Commissie van Deskundigen Meststoffenwet (CDM) over 7e en a.s. 8e Actieprogramma nitraatrichtlijn

[0:00:01] Goede middag. Ik open deze technische briefing over het

[0:00:06] zevende en achtste actieprogramma nitraat richtlijn was de commissie

[0:00:13] van nrc en kees welkom. De heer gerard velthof en is de voorzitter van de commissie van deskundigen meststoffen werd de volksmond bekend als cda. U heeft een presentatie van twintig slijt voorbereid waarvoor alvast dank. We verwachten nog de collega's van kampen van der plas te hebben zich bij de opgegeven. Maar ik zou zeggen steekt u van wal dan de presentatie zal later ter beschikking worden gesteld door de collega's, dus aan u het woord.

[0:00:46] Goedemiddag. Ik ben gerard veld, voorzitter van de commissie deskundigen, mestbeleid, en ik zal namens de commissie deze presentatie geven.

[0:00:55] Ik zal eerst uitleggen wat is de cda. Hoe functioneert het wat voor type adviezen geven?

[0:01:00] Daarna zal ik inzoomen op de adviezen die we in het kader van het zevende actieprogramma nitraatrichtlijn hebben. We hebben.

[0:01:07] Ik zal me even ingaan op de adviezen ontvangen gewassen winter volwassen omdat er nogal veel discussie overigens.

[0:01:14] Er is ook een advies gegeven over het zogenaamde maatwerk aanpak is een advies over doel sturing en dat was ook een van de onderwerpen van vandaag.

[0:01:24] Het cda mist geen advies geven over het achtste actie achttien programma. Dus ik denk dat de discussie over het advies van een maatwerkaanpak kunnen hebben over de doel sturing.

[0:01:37] De commissie deskundigen mestbeleid werd is een

[0:01:40] tweeduizend drie ingesteld door ministerie van fnv en de taken is het ministerie adviseren over de wetenschappelijke onderbouwing van het mest en ammoniak beleid,

[0:01:50] het mensen ander beleid in algemeen, maar ook specifiek op de onderbouwing van normen voor vers in de lesstof werd de mest door de wedstrijd. Heel veel getallen cijfers die moeten wetenschappelijk onderbouwd worden zijn twee en drie zijn er ongeveer honderd zeventig adviezen op verzoek van ministerie lhv gegeven

[0:02:09] cda kan ook ongevraagd adviezen geven maar dat hebben we het nog nooit gedaan. Dus dit zijn allemaal gevraagde.

[0:02:15] De adviezen,

[0:02:20] Wat voor soort wat voor soort onderwerpen adviseert cda hem eerste de stikstof en fosfaat gebruikersnamen, inclusief de de wetenschappelijke onderbouwing van de derogatie. Dat is ooit door het cda uitgevoerd. De stikstof en fosfaat excretie van lambaart, de heer de mestproductie. Dat zijn de cijfers die ook gebruikt worden. Het centraal bureau statistiek om te toetsen of nederlanden onder de meest plafonds te zetten.

[0:02:45] De gasvormige stikstof verliezen cda heeft zogenaamde neem aan model national emission cultureel ontwikkeld en dat is het model dat nu in de missie registratie gebruikt wordt voor berekening van ammoniak, emissie en broeikasgasemissies methaan en lachgas. Dus model ook een stikstof beleid gebruikt wordt

[0:03:05] verder middels voorschriften over nitraat, bijvoorbeeld van gewassen, ammoniak, toediening, technieken en dat soort adviezen

[0:03:14] toetsing stoffen voor het gebruik als meststof. Er zijn allerlei restproducten, het voedsel voedingsindustrie die een bemesten de waarde hebben en de cda toetst of dat soort producten gebruikt kunnen worden. Als meststoffen zitten er geen contaminanten, bijvoorbeeld in

[0:03:31] en verder advies over over de mestmarkt doorberekening van mestoverschot, mestverwerking

[0:03:37] en ook advies de bodemvruchtbaarheid, handhaving reviews. Dus dit is het domein van de cda.

[0:03:48] Dit is de samenstelling van het cda die hem bestaat uit voorzitter, zeven leden een secretaris en een adviseur adviseur van het planbureau voor de leefomgeving.

[0:03:58] De leden zijn van verschillende universiteiten en de ergens hogeschool met verschillende expertise is dus van expertise om technieken met professor erik niet eens van gent voor verse plantaardige productiesystemen dijkstra voor die invoering van burg.

[0:04:15] Goedenavond. De biodiversiteit van de universiteit van utrecht professor oude lansink bedrijfseconomie van wageningen.

[0:04:23] Ook de viering van de radboud universiteit is meer de governance gericht op de richtlijn water en de koks van roc hogeschool komt precisie landbouw

[0:04:33] de verschillende expertise zetten in deze commissie

[0:04:39] is niet zo dat deze commissie alle adviezen opstelt, want bij de meeste adviezen worden werkgroepen ingericht die preadvies opstellen. Dus dus die doen meestal het inhoudelijke werk voor die adviezen. Dit is een voorbeeld voor de werkgroep

[0:04:53] nutriënten verontreinigde gebieden zandgronden, het advies. Het laatste hebben opgeleverd

[0:05:00] dat advies waar heel veel impact uit kan komen dat er dus gebieden worden aangewezen waar gebruik stammen worden verkort, en dit is dus een hele brede werkgroep met verschillende expertise, verschillende instellingen, ook instellingen met water, het water expertise, zoals deltares tno, gecombineerd met meer landbouw instituten.

[0:05:21] Een ander voorbeeld is er niet heel veel discussie hierover is is en die de wachtlijsten en dat die werkgroep hebben dus ook experts van gewassen experts van wageningen, planten solliciteert en delft. Dus de mensen die oprecht willen boeren over de vloer komen om adviezen te geven over gewassen.

[0:05:41] Daarnaast zijn er is een bijeenkomst geweest met vijftig vertegenwoordigers uit de sector georganiseerd met elf lto akkerbouw om allerlei gewassen tegelijk te bespreken en die hebben geleid tot behoorlijke aanpassingen in deze lijsten. Dus dus waar mogelijk betrekken we ook andere partijen bij adviezen

[0:06:02] ga ik nu in op enkele adviezen van zeventig actieprogramma.

[0:06:07] Ik wil beginnen met dit plaatje. Dit is de nitraatconcentratie in het uitvoerings water. De bovenste grondwater van de zandgronden.

[0:06:16] Zandgronden zijn meest gevoelig voor uitspoeling van nitraat. Nitraat probleem zit hem vooral bij zandgronden.

[0:06:25] Dit plaatje laat de trend van nitraatconcentratie zien van begin jaren negentig tot twintig, tweeëntwintig en voor drie zand gebieden, waarbij opgemerkt dat een zuidelijk strand gebied ook het lus niet ziet zit.

[0:06:39] Maar wat je ziet is dat in de jaren negentig een forse daling heeft plaatsgevonden van de nitraatconcentratie en dat de nadruk nitraatconcentratie licht gedaald is.

[0:06:49] Maar dat er erg vanaf tweeduizend achttien weer een lichte stijging is en die stijging. De laatste van de laatste jaar wordt namelijk veroorzaakt door droogte mijn tweeduizend achttien ook in de jaren daarop

[0:07:01] zijn veel droge periodes geweest, want dit heeft waarschijnlijk geleid tot die stijging in de nitraatconcentratie.

