Macro-economische ontwikkelingen in Europees perspectief (incl. informele eurogroep/Ecofin-Raad)

[0:00:00] Meekijkt meekijken met dit commissiedebat van de vaste kamercommissie voor financiën met een mooie titel macro economische ontwikkelingen in europees perspectief,

[0:00:10] inclusief de informele eurogroep ecofinraad.

[0:00:14] Tot op heden heb ik twee waarschijnlijk drie fracties zeg maar hier aan tafel. Ik verwachtte wellicht nog één of twee. Welkom aan minister van financiën, mevrouw kaag, welkom aan meneer van der leden die zal spreken namens groenlinks en ik vermoed partij van de arbeid gaat die zou zeggen. En meneer van houwelingen namens forum voor democratie. Elke fractie heeft vijf minuten spreektijd en dan gaan we zo beginnen. Ikzelf hoop dat we om een uur of vijf klaar zijn want ik heb hier naar een andere vergadering mocht dat niet lukken dan gaan we op een andere manier zeg maar kijken hoe we verder gaan. Maar ik moet ik kan me zo voorstellen dat we in drie uur tijd al behoorlijk goed met elkaar in debat kunnen. Ik geef meneer van der leden het woord.

[0:00:59] Ja. Hartelijk dank. Voorzitter en het klopt. Ik spreek mede namens de pvda en dat zal tot de verkiezingen zou zijn, want wij hebben

[0:01:08] bij de gezamenlijke fractie de woordvoerderschappen verdeeld en ikzelf financiën doen in ieder geval tot aan het verkiezingsproces. De campagne. Maar goed hebben nu niet over. Er zijn drie onderwerpen waar ik even op in zou willen gaan.

[0:01:22] Dat is de tussentijdse herziening van het meerjarig financieel kader van europa, de begrotingsregels, de discussie over het sgp

[0:01:33] en ook wel hoe gaan we om met de winsten die banken op dit moment maken die erg fors zijn en zich niet vertalen in voldoende hoge rentes voor klanten.

[0:01:44] Allereerst het meerjarig financieel kader kijkt. Het kabinet heeft terecht denk ik. Grote woorden over de geopolitieke

[0:01:52] rol die europa dient te spelen. Gelet op wat de mondiaal gebeurd en is voorstander van team europe

[0:01:59] ik de europese unie moet in dat opzicht geopolitiek volwassenen worden, maar ook flexibeler.

[0:02:05] Maar als het over geld gaat, zoals nu bij een tussentijdse herziening lijkt dit kabinet niet bereid met uitzondering van oekraïne. Om ook met extra geld over de brug te komen en mijn vraag is toch hoe verhoudt zich dat tot elkaar. Want hoe kun je nou politiek wendbaar zijn in zo'n roerige wereld. Als je voor zeven jaar financieel alles vast klinken.

[0:02:25] Ik heb graag een reflectie van de minister erop

[0:02:28] nederlands zegt ook geen voorstander te zijn van begroten buiten de regels om dat snap ik opzich wel, maar erkent de regering dat je dat ook in de hand werkt door zelf constant op de rem te staan als er goed onderbouwde additionele verzoeken zijn voor financiering die weer respons op een reactie zijn op op grote nieuwe ontwikkelingen.

[0:02:48] Eén daarvan is bijvoorbeeld dat we zien dat staatssteun regels fors zijn opgerekt, zowel reactie op corona als natuurlijk de vlees. Een reduction act en om daar wat tegenwicht op de te bieden ook om te voorkomen dat de interne markt teveel verstoord raakt, komt de commissie met een voorstel rond step, maar ook daar is nederland kritisch op

[0:03:10] hoe verhoudt zich dat nou weer door elkaar. We hebben als nederland wel het belang bij dat de staatssteun regels niet te veel versoepeld raken en met name de grote lidstaten enorm

[0:03:23] vanuit protectionisme een eigen bedrijven ondersteunen

[0:03:27] dan het tweede onderwerp gaat over.

[0:03:29] Het groeien stabiliteitspact,

[0:03:31] Nederland pleit voor schulden afbouw ex ante dus vooraf een afspraak maken

[0:03:36] over hoe te hoge schulden worden afgebouwd. Nu is het ons nog steeds onduidelijk waar het kabinet nou precies op in z en bereiken ons geruchten dat eigenlijk nederland nu toch ook wel weer per jaar minimaal x percentages van de schuld boven de zestig procent afgebouwd zou willen zien. Klopt. Dat lijkt dat dan niet echt weer op de oude manier en is dat weer niet te complex en mogelijk ook weer procyclisch. Ik hoop dat het kabinet niet op die koers zit. Maar ik heb graag duidelijkheid van de minister hierover

[0:04:10] dan op het punt van klimaatrisicos geeft de camera commissie terecht aan dat landen die risico's beter in kaart moeten brengen, omdat ze ook allerlei risico's inhouden. Ook voor financiële stabiliteit op lange termijn en ook daar lijkt nederland op de rem te staan,

[0:04:23] omdat het misschien tot meer administratieve lasten zou leiden. Maar die staan in geen verhouding

[0:04:28] tot de voordelen door het goed in kaart brengen van de risico's. Iets trouwens wat ook recent door

[0:04:35] de adviesgroep van ambtenaren die naar de toekomst van houdbaarheid van de financiën hebben gekeken. Die wijzen ook op het noodzaak om die risico's van klimaatverandering ook goed in financiële zin in kaart te brengen. Waarom noemt het kabinet niet wat er al ligt bijvoorbeeld scenario's over klimaat risico's van het gif s aan die ook door de dnb onderschreven worden en daar kunnen de lidstaten toch gewoon gebruik van maken, zou zeggen

[0:05:00] dan ruimte voor investeringen. We zien nu toch een discussie in de vos. Mij was het reuters die daar ook over publiceerde dat er mogelijke speciale behandeling komt voor defensie, investeringen in het kader van die twee procent regel dat die mogelijk toch anders worden behandeld als het gaat om begrotingsregels waar we voorheen de discussie hebben gehad over moet dat niet voor klimaat investeringen gelden hoe ze hoe reëel is dat bericht. En als dit die stap gezet wordt, is het kabinet bereid om dezelfde behandeling te geven aan die klimaat investeringen, iets wat mijn fractie al heel vaak heeft bepleit. Dat zal de derde punt de winsten van banken door de gestegen rente.

[0:05:34] De minister heeft terecht ook een reactie op verzoek van de kamer gepraat met de banken. Het verzoeken de spaarrente te verhogen, dan lijkt dat per saldo. Maar voor een kwart te gebeuren als je kijkt naar naja wat banken eigenlijk zouden kunnen doen. We zien een andere lidstaat al discussies over ophogen van de bankenbelasting. Wie weet gaan we die discussie ook in nederlands voeren. Maar ik ben wel benieuwd wat de minister nou concreet gaat doen. Ze zegt we gaan verkennen. We gaan monitoren. Maar hoelang gaat die verkenning inhouden en krijgen we ook vanuit het kabinet bijvoorbeeld bij de stukken die we dit weekend in bagel krijgen. Maar dinsdag publiek worden in de prinsjesdagstukken dus al enige invulling over welke stappen er gezet gaan worden als banken blijvend de rente niet doorberekenen hogere rente naar bijvoorbeeld de spaarrekeningen van consumenten. Dat was 't. Voorzitter.

[0:06:27] Dankuwel. Meneer van der leeuw. Voor ik het woord doorgeef heeft meneer van houwelingen.

[0:06:31] Vraag. Dank u. Voorzitter, even de agenda onderwerp is ook de digitale euro vandaan en ik hebben een visie van gehad en ik was benieuwd. Misschien beperkt spreektijd gewoon in gelegenheid stellen uw visie daarop te geven op de op de beoordeling van het kabinet van de plannen van de europese commissie.

[0:06:48] Dank.

[0:06:49] Wij kijken naar deze digitale euro vanuit verschillende perspectieven, waardoor we aan de ene kant kun je afvragen zitten zitten consumenten daar op te wachten tegelijkertijd in ik begon mijn bijdrage ook over het belang van een sterkere geopolitieke rol van europa

[0:07:04] en we weten. We hebben recent ook daar een briefing over gehad

[0:07:09] dat advies moet ik zeggen van de adviesraad internationale vraagstukken die ook gewezen heeft op de rol die de euro nu al speelt in termen van de kracht als mondiale munt zichtbaar. De munt macht, die ook om andere redenen misschien verstandig is en daarbij kan de stap naar een digitale euro betekenisvol zijn, maar we gaan toch nog even de besluitvorming afwachten, maar wij hebben onze finale positie nog niet bepaald.

