Water

[0:00:00] Het is tien uur geweest zelfs, dus tijd om dit prachtige overleg te beginnen.

[0:00:04] Welkom het WGO Water.

[0:00:06] Het jaarlijkse begrotingsdebat over water, wat normaal gesproken eind november, begin december plaatsvindt...

[0:00:13] ...maar vanwege de verkiezingen iets is opgeschoven naar eind januari.

[0:00:17] Welkom aan de minister en de ambtenaren.

[0:00:21] Welkom aan de mensen op de tribune en mensen thuis die meekijken.

[0:00:24] En natuurlijk de aanwezige Kamerleden.

[0:00:27] Ik noem ze even voor u, als ik de namen even allemaal goed weet.

[0:00:31] Dat is als eerste hier links van mij de heer Pierik van de BBB, dan de heer Heutink van de PVV...

[0:00:36] ...de heer Gabriels van GroenLinks B van de A, ik moet dat goed zeggen.

[0:00:41] Dan het kost iets van de Partij voor de Dieren, de heer De Groot van D66, de heer Olger van Dijk van NSC...

[0:00:49] ...en dan tenslotte sluit Peter De Groot van VVD namens de VVD de rij.

[0:00:54] Ik zelf fungeer vandaag als uw...

[0:00:57] ...voorzitter en zal op een gegeven moment ook het voorzitterschap overgeven.

[0:01:01] Ik denk aan de oudste in anciëniteit en dat is denk ik de heer De Groot.

[0:01:05] Als ik óf een interruptie wil plaatsen, dan wel zelf het woord wil voeren voor mijn bijdrage.

[0:01:11] Beste mensen, we herdenken deze week dat we 71 jaar geleden de watersnoodramp van 1953 dat die plaatsvond.

[0:01:21] In de nacht van 31 januari op 1 februari. Het ankerpunt in de geschiedenis van Zuidwest-Nederland.

[0:01:26] En daarom beginnen we vandaag met een gedicht, het is goed gebruik inmiddels in dit huis, Watersnood van Gerrit Achterberg.

[0:01:34] Beelden van zat kienen stonden moeders daar. Babies boven de springvloed uit te beuren.

[0:01:40] Zonen zagen hun vaders medesleuren. Wat wordt een ouder in je handen zwaar?

[0:01:45] De schuren van de boerderijen scheuren. Ratten en mensen klommen door elkaar.

[0:01:50] Een kind zat om haar dode pop te zeuren. En was het ogenblikkelijk zelf nog maar.

[0:01:56] Het water steeg tegen het vee omhoog. De koppen groeiden van geluid en dood.

[0:02:01] Het wurrde zich, de balg ondersteboven. Kippen vlogen als sneeuw de golven over.

[0:02:08] Padvinders vonden later, vals en droog, katten in bomen, een portret, een brood.

[0:02:16] Ja, dat zet wel gelijk de toon natuurlijk voor dit overleg. Het is een mooi debat.

[0:02:19] Maar het is ook een debat wat gaat eigenlijk over de existentie van ons land.

[0:02:23] En daar waren we heel erg achter in die ene nacht van 31 januari op 1 februari.

[0:02:30] Vertolkt met dit prachtige gedicht van Gerrit Achterberg.

[0:02:33] En hiermee open ik officieel deze commissievergadering. Dit wetgevingsoverlegwater.

[0:02:41] En wat ik nog wilde zeggen is dat wij vandaag niet begrotingsvolgorde hanteren.

[0:02:49] Maar van groot naar klein. Dus ik ga even kijken wie waar zit.

[0:02:54] En dan geef ik diegene het woord.

[0:02:58] En dan beginnen we dus zo meteen met de heer Heutink.

[0:03:00] Dan kan hij zich daar al op voorst voorbereiden.

[0:03:03] Ja, het is een wetgevingsoverleg. Dus officieel zijn er geen harde spreektijden.

[0:03:08] Officieel is het aantal interrupties daarbij onbeperkt.

[0:03:11] Maar om toch wel op een beetje normaal tijdstip weer huisarts te kunnen keren.

[0:03:15] Stel ik voor dat we het aantal interrupties in eerste termijn van de Kamer beperken tot vier.

[0:03:21] En dat we zeven minuten spreektijd aanhouden.

[0:03:23] En ik weet dat een aantal fracties hebben aangegeven daar niet genoeg aan te hebben.

[0:03:27] Maar ik daag ze toch uit om het toch te proberen.

[0:03:30] Nou, dat heb ik volgens mij alle mededelingen gedaan.

[0:03:34] Ja, moties doen we dus als we die willen indienen in tweede termijn.

[0:03:37] En laten we maar van start gaan.

[0:03:39] Ik zou zeggen als eerste het woord aan de heer Heutink namens de PVV-fractie.

[0:03:45] Ja, voorzitter, dank u wel. Een mooi gedicht. Leuke opening, dank u wel.

[0:03:50] Allereerst wil ik vanaf deze plek aandacht vragen voor het hoge water in de kerstperiode.

[0:03:55] En mijn waardering uitspreken voor het harde werk dat iedereen heeft gezet om het ook beheersbaar te maken.

[0:04:01] En vandaag wil ik het hebben over de kaderrichtlijn water.

[0:04:05] Het gaat geen positief verhaal zijn, voorzitter.

[0:04:08] Ik zie weliswaar een minister die zich heel erg inspant om de waterkwaliteit in ons land te verbeteren.

[0:04:14] Maar ook op dit dossier worden we volledig vastgezogen in de Europese regeldrift.

[0:04:20] En voorzitter, dat gaat echt grote consequenties met zich meebrengen.

[0:04:25] Als we dat niet oppassen, dan dreigt ons land opnieuw op slot te raken.

[0:04:29] Nu niet vanwege stikstof, maar dus vanwege de waterkwaliteit.

[0:04:34] En milieuorganisaties kunnen niet wachten om de staat voor het gerecht te dagen en Nederland daarmee verder op slot te zetten.

[0:04:42] Het lijkt bijna alsof ze er gewoon plezier in hebben om Nederland op slot te zetten.

[0:04:48] En vandaag, voorzitter, stond groot in de krant dat de MOB nu zelfs wil tegenhouden...

[0:04:52] ...dat Vitens niet volledig gebruik mag maken van de verleende vergadering.

[0:04:56] Dat is de vergunning bij een waterwindlocatie in Twente.

[0:04:58] En als we al niet meer drinkwater kunnen oppompen omdat milieuorganisaties zich onnodig zorgen maken, wat dan?

[0:05:05] Hoe gaat de minister dan zorgdragen dat we kunnen blijven investeren in nieuwe waterwindpunten en intensivering op die punten?

[0:05:13] Ook de minister ziet dat die milieuorganisaties gaan komen met rechtszaken.

[0:05:18] Niet voor niets is er nu een zevende actielijn opgesteld die er moet op toezien dat rechtszaken voorkomen worden.

[0:05:24] Het is natuurlijk...

[0:05:25] Eigenlijk is het natuurlijk bezopen dat we dit überhaupt moeten doen.

[0:05:29] En het lijkt wel alsof de regering bang is geworden voor die milieuorganisaties, voorzitter.

[0:05:33] Maar feit is dat die rechtszaken gaan komen als we in 2027 en wellicht wel eerder de Europese doelstelling niet gaan halen.

[0:05:42] En voorzitter, dan zijn rechtszaken nog niet eens de enige kopzorger van dit kabinet.

[0:05:46] Maar liefst 30 procent van alle maatregelen die dit kabinet wil doorvoeren bevat een risico of deze op tijd klaar gaan zijn.

[0:05:53] Maar zelfs als we al die maatregelen zouden halen...

[0:05:56] is het nog maar de vraag of dat genoeg gaat zijn.

[0:05:58] We krijgen pas aan het eind van het jaar een tussenrapportage.

[0:06:02] En dat betekent dus, als we aan het eind van het jaar weten wat er nog moet gebeuren...

[0:06:05] dat er nog in drie jaar tijd heel erg veel moet gaan gebeuren.

[0:06:09] En dan zijn we wel bang, voorzitter, dat die tussenrapportage eigenlijk te laat komt.

[0:06:12] Als je eind 2024 met aanvullende maatregelen moet komen...

[0:06:16] dan is het maar de vraag dus of je er in 2027 klaar mee bent.

[0:06:20] En hoe kijkt de minister hierna?

[0:06:21] En kan hij wellicht al een tipje van de sluier oplichten wat we kunnen verwachten aan het eind van het jaar?

[0:06:27] Voorzitter, laten we vandaag eens eerlijk gaan zijn tegenover elkaar.

[0:06:30] We gaan die doelen niet halen.

[0:06:32] Dat weten we nu en dat weten we al jaren.

[0:06:34] Al in 2009 en in 2015 is er uitstel gevraagd omdat het maar niet lukt.

[0:06:40] En nu dus ook niet.

[0:06:41] En dat weet de minister niet voor niets.

[0:06:43] Zo deed hij al voor op het gebruik van de uitzonderingsgronden.

[0:06:46] Maar ook dat, voorzitter, gaat niet voorkomen dat Nederland verder op slot zal gaan...

[0:06:51] of dat de torenhoge boetes uit Brussel opgelegd kan gaan worden.

[0:06:54] 50 miljoen euro heb ik zo gelezen.

[0:06:57] Zolang ieder land verschillende normen hanteert ten aanzien van waterkwaliteit...

[0:07:01] krijgen wij vervuild water ons land binnen en is het letterlijk dweilen met de kraan open.

[0:07:06] Voorzitter, een voorbeeld.

[0:07:08] In België, net over de grens bij Pelt, mag de Neersta Sinkfabriek...

[0:07:12] het uiterst giftige Thallium blijven lozen in de Dommel.

[0:07:15] En ondanks felle bezwaren van de provincie Noord-Brabant en het waterschap de Dommel...

[0:07:21] krijgen ze opnieuw een vergunning.

[0:07:23] Naast het lozen van Thallium mogen ze ook...

[0:07:25] 8300 kilo sulfaat en 14.000 kilo chloride...

[0:07:29] via de eindegatloop in de Dommel laten lopen.

[0:07:32] We krijgen dus vervuild water binnen uit een land...

[0:07:35] dat veel minder strengere normen heeft dan wij.

[0:07:38] En vervolgens zitten wij hier met de problemen.

[0:07:41] En wat ik net al zei, dan kun je dus maatregelen treffen...

[0:07:44] maar dan blijft het dweilen met de kraan open.

[0:07:47] En dan heb ik het nog niet eens over de Europese Unie.

[0:07:49] Want de regels in Brussel zijn veel te streng...

[0:07:52] en de one-out is al, methodiek moet gewoon per direct van tafel.

[0:07:56] En daar wil ik toch een reflectie van de minister op.

[0:07:58] En we hebben ook een aantal vragen aan de minister.

[0:08:01] Meneer Heutink, die vragen gaat u zo stellen.

[0:08:05] Want ik wil eerst lid Kostiets het woord geven voor een interruptie.

[0:08:11] Ja, dank u wel.

[0:08:12] Ja, ik wachtte even om te horen...

[0:08:15] of er eigenlijk een soort van vooruitzicht komt naar oplossingen...

[0:08:18] of waar de PVV eigenlijk voor staat.

[0:08:20] Want ik hoor alleen maar eigenlijk tegengestelde geluiden...

[0:08:23] om maar één voorbeeld te noemen.

[0:08:25] De PVV zegt eigenlijk nu...

[0:08:27] in andere landen laten we allerlei grootvervuilers...

[0:08:30] maar vervuilende, giftige stoffen lozen.

[0:08:32] Dat komt hier binnen.

[0:08:34] Betekent dat dat de PVV ook zegt...

[0:08:36] dat wij in ons eigen land zulke bedrijven moeten aanpakken?

[0:08:39] Want zulke bedrijven hebben we hier ook.

[0:08:41] Gemoer, Tata Steel, Shell.

[0:08:43] Is de PVV dan bereid om de gezondheid van burgers te beschermen?

[0:08:48] Om hun waterkwaliteit te beschermen?

[0:08:50] En om ze bijvoorbeeld een voorstel te steunen...

[0:08:52] om zulke lozingen te verbieden?

[0:08:55] Een heldere vraag. Het woord is aan de heer Huiting.

[0:08:58] Voorzitter, ik wist dat die vraag ging komen.

[0:09:01] Maar we hanteren niet dezelfde aanpak als de PvdD.

[0:09:04] Als het aan de PvdD ligt...

[0:09:05] dan moet het nu, dan moet het vandaag...

[0:09:07] en dan met grote consequenties ook voor die bedrijven.

[0:09:10] Wat wij zeggen, ja, de waterkwaliteit is belangrijk.

[0:09:13] Ja, we willen ook schoon water.

[0:09:15] En ja, we moeten werken aan de gezondheid van een ieder.

[0:09:18] Maar dat hoeft niet vandaag.

[0:09:20] Als we dat vandaag doen...

[0:09:21] dan heeft dat grote consequenties voor de werkgelegenheid.

[0:09:24] Met als gevolg dat de bedrijven mogelijk wel vertrekken.

[0:09:26] En we hebben ook economisch belang in Nederland.

[0:09:29] En die twee willen we graag zorgvuldig kunnen afwegen.

[0:09:32] En de bedrijven hebben ook de tijd nodig om schoner te worden...

[0:09:35] en te zorgen dat het gaat voorkomen.

[0:09:37] Dus dat is onze aanpak, voorzitter.

[0:09:39] En ja, het is natuurlijk belachelijk...

[0:09:41] dat we vanuit andere landen vervuild water binnenkrijgen.

[0:09:44] Hier vervolgens het water wordt afgekeurd.

[0:09:46] En dat wij vervolgens met juridische problemen zitten.

[0:09:49] En dat is ook niet wat we willen, volgens mij, voorzitter.

[0:09:51] Ik zie dat het politieke verschil helder is.

[0:09:54] Maar het lid Kostis wil er nog een tweede interruptie aan wagen.

[0:09:59] Ja, er is politieke verschil, maar ik weiger gewoon te geloven.

[0:10:02] Ik ben echt hoopvol dat PVV zo in de wedstrijd staat.

[0:10:06] Ik ken de PVV ook als een partij die zegt...

[0:10:09] we staan naast de burgers, we willen de burgers helpen.

[0:10:11] En die burgers, ik kom zelf uit Noord-Holland...

[0:10:14] hebben zelf bij een enquête gevraagd aan de provincie...

[0:10:17] om prioriteit te geven aan de bescherming van hun water.

[0:10:19] Dat is nogal een levensbehoefte.

[0:10:21] En dan vraag ik de PVV...

[0:10:22] wanneer is het dan wel wanneer we actie moeten ondernemen?

[0:10:27] We zijn al meer dan 20 jaar bezig...

[0:10:29] om een soort basiskwaliteit voor ons water te waarborgen.

[0:10:33] U zegt, het moet niet vandaag.

[0:10:35] Nogmaals, dat is dus niet aan de hand.

[0:10:36] We zijn al jaren, decennia bezig.

[0:10:38] Dus wanneer wil de PVV ons helpen om die burgers te beschermen?

[0:10:43] Meneer Guitink.

[0:10:45] Volgens mij gebeurt er al heel erg veel bij al die bedrijven...

[0:10:48] om het schoner te doen en minder te gaan loden.

[0:10:51] Alleen dat gaat niet van de ene op de andere dag.

[0:10:53] Ik snap dat mevrouw Kors iets dat wil.

[0:10:54] En als dat had gekund, had ik dat natuurlijk ook graag gewild.

[0:10:57] Maar de bedrijven moeten daar de tijd voor krijgen.

[0:11:00] De ruimte willen we ze geven.

[0:11:01] En ik zie dat we ook een minister hebben die daar bovenop zit.

[0:11:05] Sterker nog, ik zie ook een staatssecretaris van Milieu...

[0:11:08] die daar goed mee bezig is.

[0:11:10] En wij willen daar wat meer ruimte voor geven dan de PvdD.

[0:11:15] De heer Heutink vervolgt zijn betalingsbijnaam.

[0:11:17] Maar eerst is de heer Gabriels nog met een vraag.

[0:11:21] Dan was de heer De Groot waarschijnlijk eerder.

[0:11:23] Sorry, meneer Gabriels.

[0:11:25] Want die zat in mijn dodenhoek eventjes.

[0:11:27] Meneer De Groot, aan u het woord.

[0:11:29] En daarna dus aan de heer Gabriels.

[0:11:32] Voorzitter, het komt niet zo vaak voor dat ik in uw dodenhoek zit.

[0:11:34] Dus wat overgaat, ben ik dat niet van u gewend.

[0:11:36] Maar dank u wel.

[0:11:38] Ik zat al een tijdje met mijn hand omhoog.

[0:11:39] Ook omdat ik als nieuw woordvoerder vandaag...

[0:11:42] denk gewoon, hoe zou dit debat gaan verlopen?

[0:11:44] En als nieuw woordvoerder daarom ook vorige week...

[0:11:46] een technische briefing had aangevraagd.

[0:11:47] Om eens even goed te begrijpen...

[0:11:49] hoe dit vraagstuk nou eigenlijk in elkaar zit.

[0:11:51] En ik dacht, ga ik nou de eerste interruptie gebruiken...

[0:11:53] om de PVV tot de orde te roepen?

[0:11:55] En toen dacht ik, ja, dat ga ik toch doen.

[0:11:57] Want er worden best wel grote woorden gebruikt...

[0:12:00] dat het vervuilde water zo met dit land binnenkomt stromen.

[0:12:02] Maar ik heb toch echt vorige week in die technische briefing begrepen...

[0:12:05] dat als het gaat over...

[0:12:08] Wees niet bang, he.

[0:12:09] VVD is ook kritisch op bepaalde dingen, hoe het in Europa gaat...

[0:12:11] ten aanzien van dit onderwerp. Maar daar komen we later op.

[0:12:15] Maar ik heb toch echt begrepen dat vervuilde water...

[0:12:18] dat wij dat in onze doelen kunnen compenseren.

[0:12:21] Dat wij dat in onze doelen, als het gaat over chemicaliën bijvoorbeeld...

[0:12:26] dat we dat kunnen verrekenen.

[0:12:28] Omdat wij heel hard ons best doen, en als andere landen dat niet doen...

[0:12:31] wij daar niet voor gestraft moeten en kunnen worden...

[0:12:35] in de aanpak die gehanteerd wordt.

[0:12:37] Maar u verkoopt die wel alsof dat het grootste probleem is.

[0:12:39] En dat het allemaal maar zo binnenkomt.

[0:12:41] Dus in de systematiek klopt het gewoon niet.

[0:12:43] Kunt u daarop reageren?

[0:12:45] Heldere vraag. Het woord is aan de heer Ruiting.

[0:12:48] Ik ben niet gauw bang.

[0:12:49] En ik ben blij dat meneer De Groot ook de uitvoering pakt van een PVV-motie...

[0:12:53] die zegt dat we het vervuilde water moeten gaan compenseren.

[0:12:57] Dat is ook een idee van ons geweest om dat te gaan doen.

[0:12:59] En ik lees ook in de brief van de minister...

[0:13:02] en dat is dan misschien ook een antwoord op uw vraag...

[0:13:04] en ik wou daar net een vraag over gaan stellen aan de minister.

[0:13:07] Want de minister wordt daar niet heel erg concreet over in zijn brief.

[0:13:09] Hij zegt ook wel dat het werkelijk is in zijn brief.

[0:13:12] Ja, weet je, we kunnen het gaan doen.

[0:13:13] Maar hoe we dat dan moeten doen, dat is nog niet helemaal duidelijk.

[0:13:16] Moet die systematiek nog uit gaan werken?

[0:13:17] En dat wou ik net aan hem gaan vragen.

[0:13:20] Dus ja, dat is dan denk ik het antwoord op uw vraag, voorzitter.

[0:13:23] Helder. Dan nog het woord aan de heer Gabriels.

[0:13:25] En dan stel ik voor dat we daarna weer eventjes gaan luisteren...

[0:13:28] en dat we dan eventuele interrupties nog aan het eind van het betel van de heer Huiting doen.

[0:13:32] Eerst het woord aan de heer Gabriels.

[0:13:33] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:34] Ik zou graag van de heer Huiting willen weten dat als het drinkwatervoorziening...

[0:13:37] de basale vrijheid eigenlijk van gezond water in gevaar is...

[0:13:41] welke maatregelen hij en de PVV dan gerechtvaardigd vinden om te treffen?

[0:13:47] Meneer Huiting.

[0:13:48] Dat is even de definitie van wat meneer Gabriels bedoelt...

[0:13:52] op het moment dat de drinkwatervoorziening in gevaar is.

[0:13:55] Wat wij constateren, is dat er grote problemen zijn...

[0:13:59] ten aanzien van de vergunningverlening voor drinkwatervoorzieningen.

[0:14:02] Ze moeten getoetst worden aan verschillende gronden.

[0:14:04] Natuur, bodem, et cetera.

[0:14:07] Dat maakt het voor provincies en voor waterschappen...

[0:14:11] onder andere Vitens bijvoorbeeld, ongelooflijk ingewikkeld om dat te realiseren.

[0:14:16] Dat is één.

[0:14:17] Als je zegt...

[0:14:18] We vinden ook dat je vanuit geopolitieke opzichten...

[0:14:22] en daar kom ik straks nog op...

[0:14:23] ook iets moet gaan doen aan het beveiligings- en drinkwatersysteem.

[0:14:26] Wij vinden ook dat drinkwater een basisrecht is voor iedereen.

[0:14:30] De toegang tot schoon drinkwater moet er gewoon zijn.

[0:14:33] En daar laten we ook geen discussie over hebben vandaag.

[0:14:36] U vervolgt.

[0:14:38] Ja, voorzitter.

[0:14:39] Dan heb ik eigenlijk mijn vraag al gesteld, maar ik ga het alsnog doen.

[0:14:42] We hebben een aantal vragen aan de minister.

[0:14:45] Hoe staat het met de lobby in Brussel om minder strenge regels te hanteren?

[0:14:49] En hoe gaat de minister zorg dragen...

[0:14:51] dat we vervuild water uit België en Duitsland bijvoorbeeld niet hoeven mee te tellen?

[0:14:56] We zien daar een aantal opmerkingen in de brief.

[0:14:58] En zoals ik net al zei, het wordt nog niet heel erg concreet.

[0:15:01] En voorzitter, dan wil ik het nog hebben over het totaal aantal wateren...

[0:15:05] wat de norm niet haalt.

[0:15:06] De minister schetst in de brief weliswaar risico's voor de maatregelen...

[0:15:10] maar heeft het niet over de stand van zaken van de wateren zelf.

[0:15:14] De kaartjes zoals we die vinden, die kleuren nog steeds vuurrood.

[0:15:17] En feit is...

[0:15:18] als we die regels in Brussel niet versoepelen...

[0:15:20] en maar één stof de norm hoeft te overschrijden om het hele water af te keuren...

[0:15:24] kan de minister aangeven hoe dat beeld er nu uitziet?

[0:15:27] Hoeveel procent van het totaal aantal wateren voldoet nu aan de Kaderrichtlijn Water?

[0:15:32] Voorzitter, er staat ons heel veel werk te doen.

[0:15:34] En het geeft ons wel kopzorgen.

[0:15:36] We lijken te laat en het lijkt ook niet genoeg te zijn.

[0:15:39] Natuurlijk moet ons water van kwalitatief hoogwaardig niveau zijn.

[0:15:43] Het is ook daarom goed dat de minister er al acties voor uitzet.

[0:15:46] Maar we moeten echt voorkomen, voorzitter...

[0:15:47] dat we ons laten gijzelen in doorgeslagen regelgeving...

[0:15:51] zoals we dat ook hebben laten gebeuren met stikstof.

[0:15:53] Ik weet dat de minister de vergelijking niet wil maken...

[0:15:56] maar ik maak hem toch vandaag.

[0:15:57] En we wachten met smart op de antwoorden van de minister...

[0:16:00] en komen dan wellicht in de tweede termijn nog met moties op dit punt.

[0:16:04] Dan over van de Kaderrichtlijn Water naar drinkwater.

[0:16:08] Zoals ik net al zei, voorzitter...

[0:16:09] de toegang tot schoon drinkwater is een fundamenteel mensenrecht.

[0:16:13] Tegelijkertijd zien we forse problemen.

[0:16:15] Bedrijven kunnen niet worden aangesloten...

[0:16:16] op het drinkwatersysteem omdat er een fors tekort is.

[0:16:20] Ik las dat ze in Amersfoort zelfs bang zijn...

[0:16:22] dat ze straks hun wc's moeten doorspoelen met Spa Blauw.

[0:16:25] Dit is onacceptabel en ook funest voor onze economie, voorzitter.

[0:16:30] En daar komt nog bij dat provincies amper nieuwe waterwindlocaties kunnen regelen...

[0:16:35] omdat de vergunningverlening te ingewikkeld is...

[0:16:37] en er aan te veel randzaken getoetst dient te worden.

[0:16:40] Welke maatregelen neemt de regering...

[0:16:42] om sneller en eenvoudiger nieuwe waterwindlocaties te kunnen opzetten?

[0:16:46] Voorzitter, tot slot wil ik het nog hebben...

[0:16:48] over de beveiliging van ons drinkwatersysteem en de drinkwaterlocaties.

[0:16:52] Zijn we voldoende voorbereid op een eventuele aanslag op ons drinkwatersysteem?

[0:16:57] Kunnen we in tijden van crisis onze waterwindlocaties nog blijven gebruiken?

[0:17:01] En hoe staat het daarmee? Vraag ik aan de minister.

[0:17:03] En die vraag is natuurlijk meer dan relevant gezien de geopolitieke ontwikkelingen.

[0:17:08] Daar wil ik het nu voor bij laten. Dank u wel, voorzitter.

[0:17:11] Perfect, meneer Heutink. Goed binnen de tijd.

[0:17:14] Dan gaan we door naar de heer Gabriels.

[0:17:17] Die ons al heeft gewaarschuwd iets langer te willen spreken.

[0:17:19] Maar we gaan het zien.

[0:17:20] Ja, ik ga het zo kort mogelijk proberen te houden.

[0:17:23] Maar ik vind het ingewikkeld, omdat er zoveel belangrijke thema's hier besproken moeten worden.

[0:17:27] Dat is enerzijds kaderregelen en water.

[0:17:28] Maar dat is natuurlijk ook DELTA-programma, bodemwatersturend, de signaalrapportage.

[0:17:35] Nou ja, zo kan ik er nog wel een paar noemen.

[0:17:37] En ik denk dat water, laten we zeggen, meer aandacht behoefte...

[0:17:42] integrale aandacht behoefte tussen ministeries dan dat we nu hebben.

[0:17:47] In tegenstelling tot wat de vorige spreker verteld heeft over de kaderregelen en water...

[0:17:52] zal het u niet verbazen dat GroenLinkspartij van de Arbeid van Meningen...

[0:17:55] is dat er echte keuzes gemaakt dienen te worden...

[0:17:57] om de doelen van de kaderregelen en water ook echt te behalen.

[0:18:00] En ook echt in 2027.

[0:18:02] We gaan ervan uit dat de minister alles op alles wil zetten om dat doel te behalen.

[0:18:06] Ook ondanks de kabinetsformatie.

[0:18:08] En de eerste vraag, en daar zullen er nog heel veel volgen, is...

[0:18:11] kan de minister dat toezeggen?

[0:18:13] En uit de presentatie van de technische briefing bleek...

[0:18:16] dat vooral meststoffen van invloed zijn op het wel of niet behalen van de doelen.

[0:18:20] En in hoeverre ligt dan de sleutel voor het behalen van de doelen bij een ander ministerie?

[0:18:24] Ik kan me herinneren, want toen ik gedeputeerde was...

[0:18:26] dat ik het erg vervelend vond om verantwoordelijk te zijn voor iets waarvan de...

[0:18:30] laten we zeggen, ik was dan verantwoordelijk voor iets...

[0:18:33] waarvan de echte doelen en de invloed bij andere gedeputeerden lag.

[0:18:38] En dan dacht ik, dat is lastig.

[0:18:40] En dan is ook...

[0:18:41] U mag even een komma plaatsen.

[0:18:44] Of wilde u de zin nog even afmaken?

[0:18:46] Nee, prima.

[0:18:46] Nee, ik dacht dat dit een natuurlijk moment was.

[0:18:48] De heer Heutink wil u gelijk interrumperen.

[0:18:51] Ja, voorzitter.

[0:18:52] Meneer Gabriels zegt dat wij de doelen niet willen halen van de PVV.

[0:18:55] Maar dat willen we wel.

[0:18:56] Maar wat we zien, is dat het niet lukt.

[0:18:58] Dat geeft de minister ook duidelijk aan in zijn brief.

[0:19:00] Dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat we die doelen gaan halen.

[0:19:05] Dan kan de GroenLinks Partij van de Arbeid wel vragen aan de minister...

[0:19:09] ja, kunt u toezeggen dat we die doelen gaan halen?

[0:19:11] Als die dat had gekund, voorzitter, zeg ik tegen meneer Gabriels...

[0:19:14] had die dat al lang en breed natuurlijk gedaan.

[0:19:16] Maar waarom houdt meneer Gabriels dan niet een realistisch verhaal?

[0:19:19] De constatering dat we die doelen niet gaan halen is meer dan relevant.

[0:19:23] En dan moet toch ook GroenLinks Partij van de Arbeid van mening kunnen zijn...

[0:19:26] dat we iets meer moeten doen.

[0:19:27] Dat we iets moeten gaan doen aan de voorkant om die regels te versoepelen.

[0:19:30] Hoe kijkt meneer Gabriels daarnaar?

[0:19:32] Dan moet hij toch op z'n mis met mij eens zijn?

[0:19:34] Ik ben in ieder geval blij dat u de doelen wil halen.

[0:19:36] Mijn vraag aan de minister was...

[0:19:38] wilt u er alles op alles gaan zetten om de doelen te behalen?

[0:19:41] En er zijn verschillende maatregelen die nog lang niet zijn gedaan.

[0:19:45] Door provincies bijvoorbeeld.

[0:19:48] Omdat er gewoon ook uit de signaalrapportage blijkt...

[0:19:50] dat de provincies niet hun bestuurlijke prioriteit daar hebben liggen.

[0:19:55] Dus wij zijn van mening dat er nog te weinig gebeurd is...

[0:19:58] en überhaupt te weinig gebeurd voor datgene...

[0:20:01] wat wij met z'n allen superbelangrijk vinden en achten.

[0:20:03] Dat is namelijk schoon drinkwater.

[0:20:05] Wat is er vrijer dan gewoon schoon drinkwater...

