Tweede rondetafelgesprek 'Elke regio telt!'

[0:00:04] Goedemiddag. Hartelijk welkom. Allemaal. Mijn naam is stieneke van der graaf. Ik ben kamerlid namens de christenunie en ik ben gevraagd om deze ronde tafel vanmiddag voor te zitten en ik zie dat de publieke tribune goed gevuld is. Dus ik ben blij met alle aanwezigheid en alle luisteraars en kijkers thuis als achtergrond op zevenentwintig maart tweeduizend, drieëntwintig hebben de raad voor de leefomgeving en infrastructuur, de raad voor het openbaar bestuur, de raad, volksgezondheid en samenleving gezamenlijk het adviesrapport. Elke regio telt opgesteld en aangeboden aan de minister van binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties. Dat rapport heeft de ongelooflijk veel inzicht in de kamer heeft zich voorgenomen om hierover te debatteren. Volgens mij gaan we dat na de zomer doen en er komt ook nog een kabinetsreactie aan. Maar we hebben ook gezegd we willen ons goed voorbereiden op dat debat en we willen daarvoor ook horen hoe hoe het rapport valt in het land en wat u daarover heeft mee te geven aan ons. Daarom hebben wij besloten om een brede ronde tafel op te zetten in twee delen verspreid en vandaag is het tweede deel en de bijeenkomst heeft tot doel om een nadere duiding te krijgen en de kleuring bij het rapport en het eerste ronde tafelgesprek vond plaats op eenendertig mei jongstleden.

[0:01:26] Vandaag zijn ook aangeschoven. De collega's, de heer de jong, namens d zesenzestig, mevrouw van dijk namens het cda mevrouw kamminga, namens de vvd, de heer bisschop namens de sgp en de heer bushoff namens de partij van de arbeid en ik stel voor dat wij gelijk van start gaan en ik zou de genodigden heel graag de gelegenheid willen geven om eerste vijf minuten een soort aftrap te geven en dan inventariseer ik de vragen en daarna zal de heer polman als eerste de gelegenheid krijgen om de vragen die aan hem gesteld zijn te beantwoorden. Want hij moet om heeft om vijf uur andere verplichtingen en we stellen hem graag in de gelegenheid. Om die ook te halen. Zullen we het zo afspreken. Dan gaan we gaan van start en beginnen we met u. Meneer polman commissaris van de koning uit zeeland. Dankuwel.

[0:02:17] Voorzitter en zeer veel dank voor deze gelegenheid dat u zich zo goed verdiept voordat u straks met elkaar in politieke zin over dit onderwerp gaat buigen. Dat wordt wordt zeer gewaardeerd

[0:02:28] in zeeland, maar ook in zeeuws vlaanderen, waar zeer nauwe betrokkenheid is geweest. De adviesraden hebben met name dat deel van zeeland zeer betrokken bij de totstandkoming van een aanbevelingen

[0:02:41] herkenbaar goed advies vinden wij in zeeland. Het is goed om hier samen met het rijk uitvoering aan te geven.

[0:02:49] Dus het is niet van u vraagt. Wij draaien we zullen we dit samen met elkaar tot resultaten moeten brengen, en ik zal in mijn korte bijdrage willen ingaan ook langs die drie lijnen. Hoe kijk je naar de reguliere beleid systematiek zoals die in den haag aan de orde is. Hoe maak je die meer regio proef hoe kun je ook langjarig met programma's investeren en hoe heb je ook oog voor een gezamenlijke kansen? Het gaat niet alleen om kansen van de regio van de regio provincie. Het gaat om gezamenlijke kansen die je als overheid met de centrale overheid ziet en in de derde plaatsen. Hoe doe je dat. Hoe zorg je dat die samenwerking tussen de regio en het rijk op een betere leest wordt geschoeid.

[0:03:34] Ik hoef ik niet te zeggen maar zeeland. U kent het ongetwijfeld zeeuws vlaanderen. Alleen al. Je bent een uur onderweg van oost naar west meer dan honderd duizend inwoners voor heel zeeland geld en de grensregio met vlaanderen

[0:03:48] antwerpen brugge gent nabij heel zeeland nog geen vierhonderd duizend inwoners. Maar je kunt de randstad op onze kaart leggen. Dat is de omvang van de schaal eenderde water.

[0:03:59] Grootste gemeente terneuzen met nog geen zestigduizend inwoners geen grote centrumsteden. Dus u kunt zich voorstellen dat de bereikbaarheid van voorzieningen dat dat een vraagstuk is en dat het niet past in de mal die eenduidig over de hele land kunt kunt uit rollen zoals dat helaas wordt genoemd,

[0:04:19] bestuurlijk doen we dat in zeeland door een overleg van zeeuwse overheden dertien gemeenten het waterschap provincie zit aan tafel strategische agenda alle onderwerpen en de belangrijkste onderwerpen kan geen enkel bestuursorgaan. Alleen dus dat doen we samen in zeeland als regio provincie besturen we gezamenlijk met alle bestuursorganen. De uitdagingen waar we voor staan

[0:04:40] misschien goed om eerst iets te zeggen waar erom we hier heel veel kansen zien in deze adviezen waar het dan precies over gaat en hoe we dat voor ogen zien voor de toekomst.

[0:04:52] Zoals ik al zei, we hebben dezelfde doelen als het gaat om het opheffen van kansen ongelijkheid als het gaat om de verduurzaming. Daarvoor is het cruciaal dat ook de rijksoverheid de kansen van deze regio ziet de kansen die ruimte heeft, de kansen die de verscheidenheid van de regio heeft en de cruciaal is dan dat je je informeert voordat je sectorale plannen presenteert zich dit doen wij voor het land. Dat moet voor alle regio's in het land. En dan is het belangrijk om je te verdiepen in die regio's wat ze zelf kunnen in hoe je met elkaar gezamenlijk die brede welvaart in het land en dus met oog voor de verscheidenheid, handen en voeten geeft.

[0:05:34] Het is voor mij verleidelijk om allerlei sectorale onderwerpen te noemen waar wij die kansen zien en die we graag met het rijk oppakken. Ik ga er toch een paar noemen, maar ik zou erbij willen zeggen dat zal moeten leiden tot een gezamenlijke kansen agenda met de verschillende ministeries en u weet hoe het in den haag werkt met de ministeriele verantwoordelijkheid. Elke sector heeft een plan in die rollen dat uit over het land.

[0:05:58] De grote uitdaging is, zowel voor het kabinet. Maar ik denk eerlijk gezegd ook voor u als volksvertegenwoordiging. Hoe kijk je naar de kansen die die regio.

[0:06:06] Wij hebben.

[0:06:07] Hoe heb je oog voor daar waar de effectiviteit op welke manier het grootst is. Hoe heb je bereidheid om te differentiëren

[0:06:15] en dat vraagt iets meer inspanning dan een sectorale benadering die natuurlijk overheersend is in de manier waarop hier de ministeriële verantwoordelijkheid wordt vormgegeven dat zowel een uitdaging voor het kabinet denk ik als voeren. De tweede kamer.

[0:06:29] Ik ga toch een aantal onderwerpen noemen waar wat ons betreft ook gewoon quick winst.

[0:06:33] Dat is goed. Is er nog één minuut voor?

[0:06:35] Dat is kan de klok hier ook stil worden gezet

[0:06:39] die

[0:06:42] dan even heel kort op het terrein van mobiliteit. We willen slimme mobiliteit. Daar zul je de wet personenvervoer voor moeten aanpassen op een aantal punten om ook kleinere bussen te laten rijden. Ook studenten en leerlingenvervoer mogelijk te maken wonen. We hebben enorm veel kansen, maar we voldoen net niet aan dat centrale volkshuisvesting fonds, gezondheidszorg, bereikbaarheid en toegankelijkheid. Dus zul je naar moeten kijken welke aanpassingen in wet en regelgeving nodig zijn die zogenaamde meer. Het is heel infrastructureel gedreven een kleine investering groot effect bij ons in de regio's kijkt naar de leefbaarheid en dat soort investeringen het hoogwaterbeschermingsprogramma. Als je kijkt met hoe weinig inwoners wij die c tegen moeten houden, vraagt aandacht. Datzelfde geldt voor de culturele basisinfrastructuur. Hoe we doen wil ik tot slot iets over zeggen. U weet. We hebben die beetje crisis gehad naar aanleiding van die mariniers die niet wilde komen naar zeeland. Dankzij uw inzet als kamer is daar een programma uitgekomen wind in de zeilen waar de werkwijze interessant is om naar te kijken hoe je dat in regio's doet een stuurgroep met de vertegenwoordiger van het kabinet. In dit geval de minister van binnenlandse zaken met de zeeuwse bestuurders met gezamenlijke teams. Dat biedt ontzettend veel mogelijkheden om die werkwijze ook in te zetten om de kansen agenda's verder te ontwikkelen en tot slot mag dat de laatste zin zijn.

[0:08:03] Een van de onderwerpen die we grensoverschrijdend ook met vlaanderen aan het bekijken zijn. U bent daar eerder over geïnformeerd is als je alles wil aanpassen. Lukt het niet. Maar als je mag afwijken onderbouwd. Daar waar tot gezamenlijke resultaten leidt dan kan dat voor ook voor wetgeving kan het heel veel goeds brengen.

[0:08:21] Veel dank en we hebben ook nog een. We ontvangen binnenkort een vlaamse delegatie hier in de kamer ook gaan we door met.

[0:08:31] De heer brok,

[0:08:34] De commissaris van de koning in is het woord er ook vijf minuten voor u om een aftrap te geven.

[0:08:40] Zou ik dank u vriendelijk.

[0:08:43] Ook van mijn kant waardering voor de rapporten die verschenen zijn in drenthe gepresenteerd gekregen, mochten we ook met heel veel collega's aanwezig zijn en ook daar waren er was heel veel herkenning

[0:08:54] van wat er gepresenteerd werd dus alleen maar waardering voor de instellingen die deze rapport het levenslicht hebben laten zien wat nog spannender is natuurlijk nog belangrijk is. Wat gaan we er volgens mij doen? Ook waardering voor uw commissie dat u er op deze manier zo breed aandacht aan geeft, en ik wil eigenlijk niet in herhaling vallen naar aanleiding van de eerste tafel die u heeft gehouden, want er is al heel veel gezegd er zijn heel veel wijze adviezen en suggesties gedaan en misschien is het het meest succesvolle wat ik wil zeggen en zeg ik ook wel mooi dat wij hier met z'n drieën zitten want het zijn ook drie provincies die tevens regio zijn. Het geldt natuurlijk ook voor de buren van groningen

[0:09:36] geldt ook voor flevoland, waarbij wij hebben allemaal eigenlijk een hele sterke provinciale regionale identiteit en wij voelen ook echt in onze haarvaten. Wat het regio zijn betekent in in die zin leefden bij ons ook in het politieke bestuurlijke debat heel erg. Dit soort van punten die we ook in de rapporten terugkomen. Ik vind helemaal niet zo boeiend over geld te praten over nog meer van dit waardoor we die slag kunnen maken. Wat ik u vooral mee wil geven is onderken in dit kleine land. Wat een stad staat is dat ze uit het korset moeten van de gedecentraliseerde eenheidsstaat.

[0:10:17] Dat is allemaal ooit wel zo bedacht in ons land en dat is ook heel erg te begrijpen uit de context van de historie. Waarom daar in ons land voor gekozen is ruim twee, honderd jaar geleden.

[0:10:26] Maar het is niet one size fits all

[0:10:30] in mijn provincie. Wat een homogeen een homogene entiteit is ook in aanmerking mag zijn. Durf ik te zeggen heb je met vierhonderd elf dorpen te maken. Je hebt met elf steden te maken en met vier eilanden. Dus als je het daar hebt over vraagstuk op terrein van wonen bereikbaarheid bijvoorbeeld in in de brede zin van het woord. Dan heb je het vaak over andersoortige van oplossingen die je hebt of denkt te hebben en als wij wel eens een oplossing proberen aan te dragen voor de vraagstukken die we hebt loop je heel vaak ook aan tegen een bepaald format van denken en handelen. Wat niet correspondeert met de werkelijkheid. Als we het hebben over stikstof en wij praten van onze gewaardeerde vrienden van noord en zuidholland over. We hebben het over het bouwen wegen tata steel of noem maar op. Dan hebben we het wij over de vitaliteit van het platteland en kunnen blijven behouden van de boerenstand die heel erg verweven is met die vierhonderd dorpen haal je de boer uit friesland. Dan haal je ook de entiteit en het dragen. De ziel uit onze dorpen weg, waardoor ook de leefbaarheid in de dorpen afneemt. Dus ik zou u mee willen geven. Het is niet one size fits all in deze stad staat iets wat in holland kan werken kan desastreus zijn voor zeeland, iets wat goed is voor drenthe hoeft helemaal niet goed voor limburg te zijn en als je maatwerk ook aanbiedt en mogelijk laat laat zijn. Dan kun je heel ver komen

[0:11:58] wat we willen daar sluit ik me af is. Wij willen in de toekomst gewoon vitale leefgemeenschappen behouden. Ook op de waddeneilanden. Daar is de kleinste gemeente van ons land met negenhonderd vijftig inwoners schiermonnikoog en wil je dat vitale leefgemeenschappen laten zijn. Wil je niet toe naar een soort venetië waar 's avonds de rolluiken naar beneden gaan en s morgens komende mensen van der wal en de rolluiken weer omhoog te doen om die drie, honderd duizend toeristen per jaarbasis te ontvangen. Dan heb je wel nodig dat daar ook scholen kunnen blijven dat er mensen kunnen leven dat ze daar ook dood mogen gaan mogen komen te overlijden dat ze dus daar ook in de laatste dagen mogen blijven wonen in de opvang die passend is naar zo'n kleine gemeenschap en dat is mijn laatste zin dat de boot ook vaart om er en actualiteit aan te halen dat de veerdienst ook vaart en niet op getijden vaart en ook niet een paar keer per uur. Want dan haal je de ziel uit zo'n gemeenschap. Dan haal je die vitaliteit uit de gemeenschap weg. Dan hou je het leven uit een dorp weg en wij staan heel erg voor die plattelandsstructuur voor die leefbaarheid in onze provincie ook graag in de toekomst dankuwel.

[0:13:08] Er zijn heldere oproep dankuwel. Goed dat de wadden hier vertegenwoordigd zijn inmiddels u

[0:13:15] mevrouw klijnsma.

[0:13:17] Wanneer

[0:13:19] de prachtige en onontbeerlijk en ik heb hier een tekst op papier. Voorzitter, geachte afgevaardigden, van de vaste kamercommissie voor binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties. Maar die laat ik even voor wat het is omdat wij die waren collega's ze eigenlijk al met heel veel verve hebben verteld hoe wezenlijk. Het is dat we in ons gehele land, investeringen plegen waar dat we niet alleen maar naar de investeringen kijken met de bril op van economisch rendement

[0:13:49] met de bril op van de spin-off van die investeringen voor de omgeving van de gebieden waarin je investeert

[0:13:58] zonder dat je ook nadenkt over wat betekent dit nou voor de inwoners aldaar

[0:14:03] en zou het zo kunnen zijn dat daar waar het dunner bevolkt is hiermee een andere integriteit kijkt naar hoe doen we dat nou met z'n allen.

