Klimaatakkoord gebouwde omgeving

[0:00:00] Welkom bij de commissie

[0:00:03] voor binnenlandse zaken. De vaste kamercommissie binnenlandse zaken. We gaan het vandaag hebben in dit commissiedebat over het klimaatakkoord voor de gebouwde omgeving. Welkom aan demissionair minister van binnenlandse zaken. Fijn dat u er bent. Welkom aan de leden jullie er zijn en welkom uiteraard ook aan u op de publieke tribune en daar volgens mij bent u.

[0:00:23] Als u thuis meekijkt.

[0:00:25] Fijn dat u interesse toont in dit debat vijf minuten spreektijd per fractie minder mag ook zeg ik dan even bij weer meer ga ik opletten beginnen met drie interrupties in tweeën in eerste termijn. En als dat nou korte interrupties zijn volgens mij hebben we ruim de tijd. Dan kunnen we daar uiteraard flexibel in zijn met elkaar

[0:00:46] en dan heb ik alle plichtplegingen. Het begin van dit debat. Volgens mij met u gedeeld en geef ik met plezier het woord aan peter. De groot namens de fractie van de volkspartij voor vrijheid en democratie.

[0:00:57] Dankuwel. Voorzitter, en we hebben in nederland een grote opgave in de gebouwde omgeving als het gaat om verduurzamen

[0:01:04] als vvd zien we de verduurzaming als een kans om minder afhankelijk te worden van dure energiekosten en van onvrije landen

[0:01:11] en bij de vvd staat voorop dat verduurzamen moet lonen. Wij willen woning eigenaren zoveel mogelijk helpen en stimuleren hun bezit te verduurzamen

[0:01:20] en ik heb in eerdere debatten steeds nadruk gelegd om van papier naar de praktijk te gaan

[0:01:25] en dit vraag nog steeds veel aandacht

[0:01:28] omdat het juist in de uitvoering vaak toch anders in elkaar blijkt te zitten.

[0:01:33] Daarom ga ik in op twee onderwerpen twee blokjes zou je kunnen zeggen. Verwarmingsinstallaties en isoleren

[0:01:40] en dat lekker makkelijk voor de minister

[0:01:43] vanaf de eerste aankondiging door de minister van het normeren van de hybride warmtepomp vanaf twintig, zesentwintig

[0:01:48] heb ik de minister voor de voeten geworpen. Zelfs

[0:01:51] dat er door hem gestelde kosten van die warmtepompen niet realistisch was

[0:01:56] niet in de laatste plaats omdat ik zelf de proef op de som genomen.

[0:02:00] Maar daar zeg ik zo nog iets meer over. En nu becijferd ook vereniging eigen huis

[0:02:06] datgene waar de zorg van de vvd zit dat er terugverdiend. Tijd van de warmtepomp. Maar als wat langer zou kunnen zijn dan de gestelde vijf of zes jaar

[0:02:13] kan oplopen tot wellicht tien jaar

[0:02:16] gewoonweg omdat de warmtepomp niet voorgestelde vier of vijf. Duizend euro kost

[0:02:20] en aan de vraag aan de minister. Hoe kijkt hij zelf aan tegen het onderzoek van beerenschot. Wat is de stand van zaken rondom een realistische terugverdiend. Tijd voor nieuwe installaties en gaat de minister voor zorgen dat de betaalbaarheid toeneemt.

[0:02:34] En anders de normering vanaf twintig, zesentwintig opschuift totdat het wel loont om te verduurzamen.

[0:02:42] Dan nog even terug naar mijn eigen ervaringen hiermee.

[0:02:44] Ik heb hier al vaker over gehad. De garantie die huishoudens eigenlijk moeten hebben dat bij een dergelijke behoorlijke investeringen in de praktijk het energieverbruik

[0:02:52] en daarmee ook de energiekosten daadwerkelijk gaat dalen

[0:02:57] of het energieverbruik ook daadwerkelijk daalt

[0:03:00] minder gas is overigens helder. Maar de warmtepomp gebruikt gewoon meer elektriciteit. Dus of het netto energieverbruik ook daadwerkelijk daalt hangt af in grote mate hoe de installateur naast het plaatsen van de warmtepomp, warmtepomp. De installatie aandacht heeft voor het hele complete verwarmingssystemen in het huis.

[0:03:18] Meneer de groot. Uw betoog roept vragen op bij de heer thijssen van de partij van de arbeid. Meneer thijssen, uw interruptie.

[0:03:26] Dagvoorzitter en op ben ik het eens met de vvd dat we moeten zorgen dat die verduurzaming van huizen voor iedereen bereikbaar is en haalbaar is, want dit is waar klimaatbeleid waar mensen merken dat de klimaatbeleid gevoerd worden. Dus het is heel belangrijk voor draagvlak dat we dat op een goede manier doen

[0:03:43] maar ik vind wel jammer om te horen dat als het even tegen zou zitten dat we dan maar de deadline van de normering moet even moeten uitstellen want daarmee gaan we de klimaatdoelen niet halen en we hebben toch deze zomer wel gezien dat het dat de urgentie om klimaatverandering aan te pakken. Verschrikkelijk hoog is. Dus ik wil vragen aan de vvd is de vvd met partij van de arbeid en groenlinks eens dat

[0:04:02] de echt niet moeten vertragen en niet onze doelstellingen moeten verwateren dat we juist alles op alles moeten zetten om die klimaatdoelen wel te halen.

[0:04:09] De heer de groot.

[0:04:12] Ja. Voor zover ik heb ik heb betoogd dat de vooral over gaat om te kijken hoe hoe we ervoor kunnen zorgen dat het land.

[0:04:19] Ik denk dat verstandig en goed klimaatbeleid gaat gaat samen met dat het ook uitvoerbaar in de praktijk dat mensen het ook kunnen meemaken dat mensen ook daadwerkelijk

[0:04:27] die investeringen in hun huis in dit geval over de verwarmingsinstallatie kunnen doen

[0:04:33] en mijn vraag is daarom ook gericht aan de minister. Hoe gaat hij ervoor zorgen. Heeft ie vaker toezeggingen gedaan, bijvoorbeeld over

[0:04:41] de prijs van die warmtepomp dat die ook zou gaan dalen op het moment als de productie van die warmtepomp op gang komt dat we er honderd duizenden produceren. Dan zal die prijs naar beneden gaan. Maar dan moet ook daadwerkelijk dan wel gebeuren

[0:04:53] uit uit het uit het onderzoek van berenschot blijkt ook voorzitter, dat mensen dat niet gaat gebeuren dat het dus niet gaat lonen voor die huishoudens. En als het niet loont. En wie gaat er dan aan het eind die investeringen doen? Ik denk dat wij hier ook de taak hebben.

[0:05:05] Los van het halen van klimaatdoelstellingen dat het in de praktijk ook echt werkt en daar staat de vvd.

[0:05:12] In thijssen.

[0:05:14] Daar staat de partij van de arbeid en groenlinks ook voor dat het echt gaat werken en dat we die klimaatdoelen halen en ik hoor toch bij de vvd dat die klimaatdoelen niet heilig zijn, dan moeten we maar niet halen. Terwijl ik juist de vvd zou willen uitdagen op. Je kunt ook zeggen nou dan moeten we intensiveren. We zien nu dat isolatie subsidies vooral terechtkomen bij hogere inkomens, niet bij lagere inkomens. Wij hebben daarom voorgesteld in een initiatiefnota. Kom er met een isolatie offensieve gaan mensen gaan naar mensen toe gaan ze ons zorgen. En indien nodig dan wat meer subsidie geven om te zorgen dat ze kunnen verduurzamen. Maar dat we die doelen wel halen. Kan de vvd zich daar nog te scharen.

[0:05:48] De heer de groot.

[0:05:50] Voorzitter, ik was eigenlijk een heel stuk bezig. Wat wat de heer thuis dan ook zou kunnen omarmen. Wat er leidt. Ik was bezig van als we er nou voor zorgen dat in die woningen waar uiteindelijk dan ook die cv ketel vervangen wordt of misschien hybride geplaatst wordt met de cv ketel. Dat dat ook echt die energiebesparing oplevert, zullen mensen sneller en meer geneigd zijn om te overgaan tot tot die investering is eigenlijk hetzelfde. Dus ook een offensief

[0:06:14] van hoe kunnen we er als overheid een handje bij helpen dat dat in die woningen ook daadwerkelijk die energie reductie gehaald worden. Die die beloven want dan is die hele discussie over moeten we in twintig, vijfentwintig of twintig, achtentwintig beginnen. Hiermee beginnen het voorstel van de ministers twintig, zesentwintig. Voorzitter, dan is die hele discussie die is die ook gelijk weer van tafel. Dus ik ben van goede wil.

[0:06:35] Alleen ik wil het wel. Ik wil wel zien dat het in de praktijk ook echt zo werkt.

[0:06:39] In thijssen, afsluitend.

[0:06:42] Wil ik natuurlijk ook zien dat het echt werkt. Maar ik constateer toch echt want u begint namelijk mij om mijn collega's van de vvd begint ermee dat dan

[0:06:51] de datum dat er normering ingaat wel wat kan vertragen en dat daarmee dus het klimaatdoel

[0:06:56] onder druk komt te staan in plaats dat dat de vvd het hout bij. Ik vind dat we een extra meters moeten maken dat we extra moeten ons zorgen dat we extra moeten investeren, zodat we de doelen halen en dat iedereen mee kan

[0:07:06] maken. De heer de groot.

[0:07:09] Ik hoor niet zo heel veel nieuws dan de eerste twee vragen. Voorzitter, maar waar het de vvd om te doen is dat. Ik vraag de minister is die twintig, zesentwintig haalbaar

[0:07:18] is. Hij is die je haalbaar als het gaat over die investeringen daadwerkelijk die die vier of vijf. Duizend euro is die de minister beloofd heeft

[0:07:24] en als dat half twintig, zesentwintig is omdat die opschaling van de markt gereed is. Nou volgens mij moeten we daar met elkaar over hebben. We moeten niet hier onze kop in het zand steken over joh. Wat is het nou één januari twintig, zesentwintig, één juni twintig. Wat is het.

[0:07:39] Ik zal er gewoon open vragen over en als het nodig is, omdat de markt er nog niet klaar voor is en dat die prijzen nog niet op dat niveau liggen dat het half twintig, zesentwintig worden en zal de vvd er zeker voor kiezen, maar het moet lonen voor die huizen.

[0:07:50] U vervolgt uw betoog.

[0:07:52] Was gebleven bij de aandacht voor het complete verwarmingssystemen in het huis.

[0:07:57] Want die prestatie van die installatie op zichzelf is natuurlijk getest in in het lab.

[0:08:04] Maar het gaat over het in regelen, bijvoorbeeld van de temperatuur in huis. Het gaat over het afsluiten van de onrendabele radiator misschien wel in de gang of het gaat over juiste luchtcirculatie in de woning en noem dat bij elkaar. Hoe geven we de besparen garantie forum en dat is wat ik de minister heel concrete vraag hoe worden de eigenaren hierbij geholpen

[0:08:25] dan in de zin van het complete verwarmingssystemen. Ik weet dat de minister heeft geantwoord over de installatie op zichzelf

[0:08:33] voors. Als laatste de vleermuizen en veel over gesproken en we hebben een grote isolatie opgave. En als het als het aan de vvd ligt magie vleermuis die zowel maar die mag niet in de weg staan om de woningen te verduurzamen. Dus een brede kamermeerderheid hier die

[0:08:48] die de isolatie die aanpak ondersteunt.

[0:08:53] En u heeft hij gisteren al een lange brief over gestuurd. Dank daarvoor. En uit de brief valt te lezen dat isoleren in veel gevallen wel kan en waar het niet kan werken. Provincies en gemeenten aan de generieke aanpak aanpak zodat individuele huishoudens niet voor duizenden euro's een vergunning aan te vragen en mijn concrete vraag was een volgende brief is is er voldoende geld beschikbaar bij die provincies om dit uit te werken, zodat ze ermee aan de slag kunnen blijven. Want volgens mij zijn ze daar nog hartstikke druk mee. De komende periode en binnen welke termijn kunnen die gemeente dan ook gebruik maken van deze werkwijze. U noemde in uw brief geen twintig, vierentwintig daarop terug te komen. Maar voor de isolatie opgave en collega tijs van de partij van de arbeid. Die heeft over een offensief om dat offensief dan te kunnen uitvoeren, is het nodig om snel gebruik kunnen maken van van deze aanpak. Tot zover voorstellen.

[0:09:42] U heeft een vraag van mevrouw van esch. Mevrouw van esch is.

[0:09:46] Dank want ik heb uiteraard ook de vleermuizen in

[0:09:51] in mijn kopje staan. Maar ik denk dat een precies een andere invalshoek dan de vvd heeft er misschien is dat niet een heel vreemde. Maar ik ben wel benieuwd in hoeverre kijk die vleermuizen is gewoon een beschermde diersoort

[0:10:02] wordt dus

[0:10:04] zeg maar. Ik vind wel interessant maar we gaan we gaat de vvd dan een voorstel indienen om die wetgeving te wijzigen. Want je mag deze dieren in principe helemaal niet storen. Dus ik ben wel verbaasd over dat we dan denken we gaan gewoon door. Ondanks dat van de wet niet mag.

[0:10:21] De heer de groot.

[0:10:23] Voorzitter, dank ik heb niet gezegd dat we door moeten.

[0:10:27] Ik heb alleen spreekwoordelijk gezegd dat ze dat het elkaar niet bijten elkaar in de weg staat en dat we ook ambities hebben om te isoleren en dat is dat is ook iets wat waarom ik blij ben met de uitgebreide brief van de minister

[0:10:40] waarin die een heel aantal naar bijvoorbeeld het hele natuurvriendelijke isoleren ook omarmd.

[0:10:47] Kijk ik denk dat voorstellen dat het belangrijk is dat we naar een aanpak gaan. We werden die er niet storen. Maar uiteindelijk er wel voor kunnen zorgen dat we op grote schaal die miljarden die beschikbaar dan toch toch kunnen besteden aan de isolatie en daarvoor denk ik dat hij aanpak van die van het maken van soorten management plannen zoals dat alleen dure worden heet dat het een aanpak kan zijn die die kan gaan werken.

[0:11:09] Ik ik hoor graag wanneer de minister daar klaar mee is.

[0:11:13] Mevrouw van esch,

[0:11:15] Voorzitter, volgens mij. Ik vind het wel moeten vooral ook even kijken naar de raad van state heeft niet voor niets een uitspraak gedaan die van zaken oordeelt heel duidelijk over wat je moet doen wat je ook zeker niet mag doen. Dus ik wil wel ik zou wel fijn vinden om nog even gewoon voor mijn begrip heel helder van de vvd te hebben. Ik neem aan dat we gewoon de wetgeving volgen zoals die ligt en ook gewoon als de raad van state oordeelt dat je bepaalde stappen moet moet volgen voordat je daadwerkelijk die op isolatie op de isolatie kan doorgaan dat we die dan ook wel gaan uitvoeren,

[0:11:50] want anders gaan we niet aan de wethouder, de heer de groot.

[0:11:53] Voorzitter, volgens mij zit daar ook niet discussie. Dus dan kan ik ga gelijk onderstrepen waar de discussie wel zit is dat

[0:11:59] dat het niet te doen is als je voor tweeduizend euro moet isoleren. Dat je een onderzoek van vijf, vijfduizend euro moet doen, zoals geschetst wordt.

[0:12:05] Ik denk dat we na een manier een aanpak moeten manier met elkaar moeten die ervoor zorgt dat dat niet nodig is en dat dat wat tijd kost om dat uit te zoeken hoe dat binnen de huidige wetgeving en gelden regels kan.

[0:12:15] Dat snap ik ook. Dat heb ik hier ook betoogd en dat is de reden waarom ik aan de minister vragen van wanneer kunnen we daar sneller te maken. En wanneer zijn we zover dat dat op individuele basis niet die die vergunningverlening en die aanvragen.

[0:12:28] Gedaan moet worden. Dankuwel.

[0:12:30] Dan geef ik het woord aan mevrouw van esch voor haar bijdrage in eerste termijn namens de partij van de.

[0:12:35] Dieren,

[0:12:36] Voor de dieren

[0:12:37] dankuwel.

[0:12:39] Ik dacht laak kind. Laat ik eens beginnen met wat complimenten. Want voor het feit.

[0:12:49] Ik zie geen interrupties

[0:12:50] voor het feit dat er extra miljoenen zijn voor die isolatie opgave en voor de inzet om ook die vvd'ers te helpen verduurzamen. Dat zijn natuurlijk mooie stappen en ook zien we eindelijk bijvoorbeeld een kopje over klimaatrechtvaardigheid en ook daar worden wat ons betreft opzich goede stappen in gezet. Maar voordat ik jullie voordat ik ga denken dat ik in mijn nadagen in dit parlement. Want dat is het wel mijn laatste debat klimaatakkoord gebouwde omgeving dat ik toch plotseling heel mild ben geworden. Dat is dan toch weer niet het geval. Want ik heb toch nog wel een paar punten van kritiek en eigenlijk is die opgedeeld in drie punten.

[0:13:29] Ten eerste blijkt uit werken tegen de klippen op en ten tweede laten we het belangrijkste instrument instrumenten grotendeels liggen en ten derde houden onvoldoende rekening met de omgeving verbinden verduurzaming plaatsvindt

[0:13:39] en ik wil eigenlijk met die drie punten. Mijn betoog verder voortzetten, want het eerste punt. Zolang er wel bijna ofwel misschien zesenveertig miljard euro aan fossiele subsidies wordt gegeven, is wat ons betreft elke miljoen ingezet wordt op de verduurzaming een druppel op een steeds heter wordende plaats

[0:13:57] en het is hartstikke oneerlijk dat in een huishouden en negenenveertig cent belasting per kuub gas betaalt terwijl industrie maar vier cent belasting betalen voor dezelfde kuub, gas

[0:14:07] en het lijkt me dan ook niet meer dan terecht dat er een flinke belastingverhoging voor de industrie eraan gaat komen. Dat geld hebben we echt keihard nodig om onze woningen verder

[0:14:17] verduurzamen

[0:14:19] en dat er steeds meer zonnepanelen worden geïnstalleerd is natuurlijk hartstikke goed. Maar als we tegelijkertijd zien dat het energieverbruik verbruik juist flink gaat stijgen door bijvoorbeeld de massale. Er koos die worden aangeschaft. Dan helpt dat natuurlijk niet.

[0:14:32] Er ligt een aangenomen motie van esch bromet die de regering verzoekt bij het invullen van die behoefte vooral te kijken naar de natuurlijke oplossingen,

[0:14:40] maar deze mist. Minister verwijst bij de beantwoording op die motie na een rapport van tno en deltares in het vrijwel uitsluitend weer gaat over de actieve koelsystemen, oftewel de weer opnieuw die erkens en dat is wat ons betreft wel echt niet wat die motie bedoelde en ook echt trekken aan het verkeerde eind van het touw. Dus wat gaat deze minister opnieuw de vraag wat gaat u doen op korte termijn op de komende die natuurlijke oplossing als het gaat over die toenemende behoefte.

[0:15:07] Het tweede punt. We laten het belangrijkste instrument liggen en dat is wel wetgeving.

[0:15:13] Wie de stukken van vandaag leest ziet opzich. Veel pilot projecten veel subsidies en ik heb al aangegeven. Op zich is dat hartstikke goed. Maar in de stukken valt ook te lezen dat er echter weinig juridisch

[0:15:24] is verankerd is

[0:15:26] en de minister komt niet, bijvoorbeeld met een c o twee norm van bouwmaterialen. Er komt geen verplichte milieuprestatie voor de grond weg of waterbouw en voor het klimaatadaptief bouwen en groen in de stad wordt die wordt die juridische borging slechts verkend en we zouden een reactie krijgen op het verplicht hergebruik van regen water, maar ook die ligt er niet.

[0:15:46] Dus. Allereerst kan de minister op deze zojuist die bovengenoemde punten aangeven waarom hij niet overgaat tot de wettelijke borging en zelfs zijn nog uitzoekwerk heeft daar toch al aangegeven dat we willen gaan voor die borging. Maar dat we nog gaan kijken hoe dat proces loopt. Ik zou echt die dat andersom willen zien.

[0:16:05] En waarom zo hamer op die wettelijke borging is omdat ik telkens toch echt heel vaak mis gaan en ik wil een voorbeeld noemen. Nu dat zo'n bouwmaterialen akkoord en nu weet ik ben heel groot voorstander van duurzame bouwmaterialen. Maar zo'n akkoord. Dat hebben we de afgelopen jaren bij akkoorden telkens weer gezien toen eigenlijk veel te weinig om echt die bestaande richting te veranderen en welke garanties heeft de minister dan dat dit bouwmateriaal akkoord dat wel zou doen. Volgens mij moeten we eerst de wettelijke borging hebben en dan kunnen we pas gaan kijken of een akkoord eventueel nog mogelijk is. En tenslotte mijn derde punt. Voorzitter, en dan wil ik afronden en volgens mij hebben we net heel duidelijk over de vleermuizen en zeker ook trouwens over de zwaluwen die moet ik niet vergeten gehad. Ik ben opzich. Ik wil nogmaals benadrukken. Laten we alsjeblieft kijken naar de mogelijkheden om voor deze diersoorten hun hun eigen huis en haard te behouden, en uiteraard zijn wij natuurlijk groot voorstander van isoleren, maar het mag niet ten koste gaan van het leven van dieren en daar moeten we dan ook tijd voor inruimen om op die manier ook daar eens kijken wat de beste mogelijkheden zijn

[0:17:14] en dan wil ik nog kort en dat heb ik al vaker gedaan. Nog heel kort en ik sluit me af. Ondanks dat de heer de grote mee begon met de hybride warmtepompen en volgens mij kent mij de minister, de visie van de partij voor de dieren. Waarom blijven we nou constant alleen maar hameren op de hybride warmtepompen. Als we toch echt heel veel meer van elektrische warmtepompen nodig hebben als we kijken naar dat dat we ook zij de de partijgenoot van deze minister hoekstra in die u heeft zelf aangegeven dat hij in twintig, veertig, negentig procent van de c o twee gerealiseerd wil hebben en dan heb ik even toegerekend hoeverre we met een hybride warmtepomp. Als je hem installeert en twintig, zesentwintig heb je een twintig, zesenveertig nog steeds gebruik van gas en toch zie ik niet. Twee niet zo goed met elkaar rijmen. Dus ik ben benieuwd of daar mogelijkheden voor zijn.

[0:18:04] Want volgens mij is het enorm belangrijk om te gaan naar de elektrische warmtepomp en kunnen we dan echt werken aan het voortbestaan van

[0:18:11] de mooie planeet dankuwel.

[0:18:13] Dankuwel, mevrouw van esch, dat er nog een vraag van de heer de groot tekort aan hebben.

