Nieuwe maatregelen netcongestie

[0:00:01] Goed, het is twee uur op de klok.

[0:00:05] Wij gaan beginnen.

[0:00:06] Van harte welkom aan de leden van het parlement, aan het kabinet en de ondersteuning.

[0:00:15] En uiteraard aan alle mensen op de publieke tribune.

[0:00:19] We hebben een debat van drie uur.

[0:00:21] Dat lijkt mij best wel kort.

[0:00:23] Maar goed, ik ga ervan uit dat deze Kamerleden ook kort van stof kunnen zijn.

[0:00:27] U heeft vijf minuten spreektijd.

[0:00:29] Ik geef u vier interrupties.

[0:00:31] En dan niet in tweeën, maar gewoon één keer.

[0:00:33] En als het blijkt dat het allemaal heel voorspoedig gaat, dan wil ik straks best overdenken op iets ruimte.

[0:00:38] Maar vooralsnog vier interrupties.

[0:00:40] En ik hoop dat we het dan gaan redden vanmiddag.

[0:00:42] Er is een verzoek gekomen van de heer Vermeer of hij als eerste mag spreken.

[0:00:46] Dat heeft mevrouw Posma toegestaan.

[0:00:49] En dat is de enige die daar iets over te zeggen heeft.

[0:00:51] Dus ik zou worden we snel beginnen.

[0:00:52] En dat de heer Vermeer begint met zijn bijdrage.

[0:00:57] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:00:58] Ik heb zo andere verplichtingen, maar mijn beleidsmedewerker zal dit debat verder volgen.

[0:01:03] En eventuele antwoorden ook noteren.

[0:01:06] Voorzitter, in november 2022 spraken we de minister van Economische Zaken over de TEC-regeling

[0:01:13] die MKB-bedrijven met hoge energiekosten moest compenseren.

[0:01:18] Deze minister gaf toen aan dat ook een bakker toch al een jaar of zeven wist

[0:01:22] dat er een energietransitie zat aan te komen.

[0:01:25] En hierop had kunnen inspelen.

[0:01:28] Dat afschrijftermijnen van ondernemers voor bijvoorbeeld gasovers 15 tot 20 jaar zijn,

[0:01:33] laten we nu maar even voor wat het is.

[0:01:36] Het punt is wel dat bedrijven al sinds 2015 moeten weten wat de gevolgen van de

[0:01:41] energietransitie zijn, maar dat de netbeheerders er blijkbaar niet klaar voor zijn.

[0:01:46] We zitten nog maar aan het begin en lopen nu al achter.

[0:01:50] Toevallig of niet, de laatste dagen is de overlast van stroomstoringen al enorm,

[0:01:54] terwijl de zonnepanelen nog bijna niets produceren.

[0:01:57] Kan de minister zorgen voor centraal en actueel inzicht in het aantal en de ends van

[0:02:02] stroomstoringen in Nederland?

[0:02:04] Wij hebben daar online nog geen monitor voor.

[0:02:06] We hebben er nog geen monitor voor kunnen vinden, terwijl ik volgens sommigen best goed kan googelen.

[0:02:11] Voorzitter, eerst worden mensen bang gemaakt dat de wereld aan het vergaan is door klimaatverandering.

[0:02:17] Dan kopen ze massaal zonnepanelen.

[0:02:19] En al anders als we zijn, de mensen met geld zagen het vooral als een investering die snel terugverdiend kon worden.

[0:02:27] En nu krijgen diezelfde mensen te horen dat zij er de oorzaak van zijn dat het stroomnet vol loopt.

[0:02:34] Iedereen gooit de zon overdag ongebruikt op het net.

[0:02:38] Zei een energieleverancier tegen mij.

[0:02:41] En dat zouden ze doen vanwege de salderingsregeling.

[0:02:44] Nou breekt mijn klomp.

[0:02:45] Die stroom gooi je op het net omdat de zon schijnt.

[0:02:49] Je bent met je elektrische auto al op het werk en in de zomer ga je niet je wasdroger aanzetten midden op de dag.

[0:02:56] Als er iemand iets weet over vraag en aanbod van stroom, dan zouden dat de netbeheerders moeten zijn.

[0:03:02] Vanuit mijn slimme meter is zelfs in te schatten hoeveel stroom mijn wasmachine gebruikt en of ik wel eten kook.

[0:03:08] Het plan om de salderingsregeling af te zetten, is een heel groot probleem.

[0:03:10] Het plan om de salderingsregeling af te schaffen heeft dan ook al direct geleid tot het instorten van de verkoop van zonnepanelen.

[0:03:15] En juist mensen met lagere inkomens die nu aan de beurt zouden kunnen komen, verliezen dit voordeel.

[0:03:21] Er is nog een idee om de problemen op te lossen.

[0:03:24] Centraal aansturen dat op bepaalde momenten laadpalen en warmtepompen van burgers uitgezet kunnen worden.

[0:03:30] Hoe verzin je het?

[0:03:32] Straks bepaalt de energieleverancier wie dus thuis moet blijven of in de kou moet zitten.

[0:03:37] Wij rijden af op een ongeluk zonder gordel en airbag.

[0:03:40] En hernieuwbare energie.

[0:03:42] Systemen zoals wind en zon hebben uit zichzelf niet de kracht om energie op te wekken.

[0:03:49] Ondertussen...

[0:03:49] Er is een interruptie van de heer Bontenbal.

[0:03:52] Dank voorzitter.

[0:03:54] Ik heb even gewacht, want ik dacht dat als het over de salderingsregeling gaat, dat er ook nog een deel 2 van het verhaal zou komen.

[0:04:03] U had het over huishoudens met lage inkomens.

[0:04:07] De salderingsregeling zorgde uiteindelijk voor dat een deel van de kosten die leveranciers maken...

[0:04:12] ...om die vergoeding uit te kunnen keren, door andere klanten te worden opgehoest.

[0:04:16] En dat zijn vaak juist huishoudens met lage inkomens.

[0:04:21] Oftewel, zeg ik het heel gemeen, misschien gemeener dan ik bedoel, maar een salderingsregeling is toch een beetje een soort omgekeerde Robin Hood-subsidie.

[0:04:29] Het brengt geld van mensen met lage inkomens toch naar mensen die zonnepanelen kunnen betalen.

[0:04:35] Nu zeg ik niet dat we die salderingsregeling één keer ruksigeloos moeten afschaffen, maar het idee om hem af te bouwen was wel...

[0:04:42] ...om het eerlijker te maken.

[0:04:44] En daar moet de BBB toch voor zijn, dat lage inkomens niet de kosten ophoesten van mensen die het zich kunnen veroorloven.

[0:04:50] Meneer Vermeer.

[0:04:51] Ja voorzitter, dat systeem dat ondersteunen wij natuurlijk, dat je de lage inkomsten, dat je daar eerlijk naar moet zijn.

[0:04:57] Maar je moet ook eerlijk zijn aan mensen die een investering gedaan hebben en dat gedaan hebben op dat moment met een salderingsregeling...

[0:05:05] ...en gekeken hebben en uitgerekend hebben of dat uit kon voor hun ja of nee.

[0:05:12] En dat probleem zit hem ook in het hele afrekenmodel van stroom.

[0:05:16] Overdag is de stroom veel goedkoper, maar op dit moment heb ik nog steeds bijvoorbeeld een energiecontract waar een dal- en piektarief in zit.

[0:05:25] En wij zullen dus met compleet andere systemen moeten komen voor de afrekening.

[0:05:30] En volgens ons is dat een betere oplossing om mensen te stimuleren op het juiste moment te gebruiken om op die manier...

[0:05:39] ...te zorgen dat ook die saldering...

[0:05:41] ...uiteindelijk minder geld gaat kosten.

[0:05:44] Meneer Bontebal?

[0:05:45] Ja die salderingsregeling doet precies juist dat niet.

[0:05:49] Namelijk dat consumenten een prijs voor hun stroom vergoed krijgen die het op dat moment gewoon niet waard is.

[0:05:56] Dus als heel Nederland op een bepaald moment, op een zondagdag in mei rond 12 uur massaal elektriciteit staat te produceren...

[0:06:03] ...dan wordt die stroom veel minder waard.

[0:06:05] Dat kost iets, want de leveranciers betalen de klant wel dat bedrag en dat wordt dus op andere betaald.

[0:06:10] Dus als je veel meer flexibiliteit in je systeem wil hebben...

[0:06:12] ...en dat de prijzen veel meer reflecteren wat de stroom op dat moment waard is...

[0:06:16] ...dan zou je juist de salderingsregeling ook moeten afbouwen in mijn optiek.

[0:06:22] Dus als u dat wil, zou ik zeggen, zet stappen om de salderingsregeling stapsgewijs af te bouwen.

[0:06:29] En daarna zou ik ook nog willen zeggen, mensen hebben inderdaad geïnvesteerd in het verleden...

[0:06:33] ...maar bijvoorbeeld in de coronajaren, de afgelopen twee, drie jaar, waren de elektriciteitsprijzen zo hoog...

[0:06:38] ...dat bij sommige nieuwe systemen de zonnepanelen binnen twee, drie, vier jaar...

[0:06:42] ...zijn terugverdiend.

[0:06:43] Dus mensen die bijvoorbeeld vier jaar geleden bijvoorbeeld zonnepanelen hebben geïnstalleerd...

[0:06:47] ...hebben dat dus al lang terugverdiend.

[0:06:49] En dat is prima, maar we kunnen niet zeggen dat mensen in het verleden hebben geïnvesteerd...

[0:06:54] ...en niet die investeringen al hebben terugverdiend.

[0:06:55] Dat geld hoog houdt voor mensen die misschien een jaar geleden zijn gaan investeren...

[0:07:00] ...maar die wisten nou juist dat die salderingsregeling aangepast zou gaan worden.

[0:07:04] Meneer Vermeer.

[0:07:06] Ja, voorzitter, volgens mij gaat het om eerlijk beleid en een betrouwbare overheid.

[0:07:10] En deze regeling is juist ingezet, destijds ook, om te stimuleren...

[0:07:15] ...om die zonnepanelen aan te schaffen.

[0:07:17] En daarmee zijn verwachtingen gewekt.

[0:07:19] En wij vinden dat je dat zwaarder moet wegen en dat je dan nu vervals moet kijken...

[0:07:24] ...de problemen die daardoor optreden, dat je daar oplossingen voor moet zoeken.

[0:07:28] En dat is niet alleen die mensen afstraffen die gelokt zijn, onder andere met dit voordeel...

[0:07:34] ...en toch geen investering gedaan hebben.

[0:07:35] Maar ik ben het met het basisprincipe eens dat wij juist regelingen moeten vinden...

[0:07:40] ...die ervoor zorgen dat op het juiste moment eigen stroom gebruikt wordt.

[0:07:47] Helder, dank.

[0:07:47] Dan was er een interruptie van mevrouw Kreuger.

[0:07:49] Ga de gang.

[0:07:51] Ja, heel kort, voorzitter.

[0:07:53] Kijk, netcongressie is een heel serieus probleem...

[0:07:56] ...met hele grote maatschappelijke impact.

[0:08:00] En daar liggen maatregelen voor, nou ja, met voor- en nadelen.

[0:08:04] Maar dan is het juist belangrijk dat we geen angstbeelden creëren...

[0:08:07] ...en ook wel heel zuiver zijn en eerlijk zijn in wat die maatregelen zijn.

[0:08:10] En als ik dan hoor zeggen...

[0:08:11] ...dat warmtepompen en laadpalen door de overheid uitgezet kunnen worden...

[0:08:16] ...dat is volgens mij feitelijk niet juist.

[0:08:18] Dat staat feitelijk niet in de stukken.

[0:08:19] Het gaat inderdaad om op lager vermogen leveren.

[0:08:23] Bijvoorbeeld het ging over warmtepompen, geloof ik, naar 90 procent.

[0:08:26] Dus dat is niet uitzetten.

[0:08:28] Dus ik zou graag willen dat, nou ja, de heer Vermeer...

[0:08:30] ...even kennis neemt van de feitelijkheden in deze discussie.

[0:08:34] De heer Vermeer.

[0:08:35] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:08:36] Ik neem altijd kennis van de feiten.

[0:08:39] Dus ook hier.

[0:08:42] Goed.

[0:08:43] Dan zie ik geen verdere reducties.

[0:08:44] Dan kunt u verder met u waarbij dragen, meneer Vermeer.

[0:08:48] Ondertussen worden aan burgers windmolens opgedrongen...

[0:08:51] ...die ze helemaal niet willen.

[0:08:52] Windmolens waarvoor in andere landen om gezondheidsredenen...

[0:08:55] ...al grotere afstandsnormen gelden.

[0:08:58] En windmolens op zee waarvan de gevolgen voor milieu...

[0:09:01] ...visstrek en bodemleven nog niet eens onderzocht zijn.

[0:09:04] En waarvan de tientallen miljarden aansluitkosten voor staat...

[0:09:08] ...en dus burgers zijn.

[0:09:09] En veel subsidie en opbrengsten voor investeerders.

[0:09:14] Zorg voor stabiele stijl.

[0:09:15] Stroom en investeer vanaf nu...

[0:09:17] ...alleen nog maar in kernenergie wat ons betreft.

[0:09:20] In grotere en sneller te bouwen kleinere centrales.

[0:09:23] Dat is gezond verstand.

[0:09:25] En stop de investering in wiebelstroom...

[0:09:27] ...waar we op sommige momenten al te veel van hebben.

[0:09:30] Ga voor stabiel.

[0:09:32] Het enige alternatief voor de huidige problemen...

[0:09:35] ...naast het optimaliseren van overcapaciteit in het net...

[0:09:38] ...is nog sneller en massaler het net verzwaren.

[0:09:41] Zonder gedoe rond vergunningen.

[0:09:44] In Haddenwijk kan pas na jaren gestart worden...

[0:09:47] ...met het verzwaren van een onderstation door stikstof.

[0:09:50] En de geniale oplossing is dat de naastgelegen voetbalclub...

[0:09:53] ...een jaar lang geen kunstbers op haar gras mag gooien.

[0:09:56] Dat het dan niet meer groeit is een klein detail.

[0:09:59] Voorzitter, we zijn knettergek aan het worden als we het al niet zijn.

[0:10:03] En het is zelfs gevaarlijk.

[0:10:05] Want de 1 in 2 alarmcentralen in Gelderland...

[0:10:08] ...kan niet uitbreiden vanwege het stroomnetwerk.

[0:10:11] Is de minister hierover geïnformeerd?

[0:10:13] En wat gaan we hieraan doen?

[0:10:15] Dit bedrijf, tussen haakjes, is niet aangemerkt als prioritair.

[0:10:21] Voorzitter, de tijd van vergaderen en plannen maken voor...

[0:10:24] ...hoe burgers en ondernemers de problemen op kunnen lossen is voorbij.

[0:10:27] Kan de minister per direct de netbeheerders...

[0:10:30] ...de doorzettingsmacht geven die nodig is?

[0:10:32] En een ontheffing voor de stikstofwet...

[0:10:35] ...door een beroep te doen op sociale en maatschappelijke impact...

[0:10:38] ...die gewoon in de Europese wetten staat.

[0:10:40] Dank u wel.

[0:10:42] Dank u wel.

[0:10:42] Keurig binnen de tijd.

[0:10:43] U had nog twaalf seconden over.

[0:10:45] Ik begrijp dat u ons gaat verlaten.

[0:10:47] Of dat duurt nog even?

[0:10:49] Ik ga weg, ja.

[0:10:50] Maar ik ga u niet verlaten.

[0:10:52] Hoe het ook interpreteren.

[0:10:54] Succes verder vanmiddag.

[0:10:55] Dan gaan we door met mevrouw Postma.

[0:10:58] Ja, dank voorzitter.

[0:11:00] Ik heb net als iedereen denk ik ontzettend veel mail gehad...

[0:11:03] ...van elk bedrijf dat vindt dat hij ontzettend veel reden heeft...

[0:11:07] ...om op een net aangesloten te worden.

[0:11:09] En als ik zie ook hoeveel mensen er op de publieke tribune zitten...

[0:11:11] ...dan denk ik dat dit echt een van de belangrijkste onderwerpen is...

[0:11:15] ...van vandaag en de komende tijd...

[0:11:16] ...die we met elkaar moeten oplossen.

[0:11:19] Het gekke is dat we in de situatie komen...

[0:11:21] ...dat we moeten gaan prioriteren.

[0:11:23] Collega Vermeer die zei dat net al een beetje.

[0:11:25] Die gaf al wat voorbeelden aan.

[0:11:27] En ook ik heb die medelad gepakt en gekeken...

[0:11:29] ...wat vinden wij namens nieuw sociaal contract nou echt belangrijk.

[0:11:32] En dan komen we eigenlijk uit op de huishoudens.

[0:11:35] We komen uit op de woningbouw.

[0:11:37] Dus ik zou de minister willen vragen...

[0:11:40] ...om een toezegging te geven...

[0:11:41] ...omdat aansluitingen van woonwijken...

[0:11:43] ...van nieuwe huizen die gebouwd worden...

[0:11:45] ...altijd prioriteit geven.

[0:11:47] Omdat dat een van de grootste uitdagingen is...

[0:11:49] ...die we met elkaar hebben.

[0:11:51] Het tweede is dat ik zie dat huishoudens...

[0:11:53] ...enorm hun best doen om te verduurzamen...

[0:11:55] ...met het aanleggen van panelen...

[0:11:56] ...met het kopen van elektrische auto's.

[0:11:58] Ook die stimulans echten wij zeer aan...

[0:12:01] ...om die door te blijven zetten.

[0:12:02] Dus dat zou wat ons betreft ook prioriteit zijn.

[0:12:05] En dan snap ik dat er verschillende categorieën...

[0:12:07] ...van netwerken zijn.

[0:12:08] Maar we hebben ook een schaarste in personeel...

[0:12:10] ...hebben kunnen lezen.

[0:12:14] We hebben onze schaarste capaciteit in.

[0:12:16] Onze oproep zou zijn om die...

[0:12:18] ...ten eerste de prioriteit altijd te leggen...

[0:12:20] ...bij de huishoudens en het bouwen...

[0:12:22] ...van woningen.

[0:12:24] Als we even kijken naar de kosten...

[0:12:27] ...van huishoudens, dan zien we dat de tarieven...

[0:12:29] ...in het net ook zijn toegenomen.

[0:12:30] De rekeningen zijn duurder geworden in 2024...

[0:12:33] ...en we kunnen verwachten dat die gaan stijgen...

[0:12:35] ...voor huishoudens.

[0:12:36] Ik heb een motie ingediend met het vorige klimaatdebat...

[0:12:39] ...die is vorige week aangenomen...

[0:12:40] ...waarin ik vraag om een overzicht...

[0:12:43] ...van kosten op de energierekeningen.

[0:12:45] Juist zodat wij goed kunnen sturen als Kamer...

[0:12:47] ...om ervoor te zorgen dat er geen...

[0:12:50] ...energiearmoede ontstaat.

[0:12:51] En als die er al is, wat die ook is, dat we die zo snel...

[0:12:53] ...mogen kijken hoe we die kunnen verminderen.

[0:12:54] Zodat iedereen mee kan met deze transitie...

[0:12:57] ...die we doorgaan.

[0:12:58] Er is een agenda onze kant op gestuurd...

[0:13:01] ...deze maandag over netcongestie.

[0:13:03] De actieagenda netcongestie.

[0:13:05] Laagspanningsnetten deze maandag.

[0:13:08] Ik moet heel eerlijk zeggen...

[0:13:09] ...dat er één punt was waarvan ik schrok.

[0:13:11] Waarvan onze fractie denkt van...

[0:13:13] ...dit moeten we nou eigenlijk niet doen.

[0:13:15] Het gaat over het uitlezen van data...

[0:13:17] ...bij huishoudens.

[0:13:18] Dus het uitlezen van slimme meters zonder dat daar...

[0:13:21] ...toestemming voor is gegeven.

[0:13:22] Het gaat over het aansturen...

[0:13:25] ...zeg ik correct volgens mij...

[0:13:27] ...van apparatuur binnen en om...

[0:13:29] ...het huishouden.

[0:13:30] Daar zijn we vrij principieel in.

[0:13:32] Wat nieuw sociaal contract betreft...

[0:13:34] ...mag de overheid daar nooit in sturen.

[0:13:38] Tenzij...

[0:13:39] ...er expliciet toestemming is gegeven...

[0:13:41] ...van het huishouden zelf.

[0:13:43] Dus de vraag die ik heb...

[0:13:45] ...aan de minister...

[0:13:46] ...is als de minister dit in wil zetten...

[0:13:48] ...of die ervoor wil zorgen dat elk huishouden...

[0:13:51] ...expliciet zelf toestemming geeft.

[0:13:53] En ook kan waarborgen...

[0:13:55] ...dat dat niet onder druk gebeurt.

[0:13:57] Omdat energie een basisvoorziening...

[0:13:59] ...is waar iedereen recht op moet hebben...

[0:14:01] ...toegang tot moet houden.

[0:14:03] Ook al betekent dat de keus...

[0:14:05] ...dat je data niet wil afstaan.

[0:14:07] Het andere voorstel wat er in stond...

[0:14:09] ...paragraaf later ging over prijssprikkels.

[0:14:11] Daar word ik wat enthousiaster van.

[0:14:13] Want ik denk dat huishoudens dat ook prettig vinden.

[0:14:15] Wij merken nu al...

[0:14:16] ...of wij merken al decennia lang...

[0:14:18] ...dat het verschil tussen dag- en nachttarief...

[0:14:20] ...echt zorgt voor gedragssturing.

[0:14:22] Ik ben zelf groot geworden met gedachten...

[0:14:24] ...dat je s'avonds je wasmachine aanzet...

[0:14:26] ...en je vaatwasser als je naar bed gaat.

[0:14:28] Ik heb zonnepanelen, maar ik merk dat ik dat af en toe nog steeds doe.

[0:14:31] Dus zo'n gedragsverandering...

[0:14:32] ...zit er goed ingebakken.

[0:14:34] En ik zou willen voorstellen, dat staat ook in de voorstellen...

[0:14:36] ...vandaag ga ik een onderzoek in doen...

[0:14:37] ...om dit echt prioriteit te geven.

[0:14:39] En ook echt eigenlijk...

[0:14:41] ...met de bestuurders van het huishouden...

[0:14:43] ...dit op te gaan pakken.

[0:14:44] Dus veel meer de doelgroep van de Libelle en de Margriet...

[0:14:46] ...in plaats van de wat andere...

[0:14:50] ...kennisbureaus, die daar eigenlijk niet zoveel...

[0:14:51] ...verstand van hebben, misschien.

[0:14:53] Of ervaring in ieder geval, laat ik het zo zeggen.

[0:14:56] Dus graag een toezegging...

[0:14:59] ...daarop.

[0:15:01] Dan kregen we nog...

[0:15:02] ...heel veel andere stukken...

[0:15:03] ...en die kwamen ook bijvoorbeeld door de netbeheerders...

[0:15:06] ...die riepen op van...

[0:15:07] ...de termijn van aanleg...

[0:15:10] ...kent veel vertraging door...

[0:15:11] ...vergunningverlener. Daar heeft de minister wat initiatieven...

[0:15:14] ...op gestart door te zeggen, nou laten we gewoon eens gaan bouwen.

[0:15:16] Daar staan we in principe...

[0:15:17] ...achter, maar het is wel goed dit te verankeren...

[0:15:20] ...in wetgeving. Zelf dachten we...

[0:15:22] ...misschien is de red 3 met de...

[0:15:24] ...overriding principle daar misschien een oplossing...

[0:15:26] ...voor om het op dat pad te zoeken.

[0:15:27] Maar dat we wel door kunnen gaan met bouwen.

[0:15:29] En het andere ging over vaste...

[0:15:31] ...prijzen voor grond. We zijn immers...

[0:15:34] ...geld aan het uitwisselen tussen...

[0:15:35] ...verschillende overheden.

[0:15:37] Het lijkt me dat daar geen vertraging tussen...

[0:15:40] ...hoeft te komen.

[0:15:42] Ehm...

[0:15:42] ...dan hebben we het over Tennet.

[0:15:46] Wat mij opviel bij...

[0:15:48] ...bij Tennet, bij de...

[0:15:49] ...offshore wind, is dat wij als Nederland...

[0:15:51] ...ervoor gekozen hebben dat wij zelf...

[0:15:53] ...de stroomvoorziening naar de windmolenparken aanleggen.

[0:15:56] Andere landen maken daar...

[0:15:57] ...andere keuzes voor.

[0:15:59] Ons Tennet doet dat, fantastisch bedrijf.

[0:16:02] Oeh, ga ik heel snel afronden.

[0:16:06] Oh, dan ga ik even heel snel...

[0:16:09] ...mijn vraag stellen.

[0:16:11] Dan ben ik even heel minder waar.

[0:16:13] Mijn vraag aan de minister is...

[0:16:15] ...wie betaalt...

[0:16:18] ...de aansluitingskosten van Tennet?

[0:16:19] Op welke rekening daalt die neer?

[0:16:21] Zou ik daar een overzicht van mogen? Of die gaat naar de...

[0:16:23] ...afnemers van het windmolenpark qua energie?

[0:16:25] Of dat die ook neerdaalt...

[0:16:27] ...op de huishoudens?

[0:16:32] En dan had ik... Mag ik nog één kleintje?

[0:16:34] U mag nog één kleine vraag stellen.

[0:16:36] De hele kleine is dat...

[0:16:38] ...het bedrijfsleven wees mij erop...

[0:16:40] ...dat er een gekke prikkel zit in de...

[0:16:42] ...tarieven...

[0:16:44] ...van het net. Dat als zij ook maar vijftien...

[0:16:46] ...minuten in één jaar even een situatie...

[0:16:48] ...hebben waarin zij heel veel stroom nodig hebben...

[0:16:50] ...dat dat het basistarief wordt...

[0:16:52] ...voor het hele jaar. Ik wil graag een reactie...

[0:16:55] ...van de minister of dat waar is en of die prijsprikkel...

[0:16:57] ...als dat waar is op een andere manier kan worden...

[0:16:59] ...neergezet zodat we daar ook die flexibiliteit...

[0:17:01] ...kunnen verzorgen van het net.

[0:17:03] Goed, dank u wel. Ik zag nog twee interrupties.

[0:17:06] Eén van mevrouw Beckerman.

[0:17:07] Gaat u gang.

[0:17:08] Nee voorzitter, ik wilde alleen omdat u...

[0:17:10] ...omdat ze door de tijd heen was vragen...

[0:17:12] ...wat ze nog had willen vragen. Maar u was al zo coulant...

[0:17:14] ...dat het niet meer hoefde.

[0:17:16] Dus u trekt uw interruptie in?

[0:17:19] Goed, nou voor één keer.

[0:17:21] De volgende keer telt die gewoon mee.

[0:17:22] Meneer Grimwitz, u had ook nog een interruptie. Trekt u hem ook in?

[0:17:25] Nou voorzitter, ik...

[0:17:26] ...besteed hem nog graag. Dus dank.

[0:17:29] Gaat u gang.

[0:17:30] Een vraag aan collega Posma.

[0:17:32] Dat is over de motie...

[0:17:35] ...het armoederisico en...

[0:17:37] ...het socialiseren van netwerken.

[0:17:39] Kosten.

[0:17:41] Ja, wat is de visie van...

[0:17:43] ...NSC daar nou op? Moeten we gewoon de volledige...

[0:17:45] ...investeringen in het net en de kosten die...

[0:17:46] ...worden gemaakt op een slimme wijze...

[0:17:49] ...worden gesocialiseerd in de netwerktarieven?

[0:17:51] En moeten we dan...

[0:17:52] ...van de weeromstuit...

[0:17:54] ...matigen in de energiebelasting?

[0:17:56] Daar hebben collega Omtzigt...

[0:17:59] ...en ik zelf samen opgetrokken...

[0:18:01] ...afgelopen najaar om...

[0:18:03] ...de belasting op gas wat te matigen.

[0:18:05] Energiebelasting op gas.

[0:18:06] Wat is de visie daarop? En wat is de inzet...

[0:18:09] ...voor de komende maanden daarop van de NRC?

[0:18:11] Want het heeft consequenties op heel korte termijn.

[0:18:13] Omdat die netwerkkosten zullen...

[0:18:15] ...toenemen, dus de netwerktarieven ook.

[0:18:17] En dan moeten we wat met die energiebelasting...

[0:18:19] ...lijken als je dat laat gebeuren.

[0:18:21] Mevrouw Posma.

[0:18:23] Ten eerste zie ik...

[0:18:25] ...dat er op zoveel verschillende...

[0:18:27] ...tafels aan die energierekening...

[0:18:29] ...wordt gesleuteld.

[0:18:30] Dat is reden één geweest van die motie van...

[0:18:32] ...laten we nou met zijn allen gewoon dat overzicht hebben.

[0:18:34] En kijken wat nog betaalbaar is...

[0:18:35] ...voor de meeste huishoudens.

[0:18:39] En daarna inderdaad ook belangrijk om daar maatregelen...

[0:18:41] ...op te nemen. Dat kan via de energiebelasting.

[0:18:43] Het doel van de NRC is echt om ervoor te zorgen...

[0:18:45] ...dat iedereen gewoon z'n energie kan blijven...

[0:18:47] ...betalen. En heel eerlijk gezegd...

[0:18:48] ...of je dan aan een nettarief gaat sleutelen...

[0:18:51] ...of aan die energiebelasting, bijvoorbeeld...

[0:18:53] ...het eerste stuk van het gasdruk...

[0:18:55] ...voorvoorbeeld 1000 kuub gas...

[0:18:57] ...gekoper neerzetten. Of de...

[0:18:59] ...energiebelasting. Dat maakt mij...

[0:19:01] ...niet zoveel uit. Als de rekening in huishoudens...

[0:19:03] ...maar gewoon minder wordt.

[0:19:06] Nou, ik zag meneer Grimwits knikken.

[0:19:08] Dus dat is vast een antwoord naar tevredenheid.

[0:19:11] We hebben wel niet nog een interruptie...

[0:19:13] ...gebruikt, dat begrijp ik.

[0:19:15] Goed, dan gaan we over naar de derde spreker.

[0:19:16] De heer Erkens. En ik zal u...

[0:19:18] ...mocht het blijken dat het wat langer duurt...

[0:19:20] ...ga ik 30 seconden van tevoren u een waarschuwing geven.

[0:19:23] Dan weet u een beetje dat u naar het einde moet. Ja?

[0:19:26] Dank, voorzitter.

[0:19:26] Ik wacht met vreugde op uw waarschuwing.

[0:19:29] Het volopende stroomnet is een van de...

[0:19:31] ...grootste maatschappelijke problemen waar Nederland...

[0:19:33] ...op dit moment mee te maken heeft.

[0:19:35] Woonwijken kunnen niet meer worden aangesloten.

[0:19:37] Bedrijven kunnen niet uitbreiden.

[0:19:39] MKB'ers willen verduurzamen...

[0:19:40] ...maar krijgen te horen dat ze acht jaar moeten wachten...

[0:19:41] ...om een aansluiting op het stroomnet.

[0:19:43] Het gaat niet goed met een stroomnet.

[0:19:45] En ik ben normaal niet zo van de visuele plage...

[0:19:48] ...maar ik vind het wel heel illustratief.

[0:19:50] Je ziet hier twee jaar geleden de netcongestie...

[0:19:53] ...en hier zien we hoe het nu is.

[0:19:54] Bijna het hele land gaat op slot...

[0:19:56] ...door het stroomnet.

[0:19:59] Alle zuilen...

[0:20:01] Ik heb ze allebei bij me, meneer Bontenbal, dus ik krijg ze zo.

[0:20:03] Wil meneer Bontenbal een interruptie?

