Mbo (basisvaardigheden/positie en medezeggenschap van studenten)

[0:00:01] Goede morgen. Ik open hierbij het commissiedebat van vaste commissie van onderwijs, cultuur en wetenschap. We praten vandaag over officieel mbo basisvaardigheden en de positie medezeggenschap van studenten. Ik heet de minister van harte welkom in ons midden natuurlijk ook alle geinteresseerden hier en die het op een andere wijze volgen en aan de leden wellicht even voor wie wie ze nog niet kent kwint van de sp. De heer el yassini van de vvd heer teunissen een nieuw onder ons d zesenzestig. Mevrouw bush liet van groenlinks, mevrouw pouw verweij. Ik maak het mezelf niet makkelijk van www. De heer beertema van de pvv en de heer peters, die kaartje anders onderwerp.

[0:00:54] Daar nog. Ik snap dat er anders. Die kan houden.

[0:00:57] Nee maar u staat op de kop. Meneer peters van het cda

[0:01:05] welkom allemaal fijn dat u er bent. We hebben veel tijd van tien tot drie. Ik hoop dat we als we schorsen voor de voorafgaand aan de beantwoording van de minister dat we dan ook een korte lunchpauze kunnen inlassen me voorstellen. Eerste termijn maximum spreektijd van dan hebben we tien tot drie. Dus dat is dan zes minuten zeven minuten en vier interrupties eerste termijn zeven minuten met vier interrupties en laten we er vooral ook een mooi debat met elkaar van maken. Meneer kwint. Ik geef als eerste het woord.

[0:01:39] Dan ligt de lat ineens wel heel erg hoog.

[0:01:42] Bij elke verkiezing zie je dat mensen met een praktische opleidingen mensen zonder opleiding minder vaak gaan stemmen en ook minder vertrouwen hebben in de politiek. Dus juist

[0:01:52] de mensen die bovengemiddeld vaak de wrange vruchten plukken van tekortschietend beleid zijn juist de mensen die vaker thuisblijven. Dat is een probleem dat veel verder gaat dan alleen het mbo. Maar er is wel een probleem dat je moet aanpakken waar je tegenkomt en daar kan het mbo wel degelijk een belangrijke rol in.

[0:02:09] Vele,

[0:02:10] En

[0:02:11] dan verbaast het eerlijk gezegd om te lezen dat wanneer het bijvoorbeeld gaat om burgerschap op het mbo. Het kabinet ertoe besluit om niet over te gaan tot de instelling examen omdat uiteindelijk de toetsen,

[0:02:23] maar een verplichting om resultaten in kaart te brengen. De is de vraag is natuurlijk hoe ga je dan die resultaten in kaart brengen op het moment dat er geen instelling zich samen

[0:02:31] en de andere vraag. Ik heb er nog niet een heel expliciet antwoord op. Maar ik vind wel we erover na moeten denken is zou eigenlijk een centraal examen niet logisch zijn. Juist vanwege het karakter van mbo vanwege het feit dat je een startkwalificatie hebt en dus aan de slag kunt op de arbeidsmarkt na het binnenhalen van de diploma.

[0:02:49] In tegenstelling tot bijvoorbeeld de middelbare schooldiploma.

[0:02:53] En hoe zit het met de bevoegdheid van docenten. Ik lees dat er dertig miljoen voor wordt vrijgemaakt. Dat is mooi geld naar onderwijs is eigenlijk bijna altijd mooi, maar de vraag is natuurlijk wel wat dat uiteindelijk op gaat leveren of je op termijn niet naar bijvoorbeeld een vak bevoegdheid op het gebied van burgerschap doel zou moeten.

[0:03:10] Werken,

[0:03:11] Ik ben ook heel erg benieuwd hebben natuurlijk allemaal. Het rapport kunnen lezen naar de acceptatie van seksuele diversiteit in het mbo en of dat dan ook onderdeel wordt van zo'n burgerschap ontwikkelen en lijkt mij een hele logische stap. Maar ik las dat niet

[0:03:27] die andere tak van de basisvaardigheden is natuurlijk taal en rekenen. Hoe staat het ondertussen met de ambitie om te komen tot vak bevoegde docenten taal en rekenen in het mbo de eeuwige gehannes met de rekentoets in het mbo heeft ervoor gezorgd dat de afgelopen jaren een hele hoop redenen docenten het mbo hebben verlaten. Waarom ze zaten college klassen worden niet verplichte toets en ze dachten en dat is opzich te begrijpen. Dan ga ik wel wat anders doen.

[0:03:53] Lukt het om deze mensen nu terug te krijgen en hoe voorkomen we dat juist in het mbo met wat mij betreft nogal gebrekkige bevoegdhedenstructuur

[0:04:03] straks docenten taal en rekenen aan moeten leren die daar zelf ook heel veel moeite mee hebben.

[0:04:08] En natuurlijk niemand zal het oneens zijn met de ambitie om basisvaardigheden op het mbo zoveel mogelijk te laten aansluiten op de vak inhoudt. Dat klinkt heel logisch, maar er zit ook een risico aan,

[0:04:18] namelijk dat het bijspijkeren van taal en rekenniveau uiteindelijk op de schouders komt van docenten die voor een specifiek vak getraind zijn en niet voor het trainen van taal en rekenen

[0:04:30] ziet de minister ook de risico's die dat met zich mee kan brengen voor de kwaliteit van het onderwijs. Ik was afgelopen vrijdag op een roc in amsterdam samen met mevrouw westerveld. Er werd een onderzoek gepresenteerd door ingrado over de aansluiting tussen het voortgezet speciaal onderwijs en het mbo. De meeste veehouders die die doorgaans studeerde die die gaan naar het mbo.

[0:04:50] Maar we merken wel dat zij het vaak moeilijk hebben om die overgang te maken. Zo niet gek. Hier een hele grote instelling. Je hebt in één keer een stuk minder begeleiding en een van de voorstellen die daar gedaan werd, is zorg ervoor dat je nog gedurende het eerste of de eerste twee jaar een beroep kunnen doen op je mentor uit het voortgezet speciaal onderwijs om daarop terug te vallen en af en toe even te vragen hoe het gaat. Ik was benieuwd of de minister. Dat zou willen overwegen en wat er voor nodig zou kunnen zijn om ook iso in staat te stellen om die mentor mentoren vrij te maken, want het is niet eens dat er geen nieuwe leerlingen komen. Dus we krijgen ook weer nieuwe leerlingen erbij te begeleiden.

[0:05:22] Daarnaast hoor ik zorgelijke geluiden over de toename van wat we dan groene pluk noemen. Dus jongeren die van het mbo geplukt worden met een aanlokkelijke baan, maar zonder dat zijn diploma hebben en zeker wanneer het gaat om bijvoorbeeld de bezorgdiensten van deze wereld. Ja. Ik ben er ook heel blij mee dat ze bestaan af en toe. Maar het carrière perspectief op lange termijn is gewoon niet goed. En hoe voorkom je nou kun je niet gewoon ervoor zorgen dat werkgevers niet een mbo. Er mogen aannemen voor in diploma heeft zonder dat ze ook een perspectief op het behalen van het diploma bieden kun je dat op een of andere manier bijvoorbeeld verbieden. Want volgens mij help je jongeren op lange termijn onnodig de vernieling in

[0:06:00] nog kort iets over medezeggenschap. Dan lees ik in het rapport dat dat er een verschil in ondersteuning en facilitering per instelling wordt geconstateerd.

[0:06:09] En dan is de conclusie zouden kunnen instellingen mee aan de slag is daar niet iets meer sturing vanuit de overheid op nodig, want niet elke bestuurder zit te wachten op tegenmacht wil. We hebben volgens mij net vier kabinetten gehad onder leiding van een bestuurder die niet zo heel veel zin had in in tegenmacht

[0:06:24] en de vraag is dus of die of niet iets meer uniformering eigenlijk nodig is, niet omdat bestuurders die wel willen hulp nodig hebben om die zich wel, maar meer om te voorkomen dat wanneer er een bestuurder die eigenlijk geen zin heeft in die tegenmacht dat die wel degelijk ook krijgt.

[0:06:40] Tenslotte jaarlijks zien we dat mbo is verhoudingsgewijs. Het hoogste percentages van hun geld kwijt zijn aan niet onderwijsgevend personeel en vooral aan bestuurders

[0:06:50] en raden van toezicht en laten we bovenaan die boom beginnen. Twee jaar geleden waren er nog drie mbo-bestuurders die meer verdienen dan een minister.

[0:06:57] Ik ben benieuwd hoeveel dat er nu zijn

[0:07:00] en of de minister als die er nog steeds zijn bereid is om in gesprek te gaan met deze mensen. En toch op enig wil ik verwacht toch enig moreel besef van bestuurders in de publieke sector onze de aan te sporen om zo snel mogelijk zich gewoon aan die norm te gaan houden. Het is vast heel ingewikkeld. Het besturen van een mbo-instelling is niet ingewikkelder dan het besturen van een land.

[0:07:20] Dus wat mij betreft mag die norm gewoon wel. We hebben nog een paar jaar voordat die wettelijk gaat gelden, dan kunnen we tenminste een beroep doen op bestuurders dat ze zich er zelf aan gaan houden

[0:07:29] en wat gaat het kabinet doen om echt ook in bredere zin die bestuurlijke last in het mbo te verlichten, want ik zie geen inhoudelijke redenen waarom het mbo meer geld kwijt zou zijn aan bestuurders dan andere onderwijsinstellingen en

[0:07:43] allerlaatste zin. Wat vindt de minister ervan. Als we gewoon de bestuurders in de npo cao zouden onderbrengen.

[0:07:49] Die plannen zijn ook wel eens een keer van het primair naar voortgezet onderwijs gekomen en volgens mij is dat de makkelijkste manier om ervoor te zorgen dat ze niet de geld verdienen.

[0:07:57] Er was een voorzitter.

[0:07:59] Wacht even deze wel af.

[0:08:01] Ik kan iedereen even goed op zich laten inwerken. Denk er even over na.

[0:08:53] Kwint was aan het eind van zijn betoog, maar heeft een vraag van de heer peters en van de heer beertema. Eerst geef ik het woord aan de heer peter.

[0:08:59] Dankuwel. Voorzitter, ik heb complimenten aan meneer kwint, zodat er geen onzin gehoord. Een vraag over die groene plek. Kijk volgens mij delen we het idee dat het dat het niet verstandig is een carrière perspectief van jongeren zonder diploma van school te halen en hun werk laten doen waarvan je weet er niet uit. Wordt er dan tenminste dat je niet lang volhoudt. En dan

[0:09:21] mijn vraag is hoe ziet u het voor zich om dat te gaan verbieden. Wil je dan in de cao opnemen. Iemand zonder diploma moet verplicht een perspectief hebben tot een diploma of de leerplicht verhogen. Ik bedoel ik probeer zomer te denken wat uberhaupt mogelijk is. Want iemand verbieden ergens gaan werken. Dat is wel bedoel je hebt communisme overtreffende trap. Maar dit.

[0:09:41] Misschien.

[0:09:42] De regio die juist dat je ergens moet gaan werken anders.

[0:09:47] Ik was verbaasd dat ik kijk.

[0:09:49] Ik snap dat dat het ingewikkeld is hoe je dat precies moet gaan vormgeven. Maar net als dat doen we subsidiëren bijvoorbeeld ook heel veel heel veel regelingen om embryos in de praktijk te laten leren bij bij het bedrijfsleven en je kunt ook wel onderdeel van de voorwaarden maken. We wachten even dan verwacht ik wel dat jij voor de rest met je tengels van jongeren afblijven, tenzij ze ook de kans geven want kijken voor een hele hoop mbo is de praktijk een prima leerplekken. Bedoel al die al die bol traject over bdo. Precies. Het zou toch wel jaar moeten weten. Al die baby trajecten ben ik heel erg voorstander van. Alleen is dat is een combinatie van werken en leren en wat je nu steden tenminste wat ik steeds vaker worden is dat jongeren gewoon op hun zeventiende jaar een scooter heb je al een en een koffer van maaltijdbezorgers is zo opgezet

[0:10:36] en dat je daar je leven lang last van hebben op het moment dat er niet ingegrepen wordt. Ik ben de eerste om toe te geven dat het niet makkelijk gaat zijn verlengde leerplicht lijkt me ingewikkeld. Maar ik denk wel degelijk dat je ook met verwijzing naar de subsidies die er op andere plekken zijn. De afspraken zou moeten maken met werkgevers.

[0:10:49] Maar als er andere manieren zijn. Ik sta ik sta open voor suggesties.

[0:10:51] Is.

[0:10:52] Ik zie niet heel gewoon naast in het precieze vorm zeg maar.

[0:10:57] Dat de heer peters dan vraag van de heer beertema.

[0:11:00] Wat ik eigenlijk gemiste uw betoog van van de sp en want zou zijn meestal erg goed en daarom heb ik het zelf een beetje laten liggen. Is die grootschaligheid en die nieuwe stappen in amsterdam. Die die fusie tussen roc in amsterdam en dat instituut top. Er zijn natuurlijk allerlei rationele redenen voor aan te voeren, te weinig aanmeldingen enzovoort. Maar roc amsterdam is naar mijn weten al de allergrootste van nederland met die fusie van top is werkelijk elke concurrentie elk alternatief voor ouders ook verdwenen. Want waar je ook gaat het mbo. Je komt terecht bij roc amsterdam. Bovendien kost die fusie ook nog eens rond de twintig, eenentwintig miljoen gulden euro.

[0:11:49] Even de oude romeinse

[0:11:53] eenentwintig miljoen euro en ik heb me afgevraagd waar waar gaat tot vele geld naar toe.

[0:11:58] Deelt,

[0:11:59] Meneer kwint van de sp mijn zorgen daarover zou u dat ook van de minister willen weten.

[0:12:06] Ik ben blij dat heer beertema vraag want ik heb inderdaad dat punt niet genoemd. Kijk we hebben inderdaad al eerder gezegd die keek die schaalgrootte is denk ik een breder probleem in in het hele mbo leidt tot tot anonimiteit voor voor leerlingen bedoelde de de embryos waar ik geweest ben zijn vaak echt kolossaal.

[0:12:25] Ik merkte bijvoorbeeld vrijdag een in gesprek gaat met vwo leerlingen dat die overstap naar zo'n anonieme leer.

[0:12:30] Ik.

[0:12:31] Vanuit een heel erg een relatief beschermde omgeving met kleine klassen is heel erg groot. Dus ik denk ook nog eens een keer dat het leidt tot onnodige uitval juist van kwetsbare leerlingen. Maar als het dan ook nog eens keer eenentwintig miljoen flora en kost dan dan zou ik denken dat het geld misschien misschien beter besteed zou kunnen zijn. En tenslotte is het ook nog een punt van medezeggenschap in op het moment dat je als docent

[0:12:53] een keer tegen je leidinggevende ingaat en je maakt je wordt jezelf onmogelijk gemaakt of je maakt jezelf onmogelijk om een instelling. Dan heb je straks in de regio geen enkele andere werkgever waar je als mbo docent nog aan de slag kunt gaan. Dus wat mij betreft zou je eerder een beweging richting definitie en het opknippen van de grote instellingen moeten gaan maken. Ik constateer daarmee wel dat we al geruime tijd tegen de tijdgeest in roeien. Wat dat betreft. Want het gaat gewoon door.

[0:13:17] Van nou juist het laatste wat wat meneer kwint zegt daar sluit ik me helemaal bij aan. Ik denk dat we dat er aan de minister even voorleggen van zijn er nou geen alternatief mogelijkheden om die school toch in de lucht te houden, zodat er toch nog een klein beetje concurrentie. Klein beetje keuzevrijheid voor ouders komt, want dit lijkt ons geen goede ontwikkeling.

[0:13:38] Die vragen begeleiden via de heer clinton door aan de minister en dan gaan we luisteren naar de eerste termijn van de heer el yassini spreek namens de vvd.

[0:13:46] Ja. Dankuwel, voorzitter en zeven minuten. Volgens mij nog nooit meegemaakt in de afgelopen zes en half jaar

[0:13:53] en het val van het kabinet. Het kabinet is demissionair. We hebben straks nieuwe verkiezingen. Ik heb zelf besloten om niet door te gaan. Dus eigenlijk

[0:14:02] denk ik zo dat dit mijn allerlaatste den bosch zal zijn voor het verkiezingssucces. En wat mooi

[0:14:07] dat het een mbo debat is wat mijn laatste debat in de tweede kamer der staten generaal zijn. Dus wilde ik even kort bij stilstaan

[0:14:13] en er zijn een aantal punten waar ik het over wil hebben. Laat ik meteen met de deur in huis vallen en laten we beginnen met de basisvaardigheden, want zo heet het debat van vandaag mbo en basisvaardigheden.

[0:14:23] Ik ben een aantal vragen aan de minister. We zien dat het centraal examen dat het eigenlijk wat extra minuten. Precies. Dat is lezen luisteren en kijken

[0:14:33] maar niet schrijven en ik wil de minister en de kamer en iedereen die media het ermee wordt even meenemen. Naar mijn veertien jarige ik op school waarbij ik een toets afnam en de uitslagen binnen kreeg en iedereen had best wel slecht cijfer en ik had een drieënhalf

[0:14:50] en toen ging de docent voor de klas staan en die zei

[0:14:54] ja zo her mijn voornaam die die heeft een wat slechtere toets gemaakt.

[0:15:03] Maar.

[0:15:05] Zo spreekt thuis geen nederlands was voor mij voor het eerst ter sprake.

[0:15:11] En omdat zorg thuis geen nederlands spreekt, maak ik van zijn drieënhalf een vijf en half

[0:15:19] want hij zielig

[0:15:21] de op veertien jarige leeftijd ben nog niet sterk en weerbaar genoeg om te zeggen dit is niet ok want je hebt een voldoende dus allang blij want dan hoef je niet opnieuw te doen

[0:15:30] wat ik wel weet is dat ik eigenlijk tot mijn wat is het dertigste daarna keihard heb geworsteld

[0:15:37] en heb moeten knokken. Om ervoor te zorgen dat de nederlandse taal in geschrift in schrijven mag er werd kon makkelijk babbelen door uw contacten

[0:15:45] en dat ging me allemaal goed af. Tot het moment dat ik het op papier moest zetten.

[0:15:50] Had ik heel veel moeite mee.

[0:15:52] Het kan ik terug herleiden naar dat ene moment dat die basis in die was en daarom is het zo belangrijk voor de basisvaardigheden om ervoor te zorgen dat wij ook jongeren in het mbo niet alleen leren lezen en leren luisteren en kijken maar dat we ook leren schrijven want ze gaan namelijk niet alleen de arbeidsmarkt op gaan de samenleving op bezwaarschrift indienen op het moment dat je met de overheid te maken hebt een mailtje sturen omdat je iets wil of zoekt of hulp nodig hebt.

[0:16:16] Dat zijn belangrijke vaardigheden nu vooruit te brengen. Het leven.

[0:16:20] Mijn vraag aan de minister is waarom hebben we de schrijfvaardigheid niet in het centraal examen

[0:16:24] lang verhaaltje voor een korte vragen. Sorry.

[0:16:28] Het tweede punt van de basisvaardigheden zijn instelling examens centraal examens te kan de onderwijsinspectie een verzoek doen of inkijk krijgen in het niveau van mbo ers

[0:16:37] maar niet in die van het instelling college is de minister met mij eens dat we dat ook moeten regelen, zodat op een centraal punt, zoals bij de onderwijsinspectie het duidelijk wordt wat het niveaus van de van de instelling college van de verschillende scholen, zodat we echt ook goed kunnen zien wat het niveau van onze mbo-studenten zijn.

[0:16:54] Ben benieuwd hoe de minister aankijkt. Tot slot burgerschap schrappen. Mijn collega kwint zei het net ook al.

[0:17:00] Het is een inspanningsverplichting en geen resultaatverplichting

[0:17:03] scholen moeten het geven. Maar er wordt niks getoetst

[0:17:06] en opkomen. Dagen is al voldoende, terwijl de jongeren willen voorbereiden op de samenleving en die wordt steeds harder en steeds zwaarder

[0:17:12] is de minister het met mij eens dat wij burgerschap ook veel professionele moeten aanpakken door ook gewoon dingen te gaan vragen van scholen wat ze voor burgerschap moet geven en dat ook uiteindelijk moeten examineren, wat uiteindelijk ook telt voor de zak-slaagregeling, zodat wij jongeren ook gewoon echt goed voorbereiden. Want nu hebben ze het gevoel dat het voor spek en bonen is

[0:17:28] dan voorzitter vnc voortijdig schoolverlaten. Dertigduizend

[0:17:32] is gigantisch meeste van de afgelopen tien jaar. Deze jongeren hebben een grotere kans om in een uitkeringssituatie te zitten. Later die hebben laten veel meer kans om in aanraking te komen met de politie. Vaak zijn vnc is degene die veel meer zorg gebruiken ze vaker dus ook ziek zijn. Een slechtere lijst te hebben. Die hebben minder vaak een vaste baan vaak flexcontracten. Eigenlijk sta je met tien nul achter het moment dat je als jongere zonder diploma van school gaat.

[0:17:58] Wij hebben de hoofdlijnenbrief gezien en de minister zo na de zomer nog komen met de uitwerking daarvan. Ik ben benieuwd hoe ver staan we daarmee. En is het niet. Vijf over twaalf moeten we niet aan de bak.

[0:18:09] Ik wil ook even weten hoe het gaat met het de motie kwint via el yassini kwint. Als ik het goed heb over de terugkopen van de boeken. De schoolboeken die wel verplicht op de leeslijst staan maar die niet in de school klas gebruikt worden. Want ik krijg nog steeds signalen dat het echt achterloopt en dat jongeren nog steeds worden ontmoedigd om dat daadwerkelijk te gaan claimen bij een school. Ik ben benieuwd wat de minister

[0:18:31] een informatie verder kan geven.

[0:18:34] Dan nog twee korte punten kansrijk opleiden. Het is altijd mijn missie geweest die en half jaar om ervoor te zorgen dat jongeren echt gelijke kansen krijgen en wat van hun leven kunnen maken op moment dat ze afstudeerde van school. We hebben nog steeds opleidingen die helaas een lagere arbeidsmarktperspectief hebben in tijden van enorme krapte op de arbeidsmarkt waar werkgevers vechten en knokken om goed goede mensen die met hun hart en hun hoofd en hun handen aan het werk gaan om nederland draaiende te houden. Hoe kan het dan zo zijn dat er nog steeds jongeren hebben die afstuderen van een bepaalde opleidingen naar twaalf maanden nog steeds werkloos thuiszitten.

[0:19:10] Dat kan niet. Dus ik ben ook heel benieuwd wat de minister verder op dit moment voor kansrijk opleiden wil gaan doen om ervoor te zorgen dat opleidingen die een laag arbeidsmarktperspectief hebben of gaan hervormen of gaan herijken over de opleiding zelf of uiteindelijk ook een numerus fixus in gaat schakelen. Want ik weet dat het bedrijfsleven en mbo raad in sgp daar ook gesprekken over hebben. Maar ik wil waken dat we niet alleen bezig zijn met gesprekken en kopjes koffie

[0:19:33] dat we over twee jaar in exact dezelfde situatie zitten als nu omdat we op een of andere manier niet vooruit kunnen gaan. Ik ben benieuwd wat de status daarvan. U is

[0:19:41] tot slot baby al een ongelooflijk blij dat wij vanuit de kamer. De minister hebben gestimuleerd om de subsidieregeling praktijkleren vooruit te helpen. Dat is ook gelukt. Erg trots op want het is echt een van mijn stokpaardjes geweest ervoor zorgen dat jongeren ook gewoon niet alleen in de klas, maar ook gewoon in de praktijk op de werkvloer aan het werk kunnen en ik hoop ook dat het voor de komende decennia ook vastgezet wordt. Dat weet dat het niet kan juridisch maar wel met een hopelijk welwillende kamer in de toekomst.

[0:20:10] Dan kijken we naar uit

[0:20:12] en dan tot slot. Voorzitter, het laatste punt.

[0:20:17] Ik heb mijn hart verkocht aan het mbo.

[0:20:21] En dat was al in tweeduizend achttien, toen ik de portefeuille en ik wist niet wat ik

[0:20:25] ik wist niet wat ik ervan moest verwachten en ik korte periode heb gezien dat het eigenlijk de mooiste sector is van dit land. Dan is het land waar je van een dubbeltje een kwartje kan worden.

[0:20:33] Dat is een land waar we in die sector leiders opleiden

[0:20:36] die met hun hoofd en hun handen. De samenleving vooruit brengen.

[0:20:40] En als alle mbo eens zouden stoppen met werken zouden we allemaal vol bewoners zijn want dan zouden we allemaal weer de grond.

[0:20:46] Wij leveren.

[0:20:47] Ik hoop straks na de verkiezingen dat met de nieuwe kamer

[0:20:52] dat wij straks ook mensen hebben die gaan knokken voor het mbo

[0:20:55] iedereen bezig zijn met profilering om te laten zien hoe geweldig ze zijn wat ze wel niet doen voor het onderwijs. Hoeveel geld ze hebben geregeld. En hoe geweldig zou zijn voor de kansen van jongeren dat ze echt met hun hart en ziel bezig zijn om de werk van te maken. Goede woordvoerders op het mbo is cruciaal voor de toekomst van dit land en dit continent, en ik hoop in ieder geval dat de minister demissionair doorgaat met zijn goede werk. Ik ben trots op een. Ik hoop dat de kamer straks aan de slag gaat en ik zou iedereen willen bedanken die mij de afgelopen zes en half jaar die missie heeft mogelijk gemaakt en we hebben zeven minuten spreektijd al overheen ben en de voorzitter heel coulant is. Maar ik zou ze allemaal willen noemen. Maar wat ik zeven uur bezig om ze te bedanken. Dank allemaal en ik wens de minister ook veel succes komend jaar.

[0:21:41] Dank elders in deze deze mooie laatste worden

[0:21:48] ongepast om dit te onderbreken. U heeft een vraag van de heer peters en daarna interruptie van de heer beertema eerste heer peters.

[0:21:56] Dankuwel en ook complimenten. Ik moet zeggen het tegenovergestelde van een maidenspeech en spint

[0:22:06] kan de spits. De speech kunnen we er van maken natuurlijk. Maar het was ook mooi. Die persoonlijke noot als het gaat om die empathie manier huis van die arme el yassini die kan lezen of schrijven ook

[0:22:19] even een praktische vraag burgerschap. De heer baldewsingh zegt heel duidelijk. Burgers gaat belangrijk. Lukt niet helemaal als het gaat. Welke eisen stellen we nou nou eens even mijn vraag. Er zijn volgens mij gaf u drie smaken of gesteld er alleen maar een eis. Doe er iets aan. En verder niks of je gaat er echter landelijke regelen met een landelijke lijn van maken is twee of medewerking inzicht een roc s hebben een eigen identiteit. Zulke leerwerk leef waar de gemeenschap moeten kunnen zijn en dat past ook eigen burgers gaan bij wellicht en dan zou misschien een instelling zich samen met passen en welke lijn ziet de heer el yassini de eerste niet. Maar misschien. Dat was duidelijk. Maar welke is een hele goede vraag.

[0:22:55] Ik zou eigenlijk willen willen pleiten voor een combinatie van die laatste twee omdat wij namelijk als het gaat om de nederlandse waarden hoe wij in het in het leven staan, maar ook bijvoorbeeld onze democratische rechtsstaat en

[0:23:05] sommigen zullen meteen van een stoel springen, maar onze liberale waarden in dit land dat de ik zie

[0:23:13] maar onze liberale waarden dat je niet afgerekend worden omdat je tot de groep behoort, maar omdat je je eigen gedragingen hebt

[0:23:19] vind ik het wel cruciaal dat wij onze nederlandse democratische rechtsstaat ons parlement hoe dat in elkaar steekt dat we dat dat ze dat leren op school. Ze weten wat zijn mijn rechten en plichten. Wie ben ik als persoon. En wat wat moet ik doen als nederlander, maar tegelijkertijd moet er ook echt wel ruimte zijn. Ook voor die regionale invulling identiteit van die scholen. Ik denk dat het gewoon een hele goede combinaties. Om ervoor te zorgen om samen met experts en burgerschap docenten te gaan kijken van wat is nou cruciaal nodig om de jongeren voorbereiden voor te bereiden. Straks die samenleving in te gaan en dat is niet alleen opgelegd vanuit de rijksoverheid. Wat wij vertellen wat goed voor u is maar dat we samen met met de samenleving zeggen jongens dit is wel wat van jongeren vragen dat als ze van school gaan dat ze voorbereid zijn op hun toekomst.

[0:24:04] Vervolgvragen, heer.

[0:24:05] Maar dat ik denk dat ik wel begrijp wat je bedoelt. Maar de liberale waarden die hij denkt over te dragen van dat je dat zou niet mijn waarde zijn en dat begint het al.

[0:24:16] Dat zijn ook niet denk ik niet. Perse. De nederlandse waarden gaat dat je niet afgerekend op je afkomst. De groep dat je behoort. Je zou kunnen zeggen gaan mensen leren dat ze niet als individu door de wereld zwalken zonder duidelijke richting mee eens onderdeel zijn van de gemeenschap. Dus dan wordt het dan moeilijk en ik denk dat de ene instelling. Sommige instellingen hebben een andere identiteit en ik zou daar kunt u daar eens op reflecteren

[0:24:39] dat het niet. De nederlandse waarden ze niet. De nederlandse liberalen waren niet. Dat zijn niet de mijne.

[0:24:45] In.

[0:24:46] Ja. Dankuwel. Voorzitter, ik denk dat we wel even een verschil moeten maken tussen de liberalisme waar ook de vvd voor staat en de politieke partij is

[0:24:54] en universele liberale waarden die we met z'n allen hebben namelijk dat je als je en we zien het helaas nog steeds in bepaalde groepen dat als je een onderdeel bent van een

[0:25:04] groep of een religieuze groepering dat je je moeten houden aan wat de groep tegen je zegt en anders word je uitgestoten en we hebben in de afgelopen honderden jaren wel in ieder geval vanaf de achttiende eeuw met de verlichting ervoor gezorgd dat de vrijheid van de individu is dat die zelf kan kiezen of bij de groep hoort hoe die die groepsimmuniteit vormt. Maar dat individuen wel de individuele vrijheid hebben om die keuze zelf kunnen maken

[0:25:27] in plaats van dat het vanaf geboorte optie wordt opgelegd omdat ze daar geen andere keuze van willen maken. Ik wil het wel even scheiden dat dat wel het groot goed is wat ervoor heeft gezorgd dat onze economie heeft kunnen groeien en zo heeft kunnen zorgen voor welvaart in de samenleving welvaart wat het in andere landen niet zien, waarbij we zien dat die liberale waarden flink achteruitgaan. Nogmaals, ik zeg niet dat heel de de heel nederland. Vvd waarde heeft dat hoort u mij absoluut niet zeggen. Ik ben blij dat we allemaal verschillende politieke partijen hebben met verschillende stromingen, zowel christendemocraten als liberalen als socialisten moet daar moet ook ruimte voor zijn, maar het begint wel in nederland met het feit dat elke persoon die rondloopt een unieke individu is die je gelijkwaardige waarde heeft ten opzichte van de rest van nederland. We ook uiteindelijk ook het artikel één van de grondwet uit voort is gekomen en dat is wel waarden die we op scholen mee willen geven, zodat we ook zeggen. Je zult nooit andere kunnen dwingen dat je ergens zelf iets in iets gelooft en dat is wat ik bedoel met die liberale waarden binnen de democratische rechtsstaat.