[0:20:09] voldoende beschikbaar drinkwater uit de kraan te krijgen?

[0:20:12] En daar willen wij alles op alles zetten.

[0:20:14] En wij denken wel dat we dat kunnen.

[0:20:15] En dat het gerealiseerd kan worden.

[0:20:16] Alleen daar heb je wel ballen voor nodig.

[0:20:21] Mijn vraag is dus vooral van...

[0:20:23] wat heeft de minister gedaan om ook een ander ministerie te bewegen...

[0:20:27] om bij te dragen aan de waterdoelen?

[0:20:28] Dan heb ik het vooral over meststoffen en dergelijke.

[0:20:31] Dus ik ben gewoon heel benieuwd hoe die gesprekken dan gaan.

[0:20:34] En volgens mij heeft meneer Adema ook heel veel invloed...

[0:20:37] dus eigenlijk op de kaderrichtlijn water.

[0:20:40] En ik wil gewoon uitleggen over hoe dat dan werkt.

[0:20:43] Dan in dat kader ook de gebiedsplannen van de provincie.

[0:20:47] De verschillende provincies hebben in juni, juli 2023 plannen ingeleverd.

[0:20:53] En dat waren integrale plannen.

[0:20:54] Daar zaten ook heel veel waterplannen bij.

[0:20:56] En die plannen zijn dan gemaakt samen met natuurorganisaties...

[0:20:59] samen met waterschappen, maar ook boerenorganisaties, gemeenten.

[0:21:03] En die plannen staan nu on hold.

[0:21:06] En de provincies geven wel aan dat ze geld nodig hebben voor die uitvoering.

[0:21:10] En mijn vraag is dan dus ook...

[0:21:11] zijn er mogelijkheden om plannen uit die gebiedsplannen...

[0:21:14] die wel bijdragen aan het behalen van de kaderrichtlijn waterdoelen...

[0:21:17] toch te bekostigen?

[0:21:18] En binnen het transitiefonds is 811 miljoen euro specifiek bestemd...

[0:21:22] voor de kaderrichtlijn water.

[0:21:24] En zijn die al uitgekeerd en worden die uitgekeerd?

[0:21:26] En wanneer en waarom wel en waarom niet?

[0:21:29] Ik denk dat het belangrijk is dat we van de kant af moeten komen...

[0:21:31] omdat, laten we zeggen, zoals mijn buurman zegt...

[0:21:34] we willen de doelen wel halen, maar ja, niet nu.

[0:21:36] En er is allemaal tijd voor nodig.

[0:21:37] Maar we zijn nog niet eens van de kant.

[0:21:39] Dus ik vraag me af, zullen we ook echt...

[0:21:41] wanneer gaan we echt starten daarmee?

[0:21:44] En heeft het niet geven van geld aan de provincies invloed...

[0:21:46] op het wel of niet behalen van die kaderrichtlijn waterdoelen?

[0:21:50] En dan heb ik ook een andere vraag in het kader daarvan...

[0:21:52] over intersectoraal werken.

[0:21:55] Er worden nu boeren opgekocht...

[0:21:58] in het kader van de LBV en LBV Plus-regeling.

[0:22:00] En mijn vraag is dan...

[0:22:02] hoe voorkomen we dat die gronden die die boeren bezitten...

[0:22:04] die dan vervolgens opgekocht zijn...

[0:22:07] althans, de veehouderijen worden opgekocht...

[0:22:10] hoe voorkomen we dan dat die gronden vervolgens opgekocht gaan worden...

[0:22:13] door de graszodenbedrijven of lelietelers...

[0:22:15] niet-biologische lelietelers...

[0:22:16] die dan vervolgens slechter zijn voor de waterdoelen?

[0:22:20] Dus dan heb je wel eens aan je stikstofdoelen gedaan...

[0:22:21] maar dan heb je je waterdoelen eigenlijk verslechterd.

[0:22:24] En in het kader daarvan, is het dan niet belangrijk...

[0:22:26] om nu al eigenlijk met een verslechteringsverbod...

[0:22:28] of teeltverbod of teeltadvies te komen?

[0:22:31] Hoe gaan we daarmee om?

[0:22:32] Dat aan de enerzijds de stikstofdoelen...

[0:22:35] misschien wel gehaald worden...

[0:22:36] maar die zijn dan vervolgens slechter voor de waterdoelen.

[0:22:39] Bijvoorbeeld in Zuid-Limburg...

[0:22:42] grasophellingen met koeien.

[0:22:43] Als die koeien, laten we zeggen, verdwijnen...

[0:22:46] goed voor de stikstofdoelen...

[0:22:48] maar vervolgens krijg je misschien een aardappelveld...

[0:22:50] met meer uitspoeling...

[0:22:51] en zijn ze weer slechter voor de waterdoelen.

[0:22:52] Hoe gaat u daarmee om?

[0:22:54] Na deze heldere vraag...

[0:22:55] wil de heer Heuting een vraag stellen aan de heer Gabriels.

[0:22:59] Ja, voorzitter.

[0:23:00] Het was natuurlijk wachten tot het GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:23:02] met verboden op tafel zou gaan gooien.

[0:23:05] En dat is nu precies wat er gebeurt.

[0:23:07] En snapt meneer Gabriels dat op het moment...

[0:23:10] dat we een verslechteringsverbod gaan invoeren...

[0:23:12] dat hij daarmee ook direct de deur wagenwijd openzet...

[0:23:18] naar rechtszaken...

[0:23:19] en dat daarmee ons land nog veel verder op slot komt...

[0:23:22] dan wat we nu al zien met de stikstofcrisis?

[0:23:25] Meneer Gabriels.

[0:23:26] Ja, ik wil het graag omdraaien.

[0:23:27] Snapt de heer Heuting van de PVV dat als we de waterdoelen niet halen...

[0:23:30] dat dat dan niet nodig is?

[0:23:31] Dus mijn advies zou zijn...

[0:23:33] ga aan de slag om die waterdoelen te halen.

[0:23:34] Dan komen die rechtszaken niet.

[0:23:35] We willen toch immers schoon water.

[0:23:37] En dat wil u ook.

[0:23:40] U vervolgt.

[0:23:41] Dank u wel.

[0:23:42] Dank u wel, voorzitter.

[0:23:43] Ja, dus mijn volgende vraag zou dan ook zijn...

[0:23:46] hoe gaan we gezamenlijk om met waterwerken...

[0:23:49] als we de kaderrichtlijn waterdoelen niet halen?

[0:23:51] Het is dan vanwege het naderende verslechteringsverbod niet mogelijk...

[0:23:55] om belangrijke waterwerken uit te voeren.

[0:23:57] En moeten we dan niet een lijst maken met grootschalige projecten...

[0:24:00] die we dan langs de kaderrichtlijn waterdoelen leggen...

[0:24:05] en op die plekken waar grote waterbeschermingsprojecten zijn...

[0:24:08] sneller de doelen van de kaderrichtlijn water behalen...

[0:24:10] voordat het verslechteringsverbod in 2027 van kracht wordt?

[0:24:14] En ja, dat lijkt me belangrijk...

[0:24:16] omdat we anders inderdaad vast komen te zitten.

[0:24:20] Het kabinet ziet de juridische risico's van het niet behalen van de KRW...

[0:24:24] niet als erg groot op basis van de Europese rechtelijke consequenties.

[0:24:27] Hoe zit het met de binnenlandse juridische risico's...

[0:24:30] van rechtszaken omtrent vergunningen?

[0:24:32] Hoe beziet de minister die risico's?

[0:24:35] Nou, dan was er een heel tof rapport van de Raad voor de Levenomgeving...

[0:24:40] en daar staan hele mooie conclusies in.

[0:24:42] En ja, wij zijn het heel erg eens met die conclusies...

[0:24:46] maar de eerste die bracht mij...

[0:24:50] eigenlijk dacht van, nou, dat is gewoon misschien wel de kern.

[0:24:53] En die eerste aanbeveling van die Raad voor de Levenomgeving was...

[0:24:56] zorg voor betere doorwerking van de KRW op alle relevante beleidsterreinen...

[0:25:01] en tref hiervoor verplichtende maatregelen.

[0:25:04] En toen vroeg ik me af...

[0:25:06] in hoeverre is de minister het eens met deze aanbeveling...

[0:25:09] en dan voornamelijk met de inzet van verplichtende maatregelen?

[0:25:13] En zo nee, als u niets verplichtends wil...

[0:25:16] hoe meent u de KRW-waterdoelen te behalen zonder deze aanbeveling...

[0:25:20] en als alles op vrijwillige basis gebeurt?

[0:25:23] Nou, en dan heb ik in mijn speech van dinsdag het ook gehad...

[0:25:26] over dat altijd alles binnen de vergunningen valt.

[0:25:29] En ik vraag me eigenlijk af dat als we...

[0:25:32] als alle vergunningen samen leiden tot een overschrijding...

[0:25:35] hoe gaan we er dan voor zorgen dat we bepaalde vergunningen gaan onttrekken...

[0:25:38] of halveren of aanscherpen?

[0:25:41] En zijn er al juridische instrumenten voor?

[0:25:43] Wij denken dat er een intrekkingsbeleid gemaakt...

[0:25:46] zal moeten gaan worden door provincies...

[0:25:47] omdat bepaalde vergunningen misschien niet meer houdbaar zijn...

[0:25:50] en in conflict raken met waterbeschikbaarheid...

[0:25:52] voor boeren of voor inwoners of voor bedrijven.

[0:25:56] En dat we dan dus slim moeten zijn...

[0:25:58] en niet de rechtszaken moeten afwachten...

[0:25:59] maar zelf een intrekkingsbeleid moeten maken.

[0:26:02] Hoe ziet de minister dat?

[0:26:06] Dan...

[0:26:06] Ik zie...

[0:26:08] Ja, een interruptie van de heer Onge van Dijk.

[0:26:11] Ja, dank voorzitter.

[0:26:11] Ik heb bewust even gewacht...

[0:26:13] want het was allemaal qua de richtlijn water.

[0:26:14] Ik weet niet of u ook bent afgerond met dit blokje.

[0:26:17] Want mijn vraag gaat eigenlijk meer algemeen over...

[0:26:20] niet zozeer hoe u tegen een goede waterkwaliteit aankijkt...

[0:26:24] want daar is Nieuw Sociaal Contract van harte mee eens...

[0:26:26] dat we daar aan moeten streven.

[0:26:27] Maar het gaat mij wel over het realisme.

[0:26:29] En wat ik heel erg uit uw verhaal hoor...

[0:26:32] zijn eigenlijk twee dingen.

[0:26:32] U zegt we moeten nog van de kant.

[0:26:35] En twee...

[0:26:36] Ja, de regels...

[0:26:37] Nou, de collega van de PVV heeft er ook al aan gerefereerd.

[0:26:40] One out, all out, die staan.

[0:26:42] En daar moeten we ons aan vasthouden.

[0:26:44] Terwijl...

[0:26:45] En u gaat daar eigenlijk al op voortborduren...

[0:26:47] want u zegt van...

[0:26:47] Nou ja, dan moeten we misschien gaan prioriteren...

[0:26:50] waar we wel dingen gaan doen en waar dingen niet.

[0:26:53] Bent u het er ook mee eens om toch nog eens te kijken...

[0:26:55] hoe realistisch is dit hele frame nu daadwerkelijk?

[0:26:58] En kan dat juist niet de energie eruit halen...

[0:27:00] om wel te werken aan verbeterde waterkwaliteit?

[0:27:02] Dat is mijn eerste vraag.

[0:27:03] En de tweede was dan toch ook...

[0:27:05] Herkent u het beeld dat er wel degelijk...

[0:27:07] resultaten zijn geboekt de laatste 20 jaar...

[0:27:08] bijvoorbeeld op het vlak van zwemwater?

[0:27:11] Ja, ik geef graag het woord weer aan meneer Gabriels.

[0:27:13] Ik weet dat de eerste vraag uitnodigt tot een enorm essay.

[0:27:17] Ik stel voor dat we het toch een beetje kort houden.

[0:27:22] Natuurlijk erkennen wij dat er heel veel gebeurd is...

[0:27:24] en dat ook boeren en allerlei organisaties...

[0:27:27] hard werken aan de waterkwaliteit...

[0:27:29] omdat er positieve resultaten geboekt zijn.

[0:27:32] Echter, het is nog niet voldoende...

[0:27:34] want er liggen niet voor niks aanbevelingen...

[0:27:36] van de Raad voor de Levenomgeving.

[0:27:38] Niet voor niets is er een ILT-signaalrapportage.

[0:27:40] En ik vind het juist niet realistisch om te zeggen...

[0:27:43] dat wat ik nu zeg niet realistisch is.

[0:27:46] Omdat het niet realistisch is om te wachten...

[0:27:48] totdat er dadelijk echt geen drinkwater meer...

[0:27:52] dat de drinkwatervoorziening in gevaar komt...

[0:27:53] en dat de waterkwaliteit, waar iedereen het ermee eens is...

[0:27:56] maar niet als we maatregelen willen treffen.

[0:27:59] Dus dat vind ik altijd zo gek.

[0:28:01] Iedereen wil schoon water en schoon drinkwater van levensbelang.

[0:28:04] Heel erg belangrijk. Zegt u allebei.

[0:28:06] Vervolgens moet er dan iets gedaan worden...

[0:28:09] of iets ingeleverd worden en dan zegt u...

[0:28:10] dat vinden we niet realistisch van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:28:13] Wij stellen gewoon andere prioriteiten.

[0:28:15] De heer Van Dijk met zijn tweede interruptie.

[0:28:17] Het ging mij concreet ook om de werkwijze met one out, all out.

[0:28:20] En stel nou dat alle EU-lidstaten dit niet kunnen halen.

[0:28:23] Bent u nog steeds mee eens dat dit een realistische manier is...

[0:28:25] om aan verbeterde waterkwaliteit te werken?

[0:28:28] De heer Gabriel.

[0:28:29] Ik wil niet tornen aan doelen. Ik wil beginnen met oplossingen.

[0:28:34] Dus ik vind het wel realistisch...

[0:28:35] om volledig te strijden als u een glas water voor u heeft...

[0:28:39] wat helemaal voldoet, maar één stofje niet...

[0:28:41] en dat stofje is toevallig heel erg slecht voor uw gezondheid.

[0:28:43] Dat dringt u toch ook niet op?

[0:28:46] Dan gaan we, voordat de heer Gabriel vervolgt...

[0:28:49] nog naar de heer Pierik voor een interruptie.

[0:28:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:28:55] Ik hoor de heer Gabriel voortdurend roepen...

[0:28:58] van intrekkingsbeleid, verplichtingen en zo.

[0:29:02] Ik denk ook dat we allemaal op zoek zijn naar oplossingen.

[0:29:05] Daar kunnen we elkaar wel in vallen.

[0:29:07] En ik denk dat we de einddoelen ook best wel scherp hebben.

[0:29:11] Alleen, het gaat mij toch om in hoeverre...

[0:29:13] de heer Gabriel kan aangeven...

[0:29:15] in hoeverre het halen van die doelen dan betaalbaar en haalbaar zijn.

[0:29:19] En ik ondersteun wel een beetje de opvattingen van Olga...

[0:29:22] die zegt van nou, ik zie dat toch...

[0:29:25] Ja, ik mis het realisme.

[0:29:28] Ja, dit vind ik wel heel fijn om op te reageren...

[0:29:31] want er worden haalbaar en betaalbaar.

[0:29:34] Hoe haalbaar en betaalbaar is het dat drinkwaterbedrijven...

[0:29:36] nu enorme kosten moeten maken die ze afwentelen op de belastingbetaler...

[0:29:40] om het water schoon te krijgen?

[0:29:42] Dat vind ik niet haalbaar en betaalbaar.

[0:29:45] Dus wij verschillen volgens mij niet van mening dat water belangrijk is.

[0:29:50] Waar wij verschillen van mening is dat wij graag meer inzetten willen...

[0:29:54] en ook gewoon niet terugdeinzen om af en toe aan te geven...

[0:29:57] van op de manier waarop we nu blijven lozen en nu blijven onttrekken...

[0:30:02] kan het zijn dat drinkwatervoorzieningen...

[0:30:04] maar ook voorzieningen voor boeren en bedrijven in gevaar komen.

[0:30:09] En dat vinden wij niet haalbaar en realistisch.

[0:30:12] Dus ja, dat zou mijn reactie daarop zijn.

[0:30:16] Meneer Pierik, wil je nog even op door?

[0:30:19] Ja, voorzitter.

[0:30:21] Nogmaals, ik denk dat dat heel erg duidelijk is.

[0:30:24] Daar zijn we het heel erg over eens.

[0:30:25] En ik denk dat we ook moeten reflecteren op wat er allemaal is gedaan.

[0:30:30] Dus als we kijken wat er de laatste jaren al gedaan is...

[0:30:33] om het water schoner te krijgen.

[0:30:35] En de maatregelenpakketten die ingezet zijn...

[0:30:37] die hebben ook een bepaalde tijd nodig...

[0:30:39] om weer effect te hebben op de waterkwaliteit.

[0:30:42] En er is altijd zo'n vertraging.

[0:30:46] Je hebt altijd van die na-el-effecten van maatregelen...

[0:30:48] om uiteindelijk te zien wat voor effect het heeft op die waterkwaliteit.

[0:30:52] En ja, ik wil eigenlijk kijken naar wat er in het verleden al gebeurd is.

[0:30:58] En dan zeggen we, luisteren, het is helaas nog niet genoeg.

[0:31:00] Er moet nog veel meer gebeuren, daar ben ik het helemaal mee eens.

[0:31:02] Maar wel in een tempo die de samenleving aan kan.

[0:31:07] Waar je die betaalbaarheid, die haalbaarheid in ieder geval...

[0:31:11] behoorlijk hoog in het vaandel zet.

[0:31:12] Het punt is helder.

[0:31:14] En de reactie is dan aan de heer Gabriels.

[0:31:16] En ik zie dan nog één interruptie van de heer De Goud.

[0:31:18] En ik stel voor dat we dan, want volgens mij is het verschil...

[0:31:20] in de overeenkomsten helder, dat we dan weer eventjes verder gaan.

[0:31:24] Ja, los van het feit dat er geen vraag gesteld werd, vinden wij...

[0:31:27] Kijk, de samenleving het aan kan.

[0:31:30] Drinkwaterbedrijven en drinkwater is ook de samenleving.

[0:31:32] Dus ik ben het...

[0:31:34] Kijk, het is niet zo dat wij...

[0:31:35] Wij waarschuwen nu dat er in 2027 een verslechteringsgebod dreigt te komen.

[0:31:42] Wij denken dat het verstandig is om daarover na te denken...

[0:31:44] om vooruitlopend daarop zelf na te denken...

[0:31:47] welke lozingen en welke onttrekkingen wij belangrijk vinden.

[0:31:52] Het is niet zo dat wij overal de hele tijd verboden en dergelijke willen.

[0:31:55] Het is natuurlijk altijd heel raar dat dat gedacht wordt.

[0:31:57] Maar wij willen iets meer tempo en ook gewoon voorkomen...

[0:32:00] dat er dadelijk via de rechter bepaalde vergunningen ingetrokken worden.

[0:32:04] Het lijkt mij verstandiger om daar met z'n allen gezamenlijk over na te denken...

[0:32:07] ook met u, ook voor schoon drinkwater voor de landbouw...

[0:32:10] en voor inwoners, dus samenleving.

[0:32:13] Helder antwoord. Dan nog het woord aan de heer De Goud voor zijn interruptie.

[0:32:16] Dank u wel, voorzitter.

[0:32:19] Naar aanleiding van de laatste beantwoording van de heer Gabriels...

[0:32:21] is bijna mijn interruptie niet meer mogelijk, maar ik doe het toch.

[0:32:23] Want ik hoorde in de bijdrage toch iets meer van...

[0:32:26] Die bedrijven maken er allemaal een potje van.

[0:32:28] Ze hebben wel een vergunning, maar ze lozen nog zoveel.

[0:32:30] En ja, weet je, doe ze maar dicht, streep die banen maar weg.

[0:32:33] Dan gaan we die kant op van hoe de VVD daar echt anders tegen aankijkt.

[0:32:38] Dus laten we het een beetje positief houden, zou ik zeggen, vandaag.

[0:32:41] En ook naar die praktijk gaan.

[0:32:43] En hoe kijkt de heer Gabriels dan tegen het impulsprogramma aan?

[0:32:46] De verbetering als onderdeel van de kaderregelen en water.

[0:32:50] Waarin die bedrijven ook zelf gezegd hebben van...

[0:32:52] Wij gaan aan de slag om een plan op tafel te leggen...

[0:32:55] om te kijken waar wij schadelijke uitstoot, lozingen en dergelijke...

[0:32:59] wellicht kunnen voorkomen.

[0:33:02] Ik ben ook realistisch, ik weet niet of dat bij allemaal lukt.

[0:33:05] Maar hoe kijkt u eruit tegen dat soort initiatieven?

[0:33:07] Gaat dat u voldoende helpen in uw gevoel dat we op de goede weg zijn?

[0:33:11] Het gaat mij vast helpen, maar ik ben benieuwd naar de heer Gabriels.

[0:33:15] Natuurlijk, alles wat daar gebeurt is natuurlijk hartstikke positief.

[0:33:18] Maar ik wil echt terzeerste weer spreken...

[0:33:21] dat wij alle bedrijven zomaar willen sluiten en dat ze niks doen.

[0:33:25] Dat heb ik volgens mij net ook al gezegd in de beantwoording van de heer Heutink.

[0:33:28] Maar ik mis de urgentie bij andere partijen...

[0:33:31] en ook het frame dat als je er wel iets aan wil doen...

[0:33:34] dat je dan meteen een negatieve bedrijfssluiter bent.

[0:33:37] Ja, dat wil ik echt weer spreken.

[0:33:40] Ik was zelf gedeputeerde, ik heb daar hartstikke positieve zaken gezien...

[0:33:43] vanuit bedrijven, waterschappen, er liggen hele goede plannen.

[0:33:45] Echter ligt ook dat weer stil.

[0:33:47] En het is alleen maar de bezorgdheid uitspreken om hier gezamenlijk te kijken...

[0:33:51] naar wat we kunnen doen om ook de zorgen uit de samenleving...

[0:33:54] met betrekking tot schoon drinkwater te beperken.

[0:33:57] Ja, nou ja, dat.

[0:33:58] Helder punt.

[0:33:59] En ik denk dat de minister hier straks ook nog uitgebreid op ingaat...

[0:34:02] en dan zal er ook wel weer ruimte zijn voor het onderlinge gesprek.

[0:34:06] Ik zal dat, voordat de heer Gabriels vervolgt...

[0:34:09] nog even ter indicatie, de indicatieve spreektijd die er nog is...

[0:34:14] tot zeven minuten is nog een kleine minuut.

[0:34:16] Tot tien minuten dus nog een kleine vier minuten.

[0:34:18] Dat is goed.

[0:34:20] Dan even over dat actieprogramma beschikbaarheid drinkwater.

[0:34:23] Hoe staat het daarmee, minister, met dat actieprogramma?

[0:34:26] Hoe kunt u...

[0:34:27] Nou, kunt u garanderen dat het geen slap of vrijblijvend programma wordt?

[0:34:30] En heeft u de conclusies van het ILT ook gedeeld...

[0:34:33] tijdens het BO Water op 13 december?

[0:34:35] Namelijk dat provincies het niet als bestuurlijke prioriteit zien.

[0:34:38] En hoe reageerden de provincies?

[0:34:39] Zijn zij het eens met die conclusie dat het geen bestuurlijke prioriteit heeft?

[0:34:43] Dan heeft u een reactie geschreven in uw brief op de signaalrapportage van ILT.

[0:34:48] En daarin schrijft u dat u uw aanwijzingsbevoegdheid...

[0:34:52] die u heeft, niet wil inzetten.

[0:34:53] Mijn vraag is dan wanneer wil u die wel inzetten?

[0:34:56] Wanneer gaat u wel de provincies aanspreken om hier werk van te maken...

[0:35:01] om echt voor schoon drinkwater te gaan?

[0:35:05] En waarom noemt u enkel het aanboren van nieuwe bronnen van drinkwater?

[0:35:09] En waarom staat het woord besparing nergens?

[0:35:12] Nou ja, zoals u misschien hoort, willen wij die urgentie wel.

[0:35:17] En vinden wij het actieprogramma echt een punt...

[0:35:20] waarin je ervoor kunt zorgen dat het niet te vrijblijvend en niet te slap wordt...

[0:35:23] omdat we daadwerkelijk de doelen willen brengen.

[0:35:26] Dan, we vinden dat we de provincies niet alleen moeten aanspreken...

[0:35:30] om het bestuurlijk prioriteit te krijgen...

[0:35:33] maar ook moeten helpen met het realiseren van de waterdoelen in de gebiedsplannen.

[0:35:36] Dus enerzijds een stok, anderzijds de wortel.

[0:35:40] Dat vinden we ontzettend belangrijk.

[0:35:42] Nou goed, dan water- en bodemsturend.

[0:35:45] Dat zijn hele mooie woorden.

[0:35:46] Hoe gaan we dat gezamenlijk juridisch verankeren?

[0:35:49] En kunt u in het kader daarvan ook kort iets vertellen...

[0:35:53] over het bouwen in Uiterwaarden van Arnhem?

[0:35:57] In hoeverre vallen niet alleen toekomstig bestemmingen en plannen...

[0:36:00] maar ook huidige plannen en functies onder de prioritering bodem- en watersturend?

[0:36:04] Geldt dat vanaf... Ja, vanaf wanneer geldt dat dan?

[0:36:07] Geldt dat ook voor bestaande plannen of niet?

[0:36:10] En dan, daarnaast maakt de VNG zich zorgen, ze missen budget.

[0:36:14] En hoe betrekt u gemeente hierbij?

[0:36:16] Dan het deltaprogramma Water.

[0:36:18] In de stafnotitie, is heel fijn om te lezen trouwens...

[0:36:20] daar staat duidelijk dat ruimtelijke oplossingen, integrale oplossingen...

[0:36:24] zoals bijvoorbeeld ruimte voor de rivier, wat bewezen effectief is...

[0:36:28] dat dat moeilijker vaak wordt omdat het vaak wat duurder is...

[0:36:32] of omdat inwoners het niet altijd wenselijk vinden.

[0:36:34] Terwijl het toch bewezen heeft, ook met de laatste hoogwaters...

[0:36:37] eigenlijk de non-stop hoogwaters die we hebben...

[0:36:40] dat ruimte voor de rivier wel degelijk echt megatoffe en hele goede projecten zijn geweest...

[0:36:44] waarin meervoudige doelen bereikt worden.

[0:36:46] De vraag is dan dus ook in hoeverre conflicteert...

[0:36:50] het sober en doelmatig, de woorden sober en doelmatig uit de Waterwet...

[0:36:53] met de wens om meer integrale ruimtelijke plannen vorm te geven...

[0:36:57] en hoe wordt dit alles afgewogen?

[0:36:59] Wat gaat de minister eraan doen om integraliteit en ruimtelijke oplossingen te bevorderen...

[0:37:04] en niet enkel technische maatregelen na te streven?

[0:37:08] Dan nog één dingetje.

[0:37:10] In de klimaattop van Dubai is gesproken...

[0:37:12] ook over het herstellen van 300.000 kilometer aan rivieren...

[0:37:16] en 350 miljoen hectare aan wetlands.

[0:37:19] Bent u bereid om ook internationaal samen met Europese landen...

[0:37:23] het voortouw te nemen in het aanjagen van die Fresh Water Challenge?

[0:37:26] Omdat Nederland natuurlijk heel veel ervaring heeft en heel veel kennis heeft...

[0:37:29] en daarbij ook lokale waterorganisaties in de lead te zetten.

[0:37:32] Nou, dan stop ik ermee met nog duizend andere vragen, maar dit is het.

[0:37:36] Ja, u voelt het prima in de ogen van de voorzitter, inderdaad.

[0:37:39] Meneer Gabriels, dank u wel.

[0:37:41] Dan gaan we verder met de VVD.

[0:37:43] En namens de VVD spreekt Peter de Groot.

[0:37:46] Dank, voorzitter. Ik denk een minuut of zeven, acht.

[0:37:48] Dus ik zal geruststellen, het wordt geen tien minuten...

[0:37:50] als ik ook een beetje snel doorpraat, zou ik zeggen.

[0:37:53] Voorzitter, de VVD wil dat mensen in ons land...

[0:37:55] zich geen zorgen hoeven te maken over water.

[0:37:57] Of dat nu gaat over het houden van droge voeten...

[0:37:59] de kwaliteit van water of dat er voldoende drinkwater is.

[0:38:02] Maar we zien steeds vaker dat dit, en dat is vandaag al gezegd...

[0:38:04] niet vanzelfsprekend is.

[0:38:06] Door het jaar heen, in de zomer en in de winter...

[0:38:08] lopen we tegen problemen aan met water.

[0:38:10] Of er nu voldoende zoetwatervoorraden zijn...

[0:38:12] maar ook door droogte bijvoorbeeld, dat er vaker natuurbranden zijn...

[0:38:16] dat de tuinslang dicht moet blijven...

[0:38:18] zodat we de afgelopen weken het water wat Nederland binnenkomt...

[0:38:21] niet kwijt kunnen.

[0:38:23] Overstromingen komen vaker voor...

[0:38:25] en het dreigt dat nieuwe woningen niet aangesloten worden op water.

[0:38:28] Dan ervaren mensen in het land pas echt de rol van water...

[0:38:32] wat de rol van water in hun leven is...

[0:38:35] als we de boel niet voor elkaar hebben.

[0:38:37] En daarom moeten we de handen uit de mouwen steken...

[0:38:39] zodat we ons geen zorgen hoeven te maken over dat water.

[0:38:42] En daarom wil de VVD vandaag aandacht vragen...

[0:38:44] voor een drietal onderwerpen.

[0:38:46] En ik zal beginnen met het onderdeel...

[0:38:49] water en de inrichting van Nederland.

[0:38:51] Want het Integraal Rivierenmanagement 2050...

[0:38:54] is belangrijk voor de binnenvaart...

[0:38:56] om onze water bevaarbaar te houden.

[0:38:58] Maar ook om stappen te zetten...

[0:39:00] en overlast zoals de afgelopen weken tegen te gaan.

[0:39:02] En ik wil graag van de minister weten...

[0:39:03] hoe hij met omliggende landen...

[0:39:05] die voor toevoer van veel water zorgen...

[0:39:09] dringende afspraken gaat maken...