[0:20:05] Nee, het gaat niet van mijn tijd af...

[0:20:07] ...maar van uw tijd af, meneer Bontenbal.

[0:20:09] De voorzitter let daar scherp op.

[0:20:11] Alle zuilen moeten bijgezet worden...

[0:20:13] ...om weer ruimte op ons stroomnet te creëren.

[0:20:16] Dit betekent meer bouwen...

[0:20:17] ...maar ook beter omgaan met de ruimte die beschikbaar is op het net.

[0:20:20] En voordat ik inga op al onze voorstellen...

[0:20:22] ...wil ik wel aangeven dat ook wij...

[0:20:23] ...problemen hebben met de voorstellen om op afstand...

[0:20:26] ...warmtepompen aan het stuurbad te maken.

[0:20:27] Het is een forse inbreuk op de persoonlijke...

[0:20:29] ...levenssfeer van veel Nederlanders.

[0:20:31] En we zijn ook tegen het bestraffen...

[0:20:34] ...noemen wij het, van stroomgebruik op piekmomenten.

[0:20:36] Aangezien veel mensen en bedrijven...

[0:20:38] ...vaak niet kunnen kiezen wanneer ze een apparaat aanzetten.

[0:20:40] Als je overdag werkt en je komt in de avond thuis...

[0:20:42] ...dan heb je misschien de keuze niet...

[0:20:43] ...om overdag die wasmachine te draaien.

[0:20:45] We kijken veel liever naar positieve prikkels en beloningen...

[0:20:48] ...op de momenten dat het misschien helpt.

[0:20:50] Graag ook een reactie van de minister...

[0:20:52] ...over deze twee voorstellen.

[0:20:54] Aangezien mevrouw Kreuger net ook zei...

[0:20:56] ...dat de soep misschien niet zo heet gegeten werd...

[0:20:58] ...al richtende de heer Vermeer...

[0:20:59] ...misschien kan de minister ook dit angstbeeld...

[0:21:02] ...weghalen bij ons allen.

[0:21:04] Voorzitter, wat moet er wel gebeuren?

[0:21:05] Ten eerste moeten we zo snel mogelijk het stroomnet uitbreiden.

[0:21:08] Dat is de enige echte oplossing.

[0:21:10] Meneer Erkens, voordat u verder heeft...

[0:21:12] ...een interruptie van mevrouw Kreuger.

[0:21:14] Ik ben wel blij dat de heer Erkens...

[0:21:16] ...het zelf ook een angstbeeld noemt.

[0:21:17] Maar dan is dat volgens mij toch ook een angstbeeld...

[0:21:19] ...wat eerst proactief in de wereld is gezet.

[0:21:22] Namelijk het idee dat de overheid...

[0:21:24] ...ik meen op Twitter te lezen...

[0:21:26] ...de wasmachine uit kan zetten...

[0:21:28] ...of een dergelijke tekst.

[0:21:30] Volgens mij gaat het, als ik de tekst lees...

[0:21:32] ...over dat apparaten...

[0:21:35] ...dat zijn ook Europese normen...

[0:21:38] ...zeggen dat...

[0:21:38] ...hun vermogen...

[0:21:40] ...verminderd wordt op het moment dat ze reageren...

[0:21:42] ...op netcongestie.

[0:21:43] En dat dit ook in landen om ons heen al gebeurt.

[0:21:47] Dus ik raad...

[0:21:49] ...de heer Erkens aan om het woord...

[0:21:50] ...angstbeeld dan inderdaad vooral zelf...

[0:21:52] ...ook niet bij te dragen aan het angstbeeld.

[0:21:54] Wil u daarop reageren, meneer Erkens?

[0:21:56] Ik heb niet het angstbeeld dat ik...

[0:21:58] ...op een novemberavond thuis zit...

[0:22:01] ...met een warmtepomp en dat opeens...

[0:22:02] ...de tv uitslaat en de warmtepompen uitgaan...

[0:22:04] ...en dat meneer Jetten inderdaad in de meterkast zit...

[0:22:07] ...te rommelen.

[0:22:08] Dat beeld heb ik ook niet.

[0:22:10] Maar er staat wel degelijk ook in...

[0:22:13] ...het actieprogramma dat het...

[0:22:14] ...aankomt op directe aansturing van apparaten...

[0:22:17] ...door de netbeheerder.

[0:22:18] En dat is wel een inbrek op de persoonlijke levensfeer.

[0:22:20] Dus mijn vraag aan de minister is ook...

[0:22:21] ...wat zijn die voorstellen, hoe concreet zijn die...

[0:22:24] ...en wij zijn daar ontzettend huiverig voor.

[0:22:25] Dus het is niet het angstbeeld dat minister Jetten zelf bij ons in de meterkast komt.

[0:22:30] Goed, dan is er nog een interruptie van de heer Bontebal.

[0:22:33] Gaat uw gang.

[0:22:35] Ja, ik vind het wel een fascinerend standpunt...

[0:22:37] ...ook omdat juist ook...

[0:22:39] ...hierdoor je wel misschien meer netcapaciteit...

[0:22:42] ...georganiseerd kan worden door...

[0:22:43] ...anderen. Het zou volgens mij over een beperkt aantal...

[0:22:45] ...apparaten gaan die juist stuurbaar zijn.

[0:22:47] Maar dan pak ik hem even heel concreet. Ik ga straks zelf het voorbeeld...

[0:22:49] ...of het voorstel doen om...

[0:22:53] ...dynamische vermogensregeling...

[0:22:54] ...voor zonnepanelen...

[0:22:55] ...gewoon even goed te gaan regelen.

[0:22:57] Dus nu gaan zonnepanelen gewoon uit of aan.

[0:22:59] Een soort knipperlicht.

[0:23:01] Dat is gewoon beter te regelen.

[0:23:03] Namelijk dat zonnepanelen gewoon netjes terug regelen.

[0:23:07] Gewoon op basis...

[0:23:07] ...van het...

[0:23:09] ...voltage op het net.

[0:23:11] Niet via de sturing, maar dan gewoon via...

[0:23:13] ...de voltage op het net.

[0:23:15] Bent u daar voor? Want dit is ook een klein beetje...

[0:23:17] ...ingrijpen achter de meter.

[0:23:19] Maar het is ook iets heel fijns, want...

[0:23:21] ...zonnepanelen gaan minder snel stuk.

[0:23:23] De apparaten in huizen gaan minder snel stuk.

[0:23:25] Volgens mij gewoon iets om te doen.

[0:23:27] Wat in andere landen ook gewoon gebeurt.

[0:23:30] Ja, voorzitter.

[0:23:31] Je kunt voor mij nu heel veel verschillende voorbeelden gaan bedenken.

[0:23:33] Je hebt het voorbeeld van de warmtepomp waarmee je...

[0:23:35] ...je woning inderdaad verwarmt in de avond.

[0:23:37] Die dan inderdaad opeens minder gaat en minder vermogen heeft.

[0:23:39] Dat dan misschien de woning minder verwarmd wordt.

[0:23:41] Je hebt de laadpijl die je zelf misschien gebruikt...

[0:23:43] ...om je auto op te laden.

[0:23:45] Dat kan helpen om netcongressie te verlichten.

[0:23:47] Maar het is ook slecht voor een batterij die in je auto zit.

[0:23:49] Dus misschien de levensduur van de batterij daardoor afneemt.

[0:23:51] Dat je zonnepanelen inderdaad...

[0:23:53] ...op een degelijke manier inzet...

[0:23:54] ...zodat ze ook langer meegaan.

[0:23:56] Ja, dat is dan wel iets wat je in de voorkant moet regelen wanneer je ze laat aanleggen.

[0:23:59] Ook in het contract wat je afsluit met de leverancier erin.

[0:24:02] En dat is volgens mij het belang hiervan.

[0:24:04] Als je kijkt naar...

[0:24:05] ...de actieagenda waar we het nu over hebben.

[0:24:07] Daar staat dus in dat het mogelijk verplicht kan worden...

[0:24:09] ...dat een apparaat...

[0:24:11] ...dus misschien ook zonder toestemming van een huishouden...

[0:24:13] ...op afstand aanstuurbaar wordt.

[0:24:14] En dat vind ik wel echt een ander geval.

[0:24:18] Is dat een voldoende antwoord, meneer Bontebal?

[0:24:20] Of wilt u uw laatste interruptie verbranden?

[0:24:25] Goed, dan weet de andere daartussen vast...

[0:24:28] ...dat ze geen last hebben van de heer Bontebal.

[0:24:30] Dadelijk moeilijke vragen.

[0:24:31] Meneer Elkens gaat u verder met uw bijdrage.

[0:24:33] Voorzitter, duurde oplossingen. Wat moet er gebeuren?

[0:24:36] We moeten zo snel mogelijk het stroomnet uitbreiden.

[0:24:38] En dat is de enige echte oplossing.

[0:24:39] De vergunningsverlening duurt nog ontzettend lang...

[0:24:41] ...en er is heel veel bureaucratie.

[0:24:43] Bij de hoorzitting die we hadden vorige week...

[0:24:46] ...door de netbeheerders werd ook aangegeven...

[0:24:48] ...dat bijvoorbeeld een project...

[0:24:49] ...voor de uitbreiding van het hoogspanningsnet...

[0:24:51] ...18 maanden opgehouden werd...

[0:24:53] ...door de vondst van een dassenburgt.

[0:24:55] En dat is niet proportioneel nog redelijk.

[0:24:58] Dus wanneer gaat de minister...

[0:24:59] ...de Europese versnellingsmogelijkheden...

[0:25:01] ...onder de Renewable Energy Directive...

[0:25:02] ...voor kortere procedures en vergunningsverlening inzetten?

[0:25:05] Hoe staat het met de voortgang op de inzet...

[0:25:07] ...van juridische versnellingsmogelijkheden...

[0:25:09] ...ook onder de nieuwe Omgevingswet?

[0:25:10] Graag een reactie van de minister daarop.

[0:25:13] Ten tweede, voorzitter, de rol van energyhubs.

[0:25:15] Die moet groter worden, zodat bedrijven...

[0:25:17] ...die gezamenlijk een aansluiting delen op het stroomnet...

[0:25:19] ...ook flexibeler kunnen omgaan...

[0:25:21] ...met het gebruik ervan.

[0:25:22] Dit speelt op korte termijn ruimtevrij bij het stroomnet.

[0:25:25] En we hebben daar een amendement recent voor ingediend...

[0:25:27] ...van 55 miljoen euro.

[0:25:29] Dat zou pas rond de zomer worden uitgewerkt.

[0:25:31] Dat duurt wel heel lang.

[0:25:32] Dus ik wil van de minister ook weten...

[0:25:33] ...of een versnelling daarop mogelijk is...

[0:25:35] ...en ook hoe hij de nationale toepassing van energyhubs...

[0:25:39] ...aan de aangegeven kan borgen.

[0:25:40] En of het een goed idee is om ook...

[0:25:41] ...kennis- en expertisecentra op te zetten...

[0:25:43] ...waarmee bedrijven dus ook gefaciliteerd kunnen worden...

[0:25:45] ...bij het opzetten van zo'n energyhub.

[0:25:48] Dan is er een interruptie van mevrouw Postma...

[0:25:50] ...want die wil iets van u weten, denk ik, mevrouw Ergens.

[0:25:53] Klopt.

[0:25:54] Ik had het ook even net kort over de RET3...

[0:25:56] ...of het Overriding Principle.

[0:25:58] Daar begint u ook over.

[0:26:01] Bent u het wel met mij eens dat...

[0:26:04] ...ondanks dat u...

[0:26:05] ...die maatregel dan misschien kan toepassen...

[0:26:07] ...het wel belangrijk is om te blijven kijken...

[0:26:09] ...op het draagvlak en ook...

[0:26:11] ...kijken wat je kan doen om eventueel...

[0:26:13] ...de ecologie te compenseren...

[0:26:15] ...mocht dat in het gedrang komen.

[0:26:18] Meneer Ergens.

[0:26:19] Ja, voorzitter, dat blijft van belang.

[0:26:21] Maar een procedure van 24 maanden...

[0:26:23] ...moet ook voldoende ruimte hebben om ook te kijken...

[0:26:25] ...naar ecologie en draagvlak, vind ik.

[0:26:27] Ik vind wel dat wanneer er een dergelijk groot maatschappelijk probleem is...

[0:26:30] ...dat we met elkaar moeten constateren...

[0:26:31] ...dat sommige zaken misschien wel sneller kunnen hierin.

[0:26:33] En dat je ook als politiek moet kunnen zeggen...

[0:26:35] ...soms is iets ook gewoon nodig.

[0:26:36] Het gebied van inderdaad de uitbreiding van de netinfrastructuur...

[0:26:39] ...is niet alleen nodig zijn.

[0:26:41] Daarbij wel in de afgenemend wat u zegt...

[0:26:42] ...dat de omgeving geïnformeerd moet worden...

[0:26:44] ...dat er ook inspraken aan zijn.

[0:26:45] Maar dat we soms ook met elkaar moeten zeggen...

[0:26:47] ...als we willen dat dit probleem snel opgelost wordt...

[0:26:49] ...dan zal soms inderdaad wat minder tijd ergens voor genomen worden.

[0:26:54] Goed, dan kunt u verder met de bijdrage, denk ik, meneer Ergens.

[0:26:57] Ja, voorzitter, er zijn ook...

[0:27:00] ...private partijen die bijvoorbeeld bezig zijn...

[0:27:01] ...met de aanleg van woningen.

[0:27:02] Die kunnen helpen met ook het versnellen van de aansluiting...

[0:27:05] ...met het stroomnetwerk.

[0:27:06] Bedrijven met eigen ingenieurs die ook vaak voldoende uitvoeringscapaciteit hebben.

[0:27:10] De netbeheerders lijken het ook...

[0:27:11] ...vaak nog af te wijzen, horen wij ook vanuit de sector.

[0:27:13] En hoe strookt dit met de Right to Challenge...

[0:27:16] ...die de minister nu uitwerkt?

[0:27:17] En wanneer is dat op grotere schaal mogelijk?

[0:27:19] Is de minister ook bereid...

[0:27:21] ...om te inventariseren welke bedrijven...

[0:27:23] ...misschien kunnen meehelpen ook met het versnellen...

[0:27:25] ...van de aanleg van de uitbreiding van het stroomnet?

[0:27:29] Voorzitter, daarnaast werkt het kabinet...

[0:27:30] ...nu aan maatschappelijke prioritering...

[0:27:32] ...van ruimte op het stroomnet.

[0:27:33] In het Verenigd Koninkrijk kan de nationale netbeheerder...

[0:27:36] ...ook aanvragen van de wachtlijst halen...

[0:27:38] ...die onvoldoende concreet zijn.

[0:27:40] Ze noemen dat zombieaanvragen. Wij noemen dat volgens mij...

[0:27:42] ...handdoekje leggen in Nederland.

[0:27:45] Bij de hoorzitting gaven de netbeheerders...

[0:27:47] ...ook aan bijvoorbeeld dat...

[0:27:48] ...een batterijproject op zes verschillende...

[0:27:50] ...plekken in Nederland in de wachtrij staat.

[0:27:52] Hetzelfde project. Dat zijn dus...

[0:27:54] ...vijf onnodige aanvragen waardoor we ook niet goed...

[0:27:56] ...zicht hebben op hoe groot de capaciteitsvraag...

[0:27:58] ...gaat zijn in een bepaalde regio.

[0:28:00] Kan de minister toezeggen om de richting...

[0:28:03] ...te onderzoeken die men ook heeft in het Verenigd Koninkrijk...

[0:28:05] ...dat dit soort zombieaanvragen...

[0:28:07] ...gewoon uit de wachtrij gehaald gaan worden?

[0:28:09] En kan de minister dit terugkoppelen...

[0:28:11] ...dit voorjaar, zodat misschien ook dit...

[0:28:13] ...bij de behandeling van de Energiewet...

[0:28:14] ...door de Kamer betrokken kan worden?

[0:28:16] En ook op welke termijn dat in wet en regelgeving...

[0:28:18] ...vastgelegd kan worden?

[0:28:20] Voorzitter, als laatste gaf ik op het begin aan dat ik inderdaad...

[0:28:23] ...tegen de inbreuk op de persoonlijke...

[0:28:25] ...levenssfeer was. Ik roep de minister...

[0:28:27] ...wel op om werk te maken van positieve prikkels...

[0:28:29] ...om inderdaad met daltarieven...

[0:28:31] ...te werken zodat consumenten beloond worden...

[0:28:33] ...wanneer ze inderdaad het strontnet ontlasten.

[0:28:36] Belonen en informeren in plaats...

[0:28:37] ...van straffen. Daarnaast, voorzitter...

[0:28:39] ...mijn allerlaatste punt...

[0:28:41] ...dit onderwerp leeft enorm. Ik heb...

[0:28:43] ...vorige week een oproep geplaatst, ook op LinkedIn...

[0:28:45] ...om ideeën te ontvangen. Heel veel experts...

[0:28:47] ...specialisten vanuit de sector hebben allemaal dingen...

[0:28:49] ...aangedragen en in vijf minuten spreektijd...

[0:28:51] ...kun je vrij weinig kwijt hiermee, dus ik zou ook graag...

[0:28:53] ...de beste inzendingen aan de minister...

[0:28:55] ...geven, zodat zijn ambtenaren er in ieder geval...

[0:28:56] ...heen kunnen kijken. Dank u, voorzitter.

[0:28:59] Dank. En dat is exact op vijf minuten...

[0:29:01] ...maar u bent nog niet helemaal klaar, want de heer...

[0:29:03] ...Erkens heeft nog een vraag. Ja, voorzitter...

[0:29:08] ...het verhaal...

[0:29:09] ...van collega Erkens bevat...

[0:29:10] ...veel goede punten. Toch klokken deels...

[0:29:12] ...een beetje zoals het ook altijd bij...

[0:29:15] ...infrastructuur en waterstaat klinkt...

[0:29:17] ...namelijk vooral bouwen, bouwen...

[0:29:19] ...bouwen en bijwonen...

[0:29:20] ...asfalt smeren, asfalt smeren, asfalt smeren...

[0:29:22] ...alsof we met alleen extra capaciteit...

[0:29:25] ...gaan redden. Nou kwam er aan het eind nog wel...

[0:29:26] ...iets over belonen...

[0:29:28] ...en daar heb ik een vraag over, want de heer...

[0:29:30] ...Erkens is kritisch op het op afstand stuurbaar...

[0:29:33] ...wel of niet maken en zo...

[0:29:35] ...daar ging de discussie met de heer...

[0:29:36] ...Bontemal over. Maar hoe ziet hij...

[0:29:38] ...dan om met die nettarieven...

[0:29:41] ...de goede prikkels uit te bieden?

[0:29:43] Want nu zie je eigenlijk dat...

[0:29:44] ...iedereen ongeveer hetzelfde betaalt...

[0:29:47] ...maar eigenlijk niet hetzelfde kost.

[0:29:48] En de heer Erkens heeft het wel over...

[0:29:51] ...in het dal...

[0:29:52] ...wat belonen met daltarieven...

[0:29:54] ...maar als je extra vergt van het net...

[0:29:56] ...wat is dan de extra prijs? Het moet toch betaald...

[0:29:59] ...worden en ook dat is een belangrijk...

[0:30:01] ...sturingsinstrument. Dus is het pleidooi van...

[0:30:02] ...de heer Erkens niet alleen eigenlijk...

[0:30:05] ...belonen, maar ook toch een beetje...

[0:30:06] ...bestraffen via de prijs?

[0:30:09] Meneer Erkens.

[0:30:10] Wij zijn een grote voorstander van belonen...

[0:30:12] ...daarin, maar ik denk wel dat het punt...

[0:30:14] ...van de nettarieven en hoe dat nu ingericht is...

[0:30:16] ...een valide punt is van de heer Grimwis.

[0:30:18] Want als je al kijkt naar grootverbruikers, dan...

[0:30:20] ...worden de nettarieven gealloceerd inderdaad...

[0:30:22] ...bij de afnemers, de industrie...

[0:30:24] ...maar de producenten, bijvoorbeeld de eigenaar...

[0:30:26] ...van een zonnepark, die betaalt dat niet.

[0:30:28] En als je kijkt naar een ander aspect...

[0:30:30] ...de rol van batterijopslag, de nettarieven...

[0:30:33] ...zijn niet ingericht op een manier zodat...

[0:30:35] ...de sociale batterijparken het net kunnen ontlasten.

[0:30:36] Dus de toekomstbestendigheid daarvan anders...

[0:30:39] ...gaan inrichten, is volgens mij cruciaal de komende jaren.

[0:30:41] We hebben ook samen vaak voorstellen...

[0:30:42] ...gedaan voor bijvoorbeeld buurbatterijen.

[0:30:44] Dat kan dus ook in een wijk verlichting...

[0:30:47] ...gaan bieden aan het net, zodat je misschien niet...

[0:30:48] ...op afstand aan stuurbare warmtepompen nodig hebt.

[0:30:51] Maar dan moeten we het wel met elkaar inrichten...

[0:30:52] ...dat deze projecten inderdaad lonend kunnen zijn.

[0:30:54] Dus dat zouden wel richtingen zijn die ik graag verder zou willen uitwerken.

[0:30:58] Goed, dank u wel.

[0:30:59] Daarmee is het einde van uw termijn helemaal klaar.

[0:31:02] Meneer Bontebal, u gaat toch uw laatste...

[0:31:04] Ja, ik ga mijn joker inzetten.

[0:31:07] Nou ja, het is een beetje semantisch...

[0:31:09] ...want belonen is uiteindelijk...

[0:31:11] ...ook gewoon beprijzen.

[0:31:12] Als de netbeheerders gewoon de kosten doorberekenen...

[0:31:14] ...is het uitdelen van de beloning...

[0:31:16] ...gaan ten koste van iemand anders.

[0:31:17] Dus belonen is gewoon hetzelfde als beprijzen.

[0:31:20] Dus volgens mij heeft de collega Grimmens een goed punt.

[0:31:22] Als we niet hard willen sturen...

[0:31:25] ...moeten we ook opnieuw...

[0:31:26] ...naar alle nettarieven durven kijken.

[0:31:28] Of je het nou belonen of beprijzen noemt...

[0:31:31] ...het is allebei hetzelfde.

[0:31:32] Het komt ergens vandaan.

[0:31:37] De tariefstructuur durven aanpassen...

[0:31:38] ...de komende jaren.

[0:31:40] Meneer Eukens.

[0:31:41] Ik ben het hier ten dele mee eens.

[0:31:42] De tariefstructuur voor de nettarieven aanpassen...

[0:31:46] ...dat gaat noodzakelijk zijn.

[0:31:47] Ik denk wel dat wij als politieke partij hier...

[0:31:49] ...misschien andere kaders zullen meegeven...

[0:31:50] ...wat we daarin van belang vinden.

[0:31:52] Hoe het ingericht gaat worden.

[0:31:53] Maar ik vind wel degelijk dat als je op een piekmoment...

[0:31:56] ...de tarieven dusdanig verhoogt...

[0:31:58] ...dat mensen inderdaad misschien niet kunnen betalen...

[0:31:59] ...om hun woning te verwarmen of de elektriciteit te kunnen gebruiken...

[0:32:01] ...dat vind ik echt wel wat anders...

[0:32:05] ...dan als we eigenlijk ook houden voor met elkaar...

[0:32:06] ...dat inderdaad niet een groot deel van de huishoudens...

[0:32:08] ...maar gewoon eruit geprijsd gaat worden.

[0:32:09] Dat vind ik echt een ander model dan met positieve prikkels werken.

[0:32:14] Mevrouw Kreug, ja, u wilt vast opmerken...

[0:32:16] ...dat u erg teleurgesteld bent aan de heer Bontebal...

[0:32:17] ...dat hij nu geen interruptie voor u meer heeft.

[0:32:19] Of had u een andere vraag?

[0:32:21] Ik had zowaar echt een vraag aan de VVD.

[0:32:25] Namelijk over welke kaders we dan mee gaan geven...

[0:32:28] ...over die nettarieven.

[0:32:28] Want ik vind het positief om te horen dat eigenlijk...

[0:32:30] ...nou ja, een aantal partijen hier zeggen...

[0:32:32] ...ja, we moeten iets met die nettarieven.

[0:32:34] Eén ding is natuurlijk...

[0:32:35] ...die tarieven zo inzetten om een prikkel te geven...

[0:32:37] ...over verbruik.

[0:32:39] Een ander is natuurlijk eigenlijk...

[0:32:41] ...gewoon vooral om de kosten eerlijker neer te laten slaan.

[0:32:43] En dan...

[0:32:44] ...is mijn vraag eigenlijk of de VVD...

[0:32:47] ...het met me eens is dat je een onderscheid zou kunnen maken...

[0:32:49] ...tussen bijvoorbeeld iemand...

[0:32:50] ...die in een heel groot huis woont...

[0:32:52] ...een elektrische warmtepomp heeft en een elektrische auto...

[0:32:55] ...en dus een zware belasting op het net geeft...

[0:32:57] ...en iemand die bijvoorbeeld...

[0:32:59] ...op stadswarmte zit...

[0:33:01] ...en elektriciteit alleen gebruikt...

[0:33:03] ...en huishoudelijke apparaten...

[0:33:04] ...en dus een hele lage belasting op het net.

[0:33:06] Dus zouden we dat, de netbelasting...

[0:33:09] ...eigenlijk niet een criterium moeten maken...

[0:33:11] ...in hoe we die tarieven vormgeven?

[0:33:13] Meneer Eukens.

[0:33:14] Voorzitter, nee, dat zou ik niet doen.

[0:33:16] Want dat betekent dat in gemeentes inderdaad...

[0:33:18] ...waarin mensen een warmtenet krijgen, ze minder gaan betalen.

[0:33:20] Maar als je op het platteland woont en je hebt een grote woning...

[0:33:22] ...waardoor je ook een grotere energiebehoefte hebt...

[0:33:24] ...en je de volle MEP gaat betalen, dat lijkt me niet rechtvaardig.

[0:33:26] Ik zou het liefst inderdaad gaan kijken naar...

[0:33:29] ...wijzigingen in de nettarieven...

[0:33:30] ...zodat de prikkel ook om productie...

[0:33:32] ...van energie meer in de buurt...

[0:33:34] ...te krijgen van de vraag. We hebben natuurlijk in Nederland...

[0:33:36] ...best raar ingericht dat zo'n zonnepark aangelegd wordt...

[0:33:38] ...in the middle of nowhere en dat inderdaad...

[0:33:40] ...het gebruik van die stroom...

[0:33:42] ...aan de andere kant van het land kan plaatsvinden.

[0:33:44] Ja, dat zorgt voor ontzettend grote systeemkosten.

[0:33:46] Ik zou liever prikkels gaan inbouwen zodat inderdaad...

[0:33:48] ...vraag en aanbod dichter bij elkaar komt.

[0:33:50] Zoals die energyhubs waar we het over hadden bijvoorbeeld.

[0:33:52] Wat u zelf ook op dit vlak soms voorstellen gedaan.

[0:33:53] En het tweede wat ik zou willen...

[0:33:55] ...is dat inderdaad zaken die netcongressie...

[0:33:57] ...verlichten ook beter tot recht...

[0:33:59] ...komen in de nettariestructuur. Dus...

[0:34:01] ...elektrolyse en opslag...

[0:34:03] ...van energie via batterijparken wordt...

[0:34:05] ...in Nederland eigenlijk nog best wel onmogelijk gemaakt...

[0:34:07] ...door de huidige nettariestructuur. En dat zijn volgens mij...

[0:34:09] ...zaken die we zouden moeten aanpassen met elkaar.

[0:34:13] Dank u wel. Dan gaan we nu over naar...

[0:34:15] ...de heer Kops voor zijn vijf minuten.

[0:34:17] Gaat uw gang.

[0:34:19] Ja, dank u wel voorzitter. Om te beginnen...

[0:34:21] ...met een vraag aan de minister.

[0:34:23] Zou hij een hele dure nieuwe...

[0:34:26] ...auto kopen als hij geen rijbewijs had?

[0:34:28] Waarschijnlijk niet.

[0:34:29] Eerst rijbewijs halen. Dat is logisch.

[0:34:32] Zou hij überhaupt...

[0:34:33] ...een dure auto kopen als hij...

[0:34:36] ...het geld er niet voor had?

[0:34:38] Waarschijnlijk ook niet. Eerst de...

[0:34:39] ...financiering regelen. Dat is logisch.

[0:34:41] En voorzitter, exact die logica...

[0:34:44] ...ontbreekt hier...

[0:34:45] ...bij de energietransitie in combinatie...

[0:34:47] ...met een overvol stroomnet.

[0:34:49] De energietransitie draait voornamelijk...

[0:34:52] ...om elektrificatie.

[0:34:53] Dus van het gas af.

[0:34:56] Zonnepompen, zonnepanelen...

[0:34:57] ...elektrisch koken, laadpalen.

[0:35:00] En die energietransitie wordt...

[0:35:01] ...doorgedrukt bij huishoudens...

[0:35:03] ...en bedrijven, terwijl dat...

[0:35:05] ...elektriciteitsnet het helemaal niet...

[0:35:07] ...aan kan. Al jarenlang.

[0:35:09] Met alle gevolgen van dien.

[0:35:11] En voorzitter, als je daar goed over gaat...

[0:35:13] ...nadenken, is dat heel bizar.

[0:35:15] We hebben in Nederland, of hadden...

[0:35:17] ...altans, vrijwel het beste...

[0:35:19] ...elektriciteitsnet ter wereld.

[0:35:21] Met een betrouwbaarheid, beschikbaarheid...

[0:35:23] ...van meer dan 99 procent.

[0:35:26] Vervolgens wordt daar dan...

[0:35:27] ...een energietransitie uitgerold.

[0:35:29] En daarbij wordt de mensen in het land...

[0:35:31] ...voorgehouden dat zij duurzame...

[0:35:33] ...en vooral goedkope...

[0:35:35] ...betaalbare energie ervoor terugkrijgen.

[0:35:38] Maar het resultaat is dit moment...

[0:35:39] ...dat 1 huishoudens...

[0:35:42] ...de energierekening sowieso...

[0:35:43] ...al niet meer kunnen betalen.

[0:35:45] 2 dat huishoudens...

[0:35:47] ...niet zelden letterlijk in de kou zitten...

[0:35:49] ...omdat de door de overheid aangesmeerde...

[0:35:51] ...warmtepomp helemaal niet werkt.

[0:35:53] En 3 dat huishoudens...

[0:35:55] ...die warmtepomp of hun...

[0:35:57] ...vaatwasser of hun wasmachine...

[0:35:59] ...straks überhaupt niet meer kunnen aanzetten...

[0:36:01] ...of mogen aanzetten...

[0:36:03] ...omdat zij helemaal zonder elektriciteit...

[0:36:05] ...komen te zitten.

[0:36:07] Voorzitter, het probleem van netcongestie...

[0:36:09] ...is natuurlijk niet nieuw.

[0:36:11] Maar ondertussen is de minister wel leuk...

[0:36:13] ...doorgegaan met het doordrukken...

[0:36:15] ...van zijn energietransitie.

[0:36:17] Jaren geleden al...

[0:36:19] ...konden bedrijven geen aansluiting...

[0:36:21] ...op het net krijgen en moesten ze...

[0:36:23] ...middellang wachten.

[0:36:24] En die ellende die speelt nu ook...

[0:36:26] ...inmiddels bij de huishoudens.

[0:36:28] We zien het, stroomstoringen al om.

[0:36:31] Maar ook nieuwbouwwijken...

[0:36:33] ...die helemaal niet aangesloten kunnen worden...

[0:36:35] ...op het net en draaien op...

