Raad Algemene Zaken d.d. 19 september / Meerjarig Financieel Kader (MFK)

[0:00:00] Goedemorgen.

[0:00:03] Hierbij open ik het commissiedebat van de commissie europese zaken en van financiën over de raad algemene zaken van negentien september tweeduizend, drieëntwintig meerjarig financieel kader. Vorige week hebben uw commissie heeft uw commissie is een technische briefing gehad van ambtenaren van de ministeries van buitenlandse zaken, financiën en van economische zaken over de midterm review meer meerjarig financieel kader

[0:00:30] kunt hier zitten. Graag heet ik de nieuwe minister van buitenlandse zaken van harte welkom bij haar eerste debat in deze commissie en ook van harte welkom aan mijn collega's, de heer van dijk van de sp, de heer sjoerdsma d zesenzestig die heer de jong, pvv, die van houwelingen, pvv forum voor democratie, de heer van der lee, groenlinks, pvda en naast mij die hera mijn huis van het cda ook welkom aan de mensen die dit debat volgen, in het bijzonder een aantal medewerkers van de nationale assemblée van suriname op de tribune. Zij lopen drie weken stage bij de tweede kamer om ideeën op te doen voor capaciteit, versterking van de nationale assemblee en in het in het algemeen en de wetgeving functie en de wetgeving unit in oprichting, in het bijzonder welkom en veel plezier bij het kijken naar dit debat. En dan gaan we over tot de orde van dit debat. De spreektijden is vastgesteld op vijf minuten mijn fractie in de eerste termijn en ik stel voor vier interrupties in de eerste termijn en dan geef ik nu het woord aan de heer van dijk van de sp.

[0:01:38] Dank u. Voorzitter, we spreken over de raad algemene zaken, maar dus ook over het meerjarig financieel kader wil ik graag mee beginnen want de europese commissie heeft voorgesteld om het budget met maar liefst zesenzestig miljard euro te verhogen. Voor nederland gaat het dan om een verhoging van bijna drie komma twee miljard euro

[0:02:01] een fors bedrag, terwijl veel nederlanders al moeilijk rond kunnen komen. Wij zijn dan ook zeer kritisch en horen graag waarom dit nu zo noodzakelijk zou zijn.

[0:02:12] Waarom. Voorzitter wordt er niet binnen het bestaande budget gekeken als je al tussentijds de begroting wil.

[0:02:20] Vestigen,

[0:02:23] Dus dan maak je een verschuiving van de prioriteiten zoals dat zo mooi heet een herprioritering en gaat om zoveel geld naar brussel. Wat voor allerlei dubieuze zaken wordt ingezet. Voorzitter, er zijn enorme fondsen opgetuigd de afgelopen jaren waar volgens mij ook nog veel geld zit waar de minister naar zou kunnen kijken. Maar ik noem je ook een aantal gekke voorbeelden van wat er gebeurt in brussel.

[0:02:45] Zo kwam deze zomer het bericht naar buiten dat de europese unie maar liefst honderd zestig miljoen euro subsidie aan frankrijk geeft om het wijn overschot te vernietigen. U hoort het goed. Honderdzestig miljoen euro om wijn weg te gooien. Dat is toch krankzinnig.

[0:03:06] Wat gaat er mis tegen deze geldsmijterij ondernemen en zo zijn er meer voorbeelden

[0:03:12] de allerlei omstreden subsidies aan de lidstaten die volgens mij echt nog eens een keer goed zou moeten bekijken. Dan kun je de europese unie veel slanker maken en niet omslachtig geld. Eerst naar brussel en dan weer terug naar de lidstaten brengen. Voorzitter, kijk beter naar de bestaande uitgaven. Mijn vragen hier specifiek over zijn gaat nederland gaat de regering dit voorstel blokkeren. Zo. Nee, waarom niet?

[0:03:39] Klopt het dat veel andere landen ook kritisch zijn, zoals duitsland, oostenrijk en de scandinavische landen

[0:03:47] is het voorstel dan uberhaupt wel haalbaar, vraag ik aan de minister en gaat u ons de kamer nauwgezet op de hoogte houden, zodat de kamer bij tijd kan ingrijpen. We gaan natuurlijk richting het verkiezings reces, maar europa gaat door en dan kunnen we allerlei besluiten genomen worden. Maar wij moeten daar als kamer van op de hoogte zijn, zodat we bijtijds kunnen bijsturen.

[0:04:10] Voorzitter, dan nog een vraag over de europese uitgaven aan defensie, want we zien een razendsnelle militarisering van de eu, inclusief de financiële middelen. Maar volgens mij moeten e u volgens zijn eigen regels uiterst terughoudend zijn in militaire activiteiten. Zie daarvoor artikel eenenveertig punt twee van het europees verdrag.

[0:04:29] Om die reden is het europese vredesfonds european facility ook buiten de europese begroting gehouden schimmige truc en de controle op het fonds is daardoor zeer moeilijk. Zeer zie ook mijn moties daarover om de controle en het toezicht op dat

[0:04:45] fonds te verbeteren om het bijvoorbeeld onder te brengen bij de europese rekenkamer om de jaarverslagen openbaar te maken. Dat is nu allemaal niet zo. En dat is vreemd, want er gaan miljarden om in dat fonds voor met name voor wapens voor oekraïne

[0:05:00] is nu een plan voor een oekraïne faciliteiten. Klopt het dat hier ook voor anderhalf miljard euro aan defensie in zit, is dit verenigbaar met het europees verdrag graag een toelichting. Voorzitter, gisteren heeft mevrouw von der leij een rupsje nooitgenoeg als het gaat om europese bevoegdheden

[0:05:19] haar state of the union gehouden, en dan ging het ook over de uitbreiding van de europese unie met mogelijkerwijs oekraïne, moldavië balkan, landen, zodat de e u mogelijk meer dan dertig lidstaten krijgt. Er is zelfs sprake van een deadline van twee duizend dertig. Dat lijkt mij onmogelijk voor deze landen, want ze voldoen eenvoudigweg niet aan de bekende kopenhagen criteria

[0:05:44] deelt de minister die mening.

[0:05:46] Er is een interruptie van de heer.

[0:05:49] Voorzitter, toch even een kleine vraag als die landen wel voldoen aan de kopenhagencriteria, de sp dan bereid om hen welkom te heten en de europese unie.

[0:05:57] Nee, voorzitter, dat zijn we niet. Ik wilde er net op doorgaan.

[0:06:01] Ik heb gisteren intens gesprek over gehad met uw voormalige partijgenoot mevrouw in t veld op de radio.

[0:06:08] Ik denk dat de europese unie op dit moment geen nieuwe lidstaten moet toelaten. Als je het al zou doen dan zou dat op z'n minst met een referendum moeten gebeuren. Kijk het gaat hier om draagvlak. De e. U heeft nu zevenentwintig lidstaten. De bestuurbaarheid wordt eigenlijk elke dag lastiger. Kijk ook eens naar de huidige eu lidstaten. Kijk eens naar polen en hongarije, die zich niet aan de eigen spelregels houden. Zoals de e. U heeft geformuleerd, moet je dan nieuwe lidstaten toevoegen

[0:06:38] waar ook al zo veel problemen zijn met corruptie met de rechtsstaat. Ik denk dat de e u dan zijn eigen problemen organiseert dus zoek naar andere vormen van samenwerking zeg ik tegen de heer sjoerdsma.

[0:06:49] Een tweede vraag van de heer sjoerdsma,

[0:06:51] Ja, voorzitter, omdat de heer van dijk zich natuurlijk volstrekt tegenspreken. Ik vroeg is hij bereid om deze lidstaat toekomstige lidstaten toe te laten als ze voldoen aan alle criteria en op dat moment zijn ze natuurlijk niet meer corrupt dan voldoen aan de criteria. Dus ik snap dat de heer van dijke er nu niet op zit te wachten. Maar ik vraag hem toch eventjes daar goed over na te denken wat hij nu zegt hij zegt eigenlijk feitelijk de sp lijkt gewoon een land even uitnemen. De sp wil oekraïne niet in de europese unie dat perspectief gaan we de oekraïners ontnemen die mensen die vechten voor de vrijheid en veiligheid voor onze waarden die onze die letterlijk dood gaan om onze waarden te mogen omarmen. Daarvan zegt de heer van dijk. Zelfs als ze voldoen aan alle criteria gaat de sp straks tegenstemmen en ik vraag toch. De heer van dijk. Waarom.

[0:07:34] Waarom zo hardvochtig?

[0:07:35] Als het voldoen aan al die criteria op gebied van rechtsstatelijk,

[0:07:39] Ja. Voorzitter, laat één ding helder zijn. Oekraïne is een bondgenoot van europa. En wat rusland doet in oekraïne is verwerpelijk en het zou heel goed zijn als de russische troepen zo snel mogelijk vertrekken uit oekraïne. Maar dat is heel wat anders dan nu overgaan tot een lidmaatschap van oekraïne. Het land is niet klaar voor de europese kopenhagen-criteria. Dat weet de heer sjoerdsma ook die daar zelf ook veel waarde aan zegt te hechten en je ziet nu dat de geopolitieke agenda eigenlijk boven die kopenhagen-criteria komt te staan. Dus de mensen die veel waarde hechten aan die kopenhagen-criteria en ik neem aan dat u dat ook bent. Die zouden die criteria weer net zo bovenaan moeten zetten als eerder

[0:08:28] en vervolgens kun je als partij nog de politieke afweging maken is uitbreiding van de eu op dit moment verstandig. Dat heb ik u net uitgelegd. Wij vinden op z'n minst en referendum daarbij noodzakelijk. Maar ik denk dat veel belangrijker hier de vraag is

[0:08:43] moet je in europa niet zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking? Ik kijk naar de raad van europa kijkt naar de europese politieke gemeenschap van president macron in frankrijk. Dat is niet voor niets, want wilt u werkelijk meneer sjoerdsma naar een europese unie

[0:09:00] van meer dan dertig lidstaten wetende dat de bestuurbaarheid dan nog veel moeilijker wordt

[0:09:06] en het draagvlak binnen de lidstaten ook nog veel moeizamer zal gaan worden.

[0:09:14] Ja voorzitter. Ja, echt heel veel woorden natuurlijk die de heer van dijk gebruikt die er is als argeloze toehoorder zou je kunnen denken dat er ook nog logica inschat. Maar dat is natuurlijk niet het geval. De heer van dijk heeft het nu weer erover

[0:09:25] dat die landen niet voldoen aan de criteria. Dat weten. Dat weet iedereen die hier in deze kamer zit, weet dat deze landen momenteel niet voldoen aan de kopenhagencriteria. Iedereen in deze zaal wil dat deze landen voldoen aan de kopenhagen-criteria en houdt eraan vast. Maar de vraag die erachter schuilt meneer van dijk is wat gebeurt er als ze daaraan voldoen. En u moet niet weglopen van het feit dat u simpelweg zegt nee ze komen er niet in zou kunnen door alle hoepels springen. Ze kunnen een hele land hervormen zou kunnen de rechtsstaat verbeteren zou kunnen journalistiek beschermen. Ze kunnen bij wijze spreken. Een betere democratie hebben dan nederland.

[0:09:57] Maar ze komen er niet in. Dat is wat u zegt tegen de oekraïne het daar moet u eerlijk over zijn. Dat is namelijk het proces wat we hier met elkaar hebben afgesproken strikt bert ver. Maar u bent niet ver.

[0:10:09] De voorzitter, dit is flauwekul dat de heer sjoerdsma hier betoogd. Er zijn kopenhagen-criteria. Daar hebben landen zich aan te houden. Dat zijn de spelregels van de europese unie dus een. We zien dat er nu

[0:10:20] lidstaten zijn van de europese unie polen, hongarije, die houden zich niet eens negeren en dus ik leg ook de vraag op tafel moet je eigenlijk niet bestaande lidstaten. Ook is tussentijds toetsen, want het is nu een poppenkast meneer sjoerdsma. De europese unie heeft leden die zich niet aan de eigen spelregels houden.

[0:10:39] Tijdens een voetbalwedstrijd zou dat onacceptabel zijn. De e. U doet dat gewoon. En nu is er sprake van het toelaten van nog weer nieuwe lidstaten om wegen van geopolitieke redenen, waarbij de kopenhagen-criteria ondersneeuwen.

[0:10:56] Dus dat dat is niet sterk. En daarnaast hebben politieke partijen het recht om een eigen afweging te maken over de legitimiteit van uitbreiding met nieuwe landen.

[0:11:07] Dankuwel. Er is ook een vraag van de heer aan motie van het cda.

[0:11:11] Voorzitter, ik heb nog ongeveer zeven weken om de heer van dijk overtuigen om een beetje ruiken richting europa te openen. Als dat niet lukt ja dan laat ik dat aan de volgende generatie.

[0:11:22] Daarover maar toch.

[0:11:26] Meet. De heer van dijk niet met twee maten. Als wij kijken naar het belang van europa, zeker ook niet de geopolitieke ontwikkelingen aan de grenzen van europa, maar ook europa. Wat moet voorkomen dat de speelbal wordt tussen andere grootmachten dat we die niet moeten hebben over uitbreiding naar meer over de verdere integratie van europa. We hebben nog een aantal landen europese landen zijn. Europese landen zijn. Geen andere landen zijn europese landen die inderdaad via het criteria zouden moeten kunnen toetreden.

[0:11:56] En eigenlijk zegt de heer van dijk hier. Ik ga met twee maten meten.

[0:12:00] De landen die er nu bijzijn die mogen blijven met nieuwe landen die voldoen aan de criteria die zou het niet mogen toetreden.

[0:12:07] Dat vraag ik dus aan de heer van dijk. Hoe ziet u dat.

[0:12:11] En als laatste als hij het heeft over draagvlak. Volgens mij stond ook in de in in de brieven. Het onderzoek van het cbs over draagvlak bij de nederlandse burgers over uitbreiding, toetreding van europa. Die was vrij positief, mits ze voldoen aan de criteria.

[0:12:28] Daar hebben we erover. We hebben het niet over short cut. We hebben het over het voldoen aan de criteria. Dus ik vraag even aan de heer van dijk die luiken open naar europa, maar wel positieve grondhouding kritisch. Daar waar nodig maar meet niet met twee maten.

[0:12:43] Even tussendoor. Wij hebben in de commissie lhv de regelt dat een interruptie dertig seconden duurt en als je langer duurt dat voor een tweede derde interruptie. Dus ik zou willen vragen om de interrupties kort te houden.

[0:12:56] De heer van dijk, de heer aan huis is nog maar zeven weken. Voorzitter, dus misschien wat clementie. Nee kijk ik vind het wel eerlijk dat de heer aandeelhouders een interruptie begon met de geopolitieke realiteit. Later kwam er toch weer een heel ander verhaal bij maar ik denk dat dat de waarheid is die nu speelt en zijn geopolitieke realiteit. Die maakt dat de europese unie, mevrouw vonden en andere meneer michel voorzitter van de raad geneigd is om een oogje dicht te knijpen als het gaat om al die criteria die u heeft een mooi benoemde. Er wordt zelfs twee duizend dertig genoemd als deadline en dan dan zegt u in ieder geval waar het op neerkomt is een geopolitieke realiteit die ik ook zie geen misverstand daarover. Maar de vraag is moet je dan de europese unie.

[0:13:44] Die.

[0:13:45] Gaan uitbreiden met zoveel landen, terwijl de bestuurbaarheid ervan nu al zo onder druk staat, moet je daar niet kijken naar andere samenwerkingsvormen een europa van meerdere snelheden heet. Dat is dat niet veel verstandiger of blijft u blind voor het feit dat de huidige u al piept en kraakt.

[0:14:06] De heer ramnewash,

[0:14:07] Dan krijg je een antwoord op mijn vraag. Ik vroeg over de maten meten met twee maten.

[0:14:12] Kijk dat er twee snelheden kunnen zijn en dat je een andere vorm. Dat kan binnen de europese unie. Natuurlijk moet je dadelijk gaan kijken als de europese unie bijvoorbeeld naar dertig of meer landen gaat en de integratie is voltooid. Dat je naar een andere bestuurlijke vorm gaat kijken. Maar dat is binnen de unie. Mijn vraag was meet niet met twee maten. Als u een aantal andere landen niet.