[0:39:10] om het water in die landen beter vast te houden.

[0:39:12] Er zijn veel overleggen...

[0:39:14] maar hier gaat het erom concrete afspraken te maken...

[0:39:17] die in tijden van veel regen...

[0:39:18] of smeltwater voor vertraging zorgen.

[0:39:20] Want dit zorgt dat niet alleen in Nederland...

[0:39:22] versneld kostbare maatregelen...

[0:39:24] genomen moeten worden.

[0:39:26] En ook zie ik graag een overzicht in dit plan...

[0:39:28] van de korte termijn maatregelen...

[0:39:30] die nodig zijn tot 2030...

[0:39:31] om binnenlandse overstromingen te voorkomen.

[0:39:35] Onderdeel van de oplossing is natuurlijk...

[0:39:37] om het water in Nederland...

[0:39:39] voor het in Nederland vasthouden van water...

[0:39:41] ook tegen droogte.

[0:39:42] En het ruimte geven van water in rivieren, beken...

[0:39:45] en initiatieven van boeren.

[0:39:47] Deze initiatieven...

[0:39:47] moeten in de nieuwe Notenruimelijke Ordening worden ingekleurd.

[0:39:50] Tegen de achtergrond van het leven...

[0:39:51] met een veranderlijk waterrijk land.

[0:39:54] En op kleinere schaal willen we als VVD...

[0:39:56] dat er meer rekening wordt gehouden...

[0:39:57] bij de inrichting van nieuwe wijken.

[0:40:00] Bedrijventerreinen, kantoren...

[0:40:01] met de adaptatie, moet ik zeggen...

[0:40:04] van water ter plaatse.

[0:40:06] Hier hebben ontwikkelaars ook een rol in.

[0:40:09] Het Rijk moet vaker met deze partijen...

[0:40:11] om tafel en water...

[0:40:12] een prominentere plek geven binnen de inrichting...

[0:40:14] van nieuwe woonwijken.

[0:40:16] De vraag aan de minister is of hij...

[0:40:18] samen met de minister van WRO...

[0:40:20] ambitieuze afspraken wil maken met ontwikkelaars.

[0:40:22] Zodat water geen zorg hoeft te zijn...

[0:40:24] maar juist een kans.

[0:40:26] Dan voorzitter, onderwerp 2, en dat is schoon water.

[0:40:29] Vorige week hebben sommigen onder ons...

[0:40:31] de technische briefing over de kader...

[0:40:33] richting water gevolgd.

[0:40:34] En ter geruststelling dat het echt niet...

[0:40:36] het nieuwe stiksocie is.

[0:40:38] En ter alarmering dat we inderdaad...

[0:40:39] de gestelde doelen waarschijnlijk niet gaan halen.

[0:40:41] En daarmee op gebiedsniveau wat degelijk ingrepen...

[0:40:43] kan worden verwacht door Brussel en de rechter.

[0:40:49] Dan is dit een gereden kans.

[0:40:51] Dan is dit een gereden kans.

[0:40:51] De VVD wil in ieder geval...

[0:40:52] door op de ingeslagen weg.

[0:40:54] Zodat we de kwaliteit van het water verbeteren...

[0:40:56] op basis van Europese regelgeving.

[0:40:59] Zoals deze ook van buurlanden wordt verlangd.

[0:41:02] Zoals deze ook van buurlanden wordt verlangd.

[0:41:03] Dan zet ik even een comma.

[0:41:06] Meneer De Groot, want...

[0:41:08] collega Gabriel van GroenLinks-PVDA heeft een vraag.

[0:41:12] U herkent in uw betoog...

[0:41:13] dat Brussel dus...

[0:41:15] in zou kunnen grijpen als we de doelen niet halen.

[0:41:17] En mijn vraag aan u is dan...

[0:41:19] bent u bereid of is de VVD...

[0:41:21] bereid om ook zelf...

[0:41:23] voordat het zover is...

[0:41:24] ook verplichtende maatregelen...

[0:41:26] of iets dwingendere maatregelen op te leggen...

[0:41:28] om de kaderrichtlijnwaterdoelen te halen?

[0:41:31] Of in ieder geval alles te zetten om ze te halen?

[0:41:33] Om ingrijpen van Brussel te voorkomen?

[0:41:36] Meneer De Groot.

[0:41:38] Voorzitter.

[0:41:39] Wat ik vorige week uit de technische briefing...

[0:41:41] begrepen heb is dat het over 30% van de doelen gaat.

[0:41:44] En dat het ook heel erg...

[0:41:45] verbonden is aan het gebied waar het over gaat.

[0:41:48] En in de voortgangsbrief...

[0:41:49] van de minister zegt hij ook...

[0:41:52] dat het wellicht...

[0:41:53] een mogelijkheid is om bijvoorbeeld beheersgebieden...

[0:41:54] en stroomgebieden uit elkaar te trekken.

[0:41:56] Om dan specifieker te kunnen kijken wat er nodig is.

[0:41:59] Maar ik ga die vraag zo ook stellen...

[0:42:01] aan de minister.

[0:42:02] Wat er eventueel nog meer gedaan kan worden...

[0:42:04] om ervoor te zorgen dat dat niet het geval is.

[0:42:07] Wat ik wel uit de...

[0:42:09] technische briefing ook overgehouden heb...

[0:42:11] is dat Nederland natuurlijk...

[0:42:13] heel erg goed weet hoe het met onze...

[0:42:14] waterkwaliteit is ten opzichte van andere Europese landen.

[0:42:17] En dat vindt de VVD nog wel...

[0:42:19] een probleem...

[0:42:21] als je daar naar kijkt.

[0:42:23] Wij weten het heel erg goed.

[0:42:24] Terwijl het in andere landen ook zo kan zijn...

[0:42:27] dat water niet op het voornamelijk...

[0:42:29] vereisend niveau is.

[0:42:30] Maar dat er gewoon onvoldoende gemeten wordt.

[0:42:31] En dat moet ook opgelost worden.

[0:42:35] Nogmaals, bent u bereid...

[0:42:37] om als bijvoorbeeld blijkt...

[0:42:39] uit vergunningen...

[0:42:40] waar bijvoorbeeld in de Veluwe een bedrijf...

[0:42:42] 5 miljard liter water onttrekt...

[0:42:45] per jaar.

[0:42:46] Als blijkt dat het nodig is...

[0:42:49] om vergunningen aan te scherpen of om...

[0:42:51] ja, dat er watervoorziening...

[0:42:53] in gevaar is. Bent u bereid...

[0:42:54] om verplichtendere, dwingendere maatregelen...

[0:42:56] te treffen om de watervoorziening te beschermen?

[0:42:59] Dat is de vraag.

[0:43:00] De antwoord daarop heb ik nog niet gehoord.

[0:43:03] En nog voor dat heer De Groot...

[0:43:05] antwoord. Ik ben vandaag...

[0:43:07] helaas u en niet de heer De Groot.

[0:43:09] Dus maar dat terzijde.

[0:43:12] Ja, voorzitter.

[0:43:13] De VVD is wat dat al gaat. Er is nog niet zover...

[0:43:15] om nog weer verdere aanscherpingen te doen op dit moment.

[0:43:17] Wij willen eerst zien wat het impulsprogramma...

[0:43:20] oplevert.

[0:43:21] Daar zitten nog veel kansen in. Dat is vorige week...

[0:43:23] ook duidelijk geworden bij de technische briefing.

[0:43:27] We vinden het...

[0:43:27] belangrijk dat die doelen ook...

[0:43:30] geschakeerd zijn op Europees...

[0:43:31] niveau.

[0:43:32] Gelijk op Europees niveau zijn.

[0:43:36] Maar ik ga zo...

[0:43:37] nog wel een vraag stellen aan de minister.

[0:43:39] Bijvoorbeeld over de inzet van de watertoets.

[0:43:41] Dat is bijvoorbeeld een instrument waarvan de VVD...

[0:43:43] zou zeggen, zet die nou vaker in?

[0:43:45] Want dan weten we ook bij nieuwe ruimtelijke initiatieven...

[0:43:47] dat dat bijvoorbeeld een effect heeft op de waterkwaliteit.

[0:43:49] En dat zit in allerlei domeinen...

[0:43:51] natuurlijk.

[0:43:53] Maar dat biedt kansen. Ik heb net al iets...

[0:43:55] genoemd in mijn beantwoording.

[0:43:57] De kansen die het biedt als je kijkt bijvoorbeeld...

[0:43:59] naar de blauwdruk die bedrijven nu...

[0:44:01] zelf aan het maken zijn binnen die vergunningverlening.

[0:44:04] Er zitten echt nog wel kansen binnen het huidige...

[0:44:05] beleid om...

[0:44:07] ons voordeel mee te doen.

[0:44:09] Maar om vandaag direct naar de knop te grijpen...

[0:44:11] om de doelen aan te scherpen...

[0:44:13] en andere maatregelen te treffen. Zo ver zijn we als VVD nog niet.

[0:44:15] Dat is het eerlijke antwoord.

[0:44:17] Dank, meneer De Groot. En waar ik meneer De Groot zei...

[0:44:20] heb ik de afgelopen vijf minuten...

[0:44:21] de heer Peter De Groot bedoeld.

[0:44:24] Niet Tjeerd De Groot.

[0:44:25] Dus hij hoeft niet bang te zijn voor zijn spreektijd.

[0:44:27] Dat hij hiermee weg is.

[0:44:29] Voordat u vervolgt...

[0:44:31] heb ik nog een vraag van de heer Heutink voor u. Zijn derde interruptie.

[0:44:35] Ja, voorzitter. Dank u wel.

[0:44:37] Meneer Peter De Groot moet ik dan zeggen.

[0:44:38] Die had het net over buurlanden.

[0:44:41] En tegelijkertijd heb ik hier een...

[0:44:44] prachtig rapport. Ik weet niet of...

[0:44:45] meneer De Groot die kent. Dat is van...

[0:44:47] vergelijking van KUW-normen Nederland en...

[0:44:49] buurlanden. En...

[0:44:51] meneer De Groot wil heel graag...

[0:44:53] vanuit de Europese richtlijn, vanuit de Europese...

[0:44:56] regels, ook samen met...

[0:44:57] andere landen om ons heen...

[0:44:58] de waterkwaliteit verbeteren. Alleen, nu kijk ik...

[0:45:01] naar dat rapport, en dan zie ik bijvoorbeeld in Duitsland...

[0:45:03] dat, als je kijkt naar...

[0:45:05] de grondwaterrichtlijn, dus chloride...

[0:45:07] ligt maar liefst 90 milligram...

[0:45:09] per liter meer in Duitsland...

[0:45:11] dan in Nederland. Dat betekent dus...

[0:45:13] dat ze in verschillende landen...

[0:45:15] andere normen hanteren.

[0:45:17] Dus vervuild water uit Duitsland, wat daar...

[0:45:19] goedgekeurd is, zorg maar de grens...

[0:45:21] over kan, en dan in één keer voor problemen gaat zorgen.

[0:45:23] Hoe denkt meneer De Groot dan dat probleem...

[0:45:25] op te kunnen lossen als we...

[0:45:28] blijkbaar in alle landen...

[0:45:29] om ons heen andere normen hanteren?

[0:45:32] Ja, een herkenbare vraag...

[0:45:34] uit Twente, voor...

[0:45:35] Peter de Grat. Dank...

[0:45:38] voorzitter. Ja, de heer Reuter hoeft niet bang te zijn, want ik heb...

[0:45:40] ook in mijn interruptie al gesteld...

[0:45:42] en daar hebben we het verleden ook samen in opgetrokken...

[0:45:44] is dat we willen dat die Europese...

[0:45:47] implementatie eigenlijk, vanuit...

[0:45:48] die kaderrichtlijn...

[0:45:50] in die kaderrichtlijn water...

[0:45:52] gelijk geschakeld is.

[0:45:54] Dus dat we dat goed blijven...

[0:45:56] monitoren, of dat ook zo is. En dat heeft allerlei facetten...

[0:45:58] hebben we vorige week ook gezien. Dat heeft te maken met...

[0:46:00] stroming, dat heeft ook te maken met wat je meet...

[0:46:02] en hoe je meet, en hoe je dat doorzet.

[0:46:04] Dus dat is ook mijn oproep aan de minister.

[0:46:06] Laten we ervoor zorgen dat we gelijk optrekken...

[0:46:08] met andere landen in Europa...

[0:46:10] op het gebied van de doelen die we stellen...

[0:46:12] maar ook over hoe we meten met elkaar.

[0:46:14] En daarbij wil ik de heer Heutinger aangeven...

[0:46:17] Kijk, we zijn niet...

[0:46:18] hetzelfde land als België of Duitsland.

[0:46:20] Dus er zullen altijd verschillen zijn.

[0:46:23] Alleen die moeten realistisch...

[0:46:24] en implementeerbaar zijn.

[0:46:27] Ik was gebleven...

[0:46:30] voor dat eerlijke speelveld.

[0:46:34] En daarvan...

[0:46:35] wilde ik nog zeggen dat...

[0:46:37] de VVD wil dat andere landen net zo goed meten.

[0:46:39] Ik heb dat net al gezegd.

[0:46:40] Dus het gaat om een realistische aanpak.

[0:46:43] En vanuit het RLI-rapport heeft het kabinet al aangegeven...

[0:46:45] om het wettelijk verplicht instrument...

[0:46:47] de watertoets, dat noemde ik net ook al...

[0:46:49] welk ervoor moet zorgen dat het belang van water- en klimaatadaptatie...

[0:46:52] wordt meegewogen in relevante...

[0:46:54] besluiten van de fysieke domein...

[0:46:56] intensiever ingezet gaat worden.

[0:46:58] Kan de minister dan ook echt gaan monitoren...

[0:47:00] of in die standaard gemotiveerd...

[0:47:01] wordt afgeweken? Want als we dat willen...

[0:47:03] dan moeten we daar ook op toezien.

[0:47:05] Want anders is de watertoets in feite een leeg instrument.

[0:47:08] En als laatste onderwerp wil ik graag...

[0:47:09] doorgaan, voorzitter, naar drinkwater.

[0:47:11] We willen als VVD graag schoon drinkwater...

[0:47:13] voor iedereen beschikbaar houden.

[0:47:15] En de signaalrapportage van het ILT...

[0:47:18] laat zien dat drinkwater echt schaar...

[0:47:19] wordt. En daarom is het zaak om meer...

[0:47:21] mogelijkheden te creëren om aan schoon drinkwater te komen.

[0:47:23] Maar ook zuiniger om te gaan met drinkwater.

[0:47:26] En hoe staat het met het vergroten...

[0:47:27] van de nieuwe strategische voorraden van na...

[0:47:29] 2026, vraag ik aan de minister.

[0:47:32] En hoe kunnen...

[0:47:34] grootverbruikers van schoon drinkwater...

[0:47:35] zoals de industrie minder schoon drinkwater...

[0:47:37] gebruiken? Want een derde van het...

[0:47:39] schone drinkwater wordt gebruikt door bedrijven.

[0:47:41] Sommige daarvan hebben dit echt nodig.

[0:47:43] Zoals de medicijnenbranche. Maar de vraag is of...

[0:47:45] alle bedrijven moeten leunen op de hoge kwaliteit...

[0:47:47] van dit drinkwater. Hoe kan de minister daar echt...

[0:47:49] werk van maken, voorzitter?

[0:47:51] En voorzitter, hoe gaat de minister haast maken met de voornemens...

[0:47:54] om de financiering van drinkwaterbedrijven te...

[0:47:56] verbeteren? Want er zijn al voorbeelden...

[0:47:58] dat bedrijven en huishoudens niet aangesloten...

[0:48:00] kunnen worden, terwijl de nodige...

[0:48:01] investeringen onvoldoende zijn. Ik kijk...

[0:48:04] alleen al naar mijn eigen regio Gelderland...

[0:48:05] met drinkwaterbedrijf Vitens.

[0:48:08] En dan nog één concreet volgend...

[0:48:10] punt. De continuïteit van drinkwater...

[0:48:12] voorzieningen is randvoorwaardelijk...

[0:48:14] voor het functioneren van de maatschappij.

[0:48:16] En het Rijk heeft de verantwoordelijkheid...

[0:48:17] voor de waterveiligheid. Dan...

[0:48:20] komt bij mij die concrete vraag over het...

[0:48:21] pompstation Bergen-Ambacht...

[0:48:24] van drinkwaterbedrijf Dunea...

[0:48:26] om de hoek.

[0:48:27] Zij hebben een hoge kans van overstroming...

[0:48:29] met als gevolg langdurige uitval voor drinkwater...

[0:48:31] van minimaal een half tot één jaar...

[0:48:34] voor 1,3 miljoen mensen.

[0:48:36] Is de minister bereid om dit dijktraject...

[0:48:38] waar het over gaat bij Bergen-Ambacht...

[0:48:40] versneld te versterken? Uiteraard...

[0:48:42] binnen het hoogwaterbeschermingsprogramma.

[0:48:44] Of tenminste de kans te verkleinen...

[0:48:46] dat een dergelijke...

[0:48:48] catastrofe in dit geval voor die...

[0:48:50] leunen op die drinkwatervoorziening...

[0:48:54] te verminderen.

[0:48:55] Ik hoor het graag van de minister.

[0:48:56] Voorzitter, ik rondaf. Zoals ik in mijn...

[0:48:58] inleiding begon. Nederland is altijd een land...

[0:49:00] geweest met water.

[0:49:02] En we zijn altijd in staat geweest om de zaken...

[0:49:04] op orde te hebben. En de VVD...

[0:49:06] is dan ook niet pessimistisch. Maar de opgave...

[0:49:08] voor droge voeten, schoon water en voldoende...

[0:49:10] drinkwater is best fors.

[0:49:12] En als nieuwe woordvoerder op dit terrein is me...

[0:49:14] dat in een hele korte tijd eigenlijk wel duidelijk geworden.

[0:49:16] Ik zal vanuit de Kamer...

[0:49:18] een constructieve houding aannemen om het beleid...

[0:49:20] te ondersteunen en waar nodig te versnellen.

[0:49:22] Samen met andere landen...

[0:49:24] die verantwoordelijkheid dragen...

[0:49:26] samen met alle andere...

[0:49:28] partijen in het land...

[0:49:29] die verantwoordelijkheid dragen over dit onderwerp.

[0:49:31] Dank u wel.

[0:49:34] Peter de Groot, dat was ruim binnen de tijd.

[0:49:37] Complimenten. En dan gaan we nu...

[0:49:38] gelijk door naar...

[0:49:39] Olger van Dijk namens het...

[0:49:42] nieuw sociaal contract.

[0:49:44] Ja, dank voorzitter.

[0:49:46] Ik had ook een enkele minuut extra aangevraagd...

[0:49:49] en ik ben het met de heer Gabriel eens...

[0:49:50] dat water een ontzettend belangrijk onderwerp is...

[0:49:52] met heel veel facetten.

[0:49:53] En daar gaan we juist één keer per jaar heel groots op in.

[0:49:55] En dat is vandaag in dit wetgevingsoverleg.

[0:49:58] Maar ik zal toch proberen om het binnen de tien minuten te doen.

[0:50:00] Want dat is wat ik had aangevraagd.

[0:50:03] Voordat u verder gaat...

[0:50:04] het is zelfs twee keer per jaar.

[0:50:06] Ook in juni mag u weer uitgebreid uw zegje doen...

[0:50:08] over water. Ik geef toe.

[0:50:09] Dat is nog steeds weinig, maar het is wel meer dan één.

[0:50:12] Voorzitter, dank voor deze opmerking.

[0:50:14] Voor deze nieuwe waterwoordvoerder.

[0:50:16] Want dat helpt mij om toch te zorgen...

[0:50:19] om het binnen de tien minuten te gaan doen.

[0:50:20] Ik had namelijk iets moois voorbereid in drie elementen...

[0:50:23] wat u zeker zou kunnen waarderen.

[0:50:24] Namelijk aandacht voor de waterveiligheid...

[0:50:26] de waterkwaliteit en de drinkwaterbeschikbaarheid.

[0:50:29] En voorzitter, ik zou met dat eerste willen beginnen.

[0:50:31] De afgelopen kerstperiode...

[0:50:32] was Nederland weer in de ban van het wassende water...

[0:50:34] in de rivieren. En het was ook mooi te zien...

[0:50:37] hoe mensen collectief verantwoordelijk namen...

[0:50:38] voor onze veiligheid.

[0:50:40] Dijkwachten die als vrijwilligen voor het eerst in jaren...

[0:50:42] ook in de kerstnacht hun wacht deden.

[0:50:45] Met natuurlijk een cruciale...

[0:50:47] coördinerende rol voor één van onze...

[0:50:49] grootste instituties, de waterschappen.

[0:50:50] En ook nu hebben we over het algemeen weer droge voeten gehouden...

[0:50:53] en is de schade te overzien.

[0:50:54] Een compliment aan deze vaak onzichtbare...

[0:50:57] bestuurslaag.

[0:50:58] Maar het was ook het gelijk van het strategische...

[0:51:01] langetermijnbeleid dat na het hoogwater...

[0:51:02] in de jaren negentig is ingezet.

[0:51:04] Ruimte voor de rivier. En planoloog Joks Jansen...

[0:51:06] riep op om de lessen van dit grote project...

[0:51:08] niet te vergeten. Ik noem maar twee.

[0:51:10] De dubbeldoelstelling. Combineer waterveiligheid...

[0:51:13] met ruimlijke kwaliteit.

[0:51:14] Voor een mooier Nederland. En zoek ook naar...

[0:51:16] de balans tussen rijksregie en regionale ruimte.

[0:51:19] Nodig lokale partijen ook actief uit...

[0:51:21] om met eigen oplossingen te komen.

[0:51:23] De ontwisselbesluiten van weleer.

[0:51:24] En mijn vraag aan de minister is dan ook of hij deze...

[0:51:26] lessen herkent. En ook bereid is...

[0:51:28] ze te blijven hanteren. Zodat bijvoorbeeld...

[0:51:31] het programma Integraal Riviermanagement...

[0:51:32] een soort ruimte voor de rivier 2.0 wordt.

[0:51:36] Het IRM lijkt vooral...

[0:51:37] kaderstellend. Is er ook zicht op...

[0:51:39] snelle uitvoering zou ik willen vragen?

[0:51:40] Ja, meneer Van Dijk. Voordat u verder gaat heeft...

[0:51:42] Tjeerdegroot een vraag aan u.

[0:51:45] Ja, voorzitter. Want D66 is volledig eens...

[0:51:48] met de dubbeldoelstelling en de ruimte...

[0:51:50] voor de rivier, waar we gewoon wereldwijd...

[0:51:52] om worden geroemd.

[0:51:55] De realiteit...

[0:51:56] is ook dat...

[0:51:58] die projecten allang gestopt zijn allemaal.

[0:52:00] Dus we profiteren er nu van.

[0:52:03] Maar op geen enkele manier...

[0:52:04] en dat heeft de minister ook aan de Kamer gemeld.

[0:52:06] Zijn 18 projecten zijn bekeken.

[0:52:08] Doen ze iets met de dubbeldoelstelling?

[0:52:10] Op verzoek van de Kamer ook. En het antwoord is nee.

[0:52:13] Dus in praktijk gebeurt er...

[0:52:14] bij nieuwe projecten helemaal niets met die dubbeldoelstelling.

[0:52:18] Ondanks...

[0:52:18] het feit dat de Kamer ook heeft gezegd...

[0:52:20] zou dat nou weer ook wettelijk vastleggen.

[0:52:22] Dus ik ben van mening dat de minister...

[0:52:24] voldoende doet met die wens van de Kamer.

[0:52:27] Heldere vraag.

[0:52:28] Er zijn zelfs enkele moties over aangenomen, inderdaad.

[0:52:31] Ja, dank voorzitter.

[0:52:32] En dat heb ik ook gezien nog eind vorig jaar.

[0:52:35] En mijn vraag is vooral of de lessen...

[0:52:36] worden herkend. En dit is een hele belangrijke.

[0:52:38] En of wij alsnog daarnaar zou willen kijken...

[0:52:40] om dat te integreren met dit...

[0:52:42] integraal riviermanagement, waarvan mijn beeld is...

[0:52:44] dat het vooral in de kaderstellende fase zit.

[0:52:46] En de uitvoering, dat was de vraag waar ik net op aan zou willen sluiten...

[0:52:48] nog zou moeten komen.

[0:52:50] En dat er ook wel ruimte is om dit nog te doen.

[0:52:52] Dus ik hoor graag het antwoord van de minister.

[0:52:54] Meneer de Tjeerdegaard.

[0:52:56] Ja, dan geef ik toch als tip mee...

[0:52:57] wil je het echt doen werken, dan zul je het...

[0:53:00] in de wet moeten vastleggen. Want die dubbele doelstelling...

[0:53:02] was ook een wettelijke dubbele doelstelling.

[0:53:04] Dus dan zul je de Waterwet of de Omgevingswet moeten...

[0:53:07] aanpassen. En zaken als het...

[0:53:09] rivierkundig beoordelingskader.

[0:53:10] Want het is nu alleen maar gericht op...

[0:53:13] scheepvaart en waterveiligheid.

[0:53:15] Dus er is een hoop...

[0:53:16] werk te doen voor de minister. En eigenlijk...

[0:53:18] had het al moeten gebeuren, zeg ik erbij. Geen vraag.

[0:53:21] Een heldere opmerking.

[0:53:22] De heer Van Dijk kan zijn betoog vervolgen.

[0:53:24] En ter info, de Waterwet...

[0:53:26] wordt dit jaar geëvolueerd. Dus dat...

[0:53:28] biedt veel mogelijkheden.

[0:53:30] Dank voorzitter voor deze kennis van deze ervaren...

[0:53:32] leden. Een laatste...

[0:53:34] punt op het IRM. Zo heet het. Dat is...

[0:53:36] de internationale component. Die wat ons betreft...

[0:53:38] wat mager is. En wat mijn fractie betreft...

[0:53:40] moet dat wat steviger en meer aan de voorkant...

[0:53:42] vorm krijgen. Niet alleen een procesafspraak.

[0:53:45] Afspraken met bijvoorbeeld Duitsland zou...

[0:53:46] veel meer de start moeten zijn. De retentie in Duitsland...

[0:53:48] vermindert de behoefte hier. Graag...

[0:53:50] een toezegging van de minister op dit punt.

[0:53:52] Voorzitter, in november is het primaire...

[0:53:54] veiligheidsbeeld, primaire waterkeringen...

[0:53:56] verschenen. En het aantal te versterken kilometers...

[0:53:58] en daarmee de kosten zullen aanzienlijk toenemen.

[0:54:00] Trouw berichten vandaag ook over...

[0:54:02] een verdubbeling van de kosten per kilometer...

[0:54:04] de afgelopen tien jaar. Door onder andere...

[0:54:06] extra regelgeving. Graag een reactie van de minister...

[0:54:08] op dit artikel.

[0:54:10] Voorzitter, vorige week kregen we van het...

[0:54:12] ministerie op verzoek van de heer Ginwis ook een mooi...

[0:54:14] staartje. Waarin ook werd aangegeven dat voor het...

[0:54:16] Deltafonds en het hoogwaterbeschermingsprogramma...

[0:54:18] uitgegaan wordt van een gemiddelde van...

[0:54:20] 24 miljard aan noodzakelijke investeringen...

[0:54:22] de komende jaren. Kan dit beeld...

[0:54:24] de komende maanden nog wijzigen op basis van...

[0:54:26] de nadere uitwerking die nog gaat volgen?

[0:54:28] En is dit dan met enkele andere prioriteiten...

[0:54:30] nog te dekken uit de extrapolatie...

[0:54:32] van de fondsen tot 2050?

[0:54:35] Voorzitter, dan heb ik het...

[0:54:37] hoogwaterbeschermingsprogramma al genoemd.

[0:54:38] In de uitvoering is er sprake van vertraging door...

[0:54:41] omgevingscomplexiteit en stikstof.

[0:54:42] Voor de zomer horen we meer...

[0:54:44] hoe het Rijk tot versnelling wil komen.

[0:54:46] In hoeverre speelt hier ook personeelskrachten...

[0:54:48] maar bijvoorbeeld ook de beperkte expertise...

[0:54:50] bij verschillende waterschappen een rol.

[0:54:53] Waterschap Rivierenland pakt bijvoorbeeld...

[0:54:54] een groot deel van de totale opgave al op...

[0:54:56] als zeg maar grotere waterschap...

[0:54:58] en heeft veel deskundigheid in huis.

[0:55:00] Zou de minister willen kijken naar slimme...

[0:55:02] uitvoeringsoplossingen waarbij onder Rijksregie...

[0:55:04] de grotere waterschappen taken helpen...

[0:55:06] uitvoeren voor de kleinere, een beetje zoals...

[0:55:08] de grotere centrumgemeenten.

[0:55:10] Dan innovatie. Het programma...

[0:55:12] zoekt naar innovaties zoals het versterken van de dijken...

[0:55:14] met gebiedseigen grond en toepassing...

[0:55:16] van slip. Nou, dat is heel mooi, maar...

[0:55:18] kan het misschien wat baanbrekender nog? We hebben...

[0:55:20] decennia te gaan. Hoe bekijkt de minister...

[0:55:22] het Gelderse initiatief, de...

[0:55:24] ideale rivierdijk, een tweefasendijk...

[0:55:26] met ook staal en beton?

[0:55:28] Dat spaart landschap en ruimte.

[0:55:30] Voorzitter, ik kom op het programma Water en Bodem Sturend.

[0:55:33] Dat is een mooie start om Nederland...

[0:55:34] beter af te stemmen op de uitdagingen van onder andere...

[0:55:36] hoogwater. Hoe staat het met de landelijke...

[0:55:38] wetgeving en hoe wordt dit nu meegenomen in...

[0:55:40] bijvoorbeeld de woondeals? Ons beeld is...

[0:55:42] dat het advies van waterschappen nog onvoldoende...

[0:55:44] wordt meegemogen. Graag reactie...

[0:55:46] van de minister.

[0:55:48] Voorzitter, de KNMI klimaatscenario...

[0:55:51] tonen aan dat hoogwater minder uitzonderlijk...

[0:55:53] wordt. En als er dan waterschade...

[0:55:55] optreedt, is het belangrijk dat burgers weten...

[0:55:57] waar ze aan het doen zijn. Overstromingen...

[0:55:59] van primaire keringen zijn nog altijd niet...

[0:56:01] verzekerbaar. De wet tegemoetkoming...

[0:56:03] bij schade biedt een vangnet en ook in Limburg...

