Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT)

[0:00:00] Aan de orde is het nota-overleg over het meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport, kortweg het MIRT.

[0:00:07] Ik heet de minister en de staatssecretaris, de leden en de ambtelijke staf ondersteuning van harte welkom.

[0:00:14] Ook de mensen die de debat vanaf de publieke tribune kijken en vanuit huis heet ik natuurlijk van harte welkom.

[0:00:20] En ik wilde toch ook van deze gelegenheid gebruik maken om de staatssecretaris te feliciteren.

[0:00:25] Want het is de eerste keer dat wij het debat voeren sinds hij vermeld heeft dat het in verwachting is.

[0:00:30] Dus namens de commissie denk ik ook zeer op zijn plaats om u daarmee te feliciteren.

[0:00:35] Ik maak de leden graag attent op de spreekverdeling die we in de procedurevergadering met elkaar hebben afgesproken.

[0:00:42] De PVV heeft de eerste termijn 18 minuten spreektijd en de tweede termijn 9 minuten.

[0:00:48] GroenLinkspartij van de Arbeid eerste termijn 14 minuten en 7.

[0:00:52] VVD 14,7. NSC 13,7.

[0:00:55] 6,5. D66 9 en 4,5.

[0:00:58] BBB 8 en 4. CDA 7 en 3,5.

[0:01:02] SP 7 en 3,5. DENK 5 en 2,5.

[0:01:05] Partij voor de Dieren 5 en 2,5.

[0:01:08] FVD 2,5. SGP.

[0:01:10] Maar ik zie die fracties hier niet zitten.

[0:01:14] Dus dan laat ik dat eerst hierbij.

[0:01:18] En omdat het zo is dat we op dit moment natuurlijk niet meer een missionair kabinet hebben...

[0:01:24] ...wil ik het voorstellen.

[0:01:25] En is het ook zo afgesproken dat we na volgorde van fractiegroten met elkaar het debat gaan voeren.

[0:01:31] Dan ten slotte was het mijn idee om zes interrupties per fractie in totaal toe te staan in de eerste termijn.

[0:01:37] En mocht de tijd het toestaan kunnen wij er natuurlijk altijd in schuiven.

[0:01:42] Dan wilde ik als eerste het woord geven aan de heer Heutink van de PVV.

[0:01:49] Voorzitter, dank u wel.

[0:01:51] Vandaag vragen we ons af wat we hier aan het doen zijn.

[0:01:55] Opnieuw ligt er een MIRT voor die niets, maar dan ook helemaal niets, gaat realiseren het komende jaar.

[0:02:01] Het afgelopen jaar zijn er maar liefst 180.000 auto's bijgekomen...

[0:02:06] ...maar zijn er geen aanlegprojecten uit het MIRT gerealiseerd.

[0:02:10] En we noemden dit boek al eerder vorig jaar een sprookjesboek.

[0:02:15] Maar zelfs dit sprookje, voorzitter, lijkt geen happy end te krijgen.

[0:02:19] Want het enige wat dit MIRT ons gaat brengen zijn het uitvoeren van wat verkenningen.

[0:02:24] En je kunt natuurlijk verkennen totdat je een ons weegt...

[0:02:27] ...maar daarmee worden nog geen nieuwe aanlegprojecten gerealiseerd.

[0:02:31] En voorzitter, concreet verwachten we in dit MIRT van de minister een stappenplan...

[0:02:36] ...wat ervoor nodig is om de 17 aanlegprojecten te hervatten en te herfinancieren.

[0:02:41] Want als er niets gebeurt, dan verdwijnt er zo meteen 4 miljard euro...

[0:02:46] ...en is het maar de vraag of en hoe deze projecten opnieuw gefinancierd gaan worden.

[0:02:51] En voordat je het weet ben je dan weer tien jaar verder.

[0:02:55] Want voorzitter, terwijl alles en iedereen in de file staat op onze wegen...

[0:02:58] ...gooit het kabinet de ene naar de andere bestuurlijke afspraak door de shredder.

[0:03:03] Projecten als de N35 staan al jaren op de agenda...

[0:03:06] ...en dit kabinet denkt in dimensionaire status even 4 miljard euro te kunnen herprioriteren.

[0:03:11] Nu snappen we natuurlijk dat onderhoud noodzakelijk is...

[0:03:15] ...en dat het geld anders toch maar blijft liggen.

[0:03:18] Maar dit heeft helemaal niets meer te maken met het passen op de winkel.

[0:03:22] Dit, voorzitter, dit is gewoon een...

[0:03:24] ...fundamentele beleidswijziging en de vraag die we dan ook hebben...

[0:03:27] ...is waarom dit kabinet niet wacht op een nieuw kabinet.

[0:03:32] Laat de instandhoudingsopgave aan hen.

[0:03:35] Laat hen die nieuwe keuzes maken.

[0:03:37] U bent dimensionair, zeg ik tegen de minister, via u, voorzitter.

[0:03:41] De begroting had beleidsarm moeten zijn.

[0:03:45] Is de minister bereid om geen onomkeerbare stappen te zetten...

[0:03:49] ...ten aanzien van de herprioritering totdat er een nieuw kabinet is?

[0:03:54] Voorzitter, we zien dat de minister belangrijke wegaanlegprojecten...

[0:03:59] ...de nek omdraait om gaten te kunnen dichten op andere projecten.

[0:04:03] Nu ga ik bij veel collega's geen vrienden maken...

[0:04:06] ...maar u had bijvoorbeeld ook de Lelylijn kunnen kiezen als dekking.

[0:04:09] Daar ligt op dit moment 3 miljard euro op de plank te verstoffen.

[0:04:13] Dan was er niets aan de hand geweest...

[0:04:15] ...en konden de projecten straks gewoon uitgevoerd worden.

[0:04:18] Waarom kiest de minister ervoor om de tekorten te dekken...

[0:04:21] ...uit deze belangrijke aanlegprojecten, is mijn vraag.

[0:04:23] Welk afwegingskader is er gebruikt?

[0:04:26] En nog veel belangrijker is de vraag hoe de minister ervoor gaat zorgen...

[0:04:29] ...dat deze middelen weer aangewend kunnen worden...

[0:04:32] ...en de projecten weer kunnen worden opgestart.

[0:04:34] Voorzitter, tot slot over de herprioritering.

[0:04:38] Als dit kabinet deze acties doorzet, betekent dat concreet...

[0:04:41] ...dat er op korte termijn heel veel wegen op de schop gaan.

[0:04:45] En we zagen het afgelopen jaar al dat de fileswaarde met 7 procent is toegenomen.

[0:04:50] En indien we zoveel gaan inzetten op instandhouding...

[0:04:53] ...en onderhoud, betekent dat nog eens een toename van 13 procent.

[0:04:58] Meneer Heutink, u heeft een interruptie.

[0:05:00] Ik geef het woord aan de heer Grinwis van de ChristenUnie.

[0:05:03] Ja, voorzitter. Goedemorgen.

[0:05:05] Ja, ik heb een vraag aan de heer Heutink.

[0:05:07] Kijk, hij had een verhaal over de Lelylijn.

[0:05:09] Dat laat ik nu maar even lopen, want daar ben ik het gewoon flagrant met hem oneens.

[0:05:13] Vind ik geen goed betoog.

[0:05:15] Maar het gaat me even over de beheer en onderhoud...

[0:05:17] ...en de N35 en wat hij daarover zegt.

[0:05:21] Ehm...

[0:05:23] Kijk, de beheer- en onderhoudsopgave is prioritair op aanleg.

[0:05:27] Dat is mijn eerste vraag. Is de heer Heutink dat met me eens?

[0:05:29] En de tweede vraag is, als hij geld terugschuift...

[0:05:32] ...van beheer en onderhoud naar bijvoorbeeld N35 bij Mariën heen...

[0:05:35] ...die we volgens mij kamerbreed willen dat knelpunt oplossen.

[0:05:38] Het kan toch niet zo zijn dat daar, dwars door het dorp, dat zo blijft lopen...

[0:05:41] ...zoals nu het geval is. Er staat geen misverstand over.

[0:05:44] Maar het kernprobleem is de stikstofruimte.

[0:05:48] In een straal van 25 kilometer om dat knelpunt heen...

[0:05:52] ...worden elf stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden geraakt.

[0:05:55] En hoe wil de heer Heutink dat oplossen met zijn amendement...

[0:05:59] ...om 94 miljoen extra beschikbaar te stellen?

[0:06:02] Daarmee is nog die stikstofruimte niet bij elkaar getoverd.

[0:06:05] De heer Heutink.

[0:06:06] Nee, voorzitter, dat klopt.

[0:06:08] En ik ben blij ook dat meneer Genwis het eens is...

[0:06:11] ...dat we iets moeten gaan doen met de N35.

[0:06:13] Kijk, wat ons betreft is onderhoud niet prioritair aan aanleg.

[0:06:17] Volgens ons kan dat prima samen.

[0:06:18] En als je kijkt naar ook de bestuurlijke afspraken...

[0:06:22] ...met de N35, dan moeten die afspraken gewoon nagekomen worden.

[0:06:25] Dat is ook het goede bestuur waar wij voor staan.

[0:06:28] Als je dan kijkt naar stikstof...

[0:06:30] ...op dit moment is er alleen voldoende ruimte...

[0:06:32] ...om alleen de rondweg bij Marienheem te realiseren.

[0:06:35] Op dit moment loopt de verkenning tussen het hele stuk...

[0:06:37] ...tussen Wietum en Nijverdal.

[0:06:39] Als wij focus aan gaan brengen op alleen dat stuk rondweg...

[0:06:42] ...dan komen we met de middelen, maar dan is ook...

[0:06:44] ...de verkenning die we moeten doen ten aanzien van stikstof...

[0:06:46] ...wordt een stuk eenvoudiger om op te lossen.

[0:06:48] Daarnaast zijn we bezig met een nieuw kabinet...

[0:06:50] ...en ook verwachten we natuurlijk...

[0:06:52] ...dat er op korte termijn wel wat ruimte komt...

[0:06:54] ...ten aanzien van stikstof.

[0:06:56] Kijk bijvoorbeeld naar het verhoging van de drempelwaarden...

[0:06:57] ...als de Raad van State daar een uitspraak over heeft gedaan.

[0:07:01] Dat gaat handvaten bieden.

[0:07:02] Maar ook sectief focus aanbrengen op die rondweg...

[0:07:05] ...zal ons gaan helpen.

[0:07:07] En daar komt nog bij, als we het geld nu weghalen...

[0:07:09] ...en we laten het wel middels de herprioritering...

[0:07:12] ...naar andere dingen gaan, dan is het geld weg.

[0:07:14] En dan weten we één ding zeker...

[0:07:15] ...dat er de komende tien jaar niks gaat gebeuren...

[0:07:17] ...want dan moeten we weer op zoek naar geld.

[0:07:18] En dat willen we niet, en daarom kiezen wij hiervoor voorzitter.

[0:07:22] Ik geef het woord aan de heer Grimwins...

[0:07:23] ...en daarbij vertel ik, want dat heeft u denk ik net gemist...

[0:07:25] ...dat we zes interrupties in totaal hebben afgesproken.

[0:07:27] Dus dan weet u dat ook.

[0:07:29] Voorzitter, zes maal in drieën of zes in totaal?

[0:07:31] In eerste instantie zes in totaal...

[0:07:33] ...en dan zien we dan hoeveel ruimte er nog over is.

[0:07:35] O, dan moet ik even gaan schakelen of ik hem inzet.

[0:07:39] Inderdaad, ik moet wel goed prioriteren...

[0:07:42] ...en misschien wel herprioriteren.

[0:07:43] Nee, ik waag hem er toch aan, mijn tweede.

[0:07:46] Kijk, wat de heer Heutink zegt over stikstof...

[0:07:48] ...en dat hij zijn hoop gevestigd heeft...

[0:07:50] ...op het verhogen van de ondergrens en zo...

[0:07:53] ...kijk, dat hoop ik met hem mee.

[0:07:55] Tegelijkertijd kennen we de uitspraak van de Raad van State...

[0:07:58] ...destijds bij het vervallen van de bouwvrijstelling...

[0:08:00] ...en ik raad iedereen aan die uitspraak nog eens terug te kijken...

[0:08:03] ...en dan zakt de moed je een beetje in de schoenen.

[0:08:08] Dat moet ik de heer Heutink wel even meegeven...

[0:08:10] ...want we kunnen niet zomaar op die manier...

[0:08:12] ...stikstofruimte erbij toveren.

[0:08:14] Maar oké, ik constateer dat stikstof...

[0:08:17] ...een groter probleem is bij Mariën Heem dan geldt.

[0:08:20] Dat is ten eerste.

[0:08:21] En ik denk niet zomaar dat als je extra geld regelt...

[0:08:23] ...je daarmee automatisch ook een soort van...

[0:08:26] ...stikstofruimte erbij kan toveren.

[0:08:27] Maar als de heer Heutink zo fanatiek is...

[0:08:31] ...en daar prijs ik hem in...

[0:08:32] ...om het N35-knooppunt op te lossen...

[0:08:35] ...is hij dan net zo fanatiek vandaag...

[0:08:36] ...om het knooppunt op het spoor bij Meppel op te lossen?

[0:08:39] Er ligt ook een goed abonnement.

[0:08:41] Ik heb net voorzien van een iets andere dekking...

[0:08:43] ...samen met mijn collega's uit de meevaller...

[0:08:46] ...op de beschikbaarheidsvergoeding OV van 2022...

[0:08:48] ...om het nog wat makkelijker te maken...

[0:08:50] ...voor de nieuwe coalitievrienden...

[0:08:52] ...althans beoogd vrienden...

[0:08:54] ...om het te kunnen steunen.

[0:08:56] Maar is hij net zo gemotiveerd...

[0:08:58] ...om vandaag dat knelpunt op te lossen...

[0:08:59] ...als hij is om het knoopknelpunt...

[0:09:02] ...N35 Mariën Heem op te lossen?

[0:09:04] De heer Heutink.

[0:09:05] Nou, voorzitter, de moed...

[0:09:07] ...zakt mij niet heel erg gauw in de schoenen.

[0:09:09] Ik ben op zich wel positief ingesteld wat dat betreft.

[0:09:11] En zo zit ik hier vandaag ook.

[0:09:13] Ten aanzien van Meppel...

[0:09:14] ...ik heb daar ook nog vragen over richting de minister.

[0:09:17] Of richting de staatssecretaris.

[0:09:20] Dat wil ik eerst stellen.

[0:09:21] Ik heb overigens de wijziging in het amendement ook niet doorgelezen.

[0:09:23] Dus dat wil ik nog eerst doen.

[0:09:25] Voordat ik dan met een reactie op kom.

[0:09:27] Maar feit is dat Meppel een probleem is.

[0:09:30] En we gaan kijken...

[0:09:31] ...wat de staatssecretaris daar ook van vindt.

[0:09:34] U vervolgt uw betoog.

[0:09:37] Ja, voorzitter.

[0:09:38] Ik zei net al dat door...

[0:09:40] ...het intensiveren op het onderhoud...

[0:09:42] ...dat daarmee de bereikbaarheid...

[0:09:44] ...van de regio in het geding komt.

[0:09:46] Kijk bijvoorbeeld naar de rechtssteden.

[0:09:48] Daar dreigt voorzitter...

[0:09:50] ...de debakel te ontstaan waarin mensen...

[0:09:52] ...gewoon niet meer van A naar B...

[0:09:54] ...kunnen komen straks. En de vraag is...

[0:09:56] ...hoe de minister hier rekening mee houdt.

[0:09:58] Voorzitter, dan wil ik naar de...

[0:10:00] ...geloofwaardigheid in de politiek.

[0:10:02] Want voorzitter, doet het niet ongelooflijk...

[0:10:04] ...pijn, vraag ik aan de minister...

[0:10:06] ...dat zij bestuurlijke afspraken...

[0:10:08] ...heeft moeten verbreken.

[0:10:09] De commissaris van de Koning in Overijssel...

[0:10:12] ...noemde het verbreken van de belofte...

[0:10:14] ...van de N35 al eerder een...

[0:10:16] ...zwarte bladzijde.

[0:10:18] De burgemeester van Raalte noemde het...

[0:10:20] ...de schande van Marienheem.

[0:10:23] Is dit nou de...

[0:10:24] ...nalatenschap die deze minister...

[0:10:26] ...straks wil achterlaten?

[0:10:28] Voorzitter, wat ons betreft...

[0:10:30] ...sparen we de N35 bij deze...

[0:10:33] ...herprioritering. De rondweg...

[0:10:34] ...bij Marienheem moet er gewoon komen.

[0:10:36] Die rondweg die zorgt ervoor dat...

[0:10:38] ...deze rijksweg niet meer door een dorp...

[0:10:40] ...gaat lopen en dat ook het aantal...

[0:10:42] ...verkeersongelukken zal gaan dalen.

[0:10:44] En we hebben daar dan ook samen met de...

[0:10:46] ...collega's van NSC, VVD...

[0:10:48] ...en BBB een amendement...

[0:10:50] ...voor ingediend bij de begroting.

[0:10:52] We vinden het dan ook niet meer...

[0:10:54] ...dan normaal dat de bestuurlijke afspraken...

[0:10:56] ...blijven gehandhaafd. En we beseffen ons goed...

[0:10:58] ...dat er daardoor minder geld...

[0:11:00] ...naar onderhoud gaat. Maar feit...

[0:11:02] ...blijft dat er meer dan...

[0:11:04] ...een miljard euro geïntensiveerd...

[0:11:06] ...wordt in onderhoud en in standhouding...

[0:11:08] ...bovenop de 1,25 miljard...

[0:11:11] ...die ook meneer Ginwisch heeft...

[0:11:12] ...vastgesteld bij...

[0:11:14] ...de vorige coalitie.

[0:11:16] Dan willen we het nog hebben, voorzitter...

[0:11:18] ...over de Maaslijn. Het debakel...

[0:11:20] ...in Limburg, waar de elektrificatie...

[0:11:22] ...maar niet van de grond wil komen.

[0:11:24] De provincie zit daar nu met een...

[0:11:26] ...miljoenenstrop. Waar is...

[0:11:28] ...het verantwoordelijkheidsgevoel van de staatssecretaris?

[0:11:31] Heeft zij ook maar één...

[0:11:32] ...seconde overwogen om het budget tekort...

[0:11:34] ...over te nemen? En zo nee?

[0:11:36] Waarom niet? Waarom laat ze haar...

[0:11:38] ...eigen provincie zitten...

[0:11:40] ...met een miljoenenstrop?

[0:11:43] Voorzitter, de Maaslijn...

[0:11:44] ...is niet het enige debakel op het spoor.

[0:11:47] Ook in Meppel hebben ze inmiddels...

[0:11:48] ...schoon genoeg van de trein.

[0:11:50] De flessenhals in Meppel...

[0:11:52] ...levert dagelijks problemen op.

[0:11:54] En met een relatief beperkte investering...

[0:11:56] ...had het kabinet daar de problemen al kunnen oplossen.

[0:11:58] Al lang en al breed.

[0:12:00] En onze vraag is, voorzitter, welke acties...

[0:12:02] ...dit kabinet heeft ondernomen of nog...

[0:12:04] ...gaat ondernemen om de problemen...

[0:12:06] ...op te lossen. Welke mogelijkheden ziet...

[0:12:08] ...het kabinet? Vraag ik aan de staatssecretaris...

[0:12:10] ...via u, voorzitter.

[0:12:13] Dan naar de Brienenoordbrug.

[0:12:16] Vanochtend kwam er een brief...

[0:12:17] ...van de minister en...

[0:12:19] ...de minister moet deze renovatie...

[0:12:21] ...op pauze zetten, zo werd vanochtend bekend.

[0:12:23] Omdat de kosten van dit project...

[0:12:25] ...te hoog zouden oplopen.

[0:12:27] En het is aan de ene kant natuurlijk...

[0:12:29] ...goed dat de regering nu op een punt...

[0:12:31] ...komt en denkt van, dit kunnen we niet meer...

[0:12:33] ...uitleggen aan de belastingbetaler.

[0:12:35] En aan de andere kant, voorzitter, legt dit wel...

[0:12:37] ...twee andere fundamentele...

[0:12:39] ...problemen bloot.

[0:12:41] Ten eerste legt dit het probleem bloot...

[0:12:43] ...dat er maar één marktpartij...

[0:12:45] ...is die zich bereid heeft gevonden...

[0:12:47] ...om deze brug aan te pakken.

[0:12:49] Waarom is dit er maar één? Wat is hier...

[0:12:51] ...gaan? Vragen we aan de regering.

[0:12:53] En ten tweede...

[0:12:55] ...komt hier opnieuw de stijgende...

[0:12:57] ...kostprijs naar boven. Als we niet...

[0:12:59] ...aan de voorkant bij de aanbesteding...

[0:13:01] ...een slimmere manier vinden hoe we grootschaliger...

[0:13:03] ...kunnen inkopen en daarmee...

[0:13:05] ...ook goedkoper, valt er ook straks...

[0:13:07] ...op andere projecten geen enkel...

[0:13:09] ...toekomstperspectief te verwachten.

[0:13:11] Wat voor ideeën heeft de regering hierover?

[0:13:13] Vraag ik aan de minister via u, voorzitter.

[0:13:16] Voorzitter, zolang we...

[0:13:17] ...niet als de Wiedewega...

[0:13:20] ...nieuwe wegen gaan aanleggen, zal het Wegenlet...

[0:13:22] ...alleen maar voller worden. Met nog...

[0:13:24] ...meer files tot gevolg.

[0:13:26] En Nederland, voorzitter, Nederland wil...

[0:13:28] ...doorrijden. En we zijn hier...

[0:13:30] ...met z'n allen verantwoordelijk om dat te...

[0:13:32] ...faciliteren. En nu worden...

[0:13:34] ...slappe excuses gebruikt als stikstof...

[0:13:36] ...personeelskrapte, stijgende kosten.

[0:13:38] Maar als het puntje bij Paatje komt, voorzitter...

[0:13:40] ...is het wel dezezelfde...

[0:13:42] ...overheid die verzaakt.

[0:13:43] En dat, voorzitter, dat is het eerlijke...

[0:13:46] ...verhaal en dat is ook de reden...

[0:13:48] ...dat er steeds meer mensen in de file...

[0:13:50] ...staan. Afrondend, voorzitter...

[0:13:52] ...ik weet dat ik maar liefst 18 minuten...

[0:13:54] ...spreektijd heb, maar een rondje in Nederland...

[0:13:56] ...maken heeft geen zin als je kijkt naar...

[0:13:58] ...wat er in het MIRT gerealiseerd wordt.

[0:14:00] Dat is bijna niks.

[0:14:02] En dan kunnen we hier wel per regio...

[0:14:04] ...de grootste knelpunten gaan opnoemen, maar...

[0:14:06] ...dat heeft dan verder ook niet zo heel...

[0:14:08] ...veel zin. Maar waar Nederland...

[0:14:11] ...wel wat aan heeft, voorzitter, is dat er...

[0:14:13] ...naast de input uit de bestuurlijke...

[0:14:14] ...overleggen ook input...

[0:14:16] ...voor het MIRT uit de Kamer wordt gehaald.

[0:14:19] En we zijn benieuwd of de regering...

[0:14:21] ...open staat om een lange termijn...

[0:14:23] ...agenda in het MIRT te introduceren waarvoor...

[0:14:24] ...de Kamer per motie suggesties kan doen.

[0:14:26] Een soort wensenlijstje die dan ook...

[0:14:28] ...daadwerkelijk in het MIRT wordt verankerd.

[0:14:30] Waar Nederland, voorzitter...

[0:14:32] ...Nederland smacht naar perspectief.

[0:14:34] En daarom hoop ik oprecht dat...

[0:14:36] ...het kabinet met een plan kan komen...

[0:14:39] ...hoe zij die 17 projecten denkt te kunnen...

[0:14:41] ...hervatten en opnieuw te kunnen financieren.

[0:14:43] En als ze dat dan niet kan toezeggen...

[0:14:44] ...voorzitter, dan komen we daar in de tweede termijn...

[0:14:47] ...nog met een motie over op dit punt.

[0:14:49] Voorzitter, tot slot...

[0:14:50] ...niet voor niets noemt de ANWB...

[0:14:53] ...de huidige staat van ons wegennet...

[0:14:54] ...en de voorgenomen maatregelen...

[0:14:56] ...een perfecte storm.

[0:14:58] Want wat we moeten doen...

[0:14:59] ...is wegen aanleggen, wegen aanleggen...

[0:15:02] ...en nog meer wegen aanleggen.

[0:15:05] En ook snel een beetje.

[0:15:07] Want Nederland, voorzitter, Nederland...

[0:15:08] ...is het zat om nog langer...

[0:15:10] ...in de file te staan. Dank u wel.

[0:15:13] Een interruptie van de heer Bamenga.

[0:15:15] D66.

[0:15:17] Ja, dank u wel. Nou, ik hoor...

[0:15:19] ...de heer Van Heutink zeggen...

[0:15:21] ...over het feit dat Nederland...

[0:15:23] ...snakt naar perspectief...

[0:15:26] ...en eerder ook natuurlijk over...

[0:15:27] ...het betrouwbare overheid...

[0:15:29] ...wat heel erg belangrijk is.

[0:15:31] En nu werkt de landelijke overheid...

[0:15:33] ...samen met de regio Amsterdam voor de Zuidasdok...

[0:15:36] ...en de Noord-Zuidlijn...

[0:15:38] ...voor internationaal vervoer...

[0:15:39] ...binnenlands vervoer...

[0:15:41] ...en voor woningen.

[0:15:43] Ik vraag me nu af, nu dat er wordt...

[0:15:45] ...gestopt daarmee...

[0:15:46] ...wat u hiervan vindt...

[0:15:49] ...is dat ook geen onbetrouwbaar overheid?

[0:15:52] De heer Heutink, PVV...

[0:15:54] ...en als u de microfoon uit zou willen doen...

[0:15:56] ...de heer Bamenga geëvacueerd wordt.

[0:15:59] Voorzitter, vooropgesteld...

[0:16:00] ...als er bestuurlijke afspraken liggen...

[0:16:02] ...dan is het aan de overheid om die afspraken...

[0:16:04] ...na te komen. Altijd.

[0:16:08] In sommige gevallen...

[0:16:09] ...zoals nu wat je ziet bij het onderhoud...

[0:16:11] ...moeten er wel keuzes gemaakt worden en dat begrijpen we...

[0:16:13] ...heel goed. Dan doet het extra pijn...

[0:16:15] ...dat je dan die beloftes moet verbreken.

[0:16:17] En als je dan kijkt naar de N35...

[0:16:18] ...waar die afspraken nog veel verder teruggaan...

[0:16:21] ...dan moeten we toch gaan kijken van...

[0:16:23] ...wat kunnen we dan wel en wat kunnen we dan niet doen?

[0:16:25] En als het ons lukt om dan in ieder geval...

[0:16:28] ...één project te redden...

[0:16:29] ...en ook dan dit kabinet...

[0:16:31] ...op het hart te drukken van...

[0:16:33] ...die bestuurlijke afspraken, die zijn wat waard...

[0:16:35] ...dan hebben we daar een rol voor hier vandaag.

[0:16:38] Dus als we dan moeten kiezen...

[0:16:39] ...dan kiezen we niet voor de Noord-Zuidlijn...

[0:16:41] ...maar dan kiezen we voor de N35 zoals we dat nu gedaan hebben.

[0:16:44] De heer Bamenga.

[0:16:47] Ik hoor wat u zegt...

[0:16:48] ...en er ligt ook een commissierapport...

[0:16:51] ...van commissie Dekker...

[0:16:54] ...waarin wordt gezegd...

[0:16:59] ...de Zuidasdok...

[0:17:00] ...moet kost wat kost...

[0:17:01] ...zou die er moeten komen...

[0:17:02] ...omdat op dit moment mensen letterlijk...

[0:17:05] ...van een perron vallen.

[0:17:06] Dus het is heel belangrijk...

[0:17:08] ...dat die er komt.

[0:17:11] Hoe kijkt u daar tegenaan?

[0:17:14] De heer Huiting.

[0:17:16] Voorzitter, het is natuurlijk nooit goed dat mensen...

[0:17:18] ...van een perron vallen.

[0:17:19] Maar er zijn natuurlijk nog wel meer problemen...

[0:17:22] ...die we moeten oplossen.

[0:17:24] Kijk, dit kabinet heeft nu een grote...

[0:17:26] ...aanzet gedaan voor een grote herprioritering.

[0:17:28] Daar vinden we van alles van.

[0:17:30] Maar u weet ook, meneer Bamenga...

[0:17:32] ...dat we op dit moment aan het formeren zijn.

[0:17:33] En dat er nog heel veel problemen...

[0:17:35] ...opgelost moeten worden in dit land.

[0:17:37] En dat u ons ook even de ruimte moet geven...

[0:17:40] ...om te kijken van hoe gaan we die problemen...

[0:17:41] ...nou concreet oplossen.

[0:17:43] En dat gaat hier vandaag niet voor al die projecten lukken.

[0:17:46] Dat zeg ik tegen D66 via u, voorzitter.

[0:17:49] Dank voor uw bijdrage, heer Huiting.

[0:17:51] En u heeft flink wat spreektijd overgehouden.

[0:17:53] Dus dat belooft nog wat...

[0:17:54] ...voor de eindtijd vandaag.

[0:17:56] Ik zou de heer Grimwis eigenlijk...

[0:17:58] ...even willen verzoeken of hij het voorzitterschap...

[0:18:00] ...van mij over zou kunnen nemen.

[0:18:01] Voorzitter, met plezier.

[0:18:02] Dan geef ik graag de heer De Hoop...

[0:18:05] ...het woord bij deze.

[0:18:07] Dank, voorzitter.

[0:18:08] Vandaag spreek ik niet alleen namens GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:18:11] ...maar ook namens de Partij voor de Dieren.

[0:18:14] Voorzitter, Nederland loopt vast.

[0:18:16] Het aantal files is weer toegenomen.

[0:18:18] En dat is een probleem. Maar vooral ook een symptoom.

[0:18:20] De coronacrisis leidt tot...

[0:18:22] ...flinke klappen voor het OV.

[0:18:23] En het is daarmee in een fysieuze cirkel terecht gekomen.

[0:18:26] Minder reizigers, minder inkomsten...

[0:18:28] ...minder goede dienstverlening...

[0:18:29] ...en dus weer minder reizigers.

[0:18:31] En de belangrijkste boodschap die ik vandaag heb...

[0:18:33] ...is dat we dit moeten zien te doorbreken.

[0:18:35] En daar zal ik straks op terugkomen.

[0:18:37] We zien dat veel reizigers die tijdelijk de OV hebben verhuild...

[0:18:40] ...voor thuiswerken of de auto...

[0:18:42] ...structureel zijn blijven autorijden.

[0:18:44] En ook inmiddels weer minder thuiswerken.

[0:18:46] Wegen uitbreiden is wat ons betreft...

[0:18:48] ...onwenselijk.

[0:18:49] Maar in alle gevallen voorlopig ook gewoon simpelweg...

[0:18:51] ...niet een optie.

[0:18:53] Dus met de grote toename van verkeersdeelnemers...

[0:18:56] ...de files nemen weer toe.

[0:18:57] En dat is niet een wetmatigheid.

[0:18:59] Dat zijn allemaal ontwikkelingen die we zagen aankomen.

[0:19:01] En die hadden we kunnen voorkomen...

[0:19:03] ...met meer sturend beleid van het afgelopen kabinet.

[0:19:07] Langetermijnoplossingen zoals...

[0:19:08] ...in de ruimtelijke inrichting...

[0:19:09] ...de keuze van waar te bouwen, om te wonen of te werken...

[0:19:12] ...raken ook heel sterk de investeringsbehoeften...

[0:19:14] ...voor infrastructuur.

[0:19:16] Maar Nederland heeft amper nog landelijk...

[0:19:18] ...ruimtelijk ordeningsbeleid.

[0:19:19] En elke provincie heeft weer andere doelen.

[0:19:21] Korte reisafstanden, voorzieningen in de buurt...

[0:19:24] ...is op veel plekken helaas...

[0:19:26] ...en lang niet overal prioriteit.

[0:19:29] Efficiëntie en marktdenken...

[0:19:30] ...wint het helaas nog te vaak...

[0:19:31] ...van het kiezen voor het recht op bereikbaarheid.

[0:19:33] Zoals wij als GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:19:35] ...ruim twee jaar geleden al voorstelden.

[0:19:38] Juist met voorzieningen in de buurt.

[0:19:40] Vinden de bewindspersonen dat we hier...

[0:19:42] ...ook echt meer op moeten sturen?

[0:19:44] En hoezo komt dit niet standaard...

[0:19:45] ...uit alle MIRT-verkenningen?

[0:19:47] Voorzitter, bereikbaarheid was een belangrijk...

[0:19:49] Sorry, ik ben nu voorzitter...

[0:19:50] ...en meneer De Hoop moet niet in de war raken...

[0:19:53] ...door dat woord daar.

[0:19:56] Het is een eerste interruptie.

[0:19:56] En volgens mij was u nu bij een natuurlijke overgang.

[0:19:58] Dus ik geef graag het woord aan de heer Huiting...

[0:20:01] ...voor zijn eerste interruptie.

[0:20:04] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:20:05] Zo kennen we de Partij van de Arbeid natuurlijk weer.

[0:20:08] De oorlog aan de automobilisten.

[0:20:10] Er mag geen enkele weg meer bij.

[0:20:11] En tegelijkertijd moeten we nog meer sturen...

[0:20:13] ...om iedereen maar de trein en het OV in te jagen.

[0:20:17] En tegelijkertijd weet meneer De Hoop...

[0:20:19] ...want hij komt zelf volgens mij ook van het platteland...

[0:20:22] ...dat de vervoersarmoede...

[0:20:23] ...als het gaat om het openbaar vervoer...

[0:20:25] ...in het platteland torenhoog is.