[0:36:37] ...dieselaggregaten. We zagen het in...

[0:36:39] ...Westzaan. Maar ook een paar dagen geleden...

[0:36:41] ...werd bekend dat in Nijmegen...

[0:36:43] ...toch wel een heel groene stad zou je zeggen...

[0:36:45] ...een nieuwbouwwijk draait...

[0:36:47] ...op diesel. Omdat het niet...

[0:36:49] ...aangesloten kan worden op het stroomnet.

[0:36:51] En dat is natuurlijk complete waanzin.

[0:36:53] En dan zien we, voorzitter...

[0:36:55] ...dat die energietransitie niet alleen...

[0:36:57] ...een gevaar is voor de beschikbaarheid...

[0:36:59] ...van energie, maar ook voor de...

[0:37:01] ...woningbouw. Nieuwbouw kan niet worden...

[0:37:03] ...aangesloten op het net en het gevolg is...

[0:37:05] ...dat er minder gebouwd gaat worden.

[0:37:07] Dan zijn we echt in een visueuze cirkel...

[0:37:09] ...beland van doorgeslagen gekte.

[0:37:11] Maar, voorzitter...

[0:37:13] ...deze minister maakt het graag...

[0:37:15] ...nog gekker. Want...

[0:37:17] ...in zijn brief van eergisteren schrijft hij dat...

[0:37:19] ...ik citeer...

[0:37:21] ...middel- en kleinverbruikers, waaronder dus die...

[0:37:23] ...huishoudens, getroffen kunnen worden...

[0:37:25] ...door de netcongestie. En dan moeten we dus...

[0:37:27] ...letterlijk denken aan knipperende lampen...

[0:37:29] ...en niet werkende apparatuur.

[0:37:32] In de actieagenda...

[0:37:33] ...van de minister tegen die netcongestie...

[0:37:35] ...wordt dan onder andere gesproken over...

[0:37:38] ...prijsbrikkels.

[0:37:39] Dus, als we daarover nadenken...

[0:37:41] ...huishoudens worden eerst...

[0:37:43] ...met een steeds hogere gasbelasting...

[0:37:45] ...gedwongen tot verduurzaming...

[0:37:47] ...en daarmee een hoger elektriciteitsverbruik...

[0:37:50] ...om vervolgens...

[0:37:51] ...hetzelfde elektriciteitsverbruik met prijsprikkels...

[0:37:54] ...lees, een hogere prijs...

[0:37:56] ...weer omlaag te krijgen...

[0:37:57] ...omdat het net het niet aan kan.

[0:37:59] Zo gek is het.

[0:38:01] Het is zo tegenstrijdig als wat.

[0:38:03] Maar voorzitter, wat we ook in die actieagenda...

[0:38:06] ...lezen, als dat allemaal niet voldoende is...

[0:38:08] ...moet het ook mogelijk zijn om het...

[0:38:09] ...energieverbruik van huishoudens...

[0:38:11] ...verplicht te verlagen.

[0:38:13] En dat dus in de praktijk apparaten...

[0:38:15] ...moeten kunnen worden uitgeschakeld.

[0:38:17] Ik citeer, directe aansturing...

[0:38:20] ...van apparaten...

[0:38:21] ...voor de netbeheerder.

[0:38:22] Zo staat het letterlijk in het plan.

[0:38:24] En de plicht om deel te nemen aan...

[0:38:27] ...congestiemanagement.

[0:38:28] En dat is natuurlijk ongehoord, voorzitter.

[0:38:31] Want dan hebben we het over een...

[0:38:33] ...overheid of een netbeheerder...

[0:38:35] ...namens die overheid...

[0:38:37] ...die gaat beslissen over het energieverbruik...

[0:38:40] ...van huishoudens.

[0:38:41] En feitelijk dus welke apparaten ze wel of niet...

[0:38:43] ...mogen gebruiken.

[0:38:44] En als dat gaat gebeuren, dat zijn Noord-Koreaanse...

[0:38:47] ...toestanden.

[0:38:49] En wat nou, voorzitter?

[0:38:51] Bijvoorbeeld iemand een...

[0:38:53] ...medisch apparaat in huis heeft.

[0:38:55] Een apparaat dat heel veel elektriciteit...

[0:38:57] ...verbruikt. Dat niet uitgezet...

[0:38:59] ...kan worden. Hoe gaat dat dan?

[0:39:02] Hoe weet de minister of hoe weet de...

[0:39:03] ...netbeheerder überhaupt...

[0:39:04] ...waarom iemand weinig of veel energie...

[0:39:07] ...verbruikt? Hoe weet de netbeheerder...

[0:39:10] ...welke apparaten iemand in huis heeft?

[0:39:11] Dan kom je achter de voordeur...

[0:39:13] ...van de mensen. En wat daar gebeurt...

[0:39:15] ...dat gaat natuurlijk helemaal niemand...

[0:39:17] ...wat aan. Bovendien, voorzitter...

[0:39:20] ...het laatste punt.

[0:39:21] Mensen zijn kleinverbruikers.

[0:39:23] Ze zijn beschermde afnemers.

[0:39:25] Althans, dat is bij gas...

[0:39:27] ...altijd het geval geweest. Zie het...

[0:39:29] ...bescherm- en herstelplan. Maar hoe...

[0:39:31] ...zit dat dan met elektriciteit?

[0:39:33] Hoe kan dat dan? Dat is toch ook...

[0:39:35] ...een basisbehoefte voor al die mensen?

[0:39:37] En dan zou het toch nooit...

[0:39:39] ...ter sprake moeten kunnen komen dat...

[0:39:41] ...mensen zomaar afgesloten gaan worden...

[0:39:43] ...van hun elektriciteit.

[0:39:46] Want, voorzitter, conclusie...

[0:39:47] ...de mensen in het land moeten niet...

[0:39:49] ...gestraft worden voor het falen...

[0:39:51] ...van die energietransitie. Want dat is het.

[0:39:53] Maar juist beschermd.

[0:39:55] Dank u wel. Dank u wel.

[0:39:58] En interruptie van mevrouw Postma. Ga je de gang.

[0:40:01] Ja, dank. Ik zat...

[0:40:03] ...even te wachten. De problemen...

[0:40:05] ...worden goed geschetst.

[0:40:07] Belangrijk ook, als ik positief bekijk...

[0:40:09] ...dat er aandacht is voor de huishoudens...

[0:40:11] ...van de heer Kops.

[0:40:12] Die aangeeft, die moeten toch...

[0:40:15] ...prioriteit krijgen. Ik was even benieuwd, want...

[0:40:16] ...daarom zat ik tot het einde te wachten. Wat is nou...

[0:40:19] ...die oplossing die komt?

[0:40:20] Is de heer Kops het bijvoorbeeld met mij eens...

[0:40:22] ...over dat we de huishoudens...

[0:40:25] ...en het aansluiten van woonwijken...

[0:40:27] ...echt als prioritair moeten bestempelen?

[0:40:29] Dat we die gewoon meenemen? Of...

[0:40:30] ...zijn er andere, en dan zeg ik bewust...

[0:40:33] ...werkbare opties...

[0:40:34] ...die we kunnen doen? Want we hebben wel met z'n allen...

[0:40:36] ...volgens mij een klimaatwet vastgesteld.

[0:40:39] Meneer Kops?

[0:40:40] Voorzitter, we zien dat het net nu al ontzettend...

[0:40:43] ...vastgelopen is. Dus als je keuzes...

[0:40:44] ...gaat maken over wie wel of niet...

[0:40:47] ...aangesloten kan worden...

[0:40:49] ...dan herken je eigenlijk dat tekort...

[0:40:51] ...op het net. Dat is natuurlijk al fout.

[0:40:52] En natuurlijk, als er woonwijken worden...

[0:40:54] ...gebouwd, moeten die worden aangesloten op het net.

[0:40:57] Absoluut. En zoals ik net al zei, is het...

[0:40:59] ...natuurlijk onacceptabel...

[0:41:00] ...als het zelfs gaat gebeuren dat mensen...

[0:41:02] ...verplicht minder energie moeten gaan verbruiken.

[0:41:05] Maar laten we dan wel ook, voordat we...

[0:41:07] ...allerlei keuzes gaan maken...

[0:41:08] ...heel eerlijk kijken naar waar komt dit probleem nou eigenlijk...

[0:41:10] ...vandaan. Ik heb het dus opgezocht...

[0:41:12] ...en dan gekeken naar...

[0:41:14] ...het verbruik van elektriciteit...

[0:41:16] ...en dan zie je dat dat vanaf 2010...

[0:41:19] ...eigenlijk al nagenoeg...

[0:41:20] ...gelijk is gebleven.

[0:41:22] Als je dan vervolgens kijkt naar het aanbod...

[0:41:24] ...van elektriciteit, de productie...

[0:41:27] ...die is in diezelfde periode...

[0:41:29] ...ontzettend toegenomen.

[0:41:30] Dus daar zit het probleem.

[0:41:32] Dat is die energietransitie. Het is niet zo...

[0:41:35] ...dat mensen in het land...

[0:41:36] ...die huishoudens bijvoorbeeld, opeens...

[0:41:38] ...heel veel meer energie zijn gaan...

[0:41:41] ...verbruiken, waardoor het net is volgelopen.

[0:41:42] Het is die energietransitie...

[0:41:44] ...die het probleem is. En dat lezen we ook...

[0:41:46] ...vrijwel letterlijk in dat...

[0:41:49] ...actieagenda die we hebben gekregen...

[0:41:50] ...van de minister. Daar staat namelijk...

[0:41:53] ...de verzwaring van de laagspanningsnetten...

[0:41:55] ...geen gelijke...

[0:41:56] ...tret kunnen houden met de...

[0:41:59] ...verduurzamingsactiviteiten van...

[0:42:00] ...kleinverbruikers. Dus dat komt heel simpelweg...

[0:42:02] ...op neer. Je kunt wel de netten...

[0:42:05] ...gaan verzwaren, maar...

[0:42:07] ...dan nog blijf je problemen hebben met...

[0:42:09] ...het net vanwege al die...

[0:42:11] ...verduurzamingsmaatregelen. Zoals...

[0:42:12] ...letterlijk, ik citeer, zonnepanelen...

[0:42:14] ...warmtepompen, elektrische auto's.

[0:42:16] Het staat er letterlijk in. Kijk, en als je...

[0:42:19] ...daar dus niks aan doet...

[0:42:20] ...aan die belasting van het net...

[0:42:24] ...dan kom je er nooit uit.

[0:42:25] Dat heeft mevrouw Posman nog niet helemaal...

[0:42:27] ...tevreden gesteld, geloof ik.

[0:42:29] Nee, kijk, ik zie weer een herhaling...

[0:42:32] ...van het probleemschetsen. En volgens mij...

[0:42:33] ...hebben we dat hier ook met z'n allen gedaan.

[0:42:35] Een collega hier naast me heeft van die prachtige...

[0:42:37] ...ja, wat zijn dat? Kaarten...

[0:42:40] ...meegenomen voor ons allemaal, waarin...

[0:42:41] ...ja, kijk hier. Ik zei al pas mooi...

[0:42:43] ...bij mijn blouse. Waarbij we...

[0:42:45] ...goed zien dat we inderdaad een probleem hebben.

[0:42:47] Dus dat constateren we hier ook met z'n allen.

[0:42:49] En volgens mij is het heel handig...

[0:42:52] ...dat we met elkaar gaan kijken naar...

[0:42:53] ...wat zijn nou die oplossingen die we...

[0:42:55] ...nu kunnen doen met z'n allen...

[0:42:57] ...waarin we overeenstemming kunnen bereiken.

[0:42:59] En u vertegenwoordigt een partij met toch...

[0:43:01] ...37 zetels, waarbij ik denk dat er toch...

[0:43:03] ...een verantwoordelijkheid is gekomen...

[0:43:05] ...om met z'n allen te gaan kijken van...

[0:43:06] ...hoe helpen we die huishoudens nou echt?

[0:43:10] Dus mijn vraag nogmaals...

[0:43:11] ...bent u het met ons eens...

[0:43:14] ...of in ieder geval de inbreng die ik bracht...

[0:43:15] ...ik weet nog niet wat anderen daarvan vinden...

[0:43:17] ...maar om die huishoudens prioriteit te geven...

[0:43:19] ...om daar te zorgen dat die woningen worden gebouwd...

[0:43:21] ...dat we dat in ieder geval met z'n allen gaan doen?

[0:43:24] Meneer Kops?

[0:43:25] Ja, voorzitter, laat ik het dan gewoon heel concreet houden.

[0:43:28] Ja, natuurlijk, prima om die huishoudens...

[0:43:30] ...te prioriteren. Ja, prima.

[0:43:32] Natuurlijk, die mogen niet zonder elektriciteit...

[0:43:35] ...komen te zitten.

[0:43:36] Maar wat ik wel probeer aan te geven is ook...

[0:43:38] ...kijk naar de oorzaken van de problemen...

[0:43:40] ...op het net. En dat heeft dus ook zeker te maken...

[0:43:42] ...met de invoer...

[0:43:44] ...van elektriciteit op het net.

[0:43:46] Daar zul je ook naar moeten kijken.

[0:43:48] Absoluut.

[0:43:51] Heeft de heer Grimmis nog een interruptie?

[0:43:53] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:43:55] Ja, als ik...

[0:43:56] ...naar de heer Kops luister, dan krijg ik...

[0:43:59] ...een soort van herinneringen...

[0:44:01] ...aan...

[0:44:02] ...aan 1672. Een soort van dat de situatie...

[0:44:05] ...radeloos is, het volk redeloos...

[0:44:06] ...en de hele boel eigenlijk gewoon reddeloos...

[0:44:08] ...verloren is. Ik weet niet of het nou zo...

[0:44:10] ...zwart-wit is. Het gaat natuurlijk om de netten...

[0:44:13] ...om de pieken en de dalen...

[0:44:15] ...om daar wat aan te doen.

[0:44:16] En dat kan op diverse manieren. Een van de punten...

[0:44:18] ...waar de heer Kops vrij kritisch op was...

[0:44:21] ...dat je een soort...

[0:44:23] ...prijsdifferentiatie krijgt...

[0:44:24] ...in de nettarieven. Terwijl tegelijkertijd...

[0:44:27] ...de kosten die...

[0:44:28] ...netgebruikers maken echt verschillen.

[0:44:31] Dus waarom is het zo onredelijk...

[0:44:33] ...om het beslag...

[0:44:35] ...wat je legt op de netcapaciteit...

[0:44:36] ...door te vertalen in de prijs die je betaalt?

[0:44:38] Iemand in een flatje...

[0:44:40] ...met een collectief met een warmtenet...

[0:44:43] ...en bijna geen elektriciteitsverbruik...

[0:44:45] ...versus een villa-bewoner...

[0:44:47] ...met een warmtepomp zonder panelen en een elektrische auto.

[0:44:49] Dat is zomaar...

[0:44:51] ...een factor vijf uit tien aan kosten.

[0:44:52] Dat mag toch terugkomen in de rekening?

[0:44:54] En dat komt nu niet terug in de rekening.

[0:44:55] En dan zal ik het punt salderen nog niet eens benoemen.

[0:44:59] Want diep in zijn hart...

[0:45:00] ...wil de heer Kops er eigenlijk vanaf.

[0:45:01] Maar dat is iets anders gelopen.

[0:45:03] Maar het punt als zodanig staat...

[0:45:07] Meneer Kops.

[0:45:08] Nou ja, voorzitter. Wat de heer Gennewis zegt.

[0:45:11] Hij heeft het bijvoorbeeld over warmtepompen en elektrische auto's.

[0:45:13] Nou ja, dat raakt natuurlijk wel ook aan de kern...

[0:45:16] ...van het probleem. Dat ik juist ook probeer aan te halen.

[0:45:18] Namelijk de overbelasting van het net...

[0:45:20] ...dat dus ook zeker komt door de invoer...

[0:45:22] ...van elektriciteit.

[0:45:23] Dat het net daardoor niet meer aankan.

[0:45:25] Dus je zult ook daar zeker wat aan moeten doen.

[0:45:28] En er zijn heel veel onderzoeken geweest...

[0:45:30] ...in het verleden...

[0:45:32] ...over uitbreiding van de netten.

[0:45:33] Die natuurlijk ook uitgebreid moeten worden.

[0:45:35] Maar er worden dan bedragen genoemd van...

[0:45:37] ...rond de 100 miljard.

[0:45:39] 100 miljard. Dat is waanzin.

[0:45:42] En dat moet natuurlijk wel opgebracht kunnen worden.

[0:45:44] En als je dat allemaal...

[0:45:46] ...zoals de heer Gennewis nu poogt in dit debat...

[0:45:48] ...door allerlei prijsprikkels...

[0:45:50] ...bij de mensen wil neerleggen.

[0:45:52] Want die energierekening is al zo...

[0:45:54] ...gigantisch hoog. En die moet omlaag.

[0:45:56] En prijsprikkels...

[0:45:58] ...die komen in de praktijk er eigenlijk op neer...

[0:46:00] ...dat mensen...

[0:46:02] ...meer gaan betalen voor hun energie...

[0:46:04] ...wanneer ze dat zouden willen. Dat is het.

[0:46:06] Dus als er veel vraag is...

[0:46:08] ...naar energie, dan gaat de prijs omhoog.

[0:46:10] Dan gaat de vraag omhoog.

[0:46:12] Gaat de prijs omhoog. Gaan mensen gewoon meer betalen.

[0:46:14] Dus dan worden ze...

[0:46:15] ...of ze gaan meer betalen voor hun elektriciteit...

[0:46:17] ...of ze worden gedwongen minder elektriciteit...

[0:46:20] ...te verbruiken. En dan kom je ook echt...

[0:46:22] ...bij de mensen. Dan ga je...

[0:46:24] ...beslissen wat zij moeten doen...

[0:46:26] ...met hun apparaat, met hun energieverbruik.

[0:46:28] En dat lijkt me een heel slecht idee.

[0:46:33] Dat is heel verstandig.

[0:46:34] Dan gaan we naar mevrouw Beckerman.

[0:46:37] Ja, voorzitter.

[0:46:39] Ik hoorde...

[0:46:40] ...de heer Kopse over de netcapaciteit.

[0:46:42] Of nou eigenlijk over...

[0:46:45] ...leveringszekerheid en dat...

[0:46:46] ...Nederland dat altijd zo fantastisch...

[0:46:48] ...had geregeld. En ik moest heel even terugdenken...

[0:46:50] ...aan Jan Marijnissen...

[0:46:52] ...die ooit debatten deed over...

[0:46:54] ...de privatisering van...

[0:46:57] ...elektriciteit en...

[0:46:58] ...gas. En die zei...

[0:47:00] ...daar van mensen die dit voorstellen...

[0:47:02] ...zouden in de rij moeten gaan staan bij het RIACH.

[0:47:04] En dat is...

[0:47:06] ...wat we nu de GGZ zouden...

[0:47:08] ...noemen. En hij voorspelde...

[0:47:10] ...daar eigenlijk dat als je hier...

[0:47:12] ...een markt van maakt, dat dit...

[0:47:14] ...een van de gevolgen zou kunnen zijn.

[0:47:16] En is dat niet ook een fundamenteel onderwerp...

[0:47:18] ...voor de PVV? Moeten we ook niet...

[0:47:21] ...zorgen dat we...

[0:47:23] ...van een deel...

[0:47:24] ...of geheel...

[0:47:25] ...van die marktwerking...

[0:47:29] ...afkomen?

[0:47:31] Meneer Kops. Ja, voorzitter. Ik kan me...

[0:47:33] ...de debatten bij mevrouw Beckerman daarover nog heel goed herinneren.

[0:47:35] Ik denk dat het 2017 was...

[0:47:37] ...2018, 2019 misschien toen ging het over...

[0:47:39] ...de verkoop van de aandelen...

[0:47:41] ...van energiebedrijven aan het buitenland...

[0:47:43] ...waar wij als PVV absoluut...

[0:47:45] ...op tegen waren. Omdat je natuurlijk...

[0:47:47] ...dan helemaal niets meer te zeggen hebt...

[0:47:49] ...over die energiebedrijven...

[0:47:51] ...en je energievoorziening.

[0:47:53] De winsten die...

[0:47:54] ...verdwijnen naar het buitenland.

[0:47:56] En ja, de mensen in het land hebben...

[0:47:58] ...dan het nakijken. Dus wij zijn daar altijd...

[0:48:00] ...tegen geweest tegen die verkoop.

[0:48:02] Meen je eens, wat dat betreft?

[0:48:05] Tweede interruptie.

[0:48:06] Voorzitter, want dat is inderdaad...

[0:48:09] ...een heel terecht...

[0:48:10] ...punt. En je ziet dat ook...

[0:48:12] ...als je niet zo oplet zou je kunnen zeggen...

[0:48:14] ...ja, maar het net is nog steeds...

[0:48:16] ...publiek. De opwek...

[0:48:18] ...is privaat. Maar dat is denk ik ook te kort...

[0:48:20] ...door de bocht. Als we nu...

[0:48:22] ...zien, ja die...

[0:48:24] ...regionale netbeheerders die allemaal...

[0:48:26] ...efficiënt moeten denken.

[0:48:28] En daardoor niet vroegtijdig...

[0:48:30] ...investeren in capaciteit.

[0:48:32] Dan zou dat voor de SP ook een van die...

[0:48:35] ...oplossingsrichtingen zijn waar we moeten denken.

[0:48:36] Want we zijn nu allemaal pleisters aan het plakken.

[0:48:38] We hebben daar terecht allemaal kritiek op...

[0:48:40] ...vragen over. De overheid die...

[0:48:41] ...jouw apparaten gaat aansturen. Maar als we nou...

[0:48:44] ...veel fundamenteler ook kijken van wat is er nou...

[0:48:46] ...in de toekomst nodig. Even los van al die pleisters...

[0:48:48] ...waar we het wel of niet mee eens zijn.

[0:48:50] Zou dat dan ook niet...

[0:48:52] ...waar we gezamenlijk op kunnen...

[0:48:54] ...optrekken. Dus dat we veel meer zorgen...

[0:48:56] ...dat we vooruitdenken.

[0:48:58] En niet...

[0:49:00] ...die efficiency gedachte die nu...

[0:49:02] ...opgelegd wordt bij die regionale netbeheerders.

[0:49:04] Dat we veel meer vooruitdenken.

[0:49:06] Zowel over opwek als over...

[0:49:09] ...netcapaciteit.

[0:49:11] Meneer Kops. Ik zou het heel kort kunnen...

[0:49:13] ...houden door te zeggen. Ja...

[0:49:15] ...natuurlijk. Daar gaat heel veel mis. Absoluut.

[0:49:17] En nadenken over hoe het beter...

[0:49:19] ...moet. Pi maar des. Natuurlijk.

[0:49:21] Dat moet absoluut gebeuren. Maar...

[0:49:23] ...het is natuurlijk wel deze minister hier...

[0:49:25] ...die verantwoordelijk is voor de grote...

[0:49:27] ...ellende in het land. Die eigenlijk...

[0:49:29] ...overkoepelend met een structurele...

[0:49:31] ...oplossing zou moeten komen. En dan...

[0:49:33] ...hebben we nu die actieagenda...

[0:49:35] ...ontvangen. Waar dingen in staan waar wij...

[0:49:37] ...op z'n zachtst gezegd niet heel...

[0:49:39] ...blij van worden. Dat is natuurlijk geen...

[0:49:41] ...oplossing. Zeker als tegelijkertijd...

[0:49:43] ...die energietransitie wel...

[0:49:45] ...doorgaat. En dat mensen ook...

[0:49:47] ...daarin investeren. Zonnepanelen...

[0:49:49] ...aanschaffen. Warmtepompen aanschaffen.

[0:49:51] Die denken van...

[0:49:53] ...ik luister naar deze minister. Ik doe iets goed.

[0:49:55] Ik geef daar veel geld aan uit. Ja.

[0:49:57] En dan vervolgens in de knel komen van...

[0:49:59] ...ja, u verbruikt teveel elektriciteit.

[0:50:01] Het net kan het niet aan. Het moet allemaal minder.

[0:50:03] Waar zijn we dan mee bezig?

[0:50:06] Dan heeft u nog een interruptie van de heer Erkens.

[0:50:09] Ja, dank voor... Ja, ik...

[0:50:10] ...fascinerende discussie net ook. Want de netbeheerders zijn nog...

[0:50:12] ...volledig publiek. En het 5G-netwerk...

[0:50:15] ...is privaat uitgerold. En het ging een stuk soepeler.

[0:50:16] Dus misschien kunnen we wel meer efficiency...

[0:50:18] ...prikkels gebruiken. Maar...

[0:50:20] ...daar is mijn vraag niet. Het laagspanningsnet...

[0:50:22] ...de heer Kop zei net inderdaad vanuit de...

[0:50:24] ...actieagenda staat er ook bij dat de verduurzamingsmaatregelen...

[0:50:26] ...geen tred gehouden hebben inderdaad met de uitbreiding...

[0:50:28] ...van het net.

[0:50:31] Zoals zonnepanelen warm te pompen.

[0:50:32] Vindt u dat dat tempo dan ook wat lager moet de komende jaren?

[0:50:35] Nou, graag.

[0:50:38] En als het tempo lager moet, dan zou het natuurlijk heel gek zijn...

[0:50:40] ...om bepaalde producten...

[0:50:43] ...via overstimulering inderdaad nog steeds...

[0:50:44] ...te hebben. Dus hoe kijkt u dan nu naar de toekomst van de salderingsregeling?

[0:50:47] Wat als overstimulering voor de uitrol van...

[0:50:48] ...zonnepanelen die dit probleem misschien verergert?

[0:50:51] Nou ja, kijk. U kunt mij natuurlijk...

[0:50:53] ...die vraag stellen.

[0:50:55] En daar zit natuurlijk een flauwe ondertoon in.

[0:50:56] Want dat mag hoor. Ik bedoel, ik vind het allemaal prima.

[0:50:58] Ik doe daar zelf ook wel eens aan mee. Dat is allemaal prima.

[0:51:01] Maar als we kijken naar die...

[0:51:03] ...salderingsregeling die in meerdere...

[0:51:04] ...debatten wordt besproken.

[0:51:06] Waar ook vrij simpel over wordt gedaan.

[0:51:09] Van ja, moeten we dat wel doen? Moeten we dat niet doen?

[0:51:11] Kijk, het is natuurlijk wel de overheid...

[0:51:13] ...die hier de spelregels verandert...

[0:51:15] ...tijdens het spel.

[0:51:16] En ik zei net al in interruptie op mevrouw Beckerman...

[0:51:19] ...mensen geven veel geld aan...

[0:51:22] ...verduurzamingsmaatregelen.

[0:51:23] Het zij omdat ze dat graag willen.

[0:51:25] Dat moet iedereen zelf weten. Of het zij...

[0:51:27] ...omdat ze gestimuleerd worden. Ook zeker...

[0:51:29] ...door een minister die dat promoot.

[0:51:31] En uiteindelijk ook gaat verplichten.

[0:51:33] Neem bijvoorbeeld de warmtepomplicht...

[0:51:35] ...die eraan komt per 2026.

[0:51:37] Dus mensen geven daar heel veel geld aan uit.

[0:51:39] Ook aan die zonnepanelen. En als dan de overheid...

[0:51:41] ...tijdens het spel de regels gaat veranderen...

[0:51:43] ...concreet die financiële...

[0:51:45] ...voordelen gaat weghalen...

[0:51:47] ...dat is gewoon niet eerlijk. Dat kun je niet doen.

[0:51:49] En zeker niet in tijden...

[0:51:51] ...dat aan de andere kant diezelfde overheid...

[0:51:53] ...de energierekening door stijgende...

[0:51:55] ...belastingen juist verhoogt. Dat kan niet.

[0:51:57] Dat is oneerlijk.

[0:52:00] Helder. En ik geloof niet dat de heer Ekersta...

[0:52:02] ...nog een vraag over wil stellen.

[0:52:05] Dan gaan we door naar de heer Vlag...

[0:52:07] ...excuus, mevrouw Kreuger.

[0:52:08] U heeft nog één interruptie.

[0:52:11] Ja, voorzitter. Ik...

[0:52:13] ...eigenlijk stelde mevrouw Posma...

[0:52:15] ...een vrij specifieke vraag...

[0:52:17] ...net. En daar kreeg ze een half...

[0:52:19] ...antwoord op. En in die vraag...

[0:52:21] ...zat de klimaat...

[0:52:23] ...wet die we met z'n allen...

[0:52:26] ...die is aangenomen.

[0:52:27] En nu hoor ik eigenlijk de PVV...

[0:52:29] ...zeggen, nou, die energietransitie moeten we...

[0:52:31] ...verlangzamen of zelfs wellicht helemaal...

[0:52:33] ...wet weg. Hoe...

[0:52:35] ...staat...

[0:52:37] ...in hoeverre is de klimaatwet voor de PVV...

[0:52:40] ...een kader waar we ons aan moeten houden?

[0:52:42] Meneer Kops.

[0:52:44] Nou, wat leuk, zegt dan mevrouw Kreuger.

[0:52:46] Het gaat opnemen voor mevrouw Posma. Wat leuk.

[0:52:48] Mevrouw Kreuger is hier ook kijken van...

[0:52:50] ...nou, ik stel nou toch eens even een mooie...

[0:52:52] ...interessante vraag. Ja, mevrouw Kreuger...

[0:52:54] ...ik zou zeggen, lees gewoon ons verkiezingsprogramma.

[0:52:56] En u weet wat wij vinden.

[0:52:59] Dat heeft u ongetwijfeld al gedaan.

[0:53:01] We hebben honderden debatten gehad hier over het klimaat.

[0:53:04] Over klimaatwet, klimaatdoelen...

[0:53:06] ...klimaatpercentages, noem maar op.

[0:53:08] Uitgewaaide discussies.

[0:53:09] Lees het na, zou ik zeggen.

[0:53:13] Dank u wel. Dan gaan we nu wel naar...

[0:53:14] ...meneer Vlag luisteren. Gaat uw gang.

[0:53:16] Ja, dank u wel, voorzitter. Je hebt soms...

[0:53:19] ...van die woorden die je op 1 januari...

[0:53:20] ...van een jaar nog niet kent...

[0:53:22] ...en die je op 31 december niet meer uit je hoofd...

[0:53:25] ...kunt krijgen. Netcongestie...

[0:53:27] ...SSO1. In heel korte tijd...

[0:53:29] ...werd dit dé achilleshiel...

[0:53:31] ...van de energietransitie, de woningbouw...

[0:53:33] ...en de economie.

[0:53:35] In Ede bijvoorbeeld moeten tot...

[0:53:37] ...2040 15.000 woningen...

[0:53:39] ...worden gebouwd, terwijl het net...

[0:53:41] ...er slechts 2000 toelaat.

[0:53:44] Jaarlijks...

[0:53:45] ...vervangen in Ede 2600...

[0:53:47] ...huishoudens hun cv-ketel...

[0:53:49] ...terwijl er nog ruimte is op het net...

[0:53:50] ...voor 150 nieuwe warmtepompen.

[0:53:53] In mijn eigen gemeente, Hendrikie de Wambacht...

[0:53:55] ...krijgen ondernemers...

[0:53:58] ...het advies om hun daken voorlopig...

[0:54:00] ...niet vol te leggen met zonnepanelen...

[0:54:02] ...omdat ze voorlopig toch nog geen...

[0:54:04] ...aansluiting zullen krijgen.

[0:54:05] Voorzitter, de SGP heeft jaren geleden al gepleit...

[0:54:08] ...voor stresstesten...

[0:54:10] ...voor de robuustheid van het energiesysteem...

[0:54:11] ...met oog op de opmars van wind en zonnestroom...

[0:54:14] ...en elektrificatie.

