Menopauze

[0:00:03] Welkom bij de vaste Commissie voor volksgezondheid, welzijn en sport.

[0:00:06] De het rondetafelgesprek over een goed en belangrijk onderwerp, namelijk de meno pauze. We zijn hier nog in klein gezelschap misschien verwachten wat mensen. Ik moet zelf om half zes weg, maar ik zal het verslag bekijken. We hebben drie uur staan, maar ik vermoed dat we wat sneller kunnen en de mensen die meer op de rol staan voor dit rondetafelgesprek zullen aanwezig zijn in de timing is perfect, want over twee weken hebben wij onder andere de begroting staan, maar ook andere onderwerpen waar dit onderwerp goed terug kan komen. Ik heb al sprekers, mevrouw Elles de bruin ervaringsdeskundige en maker van de podcastserie opvliegers. Precies. Ik heb mevrouw Ellen Vermeulen, ervaringsdeskundige en actief op het gebied van het doorbreken van het taboe op menopauze en mevrouw Eveline bakker, ervaringsdeskundige en voorzitter van de stichting vuur vrouw. Ik geef u zo meteen gelegenheid voor het doen van een korte opening Page. De vraag en antwoord aan de kant van de van de kamer in ieder geval van de hulp van de VVD mevrouw Ellemeet van groenlinks en mijn vriend, mevrouw Paulusma van D zesenzestig en ik ben zelf, zoals gezegd van de partij van arbeid en sommigen van ons hebben elkaar al eerder gezien. Dus dat is voelt altijd weer heel vertrouwd. Mag ik mevrouw de bruin als eerste het woord geven?

[0:01:24] Moet ik dit indrukken. Juist ja dat heb ik zo vaak gezien op tv. Dus ik weet hoe het moet. Ik Dank u dat ik hier aanwezig mag zijn. Ik wil gelijk maar met de deur in huis vallen. Ik ben achtenvijftig. Nou dan dan weet je het wel zou ik bijna willen zeggen. Net hoorde ik ook links en rechts al leeftijden worden uitgewisseld. Achtenvijftig. Dan zit of zat je er middenin. Misschien kan ik in de verleden tijd praten. Wat mij betreft. Ik heb me wel heel erg ingezeten en dat was ook de reden waarom ik al heel lang bij omroep Max. Wat mijn werkgever is had gezegd daar moeten wij wat mee. Daar moeten wij wat mee naar. Uiteindelijk is het een podcastserie geworden en opvliegers heb ik eind vorig jaar gemaakt. Nou een van mijn vele werkstukken noem ik het maar even in mijn carrière. Ik zit nu achtendertig jaar in dit vak heb heel veel radio tv bij de krant noem maar op gewerkt. En nu dus voor het eerst een podcastserie en ik was echt verbaasd wat er gebeurde. Want wat ik al zei, zo veel producten gemaakt. Ook op tv. Wat een grote impact heeft. Maar nu raakte ik een open zenuw in de samenleving. Zo mag ik het noemen want ik kreeg zoveel reacties zo veel mailtjes en ik wil eigenlijk beginnen om een paar van die mails. Een deel voor te lezen want dat zegt denk ik genoeg. Geachte mevrouw de bruin. Ik ben nu zevenenzestig jaar en nog af en toe in de overgang. Twintig jaar geleden begon het allemaal. Mijn toenmalige huisarts stuurde mij naar huis. Met z'n woorden. Je moet er doorheen. Er is niks aan te doen. Nu luister ik naar je poppenkast en de tranen bikkelen, maar over de wangen. Wat een opluchting voor mij nu nog steeds dat het geen aanstellerij was dus een mailtje tweede mailtje hadden onze moeders dit vroege maar gehoord zo veel levens die verwoest zijn door hormonale veranderingen. Mijn moeder was net zoals zoveel vrouwen doorlopend depressief, waardoor ook het leven voor ons de kinderen vaak moeilijk was en wij waren zeker niet de enige

[0:03:24] volgende. Ik weet niet hoe ik je kan bedanken voor het maken van deze podcast. Waar het om gaat is. Ik leef weer naar aanleiding van jouw podcast. Ben ik in actie gekomen en schrik ik sinds twee weken vmbo stom. Er zijn geen woorden voor de veranderingen die al heel snel hebben plaatsgevonden, maar het allerbeste is wel ik heb weer zin in het leven sta anders op en heb het gevoel dat ik de wereld weer aankomen.

[0:03:47] Het is de laatste iemand van vierenvijftig zegt ook ik slik sinds gisteren hormonen heb mijn huisarts gewezen op jouw poppenkast, zodat hij hierdoor heel precies bij mensen kon vragen naar behandelingen. Ik heb al mijn vriendinnen geïnformeerd en ik heb ook de podcast gedeeld op mijn werk met onze duurzame inzetbaarheid scotch. Maar goed kijk ik zit hier niet. Laat ik daar eerlijk in zijn om die podcast te promoten. We hebben inmiddels al tweehonderd vijftigduizend mensen naar geluisterd. Dus dat loopt nog steeds. Dat gaat goed. Daar gaat het mij niet om. Het gaat me om deze mails. Mensen die dus in een ziel geraakt worden bijna en die zo blij zijn dat we nu eindelijk iets is waardoor waardoor ze denken van ik ben niet gek. En en dat was voor mij als journaliste ook zoiets dat ik dacht wat wat is hier wat gebeurt hier. Wat is hier in de samenleving aan de hand dat zoveel mensen daar geen aandacht voor hebben en ik denk dat het een.

[0:04:44] Ik denk dat het nog steeds een enorm taboe is en dat het heel goed is dat er hier nu in de tweede kamer in de nieuwe tweede kamer over gesproken wordt. En dan ook nog zeggen dat het dus niet alleen om vrouwen gaat. Het gaat zeker ook om mannen ook een aflevering over mannen gemaakt en daar was ik eigenlijk ook helemaal zoekt over wat die die zijn misschien nog wel verlegen naar om erover te praten. Dus ja goed dat we hier zitten.

[0:05:11] Laat ik u nog even helpen door te zeggen. Nog twee dingen mee die waarvan u vindt dat ze politiek dat we dat zouden moeten doen

[0:05:18] van het boete breken want dat dat heeft hij heel beeldend en inzichtelijk beschreven denk ik maar even twee concrete aangrijpingspunten voor op dat zou politiek den Haag op moeten pakken.

[0:05:34] Vooral richting de werkgevers, want er zijn natuurlijk zoveel vrouwen die nu gelukkig heel lang werken en werkgevers moeten gewoon weten dat als een vrouw daar behoefte aan heeft dat ze zich gewoon een tijdje ziek kan melden en niet dat als er wat is dat haar lacherig over wordt gedaan dat de grappen worden gemaakt en en tot dat is eigenlijk altijd wat er gebeurt en ik hoop dat je gewoon naar je werkgever kan gaan en kan zeggen van moet luisteren. Ik heb hier last van en geef mij even de tijd om tot mezelf te komen. Dat is eigenlijk wat ik heel belangrijk zou vinden dat haar maatregelen voorgenomen worden en dat artsen nog een ander ding dat artsen huisartsen geïnformeerd worden. Ook mijn huisarts een jonge vent zei heel eerlijk. Ik weet er eigenlijk helemaal niks van.

[0:06:18] Dat lijkt me twee hele concrete punten en een prachtige aftrap. Dat geef ik nu graag het stokje over aan mevrouw Vermeulen voor haar bijdrage als spits.

[0:06:26] Als start.

[0:06:28] Dank je wel. Dankuwel. Ik ben hier eigenlijk gevraagd. Ook als ervaringsdeskundige. Dus ik wou daarmee beginnen want ik ben vijfenvijftig jaar oud en ik zit eigenlijk vol in de overgang. Dat starten denk ik zo vier jaar geleden. Ik wist eigenlijk niet wat me overkwam. Ik kreeg slaapproblemen kreeg last van enorme Springs zo erg dat ik echt dacht dat ik gek zou worden. Ik werd ook heel vergeetachtig. Dus was er ook nog van dementie sprake

[0:07:00] en mijn hart sloeg ook op hele rare momenten op hol. En toen hield mijn menstruatie op en toen dacht ik Hey.

[0:07:09] Dit is de overgang. Waarom heeft niemand mij dit verteld.

[0:07:12] Dus eigenlijk was dit voor mij de aanleiding om van om te denken. Dat kan anders. En toen heb ik van de nood een deugd gemaakt en ik heb een radicaal besluit genomen, want ik ben ook naar de kunstacademie gegaan. Ik denk dat de overgang niet alleen kommer en kwel is, maar ook een sterk een periode waarin je jezelf versterkt.

[0:07:35] Dus ik ben naar de ik heb voor mezelf gekozen naar de kunstacademie gegaan en ik heb de overgang als onderwerp genomen van mijn studie.

[0:07:42] En wat in die zwarte doos zit wat hier niet helemaal gepast is dat. Dus ik heb gekozen. Hoe kan ik die overgang nou zichtbaar maken en bespreekbaar maken. Hoe kunnen we nou zorgen dat de niet heleboel vrouwen zoals ik eigenlijk denken dat ze gek zijn totdat ze dat lichamelijke signaal krijgen waaruit blijkt dat het overgang is. Daarvoor heb ik Barbie gebruikt. Dus ik heb Barbie in de overgang gemaakt.

[0:08:10] Barbie is natuurlijk een icoon. Wat we allemaal kennen zeker vrouwen ook en Barbie heb ik in allerlei vormen en met allerlei thema's heb ik die verbeeld.

[0:08:19] En wat ik ook heb gemaakt. Ik denk dat dat heel belangrijk is. Ik heb een soort do it yourself kit ontworpen waarmee je het gesprek aan te meer tussen generaties van vrouwen. De jonge vrouwen die het gesprek aangaan met hun moeder en een overgrootmoeder wellicht een oma om om het te hebben over deze belangrijke fase.

[0:08:44] Want ik heb er wordt niet over gepraat en en dat betekent dat er een heleboel vrouwen. Dus eigenlijk niet weten wat er gebeurt en en wat het is en zeker niet als je het hebt over de werkvloer.

[0:09:02] Dan eindig ik met een wens of zoals u dat aangaf met z'n twee punten. Ik zou willen dat wij het taboe hierover doorbreken dat overgang zeg maar figuurlijk en letterlijk wat ik heb geprobeerd met de Barbies

[0:09:17] zichtbaar te maken en niet alleen in privé sfeer of in de sfeer van de publieke domein, maar zeker ook op de werkvloer. Want ik heb ook uit de gesprekken en uit het onderzoek wat ik heb gedaan. Echt gehoord dat het een onderwerp is waar leidinggevenden niet over durven of kunnen praten. Dus een soort handelingsonbekwaam zijn om dit onderwerp te bespreken.

[0:09:39] Dus zorg dat de taboe doorbroken wordt door de overgang letterlijk en figuurlijk zichtbaar te maken. Zorg ook dat er een toolkit komt voor werkgevers waarin ze handvatten krijgen om te bespreken in in in pop gesprekken of of wat dan ook bijvoorbeeld. Wij hebben daar ook een heleboel ideeën over en dan kijk ik naar mijn buurvrouw. Want ik denk dat vuur vrouw de vertegenwoordigers van de vrouwen in de overgang hier zeker ook een leiden en en en belangrijke rol in kunnen hebben. Dit is typisch iets wat je aan een patiëntenorganisatie helaas heten we zo kan een leading rol kan geven.

[0:10:21] Dank u wel. Ik ga ervan uit dat u blijft tot het einde van de hoorzitting. Dan geef ik u de zorg voor de voldoet aan het einde van hoorzitting nog even ruimte krijgt om ook datgene wat u gemaakt heeft nog even te laten zien dan wel te overhandigen. Wat wat voor ons relevant is. Qua toolkit. Dus dan doen we dat. En nu ook u een hele heldere boodschap en een prachtige brug naar mevrouw bakker, ook ervaringsdeskundige en voorzitter van de stichting buurvrouw.

[0:10:45] Dankjewel. Ik wil een eerste plaats.

[0:10:48] Melden? Een momentje? Wilt u wilt u de.

[0:10:53] Bedankt voor de uitnodiging. Heel erg fijn om hier te kunnen meepraten over dit onderwerp. Super belangrijk onderwerp en ons werd gevraagd om te vertellen waar we tegenaan lopen, waar wij als vrouwen tegenaan lopen in de zorg en op de werkvloer, maar ook in ons leven eigenlijk.

[0:11:10] En ik denk dat het belangrijkste dat we horen van Ellis en Ellen. Het belangrijkste waar we tegenaan lopen is vooral het gebrek aan kennis.

[0:11:17] We praten er gewoon te weinig met elkaar. Er wordt geen les gegeven op school. We praten niet met familie onderling en dat komt ook nauwelijks aan de orde in de opleiding van de huisartsen en zelfs van veel gynaecologen.

[0:11:31] Kortom, het is nog steeds een taboe

[0:11:33] en doordat we er weinig van weten, zijn er nog altijd veel misverstanden over

[0:11:39] en bij de vrouwen zelf, maar ook bij de huisartsen en op de werkvloer.

[0:11:43] Veel vrouwen. Dat hoor je ook bij Ellen eigenlijk zeggen veel vrouwen herkennen de overgang die bij zichzelf in eerste instantie.

[0:11:49] Ze weten niet dat de overgang al vaak halverwege de veertig kan beginnen en dan menstrueerde je dus nog maar dat is nog geen reden dat je niet in de overgang bent

[0:11:59] en daarnaast is er een heel scala aan klachten waar je last van kan krijgen buiten de bekende opvliegers en ook die klachten zijn te weinig bekend.

[0:12:06] Als er dan uiteindelijk bij de huisarts komen met vage klachten. Dan komt er vaak nog geen einde aan die verwarring.

[0:12:12] Nee hoor, zegt de huisarts. Mevrouw. U bent pas in de overgang. Als u niet meer mensen beweert hij of zij zegt van u bent met vijfenveertig echt nog te jong voor die overgang.

[0:12:23] En wat ze ook vaak horen. Is uw depressie of hartkloppingen of spanning klachten. Dat zijn echt geen overgangs klachten. Er zijn andere dingen aan de hand.

[0:12:33] In tweeduizend negentien hebben wij als stichting buurvrouw op verzoek van het Nederlands huisartsen genootschap een surfen gehouden onder bijna tienduizend vrouwen van onze lotgenoten groepen over de ervaren huisartsenzorg.

[0:12:44] Uiteindelijk hebben tweehonderd achtenzeventig vrouwen meegedaan en vijfentachtig procent van hen vond dat de huisarts een gebrek aan kennis had,

[0:12:52] vooral op het gebied van het herkennen van psychische klachten.

[0:12:56] Het meest ontevreden waren ze eigenlijk als het gevoel hadden dat ze met een kluitje. Het riet waren gestuurd of dat hun klachten werden gebagatelliseerd van vrouwtje. Het gaat vanzelf over. U moet er gewoon doorheen,

[0:13:09] maar ook de werkvloer spelen misverstanden in een organisatie waar wij op het ogenblik veel trainingen verzorgen, hoorden wij van leidinggevende bedrijfsartsen dat overigens slachten in hun organisatie helemaal niet speelde

[0:13:21] en terwijl wij hebben de vrouwen getraind

[0:13:25] veertig procent van de vrouwen die wij trainen van die leidinggevenden melden dat ze in de dat ze negatieve invloed hadden van de overgang ten aanzien van hun inzetbaarheid op het werk.

[0:13:36] Dus er was gewoon een ontzettende discrepantie.

[0:13:39] We gebruiken ook een beetje Kruijf en dan gaat het pas zien als je doorhebt en ik denk dat het in dit geval toch echt zo is

[0:13:45] in Nederland hebben we een heel goed onderzoeksbureaus, Marije geukers en Henk Oosterhof en die weten gewoon ongelooflijk veel van overgang in relatie tot werk

[0:13:54] en ze hebben ook onderzoek gedaan en onderzoek van hen laat zien dat van vrouwen die last hebben van overgangs klachten. Een op de drie regelmatig verzuimt

[0:14:04] en dat van vrouwen met ernstige klachten. Meer dan driekwart van de vrouwen aangeeft moeite te hebben met de eisen van het werk en dat het verrassende daarbij is ook nog dat heel weinig dat heel vaak deze klachten nog steeds niet worden herkend als overgang slachten en je hebt te maken met diagnose voelt als burnout of depressie,

[0:14:21] maar het kan wel leiden tot langdurig uitval.