[0:20:27] Dat zijn gewoon regio's...

[0:20:28] ...waar geen enkele bus meer rijdt.

[0:20:30] En dan moet meneer De Hoop het toch ook met ons eens zijn...

[0:20:32] ...dat die mensen...

[0:20:33] ...dat die afhankelijk zijn van de auto.

[0:20:36] Dat die gewoon om naar hun werk te komen...

[0:20:38] ...om boodschappen te kunnen doen...

[0:20:39] ...om even bij familie of vrienden op bezoek te gaan...

[0:20:42] ...dat ze dan de auto moeten pakken.

[0:20:44] Daar kan meneer De Hoop ze toch niet het OV maar in jagen?

[0:20:47] Heldere vraag, de heer.

[0:20:48] Het woord is weer aan de heer De Hoop.

[0:20:51] Dat klopt helemaal.

[0:20:52] En dat zie ik ook in mijn eigen omgeving.

[0:20:54] De afgelopen vijf jaar zijn er meer dan...

[0:20:57] ...in heel Nederland en de meeste daarvan in de regio.

[0:20:59] Dus daar heeft de heer Heutink een punt.

[0:21:02] Tegelijkertijd is het voor heel veel mensen...

[0:21:04] ...ook niet eens een keuze om die auto te hebben.

[0:21:06] Het is een plicht. Je hebt een andere keuze niet.

[0:21:08] Dus ik denk dat we twee dingen moeten doen.

[0:21:09] Eén, je moet ervoor zorgen dat het openbaar vervoer...

[0:21:11] ...in de regio echt weer op orde is.

[0:21:13] Nou, daar hebben wij de afgelopen jaren...

[0:21:15] ...ook veel voorstellen voor gedaan.

[0:21:16] Gelukkig nog bijvoorbeeld het amendement met de ChristenUnie...

[0:21:18] ...de afgelopen periode bij de APB.

[0:21:20] Anders waren er nog veel meer bushalters verdwenen.

[0:21:22] En tegelijkertijd moet je ook eerlijk zijn.

[0:21:24] We willen naar een schone en duurzame toekomst toe.

[0:21:27] En dan moet je ervoor zorgen...

[0:21:29] ...dat als mensen die auto niet hoeven te pakken...

[0:21:32] ...dat je die gelegenheid biedt.

[0:21:34] En daar moet je keuzes in maken.

[0:21:35] En op dit moment is het simpelweg zo...

[0:21:37] ...dat door de beperkte stiftelruimte...

[0:21:39] ...al die ambities die de heer Heutink van de PVV heeft...

[0:21:41] ...ook absoluut niet uitgevoerd kunnen worden.

[0:21:43] Dus dan zeggen wij focus op onderhoud...

[0:21:45] ...en openbaar vervoer.

[0:21:47] De heer Heutink zet graag zijn tweede interruptie in.

[0:21:50] Bij deze.

[0:21:51] Ja, voorzitter, met alle liefde.

[0:21:53] Want...

[0:21:54] ...toch blijft de heer De Hoop...

[0:21:57] ...pleiten om meer te sturen...

[0:21:58] ...richting het openbaar vervoer.

[0:21:59] Maar het enige wat de heer De Hoop dan doet van de PVDA...

[0:22:02] ...is al die mensen sturen...

[0:22:04] ...naar een lege bushalte.

[0:22:06] Of een bushalte waar geen bus meer komt.

[0:22:08] Dat is wat er gebeurt.

[0:22:10] Dus waarom blijft de heer De Hoop dan...

[0:22:13] ...sturend optreden...

[0:22:14] ...richting dat OV?

[0:22:16] Terwijl je... Je moet faciliteren.

[0:22:18] Je moet de wens van de inwoners van ons land...

[0:22:21] ...moet je faciliteren.

[0:22:22] Waarom wil de heer De Hoop...

[0:22:25] ...daar niet aan?

[0:22:28] Ja, voorzitter, ik zou bijna denken...

[0:22:29] ...kon ik maar meer sturen.

[0:22:32] Maar dat is natuurlijk simpelweg niet waar.

[0:22:34] Kijk, het feit dat er...

[0:22:36] ...het aantal autogebruikers is toegenomen...

[0:22:38] ...komt ook doordat de afgelopen...

[0:22:40] ...jaren er een kaalslag is geweest...

[0:22:41] ...op het openbaar vervoer door het kabinet Rutte 4.

[0:22:44] En dat hadden we kunnen voorkomen...

[0:22:45] ...als we een ruimere beschikbaarheidsvergoeding hadden gehad.

[0:22:48] Als we ervoor gesoord hadden dat...

[0:22:49] ...die lokale buslijnen overeind waren gebleven.

[0:22:51] Dus ik zie daar niet de verantwoordelijkheid...

[0:22:53] ...van de GroenLinks Partij van de Arbeid in.

[0:22:56] Dat is één.

[0:22:57] Tweede is, we zien dat heel veel files natuurlijk ontstaan...

[0:23:00] ...juist ook in de Randstad.

[0:23:02] Dus ik vind ook...

[0:23:03] ...de één op één link die de heer Heutink legt...

[0:23:05] ...vind ik ook niet terecht. En klopt volgens mij ook niet.

[0:23:07] Waar hij natuurlijk wel een punt in heeft...

[0:23:10] ...is dat betaalbaarheid...

[0:23:11] ...door het hele land betaalbaar moet zijn.

[0:23:13] Of mobiliteit...

[0:23:15] ...door het hele land bereikbaar moet zijn.

[0:23:17] Daarom heb ik bijvoorbeeld de vorige periode ook voorgesteld...

[0:23:19] ...als je kiest voor betalen naar gebruik waar ik voor ben...

[0:23:22] ...kijk dan ook naar differentiatie.

[0:23:23] Qua plaats en tijd. Zodat het wel eerlijk is...

[0:23:26] ...waar je ook woont.

[0:23:27] Dus volgens mij zijn dat juist voorstellen die de GroenLinks Partij...

[0:23:29] ...van de Arbeid de afgelopen tijd gedaan heeft.

[0:23:32] Meneer De Hoop, ik dacht dat u uw verhaal...

[0:23:34] ...kon vervolgen, maar...

[0:23:36] ...het stokje wordt overgenomen door...

[0:23:38] ...de collega van de heer Heutink, meneer Van Dijk...

[0:23:40] ...Olge Van Dijk van NRC.

[0:23:42] Ja, dank voorzitter. En dat doe ik ook omdat...

[0:23:44] ...de heer De Hoop heel mooi, denk ik, de visie...

[0:23:46] ...vanuit GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:23:48] ...en in dit geval ook de dieren neerzet, de Partij voor de Dieren...

[0:23:50] ...en dat is een hele wezenlijke discussie.

[0:23:52] En ik zou daar graag inderdaad ook even bij stil willen staan.

[0:23:54] En ook wel een beetje in aanleiding van de opmerking...

[0:23:56] ...dat toch...

[0:23:58] ...GroenLinks Partij van de Arbeid aangeeft niet meer te willen...

[0:24:00] ...investeren in autobereikbaarheid.

[0:24:02] Als ik het zo goed beluisterd heb.

[0:24:04] En ik heb toch twee voorbeelden...

[0:24:05] ...die ik aan meneer De Hoop wil voorleggen.

[0:24:08] En het ene is toch de N35.

[0:24:11] Omdat we daar...

[0:24:12] ...natuurlijk investeren in wegen.

[0:24:14] Maar dat doen we ook omdat de verkeersveiligheid...

[0:24:16] ...daar verbeterd moet worden.

[0:24:17] Op dit moment staat de weg al...

[0:24:21] ...op nummer 11...

[0:24:22] ...in de top 15 van verkeersonveilige trajecten.

[0:24:25] En als we niks doen...

[0:24:26] ...het ministerie heeft dat mooi doorgerekend...

[0:24:27] ...dan wordt het zelfs nummer 5.

[0:24:29] Het kan toch niet zo zijn dat we daar niet in willen investeren?

[0:24:32] In dus de autobereikbaarheid...

[0:24:33] ...maar ook daarmee in verkeersveiligheid.

[0:24:35] Maar dat betekent dus wel extra asfalt aanleggen.

[0:24:37] Die vraag zou ik aan de heer De Hoop willen voorleggen.

[0:24:39] En een tweede is...

[0:24:40] ...veel van de geherprioriteerde projecten...

[0:24:43] ...doen meer dan de doorstroming verbeteren.

[0:24:45] Ze zijn er ook op gericht om nieuwe woningbouw...

[0:24:48] ...mogelijk te maken.

[0:24:50] Een van die is de A1...

[0:24:52] ...28 knooppunt Hoeverlaken...

[0:24:54] ...waardoor we in Food Valley...

[0:24:55] ...20.000, 30.000 extra woningen kunnen bouwen.

[0:24:58] Maar in dat geval is er dus ook nieuw asfalt nodig.

[0:25:00] Ik ga er toch vanuit dat de heer De Hoop...

[0:25:02] ...met GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:25:04] ...ook dergelijke investeringen in asfalt kunnen steunen.

[0:25:07] Meneer De Hoop...

[0:25:08] ...twee vragen voor de prijs van één.

[0:25:10] Ja, dank voorzitter.

[0:25:11] Kijk, ik ben allerminst dogmatisch.

[0:25:14] Maar we zitten wel met een stikstof realiteit.

[0:25:17] Ik zou het bijna een soort stikstof...

[0:25:18] ...lockdown willen noemen.

[0:25:20] Maar alle ambities...

[0:25:21] ...die de heer Olger van Dijk heeft...

[0:25:23] ...en die mijn fractie natuurlijk ook heeft...

[0:25:26] ...die zijn op dit moment ook niet uit te voeren...

[0:25:28] ...wat betreft de verbreding van wegen...

[0:25:31] ...en oplossen van die punten...

[0:25:33] ...wat betreft verkeersveiligheid.

[0:25:34] Ik heb het amendement gezien...

[0:25:36] ...voor Mariumheim.

[0:25:38] En ik snap hem.

[0:25:39] Want het is volgens mij de enige N-weg...

[0:25:42] ...die door een dorp gaat.

[0:25:43] Dus ik snap heel goed de zorgen van de mensen die daar wonen.

[0:25:46] En ik heb de financiële dekking gezien.

[0:25:48] Daar kun je los van wat van vinden.

[0:25:50] Dat is een politieke afweging, maar die deugt op zich wel.

[0:25:52] Maar mijn vraag is dan vooral...

[0:25:54] ...en die hoorde ik de heer Grinwis in de eerste termijn ook al stellen...

[0:25:56] ...hoe lossen we dat dan weer op met stikstof?

[0:25:58] En wat betekent dat weer voor andere zaken...

[0:26:00] ...die op dat lijstje staan? Ik heb dat niet helder.

[0:26:02] En ik vind dat heel lastig om hard te maken.

[0:26:04] En wij zeggen dan...

[0:26:05] ...als we in deze situatie zitten in die stikstof lockdown...

[0:26:08] ...zoals ik het zou willen noemen...

[0:26:09] ...kies dan voor onderhoud en OV.

[0:26:11] Omdat dat dingen zijn die we kunnen doen...

[0:26:12] ...zonder dat dat stikstof raakt.

[0:26:14] En in de toekomst moet je natuurlijk altijd blijven kijken...

[0:26:17] ...hoe kun je wegverkeer, wonen...

[0:26:19] ...en andere vormen van mobiliteit...

[0:26:21] ...aan elkaar koppelen.

[0:26:22] Zo zie ik dat ook op het gebied van ruimtelijke ordering.

[0:26:24] Maar ik constateer dat op dit moment...

[0:26:26] ...wat asfalt betreft eigenlijk niks mogelijk is...

[0:26:29] ...door het probleem met stikstof.

[0:26:31] En als dat anders is, dan horen we dat...

[0:26:32] ...in de termijn van de bewindspersonen...

[0:26:34] ...zal ik natuurlijk altijd naar het amendement kijken.

[0:26:36] Maar ik denk dat de realiteit is dat...

[0:26:39] ...de ambitie die de heer Van Dijk hier uitspreekt...

[0:26:41] ...niet mogelijk is.

[0:26:44] Ook Olga Van Dijk zet zijn tweede interruptie in.

[0:26:46] Zeker. Dank voorzitter.

[0:26:48] Dank voor de toelichting en heel blij eigenlijk...

[0:26:50] ...toch ook wel met de pragmatische opstelling...

[0:26:52] ...die de heer De Hoop hier volgens mij...

[0:26:54] ...tentoonspreidt, waarbij, als ik het goed beluister...

[0:26:56] ...u ook zegt van...

[0:26:57] ...in dat soort gevallen kan ik me goed voorstellen...

[0:27:00] ...dat extra asfalt draaien...

[0:27:01] ...ik zeg het toch maar even in die termen...

[0:27:03] ...dat dat een mogelijkheid kan zijn.

[0:27:05] Maar u wijst op het stikstofprobleem...

[0:27:08] ...en daar hebben we met elkaar...

[0:27:10] ...ook veel over gesproken.

[0:27:11] In de Kamer is daar ook al voor de kerst...

[0:27:13] ...een uitgebreid debat over geweest.

[0:27:15] Ook een motie ingediend om de zogenaamde drempelwaarde...

[0:27:18] ...de heer Heutink verwees daar al naar...

[0:27:19] ...om die te verhogen naar 1 mol per hectare...

[0:27:22] ...per jaar. Daar wordt ook nu...

[0:27:23] ...onderzoek naar gedaan.

[0:27:27] De vraag zal zo ook...

[0:27:28] ...aan het kabinet zijn...

[0:27:29] ...wat we daar echt mee opschieten met die drempelwaarde...

[0:27:32] ...als het over de aanleg en gebruik van infra...

[0:27:34] ...gaat. Maar zou de heer De Hoop...

[0:27:36] ...en GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:27:37] ...wel na willen denken voor een dergelijke toch...

[0:27:40] ...instrumentele oplossing?

[0:27:42] Voordat de heer De Hoop het woord krijgt...

[0:27:44] ...aan het eind ging het helemaal goed...

[0:27:45] ...zei meneer Van Dijk...

[0:27:48] ...de heer De Hoop, want vandaag mag er eigenlijk...

[0:27:50] ...ge-u klinken in dit huis.

[0:27:52] Omdat we via de voorzitter spreken.

[0:27:54] Maar dat even terzijde.

[0:27:56] Dank voorzitter.

[0:27:58] Kijk, als er oplossingen komen...

[0:28:01] ...die kunnen werken, wil ik daar altijd naar kijken.

[0:28:03] Maar als ik van één ding de afgelopen jaren...

[0:28:05] ...een beetje allergisch ben geworden...

[0:28:06] ...dan zijn het wel geitenpaadjes. En dit voelt toch weer...

[0:28:09] ...als een soort nieuw geitenpaadje...

[0:28:10] ...wat we met elkaar aan het ontdekken zijn.

[0:28:12] En ik zou toch ook de heer Van Dijk...

[0:28:14] ...maar ook de andere partijen die aan tafel zitten...

[0:28:17] ...op het hart willen drukken dat...

[0:28:19] ...ik dat niet verwacht van de partijen die zometeen...

[0:28:21] ...met elkaar onderhanden. En heel goed inderdaad...

[0:28:23] ...naar de uitspraken van de Raad van State...

[0:28:25] ...kijken en kijken wat er bestuursrechtelijk...

[0:28:27] ...mogelijk is. Want het baat mij zorgen...

[0:28:29] ...als we alweer die kant met elkaar op bewegen.

[0:28:32] U vervolgt uw betoog.

[0:28:36] Dan bereikbaarheid. Het was een belangrijk...

[0:28:37] ...thema in het veelgeprezen rapport...

[0:28:39] ...'Elke regio telt'. Maar voor dit rapport...

[0:28:42] ...had het natuurlijk al veel beter op het netvlies...

[0:28:43] ...van het kabinet moeten staan. We hebben...

[0:28:45] ...jaren geleden al afgesproken dat de brede welvaartsindicatoren...

[0:28:48] ...sterker sturend moeten worden meegenomen.

[0:28:50] Hoe zit het nu met die bereikbaarheidsindicator?

[0:28:52] En hoe maken we onderscheid...

[0:28:54] ...in modaliteiten voor bereikbaarheidsdoelen?

[0:28:56] En hoe koppelen die aan klimaat, stikstof...

[0:28:58] ...leefbaarheid en verkeersveiligheid?

[0:29:00] Het verbeteren van bereikbaarheid is veel...

[0:29:02] ...meer dan het faciliteren van mobiliteit.

[0:29:04] Hoe zit dat nu in het beleid?

[0:29:06] Dan de middellange termijn. De projecten...

[0:29:08] ...waar al plannen voor waren. Kan de minister...

[0:29:10] ...bijvoorbeeld met een quickscan alle...

[0:29:12] ...projecten in fase 1 tot en met 3...

[0:29:14] ...dus de verkenning en planvorming...

[0:29:16] ...doorlichten op wat daar de keuze zou zijn...

[0:29:18] ...als we indicatoren als klimaat...

[0:29:21] ...leefbaarheid, verkeersveiligheid...

[0:29:22] ...en een nieuwe reistijdwaardering toepassen.

[0:29:24] Ik zou daar graag ook als Kamer een inzicht in willen.

[0:29:26] Want wellicht is het dan verstandig...

[0:29:28] ...om het geld eens goed tegen het licht te houden...

[0:29:31] ...voordat we weer miljarden gaan reserveren.

[0:29:33] De asfaltplannen die het kabinet hadden...

[0:29:35] ...die liggen nu grotendeels stil.

[0:29:37] En dat blijft zo. Want het kabinet...

[0:29:38] ...is er niet in geslaagd om het stikstofprobleem...

[0:29:40] ...op te lossen. Integendeel. Het zit muurvast.

[0:29:43] En met de nieuwe meerderheid in deze Kamer...

[0:29:45] ...is een oplossing voor deze problemen...

[0:29:47] ...denk ik verder weg dan ooit.

[0:29:48] We zitten eigenlijk al geruime tijd...

[0:29:50] ...in een stikstof-lockdown.

[0:29:52] Bovendien komen we heel veel mensen tekort...

[0:29:53] ...die kunnen helpen bij de uitvoering.

[0:29:55] Van ingenieurs tot juristen en bouwvakkers.

[0:29:57] We hebben ze gewoon niet. En dan is het wel terecht...

[0:30:00] ...en daar steunen wij de minister en de staatssecretaris...

[0:30:02] ...van harte in, dat we dan de kansloze plannen...

[0:30:04] ...voorlopig in de ijskast zetten.

[0:30:06] En het geld en de uitvoeringskracht die we hebben...

[0:30:08] ...inzetten waar we wel iets kunnen realiseren.

[0:30:10] En dat is simpelweg onderhoud...

[0:30:12] ...van bestaande infra-OV...

[0:30:14] ...en niet-infrastructurele mobiliteitsoplossingen.

[0:30:17] Daarmee houden we ook...

[0:30:18] ...in de stikstof-lockdown Nederland in beweging.

[0:30:21] Onder de vorige minister van INW...

[0:30:23] ...hadden we elk jaar...

[0:30:24] ...kasschuiven van honderden miljoenen...

[0:30:25] ...omdat ze nou eenmaal gealloceerd waren.

[0:30:28] Maar onbesteedbare asfaltgelden...

[0:30:30] ...vasthouden om de suggestie te wekken...

[0:30:32] ...dat andere bestedingen geen optie waren...

[0:30:34] ...dat is niet verstandig.

[0:30:36] En ondertussen stapelde...

[0:30:37] ...het achterstallige onderhoud zich op.

[0:30:39] En ik ben echt blij dat we met dit...

[0:30:40] ...ondoordachte beleid zijn gestopt.

[0:30:42] Dat we onderhoud en daarmee ook veiligheid...

[0:30:45] ...een veel hogere prioriteit hebben gegeven...

[0:30:48] ...om ons geld vaker daarin te zetten...

[0:30:50] ...waar het ook kan bijdragen aan een oplossing.

[0:30:52] Een van de oplossingen die ik nodig vind...

[0:30:54] ...vind ik bij de Koenbrug in Zaandam.

[0:30:56] Al dertig jaar wordt de inwoners...

[0:30:57] ...van de gemeente Zaanstad voorgehouden...

[0:30:59] ...dat er verbetering komt...

[0:31:00] ...met betrekking tot de overlast die ze hebben...

[0:31:03] ...als gevolg van het verkeer over de Koenbrug.

[0:31:05] Steeds wordt hen beloofd...

[0:31:06] ...dat er betere geluidswering komt.

[0:31:08] En toch wordt die elke keer weer uitgesteld.

[0:31:11] Waarom wordt er niet gekozen om in te zetten...

[0:31:12] ...op het nakomen van die eerdere afspraken...

[0:31:14] ...die veel projecten toch noodgedwongen stilliggen?

[0:31:18] Als het om bestedingen voor de renovatie...

[0:31:20] ...van het draaibaarmaken van de Koenbrug gaat...

[0:31:21] ...zo is ons verstaan te geven in januari de deur uit.

[0:31:24] Het is wat ons betreft dan ook cruciaal...

[0:31:27] ...dat in diezelfde aanbesteding wordt opgenomen...

[0:31:28] ...dat de aannemer de geluidsisolatie...

[0:31:31] ...van de Koenbrug meeneemt in de werkzaamheden...

[0:31:33] ...en niet pas daarna.

[0:31:34] Dan het achterstallig onderhoud van tunnels en bruggen.

[0:31:37] Volgens de ANWB groeit het risico...

[0:31:39] ...van acute beperkingen of afsluitingen...

[0:31:42] ...door achterstallig onderhoud of technische tegenslagen.

[0:31:45] Een voorbeeld daarvan zagen we...

[0:31:46] ...in mijn eigen provincie Friesland...

[0:31:48] ...bij de Prinses Margriet tunnel...

[0:31:49] ...in de A7 tussen Sneek en Jouweren.

[0:31:52] Ik moet zeggen, voor de aanpak hiervan...

[0:31:54] ...verdient de minister gewoon een compliment.

[0:31:56] Ik heb daarbij de vingers aan de pols gehouden...

[0:31:58] ...met betrekking tot het dossier...

[0:31:59] ...maar er wordt echt hard gewerkt aan een oplossing...

[0:32:01] ...en de regio heeft hier een sterke betrokkenheid...

[0:32:03] ...van minister Harbers ervaren.

[0:32:04] Toch de volgende vraag.

[0:32:06] Worden soortgelijke knelpunten nu voldoende opgelost...

[0:32:09] ...met de extra 1,5 miljard die daarvoor is gereserveerd?

[0:32:12] Een ander probleem is dat gemeenten...

[0:32:14] ...het grootste gedeelte, zo'n 80 procent...

[0:32:16] ...in de filebruggen, tunnels...

[0:32:18] ...en andere bouwwerken beheren.

[0:32:19] Het nieuwe kabinet moet wat mij betreft...

[0:32:21] ...provinciën en gemeenten extra geld geven...

[0:32:24] ...om erger te voorkomen.

[0:32:25] Tot die tijd dat het onderhoud is gepleegd...

[0:32:28] ...kan INW samen met lokale overheden...

[0:32:30] ...misschien ook meer doen om verkeersstromen...

[0:32:32] ...beter te verdelen.

[0:32:33] Om de bereikbaarheid tijdens grootschalige...

[0:32:35] ...onderhoudswerkzaamheden op peil te houden...

[0:32:37] ...zou de Rijk regio's en belangenorganisaties...

[0:32:40] ...pakketten met niet vrijblijvende maatregelen...

[0:32:42] ...moeten samenstellen.

[0:32:43] Wij denken dan ook aan de afspraken omtrent thuiswerken...

[0:32:47] ...en werk- en collegetijden...

[0:32:49] ...met scholen en werkgevers.

[0:32:50] Dat kon in de coronaperiode.

[0:32:52] Waarom kan dat nu niet meer?

[0:32:54] En kunnen we ook meer verwachten van het Rijk...

[0:32:55] ...als groot werkgever?

[0:32:57] Ik sluit mijn wegenblokje af met een project...

[0:33:00] ...dat helaas voor voor- en tegenstanders...

[0:33:04] ...een zo grote symbolische waarde heeft gekregen...

[0:33:06] ...dat een rationele kijk...

[0:33:07] ...amper nog mogelijk lijkt.

[0:33:09] Wat lelies dat airport voor de luchtvaart is...

[0:33:11] ...dat lijkt A27 aan medesweerd...

[0:33:13] ...voor de asfaltfanatisten.

[0:33:16] Maar ja...

[0:33:16] ...juist bij de Amelisweerd is een heel redelijk...

[0:33:18] ...compromis de meest voor de hand liggende oplossing.

[0:33:21] De Guldemiddenweg...

[0:33:22] ...met de verbreding binnen de bestaande bak...

[0:33:24] ...het alternatief voor de regio dat door stad...

[0:33:26] ...en provincie is uitgewerkt...

[0:33:28] ...geeft veel sneller voor veel minder geld...

[0:33:30] ...met minder risico's en zonder decennialange...

[0:33:33] ...overlast een oplossing voor alle problemen.

[0:33:35] En dan hoor ik wel eens leden van andere partijen zeggen...

[0:33:37] ...ja, je kunt al geen 130 rijden.

[0:33:39] Nee, dat klopt.

[0:33:40] En 140 ook niet, zou ik bijna tegen de PVV willen zeggen.

[0:33:44] Maar op welke andere snelweg...

[0:33:45] ...kan dat nu wel?

[0:33:47] Nergens.

[0:33:47] En ik roep deze minister vandaag echt op...

[0:33:49] ...om over zijn eigen schaduw heen te springen...

[0:33:51] ...en te kiezen voor de optie die nu gewoon kan.

[0:33:53] Die wel draagvlak heeft in de regio.

[0:33:55] Die doelmatig is met geld en middelen.

[0:33:58] Die de natuur, klimaat en mensenleven spaart.

[0:34:00] En bovendien...

[0:34:00] ...deze verkiezingen gingen over de regio.

[0:34:03] En dit is wat de regio Utrecht wil.

[0:34:05] En dat vraagt niet meer van ons, maar juist minder.

[0:34:07] Dus laten we ze dat geven, zou mijn oproep zijn...

[0:34:10] ...ook aan de onderhandelende partijen.

[0:34:13] Dan openbaar vervoer.

[0:34:14] GroenLinks Partij van de Arbeid ziet goed OV...

[0:34:16] ...als cruciaal voor de toekomstige mobiliteit.

[0:34:18] Het OV moet voor iedereen...

[0:34:20] ...een fatsoenlijk alternatief zijn voor de auto.

[0:34:22] En toch kunnen we niet anders concluderen...

[0:34:24] ...dan dat het OV juist vastloopt.

[0:34:26] Bovendien lopen we flink achter op de ambities die er zijn.

[0:34:28] Er is met name op het spoor veel te doen.

[0:34:31] En ik loop langs een aantal...

[0:34:32] ...voor ons belangrijke punten.

[0:34:33] Laten we beginnen met een belangrijk punt...

[0:34:36] ...waar vrijwel kamerbreed al lange tijd om wordt gevraagd.

[0:34:39] En wat op de totaal rijksbegroting...

[0:34:41] ...eigenlijk maar een relatief klein bedrag gaat.

[0:34:44] De zogenaamde...

[0:34:45] ...flessenhals van Meppel.

[0:34:46] Het AD kopte vorige week zelfs...

[0:34:48] ...de helft van het noorden.

[0:34:50] Gemiddeld is een negen uur per week...

[0:34:51] ...meer dan een volledige werkdag...

[0:34:53] ...de storing rondom Meppel.

[0:34:55] Iedereen die de spoorkaart van Nederland bekijkt...

[0:34:57] ...ziet dat dit gewoon een gigantisch kwetsbaar stukje spoor is.

[0:35:00] En er hoeft maar iets te gebeuren...

[0:35:02] ...of de drie noordelijke provincies...

[0:35:03] ...zijn per spoor afgesloten van de rest van het land.

[0:35:06] En als iemand daarover twijfelt...

[0:35:08] ...nee, dan ga je niet vierleppend naar je werk toe in het noorden.

[0:35:11] Daarom doen wij ook als GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:35:13] ...het voorstel, samen met de ChristenUnie, CDA...

[0:35:16] ...en inmiddels geloof ik ook D66...

[0:35:17] ...het voorstel om dat klopunt nu eindelijk aan te pakken.

[0:35:21] Dan, voorzitter, uit een stuk kwam naar voren...

[0:35:23] ...dat het geld dat het kabinet...

[0:35:25] ...voor het doortrekken van de Noord-Zuidlijn...

[0:35:27] ...dat dat is weggehaald.

[0:35:28] En daar maken wij ons als GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:35:30] ...zorg over. Het doortrekken van deze lijn...

[0:35:33] ...is niet alleen belangrijk voor de regio Amsterdam...

[0:35:35] ...maar in combinatie met het Zuidasdokproject...

[0:35:37] ...is het ook van belang voor de toekomstige...

[0:35:40] ...internationale verbindingen...

[0:35:41] ...die vanaf Amsterdam-Zuid gaan vertrekken.

[0:35:43] Kan het kabinet nu nog eens goed uitleggen...

[0:35:45] ...wat de gevolgen zijn van dit besluit?

[0:35:47] En kan ze garanderen dat het grote project...

[0:35:49] ...hierdoor wel gewoon voortgang kan vinden?

[0:35:51] En in de stukken staat...

[0:35:52] ...dat er fors minder geld beschikbaar is...

[0:35:54] ...maar er lijkt gesuggereerd te worden...

[0:35:56] ...dat het allemaal gewoon volgens planning blijft verlopen.

[0:35:59] Dat kan volgens mij niet allebei waar zijn.

[0:36:01] Een ander zorgpunt voor mijn partij...

[0:36:03] ...is de onderhoud van het bestaande spoor.

[0:36:05] In december kwam het bericht...

[0:36:06] ...dat zo'n 1400 kilometer aan spoordijken...

[0:36:08] ...niet meer aan de gewenste normen voldoet.

[0:36:10] Er wordt nu nader onderzoek gedaan...

[0:36:12] ...en wij zijn benieuwd naar de uitkomsten.

[0:36:15] Vandaag zou ik een uitgebreide reactie...

[0:36:16] ...van het kabinet willen op de stand van zaken...

[0:36:18] ...van het onderzoek en hoe gaan we voorkomen...

[0:36:20] ...dat treinreizigers straks de dupe worden...

[0:36:22] ...van het achterstallige onderhoud...

[0:36:24] ...en een specifieke vraag over de situatie in Zeeland.

[0:36:26] Daar zijn de verzakkingen recent hersteld...

[0:36:28] ...maar is het kabinet er zeker van...

[0:36:30] ...dat dit voor de eerstkomende tijd afdoende is?

[0:36:33] Voorzitter, de afgelopen jaren...

[0:36:34] ...heeft GroenLinks Partij van de Arbeid vooropgelopen...

[0:36:36] ...in de elektrificatie van spoordijnen.

[0:36:38] Het resultaat is hiervan volgens mij...

[0:36:40] ...maar ik hoor het graag als het anders is...

[0:36:42] ...dat de Maaslijn nu wel echt...

[0:36:43] ...ge-elektrificeerd lijkt te worden.

[0:36:45] Maar er zijn nog meer vergelijkbare situaties.

[0:36:47] Het Rijk heeft er bijdrage aan...

[0:36:49] ...de elektrificatie van de laatste twee diesellijnen...

[0:36:51] ...in het oosten van het land, Almelo-Hardenberg...

[0:36:53] ...en Hengelo-Zutphen, vorig jaar bijvoorbeeld ingetrokken.

[0:36:56] En ik vind dat eigenlijk onbestaanbaar.

[0:36:57] En daarom willen wij het voorstel doen...

[0:36:59] ...om hier weer een rijksbijdrage te leveren.

[0:37:01] Er is bovendien ook haast geboden bij die elektrificatie...

[0:37:04] ...omdat de dieseltreinen ook al bijna zijn afgeschreven.

[0:37:06] Dus graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:37:08] En als we het over die elektriciteit hebben...

[0:37:10] ...dan zien we ook, en die geluiden horen we uit de spoorwereld...

[0:37:14] ...dat er een noodzakelijke capaciteitsuitbreiding is...

[0:37:16] ...voor de netcongestie.

[0:37:18] En dat gaat om Amsterdam, Utrecht, Brabant...

[0:37:20] ...maar er dreigen in de toekomst nog meer...

[0:37:22] ...van dit soort situaties te ontstaan.

[0:37:24] De vraag of de staatssecretaris hier actief mee bezig is.

[0:37:28] Dan naar het internationale spoor.

[0:37:30] U weet dat dit voor onze fractie een belangrijke prioriteit is.

[0:37:33] We willen het aantal korte afstandsvluchten verminderen...

[0:37:35] ...en ervoor zorgen dat de trein het vervoersmiddel wordt...

[0:37:38] ...voor een reis naar de landen om ons heen.

[0:37:40] Het kabinet is weliswaar demissionair...

[0:37:43] ...maar vrijwel kamerbreed is er een wens...

[0:37:45] ...om de ambities op het internationale spoor...

[0:37:46] ...nu eindelijk eens waar te gaan maken.

[0:37:48] En we kunnen ons geen stilstand permitteren op dit vlak.

[0:37:51] NSC schreef in november...

[0:37:53] ...het ideaalbeeld van een treinreis door Europa is prachtig...

[0:37:56] ...de werkelijkheid is helaas vaak een koude douche.

[0:37:59] En ik vind dat een tekenend voorbeeld hiervan is...

[0:38:02] ...de situatie van de Eurostar vanaf Amsterdam Centraal naar Londen.

[0:38:06] Want voorzitter, laat ik duidelijk zijn...

[0:38:08] ...de internationale trein is een ideaalbeeld...

[0:38:10] ...maar ik wil niet alleen kunnen dromen van internationaal treinverkeer.

[0:38:14] Het moet een betaalbaar en bovendien ook prettig alternatief zijn.