[0:14:30] Nu al.

[0:14:31] Niet wil toelaten die voldoen aan de criteria.

[0:14:34] Dat is het punt wat ik probeer te maken want daar zegt u van daar maakt me niet uit of ze voldoen aan de criteria. We laten we een soort tweederangs europese landen creëren.

[0:14:44] Voorzitter, integendeel, ik weet niet met twee maten. Ik stel vast dat de europese unie spelregels heeft bedacht kopenhagen-criteria, maar dat vanwege de geopolitieke realiteit en nu de neiging is om een oogje dicht te knijpen en daarvoor waarschuwt de minister en ik hoor graag haar oordeel daarover. En daarnaast heeft elke politieke partij het recht om te zeggen wat zinvol is als wenselijk is qua uitbreiding van de europese unie en daarvan zegt de sp. Dat is nu niet verstandig vanwege de bestuurbaarheid of de onbestuurbaarheid beter gezegd. En als je al wil uitbreiden, moet je daar het volk bij raadplegen?

[0:15:18] Heer van houding. Dank.

[0:15:20] De heer van dijk zegt terecht dat de europese unie verdragsrechtelijke geen minuten mag inkopen. Dat hebben een apart fonds voor ingericht. Naast mijn vraag aan u. Het gebeurt is eigenlijk toch. En zou dat als ik u zo hoor, dan lijkt het ons. Het is niet netjes. Maar het moet maar maar is de sp nou wel of niet voor een europese gezamenlijke defensie inkoop van bijvoorbeeld benut zien.

[0:15:41] Nou ik ik ben heel kritisch over het europese vredesfonds. Voormalig premier rutte of demissionair premier rutte heeft ook zelf gezegd. Ja, we hebben dat inderdaad middels een truc hebben dat buiten de europese begroting geplaatst omdat het niet mag. Volgens de eigen regels van de e u. Dus ik vind dat dubieus. Ik vind dat lidstaten hebben het recht om oekraïne al dan niet te steunen met defensiematerieel dan moeten ze zelf voor kiezen. De vraag is moet je dat via europa regelen en daar ben ik kritisch over.

[0:16:10] Toch even het heel helder te krijgen van maar het is niet dat u zegt want het is nogal wat. Want ik ben helemaal met u eens. Het mag niet te worden trucjes verzonnen. Dan zou ik zeggen. Vandaar dat dat daar zijn we tegen dat willen we gewoon niet zien. En u bent ook een partijen. De vredesbeweging zal ook bij u voor een deel volgens mij. Dus ik vind het heel moeilijk te begrijpen dat u nou dat wat u zelf doet. Militarisering van de europese unie die u stelt, vraagt en zo dat er toch eigenlijk een beetje mega van ja moet maar maar.

[0:16:33] Ik kan niet anders.

[0:16:35] Misverstand. Ik ben tegen dat europese vredesfonds. Dat heb ik ook al talloze malen in debatten gezegd en moties. Daarover zijn ook aangenomen om het toezicht te verbeteren.

[0:16:45] De heer van der lee,

[0:16:48] Ja. Opzich bekend verhaal van de heer van dijk het nodig. Euroscepsis. Maar ik ben ikzelf toch reflectie willen vragen op terugkijkend op destijds het associatieverdrag het referendum.

[0:17:02] Dat had een uitslag zestig procent veertig procent voor

[0:17:06] maas niet dit referendum zou hebben. Wat denkt de sp dat de uitslag zou zijn en zou het die uitslag ook volgen.

[0:17:16] Ja dat is een hele hypothetische vraag. Meneer van der lee. Dat weten wij niet wat de uitslag zou zijn. Ik weet wel dat er destijds een referendum is gehouden over het associatieverdrag en dat de regering de uitslag in de prullenbak heeft gegooid. Net zo goed als dat is gebeurd bij de europese grondwet. Één juni tweeduizend vijf. Toen werd er ook via een truc een klad blaadje toegevoegd aan het verdrag en dat heet voortaan niet meer grondwet, maar dat heette verdrag van lissabon met associatie-verdrag idem dito en dat is heel spijtig. Want als je mensen sceptisch wil maken over democratie. Dan moet je zo omgaan met referendum.

[0:17:54] De heer van ik constateer dat de heer gewoon geen antwoord geven op deze vrij logische vraag en ik begrijp wel waarom

[0:18:01] wat de uitslag zou echt een hele andere.

[0:18:04] Dat weet de heer van de helemaal niet is een buitengewoon hypothetische vraag. Dus wat zou de uitslag zijn van een referendum op dit moment over een nieuwe europese grondwet. Dan moet je dat referendum houden. Ben benieuwd of de heer van de leden en voorstander van zijn.

[0:18:21] Meneer van dijk. U heeft nog een minuut spreektijd uw betoog.

[0:18:26] Voorzitter, mijn laatste punt is er ligt een voorstel vanuit het europees parlement om de bevoegdheden van de europese unie ver gaand uit te breiden. Lees even mee. Defensie, buitenlandse zaken, belastingen, klimaat, gezondheidszorg en onderwijs moeten allemaal ten dele naar brussel worden overgeheveld. Dat is toch van de zotte. Op deze manier verliest de e u elk draagvlak. Gaat u deze voorstellen heel snel naar het rijk der fabelen verwijzen. Dank. Voorzitter,

[0:18:57] Dankuwel. Dan is nu het woord aan de heer sjoerdsma van d zesenzestig.

[0:19:00] Ja. Dank, voorzitter, het zal u niet verbazen dat mijn partij d zesenzestig er geheel anders in staat dan wat we net hebben gehoord van de sp. Wij hebben gisteren ook de staat van de unie toespraak mogen horen van mevrouw van der leij en ze heeft daarbij terugblikt.

[0:19:15] Vooral terugblik moet ik zeggen, en niet onterecht op een zeer ambitieuze, maar ook geopolitieke commissie heeft echt gedaan wat destijds beloofd is

[0:19:24] geopolitiek gemaakt en een enorme green deal op tafel gelegd waarmee de europese unie gaat worden getransformeerd. Heel erg belangrijk. Tegelijkertijd merk je dat ook daar het verkiezingsseizoen losbarst dat waar dit kabinet demissionair is, dat zij zich ook demissionair opstelt dialoog groepen worden aangesteld, maar er is er nog wel werk te doen. Verdragswijziging is bijvoorbeeld zich hoogstnoodzakelijk. Het aanpakken van de rechtsstaat schenden net terecht aangehaald door eigenlijk het enige wat de collega's van dijk net terecht aanhaalde. Dat moet natuurlijk gebeuren. Het kan niet zo zijn dat polen en hongarije niet voldoen. Daarom is er ook een jaarlijkse controle op wat ze doen maar de middelen om daarop in te grijpen zijn natuurlijk beperkt en zou geen enkele cent moeten gaan naar hongarije van orban geen europese cent geen nederlandse belastingcenten. Zo ver zijn we helaas nog niet maar hopelijk zal deze minister zich daarvoor voor inzetten.

[0:20:13] Tweede. Zij had het ook over uitbreiding en ik denk dat het van groot belang is dat we serieus praten over uitbreiding natuurlijk vanwege het geopolitieke blik me ook om de meetlat op onze waarden op het juiste niveau te houden. Niemand hier wil tornen aan de kopenhagen-criteria, en dat betekent dat wij de uitdaging hebben om als lidstaten alles te doen wat we kunnen doen om deze landen te helpen te voldoen aan die voorwaarden de steunprogramma's ondersteuning technische assistentie. Alles wat we kunnen leveren om ervoor te zorgen dat ze zo snel mogelijk voldoen aan de criteria op het gebied van rechtsstaat en democratie, en ik zou deze mensen graag willen vragen hoe zij dat ziet en wat nederland van plan is om te gaan doen om deze landen inderdaad te helpen. Ook vanuit het geopolitieke belang is dus geen succes. Een groot binnen de europese unie als de uitbreiding onze soft power meest succesvol instrument ooit is gewoon een in een democratische intellect die zich verspreidt en verbreed.

[0:21:08] Is. Een interruptie van.

[0:21:09] Van dijk. Voorzitter, d zesenzestig wil graag meer lidstaten naar de europese unie toe halen. D zesenzestig wil graag meer macht naar brussel zijn bekende standpunten, maar ik vraag de heer sjoerdsma. Nu is

[0:21:25] te reflecteren op dat proces van uitbreiding, waarbij hij toch ook moet zien. De afgelopen jaren dat er az heel snel is uitgebreid met een aantal landen dat dat gevolgen heeft voor de bestuurbaarheid van de unie en dat er ook heel landen al heel lang in de wachtkamer staan en die worst wordt voorgehouden van het lidmaatschap van de europese unie, maar feitelijk dat al jarenlang niet worden in kijken naar de balkan kijkt naar turkije is dat niet ook pijnlijk voor iemand als u die graag die u ziet uitbreiden. Terwijl dat eigenlijk een soort fopspeen is die ook aan landen voor wordt gehouden omdat ze jarenlang geen lid worden.

[0:22:04] Ja voorzitter, ik denk dat de heer van dijk best gelijk heeft dat zeker als je kijkt bijvoorbeeld naar de landen in de balkan

[0:22:11] in het hart van europa, dat jarenlang hen is voorgeschoteld dat dat europese lidmaatschap dat dat dichtbij was, terwijl er in werkelijkheid

[0:22:19] de is zeer weinig politieke wil was om deze landen. Dat werkt tot de club toe te laten, maar het interessante is nu juist. Dat zou ik de heer van dijk willen willen voorhouden. Die situatie is gewijzigd

[0:22:28] met de oorlog in oekraïne is er een moment ontstaan dat niet alleen voor oekraïne en moldavië en wellicht giorgio. Als hij van koers veranderen.

[0:22:36] Diefstal bieden, maar ook.

[0:22:39] Grote politieke wil en de europese unie om te proberen die balkan landen erbij te slepen en hen een serieus perspectief te geven. Die kans moeten we niet laten liggen, zou ik zou ik willen zeggen tegen de heer van dijk. En als het dan gaat over de uitbreiding eerst kijken.

[0:22:53] Ik ben het van harte eens dat het van groot belang is dat wij voor honderd procent vasthouden aan de voorwaarden die gelden voor uitbreiding. Dat hebben we gezien bij een aantal landen dat dat onvoldoende is gebeurd. We zien ook bij een aantal landen waarbij dat wel zoals dat ze nu afgeleide. Dat is ook wel. Mijn partij vindt geen cent naar landen die de rechtsstaat schenden en ultiem zou ikzelf zeggen. Ultiem zou er het instrument moeten bestaan dat die landen uit de europese unie kunnen worden gezet. Als je ziet hoe ver hongarije onder orban afgeleid dat voldoet op geen enkele manier meer aan de basis basis waarden die wij samen delen die die de heer van dijk van de sp of wij als d zesenzestig samen onderschrijven,

[0:23:30] Die gelijk.

[0:23:31] Voorzitter, eens maar dan moet je toch kijken

[0:23:36] naar het feit dat de heer sjoerdsma haalt heel eerlijk. Ook het geopolitieke argumenten aan en ik erken zeker dat er geopolitiek zaken aan het schuiven zijn. Maar hoe kijkt u dan naar de interne bestuurbaarheid van de europese unie? Als je vanwege geopolitieke omstandigheden allemaal landen bij de e. U haalt wordt de bestuurbaarheid lastiger en zou je dan niet creatiever moeten kijken naar andere samenwerkingsvormen binnen europa. Ik heb al genoemd de raad van europa wellicht die europese politieke gemeenschap, zodat die bestuurbaarheid hanteerbaar blijft.

[0:24:11] Ja voorzitter, ik denk zelf

[0:24:13] dat wij deze aanstaande uitbreiding moeten gebruiken als een als een hefboom,

[0:24:19] als een drukmiddel om ervoor te zorgen dat de europese unie de zo die broodnodige hervormingen waar we al zolang op zitten te wachten eindelijk doorvoert en dat gaat over institutionele hervorming dat het gaat over het afbouwen van de immense landbouwsubsidies ten faveure van innovatie, maar het gaat ook over het afschaffen van het veto door het buitenlandbeleid. Om ervoor te zorgen dat je daadwerkelijk nog beslissingen kunnen nemen, want de heer van dijk heeft gelijk met hoe meer landen. Je bent des te trager en moeilijker die besluitvorming wordt en ook is dat hebben de afgelopen jaren gemerkt en des te belangrijker dat die hervorming. Er komt. Dus ik zou zeggen moet moment zijn voor twee dingen

[0:24:54] tegelijkertijd de grote uitdaging voor de europese unie. De komende jaren leveren aan de bevolking van de europese unie

[0:25:01] en uitbreiden, terwijl we verdiepen, maar dat is een enorme uitdaging een enorme klus voor de volgende commissie.

[0:25:07] Ik mijn afrondend kijkt dit. Dit vind ik een valkuil waar d zesenzestig altijd in. Het is namelijk niet alleen verbreden, maar ook verdiepen. Dus zegt de heer sjoerdsma. We gaan die landen erbij halen. Dan worden het heel veel landen wordt het heel moeilijk om besluiten te nemen. Dus weet u wat we gaan doen. We gaan de veters afschaffen. Maar dat is natuurlijk een val waarvoor je echt moet uitkijken omdat de draagvlak voor de europese besluitvorming dan echt heel hard zal afnemen. Mensen willen zeggenschap houden over dit soort cruciale zaken en die moet je niet zomaar afgeven aan brussel.

[0:25:45] Nou kijk, voorzitter, het ligt een beetje anders dan de heer van dijk zegt wij waren al voor het afschaffen van de veters in het buitenlandbeleid voordat er überhaupt sprake was van deze hele oorlog in oekraïne en een nieuwe uitbreiding in dat zijn wij, omdat we geloven dat onze soevereiniteit een groter wordt. Dat zijn wij, omdat we geloven dat onze besluitvorming de grootte van wordt. En als de heer van dijk. Het heeft over weet je wat de bevolking daarvan vindt het overgrote deel in nederland. De heer. De vraag van de heer van der lee zag er ook al op is een groot voorstander van een sterkere europese unie. De europese unie. De europese unie wordt daar sterker van, zeg ik tegen de heer van dijk.

[0:26:17] Vervolgt uw betoog.

[0:26:19] Ja. Voorzitter dankuwel. Ik maak even een klein misschien nog even het uitbreiding deel afmaken of de minister het ook eens is dat deze voorgenomen uitbreiding. Laat ik het maar zo noemen de urgentie om de europese unie en de besluitvorming voor andere groter maakt dan het is geweest

[0:26:38] dat we moeten kijken naar een wijziging van het verdrag dat we moeten kijken naar de afschaffing van verder. Dus dat we moeten kijken naar institutionele besluit om ervoor te zorgen dat uitbreiding gepaard kan blijven gaan met een effectieve europese unie en mijn vraag is dan ook aan deze minister. Hoe ziet zij haar eigen opdracht, maar ook een opdracht van volgend kabinet.

[0:26:55] Daar in.

[0:26:57] Een kleine zijstap. Voorzitter, iets wat ook op de agenda staat en dat is het totale beleid en ik zag dat het spaanse voorzitterschap het galicisch, het baskisch wilt toevoegen en dat zijn als semi officiële talen. Wat betekent dat inwoners al in die taal mogen corresponderen en dat die taal ook in het comité van ministers mag worden gebruikt.

[0:27:17] Ik snap dus ook niet zo heel goed waarom spanje dat dan wil opwaarderen. Ik snap ook niet zo goed waarom nederland daar dan per se tegen want ik denk wel dat als je je eigen streektaal lijkt het maar even zo noemen. Dat is natuurlijk niet correct wordt. Maar als je daarmee mag corresponderen met de europese unie. Dat vergroot wel het gevoel van thuis zijn van erkend worden van diversiteit in de europese unie waarderen en waarborgen. Dus ik zou zeggen als spanje dit echt wel doorzetten. Laten wij dan als nederland ook het initiatief nemen om bijvoorbeeld een taal als het fries voor te stellen, zodat de mensen die vries spreken ook dezelfde mogelijkheden krijgen om in het fries te corresponderen met brussel en eventuele frisse ministers. Klopt dat we zelfs aanstaande eurocommissaris hebben. Die wordt de vries praten

[0:27:59] dan ook ter plekke in het vries kunnen praten. Graag een reactie vanuit deze minister.

