Acute situatie Marokko en Libië

[0:00:02] Goedemorgen.

[0:00:04] Goeie maandagmorgen. Het is een

[0:00:08] bijzondere dag dat we een commissiedebat voeren voor de commissie buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking, welkom aan collega kamerleden speciaal welkom aan onze minister.

[0:00:21] Er zijn ook een aantal mensen op de tribune. Ook voor u. Goedemorgen. Wij hebben

[0:00:26] vijf kamerleden. We hebben de heer hammelburg van d zesenzestig, die er van baarle van denk heer boswijk van het cda. De heer klink van vvd en heer eppink

[0:00:36] van www. Goedemorgen. Aan u. De volgorde is bepaald de wijze waarop we natuurlijk ook zitten met elkaar. Het is een commissiedebat over een bijzondere situatie, een ernstige situatie en ook wat dat betreft nogmaals het medeleven natuurlijk voor mensen die ook familie hebben in marokko of in libië. Alle reden om dus ook wat dat betreft een uitzondering te maken en vandaag dit commissie voeren,

[0:01:01] voeren

[0:01:01] over actuele ontwikkelingen in marokko en in libië in verband met de aardbeving en ook een zware storm met alle overstromingen dat gezegd hebbende en dat de gedachte naar hen uitblijven gaan naar familieleden en ook de hulporganisaties wil ik als voorzitter in ieder geval de regels van dit commissiedebat, wat tot één uur duurt bepalen in de zin van het is niet een hele grote groep. Alhoewel we nog wat verder aanstrijken met ook de heer thijssen van pvda hebben afgesproken dat we vier minuten spreektijd doen en we willen voorstellen om dat aan de zijde van de kamer in de eerste termijn met vier losse vragen. Vier minuten spreektijd

[0:01:42] en via losse vragen om aan elkaar te stellen en dan kijken we hoe de tijd vordert en of het keurig binnen deze drie uur kunnen doen met de minister. Nou dan neem ik ook verder geen tijd in beslag. Geef ik graag het woord aan de heer hammelburg van d zesenzestig. Om te starten.

[0:01:58] Gaat uw gang. Ja. Dank u wel, voorzitter en voorzitter ik samen met denk heeft d zesenzestig dit commissiedebat op korte termijn willen voeren en aangevraagd en ik dank ook de minister beschikbaar te zijn op zulke korte termijn om deze drama's in zowel marokko als libië te bespreken en voorzitter, ik ga gezien. De tijd meteen in op het onderwerp. Het drama dat zich

[0:02:21] voltrekt in in house is werkelijk waar afschuwelijk hele dorpen zijn weggevaagd. Iedereen is wel wat over iemand verloren. En als je de beelden alleen al ziet kun je tranen bijna niet niet bedwingen. Voorzitter, en het was heel mooi om te zien dat de marokkanen in marokko echt binnen luttele minuten uren allemaal massaal in actie kwamen vanuit het hele land om in te zamelen spullen te kopen in de winkels als het gaat.

[0:02:49] Voedsel.

[0:02:50] Water, maar ook kleding en allemaal massaal richting het aardbevingsgebied trokken soms uren onderweg waren of een hele dag en uiteindelijk zijn er zoveel spullen terecht in dit gebied. Dat dat die ook moeten worden opgeslagen en ook in nederland kwamen heel veel mensen in actie en ik heb een aantal van die organisaties mogen bezoeken zelf ook wat spullen gedoneerd en ik roep iedereen op dat te blijven doen en een aantal van die spullen en dat is het goede nieuws hebben marokko in het aardbevingsgebied house inmiddels ook wel bereikt. Voorzitter, maar zijn nu een aantal weken verder en dit vraagt ook wel om een stukje terugblikken en reflectie over wat er mis is gegaan waar ik me zorgen over maken en wat wat echt beter moet en beter kan. Voorzitter, want we hebben ook gezien dat vier landen door de marokkaanse autoriteiten zijn toegelaten om west ii research and rescue teams te sturen en het gaat over honden die overlevenden onder het puin kunnen vandaan halen. We weten dat er de eerste uren dagen essentieel zijn dat het nu ook te laat is. Helikopters die gebieden kunnen bereiken waar geen wegen naar toe zijn. We weten hoe onherbergzaam het gebied kan zijn. Ik weet dat

[0:03:57] dus die helikopters zijn essentieel. En dan lees ik in de brief van de ministers van buitenlandse zaken en ontwikkelingssamenwerking. Beide

[0:04:04] dat het aanbod is gedaan vanuit verschillende ministeries en dat vriendelijk bedankt door de marokkaanse autoriteiten en dat onder de idee dat er een coördinatie nodig is en dat je niet teveel landen in het gebied kan hebben, omdat het een zooitje wordt en daar heb ik op zich wel begrip voor. Maar als ik kijk naar alle eerdere rampen als ik terugkijk naar turkije, syrie de aardbeving. Als ik terugkijk naar het begin van de oorlog in oekraïne. Dan zie je toch dat heel veel meer landen welzijn toegelaten, en wel meteen aan de slag konden in dat dat in de regel ook redelijk goed verliep. Dus mijn eerste vraag aan de minister is,

[0:04:39] hebben we ons meteen daarbij neergelegd of zijn we het gesprek aangegaan? Desnoods desnoods heeft mark rutte contact gehad met om maar eens wat te noemen is dat telefoontje gepleegd of hebben we gewoon gezegd we hebben het aangeboden. Er is nee gezegd. Dank u wel vriendelijk bedankt en we doen het verder verder niet. Voorzitter dan voorts. Voorzitter, als ik dan terug. Kijk ook naar wat we hebben kunnen leren van van wat er in turkije, syrie is gebeurd en wat er in de eerste dagen bij de oorlog in oekraïne gebeurde dat heel veel nederlanders rechter schouder aan schouder stonden om in te zamelen met spullen klaarstonden en vervolgens met lokale autoriteiten te maken hadden de grenzen dicht waren en vrachtwagen zich opstapelden of in een grote file voor de grens stonden niet naar binnen konden. Ik hoorde in de eerste week dat heel veel nederlanders op zoek waren naar manieren om de spullen die werden ingezameld naar marokko te brengen dat het niet lukte. Er zijn uitzonderingen, zei ik. Vorige week zijn er een aantal vrachtwagens naar binnengekomen en dat ging eigenlijk alleen maar omdat er een zusterorganisatie en angel werd gevonden in marokko die ze daarbij assisteerde want anders kwamen ze gewoon niet langs de douane.

[0:05:43] Mijn vraag aan de minister is waarom moeten we keer op keer van de nederlandse activisten in de nederlandse ngos in de nederlandse vrijwilligers hebben bij iedere ramp om de weg het wiel opnieuw uit te vinden en de weg naar binnen te vinden. Waarom is er vanuit het ministerie niet de coördinator aangesteld die samen met de vng laat zien. Zo moet je doen. Bijvoorbeeld als je met de vrachtwagen naar de marokkaanse grens gaat dan moet je ervoor zorgen dat alle pellets benoemd zijn wat er in die vrachtwagen zitten waar ze in die vrachtwagen zitten en wat er op die pellets staat om er eens wat te noemen. Iedereen is het wiel opnieuw uitvinden. Sommige mensen slagen erin. En ondertussen staan er nog hele loods in nederland vol met spullen die eigenlijk nu al in marokko hadden moeten staan. Voorzitter, en ik weet volgens mij is mijn tijd zit er bijna op. Dus ik sluit de voorzitter met de vraagt even naar de toekomst te kijken. We weten dat de winter ook in marokko eraan komt ook in libië en dus het is een onherbergzaam gebied. Het wordt er louis koud. Er zijn als de wiedeweerga tenten nodig spullen om te kunnen verwarmen brandstof hout olie, generatoren. Wellicht is nederland bereid en heeft nederland ook het contact met de autoriteiten om dat te kunnen bieden voordat de winter begint, zodat we niet hetzelfde krijgen als we destijds met de eerste winter in oekraine hadden dat het echt volledig mis gingen dat mensen in de kou stonden. We willen dat voorkomen. We kunnen niet op de zes van de wereldbank wachten zeg ik alvast tegen de minister. Dus wat is het plan dankuwel.

[0:07:06] De klokken af op vijf minuten.

[0:07:10] Het is maandagochtend ben nog redelijk flexibel. Probeer iedereen wel op te roepen. Dan dacht ik laat de heer klinkt die vraag zou stellen. Natuurlijk hebben wij dan ook vijf minuten proberen flexibel mee om te gaan met roep iedereen op. Probeer dan spreek je vrij honderd tekst toch bij de tijd te blijven want het zou zonde zijn als we natuurlijk naar ene die nog steeds zitten en in gedrang komen dat gezegd hebbende

[0:07:34] geen interrupties. Dus dan door naar de heer van baalen van denk gaat uw gang.

[0:07:39] Ja. Voorzitter dankuwel dank aan de commissie en ook aan de minister dat wob-verzoek terwijl je samen met d zesenzestig hebben gedaan. Dit debat vandaag op maandag kunnen houden.

[0:07:49] Voorzitter woorden schieten tekort om de tragische gebeurtenissen van de afgelopen periode te beschrijven,

[0:07:55] intens verdriet en intens leed

[0:07:57] besef overheerst dat je als mensheid eigenlijk heel klein bent wanneer sprake is van natuurrampen van deze aard.

[0:08:04] Ik wil dan ook graag nogmaals mijn medeleven uiten in de richting van de slachtoffers en de nabestaanden van de natuurramp in marokko en libië.

[0:08:14] De beelden naar de aardbeving in marokko. Die zijn hartverscheurend,

[0:08:18] een klein meisje die haar handpalm tegen haar wangen houdt verslagen door de verwoesting die ze aantreft

[0:08:23] jongetjes die tussen het puin een week naar de aardbeving zich een weg proberen te banen. Dat dat alles is ingestort.

[0:08:29] Een moeder die voor overgebleven, kinderen en gezinsleden probeert te koken.

[0:08:34] Het heel erg weinig

[0:08:36] in marokko zijn hele dorpen weggevaagd, waarbij het dodental alleen maar oploopt.

[0:08:41] Duizenden overledene meer dan tienduizend gewonden. Honderd duizenden getroffenen.

[0:08:46] Denk eens dan ook van mening dat we alles op alles moeten zetten om die mensen te helpen op alle mogelijke manieren.

[0:08:53] We lezen dat de marokkaanse autoriteiten uit aangeven dat er zelfs twee komma acht miljoen mensen getroffen zijn in het gebied kan de minister een laatste stand van zaken geven over de cijfers van de zwaarte van deze verschrikkelijke ramp

[0:09:06] ook libië heeft te maken met een ramp van ongekende proporties.

[0:09:10] Helaas wordt dat. Want

[0:09:12] in alle kanten aan de steek gelaten, met als gevolg dat er tot nu toe

[0:09:16] heel veel mensen zijn opgekomen met ontzettend weinig hulp in vergelijking met andere rampen internationaal gezien

[0:09:23] tienduizend mensen die als vermist zijn om opgegeven gezinnen die zijn verdronken

[0:09:28] drieënveertig duizend mensen die ontheemd zijn geraakt, is de minister het met mijn fractie eens dat ook al is er sprake van een binnenlands conflict in libië, een burgeroorlog dat dit nooit een reden mag zijn van dat wij onze verplichting niet nakomen om deze mensen in nood te helpen en dat er dan ook meer nodig is dan de twee miljoen die nu is toegezegd inmiddels de dashboardbrief lions.

[0:09:50] Voorzitter, solidariteit uitspreken is mooi en ik dank het kabinet

[0:09:53] dat zij snel hebben gereageerd en hulp bij aangeboden aan marokko.

[0:09:57] Maar ik vind het eigenlijk tegenvallen dat het kabinet slechts vijf miljoen euro beschikbaar heeft gesteld om de mensen in marokko hulp te bieden.

[0:10:05] De redenen zou nooit mogen zijn dat er geen geld op de begroting is.

[0:10:08] We krijgen hier in de kamer terecht met een brede meerderheid het voor elkaar om elke keer weer geld bij elkaar te krijgen voor bijvoorbeeld oekraïne

[0:10:16] is de minister. Daarom bereid om het bedrag van vijf miljoen euro op te hogen.

[0:10:22] Dus op dit moment een grote behoefte acuut aan tenten aan en sanitair verschillende mensen die ik heb gesproken die hulp leveren in het gebied geven aan dat er gewoon onvoldoende van is. Wat kan de regering op dit moment betekenen om die acute nood daaraan te helpen.

[0:10:39] Ik heb ook begrepen dat er een tijdelijke afspraak is om ervoor te zorgen dat goederen die uit andere landen naar marokko gebracht worden op de dat op een makkelijkere manier marokko binnen te krijgen en dat die tijdelijke afspraken op dinsdag zou komen te vervallen. Het klopt. Dat zou mijn vraag zijn aan de minister en is de minister bereid om vanuit haar rol de handschoen op te pakken. Om ervoor te zorgen dat die makkelijk vergemakkelijking van het brengen van goederen naar marokko dat het in stand blijft.

[0:11:07] Inmiddels is er ook een nieuwe fase in de hulpverlening aangebroken. Zo verschuift de focus van redding en acute respons naar bredere humanitaire over ondersteuning en ook wederopbouw.

[0:11:17] Welke financiële bijdrage gaat nederland leveren aan die nieuwe fase. In de hulpverlening kan de minister een laatste stand van zaken geven en kan de minister toezeggen dat op de bijeenkomst van de wereldbank van zes tot vijftien oktober de nederlandse regering ook een bedrag gaat bijdragen voor de wederopbouw in marokko.

[0:11:36] De marokkaanse gemeenschap in nederland spant zich met man en macht in om de zwaarst getroffen regio's te helpen talloze initiatieven van naast de liefde die we zien en dat is hard.

[0:11:45] Verwarrend.

[0:11:47] Voorzitter, er is veel animo wanneer het gaat om die particuliere initiatieven en die moeten wat denk betreft dan ook gefaciliteerd en gestroomlijnd worden. Eerste minister in gesprek met maatschappelijke organisaties in nederland die hulp bieden

[0:12:00] en op welke wijze zou de minister kunnen bijdragen aan het kanaliseren en stroomlijnen van de particuliere hulpstromen nederland.

[0:12:08] Voorzitter,

[0:12:11] er is interruptie een interruptie.

[0:12:13] Van de heer hammelburg.

[0:12:15] Ja. Dankuwel. Voorzitter, want ik had die vragen ook aan de minister. Je ziet keer op keer bij rampen dat een aantal organisaties wel de juiste weg vinden en de rest echt met de handen in het in het haar zit. U heeft zelf ook via de voorzitter een aantal organisaties gesproken. Ik heb uitgedaan. Ik weet ook dat er ongeveer vijf, zes, zeven ministers, inclusief premier allemaal langs dezelfde organisatie zijn gegaan. Maar de vraag is natuurlijk en ik vraag me af of denken ook nieuwsgierig naar is wat zij hebben die ministers daar vervolgens mee gedaan. Was het een kopje koffie drinken en gezicht laten zien in campagnetijd. Want daar ben ik af en toe ook kritisch over of als daadwerkelijk zorgen dat er vanuit het kabinet en vanuit verschillende ministeries samen met vng gecoördineerd is, zodat de mensen die aan het inzamelen zijn er niet ook nog de weg naar marokko zelf hadden moeten vinden, maar er gewoon hulp kregen. Bent u daarmee eens.

[0:12:59] Ja dat dat onderschrijf ik volledig wat mij betreft en volgens mij delen we die oproep in de richting van de van de regering. De regering heeft proactief in de richting van organisaties moeten.

[0:13:09] Delen.

[0:13:11] Organisaties moeten doen om ervoor te zorgen dat u roept marokko bereikt. Dus de informatie bieden de regering daar ook een bijdrage aan leveren om organisaties en mensen bij elkaar te brengen om ervoor te zorgen dat het op een goede manier gestroomlijnd wordt, maar ook de rol zelf oppakken om in overleg met de marokkaanse autoriteiten voor te zorgen dat bijvoorbeeld zo'n afspraak waar ik het net over had om bij de grensovergangen te vergemakkelijken tot die goederen komen dat verlengd wordt

[0:13:38] en zo heb ik straks ook nog een aanvullend punt namens denken op dit onderwerp. Maar volgens mij delen we de oproep. Dus dank voor deze interruptie.

[0:13:46] De heer van baarle vervolg, mijn rond.

[0:13:50] Ik rond af. Voorzitter, dit is mijn mijn laatste punt, want voorzitter een aantal banken heeft voor het overboeken van geld naar marokko. De sympathieke actie gehad dat ze geen kosten rekenen en dat vindt de fractie van denk ik natuurlijk mooi, maar tegelijkertijd krijgen wij signalen dat rekeningen bevroren worden of gesloten dreigen te worden omdat de banken ook een rol hebben om de www fnv als sport wachten uit te voeren.

[0:14:13] En nu kan het nooit zo zijn dat in het kader van de ww ft dit soort belangrijke hulp verschaffing belemmerd worden met bureaucratische procedures, en ik wil de minister daarom vragen of ze bij haar collega's van financiën op nadrukkelijk aandringen dat dit soort belemmeringen en knelpunten dat die weggenomen worden voor de organisaties die oefenen geven.