[0:07:08] Ik heb met de oranje pijl aangegeven water, nitraat norm, lift bij vijftig milligram nitraat per liter. Dit plaatje laat zien dat de de zand gebieden het noordelijke strand gebied zitten vaak onder of tegenaan, met name midden en zuidelijk zand biedt. Daar zitten nitraatconcentratie behoorlijk boven de vijftig milligram nitraat per liter.

[0:07:29] En dat is dus de uitdaging om die nitraatconcentratie omlaag te krijgen want dat is de norm dat daar kijkt de europese commissie naar in de nitraatrichtlijn.

[0:07:40] Als u die straat er nu uit splitsen naar de melkveesector, links en de akkerbouwsector rechts

[0:07:47] ook weer voor de drie gebieden. Alleen bij de akkerbouw hebben we geen cijfers over centraal stadsgebied gebied te zijn te weinig bedrijven in die regio.

[0:07:56] Dan is ook hier te zien dat over het best wel bij melkvee als akkerbouwer hartelijk zand gebeurt nitraatconcentratie getallen boven de vijftig liggen en bij de akkerbouwer ligt ver boven de vijftig.

[0:08:08] Dus in de akkerbouw liggen de grootste uitdaging zeker het zuiderstrand gebied om de nitraatconcentratie te realiseren en ook bij de akkerbouw zie je wel een stijging de laatste jaren. Dus dit zijn troost plaatjes vanaf tweeduizend twaalf de laatste tien jaar. Je ziet ook dat de laatste tien jaar niets veranderd is. Het is misschien nog licht gestegen

[0:08:27] dus zeer lichte uitdaging van hoe kan de nitraatconcentratie die omlaag gekregen op mijn worden

[0:08:37] cda met vijf adviezen gegeven, vooral over de wachtlijsten en een advies over het maatwerk aanpak.

[0:08:49] Het ministerie lhv is actieprogramma is heeft gestuurd op bouwplannen dus ministerie besloten om het gebruik stroom aan te scherpen. Maar te kijken, kunnen we door aanpassing in bouwplannen door teelten van rust gewas en van gewassen de nitraatconcentratie te doen verminderen

[0:09:10] zit het ministerie heeft toen een advies gevaar over de cda met de plannen die er toen lagen om die te beoordelen kwalitatief en de conclusie was van het cda dat sturen op bouwplannen. Dus met inzet van van gewassen en rust gewassen

[0:09:25] een positief effect heeft op de waterkwaliteit kan leiden tot een forse reductie van de uitspoeling in het zuidelijk zand gebied.

[0:09:35] Het cda heeft wel geadviseerd toen om een gefaseerde en gebiedsgerichte invoering van deze dit deze maatregelen te doen, omdat de effectiviteit onduidelijk waar we ons zeker en dat de impact op de landbouwsector of groot was. Je zou bijvoorbeeld kunnen denken aan partners

[0:09:58] vervolg advies was lagere vijf waslijst. Die moesten beoordeeld worden

[0:10:04] rust gewassen dat zij niet uitvoerings gevoelig was we dus de verplichting om één keer in de vier jaar in bouwplan een rustige vast te delen om de nitraat uitspoeling te verminderen.

[0:10:14] Vangen was dat zijn gewassen die deel je nadeel hof deelt en met doel om de nitraat uitspoeling momenten. De doel is om de stikstof die dan nog in de bodem zit op te laten nemen

[0:10:26] dan winter teelten die zijn gekoppeld aan vangen was dat zijn eigenlijk gewassen waar geen vangen was getild kan worden om daar de teelt nog staat meerjarige teelten

[0:10:37] vroege teelten. Dat zijn teelten die dus heel technisch gezien vroeg in het voorjaar bemest moeten worden. Het idee was dat de bemesting tijdstip in het voorjaar een nieuw wordt veel lessen februari begin maart uitgereden kun je dat ook verlaten en daarmee het risico op oppervlakkige uitspoeling beperken

[0:10:56] en de laatste is de stikstof behoefte volwassen zijn gewassen die je moet delen na het scheuren van grasland. Want als je gras van scheurt komt er veel stikstof waardoor minder realisatie

[0:11:08] en daarvoor heb je dus ook volwassenen worden met een hoge stikstof behoefte die de stikstof kunnen opnemen. Dus lager is concepten van deze vijf lijsten

[0:11:17] die zijn beoordeeld door die werkgroep van de saudi hem en ook besproken met vertegenwoordigers van de landbouwsector en die hebben toen heeft een aanpassing plaatsgevonden van al die lijsten

[0:11:33] over de winter teelt. Het eerste advies. En wat zijn winter teelten. En dat zijn meerjarige teelten die de winter doorstaan bijvoorbeeld fruitbomen op bepaalde groenten gewassen.

[0:11:45] Het zijn ook teelten die pas in de winter geoogst worden is ook een deel van de groenten wassen. Dus dat dat zijn teelten die dus niet eerder geoogst kunnen worden

[0:11:55] en teelten die hetzelfde stikstof opname hebben in het najaar als een vervanger was een bepaalde aardappel soorten, maar ook suikerbieten.

[0:12:07] Het cda wil kijken welke als je de grens bij één oktober legt die zijn wat zijn dan winter teelten was de conclusie bijna alle gewassen zijn winter teelten. Je kunt daar dus niet onderscheid te maken en dat betekent dorp. Als je hierop dan de vangen was maatregel gaat toepassen dat hij dus niet effectief is komt

[0:12:26] er zijn natuurlijk geen geen te geen volwassen waar je nog een vangen was hartelijk tillen

[0:12:34] in het vervolg. Het virus heeft ministerie de lat wat hoger leggen op één november van wat zijn de volwassen. Wat zijn dan winter teelt? Als we naar de één november datum kijken het oog datum

[0:12:47] cda heeft bekeken. Er is een lijst opgesteld, maar ook wel een nuancering gemaakt het wel heel lastig is om die om een harde uitspraak te doen over die oogst datum omdat paar jaar. Dat kan verschillen bijvoorbeeld dit jaar sprake van verlaten planten of zaaien datum waarop allerlei logistieke problemen. Dus dit is heel lastig om te zeggen dat gewas wordt altijd voor of na één november voor oost

[0:13:12] cda heeft ook aangegeven om het areaal bij de aanwijzing te betrekken, omdat het gaat over waterkwaliteit dat het weinig zin heeft om allerlei kleine wasjes aan te wijzen want die hebben op het grote areaal amper effect op de waterkwaliteit.

[0:13:29] Dit is dus niet doorgevoerd en de deur dus geleid tot een een hele lange lijst van meer dan twee honderd volwassen die als je teelt bestempeld worden.

[0:13:42] Een tweede advies gevraagd van wat is de stikstof levering van van gewassen. Wat is de korting op de gebruik stroom. Het ministerie heeft recherche. Je kunt vervangen was stelen of een korting op de gebruikersnaam van het voller gewas.

[0:13:57] Ik zal dit iets nader toelichten. Want die wat discussie over zie ik dat pers.

[0:14:04] Er is onderzoek uitgevoerd door naar aardappelen. Dat is recentelijk verschenen. Maar de gegevens waren vorig jaar ook wel beschikbaar te hebben we in het cda advies hebben van dat rapport of hebben met die onderzoekers contact gehad en daar kwam uit dat er bij inzake eind september begin oktober veertig kilogram stikstof kan worden opgenomen door vangen was. Dat komt dus uit dat aardappel onderzoek van burg.