[0:28:05] Tot slot, voorzitter, op het gebied van de roelof laan.

[0:28:11] We komen daar volgens mij nog serieus over te spreken. Iets later ditjaar, maar ik zou een vraag willen stellen, of tenminste het eens is dat we die roelof mechanisme die we nu loslaten op de lidstaten ook zouden moeten loslaten op de aanstaande kandidaat-lid-staten, omdat het ook wel eens zou kunnen laten zien dat sommige lidstaten wat achterlopen ten aanzien van die kandidaat-lidstaat om het perspectief te verbreden om maar eens een voorbeeld te noemen. Griekenland. Als je kijkt naar de persvrijheid staat griekenland in de laatste rekening van twintig, drieëntwintig op honderd, vier, honderd drie terug terwijl bosnië kandidaatlidstaat het een stuk beter doet plek vierenzestig. Dus ik denk dat ook lidstaten zou kunnen helpen om te zien dat kandidaat-lid-staten er hard aan trekken. Graag een reactie daarop. Voorzitter, dankuwel.

[0:28:54] Dankuwel. Dan is het woord aan de heer de jong van de pvv.

[0:28:58] Voorzitter. Hartelijk voorzitter, ik wou vandaag in voor mijn gewaardeerde collega's, vicky maeijer, die andere politieke verplichtingen hebt en voorzitter ik ik wil gelijk maar even mijn verbazing uitspreken vanochtend lazen in de krant dat er sprake is van de grootste koopkrachtdaling en veertig jaar gepensioneerd en hardwerkende nederlanders worden keihard gepakt. En dan verbaast het mij dat we hier vandaag uberhaupt debatteren over weer meer geld naar brussel.

[0:29:22] Zo'n drie komma twee miljard euro. Ik had verwacht dat de minister vanochtend direct even een brief naar de kamer gestuurd om te zeggen dat allemaal niet doorgaat dat het debat geen doorgang hoeft te vinden omdat we het geld naar brussel namelijk niet gaan sturen. Maar dat we het aan een nederlander gaan uitgeven en mijn eerste vraag is waarom heeft de minister dat niet gedaan

[0:29:39] want voorzitter te nederland. Alles seinen op rood staan grote groepen nederlanders in grote financiële problemen zitten niet meer kunnen rondkomen. Één op de vijf nederlanders moeite heeft om de noodzakelijke kosten van het levensonderhoud te betalen. Zestig procent van de nederlanders financieel kwetsbaar is de helft van de nederlanders zich zorgen maken over de vaste lasten er volgens het rode kruis vierhonderd duizend mensen in onzichtbare voedsel nood verkeren mensen gebukt gaan onder de enorme inflatie. De steeds duurder wordende boodschappen. De huur, de energierekening de zorgkosten en noem maar op. Terwijl mensen dat allemaal niet meer kunnen opbrengen. Terwijl dat hier in nederland iedere dag zien wil de europese commissie weer extra geld van ons. Dit keer ruim drie komma twee miljard euro. Dat is dus bovenop die tien miljard euro waar we over aan de lat staan en dat is echt hoe durven ze zou ik willen zeggen en dat terwijl eerder al in tweeduizend twintig door de regeringsleiders is aangegeven dat er geen herziening van denver kamer plaatsvinden, dus niet nog meer geld voor deze bizar hoge europese begroting, maar voor de europese commissie is die ruim duizend miljard niet genoeg. Er moeten dus weer extra geld van een lidstaat worden gevraagd, zegt bizar

[0:30:53] en voorzitter, zoals wel vaker zien doet het kabinet alsof het kritisch is alsof de commissie de extra gelden. Daarvoor moet gaan zoeken in de eigen begrotingen en dat klinkt natuurlijk hartstikke goed. En ook logisch. Maar hoe serieus is dat eigenlijk. En dat is dus ook mijn tweede vraag gaat de minister vandaag echt toezeggen dat de europese commissie het heen en weer kan krijgen en dat er geen drie komma twee miljard euro richting brussel gaat dat het onder geen beding zal instemmen met de astronomische bedrag en dit aan brussel te geven dat u zegt nee dat gaan we doen no way dat het niet akkoord gaat met de herziening van het k.

[0:31:30] Want voorzitter ik rond af voor wie het is vergeten. Dit kabinet is gevallen. Het kan niet zo zijn dat straks gewoon een handtekening gezet onder drie komma twee miljard euro richting brussel en de meest belangrijke reden is het feit dat we hier zijn gekozen als nederlandse volksvertegenwoordigers en onze eigen inwoners zouden moeten helpen. Ze hebben onze hulp kei en keihard nodig. Dus mijn oproep aan de ministers zet dat geld in voor onze eigen mensen.

[0:31:57] Voorzitter dankuwel.

[0:31:59] Dankuwel. Dan is nu het woord aan de heer van houwelingen van forum voor democratie.

[0:32:03] Ja. Dank u. Voorzitter, zoals mijn buurman dit inderdaad al zei, er gaat meer geld naar de europese unie. Dat staat in de stukken en wij moeten daarvan ruim drie miljard euro gaan ophoesten onder anderen bijvoorbeeld om acht, honderd vijfentachtig voltijds ambtenaar extra ambtenaren voor brussel te financieren. Wij zijn hier natuurlijk mordicus tegen en normaal mijn buurman zei net ook al is het zo in nederland. Als je een tegenvaller tot de begroting. Als je het zelf op. Wij kunnen dat niet doorschuiven naar de europese unie. De europese unie schrijft het wel door naar ons en ook in aanvulling op de vragen die zijn gesteld, heb ik dan de volgende vraag hoe kan het zo zijn dat die onderhandelingen heropend worden. Want wat we lezen is dat het zo is dat normaal staat het kader dat financieel die financiële begroting voor zeven jaar vast en kun je niet zomaar op losse schroeven zitten en dat lijkt niet gebeurd. Dus mijn vraag aanvullend zou zijn aan de minister kan de minister wellicht uberhaupt kan nederland voorkomen dat die onderhandelingen weer opgestart worden en dat zou natuurlijk het allerbeste zijn

[0:32:57] waarvoor dat ga niet kan, is het vele extra geld naar oekraïne gaat want daar zal de europese unie zeggen dat dat wisten we niet dat die aankwam in tweeduizend twintig. Ook daar gaan we dus miljarden betalen. Nogmaals, terwijl terwijl we werd net ook al gezegd we hebben voor vorige week zagen we een man zitten in ongewoon nederland in een rolstoel en die kon niet eens. Die moest slapen is rolstoel, want er was geen geld voor verpleging om in bed te zetten en wij gaan miljarden betalen om een oorlog te intensiveren, want het is wat er gaat gebeuren in oekraïne is natuurlijk daar mordicus tegen hebben altijd al gezegd dat is niet onze oorlog. Maar misschien is het toch wel onze oorlog. Want dat is heel interessante hebben we ook vanaf het begin gezegd het is natuurlijk een proxy-oorlog tussen het westen en dan met name de verenigde staten en rusland. En wat dat betreft en ik ben heel benieuwd hoe de minister over denkt, zijn er recent interessante ontwikkelingen omdat prominente amerikaanse politici, waaronder de noemer taal met match balkon met die hebben letterlijk gezegd die filmpjes kan iedereen online zou vinden van nou die oorlog in oekraïne. Die komt amerika ontzettend goed uit ik ontzettend goed uit. En waarom voor slechts drie tot vijf procent. Dat is wat ze zeiden van onze defensiebegroting niet veel geld van amerika kunnen we die russen in oekraïne goed bezighouden dat terzijde en we kunnen ons militair materieel aan materieel kunnen worden. Oekraïne verslepen kunt zelf nieuw spul aanschaffen en dat is het toppunt hebben ze letterlijk zo gezegd het kost ons geen amerikaans leveren want die oekraïne is die moeten zich eigenlijk voor amerikaanse belangen dus dood vechten op hun grondgebied. Dus ook energie natuurlijk het grote slachtoffer in deze oorlog en het is het is vreselijk wat er gebeurd. Er is ook nog eens een zinloze oorlog omdat geen enkele kans is denk ik dat die oekraïense militairen binnen van de russen. Dus

[0:34:38] mijn vraag en dat is ook een appel die ik op de minister zou willen doen. Je ziet het de school niet verschuiven op sociale natuurlijk niet in de meeste media, maar wel op de sociale media. Dat doet me heel erg goed. Die mensen steeds meer vragen stellen de ministers natuurlijk zelf ook een oud militair. Ze is nieuw in haar functie en ik zal ik een appel op waar willen doen van ik hoopte tenminste zich gaat verdiepen in de andere kant van het verhaal als je op clingendael afgaat. Als je afgaat op op de nrc die nota bene in het handvest bestaan dat de navo steunen. Zo ver gaat het clingendael. Wat weten we het antwoord op kamervragen drie ton per jaar van het ministerie krijgt wordt dus gewoon gefinancierd vanuit het ministerie als de minister alleen op die geluiden af gaat dan krijgt heel eenzijdig beeld, maar er zijn bijvoorbeeld een ik doe nu een paar suggesties aan de minister van haalt ze hele mooie podcast op de nieuwe wereld heel vaak over oekraïne wordt gesproken. Hoop dat de minister. Daar staan luistert of bijvoorbeeld daar iemand zoals dokters met de oud kolonel die ook heel interessant analyse heeft over de oorlog die ze nooit op de engelse tv zien of een heel mooi stuk wat jan bennink heeft geschreven. Vorige week, wat honderd duizend keer op sociale media is bekeken over de oekraïense oorlog ze echt echt appel tenminste om daar eens naar te kijken want je kunt er natuurlijk alleen een goed oordeel vellen als je alle kanten van alle kanten van de zaak belicht en dan kun je tot een kritisch orde komen en mijn laatste verzoek zou zijn ook een vraag aan de minister. Ga ook eens een keer praten, bijvoorbeeld met de russische ambassadeur ga er eens meepraten. Dus niet op het matje roepen. We zijn stemmen luistert naar hun kinderen en dat zou mijn appel zijn. Ik hoop dat dat gaat gebeuren en en dat dat deze vreselijke oorlog zo snel mogelijk een einde komt dankuwel voorzitter.

[0:36:07] Dankuwel. Er is een interruptie van de heer van wijngaarden.

[0:36:10] Voorzitter, ik zal het kort houden. Het is zo dat

[0:36:16] ja eigenlijk alle militaire strategen

[0:36:21] helemaal niet zo stellig zijn als de heer van houwelingen

[0:36:25] over de vraag of oekraïne die oorlog kan winnen of verliezen toegestuurd. Heer van houwelingen daar wel heel stellig over. Tegelijkertijd pleit doet hij hier een oproep aan de minister. Om te gaan praten met de russische ambassadeur haalt hij die stelligheid soms ook daar vandaan of waar haalt hij die stelligheid vandaan dat oekraïne die oorlog niet kan winnen.

[0:36:45] Ja.

[0:36:49] Niemand kan dit zeker weten waar wat wij wel wat wij tenminste proberen te doen is dat we alle op alle kanten van de zaak bekijken en experts die ik hoger inschat omdat ze volgens mij veel meer informatie tot hun beschikking hebben. Die stellen en die heb ik kan niet die verhalen gaan lopen af af ratelen. Maar dat heeft denk ik weinig zin. Die stellen dat het inderdaad heel moeilijk is als je alleen al kijkt naar de reserves die die rusland heeft honderd duizend militairen in reserve. Ze bouwen op tot één miljoen. Dat wist u waarschijnlijk niet maar dat is wat ze doen omdat ze al van uitgaan dat waarschijnlijk de navo gaat instap. Wat willen voorkomen. Ik zie niet in je hebt er nu de lente offensief gehad hebben dat zomer offensief gehad. U mag worden geven van wat wat zijn. Wat is wat is het beste daarmee opgeschoten. Niet veel. Dus het is een patstelling is het gunstigste wat je er nu al kan zeggen. En ja als je als je heel goed gelukt. Dus ook kun je dat die past stel ik u al heel lang handhaving ziet geen beweging in. En sowieso vinden we natuurlijk een verkeer en zinloze oorlog. Maar het is het is het allerergste wat ik het blijven benaderen is dus dat oekraïne wordt opgeofferd in feite voor amerikaanse belangen amerikanen die natuurlijk onze belang ook helemaal niet in het vizier hebben ze hebben wordt ook algemene kent ze zelfs nordstream opgeblazen of proxy van amerikanen. Dus dat dat lekker zijn bondgenoot. Dus wordt eens wakker verdiepen ons een keer. Laten we onze breder oriënteren alleen maar het is dus dus wij zijn goed en er anders een slecht en en dan vooral en dat meen ik oprecht vanuit het oekraïense belang met oekraïne wordt hier echt opgeofferd opgeofferd voor westerse en dan vooral amerikaanse belangen.

[0:38:18] Is vreselijk. De heer van wijngaarden.

[0:38:20] Toch nog een korte vervolgvraag, want het gaat. Het zijn nog best grote woorden en dat mag je ook gewoon gezegd worden. Begrijp me niet verkeerd.

[0:38:31] Kijk, ik hoor de heer van houwelingen iets nuanceren. Hij zegt eigenlijk een beetje via het is een beetje david tegen goliath. We weten allebei wie er won

[0:38:42] en mijn vraag is staat want hij noemt het zinloos en ik ga niet al zijn woorden hier herhalen en heeft het over een opoffering. Maar staat het land is binnengevallen staat hij nog achter het recht op zelfverdediging van het land.

[0:38:59] Heer van houwelingen. Dank dank voor deze vraag. Dit is de kernvraag waar we ook heel vaak met elkaar over hebben gedebatteerd. Wij zijn in principe voor zelfverdediging. Maar ik zal ik zal het kort houden want je moet dus wat ik al vaker gezegd wat we al vaker gezegd hebben als toen het associatieverdrag met net genoemd door mijn buurman associatie-verdrag associaties met oekraïne. Toen zeiden we staat allemaal op beeld. Onze partijleider zei toen al hierbij de in nieuwspoort van als we dat gaan tekenen. Eindigen met oorlog met rusland heeft letterlijk zo gezegd dat was een van de redenen neem ik aan waarom nederlandse bevolking tegen dat

[0:39:29] ik zou hem horen zeggen vervloekt associatie-verdrag die twistappel heeft gestemd, is er toch gekomen is doorgedrukt door dit parlement. Het referendum is afgezakt naar die je zitten we dan. En ja dat is een twistappel die hebben naar binnen gegooid. Volgens tweeduizend veertien is er een coup geweest hoe het wendt of keert covers moet vluchten gewelddadige coup met de mensen maar op het plein. Maar u kent de beelden stonden verhofstadt en verbaal te schreeuwen. Kom in opstand komen opstand te stelt u zich eens voor een beroep doen dat russen in mexico zaterdag mee stellen dat een volgens daar een coup steunen. Gewelddadige coup en dan de boel overnemen. Dan bent u verschijnt de eerste denken om te zeggen dat amerika niet accepteren. Dus het is zo. Het is het zo voorgeschiedenis alvast heb ik nog niet eens over de geschonden afspraken geen navo uitbreiding. De minste.

[0:40:15] Korte antwoorden,

[0:40:16] Sorry, maar dit is heel ernstig en de minsk-akkoorden van merken onlangs zelf heeft gezegd ja, ontkent u maar die zich van ja, er was nemen om tijd te rekken. Dus je ziet zo'n verhaal aan vast in plaats van zoals natuurlijk begrijp ik ook doet de meeste meer het voorkomen van ja het is een onschuldige land wordt deze boven rusland ziet zitten heel verhaal alvast heel verhaal en dat is mijn appel kan de minister verdiep. Laten we ons daar eens een keer.