[0:14:25] Wij hebben onze standpunten als stichting vuur vrouw in een manifest verwoord kleurrijk gemaakt

[0:14:33] en dat hebben we ingediend als position peper.

[0:14:37] Wij richten ons daarbij op drie pijlers. Wij willen heel graag een brede publiekscampagne voor het doorbreken van het taboe is kennis nodig. We moeten het op meer manieren zichtbaar kunnen maken.

[0:14:48] We moeten het en daarbij moeten met elkaar in gesprek gaan want onze ervaring is dat er niet zo duidelijk is als vrouwen die eigen ervaringen delen.

[0:14:57] Tweede punt is betere zorg.

[0:15:00] We horen ook huisartsen weinig kennis maar stimuleerde kennis partij in Nederland. Die zijn er echter zijn echt goede kennis partijen om hun kennis te delen,

[0:15:08] actief te delen met behandelaars en professionals

[0:15:11] versterkte eerste lijns zorg met inzet van overgangs consulenten of al en of de meer menopauze verpleegkundigen zoals de gynaecologen ze noemen.

[0:15:22] Daarnaast is een belangrijk een aanpak voor de werkvloer. Dat is denk ik vooral belangrijk om de werkgevers instrumenten te geven handvatten te geven om de overgang binnen een organisatie op de kaart te zetten.

[0:15:33] Ik wilde eigenlijk nog heel kort drie punten aan toevoegen.

[0:15:36] En wat wij belangrijk vinden is dat de overgangen levensfase is en geen ziekte.

[0:15:41] We moeten ervoor oppassen dat we het teveel gaan in gaan. Medicalisering, hoewel de overgang een periode is waar je veel klachten kunt hebben en waar je ook ziek van kunt zijn is in de overgang in de breedte een veel breder onderwerp spelen zaken als cultuur, als emancipatie, als welzijn, vitaliteit, preventie, persoonlijke ontwikkeling en nog heel veel

[0:16:02] tweede punt zet de vrouw centraal. We moeten ophouden om te praten over die vrouwen moeten met die vrouwen gaan praten om de vrouwen te vragen wat ze nodig hebben,

[0:16:11] moeten de doel moet zijn die vrouwen te bekrachtigen om ze informatie te geven, waardoor zij geïnformeerd een goede keuze kunnen maken hoe zij deze levensfase doorkomen.

[0:16:21] We moeten het ook doen bij behandelaren en werkgevers.

[0:16:25] En als laatste punt wil ik meegeven dat meer onderzoek is ontzettend belangrijk,

[0:16:29] maar toch mag het geen reden zijn om nu niks te doen. We weten al zoveel en met wat we weten kunnen we echt hele goede stappen maken naar de toekomst toe.

[0:16:39] Nou dat lijkt me een heel mooi rond verhaal. We hebben van alles gehoord van taboe doorbreken meer kennis doormiddel van onderzoek, maar ook bij werkgevers bespreekbaar maken meer kennis bij zorg verleners op verschillende manieren en een brede campagne om het ook kenbaar te maken door en met vrouwen.

[0:16:59] Dat was vast niet helemaal de volledige samenvatting, maar komt Hopelijk een stukje in de buurt en dat geeft vast veel aanleiding tot vragen. Ik begin eerst bij mevrouw van de van de VVD.

[0:17:08] Dank je wel. Nou in ieder geval. Dank dat jullie er zijn ook ook de mensen daar alvast natuurlijk en van tevoren. Ik ben misschien wel ook een ervaringsdeskundige maar en ik dacht inderdaad ik ben drieënvijftig en kot gaan wat anders doen. Ik ga de politiek in. Dus ik heb positieve de de van gepakt. En ja, waar ikzelf van over nadacht. Wat als eerste naar boven kwam ook al voordat ik dit gelezen heb van hoe gaan we dit nou voor mij wel twee belangrijke dingen. Hoe gaan we dit in het systeem inbreng voor echt echt aan de basis bij het onderwijs bij artsen verpleegkundigen op die manier. En ten tweede voor mij heb ik wel zoiets van het het stigma wat erop zit. Herinner mij een beetje aan het psychisch stigma wat ze voor koop nog veel meer was dat dat dat je daar ook niet over praat. Jij hier moeten we ook gewoon over praten met z'n allen.

[0:18:00] En ja

[0:18:03] dat dat dat voor mij dus voor mij die twee dingen van hebben jullie een idee hoe we dat voor het voetlicht kunnen krijgen. Want jullie vragen er wel om. Maar jullie zijn de mensen die zeggen van nou doe dat op die manier.

[0:18:14] Gewoon vraag antwoord doen. Dat is denk ik voor dit debat deze ronde beter.

[0:18:20] De markt overzien.

[0:18:20] Nou ik denk dat het al helpt om er weer vanuit mijzelf te redeneren. Toen ik naar de huisarts ging met bepaalde klachten en ikzelf zei maar heeft dat niks met de overgang te maken zijn. Mijn huisarts. Ja je kan alles verloopt de overgang schuiven. Nee, dat heeft er niets mee te maken. Ik ben jaren doorgelopen met klachten waarvan ik nu denk bij het maken van die poppenkast en al die mensen heb gesproken. Niet alleen de ervaringsdeskundige, maar juist ook deskundigen zoals door renner van wijken gynaecoloog die hier ook zit die straks ook antwoord komt voor mij vielen er heel veel zaken op z'n plek dat ik dacht Jeetje als mijn huisarts toen het serieus had genomen. Als je ervan af had geweten. Wat was mijn leven dan misschien wel anders. Loop je het klinkt heel dramatisch op. Ik heb een prima leven. Maar ik bedoel ik heb ik bedoel kwaliteit van leven is daardoor wel een beetje achteruit gegaan als ik gelijk op dat moment misschien hormoon pillen had kunnen gaan slikken. Dat was een keus die ik had kunnen maken met alle voor en nadelen daarvan dan dan had ik dat gewoon kunnen doen en was het misschien veel beter gegaan met mij en dat ja dat dat zou helpen als je dus degene waar je als vrouw als eerste naartoe gaat. Dat is toch de huisarts dat die gewoon beter geïnformeerd is.

[0:19:32] Aanvullingen,

[0:19:35] Ik wil ook graag even reageren want die eerste lijn zorg is heel belangrijk en die die vrouwen die gaan op met vage klachten naar de huisarts toe en en toch zijn de huisarts en generalisten. Natuurlijk moeten ze beter opgeleid worden. Maar we kunnen niet van de huisarts verwachten dat ze alles weten. Dat is ook nu ook belangrijk om te om te realiseren

[0:19:53] en ik denk in Nederland hebben we gewoon een sterke keten van ongeveer honderdvijftig overgangs specialisten zijn overgangs verpleegkundige menopauze verpleegkundigen die waar je heel goed terecht kan ook in de eerste lijns zorg als vrouw en ik denk het wordt al gedeeltelijk vergoed door de zorgverzekeraar net zo ontzettend goed zijn om die een meer centrale plek te geven om vrouwen te informeren om ze te vertellen. Nou dit gebeurt er met je lijf. Dit zijn klachten. Die kunnen voorkomen, maar ook samen kijken naar hun leefstijl bijvoorbeeld en samen een plannetje maken hoe je gezond door die overgang kunt komen.

[0:20:22] Verdomme,

[0:20:31] Ja. Ik denk dat dat het ook goed zou zijn om een soort publiekscampagne zeg maar hier. We hebben natuurlijk best veel ook succesvolle publiekscampagnes al in het verleden gezien

[0:20:43] en ik denk dus dat het goed is om het niet alleen bespreekbaar of in de opleiding, maar ook gewoon letterlijk zichtbaar te maken en misschien zou je ook kunnen denken aan een reizende tentoonstelling langs werkend Nederland waardoor je eigenlijk het onderwerp op een ludieke ook misschien wat humoristisch en niet allemaal te zwaar. En ja, te dempen. Zeg maar wel aan de orde brengt. En als soort ook een fase in hun leven van een heel hele grote groep mensen in Nederland presenteert.

[0:21:20] Mevrouw Ellemeet,

[0:21:22] Dankjewel. En heel veel Dank voor jullie komst. Ik vind het en dit zijn de momenten waar het voor doet zeg maar in de politiek echt onderwerpen op de agenda zetten die nog nooit eerder op de politieke agenda hebben gestaan en voor mij was dit eigenlijk het tweede onderwerp waarmee ik dat heb gedaan. Het eerste was vrouwen met een post een depressie ook nog nooit eerder besproken in de politiek en ik zal ook nooit herinneren. Dat was ongeveer vier jaar geleden dat ik dat onderwerp benoemde en er waren drie mannelijke bewindspersonen van VWS was bij de begrotingsbehandeling en veel vrouwelijke woordvoerders en je zag die man nergens te kijken van we hebben van al die woordvoerders van rechts tot links heeft niks met rechts of links te maken. Die zaten allemaal te knikken van inderdaad. Het is een groot probleem

[0:22:04] en daar hebben we ook een publiekscampagne is erop gelanceerd en dit ligt dit onderwerp zou je kunnen zeggen ligt in het verlengde dat je begint bij onszelf denk ik als vrouw dat je denkt van. Het is toch eigenlijk heel gek dat ik hier zelf nooit met mijn moeder over spreek en als je je de een beetje in verdiept en en inderdaad ben ik ook cijfers gaan gaan onderzoeken dat heel veel vrouwen hebben meegemaakt. Heel veel vrouwen van uit. Het is niet alleen een probleem voor de vrouwen die ze probleem voor werkend Nederland. Dus dan is het al helemaal gek dat niemand het erover heeft en zo ben ik erop gekomen. En nu zitten we hier dus daar ben ik echt superblij mee. Ik heb eigenlijk aan jullie allemaal een vraag. Heel erg gericht op jullie rol als ervaringsdeskundige. Want je merkt zelf ook dat het in het begin best wel gek is om erover te praten. Dus met vriendinnen of misschien met je kinderen of met je moeder of met en

[0:22:57] kunnen jullie dat kunnen jullie daar iets meer over vertellen. Als wij willen voorstellen misschien bij de begrotingsbehandeling van VWS. Om een publiekscampagne te doen dan is het heel goed. Als we iets mee kunnen geven. Waar moet je dan aan denken waar we lopen vrouwen in de praktijk tegenaan. Welke taboes hebben ze zelf ervaren in hun eigen omgeving en op welke manier kan je dat nou het beste het slimste adresseren.

[0:23:24] Ik denk dat het heel erg belangrijk is om je te realiseren dat Nederland toch nog een beetje het calvinistische heerst dat we moeten niet teveel zeuren. Vrouwen voelen dat zelf eigenlijk ook. Ik vind heel vaak dat vrouwen zelf eigenlijk naar andere vrouwen toe. De grootste criticus zijn. Dus die zeggen van ja nee moet je dat nou ja je moet niet zo zeuren hoor gewoon hebt schouders eronder en ik denk dat dat ook heel erg veel uitwisseling van elkaar. Soms in de in de kiem smoort en en daarnaast denk ik dat we ons moeten realiseren dat we leven met ons lichaam en dat het lichaam. Dat gaat door fases heen en hebben we soms last van.

[0:23:57] En dan heeft een hele leuke manier bedacht om de overgang bespreekbaar te maken met een net als een instrument om met elkaar in gesprek te gaan over over die overgang. Ik heb zelf uit mijn persoonlijk leven ook gemerkt. Ik weet nog heel goed dat ik als tiener. Mijn moeder echt helemaal hartelijk uitlachen als hij met zijn hoofd in de in de vriezer verdween was een opvliegen had heb ik gewoon dubbel en dik terugbetaald. Ik heb ongelooflijk veel op geschat

[0:24:25] was echt verschrikkelijk.

[0:24:26] Er was ook net nog voor de tijd dat je auto een airconditioning had dan had ik had zo'n mannen, auto's en donker grijze mannen auto het leerstoel. Dan zal ik gewoon helemaal weg te smelten en Hanneke klein flesje water en dat vond ik dan over mijn hoofd. Ik dacht altijd van als mensen me maar niet zien want dan denken ze dat is die vooral gek kan doen. Maar achteraf dacht ik van ja ze heeft is gewoon in de overgang geweest en later. Ik heb een hele heftige overgang meegemaakt na een operatie heb ik wel met haar erover gesproken en kwamen we heel veel parallellen tegen en nu ook later weer met mijn zus die wat ouder is. Maar die later in de overgang van heb ik ook veel met haar gesprekken over gevoerd. En dan zelfs blijkt zeg maar als we uitwisselen hoe we ons daarin voelen dat dat toch nog lastig is om ook daarin te benoemen dat het de overgang is. Dus ik heb zelf veel last van paniek en angstaanvallen gehad. Vooral het begin van de overgang en ik ik had toen nog een eigen bedrijf. Het was super lastig van zal ik in een vergadering en dan dacht ik alleen maar ik ga dood. Ik moet gewoon weg

[0:25:25] en mijn zus heeft ook last van paniek en en paniekaanvallen. Ze kijkt vandaag maar tegen mij. Nee hoor, zegt ze. Ik ben niet in de overgang. Ik heb een een gegeneraliseerde angststoornis

[0:25:36] en zo zie je dat ook zeg maar binnen families toch lastig is om daarin ook zeg maar allemaal op hetzelfde plan te komen

[0:25:43] en ik denk dat echt. Ik denk dat informatie en ervaringsverhalen daarin gewoon heel erg helend zijn.

[0:25:51] Een van de een ervaringsverhalen en een chip. Ik heb echt moeten leren om in het begin had ik het over transformatie fase omdat ik gewoon het woord overgang niet durft te noemen. Ook niet op de kunst academie bang dat ik eigenlijk afgebrand zal worden. Dus ik begon het over transformatie te hebben. Dat heb ik mezelf

[0:26:10] aangeleerd om dat overgang en menopauze. Dat klinkt nog wat liever zeg maar dat dat eigenlijk een normaal woord is. Inmiddels

[0:26:19] kan ik het. Dat is het ervaring verhaal en de tips zou zijn. Dat ben ikzelf ook over na denken. Je kan het ook zoeken in de game in spel en gamen manier omdat het natuurlijk ook manier is om het niet te

[0:26:36] noem dat bedreigend te maken en waarin je eigenlijk in een soort spel omgeving ook wat kan oefenen, want het zijn denk ik ook voor een heleboel mensen gewoon geen makkelijke gesprekken.

[0:26:46] Als ik het al niet makkelijk vind ontmoeten een leidinggevende van vijfendertig het dan vinden met zijn medewerker van vijftig plus. Dus ik denk een game of spel vorm kan helpen om je om het ongemak eraf te halen en in een spel omgeving te oefenen.

[0:27:09] Ik heb er niet zo heel veel aan toe te voegen. Behalve dan dat ik wel heel erg heb nagedacht hoe het nou kan dat die poppenkast zo binnenkwam bij mensen en dat is denk ik omdat ik weet niet of jullie podcast luisteren ik tegenwoordig wel maar het is een soort intieme manier om mooie ervaringsverhalen te horen en en mensen durfden het ook te vertellen want heel vaak. Ik werk ook voor televisie en we hebben uiteindelijk hierover ook een onderwerp gemaakt bij meldpunt. Het programma dat ik voor Max presenteren. Maar dat was best heel moeilijk om iemand zover te krijgen die op tv wilde vertellen en bij die podcast komt het zo ontzettend binnen en koeien konden die vrouwen ook heel uitgebreid hun verhaal doen. Dus die werden echt gehoord en en als iemand anders had alweer weer hoort. En Vandaar al die mails voelde ze zich opeens serieus genomen in een probleem en ik vind ingewikkeld, want ik ben een algemeen journalist en ik weet hoe de wereld in brand staat en dan is het ik mijn zoon zijn in tweede kamer over de overgang die denkt ze zijn hartstikke gek geworden en zowel de anders aan de hand. En soms denk ik dat ook. Maar als ik hier dan weer zit dan denk ik. Nee dat is gewoon niet waar want we hebben al die vrouwen die in de hoeveel programma's maakt het niet over dat we te weinig mensen in de zorg hebben die nog aan het bed staan. Dat wordt alleen maar erger. De de thuiszorg. Ik bedoel we weten allemaal hoe erg het daar is als vrouwen ondersteunen omdat ze dan in een bepaalde periode zitten dan kunnen we die er allemaal bijhouden en dat is zo belangrijk voor iedereen. Dus dat

[0:28:40] denk dat we dat gewoon elke keer maar weer.

[0:28:42] Verplicht moeten brengen aan huwelijken en relaties en alles wat erbij komt kijken.