[0:14:33] Voorzitter,

[0:14:34] helder dank meneer van baarle en ook nog een tweede interruptie van de heer.

[0:14:39] Klink

[0:14:42] dank meneer van baarle voor uw inbreng. Ik ik luisterde aandachtig en of ik heb er niet niet helemaal goed geluisterd. Maar het klonk alsof hij alleen aandacht had voor de situatie in marokko en dat er niets over libië gesproken werd dat het met name voor marokko was. Maar wellicht heb ik het verkeerd gehoord.

[0:15:01] Voorzitter, dank voor deze vraag van de van de heer klink. Ik heb in mijn spreektekst heb ik ook het enorme leed in libië heb ik genoemd ook genoemd dat vanwege de interne problematiek in libië. Dat dat geen reden mag zijn om de mensen daar niet te helpen en dat naar de mening van de fractie van denkt de twee miljoen die via de dutch relief alliance is toegezegd in de richting van libië. Dat dat meer moet worden, omdat we zien dat er

[0:15:28] dusdanig grote ramp is voltrokken met zoveel menselijk leed dat we meer moeten proberen te doen met aandacht voor de situatie daar die inderdaad complex is, is de vraag aan de regering hoe ze ondanks dat toch wat kunnen betekenen voor de mensen daar. Dus ik heb er wel aandacht

[0:15:42] aangegeven.

[0:15:44] Geen behoefte aan een vervolgvraag. Dan vervolgen we met de heer boswijk van het cda. Met hun inbreng. Gaat uw gang.

[0:15:50] Dankuwel. Voorzitter, voordat ik denk dat ik iets korter zijn compenseer ik het een beetje allereerst uiteraard ook namens het cda de medeleven richting de slachtoffers en nabestaanden en in het bijzonder ook de nederlandse marokkaanse gemeenschap en libische gemeenschap in nederland een stuk verschrikkelijk wat we daar hebben gezien. Dank het kabinet voor de adequate optreden in het aanbieden van hulp, zowel aan marokko als er een libië en ook dank voor de brief van vorig weekend die wat het cda betreft helder was veel vragen zijn door mijn voorgangers al gesteld. Dus ik wil eigenlijk op twee kleine specifieke dingen of niet. Klein, maar wel belangrijk, namelijk de lange termijn in marokko. Hoe kijkt het kabinet daarna. We hebben het nu vooral over de noodhulp is belangrijk natuurlijk. Maar hoe gaan we ervoor zorgen, want het risico bestaat vaak zodra het uit het nieuws is dat dan soms jaren na tijd de schade nog niet hersteld is. Hoe kijkt het kabinet daarna en is hoe is de positie van bijvoorbeeld marokko ook richting nederland. Daar worden wij daar wel actief forum voor gevraagd en tweede punt waar ik nog expliciet aandacht voor wil vragen is de complexe situatie in libië. We hebben gezien dat met name ramp een gigantische impact heeft in het plaatsje daarna waar twee dammen zijn doorgebroken en die zeer waarschijnlijk niet goed zijn onderhouden en dat heeft het gevolg van de val van de regering per dag via en de daarop volgende burgeroorlog heeft plaatsgevonden en het vacuüm waar het land op dit moment in bevindt en dat nekt ons nu ook bij de noodhulp. Hoe kijkt het kabinet naar de toekomstige samenwerking? Of geef het een naam met generaal haftar. Ik snap dat het misschien niet ideaal is. Maar misschien is het wel een moment gekomen om toch te gaan kijken hoe kunnen we die situatie normaliseren en uiteindelijk die die libische bevolking gaan helpen. Dus ik ben wel benieuwd naar de reflectie van van het kabinet daarop. Hoe gaan we met die complexe politieke situatie om in het belang van de mensen in libië.

[0:17:51] Dank u. Heeft ook een interruptie van de heer van baarle gaat uw gang.

[0:17:55] Ja voorzitter, ik dank de heer bos waar ik namens het cda voor zijn bijdrage vraag die ik graag zou willen stemmen over de toekomst.

[0:18:03] Veertien september even marokko wederopbouw kenbaar plannen kenbaar gemaakt. De eerste contouren daarvan en van negen tot vijftien oktober is een bijeenkomst van de wereldbank. Om te kijken hoe in internationaal verband daaraan bijdragen geleverd kan worden. Daaraan deelt de cda samen met de fractie van denkt de mening dat het belangrijk is dat de nederlandse regering ook de bereidheid getoond om ook financieel een bijdrage te gaan leveren, ook tijdens die bijeenkomst van de wereldbank aan het bredere wederopbouwplan dat naast acute hulp straks nodig is om de waarschijnlijk

[0:18:38] meer dan twee miljoen twee komma acht miljoen getroffenen, zegt de marokkaanse overheid te helpen met de wederopbouw.

[0:18:44] Helder boswijk,

[0:18:48] Dank. Voorzitter, ik kijk wij doen inderdaad. Als nederland zijn wij in een aantal fondsen ook de grootste sponsor als het gaat om noodhulp. Ik denk dat we dat ook al moeten mankeren. Het kabinet nu vijf miljoen toegezegd wij hebben als cda ook al meerdere keren met motie is mede met met denk ook gezorgd dat er bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking wordt teruggedraaid. Nou dat is nog een actuele discussie op dit moment dus dus denk weet wel wat onze positie is. Ik wil alleen niet vooruitlopen van op een bijeenkomst die mogelijk plaatsen. Ik vind wel moreel dat verantwoording dat wij daar ook aan bij moeten dragen als nederland. Maar ik wil daar nu nog niet een prijskaartje aan hangen. Dus ik wil dat echt afwachten. Ik wil wel van het kabinet in meegeven van joh. Wij zijn wel welwillend om zowel marokko als de libische bevolking daarin te helpen, ook op de lange termijn.

[0:19:41] Van baarle heeft een vervolgvraag.

[0:19:43] Ja. Voorzitter, dank. Nee ik begrijp heel goed dat de heer boswijk op dit moment niet een bedrag kan noemen. Volgens mij moeten we ook netjes die bijeenkomsten afwachten en kijken hoe welke plannen er precies op tafel komen. Maar ik dank in ieder geval dat de heer boswijk namens het cda uitspreekt dat in ieder geval de intentie er is om op de lange termijn bij te dragen, dus laten we proberen daarin de richting van de toekomstige besprekingen samen op te trekken. Dat lijkt me mooi.

[0:20:08] De heer bos spreekt misschien nog een reactie of geef het woord aan de heer hammelburg.

[0:20:12] De kleine reactie kijken en niet alleen financieel. Ik denk dat ook als ik als we kijken naar nederland. De kennis die wij hebben natuurlijk op op civiele techniek op op watermanagement landbouw, dan zou dat ook wat het cda betreft een echt een aanmoediging zijn om dat actief zoals het kabinet dat ook eerder actief hulp heeft ook proactief op die terreinen hulp aan te bieden. Ik denk dat dat we dat zeker moeten doen.

[0:20:35] Helder dan een interruptie die hammelburg gaat.

[0:20:38] Ja voorzitter, dat danken en dat klinkt toch als muziek in de oren. Kijk we hebben natuurlijk al zagen dat er in het voorjaar met die afschuwelijke aardbeving in turkije en syrië dat wij vanuit de kamer wilde dat er meer geld meteen alweer toegezegd omdat er echt heel veel op dat moment al nodig was. Het was deze missie die zei dat kan helemaal niet van het geld is op dat was in het voorjaar. We zitten nu verder en dan weet ik en ik ben dankbaar voor voor de vijf miljoen die het kabinet heeft toegezegd, maar het is

[0:21:07] niet heel veel nog vooralsnog. Dus ik deel de mening van denk dat we er veel meer aan moeten doen. Maar de vraag natuurlijk aan hier boswijk. De heer boswijk zeggen bent welwillend om te kijken of er meer geld kunnen klaar voor noodhulp voor humanitaire hulp voor ontwikkelingssamenwerking. Er is net op uw congres ook een motie dit weekend aangenomen. Om ervoor te zorgen. De nul komma zeven procent.

[0:21:27] Wat gaat u daar nu aan doen? Op dit moment want het is welbekend dat er meerderheid in de kamer voor nodig is om ook voor ontwikkelingssamenwerking en noodhulp voor de komende jaren met een vermindering van het budget. Zoals u weet toch te zorgen dat het budget wordt beschermd. Wat gaat het cda eraan doen.

[0:21:42] Immers, het is fijn dat ons congres zo goed wordt gevolgd. Voorzitter, want dan heeft de heer hammelburg ook gezien dat er een een grote meerderheid is voor de twee procent naam van norm, waar ikzelf ook een groot voorstander van. Ik vind ook dat die twee overigens samen ontmoeten gaan en tegelijkertijd blijf ik wel bij dat we hier natuurlijk wel dat financiële plaatje hele puzzel op een ordentelijke manier moeten doen. Dus hammelburg kan op mij rekenen dat ik heel hard mijn best gaan doen maar dat ik ik ben geen financieel woordvoerder. Dus ik heb geen zicht over alle vraagstukken die die geld vragen en die allemaal heel erg belangrijk zijn. Het is natuurlijk altijd delen in schaarste. Dus ik zal mijn zal me inspannen, maar ik kan hier niet toezeggen van we gaan het op deze manier fietsen. Dus dat daar moeten nog even geduld voor hebben.

[0:22:32] En vervolgvraag wanneer hammelburg.

[0:22:34] Ja, voorzitter dan dan ben ik wel heel benieuwd naar de doorrekening van het verkiezingsprogramma van het cda door het cpb. Want inderdaad bijna alle partijen zijn voor de twee procent voor de voor norm, zodat we kunnen investeren in defensie keihard nodig maar heel veel partijen in deze kamer zijn ook voor de nul komma zeven voor ontwikkelingssamenwerking en humanitaire hulp en noodhulp. En u ziet dus vandaag weer hoe ontzettend belangrijk. Dat is en dat betekent op een gegeven ment ook dat je die keuze moet willen maken en er ook voor moeten willen uitspreken en het cda blijft er altijd in twijfelen. Wij zijn er duidelijk over. Wij willen die nul komma zeven procent in. Ik hoop dat het cda dat ook snel zal laten zien.

[0:23:08] Boswijk.

[0:23:09] Voorzitter, wij wij zijn van een van de weinige partijen geweest die nog wel een financiële paragraaf in deze korte tijd bij het verkiezingsprogramma heeft gedaan, en ik wil daar ook meteen de opmerkingen bij maken dat in opdracht van bnr en een aantal economen dat snel hebben doorgerekend en zeiden eigenlijk die doordringen van het cda is het minst slecht. Dus dat wil ik toch nog wel gezegd hebben en ik moet ook meteen bij vermelden. Voorzitter, ik heb vanmiddag nog een debat is natuurlijk niet. Mijn oorspronkelijke commissie kon vrij last minder. Dus ik moet helaas ook van tussen, maar wel fijn dat ik hier even het woord.

[0:23:42] Daarover kan spreken. Dank. Er is nog een derde vraag aan de heer hammelburg. Hij laat niet los.

[0:23:47] Voorzitter, omdat ik een vraag stellen en het antwoord is. Ik heb zo meteen nog een debat. Dus ik hoop dat dan in het volgende debat. Het gaat over mensenrechten vanmiddag en hebben we ook een mensenrecht fonds voor nodig en daar is ook geld voor nodig en dat valt allemaal ongeveer onder dezelfde noemer dat de heer boswijk en het cda zich ook deze tijd in de campagnetijd in gaan zetten voor internationale solidariteit en stabiliteit. En daar is ook geld voor nodig. Het geld is op. Er is geld voor nodig kunnen er niet.

[0:24:13] De bezuiniging, heer bos,

[0:24:15] Voorzitter, het lijntje met de minister van financiën van de heer hammelburg is korte die van mij dus wellicht dat we daar kunnen helpen.

[0:24:26] Maar daarmee is het

[0:24:28] dit kleine debatje wel afgerond. Geen vervolg van de heer hammelburg. Ik geloof ik door zijn vierde even niet. Vier.

[0:24:36] Inderdaad. Financiën gaat hier niet over. Maar goed.

[0:24:40] Ik geef graag het woord aan de heer thijssen, want ik geloof ook een vervolgvraag of een vraag heeft gaat uw gang.

[0:24:47] Dank. Voorzitter, ook mijn fractie betuigt medeleven aan alle slachtoffers van de rampen waar we het vandaag over hebben en ik wil je niet. Ik denk dat ik toch dit punt wil maken, omdat dit niet wat gedoe is tussen politieke partijen, maar dit laat zien dat als er drieënhalf miljard bezuinigd wordt op ontwikkelingssamenwerking. Dit de zaken zijn waar minder geld naar toe kan gaan en ik waardeer dat het cda heeft gezegd we willen ook die nul komma zeven procent en dat de heer boswijk zich daarvoor zal inzetten. De superbelangrijk ook goed dat die met de financieel woordvoerder gaan praten. Maar ik zou toch zeggen dat de heer boswijk veranderd gaan praten met de woordvoerder asiel. Want wat we zien gebeuren is dat er heel veel geld van deze minister na de eerste juist asielopvang gaat om dat daar structureel

[0:25:27] wil

[0:25:28] dan laag wordt ingeschat. Hoeveel inkomsten hoeveel hoeveel instroom d'r is

[0:25:32] en dat hij ad hoc opvang veel duurder is dan structurele opvang. Dus mijn vraag zou zijn aan de heer boswijk. Goed dat u als een

[0:25:40] leeuw gaat vechten voor die nul komma zeven ontwikkelingssamenwerking doe ik graag met u mee. Bent u ook bereid te gaan praten met u asiel woordvoerder om te zorgen dat het geld voortaan niet meer uit deze begroting gehaald wordt.

[0:25:49] De heer boswijk.

[0:25:51] Voorzitter,

[0:25:54] Was heel helder is er behoefte aan een vervolg.

[0:25:58] Nee daar ben ik heel blij mee want een mooie ochtend maanden

[0:26:02] wat ik me voorstellen. Dan geloof ik dat er geen interrupties nog vragen zijn voor de heer boswijk en geef ik graag het woord aan de heer klik op vvd.

[0:26:11] Dankuwel. Voorzitter, de leden van de vvd-fractie betuigen uiteraard ook een medeleven aan alle getroffen door de aardbeving in marokko en de overstromingen in libië.

[0:26:21] Het is verschrikkelijk wat de mensen in deze landen is overkomen.

[0:26:24] De leden van de vvd steunen de aanpak van van het kabinet en de minister zoals beschreven in de brief van afgelopen vrijdag.

[0:26:31] Het is goed om te zien dat vele mensen in nederland samenwerken om hulp te bieden aan kennissen en familie die wonen in getroffen gebieden. Het is ook goed om te constateren dat het nederlandse rode kruis samenwerkt met marokkaans, marokkaanse rode halve maan. Uiteraard is het wel jammer dat marokko niet gebruik heeft gemaakt van het aanbod van de nederlandse urban search and rescue team usar om ter plekke te helpen.

[0:26:53] In de kamerbrief staat dat dit louter praktische redenen had een vraag aan de minister of er dus ook echt zeker van kunnen zijn dat er geen politieke motieven waarden van marokko om hulp van bepaalde landen af te houden. De marokkaanse overheid zegt zich onder andere door middel van het leger in te zetten in het rampgebied, maar verschillende verhalen komen via de pers naar buiten waarin het falen van de overheid wordt weergegeven.

[0:27:16] Het is overigens heel positief

[0:27:18] dat de nederlandse geohydrologisch geselecteerd voor de vn missie in. Daarna is het mogelijk. Zeker als het over een tijdje meer gewenst is onder andere kennis experts naar marokko of libië te sturen.

[0:27:29] De leden van de vvd-fractie zijn ook benieuwd hoe het staat met de gecoördineerde aanpak van de europese unie inrichting marokko libië. Deze landen zijn per slot van rekening op de directe buren van de europese unie en stabiliteit in deze landen is ook in ons belang om onder andere de migratiestroom naar de e u te beperken, loopt er alleen iets via de europese civiele bescherming en humanitaire hulp of is er meer met betrekking tot de e. U gecoördineerde aanpak

[0:27:56] hoe verschrikkelijk de huidige situatie in marokko nu ook is. Het is van groot belang om ook weer vooruit te kijken. Het is zaak dat de gezondheidsschade zoveel mogelijk voorkomen wordt door de gebrekkige sanitaire voorzieningen. Ik neem dan ook aan dat het dwars programma waar nederlands grootste deelnemer of donor van is ook volop actief is momenteel meer richting toekomst zal er weer wederopbouw plaatsvinden. Wederopbouw kan zowel bilateraal als gecoördineerd. Vanuit de europese unie. Op bilateraal niveau kan nederland op het gebied van voedselvoorziening, infrastructuur en water zekerheid het verschil maken en dan in het bijzonder het bedrijfsleven. De nederlandse overheid kan wat de vvd-fractie betreft hier het verschil maken door meer in te zetten op publiek-private partnerschappen en bijvoorbeeld het programma drive. Hoe kijkt de minister hier tegenaan? Voorzitter, tot slot, nogmaals spreek ik namens de vvd-fractie ons medeleven uit aan alle getroffenen in marokko libië. Nu is er nog veel aandacht voor deze natuurrampen. En nu kunnen we als nederland helpen de afwikkeling van deze dan te versnellen en door bij te dragen op de gebieden waar nederlands ook echt het verschil kan maken, zoals landbouw, water en infrastructuur.