[0:40:40] Dat heeft u heeft u aangeven dankuwel. Dan is nu het woord aan de heer van der lee.

[0:40:44] Ik.

[0:40:45] Dank u, voorzitter, en ik spreek ook namens de partij van de arbeid. Allereerst feliciteer ik de minister met haar benoeming veel succes in een

[0:40:55] tijd waarin geopolitieke enorm veel gebeurd, maar ook het klimaat verandert er helaas ook hele grote natuurrampen zien.

[0:41:03] Ik vind jammer dat marokko onze steun niet wil accepteren als het gaat om mensen en materieel. Ik vind vijf miljoen aan de zuinige kant daar niet wat meer bij

[0:41:14] en schokkende is ook het bericht vanochtend der nadat er waarschijnlijk meer dan twintigduizend doden zijn gevallen

[0:41:21] bij het geweld van water en nederland is kennisland als het gaat om het terrein van water. Ik ken ook de veiligheidssituatie daar

[0:41:30] maar kan nederland en het liefst samen met europese landen meer wil bieden dan op dit moment geboden kan worden,

[0:41:37] dan is het dergelijke duidelijk in deze discussie dat de verschillende realiteiten zijn, althans verschillende wijze waarop gekeken wordt naar de realiteit van de europese unie.

[0:41:46] Maar gelet op het handelen van rusland, maar ook van china.

[0:41:51] Is het.

[0:41:52] De onvermijdelijk dat we als europese unie onze samenwerking versterken.

[0:41:57] De wonen vijfentwintig keer zo veel mensen in europese unie als in nederland.

[0:42:01] Als je kijkt naar de rijksuitgaven in de europese unie is dat tweeduizend miljard.

[0:42:08] De begroting van de europese unie is honderd zeventig miljard. Dat is nog geen acht procent van het totaal

[0:42:13] europese unie brengt voor nederland waanzinnig veel welvaart. Er wordt heel veel geklaagd over de nettobetalerspositie van nederland

[0:42:21] al sinds jaar en dag heeft nederland het grootste betalingsbalans overschot in europese unie. Wij verdienen veel meer aan de andere lidstaten dan zij van ons en het is daarom ook belangrijk dat nederland de europese unie versterkt en landen die aangevallen worden ook perspectief biedt om toe te treden tot de europese unie en die gezamenlijk te versterken. Daarom begrijpen wij heel goed dat in deze warrige tijden de europese unie moet bijsturen. Je kunt niet voor zeven jaar lang financiën vastprikken in europa en doen alsof je tegelijkertijd in staat bent om alle op alle nieuwe uitdagingen te reageren. Ik snap ook goed dat als het gaat om oekraïne en heel terecht en ook nederlands zegt daar moet meer geld voor worden uitgetrokken. Wat ik niet begrijp is dat op andere terreinen waar ook nieuwe serieuze ontwikkelingen zijn in nederland toch weer met de hand op de knip zit daar waar wij vaak het meest profiteren. Ik noem even een voorbeeld het step programma

[0:43:18] is men ook heel kritisch op. Maar de keerzijde is als je het overlaat aan het uitbreiden van nationale steunprogramma's, dan leidt dat tot disbalans een ongelijk speelveld binnen de unie en de nederland de dupe van het step biedt daar tegenwicht tegen en gaat forum een gezamenlijke europese aanpak toch eens nederland sceptisch over

[0:43:39] en deze minister is ook verantwoordelijk zeg maar voor de verdere uitbouw en versterking van de europese unie. In een geopolitieke context die enorm in beweging is, is het niet zo dat nederland te veel bezig is met een eng financieel korte termijn perspectief en het grotere plaatje dreigden missen.

[0:44:00] Ik hoor graag de visie van de minister daarop.

[0:44:04] Ik zie ook wel in dat de andere lidstaten zijn die sceptisch zijn. Iedereen heeft problemen en er zijn ook budgettaire problemen, ook op het terrein van tekort staatsschuld.

[0:44:14] De lijken tijd zit er een enorme investerings gehad als het gaat om het realiseren van onze gezamenlijke ambities op het nadruk ligt op het terrein van digitalisering, op het terrein van verduurzaming en ook de noodzaak om jaar meer concurrentie binnen de europese unie te creëeren om de destabilisering van de euro te voorkomen op dat vereist gezamenlijke collectieve inspanningen

[0:44:37] is ook vanuit dat perspectief niet belangrijk. Dat nederlands zorgt dat er tijdig een akkoord wordt bereikt op de herziening van het meerjarig

[0:44:45] financieel kader van de europese unie en mag ik de minister ook vragen? Kan zij het kabinet ook toezeggen dat in december er ook een akkoord ligt

[0:44:57] en voorkomt dat deze discussie maar blijft voortslepen, waardoor het handelings tempo van de europese unie wordt ondermijnd. En verder sluit ik me aan bij de kritische opmerkingen over landen die spelregels overtreden en de rechtsstaat schenden. Ook daar is mijn partij al heel lang duidelijk over en de pvda ook die sancties mogen scherpe financiële consequenties mogen groter zijn en ook daarop hoop ik dat deze minister voortzet, wat voorgangers ook hebben gedaan, ook op aandringen van het parlement om met name hongarije, maar helaas ook polen te dwingen om sneller die rechtsstaat in zijn volle glorie te herstellen.

[0:45:37] Dankuwel.

[0:45:39] Dankuwel. Dan is nu het woord aan de heer van het cda.

[0:45:44] Voorzitter, dank en ook

[0:45:48] dank aan een succes is ook zeggen en een nieuwe minister van buitenlandse zaken van nederland is een klein land een heel groot groot buitenland en ik wens inderdaad de minister heel veel succes om die belangen van nederland in het buitenland ook goed te behartigen, want er gebeurt veel in europa wordt veel beslist in europa, maar ook op andere plekken in in de wereld en ik sluit me ook aan bij de woorden van de heer van der lee ook de snelle reactie van het kabinet van minister, minister van buitenlandse zaken, maar ook de minister van buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. De reacties richting de rampzalige gebeurtenissen in marokko libië en daarbij ook de vraag weten we de minister of dit ook informeel aan de orde komt bij de raad algemene zaken, want het gaat namelijk niet alleen maar over de hele korte termijn hulp. Hoe gaat dat

[0:46:32] in de komende maanden richting de winter uitzien en kan europa daar samen optrekken. Voorzitter, allereerst de herziening van het msk. We hebben vorige week een hele goede technische briefing gekregen van de ambtenaren. Ook daar. Dank voordat die van ons meer inzicht gegeven, maar ook aan de complexiteit die daar achterlicht. De europese commissie vraagt om een substantiële verhoging van het met elkaar waarbij niet geschuwd wordt nieuwe fondsen op te tuigen. Wat het cda betreft is de oorlog in oekraïne een onvoorziene omstandigheid en een uitzondering waarvoor begrip kan zijn dat dit moeilijk niet binnen de huidige kaders opgelost kan.

[0:47:05] Worden.

[0:47:06] Echter. Wat ziet de minister als onvoorziene? Sinku, uitzonderlijke omstandigheden uit de onderdelen van het commissievoorstel

[0:47:13] voorbeeld het aannemen van die acht, honderd vijfentachtig nieuwe commissieambtenaren. Dat is volgens mij niet onvoorzien of uitzonderlijke omstandigheden en ik neem aan dat het kabinet van mening is dat dergelijke nieuwe uitgave niet uit deze nieuwe herziening zouden moeten komen.

[0:47:28] Voorzitter, het kabinet heeft aangegeven samen met andere lidstaat de kritisch te zijn op deze voorstellen lijkt het nou optrekken tot resultaat en is de commissie gevoelig voor het standpunt van de lidstaat onmogelijk met alternatieve voorstellen te komen voor de europese raad en denkt de minister dat er een realistische mogelijkheid is dat de hoogte van herziening nog verminderd kan worden.

[0:47:48] Voorzitter, dan de e. U uitbreiding die net ook aan de orde is geweest, staat hoog op de agenda. Zeker sinds de inval van rusland in oekraïne statistieken over publieke opinie laten zien dat wanneer er aan de criteria voor lidmaatschap wordt voldaan, der nederlanden over het algemeen positief tegenover uitbreiding staat al is er natuurlijk ook altijd een groep die die de e u te groot geworden is. Ook redenen zal er alles aan doen om zo snel mogelijk eu lidstaat te worden en hoe ziet de minister traject van toetreding voor zich? Verwacht? De minister dat er dit najaar door andere lidstaten al zal worden aangedrongen op vervolgstappen in het toetredingsproces en willen ze daar een aantal short cuts gaan nemen. Voorzitter, naast u uitbreiding met kandidaatlidstaten zal ook strenger uitbreiding dit jaar weer op de agenda komen. Ons kabinet heeft vorig jaar positief beoordeeld ten opzichte van roemenië, maar niet van bulgarije en kan de minister reflecteren op de voortgang en acties van de nieuwe bulgaarse regering en parlement in deze context. Hoe het kabinet nog niet meegedaan en de fact finding mission in bulgarije en kan de minister hierover het kabinet op korte termijn van plan is deel te nemen aan dergelijke missies en over het kabinet mogelijk dit najaar nog voor de verkiezingen een ander standpunt inneemt. Tenslotte, voorzitter, heeft laan van der leij gisteren steden of the union speech uit die gegeven. Hier pleiten zij voor een stevig groen industriebeleid, inclusief maatregelen tegen dumping uit china. Het cda is blij met dit pleidooi sluit zich hier volledig bij aan. Kan de minister reflecteren of dit standpunt over wordt genomen in nederland met daarbij behorende beleid met betrekking tot het gelijk.

[0:49:27] De speelveld.

[0:49:31] Dankuwel. Er is een interruptie van de heer verweij. Oh. Oh sorry is geen interruptie. Dan mag die van wijngaarden zijn betoog houden.

[0:49:39] Ja. Dank. Voorzitter, laat ik beginnen met het verwelkomen van minister bruins slot en haar veel succes wensen.

[0:49:47] Voorzitter, het kabinet mag dan wel gevallen zijn, maar europa gaat gewoon door. Het is belangrijk dat we blijven debatteren over de belangrijke onderwerpen die de toekomst van de unie bepalen. De rechtsstaat is een vereiste voor een goede toekomst en met het verschijnen van het recht statusrapport. Twintig, drieëntwintig maak ik mij nog steeds ernstige zorgen over hongarije en polen.

[0:50:06] Ik begin met hongarije. Viktor orban haalt regelmatig het nieuws met onrustwekkende uitspraken over oekraïne. Zo zei onlangs nog dat oekraïne de oorlog nooit zou kunnen winnen en blokkeert regelmatig uw steun voor het land op een manier die veel weg heeft van politieke chantage. En nu staat het hongaarse voorzitterschap voor de deur begin twintig, vierentwintig zelf, hongarije, het stokje van spanje overnemen.

[0:50:30] De motie van wijngaarden cs samen met de leden piri van de graaf en sjoerdsma roept riep het kabinet op om in eu verband te bepleiten

[0:50:40] gevolgen te verbinden aan op nieuw geconstateerde hongaarse, rechtsstatelijke tekortkomingen voordat het hongaarse voorzitterschap van start zou gaan. Issues maar verwees daar ook al naar. Ik ben heel benieuwd met het oog op het nieuw verschenen rechtsstaat rapport welke stappen de regering heeft gezet of nog gaat zetten? Welke waarborgen zijn er om te garanderen dat het hongaarse voorzitterschap de rechtsstaat van dat land of dat van anderen als polen niet zal schaden

[0:51:05] vragen. Zo vraag ik de minister en zo ja, welke en welke maatregelen zijn dat. En achter regering deze voldoende

[0:51:14] zo. Nee, waarom niet. En hoe kunnen we waarborg gecreëerd die hiervoor gestelde vragen gelden, niet alleen voor de rechtsstaat, maar ook vanmorgen mogelijke schade aan uw steun voor oekraïne

[0:51:25] dan polen. Want ook hier is niet veel vooruitgang geboekt.

[0:51:28] De verkiezingen in dat land. Welk op vijftien oktober zullen plaatsvinden, beloven cruciaal te worden voor de toekomst.

[0:51:34] Een voortzetting van de huidige regeringspartij brengt het risico op verdere afleiding met zich mee. Achttien minister de kans groot dat een voortzetting van de huidige b is regering de benodigde hervormingen doorzet.

[0:51:48] Voorzitter,

[0:51:51] wij staan voor prudent. Begrotingsbeleid is zowel nederland als de eu

[0:51:56] in lidstaten, maar ook in de e u instituten. Wij steunen daarom de kritische lijn van het kabinet en vele andere landen ten opzichte van de voorgestelde en met elkaar verhoging van de europese commissie

[0:52:08] en strikt genomen is er nog niet eens sprake van een voorstel, maar slechts een discussie die is ge entameren door de commissie

[0:52:14] bezuinigen

[0:52:15] en herprioriteren moet de norm zijn

[0:52:18] dat gezegd hebbende, staan we wel achter oekraïne en de financiële steun die dit land krijgt en nodig heeft van de eu. De europese commissie had simpelweg niet kunnen weten een voorzien dat vladimir poetin oekraïne op een brute en barbaarse wijze zou binnenvallen. Hoelang verwacht de minister dat het msk onderhandelingstraject zal duren, brengt te duur van onderhandelingen steun aan oekraïne in gevaar.

[0:52:41] Er is een interruptie van de heer.

[0:52:44] Voorzitter, de heer van wijngaarden is kritisch over de tussentijdse verhoging van het budget van de europese unie. Tegelijkertijd weet hij ook dat we nu een lange periode van onderhandelingen ingaan en dat er op een gegeven moment iets uit kan komen, waarbij nog steeds de verhoging van drie ruim drie miljard euro voor nederland op het spel staat is dat voor de vvd aanvaardbaar of zegt u. Nee dat gaat niet gebeuren

[0:53:10] voor de vvd.

[0:53:11] De heer van wijngaarden,

[0:53:13] Op de eerste plaats. De heer van dijk zegt er is een tussentijdse verhoging. Die is er dus niet. Er is een discussie geëntameerd door de europese commissie. En wat we nu constateren is dat er een totaal gebrek aan draagvlak is voor de openingszet die de commissie daar heeft gedaan. Tegelijkertijd moeten we ook, zoals ik net heb aangegeven, moeten we wel eerlijk zijn en dat niemand ook de europese commissie kunnen voorzien dat rusland op deze wijze oekraïne zou binnenvallen. Dus dat dat leidt tot financiële problemen. Daar moeten we ook gewoon niet omheen draaien en daarom vraag ik de minister ook kijk daar in ieder geval naar en ik heb daarnaast ook gevraagd ook natuurlijk al eerder hebben daar discussie over gehad. Het zou de commissie sieren is te zwak uitgedrukt. Het is belangrijk om ook eerst eens te kijken van wat kunnen we zelf herprioriteren en bezuinigen. Maar daar volgens mij kunnen wij zijn wij het daar gewoon over eens en in die volgorde vind ik dat de discussie gevoerd moet worden met die nuance en dat is mijn antwoord.

[0:54:16] Dankuwel. Dan is er in de interruptie van de heer de jong.

[0:54:19] Voorzitter, hartelijk dank, kritisch kritisch. Wat hebben we daar in hemelsnaam. Wat betekent nou precies kabinet kritisch te zijn. Vvd zegt dat is. We zijn kritisch. Wat betekent het concreet, zegt de heer van wijngaarden nu tegen de minister. We gaan dit niet doen. Gewoon niet doen. En dan kan u de heer van wijngaarden gezegd, lid helemaal geen voorstel. Dat is nog. We hebben alleen nog de discussie erover. Het gaat over dikke knaken. Drie komma twee miljard euro. Dat ligt gewoon op tafel gaat de vvd richting de minister zeggen dat gaan we niet doen.

[0:54:47] Ten eerste ligt het niet op tafel staat niet nu voor deze ras, waar dit commissiedebat over gaat geagendeerd. Dat vind ik belangrijk. Het is een discussie en het mooie is het kabinet zegt zelf al van op deze wijze wat de commissie heeft gedaan. Dat is voor ons. No go. En dat hebben meerdere landen ook aangegeven in europa. Dus die discussie is nog volop gaande. En hoe wij erin zit, heb ik net duidelijk gemaakt.

