weer te kunnen doen, bijvoorbeeld zou die plenaire zaal van de eerste kamer wellicht al wat eerder te gebruiken zijn

[0:40:52] als het echter bedrijf van de eerste kamer gewoon op de huidige tijdelijke locatie blijft en je zou bijvoorbeeld alleen de plenaire gebruiken, dan is dat wellicht mogelijk wellicht mogelijk dat gaan we op dit moment ook onderzoeken. Dan gaat het daarnaast nog over bijvoorbeeld het gebruik van de oude zaal van de tweede kamer voor bijvoorbeeld officiële ontvangsten zou dat kunnen dat wellicht dat dat zou kunnen we. Je kijkt met de eerste met de tweede kamer wat er eventueel aan activiteiten al eerder aan ceremoniële activiteiten al eerder zou kunnen plaatsvinden, zou een andere fasering dan ook nog kunnen leiden tot inverdieneffecten. Daar wordt natuurlijk naar gekeken die planning wordt dus opnieuw tegen het licht gehouden. Het lijkt me gewoon wijs ik u bij de volgende voortgangsrapportage zal het najaar zijn daarover opnieuw informeren

[0:41:40] dan de vraag over de led lampen voor het binnenhof die de de het binnenhof binnenhof in renovatie krijgt overal let

[0:41:52] en dit gebouw. Net als alle andere rijksgebouwen. Daar zullen we gewoon een natuurlijke vervanging momenten let gaan plaatsen. Dus dat doen we niet in één keer.

[0:42:01] Maar dat doen we op natuurlijke vervanging momenten om daarmee ook de kosten een beetje beheersbaar te houden.

[0:42:07] Daarmee heb ik in de binnenhof vragen gehad.

[0:42:10] Dan gaan we naar de inzet van het maatschappelijk vastgoed. De vraag vanuit d zesenzestig.

[0:42:15] Wat doe je eigenlijk met het met de vierkante meters

[0:42:19] die je gewoon hebt en op welke manier zou je vrijkomende of leegstaande vierkante meters kunnen inzetten voor de maatschappelijke taken die we hebben

[0:42:27] er is van de vijf komma zes miljoen vierkante meter

[0:42:34] is er op dit moment een afstoot leegstand van driehonderd vijfenveertig duizend vierkante meter.

[0:42:38] U zegt hoezo. Vijf komma zes. We hadden toch elf komma zoveel. Elf komma zeven jaar met het andres defensie vastgoed. Daar geldt dat binnen defensie vastgoedportefeuille er sowieso wordt toegewerkt naar een nadere concentraties. Dat zou op enig moment kunnen betekenen ofwel locaties vrijkomen te vallen, ofwel gronden zelfs vrij komen te vallen. Maar dat is een autonoom traject dus het gaat echt over de

[0:42:58] de het het rijks bedrijfshuisvesting voorraad. Die is vijf komma zes miljoen werd een afstoot leegstand van driehonderd vijfenveertig duizend.

[0:43:07] En wat we daarbinnen bezien is of dat inderdaad transformatie mogelijkheid geeft voor woningbouw.

[0:43:13] Dat kan voor een deel kan dat zo zijn niet overal is woningbouw ook gewenst of mogelijk. Dus dat kan transformatie potentieel zijn. Dat hoeft niet overal. En als er sprake is van transformatie potentieel. Dan is het weer de keuze. Doe het zelf. Of laat je tot een ander doel.

[0:43:26] Als we daarnaast hebben gedaan is dat voor dat hebben we vorig jaar gedaan toen toen de oekraïne oorlog uitbrak.

[0:43:32] Toen hebt heeft het rijksvastgoedbedrijf te inventarisatie gedaan waarbij men tweehonderd vijfentachtig duizend vierkante meter aan beschikbaar. Rijksvastgoed heeft aangeboden aan het coa

[0:43:41] en aan de veiligheidsregio's op dat moment en daar is voor een deel is daar gebruik van gemaakt.

[0:43:48] En ja ook daar gaat het over transformatie soms tijdelijke transformatie soms wat meer permanente transformatie ook dat verschilt weer per project en soms hebben het echt overgedaan. Soms hebben het gewoon gehouden en getransformeerd. Dus er zijn per project eigenlijk weer verschillende zaken aan de orde. Maar de achtergrond van uw vraag die deel ik helemaal. Het gaat er namelijk om dat je naar je eigen vastgoedportefeuille kijkt als

[0:44:11] hoe kunnen we die vastgoedportefeuille laten bijdragen aan de grote maatschappelijke opgaven die we hebben en zoals we natuurlijk altijd ook om ons heen kijken welk welk maatschappelijk vastgoed zouden we kunnen benutten voor de huisvestingsopgave die we hebben voor spoedzoekers voor voor statushouders voor oekraïeners voor iedereen die op korte termijn een huis nodig heeft. Zo kijken we ook naar onze eigen vastgoedportefeuille op die manier inventariseren bewust waar zouden we transformatie potentieel zien

[0:44:37] en in welke mate zou kunnen bijdragen aan de woningbouw opgave

[0:44:46] en daarmee brengen dus actief. Dat is de vraag van van de heer boulakjar. Daarmee brengen we dus ook actief gemeenten woningbouwcorporaties commerciële partijen bij elkaar want we doen niet alles zelf.

[0:44:57] Juist als het gaat bijvoorbeeld over de huisvesting van oekraïne te dragen om het graag over de veiligheidsregio aan de gemeente als het gaat over de huisvesting van statushouders dragen om het graag over aan een corporatie als het gaat over huisvesting van spoedzoekers ook

[0:45:10] om dat je uiteindelijk ook gewoon de partijen die ermee aan de slag moeten ook gewoon in staat wil stellen om hun taak te kunnen vervullen

[0:45:17] dan de labels situatie van het van het vastgoed.

[0:45:23] Het gros van het rijksvastgoed de kantoren. Dat is die zijn die zijn eigenlijk wel op orde

[0:45:30] in het laatste jaar laatste jaarrapportage bedrijfsvoering rijk is aangegeven. De gemiddelde energielabel van de rijks kantoren label a s van de kantoren die in eigendom zijn daarbinnen

[0:45:41] van het rijk energielabel b

[0:45:45] en de komende. Er komt volgende maand komt er een nieuwe jaarrapportage. En dan zullen we u nader informeren uit mijn hoofd gezegd is. Het zijn slechts enkele panden binnen die rijks huisvestings portefeuille die nog niet voldoen.

[0:46:02] De portefeuille die vooral niet voldoet. Dat is de hele defensieve portefeuille die dat heel erg achter in de vernieuwing. Maar goed daar is juist een hele aparte portefeuille aanpak opgezet om juist een deel van het vastgoed af te stoten. Een deel van het vastgoed te renoveren aan nieuwbouw te doen en dan concentratie te doen waardoor je ook daadwerkelijk afscheid kunnen nemen van het vastgoed dat voldoet. Hetzelfde geldt eigenlijk voor de d i portefeuille voor de justitiële complexe. Ook daar is heel veel werk te doen als het gaat over de verduurzaming ervan. Maar de rijks portefeuille die is behoorlijk. Die is behoorlijk op orde

[0:46:36] dan de de te ontwikkelen locaties want daar heeft de groot natuurlijk een belangrijk punt. We kijken naar ons maatschappelijk vastgoed. Hoe zou je dat kunnen inzetten voor ons maatschappelijke doeleinden. Maar zo kijken we zeker ook naar onze grond. Waar hebben we met name grond in de flevopolder. Daar is echt nog veel grond is van het rijksvastgoedbedrijf en daar kijken we ook heel nadrukkelijk naar wat zouden de mogelijkheden kunnen zijn. En daar komen ook de getallen vandaan zoals die noemt

[0:47:00] de de twaalfhonderd en de achttien, honderd en in in flevoland gaat het over de de achttien, honderd, achttien, honderd die benutten we op dit moment

[0:47:09] volle bak voor de woningbouw, waarbij we ook zelf de ontwikkelende partij is en ik zal het ook nog toelichten. Maar het is belangrijk

[0:47:15] omdat dat ons meer regie geeft meer regie mogelijkheden geeft ook een rijksoverheid om onze rijksgrond

[0:47:22] datgene te doen wat je daadwerkelijk zou willen. Dus de raming is dat er in flevoland circa achttien, honderd hectare rijksgrond ingezet kan worden voor woningbouw.