[0:56:05] naar aanleiding van de overstromingen daar in 2021...

[0:56:07] is op basis hiervan een...

[0:56:09] maatwerkregeling gemaakt. Hier gaat veel...

[0:56:11] tijd overheen. Burgers zitten lang in onzekerheid...

[0:56:13] en dat moet beter en...

[0:56:15] duidelijker voor gedupeerden. Hoe...

[0:56:17] staat het met het gesprek met verzekeraars...

[0:56:19] hierover? Is er een zicht op een gezamenlijke visie?

[0:56:21] Wat nieuw sociaal contract...

[0:56:23] betreft is een structureelere regeling nodig.

[0:56:25] Hulp bij schade moet sneller en...

[0:56:27] makkelijker. Misschien één loket voor de...

[0:56:29] burger. Graag reactie van de minister op dit punt.

[0:56:31] Dan kom ik op de waterkwaliteit.

[0:56:33] NSC ondersteunt de inzet...

[0:56:34] van de waterschappen op bronbeleid. Wat er niet...

[0:56:37] inkomt, hoeft er ook niet uit.

[0:56:38] Eén specifiek onderdeel licht ik er nu graag uit.

[0:56:41] PFAS in zeeschuim.

[0:56:43] PFAS is schadelijk in relatie...

[0:56:45] tot het immuunsysteem. Bij kinderen is het risico...

[0:56:46] het grootst. Mensen moeten zich niet zorgen hoeven maken...

[0:56:49] over spelende kinderen in de zee.

[0:56:51] In Vlaanderen in België is eerder uitvoerig...

[0:56:53] onderzoek gedaan met zorgwekkende resultaten.

[0:56:55] En het onderzoek van de RIVM...

[0:56:57] langs de Nederlandse kust stelt niet gerust.

[0:56:59] De concentraties zijn...

[0:57:00] vergelijkbaar. Het RIVM geeft aan...

[0:57:03] dat het nog onduidelijk is wat deze concentraties...

[0:57:05] PFAS betekenen voor de gezondheid.

[0:57:07] De minister gaf aan dat het verstandig is te voorkomen...

[0:57:09] dat kinderen en huisdieren schuim...

[0:57:11] inslikken. Mijn vraag aan die minister is nu...

[0:57:13] wordt er nu vervolgonderzoek gedaan aan deze...

[0:57:15] relatie? En zo nee is hij bereid dat te doen...

[0:57:17] en de resultaten voor het zomerseizoen...

[0:57:19] te publiceren. Onnodige...

[0:57:21] prussaaien is niet verstandig...

[0:57:22] maar moet de kustgemeente nu wel...

[0:57:24] of niet hiervoor waarschuwen?

[0:57:26] Dan kom ik op de kaderrichtlijn water.

[0:57:29] Er is al veel over gezegd.

[0:57:30] De Ecologische Autoriteit waarschuwde dit weekend...

[0:57:33] dat de doelen in 2027 waarschijnlijk...

[0:57:35] niet gehaald worden en dat dit...

[0:57:36] minstens zo'n impact gaat hebben op vergunningen als...

[0:57:38] stikstof. Is de minister dat...

[0:57:41] met hem eens? En biedt...

[0:57:43] het Impulsprogramma dan voldoende voortgang om...

[0:57:45] dit volgende juridisch moras te voorkomen?

[0:57:47] Het dashboard stelt dat 30%...

[0:57:49] van de maatregelen risico op vertraging heeft.

[0:57:51] In hoeverre is dit te wijten...

[0:57:53] aan een meer integrale aanpak waar je ook...

[0:57:55] andere maatregelen bij betrekt met andere...

[0:57:57] doelen? En kan je daar eventueel op bijsturen?

[0:57:59] Dat je inderdaad toch een paar van die maatregelen...

[0:58:00] uit een meer integrale aanpak haalt.

[0:58:03] En dus toch versnelling krijgt. Want wij zouden...

[0:58:05] ook alles op alles willen zetten om wel...

[0:58:07] dat programma uit te voeren en de doelen...

[0:58:09] zover mogelijk te halen.

[0:58:10] Meneer Van Dijk, er is een vraag aan u van...

[0:58:13] collega Gabriels.

[0:58:14] Ik vind dat de heer Van Dijk behoorlijk veel...

[0:58:16] goede dingen zegt.

[0:58:19] En ook de laatste zin...

[0:58:21] ten aanzien van het alles op alles zetten...

[0:58:23] om de doelen te behalen. Dat ben ik...

[0:58:25] met hem eens. Heel fijn.

[0:58:28] Is NSC...

[0:58:29] ook van mening dat als de doelen dan...

[0:58:31] als er alles op alles gezet wordt...

[0:58:33] en de doelen worden niet behaald...

[0:58:35] om de waterkwaliteit en de waterbeschikbaarheid...

[0:58:38] dan ook te helpen met...

[0:58:39] af en toe op...

[0:58:41] strategische plekken te bekijken of er ook...

[0:58:43] dwingender instrumentarium...

[0:58:45] toegepast kan worden? Of wordt dat volledig...

[0:58:48] ja...

[0:58:49] wordt daar volledig door NSC nee tegen gezet?

[0:58:51] Heldere vraag. En dit was...

[0:58:53] helaas voor de heer Gabriels alweer zijn...

[0:58:55] laatste interruptie in de eerste termijn.

[0:58:57] Ja, dank voorzitter. En zover is het nog niet.

[0:58:59] Ook omdat een collega van de VVD refereerde...

[0:59:01] daar al aan. Ik eerst toch wat beeldhelderder...

[0:59:04] wil hebben. Is het inderdaad zo...

[0:59:05] dat we het ernaar uitzien dat we het niet gaan halen...

[0:59:07] op deze manier? Het impulsprogramma is natuurlijk ook...

[0:59:09] ingezet om alles op alles te zetten.

[0:59:11] Ik heb net ook een voorbeeld genoemd waarvan ik denk...

[0:59:13] dat er misschien nog versnelling mogelijk is...

[0:59:16] wat betreft die integrale...

[0:59:17] aanpak. Ik zou daar graag een reactie van de minister...

[0:59:19] ook op horen. En...

[0:59:22] daarnaast, en dat is eigenlijk...

[0:59:23] het volgende punt dat ik zou willen maken...

[0:59:25] Ja, ik ben wel van de realistische doelen. Laten we de lat...

[0:59:27] hoog leggen. Maar ook niet te hoog.

[0:59:30] Maar laten we eerst proberen om dat wat er nu is...

[0:59:32] proberen uit te voeren...

[0:59:33] en zo ver mogelijk daarin te komen.

[0:59:35] Voordat u vervolgt heeft Thierry de Groot...

[0:59:37] nog een vraag van D66.

[0:59:40] Ja, voorzitter. Want ik hoor...

[0:59:41] al nu een paar keer de term...

[0:59:43] realisme vallen.

[0:59:46] Bij NSC. Ook bij andere partijen...

[0:59:48] die nu aan het formeren zijn. Dus mijn vraag...

[0:59:50] is waar in de kaderregel...

[0:59:51] naar water vindt u dit begrip...

[0:59:53] juridisch uitgewerkt en verankerd?

[0:59:56] De heer Van Dijk.

[0:59:57] Dat is denk ik daar onvoldoende in opgenomen.

[0:59:59] En dat zou ook mijn vraag zijn aan de...

[1:00:01] minister van... Kijk, u bent daar ook bij...

[1:00:03] betrokken geweest. Een aantal anderen ook...

[1:00:05] in deze Kamer. Is daar nou...

[1:00:07] goed rekening mee gehouden met de...

[1:00:09] uitvoerbaarheid van die doelen? En daar...

[1:00:11] zou ik zo graag ook willen reflecteren. Ook...

[1:00:13] omdat we volgens mij in Europa nadenken...

[1:00:15] over een vervolg naar 2027.

[1:00:17] Dus laten we dan ook leren van de...

[1:00:19] afgelopen decennia. En ook tot...

[1:00:21] het voorkomen van deze regelgeving.

[1:00:24] Ja, voorzitter. Als we willen leren van de afgelopen decennia...

[1:00:27] dan kenmerken die zich...

[1:00:28] vooral door het uitstelgedrag.

[1:00:30] En namelijk in 2015...

[1:00:32] en in 2021...

[1:00:34] hebben we gewoon een uitstel gekregen van de Europese Unie.

[1:00:37] Dus als het gaat om realisme...

[1:00:38] dan zijn we nu gekomen aan...

[1:00:41] toch het voldoen aan de wetgeving.

[1:00:43] Dat is pas echt realisme.

[1:00:44] Is dat NSC met D66 eens?

[1:00:47] En met deze vraag...

[1:00:48] is ook de heer De Groot aan zijn vierde interruptie...

[1:00:51] geweest. Ja...

[1:00:54] Mijn beeld is dat het breed...

[1:00:55] in Europa dat uitstel is aangevraagd.

[1:00:57] En dat daar op veel plekken dat niet gehaald wordt.

[1:00:59] Ik wil daar ook graag een bevestiging in dat beeld...

[1:01:01] van de minister of die dat deelt.

[1:01:03] En dan is er volgens mij wel wat anders aan de hand.

[1:01:05] En dan zouden we moeten kijken hoe die regelgeving ook gemaakt is.

[1:01:08] En wij willen als NSC...

[1:01:10] graag betere waterkwaliteit...

[1:01:11] op heel veel vlakken. En ik denk dat er heel veel goede doelen...

[1:01:13] in de KRW zijn opgenomen.

[1:01:15] Maar toch het one-out, all-out...

[1:01:17] principe. Ik heb daar toch mijn vraagtekens...

[1:01:19] bij. En ik zou daar ook...

[1:01:21] een reflectie op willen van de minister. Of dat nou...

[1:01:23] een bruikbaar element is.

[1:01:25] En ook als we verder gaan met deze wetgeving...

[1:01:27] en gaan voortbeduren na 2027.

[1:01:30] Ik stel voor dat de heer...

[1:01:31] Oren van Dijk vervolgt.

[1:01:33] Moet het echt, meneer Huiting? U hebt...

[1:01:35] nog één interruptie. Dus u kunt hem nu...

[1:01:37] verbranden. Daar heeft u het recht op.

[1:01:39] Dus, meneer Huiting.

[1:01:41] Dan zit ik even te kijken wie er nog meer aan tafel...

[1:01:43] zit, voorzitter. Maar...

[1:01:45] Nee, ik wil hem toch gebruiken.

[1:01:47] Want het is wel een belangrijk onderwerp.

[1:01:49] De one-out, all-out...

[1:01:52] maatregel. En...

[1:01:53] waar ik heel erg benieuwd naar ben...

[1:01:55] is hoe NSC... Ik weet nu inmiddels...

[1:01:57] hoe ze aankijken tegen die maatregel.

[1:01:59] Maar denken ze dat het ook... Denkt NSC ook...

[1:02:01] dat het ook maar iets zegt over de...

[1:02:03] kwaliteit van het water? Dat...

[1:02:05] door die maatregel te hanteren...

[1:02:07] dat je daarmee dan kan zeggen van oké...

[1:02:09] nu voldoet ons water aan de...

[1:02:11] kwaliteit zoals we dat graag zouden willen zien.

[1:02:14] De heer Van Dijk.

[1:02:16] Nou ja, ik begrijp...

[1:02:17] op zichzelf wel de doelstelling. Als je op een gegeven moment...

[1:02:19] met elkaar gaat vaststellen welke stoffen zijn...

[1:02:21] schadelijk voor de drinkwaterkwaliteit...

[1:02:24] en nou, er zijn er volgens mij 42...

[1:02:26] worden wij vorige week. Die overal gelden...

[1:02:28] in elke EU-lidstaat. Chemische stoffen.

[1:02:30] Die zullen allemaal op...

[1:02:31] hun punt schadelijk zijn. Dus ik begrijp dat je...

[1:02:34] op al die punten wel de lat zou willen halen.

[1:02:35] Mijn punt is alleen in de constellatie van het geheel...

[1:02:38] dat het wel eens onwerkbaar kan worden.

[1:02:39] En dat dreigt nu. En dat dreigt u nu ook met het moeras.

[1:02:41] Dat is de reden dat ik daar ook op doorvraag.

[1:02:45] Ik stel voor dat u uw betogen...

[1:02:47] vervolgt. Aan zuiver gesprek...

[1:02:49] dat zit u nu op 6.25.

[1:02:50] Dan weet u ongeveer waar u bent. Dank voorzitter.

[1:02:52] Dat valt nog reuze mee.

[1:02:55] Er was namelijk een vraag die ik nog zou willen stellen.

[1:02:57] Kan de minister inderdaad aangeven...

[1:02:59] of de doelen voor andere EU-lidstaten...

[1:03:00] wel bereikbaar zijn. En zo niet...

[1:03:02] of die daar ook in EU-verband...

[1:03:05] over zou willen spreken. In relatie ook...

[1:03:07] tot die aanscherping van de eisen na 27.

[1:03:09] En hoe staat het eigenlijk daar mee?

[1:03:11] Beleid mag veel inspanning vragen wat ons betreft.

[1:03:13] Maar ik noem het al even. Wij zijn wel...

[1:03:15] van de realistische doelen en de uitvoerbaarheid...

[1:03:17] daarvan. En rekening houden met...

[1:03:19] specifieke eigenschappen van lidstaten...

[1:03:20] waar dat kan. Zoals ook de dichtbevolkte...

[1:03:23] karakter van Nederland. Nou, daar zijn...

[1:03:25] ook uitzonderingsgronden voor.

[1:03:28] Voorzitter, tot slot...

[1:03:29] kom ik dan bij de waterbeschikbaarheid.

[1:03:31] De toegang tot schoon en betaalbaar...

[1:03:33] drinkwater moet wat NSC betreft gegarandeerd...

[1:03:35] zijn. En nu al krijgen bedrijven...

[1:03:37] soms geen nieuwe aansluiting en moet een nieuwe woonwijk...

[1:03:39] wachten. Het lijkt...

[1:03:41] wat weg te hebben van de problemen op het elektriciteitsnet...

[1:03:43] de netcongestie. En na...

[1:03:45] het RIVM in 2023...

[1:03:47] luidt ook de inspectie leefomgeving en transport...

[1:03:49] de noodklok in de rapportage van...

[1:03:51] afgelopen 15 januari, die met de Kamer...

[1:03:53] is gedeeld. Een nieuw sociaal contract...

[1:03:55] wil dat de ontwikkeling van nieuwe drinkwaterbronnen...

[1:03:57] en de uitbreiding van bestaande bronnen...

[1:03:59] wordt versneld.

[1:04:00] Voelt de minister deze urgentie?

[1:04:03] En wat zou hij vanuit zijn...

[1:04:05] systeemverantwoordelijkheid willen doen om dit te bevorderen?

[1:04:07] En is hij bijvoorbeeld bereid...

[1:04:09] provincies en andere overheden aan te spreken...

[1:04:11] op hun zorgplicht? Voorzitter, het is...

[1:04:14] van belang dat drinkwaterbedrijven ook de benodigde...

[1:04:16] investeringen kunnen doen om te voldoen aan de...

[1:04:18] wettelijke taak. De collega van de VVD, De Groot...

[1:04:20] verwees daar ook al zojuist aan.

[1:04:22] En eerder in deze Kamer is aandacht gevraagd voor...

[1:04:24] aanpassing van de zogenaamde WACC...

[1:04:26] regulering. En dat is nodig om voor de periode...

[1:04:28] van 2025 tot 2027...

[1:04:30] mogelijkheden te hebben om de kapitaalpositie...

[1:04:32] van drinkwaterbedrijven te versterken...

[1:04:34] en om die investeringen te kunnen doen.

[1:04:36] In de brief van de minister van Eind...

[1:04:38] vorig jaar zegt de minister toe deze...

[1:04:40] WACC-route verder uit te werken.

[1:04:42] Hoe staat dat hiermee? Is er gezien de...

[1:04:44] urgentie ook op korte termijn voor...

[1:04:46] 1 april duidelijkheid te geven over...

[1:04:48] de ruimte per 2025?

[1:04:51] Voorzitter, tot slot. Ook nieuwe...

[1:04:52] bedrijven die basisbehoeften zoals voedsel...

[1:04:54] procederen moeten, als ze dat nodig hebben...

[1:04:56] drinkwaterkwaliteit kunnen krijgen.

[1:04:58] In de drinkwaterwet staat de verplichting...

[1:05:00] tot levering aan nieuwe woningen.

[1:05:02] Bedrijven staan niet expliciet genoemd.

[1:05:04] En tot op heden was daar ook geen twijfel over.

[1:05:06] Is de minister bereid deze...

[1:05:08] leverings- en zorgplicht te verduidelijken...

[1:05:10] voor bedrijven die echt drinkwaterkwaliteit...

[1:05:12] nodig hebben? En dan gaat het dus niet...

[1:05:13] over grote datacenters die koelwater...

[1:05:16] nodig hebben. Tegelijkertijd...

[1:05:18] moeten we allemaal ook spaarzamer omgaan...

[1:05:20] met het gebruik van drinkwater en daarom...

[1:05:21] volop steun voor het programma...

[1:05:24] drinkwaterbesparing. Voorzitter...

[1:05:26] rond ik graag mee af. Alleen...

[1:05:28] samen kunnen we in dit land droge voeten...

[1:05:30] houden, maar ook alleen samen...

[1:05:32] kunnen we een goede waterkwaliteit en voldoende...

[1:05:35] waterbeschikbaarheid borgen.

[1:05:37] Dank aan meneer Van Dijk.

[1:05:39] Maar voordat ik het woord geef aan...

[1:05:40] Thierry de Groot, is eerst het...

[1:05:42] woord aan het lid Kostiets voor een interruptie.

[1:05:46] Ja, dank u wel. Ik hoor toch wel...

[1:05:48] een aantal positieve punten in het betoog van NSC.

[1:05:50] En dat verbaast me ook niet, want ik heb het programma...

[1:05:52] goed gelezen. Dat programma...

[1:05:54] is redelijk summeer over water...

[1:05:56] maar toch een aantal belangrijke punten.

[1:05:58] Zo staat er dat...

[1:05:59] het belangrijk is om emissies...

[1:06:02] en lozingen van industrieel afvalwater...

[1:06:04] terug te dringen en om de uitspoeling van...

[1:06:06] meststof en bestrijdingsmiddelen naar het oppervlak...

[1:06:08] en grondwater te verminderen.

[1:06:10] Ik was benieuwd op welke manier...

[1:06:12] gezien we hiermee eigenlijk al...

[1:06:14] decennia bezig zijn. Iedereen weet...

[1:06:16] dat we doelen moeten behalen...

[1:06:18] van bedrijven tot de overheid.

[1:06:20] Op welke...

[1:06:22] concrete manier de NSC dan...

[1:06:24] die doelen...

[1:06:25] die ze zelf in hun programma vermelden...

[1:06:28] willen behalen.

[1:06:29] En als laatste...

[1:06:31] of moet ik dat in een volgende interruptie doen?

[1:06:34] Nou, heel kort laten zien...

[1:06:35] en dan gaan we inderdaad...

[1:06:37] het smokkelen stoppen.

[1:06:40] Nou ja, dat punt over waterbesparing...

[1:06:42] dat vinden wij ook heel interessant.

[1:06:44] U heeft het over het water...

[1:06:47] besparingsprogramma van het Rijk.

[1:06:48] Daarvan zegt het RLE...

[1:06:50] dat is nou precies zo'n voorbeeld...

[1:06:51] waarbij veel te veel vrijwilligheid...

[1:06:53] aan te pas komt lekker thee drinken...

[1:06:56] maar er komt weinig...

[1:06:58] resultaat van. Dus daarvan zegt ook het RLE...

[1:07:00] pak het maar even meer door.

[1:07:02] Zou NSC er voor openstaan...

[1:07:03] om daar wat meer maatregelen in te nemen?

[1:07:06] Het woord is aan Olga van Dijk.

[1:07:08] Ja, dank voorzitter.

[1:07:09] En ik zal proberen te reageren op een deel...

[1:07:12] ook van ons programma, niet integraal.

[1:07:13] De punten die ook het lid...

[1:07:16] Kostic net aanstipt.

[1:07:18] Kijk, wij zijn...

[1:07:21] voor het volgen ook...

[1:07:22] van de Nitraatrichtlijn, bijvoorbeeld...

[1:07:24] Europees. En dat...

[1:07:26] op die manier werk je ook aan...

[1:07:28] het terugdringen van meststoffen...

[1:07:30] ook richting het water.

[1:07:32] Dus dat is een manier en daar willen we ook...

[1:07:33] integraal uitvoering aan geven.

[1:07:36] Als je het hebt over afvalwater...

[1:07:38] dan zijn het voor een deel...

[1:07:39] denk ik ook de regels in de kaderrichtlijn...

[1:07:42] water die daaraan...

[1:07:43] die daar ook op wijzen.

[1:07:46] En tegelijkertijd is het denk ik...

[1:07:48] wel goed om ook per bedrijf...

[1:07:50] te kijken hoe je daaraan kan werken.

[1:07:52] Ik heb niet voor niks begonnen mijn bijdrage...

[1:07:53] om te zeggen dat we het uitgangspunt...

[1:07:56] van de waterschappen ondersteunen...

[1:07:57] van het bronbeleid.

[1:07:59] Laten we er met elkaar voor zorgen dat het...

[1:08:01] vooral niet in het milieu komt...

[1:08:03] als dat kan. Dus wij zijn ook...

[1:08:05] wel degelijk voor ambitieus beleid, maar samen...

[1:08:07] natuurlijk met de mede-overheden die hier...

[1:08:09] deels voor verantwoordelijk zijn om daaraan te werken.

[1:08:12] De laatste vraag.

[1:08:13] Het drinkwaterbesparingsprogramma.

[1:08:15] Mijn beeld is dat er een ambitieus programma is...

[1:08:17] opgezet. Dat ondersteunen we.

[1:08:19] Daar waar dat beter kan willen we daar zeker naar kijken.

[1:08:22] Dan stel ik voor dat...

[1:08:24] nog een heel korte...

[1:08:26] vierde en dat is dan nog even...

[1:08:27] uw laatste interruptie.

[1:08:31] Maar is dan NEC het met mij...

[1:08:34] eens dat als...

[1:08:36] de waterschappen en de provincies...

[1:08:38] onder andere bij een rondtafel...

[1:08:40] gesprek over KRW zeggen...

[1:08:42] lieve overheid, kom nou met...

[1:08:44] meer dringende instrumenten...

[1:08:46] zodat wij echt kunnen doorpakken op...

[1:08:47] onder andere die lozingen en de vergunningen.

[1:08:51] Is...

[1:08:52] de NEC het dan met mij eens dat we dat...

[1:08:54] moeten omarmen en juist dan ook inderdaad...

[1:08:56] die dwingende maatregelen moeten nemen?

[1:08:59] Olga van Dijk, tenslotte.

[1:09:00] Ja, dank voorzitter. Kijk, mijn beeld is dat er nog een wereld...

[1:09:02] te winnen is in de toezicht en in de...

[1:09:04] samenwerking. Daar hebben we vorige week ook over gesproken...

[1:09:07] en het lid Gabriels heeft daar ook aandacht...

[1:09:08] voor gevraagd. En dan gaat het over de samenwerking...

[1:09:11] vanuit onder andere...

[1:09:12] het ILT met de...

[1:09:14] omgevingsdiensten. En laten we daar nou...

[1:09:16] beginnen ook in de versterking van de bestaande keting...

[1:09:18] en de bestaande regelgeving en kijken of dat ook...

[1:09:20] effect kan hebben.

[1:09:21] We gaan verder.

[1:09:25] Dank aan de heer Van Dijk.

[1:09:27] En we gaan verder met Tjeerdegeld namens de D60...

[1:09:29] fractie voor zijn bijdrage.

[1:09:32] Ja, voorzitter. En...

[1:09:34] de thematiek...

[1:09:36] water, de veiligheid...

[1:09:38] de kwaliteit en de beschikbaarheid...

[1:09:40] ja, die kwam ook in andere bijdragen...

[1:09:42] al naar voren. Zult u toch misschien...

[1:09:44] wat meer ongeduld...

[1:09:46] voor de goede verstaander erin...

[1:09:48] terug kunnen luisteren?

[1:09:50] Want er zit ook wel een behoorlijke...

[1:09:52] herhaling in deze discussie.

[1:09:54] En naar de mening van D66...

[1:09:56] te weinig voortgang.

[1:09:58] Als we kijken naar wat we...

[1:10:00] rond Kerst en Oud en Nieuw hebben beleefd...

[1:10:03] met het hoge water...

[1:10:04] de Maaslandkering die voor het eerst...

[1:10:06] in zijn bestaan dichtging...

[1:10:09] de Deventerdonaren...

[1:10:10] die met zandzakken in de weer waren...

[1:10:13] het water in de kelder...

[1:10:15] We hadden die week daarna...

[1:10:16] de Delta-commissaris...

[1:10:18] en die heeft ons ook uitgelegd dat het eigenlijk maar net goed is gegaan.

[1:10:21] Het is maar net goed gegaan.

[1:10:23] Hij legde uit...

[1:10:24] als we nog twee weken extra regen hadden gehad...

[1:10:27] en noordwestenwind...

[1:10:28] dan waren we het water niet kwijt geraakt.

[1:10:32] Dus...

[1:10:32] we kunnen heel erg trots zijn...

[1:10:34] en we moeten ook trots zijn aan iedereen die zich heeft ingezet...

[1:10:36] maar het is maar net goed gegaan.

[1:10:38] En dat had dus ook net niet goed kunnen gaan.

[1:10:41] En zijn we dan...

[1:10:43] voorbereid?

[1:10:44] Dus het is tijd voor...

[1:10:46] echte urgentie en echte oplossingen.

[1:10:48] Want we zijn altijd kampioen waterweer geweest...

[1:10:51] maar het is echt de vraag...

[1:10:52] of we dat nog steeds zijn.

[1:10:53] En durft de minister de uitspraak aan...

[1:10:56] die ons keer op keer...

[1:10:58] heeft hij ons gerustgesteld van...

[1:10:59] gaat u maar rustig slapen.

[1:11:01] Durft de minister deze uitspraak aan?

[1:11:04] Of wil hij de urgentie...

[1:11:05] want ik weet dat hij die voelt...

[1:11:07] ook hier op tafel leggen?

[1:11:09] En zou hij misschien in de beslotenheid van deze zaal...

[1:11:11] toch ook zijn opvolger...

[1:11:13] wat willen meegeven over...

[1:11:15] wat er eigenlijk daadwerkelijk zou moeten gebeuren...

[1:11:18] anders dan die eindeloze processen...

[1:11:20] die we in kamerbrieven...

[1:11:22] moeten lezen?

[1:11:24] Want voorzitter...

[1:11:25] er ligt gewoon heel veel papier.

[1:11:28] En dat geldt ook voor water en bodem...

[1:11:30] sturen. Prachtige brief.

[1:11:31] Maar wat is er nou daadwerkelijk gebeurd?

[1:11:34] Kan de minister één voorbeeld...

[1:11:36] geven van iets...

[1:11:38] wat ergens in het land...

[1:11:40] nu anders gaat...

[1:11:42] dan zonder die brief?

[1:11:43] Ik ben echt benieuwd, want die brief is ook alweer...

[1:11:46] twee jaar oud.

[1:11:48] Dan gaan we naar het volgende papieren onderwerp...

[1:11:50] en dat is de dubbele doelstelling.

[1:11:52] We hadden al even een discussie daarover.

[1:11:53] De Kamer is al bij uw voorganger...

[1:11:56] de voorganger van deze minister...

[1:11:57] meerdere moties aangenomen. Gaan we weer werken...

[1:12:00] met die dubbele doelstelling?

[1:12:01] Ja, nu moeten we lezen dat het weer vooruit is geschoven...

[1:12:04] naar de nota ruimte.

[1:12:05] We zien in de praktijk...

[1:12:08] bij het rivierkundig...

[1:12:11] beoordelingskader...

[1:12:11] zien we geen enkel verschil.

[1:12:14] Dus ook niet in de doorwerking.

[1:12:15] We weten allemaal uit de evaluatie...

[1:12:17] van ruimte voor de rivier blijkt...

[1:12:19] dat die dubbele doelstelling wettelijk moet worden vastgelegd.

[1:12:22] Want anders hebben gemeenten...

[1:12:23] gewoon geen ruimte.

[1:12:24] En in de huidige waterwet staat gewoon haalbaar en betaalbaar...

[1:12:27] of hoe heet het ook alweer?

[1:12:28] Daar staat sober en doelmatig.

[1:12:30] Dat zijn allemaal van die termen...

[1:12:31] die buitengewoon veel effect hebben in de praktijk.

[1:12:34] Het gebeurt gewoon niet, voorzitter.

[1:12:36] Dus wat zit de minister hier te doen...

[1:12:40] met duidelijke uitspraken...

[1:12:41] van de Kamer?

[1:12:42] Het lijkt wel een beetje beleidsverstoppertje.

[1:12:45] We verstoppen moties...

[1:12:47] met duidelijke uitgangspunten...

[1:12:49] in allerlei processen.

[1:12:51] Als u het goed luistert...

[1:12:53] dan hoort u al een klein beetje het ongeduld.

[1:12:56] Dan, voorzitter.

[1:12:57] Nog zo'n papieren onderwerp.

[1:12:59] Meerlaagsveiligheid.

[1:12:59] De Algemene Rekenkamer heeft daar toch...

[1:13:01] een buitengewoon kritisch rapport over geschreven...

[1:13:04] waarin eigenlijk staat...

[1:13:05] dat de minister daar niets aan heeft gedaan...

[1:13:07] terwijl hij ervoor aan de lat staat.

[1:13:08] Samen met andere overheden.

[1:13:10] Maar je kunt het niet over de heg werpen.

[1:13:13] Meerlaagsveiligheid gaat dus niet alleen...

[1:13:18] kapot gaan...

[1:13:19] en het stroomt...

[1:13:21] naar binnen.

[1:13:22] Hoe doe je dat dan?

[1:13:24] Waar zijn de wallen?

[1:13:26] Waar zijn overloopgebieden?

[1:13:27] Hoe hoog zitten de stopcontacten...

[1:13:30] in bepaalde huizen die risico lopen?

[1:13:32] De Algemene Rekenkamer heeft gezegd...

[1:13:34] daar is helemaal niets aan gebeurd.

[1:13:35] Het had in 2009 al moeten zijn gebeurd.

[1:13:39] Dus graag een reactie daarop...

[1:13:41] van de minister.

[1:13:42] Het is maar net goed gegaan.