[0:29:05] Wij kunnen we helpen om in de toekomst de gevolgen van dit soort verschrikkelijke rampen te voorkomen.

[0:29:12] Hartelijk dank. Meneer klink. Ik zie inderdaad behoefte aan interruptie. Een vraag van de heer van mij gaat uw gang.

[0:29:18] Ja voorzitter. Ja, ik zou graag aan de heer klinkt dezelfde vraag willen stellen die

[0:29:22] die kan de heer bos waar ik stelde

[0:29:25] de heer klinkt die betuigt zijn medeleven namens de vvd-fractie. Dat vind ik mooi,

[0:29:30] maar eens. De heer klink van mening dat de nederlandse regering buiten het aanjagen van particuliere initiatieven vanuit het bedrijfsleven dat hij namens de vvd noemt om een bijdrage te leveren aan de wederopbouw van marokko, ook financieel daaraan moeten gaan bijdragen. Bovendien vijf miljoen, die nu al is toegezegd om dat het onvoldoende is, gezien de zwaarte van deze ramp en hoeveelheid mensen die zijn getroffen.

[0:29:54] De heer klink,

[0:29:57] Dank voor die van waarde voor voor de vraag naar het is sowieso goed wat er allemaal aan particuliere initiatieven gebeurde, zowel door de inwoners als voor de bedrijven. Ik denk dat het heel belangrijk is dat dat deze minister en het kabinet daar een coördinerende rol pakt en ik zou dat echt zeggen van probeer dat zoveel mogelijk vanuit de rijksoverheid te doen en dat dat het zo gericht mogelijk is. Het is goed dat die vijf miljoen al toegezegd aan het rode kruis kijken noodhulp blijft ten alle tijden belangrijk, maar wat ik ook al aangaf van het einde was. Wat kunnen we doen om dit in de toekomst te voorkomen met het aspect van wederopbouw en dus juist op die aspecten waar nederland op mondiaal vlak het verschil kan maken waar we nog echt iets in de melk te brokkelen hebben. Dat gaat het toch al gauw over een landbouw en water. Laten we daar vooral volop inzetten en voor de rest een logisch moment om van je te laten horen als nederland en dat staat ook in de brief van afgelopen vrijdag is is de jaarvergadering van imf wereldbank waarin we de multilaterale inzet steunen. Dus een vraag zou dan ook zijn dictum ze nu zelf niet gesteld. Maar goed via deze interruptie zou dat kunnen. De van wat is de concrete inzet en welke middelen gaan we inzetten. Want ik denk wel dat het goed is om dat zoveel mogelijk gecoördineerd samen te doen want we moeten ook constateren dat dat ook vanuit marokko niet altijd direct happen gereageerd op het hulpaanbod vanuit nederland.

[0:31:20] Helder, een vervolgvraag,

[0:31:21] de heer.

[0:31:23] Vervolgvraag omdat ik het het antwoord van de heer klink namens de vvd niet helder vindt namelijk de concrete vraag was

[0:31:31] en ik denk dat het goed is dat deze minister ook gewoon een helder signaal krijgt van de kamer als zij naar die bijeenkomst van de wereldbank gaat namelijk vindt de vvd ook dat er bovenop die vijf miljoen.

[0:31:44] Ook tijdens bijvoorbeeld die bijeenkomst van de wereldbank een aanvullend bedrag vanuit de nederlandse regering bijgedragen moet worden om te assisteren met de wederopbouw van marokko en het helpen van de slachtoffers van de aardbeving.

[0:31:58] Dus is de heer.

[0:32:00] Klinkt namens de vvd bereid om dat signaal in de richting van de minister.

[0:32:04] Te steunen,

[0:32:04] Dat de aanvullende middelen moeten komen,

[0:32:07] De heer klink,

[0:32:08] Ja dank dan hebben we het eigenlijk nu op deze vraag vooral over de wederopbouw. Daarover heb ik gezegd van dat er zijn onderdelen waar nederland het verschil kan maken en wat de vvd fractie betreft laten we dat nou eens zoveel mogelijk doen met die publiekprivate samenwerking, samenwerkingen, bijvoorbeeld het programma druiven als dat nodig is dat daar meer middelen voor gereserveerd moeten worden. Goed dan dan lijkt me dat best een logische aanpak van ik denk juist voor die infrastructuur. Zeker in libië. Daar schort het nogal aan aan de infrastructuur in nederland. Het verschil kunnen maken, maar ook dat dat moet natuurlijk wel deugdelijk zijn. Maar daar sta ik zeker voor open. Ik kan nu niet zeggen van nou dan moet er maar zoveel miljoen zijn want dat dat zou volstrekt natte vingerwerk zijn. Dus het moet wel ergens op gebaseerd zijn natuurlijk maar om aan wederopbouw op gebieden waar nederland het verschil kan maken tussen overheid en bedrijfsleven, zeker op het gebied van infrastructuur dat nederland aan meer doet, ben ik zeker voor hun steun ik de heer van.

[0:33:05] Ik blijf toch even streng. Dat is een heldere reactie. Volgens mij ook iets van een van de intentie bespeur. Ik soortgelijk als het cda ook de heer van baalen historische interrupties in. Dus dit stukje wil ik graag afsluiten en daarmee de heer. Sorry dat had ik niet gezien dat signaal. Dus er is er inderdaad nog een interruptie van de heer thijssen gaat gaat uw gang.

[0:33:26] Dankuwel. Voorzitter, ik heb dezelfde vraag aan de vvd over de bezuinigingen die er nu zijn er bureau s en dat dit dus precies de rampen zijn waar we zien dat er mogelijk beknibbeld moet worden op budgetten. We zien ook in de stukken dat op in de begroting dat er op de mondiale gezondheidsstrategie beknibbeld moet worden, omdat er drieënhalf miljard bezuinigd wordt eigenlijk dezelfde vraag aan de vvd wil de vvd zich inzetten om die bezuinigingen terug te draaien, zodat we ruimhartig kunnen helpen met degene die dat het hardste nodig hebben.

[0:33:57] Klink.

[0:33:58] Ja. Voorzitter, een beetje zelfde laken een pak. Maar kijk als het gaat om noodhulp. Dat dat mogen dat heel duidelijk de vvd staat voor noodhulp. Dat is daar is geen discussie over als het gaat over over wederopbouw, zeker als het gaat want zeker in libië is dat nodig, maar ook wel in marokko in dit geval moet je echt wel weer meer stappen zetten als het gaat om infrastructuur. Daar kun je met programma's als bedrijf kun je dus juist de kracht van het bedrijfsleven meer inzetten om daar stappen te zetten, zodat je dit soort rampen in de toekomst kan voorkomen dat ook daar staat de vvd heel erg forum als het gaat over het het generieke beeld van wat wat eigenlijk op een in een ander gesprek heeft plaatsgevonden over de bezuinigingen op buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Dat is natuurlijk een heel ander verhaal en ik denk dat daar pas echt richting een nieuwe coalitie daar echt meer duidelijkheid over verschaffen kan worden hoe die podt precies verdeeld kan worden. Maar om nu even in dit debat zeggen van nou dat moet in zijn geheel maar eventjes teruggedraaid worden. Dat lijkt mij als je ook voor deugdelijke financiën staat niet verantwoord om dat zo te stellen.

[0:35:10] Nog vervolg

[0:35:11] je graag want mijn partij en samen met groenlinks laat zien hoe je dat prima kan stellen en ook deugdelijk financieel beleid kan voeren en we hebben een andere partijen, gezien het cda die dit weekend heeft gezegd wij willen en voldoende naar twee procent norm van de navo en nul komma zeven procent norm, dat wij als heel rijk land gaan bijdragen aan de allerarmsten en allerkwetsbaarsten in deze wereld. De vvd kan die duidelijkheid. Volgens mij voor de verkiezingen geven. Maar volgens mij is het antwoord dat zowel de twee procent willen voor de navo en niet nul komma zeven procent voor de allerarmsten in deze wereld en de allerkwetsbaarsten en volgens mij ziet het eruit ziet de vvd niet de duidelijkheid ziet de vvd. Het feit dat we als rijk land niet. Dat doen om die allerarmsten in de wereld te helpen. Dat ziet de vvd. Wat mij betreft niet

[0:35:51] klinkt behoefte aan reactie.

[0:35:54] Ja. Kijk, voorzitter, het is het is meer zoals die voor de vvd is het heel belangrijk om die twee procent van de navo. Om die te halen. Dat is niet iets wat we nu sinds oekraïne zeggen dat zeggen we al veel langer wat dat betreft. Dus dat is echt heel belangrijk voor ons als partij is ook heel belangrijk om om deugdelijke financiën te hebben dat je dus dat de inkomsten en uitgaven. Dat dat strookt met elkaar en als het gaat om ontwikkelingssamenwerking. We moeten nu ook niet doen als nederland dat we niet de donor zijn. Ze wijzen wij zitten in absolute bedragen zitten bij de top tien hoogste donoren ter wereld. Dus om onszelf aan te praten dat het er allemaal niet meer toe doet dat we bijna niet voorstellen in de wereld. Maar dat zou ik onszelf niet aan willen doen maar dat is niet dat is niet het geval. Het is natuurlijk nooit zo dat de vvd ideologisch tegen die nul komma zeven procent norm is. Maar goed het moet wel ook en wat je uitgeeft. Het blijft belastinggeld moet inderdaad wel zo goed mogelijk zijn, maar de belangrijke zaken wil ik toch nog een keer onderstrepen. Noodhulp staat voor de vvd niet ter discussie wederopbouw juist op waar bedrijfsleven en overheid elkaar kan vinden, juist met infrastructurele projecten op gebieden van voedselzekerheid en op water. Daar vindt u altijd de vvd aan uw zijde om daar grote stappen te zetten en ik kijk daarom ook zeker uit naar het commissiedebat over de afrika strategie verbinding hebben want dan kunnen we het meer in een breder perspectief met elkaar delen hoe we daar de komende jaren met elkaar kunnen handelen.

[0:37:30] Dan dat debat kijk ik ook uit. Maar ik wil toch wel even iets tegenover zetten want we hebben vorige week nog gezien hoe het prima mogelijk is in nederland in een rijk nederland om te zorgen dat bijvoorbeeld meer geld vrijmaken voor lagere en middeninkomens en dat er prima financiële dekking voor te vinden is en dat kan hier natuurlijk ook. Wij zijn een van de rijkste landen ter wereld. Het is niet dat we niks doen. Maar we kunnen wel gewoon onze internationale afspraken nakomen en nul komma zeven procent daar gewoon voor vrijspelen is gewoon een kwestie van kiezen gewoon zeggen nou wij vinden dat de wat rijkere mensen in nederland en de winstgevende bedrijf wat meer mogen bijdragen. Om dit voor elkaar te krijgen.

[0:38:06] Dus

[0:38:08] want dat is het laatste ding wat we bereiken met het geld is noodhulp. En wat we ook mee bereiken is dat mensen het goed hebben op de plekken waar ze wonen dat er minder migratie is en ook dat zou de vvd toch moeten spreken.

[0:38:18] Meneer klink.

[0:38:20] Ja. Dank voorzitter. Ja, over deugdelijke dekking van alle moties die vorige week zijn aangenomen dat te vinden. Niet alle partijen zich in en ook de vvd-fractie vindt het niet in alle moties die aangenomen zijn de de dekking heel deugdelijk, zeker als waar af en toe echt echt heel gericht gekeken is naar naar het bedrijfsleven en uit die verantwoordelijk zijn voor hele normale banen in nederland dat daar speel je mee dat daar maken we ons als vvd-fractie zeker zorgen over en als het gaat om uiteraard als het gaat om migratie. Maar dat beeld dat realistische beeld is, hoop ik bij heel veel partijen in deze kamer. Het is een veel breder verhaal. Want als je puur naar migratie kijkt. Dat heeft ook te maken met met wat je doet op het gebied van van handel handelsakkoorden ook op het gebied wat je doet met met investeringen met ontwikkelingssamenwerking met met kennisoverdracht tussen tussen nederland en het ontvangende land of het land waar je waar je afspraken wil maken met op het gebied van migratie. Dus dus dat dat breder is dat ze dat zie ik natuurlijk ook wel maar ik denk ook dat we daar altijd de verbinding moeten zoeken en ik wil nogmaals benadrukken. We moeten onszelf niet aan gaan praten als nederland dat we totaal nul komma nul voorstel op het gebied van ontwikkelingssamenwerking bezitten echt nog steeds qua absolute bedragen in de top tien grootste donoren ter wereld.

[0:39:44] Helder

[0:39:45] en daarmee

[0:39:48] vervolgen we met de inbreng van de heer

[0:39:51] dankuwel. Voorzitter, ik heb de indruk dat interrupties nu voorbij zijn in de voorzitter, leden van de vvd-fractie leven mee met de slachtoffers van de rampen in marokko en libië betuigen onze steun aan de hulpverlenende organisaties die ter plekke de slachtoffers kunnen helpen en na deze verschrikkelijke rampen dat regering van marokko slechts enkele landen hulp heeft gevraagd en niet van nederland is opmerkelijk. Maar als marokko deze hulp niet nodig heeft omdat ze zelf de touwtjes in handen wil blijven houden. Dat is dat te respecteren. In marokko is daartoe niet verplicht.

[0:40:32] Ook is de onmiddellijke inzet van de internationale federatie van rode kruis en halve maan verenigingen om slachtoffers in korte tijd te kunnen helpen erg effectief. We zijn blij dat het geld dat voor doneert is goed is terecht gekomen is het mogelijk om in te zien in welke mate er welke hulp is verleend. Zo dit overigens een goed leermoment zijn voor de nederlandse regering om te kijken welke middelen zijn ingezet en het best werken bij dergelijke rampen. Wat betreft libië waren enigszins te weinig over gesproken is, zou ik ook willen zeggen dat de fractie van b w betreurt. De slachtoffers die zijn gevallen naar de doorbraak van de dam in libië fase die deze vloedgolf heeft achtergelaten, is dan ook in verschillende rapportages goed zichtbaar. Zo zagen we rapportages over de vernietigde gebouwen die in het stroomgebied achter de dam dam en stonden waar nu niets meer van over is.

[0:41:28] Daarnaast is hulp geboden in een landen zoals libië erg lastig vanwege de complexe binnenlandse situatie sinds tweeduizend elf

[0:41:39] dat er dan. We zijn doorgebroken door de weersomstandigheden is natuurlijk betreurenswaardig.

[0:41:44] Zeker als zo'n groat object als een dam doorbreekt breekt is de schade aanzienlijk

[0:41:50] in de volkskrant stond een artikel over de dammen waarin benoemd werd dat deze al scheuren vertonen in negentien achtennegentig. Maar uiteindelijk nooit helemaal gerepareerd zijn.

[0:42:02] Mijn vraag aan de minister is is er een overzicht

[0:42:05] valt deze financiële steun is gegeven aan libië in de jaren daarvoor kan kansen daar een beeld van maken en is er gekeken naar waar die middelen precies terecht zijn gekomen, want kennelijk zijn deze dammen en het onderhoud ervan verwaarlozen. Daarom zijn ze doorgebroken

[0:42:23] en kan de minister ons op de hoogte houden van de ontwikkelingen en aangeven welke lessen hier mogelijk zijn te leren voor nederland. Dank u.

[0:42:32] Wat een samenwerking. Inderdaad dat we zo op die manier de tijd mooi verdelen best netjes doen in deze eerste. Er is ook een vraag van de heer klink gaat uw gang. Toch

[0:42:43] ik voor u.

[0:42:45] Ja. Dank, voorzitter korte vraag aan de heer eppink namens de pgb. Dat gaat over de oproep die de vereniging van nederlandse gemeenten gedaan heeft om financieel bij te dragen en ik kan me zo voorstellen dat dat uiteindelijk gaat om lokale belastingen die ingezet worden. Mijn mijn vraag aan de heer van de bmw is van wat wat vindt u daarvan. Want er zijn nog wel wat lokale problematiek in de regio.

[0:43:17] Dankuwel voor de vraag. Voorzitter, het is evident dat als de vereniging van nederlandse gemeenten dat initiatief neemt deel aan de gemeente is om daarover te oordelen en zij moeten het gaat over hun middelen en het is een gemeenteraad over gratis. Deze wethouders van deze gemeenten en dat is ook gemeentelijke autonomie en derhalve zou ik zeggen dat een zaak van de gemeente en den haag moet je niet overal mee bemoeien en laat de gemeente zelf ook initiatieven nemen op dat gebied

[0:43:48] misschien behoefte aan een vervolg tweede vraag helder

[0:43:51] dan tot slot, de heer thijs van de partij van de arbeid voor zijn inbreng

[0:43:56] gaat uw gang, dagvoorzitter en ik doe deze inbreng namens de collega's van groenlinks

[0:44:00] de links.