[0:14:12] En eigenlijk hebben sorry, hebben de heer polman en de heer brok daar al hele behartigenswaardige dingen over gezegd. Maar ik zou toch een beetje willen inkleuren, want zowel in zeeland als in friesland als drenthe wonen er mensen op dorpen

[0:14:30] en die entiteiten die gemeenschappen die houden elkaar heel stevig vast. Maar die moeten natuurlijk wel met de rest van de wereld in conclaaf kunnen en.

[0:14:42] Oh wat is het openbaar vervoer dan wezenlijk echt hoor. Het kan niet zo zijn dat al die gezinnen twee of drie auto's moeten hebben om van a naar beter kunnen komen

[0:14:52] en ik ben zo blij dat uw kamer met algemene stemmen heb ik me laten vertellen. Een motie heeft aanvaard, waarbij u zicht het peil van het openbaar vervoer van ditjaar moet gewoon precies hetzelfde blijven. Volgend jaar

[0:15:05] en dat vind ik stoer want dat betekent voor onze inwoners nogal wat.

[0:15:10] En ik heb ook met de staatsssecretaris van het openbaar vervoer overlegd en zij weten nog niet precies waar ze het geld vandaan moeten halen. Maar ik heb gezegd de kamer heeft het budgetrecht. Dus er komt vastgoed.

[0:15:24] Daar ga ik gewoon vanuit deze openbaar vervoer staat met stip op nummer één. Als het gaat om de interactie tussen ons allen en dat geldt ook voor onze treinen. Collega's, brok is niet over de lelylijn begonnen. Laat ik dat nou toch eens doen. Dan begin ik zo meteen ook een joden dat heer mooi want we hebben we ook samen andere lijntjes en die en die openbaar vervoer lijnen ook die terreinen die hoort er zo bij want we willen zo graag dat onze jonge mensen in groningen kunnen studeren zonder dat ze twee uur in de bus hoeven te zitten of moeten gaan lift ofzo. Dat dat kan gewoon niet.

[0:16:00] Dus doe ons een lol zo veel geld is dat nou ook weer niet qua investering dus openbaar vervoer wonen. Ik merk hoe langer hoe meer ik heb vijfendertig jaar in den haag gewoond. Ik merk hoe langer hoe meer dat mensen uit het westen het heerlijk vinden om in het noorden te komen wonen en dan wel heel goed op en neer te kunnen. Uiteraard maar wonen wij willen heel graag verder bouwen want we hebben nog best wel ruimte om te bouwen. Mij helpen aan een beetje want wij passen niet altijd naadloos in de programma's van voor de jonge dat volkshuisvesting fonds waren. De heer polman het net over had is niet op ons van toepassing. Dus als jullie die bril ook op als u sorry, geachte afgevaardigde die bril op zouden willen zetten, dan zou ik dat heel mooi vinden wonen is ook wezenlijk dan nog even een de keur vanuit drenthe, voorzitter, want ik zit er nu vijf en half jaar en in die vijf en een half jaar hebben we vooral moeten knokken voor dingen die weggehaald zouden gaan worden, ware het niet dat de tweede kamer daar een stokje voor heeft gestoken, maar het begon met de gevangenis in veenhuizen die belangrijk is voor het gebied. Toen de kazerne in assen, huppelt, de club. De kinderen hartje groningen is ook heel belangrijk voor drenthe. Dus ik merk dat steeds dingen weggehaald gaan worden, terwijl er eigenlijk meer rijks werkgelegenheid bij zou moeten komen, want het nam hoofdkantoor gaat dicht en dat zijn ongelooflijk veel banen

[0:17:31] en ik snap uiteraard dat de aardgas kraan dichtgaat. Maar wij knokkende voor om rijks werkgelegenheid naar het noorden te krijgen. Dat is onontbeerlijk.

[0:17:45] Voorzitter, nog één ding moet me toch van het hart als oud woordvoerder cultuur in uw kamer. Als je kijkt naar de rijksmiddelen voor cultuur, dan vind ik het heel beeldend dat in drenthe per hoofd van de gevolgen van de bevolking twee euro zevenentwintig per inwoner wordt geïnvesteerd door het rijk

[0:18:07] en de hoogste bijdrage in nederland zit in noord-holland. En dat is zestig euro vierennegentig per inwoner

[0:18:14] en ik vind dat die balans volledig zoek is.

[0:18:20] Ja voorzitter, ik kan hier nog een uur over doorpraten. Maar dat doe ik niet.

[0:18:25] Dank u wel voor deze aftrap en heeft alle al veel gezegd we gaan het even anders doen want ik zie dat we op tien voor vijf zitten. Ik wil vragen aan de leden. De vragen voor de heer polman. De leden die daar vraag voor hebben die nu te stellen en uw vraag korte formuleren, zodat heer polman gelegenheid heeft om deze te beantwoorden. Ik zie dat mevrouw van dijk en mevrouw kamminga ook de heer de jong. Een vraag voor de heer polman hebben.

[0:18:50] De heer de jong,

[0:18:52] Ja. Voorzitter dankuwel. Ik vind altijd heel mooi om te zien dat

[0:18:55] commissaris van de koningin der hoeders zijn van de vergadering staten? Als er dan praten we een eigen provincie provincie zo passioneel zijn dat ze, zoals de heer polman ook een beetje over de tijd kan gaande is mooi om te zien dat dat ook kan dan inhoudelijk bij zeeland. Ik hoor je alle drie zeggen zullen vraag voor alle drie kunnen zijn over de mobiliteit openbaar vervoer essentieel van a naar b te komen. Design het al in zeeland zijn er afstanden zijn kleine gemeenschappen. En dan werkt gewoon niet om met een grote stadsbus terrein. Ik vraag aan de heer polman hoe op welke manier zou de tweede kamer kunnen helpen om die mobiliteit te verkleinen. Kijk bijvoorbeeld even naar groningen die bijvoorbeeld de ov hubs heeft geintroduceerd. Maar ik was eigenlijk wel benieuwd hoe zeeland kijken naar welke mogelijkheden zij ziet om het openbaar vervoer.

[0:19:39] Versterken,

[0:19:40] Dankuwel, mevrouw van dijk,

[0:19:43] heer.

[0:19:43] Dankjewel. Voorzitter, en ik hoor je heel terecht praten over integraal samenwerken. De schotten eruit zijn. Ik ook in mijn eigen woorden en ik merk ook wel de worsteling die we daar in den haag mee hebben. Maar ik zie nu een goed over na heeft gedacht, was ik benieuwd wat er in het provinciehuis goede voorbeelden zijn hoe je dat hebt gedaan waarin waarvan u zegt nou den haag. Dan kunt u iets van leren en neemt het alsjeblieft mee.

[0:20:08] Dankuwel mevrouw kamminga namens de vvd.

[0:20:11] Dankuwel. Voorzitter en dank ook aan de presentaties in dit geval in het bijzonder aan de heer polman. Ik had een vraag omdat hij expliciet benoemde de grensregio. Ik ben toevallig dit weekend is een beneluxparlement hebben dit weekend weer zitting van gehad. Want daardoor ik even op aan sloeg en hebben we het ook over de problematiek gehad. En hoe kunnen we elkaar ook over de grenzen beter helpen. Dus ik ben een beetje aan het kijken van heeft de heer polman wellicht een paar voorbeelden van wat op welke waar zouden wij vanuit de kamer ook kunnen helpen. En dan wel wellicht volgens het beneluxparlement mocht dat mocht dat nuttig zijn, maar vooral juist ook in het kader van het voorzieningenniveau van hoe kunnen we ook over de grenzen heen beter met elkaar samenwerken. Om die te behouden.

[0:20:52] Dankuwel. Kijk even naar de heer bisschop en bisschop hebben. U heeft die vragen voor de heer polman. De heer polman de gelegenheid geeft een vraag te beantwoorden. Laatste heer polman.

[0:21:02] Zeer veel dank ook over hoe je rekening houdt dat ik eerder weg moeten om een burgemeester in de gemeenteraad uit te zwaaien van van goes in de eerste plaats mobiliteit. Daar liggen denk ik. En zoals een collega jetta klijnsma heeft gezegd heel veel mogelijkheden om. Het gaat natuurlijk niet alleen om openbaar vervoer. Het gaat om slimme mobiliteit, niet alleen de grote lege bussen die onze provincie soms rijden. Het gaat om kleine deel vervoer mogelijkheden. Het gaat om het delen van vervoer in van de hele concrete punten. Daarin is begin al eens met dit soort uitgestrekte gebieden om het op een vernieuwende andere manier te doen omdat de huidige manier van ov concessies bij de provincies. Dat is dat is agrarisch geworden in het licht van de verduurzaming die we willen met openbaar vervoer. Een heel concreet punt is ook de wet personenvervoer waar als het gaat om leerlingenvervoer. Als je ze niet in die grote bus stopt. Maar in kleinere delen taxi's. Dan is die vergoeding niet van toepassing. Dat is een heel concreet punt vraagt wetswijziging. Ik zou zeggen wacht niet op die wetswijziging begin daar wel aan maar zorg dat je desnoods alvast met een experiment begint om ervan te leren en dan dat mee te nemen bij die wetswijziging

[0:22:15] voorbeelden van schotten weg om even bij dat voorbeeld van mobiliteit te blijven. We hebben met alle overheden in zeeland gezegd wmo vervoer. De ov gelden van de provincie andere doelgroepen vervoersmiddelen doen we in één pot en we gaan kijken hoe we dat slim met het oog op mobiliteit van alle doelgroepen van alle mensen slimme bij elkaar kunnen brengen, zodat er ook andere vervoersmogelijkheden en modaliteiten worden toegepast.

[0:22:44] Dat hebben we dus in dat overleg filosoferen met elkaar besloten om dat gezamenlijk te te organiseren in die schotten weg te halen. Nu het rijk nog

[0:22:53] ten aanzien van grensoverschrijdende samenwerking, zeer goed dat u daarnaar verwijst.

[0:22:59] Er zijn veel grenswerk is in onze regio s en die lopen aan tegen eigenlijk. Ik noem twee voorbeelden die hardnekkig zijn het verschil in de fiscaliteit en de sociale zekerheid. Dat zijn verschillende systemen die onze beide landen hebben. Ten aanzien van sociale zekerheid, is er nu een eerste stap door de minister gezet om daar een aantal belemmeringen weg te halen. Ten aanzien van de fiscaliteit zou het benelux parlement denk ik heel goed kunnen kijken. De ben je ook afhankelijk niet van de vlaamse regering van de federale belgische regering. Om te kijken hoe we daar tot elkaar komen. Hetzelfde geldt voor grensoverschrijdend vervoer.

[0:23:34] Afstemming van bussen van terreinen is ontzettend belangrijk om daar grensoverschrijdend ook vanuit de benelux te kijken. Wat is het instrumentarium waar we resultaatgericht met elkaar afspraken kunnen maken.

[0:23:51] Dankuwel en er is nog ruimte voor wellicht een vervolgvraag. Kijk even naar de leden bisschop hun bushoff als eerste heer wist.

[0:24:02] Voor zover ik zou een vraag aan de heer,

[0:24:04] We willen stellen.

[0:24:06] Oké dan is er nog een vervolgvraag voor de heer polman op dit moment.

[0:24:12] Nee meneer, u bent heel duidelijk geweest en het pleidooi vanuit zeeland is helder naar voren gebracht waarvoor dank en dank ook namens ons aan de burgemeester van goed voor al haar diensten aan onze samenleving.

[0:24:25] Ik zal blijven.

[0:24:28] Er worden meer feest in. Goed gevierd dan alleen roze zaterdag. U bent altijd wel communiceren en bedankt voor deze gelegenheid.

[0:24:35] Hartelijk dank.

[0:24:37] Dan vervolgen wij met de heer bisschop, met de vraag voor de heer brok.

[0:24:41] Voorzitter, dank dank aan onze gasten voor de in troost verhelderend. Ik sla een beetje aan op de opmerking van de heer brok. Dat

[0:24:52] dat mooie klassieke begrip van een gedecentraliseerde eenheidsstaat. Dat dat eigenlijk passé is en ik ik denk dat ik begrijp wat wat de heer bedoelt.

[0:25:04] Alleen ik zie nog niet direct het alternatief en ook vanuit dit rapport gezien. Wat betekent dit nu voor de de generieke aanpak vanuit het rijk richting de regio.

[0:25:22] Want het is natuurlijk mooi om voor maatwerk te pleiten en ik ook. Dat snap ik allemaal alleen

[0:25:29] dat dat kan niet de norm zijn maatwerk. Want dan krijg je natuurlijk maar als je niet oppast kregen een verschil in behandeling. En dat dat is ongeveer het laatste wat je moet willen als ordentelijk bestuur. Ik zou graag daar wat nadere reflectie van de heer blok koppelen.

[0:25:44] Dank dankuwel. De heer bischoff.

[0:25:48] Ja. Dankuwel. Voorzitter ook om te beginnen dan mijn dank voor hun voor jullie komst voor uw komst en ook een vraag voor de heer brok en dat ik sla ook een beetje aan eigenlijk op begrippen. Vitale leefgemeenschappen, leefbaarheid dat het van cruciaal belang is in friesland en ik denk dat dat waar is. Ik denk dat dat geldt voor heel nederland en dan doe ik moet dat moet ik even denken aan het bericht dat mij vanochtend ter oren kwam, namelijk het feit dat er twee ziekenhuizen in friesland. Eigenlijk gaan sluiten

[0:26:20] en dat dan heel veel inwoners in heel veel kern in heel veel van die dorpen eigenlijk veel verder verwijderd zijn van acute zorgvoorzieningen en ik ben benieuwd of u uw ligt. Daarop kan laten schijnen. Wat dat betekent voor de leefbaarheid van die kernen en van de steden in friesland en voor de gemeenschappen waar u het net over had.

[0:26:40] Dankuwel en als de commissie mij toestaat, zou ik graag een vraag willen stellen aan mevrouw klijnsma, want u sprak over bekende situaties ook ook voor mij het vertrek mogelijk vertrek van veenhuizen de gevangenis. De kazerne in als die ik in hartchirurgie. Het blijft allemaal gelukkig maar. U gaf ook aan een pleidooi te houden voor het brengen van werk, rijks, werkgelegenheid naar het noorden en ik vraag u concreet te noemen hoe we dat zouden kunnen doen,

[0:27:13] ga ik eerst naar de heer brok voor een reactie op de.

[0:27:15] Vragen.

[0:27:17] Dank u wel voor de vraag want er is verduin bestuurskundige perspectieven heel veel over te zeggen. De vraag van meneer bisschop

[0:27:25] misschien ook wel heel mooi dat juist op een dag waarin ons staatshoofd een bezoek brengt aan het koninkrijk belgië.

