Circulaire economie

[0:00:00] Hierbij open ik het commissiedebat Circulaire Economie.

[0:00:05] Welkom aan de leden.

[0:00:07] Welkom aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat en de ondersteuning.

[0:00:11] Welkom ook aan alle mensen op de publieke tribune.

[0:00:13] We hebben een goede volle tribune, daar ben ik blij om te zien.

[0:00:17] Ik wil ook graag alle mensen die via de livestream of anders in dit debat gaan volgen, hartelijk welkom eten.

[0:00:22] We gaan snel aan de slag, want we hebben tot vijf uur de tijd.

[0:05:03] Maar afvalwetgeving en een trage en moeizame afhandeling van een AVRA voor einde afvalstatus

[0:05:09] zorgen ervoor dat bedrijven massaal met afval blijven zitten.

[0:05:14] Dat ze niet mogen gebruiken als grondstof.

[0:05:17] Dat is natuurlijk onverenigbaar met onze circulaire doelen.

[0:05:23] Dan nog maar te zwijgen over het feit dat iedere omgevingsdienst andere oordelen veldt over hetzelfde afval.

[0:05:28] Wat D66 betreft komt er daarom een nationale afvalautoriteit.

[0:05:34] Een organisatie waar circulaire ondernemers allemaal terecht kunnen.

[0:05:37] Met hun vragen en hun verzoeken om einde afvalstatus.

[0:05:42] Hoe kijkt de staatssecretaris naar dit idee?

[0:05:44] Is hij bereid om de mogelijkheid voor een nationale afvalautoriteit in kaart te brengen

[0:05:49] en de Kamer daar zo snel mogelijk over te informeren?

[0:13:26] Het staat u altijd vrij om dit debat op te rekken na een uur of acht of negen.

[0:13:31] Wees vrij.

[0:13:32] Er zit niemand op mij te wachten vanavond, dus dat scheelt ook weer.

[0:13:35] Goed, voorzitter.

[0:13:39] Vandaag hoe toevallig in het nieuws staat die geld?

[0:13:42] Of was het niet toevallig?

[0:13:46] Maar ondertussen zat ik op weg hier naartoe maar gelijk even te speuren erin

[0:13:49] en dan kom ik teksten tegen als het is schimmig, het is niet transparant, waar blijft het geld?

[0:13:55] Want als je dat leest, de ene media zegt dat er 87 miljoen ergens blijft hangen,

[0:14:01] maar er zijn ook mediaberichten die hebben het over 250 miljoen.

[0:14:06] En dan denk ik, en ik zal wel geen vrienden maken met die opmerking,

[0:14:10] waar blijft dit geld ergens aan de strijkstok hangen?

[0:14:14] Mijn collega's hiervoor hebben dat net ook al gevraagd,

[0:14:16] dus ik zou aan de staatssecretaris willen vragen of zij transparantie in dit geheel kan brengen,

[0:14:23] uit te laten zoeken hoe dat nou precies zit.

[0:14:25] Al was het alleen maar dan om te kunnen weerleggen dat er niets aan de strijkstok blijft hangen,

[0:14:30] maar dat het wel degelijk wordt geïnvesteerd in het opnieuw inzetten van materialen om inzamen te doen.

[0:14:38] Gelijktijdig zeggen wij als PVV, het is eigenlijk gewoon een ordinaire belasting.

[0:14:43] Dus wanneer schaffen we deze ordinaire belasting af?

[0:14:45] Het zal wel niet gaan gebeuren dankzij onze vrienden in Brussel,

[0:14:48] maar het is wel zo, waar blijft het geld?

[0:14:51] Dan, voorzitter, ik ga dan door naar de lachhalscilinders.

[0:14:55] Collega Momenka en Harjes hebben het ook al verteld.

[0:14:59] Amsterdam is erbij gestopt.

[0:15:02] Meneer Boutkamp, u heeft een interruptie van de heer Galiels.

[0:15:04] Ja, ik zou graag van de heer Boutkamp willen weten wat hij bedoelt met een ordinaire belasting.

[0:15:10] Want bedoelt u dat u tegenstatiegeld bent?

[0:15:13] En als dat antwoord daarop ja is,

[0:15:15] ziet u er een andere manier om dan aan recycling te doen van deze plastic producten?

[0:15:20] Meneer Boutkamp.

[0:15:22] Ja, dank u wel, voorzitter, en dank u wel ook voor deze vraag.

[0:15:25] Kijk, het punt is, als we nu zien hoeveel geld er ergens in het systeem blijft hangen,

[0:15:30] dan kan je wel concluderen dat er dus, zeg maar, deze belasting niet te goede komt aan de consument.

[0:15:35] Want die consument wordt verplicht om, zeg maar, bij het kopen van blikjes of flesjes of plastic,

[0:15:42] zeg maar, een heffing te betalen.

[0:15:44] Nou, wij noemen dat gewoon een ordinaire plasticbelasting.

[0:15:47] En die zien wij niet terug bij die consument.

[0:15:50] En het inzamelsysteem blijkt uit het zwerfafval.

[0:15:54] Wat ik tenminste constateer in mijn gemeente, zie ik niet verminderd worden.

[0:15:58] Wat ik wel zie, is mensen die uit eigen wil, of misschien wel om een spaarcentje bij te verdienen,

[0:16:04] omdat ze minder inkomen hebben, het afval oplopen te ruimen.

[0:16:08] Dus ergens gaat er iets mis.

[0:16:10] Dus er is of belasting, of het gaat gewoon mis.

[0:16:14] Vervolgt u betoog.

[0:16:15] Ja, dank u wel.

[0:16:15] Sorry, heer Boutkamp.

[0:16:17] Ik zie dan toch dat de heer Olge van Dijk van NSC daar een vraag aan u over heeft.

[0:16:21] Ja, aanvullend.

[0:16:21] Dank, voorzitter.

[0:16:22] Het is wel heel wezenlijk natuurlijk, van onderdeel van circulaire economie,

[0:16:27] maar ook het tegengaan van afval en zwerfvuil.

[0:16:29] En hoe doe je dat nou op de goede manier?

[0:16:30] Dus ik ga graag door op de vragen van collega lid Gabriels.

[0:16:34] En ik hoorde de PV toch nu ook zeggen, ja, wij zien de positieve effecten niet.

[0:16:38] Ik weet inmiddels in welke gemeente u woont.

[0:16:40] Maar het landelijk beeld is toch echt dat sinds de invoering van het staatsingeld

[0:16:44] 70% minder op blikjes, minder blikjes rondzwerven.

[0:16:47] Dat lijkt me een heel goed effect.

[0:16:49] En ik ben inderdaad ook wel benieuwd welke andere mogelijkheden dan de heer Boutkamp toch ziet

[0:16:54] om dit effect te bereiken.

[0:16:56] Dank u wel, heer Boutkamp.

[0:16:58] Nou ja, kijk, voor die tijd ging het ook goed.

[0:17:01] Dat zwerfafval hebben we nog steeds.

[0:17:03] En ik heb met verschillende mensen gesproken, ook uit verschillende gemeentes.

[0:17:06] Ja, waarschijnlijk spreken wij niet elkaars zelden mensen.

[0:17:10] Of komen we niet in dezelfde stad.

[0:17:11] Maar ik hoor nog steeds dat het zwerfafval nog steeds groot is.

[0:17:14] En of het nu op blikjes, flesjes of wegwerpplastic is, het blijft nog steeds even groot.

[0:17:19] Dus ik blijf daarbij, heer voorzitter.

[0:17:20] Ja hoor, heel ogen van dijk.

[0:17:21] Ja, dank voorzitter.

[0:17:22] Het tweede maal.

[0:17:23] Ja, ik zou de heer Boutkamp toch willen uitdagen om met mij op zoek te gaan

[0:17:26] naar de feiten voor heel Nederland.

[0:17:28] En misschien kunnen we die vraag ook aan de staatssecretaris stellen.

[0:17:31] Welk beeld zij op basis van wetenschappelijk onderzoek heeft

[0:17:33] naar de resultaten van de invoering van het staatsingeld.

[0:17:35] En ik hoop dat hij zich dan ook wil laten overtuigen als dat positieve effecten zijn van dit systeem.

[0:17:42] Heeft u hier nog een reactie op, heer Boutkamp?

[0:17:44] Ik hoor net dat de heer Olge die vraag gaat stellen.

[0:17:46] Dus gezien mijn tijd laat ik dat graag aan de heer Olge over om die vraag te doen.

[0:17:50] En dan gaan we het wel zien.

[0:17:51] U mag die vraag stellen, heer Olge van Dijk.

[0:17:54] Ik ga toevoegen.

[0:17:55] Heer Boutkamp, vervolgt u betoog.

[0:17:56] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:17:57] Ik ga snel verder met die lachgascilinders.

[0:18:01] Ja, dat is natuurlijk een gigantisch probleem.

[0:18:03] En in de laatste plaats niet de veiligheid van het personeel.

[0:18:05] Amsterdam is er nu mee gestopt.

[0:18:07] En die zegt gewoon, ja, wij hebben onze staatsingeldregeling weliswaar gehad.

[0:18:11] Het was een succes.

[0:18:12] Maar het waren er zoveel.

[0:18:14] Dat kostte ons te veel geld.

[0:18:15] En het is eigenlijk een probleem van de overheid.

[0:18:17] Dus de vraag is ook aan de staatssecretaris welke mogelijkheden er zijn, behalve mooie woorden,

[0:18:23] om de risico's en schade te beperken, zowel in de overs als bij de inzameling.

[0:18:28] Dan het UPV, oftewel uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

[0:18:32] De staatssecretaris wil meer circulaire prikkels gaan invoeren.

[0:18:37] Wij vragen ons dan ook wat dit betekent.

[0:18:39] En met name of dit dan meer kostvolgend gaat werken richting de consument.

[0:18:44] Voorkomen dat recycelbaar materiaal wordt verbrand is een prima uitgangspunt.

[0:18:48] Maar wat de PVV betreft is haalbaar en betaalbaar ons uitgangspunt.

[0:18:54] Dan de SUP, Single Use Plastic.

[0:18:58] Ik ben helemaal geen fan van Engels, maar goed.

[0:19:01] Chaos is troef, voorzitter, in de ogen van de PVV.

[0:19:04] Want sinds deze belasting is ingevoerd, de plasticbelasting en de drie aangenomen moties,

[0:19:10] is het echt zoekende in het afvalland.

[0:19:14] Ondernemers die zich hadden voorbereid op de richtlijn en daardoor investeringen hebben gedaan,

[0:19:19] maar ook ondernemers die door de invoering klanten zijn kwijtgeraakt,

[0:19:22] terwijl ze een prima recycelbaar product hadden.

[0:19:25] Zoals de kartonnen bekers met een plastic coating.

[0:19:27] En dan hebben we het nog niet over de consumenten die gedwongen worden om extra geld uit te geven,

[0:19:31] terwijl ze daar niets voor terugkijken.

[0:19:32] Dat hebben we mooi in het twee minuten debatje meegemaakt over dat plastic bakje.

[0:19:37] Wat er achteraf een ander bakje bleek te zijn.

[0:19:40] Maar prima.

[0:19:41] En dan, voorzitter, een pleidooi voor ondernemers die bij open evenementen niet kunnen instappen bij de lokale horeca.

[0:19:49] Die al een eigen inzamelsysteem hebben.

[0:19:51] Dat maakt het instappen belachelijk duur en nagenoeg aanvoerbaar.

[0:19:55] En dat met allerlei verschillende type kupjes in dit land.

[0:19:58] In 2024 zal de staatssecretaris een vroege evaluatie uitvoeren om bij haar te kunnen sturen,

[0:20:04] als de maatregelen onvoldoende effect hebben.

[0:20:07] De PVV vraagt de staatssecretaris dan ook, het halen van de einddoelen mag niet het doel zijn van deze evaluatie.

[0:20:16] Wat ons betreft is die plasticbelasting eigenlijk ook een crime.

[0:20:20] Dat zou wat ons betreft kunnen verdwijnen.

[0:20:23] En een tweede vraag die ik hierover heb is, ziet de staatssecretaris mogelijkheden om bij die evenementen,

[0:20:29] waar dus die ondernemers niet kunnen aanschuiven, of daar mogelijkheden voor zijn om dat toegankelijker te maken?

[0:20:36] Ik zie de voorzitter al kijken, dus waarschijnlijk zijn er maar vijf minuten op.

[0:20:38] Dat zijn ze zeker.

[0:20:39] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:20:41] Ook een hartelijk welkom aan het lid Kotsies van de Partij van het Dieren bij dit commissiedebat.

[0:20:46] Ik wil ook nog even tegen de heer Gimhuis en het lid Kotsies zeggen dat wij vijf minuten hebben in de eerste termijn.

[0:20:51] En in principe drie interrupties, omdat we straks nog stemming hebben tijdens het commissiedebat.

[0:20:55] Dan wil ik...

[0:20:58] Drie interrupties onderling en daarna nog heel veel voor de staatssecretaris?

[0:21:05] Nou, daar gaan we zo ook iets over zeggen, maar in deze eerste termijn drie interrupties.

[0:21:08] Of dat er heel veel zijn, gaan we kijken hoeveel tijd we hebben.

[0:21:11] Ik zou graag het woord willen geven aan mevrouw Veldman-Kamp van de VVD. Gaat u eraan.

[0:21:16] Voorzitter, de VVD vindt circulariteit van groot belang.

[0:21:19] We zijn trots op de koploperspositie die Nederland op dit vlak heeft binnen Europa.

[0:21:23] Het helpt ons om onafhankelijker te worden van grondstof uit andere landen en is noodzakelijk voor klimaatneutraliteit in 2050.

[0:21:31] Zo zijn wij momenteel voor bepaalde kritieke grondstoffen, metalen, voor 98% afhankelijk van China,

[0:21:37] terwijl we die met innovatieve technieken ook thuis zouden moeten kunnen produceren.