[0:26:24] Meneer, peters,

[0:26:27] Ik heb echt dank u. Voorzitter, ik heb echt zo veel gehoord van niet. Klopt.

[0:26:31] Klopt.

[0:26:32] Ik kan die nu niet mee eens. Je kunt niet zeggen dat het.

[0:26:36] Want jawel. In de kanker wel goed met die filosofie laat nog even artikel één van de grondwet. Dat is niet dat de ene burger zal de anoniem combineren. Dat betekent dat een machtige overheid een individu of een groep individuen niet gaat combineren ik rond het nederlander werd dan de reguliere natuurlijk en het is juist ook daarom dat we dat wij bijvoorbeeld artikel drieëntwintig hebben, wat helemaal niet. Dat is een uitwerking van artikel één. En dat wil niet zeggen. Gij zult dan wil zeggen dat een overheid niet gaat dwingen wat de mensen wat een individu moet gaan denken.

[0:27:09] Dus ik zou dus ja dat daar is ook op willen reflecteren. Ik zou zeggen dat kan dus per instelling ligt verschillen. Ik snap ook wel dat je niet dat er grenzen aan zijn en dat je dat dat is allemaal helder en duidelijk, maar het kan wel zijn dat een bepaalde net even andere waarde heeft die die dus niet liberaal zijn.

[0:27:28] Voorzitter even voor de voor de voor de juistheid. Artikel één van de grondwet is niet alleen om naar de overheid toegelicht. De staat hier ook allen die zich in nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.

[0:27:40] Discriminatie wegens godsdienst levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of welke grond dan ook is niet toegestaan. Volgens mij zit wel eens de oude versie van volgens mij is al weer geüpdatet zit volgens mij ook seksuele gaat er ook nog tussen wat ik daarbij wil uitleggen is dat artikel één van de grondwet niet alleen bedoeld is voor een overheid en dat de rest zich dan niet aan mee moet houden. Dit zijn onze grondwaarde onze grondwet. Ja nou goed ik ben geen constitutioneel expert. Dus als er mensen zijn die thuis meekijken zeggen dat klopt niet wat u zegt stuur maar een emmertje. En dan reageer ik wel maar dit is in ieder geval wel want ik heb begrepen van het grote goed en de vrijheid die we hebben in nederland dat je ook gewoon als je.

[0:28:18] Ik punt van orde keek ik snap wel dat je niet mag discrimineren staat ook in de wet mag me kan combineren, maar de grondwet is echt een wet die zegt dat er ook grote overheid in gelijke gevallen een burger gelijk behandeld. Dat is de grondwet, maar maakt niet uit. Laat maar ik hou erover op.

[0:28:35] Ik als eenvoudige woordvoerder j en v zitten smullen van dit debat.

[0:28:39] Maar

[0:28:41] dat iets gaat.

[0:28:43] Ik zet iets verder af van ook dat belangrijke onderwerp. Mbo. Dank u meneer peeters voor het aanzwengelen van deze dit debat. De heer beertema, een interruptie van zin in de heer.

[0:28:57] Is niet zomaar een paar laatste woorden gaat de geschiedenis in. Maar even terug naar het mbo dat verhaal van die drieënhalf van vijfenhalf. Dat spreekt natuurlijk ook wel aan.

[0:29:07] Dat is inderdaad die die dat we je hier altijd noemen of althans wat ik hier al te doen die software bikker verwierf low expectations.

[0:29:15] Dat geldt ook een beetje voor het laten vervallen voor het voor het psa bijvoorbeeld discussie en gedanst waar meneer el yassini ook bij was over of die of die jeroen skill wedstrijden wel pedagogisch verantwoord zijn want dat is allemaal streven naar het beste. En als er een winnaar is dan zijn er.

[0:29:35] Verliezers.

[0:29:36] Dat is heel kwetsend en zielig en ik heb er ontzettend gestoord aan die discussie streven is verkeerd. De minister nota bene onze minister bevestigt dat door het afschaffen van het van het van het psa. Zo. Hij zegt over studenten meer moeten zeuren over hun over hun gevoelens dat gestrest zijn en zo.

[0:29:57] Hoe staat de vvd hier. Nou dat is mijn eerste vraag heb ik nog een vraag over de basisvaardigheden. Meneer el yassini is die plein met warme woorden voor voor het opkrikken van die basisvaardigheden. Hartstikke belangrijk. Natuurlijk hebben waarom stemt de vvd tegen de motie van mij om om alle mbo te screenen die binnenkomen bij de intake. En als het nodig is. Een extra cursussen leesvaardigheid schrijfvaardigheid aan te bieden. De hele kamer stemde voor. Behalve de de coalitie en dat vind ik dan een beetje in tegenspraak weerstaan tot ze hun warme woorden.

[0:30:33] Die die gesproken heeft.

[0:30:35] Dankuwel twee vragen in een interruptie. Meneer me mee.

[0:30:40] De kort mogelijk,

[0:30:41] Dat het debat omdat er nog vele sprekers na mij komen

[0:30:44] als het gaat om het is denk ik. Mijn collega hatte van der woude die ook hoger onderwijs doet, maar ook over bnrs aan een flinke discussie heeft gevoerd onder andere ook volgens mij schriftelijk met de minister, zodat ze tegen de versoepeling van de buza en dat is het standpunt van de van de vvd ten opzichte van het tweede punt als het gaat over screening

[0:31:02] kijk op zichzelf is een diploma die je krijgt met een cijferlijst al een screening. Maar op het moment dat je een voldoende hebt. Je mag over. Dan mag jij naar een volgend volgend niveau van het mbo. Wat een vervolgens een school doet om ervoor te zorgen dat ze op niveau komen is juist belangrijk voor de toets die zijn het mbo krijgen. Vandaar dat ik ook pleit bij het centraal examen dat er niet alleen wordt gekeken naar lezen luisteren en spreken, maar zeker ook schrijfvaardigheid en het is natuurlijk wel een feit meer beertema

[0:31:37] is dat op het moment dat de jongeren op het mbo komen. Dat is eigenlijk al komen met een achterstand van die basisvaardigheden en dat verschil. Daarin begint eigenlijk al bij de basis onderwijs en het voortgezet onderwijs.

[0:31:48] Ik denk dat het in plaats van dat we gaan screenen in het mbo eigenlijk gewoon veel meer moeten focussen en het geld en energie moeten stoppen. Ook om voortgezet onderwijs die basisvaardigheden ik op niveau te hebben, zodat als er naar het mbo, hbo of universiteit gaan dat we dan niet geconfronteerd worden met een achter.

[0:32:03] De stad.

[0:32:06] Meneer beertema

[0:32:08] laatste internet.

[0:32:10] Maar dat we dat vind ik toch een beetje makkelijk dat mbo zit natuurlijk in een situatie dat ze leerlingen toegespeeld krijgen studenten toegespeeld krijgen die gewoon niet kunnen lezen die vijfentwintig procent semi analfabeten die gaan naar het mbo naar de entree opleidingen, maar ook naar niveau. Twee en zelfs naar niveau. Drie. En als het mbo niet de moeite wil doen om als noodgreep want lezen en schrijven leren lezen en schrijven is niet zomaar wat dat is de kerntaak. Dat is de basis van het onderwijs. Ik zeg wel eens gekscherend. Het is eens een grapje in het in het libië. Onder kadhafi haalden we betere resultaten haalden ze betere resultaten met alfabetisering dan wij met onze negenenveertig miljard euro aan een onderwijsbegroting. Dat is toch een. Het is een schandaal en ik ik zit altijd maar als enige daarover vreselijk op te winden. Iedereen lijkt het een beetje van is zo te zien. Maar dat kan natuurlijk niet. En nu hoor ik van meneer el yassini vianen weet dat moeten ze daar in die in het basisonderwijs voortgezet. Onderwijs moeten opknappen, maar het mbo heeft wel degelijk ook een een verantwoordelijkheid erin en ik weet dat er mbo zijn dat er roc s die die dit verhaal herkennen in het oosten van het land bijvoorbeeld en die op eigen houtje wel doen. Dan denk ik waarom dan geen generieke maatregel. Het kan. Ik heb het zelf vierendertig jaar gedaan. Al die kids die niet konden lezen, schrijven en zijn extra wat extra taalvaardigheid gegeven en het lukte zo moeilijk is het allemaal niet.

[0:33:42] El yassini, het een reflectie op dit.

[0:33:44] Ja. Dankuwel. Voorzitter en

[0:33:48] uiteraard vindt de vvd dat natuurlijk belangrijk. Dan zal ik mijn betoog niet voor een groot gedeelte over de basisvaardigheden en over het lezen schrijven gehad.

[0:33:54] Maar wat ik heb begrepen van de heer beertema over de motie met betrekking tot screening. Dan wordt de heer beertema. Ondanks dat de motie niet eens aangenomen. Toch op zijn wenken bediend vanwege het simpele feit dat je in het eerste jaar van het mbo. Eigenlijk kan met de examens en toetsen die je moet afleggen al meteen een screening krijgt

[0:34:08] als ik een beetje een een goede docent zou zijn dan zou ik in ieder geval de toets afgeven en in de toets zal direct meteen kunnen zien wat ongeveer het niveau van een van de van de jongens en meisjes die ik in de klasse

[0:34:17] en dat op dat moment op een gegeven moment als je een goede docent ben een goed bestuurder een goede mbo zeggen van hey. Wij zien een aantal in de klas die misschien extra begeleiding en hulp nodig hebben. En dan is het wel van belang dat je dan op aan de slag gaat. Maar de screening gebeurt natuurlijk kant is mbo

[0:34:32] met de verschillende toetsen die er zijn om dan iets op te tuigen. Wat er een aparte screening gaan worden op moment dat ze binnenkomen. Ik denk dat dat veel capaciteit en geld gaat gebruiken die we in het onderwijs veel beter kunnen gebruiken om ervoor te zorgen dat ze op niveau komen.

[0:34:43] Dankuwel. Voorzitter.

[0:34:45] Dankuwel. We gaan luisteren naar meneer teunissen spreekt namens d zesenzestig.

[0:34:48] Ja. Dankuwel. Voorzitter, en dit is mijn eerste commissiedebat voorstel dankuwel. Dit is mijn eerste commissiedebat in mijn nieuwe rol als tweede kamerlid en ik vind het bijzonder en ook bijzonder mooi dat het vandaag met jullie over het mbo gaat

[0:35:05] vlak voor de zomer kwam ik uit de klaslokalen hier de kamer in en ik heb een jaar in het mbo lesgegeven en daarna vooral op een middelbare school gewerkt.

[0:35:13] Mijn leerlingen in het vmbo en op de havo die de stap naar het mbo maakte heb ik altijd met veel interesse gevolgd. Het is een onderwijssector die me aan het hart gaat, en ik vind het mooi te merken dat dit in voor hetzelfde geldt voor heel veel partijen in deze kamer en ook voor deze minister.

[0:35:30] We hebben een rijk gevulde agenda vandaag en maar een paar minuten, aldus meer dan eerste spreektijd. Maar ik ben natuurlijk wel heel les uur gewend. Dus ik ga mijn best doen. Ik wil ook graag starten met het burgerschapsonderwijs. Als leraar maatschappijleer vind ik het heel goed dat hier nu eindelijk echt stappen worden gezet.

[0:35:48] Er wordt al jaren onderzoek gedaan naar de burgerschap, kennis en vaardigheden van jongeren wereldwijd

[0:35:54] en nederlandse jongeren jongeren vormen de mondiale middenmoot en bungelen onderaan de europese lijst op dit gebied. Bovendien blijkt ook uit recent onderzoek dat vooral jongeren in het vmbo en mbo lager scoren als het gaat om een politieke betrokkenheid en democratisch zelfvertrouwen.

[0:36:12] Dan kunnen zij niks aan doen. Maar het blijkt maar weer dat een jaartje maatschappijleer niet genoeg is en dat het onderwijs over democratie en rechtstaat echt steviger moet. Daarom ben ik blij dat deze minister hier werk van maakt en een expertengroep van onderwijsmensen om waardevol advies heeft gevraagd en een klein interruptie debatje net hier in de kan bewijst het belang van burgerschapsonderwijs denk ik.

[0:36:35] Ze adviseren onderscheid te maken tussen het inhoudelijke kennis deel en de bredere opdracht van scholen,

[0:36:41] daar waar burgerschap in praktijk wordt gebracht en een nieuwe kwalificatie structuur met een inhoudelijke kern over twee adviezen heb ik een vraag aan de minister de expertengroep adviseert bevoegde docenten voor burgerschap. De minister geeft aan dit advies te betrekken bij de besluitvorming over een mbo bevoegdheid. Voor basisvaardigheden en burgerschap

[0:37:03] heeft de minister al bepaalde denkrichtingen op dit punt en hoe ziet het tijdpad eruit? Mijn tweede vraag gaat ook al eerder gememoreerd over de resultaatverplichting. Het advies is een instelling examen in te voeren die minister geeft aan dit advies nog niet over te nemen. Maar de komende drie jaren te monitoren of de kwaliteit van het burgerschapsonderwijs toeneemt. Mijn vraag aan de minister is wat is de motivatie om af te wijken van dit advies. En hoe ziet de monitoring eruit. En wanneer concluderen we dan wel of geen verbetering en op basis waarvan.

[0:37:37] Voorzitter, naast deze kennis kant is ook burgerschap in praktijk, democratie, in praktijk juist ook op scholen.

[0:37:46] Ik weet uit ervaring hoe mooi waardevol en ook gewoon leuk. Het is als scholieren en studenten actief meedoen binnen de mini samenleving die een school ook is.

[0:37:55] De meest creatieve ideeën kreeg ik van mijn leerlingenraad.

[0:37:59] Dat zie ik ook terug op mbo instellingen waar studenten inspraak goed mogelijk wordt gemaakt, maar hierin merk ik dat de verschillen tussen instellingen groot zijn als het gaat om de positie, de facilitering en ook de vergoeding voor studenten.

[0:38:13] Dit herkent de minister ook en hij gaat daarom ook in gesprek met studenten en het onderwijsveld. Om te kijken of je landelijke richtlijnen nodig zijn

[0:38:21] en hij komt met een wet om de onafhankelijke positie van studentenraden te versterken voor alle studenten

[0:38:29] en toch blijft er een verschil

[0:38:31] in het hbo en wmo begint medezeggenschap met een opleidingscommissie dan een deelraad, gevolgd door een studentenraad. Deze raden zijn wettelijk verplicht met specifieke taken en bevoegdheden.

[0:38:44] Een trap van medezeggenschap

[0:38:47] in het mbo is dit niet het geval en dat vind ik jammer. Juist vanuit de waaier gedachte zou deze trap van medezeggenschap overal gelijk moeten zijn, zodat alle studenten overal kunnen meepraten en meebeslissen over hun onderwijs. Democratie moet je doen.

[0:39:04] Hoe kijkt de minister. Hierna is hij het met me eens dat dit ook voor alle studenten gelijk zou moeten zijn.

[0:39:10] Voorzitter, helaas kunnen veel jongeren uberhaupt niet meedoen.

[0:39:15] Te veel jongeren niet.

[0:39:16] We hebben het hoogste aantal voortijdig schoolverlaters in tien jaar tijd

[0:39:20] onderzoeken geven hiervoor verschillende oorzaken.

[0:39:23] En wat mij betreft is er in de kern een oplossing

[0:39:27] aandacht,

[0:39:28] aandacht voor de persoonlijke situatie, aandacht voor oriëntatie op studie en beroep en aandacht voor de talenten en wensen van studenten.

[0:39:37] Ik ken geen enkele docent of directeuren die aandacht niet belangrijk vindt, maar toch zijn er stappen nodig om dit structureel te verbeteren. Ik ben blij te lezen dat de minister met alle oorzaken concreet aan de slag gaat en hij werkt aan een aanvalsplan.

[0:39:52] Wat mij betreft het aanvalsplan altijd aandacht

[0:39:55] kan de minister vertellen hoe het ervoor staat met dit plan en wanneer we dit als kamer kunnen verwachten

[0:40:01] hieraan raken, zou ik het mooi vinden als instellingen zelf

[0:40:05] altijd in overleg en met instemming van docenten en studenten de onderwijstijd vaststellen.

[0:40:12] Hierin kunnen ze dan ook met elkaar bepalen welke tijd vrij wordt gemaakt voor persoonlijke aandacht en voor specifieke begeleiding dat wat mede school vroegtijdig schoolverlaten tegengaat. En hoe kijkt de minister naar

[0:40:26] voorzitter zorgen dat alle studenten mee kunnen doen en mee blijven doen is ook belangrijk bij de stages met het stage pakt zijn hiervoor belangrijke afspraken gemaakt.

[0:40:36] De minister heeft toegezegd de kamer te informeren over de monitoring van dit pakt en er loopt nog een onderzoek naar stage met zien.

[0:40:44] Ik vraag de minister op beide onderdelen een update te geven en of er misschien al voorlopige resultaten te delen zijn.

[0:40:50] Voorzitter, tot slot,

[0:40:52] toen ik nog op school werkten. En nu als kamerlid hoor ik veel enthousiasme in het onderwijs over de waaier van deze minister

[0:40:59] waardering voor de volle breedte van het onderwijs voor alle jongeren die minister heeft eerder aangekondigd zich daarom ook te buigen over de naamgeving van het beroepsonderwijs

[0:41:10] en omdat omdat in de waaier namelijk geen ruimte is voor termen middelbaar en hoger

[0:41:16] en met de hitte van afgelopen week moest ik ook weer aan die waaier denken. Vandaar mijn vraag hoe kijkt de minister naar die naamgeving van beroepsonderwijs. En wat is het tijdpad voor deze verandering?

[0:41:28] Voorzitter, ik rond af. De kern voor mij is aandacht en meedoen aandacht voor burgerschap en democratie in praktijk, aandacht voor studenten inspraak

[0:41:38] een persoonlijke situatie en een unieke talenten, zodat alle studenten meedoen op school op stage en in de samenleving dat ze trots zijn op hun vak

[0:41:49] een opleiding en bovenal op zichzelf, zoals wij dat met elkaar mogen en moeten zijn op al die studenten waarvan wij het hier doen.

[0:41:57] Dankuwel.

[0:41:58] Dankuwel heeft een interruptie van de heer kwint

[0:42:02] moerwijk.

[0:42:03] De kans op onweer teunissen als eerste welkom te heten in deze commissie het dan. Het is

[0:42:08] het is een laat moment om in te stappen. Maar ik ben nog steeds van harte welkom. Laat ik het zo zeggen ik had een vraag over de vraag die d zesenzestig stelde aan de minister over de de examinering en het meten van de burgers vaardigheden

[0:42:23] d zesenzestig zelfs. Waarom.

[0:42:25] Daar gaat het de minister niet mee in het advies om daar een instelling examen van te maken. Maar hoe staat d zesenzestig daar zelf in. Zou u het liefst het aan de instellingen willen laten? Of kiest u voor een instelling het examen of

[0:42:36] de mogelijkheden moeten uiteindelijk centraal af te nemen. Wat heeft de voorkeur van d zesenzestig.

[0:42:41] De heer teunissen,

[0:42:42] Ja. Dankuwel

[0:42:43] terechte vraag. Kijk op met mijn ervaring juist dat burgerschapsonderwijs. Ik geloof meer in mensen dan in examens. Dus ik vind vooral bevoegde docenten bekwame docenten vind ik heel belangrijk als we dat eerst met elkaar goed te regelen en dan zien dat over de kwaliteit toeneemt. Daar ben ik ook benieuwd hoe we dat gaan monitoren. Ben ik niet per se voor een examen circus. Maar ik ben wel voor scherp en sterk burgerschapsonderwijs. Dus ik ben in die trap daar benieuwd naar. Maar nogmaals beter mensen dan examens.

[0:43:16] Meneer krimp fronst even wachten op uw microfoon met een vervolgvraag van der.

[0:43:23] Zodat het heel fijn als als ik ook van de voorzitter nog even de tijd krijgen om de antwoorden die je krijgen. Maar in te laten werken want het is tuurlijk kijk in in theorie die het hiermee eens is, maar we zien juist in het mbo dat dat die bevoegdheden structuren eigenlijk best wel karig is vormgegeven in vergelijking met met andere onderwijsvormen

[0:43:44] en bedoel als u bepleit dan ook echt vak bevoegdheid voor burgerschap in het mbo. Dus dat het ook door echt vakdocenten gegeven gaat worden of hoe houden we anders in de gaten dat die docenten die dat gaan geven ook inderdaad studenten bijbrengen. Wat we hopen dat ze bijbrengen,

[0:44:01] Tennissen. Ja zeker ja. Ik ben zeker voor vak bevoegde docenten, burgerschap

[0:44:07] en nogmaals ik ga mezelf een beetje niet per se kijk ik merk ook in het in het jullie zitten al langer in dit vak komen ook veel op op scholen, maar ook juist merk ik in die zin twee stromen. We vinden allemaal dat belang van burgerschap. Dat hebben we hoog. Dus moet er iets gebeuren, maar ook veel mbo docenten zitten niet per se te wachten op centrale of instelling examens willen juist ook vrijheid hebben om daar is in te richten. Vandaar de knip die daarin maakt

[0:44:34] en ben ik met de heer kwint voor bevoegde docenten burgers,

[0:44:40] De heer herziening heeft ook een interruptie.

[0:44:42] U dankuwel. Voorzitter en een mooi betoog

[0:44:46] ben het helemaal mee eens. Het begint echt met

[0:44:50] goede mensen. Docenten die echt iets meegeven en meebrengen.

[0:44:55] Maar ik hoor wel dat het vele malen belangrijker is dan een examen en toen begon

[0:45:00] fonds ik even met mijn wenkbrauwen omdat ik

[0:45:03] we hebben allebei het doel dat we ervoor zorgen dat we echt goed onderwijs kwalitatief goed onderwijs om onze jongeren geven op het mbo. Maar dat moet ergens gemeente worden of dat

[0:45:12] of er overkomt.

[0:45:15] Want hoe gaan wij uiteindelijk ook voor zorgen dat op het moment dat een jongere niet mee kan het niet redt die extra hulp of die extra aandacht krijgt

[0:45:23] of dat hij of te focussen op de les misschien net iets moet veranderen om de rest van de klas mee te krijgen hoe toetsen hoe meet je dat dat kan toch niet alleen in gesprek omdat er altijd een groep in aan zit en meteen meedoet en de andere helft eigenlijk.

[0:45:39] Het hoort maar niet maar niet luistert.

[0:45:42] Tijdens.

[0:45:43] Nee, het traject kijk ik vind het ook mooier in de het advies van de expert op en er wordt ook een onderscheid gemaakt tussen de kennis componenten van burgerschap, democratie en rechtsstaat en meerdere burgerschap in praktijk. Democratie moet je doen, noemde ik dat op dat eerste deel vind ik echt dat je die inhoud moet monitor.

[0:46:03] Daarom was mijn vraag. De minister. Hoe gaan we dat goed doen en weten of die kennis. Want daar ben ik het met u eens of die ook overkomt.

[0:46:12] En als dat niet voldoende is, ben ik ook niet per se tegen een instelling examen. Maar ik zeg nu in de volgorde der dingen herhaal ik mezelf wat ik reageer kwint. Zij wil ik vooral het een hele goede mensen dat onder het hebben die een bevoegdheid hebben en ik denk dat dat al een hele belangrijke basis is om juist die kwaliteit te boren.

[0:46:28] Vervolgvraag.

[0:46:29] Dank u wel. Voorzitter, en dat geeft me ook wel iets meer inzicht van welke welke route graag wil nemen.

[0:46:38] Ik wil toch nog wel een vraag stellen erover, want u heeft het over bevoegde docenten.

[0:46:44] Ik denk dat het van belang is dat het een combinatie is van bevoegd en bekwaam.

[0:46:49] Want ik heb in de afgelopen zes en half jaar veel werkbezoeken daar met heel veel docenten in heel veel studenten gesproken en er zijn mensen die zijn bekwaam en die bevoegd zijn. Mensen die zijn bevoegd bekwaam en de combinatie van die twee. Hoe zorgen we ervoor dat wij echter blij zijn meten ook dat een bevoegd docente die voor de klas staat

[0:47:10] bekwaam blijft want dat is natuurlijk het moment van toetsen voor de bekwaamheid is een momentopname. Als iemand twintig jaar later

[0:47:18] misschien vanuit persoonlijke overwegingen iets minder zin heeft zich bij mij de pensioenen de hoeft te vermelden. Dat kan. Dat gebeurt soms wel eens dat je blijft toetsen dat de kwaliteit hoog blijft. Hoe hoe moet men dat gaan doen.

[0:47:32] Tijdens.

[0:47:33] Ja dat is een hele goede vraag ook een hele grote vraag die natuurlijk niet alleen voor mbo en burgerschap geld dan kijk je hebt natuurlijk ik voor startende docenten als het gaat om het lerarentekort is heel erg van belang dat bezorgde mensen goed gecoacht worden goed getraind worden niet alleen in de opleiding zelf, maar ook in eerste jaren van hun onderwijs en dat ze dus bekwaam volgende en blijven want bekwame. Het is niet iets wat met een groep zeg maar dat is ook ervaring kan eerste jaar lesgeven is echt anders dan je vijf jaar les geven. Dus daar tachtig mening goede basis leggen denk ik. En daarnaast moet je in je loopbaan en dat hoop dat elke schoolleider. Dat doet in gesprek met je collega's van ben je ook nog een baan. Dus ik ben absoluut groot voorstander van bekwame docenten in belang van die studenten en zeker ook van die mensen zelf maar een bevoegdheid.

[0:48:24] Dankuwel gaan luisteren naar het betoog van mevrouw bordje te spreken. Namens groenlinks.

[0:48:30] Dank u wel. Voorzitter, ik spreek namens de pvda en gefeliciteerd met uw eerste bijdrage. Welkom hier. Voorzitter, allereerst een gelijkwaardige behandeling van mbo-studenten en hbo en mbo-studenten. We zijn blij met de weg die de minister is ingeslagen als het aankomt op de herwaardering en behandeling van mbo-studenten. Deze zomer hebben we kunnen zien dat mbo-studenten voor het eerst konden meedoen aan introductieweken zich konden aanmelden voor studentensportverenigingen eigenlijk bijna pijnlijke dat dit moeten vieren. Maar ik ga toch even noemen. Feit dat die stap is gezet. Wij merken ook dat er nog wel een beetje wennen is niet alle studenten weten de weg te vinden naar dit soort activiteiten daarbij de volgende vragen kan de minister toelichten of mbo-studenten ook onderdeel zijn van de organisatie van zo'n introductieweek of actief zijn als bestuurslid. We willen niet alleen meedoen eigenaarschap en hebben zij dezelfde zeggenschap als andere studenten.

[0:49:18] Daarnaast krijgen we helaas signalen dat het voor mbo-studenten nog lang niet altijd even makkelijk is extra culturele activiteiten te ondernemen omdat hun school niet meewerkt bespreken. De minister met mbo-instellingen dat het belangrijk is om studenten de ruimte te geven voor activiteiten zoals een bestuursjaar

[0:49:33] qua om gelijkwaardigheid is er nog een bij een punt namelijk lesgeld als een mbo-studenten om wat voor reden dan ook eerder stopt met een opleiding volgt er geen restitutie van het resterende lesgeld waar hbo en mbo studenten dit wel krijgen. De minister geeft aan dat dit verschil. Er is onder mbo-studenten te stimuleren en startkwalificatie te behalen. Waarom behandeld hij ook hierin mbo-studenten niet gelijk met hbo en vwo-studenten. Waarom zou het mbo-studenten geldt als prikkel nodig hebben om een studie te vervolgen en andere niet.

[0:49:59] Ik onderbreek even van interruptie van de heer kwint.

[0:50:03] Een vrij kort houden, omdat dit het punt over de introductieweken gaf mij de kans om ook iets te zeggen wat ik eigenlijk vergeten was.

[0:50:11] Mevrouw bouchallikh, niet ook

[0:50:13] de eigenlijk van de ratten besnuffeld nu een

[0:50:18] pilot,

[0:50:19] Moet worden gedaan om te kijken of mbs en en mensen die hoger onderwijs volgt wel samen in een introductie kunnen we kunnen doorgaan en vindt ze ook niet een beetje dat de mbo er wel een soort van tropische diersoort wordt neergezet in plaats van gewoon volwaardig student en winter het eigenlijk ook niet een beetje beschamend.

[0:50:39] Dankuwel. Voorzitter.

[0:50:40] Dit prachtige. Ik heb in mijn spreektekst niet van de ratten besnuffeld kunnen opschrijven. Ik heb gevraagd naar medezeggenschap en eigenaarschap. Maar eigenlijk is dat misschien ook wat er in ondertiteling stond. Dus ik ben heel erg benieuwd wat de minister daarvan vindt want ik wil dat inderdaad samen is en niet al jullie mogen meedoen.

[0:50:55] Even kijken. Waar was ik

[0:50:58] het lesgeld

[0:51:01] heb ik al vragen over gesteld dan een punt over de medezeggenschap in het mbo. Er is eindelijk harmonisatie tussen het beleid binnen het hoger onderwijs en het mbo en goed dat er naar aanleiding van de motie van mevrouw westerveld en mijzelf een twee jaarlijkse monitor plaatsvindt. Toch blijf ik het lastig vinden dat er geen landelijke kaders zijn voor de facilitering van studentenraden zoals die op mbo ook aanbeveelt in haar onderzoek onder studenten rijden.

[0:51:22] Op dit moment is er zo veel.

[0:51:24] Verschil in faciliteren dat het me ook knap lastig lijkt om dit te monitoren. Kan de minister zijn overwegingen delen waarom er niet is gekozen voor het landelijke minimale eisen als het aankomt op facilitering.

[0:51:34] De minister stuurde afgelopen afgelopen week een brief over de voortgang van onder andere het stage pakt het uit. Het uitbannen van stagediscriminatie is onderdeel van dit pact. Een van de maatregelen is dat er op school en toegankelijk meldpunt komt voor studenten waarbij wordt gezorgd voor opvolging van de melding kan de minister al enige voortgang van deze meldpunt meldpunten terugkoppelen. Hoe ziet die opvolging er uiteindelijk uit de woorden studenten voldoende ondersteund en worden de bedrijven aangepakt. Ik heb vaker bij de minister aangegeven dat ik me zorgen maken over student die dan wel een melding maken, maar vervolgens moeten ze zwemmen eigenlijk binnen een vijandige omgeving van de stage waarvan ze afhankelijk zijn en misschien niet voldoende mensen om zich heen hebben die je kunnen helpen om verder te gaan en het gaat niet alleen om student zelf, maar ook om bedrijven die verantwoording moeten afleggen. Dus hoe ziet de minister dat aspect

[0:52:19] en hoe verhoudt een meldpunt op school zich tot het meldpunt discriminatie van de svb ook een vraag. We hebben het vaker over hebben gehad. Ik wil niet dat studenten verdwalen in de honderden meldpunt die misschien gaan ontstaan.