[0:38:17] Dus graag een update van het kabinet...

[0:38:19] ...hoe het staat met de ambities...

[0:38:20] ...en wat er misschien mogelijk is qua versnellingen.

[0:38:23] En dan kan ik natuurlijk in mijn bijdrage over internationaal OV...

[0:38:26] ...de lelielijn niet voorbij laten gaan.

[0:38:28] Ook hiervoor zou ik wel de staatssecretaris...

[0:38:30] ...een compliment willen geven.

[0:38:31] Want een plaats op de 10T-lijst is natuurlijk niet zomaar gefixt...

[0:38:34] ...ook al mag die van ons nog wel een treetje hoger.

[0:38:38] Maar ook de spoorverbindingen richting Noord-Duitsland...

[0:38:41] ...en verder richting Scandinavië moeten gewoon nog beter.

[0:38:43] Heeft het kabinet inmiddels met de Duitse en Deense collega's geïnventariseerd...

[0:38:47] ...hoe we de bestaande verbinding kunnen verbeteren en uitbreiden?

[0:38:51] En so ja, wat kunnen we hiervan de komende periode verwachten?

[0:38:54] Dan twee laatste punten, voorzitter.

[0:38:56] Het is belangrijk dat Nederland ook natuurinclusiever wordt.

[0:39:00] In de agenda Natuur Inclusief 2.0 uit 2023 van de RLI...

[0:39:04] ...staat dat infrastructuur hierin een cruciale rol speelt.

[0:39:07] Er is alleen nog niet een kabinetsreactie.

[0:39:10] Die zou ergens begin 2024 komen.

[0:39:13] Kunnen beide bewindspersonen toezeggen dat die snel komt?

[0:39:16] En welke stappen heeft het kabinet nu al gezet...

[0:39:18] ...om de potentie te benutten van biodiversiteitsherstel...

[0:39:21] ...langs wegen, dijken en andere voorzieningen waar INW over gaat?

[0:39:25] En kunnen we ervan uitgaan dat in het midden...

[0:39:27] ...de natuurinclusieve ruimtelijke inrichting...

[0:39:30] ...in de volgende ronde expliciet wordt meegenomen?

[0:39:32] Ik zou daar graag een toezegging op hebben.

[0:39:34] Tot slot eindig ik met het fietsbeleid.

[0:39:36] Tijdens het vorige meerdebat hebben we onze zorgen geuit...

[0:39:39] ...over de ruim 3000 kilometer aan fietspaden...

[0:39:41] ...die in het areaal van Rijkswaterstaat zitten.

[0:39:44] Uit de stukken bleek toen dat de minister niet van plan was...

[0:39:46] ...om deze financieel in stand te houden.

[0:39:48] We vroegen toen of deze voor veel mensen belangrijke fietspaden...

[0:39:52] ...alsnog opgenomen konden worden in het basiskwaliteitsnetwerk...

[0:39:55] ...zodat onderhoud gegarandeerd is.

[0:39:57] Wat is de situatie nu, vraag ik aan de minister.

[0:39:59] En de minister heeft ook toegezegd om daar nog verder naar te kijken.

[0:40:02] Ik hoor graag een update.

[0:40:04] Voor verkeersveiligheid zijn veilige fietsroutes echt cruciaal.

[0:40:07] En aangezien ik nog 50 seconden geloof ik over heb, voorzitter...

[0:40:11] ...zou ik de minister ook nog willen vragen of hij de situatie...

[0:40:14] ...met betrekking tot de vaarroute naar Ameland...

[0:40:16] ...voor ons als Kamer zou willen schetsen.

[0:40:18] Het is natuurlijk een lastig evenwicht...

[0:40:21] ...tussen de bereikbaarheid en de natuur.

[0:40:23] Maar voor de mensen in Ameland en de mensen in Friesland...

[0:40:25] ...is het gewoon ontzettend belangrijk dat daar een oplossing komt.

[0:40:28] En ik hoor graag van de minister hoe het daarmee staat.

[0:40:30] Dank.

[0:40:32] Meneer De Hoop, keurig binnen de tijd.

[0:40:34] Ik zie geen...

[0:40:35] ...nieuwe interrupties volgens mij meer.

[0:40:37] Dus dan geef ik graag het voorzitsschap weer over in uw bekwame handen.

[0:40:42] Dank.

[0:40:42] En ze komen ook uit hele bekwame handen vandaan, heer Grimis.

[0:40:45] Ik zou graag het woord willen geven aan mevrouw Veldman van de VVD.

[0:40:51] Voorzitter.

[0:40:52] Mijn eerste debat over hoe wij het geld uit het mobiliteitsfonds inzetten...

[0:40:55] ...voor de infrastructuur in heel Nederland.

[0:40:57] Ik kijk uit naar de samenwerking met mijn collega's hier aan tafel...

[0:41:00] ...om voor alle reizigers in Nederland op de weg, in het OV en op het spoor...

[0:41:04] ...het beste voor elkaar te krijgen.

[0:41:07] De VVD staat voor een bereikbaar Nederland.

[0:41:09] Inwoners van Nederland moeten op een goede manier van A naar B kunnen gaan.

[0:41:12] En hoe je dat doet, als het aan de VVD ligt, is dat een eigen keuze.

[0:41:16] Of je met de bus, de trein of de auto gaat.

[0:41:18] Of je nu familie bezoekt in Ede, naar je werk gaat in Amsterdam...

[0:41:21] ...of op stedentrip naar Maastricht.

[0:41:23] Het gaat erom dat je vlot op je bestemming moet kunnen komen.

[0:41:26] Maar dat is tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend.

[0:41:28] Steeds vaker staan we vast op de weg.

[0:41:30] Is er te veel vertraging op het spoor of staan we als sardientjes in de trein?

[0:41:35] De VVD wil dat Nederland weer in beweging komt.

[0:41:38] Je moet naar je werk of familie kunnen gaan.

[0:41:40] Je moet je bedrijf kunnen runnen.

[0:41:42] Reizen moet een plezier zijn.

[0:41:43] We moeten de komende jaren werkbare oplossingen bieden om Nederland weer bereikbaar te maken.

[0:41:48] We willen auto kunnen blijven rijden op een slimme manier.

[0:41:51] En als we kiezen voor OV, willen we dat de trein op tijd rijdt en we een zitplaats hebben.

[0:41:55] En daarvoor moeten we de huidige infrastructuur goed onderhouden.

[0:41:58] Maar tegelijkertijd ook uitbreiden waar nodig.

[0:42:01] Ik wil de minister en de staatssecretaris een aantal punten meegeven.

[0:42:05] Ik heb drie kopjes. Eerst zal ik beginnen over de herprioritering van de MIRT.

[0:42:08] Daarna het slimmer benutten van de infrastructuur.

[0:42:11] En als laatste zal ik het over veiligheid hebben.

[0:42:14] De herprioritering.

[0:42:15] Voor een gedeelte zijn binnen het mobiliteitsfonds de prioriteiten verschoven van aanleg naar onderhoud.

[0:42:19] Dat heeft stevige gevolgen.

[0:42:21] Mooie nieuwe plannen kunnen niet uitgevoerd worden door problemen met stijgende prijzen, stikstof en personeelstekort.

[0:42:27] En zijn nu in de ijskast gezet.

[0:42:29] Besloten is om de financiële middelen grotendeels toe te wijzen aan grootschalig onderhoud en vervanging.

[0:42:33] Het is belangrijk dat we werk maken van de optimalisatie van onze infrastructuur.

[0:42:38] En daarom wil ik inzetten op twee punten.

[0:42:41] Allereerst het onderhoud van onze infrastructuur.

[0:42:43] Ik vind het goed dat onze minister de schuif in gang heeft gezet.

[0:42:46] Zodat het geld gebruikt kan worden voor onderhoudsprojecten waar we direct, daadwerkelijk meters mee kunnen maken.

[0:42:52] Want het effect op achterstallig onderhoud wordt pijnlijk zichtbaar bij wegen, spoorwegen, tunnels, bruggen en sluizen.

[0:42:58] Bruggen vallen uit en sluizen functioneren niet meer.

[0:43:01] Dit leidt soms tot onveilige situaties.

[0:43:03] En bijna altijd tot snelheidsbeperkingen, vertragingen en omleidingen.

[0:43:07] En ook geregeld tot een infarct op de weg of op het spoor.

[0:43:10] Er is sprake van scheuren, verzakkingen en loslaten van onderdelen.

[0:43:14] Vervanging en renovatie zijn urgent.

[0:43:16] Ook wordt onze infrastructuur zwaarder belast dan waarvoor ze ooit is ontworpen.

[0:43:20] Meer elektrisch rijden bijvoorbeeld is daar debet aan.

[0:43:24] Steeds vaker nadert onze hoogstaande infrastructuur het einde van haar levensduur.

[0:43:28] We moeten er alles aan doen om de infrastructuur voor de toekomst op orde te hebben en te houden.

[0:43:34] Vanmorgen nog lazen wij in de krant dat de aanbesteding voor de renovatie van de Van Brienenoordbrug wordt stopgezet.

[0:43:39] Door de hogere risico's en prijzen lukt het niet binnen budget te realiseren.

[0:43:43] Kan de minister aangeven hoe dit heeft kunnen gebeuren en welke gevolgen dit heeft?

[0:43:47] En meer in het algemeen, hoe gaat hij op lange termijn ervoor zorgen dat de basiskwaliteit in heel Nederland onderhouden wordt?

[0:43:54] Hier is een concreet plan voor de toekomst voor nodig.

[0:43:57] En voor de staatssecretaris, wat is de stand van zaken van het basiskwaliteitsnetwerk Spoor waaraan gewerkt wordt?

[0:44:02] Ten tweede de aanleg van onze infrastructuur.

[0:44:06] De focus moet de komende jaren ook gericht zijn op de bouw van nieuwe wegen, bruggen en tunnels.

[0:44:11] Waarvoor in de voorgaande jaren al plannen zijn gemaakt en waarin is geïnvesteerd.

[0:44:16] Want dat 17 projecten op pauze staan is een grote teleurstelling.

[0:44:20] Voor deze projecten is al veel werk verricht, soms al vele jaren.

[0:44:24] En de realisatie zorgt voor verlichting op het netwerk.

[0:44:27] Het effect van de herprioritering van het MIRT en het op pauze zetten van de 17 projecten...

[0:44:32] is dat bijvoorbeeld in Gelderland en Overijssel de opstopping voor personen en vrachtverkeer met gemiddeld 23% kan toenemen.

[0:44:39] In Noord-Brabant en Limburg 10%. In Zeeland en Zuid-Holland 15%.

[0:44:43] Landelijk ligt dit percentage op 9%.

[0:44:46] Het levert nog grotere knelpunten op voor de bereikbaarheid.

[0:44:49] Mijn vraag aan de minister is hoe hij ervoor gaat zorgen dat de 17 projecten die momenteel tijdelijk op pauze staan...

[0:44:56] onder geen beding van de lijst afvallen.

[0:44:58] Hoe kunnen deze projecten zo snel mogelijk weer worden hervatten en kan die schop de grond in?

[0:45:02] Zodra er weer stikstofruimte beschikbaar is.

[0:45:06] In dit kader benoem ik nog een aantal andere projecten in het bijzonder.

[0:45:10] De dagelijks vastlopende knooppunten Hoevelaken en A1-A30 zorgen voor een grote belemmering...

[0:45:16] om van oost naar west Nederland te komen en vice versa.

[0:45:18] De knooppunten staan op perspectievelijk 4 en nummer 12 van de file top 50 van Nederland.

[0:45:24] En de vertraging van dit stuk van de A1 staat in de top 3 van de knelpunten met grootste economische schade.

[0:45:29] Het is dus van groot belang dat dit knelpunt zodra het weer kan...

[0:45:33] in de toekomst wordt aangepakt.

[0:45:34] Voor de M50 bij Kampen lijkt het te gaan lukken om de verbreding alsnog te realiseren...

[0:45:38] omdat de problemen daar waarschijnlijk beperkt zijn.

[0:45:40] Op deze belangrijke verkeersader tussen A28 en A6 sta je zo ongelooflijk vaak stil.

[0:45:47] Gelukkig zijn er tijdelijke veiligheidsmaatregelen getroffen...

[0:45:49] maar één rijstrook per rijrichting kan daar echt niet meer.

[0:45:53] De M35, in het bijzonder het gedeelte dat dwars door het dorp Marienheem loopt, is een doorn in het oog.

[0:45:59] Ouderen en ouders met kinderen kunnen niet anders dan via een gevaarlijke oversteek...

[0:46:04] het dorp bereiken.

[0:46:05] Al jaren staat dit probleem op de rol om aangepakt te worden.

[0:46:08] En hoewel ik het lastig vind om het geld bij onderhoud weg te halen...

[0:46:11] omdat ook daar de problemen groot zijn...

[0:46:13] dient de VVD het voorstel om het geld weer terug te halen...

[0:46:16] samen met PVV, NSC en BBB mede in.

[0:46:21] En daarbij wil ik benadrukken dat het van belang is...

[0:46:24] dat de weg rond Marienheem ook daadwerkelijk kan worden gerealiseerd...

[0:46:28] door binnen de plannen voor de N35 met voorrang dit specifieke knelpunt op te lossen...

[0:46:34] en te beginnen met de aanleg van een ringweg rond het dorp...

[0:46:37] omdat dit stikstoftechnisch het snelste mogelijk is.

[0:46:42] En om dit concreet te maken zullen we daar ook een motie voor indienen.

[0:46:47] En dan de doortrekking van de Noord-Zuidlijn van Amsterdam naar Haarlemmermeer.

[0:46:52] Hoewel de verkenning gelukkig doorgaat...

[0:46:54] is de reservering voor deze lijn flink naar beneden bijgesteld.

[0:46:57] Ik zie dit met lede ogen aan.

[0:46:59] Want deze verbinding is cruciaal voor de hele regio Amsterdam...

[0:47:02] waar meer dan 170.000 woningen zullen worden gerealiseerd.

[0:47:06] En voor het mogelijk maken van meer internationaal treinverkeer.

[0:47:09] En we hebben ook afgelopen week gehoord van alle bestuurders die ons hierop hebben aangesproken...

[0:47:14] eigenlijk is het een heel grote draaischijf voor een enorm gebied voor bijna heel Nederland.

[0:47:19] Op dit moment is er geen financiële ruimte...

[0:47:21] maar wat ons betreft gaan we dit zo snel mogelijk alsnog regelen.

[0:47:24] En hoe moet het nu verder met de Zuidasdok?

[0:47:26] Kunnen de bewindspersonen schetsen hoe het proces rond het Zuidasdok eruitziet?

[0:47:32] Hoe gaan ze ervoor zorgen dat de financiële situatie niet nog nijpender wordt?

[0:47:37] Ook lezen we in het mid dat er een OV-verkenning wordt gedaan voor Rijnenburg.

[0:47:43] Mijn vraag aan de minister is...

[0:47:45] waar blijven de woningen die gepaard moeten gaan met de verkenning die in het mid genoemd wordt?

[0:47:49] Het lijkt nu een dure tramverbinding naar een wijk te worden die er nog niet is...

[0:47:53] of naar een relatief laag aantal woningen dat toch al gepland was.

[0:47:56] Kan de minister een eis voor een minimum aantal woningen van 25.000 koppelen aan het traject?

[0:48:01] En als dat niet lukt, het budget niet beter ten goede laten komen aan een ander urgent traject?

[0:48:07] En verder heb ik nog vragen over de volgende trajecten.

[0:48:10] De verstopping aan de oostenkant van Utrecht is een grote bottleneck voor een ruim gebied om heel Utrecht heen...

[0:48:16] ook als je vanaf de A12 komt of vanaf de A28.

[0:48:19] De regio Utrecht heeft een alternatief voor de verbreding van de A27 bedacht.

[0:48:24] Dit bestaat onder andere uit alternatieven voor de auto en het omlaagbrengen van de snelheid...

[0:48:28] zodat de A27 niet verbreed hoeft te worden.

[0:48:31] Hiermee wordt het probleem niet opgelost.

[0:48:33] De doelgroep die wordt bediend is niet de reiziger die naar Utrecht gaat...

[0:48:37] of langs Utrecht moet rijden om elders uit te komen.

[0:48:40] Mijn vraag aan de minister is hoe hij dit ziet en of hij denkt dat het alternatief een oplossing is voor het probleem.

[0:48:46] En welke oplossing ziet de minister wel als het gaat om dit probleem?

[0:48:50] En dan het spoor bij Meppel. Een flessenhals waar je moeilijk doorheen komt.

[0:48:54] Soms kost je reis van of naar het noorden uren extra door dit knelpunt.

[0:48:58] Iets meer dan een jaar geleden is door een amendement van mijn voorganger Minas...

[0:49:02] 35 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de flessenhals.

[0:49:05] Wat de VVD betreft wordt het probleem voor Noord-Nederland opgelost.

[0:49:09] Omdat hiervoor op dit moment geen budget is, maar omdat elke regio telt...

[0:49:13] vind ik het belangrijk dat we in de komende periode blijven zoeken naar een oplossing.

[0:49:17] Onderdeel van de oplossing is bijvoorbeeld meer intercity's...

[0:49:20] tussen Zwolle en Groningen, Zwolle en Leeuwarden.

[0:49:22] Inmiddels is duidelijk dat dit niet gaat lukken met de NS.

[0:49:27] Maar de hoofdrailnetconcessie is wel aan NS gegund.

[0:49:31] Is de staatssecretaris met mij eens dat verder kijken dan de NS...

[0:49:35] wat uiteindelijk op een aantal trajecten beter is voor de reiziger.

[0:49:39] Het station Ede-Wageningen wordt vernieuwd.

[0:49:41] Ik heb een interruptie voor u, mevrouw Velpan.

[0:49:43] Allereerst mevrouw Vedder van het CDA.

[0:49:47] Dank, voorzitter.

[0:49:50] Mooi dat de VVD aanhaalt dat de eerste helft voor het geld wat nodig is...

[0:49:54] om de flessenhals Meppel aan te pakken voor elkaar is.

[0:49:57] Dat was overigens niet alleen de heer Minas, maar ook het CDA die dat heeft gerealiseerd.

[0:50:03] En ik ken de VVD als een groot voorstander van het doorpakken...

[0:50:06] van het oplossen van dat knooppunt flessenhals.

[0:50:09] En nu ligt er een amendement met een dekking die autogebruik niet zal raken.

[0:50:15] Want ik ben het helemaal eens met mevrouw Velpan dat hoe je van A naar B komt een eigen keus is.

[0:50:21] Maar op dit moment is voor Noorderlingen de trein eigenlijk geen keus.

[0:50:24] En daar ben ik zelf een voorbeeld van.

[0:50:26] Ik durf niet te kiezen voor de trein omdat ik nooit zeker weet dat ik ook weer thuiskom.

[0:50:33] Kunnen wij op de steun van de VVD rekenen in het noorden?

[0:50:37] Als het gaat om de steun van dat amendement om ook de tweede helft vrij te maken...

[0:50:42] en definitief die flessenhals op te lossen.

[0:50:45] Heldere vraag, mevrouw Veltman.

[0:50:48] Ja, bedankt voor de vraag.

[0:50:49] En ik denk dat we dus de zorg om dat knelpunt in ieder geval heel erg delen.

[0:50:53] En dat heb ik net ook geschetst.

[0:50:56] En dat we die zorg delen, dat is ook wat we hebben laten zien samen met de andere partijen...

[0:51:02] om dat amendement in de voorgaande periode gerealiseerd te krijgen.

[0:51:06] Ik ken uw amendement nog niet precies qua dekking.

[0:51:09] En wat daar dus, wat u daar tegenover staat, waar u dat vandaan heeft.

[0:51:13] Daar wil ik graag even naar kijken.

[0:51:14] En ook de reactie van de bewindspersonen afwachten.

[0:51:17] En dan kom ik daar graag even bij u op terug.

[0:51:21] Ik zie de heer Grimwis de hand al omhoog doen.

[0:51:23] Ik denk dat hij heel graag uit wil leggen hoe de dekking in elkaar zit.

[0:51:26] De heer Grimwis Christen.

[0:51:27] Ja, voorzitter, want ik kom graag mijn collega Veltman tegemoet.

[0:51:31] Zij hoeft daarvoor niet te wachten op het kabinet.

[0:51:33] De dekking is de meevaller op de beschikbaarheidsvergoeding 2022.

[0:51:39] Die stond al in de begroting aangekondigd en is nu duidelijk dat die meevaller er zal zijn.

[0:51:44] En op basis van nakalculaties zullen een aantal overheden wat geld moeten terugstorten naar het Rijk.

[0:51:50] Of zal niet uitgekeerd worden, omdat niet de volledige beschikbaarheidsvergoeding is benut.

[0:51:57] Dus dat is een meevaller die we dan inzetten binnen het INW-domein en binnen het OV-domein...

[0:52:03] ...om het resterende gat op te lossen. Dat is de dekking.

[0:52:06] Dus ja, daar is niks mis mee.

[0:52:09] En dus is de vraag eigenlijk aan de VVD of zij dit voor de hand liggende amendement...

[0:52:16] ...ja, misschien wel mee wil indienen en in ieder geval wil steunen.

[0:52:20] Als het helpt dat de VVD het misschien als eerste indient.

[0:52:23] Be my guest, het gaat mij vandaag om om Meppel op te lossen en niet wie precies de indiener is.

[0:52:29] En daarbij is ook nog eens de vraag van...

[0:52:31] ...het is toch veel voor de hand liggende om het amendement Meppel te steunen...

[0:52:35] ...dan het amendement Marienheem, omdat bij Meppel er geen stikstofknelpunt is en bij Marienheem wel.

[0:52:42] Dus ik wil ze niet tegen elkaar uitspelen, maar als mevrouw Veldman haar nek uitsteekt...

[0:52:46] ...ondanks haar twijfels over de dekking bij beheer en onderhoud...

[0:52:48] ...ja, dan moet ze hier toch helemaal haar nek durven uitsteken voor dit amendement Meppel...

[0:52:52] ...en om deze flessenhals voor eens en voor altijd op te lossen.

[0:52:56] Mevrouw Veldman, VVD.

[0:52:58] Dank u, voorzitter.

[0:53:00] Nou, allereerst steek ik graag...

[0:53:01] ...mijn nek uit voor die mensen die de weg over moeten steken in Marienheem...

[0:53:05] ...waar al die jaren over gesproken is. Dus dat voorop.

[0:53:10] En u heeft het over het stikstofprobleem. Ik wil je nu daar verder niet inhoudelijk...

[0:53:15] ...al te groot debat over voeren. Volgens mij zitten we hier nu voor hele andere dingen.

[0:53:20] Maar ik heb net ook toegelicht dat als we de focus voor de N35...

[0:53:26] ...op de rondweg van Marienheem leggen in het hele traject, maar daar echt op focus...

[0:53:32] ...zijn, dat het realistisch is dat de problemen daarop kunnen lossen.

[0:53:35] En dat is dus ook de toevoeging die ik eigenlijk aan het amendement zal doen met een motie.

[0:53:40] En ik verzoek u vooral, sorry, voorzitter, ik verzoek de heer Genwis vooral om ook daarnaar te kijken...

[0:53:47] ...dat is dan mijn verzoek, waar hij ook het verzoek aan mij doet over Meppel.

[0:53:50] En wat het laatste verzoek betreft, daar kijk ik graag serieus even naar.

[0:53:54] Dus dat kan ik u in ieder geval beloven.

[0:53:58] De heer Genwis.

[0:53:59] Voorzitter, nou daar ben ik blij om, dat mevrouw Velman en de VVD-fractie serieus naar het amendement gaan kijken.

[0:54:05] En ik hoop dat het echt op een goed oordeel kan rekenen van de VVD-fractie.

[0:54:10] Omdat ik durf wel mee te geven dat de dekking minstens goed en misschien wel beter is...

[0:54:18] ...dan een greep uit de beheer- en onderhoudspot.

[0:54:21] En van de weeromstand, ik ben graag bereid, ondanks dat ik best wel wat vraagtekens heb bij de beheer- en onderhoudsdekking...

[0:54:28] ...uit te steken, want ik ben met mevrouw Velman eens dat het niet zo kan zijn...

[0:54:34] ...dat mensen in Marienheem een weg dwars door hun dorp moeten blijven oversteken.

[0:54:39] Het is gewoon verkeersveilig, het is niet gezond natuurlijk, het fijnstof, dwars door het dorp.

[0:54:44] Dus dat moeten we oplossen. Dus ik ben graag bereid dat amendementen steunen.

[0:54:47] Maar ik zou graag dan vandaag als uitkomst van het debat hebben dat we beide knelpunten oplossen.

[0:54:52] En niet kiezen voor één. En ik hoop dat mevrouw Velman met diezelfde insteek dit debat vandaag is ingegaan.

[0:54:58] Dan kan ik daarop rekenen.

[0:55:00] Mevrouw Velman.

[0:55:02] We hebben een betoog begonnen, voorzitter, met dat we hier volgens mij allemaal zitten...

[0:55:05] ...om zo goed mogelijk de problemen voor de mobiliteit, voor de bereikbaarheid in Nederland met elkaar hier op te lossen.

[0:55:10] En daar ga ik mij met alles wat ik in mij heb voor inzetten, voorzitter.

[0:55:16] Als er geen interrupties verder gaan, dan vervolgt u uw betoog.

[0:55:20] Dank u. Het station Ede-Wageningen wordt vernieuwd.

[0:55:23] Het wordt prachtig en toekomstbestendig voor de vele reizigers en ook voor de economie van de hele regio Food Valley.

[0:55:29] Ik kan het weten. Ik kom er vandaan.

[0:55:31] Maar ik begrijp dat de samenwerkende partijen het project niet kunnen voltooien.

[0:55:35] Wat kan de staatssecretaris hierin nog betekenen?

[0:55:39] Ook een vraag over de Realtor Manon Gelderland.

[0:55:41] U heeft toch een interruptie op dit punt, de heer Grimwis.

[0:55:43] Ja, voorzitter. Ik verbrand toch mijn vijfde interruptie hieraan.

[0:55:47] Want dit is te mooi om te laten liggen.

[0:55:50] Het probleem bij Ede-Wageningen is inderdaad acuut.

[0:55:55] Want binnen twee jaar, binnen anderhalf jaar eigenlijk...

[0:55:59] ...verloopt daar de vergunning.

[0:56:01] En als dat gebeurt, is Leiden, is Ede-Wageningen in last.

[0:56:06] Want dan krijg je een enorm domino-effect.

[0:56:09] Want dan moet je opnieuw stikstofruimte gaan organiseren, terwijl de vergunning er ligt.

[0:56:13] Nou wil het geval dat een amendement op de SV Speak ingediend gaat worden...

[0:56:17] ...om de resterende 6, 6,6 miljoen te regelen...

[0:56:21] ...uit diezelfde dekking van de meevaller van de beschikbaarheidsvergoeding.

[0:56:24] Want die meevaller was 46,6 miljoen groot.

[0:56:26] 40 miljoen van Meppel.

[0:56:27] 6,6 miljoen voor Ede-Wageningen.

[0:56:30] Mag ik mevrouw Veldman hierbij uitnodigen om mede-indiener van het amendement te worden...

[0:56:34] ...of desnoods eerste indiener, als dat de wens is...

[0:56:37] ...om dit voor eens en voor altijd op te lossen.

[0:56:39] Want we moeten, en is mevrouw Veldman dat met me eens, voorkomen dat die vergunning...

[0:56:43] ...na die mislukte aanbesteding van een tijdje terug...

[0:56:47] ...dat die zomaar ligt te verstoffen en zometeen op 1 januari 2026 gewoon is verlopen.

[0:56:52] Dat kan toch niet gebeuren?

[0:56:54] En het enige probleem is dat er een paar miljoen bij moet...

[0:56:57] ...om het alsnog binnen tijd aan te gaan pakken.

[0:57:00] Is mevrouw Veldman daartoe bereid?

[0:57:01] En wil ze het mee indienen of misschien zelf wel indienen?

[0:57:05] Mevrouw Veldman.

[0:57:07] Voorzitter, in dit kader gaat het volgens mij niet dat we hier gaan lopen stechelen...

[0:57:11] ...over wie eerste of mede-indiener is.

[0:57:13] Dat zijn politieke spelletjes waar ik niet aan mee doe.

[0:57:17] Ik vind het nu vooral heel belangrijk dat we kijken hoe we oplossingen kunnen bieden.

[0:57:21] En ik noemde dit punt van Ede-Wageningen omdat het gewoon urgent is.

[0:57:28] Ik ken dat verhaal.

[0:57:31] En voor een abonnement waar u het over heeft...

[0:57:34] ...is er een bepaalde dekking die u net ook genoemd heeft.

[0:57:37] Daarnet heb ik daarover gezegd dat ik daar graag even naar kijk...

[0:57:42] ...en dat ook serieus in overweging mee wil nemen.

[0:57:44] En dat is wat ik ook voor dit voorstel wil gaan doen.

[0:57:47] Oké, dank u wel.

[0:57:50] U vervolgt uw betoog.

[0:57:51] Dan ook een vraag over de railterminal Gelderland.

[0:57:54] We lazen afgelopen zaterdag dat deze na een traject van jaren van de baan is.

[0:57:58] Er is geen inschrijver voor de aanleg, nog voor de exportatie.

[0:58:02] Dit was een kans om vracht overweg naar spoor te verplaatsen.

[0:58:05] Met minder file zijn CO2-uitstoot tot gevolg.

[0:58:08] En mijn vraag is, voorziet de staatssecretaris nog kansen voor een railterminal?

[0:58:13] En kan zij een proces schetsen hoe dit alsnog kan lukken?

[0:58:17] En voorzitter, we kunnen de infrastructuur slimmer gebruiken.

[0:58:20] We kunnen parallel aan de inzet op aanleg en onderhoud...

[0:58:23] ...ook slimme innovatieve maatregelen treffen om infrastructuur beter te benutten.

[0:58:28] Door bijvoorbeeld reisinformatie...

[0:58:29] ...spreiding van reistijden, extra spitstroken, extra wisselstroken...

[0:58:33] ...betere configuratie van op- en afritten, weginspecteurs...

[0:58:37] ...autobergers die in de spits op strategische plekken staan...

[0:58:39] ...om zo spoedig mogelijk verkeersongelukken te kunnen bergen.

[0:58:43] Afspraken met werkgeversorganisaties, landelijk en regionaal...

[0:58:46] ...over spreiden van reistijd en mijden van de spits gaan helpen.

[0:58:50] Hoe gaat de minister hier invulling aan geven?

[0:58:52] En wat is nodig om resultaten te boeken, ook op korte termijn?

[0:58:56] Veiligheid.

[0:58:57] Voor de verkeersveiligheid was 200 miljoen euro...

[0:59:00] ...uitgetrokken voor N-wegen.

[0:59:02] Ik zou graag van de minister willen weten hoe dit budget nu wordt besteed.

[0:59:06] Wat is de stand van zaken?

[0:59:08] En welke projecten krijgen, ondanks mogelijke stikstofbeperkingen...

[0:59:11] ...toch gelegenheid om de verkeersveiligheid te verbeteren?

[0:59:14] Een aandachtspunt is de N18.

[0:59:16] De noodzakelijke economische ontwikkeling...

[0:59:18] ...en bijbehorende groei, woningbouw en levendigheid in de Achterhoek...

[0:59:21] ...is in grote mate van de N18 afhankelijk.

[0:59:24] De Achterhoek heeft rekening gehouden...

[0:59:26] ...met het treffen van verkeersveiligheidsmaatregelen op de N18...

[0:59:30] ...en heeft daar ook concrete plannen voor.

[0:59:32] Maar toch heeft de minister eind vorig jaar besloten...

[0:59:34] ...om het geld dat hiervoor beschikbaar was gesteld...

[0:59:36] ...weer terug te nemen.

[0:59:37] Wat de VVD betreft zouden de plannen voor de verkeersveiligheid...

[0:59:41] ...van de N18 alsnog doorgang moeten vinden.

[0:59:43] Ik kan de minister toezeggen zo snel mogelijk...

[0:59:45] ...met de regio in overleg te gaan...

[0:59:47] ...zodat deze verkeersveiligheidsmaatregelen...

[0:59:49] ...alsnog getroffen kunnen worden.

[0:59:52] Tot slot, en dit breng ik met me mee...

[0:59:54] ...omdat ik voordat ik Kamerlid werd bij de brandweer werkte...

[0:59:57] ...de minister heeft keuzes gemaakt om binnen het beschikbare budget...

[1:00:02] ...de noodzakelijke maatregelen te treffen voor onderhoud.

[1:00:05] Zo worden bijvoorbeeld bepaalde beboordinginstallaties...

[1:00:08] ...niet meer geplaatst en wordt er juist wel strenger gehandhaafd...

[1:00:11] ...op overbelading van vrachtwagens en wordt het groenbeheer...

[1:00:14] ...dat niet noodzakelijk is voor de veiligheid, afgeschaald.

[1:00:17] Ik vraag de minister en de staatssecretaris voor Spoorinfra...

[1:00:21] ...of het maaien van bermen langs natuurgebieden...

[1:00:23] ...vanwege het verhoogde risico op onbeheersbare natuurbranden in Nederland...

[1:00:27] ...en daardoor risico's voor de mensen en gebouwen...

[1:00:31] ...met duurzame wegafsluitingen...

[1:00:32] ...kan worden meegenomen in de structurele onderhoudsplannen.

[1:00:35] Dank u, voorzitter.

[1:00:37] De heer Bamenga, D66.

[1:00:40] En zou u uw microfoon voor zijn tijds even uitvoeren?

[1:00:42] Dank u wel, voorzitter.

[1:00:46] Allereerst de complimenten aan mevrouw Veldman...

[1:00:50] ...voor in ieder geval het benadrukken van het landelijk belang...

[1:00:54] ...van wat er gebeurt in de regio Amsterdam, Zuidasdok, Noord-Zuidlijn...