[0:07:38] Dan geef ik het woord aan de heer van houwelingen.

[0:07:44] Vorige maand hebben we het oordeel van het kabinet ontvangen over het plan van de europese commissie voor het invoeren van een digitale euro. Het kabinet staat, in tegenstelling tot forum voor democratie. Positief. Tegenover dit plan. Voor forum voor democratie blijft het echter onduidelijk wat de toegevoegde waarde is van een digitale wat kunnen consumenten straks met de digitale euro. Wat ze nu niet kunnen. Die vraag blijft onbeantwoord

[0:08:06] voor het bedrijfsleven betekent het digitale in ieder geval een extra kostenpost omdat ze straks verplicht zijn de digitale euro te accepteren of niet.

[0:08:15] Op de website van de rijksoverheid staat, staat de wet verplicht niemand om wettige betaalmiddelen te accepteren. Winkeliers mogen contant geld betalen met een pinpas of creditcard weigeren. Die staat vragen de minister en ik las daar ook antwoorden over de stukken. Maar het blijft voor mij onduidelijk. Vandaar de vraag is dit straks ook van toepassing op de digitale euro en zo. Nee, waarom niet. We lezen immers in de brief van achttien augustus van de minister dat citaat een betalen in digitale euro's in beginsel niet geweigerd kan worden. Einde citaat begrijpen we in dat geval goed dat alleen de digitale euro straks verplicht geaccepteerd moet worden, terwijl contant en giraal geld wel geweigerd mogen worden als het klopt. Als dit klopt, is dat niet erg vreemd voorwaarden. Het verschil.

[0:08:54] Waarom wordt het digitale euro ingevoerd met stoom en kokend water. Alles wijst erop dat centrale banken graag in staat willen zijn negatieve rentes in te stellen

[0:09:03] in het global financial stability report heb ik hier uit tweeduizend achttien van het imf met de titel boom bureau de. Het staat letterlijk. Ik citeer nu weer digitaal digitaal geld uitgegeven door de centrale bank samen met het afschaffen van cash geld stelt centrale bank in staat negatieve rentes op te leggen wanneer dit nodig is. Einde citaat vraag aan de minister is het correct dat digitale euro straks vanaf een digitale euro rekening. In tegenstelling tot giraal geld bij een pinautomaat niet contant opgenomen zullen kunnen gaan worden. Dat is mijn vraag en negatieve rente op de digitale euro is feitelijk een europese belasting op spaargeld. Nu is dat lastig omdat de negatieve rente kan betekenen dat consumenten hun geld cash opnemen, maar de ecb stelt dit dit hetzelfde. Digitale euro moet uiteindelijk het cashgeld gaan vervangen. En dan is deze uitvlucht en niet meer. En in de brief van minister van de minister van vijf juli tweeduizend, tweeëntwintig lezen op pagina drie, dat een van de voorwaarden voor het invoeren van een digitaal euro en konden we resultaat. De transmissie van het monetaire beleid is en is mijn vraag aan de minister, wat betekent dat het transmissie van het monetair beleid begrijpen we het goed dat als missie van het monetaire beleid. Dat is ons verteld. Dus mijn vraag is in deze context betekent dat voorkomen moet worden dat bij negatieve rentes op de digitale euro geld door consumenten contant kan worden opgenomen en zo. Nee, wat betekent transmissie van het monetair beleid in de context van het ontwerp van digitale euro. Daar gaat die brief over in dat geval wel.

[0:10:30] Nog een vraag. We lezen.

[0:10:31] In de antwoorden van de regering dat citaat de digitale euro niet rentedragend einde citaat zal zijn. Betekent dit ook dat er nooit sprake van een negatieve rente zou kunnen zijn op digitale euro's.

[0:10:44] Voorzitter, het zal duidelijk zijn voor voor democratie ziet geen enkele goede reden om de digitale euro in te voeren, maar heeft wel heel veel zorgen over de risico's en gevaren. De digitale euro geeft de ecb en de europese unie nog meer macht over ons geldstelsel, hoewel de programmering waarheid uitgesloten worden. Daarbij zijn we blij mee kan technisch gezien. Dat geeft tenminste toe en eventueel nadat de wet is aangepast in de toekomst de digitale euro alsnog geprogrammeerd worden gemaakt en de minister erkent het ook zelf citaat. Het is nooit honderd procent uit te sluiten doet verordeningen. Op enig moment wordt gewijzigd, in name dus ook niet dat programmering waarheid onderdeel zou kunnen worden van de verordeningen. Einde citaat vraag aan de minister is het correct dat nederland het eventueel toevoegen van programmering als functie aan de digitale euro in de toekomst niet met een vetorecht kan blokkeren.

[0:11:33] Afrondend voorzitter contant geld daarentegen kan per definitie natuurlijk nooit geprogrammeerd worden met het geleidelijk uitfaseren van het contant geld en dat is wat we nu defacto zien gebeuren elke week verdwijnt terwijl ergens een geldautomaat maakt invloed van de deur digitale het straks bovendien wellicht mogelijk voor de ecb om negatieve rentes, dat wil zeggen een europese belasting op spaargeld te gaan heffen. Daar is nederland niet bij gediend. Voorzitter, en daar moeten we de invoering van digitale euro. Wat ons betreft zien te voorkomen.

[0:12:03] Dankuwel meneer van houwelingen. Dan geef ik het woord aan de heer van wijnbergen die spreekt namens d zesenzestig.

[0:12:09] Dankuwel. Voorzitter, rond de digitale euro ben ik meteen de vraag voor zien wij uit naar de uitwerking, waarbij wij het heel belangrijk vonden. Dat vond de hele kamer. Gelukkig. De heer elkaar is hier niet meer heeft ook een grote rol in gespeeld. Samen met de heer heijne was die ook hier onze rapporteur op dat natuurlijk niet programmering. Daar is en het goede nieuws dat totaal niet niet aan de orde is. Dat lijkt me wel belangrijk voor de voor de uitwerking zien we ernaar uit wat de toegevoegde waarde is. Heb ook nog vragen over de voordelen voor consumenten. Ik vond het wel interessant. Dat brengt me ook bij twee dat ook de adviesraad internationale vraagstukken die hebben een advies over de interesse van de euro die noemde daar ook als een van de dingen die zij daardoor mogelijk behulpzaam vonden de digitale euro. We zijn een aantal potentiële voordelen en wij zien echt gewoon uit naar het voorstel wat er zo meteen komt wat dat wat ons uiteindelijke afweging zou zijn. Sommige van de zorgen van de heer van houwelingen die die heb ik niet in die mate op dit op dit moment. Maar ik wil graag het voorstel zien. Maar rond programmeer waarheid is er volgens mij een hele heldere conclusie van de van de politiek en ik heb ook geen enkele reden om te twijfelen dat dat hele brede europese draagvlak in nederland maar ook in alle andere landen zal blijven bestaan.

[0:13:21] Meneer van heeft.

[0:13:22] Vragen. Dank. Dat ben ik met hiervan wij weg. Absoluut een staat heel duidelijk in de stukken. Het kan niet programmeerbare zijn. Maar dan toch nog even mijn vraag aan hiervan weyenberg als ik de stukken goed leesbaar. Ben benieuwd hoe u de duitsers over denkt, staat ook heel duidelijk in de stukken dat het in de toekomst legt ingevoerd kan worden en ik zie niet staan dat we dan een vetorecht hebben als om dat te blokkeren en is dat niet.

[0:13:39] Die iets wat u zorgen baart.

[0:13:42] Maar misschien is mijn wereld blik hier toch een stukje optimistischer dan het van de heer van houwelingen.

[0:13:46] Want u bent dingen die niemand wil zegt ja maar als dat dan toch misschien in de toekomst komt u er niet veto weet één ding zeker hebben het veto helemaal niet voor nodig, want geen enkele europese landen programmeerbare euro. Dus ik deel uw zorg je helemaal niet.