[0:47:30] Daarop kunnen naar verwachting tussen de vijfentwintigduizend en vijfendertigduizend woningen worden gerealiseerd.

[0:47:36] Dat gaat over de locatie almere campus die is volledig op rijksgrond

[0:47:42] die vijfentwintig tot vijfendertig thuis natuurlijk een hele grote locatie hangt samen met een andere investeringen die je doet als je er voor dit soort aantallen wilt wilt bouwen, namelijk de meer verbindingen die die keuze.

[0:47:51] Die niet.

[0:47:52] Gemaakt. We weten wel dat dat die daarmee samenhangt.

[0:47:56] En als je als je die keuze nog niet maakt, zou het vooralsnog over mindere aantallen gaan maar dat is wel de potentie die het gebied heeft dan gaat het over vijftien tot twintigduizend op de locatie oosterwold

[0:48:06] en dat betekent als je dat soort aantallen wil bouwen dat je een hogere intensiteit moet bouwen waarin de afgelopen jaren rekening mee is gehouden en het gaat over de locatie lelystad waar randen negen tot zestienduizend. Dat is eigenlijk het verst van allemaal

[0:48:19] waarbij een onderzoek wordt verricht naar de multimodale bereikbaarheid van de warande in relatie tot lelystad centrum, centrum

[0:48:24] en daarmee zouden we achttien, honderd hectare rijksgrond kunnen benutten in flevoland

[0:48:28] die drie locaties daarvan hebben wij gezegd bij de brief die onlangs is gestuurd. Daar willen we zelf ook een ontwikkelende positie innemen als rijksvastgoedbedrijf en daar hebben we ook met financiën de financieringsfaciliteit voor afgesproken om dat te doen om begroting faciliteiten voor afgesproken om dat te doen

[0:48:44] eigenlijk op een manier zoals een gemeente als een gemeente zelf eigenaar is van grond zou acteren.

[0:48:51] Dus dat betekent dat je voor een deel zelf bijvoorbeeld ook het bouwrijp maken van de grond doet, maar het bouwen zelf tot daadwerkelijke ontwikkelen van die locatie. Dat laten we door marktpartij doen. We doen in samenwerking met marktpartijen. Want dat is niet de rol die het rijksvastgoedbedrijf neemt of kan nemen of het zou niet nodig zijn. Moet ik zeggen om die rol te nemen. Die kun je namelijk gewoon door marktpartij laten doen. Waarom is het wel belangrijk om echt aan actief grondbeleid om op onze eigen grond te doen omdat je daarmee veel sturend kunt zijn sturende ten aanzien van de betaalbaarheid sturend ten aanzien van wat ik heel mooi zou vinden. De biobased bouwen om daar ook echt een voorbeeld en een voorhoede rol in te vervullen. Ik zou het fantastisch vinden als een flink deel van de huizen die we daar neerzetten gebouwd kunnen worden met bouwmaterialen die bij boeren worden verbouwd. Boeren die moeten omschakelen qua bedrijfsmodel dat zijde bouwmaterialen voor een deel vervaardigen van de bouwmaterialen die je nodig hebt voor de wijken die we daar bouwen hebben een heel mooi. Als wij op rijksgrond die voor goede locatie zouden kunnen zijn, maar we gaan niet zelf de steigers staan dat dat zult u niet. Dat zult u niet zien

[0:49:53] over een andere grote locatie is hierbij katwijk is ook een hele grote rijksgrond locatie voor zesenvijftig, honderd.

[0:49:59] Een interruptie van de heer de groot.

[0:50:02] Ja nee ik denk dat dat de achttien, honderd daar ook de locaties die zijn bekend. Dus dat is music vermeulen.

[0:50:11] Ik denk dat mijn vraag is ook meer toespitste op

[0:50:16] zoals laten we laten we gewoon pampers nemen als als voorbeeld de gemeente almere. Heeft u ook een woonbeleid. En hoe gaat dat nu in de praktijk kunt wel zeggen van ja, als rijksvastgoed partijen gaan we gewoon zelf ontwikkelen en we gaan we gaan de inzet plegen.

[0:50:27] Maar hoe gaat dat. En wat doet dat met snelheid dat daar ging mijn specifieke vraag over.

[0:50:33] Ik zal nog iets specifieker zijn op de andere vraag die ik gesteld heb. Want kijk de ideeën van de motie van een aantal weken misschien een maand geleden was natuurlijk

[0:50:42] die die rijksvastgoed locaties hebben een bepaalde waarde en het zou misschien wel even in kunnen komen met andere locaties buiten stedelijke locaties

[0:50:50] die die misschien wat u geprijsde in de tijd van de tegenwind die we nu die we nu ervaren.

[0:50:57] Dus hoe gaat die uitwisseling en ik heb nog een vraag over die achttienhonderd hectare en drie duizend hectare. Maar de conclusie zo nog even op terug maar even met me even beet pakken. Voorzitter.

[0:51:12] De minister.

[0:51:14] Excuses die vraag had ik inderdaad nog niet beantwoord hebben nog nog twaalfhonderd. Binnen de drieduizend zouden we nog twaalfhonderd hectare hebben. Dit zou mogelijkerwijs die die maken soms onderdeel uit van de regionale woondeal op die achttienhonderd. Daar richten wij ons met name op op de die drie grote locatie. De vleeshal en en katwijk. Dat zijn de vier grote gebiedsontwikkeling. Maar echt grote serieuze wijken van duizenden woningen worden gebouwd

[0:51:40] in in de de rol en taakverdeling met de gemeente is natuurlijk zo dat eigenlijk het rijksvastgoedbedrijf daar functioneert als ware het een grondeigenaar

[0:51:48] en de grondeigenaar kan voorwaarden stellen aan de manier waarop die zo'n grond inbreng in de gebiedsontwikkeling en het is de gemeente zelf die over het bestemmingsplan gaat. Dus neem even bijvoorbeeld de locatie oosterwold locatie oosterwold is in aanvang was daar een idee best een heel boeiend stedenbouwkundige best een heel boeiend idee is dat de hoogbouw, met name aan de rand zou gaan komen van almere almere campus dus hoge dichtheden, almere pampers en naarmate het verder landinwaarts komt eigenlijk de overgang naar het landelijke gedeelte van flevoland. Dat betekent dat in oosterwold aan de andere kant van almere er veel meer een hele lage dichtheden werd werd gedacht.

[0:52:28] Ik denk dat er om een andere om een bepaalde reden eigenlijk niet aan vastgehouden zou moeten worden aan dat oorspronkelijke idee. Dat vind trouwens de gemeente. Dus ik zeg niet iets heel spannend, namelijk. We hebben heel veel meer woningen nodig. We kunnen ons de luxe niet veroorloven, zou ik willen zeggen van dat soort hele lage dichtheden. Dat is een. Daarnaast is zeer de vraag of marktpartij kunnen maken. Dus kunnen bouwen in dat soort hele lage dichtheden of het dan economisch uberhaupt wel rondreizend en uitkwam.