[0:27:33] U weet ook dat wij lang niet zolang maar toch aan elkaar verbonden zijn geweest en in die tijd is eigenlijk de basis gelegd voor de gedecentraliseerde eenheidsstaat en vanuit de context van die tijd was dat heel goed te begrijpen waarom je eenheid wilde creëren en ook veel dingen wilde decentraliseren naar de provincies. En wat we nog steeds hebben in ons land.

[0:27:57] Wat ik heb proberen te zeggen is dat je bij de vraagstukken die je vandaag de dag hebt.

[0:28:03] De oplossingen die moet hebben. Je moet onderkennen dat het niet meer one size fits zones. Wat ik zojuist vertelde.

[0:28:13] Laat me daar concreet erop zijn,

[0:28:15] iets wat op papier kan werken. Wat u ook bedenkt in alle goede, met alle goede bedoelingen

[0:28:22] kan in de praktijk in de grootste provincie van ons land in hectare. Wat heel erg uitgerekt is met heel veel water met die vierhonderd elf dorpen. Een andere toepassing vragen

[0:28:34] op de eilanden. De vijf waddeneilanden die we hebben verdeeld over twee provincies is bijvoorbeeld het hebben van een waldo toets. Een prachtig instrument om te doorbreken wat je eigenlijk kinderen de gedecentraliseerde eenheidsstaat bepleit dat allemaal hetzelfde moet zijn waar ik vertelde u als de spelregels van de gedecentraliseerde eenheidsstaat in de regels van toepassing zouden zijn bevolking van vlieland.

[0:28:59] Dan zouden de veertien mensen die nu in een woongroep wonen die tot hun dood op het eiland kunnen blijven. Dan heb ik het over mensen die

[0:29:07] minder vitaal zijn beperkingen hebben dementie hebben. Noem maar op.

[0:29:14] Die kunnen door een bepaald soort van vorm van zorg bij elkaar blijven wonen. Wat je normaal niet kunt toelaten om dat de bekostiging systematiek dat niet toelaat waardoor dingen los te laten en toe te laten kunnen die veertien mensen op het eiland blijven

[0:29:29] en dat merk je ook bij bijvoorbeeld andere zaken van bereikbaarheid idem dito. Dat merk je ook bij vragen rondom stikstof en toepassing van regels in de brede zin van het van het woord en wat we eigenlijk dus van den haag of van europa vragen dat ook gewesten, zoals de ons of het nou groningen, friesland, drenthe is of zeeland een opdracht hebben om een bijdrage te leveren aan bijvoorbeeld de stikstof problematiek. Daar is ook met iedereen bij ons ook een afspraken over te maken, maar geeft daarbij dan ook ruimte om op een andere manier dingen in te kleuren dat het korset van de regelgeving, wat in generale zin wordt bedacht.

[0:30:14] Dat bedoel ik te zeggen dat probeer ik u ook mee te verleiden in de zin dat u zo naar vraagstukken zou moeten willen kijken.

[0:30:23] De zorg. U refereert aan een actualiteit van deze ochtend heeft voor mij is het belangrijk. Ik zei net van friesland is in hectare de grootste provincie van ons land is het hele waddengebied bij unesco wereld erfgoed wonen zes, honderd zevenenvijftigduizend mensen voor mij gaat het erom hoe in de toekomst de garantie gegeven kan worden van een goede zorg in mijn provincie.

[0:30:46] Dat staat voorop dat er genoeg specialisme is dat de nabijheid is en bereikbaarheid is en het wil per definitie niet zeggen dat het aantal ziekenhuizen dan leidend is. Misschien is het wel zo met krapte op de arbeidsmarkt. De de drang naar specialisme ook in mijn provincie geldt ook voor groningen en drenthe dat het beter is als de ziekenhuisbestuur zelf besluiten krachten te bundelen om daarmee de garantie voor de zorg juist te behouden.

[0:31:16] Ik heb kennis genomen van het voornemen. Ik heb er vooralsnog geen oordeel over want daar heb ik het nog niet voor kunnen bestuderen, maar op zichzelf dat de ziekenhuisbestuurders en zorgverzekeraars een stap naar voren maken om te kijken hoe ziet de toekomst in de kleuren vind ik buitengewoon positief en dat zeg ik ook als voormalig burgemeester van van sneek waar natuurlijk wel sneek ook een ziekenhuis houden. Maar uiteindelijk is belangrijk dat de zorg voor friesland blijft nog even terug naar gedecentraliseerde eenheidsstaat

[0:31:47] om te accentueren dat in alle delen van het land je een ander zielig voor wat kan hanteren. Ik mocht in een recent verleden. Burgemeester van dordrecht zijn. Dat is echt holland. De oudste stad van holland heeft niks met regio provincies te maken. Daar hadden we het concept van de drechtsteden waar zeven gemeenten ook in een terecht raad op een andere manier in het huis van thorbecke, ook op hun eigen wijze gezamenlijk stad aan het water wilde zijn. Dat past ook niet in een deze decentrale eenheidsstaat en past ook niet thuis van thorbecke. Maar het werkte wel en dat is een voorbeeld hoe ook concepten in holland, maar ook horizontaal bestuurder de de zeeuwse tafel hebben we ook een friese bestuurlijke tafel op een homogene manier toch horizontaal kunt besturen. Als je maar ruimte geeft voor lokale inkleuring voor diversiteit.

[0:32:39] Dankuwel, mevrouw klijnsma.

[0:32:43] Dank u wel. Voorzitter, staat u mij toe dat ik voordat ik op uw vragen in ga even aanhaken bij wat de heer brok net vertellen want het is zo beeldend dat als je hier in den haag in het lokaal bestuur zit hier wonen veel meer mensen dan in heel drenthe. Daar moeten we ons voorstellen in die gedecentraliseerde eenheidsstaat. Want hier in de stad den haag is er een college van b en w een gemeenteraad

[0:33:11] en die gaat over hoeveel mensen wonen hier nu. Ik geloof vijf, honderd vijfenzestigduizend

[0:33:16] in drenthe hebben wij een provinciaal bestuur en twaalf gemeenteraden twaalf college van b en w en hebben we nu vijf, honderd twee duizend inwoners. Dus we moeten ons realiseren hoe die intensiteit is in de gedecentraliseerde eenheidsstaat. Want het is zo verschillend. Dat is één, twee. Als je kijkt naar hoe wetgeving tot stand komt in dit huis. Dan is het ook zo wezenlijk dat er ruimte in die wetgeving zit,

[0:33:48] waardoor we niet alleen maar maatwerk kunnen leveren, maar ook kunnen experimenteren. Een experimenteerartikel in een wet is een groot goed. Want wat er nu gebeurt bijvoorbeeld om even aan te haken bij het verhaal van collega brok is dat in de provincie drenthe te doen. Gebruikelijk was dat door de marktwerking. De thuiszorginstellingen ieder voor zich naar hetzelfde dorp gingen 's nachts om steunkousen uit te trekken en oog druppels in te druppelen. Dus dan gingen drie verschillende autootjes hetzelfde dorp om drie klanten te bedienen.

[0:34:26] Nu hebben die thuiszorginstellingen de handen in elkaar geslagen aan de zorg tafel in drenthe

[0:34:33] en die hebben gezegd tegen de zorgverzekeraars mogen wij experimenteren, namelijk dat één van ons. Het ene dorp gaat een ander naar tweede en derde derde dorp en dat we dan drie patiënt te doen.

[0:34:46] Nou zo gezegd zo gedaan en iedereen blij en een enorme in verdienen en ook nog minder milieubelastend. Kortom, wat wil een mens nog meer. Dat kan door het experimenteer artikel dus die wil ik heel graag meegeven dan uw vraag. Voorzitter, de rijks werkgelegenheid in het hele noorden, niet alleen in drenthe.

[0:35:09] Ik denk dat het heel fijn zou zijn en ik merkte dat de minister van binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties daar al druk mee doende is

[0:35:17] als iedere keer

[0:35:19] wanneer er in ieder geval een nieuwe taak voor het rijk aan de orde is gekeken wordt naar waar gaan die medewerkers zo met inzitten moeten niet per c in den haag zitten of kunnen die ook elders in nederland hun domicilie hebben en dan misschien met rijks hubs aan de slag in assen continu zo'n hub naast pal naast het station en die strekt ertoe dat medewerkers die uit den haag in de regio moeten zijn. Daar kunnen vergaderen elkaar daar ook kunnen ontmoeten. Ook onze medewerkers kunnen ontmoeten. Dus dat is heel fijn maar steden ervoor dat er bij de belastingdienst opeens een nieuwe tak van sport komt dan is het heel fijn. We hebben al een stukje belastingdienst in emmen. Het zou prachtig mooi zijn als we dan ook wat meer belastingdienst in drenthe zouden kunnen hebben, net zoals nu ook al duo in groningen zitten en het cbs in heerlen en je ziet dat dat op zichzelf best werkt. Dus daar zou ik toch een warm pleidooi voor willen houden en gelukkig is er bij het kabinet niet helemaal aan dovemans oren waar al wat helpt het. Als u allen dat ondersteund.

[0:36:36] Dankuwel. We gaan is ruimte voor een volgende vragen ronde. De heer de jong.

[0:36:41] Ja. Voorzitter, dankuwel.

[0:36:43] Het is vermeld het erg lastig om niet vries te spreken tegen commissaris brok.

[0:36:47] Dus dan doe ik het toch maar even want

[0:36:49] ik moest denken bij zijn betoog aan de woorden die het hart in skoft en de heer blok heeft de afgelopen tijd vaak betoogd

[0:36:56] dat het friesland geen openluchtmuseum moet zijn moet worden en ik ben ook blij dat vandaag weer voor ons houdt.

[0:37:05] Ik was wel benieuwd naar hoe de heer brok kijkt ook tegen de friese paradox zoals die vaak wordt genoemd. Mensen die weinig verdienen toch heel gelukkig kunnen zijn

[0:37:14] en dat in combinatie toch ook met voorzieningen die toch verdwijnen een school een bibliotheek. Dus ik was eigenlijk wel benieuwd hoe commissaris brok daar op kan reflecteren over de friese paradox.

[0:37:27] Dankuwel mevrouw van dijk,

[0:37:30] Dankjewel voor er ook een vraag aan de heer brok. En ik had eigenlijk factor een buurman zou stellen, namelijk over de taal want taal is natuurlijk ook iets wat enorm kan binden aan verbondenheid kan geven en ik weet dat er een fris natuurlijk heel veel aan gewerkt wordt. Ook de kamers zijn een aantal camera's. Een heel actieve. Ik ben benieuwd hoe dat nu loopt waar ze nu staan en waar eventueel nog hulp nodig is.

[0:37:54] Kamminga

[0:37:55] dankuwel en ik probeer het kort te houden, zal er misschien nog een rondje. Want ik heb nog wel een vraag aan mevrouw klijnsma. Maar ik heb ook toch wel een vraag aan de heer brok. Hij refereerde er zelf ook al aan

[0:38:05] aan het feit en de waddeneilanden. En wat ik daar heel erg merken is dat we daar makkelijker in staat zijn. Zo lijkt het vanuit mijn perspectief zeg ik maar meteen bij om maatwerk te leveren. Dat dat wordt dan toch sneller herken dat die schaal anders is. Ik herken dat zelf ook. Ik ben ook wel wordt voor de koninkrijksrelaties nogal nieuwsgierig of er nog lessen lund. Waarom. Ik begreep dat ze op bezoek waren geweest. Maar of er misschien lessen zijn van hoe we wel maatwerk toepassen op de waddeneilanden

[0:38:31] of we daar misschien ook uw doorvertalen met hoe we in de rest van het land meer om kunnen gaan met of meer maatwerk kunnen inpassen.

[0:38:40] Heel goed. De heer bisschop.

[0:38:42] Voor zover ik wil geen semantische discussie voeren over die term gedecentraliseerde eenheidsstaat. Maar toch nog wel even een punt maken wat mij hier in den haag opvalt dat vaak naar de regio gekeken wordt naar gemeenten provincies gekeken wordt alsof dat uitvoering lokketten van de wijk zijn en dat is dus niet het geval. Provincie en gemeente zijn zo geen lagere overheden. Dat zijn andere overheden en mede overheden en vanuit dat zelfbewustzijn

[0:39:14] is er denk ik alle ruimte om ook initiatieven te nemen en en ook mooier zelfbewust die stap naar voren te zetten. Dus ik wil u daartoe van harte aanmoedigen. Dan gaan we boeiende tijden tegemoet, maar dat veronderstelt wel een zekere interne eenstemmigheid en wat mij opviel in het position paper van vanuit uw provincie dat betrof de lelylijn. Volgens mij. Dat wordt voorgesteld van grote behoefte en dat soort dingen. Want dan krijg ik op stoten in de vaart der volken. Maar er zijn ook verliezers. Die willen bepaald niet opgestoken worden in de vaart der volkeren die zeggen laat die alleen maar mooier vanwege hoe gaat u daar nu mee om in het gesprek met de met het rijk.

[0:40:04] Dankuwel. Ik zie wel dat een hele lijst is misschien de heer bischoff.

[0:40:10] Ik heb een vraag voor mevrouw klijnsma. Want u had het in uw bijdrage over dat er eigenlijk meer voorzieningen of eigenlijk banen inderdaad misschien wel ook na verschillende regio's zouden moeten en ik ben het daar hartgrondig mee eens. Tegelijkertijd zien we ook wel dat er juist heel veel voorzieningen op dit moment eigenlijk verdwijnen. En juist in regio, zoals drenthe, groningen, friesland en in het rapport. Elke regio telt omschrijven de onderzoekers. Volgens mij dat als de soort negatieve spiraal van verschraling van voorzieningen. En dan is mijn vraag zou je niet naast dat je dus moet inzetten op nieuwe voorzieningen naar de regio halen. Ook moeten zeggen we moeten die spiraal die verschraling van voorzieningen echt een halt toeroepen omdat je anders eigenlijk enerzijds achteruit gaat, terwijl een nieuwe dingen toevoegt en dat moet je ook niet willen want waar ben je dan mee bezig. Dus mijn vraag is zou je niet eigenlijk een soort noodrem moeten introduceren om het voorzieningenniveau dat we nu hebben minimaal in stand te houden.

[0:41:11] Dankuwel. En dan scherp ik mijn vraag nog iets aanricht. Mevrouw klijnsma, want u begon net over de rijkssubsidie, maar ik herinner mij de woorden van de commissaris van de koning uit groningen die hier juist sprak over als je het dan hebt over rijks hubs alleen die heeft het niet begrepen als antwoord op dit rapport en dat is vast een uitspraak die u misschien ook wel van hem kent. Kunt u voor ons en voor de kamer even de scherpte neerzetten wat nodig is en wat u voor een reactie verlangt van het kabinet beginnen we bij de heer brok.

[0:41:48] Ja.