[1:01:02] ...dat ze heeft aangegeven dat ze er alles aan wil doen...

[1:01:05] ...om financieel ruimte daarvoor te regelen.

[1:01:08] En dan kom ik dus met de vraag of mevrouw Veldman...

[1:01:12] ...het met D66 eens is dat de Rijksoverheid zorg moet dragen...

[1:01:16] ...voor de dekking van de nieuwe kostenoverschrijdingen.

[1:01:20] Want Noord-Zuidlijn was, zoals afgesproken, met de regio de dekking...

[1:01:24] ...en die is nu weg.

[1:01:27] Mevrouw Veldman.

[1:01:29] Deze projecten kennen een enorm groot belang.

[1:01:33] Dus dat heb ik net ook duidelijk aangegeven.

[1:01:35] En we zitten wel knel met de huidige begroting.

[1:01:38] En dit zijn ook grote bedragen.

[1:01:41] En ik denk dus dat het heel goed is, en dat heb ik ook aangegeven...

[1:01:44] ...dat we verkennen hoe we dit probleem alsnog aanpakken.

[1:01:52] Oké. Dank voor uw bijdrage.

[1:01:54] Dan geef ik het woord aan de heer Van Dijk van...

[1:01:56] ...Olger Van Dijk, moet ik erbij zeggen, van NEC.

[1:01:59] Ja, dank, voorzitter.

[1:02:01] En vandaag spreken we dus over het MIRT.

[1:02:04] Niet ingewijden, die denken mogelijk aan een mooie plant.

[1:02:06] Een groene heester met witte bloemen uit het Middellandse Zeegebied.

[1:02:10] Een stoombad overigens met deze plant schijnt te helpen...

[1:02:12] ...bij vastzittende hoest en verkoudheid.

[1:02:15] Maar ik denk, zoals we hier allemaal zitten...

[1:02:17] ...weten we dat we het vandaag hebben over alle rijksprojecten...

[1:02:20] ...op het terrein van ruimte en infrastructuur.

[1:02:22] En dat zou natuurlijk een medicijn moeten zijn...

[1:02:24] ...voor het oplossen van de vele knelpunten in ons mobiliteitssysteem.

[1:02:28] Duidelijk is dat die knelpunten de afgelopen tijd...

[1:02:30] ...zowel op het spoor als de weg snel en ernst toenemen.

[1:02:33] Zelfs tot voor het eerste coronajaar in 2020.

[1:02:36] Voorzitter, helaas is de belangrijkste wijziging in dit MIRT 2024...

[1:02:40] ...het doorvoeren van de 17 gepauseerde projecten.

[1:02:43] Er is al veel over gesproken.

[1:02:45] De minister geeft aan dat hij zich inzet om deze projecten weer te laten opstarten.

[1:02:49] Het gaat om stuk voor stuk belangrijke projecten...

[1:02:51] ...die samenhangen met grote fileknelpunten.

[1:02:53] En de netwerkanalyse laat zien hoe desastreus dit uitpakt in 2040.

[1:02:58] We lezen dat dit lokaal leidt tot een sterke verslechtering van de bereikbaarheid.

[1:03:03] Vooral het MIRT-gebied Oost is de klos.

[1:03:05] We weten allemaal dat files nooit helemaal opgelost worden.

[1:03:09] Maar door het pauzeren van deze projecten...

[1:03:12] ...worden een aantal van de nu al grootste fileknelpunten nog erger.

[1:03:15] Denk aan de A2 bijvoorbeeld.

[1:03:18] De resterende budgetten op de gepauseerde projecten worden behouden.

[1:03:22] Maar in overleg met de regio kan besloten worden...

[1:03:24] ...om dit geld in te zetten voor andere maatregelen.

[1:03:27] Inzet van resterend budget is aan de regio, zo lezen we.

[1:03:30] Ons bereiken signalen dat het uitstel door de pauzestand...

[1:03:34] ...verdacht veel weg heeft van definitief afstel.

[1:03:37] Zo hoorde ik dit weekend een verhaal van een bestuurder...

[1:03:40] ...die met een bloemetje bedankt werd voor de inzet voor één van de 17 projecten...

[1:03:43] ...waarbij de bestuurlijke stuurgroep werd ontbonden.

[1:03:46] Hoe rijmt deze minister dit met het uitgangspunt...

[1:03:49] ...zo veel mogelijk door te werken aan de gepauseerde projecten?

[1:03:52] En in hoeverre betekent een eventuele deal met de regio...

[1:03:55] ...over inzet van het restbudget definitief afstel?

[1:03:58] Dan wel verhoogd risico op dat afstel.

[1:04:01] En is de minister het met ons eens...

[1:04:03] ...dat zijn opvolger naast de regio definitief moet besluiten...

[1:04:07] ...over de inzet van deze restbudgetten?

[1:04:10] Voorzitter, tegelijkertijd doet de minister een strategie uit het doeken...

[1:04:13] ...hoe de gepauseerde projecten te herstarten als er voldoende ruimte is.

[1:04:17] Financieel, stikstof, capaciteit.

[1:04:19] Een nieuw sociaal contract staat een andere stikstofaanpak voor.

[1:04:23] Ik heb er al even aan gerefereerd.

[1:04:25] Met op termijn een schuif van depositie naar daadwerkelijke emissie.

[1:04:28] En voor de korte termijn een hogere drempelwaarde van 1 mol per hectare per jaar.

[1:04:33] De Europese Kamer heeft een motie van deze strekking aangenomen.

[1:04:36] Graag een reactie van deze minister...

[1:04:37] ...hoe deze eventueel nieuwe drempelwaarde van 1 mol per hectare per jaar...

[1:04:41] ...helpt bij het oplossen van stikstofknelpunten bij deze 17 projecten.

[1:04:45] En daarbij onderscheid te maken tussen de aanleg- en gebruiksfase.

[1:04:48] En als dat voor de gebruiksfase problematisch blijft...

[1:04:51] ...of de door NSC voorgestaande aanpak voor de lange termijn...

[1:04:53] ...waarbij de kritische depositiewaarde dus wordt vervangen...

[1:04:57] ...en ook het achterliggende Arius-model, of dat gaat helpen.

[1:05:02] Voor wat betreft het herstarten wordt gedacht aan een voorkeursvolgorde...

[1:05:06] ...op basis van onder andere bereikbaarheid, woningbouw...

[1:05:09] ...en aandacht voor de regio- en projectfase.

[1:05:11] NSC benadrukt graag alle 17 projecten weer vlot te willen trekken.

[1:05:16] Tegelijkertijd zijn er een aantal die ook voor ons topprioriteit hebben.

[1:05:19] Zoals de N35. We hebben daar uitgebreid over gesproken.

[1:05:22] En wij steunen het amendement en meeondertekenen dat van de heer Heutink.

[1:05:26] En dat heeft voor ons een reden van verkeersveiligheid.

[1:05:29] Dat is ook door mevrouw Veldman uitgebreid toegelicht.

[1:05:32] Maar wat wij ook belangrijk vinden is dat we gemaakte aanspraken nakomen.

[1:05:37] En wat ons betreft rechtvaardigt dat hier een terugsluis...

[1:05:40] ...van een kleine 100 miljoen van de 1,2 miljard die extra beschikbaar is gekomen...

[1:05:45] ...met de herprioritering voor beheer en onderhoud.

[1:05:49] Dan kom ik op een voor ons ook belangrijk knelpunt en knelpunt van de 17 projecten.

[1:05:55] En dat is het knooppunt hoeveelhaken A1-28.

[1:05:59] En deze vraag stel ik mede namens de collega van de SGP...

[1:06:02] ...die hier vandaag helaas niet bij kan zijn.

[1:06:06] Aan dit project wordt ook al jaren gewerkt.

[1:06:08] Het is het vierde fileknooppunt van Nederland, werd al even genoemd.

[1:06:11] En van de ruim 1 miljard resteert nu minder dan 250 miljoen euro.

[1:06:15] Als het verkeer hier vaststaat, leidt het tot een heel regionaal systeem...

[1:06:18] ...tot de A28 bij Harderwijk en de A1 through Apeldoorn onder dit knelpunt.

[1:06:24] Daarbij zijn in dit gebied, waaronder het grootschalig woningbouwgebied Food Valley...

[1:06:28] ...tienduizenden nieuwe woningen voorzien.

[1:06:30] En de ontsluiting van deze woningen staat zonder aanpak van dit knelpunt...

[1:06:32] ...op de tocht.

[1:06:33] Is er zonder dit project draagvlak bij de betrokken provincies...

[1:06:37] ...maar bijvoorbeeld ook de gemeente Barneveld voor het realiseren van deze woningen?

[1:06:41] Klopt het dat dit project heel ver was in procedure richting het tracébesluit...

[1:06:45] ...ook in verhouding tot de andere zestien?

[1:06:47] En waarom is dit project dan gepauseerd?

[1:06:50] Stikstof speelt hier een rol met de huidige depositieaanpak...

[1:06:53] ...gegeven de nabijheid van de Veluwe.

[1:06:55] Maar kan de minister specifiek aangeven of hij verwacht...

[1:06:57] ...dat een hogere drempelwaarde ook hier gaat helpen...

[1:06:59] ...of anders het op termijn loslaten van de depositieaanpak?

[1:07:02] En wordt er nog doorgewerkt aan de oorspronkelijke scope van dit project?

[1:07:06] Zo niet is de minister bereid om dit ook bestuurlijk weer in gang te zetten.

[1:07:11] En ziet de minister mogelijkheden andere projecten...

[1:07:13] ...met een beperkter belang voor bereikbaarheid en woningbouw...

[1:07:16] ...te herprioriteren ten gunste van dit knooppunt?

[1:07:20] Er wordt nu gewerkt aan een multimodel overbruggingspakket.

[1:07:23] En in hoeverre zou dat kunnen helpen op korte termijn?

[1:07:26] Graag een reactie van de minister.

[1:07:29] Voorzitter, ook het pauzeren van de A15 tussen Papendrecht en Gorinchem is problematisch.

[1:07:33] Gegeven de rol in verbinding van de Rotterdamse haven naar het achterland.

[1:07:36] In 2040 zou dit vanuit economisch perspectief fileknelpunt nummer 1 kunnen zijn.

[1:07:41] Hoe bekijkt de minister dit belang voor het goederenvervoer?

[1:07:43] En is er inderdaad sprake van een zeker waterbed-effect?

[1:07:46] En wordt het straks drukker op de A16 van en naar Breda?

[1:07:50] Dan kom ik bij de A2. En wel Duil, Den Bosch, Vught.

[1:07:54] Cruciaal voor de regionale bereikbaarheid en economie...

[1:07:57] ...maar ook een essentiële verbinding tussen onze sterkste innovatieve centra Eindhoven en Utrecht.

[1:08:01] Nu al in de filetop 10.

[1:08:03] En als uitstel afstel wordt, stevend is het af op één van de grootste fileknelpunten in Nederland.

[1:08:08] Erkent de minister dit beeld als ook voor toenemend sluipverkeer op het onderliggend wegennet?

[1:08:13] Met alle gevolgen van dien voor de omgeving.

[1:08:16] Mensen hebben daar nu al veel last van. We zagen dat ook op het NOS-journaal vorige week.

[1:08:20] Wat is hier nu voor de korte termijn aan te doen?

[1:08:22] En is de minister bereid ook dit project te prioriteren in het afweegkade naast de A1-knooppunt Hoevelaken...

[1:08:31] ...als er ruimte ontstaat om projecten vlot te trekken?

[1:08:34] Voorzitter, dan zijn er nog gepauseerde waterinfraprojecten.

[1:08:37] Wachttijden voor de ook geherprioriteerde sluizen Volkerak en Kreekak lopen in het scenario 2040 hoog op tot 50, respectievelijk 73 minuten.

[1:08:46] Ruim boven de streefwaarde van maximaal 30 minuten reistijdverlies per binnenvaartschip.

[1:08:51] Kan de minister aangeven wat hiervan de economische schade is?

[1:08:55] En dit ook relateren aan het geld wat is weggehaald met de herprioritering.

[1:08:59] Voorzitter, graag wil ik het eerste debat met deze bewindspersonen en de nieuwe Kamer ook benutten voor een reflectie op de uitgangspunten van het Meerd.

[1:09:08] Nieuw sociaal contract staat voor bereikbaarheid van de regio en voorzieningen voor iedereen.

[1:09:13] En de aanpak van vervoersarmoede.

[1:09:16] Wij willen voorkomen dat kwetsbare dorpen, steden en regio's met weinig inwoners en voorzieningen steeds meer verbindingen met de buitenwereld verliezen.

[1:09:24] Doen we het dan goed met de huidige manier van selectie van projecten voor dit Meerd?

[1:09:29] Het rapport Elke regio telt, veel aangehaald in deze Kamer, constateert van niet.

[1:09:36] Meerd investeringen in de regio blijven achter bij die in de Randstad.

[1:09:39] Het rapport wijt dat aan het selectieproces waarin via de Integrale Mobiliteitsanalyse op grond van MKBA's, maatschappelijke kostenbatenanalyses, wordt besloten.

[1:09:48] Dit leidt ertoe dat vooral sterker wordt gemaakt wat al sterk is.

[1:09:52] Het rapport beveelt aan de uitgangspunten van deze selectie te herzien en meer brede welvaartsaspecten te betrekken.

[1:09:57] Het Manifest voor Bereikbaarheid, samen verkleinen we de afstand, wat deze Kamercommissie vorige week kreeg overhandigd, sluit u mooi op aan.

[1:10:05] En pleit voor een aanpak waarin bereikbaarheid voor iedereen centraal staat.

[1:10:08] Zo kan ruim 10% van de ouderen niet binnen 15 minuten met het oombaar vervoer bij een huisarts komen.

[1:10:15] NSC wil naar een kader voor Meerd-investeringen waar brede welvaartsaspecten zoals toegankelijkheid, veiligheid, gezondheid en leefomgeving worden meegewogen.

[1:10:23] En in reactie op het rapport Elke regio telt, kondigt het kabinet al aan met CPI.

[1:10:27] De afstand van BWB en PPL te bekijken, onderzoeker, hoe besluitvorming in infrastructuurprojecten breder ingevuld kan worden dan alleen met de maatschappelijk kostenbatenanalyse.

[1:10:35] Kan de minister aangeven hoe het hiermee staat? En is het kader daadwerkelijk aangevuld in het volgende Meerd 2025?

[1:10:43] De heer Van Dijk, u heeft een interruptie, de laatste interruptie van meneer Grinwis van de ChristenUnie.

[1:10:49] Ja voorzitter, dat is natuurlijk een waar stuk, mijn laatste interruptie.

[1:10:52] Dus ik reken bij de collega's van BWB op een lofzang op Meppel.

[1:10:59] En eigenlijk is dezelfde vraag aan de heer Van Dijk.

[1:11:02] Want wat hij hier betoogt voor het mobiliteitsfonds eigenlijk als een bereikbaarheidsfonds.

[1:11:07] Waarbij je veel breder moet kijken en niet alleen via de NMCA's en MKBA's.

[1:11:12] Want dan kom je inderdaad uit bij het sterke wat je sterker maakt.

[1:11:15] En het iets minder sterke wat iets minder scoort in zo'n MKBA, links laat liggen.

[1:11:20] En dat is precies de reden waarom, denk ik, knelpunt Meppel, die flesse hals Meppel, nog steeds niet is opgelost.

[1:11:26] En van voldoende middelen is voorzien.

[1:11:29] Dus kan ik dit betoog van de heer Van Dijk.

[1:11:31] Wat uiteindelijk niet alleen in een mooie abstractie moet blijven hangen in deze zaal, maar wat concreet moet worden.

[1:11:36] Ook zien als een enorme dikke streep onder het amendement, onder de flesse hals, het knelpunt Meppel.

[1:11:43] Om dat nu voor eens en voor altijd op te lossen.

[1:11:45] En omdat mijn laatste interruptie is naar een vraag eraan vastgekoppeld.

[1:11:49] De heer Van Dijk heeft heel veel projecten die zijn herprioriteerd nog eens onderbouwd.

[1:11:54] Waarom ze toch wel echt noodzakelijk zijn.

[1:11:56] En dat bestrijd ik niet. Daar ben ik het wel mee eens.

[1:11:58] Zoals bij de A15 tussen Papendrecht en Gorinchem.

[1:12:01] Dat is niet te geloven dat daar nog weer eens de klat in komt.

[1:12:03] A2-bedel, et cetera. Al die projecten.

[1:12:05] Wat betekent dat voor de inzet van de heer Van Dijk bij de coalitieonderhandelingen?

[1:12:09] Want er moet dus per jaar structureel extra geld bij.

[1:12:13] En niet zomaar een paar miljoen, maar honderden miljoenen.

[1:12:16] Wat is de inzet daarbij? Dus twee vragen.

[1:12:18] En ik wil ze graag allebei beantwoorden. Niet alleen naar keuze.

[1:12:22] Ik zie dit deze keer door de vingers, heer Grimmes. Meneer Van Dijk.

[1:12:26] Voorzitter, dank. Het zijn inderdaad twee vragen.

[1:12:28] En op de eerste ga ik zeggen dat ik zo dadelijk nog op Meppel kom en daar ook een reactie zal geven.

[1:12:32] En dan ga ik inderdaad op de tweede vraag.

[1:12:34] Kijk, de inzet van nieuw sociaal contract is om alle zeventien projecten weer in beweging te krijgen.

[1:12:40] En de knelpunten zijn zowel financieel, stikstof als personeel.

[1:12:43] Ik heb al iets gezegd over onze stikstofaanpak.

[1:12:46] Personeel is een vraagstuk wat we denk ik later deze week ook nog wel gaan bespreken.

[1:12:49] Qua financieel zal onze inzet zijn om inderdaad te kijken of we daar middelen voor kunnen gaan vinden in de formatieonderhandelingen.

[1:12:55] Dat is lastig, dat weten we. Het beeld is ingewikkeld.

[1:12:58] Maar dat is wel de inzet.

[1:13:01] U vervolgt uw betoog.

[1:13:03] Dank u wel, voorzitter.

[1:13:05] En ik heb nog enkele vragen bij andere MIRT-projecten naast de geprioriteerde.

[1:13:10] En dan start ik toch ook nog even bij de Noord-Zuidlijn en het doortrekken daarvan.

[1:13:14] Ook hier is dus ruim een miljard weggeschoven.

[1:13:17] Tot groot verdriet van de hele Amsterdamse metropoolregio.

[1:13:20] We weten allemaal dat dit project meer ruimte op het reguliere spoor creëert.

[1:13:24] En zorgt voor een betere ontsluiting ook in een gebied waar de komende jaren...

[1:13:27] veel gebouwd gaat worden en arbeidsplaatsen bijkomen.

[1:13:30] En hoe bekijken deze bewindspersonen de ontsluiting van deze woningen zonder dit project?

[1:13:35] En is de staatssecretaris het met NSC eens dat dit project ook noodzakelijk is voor goede internationale treinverbindingen...

[1:13:41] en zelfs voorwaardelijk is voor een succesvolle exploitatie van de Lelylijn?

[1:13:47] En ik sluit ook graag aan bij de vragen van de heer De Hoop over de Eurostar.

[1:13:51] En ik voeg daar nog de vraag aan toe hoe het nu staat met de elf maanden...

[1:13:56] dat Amsterdam feitelijk niet bereikbaar is vanuit Londen met die Eurostar.

[1:14:01] Voorzitter, het woord Lelylijn is nu ook bij mij gevallen.

[1:14:04] En het kan denk ik niet zo zijn dat we daar niet over praten...

[1:14:07] omdat ook dit project nu voor het eerst ook nieuw is in dit meerd.

[1:14:10] En mijn fractie denkt dat met de aanleg van de Lelylijn...

[1:14:12] de bereikbaarheid en het vestigingsklimaat van het noorden wordt versterkt.

[1:14:16] We willen bij de definitieve keuze naast de financiële...

[1:14:19] ook de eerder genoemde effecten op de brede welvaart betrekken.

[1:14:21] En eind 2024 is een belangrijk go-no-go moment voorzien...

[1:14:25] over die Lelylijn.

[1:14:26] Het huidige beschikbare budget van 3 miljard is onvoldoende.

[1:14:30] Collega Geenwis heeft daar ook aan gerefereerd.

[1:14:32] Kan de staatssecretaris aangeven wat er nou precies nodig is...

[1:14:35] om eind dit jaar die overgang naar die volgende meerdfase mogelijk te maken?

[1:14:40] Zowel financieel als op basis van andere cruciale randvoorwaarden.

[1:14:44] De heer Van Eyck, volgens mij wil de collega Bamenga van D66...

[1:14:48] nog even terugkomen op een ander punt. Ik geef u het woord.

[1:14:52] Ja, dank u wel. Ik had nog even niet door dat u meteen...

[1:14:57] gingen. Ik heb ook voor de heer Van Eyck een vraag.

[1:15:01] Om te beginnen vind ik het goed om te horen...

[1:15:05] dat u in ieder geval ook staat voor hetgene wat er gebeurt...

[1:15:09] in de regio Amsterdam. Het belang daarvan inziet.

[1:15:13] Ook inziet dat het ruimte creëert voor de reguliere trajecten.

[1:15:18] U zegt ook dat u staat voor bereikbaarheid...

[1:15:21] en voorzieningen voor iedereen. Dus dat vind ik goed om te horen.

[1:15:26] Mijn vraag is dan ook of u ook vindt dat de Rijksoverheid...

[1:15:31] zou moeten zorgdragen voor de tekorten bij de Zuidasdok...

[1:15:37] die eigenlijk voortkomen uit het feit...

[1:15:41] dat die dekking voor de Noord-Zuidlijn zijn weggehaald.

[1:15:45] Dan gaat het dus over die 800 miljoen.

[1:15:49] De heer Van Eyck.

[1:15:52] Voorzitter, dank. Die vragen zijn volgens mij ook gesteld aan het kabinet.

[1:15:55] En ik zou toch ook eerst even de reactie willen aanhoren...

[1:15:59] van het kabinet, hoe zij hier tegenaan kijkt.

[1:16:01] Ik zag nog een andere interruptie van mevrouw Verder van het CDA.

[1:16:05] Dank, voorzitter. En die gaat over de Lelylijn.

[1:16:09] Ik ben heel blij dat de NSC, mijn collega...

[1:16:13] het belang van de Lelylijnen benadrukt.

[1:16:17] En wat mij betreft voegen we daar...

[1:16:18] het belang van de Neder-Saxe-lijnen aan toe.

[1:16:21] Het pleidooi om verder te kijken dan alleen MKBA-methodiek...

[1:16:25] en vooral vanuit brede welvaart te kijken...

[1:16:27] is mij ook echt uit het hart gegrepen.

[1:16:29] En daar zijn die Lelylijnen en Neder-Saxe-lijnen...

[1:16:31] belangrijke voorbeelden van.

[1:16:33] En als CDA zijn we er ook trots op en blij mee...

[1:16:36] dat er forse financiële reserveringen nu zijn gedaan...

[1:16:40] voor die beide verbindingen.

[1:16:41] En mijn vraag aan de NSC is of de NSC de opvatting van het CDA deelt...

[1:16:46] dat er dan ook geen euro af zou mogen van die reserveringen...

[1:16:50] voor de Lelylijn en Neder-Saxe-lijn.

[1:16:52] De heer Van Eyck.

[1:16:54] Kijk, mijn vraag... Dank, voorzitter.

[1:16:56] Ik ben ook blij met de ondersteuning van het CDA op dit punt...

[1:17:01] maar ook met die brede ondersteuning van het meer...

[1:17:03] en met die brede welvaartse aspecten.

[1:17:04] En ik hoop dat we ook een brede meerderheid in deze Kamer...

[1:17:07] op dat punt kunnen vinden.

[1:17:09] Op het punt van de Lelylijn...

[1:17:12] Ik heb al net geconstateerd dat ik denk dat er veel meer middelen nodig zijn.

[1:17:17] En die vraag heb ik ook net gesteld aan de staatssecretaris.

[1:17:19] Ik hoor dat ook graag.

[1:17:20] En dat zou dan ook in de gesprekken over een nieuw te vormen kabinet...

[1:17:23] op tafel moeten liggen, daar.

[1:17:26] Dus daar gaat eerder middelen bij dan dat eraf zouden moeten gaan.

[1:17:30] Ook richting een volgende fase, denk ik.

[1:17:32] Maar ik hoor graag wat precies de reactie van de staatssecretaris is op dit punt.

[1:17:39] Wat betreft de Neder-Saxe-lijn, ook dat ondersteunen we.

[1:17:41] Dat zou eigenlijk mijn volgende punt zijn waar ik nog een opmerking over zou willen maken.

[1:17:45] Helder. En u heeft nog 2,5 minuten voor de volgende toegang.

[1:17:48] Ja, dank.

[1:17:49] En het nieuwe sociaal contract is dus ook blij met de Neder-Saxe-lijn in dit midden...

[1:17:53] en met geld voor die eerste fase.

[1:17:55] Maar kan de staatssecretaris ook een inschatting geven...

[1:17:57] wat de kosten zouden zijn die gemoeid zijn met aanleg van de tweede fase...

[1:18:01] het nieuwe spoor Stadskanaal richting Emmen?

[1:18:04] Voorzitter, meerdere collega's hebben aandacht gevraagd...

[1:18:06] voor de problematiek rond de flessenhals spoor Meppel.

[1:18:10] De problemen zijn bekend en hier ook benoemd.

[1:18:12] Het amendement wat eerder in deze Kamer is aangenomen...

[1:18:15] geeft al 35 miljoen voor de aanpak van...

[1:18:18] het spoor en de perroncapaciteit te verhogen.

[1:18:22] Onlangs op vragen van de NOS gaf ProRail aan...

[1:18:24] nog 9 jaar nodig te hebben voor de daadwerkelijke realisatie.

[1:18:27] Hoe is dit mogelijk met een relatief overzichtelijk infra-project...

[1:18:30] binnen een bestaande stationsomgeving?

[1:18:32] Het kan toch niet zo zijn dat reizigers nog 9 jaar...

[1:18:35] met deze vrijweldaagsproblemen te maken hebben?

[1:18:37] En kan de staatssecretaris aangeven of dit project sneller kan worden gerealiseerd...

[1:18:40] en of zij alles in het werk willen stellen om dit te bevorderen?

[1:18:43] In goed overleg met de gemeente en andere belanghebbenden.

[1:18:46] Daarnaast hebben we de roep uit de regio...

[1:18:48] natuurlijk duidelijk gehoord om nog extra geld beschikbaar te stellen...

[1:18:51] en in dit geval voor het opheffen van de overwegen.

[1:18:53] Kan de staatssecretaris de effecten van beide projecten...

[1:18:56] dus spoor, perroncapaciteit en het opheffen van de overwegen...

[1:18:59] duiden in het licht van het tegengaan van verstoringen...

[1:19:03] en of dit eventueel tegelijkertijd kan worden uitgevoerd?

[1:19:05] Geld is er nu niet. Er is verwezen naar het amendement...

[1:19:08] van collega Grimwis, wat ik ook graag op zijn meritus wil beoordelen...

[1:19:12] en ook de reactie van het kabinet ga afwachten.

[1:19:16] Voorzitter. Voor de kerst heeft de regio Utrecht...

[1:19:18] een onverwachte alternatief voor verbreden van de A27 gepresenteerd.

[1:19:21] Nieuw sociaal contract wil dit serieus bekijken...

[1:19:23] net als de fractie van GroenLinks Partij van de Arbeid...

[1:19:26] en toetsen op verkeersveiligheid en goede doorstroming.

[1:19:29] Op het eerste oog kan dit alternatief de toets der kritiek doorstaan...

[1:19:32] en lijkt er zelfs ruimte op aanzienlijke budgetaire besparingen...

[1:19:35] die dan mogelijk elders in de Utrechtse regio kunnen worden ingezet.

[1:19:40] U weet wel aan welk knooppunt ik dan denk. Graag een reactie van de minister.

[1:19:44] Tot slot. Ik rond af.

[1:19:45] De derde voortgangsbrief over invoering...

[1:19:48] en de vageheffing stond ook geagendeerd.

[1:19:50] Mijn vraag gaat over de besteding van de netto-opbrengsten...

[1:19:52] aan het pakket innovatie en verduurzaming.

[1:19:54] Als opvolging van de motie van de molen blijkt een MKB-toets niet haalbaar.

[1:19:59] Beeld is wel dat de combinatie van verschillende steunmaatregelen...

[1:20:02] voor het MKB niet overzichtelijk is.

[1:20:04] Is de minister bereid een MKB-loket of expertisecentrum in te richten...

[1:20:08] om wat licht in de duisternis te brengen? Dank u wel.

[1:20:11] Dank voor uw bijdrage. Als u uw microfoon uit wilt doen...

[1:20:14] zie ik nog een interruptie van mevrouw Vedder en daarna van de heer Bamenga.

[1:20:18] Dank u, voorzitter. Ik moest even snel schakelen.

[1:20:22] Ik wil nog even terugkomen op flessenhals Meppel.

[1:20:25] Ik ben echt heel erg blij met mijn collega van NSC.

[1:20:29] Want ook de daadkracht die hij uitstraalt om flessenhals Meppel aan te willen pakken...

[1:20:34] is mij uit het hart gegrepen als een buurvrouw van Meppel.

[1:20:40] De vraag van moet dat nou echt negen jaar lang duren en kan dat niet een beetje sneller...

[1:20:44] daar sluit ik mij van harte bij aan.

[1:20:46] Maar dat begint natuurlijk met...

[1:20:47] dat we dan sowieso de stap 1 moeten nemen en dat is die middelen vrijmaken.

[1:20:52] En dan klinkt de NSC ineens weer iets minder daadkrachtig...

[1:20:56] want dan gaan we eerst afwachten wat het antwoord gaat zijn vanuit het kabinet.

[1:21:02] Ik ben heel benieuwd als dat antwoord nou, zeg maar, niet positief is of niet bevalt...

[1:21:07] is NSC dan bereid om met de partijen die hier laten zien...

[1:21:11] dat ze die flessenhals Meppel enorm belangrijk vinden en echt willen oplossen...

[1:21:15] dan te gaan zoeken naar hoe kunnen we het dan regelen.

[1:21:18] Maar dat we in ieder geval wat gaan doen.

[1:21:20] Heer Van Dijk, NSC.

[1:21:21] Ja, dank voorzitter. Ik ben blij met de vraag van mevrouw Verder...

[1:21:24] om even het standpunt te verduidelijken misschien van NSC.

[1:21:27] Want er is natuurlijk 35 miljoen beschikbaar.

[1:21:29] Het project staat al in het meer, perron, extra perroncapaciteit.

[1:21:32] En mij gaat het in eerste instantie ook om dat project.

[1:21:35] Laten we dat nou snel in de benen helpen.

[1:21:37] En daar gaat die negen jaar over.

[1:21:39] En ik denk dat dat veel sneller kan.

[1:21:40] Dus met het bestaande budget, die 35 miljoen...

[1:21:42] en dat zijn ook mijn vragen aan de staatssecretaris...

[1:21:45] denk ik dat de mensen al voor een groot deel geholpen kunnen zijn.

[1:21:48] Het andere, die 40 miljoen waar de regio nu ook mee komt...

[1:21:50] en waar het amendement op ziet, gaat over het opheffen van overwegen.

[1:21:53] Ook ik geloof dat dat kan helpen om verstoringen tegen te gaan.

[1:21:56] En mijn vragen zijn dus vooral gericht op...

[1:21:58] hoe zit die verhouding? Wat doet het een? Wat doet het ander?

[1:22:01] En het amendement zullen we natuurlijk op zijn merites beoordelen.

[1:22:04] Zoals ik al aangaf.

[1:22:06] Heer Bamenga, D66.

[1:22:09] Ja, dank u wel.

[1:22:10] De vraag die ik eerder stelde...

[1:22:13] Nou, dat kreeg ik natuurlijk...

[1:22:15] antwoord op, verwijzende naar het kabinet.

[1:22:20] Maar wat ik natuurlijk wilde weten...

[1:22:23] is wat NSC gaat doen aan de formatietafel.

[1:22:29] De VVD was daar iets duidelijker over...

[1:22:32] dat ze er alles aan willen doen om die financiële ruimte te regelen.

[1:22:36] Dus daar ging mijn vraag eigenlijk meer over...

[1:22:38] van wat bent u bereid te doen aan de formatietafel...

[1:22:41] als het gaat om de situatie, de tekorten die kunnen ontstaan.

[1:22:45] Als het gaat om die 800 miljoen, als het daarom gaat.

[1:22:48] Dat is de eerste vraag. Dan komt daarna een tweede vraag.

[1:22:51] En dan weet u dat dat daarna wel uw laatste interruptie is.

[1:22:56] De heer Van Dijk, NSC.

[1:22:58] Kijk, de basis... Dank, voorzitter.

[1:22:59] De basis voor ons is natuurlijk het verkiezingsprogramma van nieuw sociaal contract...

[1:23:03] waarop ik hier ook zit en waarop ik ook aangesproken kan worden.

[1:23:07] En daar zit natuurlijk een bepaalde visie in...

[1:23:09] maar ook een aantal projecten die we daarin concreet noemen.

[1:23:12] En dat zie ik ook als een prioritering.

[1:23:14] Nou, die 17, daar hebben we het uitgebreid over gehad, geherprioriteerde projecten.

[1:23:18] Dat zijn vooral weg- en een aantal vaarwegprojecten.

[1:23:21] En ook daarbinnen hebben we een prioritering die ik heb benoemd.

[1:23:24] En daarnaast straalt ons programma uit dat we het ook belangrijk vinden...

[1:23:27] dat er een goed evenwicht is tussen investeringen in het openbaar vervoer en in de weg.

[1:23:31] En ook daar hebben we een aantal projecten benoemd...

[1:23:33] zoals de Lelylijn en de Neder-Saxenlijn.

[1:23:36] Niet voor niets heb ik ook hier vandaag in de bijdrage...