[0:54:16] Lang was de houding, dat komt wel goed...

[0:54:18] ...en dat is dus niet zo.

[0:54:19] Hoe heeft het zover kunnen komen en wat kunnen we daarvan leren...

[0:54:22] ...is denk ik het kern ook van...

[0:54:24] ...dit debat.

[0:54:25] De SGP steunt veel maatregelen die de minister...

[0:54:28] ...en andere op dit moment wel nemen.

[0:54:30] Waar we in ieder geval bij weg willen blijven...

[0:54:32] ...is botweg gefaseerd afschakelen...

[0:54:34] ...en ook het idee...

[0:54:35] ...wat ook moeilijk uit mijn hoofd zou gaan...

[0:54:37] ...de minister in je meterkast.

[0:54:39] Daar worden we niet heel enthousiast van.

[0:54:43] De minister wil een pilot...

[0:54:45] ...waarbij Tennet al start met bouwen...

[0:54:46] ...als er nog geen vergunningen zijn verleend.

[0:54:49] Dat vindt de SGP een slecht idee.

[0:54:50] Het ondermijnt het broodnodige draagvlak.

[0:54:52] Wij krijgen daar ook verschillende signalen van binnen.

[0:54:54] Wat is bijvoorbeeld de impact van de omgeving?

[0:54:57] Wij zien veel meer in standaardisering...

[0:54:59] ...een vergunning voor op eenvolgende...

[0:55:01] ...infraprojecten, vaste grondprijzen...

[0:55:03] ...proactief ruimtelijk beleid...

[0:55:04] ...en ondersteuning van gemeenten.

[0:55:07] Samen met de CDA heb ik bij...

[0:55:09] ...de behandeling van de klimaatnota...

[0:55:11] ...mootie ingediend voor een stikstofvrijstelling...

[0:55:13] ...voor energie, infrastructuur en duurzame energieprojecten.

[0:55:16] Die projecten dragen...

[0:55:18] ...juist bij aan reductie van schadelijke uitstoot.

[0:55:20] In dat debat is die...

[0:55:21] ...mootie aangehouden.

[0:55:22] Waar blijft de beloofde oplossing?

[0:55:26] Gemeenten en ondernemers zitten niet stil.

[0:55:28] Wij zien graag dat lokaal energie...

[0:55:30] ...delen, zoals nu gebeurt in energiehubs...

[0:55:32] ...voluit gefaciliteerd wordt...

[0:55:34] ...met de energiewet.

[0:55:36] Bedrijven die meedoen...

[0:55:37] ...moeten ook eerder een aansluiting kunnen krijgen.

[0:55:40] Verder zou een standaard format...

[0:55:42] ...voor het delen van energiedata...

[0:55:44] ...erg helpen...

[0:55:45] ...voor dat soort initiatieven.

[0:55:47] De SGP pleit voor het versterken van het...

[0:55:50] ...stimuleringsprogramma energiehubs.

[0:55:51] Het is nu gericht op pilotprojecten...

[0:55:53] ...en daarmee niet zo geschikt voor een grootschalige aanpak...

[0:55:56] ...met batterijen, elektrolyses...

[0:55:58] ...en laadpleinen. Kunnen we kijken...

[0:56:00] ...naar publiek-private financiering...

[0:56:02] ...via regionale ontwikkelingsmaatschappijen...

[0:56:04] ...en InvestNL?

[0:56:07] Gaat de minister bij de ACM...

[0:56:09] ...aandringen op zodanige aanpassingen...

[0:56:11] ...van nettarieven, dat flexibiliteit...

[0:56:13] ...in de industrie, efficiënt gebruik...

[0:56:15] ...inzet van elektrolyses en elektrische...

[0:56:17] ...boilers en opslagmechanismen...

[0:56:19] ...gestimuleerd kunnen worden?

[0:56:20] We kunnen denk ik op dit punt veel leren...

[0:56:23] ...van onze buurlanden. Het verplichte...

[0:56:26] ...congestiemanagement door regionale...

[0:56:28] ...netbeheerders en flexibiliteitsdiensten...

[0:56:31] ...komen langzaam van de grond.

[0:56:33] Ik heb de indruk dat een onderliggend...

[0:56:34] ...probleem is dat netbeheerders willen standaardiseren...

[0:56:36] ...met maximering van vergoedingen...

[0:56:38] ...terwijl bedrijven juist behoefte hebben aan maatwerk.

[0:56:40] Hoe wordt dit opgepakt?

[0:56:43] Is het mogelijk bij grote...

[0:56:45] ...aanvragen voor netaansluiting...

[0:56:48] ...over te gaan tot een reserveringsvergoeding?

[0:56:50] Er is ook al door andere sprekers...

[0:56:51] ...iets over gezegd. Dit dwingt bedrijven...

[0:56:53] ...om alleen capaciteit aan te vragen als ze dat ook echt...

[0:56:55] ...op die plek en op dat moment...

[0:56:57] ...nodig hebben.

[0:57:00] Dan, voorzitter, zou het niet verstandig zijn...

[0:57:02] ...het verduurzamingsbeleid gaat natuurlijk ook door...

[0:57:05] ...zowel daarin te zetten op systemen...

[0:57:06] ...die het stroomnet ontzien.

[0:57:09] Allereerst kun je dan natuurlijk denken aan isolatie...

[0:57:11] ...en energiebesparing, maar ook collectieve...

[0:57:14] ...warmtesystemen, groengas...

[0:57:15] ...en zonneboilers. Wat kunnen we op dit punt...

[0:57:17] ...verwachten?

[0:57:19] De SGP pleit ervoor bij het vormgeven van...

[0:57:21] ...verplichtingen en beprijzing rekening te houden...

[0:57:24] ...met de congestieproblematiek.

[0:57:26] Netbeheerders geven aan dat ze zo'n kwart...

[0:57:28] ...van wat richting 2030 gevraagd wordt...

[0:57:30] ...niet kunnen realiseren.

[0:57:31] Wat is het perspectief voor huishoudens...

[0:57:33] ...als de CV-ketel uitgefaseerd wordt...

[0:57:36] ...terwijl je een warmtepomp niet kunt aansluiten?

[0:57:39] Moeten we dan...

[0:57:40] ...de CO2-beprijzing opvoeren...

[0:57:42] ...als we weten dat verschillende fabrieken...

[0:57:44] ...helemaal niet kunnen elektrificeren?

[0:57:46] Of krijg je dan een lagere heffing?

[0:57:48] Ik wil graag voorkomen...

[0:57:50] ...dat van burgers en ondernemers...

[0:57:52] ...het onmogelijke wordt gevraagd.

[0:57:54] De minister erkent dat het bovenleidingennetwerk...

[0:57:57] ...van trams en treinen ook benut kan worden...

[0:57:59] ...vond ik wel een hele grappige...

[0:58:00] ...om het stroomnet te ontlasten.

[0:58:02] Hij wil dit samen met INW oppakken...

[0:58:05] ...maar wij hebben de indruk dat dat bij INW...

[0:58:06] ...niet echt op een netvlies staat.

[0:58:08] Misschien kan de minister daarop reflecteren.

[0:58:11] Tot slot...

[0:58:12] ...elektriciteit heeft ons beschaving...

[0:58:14] ...welvaart en meer gelijkheid gebracht.

[0:58:17] Als we niet oppassen...

[0:58:18] ...gaan er straks door gebrek aan beschikbaarheid...

[0:58:20] ...nieuwe tweedelingen ontstaan.

[0:58:23] Tot zover, voorzitter.

[0:58:24] Dank u wel. Ik zie geen interrupties...

[0:58:27] ...dus dan gaan we naar mevrouw Kreuger.

[0:58:28] Gaat uw gang.

[0:58:29] Dank u wel, voorzitter.

[0:58:31] De rode loper...

[0:58:32] ...dat is wat we nodig hebben voor de energietransitie.

[0:58:36] Voor al die mensen die zonnepanelen...

[0:58:38] ...leggen en hun huis verduurzamen.

[0:58:40] Voor ondernemers die een elektrische...

[0:58:42] ...bestelbus willen kopen. Voor de bakker...

[0:58:44] ...die overstapt naar een elektrische oven.

[0:58:46] Voor de grote industrie...

[0:58:48] ...die van vervuilende gas en kolen overstapt...

[0:58:50] ...op elektriciteit.

[0:58:52] Ons elektriciteitnet zou...

[0:58:54] ...die rode loper moeten zijn.

[0:58:55] En helaas is dat absoluut niet het geval...

[0:58:58] ...en hobbelt het er achteraan.

[0:59:00] Het sukkelt achter de energietransitie...

[0:59:02] ...aan in praktijk.

[0:59:03] En dat heeft rampzalige gevolgen.

[0:59:05] Na de stikstofcrisis...

[0:59:07] ...is netcongestie de volgende crisis...

[0:59:09] ...die onze economie en woningbouw...

[0:59:11] ...verlamt. Heel Nederland...

[0:59:13] ...kleurt inmiddels rood.

[0:59:14] En niet alleen jaren en jaren wachttijden voor bedrijven...

[0:59:17] ...maar ook huishoudens gaan het merken.

[0:59:19] Het is een langzame crisis.

[0:59:21] Maar wel een met dramatische formaat.

[0:59:23] En gisteren heb ik de Kamer gevraagd...

[0:59:25] ...om netcongestie een bijzondere status...

[0:59:27] ...te geven, zodat we er...

[0:59:29] ...vaker en in meer detail...

[0:59:31] ...over gerapporteerd moeten worden...

[0:59:33] ...door de minister. En als Kamer...

[0:59:35] ...moeten we hier echt bovenop gaan zitten.

[0:59:37] We hebben nu regie nodig.

[0:59:39] Zowel op de investeringen...

[0:59:41] ...als op de prioritering.

[0:59:42] De netbeheerders schetsen een maakbaarheidsgat...

[0:59:45] ...van 25%...

[0:59:47] ...voor de aanleg van de netcapaciteit...

[0:59:49] ...die nodig is. Wat zijn de concrete...

[0:59:51] ...stappen om dat gat te dichten?

[0:59:53] Wat maakt nou dat we die 25%...

[0:59:55] ...echt naar nul krijgen?

[0:59:57] En hoe groot is concreet...

[0:59:59] ...het personeelstekort?

[1:00:01] We zijn nu vooral bezig om de crisis...

[1:00:03] ...minder erg te maken. Wat is de...

[1:00:05] ...verwachting van de minister wanneer hij...

[1:00:07] ...de situatie weer onder controle heeft?

[1:00:09] En herkent hij dat die situatie...

[1:00:11] ...nu niet onder controle is?

[1:00:13] En klopt het dat prioriteiten...

[1:00:15] ...qua investeringen nu gesteld...

[1:00:17] ...worden met name op basis van een MIEK...

[1:00:19] ...in de wetgeving?

[1:00:21] Maar zijn daar alle maatschappelijke belangen...

[1:00:23] ...wel goed in geschetst? De MIEK...

[1:00:25] ...is toch vooral gericht op de industriële...

[1:00:27] ...clusters? Maar hoe zit het dan met bijvoorbeeld...

[1:00:29] ...ik noem de Brainport...

[1:00:31] ...Wijndhoven? Komt dat er in terug?

[1:00:33] En hoe zorgen we dat ook...

[1:00:35] ...woonwijken veel meer op de kaart staan?

[1:00:38] Bijvoorbeeld met een...

[1:00:39] ...energieplanologie op wijkniveau...

[1:00:41] ...waarbij duidelijk wordt welke wijken...

[1:00:44] ...warmtevoorziening krijgen...

[1:00:45] ...op welke manier en dus waar ook echt...

[1:00:47] ...met prioriteit stevig geïnvesteerd...

[1:00:49] ...moet gaan worden in het net.

[1:00:51] En moet de wet die de kader schetst voor...

[1:00:53] ...investeringen van netbeheerders niet duidelijker...

[1:00:55] ...in lijn gebracht worden met de transitie...

[1:00:57] ...waar we nu voor staan?

[1:00:59] Heeft de minister genoeg mogelijkheden...

[1:01:01] ...om echt te sturen?

[1:01:02] Want wij moeten aan zet zijn.

[1:01:05] En die capaciteit op peil brengen...

[1:01:07] ...gaat jaren en jaren duren. Dat is duidelijk.

[1:01:09] En in de tussentijd kunnen we niet meer...

[1:01:11] ...dan de schaarste die er nu is...

[1:01:12] ...op een zo goed mogelijke manier benutten.

[1:01:15] En dan heb ik een aantal vragen aan de minister.

[1:01:17] In de eerste plaats energiebesparing.

[1:01:19] Net zoals bij de aanpak van...

[1:01:21] ...klimaatverandering zou ook bij netcongress...

[1:01:23] ...die energiebesparing nummer één...

[1:01:25] ...moeten zijn. Wordt voor bedrijven...

[1:01:27] ...die te maken krijgen met...

[1:01:29] ...congressiemanagement en dus een vergoeding...

[1:01:31] ...krijgen ook daadwerkelijk eerste...

[1:01:34] ...energiebesparingsverplichting gehandhaafd?

[1:01:35] Kan de minister dit mij toezeggen?

[1:01:38] Dan, volgens mij zijn er...

[1:01:39] ...meerdere partijen die zeggen we moeten echt naar...

[1:01:41] ...een nieuw stelsel van tarieven, van nettarieven.

[1:01:43] En welke uitgangspunten...

[1:01:45] ...geeft de minister nou het ACM...

[1:01:47] ...op dit moment mee?

[1:01:49] Gaat dat dan om de daadwerkelijke belasting...

[1:01:51] ...van het net? In tijd...

[1:01:53] ...maar ook in ruimte. Dus als je stroom...

[1:01:55] ...afneemt, dichtbij waar het wordt opgewekt...

[1:01:57] ...krijg je dan een goedkoper tarief.

[1:01:59] En is het mogelijk om...

[1:02:01] ...ook te stimuleren met die tarieven...

[1:02:03] ...dat lokale opwek en gebruik...

[1:02:05] ...en delen, dus een decentraal energiesysteem...

[1:02:07] ...dat dat gestimuleerd wordt?

[1:02:09] Dat is eerlijker.

[1:02:11] Dan, voorzitter. Zorg voor...

[1:02:13] ...solidariteit tussen bedrijven met...

[1:02:15] ...en zonder aansluiting. Anders krijgen we een soort...

[1:02:17] ...have's en have-nots op het net.

[1:02:20] Hou bestaande aansluitingen...

[1:02:21] ...tegen het licht. Is er overcapaciteit?

[1:02:24] En hoe jagen...

[1:02:25] ...we de energiehubs verder aan...

[1:02:27] ...met groepsaansluitingen voor groepen bedrijven...

[1:02:29] ...waarbij de pieken tegen elkaar worden...

[1:02:31] ...afgewogen? En zorg voor...

[1:02:33] ...hogere tarieven op het moment dat het net is...

[1:02:35] ...overbelast. Dus op welke manier...

[1:02:37] ...wordt die solidariteit door de minister vormgegeven?

[1:02:40] Dan, voorzitter.

[1:02:41] Wij zitten hier als Kamer en wij...

[1:02:43] ...zijn eigenlijk voor een maatschappelijke...

[1:02:45] ...weging in de keuze...

[1:02:47] ...van hoe we schaarste verdelen.

[1:02:49] En dat is wat mij betreft ook...

[1:02:51] ...waar de politiek over gaat.

[1:02:53] En op dit moment...

[1:02:55] ...ja, zijn de netbeheerders met ACM...

[1:02:57] ...bezig met een soort wegingskader...

[1:02:59] ...en ik geloof ook met lokale...

[1:03:01] ...overheden, maar is het niet aan ons...

[1:03:03] ...als politiek om de uitgangspunten voor die...

[1:03:05] ...weging te formuleren?

[1:03:07] En dan zou ik denken aan een vorm van de...

[1:03:09] ...gebruiker betaald en een vorm van maatschappelijke...

[1:03:11] ...weging om te zorgen dat niet de diepste zakken...

[1:03:13] ...maar publieke belang gediend wordt.

[1:03:16] Hoe kijkt de minister...

[1:03:17] ...hiernaar? En tenslotte...

[1:03:19] ...voorzitter, we gaan binnenkort het...

[1:03:21] ...debat hebben over het energiesysteem...

[1:03:23] ...van de toekomst.

[1:03:24] Ik heb hier al heel vaak toe opgeroepen, maar...

[1:03:27] ...een decentraal energiesysteem waarbij...

[1:03:29] ...lokaal opgewekte energie...

[1:03:31] ...liefst zoveel mogelijk in handen van burgers...

[1:03:33] ...lokaal gebruikt wordt. Hoe...

[1:03:35] ...gaat de minister dat nou echt aanjagen?

[1:03:37] Dank u wel, voorzitter.

[1:03:39] Dank u wel. Ik zag twee interrupties. Ik weet niet...

[1:03:41] ...exact wie die is, maar mevrouw Posmouw hangt van mij...

[1:03:43] ...het eerst.

[1:03:47] Ja, dank. Mooi...

[1:03:48] ...ook om het te hebben over de MIEK en de maatschappelijke...

[1:03:50] ...weging. En eens dat dat iets is waar we...

[1:03:52] ...denk ik met z'n allen ook over moeten...

[1:03:54] ...praten. Want wat voor de één...

[1:03:57] ...maatschappelijk is, is voor de andere dat niet.

[1:03:58] Dus het is nog vrij moeilijk.

[1:04:01] Dus ik zoek toch een beetje een kader naar...

[1:04:03] ...wat vindt GroenLinks PvdA...

[1:04:04] ...nou belangrijk. Ik heb zelf zitten kijken...

[1:04:07] ...naar de datacenters die bijvoorbeeld heel veel...

[1:04:08] ...energie gebruiken. Maar ook de...

[1:04:10] ...energie die gebruikt gaat worden door de artificial...

[1:04:12] ...intelligence en de groei daarvan.

[1:04:15] Is GroenLinks PvdA...

[1:04:17] ...het met mij eens dat we...

[1:04:18] ...dat soort investeringen, net als...

[1:04:20] ...distributiedozen, helemaal onderaan de ladder zetten?

[1:04:23] En dat we gaan kijken naar van...

[1:04:24] ...wat zetten we nou bovenaan? En dan komen we met die...

[1:04:26] ...complexiteit van, collega Vermeer...

[1:04:29] ...noemde dat volgens mij met de 112...

[1:04:30] ...toch een bedrijf. Maar ja, wel van...

[1:04:33] ...maatschappelijk belang. En wat zit daar dan...

[1:04:35] ...in het midden? Mevrouw Kreuger.

[1:04:39] Ik zie mevrouw...

[1:04:40] ...Kreuger. Laat ik even zeggen, wat zijn nou die kaders...

[1:04:42] ...waarin GroenLinks PvdA...

[1:04:44] ...wil toetsen voor het maatschappelijk belang?

[1:04:46] Nou, dat is een hele goede vraag. Dat lijkt me ook...

[1:04:49] ...precies het debat...

[1:04:50] ...wat we met elkaar moeten hebben.

[1:04:52] Ik denk dat we...

[1:04:57] ...dat je...

[1:04:58] ...aan de ene kant kijkt naar...

[1:05:01] ...evident kritische...

[1:05:02] ...maatschappelijke functies.

[1:05:03] Dus het ging bijvoorbeeld tijdens...

[1:05:06] ...het hoogwater, dat er sprake...

[1:05:08] ...was van, dat er problemen waren bij...

[1:05:11] ...het hoogheemraadschap...

[1:05:12] ...over of je wel...

[1:05:14] ...de stroom zou hebben om te kunnen pompen...

[1:05:16] ...als het nodig is. Nou ja, dat is...

[1:05:18] ...een kritische maatschappelijke functie. Dus volgens mij...

[1:05:20] ...is dat een categorie die je heel duidelijk met elkaar...

[1:05:22] ...moet kunnen definiëren.

[1:05:24] Moet je ook kijken...

[1:05:26] ...naar op het moment...

[1:05:29] ...nou ja, je hebt...

[1:05:30] ...scholen, ziekenhuizen, die hele categorie...

[1:05:32] ...woonwijken. En bij...

[1:05:34] ...bedrijven. Kijk, ik denk dat het heel moeilijk is...

[1:05:36] ...om precies te gaan zeggen, nou deze...

[1:05:37] ...economische activiteit wel of niet...

[1:05:41] ...alleen...

[1:05:42] ...het gaat wel uiteindelijk...

[1:05:44] ...ook als we kijken naar industriepolitiek...

[1:05:46] ...doen we dat natuurlijk in zekere zin...

[1:05:47] ...met het moment dat je maatwerk met bedrijven doet...

[1:05:50] ...daadwerkelijk wel. En op het moment...

[1:05:52] ...dat je nu, waar prioriteer je...

[1:05:54] ...de investeringen die je gaat doen?

[1:05:56] Daar zit ook wel een keuze in.

[1:06:00] Erkens was volgens mij de eerste...

[1:06:02] ...en daarna de heer Vlag. Ja, voorzitter...

[1:06:04] ...we hebben het ook net eerder...

[1:06:06] ...bij het interruptiedebatje gehad over de nette...

[1:06:08] ...tarieven en de structuren die erbij horen in de toekomst.

[1:06:10] Ik vind wel, de gebruiker betaald, wat ik net aangaf...

[1:06:12] ...betekent dus in de praktijk wel dat huishoudens...

[1:06:14] ...inderdaad misschien in het centrum van Amsterdam...

[1:06:17] ...minder gaan betalen. Maar als je...

[1:06:18] ...in de regio woont, in een vrijstaande woning...

[1:06:20] ...dan kun je de volle met betalen. Is dat dan iets wat...

[1:06:22] ...mevrouw Kreuger ook als onwenselijk zou zien...

[1:06:24] ...met haar voorstel? Mevrouw Kreuger?

[1:06:28] Nou, voorzitter, ik heb gevraagd...

[1:06:30] ...aan de minister...

[1:06:31] ...ik vind dat belasting van het net...

[1:06:33] ...dus het beslag wat je legt op het net...

[1:06:35] ...dat dat mee moet spelen in de tarieven.

[1:06:40] Als je inderdaad...

[1:06:42] ...heel weinig beslag legt op het net...

[1:06:44] ...zou ik het logisch vinden...

[1:06:46] ...dat je dat ook terug ziet in de tarieven.

[1:06:47] En op dit moment is het natuurlijk zo dat...

[1:06:50] ...als jij op een collectief warmtesysteem hebt...

[1:06:52] ...betaal je daar ook aan mee op het moment...

[1:06:54] ...dat jij in je warmtetarieven...

[1:06:56] ...dus in die zin...

[1:06:58] ...is het dan het feit dat jij...

[1:06:59] ...gebruik maakt van een warmtepomp en daarmee...

[1:07:02] ...dat dat jouw belasting op het net verhoogt...

[1:07:04] ...dan zit dat voor jou in die tarieven.

[1:07:06] Nu betalen alle mensen...

[1:07:09] ...die een warmtepomp...

[1:07:10] ...deelmaak maken van een collectief warmtesysteem...

[1:07:12] ...die betalen eigenlijk twee keer.

[1:07:13] Je betaalt voor je collectieve warmtesysteem...

[1:07:15] ...in je warmtetarieven en je betaalt hetzelfde...

[1:07:18] ...als iemand die een warmtepomp heeft...

[1:07:20] ...voor je nettarieven. Dat lijkt me ook niet eerlijk.

[1:07:23] U heeft er nog één.

[1:07:25] Dan gaan we naar de heer Vlag.

[1:07:27] Ja, voorzitter.

[1:07:29] Mevrouw Kreuger heeft het ook over...

[1:07:31] ...prioriteitsstelling en dat kwam net ook al langs...

[1:07:33] ...bij mevrouw Posma.

[1:07:35] In feite doet het voor mij toch een beetje...

[1:07:37] ...aan als triage. Het is kiezen tussen...

[1:07:40] ...verschillende kwaden...

[1:07:41] ...en het heeft ook iets van achteruitgang in zich.

[1:07:42] We komen van een tijd dat je op het knopje...

[1:07:45] ...drukte en er was altijd stroom.

[1:07:46] En in die zin zitten we in 2024...

[1:07:49] ...met dit soort discussies...

[1:07:51] ...dat we prioriteiten moeten gaan stellen.

[1:07:52] Wat ik mis in die prioriteitsstelling...

[1:07:54] ...zowel bij mevrouw Kreuger als ook bij mevrouw Posma...

[1:07:57] ...is aandacht voor het verdienvermogen.

[1:07:59] Want zowel de verduurzaming als de...

[1:08:00] ...oplossing van de netcongest gaat heel veel geld kosten.

[1:08:04] Als we ook niet letten...

[1:08:05] ...op bedrijven die dat geld...

[1:08:07] ...ook moeten gaan opbrengen en hen in staat...

[1:08:09] ...stellen om toegang te hebben tot...

[1:08:11] ...de elektriciteit, dan...

[1:08:13] ...loopt het sowieso helemaal vast.

[1:08:14] Dus ik zou ook aandacht willen vragen in die prioriteitsstelling...

[1:08:17] ...juist ook voor het verdienvermogen van de...

[1:08:18] ...bedrijven en de industrie.

[1:08:20] Mevrouw Kreuger.

[1:08:21] Ik ben het er heel erg mee eens, want...

[1:08:24] ...een hele belangrijke reden om netcongestie...

[1:08:27] ...aan te pakken is natuurlijk omdat...

[1:08:29] ...ons verdienvermogen bedreigd wordt...

[1:08:30] ...op het moment dat nieuwe bedrijven...

[1:08:33] ...jaren moeten wachten...

[1:08:35] ...op een aansluiting.

[1:08:36] In de Rotterdamse haven, in een heleboel...

[1:08:39] ...plekken in Nederland. Dat is echt heel erg...

[1:08:41] ...zorgelijk. En ik deel ook...

[1:08:42] ...eigenlijk de constatering dat...

[1:08:45] ...het heel heftig is dat we in 2024...

[1:08:46] ...hier zitten en een gesprek hebben...

[1:08:49] ...waar het inderdaad een soort triage is.

[1:08:51] Terwijl...

[1:08:53] ...ja, we hadden...

[1:08:55] ...natuurlijk veel eerder...

[1:08:57] ...diverse kabinetten...

[1:08:59] ...ik bedoel de plaatjes die...

[1:09:02] ...de heer Erkens...

[1:09:03] ...toont, dat is twee...

[1:09:05] ...plaatjes met twee jaar ertussen, maar daar zit...

[1:09:07] ...natuurlijk tien jaar, twaalf...

[1:09:09] ...jaar, vijftien jaar...

[1:09:11] ...omdat niet de goede keuzes gemaakt...

[1:09:13] ...zijn, niet de investeringen gedaan zijn...

[1:09:15] ...niet de prioriteit is gegeven...

[1:09:17] ...aan de versterking van het net.

[1:09:21] Dankuwel. Dan kijken we naar mevrouw Beckerman. U wilde...

[1:09:23] ...een interruptie plegen. Nou, ik wilde eigenlijk u...

[1:09:25] ...meer een vraag stellen, want misschien ligt het aan mij...

[1:09:27] ...maar ik begrijp nog niet helemaal wat...

[1:09:29] ...mevrouw Kreuger...

[1:09:31] ...welke kansen op wil met die...

[1:09:32] ...tarieven. En dat...

[1:09:35] ...komt, als ik mijn vraag iets mag toelichten bij...

[1:09:37] ...als we bijvoorbeeld naar het rapport van TNO...

[1:09:39] ...kijken, over energiearmoede...

[1:09:41] ...dan hadden zij ook een...

[1:09:43] ...classisch kaart waar ze lieten zien waar...

[1:09:45] ...veel mensen in energiearmoede zitten...

[1:09:47] ...en een andere kaart...

[1:09:48] ...waar het heel erg...

[1:09:51] ...duur is om te zorgen...

[1:09:53] ...voor collectieve...

[1:09:55] ...warmtevoorzieningen. Dat waren precies dezelfde...

[1:09:58] ...plekken. En...

[1:09:59] ...wat ik net een beetje...

[1:10:00] ...dacht te horen was, ja maar wacht eens even...

[1:10:03] ...als je nou met een warmtenet meer betaalt...

[1:10:05] ...dan mag dat iets minder worden. Maar wat nou...

[1:10:07] ...als je op zo'n plek zit waar juist...

[1:10:09] ...en die energiearmoede heel hoog is...

[1:10:11] ...maar ook...

[1:10:13] ...de overheid veel later zal overgaan...

[1:10:15] ...tot het aanleggen van zo'n...

[1:10:17] ...goedkope warmtesysteem...

[1:10:19] ...moeten we niet juist...

[1:10:21] ...zorgen dat die mensen ook...

[1:10:22] ...mee kunnen profiteren? Want als je dat gaat...

[1:10:25] ...die tarieven gaat verlagen...

[1:10:27] ...voor mensen die nu al op een warmtenet zitten...

[1:10:29] ...en verhogen voor die mensen...

[1:10:31] ...dan vergroot je toch de energiearmoede of...

[1:10:32] ...heb ik het verkeerd begrepen?

[1:10:35] Nee, dat is een terecht punt...

[1:10:36] ...maar hier gaat het dus bij om...

[1:10:38] ...mensen die wel al overgestapt zijn op een...

[1:10:41] ...kijk, wat zijn de grote elektriciteitsvragen...

[1:10:43] ...voor huishoudens, de grote belasting...

[1:10:45] ...waar we het nu over hebben...

[1:10:47] ...gaat het over een elektrische auto...

[1:10:49] ...een warmtegrond...

[1:10:50] ...en de vraag is dus of je als mensen...

[1:10:53] ...dat grote beslag leggen...

[1:10:54] ...of je daarvoor ook dat moet...

[1:10:57] ...terug laten komen in...

[1:10:59] ...tarieven...

[1:11:01] ...en op dit moment wordt dat...

[1:11:03] ...verdeeld door iedereen, dus iemand die heel weinig...

[1:11:05] ...elektriciteit...

[1:11:07] ...gebruikt, die betaalt daar net zo hard...

[1:11:09] ...aan mee. Daar gaat het nou om.

[1:11:12] Maar goed, ik...

[1:11:13] ...erken wel...

[1:11:15] ...wat mevrouw Beckerman...

[1:11:17] ...de situatie die zij schet zou zijn...

[1:11:19] ...in een gebied waar mensen dan wel eerst...

[1:11:21] ...als tussenstap een warmtepomp nemen...

[1:11:23] ...en dan met hoge tarieven...

[1:11:25] ...maar dat is volgens mij...

[1:11:27] ...als je kijkt naar die kaarten waar energiearmoede is...

[1:11:29] ...juist niet wat er aan de hand is.

[1:11:31] Uw laatste interruptie mevrouw Beckerman.

[1:11:33] Ja voorzitter, maar...

[1:11:34] ...kijk, de SP heeft heel vaak...

[1:11:37] ...en in jaren geleden...

[1:11:39] ...was dat ook vaak...

[1:11:41] ...tegen...

[1:11:43] ...collega's die zeiden...

[1:11:44] ...ja wacht eens even, we gaan de gasbelasting verhogen...

[1:11:47] ...als prikkel om te verduurzamen.

[1:11:50] Heeft...

[1:11:51] ...GroenLinks natuurlijk ook vaak gesteund.

[1:11:53] Toen vaak zijn we daar tegen ingegaan.

[1:11:55] Stel nou dat mensen...

[1:11:57] ...geluisterd hebben en gezegd hebben, oké...

[1:11:59] ...ik zie die prikkel, ik ga verduurzamen...

[1:12:01] ...ik ga ook met mijn spaarzame budget...

[1:12:03] ...die warmtepomp nemen...

[1:12:05] ...dan gaat u nu de omgekeerde...