[0:14:00] Meneer van houwelingen. In tweede instantie,

[0:14:02] De laatste afronden van inderdaad dat worden gezegd, maar die zorgen dat zal de heer van weyenberg toch moeten herkennen, heeft de debatten gezien design in ieder geval onder een groot deel of een deel van de bevolking. Dus zou dat niet bijvoorbeeld. Ik probeer even constructief mee te denken als je dat opdelen van nou oké die programmeer bij het. Mocht u de komende misschien niet vordering kunnen opnemen. Dan moet dat dan heeft elk land te weten is dat dan niet zijn. Die zorgen eigenlijk ook helemaal voor groot deel weg.

[0:14:25] Ik geloof niet in dat een vetorecht je dan een waarborg oplevert. Eerlijk gezegd. De echte waarborg is dat we met elkaar dit helemaal niet willen we ervoor zorgen op dit punt. Dat klopt. En dat eerst eens verteld alsof het land in balans zou gaan. Toen toen was iedereen bezorgd over de brand en toen bleek uiteindelijk dat er helemaal niet eens een brandalarm is afgegaan. Dus sommige zorgen die die waren wel erg theoretisch en laat ik het zo formuleren. Het was vooral ook wel wat olie op dat vuur gegooid. Ik heb nogmaals echt allemaal grote bangmakerij verhalen die er helemaal niet nodig om gewoon vanuit de inhoud inhoudelijke vragen te hebben bij de bij de toegevoegde waarde van de digitale euro die daar zijn. Dat moet zorgvuldig. Nou, daar een hele belangrijke stap al al gezet en ik wacht nu gewoon vrolijk. Het het voorstel af en dan zullen we ons orde bepalen. Gaat u verder. Dank. Voorzitter, ik had het over de internationale rol van de euro. Ik vond het een heel iets want adviezen. De collega's hier waren ook allemaal bij de bij de technische briefing die we daarvan de opstellers van het rapport kregen en wat ik er nou interessant aan vond is dat het proberen in een debat. Wat deel ik niet zoveel gevoerd is. Maar bijvoorbeeld in frankrijk al veel langer gaat ook gewoon even over de geopolitieke impact van het feit dat wij nogal een groot economisch machtsblok zijn. Gelukkig. En daar ook met die euro. Een hele bijzondere spelen naar de dollar is nog steeds absoluut dominant en alleen maar met woorden wordt zo'n euro niet dominant. Volgens mij is ook niet in die zin is het strijd met de dollar. Maar je wilt wel kijken hoe je die euro ook gewoon daarmee het strategische gewicht van europa. Ook in de in de schaal kunnen leggen en wat ik heel interessant vond dat advies was de gedachte om ook te kijken hoe je als je bijvoorbeeld naar duurzame energie kijkt hoe we kunnen kijken of daar bijvoorbeeld euro misschien een beetje het gangbare betaalmiddel kan worden.

[0:16:05] Een beetje bij bij olie is dat de dollar. De petro dollars en het rapport heeft het ook over de hydro euro. Dat vond ik eerlijk gezegd een interessant wenkend perspectief. Dat is niet iets dat als de minister morgen aan de knop draait dat er dan opeens een hele in euro werkende markt in in wel is. Maar ik vind het basisgedachte hoe kunnen we bij dit soort nieuwe ontwikkelingen kijken hoe we daar als europa ook met standaard setting. Een stempel op die markt. Ik vind ik wel een interessante. Ik was nieuwsgierig hoe het kabinet

[0:16:33] hier een hierna naar kijkt wat hiervan vind ik boek verwacht niet dat vijftien punten actieplan dat morgen ingaat, maar het is wel een interessante vragen. De chinezen zijn de hele dag bezig om strategisch over hun positie in de wereld na te denken en ik denk dat het goed is dat we ook kijken hoe wij ook onze instrumenten en de euro is daar wat mij betreft echt een succesvol instrument van hoe we dat hier de hierin een plek kan krijgen. Dat zal niet van vandaag op morgen zijn. Dat doe je niet per decreet. Maar ik vind het gewoon een interessante gedachte en ook oproep. Dus daar ben ik nieuwsgierig naar

[0:17:03] en de tweede van ik hier toch ook wel de de dat iedereen van de gemeenschappelijke zeven szw dus niet in de judo bond. Ik weet daar wordt ook heel verschillend over gedacht maar dat je een soort tussen optie maakt met software een bron security. Sorry voor mijn mooie nederlands waarbij je dus eigenlijk een soort nieuwe bont maakt gebaseerd op de staatsobligaties van lidstaten vind ik interessant. Ik ben ook nieuwsgierig of daar of dat niet misschien wel werkbare manier kan zijn om ook ook nog versterking te doen. Voorzitter, en dan tot slot pleit er ook voor dat de denen, de zweden en polen lid worden van de euro. Daar gaan wij niet over de gaan ze zelf over. Maar ik vroeg me af of dit uberhaupt nog een punt van discussie is in europa. De landen die misschien overwegen ook doet.

[0:17:49] Vrede,

[0:17:50] En dan voorzitter mijn laatste punten. Kijk naar de klok is de hervorming van het stabiliteits en groeipact en er was een punt wat ik wat wat me beviel in de geannoteerde agenda. En dat was de tekst over meer ruimte voor investeringen, ook voor klimaatverandering. Er wordt gezegd, maar we willen niet zo'n zogenaamde gouden regel waarmee alle klimaat investeringen niet meetellen. Want dan gaat iedereen alles opeens onder investeringen schade. Dat is niet goed werkbaar. Nou die zorg die zie ik ook. Maar er wordt wel eens even toch nog een keer van ja, kunnen we toch nog kijken hoe we die investeringen toch nog meer een prikkel geven in dat raamwerk. Maar ik heb daar in eerdere vergaderingen in dit gezelschap regelmatig aandacht voor gevraagd.

[0:18:28] Dus ik vond dit een mooie inzet. Ik ben natuurlijk ook op zoek of vier concrete ideeën onderliggen om dat vorm te geven en hoe je de europese krachtenveld is dankuwel. Voorzitter.

[0:18:39] Voor de eerste termijn beëindigd heeft meneer van der leij van de leden nog een vraag voor u.

[0:18:44] Dankuwel. Voorzitter, in het verlengde opzich denk ik. Goede vragen over

[0:18:50] zichtbaar internationale rol van de euro was inderdaad een interessant advies en sluit me verder aan bij de vragen.

[0:18:56] Maar.

[0:18:57] Dit is ook bezien vanuit het geopolitieke kader dat de wereld is erg in beweging.

[0:19:04] Nederland is op zich voorstellen en standen van team europe is een belangrijke rol. Sterker wordt.

[0:19:11] Tegelijkertijd zien we bij de opstelling van nederland. Als het gaat om het meerjarig financieel kader. Hele grote terughoudendheid.

[0:19:18] Je moet ook flexibel kunnen zijn als europese unie om te reageren op nieuwe uitdagingen en dat betekent helaas soms ook extra uitgaven willen doen.

[0:19:25] En nu lijkt me met uitzondering van oekraïne die bereidheid bij nederland die te zijn. Zit er niet in spanning in en en hoe staat d zesenzestig eigenlijk in

[0:19:33] toegegeven vrij omvangrijke tussentijdse herziening van het.

[0:19:38] Ja. Voorzitter, het is denk ik geen geheim dat hij tussen de partijen die tot nog niet zolang geleden de coalitie uitmaken ook verschillend wordt gedacht. Dat is dat zit volgens mij ook een beetje onder de vraag van heer van der lee. En kijk wat mij echt aansprak in de kabinet insteek is dat dat je begint met waren er nog vrije middelen beschikbaar zijn. Maar ik denk dat heer van de leden het ook met mij eens is als het gaat om de eigen middelen is op een aantal punten. Het kabinet ook steunt ook gewoon nieuwe eigen middelen hebben. Ben bijvoorbeeld gehad. Maar dat vindt mijn fractie ook heel belangrijk. Dus dat dat herken ik dan heeft het kabinet zegt hij als dat onverhoopt blijkt dat er niet genoeg geld is dan gaan we daar opnieuw naar kijken. En als dat nodig zou zijn dan staat mijn fractie de d zesenzestig fractie heeft daar een open blik voor als we bijvoorbeeld voor klimaat voor strategische onafhankelijkheid en meer moeten doen zit. Er is dat iets wat mijn fractie dan toe beleid is. Maar dat je eerst kijken of er nog middelen open zijn, ben ik het mee eens en mijn fractie vindt, maar ik weet dat ik daar de fractie van de heer van der lee aan mijn zijde vind ook dat je in die begroting moet kijken naar herprioritering, zoals we wel vaker zijde minder minder koeien stuk minder cohesie en meer naar kennis naar klimaat. Dus laten we dat ook doen. Dus dat is de ambitie van mijn fractie.