[0:21:41] Majeure omwentelingen in volledige productieketens zijn nodig, die hun uitwerking hebben in allerlei sectoren en in heel Europa.

[0:21:48] We willen dat afval grondstof kan worden en dat de oorspronkelijke producten of materialen op zijn minst de oorspronkelijke waarde houden.

[0:21:55] Hier liggen veel economische kansen.

[0:21:57] De industrie, innovaties, start-ups en het opschalen daarvan moeten de ruimte krijgen.

[0:22:03] Daarbij hoeft de chemische sector niet het probleem te zijn, maar kan zij een schakel in de oplossing zijn.

[0:22:08] Deze sector kan circulair kritieke grondstoffen produceren, zoals alternatieve koolstofbronnen.

[0:22:14] Voor al deze kansen is een Europees gelijk speelveld nodig.

[0:22:17] Er zijn voldoende volumes nodig.

[0:22:19] Regelgeving moet duidelijk zijn en werkbaar.

[0:22:22] Afval moet verwerkt kunnen worden tot grondstof en dat betekent dat we anders moeten kijken naar de zogenaamde einde-afvalstatus.

[0:22:30] Soepele vergunningverleningen voor nieuwe technieken zijn nodig.

[0:22:33] Dit zijn de knoppen waaraan de overheid kan draaien.

[0:22:35] Ik heb voor de staatssecretaris een aantal vragen.

[0:22:38] Om onze ambities te creëren en tegelijkertijd voor Nederlandse bedrijven een internationaal gelijk speelveld te creëren, is er meer inzet van Europa nodig.

[0:22:45] Op dit moment acteren Europese landen minder snel op het gebied van circulariteit, wat onze positie als Nederland kwetsbaar maakt.

[0:22:52] Mijn vraag aan de staatssecretaris is welke kansen zij ziet om sterker in te zetten op maatregelen op Europees niveau,

[0:22:58] zodat wij de circulaire economie stimuleren en de concurrentiepositie van ons bedrijfsleven hoog houden.

[0:23:04] Ook vraag ik hoe zij de industrie en dus ook de chemische industrie goed kan betrekken bij de ambities op het gebied van circulaire economie.

[0:23:10] Want zij kunnen leveren als de overheid de juiste randvoorwaarden creëert.

[0:23:14] En daarvoor is de samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven dus essentieel.

[0:23:18] De huidige wettenregelgeving stimuleert circulaire activiteiten vaak nog onvoldoende.

[0:23:23] Er is vereenvoudiging en verduidelijking nodig en de uitvoerbaarheid van de regels is soms niet of onvoldoende getoetst.

[0:23:29] Veelal is deze ingericht op onze lineaire economie.

[0:23:32] En ik denk ook aan hoe bedrijven meer mogelijkheden en ruimte kunnen krijgen om meer te doen met afval.

[0:23:38] Zoals de heer Bamenga onder andere ook al zei.

[0:23:41] Hoe kan daar meer experimenteerruimte komen?

[0:23:44] Vanzelfsprekend met inachtneming van randvoorwaarden die er voor de bescherming van mens en milieu zijn.

[0:23:49] In feite werken we nog met afvalregels uit de jaren zeventig.

[0:23:51] Toen het besef van circulair ondernemen een heel ander besef was dan dat het nu is.

[0:23:55] Ik wil graag meer zicht krijgen op knelpunten die zich voordoen in de huidige wettenregelgeving.

[0:24:00] En hoe we deze kunnen wegnemen.

[0:24:01] Kan de staatssecretaris een overzicht maken afgestemd met de sector van knelpunten?

[0:24:05] En welke acties hij onderneemt om deze weg te nemen?

[0:24:09] Dank u wel mevrouw Veldman.

[0:24:10] Nu heeft de interruptie van de heer Gabriels.

[0:24:11] Dank u wel voorzitter.

[0:24:12] Een bemoedigend verhaal over het belang van circulaire economie.

[0:24:18] Ik was nieuwsgierig.

[0:24:20] Ik denk dat we dat allemaal wel delen.

[0:24:25] Ik heb in mijn betoog iets gezegd over het alvast sneller starten met het gebruiken van recyclaat in verpakkingen.

[0:24:34] Omdat er op dit moment heel veel van die koplopersbedrijven waar u het ook over heeft en die u een warm hart toedraagt ook failliet gaan.

[0:24:41] Vindt u ook dat Nederland misschien vooruit moet lopen op die Europese regels die pas in 2030 bijvoorbeeld recyclaat in verpakkingen verplicht stelt?

[0:24:52] Dank u wel.

[0:24:52] Om vooruitlopend daarop al in 2026, 2025 of 2027 al bepaalde doelen te stellen.

[0:24:57] Zodat die koplopersbedrijven kunnen blijven bestaan.

[0:25:00] U merkt aan mij al dat ik u graag een korte interruptie wilde.

[0:25:03] Dus ik wil u graag daarop aanmoedigen alsjeblieft.

[0:25:06] En niet meerdere vragen in één interruptie te stellen.

[0:25:08] Dank u wel. Ik vind het belangrijk.

[0:25:09] Ja, dat vinden we allemaal denk ik.

[0:25:12] Mevrouw Veldman, gaat u gang.

[0:25:14] Ja, en dat het van belang is had ik net ook aangegeven.

[0:25:17] En wat ons betreft daarvoor nodig is, is dat gelijke Europese speelveld.

[0:25:22] Als je dat niet doet, dan zijn wij bang dat je een oneerlijk speelveld krijgt.

[0:25:26] En dat brengt ons volgens mij verder van het doel af.

[0:25:29] Dus dat in reactie daarop.

[0:25:31] En dan vervolg ik mijn betoog.

[0:25:34] Ik kijk even naar de heer Gabriels.

[0:25:36] Dan gaan er dus bedrijven de komende jaren failliet die dus koploper zijn.

[0:25:41] Vervolgt uw betoog, mevrouw Veldman.

[0:25:43] Wat betreft circulaire bouw begrijp ik dat de betonsector naastig wacht op de ontwikkeling van het ketenplan beton met concrete handvatten voor alle partijen in de keten.

[0:25:52] Zij zeggen wij zijn er klaar voor.

[0:25:55] Ik vraag de staatssecretaris wat de stand van zaken is van dit ketenplan en ook van de andere ketenplannen.

[0:26:00] In het kader van circulaire bouwen vraag ik de staatssecretaris ook waarom de scenariostudie naar de toekomst van bouwgrondstoffen pas komend jaar aan ons wordt toegestuurd.

[0:26:08] Terwijl dit eigenlijk in oktober al was beloofd.

[0:26:10] Ook hierop zit de bouwsector te wachten.

[0:26:13] Voorzitter, in de markt is er veel onduidelijkheid over het doel van de regels rond single-use plastics.

[0:26:17] De uitvoering van de plastictaks bijvoorbeeld is voorlopig van de baan.

[0:26:21] Omdat het niet goed uitvoerbaar, niet te handhaven en vrolijk gevoelig is.

[0:26:25] Een ander voorbeeld betreft de wegwerppekers.

[0:26:27] Ik ben benieuwd wat de redenatie is geweest van de staatssecretaris achter de regels die hiervoor nu gelden.

[0:26:32] Is het doel om het gebruik van kunststof terug te dringen of om zoveel mogelijk te hergebruiken?

[0:26:37] Ik ga uit van het eerste, maar ontvang signalen van de sector dat dit onduidelijk is door de wijze waarop deze regels nu zijn uitgewerkt in Nederland.

[0:26:44] Zo bevatten veel herbruikbare bekers, die weliswaar enkele keer opnieuw worden gebruikt, schadelijke plastics die niet te recyclen zijn.

[0:26:51] En deze bekers mogen wel.

[0:26:52] Maar bekers die hoogwaardig te recyclen zijn naar mooie nieuwe producten en bijna geen schadelijke plastics bevatten, mogen niet.

[0:26:59] En ik begrijp dat er bedrijven zijn die hebben geïnvesteerd in herbruikbare bekers.

[0:27:03] Maar ik vraag me af of het nu het doel is dat telt of het middel.

[0:27:06] En hoe ziet de staatssecretaris dat luchthavens, pretparken en bijvoorbeeld ziekenhuizen hier goed invulling aan kunnen geven?

[0:27:14] Over het PMD-afval nog het volgende.

[0:31:23] Onderzoek wat ons bekend is, lijkt aan te tonen dat sinds invoering op blikjes vorig jaar het blik op straat met 70% is afgenomen.

[0:31:31] Ofwel 50 miljoen minder blikjes op straat in het afgelopen half jaar.

[0:31:34] Herkent de staatssecretaris dit beeld en kan zij dat onderbouwen?

[0:31:38] Met onderzoek voor de heer Boutkamp en mijzelf.

[0:31:41] Wel vraagt NSC aandacht voor de neveneffecten.

[0:31:44] Een toename met 15% aan drankkartons op straat en 20% meer drinkzakken waar dan weer geen staatsgeld op zit.

[0:31:49] Ziet de staatssecretaris dit ook?

[0:31:52] En ook mogelijkheden om dit neveneffect tegen te gaan?

[0:31:55] Op de plastic flesjes is al langer staatsgeld.

[0:31:57] Een derde die nog rondzwerven hebben geen etiket.

[0:31:59] Terwijl er wel een verplichting is om de staatsgeldmarkering onuitwisbaar op de verpakking te zetten.

[0:32:05] Kan dat strenger worden gehandhaafd? Vraag ik de staatssecretaris.

[0:32:08] Voorzitter, dan kom ik op textiel.

[0:32:10] Een dossier met ongemakkelijke waarheden.

[0:32:13] Overconsumptie.

[0:32:14] Jaarlijks worden meer kledingstukken gekocht die korter worden gebruikt.

[0:32:18] Hierin ziet NSC ook een element van het nieuwe sociale contract.

[0:32:22] Ook mensen hebben een verantwoordelijkheid in hun gedrag.

[0:32:24] Wat koop ik wel? Wat koop ik niet?

[0:32:26] Tegelijkertijd ligt er ook een verantwoordelijkheid bij bedrijven voor levensduurverlenging.

[0:32:30] En voorzitter, er spraken van grote afvalstromen ook in derde wereldlanden.

[0:32:34] De stichting Circle Economy concludeerde dat een deel wordt verbrand.

[0:32:37] En dat er ook milieuschade optreedt door plastic microvezels in het grondwater.

[0:32:41] Toenemend gebruik van synthetische vezels komt door kleding van matige kwaliteit en korte levensduur.

[0:32:46] De ultra-fast fashion.

[0:32:49] En ziet de staatssecretaris ook mogelijkheden om invloed uit te oefenen op de UPV voor de kledingindustrie.

[0:32:54] Die sinds 1 juli 2023 geldt.

[0:32:56] Bijvoorbeeld door te bevorderen dat de tarieven voor niet-duurzame kleding worden verhoogd.

[0:33:01] Een stimulans misschien ook om minder en beter te produceren.

[0:33:04] U heeft een interruptie van de heer Schetterham.

[0:33:07] Ja voorzitter, ik ben het er helemaal eens met het pleidooi van collega Van Dijk.

[0:33:12] Maar hoe zouden we dat moeten vormgeven?

[0:33:13] Zo'n circulariteit bijdragen als ik hem zo mag betitelen.

[0:33:17] Want eigenlijk zie je dat de lineaire economie is omdat niet alles goed beprijsd is.

[0:33:21] Heeft zoveel voordelen nu voor de consument.

[0:33:24] Maar ondertussen blijft het dus aantrekkelijk om inderdaad inferieure kwaliteit te kopen.

[0:33:28] In plaats van refurbished producten of hergebruikte textiel.

[0:33:32] Dus hoe zouden we dat een stap verder kunnen brengen wat betreft NRC?

[0:33:37] Ja dank voor de vraag.

[0:33:39] En eigenlijk is dat mijn vraag aan de staatssecretaris.

[0:33:40] Het is een complex probleem.

[0:33:42] Hoe krijgen we nou het goede kostprijs voor dit soort producten?

[0:33:46] Ik kan daar nu niet de oplossing voor geven.

[0:33:49] Maar ik vermoed dat de staatssecretaris daar toch meer richting op kan aangeven op dit moment.

[0:33:53] En daar ben ik gewoon heel benieuwd naar.

[0:33:55] Ik kijk even naar de regering. Dat was voldoende voor nu.

[0:33:58] Kijken we samen.

[0:33:59] Vervolgt u uw betoog dan mevrouw Van Dijk?

[0:34:01] U heeft nog een minuut.

[0:34:02] Dank voorzitter.

[0:34:03] In diezelfde EU regels is de recht bepaald dat onverkochte kleding niet mag worden vernietigd.

[0:34:09] Dat geldt alleen niet voor elektronica.

[0:34:10] Er is een pervers effect dat teruggezonden elektronica direct vernietigd wordt.

[0:34:15] Ook om de wettelijke inzamelplicht van 65% van e-waste te halen.

[0:34:19] Graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:34:21] En of zij bereid is in Europees verband voor een verbod te pleiten.

[0:34:24] Dus op de verkoop van onverkochte, of het vernietigen van onverkochte elektronica.

[0:34:30] Voorzitter, tot slot kom ik dan op de vraag naar de afgifteplicht van e-waste.

[0:34:36] Kan de staatssecretaris aangeven hoe het staat met die afgifteplicht?

[0:34:39] Wat ik kon terugvinden in de stukken was dat dit was gekoppeld aan de invoering van de omgevingswet.

[0:34:46] En niet verwacht, maar toch gekomen.

[0:34:48] De inwerkingstreding per afgelopen 1 januari.

[0:34:50] Vandaar mijn vraag.

[0:34:52] Dank u wel.

[0:34:52] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:34:54] Dan zou ik nu over willen gaan naar de inbreng van de heer Gimwis namens de ChristenUnie.

[0:34:58] Gaat uw gang.

[0:34:58] Voorzitter, dank u wel.