[0:28:48] Spreek,

[0:28:49] Voor mezelf, mevrouw Paulus. Maar ik geef u graag het woord.

[0:28:55] Dankuwel. Voorzitter en danken aan de inbreng. Want dat is wellicht ook spannend en voor het eerst. Dat weet ik niet. Dat vul ik in dus Dank dat u er bent.

[0:29:05] Ik heb ook een aantal vragen en wat ik de hele tijd dacht toen we hierover praten waren ook in mijn hoofd had het nog een beetje zoiets van. Er zijn een aantal vrouwen die hier last van hebben en de bedoel ik niet vervelen. Maar het is de helft van de wereldbevolking en dat is misschien wel een en niet dat de helft dan ook deze klachten heeft. Maar het is denk ik wel goed voor het indalen van dit soort onderwerpen. Het is gewoon de helft van de bevolking

[0:29:29] van Nederland die in deze fase van hun leven. Dit soort klachten kunnen krijgen

[0:29:35] en dat schrikken de mij wel ook tot het volgende en ook de volgende vraag want ik merk heel vaak als het over vrouwen dingen gaat want dan wordt het ook in de pers zo geframed vrouw een vrouw heeft last van zit zwetend achter het stuur weten we ook wat het kost weten we wat het kost dat vrouwen uitvallen omdat we bijhouden dat het ten gevolge komt van dit soort klachten kunnen we inzichtelijk maken wat het ons als land kost in welke sectoren. Dat zit jij misschien weten we dat al maar dan weet ik het niet want soms helpt het met mannen

[0:30:09] om het gewoon in de cijfers te zetten.

[0:30:13] U heeft nog een aantal vragen. Zeker zullen we eerst eens even beantwoorden door gaat Frank bakker.

[0:30:18] Ik moet je bekennen. Ik heb gewoon een menopauze hoofd en dat betekent dat ik moeilijk cijfers kan onthouden. Maar ik weet zeker dat door en na het antwoord op die vraag weet dat weet ik dan wel weer

[0:30:29] erg veel. Tweehonderd drieënvijftig miljard.

[0:30:35] Oh ja.

[0:30:37] Wat minder.

[0:30:40] Daar komt het allemaal weer terug. Maar er wordt even uit de Koerdische mee door mevrouw van dijken. Dat is gynaecoloog en voorzitter van de Dutch menopauze society wordt gezegd. Honderd achtenzestig miljoen kosten per jaar doordat vrouwen uitvallen in werk of andere situaties. Dus dat gaat over gigantische bedragen hebben we dat ook Vertaald. Een ft voel ik nog even aan. En daarna kijk ik weer naar mevrouw Paulus van voor hebben we dat ook nog Vertaald een FC

[0:31:04] Sorry. Een in enz in de mensen die en in werkuren

[0:31:10] denk er even over na voor de tweede ronde. De derde ronde. De de denkt

[0:31:15] daar even over na excuses. Ik loop van gaan fontein dat ander. Dat maakt het leuk. Dit gesprek. Want we doen het precies op onze eigen manier maar valt trouwens maar had nog een aanvraag.

[0:31:23] Misschien ga ik nog wel meer vragen stellen. Voorzitter, die dan dus vanuit dat blokje beantwoord zouden moeten worden. Maar daar komen we dan wel op want we hebben het nu over de Nederlandse situatie. Er zijn denk ik ook vuur vrouw in andere landen van Europa in Amerika lopen wij achter lopen we voorop. Hebben jullie daar contact mee. Hoe gaat dat.

[0:31:48] Ja.

[0:31:49] Ik zal die vragen beantwoorden. We hebben inderdaad contacten, met name met Engeland. Daar zit een organisatie in ook in Engeland zijn ze wat verder Engelse is doet veel van de trainen van van bedrijven op gebied van de overgang zijn ook veel met regelgeving bezig zijn. Ook bedrijven in Engeland die en menopauze plezier hebben die menopauze veroorloven aan het invoeren zijn dus op de dat dat dat dat ze lopen daar in wat voor opzicht. Maar ten opzichte van Nederland. Ik denk dat Nederland heel erg vergelijkbaar is met België vooral het Nederlandstalig. België. Ik denk ten aanzien van het vragen van aandacht voor de overgang dat we zien wel in verschillende landen die beweging ontstaan, maar voor de effectieve behandeling van klachten van vrouwen met met overgangs klachten loopt Nederland echt wat achter. Ik vind de ja, we zijn gewoon een beetje calvinistisch heeft nog veel. Er is nog niet eenmaal consensus over het toepassen van hormoontherapie eet. Denk dat de volgende blokje daar inderdaad als het erop ingaat

[0:32:46] en dat betekent ook dat de effectieve behandeling van flauw. Vrouwen met ernstige klachten wat achterblijft hier en dat betekent ook dat veel meer vrouwen uitval dan nodig is eigenlijk het antwoord is. Ja, we hebben contacten onder andere met hen pikt dat code. Dus dat is de je een groep zeg maar die als vuur vrouw is en ook in België hebben we contacten en ook met een organisatie in in Amerika en we lopen een beetje achter met name met de behandeling van vrouwen met overgangs klachten.

[0:33:19] Nog een laatste vraag.

[0:33:21] Nog een vraag. Voorzitter, want ik hoorde u op een gegeven moment ook de zorgverzekeraars noemen dat ook een deel van de zorg die consulenten zouden kunnen verlenen. Vergoed wordt. Maar wat is dan zou de zorgverzekeraar ook een andere rol moeten pakken hier meer op sturen hier aanwezig moeten zijn. Ik ben een beetje zoekende en want zij hebben ook kosten van langdurig uitval.

[0:33:47] Ik denk zeker dat het belangrijk is zijn je denkt ook als je gaat kijken naar de naar de ziektekosten, met name dan zie je dat vrouwen in de overgangs leeftijd soms een hele rit maken langs allerlei medisch specialisten bijvoorbeeld handelt klachten niet goed geduid worden naar de cardioloog komt bij de reumatoloog die bezoeken allerlei artsen onder omdat ze niet goed begrijpen waar de klachten vandaan komen en ook in eerste instantie want de huisarts die klachten niet goed uit als overgangs klachten. Natuurlijk is het belangrijk om andere oorzaken van klachten uit te sluiten. Dus je moet je kunt dat niet volledig voorkomen. Maar ik denk ook zeker dat ten aanzien van de preventie van van dat stuk de het versterken van de eerste lijns zorg beter vrouwen beter helpen met het begrijpen wat in de overgang gebeurt, zodat vrouwen zelf eerder weten dat ze de overgang bij hen begint dat enorm zal gaan schelen kosten.

[0:34:36] Maar voor werkgevers is natuurlijk ook zo. Als vrouwen langdurig uitvallen is het belangrijk dat vrouwen tijdig weer terugkeren naar werk. Ook daarin ligt een rol voor de voor de verzuim verzekeraars en samen met de werkgevers. Het gebeurt al steeds meer. Er worden steeds meer bedrijfsartsen opgeleid zijn ook bezig en zo ook alweer. Het derde blokje denk ik. Praat ook hier voor mijn beurt natuurlijk af. Maar er gebeurt wel het nodige. Maar ik zou zeker hier graag ook een zorgverzekeraar of een ziekte kosten verzekeraar hebben gezien.

[0:35:08] Ik wil hier nog aan toevoegen. We hebben het eigenlijk deed het over de vrouw. Maar eigenlijk heb je niet de vrouw en heb je vrouw moet je volgens mij in je aanpak ook kijken naar verschillende groepen vrouwen en zeker het soort werk wat ze doen want je ziet echt ongelijkheid of ben je verpleegkundigen die acht uur ingeroosterd is er gewoon met die patiënt bezig is. Dan heb je hele andere mogelijkheden dan een jaar hoogopgeleiden organisatieadviseur die vooral zeg maar achter haar scherm zit of zo'n meetings heeft en af en toe eens een organisatie binnenstad, maar veel meer regelruimte heeft veel meer eigen autonomie. Dus ik denk dat het goed is om daar wel rekening mee te houden. Hoe pakt het uit voor verschillende groepen vrouwen? Zeker ook in het werk veld.

[0:35:59] Bij volgens mij zijn de relevante vragen voor nu gesteld. Want u heeft ons al zo veel informatie gegeven

[0:36:09] wat heel veel stof tot nadenken en zeker inspiratie is voor de begrotingsbehandeling spreek ik misschien een beetje namens jezelf. Maar ik zie zomaar wat initiatieven ontstaan daar en een taboe is het zeker. En wat mij ik ik zou nog aan de vooravond pak zit natuurlijk maar vierenveertig. Dus voor mij loopt het kwart loopt het ook al. Maar wat mij enorm helpt is dat we een aantal vrouwen hebben in ons midden niet alleen hier, maar ook op kantoor die al wel het bespreekbaar maken en er open over zijn en een foute grappen af en toe overmaken, maar het laat wel zien dat het inderdaad een overgangsfase is en wat er nog helemaal niet zo makkelijk is en anekdotes. We zaten vorige week met allerlei woordvoerders VWS aan tafel kwam het onderwerp ook ter sprake wordt het toch wat griezelig van en dat maakt ook dat het goed is denk ik dat u hier bent dat het onderwerp op de agenda is gezet door verschillende woordvoerders en ik ben u zeer erkentelijk dat uw tijd en moeite heeft genomen om hier te zijn en ik zie dat ook niet als een afsluitend gesprek. Maar als een start gesprek om het boete te doorbreken en actie te ondernemen, zodat iedereen weet wat komt op haar of hem zijn pad om te zorgen dat we dit op een fatsoenlijke manier voor elkaar gaan regelen. Ja dat mag u niet hoeft dat.

[0:37:21] Het kan maar één ding ben ik vergeten. Ik was voor mijn podcast enorm op zoek naar een boegbeeld. Ik wilde heel graag een een bner hebben die durft te zeggen wat dat voor haar had betekend die periode en hoe moeilijk dat was in het werk. Ik ga niet de namen noemen van mensen waarvan ik dacht ik zou wel eens kunnen dat. Maar niemand wilde het zeggen. En toen kwam ik op een gegeven moment stuurde iemand mij de podcast van Michelle Obama die heel uitgebreid over haar problemen met overgang heeft gepraat in een podcast ook verwees naar Barack Obama die er grapjes over maakte. Als hij die vrouwen zag tijdens de vergadering zaten te zweten. Dan zei Barack Obama jongens doe even de ramen open. Want het is hier een beetje warm voor bepaalde dames. Kijk het gaat wel juist om dit soort mensen die gewoon daar gewoon open over durven te praten en en dus ik zou zeggen al die bners en en boegbeelden. Sta op en vertel hoe lastig het is.

[0:38:20] Publiekscampagne en bner gezocht. Dat is de korte alle dronken van deze ronde. Ik wil graag een enkele minuten schorsen, zodat we kunnen schoonmaken en wisselen en ik nodig u van harte uit om met verder een gesprek te volgen en ik nodig graag mevrouw van dijk, mevrouw den hoed en mevrouw engel uit om hier aan te komen schuiven

[0:38:45] geschorst van enkele minuten

[0:41:32] na een korte break. Ga maar door met het rondetafelgesprek over de menopauze aangeschoven zijn. Mevrouw den hoed bestuurslid van de vereniging verpleegkundige overgangs consulenten, mevrouw van wijken, gynaecoloog en voorzitter van de Dutch meenam ouwe vos society en mevrouw engel huisarts waar in

[0:41:58] ede. Dat zal niet relevant, maar wel even altijd goed om te vermelden. We weten inmiddels hoe het werkt. Dus ik geef u graag als eerste het woord voor een korte aftrap en we gaan doen alsof volgens de vorige ronde.

[0:42:15] Mijn naam is Martine en ik ben bestuurslid van de VOC.

[0:42:20] Daarnaast ben ik ook ervaringsdeskundige. Want ik ben vijftig en ook wat last van overgangs klachten inmiddels.

[0:42:26] Ik ben werkzaam als verpleegkundige in een ziekenhuis op de afdeling verloskunde, maar daarnaast op de poli menopauze olifanten gooi ziekenhuizen en ik heb mijn eigen eerstelijns praktijk. Dus ik heb op meerdere vlakken affiniteit. Ik zit die namens de VOC. Dat staat voor verpleegkundigen overgangs consulenten en inmiddels zijn er ook verloskundigen en fysiotherapeuten die de opleiding volgen tot overgangs consulent.

[0:42:53] Onze vereniging is inmiddels flink groeiende de opleiding is populair. Gelukkig zijn we heel blij mee. Dus ze zijn langzaamaan een bloeiende vereniging.

[0:43:03] Wij hebben als missie eigenlijk.

[0:43:05] Vrouwen hebben net de ervaringsdeskundige gehoord vrouwen kennis te geven over de overgang, zodat zij zelf in hun kracht komen te staan, zodat ze erkennen en herkennen wat er gebeurt. Daarnaast vinden we het heel belangrijk dat zorgverleners op de hoogte zijn

[0:43:22] bedrijfsartsen huisartsen verpleegkundigen ook in allerlei sectoren we realiseren ons dat het voor sommige vrouwen haalbaar is om naar ons toe te komen. Overgangs consulenten

[0:43:35] helaas niet voor alle vrouwen, omdat we hebben dit net al even genoemd

[0:43:40] vergoedingen uit de aanvullende verzekering gedaan worden en die altijd uit het eerste pakket. Maar soms was het laatste pakket

[0:43:47] waardoor niet voor alle vrouwen toegankelijk is. Als u dan vraagt wat willen jullie als VOC dan zou dat al een van onze speerpunten zijn dat deze zorg voor een hier beschikbaar zou zijn. Vandaar dat de zorgverzekering ook zeker aan tafel horen bij dit gesprek.

[0:44:08] En wat belangrijk is dat vrouwen dat de visie van de vu VVMC ondersteund worden in alle fasen en dat vrouwen vanaf ongeveer vijfenveertig. Dus een consult zouden krijgen. Prevent.

[0:44:18] Tarief.

[0:44:19] Bij een overgangs consulent en bij veel zorgverzekeraars vallen weinig onder de alternatieve sector. Wij zouden het graag zien in de preventie sector, omdat ons vak daaruit bestaat. Het is preventie, uitleg en vooral zorgen dat vrouwen in de toekomst gezond blijven privé en op het werk.

[0:44:37] Dat komt.

[0:44:38] Nou een heel heldere boodschap en verzoek aan politiek den Haag.

[0:44:44] Ik geef u graag het woord.

[0:44:46] Dankuwel. Voorzitter en danken voor de mogelijkheid om hier te mogen spreken en Dank voor het indienen van de motie de zijn. Ik merk bij iedereen vreugde dat dit onderwerp bespreekbaar gemaakt kan worden. Ik merkte ook in deze ronde en voorgrond dat dat gebruikelijk is om je leeftijd te noemen.

[0:45:08] Nou ik ben een jaar ouder dan Barbie en Barbie is uit negentien, negenenvijftig. Dat sluit misschien wel ja. Als ik ben geen ervarings deskundigen. Dat werd ook genoemd. Maar hou me al wel vanuit de beroepsvereniging en het is een wetenschappelijke vereniging bezig met dit onderwerp. En om een beetje een beeld te geven. Je moet rekenen zijn de helft van de wereldbevolking. Dat klopt deels. Maar per jaar hebben in Nederland ongeveer anderhalf miljoen vrouwen te maken met de overgang in meer of mindere mate twintig procent van die vrouwen heeft eigenlijk weinig tot geen last van fietste redelijk fluitend doorheen. Tachtig procent heeft er wel wat last van. En van die tachtig procent heeft een derde echter hinderlijke ernstige klachten en dat is opzich. De groep die wij in de spreekkamer zien en die dus ook bij ons als zorgprofessionals terechtkomt

[0:46:06] de. Het is ook bekend dat hinderlijke overgangs klachten zes tot acht keer meer arbeid verzuim kunnen geven en hou ook in gedachten dat tachtig procent van het zorgpersoneel en dat is afgelopen periode met niet.

[0:46:21] We hebben we die hard nodig gehad en hebben die voor de toekomst hard nodig. Tachtig procent van het zorgpersoneel is vrouw. Juist in de periode van veertig tot zestig. Maak je carrière in het algemeen en dat is nou net de periode van de overgang. Dus willen wij ooit het glazen plafond kunnen doorbreken. Dan moet de overgang dus serieus genomen worden als onderwerp.