[0:44:02] Veel collega's hebben het al gezegd de beelden die we hebben gezien uit zowel marokko als libië zijn hartverscheurend.

[0:44:10] Ik denk dat we allemaal ons. Er werden beelden van een jongetje genoemd die het rond graag lezen. Het puin. Ik heb verhalen gehoord over dorpen die voor een groot deel zijn weggeslagen waar een groot deel van de bevolking is omgekomen naar de beelden uit libië zijn ook vreselijk. Het is verschrikkelijk. Als dit je overkomt en ook mijn fractie willen heel veel sterkte wensen aan alle nabestaanden, zowel ter plaatse als ook in nederland om hiermee zo goed mogelijk mee om te gaan

[0:44:37] en we moeten kijken wat we kunnen doen op korte termijn, maar ook op de langere termijn, en ik denk dat ons daarop moeten richten in dit debat. Daarom ook dank aan de minister voor de brieven die zij of heeft gestuurd hierover en

[0:44:50] ik denk dat goed is om te weten voor heel veel mensen is dat. Hoewel we niet zelf als nederland marokko in konden hebben natuurlijk wel kunnen helpen via de rode halve maan via donaties via het rode kruis en dat is heel erg fijn dat dat heeft gekund en er zijn ook een aantal particuliere initiatieven die het wel gelukt is om daaraan te komen en te helpen en dat is ook gewoon heel erg fijn om te horen. Maar de vraag in deze minister is natuurlijk wel. Waarom werd met name de shirts best werkuren hulp die op de korte termijn zo belangrijk is waarom wij die niet geaccepteerd en we lezen in de brief dat dat praktische bezwaren had. Maar ik ben toch wel benieuwd naar de praktische bezwaren. Want zo heel ver weg is marokkanen ook niet. En we hebben vliegtuigen die daar relatief makkelijk heen kunnen. Dus wat waren die praktische bezwaren en kunnen we daar meer inzicht in krijgen.

[0:45:34] Nou ik denk dat nu voor de iets langere termijn is natuurlijk de vraag komt de koude winter aan zijn. Er is er nu zicht op bij deze minister of bij internationale hulporganisaties. Wat voor hulp er nodig is en gaat die hulp er ook op tijd zijn voordat hij winter er is, is er voldoende water is er voldoende voedsel is er vernoemde tenten een onderkomen en op een andere manier voldoende warmte zodat die mensen inderdaad die winter door kunnen komen en mijn vraag gaat dan ook over de psychosociale hulp voor de mensen die getroffen zijn. Is daar oog voor en wordt er hulp geboden

[0:46:06] en ik heb vergelijkbare vragen voor de situatie in libië. Daar is nu heel veel zorgen over stilstaand water en rioleringen die zijn weggespoeld met infectie ziektes zoals cholera kan nederland daarbij helpen om die die infecties in te dammen.

[0:46:22] Om daar om te kijken of of bovenop deze ramp die niet dan nog een andere ramp komt.

[0:46:28] En verder weten we ook dat in libië allerlei vluchtelingen zijn uit syrië en uit sudan en kan de minister ingaan geven hoe kwetsbare en gemarginaliseerde groepen, inclusief deze vluchtelingen en migranten additionele aandacht krijgen bij de noodhulp respons

[0:46:42] en is daarop en inzet vanuit haar ministerie

[0:46:45] en dan hebben we het inderdaad al gehoord over de nederlandse hydroloog en we hebben natuurlijk het d r d r r s programma met water gerelateerde hulp en mijn fractie verwacht eigenlijk wel dat met klimaatverandering en vaker dit soort rare situaties gaan voordoen bij wij, waarbij watergerelateerde hulp heel erg nuttig is.

[0:47:04] Dus mijn vraag aan de minister is, deelt zij die mening. En hoe kan er dan inderdaad

[0:47:09] vooraf worden ingezet dat als zoiets gebeurt vanuit nederland. Precies met die hulp ook zo goed mogelijk kunnen bijdragen aan zo goed mogelijk een verschil kunnen maken

[0:47:18] en ook aan deze minister dan toch de vraag of zij het eens is met mijn met groenlinks en pvda dat het toch wel heel erg is dat we nu drieëneenhalf miljard gaan bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Er staat er een net net een hek om noodhulp één. Maar het is wel zo dat de mondiale gezondheid strategie wordt bezuinigd en het kan toch niet anders dan dat het ook in dit soort situaties of bij de preventie hiervan gevolgen gaat hebben

[0:47:41] en dan voorzitter nog heel erg kort. Ik ga er ook wat vragen over stellen vanavond bij het debat over mensenrechten, maar we krijgen signalen over mogelijke mogelijke genocide in soedan

[0:47:51] hebben die signalen die minister ook gebruikt en hoe reageert erop, maar vooral ook wat erbij hoort zijn die enorme vluchtelingenstromen en een humanitaire crisis die zich lijkt te voltrekken

[0:48:00] en we zien de minister niet zo heel vaak niet het wel heel urgent. Dus ik wil toch even vragen om een reactie naar dit zal ongetwijfeld op haar netvlies staan. Maar hoe zij hiermee omgaat.

[0:48:09] Dagvoorzitter

[0:48:11] helder dank meneer thijssen namens uw beide fracties partij van de arbeid en groenlinks

[0:48:17] merk sowieso dat uw inbreng. De vragen die u stelt, maar ook wel eventjes terugbrengt naar de tijd en ikzelf bij orkaan irma meemaakt. En dan merk je dat die zul je waar jullie inderdaad over spreken ontzettend sterke die saamhorigheid van mensen. De wijze waarop mensen zelf in staat zijn om te activeren is natuurlijk gewoon echt de basis.

[0:48:36] En terwijl ikzelf daar een witte witte duif trof echt uren na het passeren van de orkaan hoop ik ook dat dat wat mensen de slachtoffers en families en gemeenschappen daar ook wat dat betreft het gevoel van wanhoop. Deze deze dagen ontlenen ook met datgene hoe wij internationaal samenwerken, maar ook hoe ze samen kunnen komen. Om de eerste nood te ledigen, wil ik toch zeggen dat het wat dat betreft toch heel persoonlijk fonds bij mij zo'n zo'n debat in deze omstandigheden met multiple crisis in de regio. We zijn daarmee aan het einde van de eerste maand zijde van de kamer. De minister heeft inderdaad twintig minuten schorsing gevraagd om zich voor te bereiden op haar reactie. Ik zou willen voorstellen dat tot kwart over elf schorsen kwart over elf en dan zetten we voort met het reactie van de minister. Dank nida

[1:23:14] goede morgen weer allemaal. We zijn met vijf kamerleden commissie overgebleven. De heer boswijk geven van het cda heeft geëxcuseerd. Inmiddels hebben natuurlijk eerste termijn aan de zijde van de kamer afgerond. We zijn hier eens terug voor het commissiedebat van de van de commissie buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking over de acute situatie in marokko en libië.

[1:23:39] Ik geef graag het woord aan de minister voor haar reactie op de vragen die zijn gesteld aan de zijde van de kamer. De minister.

[1:23:47] Dankuwel. Voorzitter, ook ik wil graag allereerst stilstaan

[1:23:52] bij de slachtoffers van de verschrikkelijke rampen in marokko en libië. Mijn oprechte medeleven gaat uit naar de mensen en nabestaanden daar

[1:24:00] naar alle families. Ook hier in nederland en de mensen in nood waar wij ook nauw verbonden mee zijn. Die verdienen onze vullen volle steun en wij zullen ze ook hebben ze geholpen vanaf het begin, maar zullen daar ook mee doorgaan.

[1:24:16] En ik wil daarnaast ook mijn waardering uitspreken voor alle hulpverleners die actief zijn en waren in de rampgebieden en iedereen ook hier in onze samenleving in nederland. Die zijn toegesnelde met hulp

[1:24:30] en

[1:24:33] ik zal in mijn beantwoording in ieder geval eerst een paar algemene dingen zeggen. Dan zal ik daarna ingaan op de noodhulp in marokko dan de nut noodhulp in libië dan de lange termijn hulp in marokko en libië.

[1:24:50] En dan overig.

[1:24:52] Maar dat.

[1:24:53] Er is eigenlijk maar één vraag over soedan.

[1:24:55] Misschien eventjes tenminste voor de helderheid en ik hoor in de introductie dat u voorstellen om het in vijf blokken te bespreken met blokken overigens ook voor kamerleden graag dat we dan kiezen voor vier losse vragen aan minister

[1:25:11] oké missen.

[1:25:14] Ik zei het al. Het zijn opnieuw dramatische crisis en helaas zullen het ook niet de laatste zijn en ik heb een humanitair budget

[1:25:21] van vijf, honderd twintig miljoen euro op jaarbasis.

[1:25:26] Wat we namens het kabinet hebben vastgesteld

[1:25:32] en gelukkig heb ik dat kunnen ontzien met de recente ombuigingen op mijn begroting.

[1:25:39] Maar we hebben ook gezien. Vijf, honderd twintig miljoen is ook eigenlijk niet genoeg en alle budgetten die landen gezamenlijk beschikbaar stellen. Om de noden van humanitaire crisis te lenigen zijn niet genoeg. Zo. Veel mensen worden getroffen door natuurrampen en conflict

[1:25:55] en het is ook al genoemd. Humanitaire hulp. Noodhulp is ook een pleister

[1:26:02] voor de wonden. Eigenlijk wil je natuurlijk ook structureel de grondoorzaken

[1:26:11] tegengegaan en dat moeten we doen dat doen we,

[1:26:15] maar ook daar is meer geld voor nodig en

[1:26:21] die blijvende inzetten om de grondoorzaken tegen te gaan is nodig om dat te doen.

[1:26:27] Dat doen wij op dit moment in ieder geval met waar nederland goed in is. Onze inzet op stabiliteit op economische ontwikkeling. Klimaatadaptatie, samen met tal van partners, publiek privaat en

[1:26:41] daar zijn we nu mee aan de slag en dan zal ik nu verder gaan met het blokje marokko

[1:26:47] en de noodhulp daar.

[1:26:52] Maar

[1:26:52] dan is er is een vraag een interruptie van de heer van waar denk.

[1:26:57] Voorzitter dankuwel. Allereerst even een vraag over de algemene beantwoording van de van de minister over dat dat budget van vijf, honderd en twintig miljoen per jaar.

[1:27:07] Ik vroeg mij af als we naar die vijf, honderd en twintig miljoen kijken die vijf miljoen die voor marokko is gereserveerd. Is dat daarvan af gegaan.

[1:27:17] En hoeveel van het bedrag van vijf, honderd en twintig miljoen is er nog beschikbaar om eventueel iets extra's te doen in de richting van de mensen in marokko heeft de minister daar een beeld van hoe dat zit.

[1:27:29] De minister.

[1:27:34] Daar wilde ik op ingaan. Maar vast even dan die vijf miljoen is inderdaad van die vijf, honderd twintig miljoen afgegaan

[1:27:41] en zoals wij het nu kunnen inschatten. Zoals mijn mensen mij nu vertellen. Maar

[1:27:48] kijk, we kunnen natuurlijk altijd verder zoeken. Maar vooralsnog

[1:27:52] hebben we wij wat wij doen in nederland om ongeoormerkt steun aan het begin van het jaar geven we aan organisaties zoals dat je verliefd lions

[1:28:03] aan de verenigde naties. Het rode kruis en daarmee in dat dat storten zij in hun noodhulp fondsen en er is dus nog wel binnen die fondsen geld over maar dat staat niet onze bankrekening. Dat staat eigenlijk al juist op de bankrekening van de organisaties die zo snel mogelijk ter plaatse moeten kunnen zijn. Dus dat doen we juist om hen in staat te stellen om zo snel mogelijk daar hulp te bieden. Maar binnen het humanitaire budget wat bij ons op de begroting staat is eigenlijk dat is nagenoeg die vijf miljoen was al eigenlijk al wel schaap om het maar zo om het oneerbiedig te zeggen, maar er was eigenlijk is er gewoon

[1:28:47] humanitair niet veel meer.

[1:28:49] Daarover.

[1:28:53] Dan ga ik verder met

[1:28:58] de ramp in marokko in het bijzonder. Er werd gevraagd, ook door de heer van baarle of nog meer concretere cijfers hadden van slachtoffers en getroffenen

[1:29:10] en op dit moment weten wij van drieduizend dodelijke slachtoffers in marokko duizenden mensen zonder huis. Een grote materiële en emotionele schade

[1:29:20] en dat is nu de stand van de aardbeving in marokko het hoe de hoeveelheid getroffenen die twee komma acht miljoen. Wat kunnen wij op dit moment niet verifiëren.

[1:29:29] Maar dat zou een goede dat dat zou inderdaad een heel realistisch getal kunnen zijn. Helaas.

[1:29:37] Nederland heeft en dank voor de complimenten van uw leden snel aan de hulpverlening kunnen bijdragen via onze humanitaire partners, waaronder de vn, de verliefd lions en het rode kruis met onderdak, voedsel, water, mentale en psychosociale steun waar de heer thijssen ook naar vroeg en de medische zorg voor de zwaarst getroffenen

[1:29:57] en onze partners organisatie. Onze partners werken met lokale organisaties, professionals en vrijwilligers ter plaatse,

[1:30:04] zodat ons budget ook direct effectief is daar waar dat nodig is.

[1:30:11] Ik heb zojuist al gezegd wij hebben als nederland vijf miljoen

[1:30:15] direct vrijgemaakte aan het rode kruis. Die kon ook meteen worden ingezet bij de lokale partner. De marokkaanse rode halve maan.

[1:30:25] Zij waren al ter plekke en daarmee kon ook deze financiering snel de beoogde en de benodigde diensten leveren en goederen aangeschaft worden.

[1:30:42] Dan vroeg de heer hammelburg nog naar in hoeverre die hulp ook al eigenlijk voor uitziet op wat er komen gaat winters de winter de winter zusje zoals we dat ook wel noemen

[1:30:56] en

[1:30:58] op dit moment hoort daar ook die noodhulp die weggeven die steun daarvoor

[1:31:05] is ook voor die

[1:31:07] om goederen vrij te maken voor de de overwintering dus of het nou gaat om kachels dekens tenten om daar zoveel mogelijk spullen voor gereed te maken en die die hulp is daar ook voor nodig. Het is natuurlijk aan marokkaanse autoriteiten om dergelijke hulp toe te laten en om internationale aanvragen te doen voor aanvullende steun waar nodig.

[1:31:35] Denk dat er een vraag is wanneer gaat uw gang?

[1:31:40] Een vork.

[1:31:41] Dankuwel dankuwel voorzitter van dit is dit is een vaak een herhaling van scenario's bij bij helaas de vele noodsituaties in de rampen die we al eerder benoemd vandaag die ditjaar zich hebben voltrokken. De aardbeving in turkije, syrie. Nu wat er in marokko en libië gebeurt eerder de oorlog in oekraïne in elke keer vraagt om snel schakelen en dan zien we dat er een respons komt vanuit de internationale gemeenschap op twee fronten. De verenigde naties en de wereldbank gaan aan de slag met wat is je nodig voor de wederopbouw. Dat duurt lang en die berekeningen komen in de draagt nederland achteraf altijd aan bij en we zijn ook altijd heel goed in wat geld sturen aan het begin om te laten zien. We zijn solidair en we hebben natuurlijk dat ongeoormerkt geld dat al klaarstaat bij de gespecialiseerde organisaties die direct aan de slag kunnen. Dat is echt fantastisch dat nederland doet dat doet, zouden meer landen moeten doen. Maar ondertussen zien we ook in die tussenfase na die eerste weken van nood dat de winter eraan komen en dat het dan vaak hapert dat het hulpverzoek nog niet goed is geformuleerd door de autoriteiten die er niet op berekend zijn. En dan staan we altijd een beetje aan de zijlijn. En dan moeten we ook in het geval van oekraïne gehad hebben. Ook in het geval van de aardbeving in turkije. Syrie gehad moeten vanuit de kamer een debat aanvragen moties indienen en pushen om toch dat extra geld toch die extra aandacht te krijgen. Dus mijn vraag aan de minister is wat is op dit moment het concrete plan van deze minister. Om te zorgen dat de marokkanen onze hulp voor de winter gaan aannemen. En wat is die op.

[1:33:05] De minister.

[1:33:10] Nou ja kijk

[1:33:11] toch nog even. Wij hebben we doen aan het begin van het jaar, zoals de heer hammelburg, ook zij om geoormerkte bijdragen aan die organisaties, waaronder het rode kruis, rode halve maan en we hebben nu daarbij direct vijf miljoen gegeven, maar ook dat is bedoeld voor de komende weken om daar in de komende tijd om daar verwarming heaters dekens

[1:33:38] et cetera voor vrij te maken. Dus daar daar is. Dat geldt ook voor bestemd.

[1:33:45] Wij hebben daarnaast doen we natuurlijk werken wij ook met meer lange termijn. Maar daar zal ik zo nog op

[1:33:55] op ingaan bij het derde of vierde blokje,

[1:33:59] maar juist ook die winter waar zusje maakt wel deel uit van die noodhulp ook al dat dat is ook nooit zo zien wij dat ook tenten et cetera.

[1:34:10] De tweede vraag over.