[1:23:38] aandacht gevraagd voor de Noord-Zuidlijn...

[1:23:40] en de link gelegd met internationaal treinverkeer.

[1:23:42] Omdat dat voor onze fractie...

[1:23:44] ook een belangrijke prioriteit is.

[1:23:45] Daar moeten we de knelpunten gaan oplossen.

[1:23:48] Dus ik zeg al wel dat het financieel gesternte ingewikkeld is.

[1:23:51] En niet alles kan overal en altijd en tegelijk.

[1:23:54] Maar in die evenwichtige verhouding...

[1:23:57] zullen wij ook als fractie die gesprekken verder ingaan.

[1:24:01] Heer Bamenga, D66, uw laatste interruptie.

[1:24:04] Ja, over A27.

[1:24:07] D66 is tegen verbreding en kappen bij Amelis-Weert.

[1:24:12] Er ligt nu een mooi initiatief...

[1:24:15] alternatief vanuit die regio...

[1:24:18] die goedkoper, veiliger, duurzamer is.

[1:24:22] Is de heer Van Dijk het eens, net zoals D66...

[1:24:27] of eigenlijk even enthousiast, net als D66...

[1:24:30] dat dit alternatief er ligt?

[1:24:33] En hoe kijkt u daar zelf tegenaan?

[1:24:35] Bent u bereid om daarvoor te knokken in de formatie...

[1:24:38] als het gaat om dit soort alternatieven...

[1:24:40] die vanuit de regio komen...

[1:24:41] en dat die meer ruimte zou moeten krijgen?

[1:24:44] Heer Van Dijk.

[1:24:46] Dank, voorzitter.

[1:24:47] Het nieuw sociaal contract is op zichzelf...

[1:24:48] heel erg tevreden over projecten...

[1:24:50] waar de regio ook zelf initiatieven neemt...

[1:24:52] en zelf alternatieven weet aan te dragen.

[1:24:55] Wij vinden ook dat het kabinet...

[1:24:56] daar dan heel serieus naar moet kijken.

[1:24:58] Dat geldt zeker ook voor dit alternatief.

[1:25:01] Ik heb ook net aangegeven dat we wel zullen kijken...

[1:25:04] naar de effecten op verkeersveiligheid...

[1:25:06] en een goede doorstroming.

[1:25:08] De eerste signalen zijn best positief...

[1:25:10] als je daar nu naar kijkt.

[1:25:12] Maar ik denk wel dat dit project...

[1:25:13] van een dergelijke complexiteit is...

[1:25:15] dat dat een goede analyse vergt.

[1:25:16] Ik ben benieuwd of het kabinet...

[1:25:18] al iets kan zeggen over de eerste beelden...

[1:25:19] wat dat betreft.

[1:25:21] En dan zullen we uiteindelijk kijken...

[1:25:22] of dat mogelijk is.

[1:25:23] Maar als dat goed kan scoren...

[1:25:25] dan is een nieuw sociaal contract inderdaad bereid...

[1:25:27] om dat alternatief onder die voorwaarden te steunen.

[1:25:33] Helder.

[1:25:33] Dan is het woord aan de heer Bamenga van D66.

[1:25:37] En u heeft, we kijken, negen minuten.

[1:25:47] Voorzitter.

[1:25:48] In mijn jonge jaren...

[1:25:50] had ik een leuke vakantiebaantje.

[1:25:52] Ik maakte namelijk treinen schoon.

[1:25:55] Ik heb daar de gekste dingen mee gemaakt.

[1:25:58] Die zal ik u allemaal besparen.

[1:26:00] Maar de honderden gevonden voorwerpen...

[1:26:02] waarmee ik werd geconfronteerd...

[1:26:04] maakten één ding duidelijk.

[1:26:06] Mensen maken voor de meest uiteenlopende redenen...

[1:26:09] gebruik van vervoer.

[1:26:11] Het wiskundeschrift voor school.

[1:26:13] De aktentas van een reiziger...

[1:26:15] onderweg naar werk.

[1:26:16] Of de vele lege bierblikken...

[1:26:18] afkomstig van festivals, feesten...

[1:26:21] en partijen.

[1:26:22] Voorzitter. Als nieuwe woordvoerder INW...

[1:26:25] namens D66 wil ik knokken...

[1:26:27] voor het recht op verbinding.

[1:26:30] Want het zijn misschien...

[1:26:32] vermakelijke voorbeelden.

[1:26:33] Maar vervoer gaat over het kunnen wonen...

[1:26:35] op de plek van je dromen.

[1:26:37] Kunnen studeren op de school van je keuze.

[1:26:39] En kunnen werken bij een bedrijf...

[1:26:42] waar je passie ligt.

[1:26:43] Het gaat over het kunnen meedoen in een samenleving.

[1:26:46] En de economie.

[1:26:47] Het gaat dus over mensen.

[1:26:50] Daarom wil ik vandaag het hebben over...

[1:26:53] de mensen die in de kou staan...

[1:26:53] als ze de trein willen nemen naar Noord-Nederland.

[1:26:56] En de mensen die in de file staan...

[1:26:59] op ring Utrecht.

[1:27:00] Maar ook over de mensen die nu elke dag...

[1:27:03] moeten dringen op station Amsterdam Zuid.

[1:27:06] Of overlast ervaren...

[1:27:07] van goederen treinen.

[1:27:10] Ik begin met treinreizigers naar het noorden.

[1:27:14] Het is er al veel over gegaan.

[1:27:16] De duizenden treinreizigers...

[1:27:18] van of na Friesland...

[1:27:20] Drenthe en Groningen.

[1:27:22] Die voor de zoveelste keer...

[1:27:24] in dit geval letterlijk in de kou stonden.

[1:27:26] Vanwege het storingsgevoelige spoor...

[1:27:28] bij Meppel.

[1:27:28] Het is goed dat de Kamer...

[1:27:30] dit lijkt te willen oppakken.

[1:27:32] We zullen het amendement hierover mee indienen.

[1:27:35] Nog enkele vragen.

[1:27:37] Hoe kan het dat dit spoor niet meer werkt...

[1:27:39] bij lichte Frieskou?

[1:27:41] Zoals twee weken geleden.

[1:27:43] Wat kan de staatssecretaris hier tegen doen?

[1:27:45] Gelet op deze Kamermeerderheid...

[1:27:47] voor ontbrekende financiering.

[1:27:49] Wanneer is de problematiek definitief opgelost?

[1:27:52] Wat kan de staatssecretaris doen...

[1:27:54] om dit stuk spoor ook buiten de winter...

[1:27:56] op korte termijn weerbaarder te maken?

[1:28:00] Voorzitter.

[1:28:01] Het bereikbaar maken van de scholen...

[1:28:03] sportclubs en banen in Noord-Nederland...

[1:28:05] vraagt om meer dan enkel...

[1:28:07] het oplossen van dit knooppunt.

[1:28:09] Hiervoor zullen nieuwe verbindingen nodig zijn.

[1:28:11] Zodat mensen snel...

[1:28:13] van en naar de Eemshaven...

[1:28:15] Friese meren of het circuit van Assen kunnen.

[1:28:18] Daarom staat D66...

[1:28:19] pal achter de Lelylijn.

[1:28:21] Die bijdragen aan de economie.

[1:28:24] Het is dan ook goed...

[1:28:26] dat de Lelylijn nu is opgenomen...

[1:28:27] in het Europese kernnetwerk 10T.

[1:28:30] De EU erkent daarmee het belang...

[1:28:32] en maakt geldvrij ter ondersteuning.

[1:28:35] Betekent dit dat Nederland bestuurlijk...

[1:28:37] gebonden is aan de realisatie van de verbinding?

[1:28:39] En als we een nieuwe...

[1:28:41] regering hiervan afziet, wat dan?

[1:28:44] Voorzitter. Het Nederlandse...

[1:28:46] mobiliteitssysteem loopt op sommige plekken...

[1:28:48] in ons land tegen de grenzen aan.

[1:28:51] Het is bijvoorbeeld...

[1:28:52] dringen op perrons en proppen...

[1:28:54] in treinen.

[1:28:55] D66...

[1:28:57] is daarom ontstemd dat de bewindspersonen...

[1:28:59] hebben besloten het geld...

[1:29:01] voor het doortrekken van de Noordsuidlijn...

[1:29:03] naar Schiphol te schrappen.

[1:29:05] Deze verbinding is belangrijk...

[1:29:07] voor alle reizigers. Omdat het voor...

[1:29:09] binnenlandse reizigers eenvoudiger wordt...

[1:29:11] om naar andere stations zoals Alkmaar...

[1:29:13] Den Helder of Amersfoort te reizen.

[1:29:16] De metro zelf...

[1:29:18] biedt inwoners of hoofddorp ook frequent...

[1:29:20] duurzaam en snel vervoer...

[1:29:22] naar werk, onderwijs of vrienden.

[1:29:25] Ook staat het op gespannen voet...

[1:29:27] met afspraken over Zuidasdok...

[1:29:28] die de bewindspersonen hebben gemaakt.

[1:29:32] Hoeveel reserve...

[1:29:33] is er nu voor verdere kostenstijgingen...

[1:29:35] die conform afspraak gedekt zouden...

[1:29:37] moeten worden door de Noordsuid...

[1:29:39] middelen?

[1:29:41] Vindt de minister dat het Rijk...

[1:29:43] voor dit tekort aan de lat staat?

[1:29:44] Omdat hij de reserve heeft geschrapt.

[1:29:48] Deelt hij nog...

[1:29:49] altijd de conclusie van commissie Dekker...

[1:29:51] dat de Zuidasdok koste wat kost...

[1:29:53] door moet gaan? Staan de bewindspersonen...

[1:29:56] nog onverkort achter...

[1:29:57] de noodzaak van het derde perron...

[1:29:59] op Amsterdam Zuid?

[1:30:01] U heeft een interruptie van de heer...

[1:30:03] Huiting van de PVV. Zou u...

[1:30:05] uw microfoon uit willen doen, meneer Bamenga?

[1:30:07] Ja, de heer Huiting.

[1:30:09] Ja, voorzitter. Jarenlang heeft D66...

[1:30:12] een verkooppraatje...

[1:30:14] gehouden als het gaat om...

[1:30:15] het OV en om de trein.

[1:30:18] Maar als je dan nu de...

[1:30:20] bijdrage van meneer Bamenga hoort...

[1:30:22] dan word je nog niet bepaald...

[1:30:23] echt nog heel erg enthousiast om die...

[1:30:26] trein in te stappen. En dan...

[1:30:27] komen we ook nog op het punt dat...

[1:30:29] het kabinet eigenlijk geen...

[1:30:31] maatregelen heeft om dat te verbeteren.

[1:30:34] We kunnen NS niet aansturen.

[1:30:36] We kunnen ze geen boetes opleggen.

[1:30:37] Ja, die kunnen we opleggen, maar die kunnen we vervolgens niet innen.

[1:30:41] Ziet D66...

[1:30:42] ook een oplossing...

[1:30:43] als het gaat om meer druk...

[1:30:45] uitoefenen op de verantwoordelijken...

[1:30:47] die zijn voor het spoor? Bijvoorbeeld NS...

[1:30:49] ProRail. Hoe kijkt D66 daarnaar?

[1:30:52] De heer Bamenga, D66.

[1:30:56] D66...

[1:30:57] staat voor een robuust...

[1:30:59] veilig en uitgebreid...

[1:31:00] OV-netwerk voor heel Nederland.

[1:31:03] Wij vinden het belangrijk...

[1:31:04] dat je inderdaad investeert...

[1:31:07] in onderhoud...

[1:31:08] maar dat je ook investeert...

[1:31:11] in nieuwe...

[1:31:13] infrastructuur.

[1:31:14] En op het moment dat je dat doet...

[1:31:17] dan is het belangrijk dat het natuurlijk betrouwbaar is...

[1:31:19] en dat het goed is.

[1:31:21] En wij vinden dus ook...

[1:31:23] dat het kabinet daar ook alles aan moet doen...

[1:31:25] om dat te realiseren.

[1:31:28] Vervolgvraag van de heer Huyt in PVV.

[1:31:30] Ja, voorzitter.

[1:31:31] Het is geen antwoord op mijn vraag.

[1:31:34] Maar de ambities zijn...

[1:31:36] wat dat betreft goed. Alleen wel volledig...

[1:31:38] mislukt met D66 dan in dit kabinet...

[1:31:40] is mijn constatering.

[1:31:42] Maar voorzitter...

[1:31:44] de vraag was...

[1:31:45] hoe D66 kijkt naar hoe wij...

[1:31:48] NS kunnen aanspreken...

[1:31:49] hoe we dat kunnen verbeteren als dingen misgaan.

[1:31:52] De PVV heeft...

[1:31:54] al jaren vorig jaar ook een motie...

[1:31:56] ingediend om bijvoorbeeld...

[1:31:58] het salaris van de NS-topprestatie...

[1:32:00] afhankelijk te maken.

[1:32:02] Serieus een optie voor ons om daarna te gaan kijken.

[1:32:04] Dan even de concrete vraag.

[1:32:06] Hoe zou D66 er tegenover dat voorstel staan?

[1:32:09] Heer Bamenga, uw microfoon.

[1:32:11] En dan heeft u het woord.

[1:32:13] Kijk, om te beginnen...

[1:32:15] de NS is een...

[1:32:17] eigenstandig bedrijf.

[1:32:19] Maar vanuit ons uit...

[1:32:21] is het heel duidelijk...

[1:32:22] wat wij belangrijk vinden.

[1:32:24] Dat wij vinden dat het heel belangrijk is...

[1:32:26] dat het OV betrouwbaar is.

[1:32:28] En dat het heel belangrijk is...

[1:32:30] dat het OV daadwerkelijk bijdraagt...

[1:32:32] aan die verbindingen van mensen.

[1:32:33] Dat mensen daarvoor kunnen kiezen.

[1:32:35] Omdat wij ook vinden dat het OV...

[1:32:37] een duurzame manier is om van A naar B te gaan.

[1:32:41] Om vrienden te bezoeken.

[1:32:42] Om naar het werk te gaan.

[1:32:44] Dus daar willen we volledig voor inzetten.

[1:32:46] En op het moment dat het keer op keer...

[1:32:48] inderdaad niet lukt...

[1:32:50] ja, dan vinden wij...

[1:32:51] dat je ook wel moet kijken naar bijvoorbeeld...

[1:32:53] het leveren van boetes.

[1:32:55] Dus wij vinden het heel belangrijk...

[1:32:58] dat je...

[1:32:59] in ieder geval dat kabinet daar alles aan doet...

[1:33:01] om dat mogelijker te maken.

[1:33:03] En dat je kijkt naar de verschillende instrumenten...

[1:33:05] die er zijn, die je kunt toepassen...

[1:33:07] die nodig zijn.

[1:33:08] Meneer Huiting, uw vijfde interruptie.

[1:33:10] Ja, voorzitter. Meneer Bamenga kan goed kletsen...

[1:33:13] merk ik.

[1:33:15] Maar voorzitter, ik heb nog steeds...

[1:33:17] geen antwoord op mijn vraag.

[1:33:18] Ik stel de hele simpele vraag...

[1:33:20] wat D66 vindt van het plan om...

[1:33:23] het salaris van de NS...

[1:33:24] stopprestatieafhankelijk te vragen.

[1:33:25] Hele simpele vraag. En dan krijg ik...

[1:33:28] zo'n antwoord, voorzitter. Dus...

[1:33:29] wat vindt D66 er nou van?

[1:33:32] Ik wil gewoon concreet daar een antwoord op, voorzitter.

[1:33:35] Dank, heer Huiting...

[1:33:37] voor uw interruptie.

[1:33:38] Kan misschien ook zonder het kletsen erbij te zeggen.

[1:33:40] Maar ik geef de heer Bamenga het woord.

[1:33:44] Nou, ik kom met een heel specifieke...

[1:33:47] maatregel.

[1:33:49] En wij...

[1:33:50] vinden niet dat...

[1:33:52] als ik het even goed begrijp...

[1:33:54] want u gaf aan dat het een...

[1:33:56] maatregel zou moeten gaan van de salaris.

[1:33:57] Begrijp ik dat goed?

[1:33:58] Dat is even een checkvraag.

[1:34:01] Nou ja, dit lijkt mij niet zeg maar...

[1:34:04] een maatregel waar wij...

[1:34:05] op deze manier mee zouden...

[1:34:08] komen. Dus de vraag...

[1:34:10] is op welke manier...

[1:34:12] zo'n maatregel die u dan voorstelt...

[1:34:14] zou bijdragen aan...

[1:34:16] daadwerkelijk meer gebruik van...

[1:34:18] van OV.

[1:34:20] Zodat we op een duurzame manier...

[1:34:22] van A naar B kunnen gaan.

[1:34:23] En zodat de problemen daadwerkelijk...

[1:34:25] worden opgelost. Dat zie ik eerlijk gezegd niet...

[1:34:27] voorzitter. Dan vervolgt u...

[1:34:31] uw betoog. In 2021...

[1:34:36] is er een plan voorgesteld...

[1:34:37] voor een alternatieve financiering...

[1:34:39] voor het doortrekken van de Noord-Zuidlijn...

[1:34:41] via een klein toeslag.

[1:34:43] Kunnen de bewindspersonen de Kamer informeren...

[1:34:45] over de alternatieve financiering...

[1:34:47] voor de Noord-Zuidlijn en dit voorstel...

[1:34:49] daarbij betrekken? Voorzitter.

[1:34:51] Een ander infrastructuurproject...

[1:34:53] waar het knelt is de ring Utrecht...

[1:34:55] bij het natuurgebied Amelisweerd.

[1:34:58] D66 is fel...

[1:35:00] tegen de verbreding van...

[1:35:01] snelwegen ten koste van natuur.

[1:35:03] De gemeente heeft...

[1:35:05] met het in december gepresenteerde...

[1:35:07] alternatief laten zien...

[1:35:10] dat met andere keuzes...

[1:35:12] het veiliger, duurzamer...

[1:35:14] goedkoper en met behoud...

[1:35:16] van natuur kan. Daar moeten we...

[1:35:18] lessen uittrekken voor de toekomst.

[1:35:20] Wanneer komt de minister met een formele...

[1:35:23] reactie? Is de minister...

[1:35:24] met D66 eens dat...

[1:35:26] het alternatief laat zien...

[1:35:27] dat de natuur hier behouden kan blijven...

[1:35:30] de verkeerssituatie verbeterd...

[1:35:31] en goedkoper is? Waarom is dit...

[1:35:34] alternatief eigenlijk niet de uitkomst geweest...

[1:35:36] van het reguliere MIRT-proces...

[1:35:38] voor de A27?

[1:35:40] Hoe moet MIRT worden aangepast...

[1:35:42] om te zorgen dat dit soort alternatieven...

[1:35:44] met voordelen voor automobilisten en inwoners...

[1:35:47] van Utrecht de uitkomst zijn?

[1:35:49] Voorzitter.

[1:35:51] Inwoners van gemeenten die het niet eens zijn...

[1:35:53] met een besluit hebben een zogenaamd...

[1:35:55] right to challenge.

[1:35:59] Hiermee mogen zij...

[1:36:00] laten zien dat de doelen van beleid...

[1:36:02] op andere manieren ingevuld...

[1:36:04] kunnen worden. Met meer draagvlak...

[1:36:07] en het gevoel gehoord te worden.

[1:36:09] Dat is eigenlijk wat...

[1:36:11] regio Utrecht hier ook heeft gedaan...

[1:36:13] met het natuurgebied aan middelsfeer...

[1:36:15] te behouden. Wat vinden de...

[1:36:18] bewindspersonen ervan om een zogenaamd...

[1:36:20] right to challenge in te brengen...

[1:36:22] voor gemeenten en provincies in het...

[1:36:24] MIRT-proces? Het alternatief...

[1:36:26] voor de verbreding van de A27...

[1:36:28] laat wat D66 betreft één ding zien.

[1:36:30] Het kan anders. Dat brengt...

[1:36:33] mij bij de herprioritering van het MIRT.

[1:36:36] Genoodzaakt door de hoge...

[1:36:37] stikstofuitstoot en gestegen personeels- en...

[1:36:39] materiaalkosten staan verschillende...

[1:36:41] projecten on hold. Bij...

[1:36:43] welke concrete projecten zien de bewindspersonen...

[1:36:45] kansen om methode Utrecht...

[1:36:47] nog meer toe te passen? Waarom...

[1:36:50] is gekozen voor deze...

[1:36:52] verdeling tussen aanleg van nieuwe projecten...

[1:36:54] en onderhoud binnen de herprioritering?

[1:36:56] Is verdere versnelling...

[1:36:58] van de onderhoudsopgave denkbaar...

[1:37:00] als hier nog meer geld...

[1:37:02] beschikbaar voor wordt gesteld?

[1:37:04] Voorzitter, tot slot spoorgoederenvervoer.

[1:37:06] Onder andere in Brabant,

[1:37:08] mijn provincie, wonen...

[1:37:10] veel mensen langs het spoor.

[1:37:13] Zij ervaren overlast...

[1:37:15] van goederen-treinen, zoals slapeloze nachten...

[1:37:17] of kosten voor schade aan het huis.

[1:37:20] Als gevolg...

[1:37:21] van werkzaamheden aan het Duitse deel...

[1:37:23] van de Betuwe-lijn, dreigen mensen...

[1:37:25] de komende maanden meer overlast te gaan ervaren...

[1:37:27] en lopen ze tegen muren op.

[1:37:30] Kan de staatssecretaris...

[1:37:32] toezeggen, het platform...

[1:37:33] spoorgoederenvervoer te vragen...

[1:37:35] advies uit te brengen over welke...

[1:37:37] korttermijnmaatregelen de leefbaarheid...

[1:37:39] in deze gebieden verbetert?

[1:37:42] Voorzitter, ik rond af.

[1:37:45] Infrastructuur gaat over het recht...

[1:37:46] op verbinding. Je onderdeel...

[1:37:49] kunnen voelen van de samenleving...

[1:37:51] en kunnen bijdragen aan de economie.

[1:37:53] Het kunnen wonen...

[1:37:55] op de plek van je dromen. Het kunnen...

[1:37:57] studeren op de school van jouw keuze.

[1:37:59] En kunnen werken bij een bedrijf...

[1:38:01] waar je passie ligt.

[1:38:03] De komende Kamerperiode...

[1:38:05] wil ik knokken voor het beste vervoer...

[1:38:06] voor iedereen. Dank u wel.

[1:38:10] Dank voor uw bijdrage, meneer Benenka...

[1:38:12] D66. Als u uw microfoon...

[1:38:14] uit zou willen doen, dan geef ik het woord aan...

[1:38:16] mevrouw Van Santen van de Boer-Burgenbeweging.

[1:38:19] Dank, voorzitter.

[1:38:21] Voorzitter, het meerjarenplan...

[1:38:23] Infrastructuur, Ruimte en Transport...

[1:38:25] behelst iets meer dan 400 pagina's...

[1:38:27] aan alle infrastructurele plannen...

[1:38:28] die ons land te wachten staat.

[1:38:30] 40 projecten voor hoofdwegen...

[1:38:32] 37 voor spoor en OV...

[1:38:35] 18 voor vaarwegen...

[1:38:36] en 28 waterprojecten.

[1:38:38] Deze totaalkaart...

[1:38:40] lijkt op die van 2023.

[1:38:43] Sterker nog, hij is...

[1:38:44] vrijwel identiek.

[1:38:46] Nog steeds komen het noorden, oosten...

[1:38:48] en het zuiden er maar bekaaid...

[1:38:50] van af. Zeker gekeken naar...

[1:38:52] alles wat er in en rondop de Randstad...

[1:38:54] gebeurt, met uitzondering van het Groene Hart.

[1:38:57] Voorzitter,

[1:38:58] alle gebieden en regio's van Nederland...

[1:39:00] moeten goed bereikbaar zijn. In maart...

[1:39:02] vorig jaar kwam de RLE, de Raad...

[1:39:04] voor Leef, Omgeving en Infrastructuur...

[1:39:06] met het rapport Elke Regio Telt.

[1:39:08] Het rapport concludeert dat...

[1:39:10] ondanks dat het de bedoeling is om investeringen...

[1:39:12] in de ruimte-economie en sociale structuren...

[1:39:14] ten goede te laten komen...

[1:39:16] van het hele land, deze economische...

[1:39:18] versterking zich concentreert...

[1:39:20] op stedelijke regio's en vooral...

[1:39:22] die in het westen.

[1:39:23] In de kabinetsbrief van juli vorig jaar...

[1:39:26] wordt dit erkend en belooft...

[1:39:28] het kabinet om dit met mede-overheden...

[1:39:30] aan te pakken. In de brief staat...

[1:39:32] daarnaast dat er gewerkt gaat worden...

[1:39:33] aan de aanbevelingen uit het rapport.

[1:39:37] Nu is de aanleg...

[1:39:38] van nieuwe infra natuurlijk niet zomaar gerealiseerd.

[1:39:41] Maar wat is er...

[1:39:42] precies met deze aanbeveling gedaan...

[1:39:44] bij het meert 2024...

[1:39:46] ten opzichte van die van vorig jaar?

[1:39:48] Als we kijken naar de projecten...

[1:39:50] die op pauze zijn gezet, lijkt het erop...

[1:39:52] dat er niet veel gehoor is gegeven...

[1:39:54] aan het rapport. Het gaat namelijk...

[1:39:56] om projecten die voor de regio...

[1:39:58] van groot belang zijn.

[1:40:00] Bijvoorbeeld de N35 tussen Weidmen...

[1:40:02] en Nijverdal.

[1:40:03] De A58...

[1:40:05] tussen Breda en Tilburg.

[1:40:06] De A67, Leenderheide-Gelderop.

[1:40:09] En de A1, A30...

[1:40:11] bij Barneveld.

[1:40:13] Bij uitstek, gebieden waar enorme...

[1:40:16] inhaalslagen gemaakt moeten worden...

[1:40:18] om het land voor iedereen bereikbaar...

[1:40:20] te houden. Voorzitter.

[1:40:22] Dan zijn er de spoorprojecten, zoals...

[1:40:23] de Lelylijn, Neder-Saxelijn...

[1:40:25] en de voor ons belangrijke...

[1:40:27] flessenholst bij Meppel. Er staan...

[1:40:30] de komende jaren 100.000 woningen...

[1:40:32] in de planning om gebouwd te worden in het noorden...

[1:40:34] en oosten. Vooral in de buurt van...

[1:40:35] spoorlijnen. Want de overheid...

[1:40:37] wil dat we zoveel mogelijk met het...

[1:40:39] OV reizen. Maar hoe kun je...

[1:40:42] van mensen vragen met het OV te reizen...

[1:40:43] als het OV-net niet op orde is?

[1:40:45] Dan pak je nog steeds...

[1:40:47] de auto. Er is 75...

[1:40:50] miljoen euro nodig om de flessenhols...

[1:40:52] aan te pakken. Maar er wordt al jaren moeilijk...

[1:40:54] overgedaan, ondanks herhaalde...

[1:40:55] oproepen van diverse partijen uit deze...

[1:40:58] Kamer. Er is 35 miljoen...

[1:41:00] euro beschikbaar gesteld, maar dat is...

[1:41:01] 40 miljoen. Te weinig.

[1:41:03] Een bedrag dat op de hele...

[1:41:05] begroting minimaal is. Zeker...

[1:41:07] gezien het feit dat het hele noorden...

[1:41:09] hier daadwerkelijk mee wordt geroepen.

[1:41:10] Er hoeft niet eens nieuw spoor...

[1:41:13] te worden aangelegd. Het belang...

[1:41:15] van de Neder-Saxonlijn hebben we al eerder...

[1:41:17] aangekaart en de lijn staat intussen in verschillende...

[1:41:19] bestuursakkoorden. Gelden voor fase 1...

[1:41:21] zijn beschikbaar gesteld.

[1:41:23] En het meer het onderzoek voor het...

[1:41:25] ontbrekende deel gaat beginnen. Dat is goed nieuws.

[1:41:28] BBB wil echter nog...

[1:41:29] benadrukken dat de Neder-Saxonlijn een...

[1:41:31] breedgedragen project is wat goed is voor...

[1:41:33] de wonenden, het bedrijfsleven, onderwijs...

[1:41:35] toerisme en een sterke...

[1:41:37] verbinding creëert tussen de regio...

[1:41:38] Randstad en Duitsland.

[1:41:41] De Neder-Saxonlijn verdient daarom...

[1:41:43] blijvende aandacht.

[1:41:44] Dan de Lelylijn. Zoals ik net al...

[1:41:47] aangaf, vinden wij dat de gebieden buiten...

[1:41:49] de Randstad beter ontsloten moeten worden.

[1:41:51] Daarbij is het noorden er bij uitstek...

[1:41:53] één van. We zien hoe de Lelylijn...

[1:41:55] de potentie heeft om het gebied verder te...

[1:41:57] ontsluiten en te verbinden met de rest van het land.

[1:42:01] We willen er wel voor waken...

[1:42:02] dat het noorden een slaapstad wordt van...

[1:42:04] de Randstad en de eigenheid, culturen...

[1:42:06] talen en dialecten onder druk komen staan.

[1:42:08] Zorgen die ook werden uitgesproken...

[1:42:10] tijdens de raadpleging, zo bleek...

[1:42:12] uit de brief van 15 mei 2023...

[1:42:15] over de voortgang...

[1:42:16] van het meerdonderzoek.

[1:42:18] Daarnaast moet de natuur zo min...

[1:42:20] mogelijk worden belast, de reistijd tussen...

[1:42:22] Noord-Nederland en de Randstad zo kort mogelijk...

[1:42:24] worden gemaakt en moet de verbinding ertoe...

[1:42:26] leiden dat mensen minder vaak met de auto...

[1:42:28] of met het vliegtuig gaan.

[1:42:30] Er worden drie alternatieven voor de...

[1:42:32] Lelylijn onderzocht. Mijn vraag...

[1:42:34] aan de staatssecretaris is, hoe verlopen...

[1:42:36] deze onderzoeken? Is het al duidelijk...

[1:42:38] welke alternatief het snelst gerealiseerd...

[1:42:41] kan worden en welke het meest wenselijk...

[1:42:42] is, gekeken naar de uitkomsten van...

[1:42:44] de CDA? En als u, mevrouw Van Zanten.

[1:42:47] Ja. Dank, voorzitter.

[1:42:50] Ik had me voorgenomen...

[1:42:52] om vandaag ook alleen maar positieve...

[1:42:54] interrupties te doen, dus...

[1:42:56] volgens mij ben ik lekker op stoom...

[1:42:58] wat dat betreft, want ook nu zit ik weer...

[1:43:00] te wippen op mijn stoel van vrolijkheid.

[1:43:02] Als ik hoor wat mijn collega van...

[1:43:04] BBB zegt over de Neder-Saxonlijn...

[1:43:06] de Lelylijn en de flessenhals...

[1:43:07] Meppel, en daar heb ik...

[1:43:09] wat vragen over...

[1:43:11] voorzitter. Deelt de...

[1:43:13] BBB dan ook de opvatting van het CDA...

[1:43:16] dat we vanwege het belang van...

[1:43:17] de Neder-Saxonlijn en de Lelylijn...

[1:43:19] dan dus ook geen euro moeten afhalen van...

[1:43:21] de financiële reserveringen die daar op dit moment...

[1:43:24] voor staan?

[1:43:26] Zullen we het eerst bij één vraag houden?

[1:43:27] Vooruit. En dan ga ik straks...

[1:43:29] een streepje extra zetten.

[1:43:31] Dat gaan we bezien. Mevrouw...

[1:43:34] Sante. Dank voorzitter...

[1:43:37] en dank aan mevrouw verder voor de vraag.

[1:43:39] Ja, wij vinden deze...

[1:43:40] projecten erg belangrijk. Natuurlijk...

[1:43:43] weten we ook dat er bezuinigd...

[1:43:45] moet worden en dat er geld...

[1:43:46] weggehaald is bij...

[1:43:48] een aantal projecten. Ik denk dat...

[1:43:51] er goede keuzes moeten...

[1:43:53] worden gemaakt. Mocht er een alternatief...

[1:43:55] zijn dat misschien...

[1:43:56] voor de Lelylijn wat misschien...

[1:43:59] sneller gerealiseerd kan worden...

[1:44:00] wat misschien goedkoper is...

[1:44:02] en wat misschien ook wel wenselijk is...

[1:44:05] dan hoor ik dat heel graag van...

[1:44:06] de staatssecretaris. En anders...

[1:44:08] blijft de Lelylijn natuurlijk gewoon...

[1:44:11] een optie.

[1:44:12] De Neder-Zakse lijn daarvan lijkt...

[1:44:15] dat wij ons...

[1:44:16] het belang wat wij daarin zien...

[1:44:18] dat we dat duidelijk hebben aangegeven.

[1:44:22] Mevrouw verder...

[1:44:22] van het CDA. En het is...

[1:44:24] de laatste of de ene laatste?

[1:44:28] U heeft nog twee interrupties.

[1:44:29] Ik heb meegeteld. Heel goed.

[1:44:32] U gaat u houden.

[1:44:33] Ja, ik zou...

[1:44:34] dan toch nog even extra willen vragen...

[1:44:36] naar hoe de BBB dan precies...

[1:44:39] in die Lelylijn...

[1:44:41] want nu...

[1:44:42] begin ik toch weer een beetje onrustig...

[1:44:45] te worden met dit antwoord.

[1:44:48] Ook mede...

[1:44:49] ingegeven, omdat ik weet dat de BBB...

[1:44:51] provinciale afdelingen hier...

[1:44:53] gemengd naar kijken.

[1:44:54] Dus afdelingen in...

[1:44:57] Flevoland is voor de Lelylijn...

[1:44:59] en Friesland en Groningen...

[1:45:01] zijn tegen. Ik wil toch wel...

[1:45:02] eigenlijk wel heel graag weten van...

[1:45:04] van BBB...

