Staat van de volkshuisvesting

[0:00:00] Een hele goede middag. Er worden hier nog wat aardige woorden onderin gewisseld onder de leden.

[0:00:05] Maar we gaan starten met dit commissiedebat staat van de volksafvesting.

[0:00:09] En ik wil natuurlijk de allereerste mensen die hierheen gekomen vandaag zijn, hartelijk welkom heten.

[0:00:16] Mensen die ook via de livestream dit debat volgen, van hartelijk welkom heten.

[0:00:20] Onze gast van in het midden van vandaag, de minister van Middellandse Zaken, ook hartelijk welkom heten en zijn ondersteuning.

[0:00:26] En natuurlijk de leden vandaag.

[0:00:29] We gaan aan de slag. We hebben een spreektijd van zes minuten per fractie in petto.

[0:00:36] Ik stel voor dat wij, gezien het gezelschap wat er is, dat we in ieder geval starten met vier interrupties per fractie.

[0:00:44] En dan kijken we even hoe dat gaat, of dat ook voldoende is en hoe we in de tijd zitten op dat moment.

[0:00:50] En volgens mij heb ik daarmee alle dichtmatigheden aan het begin van dit commissiedebat.

[0:00:57] Dat is doorgenomen.

[0:00:58] En dan rest mij niet snel het woord te geven aan de heer De Hoop van GroenLinks, partij van de Arbeidsfractie.

[0:01:04] Gaat uw gang.

[0:01:06] Dank voorzitter.

[0:01:08] Voorzitter, iedereen zou recht moeten hebben op een goede woning.

[0:01:11] Dat vind ik niet alleen. Het staat ook in onze grondwet.

[0:01:14] Artikel 22, lid 2.

[0:01:17] De bevordering van voldoende woongelegenheid is een voorwerp van zorg van een overheid.

[0:01:22] En toch is de grootste onzekerheid van mijn generatie genoten...

[0:01:25] ...of ze ooit wel aan die betaalbare...

[0:01:27] ...woning kunnen komen.

[0:01:29] De wachtrij voor een sociale huurwoning is onacceptabel lang.

[0:01:32] Een eigen woning kopen is voor veel starters onbetaalbaar.

[0:01:36] En dus is de keuze voor veel van hen of bij je ouders blijven wonen...

[0:01:40] ...of gedwongen enorme bedragen aan huur betalen.

[0:01:43] En dan is ook nog eens de bittere realiteit dat er in dit rijke land tienduizenden mensen dakloos zijn.

[0:01:49] Het zou niet mogen.

[0:01:51] Want de kern van een zeker bestaan is een dak boven je hoofd.

[0:01:54] Iedereen verdient een plek waar je tot rust kunt komen.

[0:01:57] Een plek waar je niet meer kunt komen.

[0:01:58] Een plek waar je kunt dromen en je successen viert.

[0:02:00] Waar je je veilig voelt en je terug kunt trekken...

[0:02:02] ...ook als het even niet zo goed gaat.

[0:02:05] Dat de overheid jonge mensen dit perspectief niet meer kan bieden...

[0:02:09] ...dat was en dat is één van mijn grootste motivaties om de politiek in te gaan.

[0:02:13] Want de woningmarkt is misschien volgens liberalen als Stef Blok af.

[0:02:18] Maar de volkshuisvesting is stuk.

[0:02:19] En niet zo'n beetje ook.

[0:02:21] En u kunt erop rekenen dat GroenLinks Partij van de Arbeid er alles aan zal doen...

[0:02:25] ...om dat de komende jaren weer te herstellen.

[0:02:27] Mijn fractie wil in ieder geval...

[0:02:29] ...aan deze minister het compliment uitdelen dat hij zich inzet...

[0:02:31] ...om juist die volkshuisvesting weer te herstellen.

[0:02:34] Maar ook deze inmiddels demissionaire minister heeft zijn handen helaas niet meer vrij.

[0:02:38] Dat terwijl het harder dan ooit nodig is om in te grijpen tegen de gillen van de markt.

[0:02:44] De huren in de vrije sector zijn weer flink gestegen.

[0:02:47] Zo erg dat zelfs makelaars zich schamen voor de stijging van huurprijzen.

[0:02:51] En we kunnen niet wachten tot de formerende partijen lang genoeg getreuzeld hebben.

[0:02:56] Ontzettend veel mensen hebben nu een betaalbare woning nodig.

[0:02:59] En in dit debat wil ik graag twee punten aanstippen...

[0:03:02] ...die volgens GroenLinks Partij van de Arbeid cruciaal zijn om de volkshuisvesting te stutten.

[0:03:06] De wet betaalbare huur en anticyclisch bouwen.

[0:03:10] GroenLinks Partij van de Arbeid vraagt al heel lang om de wet betaalbare huur.

[0:03:14] Een wet waar de VVD als verhuurderspartij heel erg tegen is.

[0:03:17] Maar met deze wet kunnen we juist huurders beschermen tegen verhuurders...

[0:03:21] ...die onredelijk hoge huurprijzen vragen.

[0:03:23] En er zijn genoeg voorbeelden waarom dat nodig is.

[0:03:27] Bouwinvest werd vorig jaar nog door de rechter op de hoogte gegeven.

[0:03:29] Ze hebben hun vingers getikt omdat ze huurders jarenlang te hoge verhogingen hadden gerekend...

[0:03:33] ...waardoor de huur maar liefst 250 euro per maand naar beneden moest.

[0:03:37] Tienduizenden huurders die jaarlijks veel te veel betaalden.

[0:03:40] In het AD lazen we over een kamer in Amsterdam waarvoor 1950 euro werd gerekend...

[0:03:45] ...terwijl dit volgens het puntensysteem slechts 476 euro mocht zijn.

[0:03:50] En volgens het Dagblad van het Noorden betalen huurders in Groningen 135 euro per maand te veel...

[0:03:55] ...omdat de woningen de verkeerde energielabels hebben.

[0:03:57] En wat ons betreft moet die huurders...

[0:03:59] ...die wet dan ook zo snel mogelijk behandeld worden.

[0:04:01] Dus wanneer denkt de minister een nieuwe versie van de wet te presenteren aan de Kamer?

[0:04:04] En we horen vanuit de sector veel zorgen over de stapeling van maatregelen...

[0:04:08] ...die verhuurders de afgelopen jaren hebben getroffen.

[0:04:11] En tegelijkertijd waren de winsten van de afgelopen jaren exorbitant.

[0:04:15] En ik vind dan ook dat een correctie in het belang van de huurders niet meer dan terecht is.

[0:04:19] En ik ben er sterk van overtuigd dat investeerders, net als huurders, vooral duidelijkheid en zekerheid willen.

[0:04:25] Is de minister bereid om te kijken of samen met de bouwende partners...

[0:04:29] ...afspraken gemaakt kunnen worden die leiden tot een impuls in de woningbouw tegen redelijke rendementen.

[0:04:35] En wat vindt de minister eigenlijk? Redelijke rendementen.

[0:04:37] En wat is de invloed van de oplopende rente op rendementen van investeerders?

[0:04:41] Dan de stagnerende bouw.

[0:04:43] Daar maken wij ons ernstig zorgen over.

[0:04:45] Volgens het kennisinstituut EIB staan er 12.000 banen in de bouw op de tocht.

[0:04:50] En ING voorspelde al eerder de grootste krimp in de sector sinds 2013.

[0:04:54] En dit probleem, dat kan niet wachten op de formatie.

[0:04:59] We willen dat de periode anders permanent wordt.

[0:05:00] Doordat bouwpersoneel vertrekt en hen krijgen we niet zomaar terug.

[0:05:03] En GroenLinks Partij van de Arbeid wil er dus alles aan doen om de woningbouw op peil te houden.

[0:05:08] Bijvoorbeeld door de startbouwimpuls opnieuw in aan te vullen.

[0:05:11] Is de minister het met ons eens dat dit een effectief instrument is?

[0:05:15] In ere heeft mijn voorganger Nijboer samen met collega Grinwis...

[0:05:18] ...een amendement aangenomen gekregen om een doorbouwgarantie in te voeren.

[0:05:22] Hoe staat het met de uitwerking daarvan, vraagt de minister.

[0:05:24] Er zijn nog andere maatregelen die kunnen bijdragen aan het in stand houden van de bouw.

[0:05:30] Voorzitter, wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft zetten we woningcorporaties ook weer echt in hun kracht.

[0:05:35] Het is onacceptabel dat het aantal woningen in handen van corporaties de afgelopen jaren zo flink is gekrompen.

[0:05:41] Want zij zijn een onmisbare partner in het tegengaan van de woningnood.

[0:05:45] Juist voor de meest kwetsbaren.

[0:05:47] En ere heeft de Kamer ook aangegeven de winstbelasting op corporaties af te willen schaffen.

[0:05:51] En de onderzoeken die uitgevoerd zijn geven aan dat daar ook mogelijkheden zijn.

[0:05:56] Kan de minister, of kan de Kamer hier een uitgewerkt voorstel voor doen?

[0:06:01] Voorzitter, GroenLinks Partij van de Arbeid is ook voorstander van het uitbreiden van de taken van corporaties zodat ze ook in middenhuur kunnen bouwen.

[0:06:07] Zijn er mogelijkheden om dat te bewerkstelligen?

[0:06:09] En is er een mogelijkheid om een regeling in het leven te roepen die het voor corporaties makkelijker maakt om woningen die door beleggers van de hand worden gedaan over te nemen?

[0:06:18] Voorzitter, ik kom tot een einde.

[0:06:20] Maar dit is het eerste grote debat over wonen sinds de verkiezingen.

[0:06:24] En vandaag gaan we dus ook zien welke afslag de toekomstige PVV-coalitie gaat maken.

[0:06:30] Volgens de VVD, met meer ruimte voor vastgoed-speculanten, of kiezen we weer voor volkshuisvesting?

[0:06:36] En ik hoop van harte dat NSC, BBB en de PVV kiezen voor de belangen van de huurder. Dank.

[0:06:45] Dank u wel, de heer De Hoop. Ik zie een interruptie van de heer Matlener van de PVV. Gaat uw gang.

[0:06:50] Ja voorzitter, dat was weer een mooi socialistisch verhaal van de heer De Hoop.

[0:06:56] De doorbouwgarantie betekent dat de staat eigenlijk de risico's gaat overnemen van de bouwers.

[0:07:03] Omdat ze woningen hebben bedacht die mensen niet willen kopen.

[0:07:09] Dus de belastingbetaler gaat straks opdraaien voor de verliezen als die optreden.

[0:07:12] Is het niet veel verstandiger dat er woningen gaan worden aangeboden waar wel vraag naar is?

[0:07:16] Want de woningmarkt staat er eigenlijk heel goed voor. Er is veel vraag. De prijzen zijn goed.

[0:07:20] Als je nu nog niet in staat bent om een woning te bedenken en die je niet aan de markt kan verkopen,

[0:07:26] dan is er toch ook niets aan de hand. Dan moet de staat toch niet dat risico overnemen.

[0:07:29] Dan moet je zeggen, er zijn verkeerde woningen geprojecteerd.

[0:07:33] Dank u wel, de heer De Hoop.

[0:07:36] Stond ik het nou goed? Zei de heer Matlener van de PVV dat de prijzen goed zijn?

[0:07:40] Ja.

[0:07:41] Nou, ik verbaas me hier heel erg over, die opmerking van de PVV.

[0:07:46] Nee, ik denk juist dat heel veel mensen, mensen die gewoon een simpele huurwoning hebben,

[0:07:51] heel graag willen dat de overheid regie neemt op prijzen die exorbitant gestegen zijn.

[0:07:57] En tegelijkertijd moet je ervoor zorgen, inderdaad, dat er genoeg woningen gebouwd worden.

[0:08:02] Want mijn fractie maakt zich daar ook enorme zorgen over.

[0:08:04] Maar dan is het heel belangrijk dat we zorgen voor duidelijkheid voor investeerders, voor een redelijk rendement.

[0:08:10] Ik denk dat de rendementen de afgelopen jaren misschien niet meer zo redelijk waren, exorbitant hoog.

[0:08:14] En dat je op die manier én de bouwers helpt én de meest kwetsbaren in de huurwoningen, die ontzettend veel huur betalen.

[0:08:21] Dus volgens mij is het gewoon een en-en-verhaal.

[0:08:23] En kan juist de wet betaalbare huur daarbij helpen.

[0:08:27] We hebben het nu over de doorbouwgarantie en de prijzen zijn goed.

[0:08:30] Ja, voor een projectontwikkelaar zijn de prijzen goed, ze zijn namelijk hoog.

[0:08:33] En als je dus woningen wil verkopen, want normaal heb je dus 70% verkocht voordat een bouwproject start.

[0:08:38] En dat lukt nu soms niet, omdat die mensen die woningen niet willen kopen.

[0:08:42] Kennelijk is dat dus een verkeerd product voor een te hoge prijs.

[0:08:45] Of gewoon een verkeerde woning voor die prijs.

[0:08:49] Dan moet je toch eigenlijk concluderen dat er niet,

[0:08:51] waar de marktvraag gebouwd wordt, maar dat er een verkeerde woning wordt aangeboden.

[0:08:55] En moet de staat dan garant gaan staan om de risico's dat mensen dat niet willen kopen,

[0:09:01] aan de belastingbetaler over te hevelen. Dat is toch heel vreemd.

[0:09:04] Ik geloof dat meneer De Hoop mijn vraag niet helemaal begrijpt, maar...

[0:09:07] De heer De Hoop, ga door.

[0:09:09] Ik denk dat ik uw vraag wel begrijp.

[0:09:11] Maar ik denk dat juist dan ook een grotere rol bijvoorbeeld zou moeten zijn voor woningbouwcorporaties.

[0:09:15] Om wel te bouwen voor de plek waar het het hardst nodig is.

[0:09:19] We zien allemaal de wachtrijen bij die corporaties.

[0:09:21] Maar doordat daar niet genoeg aanbod is, worden mensen inderdaad gedwongen om eigenlijk te huren...

[0:09:26] voor veel te hoge prijzen.

[0:09:28] Dus volgens mij is het een en-en verhaal.

[0:09:30] Er is die doorbouwgarantie wel ontzettend belangrijk.

[0:09:33] Ik zou ook heel graag willen dat er nieuwe investeringen in die startbouwimpuls komen.

[0:09:37] Zodat je inderdaad het wonen of het bouwen een grote impuls geeft.

[0:09:41] Maar daarnaast vind ik echt dat de overheid een veel grotere regie moet nemen.

[0:09:45] Juist in die middenhuur.

[0:09:46] Juist om te zorgen dat mensen een normale prijs betalen voor die huurwoning.

[0:09:49] En dat is gewoon nu niet het geval.

[0:09:51] Dank u wel de heer.

[0:09:52] Dank u wel de heer De Hoop.

[0:09:53] Ook een hartelijke welkom aan mevrouw Keijzer bij dit debat.

[0:09:57] En ik stel voor dat we toe te gaan naar de tweede spreker.

[0:10:01] En dat is mevrouw Welzijn van Nieuw Sociaal Contract.

[0:10:04] U heeft zes minuten.

[0:10:06] Dank u wel voorzitter.

[0:10:07] Ik hoop dat ik dat kan aanvoelen.

[0:10:11] Voorzitter, er is sprake van een wooncrisis.

[0:10:13] En die crisis die gaat over betaalbaarheid van het wonen in de vrije huursector.

[0:10:18] En ook over de beschikbaarheid van goedkope en betaalbare huur- en koopwoningen.

[0:10:23] Een oplossing moet beide zaken adresseren.

[0:10:27] Om die reden heb ik de brief met de titel stand van zaken wet betaalbare huur met heel veel belangstelling gelezen.

[0:10:34] De behandeling van de wet is nu nog niet aan de orde.

[0:10:36] De Kamer heeft dus nog geen wetstekst gezien.

[0:10:40] Maar in de buitenwereld is een behoorlijke stroom van zorgen ontstaan bij huurders met een tijdelijk huurcontract.

[0:10:47] En bij particuliere verhuurders.

[0:10:50] Terwijl er ook partijen zijn die de wet liever gisteren...

[0:10:52] dan vandaag in werking zien treden.

[0:10:55] Een wet die zo polariseert trekt bij mij de aandacht.

[0:11:00] Om de wet te zijne tijd goed te kunnen bespreken heeft mijn fractie de volgende vragen.

[0:11:06] Kan de minister in kaart brengen met welke andere wetten en maatregelen de wet betaalbare huur verband heeft?

[0:11:13] En hoe de totale effecten zich in de tijd ontwikkelen?

[0:11:16] En daarbij stel ik dat mijn zorg is dat een verlies van huurwoningen eerder lijkt te komen...

[0:11:23] dan dat de bouwproductie op stoom is.

[0:11:26] Ook het Kadaster voorspelt, alhoewel er nu nog geen Black Friday-achtige situatie gaande is...

[0:11:32] maar dat er zeker een stijging van het aantal verkopen te verwachten is.

[0:11:37] Voor 2024 en 2025 lezen we in de staat van de Volkshuisvesting een dip in de woningbouw...

[0:11:43] vanwege bouwvergunningen die achterblijven.

[0:11:46] Het kan toch niet zo zijn dat we tijdens een wooncrisis organiseren dat we eerst minder woningen hebben...

[0:11:53] voordat we er meer bij hebben?

[0:11:55] Kan de minister toezeggen dat hij een brief levert met de effecten van de komst van deze wet...

[0:12:03] en dan in relatie tot de beschikbaarheid van woningen per periode, misschien per jaar?

[0:12:10] Huurders met een tijdelijke huurovereenkomst melden via Facebook, via mijn e-mailbox en via allerlei andere kanalen...

[0:12:16] dat hen te verstaan gegeven is door hun verhuren dat hun contract niet verlengd wordt.

[0:12:22] Verhuurders willen overgaan tot verkoop omdat ze te weinig rendement hebben.

[0:12:26] En in sommige gevallen heb ik ook bij kleine particulieren zelfs rekenvoorbeelden gezien met negatieve rendementen.

[0:12:33] Veel van de huurders met een tijdelijk huurcontract hebben geen alternatief in koop of huur.

[0:12:39] Mede vanwege deze achterblijvende beschikbaarheid van woningen.

[0:12:42] Kan de minister aangeven om hoeveel huurders het gaat met een tijdelijk huurcontract?

[0:12:47] En welke maatregelen de minister voornemens is te treffen zodat deze huurders niet op straat komen?

[0:12:54] Verder lees ik dat de minister heeft afgesproken met corporaties en marktpartijen dat zij ieder 50.000 middenhuurwoningen gaan bouwen.

[0:13:02] Tevens geeft de minister aan dat de financiering voor deze woningen nog niet geregeld is.

[0:13:06] In ieder geval niet voor de corporaties.

[0:13:08] En misschien zelfs een gang naar Brussel vergt.

[0:13:11] Kan de minister aangeven in welke jaren hij de bouw van deze woningen, deze 100.000 middenhuurwoningen...

[0:13:16] en de beschikbaarheid van de benodigde financieringsconstructies ziet?

[0:13:21] Want als dit een meerjarig traject is...

[0:13:23] welke tussenoplossing hebben we dan misschien nodig?

[0:13:27] Mevrouw Welzijn, ik wil u graag even onderbreken.

[0:13:29] Want u heeft een interruptie van de heer Paternotte van D66. Gaat u langs.

[0:13:32] Ja, dank. Volgens mij stelt mevrouw Welzijn een aantal hele logische vragen die ik goed snap.

[0:13:39] Waarbij het zo is dat vanuit de gemeente...

[0:13:43] de brancheorganisatie van beleggers namens pensioenfondsen en verzekeraars...

[0:13:46] en ook nepronen, dus de ontwikkelaars...

[0:13:48] dat die eigenlijk zeggen, nou, wij hebben ook zowel wat vragen en opmerkingen...

[0:13:51] maar onze oproep aan de Tweede Kamer is wel...

[0:13:53] we willen ook graag een betaalbare huur.

[0:13:55] Want we willen ook heel graag weten hoe die wetgeving er straks uitziet.

[0:13:58] Want dat betekent dat je keuzes kunt maken qua investeringen.

[0:14:00] En gemeenten geven nou juist aan van, ja, een reden voor een mogelijke bouwdip...

[0:14:04] is ook dat er te lang onzekerheid kan bestaan over wat de wetgeving wordt.

[0:14:08] Dus ziet mevrouw Welzijn ook die oproep aan de Tweede Kamer...

[0:14:12] om echt ook aan onze kant tempo te maken?

[0:14:16] Dank, heer Paternotte. En een verzoek aan u, mevrouw Welzijn...

[0:14:19] als u een interruptie krijgt om uw microfoon te bedienen.

[0:14:23] O, ja.

[0:14:24] Ik kan me voorstellen dat het even wennen is, hoor.

[0:14:25] Maar de registratie van het livebeeld volgt namelijk de microfoon die aanstaat.

[0:14:29] Dus daar kunnen mensen thuis ook het debat goed over hebben.

[0:14:31] Dus iedereen denkt nu dat meneer Paternotte een donkere dame is?

[0:14:34] Gaat uw gang.

[0:14:37] Ook wij zien bij een nieuw sociaal contract...

[0:14:40] het belang van duidelijkheid geven aan investeerders.

[0:14:45] Er worden echt megagrote investeringen gevraagd...

[0:14:49] aan corporaties en aan allerhande investeerders.

[0:14:54] Je kunt niet van iemand verlangen dat hij breed de portemonnee trekt...

[0:14:58] als hij geen idee heeft waar hij aan toe is.

[0:15:02] Dus zekerheid van beleid...

[0:15:03] en dan het liefst meerjarige zekerheid van beleid...

[0:15:06] vinden wij ook een heel belangrijk punt.

[0:15:11] Ik zie dat dat niet tot een tweede interruptie leidt.

[0:15:13] Nee, het is goed om dat te horen.

[0:15:14] Dank u wel. En dan geef ik het woord aan de heer De Hoop...

[0:15:16] ook voor een interruptie namens de GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:15:20] Ja, dank u, voorzitter.

[0:15:21] Want ik had ook in het verkiezingsprogramma van NRC inderdaad gezien...

[0:15:24] dat zij in principe de wet betaalbare huur steunt.

[0:15:27] En dat is volgens mij heel belangrijk.

[0:15:29] En u heeft het juist over die zekerheid ook voor investeerders.

[0:15:33] En zij geven volgens mij ook aan...

[0:15:35] dat ze behoefte hebben aan die duidelijkheid die u ook net noemt.

[0:15:38] En is het dan niet juist voor die duidelijkheid heel belangrijk...

[0:15:40] dat we dat debat voeren zodat misschien...

[0:15:43] ik weet niet hoe snel de minister met die wet komt...

[0:15:45] maar dat we dat misschien voor 1 juli nog kunnen zorgen...

[0:15:47] dat inderdaad voor heel veel woningen die huur enorm naar beneden gaat...

[0:15:50] en dat je tegelijkertijd voor het redelijke rendement...

[0:15:54] daarmee kan zorgen.

[0:15:54] Maar bent u het met mij eens dat ondanks dat het gezien wordt...

[0:15:57] als een polariserende wet zoals u dat zelf noemde...

[0:16:00] dat het juist voor beide partijen, voor verhuurder en huurder...

[0:16:03] belangrijk is dat er snel duidelijkheid komt...

[0:16:05] en dat het dan ook goed is dat we snel dat debat met elkaar voeren?

[0:16:08] Dank u wel, de heer De Hoop. Gaat u eraan.

[0:16:11] Ja, zeker snel duidelijkheid.

[0:16:13] En wat mij betreft snel een positief verhaal.

[0:16:19] Ik kijk of dat nog... Ja, de heer De Hoop.

[0:16:21] Ja, nee, goed om te horen.

[0:16:24] Dus mocht het zo zijn dat de minister...

[0:16:25] ergens de komende weken een keertje met die wet bij de Kamer komt...

[0:16:29] dan wil NSC, net als GroenLinks Partij van de Arbeid...

[0:16:31] die wet ook gewoon behandelen in de Kamer.

[0:16:34] Een vaarwelzijn. Nieuw sociaal contract. Gaat u eraan.

[0:16:37] Ik zal de wet dan lezen. Ik heb de tekst niet.

[0:16:39] We hebben die nog geen van allen.

[0:16:41] En nogmaals, als dat een wet is...

[0:16:44] waarin die polarisatie niet opgeheven wordt...

[0:16:47] dan vind ik hem lastiger dan wanneer dat wel zo zou zijn.

[0:16:52] Dank u wel. Ik kijk even verder. Volgens mij had de heer Dijk ook nog een...

[0:16:55] De heer Dijk zegt, komt zo meteen.

[0:16:57] Misschien wel, hoor ik.

[0:16:59] Gaat u verder met uw betoog, mevrouw Welzijn.

[0:17:04] Het mogen duidelijk zijn, voorzitter...

[0:17:06] dat mijn fractie Nieuw Sociaal Contract graag een en-en-oplossing wil.

[0:17:10] En misschien zelfs wel een en-en-en-oplossing.

[0:17:13] Want wat we ook nog willen, is dat malafide verhuurders...

[0:17:17] die op dit moment zich misdragen...

[0:17:21] ik kan geen ander woord verzinnen...

[0:17:23] die kwetsbare huurders echt, grof gezegd, een poot uitdraaien...

[0:17:28] die aangepakt worden.

[0:17:31] Dan nog het volgende, voorzitter.

[0:17:33] Je komt als mens pas toe aan het leven...

[0:17:36] en pas toe aan wat je zelf het leven te bieden hebt...

[0:17:40] als de basis geregeld is.

[0:17:42] Ik heb het over schone lucht, eten en drinken en een huisvesting.

[0:17:46] En als één van deze zaken niet op orde is...

[0:17:49] dan heeft niet alleen het individu een probleem, maar de hele samenleving.

[0:17:53] En daarom maak ik ook een groot punt van beschikbaarheid van woningen.

[0:17:57] Want of het nu bijvoorbeeld over Roma en Sinti gaat...

[0:18:01] die een woonwagen zoeken...

[0:18:03] studenten die de vleugels willen uitslaan...

[0:18:06] ouderen die een woongroep of een andere woonvorm zoeken...

[0:18:09] gezinnen die gehuisvest moeten worden...

[0:18:11] of mensen die tot overmaat van ramp op straat slapen...

[0:18:15] omdat er geen woning voorhanden is...

[0:18:17] ik zie te veel verliezers.

[0:18:19] En met name de problemen rond dakloosheid...

[0:18:21] kunnen zelfs gezien worden als een schending van mensenrechten.

[0:18:24] Althans, zo ziet een VN-rapporteur dit...

[0:18:28] die ons sinds 2019 frequent bezoekt.

[0:18:32] Ik was op zoek naar een natuurlijk moment om u hier te onderbreken.

[0:18:34] Want de heer Dijk van de SP heeft op dit moment toch een interruptie voor u.

[0:18:38] Voorzitter, het ging even over het punt van huisjesmelkers.

[0:18:41] U mag ze malafide noemen, maar het zijn gewoon huisjesmelkers...

[0:18:44] die mensen een poot uitdraaien, die intimideren, jongeren bedreigen...

[0:18:48] veel te veel huur vragen.

[0:18:51] Ik ben 38.

[0:18:53] Ik denk dat ik 20 ben.

[0:18:54] Ik denk dat ik 20 jaar bezig ben geweest in Groningen...

[0:18:56] om andere partijen te overtuigen dat er een keihard beleid moet komen...

[0:19:00] tegen dit soort types.

[0:19:02] Het gaat gepaard met extreme vormen van criminaliteit.

[0:19:06] En niet alleen maar in mijn stad, niet alleen maar in Groningen...

[0:19:08] eigenlijk in alle studentensteden.

[0:19:10] Het zijn echte zonnekoningen met Maserati's rijden ze rond.

[0:19:14] Ze bedreigen mensen.

[0:19:15] Ze stoppen woningen vol met Polen, Bulgaren, studenten.

[0:19:19] Echt, het kan niet gek genoeg.

[0:19:21] Mijn vraag aan u is, als u dit nu bij de minister neerlegt...

[0:19:24] van, goh, kunnen we daar niet iets aan gaan doen?

[0:19:26] Wat is uw alternatief?

[0:19:27] Want wat mij betreft zijn er geen voorstellen die ver genoeg gaan...

[0:19:31] om dit nu echt aan te pakken.

[0:19:33] En dan denk ik ook aan onteigening als laatste stap, als laatste vorm...

[0:19:38] die er is, want er is veel te veel gedreigd met boete of beheer...

[0:19:42] en al dat soort halve maatregelen.

[0:19:44] Dus ik ben ook benieuwd, wat wil Nieuw Sociaal Contract doen...

[0:19:46] om deze types echt goed hard aan te pakken?

[0:19:49] Voordat u antwoord geeft, mevrouw Welden.

[0:19:51] Ik wil wel aan de leden oproepen om de interrupties kort te houden.

[0:19:53] We hebben best een lange tijd staan voor vanmiddag, maar er zijn veel leden.

[0:19:56] We hebben ruimte nodig voor een uitgebreide beantwoording van de minister.

[0:19:59] Dus het is verzoek aan de leden om de interrupties kort te houden...

[0:20:02] en vragen te stellen. Dank u wel. Mevrouw Welten.

[0:20:06] Ja, ik snap die emotie daarbij wel.

[0:20:10] Want wat er gebeurt, kan ook gewoon niet.

[0:20:15] Tegelijkertijd, we hebben de wet goed verhuurdersgedrag.

[0:20:18] Hoe heet die ook alweer?

[0:20:20] Goed verhuurdersgedrag.

[0:20:21] Goed verhuurderschap, ja.

[0:20:22] Die is kort geleden ingegaan.

[0:20:24] Die geeft nieuwe mogelijkheden om dit aan te pakken.

[0:20:28] Dus ik heb er vertrouwen in dat wij niet de enigen zijn...

[0:20:32] die deze emoties voelen bij deze situaties.

[0:20:34] Dat die zeker ook bij gemeenten gevoeld worden.

[0:20:37] Dus ik zou zeker nog willen kijken wat die wet oplevert.

[0:20:45] Oké, hartstikke goed. Dan gaan we door.

[0:20:47] Ik wil u meegeven dat u nog een ruime minuut spreektijd heeft voor uw termijn.

[0:20:52] Gaat uw gang.

[0:20:58] De minister heeft een groot aantal programma's opgezet.

[0:21:02] En ik benijd hem daarbij niet.

[0:21:04] Want hij heeft zijn werk moeten doen op het moment...

[0:21:07] dat er sloop zonder nieuwbouw gepleegd is in de volkshuisvesting.

[0:21:12] Bestuurlijke tafels verdwenen, netwerk verdwenen, et cetera.

[0:21:16] Tegelijkertijd zijn we nu ruim twee jaar verder...

[0:21:19] en is er behoefte aan klinkende munt, resultaat, boter bij de vis.

[0:21:25] Omdat de...

[0:21:26] bouwen van permanente woningen nu lang duurt...

[0:21:29] was het lumineuze idee om de dorst te lessen met flexwoningen.

[0:21:32] Maar ook daarvan zie ik dat de productie achterblijft.

[0:21:38] Dus ik heb daar ook vragen over gesteld.

[0:21:41] En ik zou in ieder geval aandacht willen vragen...

[0:21:42] voor de snelheid van beantwoording.

[0:21:45] Maar voor nu wil ik de minister oproepen...

[0:21:47] om daar waar al goede afspraken gemaakt zijn...

[0:21:50] en ik vind een voorbeeld van die goede afspraken...

[0:21:52] de nationale prestatieafspraken...

[0:21:54] om dan ook alles op alles te zetten om die daadwerkelijk te gaan realiseren.

[0:21:59] Er zijn woondeals gesloten, er zijn aantallen afgesproken...

[0:22:02] maar daar zijn ook kritische succesfactoren tegenover gesteld.

[0:22:05] En die kritische succesfactoren moeten grotendeels...

[0:22:08] door verschillende ministeries ingevuld worden.

[0:22:11] Dus dat vergt ook samenwerking.

[0:22:13] Waar ik naar op zoek ben, is naar wat is de stand van zaken...

[0:22:16] van die kritische succesfactoren.

[0:22:19] Dus mijn fractie roept de minister daarom op om in zijn woningbouwmonitor...

[0:22:23] ook informatie op te nemen over de voortgang van de KSF'en.