[0:41:50] Dat heer bisschop zegt over het verlengde van gedecentraliseerde eenheidsstaat dat de provincie, maar ook de driehonderd vijftig plus gemeente in ons land geen uitvoeringsorganisatie zijn van het rijk. Dat is mij uit het hart gegrepen. Dat zit ook heel erg in de bestuurlijke degene en ook in de genen van de inwoners van mijn provincie en zo is het ook. Ik durf zelfs nog sterker te zeggen. Al het beleid wat hier of in europa gemaakt wordt. Dat kunt u niet uitvoeren zonder de provincies en ook niet zonder de gemeente. We hebben elkaar daarin nodig en we dienen elkaar daar. Als er een overheid in te ondersteunen en de goede dingen te doen voor de inwoners van van ons land

[0:42:29] op bijvoorbeeld uw terrein van stikstof kunt het allemaal heel mooi bedenken. Maar als wij verantwoordelijk voor het ruimtelijk economisch erbij niet goede tools hebben, komt er helemaal niets van. Terecht en daar zijn allesbehalve een uitvoerings loket van den haag. Sterker nog, de friese politiek streeft ook naar een duidelijke nadrukkelijke eigen positie. Er gaan zelfs partijen mij staten zover. Die staan federaal model binnen het koninkrijk voor maar dan praat ik graag op een ander moment van respect u over over door

[0:43:00] niet nu. Maar dat zelfbewustzijn. Dat is een zeer zeker we kleuren echt onze eigen toekomst wel verder in en dat sluit een beetje aan op de friese paradox.

[0:43:12] Kort gezegd komt het erop neer dat de het gemiddelde inkomen het laagste is van heel nederland in friesland

[0:43:20] maar vries zegt wetenschappelijk onderzoek ook zowel de gelukkigste mensen van nederland in nederland zijn de meest gelukkige europeanen op drie jaar of twee na waarbinnen nederlandse is dus de inwoners van friesland zijn het meest gelukkig

[0:43:33] en dan zie je dus, ondanks het feit dat er een lager inkomen is hier toch meer geluk kan ervaren en dat heeft een maken met kwaliteit van het libben het wal en schip uurtje eigen identiteit. Neem het allemaal helemaal up. En dat is natuurlijk positief. Tegelijkertijd zeg ik wel. Je moet daar kritisch op zijn want het is heel erg makkelijk praten voor iemand die ver boven modaal verdient en die diezelfde geluk ervaart om te zeggen we kijken de gelukkig zijn met een bijstandsuitkering. Want zo is het natuurlijk niet. Dus ik vind ook dat bestuurders heel erg moeten oppassen om de friese paradox in die zin ook de te verkopen

[0:44:11] waar het dragende element van de friese paradox is wel is dat geld alleen niet gelukkig maakt en dat ook andere zaken bezig zijn in een mensen leven

[0:44:23] dan kom ik wel weer even terug op de vitaliteit en leefbaarheid op lange termijn. U heeft het over de lelylijn ook wij pleiten voor de hele zak lijn. Het gaat over het bereikbaarheid. Maar dat wat collega klein, maar ook zeggen. Het gaat over de bereikbaarheid ook van zeeland. Het gaat ook over de bereikbaarheid van oost en noord groningen. Het gaat ook over oostelijk drenthe en die lelylijn die zetten wij graag in europees perspectief. Want wij vinden dat via duitsland, denemarken, scandinavië nederland bereikbaar moet zijn. Wij vinden het ook mooi als andere mensen in noord nederland de sport hoofdstad van noord nederland heerenveen goed kunnen bereiken en daarbij voor is echt nodig dat je aan het spoor ontsloten bent en dat is op dit moment niet het geval en dat is ook echt niet meer van deze tijd dat je die leefgemeenschappen die dorpen die steden op een niet adequate manier hebt ontsloten en ik vind het niet gek dat friezen gemiddeld meer auto's hebben als je zo'n groot gebied woont met vierhonderd elf dorpen en je bent niet goed ontsloten en er is geen openbaar vervoer voldoende. Dan gaan mensen natuurlijk met auto's rijden dus ook daarvoor geldt. Je kunt wel maatregelen op het autobezit leggen want er wordt ook in deze kamer over gesproken of dat zwaarder belasten. Maar er is heel erg mooi als je in de stad woont alles met de fiets kunnen doen. Zo werkt dat bij ons dus niet. Dus die bereikbaarheid wordt ook breed ondersteund. Ook de lelylijn en het is waar die bisschop de zegt u niet iedereen is daar voor. Dat klopt. Omdat er ook mensen zijn die het aanleggen van zo'n hoge snelheids lijn een aantasting vinden van het landschap zit er ook veel andere argumenten bij. Maar ik verkondigde het standpunt waar zelf achterstaat college standpunt en dat is die lelylijn voor europa

[0:46:12] ook voor het westen van het land voor het noorden van het land ongelooflijk belangrijk is, zoals ook die andere grote infrastructurele werken, zoals de heer samsom lijn heel erg relevant zijn. De waddeneilanden. Ik vind die we hadden toets prachtig

[0:46:26] komt wel heel veel energie. Wij kijken om dan steeds meer maatwerk te bieden om maar ik moet echt zeggen de minister vorige minister van wonen is geweest. Die heeft naar de woon problematiek gekeken op de waddeneilanden. Er is geld voor gekomen. De regio deal voor de wadden is nu ook gehonoreerd komt er een goede samenwerking tussen die die vijf eilanden en de wadden toets maakt dingen uiteindelijk mogelijk die het nodig of die het mogelijk maken om daar vitale leefgemeenschappen te houden. Wat zo aardig is.

[0:46:56] Mevrouw kamminga vraag daar ook na vorige week hadden we uitgenodigd. De bes eilanden, de vrienden van het caribisch deel van het koninkrijk van saba, sint eustatius en bonaire en er is één ding in die twee dagen wat heel de tijd nu terug blijven kopen bij mij. We hebben hetzelfde probleem. We hebben hetzelfde probleem. We hebben hetzelfde probleem. Dus daar zie je je hebt zevenduizend kilometer afstand. Maar de eilandgemeenschappen in het caribisch deel van het koninkrijk corresponderen echt met die in het waddengebied. We hebben het over bereikbaarheid. We hebben het over wonen. We hebben het over scholen. De enige verschil eigenlijk wat er is is dat de ziekte. Als we een pijnlijk verschil dat de inwoners van saba, sint eustatius gaan paspoort moeten laten zien dat we bij schiermonnikoog en ameland niet. Maar voor de rest is er heel veel overeenkomst en ik vraag me wel af. Dit is een hele voorzichtige uitspraak. Maar ik doe een toch of wij ook als we het hebben over regio dat caribisch deel van het koninkrijk ook niet in een

[0:47:55] toegepaste matrix meer zouden moeten ondersteunen. Om ook daar de leefbaarheid voor die mensen op een gelijkwaardig niveau te hebben, zoals bij ons ook het geval is. Ik denk dat ze zo binnen het koninkrijk met elkaar om zouden moeten willen gaan,

[0:48:08] met name de bereikbaarheid is een groot probleem tussen de eilanden in het caribisch deel van het koninkrijk van samen kun je maar één keer per dag met de boot vertrekken. Dan laatste punt. Voorzitter, is de heer tk. Ik heb er in het position paper iets over geschreven dat de bestuurs afspraak die gemaakt is met het rijk over de friese taal en cultuur. Nederland heeft jaar geleden het europees handvest voor minderheidstalen geratificeerd. Ik mag niet minderheidstalen zeggen ik zeg lessen klein budget of oorspronkelijke talen, anders krijg ik thuis echt grote problemen. Het is geen minderheidstaal, want het vries is de dominante taal in friesland. Het is geen minderheidstaal. Nederland heeft dat verdrag geratificeerd.

[0:48:53] Er zijn beide partners in dat internationale verdrag uw kamer heeft onlangs hele belangrijke motie over aangenomen en uitspraken over gedaan.

[0:49:00] Maar als je kijkt in de praktijk

[0:49:03] hoe het met de uitvoering zit dan is het tot dusver tot dusver zo dat eigenlijk een groot deel van dat beleid betaald en ondersteund wordt door de provincie friesland en niet door het rijk hebben het al helemaal niet over ambtelijke capaciteit was. Het hebt over het geld voor onderwijs en dat soort dingen. Meer. Dan moet het rijk je echt een been bijtrekken. Dat staat ook in mijn position paper. Ik heb ook het woord hoopvol daarin opgenomen. Ben echt hoopvol gestemd, want we zijn ongelofelijk dankbaar dat uw kamer zich daar we in zet. Er zijn ook erg dankbaar met de inspanningen van de huidige minister die daarvoor verantwoordelijk is, is onze minister van binnenlandse zaken en voor friese taal. Mevrouw bruins slot, maar we moeten de komende tijd wel concrete afspraken over maken en die vertrouwelijk echt op dat dit keer dit keer het rijk wel haar verantwoordelijkheid neemt. Laatste opmerking is niet plagen bedoelt. Mevrouw de voorzitter, als het dan hebben over

[0:49:55] de randstad en mijn provincie fryslan en het belang van u staal wat drager is waar u identiteit en scheppen wat de dominante taal is in uw provence je dan stoort het mij ook nu weer vandaag dat hier op dit bordje staat dat de commissaris van de koning van friesland ben, terwijl de naam van mijn provincie al meer dan vijfentwintig jaar friesland is dat zijn kleine dingen. De kleine als er dan toch over sensitiviteit hebben als de naam van de provincie al meer dan vijfentwintig jaar anders is dan wat u hier in dit huis hanteert dan is er nog wel een stap te maken.

[0:50:35] Dankuwel.

[0:50:38] Heel goed en waarbij ik even opmerken dat ik u zojuist wel als de commissaris van de koning van vries nog hebben aangekondigd, waarvan akte.

[0:50:48] Wachtlijst. Maar ik zeg.

[0:50:49] Ik altijd heel mijn collega's uit friesland. Dat komt helemaal goed kan ook. Voorzitter, de heer bushoff heeft vind ik iets heel belangrijks hier neergelegd. En eigenlijk hoor ik dat vanuit alle afgevaardigden, want

[0:51:06] in alle provincies die we hier aan zee hebben die vanmiddag zie je dat die verschraling wel een ding is en geen klein die ik had het net over het open openbaar vervoer. Maar je ziet dat er tal van voorzieningen verdwijnen ook als het gaat om bibliotheken en de bibliobus houden we nauwelijks overeind omdat de middelen die voor bibliotheken verstrekt worden daar niet op van toepassing zijn scholen hier in de randstad moeten ouders kinderen al heel vroeg in schrijven voor kinderopvang en voor scholen bij ons in de provincie is het echter andere koek. Want daar zijn soms schooltjes zo klein dat je twee of drie klassen samen moet voegen en dan nog valt school om en dat is echt fnuikend voor het samenleven. Want dan moeten die ouders met die kinderen in basisschoolleeftijd echt heel ver reizen. Zorg. We hadden het er net al even over. Je ziet dat dat ook heel ingewikkeld is voor mensen om een goede zorgvoorzieningen, huisartsen fysiotherapie omdat op niet op steenworp afstand te hebben, maar toch wel op een behoorlijke afstand je ook daadwerkelijk naar toe kunt

[0:52:20] winkelgebied. Je ziet dat ook in kleine dorpen winkels verdwijnen en als de laatste supermarkt de deuren sluit betekent dat heel veel voor de chemie in zo'n dorp

[0:52:32] dorpshuizen echt met alles wat in ons is ook vanuit de provincie hoor krabben en spijkeren we om de dorpshuizen overeind te houden. Maar daar is de intensiteit van het bezoek natuurlijk minder dan hier in de buurt en clubhuizen in de wijken van een grote stad. Dus als je daar dezelfde meetlat langs gelegd. Dan zul je zien dat je dat niet overeind kunnen houden. Kortom, voorzitter, het is echt een trits van voorzieningen die recht overeind moet blijven we wel gemeenschapsgeld bij moeten fourneren. Want anders lukt het niet. Dus en heel veel vrijwilligers gelukkig actief. Want anders zou het sowieso niet lukken. Dus die verschraling moet inderdaad een halt toegeroepen worden en het zou fantastisch mooi zijn. Ik vind het heel fijn om daar met u over door te denken. Hoezo. Nood eruit zou kunnen komen te zien want we hebben we zeker ideeën over dan voorzitter uw vraag. Want ik heb natuurlijk de bijdragen van collega paas gelezen uit groningen die hier een warm pleidooi heeft gehouden. Uiteraard zou ik willen zeggen want dat doe ik met hem over alle ingewikkeldheden rond het gas dossier. Want we hebben in de rente ook een klein stukje gaswinning vergeleken bij groningen. Maar toch ook behoorlijk substantieel nog wel. En in die context heeft collega pa's gezicht. Ja. Nou dan krijgen we rijks je en dat is het dan

[0:54:00] toen ik dat las dacht ik rene. Dan hebben we toch behoorlijk hard voor moeten knokken hebben we eindelijk rijkssubsidie.

[0:54:09] Dus dat zegt eigenlijk heel veel over hoe we interacteren zal ik maar zeggen want ik werden vanuit drenthe vlakbij het station in assen eigenlijk al heel blij met zo'n hub waar tegelijkertijd is het ook heel belangrijk dat wij de dienst tv. We hebben dus de dat is de ondersteuning voor defensie voor de voor het gevangeniswezen. Dat is de belastingdienst hebben dat we en vwo hebben. Dus dat is voor ondernemend nederland en dat is ook een uitvoeringsorganisatie. Kortom die rijksdiensten die het zou prachtig zijn als er nog substantieel meer van naar noord nederland zouden kunnen komen of naar anders. Nederland zal ik het zomaar noemen dan de randstad.

[0:55:00] Maar die hubs is die doen er wel toe want het is zo fijn dat mensen uit den haag ook gewoon eens in de trein kunnen stappen als die niet tot bij meppel. Want er staat die negen uur per week stil. Dus dat is wel beroerd. Maar dat mensen uit den haag gewoon hier in de trein kunnen stappen en in zo'n hutje allerlei andere medewerkers van het rijk. De provincies of de gemeenten tegen kunnen komen en de mooie plannen mee kunnen maken. Dus ik bepleit die hutjes wel degelijk en collega's baas ook. Dat weet ik zeker waar het moet zijn.

[0:55:37] Dankuwel. Dan komen we aan het einde van deze ronde. Dank voor uw aanwezigheid hier voor delen van uw inzichten en de pleidooien zijn goed doorgekomen, denk ik. En dan sluiten we deze ronde af en dan gaan we over.

[0:55:59] We kunnen we nog twee minuten schorsen. Ik krijg ik ingefluisterd. Dat lijkt me een goed we even een schorsing van twee minuten tussen de twee blokjes en dan nodig ik de deelnemers aan het tweede blok alvast uit naar voren te komen.

[0:59:59] Dan gaan we door met tweede blok van tweede aflevering van het rondetafelgesprek. Elke regio telt. In dit blok hebben wij aanwezig. Mevrouw de nijs. Visser zei de wethouder in de gemeente schagen en zee is hier aanwezig namens de gemeente schagen, maar ook namens de regio kop van noord holland.