[0:55:11] Meneer de voorzitter te zijn van die

[0:55:13] van die politieke spelletjes denk ik. Door de vvd naar voren gebracht, zegt dat ligt niet op tafel. Ik heb je het voorstel liggen. Ik heb hier documenten liggen die erover gaan. Heer van gaat. Het duikt gewoonweg mijn vraag is nog een keer specifiek. Het gaat over drie komma twee miljard euro,

[0:55:30] zegt de vvd. Dat gaan we niet doen. En als de vvd zegt we zijn kritisch open. Maar ik kan niet toezeggen dat we dat niet gaan doen dan gaat het dus wel gebeuren. Wat heeft de geschiedenis ook altijd laten zien en dat is een klap in het gezicht ook voor die hardwerkende nederlander waar de vvd altijd voor zegt op te komen die vandaag heeft moeten zien

[0:55:48] dat ze de grootste koker achteruitgang hebben gehad in veertig jaar. En ondertussen wel zien dat er miljarden richting brussel worden weggesluisd. Dus nog maar mijn vraag aan de heer van wijngaarden

[0:55:58] is het hart iets dat de vvd kritisch is en gaat ze dus ook de minister oproepen om daarop te zeggen.

[0:56:06] Heer van wijngaarden,

[0:56:07] Nou ik heb de minister opgeroepen om te wijzen zoals ik dat net heb gedaan. Oekraine moeten we oog voor heb ik mag hopen dat de heer de jong, dat met mij deelt dat we dat land niet moeten laten barsten dat ook dat niemand dit had kunnen voorzien. Ook de commissie niet en daarop. Daarover maak ik mij zorgen en voor al het overige heb ik gezegd in die discussie ga snijden in eigen vlees gaan kijken wat je kan herprioriteren op die manier zitten wij in.

[0:56:35] Gideon,

[0:56:36] Voorzitter. Hartelijk dank. Voor zover ik weet het niet wil laten barsten.

[0:56:39] Dat is die nederlander

[0:56:41] en in nederlander.

[0:56:42] Daar hebben we wel van kunnen voorzien wat er nu op dit moment mensen gebeurt want die heeft al jarenlang te maken met gigantische achteruitgang al jarenlang te maken met het feit dat ze de boodschap prima kunnen betalen. Energierekening niet meer kunnen betalen. Zorgkosten niet meer kunnen betalen. Straks een de benzine niet meer kunnen betalen. Dan hebben we al jarenlang zien aankomen. Die mensen zitten in diepe diepe ellende. Dat is iets wat we hebben zien kunnen aankomen. Het gebeurt onder onze ogen

[0:57:07] en dan is mijn vraag

[0:57:09] wellicht drie komma twee miljard euro. Dat is wel degelijk een voorstel ligt hier gewoon voor mijn huis

[0:57:15] en zegt de vvd-fractie daarmee dat dan zegt de vvd-fractie dus niet nee tegen de vvd-fractie zegt gewoon dat is prima. We zijn een beetje kritisch te kunnen we misschien een beetje schuiven binnen de begrotingen. Maar uiteindelijk gaan we gewoon betalen en dat is een gotspe. Voorzitter. Jazeker ook. Voorzitter vraag is er zijn mensen.

[0:57:33] Die zes minuten ongeveer aan het woord woude interruptie afronden.

[0:57:37] Zeker en mijn vraag is dan ook hoe hard is die kritiek en zou de vvd fractie ook de mogelijkheid tot het uitspreken van een veto als die discussie straks doorgaat.

[0:57:50] De heer van wijngaarden,

[0:57:52] Voorzitter, die nederlander waar de heer de jong het over heeft. Die woont op een dag rijden van oekraïne, een land dat op ongekende wijze is binnengevallen door rusland op en waar gewoon meest barbaarse moordpartijen en kindontvoeringen plaatsvinden.

[0:58:10] Wat er op het spel staat, is de internationale rechtsorde. Dat is het de integriteit van het grondgebied van een land als er één iemand is

[0:58:20] wiens veiligheid ook daarbij gebaat is dat we dat land helpen zichzelf te verdedigen tegen zo'n invasie. Dan is het ook die nederlanden waar u het over heeft, omdat de wereld waarin onze kinderen zullen opgroeien. Hoe die wereld eruit gaat zien wordt medebepaald door de uitkomst van dit conflict. En dan kunt u denken dat dat ver weg is. Ik zeg niet dat u dat ding. Maar dat dat zou kunnen denk van nou het zal wel maar het een sluit het ander niet uit. Natuurlijk moeten we opkomen voor de koopkracht van de mensen hier. Dat betwist hier ook helemaal niemand.

[0:58:55] Maar dat sluit niet uit

[0:58:57] dat we ook oekraïne helpen en daar zou ik ook graag uw steun voor.

[0:59:01] Voeren,

[0:59:03] Voorzitter, ik rond af. Dit laat het precies zien.

[0:59:05] Ik kan op vijf minuten afstand hiervandaan rijden en zien hoe mensen in diepe ellende in nederland zitten. Het is verschrikkelijk wat er in oekraïne.

[0:59:13] Bent.

[0:59:14] Het is verschrikkelijk wat daar gebeurd. Maar ik heb ook oog voor de nederlander. Ik ben een nederlandse volksvertegenwoordiger en ik kan het niet accepteren

[0:59:22] dat we hier vandaag praten

[0:59:24] met een het nieuws

[0:59:26] grootste koken achteruitgang in veertig jaar om vervolgens drie komma twee miljard euro gewoon weg te geven aan onze keuze ongekozen bureaucraten van de europese commissie. Het kan gewoon niet u laten mee volgen. Voorzitter, via de voorzitter gesproken richting de heer van wijngaarden die nederlander kei en keihard in de steek en die geeft ook geen antwoord hoeft ook niet want het antwoord is dus ongetwijfeld. Nee, u bent dus ook niet bereid om de minister op moment dat het voorstel ligt om een veto uitspreken dat we het niet gaan doen en dat is een klap in het gezicht van der nederlanden, waar wij hier allemaal voor zouden moeten.

[0:59:59] Voorzitter van wijngaarden,

[1:00:04] Het belangrijke nuance zal denken in het einde van de laatste vraag van de heer de jong, toen hij zei op het moment dat het voorstel van de minister er werkelijk ligt. Het ligt bij de heer de jong op tafel. Maar dat wil niet zeggen dat het nu op de agenda staat. Er is gewoon nog volop discussie over en die die discussie die nu gaande is. Daarvan heb ik al aangegeven hoe wij erin zitten en in europa ook en werkt het totaal niet om op voorhand met allerlei veto te gaan schermen. Dat is dat is totaal zinloos dat ze alleen maar stoere taal waar niemand wat aan heeft.

[1:00:43] De heer van der lee heeft.

[1:00:45] Ja. Dank, voorzitter

[1:00:47] kijk over oekraïne zijn wij het eens en gelukkig grote meerderheid in het parlement en dan moet ook meer geld bij zowel nationale als europese

[1:00:56] wat me wel verrast verbaasd is dat

[1:01:00] gelet op de flanken die wij hier hebben, waarvan sommige zelfs uittreden uit de europese unie bepleiten

[1:01:07] en mijn hameren op het belang van der nederlanden, dat de vvd toch ook voor kiest om verhaal het netto betalers schap in de etalage te zetten en te zeggen dit moet niet slechter worden, maar vergeet te benadrukken hoe

[1:01:22] sterk ons nationaal inkomen afhankelijk is van de europese unie. Ze kijkt naar debat over de staat van de unie, maar ook over de toekomst van de euro en de cijfers die erachter zitten is het nederland en duitsland dat het meest heeft geprofiteerd en blijft profiteren van de europese unie en dat maakt ook dat we de europese unie moeten versterken. De beste manier om koopkracht in nederland te behouden is zorgen dat we ook voldoende blijven verdienen aan de europese unie. Waarom de vvd dat argument niet in. Gaat het mee met die sceptici die alleen maar klagen over nettobetalers schap gaat waarschijnlijk omhoog.

[1:01:57] Wijngaarden,

[1:01:58] Ja voorzitter, ik moet zeggen ik was

[1:02:02] ontzettend

[1:02:04] positief en onder de indruk van het betoog van de heer van der lee. En wat hij daar feitelijk uiteenzetten over die hoezeer nederland baat heeft bij het lidmaatschap van de europese unie. Ik vond dat een heel goed goed betoog en ik vind het heel goed dat er hier wordt gezegd ik heb er ook niks aan toe te voegen. Het sluit alleen niet uit dat je ook tegen de commissie die daar toch best wel ongegeneerd en een gigantisch voorstel de wereld in slingert via zo'n discussie

[1:02:36] dat je daar ook dat je daar ook gewoon kritisch bent. Ik vind dat is wel ook een plicht die we naar de belastingbetaler hoog te houden hebben. Dus het een sluit het ander niet uit, maar ik deel zeer met de heer van der lee dat als ze na hun land is, zeker gelet op onze open economie onze onze hoe sterk wij zijn in transport en als wij als er één land is dat enorm baat heeft gehad en nog steeds heeft bij de europese unie. Dan is dat zeker. Nederland en dat eventuele van de leden. Daar zat geen woord spaans bij heb ik ook daar sluit ik me volledig bij aan.

[1:03:08] Dankuwel. De heer de jong heeft een punt van orde.

[1:03:10] Maar even ter verduidelijking voor de heer van wijngaarden. Ik wel punt van orde. Er staat hier werd net namelijk gezegd dat er geen voorstel op tafel.

[1:03:20] Ik heb je het voorstel.

[1:03:21] De forum vordering en dankuwel even een nog. Ik ga even in op de agenda.

[1:03:26] Van deze raad van deze vergadering. Vandaag staat op één, twee drie. Op vierde punt staat het.

[1:03:33] Dan gaat over drie komma twee miljoen. Goed.

[1:03:35] Dan gaat de heer van der lee nog een laatste interruptie plegen.

[1:03:39] Ja.

[1:03:40] Ja, ik zal positief. De woorden van de heer vanwege haar interpreteren. Dat kijk inhoud altijd kritisch zijn over een rekening die bij belastingbetaler terechtkomt, maar onze taak is een belangen af te wegen en dit is niet het enige belang dat er een hele grote andere belangen tegenover, waaronder dat van het verdient vermogen van nederland en aan interpreteert te worden. Zo dat voor de vvd het niet uitgesloten is dat naast de steun voor oekraïne en misschien iets meer naar de meerjarig financieel kader van de europese unie kan gaan als dat de uitkomst is van een kritische dialoog binnen europa. Dus dat schrijf ik dan maar even op.

[1:04:18] Van wijngaarden en u kunt uw betoog vervolgen we nog twee minuten.

[1:04:31] Dan rond ik af. Voorzitter, daarnaast heb ik vernomen dat polen en hongarije niet willen onderhandelen over het msk idee zolang ze gekort worden op corona herstel gelden.

[1:04:41] De kritisch.

[1:04:43] Pardon kritisch zijn op de voorgestelde en met elkaar verhoging juich ik toe.

[1:04:47] Maar wat hongarije en polen doen is politieke chantage, die ook en kan die ook de steun voor in potentie voor oekraïne tegengehouden, vraag ik de minister

[1:04:58] dankuwel.

[1:05:00] Dankuwel. De minister heeft aangegeven ongeveer tot elf uur nodig te hebben voor de voorbereiding van de beantwoording. Dus ik schors de vergadering tot elf uur.

[1:32:29] Dames en heren, we gaan weer beginnen met eerste termijn van de minister. Wij hebben dit debat tot half één en dat is knap als er nog een tweede termijn willen. Ik stel voor dat we drie interrupties doen per persoon en een heel kort interrumperen. Want dan kunnen we des te meer horen van wat de minister ervan vindt en ik heb tegen de minister ook gezegd. Ik hoop dat het lukt om de meeste antwoorden voor twaalf uur afgerond hebben. Dus dat is een ambitie die waar we allemaal aan gaan werken en ik het woord geven aan de minister.

[1:32:58] Dank u voor wel. Voorzitter. En dat maakt ook dat ik mijn algemene introductie gewoon even overslaan. Dat scheelt weer een paar minuten mij. Dank dat ik met deze commissie in debat mag nadruk deze week ook al de commissie vaste commissie buitenlandse zaken heb gesproken. Ik heb een aantal blokjes zodat te leiden, ook gezien de interrupties goed scherp kunnen houden. Wat wanneer komt begin met het blokje emmer elkaar? Dan heb ik een blok

[1:33:27] uitbreiding van de europese unie,

[1:33:30] rule of law. Als derde blok

[1:33:33] en als vierde blok het onvermijdelijke overig.

[1:33:40] Voorzitter, dankuwel en dank ook voor de inbreng van de leden op het msk wat nu voorligt en eerst maar even de commissie te schetsen. De commissie heeft dit voorstel neergelegd omdat het hier gaat om een tussentijdse herziening, omdat ze vinden dat ze meer geld nodig hebben om hun taken uitvoeren vanwege onvoorziene omstandigheden en te zeggen deze onvoldoende ruimte op de begroting. Maar ik heb als namens het kabinet heb ik natuurlijk ook aan deze leden geschreven. Wat ik daarvan vind en wij zijn zeer terughoudend om de emmer kaart plafonds tussentijds herzien. Een heleboel uitgaven die de commissie nodig vindt. In ieder geval in dit voorstel zou onze opdracht naar de commissie zin zijn. Ga eens kijken of je het kan herschikken of je het kan herzien. Dat geldt niet als het gaat om de onvoorziene, omstandigheden en uitgaven die zijn in het kader van de oorlog in oekraïne. Het is zo ontzettend belangrijk dat we bij het volk van oekraïne blijven staan, zodat zij de strijd goed kunnen voeren. Dat wisten we nog niet dat er een dat rusland op zo'n vreemde manier oekraïne zou invallen en dat is voor de vaststelling van dit en met elkaar gedaan. Maar voor de rest voor een aantal andere zaken zeggen we echt tegen de commissie. Eerst kijk nou of je bestaande middelen kan herprioriteren dat je kan flexibiliseren omdat als eerste te doen en dat is ook zeg ik ook tegen de jong. Omdat ik ook zie in nederland dat we zien dat de koopkracht onder druk staat dus ook een van de redenen dat dit kabinet ook met voorstellen op de koopkracht gaat komen met prinsjesdag is dit is echt ook van belang dat we in nederland oog hebben voor dat andere. We kunnen niet het een zonder het anderen doen. Dat moet goed samen hand in hand gaan. Voorzitter,

[1:35:26] Vraag van de heer de jong.

[1:35:29] Zeker en wat betekent dat dan precies is mijn vraag aan de minister betekent dat dan ook dat

[1:35:34] de minister zegt dat zij nee zegt tegen die mijn k en want dat is natuurlijk belangrijk. We kunnen kritisch zijn. We kunnen

[1:35:44] zeggen het is heel belangrijk dat we naar onze eigen mensen kijken. Maar ik zou graag willen weten wat het voor de minister betekent.

[1:35:50] Voorzitter, laat ik allereerst beginnen en dat is natuurlijk altijd lastig met prinsjesdag dat je niet vooruit kan lopen op de plannen die daar komen maar dat het koop dat het kabinet natuurlijk wel nadrukkelijk oog heeft en voorstellen doet om de koopkracht te verbeteren. Maar de heer de jong is al heel lang lid van deze kamer. Dus weet precies hoe het werk. We moeten daar nog een paar dagen op wachten. Maar de zorg die ook meerdere leden uitspreken. Daarop. Daar moeten we ook gewoon oog verder als het gaat om het voorstel van de commissie kan ik gewoon zeggen dat hij echt ver afstaat van de positie van nederland. Wij zijn niet de enige ook andere lidstaten hebben daar nadrukkelijk bedenkingen bij geuit en we zien op het punt van de oekraïne faciliteiten te ondersteunen van oekraïne. Om een oordeel goed te voeren om ervoor te zorgen dat ze forum vol kunnen opkomen dat zij de russen kunnen bestrijden. Dat is onvoorzien. Dat hadden we niet van tevoren zien aankomen en dat kan ieder geval op steun van nederland wel rekenen. Dus daar op dat punt ook omdat dat voor nederland goed is. Dit is een oorlog op ons continent gewoon in europa over onze grenzen heen. Daar moeten we schouder aan schouder blijft staan.