[1:12:07] ...prikkel inbouwen. En daar zit mijn zorg.

[1:12:09] Dus u heeft eerst tegen mensen gezegd...

[1:12:11] ...ga dat doen.

[1:12:12] En we prikkelen u met de hoge belasting op gas...

[1:12:15] ...en de lage belasting op stroom.

[1:12:16] En dan heb je dat gedaan en dan zeggen we...

[1:12:18] ...oh nee, toch niet andersom, haha.

[1:12:20] Dat snap ik niet helemaal.

[1:12:22] Mevrouw Kreuk.

[1:12:23] Voorzitter, volgens mij is het precies andersom.

[1:12:25] De nettarieven op dit moment worden gesocialiseerd over iedereen.

[1:12:29] Dat is al praktijk.

[1:12:30] Dus de tarieven gaan omhoog.

[1:12:32] En mijn vraag eigenlijk aan de minister is...

[1:12:34] ...of je zou kunnen differentiëren tussen...

[1:12:38] ...huishoudens...

[1:12:39] ...die een heel groot beslag op het net leggen...

[1:12:41] ...en huishoudens die een klein beslag leggen.

[1:12:43] Die tarieven gaan nu voor iedereen omhoog.

[1:12:45] Dus hij is precies andersom.

[1:12:49] Ja, of u tevreden is of niet, mevrouw Beckerman.

[1:12:51] Uw interrupties zijn op, maar...

[1:12:52] ...het goede nieuws is, u mag gaan spreken.

[1:12:54] Dus u kunt daar alles nog te bedden brengen wat u wil.

[1:12:58] Ja, voorzitter. Dank u wel.

[1:13:00] Voorzitter, ik ben...

[1:13:02] ...zo veelste op de rij dat ik niet mijn hele...

[1:13:04] ...lijstje met problemen hoef op te noemen, denk ik.

[1:13:06] Vele sprekers voor mij hebben dat...

[1:13:08] ...al gedaan.

[1:13:10] Maar helder is dat...

[1:13:12] ...dat het probleem op dit moment gigantisch is.

[1:13:14] En ook...

[1:13:15] ...dat die netcongress...

[1:13:17] ...die bestaande crisis...

[1:13:18] ...nog verder verdiept en vergroot.

[1:13:21] En ja, allereerst denk ik die...

[1:13:23] ...wooncrisis waar we in zitten...

[1:13:26] ...die wordt natuurlijk nog groter zodra je...

[1:13:28] ...nieuwe woonwijken...

[1:13:29] ...niet kunt aansluiten of maar...

[1:13:31] ...gedeeltelijk kunt aansluiten.

[1:13:33] Maar ook als je verduurzaming...

[1:13:35] ...bijvoorbeeld van sociale huurwoningen...

[1:13:37] ...ja, moet wachten.

[1:13:40] Omdat...

[1:13:42] ...we te maken hebben met deze...

[1:13:44] ...netcongressie. En nou, de aantallen...

[1:13:46] ...zijn al genoemd anderhalf miljoen...

[1:13:48] ...kleinverbruikers die hier...

[1:13:50] ...last van zouden kunnen krijgen als we niet...

[1:13:51] ...ingrijpen.

[1:13:54] Voorzitter, mijn, misschien als ik...

[1:13:55] ...probeer om niet inderdaad...

[1:13:57] ...heel veel te herhalen wat anderen al gezegd hebben, wil ik...

[1:13:59] ...het vraag hebben over eigenlijk de fundamentele...

[1:14:02] ...aanpak. Want ik zie er nu heel veel...

[1:14:04] ...nou, dat is wel oneerwiedig als ik zou...

[1:14:06] ...zeggen pleisters, maar we zien eigenlijk...

[1:14:08] ...maatregelen zoals mevrouw Kreuger...

[1:14:09] ...dat noemt die de huidige crisis minder...

[1:14:11] ...erg zouden moeten maken. Maar wat...

[1:14:13] ...moeten we nou fundamenteel doen zodat...

[1:14:15] ...we zorgen dat we dit op lange termijn...

[1:14:18] ...ook oplossen?

[1:14:19] Ja, en wat de SP betreft is dat natuurlijk ook de vraag...

[1:14:21] ...hoe gaan we om met nutsvoorzieningen?

[1:14:24] En wat wij...

[1:14:25] ...niet terugzien in de brief van...

[1:14:27] ...van de minister is hoe we...

[1:14:29] ...omgaan met het efficiëntiedenken bij...

[1:14:31] ...die regionale netbeheerders.

[1:14:34] En dan wordt...

[1:14:35] ...even wat technisch, de netbeheerders worden...

[1:14:37] ...via de zogenoemde maatstaf...

[1:14:39] ...concurrentie gedwongen...

[1:14:41] ...tot maximale efficiëntie. En hoewel...

[1:14:43] ...dat eigenlijk heel logisch klinkt...

[1:14:45] ...werkt de gekozen maatstaf...

[1:14:48] ...voor concurrentie...

[1:14:49] ...ja toch ook wel onze elektrificatie...

[1:14:51] ...ambities tegen. Is de minister...

[1:14:53] ...het daarmee eens? Want...

[1:14:56] ...lange termijn denken...

[1:14:58] ...lijkt of de korte termijn...

[1:15:00] ...minder efficiënt. Je hebt...

[1:15:02] ...dan namelijk meer capaciteit op de korte...

[1:15:04] ...termijn gebouwd, maar voorlopig...

[1:15:06] ...loopt daar evenveel elektriciteit...

[1:15:08] ...doorheen. En pas op de lange termijn...

[1:15:10] ...zie je debaten daarvan terug. Maar in de tussentijd...

[1:15:12] ...ja, wordt er eigenlijk geen...

[1:15:14] ...meterkabel teveel in de grond gelegd.

[1:15:16] Is de minister het eens met deze analyse?

[1:15:18] En heeft het kabinet al alternatieven...

[1:15:20] ...op het oog voor maatstaf...

[1:15:22] ...concurrentie die juist lange termijn visie...

[1:15:24] ...en uitbreiding van het net beloont...

[1:15:26] ...in plaats van straft?

[1:15:28] En dat vragen wij nu ook...

[1:15:30] ...omdat de SP heeft begrepen dat de volgende...

[1:15:33] ...reguleringsperiode voor de netbeheerders...

[1:15:34] ...vanaf 2027...

[1:15:35] ...van kracht is. En de gesprekken hierover...

[1:15:39] ...zijn al begonnen.

[1:15:40] En ik zie de minister knikken.

[1:15:41] En is de minister van Plan anders...

[1:15:44] ...na te denken over hoe de netbeheerders...

[1:15:46] ...worden geëvalueerd om beter...

[1:15:47] ...in lijn te komen met de uitdaging van de...

[1:15:50] ...klimaatopgave en deze mee te nemen...

[1:15:52] ...in de volgende reguleringsperiode?

[1:15:56] Want ja, wij moeten wel constateren dat...

[1:15:58] ...die fundamentele oplossing...

[1:16:03] ...en ook...

[1:16:03] ...het snel verzwaren en uitbreiden...

[1:16:06] ...van het net niet zonder meer...

[1:16:07] ...regie vanuit de overheid kan.

[1:16:10] En de elektriciteitsplannen die ooit...

[1:16:11] ...toekomstgericht voor tien jaar vooruitplannen...

[1:16:13] ...moeten wat ons betreft ook weer...

[1:16:15] ...tot leven worden gebracht.

[1:16:17] Net als riolering, hoogwaterbescherming...

[1:16:20] ...en de bouw van het elektriciteitsnet zelf...

[1:16:22] ...zullen wij die sociale wederopbouw...

[1:16:24] ...van dat elektriciteitsnet collectief...

[1:16:26] ...moeten aanpakken wat ons betreft.

[1:16:28] En ik had eigenlijk vier...

[1:16:29] ...nog losse vragen die volgens mij nog niet eerder...

[1:16:32] ...gesteld zijn.

[1:16:33] Eén, er is een onderzoek gaande over...

[1:16:35] ...stikstof en CO2 reductie door energieinfrastructuur...

[1:16:38] ...dat een eventuele...

[1:16:40] ...stikstofvrijstelling mogelijk zou maken.

[1:16:42] Kunt u al een indicatie geven...

[1:16:44] ...van de resultaten zijn van dit onderzoek?

[1:16:46] En ziet u hier mogelijkheden om de...

[1:16:47] ...bouw te versnellen?

[1:16:49] En twee, het kabinet wil beginnen aan...

[1:16:52] ...flexibiliteitstenders waarmee bedrijven...

[1:16:54] ...voor een langere periode strategische...

[1:16:56] ...plekken ruimte op het stroomnet kunnen...

[1:16:58] ...aanbieden tijdens piekmomenten.

[1:17:00] Is de overheid zelf...

[1:17:02] ...ook aan het investeren in...

[1:17:03] ...strategische opslagplekken om ruimte te bieden...

[1:17:06] ...op het stroomnet?

[1:17:08] En hebben zelf Immers natuurlijk ook...

[1:17:10] ...dat soort mogelijkheden? En drie,

[1:17:11] wat is de financiële verdeling over die vier sporen?

[1:17:14] Want we zagen in die brief vier verschillende...

[1:17:16] ...sporen, maar we zien niet...

[1:17:17] ...met welke spoor hoeveel geld gemoeid...

[1:17:20] ...is. En vier, kan de minister...

[1:17:22] ...de bouw en verduurzaming van sociale...

[1:17:24] ...huurwoningen...

[1:17:25] ...en zeker ook betaalbare woningen...

[1:17:28] ...prioriteren...

[1:17:29] ...bij de verdeling van de schaarste ruimte...

[1:17:32] ...op het net, voorzitter?

[1:17:34] En dan zie ik dat ik bijna een halve minuut...

[1:17:36] ...nog over heb en dan wilde ik eigenlijk tot slot...

[1:17:38] ...ook wel...

[1:17:40] ...aansluiten bij die vragen die over...

[1:17:42] ...het aansturen van apparaten gingen, maar ook...

[1:17:43] ...wel een soort zorg. Kijk nou...

[1:17:46] ...uit dat we bij...

[1:17:47] ...huishoudens met prijssprikkels niet...

[1:17:49] ...het omgekeerde bereiken van wat we...

[1:17:52] ...beogen. Want ik heb dat echt, we hebben dat toen...

[1:17:53] ...voor gewaarschuwd bij het verhogen van die belasting...

[1:17:56] ...op gas. Je hebt gewoon...

[1:17:57] ...mensen die geen enkele keuze hebben om...

[1:17:59] ...minder te gebruiken, op enorme...

[1:18:01] ...kosten gejaagd. En dat willen wij niet...

[1:18:04] ...herhaald zien nu...

[1:18:06] ...met een probleem wat veroorzaakt...

[1:18:08] ...is door de overheid zelf en het niet...

[1:18:11] ...planmatig verzwaren...

[1:18:12] ...van het net op het moment dat dat nodig was.

[1:18:13] Dank u wel. Dank u wel. Kijk even...

[1:18:16] ...rond. Geen vragen. Dan gaan we...

[1:18:19] ...naar de heer Bontebal.

[1:18:21] Dank voorzitter. Ik heb acht...

[1:18:23] ...concrete punten.

[1:18:24] Zoveel als inleiding gezegd, dus dat ga ik allemaal niet...

[1:18:26] ...herhalen. Wat wel steeds...

[1:18:28] ...gezegd wordt is dat de elektriciteitsnetten vol zitten...

[1:18:31] ...maar we moeten natuurlijk eigenlijk zeggen dat...

[1:18:32] ...de elektriciteitsnetten op sommige momenten...

[1:18:35] ...vol zitten. En dat er eigenlijk nog...

[1:18:36] ...heel veel ruimte over is.

[1:18:39] En naast het verzwaren en uitbreiden, het is al...

[1:18:40] ...vaak gezegd, moeten we de netten verslimmen.

[1:18:43] En een voorwaarde voor verslimmen is dat...

[1:18:44] ...we weten hoe de energiestromen over die...

[1:18:46] ...netten gaan. En dat betekent dat je moet meten.

[1:18:49] We kunnen natuurlijk allemaal...

[1:18:50] ...prachtige contractvormen verzinnen...

[1:18:53] ...en die worden ook nu gelanceerd door de ACM.

[1:18:55] Maar als de netbeheerders geen...

[1:18:57] ...voldoende inzicht hebben in...

[1:18:59] ...hoe de elektriciteitsstromen over hun netten...

[1:19:01] ...gaan en het laagspanningsnet is nog steeds...

[1:19:02] ...erg onbemeten, dan zit daar...

[1:19:05] ...echt een probleem. Heeft de minister daar...

[1:19:06] ...inzicht wat inmiddels al...

[1:19:09] ...meten en gedigitaliseerd is?

[1:19:10] En lopen de netbeheerders niet nog achter op dit punt?

[1:19:13] Het tweede is...

[1:19:16] ...dat de netbeheerders inderdaad...

[1:19:17] ...zijn begonnen al een tijdje...

[1:19:19] ...met hun transformatorstations vol...

[1:19:21] ...hangen met allerlei sensoren. Dus dan kun je...

[1:19:23] ...op transformatorniveau weten wat er in een wijk gebeurt.

[1:19:25] Kun je heel veel...

[1:19:27] ...gegevens, heel veel data...

[1:19:29] ...van wat er in een wijk gebeurt...

[1:19:32] ...ophalen. Maar in de actie...

[1:19:33] ...agenda netcongressie laagspanningsnetten...

[1:19:35] ...staat ook terecht dat de wet...

[1:19:37] ...en eigenlijk is het...

[1:19:39] ...om te zeggen de memorie van toelichting...

[1:19:41] ...bij de wet, niet toestaat dat...

[1:19:43] ...verbruiksdata uit slimme meters benut wordt.

[1:19:45] Nou is daar net al wat over gezegd.

[1:19:47] Volgens mij gaat het over...

[1:19:50] ...gebruiksdata die worden aangemerkt...

[1:19:51] ...ook als persoonsgegevens. En dat zijn...

[1:19:53] ...ze in mijn optiek niet.

[1:19:55] We hebben voor honderden miljoenen...

[1:19:57] ...geïnvesteerd in sensoren in het hele net.

[1:19:59] Namelijk die slimme meter.

[1:20:01] We zouden die investering kunnen...

[1:20:03] ...gaan gebruiken om meer inzicht te krijgen...

[1:20:05] ...in het net. Dus mijn fractie is niet per definitie...

[1:20:07] ...tegen. Mits we natuurlijk die privacy...

[1:20:09] ...goed geregeld hebben, en ik zou ook willen vragen...

[1:20:11] ...kunnen we de autoriteit persoonsgegevens...

[1:20:13] ...niet gewoon vragen om te kijken hoe we dat dan...

[1:20:15] ...met respect voor privacy wel kunnen...

[1:20:17] ...doen. Want we laten eigenlijk een enorme investering...

[1:20:19] ...gewoon liggen. Terwijl er heel veel inzicht...

[1:20:21] ...in het net mogelijk is als we dat wel zouden kunnen...

[1:20:24] ...doen. Dan het derde.

[1:20:26] In het onderzoek van de ACM naar de werking...

[1:20:28] ...van congestion management, dan staat dat netbeheerders...

[1:20:30] ...en marktpartijen moeilijk tot afspraken kunnen...

[1:20:32] ...komen over een redelijke vergoeding.

[1:20:34] Er bestaat nog geen gedeeld beeld van de wijze...

[1:20:36] ...waarop verschillende elementen, zoals...

[1:20:38] ...opportuniteitskosten, die niet worden...

[1:20:39] ...meegewogen in de prijs voor congestion management...

[1:20:41] ...diensten. Hoe kan het Rijk een handje gaan...

[1:20:43] ...helpen op dit punt? Mijn...

[1:20:45] ...vierde punt. Ik lees dat er ook op dit moment weinig gebruik...

[1:20:47] ...wordt gemaakt van vrijwillige maatregelen, zoals...

[1:20:50] ...die flex tenders. En dat het...

[1:20:51] ...aanbod van flexibiliteit ook nog...

[1:20:53] ...vrij beperkt is. En waar ligt dat...

[1:20:55] ...precies aan? En hoe kunnen we zorgen dat we dat...

[1:20:57] ...aantrekkelijker maken voor bedrijven?

[1:21:01] Een belangrijke stap is de introductie...

[1:21:03] ...van een nieuwe contractvorm.

[1:21:05] Dat is die non-firm aansluit en...

[1:21:08] ...transport overeenkomst.

[1:21:09] Een non-firm ATO.

[1:21:11] Waarbinnen congestiegebieden een nieuw aangesloten...

[1:21:14] ...transportcapaciteit krijgt...

[1:21:15] ...toegekend buiten de piekmomenten.

[1:21:17] En dat is denk ik een heel goed instrument...

[1:21:19] ...waarmee we aan de slag moeten. Maar...

[1:21:21] ...is ook voldoende onderzocht in hoeverre...

[1:21:22] ...potentiële gebruikers ook...

[1:21:25] ...naar het instrument hebben gekeken.

[1:21:27] Dus in hoeverre is er met het bedrijfsleven zelf...

[1:21:29] ...geschakeld of zij dit soort contractvormen...

[1:21:31] ...ook echt zien zitten in die vorm. Want...

[1:21:33] ...mijn indruk is vaak dat er wel iets bedacht wordt...

[1:21:36] ...met name ook...

[1:21:37] ...vaak door de netbeheerders, maar dat bedrijven er nog niet...

[1:21:39] ...altijd mee kunnen werken.

[1:21:41] Mijn zesde punt is dat...

[1:21:43] ...we hadden het er net al even over, die tariefsystematiek.

[1:21:46] We kunnen het natuurlijk gaan hebben over het aansturen...

[1:21:48] ...van apparaten, maar het begint er volgens mij mee dat we...

[1:21:50] ...durven na te denken...

[1:21:51] ...over het aanpassen van het tariefsysteem.

[1:21:54] En dat moet eigenlijk al heel lang...

[1:21:55] ...en dat hadden we ook al veel eerder moeten doen.

[1:21:59] De kern...

[1:22:00] ...van de tariefsystematiek nu...

[1:22:02] ...is altijd al geweest kostenveroorzakingsbeginsel.

[1:22:05] En je zou nu kunnen betogen...

[1:22:06] ...dat het eigenlijk niet consequent wordt toegepast...

[1:22:08] ...omdat die kosten heel erg uiteenlopen.

[1:22:10] Er is door de netbeheerders...

[1:22:11] ...onder andere nagedacht over het zogenaamd...

[1:22:13] ...bandbreedtemodel. Dat loopt ook al een tijdje...

[1:22:15] ...die discussie. Hoe ver staat...

[1:22:17] ...het ermee? En gaan we dus...

[1:22:20] ...op een gegeven moment op dat systeem...

[1:22:22] ...over? Want dan kunnen we het net efficiënter...

[1:22:23] ...gaan gebruiken. En mensen dus...

[1:22:26] ...die misschien geen warmtepomp...

[1:22:28] ...hebben en geen zonnepanelen...

[1:22:29] ...die gaan dan ook daardoor minder betalen. Dat is namelijk...

[1:22:31] ...de andere kant van het verhaal.

[1:22:33] Mijn zevende punt gaat over die zonnepanelen. Ik had het al even...

[1:22:36] ...over met collega Erkens.

[1:22:38] Volgens mij moeten we proberen lokale...

[1:22:40] ...spanning van het net te voorkomen.

[1:22:42] De elektronica van mensen thuis...

[1:22:44] ...gaat daar ook stuk van.

[1:22:46] En in andere landen...

[1:22:47] ...is er zoiets als dynamische...

[1:22:50] ...vermogensbegrenzing. Namelijk een omvormer die niet...

[1:22:52] ...in één keer aan of uit flipt. Dat levert allemaal...

[1:22:54] ...gezeur op. Maar die...

[1:22:56] ...ook gewoon netjes stapsgewijs terugregelt...

[1:22:58] ...als de spanning toeneemt.

[1:23:00] Dat is veel slimmer. En dat kun je volgens mij via de...

[1:23:02] ...netcodes gewoon gaan regelen.

[1:23:04] Ik wil daar graag ook een voorstel voor doen. Dus wellicht...

[1:23:06] ...kan de minister het toezeggen. En zo niet...

[1:23:08] ...ga ik even kijken of ik dat per motie zou moeten...

[1:23:10] ...gaan regelen. Volgens mij is dat een stap die we...

[1:23:12] ...gewoon moeten gaan zetten.

[1:23:14] En tot slot...

[1:23:17] ...iets over het verwijderen van...

[1:23:18] ...niet gebruikte gasaansluitingen.

[1:23:20] Ook al vaak over gesproken in...

[1:23:23] ...nou, niet in deze kamer...

[1:23:24] ...maar wel in vorige settings.

[1:23:27] En nu is er geregeld...

[1:23:28] ...dat kleinverbruikers die hoeven in principe...

[1:23:30] ...die kosten nu niet zelf te dragen. Maar het wordt...

[1:23:32] ...toch weer versleuteld in de nettarieven.

[1:23:35] Ik snap dat. Betekent wel dat...

[1:23:36] ...de blijvers gaan weer betalen voor de...

[1:23:38] ...mensen die er vanaf stappen. En is dat...

[1:23:40] ...eerlijk. Moet je toch niet naar een ander systeem...

[1:23:42] ...en gewoon maar zeggen...

[1:23:43] ...die kosten voor het verwijderen van de gasaansluiting...

[1:23:46] ...zijn ook gewoon energietransitiekosten.

[1:23:48] Dus daar maken we ergens een potje voor.

[1:23:51] Gestald bij RVO of zo.

[1:23:53] Maar dat is redelijker...

[1:23:54] ...dan dat je de laatste mensen die...

[1:23:56] ...op het net blijven, gaat laten betalen...

[1:23:58] ...voor de mensen die van dat net afgaan.

[1:24:01] Dat is volgens mij niet conform...

[1:24:02] ...het kostenveroorzakingsbeginsel...

[1:24:04] ...zoals we dat eigenlijk zouden moeten...

[1:24:07] ...hanteren.

[1:24:08] Dat waren mijn acht punten, voorzitter.

[1:24:10] Dank u wel. En dan heeft u een interruptie van de heer...

[1:24:12] ...Eitkens. En dat is gelijk zijn laatste.

[1:24:14] Ja, dank voorzitter.

[1:24:17] Ik weet even niet welk...

[1:24:18] ...punt het van de heer Bontemel was van de acht, maar het ging...

[1:24:20] ...inderdaad over inzicht krijgen in de daadwerkelijke...

[1:24:22] ...benutting van het net. Dat lijkt me logisch, maar...

[1:24:24] ...die waarborgen voor de privacy moeten wel...

[1:24:26] ...heel stevig zijn in dat geval.

[1:24:28] Maar inderdaad, als we een stroomnet gaan...

[1:24:30] ...uitbreiden in een bepaalde wijk en het blijft dat het helemaal niet...

[1:24:32] ...benut wordt, dan is het natuurlijk heel gek. Dan ga je...

[1:24:34] ...infrastructuur ondoelmatig aanleggen met elkaar.

[1:24:36] Mijn vraag gaat over de...

[1:24:39] ...piekprijzen.

[1:24:40] Dus is de heer Bontemel en zijn CDA...

[1:24:42] ...ook een voorstander daar van om op bepaalde momenten...

[1:24:44] ...dat er inderdaad veel gebruik gemaakt wordt van het...

[1:24:46] ...net, om dan met hogere prijzen te gaan werken?

[1:24:48] Meneer Bontemel.

[1:24:51] Nou, ik ben er niet per definitie...

[1:24:53] ...tegen, maar niet zodanig dat...

[1:24:55] ...mensen die inderdaad weinig handelingsperspectief...

[1:24:57] ...hebben daar iets mee kunnen. Maar laten we...

[1:24:59] ...gewoon eens heel concreet kijken naar de apparaten...

[1:25:01] ...waar het dan over zou gaan. Huishoudens...

[1:25:03] ...zoals ze er nu zijn, gaan daar weinig last van hebben.

[1:25:05] Dus het gaat over bijvoorbeeld een...

[1:25:07] ...automotiekookplaat. Dat ding kan...

[1:25:08] ...volgens mij zeven kilowatt, soms elf kilowatt zijn.

[1:25:13] Een warmtepomp, elektrische auto.

[1:25:15] Volgens mij zijn er ook allerlei...

[1:25:17] ...technische middelen om die pieken...

[1:25:19] ...uit te dempen.

[1:25:22] Kijk, zo'n bandbreedte...

[1:25:23] ...model waarover nagedacht wordt, houdt daar wel...

[1:25:25] ...een soort van rekening mee. Daar word je niet keihard...

[1:25:27] ...in een keer helemaal aangeslagen voor die piek.

[1:25:30] Maar het is op zich...

[1:25:31] ...ook wel weer eerlijk om daar wel rekening mee te houden.

[1:25:33] Als we kijken naar de uitrol van het elektriciteitsnet...

[1:25:34] ...dan heb je ongeveer in de oudere wijken...

[1:25:37] ...heb je ergens grofweg iets van...

[1:25:39] ...twee kilowatt gelijktijdig...

[1:25:41] ...per woning beschikbaar.

[1:25:42] Dat is hoe de netten zijn uitgerold.

[1:25:45] Dus als de hele wijk in één keer...

[1:25:47] ...allemaal vijf kilowatt gaat gebruiken per woning...

[1:25:49] ...of tien...

[1:25:50] ...dan klapt het net er gewoon uit.

[1:25:52] Dus je moet gewoon gaan nadenken over het slimme benut...

[1:25:55] ...van die elektriciteitsnetten. En als je wil...

[1:25:56] ...voorkomen dat we keihard gaan ingrijpen...

[1:25:59] ...of gaan voorkomen dat er...

[1:26:01] ...stroomuitval gaat zijn...

[1:26:02] ...dan moet je dus iets met je tariefensysteem gaan doen.

[1:26:05] En dan houdt de consument wel de vrijheid...

[1:26:07] ...en het bedrag aan te passen. Er is namelijk...

[1:26:08] ...geen free lunch. Dat is het punt. Tenzij u de hele...

[1:26:11] ...transitie stop wil zetten...

[1:26:12] ...ja, dat is ook nog een optie. Maar dat willen we volgens mij...

[1:26:15] ...allemaal ook niet. Dus het is ergens...

[1:26:16] ...een vervelende keuze maken.

[1:26:20] Helder. Dank u wel. Ja, de heer Rijkers wil nog meer...

[1:26:23] ...maar dat mag niet. Dus wij gaan over naar de heer...

[1:26:25] ...Grinwits als laatste spreker in deze eerste termijn.

[1:26:28] Ja, voorzitter.

[1:26:29] Dank u wel. We zijn...

[1:26:31] ...opnieuw tegen de lamp van het efficiëntiedenken...

[1:26:33] ...gelopen. Sturen...

[1:26:35] ...en plannen enkel op doelmatigheid...

[1:26:37] ...blijkt wederom een doodlopende...

[1:26:39] ...weg te zijn. We gingen...

[1:26:40] ...zo efficiënt om met de IC-capaciteit...

[1:26:43] ...de IC-bedden...

[1:26:45] ...die Duitsers toch, met hun inefficiënte...

[1:26:47] ...hoeveelheid IC-bedden. Dat waren...

[1:26:49] ...toch een beetje achtergebleven prutsers.

[1:26:51] Tot de coronacrisis kwam. Toen...

[1:26:53] ...bleken wij de prutsers en niet zij.

[1:26:55] En we hadden ze al zo...

[1:26:57] ...hard nodig. Die buslijn...

[1:26:59] ...op het platteland leefde niet zoveel op, dus...

[1:27:00] ...werden maar geschrapt. In vijf jaar tijd...

[1:27:02] ...1500 bushalters.

[1:27:05] Ze zijn geschrapt, verdwenen.

[1:27:08] En nu zien we de gevolgen van die...

[1:27:09] ...efficiëntie-obsessie op het...

[1:27:11] ...stroomnet. Bij de hoorzitting vorige week...

[1:27:13] ...werd het ook erkend door de netbeheerders.

[1:27:16] Notabene, stuk voor stuk...

[1:27:17] ...honderd procent in overheidshanden.

[1:27:19] Met de ACM als toezichthouder.

[1:27:21] Hoe reflecteert de minister hier eigenlijk op?

[1:27:24] Bij ondernemers is hun allergrootste...

[1:27:26] ...zorg inmiddels, krijg ik wel een aansluiting...

[1:27:28] ...op het net. Wordt mijn aansluiting...

[1:27:30] ...wel tijdig verzwaard. Spiksplinter...

[1:27:32] ...nieuwe woonwijken waar niemand kan wonen...

[1:27:34] ...omdat er nog geen stroomaansluiting is.

[1:27:36] Huishoudens en bedrijven kunnen straks...

[1:27:38] ...niet kiezen voor een warmtepomp of zonnepanelen...

[1:27:40] ...met hogere kosten en een tragere verduurzaming...

[1:27:42] ...tot gevolg. Goed...

[1:27:44] ...dat de minister daarom hard aan de slag is...

[1:27:46] ...met onorthodoxe maatregelen om snel te gaan...

[1:27:48] ...verzwaren, maar ook om de schaarste beter te...

[1:27:50] ...verdelen. Daarover een aantal vragen.

[1:27:53] Hebben we precies scherp waar de...

[1:27:54] ...belemmeringen bij het verzwaren nu zitten? En hoe de...

[1:27:56] ...netbeheerders op de juiste plek als eerste gaan...

[1:27:58] ...verzwaren? In welke wijken gaat het als eerste...

[1:28:00] ...mis? En zijn de data en de datadelen...

[1:28:02] ...op orde? Uit de actieagenda...

[1:28:04] ...netcongress die laagspanningsnetten blijkt dat...

[1:28:06] ...de behoefte aan inzicht groot is. Vandaar...

[1:28:08] ...dan ook deze vragen. En ik sluit me verder aan bij de...

[1:28:10] ...vragen in deze van collega Erkens.

[1:28:12] Het tekort aan arbeidskrachten is ook...

[1:28:14] ...een van de grote knelpunten. Daar werkt...

[1:28:16] ...het Rijk ook aan. Waar ik benieuwd naar ben is of...

[1:28:18] ...de minister ook weet waar die knelpunten precies zitten.

[1:28:20] Zijn het zogezegd de mensen die...

[1:28:22] ...de kabels leggen met gouden handen?

[1:28:24] Of die de berekeningen maken? Of die de vergunningen...

[1:28:26] ...verlenen? Of is het allemaal even erg?

[1:28:28] Mijn vraag is erop gericht een zo gericht...

[1:28:30] ...mogelijke aanpak te krijgen om de mensen...

[1:28:31] ...aan te trekken die we nodig hebben?

[1:28:33] En biedt een flexpoolregeling...

[1:28:36] ...een expertpool, geen soedelaars zoals...

[1:28:37] ...we die ook bij woningbouw kennen van het EZK...

[1:28:40] ...om bij vergunningverlening te helpen...

[1:28:41] ...heb ik het dan over. En welke rol...

[1:28:44] ...kan gerichte inzet op energiebesparing spelen...

[1:28:46] ...in het verlagen van de piek op het net?

[1:28:47] Iemers een vloer beter isoleren levert...

[1:28:50] ...stroombesparing op omdat de warmtepomp...

[1:28:51] ...minder hard hoeft te draaien.

[1:28:53] Nu we het toch over plannen hebben...

[1:28:56] ...ook vorige week bij de hoorzetting...

[1:28:58] ...hamerden de netbeheerders op het...

[1:29:00] ...gang van energieplanologie. Opwek en...

[1:29:02] ...afname dicht bij elkaar. Dat geeft...

[1:29:04] ...de netbeheerders ook zekerheid. Hoe wil de...

[1:29:06] ...minister dat vormgeven?