[1:00:22] Ik heet welkom. De heer bouwmans, voorzitter van regio achterhoek en de heer pastors als directeur nationaal programma rotterdam zuid. Hartelijk welkom hier ik u heeft het meegekregen in de eerste ronde. De spelregels zijn dat u eerst vijf minuten gelegenheid krijgen om een aftrap te doen te delen wat hij zegt en dan gaan we over naar de vragen

[1:00:49] en nu is het woord aan mevrouw de nijs.

[1:00:52] Dankuwel. Voorzitter en dank dat ik bij jullie mag aanschuiven in deze commissievergadering. Er zijn al veel woorden gezegd. Door de commissarissen. Als regio kunnen wij ons daar zeker ook in herkennen. Ik mocht zelf ook input leveren bij het rapport. Dus daar was ik eigenlijk heel blij om. En eigenlijk als je dan het rapport leest dan schrik je eigenlijk behoorlijk over de manier hoe onze overheid investeert in gebieden en dat je ziet dat het vooral randstedelijk terecht komt en dat we dan met z'n allen denken als als we het in de randstad stoppen, valt het vanzelf wel in de regio. Nou dat rapport heeft uitgewezen. Dat dat niet het geval is en wij als kop zijn ontzettend trots. Wij hebben ook een waddeneiland. Texel wilde ik hier even bij vermelden en wij zijn heel blij met de aandacht die je vanuit de tweede kamer is voor het rapport en dat is ook hard nodig. We doen eigenlijk al een hele tijd doen we deze investering manier dezelfde manier. En eigenlijk zien we nu met z'n allen ook via dit rapport dat op het menu op deze manier. Als we zo doorgaan, blijven we eigenlijk investeren en gaan onze regio steeds meer verschralen. En als je kijkt naar het inwonersaantal en na de politieke teneur hier in nederland zien we dat de regio's gewoon steeds belangrijker worden. Er zit heel veel kracht in onze regio's ook hoe mensen samenwerken en ik denk dat we dat met z'n allen veel meer op de kaart moeten zetten en de coup. Ja. Het is gewoon een prachtige omgeving. Wij hebben zon zee strand. We hebben stad. We hebben platteland dus fantastisch gebied om te wonen te werken te recreëren. We hebben een aantal aardig grote ondernemers zitten. We hebben de nipt een helft campus zestien, honderd medewerkers op de campus

[1:02:47] en eigenlijk is het vervelend om te weten dat zo'n bedrijf eigenlijk zijn buslijn zelf aan het betalen is en ja daar moeten we toch met z'n allen wat aan gaan doen en met z'n allen nadenken hoe kunnen wij die investering nu anders maken? Ook op het gebied van de regio deals zien we dat we investeren op de korte termijn, terwijl je graag plannen wil maken voor de lange termijn en structureel onze kernen sterk wil maken. Wij hebben een dorp waar op dit moment de school al een aantal jaar niet meer is en wij zien die verschraling heel hard gaan. Wij zien dat er geen voetbalclub meer is. Wij zien dat er nog een aantal mensen echt hun best doen om er wat van te maken in het dorp. Maar het wordt heel lastig. Zeker voor de mensen die daar willen blijven wonen, is het gewoon erg lastig om dus middelpunt mobiliteit ergens te komen en ik denk dat we daar met z'n allen gewoon iets anders in moeten gaan doen want als je deed wat je doet krijg je wat je kreeg.

[1:03:47] Dankuwel. Heer baartmans.

[1:03:51] Voorzitter dankuwel dank voor de uitnodiging voor mij de tweede keer. Ik was twee weken geleden ook bij op de tribune en dat was interessant om.

[1:03:59] Ik had gesolliciteerd.

[1:04:00] Ik had gesolliciteerd worden. Weet ik niet ik gedaan. Dat doe ik wel vaker. En meestal loopt dat goed af. Tegenwoordig. Dat was in het verleden niet altijd. Zo kan ik u verzekeren. Maar ik vind het aardig dat ik in dit gezelschap zit vandaag een beetje mijn geval denk ik. Als vertegenwoordiger van de wat dan tegenwoordig heten ongeziene periferie.

[1:04:20] Dat klinkt niet heel aardig als je ongezien ben er ook nog perifeer. Maar dat is nou eenmaal zo.

[1:04:25] En ik ben vandaag niet alleen gekomen. Ik ben met collega's eva boswinkel ik burgemeester van zutphen en db lid van de steden driehoek, maar ook de b lid van de vijftig en we zijn wat hiernaartoe gereisd hebben. Zo wat met elkaar verkend van wat gaan we nou zeggen of wat zeg ik nu.

[1:04:39] En in de voorbereiding moesten denken zijn drie kamerleden. Het groningen bij en die kende gastprofessor keuning wel professor koning was tot in het midden van de vorige eeuw verbonden aan de rijksuniversiteit groningen en er was de grondlegger van de geografie en nederland van het denken in regio's en hij heeft de term sturend en verzorgend geïntroduceerd en dat was belangrijk omdat hij voor het eerst identificeren dat iedere regio in nederland anders is met z'n eigen eigenheden en kenmerken. Waarom met zijn eigen kracht

[1:05:07] en er was waanzinnig belangrijk omdat er heel lang het economisch beleid van nederland op gebaseerd is geweest

[1:05:13] en regionale ontwikkeling eigenlijk ook daar is begonnen tot de jaren negentig en we in nederland anders zijn gaan denken over hoe moet je omgaan met overheidsmiddelen en toen is eigenlijk de de ideeën ontstaan van versterking over sterk is en laat les laat de rest maar een beetje met rust dertig jaar. Verder hebben een rapport liggen wat hier nu ligt

[1:05:32] en wat ik aardig vond. Ik heb ook goed geluisterd. Twee weken geleden. En wat de voorzitter van de onderzoekscommissie. Dat is me bijgebleven zijn twee dingen één was, bewijst ons nog geen lippendienst. Dus ga er niet zegt dus belangrijk rapport hebben om een verkeerd gezien en we gaan over tot de orde van de dag. Maar doe echt iets. Daar ga ik zomaar wat voorbeelden van geven. Het andere is dat ze dachten zij denk in kansen denken in termen van kansen kaart en dat sprak me ook zeer aan omdat ik hier ook geen verhaal wil gaan vertellen over hoe zielig de achterhoek is want er is namelijk helemaal niet zo alleen. We hebben af en toe wel wat ongemak van het rijk en dat ongemak zou ik graag wegnemen. Dat gaat dus niet zeggen over geld. Dat gaat heel vaak over wet en regelgeving meedenken gezien worden gehoord worden. Et cetera was wel aardig dat we vorige week vng congres hadden in groningen. Daar was een professor van der burg

[1:06:17] die verbonden is geweest aan het onderzoek wat twee jaar geleden is gedaan. Drie jaar geleden inmiddels alweer over hoe ziet nederland er nou over honderd jaar uit en dan zie je natuurlijk dat we hele grote investeringen moeten doen om grote delen van het land droog te houden. Daar ben ik niet tegen.

[1:06:31] Maar je moet natuurlijk wel de discussie met elkaar voeren over wat tegen die achtergrond naar de toegevoegde waarde van investeringen op plek x of y is op de droge zandgronden stond vanochtend in de krant. Ik geloof de sahara loopt inmiddels dat de achterhoek

[1:06:44] over de meest zonnige regio van nederland. Maar dat geheel terzijde. Je moet natuurlijk wel nadenken over hoe investeren en waren investeren. Dus dat lijkt me wel belangrijk. En als je dan naar het rijk kijkt. Driehonderd duizend ruim driehonderd duizend mensen in de achterhoek de groot. De kleinste regio in nederland zou je kunnen zeggen die als regio regio identificeerbare is nog geen tien kilometer. Rijks snelweg

[1:07:10] dorpen moeten bij ons minimaal een paar duizend inwoners hebben om uberhaupt een bus te zien die het wel een paar keer per dag rijdt grenzen van meer dan zestig procent aan duitsland. Dat lijkt heel leuk. Is het ook vooral vanaf één juli. Als je de machine weer gaat halen over de grens. Maar voor de rest levert dat toch aardig wat ongemak op omdat heel veel voorzieningen over de grenzen eenmaal niet gedeeld met onze kunnen worden.

[1:07:31] We hebben geen enkel nationaal programma. Ik vond wel aardig. De commissaris van drenthe. Die hield een pleidooi die vertelde dat herken ik al zou het besturen van nederland dat ze vaak naar den haag moet om te voorkomen dat iets vertrekt. Nou, dames en heren, in de achterhoek is niks.

[1:07:45] Dus daarvoor hoef ik hier niet naar toe te komen. Ik moet vooral komen om u te vertellen dat zo'n hup je dat zij bij ons een godsgeschenk zijn. Kan ik u vertellen want wij hebben helemaal niks in die in die richting nog ongeveer honderd werkplekken van de belastingdienst. Want dat is het dus wel. Dus als je het hebt over zichtbaarheid van het rijk vertrouwen dat het rijk moet winnen bij haar inwoners, dat het begint met gewoon aanwezig zijn. Er zijn en dat betekent dus ook ambtelijke diensten of ambtelijke collega's of je laten zien of meedenken. Daar moet echt verandering komen. Ik denk dat daar grote uitdagingen liggen. Ik heb er position paper aangereikt en dan zeg ik eigenlijk nederland gidsland. Het is niet te bereikt dat de regio's bij de hand neemt, dat de regio's nemen het rijk bij de hand en daar geloof ik echt. Ik denk dat we in de achterhoek goede dingen doen we werk trippel heerlijk samen drie ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheid te doen. Een supergoed waar we ervaren en regelmatige ongemak van regels

[1:08:37] verordeningen, subsidievoorwaarden die niet op onze maat gesneden zijn er nog aan ontstaan niet helpen.

[1:08:42] Dus een van de dingen waar wij heel graag met het rijk over in gesprek gaan aan de hand van zo'n kansen kaart is. Hoe kun je nou regels bedenken die ook passen bij de schaal van regio als de achterhoek die groot is die trots is waar mensen graag werken waar ze niet klagen was niet de hand ophouden. Maar was ook geen ongemak ervaren van ik denk dat daar kansen liggen op het gebied van wonen werken en recreëren

[1:09:06] bereikbaarheid is belangrijk. Laat ik dat laatste ook maar zeggen. Dat is ook door de andere sprekers al gezegd,

[1:09:11] maar onze regio slecht bereikbaar. Het rijk gaat nu mee investeren in verbetering van de van de bereikbaarheid, maar wijsmuller marginale investeringen in mijn laatste opmerking. Mevrouw de voorzitter, dan ben ik vast aan de vijf minuten is. Het ging net ook even over de gelukt. Paradox.

[1:09:25] De achterhoekse behoren tot de gelukkigste mensen in nederland zou u zeggen meneer bouwmans. Wat doet u hier dan ga lekker terug naar de achterhoek en wees gelukkig maar dat is geen rationeel. Dat is nu de generatie vijftigplussers waar ik ook bijna toebehoren.

[1:09:38] Maar de jongelui. De twintigers en dertigers zijn over vijftien jaar niet meer zo gelukkig en de achterhoek als we nu een aantal dingen bij de kop pakken. Dus die gelukt. Paradox houdt ook in dat tijdelijkheid is van geluk en ik denk dat we het voor moeten zijn om te voorkomen dat straks hele ongelukkige achterhoek zijn dankuwel.

[1:09:56] Dankuwel gaan we door naar de heer pastors.

[1:10:01] Dankuwel.

[1:10:04] Het nationaal programma. Rotterdam-zuid is een twintigjarige samenwerking.

[1:10:08] Werking, om de.

[1:10:10] De achterstanden van rotterdam-zuid in te lopen ten opzichte van

[1:10:16] de griffier hebben we gedefinieerd. Dat ligt prettig hoog.

[1:10:22] Wij voelen dus heel erg mee. Ook met dit rapport met de regio's die aantoonbaar tekort komen. In het bij het vorige kabinet hadden wij regiomiddelen keek men mensen wel eens verbaasd, maar er zijn. We hebben wij zijn in binnen stedelijke regio twee, honderd duizend mensen die een dusdanig verschil in opleidingsniveau halen na hun schoolcarrière dus dusdanig slechtere positie op de arbeidsmarkt als volwassene. Als lid van de beroepsbevolking

[1:10:53] navenant lagere waardering van van de woningen

[1:10:57] omdat

[1:10:59] mensen die enigszins geld voor een woning over hebben. Een woning elders kiezen en deze woningen dan overblijven voor de laagste voor de laagste bieder

[1:11:10] en dat we doen het inmiddels twaalf jaar. We zijn een behoorlijk eind op streek met de achterstand, maar nog steeds zien we die verschillen

[1:11:21] bij corona als als eerste de klappen op de arbeidsmarkt. Heel veel mensen in de uitkering ineens en nog steeds de traagste in het herstel. De woningprijzen stegen. Maar er kwamen we erachter. Dat waren de particuliere verhuurders die arbeidsmigranten gingen plaatsen en een heel ander verdienmodel hadden we dat had niks met de waardering van het wonen te maken. Maar dat is hoe we onze economie op dit moment in elkaar zit. Dus er zijn gewoon gebieden in nederland waar echt een ander regime geldt waar het anders werkt dan in dat hele welvarende rijkste graaf enzovoort land. Wat wij natuurlijk ook zijn en dat vraagt om ander beleid. Dat is bij ons langer geleden erkend thuis het nationaal programma uit voortgekomen. Daar is ook een interessante werd uit voortgekomen. De wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, die juist ook uitzondering regelgeving mogelijk maakt op die wetgeving die in de rest van het land goed werkt. Dus dat zou misschien een eerste idee kunnen zijn om daar de wet bijzondere maatregelen, regionale en grootstedelijke problematiek van te maken. Heb je meteen een vehikel waarmee de regio's dus ook uitzondering beleid te kunnen maken, is een heel flexibel werd werkt hartstikke goed. De raad van state is altijd tegen. Maar de kamer neemt hem toch aan en dat dat is dus een prima prima werkende model en de raad van state is marokkaans waarderen. Wij waren daar laatste hebben we ook gemerkt dat ze daar toch wel. Nu wat serieuzer naar tariefdifferentiatie en dat soort dingen zitten te kijken in de richting van wat je dan nodig hebt in zo'n gebied. Daar zou ik willen zeggen. Denk niet te sterk in alleen maar bruggen, tunnels viaducten, spoorlijnen en dat soort dingen. Maar ga ervan uit het gebied. Heel goed kijken wat is hier nou echt aan de hand.

[1:13:07] En wat er echt aan de hand is. Dat is vooral iets van mensen. Wat voor leven leiden. Zie je wat voor perspectieven zijn er voor de jongeren. Hoe gaat het met de volwassenen. Hoe gaat het met met de ouderen en ga van daaruit je oplossing doen. Dan heb je meteen als voordeel dat je die mensen mee kunt nemen

[1:13:25] en er zijn heel veel regio's. We kennen hele noord. Goed. Wij kennen ook oost-groningen goed waarin de sociale problematiek lagere opleiding. De de intergenerationele bijstand en dat soort zaken.