[0:22:27] Kan de minister dit toezeggen? Dank u wel.

[0:22:30] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:22:32] En ik schakel door naar de heer Paternotte van D66. Gaat uw gang.

[0:22:36] Ja, dank voorzitter.

[0:22:37] En dit debat heet de staat van de volkshuisvesting.

[0:22:40] En laten we eerlijk zijn, die is nog steeds behoorlijk belabberd.

[0:22:43] Want er zijn zo ontzettend veel studenten...

[0:22:46] die nog steeds op zolder met paps en mams zitten...

[0:22:48] die veel liever midden in het studentenleven staan.

[0:22:50] Er zijn ouders van die studenten en jongeren...

[0:22:53] die vanwege die bezette zolderkamer niet naar een andere, misschien wat kleinere woning kunnen.

[0:22:57] Zoveel gezinnen in een huis waar het speelgoed uit de kasten en de laden speelt...

[0:23:00] die maar niet kunnen doorstromen.

[0:23:02] En starters die niks kunnen kopen en vastzitten in de dure vrije huursector.

[0:23:07] Vaak panden opgekocht door beleggers...

[0:23:09] die ze vervolgens voor een hoge prijs particulier verhuren.

[0:23:12] En waar ze dan soms dus 1500 euro betalen voor een kippenhok.

[0:23:16] De heer De Hoop haalde de grondwet aan.

[0:23:18] Ik haal altijd graag mijn voorganger Faisal Bulakjar aan...

[0:23:20] die zei, het moet weer vanzelfsprekend zijn...

[0:23:23] dat je geen beeld hebt op een betaalbare woning.

[0:23:24] Daar gaat het om.

[0:23:26] Voorzitter, de oorzaak ligt in van alles.

[0:23:28] Volgens mij niet zozeer bij deze minister.

[0:23:31] Maar wel op heel veel keuzes uit het verleden.

[0:23:33] En de vraag is nu, gaan we door met het verbeteren van de woningmarkt?

[0:23:37] Want die wet betaalbare huur en de wet regie op de volkshuisvesting...

[0:23:40] die liggen klaar.

[0:23:41] Het zijn wetten die een begin zijn van een oplossing.

[0:23:43] Die zorgen dat we in alle gemeenten een eerlijke bijdrage vragen.

[0:23:46] Dat we ook bouwlocaties kunnen aanwijzen.

[0:23:48] Dat we iets gaan doen aan die systematiek...

[0:23:49] waarin nu op de particuliere huurmarkt zulke hoge prijzen worden gevraagd.

[0:23:54] Maar de onzekerheid over de invoering van deze wetten...

[0:23:56] die verlamt beleggers, investeerders en ontwikkelaars.

[0:23:59] Dat is ook wat ze zelf zeggen.

[0:24:00] En die hebben we toch echt nodig om meer betaalbare woningen te bouwen.

[0:24:04] Dus daarom wil ik van de minister weten...

[0:24:06] wanneer we deze twee wetsvoorstellen in de Kamer kunnen verwachten.

[0:24:08] Wat ons betreft inderdaad graag snel.

[0:24:11] Niet dat we honderd procent met alles eens zijn...

[0:24:13] en dat we niks meer willen veranderen.

[0:24:14] Maar we willen ze heel graag snel behandelen.

[0:24:15] En wat doet de minister ondertussen om beleggers, investeerders en ontwikkelaars...

[0:24:19] duidelijkheid te geven en aan te sporen om te blijven bouwen?

[0:24:22] U heeft het al gezegd.

[0:24:23] Een interruptie van de heer Matlenen van de PVV.

[0:24:26] Ja, voorzitter.

[0:24:26] Want als ik de D66 hoor spreken, dan krijg ik altijd rillingen.

[0:24:31] Want als er nou één partij is verantwoordelijk...

[0:24:33] voor de afgelopen tien jaar beleid, is het wel D66.

[0:24:36] Er zijn een miljoen mensen naar Nederland gekomen in de afgelopen tien jaar.

[0:24:41] En dat is ook precies het huizentekort wat we nu hebben.

[0:24:43] Dat hebben we allemaal zien aankomen.

[0:24:45] De PVV heeft altijd gewaarschuwd...

[0:24:47] stop met die massa-immigratie. Nee, D66 roept per se door.

[0:24:51] D66 wil ook allemaal windmolens brengen.

[0:24:53] Het stroomnet zit nu vol.

[0:24:57] Zelfs te weinig waterleiding is er in Nederland aanwezig.

[0:25:00] Het zijn precies de resultaten van tien jaar D66 en VVD-beleid, voorzitter.

[0:25:05] En nou doet de heer Paternotte hier...

[0:25:07] ja, er zijn meerdere oorzaken voor.

[0:25:09] Nee, u bent de oorzaak, meneer Paternotte.

[0:25:11] U mag ook weleens hand in eigen boezem steken en zeggen...

[0:25:13] dit heeft D66 echt faalikant verkeerd gedaan.

[0:25:17] Heer Matlenen, wat is uw vraag?

[0:25:19] Wat is uw vraag aan de heer Paternotte?

[0:25:22] Nou, of de heer Paternotte bereid is...

[0:25:23] ook zijn schuld te bekennen en te erkennen...

[0:25:26] dat de keuzes van zijn partij om massa-immigratie toe te staan...

[0:25:30] een miljoen mensen naar Nederland te halen zonder de bewoningen...

[0:25:34] noem het maar op, waterleidingen, stroom...

[0:25:37] ziet de heer Paternotte dat de visie van D66...

[0:25:41] de afgelopen jaren toch enigszins tekort is geschoten?

[0:25:44] De heer Paternotte.

[0:25:45] Ja, voorzitter, dank.

[0:25:47] Nee, die zie ik totaal niet.

[0:25:49] Ik vind het ook echt totale flauwekul wat de heer Matlenen hier neerzet.

[0:25:52] Alleen al omdat hij de geschiedenis...

[0:25:53] in de oogschouw heeft, omdat hij blijkbaar het idee heeft...

[0:25:56] dat D66 sinds jaar en dag dit land regeert.

[0:25:59] De afgelopen zes jaar heeft D66 in een kabinet gezeten.

[0:26:02] Op een gegeven moment noemde hij ook nog...

[0:26:02] dat de VVD daarbij ook nog een kleine rol inderdaad heeft gespeeld.

[0:26:06] Maar dit is echt totale onzin, voorzitter.

[0:26:10] En we hebben de afgelopen jaren nou juist gezien...

[0:26:12] dat de woningbouw weer wat op gang is gekomen.

[0:26:14] Dat er daarvoor, en dat was het kabinet met de PVV...

[0:26:16] besloten is om het ministerie van Volkshuisvesting op te heffen.

[0:26:19] Waarvan heel veel mensen ook zeggen...

[0:26:21] ja, kijk, daar zag je eigenlijk dat de overheid niet meer de taak zag...

[0:26:24] om de grondwettelijke verplichting uit te voeren...

[0:26:26] om te zorgen voor betaalbare huisvesting.

[0:26:28] Ja, die verantwoordelijkheid even afschuiven.

[0:26:30] Ik vind het heel slap en ik vind het ook heel erg raar...

[0:26:32] dat hij daar ook notabene de klimaatopgave bij bedenkt.

[0:26:35] Want welke partij is er nou nooit voorstander van geweest...

[0:26:38] tijdig dat we gaan investeren in duurzaamheid...

[0:26:40] van het verzwaren van het stoomnet, van afstappen van dat Russisch gas...

[0:26:42] wat vorig jaar ervoor zorgde dat de prijs door het dak ging?

[0:26:45] Dat was de PVV, die klimaatverandering altijd heeft ontkend.

[0:26:48] Die altijd riep dat het een hoax was.

[0:26:50] Maar die inmiddels zegt, oké, misschien bestaat het wel...

[0:26:52] nou, laten we dan in ieder geval wat de dijken verhogen.

[0:26:55] Eén ding weet ik zeker, als ik even kijk naar de afgelopen twintig jaar...

[0:26:57] dat is dat de PVV altijd tien jaar later...

[0:27:00] precies de verkeerde kant op is gegaan.

[0:27:04] U heeft een laatste interruptie dan, heer Madelene, als u deze gebruikt.

[0:27:08] Ja, nou ja, ik wil hier toch op reageren...

[0:27:10] want het is ook een beetje wat ik verwacht had...

[0:27:12] de verantwoordelijkheid afschuiven.

[0:27:14] Dat is precies wat de heer Paternotte doet.

[0:27:16] D66 heeft tien jaar aan de knoppen gezeten...

[0:27:18] is verantwoordelijk voor een miljoen mensen erbij...

[0:27:21] zonder duurzaamheid.

[0:27:22] Zonder de benodigde woningen, zonder de benodigde wegen...

[0:27:24] zonder de benodigde stroomuitbreidingen.

[0:27:26] Dat kunt u niet op andere partijen afschuiven, meneer Paternotte.

[0:27:29] Ik vraag u gewoon de fouten van D66-beleid te erkennen.

[0:27:33] En als u dat echt niet ziet...

[0:27:34] dan ben ik bang dat we te maken hebben...

[0:27:36] met een partij die gewoon echt niet capabel is.

[0:27:38] Ik kan me niet voorstellen...

[0:27:39] want hij zit hier lekker retorisch naar mij toe te wijzen...

[0:27:41] maar hoe kan je dat nou niet zien?

[0:27:43] We zien toch allemaal wat er gebeurd is?

[0:27:45] Dank u wel, heer Paternotte.

[0:27:47] Voorzitter, de heer Madelene had aansloten...

[0:27:49] dat ik retorisch naar hem wijs.

[0:27:50] Nu wil ik ook best non-retorisch naar hem wijzen...

[0:27:52] maar ik heb net een paar voorbeelden genoemd...

[0:27:54] van dingen waarvan de PVV inmiddels een heel ander standpunt heeft...

[0:27:57] en doet alsof dat nooit anders is geweest...

[0:27:58] over klimaatverandering, over investeringen in duurzame energie...

[0:28:01] over het afschaffen van het ministerie van Volkshuisvesting...

[0:28:04] waar de PVV zelf verantwoordelijk voor is geweest.

[0:28:07] En ik vind het ook niet heel erg sterk.

[0:28:09] We zijn inmiddels 71 dagen na de verkiezingen.

[0:28:12] De PVV is nu de grootste partij van Nederland.

[0:28:14] Dan zitten we hier bij dit debat...

[0:28:15] en het enige waar de heer Madelene mee komt...

[0:28:17] is de schuld geven aan de heer De Hoop van de Partij van de Arbeid GroenLinks...

[0:28:20] Ik zou zeggen, ga eens aan de slag.

[0:28:22] Laat eens aan Nederland zien dat je een verschil kan maken...

[0:28:24] want ik heb het nog niet gezien.

[0:28:25] Vooruit betogen, heer Paternot.

[0:28:28] Dat gezegd hebben we, de voorzitter.

[0:28:31] Ik had het over de mogelijkheid...

[0:28:34] dat woningcorporaties op deze locaties kunnen gaan bouwen.

[0:28:37] En ik zou het ook even nadeel willen hebben...

[0:28:40] over die studenten en de jongeren.

[0:28:41] Want voor hen heeft het woningtekort...

[0:28:44] net als voor iedereen, hele grote gevolgen.

[0:28:46] Ze blijven steeds langer thuiswonen.

[0:28:47] Dat liet het CBS laatst ook zien.

[0:28:49] En dat is niet omdat ze niet op eigen benen willen...

[0:28:51] staan.

[0:28:53] Sommigen misschien wel, maar de meesten willen dat graag.

[0:28:57] Maar omdat ze het niet kunnen.

[0:28:58] Omdat ze geen betaalbare woning kunnen vinden.

[0:29:00] En dat betekent dat ze niet vol kunnen genieten...

[0:29:02] van alles dat een andere stad te brengen heeft...

[0:29:05] waar ze dan zouden kunnen gaan studeren.

[0:29:07] Om daar ook zonder het toezicht van paps en mans...

[0:29:09] het leven verder te verkennen.

[0:29:11] Dat is belangrijk voor de studenten, maar ook voor de samenleving...

[0:29:13] die hen keihard nodig heeft.

[0:29:15] We hebben daarom eerder 20 miljoen euro vrijgemaakt...

[0:29:17] voor de startwoningpuls voor studenten.

[0:29:18] En ik zou de minister willen vragen...

[0:29:23] als er dan plannen voor studentenwoningen doorgaan...

[0:29:25] dan schieten ze van ons bedrijf wel tekort.

[0:29:28] Neem bijvoorbeeld Kronenburg, vlakbij Amsterdam.

[0:29:30] Waarvan 2500 studentenwoningen...

[0:29:32] door nu 436 ontwikkeld gaan worden.

[0:29:35] Waarom geeft de minister...

[0:29:36] met collega Harbers nu groen licht...

[0:29:37] voor de bouw van nog geen 20 procent...

[0:29:39] van het aantal geplande studentenwoningen?

[0:29:41] Waarom niet meer?

[0:29:42] We zien met elkaar die grote nood.

[0:29:44] We zien dat de komende jaren verder oplopen.

[0:29:45] Dit is een plek waar het gewoon kan.

[0:29:47] Waarom gebeurt het niet?

[0:29:48] Kan de minister ook uitleggen...

[0:29:50] waarom daar vooral zelfstandige woningen...

[0:29:52] en studio's worden gebouwd?

[0:29:54] Want Kronenburg ligt naast Uylestede.

[0:29:57] Daar wonen al decennia 3000 studenten...

[0:29:59] waaronder mijn zus ooit.

[0:30:01] En die wonen daar in wat ze toen een eenheid noemden...

[0:30:03] met de gemeenschappelijke kamers...

[0:30:05] of met eigen kamers...

[0:30:06] maar een gemeenschappelijke keuken...

[0:30:08] en toen ook nog een gemeenschappelijke telefoon.

[0:30:10] Dat levert een stuk meer kamers op...

[0:30:12] op dezelfde oppervlakte.

[0:30:13] En het is ook beter voor de sociale binding.

[0:30:15] Studenten vinden dat ook leuk...

[0:30:18] omdat de eenheidfeestjes waren legendarisch.

[0:30:20] Dat raakt aan een wat groter probleem...

[0:30:22] want er is een enorme focus op studio's...

[0:30:24] voor studenten...

[0:30:25] in plaats van deze onzelfstandige woningen.

[0:30:28] Het woningwaarderingsstelsel heeft verlinkt bijgedragen...

[0:30:31] aan een systematiek...

[0:30:33] waarin die studentenhuizen vaak niet passen.

[0:30:35] Dat zagen we in eerste instantie...

[0:30:37] ook bij bijvoorbeeld de energietoeslag...

[0:30:39] waar veel studenten buiten vielen.

[0:30:40] Als we dit willen verbeteren...

[0:30:42] dan wordt het ontwikkelen van kamers weer interessant...

[0:30:43] voor studentenhuisvesters en ontwikkelaars.

[0:30:46] Dus de vraag is...

[0:30:48] wat zou de WSO in de Kamer verwachten?

[0:30:50] Neemt de minister ook het ontbreken...

[0:30:51] van een huurtoeslag voor onzelfstandige woningen hierin mee?

[0:30:54] En wat kunnen we doen om dat verschil...

[0:30:56] gelijk te trekken met zelfstandige woningen?

[0:30:58] En is de minister het met D66 eens...

[0:31:01] dat een update van het WSO...

[0:31:02] ook een boost kan geven aan de mogelijkheid...

[0:31:04] om woningen te delen voor starters?

[0:31:06] En is de minister het met D66 eens...

[0:31:08] dat een verbeterd WSO...

[0:31:09] het ook voor woningcorporaties interessanter maakt...

[0:31:12] om woningdelen aan te bieden...

[0:31:13] en hoe zij van plan dit te stimuleren?

[0:31:16] Ik voorstel dan nog over de mbo'ers...

[0:31:18] die zelf nog minder kans hebben op een studentenwoning.

[0:31:21] Ik heb twee momenten, heer Paternot.

[0:31:22] Mevrouw Keijzer van de BBB heeft een interruptie voor u...

[0:31:24] over het vorige blokje.

[0:31:26] Ja, voorzitter. En het haakt een beetje aan...

[0:31:28] bij de vraag die de heer Madlener had.

[0:31:32] Maar dan op een andere toon, zullen we maar zeggen.

[0:31:37] Dit zijn allemaal ideeën...

[0:31:39] om te zorgen dat er...

[0:31:41] bijna tegen de klippen op...

[0:31:42] meer wooneenheden komen.

[0:31:45] Tegelijkertijd zullen we toch ook...

[0:31:46] iets moeten doen aan de instroom.

[0:31:48] En een van de redenen waarom wij...

[0:31:50] zo ontzettend veel studenten hebben...

[0:31:52] is omdat we heel veel opleidingen...

[0:31:54] ook in het Engels aanbieden.

[0:31:55] Nou ligt er een amendement...

[0:31:57] van mevrouw Martens van de VVD-fractie...

[0:32:00] om het mogelijk te maken...

[0:32:02] een gedeeltelijke nummerus fixus...

[0:32:05] bijvoorbeeld in te stellen voor de bachelor...

[0:32:09] psychologie Engelstalig.

[0:32:11] Waarbij het natuurlijk prima voor te stellen is...

[0:32:13] onderwijskundig is dit best te verdedigen.

[0:32:15] Namelijk dat je zegt van nou...

[0:32:16] voor bachelor psychologie...

[0:32:20] zeggen we voor Engelstaligen...

[0:32:21] willen we niet meer dan zoveel studenten.

[0:32:23] Dat is een maatregel om iets te doen...

[0:32:25] aan de instroom.

[0:32:26] Is dat iets wat het D66...

[0:32:29] dan kan steunen, voorzitter?

[0:32:31] Want het lastige vind ik, en in die zin...

[0:32:33] is het soms bijna alsof er meerdere persoonlijkheden...

[0:32:35] in deze Kamer zitten.

[0:32:37] Op allerlei verschillende...

[0:32:40] onderwerpen...

[0:32:41] worden er besluiten genomen...

[0:32:42] die het op andere delen weer ingewikkeld maken.

[0:32:45] En hier is bijvoorbeeld de gigantische...

[0:32:47] toestroom van studenten...

[0:32:49] één van de redenen dat we te weinig...

[0:32:51] studentenhuisvesting hebben.

[0:32:52] Dit is een maatregel om dit in te merken. Steunt D66 dat?

[0:32:56] Dank u wel. Ook aan u het verzoek...

[0:32:57] om de interrupties echt kort te houden.

[0:32:59] Dit was meer dan een minuut, dus best wel een lange spreektijd eigenlijk.

[0:33:02] Heer Paternotte.

[0:33:03] D66 gaat er aan.

[0:33:05] Ja, met de inhoud van dat amendement zijn wij het...

[0:33:07] volledig eens.

[0:33:10] Zoals ik ook bij de...

[0:33:11] begroting onderwijs gezegd heb.

[0:33:13] Ik constateer steun, voorzitter.

[0:33:14] Het enige is dat dat amendement...

[0:33:16] wordt ingediend op de begroting.

[0:33:18] En in ons eigen reglement van orde staat dat...

[0:33:20] amendementen die niks te maken hebben met waar het debat over gaat...

[0:33:22] dat je die eigenlijk niet mag indienen.

[0:33:24] Dus in die zin lopen we het risico...

[0:33:26] dat we een beetje een jambel ervan maken dat je...

[0:33:28] op elke wet amendementen op een andere wet indient.

[0:33:30] Aan de andere kant...

[0:33:32] wij denken dat we oppositiepartij worden. Nou, dan is...

[0:33:34] het wel handig als je gewoon bij elke wet op alles...

[0:33:36] kunt amenderen. Zo zou de heer Dijk...

[0:33:38] dat zeggen. Dus daar moeten we...

[0:33:40] misschien nog even goed naar kijken. Maar met de inhoud daarvan...

[0:33:42] ik heb dat zelf vier jaar geleden ook al bepleit...

[0:33:44] toen we de wet touw en toegankelijkheid behandelden.

[0:33:46] Want inderdaad...

[0:33:48] je wilt inderdaad een beetje controle kunnen hebben...

[0:33:50] op die studies die echt helemaal uit de klauwen lopen.

[0:33:52] Waar mijn bezwaar zit tegen de voorstellen...

[0:33:54] van BBB en de motie van mevrouw Van der Plas...

[0:33:56] is dat die zegt, ja, we willen eigenlijk...

[0:33:58] bacheloropleidingen überhaupt altijd Nederlandstalig.

[0:34:00] En dat is volgens mij funest...

[0:34:03] voor heel veel opleidingen aan universiteiten...

[0:34:04] maar ook voor alle hotelscholen...

[0:34:06] voor de scheepvaartopleidingen...

[0:34:08] voor bijvoorbeeld business administration. Heel veel studies...

[0:34:10] waarvan je denkt, ja, die leiden toch echt op...

[0:34:12] voor een internationale arbeidsmarkt. Dus ja...

[0:34:14] we willen ook controle over die komst...

[0:34:15] van internationale studenten. Maar laten we nou niet zeggen...

[0:34:18] dat alles weer in het Nederlands moet. Want heel veel studenten...

[0:34:20] willen dat juist heel graag, die keuze.

[0:34:23] Ik hou maar vast aan het woordje...

[0:34:25] eigenlijk zou het via een andere procedure zijn...

[0:34:27] maar ik ben het eens met de inhoud van het amendement.

[0:34:29] Dus ik constateer steun, voorzitter...

[0:34:31] en op het andere deel moeten we Maarten Kitsch over hebben.

[0:34:34] Zo is dat.

[0:34:34] Nee, voorzitter, steun voor de inhoud.

[0:34:36] Ja, zoals ik inderdaad zei. Want ik denk dat dat amendement...

[0:34:39] dat is wat eerder al een keer in de wet zat...

[0:34:41] en wat een goed voorstel was.

[0:34:43] Vervolgt u betogen?

[0:34:46] Voor de mbo'ers, die zelf nog minder kansen hebben...

[0:34:49] omdat veel verhuurders en studentenhuisvesters...

[0:34:51] mbo'ers weren. Daar heb ik vorige week...

[0:34:52] samen met de SP vragen over gesteld.

[0:34:54] Ik zou de minister willen vragen of hij bereid is...

[0:34:56] om met die huisvesters aan tafel te gaan...

[0:34:58] zodat het voor eens en voor altijd afgelopen is...

[0:35:00] met het weren van mbo-studenten uit studentenwoningen.

[0:35:04] Voorzitter, in deze crisis moeten we wat ons betreft...

[0:35:06] zoveel mogelijk beter gebruik maken...

[0:35:08] van de bestaande bouw. Bij de begroting...

[0:35:09] hebben we het veel gehad over het optoppen en aanplakken.

[0:35:12] Omdat dat nou eenmaal makkelijker stappen zijn...

[0:35:14] in steden waar je niet veel nieuwe infrastructuur nodig hebt.

[0:35:16] Wat ons betreft moeten we ook gaan kijken...

[0:35:18] naar de 5 miljoen eensgezinswoningen...

[0:35:20] waar we in Nederland 2,3 miljoen...

[0:35:22] gezinnen met kinderen hebben.

[0:35:24] Heel veel ouderen wonen nu in ruime eensgezinswoningen...

[0:35:26] waarvan de helft van de kamers leegstaan.

[0:35:29] Maar er zijn eigenlijk geen geschikte...

[0:35:31] seniorenwoningen of andere appartementen...

[0:35:32] waar ze op zich wel naartoe zouden willen...

[0:35:34] maar dus niet kunnen. Veel maatschappelijke initiatieven...

[0:35:37] zijn nu bezig met oplossingen hiervoor.

[0:35:38] Zoals duowonen.

[0:35:40] Die helpen om eensgezinswoningen te splitsen...

[0:35:42] of te verdubbelen. De woningeigenaar...

[0:35:44] blijft gelijk vloers beneden wonen...

[0:35:46] en verhuurt heel sociaal de bovenwoning...

[0:35:48] aan starters. Daarnaast tekenen de huurders...

[0:35:50] een extra contract waarin ze toezeggen om...

[0:35:52] bijvoorbeeld bij te dragen aan...

[0:35:54] mantelzorg of hulptaken...

[0:35:56] die het ook mogelijk maken voor de mensen beneden...

[0:35:57] om daar te blijven wonen. En dat ontlast bewoners...

[0:36:00] en het verlaagt de huurprijs.

[0:36:02] Nu zijn de gemeenten hier vaak wat huiverig voor...

[0:36:04] omdat ze bij splitsen meteen denken aan...

[0:36:06] huisjesmelkers. Ik wil van de minister weten...

[0:36:08] of hij dit concept kent. Of hij...

[0:36:10] bereid is om te bekijken of dit soort initiatieven...

[0:36:12] niet breder uitgerold kunnen worden.

[0:36:14] En of hij gemeenten wil ondersteunen om een goed splitsingsplan...

[0:36:16] in te stellen, zodat ze ondersteund worden.

[0:36:19] Ten slotte, voorzitter. De wet goed...

[0:36:21] verhuurderschap werd net al naar verwezen.

[0:36:23] Die is in werking getreden. Februari...

[0:36:25] gaat platform 31 en de gemeente...

[0:36:26] ervaringen daarmee delen. En die wil ik ook heel graag...

[0:36:28] naar de Kamer horen. Omdat we zo breed...

[0:36:31] die behoefte delen om malefiede verhuurders...

[0:36:33] of huisjesmelkers, hoe je ze ook noemt...

[0:36:35] effectief aan te pakken en gemeenten de mogelijkheid...

[0:36:37] te geven, die ze nu inderdaad hebben, om die zo nodig...

[0:36:39] uit hun gemeente te weren.

[0:36:41] Dank u wel. Ik zie dat u...

[0:36:44] aan het einde van uw betoog bent. En ik zie ook nog een interruptie...

[0:36:46] van mevrouw Welzijn van Nieuw Sociaal Contract.

[0:36:48] Gaat uw gang.

[0:36:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:36:53] Over...

[0:36:53] het splitsen...

[0:36:55] heb ik een vraag. Want...

[0:36:58] een andere optie is...

[0:36:59] bijvoorbeeld ook om...

[0:37:02] mensen niet te straffen voor het feit...

[0:37:04] dat ze misschien wel graag willen samenwonen.

[0:37:06] We hebben nu van die rare prikkels...

[0:37:07] af en toe fiscaal...

[0:37:09] en in het toedelen van...

[0:37:11] hoogtes van inkomen.

[0:37:13] Hoe kijkt D66 daarnaar?

[0:37:17] Wat ik net zei...

[0:37:18] over onzelfstandige huurwoningen...

[0:37:20] is daar natuurlijk...

[0:37:20] ziet daar eigenlijk ook op. Dat je inderdaad...

[0:37:23] een aantal prikkels in ons systeem hebt...

[0:37:25] die maken dat er gebouwd wordt op zo'n manier...

[0:37:27] dat er eigenlijk voor minder mensen plek is.

[0:37:29] Terwijl je juist daar flexibiliteit in zou willen zien.

[0:37:31] Dus ik vind dat een terechte vraag.

[0:37:34] En ik zie ook heel graag...

[0:37:35] en ik hoop dat u uw denkkracht en ervaring...

[0:37:37] in de corporatiesector ook gaat benutten...

[0:37:39] om daar ook misschien goede voorstellen voor te doen.

[0:37:43] Dat zeg ik tegen mevrouw Welzijn via de voorzitter.

[0:37:45] Dank u wel.

[0:37:47] Dank ook voor uw inbreng.

[0:37:49] Dan gaan we naar de volgende spreker aan de kant van de Kamer.

[0:37:51] Dat is de heer Eertmans van JA21.

[0:37:54] Gaat u gang.

[0:37:56] Dank. Voorzitter.

[0:37:57] Onlangs bracht de staatscommissie van Zwol...

[0:38:00] zeg maar, de Commissie Demografische...

[0:38:02] Ontwikkelingen 2050...

[0:38:03] rapport en advies uit over de gevolgen van...

[0:38:05] de bevolkingsontwikkelingen.

[0:38:07] En het CBS heeft aangegeven dat dat in een...

[0:38:10] scenario kan komen op...

[0:38:12] 23 miljoen mensen in Nederland...

[0:38:14] in 2050.

[0:38:15] Dat is één van de adviezen...

[0:38:16] van de Commissie...

[0:38:18] is om een flexibele...

[0:38:21] bouwcultuur richting 2050...

[0:38:22] te ontwikkelen. Door de vergrijzing zijn er steeds...

[0:38:24] meer gelijkvloerse appartementen nodig...

[0:38:27] en is de vraag naar...

[0:38:28] meer woningen met zorg en winkels...

[0:38:30] in de buurt. Maar ja, na 10 tot 15 jaar...

[0:38:32] verandert de situatie en zal de vergrijzing...

[0:38:35] stagneren of zelfs afnemen.

[0:38:36] Zal de woningvraag dus weer veranderen.

[0:38:38] De woningproductie zal dus in de eerste jaren...

[0:38:40] moeten worden opgeschaald om daarna vervolgens...

[0:38:42] weer af te nemen tot een...

[0:38:44] 25.000 woningen per jaar.

[0:38:47] Hoe kijkt de minister aan tegen die visie...

[0:38:48] van de staatscommissie over woningbeleid...

[0:38:51] de komende jaren en vooral die opgaande...

[0:38:53] lijn en daarna de dalende trend?

[0:38:55] En uiteindelijk kom je wat mij betreft...

[0:38:57] bij het lezen van dat rapport...

[0:38:58] tot twee vragen uiteindelijk.

[0:39:00] Eén is het migratiesaldo natuurlijk.

[0:39:02] Daar kom ik zometeen nog op terug.

[0:39:04] Bouwen we niet puur voor wat wij aan...

[0:39:07] migratie uiteindelijk overhouden?

[0:39:08] Die 100.000 per jaar en hoe ziet...

[0:39:11] de minister dat? Maar ik kom er zo nog even wat specifiek...

[0:39:12] op terug. En twee, hoe vol willen we Nederland bouwen?

[0:39:14] Hoe vol willen we Nederland bijbouwen?

[0:39:16] Moeten we niet veel meer doen op de oppervlaktes...

[0:39:18] waar we al woningen hebben staan...

[0:39:19] in plaats van alle ruimtes vol te plempen?

[0:39:23] Dus wat ons betreft...

[0:39:24] meer families bij elkaar laten wonen...

[0:39:26] waar het kan. Studenten-IDEM...

[0:39:28] schotten eruit. Herintroductie...

[0:39:30] van de bejaardenhuizen. Combinaties maken...

[0:39:32] tussen wonen en zorg.

[0:39:34] Wij zien nu dat de woningnood groter is...

[0:39:36] dan ooit. De woningbouw zakt...

[0:39:38] zelf in een steeds dieper dal.

[0:39:40] Ik heb een medewerker die zegt, Joost...

[0:39:41] probeer een woning te vinden. Gewoon een stel...

[0:39:44] met een kindje op komst.

[0:39:46] Bestaalbaar in de Randstad...

[0:39:48] Voenda. Binnen één dag was de woning...

[0:39:50] al weg. Kon niet eens meer bezichtigd worden.

[0:39:52] Er waren al dertig mensen...

[0:39:54] die een bot hebben gedaan. Kortom, binnen één dag...

[0:39:56] is een huis of verdwenen. Voor starters...

[0:39:58] voor jongens tellen. Kortom...

[0:40:00] het Economisch Instituut voor de Bouw...

[0:40:02] die zegt ook dat het in twee jaar tijd...

[0:40:04] een afname van 25% was van het aantal...

[0:40:06] bouwvergunningen. Woningcorporaties...

[0:40:08] beloofden tot 30.000 woningen...

[0:40:10] sociaal en middenhuur te bouwen. Maar kwam niet...

[0:40:12] verder dan 7.000. Al dus CBS.

[0:40:14] Dus ook aan de onderkant gaat mis. En in...

[0:40:16] het middensegment. Kortom, wij...

[0:40:18] ontvingen de brief van de minister...

[0:40:20] gisteren met een hele sombere boodschap.

[0:40:22] Het kabinet streeft 100.000 nieuwe woningen.

[0:40:24] Gaan we gewoon niet halen?

[0:40:26] En dan vraagt de Telegraaf...

[0:40:28] zich geloof ik af van, is het nou de minister van...

[0:40:31] papierenwerkelijkheid? Maar hoe ziet u dat zelf?