[0:46:46] Ja. Er wordt ook wel eens gemopperd, met name op de eerste lijn daar. Dat is niet mijn ervaring. Ik denk juist dat heel veel huisartsen in de eerste lijn hier wel oog voor hebben en hier ook wel kennis van hebben, maar het kan zeker beter. Dus het zou mooi zijn als het in de opleiding zou komen voor huisartsen. Dat zou echt een winstpunt zijn. Ik moet zeggen dat onder gynaecologen is dit evengoed ook nog niet altijd een bekend onderwerp. Daar ontbreekt het ook vaak aan kennis. Maar het is inmiddels wel geïncorporeerd in de opleiding voor gynaecoloog. Gelukkig met ingang van het nieuwe opleidingsplan.

[0:47:22] Dat sowieso.

[0:47:25] Ja, dat de is

[0:47:28] eigenlijk de belangrijkste dingen zijn dat wat je ziet ook als je kijkt vanuit gezondheidszorg standpunt is dat vrouwen vallen uit door over ernstige overgangs klachten. Daar zijn behandelingen voor die behandelingen. Daar hebben we toch nog veel zorgprofessionals in alle lagen last van een bepaalde beeldvorming die onterecht is. Dat krijgen we er maar niet uit. En als je daarin kijkt in een landen om ons heen wat Eveline bakker eigenlijk ook al zei wij lopen daar zeker achter. In Nederland wordt ongeveer vijf procent van de vrouwen met ernstige klachten wordt behandeld met hormoontherapie in de landen om ons heen is dat vijftien tot vijfendertig tot veertig procent. En nou is het echt niet zo dat iedereen aan de hormoontherapie mond. Integendeel, maar vrouwen met echt hinderlijke klachten kunnen daar zeker baat bij hebben en dat kan natuurlijk ook prima in de eerste lijn. Dat hoeft helemaal niet altijd in de tweede lijn. Die tweede lijn is mijns inziens echt bedoeld gezonde vrouw met de overgangs klachten hoort in de eerste lijn thuis. Maar tweede lijn is echt bedoeld voor vrouwen met een bepaalde comorbiditeit of bepaalde voorgeschiedenis bospad. Een depressie werd net even genoemd. Als je een depressie in de voorgeschiedenis hebt en met name hormonaal gerelateerde depressie. Wat een Postbank depressie is dan heb je kans in de overgang. Twee tot vier keer zo hoog dat je die depressie terugkrijgt. Dus dat zijn ook allemaal dingen waar we preventief al heel veel op in kunnen zetten.

[0:49:03] Er is ook nog een groep vrouwen met zeer complexe overgang zorgt. Dat is een kleine beperkte groep.

[0:49:10] Ik werk in het over G West in Amsterdam en daar een multidisciplinair team waar ook een psychiater klinisch neuropsycholoog en internist neuroloog en een cardioloog speciaal voor het vrouwenhart zit en die vrouwen kunnen echt baat hebben bij een multidisciplinaire aanpak.

[0:49:29] Ja dat dat maar ook de overgangen is los van. Ook als je geen klachten hebt is het een kantelpunt van door het wegvallen van het hormoon oestrogeen krijg je dus te maken met een verouderingsproces meer nog dan mannen en dat heeft met name te maken met je hart je brein en je botten en voor je toekomst en voor je gezondheid moeten we daar dus ook als je geen klachten hebt aan deze groep vrouwen echt aandacht besteden. En ja want wij als dokters maken zieke mensen beter, maar we moeten eigenlijk zorgen dat die mensen niet ziek worden om af te sluiten. De punten. Ja ik heb meer dan twee punten. Helaas. Ik zou het heel fijn vinden als de overgang bijvoorbeeld al in de middelbare school in de biologie boek kwam. Want als je daarin kijkt meest reële cyclus. Alles staat erin. Maar over die overgang wordt niet gerept. Op dit moment zijn er meer vrouwen boven de vijftig in Nederland en onder de vijftig en de generaties naast ons leven straks langer na de menopauze want dat is je laatste menstruatie dan de voor. Dus het moet in op de middelbare school moet het ook in het leerboek. Belangrijk is de publiciteitscampagne. We moeten echt de overgang serieus nemen, niet als grote klacht, maar het is echt een kantelpunt voor ons als vrouwen. We moeten af van de onterechte angst voor behandeling. Want dat is echt een achterhaald verhaal over de hormoon therapie en er moeten inderdaad meer kennis komen bij zorgverleners op alle lagen op alle gebieden ook bij specialisten

[0:51:04] en je hebt wat ook Martine ook al even noemden inderdaad de uitbreiding van voor de zorgverzekeraars overgang, zorg of informatie over dit probleem of over waar je als vrouw mee te maken. Geheim moet beschikbaar zijn voor alle vrouwen voor alle lagen dus niet alleen vergoed vanuit de aanvullend pakket, maar ook graag in het basispakket

[0:51:29] en complexe overgangs problematiek vergt dus een multidisciplinaire aanpak

[0:51:35] en wij werken in de zorg met zogenaamde diagnose behandel codes hangt een bepaald prijskaartje aan en dat ze echt achterhaald. Zeker voor complexe overgangs problematiek. Want je kan dus op dit moment als specialist niet die zorg bieden die je graag zou willen bieden en die overgang scholen hoeven echt niet overal te zijn voor complexe zorg. Maar dat kan je beperken tot een paar centra. Dus dat zou dan mijn wensen zijn Dankuwel,

[0:52:04] Een hele waslijst. Mevrouw engel. Ik geef u graag het woord.

[0:52:08] Nou Dankuwel voor deze uitnodiging. Ik dacht straks dat ik me een beetje in het hol van de leeuw begaf door de manier waarop de huisarts werd neergezet. Nou we kunnen zeker leren maar ik wil toch graag een wat ander beeld neerzetten van de huisarts en aangeven wat wij doen.

[0:52:25] Ik ben hier namens het Nederlands huisartsen genootschap. Dat is de wetenschappelijke vereniging van huisartsen en de hoofddoelstelling van het Nederlands huisartsen genootschap is het bevorderen en ondersteunen van een wetenschappelijk verantwoorde beroepsuitoefening voor de huisarts.

[0:52:40] Wij zijn hier graag aanwezig omdat we ons bewust zijn van de relevantie van dit onderwerp en als gezamenlijk doel zien we dat zoveel mogelijk vrouwen, gezond en met arbeids plezier door deze fase heen gaan.

[0:52:53] Ik ben huisarts met meer dan dertig jaar praktijkervaring. Daarnaast ben ik kader huisarts Udo gynaecologie. Dat is wellicht ben je nog niet zo bekend. Er zijn inmiddels meer dan vijftig kader. Huisarts euro gynaecologie in Nederland. Die hebben een aanvullende opleiding gehad op dit gebied. Een van onze speerpunten is het geven van onderwijs, regionaal landelijk aan huisartsen, maar zeker zijn we ook vertegenwoordigd op de huisartsenopleiding. Dus de opmerking dat er niet over de overgang wordt gepraat. Op de huisartsenopleiding herken ik in ieder geval niet.

[0:53:27] Verder ben ik lid van de werkgroep die de richtlijn voor huisartsen over de overgang herziet

[0:53:33] aan deze werkgroep nemen neemt namens de NVOG ook een gynaecoloog deel. Dus we doen dat ook samen.

[0:53:40] De verwachting is dat deze richtlijn medio volgend jaar verschijnt.

[0:53:45] Helaas mag ik de informatie nog niet met u delen, maar ik kan wel als boodschap geven dat we een ruime beleid rondom hormoon therapie dat die verantwoord lijkt volgens de huidige onderzoeken

[0:53:57] en dat de nieuwe richtlijn duidelijke handvatten voor behandeling geeft.

[0:54:02] Ik merk bij nascholing dat de huidige huisarts veel oog heeft voor de complexe klachten die deze levensfase zich kunnen voordoen en verwachten dat we met de nieuwe NHG standaard ook een goed pakket aan mogelijkheden bieden.

[0:54:16] We zullen het verschijnen van deze herziene standaard gepaard laten gaan met communicatie en onderwijs aan huisartsen

[0:54:24] over de positie van de huisarts. Alle vrouwen komen in de overgang de levensfase problematiek die daarbij kan passen, zien wij dan ook in de spreekkamer. Wij zullen een andere groep zien dan mevrouw van dijk. Maar wij zien natuurlijk de ongefilterde vrouw

[0:54:39] klachten die hiervoor die vrouwen hierbij kunnen ervaren passen binnen de generalistische huisartsenzorg

[0:54:45] huisartsen geen geneeskunde is levensloop geneeskunde.

[0:54:49] Vrouwen komen met een beetje breed spectrum aan vragen en klachten bij de huisarts als het over de overgang gaat.

[0:54:56] Mijn ervaring is dat de kennis van vrouwen over de overgang en de veranderingen van lichaam en geest die daarbij horen over het algemeen beperkt is.

[0:55:05] Ik merk wel dat het aantal consulten over de overgang toeneemt. Dus wat dat betreft gebeurt er wel iets.

[0:55:12] Als huisarts zijn we bij uitstek getraind in het verhelderen van soms complexe klachten waarmee in dit geval vrouwen op het spreekuur komen. Dat betreft niet alleen lichamelijke klachten, maar ook de psychosociale context.

[0:55:26] We luisteren naar de hindernissen die vrouwen ervaren.

[0:55:30] Daarin staat voorop dat de huisarts in gesprek met de vrouw op haar toegespitst. De zorg levert. Dat kan voorlichting zijn voorlichting die ondersteund wordt door te verwijzen naar betrouwbare internet bronnen, zoals thuisartsnl.

[0:55:45] Het kan het voorschrijven van hormoon therapie betekenen met inachtneming van het individuele risicoprofiel van de vrouw, maar ook het aanbieden, bijvoorbeeld van gesprekken met onze praktijkondersteuner steunen GGZ als ondersteuning bij de herstel van belang van balans draagkracht draag last.

[0:56:04] We kunnen naar onze praktijkondersteuner sympathiek verwijzen voor cardiovasculaire risico's screening en in de indienen en de orde verwijzen we naar de bedrijfsarts

[0:56:14] in antwoord op uw vraag over wat er beter kan in de zorg.

[0:56:18] Ik wil pleiten voor de huisarts als spil in de eerstelijnszorg in alle fasen van het leven van de wieg tot het graf isoleer deze levensfase niet. Laten we de zorg niet versnipperen door het oprichten van speciale overgang centra.

[0:56:34] De huisarts weet de specialist heel goed te vinden in complexe zorgvragen.

[0:56:39] Laten we versterken wat er al is door de herziene richtlijn die er komt door goede scholing,

[0:56:45] door goede websites als thuisartsnl te ondersteunen.

[0:56:50] Opheffen van het taboe. Ja maar niet doorschieten in problematisch here

[0:56:56] het jury het serieus nemen van klachten. Ja maar niet medicalisering.

[0:57:02] Tot slot zou ik willen zeggen dat we graag luisteren en leren van de suggesties van de andere genodigden en we willen graag samenwerken met de verschillende partijen.

[0:57:11] Hartelijk Dank. Niemand zit hier in de hol van de leeuw schildert. Bovendien zitten we hier vol met leeuwinnen. Dus dat scheelt weer

[0:57:18] de alle meningen moeten ook gehoord worden en bovendien ik wilde ook maar zeggen. Niet elke ervaring is ook weer op zichzelf en sommige ervaringen dateren natuurlijk ook al soms al van tien of twintig jaar geleden en het is goed om te horen dat er inmiddels ontwikkelingen gaande zijn. Maar ik vermoed ook nog niet dat al uw vakgenoten even ver zullen zijn wellicht maar dat gaat ons komen.

[0:57:39] Ik wil graag vragen of mevrouw van een het voorzitterschap over en kom gewoon even lekker. Hier zitten. Dat is makkelijker denk ik. Ik volg de de verdere gesprek even via de verslaglegging die wij volgen, maar ik wil u vast ontzettend bedanken voor deze nuttige informatie al wel en ik was toch wel. Mijn enige vraag is wel wanneer kunnen we de richtlijn verwachten? Omdat mist ik evenmin alle film vele medio volgend jaar medio volgend jaar

[0:58:08] het voorzitterschap over.

[0:58:37] Goed charmant. Dan gaan we over wie kan mevrouw Ellemeet vragen.

[0:58:43] Dankuwel en heel erg Bedankt voor uw inbreng. Het is grappig. Ik liep hier naar toe met Daniel de rijke. Mijn medewerker die ook heel hard gewerkt heeft aan de voorbereiding hiervan en die ze ooit echt leuk want we gaan nu mensen in het echt zien die we al heel lang bijvoorbeeld mevrouw van dijk vroeg al heel lang op link die ik eigenlijk sinds het debat hierover hebben gehad dat er een tijdje terug is en dat geldt nog voor een aantal van u is gewoon heel heel fijn om u nu live te horen. Ik heb een een tweetal vragen eerste gaat over mij geeft eigenlijk allemaal aan mensen weten vrouwen weten ons wel steeds beter te vinden. Maar het is ook weer een beperkt aantal vrouwen of is het is een selectie zou je kunnen zeggen want je moet al een aanvullende verzekering hebben en dan zie je natuurlijk wat je toch nog steeds vaker ziet in de zorg dat mensen met een grotere portemonnee. Snelle toegang tot zorg hebben en ik zou graag van u er iets meer over horen. Welke zorg hebt u daarover? Hoe ziet u dat terug naar om de iets meer invulling inkleuring aan te geven van welke mensen missen nu juist de zorg. Welke vrouwen die dat wel hard nodig hebben

[0:59:48] en mijn andere vraag gaat over uw relatie tot tot werk. Dus dus we hebben het hier over wat vrouwen ervaren en we hebben het ook over wat dat betekent voor de voor de werkvloer en is er nou een goed contact tussen u als zorgverleners en en werkgevers of vakbonden of wat dat welke kansen. Ziet u daar omdat.

[1:00:08] Verbeteren.

[1:00:10] Dankuwel.

[1:00:15] Ik werk op twee plekken. Ik werk in de eerste lijn waar ik een eigen praktijk heb als overgangs verpleegkundige overgangs consulent en op een menopauze poli.

[1:00:24] De verwijzing naar menopauze Pauli gaat via de huisarts. En daar zien wij wel toename onze poli bestaat nog niet zo heel erg lang. Sinds tweeduizend achttien Martin wel al wachtlijsten ontstaan dus daarin gaan de verwijzingen wel steeds beter omdat de huisarts in de regio waar ik werk dus toch meer gaan doorverwijzen.

[1:00:43] In de eerste lijn is het even afhankelijk van of de huisarts het aanbiedt van zijn overgangs consulenten ook wel in de eerste lijn. Dan kunt u toe

[1:00:53] verschillend. Sommige vrouwen zeggen ook ondanks dat ze niet verzekerd zijn. Ik kan dat zelf betalen. Daar zit natuurlijk wel. Het probleem is als die huisarts niet aankaart. En die vrouw misschien niet aanvullend verzekerd is dat tandarts consult bedrag te hoog is voor deze vrouwen en dat zou niet zo moeten zijn. De verwijzing naar ziekenhuis is altijd niet niet altijd nodig want het is eigenlijk eerste lijn zorg en heel veel vrouwen die ik dus ook op de menopauze policy. Ja zijn gewoon de vrouwen die ook in de eerste lijn terecht hadden gekund. Dus dat is een beetje zonde.

[1:01:26] Daarin heeft samenwerking eerste tweede lijn denk ik echt heel belangrijk. Maar dus ook weer die vergoedingen dat het niet alleen voor mensen die niet kunnen betalen, zegt me in de eerste lijn

[1:01:36] Dankuwel, mevrouw, mevrouw rijke nog aanvullend.

[1:01:39] Mag ik nog iets over de als ik ik denk kijk, nogmaals, ik wil heel erg benadrukken dat gezonde vrouwen echt in de eerste lijn die moeten specialisten gewoon helemaal niet zien en er bestaat ook nog zoiets als anderhalvelijnszorg. Dus wij hebben in ieder geval een denk dat meerdere ziekenhuizen dat ook hebben. Dat heet dan telen consultatie dat eventueel een huisarts had de huisarts uiteraard de zorg in eigen hand kan houden en dat kort kan overleggen met de specialist. Dan hoeft die vrouw niet verwezen te worden.