[0:20:44] Ja. Dank voorzitter, dank ook voor het antwoord en opzicht kijk

[0:20:47] herprioritering klinkt goed. Maar dat is al een paar keer gebeurd en daar zit hier ook stuit je op bepaalde machtsverhoudingen in de europese unie. Dat weten,

[0:20:56] en tegelijkertijd zijn er een aantal autonome ontwikkelingen, los van de oorlog uberhaupt zichtbaar. De stijgende rente uitgaven, de inflatie, maar ook wel een europees antwoord geven op toch te ruimen. Ja. Uitbreiding van staatssteun regels in onze ogen die ook weer marktverstorend zijn. En dan moet je toch tegenwicht te bieden. Dus in zichzelf zijn er toch verstandige voorstellen die de commissie die op tafel legt.

[0:21:21] Voorzitter, maar over die over die richting ben ik het ook ben ik het ook eens is bij ons helemaal geen taboe op extra uitgaven. Als je eerst hebt gekeken of je niet middelen over hebt en dat vind ik wel een terecht punt. Dus dat steun ik het kabinet inzet. Absoluut. Want eigen middelen heb ik al gezegd dat ik daarbij een aantal gemeenten buitengewoon voor openstaan en de heer van de heeft gelijk in het verleden is het vaak bij de modernisering zou geweest dat nederland het eindelijk moest kiezen tussen modernisering of de afdrachten en dan ging de modernisering was het kind van de rekening. Dat is niet dat is niet de insteek van mijn fractie.

[0:21:55] Dankuwel. Dan zijn we toegekomen aan eerste termijn. Dan hebben we de eerste termijn van de zijde van de kamer afgerond en zijn we toegekomen aan eerste termijn van de zijde van het kabinet. Maar ik denk dat de minister zich daar nog even kort op wil voorbereiden. Hoelang zullen we

[0:22:10] tien minuten heen en weer en tien minuten?

[0:22:13] Ik stel voor dat er een kwart voor drie verder gaan, wil ik schors de vergadering tot kwart voor drie.

[0:43:56] Welkom terug allemaal bij het commissiedebat macro economische ontwikkelingen in europees perspectief zijn toegekomen aan eerste termijn van de zijde van het kabinet en dat betekent dat ik het woord geven aan minister minister van financien

[0:44:08] veel dank, mevrouw de voorzitter, dank ook aan de drie aanwezige leden van deze commissie. Ik zal even mijn kopjes doornemen voor de beantwoording van de vragen. Ik begin met de digitale euro dan het aivd rapport over de internationale rol van de euro dan het sgp dan het msk en dan nog een vraag over de winsten van de banken de spaarrentes

[0:44:33] veel dank.

[0:44:34] Eerste vraag van de heer van houwelingen krijgt de digitale euro negatieve rente. Het antwoord is nee. Digitale euro zoals uitgewerkt in het voorstel van de commissie is vormgegeven als betaalmiddel, niet als spaarproduct

[0:44:44] en binnen het kader van dit voorstel zal de digitale euro daarom niet rentedragend zijn. Dat betekent dat je dus ook geen negatieve rente

[0:44:51] kunt george

[0:44:53] de heer van houwelingen is het correct dat nederland het eventueel toevoegen van programmeer waarheid niet met veto recht kan blokkeren zitten denk ik twee aannames en die vraag de verordeningen elke verordeningen, daar de toekomst altijd mogelijkerwijs gewijzigd worden. Het gaat over elk thema. Dus dat ik denk vanuit generaal kunnen we daar specifiek komen.

[0:45:11] Zo wordt er normaal gesproken in de raad met een gekwalificeerde meerderheid gestemd over een wijziging van mogelijke voorstellen, maar laten we wel wezen. Er ligt geen voorstel tot wijziging van de niet programmering waarheid. Daarnaast heeft de heer van wijnbergen wel heel duidelijk terecht geconstateerd dat een meerderheid van lidstaten of alle lidstaten

[0:45:28] tegen programmering waarheid zijn. Oftewel iedereen is voorstander aanhoudend van niet programmering waarheid.

[0:45:34] Maar als je kijkt naar processen heeft nederland geen enkel land een veto bij dit onderwerp in het wetsvoorstel voor de digitale euro staat expliciet dat de digitale euro niet programmeerbare is

[0:45:46] een beetje herhaling van zetten. De ecb heeft bevestigd. Deze programmering heet ook nooit te willen.

[0:45:52] De eurogroep heeft ook nog een verklaring aangenomen. Dat weet u vorig jaar al over deze niet programmering waarheid of januari weet ik even niet meer.

[0:45:59] Dus ik denk dat we er in vertrouwen vanuit moeten gaan dat niet programmering waarheid voldoende gewaarborgd is.

[0:46:08] De vraag van de heer van houwelingen is het correct dat de digitale uren van een digitale bankrekening niet bij een pinautomaat contact contant opgenomen kan worden. Ik weet dat de heer van houwelingen

[0:46:18] een heel

[0:46:19] alles voor alles op alle scenario's voorbereid. Voor wat betreft de digitale euro wellicht niet. Dat is feit dat die worden ingevoerd. Maar eventueel mogelijkerwijs in de toekomst zeg ik erbij de digitale euro moet volgens het voorstel één op één inwisselbaar zijn met giraal geld of contant geld. De digitale euro zal direct inwisselbaar zijn voor contant geld. Op welke manier je je geld kunt opnemen. Dat wordt nog onderzocht of dat direct bij een pinautomaat is, kan ik nu nog niet stellen. Maar ik kan me zo voorstellen dat dit een logische wijze is om

[0:46:50] dan de klant van een digitale euro rekening ook geld op de raad te nemen dat we het vooralsnog doen via een pinautomaat.

[0:46:56] Maar er is mijn aanname. Dat is niet verder. Een onderbouwde aanname, maar meer vanuit de gewone logica.

[0:47:03] De heer van houwelingen, wat betekent de transmissie van monetair beleid in de context van de digitale euro. Het is niet bedoeld als een instrument voor monetaire transmissie. Wel wordt in het ontwerp rekening gehouden dat de digitale euro de monetaire transmissie niet verstoord en dat is een hele andere opzet.

[0:47:17] De heer van houwelingen. Wat is de toegevoegde waarde van de digitale euro voor de nederlandse consument.

[0:47:22] Nou, digitale euro zou consumenten extra en goedkoper mogelijkheden kunnen geven om te betalen. Je kunt in de hele eurozone betalen. Maar iedereen stelt terecht. Dat heb ik ook vaak debatten aangegeven.

[0:47:33] Het is additioneel. Het is geen totale vervanging of een totale vernieuwing waar iedereen nou elke dag om zitten bidden en smeken. Maar je kunt bijvoorbeeld in de hele eurozone met een digitale euro betalen uit een webwinkel uit andere delen van europa. Nu kun je dat alleen nog maar met een creditcard te doen en hier zijn ook nog kosten aan verbonden voor de klant door de offline variant van de digitale euro zou er ook meer privacy geboden worden dan andere bestaande digitale betaal opties. Maar uiteindelijk is het aan de consument zelf

[0:48:05] om te kiezen voor de optie. Om een digitale euro te gebruiken. Mocht de digitale euro inderdaad geintroduceerd worden. Want uiteindelijk is dat besluit natuurlijk nog niet formeel vastgesteld

[0:48:17] was nog een laatste vraag van de heer van houwelingen. Er komt nu nog geen acceptatie plicht voor contant geld.

[0:48:22] Er is nu nog geen acceptatie plicht komt er straks enkel acceptatie plicht voor een digitale euro. Ik zal het makkelijk maken. Er komt een acceptatie plicht voor contant geld sowieso als de digitale euro. Die laatste als die er al komt op dit moment is er in nederland geen wettelijke verplichting om contant geld te accepteren aan de toonbank, mits van tevoren duidelijk is aangegeven dat er geen contant geld wordt geaccepteerd. Tegelijk met verordeningen voor de digitale euro heeft europese commissie ook een voorstel gedaan voor een verordeningen over de acceptatie en beschikbaarheid van contant geld. Hierin wil de commissie vastleggen dat contant geld in principe verplicht geaccepteerd moet worden.