[0:35:01] De wegwerpeconomie loopt op zijn end.

[0:35:04] Onze ecologische voetafdruk is te groot.

[0:35:06] Wat de kosten gaat van schepping en medemens.

[0:35:08] We hebben de aarde in bruikleen.

[0:35:10] En we mogen deze bewerken, maar we moeten er ook goed voor zorgen.

[0:35:12] Verspillen en verkwisten horen daar niet bij.

[0:35:14] Zuinig zijn op wat ons gegeven is en genieten van genoeg des te meer.

[0:35:18] Vanuit dat warm hart voor schepping en voor onze naaste wilde ChristenUnie volle kracht inzetten op circulaire economie.

[0:35:24] Maar ook met een koel hoofd.

[0:35:25] Lineaire economie heeft ons veel welvaart gebracht.

[0:35:27] Maar is op veel punten nu gewoon onverstandig geworden.

[0:35:30] Nu en zeker in de toekomst hebben we schaarse grondstoffen heel hard nodig.

[0:35:34] Dan denk ik aan edelmetalen in onze smartphone.

[0:35:37] Maar ook bijvoorbeeld koolstof.

[0:35:39] We exporteren die koolstof middels plastic nu nog vaak naar het buitenland.

[0:35:42] Of verbranden het zelfs.

[0:35:43] Dat is gewoon niet verstandig.

[0:35:45] Ook vanuit dat oogpunt moeten we een omslag maken.

[0:35:48] Ondernemers zijn daarbij van cruciaal belang.

[0:35:51] We zien nu echter dat het vaak lastig voor hen is om circulair aan de slag te gaan.

[0:35:55] En vooral aan de slag te blijven.

[0:35:57] Dit komt mede doordat het nog heel moeilijk is om met circulair ondernemen je brood te verdienen.

[0:36:02] Veel mkb'ers hoeven nog niets met regelgeving.

[0:36:05] Zoals de verslagleggingsregels van de ESRS en CSRD.

[0:36:10] Grote bedrijven die wel verplichting hebben doen nu echter al een aanvraag bij hun leveranciers.

[0:36:14] Vaak mkb'ers.

[0:36:15] Ik hoor dat er bij veel mkb'ers nog veel vragen zijn over wat dergelijke wet- en regelgeving voor hen betekent.

[0:36:21] Hierin kan en moet de overheid meer duidelijkheid geven.

[0:36:24] En een aantal vragen ziet de staatssecretaris mogelijkheden.

[0:36:27] Om de kennis met betrekking tot duurzaamheid en verduurzaming beter te bundelen op één centrale plek.

[0:36:32] En welke concrete stappen kunnen bij wijze van spreken morgen worden gezet.

[0:36:36] Om ondernemers makkelijker van helder en praktisch advies te dienen.

[0:36:40] Te voorzien op het gebied van circulaire economie en verduurzaming.

[0:36:44] Uit onderzoek in opdracht van INW blijkt dat een circulaire bijdrage.

[0:36:49] Waar ik net al over sprak in mijn interruptie.

[0:36:52] Op een lineair product.

[0:36:54] Dat het kan helpen om circulaire doeleinden binnen handbereik te krijgen.

[0:37:00] Het geeft een prikkel aan bedrijven om kwalitatiever, hoogwaardiger te produceren.

[0:37:05] En het geld kan worden ingezet voor het aantrekkelijke en toegankelijke maken van reparatie.

[0:37:10] Is de staatssecretaris bereid om verder uit te werken.

[0:37:12] Hoe zo'n circulaire bijdrage kan worden ingevoerd.

[0:37:15] Allereerst hoe die kan worden vormgeven.

[0:37:17] En hoe die kan worden ingevoerd.

[0:37:19] Daarbij moet er aandacht zijn voor kaders, financiering, rollen en verantwoordelijkheden.

[0:37:23] Dat sluit ik goed aan op collega Olga van Dijk.

[0:37:27] Goed nieuws.

[0:37:28] Er is een akkoord gekomen tussen de Raad en het Europese parlement over Right to Repair.

[0:37:34] Hoe kijkt de staatssecretaris naar dat akkoord?

[0:37:36] En ziet de staatssecretaris een probleemloze implementatie nu voor zich?

[0:37:40] Of zijn er nog knelpunten?

[0:37:42] Een van de afspraken is dat de producenten reserveonderdelen beschikbaar stellen tegen een redelijke prijs.

[0:37:48] In het commissievoorstel stond dat deze onderdelen minimaal 10 jaar beschikbaar moeten blijven.

[0:37:53] En is deze periode ook uiteindelijk in het akkoord terecht gekomen, is mijn vraag.

[0:37:57] Dan over plastic.

[0:38:00] Dan wil ik onze omgang met plastic op de korrel nemen.

[0:38:05] Ik refereerde er net al aan.

[0:38:08] We krijgen nu hagelnieuw plastic uit China en de VS.

[0:38:11] En dat wordt hier gedumpt, waardoor er geen vraag is naar recyclaat.

[0:38:15] Ons plasticafval wordt veelal geëxporteerd of verbrand.

[0:38:18] Dit is een kringloop die we moeten sluiten.

[0:38:20] Maar het verdienmodel ontbreekt door de geschetste situatie.

[0:39:25] Dan over UPV.

[0:39:27] Sommige doelen zijn uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

[0:39:30] Sommige doelen die zijn gesteld, zijn daar nog lang niet in zicht.

[0:39:32] In 2025 moet 50% van de afzet op de Nederlandse markt zijn gerecycled of hergebruikt.

[0:39:38] Maar dat is op dit moment nog 35%.

[0:39:40] Het doel rond recycling en hergebruik van leiers is 12,5% in 2026.

[0:39:44] Nu is dat nog minder dan 5%.

[0:39:46] Hoe kan de staatssecretaris nou garanderen dat die doelen wel worden gehaald?

[0:39:50] Wat als deze doelen niet worden gehaald?

[0:39:52] In andere landen, zoals België en Frankrijk...

[0:39:54] kijken ze met enige verwondering naar het feit...

[0:39:56] dat producenten bij ons zoveel te zeggen hebben.

[0:39:58] Is de staatssecretaris bereid om zelfwettelijk de uitvoering...

[0:40:01] concreet en integraal met de hele keten, inclusief recyclers...

[0:40:04] in te richten met afrekenbare doelen?

[0:40:06] En zo nee?

[0:40:07] Wanneer zou de staatssecretaris zich kunnen voorstellen...

[0:40:09] dat we zo'n stap dan wel moeten gaan zetten?

[0:40:11] Dank u wel.

[0:40:12] Zijn we er door de tijd heen?

[0:40:13] Ja, ruimschoots.

[0:40:14] Oké.

[0:40:14] U heeft nog een interruptie van het lid Kotsjes.

[0:40:16] Wellicht kunt u nog wat smokkelen aan die kant.

[0:40:19] Lid Kotsjes, gaat uw gang.

[0:40:22] Ik ga het helemaal verbrassen aan Christien.

[0:40:23] Nee.

[0:40:25] Ik hoorde net, hopelijk, Christien de Jong zeggen...

[0:40:28] dat ze voor een tax zijn voor virgin plastic.

[0:40:32] Klopt dat?

[0:40:34] Misschien is het goed om dat in de microfoon te zetten.

[0:40:39] Ja, is dat de eerste interruptie?

[0:40:40] Ja, alleen de staatssecretaris...

[0:40:44] Ik sorteer gewoon al een stap verder.

[0:40:46] Want de staatssecretaris heeft eerder gezegd...

[0:40:47] daar geen voorstander voor te zijn.

[0:40:49] Dus het is eigenlijk mijn vervolgvraag...

[0:40:50] oké, als we dat dan niet doen, wat doen we dan wel?

[0:40:53] Om te voorkomen dat de komende jaren...

[0:40:55] al die innovatieve ondernemers die zich voorbereiden...

[0:40:58] op een wereld waarin we vooral recyclaat en bioplastics gebruiken...

[0:41:03] dat die eigenlijk daarvoor al zijn omgevallen.

[0:41:05] Dus het middel is mij niet heilig, maar het doel wel.

[0:41:09] Ik kijk even naar het lid Kotsjes.

[0:41:11] Heeft u nog een aanvullende interruptie?

[0:41:12] Ja, zeker.

[0:41:13] Gaat uw gang.

[0:41:14] Goed om te horen trouwens.

[0:41:15] Maar uiteindelijk gaan wij er als Tweede Kamer over.

[0:41:17] En de staatssecretaris, ja, dat is een beetje...

[0:41:21] Dus wij zijn meer missionair dan de staatssecretaris.

[0:41:23] Dus we zouden natuurlijk met een meerderheid dit kunnen regelen.

[0:41:26] Maar los daarvan, een tweede interruptie dan.

[0:41:29] Wat meerdere rapporten zeggen, niet alleen maar RLE recent...

[0:41:32] maar ook anderen die zeggen van...

[0:41:34] ja, eigenlijk worden consumenten constant overspoeld...

[0:41:37] door misleiding, greenwashing worden ze eigenlijk verleid...

[0:41:41] om al die niet circulaire producten te kopen...

[0:41:43] en te veel te kopen vooral.

[0:41:46] Daarin zegt ook het RLE, kunnen we daar maatregeling mee nemen?

[0:41:49] Wat is uw vraag?

[0:41:50] En... dat is mijn naam.

[0:41:52] Is de ChristenUnie dan bereid met ons mee te denken...

[0:41:56] welke maatregelen we op dat vlak zouden kunnen nemen?

[0:41:58] Dus het beperken van de greenwashing voor consumenten.

[0:42:05] Weer geen wis, gaat lang.

[0:42:06] En dan met betrekking tot plastic?

[0:42:09] Ik probeer hem even scherp te krijgen, gericht op welk doel.

[0:42:13] Greenwashing in het algemeen.

[0:42:14] Ja, daar ben ik graag bereid om met de Partij voor de Dieren mee te denken...

[0:42:18] hoe we dat kunnen tegengaan.

[0:42:19] Nou, de heer GeenWis weet ook wel...

[0:42:22] dat het bij circulaire economie niet alleen maar op plastic gaat.

[0:42:25] Het gaat ook om het verminderen überhaupt van consumptie waar dat kan.

[0:42:30] Dus onnodige consumptie verminderen.

[0:42:32] En natuurlijk als het geconsumeerd wordt, dat het dan zo duurzaam mogelijk is.

[0:42:36] Daarvan zeggen meerdere rapporten, daar is nog een hele winst in te behalen.

[0:42:40] Is de ChristenUnie bereid om daarin met ons mee te denken?

[0:42:43] De heer GeenWis.

[0:42:45] Ja, voorzitter, dan moet ik even improviseren wat ik hierop zal zeggen.

[0:42:47] In de algemene zin, ja, ben ik graag bereid om mee te denken.

[0:42:50] En ten tweede, ik zette mijn hele bijdrage al in...

[0:42:53] en ik denk dat collega Kost niet dat wel aanspreekt...

[0:42:55] van we moeten leren genieten van genoeg.

[0:42:58] En dat betekent niet dat het credo is...

[0:43:01] ik consumeer, dus ik besta.

[0:43:04] Dus daarmee begint het eigenlijk.

[0:43:07] En als we dat beseffen...

[0:43:13] dan heb je al sowieso veel minder greenwashing.

[0:43:15] Maar dat is sowieso een risico...

[0:43:17] is natuurlijk dat als wij van een fossiele economie...

[0:43:20] naar een circulaire economie gaan...

[0:43:26] dan is er in de transitie altijd het risico...

[0:43:29] dat bestaande verdienmodellen zo lang mogelijk worden instandgehouden...

[0:43:33] en uitgeput en dat met behulp van greenwashing...

[0:43:36] er net wordt gedaan dat het wel verandert...

[0:43:37] maar dat het onder de motorkap niet zoveel verandert.

[0:43:39] En dat is inderdaad een grote uitdaging om te voorkomen...

[0:43:42] dat we elkaar eigenlijk praatjes voor de vaak zitten te verkopen...

[0:43:45] en onder de motorkap weinig verandert.

[0:43:47] Nee, daar moet echt ook wat veranderen.

[0:43:49] Dus ja, volgens mij strijden we op dezelfde wijze.

[0:43:52] De ChristenUnie heeft daarbij wel zeker veel vertrouwen in ondernemers...

[0:43:55] maar we moeten die verantwoordelijkheidsverdeling...

[0:43:56] tussen wat het rijk aan regels zet, normen zet...

[0:43:59] en ook langetermijnperspectief biedt...

[0:44:01] en wat ondernemers zelf kunnen doen en wat consumenten zelf kunnen doen...

[0:44:04] moeten we wel duidelijk onderscheiden.

[0:44:05] Dus wij gaan niet op de stoel zitten van een ondernemer of van een consument.

[0:44:08] Maar ik denk dat het Partij voor de Leren dat niet bedoelt.

[0:44:10] Dank u wel. Dan heeft u nog een interruptie van mevrouw Veldman van de VVD.

[0:44:14] Gaat uw gang.

[0:44:15] Ja, ik ben blij met wat u tot slot zei in reactie op mevrouw Kostic.

[0:44:19] Maar ik hoor u ook echt over het fenomeen afrekenbare doelen.

[0:44:24] En ik ben benieuwd, als we dat niet op Europees niveau regelen...

[0:44:29] bent u dan niet bang dat we het kind met het badwater wegspoelen?

[0:44:35] Er zijn ook heel veel bedrijven van goede wil en die zie je veranderen.

[0:44:39] Dus daar nog wel graag even toelichting op, alsjeblieft.

[0:44:43] De heer Geenwisse.

[0:44:45] Ja, dit is een hele brede vraag natuurlijk, voorzitter.

[0:44:48] Het lijkt mij goed dat bij de energietransitie bijvoorbeeld...

[0:44:51] we heel goed op Europees niveau de samenwerking zoeken.

[0:44:54] We hebben niet voor niks ook een ETS, een Europees handelssysteem, ingericht...