[1:13:40] Ik kan je zeggen. Voorzieningen zijn een noodzakelijke voorwaarde maar niet voldoende rotterdam-zuid heeft voorzieningen heeft basisscholen. Maar toch lijkt het op oost groningen wat arbeidsparticipatie en schoolresultaten betreft. Dus er is meer nodig dan dat.

[1:13:55] Dus bekijken gebied op op die manier in dat verband. Overigens is het ook bij ons langs geweest en is er een hebben wij een concept neergelegd voor een nationaal programma curacao. Dus als u de heer brok op dat punt zou willen volgen. Er ligt een blauwdruk je bij ons en ook in een lading curaçao. Maar dat is er zo uit te halen om dat mee te gaan doen in de richting van.

[1:14:22] De afronding,

[1:14:24] De governance. Ik denk dat dat ook een van de redenen is dat u ons heeft uitgenodigd. Bij ons is er een governance die is die is eigenlijk van iedereen en het rijk doet ook mee. Dat is dat zijn dus twee componenten. Hij is van iedereen en het rijk doet mee. Ik zag rutte zeggen van ja ze moeten daar een beetje bedenken. Ja, maar wel met het rijk erbij, zodat het rijk ook gecommitteerd is aan de oplossing

[1:14:49] en dat werkt. Hartstikke goed merken wij in de praktijk. Er wordt ook heel vaak lokaal gezegd dat het de schuld van het rijk is. Nou als het rijk aan tafel zit dan wordt dat ook meteen minder gezegd. Dat scheelt alweer een stuk. Het is ook lang niet altijd waar. Maar het voor zover het wel de schuld van het rijk is zit er meteen iemand bij die kan zeggen als dat zo is dan ga ik er toch eens even naar kijken en dan dan werkt dat ook. Dus dat hoort bij de het rijk moet meedoen.

[1:15:16] Je hebt doelen nodig. Wat wil je bereiken op welke termijn. En dan het de een na laatste tip is. Probeer niet alles in een masterplan te doen maar richt je op een paar dingen die het verschil maken. De rest komt er wel achteraan

[1:15:30] en dan is het ook werkbaar. Anders moet zeg maar alles in zo'n hele ingewikkelde regionale samenwerking en dan wordt alles ingewikkeld en dan gebeurt er ook te weinig. En tot slot, als u het echt wil het committeert ook de kamer en het kabinet wat dat voor u moet doen. En als het een twintigjarige aanpak is en dat zal er veel regio's het geval zijn. Ook volgende kabinetten dus voer dat gesprek goed, zodat de opvolgers in de kamer dat ook kunnen lezen en kunnen zeggen ja ze hebben er toch wel goed over nagedacht. Dus wij moeten onze er ook aanhouden.

[1:16:05] Dankuwel dat er genoeg aanleiding is om vervroegd vraag hier op te stellen dat we ermee van start gaat. De heer de jong namens d zesenzestig.

[1:16:15] Ja. Voorzitter dankuwel. Ik wilde mijn vraag stellen aan mevrouw de nijs

[1:16:20] en dat gaat over de regio deals en ik was benieuwd of mevrouw de nijs iets kon vertellen over haar mening van de regio deals ook omdat ze je spreekt namens de regio kop van noord holland en in de regio deals gaat om samenwerkingsverbanden dus benieuwd naar haar licht daarover.

[1:16:35] Mevrouw van dijk, namens het cda,

[1:16:37] Dankjewel. Voorzitter, ik had inderdaad ook vragen over een langjarige financiering aanpak. Ik hoor heer pas als het hebben over twintig jaar aanpak dat mevrouw gaf van hoe ga je nou incident hoera met incidentele middelen structurele oplossingen genereren. Dus mooi als misschien beide daar heeft op zou willen reflecteren in ons

[1:16:57] mevrouw kamminga,

[1:16:59] dank, voorzitter en dank aan de drie sprekers. Ik heb een vraag voor de heer pastors en dank ook dat u er bent. Want ik denk inderdaad dat het voor mij tweeledig is enerzijds om het signaal te geven. We moeten het gaat niet alleen maar over stad versus platteland waarin deze discussie vaak gevoerd. Maar zoals u terecht zegt binnensteden heb je ook soms regio's en ik denk dat dat een passend voorbeeld is. Dat vind ik ook belangrijk om dat wel te mankeren dat we daar ook oog voor hebben. Deze discussie, maar vooral ook heeft eigenlijk al heel veel over gezegd omdat het programma aanpak rotterdam-zuid toch ook een aantal lessen. Wellicht heeft daarvan kunnen leren. Ik vroeg me vooral heeft over een aantal dingen. Bent u op ingegaan, maar nog af van die de het probleem is vaak in een stad veel meer hoe gaan mensen vinden de mensen de de voorzieningen. Heeft u daar misschien nog tips op en lessons learned van hoe zorg je als voorzieningen zijn dat men minder gebruik van gemaakt.

[1:17:52] Wist even overgaan naar de beantwoording. En dan doen we daarna een tweede blokje.

[1:17:56] Mevrouw inez.

[1:17:58] Dankuwel dankuwel meneer de jong voor de vraag. De regio deal die is bij ons. De vorige keer gevallen in den helder en het ging echt om het maritieme cluster meer power te geven meer energie. Dat is echt goed gelukt en dat is een mooie regio deal geweest maar dat een regio deal geweest van vijf miljoen.

[1:18:18] Dit zit.

[1:18:20] Dus we zijn nu zeker bij de vierde tranche zijn we echt aan het werk om dat echt op noord-holland noord niveau te doen is met zestien, zeventien gemeenten en dan echt te kijken naar arbeidsmarkt en onderwijs. Maar het is gewoon. Er gaat zo veel werk en energie en tijd in zitten en als je kijkt wat je ervoor terugkrijgt. Dat is één keer die vijf miljoen. Dan dan denk ik. Als je dan ziet wat mooie dingen in ontwikkelingen bij ons zijn, zoals onderwijs wordt gekoppeld wordt aan een tip of er naar grafische sector waar we echt wel koplopers zijn. Waarom zou je dat dan niet structureel. Waarom zou je die innovatie dan niet langjarige kunnen kunnen faciliteren om daar nog iets groters van te maken en daarom het kost gewoon veel tijd. We zien dat we dat zien jullie waarschijnlijk ook. Het is heel veel krapte op de arbeidsmarkt. Dus het is gewoon een heel werk om dat met z'n allen voor elkaar te boksen. En natuurlijk stoppen we daar energie en natuurlijk gaan we die uitdagingen. Maar dat dat weerhoudt soms wel om het te doen.

[1:19:27] Dankuwel.

[1:19:30] Ja.

[1:19:34] Hoe je met incidenteel geld structurele oplossingen kunt kunt genereren. Wij hebben een twintigjarige aanpak met een een aantal kernen interventie, zoals onze scholen die extra lesgeven extra hulp onder meer en eerder bij mensen thuis te zijn. Meer meer reintegratie

[1:19:53] activiteiten om mensen aan het werk te krijgen en te houden en middelen om die woningvoorraad bij elkaar te krijgen. Nou die

[1:20:03] wat wij hebben gezegd, ook ik toen ik solliciteerde van als deze handtekeningen eronder staan en deze partijen zeggen dit willen we bereiken dan gaan we twintig jaar over doen. Dan hoeft niet per c al het geld in het begin geregeld te zijn. Je hebt het ook niet meteen uitgegeven.

[1:20:18] Maar je hebt wel wat geld nodig om het begin te kunnen maken en dan kun je na een paar jaar als muziek in de samenleving samenwerking zit dan kun je ook zeggen ja als er een keer of een keer als er een brug moet komen of een of een tunnel of een trein of iets dergelijks. Dan komt dat ook echt wel een keer aan de orde. Maar dan heb je met elkaar ook veel meer de basis van ja kijk we hebben de eerste stappen gezet. We zijn dat aan het bereiken. Dan moet dit ook een keer naar toe en naar bouw je dat met elkaar op in plaats van ja het staat jaren stil. Men komt altijd geld halen. Er gebeurt helemaal niks. En daar moeten we ook nog een trein aanleggen. Ja dat dat is een hele andere energie. Terwijl als je dat positief opbouwt dan dan doe je dat met elkaar

[1:20:57] en dat verschilt per partner bij de gemeente was het gemeente rotterdam die moeten afbetalen. Grote gemeente kan dat ook daar was het in het begin wat sceptisch en die hadden nu als eerste het geld klaargelegd en dit kabinet is het helaas vergeten. Dus wij zijn nu heel erg groot deel van onze tijd kwijt om dat geld te regelen. Maar ik moet zeggen dat gaat ook goed genoeg op dit moment om niet echt over te mopperen, maar we zijn er nog niet eens voorkomen. U echt nog wel wel tegen de stad dat model. Dat werkt wel maar dat zou wel iets soepeler kunnen werken. Want alle tijd die wij ook op het programmabureau in den haag moeten steken. Die kan natuurlijk niet in de scholen helpen om het goed te doen en en dat soort zaken dan de tweede vraag hoe vinden we de mensen wij in de eerste plaats kijken wij naar hoe ze hoe zou het leven van mensen eruit moeten zien

[1:21:53] en waar zijn ze dan en dan gaan we dat de tweede daar gaan we daar wel naar toe. Kinderen zitten op school. Ouders komen daar ook

[1:22:01] en die tien uur extra les per week die wij geven die die bereiken dus meteen alle kinderen en daardoor hebben ze hun jeugd die wat meer lijkt op de jeugd. De rest van nederland waar het leven na de reguliere schooltijd ook nog een tijdje heel waardevol doorgaat

[1:22:14] en dat is een manier waarop wij dat doen. De andere mensen vinden we heel makkelijk hebben een uitkering te kennen we allemaal. Het is dat is een kwestie van hoeveel kunnen willen uitnodigen en.

[1:22:23] We daar. Goede.

[1:22:24] Gesprekken mee voeren. Dus als je het op die manier gaat bekijken dan met met vindplaatsen. Een heel eind. Maar dan moet je dus wel in samenwerking de scholen erbij hebben. Want als een gemeente zegt wij willen dat onze kinderen iets te doen aan sport en cultuur en dat soort dingen dan denken de meeste scholen. Nou succes ermee. Daar zijn wij zeker niet tegen maar val ons er niet mee. Lastig want wij zijn om half drie klaar bij onze scholen is het gesprek gevoerd in het begin van ja, we krijgen nu de kans om met het rijk een nationaal programma op te starten. Maar het zou wel heel erg helpen als jullie na schooltijd met al jullie kinderen vijf euro per kind per uur. Dat is echt heel weinig. Inmiddels is dat geindexeerd open blijven dan hoeven we niet gedistribueerd naar al die sportverenigingen die er ook maar ten dele nog maar zijn met bussen en dat soort dingen. Dan kan het gewoon vanuit de school kijkt en daarom moet je ook bij het in elkaar zetten van zo'n programma. Heel goed kijken naar

[1:23:23] wie heb je nou echt nodig bij de oplossing en die moeten we dan ook allemaal meedoen en zeker in gebieden met veel arme mensen zijn scholen en werkgevers. Wij zeggen altijd van ja dat zijn de plekken waar mensen horen te zijn niet bij het gemeenteloket en ook niet thuis aan de keukentafel met een hulpverlener als nodig is. Dan moet dat maar ze horen op school en bij een werkgever te zijn en als je een goede aanpak wil hebben dan dan moet je die dus ook meedoen.

[1:23:51] De heer bisschop,

[1:23:53] Ja.

[1:23:54] Voorzitter, dankuwel dank opnieuw aan onze gasten voor de verhelderende toelichting. Ik zou de vraag willen stellen aan de heer bouwmans.

[1:24:03] Ik las zowel in de position paper als dat ik hoorde in zijn zijn page

[1:24:11] niet den haag moeten regio helpen, maar de regio den haag te hulp.

[1:24:16] Dat vind ik een prachtige zelfbewuste benadering. Ik ik hou ervan

[1:24:21] ik vroeg me af. Twee dingen. Vervolgens worden er precies in peper een advies te geven van wat er zou moeten veranderen.

[1:24:33] Wat zou er voor nodig zijn om vanuit de achterhoek concreet

[1:24:37] en op basis van aangepaste regelingen die nodig zijn die aanpassingen nodig zijn

[1:24:42] en een project op te zetten en dan te laten zien van kijk dit kunnen we doen en daarvoor hebben we deze aanpassing concreet nodig en dit budget en dat is de aanvragen en de vraag is welke rol speelt daarin de provincie gelderland.

[1:25:01] Maak.

[1:25:04] Meneer bushoff, namens de pvda.

[1:25:06] Wel voorzitter, ik zou graag een vraag willen stellen aan de heer passen, want ik heb ik ben altijd buitengewoon geinteresseerd in dat nationaal programma rotterdam-zuid en inmiddels hebben we natuurlijk een nationaal programma, groningen, nationaal programma heerlen noord en mijn eerste vraag zou dan zijn met de kennis die u heeft van nationaal programma,

[1:25:26] rotterdam-zuid, maar ook die andere nationale programmas waar u wellicht iets van af weet. Denkt u dat dergelijke programma's eigenlijk geschikt zouden zijn voor dus eigenlijk al die regio's die worden omschreven in dat rapport elke regio telt en dat is eenmaal meer specifiek ben ik eigenlijk benieuwd naar de vraag van wat voor soort doelen zou u aanraden om dan te stellen en hoe zorg je ervoor dat inderdaad al die samenwerkende partijen zich daaraan committeren.

[1:25:53] Dankuwel en ik heb ook een vraag voor de heer pastors, want die sprak over de wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek. De wet die goed werkt, kunt u voor ons een voorbeeld schetsen waar deze wet tot wat voor bijzondere maatregelen. Deze heeft geleid. Wat is er wat konden we doen wat u zonder deze wet niet had kunnen doen

[1:26:21] en hoe zou dat dan vervolgens vertaald kunnen worden naar de regio. Dat zou ik iets waar wij misschien over moeten nadenken maar

[1:26:28] dankuwel ga ik eerst naar de heer bouwmans.

[1:26:32] Dankuwel. Mevrouw de voorzitter, de heer bisschop maakt het net iets complex met z'n laatste vragen over de provincie gelderland omdat we volgende week woensdag een nieuwe college van geest mogen begroeten. Ik acht het niet ondenkbaar dat bisschop ook enige invloed heeft op één van de nieuwe gedebatteerd omdat die niet van zijn partij lid is.

[1:26:54] Maar dan weet ik niet. De invloed is meer omgekeerd omgekeerd.

[1:26:57] Ik kijk dat sluit me helemaal aan bij dat de regio's iets voor het rijk kunnen betekenen, maar zonder gekheid. Kijk wat je ziet is natuurlijk dat in de achterhoek. Ik had het net over die gelukt. Paradox. Waarom speelt heel sterk ontgroening en vergrijzing en dat dat is een vrij akelige combinatie. Dat wordt deels goedgemaakt omdat wij een instroom hebben vanuit de randstad. Mensen denken god is toch best aardig wonen daar in de achterhoek. En zolang je de a twaalf kunt vermijden. Kom je ook nog wel ergens. Dus dat loopt een beetje op maar niet een enorme mate.