[1:36:55] De jong. Voorzitter, ik wil het even scherp hebben.

[1:37:00] Ik wil graag horen van de minister of het laat ik de vraag anders stellen sluitend deze minister uit

[1:37:06] dat er

[1:37:07] vanuit dit kabinet of onder deze minister

[1:37:11] akkoord wordt gegeven op het deel waar de minister zojuist kritisch over was. Met andere woorden gaat de minister tegengehouden

[1:37:19] en ervoor zorgen dat er geen extra middelen naar elkaar gaat. Ja of nee.

[1:37:26] Voorzitter, wat ik aangeef is dat het voorstel een huidige vorm. Daar ben ik niet akkoord mee. Maar wat ik wel een goed voorstel vindt in dit voorstel is dat we de oekraïne blijven steunen in de oorlog die zijn voeren. Dus dat onderdeel vind ik het wel een een goed voorstel, maar we staan aan het begin van de onderhandelingen en we kunnen het eindresultaat gewoon nog niet voorspellen.

[1:37:48] Ja.

[1:37:50] Het derde en laatste interruptie,

[1:37:52] Dat ik omdat het gewoon een super belangrijk is gaat echt om miljarden euro's en

[1:37:57] het is ook goed dat nederlanders thuis zelf weten waar ze aan toe zijn als minister zegt wij gaan er wij wij zijn niet blij met het ene deel van elkaar is er dan ook bereid om als de onderhandelingen straks niet lopen, zoals de minister voor ogen heeft om dan ook het ultieme middel in te zetten

[1:38:17] en dat ook een signaal nu alvast aan te geven richting de europese commissie dat op het moment dat er niet uitkomt dat de minister wenst. Dat is dan ook bereid is om de veto in te

[1:38:26] dienen. En waarom ik dit vraag is omdat we daaraan dan ook kunnen toetsen of de minister het menens is.

[1:38:32] Dankuwel.

[1:38:34] Voorzitter, daarin realiseer ik me wel dat ik nooit aan de heer de jong kan tegemoet komen, omdat de heer de jong ook heel duidelijk in zijn betoog heeft gemaakt en dat is de keuze van meneer de jong dat hij geen enkele financiering geen enkel geldt ook niet voor de oorlog

[1:38:47] voor oekraïne extra wil besteden en dat betekent dus dat ik in zijn verzoek ook niet kan meegaan, opdat ik op dat punt vind ik wel dat we oekraïne moeten blijven dat we dat gezamenlijk met u moeten blijven doen. Dus dat kan ik er op dat punt gewoon niet aan de heer de jong toezeggen.

[1:39:03] Een vraag van de heer amhaouch en daarna.

[1:39:08] Voorzitter, ik vind het eerste instantie heel goed voor de minister van buitenlandse zaken europese zaken dat zeer kritisch is inderdaad in die houding wordt het voorstel wat er wat er nu ligt en cda eerder nu ook een inbreng gezegd dat oekraïne. Dat kun je inderdaad zien. Dat is onvoorzien of een andere woorden. Dat zag je niet niet aankomen of dat is, legt zo'n groot beslag op en ik vind ook goed dat de minister aangeeft naar de pvv. Het is niet zo zwart-wit.

[1:39:38] Want die kunnen hier wel hele mooie heldhaftige woorden. We zitten en daar probeer ik toch het belang van de europese unie zevenentwintig lidstaten die aan tafel moeten gaan onderhandelen en de heer van der lee gaf ook al aan. Zul je alle belangen moeten afwegen

[1:39:52] en de heer de jong. Die maakt het heel plat. Die sluitend heel plat of het extra geld is of niet. En of drie miljard is of één miljard vijfhonderd miljoen. Dat maakt helemaal niets uit. Daar maakt voor de heer de jong helemaal niets uit. Het gaat om een principiele en ik en ik hoop wel dat de minister die belangen goed afweegt heel kritisch is. Want waarom moeten we inderdaad bijna duizend nieuwe ambtenaren in in vliegen. Wat dan gezegd wordt dus onvoorzien. Maar op andere terreinen zou ik wel heel kritisch kijken, kunnen we inderdaad prioriteren. Dan hebben we ook elke keer gezegd dat zijn bestaande middelen zet die in daar niet kijkt waarop het compromis ligt.

[1:40:25] Hoe kijkt de minister hiertegen aan?

[1:40:26] Dit was een beetje een lange vraag.

[1:40:34] Voor. Voorzitter, ik wil met de heer aan mijn huis dat het heel goed is om te kijken waar we hebben periode kunnen prioriteren en kunnen flexibiliseren en ik zie ook dat er ook gewoon breed verzet is ook vanuit andere landen, bijvoorbeeld op de extra uitgaven voor administratieve lasten.

[1:40:51] De heer van dijk heeft een vraag naar de invloed.

[1:40:54] Voorzitter, het gaat mogelijk om een verhoging van het budget voor nederland van drie komma twee miljard euro. Dat is een fors bedrag

[1:41:02] en

[1:41:04] die onderhandelingen lopen nu dus we weten nog niet precies wat er uitkomt. Maar ik denk dat het allerbelangrijkste is dat het parlement zoals wij hier zitten hier in maximaal wordt betrokken. Mag ik de minister vragen om ons daar echt heel goed over te informeren. De stappen die genomen worden en kan zij ons ook toezeggen dat er geen onomkeerbare besluiten worden genomen. Voordat de kamer daar

[1:41:31] netjes over heeft kunnen debatteren, wil ze dat misschien ook op een brief zetten hoe die hoe die procedure. Nu gaat lopen want we hebben te vaak meegemaakt dat er ineens uit brussel dan een besluit komt dan ligt er bijvoorbeeld ineens een tunesië deel of aanlichting. Iets anders.

[1:41:45] We moeten dat echt voorkomen om irritatie te voorkomen vanuit de bevolking.

[1:41:52] Voorzitter, het proces is zo. Ik denk dat het goed is om even toe te lichten dat we nu momenteel in de technische besprekingen zitten.

[1:41:59] De verwachte politieke besprekingen zijn dit najaar in de raad algemene zaken en in de europese raad.

[1:42:05] De commissie zet in op besluitvorming eind ditjaar. Mijn insteek is dat vooral een zorgvuldig proces belangrijk is en dat het niet overhaast kan worden. Wat ik natuurlijk te doen is dat ik de geannoteerde agenda's, maar ook de verslagen van die overleg naar de kamer sturen en als er nieuwe ontwikkelingen zijn dat ik dat per brief doe. Het is natuurlijk aan de kamer om dan te beslissen of ze direct wel of niet. Een debat willen.

[1:42:28] Ja.

[1:42:31] Dankuwel, de heer.

[1:42:33] Dank voorzitter dus los van de oekraïne faciliteiten waar we natuurlijk tegen zijn extra geld maar los daarvan. Want er kan inderdaad zeggen van ja dat was onvoorzien in aanvulling op de vraag van de heer de jong. Als het gaat om volgens die er extra acht, honderd vijfentachtig ambtenaar is daar dan de minister bereid om of het veto in te zetten of om te zeggen dingen nog beter is. We gaan simpelweg die onderhandelingen, want het. Dat was die onvoorzien die onderhandelingen niet openen. Dus hoe serieus is de minister te vragen om dat ten alle tijde te voorkomen.

[1:42:59] Als je de onderhandelingen niet opent. Dat is niet aan mij als minister. Dat gaat gewoon gebeuren als ik zeg dat die moet niet geopend worden stak gelijk buiten het proces. Dan heb ik te dealen met datgene wat als resultaat komt. Dus dat zou niet verstandig zijn.

[1:43:13] De veto was.

[1:43:16] Voorzitter, nu dreigen met een veto dan luister dan luistert sowieso niemand meer herprioriteren flexibiliseren en samen met andere landen gaan drukken op het eindresultaat.

[1:43:27] Dankuwel vervolgt uw betoog.

[1:43:29] Voorzitter, daarmee heb ik eigenlijk ook een aantal grote vragen daarin al beantwoord en heb ik ook het proces al gehad in interruptie van de heer van dijk.

[1:43:46] Even kijken als het gaat om de vragen over de oekraïne faciliteiten militaire steun maakt geen deel uit van de oekraine faciliteiten die is gericht op herstel, wederopbouw en modernisering in het licht van het oekraïense. U toetredingstraject en de commissie bestaat baseert het voorstel op artikel twee, twaalf, drie, tweeëntwintig van het verdrag van de werking van de eu. Dus dat is het antwoord op die vraag.

[1:44:11] Dat was het

[1:44:14] voor. Dan kom ik bij de e u uit bereiding.

[1:44:19] Daar zijn terecht verschillende vragen over gesteld en ik wil benadrukken dat hetzelfde datgene wat hij hoekstra hier op dit punt altijd aangaf dat voor mij gewoon een continue lijn wordt doorgetrokken. Dus het is een proces gebaseerd op merites met de toetreding onderhandelen op basis van de naleving van de toetredingscriteria, wat inderdaad begint met kopenhagen-criteria. Maar ik geloof dat er in totaal zo'n vierendertig hoofdstukken zijn. Als ik het scherper

[1:44:50] voor ons bestaan, er geen short cuts op dit moment in het toetredingsproces en alle kandidaat lidstaten moeten voldoen aan strikte voorwaarden die er zijn.

[1:45:00] Hoe ziet dat er nu uit de voortgangsrapport te worden? Dit najaar verwacht

[1:45:05] oekraïne, moldavië en georgië die worden voor het eerst ook meegenomen en het is van belang om eerst die voortgangsrapport rapporten af te wachten van de commissie en dat is ook het moment om volgende stappen te bezien. Voorzitter,

[1:45:19] voorzitter, dan komt de europese commissie in oktober met een opinie ook uit. Die is voor het kabinet leidend en we blijven houden aan district ver een betrokken uitbreidingsbeleid.

[1:45:32] De heer sjoerdsma vroeg expliciet. Daarin kun je ook niet kandidaatlidstaat te helpen om te voldoen aan de kopenhagencriteria, ook vanuit het geen geopolitieke belang dat zij vertegenwoordigen en zowel nederland als de europese unie intensiveren. De relatie met kandidaat-lid-staten bilate bilaterale contacten zijn toegenomen, maar de heer sjoerdsma weet ook dat wij ook via het matras programma kandidaatlidstaat actief ondersteunen. In het doorvoeren van recht staatshervorming en nemen nederlandse ketenpartners ook regelmatig deel aan de pre agressie projecten die zien op op rechtsstaat opbouwt, is op die wijze proberen we niet hebben geen afwachtende houding, maar ook een actieve houding.

[1:46:19] De heer sjoerdsma vroeg ook een aantal terechte vraag als het gaat over je maakte e grote wat betekent dat precies. Hoe ga je die implicaties gewoon goed overzien. Hoe maak je daar een schermen? Scherpe analyse van ook op de architectuur van de europese unie en eens dat dat een uitbreiding van de europese unie ook vraagt om bezinning op de architectuur en dat we ook goed moeten nadenken van de gevolgen van de uitbreiding op de besluitvorming, de veiligheid, de financiën en ook de kernwaarde van de unie, maar ook bijvoorbeeld migratie en budgetten. Het kan niet één kan niet zonder het ander

[1:46:56] en dat betekent ook op het gebied van besluitvorming dat je moet doordenken. Wat betekent dit precies en wat kan wel en wat kan daar niet. Ik heb wel begrepen dat niet op al deze punten verdragswijziging nodig is. Maar volgens mij hintte de heer sjoerdsma daar ook niet direct op

[1:47:12] als het in europees of nederlands belang is om een verdragswijziging te doen. Dan kijk nederland daar natuurlijk altijd constructief naar. Voorzitter.

[1:47:23] Die sjoerdsma.

[1:47:25] Als een fotofinish,

[1:47:28] Voorzitter, dank aan de minister voor deze beantwoording en ik denk ze zijn misschien dat het ook goed is om

[1:47:35] een keer vanuit de zijde van het kabinet voordat een nieuwe kamer denk ik weer eens keer neer te leggen wat de implicaties allemaal zouden zijn moment dat een dergelijke toetreding zou plaatsvinden en hoe nederland daarmee omgaan omdat het de consequenties. De minister pakte er zelf noemde er zo eentje in een reeks. Maar de consequentie voor de begroting, alleen al zijn enorm. De consequentie over de besluitvorming die die kennen we allemaal heel goed aan deze kant van de tafel ook. Dus dat dat misschien goed zou zijn om een nieuwe kamer daarin mee te nemen. Ik heb zelf nog een specifieke vraag over een van de kandidaat lidstaten als het gaat over de betrokkenheid natuurlijk. Het kan gaan over financiële programmas. De technische expertise. Maar bij één van die landen heb ik het gevoel dat

[1:48:12] ook een heel serieuze kritische politieke dialoog van belang is. Dat is georgië dat gewoon een andere afslag lijkt te nemen dan

[1:48:19] de afgelopen decennia. Misschien hebben gedaan. Was echt euro-atlantisch gericht. En nu lijkt er ging iets anders te doen in weerwil van de bevolking eigenlijk. Dus daar zou ik tenminste willen vragen om

[1:48:29] ook haar eigen betrokkenheid betrokkenheid van de premier nadrukkelijk in te zetten.

[1:48:38] Voorzitter, ik kan natuurlijk alleen maar ook over mijn eigen betrokkenheid spreken en niet zozeer over dieren van de premier

[1:48:47] waar ik ik zie ook wel de zorg die de heer sjoerdsma uitspreken het belang van om daar de dialoog over te voeren. Dus ik zou ook kijken als ik een aangelegen moment is om daar ook aandacht voor te vragen. Ik weet niet kan niet precies overzien wat dat is misschien is het volgende week. Maar goed ik denk dat het goed genoteerd is.

[1:49:08] Dankuwel en ook nog een vraag van de heer van dijk.

[1:49:11] Ik weet niet of ze klaar was de instrumenten blokje uitbreiding. Ik had oké dan stel ik mijn vraag. De minister heeft de eerste termijn gehoord. Dus een debat gevoerd over wel of niet uitbreiden

[1:49:23] in is een tien kandidaatlidstaten dus in potentie gaten europese unie fors uitbreiden naar meer dan dertig geleden heeft in mensen consequenties.

[1:49:35] De minister heeft ook mijn inbreng gehoord over kijken naar andere varianten

[1:49:39] is niet bereid om dat te doen. Is wel bereid om dat te doen is mijn vraag zeker ook als je kijkt naar de interne problemen die er zijn binnen de europese unie, want het geopolitieke argument wordt nu vaak aangehaald,

[1:49:52] maar het interne debat wordt vaak vergeten en ik wil haar daar op wijzen.

[1:49:59] De minister.

[1:50:01] Er-voorzitter, volgens mij is het in ieder geval een consistent kosten betoog dat de heer van dijk, of volgens mij langer maakt dan alleen dit debat.

[1:50:09] Wij houden echter op dit moment nog vast aan de toetredingscriteria die er zijn, zoals de kopenhagen-criteria. Dus er liggen geen voorstellen van mijn kant om een ander vorm van lidmaatschap voor elkaar te krijgen

[1:50:22] of dat voor te stellen. Ik vind dat ook iets wat ook eerder vanuit europa zelf moet komen dan dat er op dit moment in deze demissionaire fase ik met een dergelijke voorstel gaan komen.

[1:50:39] Dankuwel. Dan zijn we volgens mij nu bij het derde blokje.

[1:50:42] Ja voorzitter dat dat klopt.