[1:29:08] Want tot nu toe ging dat niet bepaald zo.

[1:29:11] De netbeheerders gaven ook aan...

[1:29:12] ...het is heel belangrijk dat de energiewet snel komt.

[1:29:14] Ik wil daarbij wijzen op het kostenveroorzakingsbeginsel.

[1:29:17] Collega Bontebal...

[1:29:18] ...nam het net ook al in de mond.

[1:29:20] Dat zit naar mijn idee nog niet zo goed in die wet.

[1:29:22] Heel concreet, een bewoner van een appartement...

[1:29:24] ...ik noemde het net al in mijn interruptie naar...

[1:29:26] ...collega Kops, betaalt evenveel als de villa-eigenaar...

[1:29:29] ...met een warmtepomp en elektrische auto...

[1:29:30] ...en een dak vol zonnepanelen. Terwijl die...

[1:29:32] ...laatste veel en veel meer van het net vraagt...

[1:29:34] ...dan de eerste. Of een zonneweide...

[1:29:36] ...die dus aangesloten is op een niet zo zwaar...

[1:29:38] ...plattelandsnet. Het lijkt mij heel logisch om daar de...

[1:29:40] ...nettarieven op aan te passen. Met welke...

[1:29:42] ...prikkels kunnen we nu al...

[1:29:44] ...aanmoedigen om netbewust elektriciteit te...

[1:29:46] ...verbruiken? Wat zou de ACM volgens de minister...

[1:29:48] ...moeten kunnen en doen...

[1:29:50] ...wat ze nu niet mogen of doen?

[1:29:53] Of kunnen we de energie eisen aan...

[1:29:54] ...nieuwe gebiedsontwikkelingen stellen? Dat...

[1:29:56] ...een gebied in de basis zelfvoorzienend moet zijn...

[1:29:58] ...en in eigen opwek, opslag en transport...

[1:30:00] ...van energie moet kunnen voorzien.

[1:30:02] En dan stap ik naar grootschalige...

[1:30:05] ...batterijen. In Duitsland en België zien we...

[1:30:07] ...veel grootschalige batterijen waar deze...

[1:30:08] ...vrijgesteld zijn van een nettarief. Wanneer gaan we...

[1:30:11] ...hier net zoals bij de buren, dat net zoals...

[1:30:12] ...bij de buren regelen? Of in ieder geval beter...

[1:30:14] ...bijvoorbeeld in lijn met het voorstel dat Tennet aan...

[1:30:16] ...ACM heeft gedaan. Wordt het nog dit jaar...

[1:30:19] ...geregeld en wanneer wordt het dan van kracht...

[1:30:21] ...die nieuwe tariefstelling? Over...

[1:30:22] ...batterijen gesproken, of je het nu leuk vindt of niet...

[1:30:25] ...ze gaan er komen, groot en klein.

[1:30:26] Hoe zorgen we ervoor dat ze in de praktijk...

[1:30:29] ...bijdragen aan de afname van netcongressie...

[1:30:31] ...of op zijn minst netcongressie...

[1:30:33] ...neutraal zijn?

[1:30:34] En in ieder geval niet gaan bijdragen aan netcongressie...

[1:30:37] ...wat natuurlijk best wel zou kunnen...

[1:30:39] ...als iedereen onafhankelijk...

[1:30:40] ...met ook die batterijen...

[1:30:43] ...gaat inschakelen. Een regulerend kader...

[1:30:45] ...ontbreekt. Is de minister van plan...

[1:30:47] ...om daarmee te komen? Over maatschappelijk...

[1:30:49] ...prioriteren. Het nieuwe prioriteringskader...

[1:30:51] ...van de ACM schijnt nu weinig...

[1:30:53] ...effect te hebben omdat er simpelweg geen capaciteit...

[1:30:55] ...is. Natuurlijk moeten we investeren...

[1:30:57] ...in die capaciteit, zodat er ruimte is...

[1:30:59] ...die je kunt verdelen. Maar er zijn toch...

[1:31:01] ...meer mogelijkheden. Denk aan een reserveringssystematiek.

[1:31:03] Dan komt de ruimte voor scholen...

[1:31:05] ...en zorginstellingen...

[1:31:07] ...ja, dan komt dat bijvoorbeeld ten goede.

[1:31:09] Hoe denkt de minister daarnaast...

[1:31:11] ...over een omgekeerd prioriteringskader...

[1:31:13] ...als er onverhoopt functies afgeschakeld...

[1:31:15] ...zouden moeten worden? Voorzitter, heb ik nog...

[1:31:18] ...een paar seconden?

[1:31:21] Exact een paar seconden, ja.

[1:31:23] Nou, dan nog over de communicatie...

[1:31:25] ...nog een laatste vraag. Je ziet...

[1:31:27] ...nu ingrijpende maatregelen...

[1:31:29] ...die mensen soms rauw op het dak vallen.

[1:31:31] Denk aan Van der Bron...

[1:31:32] ...die geld gaat inrekening brengen...

[1:31:35] ...voor het terugleveren van stroom.

[1:31:36] Ook het wedstrijd rond de...

[1:31:39] ...salderingsregeling zorgt voor de nodige...

[1:31:40] ...reactie vanuit de samenleving.

[1:31:42] Hoe gaan we nou mensen...

[1:31:45] ...echt betrekken en niet overvallen...

[1:31:46] ...in de communicatie dat we hier...

[1:31:49] ...met een heel groot issue te maken hebben...

[1:31:51] ...waar geen free lunch is...

[1:31:53] ...en dat we dat met elkaar zullen moeten oplossen...

[1:31:55] ...en dat we niet allemaal tegelijkertijd...

[1:31:57] ...alle knopjes van onze apparaten aan kunnen doen.

[1:32:02] Helder, dank u wel.

[1:32:03] Dan zijn we aan het eind gekomen van de eerste...

[1:32:05] ...termijn van de zijde van de Kamer.

[1:32:07] De minister heeft gevraagd om 20 minuten schorsing...

[1:32:09] ...en we hebben afgesproken dat we een poging doen...

[1:32:11] ...om daar 18 van te maken, dus 10 voor 4.

[1:32:13] Hopelijk dat iedereen klaar zit en dan...

[1:32:15] ...de minister zal zo snel mogelijk zich ook...

[1:32:16] ...naar hier toe spoeren. 20 minuten schorsing.

[1:54:06] Goedemiddag.

[1:54:07] Inmiddels...

[1:54:08] ...is het...

[1:54:09] ...ruim 20 minuten verder dan dat wij...

[1:54:12] ...stopten.

[1:54:14] De minister zit gereed om zijn...

[1:54:16] ...beantwoording te doen. Overigens zijn de printers in het gebouw...

[1:54:18] ...uitgevallen, dus...

[1:54:20] ...vergeef hem als die...

[1:54:21] ...ja, maar dit is echt testen op...

[1:54:24] ...of de minister het nu echt door heeft...

[1:54:26] ...of niet. Ja, dat gaan we zien.

[1:54:27] Maar het woord is aan de minister.

[1:54:29] Dank u wel, voorzitter, en dank...

[1:54:32] ...aan de Kamer voor een boeiend debat...

[1:54:34] ...en alle gestelde vragen.

[1:54:36] Ik zal zometeen heel kort inleiden...

[1:54:38] ...en daarna wilde ik langs...

[1:54:40] ...vier thema's...

[1:54:41] ...de vragen beantwoorden. Thema 1...

[1:54:44] ...versnellen van...

[1:54:46] ...verzwaring van het net. Thema 2...

[1:54:48] ...efficiënt gebruik.

[1:54:51] 3, flexibilisering.

[1:54:52] En 4, alles wat...

[1:54:54] ...echt met laagspanning te maken heeft.

[1:54:56] En dan 5, tot slot nog een aantal...

[1:54:57] ...overige vragen die we niet in...

[1:55:00] ...de vier thema's kwijt konden.

[1:55:02] Mag ik één...

[1:55:03] ...procedurele opmerking maken, minister, voordat u begint?

[1:55:06] Mijn voorstel is dat u...

[1:55:08] ...vier interrupties heeft.

[1:55:09] En we gaan telkens aan het eind van ieder blokje...

[1:55:12] ...even kijken of die interrupties...

[1:55:14] ...of u die wilt plaatsen of niet.

[1:55:15] Dan hebben we enige kans dat we...

[1:55:17] ...een beetje het redden qua tijd.

[1:55:20] Het woord is aan de minister.

[1:55:21] Dank voorzitter. En ik zal zelf ook proberen...

[1:55:24] ...het enigszins te beperken.

[1:55:26] Want het is wel een thema waar je uren over kan praten.

[1:55:28] Want Nederland is versneld aan het overstappen...

[1:55:30] ...van fossiel naar duurzame energie.

[1:55:32] Dat doen we om klimaatverandering tegen te gaan...

[1:55:34] ...om minder afhankelijk te zijn van...

[1:55:36] ...fossiele brandstoffen uit landen als...

[1:55:38] ...Rusland. Maar zeker en vooral ook...

[1:55:40] ...om die hoge energieprijzen te drukken.

[1:55:42] En huishoudens installeren massaal...

[1:55:44] ...zonnepanelen, warmtepompen, er komen steeds...

[1:55:46] ...meer laadpalen voor elektrische auto's.

[1:55:48] Maar ook vooral bedrijven gaan versneld...

[1:55:50] ...van het gas af en zijn volop bezig met...

[1:55:51] ...elektrificeren. En die ontwikkelingen gaan...

[1:55:54] ...de afgelopen jaren echter zo snel dat het...

[1:55:56] ...bijna niet bij te benen is op het elektriciteitsnet.

[1:55:58] Ter vergelijking als...

[1:56:00] ...zochtens in de spits drie keer zoveel auto's...

[1:56:02] ...de snelweg oprijden, ja dan ook...

[1:56:04] ...zijn files onomkeerbaar.

[1:56:06] En dat zien we nu dus ook op dat net.

[1:56:08] Inmiddels zijn er forse investeringen van...

[1:56:10] ...de netbeheerders. Zo'n 6 miljard per jaar...

[1:56:12] ...in de komende paar jaar, en dat groeit nog...

[1:56:14] ...na 8 miljard om...

[1:56:16] ...sneller en meer bij te bouwen.

[1:56:18] Maar we kunnen niet voorkomen dat in de...

[1:56:20] ...komende paar jaar die krapte op het...

[1:56:22] ...net, dat daar sprake van is.

[1:56:24] En dat we daar dus ook andere maatregelen...

[1:56:26] ...op moeten bedenken.

[1:56:28] En ik ben het heel erg eens met een deel...

[1:56:30] ...van de Kamer, eigenlijk iedereen die heel terecht...

[1:56:32] ...heeft gezegd, juist nu huishoudens en bedrijven...

[1:56:34] ...eigenlijk hele goede stappen aan het zetten...

[1:56:36] ...zijn voor...

[1:56:38] ...die energie onafhankelijkheid, voor het halen...

[1:56:40] ...van de klimaatdoelen. Ja dan kan het niet...

[1:56:42] ...zo zijn dat de netcapaciteit...

[1:56:45] ...hier in de weg gaat zitten.

[1:56:46] We willen doorgaan met het bouwen van woningen...

[1:56:48] ...het mogelijk maken van innovatie...

[1:56:50] ...creëren van die werkgelegenheid en het...

[1:56:52] ...groeien van die economische...

[1:56:55] ...bedrijvigheid. En de sleutel...

[1:56:56] ...daarbij is natuurlijk altijd...

[1:56:57] ...energie besparen. Zoals dat ook bij gas het geval.

[1:57:00] Als energie die we niet gebruiken hoeven we ook niet te...

[1:57:03] ...produceren, te transporteren...

[1:57:04] ...te betalen of te importeren.

[1:57:06] Maar het neemt niet weg dat we ook extra...

[1:57:08] ...en ook onconventionele maatregelen...

[1:57:10] ...moeten nemen die op de korte termijn...

[1:57:12] ...en op de lange termijn veel meer verlichting...

[1:57:14] ...kunnen gaan bieden. En dat doen we dus langs de lijnen...

[1:57:16] ...sneller bouwen. Dus het net verzwaren...

[1:57:18] ...het uitbreiden van het elektriciteitsnet.

[1:57:20] Tweede, dat stroomnet ook beter...

[1:57:22] ...benutten. Als bedrijven en huishoudens...

[1:57:24] ...tijdens drukke uren wat minder...

[1:57:26] ...stroom zouden gebruiken en dat verplaatsen...

[1:57:28] ...naar rustigere uren. Dan hebben we al een heel...

[1:57:30] ...groot deel van het probleem opgelost. Want dat net zit...

[1:57:32] ...niet 24-7 vol. Dat zijn...

[1:57:34] ...een paar uren per dag waarop het...

[1:57:36] ...gewoon niet goed gaat. Maar ook meer...

[1:57:38] ...flexibiliteit. Er zijn...

[1:57:40] ...heel veel goede voorbeelden genoemd. Zoals die...

[1:57:42] ...energiehubs of andere type contracten voor bedrijven.

[1:57:45] Zodat het ook beloond kan...

[1:57:46] ...worden als je op een andere manier met stroomgebruik...

[1:57:48] ...omgaat. En dat doen we niet alleen.

[1:57:50] Dat doen we met mede-overheden, met netbeheerders...

[1:57:52] ...met de ACM. Maar ook met heel veel...

[1:57:54] ...andere partijen en organisaties die met...

[1:57:56] ...slimme oplossingen komen.

[1:57:58] En ik kan, voordat ik...

[1:58:00] ...ook bij al die blokjes ga terugkomen...

[1:58:02] ...ook iedereen wel gerust stellen.

[1:58:04] Deze minister gaat absoluut niet...

[1:58:06] ...in uw meterkast kruipen.

[1:58:08] Ik ga ook bij helemaal niemand...

[1:58:10] ...de warme douche uitdraaien.

[1:58:13] En ook niet aan de knop...

[1:58:14] ...van uw cv-ketel...

[1:58:16] ...of warmtepomp zitten.

[1:58:18] Maar er zijn wel slimmere manieren...

[1:58:20] ...waarop we met z'n allen met dat stroomgebruik...

[1:58:22] ...kunnen omgaan. Ik kom daar zo meteen...

[1:58:24] ...ook uitgebreider op terug. Maar allereerst...

[1:58:26] ...dat versneld bouwen, voorzitter. Dat is het eerste blok.

[1:58:29] Terecht...

[1:58:30] ...wijst iedereen op hoe kunnen we nou...

[1:58:32] ...dat elektriciteitsnet versneld...

[1:58:34] ...uitbouwen. We trekken daarvoor eigenlijk...

[1:58:36] ...alle wettelijke opties uit de kast.

[1:58:38] Dus de lessen die we hebben geleerd uit...

[1:58:40] ...de crisis- en herstelwet...

[1:58:41] ...die zijn nu verwerkt voor een groot deel...

[1:58:44] ...in de omgevingswet.

[1:58:45] Die eindelijk per dit jaar is ingegaan.

[1:58:48] Daardoor kunnen veel procedures...

[1:58:50] ...worden versneld. Waaronder ook...

[1:58:52] ...beroep in één instantie...

[1:58:54] ...bij de Raad van State bij bepaalde...

[1:58:56] ...projectprocedures. En dat scheelt echt enorme...

[1:58:59] ...maanden in doorlooptijden...

[1:59:00] ...voor vergunningaanvragen.

[1:59:02] Maar u heeft ook allen...

[1:59:04] ...gewezen op het beter en slimmer...

[1:59:06] ...prioriteren. Wat doe je nou eerst?

[1:59:08] Waar heeft dat het grootste...

[1:59:10] ...nut? Op landelijk niveau...

[1:59:12] ...sturen we daarbij op het...

[1:59:14] ...MIK, het meerjarig investeringsprogramma...

[1:59:17] ...waarbij we echt...

[1:59:18] ...kijken naar prioritaire projecten...

[1:59:20] ...om onder andere die industriële...

[1:59:22] ...clusters op het juiste moment...

[1:59:24] ...van die uitbreiding van netcapaciteit...

[1:59:26] ...te voorzien. Daar wil je ook dat het opleveren...

[1:59:28] ...van die netcapaciteit min of meer...

[1:59:30] ...gelijk oploopt met het moment waarop...

[1:59:32] ...industrieële clusters zelf ook hun...

[1:59:34] ...omschakeling doen.

[1:59:35] En grote investeringen in bijvoorbeeld...

[1:59:38] ...e-boilers of andere...

[1:59:40] ...vormen van elektrificatie toepassen.

[1:59:43] Terecht heeft een aantal van u...

[1:59:44] ...genoemd, ja, vijf industriële clusters...

[1:59:46] ...is goed om in die prioritering mee te nemen...

[1:59:48] ...maar kijk ook naar de high-tech...

[1:59:50] ...bedrijven, dus niet per se bedrijven die van...

[1:59:52] ...fossiel naar elektrisch overstappen...

[1:59:54] ...maar juist een ander...

[1:59:56] ...type bedrijvigheid dat heel veel toevoegt...

[1:59:58] ...aan de welvaart in Nederland.

[2:00:00] Dus we zijn ook aan het kijken, niet alleen met...

[2:00:02] ...Breempoort-Eindhoven, maar ook met andere regio's...

[2:00:04] ...waar high-tech plaatsvindt, van hoe...

[2:00:06] ...gaan we die ook een goede plek geven in...

[2:00:08] ...die prioritering als het gaat om de...

[2:00:10] ...bedrijvenkant. Ik kom zo meteen...

[2:00:12] ...nog even terug op de prioritering van woningen...

[2:00:14] ...waar u terecht aandacht voor heeft gevraagd.

[2:00:16] We proberen dus dat maakbaarheidsgat...

[2:00:18] ...waar mevrouw Kreuger heel terecht over sprak...

[2:00:20] ...zoveel mogelijk te dichten door ook...

[2:00:22] ...die planningen van de netbeheerders en...

[2:00:24] ...die landelijke en...

[2:00:26] ...regionale prioriteringen ook...

[2:00:27] ...veel meer op elkaar te leggen. We hebben daarvoor speciale...

[2:00:31] ...clusterregisseurs aangesteld...

[2:00:32] ...die echt samen met de bedrijven...

[2:00:34] ...en de netbeheerders aan het puzzelen zijn...

[2:00:35] ...om die planningen ook beter op elkaar...

[2:00:38] ...te laten aansluiten. En ik ben ook heel blij dat...

[2:00:40] ...ook gedeputeerden...

[2:00:42] ...en wethouders, waar ik ook veel contact mee heb...

[2:00:44] ...dat die zelf ook veel meer aan het...

[2:00:46] ...in gesprek zijn met bedrijven...

[2:00:48] ...of projectontwikkelaars in de regio...

[2:00:50] ...van oké, we zijn heel blij dat u bij ons...

[2:00:52] ...die woonwijk wil komen aanleggen...

[2:00:54] ...maar als we de planningen daarvan...

[2:00:56] ...net wat tweaken, dan past het allemaal...

[2:00:58] ...wat beter, in plaats van dat het allemaal gelijktijdig...

[2:01:00] ...met bijvoorbeeld verzwaring voor...

[2:01:02] ...bedrijven in de tijd samenvalt.

[2:01:05] Nou, heer Erkens en mevrouw Posma...

[2:01:06] ...gaven denk ik terecht aan in de REP3...

[2:01:08] ...dat is de Europese richtlijn voor hernieuwbare...

[2:01:10] ...energie. Daar zitten eigenlijk nog meer...

[2:01:12] ...handvatten om te versnellen...

[2:01:14] ...bij de aanleg van infrastructuur.

[2:01:16] De Europese Commissie geeft ons slechts...

[2:01:18] ...anderhalf jaar de tijd om die REP3...

[2:01:20] ...te implementeren. Ik ben eigenlijk wel blij met die tijdsdruk...

[2:01:22] ...want dan moeten wij dus ook nu meteen...

[2:01:24] ...aan de bak.

[2:01:25] En ik ben ook van plan om dus met die...

[2:01:28] ...REP3 in de hand, gebieden...

[2:01:30] ...te gaan toewijzen waar we die extra...

[2:01:32] ...versnellingsopties dan...

[2:01:34] ...gaan toepassen. En u krijgt in de loop...

[2:01:36] ...van volgens mij deze half van het jaar...

[2:01:38] ...de uitgebreidere planning van...

[2:01:40] ...die REP3-implementatie.

[2:01:42] De heer Grinwis...

[2:01:43] ...maar ook mevrouw Kreuger en ik dacht...

[2:01:46] ...nog een paar anderen hebben ook gewezen op...

[2:01:47] ...knelpunten die er zijn vanwege de arbeidsmarkt.

[2:01:50] We hebben op dit moment zo'n...

[2:01:52] ...we verwachten zo'n 18.000...

[2:01:54] ...facultures in die hele...

[2:01:56] ...energie-infrasector in de komende...

[2:01:58] ...jaren. Dan gaat het over de hele...

[2:02:00] ...linie. Dus monteurs die de kabels...

[2:02:02] ...op straat aanleggen, ruimtelijke planners...

[2:02:04] ...ingenieurs die die netten ontwerpen...

[2:02:06] ...en aansturen.

[2:02:08] Ik ben ook zeer voor het poolen...

[2:02:10] ...van die capaciteit. Soms is het echt...

[2:02:12] ...nuttiger om een aantal mensen...

[2:02:14] ...met hele specialistische...

[2:02:16] ...expertise in een pool te zetten...

[2:02:17] ...die dan verspreid over het land kunnen worden...

[2:02:20] ...ingezet. Niet elke gemeente bijvoorbeeld...

[2:02:22] ...heeft de juiste capaciteit in huis.

[2:02:24] Moet dat vooral ook niet zelf gaan doen. Laten we dat...

[2:02:26] ...slim inzetten.

[2:02:28] Maar het gaat er ook om dat netbeheerders...

[2:02:30] ...mensen enthousiaster maken en houden...

[2:02:32] ...om in die sector te werken met goede...

[2:02:34] ...bedrijfsopleidingen. Het verleiden bijvoorbeeld...

[2:02:36] ...van statushouders om bij netbeheerders...

[2:02:38] ...te komen werken. We gaan ook...

[2:02:40] ...die flexpool en die expertpool vanuit...

[2:02:42] ...het Rijk meer...

[2:02:44] ...financieel ondersteunen.

[2:02:46] Dit jaar bijvoorbeeld met 1,5 miljoen extra.

[2:02:48] En wij zijn nu bijvoorbeeld in de gemeente...

[2:02:50] ...Nissewaard. Daar komt een hoogspanningstation...

[2:02:52] ...wat cruciaal is voor...

[2:02:54] ...het hele havengebied van Rotterdam.

[2:02:56] Nou, de gemeente Nissewaard zit echt constructief...

[2:02:58] ...in die wedstrijd. Vraagt natuurlijk wel...

[2:03:00] ...heel veel aandacht voor de inpassing...

[2:03:01] ...en draagvlak in de gemeente, terecht ook.

[2:03:04] Maar we zetten die expertpool vanuit het Rijk dus nu...

[2:03:06] ...in om de gemeente Nissewaard ook te ondersteunen...

[2:03:08] ...om daar extra tempo te maken.

[2:03:11] Stikstof is...

[2:03:13] ...ook door...

[2:03:14] ...vele van u aangestipt.

[2:03:16] Ik ben er ook van overtuigd dat...

[2:03:19] ...elektriciteitsinfrastructuur juist helpt...

[2:03:20] ...om zowel de uitstoot van CO2...

[2:03:22] ...als stikstof naar beneden te krijgen.

[2:03:23] Dus het versneld uitrollen van elektriciteitsinfra...

[2:03:26] ...helpt ons eigenlijk allemaal...

[2:03:28] ...op heel veel maatschappelijke doelen.

[2:03:30] En ik verwacht in de eerste...

[2:03:32] ...of in de tweede week van februari...

[2:03:34] ...het onderzoek naar...

[2:03:36] ...stikstof en elektriciteitsinfra...

[2:03:38] ...aan de Kamer te kunnen toesturen.

[2:03:40] En dan zal ik in ieder geval, zolang ik op deze...

[2:03:42] ...stoel zit, ook alles aan doen om zo snel mogelijk...

[2:03:44] ...met de andere departementen dan afspraken te maken...

[2:03:46] ...hoe we die ruimte voor die...

[2:03:48] ...energieinfra dan ook...

[2:03:49] ...in het kader van stikstof meer kunnen...

[2:03:52] ...toepassen. En ten aanzien van woningbouw...

[2:03:54] ...kom ik dus in het vierde blok terug, voorzitter.

[2:03:58] Goed, dan kijken we rond of er...

[2:04:00] ...voor dit blokje interrupties...

[2:04:02] ...gewend zijn. Meneer Vlag?

[2:04:06] Ja, voorzitter, een vraag.

[2:04:09] Het Rijk...

[2:04:10] ...is onlangs ook met...

[2:04:11] ...500 miljoen toegetreden tot...

[2:04:14] ...Stedin als aandeelhouder.

[2:04:16] Ik heb dat als wethouder ook meegemaakt...

[2:04:18] ...hoe het gaat als er kapitaal opgehaald...

[2:04:20] ...moet worden voor nodige investeringen.

[2:04:23] Ervaart u het feit...

[2:04:24] ...dat de regionale netbeheerders...

[2:04:26] ...in handen zijn van zoveel gemeentes met...

[2:04:29] ...bijbehorende...

[2:04:30] ...procedures als een belemmering in...

[2:04:32] ...de hele fase van...

[2:04:34] ...opschaling? De heer minister?

[2:04:37] Voorzitter, ik ga hier wat lange...

[2:04:39] ...antwoorden op geven, want dan pak ik meteen de reflectievraag...

[2:04:41] ...van de heer Grimwist mee.

[2:04:43] Ik denk dat het...

[2:04:45] ...voor Nederland echt wel een...

[2:04:47] ...zeeg is dat de netbeheerders in publieke handen zijn.

[2:04:49] Omdat het plannen...

[2:04:51] ...en prioriteren, het maatschappelijk...

[2:04:53] ...prioriteren, waarvan mevrouw Kreuger ook terecht...

[2:04:55] ...zei, dat is een keuze die je...

[2:04:56] ...ook politiek en bestuurlijk moet kunnen wegen...

[2:04:59] ...dat het heel erg helpt dat die overheden...

[2:05:01] ...en die netbeheerders toch dichter op elkaar...

[2:05:03] ...zitten dan wanneer dat marktpartijen zouden zijn.

[2:05:05] We hebben ook de afgelopen jaren...

[2:05:07] ...en dan gaat het echt om 15, 20...

[2:05:09] ...jaar terug...

[2:05:11] ...de netbeheerders het wel ook moeilijk gemaakt...

[2:05:13] ...om ver vooruit te kijken...

[2:05:15] ...om daar ook vooruit te investeren.

[2:05:16] Want elke euro moest ook wel op hele korte termijn...

[2:05:19] ...kunnen worden terugverdiend en het...

[2:05:21] ...efficiëntie denken. Ik denk dat het goed is dat we sturen op efficiëntie.

[2:05:25] Maar we hebben daarbij...

[2:05:27] ...weinig risico durven nemen om te zeggen van...

[2:05:29] ...we verwachten ook bepaalde ontwikkelingen...

[2:05:31] ...de komende jaren die we ook maatschappelijk...

[2:05:33] ...gaan aanmoedigen. Dus laten we daar ook op anticiperen...

[2:05:35] ...en daarop vooruit te investeren.

[2:05:37] Daar hebben we nu de afgelopen twee jaar...

[2:05:39] ...echt van geleerd. Dus je ziet ook nu...

[2:05:41] ...in de investeringsplannen van netbeheerders dat ze...

[2:05:43] ...veel meer ruimte pakken...

[2:05:45] ...en grotere investeringen doen. Dat we ook...

[2:05:47] ...als Rijk bijvoorbeeld bij de Delta Rijn Corridor...

[2:05:49] ...gewoon zeggen ja, de business case...

[2:05:51] ...voor die infrastructuur is nog niet rond.

[2:05:53] Maar we denken allemaal dat die zo belangrijk is...

[2:05:55] ...dat we alvast aan de slag gaan en dat we daar ook...

[2:05:57] ...publieke risico's bij nemen.

[2:05:59] Dus ik vind dat ergens wel...

[2:06:01] ...een comfortabele gedachte...

[2:06:03] ...dat we op die manier met die korte lijnen snel kunnen schakelen.

[2:06:06] Het is natuurlijk wel, zo de heer Vlag...

[2:06:07] ...stipt dat terecht aan, netbeheerders...

[2:06:09] ...hebben veel aandeelhouders.

[2:06:12] En...

[2:06:13] ...dat vraagt soms ook dat...

[2:06:15] ...die aandeelhouders ergens mee moeten instemmen.

[2:06:17] Of als je kapitaal wil ophalen...

[2:06:19] ...ja, dat is niet even een paar aandeelhouders...

[2:06:21] ...bellen. Dat gaat dan echt ook om...

[2:06:23] ...goede betrokkenheid van gemeenteraden, wensen en...

[2:06:26] ...bedenkingenprocedures. Daar gaan soms ook...

[2:06:27] ...vele maanden overheen.

[2:06:30] Ik merk wel in de...

[2:06:31] ...gesprekken nu met VNG, met...

[2:06:33] ...IPO, met die netbeheerders, iedereen is zo doordrongen...

[2:06:35] ...van de urgentie hiervan. We hebben daar...

[2:06:37] ...ook niet heel veel discussie over. En we zijn wel...

[2:06:39] ...ingestapt bij Stedin als Rijk nu, omdat we daar...

[2:06:41] ...zagen, die kapitaalbehoefte is...

[2:06:43] ...groot. En de...

[2:06:46] ...kapitaalrating van Stedin staat...

[2:06:47] ...onder druk. Dus het Rijk is daar nu...

[2:06:49] ...een aanzienlijke aandeelhouder...

[2:06:52] ...geworden. Er...

[2:06:53] ...zijn gelukkig ook andere gemeentes die...

[2:06:55] ...onder het gebied van Stedin...

[2:06:57] ...vallen, maar nog geen aandeelhouder zijn die ook...

[2:06:59] ...wel aan het nadenken zijn van zouden we dan ook niet...

[2:07:01] ...daar een rol in kunnen gaan pakken. En dat...

[2:07:03] ...helpt natuurlijk ook weer om...

[2:07:04] ...de investeringsruimte van Stedin weer verder te vergroten.

[2:07:10] Meneer Bontebal.

[2:07:12] Ja, collega Beckerman had het ook over...

[2:07:13] ...het hele reguleringsmodel, benchmark...

[2:07:16] ...regulering, dat soort dingen.

[2:07:17] Het heeft natuurlijk ook toegeleid dat de netbeheerders...

[2:07:20] ...eigenlijk tegen elkaar...

[2:07:21] ...nou, een soort van half aan het concurreren waren...

[2:07:24] ...op basis van prestaties.

[2:07:26] Maar als de sector het als geheel niet...

[2:07:28] ...goed doet, dan is er eigenlijk ook geen prikkel.

[2:07:30] Dat is een hele lichte vorm van regulering.

[2:07:32] In Engeland hebben ze een hele zware...

[2:07:34] ...vorm van regulering, maar daar is...

[2:07:35] ...daarmee is er ook veel meer voor-investeren...

[2:07:38] ...en risiconemen mogelijk. Wordt...

[2:07:40] ...er ook gekeken om bij een nieuwe...

[2:07:43] ...reguleringsperiode...

[2:07:44] ...eigenlijk naar het Engelse en het Britse model...

[2:07:46] ...te gaan.

[2:07:47] Voorzitter, ik ben...

[2:07:49] ...allereerst heel blij dat de ACM in ieder geval bij deze...

[2:07:52] ...investeringsplan van de netbeheerders al echt...