[0:14:29] Als je naar bemesting advies krijgt dan kijken waar is de rest van de waarde van die stikstof niet alle stikstof in een vangen was kwam door het volgen gewassen worden opgenomen. Een deel is organische stikstof. Een deel gaat ook verloren

[0:14:41] en daar is een werking van vijftien procent staat er in dit bemesting advies

[0:14:46] dus van die veertig kilogram is de helft van werkzaam. Dus dan is de werkzame stikstof uit dat vangen was twintig kilogram stikstof per hectare

[0:14:56] mysterie fnv heeft een getrapte aanscherping doorgevoerd in de maatregelen van vijf tot twintig kilogram stikstof per hectare, afhankelijk van wanneer vangen was wordt ingezaaid.

[0:15:08] En als er geen vervangen was wordt ingezaaid.

[0:15:11] Dan is het korting twintig kilogram stikstof per hectare

[0:15:19] waarom van gewassen uit uit allerlei studies, wetenschappelijke literatuur, studies en nederlandse die laten zien als je in staat bent om een goed geslaagd van gewassen telen met veel boeien biomassa. Dan kan je de nitraat uitspoeling gewoon heel fors reduceren dertig tot zestig procent uit de wetenschappelijke literatuur, maar ook eerder onderzoek naar mars. Wat reductie van vijftig procent zien en ook die studie naar ado belaagde forse reductie zien.

[0:15:44] Dus het is echter maatregelen als je die goed weten te implementeren die echt flink bijdragen aan het realiseren van nitraat.

[0:15:56] Dan stap ik nu over naar het ander advies over de maatwerk aanpak.

[0:16:01] Er lag een voorstel van een maatwerkaanpak onderhandelen sector ontwikkeld. Die zou dus vier generieke maatregelen uit het zevende actieprogramma moeten vervangen.

[0:16:12] Het verplichte aandeel rust gewassen in bouwplan.

[0:16:15] De verplichte teelt van vangen wassenaar. Een hoofd tilt.

[0:16:19] De verplichte bufferzone naast water lopen en de verlate start van het bemesting seizoen. Dus in die maatwerk aanpak is gekeken, kunnen we een ander systeem kunnen we doel sturen, bijvoorbeeld om in plaats van deze maatregelen

[0:16:39] even over doel sturing versus middelen voor sturing eerste plaatje waarin onderaan en blauw staat nitraat in grondwater. En om drie is nitraat. Dat is het doel van nitraat in het grondwater gerapporteerd, het blokje erboven, nitraat en ondiep grondwater. Dus dat is het doel. Die wil die nitraatconcentratie onder de vijftig milligram nitraat per liter hebben.

[0:17:03] Ga nu naar boven. Daar heb je alle indicatoren maatregelen die hetzelfde effect zouden moeten hebben of dat zo'n indicator zijn dus een geel staat nitraat in de bodem.

[0:17:13] Dat is wat vlaanderen doet vlaanderen is al bijna twintig jaar meters bij alle boeren hoeveelheid nitraat residu in de bodem profiel in de bovenste negentig centimeter. Er wordt elk najaar worden die profielen bemonsterd en dat niet gratis. Een indicator voor de nitraat uitspoeling. Dus dat wordt een vlaanderen toegepast als indicator.

[0:17:33] Je kunt ook naar het stikstof overschot kijken. Dat is een maatwerkaanpak gedaan

[0:17:39] en de totale stikstof aan voor dat zijn eigenlijk de gebruikersnamen dat het generieke beleid, waarbij ik wel wil zeilen tot gebruikersnaam generieke beleid zijn afsluit op basis van stikstof overschotten berekening dus de generieke beleid is deels ook gebaseerd op het stikstof overschot die het bedrijfsspecifiek maar regiospecifieke

[0:17:59] ga je nog hoger. Dan kun je kijken naar stikstof aanvoer van mest. Dan kun je denken aan die honderd zeventig kilogram stikstof per hectare dierlijke mest werd de nitraatrichtlijn of bijvoorbeeld die er aantallen.

[0:18:10] Maar hoe hoger je in deze vuur straat hoe minder direct de deur relatie is met de nitraatconcentratie met het uiteindelijke doel. Dus dat moet je goed

[0:18:19] in de gaten houden van is die relatie er wel dus die relatie tussen nitraat metingen in de bodem en nitraat in grondwater is vaak al al niet niet heel goed om maar zo te zeggen. Dus dat is wel belangrijk als je dit soort indicatoren mee gaat nemen.

[0:18:38] Verkopen, op dit punt een vraagstuk.

[0:18:42] Heel kort technische van de. U geeft aan geredeneerd vanuit het sticks.

[0:18:48] Voor overschot.

[0:18:50] Redeneert vanuit de norm van honderd zeventig kilo per hectare er iets meer woorden.

[0:18:57] Aanbesteden worden op dit moment gebeurt. Dus ik begin bij je wilt onder de vijftig milligram nitraat zitten. We weten per grondsoort van welk deel van het overschot spoelt uit. Dat noemen we de zogenaamde uit spoel fracties. Dat hebben we afglijden basis van het landelijk meetnet effecten mestbeleid.

[0:19:15] Dus reken hier terug van als je vijftien milligram in een droge zandgrond van natte zandgrond veengrond realiseren. Wat is daar dan het toelaatbare overschot.

[0:19:25] Zo is die berekening uitgevoerd en op basis daarvan hebben we dan weer een gebruik stoom aannemen dat je bepaalde dierlijke mest gift hebt van wat kun je daar dan nog aanvullend aan kunstmest doen. Dus het de berekening vanuit de nitraatconcentratie omhoog

[0:19:40] en dit wordt dan toegepast op bedrijfsniveau. Dat is eigenlijk voor de indicator die dat op bedrijfsniveau toegepast. Maar die passen we ook toe op grondsoort niveau of op regionaal niveau.

[0:19:55] Mevrouw verder,

[0:19:57] Excuses. Want ik kom even terug op een stukje wat hier voor als geweest. Maar ik had niet helemaal scherp wanneer de vraag mocht stellen.

[0:20:04] Het voorstel was eigenlijk om de presentatie in zijn geheel af te maken, maar een verduidelijkende vragen heeft dan kan het ons.

[0:20:10] Waarom leveren.

[0:20:14] Oké.

[0:20:16] Wat waren de criteria waarop cda dat maatwerkaanpak heeft getoetst. Tussen effectiviteit moet wetenschappelijk zijn onderbouwd.

[0:20:24] De methodiek moet transparant zijn. Dus het moet duidelijk zijn hoe je doet. Maar op robuuste moet niet elk jaar alle kanten uit uitschiet, geen afwenteling naar andere emissies,

[0:20:36] de complexiteit en administratieve lasten en dus ook de kosten moeten acceptabel zijn, zowel voor de boer, maar ook voor de overheid

[0:20:45] dit de te nemen. Maatregelen moeten kunnen worden geborgd en gehandhaafd zijn dan criteria waarop cda meneer gekeken bij die evaluatie van de maatwerk aanpak.

[0:20:58] We zijn dan concluderen.

[0:20:59] Is.

[0:21:00] De effectiviteit was onzeker. Dat was deels omdat dus die maatregelen die genomen zijn of de maatwerk aanpak zelf onzeker was, maar ook deels omdat het onzeker was hoe het generieke mestbeleid zou uitpakken.

[0:21:15] Dus er zijn ook allerlei onzekere weduwe van te vangen was waar nu veel discussie over is die rust gewassen buffer stroken hoe wat betekent dat qua nitraat uitspoeling. Dus daarover konden geen goede uitspraak doen over de effectiviteit.