[0:44:58] wat eigenlijk veronderstelt dat je energie en energietransitie...

[0:45:03] ook gezamenlijk een beetje aanpakt.

[0:45:05] En daar zie je nog wel eens dat wat lidstaten doen...

[0:45:07] en wat collectief is afgesproken in Europa...

[0:45:09] dat het niet per se altijd helemaal consistent is en complementair is aan elkaar.

[0:45:14] Dus in algemene zin ben ik het ermee eens...

[0:45:16] dat we zoveel mogelijk internationaal moeten samenwerken.

[0:45:19] Maar het risico is dan altijd dat straks de schakel het tempo gaat bepalen.

[0:45:23] En ik vind wel dat de problematiek zo urgent is...

[0:45:26] dat je wel zelf ook af en toe een stap moet kunnen zetten.

[0:45:28] En bijvoorbeeld bij recyclaat hebben wij zelf een stap gezet.

[0:45:30] Maar door te zeggen vanaf, wat was het, 20, 30 procent verplicht recyclaat...

[0:45:38] dan wel bioplastics.

[0:45:40] Ja, als we dat gaan normeren, maar in de tussentijd geen stappen zetten...

[0:45:43] om op het moment dat die verplichting gaat gelden en die vraag er is...

[0:45:48] en je laat alle ondernemers die van goede wil zijn...

[0:45:50] en heel innovatief daar al op inspringen...

[0:45:52] maar je laat ze eigenlijk in de tussentijd kapot gaan...

[0:45:54] dan kun je heel erg naar Europa wijzen en naar internationale samenwerking.

[0:45:57] Maar dan moet je ook, nationaal vind ik foto bij de vis leveren...

[0:46:00] want anders dan stelt het niks voor.

[0:46:02] Dus dat is een beetje mijn gelaagde antwoord.

[0:46:05] Dank u wel.

[0:46:06] Ik zou graag verder willen gaan naar de bijdrage van lid Crossies...

[0:46:10] namens Partij voor de Dieren. Gaat u gang.

[0:46:11] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:46:14] Circulaire economie biedt waanzinnig veel mooie kansen.

[0:46:17] Niet alleen een gezondere leefomgeving en een leefbare aarde straks voor ons allemaal...

[0:46:21] maar ook voor de betaalbaarheid van ons leven straks in de toekomst en onze veiligheid.

[0:46:26] Grondstoffen zijn immers niet oneindig.

[0:46:28] Ook al denken sommigen hier dat.

[0:46:30] We gebruiken al meer grondstoffen dan de aarde per jaar kan opbrengen.

[0:46:33] Ons huishoudboekje is dus niet op orde en we staan dik in het rook.

[0:46:37] Dat zou toch sommige partijen hier die zeggen prudent om te willen gaan...

[0:46:41] met wat we te besteden hebben moeten aanspreken.

[0:46:44] Als we zorgen voor afbouw van de lineaire economie...

[0:46:46] van verspilling van onze grondstoffenrijkdom waar ChristenUnie het ook over had...

[0:46:51] en de opbouw van circulaire economie gaan verzorgen...

[0:46:56] dan zorgen we ervoor dat ons leven betaalbaar blijft.

[0:46:59] Dat we een groenere en gezondere samenleving hebben waarbij iedereen wint.

[0:47:03] Maar de transitie naar die circulaire economie komt niet van de grond.

[0:47:07] En dat concludeert het RLE in het laatste rapport.

[0:47:10] Maar ook het PBL concludeerde al eerder dat de doelen van het kabinet niet eens worden gehaald...

[0:47:15] en dat er verplichtende maatregelen nodig zijn.

[0:47:18] Wanneer gaat de staatssecretaris hier werk van maken?

[0:47:20] De staatssecretaris zegt te werken aan een circulaire economiewet...

[0:47:23] maar we hebben nog niets gezien.

[0:47:25] Hoe staat het hiermee? Wat is de planning?

[0:47:27] En gaat de staatssecretaris hier verplichtingen vastleggen...

[0:47:30] voor het terugdringen van ons grondstoffengebruik?

[0:47:33] En hoe staat de staatssecretaris tegenover het idee van een grondstoffenplafond...

[0:47:37] in de rijksbegroting om ons huishoudboekje dus op orde te krijgen?

[0:47:40] De transitie naar circulaire economie moet immers integraal worden aangepakt.

[0:47:44] Op alle ministeries ziet de staatssecretaris een dergelijke grondstoffenplafond...

[0:47:49] als een goede manier om ook haar collega's verantwoordelijk te maken...

[0:47:52] voor het verminderen van het grondstoffengebruik.

[0:47:54] Dan over die virgin plastic.

[0:47:57] Ja, voorzitter, in veel van de voorstellen van het kabinet...

[0:48:00] wordt steeds best wel krampachtig gekeken...

[0:48:02] naar hoe we oude bedrijven kunstmatig in Nederland kunnen houden...

[0:48:04] met allerlei vervuile subsidies.

[0:48:06] En die subsidies zitten dan een op een meer circulaire economie...

[0:48:10] en juist die duurzame bedrijven waar we voor staan in de weg.

[0:48:13] Als we het bijvoorbeeld hebben over plastic.

[0:48:16] Elk jaar weer laten we bedrijven 14 miljard euro minder belasting betalen...

[0:48:21] door vrijstelling op aardgas als grondstof voor virgin plastic.

[0:48:23] Nieuw plastic is nu zo goedkoop dat een bedrijf als Umincorp...

[0:48:29] die gerecyclede plastic maakt, de deuren moet stuiten.

[0:48:34] Dat lijkt met het omgekeerde van wat we net willen.

[0:48:40] Laten we die miljarden toch vooral steken in de economie van de toekomst.

[0:48:44] Er zijn ook veel rapporten verschenen over een belasting op virgin plastic.

[0:48:48] Ja, ik zou toch de staatssecretaris willen oproepen om hier nog een keer naar te kijken.

[0:48:51] Dan die nul procent btw op tweedehands goederen.

[0:48:55] Ook weer stellen meerdere rapporten daarin. Ga daarmee aan de slag.

[0:48:59] De bedrijven waar het nog veel meer voor de hand ligt om actie te ondernemen...

[0:49:04] zijn de kringloopwinkels.

[0:49:06] Als je op dit moment een nieuw broek koopt voor 100 euro...

[0:49:09] betaal je daarover ongeveer 18 euro btw.

[0:49:11] Als je die broek weggooit, is dat alles wat de overheid ervan terugziet.

[0:49:15] Maar als je die broek duurzaam, als je wil zijn, naar een tweedehands winkel brengt...

[0:49:19] moet de volgende koper nog een keer 21 procent btw-belasting over diezelfde broek betalen.

[0:49:25] Dat is rechtstreeks in strijd met de neutraliteitsbeginsel...

[0:49:28] wat stelt dat over hetzelfde product niet verschillende hoeveelheden belasting moet worden betaald.

[0:49:32] Is de staatssecretaris bereid om te beginnen met een nul procent tarief voor kringloopwinkels...

[0:49:37] met een ambiestatus of die lid zijn van de branchevereniging Kringloop Nederland...

[0:49:41] en daarmee een BK1-keurmerk hebben?

[0:49:45] Dan zijn we er natuurlijk nog niet, maar het is wel een mooie eerste stap.

[0:49:49] Een verlaagd btw-tarief kan kringloopwinkels aantrekkelijk maken...

[0:49:52] en kan er ook voor zorgen dat er meer mensen met afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk worden gezet.

[0:49:56] Bovendien, wie wil nou niet dat zijn oude vertrouwde koffieautomaat...

[0:50:00] gewoon snel kan worden gefixt, goedkoper...

[0:50:02] dat je niet allerlei moeite hoeft te besteden om een nieuwe uit te zoeken.

[0:50:07] Verder stuit ik me ook aan bij een aantal voorstellen van de NEC...

[0:50:11] die ook uit het RLE-rapport zijn af te leiden, zoals een label op reparatiegraad.

[0:50:16] Dan, voorzitter, het statiegeld.

[0:50:19] Ja, vanochtend was op NOS weer een bericht over dat er in 2022...

[0:50:25] 87 miljoen euro aan niet-geïnstatiegeld is blijven hangen bij het bedrijfsleven.

[0:50:30] En het bedrijfsleven is dus gebaat bij slechte inzamelcijfers...

[0:50:33] omdat dan minder geld hoeft te worden uitgekeerd aan de consument.

[0:50:37] Is de staatssecretaris het ermee eens dat dit een verkeerde financiële prikkel is?

[0:50:42] Wat gaat de staatssecretaris doen om dit recht te zetten?

[0:50:45] En wat er vervolgens met deze tientallen miljoenen euro's gebeurt, dat weten we niet.

[0:50:50] En dat is vergekkend. Wanneer krijgen we inzicht...

[0:50:52] in hoe die gelden door het bedrijfsleven worden besteed?

[0:50:55] Voorzitter, ook ben ik benieuwd waarom het afvalfonds tot 2026...

[0:50:59] zonder enige gevolg de wet mag blijven overtreden...

[0:51:02] terwijl de inzamelingsdoelen al vanaf 2022 gelden.

[0:51:08] De wet geldt toch voor iedereen?

[0:51:10] En dan tenslotte toch dat RLE-rapport.

[0:51:12] Daar zitten zoveel mooie aankanopingspunten in...

[0:51:15] waar we zeker nog op gaan terugkomen.

[0:51:17] Ik zou de staatssecretaris toch willen uitdagen om verder te gaan...

[0:51:21] dan de reactie die ze nu heeft gemaakt met haar brief.

[0:51:24] En toch nog een keer te kijken naar die maatregelen.

[0:51:26] Met name als het gaat om hoe we consumenten kunnen helpen...

[0:51:30] in die gedragsverandering en ook kunnen beschermen...

[0:51:33] tegen die greenwashing en koopzucht...

[0:51:37] dat werkelijk proactief wordt gedaan door het bedrijfsleven.

[0:51:43] Dat zou ontzettend kunnen helpen.

[0:51:45] Dus daar gaan wij ook later...

[0:51:49] Ik mag nu waarschijnlijk geen twee minuten debat aanvragen...

[0:51:52] maar we zouden daar zeker voorstellen over willen doen.

[0:51:55] Uiteraard constructief met de andere leden. Dank u wel.

[0:51:58] Dank aan het lid Korsitz. Dat kan in de tweede termijn van de Kamer.

[0:52:01] Dus dat gaan we dan zien.

[0:52:03] Hiermee sluiten we in ieder geval de eerste termijn van de Kamer af.

[0:52:05] We gaan twintig minuten schorsen voor de voorbereiding...

[0:52:08] voor de beantwoording aan de kant van het kabinet door de staatssecretaris.

[0:52:12] Dus we schorsen sowieso tot kwart over twee.

[0:52:14] De verwachting is dat daarin de stemmingen ook zullen plaatsvinden.

[0:52:16] Dus als dat wel het geval is...

[0:52:19] keren we na de stemmingen terug voor de beantwoording.

[0:52:21] Als dat niet het geval is, zien we elkaar hier om kwart over twee...

[0:52:23] voor de hervatting van het commissiedebat.

[0:52:25] Ik schors de vergadering.

[2:20:26] Dames en heren, wij gaan verder met dit commissiedebat Circulaire Economie.

[2:20:32] Ik wil graag wat stilte in de zaal.

[2:20:35] Ik wil graag de staatssecretaris en ook de ondersteuning danken voor het geduld.

[2:20:40] En ook u op de publieke tribune.

[2:20:42] U ziet maar weer dat het Kamerwerk niet altijd te plannen valt.

[2:20:44] We hadden stemmingen te doen met elkaar.

[2:20:47] Dus de schorsing is ruim een uur uitgelopen.

[2:20:50] Dat betekent ook dat wij vanmiddag wat zullen uitlopen...

[2:20:53] met dit commissiedebat.

[2:20:54] We sturen er een beetje op dat wij...

[2:20:59] proberen om dit debat niet om vijf, maar om half zes af te sluiten.

[2:21:02] Dus dat vergt ook wat discipline van de leden...

[2:21:06] als het gaat over verduidelijkende vragen en verdere interrupties.

[2:21:09] Ik zou willen voorstellen om in deze ronde...

[2:21:11] bij de beantwoording van de staatssecretaris...

[2:21:13] ook drie interrupties te doen, maximaal.

[2:21:15] Maar hou de interrupties kort en bondig.

[2:21:17] Dat is wel het verzoek.

[2:21:18] Want anders gaan we half zes niet halen.

[2:21:22] Meneer Gabriels.

[2:21:23] Is tijd relevanter dan de inhoud van dit debat?

[2:21:30] Daar gaat u zelf over.

[2:21:32] Alleen we hebben gewoon een limiet tijd...

[2:21:34] dat we zowel de zaal hier kunnen gebruiken...

[2:21:38] als ook dat de staatssecretaris hier aanwezig is.

[2:21:40] Ik heb daar even overleg over gehad.

[2:21:42] Er is wat uitloop.

[2:21:43] Maar ja, dat is wat het is voor nu.

[2:21:46] En anders zult u een extra commissiedebat...

[2:21:49] via de proceduurvergadering kunnen plannen over dit onderwerp.

[2:21:55] Dan vraag ik aan mijn collega's hier om...

[2:21:57] of aan u en de collega's om...

[2:22:00] als er echt nog vragen zijn...

[2:22:02] waar die bijvoorbeeld niet beantwoord worden...

[2:22:04] om een enigszins soepel te zijn als het zou kunnen.

[2:22:07] Nee, uiteraard.

[2:22:08] Maar we gaan ervan uit dat ook de staatssecretaris...

[2:22:11] een vliegend slucht vandaag deze beantwoording zal doen.

[2:22:14] Zodat alles echt aan bod gaat komen.

[2:22:16] Dus daar zullen we op toezien, meneer Gabriels.

[2:22:18] Wees niet ongerust.