[0:40:32] Hoe ziet de minister dat zelf? Gaan we dit...

[0:40:34] alleen op papier redden? Of komt er...

[0:40:36] nou in de praktijk wel wat van terecht?

[0:40:39] Voorzitter, in de bloei van...

[0:40:40] je leven zit een starter of een...

[0:40:42] een stel.

[0:40:44] En geen enkel uitzicht om je huis te kunnen verlaten...

[0:40:46] omdat je groter wil. Of omdat je...

[0:40:48] inderdaad van je zolderkamer van je ouders...

[0:40:50] af wil. Wat is daar de boodschap...

[0:40:52] voor op dit moment?

[0:40:54] En hoe staat bijvoorbeeld met de concrete oplossing...

[0:40:56] die volgens mij van VVD en D60 afkomstig was...

[0:40:58] om recreatieparken permanent...

[0:41:00] te kunnen laten bewonen? Dat initiatief is...

[0:41:02] volgens mij gestart. En we zijn erg benieuwd...

[0:41:04] hebben zich al parken gemeld bij de minister?

[0:41:07] Loopt dit? Zijn er...

[0:41:08] is er genoeg interesse vanuit...

[0:41:11] recreatieparkwereld?

[0:41:13] Illustratief en pijnlijk voor de woningproblemen...

[0:41:14] voorzitter, is natuurlijk die huisvesting van...

[0:41:16] statushouders. We hebben het vaak daarover gehad.

[0:41:18] Ook in deze commissie. In 2023...

[0:41:20] komt 80% van de gemeentes niet voldoen...

[0:41:22] aan de norm voor de huisvesting...

[0:41:24] van statushouders. Hoogleraar...

[0:41:26] Boelhouwer is heel duidelijk. Die zegt...

[0:41:28] de asielinstroom is zo...

[0:41:30] toegenomen, waardoor sociale...

[0:41:32] huurwoningen totaal onbereikbaar worden...

[0:41:34] voor de mensen...

[0:41:36] die daarop zitten te wachten. En vandaag...

[0:41:38] berichten dat het gaat om zo'n...

[0:41:40] 6.000, 6.500 statushouders...

[0:41:42] die nog in de wacht zitten. Kortom...

[0:41:44] een simpele rekensom leert...

[0:41:46] ons dat we voor 1 juli...

[0:41:48] van dit jaar meer dan 25.000...

[0:41:50] statushouders gehuisvest moeten hebben.

[0:41:52] Mijn vraag aan de minister, wetende...

[0:41:54] dat 80% daar nu al niet aan...

[0:41:56] kan voldoen, wat...

[0:41:58] verwacht hij dan van het komende half jaar?

[0:42:00] En is het totaal...

[0:42:02] aan migratie, dat wil zeggen asiel, arbeid, studie...

[0:42:04] gezin, niet een...

[0:42:05] onneembare vesting als je kijkt naar...

[0:42:08] de schaarse woningvoorraad?

[0:42:09] Waar we wel blij mee zijn, is een aangenomen motie van...

[0:42:12] jaar 21 over een rapport over...

[0:42:14] die verschillende... die druk op de woning...

[0:42:16] gaat vanuit migratie, asiel...

[0:42:17] en gezin en studie. Nou, die is...

[0:42:20] prima afgedaan, moet ik zeggen, die motie.

[0:42:22] Maar...

[0:42:24] feitelijk, zegt ook onderzoeksbureau...

[0:42:26] ABF, dat je dus op zulke...

[0:42:28] groei eigenlijk niet meer kan bouwen.

[0:42:30] In mijn eigen woorden, we praten over...

[0:42:32] de woningmarkt, maar als je het niet over migratie...

[0:42:34] hebt, dan kom je ook niet tot bouwen...

[0:42:36] toe. Voorzitter...

[0:42:38] ik weet niet hoeveel tijd ik nog heb, eigenlijk.

[0:42:40] U heeft nog een minuut, ruim een minuut.

[0:42:42] Dan eindig ik met twee...

[0:42:44] ja, evergreens.

[0:42:47] Dat is namelijk de nieuwe stad van jaar 21.

[0:42:49] Die is nog steeds...

[0:42:52] pending. Nanningraad,

[0:42:53] Eerdmans City, Alwere.

[0:42:55] Er zijn diverse namen voor verzonnen, maar...

[0:42:57] het gaat erom, we kunnen de hele provincie...

[0:42:59] uit de grond stampen.

[0:43:01] Waarom lukt dat niet met de nieuwe stad?

[0:43:03] Ik heb gepleit voor de Markenwaard, waar dat...

[0:43:05] zou kunnen. In één klap 100.000 woningen...

[0:43:07] erbij, in plaats van al het groen op...

[0:43:09] opvreten wat we nog in ons stedelijk gebied...

[0:43:11] hebben. Het lijkt me echt de verkeerde weg.

[0:43:12] Dus dan veel beter kiezen voor...

[0:43:14] een nieuwe stad. Hoe kijkt...

[0:43:16] de minister naartoe naar...

[0:43:18] zou dat kunnen lukken?

[0:43:20] En ja, is het één van de opties die behoort...

[0:43:22] tot uw gereedschapskist? En tot slot, voorzitter...

[0:43:24] per generatie studenten...

[0:43:26] die hebben het heel zwaar gehad, en nog steeds.

[0:43:29] Goed nieuws natuurlijk, studieschuld...

[0:43:30] weegt nu minder zwaar mee vanaf januari...

[0:43:32] bij het aanvragen van hypotheek. Oké.

[0:43:35] Mooi nieuws, maar het is toch een klein...

[0:43:36] beetje doekje voor het bloeden. Ziet de minister nou ook...

[0:43:38] mogelijkheden om op korte termijn...

[0:43:40] maatregelen te nemen die dat uitbreiden, zodat studieschuld...

[0:43:42] Steeds een schuld. Ja.

[0:43:44] Je hebt een schuld. Maar zoals eerder beloofd...

[0:43:46] kan dat dan op een andere manier...

[0:43:48] misschien voor tijdelijk zo geregeld worden dat die...

[0:43:50] studieschuld geen enkele belemmering heeft...

[0:43:52] voor het krijgen van een hypotheek. Ziet de minister...

[0:43:54] daar mogelijkheden? Voorzitter, daar...

[0:43:56] laat ik het nu bij. Dank u wel...

[0:43:58] heer Eertmans van JA21.

[0:44:00] En dan gaan we door met de inbreng...

[0:44:02] van de heer Dijk van de SP.

[0:44:04] Dank u wel, voorzitter. De markt...

[0:44:06] heeft zoveel cruciale zaken...

[0:44:08] van het leven van mensen moeilijker gemaakt.

[0:44:10] De energiemarkt biedt een energie...

[0:44:12] tekort, de arbeidsmarkt werkt niet...

[0:44:14] de woningmarkt veroorzaakt woningnood.

[0:44:17] Allemaal woorden waar...

[0:44:18] allemaal zaken waar het woord markt in zit.

[0:44:20] Energiemarkt, arbeidsmarkt, woningmarkt...

[0:44:22] allemaal markten die niet werken. Omdat...

[0:44:24] de markt er niet thuis hoort. De markt...

[0:44:26] moet eruit en de mensen moeten er weer over gaan.

[0:44:29] Jarenlang zijn niet de belangen van mensen...

[0:44:31] maar hebben liberalen de belangen...

[0:44:32] van de markt gediend. Vast niet goed...

[0:44:34] investeerders en huisjesmelkers kregen vrij spel...

[0:44:36] en vulden hun zakken terwijl starters...

[0:44:38] huurders en jongeren zich scheel betalen.

[0:44:40] Op de liberale woningmarkt mag je...

[0:44:42] als huurder alleen betalen, maar zijn het...

[0:44:44] huisjesmelkers die bepalen.

[0:44:46] En zo is het punt bereikt waarop enkele vele...

[0:44:48] huizen bezitten, terwijl anderen geen dak...

[0:44:50] boven hun hoofd hebben, dit niet kunnen vinden...

[0:44:52] dit niet kunnen betalen, of in hun...

[0:44:54] woning vol met schimmel, vocht, tocht en...

[0:44:56] kou wonen. En deze problemen zien we...

[0:44:58] voornamelijk terug in onze volkswijken en dorpen...

[0:45:00] in regio's met een lagere...

[0:45:02] sociaal-economische klasse. Daar concentreren...

[0:45:05] de problemen zich. We zien huisjesmelkers...

[0:45:07] die huizen en straten opkopen...

[0:45:09] om zoveel mogelijk studenten en...

[0:45:10] arbeidsmigranten op te hokken. We zien...

[0:45:12] dat de huisvesting van statushouders...

[0:45:14] zich concentreert in de buurten en...

[0:45:16] wijken waar de allergoedkoopste huurwoningen...

[0:45:18] staan. Daar waar ook de mensen...

[0:45:20] met psychische problemen en mensen met een...

[0:45:22] druksel van alcoholverslaving terechtkomen.

[0:45:24] De combinatie van bewoners...

[0:45:26] die de klappen van de rijksbezuinigingen hebben opgevangen...

[0:45:28] en de concentratie van kwetsbare...

[0:45:30] groepen zorgt voor spanningen in buurten...

[0:45:32] en tussen mensen. En daarom...

[0:45:34] pleit de SP al langer voor een actief...

[0:45:36] spreidingsbeleid van kwetsbare groepen.

[0:45:38] Ook in buurten waar nu weinig...

[0:45:40] of geen sociale huurwoningen staan.

[0:45:42] Moeten meer sociale huurwoningen gebouwd worden.

[0:45:44] De markt is hier niet toe in staat.

[0:45:46] Niet om betaalbaar te bouwen, niet om...

[0:45:48] gemengd te bouwen en niet om voldoende te bouwen.

[0:45:52] De hoogste huurverhoging...

[0:45:54] in 30 jaar komt eraan.

[0:45:55] En de vraag is, wordt het Hugo...

[0:45:58] de huur verhogen, wordt het Hugo de huur verlagen...

[0:46:00] of bevriest en verlaagt...

[0:46:02] deze Kamer zelf de huren?

[0:46:04] Coöperaties zijn al lang bezig...

[0:46:05] met die huurverhoging. Zo hebben...

[0:46:08] coöperaties in Den Haag, Stedion, Haag...

[0:46:10] wonen en het Hof wonen al laten weten...

[0:46:12] te streven naar een huurverhoging van...

[0:46:14] 5,3 procent. Terwijl het NIBUD...

[0:46:16] en ik zei het net al in interruptie, terwijl het NIBUD...

[0:46:18] waarschuwt, de koopkracht van de meeste...

[0:46:20] Nederlanders stijgt, behalve die...

[0:46:22] van de laagste inkomens. En voor...

[0:46:24] de verkiezingen werd onze motie voor...

[0:46:26] een huurbevriezing weggestemd. Maar er is...

[0:46:28] goed nieuws, want we kunnen het namelijk nu regelen.

[0:46:30] Er is nu namelijk een meerderheid...

[0:46:32] van 78 leden...

[0:46:34] die voor zijn. De SP, GroenLinks...

[0:46:36] Partij van de Arbeid, Partij...

[0:46:38] van de Dieren, DENK...

[0:46:40] Forum voor Democratie...

[0:46:42] Volt en ook de PVV.

[0:46:44] Mits ze niet gedraaid zijn natuurlijk...

[0:46:46] de afgelopen weken. Dat gaan we...

[0:46:48] nog zien. Want het moet...

[0:46:50] nu. Het moet nu. Al die partijen...

[0:46:51] die het over bestaanszekerheid hebben gehad...

[0:46:53] Het moet nu. Die huurverhoging...

[0:46:55] gaat 1 juli in. De vorige keer...

[0:46:57] in 2021, toen we de huren bevroren hadden...

[0:47:00] regelden we het in februari.

[0:47:02] En dat was nog net op tijd.

[0:47:03] En ik ga het nogmaals herhalen. Mensen...

[0:47:06] kunnen niet wachten.

[0:47:08] En vrije sectorhuurders krijgen...

[0:47:09] nog een hogere huurverhoging van wel...

[0:47:11] 5,5 procent. En na mei...

[0:47:14] 2024 mogen...

[0:47:16] de huurprijzen in de vrije sector maar liefst met...

[0:47:17] 6,8 procent stijgen. Terwijl...

[0:47:19] 60 procent van de commerciële huurders...

[0:47:21] al meer dan 40 procent van hun inkomen...

[0:47:23] kwijt is aan woonlasten. En daarom zegt de SP...

[0:47:26] Sloop de markt, maar zorg...

[0:47:27] direct voor een volshuiswesterlijk alternatief.

[0:47:30] Koop verkochte sociale...

[0:47:32] huurwoningen terug. Wie even op...

[0:47:33] Funda gaat kijken trouwens, ziet nu ook weer...

[0:47:35] overal sociale huurwoningen te koop staan.

[0:47:38] Koop deze terug en bouw sociale...

[0:47:40] huurwoningen ook voor de middeninkomens.

[0:47:42] Stop het akkoord aan sociale...

[0:47:44] huur door te stoppen met de...

[0:47:46] verkoop, de sloop en de liberalisatie...

[0:47:48] van sociale huurwoningen.

[0:47:50] En dan het bouwen.

[0:47:52] Partijen buitelen de afgelopen jaren over elkaar...

[0:47:54] heen om met aantallen te roepen...

[0:47:55] van het aantal woningen wat gebouwd moet worden.

[0:47:57] Het feit is nog steeds dat het te weinig gebouwd wordt.

[0:48:00] En het werd net ook al aangehaald...

[0:48:02] het Economisch Instituut voor de Bouw...

[0:48:04] en de ING voorspellen ook een behoorlijke krimp...

[0:48:06] in de bouwsector. Dus...

[0:48:09] laat woningbouwcorporaties bouwen...

[0:48:11] voor lage- en middeninkomens.

[0:48:13] Maak daarvoor geld vrij. Schaf de winst...

[0:48:15] belasting op woningbouwcorporaties af.

[0:48:17] En de ATAD...

[0:48:19] schaft die ook voor de woningbouwcorporaties af.

[0:48:22] En tot slot, en dat is wel...

[0:48:23] een belangrijk punt om hier aan toe te voegen...

[0:48:25] zorg dat dit ook geldt...

[0:48:26] voor de verkoop van grond.

[0:48:29] Zodat gemeenten fatsoenlijke prijzen kunnen betalen...

[0:48:31] voor grond en sneller kunnen overgaan...

[0:48:33] tot volkshuisvesting en het bouwen...

[0:48:35] van betaalbare huurwoningen. Want naast...

[0:48:37] de volkshuisvesting die vermarkt is...

[0:48:39] is ook onze grond aan de grillen van de markt overgelaten.

[0:48:42] Dan de dakloosheid.

[0:48:43] Nederland heeft afgesproken dat in 2013...

[0:48:45] dakloosheid uitgebannen moet zijn.

[0:48:47] Ondertussen zien we dat veel daklozen...

[0:48:49] ondertussen boetes krijgen op straat.

[0:48:51] En dat de opvangen overvol zitten.

[0:48:53] We weten niet eens precies hoeveel...

[0:48:55] mensen er dakloos zijn of dakloos...

[0:48:57] dreigen te worden. En de cijfers...

[0:48:59] uit de Ethos-telling geven aan...

[0:49:01] dat slechts 30% van de getelde daklozen...

[0:49:03] op straat leeft of...

[0:49:05] in een opvang verblijft. Terwijl...

[0:49:07] 70% op andere plekken verblijft, zoals...

[0:49:09] bij vrienden, kennissen of bekenden...

[0:49:11] op de bank. Ook hiervoor geldt.

[0:49:13] Geen markt gaat deze mensonwaardige...

[0:49:15] situaties oplossen. De beste oplossing...

[0:49:17] van dakloosheid is een dak.

[0:49:19] We moeten de woningmarkt afbreken en...

[0:49:21] bouwen we een echte volkshuisvesting.

[0:49:23] Tot slot, over jongeren.

[0:49:26] Overal waar we bewegingen zien van...

[0:49:27] woonstrijd, zien we dat jongeren deze...

[0:49:29] gestart zijn of dat ze hierin voorop lopen.

[0:49:32] En dat is niet gek. Ik deed het net ook...

[0:49:33] in interruptie over huisjesmelkerij.

[0:49:35] Ook in de strijd tegen huisjesmelkers...

[0:49:37] zijn het altijd jongeren die hierin...

[0:49:39] voorop lopen. En ik hoor dan hier verhalen...

[0:49:41] nu ook weer dat beleggers...

[0:49:43] het allemaal heel moeilijk hebben en in protest...

[0:49:45] komen. Voorzitter, waar ik...

[0:49:47] echt naar uitkijk, is een tribune...

[0:49:49] vol met huisjesmelkers...

[0:49:51] met commerciële particuliere...

[0:49:53] investeerders die hier in protest komen...

[0:49:55] tegen het beleid dat wij hier zouden gaan voeren...

[0:49:57] om ervoor te zorgen dat die macht van de markt...

[0:49:59] gebroken wordt en dat het weer gaat over...

[0:50:01] zeggenschap van mensen die...

[0:50:03] een woning zoeken of een woning huren...

[0:50:05] en op zoek zijn naar een betaalbare...

[0:50:07] koopwoning zoals starters. Want...

[0:50:09] en dat echt tot slot, jongeren...

[0:50:12] winnen bijvoorbeeld nu wel zaken als het gaat...

[0:50:13] om changes. Maar vervolgens...

[0:50:15] blijven deze verhuurders ze traineren...

[0:50:18] door ze iedere keer één voor één rechtszaken...

[0:50:19] tegen ze te beginnen. En bij de huurcommissie...

[0:50:21] moet er ook een oplossing voor gevonden worden. Dus...

[0:50:23] mijn vraag aan de minister is...

[0:50:25] nu doet de huurcommissie moeilijk omdat alle jongeren...

[0:50:27] één voor één een individuele zaak moeten starten...

[0:50:29] en dit speelt huisjesmelkers in de hand. Dat...

[0:50:31] moet veranderen. Ik wil graag een reactie van de minister...

[0:50:34] hebben over hoe hij dat gaat doen. Dank u wel.

[0:50:35] Dank u wel, de heer Dijk. U heeft een aantal interrupties.

[0:50:37] Te beginnen bij de heer Paternotte van D66.

[0:50:39] Gaat uw gang. Ja, voorzitter, duidelijk oproep...

[0:50:41] van de heer Dijk voor dat protest van huisjesmelkers.

[0:50:45] Hier al voorbij te trekken. Waarvan ik...

[0:50:47] me al zeer afvraag of die wel passen op de...

[0:50:49] parkeerplaatsen die we hier beneden hebben.

[0:50:52] Ik constateerde ook dat de heer Dijk...

[0:50:54] de term vast niet goed...

[0:50:55] verhuurders had gecoind. Investeerders.

[0:50:57] Vast niet goed investeerders, ja.

[0:50:59] Ik zou hem willen vragen, want vroeger had de SP...

[0:51:01] altijd de huisjesmelker van het jaar. Waar is die...

[0:51:03] dan eigenlijk gebleven? Want dat werkte toch ook goed...

[0:51:05] om dat punt onder de aandacht te brengen.

[0:51:07] Heer Dijk. Nou, meneer Paternotte, dat is hartstikke...

[0:51:09] leuk, want ik had hier nog een Arlinia staan.

[0:51:11] Die heb ik overgeslagen. En het gaat erover dat...

[0:51:13] we afgelopen week bij Changes inderdaad...

[0:51:15] onze SP-jongeren de huisjesmelker van...

[0:51:17] het jaar-award hebben aangeboden.

[0:51:19] Dat doen wij nog steeds. En...

[0:51:21] dat is inderdaad een manier van naming en shaming.

[0:51:23] Maar waarom ik verwijs naar die tribune waar...

[0:51:25] ik het net over had. Toen wij...

[0:51:27] in Groningen de huisjesmelkers, die Maserati...

[0:51:29] types, hard aanpakten, toen kwam...

[0:51:31] er inderdaad een tribune vol met huisjesmelkers...

[0:51:34] die in verweer kwamen. En...

[0:51:35] het liet precies zien wat er mis was.

[0:51:38] Want we kwamen aan hun geld...

[0:51:39] en we namen het op voor huurders. En het is ook tijd...

[0:51:41] dat hier in deze Kamer de kant wordt gekozen...

[0:51:43] niet van de belangen van het grote geld...

[0:51:45] van die vast niet goed investeerders...

[0:51:47] maar dat wordt gekozen voor de belangen van huurders...

[0:51:48] die jarenlang te veel aan het betalen zijn.

[0:51:51] Hun rechten zijn ontnomen. Ze kunnen één voor één...

[0:51:53] kunnen ze wel rechtszaken beginnen. Maar...

[0:51:55] het enige wat echt werkt is collectieve actie.

[0:51:57] En dat zou van de politiek moeten komen.

[0:51:59] Ik zie dat u nog een interruptie heeft van...

[0:52:01] mevrouw Keijzer van de BBB. Mevrouw Keijzer.

[0:52:04] Ja, voorzitter. Uhm...

[0:52:07] Ik zat...

[0:52:08] Ik zat me zo af te vragen...

[0:52:10] of dit nou helpt...

[0:52:12] eigenlijk. De opzicht zelf...

[0:52:14] trouwens, fantastisch geformuleerde...

[0:52:16] tirade van de heer Dijk.

[0:52:18] En daar waar...

[0:52:20] mensen zich asociaal...

[0:52:21] gedragen, sta ik aan zijn kant.

[0:52:24] Maar ik denk dat die...

[0:52:27] vastgoedinvesteerders...

[0:52:28] of die particulieren...

[0:52:29] die geld te investeren hebben, niet komen.

[0:52:32] Want die gaan wel ergens anders heen...

[0:52:34] met hun geld, waar ze dan elders...

[0:52:35] anders woningen bouwen.

[0:52:37] Want voordat je een woning hebt neergezet...

[0:52:39] moet je een tonnetje of drie neerleggen...

[0:52:41] en dat haal je dan terug door de jaren heen...

[0:52:44] en als je op een gegeven moment denkt van...

[0:52:46] ja, weet je, het lukt mij niet...

[0:52:48] dan ga ik wel ergens anders...

[0:52:49] dat huis bouwen en verhuren.

[0:52:53] Is er...

[0:52:53] ruimte in het hoofd...

[0:52:55] van de heer Dijk voor die nuance?

[0:52:58] Heer Dijk.

[0:52:59] Is er ruimte voor nuance?

[0:53:01] In deze markt niet.

[0:53:03] Daar zal ik gewoon heel eerlijk over zijn.

[0:53:05] De mooiste periode van volkshuisvesting...

[0:53:08] was...

[0:53:10] rond de wederopbouw.

[0:53:11] Daar zie je ook dat...

[0:53:13] de mooiste volkshuisvestelijke...

[0:53:15] projecten in grote steden...

[0:53:17] betaalbare woningen...

[0:53:19] voor de werkende klasse, zou ik ze nu noemen...

[0:53:20] toen voor de arbeidsklasse. Betaalbare woningen...

[0:53:23] door echte woningbouwverenigingen...

[0:53:25] opgezet. De beste architecten...

[0:53:27] werden daarvoor ingezet. We leven in...

[0:53:29] een van de rijkste periodes in de geschiedenis...

[0:53:31] van de mensheid. We zijn een van de rijkste landen...

[0:53:33] ter wereld.

[0:53:34] Als het ons niet lukt om een mooi...

[0:53:37] en ik heb het ook over schoonheid...

[0:53:39] een mooi, betaalbaar...

[0:53:41] dak boven mensen hun hoofd...

[0:53:43] te organiseren met elkaar...

[0:53:45] en dan heb ik het niet over die vast niet goed...

[0:53:47] investeerders. Die hebben...

[0:53:49] we helemaal niet nodig. Die zijn...

[0:53:51] helemaal niet nodig. In de tijd waar ik...

[0:53:53] het nu over heb, werd er gewoon...

[0:53:55] geïnvesteerd, werden de beste architecten ingehuurd...

[0:53:57] die bouwden de mooiste wijken...

[0:53:59] nogmaals betaalbaar, vol schoonheid...

[0:54:01] en pracht en praal. En het allerbeste...

[0:54:03] daaraan was nog dat huurders...

[0:54:05] zeggenschap hadden over die woningbouw...

[0:54:07] verenigingen. Het waren geen corporaties...

[0:54:09] het waren verenigingen. Met zeggenschap...

[0:54:11] en als je dan bij een vereniging aanklopte...

[0:54:13] en je zei, er zit schimmel in mijn badkamer...

[0:54:15] dan werd je geholpen in plaats van dat je door 18 lagen...

[0:54:17] heen moest van het corporatiesysteem...

[0:54:19] of dat je bij een particuliere investeerder zoals...

[0:54:21] Changes aankwam, die gewoon...

[0:54:23] niet eens de deur opendeed, de telefoon niet...

[0:54:25] opneemt en dat je dan als jonge huurder...

[0:54:27] ja, die echt wel iets beters te doen...

[0:54:29] heeft dan de hele dag achter een vast niet...

[0:54:31] goed investeerder aan te gaan. Ja, het...

[0:54:33] spijt me zeer, mevrouw Keijzer, maar...

[0:54:35] kunnen we alsjeblieft die tijd voor wel zetten en...

[0:54:37] vroeger was niet alles beter, maar dit was...

[0:54:39] echt veel beter. Ja, dank...

[0:54:41] voorzitter. Ik ben blij met die laatste woorden...

[0:54:43] want er zijn natuurlijk ook heel veel...

[0:54:45] boeken geschreven en verhalen verteld...

[0:54:47] van corporatiehuizen...

[0:54:49] waar het ook heel erg mis was. Maar...

[0:54:51] toch nog even terug, hè, want...

[0:54:53] de heer Dijk...

[0:54:55] krijgt toch ook wel eens mails van...

[0:54:57] zo'n particulier die twee appartementen...

[0:54:59] heeft, die verhuurt...

[0:55:01] en inmiddels door alle fiscale maatregelen...

[0:55:04] waar...

[0:55:05] de SP nog wel een schepje bovenop...

[0:55:07] wil doen, maar door de maatregel zoals...

[0:55:09] die er nu al zijn...

[0:55:11] geld moeten toeleggen...

[0:55:13] op het verhuren van die woning.

[0:55:16] Dus ik blijf...

[0:55:17] toch op zoek naar de nuance...

[0:55:19] bij de heer Dijk, want...

[0:55:22] anders komen we er ook niet met elkaar.

[0:55:23] Want de gedachte dat de overheid...

[0:55:25] die miljoen woningen neer kan zetten...

[0:55:27] nou, vergeet het.

[0:55:29] Vergeet het. En dan...

[0:55:31] neem je ook je eigen achterban...

[0:55:33] in de maling, voorzitter. Keihard in de maling.

[0:55:36] De heer Dijk gaat een verhaal voorzitter...

[0:55:37] over die miljoenen...

[0:55:40] woningen. Volgens mij zijn er...

[0:55:41] hier terechte dingen gezegd. En ik wil...

[0:55:43] ze graag ook herhalen als het gaat over internationale...

[0:55:45] studenten. Het is altijd mijn partij geweest...

[0:55:47] die dat heeft gezegd. Dat je daar...

[0:55:49] een halt toe moet roepen. Juist...

[0:55:51] in de studentensteden zorgt dat voor een enorme...

[0:55:53] chaos op de woningmarkt. Daar heb ik het niet over, voorzitter.

[0:55:56] Over bouwen gaat dat wel.

[0:55:58] Hetzelfde geldt voor arbeidsmigratie.

[0:55:59] Volgens mij is het mijn partij geweest die vanaf de jaren...

[0:56:01] 80 heeft aangegeven wat voor extreme...

[0:56:03] problemen dit veroorzaakt. Met name in de...

[0:56:05] volkswijken, in de buurten. En we zien het nu ook nog...

[0:56:07] in dorpen en...

[0:56:09] in het plattelandgebied. Ik kom op die...

[0:56:11] vragen terug.

[0:56:15] Als het gaat om het bezit van woningen...

[0:56:17] zei ik het net. We hebben een situatie...

[0:56:19] gecreëerd waarbij enkele...

[0:56:21] mensen vele woningen bezitten.

[0:56:22] En sommige helemaal niet. En niet kunnen vinden.

[0:56:25] En dat gaat zo ver dat...

[0:56:27] starters later...

[0:56:29] beginnen met bijvoorbeeld gezinsvorming.

[0:56:31] Dat is zo'n persoonlijke...

[0:56:33] ingreep op mensen hun leven.

[0:56:34] En ja, dan is de SP inderdaad...

[0:56:36] en u zegt ja, u gaat allemaal fiscale maatregelen nemen.

[0:56:39] Nee, dat heb ik niet gezegd. Wij vinden vooral...

[0:56:41] dat het moet stimuleren dat woningbouwcoöperaties...

[0:56:43] ook voor de middeninkomens gaan bouwen.

[0:56:45] Zoals een stad als Wenen bijvoorbeeld...

[0:56:47] heel goed doet. Waar tot hoge...

[0:56:48] middeninkomens nog een betaalbare huurwoning...

[0:56:51] kunnen vinden. Het is trouwens ook een volkshuisvesting.

[0:56:53] Het is ook een vereniging waar huurders...

[0:56:54] de zeggenschap over hebben. En als het gaat om...

[0:56:57] particulier bezit van woningen, dan vind ik...

[0:56:59] het een probleem in dit land. Als mensen...

[0:57:00] geen woning kunnen vinden, dat andere...

[0:57:03] mensen twee of drie woningen hebben. Ja, dat...

[0:57:05] vind ik een probleem. Ook als ze die verhuren...

[0:57:07] voor zichzelf om hun kind...

[0:57:09] daarin te laten wonen...

[0:57:11] als ze moeten studeren met nog drie andere kamers.

[0:57:13] Want we weten allemaal dat het optelt. Dat is...

[0:57:14] 2500 euro per maand. Nou, reken maar door.

[0:57:17] Je kan zo doorgaan. Het is ook een vorm van...

[0:57:19] huisjesmelkerij. Vind ik minder verwijtbaar.

[0:57:21] Maar als mensen...

[0:57:23] geen woning meer zitten en andere twee...

[0:57:25] dan is dat eigenlijk al meteen een probleem in deze samenleving.

[0:57:27] Dank u wel. Ik kijk naar mevrouw Keijzer.

[0:57:29] Geen verhoor en interruptie.

[0:57:31] Dan mevrouw Welzijn van...

[0:57:34] NEC. Gaat u aan.

[0:57:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:57:38] Ik was inderdaad ook heel...

[0:57:39] eventjes benieuwd naar...

[0:57:41] wat de heer Dijk...

[0:57:43] precies bedoelt als hij...

[0:57:45] de verhuurders stevig aanspreekt.

[0:57:47] Want daar waar mensen...

[0:57:49] zich misdragen...

[0:57:50] daar ben ik het roerend met hem eens.

[0:57:53] Maar ik heb ook mensen aan de lijn gehad...

[0:57:55] die voor hun pensioen moeten sparen.

[0:57:57] Want die moeten zelf voor hun pensioen zorgen.

[0:58:00] Die echt...

[0:58:01] slapeloze nachten hebben.

[0:58:03] Heel veel stress ook hebben.

[0:58:06] En ik zou het...

[0:58:07] in ieder geval spijtig vinden...

[0:58:09] als we iedereen...

[0:58:11] in kam scheren.

[0:58:13] Dus vandaar toch ook even de vraag...

[0:58:15] ziet u ook verhuurders...

[0:58:17] in die vrije sector...

[0:58:19] die wat u betreft toch als bonafide...

[0:58:21] aangemerkt zouden kunnen worden?

[0:58:23] Meneer Dijk.

[0:58:25] Even de laatste zin afwachten.

[0:58:27] Ja, dat was ook mijn antwoord net.

[0:58:30] Natuurlijk is die nuance daar.

[0:58:31] En het is niet zo dat wij zeggen dat mensen die dat nu hebben...

[0:58:34] dat je het in één keer onmogelijk maakt.

[0:58:36] Maar bijvoorbeeld een zelfwoonplicht...

[0:58:38] die in heel veel steden wordt ingevoerd...

[0:58:39] vinden wij een fantastisch middel.

[0:58:40] Dat is een fantastisch middel...

[0:58:42] om ervoor te zorgen dat niet iedere woning...