[0:18:17] Dank, voor zover een vraag over de hele hybride slechts elektrische warmtepomp, want het uiteraard aan zodat je alle onderzoeken blijkt is dat

[0:18:26] als je tweeëneenhalf miljoen woningen in nederland zouden voorzien van elektrische warmtepomp is dat het net gewoon niet aankomen.

[0:18:31] Dus dit gaat ook over praktijk. Wat kan wel wat kan niet.

[0:18:34] Dus hoe kijkt mevrouw van esch aan tegen het feit dat we eigenlijk misschien wel een klein stukje gas nodig hebben misschien de toekomst van groen, gas of andersoortige

[0:18:42] dat we dat we dat we dat gewoon in vanwege de praktijk keihard nodig hebben, omdat het net het gewoon niet aankwam. Maar overal elektrische.

[0:18:49] Mevrouw van esch,

[0:18:51] Maar dan is het probleem is dat we moeten investeren in het net en niet in een in een hybride warmtepomp die in mei in tweeduizend zesenveertig nog steeds gasaansluiting biedt. Daar gaat dan dan vind ik dat we daarin moeten investeren. En nu is er. Het is zeg er zo zeg maar mijn oproep is er ook wellicht zoveel nadruk constant over die je op die hybride warmtepomp. Ondanks dat het een soort soort van tussenoplossing is. Maar ik vind het zo zonde als er heel veel geld gaan investeren in een tussenoplossing gaan je al die mensen gaan in huis nu allemaal verduurzaming gaat heel veel geld dat u net heel veel geld uitgeven aan hybride warmtepomp en dan zeggen we straks. Nee maar er heeft een bepaalde cda die heet hoekstra. Die heeft gezegd in de europese unie negentig procent c o twee reductie in twintig, veertig. En dan gaan we dan met z'n allen aanhouden. Dan kun je toch ook niet richting richting mensen die net alles in een huis hebben geregeld. Tien jaar terugverdiend tijd zeg je over tien jaar.

[0:19:55] Ik begin me weer opnieuw te vinden het niet kunnen de heer de groot.

[0:19:59] Dat laatste kan ik het wel eens zijn en

[0:20:01] overigens wordt heel veel geïnvesteerd in de capaciteit in het net en de vragen zodat of dat allemaal lukt omdat we op voldoende te doen en op tijd klaar te krijgen. Daar zit de keus. Dan weet u wat het verschil is tussen een investering tussen hybride warmtepomp en er gewoon een volledig elektrische warmtepomp. Een gigantisch. Dus hoe ziet u die terugverdiend. Tijd dan.

[0:20:20] Mevrouw baas. Ik weet het

[0:20:22] hoe gigantisch die is alleen niet als ik denk dat we zes en veertig miljard euro aan fossiele subsidies aan het uitgeven zijn denk ik. Nou ik weet nog waar ik een paar miljard en kan uitgeven in plaats van aan de fossiele subsidies.

[0:20:35] Dus

[0:20:36] ik ik kan het rekensommetje wil maken. Ik geef dat geld gerust uit om heel veel mensen veel meer subsidie te geven om hun huis meteen al electric te maken en laten we alsjeblieft nog meer geld uitgeven om dat net beter te doen. Laten we investeren in als we de batterijen nodig hebben. Maar

[0:20:56] ik zeg maar het zoveel geld en zoveel energie letterlijk energie investeren in tussenoplossing. Als we weten dat we ervan af, moeten ik dat vind ik echt heel erg zonde en ook wel richting onze bewoners van het land gewoon niet de de boodschap die je moet verkondigen.

[0:21:13] De heer de groot,

[0:21:13] De afsluiting. Voorzitter afsluitend kijk die is het gewoon heel groot de groot heel groot deel wensdenken in want we zien nu al als je kijkt naar de overbelasting van het net

[0:21:25] terwijl aan gewerkt wordt, terwijl er plannen zijn om het uit te breiden,

[0:21:29] kunnen we niet eens zonnestroom die daken hebben liggen teruggeleverd. Bedrijven kunnen niet aangesloten worden. Het gaat heel erg over. Kijk ik kan het niet oneens zijn dat we meters kunnen maken.

[0:21:38] Wat gaat er wel heel erg over. Kunnen we dat in de praktijk ook waarmaken.

[0:21:41] Voorzitter,

[0:21:42] Mevrouw haage,

[0:21:43] Voorzitter, dit is geen wensdenken. Dit is de keiharde realiteit van de dag dat we klimaatverandering voor onze ogen zien gebeuren en dat we toekomstige generaties hebben dat de hier elke dag mensen op de a twaalf te protesteren omdat ze zeggen het gaat zo niet langer en er is helemaal geen wensdenken. Dit is de realiteit die keihard nodig is.

[0:22:04] En ja het is ook heel harde realiteit dat we de afgelopen twaalf jaar onder de vvd. Om te weinig gebeurt is dat we dat we dus nu dit soort situaties moeten hebben.

[0:22:17] Dat is in ieder geval volgens mij. Wat mij betreft het anders geweest op dit moment. Maar ik ben toch helaas alleen maar realiteit cijfers aan te geven die we echt

[0:22:27] anders redden we het niet.

[0:22:28] De heer thijssen worden.

[0:22:30] Dagvoorzitter en een goed betoog van mevrouw van esch, zoals we dat gewend zijn. Dus het is echt spijtig dat dit laatste debat gebouwde omgeving en klimaatakkoord is. Ik wil er nog wel haar steunen in haar betoog over de hybride warmtepomp kent ze ook die studie. Misschien kunnen we dat dan ook aan de minister vragen die studie die nu laatste die laat zien dat eigenlijk best wel veel huizen nu al geschikt zijn voor de volledig elektrische warmtepompen en dat we niet eerste tussenstand van de hybride warmtepompen moeten doen, maar meteen naar full electric,

[0:22:58] Mevrouw van esch,

[0:22:59] Ja lijkt me een goed idee. Ik heb zelfs mijn eigen praktijkervaring met een huis uit negentien, vijftien, die nu klaar wordt gestoomd voor een elektrische warmtepompen en dat kan gewoon prima. Ik heb niet eens een spouwmuur uit hun huis van negentien, vijftig bestond nog niet maar je kunt een huis. Ook nu al prima op een elektrische warmtepomp krijgen. Dus volgens mij moeten we daar heel hard voor pleit en ik hoop ook dus dat missen we dat onderzoek ook eventjes kan ik misschien nog wel lezen. Straks dan kan je mooie reactie geven.

[0:23:27] Dankuwel.

[0:23:29] Dan gaan we naar de derde spreker aan de zijde van de kamer. Dat is de heer blok zal spreken namens d zesenzestig meneer blok. Het woord is aan u.

[0:23:38] Dank voorzitter, voor het eerst in de geschiedenis ligt nederland op koers om de klimaat doelen te halen en dat is goed nieuws. Ook ik begin met een compliment richting. Het kabinet hiervoor en daarnaast maakt de staatsssecretaris vijlbrief op één oktober na zesenzestig jaar

[0:23:54] een einde aan de groningse gaswinning

[0:23:57] zet daarmee een forse stap naar nieuwe energie. Nieuwe energie is ook hard nodig om de gebouwde omgeving te verduurzamen.

[0:24:04] Dat is goed. Niet alleen voor het klimaat, maar ook voor de portemonnee van nederlanders.

[0:24:09] Wat d zesenzestig betreft moet het tempo om huizen en gebouwen te verduurzamen opgevoerd worden en roepen de minister om daadwerkelijk over te gaan tot ook, zoals de heer thijssen aangaf tot een nationaal isolatie offensief. Wij pleiten voor wijken en woning gerechten verduurzaming trajecten waarbij huishoudens geholpen en ons zorgt worden

[0:24:26] en niet meer verdwalen in het oerwoud van subsidieregelingen

[0:24:30] en daar houdt ook bij om te blijven inzetten op bewustwording bij huishoudens loopt al de campagne zet de knop om de urgentie daarop mag niet.

[0:24:39] Is de minister het met d zesenzestig eens dat de campagne zit ook de knop om een blijvertje moet zijn

[0:24:45] en hoe gaat de minister dat concreet doen

[0:24:48] dan? Voorzitter ook een kopje beschermde diersoorten. Het kabinet moet in de assistant. Wat betreft verduurzamen en isoleren ook als het gaat om oplossen van knelpunten bijvoorbeeld de rol van beschermde diersoorten bij woning isolatie en dat was ook de oproep van deskundigen tijdens het rondetafelgesprek van twee weken geleden.

[0:25:06] Er zijn in nederland heel goed in het oprichten van expert groups in allerlei onderzoeken. Maar soms kunnen we ook gewoon aan de slag.

[0:25:14] De minister heeft een inmiddels een brief gestuurd over die beschermde diersoorten veel waardering voor die brief. Maar daar heb ik nog wel een aantal vragen over.

[0:25:22] Kan de minister vertellen hoe andere landen omgaan met de aanwezigheid van beschermde diersoorten. In relatie tot woning isolatie kunnen we daar van leren

[0:25:31] en moeten we nu al niet meteen massaal inzetten op het plaatsen van vleermuizenkasten in de openbare ruimte, zodat woning isolatie doel

[0:25:40] en voorzitter, in de brief van de minister legt hij de bal ook bij de huiseigenaar.

[0:25:43] Waarom moeten huiseigenaren zelf opzoek naar een isoleren die natuur inclusief werkt. Waarom is dat gewoon niet. De standaard wil de minister gemeenten en provincies aansporen om hier verantwoordelijkheid in te nemen, zodat huiseigenaren worden

[0:25:57] ontzorgt.

[0:25:58] Voorzitter eigenlijk heel veel versnelling kansen voor particuliere verhuurders om hun woning te isoleren en te verduurzamen

[0:26:05] en tot mijn teleurstelling zag ik dat de sv haar subsidie voor particuliere verhuur dus nauwelijks wordt aangevraagd en dus ook niet wordt ingezet.

[0:26:12] Vorig jaar was dat één procent van de subsidie subsidiepot. En nu is dat

[0:26:16] twee procent. Dat is ronduit onbegrijpelijk en karig. Want zo blijven veel huurders zoals studenten ook deze winter weer onnodig in een vochtige en tochtige woning zit

[0:26:28] d zesenzestig vindt het lastig uit te leggen,

[0:26:31] wil ik van de minister weten waarom blijft het gebruik van deze subsidie zo ver achter. En hoe gaat de minister ervoor zorgen dat particuliere verhuur op zo kort mogelijke termijn toch aan de slag gaan met het isoleren

[0:26:41] en verduurzamen van woningen. Er zit nog honderd achtenveertig miljoen euro. Deze podt d zesenzestig weet wel nog een aantal bestemmingen voor dit geld. Meneer.

[0:26:51] Tot zover uw betoog roept vragen op bij de heer thijssen.

[0:26:55] Ik wil collega's van d zesenzestig wel helpen over hoe we kunnen zorgen dat de verhuurders van die podt gebruik gaan maken

[0:27:01] stellen normen

[0:27:03] en zorg gewoon dat dat de woningen niet meer verhuurd mogen worden met een slecht label en dan zullen ze gaan isoleren. En dan zullen ze ook deze subsidiepot vinden is d zesenzestig ervoor te pakken.

[0:27:12] D zesenzestig zeker voor te porren. Voorzitter, dank voor de vraag van de heer thijssen. Dat doen we met normering en rondom die

[0:27:20] hoe hierdoor dat

[0:27:22] apparaten net over hadden. De de hybride warmtepomp en vanaf tweeduizend, achtentwintig of negenentwintig geworden geven heeft geen labels sowieso niet meer mogen die sowieso niet meer verhuurd worden dus normering vindt al plaats.

[0:27:38] Deze regeling is eerder ditjaar opgesteld door de minister, waarvoor dank dan ook een oproep vanuit d zesenzestig en ik wil daarom vanuit van de minister. Waarom wordt er niet heel happig ingezet en aangevraagd door particuliere verhuur op deze subsidie. Dus als hij als de minister straks vertelt waarom dat zo is, dan kunnen we over naar stap twee. Maar eerst heb ik die vragen richting de minister.

[0:28:00] Meneer thijssen.

[0:28:02] Misschien omdat die normering iets te laat is of dat het te weinig bekendheid is. We zouden die monitoring. Wat ons betreft wel wat meer naar voren mogen halen. Een andere oplossing zou kunnen zijn dat we verhuur dat de huurders hun tocht korting geven. Dat is een slecht geïsoleerd huis wonen dat ze gewoon een fikse huurkorting krijgen en dan leg je natuurlijk een hele grote financiële prikkel bij de verhuurder om toch maar snel aan de gang te gaan en ook de subsidiepotten gebruik is d zesenzestig.

[0:28:25] Meneer.

[0:28:26] Voor zover alles.

[0:28:27] Wat wat waar we mee huurders kunnen helpen om hun energielasten laag te houden en de verduurzaming te kunnen versnellen is d zesenzestig zeker voor te porren. Vorig jaar of eerder dit jaar ook een motie ingediend om huurders het initiatiefrecht geven op verduurzaming waarbij huurders verhuurder kunnen aansporen, zo niet kunnen dwingen om toch te verduurzamen. Eerst is er een financieel instrument voor hen mogelijk gemaakt middels deze subsidie en ik vraag me echt daadwerkelijk af waarom je als ondernemer als verhuurder geen gebruik maakt van die van die flinke pot die vragen heb ik in. Ik hoor straks graag van de minister daarop gaat antwoorden.

[0:29:06] U vervolgt uw betoog dankuwel. Voorzitter dan zonnepanelen gaat natuurlijk ook heel veel goed en neem bijvoorbeeld de installatie van zonnepanelen en nederlands is europees koploper als het gaat om het plaatsen van zonnepanelen. Dat is dat is goed.

[0:29:19] We moeten deze positie ook blijven vasthouden. Zoveel mogelijk daken moeten worden voorgelegd met zonnepanelen

[0:29:26] voor d zesenzestig is wel belangrijk dat de installatie veilig gebeurt er bij hoort teveel verhalen over ongezeefd om gecertificeerde installateurs met alle risico's op brand et cetera. Het voorstel van d zesenzestig is daarom om een soort van apk voor zonnepanelen te ontwikkelen.

[0:29:43] Dat hoeft niet voor ieder gelegde individuele zonnepanelen, want het kan steekproef geweest. Kan de minister toelichten of het mogelijk is om een steekproefsgewijze controle van geïnstalleerde

[0:29:54] zonnepanelen in te richten. Dit voorstel kwam ook ter sprake bij het rondetafelgesprek. Wat we onlangs hadden vond het een goed idee. En ik ben benieuwd hoe de minister daarnaar kijkt.

[0:30:05] Voorzitter, het laatste thema op toppen aanplakken.

[0:30:08] Wij pleiten al heel lang voor het op tot eraan plakken van van gebouwen. Dat biedt namelijk kansen om snel woonruimte te realiseren en tegelijkertijd daarmee gebouwen te verduurzamen,

[0:30:17] want we met de verkoop of verhuur van deze opgeklopte of aangeplakt de woning kan de isolatie en verduurzaming van het hele gebouw betaald worden.

[0:30:25] Een aantal vragen ook voorzitter is de minister het met d zesenzestig eens dat het opkloppen en aanplakken inderdaad heel veel verduurzaming en isolatie kansen biedt columnisten de kamer informeren over de klimaat kansen die het op tot aanplakken van gebouwen kan bieden en kan de minister de informatie over de klimaat kansen ook meenemen in zijn versnellingsagenda voor de verduurzaming van vvd'ers gebouwen

[0:30:44] en ook nog in zijn uit te werken. Pragmatische aanpak op tot een.

[0:30:48] Voor zover ik rond af. We zijn op weg om de klimaatdoelstellingen te halen en daarmee kansen te bieden voor een groene economie, nieuwe en betaalbare energie met een fijn thuis voor die nieuwe generatie voor de student en voor die starter en ik roep daarom minister de jonge op. Kom in actie stand en zorgen dat we zoveel mogelijk woningen verduurzamen isoleren en realiseert dankuwel. Voorzitter,

[0:31:11] Dankuwel meneer boulakjar het woord aan de heer thuis en zal volgens mij spreken namens de combinatie partij van de arbeid en groenlinks.

[0:31:19] Dank voorzitter.

[0:31:24] Ja, wij hebben natuurlijk afgelopen jaren allemaal gezien wat dat betekent als je in een slecht geïsoleerd huis woont en dan breekt de oorlog uit op je continent en de energieprijzen schieten omhoog. We zien dat heel veel mensen worstelen met om rond te komen en dat de voorspellingen zijn dat er misschien wel een miljoen mensen in de armoede komen. Dus dit debat is super super belangrijk om die woningvoorraad inderdaad zo snel mogelijk verduurzamen en dat valt samen met een zomer die nog nooit zo warm is geweest, waarbij we de ene klimaat extreem naar het andere zien en vandaag zaken we ook een voorspelling dat wellicht ditjaar het warmste jaar ooit gemeten gaat worden. Wat. Maar laat zien hoe urgent de klimaat klimaatverandering is hoe urgent het is om dat op te lossen en ik heb het eerder gezegd in deze debatten. De de gebouwde omgeving. De huizen van mensen is waar mensen echt te maken gaan krijgen met

[0:32:12] wat klimaatbeleid voor hun betekent en dus is het heel erg belangrijk om te zorgen dat iedereen mee kan maken.

[0:32:18] En toch zien we nog dat een aanzienlijk deel van de woningvoorraad een slecht energielabel heeft

[0:32:24] en ik ben benieuwd van deze minister of dat nou. Hoeveel voortgang daarop is de afgelopen tijd, maar vooral ook dat we gezien hebben dat de subsidie hiervoor beschikbaar is. Er was een een studie over dat die vooral terechtkomen bij hogere inkomens, terwijl juist die lagere inkomens. Dat zou hartstikke heel erg hard nodig hebben. Ik ben benieuwd of de minister daar al een verschuiving ziet dat die de hoop en heeft het dat de goede kant opgaat.

[0:32:45] Eerder heb ik samen met groenlinks inderdaad een initiatiefnota die noemden wij het isolatie offensief gelanceerd en daarin nemen wij een substantieel deel van het klimaat fonds

[0:32:58] hoeft er niet kerncentrales. Dat willen wij beschikbaar stellen voor het ons zorgen van mensen echt de wijk ingaan om achter de voordeur te komen mensen te helpen om te ontzorgen. Ik weet dat de minister bezoekers geweest in twente met de tof regeling waar ze dat ook doen en waar ze dat succesvol doen. Maar het zo lukt om achter die voordeur te komen en mensen echt te helpen. Ik ben ook geweest bij dergelijke initiatieven in limburg in heerlen en kerkrade ook in oost-groningen. Precies de plekken waar die energiearmoede zo groot is vanwege die slecht geïsoleerde huizen.

[0:33:25] Dus hoe ziet

[0:33:26] ik ben wel benieuwd naar de minister. Hoe hij die tof regeling ziet in die aanpak ziet in twente en moeten we daar niet veel groter op inzetten om

[0:33:33] klimaataanpak, maar ook energiearmoede aanpak succesvol te maken. Graag een reactie

[0:33:43] dan voorzitter,

[0:33:49] dan is het natuurlijk belangrijk dat we niet alleen massaal gaan isoleren en dat we woningen aan duurzame energiebronnen koppelen, maar we moeten ook natuur en circulair bouwen en dit betekent dat woningen goed

[0:34:00] ingepast worden in een natuurlijke omgeving. De woonomgeving natuurvriendelijk wordt en de bouw en verbouwing van woningen en andere gebouwen met circulaire materialen gebeurt de koplopers in de bouw willen grote stappen maken en we horen steeds vaker dat de grote ambities zijn om over te stappen op volledig circulair.

[0:34:15] De minister moet hierbij echter wel helpen, is daar een belangrijk dat de nbc eist. De milieuprestatie van gebouwen wordt aangescherpt en dat dit wordt gestandaardiseerd. De minister heeft gisteren een brief gestuurd naar voorstelt om de nbc eisen voor nieuwe woningen per tweeduizendvijfentwintig naar nul komma vijf aan te scherpen en dat is een goede stap. Wat ons betreft

[0:34:32] welke concrete resultaten verwacht. De minister van deze aanschuiven schepping en ook vinden het goed dat de minister bayern beest wil bouwen en wil stimuleren, zodat c o twee reductie van bouwmaterialen toeneemt. Wanneer kunnen we afspraken over standaardisatie van circulair bouwen van die minister verwachten wij begrijpen dat de minister ook contact heeft gehad met een initiatief in utrecht en daar werken ze met zo'n dertig indicatoren en nu is er een zorgt dat er maar enkele indicatoren worden overgenomen en mijn vraag aan de minister is eigenlijk waarom niet gewoon koppie pees doen wat ze daar in utrecht hebben gedaan want daar heeft de sector de overheden samen dit succesvol in de markt gezet. Dus ja, waarom kunnen we dit niet zo in het in de rest van het landen

[0:35:11] als het hebben over natuurinclusief bouwen isoleren van de woningen, dan moeten we het ook hebben over de uitspraak van de raad van state hierover en we lezen in de brief een hele voortvarende aanpak. Tenminste dat hoop ik maken want het lijkt me heel erg belangrijk dat we inderdaad die beschermde diersoort blijven beschermen en tegelijkertijd wel die klimaat

[0:35:30] crisis en die energiearmoede aanpakken.

[0:35:33] Mijn vraag is wel of de minister of de minister inschat dat dit juridisch houdbaar is. Of is dit een geitenpaadje. Wat eigenlijk niet juridisch haalbaar is en ik ben wel benieuwd of er een advies van de landsadvocaat dat we inderdaad nu iets in de wereld zetten waarvan we ook echt het idee hebben van ja dit kan werken. Dit moeten we deze weg moeten we zo snel mogelijk ingaan en niet dat we deze weg inslaan en over een half jaar erachter te komen van het gaat toch weer mis

[0:35:57] roept natuurlijk wel de vraag op waarom er niet altijd al natuurinclusief gingen isoleren. Maar dat is misschien meer iets voor de toekomst dat we daar vooruitstrevend moeten zijn

[0:36:09] dan nog een vraag over het geld wat beschikbaar wordt gesteld om die soort management plannen te laten maken door gemeentes en provincies. Daar is nu een getal bij van ik mijn vierenveertig miljoen en mijn vraag is waar komt dat getal vandaan is dat inderdaad voldoende om al die gemeentes dit te kunnen laten doen.

[0:36:26] Toen was u door uw tijd heen. Jammer. Ik kan het niet mooier maken. Meneer thijssen, maar dank voor uw betoog dankuwel. Volgens mij zijn er geen vragen van mijn collega's. Daarmee ronden we de eerste termijn van de kant van de kamer af. Ik kijk even naar mijn rechterzijde.

[0:36:40] Het is nu bijna tien over half drie zullen om drie uur dan weer vooral hier. Drie uur schors ik tot die tijd zie ik u om drie uur weer terug.

[1:02:43] Dames en heren, wij wachten nog even met het heropenen van dit commissiedebat, ook voor uw thuis tot de minister weer aanwezig is. Even geduld nog.