[1:45:06] Wat is nou... is er nou boter bij de vis?

[1:45:08] Die Lelylijn. Is dat nou...

[1:45:10] voor de BBB een topprioriteit? Ja of nee?

[1:45:13] Mevrouw van Santen, BBB.

[1:45:15] Dank u wel, voorzitter.

[1:45:16] Wat ik net al zei in mijn bijdrage...

[1:45:19] is dat de Lelylijn...

[1:45:21] dat wij de potentie daarvan zien...

[1:45:23] maar wel kritisch blijven.

[1:45:24] Omdat we ervoor willen waken...

[1:45:26] dat het een slaapstand wordt. En omdat er ook...

[1:45:28] dus drie alternatieven voor de Lelylijn...

[1:45:30] worden onderzocht. En wij willen heel graag weten...

[1:45:32] hoe het met deze onderzoeken staat.

[1:45:35] En ook of er...

[1:45:36] misschien een beter alternatief is.

[1:45:38] Dus wij houden in dit geval de opties...

[1:45:40] open en zijn...

[1:45:42] heel erg benieuwd naar de reactie van de staatssecretaris.

[1:45:46] Mevrouw Vedder.

[1:45:48] Ja, daar gaat mijn laatste streepje.

[1:45:50] Ik wil ook nog even...

[1:45:52] iets vragen over flessen als Meppel.

[1:45:53] Daar had mijn collega van de BBB ook hele...

[1:45:56] warme woorden over...

[1:45:57] waar ik mij heel verwant bij voel.

[1:46:00] Betekent dat dan ook dat...

[1:46:01] we kunnen rekenen op de steun van het BBB...

[1:46:04] als het gaat over het amendement...

[1:46:05] om dit nu echt op te lossen?

[1:46:06] Met wetende dat...

[1:46:08] want de collega van NSC refereerde daarnaar...

[1:46:11] dat het huidige budget nu niet voldoende is.

[1:46:13] En alleen beginnen aan het perron...

[1:46:16] maakt van deze flessenhals...

[1:46:18] niet ineens niet meer een flessenhals.

[1:46:20] Want daarvoor moeten we ook...

[1:46:21] al die andere problemen op dit traject...

[1:46:23] lossen. Dus we hebben dat budget...

[1:46:25] wel echt nodig om die eerste stap te zetten.

[1:46:28] Mevrouw van Santen, BBB.

[1:46:30] Heer voorzitter.

[1:46:31] Wij staan daar zeker...

[1:46:34] met...

[1:46:35] veel interesse kijken we daarnaar.

[1:46:37] En ik denk ook dat...

[1:46:39] we dat even beter moeten bereiken. Ik heb het amendement...

[1:46:42] namelijk zelf nog niet gezien.

[1:46:44] Dus ik wil daar graag...

[1:46:45] goed naar kijken. Maar zoals...

[1:46:48] jullie het schetsen...

[1:46:50] klinkt dat in ieder geval goed. Dank u wel.

[1:46:53] U vervolgt uw betoog...

[1:46:54] mevrouw van Santen.

[1:46:59] Uiteraard is ook de ontsluiting van de Randstad...

[1:47:01] belangrijk. En daar heeft...

[1:47:03] het hele land...

[1:47:04] uiteindelijk baat bij. De ontwikkeling...

[1:47:06] van het Zuidasdok en het...

[1:47:08] doortrekken van de Noord-Zuidlijn is noodzakelijk...

[1:47:11] om te voorkomen dat het spoornetwerk...

[1:47:12] in en rond Amsterdam dichtslipt.

[1:47:14] En het hele land hier vervolgens enorme hinder...

[1:47:16] van ervaart. Het is dan...

[1:47:19] ook niet een kwestie van of de stad of...

[1:47:21] de regio. Het moet beide.

[1:47:23] Ik begrijp dat er keuzes moeten...

[1:47:25] worden gemaakt. Maar ik begrijp heel eerlijk...

[1:47:27] gezegd weinig van hoe en waarom...

[1:47:29] specifiek deze keuzes zijn...

[1:47:31] gemaakt tijdens de technische briefing...

[1:47:33] van vorige week. Krijg ik hier ook niet...

[1:47:35] echt duidelijk antwoord op.

[1:47:37] Voorzitter. Verder wil ik aandacht...

[1:47:38] vragen voor de samenloop van werkzaamheden...

[1:47:40] tussen ProRail en Rijkswaterstaat.

[1:47:42] Waardoor gebieden compleet afgesloten...

[1:47:45] raken of dreigen te raken.

[1:47:47] In juni vorig jaar...

[1:47:48] voerde ProRail werkzaamheden uit aan het spoor...

[1:47:50] in Zeeland. En dat viel samen met...

[1:47:53] de afsluiting van de Haringvlietbrug.

[1:47:55] Daardoor werd het erg druk op de weg.

[1:47:57] En was er grote hinder voor treinreizigers.

[1:47:59] Eenzelfde situatie...

[1:48:01] dreigde te ontstaan bij Den Helder.

[1:48:03] Eind vorig jaar liet Rijkswaterstaat...

[1:48:05] weten dat de grote renovatiewerkzaamheden...

[1:48:07] aan de Kooibrug werden uitgesteld...

[1:48:09] vanwege de samenloop...

[1:48:10] met de werkzaamheden van ProRail...

[1:48:13] aan het spoor tussen heer Hugo Waert...

[1:48:14] en Den Helder. Ik hoor graag...

[1:48:16] van de staatssecretaris en...

[1:48:18] of de minister...

[1:48:20] of dit niet beter valt te plannen.

[1:48:23] Voorzitter. Ik rond af. Er moet...

[1:48:25] heel veel. We moeten de bereikbaarheid...

[1:48:26] van de regio verbeteren. We moeten ervoor zorgen dat...

[1:48:28] nieuwe woningbouwlocaties en bedrijventerreinen...

[1:48:31] ontsloten worden. En dat de...

[1:48:32] vaarwegen bevaarbaar blijven. Ook...

[1:48:35] moeten we ervoor zorgen dat tunnels, bruggen...

[1:48:37] viaducten en aquaducten...

[1:48:38] tijdig onderhoud krijgen om opstoppingen...

[1:48:40] en erger te voorkomen.

[1:48:43] En dit alles kost ongelooflijk veel...

[1:48:45] tijd, geld en personeel.

[1:48:46] Van dit alles hebben we te weinig.

[1:48:49] Ik spreek de hoop uit dat er snel...

[1:48:51] een nieuw kabinet is dat bereid is meer te...

[1:48:53] investeren in de infrastructuur. En...

[1:48:55] dit vervolgens te verdelen op een manier die past...

[1:48:57] bij de adviezen van de RLE.

[1:48:59] En zich ook houdt aan de...

[1:49:01] gemaakte afspraken. Dank u wel.

[1:49:03] Dank voor uw...

[1:49:05] uitdaging. Dan geef ik het woord aan mevrouw Fedders...

[1:49:07] van het CDA.

[1:49:09] Dank voorzitter. Ik heb natuurlijk...

[1:49:11] veel te veel te vertellen en te weinig tijd.

[1:49:15] In de kern...

[1:49:16] voorzitter, heeft het CDA...

[1:49:18] wat betreft vandaag maar...

[1:49:20] eigenlijk maar één hoofdvraag bij elke beslissing...

[1:49:22] over infrastructuur. En dat is...

[1:49:24] versterkt het of verzwakt het onze gemeenschappen?

[1:49:26] Want voorzitter, uiteindelijk...

[1:49:28] is alle infrastructuur sociaal.

[1:49:30] Omdat het afstanden kan verkleinen...

[1:49:32] het kan verbinden, het kan samenbrengen.

[1:49:34] Het draait erom...

[1:49:36] hoe we voor mensen een bereikbaar...

[1:49:37] thuis creëren. Voorzitter...

[1:49:39] dat bereikbare thuis staat op het spel...

[1:49:42] voor heel veel Noordelingen als we het over...

[1:49:43] flessenhals Meppel hebben.

[1:49:45] Daar hebben we het nu al veel over gehad.

[1:49:48] Het CDA vindt het ontzettend...

[1:49:50] belangrijk dat we de tweede helft...

[1:49:51] van de middelen die nodig zijn om...

[1:49:53] die flessenhals serieus aan te pakken...

[1:49:55] echt voor elkaar gaan boksen.

[1:49:57] En dat betekent dat we dus ook...

[1:49:59] meer moeten doen dan alleen aanpakken...

[1:50:01] van het baron. Ook de rest...

[1:50:03] van de flessenhals problematiek...

[1:50:06] gaan we wat het CDA betreft...

[1:50:08] hopelijk zo eensgezins mogelijk...

[1:50:09] vandaag bij de kop pakken.

[1:50:12] Voorzitter, bij de nederse actielijn...

[1:50:14] heb ik vooral een boodschap aan...

[1:50:15] onze formerende vrienden.

[1:50:17] Want als je bestaanszekerheid wilt versterken...

[1:50:20] dan moet je hier beginnen...

[1:50:21] volgens ons. Juist hier...

[1:50:23] in de veenkolonie krijgen mensen...

[1:50:26] het economisch en sociaal al heel lang...

[1:50:28] en heel pittig voor de kiezen.

[1:50:29] En natuurlijk is een nederse actielijn...

[1:50:31] alleen dan niet genoeg...

[1:50:33] maar het creëren van een bereikbare school...

[1:50:35] en een bereikbaar werk- en thuisfront...

[1:50:37] is wel het begin...

[1:50:38] van bestaanszekerheid. En met wat...

[1:50:41] er nu ligt aan geld en afspraken...

[1:50:43] kan er echt gekozen worden voor versnellingen.

[1:50:45] En ik hoop aan...

[1:50:47] mijn vraag aan de formerende partijen is...

[1:50:49] of u daarop wil reflecteren in uw tweede termijn.

[1:50:52] De opname van de Lelylijn...

[1:50:53] in het uitgebreide netwerk...

[1:50:55] van TNT...

[1:50:57] waar we Europees geld krijgen...

[1:51:00] voor deze cruciale verbinding...

[1:51:01] naar Noorden en Noord-Europa...

[1:51:03] dat is een prestatie...

[1:51:05] van de staatssecretaris...

[1:51:07] waar ik graag een compliment van wil maken.

[1:51:09] We zijn daar heel erg blij mee.

[1:51:11] En ik vermoed dat mijn buurman...

[1:51:13] de heer Grinwisse ook meer zal vertellen...

[1:51:16] over het voorstel...

[1:51:17] waarmee we het kabinet verder willen aanvuren...

[1:51:19] door in te zetten voor...

[1:51:21] opname in het kernnetwerk.

[1:51:23] Waardoor meer geld te verdelen valt...

[1:51:25] en een snellere realisatie in het verschiet ligt.

[1:51:27] Dat is ons een lief ding waard.

[1:51:29] Voorzitter, in Noord- en Oost-Nederland...

[1:51:31] wordt het tijd voor een concreet tijdpad...

[1:51:33] over de aanpak van de N33.

[1:51:35] En bij de N50...

[1:51:36] horen we graag hoe de verkeersveiligheid...

[1:51:39] gemonitoreerd wordt...

[1:51:40] na het aanbrengen van de rijbaanscheiding.

[1:51:42] Graag hoor ik hoe we hier evalueren...

[1:51:45] of er wellicht meer maatregelen nodig zijn.

[1:51:47] Bij de N35...

[1:51:48] ziet het CDA een prijzenswaardige intentie...

[1:51:51] met het voorgenomen amendement...

[1:51:53] van de formerende partijen.

[1:51:55] Daar zijn we echt blij mee.

[1:51:58] Maar daarbij hoort wel...

[1:51:59] ook onze vraag aan de minister.

[1:52:01] Hoe hoog schat u de kans in...

[1:52:03] dat deze intentie zich ook materialiseert...

[1:52:06] in de aanleg van de rondweg...

[1:52:07] rond Mariënheem?

[1:52:09] Dit in verband met de stikstofproblematiek...

[1:52:12] waar we het al over hebben gehad.

[1:52:14] En als de minister denkt...

[1:52:16] dat dit mogelijk...

[1:52:17] in de weg staat...

[1:52:19] wat is daar dan aan te doen?

[1:52:22] Voorzitter, ik mis...

[1:52:23] nog een visie op de N36...

[1:52:26] en de N48.

[1:52:27] Belangrijke verbindingen tussen Twente en Drenthe.

[1:52:29] En ik weet toevallig uit eigen ervaring...

[1:52:31] hoe moeilijk het is om een beetje vlot...

[1:52:33] van Twente naar Drenthe en weer terug te komen.

[1:52:35] Wat gaat de minister hier doen...

[1:52:37] aan de verkeersveiligheid?

[1:52:38] We weten van de vele dodelijke ongelukken...

[1:52:41] tussen Almelo en Omme.

[1:52:44] Er komt een grote kazerne...

[1:52:45] in Zeewolde. Graag hoor ik...

[1:52:47] of de minister de opvatting deelt van het CDA...

[1:52:49] dat verbreding dan een optie zou moeten zijn...

[1:52:51] bij de Nijkerkerbrug op de N301.

[1:52:54] Voorzitter, wat in de regio...

[1:52:56] wordt omschreven als acht maanden...

[1:52:57] totale ellende op de A7...

[1:52:59] heeft de minister naar aanleiding...

[1:53:01] van onze Kamervragen verschillende onderzoeken...

[1:53:03] aangekondigd. Naar...

[1:53:04] aansluitingen op en afritten...

[1:53:06] Purmerend-Weide-Vennen richting Hoorn...

[1:53:08] Purmerend-Centrum richting Amsterdam...

[1:53:10] en de afrit naar Purmerend-Centrum.

[1:53:13] Wanneer komen de resultaten...

[1:53:14] van de impact hiervan op doorstroming...

[1:53:16] economische schade, sluipverkeer, overlast...

[1:53:18] op andere wegen, invloed op de leefbaarheid...

[1:53:21] en aanrijtijden van nooddiensten?

[1:53:22] En waar blijft de impactanalyse...

[1:53:24] van de invloed op omringende wegen...

[1:53:26] zoals de N244...

[1:53:28] en N247?

[1:53:31] En het aangekondigde...

[1:53:33] onderzoek naar de ideeën van het projectteam...

[1:53:35] van de gemeente Purmerend...

[1:53:37] zoals op specifieke plekken extra...

[1:53:39] asfalt.

[1:53:41] Graag per punt reactie...

[1:53:43] evenals op de voortgang...

[1:53:45] van de aanpak doorstroming richting Alkmaar...

[1:53:47] en op de N242.

[1:53:49] Lijkt wel bingo.

[1:53:50] Verbetering A9 Rottepolderplein...

[1:53:52] in het bijzonder een afslag bij A9 Heilo.

[1:53:55] Mogelijkheden voor het verbeteren...

[1:53:57] Oost-West-verbindingen met de A23...

[1:53:59] als hoofdelement.

[1:54:01] En moeten we de A27...

[1:54:02] tussen Zeewolde en Eemnes...

[1:54:04] niet eens gaan verbreden?

[1:54:09] Voorzitter, de pausering...

[1:54:10] van het aanpak Knoop in de Hoevenlaken...

[1:54:12] wordt elke dag door heel veel mensen gevoeld.

[1:54:15] Twee andere grote...

[1:54:17] geraten in de keel...

[1:54:18] de pauzenstand van de A1 en A30...

[1:54:20] waar de verkeersveiligheid met die file...

[1:54:22] in de Haaksebocht echt niet op orde is...

[1:54:24] en de aanpak van de Ring Utrecht...

[1:54:26] en het alternatieve plan dat de regio heeft gepresenteerd...

[1:54:29] zijn bovendien volledig afhankelijk...

[1:54:31] van de aanpak van Knoop in de Hoevenlaken.

[1:54:33] Minister, ik verwacht...

[1:54:35] en ik hoop op een persoonlijk commitment...

[1:54:37] hoe u het verzachtende...

[1:54:39] pakket inhoud gaat geven.

[1:54:41] Want we hebben hier zichtbare resultaten nodig...

[1:54:43] wat in de praktijk merkbaar is.

[1:54:45] Voorzitter, hoe lang heb ik nog?

[1:54:48] Eén minuut en 23 seconden.

[1:54:50] Ach, geweldig.

[1:54:51] Dan ga ik nog even door met mijn rondje Nederland.

[1:54:54] De Bodegravenbrug...

[1:54:55] begint het kijken naar elkaar tussen...

[1:54:57] de provincie en het Rijk wat ons betreft...

[1:54:59] eigenlijk een beetje lachwekkende vormen aan te nemen.

[1:55:02] Er zijn veel stukken nodig om...

[1:55:04] aan elkaar te vertellen dat de ander...

[1:55:05] aan zet is.

[1:55:08] Ondertussen zijn zelfs de laaghangend...

[1:55:10] fruitonderdelen...

[1:55:11] van de unaniem aangenomen motie...

[1:55:13] van der Molen niet uitgevoerd.

[1:55:15] Minister, ik neem aan dat u op zijn minst...

[1:55:18] met gezwinde spoed die beloofde...

[1:55:20] gezamenlijke routekaart...

[1:55:21] naar binnen drie jaar een veilige...

[1:55:23] fietsoversteek gaat uitvoeren.

[1:55:25] En ik hoor daar graag een antwoord op.

[1:55:28] En ook bij...

[1:55:29] de volgende projecten graag een concrete reflectie...

[1:55:31] op voortgang. De uitvoering van...

[1:55:33] de CDA-motie Samenloop...

[1:55:35] Eindhoven-Heerlen-Aken.

[1:55:37] Op welke acties kunnen we rekenen...

[1:55:39] bij knooppunt Zoomland? Wat is...

[1:55:41] het tijdpad voor de reparatie Zeelandbrug?

[1:55:44] En wat is er gedaan...

[1:55:45] met de aangenomen motie over het tolvrij krijgen...

[1:55:47] van de Westerscheldetunnel...

[1:55:49] door dit onder de vrachtwagenheffing...

[1:55:51] te brengen, voorzitter?

[1:55:55] Dank voor uw betoog. U heeft een interruptie...

[1:55:57] van de heer Heutink van de PVV.

[1:55:59] En ik verzoek uw mevrouw verder of u uw microfoon...

[1:56:01] loopt. Heer Heutink, PVV.

[1:56:04] Ja...

[1:56:05] Voorzitter, dank u wel. Ik hoor mevrouw verder...

[1:56:07] allemaal belangrijke knooppunten...

[1:56:09] en knelpunten noemen die we...

[1:56:11] moeten oplossen. En die mening...

[1:56:13] die delen wij ook met het...

[1:56:14] CDA. Tegelijkertijd...

[1:56:17] voorzitter, zien we natuurlijk nu ook dat het...

[1:56:19] kabinet voorstelt...

[1:56:21] om die herprioritering...

[1:56:23] door te voeren met die schui van...

[1:56:25] ruim 4,1 miljard.

[1:56:27] Waarmee al die projecten ook...

[1:56:29] in de wachtstand gaan. Dus feitelijk wat het kabinet...

[1:56:31] doet is ons natuurlijk met de rug...

[1:56:33] tegen de muur zetten. Dit is...

[1:56:35] hoe het is. En anders hebben we een groot probleem...

[1:56:37] met onderhoud. En vindt het...

[1:56:39] CDA ook niet...

[1:56:40] een beter idee om...

[1:56:42] zo'n exercitie...

[1:56:45] uit te laten voeren door een nieuw kabinet.

[1:56:47] Dat een nieuw kabinet ook...

[1:56:48] zelf kan afwegen van...

[1:56:50] dit zijn nu de opgaven die we hebben...

[1:56:53] en daarvan gaan we dat dan ook...

[1:56:55] betalen. Want ja, nu...

[1:56:57] is het zeg maar een voldongen feit...

[1:56:59] als we morgen gaan instemmen...

[1:57:01] met die begroting. En ik ben wel heel benieuwd...

[1:57:03] wat het CDA daarvan vindt, voorzitter.

[1:57:05] Mevrouw Vedder.

[1:57:07] Dank, voorzitter. En dank ook...

[1:57:09] voor de vraag.

[1:57:11] Dit is ook best wel een worsteling...

[1:57:13] geef ik ook eerlijk toe. Want...

[1:57:15] aan het eind van de dag moeten we gewoon...

[1:57:16] concluderen dat we meer willen in Nederland...

[1:57:19] dan dat we kunnen betalen.

[1:57:22] En daarbij...

[1:57:23] is het recht op bereikbaarheid...

[1:57:25] voor het CDA een groot goed.

[1:57:27] Niet alles wat ik net...

[1:57:29] heb genoemd is door die herprioritering...

[1:57:31] nu op de helling gekomen...

[1:57:33] gelukkig. Dus het is niet zo...

[1:57:35] dat als ik nu wijs...

[1:57:37] op het belang van die knooppunten...

[1:57:39] dat ik daarmee ook het signaal heb...

[1:57:41] afgegeven van ik vind die...

[1:57:42] het onderhoud daarmee dan niet belangrijk.

[1:57:44] Want dat is...

[1:57:47] echt nadrukkelijk niet zo.

[1:57:49] Want ik zie ook...

[1:57:51] ik maak me ook echt zorgen over...

[1:57:53] wat er gebeurt met onze infrastructuur...

[1:57:55] als wij...

[1:57:58] die kwaliteitsdoelen...

[1:57:59] en dat onderhoud nog langer...

[1:58:00] laten slepen. Ik weet bijvoorbeeld van gebieden in...

[1:58:03] het noorden...

[1:58:04] die zijn zo afhankelijk van bepaalde bruggen...

[1:58:07] en tunnels als die op een gegeven moment...

[1:58:09] niet meer...

[1:58:09] voldoende in gebruik genomen kunnen worden. Of...

[1:58:12] door het volledige verkeer...

[1:58:14] benut kunnen worden. Dan gaan we ongelooflijke...

[1:58:17] omrijdrama's creëren.

[1:58:19] Dus de...

[1:58:20] balans tussen...

[1:58:24] onderhoud...

[1:58:25] en het...

[1:58:26] aanpakken van huidige...

[1:58:28] knooppunten versus...

[1:58:30] oppakken van nieuwe projecten...

[1:58:33] daar kan ik eigenlijk wel heel erg in meekomen...

[1:58:35] in hoe die balans op dit moment is gelegd...

[1:58:37] door het kabinet.

[1:58:39] Dan is het woord aan de heer Grimwis van de ChristenUnie.

[1:58:43] Voorzitter, dank u wel.

[1:58:44] En wat is het heerlijk om na een blauwe...

[1:58:47] maandag weer echt INW-woordvoerder te zijn...

[1:58:49] en dit debat te mogen voeren.

[1:58:50] Want waar zouden we immers zijn zonder verbondenheid?

[1:58:53] De ChristenUnie gelooft dat mensen niet zijn geschapen...

[1:58:55] om alleen te zijn, maar om samen te leven.

[1:58:57] In verbondenheid dus. En ten diepste gaat het daar...

[1:58:59] ook over als we het hebben over...

[1:59:01] hele aardse zaken als...

[1:59:02] spoorlijnen, fietspaden en snelwegen.

[1:59:04] Want we reizen dagelijks met een doel.

[1:59:06] We reizen om bij elkaar te komen.

[1:59:08] Bij familie, op werk, naar vrienden of de kerk.

[1:59:09] Op zoek naar verbondenheid.

[1:59:11] Het investeren in onze verbondenheid staat echt onder druk.

[1:59:13] Het mobiliteitsfonds is uitgewrongen om de instandhoudingsopgave...

[1:59:16] bij Rijkswaterstaat aan te kunnen.

[1:59:18] En dat is terecht, maar het doet wel pijn.

[1:59:20] Pijn in regio's waar het Rijk...

[1:59:22] nog maar kort of langer geleden...

[1:59:23] heeft beloofd te investeren en zich nu terugtrekt.

[1:59:25] Ik noem Salland. Ik noem de Betuwe.

[1:59:27] Ik noem de Alblasserwaard. Ik noem de Noordwest-Veluwe.

[1:59:30] De gestopte projecten gaan wij hier vandaag...

[1:59:31] echter niet reactiveren.

[1:59:34] Nou ja, behalve de N35. Daar heb ik het al iets over gezegd.

[1:59:37] Geld is nog wel het minste probleem.

[1:59:39] We zitten met name bij wegverkeer echt met een stikstof in passen.

[1:59:43] Zelfs een N35 die gewoon aangepakt moet worden...

[1:59:45] met een van de laatste rijkswegen die dwars door een dorp loopt...

[1:59:48] het dorp Marienheim, dat ligt stil.

[1:59:52] En dat is onverteerbaar.

[1:59:53] Want de dorpelingen wachten al zo lang.

[1:59:56] Sinds de jaren 90 al.

[1:59:57] En klopt het dat nu geld niet het grootste probleem is...

[2:00:00] maar stikstofruimte?

[2:00:01] Met 11 stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden...

[2:00:04] binnen een straal van 25 kilometer.

[2:00:07] En trouwens, waarom zijn de regels...

[2:00:08] in zaken extern salderen nog niet aangepast...

[2:00:11] zodat niet alleen de NB-vergunning wordt gekocht...

[2:00:13] maar ook de fosfaatrechten?

[2:00:15] Voorzitter, voor de ChristenUnie is het duidelijk.

[2:00:17] Er moet gewoon fors geld bij om het mobiliteitsfonds...

[2:00:20] weer tot leven te wekken.

[2:00:21] Voor onderhoud van bruggen en sluizen, nieuw spoor...

[2:00:23] de fiets, verkeersveilige wegen.

[2:00:24] En als u het mij vraagt, voorzitter...

[2:00:26] maken we er dan meteen een bedrijfbaarheidsfonds van.

[2:00:28] Zodat we nog meer aan die nieuwe verbondenheid kunnen werken...

[2:00:31] door heel Nederland heen, in ieder landsdeel.

[2:00:34] En ik sluit me wat dat betreft aan...

[2:00:35] bij het betoog van collega Orge van Dijk.

[2:00:38] En daarvan heeft u ook direct een interruptie.

[2:00:42] Voorzitter, dank voor die steun natuurlijk van de heer Giewesma.

[2:00:44] Mijn vraag ging net eigenlijk daarvoor.

[2:00:47] Ik denk dat de ChristenUnie heel helder neerzet...

[2:00:49] dat het nodig is dat er meer geld bij moet.

[2:00:52] En dat de transitie naar een bereikbaarheidsfonds...

[2:00:56] klinkt mij heel mooi in de oren.

[2:00:57] En tegelijkertijd weten we dat dat ingewikkeld is.

[2:01:00] En dat er keuzes gemaakt moeten worden.

[2:01:03] Zou de heer Giewes wat nadrukkelijker in kunnen gaan...

[2:01:05] op waar dan voor hem de prioriteiten liggen?

[2:01:07] Als hij toch moet kiezen, is dat dan toch nieuwe aanleg van spoor en weg?

[2:01:10] Of is dat inderdaad beheer en onderhoud?

[2:01:12] En volgt hij dus ook die prioritering...

[2:01:14] ook mocht er in de komende kabinetsperiode...

[2:01:16] weer keuzes moeten worden gemaakt?

[2:01:18] De heer Giewes, ChristenUnie.

[2:01:20] Voorzitter, uit de doorrekening van ons verkiezingsprogramma...

[2:01:23] bij zowel het PBL als het CPB...

[2:01:26] is helder dat wij per saldo geld extra investeren in infrastructuur.

[2:01:30] Dus er gaat geld bij.

[2:01:32] Bij de begrotingen van INW...

[2:01:35] en in het mobiliteitsfonds wat ChristenUnie betreft.

[2:01:38] Dus het moet van elders komen.

[2:01:40] En wij zetten daar niet, zoals sommige andere collega's eindeloos...

[2:01:43] dat is al heel vaak uitgegeven overigens, volgens mij...

[2:01:45] de ontwikkelingssamenwerking en de NPO voor in, maar andere middelen.

[2:01:49] Dus ik verwijs enerzijds naar onze doorrekening...

[2:01:53] en anderzijds binnen INW...

[2:01:55] leggen wij de nadruk op waterveiligheid, op OV...

[2:01:59] en op beheer en onderhoud en op de fiets.

[2:02:02] Dus wegen pakken wij vooral aan bij de ChristenUnie...

[2:02:04] omwille van verkeersveiligheid.

[2:02:07] En minder, omdat je het moet prioriteren...

[2:02:11] minder focussen wij op extra asfalt smeren.

[2:02:14] Hoewel wij beseffen dat de stopgezette projecten...

[2:02:17] stuk voor stuk relevantie hadden.

[2:02:19] Dus wij willen wel door uiteindelijk met de A15 bijvoorbeeld...

[2:02:23] bij het Gorinchem, met de A2 bij Del.

[2:02:24] Dus die stopgezette projecten, daar moet extra geld voor komen.

[2:02:28] En ik wens de heer Van Dijk daar heel veel succes bij...

[2:02:31] bij het onderhandelen.

[2:02:32] Wij hebben de vorige keer in het coalitieakkoord...

[2:02:35] extra middelen uitgetrokken.

[2:02:37] Helaas blijkt dat nu te weinig te zijn.

[2:02:40] Maar ja, zoals bekend is...

[2:02:42] heeft ieder kabinet recht op zijn eigen problemen.

[2:02:45] De heer Van Dijk, u werd een beetje uitgedaagd.

[2:02:47] Ja, voorzitter, dank.

[2:02:48] Ik heb slechts toch een vraag op die geprioriteerde projecten.

[2:02:52] En mooi dat de ChristenUnie dat zou willen steunen...

[2:02:54] de twee, drie die wij ook naar voren hebben gebracht.

[2:02:56] Maar ik heb ze natuurlijk alle 17 naar voren gebracht.

[2:02:58] Het gaat om 14 wegprojecten en drie vaarwegprojecten.

[2:03:01] Mag ik het dan zo begrijpen dat de ChristenUnie...

[2:03:03] eigenlijk voor alle 17 ook wil staan en dat kan steunen...

[2:03:06] als daar middelen voor gevonden kunnen worden?

[2:03:10] Nou, dan moet ik op alle 17 even nu in één keer...

[2:03:13] een ongeclausuleerd antwoord geven.

[2:03:15] Daar moet ik altijd mee oppassen.

[2:03:19] Grotendeels wel.

[2:03:20] Ik ga nu, ik moet even memoriseren...

[2:03:23] welke het ook alweer allemaal betrof.

[2:03:25] Kijk, bij de A4 denk ik vooral dat de aansluiting...

[2:03:28] bijvoorbeeld van de N211 op de A4 moet beter.

[2:03:31] Maar of nou die A4 nou per se even breed moet worden?

[2:03:33] Ja, ik ben wat huiverig.

[2:03:35] Hier en daar kun je denk ik door multimodaal te kijken...

[2:03:38] soms met een andere oplossing...

[2:03:40] het mobiliteitsprobleem ook aanpakken.

[2:03:45] Ik herinner me dat er een project is bij de A50.

[2:03:48] Dat is inmiddels tussen Nijmegen en Oost.

[2:03:50] Dat wordt maar duurder en duurder en duurder.

[2:03:53] Had dat niet ook opgelost kunnen worden...

[2:03:55] door de enkelspoorsbrug over de Maas bijvoorbeeld?

[2:03:57] Daar een oplossing voor te vinden.

[2:03:59] En dat misschien voor veel minder middelen...

[2:04:02] dan dat steeds duurdere project.

[2:04:03] Dus kortom, in algemene zin ja.

[2:04:06] Maar dat wil niet zeggen dat dat helemaal...

[2:04:08] zonder amendementen gepaard zou hoeven te gaan.

[2:04:11] Ja?

[2:04:12] U vervolgt uw betoog.

[2:04:15] Dank u wel. Even kijken, waar was ik gebleven?

[2:04:19] Ja, bij de fiets denk ik.

[2:04:21] Daar sluit ik me aan bij de bijdrage van collega De Hoop.

[2:04:24] Inmiddels weer voorzitter.

[2:04:27] Concreet nog een punt.

[2:04:28] Snelheidsverlaging en investeringen...

[2:04:29] en fietsinfrastructuur kunnen met kleine bedragen...

[2:04:31] en snelle ingrepen veel ongelukken voorkomen.

[2:04:33] Zo fietsen er nog steeds veel scholieren...

[2:04:36] op 80 kilometer per uur wegen zonder fietspad.

[2:04:39] Sweco becijferde dat het aanleggen van een fietspad...

[2:04:42] waar dat ruimtelijk kan zo'n 14 miljoen kost.

[2:04:46] En het verlagen van de snelheid van 80 naar 60 kilometer...

[2:04:49] als een vrijliggend fietspad niet past, kost 3 miljoen.

[2:04:51] Kunnen dit soort projecten niet uit het strategisch plan...

[2:04:54] verkeersveiligheid gedekt worden, is mijn vraag.

[2:04:56] Dan over truckparkings.

[2:04:59] Die zijn broodnodig, vooral langs de goederenvervoercorridors.

[2:05:01] Welke locaties zijn inmiddels in beeld?

[2:05:03] Ik lees in de midbrief dat daarnaast ook...

[2:05:05] op bijvoorbeeld bedrijfterreinen gezocht wordt.

[2:05:07] Hoeveel terreinen zijn inmiddels in beeld?

[2:05:09] En in welke regio's of plaatsen?

[2:05:10] En het invoeren van een reserveringsapp...

[2:05:12] voor parkeerplaatsen is natuurlijk een quick win.

[2:05:14] Waarom twijfelt de minister daar nog over?

[2:05:16] Of is zijn twijfel inmiddels voorbij?

[2:05:18] Dan mijn rondje Nederland.

[2:05:19] Dan begin ik in Groningen.

[2:05:20] Met fase 1 van de Neder-Saxonlijn...

[2:05:22] wordt Stadskanaal weer per trein verbonden met Groningen.

[2:05:24] Dat is heel mooi.

[2:05:26] Dit als onderdeel van de inlossing van onze ereschuld in Groningen.

[2:05:28] Idealiter leggen we het station wat zuidelijker...