[1:02:11] Wat we wel in de praktijk veel tegenkomen. Verwijzing naar specialist hangt een prijskaartje aan en dat is de eigen bijdrage en dat kan voor sommige groepen inderdaad kostbaar zijn en maar nogmaals niet elke vrouw met overgangs klachten hoeft zeker niet naar de specialist. Wij werken ook wel samen met bedrijfsartsen. Want dat was uw andere vragen in hoeverre gaat het over de relatie met werk

[1:02:39] en ik denk dat daarin de dat ook begint denk ik bij de eerste lijn dan alleen een specialist indien nodig

[1:02:48] en bedrijfsartsen vallen ook onder de zorgprofessionals die meer kennis mogen hebben over de overgang en wat er allemaal bij hoort. Collega's van Aalst zal daar waarschijnlijk zo ook nog wel wat over zeggen. We hebben recent ook een standpunt daarover geschreven voor de vereniging voor bedrijfsartsen

[1:03:09] en maar dat het het kan allemaal nog wel beter dan dat het nu is en de is bij vrouwen veel schroom om het te melden aan leidinggevende.

[1:03:20] Oké Dankuwel mevrouw engel.

[1:03:23] Ik ben geen beleidsmaker, maar ik kan me wel voorstellen dit allemaal mee. Een in de voorbereiding dat de banden met de VOC wel aangehaald worden vanuit het NHG. Ik denk dat dat wel belangrijk is. Ik denk dat het heel belangrijk is dat de VOC in de eerste lijn blijft

[1:03:41] en dan kan ik me voorstellen in bepaalde situaties misschien een of twee consulten. We hebben natuurlijk zelf ook heel veel te bieden in de eerste lijn. Maar goed, nogmaals, daar ga ik niet over. Maar het stimuleren van het contact zou ik wel willen aanbevelen

[1:03:57] wat de bedrijfsarts betreft.

[1:03:59] Ik ik vermoed, maar ik weet het niet zeker dat het best wel vaak om korte verzuimen gaat. Dus ik vraag me af dat vrouwen misschien een aantal nachten slecht hebben geslapen. En dan één of twee dagen verzuimen. Dat is niet zo als het jij dat u dat weet ik dus niet maar ik denk zeker dat het arbeiders aspect dat dat onze aandacht beter mag hebben

[1:04:21] en dat ze daar ook expliciet naar vragen als ik weet dat mensen een ziekteverzuim hebben dan stimuli stimuleer ik wel altijd om contact met de bedrijfsarts op te nemen en de bedrijfsarts kan met toestemming van de betrokkene weer contact met mij opnemen. Dus zo gebeurt het wel maar ik denk zeker dat dat dat dat meer aandacht mag krijgen van ons.

[1:04:42] Oké. Dankjewel, mevrouw

[1:04:45] nog een aanvulling.

[1:04:46] Mag dat. Voorzitter. Ja ja want je ziet vaak bij vrouwen. We hebben daar ook onderzoek gedaan met de Amsterdam UMC je ziet dat de vrouwen op twee manieren verzuimen of ze verzuimen. Wat u inderdaad zegt kortdurend om even een paar dagen bij te tanken en er dan weer tegenaan te kunnen. Maar er is ook een groep vrouwen die probeert al die ballen. Maar in de lucht te houden en die gaat alleen maar harder werken en die valt uiteindelijk uit en die hebben een burn out en langdurig verzuim. Dus ze zijn echt twee soorten verzuim.

[1:05:19] Oké Dankuwel, mevrouw Paulusma.

[1:05:23] Dankuwel. Voorzitter en ook nog even voor de verslaglegging. Want ik bedoelde natuurlijk net niet dat de helft van de wereldbevolking. Dit soort klachten gaat krijgen, maar meer dat onderwerpen die de helft van de wereldbevolking aangaan weliswaar vaker hoger op de agenda zouden mogen staan.

[1:05:40] Twee vragen en het triggert mij wel een beetje en ik denk alle drie vragen voor alle drie. Ik hoorde helemaal in het begin mevrouw bakker iets zeggen over leefstijl en over dingen die je zelf zou kunnen doen. Dus ik ben wel benieuwd naar vanuit de zorgkant

[1:05:57] wat uw bevindingen daarin zijn en ik hoor u eigenlijk een hartstochtelijk pleidooi doen voor de eerste lijn. Ik ben een oud wijkverpleegkundige. Dat is mijn naar het hart. Maar is daar dan ook een combinatie te maken. Laten we zoveel mogelijk zorg in de eerste lijn houden en versterking van leefstijl is dat iets wat.

[1:06:15] Bij elkaar.

[1:06:17] Of nou ik hoor graag van u een reactie op.

[1:06:21] Mevrouw engel. Ja Sorry,

[1:06:24] Wij doen niet anders. We hebben een praktijkondersteuner romantiek in de praktijk. Dat heeft elke huisarts tegenwoordig die zich bezighoudt met leefstijl

[1:06:34] en dat doen we zelf natuurlijk ook. Dat doen we de hele dag. Dat is.

[1:06:39] Ja, mevrouw de voorzitter,

[1:06:42] mevrouw Paulusma.

[1:06:43] Het is een nieuwe verhouding. Ik moet even maar dan ga ik het gewoon heel goed mezelf betrekken. Ik zou het niet weten wat ik zou moeten doen op het gebied van leefstijl. Als ik met dit soort klachten in aanmerking zou of in aanmerking als ik die als mij dit zou overkomen. Dus ik ben ook wel benieuwd naar hoe zorgen we ervoor dat we dingen beter voordat we naar de huisarts gaan omdat je dan zelf nog een beetje. Dus ik wil wel naar u

[1:07:09] praktijkondersteuner. Maar ik wil eigenlijk liever zelf weten wat ik op het gebied van leefstijl zou kunnen doen voordat ik

[1:07:15] de huisarts wel.

[1:07:17] Vrouw en jaar zonder dat natuurlijk een consult wordt en mevrouw.

[1:07:23] Ja. Nee. Ja ik vind het een beetje lastig.

[1:07:25] Vraag maar we hebben wel thuisartsnl bijvoorbeeld en moet ik naar de dokter dokter punt NL. Dus er zijn wel hele goede websites waar je informatie uit kunt halen. En als het gaat om het oproepen van mensen. Ja daar zal de politiek ook een rol in moeten spelen, denk ik. Als we daar actiever moeten gaan oproepen.

[1:07:45] Mevrouw den hoed wilde nog iets op af.

[1:07:48] Ja. Als je kijkt wat het werk van de overgangs consulenten inhoudt, dan is dat dus dat op nummer één staat lifestyle voeding. We hebben het over supplementen en wij leggen uit over hormoontherapie en het is niet zo dat wij alleen maar zeggen. Nou gaan de hormonen en dan komt alles goed. Dat is zeker niet zo de is een vrouw die bij ons binnenkomt en het geldt zowel in de eerst als in de tweede lijn krijgt een consult en dat is zijn best lange consulten over het algemeen is wisselend per ziekenhuis in de tweede lijn zit ergens tussen de veertig en vijftig minuten voor een overgangs consulent in de eigen praktijken tussen uur en anderhalf uur voor het eerste consult dus daarin krijgt vrouw gelegenheid om alles te vertellen wat ze wil. Dit is vooral eerst nou vertel maar wat zit je dwars waar ik last van en dan ga je samen kijken wat kun je er nou zelf aan doen want als nummer één nummer één is gewoon wat kan die vrouw zelf doen om gezond te zijn zich goed te voelen en gezond te blijven voor de toekomst. Want dat is ook het tweede deel risicoprofielen. Dat vinden we heel belangrijk om te kijken hoe die vrouw gezond te houden. Privé en werk en dus lifestyle voeding. Dat staat altijd op nummer één, zowel op de poliklinieken als in de eerste lijn.

[1:08:58] Dank u wel, mevrouw rijke nog aanvullend.

[1:09:01] Dankuwel voor zitten voeding en leefstijl. Daar begint het natuurlijk allemaal inderdaad mee. Absoluut super belangrijk en daar zou ook als je een publiciteitscampagne doet want ik neem aan dat dat is wat u bedoelt via danken dat dan zou je ook daarin aandacht moeten besteden. En wat mij betreft staan een aantal dingen daarbij voorop roken bijvoorbeeld sowieso voor je algemene gezondheid. Vrouwen die roken komen eerder in de overgang hebben vaak ook ernstige klachten. Alcohol is natuurlijk een trigger. Er is enorm veel angst voor borstkanker bij hormoontherapie. Maar vrouwen met overgewicht hebben een dubbel verhoogd risico op borstkanker maar alcohol een tot twee glazen per dag, oftewel twaalf tot veertien, eenheden per week geven ook een dubbel verhoogd risico op borstkanker. Dus dat zijn eigenlijk allemaal dingen die bijna nog belangrijker zijn en dat zou je dan in een publiciteitscampagne ook mee moeten nemen als we iets geleerd hebben van cool fit. Dan denk ik dat met name die voeding en leefstijl nog belangrijker is dan eerst en dus ik hoop dat dat een beetje antwoord is op uw vraag.

[1:10:15] Terwijl Paulusma. Ik voelde me schijf voor vijf voor de menopauze aankomen.

[1:10:21] Ik voel vooral een schijf van een beetje ruimte, maar ook kennis. Want ik kom uit de zorg en ik en ik hoor mijn collega ook zeggen. Oh dat wist ik niet. Ik weet het niet en ik val een beetje in de categorie van potentiële qua leeftijd. Ik ik weet het niet. Dus ik denk in het kader van een publiekscampagne is de super relevant om ook en niet omdat ik alles uit de zorg. We houden wat op zich een goed streven is, maar omdat we denk ik ook zelf een heleboel kunnen doen

[1:10:51] en dat begint dus denk ik ook met levensstijl met bewegen.

[1:10:56] Dus ik heb antwoord op mijn vraag. Dagvoorzitter.

[1:10:58] Dankjewel. En nog even met excuses ik zijn een paar keer mevrouw rijkens mevrouw van dijk en maar goed dat dat even dan.

[1:11:06] Ik reageer op alles wat dan ook een lastige voornaam dus geen enkel probleem. Volgens Lucas Dankuwel.

[1:11:16] Mevrouw toe.

[1:11:18] Ik zag de rivier al heen en weer schuiven want we gaan ook nog de tweede en derde ronde. Ik ben dus ook heel nieuwsgierig naar de de antwoorden die we gekregen hebben over de werkvloer. Hoe we dat in de andere ronde. Die die komen nog weet ik. En misschien is mijn vraag dan nieuwe je toch zitten in het hol van de leeuwinnen is er nog iets wat u graag had willen zeggen of u willen meegeven waar wat hij nog niet gezegd heeft dan hoor ik dat heel graag wij allemaal denk ik.

[1:11:48] Wie mag ik het woord geven?

[1:11:52] Ik denk dat het beeld duidelijk is en voor mezelf sprekend heb ik denk ik heel goed. Alles kunnen zeggen wat ik wilde zeggen ik had wel een uitgebreid wensenlijstje. Dus ik ga niet nog meer aan toevoegen. Ik zou niet durven en ik denk dat we eigenlijk met elkaar allemaal heel duidelijk hebben gemaakt dat wij echt als zorgprofessionals echt hart voor deze vrouwen hebben letterlijk en figuurlijk. En ja het zou fijn zijn als dat breder uitgedragen zou kunnen worden en dat ook de rest van Nederland. Dat doet.

[1:12:26] Dank je wel

[1:12:27] voldoende.

[1:12:30] Hij zit met je. Ik wilde de flauwe vraag stellen. Voorzitter, maar misschien moet ik dat niet doen. Maar nu doe ik het toch als jullie nou eentje mocht kiezen van die lijst.

[1:12:43] Want ik had uw inbreng gedeeltelijk via de telefoon gedeelte. Toen ik hier zat en dat is een moeilijke vraag. Want alles is belangrijk. U had het voor het zeggen en één ding moest het zijn. Welke zou je dan.

[1:12:56] Geeft u antwoord. Ja dat is inderdaad datum flauwe vraag kan ik alleen maar beamen.

[1:13:04] Ik denk dat ik dan toch zal kiezen voor meer bespreekbaarheid. Want ik denk als dingen beter bespreekbaar zijn. Dan komt de rest eigenlijk ook wel goed.

[1:13:15] Dus dat zou mijn keuze dan zijn Dankuwel voor de vraag.

[1:13:21] Daar kan ik me helemaal bij aansluiten, want meer kennis geeft ook de dat vrouwen beter kunnen ook beter kunnen verdragen. Misschien mag ik dat woord niet gebruiken. Maar kennis is belangrijk. Vrouwen weten absoluut niet wat er in hun lijf gebeurt en dat maakt angstig.

[1:13:39] Dankuwel

[1:13:40] mevrouw de noemt nog even als uit.

[1:13:43] Ja. Nee, natuurlijk sluit ik me hier volledig bij aan en vooral inderdaad kennis onderling delen eerste en tweedelijns zorg samenwerking. Denk dat het heel belangrijk is dat vrouwen alle kennis krijgen die ze nodig hebben.

[1:13:57] Mevrouw Paulusma, die heeft nog een korte vraag.

[1:13:59] Ja. En Dankuwel. Voorzitter en ook voor de eerste groep en ook alvast ter voorbereiding op de derde groep.

[1:14:04] Want we hadden het over boegbeelden en over meer kennis hebben. We moeten meer van elkaar weten en dan denken we heel vaak aan vrouwen. Dat is heel goed. Maar ik zou het ook wel interessant vinden als er een man is die misschien en daar zit een man. Maar als we het hebben een over boegbeelden is het denk ik ook heel vaak heel goed, zeker op de werkvloer als mannen zich zouden uitspreken. Dus dat zou ik ook nog wel een interessante gedachtegang vinden of als we het over boegbeelden hebben we ook een man kunnen

[1:14:30] mobiliseren en misschien luistert er nu een man. Dat kan ook maar een suggesties. Ik zou dat heel interessant vinden.

[1:14:40] Nou Dank voor uw oproep in ieder geval ook ook deze dames ontzettend dankbaar. Als ik denk jij wat ik meeneem. Even kort samenvattend de komt ook half tweeduizend, tweeëntwintig, een erna geen nieuwe richtlijn. Ik denk dat dat heel positief en goed om te worden. Dan hebben we ook voor mij ik een beetje wetenschap erfenis beest en daarbij hoor ik ook dat dat een een reden was ook hier in een oproep tot samenwerking en dat vind ik ook wel heel mooi. Dus ja als ik dingen koppelt denk ik. Nou laat zeker die richtlijn het moment zijn om daar goed aandacht aan te besteden. De samenwerking te zoeken en te kijken hoe we daarmee voort kunnen gaan. Maar dan.

[1:15:19] Mag ik nog één ding zeggen? Deze richtlijn wordt samen gemaakt met een gynaecoloog van de NVOG. Dus daar vindt al samenwerking plaats.

[1:15:27] Nou prachtig. Dat is heel mooi en dan

[1:15:30] jullie de nog bij de VOC en de en dan en dan is het een and compleet. Het dankjewel. Dan komen natuurlijk de andere van van de eerste en de derde natuurlijk ook nog de bij maar die zat hier nu niet op tafel. Maar ik stel voor dat we even een paar minuten schorsen te krijgen je keurig in een briefje dat dat straks een videoverbinding opgestart kan gaat worden. Dus oké. Voor de mensen thuis die meekijken en dan dan gaan we daar weer daarna weer verder met laatste blok

[1:16:01] Dankuwel.

[1:18:47] Shit. Ik vind en number,

[1:18:51] hoewel een de kroonprins.

[1:20:43] Even een kleine dienstmededeling even hier.

[1:20:48] De mevrouw van Aalst is nog onderweg of Westerlaken. Sorry, mevrouw van Aalst zit daar in de video verbinding. Maar het loopt allemaal wat vlugger dan gedacht. Dat betekent dat dat we wel iedereen die hier ook bedacht was voor dit gesprek. De kans willen geven om hier ook echt aanwezig te zijn en ik denk dat dat ook van meerwaarde is voor het hele gesprek. Dus ik stel voor ook mevrouw van Aalst even thuis dan. En wij schorsen hiervoor twintig minuten. Ik stel voor dat we om tien over zes weer doorgaan en dan ja dan zijn we ook compleet en ik vind ik dat doet recht denk ik aan wat we afgesproken hebben hebben weer even overlegd.

[1:21:26] Dus dan ook voor de mensen thuis bij schorsen. Twintig minuten

[1:21:32] Aalst is onderweg op vers te lang. Sorry, mevrouw van Aalst Sittard.

[1:21:39] Maar wat

[1:21:42] betekent dat

[1:42:20] ik heropende het rondetafelgesprek over de menopauze. Ik heet u welkom, mevrouw van Aalst op het op de live verbinding meneer alleman hier rechterzijde van mij en mevrouw Westerlaken is nog onderweg. Dus die sluit zo snel mogelijk aan

[1:42:39] mag ik meneer een antwoord geven eigenlijk als enige hier in in het geheel. Mevrouw van Aalst. Zo meteen dan aan de beurt. Meneer alle banden het woord.