[1:08:36] Dames en heren, goedemiddag wederom. Ik heropenen het commissiedebat over het klimaatakkoord van de gebouwde omgeving van de vaste kamercommissie voor binnenlandse zaken. Welkom terug. Minister met uw assistentie zie ik fijn dat u er weer bent. Geef u gauw het woord voor de beantwoording in eerste termijn.

[1:08:55] Dankuwel misschien eerst even de blokjes en deling. De eerste blok zal staan met de complimenten van mevrouw van esch.

[1:09:01] Als we dat dan hebben gehad en uitvoerig hebben behandeld, gaan we verder met de tweede blok en het gaat over

[1:09:06] de normering van de hybride warmtepomp. En wat daar over gevraagd is.

[1:09:13] Derde blok gaat over. Sorry. Het was dus.

[1:09:16] Vergeet het grapje eerste hybride want anders had iedereen de war tweede blok is de vleermuizen en het natuurinclusief isoleren en het derde blok. Dat gaat over eigenlijk alle overige vragen. Maar daar waar geen ik met de normering van het circulair bouwen en zal er is toch wel een tweetal vragen over gesteld te weinig voor een heel blokje om een heel blokje mee te rechtvaardigen, maar het zo mooi als de eerste vraag of blok over kunnen functioneren.

[1:09:41] En dan hopen in deze indeling de vragen allemaal na te lopen

[1:09:46] begin ik met de hybride warmtepomp.

[1:09:50] Dank voor de vragen zeg ik in de richting van de heer de groot en en zoals u het zegt, voel ik het ook. Dus daar waar we gaan door meer moet ook renderen en renderen voor de mensen thuis. Want dat normeren. Dat is een behulpzaam instrument

[1:10:03] voor de mensen thuis voor de energierekening voor de snelheid van de verduurzaming. Daarom doe je het.

[1:10:08] Ze normering is niet iets om eens te laten zien. Kijk eens bedwingen iedereen een bepaalde kant op ofzo of

[1:10:16] om strengheid vanuit de overheid te laten zien dat nog meer helpt mensen thuis. En

[1:10:22] waarom omdat je daarmee duidelijkheid geeft aan de markt en omdat je duidelijkheid geeft aan de markt kan de markt ook zijn productiecapaciteit, opschalen en omdat de markt een productiecapaciteit van opschalen kan de hybride warmtepomp ook goedkoper worden en op die manier helpen we eigenlijk mensen thuis met het verduurzamen

[1:10:44] en dan moet even goed kijken naar naar de uitzonderingsgrond zoals we die eigenlijk vanaf de start van de aankondiging van de normering hebben aangekondigd.

[1:10:54] We hebben altijd gezegd, namelijk dat die normering alleen geldt in die situaties waarin dat functioneel en technisch en financieel haalbaar is en dat hebben we later ook uitgewerkt, bijvoorbeeld. We hebben gezegd voor monumenten en voor appartementen te veel praktische drempels. Daar is het op dit moment niet haalbaar. Dus dat dat is gewoon technisch niet haalbaar omdat op korte termijn te gaan normeren. Dus daar zal de innovatie eerst nog verder hun werk moeten doen voordat je dat kunt nog meer. Dus de appartementen die die halen we eruit.

[1:11:26] Tweede is de de als de gemeente van plan is om binnen tien jaar over te stappen op een warmte net dan is het ook een beetje gek om dan nu te vragen om per c over te willen stappen op een hybride warmtepomp of of beter. Dus dat dat hebben er ook uitgehaald en het derde. Daar gaat de discussie erover. Dat gaat over die terugverdiend tijd hebben daarvan gezegd we willen dat de terugverdiend tijd

[1:11:50] zeven jaar is, inclusief de subsidies. Dus dat is tien jaar exclusief subsidie. Zo staat het ook in in de brieven. Tien jaar extra subsidie. Zeven jaar inclusief subsidie

[1:12:01] waar waar gaan de wenkbrauwen fronsen allereerst van een krantenkop van een aantal weken geleden. Ik meen dat het algemeen dagblad was en daar was de krantenkop bijna geen enkele woning eigenaar zal te maken krijgen met de normering van de hybride warmtepomp. Nou dat is niet zo

[1:12:17] maar dat hadden ze uitgerekend omdat ze die aan dat de gasprijs nu lager is, zal het wel zo zijn dat de terugverdiend tijd daardoor langer wordt en daardoor zal het wel zo zijn dat bijna niemand meer valt onder die die uitzending van de terugverdiend tijd.

[1:12:31] Maar het is natuurlijk zeven jaar, inclusief subsidie te tien jaar expliciet subsidie. Dat is één ding. Twee is die ontwikkelingen de prijs van de warmtepompen. Dat zou best wel eens een eindje kunnen dalen. Maar het belangrijkste is

[1:12:41] wat we moeten doen is uberhaupt nog de hele berekening systematiek vaststellen mee bezig zijn in overleg met werkelijk alle partijen die daar mee werken en waarom omdat je niet wilt dat daarover geen discussie kan bestaan over de definitie van wat doe je dan eigenlijk een terugverdiend tijd is wat rekeningen wel mee. En wat ik hier niet mee.

[1:12:59] Er werd ook gezegd. Ja, verminderd gasgebruik kan bijvoorbeeld ook betekenen dat het langer duurt voordat je een terugrekent jaar. Maar je gaat natuurlijk niet het korter douchen meerekenen in de terugverdientijd van een warmtepomp. Dat is een beetje gek natuurlijk. Dus dat we moeten doen is een eenduidige rekent systematiek hanteren en zodoende zul je straks zien dat een deel van de mensen er wel onder valt een deel van de mensen niet een overigens blijft altijd gelden, ook al val je niet onder de normering. Dan is het heel waarschijnlijk

[1:13:23] dat eigenlijk in heel erg veel gevallen het zo is dat het zonnetje altijd goed uitkomt. Als je investeert in warmtepompen. Tweede krantenkop was gisteren. Daarin stond twee komma zoveel miljoen mensen zouden

[1:13:38] ten onrechte verplicht worden om over te gaan. Het warmtepomp natuurlijk niet sowieso nooit ten onrechte natuurlijk. Het is als we al die normering introduceert en dan geldt die alleen maar als het terecht is

[1:13:49] en als als want die terugverdiend tijd. Die geldt namelijk als uitzonderingsgrond er dus de normering geldt niet op moment dat de terugverdientijd langer is dan die zeven jaar en dus onterecht verplichten. Daar kan sowieso nooit sprake van zijn. Dus dat bericht. Dat was een bericht dat een herkomst bij vereniging eigen huis vandaan. Dat klopt niet. Zeg ik als lid van de vereniging eigen huis

[1:14:09] tegen mijn eigen ledenorganisatie. Dat klopt niet. Dus zal nooit onterecht worden verplicht altijd alleen maar terecht en de te rechterkant ervan is als je dus onder die die als je dus niet onder die uitzonderingsgrond valt

[1:14:23] dan zegt de heer de groot eigenlijk. Maar wat nou als de aanname van dat die markt en zich zo gaat ontwikkelen dat de kostprijs van die warmtepomp lager wordt. Wat nou als die aanname niet klopt,

[1:14:35] zou je dan niet eigenlijk de datum moeten verschuiven van de normering. Het antwoord is nee. Sterker nog,

[1:14:41] datum verschuiven. Dat geeft juist onduidelijkheid bij de markt en dan zal het juist veel langer duren voordat hij prijs van die warmtepomp naar beneden gaat. Dus je moet datum zeker niet verschuiven. Wat zou kunnen is dat de groep mensen die onder de uitzondering valt dat die groep mensen wat groter wordt. Dat zou kunnen.

[1:14:58] Maar je moet de datum niet verschuiven. De datum moet gewoon gelijk blijven en en nogmaals ook al zou die prijs hoger zijn. Herstel dat die niet zesduizend is waar wat ik eerder heb genoemd. Ook inrichting van de kamer

[1:15:12] bij zesduizend bijvoorbeeld stelde we uitgaan van zesduizend euro stellen we uitgaan van

[1:15:16] een levensduur van vijftien jaar wordt echt het minimum is

[1:15:21] dan ik zijn de kosten zijn vierhonderd euro per jaar dus vijfendertig euro per maand. De besparing. Als je die laag inschat en is die besparing gemiddeld genomen ongeveer de helft van het gas gebruikt om een lage inschatting

[1:15:31] natuurlijk altijd meer dan die vijfendertig euro per maand. Kortom,

[1:15:34] het land eigenlijk altijd stijl die nou eens acht. Duizend euro zou kosten. Dan kom je op vijfhonderd vijftig per maand even uitgaan weer van een van een afschrijftermijn van vijftien jaar.

[1:15:43] Dan kom je ongeveer vijftig euro per maand. Stel dat de besparing weer vijftig procent is ongeveer en nogmaals, de eerste onderzoeken wijzen juist uit het besparing veel hoger is van hybride warmtepomp.

[1:15:53] Maar die besparing van vijftig procent op het gasgebruik bijna altijd meer dan vijftig euro per maand. Kortom, ook al zou die duurder zijn, dan loopt het eigenlijk altijd maar geldt ook de normering. De normering. Daar hebben nou juist die terugverdiend. Tijd van die van die zeven jaar voor voor uitgevonden en overzicht hele zonnetje is nog exclusief. De subsidie die ook dertig procent van het geheel

[1:16:15] waarom hameren op alle op hybride warmtepompen. Als we er toch eigenlijk alleen maar all electric nodig hebben. Nou ik denk dat

[1:16:22] allemaal nu al electric is en onbetaalbaar en kan helemaal niet geproduceerd worden want zal worden helemaal niet geproduceerd

[1:16:28] en kan niet geplaatst worden, want het elektriciteitsnetwerk kan dat helemaal niet aan. Dus dat lijkt me een hele onverstandig om dat te eisen.

[1:16:35] Ik denk wel dat in nieuwbouw. Er is natuurlijk. Electric is er natuurlijk heel erg gangbaar is een hele logische nieuwbouw oplossing op enig moment zullen we inderdaad veel meer all electric gaan gebruiken

[1:16:46] en wat daarnaast geldt

[1:16:49] is dat. Ik denk dat ook de hybride en er wordt vaak gezien als een tussenoplossing. Maar ze kunnen uiteindelijk moet u ook van de energiemix of van de de gedifferentieerd. De manier waarop we onze huizen verwarmen, kunnen we eigenlijk ook wel degelijk

[1:17:03] onderdeel uitmaken.

[1:17:06] Heel kort meneer de minister. Er is een vraag van de heer de groot.

[1:17:10] Ja. Dank, voorzitter, en ik denk dat ik ga afstuderen op hybride warmtepompen. Want ik ben ik weet er inmiddels zoveel van en ook omdat ik een een zelf in mijn huis hebt draaien en dat gaat daar gaat mijn vraag over aan de minister. Want ik denk dat het een

[1:17:25] goed gedegen verhaal is over hoe het zou moeten werken en ook hoe je hoe groot en hoe klein die goed dan is

[1:17:32] maar even los van de normering twintig, zesentwintig bij het plaatsen van een van een natuurlijk moment wanneer die cv ketel aan vervanging toe is plaatsje niet alleen hybride warmtepomp die plaatsen ook een nieuwe cv ketel. Je zult ook je elektra gas moeten aanpassen. Er komen veel meer kosten bij kijken

[1:17:52] bij het plaatsen van een hybride warmtepomp op dat moment waardoor die rekensommen die nu op tafel liggen ik die toch een beetje ter discussie stellen

[1:18:00] en daar gaat ook juist de vragen over zouden we niet meer

[1:18:03] integrale beeld moet ik hier van wat de kosten zijn die allemaal komen kijken naar een ingreep en heb ik het nog niet eens gehad over mijn andere deel van de vragen dat het ook daadwerkelijk in die woning rendeert. Want daar gaat mijn andere deel van van mijn vraag hoe gaan we ervoor zorgen dat dat al die al die radiatoren en vloerverwarming allemaal goed functioneert rommel die hybride warmtepomp. Dus het is een heel zou zeggen systeem wat goed moet functioneren en zou het niet goed zijn om die berekeningen daar echt op aan te passen.

[1:18:31] Dat is eerste termijn de minister.

[1:18:34] Wat ik wat ik wil en daar zijn we gewoon nog niet. Daar zijn we nog mee bezig. Wat ik wil is dat er een manier van berekenen ontstaat waarover geen discussie is. Dus dus niet bij de vereniging eigen huis niet bij de installatiebranche

[1:18:47] niet bij ons. Dus daar gewoon geen discussie over de manier waarop we berekenen en zelfs niet meer tussen ons en want

[1:18:54] we hebben dit dit gesprek nu een keer of drie gehad. Ik zou bijna op het punt staan bij u thuis te komen kijken om een werkbezoek af te leggen aan de aan de familie. De groot

[1:19:05] waar wij moeten af van die discussie verband en en daarom heb ik dat ook op die manier gezegd want waar het om gaat is normering moet mensen thuis helpen.

[1:19:15] Dus door normeren. Geef je duidelijkheid en de markt te maken dan daardoor opschalen en daardoor gaat de prijs omlaag. En omdat de prijzen omlaag gaat worden ding haalbaar voor mensen met gewone inkomens omdat het niet haalbaar wordt voor mensen in het gewone inkomens gaat hun gasverbruik naar beneden en dat helpt en de verduurzaming en de gasrekening. Dat is dit

[1:19:31] het idee erachter.

[1:19:33] Dus wij gaan mensen niet opzadelen met een verplichting waar ze financieel door in de tunnel zouden komen. Helemaal niet natuurlijk niet. Dus. Daarom hebben gezegd die terugverdiend tijd komma zeven jaar zijn in de berekening systematiek niet op de kwestie zijn moet buiten discussie geplaatst worden. Dus de antwoord op de vraag is ja dat gaat doen. Waarom. Ik zeg pas nou op met dikke krantenkoppen die niet kloppen. Dat is gewoon onnodige bangmakerij. We gaan namelijk niet miljoenen mensen onterecht verplichte onterecht niemand zelfs alleen maar terecht

[1:19:59] en terecht is terugverdiend. Tijd van zeven jaar en ik zeg er ook nog bij stelde terugverdiend tijd acht najaar is of negen jaar dan nog steeds klanten. Want dat je ervan terugkrijgt wat het land namelijk in je maandelijkse mindere uitgaven aan aan je energielasten. Dat is toch mooi meegenomen? Open ze terugverdientijd langer is dan zeven jaar. Je valt dan alleen niet meer onder de normering, maar het is nog steeds een goed idee.

[1:20:20] De heer de groot,

[1:20:21] Dank, voorzitter en de minister is van harte welkom, zou ik willen zeggen om te komen kijken en ik ben blij met de toezegging oprecht. Want ik denk dat de discussie heel erg gaat helpen

[1:20:32] als we die eenduidigheid. Daar komt dan zitten we niet steeds langs elkaar heen te praten van wat valt er dan in het pakketje van de hybride warmtepomp.

[1:20:39] En als je er ook aan toe kan voegen wat er dan nodig is om die energiebesparing te halen om zijn we compleet en kunnen we eigenlijk heel heel goed. Deze discussie met elkaar

[1:20:49] voeren of hij terug die tijd tweeduizend, zesentwintig en welke groep dan genormeerd wordt gehaald wordt. Bedankt. Daarvoor.

[1:20:57] De minister nog.

[1:21:00] Wat is goed om voor iedereen om even te weten. Daarom hebben die tijd ook dus de duidelijkheid aan de marktpartijen dat ze dat die normering ingaat vanaf twintig, zesentwintig. Dat helpt die gaat in op het reguliere vervanging moment dus dat is ook helder voor de mensen thuis

[1:21:13] hoe die er exact uit komt te zien. Nou eind drieëntwintig dus eind dit jaar. Start de internetconsultatie.

[1:21:20] Dan hebben we in het tweede kwartaal hebben die hele kosten systematiek over de terugverdiend tijd hebben we gereed met met werkelijk alles en iedereen die daar een hartstochtelijke opvatting over heeft

[1:21:30] in het tweede kwartaal van tweeduizend, vierentwintig is ook de vorige procedure voor de wijziging van het bw, aldus van het pouw bouwbesluit zorg je dat vroeger zou noemen

[1:21:39] en eind vierentwintig wordt de regeling gepubliceerd en hij gaat in per één januari zit drie jaar tussen de publicatie en de ingangsdatum is dat is de route, zoals we die gaan

[1:21:48] zoals we die gaan doorlopen en ik heb ik heb de peilingen gezien. Ik heb een plek op de lijst gezien van de heer de groot. Dus ik denk eerlijk gezegd dat hij dit helemaal gaat begeleiden tot het bittere eind.

[1:21:59] We gaan het meemaken en minister er was nog een vraag van mevrouw van esch.

[1:22:04] Ik kan het niet.

[1:22:06] Ik woon bijna een interruptie doorgeven.

[1:22:08] Mijn collega links van maar

[1:22:11] ik ga ook maar ondanks dat het nog maar een korte periode is bitter door met het met die all electric warmtepomp. Want ik blijf erbij dat ik zou op z'n minst al van het ministerie een soort. We gaan het wel zoveel mogelijk proberen houding willen zien. Maar ik hoor ook deze minister zeggen maar het is heel duur. Ja, maar tijdens netwerk is er niet op voorbereid. Ja maar zeg maar. Dus toch maar op het moment dat je dat soort al dat soort dingen al meteen jaar oude huizen kan het niet. Ja. Maar in gaan we gaan alleen nieuwenhuizen doen als je op die manier zeg maar nu al eigenlijk wetende dat dit ten opzichte van hybride warmtepomp een beter alternatief is dan dan haak ik dan denk ik ja, dan is eigenlijk deze minister al afgehaakt voordat we begonnen zijn met u all electric warmtepomp

[1:23:03] op z'n minst een beetje goed in het zonnetje zetten zo'n zo'n onderzoek. Wat zegt dit kan wel in oude huizen. Het kan die die hetzelfde rekensommetje wat net wordt gedaan over de hybride warmtepomp denk ik. Ja die kun je ook op die alle electric pomp toepassen gaan dan stimuleren zorgt ervoor dat er meer wordt en uw vraag.

[1:23:20] Dus ik ik snap ik.

[1:23:22] Ik snap niet. Ik vond het voelt een beetje als een promotie plaatje van deze minister voor de hybride warmtepomp en ik missen bij die all electric en ik wou nog één keer die oproep doen. Kom daar nou mee want het is.

[1:23:32] Ik zonde. Ik voel ook een werkbezoek bij mevrouw van esch komen sowieso het woord is aan u.

[1:23:37] Vind ik vind het fijn dat u deze voorzet geef ik had mezelf die durven uitnodigen wordt, zou het heel leuk vinden. Ik zal ontzettend leuk vind ik. We gaan beginnen met een zonnetje. Want u heeft namelijk gelijk te gaan beginnen met een zonnetje

[1:23:47] begrijp we hebben even de tijd genomen voor zonnetje zojuist. We gaan beginnen met een zonnetje. Stel een all electric is twaalfduizend en stel ook voor een all electric zou je kunnen zeggen. Afschrijvingstermijn is ongeveer vijftien jaar minimaal zit je aan de lage kant van de meester natuurlijk langer mee.

[1:24:01] Dan zit je op acht, honderd per jaar en dan zit je op. Dat is het minder dan zeventig per maand.

[1:24:07] En die besparing is honderd procent van gas. Je betaalt onder meer elektrisch bezwaar honderd procent gaf aan dat is in de meeste gevallen echt meer dan zeventig euro per maand.

[1:24:15] Dus u heeft gelijk. Je kan prima uit. Alleen als we anders morgen allemaal over zouden willen op de electric. Dan kan het niet worden geproduceerd en kan het elektriciteitsnetwerk het niet aan. Het is wel eerlijk om dat erbij te vertellen. Dat is één twee is

[1:24:28] de kosten zijn wel hoger. Dus de initiële investeringen zijn wel echt hoger, namelijk ongeveer twee keer zo hoog als van een van een van een hybride.

[1:24:36] Dus daar moeten we denk ik ook wel eerlijk in zijn. Het derde is.

[1:24:41] Wij zijn juist wel enthousiast over sowieso als je gewoon de bouwbesluit volgt de nieuwe eisen volgt is is alle nieuwbouw feitelijk voorzien van electric, tenzij

[1:24:51] aangesloten op een andere warmtebron bevond op een warmtenetten, maar laten we zeggen het gros van van de nieuwe woningen is is aangesloten op all electric

[1:25:00] en daarnaast kennen we natuurlijk die wijkgerichte aanpak. Pak bij gemeente en open die wijkgerichte aanpak en daar waar

[1:25:06] en gemeenten zouden kunnen overstappen op een warmte net stimuleren we dat natuurlijk. Want hoe meer aansluiting op een warmtenet rendabel dat ook wordt. Maar goed dan moet je wel in de buurt zitten van de warmtebron

[1:25:16] en voor die gemeenten waar dat dus niet voorgesteld zeggen nou kijk dan naar elektrische niet voor alle wijken tegelijkertijd maar zeker als je het stapsgewijs doet en ook helder bent in de richting van van de netbeheerder. Wanneer je welke wijk over zou willen zetten in je programmering. Een tijdje vooruit kan er misschien wel degelijk rekening mee worden gehouden in de in net verzwaring. Kortom, het is niet dat we niet voor zijn. Het is wel zo dat het niet in één keer die kant op zou kunnen

[1:25:41] en en daarvoor zeggen we de hybride warmtepomp is eigenlijk de snelste weg voor een snelle reductie van van fossiel en daarmee dus heel erg lonend voor de verduurzaming van de gebouwde omgeving en je moet niet uitsluiten mogelijkerwijs ook echt onderdeel van de eindsituatie. Dat kan wel wegen

[1:25:59] met groen gas.

[1:26:00] Dankuwel geen vervolgvraag. Dan vervolgt u met de beantwoording door dit blokje.

[1:26:05] Dit was.

[1:26:07] Dit blokje vleermuis het blokje warmtepompen hebben een blokje vleermuis woord is aan u.

[1:26:13] En ja ik denk eigenlijk is de rode draad een beetje hoe duidelijker wij zijn vanuit dit huis naar marktpartijen en naar burgers die echt wel willen hoe duidelijker wij zijn hoe beter het gaat met de verduurzaming van de gebouwde omgeving. Dus vandaar de normering op de hybride warmtepomp we niet aan tornen

[1:26:32] en vandaar ook dat we ja toch wel bepaalde natuurlijk van de uitspraak van de raad van state niet zozeer van de uitspraak. Want dat is gewoon het werk van de raad van state om uitspraken te doen, maar wel van de onduidelijkheid die het teweeg bracht namelijk.

[1:26:44] Je mag helemaal niets meer want het was toch een beetje de de afdronk van de van de uitspraak en dat is niet zo. Dat was niet de uitspraak is de uitspraak goed leest dan mag er wel degelijk nog van alles.