[0:52:29] Burgerschap in het mbo. Veel over gezegd uit een onderzoek van job mbo van vorig jaar blijkt dat studenten het vak gemiddeld een schrikbarend lager. Vijf punt acht geven iets hoger dan het cijfer van de heer el yassini op school, maar ook nog steeds niet goed. We zijn dan ook erg blij met de verbeterde aanpak van de minister, waarbij er vanaf tweeduizend, vierentwintig, vijfentwintig verhoogde eisen voor burgerschap, docenten gaan gelden.

[0:52:50] Ik maak me wel grote zorgen over de kwaliteit van burgerschapsonderwijs voor de huidige studenten in het onderzoek van van ecb oog heeft de helft van de docenten aan de afgelopen vijf jaar geen professionalisering activiteiten hebben ondernomen, terwijl de samenleving ondertussen ontzettend veranderd. Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat docenten dit toch doen. Ik sprak laatst een docent die aan het nadenken was over hoe ze in hemelsnaam studenten over en judith moest onderwijzen was al vijf jaar lang geen professionalisering heb gehad hebben ondertussen online ontzettend veel gebeurd met je klas erover wil praten is gewoon heel zorgelijk om te horen dat die begeleiding er niet lijkt te zijn.

[0:53:24] Dus.

[0:53:24] Wat vindt de minister daarvan. En wat gaat hij daaraan doen? De minister geeft ook aan dat hij verwacht dat mbo-instellingen docenten stimuleren om zich te professionaliseren op het gebied van seksuele en gender diversiteit, onder andere als onderdeel van burgerschap. Onderwijs heeft hij zicht op de voortgang hiervan, want het onderzoek van movisie. Wat dit betreft als ook wel zorgelijk

[0:53:43] dan een subsidieregeling praktijkleren. Uit de evaluatie blijkt dat dit een effectieve regeling is, waarvan onze fractie het goed vinden dat deze wordt doorgezet, dan zou ik voor de vervolgregeling nog aandacht willen vragen voor het volgende uit de evaluatie van ecb. Ook komt naar voren dat vierenveertig procent van de werkgevers aangegeven dat het hebben van en ik citeer extra handjes en een belangrijke reden is om praktijkleren plaatsen aan te bieden en voorzitter, we willen absoluut niet dat studenten worden gezien als extra handjes in de praktijk. We willen dat te worden gezien als volwaardig onderdeel van het team meegenomen worden en ook worden erkend in wie ze zijn niet alleen in wat ze komen brengen in de praktijk. Dus hoe zorgt de minister ervoor dat het aanbieden van praktijk plaatsen geen manier wordt om goedkope arbeidskrachten aan te nemen. Gelijkwaardigheid geldt voor studenten binnen het hele koninkrijk. In zijn brief geeft de minister aan een subsidieregeling ieder geval naar bonaire uit te willen breiden. Ik vond het fijn om te lezen want de eilanden worden iets te vaak vergeten. Maar de minister geeft wel aan dat dit niet lukt. Per januari tweeduizend, vierentwintig graag nog wel een concrete uitspraak wanneer het wel lukt en waarom de uitbreiding er niet voor de andere eilanden zal zijn dan vroegtijdige schoolverlaters thuis ook al wat over gezegd in schooljaar tweeduizend, eenentwintig, twintig, tweeduizend, eenentwintig, tweeduizend, tweeëntwintig vielen meer dan dertigduizend jongeren vroegtijdig uit van hun opleiding. Het hoogste aantal in tien jaar tijd. De minister geven dat hij na de zomer met het aanvalsplan komt, kan de minister aangeven hoe ver dat ontwikkeld is. En dan tot slot de fusie tussen roc van amsterdam en roc top werd ook al in de interrupties naar verwezen. Ik lees in de beslist nota dat er na gesprekken met roc van amsterdam is geconcludeerd dat er vijfendertig komma één miljoen nodig is aan transitiekosten waarvan het ministerie eenentwintig komma drie miljoen betaald. Vergeleken met andere fusies lijkt dit bedrag ons vrij hoog om de fusie tussen roc friese poort en roc friesland kosten. Negen komma drie miljoen. Dat lijkt ons een stuk ingewikkelder gezien deze twee scholen samen eens zijn geworden en de roc top ingaat. In een andere roc kan de minister toelichten waarom deze fusie zo kostbaar is en hoe is gekomen tot de bijdrage vanuit de overheid dankuwel.

[0:55:48] Dankuwel

[0:55:52] gaan luisteren naar de bijdrage

[0:55:54] van mevrouw pouw verweij.

[0:55:57] Ze spreekt namens pvda

[0:55:59] dankuwel. Voorzitter

[0:56:01] ons mbo is van onschatbare waarde. Het leidt vakmensen op die zich met een mooi diploma op zak leven lang ontwikkelen weerbare vakmensen met zelfvertrouwen loopbaan vormgeven op een dynamische arbeidsmarkt in deze omschrijving van de brancheorganisatie mbo en volwasseneneducatie kan baby bezig. Van harte vinden.

[0:56:19] Meteen een eerste vraag naar aanleiding van een brief.

[0:56:23] Wat moet er gebeuren om het mbo een volwaardige rol te geven die bij het mbo past in onderzoek en innovatie. En welke stappen zijn er op dat gebied nodig?

[0:56:33] Een mbo de deze rol wil innemen, is een mbo dat kwalitatief in staat is om te leveren. Dat vraagt om een hoge kwaliteit van het onderwijs. Vanwege dat belang vervolg ik mijn bijdrage met de basisvaardigheden ook fijn voor de heer beertema zijn niet de enigen die zich daarover hoeft op te winden in deze commissie, het referentiekader en de vereiste aan docenten een gedegen opleiding vraagt om aandacht voor de basisvaardigheden. Daar kan ik niet hard genoeg op hameren

[0:56:59] vinden funderen. Het onderwijs blijven de basisvaardigheden al jaren onder de maat hoeft er niet vreemd van op te kijken. Het mbo hetzelfde gebeurt.

[0:57:07] Het. Mbo is een beroepsopleiding geen opleiding. Dus om achterstanden van de vooropleiding weg te werken.

[0:57:13] Toch is een inhaalslag uitgerekend datgene wat er moet gebeuren. Vakmanschap vraagt immers om een deugdelijk fundament,

[0:57:20] een masterplan vaardigheden voor het funderen. Het onderwijs moet dat fundament, verstevigen het voor mijn fractie duidelijk dat ook het mbo een bijdrage zou moeten leveren.

[0:57:29] Nabij verbaas ik me erover dat het zicht op de beheersing van de basisvaardigheden in het mbo op dit moment nog zo beperkt is,

[0:57:37] terwijl we al lang weten dat het met de beheersing van de basisvaardigheden dramatisch is gesteld. Er liggen stapels rapporten over het onderwijs. Alles wordt gemeten,

[0:57:46] maar nog altijd is niet bekend wat het gebrek aan beheersing van basisvaardigheden inhoud houdt de minister ons voor in zijn brief. Ik verbaas me erover zouden graag twee vragen over willen stellen.

[0:57:57] Hoe is het mogelijk dat we na jaren dalende onderwijsprestaties op dit moment nog altijd niet weten waarover we het precies hebben.

[0:58:05] Hoe kan een effectieve aanpak worden uitgerold die snel resultaat boekt als het monitoren van de basisvaardigheden nog niet eens

[0:58:13] begonnen.

[0:58:16] Het mbo is gebaat met ondersteuning die aansluit bij de onderwijspraktijk uit wat de minister meldt over de referentiekaders voor het nederland blijkt dat de schoen daar stevig wringt

[0:58:26] het referentiekader beschrijft wat leerlingen op verschillende momenten moeten kennen en kunnen

[0:58:31] uit een evaluatie blijkt dat het kader onvoldoende aansluit bij de verschillende niveaus in doelgroep in het mbo.

[0:58:36] Ook hebben veel docenten moeite om het referentiekader te vertalen naar hun eigen onderwijs.

[0:58:42] Verder ontbreken actuele ontwikkelingen zoals digitale geletterdheid.

[0:58:46] Als ik dat lees, bekruipt mij toch de indruk dat het referentiekader aan alle kanten rammelt zou er toch mogen verwachten dat de deskundige op het ministerie en iedereen die erbij is betrokken op z'n minst in staat zijn om de normen zo op te stellen dat docenten ermee uit de voeten kunnen dat ze actueel zijn en aansluiten bij de doelgroepen.

[0:59:07] Daarom is het ontmoedigend om te zien dat docenten op achterstand worden gezet door voorschriften.

[0:59:12] Ik kan me nauwelijks voorstellen dat die referentiekaders uit het luchtledige in het onderwijs neerdwarrelen in de veronderstelling dat kaders belangrijk zijn richting geven heb ik nog twee vragen

[0:59:23] kan de minister toelichten waarom voorschriften die zo belangrijk en zo dwingend zijn. Tegelijk zal ondeugdelijk zijn zijnde referentiekaders nederland daarin een uitzondering.

[0:59:35] Vervolgens ga ik in op de vereisten aan docenten. Één van de bijlage bij dit debat is een rapport van zes en zeventig bladzijden over de professionele achtergrond van mbo, docenten en basisvaardigheden en burgerschap.

[0:59:47] Het rapport gaat gedetailleerd in op wat een passende achtergrond wordt te zijn en de minister onderschrijft deze analyse

[0:59:53] en zeker in een ideale wereld zijn alleen docenten werkzaam die meeleven met een studenten die in staat zijn om om te gaan met niveau verschillen in en tussen klasse. Dat zijn docenten die breed maatschappelijk georiënteerd zijn die verwantschap hebben met de vakgebieden en beroepen waarin een studenten gaan werken. Het zijn bekwame en betrokken docenten die continu bezig zijn met hun vak en daarbij ook nog eens de balans tussen werk en privé beter te bewaken.

[1:00:20] Zo kan ik nog een tijdje doorgaan. Vakinhoudelijk didactisch pedagogische en beroepsmatig wordt een docent aan het mbo het neusje van de zalm te zijn. Een schaap met vijf poten.

[1:00:31] Dat onderschrijf ik allemaal.

[1:00:33] Maar als we nuchter om ons heen kijken, zien we ook dat in het mbo het lerarentekort stijgt

[1:00:39] daarom mijn vraag

[1:00:40] hoe verhoudt het rapport over de professionele achtergrond zich met de haalbaarheid van docenten met een ideale profiel draagt een blinkend ideaal bij aan het oplossen van praktische problemen.

[1:00:52] Ik kan me verder voorstellen dat docenten die in de kern geschikt zijn. Toch genadeloos worden afgerekend door de vereiste in het rapport. Niet iedereen is immers overal goed in.

[1:01:02] Ze zijn er in een team docenten die steengoed zijn in kennisoverdracht. Maar die weinig oog hebben voor wat studenten daarin het vervolg mee gaan doen

[1:01:10] of docenten die oog hebben voor de sociale kant van studenten en klasse, zonder dat ze altijd de eerste zijn om nieuwe didactische methode toe te passen.

[1:01:19] Ik vraag het omdat de benadering van de professionele achtergrond van docenten de tekening van een schaap met vijf poten oplevert en die bestaan alleen op papier. Daarom de volgende vraag is het mogelijk om onderwijs in basisvaardigheden en burgerschap op peil te brengen als scholen wat nadrukkelijker in teamverband kunnen mogen of durven denken. Docenten moeten toch ook de kans krijgen om in teamverband te groeien in hun vak.

[1:01:45] Tot slot verwijs ik naar de reactie van de minister op de rapporten over taal en rekenen en over leesvaardigheid. De adviezen zijn mij uit het hart gegrepen praktische handvatten om stevige verbeteringen door te voeren en dat is wat het mbo.

[1:01:57] Die heeft.

[1:01:58] Ik licht er graag een onderwerp uit. Een van de adviezen is dat gemeente. Het lees onderwijs beter kunnen faciliteren.

[1:02:05] Er zijn gemeenten die het goed doen en er zijn gemeenten die het laten schieten. Alle scholen zouden gebaat zijn bij een goede schoolbibliotheek en ondersteuning door leest consulten lees consulenten

[1:02:16] wat gaat de minister doen om de samenwerking tussen gemeente, scholen en bibliotheken te versterken,

[1:02:21] en ik zou het waarderen als de minister daarmee niet zou willen verwijzen naar de al bestaande verbanden. Want ik krijg de indruk dat het hier gaat om deels braak liggen braakliggende terrein dat de moeite loont om te worden ontgonnen.

[1:02:34] Tot zover mijn bijdrage dankuwel.

[1:02:36] Dankuwel heeft een vraag van de heer teunissen.

[1:02:41] Mevrouw pouw verweij. Die vat vind ik mooi samen als het gaat om basisvaardigheden wat in het rapport omschreven wordt. Wat een docent allemaal moet kennen en kunnen het schaap met de vijf poten u zich eenzaam bestaat niet. Ken ze toch in het onderwijs, want het is gewoon nodig als je daar aan de aan de slag. Bent u

[1:03:00] maar de aanvraag bij want je moet kennen en kunnen schaap met vijf poten zijn. Maar is www ook voor bevoegde docenten als het gaat om de basisvaardigheden. Ook in het mbo.

[1:03:10] Mevrouw.

[1:03:14] Ja.

[1:03:15] Ik denk dat het heel belangrijk is dat een bepaalde basiseisen zijn waarvan we zeggen dat docenten daarom moeten kunnen voldoen, omdat we anders denken dat als hun eigen kennis niet voldoende op pijl is. Hoe kunnen ze dan die kennisoverdracht goed plaats laten vinden. Maar goed dat is wat anders dan de uitgebreide profielschets van de enerzijds zeer begane en sociale docent en de andere kant en docent die ook nog eens bezig is met constant onderzoeken wat de beste didactische tactieken zijn et cetera, et cetera. Dat voert wat verder denk ik dan basis bevoegdheden die belangrijk zijn het onderwijs. Daar staan wij uiteraard achter en maar dat is niet te schetst die probeerden te maken. Mijn bijdrage. Ik hoop dat dat ook overgekomen is

[1:03:57] vervolgvraag. De heer

[1:03:59] geen vragen. Dan gaan we luisteren naar de heer beertema voor zijn bijdrage in dit debat spreekt namens de pvv.

[1:04:06] Dankuwel voorzitter voorstellen dat is verontrustend slecht gesteld dat die basisvaardigheden de mbo. De conclusies van de inspectie in de staat van het onderwijs dialogen er dan ook niet om voor het eerst voor het eerst had de inspectie zicht op het taalniveau van mbo-studenten. Waarom nu pas is al door andere collega's ook gevraagd

[1:04:27] in tweeduizend tweeëntwintig haalde bijna vijftien procent van de mbo. Twee studenten en zeven procent van de mbo. Drie studenten en drie niet het minimale niveau om normaal te kunnen functioneren in de maatschappij.

[1:04:40] In één jaar hebben zesduizend mbo diploma behaald met onvoldoende centraal examen nederlands zesduizend studenten

[1:04:49] sturen de arbeidsmarkt op terwijl ze de taal onvoldoende beheersen om zelfs een bijsluiter te kunnen lezen. Zesduizend studenten. Want dat betekent het die al sociaal gehandicapt door het leven zullen gaan. Zesduizend studenten die we opsluiten in de onderklasse zonder de mogelijkheid om verheffing op emancipatie voor zichzelf voor hun kinderen en misschien zelfs voor hun kleinkinderen, want dit werkt tot in generaties doel

[1:05:16] verheffing en emancipatie. Voorzitter, die beginnen met lezen en schrijven met begrip en inzicht in je eigen situatie, met begrip en inzicht in de wereld waarin je leeft vele malen belangrijker dan burgerschap.

[1:05:28] De inspectie heeft de gigantische uitval het mbo dan nog buiten beschouwing gelaten op mbo twee valt maar liefst veertig procent van de veertig procent van de studenten vroegtijdig uit. Maar we weten niet eens wat hun leest niveau is, maar we kunnen met enige zekerheid stellen dat er groep semi, analfabeten veel en veel groter is dan we nu weten dan graag een reflectie van de minister waarin die ingaat. Wat mij betreft op deze vragen.

[1:05:51] Er is dat is een wat algemene vraag hoe komt het nou want ik worstel daar echt mee. Hoe komt het nou dat we er honderden jaren in geslaagd zijn om alle kinderen te leren lezen zo goed als alle kinderen schrijven en rekenen ergens in de eenentwintigste eeuw. Lukt het niet meer.

[1:06:07] Ineens stopte dat de minister alvast putten uit uit tal van gewichtige onderzoeken. Maar laat nou simpel uitleggen

[1:06:14] aan de mensen in het land waarom onze dure onze onze dure onderwijs van negenenveertig miljard euro per jaar bij elkaar gesprokkeld door alle ouders van het land. Het bestaat om vijfentwintig procent van de kinderen ongeletterd de wereld in te sturen

[1:06:30] dan voorzitter, de mbo raad die wijst niet onterecht naar de instromers afkomstig uit het vmbo het vmbo kader. Daar haalt ruim een derde van de leerlingen niet het niveau van leesvaardigheid bij. Wij sturen deze kinderen wel gewoon door naar het mbo. Dat kan toch niet.

[1:06:46] Ik denk ook terug aan die motie van mij waar ik het net al over gehad die ik tijdens de begrotingsbehandeling vorig jaar in de juist deze motie zouden verzorgen. Het eerste jaar studenten in het mbo direct bij de intake procedure gescreend zouden worden op die leesvaardigheid

[1:07:00] en daar waar nodig en inhoud programma aan te bieden.

[1:07:03] En daar gaat het om te voorkomen dat er weer een weer een wordt nog een goal wordt uitstroom dat functioneel analfabeet. Ik vind het nog steeds onbegrijpelijk dat de coalitie tegen deze motie heeft gestemd. Kennelijk kennelijk op voordracht van de minister. Waarom heeft de minister dat nou gedaan want er zijn mbo-instellingen. Dat leerde ik ook in gedanst

[1:07:23] waar we waren voor de skills onder meer in het oosten van het land die dit gewoon al in praktijk brengen vanuit een sociale verantwoording naar hun leerlingen toe. Geweldig. Dus waarom niet? Deze maatregel generiek invoeren.

[1:07:36] Nu zitten we hier weer onze verontwaardiging en zorgen uit te spreken of je leerprestaties. Maar we hadden het vorig jaar kunnen aanpakken door een. Het is best een simpele maatregelen. Nogmaals, ik heb het zelf ook jaren gedaan en juist dan pakken we aan de voorkant. Het probleem aan

[1:07:52] de voorzitter, de minister, voorzitter, die stelt is een brief van drie juli jongstleden dat het zicht op de beheersing van basisvaardigheden nog steeds beperkt is. Hoe kan het zijn dat we daar nog steeds onvoldoende zicht op hebben en wat gaat de minister concreet ondernemen om dat op te lossen. Graag een reactie erop

[1:08:09] dan in het studiejaar eenentwintig, tweeëntwintig. Voorzitter, stopte ruim dertigduizend jongeren. Het is al genoemd bijna allemaal mbo zonder startkwalificatie te halen. Dat zijn er ruim vijfduizend meerdere jaren voor het hoogste aantal in tien jaar. Dat vind ik echt.

[1:08:24] Heel erg.

[1:08:26] De minister wil dat cijfer in zesentwintig beneden de achttienduizend krijgen. Dat is een mooi streven. De vraag is natuurlijk is er voldoende capaciteit op dit moment voor het toegankelijk maken van de hulpverlening voor de jongeren met persoonlijke problemen, want veel van die tot de beschreven problemen waar jongeren mee te kampen hebben dat zij toch financiële psychische problemen die vallen eigenlijk toch buiten het domein van van de school van het onderwijs

[1:08:54] dan iets. Voorzitter, wat lijkt op een oproep van de mbo raad om de middenschool weer eens nieuw leven in te blazen. Want dat bedoelt mbo raad toch als die aangeeft dat het storend te vinden dat jongeren al op hun dertiende of veertiende een sturen richting moeten kiezen.

[1:09:10] Wat vindt de minister van dit onhandige voorstel om een enorme stelselwijziging in te voeren. En waarom doet de mbo raad zoiets. Wat gaat de minister ermee doen? Dat moeten we ons zorgen maken over dit verregaande voorstel. Zo niet waarom site de mbo raad dan onrust met dit ongedekt voorstel.

[1:09:28] Misschien kunnen ze.

[1:09:29] Naar voren komen.

[1:09:32] Voorzitter, wat wat ons betreft is het zo dat wij onvoldoende aandacht besteden aan de praktische competenties van leerlingen die richting het het mbo en uiteindelijk naar het naar het die richting het vmbo en daarmee naar het mbo gaan

[1:09:47] maar ik verwijs nog even naar de kamerbreed aangenomen motie die ik samen met mijn toenmalige vvd-collega woordvoerder paul heb ingediend. Ik weet niet verder wat er van die mevrouw geworden is om te onderzoeken hoe praktische vaardigheden, praktische vaardigheden en competenties kunnen worden ge implementeert in de eindtoets in het basisonderwijs. Hoe staat het met de uitvoering van die motie? Het is voor ons een belangrijke eerste stap richting het aanzien en de herwaardering van beroepsonderwijs buiten de cognitieve dingen. Ook de de kinderen die die handig zijn en praktisch zijn enzovoort.

[1:10:24] Die hebben dan ook iets om een nieuw rolmodel van ja ik kan dan wat minder lezen. Maar ik ben hartstikke kei. Handig en

[1:10:33] dat moet echt gewaardeerd gaan worden. Hoe staat het met de uitvoering van die motie? Tot zover? Voorzitter,

[1:10:40] Dankuwel. Als je je microfoon hebben. We gaan luisteren naar de heer peters laatste spreker in eerste termijn zijde van de kamer. Hij spreekt namens het cda. Heer peters is.

[1:10:50] Jazeker. Dankuwel een historische dag. We hebben grafrede van de heer yassini een maidenspeech speech van van meneer teunissen en mijn illustere voorganger harry van der molen op de tribune. Dus ja. Voorzitter, afgelopen weekend waren we met een aantal mensen van de kamer in polen bij de world skills.

[1:11:09] Er was ontzettend mooi om te zien hoe vakmanschap onze embryo s beheersen. Ze beheers is echt iets om trots te zijn. Ik heb er ook een aantal dingen geleerd.

[1:11:17] Het eerste hebben gekeken naar school in polen waar mensen bezig waarin een in een gebouw dat we met z'n allen konden ze nou dat hebben we nederland beter voor elkaar. Maar die school als gemeenschap. Hoe die samenwerken met passie en met vakmanschap en samen als een echte leer gemeenschap huizen, dan kunnen wij nog iets van opsteken. Dat was een

[1:11:36] en het tweede wat ik heb geleerd, is het belang van de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind.

[1:11:42] We zaten op het in het stadion van lech lech. Anders geloof ik. En er komt van alles vinden van die slot ceremonie prachtige prachtige was was de betrokkenheid van ouders die zich team bart tien nog wat noemde en samen het onderwijs vormgeven en die twee dingen. Dan kom ik terug in mijn mijn speech geen grafrede nog. Maar we konden we verder. Voorzitter, het college jaar is net gestart en gelukkig zag ik wat krantenberichten langskomen dat steeds meer studenten steden gezamenlijke introductieweek organiseren zowel hbo mbo als vwo-studenten. Lange tijd waren introductieweken voor het hoger onderwijs niet toegankelijk voor mbo'ers. Want nu komt daar dus verandering in vorig jaar hebben wij een motie ingediend

[1:12:22] met een aantal knelpunten rondom de gelijkheid van mbo-studenten ten opzichte van student in het hoger onderwijs en één ervan ging over student in het mbo dat ze geen college kaart krijgen waardoor ze niet kunnen aantonen dat ze student zijn

[1:12:33] niet in aanmerking komen voor kortingen. Ze worden niet toegelaten bij cafés en kan de minister aangeven wat de stand van zaken hier van is. De heer van der molen is er ook heel benieuwd naar.

[1:12:42] Voorzitter, de mbo sector is met behoorlijk veel ambities bezig kijkt naar de werkagenda. De kwaliteitsafspraken basisvaardigheden kijk naar burgers.

[1:12:51] We moeten denk ik ook opletten dat een sector niet heel veel verantwoordingsmechanisme op kan leggen en op die manier veel administratief administratieve lasten veroorzaken, is de minister het met mij eens. En hoe voorkomt u dat dan?

[1:13:03] En dan voorzitter, wij zijn blij met de verlenging verlening van de subsidieregeling praktijkleren zoals wij samen met de vvd en christenunie tijdens de begroting behandeling hadden verzocht en ik zou graag van de minister horen wat de stand van zaken is met betrekking tot de motie die verzoekt om alumni beleid op te stellen in het kader van de zogenaamde bosatlas of kansrijk opleiden. En wat de stand van zaken is rondom rondom de motie om een visie op te stellen over praktisch water en mbo-instellingen dezelfde rechten als hoger onderwijs kunnen krijgen om aanspraak te maken op onderzoeksprogramma's en toegang tot voorzieningen.

[1:13:36] Voorzitter, met belangstelling heb ik de brief gelezen over burgerschap. Ik kan de lijn grotendeels volgen het doel van burgerschap, onderwijs, competenties

[1:13:44] verder te ontwikkelen die je in staat stellen om actief mee te deel te nemen aan de pluriforme democratische samenleving weg daarin te vinden die tegelijkertijd mede vorm te geven en dat is nodig als je leest dat één op de drie, veertien jaar in het voortgezet onderwijs beschikt over heel weinig bewust gps kennis en derdejaars scholieren in het vmbo, waarvan een groot deel doorstroom naar het mbo structureel lager scoren dan leerlingen in het havo vwo op kenmerken als service kennis politiek zelfvertrouwen.

[1:14:13] Voorzitter, de minister stelt voor om een onderscheid te maken tussen een reguliere opdracht door het mbo die onderdeel is van de kwalificatie huis waar de student aan moet voldoen om een diploma te halen en een wettelijke pedagogische opdracht aan de school waarin het uitdragen voorlezen en stimuleren van democratische waarden.

[1:14:28] Ja. En houding binnen een veilig schoolklimaat centraal staan waarmee een school een mini samenleving zou kunnen zijn, zoals in polen. Ik heb het gezien. Dan vormt waarin studenten kunnen oefenen met praktijken die raken aan onder meer burgerschap. Diversiteit mag tegenmacht een democratie. Dit kunnen we volledig steunen. We hebben twee aandachtspunten.

[1:14:47] Ten eerste het allereerste het overheid voldoen om een diploma te halen. De expert expertgroepen geeft aan

[1:14:54] dat een instelling zich samen voor burgerschap wenselijk is en de minister wil een passende resultaatverplichting invoeren, maar geen instellingen, instelling zich samen. Wij zijn het op dit punt niet eens met de minister, en eigenlijk wel met die expertgroepen zonder examen wordt een burgerschap niet serieus en geen serieus vak voor studenten. Dit hebben we eerder berekenen ook gezien en door het instellingen zich samen te laten zijn, bewandelen je een middenweg tussen misschien het centraal examen van het internet. Met heer quinten zin in kleine interruptie. De watje. En die vrije ruimte voor instellingen die er volgens de grondwet wat mij betreft ook moeten zijn.

[1:15:30] Voorzitter, mijn andere punt gaat over de betrokkenheid van ouders bij de mini samenleving op school.

[1:15:36] Uit onderzoek blijkt dat ouders cruciaal zijn als het gaat om het succes succesvol verloop van een studie en betrokkenheid van ouders heeft een positief effect op de leerprestaties bij het voorkomen van schooluitval en ouderbetrokkenheid is belangrijk bij het kiezen van de juiste opleiding en de motivatie om te studeren.

[1:15:53] Mbo-studenten worden dus beter van als hun ouders betrokken worden bij het verloop van opleiding en een stage.

[1:16:00] Ze geven zelf ook aan en hiervoor is het nodig dat er een relatie is tussen school en ouders en ook zou het goed zijn als ouders in de vertegenwoordigende organen van de instelling plaats te nemen. De perspectieven van leerkracht van leerlingen en van ouders worden dan samengebracht om te praten over inhoudelijke onderwerpen die hen verbindt. Op dit moment is een ouderraad en het mbo wettelijk gezien mogelijk. Tenminste als er vijfentwintig ouders hier om vragen en ik heb begrepen enkel dat geen enkele mbo-instelling, instelling daar ook gebruik van maakt dat er gewoon geen ouderraden zijn

[1:16:29] en ook in het zicht op de betrokkenheid van ouders is beperkt. Ik wil de minister daarom vragen om een verkenning naar de mogelijkheden om ouderen, inspraak en betrokkenheid, betrokkenheid stevige vorm te geven binnen het vmbo en ook wil ik dat ouders actief geïnformeerd kan worden over de mogelijkheid om een ouderraad te vormen

[1:16:47] of daar een plaatsvindt te nemen en dat deze ouderraden ondersteund kan worden. Graag een reactie van de minister. Want mbo-instellingen zijn heel uitkomen. Ze praten met iedereen. Ze praten met bedrijven in de omgeving. Ze praten met andere instelling helemaal maar.

[1:17:00] Blijkbaar.

[1:17:01] Met de belangrijkste stakeholders naast de leerlingen of studenten de ouders dus erg weinig. Dat heb ik geleerd wel in polen ouderbetrokkenheid, gemeenschap.

[1:17:11] Ik denk daar kunnen we van leren, moeten we hier implementeren. Tot zover.

[1:17:14] Mijn peters heeft een vraag van uw betoog van de heer kwint en eerste heer.

[1:17:21] Er is een opmerking. Het is lechia gdansk.

[1:17:23] Dus dan. Dat was het stadion waar u was.

[1:17:28] Meneer peter zei het over de de school de instellingen als waardengemeenschap, als leefgemeenschap, als mini samenleving

[1:17:35] dat ik vind het in theorie mooie duiding.

[1:17:37] Ik ben alleen benieuwd hoe hij in die zin de schaalgrootte en de schaalvergroting het mbo hoor ik ook met de heer beertema over had. Ziet je hebt nauwelijks gehouden met vier, vijf, zesduizend zijn dat zijn dat zijn geen mini instelling en het zijn middelgrote dorpen.

[1:17:54] Peters,

[1:17:55] Dankuwel voor de vraag toevallig. Ik ben bezig met met samen met de sgp, met een initiatieven rondom ouderbetrokkenheid en ik heb de interviewer daarvoor heel veel partijen ook. En gisteren toevallig ook een aantal ouders en die geeft ook aan een belangrijk onderdeel is kleinschaligheid te snappen wel je kunt iets grootschalig bouwen als je een kleinschalig georganiseerd. Dus ik begrijp het heel moeilijk is. Maar je kunt een school opknippen in teams die op zichzelf een met twintig, vijfentwintig docenten en tweehonderd leerlingen die dit wel zouden kunnen zijn als je ze zou stoppen in een in een in zo'n middelgroot dorp in diffuser ruimte zonder heldere opdracht. Dan kun je het dat die mini samenleving op je buik schrijven.

[1:18:40] Helder

[1:18:42] de heer teunissen ook vragen heeft.

[1:18:44] Dankuwel voorstel is de heer peters er voorstander van om ook de positie van studenten in het volledige beroepsonderwijs en volgende meer gelijk te schakelen.

[1:18:56] Ik heb.

[1:18:59] Dat veronderstelt een stuk voor kennis die ik niet heb

[1:19:03] ik daar niet. Ja of nee op antwoorden. Ik vind meepraten over wat je zelf aangaat heel belangrijk. Natuurlijk geldt voor studenten geldt voor leraren geldt ook voor ouders is mijn maar gelijkschakelen. Dat zou betekenen dat ik precies weten hoe dat binnen twee georganiseerd is en hoe dat geregeld is binnen het hbo. En dan weet ik gewoon niet.