[0:58:44] die vrijkomt een beleggingsobject wordt.

[0:58:46] En ook een beleggingsobject...

[0:58:48] want ik snap wel uw punt voor mensen die bijvoorbeeld dat...

[0:58:50] willen gebruiken voor een pensioenvoorziening.

[0:58:52] Ja, dames en heren, dan moeten we onze pensioenen...

[0:58:54] beter organiseren.

[0:58:56] In plaats van mensen willekeurig...

[0:58:58] die dat toevallig wel kunnen betalen...

[0:59:00] een woning laten opkopen die vervolgens...

[0:59:02] als beleggingsobject gebruiken...

[0:59:05] om in een pensioen te kunnen voorzien.

[0:59:06] Dat is een beetje gek.

[0:59:07] Dan moeten we in één keer iedereen een tweede woning...

[0:59:10] gaan geven omdat ze anders...

[0:59:11] geen goede pensioenvoorziening hebben.

[0:59:12] Dat is toch heel raar? Dus ja, ik snap die nuance wel.

[0:59:15] Maar nogmaals, het principe dat...

[0:59:18] als mensen in een land...

[0:59:20] geen woning hebben en anderen hebben er twee...

[0:59:22] of drie of vier of meer...

[0:59:23] dat is een heel krom principe.

[0:59:25] Dus ik zou dat ten alle tijde willen voorkomen...

[0:59:27] om dat verder uit te breiden zoals het nu is.

[0:59:29] Het is immens moeilijk in dit land...

[0:59:33] om aan eigendomsrechten te komen.

[0:59:35] Dus daarom zeg ik ook...

[0:59:36] als het echt huisjesmelkers zijn...

[0:59:37] die echt over de schreef gaan...

[0:59:40] dan moet je wel overgaan tot onteigening.

[0:59:42] Maar niet als het gaat zoals u net zei...

[0:59:44] dat er mensen zijn die één of twee woningen hebben...

[0:59:45] die die verhuren die daarop gerekend hebben...

[0:59:47] de afgelopen tijd. Dat is een ander verhaal.

[0:59:49] Maar het principe blijft overeind. Als er mensen zijn in een land...

[0:59:52] die geen woningen hebben of geen dak boven hun hoofd...

[0:59:54] en anderen hebben meerdere daken, meerdere woningen...

[0:59:56] dat is een vreemd principe. En daar moet je vanaf.

[1:00:00] Zal ik de heer De Hoop nog...

[1:00:02] twijfelen voor interruptie? Dat is niet het geval.

[1:00:03] Nee, maar ik denk, controleer het maar even...

[1:00:05] dat ik u oversla. Dus dan...

[1:00:07] dank ik de heer Dijk voor zijn inbreng...

[1:00:09] en zijn beantwoording. En dan gaan we door naar de heer Stoffer...

[1:00:11] van de SGP voor zijn inbreng.

[1:00:13] Gaat uw gang. Dank, voorzitter.

[1:00:15] Ik vervang vandaag mijn collega...

[1:00:17] Vlag. Hij heeft een debat...

[1:00:19] over landbouwbegroting. En dit...

[1:00:21] was zo belangrijk, zei hij, en als ik het zo hoor...

[1:00:23] geloof ik dat het ook waar is, dat ik hem toch...

[1:00:25] echt moest vervangen vanmiddag. Vandaar dat ik hier ben.

[1:00:28] Voorzitter, de...

[1:00:29] staat van de volkshuisvesting is best lastig...

[1:00:31] in één woord te vangen. En het is in ieder geval...

[1:00:34] uitdagend. Niet alleen...

[1:00:35] voor de minister, maar ook voor woningcorporaties...

[1:00:38] die aan de bak moeten.

[1:00:39] Voor de starter die steeds lastiger een huis krijgt...

[1:00:41] en voor gezinnen die niet kunnen doorstromen...

[1:00:43] naar een grotere woning. En het is ook...

[1:00:45] uitdagend voor een huurder die soms met...

[1:00:47] enorme stijging in de huurprijs geconfronteerd wordt.

[1:00:51] Maar ook...

[1:00:52] sommige verhuurders zitten in uitdagende...

[1:00:54] tijden. De regels voor de middenhuur zijn...

[1:00:55] de afgelopen periode flink aangehaald.

[1:00:58] En tegelijk zien we dat er ook...

[1:01:00] door verhuurders verwoningen verkocht worden.

[1:01:01] En dat er daardoor minder aanbod lijkt te komen.

[1:01:04] En mijn eerste vraag aan de minister...

[1:01:06] is dan ook van...

[1:01:07] hoe worden op dit moment marktpartijen in staat gesteld...

[1:01:10] om wel te blijven bouwen?

[1:01:12] Zodat dat aanbod ook...

[1:01:13] op een redelijk pijl blijft.

[1:01:16] De SGP wil dat ook woningcorporaties...

[1:01:18] meer middenhuurwoningen gaan bouwen.

[1:01:20] Maar woningcorporaties hebben weinig geld voor investeringen...

[1:01:22] in het middenhuursegment.

[1:01:23] En mijn vragen daarover zijn, kunnen geborgde leningen...

[1:01:26] via het Waarborg Fonds Sociale Woningbouw...

[1:01:28] daaraan bijdragen? En zou de minister...

[1:01:30] willen onderzoeken of dat een goede oplossing is?

[1:01:32] En ziet de minister andere mogelijkheden...

[1:01:34] om de bouw van middenhuurwoningen...

[1:01:36] door woningcorporaties te stimuleren?

[1:01:39] Voorzitter, het aantal...

[1:01:40] bouwvergunningen daalt en de komende jaren...

[1:01:42] vreest de SGP een bouwdip.

[1:01:45] Bijvoorbeeld door de hoge rente...

[1:01:46] of door gestegen bouwkosten. Maar ook...

[1:01:48] het overvolle elektriciteitsnet...

[1:01:50] zet een rem op de plommen. En er wordt al nu...

[1:01:52] veel gepraat over de woningbouwproductie...

[1:01:54] tot 2030.

[1:01:56] Maar ook daarna blijven extra woningen...

[1:01:58] hard nodig. En voor een woning...

[1:02:00] die in 2031 opgeleverd wordt...

[1:02:02] moet nu al een idee zijn. Mijn vraag is...

[1:02:04] hoe ziet de minister dat?

[1:02:06] En hoe geeft hij die vooruitblik...

[1:02:07] na 2030 vorm?

[1:02:10] Woningcorporaties zitten wat dat betreft in een lastig pakket.

[1:02:12] Tot het eind van dit decennium...

[1:02:14] hebben ze voldoende in kas voor de bouw...

[1:02:16] en verduurzaming van sociale huurwoningen.

[1:02:18] Maar daarna dreigt er een stevig tekort.

[1:02:20] Hoe wordt daarop ingespeeld?

[1:02:22] En welke langjarige financiële zekerheid...

[1:02:24] kan de minister die woningcorporaties...

[1:02:27] bieden? Over de wet...

[1:02:29] betaalbare huur gaan we het nog uitgebreid hebben.

[1:02:31] De Raad van State had op het oorspronkelijke voorstel...

[1:02:33] een vrij stevige kritiek.

[1:02:35] En ik ben benieuwd wat er met deze kritiek is...

[1:02:37] gedaan. Er moet inderdaad iets...

[1:02:39] gedaan worden aan de betaalbaarheid van huren.

[1:02:41] Maar tegelijk is het aanbod ook belangrijk.

[1:02:43] Het aanbod van middenhuurwoningen...

[1:02:45] is al laag en dat mag niet...

[1:02:47] nog verder damen. Betaalbare...

[1:02:49] huren en voldoende aanbod kunnen...

[1:02:51] volgens de SGP prima samengaan.

[1:02:53] Maar dan moet je investeringen wel aanjagen...

[1:02:55] en ook met een voorspelbaar beleid komen.

[1:02:57] En mijn vragen zijn of daar...

[1:02:59] voldoende investeringen met de wet...

[1:03:01] goed geborgd zijn. En hoe wordt...

[1:03:03] voorkomen dat de verhuurders hun woning verkopen...

[1:03:05] of niet meer gaan bouwen?

[1:03:08] Voorzitter, gisteren is er nog een brief...

[1:03:10] gekomen over het beter benutten van de...

[1:03:12] bestaande woningvoorraad. En dat is wat de SGP...

[1:03:14] betreft broodnodig. Want terwijl...

[1:03:16] starters geen woning kunnen vinden, staan er...

[1:03:18] duizenden gebouwen leeg. En terwijl de...

[1:03:20] doorstroming van ouderen stokt, liggen...

[1:03:22] al veel kansen voor het bouwen van mantelzorgwoningen.

[1:03:24] Bijvoorbeeld op eigen kavels.

[1:03:26] Wordt hierbij ook nadrukkelijk gekeken...

[1:03:28] naar het versoepelen of afschaffen...

[1:03:30] van de regelgeving, is mijn vraag. En vaak...

[1:03:32] zit ook gemeentelijk beleid. Hoe worden zij...

[1:03:34] aangespoord om alternatieve woonvormen...

[1:03:36] ook echt mogelijk te maken?

[1:03:39] Voorzitter, als we de woningnood willen...

[1:03:40] oplossen, moet het stevig gebouwd worden. En...

[1:03:42] daarbij is de inzet van gemeenten en provincies...

[1:03:44] hard nodig. Maar ik hoor uit Zuid-Holland...

[1:03:46] van SGP'ers signalen...

[1:03:48] die mij erg verontrusten.

[1:03:50] Zoals het voorstel vanuit de provincie om geen...

[1:03:52] woningbouwlocaties groter dan drie hectare meer...

[1:03:54] toe te staan. En mijn vraag is wat de reactie...

[1:03:56] van de minister daarop is. Vanuit...

[1:03:58] de meer landelijke gemeenten hoor ik dat ze graag willen...

[1:04:00] bouwen en zelfs concrete plannen hebben.

[1:04:02] Maar door deze nieuwe regel worden zij...

[1:04:04] belemmerd in hun woningbouwplannen.

[1:04:07] Is de minister het eens...

[1:04:08] dat deze beperkende regel een rem zet...

[1:04:10] op de woningbouw? En hoe gaat de minister...

[1:04:12] voorkomen dat Zuid-Holland te weinig bijdraagt...

[1:04:15] aan de bouwproductie? Zeker ook...

[1:04:16] gezien de lage plancapaciteit in die provincie.

[1:04:19] En ook hanteert Zuid-Holland...

[1:04:20] strengere eisen als het gaat om de betaalbaarheid...

[1:04:22] van woningen. De SGP is...

[1:04:24] groot voorstander van het bouwen van betaalbare woningen.

[1:04:26] Voor onze starters is dat...

[1:04:28] toch wel de belangrijkste categorie.

[1:04:30] Maar je hebt tegelijkertijd ook duurdere...

[1:04:32] woningen nodig om bouwprojecten financieel...

[1:04:34] rond te krijgen. Wat is de reactie...

[1:04:36] van de minister op deze strenge regels rond...

[1:04:38] betaalbaarheid? En hoe voorkomt hij dat...

[1:04:40] dit soort regels de bouw van woningen in de weg...

[1:04:42] te lopen? Voorzitter, ja, hieronder...

[1:04:45] mijn papieren ligt ie. Maar ondanks...

[1:04:47] en collega's refereren...

[1:04:49] er ook al aan, verscheen er een stevig rapport...

[1:04:51] over demografische groei.

[1:04:53] Ik ken me er niet helemaal uit, maar het is echt...

[1:04:55] moet ik zeggen, een goed en interessant...

[1:04:57] rapport wat ik tot nu toe heb gelezen. Ik ben op de helft...

[1:04:59] ongeveer. Maar daarin gaat het ook over...

[1:05:01] de gevolgen van veranderde demografie op de woningmarkt.

[1:05:04] Een toename van het aantal migranten...

[1:05:06] maar ook gezinsverdunning hebben grote...

[1:05:07] effecten op de woningmarkt. En juist...

[1:05:10] volkshuisvesting heeft een sterke...

[1:05:11] demografische component. En ik zou willen...

[1:05:14] dat daar meer aandacht voor is. Juist als het om de...

[1:05:15] staat van de volkshuisvesting gaat.

[1:05:17] Ik kan me voorstellen dat deze minister zegt...

[1:05:19] dat ie daar in de korte periode die...

[1:05:22] hij wellicht nog heeft, maar ja, het zou ook lang...

[1:05:23] kunnen duren. Maar hij zou kunnen zeggen, ik heb daar...

[1:05:25] misschien niet al te veel meer in te betekenen.

[1:05:27] Maar dan zou ik in ieder geval hier wel...

[1:05:29] op tafel leggen dat een nieuw kabinet...

[1:05:31] wat betreft de SGP...

[1:05:34] echt, echt...

[1:05:35] veel en veel meer aandacht voor moet hebben.

[1:05:38] Nou, mijn buurman is daar een beetje...

[1:05:39] mee bezig. En die zei in ieder geval...

[1:05:42] dat hij het een heel goed rapport vond. Dus misschien dat...

[1:05:44] in de toekomst goed zou kunnen komen. Ja, je weet het maar nooit.

[1:05:45] Ik hoop eigenlijk dat deze minister er gewoon eigenlijk nog...

[1:05:47] een enorme zet aan kan geven.

[1:05:50] En hij kijkt zo opgewekt...

[1:05:52] voorzitter. Volgens mij wil ie dat ook echt. Ik ben benieuwd...

[1:05:53] naar zijn reactie. Dank u wel...

[1:05:57] heer Stoffer van de SGP. Dank...

[1:05:59] voor uw inbreng. Ik kijk even rond.

[1:06:01] Geen vragen. Dan gaan wij door naar de heer...

[1:06:03] Madlene van de PVV. Gaat uw gang. Zes...

[1:06:05] minuten. Ja, voorzitter. Dank u wel.

[1:06:07] Ja, een goed rapport. Maar...

[1:06:09] wij hebben dat rapport natuurlijk nooit...

[1:06:11] nodig gehad. Want wij wisten allemaal al dat...

[1:06:13] die massa-immigratie tot grote problemen leidt.

[1:06:15] Op tal van terreinen, waaronder de woningmarkt.

[1:06:18] En de volkshuisvesting...

[1:06:19] in Nederland laat zich wat dat betreft...

[1:06:21] eenvoudig omschrijven als veel volk...

[1:06:23] en weinig huisvesting.

[1:06:24] De puinhoop die deze regeringspartijen ervan...

[1:06:27] gemaakt hebben de afgelopen 10 jaar is dan ook niet te overzien.

[1:06:29] Er zijn 1 miljoen mensen in 10 jaar...

[1:06:31] bijgekomen zonder de huizen...

[1:06:33] te bouwen. En dat komt bijna allemaal...

[1:06:35] door immigratie en asielbeleid.

[1:06:37] We hebben enorm veel achterstanden geïmporteerd.

[1:06:40] En dat...

[1:06:41] daar maak ik me enorm zorgen over.

[1:06:42] En dweilen met de kraan open heeft geen zin. Dat weet...

[1:06:45] we allemaal nog. Dus die...

[1:06:47] instroom moet wel naar beneden. Dat is...

[1:06:49] uiterst belangrijk. En ik hoop dat alle linkse partijen...

[1:06:51] die hier ook het woord hebben gevoerd...

[1:06:53] dat ook begrijpen dat het geen zin...

[1:06:55] heeft om allemaal kippenhokken...

[1:06:57] te gaan bouwen...

[1:06:58] zonder dat je die immigratiekraan dichtdraait.

[1:07:02] De gevolgen zijn dus...

[1:07:03] ernstig. Mensen kunnen niet meer op zichzelf gaan wonen.

[1:07:05] Huizen en peper duren onbetaalbaar.

[1:07:07] En het is een eerste levensbehoefte. En ik zie ook...

[1:07:09] een aantassing van onze welvaart.

[1:07:11] En nou zou je zeggen...

[1:07:12] we gaan lekker huizen bouwen. Goed voor de economie...

[1:07:15] en leuk voor al die mensen die willen doorstromen...

[1:07:17] naar een mooiere of passende woning. En voor starters...

[1:07:19] natuurlijk.

[1:07:21] Maar het ruimtelijke ordningsbeleid in Nederland...

[1:07:23] is volledig op slot.

[1:07:25] De hedendaagse begrippen in ruimtelijke ordning zijn...

[1:07:29] verdichten, inbreiden...

[1:07:31] duurzame verstedelijking...

[1:07:32] en de compacte stad. Dus...

[1:07:33] allemaal dichter op elkaar. Iedereen...

[1:07:36] in een klein appartementje.

[1:07:37] Vaak ook nog donker, trouwens. Die nieuwe appartementen...

[1:07:40] valt mij op. En dan hebben ze...

[1:07:42] ook nog de stikstofproblemen, de stroomproblemen...

[1:07:44] en de waterleidingproblemen.

[1:07:46] Daarbij dure milieueisen...

[1:07:48] voor nieuwe woningen. Het is dus echt een puinhoop...

[1:07:50] qua regelgeving. En dat we...

[1:07:52] in deze situatie zijn, is dus ook helemaal niet gek.

[1:07:54] Jammer dat D66 dat nog niet helemaal doorziet.

[1:07:56] Maar die leeft in een andere bubbel.

[1:07:59] Bouwen aan de randen van steden...

[1:08:00] en dorpen is bijna onmogelijk door alle regelgeving.

[1:08:02] En ik hoop dat de nieuwe omgevingswet...

[1:08:04] die enige ruimte aan gaat bieden. En ik vraag wat de minister...

[1:08:06] hiervan denkt, die nieuwe omgevingswet.

[1:08:08] Of dat misschien iets meer vrijheid...

[1:08:10] geeft om woningen te bouwen.

[1:08:12] We hebben acht miljoen woningen in Nederland.

[1:08:14] Dan moeten er ongeveer tien procent bij.

[1:08:16] Als we in alle gemeenten één procent...

[1:08:18] per jaar bouwen, zijn we over tien jaar uit de problemen.

[1:08:20] Als we die immigratiekaan...

[1:08:22] tenminste dichtdraaien, tegelijk.

[1:08:25] De gemeenten zijn nu echter...

[1:08:27] bezig met hele andere taakstellingen. Namelijk...

[1:08:29] windmolens bouwen en door de strot...

[1:08:31] duwen. Asielzoekers...

[1:08:33] huisvesten. Dat zijn de... Ik heb hele...

[1:08:35] lijst hier met gemeenten en de taakstellingen.

[1:08:37] Zoveel windmolens, zoveel asielzoekers.

[1:08:39] Dat moet anders. Er moeten geen...

[1:08:41] windmolens en asielzoekers. Er moeten huizen komen.

[1:08:43] Dus geef die gemeenten een taakstelling...

[1:08:45] en verruim ook de mogelijkheden. Er zijn...

[1:08:47] heel veel mensen, heel veel initiatieven...

[1:08:48] van mensen die een huis willen bouwen.

[1:08:50] En we hebben nu die linkse tiny house...

[1:08:53] mode, tiny houses.

[1:08:54] Ja, we hebben al veel te veel tiny houses in Nederland.

[1:08:57] Dat zijn recreatiewoningen. En daar...

[1:08:59] mag je dan weer niet wonen. Dus stop met...

[1:09:01] die tiny houses-gekte en ga gewoon...

[1:09:03] die recreatiewoningen vrijgeven. En mensen willen dat ook.

[1:09:05] Een leuk klein vrijstaand huisje. Je hebt je eigen...

[1:09:07] tuintje. Heerlijk. En de excessen...

[1:09:09] die dat eventueel geeft, die moeten natuurlijk...

[1:09:10] wel aangepakt worden. Maar er zijn ook heel goede voorbeelden.

[1:09:14] Of de woonwagenstand plaatsen.

[1:09:15] Ook die worden vaak weggesaneerd.

[1:09:18] Maar dat is ook een vorm van...

[1:09:19] vrij wonen. En die moeten we misschien maar...

[1:09:21] meer omarmen. En zeggen, laat mensen lekker...

[1:09:23] zelf weten hoe ze gaan wonen.

[1:09:27] Dus, en dan qua...

[1:09:28] ontwikkeling. Ik heb de woondeals...

[1:09:30] is bekeken van deze minister.

[1:09:32] Ik maak me daar wel ernstig zorgen over. Want...

[1:09:34] samen met het verdichten, inbreiden...

[1:09:36] iedereen op elkaar proppen. En dan ook nog allemaal...

[1:09:38] in de Randstad. Want het meeste is allemaal in de Randstad.

[1:09:41] Al die immigranten.

[1:09:43] Ja, dan maak ik me...

[1:09:44] ernstig zorgen over de kwaliteit. Wat voor wijken...

[1:09:46] bouwen wij nu? Want het zijn allemaal grote wijken.

[1:09:48] Die zitten dan met twee derde betaalbaar.

[1:09:50] Het worden eigenlijk allemaal kippenhokken.

[1:09:52] De woningen die gebouwd worden, die worden...

[1:09:54] niet verkocht. Want mensen denken, ja, ik ga niet...

[1:09:56] vijf ton voor een...

[1:09:58] slecht huis betalen. Dus...

[1:09:59] je ziet dat de kwaliteit enorm leidt.

[1:10:02] En iedere tijd heeft zo...

[1:10:04] zijn kenmerken. Een jaren twintig...

[1:10:06] woning was vaak heel goed gebouwd. Een jaren...

[1:10:08] dertig woning, dat vinden we ook allemaal heel leuk.

[1:10:10] Jaren vijftig, daar wil je eigenlijk liever niet in wonen.

[1:10:12] Dus ik ben heel benieuwd wat de...

[1:10:14] Hugo de Jonge woningen straks over twintig jaar...

[1:10:16] voorstellen. Worden dat nieuwe achterstandswijken...

[1:10:18] want als ik zo zie wat er nu geprojecteerd...

[1:10:20] wordt, mensen, die kunnen...

[1:10:22] geen eens hun auto meer kwijt. Er...

[1:10:24] worden heel veel kleine betaalbare...

[1:10:26] huisjes ontwikkeld.

[1:10:29] Zonder parkeerplaats.

[1:10:32] Ik...

[1:10:32] stel wijken voor waar kinderen buiten...

[1:10:34] kunnen spelen. Waar vogels, egels...

[1:10:36] en vlinders rondlopen en vliegen.

[1:10:38] De duurzame wijken. Wat veilig is, waar je...

[1:10:41] ruimte hebt. Gewoon de ouderwetse...

[1:10:43] wijken. Die worden niet meer gemaakt.

[1:10:44] Het wordt allemaal verdicht, inbreiden...

[1:10:46] en die laatste open ruimte wordt volgebouwd. En ik...

[1:10:48] vind het een nachtmerrie hoe Nederland omgaat...

[1:10:50] met de ruimte die we aan mensen geven.

[1:10:52] Want wonen is een recht. En...

[1:10:54] wonen is ook belangrijk voor mensen. Maar dan moet je wel goed...

[1:10:56] wonen. Want ik heb ook in Driehoogachter gewoond...

[1:10:58] in een stad. En daar werd ik niet vrolijk van.

[1:11:00] En heel veel mensen worden daar niet vrolijk van. En ik...

[1:11:02] heb ook nooit gedroomd van een sociale huurwoning.

[1:11:04] Dat heb je tijdelijk. Of je begint.

[1:11:06] Maar dan wil je liefst doorstromen naar die 200...

[1:11:08] inkrappen of een vrijstaande woning. En daar hebben...

[1:11:10] we ook... Dus bouw voor de doorstroming.

[1:11:12] En ga niet je helemaal blind staren op...

[1:11:14] al die betaalbare woningen. Want...

[1:11:16] te veel betaalbare woningen op één plek...

[1:11:18] zijn hele slechte wijken. En dat vindt...

[1:11:20] de SP misschien een heel leuk idee. Een beetje...

[1:11:22] Chinese of Oost-Europese...

[1:11:25] ontwikkelingen. Maar de kwaliteit...

[1:11:26] is waar ik me zorgen om maak.

[1:11:28] Heer Matleen, dat roept op tot een interruptie. Dus...

[1:11:30] heer Dijk van de SP. Ja, voorzitter. Ik kom...

[1:11:32] in heel veel buurten...

[1:11:34] met hele trotse mensen. Die in een...

[1:11:36] hele mooie sociale huurwoning wonen.

[1:11:38] Met een tuintje. En...

[1:11:40] heel mooi gebouwd. En die zijn... Die willen daar nooit...

[1:11:42] meer weg. Nee. Die willen daar nooit meer weg.

[1:11:45] En die worden nu...

[1:11:46] direct in hun bestaan bedreigd.

[1:11:49] Omdat de huren verhoogd worden. Hoezo?

[1:11:50] Omdat de huren verhoogd worden. Daar kom ik zo op.

[1:11:52] Nee, daar kom ik nu op. Omdat...

[1:11:54] de huren verhoogd worden. En...

[1:11:57] u was mans genoeg...

[1:11:58] uw partij om vlak voor de verkiezingen...

[1:12:00] voor moties...

[1:12:02] te stemmen om de huren te bevriezen. U heeft wederom...

[1:12:05] op een ander punt dan het eigen risico...

[1:12:07] maar nu de huurverhoging. Heeft u de sleutel in handen?

[1:12:09] U kan ervoor zorgen dat die trotse...

[1:12:10] mensen in die volksbuurt waar ik het net over had...

[1:12:12] die heel blij zijn in een sociale huurwoning...

[1:12:14] niet in hun bestaan bedreigd worden.

[1:12:16] Dus ik vraag u nu. Bent u bereid...

[1:12:18] om dat voorstel van de SP te gaan steunen?

[1:12:21] Dank u wel, heer Dijk. Heer Matleen...

[1:12:22] Nou ja, mijn spreektekst gaat straks...

[1:12:24] over huren. Dus ik zou dat willen...

[1:12:27] afwachten. Ik heb nog...

[1:12:30] Zo krijgen we dus nooit...

[1:12:31] doorstroom op de markt. Eén moment, hoor.

[1:12:33] Dus uw antwoord komt zo nog.

[1:12:35] Dat houden we in de gaten. Maar ik zag ook een interruptie...

[1:12:37] van de heer Paternotte van D66. Dus daar wil ik...

[1:12:39] ook graag de gelegenheid voor geven. Was dit al het antwoord...

[1:12:41] op de vraag van de heer Dijk?

[1:12:43] Het komt nog. Het komt nog? Oké.

[1:12:45] Nee, ik...

[1:12:47] Volgens zijn vlinders en...

[1:12:49] zonder inkap zijn vrijstaande woningen. Nou, dat zijn...

[1:12:51] nogal wat beloftes die PVV hier...

[1:12:53] doet. Wat ik me afvroeg is...

[1:12:54] die afkeer van dat wonen in steden. Ik snap niet zo goed...

[1:12:57] waar dat nou vandaan komt. Er zijn...

[1:12:59] heel veel mensen die volgens mij met heel veel plezier...

[1:13:01] in steden wonen en die de stad uitgaan...

[1:13:03] omdat een huis in een stad vaak zo ontzettend...

[1:13:05] duur is. Of ja, hoe verklaart de heer...

[1:13:07] Matleiner eigenlijk dat in steden...

[1:13:09] wonen vaak zo duur is? De heer Matleiner.

[1:13:12] Ik heb niks tegen...

[1:13:13] wonen in steden. Als je in een stad wil wonen, prima.

[1:13:15] Maar de kwaliteit van wat we daaraan toevoegen...

[1:13:17] wil ik ook in de gaten houden. Als ik dan zie dat Utrecht...

[1:13:19] hele kleine huisjes, allemaal...

[1:13:21] dicht op elkaar, zonder parkeergelegenheid...

[1:13:23] aan het bouwen is, dan denk ik...

[1:13:25] als je te veel mensen, want de steden kennen ook...

[1:13:27] heel veel probleemwijken, met...

[1:13:29] achterstanden, waar stapeling zijn...

[1:13:31] van problemen, waar je ook je kind niet meer...

[1:13:33] buiten kan spelen. Als je dat allemaal volbouwt...

[1:13:35] dat verdichten, dat...

[1:13:37] inbreiden, die laatste trapveldjes moeten...

[1:13:39] ook weer volgebouwd worden. Dat is het beleid in steden.

[1:13:41] Dan maak ik me daar zorgen over. Dus...

[1:13:43] die steden moeten ook een goed klimaat...

[1:13:45] hebben en ook in een stad moet ruimte zijn...

[1:13:47] voor groen. En dat de kinderen buiten...

[1:13:49] kunnen spelen. En dat zie ik steeds onder druk komen.

[1:13:51] En als je je auto niet eens meer voor de deur zet...

[1:13:53] die mevrouw in die sociale huurwoning...

[1:13:55] die daar niet meer uit wil gaan met haar tuintje, dat snap ik.

[1:13:57] Want die gaat niet naar zo'n appartement...

[1:13:59] zonder parkeerplaats. Want zij denkt...

[1:14:01] ik ga toch m'n auto niet opgeven? Ik ben toch niet gek?

[1:14:03] Ik woon hier lekker in een eengezinswoning.

[1:14:05] En ik kan geen kant op. Kijk, we willen...

[1:14:07] doorstroming, maar dan moet je wel een product bieden...

[1:14:09] wat aantrekkelijk is voor mensen. En dat...

[1:14:11] staat onder druk. Er worden nu huizen gebouwd...

[1:14:13] die de mensen niet eens meer willen.

[1:14:15] En u bent tegen de markt. Voor mij is...

[1:14:16] de markt is wat de mensen willen.

[1:14:18] Dat is goede marktwerking. Dat de mensen...

[1:14:20] keuze hebben om te wonen zoals ze willen.

[1:14:22] Met kwaliteit, waar je wijken hebt...

[1:14:24] die veilig zijn, ook een beetje groen zijn.

[1:14:26] En dat is wat ik voor mij zie. Dat kost...

[1:14:28] wel ruimte, maar dat heb ik er graag voor over.

[1:14:31] Helemaal, Leijnen. Dat ook nog tot een...

[1:14:32] En dat is uw laatste interruptie.

[1:14:35] Voorzitter, waarom laat je niet mensen...

[1:14:36] dat zelf beslissen? Ik bedoel, ja, in Utrecht...

[1:14:38] worden inderdaad wat appartementencomplexen neergezet...

[1:14:40] met een veel lagere parkeernorm. Nou ja.

[1:14:42] Mensen staan er nog steeds voor in de rij.

[1:14:44] En er zijn nu heel veel andere plekken waar wel...

[1:14:46] heel veel parkeerplekken zijn. Waarom laat je...

[1:14:48] mensen daar niet zelf een keuze in maken? Waarom zou je dan...

[1:14:50] hier, vanuit Den Haag, moeten verplichten...

[1:14:52] dat er bij elk huis 1,2 parkeerplekken is?

[1:14:55] Helemaal plekken. Hadden mensen...

[1:14:56] maar keuze, meneer Paternotte. Want dat is het probleem.

[1:14:58] U heeft keuze met uw salaris. Ah, nee. De gemiddelde...

[1:15:00] Nee, laat mij nou uitpraten. U heeft...

[1:15:02] keuze met uw salaris. U kan overal...

[1:15:04] gaan wonen. U krijgt een lekkere, dikke reiskostenvergoeding.

[1:15:06] U kan zelfs op het platteland gaan wonen. Kan allemaal.

[1:15:08] Maar die mensen die in die stad soms zitten...

[1:15:10] die kunnen helemaal niet kiezen. Die zitten...

[1:15:11] thuis bij paps en mams.

[1:15:14] Die zijn al blij met ieder kippenhok...

[1:15:15] wat er komt. En die mensen, als je mensen...

[1:15:17] zou vragen. Ga eens naar makelaars. Ga eens spreken.

[1:15:19] Wat willen mensen nou hebben? Wat is nou...

[1:15:21] waar is vraag naar? Dan zijn dat gewoon...

[1:15:23] riante woningen. En...

[1:15:25] het liefst woningen met een parkeerverziening.

[1:15:27] Als je geen auto meer kan hebben...

[1:15:29] Kijk, voor sommige studenten is het allemaal geen probleem.

[1:15:31] En er zijn ook heuselmensen die zonder auto kunnen.

[1:15:33] Maar de meeste mensen, ook in de stad, willen gewoon...

[1:15:35] af en toe die auto kunnen pakken. Zodat je niet met je boodschap...

[1:15:38] sjouw op je zeventigste.