[0:21:30] En wat twijfels over de robuustheid, nauwkeurigheid en data beschikbaarheid en dat een brief te maken met het vierde

[0:21:38] bullet bodem overschot naar maatwerkaanpak was gebaseerd op boven een overschot. En daar zijn heel veel gegevens nodig. Vraag veel administratie, maar de vraag is ook zijn al die data nauwkeurig beschikbaar.

[0:21:51] Plus dat als je naar gewassen op te kijken. Tekst vervalt in mest. Die kunnen heel sterk fluctueren. Dus hoe robuust is dat systeem

[0:22:00] in een berekening was een risico op afwenteling naar commissie.

[0:22:05] We hebben vooral gekeken naar het

[0:22:07] grondwater deel, want oppervlaktewater deel was eigenlijk ook een soort middelen voorschriften alleen alternatieve maatregelen voorgesteld. Dus dat kan je niet echt als een doel voorschrift bestempelen

[0:22:19] en de wetenschappelijke onderbouwing moest worden verbeterd. Wat waren de

[0:22:23] kritiekpunten en de conclusie was eigenlijk van bedrijfs specifieke benadering stimulerend voor de boer en zijn theorie daardoor ook meer effectief. Maar bij het voorstel aanpak hadden we toch allerlei inhoudelijke kanttekeningen of de uitvoerbaarheid en effectief tijd

[0:22:42] en dat was mijn prestatie.

[0:22:45] Dankuwel heer of heel helder en uitvoerig en er is nu tijd om daar nog dieper op in te gaan. Ik begin bij de heer van.

[0:22:57] Dank.

[0:22:58] Voor er nog.

[0:23:02] De excuses. Ik kom wat later binnen. Maar ben wel mede de aanstichter van deze technische briefing en ik vind het fijn dat u dat u hier bent omdat er natuurlijk veel discussie is. Dat. Weet u ook over middel voorschriften versus toe voorschriften en de weg daarnaartoe

[0:23:16] en daar gaat mijn vraag ook ook eigenlijk over want daar sloot u eigenlijk uw presentatie een beetje mee af en ik zou willen vragen wat is nou het pad en ook met name de termijn wat we moeten afleggen voordat we boeren veel meer met mijn doel voorschriften kunnen laten werken om ervoor te zorgen dat we de normen voor wat betreft nitraat uitspoeling gaan halen. Wat is daarvoor nodig.

[0:23:41] En hoe ziet u dat pad voeren.

[0:23:45] Eerst moet nagaan hoe wil je wat wat welke doelen wil gaan sturen als ik mijn plaatje liet zien. Je kunt net als vlaanderen gaan meten nitraten kunt zelfs grondwater de bij mee kunt ook naar het stikstof overschot berekening bij elk plaatje zit een ander verhaal. Als je gaat meten dan dan moet je dus gaan meter nauwkeurigheid moet de mos het worden jaren effecten dus elk elk doel heeft voor en nadelen. Dus daar moet goed naar kijken. Je moet wel kijken. Ga je een doel bedrijfsspecifiek maken of op regels specifiek. Ik ben nitraat uitspoeling. Een belangrijk is is grondsoort is ook de grondwater trap

[0:24:24] ik zoals ik boer ben op droge zandgronden, dan niet zo blij zijn als er een doel voorschrift komt op bedrijfsniveau. Want dat wordt ontzettend moeilijk om je neutrale doelstelling te halen en ik word er generiek gekregen bij per zand gebied

[0:24:36] waardoor dus de natte en de droge zandgronden wordt gemiddeld wordt gemiddeld gekeken. Dan ga nu echt op bedrijf te kijken op bedrijfsniveau krijgen heel grote verschillen tussen bedrijven, bedrijven op de op de droger uit voelen gevonden hebben, krijgen heel veel problemen om te doen, terwijl bedrijven te veel natte zandgronden waarschijnlijk nog meer kunnen bemesten. Nu dus je moet echt goed nadenken welk systeem zou je daarvoor willen

[0:25:03] gebruiken en dat is ook dan welke stappen moet je zetten naar de toekomst en het borgen van en het of de administratieve lasten. Dat dat zijn toch wel hele belangrijke punten om hierin mee te nemen

[0:25:15] u uit dat de boer heel veel extra gegevens moeten opgeven voor controleren moeten worden. Die verschil tussen jaar heel sterk kunnen fluctueren

[0:25:24] dat je het ene jaar het goed doet het al jaren slecht omdat je bedoelt de opbrengst opbrengst minder is omdat het een droog jaar was. Dus je moet eerst denk ervoor dat systeem heel goed doordenken en er zijn dus allerlei op meerdere opties mogelijk. Het is niet een doel sturing systeem. Je moet goede keuzes maken.

[0:25:40] Ik denk dat dat de eerste stap zijn om goed na te denken

[0:25:45] wat zouden we dan fonds systeem willen opbouwen. En wat is op behapbaar op de op den duur hoeft niet te ambitieus zijn die.

[0:25:54] Dankuwel, mevrouw met pvda, groenlinks.

[0:25:57] Ja. Voorzitter allereerst hartstikke bedankt want het geeft mij veel inzicht in hoe die discussies hier in de kamer eigenlijk lopen bijvoorbeeld deze week nog over de aardappelen teelt en mijn vraag zou eigenlijk eerst. Ik heb nog meer vragen hoor. Maar wat gebeurt er nou eigenlijk met deze adviezen is dat een soort grabbelton voor een ministerie of wordt het eigenlijk grotendeels.

[0:26:24] De heer veld,

[0:26:28] Zo naar nakijken. Denk dat de meeste adviezen wel worden overgenomen zijn soms wat nuances die ik net liet zien die dan niet worden overgenomen. Meestal adviezen denk ik dat wel worden overgenomen.

[0:26:44] Gaat uw gang?

[0:26:46] Ik had nog een andere vraag. Die gaat dan over die grafiek is aan het begin waarin staat dat het eigenlijk nog helemaal niet zo goed gaat, hebben gisteravond nog gedeputeerde gehoord die die de loftrompet uit de over dat het anders een fantastisch ging. Maar die grafiek grafieken is die bewijs iets anders. En u zegt dan het komt door het droge weer. Maar mijn vraag is dan moet je niet zulke normen opstellen die ook bij er ook weer niet zorgen voor een overschrijding is. Het is de gebruiksruimte die gegeven wordt er niet te ruim dat zodra de weersomstandigheden ongunstig zijn dat we dan ook weer over de grenzen heen gaan.

[0:27:24] Veld de droge weer is iets van de laatste jaren. Daarvoor zag er ook wel dat we de norm niet gehaald hadden. Maar het weer eens ontzettend complex rond heren een boer die bemesten bijvoorbeeld in maart april. Maar dan weet je niet of het in augustus nat of droog wordt en dat maakt het wel heel lastig. Je kunt gastland kun je nog wel wat sturen tussentijds bij akkerbouwers. Dat is dat veel moeilijker.

[0:27:48] Dus je kunt dan deels wel wat rekening mee houden. Maar dat is voor boeren heel moeilijk of je moet ver onder de vijftig gaan zitten tot je dus die die stijgingen kunt opvangen.

[0:27:59] Maar daar zijn we nog lang niet van. Ik denk dat al mooi als je in de buurt van vijftig komt.

[0:28:06] Mevrouw verder cda,

[0:28:08] Dank, voorzitter en ook namens het cda. Dank voor uw komst. Heel erg fijn om dit gesprek te kunnen hebben.