[1:19:20] Dus. En om te voorkomen dat ik hier onzin uitkraamt laten.

[1:19:26] Vervolgvraag dankuwel. Sorry. Voorzitter.

[1:19:29] Dan mijn vervolgvraag zit hem dan ook juist in die oude raden omdat hij bepleit om.

[1:19:33] Oude raden. In het.

[1:19:35] Te introduceren. Zou je dat ook wel introduceren in den haag.

[1:19:37] Mario en wmo, zoals dat nu georganiseerd hebben.

[1:19:40] We zullen.

[1:19:42] Ik had een andere kant op gedachten. Eerste vraag. En nou kijk, er is een verschil tussen iemand die van het vmbo afkomt op zestien jarige leeftijd en die naar een naar een klein dorp gaat, zoals de heer kwint het zicht en en studenten die op hun achttiende naar de universiteit gaan. Dus ik kan me voorstellen dat het anders is. Ik weet niet ik kan me ook daar is ouderbetrokkenheid trouwens heel belangrijk. Ik heb zelf een dochter die net naar de universiteit gaat. Ik geloof me als we als we niet regelmatig betrokken blijven, dan is dat ook een heel probleem. De vraag is

[1:20:14] dus bevoegd. De grondwet moeten we mensen gelijk als ze gelijk zijn gelijk behandelen. Ik denk gelijkschakelen op dit moment misschien niet helemaal is zoals we. Ik ben niet iemand van zestien aan mbo-raad exact gelijk behandelen als iemand van achttien in aan de universiteit gaat. Maar de uitgangspunten ouderbetrokkenheid zijn blijft volgens mij altijd van

[1:20:34] dus ik denk niet dat ik een ouderraad op een universiteit nodig hebt. Maar ik denk wel dat ik mijn mbo nodig hebt en het mag ook juridisch niemand doet het.

[1:20:43] Heeft een vraag van mevrouw bouchallikh. Dankuwel.

[1:20:45] Voorzitter, ik heb een aanvullende vraag op ouderbetrokkenheid. Want wat ik zie is onder andere in allerlei participatie projecten. Ook is dat de mensen die tijd geld et cetera hebben meedoen aan dit soort zaken. Dus de ouders die bijvoorbeeld nachtdienst moet draaien of op andere manier minder betrokken kunnen zijn. Die geven niet minder om hun kind. Maar die hebben minder capaciteit en de ruimte om mee te doen en ik hoor net dat u ook met een eigen initiatief bezig met. Ik stel de vraag toch ook misschien richting de minister. Hoe zorg je ervoor dat ook de ouders die misschien minder geëquipeerd zijn om bij te dragen of onderdeel te zijn van die gemeenschap toch mee kunnen doen en hoe voorkom je daarmee dat de kinderen want dat gebeurt natuurlijk ook met schooladvies cito. De ouders die het hardst bij de leraar aankloppen. Die kunnen soms nog een havo voor elkaar krijgen en ouders waarvan de taal nog misschien moeilijk is. Die krijgen dat niet voor elkaar. Hoe voorkom je eigenlijk dat meer ouderbetrokkenheid kan leiden tot meer ongelijkwaardigheid tussen studenten onderling.

[1:21:38] De heer peters,

[1:21:40] Is een. Ik zou die insteek aan zonder ik zou denken meer ouderbetrokkenheid zorgt voor meer gelijke kansen en ik denk voor heel veel mensen is dat niet zo vanzelfsprekend omdat we daar niet. Soms weten we niet. Ze weten niet. Dat kan dan vraagje trouwens op het mbo. Ik denk dat geen ouder van weten dat uberhaupt de mogelijkheid is tot het starten van een van een ouderraad. Daarom vraag ik ook expliciet doet dat. Ik denk dat gewoon maar dan zou peel en vws zijn. Ik ben zelfs leraar geweest. Ik weet dat sommigen houden betrokken geen op huisbezoek kan kunt iedereen opbellen. We hebben een ouderavond. Kom ik kan een activiteit organiseren die waarbij

[1:22:16] die echt specifiek voor voor vraag is die thuis spelen. Die kan ik op school beantwoorden zijn allerlei mogelijkheden om te doen.

[1:22:23] Ik zou het in ieder geval niet accepteren als we zeggen van nou dit is verschillend en naar die mensen komen niet en er was het dan niet een betrokkenheid is belangrijk en dan heb je als rol in zeker vwo en dat betekende gewoon capelle aan regeling die betrokkenheid. Er is en als er iets is wat in het dan pas ik me een klein beetje aan desnoods dan

[1:22:41] ander tijdstip één op één. Ik bel ik fiets langs. Het kan allemaal ouderbetrokkenheid dus niet de grote verschil maken. Maar ik denk de grote gelijkmaker.

[1:22:52] Dankuwel. Daarmee zijn we gekomen aan het einde van de eerste termijn de zijde van de kamer. Het is bijna half twaalf. Ik zou willen voorstellen. Ik kijk even naar de leden ruim is om te schorsen tot kwart over twaalf, drie kwartier hebben we ook de gelegenheid om een wat aanbesteed. En dan gaan we om kwart over twaalf luisteren naar de bijdrage van tenminste akkoord voor uw dan schorsen tot kwart over twaalf.

[2:15:04] Goed. Ik heropent de vergadering. We zijn hier bijeen met vaste commissie van onderwijs, cultuur en wetenschap om te spreken over het mbo

[2:15:14] en we gaan luisteren naar de eerste termijn van de minister. Ik wil met de leden afspreken, ook deze termijn vier interrupties per

[2:15:22] lid

[2:15:24] en overigens ook nog even goed om te vermelden. Ik moet zelf mijn hoofd in een andere commissievergadering zijn en de heer kwint zal dan de voorzitters hamer overnemen dat gezegd hebbende, is het woord aan.

[2:15:38] Voorzitter, fijn om hier bij te zijn het ook eerst mijn eerste debat in het nieuwe politieke jaar en het is mooi om het weer te beginnen met het mbo. Het het eerste zelfs mijn eerste

[2:15:53] debat in deze kamer was een mbo debat ging over de rechtspositie van mbo studenten en toen heb ik daar al direct geproefd. Hoe hoe warm hart klopt. In de kamer voor voor het mbo en ik vond het heel mooi dat het wetsvoorstel met algemene stemmen werd aangenomen. Ik realiseer me ook dat we in een tijden van overgang zitten en dat het voor sommigen nu het laatste veranderen. Het eerste debat is, maar sowieso dat we dat er veel verandering zal komen. Ook in deze commissie. Maar ik denk eerlijk gezegd dat ik ook zelf zie je dat de aandacht voor het mbo. Ik moet zeggen die je er breed in de samenleving. Maar die ze ook in de kamer ik u eigenlijk allemaal bedanken ieder op hun eigen manier hoe u dat ondersteund heeft en en daar draagvlak heeft voor heeft gegeven en dat de alle debatten tot nu toe ik als zeer stimulerend en inspirerend heb ervaren en ook bij ieder van u echter uit uw persoonlijke ervaring beleving, en ik hoop ook gezegd dat u er allemaal op uw eigen manier in verder meegaat. Ik denk dat we met elkaar eens zijn dat het mbo het barst van talent is onmisbaar voor de samenleving en voor de toekomst voor onze economie en misschien de grote vraag is van waarom heeft het zolang geduurd om uiteindelijk die waardering te dat dat we in ieder geval op weg zijn om die waardering die het zo hard verdient ook daadwerkelijk vorm te geven en dat we ook meer in de gelijkwaardigheid van alle onderwijsvormen denken en daar heeft u zich altijd sterk op ingezet.

[2:17:37] We hebben in februari mooie afspraken gemaakt hebben, zijn echter ook al hard bezig met een werkagenda zeer omvangrijk zit ook grote middelen bij een stage pakt het vind ik flinke ambities.

[2:17:49] We gaan die zijn u die plannen aan het uitvoeren.

[2:17:53] Ik heb gemerkt dat u die opdracht ook als urgent en van de hoogste prioriteit vond. Dus

[2:17:59] kijk ook naar uit u samen met u te blijven optrekken op dit punt ook nieuwe demissionair zijn als kabinet.

[2:18:07] Er zijn eigenlijk altijd drie grote punten gaat over de aansluiting van onderwijs en arbeidsmarkt. Dus de grote tekorten in de arbeidsmarkt hebben nog meer denk ik het licht laten schijnen op het belang van onze vakmensen vaak tussen de eerste trap van al die prachtige enquête die we bouwen om de energietransitie de zorg te adresseren. Uiteindelijk gaat het om de mensen en bezitten eigenlijk en samenleving waarin we gewoon misschien wel structureel meer banen dan mensen zijn en vooral dat we zo veel vakmensen nodig hebben. Tweede is de kwaliteit van het mbo hebben kunnen mooie woorden spreken over de gelijkwaardigheid. Maar is die kwaliteiten het mbo ook gewoon op het zelfde niveau wat er overal in het onderwijs willen zien, dan moeten ook eerlijk zijn. Er zijn nog een paar stappen te maken

[2:18:54] en zorgen we ook dat alle studenten gelijke kansen krijgen omdat we ook ons realiseren

[2:18:59] dat het mbo een speciale functie heeft denk ik, omdat het ook zeer kwetsbare studenten aan boord moet houden. Het is ook een reddingsboot voor een belangrijk deel van onze samenleving.

[2:19:13] Nou ik kom nog terug op een aantal punten ambities uit de werkagenda stage pakte waar we ook heel gericht en mbo twee in investeren.

[2:19:22] Mijn scholen kleinere klassen kunnen inrichten. Meer persoonlijke aandacht

[2:19:26] loopbaan oriëntatie is een belangrijk element.

[2:19:29] Er is een wetsvoorstel internet consultatie gegaan op basis van studenten nodig hebben. Meer begeleiding krijgen de staf van school naar werk.

[2:19:39] Ik kom zo nog terug op de introductieperiode eigenlijk al het extra ceukelaire wat ook zo belangrijk is voor de studenten ervaringen, maar nog grote ongelijkheden zijn

[2:19:48] en ik denk ook met het stage pakt heeft onderwijs en bedrijfsleven echt de handen ineengeslagen om werk te maken van stagediscriminatie, stagebegeleiding, passende stagevergoeding.

[2:19:59] De thematiek leeft ook bij de werkgevers. We zijn afhankelijk van de werkgevers ga ik niet over maar ik heb ze wil keihard nodig. Trouwens. Die werkgevers hebben studenten ook keihard nodig

[2:20:10] en ik zag toevallig onlangs in het artikel in forum het leden blad van vno, ncw over stagediscriminatie,

[2:20:19] maar ook ondernemers elkaar tips geven om dat tegen te gaan op iedere instelling start trouwens het dit studiejaar een onderwijs die met stage matching. Dat is de concrete stappen die we ook met uw steun hebben ondernomen. Er zijn een goede afspraken gemaakt in een aantal sectoren, bijvoorbeeld de caos voor mbo, hbo, sociaal werk over stagevergoedingen,

[2:20:42] rijksoverheid legden trouwens de lat heel erg hoog om die stagevergoedingen bij de rijksoverheid zijn voor mbo, hbo vwo-studenten hetzelfde zijn ook aanzienlijk geloof zevenhonderd vijftig euro per maand. Dus papier ook het goede voorbeeld te geven. Maar er liggen nog grote uitdaging. Dan ga ik u zo op al uw punten in

[2:21:02] fundamentele keuzes over de toekomstbestendigheid van het vervolgonderwijs.

[2:21:06] En dat loopt dan van naamgeving tot bekostiging.

[2:21:10] Daar wordt ook huiswerk gedaan. Ik heb vrijdag de toekomst verkenning naar de kamer gestuurd. Er komt een ebu mbo. Wat ik ook binnenkort hoop door te sturen. Er zijn een hoop ideeën.

[2:21:23] Ik vind het zelfs moeilijk dat ik niet die volgende stap kan gaan maken met van wat zijn nou de vervolgplannen naar volgend kabinet zo knopen moeten doorhakken. Maar we gaan er wel alles aan doen. Ik ga er alles aan doen om zoveel mogelijk scenario's mogelijkheden technische briefing te verzorgen voor u voor de kamer, maar ook voor het vervolg om daar gewoon de de goede keuzes te maken.

[2:21:50] Nou dat ze ter inleiding. Voorzitter, ik heb vier blokken. Eerste blok is het blok onderwijskwaliteit. Daar komt burgerschap basisvaardigheden aan bod.

[2:21:59] Tweede blok is gelijke kansen en ook gelijke waardering

[2:22:03] derde blok gaat over de aansluiting onderwijs, arbeidsmarkt en dan zoals altijd is dan vierde blok overige

[2:22:11] dan

[2:22:13] begin ik nu met het eerste blok en ik wil beginnen met burgerschap zijn een hoop vragen over gesteld en ik probeer ook soms een aantal vragen bij elkaar te pakken. Tenslotte de kern, de kern punten die ik wil overbrengen. Mbo-scholen hebben de wettelijke opdracht om studenten op te leiden voor een beroep een vervolgopleiding, maar ook burgerschap en zoals velen van u heeft aangegeven. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de burgerschapsonderwijs al jaren ondermaats is. De eisen zijn te vrijblijvend dus gewoon teveel ruimte

[2:22:48] en ik vind het net als velen van u, de heer el yassini heeft dat aangegeven, ook met name om dit te gaan professionaliseren. Tenslotte gebeurt een onafhankelijke expert groep heeft advies uitgebracht. Hoe het onderwijs kan worden verbeterd.

[2:23:02] Daar hoort ook wel bij een

[2:23:05] een focus. Want er wordt wel heel veel dingen in burgerschap ondergebracht. Een van mij waren de twee belangrijke punten inderdaad die democratische rechtsstaat de fundamenten van wat betekent om als burger in deze samenleving

[2:23:20] je weg te weet te vinden en ook die aansluiting bij de belevingswereld van studenten, waardoor dat ook heel concreet wordt en ik weet. Ik heb heel veel mooie voorbeelden gezien u ongetwijfeld ook hoe op scholen kan heel abstract praten over de overheid. Men kan kijken van. Goh. Vraag is een zorgtoeslag aan de zien hoe dat gaat dan moet het ook concreet de onlangs weer een bijeenkomst waar een aantal prachtige voorbeelden waren van burgerschap flessen die ontwikkeld zijn

[2:23:50] trouwens ook waar je burgerschap kan combineren met taal door via literatuur

[2:23:56] verkiezingsdebatten. Er zijn allerlei manieren waarop denk ik mbo-scholen op een hele

[2:24:01] zinvolle wijze bezig zijn met het versterken van het burgerschap.

[2:24:07] Dus wat gaan we doen? We gaan het burgerschap de opdracht voor scholen in de wet expliciteren, zodat ze een wettelijke verplichting krijgen om herkenbaar aandacht te geven aan die democraten, democratische waarden, zoals vrijheid en gelijkwaardigheid

[2:24:21] in. We voeren een nieuwe kwaliteit educatie eisen in dus het is duidelijker dan wat het is en wat het niet eens wat een docent mag worden verwacht wat studenten moeten kunnen herkennen aan het einde van de opleiding

[2:24:33] en we verplichten scholen ook om al die kwalificatie eisen te behandelen en te ontwikkelen. De ontwikkeling van studenten in beeld te brengen en dat geeft dan de inspectie handvatten om toezicht te houden.

[2:24:45] Ik ik heb eigenlijk alle adviezen van de expertgroepen overgenomen bijval. Behalve een punt waar u mij op bevraagd

[2:24:53] om een instelling zich samen te introduceren, heb ik gezegd dat doe ik nog niet.

[2:24:58] Ik hou het wel heel nadrukkelijk in de binnenzak.

[2:25:01] Maar voor mij is het allerbelangrijkste. Nu dat scholen echt inhoud geven aan het onderwijs want burgerschap is ook wel zoiets als een bepaalde vaardigheden opdoen, zodat je inderdaad je weg kan vinden in de samenleving en dat je duizend juiste beeldvorming op die samenleving. Dus ik vind het belangrijker eigenlijk op dit moment dat er voor iedere student een soort portfolio wordt bijgehouden. Wat hebben ze gedaan is er genoeg geleerd zijn er genoeg aandachtspunten zodat je uiteindelijk ook weet

[2:25:32] dat deze kennis aanwezig is en dat hij geladen is

[2:25:39] indien die onderwijskwaliteit hebben ook gezegd binnen drie jaar niet structureel structureels voorbij verbeterd. Dan overweeg ik alsnog een instelling examen maar door monitoring en inspectie toezicht ga ik wel nu heel goed kijken wat er de komende jaren gaat gebeuren.

[2:25:55] Minister. Dit leidt tot een vraag. De heer el yassini, en dan de heer peters.

[2:25:59] Laat ik beginnen met het punt van orde. Voorzitter, want ik weet niet. Misschien kan het handig zijn dat we dan alle interrupties en vragen bewaren tot het blokje eens afgelopen. Ik weet niet of de leden daarmee akkoord kunnen gaan we dan. Ik heb nog twee dingen elk blokje doen we.

[2:26:16] Dus ik ben het niet eens met de heer el yassini dat

[2:26:21] dat je dat zo'n instelling samen nodig is voor de inspectie om in te zien wat nu niveaus van de student. Ik denk dat we dat nu ook met deze wijze in beeld weten te brengen, namelijk vanwege de wettelijke verplichtingen. De inspectie gaat eigenlijk onder de motorkap kijken van hoe wordt het onderwijs gegeven. Wat is de kwaliteit daarvan. Ik noemde al dan kan zo'n portfolio waar kennis toetsen praktijken opdrachten presentaties andere vormen van onderwijs in verzameld worden. Ik zou bijna zeggen dat is niet hetzelfde als een instelling examen. Maar het is wel iets waar je aan het einde van de rit kan kijken of die portfolio goed gevuld is. En dan misschien nog een laatste punt. Dat is de vraag van de heer kwint over de acceptatie van seksuele diversiteit wordt het ook een onderdeel. Ja

[2:27:14] dat is onderdeel van de nieuwe kwalificatie eisen

[2:27:18] studenten bijvoorbeeld inzicht hebben hoe individuen en groepen van elkaar kunnen en mogen verschillen

[2:27:23] en in dat wetsvoorstel krijgen scholen ook de opdracht om ook democratische waarden als gelijkwaardigheid

[2:27:32] onder de aandacht te brengen en dan kan de inspectie daarmee weer toezichthouder. Dat waren mijn punten rondom burgers.

[2:27:39] Dat leidt tot een vraagje. De heer el yassini

[2:27:43] meneer peters,

[2:27:44] Voorzitter, ik hoor de minister zeggen dat hij het niet met mij eens is dat een x examen en dan vind dit geval instemmen zich samen nodig is en dat een portfolio wel voldoende zou zijn. Dan ben ik de eerste die toegeeft dat ook met de instelling zich samen wij wel uitdagingen hebben

[2:28:01] en daarbij refereer. Ik ook naar de staat van het onderwijs uit mijn hoofd van tweeduizend twintig vanuit de onderwijsinspectie heeft geconcludeerd. Even specifiek over de nederlandse taal dat een derde van de schoolbesturen geen inzicht had in het niveau van een afgestudeerden mbo'ers

[2:28:17] dus zelfs al hebben we een instelling examen is het nog steeds knap lastig om een goed inzicht te hebben.

[2:28:22] Dus mijn vraag aan de minister is als we dan uberhaupt niet toetsen en het alleen een portfolio overlaten waarbij geen moment is, waarbij een toetsing is om te kijken of met zo'n portfolio een student.

[2:28:33] De vaardigheden onder de knie heeft wat ie moet leren hoe we dan in godsnaam met z'n allen kunnen zeggen na drie jaar. Het is wel of niet voldoende

[2:28:40] koppelen aan ook over drie jaar. Hopelijk hebben een nieuw kabinet of deze demissionair minister zitten nog steeds dat informatie niet helemaal controle. Het kan zomaar gebeuren.

[2:28:53] Maar dat is natuurlijk wel zo dat het een nieuw kabinet straks ook is om dat te doen. Zijn we dan niet drie jaar verder en sommige opleidingen zijn twee of driejarige. Dat betekent dus dat we hele generatie mbo-studenten eigenlijk nu binnenkomen en uitgaan zonder dat de kwaliteit verbeterd wordt.

[2:29:09] Ik denk dat er wel eerlijk moeten zijn en zeggen van taal en rekenen is toch niet iets anders dan burgerschap bedoel ik kan eigenlijk met een paar rekensommen kun je zien of iemand kan rekenen. Ze zegt van gool. Heb je genoeg geleerd over hoe onze samenleving werkt

[2:29:24] dan is de eerste wat ik zou willen zien. Heb je genoeg tijd aan besteed. Heb je de juiste activiteiten gedaan? Heb je ervaringen meegemaakt waarmee deze soms abstracte begrippen geladen worden.

[2:29:36] Vandaar dat ik het allerbelangrijkste vind dat er gewoon genoeg tijd en aandacht van de juiste kwaliteit in de opleiding aan deze onderwerpen wordt besteed. Het zou heel goed kunnen dat er uiteindelijk een instelling examen daar ook nog een onderdeel van is.

[2:29:52] Ik misschien niet helemaal terecht. Maar soms vergelijk wel een beetje met je rijexamen. Dan moet je een theorie doen, maar ook praktijk moet ook een aantal muren gewoon op de weg hebben gezeten. Ik denk dat dat heel belangrijk is bij burgerschap. Dus sowieso is het allerbelangrijkst. Dat is mijn eerste prioriteit

[2:30:08] besteedt er genoeg aandacht aan. Doe de goede dingen zie dat de kwaliteit er is kijken ook van ik vind het ook mooi. Dat heb ik ook voor u gehoord dat scholen daar de ruimte hebben om daar op hun eigen manier invulling aan te geven. Ze hebben ook hun eigenwaarde hebben een eigen praktijk.

[2:30:25] Juist in burgerschap zie ik enorm veel hele creatieve en ook inspirerende voorbeelden hoe docenten daar inhoud aan geven. Dus dat wil ik graag versterken.

[2:30:37] Ja. Moet er uiteindelijk ook nog een iets gebeuren. Zeg aan het einde van de rit

[2:30:43] op dit moment besloten om dat niet te doen omdat het ook al heel veel gaat vragen. Maar nogmaals ik ik ga ook niet zeggen dat dat niet in de toekomst nooit nooit op punt zullen komen dat het misschien wel zo zou moeten zijn, maar de eerste aandacht voor mij is nu even gewoon

[2:30:58] om dit vak. Wat toch altijd heel erg slecht gedefinieerd als onduidelijk was hoeveel aandacht hebben besteed. Sommigen hebben al gedeeld van jou tussen het voor een lege klas. Daar gaan we dat gaan we nu al in de wet zetten en voor mij is dat op dit moment het belangrijkste. Dus vandaar dat ik van deze soort getrapte benadering hebben gekozen.

[2:31:22] We gaan naar de vraag van meneer peters.

[2:31:26] Ja ik zit er op hetzelfde punt natuurlijk.

[2:31:29] Ik weet ik zullen waarin de geschiedenis. Ik vroeg ik nog net meneer beter. Maar misschien weet hij het nog maar volgens mij het forum negentien, vierennegentig dat mbo-instellingen helemaal geen examens hadden die landelijk werden afgesproken en dat er ook kwaliteitsverschillen gewoon groot waren en dat je dat ene instelling zich samen niet leek op dat van een ander en dat je dus eigenlijk niet niet terecht iets kan zeggen over de gemiddelde kwaliteit.

[2:31:51] Mijn vraag zou zijn.

[2:31:53] Ik kijk als we geen landelijke examen nu doen op burgerschap. Dat snap ik ook vanwege de vrijheid van onderwijs zie ik dan maar even verschillen kunnen zijn. Allemaal meer

[2:32:03] u ervoor kiest om de minister ervoor kiest om helemaal niet een instelling zich samen te doen. Deze net weer het andere uiterste en ik snap die getrapte benadering dan wel. Dan zou ik misschien kunt u uitleggen hoe u dat gaat evalueren en zien wanneer of dat wanneer het dan wel nodig is. Want ik denk toe. Maar toen ging waarom zouden we dan nu.

[2:32:22] Er is eigenlijk mijn vraag omdat die niet negentien, vierennegentig.

[2:32:26] De voorzitter, omdat we nu gewoon in de wet heel erg scherp gaan vastleggen wat we precies verwachten van het onderwijs. Dat geeft dus ook gewoon de inspectie de mogelijkheid om daar die controle op uit te voeren willen gewoon snel daar verbetering in zien. Nogmaals, het allerbelangrijkste is dat studenten hier lessing krijgen op het juiste niveau op de juiste onderwerpen en het idee is van ja, we gaan ergens een lat leggen scholen zorg. Maar dat ze eroverheen springen.

[2:32:50] Ja

[2:32:52] dat is een hele makkelijke manier om het onderwijs te benaderen. Ik vind het echt heel belangrijk om nu eventjes te gaan focussen. Wat gebeurt er allemaal op de jaren op school. Wat wordt aangeboden en en nogmaals, als we als je verder praten over wat we verwachten van burgerschap. Het is niet zo makkelijk met een podt choice te toetsen of dit soort waarden als respect voor de democratische rechtsstaat zijn overgedragen. Ik denk dat ook heel belangrijk is dat je daar gewoon ziet dat er genoeg tijd aan besteed is dat de juiste activiteiten zijn

[2:33:24] dus zelfs als er een instelling examen zou zijn dan zou ook echt nog den meesten nadruk willen leggen op van wat gebeurt er bij dit vak op school in de klas op de les.

[2:33:37] Vervolgvraag maar toe. Maar kijk ik ik snap dat ik volg het

[2:33:43] overigens denk ik niet dat ik insinueer dat als er een examen met je invoeren dat het dan dat dan het onderwijs dus goed is. Maar andersom is ook niet waar. Dus niet dat het vanzelf goed komt als je niet als je niet extra manier. Dus ik zou de waarheid in het midden willen zoeken. Niet die uiterste

[2:33:58] en dan viel het me verderop. Maar dat is even een klein puntje dat u het woord individu steeds gebruikt en de mens is geen individu, maar een persoon en dat is dus in relatie tot de ander en dat is dan weer die discussie ook krijgt van we hebben waar die we zijn die naar liberaal of die laatste puntje. Het wordt steeds mooier.

[2:34:14] Als ik daarop mag reageren. Want dat u geeft precies aan hoe complex eigenlijk die waarden zijn die we overbrengen.

[2:34:22] Dus leren in een groep van elkaar te leren. Et cetera. Dat kan natuurlijk maar even scherp te zeggen met een met een individueel multiple choice examen niet echt tentamen. Manieren hoe kun je dat te entameren toe te zien dat er op school aandacht besteedt dat de activiteiten zijn die precies dit soort ook vaardigheden en respect voor de ander bijbrengen en daarom is denk ik dat het zo belangrijk is dat bij dit eigenlijk vragen we hier heel veel van de scholen. Het is echt wat anders of je gewoon twee getallen weet vermenigvuldigen of dat je snapt hoe je in een pluriforme samenleving met elkaar omgaat. Hoe je weet ik wel politiek geëngageerd bent et cetera. Dan moet je gewoon en docent hebben daar denk ik hele goede ideeën over die moeten daar activiteiten op organiseren en dat willen we daar willen we ook zicht op hebben. Dus dat is eigenlijk mijn daarvoor heb ik eigenlijk voor deze deze soort getrapte benadering.

[2:35:19] Maar het zou heel goed kunnen zijn. Ik hou ook wel echt daar de deur voor open. Dat je grens dat dit gaat niet werken als er niet. Ook na als een soort stukken stok achter de deur en instelling samen nodig is.

[2:35:31] Meneer teunissen heeft ook een vraag.

[2:35:33] Dankuwel. Voorzitter, ik ben het met de minister eens dat het heel goed is dat we nu meer kader in de burgerschap opdracht als het gaat om die democratie en rechtsstaat ook eens met de minister dat het meer is dan een multiple choice toets, namelijk het doorleven en met elkaar vorm geven aan die waarden. Waar bent u ook benieuwd. Juist omdat in het adviesrapport ook die kennis component zo onderstreept tocht.

[2:35:58] En ik heb al in mijn bijdrage iets gezegd over. Ik ga met u mee als het gaat om niet meteen na een instelling samen naar ben wel benieuwd naar hoe je dan kijkt naar de misschien voorwaarden van zo'n portfolio en ook hoe de kennis component daarin geborgd zijn.

[2:36:13] Dat het heel belangrijk is en dus hebben ervaring mee. Het onderwijs dat we met met tussentijdse toetsen et cetera dat we ook die kennis component hebben afgedekt. Dat dat een belangrijk component is dus denken nogmaals, het is een combinatie van meerdere kwalificaties die je met elkaar wil combineren. Dus ik denk in zo'n portfolio zit ook nadrukkelijk dan een aantal documenten een aantal toetsen, een aantal tussen momenten waarmee je vaststelt dat de kennisbasis ook aanwezig is.

[2:36:46] Meneer kwint. Tot slot op dit punt.

[2:36:49] Ja. Het zal de minister niet verbazen dat ik hier nog een vraag over hebben want er wordt volgens mij een beetje een valse tegenstelling gecreëerd alsof je ofwel voor heel veel tijd besteden aan een goed gesprek ofwel van soort multiple choice toets. Terwijl volgens mij de kern is dat dat burgerschap onderwijs natuurlijk allebei is dat die vormende component heeft dat je ook gewoon kennis toetst.

[2:37:06] En natuurlijk is het curriculum aangescherpt worden om zou niet eens toets kunnen maken. Want je moet weten wat je gaat toetsen, maar kunnen we afspreken dat als die wet naar de kamer komt met die aangescherpte burgers graus eisen dat daar nog even uitgebreid wordt stilgestaan bij de afweging. Waarom wel of niet. Een instelling examen over het centraal examen. Wat zijn de voor en nadelen en dan is uiteindelijk aan niet niet meer aan ons. Twee in ieder geval aan enkele mensen daarna om daar een knoop over doorhakken.

[2:37:32] Voorzitter, kan ik toezeggen.

[2:37:35] En vervolgens.

[2:37:36] Dan ga ik door eigenlijk met de andere basisvaardigheden. Dus misschien ook even een paar algemene opmerkingen over taal en rekenen heb begrepen met rekenen. Vorig jaar zijn we begonnen met nieuwe rekenen eisen die tellen vanaf het moment mee. Ook voor diploma.

[2:37:54] Dat is ook wel tijd nodig om een goed beeld te krijgen wat die werking van die rekenen eisen en beheerst niveau precies gaat betekenen

[2:38:03] en daarom wordt er een peiling onderzoek opgezet onder regie van de inspectie van het onderwijs en die resultaten gaan dan een beter beeld geven op stelsel niveau en biel. Ook de biedt ook de instellingen inzicht op welke onderdelen zij de kwaliteit nog moeten verbeteren. Het lerend netwerk rekenen volgt de werking van dit rekenonderwijs

[2:38:22] en er is ook een pak. De raad rekenen zichzelf bij gaat aansluiten. Dus daarmee denk ik heb een goede stap gemaakt in de verbetering van de kwaliteit.

[2:38:35] Op taal.