[1:50:46] Voorzitter zijn meerdere vragen gesteld over de rule of law. De heer van wijngaarden vroeg expliciet ook naar het hongaarse voorzitterschap en de consequenties daarvan heb het voorzitterschap rouleert nu eenmaal dat dat kunnen we niet veranderen dat in de eu verdragen vastgelegd, maar gelet op de verantwoordelijkheden en verwachtingen ook verbonden aan het voorzitterschap. Ik kan er natuurlijk wel een zorg zijn dat dat de problemen in hongarije op het terrein van de waarden van de unie ook een negatieve weerslag zouden kunnen zijn. Tegelijkertijd ga ik er ook van uit dat als een land voorzitter is van zo'n belangrijke gremium dat ze dan voorzitterschap ook met een bepaalde vorm van neutraliteit uitvoeren omdat je heel europa dan vertegenwoordigd. Wij zullen in ieder geval nederland in de aanloop naar het voorzitterschap het belang van de continuering van het europese rechtsstaat agenda echt nadrukkelijk blijven benadrukken en wij zullen ons blijven inzetten op een effectieve en duurzame aanpak van de rechtsstaat en corruptieproblemen in hongarije.

[1:51:55] Dat roept de vraag op bij dit.

[1:51:57] Want maar de vraag is ook wel is de minister daar nou ook gerust op dat hongarije, dat met die neutraliteit die zij zelf ook noemt en verwacht terecht verwacht zal doen en wat als als dat toch blijkt tegen te vallen, is de minister dan ook bereid om

[1:52:14] daar hoe gereden op aan te spreken of dat aan te kaarten.

[1:52:20] Onze inzet ook naar aanleiding van de motie van de heer van wijngaarden blijft in ieder geval onverminderd. Als we kijken naar de rechtsstaat rapport staat dat de breedte de ernst van de rechtsstaat problematiek in hongarije vraagt gewoon om een blijvende in effectieve inzet van het instrumentarium die er zijn natuurlijk op dit moment ook drie financiële instrumenten die worden ingezet. Dus wij blijven ook bij de commissie erop aandringen dat zij zorgvuldig blijft toetsen of hongarije daadwerkelijk die controleerbare stappen zetten om die rechtsstaat te verbeteren dat ze eigenlijk ook het antwoord op de heer van wijngaarden. Zij zullen zelf het voorzitterschap in, maar wij zullen onze inzet om de rechtsstaat de staat daarvan te verbeteren, onverminderd laten doorgaan. Bijvoorbeeld ook als het gaat om de rechtszaak die loopt als het gaat om de anti lhbts i q plus wetgeving.

[1:53:19] En vervolgvraag van heer.

[1:53:20] Ik heb de minister antwoordt zorgvuldig. Dus ik probeer zorgvuldig te luisteren naar wat zij zegt aan de enerzijds zegt zij. Dat wil ik even toetsen dat goed begrepen. Ja, wij spreken blijven via de commissie aandringen op recht staatshervorming anderzijds zegt ze ja. Zij vullen het voorzitterschap. Dat dat vullen zij zelf in mag ik er in ieder geval van uitgaan dat als daar echt grote tocht als dat ze toch op een teleurstellende manier zou gebeuren en dus minder neutraal dan wij nu met elkaar hoop, want volgens mij delen we dat hier allemaal dat wij dan in ieder geval dat wel te horen krijgen van het.

[1:53:54] Net.

[1:53:57] Voorzitter nog even ter verduidelijking is is dat inderdaad. En die daadwerkelijk controleerbare stappen waar ik over had. Dat ging ook over dat voordat het geld weer wordt vrijgegeven aan hongarije.

[1:54:09] En als wij als ik de indruk krijg dat

[1:54:14] er toch een paar bijzondere manier invulling wordt gegeven aan het voorzitterschap. Dan vind ik het ook verstandig. In ieder geval de kamer daar rondom de een een top die plaatsvindt of een algemene zaken omdat wel gewoon. Ook in de adaptatie mee te nemen want dat moet kamer ook weten.

[1:54:33] Dan vroeg de heer sjoerdsma is de minister eens dat floor mechanisme ook wordt opengesteld voor de kandidaatlidstaten. Gisteren heeft mevrouw van der leij dat inderdaad in haar state of the union aangekondigd voor ons voor nederland is belang dat de rechtsstaat centraal staat in het toetredingsproces en die ideeën die hieraan kunnen bijdragen, zullen we ook gewoon en dit is een van de ideeën die gisteren geopperd zijn, zullen we dan ook met veel belangstelling gaan bekijken en daarvoor is belangrijk dat we ook eerst meer informatie krijgen hoe mevrouw van den lijve precies van plan is om dit in te vullen en we zijn misschien is het ook een goed idee dat we ook in benelux verband hier gewoon een vragen tijdens terras. Dus dat dat een goede opvolging is van de vraag die de heer sjoerdsma stelt.

[1:55:21] Voorzitter dan de herverkiezing. Net zoals nederland kunnen we natuurlijk ook niet op onze uitslag van onze verkiezingen vooruitlopen, zeg ik tegen de heer van wijngaarden. Onze inzet op de rechtsstatelijkheid, ook binnen polen blijft gewoon hetzelfde alle beschikbare instrumenten inzetten om de rechtsstaat te lukken problemen op te lossen. Daar waar nodig is en dat blijft gewoon zo.

[1:55:46] Voorzitter, dan kom ik bij het blokje overig. Daar zijn verschillende vragen gesteld

[1:55:54] en laten we beginnen met

[1:55:59] de vreselijke aardbeving in marokko en ook de over de natuurramp die de overstroming en stormen daniel in libië en beelden zijn echt afschuwelijk, zowel van libië als als van marokko en daarom is het ook fijn dat we voor marokko in ieder geval echt apart ook vijf miljoen euro geld beschikbaar hebben gesteld aan het rode kruis omdat met haar partnerorganisaties daar ook het goede werk te kunnen doen

[1:56:27] en ook hebben we natuurlijk dat we altijd andere organisaties financieren die ook in die gebieden actief zijn, zoals het vn, noodfonds surfen en daarmee

[1:56:39] zetten we ons in om ook onze bijdrage te leveren aan bestrijden van de ramp libië is is natuurlijk dat meer leden graaf dat ook aan een een instabiel land al jaren een rood reisadvies voor is en waar twee regeringen zijn gewapende groeperingen. En dan ook nog een keer zo'n afschuwelijke storm en gevolg daarvan.

[1:57:05] We kijken vooral als nederland op samen met de europese unie te kijken welke inzet wij kunnen plegen. Dat doen we via het u coördinatie mechanisme. Daar hebben we op dit moment nog geen formeel verzoek officieel hulpverzoek voor binnengekregen

[1:57:21] en we weten ook dat rode kruis en andere partners ook bezig zijn met de inventarisatie van de benodigde hulp in libië. Maar gezien ook de de situatie in libië doen dit gezamenlijk met de e.

[1:57:34] Voorzitter,

[1:57:35] voorzitter dan of als het gaat ook de heer mijn huis is, komt dit informeel bij de aan de orde in de ras niet formeel geagendeerd. Maar het kan aan de orde komen

[1:57:51] als het gaat om dat een beetje grote overstap van dit onderwerp naar een ander onderwerp van de randstad is het galicisch, het baskisch, het voorstel van spanje. Het is gewoon zeg ik tegen de heer sjoerdsma. Het is gewoon een weinig onderbouwd voorstel. Dus het is niet zo dat en dat dat wil ik wel gewoon graag is zien welke implicaties heeft dit bijvoorbeeld ook voor onze mooie friese taal die ons de tweede officiële rijks taal is en dat is nu compleet onduidelijk. Dus ik zou vooral ook spanje willen oproepen om tot een beter onderbouwd voorstel te komen. Wat betekent dit precies welke effecten heeft dit en ook welke financiële consequenties zit eraan vast.

[1:58:34] Tweede interruptie,

[1:58:36] Voorzitter, terecht natuurlijk, en zeker ook omdat deze talen alle semi officiële teller zijn binnen de europese unie en dus ook inwoners al in die taal kunnen corresponderen met de commissie. Maar dat roept wel een beetje de vragen kijk ik vond de gedachte wel interessant

[1:58:49] om ervoor te zorgen dat mensen zich thuis voelen. De europese unie en meer gezien voelen door het centrale brussel om eens even te kijken of er dan vries niet ook een semi officiële taal zou zou kunnen worden. Dat zou dan de mensen in friesland in de gelegenheid stellen ook in het fries te corresponderen met brussel en ook in het fries antwoord te krijgen.

[1:59:07] Dus ik zou aan de minister willen vragen om te overwegen amendement het. Ik zie dat de heer van wijngaarden van de vvd het daar niet mee eens is, maar ik zou toch willen vragen te overwegen of

[1:59:18] dat een optie zijn zou zijn om het spaanse voorstel een beetje te amenderen.

[1:59:22] Ik heel eerlijk tegen je sjoerd. Maar ik ben een groot voorstander van het vries en ook het stimuleren daarvan in nederland. Daar heeft

[1:59:30] vorige minister van binnenlandse zaken zich ook voor ingezet. Maar als een voorstel wordt neergelegd in de in europa moet het wel een goed onderbouwd voorstel zijn en dat is het gewoon op dit moment niet. Dus ik ga niet iets amenderen, wat op dit moment onvoldoende onderbouwd is. Er zitten ook financiële consequenties aan vast.

[1:59:45] Dus ik ik snap ook vanuit mijn eigen betrokkenheid. Bij de friese taal snap ik het enthousiasme van de heer sjoerdsma, maar laten we eerst gewoon voor zorgen dat we een helder en duidelijk voorstel hebben voordat we op een weg verder gaan waar we eigenlijk nog niet weten waar we uitkomen.

[2:00:05] Voorzitter, dan de heer aan mijn huis inderdaad van der leij gisteren. Het heeft een antisubsidie onderzoek aangekondigd tussen een onderzoek nog geen maatregel naar elektrische uit auto's uit china op de europese markt en ik ben met de heer amhaouch eens dat echter ook echt aan het gelijk speelveld

[2:00:24] dus vanuit dat perspectief verwelkomen we echt wel. Dit onderzoek. Het is gewoon interessant voorstel

[2:00:31] onderzoek niet voorstel en we zullen ook gewoon kijken. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek zullen onze positie bepalen, maar dat we met belangstelling uitkijken naar wat van de leider op dit vlak gaat doen dat dat is zeker zo.

[2:00:47] Voorzitter dan als het gaat om informatie.

[2:00:50] Er is een interruptie van de heer van wijngaarden, laatste interruptie.

[2:00:54] Ik dank voorzitter, de minister zegt we gaan met belangstelling uitkijken naar wat de commissie gaat doen, zouden we dat misschien nog iets kunnen aanscherpen naar dat kabinet ook probeert echt

[2:01:09] helder zo snel mogelijk helder zicht te krijgen op een ook een ambitieus tijdspad.

[2:01:15] Van het onderzoek.

[2:01:17] Dat kunnen we natuurlijk altijd uitvragen wat de planning is van van de commissie. Het is nu in een speech gezegd is. Dus moeten hopelijk een plannen om liggen over hoe het onderzoek vervolg gaat krijgen kijken en als het onderzoek ligt, zullen we positie bepalen. Maar maar even kijken hoe we of of de commissie al een idee heeft waar dit onderzoek in gang wordt gezet. Hoe dat precies gaat lopen en ik neem aan dat het onderdeel wordt van het werkprogramma. Wanneer komt het werkprogramma uit

[2:01:47] ongeveer eind ditjaar? Nee. Eerder evalueren. Ook de kamer. Prima. Dus wij zullen ook opletten in het werkprogramma of hier duidelijke informatie over opstaat in staat

[2:02:00] dan de heer van dijk. U verwees naar voorstellen die vandaag in straatsburg worden gepresenteerd.

[2:02:07] Ja. Vandaag. En wat ik begrepen heb. Dus het is. U bent er snel bij. Zal ik maar zeggen dat zo ken ik de heer van dijk ook het zijn voorstellen vooralsnog van de commissie van het europees parlement, dus het zit echt in een heel prematuur stadium. Er moet nog over gestemd worden, plenair door het europees parlement. Dat zou een november moeten gebeuren, dan is er pas een definitief voorstel naar de heer van dijk weet ook dat definitieve voorstel ligt dan gaat het kabinet aan de slag om daar een opvatting over te krijgen.

[2:02:41] Maar het zit nog echt in dit dit stadium. Ik was ook nog een vraag of je laat je breed te informeren. Neem je alle informatie tot je die er is. Natuurlijk is het van belang als je gewoon europese voorstellen voorbereid maar uberhaupt als minister om gewoon breed te kijken naar welke informatie is welke verschillende gezichtspunten zijn, maar tegelijkertijd is het ook zo dat je ook van gezichtspunt kan verschillen maar breed te informeren, zeg ik ook tegen de heer van houwelingen. Dat is altijd belangrijk. Voorzitter,

[2:03:14] Die houden.

[2:03:14] Ja. En mijn vraag was ook concreet van ik neem aan dat van buitenlandse zaken af en toe bijvoorbeeld oekraïense ambassadeur spreekt heel goed waar ze is de minister ook bereid af en toe dan of ieder geval één keer met de met russische ambassadeur te spreken. Gebeurt. Dat kan. Dat was mijn vraag. Dank.

[2:03:30] Rusland heeft natuurlijk als als agressor in het conflict met oekraïne een verwerpelijke is het verwerpelijk en tegen alle alle regels van de internationale rechtsorde. Wat er is gebeurd.

[2:03:44] We hebben nog wel standaard contacten met rusland via onze ambassade in moskou en met de russische ambassade in den haag. En dat vind ik voldoende op dit moment.

[2:03:55] Laatste interruptie, van heer.

[2:03:56] Dat dat ik vind het heel jammer om te horen omdat.

[2:04:01] Wij, waardoor we houden dus discussie even centraal die de aanhouding is het woord en dan.

[2:04:08] Dan zou ik toch nog graag nog een keer willen vragen. De meeste waarom ik voor mij is het echt onbegrijpelijk. Dus alle alle informatie neemt topper. Maar ik weigeren. Want dat zegt de minister nu. Ik weiger zelfs maar standaard contact beter af en toe een briefje. Maar ik weiger te praten met russische ambassadeur. Dat is voor mij moeten we waren waar zit nou dat verzet daartegen. Waarom zou dat niet doen. Het kan nooit kwaad. Toch kan ik kan geen kwaad.

[2:04:30] Omdat rusland zonder enige reden een soeverein land is binnengevallen en een oorlog is gestart.

[2:04:41] Voorzitter, dan heb ik nog nog een vraag. De nieuwe voorstellen van even kijken. De van de bulgaarse regering en de schengen toetreding besluit van machines, toetreding in ieder geval dit moment van bulgarije, niet aan de orde op het moment dat het schengen-acquis volledig is geïmplementeerd en sprake is van duurzame voortgang op het gebied van rechtsstaat dan de toetreding. Wat nederland betreft mogelijk. Ik zeg tegen de heer aan huis. De bulgaarse regering zitten op de goede weg, bijvoorbeeld door ook de macht van de procureur generaal in te perken, maar er is ook nog verbetering mogelijk,

[2:05:19] Vraag, van heer.

[2:05:21] Voorzitter, toetreding, nu nog niet aan de orde is het debat hebben gehad met de heer hoekstra is het alles jaar.

[2:05:28] We hebben toen gezegd we begrijpen de de het standpunt van de regering op dat moment. Maar we hebben ook gezegd we moeten van die wachtkamer politiek af aan meer naar de handreiking, roemenië en bulgarije. Vanaf tweeduizend vier uur, lid en wij zeggen ook hierbij, zoals ook bij toetreding. Je moet aan de eisen voldoen. Daar gaan we niet en tonen de vorige keer heeft nederland niet meegedaan en die effect fact finding mission. Dus de vraag is wanneer zijn we daar wel want dat is onderdeel van het proces om te kunnen toetsen. En daar zou ik graag een reactie van de minister willen was er misschien nu niet kan zien elkaar binnenkort nog een aantal andere debatten. Ik denk wel belangrijk is dat die handreiking naar de bulgaarse bulgaarse volk of land dat er daar stapjes voorwaarts maken totdat inderdaad voldoen aan die eisen.