[1:42:48] Dankuwel. Voorzitter, Bedankt voor de uitnodiging vandaag hier en eer om vanuit de gemeente den Haag te vertellen wat wij aan de overgang en werk hebben gedaan.

[1:43:03] Ik zeg niet dat we een best practice hebben, maar het werkt bij ons en ik zal jullie stukje meenemen in hoe het werkt.

[1:43:10] Toen wij zeven jaar geleden bij de gemeente den Haag een Arbo centrum hebben gebouwd waar eigenlijk alles rondom zorg vitaliteit duurzame inzetbaarheid bij elkaar komt, zijn wij vanuit mijn centrum gaan bloggen en gaan vloggen en bij de eerste blog. Toen zei ik tegen de bedrijfsarts en de bedrijfsmaatschappelijk werkers van. Goh. Waar moet dat nou over gaan. Wat is nou een thema was eigenlijk toch een beetje onder de tafel zitten wat er best wel wel op tafel mag liggen. En toen zeiden ze allemaal de overgang. Dus neem mijn blog gepost over de overgang en het was booming binnen een dag. Het was

[1:43:49] een taboe doorberekend onderwerp denk ik. Het was iedereen wist gelijk niet Arbo centrum was en wat die te bieden had en het was ook nog een man die belofte. Dus het was natuurlijk interessant. Maar de tolk of de tuin bij het koffieautomaat. En ik zeg altijd dat wil je toch op bepaalde onderwerpen. De reacties waren groot en toen dachten wij als gemeente. Daar moeten we iets mee

[1:44:12] bij hem uiteindelijk besloten om een workshop en een training te verzorgen en de eerste keer was in de Haagse lobby van de van het gemeentehuis op de elfde verdieping en ik stond in de lift een lift voor vrouwen en het was een beetje zoals eerder aangehaald. Een beetje griezelig

[1:44:31] en toen ik toen begon de workshop en ik heb hem geopend. Het waren honderd vrouwen en ik en en ik heb hem geopend met mijn persoonlijke verhaal. Want toen ik thuis woonde was mijn moeder zwaar in de overgang en zijn ook best veel klachten en wij hebben daar natuurlijk als gezin ook echt wel wat van van meegekregen

[1:44:55] en daarna ging de workshop van start en ik vond het naar de reacties onderling. Het was een feest van herkenning en en de gene die het gaf die vertelde natuurlijk wel wat er allemaal bij hoort en wat er allemaal aan vast hangt en je hoort alleen maar de hoe en de aas, maar ook vooral het lachen en nog steeds het giechelen van onenigheid

[1:45:24] waar we daarna als gemeente haar onze op hem gericht is eigenlijk zoveel mogelijk vrouwen die workshop te laten geven om te vertellen eigenlijk te informeren over het onderwerp

[1:45:41] wat we ook hebben gedaan in die workshops is tools meegegeven om het gesprek met de leidinggevende aan te gaan en want als we dan naar overgang en werk kijken is denk ik. Het bespreekbaar maken van de overgang op de werkvloer is is ook echt nog een taboe de leidinggevende. Ik zeg altijd de een kan daar wat makkelijker. Het gesprek over aangaan dan de ander. Maar het is belangrijk dat of de leidinggevende of de medewerkers de tools in handen hebben om dat gesprek te voeren

[1:46:14] en later ben ik veel van die vrouwen tegengekomen bij andere workshops en trainingen en die Bedankt dan mij altijd jij je moet je werkgever bedanken en wij doen dit ook mede vanuit goed werkgeverschap en die zijde van het is voor mij een hefbrug geweest en hefbrug door thuis alleen al te zeggen 's avonds. Ik ben aan workshop geweest. Oh wat dom. En na een workshop over de overgang. Heb je dat dan en en het gesprek lag op tafel en ze zegt eigenlijk was het op de werkvloer. Dus met mijn collega's en met mijn leidinggevende eigenlijk niet anders. En ik denk dat het is al meerdere keren ook door de andere sprekers gezegd dat het belangrijk is dat er op de werkvloer aandacht is dat de leidinggevenden weten dat deze levensfase. Er is het ook inderdaad niet. Medicalisering, want volgens mij met goede voorlichting kan je denk ik een hoop voorkomen en maar dat er ook op gesprekstechnieken uitvoeren van het goede gesprek tussen leidinggevende en medewerker ook echt wordt. Ge. Let op de oplossing gerichtheid en soms kan je vrouwen gewoon net een stukje helpen door te zeggen van joh je hoeft niet Sharp om half negen. Dit zijn als je wat moe en wat slechter slaapt mag ook prima. Even wat later zijn kleine praktische oplossingen kunnen vaak voorkomen dat vrouwen in deze levensfase verzuimen

[1:47:41] en ook de bedrijfsarts heeft volgens mij daar echt een bepaalde rol in. Want naast het eerder al aangehaalde korte verzuim is er ook echt wel langer verzuim en ook het korte verzuim komt soms bij de bedrijfsarts op het open spreekuur en ik denk dat het ook goed is vanuit die branche om aandacht te nogmaals te leggen op het open spreekuur dat vrouwen daar eventueel ook naar toe kunnen, maar vooral ook weer het bespreken met de leidinggevende.

[1:48:10] Als ik jullie dan een paar tips mag meegeven want daar werd net om gevraagd en ik denk dat voor bedrijven goed is om een diversiteitsbeleid te hebben waar ook verschillende levensfasen inzitten en daar is deze levensfase denk ik absoluut een van

[1:48:27] het geven van voorlichting door workshops trainingen handvatten te geven aan leidinggevenden en medewerkers voor gesprekken denk ik dat echt iets voor werkend Nederland is maar wat absoluut door de overheid gestimuleerd kan worden en al eerder aangehaald denk ik een landelijke campagne. En dat mag volgens mij best met de knipoog. Want zoals de andere vrouwen ook zeiden het is een levensfase waar je volgens mij ook heel krachtig in wordt en waar een vrouw ook veel meer naar haar eigen persoonlijk leiderschap kan en mag gaan kijken en volgens mij zou een landelijke campagne met een mannelijk of vrouwelijk of allebei boegbeeld daar ontzettend bij helpen Dankuwel.

[1:49:11] Dankuwel voor dit vlammend betoog.

[1:49:14] Dan ga ik over naar mevrouw van Aalst. Mevrouw van Aalst is bedrijfsarts en penningmeester van de NV a B. Mevrouw van Aalst, aan u het woord.

[1:49:30] U moet het geluid even aanzetten. Wij horen u niet.

[1:49:33] Ik weet niet of het of ik bij u ligt of hier.

[1:49:41] Nee, we hebben geen Irma hier. Dus dan

[1:49:45] kijk ik even

[1:49:50] of iemand hier iets aan kan doen.

[1:49:55] Hoi.

[1:49:56] U hoort ons wel

[1:49:59] wordt driftig. Ja. Geknikt teef voor de mensen

[1:50:03] nu hoor ik u wel.

[1:50:04] Volgens mij of niet.

[1:50:07] Mevrouw van a. Ja ja ja. Spraken wij aan u het woord Dankuwel.

[1:50:15] Oké. Bedankt. Voorzitter, voor de uitnodiging zoals wil zij ben ik bedrijfsarts. Ik ben zelfstandig bedrijfsarts in het noorden van Nederland

[1:50:23] en zit ook in het bestuur van onze wetenschappelijke beroepsvereniging van MKB

[1:50:29] vrouwen zijn de helft van onze werk populatie en ik denk dat het voor werkgevers en werknemers van groot belang is om vrouwen tijdens de overgang te behouden voor de werkvloer en als bedrijfsarts werk ik sinds ongeveer tweeduizend in met name zorg, onderwijs en kinderopvang. Zoals mijn voorgaande spreken van hebben gezegd zitten werken daar denk ik nou tachtig plus procent vrouwen.

[1:50:51] En wat ik in mijn eigen spreekuur zag was dat veel vrouwen tussen de vijfenveertig en zestig jaar. Die vielen uit met een heel breed scala aan klachten

[1:50:59] burnout depressie fysieke klachten onbegrepen klachten

[1:51:02] en zelf is dus vaak ook helemaal niet waar het vandaan kwam. En maar met een reguliere behandelingen reageerde ze vaak niet goed. Hierop werden vaak niet beter. En toen ben ik zelf gaan zoeken en bleek er een literatuur niet zo heel erg veel te vinden te zijn over dit onderwerp zodoende bij in tweeduizend tien een eigen onderzoek in het noorden start. Dat werd door mevrouw bakker ook al aangehaald oosten. Het onderzoek van Oosterhof en keukens.

[1:51:28] Dan heb ik ook aan meegewerkt bij een klant van mij en daaruit kwamen we eigenlijk even heel plat geslagen dat eenderde van het verzuim in deze leeftijdscategorie gerelateerd was aan overgangs klachten.

[1:51:38] Dus daar schrok ik nogal van dat het zo groot en zo belangrijk was. Sindsdien werk ik heel veel samen met gynaecoloog. Om dit op de kaart te zetten, maar ook om te verwijzen en te behandelen.

[1:51:50] Ik merkte sinds tweeduizend tien dat er ook in mijn eigen beroepsgroep echt ontzettend veel weerstand was en ook heel veel taboe over dit onderwerp. De afgelopen jaren hebben daar heel erg geprobeerd aandacht voor te krijgen. Een langzamerhand en gelukkig geresulteerd dat er ook voor het in dit soort vergaderingen dat we het steeds verder op de kaart zetten.

[1:52:12] Ondertussen schrijf ik samen met collega's van de NVB en van de gynaecologen, zoals de renner van dijken. Het vertelde hun standpunt over zorgprofessionals in het algemeen en bedrijfsarts in het bijzonder

[1:52:21] en ik denk dat een aantal punten heel erg belangrijk zijn vanuit mijn vakgebied als bedrijfsarts een heleboel dingen zijn natuurlijk door de voorgaande sprekers al genoemd is misschien goed als een soort kleine samenvatting is. Ik denk dat het doel is het goede zorg voor elke vrouw toegankelijk in de eerste of in de tweede lijn waardoor ze behouden blijven voor de arbeidsmarkt.

[1:52:44] Een bewustwording van de vrouw zelf, zoals de en van dijk ook al zei, waarom zit dat ook niet gewoon in het reguliere basis en middelbare onderwijs. Ik bedoel laten we beginnen met onze. Ik heb zelf een dochter van veertien. Die krijgt nu alles over de menstruatiecyclus, maar niets over de overgang.

[1:52:59] Daar heeft ze gelukkig twee ouders eentje ik en mijn man is gynaecoloog. Dus daar krijgt ze thuis wel van mee maar niet iedereen heeft die luxe.

[1:53:08] En Vandaar uit ook. Dus die verbetering in het onderwijs, maar ook denk ik absoluut. Die publiekscampagnes die echt heel erg belangrijk zijn, zoals al eerder benoemd

[1:53:18] daarnaast ook echt bewustwording en scholing van arts en huisartsen ik mevrouw engel op collega engel die vertelde het net al. Maar mijn ervaring is echt nog wel anders.

[1:53:28] Veel mensen die bij mij veel vrouwen die bij mij op het spreekuur komen

[1:53:32] zijn al bij de huisarts geweest waarbij het soms toch weggewimpeld werd of als zijnde. Het kan niet. Je bent nog te jong. Het hoort bij het leven. Er is niet veel aan te doen

[1:53:44] en ondertussen zit zowel bij mij op het spreekuur omdat ze niet kunnen werken of heel veel klachten hebben

[1:53:50] dus, maar ook mijn eigen collega's bedrijfsartsen zullen er echt nog in de school moeten worden, zoals collega van dijk ook al vertelde ook de gynaecologen.

[1:53:58] Daarnaast de bewustwording bij de werkgevers en meneer vertelde dat net al met een prachtig voorbeeld bij de gemeente bij de gemeente den Haag zelf ben ik bij betrokken bij een project bij de gemeente Amsterdam waar ook een vergelijkbaar project loopt.

[1:54:11] Dus dat is ontzettend mooi

[1:54:15] als bedrijf zijn wij denk ook aan zet door een in hand in eigen boezem te steken en zelf voldoende kennis te hebben op het gebied van overgang naar werk. Ik bedoel wij zijn naast de huisartsen en ook de

[1:54:25] verpleegkundigen zijn natuurlijk net zo goed en eerste lijn. Dus wij screenen wij zien de mensen als eerste belangrijk dat wij ook de mensen bevragen en ik heb mezelf aangeleerd sinds een jaar of tien bij elke vrouw vanaf veertig, begin veertig tot een jaar of zestig. Als het relevant is om echt te vragen van Hey. Hoe zit je in deze levensfase. Heb je klachten is het hormonaal en heel vaak ook al zijn er nog wat andere dingen aan de hand komt dat ook heel vaak naar voren.

[1:54:54] Vraag er bewust naar omdat vrouwen zichzelf vaak helemaal niet bewust van zijn.

[1:54:59] En dan heb ik de mazzel in mijn spreekuur tijd dat ik daar een half uur vaak of meer voor per cliënt of patiënt heb ik snap dat huisartsen dat veel moeilijker hebben. Die hebben veel korter. De tijd

[1:55:09] en dus ook als daar echt een pleidooi voor mijn collega bedrijfsarts zonder echt actief en bewust naar op zoek te gaan.

[1:55:16] Daarnaast denk ik ook dat het goed is om vrouwen voor te lichten. Nou dat kan de prachtig via werkgevers, zoals de gemeente doet zegt voorlichting geven omdat ze heel graag bij die preventie kanten willen en ik wil graag die vrouwen niet meer zien dat ze uitvallen op het spreekuur en vaak voor langere tijd niet meer beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt.

[1:55:39] Preventie door voorlichting. Inderdaad, zoals ik net al zei, daarnaast ook adviseren van werkgever organisaties. Welke maatregelen kunnen nemen. Soms kunnen het hele simpele adviezen zijn. Dus beginnen wat later regel mogelijkheden klimaat

[1:55:55] voeding en leefstijl te kiezen. Wij kunnen geven vanuit de bedrijfsarts zorg.

[1:56:01] Daarnaast denk ik. Mevrouw Paulusma vroeg net bijvoorbeeld eventjes nog over de kosten van het verzuim. En hoeveel dagen dat er was. We hebben dat ooit op de zijkant van de lucifer doosje uitgerekend zoals wel vaker zeggen

[1:56:12] als je even heel kort kijkt naar dat we ongeveer één komma twee miljoen werkende vrouwen hebben of tenminste vrouwen in die leeftijdscategorie daarvan zijn er negenhonderd vijftigduizend actief op de arbeidsmarkt.

[1:56:23] Volgens het CBS is gemiddeld iedereen zes dagen ziek zijn. Vijf komma zeven miljoen werkdagen.

[1:56:29] Een werkdag kost gemiddeld tweehonderd zestig euro.

[1:56:33] Als je daarvan ongeveer vierendertig procent. Dat is uit ons eigen onderzoek eenderde van de klachten wordt veroorzaakt. Of komt mede door de overgang.

[1:56:43] En als je dat uitrekent, kom je op vijfhonderd vier miljoen euro per jaar

[1:56:47] en dan hebben we het nog geen eens over het productie verlies van de

[1:56:51] van de vrouwen met overgang slachten die wel op het werk aanwezig is, maar veel minder productief is door haar klachten

[1:56:57] dat ze het zoals wij noemen het grijze verzuim. Maar dat ze dat hebben nog eens meegenomen in deze berekeningen. Dus ik denk dat het echt ontzettend belangrijk is dat we hier heel hard mee aan de slag gaan.

[1:57:10] Dankuwel.

[1:57:13] Ik vroeg me af of mevrouw

[1:57:15] de la Grande,

[1:57:23] mevrouw van Aalst, wilt u zelf de live stream even uitzetten. Want waar ik ik zie ik hoor mezelf ook iedereen die hier nu praat hoort hoort zichzelf de niet aan

[1:57:32] de.

[1:57:34] Is gehuwd. Mevrouw West Dankuwel. Mevrouw westelijke was,

[1:57:37] De ongeluk. Het had ons allemaal kunnen overkomen naar het oude Kamergebouw gelopen dus die alsof een of een drafje hier naar op weg. Maar ik stel voor dat we gewoon eerst.

[1:57:45] De vragen en antwoorden doen en hopen. Ja

[1:57:48] dan gaan wij over tot de vragen. Ja, ik begin bij mevrouw.