[0:28:16] Ik had ik heb een vraag over over de aardappel waar veel om te doen is geweest de afgelopen tijd. Want ik een tijd terug daarin verdiept en in die wat zit er nou achter die van gewas methodiek en de onderzoeken daarachter ook bekeken.

[0:28:33] Ik.

[0:28:35] Maar ik vind het ik worstel een beetje met als het seizoen verschuift

[0:28:41] wat we nu doen dan zien gebeuren of misschien op de lange termijn nog wel ook vaker zien gebeuren en een en zo'n aardappel oogst is ook anders presteert zeg maar dan heeft een het later in maaien inzaaien van een van gewas.

[0:28:57] Als je dat volgt op dat verlaten seizoen dan dan zijn die prestaties van zo'n gewas toch ook anders dan een dan een jaarlijks gemiddelde lijkt me dus

[0:29:07] hoe ja hoe ziet u dat.

[0:29:10] U gaat.

[0:29:13] Voor het effect van weer heeft tussen effect op het hoofd gewas marokko op het frank was en wat bij frank was de temperatuur speelt een belangrijke rol,

[0:29:21] maar ook de dag lengte. Dus het wordt donker en daardoor is het vangen was dit moment ligt om te groeien. Dus hoe later je te vangen was in zaait,

[0:29:31] hoe minder stikstof. Het gaat opnemen. Dat blijkt uit alle onderzoeken. Dus dus en waar dan precies de grens of dat precies in oktober is het komen. Ander half oktober zijn soms in september. Dat is wel allemaal weersafhankelijk

[0:29:44] en in die aardappel is ook een jaar geweest dat heel droog was op één oktober gingen te vangen was ook niet. Groei. Dus het weer speelt hier

[0:29:52] een hele belangrijke rol. Maar gemiddeld genomen is het zo laten je het vangen was inzake hoe minder stikstof opname zal plaatsvinden.

[0:30:03] Mevrouw verder,

[0:30:05] Ja ja dat dat snap ik. Dit punt van die dag lengte. Dat is ook dus echt wel complex. Ook zou je nog eens willen reflecteren op wat er dan uit dat onderzoek is gekomen en wat in mij is gepubliceerd uit wageningen die die drie jaarlijkse proef want daar komt toch ook wel een beetje een wisselend beeld uit.

[0:30:29] Jawel. Tot nu toe hadden wij alleen gegevens uit de jaren negentig met maïs en daar is een

[0:30:36] effect van het of hoeveelheid stikstof opname van de frank werd in relatie tot temperatuur afgeleid en dat is toegepast op de huidige temperatuur soms

[0:30:45] in dit onderzoek. Wat we onder andere naar voren kwam is dat de stikstof opname of vastlegging lijken in de ondergrondse delen veel hoger was dan eerder aangenomen, met name bij de gras. Hartelijk en gaan achter dus vangen was die in dit onderzoek nemen meer stikstof dan eerder was uitgegaan. Dus dat dat is een belangrijke conclusie.

[0:31:07] Maar je ziet grote verschillen tussen de aardappelrassen van gewas soort tijdstippen jaren effecten.

[0:31:15] Dus als je ze per jaar bekijkt dan is het ook heel moeilijk om dat te zien. Dus als je het gemiddelde zit dan dan kan je nog wel wat wat trend eruit halen. Maar er spelen allerlei factoren een rol bij.

[0:31:25] Er is ook een is ook bemesting effecten zijn meegenomen, terwijl zestig kilogram minder stikstof bemest,

[0:31:32] hetgeen effect op op de knollen opbrengst, maar ook geen effect op nitraat uitspoeling. En dat is dan weer heel vreemd want waren wel wat gebeurt er dan. Dus we zitten inderdaad altijd met dit type onderzoek ook het onderzoek heeft te maken met weer effecten dat het vaak heel lastig om conclusies uit te trekken. Maar er kwam wel uit dat als je in de derde week van oktober te vangen. Was dat het minder stikstof opneemt dan

[0:31:56] eerder.

[0:31:57] Maar er was wel een ook wel weer een duidelijke effecten op nitraat uitspoeling. Ook bij inzaaien in de derde week van oktober.

[0:32:06] Maar het is en dat complex. Om al die factoren bij elkaar te halen daar in beeld uit te halen.

[0:32:13] De heer grinwis,

[0:32:15] Dankuwel. Dank voorzitter en dank voor uw komst. Meneer velthof.

[0:32:19] Ja heel klein vraagje naar aanleiding van van het laatste wat u zei die derde week van oktober heeft inderdaad het is nog steeds zinvol omvang gewassen in te zijn. Maar dat heeft nog geen effect. Volgens mij uw adviezen gehad dacht ik om dan

[0:32:31] om gewoon van gewas inzaaien gewoon altijd te verplichten of in ieder geval in oktober. Dat was een klein vraagje. Ik had een paar. Ik had een hoofdvraag is eigenlijk van kijk

[0:32:41] wij allemaal manier. Ik zit hier met een heel ongemakkelijk gevoel bij bij niet bij u werkt, maar wel bij dat we sporen in zijn gegaan van wat vaak kalender landbouw wordt genoemd,

[0:32:52] waarbij we op data zijn gaan sturen en dat roept natuurlijk enorm veel weerzin op is dit nou een

[0:33:01] en spoor. Wat wat inderdaad waarvan het cda denkt van dit moeten we blijven bewandelen of moeten we inderdaad hebben we nu leergeld betaald en is de zevende actieprogramma eigenlijk doorgeslagen daarin

[0:33:14] en zouden we naar het achtste actieprogramma toe dat heel anders moeten doen en misschien duidelijker zijn in keuzes van dit zijn de uitvoerings gevoelige gewassen voor droge zandgronden, bijvoorbeeld.

[0:33:24] Die kunnen we beter niet op de hoge zandgronden delen tegelijkertijd de boer op een maatwerkaanpak u ruimte geven in ondernemers, vrijheid en ook daar vertrouwen in geven dat hij daar in gewoon zorgt voor forum veel minder uitspoeling door bijvoorbeeld altijd en een paar simpele vuistregels altijd van gewassen inzaaien bijvoorbeeld ben ik heel benieuwd naar.

[0:33:49] De eerste vraag. We hebben inderdaad niet geen advies geven over effect van laten inzaaien van zaken was dus op basis van de meest recente rapport. Het is wel zo dat ministerie dus

[0:33:59] wel verschillende tijdstippen vervangen was in zij heeft opgenomen en waarbij dan de korting op verbruik toeneemt.

[0:34:08] Wat betreft tweede mestbeleid wordt steeds complexer steeds meer regels en je ziet aan het plaatje dat het niet effectief is en dat

[0:34:18] is elke vier jaar komt een nieuw actieprogramma worden maatregelen genomen die woorden dan weer allerlei discussies worden ze weer afgezwakt en uiteindelijk zijn ze dan niet effectief en vragen daarvan. Hoe kun je dat doorbreken

[0:34:30] en een discussie zou kunnen is is denk ik heel belangrijk kan je overal wel op dezelfde manier landbouw uitvoeren als op dit moment. Dus die droge zandgronden van als je aan vijftien microfoon wil doen.

[0:34:41] Wat is wel wat voor soort landbouw

[0:34:44] moet je daar kan je daar uitvoeren. Want nu zit je allemaal maatregelen verzinnen wat heel frustratie bij boeren heel complex ook te handhaven. Maar ze zijn niet effectief is zo terug moeten kijken van willen die vijftien halen. In bepaalde grondsoort en oppervlaktewater is er nog veel nog nog ingewikkelder van wat is daar dan voor nodig

[0:35:04] en dan heb je een heel andere discussie u van welke soort landbouw wil je waren nederland hebben natuurlijk ook een hele

[0:35:11] gevoelige discussie. Want die denk ik wel gevoerd moet gaan worden vervoerd. Actie, actie komen.