[2:22:19] De druk is hoog, staatssecretaris.

[2:22:21] Ik wil u graag het woord geven. Gaat uw gang.

[2:22:23] Veel dank. Ik zal heel erg goed mijn best gaan doen.

[2:22:27] Ik heb al extra de introductie weggelaten.

[2:22:29] Dus dat scheelt alweer.

[2:22:30] Ik ga met blokjes werken.

[2:22:32] Het eerste blokje gaat over statiegeld.

[2:22:35] Dan een blokje UPV.

[2:22:37] Dan een blokje plastic.

[2:22:40] Dan een blokje reparatie, levensduurverlenging.

[2:22:44] Dan een blokje textiel.

[2:22:45] En dan heb ik nog een behoorlijk pakketje over.

[2:22:48] Ik zeg het er even bij.

[2:22:49] Dus mocht de vraag er niet tussen zitten, schrik niet.

[2:22:52] Waarschijnlijk zit die dan in het blokje overig.

[2:22:54] En anders hoor ik het graag in tweede termijn.

[2:22:58] Statiegeld.

[2:22:59] Er waren eigenlijk drie leden die hadden gevraagd

[2:23:02] om naar te bemengen, Gabriels en Boutkan.

[2:23:05] Die vroegen over meer transparantie.

[2:23:07] Over wat er gebeurt met niet-geïnt statiegeld.

[2:23:10] Vandaag hebben we ook nog een bericht in de media kunnen lezen.

[2:23:13] De vorige keer dat we een debat hebben gehad,

[2:23:15] heeft de Kamer mij opgeroepen om te vragen aan Stichting Statiegeld Nederland

[2:23:24] om meer transparantie te bieden over de besteding van de gelden

[2:23:29] of de manier waarop er gelden over zouden blijven.

[2:23:32] Dat is ook nu meer gebeurd.

[2:23:36] Want de producenten zijn verantwoordelijk voor het inrichten,

[2:23:38] het bekostigen en goed functioneren van het statiegeldsysteem.

[2:23:41] Het statiegeld dat niet gekleend wordt, dat blijft achter in het systeem.

[2:23:46] Dus bij die uitvoeringsorganisatie.

[2:23:48] En het bedrijfsleven kan dat geld inzetten voor de bekostiging

[2:23:52] en de verbeteringen van dat systeem.

[2:23:54] En dat dat nodig is, dat blijkt natuurlijk ook wel uit het feit

[2:23:57] dat de wettelijke doelstelling niet wordt gehaald.

[2:24:02] Ik denk dat het goed is dat er ook in de media vandaag een bericht is verschenen

[2:24:06] over de transparantie over de cijfers.

[2:24:09] Er is in 2022 87 miljoen euro aan statiegeld niet geïnd.

[2:24:14] Dat is natuurlijk veel geld.

[2:24:16] De volgende stap, dat zal nu zijn dat de middelen direct worden ingezet

[2:24:20] om zo snel mogelijk die wettelijke doelstelling te gaan halen.

[2:24:22] Er ligt nog een flinke opdracht.

[2:24:25] En het zal ook best wel flinke investeringen vergen om de doelen wel te gaan halen.

[2:24:29] Dus dat geld, dat kan goed besteed worden.

[2:24:34] Dat roept direct interrupties op.

[2:24:37] Dus heer Gabriels, meneer Hoort.

[2:24:38] Volgens mij ging het erom om inzichtelijk te maken

[2:24:42] waaraan precies, wat precies met de black box in de gelden

[2:24:51] en alle andere zaken van het afvalfonds verpakkingen,

[2:24:54] wat zij daarmee doen en om daar dan transparantie over te geven.

[2:24:59] Dus bent u bereid om daar zo snel mogelijk transparantie over te geven aan de Kamer?

[2:25:03] Want het is niet zomaar iets dat een inwoner of een consument iets betaalt

[2:25:08] en dat vervolgens, nou ja.

[2:25:10] En ook gezien het niet zo transparant zijn van het afvalfonds verpakkingen,

[2:25:15] vind ik dat wij het, ja, stel ik deze vraag.

[2:25:17] Dus echt iets AUB-preciezer.

[2:25:22] Voorzitter, ik ga dadelijk wel in mijn mapje ook nog in op deze vraag van meneer Gabriels.

[2:25:27] Dus ik weet niet, misschien is het handig om eerst even nog te kijken of het antwoord erbij zit.

[2:25:32] Ik zal een voorstel doen aan de commissie.

[2:25:36] Mijn voorstel is dat we gewoon elk blokje de beantwoording afwachten.

[2:25:39] Dan is de beantwoording van het blokje helemaal rond.

[2:25:41] En als dan er nog vragen over blijven, dat we dan even de vragen eronder doen.

[2:25:44] Dat voorstel zou ik willen doen. Ik zie alle leden daar ja op knikken.

[2:25:47] En dan gaan we dat zo doen. Houdt toegang.

[2:25:52] Dan had meneer Bamenga gevraagd of 2026 niet te lang is om de inzameldoelen van statiegeld te halen.

[2:26:01] Ja, zoals u weet heeft de ILT het afvalfonds verpakkingen om een verbeterplan gevraagd.

[2:26:05] En daarin staat dat het afvalfonds in 2026 denkt de wettelijke doelstelling te kunnen halen.

[2:26:11] De ILT heeft aangegeven dat dat ook te lang is. Ik snap dat ook.

[2:26:15] Natuurlijk kosten de maatregelen die het verpakkend bedrijfsleven nemen, koste tijd.

[2:26:20] Maar 2026 is wel erg ver weg.

[2:26:23] Zeker omdat de doelen al in 2022 gehaald hadden moeten worden.

[2:26:27] Dus ik hoop dat het afvalfonds verpakkingen natuurlijk ook zo snel mogelijk en zeker voor 2026 die 90% inzameling gaat halen.

[2:26:38] Meneer Bamenga vroeg ook nog wanneer op elk station een statiegeldautomaat staat.

[2:26:45] Hoe de producenten de doelstelling halen, dat is hun verantwoordelijkheid.

[2:26:50] Ze moeten daar zelf ook afspraken over maken met derde partijen.

[2:26:53] En het ook aantrekkelijk maken voor die partijen om de ruimte beschikbaar te stellen.

[2:26:58] Het voorbeeld dat genoemd werd in dit geval waren stations.

[2:27:02] Dus dat betekent dat daar ook overleg moet worden gevoerd met ProRail en NS.

[2:27:06] En dat doen ze ook. Dat geldt ook voor andere locaties, bijvoorbeeld sportkantines of bioscopen.

[2:27:12] Het blijft dus de verantwoordelijkheid van het afvalfonds.

[2:39:20] Voldoende beantwoord zie ik. Kijk maar even verder rond.

[2:39:24] Lid Scottisch, gaat uw gang.

[2:39:26] Ja, dank u wel.

[2:39:28] Ja, voorzitter. Het lat ligt wel heel erg laag met deze wetgeving terwijl het om heel veel geld gaat.

[2:39:35] Geld van burgers.

[2:39:36] En dan zegt de staatssecretaris ja, ze doen hun best, ze gaan werken aan transparantie.

[2:39:43] Wat ik zo opmerkelijk vind, en daar gaat mijn vraag nu maar even over.

[2:39:45] Die doelstelling geldt sinds 2022.

[2:39:51] En blijkbaar is die doelstelling nog steeds niet gehaald en zijn ze het ook niet van plan om te halen voor 2026.

[2:39:58] Hoe kan het dan dat de staatssecretaris niet eerder heeft gehandhaafd?

[2:40:03] Wat betekent handhaven? Is het alleen maar een rapport laten sturen en dan hopen dat het ooit beter kan?

[2:40:09] Of zijn er nog verdere middelen op die escalatieklader?

[2:40:12] Want als ik door het rood rijd, dan krijg ik meteen een boete.

[2:40:16] En krijg ik niet over nog twee jaar een verzoek of ik misschien een rapport wil schrijven over hoe ik vorige keer niet door het rood zal rijden.

[2:40:22] Dus ik vraag toch de staatssecretaris welke dwingende maatregelen ze heeft om hier sneller op te treden.

[2:40:28] En ik heb het net al bij de heer Gabriels gezegd, maar het is echt het verzoek aan al uw leden om via de voorzitter te spreken en niet direct door de staatssecretaris aan te spreken.

[2:40:36] Antwoord aan de staatssecretaris.

[2:40:39] Voorzitter, het is aan de ILT om te handhaven, dat in de eerste plaats.

[2:40:44] En in de tweede plaats waar wij naartoe aan het werken zijn, dat is aan een goed functionerend systeem op het gebied van statiegeld.

[2:40:50] En dat gaat in sommige gevallen goed en in sommige gevallen kan dat echt nog beter.

[2:40:54] Dat hebben we ook al met elkaar geconstateerd.

[2:40:56] Dat is niet iets wat we hier vandaag hebben verzonnen met elkaar.

[2:51:06] Dank u wel, voorzitter. En dank u wel, staatssecretaris, voor de antwoorden.

[2:51:11] Ik ben heel blij dat de staatssecretaris de signalen herkent.

[2:51:16] En kijken, onderzoeken en dergelijke.

[2:51:20] Ik ga kijken betekent dat ik ga het doen.

[2:51:24] Dus ik ga kijken, ik ga onderzoeken, betekent dat ook ik ga het doen en ik ga ervoor zorgen dat die vijf procent...

[2:51:31] Of is het, ik ga kijken en dan stopt het.

[2:51:33] Ga kijken, wat betekent dat?

[2:51:36] Helder, staatssecretaris.

[2:51:38] Wat dat betekent is dat ik altijd, wat ik altijd zal doen, dat is uitzoeken van zou dat effect hebben?

[2:51:45] En vervolgens als het echt een maatregel is die ik wil gaan voorstellen, dan zal ik daar mee naar de Kamer komen.

[2:51:51] Maar de ruimte die ik daarin heb, die is natuurlijk op dit moment net iets beperkter.

[2:51:56] Omdat het niet echt aan mij is om nog met heel veel nieuw beleid te gaan komen, zeg maar niet.

[2:52:01] Dus wat ik wel kan doen is het voorbereidend werk.

[2:52:04] En dan is het vervolgens aan een nieuw kabinet om te kijken.

[2:52:07] En aan de Nieuwe Kamer om samen te kijken of dat iets is wat ze zien zitten of niet.

[2:52:13] En wellicht is het al zo dat als ik een onderzoek aan de Kamer voorleg.

[2:52:18] Dat deze commissie zegt van nou daar kunnen wij samen wel uitkomen en maakt er allemaal voort mee.

[2:52:23] Dan kunnen wij dat eventueel al wat sneller doen.

[2:52:26] Maar we gaan dat eerst eens even zorgvuldig uitzoeken en kijken wat het effect ervan is.

[2:52:29] Want we kunnen niet alles en we gaan ook niet alles doen.

[2:52:32] Maar misschien is dit wel een hele goede maatregel.

[2:52:35] En als we denken dat die effect heeft, dan zullen we dat bij de Kamer voorleggen.

[2:52:39] De heer Boutkamp, PVV.

[2:52:42] Ja dankuwel voorzitter en wederom dank voor de beantwoording.

[2:52:46] Ja ik wil toch even teruggrijpen naar gisteren.

[2:52:48] Toen hadden wij een technische bijeenkomst zeg maar vanuit de TU Delft, TNO en de Unie van Twente.

[2:52:54] En dat ging natuurlijk over circulaire economie en de bouwstoffen.

[2:52:57] Met name dan in de woningbouwprogramma's.

[2:53:00] En daar kwam toch eigenlijk wel de conclusie uit dat het eigenlijk al vrij duur is als we die weg op gaan.

[2:53:08] Vanwege de pilots die er zijn en niet het systematisch gaan bouwen en dergelijke.

[2:53:13] Ik hoorde de staatssecretaris net in de beantwoording zeggen over dat producenten op zoek zijn naar.

[2:53:20] Maar dat staat een beetje in tegenspraak tot wat wij gisteren kregen horen over wat er in de praktijk eigenlijk aan de hand is.

[2:53:28] Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris om dat toch aan te jagen.

[2:53:32] Om dat zeg maar meer tussen de oren te krijgen in de bouwwereld.

[2:53:37] De staatssecretaris.

[2:53:38] Voorzitter als je kijkt naar bijvoorbeeld de fase waarin wij zitten met ons afvalbeheer in Nederland en circulariteit.

[2:53:46] Dan zitten we echt al heel erg goed.

[2:53:48] En op bepaalde punten staan ontwikkelingen echt ook nog in de kinderschoenen.

[2:53:52] En ik kan me echt herinneren dat toen ik twee jaar geleden begon.

[2:53:56] Er echt nog vrijwel nergens over circulaire bouw werd gesproken in debatten.

[2:54:00] En noem het allemaal maar op.

[2:54:02] En het is nu echt een belangrijk thema aan het worden.

[2:54:04] Omdat we een aantal andere uitdagingen ook hebben.

[2:54:08] Wel onder de stikstof uitdaging.

[2:54:10] We zijn bezig met de transitie van de landbouw.

[2:54:13] En ik heb de afgelopen periode ook gebruikt om veel gesprekken te voeren met onder andere collega's De Jonge en Adema.

[2:54:21] Respectievelijk verantwoordelijk voor de woningbouw en de landbouw.

[2:54:23] Om te kijken van hoe kunnen we nou circulariteit in die landbouw ook meer gaan toepassen.

[2:54:29] Dat je circulaire bouwmaterialen maakt in de landbouw.

[2:54:33] Die je vervolgens in de bouw kunt gaan toepassen.

[2:54:36] Zodat je ook toewerkt in die bouw naar een circulair systeem.

[2:54:40] Want heel veel van de grondstoffen die we gebruiken komen uit de bouw.

[2:54:44] Textiel is bijvoorbeeld een belangrijke bron.

[2:54:46] Maar ook de bouw vraagt veel van onze grondstoffen op dit moment.