[2:07:53] ...in de nieuwe mindset ook daarnaar kijkt.

[2:07:57] Vanuit die...

[2:07:57] ...energietransitie die gaande is, vanuit de nieuwe...

[2:07:59] ...energiewet die eraan komt, om ook echt dat vooruit...

[2:08:02] ...investeren veel meer mogelijk te maken.

[2:08:03] Dus al naar de geest van...

[2:08:06] ...werkend. Maar ik ben het met u...

[2:08:08] ...en mevrouw Beckerman eens dat we...

[2:08:10] ...voor de wat middellangere termijn...

[2:08:11] ...echt even moeten kijken van kunnen we als...

[2:08:14] ...wetgever de ACM...

[2:08:16] ...en de netbeheerders ook nog andere handvatten...

[2:08:18] ...en andere, soms iets meer ruimte of...

[2:08:20] ...juist striktere kaders meegeven, zodat...

[2:08:22] ...ze ook gewoon kunnen...

[2:08:25] ...investeren en toezicht...

[2:08:26] ...kunnen houden op de manier waarop...

[2:08:28] ...wij dat als Politiek Den Haag willen.

[2:08:31] Dus...

[2:08:32] ...ik zal straks op de vraag...

[2:08:34] ...van mevrouw Beckerman nog terugkomen met...

[2:08:35] ...meer in detail beantwoording, maar het lijkt me...

[2:08:38] ...heel nuttig om bij een aantal van de...

[2:08:39] ...buurlanden gewoon te kijken hoe hebben ze dan al dat...

[2:08:41] ...andere regime ingevuld en zou dat ook voor...

[2:08:44] ...Nederland nuttig kunnen zijn.

[2:08:48] Meneer Eukens.

[2:08:49] Ja, voorzitter. Kijk, dat de netten...

[2:08:51] ...in publieke handen zijn is logisch. Het is monopolistische...

[2:08:54] ...infrastructuur. Ik denk wel dat we met elkaar...

[2:08:55] ...kunnen constateren dat sommige zaken wel vrij...

[2:08:57] ...traag gaan en soms bureaucratisch zijn op dit vlak.

[2:09:00] Als je kijkt naar de uitrol van een 5G-netwerk...

[2:09:02] ...dan een stuk soepeler gaan...

[2:09:04] ...dan wat we nu zien met de uitbreiding...

[2:09:05] ...van het net. Maar wat je natuurlijk wel kan overweken...

[2:09:08] ...is meer transparantie inderdaad op die...

[2:09:09] ...uitbreiding van het net. Dus hoeveel aanvragen worden er gedaan...

[2:09:12] ...elk half jaar, hoeveel transformatorshuisjes...

[2:09:13] ...gebouwd, ga zo door. Is dat iets...

[2:09:15] ...waar misschien ook een ministerie een rol in kan spelen...

[2:09:17] ...om die informatie transparant te maken zodat wij ook...

[2:09:19] ...als Kamer weten of er voortgang geboekt wordt...

[2:09:21] ...of dat we inderdaad met elkaar elke...

[2:09:23] ...zes maanden dit debat voeren en continu...

[2:09:25] ...constateren dat het sneller moet zonder te weten of het gebeurt.

[2:09:28] Meneer minister.

[2:09:29] Ja, nee, zeer me eens. En de suggestie...

[2:09:32] ...van mevrouw Kreuger gaat er zelf over.

[2:09:34] Maar dat we...

[2:09:35] ...gewoon vaker in een...

[2:09:37] ...vast termijn met elkaar gewoon...

[2:09:39] ...goede informatie wisselen...

[2:09:41] ...over wat zijn we aan het doen rondom die aanpak van...

[2:09:44] ...netcongressie. Dat was ook volgens mij...

[2:09:45] ...een vraag van de heer Kopselvlag. Dat je...

[2:09:47] ...een goede monitor hebt, niet alleen maar van...

[2:09:49] ...storingen, maar ook van hoe loopt het nou met...

[2:09:53] ...projecten en...

[2:09:53] ...uitbreidingen. Lopen die ook volgens de...

[2:09:55] ...tijd in de planning die beloofd is en zo...

[2:09:57] ...nee, welke maatregelen worden dan...

[2:09:59] ...genomen om dat dan weer...

[2:10:01] ...in te halen. En daar kom ik...

[2:10:03] ...ook zo meteen nog op terug, maar dat kan ik dan ook...

[2:10:05] ...nu meteen wel doen. Een aantal van u heeft terecht...

[2:10:07] ...ook gezegd, het helpt natuurlijk...

[2:10:10] ...als je op basis van de juiste...

[2:10:11] ...data ook veel meer inzicht krijgt...

[2:10:13] ...in waar knelt het en wanneer.

[2:10:16] En we hebben niet alleen maar slimme...

[2:10:17] ...meters in...

[2:10:19] ...huishoudens uitgerold, waar ik straks bij...

[2:10:21] ...het stukje laagspanning op terugkom.

[2:10:23] Maar ook op transformatorniveau...

[2:10:26] ...zou er veel...

[2:10:27] ...meer informatie ontsloten kunnen worden. En daar hebben we...

[2:10:29] ...de afgelopen maanden ook over gesproken.

[2:10:31] Dus netbeheerders zijn nu...

[2:10:34] ...nu volop bezig om...

[2:10:35] ...met een hele toegankelijke...

[2:10:37] ...applicatie echt te gaan ontsluiten...

[2:10:40] ...ja, wat is...

[2:10:41] ...het gebruik op transformatorniveau, zodat ook...

[2:10:43] ...bedrijven met een Right to Challenge...

[2:10:45] ...daar oplossingen kunnen aanbieden. En je ook...

[2:10:47] ...veel slimmer die flex standards bijvoorbeeld...

[2:10:49] ...kunt gaan inzetten straks.

[2:10:53] Dank. Mevrouw Kreuger.

[2:10:54] Meneer Uyckens, u wilt nog even door op deze interruptie?

[2:10:57] Ja, nou kort op de...

[2:10:58] ...Right to Challenge. Ik had ook een aantal vragen over gesteld inderdaad.

[2:11:01] Of daar komt u dadelijk nog op?

[2:11:02] Dan trek ik mijn interruptie in, voorzitter.

[2:11:05] Dat zullen we voor één keer toestaan. Mevrouw Kreuger.

[2:11:09] Ja, ik vind het toch...

[2:11:10] ...lastig in de beantwoording dat...

[2:11:13] ...dat het een combinatie is van...

[2:11:14] ...dat de minister schetst welke regie...

[2:11:16] ...wel heeft en de momenten dat hij...

[2:11:18] ...blij is dat er iets gebeurt. Maar dan...

[2:11:20] ...klinkt het toch meer als dat je maar...

[2:11:22] ...hoopt dat het goed gaat.

[2:11:24] En dat zit hem natuurlijk wel in hoe wij...

[2:11:26] ...in de wetgeving hebben vastgelegd...

[2:11:28] ...binnen welke kaders de investeringen plaats moeten...

[2:11:30] ...vinden. En nou ja...

[2:11:32] ...daar hebben we dan nu de MIEK als kapstok...

[2:11:34] ...voor. Maar dat is ook wel een keuze.

[2:11:36] Want dat is eigenlijk dat we veel energie...

[2:11:38] ...in aandacht geven aan de industriële clusters.

[2:11:41] Terwijl, nou ja...

[2:11:42] ...misschien zeggen we wel met elkaar van...

[2:11:44] ...nee ja, het feit dat die woonwijken echt...

[2:11:46] ...groter worden, dat is prioriteit.

[2:11:48] En het is natuurlijk de bottleneck...

[2:11:50] ...zit hem niet alleen op geld, maar ook op...

[2:11:52] ...mankracht en op grondstoffen.

[2:11:54] Dus die bredere weging van...

[2:11:56] ...waar investeren we in, wat heeft...

[2:11:58] ...prioriteit, dat is wat mij betreft wel een politieke...

[2:12:00] ...discussie. En waar de minister voor...

[2:12:02] ...regie moet pakken.

[2:12:04] Voorzitter, twee onderdelen...

[2:12:06] ...in deze vraag. De eerste over...

[2:12:08] ...regie hebben en soms blij zijn dat...

[2:12:10] ...iets al gebeurt. Bijvoorbeeld als het gaat...

[2:12:12] ...om de ruimte die de ACM biedt aan die netbeheerders...

[2:12:14] ...daarvan wisten we anderhalf jaar geleden...

[2:12:16] ...er zit eigenlijk heel weinig ruimte in om dat...

[2:12:18] ...vooruit te investeren, meer te doen. Dat was een duidelijke...

[2:12:20] ...wens vanuit de Kamer. Ik ben toen ook...

[2:12:22] ...het gesprek met de ACM aangegaan over...

[2:12:24] ...u krijgt in 2023 weer...

[2:12:27] ...investeringsplannen. Kunnen we daar dan...

[2:12:28] ...met een open mind naar kijken? Ook al...

[2:12:30] ...is de energiewet nog niet door de...

[2:12:32] ...beide Kamers aangenomen. Nou, dan ben ik dus...

[2:12:34] ...blij dat iemand met een volledig...

[2:12:36] ...onafhankelijke rol als de ACM...

[2:12:38] ...de bereidheid toont om in de geest van...

[2:12:40] ...die energietransitie haar eigen...

[2:12:42] ...rol al anders in te vullen. En dan...

[2:12:44] ...is het nog steeds wel aan ons allen hier om zo snel mogelijk...

[2:12:46] ...de energiewet te behandelen en te zorgen dat het ook...

[2:12:48] ...wettelijk beter verankerd is. Maar het is wel...

[2:12:50] ...goed te zien dat we in de tussentijd...

[2:12:52] ...soms ook al gewoon beter en slimmer...

[2:12:54] ...kunnen handelen.

[2:12:56] Het tweede deel van...

[2:12:58] ...uw vraag gaat terecht over...

[2:13:00] ...dat prioriteren. Kijk, u krijgt...

[2:13:02] ...ook in februari weer...

[2:13:05] ...van mij en de minister...

[2:13:06] ...van de EZK de...

[2:13:08] ...reguliere brief over het MIEK.

[2:13:10] En ik zal in die brief ook schetsen dat...

[2:13:12] ...we de laatste tijd niet alleen maar...

[2:13:14] ...zitten prioriteren op de energie...

[2:13:16] ...intensieve bedrijvigheid.

[2:13:18] Omdat de minister van Volkshuisvesting...

[2:13:20] ...natuurlijk bij mij aan de deur stond terecht met...

[2:13:22] ...ik moet ook een miljoen woningen bouwen...

[2:13:24] ...dus zullen we die even meenemen in die prioritering?

[2:13:26] En de minister van Infrastructuur bij mij aan de deur stond...

[2:13:28] ...en die zei ja, ik moet laadinfrastructuur aanleggen...

[2:13:31] ...zullen we die ook even meenemen in die...

[2:13:33] ...prioritering? Dus waar dat misschien...

[2:13:34] ...een paar jaar geleden nog wel heel erg alleen maar...

[2:13:36] ...op de industrie was gefocust, zijn we dat...

[2:13:38] ...wel al breder aan het toepassen.

[2:13:40] En dat zie je vooral nu ook op regionaal niveau.

[2:13:43] Per provincie...

[2:13:44] ...heb je een energy board...

[2:13:46] ...waar ook over die prioritering...

[2:13:48] ...wordt gesproken. Ja, daar zitten ook wethouders al aan tafel...

[2:13:50] ...die zeggen ja, allemaal leuk en aardig, maar...

[2:13:51] ...ik wil deze 3000 woningen eigenlijk minstens...

[2:13:54] ...zo zwaar mee laten wegen als...

[2:13:56] ...bedrijf X of Y.

[2:13:58] En dat gesprek regionaal ook...

[2:14:00] ...goed voeren is denk ik heel...

[2:14:02] ...verstandig, want wij kunnen hier in Den Haag wel...

[2:14:04] ...de kaders schetsen...

[2:14:06] ...maar ik denk dat...

[2:14:08] ...juist ook op het lokale en regionale niveau...

[2:14:10] ...bestuurders vaak nog veel beter in staat...

[2:14:12] ...zijn om echt in detail die prioritering...

[2:14:14] ...dan ook toe te passen.

[2:14:17] Mevrouw Kreuger.

[2:14:20] Ja, maar nu schetst de minister eigenlijk...

[2:14:22] ...vooral dat het in een soort polder...

[2:14:24] ...belegd is. Terwijl mij gaat...

[2:14:26] ...het erom dat de kaders voor die...

[2:14:28] ...prioritering een politieke...

[2:14:30] ...keuze zijn. En...

[2:14:32] ...op dit moment is dat de MIEK...

[2:14:33] ...de MIEK is op dit moment geënt op grote...

[2:14:36] ...industriele clusters. De MIEK is niet...

[2:14:38] ...geënt op...

[2:14:40] ...welke woonwijken hebben prioriteit.

[2:14:43] Dus die investeringsplannen...

[2:14:45] ...die nu eraan komen, die zijn nog...

[2:14:46] ...met dat kader van die MIEK gemaakt.

[2:14:49] En mijn vraag aan de minister...

[2:14:51] ...is hoe zorgen we nou dat we die kaders...

[2:14:53] ...met elkaar vaststellen...

[2:14:55] ...van wat echt nu prioriteit heeft. Het gaat om...

[2:14:57] ...inzet van grondstoffen, van mankracht...

[2:14:59] ...en van geld. En wat...

[2:15:01] ...gaan we als eerste doen? En dan vind ik...

[2:15:03] ...dat de MIEK onvoldoende daarvoor...

[2:15:05] ...een kapstok biedt.

[2:15:07] Een jaar geleden had ik mevrouw Kreuger nu...

[2:15:09] ...helemaal gelijk gegeven. Inmiddels hebben we het dus echt...

[2:15:11] ...anders toegepast. Dus het MIEK is een...

[2:15:13] ...prioritering tussen industriële...

[2:15:15] ...projecten. En daarna gaan we...

[2:15:17] ...prioriteren over al die...

[2:15:19] ...verschillende belangen heen. Ja, maar je moet...

[2:15:22] ...ook binnen de industriële projecten prioriteren.

[2:15:24] Dus je moet... Het zijn meerdere...

[2:15:26] ...prioriteer... Ook in woningbouw kun je...

[2:15:28] ...prioriteren. Het is dus... Het gaat...

[2:15:30] ...stapsgewijs. Dus laat ik het dan...

[2:15:32] ...proberen nog anders toe te lichten.

[2:15:34] In het MIEK kijken we met meerdere...

[2:15:36] ...ministers en allerlei...

[2:15:38] ...vertegenwoordigers vanuit de...

[2:15:40] ...bedrijfsleven naar wat zijn nou...

[2:15:42] ...voor energie-infra, voor het bedrijfsleven...

[2:15:45] ...de allerbelangrijkste die je als eerste moet doen...

[2:15:46] ...en wat kan eventueel wat later in de tijd.

[2:15:48] Maar als je alleen op basis...

[2:15:50] ...daarvan dan vervolgens de netbeheerders laat...

[2:15:52] ...prioriteren, dan zijn we verkeerd bezig.

[2:15:54] Dus je moet dan nog een tussenstap inbouwen en zeggen...

[2:15:56] ...oké, waar is dan ook nog woningbouw...

[2:15:58] ...geprojecteerd? Waar is eventueel ook nog uitbreiding...

[2:16:00] ...voor de mobiliteitssector geprojecteerd?

[2:16:02] En hoe kun je dan die allemaal...

[2:16:04] ...met elkaar wegen om dan tot een juiste...

[2:16:06] ...volgorde te komen die ook het grootste maatschappelijke nut...

[2:16:08] ...heeft? En ik kom straks dus...

[2:16:10] ...in het blok laagspanning nog even terug op hoe je dat...

[2:16:12] ...specifiek voor woningen nog beter...

[2:16:14] ...zou kunnen doen. Ik kijk even rond.

[2:16:17] Verder geen interrupties bij dit blokje?

[2:16:18] Dan kan de minister door met het tweede blokje...

[2:16:21] ...efficiënt gebruik. Ja, dank...

[2:16:23] ...voorzitter. Ga ik onder andere in op...

[2:16:25] ...nettarieven, right to challenge...

[2:16:27] ...storingen en de wachtrij.

[2:16:29] Mevrouw Posma, die heeft onlangs natuurlijk...

[2:16:31] ...een motie aangenoemd gekregen in de Kamer, stelde...

[2:16:33] ...nu ook een aantal vragen. Die energierekening...

[2:16:35] ...die bestaat uit leveringstarieven, uit...

[2:16:37] ...nettarieven en uit belasting. En in...

[2:16:39] ...het interruptiedebat tussen u en een paar anderen...

[2:16:41] ...kwam denk ik wel heel terecht naar voren.

[2:16:43] Kijk, uiteindelijk willen we gewoon dat het onder de...

[2:16:44] ...streep voor burgers en bedrijven...

[2:16:46] ...zo betaalbaar mogelijk is.

[2:16:48] En hoe kun je dan aan die drie knoppen...

[2:16:50] ...draaien om dat ook goed voor elkaar te krijgen?

[2:16:53] Maar de ACM heeft daar vanuit...

[2:16:54] ...de Europese regelgeving wel de taak om ook...

[2:16:56] ...onafhankelijk vast te stellen...

[2:16:58] ...zijn die netarieven ook echt een vertaling van...

[2:17:02] ...het kostenveroorzakingsprincipe...

[2:17:03] ...waar ook de heer Grimwis en...

[2:17:04] ...andere na verwezen.

[2:17:07] En u en ik als kabinet...

[2:17:09] ...en Kamer hebben dus ook geen directe...

[2:17:11] ...punt op die tarieven, maar we kunnen wel...

[2:17:13] ...denk ik in ons beleid en in Kamer...

[2:17:14] ...uitspraken aangeven wat we in ieder geval...

[2:17:16] ...belangrijk achten, zodat dat ook wordt meegenomen...

[2:17:19] ...in die verdere netontwikkeling...

[2:17:20] ...of de tarievenontwikkeling.

[2:17:22] De koppeling met energiearmoede zoals mevrouw Posma...

[2:17:24] ...en ook mevrouw Beckerman die ook noemde...

[2:17:26] ...is denk ik een hele terechte.

[2:17:28] En als je gewoon de kaartjes op elkaar legt...

[2:17:32] ...van energiearmoede...

[2:17:33] ...van netcapaciteit...

[2:17:34] ...van warmtetransitie, et cetera...

[2:17:36] ...dan zijn het toch wel heel vaak dezelfde plekken...

[2:17:38] ...waar al die problemen samenkomen. Dus hoe gaan we dat dan ook...

[2:17:40] ...en daar voelt de minister...

[2:17:42] ...van Vrozig ook voor verantwoordelijk...

[2:17:43] ...dat ook veel meer samen beetpakken.

[2:17:45] En de monitor energiearmoede die in januari...

[2:17:48] ...vorig jaar voor het eerst aan de Kamer ook is aangeboden...

[2:17:50] ...die helpt daar ook enorm bij.

[2:17:52] Dat geldt ook voor de update...

[2:17:54] ...die eraan komt. Dat doen we ook in de update...

[2:17:56] ...van het Nationaal Energie- en Klimaatplan.

[2:17:59] U heeft een...

[2:18:00] ...met z'n allen een discussie gehad over...

[2:18:02] ...prijsprikkels.

[2:18:03] En daar ontstond vanochtend misschien ook een beetje het beeld...

[2:18:06] ...van dat we alleen maar met negatieve prijsprikkels...

[2:18:08] ...willen gaan werken. Nou, het tegendeel is waar.

[2:18:10] Juist positieve prijsprikkels...

[2:18:12] ...zijn de komende tijd de crux om...

[2:18:13] ...verbruik te verplaatsen van het piekmoment...

[2:18:16] ...naar andere momenten op de dag...

[2:18:18] ...dat het net gewoon nog volop ruimte heeft.

[2:18:20] En als we dat voor elkaar krijgen...

[2:18:22] ...is er ook minder noodzaak...

[2:18:24] ...om bepaalde uitbreidingen van het net...

[2:18:26] ...te doen. Slimmer gebruiken van het net betekent ook...

[2:18:28] ...dat je misschien minder kabels...

[2:18:30] ...in de grond hoeft te stoppen. Dus ik blijf...

[2:18:32] ...ook, maar ik voel me door dit debat ook...

[2:18:34] ...door uw Kamer extra gesteund...

[2:18:35] ...de ACM en de netbeheerders aanmoedigen om...

[2:18:38] ...die prijsprikkels vooral positief in te zetten...

[2:18:40] ...om tot efficiënter gebruik te komen...

[2:18:42] ...en niet zozeer tot...

[2:18:45] ...negatieve prijsprikkels...

[2:18:46] ...bij een hogere prijs.

[2:18:50] De SGP vroeg ook om...

[2:18:52] ...bij de ACM aan te dringen op...

[2:18:54] ...nettarieven die flexibiliteit...

[2:18:56] ...aanmoedigen als het gaat om...

[2:18:57] ...flexibel gebruik in de industrie...

[2:18:59] ...de inzet van electrolysis en opslag te stimuleren.

[2:19:02] Nou, we hebben dat ook afgesproken met alle...

[2:19:04] ...betrokken partijen. Een voorbeeld...

[2:19:06] ...daarvan is dat we in het bestuurlijk overleg...

[2:19:08] ...van de batterijen afgelopen september...

[2:19:10] ...de aanpassing van de transporttarieven...

[2:19:12] ...voor batterijen hebben besproken.

[2:19:14] Dat wordt de komende tijd...

[2:19:16] ...ook geïmplementeerd.

[2:19:18] En dat leidt tot een korting...

[2:19:20] ...van maximaal 65%...

[2:19:23] ...als aangesloten...

[2:19:24] ...een deel van het jaar...

[2:19:25] ...ook flexibel die batterijen...

[2:19:28] ...kunnen inzetten. En dan zie je dat ook die business case...

[2:19:30] ...voor die batterijen veel slimmer wordt.

[2:19:31] Dus dat pakken we zo eigenlijk...

[2:19:35] ...gewoon...

[2:19:35] ...in een soort van salamitractiek.

[2:19:38] Hoe kun je dan die flexibiliteit...

[2:19:40] ...ook beter beprijzen?

[2:19:43] Mevrouw Posman...

[2:19:44] ...vroeg nog, klopt het nou dat een bedrijf...

[2:19:45] ...betaalt op die topaansluiting?

[2:19:49] Ja, dat is...

[2:19:49] ...deels waar, want je doet een...

[2:19:52] ...aanvraag voor een netaansluiting...

[2:19:54] ...dat projecteer je dan...

[2:19:56] ...op je maximale behoefte.

[2:19:57] Maar als je dat maar een enkele keer per jaar nodig...

[2:20:00] ...hebt, dan voelt dat ook een beetje...

[2:20:02] ...ouderwets en cru. Dat is ook precies...

[2:20:04] ...de reden waarom we kijken naar...

[2:20:05] ...die flexibele contracten...

[2:20:07] ...voor bedrijven. Zeker bij grote...

[2:20:09] ...aansluitingen is dat eigenlijk heel aantrekkelijk.

[2:20:12] En we...

[2:20:13] ...zien wel dat bedrijven daar ook een beetje...

[2:20:16] ...koudwatervrees hebben. En dat begrijp ik ook wel...

[2:20:17] ...want het is iets nieuws. Je hebt decennia lang...

[2:20:19] ...een zelfde soort contract gehad...

[2:20:21] ...en dan moet je nu na een ander contract...

[2:20:23] ...dan moet je er dan ook echt beter van.

[2:20:24] En het helpt heel erg als we daar vanuit ons eigen programma...

[2:20:27] ...SlimmetStroom, de coördinator zit op de...

[2:20:29] ...tribune, maar ook met de netbidders en de bedrijven...

[2:20:31] ...samen, gewoon het helemaal doorakkeren...

[2:20:33] ...en ook per bedrijf gewoon gaan kijken...

[2:20:35] ...wat betekent het ook financieel in positieve...

[2:20:37] ...zin voor u als u bereid bent om op dat...

[2:20:39] ...flexibele contract over te gaan.

[2:20:41] En de ACM kijkt in bredere...

[2:20:43] ...zin naar de volledige...

[2:20:45] ...heroverweging van die tariefstructuur, zoals...

[2:20:47] ...door een aantal van u net ook is...

[2:20:49] ...bepleit.

[2:20:54] Ja, dan...

[2:20:56] ...welke uitgangspunten...

[2:20:57] ...worden dan allemaal meegenomen bij...

[2:20:59] ...die nieuwe tariefstructuur die de ACM...

[2:21:01] ...aan het overwegen is? Nou, dan gaat het onder andere dus...

[2:21:03] ...om die efficiëntere benutting van het elektriciteitsnet...

[2:21:06] ...tijds...

[2:21:07] ...afhankelijke en locatieafhankelijke...

[2:21:09] ...tarieven, zoals door een aantal van u...

[2:21:10] ...genoemd. Soms kan dat ook wel lastig...

[2:21:13] ...zijn en ook juist hele...

[2:21:15] ...perverse gevolgen hebben, dus dat moeten we nu...

[2:21:17] ...goed analyseren, dat als je...

[2:21:18] ...die tariefstructuur dan op andere manieren gaat...

[2:21:21] ...opbouwen, wie wordt er beter van...

[2:21:23] ...en wie gaat er eventueel ook...

[2:21:25] ...financieel dan op achteruit, zodat we...

[2:21:27] ...vervolgens weer politiek met elkaar kunnen wegen...

[2:21:29] ...vinden we dat dan een acceptabel...

[2:21:31] ...maatschappelijk gevolg. De uiteindelijke...

[2:21:33] ...bevoegdheid is aan de ACM om...

[2:21:35] ...daarin keuzes te maken...

[2:21:37] ...maar we kunnen natuurlijk wel...

[2:21:39] ...in dat gesprek dat we daar continu...

[2:21:41] ...over voeren ook gewoon aandachtspunten...

[2:21:43] ...mee geven.

[2:21:44] De ACM kijkt ook nog naar alternatieve...

[2:21:48] ...contractvormen...

[2:21:49] ...bijvoorbeeld één contract voor meerdere...

[2:21:51] ...aansluitingen en in het kader...

[2:21:53] ...van de energyhubs kijken we natuurlijk vooral ook...

[2:21:55] ...hoe kunnen we met die groepsaansluitingen...

[2:21:57] ...ook bedrijven helpen om tegen...

[2:21:59] ...acceptabele kosten...

[2:22:00] ...ook gewoon meer capaciteit op dat net...

[2:22:03] ...te krijgen.

[2:22:05] Er zaten veel vragen in het blok, voorzitter...

[2:22:07] ...dus dit is wel het langste blok dat ik aan het praten ben.

[2:22:09] De heer Bontebal vroeg nog...

[2:22:11] ...naar de non-firm...

[2:22:13] ...aansluiten en transport overeenkomst...

[2:22:15] ...daar ging ik eigenlijk al naartoe, dus hoe kun je...

[2:22:18] ...contractvormen...

[2:22:19] ...inzetten...

[2:22:21] ...die ook die bedrijven en die congresiegebieden...

[2:22:23] ...helpen. We hebben die nieuwe contractvorm ook echt...

[2:22:25] ...in samenspraak...

[2:22:27] ...met netbeheerders en het bedrijfsleven...

[2:22:29] ...nu uitgewerkt...

[2:22:30] ...maar we zien dus nu in de praktijk...

[2:22:32] ...het is dus even wennen ook aan iedereen...

[2:22:35] ...hoe ga je dat op een goede manier toepassen...

[2:22:37] ...dat zijn goede voorbeelden die ook onder andere...

[2:22:39] ...door u in het vorige debat ook zijn aangehaald...

[2:22:41] ...maar we proberen dus ook onder andere...

[2:22:43] ...met seminars bedrijven...

[2:22:45] ...en bedrijftrainer te laten zien wat het hen kan opleveren...

[2:22:47] ...als ze deze overstap gaan maken.

[2:22:49] Dat geldt ook voor die flex standards.

[2:22:51] Flex standards zijn eigenlijk een manier...

[2:22:53] ...om te zeggen, nou ik heb hier in een gebied...

[2:22:55] ...te maken met...

[2:22:56] ...een erg druk elektriciteitsnet...

[2:22:58] ...wie zou eigenlijk...

[2:23:01] ...tegen een prijs...

[2:23:03] ...flexibel...

[2:23:05] ...daarmee willen omgaan.

[2:23:08] Dit zijn aanbestedingen...

[2:23:09] ...die we gewoon op een nette manier moeten doen...

[2:23:11] ...en die kosten ook tijd.

[2:23:12] We hebben daar de afgelopen maanden...

[2:23:14] ...met marktpartijen en netbeheerders vooral gesproken over...

[2:23:17] ...wat is nou de juiste prijs...

[2:23:18] ...die je aan deze tenders zou moeten hangen.

[2:23:21] Bijvoorbeeld grote...

[2:23:24] ...industriele afnemers...

[2:23:25] ...die zeiden, ik ben echt van harte bereid...

[2:23:27] ...om die flexibele oplossing te gaan bieden...

[2:23:29] ...zodat mijn buurman kan worden aangesloten...

[2:23:30] ...maar dan wil ik wel tegen een fatsoenlijke prijs...

[2:23:33] ...aan zo'n flex tender kunnen meedoen.

[2:23:35] Dus ik hoop dat we daar de komende tijd...

[2:23:37] ...de eerste goede resultaten van...

[2:23:39] ...gaan zien.

[2:23:40] En ik onderzoek, mede aan de hand van de motie Erkens...

[2:23:43] ...hoe die financiële stimulering...

[2:23:45] ...met die 55 miljoen...

[2:23:47] ...die daarbij zat, ook nog beter...

[2:23:49] ...terug kan komen.

[2:23:50] In het tweede kwartaal krijgt u daarvan de uitwerking.

[2:23:54] Right to challenge...

[2:23:55] ...ik ben heel blij dat de heer Erkens...

[2:23:56] ...die aanhaalde in zijn eerste termijn...

[2:23:59] ...want ik ben helemaal met hem eens...

[2:24:01] ...dat private partijen...

[2:24:02] ...anders dan de netbeheerders...

[2:24:04] ...echt kunnen helpen bij het versneld...

[2:24:07] ...bouwen van het net.

[2:24:09] Veiligheid moet daarbij natuurlijk voorop staan.

[2:24:11] Dat is de kwaliteit van die aansluiting.

[2:24:13] Maar er zijn heel veel bedrijven...

[2:24:15] ...met erkende installateurs die een deel van het werk...

[2:24:17] ...van die netbeheerders zouden kunnen uitvoeren...

[2:24:19] ...en die daar op dit moment meer capaciteit voor hebben.

[2:24:21] Bijvoorbeeld omdat projecten...

[2:24:23] ...in de wegeninfra of in de spoorinfra...

[2:24:26] ...soms op een wat lagere...

[2:24:27] ...pitje staan. Dus laten we dan die capaciteit inzetten...

[2:24:29] ...om die netuitbreidingen voor elkaar te krijgen.

[2:24:32] Liander...

[2:24:33] ...heeft nu voor aansluiting op de middenspanning...

[2:24:36] ...vanaf het voorjaar...

[2:24:37] ...van 2024...

[2:24:38] ...deze Right to Challenge aanpak ook geïmplementeerd.

[2:24:42] Dus dat is heel fijn...

[2:24:43] ...dat Liander daarin voorop loopt.

[2:24:44] Maar we hebben ook afgesproken dat we dan op basis...

[2:24:47] ...van die resultaten zo snel mogelijk in de loop...

[2:24:49] ...van dit jaar dat ook bij andere regionale...

[2:24:51] ...netbeheerders gaan toepassen.