[1:57:51] Nou veel Dank en heel veel Dank aan mevrouw van Aalst en heer Aleman.

[1:57:56] De vraag die ik vooral heb is u bent beiden heel goed bezig en hebt dan u actieradius en probeert er zoveel mogelijk mensen te beïnvloeden.

[1:58:05] Maar en en je hebt goede cijfers. Maar je zou toch denken als dit bekend was bij naar ongeveer iedere werkgever dan zou het heel hoog op het prioriteitenlijstje staan omdat het zo in het eigen belang van de werkgever is en mijn vraag aan u. Ze hebben het over publiekscampagne schat en voorlichting. Dat is toch zoals wij erover hebben gesproken, vooral in eerste instantie gericht tot de vrouwen. Maar wat zouden we nou toch kunnen doen om juist ook die werkgevers breder te bereiken. Wij proberen dat hier al natuurlijk een eerste slag te slaan door en met de Commissie sociale zaken en de Commissie VWS bij elkaar te zijn, maar ik ben heel benieuwd of u daar ideeën over heeft.

[1:58:49] Meneer allemaal.

[1:58:53] Nou ik denk dat het voor werkgevers ziet het vaak in het zoals mevrouw van aan zou zijn in de grijze verzuim omdat het op het moment dat iemand een vrouw uitvalt voor de langere periode en dan is het heel duidelijk. Maar het kort verzuim is vaak niet duidelijk. Wel voor de leiding geven. Maar tegenwoordig met aan geen mag natuurlijk niet meer vragen wat iemand heeft en als iemand het niet zegt, is het heel ingewikkeld

[1:59:20] en ik denk juist door ook een publiekscampagne dat je niet alleen maar de vrouwen treft die het betreft die het aangaan. Maar dat je dus ook werkgevers treft over het feit dat dit bestaat en misschien is het wel een gesplitste campagne met eentje voor de werkgevers met en al eerder aangehaald. Misschien een toolkit met een gespreksleider gaat erin. Hoe een leidinggevende in gesprek kan gaan hierover.

[1:59:49] Dankuwel heeft mevrouw van Aalst misschien nog aanvullingen is dat goed, mevrouw Ellemeet dat ik ook nog even hier.

[1:59:58] Wij horen u weer niet.

[2:00:04] Het ligt niet aan mij. Oké. Ja.

[2:00:07] Het zit hem in de vertraging.

[2:00:11] Lange afstand moet geduld hebben.

[2:00:13] Maar wij horen u nu. Dus ga je gang.

[2:00:16] Mooi Dankuwel.

[2:00:18] Ik denk dat het belangrijk is om werkgevers daar inderdaad in een breder publiek te bereiken vanuit onze beroepsvereniging proberen we dat ook. Dat is soms lastig.

[2:00:29] We hebben daar gelukkig wel heel veel goede contacten mee met met de werkgeversorganisatie en en ik hoop dat mevrouw Westelaken ook snel aansluiten van de kan zijn daar ook iets over gaan vertellen. Maar dat is ontzettend belangrijk denk ik. En we hebben het heel vaak over preventie. Maar preventie zijn geen sexy woord natuurlijk.

[2:00:49] Preventie is natuurlijk iets waar je geld en tijd in gaat investeren wat je niets heel snel op de korte termijn. Misschien ziet ik denk wel dat het heel erg van belang is. En Vandaar ook dat ik ook echt blij dat de de overheid hierna gaat kijken om te kijken of je daar nou ja, dat het belangrijker kan worden, zodat daar misschien net zoals bij andere onderdelen dat preventie veel hoger op de kaart komt er bij als bedrijfsarts zien liefst zo min mogelijk mensen op ons reguliere spreek er alleen op het preventieve spreekuur, zodat mensen

[2:01:21] aan het werk kunnen blijven. Niets verzuim en en ik denk dat we in dit geval door de overheid heel erg waar nodig hebben.

[2:01:29] Dankuwel.

[2:01:31] Mevrouw Paulusma. Heeft u nog vragen.

[2:01:36] Dankuwel. Voorzitter en ook danken wederom voor de inbreng.

[2:01:42] Ik heb opnieuw de vraag over mannen. Want u heeft veel vrouwen getraind in workshops, maar zouden we dus ook niet.

[2:01:49] Mannen moeten trainen want ik denk namelijk dat verzuim

[2:01:52] ook voorkomen kan worden als we elkaar wat vaker vragen hoe het is en ik denk dat mannen dat ook heel goed zouden kunnen. En ik heb twee vragen maar dat komt ook door voorbeelden uit het buitenland. En ik weet niet of u daar antwoord op heeft. Maar in Engeland worden vrouwen beter beschermd in het arbeidsrecht als het gaat om dit soort klachten en the Guardian heeft vijf dagen geleden een artikel gepubliceerd over en als het of ezels of asos kunt me daar niet op vast. Maar die biedt een werknemers flexibel en betaald verlof als het gaat om menopauze klachten en ik was wel benieuwd hoe u de daarnaar kijkt.

[2:02:31] Wie meneer alleman als eerste mevrouw van Aalst.

[2:02:36] We beginnen prima, mevrouw van Aalst.

[2:02:39] Ik maak er wel eens onderling het grapje dat als mannen in de overgang zouden zijn er al lang heel veel oplossingen voor zouden zijn. Ik denk dat vrouwen daar minder hard voor zichzelf opkomen

[2:02:51] en is bij mijn weten dat Engeland ver voorop loopt in dit soort dingen en ik. Het zou fijn zijn als daar inderdaad ook vanuit werkgevers of vanuit een cao richtlijnen haar echt wel duidelijke afspraken overkomen.

[2:03:03] We weten natuurlijk wel dat werkgevers of al vaker gewoon hebben een verlof man zei ik bedoel wij noemen het nog steeds vakantiedagen en ik probeer dat soms ook wel te zeggen. Nee, het zijn verlofdagen die je voor heleboel dingen kunt inzetten

[2:03:15] en misschien dat dat mensen er ook duidelijker in begeleid worden dat je die dus ook voor dit soort dingen af en toe kunt inzetten.

[2:03:25] Dankuwel.

[2:03:26] Ondertussen komt mevrouw Westelaken binnen. Welkom, welkom als u nou geeft niks. U bent dat is het belangrijkste. U bent bestuurslid van CNV collectief bezit al midden in de vragenronde. Dus ik stel voor dat we heel even doorgaan met beantwoorden van deze vraag vanuit mevrouw Paulusma

[2:03:42] en dan geef dan geef ik eerst meer alle man heeft woord voor.

[2:03:47] Dank u wel. Voorzitter, en ik denk voor mannen is het taboe nog vele malen groter dan voor vrouwen. Natuurlijk hebben we bij de gemeente den Haag omdat we zo succesvol waren met de vrouwen en dit ook geprobeerd hadden zich geloof ik iets van tien mannen opgegeven en daar kwam het er kwamen er twee

[2:04:08] en ik denk dat dat een beetje typerend is. Ik denk ook in de podcast van Elles de bruin kwam dat natuurlijk ook echt heel erg naar voren dat het taboe op vrouwen is groot en taboe op mannen is grote. Ik zei net al gekscherend tegen Evelien van ik kan me voorstellen dat als ik nog in de overgang komt dat het dan nog prangender wordt voor mij om dat ook te gaan vertellen. Maar dat is niet.

[2:04:36] Dankuwel.

[2:04:39] Mevrouw Mattheüs. Vindt u het goed dat ik mevrouw Westerlaken dan even eerst even het woord geven en dan krijgt u zoals eerste de vraag waarom. En dan ga ik weer even zo terug en dan doen we het even iets anders dan we gewend zijn. Maar dat chef

[2:04:52] mevrouw Westerlaken.

[2:04:54] Hartelijk Dank.

[2:04:56] Ik heb heel veel online meegeluisterd. Ik kom uit het martini ziekenhuis gereden in Groningen. Dus ik heb ik had alle tijd om om jullie te om jullie te volgen.

[2:05:06] Daar heb ik trouwens wel meteen een goed voorbeeld van. Maar er komen misschien misschien zo nog wel op

[2:05:10] misschien goed om te vermelden dat wat de aanleiding was voor ons als CNV om ons onder dit thema eigenlijk wat prominenter op de kaart te gaan zetten

[2:05:19] en dat was voor mij eigenlijk vrij persoonlijk dat ik ik ben ook voorzitter van CNV internationaal. Wij werken in zeventien landen en ik was vlak voordat de coronacrisis in Nederland uitbrak in maart nog op werkbezoek in Indonesië en daar gingen wij op bezoek naar vrouwen die daar vooral in de textiel industrie werken. Dat zijn voornamelijk vrouwen en die verenigen zich ook vaak in vakbonden

[2:05:43] en ik vroeg aan een van die vrouwen die dus daar in Indonesië bij de voor in de vakbond werkt van wat is nou een belangrijke wapenfeit. Wat hebben jullie met elkaar weten te organiseren. En toen zei zij. Wij hebben onder andere georganiseerd dat als je een miskraam hebt gekregen dat je dan drie dagen verlof krijgt

[2:05:59] en mijn mond viel open niet zozeer om het feit dat ze dat hadden bedoelen met elkaar. Maar dat ik dacht hoe kan het nou dat wij de illusie hebben dat wij jullie als vakbonden, Indonesië komen trainen en wat komen leren, terwijl jullie dit thema eigenlijk al veel verder zijn dan wij in Nederland ook weer even een lesje afleren van westerse arrogantie. Maar dat heeft me wel zo aan het denken gezet dat ik dacht ja, er zijn natuurlijk nog veel meer thema's die typisch vrouwen over het algemeen raken op de werkvloer en waar veel te weinig openheid en veel te weinig begrip en kennis over is en ik noem nu de dit thema van miskraam. Maar dat dat dat is meer om te illustreren dat we het nu even hebben over de overgang. Maar dat als je kijkt op op waarop op wie test je vaccins op wie op wie pasje of een of een mondmasker past dat dat is over het algemeen op mannen en heel veel in onze samenleving is gewoon end op mannen van halverwege de veertig.

[2:06:56] Terwijl dat kwam volgens mij vandaag al eerder langs nog nooit zoveel vrouwen van vijfenveertig jaar en ouder op onze arbeidsmarkt actief zijn. Dus ik voelde direct de de drang om een nieuwe feministische golf uit te roepen op de Nederlandse op de Nederlandse werkvloer en de overgang is dus eigenlijk het het eerste thema dat we hierbij bij de kop gaan pakken.

[2:07:16] We zijn begonnen met een enquete uit te zetten onder leden bij het CNV.

[2:07:20] Daar kwamen heel erg veel reacties op onder hele korte tijd van heel veel vrouwen die aangaven als ik me ik meld me regelmatig ziek omdat ik overgangs klachten heb ik durf bij mijn leidinggevende niet aan te geven dat het over de overgang gaat. Alles komt ook in één keer in Devin lezen levensfase, soms tegelijk ook mantelzorg voor ouders. Kinderen die uit huis gaan dus heel veel vrouwen die zeiden de ik herkende het niet. Ik wist niet zo goed hoe ik het moest duiden

[2:07:47] en ook bang dat er lacherig over over over wordt gedaan.

[2:07:52] Maar maar we hebben ook in die enquete de ruimte gegeven buiten een aantal gesloten vragen voor algemene opmerkingen en toename heel veel vrouwen ook de moeite om te zeggen wat fijn dat jullie dit is uitvragen wat fijn dat hier want dit is wel een eerste stap. En wat goed dat hier ook ook aandacht voor komt met ook echt wel

[2:08:10] ervaringsverhalen in de zin van ik moest bijvoorbeeld als verpleegkundige in een heel pak gehesen worden in de strijd tegen tegen corona en met in combinatie met opvliegers is dat gewoon niet te doen. Dus hier ook heel veel verhalen van onderwijzers die zeiden er zijn gewoon dagen dat ik dat het bloed onder mijn nagels vandaan wordt gehaald door die klas en dat ik dat gewoon even niet trekken en even echt uit de klas moet lopen om zelf te kunnen beheersen. Dus er kwamen ook echt heel veel voorbeelden naar boven van wat het allemaal ook betekent voor vrouwen op de werkvloer.

[2:08:41] Dat is de reden dat wij een handleiding hebben gepubliceerd. Die zat ook bij de position peper die we hebben ingeleverd voor eigenlijk HR afdelingen or maar ook voor vrouwen zelf om meer kennis te vergaren. Allereerst over het thema, maar ook om het taboe te doorbreken. Dat is eigenlijk pas een eerste stap. We hebben volgende week een webinar. Daar werken ook Isa hoes en Medina Schuurman aan mee. Ik hoorde dat het ook ging over kun je nou bekende Nederlanders trekken om op dit onderwerp wat te doen. Wij hebben hen gestrikt om samen met onze dat gesprek. Wat wat wat meer te gaan voeren en die openheid te gaan forceren. We hebben natuurlijk ook altijd CEO als middel als vakbond.

[2:09:18] Dus we zijn ook aan het kijken. Dat hebben dat nu net bij de cao ziekenhuizen die net van starters ook bijvoorbeeld als inzet dat we gaan kijken of er al dat we kunnen afspreken dat er altijd een overgang consulent beschikbaar is voor vrouwen die meer willen weten over wat er wat er wat er speelt

[2:09:33] en om de taboe meer te doorbreken zijn we ook ervaringsverhalen van vrouwen aan het verzamelen en op onze website aan het plaatsen met met interviews en dergelijke. Om om aan de slag te gaan en we zijn natuurlijk zelf ook werkgever. Dat vergeten we nog wel eens als vakbond. Dus we hebben ook voor onze eigen collega's een webinar georganiseerd over hoe herken je bij jezelf overgang slachten. Hoe kun je ermee omgaan. En wat vraagt het ook als organisatie om daar mee om te gaan en daar waren dus ook mannen. Want we hadden gewoon iedereen uitgenodigd. Want het ging zowel over wat kun je als collega of leidinggevende als wat kun je zelf doen als je in de overgang komt en je hebt er last van. Dus ze zijn eigenlijk op verschillende manieren bezig om het om het gesprek allereerst te faciliteren,

[2:10:13] maar ook om wel praktisch te kijken naar wat kun je dus bijvoorbeeld ook in de cao in de cao regelen.

[2:10:20] Tot zover Dankuwel denk heldere mooi betoog.

[2:10:24] Mevrouw. Maar toch. Die is dan nu aan de als eerste voor de vragen.

[2:10:29] Dank ook voor het bijdrages een de en deze laatste bijdrage ook. Ik ben heel blij dat ik hier ben want ik ben zelf woordvoerder, sociale zaken en zowel de vorige ronde als de eerste ronde diegenen die digitaal hoorde en ook New York had twee vragen

[2:10:46] de eerste vraag gaat over en ik vind het heel goed dat u begint met met rouw verlof van de Commissie sociale zaken gaat binnenkort daar een rondetafel over doen

[2:10:56] en naam van van uit, met aldus. Ik ben wel benieuwd. We hebben soms als de neiging ook als beleidsmaker in de kamer of sowieso in den Haag omdat voor elk dingetje een aparte regeling te gaan maken. En maar de de de levens van mensen die die vatten zich vaak dan niet naar die regeling tussen zie ik me toch even benieuwd met zo'n rijk gezelschap. Hoe zou je dat nou praktisch kunnen doen als het gaat om bijvoorbeeld rouw en de menopauze waar we het nu over hebben in de vorm van verlof. Dus of u daar ideeën over heeft en die die is aan jullie allemaal die zich uitgenodigd voelt en mijn tweede vraag gaat heel specifiek over de groep langdurig verzuim.

[2:11:37] Want daar praten we veel over in de Commissie sociale zaken werd met al ik weet even niet meer de zijkant van het lucifer doosje. Ik ken de de nog niet dankbaar voor want het is het is gewoon fijn als je verzuim kunt voorkomen. Dat is fijn voor groot bedrijf. Het is fijn voor een MKB bedrijf. Het is fijn voor mensen en wat we heel vaak bij ze twee krijgen is de onderzoeken met de stapeling van mantelzorg of die de familieverband of het thuisfront. Maar daar staat eigenlijk nooit die menopauze op. Ook in die onderzoeken niet. Dus ik weet dat gewoon niet hoe dat samenhangt specifiek bij die groep is die kennis. Er is die kennis te verkrijgen. Dat is mijn tweede vraag. Voorzitter,

[2:12:20] dankjewel,

[2:12:22] mevrouw Westelaken als eerste het woord.