[0:52:51] Dat maakt dat je dan vervolgens als grondeigenaar

[0:52:54] in gesprek gaat met de gemeente

[0:52:56] en tegen de gemeenten zegt het waren wijze om daarin in hogere dichtheden te bouwen aan het einde van de dag is de gemeenteraad daar natuurlijk aan zet om een bestemmingsplan vast te stellen, maar in maar dat zoiets doe je in overleg zoals een grondeigenaar zoiets doet in overleg ook met z'n met met z'n gemeente in dit voorbeeld over zijn we in dat gebied ook niet eens de enige grondeigenaar. Er zijn nog een paar private grondeigenaren ook en ik denk dat we in samenspraak met de verschillende grondeigenaren en met de gemeente en overigens met de provincie die zich heeft verbonden aan een bouwopgave tot en met tweeduizend dertig en ook voor. Daarna moeten kijken wat zou er op die locaties onder welke condities in welke dichtheden kunnen worden gerealiseerd en welke betaalbaarheid segment en daar ben ik naast grondeigenaar natuurlijk ook minister van volkshuisvesting en zeg ik als minister van volkshuisvesting

[0:53:39] gij zult tegen provincies en gij zult zorgen dat je in iedere regio tweederde betaalbaar bouwt. U zei dat geldt natuurlijk ook voor de grondpositie die wij zelf hebben. Dus het zou gek zijn als je op je eigen grondposities zegt nou

[0:53:50] wij dachten van niet. Dan kom ik bij mezelf in gesprek en dat wordt wel een heel schizofreen gesprek. Dus dit geeft juist de mogelijkheid om

[0:53:57] op beide fronten te sturen als beleidsmaker te sturen vanuit mijn positie als minister en als grondeigenaar te sturen en daarmee de de werkelijkheid dichterbij te brengen in die zin vind ik het een hele interessante positie zou ook gewoon de grond kunnen verkopen. Het laten ontwikkelen. Daar kan ook. Maar ik wil eigenlijk wel als grondeigenaar ook nog eventjes aan boord blijven bij deze ontwikkeling. Om juist daarmee te kunnen sturen. Nog los van die voorhoedepositie ook op bouw want die vind ikzelf ook heel erg boeiend

[0:54:21] dan even over de betaalbaarheid. Dat betekent natuurlijk niet dat dat het rijksoverheid zich kan veroorloven om grond opeens gratis in te brengen in gebiedsontwikkeling. Dat gaat ook weer niet.

[0:54:30] Dat zou in die hele discussie over katwijk zag je dat terugkomen die die grond is heeft natuurlijk gewoon een baarden. En als ik onder de waarden die de grond heeft de grond zou inbreng in een gebiedsontwikkeling. Dan ga ik rode cijfers schrijven de gebiedsontwikkeling. Dat is gek om te doen. Dat doet de gemeente ook niet wat je wel moet doen. Vervolgens is in overleg met de gemeente kijken welk programma kan leiden tot zwarte cijfers. Dus als je een hele lage dichtheden bouwen

[0:54:56] en woningen bouwt die eigenlijk nauwelijks opbrengst hebben of te weinig opbrengst hebben om de grondwaarde te kunnen dekken. Dan ga je uiteindelijk met rode cijfers bouwen. Dat kan een grondeigenaar zich niet veroorloven. Ook niet. De gemeente die grondeigenaar is en dat kan ook niet een rijksoverheid zich veroorloven. Want dan zou je echt een gat moeten dicht leggen. Dus je wilt wel dat op z'n minst de oefening aan te verdienen. Helemaal niet. Maar je wilt wel dat er ook geen verlies wordt geleden op een grond grondexploitatie en dat dat is eigenlijk ook wel logisch natuurlijk. En hoe kun je dan toch betaalbaar bouwen door voldoende woningen te bouwen en bijvoorbeeld meer gestapelde bouw en in hogere dichtheden.

[0:55:33] Meneer de groot. U kijken alsof u een interruptie.

[0:55:35] Dat er heel graag. Voorzitter, dankuwel. Dan hebben we komen inderdaad op een interessant punt in de uitwerking van ik noem maar even een motie. Peter de groot en en andere want want daarin

[0:55:47] zit daar zit daarin zit toch een vermoeden en dan misschien dat we er anders even wat dieper in moeten duiken met elkaar. Want daar zit toch een vermoeden dat de grondposities die rijks rijksoverheid heeft in het rijksvastgoedbedrijf die achttien, honderd hectare drieduizend hectare misschien nog wel meer anders gewaardeerd zijn op dit moment dan dan grondposities van gemeenten marktpartijen. En dan voornamelijk noem even buiten de stad en dat was ook de opzet van die motie. Kijk nou eens naar impotentie die gronden waar driehonderd duizend woningen kunnen staan. Hoe kun je elkaar helpen om versneld op al die locaties dus ook met de inzet van bijvoorbeeld die achttien, honderd hectare een soort van coördinatie balans te maken om te kijken hoe kun je ook die andere locaties die misschien nu niet gebouwd worden

[0:56:32] om die een tandje te helpen. Dus het gaat wat verder dan alleen te zeggen van joh. Ik ben eigenaar en opdrachtgever in flevoland. Die zult ik er echt over die grenzen moeten kijken

[0:56:41] vanuit die ambitie die we met elkaar hebben om die tweederde betaalbaarheid aan woningen te bouwen om te zeggen van. Goh hoe kunnen we elkaar nu verder helpen buiten de stad om sneller te gaan en beter te gaan en meer te bouwen in een kortere tijd. Wat heb je elkaar voor nodig. Maar daar zit wel ook niet. Naast

[0:56:57] eigenaar van de grond naast

[0:56:59] regievoerder zou ik willen zeggen. Landelijk zit op dat onderdeel ook echt wel een coördinatie rol en sturende rol om die even te laten plaatsvinden, want anders komt het niet van. En als de surfclubs die misschien ontstaat doordat je zegt van ik heb rijschool die een bepaalde waarde hebben

[0:57:15] gaat inzetten voor andere doeleinden.

[0:57:18] Dan dan komen die andere positie niet los. En daar ging mijn specifieke vragen over van hoe gaat dat proces nu in die coördinatie op die gronden.

[0:57:27] De minister.

[0:57:29] Is een hele interessante invalshoek. Ik moet heel eerlijk bekennen. Op die manier heb ik er heb ikzelf ik. Dat is niet de actieve herinnering die ik heb aan de motie. Peter de groot aan deze motie peter de groot. Ik voel ze allemaal heel trouw uit. Dat begrijpt u maar ik had hiervan gezegd gedacht dat de opdracht eigenlijk was zet gronden in voor woningbouw en dat doen we

[0:57:48] zet rijksgrond in voor grootschalige woningbouw ook buiten stedelijk dat volgens mij is dat het accent dat wordt gezet en de motie in dat doen we wat u hier eigenlijk aan toevoegt is. Ja. En in de de grondexploitatie die je vervolgens opent, zoals ook een gemeente grondexploitatie zou ook naar zou openen. Oud gemeenteraadsleden. Ik

[0:58:05] vergadering hier met twee oud gemeenteraadsleden die die herkennen die systematiek. Als je nou zo'n grex open laat die griekse ook met elkaar kunnen uitwisselen. Dus laat nou de positieve saldo van de ene grex ook een negatief saldo van de andere gerechten kunnen afdekken het zo hoor ik eigenlijk uw vraag.

[0:58:23] Ik denk dat we in dat stadium op dit moment nog niet zijn. Maar ik vind het wel een heel interessante invalshoek. Stel nou dat er een wat meer verlieslatende grex zou zijn op het op de ene plot zou die dan afgedekt kunnen worden doen wat meer een plot die wat meer winstgevend zou kunnen zijn op een op een op op een andere op een ander stukje rijksgrond. Ik wil daar graag naar kijken of ik die invulling er ook aan zou kunnen geven. Dat neem ik dan eventjes als huiswerk opdracht mee terug in de in de vorm van een nadere interpretatie van de motie. Peter. De groot

[0:58:57] dat over de gebiedsontwikkeling dan over de flex. Tot slot het blok over de flex

[0:59:04] daar. We hebben vorige week heb ik een brief aan de kamer gestuurd over hoe het zit met met de flex woningen. Eerst even terug naar het waarom de rvb ook deze taak heeft eigenlijk een beetje vooruitlopend op de brief over de maatschappelijke taak die ik in maart heb gestuurd toen najaar van vorig jaar helder werd dat we heel erg veel meer sociale woningen nodig hadden, omdat de wachtlijsten al heel erg lang zijn er alleen maar meer mensen bijkomen die sociale woningen nodig hebben, hebben gezegd we zouden eigenlijk aan die flex bouw een impuls moeten geven. En als je kijkt naar hoe dat zat hoe normaal een opdracht tot tot nieuwe woning wordt gegeven. Daarmee dus ook tot slechts wordt gegeven. Dan is het eerst een locatie die wordt gezocht dan geschikt geschikt wordt gemaakt door te zorgen dat er of er een afwijking vergunning ten opzichte van het huidige bestemmingsplan wordt gegeven, ofwel de bestemmingsplan wordt gewijzigd.