[1:34:12] Ja. Voorzitter, dat begrijp ik allemaal maar ik probeer nu niet te redeneren vanuit wat geven wij als nederland aan het bedrag vijf miljoen. Dat zegt mij als kamerlid. Als ik me controleren, komt de juiste hulp op de plek waar die behoefte is zegt me niet zo heel veel en we hebben ongeoormerkt, geld en organisaties uitgegeven die heel goed werk verrichten, maar ik kan ook niet controleren hoe er vanuit de behoefte wordt gereden, geredeneerd. Eigenlijk wil ik gewoon heel graag toch concreet van het ministerie horen van deze minister te horen. Wat is nu op dit moment de behoefte waar lijkt het op op basis van inschatting op basis van eerdere ervaringen en dat heeft nederland gewoon die ervaring. En wat is daarvoor nodig en hebben wij dan voldoende middelen om daarin te voorzien als er extra nodig is. We hebben namelijk bij aardbevingen turkije hier gezien dat dat niet het geval was en dat vond het beschamend. Dat lijkt nu weer het geval als kijkend naar het eerste antwoord van de minister. Luister dan lijkt het weer geen extra geld te zijn en was die vijf miljoen quotum quote schrapen van budgetten. Wat wat is er nodig. Wat kunnen we doen om voor het geval er zo meteen de eerste sneeuwvlokken gaan vallen. Dan gaat heel snel gebeuren en ik snap dat de marokkaanse autoriteiten overrompeld zijn door de situatie. Ik snap dat het een hele zware opgave is waarbij hebben die ervaring. Wij kunnen helpen. Wat gaan we doen.

[1:35:24] En dan gaat het specifiek over de noodhulp periode dat eventjes ter bevestiging.

[1:35:33] Kijk, behalve de dingen die ik al noemde het onderdak, voedsel water, medicatie en ook die mentale psychosociale steun

[1:35:44] daarvan weten we dat is nodig. Dat blijft komende tijd nodig. Dus daar blijven we op inzetten. De e. U heeft een aanbod gedaan aan de marokkaanse autoriteiten

[1:35:53] om te helpen met mediation. Dat is op dit moment nog niet geaccepteerd.

[1:35:59] Daar hebben wij natuurlijk vanuit de post proberen wij marokkaanse

[1:36:05] autoriteiten ook te bereiken en daartoe te bewegen en dat doe en niet alleen vanuit de post, maar ook vanuit mijn collega, minister hanke bruins slot, en ikzelf ook waarbij we in contact staan met marokkaanse autoriteiten om hen te bewegen om ook die steun aan te nemen

[1:36:28] en dat is nog even los van het usar team waar ze op in zal gaan.

[1:36:32] Maar dat is en dan verder wordt natuurlijk door de wereldbank en de verenigde naties echt meer het grote plaatje in beeld gebracht. Het grote

[1:36:41] de grote hulpverzoeken en daar zullen we tijdens de wereldbank vergadering in oktober begin oktober ook over spreken. Maar dat loopt nog dus daar wil ik de kamer graag over informeren voordat ik

[1:36:57] daarnaartoe afreis wat we daar dan tot op dat moment over weten. Maar dat is in ieder geval hoe het er nu voorstaat met de noden die we nu kennen en aan dit zeg maar het aanbod dat wij nu hebben gedaan.

[1:37:12] Een tweede vraag. Meneer van waarde.

[1:37:14] Ja voorzitter toch toch verder gaand.

[1:37:17] Ik zou graag aan de minister willen vragen of of haar taxatie is de fractie van denk ik vind van niet of de vijf miljoen die wij hebben bijgedragen aan nederland of dat voor het geven van de noodhulp voldoende is, omdat we weten

[1:37:32] dat op dit moment. Esmee speak gewoon enorm groot tekort is aan tenten

[1:37:38] aan sanitaire voorzieningen dat mensen buiten slapen. Dus is de taxatie van de minister dat die vijf miljoen voldoende is. Ik kan dat niet geloven

[1:37:47] en twee. Wat is op dit moment het beeld van die vijf miljoen is die vijf miljoen volledig ingezet.

[1:37:53] Zo ja dan sterk dat maar alleen maar in de overtuiging dat er nog meer nodig is, gezien de schrijnende tekorten van tenten en hulpverlening die op dit moment zijn.

[1:38:03] Helder de minister.

[1:38:09] In antwoord op die vraag. Kijk het lijkt nu zich te beperken tot die vijf miljoen. Dat is niet zo dat ik ik heb het al twee keer

[1:38:20] eigenlijk kort uitgelegd. Wij geven aan het begin van het jaar. Dus het is niet dat wij vijf miljoen hebben gegeven als nederland voor deze ramp bij geven het juist

[1:38:28] bij voorbaat dan over deze vijf miljoen. Die is nog niet in zijn geheel uitgegeven wordt nu ook.

[1:38:36] Dat gebeurt nu. En ook op basis van wat er op dit moment nodig is. Maar goed dat is ook aan onze partner organisatie juist aan de marokkaanse rode halve maan omdat om dat inzichtelijk te maken en te zorgen dat die hulp daar ter plaatse komt en de hulp de benodigde hulp en we hebben vaker deze debatten ook gevoerd in de kamer. Dat onderstreept de heer hammelburg ook waarbij

[1:39:05] wij ook aangegeven dat wij niet

[1:39:08] in de in karinthië support heet dat dan in het een mooi engels, maar waarbij we dus spullen sturen vanuit hier omdat het gewoon duurder is om het met transportkosten om het hierin te kopen, omdat vaak ook ter plaatse het gewoon meteen eigenlijk direct ter plaatse kan worden ingezet en daar wordt gekocht en daar wordt ingezet. Dus uiteindelijk is die vijf miljoen gedeelte van de nederlandse bijdrage die we hebben gedaan aan deze ramp tot nu toe. Maar goed, ik geef direct toe en de heer thijssen verschillende van uw leden refereerde daar ook aan. Voorzitter is dat de de begroting voor who is is eindig en dus ik begrijp heel goed. De wens om meer te doneren. Maar ik vind wel heel belangrijk dat we eerst kijken wat is er nodig is er meer noodhulp zichtbaar? Zijn er meer financiële middelen nodig voor noodhulp. Nederland was een van de eersten die die bijdrage heeft gedaan. Dat werd ook zeer gewaardeerd door de marokkaanse autoriteiten. Ze moeten ook kijken wat doen andere landen. Nu is daarmee de hulpvraag voor de noodhulp even voorzien en kunnen we dan verder kijken naar wat er verder voor wederopbouw eventueel nodig zou zijn.

[1:40:31] Een vervolgvraag van de heer roodenburg d zesenzestig,

[1:40:34] Voorzitter, want dat is precies het probleem als je nu naar de eerste geluiden de beelden kijkt maar geluiden gehoord. Dan weten we dat de noodhulp op dit moment ook in financiële termen ook kunnen ondersteunen niet voldoende is en als je spreekt door het jaar heen zeker het afgelopen jaar met de organisaties als het rode kruis, maar ook world food program unicef dan zegt ze structureel allemaal de rampen in de noodtoestanden stapelen zich steeds meer op door toenemend conflict door toenemende klimaatverandering en dat betekent dus dat de budgetten wereldwijd, maar ook vanuit nederland gewoon simpelweg om toe ontoereikend zijn. En als je dan weer terug zoomt op de situatie in libië marokko kun je gewoon heel simpel concluderen dat we onvoldoende budget hebben geadopteerd hebben gegeven voor me ook al in voor libië vijf miljoen in twee miljoen. En dat er meer nodig is. Dus de vraag is is het de minister dan op z'n minst eens. En volgens mij zijn ze dat ook naar opening dat het echt voor de komende verkiezingen en de campagne belangrijk is dat iedereen goed begrijpt dat budget voor ontwikkelingssamenwerking die zeker voor noodhulp echt essentieel is voor solidariteit, menselijke waardigheid, der barmhartigheid, maar ook voor stabiliteit.

[1:41:39] Helder de minister.

[1:41:42] Ik ben het helemaal eens met de heer hammelburg dat noodhulp heel belangrijk is, en daarom ben ik ook heel blij dat we

[1:41:49] dat in ieder geval hebben kunnen ontzien bij de ombuigingen op het bijhouden is budget

[1:41:55] en maar ik heb ook in mijn eerste termijn gewoon in mijn inleiding al aangegeven dat vijfhonderd twintig miljoen

[1:42:04] te weinig is voor alle noden die er op dit moment zijn

[1:42:08] en natuurlijk al die organisaties geeft hetzelfde bij mij aan. Ik moet wel zeggen dat wij als nederland

[1:42:16] voor bijvoorbeeld het crisis noodhulp budget van de vn de grootste donor zijn en dat betekent niet dat we

[1:42:24] dat er uiteindelijk genoeg is in het budget. Maar het is wel zo

[1:42:28] dat wij als nederland daar wel echt stevig aan aan bijdragen. Maar goed. Het kan het meer want het is te weinig tot tot zien.

[1:42:39] Nog een vervolgvraag van de heer thijssen pvda, groenlinks,

[1:42:43] dagvoorzitter en dank de minister voor de beantwoording en ook het helder signaal dat ook de vijfhonderd twintig miljoen voor noodhulp niet toereikend is en uiteraard dank aan de ministerie en ook aan hulpverleners om zo goed mogelijk met de middelen die we hebben zo goed mogelijk te helpen. Ik wil wel even getriggerd door het je ombuigen. Want

[1:43:03] er wordt er niet omgebogen op het bureau budget. Maar er wordt gewoon gekort is toch gewoon een bezuiniging

[1:43:09] omdat de asiel kosten te hoog uitpakken.

[1:43:12] De minister.

[1:43:14] Ja. Als je heel feitelijk bekijkt dan wordt er omgebogen binnen het budget en bezuinigd op de programmas in en met name ontwikkelingslanden in afrika.

[1:43:27] Helder de heer klink ook willen vragen.

[1:43:30] Nog dank voorzitter nog over de noodhulp. En hoe dat te weinig is waar het debat wat ze met liep. Maar ik ben dan toch benieuwd hoe dat hoe dat zit met z'n bijdrage van de omringende landen zijn soortgelijke economie. Hoe hoe doet nederland het net gaf de minister aan dat dat nederland de grootste donor is, maar is er zicht op hoe hoe onze directe buren handelen.

[1:43:53] Heldere minister.

[1:43:54] Daar kom ik in tweede termijn graag even op terug.

[1:43:59] Dan vervolgt.

[1:44:00] Ik vervolg heeft deze beantwoording over noodhulp in marokko. De heer thijssen vroeg naar de psychosociale hulp.

[1:44:08] In libië heeft de vn psychosociale hulp opgenomen in noodhulpprogramma

[1:44:13] en ook onze raan partners bieden. Deze ondersteuning aan slachtoffers en in marokko is eveneens belangrijk onderdeel van de respons van de rode kruis en halve maan beweging die psychosociale hulp en dit is een respons die mede door nederland wordt ondersteund en ook vooral door nederland wordt aangejaagd

[1:44:34] dan verschool vroegen verschillende leden nog naar eigenlijk de praktische bezwaren. En waarom de nederlandse het nederlandse usar team en niet is ingezet door de marokkaanse autoriteiten

[1:44:50] en of wij dat er echt proactief proactief hebben aangeboden. Dat hebben we dat hebben we gedaan via de post, maar ook via het ministerie

[1:45:02] en en zowel de post onze post in marokko, maar ook hier met marokkaanse ambassade en dat hulpaanbod werd zeer op prijs gesteld. Dat hebben de marokkaanse autoriteiten ook overgebracht die boodschap

[1:45:18] en de praktische bezwaren lagere vooral in bijvoorbeeld dat katar meer arabisch spreken de mensen in het team had zitten dat ze bijvoorbeeld gedeelde oefeningen waren geweest met het spaanse usar team dat met het vk was al er een samenwerking aangegaan. Dus dat en daarnaast kijkt in turkije was het een betrof het een heel groot gebied dat je ook van verschillende kanten in komt met zwart teams. Maar in in marokko ging het echt om een redelijk onheils onherbergzaam gebied, waarbij het ook lastig was om daar vanuit verschillende kanten in te komen. Dus dat was eigenlijk maar één kant.

[1:46:02] En als je dan dus van alle landen u zwart teams klaar hebt staan. Dat werd zeer gewaardeerd. Maar dat is gewoon logistiek als dat te lastig. Wij hebben wel steeds gezegd dit is echt een aanbod

[1:46:16] en dat blijft staan als jullie er toch nog op een ander moment behoefte aan hebben of aan andere hulp.

[1:46:24] Laat het weten ook dat is gewaardeerd door de marokkaanse autoriteiten en zij zullen dat ook laten weten wanneer zij dat nodig hebben. Maar dat is dat zijn die praktische bezwaren waar we aan de brief aan hebben gerefereerd.

[1:46:39] De uw toelichting leidt tot een vraag. Meneer klink vvd.

[1:46:43] Dank minister voor de huid duidelijke uiteenzetting van die praktische praktische bezwaren. Dus daarmee. Ik concludeer dan maar zelf eventjes maar ik hoor graag de bevestiging van de minister dat politieke motieven absoluut niet aan de orde waren in deze en een vraag die ik ook gesteld. Maar misschien komt de minister daarop terug. Maar het werd net al een beetje genoemd in het in het antwoord is over toekomstige hulp daar niets dat er iets meer concretiseren van wat we dan aan kunnen bieden en waar de marokkaanse autoriteiten wel interesse van.

[1:47:16] De minister.

[1:47:19] Op dat eerste punt. Voor zover wij weten ik kan natuurlijk nooit in hartje van de marokkaanse autoriteiten kijken waarom. Maar dit is wat zij ons hebben laten weten en volgens mij is dat een heel plausibel verhaal waarom onze hulp op dit moment niet nodig werd. Geacht.

[1:47:38] Op de volgende vraag zou ik eigenlijk tijdens de wederopbouw punten verder ingaan op de hulp die we verder zouden kunnen bieden.

[1:47:48] Want daar hebben we ook verschillende leden naar gevraagd. Dus want anders dan

[1:47:54] dan ben ik allemaal kwijt aan het verschieten in mijn in mijn eerste helder.

[1:47:58] Ik niet voor niks natuurlijk aangegeven dat het uit een aantal blokken bestaat en lange termijn wordt meer in het derde blok.

[1:48:05] U vervolgt dankuwel. Voorzitter

[1:48:08] dan over de noodhulp in libië.

[1:48:16] Ook daar

[1:48:18] echt ontzettend veel doden, namelijk op dit moment staat de teller op vierduizend en achtduizend vermist in libië

[1:48:27] en acht, honderd tachtigduizend getroffenen

[1:48:32] hier ook duizenden mensen ontheemd in mensen emotionele en materiële schade.

[1:48:38] Libië heeft wel een internationaal hulpverzoek gedaan en dat maakt het voor landen en internationale humanitaire organisaties mogelijk ook om snel hulp te bieden en op te schalen en gecoördineerd te werk te gaan.

[1:48:50] Het noodhulp fonds van de vn heeft meteen tien miljoen dollar bijgedragen, zodat de hulp snel gestart kan worden. En nederland. Zoals ik net al zei, is dit jaar de grootste donor van dit noodfonds, waardoor anderhalf miljoen dollar eigenlijk van die tien miljoen direct aan nederland kan worden toegerekend. Dus dat is weer die ongeoormerkt. De bijdrage die we aan het begin van het jaar doen maar, waardoor de vn meteen ter plaatse kan opschalen.

[1:49:15] Dus dat is ook in reactie op de heer van baarle uiteindelijk sowieso al meer dan twee miljoen die wij via onze partners

[1:49:26] aan de loop van libië hebben bijgedragen.

[1:49:30] De raad partners zijn dus ook begonnen met het acute jointje ons

[1:49:33] van twee miljoen

[1:49:38] ook bodem, ondersteuning en expertise op het gebied van rampenbestrijding aan aan libië usar team is gespecialiseerd in aardbevingen. Dus daar had dat niet zoveel zin. Maar we hebben wel gekeken naar wat voor team er eventueel beschikbaar zou zijn voor

[1:49:58] meer in water rampen en ik vind het sowieso verschillende leden hadden het daar ook over een

[1:50:05] zijn we nu bezig. Ook in in overleg met ind om een eigenlijk een soort user. Wat er team te starten en te kijken wat er allemaal voor nodig zou zijn, omdat we zeker door el niño eigenlijk helaas met zekerheid kunnen stellen dat de overstroming in libië niet de laatste zal zijn en als wij snel juist met onze expertise daar ter plaatse willen zijn en helpen

[1:50:33] op een manier die waar snel behoefte aan is en waar nederland goed in is, dan zou dat

[1:50:40] iets kunnen zijn, wat ook internationaal structureler ingezet zou kunnen worden. Dus daar zijn we op dit moment in overleg met de ind over en volgens mij is dat ook in ieder geval behalve alle noodhulp zou dat een een goed aanbod zijn om ook de nederlandse ondersteunen en expertise op het gebied van rampen en met name water uit te kunnen inzetten.

[1:51:09] Dan vroeg de heer klink nog naar of wij ook actief zijn op het wars thema

[1:51:15] in libië.