[2:06:16] Voorzitter, er komt inderdaad een nieuw fact finding missie geleid door de commissie. Ik kijk even of ik in de tweede termijn erop kan terugkomen of of wij ook deel gaan nemen aan effect van die missie. U had de heer aan huis had inderdaad ook nog die vraag gesteld.

[2:06:31] Maar ik ga er nog even uitvraag. En anders kom ik op een later moment terug. Dus dank,

[2:06:37] Waar staan wij u beantwoording?

[2:06:39] Ja.

[2:06:40] Dat is zeer efficiënt en dank aan iedereen voor uw bijdrage eraan gaan we aan de tweede termijn beginnen en het eerste woord willen geven aan de sp anderhalve minuut voor de tweede termijn.

[2:06:51] Dagvoorzitter jaar twee punten. Voor mij zijn belangrijk dit met elkaar in de uitbreiding.

[2:06:59] De onderhandelingen gaan nu beginnen en het is ongelooflijk belangrijk dat de kamer erin betrokken worden. Ik heb het net gezegd graag nogmaals de toezegging geen onomkeerbare besluiten voordat de kamer zich erover heeft kunnen buigen.

[2:07:15] Want anders gebeuren er ongelukken kan ik de minister.

[2:07:18] Verder.

[2:07:19] Het twee de uitbreiding. Ik heb gepleit voor kijkt naar varianten van samenwerking. De minister zegt en er valt best wat voor te zeggen. Ja, we zijn nu demissionair. Dus ik ga er niet al te ver in mee aan de andere kant. Europa is niet demissionair. Europa gaat door en de uitbreiding staat op de agenda. Dus ik wil haar toch meegeven bedenkt dat er meer wegen zijn die naar rome leiden dan alleen maar uitsluitend het lidmaatschap,

[2:07:49] aangezien de bestuurbaarheid en de uitbreidingsmoeheid ook factoren zijn.

[2:07:53] Die nu een rol spelen.

[2:07:56] Dankuwel die sjoerdsma.

[2:07:58] Ja. Voorzitter, dank en dank ook aan de minister voor haar beantwoording in de eerste termijn die voor een groot deel mij zeer verstandig leek en ook zeker als het gaat over onze houding ten aanzien van oekraïne en rusland, niet alleen in lijn met de voorganger, maar ook van de juiste principiele lijn is. Ik zou nog wel willen vragen, ook omdat onduidelijk is wat er precies besproken zal worden als het gaat over rusland en oekraïne mochten daar nog spannende dingen plotseling op de agenda verschijnen om ons dan nog wel even in te lichten, omdat het nu op de agenda er eigenlijk enkel een place holder is

[2:08:32] en misschien tot slot, voorzitter dan even dat dat kleine puntje van de friese taal. Want ik ga helemaal mee in dat het voorstel van de spanjaarden misschien aan de onderbouwing schort

[2:08:42] staat wel tegenover dat deze talen eigenlijk de enige talen zijn die als semi officiële taal zijn erkend door de europese unie moet ik zeggen dat me dat echt een beetje verbaasde

[2:08:51] omdat het gewoon bijzondere status is en ik weet dat deze minister en ook vorige minister van binnenlandse zaken zich zeer hard hebben gemaakt voor de friese taal.

[2:08:59] Maar misschien dat het even kan worden uitgezocht wat er nodig is om die het friese taal te verheffen tot die semi officiële status en als dat mee zou kunnen en verslag. Dat zou dat al fantastisch zijn en wellicht dat het onmogelijk is. Hartstikke moeilijk en is dit vruchteloze weg. Maar misschien dat het ook veel vreugde kan brengen

[2:09:17] in delen van ons land. Voorzitter, dank en ik wens u.

[2:09:21] De succes op deze raad algemene zaken,

[2:09:24] Dankuwel. Dan is het woord aan de heer de jong van de pvv.

[2:09:26] Voorzitter, hartelijk dank, dank aan de minister voor de beantwoording wel teleurstellend, want het wil niet toezeggen dat er geen miljarden meer gaan naar de europese commissie en dat terwijl

[2:09:37] we vandaag hebben gezien dat in veertig jaar de grootste koper achteraf achteruitgang is

[2:09:43] onder al die nederlanders en dat is toch volgens mij waarom we hier zouden moeten zetten. Dus ik had gehoopt dat de minister vandaag had gezegd, zeker als kersverse minister

[2:09:51] had gezegd van we zijn kritisch. Dat betekent dus ook dat wij geen miljarden meer gaan sturen naar de europese commissie en zeker niet. Zolang wij zien dat onze eigen mensen echt door het ijs heen zakken

[2:10:01] tenminste heeft ook niet toe willen zeggen dat ze de feiten wil gebruiken. Sterker nog, een beetje lacherig over gedaan en dat betekent dus eigenlijk dat we aan het einde van de rit tussen gaan betalen en dat is een hard gelag voor onze nederlanders. Voorzitter.

[2:10:14] Dankuwel. Dan is het woord aan houwelingen van forum voor democratie.

[2:10:18] Dank u, voorzitter exact dat de heer de jong net zegt we gaan het veto dus niet inzetten. De minister was daar wel duidelijk over dat het wel kan de de begroting is een van de weinige onderwerpen waarop we als nog wel steeds ons veto kunnen inzetten. Dat gaat betekent dat we gaan betalen. Terwijl veel mensen. Het was vandaag het bericht. Het ontzettend moeilijk hebben een enorme koopkrachtdaling. Dus dat vind ik heel teleurstellend. Het antwoord. En wat ik nog veel teleurstellender vind is het antwoord want ik hoe dan ook. Ik ga niet spreken met de russische ambassadeur beantwoord valt het even kort samen wat rusland is slecht en dat is zo'n simpele kijk op de op de hele op het hele conflict en de grootste slachtoffer daarvan is oekraïne die worden opgeofferd. Oekraïne worden opgeofferd op het altaar eigenlijk van de amerikaanse oorlogsindustrie en dat de minister zelf die bereid is nog wel even licht op te steken. Dat is vind ik ontzettend teleurstellend want vrede sluit je niet met je vrienden maar met je vijanden.

[2:11:09] Dankuwel. Dan is het woord aan de heer van der lee.

[2:11:13] Een interruptie van de heer sjoerdsma.

[2:11:15] Gewoon een korte vragen.

[2:11:18] Heeft. De heer verhoudingen wel eens met de oekraïense ambassadeur gesproken.

[2:11:22] Heel toevallig en dat zal u nog herinneren. Wij waren. We hebben een keer samen opgetreden toe met het associatieverdrag. De campagne die we daarvoor hadden en daar was ook een ambassade. Ja oké ook. Dus ik heb al eens gesproken toen maar oké. Wat is uw vraag. De andere varen.

[2:11:36] Of die wel eens met de oekraïense ambassade heeft gesproken na de oorlog

[2:11:39] nadat de oorlog is uitgebroken.

[2:11:41] Dat niet maar ik ben geen minister van buitenlandse zaken. Ik doe het graag hoor. Ik spreek met iedereen. Meneer meneer sjoerdsma. Dus dus geen enkel.

[2:11:48] De heer van der lee, voor de tweede termijn,

[2:11:50] Dank, voorzitter, dank aan de minister over het met elkaar eens duidelijk hoe wij erin zitten en ik hoop dat nederland onderdeel van de oplossing wordt er niet van het probleem

[2:12:01] als het gaat om libië kijkt het aantal doden is waanzinnig groot en men kan niet het de lijken snel bergen. Dat leidt tot cholera te plagen van aaseters en wachten op een hulpvraag ik eerlijk gezegd niet voldoende kan er vanuit europa proactief gehandeld worden en bijgedragen worden aan

[2:12:22] het verhelpen van de gevolgen van dit vreselijke drama kan nog een andere vraag. Ik krijg net informatie binnen over dat het verenigd koninkrijk de regering bij het parlement een voorstel indient om de wagner organisatie als terroristische organisatie op een lijst te plaatsen en er is vaak discussie over de juridische basis ook in europa en achter wij nou het verenigd koninkrijk competente autoriteit als het gaat om dit onderwerp, want ik zou wel toejuichen dat er eindelijk stappen worden gezet en zou de minister daarop willen reageren. En als dat niet spontaan kan dat op korte termijn schriftelijk willen doen.

[2:12:58] Dankuwel. Dan is het woord aan de heer rogier van het cda.

[2:13:02] Voorzitter, ook dank aan mijn zijde aan de beantwoording van de minister en ook heel fijn om minister te hebben die opsomming punt gewoon heel duidelijk is een internationale politiek is niet zwart-wit en nogmaals de belangen van nederland in europa zijn heel groot en ook de minister ook toe dat die belangenafweging altijd ook heel goed kan maken en met elkaar komen we later tijdstip nog over te spreken vandaag een soort warming up zie ik daar een beetje ook belangrijk is, is het punt wat van de leijer gisteren in de steden of the union. Los van van china is de toekomst zich verdien vermogen van van europa. Hoe gaan wij ons geld verdienen, want de pvv en forum hebben de elke keer over bestaanszekerheid in nederland maar meer dan eenderde van ons geld verdienen we aan aan europa aan de aan de export en dat is en dat is denk ik ook heel belangrijk om mee te nemen in de totale belangenafweging. Als we het hebben inderdaad over het msk over de rol van oekraïne steunen

[2:14:05] en een andere kant ook van hoe blijven we concurrerend ten opzichte van de chinese, maar ook een beetje ten opzichte van amerikanen om ook in de toekomst brood op de plank te krijgen.

[2:14:14] De heer de jong heeft een interruptie.

[2:14:16] Ik vind het een beetje flauw. De heer ram laat mogelijkheid om naar mijn een interruptie te plaatsen voor de tweede keer in een vraag naar de minister moet je de pvv de bijhouden. Maar ik heb wel een vraag voor de heer hem nogmaals,

[2:14:27] hoe is het in hemelsnaam mogelijk dat vandaag de helemaal eens die zelf uit een partij komt die ook heel erg bezig is met bestaanszekerheid in ieder geval met woorden om vervolgens dan de dag dat de grootste koopkrachtvooruitgang in veertig jaar

[2:14:42] onze burgers heeft geraakt te zeggen het is prima dat er even drie komma twee miljard euro richting brussel gaat. Hoe is dat in godsnaam mogelijk?

[2:14:48] Via de voorzitter,

[2:14:50] Voorzitter, de heer de jong, probeert mij woorden in de mond te leggen over een aantal bedragen die ik niet genoemd heb. Dus daar ga ik niet in mee. Maar ik wil wel hier attenderen dat juist ons bbp waar wij al het geld wat wij in nederland mee verdienen en waar we de zorg meebetalen en waarbij de sociale kosten betalen, waarbij de politie en veiligheid meebetalen. Dan moet opgebracht worden. Daar wordt opgebracht.

[2:15:16] Een door het bedrijfsleven, grootbedrijf en mkb, maar ook door de samenwerking die wij in europa hebben. Ik heb net al gezegd. Meer dan eenderde van ons geld van ons bbp komt door de export, omdat wij onze bedrijven, onze ondernemers, onze boeren goede product te maken en dat doen we alleen maar

[2:15:32] in samenwerking met europese landen. Duitsland, belgië zijn onze grootste grootste handelspartners. Dat kun je niet alleen maar oogkleppen opdoen en zeggen van. Het is drie miljard of anderhalf miljard tot vijfhonderd miljoen. Het debat opnieuw doen wel die belangenafweging juist om die mensen waar ook de heer de jong over heeft en ik herken de bestaanszekerheid staat groot onder druk dat we die mensen kunnen helpen aan het eind van de maand.

[2:15:56] Ja.

[2:15:59] Dan is het woord aan de heer van wijngaarden van de vvd.

[2:16:02] Dank voorzitter, en ik wil de minister bedanken voor haar heldere inderdaad zozeer aan mijn zij en beknopte beantwoording zo kennen we deze minister ook weer. Ze zit al helemaal in haar rol en ik wil haar veel succes wensen bij haar europese debuut.

[2:16:19] Ja

[2:16:22] dat was ook heel erg beknopt. Ik heb een paar dingen die ik even voor de zorgvuldigheid nog even navraag dus

[2:16:31] minuutje of.

[2:16:32] Acht schorsen. Even tot twaalf.

[2:16:36] Die terug.

[2:16:37] Ja,

[2:32:27] We kunnen van start met de beantwoording van de minister.

[2:32:37] Voorzitter, dankuwel. Allereerst de vraag van de heer van dijk of de kamer over het elkaar inderdaad de eerst daar debatteren voordat er een besluit wordt genomen, lijkt mij heel verstandig om dat te doen. Betekent wel als dat proces bijvoorbeeld toch heel snel gaat dat het ook bijvoorbeeld in in het verkiezingsproces kan vallen. Ik verwacht het niet. Maar goed dan is het wel aan de kamer om dan dat te doorbreken

[2:33:04] als het gaat om de uitbreidingsmogelijkheden. Voor. Voorlopig gaan we echter uit van gewoon de standaard procedure die we altijd aanhouden en houden we ook deze koers als het gaat om rusland en oekraïne. Wat de heer sjoerdsma aangaf, dan is de verwachting echt niet dat dat nu uitgebreider op de agenda terugkomt. Het het de vraag naar de semi officiële taal en hoe het beleidsmatig in elkaar zit,

[2:33:28] vind ik een goeie vraag. Alle vragen zijn. Goed. Voorzitter, maar een interessante vraag. Dus mijn voorstel is ook dat ik daar in het verslag op terugkomt hoe dat in elkaar steekt. Maar ik zal ook wel gelijk kijken wat of er bijvoorbeeld financiële implicaties aan vastzitten en de heer de jong verschillen op dat punt van mening. Ik vind dit voorstel van de commissie absoluut niet goed. Dit is niet wat ik wil. Ik vind ook dat we oog moeten hebben voor de koopkracht van mensen in nederland. Dat doet het kabinet ook ook met prinsjesdag. We gaan nu eerst keihard onderhandelen. Om ervoor te zorgen dat we herprioriteren kunnen flexibiliseren en uiteindelijk is het van belang op dit moment niet vooruit te lopen op wat vindt eindstadium doen ook om onze onderhandelingspositie niet prijs te geven, zeg ik tegen de beide leden. Voorzitter,

[2:34:21] als het gaat om libië. Ieder geval wat ik net heb begrepen is dat er formele hulp verzoek bij de europese unie is binnengekomen. Dus gaat samengewerkt worden over hoe we daar zo goed mogelijk een antwoord op kunnen geven. Als laatste. Het vraagt naar wagner dat ze inderdaad net bekend geworden. Daarvoor wil ik graag in het verslag op terugkomen om daar een weging van te geven en tegen heer amhaouch. Een groot deel van onze welvaart hebben gewoon te danken aan de samenwerking in de europese unie dat onze grenzen vrij zijn dat we goed handel kunnen drijven. En daar krijgen we welvaart voor terug.

[2:34:58] Dankuwel.

[2:35:00] Dankuwel. Dan wil ik de minister bedanken en een aantal toezeggingen voor de minister van buitenlandse zaken zal de kamer via de geannoteerde agenda en verslagen van de raad op de hoogte houden van de ontwikkelingen rondom de tussentijdse herziening van het msk en bij nieuwe ontwikkelingen zal de minister de kamer tussentijds per brief informeren. De minister zal de

[2:35:25] zelfde

[2:35:27] kamer in het verslag informeren wat er nodig is om een semi officiële taal toe te voegen.

[2:35:32] Ja.

[2:35:34] En de minister zal de kamer in het verslag informeren over het voorstel van het vk.

[2:35:41] Over de vaag.

[2:35:42] De wakende op de lijst van terroristische organisaties te plaatsen, komt er een einde aan dit debat. Wij hebben nog spee nog steeds de speciale gasten uit suriname op de tribune en voor wie het leuk vindt, kunnen we zo meteen even op de foto gaan met de kamerleden die daar tijd voor hebben. En dan wil ik iedereen bedanken aanwezigheid in dit debat.

[2:36:04] Dan sluit ik de vergadering,