[0:59:53] Dan wachten gemeente vaak helaas te vaak tot die zo'n vergunning ook daadwerkelijk onherroepelijk is dus wachten op bezwaar en beroep. Dat hoeft helemaal niet bij tijdelijke woningbouw. Maar dat doen ze welvaart.

[1:00:04] Dan heb je daarna een corporatie die dan gaat kijken of er een investeringsbeslissing genomen kan worden door de raad van commissarissen. Henk krijgt. Als die investeringsbeslissing worden genomen, gaat de opdracht worden bepaald voor de fabriek voor de woningbouw. Ik ga de aanbesteding worden gedaan, dan is die aanbesteding gedaan en dan gaan die bouwers dus pas in productiecapaciteit, opschalen. U hoort het al. Dat is natuurlijk helemaal niet. Stel dat is een hele langzame weg naar rome. Toen dacht ik als we nou eens aan de achterkant beginnen als je nou eens gewoon gaan bestellen.

[1:00:31] Wetend dat de woningnood gewoon heel erg hoog is als we nou eens gewoon gaan bestellen middelen rood woningen bestellen en ervan uitgaande dat die locaties er zullen komen omdat de woningnood zo hoog is. Dan gaan die fabrieken alvast een capaciteit opschalen en omdat ze alvast aan het opschalen zijn, kunnen ze waarschijnlijk ook de vervolg opdrachten beter aan.

[1:00:52] Nou zo heeft het eigenlijk ook gewoon gewerkt. Dus ik heb in overleg met een aantal gemeenten een aantal corporaties heb ik een aanbesteding laten doen door het rvb. Dus bij een opdracht aan het rvb geweest.

[1:01:01] Dat te doen.

[1:01:03] En dat zijn woningen die eigenlijk deze maanden van de band af rollen zijn voor tot tot in het najaar wordt aan die bestelling vorm en inhoud gegeven

[1:01:13] wat vervolgens taaier is gebleken. Dat is het op tijd gereed krijgen van locaties

[1:01:19] en daar spelen allerlei dingen een rol die ook in uberhaupt in woningbouwlocaties zoeken een rol spelen. U weet dat locaties zoeken gewoon een heel taai vraagstuk is. Daar hebben we een taskforce voor ingericht om daar werk te helpen bij de juridische ondersteuning om te helpen, eventueel zelfs bij participatieprocessen. Wij kunnen in bij die taskforce de die die doet is de matching eigenlijk voor gemeente op datgene wat er uit de fabriek komt. Dat is een aantal aanbieders die die woningen daadwerkelijk produceert en de locatie die de gemeente in beeld heeft. Nou soms past het wel. Soms blijkt het toch niet te passen. Soms is het wel degelijk passend te maken als je het net een beetje anders vormgeeft. Soms is het locatie eerst wel in beeld. En daarna krijg je een not in my backyard proces in zo'n wijk en is locatie opeens weer buiten beeld. Soms zegt een college eerst jaar hartstikke goed idee, zegt de gemeenteraad. Nou helemaal geen goed idee. Zo werkt ook de soms de lokale democratie. Daar heb je nu eenmaal mee te maken. En maar wat we daaraan doen is eigenlijk een taskforce die alle dagen daaraan aan duwt een onttrekt. En wat we daarnaast ook kan doen is daar waar bijvoorbeeld corporaties zeggen ja. Dit zijn tijdelijke woningen. Wij weten nog geen vervolg locatie. Dus we hebben bijvoorbeeld zorg of hij na die vijftien jaar wel kunnen door exploiteren. Dat betekent dat je na vijftien jaar niet meer zeker bent over de huurinkomsten draait zo'n hele investeringsbeslissing eigenlijk wel rond. Daarvoor hebben we bijvoorbeeld een financiële garantstelling opgetuigd.

[1:02:44] Daar waar een gemeente zegt ik heb voor nieuwe locatie hebben voor de komende tien jaar. Maar voor daarna weet ik het niet en ik weet het ook niet zeker in de regio hebben we ook een fysieke herplaatsing garantie in zijn. We zijn we mee bezig. Die hebben nog niet ingrid zijn mee bezig hebben. Vier gemeenten op dit moment in beeld. Die hebben gezegd wij willen we eigenlijk een soort wijk inrichten waarbij een deel vaste kern hebt en voor een deel garantie kavels hebt waar flex projecten die elders niet kunnen worden gerealiseerd bij ons worden ondergebracht

[1:03:11] voor tweede plaatsing en volgende plaatsen zelfs ook voor voor plaatsing helemaal aan het begin. Want ik wil ook toe naar de byzantijnse dat als je een een afwijking vergunning geeft. Dat kun je in acht, acht weken kun je dat doen dan hoef je niet te wachten op het onherroepelijk worden van de vergunning dus op bezwaar en beroep bij de raad van state kun je gewoon op een tijdelijke locatie van tijdelijke vergunning kun je gewoon prima bouwen en het gaat mis in twee procent van de gevallen. Laten we dan niet honderd procent van de gevallen laten wachten op het onherroepelijk worden als er misgaat in twee procent van de gevallen. Laten we die fysieke herplaatsing locatie benutten

[1:03:46] voor die twee procent. Als het mis gaat. Als je ze dus weer zou moeten verplaatsen naar het mooie met kluswoning is dat je ook kunt verplaatsen, zodat je sneller met de rest aan de aan de aan de slag kunnen ook dat zijn we aan het in regelen en zo zijn we eigenlijk alle drempels voor flex bouw aan het wegnemen. Nou dit is de nvb aanbesteding. Wij hebben daarnaast de edese aanbesteding gericht op achtduizend woningen dit jaar naar verwachting tienduizend volgend jaar tienduizenden het jaar daarna en zo probeer ik te voldoen aan de doelstelling die we zelf hebben opgelegd en ook met uw kamer heeft gedeeld om tussen tweeëntwintig, drieëntwintig, vierentwintig, zevenendertig, een half duizend flats woningen te bouwen en daar is dit een eerste aanzet. Een eerste voorzet van

[1:04:26] de thai heid waarmee het lukt om die locaties voor elkaar te krijgen is natuurlijk wel tekenend voor uberhaupt hoe stroperig de woningbouw gaat in nederland ook tekenend voor de strubbelingen die de corporatie zelf zullen gaan ervaren. Straks op moment dat ze hun aanbesteden woningen moeten gaan plaatsen en dat maakt wel dat die taskforce echt nog een tijdje bezig zou moeten blijven die taskforce ook heel hard nodig hebben om al die problemen uit de weg te ruimen en het maakt

[1:04:49] dat ik echt ook het appel doen op gemeente om locaties ter beschikking te stellen en daarbij ook een beetje te durven. Heel veel gemeenten durven gelukkig ook. Maar daarbij ook een beetje te durven. We hebben inmiddels meer dan de helft van de woningen zijn gereserveerd ofwel bij de gemeente ofwel bij het coa. Het coa gaat ook bijplaatsen op zijn eigen locatie om daarvan alvast een deel van de statushouders uit de opvang te krijgen,

[1:05:12] maar we hebben nog zo'n zevenhonderd woningen waar we nog een locatie voor zouden kunnen zoeken.

[1:05:16] Er is interruptie van de heer boulakjar.

[1:05:18] Dankuwel. Voor zover ik waardeer de inzet van de minister als het gaat om het wegzetten van die tijdelijke woningen.

[1:05:25] Kijk voor ons.