[1:13:45] En de mensen gaan ervan uit...

[1:13:46] dat de overheid een plan heeft.

[1:13:49] En ja, dat...

[1:13:52] dat bleek dus...

[1:13:53] maar ten dele het geval te zijn.

[1:13:56] En als er dan schade ontstaat...

[1:13:58] zoals we in Limburg hebben gezien...

[1:13:59] dan was het best lastig om dat uiteindelijk...

[1:14:01] allemaal ook vergoed te krijgen.

[1:14:03] En dat heeft te maken met twee dingen.

[1:14:05] Het eerste is dat grote rivieren en de zee...

[1:14:07] dat je daar niet voor verzekerd bent.

[1:14:09] Nou, daar ligt sinds juli...

[1:14:11] een voorstel van de verzekeraars...

[1:14:14] op het bureau van de minister.

[1:14:16] Wat gaat de minister daarmee doen?

[1:14:18] Gaat hij zorgen...

[1:14:19] in samenwerking met verzekeraars...

[1:14:21] dat dat soort risico's worden gedekt?

[1:14:24] En dan, voorzitter...

[1:14:25] de meeste mensen realiseren dat niet...

[1:14:28] maar als het misgaat...

[1:14:29] in de kuil bij Friesland waar ik toevallig woon...

[1:14:31] of in Groningen...

[1:14:33] dan komt het water, hoewel het misschien uit de lucht komt vallen...

[1:14:36] komt toch echt wel van onder...

[1:14:38] door de putjes.

[1:14:39] Ik heb het zelf ook al meegemaakt met de clusterbui in 2018.

[1:14:42] En daar ben je ook niet voor verzekerd.

[1:14:44] En dat kan natuurlijk niet.

[1:14:46] Want dat is uiteindelijk een grote schadepost...

[1:14:48] bij de mensen zelf.

[1:14:50] Zeker als je vloerbedekking had.

[1:14:52] Ik had tegels, dus het was even dweilen.

[1:14:54] Maar de mensen realiseren zich...

[1:14:56] gewoon niet dat ze daar niet tegen verzekerd zijn.

[1:14:58] Dus gaat de minister daar ook mee...

[1:15:00] aan de slag.

[1:15:03] Dan, voorzitter.

[1:15:04] De kaderrichtlijn water.

[1:15:05] Ik hoor hier buitengewoon verontrustende discussies...

[1:15:09] tussen formerende partijen.

[1:15:10] Ik wijs de partijen erop dat in de kaderrichtlijn water...

[1:15:13] een verslechteringsverbod staat.

[1:15:15] Dat staat er nu al.

[1:15:16] Dus u kunt nu al worden gedwongen...

[1:15:19] om vergunningen in te trekken.

[1:15:20] Dus u kunt allemaal over haalbaar en betaalbaar...

[1:15:22] realistisch enzovoort praten.

[1:15:24] Dat staat niet in de wet.

[1:15:26] Gaat u gewoon een keer zorgen...

[1:15:29] dat je aan de wet voldoet.

[1:15:30] En dat betekent gewoon heel simpel...

[1:15:32] dat de grootste bronnen van vervuiling...

[1:15:35] dat zijn de medicijnresten.

[1:15:36] Daar zijn de waterschappen mee bezig.

[1:15:38] Die moeten kunnen investeren.

[1:15:39] En dat zijn de nutriënten...

[1:15:41] en de resten van bestrijdingsmiddelen...

[1:15:43] uit de landbouw.

[1:15:44] Dus gaat u gewoon maatregelen nemen.

[1:15:46] Want het gaat gewoon over de landbouw.

[1:15:48] We weten het allemaal.

[1:15:49] En hebt u de moed om dat aan te pakken?

[1:15:52] Ja, dan heb je one out, all out.

[1:15:55] Maar kijk daar maar gedifferentieerder naar.

[1:15:57] Dan zie je waar die vervuiling vandaan komt.

[1:15:59] En je kunt dat allemaal wel op papier gaan oplossen.

[1:16:01] Maar doe het gewoon in de praktijk...

[1:16:03] zegt D66.

[1:16:06] Voordat u verder gaat...

[1:16:07] heb ik een interruptie...

[1:16:09] van de heer Perik.

[1:16:12] Ja, dank u wel voorzitter.

[1:16:14] De heer De Groot...

[1:16:16] De heer De Groot moet ik dan zeggen.

[1:16:18] Die heeft het over...

[1:16:20] verslechteringsverbod.

[1:16:21] Dat de waterkwaliteit inderdaad moet verbeteren.

[1:16:24] Kan u aangeven in hoeverre...

[1:16:26] de waterkwaliteit de laatste tien jaar...

[1:16:29] is verslechterd?

[1:16:31] Meneer Gelsen.

[1:16:32] Nou voorzitter, je kunt in het algemeen aangeven...

[1:16:36] dat de waterkwaliteit...

[1:16:37] is verbeterd de laatste jaren.

[1:16:39] Dat is ontegenlegzeggelijk zo.

[1:16:42] Maar dat is hetzelfde.

[1:16:44] Dan gaan we op een manier discussiëren...

[1:16:46] die BWB ook altijd met stikstof doet.

[1:16:48] Dan komt het verhaaltje...

[1:16:50] dat tussen 1990 en 2016...

[1:16:52] 60% stikstof is gereduceerd.

[1:16:55] Ja, dat kan wel zijn.

[1:16:56] Maar op heel veel gebieden...

[1:16:58] is het nog steeds een 5-6-voudige overschrijding.

[1:17:00] Dus dat is voor een...

[1:17:02] formerende partij, als je gaat regeren...

[1:17:04] moet je stoppen met dat soort redenering.

[1:17:06] En ja, de waterkwaliteit is verbeterd.

[1:17:08] Maar op het moment dat ecologen zeggen...

[1:17:11] dat de ecologische staat...

[1:17:13] en de chemische staat niet voldoende is...

[1:17:15] dan is die gewoon simpelweg niet voldoende.

[1:17:17] En dan heeft u dus als...

[1:17:19] partij iets te doen.

[1:17:21] De heer Pierik voor zijn vierde.

[1:17:24] Ik denk dat we het heel snel eens zijn...

[1:17:26] dat er nog veel meer moet gebeuren.

[1:17:28] Maar ik ben in ieder geval blij met de constatering...

[1:17:30] dat de heer De Groot ook aangeeft dat de waterkwaliteit...

[1:17:34] verbeterd is de laatste jaren.

[1:17:35] En...

[1:17:37] mijn oproep ook aan D66...

[1:17:38] om te komen met haalbare...

[1:17:40] en betaalbare maatregelen...

[1:17:42] om vervolgstappen te zetten.

[1:17:43] Daar wil ik bijna dus geen vragen.

[1:17:45] Maar hij telt wel. Het woord is aan de heer De Groot.

[1:17:49] Ja, en ik geef ook antwoord.

[1:17:51] Kijk...

[1:17:52] haalbaar en betaalbaar...

[1:17:53] ik vroeg het ook aan uw collega van NSC...

[1:17:55] zoek u het maar op. Het staat gewoon niet in de wet.

[1:17:58] U heeft gewoon al twee keer uitstel.

[1:18:01] Hier.

[1:18:02] Dus richt u uw energie...

[1:18:04] vooral op het voldoen aan de wet.

[1:18:07] En natuurlijk...

[1:18:08] moet je daar niet eens aan het onmogelijke...

[1:18:10] niemand gehouden.

[1:18:12] Als je dat een uitleg is van haalbaar en betaalbaar...

[1:18:15] prima.

[1:18:15] Maar je moet wel eerst het onmogelijke hebben geprobeerd.

[1:18:18] Dat geldt voor stikstof en dat geldt ook voor waterkwaliteit.

[1:18:21] En dan is het heel simpel.

[1:18:23] Namelijk...

[1:18:24] bestrijdingsmiddelen en mest.

[1:18:26] En dat weet de heer Pierik heel erg goed.

[1:18:28] Dat je daar de moed hebt om...

[1:18:31] maatregelen te nemen.

[1:18:32] En als het gaat over PFAS zeg ik er ook nog bij...

[1:18:34] dat heel veel bestrijdingsmiddelen ook nog PFAS bevatten.

[1:18:36] Dus dat is twee halen, één betalen.

[1:18:39] Eh...

[1:18:40] Ik heb geen antwoord.

[1:18:41] Maar voordat u verder mag...

[1:18:43] is de heer Van Dijk nog aan het zetten met een interruptie.

[1:18:45] Ja, dank voorzitter.

[1:18:47] En ik werd ook nog één keer aangesproken hier...

[1:18:49] door de heer De Groot van D66.

[1:18:51] Dank overigens ook voor zijn toelichting...

[1:18:53] van het standpunt van D66 hierin.

[1:18:55] Wat mij ook niet helemaal verbaast.

[1:18:57] Maar ik proefde toch iets van...

[1:18:58] een heel klein beetje ruimte.

[1:18:59] Een muizengaartje op het einde van de beantwoording...

[1:19:02] van het onmogelijke wel proberen...

[1:19:04] maar ook niet gehouden aan het onmogelijke.

[1:19:05] Dus dat roept bij mij toch wel een vraag op.

[1:19:07] Ook in relatie tot de uitzonderingsgronden...

[1:19:09] die ook diezelfde regelgeving...

[1:19:11] die u zo goed kent...

[1:19:13] nou, bevat.

[1:19:14] Dus mijn vraag zou dan ook zijn aan D66...

[1:19:17] hoe, als het onmogelijke niet mogelijk is...

[1:19:19] hij ook ruimte ziet om...

[1:19:21] uitzonderingsgronden te benutten...

[1:19:23] voor Nederland.

[1:19:25] Meneer De Groot.

[1:19:26] Ja, voorzitter. En wat mij opvalt is dat...

[1:19:29] het NSC begint hier...

[1:19:31] bij de uitzondering. Terwijl je nog niet eens...

[1:19:33] alles hebt geprobeerd...

[1:19:35] wat je wettelijk moet doen.

[1:19:38] Dus ga dat nou...

[1:19:39] eerst eens doen. En dan zijn er nog...

[1:19:41] uitzonderingen. Bovendien...

[1:19:43] hebben we die uitzonderingen ook al benut.

[1:19:45] Als het gaat bijvoorbeeld om de...

[1:19:46] we hebben al de meeste wateren hebben als niet-natuurlijke...

[1:19:49] wateren bestempeld. Waardoor we...

[1:19:51] in Europa eigenlijk al...

[1:19:53] het wat makkelijker hebben.

[1:19:55] Ik zeg ook tegen andere partijen van...

[1:19:57] ja, als je pleit voor een Europees speelveld...

[1:19:59] nou, Duitsland wordt op de schouder...

[1:20:01] op de vingers getikt dat ze beter moet gaan...

[1:20:03] meten. België moet...

[1:20:05] vormen aanpassen. Moesten ze tien jaar geleden al...

[1:20:07] hebben wij gedaan. Dus doe ook...

[1:20:09] niet dat soort trucjes. Hou er gewoon mee op.

[1:20:12] Doe gewoon wat je...

[1:20:13] bestuurlijk moet doen. En dat betekent...

[1:20:15] dat je bijvoorbeeld zo'n ILT...

[1:20:17] of zo'n advies...

[1:20:19] over die kaderrichtlijn water, dat je als...

[1:20:21] Rijksoverheid veel meer...

[1:20:23] aanwijzingen moet gaan geven. Soms...

[1:20:25] in de plaats stellen bij provincies.

[1:20:27] Want op deze vrijwillige manier...

[1:20:29] gaat het gewoon het niet worden.

[1:20:31] En dan ben ik dus ook niet voor muizengaatjes.

[1:20:34] Ik stel voor dat...

[1:20:35] u uw betoog vervolgt. Volgens...

[1:20:37] de indicatieve spreektijdklok...

[1:20:39] hebt u nog een halve minuut.

[1:20:42] Nou, voorzitter, dan...

[1:20:43] sluit ik kortheidshalve aan bij het...

[1:20:45] betoog van de VVD en NSC...

[1:20:47] als het gaat om de investeringsruimte...

[1:20:49] voor de drinkwaterbedrijven.

[1:20:52] Want...

[1:20:53] die zullen toch...

[1:20:54] de ruimte moeten hebben, zolang we PFAS...

[1:20:57] ook niet uit bestrijdingsmiddelen hebben gehad...

[1:20:59] om het dan maar uit het water...

[1:21:01] te halen. En dat kost gewoon geld. En uiteindelijk...

[1:21:03] kost dat ook de mensen thuis geld.

[1:21:08] Voorzitter, ik rond af.

[1:21:11] Het is maar net goed gegaan.

[1:21:13] Dat betekent...

[1:21:14] dat we echt moeten...

[1:21:16] stoppen met alleen maar...

[1:21:19] bestuurlijke processen.

[1:21:20] Ik zou van deze minister echt veel...

[1:21:22] concreter willen horen wat hij gaat doen...

[1:21:24] om de droge voeten te houden.

[1:21:27] En wat hij gaat doen om...

[1:21:28] echt in 2027 al die...

[1:21:30] maatregelen in gang te hebben gezet...

[1:21:32] om dat water schoon te krijgen. Dank u wel.

[1:21:34] Dank aan...

[1:21:36] meneer De Groot, sjeer De Groot.

[1:21:38] Ik heb wat rooksignalen ontvangen...

[1:21:40] dat mensen zich toch wat bekneld voelen...

[1:21:42] in vier interrupties.

[1:21:45] Ja, het is altijd...

[1:21:46] weer...

[1:21:48] een beetje wikken en wegen wanneer je...

[1:21:50] souplesse gaat tonen. Dit is toch wel een moment...

[1:21:53] om dat enigszins te doen. Ik stel voor...

[1:21:54] dat u een vijfde mag inzetten...

[1:21:56] maar dan kort, zonder allerlei...

[1:21:58] inleidende betogen. Ik begrijp dat...

[1:22:00] heer Heutink de eerste is die zich daaraan waagt.

[1:22:05] Ja, voorzitter...

[1:22:06] ik heb een interruptie voor meneer De Groot van D66...

[1:22:08] want er zitten...

[1:22:10] de formerende partijen...

[1:22:11] een beetje de les te leren...

[1:22:14] met waar we aan moeten werken...

[1:22:16] wat we moeten doen. Tegelijkertijd...

[1:22:18] hoor ik D66 ook zeggen...

[1:22:20] dat dit kabinet bestuurlijke processen...

[1:22:22] doet en geen daadkracht toont.

[1:22:24] En dan wil ik toch, meneer De Groot...

[1:22:25] en ik ben kwot, voorzitter, dan kom ik tot mijn vraag...

[1:22:27] dan wil ik meneer De Groot er toch op wijzen...

[1:22:30] dat dit minister...

[1:22:31] in een D66-kabinet zit.

[1:22:34] En waar was D66...

[1:22:36] dan? Er is nu heel veel kritiek...

[1:22:37] maar ze hebben de afgelopen jaren de mogelijkheid...

[1:22:40] gehad om het te regelen...

[1:22:41] en het is niet gebeurd. Waarom dan nu deze...

[1:22:44] kritiek? Waar was meneer De Groot?

[1:22:47] Deze minister mag straks...

[1:22:48] voor zichzelf spreken in wat voor kabinet hij heeft gezeten...

[1:22:50] maar de vraag is helder.

[1:22:51] Meneer De Groot. Ja, voorzitter...

[1:22:54] ik heb de afgelopen zeven jaar gedaan...

[1:22:57] wat...

[1:22:58] ik nu ook doe, namelijk...

[1:22:59] de regering kritisch volgen. Wie daar ook zit.

[1:23:02] En ik moet zeggen dat...

[1:23:04] zowel deze minister...

[1:23:06] als zijn voorganger...

[1:23:08] ja...

[1:23:09] ik zal even de beantwoording van de minister afwachten...

[1:23:12] voor een definitief oordeel. Dan wacht ik met mijn...

[1:23:14] tweede termijn. Maar ik ben niet heel erg...

[1:23:16] positief. Ik ben wel positief...

[1:23:18] over deze Kamer. Want die hebben eigenlijk...

[1:23:20] in het vorige kabinet en deze kabinet...

[1:23:22] altijd gezegd...

[1:23:23] we gaan ook die natuur vooropstellen.

[1:23:26] We willen dat water schoonmaakt.

[1:23:28] Dus die kaderige water, daar gaan we...

[1:23:30] alles op alles zetten. Dus we hebben eigenlijk...

[1:23:31] steeds als Kamer steeds een enorm...

[1:23:34] mandaat gegeven aan de minister...

[1:23:36] om dat water schoon te krijgen en om...

[1:23:38] die droge voeten te houden. Maar ik...

[1:23:40] ik vind dat het te langzaam gaat, voorzitter.

[1:23:43] Helder, dan...

[1:23:44] gaan we... dan dank ik...

[1:23:46] de heer De Groot voor zijn...

[1:23:48] bijdrage. Inderdaad, hij noemde terecht het woord...

[1:23:50] tweede termijn. Dan kunt u ook nog uw boodschap...

[1:23:52] kwijt. En dan gaan we nu luisteren naar...

[1:23:53] de heer Pierik van BBB.

[1:23:59] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:24:01] Als nieuw...

[1:24:03] woordvoerder water was ik erg...

[1:24:05] onder de indruk van de technische briefing die we vorige week...

[1:24:07] hebben gehad. We hebben daar ook heel wat...

[1:24:09] vragen kunnen stellen en nuttige antwoorden gekregen.

[1:24:12] Alleen het grootste...

[1:24:13] nadeel was wel dat die tijd erg kort was.

[1:24:15] En dat betekent dat ik toch ook in mijn...

[1:24:17] betoog nog wel een aantal vragen...

[1:24:19] verpak om toch helder te krijgen...

[1:24:21] van hoe dit allemaal...

[1:24:23] precies in elkaar steekt.

[1:24:25] Want de BBB voelt zich nauw betrokken bij de kader...

[1:24:28] richtlijn water. En ik heb me...

[1:24:30] spreekwoordelijk ondergedompeld in de informatie.

[1:24:33] En...

[1:24:33] een aantal dingen vielen mij op.

[1:24:37] In de verschillende lidstaten is er kennelijk...

[1:24:39] niet meer een vergelijkbaar aantal...

[1:24:42] wetens om de waterkwaliteit...

[1:24:43] te meten. Sterker nog...

[1:24:45] in Nederland zijn er meer dan in...

[1:24:47] bijvoorbeeld Spanje, Italië en Polen.

[1:24:50] Zo onderzocht Spanje...

[1:24:51] überhaupt maar 13% van alle meren...

[1:24:53] voor chemische verontreiniging. In Polen...

[1:24:55] was dat 27%, Italië...

[1:24:57] 44%. En...

[1:24:59] in Nederland werd...

[1:25:01] 65% van alle meren onderzocht.

[1:25:04] En van de 45...

[1:25:06] prioritaire stoffen waarop lidstaten...

[1:25:08] in het oppervlakte water moesten testen...

[1:25:10] test Spanje tussen de 44...

[1:25:12] stoffen per monster. Polen...

[1:25:14] tussen de 32 en 41...

[1:25:16] en Nederland vrijwel allemaal...

[1:25:18] 42 stoffen namelijk.

[1:25:22] Voorzitter, kan de minister bevestigen dat...

[1:25:24] Nederland meer onderzoekt en rapporteert...

[1:25:26] in vergelijking met andere lidstaten?

[1:25:29] En kan de minister...

[1:25:30] uitleggen waarom dat verschil bestaat...

[1:25:32] en wat dit voor consequenties...

[1:25:34] heeft voor Nederland?

[1:25:35] Welke stoffen moeten er tenminste onderzocht...

[1:25:38] worden om een groen vinkje te krijgen...

[1:25:40] bij het halen van de KRW-doelen?

[1:25:42] Kan de minister aangeven in hoeverre...

[1:25:45] het one-in-all-out-principe...

[1:25:47] in alle EU-landen gehanteerd wordt...

[1:25:49] en of dit principe ook de...

[1:25:51] beste methode is om de...

[1:25:52] waterkwaliteit te meten?

[1:25:59] Voorzitter, wat me ook opviel is dat er jaarlijks...

[1:26:01] 190 ton aan medicijnresten...

[1:26:03] en 17 ton aan gewasbeschermingsmiddelen...

[1:26:05] in het oppervlaktewater terecht komt.

[1:26:07] Het verwijderen van de medicijnresten...

[1:26:09] uit het rioolwater is een...

[1:26:11] buitengewoon moeilijk en bovendien steeds...

[1:26:13] groter probleem aan het worden.

[1:26:14] Ik vraag de minister of hij zich hiervan bewust is...

[1:26:17] en wat hij kan doen om dit...

[1:26:19] te beperken. Het woord is aan...

[1:26:23] de heer De Groot voor zijn inderdaad...

[1:26:25] laatste. Ja, voorzitter...

[1:26:27] zeker die medicijnresten moet veel aan...

[1:26:29] gebeuren, maar...

[1:26:31] het gaat ook om de giftigheid ervan...

[1:26:33] en die 17 ton gewasbeschermingsmiddelen.

[1:26:37] Is de heer Pierik...

[1:26:38] het met D66 eens dat dat 17 ton...

[1:26:39] te veel is en dat het ook vermijdbaar is?

[1:26:42] Meneer Pierik.

[1:26:45] Ik denk dat we gezamenlijk tot de conclusie...

[1:26:48] kunnen komen dat zowel die medicijnresten...

[1:26:50] als die gewasbeschermingsmiddelen...

[1:26:52] niet in het oppervlaktewater terecht zouden...

[1:26:54] moeten komen. Alleen ook daarin...

[1:26:56] wordt natuurlijk gewerkt.

[1:26:57] We zien dat de hoeveelheid medicijnresten...

[1:27:00] nogal toenemen de laatste...

[1:27:02] jaren en dat de hoeveelheid...

[1:27:04] gewasbeschermingsmiddelen die in het oppervlaktewater terecht komen...

[1:27:07] dalen.

[1:27:08] Daar wordt ook verder op ingezet.

[1:27:09] We zijn ervan overtuigd dat...

[1:27:12] we nog verder terug kunnen in het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen...

[1:27:14] en er wordt al behoorlijk wat energie...

[1:27:16] opgezet. Meneer Pierik vervolgt.

[1:27:25] Voorzitter.

[1:27:26] De KRW-doelen voor waterkwaliteit...

[1:27:28] zullen we de komende jaren waarschijnlijk nog niet gaan halen.

[1:27:30] Allerlei sectoren en ook consumenten...

[1:27:32] hebben nog een stevige uitdaging.

[1:27:34] Het verbeteren van de waterkwaliteit is...

[1:27:36] dus onder meer een zaak van wat er binnenkomt...

[1:27:38] uit het buitenland, de landbouw...

[1:27:40] de industrie, verkeer en vervoer...

[1:27:42] en ook de rioolzuiveringsinstallaties.

[1:27:44] De vertaalslag hiervan...

[1:27:46] naar handelingsperspectief voor een individuele...

[1:27:48] ondernemer of consument...

[1:27:50] is overigens vaag.

[1:27:52] Dit ondanks de beschikbaarheid van een...

[1:27:54] schat aan metadata.

[1:27:57] Kan de minister aangeven...

[1:27:58] hoe ondernemers en consumenten...

[1:28:00] kunnen bijdragen aan de verbetering van waterkwaliteit?

[1:28:03] Bijvoorbeeld door inzicht te geven...

[1:28:04] welke verontreiniging waar zit...

[1:28:06] en welke wateren door welk bedrijf worden beïnvloed.

[1:28:09] Kan de minister ervoor zorgen...

[1:28:10] dat de doelen van de KRW...

[1:28:12] helder uitgelegd worden?

[1:28:13] Waarom moeten bepaalde emissies zo ver gereduceerd worden...

[1:28:17] en wat wil de minister hiermee bereiken?

[1:28:19] Herkent de minister ook...

[1:28:20] dat genomen maatregelen soms een behoorlijke...

[1:28:22] ecologische respons tijd nodig hebben?

[1:28:25] En dat maatregelen...

[1:28:26] die deels gebaseerd zijn...

[1:28:28] in de data uit 2013...

[1:28:30] niet actueel redelijk en billig zijn...

[1:28:33] omdat ze voorbijgaan...

[1:28:34] aan de genomen maatregelen...

[1:28:36] in de laatste tien jaar?

[1:28:39] Welk deel van de verontreinigde stoffen...

[1:28:41] in de opvlaktewater zijn afkomstig uit het buitenland?

[1:28:44] En welke consequenties...

[1:28:45] heeft dit voor de haalbaarheid...

[1:28:47] van de Nederlandse KRW-doelen?

[1:28:51] Voorzitter, ik wil graag...

[1:28:52] de gelegenheid nemen om te reageren...

[1:28:54] op de opmerking over onze aangenomen motie...

[1:28:56] waarin de inzaai van vanggewassen...

[1:28:58] bij consumenten aardappelen...

[1:29:00] op zand- en lusgrond twee weken werd opgeschoven.

[1:29:03] Dit zou volgens de minister...

[1:29:05] nadelig zijn voor de waterkwaliteit.

[1:29:06] De werkelijkheid is dat het...

[1:29:08] gehele seizoen twee weken was opgeschoven...

[1:29:10] door de weersomstandigheden.

[1:29:12] Sommige boeren hadden deze extra...

[1:29:14] twee weken nodig om überhaupt nog...

[1:29:16] vanggewassen te kunnen zaaien...

[1:29:18] omdat zij ook hun aardappelen later...

[1:29:20] hebben kunnen poten.

[1:29:22] Aan het proces dat de boer ieder jaar doorloopt...

[1:29:25] is dus niets veranderd en daarom...

[1:29:26] kan niet gesteld worden dat dit fout is geweest.

[1:29:29] De aanvleegmethode...

[1:29:31] van het Nederlandse beleid is vaak instrumentgericht.

[1:29:34] Ziet de minister...

[1:29:35] mogelijkheden om meer in te zetten...

[1:29:37] op doelsturing zodat boeren...

[1:29:39] op basis van gezonde landbouwpraktijk...

[1:29:41] en wisselende weersomstandigheden...

[1:29:43] keuzes kunnen maken...

[1:29:44] voor het zaaien en oogsten van...

[1:29:46] vanggewassen binnen bepaalde...

[1:29:49] bandbreedtes.

[1:29:52] Ook uit de gebiedsgerichte projecten...

[1:29:54] en aanvullend onderzoek van...

[1:29:56] Glastuinbouw Nederland is gebleken dat...

[1:29:58] overstorten en lekkages van rioleringen...

[1:30:00] een significant nadelig effect hebben...

[1:30:02] op de waterkwaliteit in de...

[1:30:04] glastuinbouwgebieden.

[1:30:05] Maar dat zal ongetwijfeld ook in de rest van Nederland gelden.

[1:30:10] Uit landelijke dashboard...

[1:30:12] KRW maatregelen...

[1:30:13] versie 2023 komt naar voren dat...

[1:30:15] het risico van het niet...

[1:30:17] tijdig behalen van...

[1:30:20] alle maatregelen die bedacht zijn om...

[1:30:21] riooloverstorten op oppervlaktewater...

[1:30:24] aan te pakken hoog is.

[1:30:25] Kan de minister uitleggen waarom meer dan...

[1:30:27] 90% van de bedachte...

[1:30:30] maatregelen het risico op...

[1:30:32] niet tijdig uitvoering...

[1:30:34] en kan de minister aan...

[1:30:36] en kan ik van de minister aannemen...

[1:30:37] dat in ieder geval geprobeerd is...

[1:30:40] alle maatregelen tijdig...

[1:30:41] te starten? En ziet...

[1:30:44] de minister de noodzaak om deze...

[1:30:46] maatregelen uit te voeren?

[1:30:49] Ten slotte voorzitter, het landbouwareaal...

[1:30:52] is een grote bron van zoet water...

[1:30:54] voor Nederland. Door het laten...

[1:30:58] infiltreren van hemelwater...

[1:31:00] zorgen boeren voor het...

[1:31:01] herstel en behoud van grondwatervoorraden...

[1:31:04] en voeden zij de waterlopen.

[1:31:06] In tijden van droogte...

[1:31:08] onttrekken boeren slechts een fractie van...

[1:31:10] deze aanvullingen weer aan het watersysteem.

[1:31:12] Toch zijn er steeds vaker...

[1:31:14] beregeningsverboden van kracht...

[1:31:15] met gewasschade en inkomstenderving...

[1:31:18] tot gevolg. Daarom is het...

[1:31:20] belangrijk water vast te houden en...

[1:31:22] boeren hiervoor ook te belonen.

[1:31:23] Dit vraagt investeringen.

[1:31:26] Ziet de minister het belang...

[1:31:28] van het vasthouden van water?

[1:31:29] En wil de minister ook investeren...

[1:31:31] in het vasthouden van regenwater?

[1:31:34] En kan hij dat stimuleren?

[1:31:36] En zo ja, hoe?

[1:31:38] Is de minister zich bewust...

[1:31:40] van de verziltingsproblematiek in Zeeland...

[1:31:42] waar 77% van het...

[1:31:44] grondgebruik in handen is...

[1:31:46] van boeren? En ziet de minister...

[1:31:48] mogelijkheden om deze problemen voor de sector...

[1:31:50] te beperken?

[1:31:52] En tenslotte, wil de minister ook maatregelen...

[1:31:54] inzetten om het gebruik van regenwater te stimuleren...

[1:31:57] in de nog te bouwen...

[1:31:58] 1 miljoen nieuwe woningen?

[1:32:01] Hier wil ik het even bij laten.

[1:32:04] Dank aan de heer Perik.

[1:32:07] Dan laten we het hier...

[1:32:09] inderdaad bij, dan komt er geen interruptie meer.

[1:32:10] En dan hebben we de tempo er mooi in...

[1:32:12] en gaan we nu door naar het lid Kostiets.

[1:32:15] Die zal spreken namens de PvdA.

[1:32:17] De Partij voor de Dieren-fractie...

[1:32:19] moet ik dan netjes zeggen.

[1:32:21] Ja, dank u wel voorzitter.

[1:32:23] Wat een eer om het over dit onderwerp...

[1:32:25] te mogen hebben. Vanuit de provincie hebben we...

[1:32:27] natuurlijk veel mee te maken gehad.

[1:32:29] En in deze rol...

[1:32:30] het voelt toch wel bijzonder.

[1:32:32] En ik blijf me verbazen, niet alleen maar als...

[1:32:35] ex-Statenlid, maar ook als burger...

[1:32:37] hoe hier...

[1:32:38] sommige partijen het algemeen...

[1:32:41] belang van schoon...