[1:51:20] Wij zullen de expert leveren die de

[1:51:25] die de internationale organisatie voor migratie die daar actief is. Dus de hem te versterken. Op dit thema was.

[1:51:34] Dus daar zijn we wel actief op in in libië ook

[1:51:45] en dat raakt ook aan wat de heer thijssen vroeg over het helpen indammen van infecties. De wereldgezondheidsorganisatie heeft de coördinatie over de gezondheidssituatie na de ramp in libië medewerkers van de who zijn actief in het rampgebied en door de flexibele algemene bijdrage van nederland ook aan de who de who de mogelijke gezondheidsrisico's in kaart brengen en proactief handelen ook om infecties in te dammen

[1:52:15] design dus ook druk mee bezig want dat is inderdaad een risico

[1:52:19] dat op de loer ligt

[1:52:24] dan vroeg de heer thijssen ook nog naar water initiatieven. Ik noemde net al een usar team wat er wat in de toekomst hoop ik ingezet zou kunnen worden. Maar op dit moment lopen er ook voor libië al verschillende water initiatieven via d. U is er een expert ingezet en we hebben het die die adres s waterprogramma dat we kunnen inzetten en

[1:52:51] ik wil ook graag nog benadrukken dat van belang is om aan de grondoorzaak van watergerelateerde crisis te werken. Wij hebben het ook al eerder over gehad

[1:52:58] en dat doen we bijvoorbeeld door bestaande water, programma's en projecten ter bevordering van goed bestuur.

[1:53:06] Ook hebben we de programma's gestart om de risico's op dergelijke rampen te verminderen, zoals de zetten light on cent per x. Dat is of sorry van besluitenlijsten setbacks en dat is eigenlijk waarbij we dat hebben we nu in vier andere afrikaanse landen uitgezet. Maar dat programma willen we ook naar libie gaan verplaatsen is eigenlijk door de data van satellieten over waar het water. Nou precies is dat we dat inzetten in samenwerking met de mensen aan de krant zodat dus ook gezien kan worden. Waar moeten de de dam gebouwd worden. Waar moeten we nu eigenlijk preventief in de ramp

[1:53:46] tegengegaan omdat we weten, zoals gezegd door el niño. Dat dat gewoon de komende tijd

[1:53:54] vaker zal voorkomen.

[1:54:04] Dan werd nog door de heer eppink gevraagd naar

[1:54:09] wat wij doen oneigenlijk voor het onderhoud van damme. Ook in in libië.

[1:54:17] Nederland is wel voor zover mogelijk, gezien de gevoeligheden natuurlijk altijd actief betrokken geweest bij de libische bevolking en onze focus is gericht op projecten op het gebied van mensenrechten en rechtsstaat,

[1:54:31] en in alle eerlijkheid hebben we ons tot nu toe niet gericht op het onderhoud van van damme. Dus daar zijn ook geen fondsen naar toe gegaan.

[1:54:40] Een interruptie van de heer

[1:54:42] voorzitter, ik zou de minister willen vragen. Het was er enkel idee van was er enig idee van de toestand van deze dammen. Want als die zo snel doorbreken misschien vanwege slechte onderhoud. Dan is er toch wel een basisprobleem. Wat die zouden kunnen voorkomen

[1:54:59] door voortijdige reparaties en door goed onderhoud en daardoor kun je veel leed en ellende voorkomen.

[1:55:06] Zeker de minister.

[1:55:13] Nee dat dat is een goed punt en dat hebben we bijvoorbeeld wel gedaan bij suriname, waar ook overstromingen waren en of pakistan we ook

[1:55:23] nederlandse techneuten en waterexperts toegestuurd. Om te kijken of we verdere

[1:55:34] de verdere risico's konden verkleinen en we kunnen kijken hoe we dat in libië ook kunnen doen en dat daar ben ik echt wel toe bereid. Maar gezien de politieke situatie is dat wel lastiger dan bij de twee landen die ik hiervoor noemde. Dus ik kom daar graag in tweede termijn even op terug in hoeverre dat hoogte zijn aan die we dat zouden moeten aanbieden in hoe we dat van de grond zouden moeten krijgen. Maar het is natuurlijk wel.

[1:56:01] Voorkomen is beter dan genezen. Dus wat dat betreft zou dat goed zijn

[1:56:05] en we hebben nu eenmaal die expertise. Dat is ook goed.

[1:56:18] Dan

[1:56:22] vroeg de even kijken. De heer boswijk nog maar

[1:56:28] hoe wij de relatie met libië weer kunnen normaliseren

[1:56:33] en en hoe we daar nu bijvoorbeeld met generaal haftar zouden kunnen omgaan. Ook om te zorgen dat de hulp goed ter plaatse zou kunnen komen.

[1:56:43] De heer de heer boswijk gaf zelf ook al aan dat de situatie in libië zeer complex is, zeker in het oosten nederlands stimuleert het vnv vredesproces daar in de samenwerking tussen verschillende libische stakeholders spelen er ook een actieve rol in als voorzitter van de werkgroep mensenrechten

[1:57:01] en

[1:57:04] misschien is het eigenlijk nog wel. Deze ramp ook

[1:57:07] soort bessen in this life, waarbij de partijen gedwongen worden om beter met elkaar samen te werken en met elkaar aan tafel te zitten.

[1:57:16] Wij blijven er wel op hameren dat uiteindelijk het van de partijen zelf moet komen. Maar wij ook via de vn, maar ook dus als voorzitter van de werkgroep blijven erop hameren dat we dat op dat de vn vredesproces en dat dat tot een goed einde wordt gebracht.

[1:57:37] Verder heeft de libische hebben de libische autoriteiten onderzoek aangekondigd naar de oorzaken van de doorbraak van de dammen. Want daar vroeg die op boswijk ook naar hoe wij met

[1:57:49] libische autoriteiten daarover kunnen samenwerken

[1:57:52] en

[1:57:54] onze ambassade ook ter plaatse volgen dat onderzoek nauwgezet.

[1:58:11] Verder werd er nog gevraagd door verschillende leden, maar in ieder geval door de heer hammelburg en de heer van baarle over de private initiatief verder particuliere initiatieven en hoe we daar als ministerie een rol in kunnen spelen

[1:58:25] en

[1:58:26] het

[1:58:28] het geluk bij een ongeluk is eigenlijk dat we in dat initiatief dat ik in ieder geval hebben bezocht dat we zagen dat door de aardbeving in turkije zei al echt goed. De lessons learned hadden en wisten wat wel en niet werkt dat. Hoe sympathiek ook bijvoorbeeld kleden hans tweedehands kleding eigenlijk niet zo zinvol is om in te zamelen, maar juist generatoren babyvoeding medicijnen en dat dat eigenlijk al redelijk op een professionele organisatie begon te lijken wat niet was, maar wel ontzettend goed dat ze dat deden.

[1:59:12] Je ziet wel dat heel veel kleine inzamelingsacties vaak lastig is omdat ze ook vaak allemaal naar hetzelfde rampgebied moeten. Dus dat is niet altijd de meest effectieve hulp vorm

[1:59:24] en in het land. Vaak is er zelf voldoende aanbod.

[1:59:27] Dus de aanschaf. Daar is soms praktischer vanwege de lagere vervoerskosten. Maar goed ik begrijp ook heel goed. De wens en voor sommige producten en goederen is het wel heel erg

[1:59:40] gewenst om die spullen daarheen te brengen.

[1:59:44] We adviseren wel doneren aan professionele professionele noodhulporganisaties over te laten. Dus als je een klein initiatief hebt om het dan vooral te delen met professionele noodhulporganisaties omdat die ter plaatse weten waar het naar toe moet en die contact hebben met lokale autoriteiten.

[2:00:06] Er kan altijd een beroep gedaan worden op de nederlandse ambassade, ook voor informatie en waar mogelijk te ondersteunen.

[2:00:16] Wij hebben natuurlijk ook geleerd vanuit wat we hebben gezien bij de aardbeving in turkije en hebben dat zoveel mogelijk ingezet in marokko is natuurlijk altijd context specifiek.

[2:00:28] Maar ik een aantal van uw leden noemden dat al. Ik denk wel dat het belangrijk is dat wij ervoor zorgen dat we bij bz een coördinator hebben die ook de lessons learned van de ene naar de andere meenemen en want nu is de ondersteuning vaak vanuit de posten en die weten heel goed wat er ter plaatse nodig is. Maar je hebt natuurlijk ook

[2:00:48] de geleerde lessen vanuit het ene land die ook van waar je eigenlijk een soort checklist bijna hebt die in het andere land

[2:00:56] ook ingezet kan worden en die checklist kunnen bijvoorbeeld ook delen bij de terugkom dagen. Als er mensen van de boston terugkomen naar nederland

[2:01:06] en bijgepraat worden over verschillende dingen, waaronder bijvoorbeeld dit. Maar ik moet eerlijk toegeven dat we dat tot nu toe

[2:01:16] nog niet zo structureel hebben opgepakt. Dus ik vind het ook een goede punten en we zullen dat de komende tijd die lessons learned vanuit turkije in ieder geval op schrift zetten samen met de wat er nu weten vanuit marokko en ook libië, zodat we dat kunnen delen en in het vervolg. Natuurlijk hoop je dat dit soort rampen niet meer voorkomen. Maar

[2:01:39] dat is vrees ik ijdele hoop

[2:01:42] dus dat we dat volgende keer wel weer in kunnen zetten.

[2:01:45] Dus ik aan het einde van het tweede blokje inzake noodhulp libië bent, maar toch wil de heer hammelburg al een vraag stellen.

[2:01:51] Ja. Voorzitter, dank want volgens mij klinkt dit als een toezegging dat er nu gewoon structureel een coördinator of slechts coördinatie komt voor noodhulp de beweging vanuit onze eigen maatschappij.

[2:02:03] Dus dat is heel fijn om te horen. Dank ik de minister voor de analyse die eraan voorafgaat en wat goed en slecht zou zijn is context specifiek. Maar ik deel die niets met met de minister. Er zijn heel veel turkse nederlanders marokkaanse nederlanders die en syrische nederlanders die heel goed weten dat de hulp. De grote epicentrum van de nota van de noodsituatie gebieden wel bereikt, maar dat de afgelegen dorpen vaak ook door de internationale organisaties moeilijk bereikbaar zijn en dat het juist nederlanders zijn die nu met babyvoeding met voeding met luiers en met kleding en we alles wat nodig is. Zaklampen zelf doeken en naar marokko gaan marakesh gaan en vanuit daar gewoon met busjes en ezels de berging gaan om naar de dorp te gaan waar zij familie hebben waar die internationale organisaties en de rode het rode kruis ook niet komen. Dat zijn vaak de acties die vanuit nederland worden opgezet. Daar ontbreekt het vaak aan hulp en kennis. Dus ik hoop dan ook dat bij deze toezegging voor die structurele hulp. Deze organisaties in deze initiatieven vanuit vanuit de steden en dorpen in nederland wel degelijk ook een plek hebben om aan te kloppen zeggen help ons. Wat is de beste manier om alsnog binnen te komen want zij moeten keihard werken. Zij werken dag en nacht door en dat heeft wel degelijk nut, want dat is echter eerste humanitaire hulp die keihard nodig is in die gebieden.

[2:03:19] Helder de minister.

[2:03:23] Ja dat dat gebeurt dus eigenlijk via onze nederlandse ambassade zet dat die organisaties daar ook aankloppen. Ik

[2:03:32] heb zelf daar ook

[2:03:35] van die organisaties zelf gehoord dat hij zich gewoon goed geholpen voelde en dat eigenlijk waar ze tegenaan liepen als ze problemen ervaren. Vooral de lokale autoriteiten waren waarbij als ambassade als post

[2:03:49] heel erg ons best doen om die om die toegang wel te te organiseren.

[2:03:56] Maar in het opstellen van zo'n lijst en ook van meer gewoon gecoördineerd hulp en zullen wij dit punt ook meenemen. Dus dat past binnen de

[2:04:08] of dat neem ik mee in de toezegging

[2:04:14] dan voegt heer van baarle van denk daar ben ik net overheen gegaan. Neem me niet kwalijk over de afspraak. De afspraak voor toegang naar marokko die dinsdag zou aflopen en het goederen via andere landen. Dat zegt onze even niets. Dus als je daar meer informatie over heeft. Laat het weten want het zou zonde zijn als er toegang. Wat voor toegang dan ook wordt ontzegd aan goederen aan hulpgoederen. Dus daar gaan wij achteraan. Maar als u daar informatie over heeft, kan ook op een ander moment dat we daar eventjes samen optrekken.

[2:04:54] Aan het einde van het tweede blok,

[2:05:00] dan is het blok lange termijn marokko,

[2:05:05] de heer van baalen,

[2:05:06] Voorzitter, komt mijn beantwoording over de bank. Rekeningen ligt.

[2:05:11] De overige,

[2:05:13] Die die heb ik hier nog liggen. Dus neem ik aan.

[2:05:17] Berekening die niet als een.

[2:05:19] Interruptie. Nee

[2:05:23] nee dat is een terechte vraag. Een heel mooi gebaar we dat banken dat sommige banken transactiekosten hebben opgeschort

[2:05:31] en het punt van de mogelijke bevroren bankrekeningen van hulporganisaties zal ik zeker bij mijn collega's van financiën aankaarten en zullen wij ook ambtelijk oppakken en daar kom ik graag later op terug

[2:05:45] want daar zie ik nu ook de noodzaak niet voor in. Maar dus dat is een punten. Goed dat u het aankaart dat de heer van baarle dat aankaart,

[2:05:58] dan werd er door verschillende woordvoerders gevraagd naar de wederopbouw. Dus daar kom ik nu aan

[2:06:08] want de vraagstuk. Wat wat gaan we nu doen en laat ik vooropstellen en dat hebben we ook bij doen we ook bij oekraïne en bij in turkije. De regeringen van marokko en libië

[2:06:21] voeren de regie

[2:06:24] marokko heeft de wederopbouw zelf ook al voortvarend ter hand genomen. Alle belangrijke wegen door het bergachtige gebied zijn inmiddels open. Er wordt hard gewerkt aan tijdelijke huisvesting en de koning heeft speciaal fonds voor reconstructie opengesteld waar marokkaanse bedrijven en organisaties inmiddels meer dan acht, honderd miljoen dollar in hebben gestort

[2:06:42] en er is veel waardering. Ook bijvoorbeeld bij de vn over hoe marokko dit oppakt

[2:06:49] en de wederopbouw in libië. Dat is nog minder duidelijk. Maar daar daar zijn de eerste stappen worden gezet. Ze onderzoeken de wereldbank en de vn, de schade om daarmee te helpen met scenario's voor wederopbouw.

[2:07:02] Nederland zal dit via de ambassade verder nauwkeurig in de gaten houden en kijken waarbij nog ondersteuning kunnen bieden.

[2:07:10] Wat doet de internationale zelfs gemeenschap?

[2:07:14] De wereldbank is in marokko bezig om met de autoriteiten de schade op te nemen en komt de komende weken met een rapport een zogenaamd global post disaster damage, esther meisje

[2:07:25] en dit kunnen de autoriteiten dan weer gebruiken voor hun wederopbouwplan unicef en die p doen daar ook wat ze kunnen en ook de eu en de europese investeringsbank staan klaar om te helpen waar dat kan en waar dat gewenst wordt

[2:07:39] in libië onderzoeken de wereldbank en de vn, de schade om daarmee de libiërs te helpen met scenario's voor wederopbouw.

[2:07:45] Wat doen wij

[2:07:47] daaraan als nederland?

[2:07:50] Net als mijn noodhulp steunen waar we kunnen en waar dat gevraagd wordt, zodat we echt

[2:07:56] wel iets nuttigs kunnen doen. We staan in contact, bijvoorbeeld met organisaties zoals vng die willen bijdragen

[2:08:03] en die geven we advies.

[2:08:07] De marokkaanse overheid heeft ook aangegeven te hopen op betrokkenheid van nederlandse private sector.

[2:08:13] Zoals u weet, breng ik volgens volgende maand een bezoek aan marokko ook met een bedrijven delegatie om aan dit verzoek en deze wens tegemoet te komen en dat biedt een goede gelegenheid om onze kennis en kunde aan te bieden.

[2:08:27] We zien op dit moment wat we met onze instrumenten op het gebied van bedrijfsleven ontwikkeling kunnen doen en zogenaamde psd private sector development programma's in overleg met mvo en invest international.

[2:08:42] We hebben bijvoorbeeld het programma drive. Wij hebben daar onlangs ook een één miljoen getekend met marokko van drie, honderd

[2:08:51] miljoen euro, waarbij we het instrumentarium

[2:08:55] ter ondersteuning van de private sector voor marokko hebben mogelijk gemaakt en op die manier gaan wij ook verleiden we eigenlijk ook ons bedrijfsleven om meer te doen in marokko als het gaat om

[2:09:13] om daar bijvoorbeeld op water projecten projecten te ontplooien

[2:09:20] voor libië is dat lastiger want daar geldt een negatief reisadvies waardoor we afreizen ook afraden. Dus daar is het lastiger om nu al met private sector aan de slag te gaan.