[0:49:00] Dat was de digitale.

[0:49:02] Daar heeft meneer verhouding nog een vraag er heel veel dank.

[0:49:04] Voor de beantwoording. De wat ze allemaal vrij duidelijk even om de laatste het laatste beantwoording in te gaan. Ik begrijp ik het dan goed dat als straks de digitale euro ingevoerd zou gaan worden dat wat er nu is nu nog niet eens dat het ook automatisch een acceptatie plicht komt die nu nog niet eens voor bijvoorbeeld contant geld.

[0:49:24] Komt er verordeningen voor de acceptatie en beschikbaarheid van contant geld. Die komt er

[0:49:29] er wordt ook gewerkt aan een verordeningen voor de digitale euro, maar is ook een voorstel voor de verordeningen voor de acceptatie beschikbaarheid van contant geld. Ik kan nog even checken of die twee helemaal losgekoppeld zijn van elkaar. Dus al zouden digitale euro niet worden ingevoerd. Er komt nog steeds de verordeningen voor de beschikbaarheid van contant geld. Bij een ambtenaar bevestigt nu dat de twee losgeknipt zijn van elkaar.

[0:49:51] Meneer van houwelingen, in tweeduizend.

[0:49:52] Oké. Dat is dan wel frappant dat het de bal bij het blijkbaar tegelijkertijd in wordt geformuleerd is. Duidelijk dank en dan nog even nogmaals, want dit is voor ons heel belangrijk. Ik begrijp dat staat is dus gegarandeerd het goed begrijp ik heb het gelezen in de stukken wordt gered overgeven de kan dus ook geen negatieve rente worden geven en nogmaals de minister heeft die via kom ik nog je bedenkingen waar we zien dus in die stukken en ik heb het net geciteerd van het imf dat een van de doelen. Zo ziet het imf dat van het centrum. Ben dit toch cursus is om een negatieve rente mogelijk te maken. Er staat zwart op wit. Ik heb net voorgelezen. Dus zo vreemd is die vraag niet van mij. Maar oké we kunnen daar dus gerustgesteld opzij. Het zal nooit gebeuren dat er negatieve. Dat is heel fijn om te horen dat er negatieve rente komt als er een digitale euro zou komen op die digitale euro.

[0:50:35] De minister, zoals nu is voorzien niet nee maar u vraagt altijd naar zulke stellige uitspraken komt er ooit wereldvrede kan ik ook niet zeggen. Ik streef ernaar hun inzet naar uw vraag dingen die die geen mens in alle oprechtheid kan beantwoorden. Nooit nooit. Dat is over mijn eigen graf regeren en dat is al heel snel als ik kijk naar de demissionaire status van het kabinet. Maar mijn inschatting is nu dat, zoals het voorstel er ligt met de intenties, de politieke controles dat er geen negatieve rente gevorderd kan worden.

[0:51:06] We gaan door naar de adviesraad internationale vraagstukken. Als ik het goed heb onthouden.

[0:51:12] Ja. Zo is dat dankuwel.

[0:51:15] Dat was een vraag van de heer van wijnbergen. Wat vindt u van het advies om de rol van de euro een nieuwe opkomende sectoren energiemarkt te vergroten. Het is aan de ene kant. Ik denk dat het een een interessant advies is. Het is niet nieuw. Het woord geloof ik al een best wel lange tijd bepleit omdat het natuurlijk ten behoeve zou zijn van de rol van de euro zelf, maar het kan ook bijdragen aan de schok bestendigheid van europese economie. Want wanneer het energieaanbod de prijs is in de eigen munt wordt de economie, economie minder gevoelig voor koersschommelingen.

[0:51:44] En als je kijkt naar kansen. De mondiale markt kijken we natuurlijk naar het

[0:51:49] nog het ontwikkel moment of verspreiding en vergroting moment van de ontwikkeling van waterstof liggen daar natuurlijk heel veel kansen en we steunen dan ook de inzet van de europese commissie om de euro standaard valuta voor toekomstige waterstof transacties te maken. Maar er zit ook natuurlijk gewoon een marktbeperkingen in andere landen moeten er wel toe bereid zijn de vs of china die je zoeken. Misschien natuurlijk ook de afdwingbaarheid van een eigen munt. De dollar blijft de deur, de dominante munt vooralsnog dus uiteindelijk zal de markt bepalen hoe aantrekkelijk het gaat worden of de keuze te maken te investeren in euro's en daarmee in de e u. Maar ten principale vinden wij het een een wenselijke gedachte.

[0:52:32] Daar heeft meneer van mij meer vragen over.

[0:52:34] Voorzitter, het is mooi in je doet dit dat precies natuurlijk bij bij bijvoorbeeld nieuwe een nieuw is niet het goede woord maar markt die nog heel erg groeien omdat de gedachte dat we de dollar uit de olie gaan drukken. Die lijkt me niet zo groot dat dat gaat lukken

[0:52:48] en waar ik ben ik wel nieuwsgierig naar ben want ik herken de positieve grondhouding vraagstuk hoe je ook de markt kunt verleiden. En wat ik mooi vond het advies. En als het niet. Revolutionair. Dus vond ik het wel weer gewoon een die zin ook een beetje een eye opener die ook past bij de strategische blik ook op de positie van europa van ik weet dat deze minister, die ook aanhangt om toch na te denken hoe je dat nou maximaal kunt beïnvloeden. Natuurlijk zijn er grenzen aan wat je kunt doen. Ook als overheden waardoor met die blik naar kijken, zegt natuurlijk wel iets over hoe je je economische macht. Ook wil proberen in te zetten om jezelf weerbaar te maken in een misschien helpt het een bipolaire of een multipolaire wereld wordt. Dus dat dat vind ik interessant en ik hoop dat ook het ministerie van ez. Men meedenkt. Hoe je dit zou kunnen doen, is het een klimaat moet ik natuurlijk zeggen omdat hier kun je als overheid wel degelijk soms helpen om de om de zijnde iets minder groen te krijgen.

[0:53:39] De minister.

[0:53:40] Ik ben het inspecteren van den berg. Maar het is wel zo moeten we ook erkennen dat dit dit soort adviezen in dit deel daarvan is al vaker herhaald. Ook tevoren gepresenteerd voor de commissie juncker, meen ik heeft hier ook uitspraken over gaan al een tijd geleden.

[0:53:55] Het is heel wenselijk, maar het is best moeilijk om te organiseren. Hier heeft de markt een grote rol. Maar inderdaad, bij nieuwe opkomende markt segmenten is het belangrijk dat de commissie en de lidstaten en meer voorziening houding aannemen. Misschien kijken aan welke knoppen ze wel kunnen draaien en dat is ook iets wat we op europees niveau kunnen bespreken.

[0:54:16] Zo neem ik dan de opmerking van de heer van wijnbergen te hard.

[0:54:20] Sorry. Ja. Voorzitter, dat ze dat dat is helemaal goed is dat ook als met met de collega's van bzk als dat opkomt. Ik vind het gewoon interessant omdat het een blik is die we niet van nature misschien ook in nederland in europa geneigd zijn om te doen. Dus dat is wat ik ook mooi vond. Ik denk dat sommige continenten er misschien iets meer die echt lange lange lijnen in hun denken zitten en dat sprak me nou juist ook aan. Ook was het niet. Nieuw is is volgens mij een reminder voor onszelf zeker toch steeds turbulente wereld omstandigheden.

[0:54:47] Gaat u verder.

[0:54:48] Dank

[0:54:49] ook een vraag van de heer van wijnbergen. Wat vindt u van het advies om in te zetten op toetreding van andere lidstaten tot de eurozone naar het is wenselijk dat meer lid de eu, lidstaten de euro toetreden, mits ze voldoen aan de daartoe gestelde voorwaarden. Het is een verdragsrechtelijke stap is vastgelegd voor alle lidstaten, met uitzondering. Hoge uitzondering, zou ik zeggen van denemarken, maar het blijft in eerste instantie altijd een nationale overweging en in sommige landen op die we van wie we toch zouden denken. Het zou fijn zijn als ze ook zouden toetreden. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een zweden lijkt toe vooralsnog de steun te ontbreken. Mocht er verandering in komen. Dan zullen wij altijd nieuwe euro landen verwelkomd.