[1:05:26] Als d zesenzestig zijn die tijdelijke woningen geen doel op zich. We hebben afgesproken. Ook in het regeerakkoord de ambitie op de lange termijn om negenhonderd duizend woningen te bouwen. Honderd duizend woningen per jaar zijn plannen voor de middellange en lange termijn.

[1:05:38] Maar voor de korte termijn. De mensen hebben nu een woning nodig hebben nu te maken met woonzekerheid. Onzekerheid zijn de tijdelijke woningen nodig. Ik zie nog niet grootschalig. Gemeente in de rij staan corporatie der lee pakken toch inderdaad wat afwachtende houding en u doet de minister doet een appel op de gemeente. Maar is er ook iets van wat stevige regie van jongens we hebben hier tijdelijke woningen. Daar heeft het rvb nek voor uitgestoken aedes met een aantal aanbesteding zorg voor locaties en gaan als de wiedeweerga aan de slag om locaties te organiseren.

[1:06:12] Voor die tijdelijke worden de minister.

[1:06:14] Dit is precies goed gaat. Dus ik ben het zeer met u eens kijken. Één is flex is niet een doel op zich helemaal niet zelfs.

[1:06:21] Waarom waarom ben ik enthousiast over flex woningen omdat het tijdelijke woningbouw. Daar is de vergunningprocedure in potentie veel eenvoudiger te doen. Je hoeft namelijk niet te wachten op het onherroepelijk worden van de vergunning. Je kunt gewoon gaan woude. Het kan een gewone woonwijk niet, maar vooral is de mogelijkheid om heel veel sneller te bouwen en de mogelijkheid om een stuk grond tijdelijk in te zetten. Hiervoor dus het niet benutten van een tijdelijke locatie betekent dat helemaal geen woningen. Dat maakt mij enthousiaste over flex woningen. Dus het is de snelste manier om betaalbare voorraad uit te breiden. Dat is eigenlijk de reden dat ik er enthousiast over ben en ik ben het helemaal met u eens. Dat betekent ook dat in een tijd van woningnood en waar iedereen staat te springen woningen je gewoon niet kunt veroorloven woningen die beschikbaar zijn en komen die zijn nog niet allemaal beschikbaar. Nog niet alle twee duizend woningen zijn beschikbaar om in die tijd geen woningen in de opslag te laten staan. Ja dat kan dat kan eens even frictie zijn natuurlijk tussen moment van beschikbaar komen van de locatie. Maar feit is dat als er geen plekje vinden voor die zevenhonderd woningen dat we dan dus zevenhonderd gezinnen teleurstellen en die hebben dus geen woning of alleenstaanden

[1:07:25] en dat kunnen we ons niet veroorloven. En natuurlijk. Het is maar een deel van de oplossing. Dat is zou die zevenendertig, een half in drie jaar tijd is natuurlijk maar een fractie van de negenhonderd duizend woningen die we hebben te bouwen en ik zie huis dat dat de gemeente locaties in beeld brengt huis dat dat corporaties echt hun best zal u daar binnenkort over informeren in de voortgangsrapportage. Maar het zou wel heel gek zijn als je deze woningen niet geplaatst zijn en dat betekent inderdaad dat ik gemeente aanspreekt dat ik daar ook ondersteuning biedt financiële ondersteuning biedt juridische ondersteuning biedt via die taskforce en dat we zo proberen locaties waar mensen hun vinger opsteken dat we die te matchen hebben op op de woningen zoals die van de band honderd deze maanden en het is het is. We moeten er harder aan sleuren dan ik had gedacht. Dat is zeker zo.

[1:08:08] Maar ik moet toch echt wel lukken. Het kan niet zijn dat het niet lukt.

[1:08:13] De heer de groot,

[1:08:15] Dank u. Voorzitter, ik heb twee vragen over flex in de eerste huis in het verlengde van het verhaal van de meeste zojuist zevenentwintig duizend stuks in drie jaar tijd te weinig

[1:08:25] want we gaan willen de vijftienduizend per jaar plaatsen en het liefst in deze periode nog wel iets meer omdat het inderdaad vanuit de filosofie is dat het sneller kan sneller moet

[1:08:34] om het wonen woning tekorten terug te dringen. Daarvoor hebben we juist afgesproken met elkaar van die die flex woningen tijdelijke woning zijn zijn de beste oplossing en

[1:08:43] en wat ik wil zeggen is dat ik van de vvd-fractie is dat de minister eigenlijk alle alle zeilen bijzetten om ervoor te zorgen dat dat het tempo omhoog gaat.

[1:08:52] En toen hoorde ik mee naar buiten zeggen. Ja zo werkt nou eenmaal lokale democratie.

[1:08:57] Wat is dan de regie. Wat is er nodig,

[1:08:59] want uiteindelijk het punt en daarvoor collega's boulakjar denk ik ook over uiteindelijk het punt.

[1:09:04] Maar nu moeten we door uw ons realiseren we niet.

[1:09:08] Ik vraag me af wat er dan in die gemeente aan de hand is. Want zij hebben ook inwoners die niet kunnen wonen. Het is. Het lijkt wel of hier in de kamer de motie voor die tijdelijke woningen heel hoog is. Misschien daar ook wel en toch lukt het niet.

[1:09:21] Dus we zullen dus volgens mij al met elkaar eens. Maar wat is nou het punt waar we op moeten duwen met elkaar om te zeggen oké. Nu gaan we doen die te praten maar bouwen.

[1:09:30] Meester de zeer terechte vraag waar een en laten we zeggen de de en de frustratie er een beetje doorklinkt. Ook in de toonzetting die deel ik natuurlijk helemaal eerst over de getallen zevenendertig, een half daar en uitzicht eigenlijk dat dat een heel veel meer is dan verdediging geloof dat dat wat grosso modo wordt neergezet is ongeveer tweeëneenhalf duizend en dat was ook nog maar

[1:09:53] sinds een paar jaar want flex woningen zijn echt iets nieuws dat fabrieks matig modulair bouwen. Dat is echt iets nieuws. En wat ik daarvan heb gezegd is dat ik de potentie heel erg zie je dus dat als onderdeel van het streven naar de honderd duizend per jaar. Ik zou willen streven naar zo'n vijftienduizend daarvan aan flex.

[1:10:10] Dat is nog niet de hele sociale opgave. Maar dat is wel de snelste manier om die sociale opgave te kunnen realiseren. En waarom ben ik er ook enthousiaste over omdat het de manier is om te oefenen met modulair en circulair bouwen fabrieks matig bouwen en dat gaat ons heel erg helpen met een veel krappere arbeidsmarkt met veel minder mogelijkheden voor uitstoot op de bouwplaats. Dus dat fabrieks matig bouwen met circulaire bouwmaterialen in de snelst mogelijke manier. Dat helpt ons echt en je ziet dat eigenlijk al die grote bouwers anticiperen daarop dijkstra draaisma. Bent u zelf een woest enthousiast over? En terecht van wijnen. Bent u enthousiast over en terecht pleegt volgens bent u enthousiast over en terecht. Ik zie u dezelfde werkbezoeken afleggen als dat ikzelf ook doe en ik word altijd weer enthousiaste over wat daaraan innovatieve power zit met die bedrijven. Maar

[1:10:53] dan de realiteit inderdaad op de grond. Waar gaat het bijvoorbeeld over kijk wij hebben natuurlijk. Wij konden niet rekening houden met allerlei maatwerk bij die bestelling. Dus wat wij hebben gedaan is gezegd nou dan doen we drielaagse woningen gehouden stellen dus gestapeld. Drielaagse.