[0:35:18] De heer grinwis. Ja. Dit is een heel helder antwoord en hier moeten we ook politieke vragen over over hebben. Maar ik ben wel zeer benieuwd naar naar de deskundigheid van het cda in deze om wat tijdens te geven, want dit dit is inderdaad in ieder geval spreek voor mezelf een zeer frustrerende weg die we aan het aflopen zijn. Dan staan voor al die boeren die ermee te maken hebben.

[0:35:39] Ik nog een specifieke vraag over de pieter

[0:35:42] mag die eraan koppelen als tweede vraag. Dat is er is nieuw onderzoek beschikbaar. Wat zegt dat wat steeds een beperkt effect bodem. U raadt het al dan niet achterlaten van witte blad op zand en klei en mijn vraag is is cda van mening dat dit onderzoek ter onderbouwing van biedt op de windstilte gereisd vanaf één oktober verder onderbouwd. En hoe zou en hoe zou u een alternatief beoordelen waarbij zij suikerbieten vanaf één november een winter deel zijn, maar waarbij we in oktober verplichte inschrijving van gewassen voor te laten gelden. Dan nu is eigenlijk een beetje vreemd dat we windstilte lijst vanaf één oktober maar suikerbieten vanaf één november.

[0:36:24] Heer.

[0:36:25] Dat.

[0:36:28] Ik weet nog niet precies wat welke vragen u nog eens?

[0:36:33] Allereerst mijn vraag naar het onderzoek. Wat is gedaan naar het effect van bodem nitraat met het al dan niet achterlaten van bietenblad op zand en klei.

[0:36:41] Ja,

[0:36:42] we bieten en dat geldt voor bepaalde groentesoorten schoolsoorten. Daar heb je nog een gewas rest effect en die komt pas later die die vind je nog niet terug in november. Maar die komt pas na de oogst blijft hij achter. Dus die kan

[0:36:59] die gaat deels verloren, maar het onderzoek wat er is. Dat laat zien dat dat is niet nitraat uitspoeling is of beperkt. De suikerbieten heeft een hoge stikstof overschot. Als je bekijken. Maar waar die stikstof blijft is

[0:37:13] weten we eigenlijk niet mogelijk dat die als forum stikstof verloren gaan, maar er zijn veel onzekerheden bij. Waar blijft de stikstof uit bietenblad bijvoorbeeld.

[0:37:22] Maar zo. Dat geldt natuurlijk voor heel veel anders was ook dat elk gewas heeft misschien wel weer een verwacht specifiek verhaal wat dus die lot van het stikstof overschot en dan maakt het wel lastig want we hebben het hier over lijst van van de gewassen om dat per gewas allemaal gaan mee te nemen in in het mestbeleid.

[0:37:39] Als.

[0:37:40] Was er een. Maar mijn vraag is is er niet veel simpeler om één oktober dan in oktober gewoon een verplichting van gewassen inzaaien te stellen

[0:37:48] en het wel te erkennen vanaf één november dan als als winter hield glas. Nu is het gewoon oktober een hele rare maand voor een te telen. Als als ik het advies van de commissie van het.

[0:38:01] Maar ik wil. Ik weet. Ik dacht dat biturbo deels wel als winter was was erkent,

[0:38:07] maar u bedoelt om het vanaf één oktober of.

[0:38:10] Eventueel in combinatie met de verplichting omvang gewassen in te zijn oktober.

[0:38:15] Goed gegaan. Misschien heb nu al die regels nieuwe vormen van.

[0:38:23] Ik had zelf namens d zesenzestig ook nog nog een vragen beleid wordt steeds complexer, maar niet effectiever.

[0:38:32] Dan krijg je dit soort discussies wat er is toch weer het bloed. Want de komende bietentelers. Dan komen we die delen komen die telers en die we allemaal unieke situatie en dat wil je allemaal faciliteren en dat kan gewoon niet

[0:38:47] voedsel ook adviezen uit het voor de tweede kamer zouden wij u kunnen vragen hoe nederland eruitziet. Als je echt een paar weer terug zou gaan naar de kern.

[0:38:57] Daar hebben bijvoorbeeld dat je geen uitspoeling gevoelig gewas op uitvoerings gevoelige gronden teelt. Want zo simpel is het eigenlijk zouden we dat ook kunnen vragen om dat na te gaan wat daarvan het effect van is en wat op die manier kunnen we natuurlijk ook de boeren weer de vrijheid teruggeven. Maar dan moeten wel de moed hebben om dat soort ingrijpende maatregelen te nemen en dan kunnen ze voor de rest.

[0:39:20] Dan zelf gaan doen.

[0:39:23] Er zijn ook met ministerie van crm. Om een soort weer strategisch advies te geven van wat zien waar moeten we naar toe en dat past misschien wel wat u ook c van en daar konden we kunnen misschien een heel ander soort maatregelen op tafel komen dan waar we nu mee bezig zijn. Dus daar wordt nu wel over gedacht om een soort meer strategisch advies te geven. Begin volgend jaar bijvoorbeeld.

[0:39:47] Mooi want dan zouden we ziektes kunnen doorbreken en dat daar ook misschien naar het achtste actieprogramma

[0:39:54] goed zijn. Wij hebben tijd voor een tweede ronde vragen dan kijken. Heer van kampen vvd.

[0:40:00] Volgens mij een mooie vragenronde waarbij de boel ook wel een beetje beetje opbouwt voor voortbordurend op de vraag van collega de groot. U gaf een antwoord op mijn vraag aan dat je een alternatief voor het wat generieke een nederlandse beleid het vlaamse beleid bijvoorbeeld zou kunnen voorstellen wat als ik goed heb begrepen veel meer bedrijfsspecifiek gebonden is nadeel daarvan weer dat je op bepaalde gebieden weer veel minder kan, is het mogelijk om enige wendbaarheid te krijgen in het in het systeem van wat we nu hebben. Dus dat je zegt oké we stellen met elkaar een rode datum voor van van één oktober. Maar als het seizoen of het weer het op enig moment toelaat dat je daarvan afwijkt. Een beetje wat de minister nu voorstelt voor maïs. Maar de kamer om vraagt voor voor de aardappelen maar enige wendbaarheid en flexibiliteit in het systeem toepassen. Hoe kijkt u daarnaar.

[0:40:56] U vult.

[0:40:57] Er is niet die commissie bij marge ingesteld je zo dat die meer kunnen doen. Alleen het weer verandert snel dus en dit hoogst is ook een hele logistieke operatie. Dus dus

[0:41:09] als een beslissing allemaal net een paar dagen voor één oktober veld. Dan is het vaak al te laat. Dus dus loonwerkers moeten verwijderen. Lang van tevoren weten wanneer ze moeten oogsten en dat maakt het wel complex. Dat zou wel ideaal zijn als je een commissie instelt die tijd. Hoe staat het gewas ervoor en moet het nog wel langer doorgroeien.

[0:41:29] Maar het lastig is dat vaker loonwerkers moeten dat eigenlijk al van tevoren weten. Dus

[0:41:37] dat maakt het wel lastig met met die harde data van kalender landbouw ben ik het wel mee eens. Heer.