[2:38:36] Brengt momenteel een expert groep advies uit over de herijking van die kwalificatie eisen van nederlands omdat het onderwijs nederlandse taal onvoldoende aansluiten op het mbo.

[2:38:47] U gaat begin vierentwintig daarvan een het adviesrapport met mijn beleidsreactie ontvangen

[2:38:54] en dan wordt er ook een besluit genomen over de implementatie en parallel daaraan werken we aan de inrichting van de monitor voor nederlands met taaleisen en die ga ik ook in de voortgangsbrief basisvaardigheden en voorjaar kom ik daarop terug.

[2:39:08] Misschien een algemeen punt is natuurlijk van dus ik deel totaal uw zorg over

[2:39:14] de.

[2:39:17] Ja.

[2:39:18] Ten eerste de afkalven van de kwaliteiten in de in taal en rekenen gewoon breed en het onderwijs. Nou daar hebben we

[2:39:25] over de volle lengte en breedte van het onderwijs op ingezet, met aandacht voor de basisvaardigheden. Ook in po en vwo de wordt npo bij.

[2:39:36] Het is inderdaad soms moeilijk te begrijpen dat we daar zo slecht zicht op hebben.

[2:39:43] Dat komt ook denk ik omdat er altijd die

[2:39:47] die soort opdrachten is in het mbo. Om dit onderwijs in de basisvaardigheden aan te laten sluiten. Ook bij de bij de vak technische kennis en dat is ook een groot goed. Dat kan je op een op een hele hele heldere manier kan je taal en rekenen vormgegeven,

[2:40:03] maar er moet gewoon wat aan gebeuren en dat is gewoon maar dan wel in de context van

[2:40:09] van het mbo waar gewoon een aantal uitdagingen liggen onder andere ook dat we dan zal ik ook eerlijk in zijn dat we denken ook als ministerie de afgelopen jaren daar minder zicht op hebben gehad dan we dat voelt hebben gehad. Npo en vwo.

[2:40:24] Dus ik ben ik schrik ook steeds van de rapporten van de inspectie bijvoorbeeld het feit wat de heer beertema op wees dat zo'n groot aantal studenten zesduizend schrijft de inspectie niet goed. Die basisvaardigheden beheersen.

[2:40:41] Nogmaals de is een bijvoorbeeld een rapport van de onderwijsraad taal en rekenen in het vizier. Dat aangeeft dat studenten meer worden uitgedaagd tot de prestaties omhoog gaan als nederlands meer wordt verbonden met de beroepsgerichte vakken daar daar biedt het mbo denk ik ook goede mogelijkheden, maar we gaan echt ook nog meer onderzoek doen naar hoe het taalonderwijs beter kan aansluiten op de opleiding van de student. En wat ik al zeiden, kom ik begin vierentwintig op terug.

[2:41:15] De heer el yassini vroeg van komt het nou dat je het centraal examen wel lezen maar niet schrijven dat er even vaststellen dat allebei even belangrijk zijn. Natuurlijk schrijven wordt wel getoetst. Maar dat wordt via de instellingen samen getoetst.

[2:41:29] Dat geldt ook voor spreken

[2:41:32] centrale examens toetsen de vaardigheden lezen en luisteren

[2:41:37] en uiteindelijk de eind waardering op nederlandse. De combinatie van beide. Volgens mij heeft ook een praktische kant. Dat weten allemaal dat

[2:41:47] toetsen van de schrijf opdracht is gewoon wat anders dan een

[2:41:53] dan lezen. Dus nogmaals de geautomatiseerde vorm die we soms gebruiken bij centrale examens lenen zich wat minder bij de instelling examen. Maar we hopen wel gewoon nog steeds gewoon die nadruk leggen om die lat hoger te leggen dat deze combinatie. Dus het is niet zo dat de ene in principe minder aandacht zou krijgen dan de andere vorm van examineren is is anders maar op geen enkele manier is dat een een uiting van een soort onder waardering voor voor het schrijven ten opzichte van het lezen. Volgens mij heeft het meer te maken met de

[2:42:26] de tech de techniek, de mechanic van het van het examineren. Mevrouw pouw verweij vroeg ook in de context van taal. Wat doen we om de samenwerking tussen scholen, gemeenten en bibliotheken te verbeteren.

[2:42:44] Nou dat is absoluut van groot belang ik subsidie vond het kennis, punt taal en rekenen en die hebben een aantal initiatieven die bijdragen aan de bevordering van taal en er is bijvoorbeeld het lees offensief heel mbo leest.

[2:42:59] Dat wordt georganiseerd doordat kennis punt talen rekenen en stichting lezen en daar worden ook heel nadrukkelijk de samenwerking met gemeenten bibliotheek gezocht. Ik noem net ik zag een prachtig voorbeeld van een mbo die het het lezen ook weer gebruik met de burgerschap als een docent die tien boeken had liggen en die alle tien over een belangrijk thema sprake

[2:43:21] wat studenten direct hun eigen persoonlijke omgeving aanspreekt, want het ging over najaar van dingen tot verslaving tot.

[2:43:31] Druk,

[2:43:33] Nou allemaal hele concrete thema's tussen. Er wordt ook wel heel soms heel creatief en mooi ook gebruik maken van de literatuur, niet alleen aandacht voor taal, maar ook in burgerschap wordt daarbij betrokken.

[2:43:49] U vroeg ook mevrouw over. Wij vroeg ook over de

[2:43:55] de aansluiting van nederlands referentiekader aansluiting en de praktijk en dat digitale geletterdheid ontbreekt

[2:44:06] naar het huidige referentiekader is in tweeduizend tien ingevoerd en inpassen in eenentwintig, tweeëntwintig voor het eerst geëvalueerd. En toen bleek wel

[2:44:14] dat er daar toch wel wat verbeteringen konden plaats van de met name die aansluiting op de leef en beroeps context. Dat zijn twee belangrijke elementen in het mbo xl van voor rekenen is dat reeds voorzien en

[2:44:28] voor nederlands komt eind van ditjaar het advies en ik neem deze deze punten natuurlijk ook nog een keer mee in gesprek met die

[2:44:36] met die groep dan de heer beertema

[2:44:41] over de belangrijk punt denk ik van jou kunnen we nu wat extra hulp bieden en ik denk eerlijk gezegd dat u heeft gewoon een goed punt natuurlijk van ja, er komt een hele diverse groep studenten binnen

[2:44:56] en enerzijds zeggen wij natuurlijk van ook van ja, we leggen de lat aan het einde van de rit dat iedereen herhaalt dat de school zijn best doet, maar het is gelukt. Heel belangrijk om te weten wat is het materiaal waarmee je begint en ik heb de inspectie ook gevraagd een peiling te onderzoek te doen naar de basisvaardigheden en ik start met rekenen en als we de taaleisen hebben herzien. Ook voor taal

[2:45:23] en daarmee kunnen we op een vroege fase zien wat die die kwaliteiten zijn en de de is natuurlijk denk ik ook.

[2:45:33] Het is aan de scholen zelf. Maar u heeft zelf aangegeven voor docenten heeft natuurlijk iets om het een snelle toets aan het begin vast te stellen wat de niveau is van de studenten daar dan uiteindelijk gericht misschien wat extra hulp te bieden.

[2:45:49] Dus ik denk dat zo'n nulmeting bij aanvang van de opleiding een goed beeld kan geven wat er nog bijgespijkerd moet worden. Monitoring direct na de intake procedure heeft nog altijd mijn voorkeur.

[2:46:04] Sorry monitoring direct na de intake niet omdat dat eventueel ook tot een soort selectie zou kunnen leiden. Daarvoor hebben toen die motie ontraden. Maar het peiling onderzoek van de inspectie in de eerste weken na de inschrijving. Daar wordt volgens mij wel een beeld gekregen en ik denk dat dat misschien wel een eind komt in de in de richting waarin u zocht.

[2:46:28] Dat waren mijn punten rondom de rekenen en taal.

[2:46:31] Ik kijk even naar leden zien en herkent met de heer.

[2:46:37] Ja. Dankuwel voorzitter

[2:46:41] nog eventjes over

[2:46:43] het de nederlandse taal en een aantal dingen die de minister heeft gezegd. Het eerste is. We hebben een technische briefing gehad. Met de generaal van de onderwijsinspectie

[2:46:55] heb ik een vraag gesteld hebben wij inzicht want we hadden het over die zesduizend mbo ers die waren afgestudeerd in eigenlijk laaggeletterd zijn

[2:47:02] de hebben inzicht van wat het niveau. Nu is het zeiden onlangs inspectie. Dat hebben we niet

[2:47:08] want wij zien namelijk niet in wat het niveaus van de instelling examens. Even terugkomend op wat de minister over de centrale examens en die schrijfvaardigheid.

[2:47:17] Dat betekent dus dat we letterlijk vanuit de onderwijsinspectie niet weten wat het niveau van schrijfvaardigheid is, ook al worden de instelling examens gegeven.

[2:47:27] Dat is problematisch.

[2:47:29] En wat ik daarbij wil toevoegen is dat ik hoor dat de minister zegt ja, maar het centraal examen leent zich niet juist. Ook voor de manier waarop we het afleggen leent zich eigenlijk niet voor het schrijfvaardigheid vind dat een belangrijke discussie die wij in den haag en in de politiek moeten moeten hebben is of in dit specifieke geval dan het systeem zich moet aanpassen aan jongeren of dat jongeren zich moeten aanpassen. Systeem

[2:47:50] en het kan toch niet zo zijn dat wij er nog geen met zeggen ja, we gaan met vaardigheid toch voor het centraal examen niets doen omdat het niet past in het systeem. Het systeem niet past moeten nadenken hoe we het systeem kunnen aanpassen,

[2:48:00] want het gaat uiteindelijk om dat we goed onderwijs voor jongeren bieden die er uiteindelijk voor zorgen dat ze daadwerkelijk die vaardigheden onder de knie hebben en dat moeten we ook gewoon kunnen toetsen. Dus mijn vraag aan de minister is sowieso mijn bijdrage gaan wij veel meer inzichtelijk maken wat die instantie samen in de kwaliteit daarvan is fred de centraal punt, zodat de volgende die vraag stelt de onderwijsinspectie het antwoord wel kan worden gegeven. We weten wat het niveaus van de jongeren

[2:48:24] en kunnen we het centraal examen toch niet dusdanig aanpassen. Dat schrijfvaardigheid wel degelijk mee kan in het examineren.

[2:48:31] Is.

[2:48:34] Ik denk dat voorzitter elders, die nu echter een goed punt hebt dat we daar meer inzicht moeten krijgen. Zeker ook omdat er natuurlijk gewoon die na die die kwalificatie eisen gaan bijstellen. Dus ik denk dat een goed punt. Dus en dan gaan we aan werken.

[2:48:53] Had twee vragen.

[2:48:56] Sorry. Voorzitter, schrijfvaardigheid in het centrum. Het centraal examen tweede punt.

[2:49:01] Ik denk dat we dat nog een keer moeten gaan bezien ook gegeven wat deze expertgroepen precies mee komt.

[2:49:10] Meneer,

[2:49:12] Over het aansluiten bij die vak inhoudt dat ik nog vrij specifieke vragen gesteld. De de logica snapt iedereen,

[2:49:19] maar er zitten ook schaduwkanten aan,

[2:49:21] namelijk drie leidt niet alleen op de arbeidsmarkt, maar ook voor de samenleving. Dus je wilt een reken en taalniveau. Want niet alleen voldoende is om je werk te kunnen doen, maar ook om volwaardig mee te draaien in de samenleving en daarnaast zit nog een punt van zorg

[2:49:34] op het moment dat het vooral via de de vak inhoud gaat,

[2:49:38] is het lastig om een niveau bij te houden want dan zijn de verschillen groter en ben je minder zeker van of de docent die het vak geven daadwerkelijk ook najaar ook nog even taal en rekenen en bij kunnen gaan doen om mijn huiselijk te zeggen.

[2:49:52] Dus hoe weegt de minister die zorgen in relatie tot de begrijpelijke neiging om het aan te laten sluiten bij de vak inhoud.

[2:50:01] Ja. Voorzitter, dat zijn echt goede punten en dat heeft echt te maken met die speciale positie die het mbo heeft natuurlijk historisch gezien eigenlijk puur en alleen vanuit de vak inhoudt is gevormd. De overheid ook al lange tijd geen enkele bemoeienis met het het mbo langzamerhand gezien. Jammer. Wacht even. Er zijn een aantal ook algemene de basisvaardigheden daar ook een rol.

[2:50:25] We hebben en dat is ook ik kom er eens over gaan praten over docenten. Dus wat betekent het precies om het bevoegde docenten zijn in het mbo. Want dan heb je dus altijd dat spanningsveld en ik ja ik daar. Ik heb er ook niet zeg maar een hele simpele oplossing van want ik denk dat we allemaal enerzijds zien en u heeft ook die ervaring. Als je met mbo studenten praat die soms zeg maar niet super enthousiast zijn over rekenles. Maar als ze dat kunnen combineren met bijvoorbeeld een technische studie. Dan gaat het er eigenlijk heel gemakkelijk in. Dus het is het is een klein beetje een dat ik ik voel ook van belangrijkste is denk ik dat we goed in beeld krijgen van wat nou precies de gulden middenweg. Daar is wat betekent het voor het mbo moeten denk ik voorzichtig zijn met twee extremen een is om het nou we doen het in hun vak houdt. Het gaat spelenderwijs mee hebben vastgesteld. Dat gaat niet zo. Dat heeft ook te maken denk ik met de zorgen die we hebben met het instroom niveau van deze studenten dat dus nu kan ik dat allemaal op het bordje gooien van de minister die verantwoordelijk is voor het voortgezet onderwijs. Maar dat zegt nee zo werkt dat niet. Er moet echt nog wat gebeuren ook aan deze algemene vaardigheden basisvaardigheden, maar laten we het nou doen op een manier die aansluit bij de belevingswereld van de studenten en de docenten. Daar zit gewoon een lastige balans en dan is denk ik gewoon het korte antwoord. Daar moeten we meer onderzoek naar doen dan moeten we moeten wel scherp zijn wat we precies verwachten van het mbo en daar roept u mij toe op zeg maar en ik ben me echt bewust dat we ook niet bij alles moeten zeggen van nou dat gaat spelenderwijs bij je vakopleiding. Want we zien gewoon dat dat niet gebeurd en daarom ook onze zorgen en u heeft die ik vind fors heeft totaal gelijk dat uiteindelijk gaat het ook om om deze studenten voor te breiden, niet alleen voor hun werk, maar ook voor hun leven en dat is een belangrijk element.

[2:52:23] Ik kom ik bij de heer beertema heeft een vraag.

[2:52:26] Ik hoorde het hele verhaal van de minister wordt teruggeworpen in de tijd in negentien, achtenzeventig begonnen op de streek school rotterdam in rotterdam zuid in moerkerke straat en dan hadden we precies deze discussie in negentien, achtenzeventig en we kwamen er gewoon uit ook die leerlingen metaal techniek auto motor voertuigentechniek later ict, economie en zomer ik veel les gaf waren met alle leerkrachten nederlands daar bezig om dat zoveel mogelijk aan te laten sluiten op hun belevingswereld in hun werkpraktijk. Dat was niet zo moeilijk. Maar dat waren allemaal leraren

[2:53:07] gezondheid. Maar dat waren allemaal leraren die die bevoegd en bekwaam waren. Er werd de hele methodiek op losgelaten en dat ging gewoon allemaal. Ik wil me diezelfde niet op de borst kloppen, maar turkse meiden met een taalachterstand van jewelste, waarbij wij er is in in slaagde uiteindelijk om die meiden als secretaresse af te directie. Secretaresse het hoogste niveau af te leiden af te leveren die wisten wat een leonards me was en een foutieve beknopte bijzin en het kostte heel veel moeite.

[2:53:39] Maar dat zij nu nog steeds de beste secretaresses die er in rotterdam rondlopen. Het kan gewoon

[2:53:45] en wat de minister zegt als het gaat over dat het allemaal moeilijk is om om ze te determineren voordat ze de opleiding komen omdat het dan tot een selectie instrument wordt gemaakt, kon opzeggen. Natuurlijk bedoel heb ik dat nooit bedoeld in die in die motie ook niet.

[2:54:00] We zijn al.

[2:54:01] De intake is al achter de rug. Ze zitten een opleiding en ze krijgen te maken met die algemene vakken en er is er een leraar nederlands en u doet een toetsen en die ziet ze overal. Jij niet. Jij wel. Jij ja maar jullie moeten nog wel eventjes

[2:54:14] en die krijgen een beetje bijles. Dat heb ik bedoeld, maar zelfs dat zegt de minister moet een onderzoek komen. Het gevaar voor selectie.

[2:54:23] Minister kom op. We zijn toch gewoon leraren onder elkaar. Dan kunnen we toch wel waar zijn die al die beren op de weg. Ik begrijp er helemaal niks. Ik wil er een beetje mist hoofdstuk van het wordt tijd voor verkiezingen.

[2:54:38] Voorstellen ik juist juist heel heel vrolijk en optimistisch van wat de heer beertema aangeeft dat inderdaad het feit of er wel of niet goed onderwijs wordt gegeven op het mbo niet hier in den haag wordt bepaald. Dat wordt bepaald door de fantastische docenten die we hebben en die voor het groot gedeelte doen en en het ook kunnen doen. Dus uw punt ook van er docent kan dit doen. Misschien moeten we ook soms wat terughoudend zijn om te zeggen van nou dat dat moeten we hier vanuit het ministerie gaan regelen. Maar ik denk u stelt wel duidelijke vragen over steeds ook van ja wat wat is nu de lijnen. Wat vinden wij van bevoegdheden et cetera en ik denk dat ook in het licht van de opmerkingen van de heer beertema dat er vanuit het veld. De hele goede ideeën over zijn dus op een aantal plekken gebeurt het. Goed. Nou dat komt omdat er dan gemotiveerde docenten hebben en en bevoegde en bekwame docenten zoals de heer beertema was maar dat is niet overal het geval. We weten ook zijn grote ongelijkheden in kwaliteit et cetera. Vandaar dat ik ook wel een belangrijk aanpak is dan kom ik eigenlijk misschien wel natuurlijk op het punt van de bevoegdheden.

[2:55:47] Maar dat er nog ja.

[2:55:51] Voordat we daartoe overgaan, wil ik de heer peter zit ook nog op dit punt een vraag van de minister of is.

[2:55:56] Ja eigenlijk volgens mij toch een dezelfde vraag is misschien wel meneer beertema of anders gesteld.

[2:56:02] Kijk, er kan natuurlijk weinig mis zijn met even kijken wie kan lezen. Goed normaal goed genoeg gelezen en wie niet

[2:56:08] is eigenlijk wel een beetje maf dat we dat via een motie in den haag gaan organiseren dat het zelf niet doen, maar ook met punt te doen het blijkbaar niet allemaal zelf en dan moet we misschien toch een motie en een vraag me echt af wat er dan.

[2:56:22] Ik kan ik kan ik kan gewoon niet echt goed. Volg. Ik heb er tegengestemd toen omdat het ontraden was, omdat het niet mag gebruikt wordt een selectie moment. Maar als ik naar orde is de bedoeling die we doen het gewoon twee maanden nadat er al zitten. Ze volgde lessen maken die test. Wie het niet kan die die krijgt bijles

[2:56:38] de vrolijke stemming voor.

[2:56:42] Nou ik één ding voorstellen wat ik wel de commissie. We wil toezeggen dat ik ook nog eens een keer met de scholen in gesprek ga van is dat is zoiets te doen jullie dat eigenlijk al is dit te regelen om daar om daar een beter beeld voor te krijgen.

[2:56:57] Vervlochten. Ja dan kom ik bij de bevoegdheden. Dus misschien even dus dat we hebben dat discussie op alle drie de terreinen in de basisvaardigheden, taal rekenen en burgerschap.

[2:57:10] Ik heb al onderzoek laten uitvoeren naar de achtergrond van de huidige docenten in het najaar ga ik wel sessies te organiseren met het onderwijsveld, zodat ook docenten kunnen meedenken over de bevoegdheid.

[2:57:22] We hebben de vervolgens ga ik dan begin vierentwintig besluiten en dat ga ik u toesturen welke kwaliteitseisen ik precies gaan stellen aan docenten basisvaardigheden in het kader van de bevoegdheid. Dan gaan we heel nadrukkelijk rekening houden met de specifieke context van het mbo, maar ook alle punten die eerder over tafel zijn gekomen en die kan tijd eisen die we daarmee gaan vastleggen, zullen uiteraard ook behelst de recente zelf goed zijn in de betreffende basisvaardigheden, zoals de heer kwint ook heeft gevraagd.

[2:57:55] Ik heb al gezegd een aantal aspecten waar het mbo uniek is bijvoorbeeld ook ten opzichte van het voortgezet onderwijs dus ook de onderwijsraad heeft gezet, integreert in het beroepsgerichte deel

[2:58:07] ook werken mbo-docenten vaak in multidisciplinaire onderwijs teams dus niet verkoper. Dat betekent daar moet ook aandacht voor hebben in de bevoegdheden. De samenwerking tussen docenten, basisvaardigheden en beroepsgerichte, docenten

[2:58:23] en natuurlijk krijgt kent het mbo geen centraal vastgelegde vakken structuur het voortgezet onderwijs is echt wel anders dan het voortgezet onderwijs.

[2:58:31] Dus de vraag is schoon van hoe kunnen op een slimme manier die bevoegdheid combineren met de specifieke structuur van het mbo. Het feit tussen zekere eigenheid tot zijn alle condities waar we aan opleggen en ik nogmaals wel kon kon stijl en vierentwintig, met een met daar een voorstel voor waar we sowieso niet één op één natuurlijk de bevoegdheden structuur uit het voortgezet onderwijs overnemen, maar betekent ook niet dat dat excuses om dan niets te doen.

[2:59:00] Professionalisering is er ook een belangrijke elementen. Dat doe ik. Mevrouw bush liet vroeg dat over burgerschap, docenten. Ik doe het op drie manieren. Ik heb een expertise punt burgerschap gesubsidieerd die samen met de lerarenopleidingen extra professionalisering zijn aanbod creëren.

[2:59:19] Ze krijgen de scholen krijgen trouwens ook dertig miljoen euro per jaar om te zorgen dat docenten kunnen professionaliseren. Dat doen ze op verschillende wijzen. Dat kan bijvoorbeeld. Je kan vervangen in huurders een docent dan een opleiding kan volgen en ik ga niet nog een keer zeggen. Begin vierentwintig komen dan de kwaliteitseisen.

[2:59:43] Mevrouw pouw verweij vroeg van jou zie ik geen spanning met het stijgend lerarentekort.

[2:59:48] Ja.

[2:59:49] Kijk dit is een ieder onderwijs discussie hebben we dit kwaliteit versus kwantiteit gool. We willen allerlei eisen leggen aan het onderwijs zeggen ja, we vinden al de mensen bijna niet.

[3:00:00] Ja eigenlijk heb ik daar altijd hetzelfde antwoord. De kwaliteit komt gewoon een uw anders komen met een neergaande spiraal

[3:00:11] dus want die maatschappelijke opgave rondom basisvaardigheden wordt steeds nijpender. We kunnen al die alarmsignalen kunnen we gewoon niet niets mee doen. Dus dus de studenten verdienen het gewoon goed les te krijgen is aan ons omdat de docenten te vinden en te behouden hebben al gezegd te hebben we extra middelen voor beschikbaar gemaakt

[3:00:31] en ik denk eerlijk gezegd dat juist dat professionaliseren. Wat betekent dat je als docent ook leert en verder doorontwikkeld totdat het vak aantrekkelijker maakt als het goed is

[3:00:45] is dan beter wordt een leuke vak. Wil je ook beter in je vak en is het ook aantrekkelijker om daarin te gaan werken. Maar het is zonder meer waar dat het lerarentekort is een veelkoppig monster in alle vormen van het funderen het onderwijs. Zeker, maar ook in het mbo minder sterk dan misschien in funderen in het onderwijs, maar ook wel iets waar we echt zorgen over hebben. De heer kwint vroeg of het lukt omgerekend docenten terug te krijgen die de afgelopen jaren zijn uitgestroomd doordat de rekentoets niet meetelde voor diploma. Ik heb eigenlijk geen gegevens. Maar ik ga wel het gesprek aan met mbo raad. Om te kijken of dit een mogelijke oplossing is voor deze mensen kunnen terugwerpen.

[3:01:31] Ja, mevrouw paul v vroeg ook eens

[3:01:35] dat we eigenlijk nog niet weten waar dus enerzijds is natuurlijk. Ik snap ook wel zo uw frustratie en die deel ik soms ook wel. We krijgen al die alarmbellen gaan af en dan moet ik steeds zeggen ik heb geen zicht wat er gebeurt.

[3:01:48] Ik denk het eerlijke antwoord is van we hebben wel zicht op instroom en uitstroom, maar hebben we echt zich wat er precies zeg maar eigenlijk onder de motorkap gebeurd en en daar denk ik dat het enerzijds moeten dat scherper vastleggen. Maar daar hebben ook gewoon. Er moeten meer in gaan kijken. Ik heb daarom ook de inspectie gevraagd om dat peiling onderzoek te doen en dus dat ze hebben een aantal instrumenten voor. Ik ik voel van dat is wel iets echt een nieuwe koers die we hebben ingezet. Maar dat verklaart eigenlijk die twee gemengde signalen die waar u denk ik ook steeds gefrustreerd over bent van hoe kan het dat we dat nog niet weten.

[3:02:25] Ik heb ook al een klein beetje trouwens te maken met de eigenheid van het mbo, waarbij

[3:02:30] we hebben het al gehad over de vorm waarin getoetst wordt. Ik denk dat ik daarmee ook een klein beetje de vragen van de heer beertema

[3:02:41] heb beantwoord. Dus een aantal dingen zoals die peilingen onderzoeken die bestaan al in het funderen, het onderwijs. Die zijn er nog niet in het mbo. Waarom niet.

[3:02:51] Zijn er niet gaan ermee beginnen die hard nodig denk ik.

[3:02:58] We hebben ze een monitoring in burgerschap is deze zomer gestart.

[3:03:03] Dus ik noemde al de

[3:03:05] kwalificatie eisen die worden herijkt. Dus we zijn er hard mee bezig om zo snel mogelijk zicht te krijgen eigenlijk.

[3:03:16] Ik denk dat ik deze vraag ook heb geantwoord. Dan werd er nog gevraagd naar de door de heer beertema. Hoe staat het nou met die motie van de kamerleden beertema en mevrouw paul verder nooit meer wat van gehoord hebben die zeer gewaardeerde collega en buurvrouw op het departement. Die motie ligt bij haar. Dat is heel flauw antwoord. Maar zij heeft de maandag. U ook een brief gestuurd over de herwaardering voor praktijken funderen het onderwijs te trekken we ook gezamenlijk in op.

[3:03:46] Ik vind het absoluut belangrijk want ik ik voel ook wel van met alles wat we doen ook hier in deze debatten over de herwaardering voor het mbo. De vraag, zowel van wat is het pad daarnaartoe en denkt dat het allemaal met elkaar eens zijn dat een soort gedachten fout is dat als jij wat minder hoog scoort op de theorie vakken dat je dus dan blijkbaar heel praktisch bent georganiseerd. Het kan beide carlos bij niet. Er zijn trouwens andere dingen dan praktische vaardigheden. Dat kan ook creatief zijn. Dat kan ondernemend zijn

[3:04:19] allemaal hele goede redenen om het mbo te gaan en ook denk ik belangrijk om te realiseren dat je bij het mbo je ook op tot het hoogste meesterschap kan bekwamen. Dat is denk ik ook een heel belangrijke boodschap die we moeten uitstralen, niet alleen dus ook belangrijk dat je op een positieve manier geselecteerd wordt om een praktische beroepsopleiding te doen. Maar het ook betekent dat je daar verder in kan doorlopen. En daar is ook wel best wel veel werk te doen

[3:04:46] in de toekomst verkenning die u hebt toegestuurd worden daar al een aantal buitenlandse voorbeelden genoemd,

[3:04:52] waar ikzelf zeer gecharmeerd van was dat in noorwegen men nu bezig is om het mbo gewoon door te trekken eigenlijk een soort. Ik zou bijna zeggen masteropleiding daaraan te verbinden. Dus dat zijn goede vragen. Ik denk dat dat is een hele grote

[3:05:08] cultuurverandering. Maar ik voel wel dat de maatschappij daar aan toe is. Maar de hele manier hoe wij in het voortgezet onderwijs, studenten of leerlingen

[3:05:21] monitoren selecteren. Et cetera is natuurlijk op geen enkele manier

[3:05:25] op een positieve manier bevestigend eigenlijk voor het belang van beroepsonderwijs. Dus daar moet veel gebeuren. Dan kom ik ook bij de praktijk water.

[3:05:35] De heer peters vroeg daarna

[3:05:37] praktijk onderzoek in het mbo.

[3:05:41] Ja.

[3:05:42] Ik onderschrijf het belang daarvan. Ik heb ook binnen de werkagenda vijfentwintig miljoen per jaar daarvoor beschikbaar gemaakt om die pakte raad het

[3:05:51] te financieren. De dit najaar vindt er een externe verkenning plaats om samen met veld in beeld te brengen. Wat de kansen en knelpunten zijn die ga ik u dan in het voorjaar toesturen. Maar het is interessant hebben soms ook meer gelukkig over die die waaier in het onderwijs. Dus nu eigenlijk ook al een parallelle discussie gaande over de waaier in het onderzoek

[3:06:15] dus

[3:06:17] wettelijk heeft het mbo daar geen rol in

[3:06:21] wat interessant is, want tegelijkertijd sluit zeer nauw aan bij het bedrijfsleven waar zeer veel geïnnoveerd wordt.

[3:06:29] Het kan dus nu wel. Het gebeurt ook wel de raad te doen het. Ik zag toevallig. Ik was maandag in in emmen waar een mooie campus staat waar drenthe college en.

[3:06:43] En.

[3:06:44] Bestendig samen een opleiding met duurzame chemie verzorgen trouwens ook de universiteit groningen daarbij aangesloten. Dan zie je dus doen ze onderzoek met tractoren en lectoren samen een mbo en hbo studenten. Dus dat begint ook langzamerhand te komen. Maar ik denk zeer voorzichtig in het hbo heeft het lang geduurd. We hebben nu echt ook als kabinet daar met honderd miljoen per jaar ook stevig op geïnvesteerd in het praktijkgerichte onderwijs onderzoek. Ik voel duidelijk dat we dit is een bewegingen.

[3:07:15] Nou, ik zou zelf een groot voorstander zijn om ook dan kom ik ook op de vrouw. De vraag van mevrouw pouw verweij om ook mbo een die volwaardige rol te geven in innovatie en onderzoek en zijn zelfs een aantal dingen die daar makkelijker gaan namelijk om die opleidingen worden samen met school en bedrijf ingericht. En daar zit dus ook heel veel manier ronde innovaties in het bedrijfsleven rechtstreeks in te brengen in de opleiding en dat was het einde van mijn blokje kwaliteit.

[3:07:45] Ik kijk even naar de leden. Mevrouw mevrouw pouw verweij

[3:07:50] dankuwel. Voorzitter, ik zou toch nog heel even willen doorvragen op dat punt over de kwaliteit waar docenten aan moeten voldoen. Want ik snap het antwoord van de minister. Natuurlijk hebben mbo-studenten hebben die recht op kwalitatief onderwijs ben ik het absoluut mee eens.