[1:26:55] Maar hoe dan. Dat was wel even de vraag en dat was een vraag voor isolerende bedrijven natuurlijk. Dat was ook een vraag voor de vereniging eigen huis

[1:27:05] en daarom hebben we met vereniging eigen huis en met de de isolerende partijen en overigens ook met met een soortenorganisaties hebben aan tafel gezeten om te kijken hoe zouden we het beste kunnen doen. En eigenlijk de beste aanpak op dit punt is ontwikkeld door utrecht

[1:27:19] en dat is ook echt het perspectief dat we op op langere termijn zouden willen neerzetten op middellange termijn zouden willen neerleggen. Dat is het werken met soorten management plannen en dat je eigenlijk gaat kijken per beschermde soort per gemeente. Hoe zou je nou die soort de beste. De stand houden van de populatie. Het beste kunnen waarborgen. Zo sluit je heel goed aan bij de bij de wet natuurbescherming.

[1:27:42] En als je dat goed doet dan hoeft niet iedere individuele woning eigenaar zich de hele tijd te gaan zitten kreunen

[1:27:48] over wat hij nou allemaal weer moet doen om aan de wet natuurbescherming te voldoen omdat je dan gewoon in iedere wijk voldoende kraam verblijven hebt en voldoende over winter plekken hebt en

[1:28:00] vervangende verblijfplaatsen hebt en daar moet je daar moet je op aangestuurd. Dat doen we al.

[1:28:06] Dus heb ik afgesproken met de collega's van fnv en ook met de provincies. We gaan iedereen in de gelegenheid stellen om te komen tot een soorten management plan en dus de iedereen in de gelegenheid stellen om te komen met de utrechtse aanpak zou je kunnen zeggen

[1:28:23] en daarvoor hebben we vierenveertig miljoen ter beschikking.

[1:28:26] Die regeling wordt dit jaar nog geopend. Dat gaat echt op korte termijn gebeuren en ik ben van plan om in tweeduizend, vierentwintig en tweede tranche te openen,

[1:28:36] zodat gemeente was een vraag van hebben. Gemeente dan voldoende geld naar sowieso. Dus die vierenveertig miljoen dit jaar en ik wil eigenlijk volgend jaar een tweede tranche openen om gewoon te zorgen dat iedere gemeente hieraan mee kan doen we. Het is namelijk gewoon nodig. Dus dat is

[1:28:48] de de situatie alleen dat duurt echt even want je moet een zwarte band maken. Je moet die verblijven aan aanleggen. Je hebt ook gewoon ecoloog tekort om het allemaal morgen af te hebben dus ook dat is een probleem natuurlijk. Dus dit gaat echt wel even een en ik misschien wel een tweetal jaar duren

[1:29:08] stel, zullen we daar voornemen. Vierentwintig en vijfentwintig. Om dit voor elkaar te krijgen. Dat hebben

[1:29:13] gedurende die periode een tussenoplossing nodig om

[1:29:17] wel gewoon te voldoende. De bmw wel te voldoen aan de wet natuurbescherming. De opdracht die wet met zich meebrengt en ook gewoon door te kunnen gaan volgen als door te kunnen gaan met de verduurzaming hebben namelijk nodig. De isolatie moet niet stilvallen. Die mag niet stilvallen.

[1:29:31] Dat doen we door in de tussentijd en als tussenoplossing natuurvriendelijke isoleren te kiezen

[1:29:37] en dat wil zeggen dat we met isolatiebedrijven een werkwijze afspreken waarin isolatiebedrijven gewoon voldoen aan alle verplichtingen uit de wet natuurbescherming.

[1:29:48] Dus dat betekent dat de woningen natuur vrij moeten zijn. Zo wordt dat genoemd dat er rekening wordt gehouden met kwetsbare periode in een broedseizoen dat er vervangende verblijfplaatsen worden ingericht.

[1:30:00] De uitgangspunten van die werkwijze die hebben we vastgesteld en ik wil de komende maand. Dus de maand oktober benutten om samen met rust ervoor

[1:30:07] natuurlijk stikstof concrete afspraken te maken met provincies en met isolatiebedrijven over de uitwerking, zodat het isoleren weer volle bak aan de gang kan vanaf één november. Dat is de inzet

[1:30:18] en en daar willen we ook werken met een met een met een convenant

[1:30:24] met provincies en met met de isolerende bedrijven met de isolatie branche. Om te zorgen dat we dat zo goed mogelijk van a krijgen. Want nogmaals, natuurlijk moet voldaan worden aan de aan de belangen van van natuurbescherming, aan de wet natuurbescherming beschermde soorten moeten beschermd worden, want anders is niet beschermd geweest

[1:30:42] dat lot gewoon.

[1:30:45] Maar er moet ook gewoon geïsoleerd worden dat mos ook gewoon. Dus de onduidelijkheid hier zou kunnen bestaan. Die hebben we op deze manier willen wegnemen. Dit is the way to go. En wat ik merk is dat er heel veel enthousiasme voor is bij provincies bij gemeente, maar ook bij isolatiebedrijven die natuurlijk heel graag zo goed als mogelijk willen doen alleen wel graag willen weten. Ja, hoe dan. En wat is dan wat is dan goed genoeg.

[1:31:09] Nou en dan kom ik bij de vragen die verder verder zijn gesteld, zijn er dan voldoende gelden bij provincie om die sgp is uit te werken met de tranche van de vierenveertig miljoen kunnen ieder geval verder aan de start

[1:31:20] en volgend jaar zullen een nieuwe tranche organiseren om ook de andere gemeenten aan te laten haken. Want ik denk.

[1:31:26] Dat er.

[1:31:26] Die iets meer geld nodig zal zijn dan dan die veel miljoen en overigens hebben ze heel veel geld gekregen. Gemeenten in de lokale aanpak en dat mogen ze van mij ook hiervoor inzetten als die ruimte per se nodig is. Juridisch houdbaar.

[1:31:39] Het laatste woord is altijd aan de rechter. Dus laat ik niet op de stoel van de rechter gaan zitten

[1:31:43] maar met de minister voor natuur en stikstof denk ik wel een gedegen invulling te hebben gegeven aan de eisen uit de wet natuur. Bescherming is het voorgelegd aan de landsadvocaat? Nee, er zijn die alles voorleggen van tevoren elkaar kat kan natuurlijk ook geen ultieme zekerheid biedt

[1:32:00] dus die zal het ook moeten doen we de interpretatie van de wet die interpretatie van de wet die kunnen we zelf ook. Die kunnen we zelf ook gegeven. Natuurlijk is gewoon een gedegen werkwijze om aan beide noodzaak eigenlijk te kunnen voldoen. Hoe weet de bewoner wel bedrijf die op bij terecht kan. Nou daar kun je voor terecht op natuurvriendelijke isoleren punten nel. Er staat al een hele lijst van bedrijven is de bedoeling dat die lijst. Een bedrijf nog veel langer wordt, omdat veel meer bedrijven het keurmerk zullen gaan krijgen. Dus daarover zullen we in het convenant komende maand goede afspraken moeten maken hoe we daar gaan we daar gaan komen

[1:32:35] zou fijn zijn als ik een leesbaarder handschrift.

[1:32:37] Dus geef ik de heer de grote gelegenheid om zijn vragen te stellen en daarna, mevrouw van esch,

[1:32:42] Dank voorzitter voorstellen mijn vragen over is er genoeg geld voor die om die soorten management plan te maken. Die was iets

[1:32:48] minder lost naar het antwoord van de minister zeggen nou vierenveertig miljoen voorlopig wel genoeg. En volgend jaar zal er nog iets meer nodig zijn.

[1:32:54] Ik zou heel erg geholpen zijn kijken want uiteindelijk heeft de provincie alle provincies moeten ermee aan de slag

[1:33:00] binnen de gemeente, zoals zullen er ook ambtenaren een oploop hebben naar de provincies en andersom omdat uit te kristalliseren. Dus er wordt best wel wat gevraagd.

[1:33:07] Ik zou al tevreden zijn met de toezegging dat het uitgezocht worden wat er dan volgend jaar extra nodig is.

[1:33:13] Want ik had bedacht van nou, kan het wel vragen voor de begrotingsbehandeling. Maar ik weet het antwoord eigenlijk al wel op stuk zo dit antwoord krijgen,

[1:33:19] maar zouden we dan kunnen kijken omdat ieder geval voor het volgend jaar wel volledige pakket inzichtelijk hebben wat er nodig is. Als u nu zegt die vierenveertig miljoen is om de stad in ieder geval genoeg. Dan kunnen we kijken wat we kunnen doen om het voor volgend jaar goed in de steigers hebben de minister.

[1:33:33] Want zo zit het niet met vierenveertig miljoen kunnen we echt serieus van start. Maar het is niet genoeg. Dat weten wij ook. We denken nog een vergelijkbaar bedrag volgend jaar nodig hebben als de inschatting van u. Natuurlijk zullen we dat beter onderbouwen voordat we dat bedrag ook daadwerkelijk zullen gaan voorstellen in

[1:33:47] in één van de tussentijdse begrotings producten zichtbaar. Het zal op bij voorjaarsnota zijn of bij welk ander welke andere factoren dan ook.

[1:33:58] Dus we zullen voor volgend jaar ook nog extra geld vrij te maken en overigens. Stel nou dat je als gemeente wel wil heel hard aan de slag wil en daar heel erg veel voor wilt doen en stelde dat je nog niet gelukt is om uit deze vierenveertig miljoen onvoldoende geld te putten. Dan is het dus ook mogelijk gemeente hebben allemaal heel veel geld gekregen voor de lokale aanpak om daar deel van

[1:34:17] hiervoor te bestemmen. Dus

[1:34:19] je mag hiervoor geen geld tekort zijn want want dat remt namelijk in in de isolatie.

[1:34:24] Mevrouw van esch.

[1:34:26] Ik was benieuwd of ze ook goed nagedacht is om over de daadwerkelijke handhaving en controles, want het kan dit kan op papier er mooi uitzien. Maar in de praktijk kan kunnen er misschien nog wel voldoende bedrijven geen behoefte hebben aan een keurmerk ofwel een keurmerk hebben, maar er uiteindelijk niet op die manier naar handelen zit dan die ook die handhaving voor gemeentes die in die vierenveertig miljoen kunnen ze extra ecologen aantrekken om bijvoorbeeld ook te gaan kijken of die nest kasten goed en opgehangen. Dat soort zaken. Ik ziet anders in de praktijk nog wel eens gaan.

[1:34:59] De minister,

[1:35:00] Die handhaving is belegd bij de provincies. Hè dus de de handhaving op deze plek waar de provincie en het wordt vaak gedaan door de omgevingsdienst en die zullen daar altijd hun keuze te maken tussen uberhaupt in handhaving altijd keuzes te maken en ik neem aan dat ze zich met name zullen gaan richten op op grotere isolatiebedrijven omdat hij gewoon de meeste woningen doen en daar goed zit want je weet je dat het in de meeste gevallen goed gaat.

[1:35:22] Maar goed dat is echt aan provincies. Zij zullen een handhavingskader moeten maken.

[1:35:28] Dat leidt weer tot een volgens mij een korte vervolgvraag van mevrouw van esch.

[1:35:32] Ja dat klopt. Omdat nou ja goed. Volgende week gaan we het weer een andere debatten waar niet met deze minister. Wij hebben over de totale problematiek bij omgevingsdiensten. Want zeg maar eigenlijk geven ze misschien is het nu al hun taak. Maar eigenlijk nu met uw raad van state uitspraak nog belangrijker dat we daadwerkelijk ook de middelen en de mogelijkheden hebben om dan daadwerkelijk ook daar de mogelijkheid hebben en dat geld komt wel degelijk ook vanuit de rijksoverheid. Dus ik vind het niet alleen een provinciale aangelegenheid vindt wel degelijk ook vanuit de rijksoverheid dan om die omgevingsdiensten daarin goed te ondersteunen en hoop eigenlijk al hadden deze minister zich daar dan ook

[1:36:11] voor wil maken. Tenminste.

[1:36:12] Deel van die vierentwintig miljoen is bedoeld voor de handhaving van de omgevingsdienst

[1:36:18] die vervolgd

[1:36:23] is niet vreemd dat er ook bedrijven zijn, zegt de heer boulakjar samen met de pvda

[1:36:29] is niet vreemd dat de bedrijven zijn die niets natuurvriendelijke isoleren.

[1:36:36] Ja. Ik denk dat groene werkelijkheid is en het is ook niet per c onderdeel en zo moet je denken ook niet uit te leggen. Het is denk ik ook van jammer. Wat vraagt dat dan allemaal. Soms is het ook een een arbitraire kwestie natuurlijk dus de de zorgplicht zoals die uit uit

[1:36:49] de wet natuurbescherming voortvloeien, zijn wel echt op een iets hoger abstractieniveau geformuleerd. De vraag is altijd wel en daar zit altijd een marge op het pluche in

[1:36:58] in welke mate en op welke manier voldoe je dan daadwerkelijk aan die zorgplicht en daarom is dat keurmerk zo belangrijk om dat goed uit te werken om daar een goede afspraken over te maken.

[1:37:09] Dat geeft ook bedrijven weer echt duidelijkheid waaraan ze moeten voldoen. En ik denk dat

[1:37:13] duidelijkheid sowieso een beetje de rode draad in het antwoord op alle vragen van vandaag duidelijkheid geven is denk ik heel erg belangrijk als je weet waar je aan toe bent. Goedbedoelende bedrijven goedwillende bedrijven weten wat ze moeten doen en beunhazen die zullen dat keurmerk niet niet haan of die zullen tegen de lamp lopen we de handhaving

[1:37:31] en ook dat is van alle branches zou bijna willen zeggen. Maar laura ervan uitgaan dat de meeste bedrijven echt gewoon goed willen,

[1:37:38] maar wel iets meer nodig hebben in wat verwacht ik wat wat wordt er dan van mij verwachten.

[1:37:44] Een korte vraag, een korte,

[1:37:46] Ik ben met de minister eens zijn dat de meeste bedrijven van van goede wil zijn, moeten we ons niet later in de vertrek naar de drukker door de beunhazen van deze wereld, maar kan de minister enige inzicht geven in de certificering. Hoelang dat gaat duren en wanneer dat ongeveer bekend zal zijn.

[1:38:02] Die de bestaat dus een keurmerk. Alleen dat is een utrecht keurmerk dus ook hier weer lenen we vreselijk wat de gemeente utrecht over de provincie utrecht moet ik zeggen voor ons voor ons heeft bedacht en uitgedacht. Want die zijn er gewoon echt heel erg ver mee.

[1:38:16] De voormalige minister van binnenlandse zaken. Inmiddels is een buitenlandse zaken was de toenmalige gedeputeerden die hecht eraan. Ook denk ik dat ik haar naam ook even laat vallen in dit verband.

[1:38:25] Maar dus utrecht is daar altijd heel erg vooruitstrevend in en wij lenen eigenlijk alles wat er op dat punt is ontwikkeld, maar wij moeten wel een afspraak maken over hoe we dat utrechtse keurmerk ook een nationaal keurmerk maken en dat zal onderdeel zijn van convenant afspraken die deze maand gaan maken. Juist met provincies. Maar ze hebben dat echt heel goed

[1:38:44] heel goed voor elkaar kijken en op enig moment is natuurlijk ook echt zo als je niet aan het keurmerk voldoet. Krijg je gewoon geen werk het dus die dit is ook echt een manier om alle bedrijven de goede kant op den duur

[1:38:56] en daar bestaat een training. De training willen ook heel veel bedrijven willen juist heel graag mee mee aan de slag. Dus laten we deze maand nemen om dat in een convenant. Heel goed uit te werken hoe het utrechtse model ook echt nationaal kunnen implementeren.

[1:39:15] Waarom hangen we nu niet overal vleermuiskasten op vraag de heer boulakjar eigenlijk onderdeel van die natuurvriendelijke werkwijze en dit zijn inderdaad het type maatregelen dat moet worden getroffen. Sowieso als een gemeente een zwarte management plan maakt is dat altijd onderdeel van het soorten ben ik ontploft

[1:39:32] zijn er voldoende ecoloog beschikbaar. Nou nee je moet juist heel erg worden opgeleid big business. Als je nog een opleidings keuze zou moeten maken wordt ecoloog je voor eeuwig werken, althans voor de komende decennia

[1:39:45] en nv is volop bezig om te kijken en met opleidingsinstituten.

[1:39:51] Hoe je hoe we zouden kunnen versnellen. Ook in het in het opleiden van voldoende ecoloog

[1:40:02] kan de minister vertellen hoe andere landen hier eigenlijk mee omgaan. Nou dat vond ikzelf ook een goede vraag. Dus die vraag ikzelf ook gesteld en die vragen zijn wat uitzoeken want dat dat weten we eigenlijk nog niet

[1:40:12] maar we willen wel graag weten hoe andere landen die doen kijkt. Het lijkt bijna

[1:40:17] alsof die alsof de de verplichtingen die voortvloeien uit de uit de vogel habitat richtlijnen in de wet natuurbescherming of die contrair zijn eigenlijk aan de verplichtingen die voortvloeien uit alle verduurzaming richtlijn.

[1:40:31] Tegelijkertijd kan niemand hier zeggen. Nou weet je bevinden verduurzaming wel van belang, maar laat hij laat die bescherming natuur beschermen maar eventjes zitten. Daar gaat niet

[1:40:39] andersom kan ook niet. Je kunt ook niet zeggen. Wij vinden het vooral belang van belang dat we de natuur goed beschermen

[1:40:47] we straks de vleermuizen gered. Maar maar de mensheid ten onder laten gaan. Maar dat lijkt me ook een wonderlijke keuze.

[1:40:53] Dus ik denk toch dat we onszelf moeten verplichten om het gewoon beide hanteerbaar te maken

[1:40:57] en daarom zijn we heel benieuwd ook hoe hoe andere landen hiermee omgaan. Dit is niet de weg waar de mensen met wie wij hebben gesproken. De afgelopen periode waarin gewoon heel enthousiast over is en volgens mij is dit ook gewoon de weg om te gaan op de meest praktische manier. Maar als we kunnen leren wij bij de collega's in den lande. Dan doen we dat natuurlijk graag

[1:41:19] dan het isolatie offensief voor de heer boulakjar van rept

[1:41:25] dat isolatie offensief. Dat doen wij natuurlijk dus u bent er eerder mee gekomen en ook de heer thijssen eerder met een isolatie offensief gekomen

[1:41:33] en het het kabinet heeft omarmd met het nationaal isolatie programma's. Daarin krijgt dat isolatie offensief forum het dus met energie fixus met collectieve isolatie aanpakken.

[1:41:42] Heel veel geld beschikbaar gesteld voor de lokale aanpak.

[1:41:46] We hebben heel veel geld extra beschikbaar gesteld voor de lokale aanpakken. Dit voorjaar in het klimaatrechtvaardigheid pakket.

[1:41:53] We subsidiëren heel erg veel dus subsidiëren veel en behelpen lokaal om zo dicht mogelijk bij huis aan ontzorging te werken. Dus

[1:42:05] ik meen dat we daar heel intensief mee bezig zijn, is volgens mij een hele

[1:42:10] soepele en sierlijke overgang. Volgens mij. Voorzitter, naar ons volgende blok.

[1:42:14] In wat we allemaal nog meer doen.

[1:42:15] Ik gun u de waardering soepel en eerlijkheid. Laat ik graag aan andere toets even of er nog vragen zijn in dit blok. Meneer thijssen.

[1:42:24] Nou, over het isolatie offensief in de extra middelen die beschikbaar gesteld en wat er nu allemaal mee gedaan wordt, kan de minister daar iets meer over vertellen over

[1:42:32] of dat inderdaad. Nou laten we bijvoorbeeld de mensen nemen in in energiearmoede zitten via de normering bij de koopsector in de prestatieafspraken wordt natuurlijk dat geregeld voor de huursector, maar het gaat dan vooral over de mensen in een koopwoning die in energiearmoede zitten en ik noemde ook de de tof regeling en hoe de gemeente dat in almelo doen en omstreken. Maar er zijn meerdere plekken waar dat gebeurt,

[1:42:57] kan de minister iets zeggen over de middelen die dan nu beschikbaar zijn gesteld en of het dan u inderdaad ook gaat werken dat de subsidies vooral terechtkomen bij de mensen die dat het hardste nodig.

[1:43:06] De minister.

[1:43:06] Die had die vraag gesteld en ik weet nog ons allereerste debat. Heeft u dat ook gezegd van misschien was het. Voorheen was het misschien iets van de voorhoede dat dat bezig zijn met verduurzaming van je huis isoleren en daarmee dus ook weten bij welke subsidiepotjes ze allemaal terecht,

[1:43:23] maar het moet mainstream worden. Het moet iets voor de dat aan iedere keukentafel wordt besproken dat aan iedere keukentafel een belangrijk onderwerp is en sindsdien is natuurlijk heel veel gebeurd geopolitiek ook heel veel gebeurd en ik denk dat dat met name de de katalysator is geweest voor voor de wil om te verduurzamen omdat kijk tweeduizendvijftig zal voor heel veel mensen heel ver weg zijn. Parijs,

[1:43:48] maar het einde van de maand is voor heel veel mensen heel dichtbij en ook heel problematisch dichtbij in de zin van dan heb je altijd nog een stuk maand over als je geldt eigenlijk al lang oplossing die energierekening is natuurlijk zo vreselijk opgelopen dat dat ook echt een enorme zorg is geworden van mensen en daarmee de wil om te isoleren. De wil om het verduurzamen van je woning bezig te zijn is denk ik heel erg toegenomen in in pak hem beet twee jaar tijd

[1:44:09] en en ik denk dat we in staat zijn geweest om alle om de aanpak zoals we die hebben eigenlijk daarbij aan te laten sluiten

[1:44:20] en dat is allereerst door onze onze klimaat en onze klimaataanpak voor de voor de voor de gebouwde omgeving. Daarin hebben we afgesproken.

[1:44:32] Wij willen dat wijkgericht zevenhonderdvijftigduizend koopwoning heel veel individuele woning eigenaren gebruik maken van de subsidiemogelijkheden en zullen aan de slag gaan eigenlijk wat ze al deden. Dat zullen ze waarschijnlijk blijven doen en in toenemende mate blijven doen.

[1:44:44] Maar we willen in ieder geval voor zevenhonderdvijftigduizend koopwoningen in

[1:44:48] een wijkgerichte aanpak wordt ingericht is nog los van alles wat je wilt doen op de huurwoningen met de corporatie afspreken maar een wijkgerichte aanpak in de van voor zevenhonderdvijftig. Daar hadden we een miljard voor gereserveerd.

[1:44:59] Daar hebben we bovenop gezet. Sinds die eerste commissievergadering die wij hebben gehad, hebben bovenop gezet. Vierhonderd vijfentwintig miljoen in het klimaatrechtvaardigheid pakket dat we dit voorjaar hebben afgesproken en daarvan is de eerste honderd negentien miljoen is al staat al klaar eigenlijk voor de gemeente. De rest voor de komende jaren uitgekeerd en zodoende hebben gemeente die bijna anderhalf miljard beschikbaar.