[0:41:43] Dat snap ik opzich. Maar het wordt toch echt relevant voor boeren op het moment dat ze die stikstof korting krijgen. Dat zijn de praktijk gewoon gaan zien dat er heel veel boeren link naar laat het glas staan en en oogsten rooien wanneer wanneer we denken dat het dat het daar tijd voor is en die korting nemen we op de koop toe of niet. Er is dat je zegt we gaan aan het eind van het jaar terugblikken en kijken is het een juiste ondernemers inschatting geweest om het te doen, zoals hebben gedaan laten staan. Of is het ondernemersrisico dat je zegt ja nee je hebt die toch te maken vanwege het weer met die betreffende uitspoeling. Dus dat betekent een korting op je plaatsing ruimte zou dat de manier zijn want dan ja dan laat je het al meer aan de ondernemer in plaats van dat hij vooraf daar zo streng mee wordt geconfronteerd.

[0:42:30] Aardappelen natuurlijk nu de keuzes zodat je of vervangen was inzake of dat je voor die korting korting bij het maïs is dat het nu op dit niet iets. Zo'n.

[0:42:40] Er moet krijgen. Want ik zei dat vangen was is design heel effectief en een van adviezen hebben we ook gezegd van. Het is mooi dat nu zo'n commissie is ingesteld bekijken. Jaarlijks moet maïs geoogst worden. Maar je zou misschien ook een commissie moeten instellen van hoe krijg je het wel voor elkaar. Teelt vervoer vergoeding andere gewassen onder site om die van gewassen te zaaien van te vangen was zijn dus wel een heel effectief om nitraat uitspoeling.

[0:43:05] Dus misschien iets voor de sector om te kijken van hoe kun je wat kun je wel met vangen was zal niet altijd overal kunnen. Maar waarschijnlijk wel meer dan nu.

[0:43:16] Mevrouw bromet. Groenlinks refereerde.

[0:43:18] Voorzitter, laatst vroeg iemand aan mij ben je voor of tegen kalender landbouw. En toen dacht ik ja dat vind ik een rare vragen eigenlijk. Ik ben voor een wat goed beschermd is en en een landbouw die kan opereren binnen de milieugrenzen die er zijn en ik begrijp uit de vragen van de heer grinwis en ook de opmerkingen van d zesenzestig dat het een keuze is geweest de omvang en rust gewassen te gaan, omdat het effectief is. Maar dat er ook alternatieven zijn en ik zou daar wel wat meer inkleuring bij willen hebben want ik ik weet niet zo goed waar we het over hebben. We hebben het dan over pijnlijke keuzes. Die moeten die we moeten maken over welke teelten we op welke grond er nog wel en niet toestaan en kunt u daar wat meer voorbeelden van gewas en grondsoort voor geven want dan krijg je daar ook weer meer gevoel bij.

[0:44:04] U, had.

[0:44:05] Wij.

[0:44:07] Als je naar de droge zandgronden dat toch heel veel groenten gewassen aardappelen snij moois dat zij gewassen die het meest uitspoeling gevoelig zijn in die gebieden

[0:44:18] grasland wil niet maar je ziet nu ook een trend dat gastland wordt omgezet

[0:44:22] naar bouwland in gebieden waar je lelijk nitraat oogpunt helemaal niet wil. Dat is ook in landbouw wordt de gastland norm was dat we die discussie

[0:44:32] van je zit dus nu ook niet de derogatie eraf is dat je straks misschien omzetting van grasland bouwland krijgt maar uitvoerings gevoelige gewassen zijn een deel van de groentes aardappelen en snij marges. Dat zijn de meest en ook de grotere gewassen

[0:44:50] en daar moet je kijken wat kun je dalen van nog stelen op die hele droge zandgronden

[0:44:56] en dan heb je het oppervlaktewater. Daar hebben we het helemaal niet over. Maar daar daar heb ik die ook stikstof en fosfaat speelt daar ook een rol en daar speel ook heel veel grondsoort effecten veengronden bevatten ook al heel veel fosfaat

[0:45:09] veel hydrologische maatregelen. Dus dat is nog veel lastiger bij die straat kun je nog heel heel veel toerekenen aan een gewas. Maar dat is bij oppervlaktewater moet je te veel meer op regionaal niveau speelt grondsoort en rogier rol. Dus dat is dat is nog veel complexer.

[0:45:26] Mevrouw verder cda,

[0:45:31] Wat een thema. Dus ik ik zit steeds te denken aan wilde ik aan dat je als boer misschien vijfentwintig keer

[0:45:41] in je leven zonen zo'n zo'n aardappel oogsten doet en dat je dan aan het begin van het jaar al weet dat je laat zit dat je aan het eind van het jaar na jaar hardwerkende problemen komt. Maar ik vind het ontzettend complex hoe we eruit gaan komen. Maar daar ging mijn vraag niet over die gaat over de zou je wat meer willen vertellen over de cliënten. De nv gebieden. Want daar hebben we het eigenlijk nog niet echt over gehad. Nutriënten verontreinigde gebieden en ik denk dat het voor de sector wel een grote impact kan zijn. Zou u iets meer kunnen vertellen over wat de aan de opdracht is geweest van lhv aan het cda. Hoe hoe de beoordeling systematiek eruitziet en op welke criteria er wordt bepaald of een gebied een en veengebied is.

[0:46:29] Het ministerie heeft cda twee adviezen gevraagd eind vorig jaar een spoed advies verbond oppervlaktewater.

[0:46:37] Dat is een eind voordeel opgeleverd. Want daar wordt nu verder aangewerkt. Niet door het cda ministerie met met waterschappen.

[0:46:46] Daarnaast is er een adviesaanvraag weer op zandgronden. Dat is het cda heeft dat opgeleverd. Dan ligt nu bij het ministerie en minister zal de kamer een keer over de lichten

[0:47:01] en cda gekeken van hoe zou je

[0:47:05] er zijn bepaalde technische vragen gesteld van hoe zou je aan bepaalde gebieden kunnen aanwijzen wat voor meetnet zijn. Wat voor soort metingen moet je daarvoor gebruiken moet je dan model berekening voor breuken. Dus het zijn alle technische vragen die het cda in dat advies beantwoord,

[0:47:20] en op basis daarvan zal de minister bepalen welke gebieden aangewezen kan worden.

[0:47:25] Maar dat ligt dat je advies ligt nog onder embargo.

[0:47:32] De heer grinwis,

[0:47:33] Ja. Dankuwel voorzitter.

[0:47:37] Korte vraagjes over allereerst een maatwerkaanpak.

[0:47:40] Daarbij zei u op de iets van impotentie veelbelovend en veel en waarschijnlijk effectiever dan wat we nu aan het doen zijn maar lastig lastig

[0:47:49] want controle handhaafbaarheid et cetera. Waar zit de lastigheid zit het echt in

[0:47:56] controle handhaafbaarheid of heeft het ook met een visie te maken van vertrouwen geven en dat vindt de overheid lastig,

[0:48:03] maar waarschijnlijk krijgen we er wel meer voor terug, zoals in het verleden met minhas ook is gebeurd,

[0:48:08] dan zou ik vraag hem en vraag twee is

[0:48:11] in in de adviezen. Ze zitten er voldoende. Het onderscheid tussen de droge zuid oostelijke zandgronden en de natte noordoostelijke sandra.

[0:48:22] De eerste vraag

[0:48:25] heer las ik

[0:48:27] wat we wel moeten beseffen dat de maatregelen die genomen moeten worden om nitraat uitspoeling te beperken die woorden niet anders in de maatwerkaanpak bij het doel sturing dan nu het generieke beleid.