[2:12:27] Ja ik heb ik heb net met verlof niet genoemd als mogelijkheden en ook niet voor onze inzet

[2:12:32] niet omdat ik denk dat dat niet per se nodig is, maar omdat het introduceren van specifiek overgangs verlof en ik schiet nu gewoon een beetje uit de heupen. Want we zijn er ook echt nog over gedachte aan het vormen.

[2:12:45] Dus daar zit ook een bepaalde mate van problematiseren wellicht achter en daar wil je je eigenlijk juist voor waken. En nu hebben we een enorm arbeidsmarkt tekort. Dus ik denk niet dat er veel mensen van vijfenveertig jaar niet meer worden aangenomen in de zorg omdat ze wellicht een beroep gaan doen op op overgangs verlof. Maar dan nog denk ik dat er heel veel aan de voorkant al eerder kan rondom het zorgen voor een veilige werkomgeving om het om het hierover te hebben

[2:13:11] en een structuur die ook steunend is een voorbeeld waar ik dus net. Ik was net in het martini ziekenhuis in in Groningen en zij hebben om onder de bredere noemer sterk in je werk. Volgens hem gewoon heel goed eigenlijk wat er gebeurt in de levensfase van een medewerkers. Dus het het gaat over het beginnen met werken een kind op komst van van verhuizen tot dus ook de overgang en bij al die grote live Ivens die je zo tegenkomt. Daar is iemand die meedenkt met over wat betekent dat voor je werk. Wat betekent dat voor je inzetbaarheid. Wat kunnen we daarin ondersteunen. Dus ik denk in brede zin

[2:13:46] dat

[2:13:48] met name de menselijke maat daarin terug moet komen in plaats van

[2:13:54] en ik ik ik ik weet dus en het het

[2:13:57] als ik als ik mensen in de zorg spreek en hen vraag van hoe doe je dat. Hoe los je dat nou in een team op.

[2:14:03] Dan gaat het regelmatig ook goed, mits de openheid. Er is want dan is bijvoorbeeld de afspraak in een team. Ik slaap heel slecht. Dus ik doe even niet de vroege diensten in deze periode of ik ga of het ik doe juiste avonden en nachten en mijn collega's de vroege diensten omdat ik daar dat dat lukt me even niet goed. Maar daarvoor heb je wel eerst de veiligheid nodig om het daar met elkaar over te hebben.

[2:14:26] Dus wij zien vooral in het het organiseren van een een steunende structuur in organisaties. Het ging het ook wel over de rol van de Arbo arts en dat die dat die van belang is

[2:14:36] dan dat wij op dit moment per. Ook zouden zeggen je moet hier verlof voor voor voor beschikbaar stellen.

[2:14:44] Oké dankjewel. Misschien dan makkelijk bruggetje naar mevrouw van Aalst.

[2:14:50] Ik ben het er helemaal mee eens. Ik denk je na het een apart potje verlof voor de overgang lijkt me niet zinvol. Het gaat vooral inderdaad over steunen structuren op het werk openheid tussen collega's en richting leidinggevende werkgever en dat je met elkaar samen kijkt om goede oplossingen en we zien ook uit onderzoeken dat dat al bij een derde van de mensen met overgangs klachten voldoende is en daarnaast denk ik dat dat heel erg belangrijk is. En dan vanuit mijn rol is natuurlijk nog geen doorverwijzing en het behandelen we daar niet te lang mee wachten als het nodig is dus absoluut niet voor aparte verlof structuren veel meer voor meenemen in een levensfase beleid zoals naar West Lake aangaf.

[2:15:39] Dankjewel.

[2:15:40] Meneer. Alle man. Heeft u nog geen helemaal eens? Dat is mooi,

[2:15:46] mevrouw. Maar toch nog een vraag.

[2:15:48] De Wever verduidelijking. Dit was niet een oproep naar en naar meer verlof. Maar daar kijken we naar en en bijvoorbeeld bij de Commissie sociale zaken. Het valt mij op dat u op heel veel thema's met dus met die puzzel bezig zijn en bijvoorbeeld een goede levensloopregeling waarin je ruimte geeft en jullie gebruik maakt van die goede praktijken direct denk richting zat ik op en mocht er nog meer pepers zijn over de kennis van dat hoeft niet nu want mijn collega's hebben ook vragen, zodat wij ook in de in het debat bij sociale zaken aan dit onderwerp aandacht kunnen blijven besteden, zodat het niet alleen maar een zorg vraagstuk is. Dus dat we ook de debat in de kamer waar we allemaal vormen van ziekte normaliseren en waar we het over hebben in het kader van gezond werken dat er ook gewoon eentje iets die erbij hoort.

[2:16:31] Als ik nog mag reageren. Want ik denk dat een ander type verlof wel zou kunnen helpen, namelijk mantelzorg verlof omdat het natuurlijk ook vaak is een en eigenlijk mantelzorg verlof. Wij spray. Wij proberen altijd afspreken in de zorg, ceo's. Ik ben zelf primair verantwoordelijk voor de sector zorg en welzijn, maar in feite moet je natuurlijk vooral mantelzorg afspraken maken in een caos waar met name mannen werken zodat je ook iets doet aan die gelijke verdeling. Want ze zijn natuurlijk vaak de vrouw in de overgang die en primaire aanspreekt. Ze punt zijn voor de voor de voor de puber en de kinderen en voor de zieker wordende ouders en voor de buurvrouwen waar af en toe extra pannetje voor moet worden gekookt. Dus die hele werk zorg belasting. Die mag wat ons betreft wel een stuk eerlijker. Dus daarin is het ook wel goed om het hele plaatje denk ik te bekijken van de belasting in die levens

[2:17:17] fase. Ja. Dankjewel.

[2:17:19] Het is net een puzzel als de een stukje ontbreekt dan is die niet meer compleet. Mevrouw Paulusma.

[2:17:27] Voorzitter, ik heb nog een vraag

[2:17:29] en het is door meerdere mensen genoemd en volgens mij gaf u dat ook aan. Het zou zo goed zijn als vrouwen wat regelruimte hebben dus begin wat later als je slecht geslapen hebt. Maar volgens mij het eerste blokje zeiden we ook dat in de zorg, met name vrouwen werken en dat laat zich slecht regelen. Zo'n ochtend avond middag dienst weet ik uit eigen ervaring.

[2:17:52] Dus hoe kijken we hoe zorgen we voor regelruimte. Juist bij die categorie.

[2:18:00] Mevrouw van Aalst.

[2:18:03] Ja die is heel lastig. Absoluut

[2:18:09] misschien iemand anders een een briljant idee

[2:18:15] Westelaken.

[2:18:17] Het kan ook gewoon de treurige constatering zijn dat we daar dus empathisch mee om moet gaan. Maar we hoeven niet allemaal op te lossen. Vanmiddag maar eens een zorg.

[2:18:26] De groep zorgmedewerkers oplossen is altijd wel fijn, mevrouw Paulus mama. Ik snap dat sommige dingen zijn niet in één keer op te lossen.

[2:18:32] Mevrouw Westerlaken. Nee, dit is een heel hardnekkig vraagstuk omdat de roostering in de zorg. Er komt nog veel meer achterwege dan natuurlijk. Dit punt. He uberhaupt kleine contracten kleine uurtjes. Dus dat hele concept is ingewikkeld.

[2:18:44] Kijk wat ik daar vooral op kan bedenken is dat het

[2:18:49] voor de leeftijdscategorie waarin je het heel erg belangrijk vindt dat je zelf zeggenschap hebt over waar en wanneer je werkt. Soms is het belangrijk dat je een vast team werkt bij een vaste organisatie met een vaste cliënten groep. Maar soms is het in je leven ook even belangrijk dat je vooral zelf zeggenschap hebt over waar en wanneer je werkt en dan is het handig dat je inzetbaar kunst kunst zijn op meerdere plekken in de regio bijvoorbeeld en daarvoor is het belangrijk dat ze heel technisch technisch antwoord misschien op deze vraag. Maar dat dat je als zorgverlener zonder dat zorg aanbieders onderling btw moeten betalen beter uitgewisseld kunnen worden. Want dan maak je het wel. Heb je wat meer regelruimte om te kiezen waar en wanneer je werkt voor de groep die dat wenst.

[2:19:31] Dank je wel.

[2:19:34] Mevrouw Ellemeet. Laten we het daar nou toevallig vorige week met de minister over hebben gehad. Die zei dat is heel ingewikkeld btw kan niet eens heel moeilijke Europese blabla, de bekende bekende politieke probleem. De kinderopvang doet het ook.

[2:19:46] Met het onderwijs dus in die zin.

[2:19:49] Hoi. Ik had een vraag aan.

[2:19:51] De u allemaal over want ik hoor hoe u bezig bent. Maar wat hebt u nou van de politiek nodig. Want voor een deel is het natuurlijk op het werk heeft te maken met afspraak tussen.

[2:19:59] Werkgevers en werknemers,

[2:20:01] Maar wat zou er nou wat zou de politiek. Nou meer moeten doen om dit hoog op de agenda te krijgen of om obstakels weg te nemen. Daar ben ik benieuwd naar. Zeker ook vanuit de hebt veel over VWS gehad of de zorgkant, maar ook vanuit de SZW kant ben ik benieuwd.

[2:20:17] Meneer man.

[2:20:19] Ik zou zeggen een landelijke campagne met een een goed boegbeeld. Ik zou zeggen misschien

[2:20:26] zoals u dat zou willen of iemand van de tweede kamer

[2:20:31] en ik denk dat het heel belangrijk is dat er goede aandacht komt voor wat de werkgever kan doen. Dus ja. Toolkit of in ieder geval aandacht vanuit de overheid voor de leidinggevende voor de werkgever. Wat die kan doen.

[2:20:50] Dankuwel

[2:20:51] mevrouw Westelaken.

[2:20:53] Ja. Ik denk ook wel wijzen op de rol die Arbo artsen hierin in kunnen spelen. Ik geloof eerder ook al ging over wat is er nou wel of niet onderdeel van je basisverzekering dus gewoon eerder betere voorlichting en ik denk in in algemene zin bij heel veel beleid wat er langskomt en heel veel wet en regelgeving die worden gemaakt. Goed kijken. Is dit nou is dit nou, inclusief vormgegeven of is dit forum gegeven op de op iemand op de op op de Witteman van halverwege de de veertig, die geen enkele psychische ziekte heeft een en weet je wel. Die dus is nou wat we met elkaar bedenken in den Haag is dat, inclusief dus werkt dat ook voor voor voor alle partijen. Beetje abstract. Maar ik denk dat dat wel ook wel een hele belangrijk is.

[2:21:42] Dank u wel, mevrouw van Aalst.

[2:21:45] Ik denk dat die geen specifieke geneeskunde zoals mevrouw Westelaken bedoelt. Wat wij als bedrijfsarts zien in allerlei vlakken heel erg belangrijk is ook met name in in deze sector.

[2:21:56] Wat wij als bedrijfsartsen denk ik ook nodig hebben is dat wij dat het denk ik. Groetjes dat we meer doen. Een arme creatieve samenwerking met diverse zowel met de huisarts gynaecoloog of met het ligt een beetje aan onderwerp met andere specialisten.

[2:22:13] Wat ik daaraan merk is dat dat alles wat ik op dit vlak doe is liefde werk oud papier in de avonduren en ernaast bepaalde vorm van funding. Daarvoor zou echt wel heel erg fijn zijn, zodat we een gedegen richtlijn kunnen neerzetten met elkaar.

[2:22:29] Dus daar hebben wij ook wel behoefte aan

[2:22:33] vanuit de zorg is natuurlijk van alles geregeld om richtlijnen te ontwikkelen. Daar is financiering voor. Dat is voor ons omdat wij in een commerciële sector zitten

[2:22:42] niet het geval. Dus dat is best lastig ook om werkgevers bijvoorbeeld mee te laten betalen aan dit soort onderzoeken en en zowel dat ze de er denk ik wel heel erg veel baat bij hebben.

[2:22:52] Dus misschien zou daar ook een stukje ondersteuning kunnen komen. Van hoe vinden we die weg naar de werkgevers om met elkaar dit soort dingen op de kaart te zetten en iedereen begrijpt dat man uren en tijd geld kost. Dat is wel een oproep vanuit mijn kant denk dat dat vooral nu eerst het belangrijk is de rest is wel gezegd.

[2:23:12] Mooi Dankuwel.

[2:23:14] Ik kijk even naar de linkerkant of de nog

[2:23:17] een

[2:23:20] en de laatste drie spreken nog iets van hartstikke ja natuurlijk want ik.

[2:23:26] Vroeg natuurlijk van wat kunnen wij doen maar ik denk ook dat ik een oproep aan alle mensen die hier nu ook nog zijn. Wat kunnen we allemaal doen. Dus volgens mij doet u geweldig werk. Maar ik was zo blij met het onderzoek van CNV en het viel toevallig net samen met wat ik er in de kamer over begon. Maar ik denk echt. We moeten gewoon.

[2:23:45] Dit is pas het begin de de de eerste les die ik leerde in de politiek is herhalen, herhalen, herhalen. Je moet altijd hetzelfde zeggen want we want niemand hoort wat je zegt en je moet het honderd keer zeggen. Dus volgens mij is het ook wel echt een oproep aan ons allemaal vakbonden of je nou bedrijfsarts bent of ervaringsdeskundige of in de media werkt maar dat ze dit echt met elkaar nog nog door moeten zetten en het fijne aan dit onderwerp vind ik ook. Ik zei dat al eerder. Dit is niet rechts of links en dat zijn soms ook de mooiste onderwerpen omdat je eigenlijk wil dat je met de hele met de hele politiek. Dit dit agendeert is dat is ook een beetje oproep aan u van volgens mij is dit pas het begin en moeten we gewoon zeggen over een jaartje zien we elkaar weer en dan kijken we waar we dan staan en moeten we dit vasthouden.

[2:24:25] Mooi. Dan was ik wel als ik erop mag aanvullen. Dan merken we ook in de onderhandeling waar we dit onderwerp op tafel leggen dat er ook aan de kant van de werkgevers heel goed op gereageerd eigenlijk met het idee waarom hebben we het hier eigenlijk nog niet eerder over gehad. Dus je merkt ook echt volgens mij is de tijd nu ook wel rijp om het om te gaan versnellen.

[2:24:43] Dank je wel. Ik denk dat we als ik het heel even in het kort mag samenvatten. We hebben veel gehoord van dan. Ik vond mooie nieuwe woorden levensloop geneeskunde met de huisarts hoort voorop de komt een nieuwe richtlijn. Samen moeten we taken oppakken. Er moet in de opleiding aandacht voor zijn, aandacht in het onderwijs eigenlijk vanaf alle geledingen. Dus ook al vanaf de middelbare school. Waarom inderdaad de puberteit wel in de les boekjes en dit niet.

[2:25:12] En kijk ook naar het buitenland. Als daar als de andere met andere richtlijnen zijn of mensen die al verder zijn en wat ik wel heel mooi vind. Dat heb ik hier echt meegekregen van moet het samen doen en daarom vind ik zo mooi dat we hoe we hier samen zitten van van van vandaag eigenlijk met Dank aan de aan de mensen die dit initiatief genomen hebben vrouw Ellemeet. Ieder geval ik dacht dat er nog meer.

[2:25:38] Mevrouw Sazias, die heeft zich er,

[2:25:39] De aangesloten. Ja klopt. Oké.

[2:25:42] En dus dus het begint. Ik wil eigenlijk iedereen alle mensen die hier vanmiddag waren. Mevrouw de bruin, mevrouw Vermeulen, mevrouw bakker,

[2:25:51] mevrouw van dijken vrouw, den hoed vrouw engel, mevrouw Westerlaken die nog helemaal uit Groningen toch nog. Hier hier gekomen is via het oude Binnenhof meneer alle man en vrouw van Aalst.

[2:26:05] En ja voor voor hier ook wel die dit mogelijk hebben maakt natuurlijk ook de griffie de bode

[2:26:11] degene van de techniek en misschien ik ga het gewoon doen. Ik ben voor het eerst. Voorzitter, ik wil. Ik ben gewend om de dag altijd samen te vatten in een engeltje en van elf je en dan ga je geen Engels in elf je en dan ga ik vandaag doen. Menopauze op agenda. De vrouw voorop. Dank voor de input

[2:26:30] bespreken.

[2:26:32] Ik Dank ook de mensen thuis eigenlijk. Dat zie je dat zie je bij Wilders zijn en ja, dat zij daar ook verder bespreekbaar maken want dan nog altijd als een sneeuwbal rollen

[2:26:44] Dankuwel allemaal.