[1:45:23] Wat we daarnaast hebben gedaan. Sindsdien is in het warmtefonds voor iedereen met een inkomen tot zestigduizend euro. Dus op verzoek van de vvd gebeurt het verhoging van de inkomensgrens voor de nul procent lening. Nul procent lening voor het warmtefonds.

[1:45:37] Dat is dat geeft toegang voor heel veel mensen met gewone inkomens geeft toegang tot het mee kunnen financieren. Bovenop de subsidie hebben daar waar het niet

[1:45:46] gesubsidieerd kan worden. Maar daar waar het waar een eigen bijdrage wordt verwacht van mensen om dat voor nul procent rente te lenen. Net een paar sommetjes gemaakt eigenlijk alle verduurzamingsmaatregelen je dan treft als je die kunt lenen tegen nul procent rente eigenlijk alles rendeert

[1:46:01] en dan hebben we daarnaast gezegd voor de mensen in groningen als onderdeel van het pakket dat wij hebben gemaakt voor groningen.

[1:46:07] Daar stellen we anderhalf miljard extra ter beschikking om daar waar de rest van nederland dertig procent gesubsidieerd krijgt zeventig procent moet betalen. De verhouding om te draaien in groningen.

[1:46:19] Daar betalen we met elkaar tweederde

[1:46:22] daar wordt nog maar eenderde aan eigen bijdrage verwacht. Waar dan vervolgens trouwens ook het warmtefonds voor beschikbaar is.

[1:46:28] Kortom, doen we genoeg en doen we veel om te zorgen dat die aanpak van verduurzaming van de gebouwde omgeving echt bij bij iedereen tussen de oren zit in bij iedereen ook mogelijk wordt gemaakt, maken we een haalbaar en betaalbaar voor iedereen. Het antwoord op die vraag is volgens mij echt volmondig jaar.

[1:46:47] Meneer,

[1:46:52] Ik denk dat er inderdaad heel veel goeds ligt. Dus dat warmtefonds is inderdaad goed dat mensen voor nul procent kunnen lenen. Zeker als je ziet wat er met rente is gebeurd. De afgelopen jaren is dat echt wel prettig als je wil verduurzamen. Misschien dat er ook die full electric komt er wel bij kan. Dus ik denk dat dat hele goede stappen zijn volgens mij is de grote uitdaging en dat is ook

[1:47:11] het de

[1:47:13] de essentie van de isolatie offensief. Wat wij hebben gepubliceerd. Dat is dat ons zorgen. Dat is die mensen die in energiearmoede zitten die bezig zijn met het einde van de maand en die niet de het beest hebben om te bedenken. Maar hoe hoe dan moet ik mijn woning isoleren.

[1:47:26] Ik begrijp van de minister dat er een miljard of anderhalf miljard voor vrijgemaakt om dat te doen en mijn vraag is eigenlijk wat verwacht de minister. Hoeveel

[1:47:34] huishoudens in energie armoede daarmee bereikt gaan worden. Ik wist dit genoeg. Of moeten we die die de gemeente blijven aansporen en ook gewoon in staat blijven stellen. Om al die mensen te kunnen bereiken. De komende jaren.

[1:47:48] Het antwoord op die vraag is gewoon ja. Het is wat we hebben gedaan in onze in onze onze klimaataanpak is dat we sowieso

[1:47:55] meeste mensen met een laag inkomen zitten natuurlijk in een corporatiewoning sowieso met de corporaties stevige afspraken hebben gemaakt over het uitfaseren van ing woningen over het versneld gaan verduurzamen van de rest van het woningbezit

[1:48:09] en ik zie ook echt een corporatie daar gewoon volop mee bezig zijn. Dus dat is dat is één ding

[1:48:14] in is met de particuliere verhuurders daardoor het langs de lijn van normering hebben gezegd. In tweeduizend, negenentwintig mag je geen even geen woning meer hebben.

[1:48:22] Althans, ik wil hebben. Maar je mag die we verhuren. Dus dat betekent als je er veel van het moet je morgen aan de bak

[1:48:28] en daarvoor hebben we ook subsidie beschikbaar gesteld. Dus dat is de particuliere verhuur. Hier gaat het over de koop

[1:48:33] grosso modo zijn de regelingen zo toegankelijk dat heel veel individuele kopers die wel die sp hebben in uw formuleren. Om aan de bak te gaan en die kunnen aan de bak en die helpen we er is heel veel geld voor beschikbaar. Maar alles wat ik net heb opgesomd

[1:48:47] gaat nou juist over die wijkgerichte aanpak. Wat is het doel dat we verhogen. Zevenhonderdvijftigduizend koopwoningen

[1:48:53] gebiedsgericht wijkgericht aanpakken. Wie zijn er vooraan zet gemeente? Hoe helpt de gemeente het heel erg veel geld en met een nationaal programma om gemeenten daarbij te helpen

[1:49:03] en ik denk dat als je dat allemaal optelt dan denk ik dat we precies doen wat de heer thijssen terecht vraagt van het kabinet namelijk

[1:49:12] zorgen dat het verduurzamen van je woning en het naar beneden krijgen van je energierekening iets wordt wat voor iedereen toegankelijk voor iedereen haalbaar is voor iedereen betaalbaar is

[1:49:21] ook voor de mensen die niet alleen denken. Oh. Jee. Hoe moet ik betalen, maar vooral. O. Jee. Hoe moet ik aan de bak eigenlijk. Waar moet ik beginnen. Wie wil bedrijf moet ik eigenlijk willen we is eigenlijk betrouwbaar en daarvoor hebben die wijkgerichte aanpak. Echt heel erg nodig

[1:49:34] en wat je wat je ziet is ja. De gemeente komen er mee. Echt wel van akkie,

[1:49:39] maar ook daarvoor geldt duidelijkheid duidelijkheid is wat wat wij met met gemeente het bespreken is geschied op met het echt zeggen hoe je het wijkgericht gedoe. Welke wijk je wanneer op welke warmtevoorziening gaan overzetten is ongelooflijk belangrijk, want dat geeft mensen namelijk perspectief

[1:49:54] ook het perspectief om te weten naar mijn gemeente gaat dus niet de komende jaren daarmee aan de bank. Dat betekent dat ik dat ik het zelf moet doen.

[1:50:00] Dat is ook goed om te weten. Dus als het te lang onduidelijk blijft is dat ook niet niet verstandig. Daar zijn gemeente volop mee aan het werk. Dus ik zit hier niet om daar om daar altijd kritisch of te gemakkelijk te denken is helemaal niet. Zelfs. Ik zie dat gemeente echt heel erg aan de slag zijn. En natuurlijk ook weer aan ons vragen onduidelijkheid, bijvoorbeeld over de wegen w

[1:50:19] die bij de kamer ligt dus daarvan zeggen gemeente weer. Het helpt ons als je daarover dan duidelijk bent snap ik ook.

[1:50:26] Maar precies deze richting die de heer thijssen voorstel is ook de richting van het kabinet.

[1:50:32] Korte laatste vraag nog thijssen.

[1:50:34] Ik heb proberen want complimenten dan naar voren. Laat ik van esch aanpak doen complimenten daarvoor dat kijk heel veel van de aanpak die inderdaad er nu ligt. Die staat ook in onze initiatiefnota en dat is inderdaad volgens mij de manier om je meters te maken en mensen te ontzorgen. Punt is dat als wij kijken naar hoeveel geld is daarvoor nodig dat al die mensen in energiearmoede ontzorgt kunnen worden, denken wij dat het duurder is. Dus wij denken dat kerncentrales niet nodig zijn. Dus we hebben dan ook wat financiële ruimte het klimaatakkoord. Maar de middelen die wij een vrijmaken voor deze aanpak om mensen te zorgen. Die is gewoon nog wel een paar miljard hoger dan wat het kabinet doet dan gaan we nu niet fikse denk ik want het zou leuk zijn. Maar dat gaan we nu denk ik niet fixen. Dus ik denk dat mijn vraag zit bij daar heeft de minister nu een inschatting of kan de minister op een andere manier een inschatting maken als we weer rapporteren van werk deze aanpak voldoende zijn, er voldoende middelen om die mensen het energiemarkt moeten te halen. En als dat niet zo is dan kunnen de gesprekken hebben van hoe gaan we bijplussen.

[1:51:29] Dan is.

[1:51:30] Nou ik zal de laatste zijn om niet te melden. Dus ik ben de eerste om het te melden. Lijkt me zo formuleren als dat nodig is. Maar ik denk wel als je gewoon even al die nullen op je in laat werken

[1:51:42] dan dan staat er wel zulke astronomische bedragen staan daar klaar. Gaat het eerst nog maar eens even nuttig uitgegeven. Ik denk dat dat veel ingewikkelder is

[1:51:49] gewoon het absorptievermogen van de markt is denk ik veel veel ingewikkelder

[1:51:53] dan dan het vinden van geld. Want dat is ons de afgelopen jaren gelukt. Heel erg veel geld, namelijk ook voor de gebouwde omgeving

[1:52:02] en ik denk eerder gezegd op de korte termijn. De korte termijn is echt termijn van de eerste jaren is geld echt niet ons allergrootste probleem als allergrootste probleem is gewoon de organisatiekracht aan de kant van de gemeente om een wijkgerichte aanpak van de grond te krijgen

[1:52:14] die daarover hartstikke knap werking doen

[1:52:17] en het tweede grote probleem is het absorptievermogen van de markt al dit type om concepten bijvoorbeeld die vragen allemaal geweldig. Veel mensen om inderdaad langs de deuren te gaan met mensen te berekenen. Hoe zou moeten doen. Een straat voor straat aanpak te ontwikkelen.

[1:52:33] Dat dat is zo'n dat is een vliegwiel op gang moet komen dat er gewoon heel erg veel arbeidskracht vergt en dat heb je echt niet zomaar eventjes bij vinger knip geregeld ook niet als we er nog een extra miljard tegenaan gooien.

[1:52:45] Dankuwel. Volgens mij is dit dan het moment dat u na het derde en laatste blok gaat.

[1:52:50] Dat zal dan een boekje variant zijn.

[1:52:53] De minister laat ik dan beginnen.

[1:52:55] Met een van mijn lievelings onderwerpen, namelijk de normering en de standaardisatie van milieuprestatie eisen en energie eisen.

[1:53:03] Ik heb er gisteren moet ik wel even erbij zeggen. Eerlijk. Ik heb er gisteren een lijvige brief over gestuurd. Die is niet geagendeerd. Dus de totale logisch als als u die nog niet heeft bereikt.

[1:53:14] Maar ik ga er wel uitputting. Dus een beetje citeren uit eigen werk in ambtelijke vragen zoals u die heeft gesteld.

[1:53:22] Het eerste is namelijk de vraag van de heer thijssen

[1:53:28] die gaat over welke concrete resultaten van verwachten. Minister van de aanscherping van een milieuprestatie ijs naar nul komma vijf. Dat zal betekenen dat dat de markt een enorme push geeft in het gaan gebruiken van van meer circulair bouwmateriaal

[1:53:48] meer c o. Twee neutraal bouwmateriaal, waardoor de uitstoot van de gebouwde omgeving gewoon van het bouwen in ieder geval in de gebouwde omgeving gewoon fors naar beneden gaat

[1:54:00] en dat is hard nodig, want de bouw is een grote contribuant aan c o twee uitstoot in het hele proces in ieder geval de hele hele bouwproces beziet.

[1:54:07] Dus dat is niet zozeer op locatie ofzo bij het bouwen. Daar zijn niet allerlei mooie oplossing voor gevonden. Maar de hele beton productie bijvoorbeeld hele simpele bijvoorbeeld die die draagt wel degelijk

[1:54:17] heel erg bij.

[1:54:18] Dus ik denk dat het sturen op die milieuprestatie eis dat die ongelooflijk van belang is. Binnen die milieuprestatie eis wordt c o twee steeds belangrijker.

[1:54:29] De de c o twee component van de mtg van de milieuprestatie gebouwen die wordt belangrijk. Dat is de eerste stap die we zetten

[1:54:37] de tweede stap die we zetten is de stap naar het niveau twintig, dertig,

[1:54:44] namelijk dat wij aan het ontwikkelen zijn met gemeente provincie en met de sector in den brede is

[1:54:53] elke vervolgstap zou je nou willen introduceren, want deze geldt vanaf twintig, vijfentwintig vanaf tweeduizend dertien.

[1:55:01] Daarbij maken we gebruik van die indicatoren, zoals u die heeft opgesteld uit utrecht. Want dat wij zijn daar ook enthousiast over. Op dit vlak

[1:55:09] is iets teveel utrecht promotie dit misschien een soort problemen met kunt u als minister van bzk van alle provincies de provincies hebben even lief maar toevallig is dit wel even twee keer utrecht in design.

[1:55:19] Want daar hebben ze een mooie methodiek op ontwikkeld. U zegt met de markt met de markt, maar wel met een de voorhoede van de markt dus ook al eerder denk ik omdat te zeggen. Dus daar daar is in zoverre ook wel in die zin op af te dingen. Ik wil wel dat iedereen mee kan maken. Belangrijkste vind ik. Het moet hanteerbaar zijn omdat ik eigenlijk wil dat dat datgene wat we als je innovatie standaard twintig, dertig gaan gebruiken

[1:55:42] dat datgene wat we daarin ontwikkelen ook tegen de tijd dat de tweeduizend duizend dertig is ook gewoon op kunnen nemen in het in de baby.

[1:55:50] Daarnaast hebben we de eisen voor twintig, vijfendertig. Het is innovatie standaard eigenlijk voor twintig, vijfendertig ook die zou ik eigenlijk tegen die tijd willen kunnen opnemen in het in het bouwbesluit.

[1:56:00] Wat heb ik dus meteen afgesproken ook met de bouwende partijen, maar ook met gemeenten met provincies en dat lees ik terug in de brief. We gaan niet alleen de eis heel erg opschroeven. De eisen heel erg opschroeven.

[1:56:12] Maar we gaan ook op hetzelfde moment ook kiest er echt voor standaardisatie.

[1:56:18] Wat is het grote bezwaar op dit moment dat er echt sprake is van een soort duizend bloemen bloeien idee dus heel veel gemeenten hebben echt een eigen standaard eigen duurzaamheid standaarden.

[1:56:27] Allemaal boven baby l.

[1:56:29] Boven het bouwbesluit. Zo hoort het niet te werken. Want als het zo werkt namelijk dan dan maak je standaardisatie onmogelijk. Maakt je industrialisatie onmogelijk. Dan gaat het juist trager.

[1:56:38] Als je wilt dat wonen betaalbaar blijft. En als je wilt dat de de industrialisatie van de bouw een enorme boost krijgt wat er heel erg goed is ook voor de verduurzaming van de bouw.

[1:56:48] Dan moet je zorgen dat je eisen stelt die ook landelijk overal dezelfde manier geld.

[1:56:54] Wat is nou de redenen voor de duizend bloemen bloeien. Een van de redenen is dat de eisen in het baby al nu veel te weinig ambitieus zijn. Dus dat lossen we op met

[1:57:03] de hogere lat in twintig, vijfentwintig.

[1:57:05] Dan moet je die minimum eis die moet overal gaan gelden en iedereen moet je daaraan gaan voldoen. Iedereen weet dat dus nu maar dan moet ik ook wel kunnen afspreken dat dat dus de minimum eisen dat er dus geen andere minimum eisen gaan gelden. Dus het is standaardiseren en de lat hoger leggen et cetera. Dat doen we

[1:57:21] en als men dan wil gaan innoveren. Dus dat kan niet in de vorm van minimum eisen wordt. Het zou dan in de vorm van een uitvraag kunnen zijn van van wat zou je daar dan nog bovenop kunnen zetten als gemeente daar dan dat dan zouden willen. Doe dat dan op een eenduidige manier met dezelfde indicatoren die over op dezelfde manier worden aangevraagd, want anders maak er een janboel van. Dan kan het geïndustrialiseerde proces bouwproces eigenlijk nooit echt vorm krijgen. Dus het zijn hogere minimum eisen in het baby al twintig, vijfentwintig.

[1:57:47] Het zijn. Het is een innovatie standaard twintig, dertig en innovatie, standaard twintig, vijfendertig en daarbij maken we gebruik van datgene wat utrecht heeft ontwikkeld.

[1:57:56] Het aantal indicatoren in utrecht is is nogal lijvig. Dus het is echt wel is dertig indicatoren is moeilijk mee te werken. Dat kan je moeilijk. Straks ook in het baby al proppen. Dan gaat ie

[1:58:05] dus ik wil het aantal indicatoren reduceren we wel gebruik maakt datgene wat er is ontwikkeld in utrecht. En dan krijg je twee indicatoren op de energieprestatie

[1:58:15] de warmtevraag

[1:58:17] en het het aandeel hernieuwbaar dat dat is zou je daar zou je kunnen denken. Je krijgt twee indicatoren

[1:58:24] op de milieuprestatie, namelijk c o twee

[1:58:26] en dit aandeel bayern beest dus niet fossiele grondstoffen en je krijgt een indicator op het klimaatadaptatie en natuurinclusief en als je daartoe terug probeert te koken en dat op een goede manier met goede indicatoren die echt zeggingskracht hebben probeert te articuleren. Dan wordt die twintig, dertig standaard die innovatie standaard eenentwintig, vijfendertig standaard innovatie, standaard wordt ook erg bruikbaar. Dan nog één punt aan toevoegen. Voorzitter,

[1:58:50] en dat is de c o twee. C o. Twee moet belangrijker worden. C o twee moet zwaarder gaan wegen. Dat doen we dus nu al in de lpg juist twintig, vijfentwintig. Maar we zeggen de voorhoede de gideons bende in de bouwers. Maar die wil dat versneld eigenlijk nog zwaarder. Dat heb ik goed gewogen en ik heb gekeken hoe ver kan ik ga nu dus wat kan er nog net meemaken zonder dat de bouw heel veel duurder wordt of heel erg gaat vertragen. Nou dat is standaard die we in twintig, vijfentwintig hebben gedaan.

[1:59:16] Wetend dat er ook echt een c o twee eisen gaan gelden. Die wordt er sowieso ondergebracht in die innovatie standaard twintig, dertig, maar wordt ook onderdeel van de europese eisen.

[1:59:26] De formulering van die die europese eisen op c o twee en dan gaat het over de de gehele levensduur van van de bouw die formulering van de c o twee eisen wat je niet wil is dat je nu alvast even een c o twee eisen formuleert voor de bouwen iedereen zich aan moet houden en dat het volgend jaar precies een andere moet worden, omdat europa iets anders heeft bedacht. Dus ik wil daar eigenlijk gewoon meeliften op wat europa daar bedenken

[1:59:48] en dat gewoon overnemen en ook van toepassing verklaren hier in de nederlandse bouw. Zo heeft u

[1:59:54] de hele brief uit geserveerd gekregen. Hoeft u niet meer te lezen.

[1:59:57] Is volgens mij voorgelezen en ik zie niet dat het vragen oproept bij de klus wel. Dus u krijgt er nog vervolgvraag ook meneer de minister meneer de groot. Het woord is aan u.

[2:00:05] Dagvoorzitter goed te horen dat de minister enthousiast over utrecht.

[2:00:10] Daar ben ik opzich ook wel maar ik zou graag willen dat wat meer in rijnenburg bouwen. Maar dat is de minister.

[2:00:15] Dus dat is één twee is dat ik het hele ik heb het hele de hele brief en alle bijlagen bijlage nog niet.

[2:00:24] Tot op.

[2:00:24] Dit niveau doorwrocht. Maar ik heb wel gezien dat er een analyse bijzit dat dat deze aanscherping heel veel goede effect heeft, maar ook zal leiden tot dat bouwkosten omhoog gaan

[2:00:36] voor ongeveer ongeveer

[2:00:38] tussen de vijftien en twintig procent van de te bouwen woningen en we hebben vanochtend natuurlijk het onheilspellende bericht gelezen en dan moet ik heb ik net geleerd. Ook dat je niet alle krantenkoppen moet geloven. Maar dat de gemiddelde bouw prijs van een huis natuurlijk al behoorlijk hoog is.

[2:00:54] Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat deze aanscherping ten minste niet voor gaat zorgen dat er nog mee naar huis wordt gebouwd als hij concrete vraag.

[2:01:02] De minister.

[2:01:03] Dat is een zeer zeer terechte vraag en dat ik pak even terug want dit is een van de redenen namelijk wordt

[2:01:09] soms zelfs een beetje gefronst gereageerd van waarom zou de gemeente niet gewoon lekker hun gang laten gaan en gewoon lekker de ruimte willen laten pakken als het gaat over het stellen van duurzaamheidseisen. Want hoe hoger de lat, hoe beter toch zeker het antwoord op uw vraag is nee,

[2:01:23] het is niet hoe hoger de lat hoe beter. Want als die lat namelijk op een

[2:01:28] onverstandige manier te hoog legt vertraging op een geweldige manier. De bouw, maar vooral ieder zijn eigen lat tussen het duizend bloemen bloeien idee dat vertraagt op een geweldige manier de bouw.

[2:01:38] Als we de bouw willen verduurzamen. Als je de bouw betaalbaar willen houden aan dan zullen tempo van de bouw hoog willen houden, zullen we fabrieks matig gebouw nodig hebben? Er kan alleen maar verlies matige gebouw van de grond komen als we allemaal heel erg straks zijn in de standaardisering van eisen is overigens geen nieuw gegeven dat bestaat al. Ik weet niet hoelang. Ik denk al sinds de tweede wereldoorlog. Het werken met een bouwbesluit waarin je gewoon gezamenlijke afspraken maken over waar we gebouw aan voldoen. Dat doen we al ongelooflijk lang punt is alleen er zijn in allerlei gemeentes is er nu zelfs ontstaan om bovenop het bouwbesluit minimum eisen te stellen. Aanvullende minimumlijst. Daar moeten we vanaf.

[2:02:11] Dus ik wil een bouwbesluit

[2:02:14] en en om te zorgen dat gemeente daarvan af gaan, moet het ene bouwbesluit ambitieus zijn. Want nu hebben we ook wel gemeente. De redenen geboden zichtbaar om aparte aanvullende eisen te stellen. Ik wil naar een minimum eisen en minimum standaard toe in het bouwbesluit

[2:02:28] die ambitieuze. Dat is dat is het uitgangspunt. Twee is

[2:02:31] en leidt dit tot enorme kostenverhoging. Dat hebben laten onderzoeken door het en mijn

[2:02:40] afdwong daarvan is dit kan dit kan echt omdat je het ver van tevoren laten weten

[2:02:45] omdat de bouw zich daarop kan voorbereiden

[2:02:49] en het zou gaan om een om een marginale stijging is de inschatting van het eib

[2:02:54] met twee tot vier procent.