[0:55:30] Meneer van houwelingen heeft een vraag. Heel kort.

[0:55:32] Want ik heb altijd begrepen hoor graag gecorrigeerd dat het verdragsrechtelijke verplichting is uiteindelijk om als je in de. U ziet dat uiteindelijk ook de euro over de begrijp ik nou van de minister dat het uiteindelijk toch aan de landen zelf is.

[0:55:45] De landen moeten in eerste instantie wel zelf de stap zetten.

[0:55:52] Maar het is uiteindelijk wel. Ze moeten de stapten. Dat begrijp ik. Maar uiteindelijk zijn ze er wel toe verplicht.

[0:55:57] Toch

[0:55:59] verdragsrechtelijke. Zoals ik zei vastgelegd.

[0:56:03] Gaat u verder

[0:56:06] de aivd ook een vraag van de heer van wijnbergen pleit voor het vergroten van het aanbod aan safe assets veilige beleggingen in de eurozone is de minister bereid hiernaar te kijken. Het speelt op dit moment nog niet. Er is ook nog geen sprake van een voorstel voornemen. Daartoe. Zoals u weet, is het al een volgend kabinet om dit goed in ogenschouw te nemen. Er is wel eerder gesproken over software bom bak. Het security is s baby s en daar worden staatsobligaties van verschillende eurolanden na uitgifte, gepoold of samenge

[0:56:36] gesmolten, zou ik zeggen, en opnieuw in tranches uitgegeven door een publieke instelling of private partijen. Een belangrijk verschil met eurobonds is dat lidstaten zelf verantwoordelijk blijven voor de uitgifte van onderliggende obligaties en voor de betaling van rente en aflossing is dus geen sprake van gemeenschappelijke schuld of uitgifte of garantstelling voor elkaars schulden weet van heer van wijnbergen als geen ander, maar er is een voorstel gedaan in tweeduizend achttien al door de europese commissie om het aanhouden van sbs zes aantrekkelijker te maken en de sterke verwevenheid van banken met de nationale overheid te verminderen.

[0:57:06] We kunnen ons er terdege wel wat bij voorstellen en u heeft destijds een c visie erover gehad, maar door onvoldoende steun onder lidstaten is het niet tot onderhandeling gekomen. Het voorstel voorzag in een gestandaardiseerde s, baby s en een soepele soepelere, prudentiële behandeling geen extra kapitaaleisen voor instellingen die sbs aanhouden ten opzichte van staatsobligaties tussen nul risicoweging.

[0:57:30] Nederland was in tweeduizend achttien kritisch over het voorstel. We willen een betere weging van de risico's op reguliere staatsobligaties door hogere kapitaaleisen uitbreiding van de nul risicoweging dus geen kapitaaleisen leest dat naar de securisatie securisatie van deze obligaties is een stap in de verkeerde richting

[0:57:48] was destijds te inschatting.

[0:57:53] Ik zou zelf kunnen suggereren. Dat is een interessant thema is aan een formatietafel, maar wellicht was dat ook de insteek van achter de vraag hierbij de beantwoording uit tweeduizend achttien

[0:58:04] meneer.

[0:58:06] Door het kabinet uitlokking voorstellen dat ik vind het in potentie mijn fractie wel een ik weet hoe eurobons is ook echt wel wat op aan te merken en dit deze heeft deze deze vorm biedt een aantal potentiële voordelen, terwijl het een aantal potentiële risico's. Laat ik het zo formuleren niet heeft. Dus dus inderdaad grondhouding van mijn fractie zou hier een stuk positiever over over zijn, maar ik ik ben mij bewust dat dat niet in deze fase dit niet meer het moment is om de minister hier.

[0:58:36] De te roepen. Laten we het even voor wat het is en gaan we naar stabiliteit en groei

[0:58:40] precies een aantal vragen. Ik meen allemaal.

[0:58:44] U heeft nog een vraag gedeelde vraag groenlinks en d zesenzestig verder alle vragen van de heer van der lee van groenlinks. Eerste vraag klopt het dat? Het kabinet regel wil bij wij een lidstaat per per jaar minimaal een x percentages van de schuld boven de zestig procent afbouwt, gaat het niet procyclisch werken.

[0:59:01] Volgens mij denkt u een beetje meer aan de duitse variant waar wij ons niet bij aangesloten hebben, zoals u weet, maar we verkende opties voor een waarborg voor het ambitieniveau van de schuldafbouw. En wat ons betreft moet die waarborg sowieso uitgaan van een landen specifiek risico, gebaseerd en anticyclische werking van het systeem. Dat moet bewaard blijven jaarlijks toetsen op daadwerkelijke schuldafbouw kan procyclisch werken en wat ons betreft past dat er niet goed bij. Dat was een eerder duits voorstel. Dat weet u ook hebben. Volgens mij eerder over gehad.

[0:59:31] Daarom kijken we naar een waarborg die je vooraf inbouwt in het systeem want waarborgen zijn natuurlijk wel belangrijk. Dat hebben we ook gezien aan het aan aan de vele redenen waarom het huidige systeem niet werkt. Wij denken aan een aanvullend criterium waar het uitgaven pad voor iedere lidstaat aan moet voldoen. Naast de criteria die de europese commissie reeds voorgesteld.

[0:59:50] De ondergrens zou uitgedrukt kunnen worden in een bepaald percentages van de schuld boven de zestig procent, dat ten minste wordt afgebouwd en het uitgaven pad moet zo worden vastgesteld dat deze voorspelde schuldafbouw ten minste wordt behaald,

[1:00:02] maar er is nog heel veel gesprekken over en ik zeg ook even

[1:00:06] in tegenstelling tot eerdere verwachtingen of wellicht rapportage in de media lichter in santiago de compostela. Bij de informele ecofin ligt er geen voorstel op tafel. De voorzitter gaat slechts toelichten hoe het proces verder zal worden

[1:00:21] verricht.

[1:00:23] De commissie nog een vraag van de heer van der lee wil dat landen klimaat in kaart brengen. Nederland lijkt wat op de rem te staan is het kabinet eens dat meer inzicht in klimaatrisicos. Belangrijk is dat het kabinet niet teveel de nadelen in de vorm van administratieve lasten dat het laatste als u het zo stelt. Daar kan ik me wel in vinden. Inderdaad van dat vind ik net alsof wij zeggen dus nog wat extra papierwerk. Dat kunnen we niet hebben, terwijl de wereld aan klimaatverandering

[1:00:46] toch onder zeer hoge druk komt te staan. Mensheid en natuur. Dus dat is denk ik niet het doel. We willen kijken wat is de toegevoegde waarde van de additionele rapportages die je wilt doen. Wat ga je ermee doen. Daar gaat het uiteindelijk om. We moeten klimaatrisicos scherp in beeld hebben. Wij willen er wordt uitvoerig beleid om deze risico's in kaart te brengen, wordt gevoerd. In nederland moet u denken aan de vorm van het nationaal deltaprogramma. De nationale klimaatadaptatie strategie

[1:01:11] en al het werk van het planbureau voor de leefomgeving omdat er veel eerst willen we kijken wat de toegevoegde waarde is van de rapportage verplichting vanuit de commissie. Ook als je kijkt naar de vele andere rapportages momenten voor de private sector voor andere investeringen die ook klimaat relevant zijn. Dus het is niet zo dat het eenvoudige antwoord is. Nee. Administratieve lasten. Dus daarom niet doen. Absoluut niet. Het gaat veel meer om wat brengt het ook nog dat belangrijk is juist om klimaatrisicos goed en nog beter in kaart te hebben.

[1:01:40] Meneer van mijn een vraag.

[1:01:42] Op zich snap ik. Die argumentatie. Tegelijkertijd weet ik

[1:01:46] ook dat zevenentwintig lidstaten zijn die op dit terrein echt niet allemaal op hetzelfde niveau zitten

[1:01:52] en dan is het lijkt het wel verstandig dat u wel goed geborgd wordt. En dan kan nederland misschien op dit moment wellicht

[1:02:01] ook dat is wel eens anders geweest. Maar het gaat natuurlijk om het collectieve belang en wordt dat voldoende meegewogen gedaan in de positie van nederland.