[1:27:31] Dus wat van ons belangrijk is is dat die voorzieningen ook op maat blijft. Dus bijvoorbeeld dat het basisonderwijs in de benen blijft. Dus dat er toch voldoende kinderen worden geboren. Dat probeer ik ook altijd wel te stimuleren, maar niet iedereen is even ontvankelijk voor voor die boodschap zal ik maar zeggen. Ziekenhuiszorg is ontzettend belangrijk hebben discussie in zutphen op dit moment over de gelre ziekenhuis. Maar die hadden we eerder in doetinchem en winterswijk ook politiecapaciteit. Dus waar we naar op zoek zijn is van hoe je een vitale gemeenschappen. En wat is belangrijk. Dat is bijvoorbeeld belangrijk dat je wel kunt bouwen naar de provincie gelderland heeft een aantal jaren de achterhoek op slot gezet kon eigenlijk amper bouwen. Dat was problematisch. Maar daar zit nu weer een opening waar we zien hier een kans en we zien dat het rijk met een enorme opgave werkt. We hebben relatief weinig problemen met stikstof moet een beetje afgelopen. Maar we kunnen nog best veel doen. Dus wij willen best bijdrage leveren aan die rijks opgave omdat we daarmee ook voor onze eigen leefbaarheid goede dingen doen. Ik kijk even naar de heer pastors die niet per se verantwoordelijk voor extra bouw van scholen in de randstad. Maar het is best ingewikkeld uitleggen dat bij ons voorzieningen gesloten worden omdat er onvoldoende aanwas is, terwijl ze elders weer moeten opbouwen. Dus staan bij ons prachtige schone leeg staat bij mij in de gemeente arrestanten complex leeg. Dat heeft allemaal met dit soort keuzes te maken. Je kunt andersom redeneren en ik denk dat we daar elkaar heel makkelijk kunnen vinden. Koster helemaal geen geld.

[1:28:52] Dus alleen andere keuzes maken.

[1:28:58] Dankuwel. De heer pastors voor de overgebleven vragen meneer bouwman, zou u de microfoon excuses.

[1:29:05] Een vraag van de heer bus of denkt u dat dergelijke programma's geschikt? Zou ik overal wij

[1:29:12] lange termijn ingewikkelde vraagstukken waar meerdere overheden lagen en soorten andere organisaties ook bij betrokken zijn.

[1:29:24] Ik denk ik dat dit een heel goed middel is hier met elkaar om de tafel. Wat is hier aan de hand in ons geval onder leiding van wim deetman anderhalf jaar voor begon, heeft er ook anderhalf jaar over gedaan zat toen in de gemeenteraad vond dat je bar lang over deed. Maar ik ben hem heel dankbaar dat hij zo tot het gaatje gegaan van wat is hier nou echt het probleem. En wie doet er wat verkeerd. En hoe gaan we dat nou eens oppakken en daar daar maken wij nog steeds gebruik van en dat is dat is in heel veel regionale vraagstukken geldt dit wat ik zeg over elke regio's anders en sommigen hebben meer sociale problemen dan anderen. Maar toch. Je bent altijd met elkaar en dan is het makkelijk om naar elkaar te wijzen dan dat je met elkaar die oplossing gaat gaat vinden want dat valt ook niet mee. Heb je ook een goed geleide zoektocht voor voor nodig en dat maar dan past het wel overal. En als je dan naar andere nationaal programma's kijkt. Er is een nationaal programma, leefbaarheid en veiligheid. Wat eigenlijk ons model een beetje als als voorbeeld gebruikt. Dat is voor stedelijke gebieden. Daar doet heerlen noord in mee

[1:30:35] en die doen dat dat doet ron meyer, directeur van geworden.

[1:30:41] Die doet dat bijzonder goed en die hebben maar heel weinig middelen. Want dat de npo v heeft is ook niet bedacht in het regeerakkoord. Maar toch zijn ze er wat van aan het maken. Dus ik hoop dat echt bij volgende gelegenheden dat dat ook gevoed kan worden, zodat mensen die daar hun nek uitsteken en ook te vertrouwen in krijgen dat hij ook daar niet in teleurgesteld worden. Maar goed dat dat is in ieder geval de lijn die van vanuit den haag wel goed wordt wordt ingezet van ja, we beginnen bescheiden, maar dit zou meer moeten worden. Dus dat ik doe dat beroep. Maar op uw vaste in de toekomst nationaal programma groningen vind ikzelf verminder gelukkig voorbeeld een matige rijks betrokkenheid toch zoiets van ja als ze dat daar goed vinden dan vinden wij het ook goed. Nee. Als je er als rijk aan twijfelt of het goed is dan moet je dat gesprek in groningen met die partijen voeren net zolang tot je dat je elkaar begrijpt en iets hebben wat wel goed is. Maar dat is niet gebeurd. Maar wat vooral daar niet goed gaat in mijn ogen is dat hij

[1:31:42] dat die gemeentes te snel met elkaar. Dat geld hebben verdeeld.

[1:31:47] En.

[1:31:48] Ik heb het daar ook in de krant gezegd je kunt van een varken wel geacht maken. Maar van gehakt geen varken. Je moet met elkaar kijken wat je met dat geld wil. Dus waar komende scholen. Waar komt de werkgelegenheid. Waar moet je woningvoorraad naar kijken. In welke gemeente dat zit en dan gaat dat geld naar toe waar die waar je die kwestie moeten afdekken en niet eerst verdelen en dan dat dat elke gemeente kan zeggen. Kijk eens wat ik heb en dan nou dat is dat is waar. Nationaal programma groningen. Volgens mij nu een beetje op in een wak gekomen is. Dus je moet het moet wel goed doen.

[1:32:26] Goed. Wat wat voor soort doelen zou je moeten stellen

[1:32:33] als er ook problemen met mensen zijn en ik denk dat de meeste regios. Als je er goed naar kijkt gewoon hoe. Hoewel varend is gemiddeld nederland hoe gelukkig dat dat is dan genuanceerd probleem, maar met name hoe opgeleid zijn mensen hoe is de kans op dat dat mensen hun woon carrière. Als je hoogopgeleid graag raakt moet je dan weg naar de randstad omdat daar het werk wel eens of niet. Als je naar dat soort dingen. Kijkt u zeggen, moeten dat toch wat beter verdelen. Dan zou je dat soort doelen mee moeten nemen. Dus net zo opgeleid als gemiddeld in nederland is meestal al een heel mooi doel voor de meest krimp gebieden

[1:33:12] net zo werkend ook

[1:33:15] en ja daar hoort ook iets met woningen en voorzieningen bij en dan is dat

[1:33:21] toch gewoon zorgen dat er een zekere basisinfrastructuur gewoon is en dat die scholen. Mevrouw klijnsma zei het ook al dat hij er wel blijven. Ook al kost het wat meer. Ik denk dat dat het kleine geld is om ze open.

[1:33:35] De.

[1:33:36] In.

[1:33:37] Dat dat je daar later heel veel plezier van hebt. Maar dat daar gaat de kosten een beetje voor de baat uit en dat doen we ofwel meer gebieden. Maar dat zou dat dat zou een doel moeten zijn

[1:33:51] en dat commitment is is als dat doel ambitieus genoeg is en je hebt de goede partijen aan tafel, inclusief het rijk, maar ook de corporaties en de werkgevers enzovoort. Dan dan kun je dat commitment ook afgeven met met elkaar. Nou dan. Tot slot voorbeelden van die van die wet

[1:34:10] kijk in rotterdam heeft hij goed gewerkt voor zeg maar in wijken waar het het zeg maar iedereen de mensen zelf, maar ook het overheidsapparaat overbelast was en je in geen jaren aan problemen toekwam die elders in nederland gewoon binnen binnen een week van hulpverlener worden voorzien.

[1:34:29] Daar heeft zichtbaar het niet laten vestigen van mensen zonder inkomen uit werk heeft heeft geholpen om dan ervoor te zorgen. Grote vragen in veel steden is als er een woning naast je vrijkomt. Wat voor buren krijg ik met die wet kun je dan in ieder geval zeggen de mensen hebben hebben gewoon inkomen uit werk of zijn student of zijn aow je maar maar geen mensen met een uitkering. Want dat daar is die wijk al overbelast mee. Die heeft goed gewerkt wordt op dit moment in rotterdam niet meer toegepast tussen artikel negen. Wat mensen met vrijwilligerswerk voor laten gaan bij bij hun vrijkomend huis artikel tien. Wat er in heel veel gemeenten wordt toegepast. Dat is het kunnen weren in bepaalde straten van potentiële overlast gevers en normaal gesproken zeg je van ja als iemand een huis heeft gevonden en een verhuurder die in wil hebben dan moet je als overheid niet tussen gaan zitten mij een hele zwakke straten wel

[1:35:27] en daar ligt een verzameling voorstellen nu om die uit te breiden, bijvoorbeeld naar samenwerking informatie deling. Maar je zou je ook kunnen voorstellen. Voorbeeld van zeeuws, vlaanderen. Er zijn heel veel mensen in belgië die die diploma's hebben die niet in zorginstellingen in zeeuws vlaanderen kunnen werken. Daar zijn allerlei redenen voor om dat te doen. Maar je zou dus kunnen zeggen nou ja, maar in die situatie geven we die gemeente de mogelijkheid of geven we als rijk gewoon de mogelijkheid om dat te doen en de borging is heel goed. De de gemeenteraad moet toestemming geven. Dus dat dat is de eerste borging bij bij de rotterdamwet heet ie natuurlijk. En bij de en de minister moet het nog goedkeuren. En daar kan de hele kamer dan in meekijken. Dus dus op die manier hoef je ook niet bang voor te zijn dat het echt uit de hand loopt. Want dan kunt u de minister

[1:36:20] op aanspreken.

[1:36:23] Dankuwel gaan snel door naar tweede ronde misschien goed om de vragen kort formuleren dat we ruimte hebben voor de antwoorden. Mevrouw van dijk van het cda.

[1:36:32] En

[1:36:32] ik heb niet echt meer een vraag. Maar misschien ben een tijdje geleden bij meneer pastoor bezoek geweest en wat me ook is bijgebleven. Als ik goed heb begrepen is dat met betrekking tot door overheidsingrijpen dan nu meer betaalbare woningen op de markt zijn gekomen. Wat ook echt heeft gedaan, maar de gemeenschap daar zodanig iets over willen vertellen.

[1:36:54] Dat kamminga namens de vvd.

[1:36:56] Mijn vraag aan de heer bouwmans ook een beetje geïnspireerd door het lente achterhoeks lente festival heet het. Volgens mij waren die ze onlangs georganiseerd dat er waar het heel beeldend werd dat als je een ander criterium hanteert dan alleen maar efficiency in je woningbouwopgave. Want dat was daar een voorbeeld dat je dan wellicht ook tot heel iets anders komt een hele andere indeling van je provincie. Maar ik sloeg aan op datgene wat in daar dan in flink daarvan in het in uw notitie staat en dat is dat de samenwerking dat er een slechte samenwerking tussen de overheden onderling is. Van wat mist u daar dan in.

[1:37:30] De heer bisschop namens de sgp,

[1:37:34] Voorzitter, dank ik willen graag nog een vraag stellen aan mevrouw de nijs. Ik ben niet zo'n goed op de hoogte van de situatie van de kop van noord-holland. Geef ik in alle eerlijkheid toe. Maar als ik mij oriënteren dan dan valt mij vooral de verscheidenheid op en in hoeverre

[1:37:51] speelt dat nu mee als het gaat over het regionale denken en het focus op de regio en proberen daar een een slag te maken. Zou je daar vanuit uw bestuurlijke ervaring is wat op kunnen reflecteren.

[1:38:07] Dank.

[1:38:08] Heer bushoff, namens de pvda.

[1:38:11] Dankuwel ook nog een vraag.

[1:38:13] Volgens mij werd geschetst dat ook in de kop van noord-holland. Heel veel voorzieningen natuurlijk onder druk staan en dat het best lastig is om bijvoorbeeld de voetbalvereniging. Wat als voorbeeld wordt aangehaald draaiende te houden en ik kan mij best voorstellen dat een deel van de voorzieningen dat den haag daar een oplossing voor zou kunnen bieden, bijvoorbeeld in de vorm van geld of een andere oplossingsrichting zou je kunnen denken maar een deel is ook best wel lastig te tackelen bijvoorbeeld die vrijwilligers bij zo'n voetbalvereniging en mijn vraag is eigenlijk van kunt u een aantal concrete suggestie aan ons suggesties aan ons doen om die voorzieningen of naar de voetbalvereniging is of de bibliotheek of de school open te houden en dan concrete suggesties anders dan alleen het geld, want ook dat zie ik dat dat belangrijk kan zijn. Maar ik denk dat we naar meer oplossen.

[1:39:02] We moeten zoeken,

[1:39:06] Heb ik nog een vraag een vervolgvraag aan de heer pastors en u gaf aan stop nou niet alles doen er niet alles in één masterplannen. Ga alles doen. Maar pak er een paar dingen uit die het verschil maken op basis van de ervaring die u heeft in rotterdam-zuid. Wat zou je adviseren. Waar te beginnen

[1:39:31] gaan we eerst naar mevrouw de nijs. Voor haar antwoord.

[1:39:34] Dankuwel voor de vragen. Inderdaad. We hebben ontzettend verscheiden regelen.

[1:39:39] Wij hebben een waddeneiland.