[2:02:58] Ik zou daarvan denken dat zou ik acceptabel vinden, maar ik ben het geheel eens met de heer de grote bouw kost. Dit komt er nog eens bij. De bouwkosten zijn al veel te veel verstegen. De afgelopen jaren. Hoe krijgen we de bouwkosten naar beneden?

[2:03:08] Meer industrialiseren? Hoe krijg je meer industrialiseren voor elkaar meer standaardiseren in de eisen en daarom hebben al die aspecten met elkaar te maken.

[2:03:16] De heer de graaf korte reactie. Voorzitter, ik denk dat we dat we er goed aan doen om de brief te behandelen moment als die op de

[2:03:23] op de commissie staat. Hier kan ik een iets betere

[2:03:27] door. Daar ben ik iets minder bij doorwrocht zoals minister zegt wat er precies achter zit

[2:03:32] en dan zal ik dan ook verder ingaan op op argument nummer één van de minister waarin hij aangeeft. Ja, we hebben ambitie nodig, want er zijn gemeenten die vooruitlopen. Ja, dat de gemeente die tot de lagere bouwproductie op dit moment komen. Dus ik denk nog even de degens moeten kruisen met elkaar van is het nou echt een goede stap op voor die bouwproductie of niet.

[2:03:49] Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik echt alle stukken nog even goed tot moeten nemen. Dus laten we dat op een later moment doen.

[2:03:55] Dan geef ik het woord aan meneer thijssen er nog een vraag.

[2:03:59] Dank aan de minister of het uit serveren van de brief. Maar ik had hem ook al wel gelezen en mijn vraag ging erover van utrecht die prachtige provincie heeft dertig indicatoren hebben alvast heel goed over nagedacht waarom dat die dertig moeten zijn.

[2:04:13] Ergens snap ik. De minister die zegt nou, ik wil nog ietsje minder want dat is wat makkelijker. Maar

[2:04:17] is er niet het risico dat er inderdaad belangrijke punten worden gemist en dat we dus niet zo natuurinclusief en bio base bouwen als de bedoeling is tenminste.

[2:04:28] Nee ik denk dat dat wel meevalt. Kijk het is ook een beetje systematiek misschien wel erg verder technieken meisje die die het lijst van dertig bekijkt

[2:04:35] dan zie je dat eigenlijk alles heel erg. Ook in sub indicatoren is uitgesplitst. Maar dus. En wat ik denk is dat het meest effectief is om te kijken. Kun je nou terug naar naar vijf, waarin je een aantal van die uitgesplitst dingen samenpakt

[2:04:50] en en omvormt tot een krachtige indicator waar ook veel sturend vermogen van uitgaat.

[2:04:55] Dus ik denk dat dat echt kan. Ik denk echt dat het kan ik noemde ik noemde net. Dus waar we nu aan denken. Overigens. Dat is gewoon een stand van denken. Dat is dat gaan we nou juist ook met de bouwsector met de gemeente met de provincies gaan we het juist heel goed bekijken hoe de komende periode

[2:05:10] omdat het toewerken naar zo'n zo'n eenduidige innovatie, standaard twintig, dertig en een eenduidige innovatie, standaard twintig, vijfendertig

[2:05:18] heel erg helpend is

[2:05:20] om voor die gemeenten die in we zeggen een innovatieve uitvraag zouden willen doen ofzo. Om in één keer die indicatoren te bedenken of te kiezen waar de bouw ook iets mee kan.

[2:05:31] En nogmaals het duizend bloemen bloeien. Dat lijkt een goed idee. Laat iedereen maar gewoon zijn eigen ambitie bepalen, maar het is voor de bouw onhanteerbaar niet voor niets

[2:05:41] is er gewoon al heel erg lang geleden de keuze gemaakt om te werken met een bouwbesluit. We moeten echt toe naar eenduidige minimum eisen. En als er al wordt uitgevraagd om kijken of je meer kunt dan dat laat het dan in ieder geval zijn

[2:05:52] in de formulering dat je er ook wat mee kunt want anders ben je eigenlijk alleen maar nieuwe bureaucratie en introduceren

[2:05:58] en en de bouw naar wat ik zeggen. De bouw van een tram in plaats van aan het aan het stimuleren.

[2:06:05] Dankuwel.

[2:06:06] Volgens mij is daarmee deze vraag.

[2:06:09] Want dan heeft hij nog een paar overige.

[2:06:19] Ik heb er best wel veel meer afgedaan, denk ik.

[2:06:24] Maar de arbeidsmarkt vraag van pvda a.

[2:06:28] En groenlinks zeggen.

[2:06:32] Van ja die arbeidsmarkt tekorten is dat is dat niet een groot probleem. Dat is een heel erg groot probleem. Echt een heel erg grappig. Een enorm remmende factor

[2:06:41] en welke strategie hebben dan een de bouwsector daarbij te helpen.

[2:06:45] Het eerste is de branche zelf met een aanvalsplan arbeidsmarkt tekorten, techniek, bouw en energie gekomen en daar onder valt bijvoorbeeld de gouden poort aanpak en dat is een tienjarige werken ontwikkel garantie voor mensen die kiezen voor een technische opleiding en dat is volgens mij een heel erg goed idee. Daarnaast hebben de reis brede strategie vanuit het actieplan groene en digitale banen onder de coördinatie van de minister van ez k.

[2:07:10] En wat ik net uit serveren over de verdere weg richting standaardisatie in de bouw ook dat is enorm helpen voor het aantal mensen dat je nodig hebt.

[2:07:20] Ik ben een tijdje geleden ben ik bij de fabriek geweest van van wijnen van wijnen is heel grote bouwer. Één van de allergrootste woningbouwers bouwen ongeveer vierduizend woningen per jaar en dat doen ze nu met zevenentwintig, honderd mensen

[2:07:30] hebben ze nodig om die vierduizend woningen per jaar te bouwen hebben een fabriek gebouwd woningbouw fabriek die zou friesland

[2:07:36] absoluut.

[2:07:38] Provincie friesland fryslan.

[2:07:41] Als die fabriek op volle toeren. Zodra je met twee ploegen als die fabriek op volle toeren. Zodra je zou er honderd mensen voor nodig hebben en zou die fabriek ook vierduizend woningen per jaar kunnen kunnen leveren. Kortom,

[2:07:53] standaardisatie in de bouw

[2:07:55] is fabrieks matig gebouwen. Dat is niet alleen goed voor het reduceren van de uitstoot niet alleen goed voor het veel meer gaan gaan gebruiken van van circulaire bouwmaterialen niet alleen goed voor de snelheid van de productie. Maar echt ook voor een veel minder arbeidsintensief bouwproces.

[2:08:11] Dus ik denk dat dat ook heel erg helpend is om om ook om die reden te willen gaan vormgeven.

[2:08:21] Aanzienlijk deel van de woningvoorraad heeft geen of een slecht leven. Hoe is dat eigenlijk in het afgelopen jaar veranderd? In tweeduizend, tweeëntwintig is het aandeel gelabelde woningen toegenomen. Tweehonderd zeventigduizend naar vier komma drieënnegentig miljoen misschien goed om erbij te vertellen. Er is. Ik denk geen land. Maar misschien

[2:08:34] bijna geen land in europa.

[2:08:36] Maar dat zo veel labels heeft.

[2:08:38] Dat merk ik als in de onderhandelingen over de epd.

[2:08:41] Daar wil de commissie toe naar een hele nieuwe systematiek. Ik ben daar faliekant op tegen omdat dat dit tot heel veel meerkosten leidt en ik leg dan altijd heel miljoenen mensen die ons hebben al een label is voor heel veel andere lidstaat is dat veel minder een belemmering om naar een geharmoniseerde labels systeem toe te gaan. Maar voor ons echt een belemmering

[2:08:56] het eigenlijk dus iets heel goed, namelijk heel veel woningen hebben allen label vier komma drieënnegentig

[2:09:01] in de cijfers zien we dat het aantal g e label labels met vijfenvijftigduizend is afgenomen en het aantal d en c labels met vijfenzeventigduizend is toegenomen en het aantal aan labels en beter is toegenomen met twee honderd duizend

[2:09:15] en in de voortgangsrapportages van de van het programma versnelling verduurzaming gebouwde omgeving is daarover een mooie versie opgenomen. Die boerderij moest ik nog even uitspreken meer eigen promotie werkt dat precies.

[2:09:27] Die zijn gewoon heel trots is toch mooi

[2:09:30] dan de tocht korting is dat een goed idee is een slecht idee dat er wel heel vaak gesproken. Wat een goed idee is is afspreken met corporaties. Om te zorgen dat ze even geen labels uit servie uit uitfaseren

[2:09:42] en dat doen ze dus ook kunnen doen ze per tweeduizend, negenentwintig,

[2:09:46] wat een goed idee is omdat niet alleen te laten gelden voor corporatiewoningen waar veel verreweg de meeste even g labels zijn, maar ook voor particuliere woningen. Dat doen we dus hebben dus afgesproken dat we dat gaan normering normering stond in zijn eerst op tweeduizend dertig. Die hebben met een jaar naar voren gehaald aan tweeduizend, negenentwintig,

[2:10:04] wat een goed idee is is om corporaties te helpen en verhuurders te helpen. Dus corporaties helpen met de afschaffing van de verhuurdersheffing. Die kunnen daardoor heel veel meer woningen

[2:10:17] verduurzamen

[2:10:19] particuliere woning eigenaren helpen met de woning. De subsidie voor particuliere woning eigenaren. Dan kom ik zo nog eventjes op terug en dat is allemaal heel erg helpend om te zorgen dat we huurders

[2:10:29] die in een in een tochtig huis zitten zo snel mogelijk voorzien van zou ik denken. Tweeduizend, negenentwintig is wel heel erg. Laat. Maar als in tweeduizend, negenentwintig al die woningen niet meer verhuurd mogen worden met een g label ga je echt morgen beginnen niet wachten tot tweeduizend, achtentwintig ga ik morgen beginnen, want niemand kan het zich veroorloven om een verhuur verbod opgelegd te krijgen voor zijn geen woningen. Kortom,

[2:10:52] dit is heel erg helpend, maar zou het dan niet. Toch nog een leuk idee kunnen zijn om een soort toch korting te introduceren. Nee want dat betekent tijd corporaties daardoor heel veel minder huurinkomsten overhouden en daardoor minder geld overhouden voor verduurzamingsmaatregelen. Dus het is precies het paard achter de wagen

[2:11:09] en dat betekent dat je een enorme janboel organiseert bij de huurcommissie want iedereen moet met z'n

[2:11:16] met z'n formulier daar langs en die moeten allemaal individueel zitten beoordelen. Dus echt voor een enorme bureaucratische ellende die je dan op je afroept. Dus deze weg om te gaan. Dit is echt de snelste weg te gaan.

[2:11:28] De afspraken met corporatiesector. De de verhuur verbod is gewoon duidelijk nog meer in tweeduizend, negenentwintig, waarmee ze morgen moeten gaan beginnen.

[2:11:37] Ik heb het idee meneer de minister dat thijssen toch nog een poging.

[2:11:41] Minder tijd. Nou denk niet dat dat nog gaat lukken in het commissiedebat. Om die de huurkorting tocht kortingen doorheen te krijgen. Ik denk dat we dat maar aan informatie moeten doen. Maar ik ben wel eens dat dit natuurlijk wel een stok achter de deur is vooral de corporaties en al die particuliere verhuurders. Om te gaan isoleren. Het punt is je allemaal in een slecht geïsoleerd huis zitten tot tweeduizend, negenentwintig met een laag inkomen met deze energieprijzen. Dat is natuurlijk een hard gelag. Daar zit natuurlijk een heel groot probleem voor heel veel mensen.

[2:12:05] Dus

[2:12:06] ik ik snap de methode. Maar goed met mijn politieke kleur zou ik nog wel wat meer willen doen voor die mensen die die het gewoon heel erg moeilijk hebben dit

[2:12:14] deze jaren de minister.

[2:12:17] In jaar misschien nog één ding eraan toevoegend in het in het uit serveren van van het beleid dat we inmiddels hebben ingericht met de normering zoals die inmiddels hebben ingediend.

[2:12:26] Ik ongenoemd,

[2:12:27] Verlaten. En als ten onrechte dat er natuurlijk ook nog een nieuwe woning waardering stelsel aankomt

[2:12:31] en met met lagere huren voor slechte labels is de vws twintig, vierentwintig als onderdeel eigenlijk van de wet betaalbare huur.

[2:12:39] Dat gaat uitmaken als je even geen label hebt dat daarvoor al korting gaat gelden. Vanaf dat de wet ingaat. Laten we even uitgaan van half twintig, vierentwintig. Dus er gaat gewoon een korting werk is iets anders dan het werken met een tocht korting. Want in in op zo'n manier zeg maar dan is het dus geen automatische huurprijs vaststelling maar op zo'n manier zou betekenen dat je dus zelf als huurder moet zeggen ik zie een gebrek. Dan moet je er de huurcommissie die die moet inderdaad zeggen gebleken

[2:13:06] en dat betekent dat er een automatische huurkorting gaat gelden van dat is het zestig procent geloof ik van de huur. Dat betekent dat een verhuurder enorm achteruit kachelt in een is een huurinkomsten en dus geen geld meer heeft voor verduurzaming. Dus het gaat mij echt om de vormgeving ervan. Ik vind het niet. Ik vind het helemaal niet onlogisch om die mensen die te lang moeten wachten op de verbetering van hun huis lagere huren te geven zelfs heel erg logisch. Maar daarvoor hebben we het woning waardering stelsel is echt een betere manier van doen

[2:13:31] dan het hebben van een toch korting die je bij de huurcommissie voor elkaar moet zien te krijgen. Dat is en voor verhuurders niet te doen voor corporaties niet te doen.

[2:13:39] Ik weet heel zeker dat u wel eens met corporaties spreekt doorgaans partijgenoten overigens ook van de heer thijssen

[2:13:47] en die zeggen ook echt niet. Doe dat nou niet want dat spant echt het paard achter de wagen is echt heel onverstandig.

[2:13:52] Dat te doen.

[2:13:54] Dankuwel. Ik zie ook geen aanvullende vragen van toch nog wel. Ik moet er niet over beginnen wanneer thijssen het woord.

[2:14:01] Ik praten met partijgenoten op het echtgenote die het met corporaties hebben

[2:14:07] en dat is natuurlijk het punt. We kunnen wel iets doen met het woning waardering systeem. Maar er zijn nu al de corporaties

[2:14:13] rekenen niet de maximale huren. Dus de vraag is in hoeverre de mensen die nu een corporatiewoningen zitten de komende jaren gewoon zien

[2:14:19] dat er heel veel problemen hebben met hun energie rekenen

[2:14:22] in

[2:14:23] dat was dat armoede getal waren bij de algemene politieke beschouwingen over ging. Wat helemaal niet daalt. Maar zoals een klein beetje stijgt. Dit is natuurlijk wel een manier om daar iets aan te doen en hoe je dat moet regelen met de corporaties moet je volgens mij met de corporaties regelen. Maar ik constateer gewoon dat honderd duizenden mensen in armoede leven in dit land dat dit een manier is om daar iets aan te doen en ja daar ben ik van daar ben ik voor.

[2:14:43] De laatste reactie wellicht van de minister en dan vraag ik hem vriendelijk om naar de volgende vragen.

[2:14:50] Maar toen nog in ter geruststelling van de heer thijssen van anders anders

[2:14:55] moet je tot de formatie denken dat het allemaal niet genoeg is dat is dat is ook zo jammer natuurlijk. Dus

[2:15:01] dus het is echt zo. We hebben de normering hebben de aanpassing van het woning waardering stelsel en natuurlijk al die andere maatregelen in het kader van energiearmoede waar gemeenten mee op pad gaan die natuurlijk ook gewoon op dit moment al worden gebruikt om mensen door de winter heen te helpen. Dus het is niet zo dat dat tot het moment dat de allerlaatste even geen woning is uitgefaseerd in twintig, negenentwintig, dat er ondertussen niets doen. Integendeel. De huurder gaan omlaag. De mensen met de laagste labels.

[2:15:28] Als je in tweeduizend, negenentwintig paraat wil staan. Dus zul je echt morgen moeten beginnen met het verduurzamen van de woningvoorraad.

[2:15:34] We betreft tal van energiebesparende maatregelen voor voor mensen ook in huurwoningen. Dus het is niet zo dat we daar dat we daar niets mee doen. Integendeel

[2:15:44] dan over hetzelfde ergens in over dezelfde woningcorporatie. Die is ook een vraag van de heer thijssen die geven aan dat de gereserveerde honderd miljoen te weinig is voor de inhaalslag. En wat wat ik er dan van vind ik denk dat het dat het op z'n minst

[2:15:58] een hele mooie bijdrage is voor subsidie voor zon pv in de huursector is een gezamenlijk voorstel van de minister van klimaat en energie en mijzelf in het kader van rechtvaardige energietransitie bij het klimaatfonds. Nou we hebben het klimaatfonds zo adequaat mogelijk verdeeld.

[2:16:14] Die sprak net over de noodzaak bijvoorbeeld om mensen in de wijk te helpen je daar hebben vierhonderd vijfentwintig miljoen voor gereserveerd en zo hebben we allemaal maatregelen genomen en wij dachten eigenlijk dat dit de mooiste en de beste verdediging was in het kader van klimaatrechtvaardigheid

[2:16:26] en afbouw van de salderingsregeling is wel voorwaardelijk aan die subsidie en het wetsvoorstel ligt op dit moment bij de eerste kamer en dat culinair worden behandeld

[2:16:36] en overigens naar aanleiding van het onderzoek naar zonnepanelen in de huursector heeft collega jet en nauw contact met met is en als de eerste kamer instemt met de behandeling. Dan wordt de subsidie verder uitgewerkt en daarbij is uiteraard betrokken

[2:16:51] dan de er koos wat we daaraan gaan doen.

[2:16:56] Ja nou ja kijk naar de afgelopen hete zomers en we wel ons allemaal van bewust dat koeling steeds belangrijker wordt.

[2:17:04] We werken daarom ook hard aan meer kennis ten behoeve van het beleid van die koeling.

[2:17:09] Dat heb ik ook gemeld in mijn brief van veertien juli tweeduizend, drieëntwintig aan de kamer.

[2:17:15] Er is een kennisagenda koude opgeleverd waarin de ontbrekende kennis is geïnventariseerd en bij het vervolgonderzoek dat nu wordt uitgezocht, uitgezocht uitgezet wordt nadrukkelijk gevraagd naar te kijken naar natuurlijke

[2:17:25] en passieve oplossingen. Om de behoefte te beperken en daarnaast wordt uitgebreid gekeken naar klimaatscenario's er mogelijkheden om resterende behoefte zo duurzaam mogelijk in te vullen.

[2:17:37] Tegelijkertijd zijn er ook nu al allerlei acties en richtlijnen voor het beperken van de koe behoefte voor de nieuwbouw geldt eis. De theorie juli eis moet ik zeggen, waardoor bij nieuwbouwwoningen de behoeften beperkt zal zijn of duurzamer zal zijn ingevuld op de website verbeteren je huis punten nel geven advies over hoe je je woning koel kunt houden

[2:17:55] en ik de aanpak hittestress van de groene huisvesters waar corporaties, kennis en ervaring met elkaar kunnen delen en in traject van het overleg standaarden klimaatadaptatie is de ladder van koeling ontwikkeld en deze worden korte termijn verder in richtlijnen uitgewerkt

[2:18:13] in in de tweede helft van tweeduizend, vierentwintig is het vervolgonderzoek op de kennisagenda gereed en zullen we meer inzicht krijgen in de te verwachten. Cool. Vraag en de mate waarin verschillende maatregelen die in een oplossing,

[2:18:23] Ondanks de hele trits is het toch een vraag aan mevrouw van esch.

[2:18:29] Ik vind ik een hele mooie rit. Maar we weten toch al lang. Welke wat we moeten doen om die behoefte met natuurlijke oplossingen op te lossen. Dat is namelijk bomen laten staan of bomen planten zeg maar daar ging ook die motie de motie die is aangenomen, ging over zorg ervoor.

[2:18:48] Dat stond er niet voor niks.

[2:18:50] Een boom.

[2:18:51] Ik kan wel tien erkens vervangen. Dus zeg maar de hele idee was laat gaan kijken naar de oplossingen die er al liggen en gebruik die dus ik vind het opzich is altijd heel ik zeg niet dat het niet hoeft mij.

[2:19:04] Ik vind het zonde om

[2:19:06] al bestaande zo simpele oplossingen als het hebben van een boom.

[2:19:12] Dat zeg maar dat doe ik dan weer niet terug. Dat mis ik dan zo. Dus hoe komt het dan. Waarom. Hoe komt het nou dat die

[2:19:19] dat dan niet voorkomt

[2:19:21] in dit verhaal. De minister.

[2:19:23] Jawel maar soms zijn simpele oplossing ook een beetje te simpel. Het hebben van een boom als als ik stel dat ik dat als antwoord had gegeven. Gewoon in iedere voortuin een boom. Dan had u waarschijnlijk gezegd dat vind ik al te simpel. En ook dat zou ik van mezelf hebben gevonden. Wat al te simpel vond. Dus ja soms soms hebben mensen geen voortuin bijvoorbeeld een basten geen bomen en soms moet de bomen ook even groeien. Duurt het nogal lang voordat die boom dan uiteindelijk helpt. Dus misschien dat je ook tot iets meer sophisticated oplossingen zou moeten komen en overigens zijn bomen. Fantastisch. En dat is onderdeel van de hele aanpak groen in en om de stad

[2:19:59] en dat wordt ook uitgewerkt. Ook in het kader van klimaatadaptatie en zeker bij nieuw nieuw te ontwikkelen. Wijken

[2:20:06] wordt juist heel erg goed op klimaatadaptatie. Gelet op het natuurinclusieve omgeving. Dus ik ben ik ben fan van bomen. Dat is helemaal punt. Niet alleen ik denk dat het dat het niet de enige oplossing kan zijn om ergens tegen te gaan.

[2:20:21] Voorzitter, het word altijd meer een soort van alsof ik een onrealistisch voorstel doen gepresenteerd, maar het is juist zeg maar. Het wordt nu gedaan alsof bomen laten staan

[2:20:33] of dat een heel ingewikkelde is of dat een boom niet in een straat kan goede heel ingewikkeld is. Dus ik vind het wel. Ik wil weer terug leggen. Ik vind het zeg maar het weer terugbrengen naar als het als het allemaal zo makkelijk was.

[2:20:47] Ja,

[2:20:48] we kunnen het ook zo moeilijk maken als we het zelf zouden willen. Dus het is ook de uitstraling die geven als je tegen mensen roept alsjeblieft. We hebben die bomen nodig als je in straten inrichten parkeerplaatsen gaat wegdoen en naar bomen neerzet dan komen we er echt een stuk beter. Dus die zeg maar, mevrouw van esch maakt het allemaal net een beetje een beetje simpel. Ja die kati ik dan wel weer even terug met volgens mij maakt deze minister het allemaal wel heel erg ingewikkeld.