[1:02:09] De minister. Nou dat kan ik niet eenduidig zo beantwoorden. Het is zo dat we altijd te bekijken naar het europese belang en en nederlands belang en vice versa. Die moeten op dit soort thema's. Zeker als je kijkt naar de gevolgen van klimaatverandering. Want die alleen maar internationaal zijn dat je daar dat je die allebei moeten meewegen. Wat ik kan doen is kan nog eens een keer scherp kijken. De volgende discussie of dat niet onbedoeld ruimte geeft voor degenen die heel weinig of niets willen doen om klimaat risico's in kaart te brengen en dan heb ik het over andere landen

[1:02:40] en dat we daar een nieuwe weging kunnen maken. Maar ik moet het even zelf scherper hebben ook in de terugkoppeling van andere landen of over andere landen.

[1:02:48] Meneer van de.

[1:02:50] Fijne toezegging en is er een indicatie voor wanneer we daar iets terug kunnen horen.

[1:02:55] Nee want ik weet even niet meer opkomt. Maar zo snel mogelijk

[1:02:59] tussen nu en volgende maand denk ik.

[1:03:02] Gaat u verder.

[1:03:04] Dan was er een vraag van de heer van der lee en de heer van wijnbergen. Ruimte voor investeringen gaan defensie, investeringen speciaal behandeld worden. Het was een gerucht of misschien heeft u meer informatie kan hetzelfde ook van toepassing zijn op klimaat investeringen zijn we daartoe bereid.

[1:03:17] Ja, zoals ik net al zei. Wij hechten echter aan een geloofwaardige schuldafbouw op langere termijn, naast natuurlijk de ruimte die gecreëerd moet worden voor investeringen en hervormingen. Dat is in het belang van een ieder als je kijkt naar stabiele en duurzame economische groei.

[1:03:31] De ruimte die lid staten gaan krijgen. Voor uitgave is hierop gebaseerd

[1:03:36] en binnen de ruimte die gecreëerd wordt of er is, zullen lidstaten de keuzes moeten maken, ook voor de investeringen in klimaat in defensie. Wij zijn vanaf het begin af aan geen voorstander geweest van de bingöl golden. Hoe niet voor het klimaat en ook niet voor defensie. Dus er is over gespeculeerd. Maar wat ons betreft komt die golden er niet voor defensie uitgaven. Het wordt door een aantal oosteuropese landen in mijn beleving het meest gepost andere zetten daartegenover inderdaad ruimte voor klimaat investeringen.

[1:04:05] Beide zijn heel belangrijk om andere redenen, maar er zullen ook gewoon dingen binnen de eigen begroting gefinancierd moeten worden. En wat ons betreft moet het daar blijven.

[1:04:14] Meneer van der lee.

[1:04:16] Ik vind het bijzonder wat de minister nu heel stellig. Er komt geen uitzondering. Maar ik rug. Maar goed reuters bracht dat het dat het akkoord behandeld zou zijn en wijzen op het feit dat slechts negen van de zevenentwintig landen op dit moment die twee procent grens halen en dat er een aanzienlijke discussie gaande is.

[1:04:35] Dan moet ik me heel veel herformuleren. Wat nederland betreft zal ik er aan toe moeten voegen. Maar dat bedoelde ik.

[1:04:40] Ja. En als er dan toch anders mocht lopen van nederland is maar één van de zevenentwintig vindt de minister dat als op defensie een uitzondering wordt gemaakt dat dan ook op klimaat. Dat zou moeten.

[1:04:53] Dan weet ik ga niet vooruitlopen op een positie die we nog niet hebben ingenomen. Het is leuk gevraagd maar het is. We hebben nog geen positie daarover. Wat wat nederland betreft dan herhaal ik mezelf correct. Nogmaals komt die uitzondering niet want ik vind het heel onverstandig. Daarnaast hebben we dan nog heel veel andere golden bull die opeens van toepassing zullen zijn voor ongeveer alles. Het risico is dat veel landen gewoon de helft van hun fiscale ruimte gewoon een beetje buiten kaders gaan stellen. Ik zie er echt een risico in.

[1:05:22] Gaat u verder.

[1:05:24] De heer van der leven vroeg ook nog op het gebied van klimaat risico's. Waarom noemt het kabinet niet wat er al ligt bijvoorbeeld scenario's over klimaatrisicos van de npcf s en ook die door de dnb worden onderschreven, maar ook lidstaten gebruik van zullen maken.

[1:05:37] Wij zien wij zien in de klimaat risico's in kaart zijn gebracht door het en grinwis in een later stadium een nuttige toevoeging, maar het is wat ons betreft nog onvoldoende duidelijk hoe de klimaatrisicos volgens de commissie dienen te worden uitgewerkt en hoe zich dat verhoudt tot huidige methodes.

[1:05:53] We gaan de commissie vragen om opheldering kan ik een beter inzicht geven

[1:05:57] en dan niet als toezegging. Maar informatie. Ik zal hier op een nader moment over

[1:06:02] berichten.

[1:06:05] Vind het interessant hoe iets wat je zelf van plan met een toezegging wordt. Maar

[1:06:09] dat is mijn

[1:06:11] demissionaire observatie. Dan ga ik nu naar de k.

[1:06:17] Voorzitter,

[1:06:17] mag ik ik zeg ik zei worden zijn zelfs kamerleden die moties maken van dingen die je al van plan was kabinet. Maar dat maakt niet uit. We gaan gewoon verder met het meervoud meerjarig

[1:06:29] financieel kader

[1:06:31] misschien nog even pro memorie voor de kijk voor de voor het publiek en de kijkers thuis. Er ligt een voorstel door de europese commissie voor de tussentijdse herziening van het meerjarig financieel kader is een pakket van voorstellen naast aanpassingen van het msk ook twee nieuwe initiatieven, namelijk de oekraïne faciliteiten en een platform ter bevordering van strategische technologieën. U heeft daarover al drie b en c visjes ontvangen. Het kabinet althans er is een onderscheid tussen. Het was de heer van der lee ook memoreerde tussen de positieve grondhouding ten aanzien van de voorstellen voor u stone steunen oekraïne in lijn met de blijvende politieke humanitaire militaire die solar die solidariteit met oekraïne. We willen wel kijken naar de gepaste vorm en de governance daarvoor. Maar we zijn wel kritisch over de andere commissievoorstellen om het even tussentijds aan te passen en daarbij is de aanpassing meteen een ophoging. Wat ons betreft gaat dat ten koste moet het gewoon in principe gedekt worden vanuit de commissie zelf, zoals we dat ook van lidstaten verwachten. We hebben er bij de voorjaarsnota zelf ook gedaan. Miljoenennota gaat u zien binnen het bestaande budget voor herprioritering en we staan nog aan het begin van onderhandelingen. We gaan nauw samenwerken met een coalitie van gelijkgezinden om tot een aanvaardbaar resultaat te komen en ik zal u blijven informeren. Dat is het algemene strekking. Maar de heer van der lee zegt nou groter worden. Kabinet nederland is niet bereid extra geld bij te leggen hoe verhoudt zich dat tot elkaar. Nou heel goed zou ik zeggen. Hele piri herprioriteren keuzes maken

[1:08:02] verschuivingen doen. Dat is heel normaal en we zijn ook echt bezorgd voor het hele fragiele bouwwerk. Wat het huidige en met elkaar al is het is na intensieve onderhandelingen tot stand gekomen. Uitgangspunt zijn de conclusies van de europese raad in twintig, twintig en daarin stond weliswaar voor de oekraïne oorlog maar opgenomen dat er geen tussentijdse evaluatie van het msk komt. Dus we moeten heel erg terughoudend zijn als het gaat om de herzieningsclausule uit het en met elkaar alleen in uitzonderlijke en onvoorziene gevallen naar de oekraïne oorlog

[1:08:33] is er zo één dat is heel duidelijk. En als er nog aanvullende middelen voor beleidsdoelen nodig worden. Geacht te moeten we echt kijken naar flexibilisering of herprioritering.

[1:08:45] Een laatste vraag van de heer van der lee ook over dit onderwerp.