[1:11:07] Sommige gemeenten zeggen ja, wij willen zo'n flex je maar wij willen eigenlijk graag grondgebonden of sommigen zeggen wij willen eigenlijk vijf hoog. Dat komt niet uit de fabriek. Dat komt dat is niet besteld, namelijk oktober. Dus dat komt straks wel uit de fabriek misschien als je in die aanbesteding wat meer maatwerk kunnen betrachten. Maar nu even niet. Ook dit is een ding

[1:11:26] ander ding is

[1:11:28] er is bezwaar en beroep en de gemeente zegt ik weet wel dat ik sneller kan bouwen dan dat ik helemaal bezwaar en beroep hoeft af te af te wachten. Maar ik vind naar de wijk toen niet correct. Ik wil eigenlijk dat dat eerst bezwaar en beroep helemaal wordt afgerond en daarna pas wil ik gaan plaatsen. Ik deel die opvatting niet. Ik denk dat we in nederland veel te veel ruimte hebben geboden voor allerlei boze buurman om in de pen te klimmen om huizen niet te willen bouwen

[1:11:49] en daarmee het recht op uitzicht eigenlijk belangrijk belangrijke hebben gemaakt aan het recht op het hebben van een woning.

[1:11:56] Maar ik kan dat ook niet overrulen kan hooguit de wethouder of de burgemeester aanmoedigen. Om te zeggen joh zet die woningen neer en ik hoop dan op gemeenteraadsfracties die zeggen eigenlijk wat u hier zegt jongens misschien is dit niet het moment waarop we de luxe hebben om dat soort keuzes te maken. Misschien moesten we maar gewoon toch eventjes door douwe. Want al die mensen staan in de rij en laten we alsjeblieft de stem van de woningzoekenden net wat beter horen van dan dan dat we de afgelopen jaren hebben gedaan uiteindelijk. U weet van mij dat ik die wet is nu in consultaties officiële nu nog niet bij parlement geland. Maar u weet dat die bezig met een werd regie op de volkshuisvesting waarin ik al dit soort mogelijkheden overigens juist wel wil dus ook het doorpakken op locatie ze door kunnen pakken op locatie dat nu kan nu via een omweg ook maar het is nu wel erg ingewikkeld en ook een beetje rigoureus qua juridische instrumentarium. Ik wil dat ik uiteindelijk een makkelijker aanwijzen mogelijkheid hebt voor locaties, want we zeggen het kan wel wezen jongens dat dat hier of de provincie of de gemeente het liever niet heeft. Maar we gaan het lekker toch doen

[1:12:52] want het is nodig. Het is nodig hebben. We kunnen ons niet veroorloven om die locatie nog langer terzijde te schuiven. Kortom, we zullen we die regie op de volkshuisvesting die moeten gaan voeren en dat gaat over betaalbaarheid, maar het gaat ook over locaties. Daar gaat eigenlijk. Die werd regie op de volkshuisvesting een belangrijke bijdrage aan leveren ook overigens in het inkorten van procedures. Kortom, ja, we kunnen heel veel nu. Maar het meeste van wat we nu kunnen. Dat doen we met de telefoon of dat doen we door een rol te nemen die we nooit hebben gehad, namelijk door zelf te bestellen of te doen we door een rol te nemen die we de afgelopen jaren in ieder geval niet hebben vervuld door heel erg fanatiek gemeente achter de. Dat klinkt onaardig in gemeente te benaderen en een heel actief bijvoorbeeld de financiële belemmeringen weg te nemen die er zouden kunnen zijn,

[1:13:36] maar de regie mogelijkheden in termen van aanwijzing. Dat is echt dat is echt die werd regie. Daar zal echter wet voor moeten worden gewijzigd.

[1:13:43] Middelgroot,

[1:13:46] Ik zal combinatie doen zal ik een andere vraag die nog open stond ook ook stellen. Dank voor het antwoord. Ja ik weet dat de wet regie consultatie is. Ik denk dat de vvd in ieder geval de de lijn als het gaat over locaties, locaties die we bij zo'n beetje het toverwoord antwoorden is niet alleen voor flex, flex woningen tijdelijke woningen, maar ook anderszins zeker. Ik was ook een beetje op zoek naar het enthousiasme van inwoners.

[1:14:12] Want ik denk dat daar gewoon crux zit inwoners wachten gewoon misschien wel voor hun kinderen op een op een woning.

[1:14:19] En wat zouden we daar eventueel nog aan bij kunnen dragen. Want uiteindelijk iedereen wil verder bouwen aan zijn eigenaar. U noemt het zelf gemeenschap. Ik noem het soms een wijk straat of maakt niet zoveel uit

[1:14:30] want anders zitten we alleen een bestuurlijke in het bestuur bestuurlijke vecht model

[1:14:33] of het politieke ver model omdat omdat hij dat zelf ook wel eens. Er zijn veel steden die die bouwprojecten schrappen. Dus de vvd geen voorstander van, terwijl het net een andere andere coalitie waar de vvd geen invloed op uit kan oefenen.

[1:14:47] Christus. Ik ben een beetje opzoek naar van welke welke stuk hebben we nog niet gehad? Erin? En dan kom ik op mijn tweede vraag voor. Zoals u me toestaat. Op dit moment worden drieduizend hectare betrokken bij de woningbouwplannen in het licht van die flex woningen. U had het net over bijvoorbeeld defensie portefeuilles aan het veranderen en als daar dat lijkt me al uitgesproken moment sprake is van kleine afstoten of of verkleining lijkt me een typische type stukje grond in nederland.

[1:15:13] Wat dan direct daarna geschikt is misschien wel verplaatst van flex woningen. Want dan heb je misschien niet de hele discussie, want het was toch een stuk grond wat. Dus hoe vindt hij. Ik noem het maar even die die kruisbestuiving op dit moment plaats tussen rijksvastgoedbedrijf en defensie portefeuille of je portefeuille

[1:15:30] en en ook weer niet alleen voor flex, maar ook reguliere baan.

[1:15:34] De minister.

[1:15:36] Zeer terechte invalshoek. Misschien misschien nog even wat preciezer over die die gemeenschap. Kijk wij komen we allemaal uit het lokaal bestuur. Dus laten we er ook niet aan voorbijgaan. Hoe ongelooflijk belangrijk het is dat besluiten die je neemt dat die ook worden gedragen door een wijk. Het gaat hier namelijk over de gemeenschap waar de vierkante kilometer die mensen kunnen overzien. Vierkante kilometer die die bij mensen om de hoek is. Dus ik wil daar niet aan voorbijgaan en ik wil zeker ook niet voorbijgaan aan de ingewikkeldheden die lokale bestuurders kunnen ervaren in de weerstand die er bijvoorbeeld zou kunnen zijn bij bij het toevoegen van uberhaupt van woningbouw.

[1:16:11] Als dat echt alleen maar uitzicht is dan ben ik er wel kritisch op. Maar als het is wat doet het eigenlijk met de wijk. Hoe verandert dat de wijk. Wat betekent dat voor de druk op voorzieningen bijvoorbeeld vind ik dat ook logische vragen die mensen hebben over hun leefomgeving en leefomgeving is toch je dagelijkse realiteit is dat maakt u terecht een punt wat ik wel. Zie je bij flex en daar daar moeten we denk ik wel doorheen. Het het verhaal over flex is niet altijd overeenkomstig de werkelijkheid. Het verhaal over flex gaat bijvoorbeeld vaker over. Het zijn allemaal containerwoningen en het ziet er niet uit en daar moet echt vanaf.

[1:16:42] Het is niet waar was vroeger misschien waar tien jaar geleden. Maar het is het is gewoon niet waar. Het is het zijn er uit ziet de prachtige woningen tussen

[1:16:50] en en flex heeft ook een beetje voor sommige in ieder geval de klankkleur van sub optimaal net niet. En

[1:16:58] ook daar moeten we vanaf en dat is natuurlijk een opdracht aan marktpartijen zelf namelijk omkwam mooie woningen te maken ook een opdracht aan opdrachtgever mooie woningen te bestellen en daar ook echt aandacht aan te besteden. Dus niet voor een dubbeltje op de eerste rij te willen zitten maar een goede opdrachtgever te willen zijn.

[1:17:13] En kijk als flex woningen, met name of alleen maar beschikbaar zijn voor oekraïne en voor statushouders.

[1:17:20] Dan doet dat ook iets met de mate van acceptatie in de wijk. Dat is gewoon zo. Dus ik vind het ook belangrijk dat gemeentebesturen daar ook oog voor hebben. Dat hebben ze ook overigens en co corporaties hebben dat ook dat dat we zeggen die flex woningen is de snelste manier om sociale woningvoorraad toe te voegen en sociale woningvoorraad. Die is en beschikbaar voor je eigen spoedzoekers die al heel lang op een lijst staan.