[2:54:52] Dat daar nog technieken echt verder ontwikkeld moeten worden om ze rendabel te maken.

[2:54:56] Dat klopt.

[2:54:57] Maar wat je ook ziet in andere sectoren.

[2:54:59] Dat is dat als je eenmaal op een circulaire manier produceert.

[2:55:05] En je bent door die innovatiefase heen.

[2:55:10] En je kunt echt schaal gaan maken.

[2:55:13] Dan is het vaak net een heel erg lucratief systeem.

[2:55:16] Het wordt alleen maar lucratiever omdat grondstoffen steeds gaarser worden.

[2:55:20] Primaire grondstoffen.

[2:55:21] En je terecht kunt bij je circulaire grondstoffen.

[2:55:27] Die hopelijk op termijn ook steeds meer beschikbaar zullen zijn.

[2:55:32] Ik zeg ook wel eens vaker tegen Kamerleden of tegen wie dan ook die dat wil horen.

[2:55:39] Die tegen mij zeggen van jij bent verantwoordelijk voor de circulaire economie.

[2:55:43] Doe ons even een circulaire economie.

[2:55:45] Het is een complete systeemverandering.

[2:55:50] We gaan van een lineaire economie naar een circulaire economie.

[2:55:54] En dat gaan we niet van vandaag op morgen doen.

[2:55:56] Daar gaan tientallen jaren uiteindelijk overheen.

[2:55:58] Dat is ook de reden waarom we hebben gezegd we willen in 2030 50% circulair zijn.

[2:56:03] En toewerken naar volledig circulair in 2050.

[2:56:08] En natuurlijk komt dat ook met groeipijn af en toe.

[2:56:11] En dat zie je dus op dit soort dossiers heel duidelijk terug.

[2:56:15] Maar ik heb ook al met verschillende bouwbedrijven gesproken die echt nu al op dat kantelpunt zitten.

[2:56:22] En bijvoorbeeld oude betonnen gebouwen demonteren.

[2:56:27] En vervolgens die hele wanden opnieuw gebruiken.

[2:56:30] En dat doen op een kostenlucratieve manier.

[2:56:33] Dus het begint echt al wel te komen.

[2:56:35] Maar we zijn er nog niet.

[2:56:35] Dat ben ik ook met meneer Boutkamp eens.

[2:56:37] Maar laten we de transitie die we met elkaar hebben ingezet.

[2:56:41] Laten we die wel voortzetten.

[2:56:43] Want daarmee houden we de economie van Nederland uiteindelijk ook heel erg competitief.

[2:56:50] De heer Olvendijk.

[2:56:52] Dank voorzitter.

[2:56:53] En dank aan de staatssecretaris ook voor haar beantwoording van mijn vragen over de ketenovereenkomst verpakkingen.

[2:56:59] En de verhouding tussen de gemeente en het afvalfonds.

[2:57:02] En ook de toezegging op het urenwoud ingezettig beleid als ik het zo goed beluister.

[2:57:08] Om daar ook een onafhankelijke gespreksleider op in te zetten.

[2:57:11] Als invulling van de systeemverantwoordelijkheid die de staatssecretaris ook heel duidelijk benoemd.

[2:57:15] En tegelijkertijd heb ik zo het vermoeden dat dat niet voldoende gaat zijn.

[2:57:20] Dit jaar moeten die afspraken worden gemaakt.

[2:57:25] Het afvalfonds heeft overigens ook nog wel wat wensen richting de gemeente.

[2:57:28] Dus het is niet alleen gemeente richting het afvalfonds.

[2:57:30] Laat ik dat ook benadrukken.

[2:57:31] Dus ik begrijp ook die onafhankelijkheid wel die gewenst is.

[2:57:33] En tegelijkertijd, mijn beeld is na al die jaren dat dit niet vanzelf goed gaat.

[2:57:37] Dus is de staatssecretaris toch bereid om nog een stapje verder te gaan.

[2:57:40] Of op zijn minst ook wel de standpunten van beide goed in kaart te brengen.

[2:57:44] Daar misschien ook de Kamer over te informeren.

[2:57:46] Zodat wij ook soms zelf een beeld kunnen vormen of dit nu gaat helpen met die onafhankelijk gespreksleiden.

[2:57:51] Dank u wel. De staatssecretaris.

[2:57:55] Ik moet wel heel even goed kijken, voorzitter, of ik dan niet in bevoegdheden treed die niet helemaal mijn bevoegdheid zijn.

[2:58:02] En ik begrijp de oproep van de heer Van Dijk heel erg goed om een vinger aan de pols te houden.

[2:58:07] Om ervoor te zorgen dat het niet verzandt en niet vastloopt.

[2:58:10] Want we willen net slagen maken.

[2:58:13] Laten we anders afspreken. Dat we eerst toch even afwachten wat die onafhankelijk bemiddelaar voor elkaar krijgt.

[2:58:22] En dan hoop ik de Kamer daarover zo snel mogelijk te informeren.

[2:58:27] En mocht dat niet baten, dat we dan nog eens een keer met elkaar het gesprek aangaan of ik aanvullend nog iets kan betekenen.

[2:58:35] En dan kan ik in de tussentijd meteen even uitzoeken waar mijn ruimte zit om dat te kunnen doen.

[2:58:44] Wanneer wilt u de Kamer daarover informeren?

[2:58:47] Ik zie dit als een toezegging die u doet aan de heer Van Dijk.

[2:58:51] Ik ben dan afhankelijk van hoe snel die gesprekken gaan.

[2:58:54] Dus dat maakt het wat ingewikkeld om daar een datum op te plakken.

[2:58:57] Maar ik kijk heel even naar mijn rechterzijde.

[2:59:01] Dat moet dit jaar sowieso lukken, maar dat vind ik wat minder ambitieus klinken.

[2:59:06] Dus we gaan proberen dat wat naar voren te halen.

[2:59:11] Het lijkt niet dat we een deal proberen te sluiten over de tijdstip.

[2:59:15] Maar is dat voor de zomer of net na de zomer?

[2:59:18] Laten we zeggen dat we voor de zomer in elk geval een update sturen.

[2:59:21] En dan kunnen we altijd nog constateren dat we nog niet veel te melden hebben.

[2:59:25] Dat lijkt me een hele nette toezegging. Dank u wel.

[2:59:28] Ik kijk nog even of er nog vragen zijn voor dit blokje aan de staatssecretaris vanuit de Lee.

[2:59:33] Als dat niet het geval, dan nodig ik u uit om de beantwoording te vervolgen.

[2:59:37] Gaat uw gang.

[2:59:38] Dan komen we op het blokje plastics.

[2:59:42] Meneer Grimwis is op dit moment even niet in de zaal.

[2:59:45] Maar hij zei een aantal keren zeer nadrukkelijk...

[2:59:47] dat staatssecretaris Heine geen voorstander was van een belasting op virgin plastics.

[2:59:57] Ik wil daarbij zeggen dat het kabinet dat zo heeft gewenst.

[3:00:03] Zeker. En ik kan u verzekeren, staatssecretaris...

[3:00:05] dat de heer Grimwis altijd s'avonds alle debatten terugkijkt...

[3:00:08] zodat de beantwoording op de goede plek weer terechtkomt.

[3:00:11] Dat kan ik u zeker verzekeren.

[3:00:12] En ik denk ook dat hij mijn onderliggende boodschappen van deze zin heel goed begrijpt.

[3:00:17] Want daar is hij ook altijd heel erg sterk in.

[3:00:21] De heer Bamenga vroeg hoe het failliet van een plastic recyclingbedrijf mogelijk is.

[3:00:28] Dat is dus mogelijk omdat de markt voor plastic recyclaat op dit moment slecht is.

[3:00:32] En die slechte markt wordt veroorzaakt door een aantal redenen.

[3:00:37] Fossiele plastics zijn heel erg goedkoop.

[3:00:39] Dat werd volgens mij ook al door meneer Gabriels aangegeven.

[3:00:42] Met name omdat recyclaat van buiten de Europese Unie ook nog eens goedkoper is...

[3:00:47] door lage energieprijzen en arbeidskosten buiten Europa.

[3:00:51] En veel afnaamnemers van recyclaat zien hun eigen omzet ook onder druk staan...

[3:00:56] en die verkopen minder producten, waardoor er ook minder recyclaat nodig is.

[3:01:01] Meneer Gabriels en meneer Girindis vroegen wat ik ga doen...

[3:01:06] om te zorgen dat recyclingbedrijven zoals Human Corp niet failliet gaan.

[3:01:11] En of ik bereid ben om sneller gerecyclede content te verplichten.

[3:01:17] Dat recyclingbedrijven nu klem zitten, dat neem ik heel serieus.

[3:01:20] Ik vind het belangrijk dat recyclers kunnen concurreren met fossiele plasticproducenten.

[3:01:26] We werken daar onder andere aan door de invoering van de plasticnorm per 2027.

[3:01:32] Die ingangstermijn is ambitieus en een versnelling daarop gaat niet mogelijk zijn.

[3:01:38] En wat we ook aan het doen zijn, is een Europees verband werken aan dat punt...

[3:01:42] door het invoeren van recyclaatnormen in Europese productwetgeving, zoals voor verpakkingen.

[3:01:50] En ik denk dat dat wel heel belangrijk is, ook als je kijkt naar het draagvlak in de Kamer.

[3:01:54] Dat zeg ik dan toch ook even richting een aantal leden die echt zeiden van kun je niet sneller gaan.

[3:02:01] Wat ik merk is dat aan de ene kant bepaalde fracties echt van mening zijn dat het sneller zou moeten...

[3:02:08] en dat we ook nationaal strengere regelgeving zouden moeten doorvoeren op kortere termijn.

[3:02:14] Maar er zijn ook andere fracties die aangeven van regel het nou in een Europees verband...

[3:02:19] zodat je geen nadeel ondervindt.

[3:02:22] Ja, er ging al een vinger de lucht in van iemand.

[3:02:25] En dat is het spanningsveld waarin ook ik moet opereren, zal ik daar eerlijk bij zeggen.

[3:02:31] Dus we moeten altijd zoeken naar manieren waarop we wel zo ambitieus mogelijk zijn...

[3:02:35] en ook die koplopers zo goed mogelijk ondersteunen.

[3:02:37] Maar waarbij we ook draagvlak houden van een meerderheid van de Kamer voor het beleid dat wij voeren.

[3:02:42] Dus dat ligt ook nadrukkelijk, die bal, bij de Kamer.

[3:02:47] Dan had de heer Bamenga gevraagd hoe ik ervoor ga zorgen dat de recyclecapaciteit juist toeneemt...

[3:02:53] en aansluit bij de ambities.

[3:02:55] Ik ben met de collega's van EZK in gesprek welke mogelijkheden we hebben...

[3:03:00] om plastic recyclingbedrijven te ondersteunen.

[3:03:03] En daarbij wordt gekeken naar mogelijke maatregelen voor de korte termijn.

[3:03:07] En daarvoor spreken we ook met InvestNL en het Afvalfonds Verpakkingen...

[3:03:11] want niemand heeft er baat bij om die bedrijven om te laten vallen.

[3:03:14] Daarnaast zijn ook maatregelen voor de middellange termijn belangrijk...

[3:03:18] zoals de tijdige introductie van de nationale circulaire plasticnorm per 2027.

[3:03:26] Meneer Bamenga vroeg ook hoe het zit met de Nederlandse inzet op de fossiele subsidie op plastic...

[3:03:32] en wanneer we virgin plastic nou eens eerlijk gaan belasten.

[3:03:36] Ik ben blij dat er nu een analyse ligt met verwachte effecten in het rapport...

[3:03:40] dat bouwstenen voor een beter en eenvoudiger belastingstelsel heet.

[3:03:45] En dat rapport raadt een nationale belasting op virgin plastic...

[3:03:48] en een nationale heffing op mineralenolie af.

[3:03:52] En de reden is dat het weglekrisico van dergelijke nationale maatregelen heel erg groot is.

[3:03:58] Het zou daardoor dus ook op Europees niveau niet leiden tot minder of een duurzamere plasticproductie...

[3:04:05] maar het zou wel nadelig zijn voor Nederlandse bedrijven.

[3:04:07] En tegelijkertijd ligt er een grote beleidsuitdaging, met name ook bij ons ministerie...

[3:04:13] om de productie van plastic te verduurzamen.

[3:04:16] En het bouwstenenrapport is wel positief over maatregelen...

[3:04:19] voor verduurzaming van de grondstof van virgin plastics op Europees niveau.

[3:04:23] Dus daar zet ik ook al volop op in...

[3:04:26] om ook te kijken of we daar in Europees verband nog verdere afspraken over kunnen maken.

[3:04:33] Meneer Grinwist vroeg ook nog naar de stand van zaken van de circulaire plasticnorm...

[3:04:36] en of ik de Tweede Kamer kan verzekeren dat het op schema ligt.

[3:04:42] De circulaire plasticnorm wordt uitgewerkt in wetgeving en dat ligt op schema.

[3:04:48] Het streven is om het wetsvoorstel eind april in internetconsultatie te brengen als een eerste formele stap.

[3:04:54] En die norm gaat in per 2027.

[3:30:24] Gaat uw gang.

[3:30:25] Het laatste blokje voordat ik aan de overige vragen begin gaat over textiel.

[3:30:30] Meneer Gabriels vroeg hoe ik de slow fashion ga stimuleren.

[3:30:36] Ik heb in het Nationaal Programma Circulaire Economie aangekondigd...

[3:30:40] dat in het Tweede Beleidsprogramma Circulair Textiel...

[3:30:43] wordt gekeken naar preventie van productie en consumptie van textiel.

[3:30:47] En naar verwachting verschijnt het beleidsprogramma na de zomer.

[3:30:51] Slow fashion, dat betekent ook dat we zo lang mogelijk met onze kleding kunnen doen.

[3:30:55] Dus daarom kijk ik ook naar het stimuleren van tweedehands en reparatie.