[1:08:50] Het kabinet wil niet flexibel omgaan met de begroting. Ik zou dat iets willen nuanceren. We zijn wel natuurlijk flexibel als het gaat om oekraïne. Er zijn ook andere verschuivingen geweest. Hoe past dat met een strak en heeft kamer in alles voor zeven jaar vastligt.

[1:09:03] De begroting bestaat voor het grootste deel uit de investeringen. Langlopende verplichtingen worden daarbij aangegaan en stabiliteit en voorspelbaarheid van financiering is daarvoor ook belangrijk en dat is beter te waarborgen dan via jaarbegrotingen en het is uberhaupt een hele sinecure om er

[1:09:19] één keer in de zeven jaar uit te komen. Zoals ik al zei, het was een heel intensief en complex proces. Het msk zelf kent een omvang van één punt twee, honderd miljard euro. Daarnaast is ook nog het coronaherstelfonds van zevenhonderd vijftig miljard erbij gekomen. Het ms kan coronaherstelfonds samen zijn al een ongekend groot financieel pakket voor de e. U zijn er ook nog flexibeler marges voor onvoorziene omstandigheden onder de plafonds en ook flexibiliteit in de vorm van speciale instrumenten, waaronder het flexibiliteitsinstrument, solide solidariteit en noodhulp, reserve, et cetera. Dus ik denk dat er heel veel is. Het is ook aan de commissie om te kunnen schuiven en ook te kijken waar de om geadopteerde middelen zijn waar de onderuitputting is et cetera, et cetera.

[1:10:04] Nog een vraag van de heer van der leden nederland wil de interne markt beschermen, maar eens tegen europese oplossingen die met opwekking staatssteun regels die interne markt proberen te beschermen. Zoals step is dat dit inconsistent. Ik zie dat de heer van der lee vaker denkt in consistentie op te merken. Ik zie dat niet zo in ieder geval het in consistentie zie ik niet zo. Ik ga nog even goed voor zitten om dat uit te leggen. De ik technologie is voor platform step in het kader van de midterm review bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder de allocatie van tien miljard aan middelen voor bestaande fondsen. Wij zijn het eens met de doelen van het step voorstel, het vergroten van concurrentievermogen en soevereiniteit van de u. Maar we zijn weer en dat is misschien wel voorspelbaar vanuit nederland niet overtuigd dat elk doel meteen een ophoging van fondsen ook direct vraagt, want er zijn verschillende europese middelen beschikbaar die bij kunnen dragen aan het bereiken van de doelen, waaronder ook via het erf en de commissie heeft ook de recente staatssteun regels verruimd om ruimte te geven aan investeringen in de groene transitie en zoals u weet, is ieder geval dit kabinet vorige kabinet terughoudend ten aanzien van verruiming van staatssteun regels. Het kan namelijk ook negatief zijn voor het gelijke speelveld. Er zijn delen de doelen en we denken ook dat er andere manieren zijn om middelen als die nodig zijn om die ook toe te kennen.

[1:11:21] Laatste vraag van de heer van der lee, groenlinks. Dat ging over de winsten van banken en sparen rentes laatste kopje.

[1:11:31] Even kijken. Twee dingen. Ik zal u zo snel mogelijk laten weten of en per wanneer de acm een onderzoek kan doen zoals ik net heb gesteld in mijn brief.

[1:11:39] Dat doe ik met een kort briefje. Zodra ze een antwoord heb van de acm kan ik ook een tijdspad schetsen en verder heb ik ook toegezegd apart in een brief de kamer te informeren over over de beleidsopties. Om die verder uit te werken voor het geval spaarrentes langdurig laag blijven en dat verwacht ik de komende maanden met u te kunnen delen en dat gaat over de eigen analyse van het ministerie van financiën is dat lul. Los van de stukken die u voor prinsjesdag ontvangen.

[1:12:06] Meneer van der lee. Nog een paar vragen over het meerjarig financieel.

[1:12:09] Ja, ik wil wel benadrukken dat ik vind dat de minister consistent is in haar beantwoording dus,

[1:12:16] maar tegelijkertijd wil ik dan ook een spiegel voorhouden en ook even wijzen op bijvoorbeeld de kritiek die de raad van state had op nederlands zelf als het gaat om bijvoorbeeld het inzetten van onderuitputting voor andere activiteiten zonder de oorspronkelijke doelstellingen bij te stellen,

[1:12:34] en ik zie het vergelijkbare gebeuren in europa. De doelstellingen verdwijnen niet. Die veranderen niet, maar er wordt voortdurend geroepen. Jaren moeten herprioriteren, herprioriteren en bestaand geld gekoppeld aan doelen weer voor andere doelen inzetten.

[1:12:47] En nou goed dan kun je zeggen dan moet je maar mee leven.

[1:12:51] Maar wat het wel het probleem is dat.

[1:12:54] Als.

[1:12:55] Europa sneller moet kunnen reageren op geopolitieke ontwikkelingen

[1:13:00] voordat er zevenentwintig lidstaten het eens worden over de herprioritering en realisatie van middelen bij in de tijd. Dat is zo veel verder. Het de reactie vaak te laat is en dat probleem

[1:13:12] wordt verergerd door de nederlandse opstelling. Het is mijn indruk en ik hoor graag hoe de minister daar tegenaan kijkt.

[1:13:22] Nou dat is een heel veel bredere discussie denk ik. Geopolitiek optreden van de unie. Dat wordt niet door nederland verergert, denk ik. Maar door andere landen, afhankelijk van de thema's. Dus ik kijk naar oekraïne. Als je kijkt naar de opstelling van een polen of hongarije. Het hangt heel erg van thema af. Dus dat is te breed getrokken denk ik. Wij zijn juist tegenwoordig wel echt wel voorop lopend heel veel van het geopolitieke ook als het gaat over discussies rondom china. De strategie open strategische autonomie van de europese unie. Dus dat hangt er heel erg vanaf. Het tweede is wel zo dat we ook dat er gesteld wordt, niet alleen vanuit de kamer. Maar misschien ook vanuit de raad van state in het verleden dat we veel realistischer moeten begroten. Dus dat er onderuitputting is betekent niet dat je de doelstellingen niet gaat halen. Maar dat je gewoon te rijmen met begroot voor de oorspronkelijke doelstelling. Dus het is niet of het een of het ander. Dat hangt er heel erg vanaf in dit geval van nederland bijvoorbeeld hebben een tekort aan arbeidskrachten op de arbeidsmarkt. We kunnen springen wat we willen. De doelstelling blijft belangrijk, maar de mensen zijn er niet om de doelstellingen te helpen behalen. We zien dat op klimaat. We zien dat het gebrek aan technici. We lezen in de krant over bereikbaarheid van het openbaar vervoer te delen. Nu ook door het moeilijk in plannen van de beperkte arbeidskrachten die er zijn. Dus ik denk dat het iets genuanceerder is en ik begrijp wel wat u zegt dat een europese houding dat je ook daar de door het systeem zo makkelijk mogelijk moet maken. Maar dat wil niet zeggen dat de commissie iedere keer eigenstandig moet kunnen besluiten over wat opeens belangrijk is. Het valt mijzelf namelijk ook op sinds ik minister van financiën ben hoe makkelijk een probleem wordt geanalyseerd. Wat er is en dan direct altijd wordt gesteld dat er additionele middelen beschikbaar voor zijn en dat is gewoon heel moeilijk uit te leggen. Ook op nationaal niveau.

[1:15:14] Daarmee zijn we aan het eind gekomen van eerste termijn van het commissiedebat. Ik kijk even naar mijn collega kamerleden of zij behoefte hebben aan een tweede termijn. Nee

[1:15:24] nee dan laatste het hierbij. Er zijn twee toezeggingen genoteerd. Die ga ik nog even samenvatten om te kijken of of we dezelfde debatten uit beide aan de heer van der lee. De meeste reageer binnen ongeveer een maand nader op de door meneer van der leeg gestelde vragen over inspanningen in andere landen voor het in kaart brengen van de klimaatrisicos en de minister informeert de kamer zo spoedig mogelijk of en wanneer de acm onderzoek kan doen naar de ontwikkeling van spaart tarieven in nederland

[1:15:59] twee toezeggingen voor meneer van der weij,

[1:16:04] kort en krachtig debat over macro economische ontwikkelingen in europees perspectief en wij wensen de minste veel plezier met de informele eurogroep en ecofinraad fijne middag verder.