[1:32:43] drinkwater blijven negeren.

[1:32:45] Maar goed, iedereen die ook maar een beetje verstand heeft...

[1:32:47] van water, probeert al jaren...

[1:32:49] de overheid wakker te schudden.

[1:32:51] Het is code rood voor waterkwaliteit en beschikbaarheid...

[1:32:53] van schoon water. De problemen zitten...

[1:32:55] vooral in de sectoren industrie, landbouw en...

[1:32:57] farmacie. Hierdoor zitten overal...

[1:32:59] gevaarlijke stoffen. Van zeeschuim...

[1:33:01] waar NSC het over had, waar kinderen...

[1:33:03] in spelen, tot het eten op ons bord.

[1:33:05] En die problemen stapelen zich...

[1:33:07] alleen maar op. Onze natuur...

[1:33:09] en onze water- en voedselvoorziening...

[1:33:11] zijn in groot gevaar.

[1:33:12] Ik ga eerst in op een aantal algemene lijnen...

[1:33:15] dan op waterkwaliteit, dan op de...

[1:33:17] VTH-taken, de waterkwantiteit...

[1:33:20] en een stukje natuur.

[1:33:22] De algemene lijnen.

[1:33:24] Wat mij opvalt, is dat de aanpak...

[1:33:26] van dit soort probleemmachés door de overheid...

[1:33:28] een trend volgt, die ook te zien is bij andere...

[1:33:30] probleemmachés. Problemen worden...

[1:33:32] zo lang mogelijk ontkend, daarna...

[1:33:34] wordt doorgeschoven en geitenpaaltjes...

[1:33:36] gezocht. Dit terwijl we...

[1:33:38] al decennia weten van de waterproblemen...

[1:33:40] en burgers en ondernemers die het wel goed doen...

[1:33:42] zoals biologische boeren...

[1:33:43] daar een steeds hogere prijs voor moeten betalen.

[1:33:46] En de vervuilers betalen niet...

[1:33:48] hun eerlijke deel, maar...

[1:33:50] bepalen beleid en worden betaald...

[1:33:51] via onder andere subsidiepotjes.

[1:33:54] En de PVV vindt het blijkbaar allemaal prima.

[1:33:56] Maar de PvdA wil dat dit verandert...

[1:33:58] en dat de minister concrete resultaten laat zien...

[1:34:00] op korte termijn. Graag een reactie.

[1:34:02] Wat we te veel voorbij zien komen...

[1:34:05] in overheidsstukken is...

[1:34:06] ja, maar Nederland is een druk land...

[1:34:08] met veel landbouw, industrie, et cetera.

[1:34:11] Ja, zeggen wij dan...

[1:34:12] het wordt tijd om grote keuzes te maken.

[1:34:14] Verschillende kabinetten hebben ons voorgespiegeld...

[1:34:16] dat alles moet kunnen.

[1:34:20] Oneindige economische groei...

[1:34:21] terwijl de aarde grenzen kent.

[1:34:23] Welke keuze maakt de minister, samen met zijn collega's?

[1:34:26] Zou hij bereid zijn te kijken naar...

[1:34:28] de mogelijkheden voor beperking van...

[1:34:29] of eventuele afbouw van waardvervuilende activiteiten...

[1:34:32] zoals zeerteelt?

[1:34:33] Aangezien het hier niet gaat om levensbehoeften.

[1:34:37] En we moeten echt af van het denken...

[1:34:39] het is wel belangrijk dat we straks...

[1:34:40] voldoende gezond water hebben...

[1:34:41] als voorwaarde voor ons bestaan.

[1:34:43] Maar het moet wel economisch haalbaar zijn.

[1:34:46] Nee, voorzitter.

[1:34:47] De basis van ons bestaan, zoals water...

[1:34:49] moeten we beschermen.

[1:34:50] Daar nemen we alle nodige maatregelen voor.

[1:34:53] En de economie en de verdienmodellen...

[1:34:55] moeten we daar gewoon op aanpassen.

[1:34:57] Niet andersom.

[1:34:58] Is de minister het daarmee eens?

[1:35:00] En is hij bereid daartoe te werken?

[1:35:02] Hoe past de minister het principe van niet afwentelen...

[1:35:05] zoals benoemd in de Nationale Omgevingsvisie?

[1:35:08] Toe op het aanpakken van de waterproblemen.

[1:35:10] Graag een reactie.

[1:35:12] Voorzitter, wat ons in het algemeen zorgen maakt...

[1:35:14] is dat de RLE, IOT...

[1:35:16] maar ook de bevindingen van Horwit en Partner...

[1:35:18] laten zien dat het huidige aanpak...

[1:35:20] gewoon niet werkt.

[1:35:21] Dat er dwingende maatregelen nodig zijn...

[1:35:23] en dat er controle is.

[1:35:24] De minister belooft verbetering...

[1:35:27] maar we zien nog steeds geen resultaten...

[1:35:29] en geen dwingende maatregelen.

[1:35:32] Dan de waterkwaliteit.

[1:35:33] Water is van levensbelang...

[1:35:35] voor mensen en dieren...

[1:35:36] en daarom heeft Nederland Europese afspraken gemaakt.

[1:35:39] Binnen KRW.

[1:35:41] We hadden beloofd die eerder te halen in 2015...

[1:35:44] en daarna is het twee keer uitgesteld.

[1:35:46] Ik kan me nog goed herinneren...

[1:35:47] in 2013 dat er een motie werd ingediend...

[1:35:50] aangenomen door de Partij voor je Dieren...

[1:35:51] die het kabinet opriep...

[1:35:53] om vooral hard te werken aan die doelen...

[1:35:55] die we allemaal hebben afgesproken.

[1:35:57] 2013.

[1:35:59] En dan deze schandalige herhaling van zetten...

[1:36:02] door sommige partijen hier.

[1:36:04] Hoewel de waterkwaliteit...

[1:36:06] tussen 2000 en 2010...

[1:36:08] verbeterd is, is de afgelopen tien jaar...

[1:36:10] de verbetering gestagneerd...

[1:36:11] en in sommige gevallen de waterkwaliteit zelfs verslechterd.

[1:36:14] Kan de minister vertellen hoe dit ruikt...

[1:36:15] met het verslechteringsverbod?

[1:36:18] In het KRW-inpoetsprogramma...

[1:36:19] worden verschillende maatregelen voorgesteld...

[1:36:22] om bestrijdingsmiddelen in water...

[1:36:24] tegen te gaan.

[1:36:26] Helaas blijft het vooral bij onderzoeken monitoren...

[1:36:28] en stimuleren.

[1:36:29] RIVM liet eerder zien dat de aanpak...

[1:36:31] die zich nu vooral baseert op vrijwilligheid...

[1:36:35] van de waterkwaliteiten...

[1:36:35] Concrete maatregelen onder PPLG...

[1:36:37] die oplossingen zouden moeten bieden...

[1:36:39] komen niet van grond.

[1:36:40] Het hele programma dreigt verzanden...

[1:36:41] in een spel van vingerwijzen.

[1:36:44] En zoals eerder gezegd...

[1:36:46] waterschappen en de provincies hebben al tegen het Rijk gezegd...

[1:36:49] tijdens een rondtafelgesprek...

[1:36:50] bied ons meer instrumenten om in te grijpen.

[1:36:53] Gaat de minister op korte termijn...

[1:36:55] daarin leveren?

[1:36:56] Is de minister bereid om het halen van waterdoelen...

[1:36:58] als nationale topprioriteit te bestempelen...

[1:37:00] en daarmee in lijn zo snel mogelijk...

[1:37:02] centraal meer dwingende maatregelen aan te kondigen?

[1:37:05] Ondanks dat dit een...

[1:37:06] crisissituatie is, zien we niet...

[1:37:08] dat de regering dit als een crisissituatie...

[1:37:10] aanpakt. Er zijn veel woorden...

[1:37:12] maar nog weinig stevige ingrepen...

[1:37:14] die op tijd resultaat leveren.

[1:37:17] Kan de minister...

[1:37:18] vertellen hoeveel FTE en geld...

[1:37:20] wordt ingezet om voorbereidingen te treffen...

[1:37:22] op de mogelijke uitzondering op KRW?

[1:37:25] Voorzitter, de PvdA...

[1:37:27] wil de problemen bij de bron aanpakken. De kraan...

[1:37:29] van gevaarlijke stoffen moet dicht.

[1:37:31] Dan moeten we het hebben over...

[1:37:33] PFAS. De EU wil terecht...

[1:37:35] strenger normeren onder KRW.

[1:37:36] Klopt het dat de minister pas in 2033...

[1:37:39] de nodige maatregelen wil nemen...

[1:37:41] om te voldoen aan die voorgestelde PFAS-normen?

[1:37:43] En klopt het dat Nederland...

[1:37:45] daarnaast ook nog eens 12 jaar...

[1:37:46] uitstel mag vragen, waarmee Nederland...

[1:37:48] pas in 2045 aan de norm zou moeten voldoen?

[1:37:52] Bestrijdingsmiddelen vormen...

[1:37:53] een van de grootste bronnen van vervuiling.

[1:37:55] Dat weten we inmiddels allemaal.

[1:37:57] En wat is nu het geval?

[1:38:00] Het PFAS-verbod moet er natuurlijk komen.

[1:38:02] Maar bizar genoeg...

[1:38:03] is het voorstel dat het landbouwgif...

[1:38:06] waar PFAS in zit, daarvan wordt...

[1:38:08] uitgezonderd. En nu zit in ongeveer...

[1:38:10] 5% van de bestrijdingsmiddelen...

[1:38:13] van boeren PFAS.

[1:38:14] En het erge is, boeren zeggen zelf...

[1:38:16] wij weten niet dat het erin zit.

[1:38:18] Want het staat er niet op. Niet zo duidelijk.

[1:38:21] Drinkwaterbedrijven trekken ook...

[1:38:22] weer aan de bel. Vindt de minister...

[1:38:24] het onacceptabel dat...

[1:38:27] onafbreekbare chemicaliën zomaar...

[1:38:28] over het land worden gespoten...

[1:38:30] en zo in het water terechtkomen?

[1:38:33] Vindt hij niet ook dat dit...

[1:38:34] onder het verbod moet vallen?

[1:38:36] En is de minister bereid om met zijn collega's...

[1:38:38] in ieder geval te regelen dat het verplicht wordt...

[1:38:40] om de verpakking van bestrijdingsmiddelen...

[1:38:42] duidelijk aan te geven...

[1:38:44] als er PFAS in zit, zodat boeren het tenminste weten?

[1:38:47] En is de minister...

[1:38:48] daarnaast bereid om op zijn minst het gebruik...

[1:38:50] van bestrijdingsmiddelen in gebieden van drinkwater...

[1:38:54] waar drinkwater wordt gewonnen...

[1:38:56] en in beschermde natuurgebieden verder aan banden te leggen?

[1:38:59] We zien ook...

[1:39:01] het heeft GroenLinks net aangekaart, dus ik ga er niet te veel op in...

[1:39:03] de watervervuiling als een mogelijk...

[1:39:05] ongewest bijeffect van huidig...

[1:39:07] stikstofbeleid. We zien bijvoorbeeld dat veeboeren...

[1:39:10] die stoppen...

[1:39:11] hun land vervolgens gaan verpachten...

[1:39:13] aan bollentelers, die vervolgens zorgen voor...

[1:39:16] achteruitgaande waterkwaliteit.

[1:39:18] Dan is mijn vraag...

[1:39:19] welke stappen neemt de minister...

[1:39:21] concreet om achteruitgang van de waterkwaliteit...

[1:39:23] te voorkomen, als gevolg van dit soort beleid?

[1:39:27] Ik onderbreek u heel even.

[1:39:28] U zit aan de indicatieve spreektijd.

[1:39:30] Ik weet dat u extra een minuut had aangekondigd...

[1:39:32] maar dan weet u dat. Dank u wel.

[1:39:33] Super. Ik probeer het een beetje vlotter te trekken.

[1:39:36] Een andere bron van...

[1:39:37] bedreiging van ons drinkwater is...

[1:39:40] hittestress door klimaatverandering en verharding.

[1:39:42] Onze vraag aan de minister...

[1:39:44] is of daar aandacht voor komt.

[1:39:48] Dan de VTH-taken.

[1:39:50] Het bezien en herzien...

[1:39:51] van lozingsvergunningen heeft enorme vertragingen...

[1:39:53] opgelopen in alle overheidslagen.

[1:39:55] Simpelweg omdat commerciële belangen...

[1:39:57] in de cultuur van overheden zwaarder wegen...

[1:39:59] dan de bescherming van ons bestaan.

[1:40:01] Zoals water en gezondheid.

[1:40:03] Hierdoor krijgen vervuilers...

[1:40:04] zoals Tata Steel en Gemoer vrij spel.

[1:40:07] Wanneer verwacht het Rijk...

[1:40:10] het bezien en herzien...

[1:40:12] van die lozingsvergunningen...

[1:40:13] af te ronden?

[1:40:14] En wanneer wordt dat verwacht...

[1:40:15] voor de lagere overheidslagen?

[1:40:18] Hoeveel extra geld is hiervoor nodig?

[1:40:20] Zijn de lozingsvergunningen van onder andere...

[1:40:22] Tata Steel, Schiphol, etc.

[1:40:25] eigenlijk al doorgelicht en aangescherpt...

[1:40:27] aan de Europese lozingsnormen?

[1:40:29] En is de minister bereid om te kijken...

[1:40:31] of niet-vergunde lozingen...

[1:40:33] stil kunnen worden gelegd?

[1:40:39] Dan zien we dat...

[1:40:42] door Rijkswaterstaat tot op heden...

[1:40:44] bij geen enkele vergunning...

[1:40:45] aanleiding werd gevonden voor directe ingrijping...

[1:40:47] in verband met het bewaken van de kwaliteit...

[1:40:49] van oppervlaktewater op de productie van drinkwater.

[1:40:52] Dat is opvallend.

[1:40:53] Hoe wordt dan de afweging precies gemaakt...

[1:40:55] door de handhavers?

[1:40:56] Waar wordt er op gelet?

[1:40:58] En is dit, gezien de urgentie van de waterproblemen...

[1:41:00] en de erkenning daarvan door de overheid...

[1:41:03] is dat niet toe aan een strengere...

[1:41:05] weging om water beter te kunnen beschermen?

[1:41:07] Zoals de provincie in de omgevingsdienst...

[1:41:10] Ehm...

[1:41:11] Zoals de provincie de omgevingsdienst...

[1:41:13] in het geval van Tata Steel de opdracht heeft gegeven...

[1:41:15] om scherper aan de wind te varen...

[1:41:16] en gezondheid maximaal te beschermen.

[1:41:18] Graag aan de reactie.

[1:41:19] En is de minister bereid om alle toezichthoudende en handhaafde instanties...

[1:41:23] de opdracht te geven scherper aan de wind te varen...

[1:41:24] met het doel het algemeen belang van water te beschermen...

[1:41:27] tegenover commerciële belangen?

[1:41:32] Dan iets heel praktisch richting de waterschappen.

[1:41:34] We hebben natuurlijk al een aantal...

[1:41:36] vragen gehad over de VTH-taken...

[1:41:38] en omgevingsdiensten, rapport Van Aertsen, OVV-rapport...

[1:41:41] Maar we weten eigenlijk niet zo goed...

[1:41:42] hoe het gaat met de waterschappen.

[1:41:44] En een goede invulling van die taken...

[1:41:46] van vergunningverlening en toezicht door waterschappen...

[1:41:48] is ook heel belangrijk.

[1:41:49] Is de minister het met ons eens dat het daarom...

[1:41:51] ook belangrijk is te weten hoe de waterschappen...

[1:41:53] op het gebied van toezicht, handhaving en vergunning hun taken invullen...

[1:41:56] hoe daarmee ons water wordt beschermd...

[1:41:58] en waar men tegenaan loopt?

[1:42:00] Is de minister bereid een opdracht te geven...

[1:42:02] voor een onderzoek zodat we...

[1:42:03] net zoals in het geval van de omgevingsdiensten...

[1:42:05] ervan kunnen leren en eventueel...

[1:42:07] beleid kunnen verbeteren?

[1:42:09] En dan die actielijn die toegevoegd is...

[1:42:12] die zich richt op het voorbereiden...

[1:42:14] van rechtszaken door burgers die willen...

[1:42:16] dat de overheid hun leefomgeving beschermt.

[1:42:18] Kan de minister toezeggen dat het Rijk geen strijd...

[1:42:20] gaat voeren tegen maatschappelijke...

[1:42:21] en burgerorganisaties in de rechtszaal...

[1:42:23] wanneer zij de overheid vragen om zich gewoon beter...

[1:42:26] aan de KRW-afspraken te houden...

[1:42:27] maar het maximale te doen om aan de vraag...

[1:42:30] van die organisaties tegemoet te komen?

[1:42:33] Wilt u naar een afronding?

[1:42:36] Ja, ik ga...

[1:42:37] dat maar even skippen.

[1:42:38] Ik ga een heel klein stukje pakken dan op het laatst...

[1:42:41] want heel veel is al gezegd door D66...

[1:42:43] over de dubbele deelstelling...

[1:42:45] in de natuur.

[1:42:47] En om toch maar als Partij voor Dieren bij de dieren te komen.

[1:42:52] En een uitstapje...

[1:42:53] naar Caribisch Nederland.

[1:42:55] Misschien weten jullie dat...

[1:42:56] maar walviezen zijn afhankelijk van belangrijke...

[1:42:58] oceaangebieden om zich te voeden, te paren...

[1:43:00] en jongen te verzorgen.

[1:43:02] Deze gebieden en de migratieroutes tussen de leefgebieden...

[1:43:05] worden beïnvloed door menselijke activiteiten...

[1:43:08] zoals...

[1:43:10] overbevissing...

[1:43:10] verstikking in netten...

[1:43:12] aanvaringen met schepen...

[1:43:13] aanleg van windparken...

[1:43:15] of olie- en gaswinning.

[1:43:17] Het rapport Protecting Blue Corridors heeft walvismigratiesroutes...

[1:43:21] in kaan gebracht en bevat concrete aanbevelingen...

[1:43:23] zoals het wijzigen van scheepvaartroutes...

[1:43:25] betere internationale samenwerking...

[1:43:27] en technologische innovaties...

[1:43:28] wat de VVD moet aanspreken...

[1:43:30] en regelgeving die de impact van menselijke activiteiten reduceren.

[1:43:33] Nederland heeft een belangrijke maritieme sector...

[1:43:36] en heeft daarmee...

[1:43:37] heel veel invloed en verantwoordelijkheid...

[1:43:39] om hier een bijdrage aan te leveren.

[1:43:41] Bijvoorbeeld op walvismigratieroutes...

[1:43:43] tussen het Caribische deel van het Koninkrijk...

[1:43:45] en het Nood-Atlantisch Oceaan.

[1:43:47] Dan een laatste vraag.

[1:43:48] Kan de minister toezeggen dat Nederland actief...

[1:43:50] het voortouw neemt in onderzoek...

[1:43:53] naar mogelijkheden om de menselijke impact...

[1:43:55] op de walvismigratieroutes in het Caribisch gebied...

[1:43:57] te mitigeren?

[1:43:59] Dank u wel.

[1:44:00] Dank aan het lid Kostiets...

[1:44:02] voor de bijdrage.

[1:44:04] En dan geef ik nu graag...

[1:44:05] het voorzitterschap tijdelijk in de bekwame handen...

[1:44:07] van Thierry de Groot.

[1:44:10] En dan geef ik...

[1:44:12] het woord aan de heer Grimwis namens de fractie...

[1:44:13] van de ChristenUnie.

[1:44:15] Voorzitter, dank u wel.

[1:44:16] Vandaag geniet ik het voorrecht en het genoegen...

[1:44:19] om namens het gehele conventionele blok in de Kamer te mogen spreken.

[1:44:22] Dus ook namens de collega's verder...

[1:44:24] van het CDA en...

[1:44:25] stoffen van de SGP.

[1:44:27] Ik zal niet gelijk een fusie aankondigen, maar dat u het weet.

[1:44:30] Voorzitter, wat een prachtige beelden...

[1:44:32] waren er toch eind vorig en begin deze maand...

[1:44:34] in Nederland. Waterland.

[1:44:36] Het hele watersysteem zat vol.

[1:44:38] Van beek tot uiterwaarts.

[1:44:39] Van een eerste echte automatische...

[1:44:42] sluiting van de Maaslandkering tot een record...

[1:44:43] hoge stand van het Markermeer.

[1:44:46] Onder de indruk van de kracht...

[1:44:48] van de natuur. Onder de indruk...

[1:44:49] van onze waterstaat. Ja, onder de indruk...

[1:44:51] van het Nederlandse waterbeheer. De mannen en vrouwen...

[1:44:54] van Rijkswaterstaat en de waterschappen...

[1:44:56] inclusief pompen en gemalen...

[1:44:57] moesten er hard voor werken.

[1:44:59] Maar het Nederlandse watersysteem gaf geen krimp.

[1:45:02] Ons watersysteem heeft gedaan...

[1:45:04] waarvoor we het ontworpen hebben.

[1:45:05] Waar het nodig was ruimte geven aan water...

[1:45:07] en vooral heel veel water afvoeren.

[1:45:10] Behouden ze natte kripten onder de...

[1:45:11] lebuïnische kerk Deventer...

[1:45:13] de nodige wateroverlast in kelders...

[1:45:16] en hier en daar buiten dijks, was er weinig...

[1:45:18] aan de hand. Met inderdaad...

[1:45:20] de notie dat het niet heel veel langer...

[1:45:22] had moeten duren.

[1:45:23] Hoe reflecteert de minister op deze samenloop...

[1:45:26] van op zichzelf...

[1:45:27] allemaal niet unieke waterfenomenen?

[1:45:31] Het meest uitzonderlijk...

[1:45:33] waren de hoge waterstanden in het Markermeer.

[1:45:35] We hadden de pompen in de Afsluitdijk...

[1:45:36] voor verschil gemaakt, waar nu nog aan gebouwd wordt.

[1:45:39] En moet er ook niet een pomp bij...

[1:45:41] in de Houtgriepdijk.

[1:45:43] Tevredenheid over de winter...

[1:45:45] moet niet leiden tot rust op onze...

[1:45:47] lauren, maar tot extra actie.

[1:45:49] De filosofie van ons waterbeheer is...

[1:45:51] sinds 2010 immers de volgende...

[1:45:53] watersnoodramp zien voor te blijven.

[1:45:55] Er ligt een enorme wateropgave voor ons.

[1:45:57] Niet alleen vanwege de gevolgen...

[1:45:59] van klimaatverandering en het principe...

[1:46:01] water- en bodemsturend, waarover later meer...

[1:46:03] maar ook de keuring van alle primaire...

[1:46:05] keringen, waarover de minister...

[1:46:07] ons in november informeerde, drukt ons met...

[1:46:09] de neus op de feiten.

[1:46:11] Nederland is ingedeeld in 237...

[1:46:13] dijktrajecten. En maar liefst 26%...

[1:46:16] zit zwaar onder de ondergrens.

[1:46:18] En nog eens 36%...

[1:46:19] voldoet ook niet. In totaal...

[1:46:21] 62%.

[1:46:22] Dat is enerzijds niet gek, gelijk...

[1:46:25] gelet op de vormgeving van de sinds 2017...

[1:46:27] van krachtzijde nieuwe waterveiligheidsnormen.

[1:46:30] Maar de opgave...

[1:46:31] tot 2050 is wel veel groter...

[1:46:33] dan 10 jaar geleden werd gedacht.

[1:46:35] Niet 1500 kilometer, maar...

[1:46:37] 2000 kilometer aan dijken zal versterkt...

[1:46:39] moeten worden. Bovendien stijgen...

[1:46:41] de prijzen in de grond-, weg- en waterbouw...

[1:46:43] pijlsnel. Deze opgave vraagt...

[1:46:46] veel van de waterschappen, met name voor...

[1:46:47] Rivierenland, maar ook voor Scheldestromen.

[1:46:49] Wordt dit meegenomen in de evaluatie van de...

[1:46:52] Waterwet dit jaar?

[1:46:53] En de beschikbare financiële middelen voor het...

[1:46:55] HWBP, het hoogwaterbeschermingsprogramma, zijn...

[1:46:58] nu zo'n 400 à 450 miljoen...

[1:47:00] per jaar. Opgebouwd uit...

[1:47:02] 50% rijstfinanciering...

[1:47:03] 40% solidariteitsbijdrage...

[1:47:06] van de waterschappen en 10%...

[1:47:08] projectgebonden...

[1:47:08] 10% projectgebonden bijdrage van het...

[1:47:12] individuele waterschap waar het project...

[1:47:14] aan de orde is. Een afspraak die dateert...

[1:47:16] uit 2009. Als...

[1:47:18] het inderdaad klopt dat de totale dijkversterkings...

[1:47:20] opgave financieel gezien ongeveer twee keer...

[1:47:22] zo groot is...

[1:47:24] tot 2050 als de middelen die conform...

[1:47:26] de huidige afspraken in het...

[1:47:28] HWBP beschikbaar komen tot en met 2050...

[1:47:30] dan moet de genoemde reeks van...

[1:47:32] 450 miljoen euro per jaar...

[1:47:34] meer dan verdubbelen, zodat er niet...

[1:47:36] ruim...

[1:47:37] 12 miljard beschikbaar komt, maar...

[1:47:39] 24 miljard. Waarbij, en dat...

[1:47:42] besef ik, op dit moment de bandbreedte nog gigantisch...

[1:47:44] is van 15,7 miljard tot...

[1:47:45] 32,9 miljard. Deelt...

[1:47:48] de minister mijn inschatting?

[1:47:49] Als dat zo is, waarom luidt de minister...

[1:47:51] dan niet...

[1:47:53] harder de financiële alarmbel?

[1:47:56] Moet een uitkomst van de evaluatie...

[1:47:58] van de Waterwet niet zijn dat...

[1:48:00] we de nu tot 2028...

[1:48:02] vastliggende financiële afspraken...

[1:48:04] eerder gaan openbreken? En als...

[1:48:06] we dat gaan doen, en de reeks gaat van de huidige...

[1:48:08] 450 miljoen per jaar...

[1:48:09] naar bijna 1 miljard, moet de...

[1:48:11] projectgebonden bijdrage dan niet omlaag van 10...

[1:48:13] naar 5 procent? En hoe...

[1:48:16] kijkt de minister naar het steeds...

[1:48:18] grotere voorfinancieringsprobleem...

[1:48:19] wat er volgens de waterschappen is?

[1:48:22] En naar de financiële...

[1:48:23] knelpunten op kortere termijn?

[1:48:25] Dan kom ik op de uitvoering...

[1:48:27] of het niet uitvoeren van enkele moties.

[1:48:30] De motie Grimwis-Minas...

[1:48:32] die opriep om meer in te zetten op...

[1:48:34] uiterwaardherinrichting bij...

[1:48:36] dijkversterkingsprojecten, wordt afgedaan met...

[1:48:38] een opmerking dat een opgave...

[1:48:39] uit het hoogwaterbeschermingsprogramma opgenomen...

[1:48:41] kan worden in het integraal rivier...

[1:48:44] management. Lekker vaag.

[1:48:45] Gaande minister, Rijkswaterstaat en...

[1:48:47] de waterschappen zich nu, conform deze...

[1:48:49] motie, daadwerkelijk inzetten om te komen tot...

[1:48:52] meer uiterwaardherinrichting en...

[1:48:54] natuurontwikkeling bij dijkherstel.

[1:48:55] En hoe dan? En deze vraag...

[1:48:57] sluit ook aan bij het betogen van...

[1:49:00] collega Tjeerd de Groot in deze.

[1:49:02] Voorzitter.

[1:49:03] Ik ben blij dat de Hollandkering...

[1:49:05] naar aanleiding van de motie van collega...

[1:49:07] Minas en mij serieus is onderzocht.

[1:49:09] De conclusies waren helder...

[1:49:11] dat de kosten op dit moment nog niet...

[1:49:13] opwegen tegen de baten, doordat minder...

[1:49:15] dijkversterkingen nodig zijn.

[1:49:16] Dat valt overigens nog te bezien.

[1:49:18] Je hebt in het stuk tussen...

[1:49:21] Hoek van Holland en Capella aan de IJssel...

[1:49:23] maar 40 à 50 dure dijkversterkingskilometers...

[1:49:25] zoals bij Zwolle nodig.

[1:49:27] En je bent al een heel eind.

[1:49:28] Ik ben nu vooral benieuwd naar de uitwerking...

[1:49:31] van de resultaten van dit onderzoek in de tweede fase...

[1:49:33] van het kennisprogramma Zeespiegelstijging.

[1:49:35] Is het in dat licht niet verstandig om een probabilistische...

[1:49:38] systeemanalyse van de rol...

[1:49:39] van de eventuele Hollandkering in de benedenrivieren...

[1:49:41] met een nadrukkelijke koppeling...

[1:49:43] tussen de lange en korte termijn uit te laten voeren?

[1:49:45] Zodat we niet spijt krijgen...

[1:49:47] van peperdure dijkversterkingen...

[1:49:49] in sterkstedelijk gebied.

[1:49:50] Graag een toezegging op dit punt.

[1:49:54] Voorzitter.

[1:49:54] En dan kom ik bij water en bodem.

[1:49:56] Sturend. Een belangrijk principe dat,

[1:49:58] nadat het in het coalitieakkoord heeft gestaan...

[1:50:01] veel in beweging gezet.

[1:50:02] Met 33 structurerende keuzes.

[1:50:04] Een strategie.

[1:50:06] En een heuse uitvoeringsagenda.

[1:50:09] Zoals bij de stukken in november zat.

[1:50:12] Maar voorzitter.

[1:50:13] Waar en wanneer in de drukke Randstad...

[1:50:15] gaan we er nu echt wat van merken?

[1:50:17] En dat sluit een beetje aan bij de vraag...

[1:50:19] ook van collega de Groot.

[1:50:21] Wanneer wint het lange termijnbelang...

[1:50:23] van het water het van het korte termijnbelang...

[1:50:26] van bijvoorbeeld woningbouw?

[1:50:27] Om maar een actueel vraagstuk te noemen.

[1:50:29] En ja, deze formulering van mij...

[1:50:31] is te korter de bocht.

[1:50:32] Het gaat om recht doen aan de waterfuncties.

[1:50:35] En dat kan op vele manieren.

[1:50:36] Maar ik ben benieuwd naar de reactie van de minister...

[1:50:39] mede met het oog op mijn eerdere...

[1:50:41] moties over het voorkomen van spijtprojecten...