[2:24:53] En ik heb daar ook...

[2:24:54] ...net als de heer Erkens eigenlijk hele goede...

[2:24:57] ...verwachtingen bij. Mevrouw Kreugens...

[2:24:59] ...tipte nog aan...

[2:25:00] ...en daar hebben we het net al even over gehad ook...

[2:25:02] ...het mag niet zo zijn dat de diepste...

[2:25:05] ...zakken de prioritering bepalen.

[2:25:07] Het moet uiteindelijk, gaat het om...

[2:25:09] ...maatschappelijke meerwaarde...

[2:25:10] ...en moet het dus deels ook een politieke keuze...

[2:25:13] ...zijn van politici en...

[2:25:15] ...bestuurders. Het maatschappelijk...

[2:25:17] ...prioriteringskader kan...

[2:25:19] ...dat ook in overleg met...

[2:25:21] ...de ACM is ontwikkeld, kan ook voorrang geven...

[2:25:23] ...aan partijen die bijvoorbeeld lager op de wachtrij...

[2:25:25] ...staan, omdat het maatschappelijk...

[2:25:27] ...belang daarvan groter is. Bijvoorbeeld...

[2:25:29] ...vanwege noodhulp, vanwege veiligheid...

[2:25:31] ...of vanwege woningbaan.

[2:25:32] Dus het is denk ik een hele mooie manier om...

[2:25:35] ...ja niet alleen maar die wachtlijst van boven...

[2:25:37] ...naar beneden af te werken, maar ook echt met elkaar...

[2:25:39] ...in gesprek te gaan over wat heeft nou voor deze regio...

[2:25:41] ...de grootste toegevoegde waarde...

[2:25:42] ...en waarom vinden we het dan verantwoord...

[2:25:45] ...om daar een andere prioritering...

[2:25:47] ...toe te passen. En daar mogen...

[2:25:49] ...financiële overwegingen geen rols bij.

[2:25:51] Dat is denk ik een heel belangrijke...

[2:25:53] ...waarborg die daar ook door...

[2:25:55] ...de ACM is ingebouwd.

[2:25:59] Dan...

[2:26:01] ...haalde de heer Grinwes aan...

[2:26:02] ...eigenlijk een omgekeerde prioritering als functies...

[2:26:05] ...omverhoopt moeten worden...

[2:26:07] ...afgeschakeld. Dat wil ik ook wel benadrukken...

[2:26:09] ...want dat is misschien uit het actieplan...

[2:26:11] ...een beetje gekomen alsof dat maar...

[2:26:13] ...lukraak gaat worden toegepast. Dat is natuurlijk...

[2:26:15] ...echt alleen maar in een noodsituatie dat...

[2:26:17] ...er sprake is van zo'n groot gebruik van het...

[2:26:19] ...stroomnet dat het net eruit zou kunnen klappen.

[2:26:21] En dan is het ook je taak als netbeheerder...

[2:26:23] ...om in te grijpen, op sommige punten...

[2:26:25] ...af te schakelen om gewoon het...

[2:26:27] ...hele systeem ook overeind te houden.

[2:26:30] Dus dat is...

[2:26:31] ...echt in de extreme varianten...

[2:26:33] ...maar via onder andere die flex standards...

[2:26:35] ...kunnen we natuurlijk wel kijken of dat partijenbereid...

[2:26:37] ...om vrijwillig verminderd...

[2:26:40] ...aangesloten te zijn.

[2:26:44] Dan...

[2:26:46] ...vroeg de heer Erkens, maar dat is daarna ook door...

[2:26:48] ...een aantal andere sprekers nog genoemd...

[2:26:50] ...zouden we niet ook die wachtlijsten kunnen...

[2:26:52] ...opschonen?

[2:26:55] Zombie...

[2:26:56] ...aanvragen vond ik wel weer...

[2:26:58] ...een mooie nieuwe term.

[2:27:00] Ik ben ook nu...

[2:27:02] ...met netbeheerders en de ACM in gesprek...

[2:27:04] ...van hoe kunnen we die wachtrijen opschonen?

[2:27:06] Want er zijn inderdaad aanwijzingen...

[2:27:08] ...dat er sommige bedrijven zijn...

[2:27:10] ...die op heel veel plekken aanvragen...

[2:27:11] ...dezelfde aanvraag doen en dat vertroebelt...

[2:27:14] ...gewoon het zicht. Maar er staan ook soms...

[2:27:16] ...aanvragen op waarvan we eigenlijk allemaal wel denken...

[2:27:18] ...ja, dat gaat nooit echt tot uitvoer leiden...

[2:27:20] ...maar daardoor moet ik wel tegen een ander...

[2:27:22] ...bedrijf zeggen, ja, u bent pas over zoveel...

[2:27:24] ...maanden aan de beurt, want er zijn zoveel wachtenden voor u...

[2:27:26] ...maar misschien zijn dat de zombie...

[2:27:27] ...wachtenden.

[2:27:29] De SGP vroeg in dit kader ook naar een...

[2:27:32] ...reserveringsvergoeding. Ik vind dat een goede...

[2:27:34] ...vraag, want het systeem heeft als...

[2:27:36] ...nadeel nu, ja, dat...

[2:27:38] ...je voelt ook eigenlijk niet...

[2:27:40] ...dat je eventueel gewoon andere...

[2:27:42] ...maatschappelijke belangen in de weg staat.

[2:27:43] De ACM is hier...

[2:27:46] ...wel echt aan zet en is in overleg met...

[2:27:48] ...netbeheerders aan het kijken wat hier zou kunnen...

[2:27:50] ...maar de Europese Unie biedt hier...

[2:27:52] ...ook niet heel veel ruimte.

[2:27:55] Ehm...

[2:27:57] ...dus...

[2:27:57] ...dit is wel onderdeel van het gesprek...

[2:28:00] ...maar ik denk dat we met name het...

[2:28:02] ...opschonen gewoon door ook het gesprek te voeren over van...

[2:28:04] ...is dit nou echt een serieuze aanvraag, dat daar...

[2:28:06] ...op de korte termijn veel...

[2:28:08] ...potentie zit om de wachtrij...

[2:28:10] ...realistischer te laten zijn, maar dat we dus voor die vergoeding...

[2:28:12] ...nog wat meer tijd nodig...

[2:28:14] ...zullen hebben om te kijken wat daar...

[2:28:16] ...kan. Ik ben bijna door dit mapje heen...

[2:28:17] ...voorzitter. Ehm...

[2:28:22] ...ja, opportuniteits...

[2:28:23] ...kosten, ook door de heer...

[2:28:24] ...Bontenbal genoemd. Er zijn gesprekken geweest...

[2:28:27] ...bijvoorbeeld om te kijken of dat...

[2:28:28] ...producenten van elektriciteit het eens zouden kunnen worden...

[2:28:31] ...over een standaardvergoeding als ze op...

[2:28:32] ...verzoek van een netbeheerder moeten afschakelen.

[2:28:35] Die gesprekken zijn deels...

[2:28:37] ...gelukt, dus de zonsector gaat nu...

[2:28:38] ...door met die gesprekken om ook echt te kijken...

[2:28:40] ...kunnen we tot andere tarieven komen.

[2:28:42] Ik hoop dat daarmee ook andere delen...

[2:28:45] ...van de elektriciteitssector zich ook...

[2:28:46] ...geïnspireerd voelen en uitgelegd voelen om...

[2:28:48] ...die gesprekken ook...

[2:28:51] ...verder te brengen.

[2:28:52] Als stok achter de deur heeft de ACM hier de...

[2:28:54] ...mogelijkheid om standaardvergoedingen vast te stellen...

[2:28:56] ...maar het is beter, denk ik, als dat in samenspraak...

[2:28:59] ...gebeurt. En tot slot...

[2:29:01] ...hier nog de vraag over het socialiseren...

[2:29:03] ...van de verwijderkosten van gasaansluitingen.

[2:29:05] Nou, iedereen die al sinds...

[2:29:07] ...2017 hier in Den Haag rondloopt...

[2:29:08] ...krijgt een beetje flashbacks hiervan.

[2:29:11] Volgens mij zijn...

[2:29:13] ...is de Kamer het er unaniem over eens...

[2:29:15] ...dat we dit niet bij die...

[2:29:16] ...huishoudens die van het gas afstappen...

[2:29:19] ...zouden moeten neerleggen. Het kabinet is het daarmee eens...

[2:29:21] ...maar we hebben hier ook de afgelopen tijd...

[2:29:22] ...wel een aantal rechtszaken gezien...

[2:29:25] ...waarin de politieke wens...

[2:29:27] ...het heeft verloren in de rechtszaal.

[2:29:29] Dus we zijn daar aan het kijken...

[2:29:30] ...hoe we op een houdbare manier...

[2:29:32] ...op een andere wijze met die verwijderkosten...

[2:29:35] ...van gasaansluitingen zouden kunnen...

[2:29:37] ...omgaan. Een oplossing is om netbeheerders...

[2:29:39] ...afval te laten sparen voor...

[2:29:40] ...toekomstige verwijderkosten. Deze optie is...

[2:29:43] ...uitgewerkt in het wetsvoorstel...

[2:29:45] ...gemeentelijke instrumenten warmtetransitie...

[2:29:47] ...dat door de minister van...

[2:29:48] ...VRO, nu BZK, aan uw Kamer...

[2:29:51] ...is aangeboden. Dus dat zou een...

[2:29:52] ...goed haakje kunnen zijn om dit...

[2:29:54] ...eens en voor altijd goed te regelen. Voorzitter...

[2:29:56] ...dat was het langste blok flexibiliteit.

[2:29:59] Dank u wel. Mevrouw Beckerman...

[2:30:00] ...had als eerste een interruptie aangevraagd...

[2:30:03] ...dus gaat u gaan.

[2:30:04] Voorzitter, ik heb een vraag over die prijsprik...

[2:30:07] ...want hoe logisch het ook klinkt...

[2:30:08] ...denk ik dat de overheid...

[2:30:10] ...die natuurlijk niet bestaat, maar die daar...

[2:30:12] ...een hele reeks van...

[2:30:16] ...problemen mee heeft...

[2:30:16] ...veroorzaakt. Laten we noemen de...

[2:30:18] ...overheid die in de jaren zestig spotjes had...

[2:30:20] ...op tv. Koop alsjeblieft een lichtbad...

[2:30:23] ...en ga dat lekker verwarmen met gas.

[2:30:25] En tien jaar later zei...

[2:30:26] ...oh nee, toch niet. Net al...

[2:30:28] ...een voorbeeld met mevrouw Kreuger...

[2:30:30] ...door de prikkel om de belasting...

[2:30:32] ...op gas te verhogen om over te stappen naar...

[2:30:35] ...elektrisch.

[2:30:37] Die juist de energiearmoede vergroten.

[2:30:40] Hebben we niet een heel...

[2:30:41] ...spoor van...

[2:30:43] ...prikkels om mensen te bewegen...

[2:30:45] ...iets te doen, waarvan we later zeiden...

[2:30:47] ...oh, dit heeft helemaal verkeerd uitgepakt.

[2:30:49] Is de minister daarmee eens?

[2:30:51] De minister.

[2:30:54] Nou, ik denk dat we te traag zijn geweest in het aanpassen...

[2:30:56] ...van de prijsprikkels, waardoor...

[2:30:59] ...we gewoon vaak door de...

[2:31:00] ...reële tijd weer zijn ingehaald. En dat is...

[2:31:02] ...heel cru voor iedereen die daar...

[2:31:04] ...last van heeft. Dit is volgens mij ook precies...

[2:31:06] ...het doel van die mochi posma die door de Kamer...

[2:31:08] ...is aangenomen om...

[2:31:09] Wat mij betreft gaan we ook het Nationaal Plan Energiesysteem...

[2:31:12] ...ook echt benutten over...

[2:31:13] ...hoe zouden nou niet volgend jaar...

[2:31:16] ...de prijsprikkels eruit moeten zien.

[2:31:18] Maar hoe bouw je nu weer...

[2:31:19] ...een systeem dat bestendig is...

[2:31:22] ...om de komende vijftien jaar...

[2:31:24] ...hier de goede handvatten...

[2:31:26] ...voor te bieden. En ik denk dat u als Kamer ook...

[2:31:28] ...dat begrijp ik ook. U heeft als Kamer natuurlijk ook een beetje...

[2:31:30] ...op de rem getrapt bij...

[2:31:32] ...het doorwerken van een aantal...

[2:31:34] ...prijsprikkels die destijds bij het...

[2:31:36] ...Coalitieakkoord waren bedacht. Omdat...

[2:31:38] ...in de hele tijd van de gaskrisis ons gewoon...

[2:31:39] ...dat laten zien ja de werkelijkheid ziet er inmiddels anders uit.

[2:31:43] Mevrouw Beckerman. Ja voorzitter...

[2:31:45] ...kijk waar ik mee zit. Ik denk dan meteen...

[2:31:47] ...ik denk en in plaatjes dus ik heb u al...

[2:31:49] ...in mijn meetkast zien zitten. Maar ik denk ook in...

[2:31:51] ...huishoudens met wie ik de afgelopen tijd heb...

[2:31:53] ...gesproken. Stel nou bijvoorbeeld...

[2:31:55] ...je bent die huurder...

[2:31:57] ...in Appingedam in Groningen. Huis is...

[2:31:59] ...gesloopt vanwege de gaswinning...

[2:32:01] ...en de onveiligheid. En je hebt nu die warmtepomp...

[2:32:03] ...in zo'n huurwoning. Is het dan...

[2:32:05] ...reëel dat de overheid zegt ja maar we...

[2:32:07] ...we prikkelen u en we gaan die prijs...

[2:32:09] ...omhoog gooien. Want...

[2:32:10] ...je kunt daar helemaal niks aan doen. En...

[2:32:13] ...is het niet verstandig om...

[2:32:15] ...te zeggen oké we laten de prijzen niet aan de...

[2:32:17] ...markt. We prikkelen niet...

[2:32:19] ...per se op een bepaald gedrag omdat we weten...

[2:32:21] ...dat er heel veel negativiteit om zit. We...

[2:32:23] ...stellen die prijs vast op...

[2:32:25] ...basis van een rechtvaardig...

[2:32:27] ...idee wat de...

[2:32:29] ...prijs voor nou ja...

[2:32:31] ...energie zou moeten zijn.

[2:32:32] De minister. Ja en dat...

[2:32:35] ...proberen we ook.

[2:32:37] Alleen de realiteit is natuurlijk wel dat...

[2:32:40] ...huishoudens in Nederland...

[2:32:41] ...steeds meer verschillend...

[2:32:42] ...in hun energie worden voorzien. Dus het wordt...

[2:32:45] ...ook steeds lastiger wat dat betreft...

[2:32:47] ...om het voor iedereen goed te doen.

[2:32:49] Want huizen die al helemaal...

[2:32:51] ...nul op de meter zijn, geen gasaansluiting...

[2:32:53] ...hebben, volledig op elektriciteit...

[2:32:55] ...draaien. Die zeggen natuurlijk vooral...

[2:32:56] ...houd die tarieven voor elektra zo laag mogelijk...

[2:32:59] ...want dan is mijn verduurzaming het meest...

[2:33:01] ...die wordt...

[2:33:02] ...het meest van beloond. Maar...

[2:33:05] ...al die huishoudens die nog op een...

[2:33:06] ...gasaansluiting zitten of op een warmtenet...

[2:33:09] ...onder de oude warmtewet...

[2:33:10] ...ja die zeggen juist laat maar zitten...

[2:33:12] ...die elektriciteitstarieven. Je moet juist met die andere tarieven...

[2:33:15] ...aan de slag. Dus daar zullen we continu moeten zoeken...

[2:33:17] ...naar een optimum...

[2:33:18] ...dat zoveel mogelijk huishoudens ten goede...

[2:33:21] ...komt. En als we dan zien dat...

[2:33:23] ...via de energierekening bepaalde...

[2:33:24] ...huishoudens onevenredig hard worden getroffen...

[2:33:27] ...dat we dat dan via toeslagen...

[2:33:28] ...of andere vormen in de koopkracht...

[2:33:31] ...wel compenseren. Dus dat blijft die hele ingewikkelde...

[2:33:33] ...puzzel die we wel elk jaar met elkaar moeten leggen.

[2:33:35] Maar ik kan me bijvoorbeeld voorstellen dat we...

[2:33:36] ...bij die uitwerking van die nieuwe tariefstructuren...

[2:33:39] ...dat we daar ook inzichtelijk...

[2:33:41] ...maken samen met het ministerie van SZW van...

[2:33:42] ...doe nou even gewoon een aantal...

[2:33:44] ...voorbeeld huishoudens en laat dan zien...

[2:33:46] ...wat de impact op die voorbeeld huishoudens is...

[2:33:48] ...van de tariefstructuren die nu worden uitgewerkt...

[2:33:51] ...zodat u ook als Kamer iets meer...

[2:33:53] ...gevoel en sturing heeft als u dan...

[2:33:54] ...die tariefstructuren moet beoordelen.

[2:33:58] Mevrouw Beckerman. Voorzitter, maar hier komen...

[2:34:00] ...we eigenlijk ook op wat meer...

[2:34:02] ...laten we het ideologisch punt noemen...

[2:34:04] ...is de manier waarop je denkt...

[2:34:06] ...dat je de energietransitie zou moeten doen.

[2:34:08] En wij hebben al vanaf...

[2:34:09] ...de SP heeft natuurlijk vanaf het begin gezegd...

[2:34:11] ...als je dat alleen maar met prikkels doet...

[2:34:13] ...dan krijg je eigenlijk wat je nu...

[2:34:16] ...hebt gekregen. Namelijk dat...

[2:34:18] ...mensen en mensen moeten het zelf uitzoeken...

[2:34:20] ...ze worden enigszins geprikkeld...

[2:34:22] ...met tarieven. Een deel van de mensen...

[2:34:24] ...kan niet zelf...

[2:34:25] ...kiezen voor elektrificatie.

[2:34:29] Ehm...

[2:34:29] ...en moet je dus niet als overheid niet zeggen...

[2:34:32] ...nou we gaan dat niet via tariefstelling doen...

[2:34:34] ...maar we gaan dat veel planmatiger aanpakken...

[2:34:36] ...zodat je ook daar rekening mee had.

[2:34:38] Dan had je misschien die netcongress die ook niet...

[2:34:40] ...gehad omdat je heel erg had nagedacht...

[2:34:42] ...oké we gaan eerst...

[2:34:44] ...de armste huishoudens doen of we gaan eerst...

[2:34:47] ...woningbouw uit de jaren 50...

[2:34:48] ...doen zodat we op een gegeven moment...

[2:34:50] ...weten hoe we dat goed kunnen doen.

[2:34:52] En dat is volgens mij van altijd...

[2:34:54] ...het punt geweest wat mijn partij heeft gemaakt...

[2:34:56] ...bij die hele energietransitie. Doe dat nou niet...

[2:34:59] ...waarbij je met prikkels...

[2:35:00] ...die verantwoordelijkheid bij huishoudens legt...

[2:35:02] ...maar doe dat planmatig zodat je...

[2:35:04] ...ook dit soort problemen...

[2:35:07] ...voorkomt. En dit zeg ik niet om...

[2:35:08] ...er gelijk te halen maar juist om ook...

[2:35:10] ...naar de toekomst te kijken van...

[2:35:11] ...is dat niet een veel verstandigere manier om dat...

[2:35:14] ...aan te pakken collectief...

[2:35:16] ...in plaats van...

[2:35:18] ...met een soort van prikkels.

[2:35:20] De minister. Ja voorzitter, ik vind dit...

[2:35:22] ...dat ben ik ook grotendeels met mevrouw Beckerman eens hoor...

[2:35:24] ...dat ook het Nationaal Programma...

[2:35:26] ...voor Warmte en de warmtetransitieplannen...

[2:35:28] ...die gemeentes maken...

[2:35:29] ...die zijn eigenlijk voor heel veel gemeentes...

[2:35:32] ...nog niet concreet genoeg. En dat is deels omdat...

[2:35:34] ...ik zeg ja ik zit te wachten op om andere...

[2:35:36] ...die wetten van BZK die ik net...

[2:35:38] ...noemde. Maar het...

[2:35:40] ...helpt natuurlijk als we op wijkniveau...

[2:35:42] ...veel beter weten dit is inderdaad...

[2:35:44] ...een kansrijke wijk voor elektrificatie...

[2:35:46] ...deze voor warmtenetten, hier zijn meer...

[2:35:48] ...hybride oplossingen verstandig...

[2:35:51] ...en daar dan ook inderdaad planmatig...

[2:35:53] ...de netbeheerders op afsturen.

[2:35:54] Zodat je dat in één keer goed voor zo'n wijk beetpakt.

[2:35:56] En het heeft ook niet zoveel zin om in een wijk...

[2:35:59] ...tot de maximale...

[2:36:00] ...verzwaring van het elektriciteitsnet te gaan...

[2:36:02] ...en daar heel veel capaciteit op in te zetten. Als juist...

[2:36:04] ...in die wijk ook een warmtenet komt. Die dingen moet je wel...

[2:36:06] ...ook samen beetpakken. En dat vraagt...

[2:36:09] ...meer planmatig en meer...

[2:36:11] ...een grotere regierol...

[2:36:13] ...vanuit de overheden om dat ook...

[2:36:14] ...goed voor elkaar te krijgen. Dus eens met dat deel van...

[2:36:16] ...mevrouw Beckerman. En misschien nog één nuancering...

[2:36:19] ...want de prijssprikkel voor huishoudens...

[2:36:20] ...die we via belastingen...

[2:36:22] ...en tarieven doen, dat is uiteindelijk echt maar...

[2:36:24] ...max 10% van de...

[2:36:26] ...kosten die voor huishoudens geldt.

[2:36:28] Dus we hebben ook niet zulke extreme prijssprikkels...

[2:36:31] ...dat dat nou die grote...

[2:36:32] ...schommelingen op de energierekening...

[2:36:35] ...verklaart. Bij bedrijven...

[2:36:36] ...kunnen die prijssprikkels wel echt anders zijn, omdat...

[2:36:39] ...flexibilisering van het bedrijfsleven ook echt wel...

[2:36:41] ...voordelen ook moet opleveren.

[2:36:43] Maar, ja.

[2:36:45] De heer Vlag geeft nu maar ook...

[2:36:46] ...de introductie. Daarna de heer Erkens, dan mevrouw Postma...

[2:36:48] ...dan de heer Bontebal.

[2:36:50] De heer Grinwis ook.

[2:37:00] Goed. Eerst de heer Vlag.

[2:37:02] Ja, dank voorzitter. Het gaat over de...

[2:37:04] ...reserveringsvergoeding waar de minister op inging.

[2:37:06] Gaat de SP nadrukkelijk niet...

[2:37:08] ...om een SGP nadrukkelijk...

[2:37:10] ...niet?

[2:37:12] Het is maar een letter...

[2:37:13] ...maar het is zo'n verschil.

[2:37:15] Het gaat nadrukkelijk niet om een betaling voor een reservering...

[2:37:18] ...maar om een vooruitbetaling. Dus die ook later...

[2:37:20] ...verrekend kan worden als die...

[2:37:22] ...reservering ook daadwerkelijk omgezet wordt in hun...

[2:37:23] ...gebruik. Ik had willen wijzen...

[2:37:26] ...naar een buurland waar daar ook goede ervaring...

[2:37:28] ...mee was. Heb ik ook gedaan in mijn bijdrage...

[2:37:30] ...waar het niet dat ze buiten de EU...

[2:37:31] ...zijn. En de minister gaf aan, het ligt met name...

[2:37:34] ...binnen de EU wel ingewikkeld.

[2:37:36] Toch zou ik willen vragen om daar echt...

[2:37:38] ...maximaal de ruimte in op te zoeken, want...

[2:37:40] ...het leidt gewoon tot een kortere...

[2:37:42] ...wachtrij. De minister.

[2:37:43] Ja, voorzitter, dat zal ik doen. Ik spreek binnenkort ook met een Britse...

[2:37:45] ...collega, dus dan is dit mooi, een onderwerp...

[2:37:47] ...om ook met hen te bespreken.

[2:37:50] En ik ben wel blij met de toevoeging...

[2:37:52] ...die u nog doet, want ik denk dat we...

[2:37:53] ...het kan niet zo zijn dat betalen voor de wachtrij...

[2:37:55] ...betekent dat degene met meer geld...

[2:37:58] ...dan ook meer kans maakt op die wachtrij.

[2:37:59] Dat bedoelt u dus ook zeker niet.

[2:38:01] Maar ik vind het ook een interessante gedachte om het dan eventueel weer te verrekenen.

[2:38:05] Ja, zodat het gewoon onderdeel is...

[2:38:06] ...van je totale aansluitkosten en niet een extra...

[2:38:08] ...prijs die je ervoor moet betalen.

[2:38:10] Ik kom al vrij snel met...

[2:38:12] ...een brief bij u terug, dus...

[2:38:14] ...ik ga in de volgende...

[2:38:16] ...brief over netcapaciteit, die is dan...

[2:38:18] ...in het tweede kwartaal voor het zomerreces...

[2:38:20] ...op dit punt van de heer Vlag terugkomen.

[2:38:23] De heer Erkens.

[2:38:25] Ja, voorzitter.

[2:38:27] Over die zombie-aanvraag had ik ook misschien...

[2:38:29] ...handig om met de Britse collega's te spreken...

[2:38:31] ...want die hebben dus inderdaad dat beleid concreet gemaakt van...

[2:38:33] ...hoe kun je die hele wachtlijst opschonen zodat bedrijven...

[2:38:35] ...ook echt weten waar ze aan toe zijn.

[2:38:38] Maar ik heb wel nog een zorg over die...

[2:38:40] ...tariefstructuur. Ik snap dat die bevoegd...

[2:38:41] ...bij de ACM ligt, maar de impact...

[2:38:43] ...kan daarvan dusdanig groot zijn op huishoudens...

[2:38:45] ...op het vestigingsklimaat in Nederland...

[2:38:47] ...dat ik wel vind dat we als Kamer ook in ieder geval...

[2:38:49] ...aan de voorkant een rol moeten hebben bij de kaders...

[2:38:51] ...die meegenomen worden. Dus ik weet niet of dat kan...

[2:38:53] ...aan de hand van een brief en een debat...

[2:38:55] ...met u, met welke tijdstijden er gewerkt wordt, maar...

[2:38:57] ...ja, de vraag is inderdaad van hoe gaan we hier met elkaar...

[2:38:59] ...wel goed discussie over aan, zodat we aan de...

[2:39:01] ...voorkant ook een aantal signalen echt goed kunnen meegeven met elkaar.

[2:39:04] De minister.

[2:39:06] Nee, dat lijkt me ook goed.

[2:39:10] Kijk, die hele herziening van die...

[2:39:12] ...tariefstructuur, dat is echt...

[2:39:13] ...dat is best zo'n complexe operatie...

[2:39:16] ...die gewoon een paar jaar zal...

[2:39:17] ...kosten, omdat de ACM daar die...

[2:39:19] ...onafhankelijke rollen moet vervullen, maar dat ook verwerkt...

[2:39:21] ...zal moeten worden in alle systemen. Het is...

[2:39:23] ...niet zo erg als bij de Belastingdienst, maar ook dit...

[2:39:25] ...vraagt wel wat. Maar ik kan me...

[2:39:26] ...ik vind het wel een goede suggestie om gewoon...

[2:39:29] ...in een Kamerbrief de verschillende...

[2:39:31] ...elementen van die tariefstructuur...

[2:39:33] ...aan u te schetsen. Dan kan ik dat wat...

[2:39:35] ...vrijder doen dan dat ik dat nu mondeling...

[2:39:37] ...naar aanleiding van een vraag van mevrouw Posma heb gedaan.

[2:39:39] En dan kunt u ook als Kamer in het debat...

[2:39:41] ...of via moties dat eventueel bijsturen.

[2:39:43] Dat geeft dan mij of mijn opvolger...

[2:39:45] ...ook iets meer richting in de gesprekken...

[2:39:47] ...met de ACM en anderen. Heeft u ook een...

[2:39:50] ...termijn, minister, voor die brief?

[2:39:57] Akkoord. Meneer Erkens...

[2:39:58] ...u heeft nog een vervolgvraag. Ja, voorzitter...

[2:40:00] ...dat ging over de Right to Challenge. Ik ben blij dat...

[2:40:02] ...de minister inderdaad ook zegt dat Luanda daar al mee bezig...

[2:40:04] ...is. Ik denk dat die het tempo mee moet maken als...

[2:40:06] ...er inderdaad heel veel uitvoeringskracht nog onbenut...

[2:40:08] ...gelaten wordt nu. Ja, dan is dat volgens mij...

[2:40:10] ...eeuwig zonde en onuitlegbaar.

[2:40:12] Wat mij wel afvraagt is...

[2:40:13] ...kan de minister ook inventariseren misschien bij deze partijen...

[2:40:16] ...hoeveel capaciteit er beschikbaar is?

[2:40:17] Dan weten we ook als Kamer hoeveel dat gaat meehelpen.

[2:40:20] De minister. Ja, dat is één van de uitwerkingen...

[2:40:24] ...uitwerkacties...

[2:40:24] ...nu vanuit het geüpdatet...

[2:40:27] ...landelijke actieprogramma. Om dus...

[2:40:29] ...met netbeheerders, maar ook met aannemers...

[2:40:31] ...et cetera, die capaciteit nog veel beter in kaart...

[2:40:33] ...te brengen. Dus bij de...

[2:40:35] ...ja, volgende update...

[2:40:37] ...brief, of de brief daarna...

[2:40:38] ...het ligt een beetje aan hoe ver die actie dan in de uitwerking...

[2:40:41] ...is, dan zullen we u van...

[2:40:43] ...meer detailinformatie voorzien.

[2:40:46] Meneer Erkens, de laatste interruptie in de reet.

[2:40:48] Strategisch, voorzitter. Ik denk dat er geen andere...

[2:40:49] ...ronde nog komt voor mij. Dus dan maak ik ze gewoon op.

[2:40:52] De energy hubs heeft u ook kort...

[2:40:53] ...genoemd, inderdaad. Kunt u ook terugkomen...

[2:40:56] ...op het feit of er dan een kennis- en expertisecentrum...

[2:40:58] ...gaat komen? Omdat juist die kennis delen...

[2:41:00] ...van een aantal pilots met heel veel andere bedrijventerreinen...

[2:41:02] ...de boel ook echt enorm kan versnellen, denk ik.

[2:41:03] Ja, voorzitter.

[2:41:05] Meneer Erkens, een paar andere vroegen daar nog naar...

[2:41:07] ...fijn. Want wij hebben nu...

[2:41:09] ...een deel van het geld zetten we nu in...

[2:41:11] ...gewoon als directe subsidie naar...

[2:41:14] ...dat staat in de brief...

[2:41:15] ...kijk even...

[2:41:16] ...die subsidie is verstrekt aan...

[2:41:18] ...een kenniscentrum dat voor die energy hubs...

[2:41:21] ...bij MKB... Ja, Stichting MKB.

[2:41:23] Stichting MKB. Zodat die ook meteen...

[2:41:25] ...aan de slag kunnen. En de gedachte daarachter is ook...

[2:41:27] ...want dat hebben we ook in het debat...

[2:41:29] ...van de begroting met u gewisseld...

[2:41:31] ...het geld dat daar nu voor is vrijgemaakt...

[2:41:33] ...dat is niet het geld waarmee je...

[2:41:35] ...de batterijen of wat dan ook gaat aanschaffen.

[2:41:37] Dat geld moet gericht zijn op...

[2:41:38] ...de experts die worden ingezet...

[2:41:41] ...om die bedrijventerreinen...

[2:41:43] ...ook echt heel concreet te helpen.