[2:05:30] dan het bestaande station.

[2:05:31] Dus bij het Mercurius Businesspark, voor de kenners.

[2:05:34] Op het tracé van fase 2 van de Neder-Saxonlijn.

[2:05:37] Kent de staatssecretaris deze wens van de regio?

[2:05:40] En wil zij met hen in gesprek om dit te onderzoeken?

[2:05:43] Hoe staat het eigenlijk met het MIRP-onderzoek Neder-Saxonlijn...

[2:05:46] een jaar na het startschot?

[2:05:47] We zakken per trein wat af.

[2:05:49] Maar de vraag is of we knooppunt Meppel wel voorbij komen.

[2:05:52] Dat is immers iedere treinreis weer afwachten.

[2:05:54] Wat de ChristenUnie betreft wel.

[2:05:56] En daarom trekken we samen met de collega's van CDA...

[2:06:00] GroenLinks, PvdA en D66...

[2:06:01] met de amendementen 28 en 22...

[2:06:04] 40 miljoen extra ervoor uit.

[2:06:06] Maar dan is nog wel de vraag...

[2:06:07] waarom moet het nog dan 9 jaar duren voordat het helemaal opgelost is?

[2:06:11] Kan het niet sneller, is mijn vraag aan de staatssecretaris.

[2:06:14] En ik reken op een zeer welwillende bejegening van dit amendement.

[2:06:18] We versterken de verbinding naar het noorden verder met de Lelylijn.

[2:06:21] Goed nieuws is dat deze is opgenomen in tent T.

[2:06:24] Maar slechts in het uitgebreide netwerk dat er pas in 2050 hoort te liggen.

[2:06:28] Moet het doorstoten naar het uitgebreide kernnetwerk?

[2:06:31] Is de staatssecretaris dat met de ChristenUnie-fractie eens?

[2:06:34] En hoe gaat dat met de internationale lobby?

[2:06:36] Dan de elektrificatie van het spoor naar Almelo en Oldenzaal.

[2:06:40] Dat kwam niet van start, maar daar is al een vraag over gesteld.

[2:06:43] Daar sluit ik me bij aan.

[2:06:45] Dan sla ik wat punten over die ook al aan de orde zijn geweest.

[2:06:47] Zoals de A27, knooppunt Hoevelaken.

[2:06:50] Waarom is er eigenlijk niet geprioriteerd ten koste van Utrecht en voor Hoevelaken?

[2:06:55] Hoe staat het eigenlijk met het plan van de regio?

[2:06:57] En dan nog een vraagje over treinen in de buurt van Utrecht.

[2:07:02] Wat niet helpt om minder verkeer op de ring Utrecht te krijgen...

[2:07:04] is minder treinen in die stadsregio laten rijden.

[2:07:07] Toch gebeurt dat.

[2:07:07] Vleuten, Utrecht-Terweide en Utrecht-Leidse Rijn worden nog maar eens per half uur bediend.

[2:07:11] Terwijl deze stations ontworpen zijn om zes treinen per uur te ontvangen.

[2:07:15] Hoe kan dit waar zijn?

[2:07:16] En wat kunnen we hier aan doen, is mijn vraag aan de staatssecretaris.

[2:07:19] Komt dit tot een einde, meneer Grimmes?

[2:07:21] Gaan we nog even langs bij station Ede-Wageningen.

[2:07:24] Alleen dit punt nog.

[2:07:25] Betoog van collega Veldman.

[2:07:28] En er is net een amendement ingediend.

[2:07:30] Of dat staat op het punt ingediend te worden...

[2:07:31] samen met collega's De Hoop, Bamenga en verder.

[2:07:36] En dan gaan we gewoon dat varkentje zwassen en oplossen...

[2:07:40] en die vergunning niet zomaar laten verstoffen.

[2:07:43] En verder rond ik maar af.

[2:07:44] De heer Grimmes, u bent echt...

[2:07:46] Het is duidelijk, de ChristenUnie pleit voor en na de verkiezingen...

[2:07:49] voor nieuwe verbondenheid.

[2:07:50] Zoals de titel van ons verkiezingsprogramma niet voor niets luidde.

[2:07:54] Dank voor uw aandacht.

[2:07:55] Ik wil u bijdragen.

[2:07:55] En dan zijn wij door de eerste termijn heen.

[2:07:57] We gaan schorsen tot 1 uur.

[2:07:59] Dan hebben we ook even ruimte voor de lunch.

[2:08:01] En dan gaan we dan van start met de beantwoording van de bewindspersonen.

[3:02:45] Ik heropen de vergadering, het nota-overleg, meerjarenprogramma...

[3:02:51] infrastructuur, ruimte en transport.

[3:02:55] En dan wilde ik starten met de eerste termijn van het kabinet.

[3:02:59] En daarvoor geef ik het woord als eerste aan de minister.

[3:03:04] Ja, voorzitter. Dank u wel.

[3:03:07] En dank aan de leden voor hun inbreng in de eerste termijn.

[3:03:12] Met een enkel bekend en ook heel veel nieuwe gezichten hier.

[3:03:16] En ik wens u allemaal veel succes in uw werk in deze Tweede Kamer.

[3:03:18] En kijk uit naar een constructieve en plezierige samenwerking...

[3:03:21] met de commissie in deze nieuwe samenstelling.

[3:03:25] Een enkel inleidend woord bij deze behandeling van het MEERT voor 2024...

[3:03:35] is korte terugblik op de afgelopen coalitieperiode...

[3:03:38] die zich kenmerkte eigenlijk door twee dingen.

[3:03:40] Aan de ene kant veel nieuwe middelen in het mobiliteitsfonds...

[3:03:45] waarmee we binnen het kader van het MEERT konden beginnen weer...

[3:03:48] om verder te werken aan een bereikbaar, veilig, leefbaar en mooier Nederland.

[3:03:52] En dat heeft zich onder andere geuit door in nauwe samenwerking met BZK...

[3:03:56] 7,5 miljard euro te verdelen voor de goede ontsluiting...

[3:03:59] en bereikbaarheid van nieuwe woonwijken.

[3:04:01] Als ik het kort moet samenvatten, dan voor het tweede deel...

[3:04:04] zou ik eigenlijk de woorden van mevrouw verder aan kunnen halen...

[3:04:06] dat het ook nog steeds zo is dat we meer willen...

[3:04:09] dan we met de huidige middelen kunnen doen.

[3:04:13] Met name ook omdat de prijzen van grondweg en waterbouw...

[3:04:16] enorm gestegen zijn in de afgelopen twee jaar.

[3:04:18] Het is in ieder geval meer dan we met de middelen...

[3:04:21] die we als demissionair kabinet ter beschikking hebben kunnen doen.

[3:04:25] Omdat de spelregels van de demissionaire periode ook betekenen...

[3:04:29] dat we ook de ruimte voor het volgende kabinet...

[3:04:31] ook in financiële zin wel overeind moeten laten.

[3:04:34] Ik wil de reactie op de vragen en inbreng van de Kamer als volgt doen.

[3:04:41] Dat afwisselend eerst ik en dan de staatssecretaris...

[3:04:45] alle algemene punten aan de orde stellen.

[3:04:49] Dat zal in mijn geval betekenen...

[3:04:50] een aantal zaken over mobiliteitsvisie, ruimte, et cetera...

[3:04:55] en de herprioritering op het mobiliteitsfonds.

[3:04:57] En dan nog een aantal andere vragen...

[3:05:00] bijvoorbeeld over verkeersveiligheid en bermen en dat soort vraagstukken.

[3:05:04] En dan daarna weer afwisselend per regio...

[3:05:07] ingaan op de infrastructuurprojecten in die regio.

[3:05:11] En dan wil ik maar beginnen met de reactie op mijn algemene vragen...

[3:05:17] die ook veel gingen over het afweegkader.

[3:05:19] Elke regio telt, MKBA.

[3:05:23] Waarover we vorig jaar, omdat wij ook vanuit het kabinet...

[3:05:26] het voornemen hebben dat we dat ook in de toekomst weer moeten herzien...

[3:05:31] om ervoor te zorgen dat de uitkomst ook evenredig is...

[3:05:34] in alle delen van Nederland...

[3:05:36] zijn we wat dat betreft best wel een grote operatie gestart...

[3:05:39] door te werken aan de mobiliteitsvisie 2050.

[3:05:43] Daarover hebben we vorig jaar de contourennota opgeleverd...

[3:05:47] met als motto de juiste mobiliteit op de juiste plaats en tijd...

[3:05:50] om te zorgen dat onze bereikbaarheid...

[3:05:52] ook voor toekomstige generaties geborgd wordt.

[3:05:55] En een van de uitgangspunten in die mobiliteitsvisie 2050...

[3:06:00] is ook dat we willen gaan werken met bereikbaarheidsdoelen...

[3:06:03] die dus ook iets zeggen over de bereikbaarheid van essentiële voorzieningen...

[3:06:07] zoals scholen, opleiding, werk, winkels, gezondheidszorg...

[3:06:13] en hoe zich dat dan vertaalt in alle regio's in het land.

[3:06:17] Ik zeg daar gelijk bij, we hebben onlangs in december...

[3:06:20] weer een eerste schets gegeven van de uitwerking van bereikbaarheidsdoelen...

[3:06:25] dat dit wel een grote operatie is.

[3:06:27] En we zijn ook wel te raden gegaan in het buitenland...

[3:06:30] of dat op deze manier al ergens op deze wijze vertoond is.

[3:06:32] En onze voorlopige conclusie is...

[3:06:34] dat wij nog geen vergelijkbare operatie zijn tegengekomen.

[3:06:38] Desalniettemin werken we heel voortvarend door...

[3:06:39] aan het uitwerken van die bereikbaarheidsdoelen.

[3:06:44] Maar het betekent ook dat we wel ook af en toe even die tijd moeten nemen...

[3:06:47] om dat ook goed te operationaliseren.

[3:06:48] Want je hebt er pas wat aan op het moment...

[3:06:50] dat ze straks ook tot de uitkomsten leiden...

[3:06:53] die wij met z'n allen voor wenselijk vinden.

[3:06:55] En het ook wat dat betreft hanteerbaar is...

[3:06:58] in alle afwegingen die je moet maken bij het besteden van je middelen.

[3:07:03] En dan zou, we kennen natuurlijk op dit moment al...

[3:07:06] het instrument van de IMA, de Integrale Mobiliteitsanalyse...

[3:07:09] eens in de vier jaar vooruitlopend...

[3:07:11] meestal op een nieuwe kabinetsperiode.

[3:07:13] Maar nu komt die iets later.

[3:07:15] En daarachter bij de beoordeling van individuele projecten...

[3:07:18] de MKBA, de Maatschappelijke Kostenbatenanalyse.

[3:07:22] En ik denk dat de toekomstige trits eruit zou moeten zien...

[3:07:25] dat je begint bij het vaststellen van bereikbaarheidsdoelen.

[3:07:29] Dat we ook dan vervolgens kijken hoe zich dat vertaalt...

[3:07:32] naar de verschillende modaliteiten.

[3:07:33] Dat dat een nieuwe type input is wat je meegeeft...

[3:07:36] voor het maken van de IMA, de Integrale Mobiliteitsanalyse.

[3:07:39] Daar volgen individuele projecten uit.

[3:07:42] En bij die MKBA zijn we ook bezig met herijken...

[3:07:45] om te zorgen dat thema's als brede welvaart, leefomgevingskwaliteit...

[3:07:48] en dan ook weer die terugvertaling...

[3:07:50] wat doet dat uiteindelijk voor de bereikbaarheid...

[3:07:52] dat dat er dan ook goed in zit.

[3:07:56] In het tijdschema zijn we nu zo dat we een uitwerking hebben gegeven...

[3:08:00] van hoe bereikbaarheidsdoelen eruit zouden kunnen zien.

[3:08:05] Dat hebt u in december gekregen.

[3:08:08] Dan zijn er in het eerste en tweede kwartaal van dit jaar...

[3:08:10] nog een aantal vervolgstappen.

[3:08:12] Bijvoorbeeld ook het opleveren van doelen...

[3:08:14] voor internationaal personenvervoer en goederenvervoer.

[3:08:16] Want die zitten er nu nog niet in.

[3:08:19] Er zijn ook nog wat verschillende scenario's...

[3:08:22] mogelijk bij die bereikbaarheidsdoelen.

[3:08:23] En we willen dat de komende maanden verder uitwerken...

[3:08:26] door in ieder geval ook nog een effectmeting te doen...

[3:08:29] op dat doelbereik.

[3:08:31] Op verzoek van de Kamer ook een participatieve waardeevaluatie.

[3:08:36] Dus met name ook even vanuit het burgerperspectief ernaar kijken.

[3:08:39] En ook nog een aantal gebiedsgerichte casussen uitwerken.

[3:08:44] Dus in een paar regio's even kijken...

[3:08:46] als je dat nou op deze methode doet, tot welke uitkomsten leidt dat dan?

[3:08:50] En herkennen we die?

[3:08:51] En zijn dat ook de gewenste veranderingen in de uitkomsten...

[3:08:53] die je hiermee beoogt?

[3:08:55] En dat zou er dan toe moeten leiden...

[3:08:58] dat er na het tweede kwartaal in ieder geval ook een beslisdocument ligt.

[3:09:02] Afhankelijk van de stand van de formatie voor een nieuw kabinet of anders.

[3:09:07] Maar dat zullen we te zijne tijd zien.

[3:09:10] De heer Van Dijk vroeg ook specifiek nog naar die MKBA...

[3:09:18] en hoe dat dan aangevuld wordt voor het volgende Meert 2025.

[3:09:25] We verwachten nog dit jaar de geactualiseerde wetgeving...

[3:09:28] van de werkwijzer MKBA voor Meert-verkenningen.

[3:09:30] In lijn ook met de aanbevelingen van het Centraal Planbureau en PBL...

[3:09:35] die dat eerder publiceerden over brede welvaart.

[3:09:41] En dat betekent dat vanaf dat moment het ook een werkwijzer is...

[3:09:46] die vanaf dat moment bij Meert-verkenningen gebruikt zou moeten worden.

[3:09:50] Maar ook dat is onderhanden werk.

[3:09:51] Dus ik kan er nog niet precies een datum op plakken.

[3:09:56] Mevrouw Van Zanten vroeg...

[3:09:58] en dat deden overigens meer sprekers...

[3:10:00] de aanbevelingen vanuit het rapport Elke regio telt.

[3:10:03] Dit is dus de kern waar dat moet landen.

[3:10:06] Straks in die bereikbaarheidsdoelen...

[3:10:07] en verbeter het afweegkader voor toekomstige projecten.

[3:10:12] Maar dat kon dus nog niet direct effect hebben op de projecten...

[3:10:16] uit het Meert 2024, wat we vandaag behandelen.

[3:10:18] Want de voorbereiding daarvoor is al ruim een jaar geleden gestart.

[3:10:23] De heer Heutink deed de suggestie om...

[3:10:28] ook een soort langetermijnagenda in het Meert op te nemen...

[3:10:31] van projecten waar dan ook de Kamer input aan zou kunnen leveren.

[3:10:37] Ik heb dat eens op mij in proberen te laten werken.

[3:10:40] Het is ook per definitie wel iets...

[3:10:41] wat het komende kabinet met de Kamer verder zou kunnen oppakken.

[3:10:46] Maar het is in essentie ook wel wat we al doen in deze Meert-debatten.

[3:10:51] Het Meert-overzicht dat ieder jaar op Prinsjesdag verschijnt...

[3:10:54] dat bevat die langetermijnprogrammering voor het Meert.

[3:10:58] In dat overzicht is ook reeds opgenomen...

[3:11:00] welke projecten op verzoek van de Kamer zijn toegevoegd.

[3:11:02] En ieder half jaar heeft de Kamer de gewoonte...

[3:11:06] om te debatteren met het kabinet over het Meert.

[3:11:09] En twee jaar geleden is daar nog aan toegevoegd...

[3:11:12] dat het debatjaar gestart wordt met een debat...

[3:11:15] over de strategische keuzes voor bereikbaarheid.

[3:11:19] Dus ik geef de Kamer mee dat dat ook de uitgelezen momenten zijn...

[3:11:23] om suggesties voor het Meert in te dienen...

[3:11:25] zodat ze ook meegenomen kunnen worden in volgende rondes...

[3:11:28] van bestuurlijke overleggen met de regio.

[3:11:33] De heer De Hoop sprak me aan als minister van Mobiliteit...

[3:11:40] en dat ik zou moeten sturen op korte reisafstanden...

[3:11:43] en voorzieningen in de buurt.

[3:11:45] En dat ben ik zeer met hem eens.

[3:11:48] Precies daarom hebben we dit ook een van de uitgangspunten gemaakt...

[3:11:52] bij het werken aan de Mobiliteitsvisie 2050.

[3:11:54] Want we hebben daarin, en dat is kabinetsbreed erkend...

[3:11:58] ook vastgesteld dat je onmogelijk altijd...

[3:12:01] in alle mobiliteitsvragen kunt voorzien.

[3:12:03] En zeker als je die vraagstukken bekijkt...

[3:12:06] los van de ruimtelijke planning...

[3:12:08] van waar je allerlei andere voorzieningen plaatst.

[3:12:13] Dus voor het eerst is hier dus ook de erkenning gedaan...

[3:12:16] dat mobiliteit meer is dan alleen een opgave voor het ministerie van INW...

[3:12:20] maar dat het ook iets vraagt van andere ministeries, andere sectoren...

[3:12:23] hoe je met de ruimtelijke planning van je voorzieningen omgaat.

[3:12:26] Want een deel van de mobiliteit zou ook te voorkomen moeten zijn...

[3:12:30] door het dichter bij mensen te bouwen.

[3:12:34] En daarmee ook te helpen om te voorkomen...

[3:12:37] dat we niet een eindeloze mobiliteitsvraag krijgen...

[3:12:41] omdat mensen over steeds langere afstanden...

[3:12:43] naar dat soort voorzieningen zouden moeten reizen.

[3:12:45] Dat is dus een uitgangspunt van die mobiliteitsvisie...

[3:12:47] die we daarin ook verder willen operationaliseren.

[3:12:52] De heer De Hoop vroeg ook naar een quickscan...

[3:12:55] van de huidige verkenningen en planuitwerkingen.

[3:13:02] En hij betrok daarin zaken zoals klimaat, leefbaarheid...

[3:13:05] en een nieuwe reistijdwaardering.

[3:13:08] Ik denk niet dat dat in een quickscan heel snel gedaan zal zijn.

[3:13:12] Want daarvoor is het aantal verkenningen en projecten te omvangrijk.

[3:13:16] En ik zou het wat dat betreft toch echt meer willen laten...

[3:13:19] bij die verbeterde MKBA-werkwijze, de uitwerking van de bereikbaarheidsdoelen.

[3:13:25] Ik denk dat je daar straks per project vanzelf in een andere methodiek komt...

[3:13:29] waardoor dit soort elementen er ook sneller bij betrokken worden.

[3:13:33] En dat zou dan denk ik ook aan het volgende kabinet zijn...

[3:13:36] om daar dan de bijbehorende keuzes bij te maken.

[3:13:42] En dat brede welzijn heb ik al genoemd.

[3:13:47] Als ik dan kijk naar al dit...

[3:13:49] en het is echt gewoon heel mooi denkwerk...

[3:13:52] wat hier in Nederland ook door heel veel deskundigen wordt gedaan...

[3:13:55] waar we denk ik straks echt gewoon tot goede methodes kunnen komen...

[3:14:00] om tot een goede verdeling van geld te kunnen komen.

[3:14:02] Maar dan ben ik bij het geld.

[3:14:05] En hebben alle fracties terecht vragen gesteld...

[3:14:08] over de herprioritering op het mobiliteitsfonds.

[3:14:12] Ook wel genoemd als de schuif van aanleg naar instandhouding.

[3:14:19] En de basis daarvoor begint gek genoeg ook...

[3:14:24] bij de nieuwe middelen die in het afgelopen coalitieakkoord stonden.

[3:14:29] 1,25 miljard of een bedrag oplopend tot 1,25 miljard structureel...

[3:14:34] voor extra onderhoud, beheer, onderhoud, vervanging en renovatie.

[3:14:39] Wat naar de stand van de validatie door Rijkswaterstaat in 2021...

[3:14:46] dus dan gaan we bijna drie jaar terug...

[3:14:49] wat een realistisch bedrag leek.

[3:14:50] Zijt dat daar toen ook al wel de waarschuwing bij zat...

[3:14:53] nog niet alle onderdelen van het areaal van Rijkswaterstaat...

[3:14:56] zijn op die manier goed in kaart gebracht...

[3:14:58] van wat de komende jaren nog de extra behoefte is.

[3:15:01] En dat leidde twee jaar geleden tot de vraag van de Kamer...

[3:15:03] hoe gaan we dat geld dan besteden en hoe kunnen we er dan ook voor zorgen...

[3:15:06] dat dit een langjarige, structureel herkenbare programmering wordt...

[3:15:10] waarbij dan ook eens een keer de, plat gezegd, ellende voorblijft...

[3:15:15] dat infrastructuur het gaat begeven.

[3:15:19] We zijn toen gestart met het denken over een basiskwaliteitsniveau.

[3:15:23] En dat vind ik overigens ook recht doen aan elke regio telt.

[3:15:26] Namelijk dat als je weet dat je meer geld krijgt...

[3:15:29] en veel langjariger vooruit kunt programmeren...

[3:15:32] dan zouden we met elkaar in staat moeten zijn...

[3:15:34] om aan een infrastructuur te bouwen die overal in Nederland...

[3:15:38] aan dezelfde basiskwaliteit voldoet.

[3:15:41] Dus overal op dezelfde manier betrouwbaar is.

[3:15:45] Dat je weet, die weg die functioneert...

[3:15:48] op een bepaald basiskwaliteitsniveau...

[3:15:52] waardoor ik me ook geen zorgen hoef te maken...

[3:15:53] of er weer wat kapot gaat en ik moet omrijden.

[3:15:56] En daarbij weten we van meet af aan dat dat een lange operatie is...

[3:15:59] om de hele aanpak van de infrastructuur op dat niveau te krijgen.

[3:16:03] En bleek overigens ook al snel als je gaat kijken van...

[3:16:06] ja, wat is dan die basiskwaliteit waar de infrastructuur aan moet voldoen...

[3:16:09] dat de extra middelen uit het afgelopen coalitieakkoord...

[3:16:12] nog niet voldoende waren.

[3:16:13] En dat heeft simpelweg te maken met het feit dat de infrastructuur...

[3:16:16] de grootste uitbreiding van de infrastructuur kwam...

[3:16:19] na de wederopbouw van Nederland, zo van midden jaren 60 tot midden jaren 80.

[3:16:22] Gemiddeld genomen 50 jaar oud.

[3:16:24] En daarmee ook de instandhoudingsbehoefte een stuk omhoog is gegaan.

[3:16:28] En je er in veel gevallen niet meer bent met een extra onderhoudsbeurt...

[3:16:32] maar dan wordt het echt ook vaak renovatie of vervanging.

[3:16:36] Toen we die financiële behoefte in kaart hadden...

[3:16:38] was er wel een gapend gat tussen aan de ene kant wat daarvoor nodig is...

[3:16:42] ook om Rijkswaterstaat anders dan in het verleden...

[3:16:45] acht jaar vooruit te kunnen laten programmeren.

[3:16:47] Dat leidt ook tot de slimme keuzes waar de heer Heutink op wees.

[3:16:53] Want dan kun je ook portfolio's van projecten in de markt gaan zetten...

[3:16:57] en kunnen aannemers mogelijk ook efficiëntievoordelen daarop toepassen.

[3:17:01] En aan de andere kant de beschikbare middelen.

[3:17:05] Tegelijkertijd was er nog een tweede probleem...

[3:17:06] en dat is dat bij lopende aanlegprojecten in de afgelopen twee jaar...

[3:17:10] met name sinds de inval van Rusland in Oekraïne...

[3:17:12] de inflatietoren hoog is geworden.

[3:17:14] En dat ook nog in combinatie met tekorten op de arbeidsmarkt.

[3:17:17] Dat heeft ertoe geleid dat we als kabinet hebben voorgesteld om die schuif te doen.

[3:17:22] Dat is naar instandhouding en ook naar de lopende aanlegprojecten...

[3:17:27] om te voorkomen dat die tot stilstand komen.

[3:17:30] Omdat simpelweg de rekeningen niet meer betaald kunnen worden.

[3:17:35] Op dit punt heeft u een interruptie van de heer Heutink van de PVV.

[3:17:38] En ik wilde in eerste instantie vier interrupties toestaan.

[3:17:42] En dan kijken we even naar de tijd.

[3:17:44] En dan is er misschien ruimte voor meer.

[3:17:46] Eerst de heer Heutink en daarna de heer Grimwis.

[3:17:48] Waar bent u streng, voorzitter?

[3:17:53] Voorzitter, ik constateer dat de minister zegt dat hij nu gaat werken...

[3:17:58] aan een basiskwaliteitsniveau ten aanzien van onderhoud en instandhouding.

[3:18:02] Maar dat is wel, als je kijkt naar de intensivering op de middelen, iets anders...

[3:18:06] dan dat je zegt dat we de tekorten op onderhoud moeten gaan inlopen.

[3:18:09] En de vraag is dan ook...

[3:18:13] stel, we komen alleen op de tekorten op de instandhouding en onderhoud.

[3:18:20] We gaan die inlopen.

[3:18:21] Was hij dan wel voldoende geweest aan die 1,25 miljard?

[3:18:25] Want wat het kabinet natuurlijk nu doet, is een beleidskeuze maken door te zeggen...

[3:18:29] weet je, we gaan nog meer intensiveren in plaats van alleen dat onderhoud inlopen.

[3:18:33] En daar wil ik wel graag even een reflectie op van de minister, als dat kan, voorzitter.

[3:18:37] Het antwoord is nee.

[3:18:38] In die aanpak hadden we ook nog steeds onvoldoende.

[3:18:43] En ik zeg met name ook, het is een basiskwaliteitsniveau.

[3:18:47] Het is een kwaliteitsniveau waarbij we ook sommige dingen die we inmiddels wel gewend zijn...

[3:18:52] toch ook zeggen, dat kunnen we niet met deze middelen langjarig in stand houden.

[3:18:57] We hebben vorig jaar het document uitvoeren naar de Kamer gestuurd...

[3:19:00] waarin de kwaliteitseisen zitten van dat basiskwaliteitsniveau.

[3:19:02] Maar het betekent bijvoorbeeld ook dat je kritisch moet zijn...

[3:19:05] op wat je nog vanuit je rijksverantwoordelijkheid aan afval langs de weg inzamelt.

[3:19:11] Het betekent ook dat we kritisch moeten zijn op toeritdoseringen...

[3:19:14] op het aantal borden en routepanelen langs de weg.

[3:19:21] Omdat het allemaal grote onderhoudsposten zijn.

[3:19:23] En soms kijk je dan ook nog verder naar de toekomst.

[3:19:26] Wat is bijvoorbeeld het moment dat je dynamische routepanelen ooit echt niet meer nodig hebt...

[3:19:31] omdat ze over een x-aantal jaar hetzelfde zijn als de ANWB-praatpalen in het verleden.

[3:19:37] Het is bepaald geen luxeniveau, dat basiskwaliteitsniveau.

[3:19:41] En zelfs voor de financiering daarvan waren de extra middelen onvoldoende.

[3:19:46] Tegelijkertijd wil je ook het moment voor zijn, het liefst...

[3:19:49] dat infrastructuur dreigt te begeven.

[3:19:51] En het zal nog een flink aantal jaren duren voordat je op dat punt bent.

[3:19:55] Omdat we weten dat op dit moment het achterstallig onderhoud ook nog groot is.

[3:20:01] En ik hoef maar te verwijzen naar een paar voorbeelden van de afgelopen jaren.

[3:20:03] De Haringvlietbrug die drie jaar geleden voortijdig aan zijn eind kwam.

[3:20:07] Twee jaar snelheidsbeperking heeft gehad.

[3:20:09] En afgelopen jaar...

[3:20:11] en afgelopen zomer voortijdig vervangen is.

[3:20:13] Tien jaar eerder dan dat die beoogd was aan het eind van zijn levensdure te komen.

[3:20:17] We kennen het voorbeeld van de Merwedebruggen bij Gorinchem in 2016.

[3:20:21] En zo zijn er tal van andere voorbeelden in het land.

[3:20:24] En waar ik eigenlijk van af wil, is dat dat ook volledig onvoorspelbaar wordt.

[3:20:28] Als we niet extra middelen uittrekken voor instandhouding...

[3:20:32] dan krijg je een toekomst waarin op onvoorspelbare momenten infrastructuur het begeeft.

[3:20:37] En een regio geconfronteerd wordt met grote afstanden aan omrijden.

[3:20:41] En die vresing kan ik zelfs vandaag de dag nog niet wegnemen.

[3:20:44] Daarvoor moeten we echt op stoom komen met die grote onderhoudsbeurt van Nederland.

[3:20:52] Ja, dank. En ik hoorde heer Heutink zeggen, wat bent u streng.

[3:20:56] Dat klopt denk ik ook wel.

[3:20:58] We hebben natuurlijk allemaal heel veel verschillende knooppunten genoemd.

[3:21:02] En situaties waar we ook allemaal een antwoord op willen.

[3:21:05] Maar ik herken ook, we hebben redelijk wat tijd nog.

[3:21:07] Dus ik wil voorstellen dat we in ieder geval vijf interrupties doen.

[3:21:10] En dat we dan kijken wat de tijd doet en waar er nog meer ruimte voor is.

[3:21:14] De heer Grinwis snoept er altijd wel iets bij, dus daar zit ik nu ook mee.

[3:21:18] Voorzitter, een half debat en nu al een reportatie. Het is wat.

[3:21:23] We willen wel onze controlerende taak graag goed uitoefenen.

[3:21:26] En dat scheelt misschien weer een motie in tweede termijn. Dat is ook wat waard.

[3:21:30] Hierop doorgaand, wat vragen over die financiën.

[3:21:34] Dat gat wat is getrokken op die aanlegprojecten is volgens mij nu...

[3:21:37] officieel 4,1 miljard.

[3:21:40] Maar als je dan de rekening houdt met alle extra prijsstijgingen...

[3:21:44] waar moeten we dan aan denken? Is dat dan om en nabij de 6 miljard?

[3:21:46] Als je alle prio's, die dan weliswaar zijn gefaseerd...

[3:21:50] maar niet helemaal uit de lijst zijn geschrapt, zou willen uitvoeren.

[3:21:53] Dus die 17 projecten. En over de e-boy, dus de prijsindexatie.

[3:21:58] Daar wijst de minister ook naar. Ja, die is niet voldoende geweest...

[3:22:01] om de daadwerkelijke prijsstijgingen in de praktijk bij te blijven benen.

[3:22:05] Wat kan er dan verbeteren nog aan die indexatie en aan die systematiek...

[3:22:09] om te voorkomen dat ieder jaar aan de voorkant lijkt dat INW voldoende heeft...

[3:22:15] en aan het eind van het liedje toch weer te weinig...

[3:22:16] want de prijzen stijgen in de praktijk harder dan de indexatie bijhoudt.

[3:22:19] En hieraan gekoppeld, wat is dan uiteindelijk het financiële lijstje...

[3:22:24] wat op de formatietafel dan naar voren komt...

[3:22:27] alleen al om de bestaande prio's volledig uit te kunnen voeren.

[3:22:31] Dus zowel beheer en onderhoud, dus instandhouding...

[3:22:33] maar waaronder ook het groot variabel onderhoud...

[3:22:36] dus de vervangingsopgave, de bestaande aanlegprojecten...

[3:22:41] en ook, om naar waterveiligheid uit te breiden...

[3:22:44] de bestaande keringen en dijken, om die op orde te houden.

[3:22:50] Waar telt het dan toe op?

[3:22:51] En als die informatie niet nu stand te peden gegeven kan worden...

[3:22:53] want ik kan heel goed voorstellen dat het iets zorgvuldiger moet...

[3:22:58] maar misschien morgen bij de begroting...

[3:23:00] of anders deels volgende week bij het WGO Water.

[3:23:02] Want dit is wel een informatievraag die ik heb.

[3:23:04] En ik stel deze vraag, voorzitter, vanuit een beetje de herinnering...

[3:23:09] dat we de vorige keer dachten, met 1,25 miljard struk...

[3:23:13] plus 250 miljoen struk voor Deltafonds, het redelijk gedekt te hebben.

[3:23:17] En wat schetst onze verbazing?

[3:23:19] Nog geen twee, drie, vier dagen later bleek het hoger.

[3:23:22] Dus ik wil eigenlijk voorkomen dat mijn gewaardeerde collega's...

[3:23:26] die nu mogen gaan onderhandelen, opnieuw deze ervaring gaan hebben.

[3:23:30] Want je wilt het eigenlijk gewoon goed regelen met elkaar.

[3:23:35] Ik grijp graag de handschoen op om dit in ieder geval...

[3:23:39] ook op een later moment nog wat meer inzichtelijk te maken.

[3:23:42] Want dan moet ik me ook nog even beraden...

[3:23:43] omdat we onderling ook spelregels hebben afgesproken...

[3:23:46] over welke budgetten we openbaar beschikbaar maken.

[3:23:51] Omdat we ook weten dat hier marktgevoeligheid in zit.

[3:23:53] Op het moment dat je vertelt hoe groot je risicoreservering is...

[3:23:56] dan heeft de markt alweer één stukje extra informatie.

[3:24:00] Want dan begint de offerte daar waarschijnlijk bij.

[3:24:04] Ik kan wel twee dingen nu al zeggen.

[3:24:08] De heer Ginwis vraagt, is die 4 miljard voldoende om al...

[3:24:12] en dan doelt u waarschijnlijk op die 17 gebaseerde projecten...

[3:24:14] om die weer te herstarten.

[3:24:16] Als we daarbij bedenken dat dat het prijsspel van afgelopen jaren is...