[1:50:43] met oud-collega Geurs.

[1:50:45] En de motie over kwantitatieve...

[1:50:47] risicoprofielen. Komt er trouwens...

[1:50:49] een portaal waar de beste data...

[1:50:51] publiek en dus ook voor financiële...

[1:50:53] spelers beschikbaar komen?

[1:50:55] Over die kwantitatieve risicoprofielen.

[1:50:57] Want dat is uiteindelijk een hele belangrijke...

[1:51:00] beslisinformatie.

[1:51:01] Nog 30 seconden.

[1:51:02] Dank. Anderzijds bekruipt mij soms ook wel eens...

[1:51:05] het gevoel dat water en bodem...

[1:51:07] sturend betekent een hekel hebben aan technische...

[1:51:09] oplossingen. Water en bodem sturend?

[1:51:11] Ik geloof daarin. Maar het is natuurlijk...

[1:51:13] geen fatalistisch je terugtrekken in een...

[1:51:15] a-technische werkelijkheid in Hoog-Nederland.

[1:51:17] Ziet de minister dat risico?

[1:51:19] En als ja, waarom dan zijn houdingen...

[1:51:21] in zaken woningbouw langs de randen van het...

[1:51:23] Markenmeer en IJmeer, zoals Nieuw-Monnikendam...

[1:51:25] 500 woningen en het kustplan Lelystad...

[1:51:27] duizenden woningen, als zoetwaterverziening...

[1:51:29] of zoetwatervoorziening...

[1:51:31] zo'n zwaar argument is, waarom dan wel...

[1:51:33] nieuwe natuur in het Markenmeer, maar geen woningbouw?

[1:51:35] En even voor alle duidelijkheid, ik ben...

[1:51:37] fan van de Markenwadden.

[1:51:39] Beiden nemen toch bergingsoppervlak weg.

[1:51:41] En wat ik met mijn vraag op 7 juni...

[1:51:43] vooral wou weten, is hoe schadelijk is nou het verlies...

[1:51:45] van die 0,01 procent aan bergingsoppervlak...

[1:51:47] nou echt? Dan kunnen we een afweging...

[1:51:49] aanmaken. Mij lijkt...

[1:51:51] dat ja, mits voor het Markenmeer beter...

[1:51:53] dan een hard nee voor de hand ligt. Het kabinet...

[1:51:56] heeft een nieuwe deeltekomstzaak...

[1:51:57] aangesteld vanwege zijn expertise...

[1:51:59] bij dit soort integrale afwegingen. En ik zou...

[1:52:01] de suggestie willen doen, de deeltekommissaris, om...

[1:52:03] een advies te vragen in deze kwestie. En ten slotte...

[1:52:05] voorzitter, en dan smokkel ik iets, inderdaad...

[1:52:07] kom ik nog op een drinkwater. U bent al lang aan het smokkelen, hoor.

[1:52:09] Maar er is een interruptie van de heer Van Dijk...

[1:52:11] van NEC, dus wie weet.

[1:52:14] Ja, heel kort. Dank...

[1:52:15] voorzitter. En ook...

[1:52:17] voor de uiteenzetting van de heer...

[1:52:19] op dit punt van, ja, concrete...

[1:52:21] vertaling van water- en bodemsturend.

[1:52:23] En de voorbeelden zijn mij ook bekend in...

[1:52:25] Lelystad en het Markenmeer.

[1:52:27] En ik ben ook benieuwd naar het antwoord van de minister.

[1:52:29] Volgens mij is hij bestuurlijk in gesprek...

[1:52:31] over hoe dat nu loopt. En tegelijkertijd...

[1:52:33] ook de vraag, want dan wordt het wel pijnlijk...

[1:52:35] ineens, hè, als je ziet wat het concreet betekent.

[1:52:37] En we kunnen natuurlijk een advies van de...

[1:52:39] deeltekommissaris vragen, maar dan zouden we dat op...

[1:52:41] heel veel andere plekken in Nederland natuurlijk ook...

[1:52:43] moeten gaan doen. Dus hoe zou hij...

[1:52:45] in algemene zin daar dan mee om willen gaan?

[1:52:48] Met het uitgangspunt van...

[1:52:49] water- en bodemsturend, dus van het buitendijks...

[1:52:51] niet meer buitendijks bouwen.

[1:52:52] En als we dat daar dus doen, dan zou je...

[1:52:55] dat dus op andere plekken in Nederland...

[1:52:57] moet je dat dan ook steeds weer gaan bekijken...

[1:52:58] met een advies of anderszins. Hoe kijkt hij daarnaar?

[1:53:02] Dichting Wiss.

[1:53:03] Nou, dank voor deze vraag. Een mooie vraag.

[1:53:06] Nou, ik denk dat je...

[1:53:07] anders, dat je niet alles wat buitendijks is...

[1:53:09] over een kam moet scheren. Buitendijks...

[1:53:11] in het Rijnmond-Rechtsstedengebied is wat anders...

[1:53:13] dan buitendijks in het rivierbed.

[1:53:15] Zoals bij Meijnerswijk...

[1:53:17] Arnhem. En het is ook wat...

[1:53:19] anders dan in het merengebied, zoals het Markermeer.

[1:53:22] Markermeer is een volstrekt...

[1:53:23] gecontroleerde omgeving. En zeker als je...

[1:53:25] met pompen gaat werken, zoals...

[1:53:27] nu aan gebouwd wordt in de Afsluitdijk.

[1:53:28] En bij...

[1:53:31] bijvoorbeeld ook nog zou kunnen in de Houtribdijk...

[1:53:33] heb je een veel beter...

[1:53:35] controleerbare omgeving dan je de afgelopen...

[1:53:37] periode had. Want toen was de pijlopzet...

[1:53:39] in het Markermeer. En ook de scheef...

[1:53:41] het ging behoorlijk scheef staan richting...

[1:53:43] Hoorn en zo.

[1:53:45] Dat wordt echt een andere situatie.

[1:53:47] En ik vind dat nu te snel op basis van...

[1:53:49] kwalitatieve overwegingen en zoetwaterbeschikbaarheid...

[1:53:51] wordt gezegd, er kan niks.

[1:53:54] Dus IJburg 2 wordt nog...

[1:53:55] afgerond. En dat was het dan wel zo'n beetje.

[1:53:57] Terwijl Lelystad heeft een fantastisch kustplan.

[1:53:59] Dus het is eigenlijk ook vooral een...

[1:54:01] pleidooi om heel goed na te blijven denken...

[1:54:03] en niet een soort van technische oplossing...

[1:54:05] bij voorbaat een soort in het verdachte bankje...

[1:54:07] te zetten, alsof water en bodem...

[1:54:09] sturend betekent dat je alleen nog maar meebeweegt.

[1:54:11] Dus ik heb...

[1:54:13] zelf het principe heel erg hoog.

[1:54:15] En ik heb het zelf mee mogen bijdragen...

[1:54:17] dat het in het coalitieakkoord terecht is gekomen.

[1:54:19] Maar dat wil niet zeggen dat je daarmee per se...

[1:54:21] kiest altijd voor een soort...

[1:54:23] wegbewegen van de kust en van onder NAP.

[1:54:26] Dus dat is een beetje het verhaal.

[1:54:27] En de casus die ik even...

[1:54:29] manifest maak is het Markermeer.

[1:54:32] En dan vraagt dan de heer...

[1:54:33] Peter de Groot, GvD.

[1:54:35] Dank u wel, voorzitter.

[1:54:38] Ik zou eigenlijk willen zeggen, ter regering wel eens...

[1:54:40] uw oproep is...

[1:54:41] uit mijn hart gegrepen, zou ik bijna willen zeggen.

[1:54:43] U kent mij daar ook, dat ik altijd blijf zoeken...

[1:54:45] naar de techniciteit...

[1:54:48] in oplossingen in Nederland.

[1:54:49] Ik denk dat we daar ook een goede historie mee hebben, dus daar kunnen we heel veel mee.

[1:54:52] Wat als je niet uitkijkt, en deze heb ik niet...

[1:54:54] zelf bedacht, dan hebben we hele goede...

[1:54:56] bedoelingen, maar leidt dat tot de catastrofe...

[1:54:58] van de goede bedoelingen.

[1:55:01] Ja, we willen dat allemaal...

[1:55:02] water- en bodemsturend.

[1:55:03] Maar hoe gaat dat dan ook in de praktijk?

[1:55:05] En u stipt de techniciteit aan.

[1:55:07] En ik heb een vraag nu, wat er in uw ogen...

[1:55:10] voor nodig is, als het gaat over de bestuurlijke kant.

[1:55:12] Want het kan zomaar doordruppelen...

[1:55:14] naar de lagere laag in Nederland.

[1:55:16] Of de andere laag, moet ik zeggen.

[1:55:17] De andere laag in Nederland, provinciaal, gemeentelijk.

[1:55:20] En die gaan daarop sturen.

[1:55:21] En voordat je het weet, verdwijnen allerlei bouwprojecten...

[1:55:24] zoals wij nu ook zien, van de kaart.

[1:55:25] Dus wat is er naast de technische...

[1:55:28] vraag die u stelt, wat u betreft ook aan de...

[1:55:30] bestuurlijke zijde nodig, wat deze minister moet doen...

[1:55:33] Ja, en als u...

[1:55:36] Punt.

[1:55:37] Nee, de vraag is helder, inderdaad.

[1:55:39] Nou ja, allereerst...

[1:55:41] Wil je bestuurlijk wat doen, moet de goede informatie...

[1:55:43] de goede beslisinformatie beschikbaar zijn.

[1:55:45] En daarom, ik heb eerder een motie ingediend...

[1:55:46] over kwantitatieve risicoprofielen.

[1:55:48] Om juist goed te kunnen bepalen...

[1:55:49] met alle bodemzetting, inklinking...

[1:55:54] overstroomingsrisico's...

[1:55:54] van, is dit nou een slimme plek...

[1:55:56] om te bouwen, bijvoorbeeld in een diepe polder?

[1:55:58] Kan dat wel, kan dat niet?

[1:56:00] Maakt die informatie...

[1:56:02] beschikbaar, zodat alle spelers...

[1:56:04] ook financiële, want die zitten nu vaak...

[1:56:06] nog niet in het spel, terwijl een financiële partij...

[1:56:08] kan vanwege...

[1:56:10] risico-inschattingen besluiten...

[1:56:11] niet te financieren, of een risicoopslag...

[1:56:14] erop te zetten. En dat verandert de business...

[1:56:16] case natuurlijk enorm.

[1:56:18] Dus dat is één. Dus maakt de beslisinformatie...

[1:56:20] voor bestuurder beschikbaar. En twee...

[1:56:21] Ja, je moet denk ik wel onderscheid maken.

[1:56:24] Kijk, enerzijds wil ik gewoon dat waterschappen...

[1:56:26] in dit soort...

[1:56:28] onderwerpen wel assertief zijn.

[1:56:30] En misschien wel assertiever worden. Ik wil dat...

[1:56:32] in een brandstad, waar de druk gigantisch is...

[1:56:35] waterschappen misschien wel...

[1:56:36] wat meer van zich laten horen.

[1:56:38] En dat in principe...

[1:56:40] water- en bodemsturend echt een keer pijn...

[1:56:42] gaat doen, ook bij een woningbouwproject.

[1:56:44] Terwijl andere delen van het land...

[1:56:45] zou je misschien iets...

[1:56:48] liever willen van...

[1:56:50] jongens, pak nou eens een keertje door.

[1:56:52] Dus ik ga niet in algemene...

[1:56:54] zin beantwoorden. Maar als water- en bodemsturend...

[1:56:56] moet het in ieder geval niet leiden tot een soort van...

[1:56:58] ja, een soort van...

[1:57:00] procedurele...

[1:57:02] stop op het denken.

[1:57:04] Je moet echt, echt goed kijken naar de feiten.

[1:57:06] En daarbij kom je niet met alleen kwalitatieve...

[1:57:08] redeneringen, zul je ook kwantitatief moeten kijken.

[1:57:10] Dat is mijn boodschap eigenlijk.

[1:57:12] Mijn oproep aan bestuurlijk Nederland in deze.

[1:57:14] En de heer Peter de Groot klikt...

[1:57:16] tevreden met dit antwoord.

[1:57:19] Mag ik nog één...

[1:57:20] drinkwaterpunt maken? Ja, u mag nog...

[1:57:21] zeg maar vijftien seconden. Nu heeft u...

[1:57:23] behoorlijk uw tijd overschreven. Ja, dat klopt.

[1:57:25] Ik heb zelf het meest gezondigd van iedereen straks.

[1:57:29] De minister...

[1:57:30] geeft aan dat in sommige regio's de levering van drinkwater...

[1:57:32] onzeker is. Dat is een grote zorg.

[1:57:34] Er werd al een link gelegd...

[1:57:36] naar de netcongressie. Dat zie je eigenlijk hier ook.

[1:57:39] Drinkwaterschaarste.

[1:57:40] Ik wil de minister vragen de locaties te delen waar...

[1:57:42] geen nieuwe drinkwateraansluitingen gerealiseerd...

[1:57:44] kunnen worden. Welke gevolgen heeft het voor...

[1:57:46] de nieuwbouwopgave? En welke acties...

[1:57:48] onderneemt de minister...

[1:57:49] om deze potentiële woningbouwstopper...

[1:57:52] te voorkomen? En ook over de WAC.

[1:57:53] Ik heb dezelfde vraag als collega de WACC.

[1:57:56] Ik heb dezelfde vraag als collega's...

[1:57:57] Olga van Dijk en de heer de Groot.

[1:57:59] Het verringt echt die financieringsruimte.

[1:58:02] Er is een schaalsprong nodig.

[1:58:03] Er moet echt snel worden opgetreden.

[1:58:06] En dat is mijn laatste punt, voorzitter.

[1:58:09] Zo is dat.

[1:58:10] En dan dank ik u voor uw bijdrage...

[1:58:13] met prachtige woorden als...

[1:58:14] probabilistische systeemanalyse.

[1:58:16] De minister gaat daar wat moois van maken.

[1:58:18] En ik geef u het voorzitsschap terug.

[1:58:20] Dank, heer de Groot.

[1:58:23] Voorzitter.

[1:58:24] We zijn inmiddels...

[1:58:26] aan de klok van 12 beland.

[1:58:28] Dat betekent dat het een mooi moment is...

[1:58:30] om te gaan schorsen voor de lunch.

[1:58:33] En dan kan de minister ondertussen...

[1:58:34] proberen alle gestelde vragen...

[1:58:36] van een mooi antwoord te voorzien.

[1:58:38] En ik stel voor dat we uiterlijk...

[1:58:40] 1 uur weer beginnen.

[1:58:41] Dus dat we ons rond de klok van 5 voor 1...

[1:58:43] hier weer verzamelen.

[1:58:45] Dus hierbij is de vergadering geschorst...

[1:58:47] tot uiterlijk 1 uur.

[2:59:23] Beste mensen.

[2:59:24] We heropenen...

[2:59:27] Even kijken, doet hij het?

[2:59:28] Ja, hij doet het.

[2:59:29] We heropenen...

[2:59:30] deze vergadering.

[2:59:33] En we gaan nu...

[2:59:35] luisteren naar de minister voor zijn eerste termijn.

[2:59:37] We zijn grotendeels...

[2:59:39] weer verzameld.

[2:59:40] Hopelijk iedereen een goede lunch.

[2:59:42] De minister had wat uitdagingen om...

[2:59:45] samen met zijn ambtenaren de eerste termijn...

[2:59:47] voor te bereiden vanwege een storing...

[2:59:49] aan de kant van het ministerie...

[2:59:50] om daar überhaupt in te kunnen.

[2:59:52] Dus we zijn sowieso...

[2:59:54] is onze respect voor de ambtenaren en de minister heel groot.

[2:59:58] Maar desintegens...

[2:59:59] kan het zo zijn dat een collega...

[3:00:01] toch wil interrumperen.

[3:00:04] En daar wil ik graag...

[3:00:05] de gelegenheid voor geven, ook in eerste instantie...

[3:00:07] vier keer.

[3:00:08] Ik wil op voorhand natuurlijk niet al te veel coulissen...

[3:00:11] aankondigen, maar we gaan natuurlijk een beetje kijken...

[3:00:13] hoe het loopt.

[3:00:14] We proberen om het debat in ieder geval...

[3:00:17] dat we de tijd tot 5 uur...

[3:00:19] niet helemaal nodig gaan hebben.

[3:00:21] Ik stel voor dat we na de termijn...

[3:00:23] van de minister even een minuutje of 5 schorsen...

[3:00:25] om een paar parassen enzo...

[3:00:27] op orde te brengen en dan over te gaan...

[3:00:29] van de Kamer.

[3:00:29] Dus mocht u nog printstress hebben...

[3:00:33] dat hoeft niet. We schorsen eventjes straks...

[3:00:35] naar de eerste termijn om het allemaal netjeskeurig...

[3:00:37] op orde te brengen.

[3:00:38] Dan wil ik nu graag het woord aan de minister geven...

[3:00:40] voor zijn eerste termijn.

[3:00:41] En ook de vraag of hij als eerste even de blokjes wil noemen...

[3:00:45] zodat we weten.

[3:00:46] En dan stel ik voor dat we iedere keer interrupties doen...

[3:00:48] aan het eind van een blokje.

[3:00:53] Voorzitter, dank u wel.

[3:00:54] Dank aan de leden voor hun inbreng...

[3:00:55] in dit wetgevingsoverleg.

[3:00:58] Eerst maar even...

[3:00:59] de indeling van de onderwerpen.

[3:01:01] Ik begin met een lang...

[3:01:03] blok over waterveiligheid...

[3:01:05] en water- en bodemsturend.

[3:01:08] Waarbij het eerste...

[3:01:09] gedeelte meer over het hoogwaterbeschermingsplan gaat...

[3:01:11] en het tweede gedeelte meer over water- en bodemsturend.

[3:01:15] Maar...

[3:01:15] het had wel allemaal raakvlakken...

[3:01:17] dus ik heb het wel in één onderwerp gezet.

[3:01:19] Dan waterkwaliteit...

[3:01:22] drinkwater...

[3:01:22] en tot slot enkele internationale vragen.

[3:01:27] En dat zijn de vragen over de walvis...

[3:01:29] en over de kop in Dubai.

[3:01:32] Dus dat is een heel kort blokje.

[3:01:35] Voorzitter...

[3:01:37] om te beginnen maar even...

[3:01:38] want er zijn vele van u op ingegaan...

[3:01:41] de reflectie op de afgelopen weken...

[3:01:44] en in het bijzonder ook...

[3:01:45] wat u noemde als voorzitter...

[3:01:47] dat we ook in deze week...

[3:01:49] 71 jaar geleden...

[3:01:50] de watersnood in Zeeland en Zuid-Hollandse eilanden...

[3:01:53] en West-Brabant herdenken.

[3:01:55] En...

[3:01:57] niet vergelijkbaar...

[3:01:59] maar als je aan een kade woont...

[3:02:01] waar het water komt...

[3:02:02] zal dat toch tot zorgen hebben geleid de afgelopen weken...

[3:02:05] in de kerstperiode...

[3:02:07] de hoogwatersituatie in Nederland.

[3:02:10] En...

[3:02:11] heel fijn om ook van u te horen...

[3:02:12] dat u als Kamer ook al die mensen...

[3:02:15] die daar heel hard ook met de kerstdagen...

[3:02:16] en in de kerstvakantie aan hebben gewerkt...

[3:02:18] om die overlast te bestrijden, dankt.

[3:02:21] Want dat hebben ze zeker verdiend.

[3:02:23] Een korte reflectie op wat daar...

[3:02:25] gebeurde.

[3:02:26] Dat...

[3:02:28] is dat we...

[3:02:29] in deze periode...

[3:02:31] een combinatie hadden van...

[3:02:33] drie factoren.

[3:02:35] Een combinatie van heel veel...

[3:02:37] neerslag die er al was gevallen in de herfst...

[3:02:39] en veel neerslag...

[3:02:41] die daarbij kwam.

[3:02:42] In de tweede plaats natuurlijk ook veel neerslag in de buurlanden...

[3:02:45] die deze kant opkwam.

[3:02:47] En daarnaast ook nog stevige wind...

[3:02:49] vanuit een ongunstige richting.

[3:02:51] Dat zijn alle drie factoren die gemiddeld...

[3:02:53] bijvoorbeeld eens in de vijf jaar voorkomen in Nederland.

[3:02:55] En die ook samen kunnen...

[3:02:57] voorkomen, dat weten we.

[3:02:58] En dat is ook de grote uitdaging naar de toekomst toe...

[3:03:01] om ons te realiseren bij al het waterbeleid...

[3:03:03] wat we voeren, dat dit soort...

[3:03:05] samenloop en extremere omstandigheden...

[3:03:07] zoals we ook in de zomer van 2021...

[3:03:09] zagen, wel...

[3:03:11] in de lijn der verwachting liggen dat ons dat...

[3:03:12] vaker gaat gebeuren zoals ook uit de KNMI...

[3:03:16] klimaatscenario's bleek.

[3:03:18] We kunnen gelukkig...

[3:03:19] constateren dat in deze weken de veiligheid...

[3:03:21] nooit in het geding is geweest.

[3:03:22] We hebben ook veel baat gehad bij de keuzes...

[3:03:24] uit het verleden, bijvoorbeeld om dijken te versterken...

[3:03:27] en rivieren de ruimte...

[3:03:28] te geven. Maar ik ben het eens met...

[3:03:31] iedereen die dat zei...

[3:03:32] en met name volgens mij de heer Tjeerd de Groot...

[3:03:35] dat we daar...

[3:03:37] dat dat een alertheid vraagt en...

[3:03:38] ja, steviger...

[3:03:41] daaraan doorwerken, juist vanwege...

[3:03:43] het feit dat ook de studies die we in het najaar...

[3:03:45] hebben gezien...

[3:03:46] zeespiegelstijging en de klimaatscenario's...

[3:03:49] laten zien dat...

[3:03:51] het verleden in dit geval geen garantie biedt...

[3:03:53] voor de toekomst.

[3:03:54] De heer Grindis vroeg in dit verband...

[3:03:57] of extra pompen...

[3:03:59] in de Afsluitdijk het verschil zouden...

[3:04:00] hebben gemaakt.

[3:04:02] Die pompen hadden de stijging...

[3:04:04] van het water wellicht iets kunnen afvlakken...

[3:04:07] maar niet kunnen voorkomen...

[3:04:09] want daar zouden we hele grote pompen voor nodig...

[3:04:10] hebben gehad.

[3:04:14] Tegelijkertijd...

[3:04:15] ook daar blijven we natuurlijk voortdurend...

[3:04:17] kijken of we voldoende...

[3:04:19] voorbereid zijn.

[3:04:21] En dan maar meteen even naar...

[3:04:22] de kosten voor het aanpakken voor de...

[3:04:25] primaire keringen.

[3:04:26] De inschattingen die vanuit het...

[3:04:29] hoogwaterbeschermingsprogramma zijn gekomen, daar hebben...

[3:04:31] velen van u naar gevraagd.

[3:04:32] Hoe loopt dat nu en in de komende jaren?

[3:04:35] En in de jaren daarna kunnen we dat...

[3:04:37] nog wel binnen de kaders opvangen?

[3:04:38] Moeten we niet veel meer uit de kast trekken?

[3:04:43] De bedragen die...

[3:04:45] tot nu toe in de studie van het HWBP...

[3:04:47] zaten, die komen natuurlijk niet uit de lucht...

[3:04:49] vallen. We hebben in 2017...

[3:04:51] de normen opgehoogd, waar dijken...

[3:04:53] en primaire keringen in 2050 aan moeten...

[3:04:55] voldoen. En de afgelopen jaren is...

[3:04:57] conform de hele cyclus die we daar hebben zijn...

[3:04:59] alle dijken geïnspecteerd.

[3:05:00] En dat daaruit zou komen als je...

[3:05:03] de normen verhoogt, dat er dus ook meer...

[3:05:04] dijkvakken versterkt moet worden.

[3:05:06] Dat had ik in ieder geval verwacht...

[3:05:09] en ik denk dat we dat met z'n allen konden zien...

[3:05:11] aankomen. Het is goed dat die hele...

[3:05:13] inventarisatie gedaan is.

[3:05:15] Het eerste bedrag...

[3:05:17] extra bedrag wat daarop geplakt is...

[3:05:19] dat is echt een hele ruwe...

[3:05:20] inschatting. Dat zie je ook aan de...

[3:05:23] bandbreedte die daar...

[3:05:25] omheen zit.

[3:05:27] Een bandbreedte van...

[3:05:29] 12 tot 34...

[3:05:31] miljard. Dat is ook nog niet een bedrag...

[3:05:32] waardoor je gelijk kunt zeggen...

[3:05:34] oké, en dat moet het dan worden en dat moeten we vanaf nu...

[3:05:37] in de Rijksbegroting opnemen.

[3:05:40] We weten...

[3:05:41] natuurlijk wel dat als je kijkt naar...

[3:05:42] Delta Fonds, want dat was de vraag van de heer Van Dijk...

[3:05:44] als je dat extrapoleert tot 2050...

[3:05:47] en je zou op het midden of de bovenkant...

[3:05:49] in die bandbreedte gaan zitten, dan hebben we niet...

[3:05:51] voldoende aan dat Delta Fonds.

[3:05:54] Tegelijkertijd om...

[3:05:55] in te gaan passen van wat...

[3:05:57] zou je dan wel in het Delta Fonds...

[3:05:59] moeten hebben, hebben we echt meer...

[3:06:00] duidelijkheid nodig. Vandaar dat...

[3:06:03] het komend jaar benut wordt om...

[3:06:05] dit bedrag te proberen...

[3:06:07] concreter te maken. Dus...

[3:06:09] af van die hele hoge bandbreedte en dan op een gegeven...

[3:06:11] moment kijken, wat heb je echt nodig...

[3:06:13] en in welke tijdsvakken...

[3:06:15] valt dat? Want we weten wel dat we...

[3:06:17] voor de komende jaren het Delta Fonds nog...

[3:06:19] voldoende gevuld hebben om...

[3:06:20] het HWBP uit te voeren, zoals we in de komende...

[3:06:23] jaren ons voorgenomen hebben. Maar...

[3:06:24] als je door je oogharen kijkt, zie je natuurlijk dat die opgave...

[3:06:27] vergroot wordt in de jaren 30 en...

[3:06:29] 40. En dat zal de komende...

[3:06:31] tijd duidelijk worden, zodat...

[3:06:33] in de komende...

[3:06:35] kabinetsperioden...

[3:06:36] ik denk zelfs met meervoud...

[3:06:39] dit verder hierover besloten...

[3:06:41] kan worden en ingepast kan worden.

[3:06:44] De heer...

[3:06:45] Ginwis keek daarbij...

[3:06:47] ook of...

[3:06:49] de...

[3:06:50] huidige afspraken met...

[3:06:52] en de kostenverdeling tussen rijk en...

[3:06:55] waterschap daarbij...

[3:06:57] onder de loep genomen moet worden.

[3:06:59] En u noemde inderdaad bekende voorbeelden...

[3:07:01] van waterschappen met een grote...

[3:07:02] opgave en relatief weinig inwoners...

[3:07:05] die het met de waterschapsbelastingen...

[3:07:06] op moeten brengen.

[3:07:08] Dat is reden dat...

[3:07:11] we...

[3:07:13] dat ik op dit moment...

[3:07:15] de Waterwet en de kostenverdeling tussen rijk...

[3:07:17] en waterschappen laten evalueren.

[3:07:18] Dat is eind dit jaar klaar.

[3:07:21] En dat kunnen we dan gebruiken om de...

[3:07:22] afspraken, ook over het HWBP...

[3:07:25] met de waterschappen te...

[3:07:26] actualiseren. Ja, en u loopt vooruit...

[3:07:29] op een aanpassing van de wet, maar als we ze gaan actualiseren...

[3:07:31] dan zou dat er inderdaad toe kunnen gaan leiden...

[3:07:32] dat de wet op dat gebied moet worden...

[3:07:35] aangepast.

[3:07:37] En datzelfde...

[3:07:38] antwoord wat ik net gaf, dat...

[3:07:40] heeft ook betrekking op...

[3:07:42] het steeds grotere voorfinancieringsprobleem...

[3:07:44] van de waterschappen. Zowel naar...

[3:07:47] de sectenkosten van het HWBP...

[3:07:48] maar ook naar hoe die verdeling...

[3:07:50] tussen de waterschappen zit.

[3:07:53] Dus dat zijn we op dit moment in het kader van het...

[3:07:55] HWBP...

[3:07:56] zijn we dat aan het...

[3:07:58] in kaart aan het brengen.

[3:08:00] En dit is gelijk ook de reactie...

[3:08:02] op de heer Van Dijk...

[3:08:05] die dit alles ook samengevat...

[3:08:06] zag in een artikel in Trouw.

[3:08:08] En hij vroeg mij...

[3:08:10] om mij daarop te reflecteren.

[3:08:13] Als je dan kijkt naar...

[3:08:15] de...

[3:08:18] het beleid...

[3:08:19] van hoe we dan tot die veiligheid komen.

[3:08:21] Voordat u verder gaat, minister...

[3:08:23] is er een vraag van de heer Van Dijk.

[3:08:25] Ja, heel specifiek. Dank...

[3:08:27] voorzitter. Ook dank voor de uiteenzetting van de minister tot zover.

[3:08:29] Kijk, Trouw ging heel specifiek niet zozeer...

[3:08:31] in op die grotere opgave...

[3:08:32] die terecht, zoals u ook aangeeft, die we...

[3:08:35] aan zagen komen. Maar ook in het feit...

[3:08:37] dat de kosten per kilometer verdubbeld zijn...

[3:08:39] de afgelopen tien jaar door vooral regelgeving.

[3:08:41] Extra regelstikstof onder andere.

[3:08:43] Dat is natuurlijk wel interessant, ook...

[3:08:44] met oog op de komende jaren.

[3:08:46] Gaat zich dat nu weer voordoen, zeg maar?

[3:08:47] Hebben we dat dan nu gehad? Of blijft dat een onzekere factor?

[3:08:50] En krijgen we dus ook jaar op jaar...

[3:08:52] met veel grotere indexatiecijfers...

[3:08:54] te maken dan we kunnen verwachten?

[3:08:57] Ja, en ik...

[3:08:58] heb me eigenlijk niet aan mijn eigen spelregel gehouden...

[3:09:00] door de vraag aan het eind van de blokje te doen.

[3:09:02] Dat doen we vanaf nu weer wel.