[2:21:18] De minister.

[2:21:21] Dank u wel. Ik denk dat het niet zo is. Overigens.

[2:21:24] Gewoon ja toch.

[2:21:27] Een bomen bij mijn mijn bovenste verdieping thuis is. Waanzinnig heet in de zomer.

[2:21:34] Ik heb alleen geen achtertuin. Ik heb een dakterras. Ik kan niet een boom planten op mijn dakterras. Dat gaat gewoon niet werken en ik denk allemaal dat het ook een beetje te hoog is om een boom voor de deur te planten. Ik denk trouwens ook dat de gemeente helemaal geen geinig idee als ik boven de burger planten. Want dat is namelijk niet van mij. Dat is dus toe.

[2:21:49] Dus nou hier heb je het al de casus. U mag ook bij mij op werkbezoeken. De casus breder in het dijck rotterdam is bijvoorbeeld al een hele ingewikkelde casus.

[2:21:58] Dus om maar eens eventjes de ingewikkeldheid aan te geven. Overigens ben ik het heel erg eens met meer bomen en overigens ter geruststelling aan uw kant. We komen natuurlijk ook een norm op het punt een borging van een groennorm want groenlinks ongelooflijk belangrijk voor stedelijk gebied draagt bij aan de gezondheid en klimaatadaptatie

[2:22:17] aan biodiversiteit, en ik wil juist heel goed kijken op welke manier we daar op zouden kunnen sturen. En ja een groene lamp zou best wel eens een keer een heel goed idee kunnen zijn. Daarnaast in die die vermaledijde natuurherstel verordeningen vanuit vanuit brussel.

[2:22:33] Daar staat ook dat lidstaten moeten komen. Met een groene ogen stond er eerst een groene die is er gelukkig uit onderhandeld, maar er staat nog steeds dat resultaten zouden moeten komen met een groene dus al wilde het niet zelf. Dan moest het van brussel. Maar ik wil het wel zelf. Dus had wat mij betreft niet gehoeven dat brussel ons ertoe zou verplichten en dat was de zorg onze inbreng bij het maken van herstel verordeningen, maar wij komen met een

[2:22:54] met een vorm van borging en normering op dit punt.

[2:22:58] Vond.

[2:23:03] Zou hebben. De bomen gehad

[2:23:05] dan we verder met de apk.

[2:23:07] Daar kom ik niet mee. En dat heeft er gewoon mee te maken dat ik dat wordt iets zo

[2:23:13] arbeidsintensief hadden net de vraag van de heer thijssen hebben eigenlijk wel genoeg mensen antwoord op uw vraag is nee, we hebben niet genoeg mensen dan dan zouden we iets gaan inrichten waar we heel veel meer mensen voor nodig hebben

[2:23:23] en dat kunnen we ons eerlijk gezegd gewoon niet zo veroorloven. Dus wat we wel moeten doen is zorgen dat een goede eisen stellen aan aan grotere installaties van zonnepanelen. Dat zullen verzekeraars doen die zijn daar best wel fanatiek in

[2:23:38] het tweede wat we moeten doen is kijken of er een vrijwillige certificering van installateurs kunnen komen.

[2:23:43] Dat is echt nodig. Het derde. Wat we moeten doen is heel goed kijken want zoals andere vragen gesteld ging meer over de brandveiligheid van die dingen

[2:23:53] bij veel van de recente branden geloof ik niet dat zonnepanelen de oorzaak zijn, maar het feit dat ze op het dak liggen maken bijvoorbeeld aan het blussen ingewikkelder

[2:24:02] is een constatering geweest van de van de brandweer en en dus onderzoeken op dit moment

[2:24:09] of dat beeld. Klopt het dat zonnepanelen als zodanig niet de oorzaak zijn geweest van de recente branden

[2:24:16] en dat wordt onderzocht in opdracht van ez k. Aan het einde van het jaar worden de eerste resultaten verwacht en die zal ik dan ook delen met de kamer. Als het dan nog wel zo is, dan zullen we ook eens moeten doen. De eis. Maar ik denk dat dat op zichzelf genomen. Wel

[2:24:30] wel meevalt is niet de goede kwalificatie. Ik denk dat dat dit niet de oorzaak van de brand is.

[2:24:35] Maar dat het mogelijkerwijs van het blussen blussen zou kunnen bemoeilijken en dat zou op zichzelf ook tot aanvullende eisen of andere eisen kunnen leiden. Dus daar moet goed naar kijken.

[2:24:43] Een apk. Dus dat dat zie ik eigenlijk niet zo zitten.

[2:24:48] Ingewikkeld, de heer boulakjar.

[2:24:50] Dan kijk het idee is, gaf ik ook aan bijdragen aan om niet voor iedere zonnepaneel een controleur langs te sturen. Ik begrijp dat ook impact heeft op inderdaad een aantal mensen wat we in nederland hebben nog nodig hebben.

[2:25:05] Je zou ook dreigen is vaak genoeg

[2:25:09] als je weet als bedrijf. Het gaat ook om misschien de grote bedrijfsdaken. Als je weet ik kan ieder moment zoals bij het rdw kan een apk monteur over de meeste langskomen die zegt oké even u alles weer laat vallen. Ik kom eraan als als bedrijf dat weten en beseffen dan dan denk niet dat ze een tandje bij zullen zitten als het gaat om

[2:25:30] veiligheid.

[2:25:32] Dus dus vanuit dat idee. Voorzitter stelde ik die vraag en op dat idee.

[2:25:36] De minister.

[2:25:39] Ja. Nee. Dus ik begrijp de gedachte zeker wel maar maar ik ben dan ook altijd wel iemand die bij zo'n gedachte dan even gaat bedenken. Maar wat vergt dat dan vervolgens het eerste wat het vergt is dat

[2:25:49] je dan een organisatie moet hebben die het gaat doen. Die gaat het dan doen, zou het dan bijvoorbeeld bouw en woningtoezicht kunnen zijn.

[2:25:56] De gemeentelijke afdeling bouw en woningtoezicht geen structureel. Er staat en hebben ongelofelijk veel werk te doen.

[2:26:01] Dus ik denk niet dat ik dat aan hen kan vragen. Dat gaat niet lukken dan kunnen ze toch nieuwe mensen aannemen. Ja oké. Maar wie gaat het betalen.

[2:26:10] En als we daarmee de verduurzaming van woningen nog duurder gaan maken door de rekening daarvan de wensen neer te leggen. Weet ik niet of we elkaar heel erg aan het helpen zijn

[2:26:17] die rekening daarvan bij de markt gaat neerleggen worden zonnepanelen natuurlijk ook duurder. Dus

[2:26:21] dus in de organisatie vragen achter te zitten.

[2:26:24] Een kosten vraag achter die die ik zo moeilijk kan beantwoorden dat ik denk laten we hier maar niet aan beginnen. Laten we maar op een andere manier kijken hoe de veiligheid. Want daar gaat het uiteindelijk om de veiligheid van die zonnepanelen verder kunnen bevorderen. Dat gaat met name om de brand thijssen

[2:26:39] zijn die eigenlijk wel adequaat wil ik eerst een andere onderzoek eventjes afwachten om daar opnieuw op terug te komen en ik denk wel dat het interessant is als de installatiebranche

[2:26:48] kijken of je iets kunt met certificering dat gesprek loopt ook.

[2:26:53] Meneer, bedankt. Voorzitter, dan kijk ik daarna uitbraak wil toch even vragen om dit principe dit iedereen niet helemaal af af te reizen af te vlakken dat toch met ook met de branche bespreken op deze manier van

[2:27:07] de achtige aanpak. Toch kunt inzetten, met name voor de grotere daken. Ik heb het niet over die drie zonnepanelen op op een woning in rotterdam bijvoorbeeld maar echt

[2:27:15] voor de hele grote daken waar honderd duizend panelen worden gelegd.

[2:27:19] Tenminste,

[2:27:24] We gaan we gaan werken met een verplichting van zonnepanelen op daken met een oppervlak groter dan tweehonderdvijftig vierkante meter.

[2:27:34] Misschien dat ik bij die gelegenheid even op de vraag van de heer boulakjar kan kan terugkomen en waar ik vooral niet aan wil is. Stel dat ik stel dat ik mijn enkel probleem zou kunnen oplossen op zolder. Dan ga ik dat natuurlijk zo doen omdat ik anders ruzie krijgen. Mevrouw van esch als langskomt

[2:27:49] dan ga ik zou doen dan ook nog paar extra panelen de bijlage die panelen met precies goed genoeg zijn voor die jaco en ik zou niet willen dat bij dat soort in die mini projectjes dat we dat extra gaan ingewikkeld gaan maken door er allerlei controleurs op af te sturen.

[2:28:02] Maar als je het hele dag van de ikea vol legt is misschien weer wel een goed idee om dat even te laten bekijken hoe je daarmee omgaat met certificering.

[2:28:12] Nou kan ik me niet voorstellen dat dat soort grote bedrijven in zee gaan met de beunhaas die even komt bij klussen. Dat geloof ik dan ook weer niet. Dus

[2:28:20] maar goed, ik wil kijken of over een zinvolle manier van certificering ofzo. Die zou kunnen helpen in de kwaliteit ook maar maar vooralsnog richt ik me vooral op de op de brandveiligheid ervan

[2:28:30] dan de update over de wegen w wet gemeentelijke instrumenten warmte transitie. Hoe staat het daar eigenlijk mee? Vraag de heer thuis het wetsvoorstel. Dat heb ik ingediend op dertig juni en ik heb het verslag.

[2:28:44] Inmiddels binnen.

[2:28:45] Van de vaste kamercommissie

[2:28:47] en ik ben uiteraard bezig met de beantwoording van de kamer die ook zo spoedig mogelijk naar elkaar sturen en

[2:28:52] dan hoop ik dat dat u snel zult agenderen.

[2:28:58] Dus dan kunnen we die echt zo snel mogelijk behandelen en ik weet van gemeente. Elke keer als ik tegen gemeente zeggen ik vind eigenlijk dat je sneller duidelijkheid moet geven aan al die wijken. Hoe de warmtevraag. Daarin gaat worden opgelost en of je daar gemeentelijke ook niet van plan bent om een warmtenetten aanleggen. Krijg ik eigenlijk altijd terug als jij dan voor duidelijkheid zorgt.

[2:29:17] Of u wel eens.

[2:29:18] Meestal gewoon jij als je voor duidelijkheid zorgt rondom die wet gemeentelijk instrumentarium warmte transitie. Dus mijn aanmoediging zou wel echt zijn als mijn lukt om op korte termijn die antwoord te sturen. Zou u dan kunnen lukken om snel in te plannen.

[2:29:33] Dat zou ik dat zou ik heel erg mooi vinden naar de de normering van de warmte installatie had ik het over gehad en de bundeling van subsidies voor warmtenetten. Ik ben met zijn met de vng om te kijken hoe de bestaande subsidie voor de kosten van het aanleggen van warmtenetten kunnen samenvoegen in in-regeling

[2:29:47] en dan kan de gemeente beter regie voeren bij de aanleg van een warmtenetten en de woning eigenaar beter worden geholpen. Een eind tweeduizend, drieëntwintig franc. De kamer erover.

[2:29:55] Informeren, zegt u daarmee dat eind tweeduizend, drieëntwintig. Die beantwoording van die vragen richting de kamer komt of u zo snel mogelijk eerder op de antwoorden op de ggd.

[2:30:10] Ja ja. Een heel ver.

[2:30:12] In eerder dan eind tweeduizend, drieëntwintig is dan eind oktober of half november.

[2:30:20] Half november. Voor de kerst worden november.

[2:30:24] Het is uw maar.

[2:30:27] Meneer helemaal op het verder. Het enige wat ik doe is de griffie vragen om dat ook in de toezegging opschrijven allemaal ruim voor het einde.

[2:30:33] Van het jaar een mooie.

[2:30:35] Ik zie geen herstellende gezicht rechterzijde dankuwel.

[2:30:45] De juridische borging van de van klimaatadaptatie. De de maatlat of ik mijn ambitie zou kunnen uitspreken over hoe om te gaan met die borging. De nationale aanpak klimaatadaptatie gebouwde omgeving is een minder vrijblijvend, minder vrijblijvende aanpak. Het uitgangspunt

[2:31:01] daarom verkenning samen met de collega's van in vragen en natuur de mogelijkheden voor de juridische borging van de landelijke maatlat en dat volgt een zorgvuldig proces waarin ik ook wil kijken wat betekent het voor de kosten van gebiedsontwikkeling. Dat is denk ik wel echt nodig

[2:31:16] en kunnen partij dan ook vervolgens goed uit de voeten. Maar ik ben wel van plan

[2:31:19] en vooruitlopend op die normering wil ik eigenlijk zoveel mogelijk stimuleren dat partijen. Dat is meer een bestuurder ik dat ik vraag de partijen die landelijke maatlat eigenlijk al zo goed als mogelijk gaan toepassen en op negentien april hebben decentrale overheden bestuurlijk commitment al uitgesproken omdat zoveel als mogelijk te doen

[2:31:38] en in overleg met de bouwsector ben ik bezig om te kijken of

[2:31:43] over daar ook kunnen komen tot bestuurlijke afspraken over over standaardisatie.

[2:31:50] Dan nog even die subsidieregeling voor de particuliere verhuurders. Waarom wordt er eigenlijk zo weinig gebruik van gemaakt. Dat vind ikzelf eigenlijk ook heel erg jammer.

[2:31:57] Maar laat ik zeggen laat onverlet. De de normering. Dus in tweeduizend, negenentwintig zullen die huizen toch echt gewoon verduurzaamd moeten zijn

[2:32:04] als je het vraagt

[2:32:06] zeggen bijvoorbeeld zegt de achterban van vastgoedbelang. Ja wij wij zijn uberhaupt een beetje terughoudend met het doen van investeringen. Want zo veel op de fiscale maatregelen.

[2:32:16] De regulering van de middenhuur en

[2:32:19] dus allemaal een pleidooi natuurlijk ook hier weer voor zekerheid is dus hoe sneller die regulering van de middenhuur wordt behandeld, hoe beter het is, zult u zeggen dan moet u eerst het wetsvoorstel afmaken. Dat doe ik ook. Maar dat moet dan weer eerst terugkwamen van de raad van state nadat verwachting

[2:32:33] komende maand op deze maand eigenlijk terug van de raad van state. Dan verwacht ik

[2:32:38] dat we in het begin van tweeduizend, vierentwintig dat wetsvoorstel kunnen indienen. En als we dat dan zo snel mogelijk kunnen behandelen nog geven in ieder geval ook die zekerheid weer aan aan verhuurders. En hoe langer onzekerheid voortduurt. Hoe meer men natuurlijk ook een beetje zit te kijken van ja, ga ik eigenlijk wel twintig, dertig, veertig. Duizend euro investeert in deze woning. Want kan ik dan ooit weer terugkrijgen via de huur. Nou ik zou zeker met het aangepaste vws

[2:33:00] het aangepaste woning waardering stelsel zou ik zeggen. Ja, natuurlijk. Verduurzamingsmaatregelen die renderen want betere labels hogere huren slechte labels lagere huren en dat nieuwe woning waardering stelsel gaat in vanaf half vierentwintig dus ook. Dat zou weer moeten stimuleren. Maar ik denk eerlijk gezegd

[2:33:19] dat ook als dat als dat nieuwe woning waardering stelsel echt gaat gloren in de zin van dat gaat al bijna in. Dat gaat op per half twintig, vierentwintig in dat dat ook een moment zal zijn dat verhuurders meer gebruik zullen gaan maken van deze subsidieregeling, dus laten we nu met name onder de aandacht brengen

[2:33:36] en in ieder geval nog openzetten

[2:33:39] onderweg naar de invoering van het nieuwe woning waardering stelsel.

[2:33:43] Soms ouders zijn kleine particuliere verhuurders niet altijd op de hoogte. Maar goed vastgoedbelang die je helpt ook echt mee in het onder de aandacht brengen van deze regeling en meeste kleine verhuurder zijn aangesloten.

[2:33:52] Vastgoedbelang.

[2:33:53] Dus dit is. We doen we doen er aan wat we kunnen om die regeling onder de aandacht te brengen,

[2:33:58] combineren de campagne zet de knop om jaar. Dat doen we

[2:34:01] in twintig, drieëntwintig en in twintig, vierentwintig en daarnaast komt ditjaar najaar en energie campagne gericht op verduurzaming.

[2:34:11] Dan nog de verplichting van de hemelwater opvangen,

[2:34:17] kan ik de ambitie uitspreken om over te gaan tot borging. Nou daar heb ik op dit moment nog overleg over met mijn collega's van ing. Want die vragen heeft gesteld en u weet als u een vraag stelt dan ga ik me heel grondig beantwoorden. Dat zijn we op dit doet dus dat moet je nog eventjes af.

[2:34:32] Dan constateer ik dat u er doorheen bent. Dank voor de beantwoording en gaan we naar de tweede termijn aan de kant van de kamer. Volgens mij heeft u één minuut en veertig seconden en het woord is aan de heer peter de groot namens ggd.

[2:34:45] Dank, voorzitter, en ook dank aan de minister voor alle beantwoording en toezeggingen. Ik ben blij met de toezegging over de bereken methode van hybride warmtepomp

[2:34:54] kunnen we daar later over doorspreken

[2:34:58] en ik zou ook de minister willen vragen om te reageren op wat ook aan het stuk van de hybride warmtepomp zit. Dat is

[2:35:07] waar zit dan die hoe zorgen we ervoor dat die besparen garantie dan ook heeft gerealiseerd wordt.

[2:35:12] Ik heb de minister in de brief. Het was heb ik tijdens mijn eerste termijn heb ik ook nagevraagd

[2:35:16] heb ik in de brief ook gelezen dat hij op de installatie zelf ligt. Maar het gaat over veel meer dan dat. En ik ben een beetje zoekende.

[2:35:25] Ik probeer ook in de coöperatieve stand te staan van hoe kunnen we ervoor zorgen dat die huishoudens ook echt een pakket krijgen waarin niet alleen die installatie naar binnen wordt wordt gebracht.

[2:35:36] Maar daar ook even gekeken wordt van eisen luchtcirculatie in het huis goed staat die radiator in de gang niet op zestig graden te branden en verstookt je dan toch nog heel veel gas. Weet je dat soort dingen.

[2:35:46] Dat maakt het mij heel praktisch. Daar ben ik nog wel naar op zoek en

[2:35:49] ik heb al meerdere pogingen toe gedaan, maar we zijn nog op het punt dat we daar elkaar helemaal gevonden hebben.

[2:35:54] Dus dus dat is een en als laatste nog de toezegging over de

[2:35:58] aanpak van de soorten management plannen daarvoor nog de vraag wanneer denkt de minister dan ook echt te komen met die aanvullende budget vraag die wellicht nodig is, of wanneer heeft de minister dat overzicht ten minste nog even naar opzoek zien dat tenminste daaraan toezegging over zou kunnen doen.

[2:36:16] Dankuwel. Het woord is aan mevrouw van esch namens de partij voor de dieren.

[2:36:22] Voorzitter, volgens mij worden er heel veel werkbezoeken afgelegd aan komende tijd was mijn conclusie hiervan deze aantal uur dat we hier zaten van harte welkom om een werkbezoek bij mijn huis te doen en ik ga er volgens mij ook langs om die volgens mij om dat dakterras. Ja, ik zou zeggen als je nu al. Probeer het gewoon bij de gemeente rotterdam aan te geven dat je graag die boom nu al zojuist heb je over over ongeveer zes, twintig, dertig jaar heb je koeling. Dus misschien zou ik ik zou zeggen probeer zo snel mogelijk te regelen. Want hoe eerder hoe beter. Maar goed ik neem aan dat de contacten met de gemeente rotterdam toch wel te leggen moeten zijn.

[2:37:05] Ik twijfel nog een beetje over een aantal punten en het komt maar dat komt vooral omdat ik er zijn natuurlijk weer. Ik heb niet voor niets complimenten gegeven, maar wij blijven natuurlijk altijd wel een beetje zitten met en dat komt niet vreemd uit de lucht vallen met het moet sneller en het moet vooral ook toch nog wel een tikkeltje groener

[2:37:24] en ik merk wel dat bijvoorbeeld bij die all electric warmtepomp kijken. Er werd gezegd we moeten wel eerlijk zijn tegen iedereen. Maar ik vind ook dat deze minister dan ook eerlijk moet zijn tegen iedereen door te zeggen

[2:37:38] we hebben een eurocommissaris. Die heeft afgesproken negentig procent c o twee reductie te willen hebben in twintig, veertig en dat eerlijke verhaal is wel dat je daardoor ook dat eerlijke verhaal moet vertellen op het moment dat we overgaan op al die duurzame warmtebronnen en daarbij denk ik toch dat we die all electric wel wat meer in het zonnetje mogen zetten. Ik vraag voor nu wel even een tweeminutendebat aan. Ik wil gewoon een heel even nadenken over of of er moties zijn, waardoor deze minister wetende toch nog wat kan versnellen.

[2:38:11] En u kunt dat altijd weer intrekken. Maar dat weet dat weet u uiteraard dankuwel mevrouw van esch. Het woord aan de heer boulakjar naam is democraten zesenzestig.

[2:38:18] Ja. Voorzitter, kort. Ik ga graag mee op

[2:38:23] de verschillende werkbezoeken, met alle plezier. Dank de minister en zijn bredere gevolg vandaag van ondersteuning voor het beantwoorden van alle vragen.

[2:38:34] Ik ben blij met een halve aanzet tot een toezegging rondom die apk regeling voor grote daken. Dus die

[2:38:41] neem ik graag mee terug en die sv haar regeling uit blijft toch wel een punt van van aandacht vorig jaar één procent dit jaar twee procent. Honderd achtenveertig miljoen blijft op de plank liggen

[2:38:51] prima zekerheid voor verhuurders die dat die daarnaar zoeken maar zekerheid voor die huurders die studenten die jongeren die onnodige

[2:38:59] vochtige en tochtige woning moeten bewoner dat we daar moeten we ook wel aandacht voor blijven hebben

[2:39:05] en ik weet niet of de beantwoording is geweest toen ik even weg was als het gaat over de klimaat kan rondom op top.

[2:39:10] Dat.

[2:39:12] Op die vraag al beantwoord is zo niet dan dan graag dankuwel. Voorzitter,

[2:39:17] Dankuwel. Het woord is aan de heer thijssen namens de partij van de arbeid en groenlinks.

[2:39:21] Dagvoorzitter en dank aan de minister en zijn team voor de beantwoording van alle vragen.