[3:08:04] En dan denk ik in deze situatie dat ze uberhaupt recht hebben op onderwijs, zodat we ook voor de basis moeten zorgen, namelijk dat er gewoon voldoende mensen voor de klas staan. Maar goed. Kwaliteit is daarbij wel vereist. Die wil niet zomaar iemand van straat oppikken en die voor een klaslokaal zet. Daar ben ik het mee eens. Maar mijn vraag ging ook over kunnen we ook zorgen dat die kwaliteit voldoende in en teamverband terugkomen want mensen gaan naar het mbo om gewoon een vak te leren

[3:08:29] heb ikzelf geneeskundige studeert het officieel onder het wmo valt. Maar eigenlijk ook gewoon een vakopleiding is en mijn vak docent psychiatrie die zich heel erg bewust van hun maatschappelijke verbanden en de invloed daarvan op de mentale gezondheid van mijn vak docent chirurgie heb ik vooral goed leren hechten echt niet naar maatschappelijke verbanden of klassenverschillen hoeven vragen en dat was oké want dat viel samen in een team en dat leiden je op tot volwaardig dokter. Ik ga er van uit dat dat binnen en veel vakopleiding in het mbo ook zo zal zijn en dat als we verwachten dat hij iedere docent voldoet aan al die voorwaarden die geschetst werden in deze brief.

[3:09:07] Dan vraag ik me toch wel af

[3:09:09] welke die komt er uit de hemel neergedaald om om die rol te vervullen dat het najaar. Dus daar gaat mijn vraag een beetje om van dat dat schaap met vijf poten bestaat niet. Maar als ze een zorgen dat iedereen vier verschillende poten heeft, kunnen we als team ergens komen.

[3:09:23] Voorzitter, denk dat het heel belangrijk punt en ik benadrukt al en dat maakt soms die discussie over bevoegdheden net iets ingewikkelder mbo omdat er juist in teams wordt gedoseerd. Heel veel heel veel meer staat niet een docent voor een klas eerst het met met z'n allen met z'n allen sta je voelt in de zorg staaij rondom een bed waar een patiënt ligt

[3:09:48] een acteur die dat speelt of een robot die ik laatst zag ook ook heel mooi. Dus ja dat gebeurt daar en ik denk ik. Iedereen die wel eens sollicitatie

[3:10:01] advertenties ziet beter ook van je vraagt alles. En uiteindelijk moet je natuurlijk ook een afweging maken en ik denk dat juist in het mbo die mogelijkheid is om te zeggen nou eens als de ene iets meer de ene kant kan aanpakken, kan de andere het ook. Dus dat daar wordt echt en dat zie je ook echt gewoon iedere dag in de praktijk daar gebeuren. De spanning zit hier dan denk ik misschien ook even de context van burgerschap helemaal wacht even van daar taal en rekenen wil dat hebben toch wel een duidelijk beeld wat we daar eigenlijk precies van verwachten. En daar zit nou denk ik. Daarvoor zit er in die basisvaardigheden net iets ingewikkelder discussie omdat je daar een beetje een soort mengvorm zit ze zich via zijn toch al heldere doelen die daar wil bereiken en die iedereen moet op dat niveau komen en dat vraagt dan misschien netter niet. Daarom is die discussie over bevoegdheden daar interessant omdat je misschien je beeldvorming dan als je gaat kijken van wat verwacht je van een docent nederlands dat je een direct doortrekt vanuit het voortgezet onderwijs vragen van hoe krijg je dat gekleurd.

[3:11:07] Dat.

[3:11:08] Voor het mbo. Maar het team teaching is natuurlijk iets. De grote kwaliteit van het mbo. En trouwens steeds mooier ik dan even bij. Ook tien ching waarbij mbo-studenten ook weer bijvoorbeeld met hbo studenten samenwerken trouwens de zorg gebeurt dat heel veel.

[3:11:26] Mevrouw ik met de.

[3:11:28] Dankuwel. Voorzitter, mijn vraag gaat over de professionalisering van docenten. De minister gaf aan dat er middelen worden vrijgemaakt. Kwaliteitseisen worden opgerold en er komt een voorstel dus de aanbod kant. Daar zie ik wel goede dingen gebeuren. Maar ik maak me zorgen over de vraagkant. Want zoals ik zojuist aangaf, is de helft van de docenten de afgelopen vijf jaar niet bezig geweest met het professionalisering trajecten en ook in het onderzoek van seo worden ook wel zorgen geuit over docenten die moeilijk bereikt worden met professionalisering activiteiten. In hoeverre wordt ook meegenomen met het voorstel naar de kamer komt en wat denkt de minister hieraan te kunnen gaan doen.

[3:12:06] De minister.

[3:12:08] Ik denk dat het een goed punt is van willen natuurlijk ook dat docenten gebruik maken van al deze mogelijkheden. Dus

[3:12:16] sowieso zijn we daar natuurlijk. Dit hebben heel nadrukkelijk in de werkagenda gezet. Dus we zijn in gesprek, zowel met de scholen als leraar organisaties over deze onderwerpen. Ik denk dat het goed is om dit punt van wat kunnen we eigenlijk doen om dit docenten te motiveren. Om van deze mogelijkheden gebruik te maken. Iets is wat we wel kunnen meenemen als we komen met ons werken.

[3:12:42] Maar.

[3:12:44] Oké. Dan gaan we naar het tweede blokje gelijk.

[3:12:46] De kans en waardering. Ja. Dank u, voorzitter, en dat gaat dan onder andere ook denk belangrijk. Velen van u hebben ge

[3:12:54] gesproken over de voortijdig schoolverlaters die dit jaar zijn gestegen. Dus even voor u schetst. Dat was het is natuurlijk nog steeds een nijpend probleem, maar het was een aantal jaren geleden zo'n zo'n vijftien jaar geleden echter nog heel veel groter probleem hadden we iets van zaten jaar precies vijftig, zeventigduizend. Dat soort aantallen is behoorlijk goed naar beneden gekomen zo tussen de twintig en de vijfentwintig.

[3:13:26] Dat betekent trouwens ook wel. Dus als je een probleem aanpakt dan de makkelijke helft gaat althans als eerste. Dus ik denk ook dat dat het altijd in deze groep mensen die wat makkelijker binnen boord zijn te houden dan andere dus ook geen kom je ook wel een beetje op een hardere kern waar het moeilijker is. Maar die is gegroeid. Afgelopen jaar en dat is jammer want we hebben eigenlijk jarenlang

[3:13:48] een neergang gezien toen een soort plateau maar zien we nu weer het begin van een opmaat. Er zijn een hebben een aantal punten. Ik heb ook in de brief in het voorjaar genoemd. Een aantal signalen die

[3:14:02] of die je kunnen hebben bijgedragen. We denken zeker het corona een impact heeft gehad. Toch ook alle problemen die in het onderwijs zijn geweest in de jaren de aantrekkende arbeidsmarkt. Maar dat betekent nog steeds niet dat we hier op onze handen willen zitten we hier

[3:14:25] actief ingrijpen zijn een aantal punten. Dus ik zeg ik komt met een aanvalsplan komt snel waar een aantal dingen die we gaan doen. We gaan kijken naar

[3:14:36] de betere ondersteuning behoefte verhogen van aanwezigheid het verplicht te organiseren van hulp in de klas. Er is in het programma van de werkagenda drieëndertig miljoen

[3:14:49] voor loopbaan oriëntatie en begeleiding en oriëntaties programma beschikbaar. Meer instroom momenten, zodat het meer mogelijk wordt van als

[3:14:58] studenten dreigen uit te vallen dat ze misschien op een op een juiste manier kunnen begeleiden naar misschien een andere studie of een ander ander tempo van de studie. Belangrijkste is ook van die werkagenda is dat er zo'n honderdvijftig miljoen

[3:15:12] per jaar investeren in mbo twee voor betere begeleiding kleinere klassen. Daar zit een belangrijke groep van de vs, vs niet allemaal. We zitten daar ook

[3:15:22] de betere doorstroom van vmbo naar mbo is ook een belangrijk iets aantrekkelijker onderwijs voor jongeren die aan het werk willen. Niet alleen

[3:15:32] denk ik de de mogelijkheid om een baby opleiding te doen, maar ook mengvormen. Er zijn scholen die mengvormen van bol en baby wel beter aan te bieden. Er zijn zelfs scholen die bol opleidingen aanbieden op locatie. Dus er zijn er is een hoop creativiteit,

[3:15:52] betere begeleiding naar werk voor jongeren met en zonder diploma. Dat zit in het wetsvoorstel van werk naar school zit vijfenzestig miljoen voor extra begeleiding door school en gemeente en uitbreiding van begeleiding door doorstroom punt van wat nu tot drieëntwintig jaar. Maar dan tot zevenentwintig jaar is en dat wetsvoorstel is een internet ter consultatie gaat volgend jaar naar de kamer

[3:16:16] en in het aanvalsplan wil ik ook inzetten op de versterking van de regionale samenwerking is niet alleen de scholen, maar ook de gemeente de doorstroom punten.

[3:16:25] Wat.

[3:16:26] Vroeger, de mc functie heten en de gemeenschappelijke dienst werk en inkomen. Die moeten allemaal samenwerken bij dat dat programma. Dus

[3:16:37] volgens mij is de timing dat het aanvalsplan voor het kamer reces komt. Dus dat is naar de komende maand. Maar dit zijn dit zullen zijn. De belangrijkste ingrediënten waren een aantal concrete vragen over misschien

[3:16:50] de band. De heer kwint zeg vroeg ook hoe kunnen we nou voorkomen dat werkgevers mbo is aannemers omdat ze diploma hebben zogeheten groenboek puck. Mijn voorganger heeft met de werkgeversorganisaties al intentieverklaring ondertekend om dat tegen te gaan en in te zetten op de baby. L.

[3:17:08] Ik zie ondertussen bij ook bij veel bedrijven ook wel echter bereidheid om te zorgen dat ook al zijn zal uitgestroomd dat deze jongeren alsnog een diploma gaan halen. Dat is die combinatie van leren en werken waar in het mbo fantastische mogelijkheden voor zijn.

[3:17:24] Ik ga met de sectoren ook aanvullende landelijke afspraak maken

[3:17:30] en nogmaals die doorstroom punten kunnen daar een belangrijke rol in spelen. Want ik ben het echt totaal met u eens dat we groen puck zouden zoveel mogelijk moeten voorkomen. Dus ik kon er ook nog eens een keer in het aanvalsplan op terug. Ik denk al met elkaar eens zijn van dat is echt

[3:17:46] ja. Het is echt gewoon echt niet in het voordeel van de student misschien op hele korte termijn wel maar op lange termijn totaal niet. En nogmaals je je geeft eigenlijk jaar naar ze springen van board zonder reddingsvest. Ze hebben gewoon niet dat diploma waar ze zich aan kunnen vasthouden. En denk dat we allemaal voelen van ja, we moeten deze mensen niet alleen aan boord houden, maar moeten gewoon zorgen dat ze met een diploma. Het het schip af gaan overstap vmbo mbo heer kwint vroeg daarnaar is is denk ik ook een belangrijk element. Daar is cruciaal. De menselijke maat staat centraal.

[3:18:25] Die begeleiding op het mbo moet in principe door het mbo worden verzorgd. Ze hebben een zorgplicht. Daar hoort ook de warme overdracht bij goede intake afspraken voor het ondersteuningsaanbod. Dat is ook onderdeel van de verbetering agenda passend onderwijs. Maar ik ben me eens dat de in die samenwerking tussen vmbo en mbo nog veel winst te behalen valt.

[3:18:47] Er zijn door door de mentoren in het iso de overdracht naar het grootschalige mbo. Velen van u heeft aangegeven dat soms voor studenten een hele grote stap.

[3:18:59] We zijn trouwens goede voorbeelden waar het al gebeurt bij mborijnland in leiden bijvoorbeeld

[3:19:07] en het belang van stimuleren van deze samenwerking blijkt ook uit recent onderzoek van regioplan waar je ook naar verwijst. Dat is trouwens naar aanleiding van de motie westerveld kwint

[3:19:17] en ik ga het aanvalsplan vnc nog verder op hierop in

[3:19:25] de heer beertema vroeg ook hoe ga ik dat het aantal achttienduizend terugkrijgen. Dat is een hele mooie ambitie is er voldoende capaciteit, maar we hebben. Ik heb gezegd, zijn vele problemen. Sommige ook echt van persoonlijke aard. U wees daar ook op. Het heeft met de thuissituatie te maken. Zorg, armoede.

[3:19:44] Ik denk dat in de werk met de werkagenda en verbeteren agenda passend onderwijs we wel een hele stap in de richting doen. Ik zal in het aanvalsplan ook opnemen dat hulp op school de norm moet zijn,

[3:19:56] zodat jongeren altijd laagdrempelig toegang krijgen.

[3:20:00] En trouwens de school als werkplaats van bijvoorbeeld vera net gestart als nieuwe mbo-opleiding in friesland is daar een prachtig voorbeeld van.

[3:20:09] Dat waren mijn punten rondom vs v staan

[3:20:14] geef ik even aan de voorzitter, dan wil ik er daarna overgaan naar medezeggenschap.

[3:20:18] Ris blokjes in blokjes,

[3:20:21] Ik zag dat dus ik ga graag door met de voorzitter sorry betekenisvolle pauze.

[3:20:29] Ik kan ik kan het aan. We gaan even op het blokje vnc kijkt naar de heer senior weer kwint voor een vraag. Ik begin ik met haar eens.

[3:20:39] U wel. Voorzitter, en ik wil de minister bedanken, want we hebben vorig jaar kamer besloten om dat vnc aanvalsplan te doen.

[3:20:45] Dat is mooi.

[3:20:47] Wat ik wel nog mis in het betoog van de minister is de rol die gemeentes hebben

[3:20:52] juist ook vanwege het feit dat de leerplichtambtenaar onder gemeente valt

[3:20:58] en dus niet vanuit de rijksoverheid.

[3:21:00] Ik weet dat wij in tweeduizend achttien de wetswijziging regionale samenwerking ten ter bestrijding van voortijdig school verlaten hebben behandeld toenmalige minister ingrid van engelshoven

[3:21:11] en in die wetswijziging niet allemaal uit mijn hoofd. Nu hebben wij besloten om de negentien miljoen euro die toendertijd werd geadopteerd richting scholen over te hevelen naar gemeentes

[3:21:20] om ervoor te zorgen dat zijn gelijkwaardige gesprekspartner zouden zijn bij de mc is sinds die tijd zien we het aantal face to face enorm omhoog schieten,

[3:21:30] is de minister bereid en kan de minister mij toezeggen dat hij van die wetswijziging uit tweeduizend achttien een evaluatie gaat doen om te kijken of de wetswijziging. Het probleem heeft verbeterd of heeft verergerd.

[3:21:42] Dankuwel minister.

[3:21:44] Ja voorstellen te zwaar dat die wetswijziging heeft plaatsgevonden, waardoor de middelen, maar ook verantwoordelijkheden naar de gemeenten gaan denk ik heel belangrijk is want die er amc is nu doorstroom punten spelen een belangrijke rol city kennis nemen ook nadrukkelijk mee in het in het aanvalsplan.

[3:22:02] Ik heb al probeer aan te geven dat we lange tijd op een plateau hebben gezeten. Nou vorig jaar ineens deze deze stappen omhoog totaal de verkeerde richting op dus ook. Het is ondertussen ook wat gebeurt zeker die wetswijziging is gebeurd, maar er was ook een pandemie dus ook in de economie. Wat gebeurt, is het ook erg lastig om hier naar de correlatie en causaal precies allemaal precies uit elkaar te trekken. Ik wij voelen van dat dat het niet deze wetswijziging is geweest. Althans ik heb geen indicatie dat dat de reden is waarom we nu ineens deze deze verkeerde beweging zien. Maar ik wil wel toezeggen dat we heel nadrukkelijk. De rol van de gemeente ook articuleren in het aanvalsplan. Want daar daar ligt nu ook wel een gedeelte verantwoordelijkheid en volgens mij waren de goede reden om dat toe te doen. Laten we nu ook even kijken of we dat ook gewoon kunnen inzetten in het aanvalsplan.

[3:22:56] Meneer kwint.

[3:22:58] Ik heb twee vragen. Maar er zijn ze dan ben ik er doorheen ben ik bang. De eerste over die groene pluk de minister zegt ja ik ga ik ga in gesprek met met de sector en ik snap dat maar je kunt niet met niet met vno, ncw afspreken dat thuisbezorgd stoppen met het met het inhuren van jongens die geen diploma halen of d h l of hier of hoe al die bedrijven die vrij snel dingen van de ene naar de andere plek brengen ook heten en ik zou het fijn vinden als de minister in zijn aanvalsplan ook op zoek gaat naar een manier.

[3:23:29] Ik had wel een interruptie debatje met meneer peters over. Het is niet makkelijk. Maar op zoek gaat naar de manier waarop je in ieder geval altijd ervoor kunt zorgen dat zo'n werkgever dan verplicht wordt om een opleiding te aanbod aan te bieden dat wanneer iemand besluit om te stoppen met z'n opleiding. Doe het niet

[3:23:42] dat je dan uiteindelijk wel die startkwalificatie krijgen.

[3:23:46] Xl. Eerder de grote kracht van het mbo is dat het forum wordt gegeven door scholen en bedrijven betekent ook dat mijn bevoegdheid gaat dan maar gedeeltelijk. Dat geldt trouwens voor dit onderwerp, maar het geldt ook andere onderwerpen, stagediscriminatie stage, begeleiding, et cetera. Dus je bent soms wel afhankelijk van de goede intenties die zijn er ook bij de werkgevers en we hebben daar ook echt van goede gesprekken over. Dus het is ook niet zo dat men want er zit ook een hele grote voordelen in het bedrijfsleven. Om deze. Ik ben er altijd super trots op dat meer dan tweehonderd vijftigduizend leerbedrijven hebben in nederland. Dat is echt een heel groot.

[3:24:29] De aantal.

[3:24:31] Dat doen ze zeker denk ik om iets terug te doen voor de samenleving. Maar ongetwijfeld ook om zicht te hebben op fantastische studenten die uiteindelijk bij een kunnen gaan werken daar al werken trouwens in de vorm van hun stages. Dus we hebben daar wel echt denk ik. We zitten we hebben hier staan hier samen aan de lat. Als als overheid als scholen en ook als bedrijfsleven. Dus die gesprekken zijn niet vrijblijvend

[3:24:57] en we hebben ondertussen ook al wat ervaring hoe we toch uiteindelijk een stevige boodschap naar het bedrijfsleven kunnen brengen dat we ook hun commitment kunnen krijgen. Dus ik ga het zeker meenemen in in het in het aanvalsplan ga ik er wat over zeggen.

[3:25:11] Een tweede vraag,

[3:25:13] De nieuwe keer helemaal scherp genoeg vindt. Maar dan ga ik nog even op broeden. De tweede vraag gaat over de overgang met voortgezet. Speciaal onderwijs heeft de minister. Volgens mij ook naar aanleiding van een motie die ik ooit met meneer is deal hebben ingediend, zelfs een wetsvoorstel in voorbereiding voor de betere begeleiding van mbo, mbo'ers vooral entree niveau twee. Wanneer zijn de arbeidsmarkt gaan

[3:25:35] zou het nou niet logisch zijn om wanneer dat dan toch eigenlijk over de brede zorgplicht rondom het mbo gaat om richting dat wetsvoorstel ook de mogelijkheid mee te nemen van misschien een soort verlengde mentor raad

[3:25:47] van het vmbo naar mbo.

[3:25:50] Voorzitter, volgens mij is dat dat wetsvoorstel is een internetconsultatie gegaan. Dus

[3:25:55] zou zeggen.

[3:25:57] Waarom dat amenderen,

[3:25:59] Ik zal iemand deze is dit deze reactie meegenomen.

[3:26:05] Sorry. De heer teunissen had een vragen naar aanleiding van dit blokje.

[3:26:09] Dankuwel. Voorzitter, naar aanleiding van ook vnc had ik een vraag gesteld over de onderwijs

[3:26:15] yassini geeft muzikale ondersteuning bij dit zo mooi.

[3:26:21] Is heel goed heel goed.

[3:26:23] Die notitie in het kader van vs feitelijke vraag stelt over de onderwijstijd of instellingen niet meer flexibilisering of zelfs alle ruimte zouden moeten krijgen om zelf te bepalen wat ze met die tijd doen en ook die aandacht aan de studentes.

[3:26:36] Wij kunnen bepalen. Voorzitter, ik kom nog op deze vraag

[3:26:43] ik ten behoeve van de kwaliteit van mbo-opleiding wil ik de uren norm met de voorgestelde verruiming van nieuwe leer en werkvormen blijven hanteren. De voor tweeduizend veertien hadden na de instelling meer vrijheid. Dat leidde echter tot veel klachten bijvoorbeeld lesuitval. Om de kwaliteit te verbeteren zijn toen in tweeduizend veertien de huidige uren norm in de wet aangenomen, maar het wetsvoorstel wat ik net noemde een internetconsultatie nu openstaat geeft instellingen wel meer ruimte om in te spelen op de behoeften van studenten. Dus er komt meer ruimte, maar we gaan het niet loslaten. Dat is de insteek van het raadsvoorstel.

[3:27:22] Oké. U vervolgt uw betoog en maar even waar we zitten.

[3:27:25] Ik.

[3:27:30] Blokje, gelijke kansen, gelijke waardering.

[3:27:35] Sub b,

[3:27:37] De knopjes voor de kleine.

[3:27:40] Misschien mis. Ik ga snel met medezeggenschap hier kwint vroeg kan er tegenmacht

[3:27:48] uniformeren hoor

[3:27:54] tegenmacht is geregeld in het governance van bestuur en raden van toezicht en medezeggenschapsorganen en ik stimuleerde regelgeving in regelgeving te organiseren van tegenmacht, bijvoorbeeld door instemmingsrecht op de kwaliteits agenda voor studenten en docenten, studentenraden en ondernemersraden heb ik hierover actief geïnformeerd middels een brief.

[3:28:15] De inspectie heeft een onderzoek naar governance geconcludeerd dat binnen het mbo over het algemeen goed geregeld is

[3:28:21] om zelf nog beter inzicht te krijgen, stel ik vanaf tweeduizend, vierentwintig, een, twee jaarlijkse monitoring en daar onderzoeken ook het samenspel binnen die governance driehoek en ook de facilitering van de medezeggenschap.

[3:28:35] Dan kom ik ook bij de vraag van de heer teunissen over de trap van medezeggenschap

[3:28:41] eigenlijk van. Goh. Waarom verschilt die in het hbo en een beetje het comply or explain. Dus is een beetje mijn principe hier van alles in alle vormen van vervolgonderwijs hetzelfde moeten zijn. Zo zo niet. Leg uit waarom.

[3:28:55] Ik ben groot voorstander van studenten participatie. Ik noemde al dan mijn allereerste wetsvoorstel wat hier langskwam over de rechtspositie van studenten mbo. Ik heb er ook hard voor gemaakt door het betrekken van job mbo bij de werkagenda. Ik heb ook voor voor de zomer een brief gestuurd naar alle mbo-studenten.

[3:29:16] Ik denk het een op. Ik zou ik zo zeggen het één op één overnemen van de medezeggenschap in het hoger onderwijs lijkt me gewoon als

[3:29:26] omdat zo'n soort ongezien te doen. Lijkt me niet verstandig omdat het mbo toch wel anders is georganiseerd. Dus wij spreken bij een universiteit heb je grote faculteiten die hebben handelen totaal een eigen dynamiek. Dus er is een andere hiërarchische structuur.

[3:29:47] Maar ik denk de vraag die u eigenlijk stelt is van wat is nou de juiste vorm van medezeggenschap in het mbo en moet je dan naast de centrale medezeggenschap moet je daar nog andere vormen van vind ik wel een goede.

[3:30:04] Maar dus ik

[3:30:06] ik denk dat ik graag met de mbo-raad en beetje op mbo gaan onderzoeken of er nog dus aanvullende vormen van medezeggenschap zijn die passen bij het mbo zonder denk ik in één keer de blauwdruk van zoals die in het vwo en het hbo is over te nemen omdat ik gewoon. Ik denk dat een aantal punten past dat niet helemaal

[3:30:30] het. We hebben sowieso moet ik wel zeggen breedte en medezeggenschap altijd een uitdaging over genoeg participatie. Maar dat is niet een excuses om het niet te doen en naast deze formele rol. Ik ben natuurlijk ook altijd ondersteun. Ik ook de informele medezeggenschap is ook heel erg belangrijk,

[3:30:55] mevrouw bouchallikh, voor waarom er geen landelijke kaders zijn voor facilitering van studentenraden op dit moment werkt job mbo en de mbo raad aan een nieuwe service document waarin afspraken over de facilitering van studentenraden worden vastgelegd. Daar worden landelijke afspraken gemaakt en ik verwacht dat service document voor het einde van het jaar

[3:31:15] en ik vind het van belang dat die afspraken wel in lijn zijn met de afspraken die we het hoger onderwijs hebben gemaakt. Gewoon weer om de gelijkwaardige baan behandeling van studenten te uit. Dus ik ga die gesprekken nauwkeurig volgen om te borgen dat de facilitering van studentenraad erop vooruitgaat. Dat is nodig,

[3:31:34] mevrouw bouchallikh onderdeel van de introductieweken. Dat vind ik heel fijn dat dat begonnen is. Er zijn u best een aantal steden studenten steden waar dat plaats heeft gevonden.

[3:31:51] Ik weet niet precies hoe het gaat. Ik was zelf op bezoek in utrecht waar ik ook gesproken heb bente groepen waar ook een zeggen een mbo studenten in de indie band. De groep zat en het is nieuw het ik denk de participatie van mbo-studenten vraag nog wat. Maar eerlijk gezegd toen we hbo who liet de samenwerking duurt heel lang voor alle hbo studenten mededelen. Ja. Je was nooit welkom ineens weer welkom. Sta je niet een grote rij voor de deur. Ik weet studenten ze ook ging langs allerlei sportverenigingen en op een sportvereniging hing een bordje ook voor mbo-studenten

[3:32:24] de te realiseren waar die andere dus niet. Dus er moet ook nog wel wat nodige gebeuren bij

[3:32:31] de studentenverenigingen studenten kroegen sport faciliteiten. Daar kom ik op terug in mijn voortgangsrapportages maar zeggen. Dat is wel een

[3:32:40] een beweging die aan het lopen is. Er waren een flink aantal steden die dit jaar hebben aangesloten. Utrecht als vorig jaar de eerste ditjaar. Wat de tweede keer dat ze deden het aantal mbo-studenten was verdubbeld is niet heel groot. Maar het was wel verdubbeld. Daar straks utrecht u ook een studentenvereniging en de eerste ook de eerste mbo-studenten vereniging die was wel volgens mij onderdeel van de organisatie. Dus men is hier voor nieuwe vormen aan het bedenken wat denk ik heel spannend is. Dat komt eigenlijk ook aan de extra curriculum activiteiten

[3:33:13] heel belangrijk dat mbo-studenten daar dezelfde mogelijkheden hebben als andere studenten bestuurs jaar is een belangrijk punt meerjarige mbo-studenten kunnen een met een kwart startkwalificatie kunnen vrijstelling krijgen voor een bestuursjaar.

[3:33:31] Ik ga in gesprek met mbo-raad. Om ervoor te zorgen dat scholen deze mogelijkheden ook daadwerkelijk bieden.

[3:33:40] Het de huidige wetgeving,

[3:33:42] Dat is het technisch punt voorziet niet in vrijstelling van de haar voor meer de jarige mbo-studenten stonden startkwalificatie. En dat komt wat natuurlijk ook weer. Daar was het mbo wordt soms ook wel even behandeld alsof het het voortgezet onderwijs is dan zitten we altijd met die soorten duale structuur. Misschien is dat dan ook niet een ideale situatie voor minderjarige studenten om dat bestuur uit te willen doen. Maar het blijkt weer dat we nog een paar stappen te gaan hebben om de waaier gedachte helemaal door te trekken. Dus gaan we kijken wat er nog mogelijk is. De heer peters vroeg naar de mbo studentenkaart.

[3:34:18] Ik bied alle mbo-instellingen de mogelijkheid om die eigen studentenkaart te ontwikkelen. Heel belangrijk dat ze dat doen trouwens vooral in studenten steden waar waar natuurlijk echt relevant is ook weer de plekken waar de introductie dagen

[3:34:32] ook relevant zijn. Instellingen kunnen hiervoor gebruik maken van de kwaliteit middelen. Ik heb een de ruimte geboden. Ik ga op één oktober ga ik die kwaliteit agenda's bekijken.

[3:34:44] Ik zou zeggen ga ervan uit dat ze het ook allemaal gaan doen.

[3:34:47] Doe sorry. Hoe moeilijk kan het zijn en het is een hele een hele belangrijke stap punt. Maar ik heb al de introductie weken en ik heb al gemeld. Zeg maar dat ik daarop terugkomen in de werkagenda en dat was het einde van mijn blokje gelijke kansen, gelijke waardering.

[3:35:13] Mevrouw bouchallikh,

[3:35:16] Dankuwel. Voorzitter, goed dat de minister in gesprek is of gaat met mbo raad over het bestuur in die tijd en ook goed om te horen dat er minister gaat kijken wat mogelijk is binnen de wetgeving. Want ik heb zelden zo'n student meegemaakt en super fijn kon ik debat ermee voorbereiden en zo kon hij niet meer want ik moest terug naar de onderwijsinstelling. Dus wat gaat de minister precies doen om te kijken wat mogelijk is binnen de wet. En hoe kunnen we elkaar daarin helpen want dan wordt ook duidelijk wat er eventueel vanuit de kamer nodig is. Dus wat wat gaat er komen dat wij weer door kunnen.

[3:35:51] Voorzitter, de eerste meer echt toch wel even wat verder in moet verdiepen wat we hier precies willen doen. Maar nogmaals, ik vind het echt heel moeilijk uit te leggen dat een zeventien jarige hbo student wel een bestuursjaar een zeventig jarige mbo-student. Niet

[3:36:05] omdat we dat gewoon wettelijk anders hebben geregeld. Dus ik kom nog op terug denk ik.

[3:36:13] Ik ga je.

[3:36:16] Arbeidsmarkt, onderwijs arbeidsmarkt onder een stage pakt de je teunissen vroeg naar toe van hoe staat het daarmee. Nou we hebben daar is heel ambitieus iets staan staan veel handtekeningen onder de eerste stappen zijn gezet, zijn volt caos afgesloten met daarin een goede stage vergoeding xl starten scholen, starten met stage matching dus op iedere school

[3:36:41] is er nu een team wat met stage matching voor eerste jaars bosch studenten start dit jaar

[3:36:47] bedragen als alle partners ook nog een keer consequent uit dat discriminatie onacceptabel is.

[3:36:53] Ik heb afgelopen vrijdag u het monitoren plan voor stage pakt en werkagenda gestuurd. Dus daar heeft u ook een route schema.

[3:37:02] Het eindrapport van het seo economisch onderzoek en het verweij jonker instituut naar knelpunten randvoorwaarden voor stage matching verwachting begin vierentwintig heeft daar een deelrapport van ontvangen.