[3:09:07] Ja, ehm...

[3:09:07] Maar goed, de vraag zat ook al ergens verderop...

[3:09:09] in mijn... Maar ik laat hem gelijk maar even...

[3:09:12] nemen. We zien een combinatie van...

[3:09:14] een aantal zaken. Eén...

[3:09:16] Het beschermingsprogramma heeft wel een paar jaar nodig gehad...

[3:09:18] om echt op stoom te komen.

[3:09:20] Ehm...

[3:09:22] Ik zit daar ook bovenop, want ik wil wel dat...

[3:09:24] we het aantal kilometers wat we ons per jaar voornemen...

[3:09:26] dat we dat wel gaan halen. Dan zie je vervolgens natuurlijk...

[3:09:29] datgene waar we het bij de begroting...

[3:09:30] vorige week ook over hadden, dat...

[3:09:31] de aanbestedingen, als de enveloppen opengaan...

[3:09:34] nogal eens hoger uitkomen dan...

[3:09:36] dan begroot is, gegeven de huidige inflatie...

[3:09:38] en krapte op de arbeidsmarkt.

[3:09:40] Ehm, en daarnaast...

[3:09:43] merken we...

[3:09:44] dat er ook stikstofproblemen zijn.

[3:09:46] We proberen daar ook samen met alle partners in het...

[3:09:49] hoogwaterbeschermingsprogramma ons het hoofd...

[3:09:50] aan te bieden. Het is bijvoorbeeld één van de sectoren...

[3:09:52] waar al het meest met verduurzaamd...

[3:09:54] bouwmateriaal wordt gewerkt...

[3:09:56] om op die manier ook...

[3:09:58] te kijken hoe je de opgave zoveel mogelijk...

[3:10:00] op pijl kunt houden. En ergens...

[3:10:02] verderop kom ik straks ook nog wel op de samenwerking...

[3:10:04] tussen Rijk en Waterschappen.

[3:10:06] Maar het probleem is behoorlijk...

[3:10:09] geïdentificeerd en...

[3:10:10] daar werken we hard aan met elkaar om dat...

[3:10:11] op te lossen.

[3:10:13] Los daarvan is het natuurlijk ook nog wel zaak dat we...

[3:10:16] aan de ene kant gebruik maken van innovatieve...

[3:10:18] technieken. Er zijn ook al dambanden, alles is...

[3:10:20] langsgekomen zojuist in het debat.

[3:10:23] En aan de andere kant...

[3:10:24] dan ook wel weer kijken, kun je dat op een of andere...

[3:10:26] manier wel standaardiseren zodat je op die manier ook...

[3:10:28] weer tempo kunt gaan maken.

[3:10:30] En dat wisselen we ook al die leerervaringen uit binnen...

[3:10:32] de organisatie van het HWBP.

[3:10:34] Nou dan even de manier waarop je dat...

[3:10:36] doet. En dan begin ik maar even bij de vraag...

[3:10:38] van de heer Tjeerd de Groot over...

[3:10:39] die het rapport van de Algemene Rekenkamer...

[3:10:42] aanhangt over...

[3:10:44] aanhaalt over meerlaagse...

[3:10:46] veiligheid. Essentieel...

[3:10:48] dat hebben we altijd in dit land zo vastgesteld...

[3:10:50] is dat de maatregelen die...

[3:10:52] passen bij de aard en...

[3:10:54] omvang van de wateropgave en kosten...

[3:10:55] effectief zijn. En dan zien we...

[3:10:58] toch nog altijd dat voor de bescherming tegen...

[3:11:00] catastrofale overstromingen, zoals...

[3:11:02] in 1953...

[3:11:04] dijken, dat is de eerste laag van preventie...

[3:11:06] de beste beschermingsmaatregelen...

[3:11:08] zijn. En dat geldt voor...

[3:11:10] grote delen van...

[3:11:12] lagelegen Nederland, waar dan...

[3:11:14] vervolgens ook grote belangen...

[3:11:16] achter zitten die je wilt beschermen in...

[3:11:18] bebouwing, in bedrijvigheid, in...

[3:11:20] economisch verdienvermogen. En dat...

[3:11:22] type bescherming kan moeilijk worden bereikt met andere...

[3:11:24] bijvoorbeeld ruimtelijke maatregelen.

[3:11:27] Tegelijkertijd voor kleinere...

[3:11:28] overstroming of wateroverlast zijn vaak...

[3:11:30] ruimtelijke maatregelen het beste...

[3:11:32] passend. Deze kunnen ook in gebieden...

[3:11:34] achter de dijken helpen om de gevolgen...

[3:11:36] te beperken. En dan de derde...

[3:11:38] laag, crisisbeheersing, die is...

[3:11:40] in alle gevallen van belang. En daar...

[3:11:41] zijn we ook bezig met wat daar...

[3:11:44] over werd aanbevolen in aanleiding van...

[3:11:47] overstromingen in Limburg in...

[3:11:48] 2021.

[3:11:50] En ik kom straks nog wel op water...

[3:11:52] en bodem sturend, want daar hebben we natuurlijk bij de...

[3:11:54] ruimtelijke keuzes een aantal...

[3:11:56] keuzes opgenomen die precies met dit...

[3:11:59] principe rekening...

[3:12:00] houden. We komen overigens ook nog met een...

[3:12:02] uitvoerige reactie op het rapport...

[3:12:04] van de Algemene Rekenkamer, maar...

[3:12:06] wat mij betreft is het dus niet een keuze van...

[3:12:08] doe je 1, laag 1, 2 of 3, maar...

[3:12:10] is het en, en, en, omdat je...

[3:12:12] alle drie de lagen van die...

[3:12:14] veiligheid ook hun eigen...

[3:12:16] specifieke doelen en effecten...

[3:12:18] hebben.

[3:12:21] Het ging...

[3:12:22] vervolgens in het debat veel over...

[3:12:25] ruimte voor...

[3:12:26] de rivier en...

[3:12:28] hoe...

[3:12:30] we daarmee verder gaan. Nou, één van de...

[3:12:32] zaken waar we dat een plek willen geven...

[3:12:34] is in het plan, het programma...

[3:12:36] Integraal Riviermanagement.

[3:12:38] De heer Peter de Groot...

[3:12:40] die vroeg of we ook...

[3:12:42] daarin ook maatregelen nemen...

[3:12:44] die we de jaren...

[3:12:46] 20 nodig hebben om binnenlandse overstromingen...

[3:12:48] te voorkomen, doordat...

[3:12:50] we daardoor het buitenland...

[3:12:53] oh nee, het buitenland...

[3:12:54] komt zo...

[3:12:55] te voorkomen. En...

[3:12:58] hiervoor geldt dat als je echt...

[3:13:00] overstromingen wilt voorkomen, dan begint het...

[3:13:02] wat ons betreft bij dat hoogwater...

[3:13:05] beschermingsprogramma.

[3:13:07] Langs de rivieren lopen ook...

[3:13:08] op dit moment diverse projecten.

[3:13:10] Onder andere met een gecombineerde aanpak van...

[3:13:12] dijkversterking en rivierverruiming.

[3:13:14] Er zijn na het hoogwater van...

[3:13:16] 2021 op enkele knelpunten...

[3:13:18] ook extra projecten opgestart bij...

[3:13:20] Maastricht en Venlo. Dat zijn bijvoorbeeld...

[3:13:22] noodzakelijke maatregelen op korte termijn.

[3:13:25] En...

[3:13:26] daarnaast is dat ontwerpprogramma IRM...

[3:13:28] dat we in december naar de Kamer...

[3:13:30] hebben gestuurd, richtinggevend...

[3:13:32] voor de uitwerking voor een...

[3:13:34] klimaatrobuust rivierengebied in...

[3:13:36] 2050 met tegelijk doorkijk naar...

[3:13:38] het jaar 2100.

[3:13:40] Naast waterveiligheid...

[3:13:42] gelden dan de belangen van natuur, scheepvaart...

[3:13:44] zoetwater en de regionale economie.

[3:13:46] En de vertaling gaan we dan doen...

[3:13:48] de komende jaren...

[3:13:49] in het vaststellen van het...

[3:13:52] daadwerkelijke programma.

[3:13:54] Als je dan komt op...

[3:13:56] dat bouwen met de natuur...

[3:13:58] De heer Ginwis had het over meer...

[3:14:01] uiterwaardherinrichting, natuurontwikkeling...

[3:14:02] bij dijkherstel...

[3:14:05] Dan vind ik...

[3:14:06] het belangrijk om waar mogelijk...

[3:14:08] die opgaven te combineren.

[3:14:10] En dat hebben we om die reden...

[3:14:12] dus ook een plek gegeven in dat ontwerpprogramma...

[3:14:14] voor integraal riviermanagement.

[3:14:17] De programmatische...

[3:14:18] aanpak Grote Wateren, die we daarnaast...

[3:14:20] ook nog hebben, die combineert ook steeds vaker...

[3:14:22] haar opgave met het hoogwaterbeschermingsplan.

[3:14:25] En zo zetten we dan ook in...

[3:14:26] op uiterwaardherinrichting bij...

[3:14:29] dijkherstel.

[3:14:30] En tegelijkertijd, dat zeg ik ook maar gelijk...

[3:14:32] We hebben natuurlijk, wat ik zojuist...

[3:14:34] uitlegde, die spanning op het HWBP...

[3:14:36] budget.

[3:14:38] Dus ik vind het van groot belang dat we...

[3:14:40] goed verkennen waar...

[3:14:43] waar er...

[3:14:43] meerwaarde is. Waar we die...

[3:14:46] meerwaarde ook makkelijker kunnen bereiken. Waar die meerwaarde...

[3:14:48] ook zou kunnen blijken doordat je...

[3:14:50] uiteindelijk procedureel sneller van start kunt gaan.

[3:14:52] Omdat de omgeving daarin...

[3:14:54] ook meer bediend wordt.

[3:14:56] Maar dan ook te beseffen...

[3:14:58] dat de financiering soms ook bij...

[3:14:59] de verantwoordelijke partij...

[3:15:02] ligt. Al is het maar...

[3:15:04] omdat uit het hoogwaterbeschermingsplan...

[3:15:06] kunnen we sec de hoogwaterbescherming...

[3:15:08] betalen.

[3:15:09] Daar is de dijkrekening in dat...

[3:15:11] hoogwaterbeschermingsplan voor bedoeld.

[3:15:14] Als je aan...

[3:15:15] palende opgaven daarin meeneemt, dan zullen we soms ook...

[3:15:17] breder over de programma's moeten kijken...

[3:15:19] hoe je dat dan...

[3:15:21] kunt bereiken. En...

[3:15:23] tegelijkertijd vind ik, en dat doet het...

[3:15:25] HWBP ook, moeten we er ook op sturen dat het niet tot...

[3:15:27] onnodige vertraging leidt. Want...

[3:15:29] we moeten tempo houden om die 2000...

[3:15:31] kilometer in 2050...

[3:15:34] rond te...

[3:15:35] krijgen.

[3:15:40] Even kijken, dit heb ik daarmee...

[3:15:42] ook beantwoord.

[3:15:46] Ehm...

[3:15:48] Dus ja, nee, nogmaals...

[3:15:50] ook een reactie op de heer Tjeertergoot...

[3:15:52] en de heer Gabriels, die ook het...

[3:15:54] adagium sober en doelmatig...

[3:15:56] vroegen om dat los te...

[3:15:58] laten en daar de waterwet op aan te...

[3:16:00] passen. Ehm...

[3:16:03] Met alles wat ik net gezegd heb...

[3:16:04] dat het binnen het project altijd mogelijk en...

[3:16:06] vaak ook noodzakelijk is om integraal...

[3:16:08] te werken, wil ik hier ook wel benadrukken...

[3:16:10] dat dat adagium sober en doelmatig...

[3:16:13] enkel...

[3:16:14] versterking heeft op de...

[3:16:16] subsidiabiliteit, dus kun je subsidie krijgen...

[3:16:18] van een dijkversterkingsontwerp en dus...

[3:16:20] niet op de manier van...

[3:16:22] werken. Dus dat...

[3:16:24] adagium in de waterwet, dat gaat...

[3:16:26] kort gezegd over welk aandeel...

[3:16:28] van een dijkversterking wordt gefinancierd...

[3:16:30] uit de dijkenrekening. En...

[3:16:32] op het moment dat we...

[3:16:35] aanpalend andere...

[3:16:36] werkzaamheden daarin meenemen, dan zullen we dus ook...

[3:16:38] breder moeten kijken hoe we dat financieren.

[3:16:40] En daar zijn dan straks bijvoorbeeld het programma...

[3:16:42] integraal riviermanagement en de...

[3:16:43] programmatische aanpak grote wateren...

[3:16:46] zijn daarvoor...

[3:16:47] beschikbaar.

[3:16:50] En...

[3:16:53] daarmee ben ik...

[3:16:54] in ieder geval aan het eind van deze vragen.

[3:17:00] Ja, dank.

[3:17:01] Het is inderdaad een natuurlijk moment om wat vragen...

[3:17:03] te stellen. Als eerste was...

[3:17:05] Thier de Groot over meerlaarsveiligheid en...

[3:17:08] collega...

[3:17:09] Gabriels, die wil het even over het laatste...

[3:17:11] punt hebben. Thier de Groot.

[3:17:14] Ja, ik kom ook even op het laatste punt...

[3:17:15] dan. Daarna op meerlaarsveiligheid.

[3:17:18] Althans, ik zal dat heel kort zeggen. De minister...

[3:17:19] zegt en, en, en. Ja, dat klopt. Daar...

[3:17:21] zijn we over eens. Alleen...

[3:17:23] het punt is dat de algemene rekenkamer ziet...

[3:17:25] dat het gewoon, zeg maar, die tweede laag...

[3:17:27] dat daar geen invulling aan is gegeven.

[3:17:30] Dus graag alsnog een reactie ook.

[3:17:32] Over de meekoppelkansen...

[3:17:33] of hoe de minister dat nu noemt...

[3:17:36] waar mogelijk combineren.

[3:17:37] Kijk, de minister zal het met D66...

[3:17:40] eens zijn. Tijd is geld.

[3:17:41] En we hebben haast. En...

[3:17:44] de minister geeft dat ook aan...

[3:17:45] dat op het moment dat je die...

[3:17:47] bredere doelstelling hanteert...

[3:17:49] dat je die dubbele doelstelling hanteert...

[3:17:51] dat blijkt ook uit de evaluatie van Ruimte voor de Rivier...

[3:17:54] dan gaat het gewoon sneller...

[3:17:55] met meer draagvlak. En dat...

[3:17:57] scheelt natuurlijk ontzettend veel geld.

[3:17:59] Dus ja, het zal misschien ietsje duurder zijn...

[3:18:01] om te zeggen, nou, we gaan ook die ruimtekwaliteit...

[3:18:03] meenemen. Dat mooie landschap meenemen.

[3:18:06] Ehm, maar...

[3:18:07] je bespaart ook weer. En dat blijkt ook uit die...

[3:18:10] evaluatie. Dus onder de streep...

[3:18:12] ja, ben je gewoon sneller...

[3:18:13] met meer draagvlak en een...

[3:18:15] beter resultaat. Dus de minister houdt...

[3:18:17] een beetje krampachtig vast aan...

[3:18:19] nou ja, ik doe alleen die dijk...

[3:18:22] en dat beton. En...

[3:18:23] als er aanpalende opgaven zijn, nou ja...

[3:18:25] en het kost niks, dan doe ik het wel even.

[3:18:28] Terwijl, dat is niet...

[3:18:30] waar Ruimte voor de Rivier over ging.

[3:18:32] Dat is niet waar we wereldwijd om worden...

[3:18:34] geprezen. Dat is niet...

[3:18:35] waarvoor we zeiden van, nou, Limburg...

[3:18:38] is gelukkig goed gegaan dankzij Ruimte voor de Rivier.

[3:18:40] Dus, voorzitter...

[3:18:42] de Kamer is keer op keer duidelijk...

[3:18:44] neem allebei die doelstellingen mee.

[3:18:46] Dus zou de minister toch...

[3:18:48] daar wat ruimer en guller...

[3:18:50] naar willen kijken.

[3:18:52] En dan gewoon ook daarop...

[3:18:54] aan willen sturen. Want dit is echt...

[3:18:56] veel kariger nog zelfs...

[3:18:57] dan de meekoppelkansen waar we jarenlang...

[3:19:00] het ook mee moesten doen.

[3:19:02] Het woord is aan de minister.

[3:19:04] Voorzitter, daar ben ik echt niet eens met...

[3:19:06] met de heer Peter de Groot.

[3:19:09] Sorry, Tjeerd de Groot.

[3:19:10] En ik...

[3:19:12] zit echt aan de kant van wat de heer...

[3:19:14] Gabriels noemde...

[3:19:16] Ruimte voor de Rivier als tof...

[3:19:19] programma.

[3:19:21] Uiteindelijk...

[3:19:22] waar we dat doen, zullen we het gewoon met elkaar...

[3:19:24] moeten financieren. En omdat we bijvoorbeeld...

[3:19:26] met het Hoogwaterbeschermingsprogramma...

[3:19:29] financiële afspraken hebben met al onze...

[3:19:30] partners, met de waterschappen daarin...

[3:19:33] zul je soms...

[3:19:34] de opgave die je dan tegelijkertijd met een...

[3:19:36] Ruimte voor de Rivier project...

[3:19:38] realiseert, soms uit meerdere bronnen moeten...

[3:19:40] financieren. Maar dat doen we.

[3:19:42] Dat kan gewoon in de praktijk. In de huidige praktijk...

[3:19:44] wordt bij projecten al bekeken of een integrale...

[3:19:46] aanpak mogelijk is. En als dat zo is...

[3:19:48] dan kijken we ook naar beschikbare...

[3:19:50] financieringsbronnen om die te bundelen.

[3:19:53] Maar ik denk wel dat het goed is...

[3:19:54] dat we dat erkennen...

[3:19:56] dat die financiering...

[3:19:58] uit meerdere bronnen kan komen. Die kan...

[3:20:00] straks ook komen uit integraal riviermanagement...

[3:20:02] waar natuur ook een van de opgaven is.

[3:20:04] Naast scheepvaartroutes, waterveiligheid...

[3:20:06] etcetera, wat ik juist noemde.

[3:20:08] Dat kan ook komen uit de programmatische aanpak...

[3:20:10] grote wateren, waarvoor geldt op de begroting...

[3:20:12] staat. En in de praktijk...

[3:20:14] zien we dat er gewoon bij heel veel...

[3:20:16] van dit soort projecten dat prima...

[3:20:18] gebeurt. Rivierverruiming, dijkversterking...

[3:20:20] bekerstel, gebiedsinrichting kunnen hand in hand...

[3:20:22] gaan. En dan zie je ook dat met alle regionale...

[3:20:24] partners en het Rijk, we ook in staat...

[3:20:26] zijn om bij elkaar dat te financieren.

[3:20:30] Dus dat is de reden waarom ik dat...

[3:20:32] antwoord geef. Het is helemaal geen onwil dat we dat...

[3:20:34] niet willen. Ik zie juist de kracht...

[3:20:36] in de praktijk. Maar we moeten even wel zuiver...

[3:20:38] blijven. Wat kun je uit welke bron...

[3:20:41] financieren?

[3:20:44] Ik ben heel erg blij met dit...

[3:20:46] antwoord. Want als dit zo is...

[3:20:48] dan zou het ook moeten gaan lopen.

[3:20:50] Alleen, het punt is...

[3:20:51] en dat blijkt ook uit de informatie die de minister aan de...

[3:20:54] Kamer stuurt, dat het toch ietsje...

[3:20:56] minder goed loopt dan...

[3:20:59] hier wordt...

[3:21:00] voorgespiegeld. Als het zo is, voorzitter...

[3:21:02] helemaal blij.

[3:21:04] Maar laten we dan ook het afmaken...

[3:21:06] en die dubbele doelstelling gewoon weer in de wet...

[3:21:08] opnemen. Want dan komen...

[3:21:10] die financieringsbronnen vanzelf wel. Want nu...

[3:21:12] wordt het wel echt heel lastig.

[3:21:14] En is het echt aan ook vaak lokale...

[3:21:16] overheden, die toch die waterwet...

[3:21:18] daarmee te dealen hebben. En daar...

[3:21:20] staat dat sober en doelmatig in. De minister...

[3:21:22] heeft dat wat geklausuleerd.

[3:21:24] Maar toch, voorzitter, zou het dan...

[3:21:26] niet goed zijn om toch die dubbele...

[3:21:28] doelstelling, de basis van ruimte...

[3:21:30] voor de rivier, dan ook gewoon in de wet op te nemen...

[3:21:32] als het toch in de praktijk...

[3:21:34] zo gaat zoals de minister zegt.

[3:21:36] Het woord is aan de minister. Ik denk dat het goed is...

[3:21:38] dat we die afwegingen maken...

[3:21:40] aan de ene kant het hoogwaterbeschermingsprogramma...

[3:21:42] aan de andere kant...

[3:21:45] het programma Integraal Riviermanagement...

[3:21:47] en programmatische aanpak Grote Wateren.

[3:21:48] De een is er al de laatste. Integraal Riviermanagement...

[3:21:51] hebben we nu het ontwerp van neergelegd.

[3:21:53] Dat is een programma...

[3:21:54] wat dan ook nog verder financieel...

[3:21:56] ingevuld moet worden.

[3:21:59] En het zijn voor mij...

[3:22:00] ook geen dogma's. Het is ook niet zo dat je zegt...

[3:22:02] het moet altijd met de dubbele doelstelling.

[3:22:04] Je moet per situatie bekijken wat komt het beste...

[3:22:06] uit. En ik zie dat we het op heel veel plekken...

[3:22:08] in Nederland dan meestal tot slots...

[3:22:10] omkomen. Doe je het op...

[3:22:12] de, nou laten we zeggen, de ruimte voor de...

[3:22:14] riviermanier met de dubbele doelstelling...

[3:22:16] dan is het uiteindelijk zowel in tijd...

[3:22:18] als in geld uit de verschillende...

[3:22:20] financieringsbronnen en uit...

[3:22:22] oogpunt van draagvlak...

[3:22:23] de beste oplossing.

[3:22:26] Maar ik vind wel dat we die afweging gewoon...

[3:22:28] per project met elkaar moeten kunnen blijven maken.

[3:22:30] En voor mij volstaat het huidige...

[3:22:34] wetgevend kader...

[3:22:34] wat we daarvoor hebben.

[3:22:37] Dan is het woord aan de heer Gabriels...

[3:22:39] van de gemeenschap PvdA. Ik zat te twijfelen of ik...

[3:22:41] er een interruptie aan zou moeten...

[3:22:42] worden, maar ik wil toch even, omdat het...

[3:22:44] heel vaak gaat om mooie woorden, en het zijn ook...

[3:22:46] mooie woorden, en bodem- en watersturend...

[3:22:49] gaan we dadelijk ook nog terugkomen, het gaat ook om mooie...

[3:22:50] woorden. Maar om het even dan...

[3:22:52] heel concreet te maken, is...

[3:22:54] de minister het dan niet met de...

[3:22:56] Algemene Rekenkamer eens? Die stelt...

[3:22:58] dat uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer...

[3:23:00] blijkt dat ruimtelijke maatregelen om gevolgen van...

[3:23:02] overstromingen te beperken vrijwel altijd...

[3:23:04] afvallen bij dijkversterking. Daar bent u het dan dus ook niet...

[3:23:06] mee eens? Met deze...

[3:23:08] bevindingen van de Algemene Rekenkamer.

[3:23:10] Over meerdere veiligheid, minister. Ik...

[3:23:13] vind eerlijk gezegd heel veel voorbeelden...

[3:23:15] van het...

[3:23:17] waar beide hand in hand zijn gegaan.

[3:23:19] Ik denk wel dat je goed onderscheid moet maken van...

[3:23:20] wat doe je sec aan die eerste...

[3:23:22] die veiligheid...

[3:23:25] tegen grote overstromingen...

[3:23:27] en verder ook nog aan het...

[3:23:28] verbergend vermogen. En daarom...

[3:23:31] zei ik, het is en, en, en.

[3:23:32] Wat mij een beetje uit het Rekenkamerrapport...

[3:23:35] overbleef was, als je nou maar heel veel...

[3:23:37] tweede laags doet, dan heb je laag...

[3:23:38] één niet meer nodig. En daar...

[3:23:40] ga ik niet in mee. Want die eerste laag...

[3:23:43] is ook gewoon echt nodig.

[3:23:49] Vanuit het kabinet komen we nog met een uitvoerige...

[3:23:52] reactie daarop.

[3:23:54] De heer Peter de Groot...

[3:23:56] die vroeg...

[3:23:58] naar afspraken met...

[3:24:00] landen om ons...

[3:24:02] heen. Kunnen zij hun water...

[3:24:04] niet beter vasthouden? Want...

[3:24:06] dat voorkomt ook dat wij versneld kostbare...

[3:24:08] maatregelen moeten nemen. Nou, dat...

[3:24:10] ben ik zeer met hem eens.

[3:24:13] Dat is ook...

[3:24:14] één van de lessen uit de...

[3:24:16] wateroverlast in de zomer van...

[3:24:18] 2021. Waar overigens...

[3:24:19] de gevolgen en de ramp in...

[3:24:22] Duitsland, België, Luxemburg nog...

[3:24:24] veel groter waren dan in Nederland...

[3:24:26] in Limburg. Dat heeft wel tot...

[3:24:28] een stroomversnelling geleid van...

[3:24:30] de gesprekken daarover.

[3:24:32] Omdat ook in de buurlanden nu wel wordt gezien dat...

[3:24:34] daar veel meer aan waterberging gedaan...

[3:24:36] moet worden.

[3:24:38] Dat doen we ambtelijk. Dat doe ik ook...

[3:24:40] persoonlijk. Vorig jaar heb ik mijn ambtsgenoten...

[3:24:42] van Wallonië en Vlaanderen daarover gesproken.

[3:24:45] Binnenkort spreek ik ook...

[3:24:46] de ambtsgenoten uit Noord-Rijn...

[3:24:48] West-Valen. We hebben in...

[3:24:50] onder Benelux-vlag daartoe...

[3:24:52] inmiddels een initiatief genomen...

[3:24:54] om beter voorbereid te zijn...

[3:24:56] op overstromingsrisico's en iedere lidstaat...

[3:24:58] daar ook zelf zijn aandeel in...

[3:25:00] te laten nemen.

[3:25:02] En dat bouwt overigens ook voort op de reeds...

[3:25:04] bestaande samenwerking in de riviercommissies.

[3:25:06] En Noord-Rijn-West-Valen die overweegt...

[3:25:08] nu om, ja ze zijn natuurlijk geen lid van de...

[3:25:10] Benelux, maar wel om als een soort Benelux...

[3:25:12] plus lid ook aan die...

[3:25:14] samenwerking gelijk deel te gaan...

[3:25:16] nemen.

[3:25:18] De Rijncommissie...

[3:25:19] spreken we daarover en we willen ook...

[3:25:22] in de...

[3:25:25] andere riviercommissies...

[3:25:26] vergelijkbare afspraken...

[3:25:28] maken.

[3:25:31] De heer...

[3:25:32] ik noemde zojuist al het programma...

[3:25:34] Integraal Riviermanagement.

[3:25:36] De heer Van Dijk zei...

[3:25:38] dit is het kaderstellende programma...

[3:25:40] wat er nu ligt, is er ook al zicht op de...

[3:25:42] uitvoering.

[3:25:44] Nou wat ik u net al zei, er zijn...

[3:25:46] na 21 zijn er ook alweer wat...

[3:25:48] extra projecten opgestart...

[3:25:50] als maatregelen voor de korte termijn.

[3:25:53] In het...

[3:25:54] ontwerpprogramma is daarvan een...

[3:25:56] overzicht opgenomen.

[3:25:58] Nu zitten we in de fase om dat...

[3:26:00] programma ook met partners...

[3:26:02] in bestuurlijk Nederland vast te stellen...

[3:26:05] en dan volgt daarna...

[3:26:06] meteen een uitvoeringsagenda op dat programma...

[3:26:08] Integraal Riviermanagement.

[3:26:10] Wat dan denk ik wel een zaak is...

[3:26:12] die inmiddels...

[3:26:14] tegen die tijd dan aan een volgend kabinet is...

[3:26:16] om dat ook voor de komende jaren...

[3:26:18] goed in te regelen.

[3:26:23] De heer Van Dijk...

[3:26:24] vroeg specifiek...

[3:26:25] voor waterberging...

[3:26:26] ook nog naar...

[3:26:29] de afspraak in internationaal verband.

[3:26:31] Maar dat heb ik eigenlijk zojuist al aan de heer...

[3:26:33] Peter de Groot uitgelegd.

[3:26:35] Dat nemen we daarin mee.

[3:26:37] Dan de...

[3:26:39] stikstof...

[3:26:41] vraag die nog lag van de heer Van Dijk.

[3:26:44] In de eerste plaats...

[3:26:45] zijn het de waterschappen die verantwoordelijk zijn...

[3:26:47] voor hun dijkversterkingsproject...

[3:26:50] om die in uitvoering te nemen.

[3:26:52] Zij bespreken...

[3:26:53] brengen in een vroeg stadium in kaart...

[3:26:55] welke stikstofmaatregelen moeten worden genomen.

[3:26:58] En bespreken dit of met de provincie...

[3:26:59] of LNV als bevoegd gezag.

[3:27:02] Zoals gezegd...

[3:27:04] werken aan de invoering...

[3:27:06] van emissieloos materieel...

[3:27:07] bij dijkversterkingsprojecten.

[3:27:09] Dat scheelt een hoop in de stikstofuitstoot.

[3:27:12] En...

[3:27:13] samen met de partners...

[3:27:15] in het hoogwaterbeschermingsprogramma...

[3:27:17] en de Unie van Waterschappen houden we de voortgang...

[3:27:19] van het programma op dit gebied goed in de gaten.

[3:27:22] Ook tegen de achtergrond...

[3:27:23] van het feit dat het kabinet...

[3:27:25] voor het jaar was dat, meen ik, heeft aangegeven...

[3:27:28] dat wij...

[3:27:30] bescherming tegen hoogwater...

[3:27:31] waterveiligheid ook prioritair...

[3:27:33] vinden als het gaat om...

[3:27:35] de verdeling van schaarse stikstofruimte.

[3:27:38] Dus ook...

[3:27:39] vanuit dat oogpunt kijken we...

[3:27:41] of er ergens dingen van de rails...

[3:27:43] lopen.

[3:27:46] De heren...