[2:39:28] Ik wil toch nog heel even doorgaan over het isolatie offensief en hoe we al die mensen in energiearmoede zo snel mogelijk een verduurzaamde woning krijgen. Het zou kunnen zijn dat er nu meer dan genoeg geld is en dat het de uitdaging is om het op een goede manier weg te zetten. Denk dat het goed is omdat de monitoren de komende jaren een vraag die wel gesteld. Dat was die tof regeling waar dus volgens mijn verzoek is of overleg met het ministerie van kunnen we niet al die subsidies niet gewoon in één keer krijgen. Dan gaan wel zorgen dat dat nuttig wordt weggezet. Dat lijkt mij een goede manier om het geld sneller weg te zetten en meer mensen te helpen

[2:40:03] en ik ik ben wel benieuwd naar de minister. Hoe die daarnaar kijkt of die daarvoor openstaat en dan nog een ander punt. Inderdaad is natuurlijk de uitvoeringskracht van zijn er genoeg mensen om al die ramen te vervangen en om al die isolatie te doen. Ook daar staat in onze initiatiefnota een idee over om te kijken of meer mensen een vast contract zouden kunnen krijgen in de bouw wat hoger salaris zouden kunnen krijgen in de bouw, zodat het ook wat aantrekkelijker wordt en niet die vacatures vervuld kunnen worden.

[2:40:30] Maar daarvoor zou dan weer een idee zijn om te zeggen kun je niet als rijksoverheid zeggen wij kopen een bepaald deel van de bouwcapaciteit in en ensemble projecten klaar komen in de verschillende gemeentes. Dan zorgen wij ervoor dat er een capaciteit voor is dat het ook echt gaat gebeuren in plaats van iedere gemeente voor iedere huis of iedere straat steeds maar weer. Dat moet aanbesteden. En die bedrijven moeten moet regelen. Maar dat je dus gewoon zorgt voor zekerheid voor die bedrijven dat die bedrijven ook vaste contracten kunnen aanbieden. Daar ben ik ook van van de partij van de arbeid, maar vooral ook

[2:41:02] maar vooral ook om te zorgen dat er dus meer capaciteit is om die mensen uit die jaar moeten te krijgen.

[2:41:07] Dat uw idee wanneer thijssen nog een vragen oproept van de heer de groot.

[2:41:12] Voorstellen want ik ik begrijp het heel vaak een zin met de met het betoog dat de overheid geen huizen bouwt. Dat gaat nu veranderen als ik het zo hoor te betalen voorstel van de partij van de arbeid. Goed hoor. En dat dat zal ik mijn vragen ook zegt u dat u een overheid bouwbedrijven oprichten.

[2:41:30] Nee. Wat ik zeg is dat er zijn natuurlijk heel veel huizen miljoenen huizen die moeten worden geïsoleerd zijn honderd duizenden huizen van huishoudens die nog in energiearmoede zitten.

[2:41:40] Het idee van de partij van arbeid en groenlinks is dat die mensen wordt benaderd. Om te kijken van. He, kunnen we je helpen om je huis te isoleren omdat veel mensen daar zelf niet aan toekomen. Punt is dat je niet precies weet wanneer die plannen klaar zijn en wanneer die mensen eraan toe zijn dat een huisarts wordt aangepakt. Dus je weet niet precies wanneer die bouw capaciteit nodig hebt. Dat zorgt voor onzekerheid in de markt. Terwijl als je zegt als rijksoverheid bundelen gedaald

[2:42:03] zeggen we wij hebben we moeten honderd duizenden woningen de komende jaren isoleren. Kom maar door bouwbedrijven. Wij willen die capaciteit graag zeker stellen en inkopen en zodra er dan een project vrijkomt, zorgen we dat daar de bouwcapaciteit heen gaat om die huizen te isoleren. Op die manier zorg je voor langjarige zekerheid voor de bouwbedrijven kunnen ze een vast contract aanbieden kunnen ze misschien ook wel scherpere prijzen geven zodat die kosten nog wat naar beneden kunnen. Maar zorg er dus voor dat dat knelpunt waarvan de minister zegt dat het is en daar ben ik met hem eens van is er wel genoeg capaciteit om al die die isoleren. Probeer daar iets aan te doen om meer capaciteit toe te trekken.

[2:42:41] De heer dank voor deze toelichting. Want ik schrok al want ik dacht er komt een nieuw ministerie van bouwen worden gaan alle ambtenaren leren metselen en timmeren en dat soort dingen.

[2:42:50] Maar dat dat hoor ik de thuis niet niet helemaal zeggen. Ik ben het wel met details eens. Dat wil ik graag aan meedoen dat er dat gewoon een breder overleg tafel moet komen met waar akkoorden gesloten worden. Want daar heeft u het over kunnen bouwen. Orde zijnde kunnen verduurzamen akkoorden zijn.

[2:43:05] Waarin zowel de.

[2:43:07] Open overheid de overheid bestuur in nederland in gezamenlijkheid afspraken maken met de markt. Om dit soort zaken te regelen. Maar dat is eigenlijk de oproep die ik u die je moet maken. Dus daar steun van de vvd.

[2:43:21] Details afsluitend.

[2:43:24] Ik weet niet. Misschien kunnen ambtenaren wel verschrikkelijk goed timmeren en kunnen ze wel heel erg goed isoleren. Dan weet ik niet. Maar goed dat is niet ons voorstel. Mijn voorstel is ook niet om nu een of andere overleg tafel op te zetten. Het voorstel is zorg. Nou dat je een deel van de bouw capaciteit inkoopt centraal of

[2:43:40] regionaal. Maar dat je niveau een stil deel van de bouw capaciteit beschikbaar stelt voor het isoleren van woningen voor de mensen die in armoede wonen.

[2:43:49] Daar hebben we capaciteit nodig en dat heeft allerlei andere voordelen, namelijk dat er misschien wel de prijs naar beneden kan en dat je die mensen die bouwvakkers ook vaste contracten kunt geven.

[2:43:57] Dat is het voorstel.

[2:43:59] Dankuwel. Daarmee ronden we de tweede termijn van de zijde van de kamer af en kijk ik heel even naar rechts gelijk bij de beantwoording. Het beginnen het woord is aan minister.

[2:44:08] Ja. Voorzitter, dank allereerste vraag van de heer de groot over de warmtepompen.

[2:44:14] Volgens mij moeten we gewoon die die een bakkerij over hoe je de terugverdiend tijd berekend moeten we denk ik in de tweede kwartaal. Goed goed aan de kamer ook laten zien hebben. We gaan de tijd benutten echt met met iedereen die daarbij betrokken is om te zorgen voor een berekening systematiek die ook echt op draagvlak kan rekenen onder andere dus ook met vereniging eigen huis en ik vind het heel belangrijk

[2:44:35] dat we dat allemaal kunnen dragen. Dat is één twee is. U heeft vaker over besparen garantie gesproken.

[2:44:41] Ik heb het onlangs overigens voor het eerst gezien. Dus de markt in de markt resoneert dan ook. Dus men is zich er zeer van bewust dat u eraan denkt en ik heb daar welwillend op gereageerd. Men weet ook dat ik eraan denk

[2:44:52] en marktpartijen hebben een aantal hele grote marktpartij natuurlijk op gebied van warmtepompen reductie die zijn er ook mee bezig om na te denken hoe zou je het allerbeste kunnen doen.

[2:45:02] Ik was pas bij beha op werkbezoek door een nieuwe fabriek lijn. Daar gingen openen samen met collega's jetten

[2:45:09] en die die doet bijvoorbeeld op dit moment een pilot in apeldoorn.

[2:45:14] Om alvast te gaan werken met die besparen garantie om daar ook van te leren hoe doe je dat nou en dan gaat het inderdaad over. Dit is de dit is de bespaar garantie die wij zouden durven afgeven. Maar is natuurlijk ook al heel erg context bepaalt namelijk. Hoe ga je dan thuis om het instellen van de radiatoren et cetera.

[2:45:36] Zij zijn zelf nu bezig om te kijken hoe zouden die garantie ook verder kunnen vormgeven. Dus daar wordt volop over nagedacht eraan gewerkt hoe het er exact uit moet komen te zien. Daar zijn wij nog niet helemaal uit. Maar ik ben graag bereid om toe te zeggen als we in tweede kwartaal komen met die berekening systematiek van die terugverdiend tijd om daar een eenduidige berekening systematiek toe te gaan dat ik bij die gelegenheid u ook informeren

[2:45:58] over de een vormgeving van de besparen garantie. Wat ons betreft zou kunnen

[2:46:05] dan over de de

[2:46:09] plannen de. Het werken met die zwarte management plannen. Nou eerst maar eens van haar met de vierenveertig miljoen. Maar ik ben graag bereid om uiterlijk bij voorjaarsnota te laten weten wat is er meer voor nodig

[2:46:20] omdat je dat er ook waarschijnlijk bij voorjaarsnota te regelen. Dus ik geloof het graag bij die gelegenheid aan u weten

[2:46:27] dan de samenvatting van de inbreng van mevrouw van esch was eigenlijk meer harder en beter dus een zwarte veronica gids was het eigenlijk volgens mij doen we onze uiterste best om om inderdaad zo hard mogelijk te gaan

[2:46:42] en all electric begrijp me niet verkeerd. Letterlijk is niet iets wat ik wat ik wat ik niet zou willen aanprijzen. Integendeel, we doen. We krijgen het aan op verbeteren. Je huis punten nel

[2:46:53] bij mijn ontstentenis heeft onze directeur klimaat en energie van het van het departement heeft

[2:47:00] heeft droomhuis geopend op de vt wonen bus afgelopen week en ook daar worden werkelijk alle uitvoerings varianten van elektrische warmtepompen in de tuin gezet. De subsidie van de eerste e is er ook voor all electric dus ook daarvoor. Daar betalen we gewoon met elkaar aan mee in in de uitvoeringsplannen van gemeente om die die gebiedsgerichte aanpak uit te werken.

[2:47:24] Er is all electric natuurlijk ook gewoon een van de oplossingen. Een van de wijkgerichte oplossingen. Kortom,

[2:47:31] hou nog niet over aan vandaag dat ik er minder enthousiast over zijn. Integendeel, het is juist. Het is juist echt een hele prima oplossing en ook daarvoor geldt als de productie ervan opschalen. Dan gaan de kosten ervan naar beneden is onvermijdelijk zo.

[2:47:47] De bomen. De bomen gaan we uitzoeken. Dat is ik heb bomen voor de deur en ook ik heb niks te mopperen over de gemeente rotterdam helemaal niet zoals gemeente rotterdam doet geweldig. Veel werk. Ik heb wel eens laten vertellen dat er nog meer bomen dat mensen zijn in rotterdam

[2:47:59] dus ook dat nog eens een keer

[2:48:04] dan de heer boulakjar. Die heeft uit mijn woorden een aanzet tot een opzet van een toezegging gehoord over zonnepanelen en ik denk dat ik het met hem eens moet zijn. Ik heb namelijk toegezegd

[2:48:14] dat wij bij gelegenheid van het moment waarop wij de normering gaan vormgeven van de zon op dak voor die daken die groter zijn dan tweehonderdvijftig vierkante meter dat wij bij die gelegenheid ook terugkomen op zijn

[2:48:29] certificerings en toezicht vraag in in welke variant dat eventueel zou kunnen bespreken bespreekbaar uiteraard met de markt bestuurder is inderdaad een aanzet een opzet

[2:48:39] op toppen. Dat hadden wij nog niets met elkaar besproken en daar ben ik eindeloos enthousiast over en zeker ook omdat dat een enorme impuls kan zijn in een getal gestandaardiseerde aanpak van verduurzaming. Wij hebben heel erg veel flesjes die in de wederopbouw zijn neergezet in grote getale in grote wijken eigenlijk alle grote steden hebben die wijken

[2:49:01] en die drielaagse woningen eigenlijk een beetje vanaf bouwjaar vijfenvijftig, zestig die drielaagse woningen zijn heel erg prima op de top. En als je erop. Tot dan heb je niet alleen meer ruimte meer woonruimte gevoegd woningen toe. Maar in diezelfde beweging kun je meteen ook de de isolatie aanpakken en de buitenschool vervangen bijvoorbeeld van zo'n woning en daar zijn geïndustrialiseerde concepten voor ontwikkeld. Een x-aantal grote bouwers een stuk of vijf grote bouwers hebben dat zorg geïndustrialiseerde concept uit uitontwikkeld

[2:49:33] en dat zou heel erg kunnen helpen in de versnelling. Dus ik ben daar heel erg voor. Vorige week heb ik een bijeenkomst gehad met

[2:49:41] een aantal corporaties. De gemeente een aantal grote bouwers om te kijken hoe we dat zouden kunnen versnellen.

[2:49:47] We hebben afgesproken dat we op de dag van de volkshuisvesting.

[2:49:50] Dat is dat is twintig november schrijft hij alvast in de agenda. U bent daarvoor uiteraard van harte uitgenodigd. Mocht het niet lukken bij de wederzijdse werkbezoeken. Tot die tijd op twintig november is de dag van de volkshuisvesting in den bosch bieder dat we daar de op top twee duizend gaan presenteren. We zijn onderweg naar de top tweeduizend aan de op tot tweeduizend jaar presenteren, namelijk de eerste twee duizend

[2:50:13] woningen die we gaan opkloppen als eerste projecten eigenlijk om te laten zien hoe dat moet waarbij je met op toppen ook meteen versneld in de verduurzaming

[2:50:25] dan de heer thijssen ben ik enthousiast over twente. Natuurlijk ben ik enthousiaster over even enthousiaste over twintig als over utrecht bijvoorbeeld.

[2:50:34] Ik ben er zelf geweest. Verbinding is er nog plaats van het directeur is er nog een aantal keren daarna ook met hen in gesprek geweest.

[2:50:43] Want wat zij doen is iets heel interessants wat zij doen eigenlijk is zorgen dat je een soort continue bouw stroom organiseert

[2:50:49] in de opdrachtverlening aan de bouw de zo interessant als je over heel nederland kijkt heb een aantal plekken in nederland waar je heel veel hele goede lokale aannemers in twente is een van die plekken op voor noord-holland overigens ook maar twente is ook echt een van die plekken is een enorme bouw traditie zit erin. Ben ook een hele goede samenwerking tussen bouwers en

[2:51:07] en gemeente. En wat zij eigenlijk aan het doen zijn om te kijken wat zouden we nou met onze bouw kunnen organiseren om tot een continue bouw stand te komen van particulieren

[2:51:15] en huurwoningen om tot een opschaling, tot een versnelling te komen,

[2:51:18] ook geïndustrialiseerd ook gestandaardiseerd. En wat zij daarvoor nodig hebben is zou het mogelijk zijn om al het geld dat er beschikbaar is uit de verschillende potjes omdat bij elkaar in enige integreerde gebundelde financiering stroom te krijgen. Nou dan zeg ik zoiets toe op een werkbezoek blijkt het daarna ongelooflijk ingewikkeld om voor elkaar te krijgen. Maar we vinden het leuk om te kijken of we die puzzel kunnen leggen. Dus we zijn er met twente mee bezig. Sterker nog, we zijn er zo enthousiast over geworden dat we diezelfde systematiek eigenlijk ook willen toepassen in een pilot in groningen, groningen gaan we natuurlijk nog nog intensiever ook meer financieren. Dus nog een groningse geldstroom ook nog bij. Dus de verhouding dertig, zeventig is in groningen zeventig, dertig daardoor in wat we publiek financieren

[2:52:02] en en daarmee is nog meer mogelijk heden eigenlijk om die om die geldstromen te bundelen ontschot te bundelen.

[2:52:09] Razend ingewikkeld. Dus

[2:52:11] maar dat wil ik wel doen en zou willen we ook tot een renovatie deal komen en dat doen we dus niet alleen daar doen we wat mij betreft in meerdere

[2:52:21] regio's waar dit soort kansen ook love ook zouden liggen. Maar de twentse model. Daar kijken we dus heel erg goed naar

[2:52:29] dan een niet zo makkelijke vraag namelijk zou je eigenlijk

[2:52:35] via de overheid capaciteit willen inkomen kunnen inkopen, zodat je meer zekerheid aan de markt zogeheten. Ik denk dat dat

[2:52:43] en een oplossing is die wel heel erg centralistisch gedachte is dat is één en twee is een oplossing is die niet helemaal aansluit bij wat eigenlijk het probleem is voor die bouwbedrijven. Kijk als hij een goede bouwvakker kunnen vinden. Dan krijgt een goede bouwvakker absoluut een vast contract en de bos bloemen en werkelijk een goede bouwvakker wordt echt voor de eeuwigheid in de watten gelegd.

[2:53:03] Ondanks er bijna niet meer zijn. Dat is het punt dus goede technisch opgeleide mensen. Iedereen wil die hebben

[2:53:10] dus dat is eigenlijk niet zozeer het punt. Dus er is het niet een zekerheid zekerheid vraag van is er eigenlijk wel voldoende vraag onder landen. Dus daar zit eigenlijk niet de zorg van bouwbedrijven. Hoe kom ik aan goede mensen. Daar zit wel een zorg van bouwbedrijven.

[2:53:24] En wat sowieso denk ik echt een issue is is plannen we eigenlijk al goed genoeg. Dat is ook de reden dat we met de gemeente afspreken om zo snel mogelijk hun

[2:53:33] een wijkgerichte aanpak gereed hebben.

[2:53:39] Zo dat we met die wijkgerichte aanpak ook voorspelbaar kunnen zijn inrichting van de netbeheerder om te zorgen van voldoende snelheid in het verzwaren van van het elektriciteitsnetwerk, zodat bijvoorbeeld all electric oplossingen die zouden kunnen worden gekozen in de wijk ook daadwerkelijk aangesloten kunnen worden.

[2:53:56] Maar dat geeft natuurlijk ook de zekerheid aan bouwbedrijven hoe ze hun bouwproductie moeten programmering

[2:54:02] geeft in de vraag ontwikkeling. De vraag hartoperatie ook voldoende zekerheid over het industrialiseren van van de bouw en ik denk eerlijk gezegd dat dat het allerbelangrijkste is

[2:54:14] en daarnaast hebben we kennen we het programma. Ik weet u dat waar het programma van bouw stroom, waarbij we eigenlijk die hele aanpak zoals die ook in twente bijvoorbeeld wordt gekozen om daar een soort continue ver bouw strand te gaan

[2:54:26] en daar proberen we eigenlijk te zorgen voor vragen bundeling, zodat het ook kan leiden tot opschaling van de de industrialisatie.

[2:54:35] Voorzitter, ik denk dat dat de aanvullende vragen waren in de tweede termijn.

[2:54:40] Meneer thijssen.

[2:54:42] Toch ga ik dan nog een een suggestie doen voor een ander werkbezoek, want het is heel fijn als bouwvakkers bos bloemen krijgen. Maar wat ze vooral ook graag willen ze vast contract. En als ik met fnv bouw praat dan is dat toch niet de standaard bij alle bouw.

[2:54:55] De bedrijven dus daarom.

[2:54:57] Dit is ook een van de redenen waarom ik dit voorstel om

[2:55:01] meer bouw capaciteit beschikbaar te stellen voor het isoleren, maar ook wel omdat de bouwvakkers niet alleen een bos bloemen willen, maar ook graag een vast contract. Dat is me niet helemaal de stand.

[2:55:11] Is excuses. Vergeet even die bos bloemen is niet wat ik bedoel wat ik bedoel te zeggen is een goede bouwvakker krijgt natuurlijk een vast contract een goede bouwvakker ieder bouwbedrijf een goede bouwvakkers hebben dus dus bepaalde bedrijven zitten verlegen om goede mensen. Het is niet zo dat bouwbedrijven denken hoe je ik kan me mensen allemaal aan het werk houden. Nee. Bouwbedrijven denken hoe kan ik uberhaupt mee. Hoe kan ik uberhaupt voorzien in de enorme vraag die is dat geld op de op de bouw ook al valt de nieuwbouwproductie nu tegen. Iedereen snapt het. De vraag zou alle macht een groot is natuurlijk de de dat je een gerust hart mensen op de payroll kunt zetten.

[2:55:46] Maar dat geldt zeker ook voor de renovatie renovatie kant is het zo'n enorme renovatieopgave en verduurzamingsopgave.

[2:55:52] Dus alles wat je kunt gebruiken of het nou installatie is in de installatiebranche of dat het nou in de

[2:55:57] in de in de bouw zelf is alles wat je wat je aan zou kunnen nemen dat dat wil je graag aannemen. Ik denk echt niet dat daar het grote probleem zit. Het is volgens mij echt niet. Het punt waar we het over moeten hebben.

[2:56:13] De rond ik daarmee de tweede termijn van de kant van het kabinet af en komen we bijna aan het einde van dit commissiedebat, maar niet voordat ik nog even de gedane toezeggingen met u deel

[2:56:25] en er is een tweeminutendebat aangevraagd door mevrouw van esch. Dat is ook goed om te vermelden.

[2:56:32] De toezeggingen de minister komt eind tweeduizend, vierentwintig met een publicatie over de normering van hybride warmtepompen en dat is een toezegging aan meneer de groot

[2:56:40] dan

[2:56:43] tweede kwartaal. Terwijl dat is al eerder. Kijk eens veel eerder de twee niet dankuwel. Dan zal de heer de groot blij mee zijn

[2:56:54] dan aan het einde van het jaar stuurde minister van bzk een brief met de eerste resultaten van het onderzoek over de brandveiligheid van zonnepanelen. Neem aan dat u dat met een kortsluiten.

[2:57:05] De minister stuurt voor het einde van ditjaar een brief over de wet gemeentelijke instrumenten warmte transitie en dat handelt dan ook de beantwoording van de kamer gesteld door de commissie gestelde vragen.

[2:57:17] De nota naar aanleiding van het verslag,

[2:57:18] Ik zie

[2:57:20] en dan ben ik er doorheen en dan kijk ik u dat met me eens bent want ik heb een halve toezegging aan de heer blok natuurlijk wel gehoord. Een opzet tot een aanzet van maar die komt sowieso bij de behandeling van dat specifieke punt

[2:57:31] dus dan is dat niet per definitie nu en ik zie de heer de groot nog zijn vinger opsteken. Meneer de graaf.

[2:57:36] Dank voor volgens mij was die toezegging over die systematiek rondom die bewandelen in q. Twee duizend vierentwintig, waarbij ook de energiebesparing in de additionele van de minister zitten en twee toezeggingen uiterlijk voor de voorjaarsnota kosten inzichtelijk te krijgen voor die soorten mensen met plannen

[2:57:56] als een extra toezegging die net gedaan is.

[2:57:59] Toezegging en de griffier schrijft volgens mij met mij mee dat voor de behandeling van de voorjaarsnota de kamer de sommetjes krijgt over de soorten management plannen en we gaan een goed woord zoeken voor zonnetje erbij dankuwel. Dan rest mij niets anders dan u te bedanken voor het bijwonen en deelnemen aan dit commissiedebat. Uiteraard leden minister met uw hulp hulptroepen.

[2:58:22] De mensen thuis.

[2:58:24] Daar bent u weet nooit mensen op de tribune. De bode voor de goede ondersteuning, de dienst verslag en redactie. Ik wens u allen een hele prettige avond en ik sluit hierbij het commissiedebat.