[3:30:59] En in Europa zetten we in op ambitieuze wetgeving voor textiel...

[3:31:03] zoals bijvoorbeeld circulaire en ook duurzame ontwerpeisen.

[3:31:11] Dan vroeg meneer Van Dijk nog of ik mogelijkheden zie om invloed uit te oefenen...

[3:31:16] op de UPV voor de kledingindustrie.

[3:31:19] Ik vind het belangrijk dat er onder de UPV textiel tarieven komen...

[3:31:22] die circulaire keuzes stimuleren.

[3:31:25] Het is wel aan de producenten om daar afspraken over te maken.

[3:31:28] Ik heb wel al aangegeven dat ik bij de evaluatie van de UPV...

[3:31:32] expliciet ga kijken of daar ook goede afspraken over zijn gemaakt.

[3:31:36] Tegelijkertijd is er ook wel echt aanvullend beleid nodig...

[3:31:38] zoals het stimuleren van tweedehands en reparatie...

[3:31:40] wat ik net ook al zei op de antwoord op de vraag van meneer Gabriels.

[3:31:44] En ook preventie van overproductie en overconsumptie van textiel.

[3:31:50] Voor het nieuwe beleidsprogramma Circulair Textiel...

[3:31:52] onderzoek ik welke maatregelen nodig zijn...

[3:31:54] als aanvulling op de huidige nationale en Europese inzet.

[3:31:58] Dan had lid Kostiets nog een vraag, of eigenlijk meer een oproep.

[3:32:02] Die wilde mij uitdagen om meer reactie op het RLI-rapport te geven.

[3:32:09] Vooral hoe we consumenten kunnen helpen met gedragsverandering.

[3:32:14] En of ik daar niet meer maatregelen op kan nemen.

[3:32:16] Ja, nieuwe maatregelen is wel ook aan een nieuw kabinet.

[3:32:20] Wat ik er wel over kan zeggen, is dat greenwashing een onderwerp is...

[3:32:23] dat in Europa in de Green Claims Initiative wordt gereguleerd.

[3:32:28] En ik zet ambitieus in bij de onderhandelingen daarbinnen.

[3:32:31] En de consument mag van mij verwachten dat ik inzet...

[3:32:34] op makkelijk, logisch en eerlijk maken van circulaire keuzes.

[3:32:38] Want we moeten toe naar minder consumptie en productie.

[3:32:42] Dat is het einde van het blokje.

[3:32:44] Ja, ik kijk of ik de leden kan uitdagen of u gelijk doorkunt met uw laatste blokje.

[3:32:51] Toch niet.

[3:32:51] Lid Kostiets, gaat u gang.

[3:32:54] Ja, ik hoop eigenlijk iets meer van deze staatssecretaris.

[3:32:58] Want ze zei net dat het nu ook al de Kamer is en dat ze daar graag mee spart.

[3:33:02] Ik vind het een beetje jammer dat ze nu weer naar Europa gaat.

[3:33:05] Wat Europa mee bezig is, is nog in proces.

[3:33:08] En het kan heel lang duren.

[3:33:09] Wij hebben hier onze eigen middelen.

[3:33:14] Dus nou ja, ik zou in ieder geval de staatssecretaris dan willen uitdagen...

[3:33:18] als er straks een voorstel hierover komt vanuit de Kamer...

[3:33:21] dat ze daar in ieder geval open voor staat.

[3:33:23] Aangezien wij wel missionaire zijn.

[3:33:25] En dan kunnen we daar altijd over wel de formulering debatteren.

[3:33:30] Maar het zou fijn zijn als ze daar in ieder geval voor open staat op nationaal niveau.

[3:33:34] De staatssecretaris.

[3:33:35] Ja, voorzitter, ik ben het ook wel met lid Kostiets eens...

[3:33:37] dat het antwoord misschien wat kort was.

[3:33:38] Want als ik bedenk wat ik allemaal de afgelopen twee jaar heb gedaan...

[3:33:42] op het gebied van circulair textiel, dan is dat echt wel heel erg veel.

[3:33:47] En mijn inzet is daarbij nog niet eens zo verschrikkelijk interessant.

[3:33:51] Het gaat er meer om wat er allemaal gebeurt in Nederland op het gebied van circulair textiel.

[3:33:55] En dat is echt een hele hoop.

[3:33:56] Je hebt in Oost-Nederland een heel mooi cluster van kennisinstellingen en bedrijven...

[3:34:02] die samen komen tot mooie nieuwe innovaties op het gebied van circulair textielproductie.

[3:34:12] Daar zit ook het bedrijfsleven...

[3:34:14] die bijvoorbeeld goed in staat is om onmogelijk te scheiden vezels.

[3:34:21] Want wat we doen in kleding is vaak dat we verschillende soorten vezels mixen...

[3:34:25] waardoor het bijna niet meer te hergebruiken is.

[3:34:28] Die kunnen zij uit elkaar trekken.

[3:34:30] Dat zijn allemaal technieken die we al in Nederland hebben.

[3:34:33] En wat wij doen is dat natuurlijk ook stimuleren...

[3:34:35] door aan de ene kant te proberen zelf met bepaalde aanjaag-subsidies het een en het ander te doen.

[3:34:42] Maar wat ik nu heel erg hoor, en dat hoor je ook vanuit de textielindustrie zelf...

[3:34:47] en ook de grote producenten, zijn een paar bedrijven die daar ook heel actief mee bezig zijn.

[3:34:52] Ik heb een werkbezoek gebracht aan Zeeman.

[3:34:54] De HEMA is daar heel intensief mee bezig.

[3:34:56] Ik vergeet nu een heleboel bedrijven te noemen die dat eigenlijk ook verdienen.

[3:34:59] Maar die zeggen ook van wij willen van schattig naar schaal gaan.

[3:35:05] En daar hebben we wel voor nodig dat die hele beweging wordt meegemaakt.

[3:35:10] En daarvoor heb je ook in sommige gevallen iets sturender beleid nodig.

[3:35:15] Dus we hebben in bepaalde gevallen best wel veel gestimuleerd...

[3:35:20] op het gebied van de circulaire economie de afgelopen jaren.

[3:35:24] Maar we hebben ook geconstateerd dat als we alleen maar stimuleren...

[3:35:26] dat we daarmee de doelen niet halen van 2030 en 2050.

[3:35:30] Dus dat betekent dat we steeds meer gaan normeren en beprijzen.

[3:35:34] En in belangrijke sectoren moet je dus ook kijken van hoe kunnen we dat op de beste manier doen.

[3:35:39] Wat ik wel ook merk, dat is dat ik dan als daar voorstellen van komen...

[3:35:45] dat het dan ook wel spannender wordt omdat dan meer belangen met elkaar gaan strijden.

[3:35:51] Dus dat betekent dat je ook altijd dan heel goed weer moet afwegen van wat doet het...

[3:35:56] als je bepaalde normerende of beprijzende maatregelen alleen in Nederland neemt.

[3:36:04] Wat doet het als je bijvoorbeeld verbiedt dat bepaalde producten niet in Nederland binnen mogen komen?

[3:36:10] Hetzelfde met PFAS-pannen.

[3:36:12] Je kunt het wel in Nederland verbieden, maar vervolgens gaat iemand in Aken een PFAS-pan kopen.

[3:52:55] Dank u wel, voorzitter.

[3:52:57] Ik wil bij deze in ieder geval alvast een twee-minuten-debat aanvragen.

[3:53:03] Voorzitter, er is altijd te weinig tijd voor debatten over circulaire economie.

[3:53:08] Dat voel ik. Ik heb eigenlijk nog veel meer te vertellen, te vragen, dan de tijd die ons gegeven is.

[3:53:15] Daarom wil ik nog één punt in ieder geval hierin brengen.

[3:53:20] Of je nou een mobieltje of kledingstuk koopt.

[3:53:23] Er is een dolhof aan duurzaamheidslabels.

[3:53:27] Als consument is het onmogelijk om te weten of je een duurzame of verantwoorde aankoop doet.

[3:53:32] De consument heeft het recht om te weten wat ze koopt en op welke manier dat is geproduceerd.

[3:53:37] Daarom vindt D66 dat er duidelijk labels, etikets moeten komen waar de consument van kan afzien.

[3:53:44] Of zijn of haar aankoop duurzaam is.

[3:53:46] De vraag aan de staatssecretaris, kan de staatssecretaris in beeld brengen welke stappen er nationaal,

[3:53:50] Europees gezet worden om te komen tot een induidig duurzaamheidslabel.

[3:53:55] En overigens ben ik van mening dat het vernietigen van onverkochte goederen zo snel mogelijk moet worden verboden.

[3:54:02] Graag hoor ik van de staatssecretaris hoe het hiermee staat.

[3:54:07] En net mocht ik de vraag niet stellen over de reparatiefoutjes vanwege de aantal interrupties wat ik al had.

[3:54:15] Daarom stel ik die nu.

[3:54:16] Fijn dat de staatssecretaris toezegt dat ze het idee van een reparatiefoutje gaat onderzoeken.

[3:54:24] De vraag is wanneer hoort de Kamer terug van haar hierover.

[3:54:31] Nou ja, lachgascilinder.

[3:54:34] Ik begrijp dat in principe het geen vraagstuk zou hoeven zijn.

[3:54:40] Om dat enigszins zeg maar extra te stimuleren.

[3:54:44] Om te zorgen dat het prachtig voorbeeld wat er is geweest om daar als overheid ook een stapje in te zetten.

[3:54:54] Dus ik hoop dat de staatssecretaris bereid is om dat nog een keer te heroverwegen.

[3:55:03] Ik had nog een punt maar ik laat het even hierbij.

[3:55:06] En ik vind het gewoon jammer dat er zo weinig tijd is om hierover fatsoenlijk met elkaar van discussie te gaan.

[3:55:12] U heeft twee minuten gebruikt in de tweede termijn.

[3:55:14] En een gratis tip van uw voorzitter van vandaag.

[3:55:16] U bepaalt zelf op voorhand de orde en ook de tijdsduur van deze vergadering.

[3:55:21] Dus als u daar de volgende keer iets anders in zou willen zien, dan zou ik u adviseren om dat op de procesuurvergadering kenbaar te maken.

[3:55:28] Ik bewaak alleen maar de tijdstermijnen van vandaag.

[3:55:31] U heeft daar nog iets over de orde te zeggen, meneer Bumminga?

[3:55:34] Daar heeft u uiteraard helemaal gelijk in.

[4:06:13] Dan wil ik graag doorgaan naar de beantwoording.

[4:06:17] Want meneer Bumminga vroeg nog naar de veelheid aan labels en duurzaamheidsclaims.

[4:06:22] Het Green Claims voorstel gaat daar gewoon bij helpen.

[4:06:26] Hij vroeg wanneer ik de Kamer daarover informeer.

[4:06:28] Dat is voor de zomer.

[4:06:32] Hoe staat het met het verbod op vernietiging van onverkochte goederen?

[4:06:35] Hij vond mij daar wat vaag in, geloof ik.

[4:06:37] Volgens mij was ik daar wel duidelijk in, maar wellicht was het antwoord wat overcompleet.

[4:06:44] De onderhandelingen over de ecodesignverordening zijn in december 2023 afgerond.

[4:06:49] In de finale tekst staat een verbod op de vernietiging van onverkochte en geretoneerde kleding en schoeisel.

[4:06:56] Ik ben trots dat we dat erin hebben gekregen.

[4:06:57] Want Nederland heeft daar ook hard voor gevochten.

[4:07:01] De commissie heeft de opdracht gekregen om dat ook voor andere productgroepen te overwegen.

[4:07:05] En daaronder dus ook de elektronica, wat ik eerder zei.

[4:07:08] Daarnaast loopt, zoals u wellicht weet, ook een juridisch onderzoek naar mogelijkheden voor een nationaal verbod.

[4:07:15] Ik zal de Kamer in april daarover informeren, om te laten weten wat de uitkomsten van dat onderzoek zijn.

[4:07:22] En dan ga ik ook uitgebreid in op het bereikte akkoord op de kaderverordening, ecodesign en het vervolgproces.

[4:07:30] Meneer Bemenga vroeg ook nog naar die vouchers.

[4:07:32] Ik heb ook aangegeven dat we dat meenemen in de bredere verkenning naar het stimuleren van reparatie.

[4:07:37] Dat we voor de zomer aangeven wat er allemaal speelt op dat vlak.

[4:07:41] En ik snap dat hij dat ziet als een hele belangrijke oplossing.

[4:07:44] Ik sluit dat ook niet uit.

[4:07:46] Maar wat ik net zei, is er zijn allerlei verschillende maatregelen en knoppen waaraan we kunnen draaien.

[4:07:51] We kunnen niet alles gaan doen.

[4:07:52] Dus we moeten kijken wat het meest effectief en waarlijkste voorkeur van de Kamer is.

[4:07:56] Dus dat wordt gewoon meegenomen in dat onderzoek dat voor de zomer komt.

[4:08:08] De heer Gabriëls stelde eigenlijk niet echt vragen.

[4:08:14] Maar ik waardeer het wel enorm dat er ook gezien wordt dat er veel werk al verzet is.

[4:08:19] Maar ik onderken ook dat er nog een heleboel te doen is.

[4:08:23] Dus laten we hopen dat we daar de komende tijd nog constructief met elkaar aan kunnen blijven werken.

[4:08:29] Of tenminste, laten we hopen.

[4:08:30] Ik hoop dat ik er nog een tijdje aan mag blijven werken met u, via de voorzitter.

[4:08:35] Dan had meneer Boutkamp nog gevraagd naar een oplossing voor die lachgassen.

[4:08:41] Het probleem is dus, wat ik net al zei, het is eigenlijk illegaal.

[4:08:44] En dat maakt het dus heel ingewikkeld om daar op te handhaven.

[4:08:49] Maar we blijven werken aan het minimaliseren van de problemen van de lachgassilinders.