[1:15:40] Ja, voorzitter. Ik gun het iedereen...

[1:15:41] dat je zegt, ik wil een auto kunnen pakken. Ik zie alleen...

[1:15:43] dat gemeenten meer woningen...

[1:15:46] kunnen bouwen. Toch even een punt...

[1:15:47] vanuit de voorzitter. U heeft uw interrupties opgebruikt.

[1:15:49] Ja, ik snap het. Maar ik kreeg net een nogal vrij harde...

[1:15:51] jij-bak hiernaartoe. Ik wilde zeggen, u mag nog een persoonlijk...

[1:15:53] feit maken, maar niet een nieuwe interruptie plaatsen.

[1:15:56] Het is gewoon een debat over een...

[1:15:57] visie hoe wij willen wonen. Het is toch een leuk debat.

[1:16:00] Ja, nou ja. Als we het over...

[1:16:02] reiskostenvergoedingen van de PVV-fractie hebben.

[1:16:03] Maar voorzitter, ik...

[1:16:05] wil het punt maken dat als...

[1:16:07] gemeenten verplicht allemaal een bepaald...

[1:16:09] aantal parkeerplekken bij een woning moeten neerzetten...

[1:16:11] kunnen ze minder woningen neerzetten.

[1:16:13] Dus inderdaad hebben mensen nu veel keuze. Nou, er is een enorm...

[1:16:15] tekort over woningen. Dat heb ik net...

[1:16:17] dat was de kern van mijn hele verhaal.

[1:16:19] Maar als je vanuit hier daar regels voor gaat opleggen...

[1:16:21] die in alle gemeenten precies moeten volgen, dan zul je...

[1:16:23] minder woningen krijgen. Dus ik zou het liefste willen...

[1:16:25] dat een stad als Utrecht op allerlei plekken...

[1:16:28] plekken maakt waar mensen die graag een auto...

[1:16:29] voor de deur hebben, of die dat misschien zelfs nodig hebben...

[1:16:31] dat die ervoor kunnen kiezen. Maar dat het ook prima...

[1:16:33] is als er een paar appartementencomplexen zijn...

[1:16:35] waar mensen nog steeds heel graag...

[1:16:37] in willen wonen, die zeggen ik heb geen auto...

[1:16:39] nodig. Dat is ook prima. Dat hoeven...

[1:16:41] we niet hier vanuit hier in Den Haag vanuit...

[1:16:43] de PVV-fractie te beslissen. We gaan door...

[1:16:45] naar de interruptie van de heer De Hoop van...

[1:16:47] de Hoelingspartij van de Arbeid. Ja, voorzitter, ik wilde...

[1:16:51] eigenlijk nog even wachten op het blokje...

[1:16:53] met de huurwaarde. Heer Madlener...

[1:16:55] nog op... Dan wachten we daar op, heer Madlener.

[1:16:57] Vervolgt u het ook.

[1:17:00] Ja, voorzitter, dus...

[1:17:01] de visie op hoe gaan we met...

[1:17:03] z'n allen wonen, ook in de stad, en...

[1:17:05] ik hou van veilige, fijne...

[1:17:08] stedelijke wijken en niet te veel...

[1:17:11] kippenhokken zonder...

[1:17:11] enig groen of parkeerplaats voor de...

[1:17:13] deur. En dat is wat er te veel gebouwd wordt...

[1:17:15] in mijn ogen. Dat komt ook door die eis, twee derde...

[1:17:17] moet betaalbaar. Dat lijkt...

[1:17:19] leuk, maar dat zorgt ervoor...

[1:17:21] dat heel veel midden- en duurdere woningen...

[1:17:24] dus niet gebouwd worden op die plek. En dat zijn nou...

[1:17:25] juist de woningen die de goedkopere...

[1:17:27] mogelijk maken. Dus die eis is zo hoog...

[1:17:29] dat krijg je niet meer voor elkaar. En...

[1:17:31] daar wil ik graag de minister over horen, wat hij...

[1:17:33] daarvan vindt. Ehm...

[1:17:35] want het gaat uiteindelijk om de grondexploitaties.

[1:17:37] Dan ga ik snel...

[1:17:39] door naar de huren. Oh nee, ik wil...

[1:17:41] de nieuwbouwwijk Blij zo nog even noemen...

[1:17:43] in Lansingerland. Daar moeten dan...

[1:17:45] windmolens komen. De provincie houdt dat...

[1:17:47] tegen. Het lijkt me een redelijk...

[1:17:49] goede wijk te worden. Waarom wordt dat...

[1:17:51] tegengehouden, is de vraag. Kan de minister...

[1:17:54] daar eens met de provincie over spreken.

[1:17:56] 4000 woningen kunnen daar komen.

[1:17:58] Dan de huren, ja.

[1:18:00] De minister, die zegt...

[1:18:01] de huren te willen beperken, maar heeft net een huurstijging aangekondigd...

[1:18:03] van 5,8% per 1...

[1:18:05] juli. Dat is veel te hoog, voorzitter. Heel veel mensen zitten...

[1:18:07] in de knel. Die kunnen...

[1:18:10] dat helemaal niet betalen.

[1:18:11] 5,8% is een enorme huurverhoging.

[1:18:13] Dus ik snap niet waarom de minister voor zo'n...

[1:18:15] gigantische huurverhoging juist in deze...

[1:18:17] tijd kiest. We hebben allemaal te maken met inflatie...

[1:18:20] dure boodschappen, dure hoge...

[1:18:22] energiebelastingen vooral. Komt u tot...

[1:18:23] een afronding in het land? En ik snap dus niet waarom...

[1:18:25] de minister dat doet.

[1:18:27] Dus is de minister bereid om dat te matigen...

[1:18:29] naar bevriezen. Ik weet niet wat...

[1:18:31] daarmee bedoeld wordt. Of dat inflatieniveau...

[1:18:34] is of een...

[1:18:35] echte bevriezing. In ieder geval...

[1:18:37] de PVV wil het matigen.

[1:18:39] Die huurverhoging is te hoog. Dank u wel.

[1:18:41] Dan ga ik naar de interruptie van de heer Van Dijk.

[1:18:44] Ja, voorzitter.

[1:18:46] De PVV...

[1:18:47] stelt nu de vraag aan een...

[1:18:49] demissionaire minister.

[1:18:51] Volgens mij kunt u kiezen.

[1:18:53] U kunt hier gewoon kiezen. U kunt...

[1:18:55] gewoon zeggen, ja, SP, goed idee.

[1:18:57] Inderdaad, die sociale huur die...

[1:18:59] ik beschreef het net, die gaan we niet...

[1:19:01] nog een keer zwaarder belasten. U kunt...

[1:19:03] hier gewoon nu zeggen ja of nee. Dus mijn...

[1:19:05] vraag is heel simpel. 0%...

[1:19:07] ja of nee? Ja, dat...

[1:19:10] roept al de vraag op. Is dat 0%...

[1:19:11] met inflatie of 0% zonder...

[1:19:14] inflatie? Dus zonder inflatie...

[1:19:16] is het een huurverlaging. Want de inflatie...

[1:19:18] is natuurlijk ook aanwezig. Dus...

[1:19:19] de SP wil 0%...

[1:19:21] dus eigenlijk een huurverlaging. Dat zou...

[1:19:24] mooi zijn. Ik wil graag weten van de minister hoe...

[1:19:26] hij daarnaar kijkt. Ik wil graag de gevolgen hebben.

[1:19:28] Ehm, want...

[1:19:30] het scheelt eigenlijk ook dat er minder huur...

[1:19:32] toeslag hoeft te worden betaald. Dus voor...

[1:19:34] de rijksfinanciën lijkt me dat niet eens zo slecht.

[1:19:36] Maar ik wil het wel even weten voordat we daarmee...

[1:19:38] instemmen. In ieder geval, de PVV...

[1:19:40] wil die huren matigen. We vinden 5,8...

[1:19:42] een veel te hoge huurverhoging.

[1:19:44] Ehm, dus liever niet. En dan...

[1:19:46] had ik ons laatste vraag over die...

[1:19:48] dakloze Oost-Europeanen. Hoe gaat u die aanpakken of...

[1:19:50] terugsturen? En over de 1.900 flexwoningen...

[1:19:52] die, waar ik steeds over lees, die...

[1:19:54] aangekocht zouden zijn...

[1:19:55] die niet gebruikt worden. Is dat waar?

[1:19:58] En zo ja, wat...

[1:19:59] gaat de minister daarmee doen? De heer De Hoop...

[1:20:02] had u nog een interruptie willen plegen?

[1:20:03] Zeer zeker, voorzitter. Allereerst...

[1:20:06] de huurverhoging. De heer Matlenen zegt...

[1:20:08] dat hij daar tegen is, hè? Dan heb ik u...

[1:20:10] goed begrepen. Dat is wel gek. 19 december...

[1:20:12] heeft u nog tegen de motie gestemd van GroenLinks...

[1:20:14] Partij van de Arbeid om dat te voorkomen.

[1:20:15] Had u kunnen doen. Stemt u niet voor.

[1:20:18] Zo net in onze interruptie zei u...

[1:20:20] die doorbouwgarantie moeten we niet doen.

[1:20:23] September...

[1:20:23] 2023 stemt u daar nog voor.

[1:20:26] Dus ik vind het een beetje gek, dit hele...

[1:20:28] betoog van de heer Matlenen. Want ik hoor hem allemaal dingen zeggen...

[1:20:30] die ik nog nooit van een PVV heb gehoord.

[1:20:32] Ook nooit gedroomd van een sociale...

[1:20:34] huurwoning. Wonen...

[1:20:36] als een markt en product. Wat is er...

[1:20:38] met de PVV aan de hand? Weet u zeker...

[1:20:39] dat u namens de PVV spreekt? Of spreekt u...

[1:20:42] vooral als oud-makelaar? Ik vraag het maar even...

[1:20:44] want u laat mij in ieder geval vertwijfeld...

[1:20:46] achter. De heer Matlenen.

[1:20:47] Ja, voorzitter. U spreekt met een oud-PVV'er...

[1:20:50] die zich zorgen maakt over de kwaliteit...

[1:20:52] hoe we met z'n allen gaan wonen. Want wonen vinden we...

[1:20:54] allebei belangrijk. En er moet een...

[1:20:56] voldoende aantal zijn. Maar er moet ook...

[1:20:58] voldoende kwaliteit zijn. En dat is waar ik me echt...

[1:20:59] zorgen om maak. Overigens...

[1:21:02] die box 3-beleggers en die...

[1:21:04] particuliere verhuur...

[1:21:05] staat ook zwaar onder druk. Ik heb zelf in zo'n woning gewoond.

[1:21:08] Ik was er blij mee als een tijdelijke woning.

[1:21:10] Dus we kunnen dat allemaal gaan aanpakken...

[1:21:12] en iedereen in een sociale huurwoning poppen.

[1:21:13] Ik weet niet of dat een goed idee is. Ik denk dat...

[1:21:15] kwaliteit ook belangrijk is. En doorstromen is ook...

[1:21:18] niks mis mee. Dus u kunt nu...

[1:21:20] een paar dingen eruit halen. Ik heb net gezegd...

[1:21:22] wij willen minder huurverhoging...

[1:21:24] of misschien wel geen huurverhoging. Dat zou...

[1:21:26] nog het mooiste zijn natuurlijk. Er is niemand hier...

[1:21:27] bij de PVV die voor hoge huurverhoging...

[1:21:30] is. Dus vandaar mijn vraag en mis. Maar ik wil...

[1:21:32] wel even weten wat voor consequenties heeft dat.

[1:21:34] We zitten ook in onderhandelingen.

[1:21:36] Dat vergt ook afstemming.

[1:21:38] Dus...

[1:21:39] maar het gaat hier om de visie op wonen.

[1:21:41] En we steunen elkaar in dat...

[1:21:44] er voldoende aanbod moet zijn.

[1:21:45] Maar de kwaliteit moet ook op orde zijn.

[1:21:49] De heer De Hoop heeft nog een interruptie.

[1:21:50] Zou u laatste zijn? Zeker.

[1:21:52] Die besteed ik graag aan de heer Matleden.

[1:21:54] Want ik merk dat hij dus bang is voor de onderhandelingen.

[1:21:56] En ik las al dat de PVV geen dingetjes...

[1:21:58] mocht doen die geld kosten.

[1:21:59] Nou ja, alle begrip. Dat is wel eens vaker zo in een onderhandeling.

[1:22:02] Maar het is wel iets anders wat we kunnen doen als Kamer.

[1:22:04] Namelijk als die wet betaalbare huur naar de Kamer komt...

[1:22:07] dat we die dan gaan behandelen.

[1:22:08] Daarmee kunnen we voorkomen dat er huurverhogingen komen.

[1:22:11] We kunnen er zelfs voor zorgen dat...

[1:22:12] 300.000 woningen...

[1:22:14] misschien wel tot 200 euro per maand verlaagd worden.

[1:22:17] Voor de mensen. Voor 1 juli.

[1:22:18] Kunnen we met elkaar doen.

[1:22:19] Dus is de PVV dan bereid om dat wel te behandelen?

[1:22:22] Want er zijn tal van moties van de PVV...

[1:22:25] dat u dat gesteund heeft.

[1:22:26] Overigens echt totaal tegen de markt in.

[1:22:28] Dus echt iets heel anders dan wat u net zei.

[1:22:30] Maar los daarvan, bent u bereid dan...

[1:22:32] om dat debat in de Kamer met elkaar te voeren?

[1:22:33] Want dit gaat niet over geld.

[1:22:34] Dus u hoeft echt niet bang te zijn voor de heer Wilders...

[1:22:37] dat die u op de vingers stikt.

[1:22:39] Bent u daartoe bereid om dat debat dan met de Kamer te voeren...

[1:22:42] als minister De Jonge met die wet naar de Kamer komt?

[1:22:44] Want dan kunnen we mensen echt helpen.

[1:22:45] De heer Matleen, de PVV.

[1:22:47] Ja, dan kunt u mensen helpen.

[1:22:49] Maar ik heb wel begrepen dat heel veel particuliere beleggers...

[1:22:53] die nu dubbel gepakt worden...

[1:22:54] enerzijds met de huurverlaging...

[1:22:55] anderzijds met die enorme box-3-verhogingen...

[1:22:58] dat die straks hun aanbod van de markt gaan halen.

[1:23:00] En dat er dus minder aanbod komt.

[1:23:02] En daar heb ik zelf in zo'n huis gewoond.

[1:23:03] Ik heb tijdelijk in een huis gewoond van iemand...

[1:23:06] die zei, ik heb dat gekocht voor m'n pensioen...

[1:23:08] en dat ga ik verhuren. En ik was er blij mee.

[1:23:10] Want ik kon daar twee jaar gewoon...

[1:23:11] voor een flinke huurprijs weliswaar in een prima huis wonen.

[1:23:14] Omdat ik een tussenoplossing zocht.

[1:23:16] Dus daar is vraag naar.

[1:23:19] En om die vraag nu...

[1:23:20] Dus ik twijfel eigenlijk.

[1:23:22] Moeten we dit wel doen op dit moment?

[1:23:24] Of moeten we dit meer zien?

[1:23:25] Kijk, we willen de excessen aanpakken.

[1:23:27] Er zijn ook heel veel goede particuliere verhuurders.

[1:23:29] En we moeten natuurlijk niet het kind met het badwater weggooien.

[1:23:32] Want het zijn niet allemaal loesjes.

[1:23:33] Het zijn niet alleen loesjehuisjesmelkers.

[1:23:34] Er zijn erbij. Die moeten we aanpakken.

[1:23:36] Maar er zijn er ook die een prima product aanbieden.

[1:23:39] Dus laten we nu niet het versimpelen.

[1:23:42] Dus ik twijfel...

[1:23:43] over wat we nu moeten doen met die wet.

[1:23:46] U kiest gewoon voor de verhuurder...

[1:23:48] in plaats van de huurder.

[1:23:49] Ik meen toch echt dat Henk en Ingrid...

[1:23:57] Nou, kijk.

[1:23:58] De huurder is ook gebaat bij aanbod.

[1:24:00] Want er is nou eenmaal vraag.

[1:24:01] Ik heb zelf in zo'n huis gewoond. Ik was dolblij dat ik hem kon vinden.

[1:24:04] Dus als we die verhuurders te hard aanpakken...

[1:24:06] dan verdwijnt dat aanbod.

[1:24:08] Ja, dat is ook zo.

[1:24:09] Dat snapt u toch ook?

[1:24:11] En de vraag is nu...

[1:24:12] Is dat een goed beleid?

[1:24:14] Ik heb de wetvoorstel nog niet gezien van de heer De Jonge.

[1:24:16] Maar er komt straks een nieuwe minister, hopelijk.

[1:24:18] Die daar met een uitgebreide visie op komt.

[1:24:20] Want dit probleem ligt voor.

[1:24:22] We steunen dat we excessen willen aanpakken.

[1:24:24] We steunen dat we iets aan die schaarse huur moeten doen.

[1:24:29] Maar wat er nu dreigt...

[1:24:30] en dat hebben we allemaal in onze mail gekregen...

[1:24:32] is dat het aanbod hierdoor zal verminderen.

[1:24:34] En daar helpen we de huurder dus ook niet mee.

[1:24:36] Want die huizen zijn wel keihard nodig...

[1:24:37] voor mensen die tussen wal en schip vallen.

[1:24:39] Die niet kunnen kopen op dit moment...

[1:24:40] maar ook niet in aanmerking komen voor een sociale huurwoning.

[1:24:43] Dat zijn ook heel veel mensen.

[1:24:44] Die moeten we ook niet in de steek laten.

[1:24:46] Natuurlijk ook heel veel Polen en Oost-Europese...

[1:24:51] Dat weten we ook.

[1:24:52] En daar moeten we dus ook wat aan doen...

[1:24:53] dat die instroom minder wordt.

[1:24:57] Ik wil even...

[1:24:58] En dat is nu natuurlijk niet alleen aan de heer De Hoop gericht...

[1:25:00] maar om de orde van de vergadering...

[1:25:02] is dat we niet door elkaar in praten...

[1:25:04] en graag vier de voorzitters spreken.

[1:25:06] En we ook ons houden aan het feit dat we vier interrupties doen.

[1:25:08] Dus geen vijfde en zesde er achteraan plakken...

[1:25:11] en schreeuwen door elkaar.

[1:25:12] Dus dat is ook de reden waarom ik nu nog even kijk...

[1:25:14] of er andere mensen zijn die een interruptie willen plegen.

[1:25:16] De heer De Hoop is door zijn interrupties heen.

[1:25:18] Dus dan gaan we naar mevrouw Keijzer van de BBB.

[1:25:21] Ja, dank u voorzitter.

[1:25:22] Een heleboel emoties...

[1:25:25] bij dit onderwerp.

[1:25:26] Maar dat is trouwens ook logisch.

[1:25:27] Want als we het hebben over wat fundamenteel is in het leven van mensen...

[1:25:30] dan is dat kleren aan je lijf...

[1:25:33] eten in je buik...

[1:25:34] en een dak boven je hoofd.

[1:25:35] En daar gaat het hier vandaag over.

[1:25:38] Voorzitter, ik heb in aanloop...

[1:25:40] naar deze commissievergadering geconstateerd...

[1:25:42] dat deze minister, zoals altijd...

[1:25:44] zijn PR in ieder geval op orde had.

[1:25:46] In vele media kwamen de berichten voorbij...

[1:25:48] dat het wel goed zat...

[1:25:50] met het realiseren van nieuwbouwwoningen.

[1:25:53] Dit staat wat mij betreft...

[1:25:55] toch wel in schril contrast...

[1:25:56] met verhalen die gelukkig ook geregeld de pers halen...

[1:25:59] over...

[1:26:00] de verschillende uitingsvormen...

[1:26:02] van de malaise in de volkshuisvesting.

[1:26:05] Het bericht dat jongeren niet starten...

[1:26:06] met gezinsvorming.

[1:26:08] Dat is juist algemeen normeleerd.

[1:26:10] En dat is vooral voor mij...

[1:26:11] als potentiële wannabe grootmoeder...

[1:26:15] een punt van grote zorg.

[1:26:17] Wanneer bereik ik ooit...

[1:26:18] die status, voorzitter?

[1:26:21] Een van de dingen die goed zijn...

[1:26:22] om te zien...

[1:26:23] een van de dingen die goed zijn om te zien...

[1:26:26] is de regeling...

[1:26:30] huisvesting aandachtsgroep.

[1:26:32] Dit is een regeling...

[1:26:33] die daklozen en studententen...

[1:26:35] bijvoorbeeld een grotere kans zou geven...

[1:26:37] op huisvesting.

[1:26:38] Maar voorzitter...

[1:26:39] het lastige is zo langzamerhand...

[1:26:41] dat zo'n beetje iedereen...

[1:26:43] onder anderhalf keer modaal...

[1:26:46] een bijzondere aandachtsgroep is.

[1:26:48] Ouderen die vastzitten in een gezinswoning...

[1:26:50] omdat er geen betaalbare ouderenappartement zijn.

[1:26:54] Nou, de jongeren...

[1:26:54] waar ik het net al over had.

[1:26:57] Je zou soms...

[1:26:58] bijna willen pleiten...

[1:27:00] voor een spreidingswet...

[1:27:02] waarin ook voor al deze mensen...

[1:27:04] verplicht een plekje moet komen.

[1:27:06] En voor iedereen...

[1:27:08] die denkt van...

[1:27:09] ja, waar gaat dit nou eigenlijk over?

[1:27:10] Denk nog eens even terug aan je eerste baantje.

[1:27:13] Wat je dan per maand verdiende.

[1:27:15] En wat dat zou betekenen...

[1:27:17] in de huidige huur- of koopmarkt.

[1:27:20] Volgens mij, voorzitter...

[1:27:22] ben je dan heel verdrietig...

[1:27:24] na die rekensom.

[1:27:25] Want het betekent dat je thuis moet blijven wonen.

[1:27:28] Het gaat vandaag over...

[1:27:30] de staat van de volkshuisvesting.

[1:27:31] En ik kan er eigenlijk heel kort over zijn...

[1:27:33] dat is niet je best.

[1:27:35] Wat mij betreft, wat de BBB betreft...

[1:27:37] is het echt noodzaak dat er een nationaal...

[1:27:39] noodplan woningbouw komt.

[1:27:41] En voorzitter, dan moeten we...

[1:27:43] een heleboel heilige huisjes...

[1:27:45] om, om...

[1:27:47] woningen te gaan realiseren.

[1:27:50] Als ik...

[1:27:51] naar de discussie in de verschillende...

[1:27:53] commissiekamers luister...

[1:27:55] de verschillende...

[1:27:57] zalen waar gedeputeerd wordt in deze...

[1:27:59] kamer, lijkt het soms bijna...

[1:28:01] een soort schizofrenie...

[1:28:03] voor zover ik dat woord mag...

[1:28:05] gebruiken in beleidsvelden.

[1:28:07] Silo's, bijna.

[1:28:10] In de ene...

[1:28:11] het ene debat worden er extra...

[1:28:13] eisen gevraagd...

[1:28:15] op te leggen op het gebied van duurzaamheid.

[1:28:18] In het ander debat...

[1:28:19] worden er extra fiscale...

[1:28:21] maatregelen getroffen om de...

[1:28:23] rijksbegroting dicht te krijgen.

[1:28:25] In een volgende...

[1:28:27] debat wordt er een verbod op...

[1:28:29] tijdelijke huurcontracten ingesteld.

[1:28:32] En zo zijn...

[1:28:33] er vele...

[1:28:35] voorbeelden te noemen waarbij...

[1:28:37] je jezelf afvraagt, realiseren...

[1:28:39] wij ons met elkaar hier wat we aan het doen zijn?

[1:28:41] Als je met elkaar van...

[1:28:43] mening bent dat het grootste probleem...

[1:28:45] wat wij hebben is...

[1:28:47] te weinig woningen...

[1:28:49] huur, koop...

[1:28:51] wat dan ook, dan moeten...

[1:28:53] we met elkaar...

[1:28:54] in zo'n crisisdiscussie...

[1:28:57] echt met een aantal dingen...

[1:28:59] stoppen of anders gaan doen.

[1:29:01] Allerlei extra eisen aan...

[1:29:03] duurzaamheid. Op het gebied van...

[1:29:05] duurzaamheid. Prima.

[1:29:06] Heel goed voor te stellen. Maar ze komen...

[1:29:09] bovenop alle eisen die er al zijn...

[1:29:11] en maken het bouwen...

[1:29:12] duurder. Allerlei extra...

[1:29:14] fiscale maatregelen bij investeerders.

[1:29:17] Misschien goed voor te stellen...

[1:29:19] omdat wij bepaalde zaken...

[1:29:20] willen gaan betalen, maar het jaagt...

[1:29:23] investeerders weg.

[1:29:24] Een verbod op tijdelijke huurcontracten.

[1:29:27] Prima voorstelbaar als je de...

[1:29:29] excessen tot je neemt.

[1:29:31] Maar het betekent dat mensen...

[1:29:32] die bijvoorbeeld een tuinhuisje hebben...

[1:29:34] of een zolderverdieping...

[1:29:37] hebben die apart toegankelijk is...

[1:29:38] niet meer gaan verhuren.

[1:29:41] Omdat ze...

[1:29:42] veel te bang zijn dat ze iemand...

[1:29:44] binnenkrijgen waar ze vervolgens...

[1:29:46] nooit meer van afkomen.

[1:29:48] De eisen die gesteld...

[1:29:50] worden voor het bouwen van windmolens.

[1:29:53] Collega Madlene had...

[1:29:54] er dat al over. Het betekent dat...

[1:29:56] locaties die prima geschikt zijn voor woningbouw...

[1:29:59] daar niet voor in aanmerking...

[1:30:00] komen, want er ligt al een claim op.

[1:30:02] In deze zin is het ook wel eens interessant...

[1:30:04] om aan de minister te vragen...

[1:30:06] herkent hij dit beeld?

[1:30:08] Hij is nu demissionair...

[1:30:10] maar is hij wel eens de afgelopen tijd...

[1:30:12] bezig geweest om te kijken...

[1:30:13] wat kunnen we nou bereiken aan...

[1:30:16] minder regels in plaats van...

[1:30:18] meer regels...

[1:30:19] op te leggen, voorzitter?

[1:30:23] Het zou ook interessant zijn...

[1:30:24] om aan de minister te vragen...

[1:30:26] die andere prachtige PR-momenten...

[1:30:28] waarop hij de woondeals...

[1:30:30] ondertekende. Dat zag er toen...

[1:30:32] veelbelovend uit. Duizenden...

[1:30:34] woningen zouden we...

[1:30:35] met elkaar extra...

[1:30:38] krijgen. Hoe staat het...

[1:30:40] daar nou mee? De staat van de huisvesting...

[1:30:41] staat niet meer dan dat het een goed instrument is...

[1:30:44] om tot woningbouw te komen.

[1:30:46] Maar zoals Schaefer...

[1:30:49] een...

[1:30:50] sociaaldemocraat ooit zo mooi zei...

[1:30:52] in Gelul kan je niet wonen.

[1:30:53] Ja, goed, hè? Ja, het is echt vreselijk.

[1:30:56] Socialist, hè?

[1:30:57] Was dus socialist. Ik dacht dat het...

[1:30:59] sociaaldemocraat was.

[1:31:01] Oh, mijn oprechte excuses...

[1:31:03] aan de heer Dijk, voorzitter. Er zit een...

[1:31:05] pertinent verschil tussen socialist...

[1:31:07] en sociaaldemocraat. Ik ben ervan gerust.

[1:31:09] Maar voorzitter, kort...

[1:31:11] en zo zijn er nog wel een aantal andere zaken...

[1:31:13] Het roept een punt van orde op van de heer Paternotten, denk ik.

[1:31:15] Ja, namens...

[1:31:17] alle Amsterdammers, hij zei dus...

[1:31:18] niet Gelul, maar geouwehoer. Dat is gewoon...

[1:31:20] een heel belangrijk onderscheid.

[1:31:22] Nou, waarvan acte, zou ik willen zeggen.

[1:31:23] Ja, dan wreekt dan toch de Volendammer...

[1:31:25] in mij zich.

[1:31:28] Maar de boodschap is duidelijk, volgens mij.

[1:31:29] Ik zal het niet in dialect herhalen, voorzitter.

[1:31:32] Maar u begrijpt wat ik bedoel.

[1:31:34] Dus, voorzitter...

[1:31:36] Wat mij betreft...

[1:31:38] geldt ook hier dat...

[1:31:39] de weg naar de hel geplavijd is...

[1:31:41] met goede bedoelingen. En de hel waar we inmiddels in beland zijn...

[1:31:44] is het schreeuwend tekort...

[1:31:45] om woningen. Zo zit het er trouwens...

[1:31:47] ook nog wel in de toewijzing...

[1:31:49] van sociale huur. Een aantal bijzondere...

[1:31:51] zaken. Als je alleen bent...

[1:31:53] mag je tot een inkomen van...

[1:31:55] 47.000 euro sociale huur.

[1:31:57] Ben je met z'n tweeën, heb je opeens...

[1:31:59] een grens van 52.000 euro.

[1:32:01] Allemaal te verklaren. Maar in de praktijk...

[1:32:03] betekent dat dat mensen gaan marchanderen...

[1:32:05] met wetgeving. Voorzitter, moeten we daar...

[1:32:07] ook niet eens van af.

[1:32:10] Dus, voorzitter, kort gezegd...

[1:32:11] Nationaal Noodplan, schrappen in...

[1:32:13] regelgeving. Het is echt...

[1:32:15] twee over twaalf. Dank u wel.

[1:32:18] Ik dank u wel.

[1:32:19] En dan zou ik graag aan de heer...

[1:32:21] Paternotte willen vragen om het voorzitsschap...

[1:32:23] heel even over te nemen, zodat ik...

[1:32:25] namens de VVD ook een inbreng kan leveren.

[1:32:28] Ja, dan...

[1:32:29] doe ik dat en dan ga ik...

[1:32:31] het woord geven aan de heer Peter de Groot.

[1:32:33] En ik spreek namens de fractie van de VVD.

[1:32:35] Ik dank u wel, voorzitter. De VVD...

[1:32:38] wil van voor iedereen in Nederland...

[1:32:40] een fijn en betaalbaar dak...

[1:32:42] boven je hoofd. In een veilige...

[1:32:44] en bereikbare wijk.

[1:32:46] Ik herhaal dat elk debat...

[1:32:48] omdat we moeten blijven werken...

[1:32:49] aan deze ambitie. Want...

[1:32:51] ondanks dat de volkshuisvesting weer...

[1:32:54] is van weg geweest, zoals deze minister vaak zegt...

[1:32:56] had de VVD liever gezien...

[1:32:58] dat de ministers zeggen...

[1:32:59] de woningbouw ligt weer op het niveau van weleer.

[1:33:02] Maar niets is minder waar. Het woningtekort...

[1:33:04] neemt toe, terwijl de bouw inzakt.

[1:33:06] Dat is duidelijk te zien...

[1:33:07] in het aantal vergunningen wat wordt afgegeven.

[1:33:10] Het is een duidelijk signaal van de bouw.

[1:33:12] Het bouwtempo neemt af.

[1:33:14] En dat is de VVD...

[1:33:16] een doorn in het oog. En laten we...

[1:33:18] dan ook even stilstaan bij hoe dat eigenlijk komt.

[1:33:21] Om te beginnen bij alle regelgeving.

[1:33:23] Het doorzetten van...

[1:33:25] nieuwe regels zorgt voor verstikking van de bouw.

[1:33:28] Juist in een tijd...

[1:33:29] dat er meer zuurstof nodig is.

[1:33:31] De VVD is het eens...

[1:33:33] dat we misstanden moeten voorkomen.

[1:33:35] Excelsieve huren niet kunnen.

[1:33:36] Maar het voorstel wat nu eraan komt...

[1:33:39] pakt slecht uit voor investeringen...

[1:33:40] juist in nieuwbouw. De wet...

[1:33:42] de zogenaamde wet betaalbare huur...

[1:33:44] is een sterke, als we niet uitkijken...

[1:33:46] blinde ambitie aan het worden.

[1:33:48] En deze regulering raakt...

[1:33:50] 8.000 tot 900.000 nieuw te bouwen woningen.

[1:33:53] Want de hypothese dat deze wet...

[1:33:55] geen huurders zal helpen...