[1:39:41] Wij hebben den helder met een mooie maritieme cluster met de stad. Wij hebben hollands kroon met ontzettend veel platteland datacenters windmolens. Wij hebben heel veel verscheidenheid en dat maakt ons ook. Ik ben ook echt een trotse kop bestuurder. Als u het mij vraagt en ik denk dat die verscheidenheid ons ook zo krachtig maakt. Want je kunt met ons eigenlijk alle kanten op. Als jij heel graag bij de marine wil zitten kun je daar zitten. We hebben ook gewoon hogere werkgelegenheid bij een energie zin helft campus. We hebben op agri cultureel gebied in hollands kroon gewoon ook fantastische uitdaging voor mensen. Dus dat maakt ons krachtig en die trippel hele likes om onze jongeren in het gebied te houden is gewoon heel sterk omdat we eigenlijk eigenlijk alles kunnen voorzien en dat maakt ons gebied ook zo mooi. En wat we bijvoorbeeld nu ook cynisch, bijvoorbeeld met huisartsen dat het lastig is om die in de kop te houden en wij zien dat onze overkoepelende organisatie huisartsen uit amsterdam meeneemt na de kop om te laten zien hoe mooi het hier is in verscheidene. Het is en dat maakt ons juist ook zo krachtig. En inderdaad af en toe maakt het wel lastig met afstemming. Maar als we alleen maar kijken naar de dingen die die we niet samen kunnen doen dan wordt het nooit wat. Dus wij kijken altijd naar de dingen wat ons verbindt en dat zijn er echt wel heel veel en daarop sturen wij ook als bestuurders om daar samen die uitdagingen die kansen van te pakken, zoals ook het waterstof zoals met windmolens. En wat ook vooral bij ons gezegd wordt gevels niet alleen de lasten maar gegevens ook de lusten en ik had het net over de voetbalvereniging. Maar dat is eigenlijk die spiraal waar je in zit. Want op het moment dat je de school sluit gaan de kinderen van het dorp naar een ander dorp op school. Dus je voorzieningenniveau gaat ook omlaag omdat die kinderen dan in de klas komen met kinderen uit een ander dorp en die denken naja mijn vriendjes zitten hier ook de voetbal. Dus die gaan dan daarnaartoe. Dus eigenlijk bevind je je dan op een glijdende schaal die spiraal van verschraling waar je dan instapt en ook niets meer uitkomt en daarom is zo'n voetbalclubs zo beeldend omdat je ziet dat de jeugd wegtrekt. Je ziet jongeren gezinnen jonge gezinnen zich niet meer vestigen omdat ze zien dat er weinig voor hun kinderen is dus eigenlijk je je bevindt je op een op een gladde schaal en op het moment dat we kijken in de toekomst naar tweeduizendveertig en we zien de vergrijzing die op ons afkomen. Wat in de kop van noord-holland. Echt wel een issue gaat worden dan hebben we gewoon die sterke kernen nodig en dan denk ik bijvoorbeeld aan warme huizen waar we nu bezig zijn met gezond en zo zijn living lab een pilot om iedereen bij elkaar. De dorpsraad de woonzorgcomplexen. De de voorliggende voorzieningen zoals humanitas wonen, plus welzijn. Die worden allemaal bij elkaar gezet om die kern sterk te houden en om met elkaar voor elkaar te zorgen, zodat je die sterke kernen heb, zodat op het moment dat die huisarts niet meer in het dorp ziet er iemand is om je te brengen en dat maakt het verhaal van ziekenhuizen die wegtrekken uit regio's ook zo schrijnend. Want als jouw tante annie naar het ziekenhuis moet maar die moet een uur in de auto. Dan zegt de werkende neef die zegt ook ja sorry maar tante annie dat red ik niet. Dus. Dag het tante annie het ook niet meer vragen aan de neef om haar te brengen. Dus dan zie je ook dat er straks gemeden wordt qua qua zorg en dat moeten we gewoon tegengaan en we willen gewoon die sterke regio s zijn sterk en in het vorige gesprek had hij het ook over kwetsbare regio's? Als we zo doorgaan, hebben we straks alleen maar kwetsbare regio's en dat moeten we voor zijn.

[1:43:35] Dankuwel

[1:43:37] een hart pleidooien of uit het hart. Meneer beaumont,

[1:43:43] Ja.

[1:43:45] De vraag van mevrouw kamminga over hoe ga. Hoe zit het dan met die samenwerking is die nou zo slecht of beroerd.

[1:43:52] Eigenlijk staat in het position paper. Een voorbeeld wat je wat wij in de praktijk merken is dat heel veel regelingen niet op de mate van ons type zijn gemaakt om gewoon te klein zijn. Dus als het gaat om woningbouw stimulering. Dan kunnen wij best wel vijf plek honderdvijftig woningen bouwen maar niet op één plek. Duizend en dan kun je dus niet meedoen. Dus waar wij heel erg nadrukkelijk naar op zoek zijn is

[1:44:12] eigenlijk het gesprek aan de voorkant. Als je een regeling bedenken waarmee je probeerde rijks doel na te streven. Dan moet je ook even nadenken over het feit dat niet. Nederland is fijnmazige even terug naar keuning nederland verschil gewoon overal liggen kansen ook voor rijks opgave. Maar dan moet je wel dat breder perspectief denken.

[1:44:28] Als u mij toestaat. Voorzitter, nog een tweede opmerking over de regio deal. Wij mochten meedoen en de tweede ronde waren we heel blij mee waren veertig miljoen gevraagd twintig miljoen gekregen hebben een vierjarig programma weggezet. Iedereen blij en vrolijk.

[1:44:41] Je doet mee in de tweede ronde en feitelijk wat je niet meer als medeoverheid gezien,

[1:44:45] maar mag je een dansje doen en als je dan je dan niet mooi genoeg is dan ben je de play back show niet en dan verlies en dan heb je geen regio deal meer. Dat is ons letterlijk gebeurd en dat voelt heel beroerd. Want heb je via samengewerkt denk we zijn op de goede weg. We hebben de goede dingen gedaan. Ieder voorbeeld van het rijk worden genoemd en vervolgens dus ja.

[1:45:02] En nu niet meer. En dat is moeilijk uitlegbaar. Dus ik denk dat je ook echt moet zoeken als je als overheid elkaar serieus nemen naar structurele financiering, structurele programma's of in ieder geval ruimte moeten hebben. Je denken voor het feit dat niet nederland unisono is. Dat lijkt me belangrijker dan laatste opmerking. Mevrouw de voorzitter, ik heb grootst mogelijke waardering voor de minister van binnenlandse zaken. Want ik zie je ook dat zijn met het rapport begaan is en daar iets mee wilt doen. Dat geloof ik ook echt. Maar zij kan me niet alleen en ik wat mij opviel. Twee weken geleden ook in de bespreking. Dat werd ook de andere gezegd. Dus er zijn nog zoveel andere bewindspersonen en ministeries, met name en daar hebben we ook in de regio deal gemerkt. Dat is heel ingewikkeld. Want je kunt binnenlandse zaken fantastisch contact hebben. Maar als wij of ocw wij of justitie tot de heupen krijgt dan ga je regio deal en ik denk dat de uitdaging daar ook ligt. Dus hoe toets je nou echt wat is een goed voor de regio. En hoe krijg je integraal werken bij de rijksoverheid. Ik weet dat is niet alleen rond dit thema een uitdaging. Maar als je daar stappen zou kunnen zetten, zouden we ook een enorm geholpen zijn

[1:46:06] dankuwel.

[1:46:07] Dankuwel. Heer pastors.

[1:46:10] Ja daar is, sluit ik me heel erg wij aan

[1:46:14] integraal beleid beneden nodig heeft, dan helpt het ook als een boven integraal wordt gewerkt en ook wordt gefinancierd. Want dat zit natuurlijk niet allemaal op de begroting van binnenlandse zaken. Dit soort dingen. En als je er goed naar kijkt, is het kleine geld dus

[1:46:30] voor die voor die grote departementen als als met name ocw en sociale zaken en dat soort dingen. Maar het is buitengewoon lastig om dat goed geland te krijgen en dat zou helpen als dat vanuit de kamer goed wordt wordt afgeduwd in ruil voor prestaties op het gebied van sociale zaken, werkgelegenheid en onderwijs. Het is niet weg en dan zie je het niet meer komt van beneden af commitment om die in die stappen vooruit te zetten met de onderwijs met schoolresultaten van de kinderen en minder mensen in een uitkering. Dus dus dat dat kan echt beter vraag van mevrouw van dijk over de woningen. Dat is wel een mooi voorbeeld. Ik zei u al dat hij er weliswaar de ging stijgen. Maar dat waren de particuliere verhuurders die alles voor de neus van gewoon een starters aan het verkopen waren. Daar is dankzij die positie die wij hebben en inmiddels toch ook wel de brede bekendheid bij bij het rijk is in een aantal stappen die op bescherming ingevoerd en dan zien we dat dat werkt dus dat mensen die een woning niet voor eigen gebruik willen kopen die die kunnen dat niet meer in aangewezen gebieden en dan dan staat die de dag erna nog te koop en dan kunnen normale mensen daar belangstelling voor voor het tonen en dat dat merk je dus die die verhuurders die zitten ergens omdat daar het meeste te verdienen valt en het moment dat dat niet meer zo is. Er zit ook nog andere maatregelen om één jaar. Dan gaan ze te koop zetten en dan komen er wat meer woningen vrij dus dus je ziet dat dat soort dingen echt werkt als je dichtbij elkaar zit.

[1:48:13] Ja.

[1:48:16] Mevrouw van eck,

[1:48:18] Technische snap ik heel goed. Maar ik was ook een beetje benieuwd naar wat doet dat nou wat doet de samenleving. Het feit dat je dus gewoon echt een ander type bewoners krijgt ie eindelijk de huis hebben kunnen kopen en misschien daardoor ook wel willen investeren in die wijk onderdeel willen zijn bij samenleving.

[1:48:34] Meneer pastoor. Ik denk dat de mensen.

[1:48:35] Die het betreft het ook deze week in de krant hebben gelezen dat zij onder dit beleid vallen. Die hebben daar gewoon een woning gekocht. Dus ik ik weet het niet maar ik denk dat we kennen allemaal de problemen op de woningmarkt. En waar je ook met mensen over wil praten. Ze beginnen altijd over geen woning kunnen vinden of dat hun kinderen dat niet kunnen en dat soort dingen. Dus ik ben dit gaat echt. Wij helpen, maar u moet mij niet vragen hoe dat op dit moment precies beleefd wordt.

[1:49:02] Maar dat dat ik denk dat dat wel wel goed komt de dingen die het verschil maken. Vroeg u en dat kiezen. Kijk ik denk dat je na zo'n regio. Als je kijkt van waar komt het nou door gebrek aan voorzieningen. Maar dat heeft vaak ook met gebrek aan economie. Dus met werkgevers te maken

[1:49:24] en dat heeft ook weer te maken met waar het onderwijs. De mensen voor voorop leijten en dat zit allemaal aan elkaar vast bij het nationaal programma groningen bijvoorbeeld heb een keer eerder samen met wim deetman overigens commentaar op mogen geven van je kiest nou een paar sectoren waar waar je verder wil gaan.

[1:49:46] Doe dat in overleg met werkgevers en potentiële werkgevers ook met economische zaken. Ga je scholen ook uitlijnen om voor.

[1:49:54] Die.

[1:49:55] Beroep te leren dat dat duurt wel even maar zeven, acht jaar is ook weer niet heel erg lang en bovendien die werkgevers zitten er nog niet. Dus die hebben ook wat tijd nodig. Dus dan kun je gelijk optrekken en dan komt het heel mooi bij elkaar. Bouw en zorg en andere soorten van techniek landbouw heb je in elke regio nodig. Dus dat zijn eigenlijk no. Dus dus richt je onderwijs daarvoor in en ga de kinderen die nu op school zitten die kant op enthousiaste maken. Zowel de heel goed lerende kinderen asten minder goed lerende kinderen. Maar dan weet je wel zeker dat als we dat af hebben en die werkgelegenheid is er een in de zorg is het zeker en bouwen moet ook altijd gebeuren en technieken ook natuurlijk dat ze heel goed werk hebben wij bij ons zijn zorg en techniek gekozen. Tien jaar geleden. Wij zien dat vijf jaar na het behalen van het diploma. De leerlingen die zorg en techniek hebben gekozen van de bij ons aangesloten werkgevers met die specifieke opleidingen die verdienen vijfendertigduizend euro bruto vijf jaar na het behalen van een mbo-diploma. De gemiddelde andere mbo-leerlingen die haalt zeventienduizend euro bruto. Dus dat verschil is ook enorm. Maar dat dan moet je dus wel met elkaar die kracht opzetten en dat begint al in het primair onderwijs als team zijn. Dus dus in groep zes beginnen we al met wat we hier worden later en

[1:51:18] zullen we een beetje stimuleren richting richting zorg en techniek en dat dat soort dingen zie je werken. Dat zou je in elke regio kunnen kijken van waar zijn wij per ongeluk al goed in. Kunnen we dat uitbreiden. Wat zijn no breder zoals als zorgen en bouw. Dat hebben. Dat heb je overal nodig. Dus dat kun je er altijd bij de en ik denk als je goed naar het onderwijs gaat kijken.

[1:51:40] Zo hebben wij dat bij ons gedaan. Pas na een aantal jaar trouwens. Dat zou dat had sneller gekund, zeg ik tegen mezelf dan zie je dat veertig procent van onze vmbo-leerlingen zitten op een school waar geen techniek wordt gegeven, terwijl wij met de schoolbesturen al lang hadden afgesproken dat we dat zo stimuleren.

[1:51:57] Dat soort caps zeg maar een verschil tussen beleid en de werkelijkheid. Dat kun je heel snel met elkaar oplossen van oplossingen voorzien en als die scholen als de kinderen op school zitten waar een techniek lokale leuk les wordt gegeven, is de kans natuurlijk groter dat ze daarin doorgaan dan dat dat er er totaal niet eens. Dus dat tussen het soortkeuze wat je kunt maken. Je zou zelfs nog kunnen zeggen zijn wij nu mee bezig.

[1:52:22] Ook met het vergrijzende nederland van de toekomst dat eigenlijk de hele beroepsbevolking als ze maar even kan aan het werk moet tot kinderopvang ook gratis zou moeten worden. Ook dat is iets wat je al kunt opbouwen met elkaar nu al zodat die ouders van straks die kinderen heel makkelijk naar de kinderopvang kunnen brengen. Dat is ook weer werkgelegenheid, maar één medewerker in de kinderopvang maakt elf mensen voor de arbeidsmarkt vrij. Dat soort dingen kun je kun je heel mooi heel gericht met elkaar opbouwen en ik weet zeker als je hier in den haag bestelt dan gebeurt het overal een beetje half. Maar als u in die regio's dat inbreng. U zegt zullen we dit ook doen dat dat wordt dan een onderdeel van het hoofdstuk school en het hoofdstuk werk dat we dit gaan doen dan gebeurt het ook gewoon. En daar zijn mensen zoals wij die op die plek. Daar zitten om dat allemaal aan elkaar te knopen dan goed voor om ervoor te zorgen van ja want dat hadden we afgesproken en dit gaan we ook doen in plaats van dat het via de koepels langzaam de trap af gehandeld en dat

[1:53:22] dat werkt dan toch anders.

[1:53:26] Helder.

[1:53:28] Ik dank u hartelijk. Ik kijk even naar de klok. Ik zie het nog vijf minuten hebben misschien nog ruimte voor een laatste prangende vragen. Kijk even naar de gezicht van de collega's of zij aanstalten maken. Dat zie ik niet. Het is wel een onderwerp wat wat super uitnodigt om nog verder op op door te spreken. Maar dat kan ook op andere plekken en dat kan ook op andere momenten. De kamerleden zijn nog niet klaar met hun voorbereiding zou ik willen zeggen. Ik dank u heel hartelijk voor uw aanwezigheid hier en de inzichten die heeft gedeelte dat mee heeft gegeven en dank ook voor de belangstelling die er is vanuit de publieke tribune en de mensen die de vergadering thuis hebben gevolgd. Ik rondom hierbij ook af. Het wat zal nogmaals na de zomer plaatsvinden en voor de zomer hopen wij een reactie. Want ik heb net te ontvangen op het op het rapport. Ik sluit deze vergadering.