[0:48:37] Als je nitraat uitspoeling wil beperken, dan zal je of de input ze aanvoeren moeten verminderen of eraf voor. Dan heb je het dan toch willen ontvangen. Er zijn misschien of een andere technische maatregelen of varianten erop.

[0:48:51] Maar dat is toch dan. Dat verandert niet veel met het generieke beleid is dus de vraag van hoe pakte de sector dat dan op als je ziet hoe ze nu een deel van de sector. Nu reageert op de generieke maatregel.

[0:49:03] Want je zult dan op je bedrijf nog steeds die maatregelen moeten nemen.

[0:49:09] De lastigheid is zowel om dat te controleren. En dan is dan wel weer de vraag hoe ga je het insteken. Hoe partij is hij specifiek ga je doen als je alles moet gaan meten. Dan wordt heel complex. Heel veel administratie heel veel frustratie en zeker als ze al jaren effecten zijn. De verschillen tussen jaren.

[0:49:29] De tweede vraag.

[0:49:32] Kijk in het mestbeleid zijn de natte en de droge zandgronden zijn als waren plat geslagen. Je hebt het alleen maar over zandgronden bij het begin van het gebruikersnaam stelsel in tweeduizend zes is dan wel uitgesplitst. Maar toen op basis van de grond waar grond water trappen kaart

[0:49:48] is er een gemiddelde ook om te voorkomen dat je heel veel discussies krijgen van dat perceel is het droog en dat is nat. Want het is ook zeer complex tussen eigenlijk. We weten dat het in het droge zandgronden meer voelde. Een natte. Mijn mestbeleid wordt er geen onderscheid gemaakt, behalve tussen de drie zand gebieden

[0:50:06] en het zuiderstrand gebied is onder andere hogere nitraatconcentratie omdat daar wordt de grondwater standen lager zijn dan het noordelijk. Dus daar zit wel iets in van een effect van droogte gebruiken normen zijn dus ook lager in in het zuiderstrand gebied.

[0:50:25] Dankuwel. Laat ik nog een vraag zal even de oppervlaktewater

[0:50:32] natuurlijk de kaderrichtlijn water. En hoewel die niet een directe norm stelt is

[0:50:37] vloeit er wel uit voort dat die vijftig milligram nitraat per liter te hoog is.

[0:50:43] In hoeverre gaat u al uw advisering richt op uiteindelijk de strengere voorwaarden van de kaderrichtlijn water. Want dan moeten we natuurlijk in tweeduizend, zevenentwintig alles in gang hebben gezet.

[0:50:57] Wij adviseren. We kunnen daarover fosfaat gebruik normen. Dus dat zit wel in de adviezen. Maar het is niet raad. Ik kijk is breder dan alleen grondwater nitraat zit ook eutrofiëring, maar de heel erg accent ligt daar wel op nitraat

[0:51:12] versproken sinds actieprogramma. Dat is echt gericht op oppervlaktewater. Dus dat zit wel ook in adviezen en het zit ook in zeventig actieprogramma

[0:51:21] en fosfaat gebruikersnaam, bijvoorbeeld.

[0:51:23] Maar hoe ziet u dat dan in relatie tot kaderrichtlijn water is dat voldoende dan ook daaraan te gaan voldoende of moet er nog een aanscherping plaatsvinden.

[0:51:31] Met elkaar in een water doelstellingen die zijn er ook heel lastig te bereiken. Dus daar zal maar dan zal je ook op regionaal niveau is je misschien hydrologische maatregelen maatregelen in het watersysteem zelf kan je daar nog mee doen met de doorspoelen van sloten

[0:51:46] hele fietsen filters hydrologische maatregelen zijn daar misschien ook deels de oplossing. Dus het is breder dan alleen maar een perceel met een gewas het messing van

[0:51:57] wij richten ons vooral op de matching deel van van gewassen.

[0:52:02] Ja, helder.

[0:52:04] Wij hebben nog vijf minuten en nog. Ik weet niet of een hele ronde. Maar er zijn er nog prangende vragen. De heer van.

[0:52:11] Het een doorkijk naar het achtste actieprogramma nitraatrichtlijn met uw presentatie hoor ik toch op een aantal punten wat gesloten vragen vanuit het ministerie richting het cda hem om zaken uit te werken en waarvan ik me voorstellen dat daar conclusies uit worden getrokken die vervolgens landen in het zevende actieprogramma en hoe loopt die discussie in aandacht dat achtste actieprogramma is er ook ruimte voor het cda om zelf tegen voorstellen te doen tegen ideeën te doen tegen maatregelen voor te stellen

[0:52:41] die beter aansluiten bij doel sturing een wens die die breder leeft in kamers sector et cetera kunt u kunt u daar iets meer over vertellen of behoeft dat echt een politieke sturing of politieke opdracht. Want die kunnen die kan natuurlijk gegeven worden.

[0:52:57] Wij hebben of twee weken gaat de commissie deskundigen nestor werd op bezoek bij tien en daar hebben we een brainstorm over strategische adviezen van het cda en daar zullen dit soort aspecten en zeker ook dat doel sturing. Waarom ga je hem het best beleid steekt op tafel komen en de leden van het cda wil daar zeker over adviseren. Dus daar gaat zeker op dat gebied wel wat wat gebeuren qua adviezen.

[0:53:23] Dat klinkt veelbelovend.

[0:53:26] Een laatste vraag nog

[0:53:29] wie van de drie misschien stallen bij.

[0:53:32] Een heel korte vraag is eigenlijk aanvullend op collega's kampen gaat cda daarbij ook zelf in gesprek met bijvoorbeeld akkerbouw en andere organisaties om gebruik te maken van de input. Nu heb ik soms het gevoel dat dat is gescheiden werelden zijn die hier in de kamer op elkaar botsen. Dat zou jammer zijn.

[0:53:54] Die.

[0:53:54] Wij ik dat een heel belangrijk onderdeel is als je wilt kijken van waarom is tot nu toe effectief. Als je dat wil inzicht willen hebben dat je ook met de landbouwsector dat gesprek aangaat van want wat wat speelt er allemaal. Waarom is het minder effectief zijn de maatregelen niet gehoord wordt er niet goed ge implementeert,

[0:54:11] is de wetenschappelijke onderbouwing niet gehoord. Dat soort vraagstukken komen dan op tafel.

[0:54:18] Helder, mevrouw. Verder nog.

[0:54:20] Denk ook een korte vraag. Maar.

[0:54:22] Dat sluit aan op mijn mijn collega's. Want hij heeft het cda ook een visie op wat de rol van het bedrijfsleven zou kunnen zijn als we het hebben over het achtste actieprogramma in het nemen van maatregelen en het borgen dat zaken gebeuren.

[0:54:38] Maar dat hebben we niet met cda besproken met mijn persoonlijke visie. Ik denk als je doel doelstelling gaat en dat zie je nu ook aardappels sector zegt van nou we willen dit niet wilde het zelf regelen dan is er is dan moet de sector ook laten zien dat ze dat zelf gaan doen. Dus dus die die heeft een belangrijke rol voor de landbouwsector,

[0:54:59] Goed.

[0:55:02] Dan

[0:55:04] zetten we hier een komma dat het was zeer inzichtelijk dankuwel voor uw uitermate precieze goede beantwoording. Dank ook voor de goede vragen

[0:55:16] en dank aan de griffie voor de voorbereiding en de ondersteuning natuurlijk in de zaal en de belangstelling op de publieke tribune en elders, en ik sluit deze vergadering.

[0:55:27] Prettige middag nog.