[1:33:56] wellicht op zittende huurders op korte termijn.

[1:33:58] Maar wat de huurders in de toekomst echt helpt...

[1:34:01] is het bouwen, het aanbod vergroten...

[1:34:03] en niet verkleinen.

[1:34:05] Het is de verplichting van deze minister...

[1:34:07] rondom deze regulering zowel naar de kant...

[1:34:09] van de huurder als die van de...

[1:34:11] verhuurder te kijken. Want kijk maar...

[1:34:13] wat er buiten deze Kamer aan de gang is.

[1:34:16] Economen slaan alarm.

[1:34:18] De internetconsultatie laat...

[1:34:19] grote zorgen zien bij verhuurders.

[1:34:21] De Raad van State is...

[1:34:23] in de beoordeling van de wet behoorlijk negatief...

[1:34:25] en heel belangrijk...

[1:34:27] de investeringen in nieuwbouw van de middenhuur...

[1:34:29] zijn opgedroogd. En nee, minister...

[1:34:31] partijen bevestigen echt dat dit niet alleen...

[1:34:33] de rente op de markt is.

[1:34:35] En de VVD heeft grote zorgen...

[1:34:37] en daarom de volgende vragen.

[1:34:39] Waarom kijkt de minister weg van de negatieve reactie...

[1:34:41] van de Raad van State, economen en investeerders?

[1:34:44] En waar is het...

[1:34:45] in het najaar van 2023...

[1:34:48] toegezegde dashboard over...

[1:34:49] hoe staat het eigenlijk met die bouwprojecten?

[1:34:53] Hoeveel van die toegezegde middenhuurwoningen...

[1:34:55] van die toegezegde...

[1:34:57] 50.000 middenhuurwoningen...

[1:34:59] die door de markt gerealiseerd zouden worden...

[1:35:01] zijn ook in 2023 gebouwd?

[1:35:03] Want hier is namelijk een kamerbrede motie op aangenomen.

[1:35:07] En waarom komt u...

[1:35:08] in het komende voorstel...

[1:35:10] van de regulering van de middenhuur...

[1:35:12] eigenlijk niet over de brug...

[1:35:15] van vragen van bouwende partijen?

[1:35:17] We hebben daar gisteren nog een brief over ontvangen.

[1:35:19] Zij willen dat de minister graag over de brug komt...

[1:35:21] met extra maatregelen...

[1:35:22] in het voorstel. En staat u nog steeds achter...

[1:35:24] de toezeggingen die u gedaan heeft...

[1:35:26] aan de VVD...

[1:35:28] dat er eigenlijk een beperkt uitbondingseffect...

[1:35:30] het geval zou zijn en het terugdraaien...

[1:35:32] van bijtoilet geen doel op zich is?

[1:35:34] En als laatste, voorzitter, vraag ik u over...

[1:35:36] hoe gaat u zonder...

[1:35:38] te wijzen naar collega's in het kabinet...

[1:35:40] of andere partijen, ervoor zorgen...

[1:35:42] dat u de zorgen van de Raad van State...

[1:35:44] wegneemt rond de beschikbaarheid van huurwoningen...

[1:35:46] maar vooral ook de investeringen...

[1:35:48] in de nieuwbouw? Goed.

[1:35:51] Dan nog een aantal andere punten, voorzitter.

[1:35:53] Gisteren werd bekend dat het gemeentelijke lasten...

[1:35:56] exponentieel stijgen.

[1:35:57] Juist in een tijd wanneer mensen...

[1:35:59] zwaar hebben, is het de overheid...

[1:36:02] die de lasten met gemiddeld 8,5% verhoogt.

[1:36:05] De overheid gebruikt...

[1:36:06] de lokale lasten om vaak begrotingen te dichten.

[1:36:08] Hoe gaat de minister ervoor zorgen...

[1:36:10] dat deze stijgingen tegengegaan worden?

[1:36:13] En dan nog een tweetal punten...

[1:36:14] die te maken hebben met initiatieven uit de Kamer.

[1:36:16] Het betreft het Fonds Nationale Betaalbare Koopwoningen...

[1:36:19] en het wonen op vakantieparken.

[1:36:21] Beide gestart in het najaar...

[1:36:23] van 2022.

[1:36:24] Erg belangrijk voor koopstarters...

[1:36:26] zijn al die mensen die op parken...

[1:36:27] in onzekerheid leven.

[1:36:30] De overeenkomst van beiden is dat we al anderhalf jaar wachten...

[1:36:32] tot er iets concreets gebeurt.

[1:36:33] Maar hoe kan dit toch? Dit is toch niet te verkopen aan al die mensen?

[1:36:37] Het gaat niet zozeer om mij, om de VVD...

[1:36:39] of aan de Kamer, maar het gaat voor al die mensen...

[1:36:41] in het land die wachten.

[1:36:42] Waarom is het fonds met inmiddels 75 miljoen...

[1:36:44] door de Kamer gereserveerd geld nog niet in de lucht?

[1:36:47] Dat valt niet uit te leggen.

[1:36:48] Laten we stoppen met praten en starten met leveren.

[1:36:51] Dat geldt ook voor de aanpak van vakantieparken.

[1:36:53] Het is enorm stroperig.

[1:36:55] Aangenomen motie in september 2022.

[1:36:57] Plan van aanpak.

[1:36:58] Wederom een VVD-motie in oktober 2022.

[1:37:01] Een brief gevraagd vlak voor de kerst.

[1:37:03] En al die mensen in het land maar wachten...

[1:37:05] wat er daadwerkelijk gebeurt.

[1:37:06] Voorzitter, het is duidelijk. Ik sluit af.

[1:37:09] Stop met die mooie verhalen houden.

[1:37:10] Maar vervul de zaak zoals deze bedoeld is.

[1:37:12] De zorgplicht voor woningzoekers moeten we echt centraal stellen.

[1:37:15] Niet enkel van alleen zitten de huurders.

[1:37:17] Want door die verstikkende regels...

[1:37:19] is er alle zuurstof...

[1:37:20] om te bouwen straks weg.

[1:37:22] Door anderhalf jaar te doen met het uitwerken van plannen...

[1:37:24] is echt niemand geholpen.

[1:37:25] Ik vraag aan deze minister om met alle kwetsbaarheid...

[1:37:27] te reflecteren op de vele vragen...

[1:37:30] die hij buiten deze Kamer dag en nacht bezighoudt.

[1:37:33] Dank u wel.

[1:37:35] Dank aan de heer De Goud van de VVD.

[1:37:36] En dan geef ik het voorzitterschap aan hem weer terug.

[1:37:40] Dank u wel, heer Paternotte.

[1:37:43] Voor het tijdelijk voorzitterschap over te nemen.

[1:37:45] Misschien dat we dat straks nog even doen...

[1:37:47] bij de beantwoording van de minister. Daar kijken we even naar.

[1:37:49] En daar gaan we nu ook heen bewegen...

[1:37:50] naar die beantwoording van de minister.

[1:37:52] Ik heb begrepen dat de minister even tijd nodig heeft...

[1:37:55] voor een aantal vragen die gesteld zijn vandaag.

[1:37:57] Een heel aantal.

[1:37:58] En ik stel dan ook voor dat wij om tien over drie...

[1:38:02] ...

[1:38:02] verder gaan met de eerste termijn...

[1:38:04] en de beantwoording van de minister.

[1:38:06] Ik schors de vergadering.

[2:19:10] Dames en heren.

[2:19:12] Onze gast van vandaag, de minister...

[2:19:14] is weer terug in de commissiezaal...

[2:19:15] met de voorbereiding voor zijn eerste termijn.

[2:19:19] De beantwoording van...

[2:19:21] van alle vragen die gesteld zijn.

[2:19:23] Ik wil een paar dingen vooraf nog zeggen.

[2:19:26] Deze minister vraagt altijd...

[2:19:27] om bewonderheidscoaching. Dat wil ik eigenlijk niet doen.

[2:19:30] Dus daarom maak ik een aantal opmerkingen vooraf.

[2:19:32] Want ze willen graag als Kamer...

[2:19:33] ook nog een tweede termijn.

[2:19:35] Om zes uur stopt dit debat echt.

[2:19:37] Dus ik zou de minister ook willen vragen om...

[2:19:39] te kijken of...

[2:19:41] het kort en bondig kan. Ik ga er helemaal...

[2:19:43] vanuit dat deze Kamerleden vandaag aanwezig...

[2:19:45] alle programma's al gelezen hebben...

[2:19:46] die de minister geschreven heeft. Dus graag...

[2:19:49] direct ingaan op de vragen.

[2:19:51] Want dat zorgt er dan voor dat we vandaag nog...

[2:19:53] aan die tweede termijn toekomen.

[2:19:55] En daarom wil ik ook de Kamerleden vragen...

[2:19:57] als er interrupties zijn om die kort en bondig te stellen.

[2:19:59] Want dat verdient deze minister dan ook als we die afspraak maken.

[2:20:01] En dan gaan we het vast redden om zo rond...

[2:20:03] vijf uur kwart over vijf te beginnen...

[2:20:05] aan de tweede termijn van de Kamer.

[2:20:07] En dan wil ik graag het woord geven aan de minister...

[2:20:09] van Binnenlandse Zaken. Gaat uw gang.

[2:20:11] Voorzitter, dank u wel. En dank dat u...

[2:20:13] ook in dit nieuwe seizoen...

[2:20:15] bij dit allereerste debat op het terrein...

[2:20:17] van volkshuisvesting meteen ook...

[2:20:20] een stevige aanvang neemt...

[2:20:22] met de bondigheidscoaching. Want ik heb dat nodig.

[2:20:23] U weet dat. Ik herken dat. Ik heb dat nodig.

[2:20:26] En daar knapt het debat vast van op.

[2:20:28] En het is goed om met u kennis te maken.

[2:20:30] En goed om met u het eerste debat te hebben.

[2:20:32] Want we spreken vandaag de staat van...

[2:20:33] de volkshuisvesting.

[2:20:36] En...

[2:20:37] de volkshuisvesting is...

[2:20:39] terug van weg geweest.

[2:20:41] En wie de staat van de volkshuisvesting heeft gelezen...

[2:20:43] en dat heeft u blijkens, uw inbreng...

[2:20:46] heeft gezien dat er...

[2:20:47] ongelooflijk veel in gang is gezet.

[2:20:49] Je kunt echt zeggen het fundament is gelegd.

[2:20:51] Maar je kunt ook echt zien dat er ongelooflijk veel...

[2:20:53] werk nog te doen is.

[2:20:56] En dat spoort...

[2:20:57] alleen maar aan om ermee aan de slag te gaan.

[2:20:59] En van uw inbreng...

[2:21:01] was de urgentie...

[2:21:03] om dat te lezen. Die spatten er vanaf.

[2:21:05] En dat is terecht.

[2:21:06] We hebben de volkshuisvesting weer in ere hersteld...

[2:21:09] zou je kunnen zeggen.

[2:21:11] Die volkshuisvesting is terug van weg geweest.

[2:21:13] En dat was ook hard nodig. Ik denk dat...

[2:21:15] de heer De Hoop dat heel terecht zei.

[2:21:18] Wonen is een grondrecht.

[2:21:20] We hebben...

[2:21:21] het thema bestaanszekerheid denk ik...

[2:21:24] heel uitgebreid besproken...

[2:21:25] in de afgelopen maanden. Dat was denk ik...

[2:21:27] het belangrijkste thema. Een van de belangrijkste thema's...

[2:21:29] bij de verkiezingscampagne.

[2:21:32] En dat is terecht.

[2:21:33] Je kunt echt zien dat de volkshuisvesting...

[2:21:35] het gebrek aan betaalbare woningen...

[2:21:38] zet de bestaanszekerheid van mensen...

[2:21:39] onder druk. En eigenlijk alles wat we doen...

[2:21:41] zou je kunnen zeggen...

[2:21:43] draagt bij aan de bestaanszekerheid.

[2:21:45] En alles wat we laten...

[2:21:47] om dichter in de buurt te komen...

[2:21:49] bij een evenwicht op de woningmarkt...

[2:21:51] zet die bestaanszekerheid onder druk.

[2:21:53] Dat we met elkaar veel te weinig woningen...

[2:21:55] hebben gebouwd. Heel veel te weinig betaalbare woningen...

[2:21:57] hebben gebouwd. Niet in staat zijn gebleken...

[2:21:59] om starters te helpen.

[2:22:02] Niet in staat zijn gebleken om...

[2:22:03] mensen met een middeninkomen beter te beschermen.

[2:22:05] Dat doet echt afbreuk aan de bestaanszekerheid...

[2:22:08] van mensen.

[2:22:11] En dat betekent dus...

[2:22:12] dat veel van wat we doen...

[2:22:15] juist ook...

[2:22:16] zou je kunnen zeggen...

[2:22:17] een antwoord is op het recht van de sterkste...

[2:22:20] dat maar al te vaak het hoogste woord heeft...

[2:22:21] in de woningmarkt.

[2:22:24] Ik heb zelf vaak gezegd...

[2:22:25] en ik hoor dat ook een beetje terug...

[2:22:27] de markt heeft veel te veel ruimte gehad.

[2:22:29] Maar dat klinkt als een verwijt aan de markt.

[2:22:31] Maar ik denk dat we eerlijk moeten zijn.

[2:22:33] Ik denk dat het verwijt...

[2:22:34] onszelf treft. Namelijk de overheid...

[2:22:37] is veel te afwezig geweest.

[2:22:38] Heeft veel te weinig gedaan om...

[2:22:40] de regie te nemen. En daarmee...

[2:22:43] inderdaad het recht van de sterkste ook ruim...

[2:22:44] baan gegeven. En alles wat we in gang hebben...

[2:22:47] gezet gaat nou juist daar...

[2:22:49] over het beter beschermen van mensen...

[2:22:50] die ons nodig hebben.

[2:22:52] En ik denk dat dat ook wel een rode...

[2:22:55] draad is in alles wat u...

[2:22:56] naar voren brengt. Dat wij...

[2:22:59] daar werk te doen hebben. Hoe verschillend...

[2:23:00] sommige opvattingen ook zijn. Ik zal kijken...

[2:23:03] hoe ik daar ook...

[2:23:04] middelend in kan zijn. Want ik denk ook dat...

[2:23:06] dat nodig is en ook dat dat mogelijk is.

[2:23:08] Ik wil beginnen, voorzitter...

[2:23:10] met alle vragen die zijn gesteld over woningbouw.

[2:23:12] Daar gingen de meeste vragen over.

[2:23:14] Dus ik heb dat ook weer een beetje onderverdeeld.

[2:23:16] Allereerst de demografische opgave.

[2:23:18] Daar is veel over gezegd.

[2:23:20] Dan wat betekent dat dan voor de woningbouwopgave?

[2:23:22] Hoe groot is die? Dan...

[2:23:24] de marktontwikkelingen van de laatste tijd.

[2:23:26] Dan de regie.

[2:23:28] Dan de locaties. Dan de...

[2:23:30] regelingen, de financiële kant ervan.

[2:23:32] En grond- en vakantieparken. Dat zijn eigenlijk...

[2:23:34] alle vragen die gaan over de woningbouw.

[2:23:37] Dan de vragen...

[2:23:38] die gaan over de huur. Dat heeft twee grote...

[2:23:40] blokken, namelijk de huurverhogingen...

[2:23:42] en de wet betaalbare huur.

[2:23:44] Dan de vraag over het beter benutten van de bestaande...

[2:23:46] voorraad.

[2:23:49] En dan...

[2:23:51] de...

[2:23:52] verschillende doelgroepen. De statushouders en de...

[2:23:54] studenten die, denk ik, wat extra aandacht behoeven.

[2:23:56] En dan nog een enkele overige vraag.

[2:24:00] Ehm...

[2:24:02] Allereerst die demografische...

[2:24:04] groei.

[2:24:06] Ik ben al veel langer...

[2:24:07] bezig met dat thema demografie. Dat was ik eigenlijk al...

[2:24:09] in de tijd dat ik nog volksgezondheid...

[2:24:11] onder mijn hoede had. Omdat...

[2:24:13] de demografische ontwikkeling...

[2:24:15] in potentie ontwrichtend kan zijn...

[2:24:17] voor eigenlijk alles wat we doen.

[2:24:20] Hij gaat namelijk te hard.

[2:24:21] We groeien te hard met elkaar. We kunnen die groei...

[2:24:23] niet aan. En dat is eigenlijk al een hele tijd...

[2:24:25] aan de gang.

[2:24:28] Maar daarnaast...

[2:24:30] verandert de demografische samenstelling...

[2:24:31] heel sterk. We vergrijzen.

[2:24:33] Dus het wordt hier drukker en we vergrijzen.

[2:24:36] En de betekenis...

[2:24:37] daarvan laten we eigenlijk veel te weinig...

[2:24:39] op ons inwerken. Sterker nog...

[2:24:41] we voeren dat debat over de demografie eigenlijk...

[2:24:44] veel te weinig.

[2:24:46] En...

[2:24:47] daarom hebben wij inderdaad...

[2:24:49] op aandringen van de Kamer...

[2:24:51] na een tweetal Kamermoties, eerst van Buma...

[2:24:53] en Dijkhoff en later van mevrouw Den Haan...

[2:24:55] een staatscommissie ingesteld.

[2:24:58] Demografie die inderdaad...

[2:24:59] een heel erg lezenswaardig rapport heeft...

[2:25:01] geproduceerd. En...

[2:25:03] ik ben ervan overtuigd dat dat...

[2:25:04] helpend is in het debat en verdiepend is...

[2:25:07] in het debat.

[2:25:09] Want die demografische ontwikkeling...

[2:25:10] is heel erg bepalend voor onze opgave.

[2:25:13] En...

[2:25:14] tegelijkertijd moet je ook eerlijk zijn dat...

[2:25:16] makkelijke antwoorden daarop natuurlijk niet bestaan.

[2:25:19] Want...

[2:25:19] de werkelijkheid is...

[2:25:23] ook weer zo...

[2:25:25] veelkleurig zou ik willen zeggen...

[2:25:26] dat je heel goed moet kijken wat betekent dat nou eigenlijk echt.

[2:25:29] Nou, daar gaan ook uw vragen over.

[2:25:31] En misschien eerst wat betekent dan...

[2:25:33] die bouwop...

[2:25:34] de demografische ontwikkeling voor de...

[2:25:37] bouwopgave. Er is een aantal vragen over gesteld...

[2:25:38] onder andere van de heer Eerdmans.

[2:25:40] Ligt nou die oorzaak van die bouwopgave van die...

[2:25:43] 981.000 woningen, 2022...

[2:25:44] tot en met 2030...

[2:25:46] ligt die nou geheel...

[2:25:48] aan de snelle groei?

[2:25:51] Dat is niet zo.

[2:25:52] Dus er zijn diverse oorzaken eigenlijk voor de noodzaak...

[2:25:55] om 981.000 woningen te bouwen.

[2:25:58] En...

[2:25:58] de eerste...

[2:26:00] is inderdaad migratie. Dat is wel de grootste...

[2:26:03] veroorzaker. Namelijk...

[2:26:04] 400.000 woningen van die 981.000...

[2:26:07] zijn echt toe te rekenen aan het...

[2:26:08] te verwachte migratiesaldo.

[2:26:11] Het tweede is de natuurlijke...

[2:26:12] aanwas. Dat is zo'n 5%...

[2:26:14] van de opgave. Dat is 50.000...

[2:26:17] woningen. Het derde is...

[2:26:18] het wegwerken van het woningtekort...

[2:26:20] naar 2%. Dus dat is...

[2:26:22] de opgave die we onszelf hebben gesteld.

[2:26:24] In 2030 wil je het woningtekort hebben...

[2:26:26] weggewerkt. En dat is dan een evenwicht...

[2:26:28] van 2%. Dat klinkt altijd...

[2:26:30] een beetje gek, maar als je daaronder zit...

[2:26:32] dan zullen er gebieden zijn waar een...

[2:26:34] onderdruk in de markt zit. En dan...

[2:26:36] kachelen de huizenprijzen in elkaar. Dus dat moet je niet willen.

[2:26:38] Dus een woningmarkt in evenwicht...

[2:26:40] is een woningmarkt met een tekort van 2%. Daar is...

[2:26:42] 20% aan toe te rekenen. 200.000...

[2:26:44] woningen. 200.000...

[2:26:46] woningen aan het kleiner worden van huishoudens.

[2:26:48] We worden met elkaar...

[2:26:51] krijgen we steeds kleinere...

[2:26:52] huishoudens. Deels een vergrijzingseffect...

[2:26:54] en deels een individualiseringseffect.

[2:26:56] En het vervangen van woningen...

[2:26:58] die op de nominatie staan om gesloopt te worden.

[2:27:00] Dat gaat over zo'n 11%. Zo'n 110.000...

[2:27:02] woningen. Kortom, migratie...

[2:27:04] is wel het grootste deel. Dus 400.000...

[2:27:06] van de 981.000.

[2:27:09] Maar met het wegwerken...

[2:27:10] van het woningtekort 200.000. Ook...

[2:27:12] een vrij fors deel. Het verwerken...

[2:27:15] van de vergrijzing, de individualisering...

[2:27:16] 200.000. Ook een vrij fors deel.

[2:27:18] Kortom, die opgave wordt door meerdere...

[2:27:20] factoren samengesteld. Dus ik wil...

[2:27:22] toch even onderbreken. Want de heer Matlenen...

[2:27:24] van de PVV heeft zijn vraag aan u. Ja, ik weet niet...

[2:27:26] hoeveel interrupties we hebben, maar...

[2:27:28] het is een beetje een rare voorstelling van zaken, denk ik. Want...

[2:27:30] we gaan niet zeggen, immigratie...

[2:27:32] is 461.000 van die 900...

[2:27:34] zoveel. Maar...

[2:27:36] het inlopen van het bestaande woningtekort is natuurlijk...

[2:27:38] ook voor een groot deel door immigratie veroorzaakt...

[2:27:40] de afgelopen tien jaar. Dus waarom...

[2:27:42] het maakt het ook helemaal niet zo belangrijk...

[2:27:44] want het is zo. Maar het is natuurlijk...

[2:27:46] heel raar om dat te splitsen...

[2:27:48] van elkaar. Het tekort dat we nu al hebben...

[2:27:51] is ook veroorzaakt door immigratie.

[2:27:52] Dus in totaal is er veel meer...

[2:27:54] veroorzaakt door immigratie.

[2:27:56] Dank u wel, de minister. Ja, maar ook niet...

[2:27:58] volledig. Dus dat tekort is ook veroorzaakt...

[2:28:01] door...

[2:28:02] de demografische samenstelling, waarvan...

[2:28:04] migratie dan weer een onderdeel is. En ook het kleiner worden...

[2:28:06] van huishoudens. Maar ook omdat...

[2:28:08] we natuurlijk gewoon echt te weinig hebben gebouwd in de afgelopen...

[2:28:10] tien jaar. En dat had ook weer...

[2:28:12] een oorzaak in de economische crisis. Kortom...

[2:28:14] ik denk dat een eenduidige oorzaak in migratie...

[2:28:16] denk ik niet te zoeken is.

[2:28:18] Tegelijkertijd is migratie wel de grootste...

[2:28:20] drijver van de enorme woningbouw...

[2:28:22] opgave die we hebben. Dat...

[2:28:24] herkent het kabinet ook onder andere in...

[2:28:27] antwoord op...

[2:28:28] de motie Pau Verweij...

[2:28:30] waar de heer Eerdmans aan refereert.

[2:28:33] Nou, hoe dan om te gaan met migratie?

[2:28:34] Ik denk dat u daar graag met een collega...

[2:28:36] over discussieert.

[2:28:39] Maar dat we meer...

[2:28:40] niet alleen meer regie zullen moeten voeren op de...

[2:28:42] volksdesvesting, maar ook meer grip zullen moeten krijgen...

[2:28:44] op migratie. Dat is een ding...

[2:28:45] dat zeker is. Nog één getal.

[2:28:49] Dat gaat over...

[2:28:50] het getal. Wat moet het migratiesaldo...

[2:28:52] maximaal zijn...

[2:28:54] om te zorgen dat we aan...

[2:28:56] 88.000 woningen genoeg hebben?

[2:28:58] Dus waar heeft eigenlijk het CBS mee gerekend...

[2:29:00] tot en met 2030?

[2:29:02] Als wij meer dan...

[2:29:04] als het migratiesaldo hoger...

[2:29:06] is dan 83.000...

[2:29:08] dan is...

[2:29:10] 981.000 tot en met 2030...

[2:29:13] niet voldoende om het...

[2:29:15] woningtekort in te lopen.

[2:29:17] Dus dat...

[2:29:18] betekent ook echt dat...

[2:29:20] het migratiesaldo naar beneden...

[2:29:22] moet. En dat betekent dus inderdaad dat we niet...

[2:29:24] alleen meer regie zullen moeten voeren op de...

[2:29:26] huisvesting, maar ook meer grip zullen moeten...

[2:29:28] krijgen op migratie.

[2:29:32] Nou, de huisvesting van...

[2:29:35] vergunninghouders. Kijk, dat zijn natuurlijk...

[2:29:37] binnen die migratiestromen.

[2:29:39] Daar drukt natuurlijk de migratiestroom...

[2:29:40] op studenten. Arbeidsmigratie...

[2:29:42] drukt zeker. Statushouders...

[2:29:45] dus de mensen die een asiel...

[2:29:46] vergunning hebben gekregen.

[2:29:49] Dat zijn verschillende migratiestromen...

[2:29:51] en de mensen die een vergunning hebben...

[2:29:52] gekregen, dus de statushouders...

[2:29:54] die we nu te huisvesten hebben...

[2:29:56] voor de eerste helft van...

[2:29:58] 2024...

[2:30:00] is...

[2:30:01] er een taakstelling van...

[2:30:03] 18.750.

[2:30:06] En inclusief de achterstand...

[2:30:07] die we inmiddels hebben, is dat zo'n 25.000.

[2:30:09] Dat is heel hoog natuurlijk. Dat is...

[2:30:11] echt... dat betekent...

[2:30:13] een enorme druk. En daar wordt vaak...

[2:30:15] dat gerelativeerd door te zeggen...

[2:30:17] maar op het totale bestand, het totale...

[2:30:20] aantal mutaties binnen de sociale...

[2:30:21] huisvesting valt dat heel erg mee, want zit dat...

[2:30:23] rond de 10%. Maar ik denk...

[2:30:25] dat het eerlijker is om te kijken naar...

[2:30:27] het goedkoopste deel van die sociale fora...

[2:30:29] dat dan vrijkomt. En dan moet je wel echt zeggen...

[2:30:31] dat de druk daar veel groter is.

[2:30:33] Dat verschilt natuurlijk per gemeente, dus dat kun je niet...

[2:30:35] overal zeggen, maar de druk daar is veel groter.

[2:30:38] En dat betekent dat gemeenten...

[2:30:39] inderdaad een hele forse taak hebben om dit te doen.

[2:30:41] Het punt is alleen...

[2:30:43] je kunt die taak niet even op de pauzestand zetten.

[2:30:45] Je kunt niet even zeggen...

[2:30:47] doe dat dan maar even niet, want het is zo'n grote taak.

[2:30:49] Want dan blijven ze namelijk in de AZC's wonen.

[2:30:51] En ja, het aantal AZC's...

[2:30:54] moet ook wel heel erg groeien...

[2:30:55] om de stroom aan te kunnen. En...

[2:30:57] hoe meer statushouders we niet...

[2:30:59] huisvesten, hoe langer ze in de AZC's...

[2:31:01] blijven wonen, dat is niet alleen heel beroerd voor de integratie...

[2:31:03] maar dat is ook gewoon echt getalsmatig...

[2:31:05] denk ik heel moeilijk te verhapstukken.

[2:31:08] Kortom, we zullen denk ik wel echt...

[2:31:11] die sturing...

[2:31:11] op het huisvesten van statushouders wel echt...

[2:31:13] moeten doen, hoe moeilijk dat ook is. Want we mogen...

[2:31:15] daar echt wel van erkennen, denk ik, hoe groot...

[2:31:17] die opgave is.

[2:31:19] U ziet de beweging van uw voorzitter.

[2:31:21] En dat is omdat de heer Eerdmans...

[2:31:24] een interruptie wil plegen. En ik...

[2:31:25] deel nog even mee aan de leden dat we ook hier...

[2:31:27] vier interrupties doen. Uit de gang.

[2:31:29] Dank. Voorzitter, die rekensom had ik...

[2:31:31] ook gemaakt, hè. Die 25.000...

[2:31:34] statushouders plaatsen voor 1...

[2:31:35] juli. Maar hoe...

[2:31:37] geloofwaardig is dat dan, volgens de minister...

[2:31:39] als wij nu zien dat 80% van de gemeentes...

[2:31:41] niet kunnen voldoen aan de taakstelling...

[2:31:43] die ze hadden in 2023? Hoe geloofwaardig...

[2:31:46] is het verhaal als u...

[2:31:47] ja, hoe realistisch is het om te denken...

[2:31:50] dat wij zo'n aantal van 25.000...

[2:31:52] gepropt krijgen...

[2:31:53] in gemeenteland?

[2:31:55] De minister.

[2:31:57] Kijk, het zal een hele grote taak worden.

[2:31:59] Dus ik ga hier ook zeker niet uitstralen van...

[2:32:01] dat dat allemaal maar makkelijk eventjes...

[2:32:03] kan. Of dat dat zonder...

[2:32:05] effect kan. Dus...

[2:32:07] ik ga dat niet relativeren.

[2:32:10] Het is wel zo dat...

[2:32:11] er wel degelijk gemeenten zijn die...

[2:32:13] het natuurlijk halen. En dat percentage is denk ik...

[2:32:15] ietsje groter dan de...

[2:32:17] 20% die...

[2:32:18] de heer Eerdmans nu noemt.

[2:32:22] Alleen in de optelsom...

[2:32:23] lukt het ons maar moeilijk om het daadwerkelijk...

[2:32:25] waar te maken. En...

[2:32:27] daar komt bij dat...

[2:32:30] kijk, als je zou zeggen...

[2:32:31] ja, die opgave is wel heel erg groot...

[2:32:33] dus leg de lat maar een beetje...

[2:32:35] lager, dan betekent...

[2:32:37] dat waarschijnlijk dat het effect daarvan zal zijn...

[2:32:39] dat je meer AZC's nodig hebt.

[2:32:41] En dat is natuurlijk ook in geen enkele gemeente...

[2:32:43] een echt makkelijke discussie. Dus we hebben hier gewoon...

[2:32:45] met elkaar een taak te doen. Blijdsmatig...

[2:32:47] is de grootste taak om te zorgen...

[2:32:49] dat we de instroom terugdringen.

[2:32:51] Dat moet namelijk. We groeien te hard.

[2:32:53] En al jarenlang groeien we te hard. En overigens...

[2:32:55] zeker niet alleen op asiel. Eigenlijk...

[2:32:57] nog veel meer op arbeid. En daar...

[2:32:59] keuzes in maken, dat is...

[2:33:01] ook niet zonder pijn, overigens. Maar is heel...

[2:33:03] hard nodig. En op asiel zullen we...

[2:33:05] inderdaad ook meer grip op migratie moeten organiseren.

[2:33:07] Dus eigenlijk gaat het om...

[2:33:09] zorgen dat de instroom behapbaar wordt...

[2:33:11] in het demografisch effect dat je vervolgens...

[2:33:13] hebt te huisvesten. Dat is één kant van de medaille.

[2:33:15] De andere kant van de medaille is...

[2:33:17] de mensen die hier al zijn, en hier op grond van...

[2:33:19] onze wetten en verdragen gewoon mogen zijn...

[2:33:21] ook, en mogen blijven.

[2:33:23] Daar moeten we wel gewoon een plek voor zien te vinden.

[2:33:25] Want daar hebben we natuurlijk net zo'n huisvestingsopdracht...

[2:33:27] als overheid, onder...

[2:33:29] diezelfde grondwettelijke opdracht die we...

[2:33:31] met elkaar hebben, voor statushouders...

[2:33:33] als voor anderen. Dus daar zullen we wel...

[2:33:36] ruimte voor moeten maken.

[2:33:37] En als ons dat niet lukt...

[2:33:38] de opgave is groot, maar als ons dat niet lukt...

[2:33:41] dan zullen we langer plekken nodig...