[3:37:14] De de cao onderhandelingen waren helaas afhankelijk zijn voor een goede stagevergoeding. Wat ik al zei, een paar paar plekken mooie resultaten zeggen gisteren was het cao-akkoord vwo. Daar werd eigenlijk niet geregeld wordt wel een soort goede intentie uitgesproken

[3:37:32] wil die partijen toch ook oproepen om als het in het mbo en het hbo kan waarvoor kan het niet in het funderen. Het onderwijs. Want onderwijs is ook een hele belangrijk werkveld voor onze mbo-studenten. Als er ergens een plek is waar er arbeid tekorten zijn dan is in het onderwijs gezegd hebt heleboel vacatures.

[3:37:52] Dan moet er ook nog wel wat middelen daarvoor beschikbaar zijn. Ikzelf van de rijksoverheid geeft het goede, goede voorbeeld. Er zijn een aantal andere sectoren, ook die echt goede caos te hebben een beweging in die richting.

[3:38:04] Mevrouw bush liet voor voorop stagediscriminatie. Hoe zit het met die meldpunten? We gaan op iedere school een laagdrempelig meldpunt doen want

[3:38:12] zagen dat stagediscriminatie melden bij svb dat er heel ver weg was

[3:38:17] als een studenten melding doet gaat de school gesprek aan wil studenten alleen ze verhaal kwijt of moeten we er actie ondernomen worden en afhankelijk daarvan gaat de school dezelfde gesprek aan met het leerbedrijf of vraag de school sgp. Om een onderzoek te starten. Een onderzoek van svb kan wel leiden tot een verbetering traject of zelfs een zware gevallen intrekking van erkenning als leerbedrijf. We weten allemaal dat is heel zelden dat als er is gebeurd. Dus de scholen gaan wel de meldingen doorgeven aan svb. Dus we krijgen wel een landelijk overzicht in in vierentwintig. Dan komen eigenlijk met de landelijke rapportages rapportages

[3:38:55] ook met gebruik maakt van die laagdrempelige stage punten. Dan heb ik ook de verhouding tussen deze die meldpunten en het centrale meldpunt sp.

[3:39:09] Ja, mevrouw bouchallikh nu ook van dat er werd gesproken over handjes in de praktijk.

[3:39:16] Iedere keer als ik het woord handjes voor. Dan gaat een grote alarmbel af. Maar ik heb heel veel anekdotes over hoe mbo-studenten. Heel goed. Anders dan met hun handen, maar ook met hun hoofd en hun hart bijdrage aan aan fantastische dingen doen in bedrijven en het moeten. Het zijn niet goedkope, arbeidskrachten. Het is gewoon heel belangrijk het nogmaals, het is een groot goed dat we al deze leerbedrijven hebben. Dat doen ze ook niet alleen maar voor zichzelf een adequate vergoeding en zorgen dat ze goed begeleid worden zijn heel erg belangrijk. Maar ja ik ik denk wel dat probeer ik ook steeds te zeggen. Er is ook een groot voordeel voor een leerbedrijf om of een bedrijf om leerbedrijf te worden, niet alleen leer je als bedrijf veel meer maar je krijgt ook hele getalenteerde studenten binnen die misschien wel heel veel meer kunnen dan je denkt

[3:40:12] u, mevrouw bouchallikh vroeg ook naar bonaire

[3:40:15] nou ook daar trouwens rondom caribisch nederland hebben ook het comply explain, maar we weten ook in de wet

[3:40:22] onderwijs is anders geregeld in caribisch nederland en in in europees nederland.

[3:40:30] Hier geldt ook weer. Dus dat we niet één op één regeling kunnen overnemen.

[3:40:35] Maar ik denk dat heel belangrijk is dat we die subsidieregeling praktijkleren op een adequate manier uitbreiden. Er is niet zoiets als het svb daar. Tuurlijk gaat het ook om een andere context.

[3:40:51] Maar ik weet hoe belangrijk trouwens het mbo is. Het is toch zeg maar wel misschien wel de belangrijkste onderwijs.

[3:40:58] Dat is de enige echte vervolgonderwijs. Los van een dependance van de universiteit van curaçao op caribisch nederland. Dus we gaan richting we gaan in tweeduizend, vierentwintig, denk ik een realistisch beeld kan ik u een concreter beeld geven over wat een realistisch tijdpad is om deze regeling uit te breiden naar bonaire en dan ga ik onderzoeken wat er nodig is om dat in op sint eustatius en saba te doen want we moeten natuurlijk heel caribisch nederland.

[3:41:26] De heer el yassini vroeg nog over het kansrijk opleiden.

[3:41:30] Wat is uw visie

[3:41:34] die nieuwe werkwijze kansrijk opleiden waar we goed commissiedebat over hebben gehad veel steunen. Ook vond die is dit begin ditjaar door de sector gestart. Dat lopen ook zien dat het tijdrovend en complex is de komende maanden wordt duidelijk of dit tot resultaten gaat leiden. Onderwijs en bedrijfsleven werken samen. We blijven in voortgang over de voortgang in gesprek met s p w. Maar ik heb ook als u ziet de de toekomst verkenning die ook over het mbo gaat heb ik ook een aantal dilemmas geschetst in de aanbiedingsbrief en één van die dilemmas

[3:42:09] dat daar daar zal ook een volgend kabinet iets over vinden is hoe gaan we om die balans tussen de keuzevrijheid versus de aansluiting op de arbeidsmarkt en is er een gulden middenweg en er zijn verschillende smaken in en ik denk dat dat iets is wat waar we sowieso meer onderzoek naar moeten doen.

[3:42:30] Mijn eigen punt is. Ik vond de de visie die uit rapport assen kwam aansprekend

[3:42:38] is het genoeg gaat het resultaat te geven. Voor sommigen zal het glas halfvol voor de andere het glas halfleeg zijn. We gaan we gaan het gaan het bekijken en ik ga blijf u erover informeren

[3:42:48] dan nog twee vragen van de heer peters over het alumni beleid en de zogeheten bosatlas ik subsidiëren het kennis punt alumni mbo dat mbo-instellingen aanmoedigen ondersteunen bij het opzetten van alumni beleid, bijvoorbeeld door informatie deling, goede uitwisseling

[3:43:05] over de bosatlas. Dat is een een nieuwe bladzijde in die atlas waar we nietig. De geologische soorten zien we zien waar waar liggen de arbeidsmarkt tekorten. Want dat is natuurlijk altijd het mbo gaat altijd over de regionale aansluiting.

[3:43:20] Dat doet de sector zelf sp werkt aan de ontwikkeling daarvan dat die hoop die hopen ze eind van het jaar gereed hebben. We gaan ze alle data voor gebruiken bijvoorbeeld ook die alumni gegevens zitten al in de cbs data

[3:43:34] waar in wordt bijgehouden van wat studenten doen na hun studie. Maar er zijn natuurlijk ook hun eigen data die ze daarin kunnen verwerken. Dus er wordt hard gewerkt aan deze atlas en daarmee ben ik aan het einde van het derde blok.

[3:43:48] Ik kijk even naar de leden of dit tot vragen oproept niet voor nu. Dan gaan we direct naar het vierde blokje.

[3:43:54] De over het onvermijdelijke blokje,

[3:43:56] Voor de heer. Ik vind vroeg van de schaalgrootte en is ook een beetje in de in het fusie beweging die we natuurlijk zien en wordt het dan niet te groot en te massaal. Ik zeg het toch even de blik die ik heb het vervolgonderwijs. Dus

[3:44:15] waar we ongeveer evenveel studenten hebben in mbo, hbo who. We hebben zo'n zo'n veertien universiteiten tussen dertig, veertig hbo hebben zevenenvijftig mbo-scholen. Maar op trouwens meer dan vijf, honderd locaties dus verhoudingsgewijs is het mbo kleinschaliger is een grote universiteit geen gemeenschap. Dat is die wel maar dat is die vooral denk ik door kleinschaligheid binnen die grotere klein binnen groot te ontwikkelen. Je bent misschien meer onderdeel van zeg maar een medische faculteit of een

[3:44:49] of van je studie frans zeg maar de studievereniging een belangrijk element dus klein binnen groot is is denk ik ook wel de stelregel en u het wethouder door sommigen van u gezegd als het een grote fabriekshal is dat is heel wat anders als dat er allemaal mooie losse kamers zijn waar van alles gebeurt

[3:45:10] krimp verdere krimp van het aan de aantal mbo studenten wordt wel voorzien. Dat is gewoon demografisch. En dan zitten we ook met probleem gool, kunnen we de basis infrastructuur in stand houden, vooral in de regio. Sommige u een groot hart voor allemaal en dan zien wij nog wel dat er enige mogelijkheid is in verdere samenwerking en fusies om uiteindelijk toch dat toegankelijk dekkende en kwalitatief hoog aanbod voor mbo-opleidingen in de regio vast te houden. Dus ik ben daar ook wel eerlijk in. En nogmaals

[3:45:44] die organisatorische beweging hoeft niet betekent dat daarmee de cultuur een vlakte cultuur wordt want hij denkt die locaties blijven bestaan ongetwijfeld wordt het zou win win kunnen zijn. Fusies wordt altijd getoetst de commissie makro doelmatigheid.

[3:45:59] Er wordt ook kleinschaligheid en de menselijke maat zijn er belangrijk orde onderdeel van

[3:46:06] en naar staat natuurlijk altijd de onderwijskwaliteit voorop de mbo, hbo rapport wat eraan gaat komen. Gaat er ook naar kijken want het is ook een echt een doelmatigheid discussie. Maar ja, het denkt het onderwerp blijft nog wel even bij ons.

[3:46:27] Wacht even. Ik kijk ik heb zo nog even punten over roc top kom ik misschien zo bij de kosten van de bestuurders je kwint vroeg hoe zit het met het aantal bestuurders boven de wmo? Deze het eigenlijk.

[3:46:40] Zoals ik begrijp, moet het volgend jaar nul zijn want dan is de overgangsperiode afgelopen.

[3:46:46] Dus ja

[3:46:47] dat is mijn korte antwoord.

[3:46:50] We gaan we gaan het bekijken, moeten we die bestuurders in de mbo cao onderbrengen. Maar die vallen daar niet onder. Het is ook niet mijn taak om kaders te stellen aan het cao. Daar gaan ze gezamenlijk over

[3:47:05] wat doen we eraan om de bestuurlijke lasten verlagen.

[3:47:09] Nou dat ligt natuurlijk in eerste instantie bij de instellingen, maar het is altijd belangrijk dat begeleiding, onderwijskwaliteit ten goede komen overheid klein wordt.

[3:47:18] Ik noemde over de inkomens zijn gereguleerd en w en d.

[3:47:23] En dat is weer gekoppeld aan het aantal studenten in de instelling.

[3:47:27] Dus ja ik

[3:47:31] ik denk dat dat het kader is waarin het plaatsvindt van plaats moet vinden. Nogmaals overig. Dus ik ga een klein beetje van de hak op de tak.

[3:47:38] De heer el yassini vroeg gaat met het terugkopen van ongebruikte boucke.

[3:47:44] Ja, absoluut. Belangrijk dat we de kosten voor onderwijs benodigdheden voor studenten zoveel mogelijk beperken. Juist het mbo die negatieve signalen van ongebruikte leermiddelen waar de redenen dat ik de instellingen heb vraag nog eens kritisch te kijken.

[3:47:58] Ik heb geen sprake. Ik heb gevraagd afspraken te maken met de studentenraden over die terugkoop regeling in vrijwel alle instellingen

[3:48:06] zijn nu in gesprek met de studentenraad en hebben ook gezamenlijke afspraken gemaakt. Ook over de communicatie van uw terugkoop regeling zijn ook bezig om het aantal ongebruikte leermiddelen te verminderen.

[3:48:17] Een aantal studenten raden heeft aangegeven dat de instelling meer moet doen. Dus enige aansporing is hierop een.

[3:48:25] Ik ga de ervaringen van de mbo-studenten met ongebruikte leermiddelen nauwkeurig volgen en ik denk dat een belangrijk moment is de volgende joop job monitor die je mij vierentwintig verschijnt. Maar ik blijf continu in gesprek met zowel de studentenorganisatie op mbo als de mbo-raad.

[3:48:42] Hoe kijk ik vroeg de heer teunissen nu naar naamgeving voor het beroepsonderwijs. Wat is het tijdspad voor deze verandering? Nadat

[3:48:49] denk heel belangrijk punt

[3:48:53] taal doet er toe

[3:48:56] merk gewoon ik ik krijg veel waaiers opgestuurd bij bezoeken. Ook de soms helpt het ook om een ander woord hebben. Maar dat is niet genoeg denk ik om zit nog steeds met naamgeving waar dingen als middelbaar hoger denk ik hem toch een waardeoordeel lijken uit te stralen.

[3:49:17] Het cbs heeft op mijn verzoek verschillende scenario's onderzocht.

[3:49:21] Daar kwamen tot de conclusie dat de termen praktisch en theoretisch onvoldoende bruikbaar en herkenbaar zijn.

[3:49:29] Het herbenoemen van de verschillende onderwijsvormen lijkt het meest kansrijke scenario, maar dat vereist ook een omvangrijke stelselwijziging. Denk dat gaat niet alleen over naamgeving zal van gaat ook echt hoe gaan we dan om het vmbo. Dus je moet dan toch is het alleen maar stickers plakken. Nee, het gaat natuurlijk nog heel veel verder.

[3:49:48] Ik heb wel in mijn aanbiedingsbrief van de toekomst verkenning gezegd dat ik ook wil terugkomen, doe ik dank ik begin vierentwintig op wat zijn de mogelijkheden. Wat zijn eigenlijk de concrete volgende stappen die we kunnen doen om de volledige gelijkwaardigheid van het vervolgonderwijs. Dat heeft niet alleen met de naamgeving heb ook een heleboel andere punten komt er terug om daar suggesties voor te doen en dan is het aan een ander volgend kabinet om daar keuzes in te maken. Maar ik denk dat het allemaal mee eens zijn dat die die naamgeving gewoon niet meer van deze tijd is

[3:50:25] nog wel niet iedereen is daarmee.

[3:50:27] Dat iedereen.

[3:50:28] Maar goed. Misschien is dat wel de.

[3:50:30] Volledig om te denken dat dat een universeel probleem gevonden wordt. Maar dat is.

[3:50:35] Dus andere. Dat kan misschien. Soms is de oplossing. Ook dat het probleem van een probleem is dat het geen probleem is

[3:50:44] en soms zijn de afkortingen waarvan niemand meer weten waarvoor ze staan. Dat is ook een oplossing.

[3:50:50] Ik kom hierop terug

[3:51:00] waar een vraag. Sommigen van u, maar met name van mevrouw bush liet over de roc top. Wat een

[3:51:08] een grootschalige operatie is geweest. Waar denk ik ook mensen ook echt zich veel zorgen over heb gemaakt want roc top was te klein te kwetsbare stond onder druk

[3:51:22] en.

[3:51:23] Ja.

[3:51:24] Een een dreigende ondergang. Daar zou enorm veel betekend hebben voor studenten voor docenten voor het onderwijsaanbod. Dus we hebben de overdracht van ergens zitten op naar roc van amsterdam flevoland goed bekeken gekeken eigenlijk. Wat zijn de mogelijke andere scenario's. Wat betekent dat voor ongecontroleerde processen kans op studievertraging kans op schooluitval. Wat zijn. Wat is precies zeg maar de kostenanalyse daar

[3:51:57] uiteindelijk was er er zijn met me eens een kostbare kwaliteitsimpuls nodig, maar we hebben altijd een soort reserve fonds om voor dit soort ingrepen. Maar dat ging dat eigenlijk daar ook nog te boven het heel belangrijk denk ik ook dat de instellingen zelf aan bijgedragen hebben dat de gemeente ben ik ook de gemeente amsterdam danken voordat ze daar ook

[3:52:21] goed aan mee hebben bijgedragen.

[3:52:24] Het gaat om huisvesting gaat om personeel. Maar zonder deze financiële steun was het voor zo'n drieduizend studenten totaal onzeker geweest. Hoe en waar ze hun opleiding hadden kunnen afmaken

[3:52:38] is het is het een eenmalig iets. Ik denk in deze omvang was het wel oren categorie.

[3:52:46] Het was ook. We zaten ook echt een moeilijke situatie xl. Eerder kunnen niet uitsluiten. De toekomst nog fusies zijn,

[3:52:54] ook omdat uiteindelijk gaat over om het aanbod ook in de regio

[3:52:59] vast te houden. We kijken daarnaar. We proberen dat soort processen het goed mogelijk te begeleiden. We doen dat ook trouwens een hele goede afstemming met de mbo raad, want dit dit vraagt ook iets van de solidariteit van alle mbo-scholen om hier ook gezamenlijk. Maar eigenlijk in in bij te springen

[3:53:18] en ik denk dat in dit geval stond ook echt wel de kwaliteit stond onder druk en

[3:53:26] daar had u mij ongetwijfeld dan ook dan spreekt u mij stevig op aan. Dus dat was ook wel een belangrijk punt. Dus ja. Het was een grootschalige en kostbare operatie, maar we hebben wel heel veel kunnen betekenen en ik ik denk ook dat het nu dat ze daarmee wel zeg maar het aanbod in deze regio grote regio een grote instelling hebben kunnen funderen kunnen veilig stellen en we vragen van gool wordt het niet allemaal te groot.

[3:53:59] Dan zou ik weer zeggen van

[3:54:01] ik blijf die instelling ook aanspreken op klein binnen groot en dat dat hebben we ook bij het andere vormen van vervolgonderwijs. Er zijn grote hbo instellingen zijn grote universiteiten. Maar die hebben vele locaties die hebben we vele kleinere initiatieven en omgeving binnen zo'n grote instelling

[3:54:23] dan. Ik ben bijna klaar student. Waarom mevrouw bush ik ook aan behandeling alle studenten niet gelijk ten aanzien van de restitutie van lesgeld. Ik ga verkennen of het mogelijk is om het reeds betaalde lesgeld automatisch de rest u die dueren aan mbo-studenten die voortijdig stoppen met de opleiding in het hbo en wmo

[3:54:45] waar studenten college geld betalen geldt dat studenten bij uitschrijving automatisch die restitutie van het college geld ontvangen voor mbo-studenten geldt dat niet.

[3:54:55] Ja. Doel daarvan was ook om is daarvan ook onder mbo-studenten extra te stimuleren. Om die kwart startkwalificatie te behalen. Daar willen we alles doen en prikkels. U weet te ontvangen die restitutie alleen de specifieke gevallen en ik denk dat weer een voorbeeld is waar de waaier gedacht ons oproep van ja, waarvoor hebben hier ongelijke behandeling.

[3:55:20] Dus een punt. Ik ga verkennen of er toch mogelijkheden voor zijn.

[3:55:25] De heer peters vroeg van ja, hoe gaat hij komt met die verantwoordingsmechanisme een administratieve last.

[3:55:32] Ik ga niet zeggen. Dat kan ik ook aan uw kamervragen. Uw vraag mij ook vaak verantwoording en monitoring. Denk dat heel belangrijk is en het is hier weer een soort de gulden middenweg. Ik denk dat het belangrijk ons allemaal. We hebben echt een forse investering gedaan. We gaan ook veel vragen van die instellingen. We willen ook wel resultaten zien.

[3:55:51] We hebben ook huur vandaag vastgesteld dat een aantal onderwerpen zijn waar in het verleden niet genoeg zicht op hadden. En dan vraagt u mij ook. Hoe komt het dat we daar geen zicht op hebben.

[3:56:00] Dus belangrijk is dat we de juiste indicatoren hebben dat we er niet teveel hebben dat ze ook echt de dingen meter die voor u en voor mij en ook voor het onderwijsveld belangrijk zijn. Ik ga sowieso. Kunt u mij vragen wat gaat u er zelf aan doen? Maar ik ga zeker zorgen dat de scholen zoveel mogelijk beschikking komen beschikking krijgen over de gegevens die wij het ministerie al hebben. Dus ik ga ze daar ook wel behelpen. Ik vraag ook instelling hierop te reflecteren. Dus ik ben ben gevoelig dat je ook teveel kan vragen

[3:56:32] al het lijden van een onderwijsinstelling komen. We komen een hoop boodschappen naar die onderwijsinstellingen, maar ik moet zeggen komt ook een hoop hulp om de middelen. Er komen goede ideeën, maar daar willen we een middenweg en hebben.

[3:56:47] Tenslotte vroeg de heer peters naar de ouderbetrokkenheid.

[3:56:51] Het is interessant dat in het mbo wettelijk is geregeld dat als er minimaal vijfentwintig ouders vragen om een oude raad dit gefaciliteerd moet wordt door het bestuur. Het is belangrijk dat ouders op de hoogte zijn van deze mogelijkheid. U had ook net even een gesprek over in de waaier gedachte. Ja maar wacht even doen dat helemaal niet in het hbo who. Maar mooi zou het wel in het mbo doen en zeggen ja met embryos dan toch een eigen karakter zitten jongeren studenten ze temeer in de omgeving. Dus het een dat is toch weer dat dat hybride karakter van het mbo. Dus ik denk dat ik wat ik kan doen. Ik kan met de mbo-raad in gesprek gaan hoe instellingen actiever kunnen kenbaar maken dat dit een mogelijkheid is en daarmee de ouderbetrokkenheid kunnen vergroten. Want die is denk ik natuurlijk. En nogmaals, ik denk dat er ook een hele goede inbreng is van ouders zou uberhaupt in het onderwijs en

[3:57:51] het is een denken een belangrijk punt. Het zittende werd. Er wordt niet gebruik van gemaakt. Het zonder.

[3:57:57] Er komt een einde van mijn laatste blokje.

[3:57:59] Dankuwel.

[3:58:02] Wilt u een vraag of heeft u gaat voor de tweede termijn wel eerst nog een vraag. Mevrouw bouchallikh,

[3:58:07] Dankuwel. Voorzitter, ik heb een vraag over de fusie, want mijn vraag ging niet zozeer over de noodzakelijkheid ervan en de discussie rondom grootschaligheid of niet. Maar puur om het bedrag, want zoals ik zojuist aangaf, gaat het om vijfendertig komma één miljoen, waarvan het rijk, eenentwintig komma drie miljoen betaald en de minister gaf ook al aan. Het gaat om drieduizend studenten drieduizend zeshonderd om precies te zijn bij de andere visie die ik als voorbeeld aangaf, ging het onder dertienduizend studenten en zeven en een half duizend die visie kosten. Negen komma drie miljoen. Dus ik snap nog steeds eerlijk gezegd niet waarom deze specifieke fusie zo'n vier keer duurder is,

[3:58:43] is een heel slecht nummer trouwens vicky duurder.

[3:58:45] Muziek luisteren.

[3:58:48] Ja.

[3:58:51] Hier een fusie. Iedere fusie is natuurlijk anders zeg maar. Het heeft ook te maken met van hoeverre staat op dit was een zekere zin ook een ongelijke fusie,

[3:59:01] want de kwaliteit bij roc top stond heel erg onder druk.

[3:59:06] Er waren ook grote huisvestingsproblemen. Dus je moet het iedere keer toch apart bekijken en daarom bedoelde ik ook te zeggen dit is niet de regel. Dit is dit was niet een standaard fusie. Meestal gaan die gemakkelijker is het meer misschien gelijkwaardig is, zit er ook meer minder frictiekosten in. Hier moesten ook een aantal kwaliteits problemen worden opgelost, dus niet alleen maar van gool. We willen deze instellingen in de lucht houden. Maar hoe hoger in de lucht houden. Wat is de kwaliteit die we daar willen bieden. En

[3:59:36] ja die die roc top zal toch gewoon in een neergaande spiraal.

[3:59:40] Dan is het niet alleen maar een kwestie van even aanhaken bij een andere instellingen te zorgen dat je weer op dezelfde hoogte komt en dat dat vroeg gewoon meer. En nogmaals, dit was echt van andere categorieën van andere omvang

[3:59:55] en ik vond het wel goed dat we uiteindelijk dus met alle partijen hier een oplossing hebben gevonden. Maar.

[4:00:02] Dit.

[4:00:03] Dit gaan we natuurlijk. Het moeten ook niet ieder jaar doen. Dat is echt wel iets voor uitzonderlijke zeg nogmaals fusies zouden in de toekomst niet zijn niet uitgesloten, want er staat druk op de instellingen op de mbo-scholen vanwege demografische bewegingen. Ook de noodzaak om die basiskwaliteit die mogelijkheden voor studenten die ook vaak heel regionaal zijn om die die al die locaties die meer dan vijf, honderd locaties in de lucht te houden. Maar hier was het vooral kwaliteit. Wat ervoor zorgde dat hij een grote stap hadden het te maken.

[4:00:35] We gaan naar de tweede termijn niet nadat meneer beertema nog een vraag heeft gesteld.

[4:00:41] Weet je, mevrouw bush liet een

[4:00:44] tot twee keer toe. Een vraag is erg goed geïnformeerd. Ze geeft

[4:00:49] de cijfers zoals die zijn maar ik heb nog steeds niet begrepen waaraan die vijfendertig komma negen miljoen niet besteed is. Ik vind dat ik vind dat toch een beetje vreemd. De minister gaat die vervalt in herhaling. Maar het is mij nog steeds een volstrekt een raadsel waar dat vele geld daarnaartoe gegaan is, zal het alvast in in een enorm problematische gebouwen situatie bijvoorbeeld zijn er heel veel leraren zijn er schulden ofzo gemaakt. Ik denk dat dit niet voldoende beantwoord is en ik denk dat het juist een kerntaak is van de kamer om. We passen ook op het geld natuurlijk. En ik heb geen enkel antwoord gehad waar dit vele geld naar toe gegaan. Dus misschien kan de minister. Het hoeft niet nu. Maar misschien kan die een brief toezeggen waarin duidelijk wordt uitgelegd waar dat geld mee gemoeid geweest is. Dit is erg onbevredigend.

[4:01:44] Wester.

[4:01:46] Ja voorzitter, ik al zei dat ze er een aantal punten zoals in vastgoed dus onrendabel vastgoed waar je vanaf moet. En wat geld kost het heeft te maken met de kwaliteit ook kwaliteit van de docenten dus ook daar zat een probleem dat dan heb je uiteindelijk een totaalplaatje te leggen we het over meerdere jaren. Natuurlijk gaat om uiteindelijk in na zo'n stabiele situatie te komen

[4:02:09] en het ook nog eens een keer

[4:02:12] de extra een groep studenten die ook een keer extra kwetsbaar is die extra veel aandacht vraagt. Dus als je die erbij krijgt. Dat vraagt ook nog meer dus een combinatie van al deze factoren

[4:02:23] vroeger echt een een behoorlijke financiële impuls, impuls en het is de totale som van deze factoren die uiteindelijk de omvang van de reddingsoperatie hebben bepaald.

[4:02:36] Kijk even naar meneer beertema is het antwoord.

[4:02:40] Wie begeleidt dat financiële proces dan de raad van toezicht zijn erbij betrokken, denk ik. Het departement is erbij betrokken. Wij willen er ook bij betrokken zijn en ik denk dat het goed zou zijn om een vrij uitvoerige brief van u te ontvangen waarin toch verantwoording wordt afgelegd van van deze bedragen.

[4:02:58] Een concrete vraag wil wilt u daar een brief over sturen met deze gevraagde informatie te vragen?

[4:03:07] Ik heb een brief in juli gestuurd waar wel een uitsplitsing van de kosten zit ik

[4:03:13] mij lijkt mij dat in eerste instantie een goed beeld geven. Daar ziet u de verschillende categorieën ziet uit de bedragen bij.

[4:03:22] Ik heb het gevoel dat ik hier de kamer wel al over geïnformeerd hebben.

[4:03:27] Er wordt waar stukken gekeken. We gaan aan een tweede termijn. En als je daarop terug. Mensen kan kan dat zo direct een tweede termijn. Ik zit op tweeënhalve minuut spreektijd per persoon naast ruim terrein met de tijd vandaag en daar zou ik dan twee interrupties willen afspreken met elkaar de heer kwint als eerste het woord in tweede termijn.

[4:03:50] Ja. Ik denk niet dat ik die tweeëneenhalf minuut nodig hebben al een beetje nooit als ik eenmaal begin met praten in ieder geval dank aan aan de minister ook voor aan de voor de voortvarendheid waarmee bijvoorbeeld met die wet nu in consultatie is hoe die is hoe die is opgepakt. Dat

[4:04:04] dat doet een mens deugd. Ik kijk uit naar de behandeling door anderen daarvan.

[4:04:08] Dat betekent natuurlijk niet dat ik op elk punt helemaal tevreden ben wanneer bijvoorbeeld over de grond puck gaat. Er zit echt een punt van zorg. Want ik snap dat de bevoegdheden van de minister beperkt zijn, maar vaak gaat er nu bijvoorbeeld over gesprekken met koepelorganisaties en dat is niets ten kwade van vno, ncw heb ik er in het verleden heeft al een keer onaardige dingen over gezegd. Maar zij kunnen niet namens alle bedrijven afspraken maken en je ziet bijvoorbeeld dat er een segment binnen het bedrijfsleven is dat heel erg in te springen om goed opgeleide vakkrachten mij ook prima stage bedrijven. Dat soort dat soort bedrijven. Maar er ook bedrijven zijn die eigenlijk gewoon een soort van wegwerpverpakkingen met hun personeel omgaan en die gaan zich niet houden aan een convenant wat door een brancheorganisatie wordt afgesproken.

[4:04:50] Ik weet niet op welke manier. Maar je zou er bijvoorbeeld naar kunnen kijken. Maar dat dat soort bedrijven geen opdrachten meekrijgen wanneer we echt zicht zouden krijgen. Bedrijven die daar stelselmatig op een slechte manier mee omgaan. Ik ben op zoek naar een instrument om om nou eigenlijk gewoon te voorkomen

[4:05:05] dat dat bedrijven jongeren een leven lang op op achterstand zetten

[4:05:11] burgerschap en basisvaardigheden. Daar wachten we ook de wetten. Maar vooraf

[4:05:17] zou de minister in zijn brief over voortijdig schoolverlaten in kunnen gaan op die specifieke overgang tussen speciaal onderwijs en mbo. En dan vooral wat er voor nodig zou zijn binnen het voortgezet speciaal onderwijs om mentoren nog een jaar lang bijvoorbeeld vrij te maken om als zij willen iemand die zijn lang begeleidt hebben die de overstap maakt naar het mbo nog langer te begeleiden.

[4:05:40] En tenslotte de schaalgrootte kijk, ik geloof best die kleinschaligheid kunt organiseren binnen een grote instelling. De vraag is waarom het altijd nodig zou moeten zijn waarom

[4:05:51] een fusie bijna de norm is geworden in het in het beroepsonderwijs. En waarom de financiering blijkbaar zo is dat

[4:06:01] om te overleven als instelling

[4:06:04] schaalvergroting. De enige logische uitkomst is dat is natuurlijk niet een een natuurverschijnsel. Dat heeft te maken met hoe uiteindelijk de financiering van ons onderwijs in georganiseerd is.

[4:06:16] Daar gaan we vast niet vandaag uitkomen. Maar dat lijkt me wel verstandig om het daarover te hebben en met het oog op de groene pluk wil ik in ieder geval een twee minuten debat aanvragen,

[4:06:26] afhankelijk van de antwoorden van de minister uiteraard. Maar dat hij toe.

[4:06:29] Dankuwel. Twee minuten drieëndertig van zou gaat de heer el yassini van het woord in tweede termijn.