[1:17:41] Er is voor je eigen woningzoekenden voor je eigen kinderen die op zolder wonen al een hele tijd. En eigenlijk heel graag ook eens een keer een eigen huisje zouden hebben en daarnaast natuurlijk ook voor oekraïne en voor statushouders

[1:17:52] en en dat evenwicht. We zeggen daar is nog wel een wereld te winnen in ook in de manier waarop we dat verhaal over slecht bouw doen. Sterker nog, ik vind ik vind de term flex is ook de vraag of dat de beste term is flexcontract tot de arbeidsmarkt willen we ook een beetje van af. Daar waren flex woningen eigenlijk juist wel heel graag zou willen en en we eigenlijk met de term flex woningen. Misschien wel juist. Ook door die term i sub optimaal uit straten waar het eigenlijk woningen zijn van permanente kwaliteit hooguit op een tijdelijke locatie die anders niet benut zou worden.

[1:18:25] Dus als je nog een betere term heeft. Hou ik me daar van harte voor aanbevolen. Maar weet dat dat ook zeker een aarzeling is die die speelt

[1:18:31] dan over die kruisbestuiving eigenlijk of die het benutten van rijksgrond ook voor flex.

[1:18:36] We doen dat bijvoorbeeld in katwijk. Dus ik heb het de wethouder van katwijk gesproken van de daadwerkelijke ontwikkeling van die wijk. Dat duurt nog wel een tijdje maar zou je tijdelijk flex woningen. Daar kunnen plaatsen waar ik erg enthousiast over. Dus die flex woningen die gaan daar komen we doen dat bijvoorbeeld met de rijks grond van het coa, namelijk op de rijksgrond van het coa komen flex woningen te staan, waardoor ze alvast mensen uit de opvang die anders naar sociale woningbouw zou gaan tijdelijk daar een plek zouden kunnen geven, zodat we opvang ruimte vrijkomt.

[1:19:05] We doen dat wat mij betreft uberhaupt op rijksgrond. Dus ik ben daar ook op deze manier mee bezig om daarnaar te kijken en u moedigt me eigenlijk extra aan dat te doen. Dus ik ben het zeer met u eens. Want dat is ook een mogelijkheid om meer ruimte beschikbaar te stellen voor flex woningen en heel vaak gaat het bij rijksgrond juist over locatie die tijdelijk beschikbaar is, maar niet niet voor. Dus die drieduizend vierkante die drieduizend hectare waarvan er dus achttienhonderd in de flevopolder hebben nog twaalfhonderd resterende die her en der in het land eigenlijk in het kader van regionale woondeal benut kunnen worden. Ik kijk er met voorrang naar wat zou er nou extra kunnen benutten van onze eigen grond over flex.

[1:19:48] Doen

[1:19:54] blokje overigens wel uit.

[1:19:56] Dus wij gaan even de toezeggingen af. Al tweede termijn eerst. Ik was al ik was ook er geen evenement voor de tweede termijn, de heer.

[1:20:09] De heer barker. Ja voorzitter, ik

[1:20:13] ik heb niet echt een tweede termijn wil de minister. Dank u voor zijn beantwoording. Ik denk dat wij delen de visie als het gaat over de de manier hoe het rijksvastgoedbedrijf de komende jaren moet gaan werken als aanjager als voortrekker, zoals functie hebbende als het gaat om het realiseren van van woonruimtes. Ik denk dat we daar elkaar vinden. En als het gaat over die ik was er ook term reflex woning tijdelijke woon. Ik heb wel geprobeerd keer kant en klare woning te noemen, maken mensen weer een andere associatie. Dus we blijven zoeken naar een betere term en ik denk dat we de komende tijd daaraan met z'n allen op moeten blijven inzetten. Ik heb geen behoefte aan een tweeminutendebat. Dus die vragen dus ook niet aan.

[1:20:57] Hartelijk dank, de heer de groot.

[1:20:59] Dank voorzitter. Ja. Ik wacht met smart nieuwe voortgangsrapportage van binnenhof af. Ik ben ik ben heel benieuwd hoe

[1:21:08] je nieuwe ramen eruit komt te zien en wat wat er nog in en wat we daarover nog moeten we discussiëren en wat erin staat. Dus dat als eerste punt in de tweede termijn voorzitter.

[1:21:18] Ja. Voor al die mensen en het werd al genoemd door de minister, of het nou

[1:21:22] studenten starters andere spoedzoekers zijn mensen die op een urgentie lijst staan

[1:21:29] zijn toch die flex woningen tijdelijke woningen. Ik vind het tijdelijke contracten vind ik ook niet zo erg. Dan gaan we morgen weer over hebben. Dus ik zie ik zou tijdelijke woningen vind ik een prima naam hoor misschien iets met speed ofzo. Misschien dat dat helpt speed woningen niet in de zin van drugs meijeren zin van snelheid. Dat dat spreek ik ook wel een beetje tot de verbeelding van deze van mensen die die zitten te wachten op een woning en dat was ook mijn punt waar ik waar ik op doelde en de haakte. De minister op aan. Dus dus alle inzet, dat wil zeggen alle inzetten naar allemaal verdere ondersteuning

[1:22:01] het bij de mensen thuis brengen en je wordt gewoon enthousiaste als je in zo'n fabriek loopt. Maar de mensen thuis brengen dat het ook echt

[1:22:08] prima woningen zijn voor een heel aantal jaren om in te wonen en dan daarna ook kunnen ook nog weer heel aantal andere mensen erin wonen

[1:22:14] af en toe niet eens van reguliere bouw te onderscheiden. Ik wil u toch maar even genoemd hebben.

[1:22:19] Ben er zelf toen ik begon

[1:22:23] begonnen met het beeld van containers en daar ben ik het helemaal van af. Dus dus het heeft mij overtuigd. Ik denk dat met name de inzet op die boodschap dat we daar gemeentes mee kunnen helpen, zou ik u ook toe willen aanmoedigen om om dat te doen. Ik denk dat het besluitvormingsproces in de gemeente ook verbeterd

[1:22:38] en wellicht belemmeringen die mensen ervaren of die ze terugkrijgen uit de wijken waardoor

[1:22:44] bestuurders en of wethouders, bestuurders en raadsleden zich wellicht tegen dergelijke constructie keren kunnen wegnemen. Dus dat wilde ik die ahmadi willen doen. Blijf vooral ook zoeken naar meer hectares, zowel voor tijdelijke woningen

[1:22:56] als reguliere woningen. Want we zullen daar nog veel over spreken.

[1:23:00] Dus en dank dank voor het goede debat.

[1:23:04] Dankuwel meneer de groot. Ik heb niet heel veel vragen gehoord. Maar ik geef toch de minister de gelegenheid om daar kort nog even op te reflecteren aan u het woord.

[1:23:13] Voorzitter, dank

[1:23:16] je. Dit werken tijdje doet niet persé. Heel veel vragen door toch.

[1:23:19] Inderdaad beantwoord.

[1:23:22] Dat dacht u eigenlijk al was je zo beducht voordat u dacht ik geef je winst.

[1:23:26] Waarschuw alvast even van tevoren.

[1:23:29] Nee, dank u dank voor voor alle aanmoedigingen die er in uw haar betogen zaten misschien een vraag. Hendrik. Mij heb ik niet zo goed niet zo scherp beantwoord. Dat is meer de financiële kant van de voortgangsrapportage. We hebben een staande begroting en de opdracht is om binnen begroting te blijven.

[1:23:46] Die begroting die die toen is vastgesteld. Die kende een viertal

[1:23:51] disclaimer. Die zit een basis begroting met een viertal disclaimer. De markt spanning tussen toegenomen bouwkosten logisch

[1:23:58] extra eisen voor de veiligheid is logisch extra eisen voor de duurzaamheid als logisch en andere onvoorziene technische uitvoering risico's of het mogelijke risico dat je ooit van oldenbarnevelt nog eens opgraaft. Als we die grote bak aan het graven zijn er op het binnenhof.