[2:33:43] hebben in de AZC's. Die natuurlijk ook...

[2:33:46] ruimte vragen...

[2:33:47] ingewikkelde discussies vragen op lokaal niveau.

[2:33:50] Kortom, het is mijn taak...

[2:33:51] denk ik, om samen op te trekken met Van den Burg...

[2:33:53] om te zorgen dat we gemeenten en...

[2:33:55] corporaties helpen om zoveel mogelijk statushouders...

[2:33:57] zoveel mogelijk van die taakstellingen in ieder geval...

[2:33:59] echt waar te maken. En dat op zo'n manier...

[2:34:01] te doen, dat andere...

[2:34:03] groepen daar eigenlijk zo min mogelijk...

[2:34:05] concurrentie, tussen aanhalingstekens, van ondervinden.

[2:34:07] En het eerlijke verhaal is, juist op het...

[2:34:09] goedkope deel van die sociale voorraad, is die concurrentie...

[2:34:11] gewoon fors.

[2:34:15] Dan de...

[2:34:17] Van wat betekent dat dan voor...

[2:34:18] de woningbouwopgave? Want...

[2:34:21] we hebben het vaak over...

[2:34:22] die 981.000.

[2:34:24] En daar wil ik iets over zeggen. Ik hoor nog wel eens...

[2:34:28] dat...

[2:34:28] genoemd worden als een belofte.

[2:34:31] Zelf heb ik het woord belofte nooit...

[2:34:32] in de mond genomen. En toch lees je dat...

[2:34:35] nog wel eens, hoor je dat nog wel eens terug.

[2:34:36] De belofte dat er meer dan 100.000 woningen...

[2:34:38] per jaar gebouwd worden. Nou, die belofte...

[2:34:40] is er niet. De ambitie...

[2:34:43] is er wel natuurlijk om in 2030 met elkaar...

[2:34:45] het woningtekort te hebben weggewerkt.

[2:34:47] En als je dat zou willen, uitgaande...

[2:34:49] van de demografische groei zoals die nu wordt...

[2:34:51] gehypnotiseerd. Uitgaande van het huidige woningtekort...

[2:34:53] dat je dus hebt weg te werken.

[2:34:54] Uitgaande van een steeds...

[2:34:56] kleiner wordende...

[2:34:59] huishoudsamenstelling. Dus uitgaande van die...

[2:35:00] demografische ontwikkelingen en het wegwerken van het woningtekort.

[2:35:04] Ehm...

[2:35:04] Ja, dan komt de som gewoon uit op het aantal woningen...

[2:35:07] dat er gebouwd moet worden...

[2:35:08] vanaf 2022...

[2:35:10] tot en met 2030. En dat is...

[2:35:13] 981.000. Van die...

[2:35:14] 981.000 is de eerste...

[2:35:16] 90.000 gebouwd in...

[2:35:20] 2022.

[2:35:21] Deels nieuwbouw...

[2:35:22] deels transformatie, splitsing, etc.

[2:35:24] Er zijn 90.000 nieuwe woningen...

[2:35:26] bijgekomen. Zo zou je dat kunnen zeggen.

[2:35:29] In...

[2:35:30] 2022 was de doelstelling overigens...

[2:35:32] 80.000. En dat is 10.000 hoger geworden.

[2:35:34] In 2023 was de doelstelling...

[2:35:36] 90.000. En...

[2:35:38] dat is bijna gehaald.

[2:35:40] 88.000 nieuwe woningen.

[2:35:43] Ehm...

[2:35:44] En daarmee zou je...

[2:35:47] kunnen zeggen, de eerste 180.000...

[2:35:48] van die 981.000...

[2:35:51] die zijn daarmee dus gebouwd, nog...

[2:35:52] 800.000 te gaan, ongeveer.

[2:35:54] En dat van...

[2:35:56] 2024 tot en met 2030.

[2:35:58] Dus in zeven jaar tijd. Nou, en dat simpele...

[2:36:00] sommetje maakt dat dat betekent...

[2:36:03] dat je tot boven de 100.000...

[2:36:05] zult moeten gaan bouwen.

[2:36:06] Ik kom zo op de marktomstandigheden, want...

[2:36:08] het gesternte waaronder we dat moeten doen is ingewikkelder geworden.

[2:36:11] De opgave die we hebben te doen is groter geworden.

[2:36:13] Ik heb dat vaker gezegd.

[2:36:15] Ehm, maar geen belofte dus...

[2:36:17] maar gewoon de som van wat ons werk is.

[2:36:19] En als ons dat niet gaat lukken...

[2:36:20] ja, dan lukt het ons niet om het woningtekort...

[2:36:22] weggewerkt te hebben in 2030. Dan wordt dat...

[2:36:24] dan wordt het een later jaartal...

[2:36:26] omdat we het woningtekort hebben weggewerkt.

[2:36:29] Ehm, en ik denk dat het goed is...

[2:36:30] om eerlijk te zijn over...

[2:36:32] wat die opgave is.

[2:36:34] En dat is ook de reden geweest dat ik er eigenlijk...

[2:36:36] vanaf het begin af aan mee ben begonnen om die opgave...

[2:36:38] gewoon te articuleren. Dat was er niet...

[2:36:41] toen ik kwam.

[2:36:42] En dat heb ik eigenlijk als eerste gedaan.

[2:36:44] Ik kom zo bij hoe we dat dan voor de rest hebben...

[2:36:46] weggezet, ook in...

[2:36:48] welke regio, welke locaties, et cetera.

[2:36:51] Is dat haalbaar, die doelstelling?

[2:36:53] Nou, het wordt wel...

[2:36:54] natuurlijk heel ingewikkeld, gegeven de...

[2:36:56] marktomstandigheden die we hebben.

[2:36:58] Dat is ook het eerlijke verhaal, namelijk het komende jaar...

[2:37:00] en het jaar daarna zul je de effecten...

[2:37:02] zien van de rentestijging van...

[2:37:04] het afgelopen jaar. Dus er was al tegenwind...

[2:37:07] die was er sowieso.

[2:37:08] Maar de rentestijging...

[2:37:10] de stijging van de rente...

[2:37:12] en de stijging van de bouwkosten...

[2:37:13] die hebben een behoorlijke dip gegeven in de...

[2:37:16] in de woningbouw, die dip...

[2:37:17] die zullen we nog gaan zien. Dus de oorzaken van die dip...

[2:37:20] die liggen voor een belangrijk deel achter ons, maar die dip...

[2:37:21] die zullen we nog gaan zien.

[2:37:24] Nog even over die opgave, want...

[2:37:26] daar wordt ook gezegd, ja, twee derde...

[2:37:28] betaalbaar, dat is mooi...

[2:37:30] maar is dat nou eigenlijk...

[2:37:32] wel de keuze die je zou...

[2:37:34] moeten willen maken? Ik denk eerlijk gezegd dat...

[2:37:36] het een hele...

[2:37:38] normale keuze is om te zeggen, als je nou...

[2:37:40] woningen gaat toevoegen aan je woningbestand...

[2:37:42] we hebben al 8 miljoen woningen, 8,2 miljoen...

[2:37:44] woningen staan, als je nou nieuwe woningen...

[2:37:46] toe gaat voegen, in welke segmenten doe je...

[2:37:48] dat dan? In de FINEX-tijd hebben we dat ook gedaan.

[2:37:51] Toen was het 70-30...

[2:37:52] hè, dat was 70% betaalbaar...

[2:37:54] voor lage middeninkomens...

[2:37:56] en 30% vrij.

[2:37:58] Ik heb gezegd twee derde betaalbaar...

[2:38:00] daarvan 40% voor middeninkomens...

[2:38:02] dat is het accent wat ik zelf...

[2:38:04] daarin heb gezegd, overigens daarin gesteund door uw...

[2:38:06] Kamer. En ik vind dat wel belangrijk...

[2:38:08] om dat te doen. Daarmee kan ik overigens wel...

[2:38:10] wat de heer Matlener zegt, namelijk...

[2:38:12] je moet ook willen bouwen voor de doorstroom, dat zei ook de heer Stoffer...

[2:38:14] Natuurlijk, dat is belangrijk.

[2:38:16] En eigenlijk, als je heel eerlijk bent, iedere woning...

[2:38:18] die je nu gebouwd krijgt, die wordt...

[2:38:20] verkocht, want de vraag is zo ongelooflijk groot.

[2:38:23] Maar het niet...

[2:38:24] bouwen wat mensen kunnen betalen...

[2:38:26] is wel een belangrijke reden geweest, ook voor...

[2:38:28] de showstopper die we hebben gezien in de markt.

[2:38:30] Want met een hele lage rente...

[2:38:31] konden mensen 4,5...

[2:38:34] 5 ton, ja, best aardig...

[2:38:36] betalen. Maar toen die rente begon...

[2:38:38] te stijgen, zijn met name die woningen...

[2:38:39] niet meer verkocht. Dus was er inderdaad...

[2:38:42] een mismatch tussen wat er werd aangeboden...

[2:38:44] en wat er betaald kon worden door mensen.

[2:38:46] Dus ik denk dat het ook om die reden heel...

[2:38:48] zinvol is om woningen te bouwen die...

[2:38:50] mensen ook kunnen betalen. En daarom...

[2:38:52] inderdaad het sturen op twee derde betaalbaar...

[2:38:54] vind ik heel erg belangrijk.

[2:38:57] Ik heb een aantal...

[2:38:58] interrupties, voorbundige minister. Dus ik...

[2:39:00] zou eigenlijk willen kijken om...

[2:39:02] het gewelzijn van een nieuw sociaal contract als eerste...

[2:39:04] het woord te geven daarvoor.

[2:39:06] Dank u wel, voorzitter.

[2:39:08] Ik zit er even op te kouwen.

[2:39:10] Het lijkt namelijk...

[2:39:12] en daarom moet ik hem ook echt even verifiëren...

[2:39:15] Het lijkt erop...

[2:39:16] dat de minister zegt dat we een...

[2:39:18] bouwambitie hebben.

[2:39:20] En niet een noodzaak tot bouwen...

[2:39:22] van die 981.000 woningen.

[2:39:24] Dat we dus niet...

[2:39:26] sturen op het tekort...

[2:39:28] terugdringen naar 2%.

[2:39:30] Maar dat het aardig zou zijn...

[2:39:31] als we het terugdringen naar 2%.

[2:39:33] Dus ik...

[2:39:35] Mijn vraag is, heb ik dat goed gehoord?

[2:39:39] Nee, dat heeft u...

[2:39:40] helemaal niet goed gehoord zelfs.

[2:39:41] Ik ga het nog een keer... Let me rephrase. Ik ga het nog een keer zeggen.

[2:39:44] Nee. Mijn overtuiging...

[2:39:46] is dat we dat woningtekort moeten terugdringen.

[2:39:48] En mijn overtuiging is ook...

[2:39:50] dat we dat in de jaren...

[2:39:52] voorafgaand aan deze kabinetsperiode...

[2:39:55] eigenlijk veel te veel hebben...

[2:39:56] laten lopen. Dus veel te weinig regie...

[2:39:58] hebben willen voeren ook. We hebben...

[2:40:00] helemaal nooit hier nationaal de opgave...

[2:40:01] vastgesteld met elkaar. En dat zijn we...

[2:40:04] weer gaan doen in deze kabinetsperiode.

[2:40:06] Omdat we met elkaar het woningtekort hebben...

[2:40:08] terug te dringen. Omdat dat woningtekort raakt...

[2:40:10] aan de bestaanszekerheid van mensen. Omdat mensen...

[2:40:12] echt in de knel zijn geraakt...

[2:40:13] door hoe groot het woningtekort is. Dus nee.

[2:40:16] Het is een ambitie. Het is een...

[2:40:17] doelstelling. Het is onze taak. Het is onze...

[2:40:19] grondwettelijke plicht, zou ik willen zeggen. Straks ook...

[2:40:21] onze wettelijke plicht. Daar kom ik nog op.

[2:40:24] Waar ik op reageer is...

[2:40:25] het woord belofte. Daar stoor ik me aan.

[2:40:27] Als dat woord wordt gebruikt. Want dat...

[2:40:29] is te cheap. Het is...

[2:40:31] geen belofte. Niemand kan huizen...

[2:40:33] beloven. Zo werkt het gewoon niet. Daarvoor is de werkelijkheid...

[2:40:35] veel te weerbarstig. Het is hier geen koekjesfabriek.

[2:40:38] Dus ik gebruik zelf...

[2:40:39] dat woord nooit. Ik zie wel dat anderen dat woord...

[2:40:41] gebruiken. Het is...

[2:40:43] onze opdracht. Onze...

[2:40:45] opdracht om dat woningtekort terug te...

[2:40:47] dringen. En als je dat woningtekort terugdringt...

[2:40:49] en in acht neemt wat de bevolkingsgroei is...

[2:40:51] de komende periode, dan is...

[2:40:53] de som dus dat onze taak is...

[2:40:55] om van 2022 tot en met 2030...

[2:40:57] 981.000 woningen te bouwen.

[2:40:59] Zou het kunnen dat dat niet lukt?

[2:41:01] Ja, dat zou kunnen. En wat is het effect daarvan?

[2:41:03] Dat het later in de tijd wordt dat je het...

[2:41:05] woningtekort hebt teruggedrongen.

[2:41:07] De heer Madlene van de PVV.

[2:41:09] Ja, voorzitter. Ik vind ten eerste dat...

[2:41:11] minister De Jonge als onderdeel...

[2:41:13] van deze regering zich veel te veel laat hangen...

[2:41:15] naar de komende immigratie...

[2:41:17] tot 2030. Want we moeten...

[2:41:19] We hebben een probleem. We gaan...

[2:41:21] dat moeilijk halen. En die immigratie...

[2:41:23] gaat maar door. De laatste immigratiecijfers...

[2:41:25] stemmen mij helemaal niet positief.

[2:41:27] Dan hebben we ook nog het probleem van heel veel...

[2:41:29] arbeidsmigranten die niet worden weggestuurd.

[2:41:31] Asielzoekers die niet worden weggestuurd.

[2:41:32] Die hebben allemaal een woning nodig. Dus...

[2:41:35] ik vind dat de regering eigenlijk...

[2:41:37] of de heer De Jonge het voortouw moet nemen...

[2:41:38] en moet zeggen in de ministerraad. Jongens...

[2:41:40] Nederland kan het niet aan. En we gaan in Europa...

[2:41:43] kijken of we speciale maatregelen...

[2:41:45] kunnen treffen om de komende tijd die immigratie gelijk...

[2:41:48] te laten dalen.

[2:41:49] Maar goed, dat terzijde.

[2:41:50] U weet, dat is mijn opvatting.

[2:41:53] Maar dan het tweede. We kunnen wel zeggen...

[2:41:54] we gaan twee derde betaalbare...

[2:41:57] woningen bouwen. Dat is tot 3,5 ton.

[2:41:59] En een derde...

[2:42:01] moet geloof ik sociaal zijn. Dat is een...

[2:42:02] hele lage waarde. Dus...

[2:42:05] je bouwt eigenlijk wijken...

[2:42:07] met een behoorlijk eenzijdige samenstelling.

[2:42:10] De gemiddelde waarde in Nederland van een huis...

[2:42:12] nu is 422.000 euro.

[2:42:15] Dat is een gemiddeld huiswaard...

[2:42:16] in Nederland. Ik denk dat er iets...

[2:42:18] anders aan de hand is. Mensen die...

[2:42:21] een...

[2:42:22] klein rothuisje kunnen kopen voor...

[2:42:24] 4 ton...

[2:42:26] die gaan er niet op vooruit. Die gaan dat niet doen.

[2:42:28] Die kunnen dat wel betalen. Maar waarom zouden ze?

[2:42:31] Waarom zou je nou uit je...

[2:42:32] huidige Twelderenkapwoning met je hypotheek...

[2:42:34] van 4 ton naar een kleinere...

[2:42:36] nieuwbewoner? Dat doe je niet. Dus het gaat...

[2:42:38] wel om de kwaliteit. Je kan niet zeggen...

[2:42:40] het gaat alleen maar om de prijs...

[2:42:42] van de woning. Het gaat om de kwaliteit...

[2:42:44] in verhouding tot de prijs. En als je een goed aanbod hebt...

[2:42:46] dan is daar heel veel vraag...

[2:42:48] naar. Want het ligt niet aan een slechte vraag.

[2:42:50] Heel veel mensen willen verhuizen.

[2:42:52] Ze willen naar een betere woning. Of ouderen...

[2:42:54] willen naar een geschikte woning. Maar dan moet het...

[2:42:56] het aanbod wel kloppen...

[2:42:58] met wat mensen willen. En dat is niet...

[2:43:00] aan de hand. En daarom gaan die projecten niet door.

[2:43:02] Dank, dank, heer Madelij. Heel slim voor deze...

[2:43:04] twee interrupties in één. Dus...

[2:43:06] ik geef het woord aan de minister. Dank u wel.

[2:43:08] Ja, en u weet ook dat als u over demografie...

[2:43:10] begint, dan kunt u er achteraan zeggen dat terzijde.

[2:43:12] Maar ja, dan ga ik daar toch op reageren.

[2:43:14] Nee, kijk...

[2:43:15] ik denk eerlijk gezegd...

[2:43:18] dat ook... want daarom noemde ik dat...

[2:43:20] getal ook van die 83.000.

[2:43:22] Onze opgave van...

[2:43:23] 2022 tot en met...

[2:43:27] 2030 is...

[2:43:28] 981.000 wonen.

[2:43:30] Daarvan zijn de eerste 90.000...

[2:43:32] in 2022...

[2:43:33] erbij gekomen. De tweede...

[2:43:35] 90.000 in 2023...

[2:43:38] samen 180.000. Dan hebben we nog 800.000...

[2:43:40] over. In zeven jaar tijd. Dat is een...

[2:43:42] enorme opgave.

[2:43:44] De migratiecijfers die daarin zitten...

[2:43:46] verdisconteerd, is...

[2:43:47] een migratiesaldo van 83.000.

[2:43:50] Per jaar. Per jaar.

[2:43:53] Maar daar zitten we niet.

[2:43:54] We zitten daar ver boven. Dus ook...

[2:43:56] al zou je willen uitkomen bij die...

[2:43:58] 83.000, dan nog steeds...

[2:43:59] betekent dat het behoorlijk terugdringen van...

[2:44:02] de migratie. Dus dit impliceert al...

[2:44:04] het terugdringen van de migratie. En anders...

[2:44:06] zal de urgentie...

[2:44:08] hoger worden. Of het...

[2:44:10] moment waarop je het woningtekort hebt opgelost...

[2:44:12] lager wordt. Dat is geen beoogd beleid.

[2:44:14] Het is realistisch om dat...

[2:44:16] tegen elkaar te zeggen. En...

[2:44:17] ik ben het met u eens...

[2:44:19] dat er grip op migratie moet zijn.

[2:44:22] Dat ben ik met u eens. En dat...

[2:44:23] het migratiesaldo omlaag...

[2:44:26] moet. Dat ben ik met u eens. Maar ik...

[2:44:28] constateer ook dat ook al...

[2:44:29] zou dat lukken. En zou dat lukken om dat...

[2:44:32] omlaag te krijgen naar gemiddeld genomen over de...

[2:44:34] komende jaren 83.000...

[2:44:36] erbij. Dan...

[2:44:38] nog steeds. Betekent dat...

[2:44:40] een enorme urgentie in de...

[2:44:42] woningbouw. Kijk, en...

[2:44:44] ik denk ook dat we nuchter moeten zijn.

[2:44:46] U kijkt naar dit kabinet. En ik vind dat terecht.

[2:44:48] Want ook al zijn we demissionair...

[2:44:50] we hebben gewoon een taak te doen.

[2:44:52] Dus ik ben onder andere ook bezig bijvoorbeeld met de...

[2:44:54] nood aan ruimte. In die nood aan ruimte zullen we natuurlijk ook...

[2:44:57] opschrijven waarnaar...

[2:44:58] we streven. Ik vind eigenlijk die...

[2:45:00] beheerste groei, zoals die commissie...

[2:45:02] dat weergeeft, die groei...

[2:45:04] richting 19 miljoen, vind ik eigenlijk een heel...

[2:45:07] 19 à 20 miljoen...

[2:45:08] vind ik eigenlijk een heel...

[2:45:11] begrijpelijke...

[2:45:12] heel begrijpelijk...

[2:45:13] advies. En dat heeft er ook...

[2:45:15] mee te maken dat je over migratie ook...

[2:45:17] altijd wel moet zeggen dat nul migratie...

[2:45:19] dat wordt weleens gesuggereerd...

[2:45:21] onder andere vanuit de PVV...

[2:45:22] nul migratie, dat is natuurlijk ook niet...

[2:45:25] hanteerbaar. Nul migratie leidt tot bevolkingskrimp.

[2:45:27] En leidt daarmee tot economische...

[2:45:29] krimp. En dat betekent dat je de verzorgingstaat...

[2:45:31] eigenlijk niet meer kunt financieren. Dus...

[2:45:33] nul migratie is minstens zo...

[2:45:35] onhanteerbaar als een teveel aan migratie.

[2:45:37] En daarom zullen we heel selectief moeten zijn...

[2:45:39] en onszelf ook van beleidsinstrumentarie...

[2:45:42] moeten voorzien om selectief te kunnen...

[2:45:43] zijn, want dat kan eigenlijk op dit moment veel...

[2:45:45] te weinig, om te kunnen...

[2:45:47] sturen op een beheerste groei.

[2:45:49] En ik denk dat dat noodzakelijk...

[2:45:51] is, hoe moeilijk dat ook zal zijn voor...

[2:45:53] ieder kabinet dat daar zit, ook voor een volgend kabinet...

[2:45:55] waar u mogelijke wijze onderdeel van uitmaakt.

[2:45:58] Voorzitter, dat brengt mij op de tweede vraag...

[2:46:00] van de heer Madlener. En ik zie...

[2:46:02] uw priemende blik. Zeker.

[2:46:04] Uw bondigheidscoaching is weer helemaal...

[2:46:06] aangezet. Kijk, twee derde betaalbaar.

[2:46:09] Waarom vind ik...

[2:46:10] het belangrijk om op te sturen? Eigenlijk hebben we...

[2:46:12] in de afgelopen jaren niet alleen te weinig gebouwd...

[2:46:14] maar ook te duur gebouwd. Waarom zeg ik te duur?

[2:46:16] U zult zeggen, daar was toch zeker een vraag naar?

[2:46:18] Kijk, als je programmeert op...

[2:46:20] 4,5 of 5 of 5,5 ton...

[2:46:22] uitgaande van een rentepercentage...

[2:46:24] van 1,5, 2...

[2:46:26] Ja, dan kunnen mensen met...

[2:46:28] hele normale inkomens...

[2:46:29] dat eigenlijk misschien wel betalen. Maar als er...

[2:46:32] een normaler rentepercentage is, namelijk...

[2:46:34] van een procent of 4,5...

[2:46:35] dan is dat eigenlijk niet op te brengen voor mensen met normale inkomens.

[2:46:38] Die rentepercentages, die zijn...

[2:46:40] niet te beïnvloeden. Die woningen...

[2:46:42] staan dan al geprogrammeerd. En wat je...

[2:46:44] meteen ziet als die rentepercentages...

[2:46:46] stijgen, is dat met name die woningen...

[2:46:48] dan uitvallen. Dat zegt u net zelf ook.

[2:46:50] Het gaat over, kunnen mensen eigenlijk wel betalen...

[2:46:52] wat je programmeert?

[2:46:54] Moet je dan niet bouwen voor de doorstroom? Ja.

[2:46:56] Dus als sommigen...

[2:46:58] Ik kom daar zo op de provincie Zuid-Holland, maar als sommige...

[2:47:01] betaalbaarheidspercentage noemen...

[2:47:02] van 80 of van 90 procent...

[2:47:04] of soms zelfs 100 procent, en alle woningen moeten...

[2:47:06] Ja, maar als je niet meer...

[2:47:08] voor de doorstroom bouwt...

[2:47:10] dan zul je die doorstroming inderdaad ook niet zien.

[2:47:12] En een duurdere woning...

[2:47:14] die wordt gebouwd, daar gaat vaak...

[2:47:16] iemand wonen die ook weer een betaalbaar deurwoning...

[2:47:19] achterlaat. Dus die...

[2:47:20] doorstroming op de woningmarkt is ongelooflijk belangrijk.

[2:47:23] En tegelijkertijd denk ik dus...

[2:47:24] dat als je in staat zult zijn...

[2:47:26] rond de 100.000 woningen toe te voegen per jaar...

[2:47:28] dan is het noodzakelijk om...

[2:47:30] om twee derde, en dat is gewoon aansluitend...

[2:47:32] bij hoe de inkomensopbouw in elkaar zit...

[2:47:34] dat twee derde daarvan betaalbaar...

[2:47:36] is voor gewone mensen. Nee, ik zeg...

[2:47:38] niet dat een derde sociaal moet zijn.

[2:47:40] Wat wij zeggen is...

[2:47:42] zorg nou dat je van die twee derde...

[2:47:43] 40% bouwt voor middeninkomens, want die zijn...

[2:47:46] eerlijk gezegd het meest de klos op dit moment...

[2:47:48] op de woningmarkt. En zorg...

[2:47:50] dat je landelijk...

[2:47:52] gemiddeld bouwt op sociaal, 27%.

[2:47:54] Maar verdeel dat wel heel veel beter. Dus...

[2:47:56] die gemeenten die veel te weinig sociaal hebben...

[2:47:58] gebouwd in de afgelopen jaren, tientallen...

[2:48:00] jaren, die zullen...

[2:48:02] om op dat landelijk gemiddelde uit te kunnen komen...

[2:48:04] zullen tijdelijk 30%...

[2:48:06] in de programmering moeten...

[2:48:08] doen. En dat...

[2:48:10] uiteindelijk trekt dat dus allemaal recht...

[2:48:12] richting het landelijk gemiddelde en raakt het...

[2:48:14] aantal sociale woningen beter verdeeld.

[2:48:17] Voorzitter, dat over...

[2:48:19] de demografie en de opgave.

[2:48:22] Dan ga ik...

[2:48:23] nu naar de marktontwikkelingen.

[2:48:25] Daar is aan gerefereerd, daar is een aantal vragen over...

[2:48:27] gesteld. Kijk, de afgelopen...

[2:48:29] jaar zijn er...

[2:48:31] zo'n 88.000 woningen bijgekomen.

[2:48:33] 73.000 door...

[2:48:35] nieuwbouw. En...

[2:48:37] 14.000 door...

[2:48:39] overige toevoeging. Splitsingen...

[2:48:42] transformaties, et cetera.

[2:48:43] En...

[2:48:45] het is belangrijk om die beiden...

[2:48:47] te nemen. En waarom is dat belangrijk? Omdat dat...

[2:48:49] ja, die beiden, ook splitsingen...

[2:48:51] en ook transformaties, dragen natuurlijk bij aan het inlopen...

[2:48:53] van het woningtekort. Waarom...

[2:48:55] zeg ik al een tijd, we zullen aankijken tegen...

[2:48:57] een dip in de woningbouw...

[2:48:59] omdat als die rente stijgen...

[2:49:02] en die bouwkosten stijgen, die rente is heel...

[2:49:03] rap gestegen, niet eens naar zo'n heel gek...

[2:49:05] niveau, maar het stond op een heel laag niveau...

[2:49:07] natuurlijk, maar het is heel rap gestegen. Dat heeft een enorme...

[2:49:10] uitval, vraaguitval gegeven...

[2:49:12] en dat is ook een gek woord, want de vraag...

[2:49:13] naar woningen is heel groot, alleen toch...

[2:49:15] konden mensen het niet meer kopen. Particulieren konden het niet meer...

[2:49:17] kopen, beleggers konden het niet meer kopen, en je zag dus...

[2:49:19] inderdaad dat die verkoop helemaal stilviel.

[2:49:21] En dan praat ik over...

[2:49:24] half...

[2:49:26] 2022.

[2:49:28] En dat heeft eigenlijk aangehouden...

[2:49:30] tot, ik denk...

[2:49:34] de zomer...

[2:49:34] ongeveer, dus ongeveer half...

[2:49:36] 2023. Dat je zag dat die...

[2:49:38] verkopen heel erg sterk terugvielen.

[2:49:41] En dat is ook logisch, natuurlijk.

[2:49:42] Want als het opeens te duur wordt...

[2:49:44] door die stijgende rente, kunnen mensen niet meer kopen...

[2:49:46] kunnen beleggers niet meer kopen, het kan namelijk gewoon niet meer uit.

[2:49:49] Omdat niet de prijzen...

[2:49:50] navenant waren gedaald. Dat kan ook niet, want die woningen...

[2:49:52] stonden gewoon geprogrammeerd. Dus die...

[2:49:55] prijzen, die kunnen niet zo snel aanpassen.

[2:49:57] De prijzen van bestaande woningen overigens...

[2:49:58] wel, en dat gebeurde natuurlijk ook. De prijzen...

[2:50:00] van bestaande woningen gingen wel naar beneden.

[2:50:03] Maar dat...

[2:50:04] versterkt juist...

[2:50:06] dat mensen er tegenop zien...

[2:50:08] om een nieuwbouwwoning te kopen. Want ja, als je...

[2:50:10] als je eigen huis in een dalende lijn zit...

[2:50:12] als je dan een nieuwbouwhuis koopt dat over twee of drie...

[2:50:14] jaar wordt opgeleverd, dan weet je...

[2:50:16] eigenlijk niet goed of de verkoop van...

[2:50:18] jouw huis dat je hebt, of dat dan...

[2:50:20] tegen die tijd nog voldoende onderpant zal zijn voor je...

[2:50:22] nieuwe hypotheek. Dus dat is allemaal verklaarbaar.

[2:50:25] Maar heeft wel natuurlijk...

[2:50:26] de tegenwind heel sterk versterkt. Want...

[2:50:28] we hadden al tegenwind. Op de arbeidsmarkt...

[2:50:30] we hadden stikstof al als probleem.

[2:50:32] We hadden op tal van problemen. Dat...

[2:50:34] was er allemaal al.

[2:50:36] En daar kregen we dus die economische omstandigheden...

[2:50:39] bij. En daarnaast...

[2:50:41] natuurlijk de bouwkosten, die ook ervoor zorgden...

[2:50:42] dat de projecten gewoon niet meer goed uit konden.

[2:50:44] Daar hebben we last van.

[2:50:46] Want die verkopen zijn heel sterk...

[2:50:49] teruggelopen. Daar hebben we last van. Maar je ziet...

[2:50:50] de laatste tijd ook alweer een aantal andere bewegingen...

[2:50:53] die ik ook niet ongenoemd wil...

[2:50:55] laten. Wat je ziet namelijk...

[2:50:58] is dat...

[2:50:58] inmiddels de...

[2:51:01] de bestaande bouw...

[2:51:03] dus de bestaande woningen...

[2:51:05] dat de prijzen daarvan zijn gestopt met...

[2:51:06] dalen. Dat helpt. Dat versterkt het...

[2:51:09] consumentenvertrouwen. Wat we...

[2:51:11] zien is dat de rente is...

[2:51:13] georganiseerd op een eigenlijk best heel normaal...

[2:51:15] niveau. Nou, dat helpt. Ook dat...

[2:51:17] versterkt het consumentenvertrouwen.

[2:51:20] Wat we...

[2:51:20] zien is dat de...

[2:51:23] leencapaciteit is toegenomen omdat...

[2:51:25] de inkomens zijn gestegen. Dat...

[2:51:27] helpt, want daardoor kunnen mensen...

[2:51:29] juist weer wat meer lenen.

[2:51:31] En...

[2:51:33] wat we...

[2:51:35] daarom dus zien, door deze...

[2:51:37] ontwikkelingen zien, dat eigenlijk inmiddels voor het derde...

[2:51:39] kwartaal op rij...

[2:51:40] uit de NVM-cijfers blijkt dat het aantal...

[2:51:43] verkochte nieuwbouwwoningen is gestegen. Niet tot...

[2:51:45] het niveau wat het was en ook niet tot...

[2:51:47] het niveau wat het moet zijn. Maar...

[2:51:49] het stijgt wel. En dat is denk ik goed nieuws.

[2:51:51] En dat uit zich vervolgens natuurlijk...

[2:51:53] in vergunningen.

[2:51:55] Want die vergunningen die zijn al twee jaar...