[3:24:19] dan kun je de vraag eigenlijk al beantwoorden.

[3:24:21] We zien bij veel projecten, en daar heb ik ook afgelopen jaar...

[3:24:24] een aantal meldingen over gedaan naar de Kamer...

[3:24:26] dat daar geld bij moet op het huidige prijsspel.

[3:24:30] En de e-boy-systematiek heeft hier wel mee te maken.

[3:24:36] Maar tegelijkertijd, zeker in het demissionair kabinet...

[3:24:39] kan ik daar niet voor een andere route gaan.

[3:24:41] Maar dat is dan meer fundamenteel een vraagstuk voor een volgend kabinet.

[3:24:47] Er zijn overigens ook jaren in het verleden geweest...

[3:24:49] dat de e-boy, dus de gebruikelijke indexering...

[3:24:53] voldoende of ruim voldoende was.

[3:24:56] Maar dat is een werkelijkheid die we de afgelopen jaren niet meer hebben...

[3:24:59] waarbij die indexatie bij onze werkzaamheden veel hoger ligt...

[3:25:03] dan de middelen worden opgehoogd.

[3:25:09] Dan is het woord aan de heer Heutink. Die had ook nog een interruptie.

[3:25:13] Ja, voorzitter. Toch dan even in aanvulling op wat meneer Ginwis zegt...

[3:25:17] en aan het informatieverzoek dat dan richting de Kamer gaat komen.

[3:25:21] We constateren twee dingen.

[3:25:23] Enerzijds zijn er natuurlijk middelen vanuit het coalitieakkoord naar voren gebracht...

[3:25:28] om de tekorten en de achterstand op onderhoud in te brengen.

[3:25:31] Dat is probleem één.

[3:25:34] En ten tweede constateren we dat het kabinet...

[3:25:36] nu de rest van Nederland gaat voorzien van een basiskwaliteitsniveau.

[3:25:41] En dat zijn wel twee verschillende problemen of ambities...

[3:25:45] die we volgens mij hebben, die ook allebei een andere som geld kosten.

[3:25:50] Als je zegt, we gaan alleen het onderhoud inlopen...

[3:25:53] dan hebben we probleem één te pakken.

[3:25:56] Ik zou graag van het kabinet willen weten...

[3:25:59] als je die twee ambities los van elkaar zet en we snappen dat het moet gebeuren...

[3:26:04] maar wat is daar dan het verschil in, in geld, in personeel, et cetera?

[3:26:10] Het zijn ook twee verschillende dingen.

[3:26:15] Maar het begint gewoon bij de staat van het onderhoud...

[3:26:19] en datgene wat niet alleen de komende acht jaar...

[3:26:21] maar ik schat in de komende twee decennia moet gebeuren.

[3:26:24] Maar als je die klus toch gaat doen, dan was de tweede overweging...

[3:26:28] en dat was ook verzoek van de Kamer...

[3:26:29] maak dan inzichtelijk hoe dit de uitwerking heeft op het hele netwerk.

[3:26:32] En dat is de reden dat we daar vervolgens...

[3:26:35] een definitie van het basiskwaliteitsniveau tegenaan gehangen hebben.

[3:26:38] Ook als kader voor hoe je dan die instandhoudingswerkzaamheden uitvoert.

[3:26:46] En in zichzelf zit daar al een efficiëntieslag in...

[3:26:48] omdat dat ook vervolgens het denken is geweest van...

[3:26:52] wat is maakbaar, tegen welke prijs kun je dat doen...

[3:26:55] en welke kwaliteit krijg je dan...

[3:26:57] om daarmee ook enige voorspelbaarheid te gaan creëren.

[3:27:00] Want dat is ook wel een collectieve zorg geweest over de afgelopen tien, twintig jaar...

[3:27:05] dat het op een gegeven moment ook niet meer landelijk uniform voorspelbaar werd...

[3:27:10] aan welke kwaliteit de infrastructuur voldeed.

[3:27:12] Omdat we simpelweg uit een te lange periode komen...

[3:27:15] waarbij je vooral acuut moet ingrijpen op die plekken waar het misdreigt te gaan.

[3:27:20] Maar in ruil daarvoor moeten andere regio's of andere infrastructuur weer langer wachten.

[3:27:24] En dat is een situatie die je het liefst, als je toch extra middelen krijgt...

[3:27:27] ook wilt voorkomen.

[3:27:29] Maar het begint en het eindigt bij datgene wat er nodig is voor het onderhoud.

[3:27:34] En dat bleek aanzienlijk meer te zijn nog dan...

[3:27:36] wat er bij het vorige coalitieakkoord aan middelen bij kwam.

[3:27:41] Dan ga ik in op een aantal vragen die over die herprioritering zijn gesteld.

[3:27:46] De heer Heutink vroeg naar de keuze...

[3:27:50] het afweegkader voor deze zeventien projecten.

[3:27:54] En daar heeft een afweegkader...

[3:27:56] voorgelegen waarbij we hebben gezegd...

[3:27:58] een aantal type projecten zonderen we uit.

[3:28:03] De Lelylijn, dat die ook als aparte opgave...

[3:28:06] en inmiddels ook in het plan van aanplak...

[3:28:07] naar aanleiding van de parlementaire enquête voor het noorden is genoemd.

[3:28:13] Daarnaast de projecten met die 7,5 miljard euro uit het regeerakkoord...

[3:28:18] voor de ontsluiting van nieuwe woonwijken.

[3:28:21] En daarnaast hebben we vervolgens een tweedeling gemaakt tussen die projecten...

[3:28:26] meestal wat kleinere projecten...

[3:28:27] waarbij we inschatten, samen met de regio's...

[3:28:29] dat die op afzienbare termijn mogelijk nog wel tot realisatie komen...

[3:28:33] omdat daar slechts in beperkte mate stikstofruimte voor is...

[3:28:36] of de capaciteit er verder geen probleem is...

[3:28:40] versus de projecten waar we op deze termijn...

[3:28:44] geen oplossing in zicht hebben voor de stikstofproblematiek.

[3:28:48] Daarnaast hebben we de projecten die al in aanleg zijn...

[3:28:52] dan wel die op het punt stonden van in aanbesteding te gaan...

[3:28:58] en waarbij de hele vergunningverlening is doorlopen of bijna doorlopen...

[3:29:02] die hebben we ook uitgezonderd.

[3:29:03] Want dat zijn op dit moment wel de laatste projecten...

[3:29:06] waar je zo mee aan de slag zou kunnen.

[3:29:09] Dus dat is het afweegkader geweest...

[3:29:12] waar we de Kamer voor het jaar ook over hebben geïnformeerd.

[3:29:16] En vervolgens zijn die 17 projecten die daaruit overbleven...

[3:29:19] op gelijke wijze behandeld.

[3:29:21] Dus allemaal voor hetzelfde percentage afgeroomd.

[3:29:26] Omdat we verwachten dat ze op korte termijn...

[3:29:28] door de combinatie stikstof, geld en capaciteit...

[3:29:31] niet te verwezenlijken zijn.

[3:29:34] Mevrouw Veldman vroeg...

[3:29:41] Die vraag bewaar ik nog even, want die past straks logischer.

[3:29:46] De heer Heutink vroeg daar ook bij waarom dit kabinet...

[3:29:50] de herprioritering niet aan het volgende kabinet laat.

[3:29:55] In zichzelf zou het besluit om die 17 projecten te pauzeren...

[3:29:59] omkeerbaar zijn.

[3:30:00] Mits er op termijn weer sprake is van voldoende financiële ruimte...

[3:30:04] stikstofruimte en personeel.

[3:30:07] En dat besluit, daar is al lang aan gewerkt.

[3:30:11] Ook al vanaf eind vorig jaar.

[3:30:13] En daarna ook met informeren van de regio's.

[3:30:17] Maar laat ik hier wel zeggen dat het gewoon ook echt een pijnlijk besluit is.

[3:30:20] Want geen minister van verkeer begint met het idee...

[3:30:22] laat ik eens een paar aanlegprojecten op pauze zetten.

[3:30:25] Maar tegelijkertijd vind ik het ook aan onze stand verplicht...

[3:30:28] om die schaarse middelen die we hebben...

[3:30:30] om die niet op de plank te laten liggen.

[3:30:32] Waar ze echt nog een aantal jaar zouden blijven liggen...

[3:30:33] omdat ze niet tot besteding kunnen komen.

[3:30:35] Hebben ze heel goed kunnen gebruiken om die infrastructuur die we hebben...

[3:30:38] om die op niveau te houden.

[3:30:43] En omdat dat traject al lang liep...

[3:30:45] is dat dus ook op die manier in de begroting verwerkt.

[3:30:48] Hebben we ook voor het jaar juni daar.

[3:30:50] De Kamer al in betrokken...

[3:30:51] bij de uitkomsten van het bestuurlijk overleg leefomgeving.

[3:30:55] De heer Bamenga die vroeg...

[3:30:59] waarom heb je dan deze verdeling tussen aanleg en nieuwe projecten?

[3:31:02] En zou je misschien nog meer aanleg kunnen schrappen...

[3:31:04] zodat er nog meer naar onderhoud kan gaan?

[3:31:05] Ook dan loop je wel weer tegen een vangrail aan.

[3:31:09] Namelijk de maakbaarheid.

[3:31:10] En lukt het dan nog met de aannemcapaciteit...

[3:31:13] en de capaciteit van Rijkswaterstaat?

[3:31:15] En dit is wel het maximaal mogelijke wat in de komende acht jaar gedaan kan worden.

[3:31:20] Op het gebied van de maakbaarheid.

[3:31:22] En dan liggen daar ook nog best wel wat uitdagingen voor Rijkswaterstaat...

[3:31:26] om de bijbehorende vacatures op tijd in te kunnen vullen.

[3:31:30] En ook daarachter natuurlijk naar de wereld van de aannemers...

[3:31:33] die ook geconfronteerd worden met tekorten op de arbeidsmarkt.

[3:31:36] Een verdere versnelling waar de heer Bamenga op doelt...

[3:31:40] is in dat opzicht gewoon niet realistisch.

[3:31:44] En ja, dat betekent...

[3:31:47] en dat is misschien nog wel het meest pijnlijke...

[3:31:49] zeg ik tegen de heer Heutink...

[3:31:51] dat bestuurlijke afspraken in dat opzicht...

[3:31:54] ook op dit moment niet uitgevoerd kunnen worden.

[3:31:56] En bestuurlijke afspraken klinkt heel bestuurlijk...

[3:31:59] maar ik weet dat daarachter een wereld zit.

[3:32:01] Die bestuurders staan namens hun bewoners, bedrijven in de regio...

[3:32:06] en ik weet niet meer wie het zei, mevrouw Veldman of mevrouw Verder...

[3:32:10] het zijn allemaal projecten waarvoor nut en noodzaak...

[3:32:13] ook in de afgelopen jaren niet ter discussie stonden.

[3:32:15] Om die reden hebben we ze wel zichtbaar gehouden...

[3:32:18] in het MIRT-projectenboek.

[3:32:20] In de oude systematiek zou je ze eruit halen...

[3:32:22] omdat er geen financiering meer is.

[3:32:24] Maar juist omdat al die projecten door vele hoepeltjes zijn gegaan...

[3:32:28] om vast te stellen dat het toch echt moet...

[3:32:30] hebben we ze wel zichtbaar gehouden...

[3:32:31] zodat ze ook voor volgende kabinetsperiodes zichtbaar zijn.

[3:32:34] Dat hier toch wel een urgentie ligt om te kijken...

[3:32:36] of je die projecten stuk voor stuk weer kunt herstarten.

[3:32:43] Dat is ook het antwoord op de vraag van mevrouw Veldman...

[3:32:46] dat ze niet van de lijst moeten afvallen.

[3:32:48] En daardoor houden we ze zichtbaar.

[3:32:50] En om ze vervolgens te kunnen herstarten...

[3:32:52] dat vergt ook veel gesprekken met de regio's.

[3:32:55] Die voeren wij ook dit jaar.

[3:32:56] Dat hebben we afgelopen jaar gedaan.

[3:32:58] Moet er per project weer een combinatie zijn van...

[3:33:01] én stikstofruimte én de bijbehorende financiële middelen...

[3:33:05] en dan ook de teams weer op orde die aan die projecten werken.

[3:33:10] Dat kan niet tegelijk aan al die projecten.

[3:33:12] Ik vrees ook, ik kom straks nog wel op stikstof...

[3:33:14] dat dat ook stikstoftechnisch niet lukt.

[3:33:16] Er is dus ook niet echt iets te zeggen...

[3:33:19] over in welke volgorde ze straks weer herstart kunnen worden.

[3:33:22] Want dat heeft gewoon heel veel te maken...

[3:33:24] met de regionale ontwikkeling en de regionale omstandigheden.

[3:33:28] Of je al die verschillende elementen...

[3:33:30] inclusief stikstof, inclusief vergunningverlening...

[3:33:33] op welk moment je dat op orde hebt.

[3:33:38] Even kijken dan.

[3:33:42] Ze vraagt de heer Van Dijk terecht...

[3:33:46] wordt uitstel geen afstel?

[3:33:48] Eerst het ontbinden van die bestuurlijke stuurgroep.

[3:33:54] Kijk, voor projecten die gepauseerd zijn...

[3:33:56] is het niet zinvol om bestuurlijk overleg...

[3:33:59] in dezelfde frequentie als voorheen te organiseren.

[3:34:02] Dus in een enkel geval is ook inderdaad...

[3:34:04] de goede samenwerking die er al was...

[3:34:06] op deze wijze gemarkeerd en even on hold gezet.

[3:34:12] Tegelijkertijd blijven er reguliere meer te overleggen.

[3:34:14] Blijven ook de bestuurlijke overleggen...

[3:34:16] blijven we ambtelijk rijk en de verschillende regio's...

[3:34:18] overal in gesprek over de gepauseerde projecten.

[3:34:21] En het verschilt ook een beetje per project...

[3:34:23] wat de stand van de werkzaamheden was...

[3:34:25] op het moment dat ze gepauseerd werden.

[3:34:27] Maar is wel het uitgangspunt dat we de werkzaamheden die lopen...

[3:34:30] dat we die wel netjes afronden zodat je niet, als je ze weer oppakt...

[3:34:33] helemaal op nul moet beginnen.

[3:34:35] En als het dan voor een project nog een aantal werkzaamheden was...

[3:34:38] om weer een fase af te ronden...

[3:34:40] dan proberen we dat ook vorm te geven samen met de regio's.

[3:34:44] U heeft een interruptie van de heer Van Dijk van NEC.

[3:34:47] En dan ga ik daarna naar de heer Grimis.

[3:34:49] Ja, dank voorzitter. Ook aan de minister...

[3:34:51] voor de toelichting op dit inderdaad pijnlijke punt.

[3:34:54] Zoals de minister zelf ook markeert.

[3:34:56] En dat geldt ook voor de vele mensen hier aanwezig vandaag...

[3:34:58] die met dergelijke projecten te maken hebben.

[3:35:01] En toch daar wat op door.

[3:35:02] Want ik begrijp ook dat het ene project wat verder al was dan het andere.

[3:35:06] Ik heb eerder ook wel begrepen...

[3:35:08] dat er waar mogelijk doorgewerkt wordt aan die projecten.

[3:35:10] Zodat je ook in vliegende vaart weer kan herstarten.

[3:35:13] Volgens mij is het dan ook goed...

[3:35:15] dat je bestuurlijk misschien in een andere frequentie...

[3:35:18] toch af en toe weer bij elkaar komt.

[3:35:19] Om met elkaar nog eens de urgentie te zien.

[3:35:21] Maar ook met elkaar te bespreken...

[3:35:22] wat er flankerend aan beleid wordt ontwikkeld.

[3:35:24] Of dat past ook om het probleem wat er is...

[3:35:27] op een of andere manier toch te helpen oplossen.

[3:35:30] Dus mijn vraag zou toch opnieuw zijn...

[3:35:31] misschien in een andere frequentie...

[3:35:33] maar bij deze gepauseerde projecten...

[3:35:35] dat er toch ook bestuurder of anderszins aandacht voor blijft.

[3:35:38] Ook met de regio.

[3:35:39] En zou de minister toch kunnen toezeggen...

[3:35:40] of dat mogelijk is?

[3:35:42] Misschien in een andere frequentie.

[3:35:44] Ja, want dit is wel werk wat we doen.

[3:35:49] Dus deze suggestie betrek ik daarbij.

[3:35:51] Kijk, wat we doen per project...

[3:35:53] zijn we afgelopen jaar gestart...

[3:35:55] om met iedere regio die het betreft...

[3:35:57] de impact van het pauzeren te onderzoeken.

[3:36:00] Want het stoppen van een rijksproject...

[3:36:02] of het pauzeren daarvan...

[3:36:03] kan impact hebben bijvoorbeeld op een provincie...

[3:36:06] die aanpalend een N-weg wilde verbeteren...

[3:36:08] maar die dan wel moet aansluiten...

[3:36:10] op de gepauseerde A-weg.

[3:36:12] Dat houdt ook verband...

[3:36:14] met de andere vraag...

[3:36:16] van de heer Van Dijk...

[3:36:17] over een eventuele deal met de regio...

[3:36:20] over de inzet van die resterende middelen.

[3:36:22] Ook daarover zijn we in overleg...

[3:36:24] met die regio's. Dus het is niet zo...

[3:36:25] dat er geen bestuurlijk overleg is.

[3:36:27] En ik kan de heer Van Dijk...

[3:36:30] tegemoetkomen door bij die overleggen...

[3:36:31] die we toch al hebben over de impact van het pauzeren...

[3:36:34] ook als dan de bestuurders...

[3:36:36] of ambtelijk bij elkaar zijn...

[3:36:37] dan toch ook iedere keer nog...

[3:36:39] met een schuin oog te kijken naar...

[3:36:40] hoe de stand is rond het gepauseerde project.

[3:36:42] Dus dat zeg ik hem toe.

[3:36:44] En zijn vraag over...

[3:36:46] betekent dan het deal met de regio...

[3:36:48] definitief afstel dan wel verhoogd risico op afstel...

[3:36:50] dat is iets wat we ook met de regio's bespreken.

[3:36:52] Kijk, er staat gemiddeld genomen...

[3:36:54] nog zo'n 15% van het oorspronkelijke budget.

[3:36:57] Sommige regio's doen ook voorstellen...

[3:36:58] en zeggen ja, als we dan toch nog een tijd moeten wachten...

[3:37:00] dan willen we voor dat geld wel even...

[3:37:02] wat kleinere maatregelen. Die helpen...

[3:37:04] de ergste nood te lenigen.

[3:37:06] We wijzen erop dat die keuze...

[3:37:08] maken we samen met de regio...

[3:37:10] dat het inderdaad betekent dat de opgave om...

[3:37:12] ook de financiële middelen weer aan te zuiveren...

[3:37:14] dat die nog verder verhoogd wordt.

[3:37:17] Maar dat zijn keuzes...

[3:37:18] die we onderling open en transparant...

[3:37:20] moeten maken. Desalniettemin.

[3:37:22] Ook al zou regio zeggen, ik pak het hele budget...

[3:37:24] voor andere dingen...

[3:37:26] ons besluit is om ze in ieder geval...

[3:37:28] zichtbaar te houden in dat meer...

[3:37:30] projectenboek.

[3:37:31] En dat ze ooit echt wel weer...

[3:37:34] aan de slag moeten daarmee.

[3:37:36] De heer Grimwist, ChristenUnie.

[3:37:39] Ja, voorzitter, dank u wel.

[3:37:41] En een heldere lijn.

[3:37:43] Wat voor ons als Kamer lastig is...

[3:37:44] en vorige week bij de technische briefing...

[3:37:46] die overigens heel informatief en goed was...

[3:37:48] ook aan de orde kwam. Qua financiën...

[3:37:51] hebben we helder van hoeveel euro...

[3:37:52] er precies uit een project is gehaald.

[3:37:54] Dat is dus naar rato bij elk project hetzelfde geweest.

[3:37:57] Maar bij de maakbaarheid...

[3:37:59] is dat wat minder scherp...

[3:38:00] per project. Maar oké, dat is ook...

[3:38:05] natuurlijk...

[3:38:05] een beetje wel te plooien...

[3:38:06] wat hier binnen Rijkswaterstaat.

[3:38:07] Maar voor stikstof hebben we geen duidelijke ranking.

[3:38:10] Er is wel een brief geschreven door...

[3:38:12] de minister...

[3:38:14] onder volg nummer 9 op 19 september...

[3:38:16] met een kwalitatief iets over...

[3:38:18] de stikstofbijdrage. Maar is er niet...

[3:38:20] ook gewoon een ranking beschikbaar...

[3:38:22] van dat het meest...

[3:38:24] voor de hand liggende tracé...

[3:38:26] is ingetekend en in areas is doorgerekend...

[3:38:28] zodat wij een beetje het gevoel hebben van...

[3:38:30] ja, dit project, dat is...

[3:38:32] niet zozeer op financiën...

[3:38:34] en op maakbaarheid het issue. Maar daar is...

[3:38:36] wel stikstof het issue. Ook...

[3:38:38] als we later, nee, niet vandaag...

[3:38:40] maar ergens de komende weken gaan stemmen over zo'n...

[3:38:42] amendement over de N35 waar iedereen...

[3:38:44] eigenlijk voor is. Maar hoe realistisch...

[3:38:46] is dat bijvoorbeeld in relatie tot stikstof? Als je...

[3:38:48] kijkt naar die brief, 11 Natura 2000...

[3:38:50] gebieden binnen een straal van 25 kilometer...

[3:38:52] worden daar geraakt door een relatief...

[3:38:54] klein stukje weg. Hoe makkelijk is dat...

[3:38:56] op te lossen, ook met saldogevers?

[3:38:58] Ik ben eigenlijk op zoek naar wat hardere...

[3:39:00] wat kwantitatievere info dan op...

[3:39:02] 19 september aan deze Kamer is verstrekt. Kan de minister...

[3:39:04] ons daarbij helpen? Zodat we ook misschien...

[3:39:06] als wij het achttiende, negentiende, twintigste...

[3:39:08] project in overweging nemen...

[3:39:10] daar een veertiende en vijftiende project...

[3:39:12] wel in uitvoering kunnen brengen.

[3:39:15] Ja. Hoezeer...

[3:39:17] ik de vraag van de heer...

[3:39:18] Ginwis ook begrijp, want ik zou zelf niets liever...

[3:39:20] willen dan een ranking van 1 tot 17.

[3:39:23] Ik kan dat simpelweg...

[3:39:25] niet. Omdat we...

[3:39:27] en dat hebben we vrij...

[3:39:28] uitvoerig vorig jaar kwalitatief proberen te...

[3:39:30] onderbouwen, wat je bij die projecten tegenkomt.

[3:39:33] Maar de precieze berekeningen in...

[3:39:34] ERIUS, zelfs daar...

[3:39:37] lopen we al tegen...

[3:39:39] capaciteitsbeperkingen aan. Rijkswaterstaat...

[3:39:41] heeft...

[3:39:43] voldoende stikstofdeskundigen om...

[3:39:44] uit mijn hoofd twee à drie projecten...

[3:39:46] per jaar volledig op stikstof...

[3:39:48] door te rekenen en te onderbouwen.

[3:39:50] En dat betekent dat bij veel van deze...

[3:39:53] zeventien projecten die bijvoorbeeld...

[3:39:54] ook nog in een verkenning zitten waar nog geen...

[3:39:57] voorkeursalternatief uit is gekomen...

[3:39:58] je simpelweg onvoldoende weet wat je dan...

[3:40:01] in ERIUS moet stoppen.

[3:40:02] Laat staan dat we de deskundigheid...

[3:40:05] hebben om dat op dit moment al...

[3:40:06] te doen. Dus...

[3:40:08] het beste wat we hebben is die...

[3:40:10] kwalitatieve inschatting.

[3:40:12] Maar die spreekt in een aantal gevallen...

[3:40:14] ook al boekdelen als je kijkt als je...

[3:40:16] rond de Veluwe of op een aantal plekken...

[3:40:18] meer dan tien Natura 2000-gebieden...

[3:40:20] raakt. En dan weten we ook wel dat de...

[3:40:23] hoeveelheid bedrijven...

[3:40:24] vaak landbouwbedrijven waarmee je kunt...

[3:40:26] mitigeren ook heel beperkt aanwezig is...

[3:40:28] op die plekken. Dus ik zou...

[3:40:30] niets liever willen dan dat we die informatie hadden...

[3:40:32] maar daarvoor hebben... zelfs daarvoor hebben we...

[3:40:34] schaarse deskundigheid nodig die...

[3:40:36] beperkt beschikbaar is. En ook...

[3:40:38] in de markt en ook bij andere overheden...

[3:40:40] slechts beperkt beschikbaar is. Om de simpele reden...

[3:40:42] dat we tien, vijftien jaar geleden nog niet genoeg...

[3:40:44] mensen hebben opgeleid om Arius...

[3:40:46] deskundige te worden.

[3:40:50] En ik kom straks bij de...

[3:40:51] N35 nog wel. Daar hebben we nog even iets...

[3:40:53] verder gekregen. Dat doe ik straks in het landsdeel Oost...

[3:40:55] bij de N35. Dan stel ik voor...

[3:40:57] dat de minister zijn algemene blok...

[3:40:59] afmaakt. Ja.

[3:41:03] De heer...

[3:41:04] Van Dijk vroeg nog of de...

[3:41:06] ehm...

[3:41:08] inzet van restbudgetten aan mijn opvolger...

[3:41:10] is.

[3:41:12] Daar wordt op dit moment nog heel veel aan...

[3:41:14] gerekend en getekend. Dus...

[3:41:16] de besluitvorming daarover, die is aan...

[3:41:17] de bestuurlijke overleg gemeerd in het najaar van...

[3:41:19] 2024. En ik denk...

[3:41:22] dat er veel mensen zijn die hopen dat er dan een nieuw...

[3:41:23] kabinet is. En ja...

[3:41:26] als ik dat dan nog steeds ben, dan kan de Kamer natuurlijk...

[3:41:27] altijd nog zelf zeggen, we willen niet dat je dat doet.

[3:41:30] Maar dat zien we tegen die tijd wel.

[3:41:32] Ehm...

[3:41:34] Ehm...

[3:41:35] Ja, nog een enkel woord over de slimme...

[3:41:37] inkoopstrategie. Ik heb daar straks al iets over gezegd...

[3:41:39] richting de heer Heutink.

[3:41:41] Ehm... Ja, en ik hoop wel...

[3:41:43] uiteengezet te hebben dat het eigenlijk niet allebei...

[3:41:45] kan. De heer Heutink begon zijn betoog met...

[3:41:47] Ja, ik wil eigenlijk nu die schuif...

[3:41:49] nog niet. Laat dat aan een nieuw kabinet.

[3:41:51] Ehm, maar we hebben die schuif...

[3:41:53] en de extra middelen voor instandhouding wel nodig...

[3:41:55] om... Kijk Rijkswaterstaat kwam...

[3:41:57] uit een periode waarin ze voor twee jaar...

[3:41:59] vooruit waren gefinancierd. En...

[3:42:01] hiermee kun je ook voor acht jaar zekerheid geven.

[3:42:03] En dat geeft ook de ruimte...

[3:42:05] om tot veel slimmere...

[3:42:07] portfolio's, pakketten van onderhoudswerk...

[3:42:09] et cetera, op de markt te komen. En...

[3:42:11] daar ligt ook een grote rol...

[3:42:13] taak nog voor Rijkswaterstaat om daar...

[3:42:15] efficiëntievoordelen op te realiseren.

[3:42:17] Want we hebben ze ook niet...

[3:42:19] heel royaal behandeld met het extra geld voor...

[3:42:21] instandhouding. De bedoeling is wel dat daar nog...

[3:42:23] efficiëntievoordelen worden gerealiseerd.

[3:42:26] Ehm, over...

[3:42:27] stikstof vroeg de heer Van Dijk...

[3:42:29] nog een aantal zaken. Bijvoorbeeld...

[3:42:31] een vooruitblik op hoe die...

[3:42:33] drempelwaarde die voorgesteld wordt...

[3:42:35] dan een mol per hectare per jaar...

[3:42:37] zou helpen.

[3:42:40] Wat dat waarschijnlijk...

[3:42:41] voor... en dan ga ik maar even niet in...

[3:42:43] op...

[3:42:45] de onderbouwing daarvan en of dat...

[3:42:47] kans van slagen heeft.

[3:42:49] Wat het waarschijnlijk tot gevolg...

[3:42:51] zou hebben, zo'n drempelwaarde, is dat...

[3:42:54] in ieder geval...

[3:42:55] de onderzoekslasten voor veelgebaseerde...

[3:42:58] meerdprojecten fors...

[3:43:00] zouden afnemen.

[3:43:02] Maar hoe groot is, afhankelijk van...

[3:43:03] de hoogte van zo'n nieuwe...

[3:43:06] ondergrens?

[3:43:07] En hij vroeg ook...

[3:43:09] naar...

[3:43:12] wat dan het...

[3:43:13] loslaten van de depositieaanpak...

[3:43:15] en kijken naar emissie, of dat een gevolg...

[3:43:18] zou kunnen hebben.

[3:43:20] Wij schatten inderdaad...

[3:43:21] dat geen oplossing biedt, want voor een juridisch...

[3:43:24] houdbaar projectbesluit is relevant...

[3:43:25] hoeveel emissie daadwerkelijk in de natuur...

[3:43:27] neerkomt en wat daarvan de gevolgen...

[3:43:30] zijn. En daarvoor is...

[3:43:31] uiteindelijk niet de omvang van de emissie van belang...

[3:43:33] maar bijvoorbeeld ook de locatie van de emissiebron...

[3:43:36] en waar dat dan vervolgens...

[3:43:39] terechtkomt.

[3:43:42] Bij welke...

[3:43:44] projecten een drempelwaarde...

[3:43:46] van 1 mol wel zou werken?

[3:43:49] Kijk, daar...

[3:43:50] weten we iets meer over, want dat hebben we...

[3:43:51] voorjaar al in onze afweging...

[3:43:53] betrokken.

[3:43:55] Dat zijn bijvoorbeeld die acht...

[3:43:57] aanlegprojecten waarvan we verwachten...

[3:44:00] dat de stikstofopgave...

[3:44:02] beperkt is.

[3:44:03] Zoals knooppunt Saarderheijken...

[3:44:05] en de N50...

[3:44:07] Kampenzuid.

[3:44:08] Sluis 2 in het Wilhelminakanaal.

[3:44:11] Het zou ook nog voor...

[3:44:12] andere instandhoudingsprojecten...

[3:44:14] kunnen gelden. En dat zou heel fijn zijn...

[3:44:17] omdat we natuurlijk ook voluit...

[3:44:18] inzetten op instandhouding.

[3:44:21] En het geldt...

[3:44:22] ook voor het project...

[3:44:24] A6 Lelystad Almere uit die...

[3:44:26] 7,5 miljard van de...

[3:44:30] woningbouw mobiliteitsgelden.

[3:44:31] Maar...

[3:44:33] voor veel van de...

[3:44:36] aanlegprojecten...

[3:44:36] zal die drempelwaarde op zich niet...

[3:44:39] het ei van Columbus...

[3:44:41] zijn. Behalve dat ze...

[3:44:44] de onderzoekslast...

[3:44:45] in ieder geval fors laten...

[3:44:46] afnemen.

[3:44:49] Inschatting is bijvoorbeeld dat bij de N35...

[3:44:51] ga ik er toch maar vast op in...

[3:44:52] nog maar op één of enkele gebieden...

[3:44:55] in plaats van 23 Natura 2000...

[3:44:57] gebieden beoordelingen moeten worden gedaan.

[3:44:59] Maar je houdt gebieden over waar nog steeds...

[3:45:00] mitigatie nodig is.

[3:45:03] En dan is maar zeer de vraag...

[3:45:04] of die...

[3:45:07] stikstofruimte beschikbaar is.

[3:45:08] De heer De Hoop, want dan...

[3:45:10] ben ik een beetje uit de instandhouding, maar nog wel...

[3:45:12] het achterstallig onderhoud op bruggen en tunnels.

[3:45:15] En hij vroeg of dat er dan...

[3:45:16] ook bij hoort.

[3:45:20] Ja, die horen er dan ook bij.

[3:45:24] Maar ik herhaal...

[3:45:24] wat ik straks zei, de effecten van de extra...

[3:45:27] instandhoudingsinspanning zijn niet meteen...

[3:45:28] morgen zichtbaar, want het werk...

[3:45:30] moet ook nog eerst in de markt gezet worden.

[3:45:32] En soms van tevoren...

[3:45:34] ook nog ontworpen.

[3:45:36] En ook over...

[3:45:39] de aanbesteding zelf...

[3:45:40] dat vergt ook nog voorbereidingstijd.

[3:45:42] Maar ze draaien wel mee in...

[3:45:44] de...

[3:45:47] in de extra...

[3:45:48] middelen voor instandhouding.

[3:45:50] De heer De Hoop vroeg ook...

[3:45:52] wat doen we dan in de tussentijd...

[3:45:53] tot de tijd dat het onderhoud is gepleegd...

[3:45:56] om verkeersstromen te verbeteren.

[3:45:59] We werken...

[3:46:00] natuurlijk volop bij...

[3:46:02] alle programmering van het werk aan de weg...

[3:46:04] en overigens ook aan de andere...

[3:46:06] infrastructuur met de urgentie van het werk...

[3:46:08] de maakbaarheid en de hinder.

[3:46:09] We voeren op regelmatige basis overleggen...

[3:46:12] met de decentrale overheden.

[3:46:14] En in een aantal gebieden is daar ook...

[3:46:15] een samenwerkingsstructuur voor, bijvoorbeeld...

[3:46:17] goed op weg in Utrecht, Groningen bereikbaar...

[3:46:20] en Zuid-Holland bereikbaar.

[3:46:22] En daar wordt altijd gesproken over...