[2:09:35] We zien wel dat voor drive. Het is wel lastig omdat voor drive programma om om daarvoor in aanmerking te komen, is het vijftig procent giften en vijftig procent leningen en dat zou ook betekenen dat de marokkaanse overheid dus ook voor vijftig procent voor een groot project. Vijftig procent lening moet moet afsluiten en dat is nog de vraag of de marokkaanse autoriteiten dat dat willen. Maar goed we gaan het gesprek zeker met z'n aan en daar hebben we onder andere die één miljoen driehonderd miljoen

[2:10:11] voor getekend

[2:10:17] en even kijken. Daarnaast draagt bij via die internationale organisaties die ik net noemde de wereldbank.

[2:10:26] De verschillende investeringsbanken, want ook zij staan klaar om te doen wat ze kunnen en we leveren dus experts op het gebied van een water voor libië en via onze bewindvoerders. Bij de ontwikkelingsbanken drinken we aan het beschikbaar stellen van kapitaal en we steunen dat hiervoor waar nodig en gewenst fonds worden opgezet en opengesteld.

[2:10:47] Daar zal ik ook op aandringen tijdens de jaarvergadering van de wereldbank. Ditjaar in marakesh waar ik ook zelf bij zal zijn.

[2:10:57] Minister. Er is een vraag van de heer van baarle.

[2:11:01] Ja voorzitter, ik ik heb waardering voor de projecten die de minister namens de nederlandse regering wil opzetten om nederlanders bedrijfsleven in in positie te brengen in in marokko ook een bijdrage te leveren. Dat is ontzettend goed. De kernvraag die ik gesteld heb in het kader van wederopbouw en de lange termijn is met name in de richting van het rapport van de wereldbank en die bijeenkomst of de minister

[2:11:27] de noodzaak zie je dan ook de intentie heeft om daar als nederlandse regering ook middelen aan bij te dragen. Los van wat het.

[2:11:33] De bedrijfsleven doet.

[2:11:35] Dus is de minister dat eruit te doen.

[2:11:40] De minister. Er is natuurlijk ook inderdaad een schriftelijk overleg ter voorbereiding van de vergadering van de wereldbank in marokko op drie oktober zodat eventjes ter informatie. De minister.

[2:11:55] Zoals gezegd, zal de wereldbank dus zijn bevindingen presenteren tijdens die vergadering. En als we daar al eerder heb ik ook toegezegd aan uw kamer eerder informatie over hebben. Voordat ik vertrek zullen we dat met de kamer delen

[2:12:11] wij voorzien u niet. En als kabinet

[2:12:16] namens nederland een extra additionele bijdrage aan wat wij al via multilaterale bijdrage doen aan de wereldbank en de e u

[2:12:25] dus voor de wederopbouw kijken wij allereerst naar de organisaties bij wij dus al om geoormerkte donaties hebben gedaan aan het begin van dit van dit jaar.

[2:12:37] In antwoord op de heer.

[2:12:40] De heer van baarle. U heeft helaas geen interrupties.

[2:12:46] Oh sorry ik had opgeschreven. Dus u heeft toch geen eventjes iets vooruit geeft niet. Gaat uw gang.

[2:12:54] Ja voorzitter.

[2:12:56] Dan.

[2:12:57] Dan zou ik graag de minister willen meegeven dat ik die die beantwoording zeer teleurstellend vind

[2:13:03] op het moment dat internationale organisaties aangeven, maar ook

[2:13:09] de problematiek zoals we die zien.

[2:13:12] Twee komma acht miljoen mensen. Volgens de marokkaanse autoriteiten die getroffen zijn door deze verschrikkelijke ramp dat er veel meer nodig is en de nederlandse regering die geeft hier aan. Wij voorzie niet dat we een extra bijdrage doen. Dus het blijft bij die extra bijdrage van vijf miljoen alleen voor noodhulp. Dan vind ik dat zeer teleurstellend.

[2:13:31] Dus ik zou namens denk toch echt het signaal in de richting van de minister willen afgeven. Het is belangrijk dat de minister niet straks als het rapport van de wereldbank. Er is een nederland naar uw bijeenkomst gaat daar met lege handen aankomt en alleen het verhaal. Daar houdt van de stimuleren wat private initiatieven. De nederlandse regering moet echt bijdragen.

[2:13:53] De minister.

[2:13:58] Zoals gezegd wij doen.

[2:14:00] U zegt zelf de heer van baarle zegt het zelf ook. Het is extra wat wij met die vijf miljoen doen. We geven heel veel geld ook aan de wereldbank aan de europese investeringsbank om,

[2:14:14] Eigenlijk.

[2:14:15] Aan de voorkant

[2:14:17] hebben ze dan een grote pot met geld en daar gaan wij nu

[2:14:21] op aandringen onder andere bij de wereldbank dat die wordt ingezet in marokko. Maar dat is ook ons geld. Dus het is niet alsof nederlandse niets doet. Nederland doet eigenlijk een heleboel alleen kan ik hier niet nu politiek zeggen we doen dan honderd miljoen. Dat zit al in die pot en dat is dus hoe wij

[2:14:40] die grote organisaties in staat stellen om om hulp te bieden. Maar nogmaals, wil ik toch het idee dat wij niets doen echt wel of alleen maar vijf miljoen extra doen

[2:14:56] van afwerpen omdat dat gewoon onjuist is. Wij doen echt heel veelal

[2:15:02] preventieve eigenlijk of in ieder geval

[2:15:06] storten we dat al op de op de rekening van de wereldbank, zodat zij software leningen kunnen aangaan, zodat zij kunnen helpen met grote projecten. Juist omdat wij niet bilateraal verschillende projecten willen doen.

[2:15:22] Helder. Er is ook een vraag van de heer klink van de vvd.

[2:15:26] Dank voorzitter vraag aan de minister of geldt ook altijd de oplossing is, kunnen we niet als nederland ook op korte en lange termijn richting marokko en libië en wellicht andere landen die in de toekomst ook gevolgen hebben van groot natuurgeweld. Ze helpen

[2:15:42] dus technisch advies op de bekende gebieden waarin we actief zijn dat we juist daar onderscheidend op zijn is gewoon geld geven is dat altijd wel de slimste oplossing.

[2:15:53] De minister.

[2:15:56] Ik ben met de heer klink eens dat dat ook die experts heel belangrijk zijn. Overigens kosten experts ook geld. Maar dat is juist ook wat we ook in de nota doen waar nederland goed in is, hebben benadrukt dat we juist de expertise van nederland. Als het aankomt op water of in oekraïne bijvoorbeeld ook een landbouw

[2:16:22] dat we het op die manier ook onze hulp bieden.

[2:16:28] Nog een vraag van de heer thijssen over de mogelijke genocide in soedan.

[2:16:35] Die signalen hebben mij ook bereikt en de situatie zeer zorgwekkend.

[2:16:41] Er is sprake van etnisch geweld en een verslechterende humanitaire situatie. Daar was vorige week bij de vn in new york ook veel aandacht voor

[2:16:50] in nederland levert hulp via onze bijdrage aan het landen fonds van de vn, het soedan, humanitarian van en verliefd lions, maar dit is een, zoals gezegd, een zorgwekkende situatie die wij ook nauwgezet blijven volgen en de heer thijssen gaat geloven daar later vandaag nog in een ander debatten aandacht voor vragen.

[2:17:13] Maar wij wij kunnen ook de kamer nogal samen informeren denk met minister bruins slot

[2:17:21] over wat we hier verder van weten. Maar het is ook

[2:17:25] maar het is in ieder geval zorgwekkend en we moeten

[2:17:29] we leveren onze bijdrage aan ook weer via ongeoormerkt te steunen.

[2:17:35] Betekent het op ondertussen als een toezegging van de minister om na te informeren we toch een vraag, vraag van de heer thijssen partij van de arbeid. Gaat uw gang.

[2:17:43] Misschien moeten we die nadere.

[2:17:45] Maar ik denk dat goed is dat. En ongeoormerkt te steunen is en dat het al bij organisaties is die meteen mee kunnen handelen. Om vooral snel snel te kunnen handelen in tijden van zo'n humanitaire crisis en ik weet niet of de minister nu al iets meer kan zeggen over

[2:18:02] want er is heel veel onduidelijk. Maar misschien weet de minister toch iets meer over de schaal van wat er nu aan de hand is. De de grootte van de humanitaire noden die er nu zijn en wat de inzet. Dus zou moeten zijn van de internationale gemeenschap en dus ook van nederland. Om dat een beetje het hoofd te kunnen bieden, want het is goed dat er geld beschikbaar is via dat jullie van want en dergelijke. Maar is er nou zicht op of dat inderdaad toereikend is of kijken die je tegen een humanitaire ramp aan die vele vele malen groter is een moeten we ons daartoe verhouden.

[2:18:31] Helder.

[2:18:32] De minister.

[2:18:34] Ik denk dat eigenlijk dit onderwerp zich leent voor een brief. Dus ik zou hier graag in de brief nader op ingaan. Nederland is al veertig jaar een partner van van soedan en we voelen ons dus ook echt wel heel betrokken.

[2:18:49] Op dit moment is er een

[2:18:52] nog veel onzekerheid. Maar wat we wel kunnen delen. Dat zullen we dan in de brief doen op korte termijn.

[2:18:59] Prima.

[2:19:01] Dat was gewoon het laatste deel van het vijfde blok rond over met inderdaad de vraag van de heer thijssen.

[2:19:11] Er is natuurlijk behoefte aan een tweede termijn. Maar ik kijk nog naar een vraag van de heer klinkt volgens mij voor het einde van dit termijn van de minister benoemd.

[2:19:19] Ja. Of ik moet net op het moment geweest dat ik heel eventjes wegliep. Dus mijn excuses daarvoor en dan hoeft de minister niet te beantwoorden. Maar ik heb heel veel gehoord over de gecoördineerde aanpak. Wat we wat we nationaal kunnen doen met particuliere initiatieven en ook in het midden in mondiale gremium met de wereldbank met z'n met de vn, maar juist over de gecoördineerd. De aanpak vanuit de europese unie had ik ook vragen over gesteld of dat meer was dan alleen via de europese civiele bescherming en humanitaire

[2:19:51] hulp, of het meer was dan dat van het zijn natuurlijk de buurlanden van de europese unie en het goed is stabiliteit is ook van belang.

[2:20:02] Ja daar minister daar nog wat duiding overgeven assad nogmaals, als er precies wel geweest is die paar minuten dat ik weg was er dan dan is het mijn fout. Maar ik heb niet gehoord. Verder in de bijdrage van de minister.

[2:20:13] De minister. Nee dat heb ik niet genoemd. Mijn excuses

[2:20:18] mag ik daar in tweede termijn even terugkomen? Dank u.

[2:20:22] Dank ik wilde al bevestigd dat wel gelijk als er inderdaad geen behoefte is om even te schorsen dan gelijk doorgaan met start van de tweede termijn aan de zijde van de kamer en geef ik als eerste de richtlijn eventjes

[2:20:37] anderhalve minuut inbreng en de heer hammelburg.

[2:20:43] Ja. Dankuwel. Voorzitter voorzitter, de minister heeft volledig gelijk als hij zegt het budget dat wij hebben voor humanitaire hulp en noodhulp vanuit nederland is eigenlijk te weinig om het hoofd te bieden voor voor de de vele rampen die zich dit jaar hebben voltrokken en de verwachting dat die de komende jaren zullen toenemen, betekent eigenlijk ook dat het budget moet toenemen. Want keer op keer moet deze minister zeggen ik wil wel meer doen. Maar het geld is op en dat zagen we natuurlijk met de aardbeving in turkije en syrië. Dit voorjaar waar de krantenkoppen ook heel duidelijk waren en die zijn er gewoon minister zegt er is niet er is niet meer geld. Dit is waar we het mee moeten doen. Gelukkig is er daarna nog wat gevonden.

[2:21:21] En nu zegt de minister. We hebben vijf miljoen. Maar meer dan dat dat gaat het niet worden. Dat betekent marokko niet nog meer hulp en niet nog meer steunen en ik vind dat vanuit nederland wel een pijnlijke conclusie waar we met z'n allen vandaag heel hard op moeten kauwen en kijken wat we eraan kunnen doen. Voorzitter, ik hoor een toezegging voor voor coördinatie, de coördinatie voor het nederlandse maatschappelijk middenveld bij dit soort rampen om ze te assisteren. Waar moet je je weg vinden. Ik zou graag een brief krijgen. Hoe dan. Dat wordt uitgevoerd en ik zou ook graag een brief krijgen voor de inzet voor resolution en dat mag wat mij betreft direct naar de bijeenkomst van de wereldbank in ook in oktober en ik wil graag een tweeminutendebat aanvragen. Voorzitter

[2:22:04] en nog een persoonlijke noot de drama voor alle mensen die in nederland betrokken zijn

[2:22:10] en zich keihard hebben ingezet. De afgelopen dagen weken, dag en nacht hebben doorgewerkt en laat u zich niet vertellen dat dat geen zin heeft in dat inzamelen geen zin heeft. Ik zie gewoon hoe nu de eerste vrachtwagens in marokko aankomen naar dorpen komen de spullen in dorp aankomen waar gewone organisaties in de lokale autoriteiten niet komen. U helpt beledigd in begrip levens.

[2:22:34] Kunnen niet genoeg tijd besteden om dit te benadrukken. Dank is geen vraag. Dus dan ga ik graag door naar de heer van baarle. Dan denk ik.

[2:22:43] Dankuwel. Voorzitter, we hebben een

[2:22:46] minister die aangeeft dat het budget die vijf, honderd en twintig miljoen. Dat dat te weinig is om mensen in diepe nood om die te helpen en dat wordt gewoon geaccepteerd.

[2:22:56] Dus ik zou eigenlijk van de minister een reflectie willen

[2:22:59] op het feit dat de regering weet dat het te weinig is,

[2:23:04] maar er niks aan doet.

[2:23:06] Eigenlijk is dat schokkend.

[2:23:07] Voorzitter, ik ben diep teleurgesteld in het feit dat de minister aangeeft

[2:23:12] de hulp voor marokko. Dat is vijf miljoen.

[2:23:15] Wat de regering doet en dan gaan we niets bij doen. Dus ik steun de aanvraag voor een tweeminutendebat en we zullen ook met een motie komen om hopelijk ook samen met andere collega's om dat op te hogen.

[2:23:27] De minister heeft een aantal toezeggingen gedaan om te spreken over de bankrekeningen, maar ook om de richting van de hulporganisaties in nederland proactief te communiceren en ik vroeg me af waar de wanneer de minister met een brief naar de kamer komt om vervolg te geven op die toezeggingen. Tot zover. Voorzitter.

[2:23:44] Helder

[2:23:45] meneer van dan gaan we door naar de heer klink.

[2:23:49] Dank voorzitter en goed om te zien dat in ieder geval iedereen alle fracties die in dit aan dit debat meedoen, inclusief het kabinet en de minister natuurlijk vooral steun steunen voor de getroffenen in marokko libië.

[2:24:05] Ik krijg nog twee uitwerking. Een tweede termijn. Dan kijk ik heel erg naar uit hoe de omringende landen handelen met betrekking tot noodhulp en hoe het staat met de gecoördineerde aanpak van de europese unie

[2:24:15] en de eigenlijk daar wil ik het maar even. Ik hoor dat er straks ook komt want anders wordt het een herhaling van zetten en dat draagt verder niet veel meer bij dankuwel.

[2:24:26] Helder gaan we door naar de heer

[2:24:28] dankuwel. Voorzitter, ik dank de minister voor alle antwoorden die ze heeft gegeven en ik wacht alleen nog op een antwoord over de vraag waarom die dammen zo langdurig verwaarloosd werden en hoe dat kan worden voorkomen in de toekomst.

[2:24:44] Dank meneer eppink. Tot slot thijssen.

[2:24:48] Het kan niet totdat we het deden. Dat was ook een centraal thema van mijn fractievoorzitter vorige week bij de algemene politieke beschouwingen

[2:24:55] en daar is het gelukt. We hebben geld vrijgemaakt van de wat rijkere mensen en de winstgevende bedrijven, zodat we inderdaad iets konden doen voor het minimumloon en voor middengroepen en

[2:25:05] ik denk dat het hier ook toepasselijk is.

[2:25:07] Dat kon niet totdat we deden en volgens mij moet het mogelijk zijn en dat laten we ook zien in onze doorrekening dat je meer geld kunt vrijspelen voor de aller armsten voor de allerkwetsbaarsten en voor de mensen in nood. Want ik ben het wel eens met andere collega's die dat zeggen dat het toch wel heel erg pijnlijk is dat we moeten zeggen ja, het geld is op en ook als u een loopt, maar we kunnen nu niet meer bijdrage.