[1:24:11] En ja nee dat duurt nog een tijdje langer. Dus dus dat soort risico's. Daar is bij aanvang al rekening mee gehouden en daarbij wil ik omgaan. Gewoon op een hele normale manier uit binnen de besluitvorming binnen de financiële besluitvorming systematiek zoals we die kennen bij het rijk. Dus wat ik heb gedaan is nu vierentachtig miljoen, waarvan wij wisten dat zal sowieso op grond van die disclaimer kunnen worden geclaimd. Die claim ik nu omdat we die weten. Ik weet wel dat het veel duurder nog zal gaan worden. Maar dat heeft te maken met kosten die in de toekomst liggen die ook de uitkomst zijn van aanbestedingen die we nog moeten doen. Deels.

[1:24:44] En dat betekent dat die kosten. Zodra ik ze weet, meldt zich bij u meldt zich bij mijn collega's van financiën en zal de collega's van financiën aan bij de vraag terug stellen en hoe dacht u eigenlijk in een dekking te hebben voorzien. Nou dat is dan gewoon een normaal gesprek wat je hebt met de minister van financiën

[1:25:00] en zo wil ik dat eigenlijk iedere keer doen en dat betekent dat ik ook niet op dit moment dan ook niet bij de volgende voortgangsrapport rapportages een totaal nieuwe kostprijs indicatie zou kunnen geven voor de hele renovatie van het binnenhof, omdat het ook telkens een voortschrijdend inzicht is dat zodra ik het weet. Ik hoop dat u meldt en ook met de minister van financiën zal bespreken en de besluitvorming daarover zal plaatsvinden binnen de reguliere financiële besluitvormingsmomenten.

[1:25:24] Dat roept de vraag op bij de heer de groot.

[1:25:26] Interessant kijken wat mijn oproep was natuurlijk. Voorzitter, dat op woensdag om te kijken hoe die kostenstijging beperkt zou kunnen worden.

[1:25:34] En om daar ook wat inzicht in te krijgen van kijken. We kunnen zeggen. Vierentachtig miljoen. En dan is het nonnetje vierentachtig miljoen. Maar dat had wel honderd vierentachtig miljoen kunnen een beetje gevoel krijgen bij hoe ontwikkelt die kosten keurig zich nou wat wat voor demping is er ook opgedaan want jaar

[1:25:51] vrij budgetten in het land design nog niet niet te vinden zou willen zeggen. Dus dat is eigenlijk het verzoek van kunnen we ook kunnen we ook en en als er afwegingen gemaakt moeten worden en of besluiten zouden graag zou graag bij betrokken zijn, maar met name vanuit die planning en die die versnellingsagenda. Hoeveel kun je dat soort kosten stijgingen dempen en en is er ook de inzet op.

[1:26:10] De minister.

[1:26:11] Zeker in dat zal ik bij de volgende voortgangsrapportage wil in beeld brengen, want de de second opinion die we doen of te laten we de validatie van de planning zoals wij hebben gemaakt waartoe ook challenge sporters opgeroepen. Die wordt op dit moment gedaan. Die heeft natuurlijk ook de financiële component, namelijk uitstel kost geld en nadere fasering kost geld,

[1:26:29] maar weer een andere fasering zou je wellicht ook weer budgettaire voordelen uit kunnen halen. De financiele component van de planning. Daar vraagt u naar en die snap ik heel

[1:26:37] dus ik zal proberen daar zo goed als mogelijk op in te gaan en als er echt daadwerkelijk keuzes komen te liggen

[1:26:44] al zin als we deze afslag nemen, zijn dit de financiële implicaties die afslag nemen, zodat de financiële implicaties dan als het echt een expliciete keuze vraagt van de kamer zal ik die keuze voorleggen aan elkaar

[1:26:56] dan misschien over over flex hebben we hebben daar denk ik. We kunnen elkaar dingen die daar vinden op het enthousiasme over flex over de noodzaak van flex. We hebben elkaar nog niet helemaal gevonden op de beste terreinen tijdelijk eigenlijk de woningen zelf zijn niet zo tijdelijk de woningen zelfs een best wel een permanente kwaliteit. Dus dat is daar het nadeel van biedt. Dat ligt in

[1:27:16] sommige kringen binnen de coalitie. Prima. Andere kringen binnen de coalitie weer wat ingewikkelder. Dus misschien is dat het ook nog niet helemaal beoefenen daar nog op.

[1:27:28] Dan

[1:27:30] krijg ik hier nog een correctie onder mijn neus geschoven naar die portefeuille aanpak. Duurzaamheid geldt niet alleen voor defensie d meer geld rijksbeleid. Dat is zo dat is zo. Dat zei ik niet niet goed bij dezen gecorrigeerd.

[1:27:41] Dank voorzitter,

[1:27:43] Bedankt. We gaan naar de toezeggingen. Er is dus geen tweeminutendebat aangevraagd. Wel een aantal toezeggingen gedaan. Zoals u allen meeluistert, dan komt het vastgoed in de volgende voortgangsrapportage tiende wordt nader ingegaan op de uitkomst van de lopende externe validatie van de planning van de renovatie waarin onder andere aandacht is voor mogelijkheden om lopende de verbouwing eerdere delen van het complex in gebruik te nemen en mogelijkheden tot inverdieneffecten door fasering

[1:28:13] heb ik heb ik.

[1:28:15] Vergezichten,

[1:28:18] Met betrekking tot de motie peter de groot over de inzet van rijksgrond voor grootschalige en buiten stedelijke woningbouw gaat de minister meenemen. Wat de mogelijkheden zijn om de grondexploitatie uitwisseling te kunnen laten plaatsvinden tussen verlieslatende en winstgevende exploitatie vroeg me alleen nog wel af wanneer gaat u daar een kamer over informeren misschien een reguliere brief.

[1:28:39] Maar ik weet niet welke.

[1:28:53] Het najaar,

[1:28:55] In q. Drie.

[1:28:59] Dan wel q. Vier. Dus na de zomer voor de kerst.

[1:29:03] Oktober november gaan we noteren. De heer de graaf.

[1:29:07] Ik hoor iets interessants. Het gaat over de grond brief. Ik heb dit gaat over grond. Dus dus het is natuurlijk een uitgelezen mogelijkheid om te kijken van wat hoe ga je om met grond en wat is uw positie daarin?

[1:29:19] Het grondbeleid heeft een iets ander abstractieniveau. Dit gaat eigenlijk over hoe ga je de de grondexploitatie inrichten en we hebben onlangs met financiën de hele gesprek gevoerd. Moet je daar een grondexploitatie voor inrichten. Naar gemeentelijk model moet je meer een begroting faciliteiten inrichten. Wij hebben voor die laatste gekozen meer de de financieel financiele constructie eigenlijk die je kiest om grondexploitatie te kunnen doen.

[1:29:39] We zijn bezig een aparte ontwikkelde eenheid in te richten een aparte directie in te richten. Dat is echt allemaal in oprichting en inrichting lopende projecten worden ook daarin ondergebracht. Dus ik zou eigenlijk wel iets meer tijd willen hebben om de vraag. Zoals u die stelt namelijk kun je ook voor een van de tussen grondexploitaties. Om die vraag ook daadwerkelijk te kunnen beantwoorden, moeten we iets over zijn. Dus ik denk

[1:30:00] dat wij daar in het derde. Het vierde kwartaal gewoon even over uberhaupt hoe wij onze grondexploitaties gaan doen in het rijksvastgoedbedrijf u een aparte brief over sturen. Dan zal ik dit punt meenemen. De nadere interpretatie van de motie peter, de groot.

[1:30:11] Wij hebben het zo genoteerd. Mag ik u dan allereerste de minister en ondersteuning. Hartelijk danken diensten redactie ook en de publieke tribune en uiteraard de kamerleden mijn ondersteuning en ik wens u een hele fijne.