[2:51:57] op rij eigenlijk aan het dalen.

[2:51:59] En je wilt natuurlijk een...

[2:52:01] stijgende lijn zien van vergunningen. Dat zien...

[2:52:03] we nu nog niet. We weten de cijfers tot en met november.

[2:52:06] Je hoopt in december...

[2:52:07] weet ik dat er heel veel vergunningen aan vragen zijn...

[2:52:09] ingediend. Dat had ook met de invoering van de Omgevingswet te maken.

[2:52:11] Maar je hoopt...

[2:52:12] daar toch ook alweer het bochtje te gaan...

[2:52:14] nemen en ook weer meer vergunningaanvragen te zien.

[2:52:16] Daar zien we nog steeds heel veel ongebouwde...

[2:52:18] vergunningen. Dus er zijn nog steeds...

[2:52:20] heel veel vergunningen die niet gebouwd zijn. Dat weten we...

[2:52:22] bijvoorbeeld uit de startbouwimpuls.

[2:52:24] Die startbouwimpuls was bedoeld voor projecten die...

[2:52:26] al wel vergund waren. Maar...

[2:52:28] waarvan de business cases gewoon niet meer rondrekenen...

[2:52:30] dus vooralsnog niet gebouwd werden.

[2:52:32] Daar hebben we gezien dat er heel veel aanvragen zijn ingediend.

[2:52:34] Wat heel goed nieuws was.

[2:52:36] Wat ook het plaatje bij het verhaal was...

[2:52:38] dat er nog heel veel vergunningen eigenlijk nog niet gebouwd zijn.

[2:52:40] Dus dat is de eerste inzet. Zorgen dat je zoveel...

[2:52:42] mogelijk reeds vergunde projecten gaat bouwen.

[2:52:44] En de tweede inzet is natuurlijk...

[2:52:46] zorg dat je alles wat op korte termijn...

[2:52:48] gebouwd gaat worden, kan worden...

[2:52:49] dat je dat snel gaat vergunnen. En daar zit...

[2:52:52] onze sturing op. Dank u wel.

[2:52:55] U heeft een interruptie van...

[2:52:56] mevrouw Welsen van NRC. Gaat uw gang.

[2:53:00] Dank u wel, voorzitter.

[2:53:02] Ik vind het zelf...

[2:53:04] jammer dat...

[2:53:05] de grootste opgave zit in...

[2:53:07] het toevoegen van goedkoop en betaalbaar.

[2:53:09] En dat er dan zo'n afhankelijkheid is...

[2:53:11] van die duurdere segmenten...

[2:53:13] in hoeverre die, zeg maar, succesvol...

[2:53:15] van de grond komen.

[2:53:17] Gemeenten en corporaties hebben...

[2:53:19] vaak geen eigen grond.

[2:53:21] Dus die kunnen dan niet, zeg maar...

[2:53:23] hun eigen projecten daarop draaien.

[2:53:25] Die zijn afhankelijk geworden van...

[2:53:28] marktpartijen daarin.

[2:53:30] Welke ideeën...

[2:53:31] heeft de minister...

[2:53:32] bij het voort laten gaan...

[2:53:35] van goedkoop en betaalbaar...

[2:53:37] wat dus eigenlijk niet in zichzelf...

[2:53:39] afhankelijk zou hoeven zijn van de markt...

[2:53:41] terwijl dat dat nu wel is?

[2:53:43] Ik zou willen voorstellen om ook de interruptie...

[2:53:44] van de heer Eerdmans te doen.

[2:53:45] Een beetje bundelen van vragen, zou ik zeggen.

[2:53:48] Gezien de tijdkrapte waar we nu al tegenaan kijken.

[2:53:51] De heer Eerdmans.

[2:53:53] Ik volg het verhaal van de minister.

[2:53:55] Ik snap de rente als showstopper.

[2:53:57] Maar dat betekent dus dat de programmering lukte...

[2:53:59] de productie lukte, maar de verkoop niet.

[2:54:01] Dus dat betekent dat er dus heel veel...

[2:54:05] woningen gereed staan.

[2:54:06] Leeg, maar niet verkocht.

[2:54:08] En dan zou ik daar best wel eens...

[2:54:09] een cijfer aan bij willen hebben.

[2:54:12] Als het mag.

[2:54:14] De antwoord op de laatste vraag...

[2:54:15] en dan kom ik bij de vraag van mevrouw Welzijn.

[2:54:17] De antwoord op de laatste vraag is nou...

[2:54:18] nee, die ware stond op het punt...

[2:54:22] om in aanbouw genomen te worden.

[2:54:23] Maar omdat die 70% verkoop niet werd gehaald...

[2:54:27] is het zover niet gekomen.

[2:54:28] En dat is wel een zorg.

[2:54:30] En dat is ook de reden dat we inderdaad...

[2:54:32] met die doorbouwgarantie...

[2:54:35] aan de slag zijn.

[2:54:35] Dat was een amendement...

[2:54:38] van PvdA en CU.

[2:54:40] Maar dat willen we wel doen.

[2:54:42] En de politiek van de heer Matleijner daarop wel.

[2:54:44] Dat willen we wel op zo'n manier doen...

[2:54:45] dat we niet risico's gaan overnemen.

[2:54:47] Want dat is ook niet gezond, denk ik...

[2:54:49] als Rijksoverheid risico's overnemen.

[2:54:51] Want dan laat je eigenlijk in stand...

[2:54:52] dat je te duur kunt programmeren.

[2:54:55] En dat wil je eigenlijk niet.

[2:54:56] Je wilt dat juist marktpartijen zelf...

[2:54:58] heel goed kijken naar wat kunnen mensen eigenlijk betalen.

[2:55:00] Waar hebben mensen eigenlijk echt behoefte aan?

[2:55:02] De markt moet beter gaan werken eigenlijk...

[2:55:04] in dat opzicht.

[2:55:06] En je wilt tegelijkertijd dat als projecten...

[2:55:09] bijvoorbeeld nu 50% verkocht krijgen...

[2:55:12] maar de 70% niet, dus aan die norm niet voldoen...

[2:55:14] dat die toch gebouwd kunnen worden.

[2:55:16] Want als die toch gebouwd kunnen worden...

[2:55:18] mijn stelling is, alles wat je kunt bouwen uiteindelijk...

[2:55:20] dat ga je ook verkopen, want de vraag is zo ongelooflijk groot.

[2:55:23] Dus daarom is die doorstroomfaciliteit...

[2:55:24] hoe moeilijk die ook technisch is om goed uit te werken...

[2:55:26] is denk ik toch wel behulpzaam.

[2:55:29] Als we hem wel verstandig uitwerken...

[2:55:30] en ik zou u aanmoedigen om ons kritisch te toetsen...

[2:55:34] als we met het voorstel komen.

[2:55:36] Want wij moeten geen risico's overnemen...

[2:55:38] die de markt zelf ook kan dragen...

[2:55:40] waarbij het juist gezond is als de markt die zelf draagt.

[2:55:43] Dan de vraag van mevrouw Welzijn.

[2:55:45] Kijk, het is waar, denk ik...

[2:55:47] dat er altijd sprake is van kruisfinanciering.

[2:55:49] Ik kom daar straks ook nog bij de middenhuur op.

[2:55:51] Kijk, de middenhuur is eigenlijk maar een heel klein segment.

[2:55:54] En ook van de 981.000 woningen hebben we zelf rekening gehouden...

[2:55:58] want als daar nou eens 100.000 middenhuurwoningen van zullen zijn...

[2:56:01] en toch kan je niet helemaal zeggen...

[2:56:03] oh, maar als het dan toch zo'n klein segment is...

[2:56:05] dan maakt het ook niet uit of zo voor de totale productie.

[2:56:08] Omdat vaak het juist onderdeel is van een breder project.

[2:56:12] Als je een toren wilt bouwen...

[2:56:13] bijvoorbeeld gewoon een van de...

[2:56:14] ik geloof dat Rotterdam dik 40 woontorens heeft geprogrammeerd...

[2:56:17] in al die torens zit middenhuur.

[2:56:19] Ook sociaal soms, middenhuur, dure huur.

[2:56:21] Maar je zult ze allemaal nodig hebben...

[2:56:23] om die toren als geheel gebouwd te krijgen.

[2:56:26] En dat is ook een beetje een antwoord op de vraag van de heer Matleijner.

[2:56:29] Kijk, uiteindelijk is volksinvesting samenlevingen bouwen.

[2:56:32] Veel meer samenlevingen bouwen...

[2:56:34] dan dat het zomaar huizen uit de grond stampen is.

[2:56:36] Het is samenlevingen bouwen, want dat wil je namelijk.

[2:56:39] En dat maakt ook dat je moet zorgen eigenlijk dat je nadenkt...

[2:56:42] hoe ziet die wijk van straks er nou uit?

[2:56:44] Als je nu kijkt naar de oude stadswijken bijvoorbeeld...

[2:56:46] zie je dat ze veel te eenzijdig zijn samengesteld.

[2:56:48] En daarmee maak je dat soort wijken juist een magneet ook...

[2:56:52] voor allerlei andere maatschappelijke problematiek...

[2:56:54] die je bijna niet meer opgelost krijgt.

[2:56:58] En dus is het onze taak om gemengd te bouwen.

[2:57:00] Om een samenleving van de toekomst te bouwen.

[2:57:02] En zo kijken wij daar ook naar.

[2:57:04] En dat mag binnenstedelijk, natuurlijk.

[2:57:05] Dat kan ook aan de rand van gemeenten zijn.

[2:57:08] Ik zal zo niet zeggen over locatiekeuze zoals we daartegen aankijken.

[2:57:11] Maar in ieder geval...

[2:57:12] volkshervesting is bouwen van samenleving.

[2:57:15] Dat loopt ook nog tot een verduidelijkende vraag...

[2:57:18] van mevrouw Welzijn. Gaat uw gang.

[2:57:20] Dank u wel, voorzitter. En ook dank voor de beantwoording.

[2:57:23] Bij een woontoren waarin je zeg maar binnen het complex die menging wil...

[2:57:29] snap ik de argumentatie.

[2:57:30] Maar je kunt natuurlijk ook mengen op wijkniveau of op regionaal niveau.

[2:57:34] En ik vraag mij gewoon af van al die aantallen die nu zeg maar voorliggen...

[2:57:39] of er ook ruimte is...

[2:57:42] of er ook plekken zijn waarvan je zou kunnen zeggen...

[2:57:46] hier gaan we sociaal en betaalbaar even loskoppelen van die 70%-eisen.

[2:57:52] Ik zou ook een voorstel willen doen, eigenlijk, als voorzitter.

[2:57:56] Want we zijn natuurlijk bezig met het versnellen van de woningbouwopgave.

[2:57:58] Ik ben bezig met de versnelling van het blokje woningbouwopgave.

[2:58:01] Ik zou willen voorstellen dat we dat blokje zometeen eerst afmaken...

[2:58:04] en dan kijken of we even een interruptiedebatje kunnen doen met de minister...

[2:58:06] als daar behoefte aan is. Ik denk dat dat wat sneller gaat...

[2:58:09] voordat we in herhaling vallen. Gaat uw gang.

[2:58:11] Ja. Maar zeer eens.

[2:58:12] Met wat mevrouw Welzen hier zegt. Want kijk, wat je moet doen...

[2:58:15] is telkens kijken naar de wijk. Wat heeft die wijk nodig?

[2:58:18] En niet alle wijken hebben twee derde betaalbaar of 27% sociaal nodig.

[2:58:22] Soms is het meer, soms is het minder.

[2:58:24] En omdat volkshervesting samenlevingen bouwen is...

[2:58:27] is het juist de ruimte die gemeenten ook nodig hebben.

[2:58:30] Ik denk zelfs die regio's nodig hebben om daarin verschillend ook te kunnen kiezen.

[2:58:33] Dus daarom hebben we gezegd die twee derde betaalbaar geldt op regionaal niveau.

[2:58:37] Dat geldt dus niet per project, integendeel. Dat kan namelijk niet.

[2:58:40] Dan kan het soms ook helemaal niet uit.

[2:58:41] Dus je moet daar juist flexibiliteit aan de markt, maar ook aan gemeenten willen geven...

[2:58:46] om te kijken, wat is hier nou nodig? Wat is hier mogelijk ook?

[2:58:49] Want wat is hier rendabel? Dat geldt natuurlijk ook altijd.

[2:58:52] Ik ga door, voorzitter, naar de regiekant.

[2:59:00] Want daar is een aantal vragen over gesteld en dat snap ik ook.

[2:59:03] Want oké, dan is dit de opgave en dan hebben we die met elkaar vastgesteld.

[2:59:06] We hebben gezegd, we moeten de regie hernemen op de volkshervesting.

[2:59:10] Maar de vraag die je vervolgens natuurlijk moet stellen...

[2:59:12] wat doen we daar dan aan om die regie te hernemen?

[2:59:17] En nu ben ik de tekst kwijt.

[2:59:22] Is dat het blokje regie? En nu mis ik de tekst.

[2:59:24] De vraag over de woningdeals.

[2:59:31] Ja, dank je. Hier is die.

[2:59:34] Oké, hebben we het probleem opgelost. Zo snel kan het gaan.

[2:59:39] We doen dat namelijk op een paar dingen.

[2:59:41] Kijk, allereerst, we zijn begonnen met het vaststellen wat is eigenlijk onze opgave...

[2:59:43] als we het woningtekort moeten inlopen tot en met 2030.

[2:59:47] Die 981.000 woningen.

[2:59:49] En we hebben vervolgens gekeken, maar waar zouden die woningen dan kunnen?

[2:59:52] Dus waar gaat de demografische groei het hardst?

[2:59:54] Waar is het woningtekort nu het grootst?

[2:59:56] En welke afspraken zullen we dus regionaal moeten maken?

[3:00:00] Nou, die hebben we dus vertaald in regionale woondeals.

[3:00:04] Zo hebben we met iedere regio, waarbij provincie en gemeente in ieder geval aan tafel zitten...

[3:00:10] met iedere regio hebben we afgesproken hoeveel woningen er komen...

[3:00:13] voor wie er wordt gebouwd, de betaalbaarheidssegmenten.

[3:00:16] En ook waar er wordt gebouwd, voor zover er al locaties in beeld zijn.

[3:00:19] We hebben afspraken gemaakt over versnellingstafels.

[3:00:23] Dus zorgen dat je in iedere regio een tafel inricht...

[3:00:25] om die locaties die snel gebouwd kunnen worden, om die naar voren te halen.

[3:00:28] We hebben een afspraak gemaakt dat in iedere regio de plankcapaciteit 130% moet zijn.

[3:00:32] Omdat je weet dat er altijd plannen niet doorgaan, moet de plankcapaciteit 130% zijn.

[3:00:37] Dus sturen via bestuurlijke afspraken.

[3:00:40] En mevrouw Keijzer vroeg daarnaar, citeerde bij een Amsterdamse sociaaldemocratische wethouder...

[3:00:49] in geouwehoer kun je niet wonen.

[3:00:50] Dat is waar, maar in cynisme kun je ook niet wonen.

[3:00:54] En daarom denk ik gewoon om toe te lichten.

[3:00:56] Kijk, het is logisch natuurlijk als je een opgave hebt nationaal...

[3:00:59] dat je die ook doorvertaalt lokaal.

[3:01:00] Dus je zult afspraken moeten maken, regionale afspraken moeten maken...

[3:01:04] van wie gaat dan wat doen? Hoeveel woningen worden er gebouwd?

[3:01:07] Voor wie wordt er gebouwd? Waar wordt er gebouwd?

[3:01:09] Woondeals bouwen, geen woningen natuurlijk.

[3:01:11] Dus vervolgens moet je die afspraken uitvoeren.

[3:01:13] Maar ze zijn wel nodig om te weten wat ieders taak is om te doen.

[3:01:16] Sterker nog, we gaan ze wettelijk verankeren.

[3:01:18] Dat is een volgende manier om regie te voeren in de wet regie.

[3:01:20] En waarom doen we dat? Omdat het eigenlijk heel bizar is...

[3:01:24] dat wij een grondwettelijke opdracht hebben.

[3:01:27] Wij, zoals we hier zitten, hebben een grondwettelijke plicht.

[3:01:31] Maar vervolgens is er eigenlijk geen doorvertaling van die grondwettelijke plicht...

[3:01:34] in een plicht aan andere overheden om woningen te bouwen.

[3:01:38] En volgens mij was het de heer Matlener die het zei.

[3:01:40] Waarom maak je niet gewoon afspraken?

[3:01:41] En zeg je niet gewoon tegen gemeenten hoeveel ze er moeten bouwen?

[3:01:43] Nou, dat moeten ze ook. Dat doen we nu in bestuurlijke afspraken.

[3:01:46] Maar eerlijk gezegd wil ik daar meer wettelijke stevigheid in.

[3:01:49] En daarover gaat die wet regie.

[3:01:51] Doorzettings mag tot op het niveau ook van individuele locaties.

[3:01:54] Locatiekeuze überhaupt is een vorm waarmee we regie voeren.

[3:01:58] Je voert ook regie met geld.

[3:02:01] We hebben heel erg veel financiële middelen ter beschikking gehad in deze kabinetsperiode.

[3:02:05] We hebben de verhuurdersheffing afgeschaft, anderhalf miljard.

[3:02:08] Grootschalige woningbouwlocaties, zes miljard.

[3:02:10] De versnelling van infrastructurele middelen op ruim honderd locaties, anderhalf miljard.

[3:02:16] We hebben een woningbouwimpuls van ongeveer een miljard om de onrendabele top af te dekken.

[3:02:20] We hebben zo'n driehonderd miljoen aan de startbouwimpuls uitgegeven om die projecten vlot te trekken.

[3:02:26] Die wel vergund waren, maar nog niet gebouwd waren.

[3:02:28] Als je het optelt komen we tot dik tien miljard, denk ik, die we allemaal hebben uitgegeven in de afgelopen jaren.

[3:02:35] Die dus allemaal zullen leiden tot in aanbouw te nemen woningen in de komende jaren.

[3:02:39] Die staan er niet, morgen.

[3:02:40] Maar geld stuurt natuurlijk wel degelijk.

[3:02:42] Althans, geen geld rent de woningbouwproductie.

[3:02:46] En er is soms gewoon een onrendabele top die moet worden afgedekt.

[3:02:50] Dat zeg ik overigens tegen alle partijen die zich mogelijkerwijs zullen terugvinden, ook in een volgende coalitie.

[3:02:55] Want in geen van de programma's was voldoende geld opgenomen, ook weer voor de komende jaren.

[3:02:59] Kortom, dit is een opgave, denk ik, voor ons allemaal.

[3:03:01] Nee, geen sneer. Hou op. Nee, zeker niet. Maar gewoon een constatering dat er geld nodig is.

[3:03:08] Dan de kritische succesfactoren, want die zijn er natuurlijk.

[3:03:12] En zo hebben we ook die afspraken gemaakt met de corporatiesector.

[3:03:16] Ook één van de vormen waarin we regie hebben gevoerd.

[3:03:18] Nationale prestatieafspraken met de woningbouwcorporaties, landelijk, die vervolgens lokaal worden doorvertaald.

[3:03:23] En daarin hebben we een aantal kritische succesfactoren genoemd.

[3:03:26] Nou ja, voldoende locaties is er bijvoorbeeld één van.

[3:03:28] Ja, daar stuur je natuurlijk op via regionale woondeals, via de versnellingstafels, et cetera.

[3:03:33] Lokaal kan erop worden gestuurd door de lokale afspraken tussen de corporatiesector en de gemeente.

[3:03:40] Andere kritische succesfactor is bijvoorbeeld stikstof.

[3:03:43] Ja, daar stuur je op via alles wat er te doen is.

[3:03:46] Wat we te doen hebben op landbouw, bijvoorbeeld.

[3:03:48] Stikstof is ook niet de allergrootste showstopper, hoor, en helemaal niet overal.

[3:03:51] Maar het is inderdaad in een aantal plekken, werkt het vertragend, absoluut waar.

[3:03:56] Andere kritische succesfactor is gewoon geld.

[3:03:59] Nou ja, daar heb ik net van geschetst wat we er allemaal aan doen.

[3:04:01] Kortom, dat maakt dat er niet zozeer een monitor kan worden gegeven van de kritische succesfactoren.

[3:04:06] Wat ik wel wil toezeggen, is dat wij de voortgang van de regionale woondeals, ik denk dat we dat in het tweede kwartaal aan de Kamer zullen sturen.

[3:04:13] Ik ga die denk ik combineren met de voortgangsrapportage.

[3:04:16] Op het programma woningbouw, of misschien een voortgangsrapportage.

[3:04:19] Ja, op het programma woningbouw, denk ik. Ja, dat is het beste.

[3:04:22] En als we die twee combineren, dan zal ik uitgebreid d'r ingaan dan ik nu doe op die kritische succesfactoren.

[3:04:27] En in welke mate het ook lukt om die op te lossen.

[3:04:34] Dan heb ik heel veel vragen, denk ik, gehad.

[3:04:39] Wanneer verwachten we dan dat wetsvoorstel, versterking en regie op de Volksheidsvesting?

[3:04:43] Ik verwacht die in maart.

[3:04:46] IJs een wederdienende.

[3:04:47] En uiteraard ook...

[3:04:49] De collega's in de ministerraad wil ik daar gewoon goed in meenemen.

[3:04:52] En uiteindelijk is het een wet aan de Kamer van de ministerraad natuurlijk.

[3:04:55] Maar we verwerken op dit moment het advies van de Raad van State.

[3:04:58] Ik werk tegelijkertijd ook de lagere regelgeving uit, omdat ik denk dat dat belangrijk is.

[3:05:02] Dan heeft u daar ook beeld van.

[3:05:04] Die kan dan tegelijkertijd ook in consultatie.

[3:05:06] En die kunt u dan ook betrekken bij de Kamerbehandeling.

[3:05:09] Dus ik hoop in maart die wet regie op de Volksheidsvesting aan uw Kamer te kunnen sturen.

[3:05:14] Gaat de Omgevingswet helpen met de woningbouw?

[3:05:17] Nou, eigenlijk is die wet regie op de Volksheidsvesting eigenlijk een wijziging van de Omgevingswet.

[3:05:21] Dus wat ik net noemde, dat we wel een grondwettelijke plicht hebben.

[3:05:23] Maar eigenlijk die grondwettelijke plicht nooit hebben doorvertaald in plichten voor mede-overheden.

[3:05:28] Dat gaan wij wijzigen in een wijziging van de Omgevingswet.

[3:05:31] Dus daarmee geef je die Omgevingswet meer instrumenten.

[3:05:34] Dus je maakt de instrumentenkist eigenlijk uitgebreider om inderdaad te kunnen sturen.

[3:05:41] Dus ik denk dat dat inderdaad een bijdrage zou kunnen gaan leveren.

[3:05:47] Dan de monitor.

[3:05:48] De VVD heeft inderdaad consequent, en dat is terecht, gevraagd naar de monitoring.

[3:05:52] En daar moesten we van heel ver komen. Dat heb ik ook wel eens geschetst.

[3:05:55] Dus wat wij in ieder geval doen is een monitor op plankcapaciteit.

[3:05:59] Die monitor op plankcapaciteit wordt steeds beter. Daar heb ik u een brief over gestuurd afgelopen week.

[3:06:03] En daarin kunt u zien dat op zichzelf genomen de landelijke plankcapaciteit voldoende is.

[3:06:07] Maar in een aantal provincies die echt nog onvoldoende is.

[3:06:11] En de grootste zorg hebben wij over de provincies uit Holland waar de opgave het grootst is, maar de plankcapaciteit het laagst.

[3:06:16] We weten inmiddels ook steeds beter welk deel van die plankcapaciteit daadwerkelijk harde plankcapaciteit is.

[3:06:21] Dus plankcapaciteit die ook onherroepelijk vergund is.

[3:06:27] Dus die monitor op plankcapaciteit wordt beter.

[3:06:30] Uw en mijn wens is, en meer dan een wens, het is eigenlijk gewoon een noodzaak om dat te hebben, is een pijplijnmonitor.

[3:06:37] Om te weten wanneer is het moment van startbouw en wanneer is het moment van oplevering.

[3:06:45] En wat het moeilijke daaraan is, is dat al die gegevens, die zijn op dit moment bij aannemers bekend.

[3:06:50] Soms bij gemeenten bekend, als gemeenten dat accuraat ook bijhouden.

[3:06:54] Maar nergens geaggregeerd bekend en nergens ook automatisch ontsloten.

[3:06:59] Dat is u een doorn in het oog en mij eigenlijk ook.

[3:07:01] Want ik vind als je zegt, we gaan regie voeren op de Volksheidsvesting.

[3:07:04] Moet je weten wat er in de pijplijn zit wanneer er startbouw is van een project.

[3:07:10] Maar gegeven het feit dat die informatie dus niet centraal te ontsluiten is nog op dit moment.

[3:07:14] Gaat dat wel echt eventjes duren.

[3:07:15] En dat betekent dat ik denk dat we in toenemende mate steeds meer informatie kunnen leveren.

[3:07:23] Maar de eerste resultaten echt op pijplijn niveau pas in het najaar daadwerkelijk gereed zullen kunnen hebben.

[3:07:30] En dat heeft dus alles te maken met de automatische koppeling van informatie bij gemeenten en bij aannemers.

[3:07:37] Aan de basisadministratie gebouw.

[3:07:39] Want dat is eigenlijk wat je dan nodig hebt.

[3:07:41] Dat is gewoon een grote IT operatie.

[3:07:42] Dan de strengere regels van Zuid-Holland.

[3:07:45] Rond betaalbaarheid.

[3:07:46] Daar vroeg de heer Stoffer naar.

[3:07:47] En ik snap dat ook, die vraag.

[3:07:50] Kijk, we hebben de regie hernomen in de vorm van het sluiten van bestuurlijke afspraken, regionale woondeals.

[3:07:57] En die heb ik natuurlijk ook in de regio's in Zuid-Holland gesloten.

[3:08:02] Daarin ging het over aantallen.

[3:08:05] 247.000, meen ik, voor Zuid-Holland tot en met 2030.

[3:08:07] Daarin ging het over betaalbaarheid.

[3:08:09] 2 derde betaalbaar.

[3:08:11] 40% midden toewerkende.

[3:08:13] 30% sociaal.

[3:08:18] En daarin ging het over locaties.

[3:08:20] Zorgen voor voldoende plankcapaciteit.

[3:08:22] Zorgen voor 130% plankcapaciteit.

[3:08:24] Eigenlijk op alle drie die punten heb ik gewoon zorgen over Zuid-Holland.

[3:08:29] Die zorg heb ik ook uitgesproken uiteraard.

[3:08:32] Daar heb ik indringend bestuurlijk overleg over met Zuid-Holland.

[3:08:36] Maar de aankondiging dat Zuid-Holland daar een eigen definitie gaat hanteren van wat betaalbaar is.

[3:08:43] En een eigen definitie gaat hanteren van wat je dan een betaalbare woning noemt.

[3:08:47] En ook welke percentages er dan sociaal moeten worden gebouwd.

[3:08:51] Die is natuurlijk niet te hanteren.

[3:08:53] Die is niet te hanteren omdat dat economisch gewoon niet uit kan.

[3:08:56] Zeker niet in Zuid-Holland zou ik willen zeggen.

[3:08:58] Dat is ongeveer de duurste plek van heel Nederland om te willen bouwen.

[3:09:00] Niet overal even duur, maar veel plekken in Zuid-Holland zijn heel duur.

[3:09:05] Dus het kan economisch niet uit, daar ben ik van overtuigd.

[3:09:07] En daarnaast is het voor de markt natuurlijk niet hanteerbaar.

[3:09:10] Het is voor marktpartijen totaal onduidelijk.

[3:09:13] Als iedere provincie zijn eigen definities gaat hanteren.

[3:09:16] Bijvoorbeeld de grens van wat je dan een betaalbare woning noemt.

[3:09:18] Dat was aanvankelijk 350.

[3:09:21] Dat was namelijk de oude norm zoals die gold voor de hypotheekgarantie.

[3:09:30] Die hypotheekgarantie hebben we een eind omhoog gedaan.

[3:09:32] Maar de 350 bleef de 350.

[3:09:33] Maar ik heb natuurlijk wel gezegd tegen marktpartijen ook die gaan we indexeren.

[3:09:36] Gaan we ook jaarlijks indexeren. Die definitie gaan we indexeren.

[3:09:38] Daar moet Zuid-Holland natuurlijk gewoon niet mee doen.

[3:09:40] Het zou heel gek zijn als je in de rest van het land indexeert en in Zuid-Holland niet.

[3:09:43] Dus dat is inmiddels 93 is dat. Het is niet meer 350.

[3:09:46] 40% doen we nergens. Dus ook niet in Zuid-Holland.

[3:09:49] Dus daar loopt op dit moment het indringende gesprek.

[3:09:51] En uiteindelijk gaat die wet regie op de volksartsvesting daar sowieso in helpen.

[3:09:54] Omdat die eenduidig dit soort definities vaststelt.

[3:09:56] Dus die gaat dit overroelen zou je kunnen zeggen.

[3:09:59] En dat is ook nodig. Dat is ook goed.

[3:10:01] Om eenduidige definities te hanteren als het over betaalbaarheid gaat.

[3:10:05] Maar ik neem ook aan eerlijk gezegd ga ik er ook wel een beetje vanuit.

[3:10:09] Dat Zuid-Holland ook die wet niet nodig heeft om gewoon te doen.

[3:10:13] Wat we hebben afgesproken in de regionale woondeals.

[3:10:16] Dus dit gesprek loopt. En ik zal u ook over het vervolg daarvan op de hoogte houden.

[3:10:20] Overigens er gebeuren ook mooie dingen in Zuid-Holland.

[3:10:22] Het optoppen bijvoorbeeld zijn ze juist heel enthousiast mee aan de slag.

[3:10:25] Dus het is niet zo dat het alleen maar toppen is.

[3:10:27] Integendeel. En dat wordt ook volop gebouwd in Zuid-Holland.

[3:10:29] Dus dat is ook niet het punt.

[3:10:33] Maar eenduidige regie is echt gebaat bij eenduidige regels.

[3:10:36] Eenduidige definities over wat we betaalbaar noemen.

[3:10:39] En geen eigen afwijkingen daarvan.

[3:10:42] Dat is voor de markt niet hanteerbaar.

[3:10:47] Dan alternatieve woonvormen voor ouderen zeker.

[3:10:50] Dus in die regionale woondeals.

[3:10:52] Daar wordt ook van uitgegaan dat ongeveer een derde van alles wat we bouwen voor ouderen geschikt is.

[3:10:57] Want als je dat doet dan breng je een enorme doorstroom in de keten op gang.

[3:11:01] Dus heel erg nodig.

[3:11:03] En ook alternatieve woonvormen voor ouderen.

[3:11:07] Dus hofjes enzo. Die zijn zeer belangrijk juist.

[3:11:10] We hebben ook een stimuleringsregeling opengesteld om ontmoetingsruimte mogelijk.

[3:11:14] Waarmee je dat soort projecten net weer financieel haalbaar maakt ook.

[3:11:19] En dat heeft een bijdrage geleverd aan de bouw van 19.000 woningen met een ontmoetingsruimte.

[3:11:25] Ik doe dat samen met de collega van VWS, collega Helder.

[3:11:28] En ik zal u daar ook van op de hoogte blijven houden.

[3:11:33] Dan de financiële middelen die we ter beschikking hebben.

[3:11:35] Die heb ik net eigenlijk al een beetje geschetst.

[3:11:37] Dus ik ga dat preekje overslaan.

[3:11:40] De stand van zaken van die doorbouwgarantie.

[3:11:42] Ik ga die op korte termijn aan uw kamer sturen.

[3:11:46] Omdat ik denk dat die echt noodzakelijk is.

[3:11:47] Het is technisch ingewikkeld om goed uit te voeren.

[3:11:51] En eigenlijk om de redenen die de heer Matlener noemt.

[3:11:53] Je wilt niet onverhoud risico's overnemen die marktpartijen juist zelf moeten dragen.

[3:11:58] Omdat ze anders woningen gaan programmeren waar geen belangstelling voor is.

[3:12:01] En dat moet je niet willen.

[3:12:03] Dus wij gaan hem op zo'n manier vormgeven dat hij ook zinvol is.

[3:12:06] Capital value heeft ons daarover geadviseerd.