[2:25:29] Dus de verkiezingen gaan wat dat betreft echt ergens over. Verder sluit ik me graag aan bij de collega's die dat eerder zeiden het heeft zin om het in te zamelen en om die noodhulp proberen te bieden en om die nota proberen in marokko en libië te krijgen en ik zou heel graag aan de minister willen vragen. Er komt nu een coördinator voor dit soort rampen kan die coördinator dan ook een rol spelen dat dit soort particuliere initiatieven zo snel mogelijk een aanspreekpunt hebben en dat er ook echt geschakeld kan worden met die internationale noodhulporganisatie van waar komen jullie nou wel. En waar komen jullie niet dat die particuliere hulp ook echt zo goed mogelijk terecht kan komen waar die nodig is. Want dan dan proberen we zo groot mogelijk het verschil te maken en dat is hard nodig, want het geld is op dank. Voorzitter,

[2:26:12] dank

[2:26:13] meneer thijssen. De minister heeft aangegeven. Graag een aantal minuten willen schorsen. We zijn nog redelijk indertijd. Dus ik zou willen voorstellen dat tot tien over half twaalf schorsen om de minister de gelegenheid geven op de

[2:26:26] de laatste vragen te antwoorden.

[2:26:28] Dank

[2:38:50] het is inmiddels middag en ik heropende ons commissiedebat over de acute situatie in marokko en libië. Welkom terug aan de minister. Welkom terug. Onze collega kamerleden. We zijn beland in tweede termijn met de restant vragen die de kamerleden net nog hebben gesteld. Geef graag het woord aan de minister.

[2:39:13] Dankuwel. Voorzitter

[2:39:15] en dank aan.

[2:39:17] Laatste.

[2:39:19] Aan de leden voor de laatste vragen die gesteld zijn over het onderwerp.

[2:39:25] Ik had nog twee vragen.

[2:39:28] In ieder geval.

[2:39:30] Die ik in de eerste termijn

[2:39:33] het toegezegd en één was

[2:39:36] aan de heer eppink over

[2:39:41] hoe het waarom de dan langdurig verwaarloosde waren in libië en hoe we ervoor kunnen zorgen

[2:39:49] dat het in de toekomst beter zal gaan. De libische procureur generaal heeft op vijftien september een onderzoek aangekondigd naar de doorbraak van de dam bij dna

[2:40:01] en onderzoekt of er sprake is geweest van corruptie of nalatigheid en heeft aangegeven hierbij te kijken naar de huidige machthebbers en hij benadrukt, benadrukt dat de verantwoordelijken aansprakelijk zullen worden gesteld en dat er geen ruimte zal zijn voor straffeloosheid.

[2:40:16] Nederland zal dit onderzoek ook nauwlettend in de gaten houden

[2:40:19] en dus we zullen we zullen eerst dat onderzoek moeten afwachten om te weten waardoor die verwaarlozing tot stand is gekomen en hoe we naar de toekomst kijken is dat het team dit moment kijkt wat de noden ter plaatse zijn ook wat betreft de dammen en de expertise die daarvoor nodig zijn en binnen dat team die nederland ook expertise aan

[2:40:46] op het gebied van damme.

[2:40:49] Om te kijken dat dit in de toekomst te voorkomen.

[2:40:52] Ik kan worden.

[2:40:54] Dus wat dat betreft

[2:40:55] de dammen in libië. Dan vroeg de heer klink had ik nog het eerste termijn

[2:41:02] toegezegd om te kijken wat onze buurlanden doen qua financiering voor humanitaire hulp.

[2:41:10] Nederland is een van de grootste humanitaire donoren binnen europa,

[2:41:14] een wereldwijd

[2:41:16] duitsland en de europese commissie zijn. Het grootst en zweden is in vergelijkbare donor als nederland. Andere landen, zoals belgië, italië en frankrijk

[2:41:25] stellen stelselmatig minder financiering beschikbaar

[2:41:28] en belangrijk dat de wereldwijde humanitaire financiering niet afhankelijk wordt van een beperkt aantal donoren.

[2:41:35] Daarom ook positief dat landen, zoals qatar en de verenigde arabische emiraten ditmaal ook noodhulp hebben geleverd, en wij blijven er ook in contacten dat daarover complimenteren en aandringen dat dat meer structurele vorm krijgt

[2:41:53] en dat is natuurlijk ook met die andere landen zoals ik noemde belgië, italië en frankrijk. Wij doen dat stelselmatig met om geoormerkte bedragen. U kunt er als land ook voor kiezen om minder ongeoormerkt te doen en bijvoorbeeld in een kamerdebat nog een grote som toe te zeggen die je op je rekening hebt staan. Dat doen sommige andere landen meer dan zet je dus ieder land op zichzelf een vlaggetje op het aandeel noodhulp wat je bij een een specifieke ramp biedt alleen zijn daar die grote organisaties. En juiste organisaties die snel ter plaatse willen zij niet echt bij geholpen. Want die weten dan niet waar ze op kunnen rekenen.

[2:42:36] Dus dat is een politieke keuze die we maken die hebben wij aan het begin van de

[2:42:41] kabinetsperiode en ook nog eens herbevestigd in de who is nota

[2:42:46] doen waar nederland goed in is juist nog een keer bevestigd dat wij die ongeoormerkt de financiering heel belangrijk vinden, ook omdat dat zeer gewaardeerd wordt in de vs binnen de draad binnen binnen die hulporganisaties. Maar goed dan. Dat is wel geef toe politiek lastiger uitleggen en

[2:43:07] dat is ook in antwoord op de heer van baarle hebben we doen niks. We doen als nederland heel veel maar we doen het niet.

[2:43:15] We doen het niet op het moment zelf. We doen het bij voorbaat.

[2:43:20] En nou ja goed daar kan misschien een nieuwe coalitie weer anders over denken. Maar goed dat is in ieder geval zoals wij dat hebben besloten.

[2:43:31] Volgens mij behoefte aan een vraag of een interruptie van de heer hammelburg helemaal.

[2:43:34] Ja. Geachte voorzitter, ik spreek namens mezelf misschien ook al even namens de heer van parlement geen van beide heeft gezegd dat nederland niet doet. En ja, we zijn voor ongeoormerkt geld. Dat is ook een prachtige aanpak. Juist van nederland. We hebben geconstateerd bij de woorden van de minister zelf dat het gewoon onvoldoende is om de vele noodsituaties aan te kunnen. Het geld voor nederland geldt voor andere eu landen geldt voor de europese unie de zegt de minister er wel mee eens dat er gewoon meer geld moet beschikbaar moet komen voor noodhulp en humanitaire crisissituatie vanuit nederland en vanuit de europese unie.

[2:44:03] Helder de minister.

[2:44:07] Ik heb gezegd dat vanuit dat die vijf, honderd twintig miljoen jaarlijks dat die niet toereikend is voor alle noden. Maar ik heb net ook benoemd.

[2:44:17] Dat is wel belangrijk is dat niet. Noodhulp budgetten van één of een en heel klein aantal landen afhankelijk is. Dus het is ook aan andere landen om humanitaire budgetten op te plussen. Dat kijk als nederland. Want er wordt steeds gezegd we bezuinigen op noodhulp. Sterker nog, we hebben er een hek omheen gezet en we hebben we doen nu meer aan humanitaire hulp dan in de vorige kabinetsperiode. Dus uiteindelijk

[2:44:42] is er meer geld gaat naar humanitaire hulp. Alleen dit aantal nodig is helaas ook gestegen en daardoor is het nog steeds te weinig.

[2:44:52] Ik vrees overigens dat het niet beter wordt voorlopig niet. En dat het

[2:44:59] altijd te weinig zal zijn omdat er gewoon altijd conflict en en rampen zullen zijn. Maar als nederland doen we daar in ieder geval nu al een heleboel aan. Maar dat kan altijd meer.

[2:45:14] Dan is vervolgd.

[2:45:16] Dan vroeg de heer klink ook nog naar de e u coördinatie van de noodhulp aan libië.

[2:45:25] Als ik me goed heb begrepen in zijn vraag.

[2:45:27] Welke gewoon breed voorbij de omdat het per slot van rekening toch de buurlanden van de eu zijn.

[2:45:34] In ieder geval voor libië gaat het om vijf komma zeven miljoen euro vanuit airco

[2:45:41] dat het os budget vanuit de e u

[2:45:45] en wordt op dit moment dus ook in beeld gebracht. De behoefte aan experts

[2:45:52] voor meer watermanagement en gecoördineerd vanuit

[2:45:55] de e u

[2:45:57] wat de e u in marokko heeft gedaan. Dat heb ik wil daar kom ik zo op terug binnen de beantwoording van deze termijn,

[2:46:08] namelijk de europese commissie heeft tot dusver één miljoen euro beschikbaar gesteld voor nota hulpverlening in de getroffen gebieden

[2:46:16] waar het gaat om marokko en daarna is het uw rampen coördinatiecentrum geactiveerd. De eu en haar lidstaten hebben via dit mechanisme onder meer zoek en reddingsteams aangeboden waar we het al eerder over hadden.

[2:46:28] De marokkaanse autoriteiten zijn op dit hulp aanbod niet ingegaan. Ook werd het copernicus satellietsysteem geactiveerd om het getroffen gebied in kaart te brengen en de hulpverlening te ondersteunen.

[2:46:46] Met een vraag van de heer van baarle. Bij dit onderdeel. Gaat uw gang,

[2:46:51] misschien zowel reserveren voor aan het einde beter.

[2:46:56] Vervolgens ging het nog over de toezegging om over de inzet op de winter organisation er terug te komen bij de kamer. Ik wil voorstellen dat ik dat doe in het verslag van de vergadering bij de wereldbank en dat we dat zo snel mogelijk na de vergadering dus in het begin oktober

[2:47:15] bij de naar de kamer sturen, zodat ze ook die die inzet kennen

[2:47:20] en dan over de coördinatie van meer private initiatieven bij in dit geval aardbeving, dan wel rampen

[2:47:30] ik

[2:47:33] natuurlijk altijd bereid om een brief te sturen. Maar ik ben even zoeken. Kijk wat ik heb toegezegd is in ieder geval dat wij de lessons learned van turkije en marokko

[2:47:44] onder elkaar zetten en dat we daar ook vanuit het ministerie mee aan de slag gaan dat wij posten informeren en dat we ook een coördinator op het ministerie beschikbaar hebben, mocht zich een ramp forum en er private initiatieven

[2:48:03] worden gestart dat die persoon. Er is, maar ik weet even niet wat ik dan nog meer in een brief daarover zou moeten zeggen behalve dat we het gaan doen. Dus misschien dat ik op een gegeven moment over een tijdje een een evaluatie daarvan of als dat allemaal gereed is,

[2:48:21] kan sturen.

[2:48:26] Met de behoefte? Om het nog toe te lichten.

[2:48:28] Gaat uw gang.

[2:48:30] Ik snap de worsteling van de minister heel heel erg. Ik hoop dat de minister de worsteling van de kamer daar ook in begrijp we gaan van nieuwe kamer naar een nieuwe kamer kennis gaat verloren toezeggingen gaan ook verloren. Het zou heel fijn zijn als er gewoon op papier staat. Wat dan precies de aanpak zal zijn. Wat het mandaat van die coördinator zal zijn en hoe die coördinator met maatschappelijk middenveld hier in nederland ook de lessons learned uit eerdere rampen kan delen, zodat het gewoon klaarligt en bekend is en ook zwart op wit staat, zodat ook een volgende kamer daar volgende minister kan controleren.

[2:49:02] Wellicht met de evaluatie erbij zoals werd gesuggereerd door de minister net

[2:49:08] denk even met de minister mee.

[2:49:10] Is het misschien een idee dat we daar een passage in de brief over de winter je ook wereldbank verslag dat we

[2:49:20] dan kan ik ook nog met mijn collega's vragen hoe zij dat doen met een private sector of een particuliere initiatieven.

[2:49:29] Voorzitter, die coördinatie met andere landen hoe zij dat aanpakken. Dus na een keertje prima maar ik wil wel graag een aparte brief hebben, zodat als een apart onderwerp gewoon een volgende kamer kan worden gecontroleerd.

[2:49:43] We proberen het op te tekenen.

[2:49:46] De minister.

[2:49:50] Ik hoop dat de brieven bevredigend genoeg is over wat ik er dan al in kan zetten. Dat is het enige waar we sturen een bestuurder een brief.

[2:49:59] Een brief en ik concludeer daaruit dat er een aantal bijzonderheden in de brief worden opgenomen ter van mandaat of evaluatie. Om het een beetje context te geven en dan om die lessen lund dus op die manier te verankeren.

[2:50:14] Kom er zo meteen samengevat wat we nogmaals samen aan het einde. De minister vervolgt

[2:50:23] dan toch nog inderdaad de vraag van de heer van baarle aan het einde.

[2:50:27] Nog een vraag.

[2:50:29] De minister had aangegeven in gesprek te gaan met haar collega's van financiën over de procedures van banken kan de minister daar dan wel wellicht in die brief. Ik denk dat het de eerste mogelijkheid is om daarop in te gaan en dat verslag over de wereldmarkt op terugkomen. Wat.

[2:50:45] Hoe daarop geacteerd is,

[2:50:51] De minister.

[2:50:55] Daar kom ik op terug is de nederlandsche bank is de toezichthouder. Dus

[2:51:04] wij gaan het aankaarten bij ik mijn bij mijn collega's. We gaan het ambtelijke bij financien doen

[2:51:10] en dan komen we daarop terug.

[2:51:14] Nou met die laatste vraag van de heer van baalen wil ik graag concluderen dat aan het einde van onze commissie zijn gekomen. Hartstikke fijn dat ook wel keurig binnen de tijd is gebleven. Dank voor alle medewerking eraan en ook het goede debat mis is ook redelijk

[2:51:30] tegemoet gekomen met een diversiteit aan toezeggingen. Er is een tweeminutendebat aangevraagd door d zesenzestig. De heer hammelburg betekent dat we daarmee aan de slag gaan om die in te plannen om te zien welke wat voor moties daar zullen worden ingediend. Ik zou graag willen concurreren met toezeggingen samen te vatten om te kijken of we dat scherp hebben. Ik zie dat vijf toezeggingen zijn met als eerste de minister gaat overleggen met de minister van financiën over de gevolgen van de ww ft voor de door banken aangeboden mogelijkheid om kosteloos geld naar marokko over te maken en informeert de kamer daar via het verslag van de wereldbank vergadering over de tweede toezegging. Als er al voor de jaarvergadering van de wereldbank informatie beschikbaar is over de assessment van de wereldbank over de wederopbouw. Dan zal de minister dit ook met de kamer schriftelijk delen tweede toezegging.

[2:52:30] De derde betreft dat de minister de kamer zo minister zal de kamer samen met de minister van buitenlandse zaken nader informeren over de situatie in soedan en de humanitaire crisis daar en dat zal ze ook op korte termijn doen.

[2:52:48] Een vragen van de heer thijs geloof ik en de vierde toezegging betreft. De minister zal op basis van de lessons learned uit turkije en marokko meer centrale coördinatie inrichten voor particuliere initiatieven bij een volgende ramp en de kamer hierover informeren

[2:53:08] en als laatste in het verslag van de wereldbank, zo er meer informatie

[2:53:16] over de inzet op winter station worden toegevoegd aan uiteengezet. In het verslag van de wereldbank

[2:53:23] heb ik dat goed.

[2:53:25] Dat klopt. Oké goed.

[2:53:28] Is. Ik kijk even de rivier ook aan wel gebruikt om er een termijn aan te hangen in het geval van de toezegging aan mij over die particuliere initiatief en de coördinatie ervan zou het ermee welgelegen zijn om dat eigenlijk ook te hebben voordat het tweeminutendebat plaatsvindt.

[2:53:46] Ja ik.

[2:53:47] Ik snap dat dat ingewikkeld is, maar dit is ook de enige manier dat het voor ons als kamer werkbaar is om nog iets te kunnen doen want anders voorzie dat ik er ook nog een motie moet indienen en dat wil ik eigenlijk niet.

[2:53:58] Dus dus de vraag is is dat haalbaar om dat voor twee minuten debat te doen want het zou wel heel erg.

[2:54:03] Wij helpen

[2:54:06] die gaan we natuurlijk nog inplannen. Maar het is in eerste instantie een vraag. Het zal sowieso natuurlijk met deze kamer nog plaatsvinden en dus voor zesentwintig oktober de minister.

[2:54:23] Daar is dan sorry. Voorzitter, als het over twee dagen is dan dan redden we het niet. Ik heb geen idee hebben welke termijn twee minuten debat gepland kan worden.

[2:54:33] Ik wil er alles aan doen om een brief bij de kamer te hebben. Dus ik begrijp ook de wens en wij gaan er gewoon voortvarend mee aan de slag.

[2:54:46] We hebben een zware inspanningsverplichting om het voor tweeminutendebat te doen. Maar als het over twee dagen is dan dan lukt me dat niet anders.

[2:54:53] Dan gaan we dat

[2:54:55] ik dat het woord.

[2:54:57] De inspanning die de minister daarop zal treffen en de verwachting is dat het twee minuten debat niet eens.

[2:55:03] Dus dan is er ook nog wel wat

[2:55:05] de tijd voor en we houden elkaar wat dat betreft gewoon scherp in de gaten dat het ook gaat lukken. Wil iedereen bedanken. Ook het ondersteunende team van van onze kamer voor alle assistentie support dank aan de minister en ook aan haar team van adviseurs voor dit commissiedebat. Fijn dat jullie er allemaal tot einde. Wij zijn gebleven dan ook griffier en daarmee sluit ik dit commissiedebat met heel veel sterkte met de voortzetting over dit

[2:55:31] de kwetsbare onderwerp.