[4:06:38] Dank u wel. Voorzitter, natuurlijk ook het gevaar dat ik ook zal zeggen dat niet zo gek. Veel tijd nodig hebben. Maar toch geregeld.

[4:06:43] Inderdaad.

[4:06:44] Maar laat ik het inderdaad echt kort houden. Ik wil de minister bedanken voor niet alleen de antwoorden op de vragen die ik in mijn collega's zijn gesteld, maar ook gewoon

[4:06:53] bedankt voor de toezeggingen die heeft gedaan. De komende aantal zaken naar de kamer toe. Dat zal waarschijnlijk de nieuwe en de verkiezingen. Er worden een aantal dingen voortvarend opgepakt en ik hoop dat de minister zich de komende tijd ook als demissionair minister, wanneer informatie straks naar de verkiezing is zich blijft inzetten, zoals die nu moeten geloof ik ook wel eens komt wel goed. En ja ik wacht ook gewoon een tweeminutendebat afkijken of dat nog voor de verkiezingen is en dan zien we niet of wij wel of niet met moties komen. Maar bij deze bedankt.

[4:07:24] Dankuwel. Heer teunissen.

[4:07:26] De tweede termijn in het eerste debat ook de eerste indruk in in deze kamer en commissie en ik moet zeggen dat dat het waargemaakt is de indruk die ik had de grote betrokkenheid bij het mbo van zowel commissie als minister. Ik ben ook blij met die toezegging die de minister gedaan heeft. Ook mooi dat als het gaat om burgerschap en de bevoegdheden dat ook nog veld sessies komen dat het veld ook echt goed bij betrokken wordt, want het is inderdaad niet één op één te vergelijken met het vwo. Dus het moet heel goed gebeuren en ik kijk uit naar het voorgesteld dat dan begin vierentwintig komt op het punt van medezeggenschap. De studenten inspraak uiteraard ook eens met de minister dat ik niet voor blauwdrukken ben van de ene op de andere onderwijs zorgt. Maar ik denk ook wel de intentie dat het van belang moet zijn dat die inspraak gewoon goed geregeld is voor voor studenten en door studenten en ik vond het antwoord van de minister ook aardig als het gaat om de schaalgrootte dat het klein binnen groot moet zijn en zo zie ik eigenlijk ook die medezeggenschap voor. Dus ik ben ook blij met de aanvraag van een tweeminutendebat van de heer kwint. Dan kan ik me ook nog even bij op een motie hiervoor om naast de waaier ook een trap van medezeggenschap te kunnen realiseren.

[4:08:40] Vanochtend kwam kwamen de vragen zul je antwoord op de vragen binnen van de schriftelijke vragen die ik gesteld dat over de studiefinanciering het mbo in ben blij te zien dat wij eerste zorg. Er zat dat de mbo-studenten die massaal niet wisten te vinden. De weg naar de studiefinanciering dat uiteindelijk wel zo blijkt te zijn. Dus dat dat geld verdienen zijn letterlijk en figuurlijk. Dus daar ben ik dan ook blij mee. Tot slot. En ook aansluitend bij woorden die gezegd zijn niet door iedereen delen, begrijp ik van de heer beertema overgangsbeleid heer beertema zo'n warm pleidooi hield voor pluriformiteit en diversiteit. Ook in deze kamer maar taal doet er wel degelijk toe en waardering doet er wel degelijk toe. Dus ik hoop dat hij frisse waaien gereageerd dat er niet morgen een verandering in naam en stelsel is maar dat terwijl die waaier een start is van een frisse wind in het beroepsonderwijs.

[4:09:33] Dankuwel en een fijn dat u dit als een prettige debat heeft ervaren. Nu moet ik er wel bij zeggen dat dit wel de leukste en beste commissie is van deze kamer. Dat zeg wel tegen elkaar. Dus hierna gaat het wel ietwat tegenvallen. Maar dan heb ik dat heb ik het de verwachtingen, maar geen gemanaged. Dit mooier wordt niet mooier. Mevrouw bush liet het woord.

[4:09:57] Dankuwel. Voorzitter, dank ook aan de minister en zijn team voor de beantwoording van de vragen. Dank voor de toezeggingen die zijn gedaan over restitutie, over bestuurslidmaatschappen en over het stimuleren van docenten om te professionaliseren. Ik had nog een opmerking slechts hartenkreet. Slechts vraag dat ging over stagediscriminatie. Want de minister gaf aan dat eigenlijk zelden sgp ingrijpt uiteindelijk als ik dan kijk naar hoe groot stagediscriminatie is dat ruim de helft van de studenten te maken heeft met discriminatie. Dan ga ik me stoer gaan maken. Dan denk ik. He. Waar komen al die meldpunten mee terecht uiteindelijk wat gebeurt er dan als uiteindelijk zo weinig van die stageplekken worden aangesproken en erken. Ik ga hier niet zeggen dat het altijd bewust et cetera is. Maar ik wil ook de minister erop wijzen. Soms is het welbewust en het hele idee van. Het is altijd onbewust en onbekwaam. Daar wil ik niet in mee. Dus wat gaat de minister doen om ervoor zorgen dat echt wel een escalatie ladder is als het gaat om de aanpak van stuit discriminatie ook naar de bedrijven toe.

[4:10:57] Dankuwel

[4:10:59] dankuwel mevrouw pouw verweij

[4:11:02] dankuwel. Voorzitter, en ook ik wil de minister heel hartelijk bedanken voor de antwoorden op alle vragen en niet alles gaan we nu direct oplossen. Maar ik ben in ieder geval blij dat hij mijn frustratie deelde over de onduidelijkheid rondom de basisvaardigheden en waar we het nou precies over hebben als het er in ieder geval over eens zijn. Wat het probleem is dan kunnen we vast samen tot een oplossing komen. Dus dat is wel heel erg fijn. Ik had nog een vraag waar ik eigenlijk een beetje op zitten kauwen.

[4:11:32] De minister reageerde over de voorschriften het referentiekader rondom nederlands en dat er inderdaad duidelijk was geworden dat het niet goed aansloot op de praktijk dat niet alle docenten ermee uit de voeten konden et cetera, et cetera en hij zei erbij als ik het goed begrepen heb dat het referentiekader voor tweeduizend tien komt en dat het voor het eerst geëvolueerd was in tweeduizend, eenentwintig die cijfers kloppen. Ik zie de minister knikken naar anders hoor ik het ook graag. Maar ik ik schrok er toch een beetje van. Ik dacht de zoals ik het gelezen heb, mocht dat niet kloppen. Dan hoor ik het ook heel graag is een referentiekader best wel bepalend voor wat docent te doen in een les. Als er dan elf jaar lang zo'n referentiekader rondslingert zonder evaluatie en we komen er na elf jaar achttien doet eigenlijk niet zo goed. Docenten lopen tegen allerlei dingen aan sluit niet goed aan op de belevingswereld van de leerlingen et cetera, et cetera. Ik vraag me af, moeten we dan niet iets vaker tussentijds gaan evalueren en bij dit soort dergelijke referentiekaders. Daar zou ik graag een antwoord op willen van de minister als het kan

[4:12:34] dankuwel. De heer beertema.

[4:12:37] Voorzitter, ook mijn dank aan de minister en zijn ambtenaren het tweeminutendebat aangevraagd begrijp ik. Dan sluit ik me graag bij aan om nog samen met het cda een motie in te dienen om dat extra nederlands zodanig in een in een motie te gieten dat ook de minister hier geen misverstanden meer over kan hebben.

[4:12:56] Qua selectie,

[4:12:59] Het idee van de minister. Om die eindtoets om die te verrijken met niet alleen praktische vaardigheden, maar ook met competenties zoals creativiteit, muzikaliteit. En wat misschien nog meer is het een heel goed idee en zegt terecht dat het bij het bij het vwo ligt natuurlijk bij het voortgezet onderwijs voor de waardering van het mbo is het van cruciaal en misschien zou de minister in gesprek kunnen gaan met de mbo raad om gezamenlijk met het vwo een aanzet hiertoe te ontwikkelen. Misschien wil de minister dat toezeggen en tenslotte, voorzitter, over hetzelfde thema van die waardering van het mbo zou misschien goed zijn als in het overdrachtsdossier van de minister naar de volgende

[4:13:39] aangespoord zou worden dat de bewindslieden. De volgende bewind man of vrouw mbo niet alleen op de naast nationale skills hun opwachting maken van dat heeft de minister wel gedaan, maar ook op de jeroen skills in de world skills. En wat mij betreft nemen ze ter verhoging van die status van het regeringsvliegtuig en dan niet alleen met ambtenaren, maar ook met mensen van de npo zodat er eindelijk is wat calvijn kan komen om die prachtige wedstrijden met die mbo vakmensen is goed te promoten. Kan de minister. Misschien dat ook toezeggen.

[4:14:19] Wel

[4:14:22] de heer peters en heer te worden,

[4:14:26] Dankuwel, voorzitter en dankuwel. Minister voor de beantwoording van de van de vragen is heel jammer eigenlijk dat er de world skills niet met het regeringsvliegtuig meteen die kant zijn gegaan. Maar het was inderdaad zeer leerzaam en nuttig en praktisch om te zien.

[4:14:41] De jonge mensen zich daar met een team van onder andere ook die ouders die waren echt wel bij en leerkrachten echt letterlijk het beste van maken. Dus niet knoeien maar letterlijk het beste als mooi en aansprekend

[4:14:54] taal hebben we het over vele talen. Dat doet er toe en dan zou ik ook zeggen van ja, we hebben het hier dan over of hoe we de scholen zouden noemen, maar van mij. Ik hecht er toch wel aan dat te hebben niet meer over individuen, maar over persoon over mensen relatie tot een ander en dat hun schulden. Dat heb ik daar een podium zien kleinschalig georganiseerd kan worden. Zelfs binnen een grote grote afdeling waar mensen zich geborgen voelen gepassioneerd weten met de centen die ze kennen en er samen op die manier mee gaan werken en als we dan zeggen we gaan die burgerschapsonderwijs op die manier daar ook met een interruptie debatje met de minister ook over. Ook daar vormgegeven. Dan zie ik dat heel erg zitten twee vaardig over hem nog. Ik heb in de trouw gelezen dat er op neutelings van curieuze joh. Allemaal mooi en aardig, maar de studenten gaan heel het vak burgerschap en niet serieus nemen. Als we daar geen examen in doen, zou ik graag een reactie op op omwille van de minister

[4:15:53] ik. Dat is wat dat betreft genoeg

[4:15:55] vergadering. Dan zit ik toch ook te denken van of het enkel aan de wat betreft ouderbetrokkenheid enkele aan de

[4:16:02] en via de mbo-raad en instellingen vragen van gool zetten in een mailtje naar de ouders dat je het kunt gaan starten. Zou misschien een stap verder kunnen gaan. Zou je niet aan die in aan de instellingen via de mbo raad kunnen vragen als jullie nou eens actief van ouders gaan benaderen en gaan zorgen dat er gestart gaat worden

[4:16:18] onder andere het internet of het debatje. Wat ik met mevrouw bouchallikh dat als men de ouderbetrokkenheid niet eens rakken zorgen dat die er komt.

[4:16:28] Tot zover,

[4:16:29] Of hij die ouderbetrokkenheid was niet vormgegeven wordt te zorgen dat die vormgegeven.

[4:16:34] Dat punt is duidelijk. Daarmee is een einde gekomen van de tweede termijn van de kamer. We kunnen wat u wil. We kunnen u kunt tegelijk door. Maar dan denk ik dat het logische moment is waarop ik even dan de voorzittershamer overdragen. Want ik heb zelf om half drie

[4:16:51] debat blijft u dat we hier zitten van het oké

[4:16:58] meneer heeft u daar meneer kwint zal het voorzitterschap overnemen. Dankuwel. Fijne dag.

[4:17:12] Kijk dankuwel.

[4:17:16] Wat we afgesproken twaalfde interrupties per persoon.

[4:17:21] Dan gaan we luisteren naar de minister zijn beantwoording.

[4:17:24] Dank u meneer de voorzitter en ook van mijn kant altijd een genoegen met u over dit onderwerp te spreken, omdat er zoveel verschillende aspecten eigenlijk. Velen van u hebt het woord mini samenleving gebruikt,

[4:17:38] maar het mbo is inderdaad al heel bijzonder dat het gewoon alle verschillende elementen die in de samenleving speelt bij elkaar brengt en het is niet alleen een mini samenleving ook zekere zin de samenleving voor de toekomst,

[4:17:50] want deze studenten gaat uiteindelijk ook groot gedeelte die grote samenleving vormgeven. Dat doen ze op een hele belangrijke manier. Dus, zoals altijd een inspirerende uitwisseling van ideeën. Ik kom ik bij de concrete vragen begin met de vragen van

[4:18:06] de heer kwint zelf over groen pluk. Ik heb al toegezegd dat ik nog op terugkomen in het aanvalsplan. Maar wat we wel zouden kunnen doen dus eventueel met spits. Nou we kunnen we gaan met enkele specifieke sectoren hierover spreken bewijs spreken horeca is een belangrijke. Ik ga er ook nog het gesprek met svb over. Het is een ingewikkelde materie. U vraagt ook eigenlijk van ja wat kun je doen om hier een soort dingen wat wat scherper op te leggen. Dat hebben op een aantal onderwerpen u wat u zei van. Goh. Dat moet toch niet zo zijn dat bedrijven actief die groen pluk doen op dezelfde manier hebt te spreken. Het moet toch niet zo zijn dat bedrijven discrimineren. Hoe gaan we daarmee om terwijl we tegelijkertijd ook die samenwerking met die bedrijven goed houden. Dat is een ingewikkelde zaak, maar

[4:18:59] ik kom je nog verder op terug op het

[4:19:02] het

[4:19:05] aanvalsplan en ook daar kom ik ga ik ook in op die overgang vmbo mbo en de rol van mentoren

[4:19:15] dan over de fusies. Waarom zijn ze altijd nodig, naar ik noemde al een aantal elementen. Soms heb je gewoon gewoon het simpele feit dat je je kan niet een opleiding in stand houden voor een student of voor vijf. Maar op een gegeven hebben voor de kritische grootte nodig. Dus dat zien we heel vaak ook wel in regio's dat een technische opleiding waar je wel allerlei apparatuur moet hebben dan moet je wel een soort minimaal aantal studenten hebben om te kunnen draaien, dan is soms fusie een een oplossing, maar niet altijd belangrijk is dat het ebu naar het mbo hier ook op ingaat. Dus naar aanleiding daarvan kunnen we ook kijken wat voor suggesties. Daar komen ook in relatie tot krimp. Want dat is een van de redenen die

[4:20:00] ook wel op dit moment de beweging

[4:20:03] rondom fusie

[4:20:07] voet dan

[4:20:11] even kijken. Dank aan de opmerking van de heer el yassini. Ik ga u inzet voor het mbo ook missen. Ik denk dus dat u heeft op alle mogelijke manieren daar een groot. Dat draagt dat er een warm hart toe. Dus dat dat is in deze commissiedebat altijd een heel goed uitgestraald. Dus ik hoop ook dat we op een of andere manier dat dat toch blijven doen.

[4:20:36] De heer teunissen dank ook voor de discussie hadden over medezeggenschap dus ook. U zegt van ja, kan het ook kleinschalige. En wat behoort bij het mbo. Dat wil ik ook wel bedden vest over best verder over nadenken. Zeker ook als het gaat over instelling met meerdere locaties et cetera. Fijn dat u ook wel even de studiefinanciering noemt dus

[4:20:54] één van de dingen waar ik heel trots op ben. Het is misschien het grootste effect met de kleinste ingrepen is dat we de aanvragen voor de aanvullende beurs en het mbo dat we daar van een hele lage percentages naar bijna honderd zijn gegaan door een vinkje aan te zetten op een op een internet pagina dat

[4:21:15] heel veel problemen die wij hier hebben een enorme complexiteit die vragen norm of middelen et cetera. Maar we zijn ook weer rondom studiefinanciering soms kleine dingen met grote effecten. Dus het feit dat we daar gewoon een

[4:21:27] veel groter gebruik zien

[4:21:31] van deze deze mogelijkheden in het mbo het juist zo op z'n plek is is ook voor mij bemoedigend dan over stagediscriminatie. Mevrouw bush liet vroeg van ja hoe komt dat nou want we zien dus geen weinig meldingen bij svb naam ook weinig actie daarop, terwijl tegelijkertijd weten we gewoon op alle mogelijke manieren via enquêtes, maar ook gewoon via de mijn werkbezoeken van dat het echt een wijd verspreid probleem is en ook een heel taai probleem.

[4:21:59] We hebben in het stage bakt pakt zo'n escalatieladder afgesproken. Dus de scholen gaan uzelf die meldingen doen die melden door aan de svb. Dan gaan ze onderzoek doen. Dat kan leiden tot intrekken van een leerbedrijf. Dat is best wel ingewikkeld pad. Maar ik hoop nou dat we gewoon hier de eerste stap gaan zetten dat we door gewoon die laagdrempelige melding nu ook een beter beeld gaan krijgen wat er is. Dus we zien steeds het topje van de ijsberg en

[4:22:28] dan kun je ook zeggen. Goh zijn maar drie meldingen. Waar heb je het over zal, terwijl we weten dat het veel meer plaatsvindt. Maar

[4:22:36] ik hoop dat u iets meer die dat deel van de ijsberg onder water in beeld gaan krijgen.

[4:22:42] Maar er zit in het stage pakt zo'n escalatieladder en dan even kijken de

[4:22:54] je beertema twee dingen. Nou ik ga graag mee naar zo'n euro of world skills denk ook dat regeringsvliegtuig blijft gewoon onder de grond staan dan zal alle mbo ers ophouden met wet werken dus maar ik het blauwe boekje een heel terughoudend moet zijn. Dus

[4:23:14] maar u weet maar ik denk dat het mooi is dat we die europees en wereldkampioenschap hebben dat onze studenten soms daar gewoon echt de gouden medailles weghalen en daar moeten we gewoon trots op zijn en ik moet u danken dat u met een grote delegatie naar cadans ben geweest en dat het ook weer inspirerend was.

[4:23:34] Dat is gewoon heel bijzonder. Wat betreft de opmerkingen over kunnen we nu in dat dat punt van die waardering voor praktijk praktische niet theoretische niet puur cognitieve vaardigheden kunnen we niet in de overgang vmbo mbo dat dat ligt in eerste instantie bij mijn collega, mevrouw paul. Maar ik ga wel met haar in gesprek. Want dat is iets waar we al eerder met mijn voor vorige collega's. De heer wiersma hadden we echt zo'n

[4:24:06] plan om echt die die doorlopende lijn te gaan versterken. Dat betekent ook dat heeft ook iets te maken met de beeldvorming. Dus ik ga gewoon eens. Dat ligt bij haar. Maar ik ga er wel over sprak misschien wat ik kan doen vanuit mijn kant om haar te helpen hier om het punt punt te doen

[4:24:26] dan mevrouw o, doet dit de goede volgorde. Mevrouw pouw verweij vroegen over het referentiekader nederlandse excuses daarvoor. Ja inderdaad. Waarom duurt dat elf jaar in de evalueer je en evalueert en vind je ook dat het die goed genoeg was zeg maar. Dus ik zei van we gaan we gaan daar dat referentiekader gaan we herijken zeg maar. Ik denk dat het ook belangrijk is en ik kom je op terug in mijn voortgangsbrief en vierentwintig en dan denk ik een hele voor de hand liggende gedachte is om nu ook en daar met een zekere regelmaat een evaluatie op uit te voeren.

[4:25:07] Het zegt ook wel iets denk ik over hoe we tegen het nederlands in dit geval op het mbo hebben aangekeken en dat we dus nu ook echt zien van dat er een noodzaak is om dat te doen omdat er allerlei signalen die alarmbellen waar we het over hadden, maar absoluut belangrijk om dat verder door te zetten en dan twee vragen van de heer peters. Uw punt over burgerschap wordt niet serieus genomen door de studenten. Als er geen examen aan verbonden is, namelijk al zei ik ga nu eerst de wettelijke opdracht vastleggen. Feit dat in de wet staat moet ook wat helpen. Zeker voor de scholen. We gaan ook echt kijken van dus de scholen worden verplicht de ontwikkeling van hun studenten in beeld te brengen. Wettelijk verplicht.

[4:25:52] Dus daarmee hebben ze ook een grote opdracht om die studenten dus uiteindelijk moet zowel dat portfolio gaan.

[4:25:59] Nou ik heb al gezegd gaat ie nog een keer zeggen dat ik uiteindelijk samen ook in de binnenzak hebt.

[4:26:07] Meneer de voorzitter, mag ik wat vragen?

[4:26:11] Ik geloof dat de heer peeters een vragen zeer een beetje. Je moet er even inkomen. Zoiets zo'n vergadering. Voorzitter, meneer peters,

[4:26:17] Dankuwel. Nee, het is ook een hele klus.

[4:26:25] Nee maar ik heb gehoord wat de minister zegt sector de voorzitter dat zij in eerste termijn ook. Dus daar zou weinig verandering komen. Ik heb niet het idee dat hoeft ook niet precies eens worden. Maar mijn vraag was niet vanuit het vanuit de school die of de de mbo-instelling die zullen we het wel serieus nemen als je dat aangeeft. Maar

[4:26:45] de stelling van meneer nederland is jammer. De student

[4:26:48] dan zou u daar nou eens op kunnen reageren of die hoe je dat ziet als zegt is gewoon onzin of misschien kan gelijk hebben. Maar ik doe het niet. Ook prima, maar zou je zou kunnen reageren dat studenten zijn stelling is en gaat hij werkt daar op je

[4:27:03] dat studenten hun vak. Wat niet voor het examen is gewoon niet serieus nemen.

[4:27:08] Voorzitter, het is dus één ding of je zegt van. Er is uiteindelijk aan het einde van de rit en examen. Dan moet je gewoon voldoende verhalen

[4:27:17] of denk ik wat je zegt van ja je moet uiteindelijk aan een aantal dingen voldoen

[4:27:23] wat vragen we van jou? Een school? Je moet je portfolio. Daar zit een toetsen in. Daar zit de praktijk opdrachten in. Daar zitten allerlei dingen in die die school onderdeel vindt van pakket burgerschap. Dat moet je doen.

[4:27:36] Ja. Bedoel er zijn heel veel dingen die op school gebeuren die student te doen zonder dat er een uiteindelijk hun eindexamen toets is kijkt naar de hele vakopleiding

[4:27:44] die je leert er allerlei zaken.

[4:27:50] Kijk nogmaals naar de de stage ervaring et cetera zijn heel veel dingen die studenten op het mbo doen. Het belangrijkste is zeg maar dat we voor de studenten en voor de school gaan verplichten wettelijk

[4:28:05] dat ze dat onderwijs volgen en dat het aan bepaalde eisen voldoet en dat het de juiste inhoud heeft. Dus ik denk van ik snap het argument dus in de huidige situatie is niks zou veranderen, maar we gaan heel veel veranderen en daarom wil ik ook zegt van ja, we gaan heel veel veranderen,

[4:28:22] is het genoeg. Mijn beeld is van wel maar als er niet genoeg is dan is er altijd nog dat examen om daaraan aan toe te voegen.

[4:28:31] Meneer peters afsluitend afsluiten,

[4:28:33] Ik denk ik ben het er eigenlijk niet mee eens. Dat kan natuurlijk gebeuren want dan zou ik mijn willen vragen want ik heb natuurlijk kan motie voorbereiden en dan zeggen van ik zou toch wel graag schriftelijk samen of instelling zich samen willen hebben want u daar nou precies op tegen hebt om dat nu te doen. Dan kan ik ook zeggen. Misschien heeft u gelijk kan ook. Maar ik ben nu nog niet overtuigd. Waarom is is die waarom wilt u dat nou eigenlijk niet hebben.

[4:28:56] Behalve u denkt het is nog niet nodig, te snap ik. Maar ik denk het is wel nodig.

[4:29:01] De minister.

[4:29:06] Ik denk dat de juiste gelegenheid is om bij die op moment als met die wet komen want dan dan beter de invulling van de wet en dan kan ik ook beargumenteren denk ik wat wat de juiste manier is om de implementatie van die wet te borgen. Anders gaan we nu over iets praten waarvan we nog niet eens weten wat gaan praten over nick samen weten niet precies wat we gaan examineren.

[4:29:26] Dus ik denk dat het belangrijk is dat we die werd bij de bij de bij de introductie van het wetsvoorstel de juiste

[4:29:35] mogelijkheid om de juiste gelegenheid is om dit gesprek te voeren.

[4:29:43] U vervolgt. Ik ik ga door met de laatste vraag van de heer peters. Het gaat over de ouderbetrokkenheid

[4:29:51] die zegt van ja, kunnen we behalve dat die mogelijkheid. Er is, kunnen we kijken of de

[4:29:58] de mbo-scholen daar een actieve rol in kunnen spelen. Dat ga ik zeker met de mbo raad bespreken. Maar ik ga ook met de instellingen zelf mijn vaak op werkbezoek. Dus ik ga ook eens even horen wat ze daar zelf van vinden of daar mogelijkheden liggen.

[4:30:12] Hetgeen willen vragen oproept bij de heer der helm christenunie,

[4:30:16] Dankuwel. Voorzitter, nou eigenlijk ook op ter ondersteuning van de heer peters, juist ook over de instelling zich samen met betrekking tot burgerschap, en ik zag de heer peters inderdaad ook wel op een bepaalde niet. Kijk kijk kijken waarvan ik denk van nemen. Die blik herken ik ook nu ook zelf daarnaar kijkt

[4:30:33] misschien dus de simpele versie om juist ook te waken dat we niet in tweeminutendebat allemaal moties gaan zien die wel of niet wordt aangenomen, kan de minister toezeggen dat bij de bij het maken van de wetswijziging of of wetsvoorstel om daaraan ook eventueel in de memorie van toelichting of daarbij duidelijk expliciet aan te geven wat dan vervolgens de beredenering is om nog geen instellingen college examen te doen of en dat hopen we eigenlijk met z'n allen dat de minister zegt ik heb me toch vergist. We gaan we nemen een toch mee. En dus kan de minister toezeggen om daar een met een open geest aan de wet te gaan beginnen door te zeggen het daar nog wel inkomen.

[4:31:11] Voordat ik de minister het woord geven. Dat is wel ongeveer eens de toezegging die hij gedaan heeft in het debat dat hij daarbij de wet uitgebreid de terugkomt. Ik geloof de open geest heeft ie nog niet toegezegd.

[4:31:19] Dat ik.

[4:31:20] Dankuwel. Voorzitter, want dat dat heb ikzelf ook inderdaad gehoord. Maar ik wil toch net een stukje toch pushen om te kijken of ie dan toch misschien zegt van joh

[4:31:29] ik ga geen een jaar zeg ik hou het juist open en ben benieuwd naar.

[4:31:34] Voorstellen. Misschien kan ik toezeggen dat, indien men mooie aanbevelingen de toelichting van de wet al gezegd heb ik zie een rol voor het instelling samen als een mogelijke volgende stap. Dus dat dat we dat we dat ik daarop reflecteer.

[4:31:51] Dus dat dat ik sowieso daar ook mijn overwegingen meegeven wat precies de aanvullende functie van zo'n instelling examen zou kunnen zijn.

[4:32:04] Nou dan kunnen we dan in in de discussie rondom dat wetsvoorstel kunnen we spreken van wat wat de juiste wijze van toetsing is maar dat ik dus dit hier ook dit meenemen eigenlijk wat precies de overwegingen zijn en nogmaals ik heb al ik heb ook niet gezegd. Ga nooit een instelling samen doen. Ik heb gezegd dus dan dan daar de

[4:32:27] het feit dat dat

[4:32:30] eigenlijk vraagt u mij dat gewoon daar de redenatie, maar ook gewoon actief te benoemen, wat precies de rol is van een instelling een eventueel instelling extra.

[4:32:42] Was u daarmee aan het einde gekomen van uw beantwoording?

[4:32:45] Daar ben ik aan het einde van mijn tweede termijn. Dan komen wij nu.

[4:32:48] Wij een zeer eigenlijk moment, namelijk het moment dat wij de toezeggingen met u doornemen

[4:32:53] en de eerste toezegging zal ik kort samenvatten als de toezegging open geest, namelijk als het wetsvoorstel over burgerschap wordt ingediend. Bij de tweede kamer worden regering ook gemotiveerde wat aanvullende functie van een instelling examen zou kunnen zijn.

[4:33:05] Twee begin tweeduizend, vierentwintig stuurde minister adviesrapport van de expertgroepen over herijking van de kwalificatie eisen nederlands in het mbo naar de kamer inclusief beleidsreactie ook begin tweeduizend, vierentwintig stuurde minister een voortgangsbrief basisvaardigheden waarin onder meer wordt opgenomen hoe het taalonderwijs beter aan te sluiten op de ontwikkeling van de mbo-student.

[4:33:24] Vier, begin tweeduizend, vierentwintig een drukke periode. Voor sommigen althans komt de minister met een voorstel voor een bevoegdhedenstructuur basisvaardigheden mbo.

[4:33:33] Vijf.

[4:33:34] De externe praktijk onderzoek mbo worden het voorjaar van tweeduizend, vierentwintig naar de kamer gestuurd. Zes aanvalsplan voor vroegtijdig schoolverlaten komt voor het verkiezings reces naar de kamer. Dat is uit mijn hoofd. Achtentwintig oktober.

[4:33:49] Dat zijn de verkiezingen zelf

[4:33:51] dus medio oktober naar de kamer voor zevenentwintig oktober. Het is fijn dat hoe je er dan een gemeenschappelijke oppakt. Sommige mensen hebben de datum van het verkiezingen reces wel heel goed in hun hoofd zitten trouwens.

[4:34:05] Meneer el yassini.

[4:34:08] In het plan wordt onder meer ingegaan op de grond plukken aansluiting van het vmbo mbo en ook de rol van gemeenten zeven in tweeduizend, vierentwintig geeft de minister een concrete beeld over wat een realistische tijd. Wat is voor het uitbreiden van de subsidieregeling praktijkleren en uitbreiding subsidievoorwaarden naar bonaire

[4:34:25] ook wordt onderzocht in hoeverre de subsidieregeling is uit te breiden naar sint eustatius en saba.

[4:34:29] En tenslotte, de minister gaat de mogelijkheid verkennen of reeds betaald lesgeld door mbo kan worden gerestitueerd als zij vroegtijdig een opleiding beëindigen. Daarbij hebben wij alleen nog geen moment

[4:34:41] vastgesteld voor de de terugkoppeling over de restitutie van het betaalde lesgeld bij een vroegtijdig beeindigde.

[4:34:51] Opleiding voor de zomer

[4:34:54] voor de zomer.

[4:34:55] Vierkante voor de zomer tweeduizend, vierentwintig.

[4:34:58] Dat.

[4:35:01] Daarnaast heb ikzelf een tweeminutendebat aangevraagd en daar zullen wij verder praten over het mbo

[4:35:07] voor nu dank ik u allen voor uw aandacht. De leden voor hun inbreng de minister aan zijn ondersteuning voor de antwoorden en natuurlijk alle mensen op de publieke tribune en thuis die zozeer aandachtig naar onze debat hebben gekeken en alle ondersteunende diensten in de kamer die ons een wijken wederom hebben mogelijk gemaakt, dan sluit ik de vergadering.