[4:08:54] Dat doen we samen met de sector.

[4:08:56] Er zullen binnenkort gesprekken zijn.

[4:08:58] En ik hecht er ook aan om te zeggen dat het niet alleen maar INW is.

[4:09:01] Maar ik zit ook met de collega van VWS en met de collega van JNV daarover aan tafel.

[4:09:06] Want we hebben allemaal een stukje van de verantwoordelijkheid samen.

[4:09:12] Om te kijken hoe we de sector verder kunnen helpen.

[4:09:17] Meneer Boutkamp vroeg ook nog of ik mijn collega kan oproepen dat het COA spullen die weggooien,

[4:09:25] dat die beter kunnen worden gebruikt.

[4:09:26] Ik roep iedereen op om dat te doen.

[4:09:28] Want ik heb die containers ook gezien.

[4:09:30] En dan denk ik ook van, wat zijn we nou mee bezig?

[4:09:32] We zijn met z'n allen echt aan het proberen om naar hergebruik toe te werken.

[4:09:36] Dat is het hoogste wat je kunt hebben, zo ongeveer op die R-ladder.

[4:09:40] En dan gooien we spullen die nog vrijwel nieuw zijn.

[4:09:43] Of tenminste, zo zagen ze uit.

[4:09:46] Ze waren nieuw, volgens meneer Boutkamp.

[4:09:49] Ja, die gooien we dan weg.

[4:09:51] En wat zijn we dan aan het doen?

[4:09:52] Want ik ben met allemaal overheidsinstanties confinanten aan het tekenen.

[4:09:57] Waarin ze zich commiteren aan duurzame en circulaire inkoop.

[4:10:02] Nou, laten we dan zeggen dat we weggooien ook zoveel mogelijk tegen willen gaan.

[4:10:07] En dat we kijken waar spullen hergebruikt kunnen worden.

[4:10:10] Al waren ze naar de kringloop gegaan.

[4:10:11] En waren ze nog bij mensen goed van pas gekomen.

[4:10:15] Maar ik zal het zeker overbrengen, voorzitter.

[4:10:17] Dan rond ik bijna af.

[4:10:18] Want ik heb nog maar één vraag.

[4:10:20] En die is van de heer Van Dijk.

[4:10:23] Die ging over mondkapjes.

[4:10:25] Daar kom ik schriftelijk op terug wat we daaraan kunnen doen.

[4:10:28] En dan ben ik er doorheen, meneer de voorzitter.

[4:10:30] Nee, toch niet?

[4:10:32] Twee nog krijg ik doorgeschoven.

[4:10:34] Dat ging over de perverse prikkel.

[4:10:39] Over e-waste.

[4:10:40] Ja, die is natuurlijk bekend.

[4:10:42] We kijken daarnaar in het doorontwikkeltraject van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

[4:10:47] En we kijken ook kritisch altijd naar de doelstellingen.

[4:10:50] Dus zeker ook naar deze.

[4:10:52] En dan had lid Kostiets nog gevraagd om de appreciatie van het PBL-maatregelenpakket richting consumenten.

[4:11:00] Daar kom ik graag op terug.

[4:11:02] En ik zal het PBL vragen in hoeverre ze dat kunnen doen.

[4:11:05] Wat misschien handig is voor deze commissie, voorzitter.

[4:11:08] Want het is nu toch nog geen half zes.

[4:11:11] Wat ik heb toegezegd, of wat ik met de vorige commissie vaker heb besproken,

[4:11:15] dat is dat wij vanuit de circulaire economie vaak heel slecht uitkomen in de rekenmodellen van de planbureaus.

[4:11:23] En dat is een grote frustratie.

[4:11:26] Dat was het bijvoorbeeld ook bij het klimaatpakket wat we hadden.

[4:11:31] Daar wilde minister Jetten en ik heel graag opmiddelen ter beschikking stellen voor de circulaire economie.

[4:11:37] Dat was ontzettend lastig, omdat eigenlijk al onze rekenmodellen ingericht zijn,

[4:11:41] toch nog steeds op dat lineaire systeem.

[4:11:44] Daar had lid Kostiets het ook al eerder over, van waar geef je nou je geld bijvoorbeeld aan uit.

[4:11:51] En ook de planbureaus die onderkennen dat en die zijn ook aan het kijken

[4:11:56] hoe ze hun rekenmodellen daar op een betere manier op kunnen inrichten.

[4:11:59] En dat gaat ons enorm helpen richting toekomst om onze economie meer circulair te maken.

[4:12:05] Dus laten we daar ook heel erg scherp in blijven met elkaar.

[4:12:10] En wel ligt het ook goed om daar nog eens een keer wat dieper over van gedachten te wisselen.

[4:12:14] En dan ben ik er nu echt doorheen, meneer de voorzitter,

[4:12:17] met iets achterna wat ik nooit meer zal vergeten.

[4:12:21] Er zijn heel veel van dijken in de kamer en een tweetal de grote op dit moment.

[4:12:25] Dus ik snap dat het verwarrend is hoor, geen enkel probleem.

[4:12:29] Ik zag dat de heer Bouk kan sowieso zijn vinger opsteken, nog voor een interruptie.

[4:12:32] Dus die wil ik graag de gelegenheid geven. Heer Bouk, PVV.

[4:12:35] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:12:39] Wij zijn blij in ieder geval dat er op een wat breder niveau gesproken gaat worden

[4:12:43] over de lachgascilinders. Maar dat roept wel de vraag op.

[4:12:47] Kan de Kamer dan daarvan een terugkoppeling krijgen over de uitkomsten van dat gesprek

[4:12:52] en binnen welke termijn kan dat gebeuren?

[4:12:56] Staatssecretaris.

[4:12:57] Even een tijdje ruststelling van de heer Bouk. Dat deden we al.

[4:13:00] Dus we spraken al breder, zowel met de sector als met de verschillende departementen.

[4:13:04] Het enige wat af en toe wat frustrerend kan zijn, is dat je hoopt op een bepaalde uitkomst

[4:13:08] en die volgt dan niet zomaar van nature uit.

[4:13:13] Maar we spreken met elkaar, we blijven in gesprek en we blijven kijken waar we kunnen helpen

[4:13:18] binnen de mogelijkheden.

[4:13:20] Ik zal de Kamer daar ook weer over informeren op zo kort mogelijk termijn.

[4:13:23] Ik weet niet wanneer we daar weer een update over kunnen geven.

[4:13:27] Ik kijk even naar rechts.

[4:13:30] Ja, laten we zeggen over een paar maanden.

[4:13:32] Want het hangt er ook een beetje vanaf wanneer we weer samen zitten en er wat zinnigs te melden is.

[4:13:37] Dus ik zal voor de zomer de Kamer sowieso informeren.

[4:13:42] Dank u wel.

[4:13:43] En mevrouw Veldman.

[4:13:45] Ja, de staats...

[4:13:47] Ja, de staatssecretaris heeft...

[4:13:49] Ja, sorry, excuus.

[4:13:51] Ik hoor dat de toezegging wordt vastgezet op het voorjaar.

[4:13:56] Ja? Oké, kijk aan.

[4:13:57] Mevrouw Veldman, gaat u verder.

[4:14:00] Ik hoorde van de staatssecretaris dat de scenario-studie naar de toekomst van bouwgrondstoffen

[4:14:05] zo spoedig mogelijk naar de Kamer komt.

[4:14:07] Dat is fijn, maar dat is een relatief begrip.

[4:14:09] Kunt u dat wat nader formuleren?

[4:14:12] De staatssecretaris.

[4:14:17] Ja, het is niet van ons.

[4:14:19] We hebben het niet van onze afdeling.

[4:14:21] Dus we moeten heel even een andere afdeling binnen het ministerie daarover raadplegen.

[4:14:25] Dus ik laat dat schriftelijk nog even weten wanneer dat precies komt.

[4:14:30] Dan kijk ik nog even één keer naar de leden, over iedereen, of ik niemand gemist heb.

[4:14:35] Dat is niet het geval.

[4:14:36] Dan dank ik de staatssecretaris voor de beantwoording in de tweede termijn.

[4:14:40] Dan gaan we over tot het doen van de administratie, zoals we dat zeggen.

[4:14:44] Dat zijn natuurlijk de toezeggingen die we met elkaar even doornemen.

[4:14:48] Om te beginnen dat het lid Bamenga van D66 een twee-minuten-debat heeft aangevraagd.

[4:14:56] Dan hebben we, als het goed is, een achttal toezeggingen van de staatssecretaris.

[4:15:03] Ik zal ze even voordragen, dan kunnen we kijken of iedereen dat zo herkent.

[4:15:08] Voor de zomer ontvangt de Kamer een update over de resultaten die zijn geboekt...

[4:15:11] door de onafhankelijke bemiddelaar bij de gesprekken tussen het Afvalfonds Verpakkingen en de gemeente.

[4:15:17] Dat is een toezegging aan de heer Olge van Dijk.

[4:15:22] Nummer twee. De staatssecretaris zal voor de Kamer op een rij zetten...

[4:15:26] hoe in nationaal verband het aantal reparaties kan worden vergroot...

[4:15:30] en de Kamer hierover voor het zomerreces informeren.

[4:15:33] Dat is ook een toezegging aan de heer Olge van Dijk.

[4:15:37] Nummer drie. Op korte termijn zal de hoofdlijn en notitie van de Circulaire Economiewet...

[4:15:41] met de Kamer worden gedeeld. Dat is een toezegging aan het lid Kostic.

[4:15:46] Ja, dat zie ik ook.

[4:15:47] Nummer vier. Binnen een week wordt de Kamer geïnformeerd over de vraag...

[4:15:52] of een nultarief beter mogelijk is bij de verkoop van tweedehands producten.

[4:15:56] Ook een toezegging aan het lid Kostic.

[4:15:59] Ik moet wel even checken of het ministerie van Financiën net zo snel kan werken als wij.

[4:16:04] Dus ik ga kijken of ik het binnen een week geregeld krijg.

[4:16:10] Binnen enkele weken, hoor ik.

[4:16:12] Hoor je het? Heel kort.

[4:16:15] Dat nultarief is inderdaad goed om te checken, maar check ook die bandbreedte.

[4:16:19] Dus of het in ieder geval laag kan dan nu eens.

[4:16:23] Ik hoor een ja. Dat zal in dit pakketje worden meegenomen.

[4:16:28] Even kijken. Dan hebben we...

[4:16:30] Voor de zomer wordt de Kamer geïnformeerd over de veelheid aan duurzaamheidslabels...

[4:16:33] in het kader van de Green Claims-verordening.

[4:16:37] Dat is een toezegging aan het lid Bamenga.

[4:16:40] De Kamer wordt nog geïnformeerd over wat wordt gedaan met de mondkapjes.

[4:16:45] Dat is een toezegging aan het lid Olge van Dijk.

[4:16:48] Je ziet geen termijn aan verbonden.

[4:16:51] Het houdt wel heel erg...

[4:16:56] Het is een soort van open toezegging dat het nog een keer komt.

[4:16:58] In het voorjaar.

[4:17:00] In het voorjaar ook. Zullen we eraan toevoegen.

[4:17:03] Dat was nummer zes. Dan gaan we over naar nummer zeven.

[4:17:05] De staatssecretaris zal bij het pbl-vraag...

[4:17:11] zal het pbl-vraag onderzoek doen naar een maatregelenpakket...

[4:17:14] en de Kamer hierover informeren. Dat is een toezegging aan het lid Kostic.

[4:17:18] Nee, wacht. Kunt u die nog een keer herhalen?

[4:17:20] Want volgens mij was die iets scherper.

[4:17:23] Stond die daar dan bedoeld.

[4:17:37] We zullen het iets anders formuleren.

[4:17:38] Het gaat over wat zij erin kunnen betekenen.

[4:17:40] Ja, als het gaat om gedragsverandering...

[4:17:42] en mensenhelpen om de duurzame keuze te maken.

[4:17:44] En beschermen tegen misleiding.

[4:17:45] Er zijn een aantal rapporten over gepubliceerd.

[4:17:47] En daar zou juist in de aanloop richting de formatie een nieuw kabinet...

[4:17:52] zou ze dat kunnen helpen als die informatie alvast op tafel ligt.

[4:17:55] Duidelijk. Maar we zullen de formulering eens aanpassen.

[4:17:58] Het is helder.

[4:18:00] De Kamer zal worden geïnformeerd, dat is de laatste toezegging...

[4:18:03] over de gesprekken...

[4:18:04] Dan moet ik even kijken hoe de gezin loopt.

[4:18:06] Over de gesprekken.

[4:18:07] Over de uitkomsten van de gesprekken.

[4:18:09] Over de uitkomsten van de gesprekken.

[4:18:11] Over de lachgassilinder.

[4:18:12] Zoals een toezegging aan de heer Boutkamp.

[4:18:15] En dat doen we in het voorjaar.

[4:18:18] En dan kijk ik even of alle toezeggingen zijn.

[4:18:21] En alle toezeggingen zijn genoteerd.

[4:18:23] Mevrouw Veldman.

[4:18:25] De allerlaatste waar ik net naar vroeg...

[4:18:27] zou ik ook als een toezegging willen.

[4:18:29] Scenario studies naar de toekomst bouwgrondstoffen.

[4:18:31] Er wordt nog even nagegaan wanneer dat komt.

[4:18:33] Maar in ieder geval zo spoedig mogelijk.

[4:18:35] En we horen nog wanneer.

[4:18:38] De scenario studies bouwgrondstoffen...

[4:18:40] komt zo spoedig mogelijk naar de Kamer.

[4:18:42] Voor de zomer.

[4:18:43] Toezeggingen aan het lid Veldman.

[4:18:46] Dan hebben we alle toezeggingen gehad.

[4:18:48] Dan rest mij niets anders dan...

[4:18:50] in ieder geval de mensen die hier vandaag aanwezig zijn geweest...

[4:18:53] te danken voor hun geduld.

[4:18:55] Dat doe ik hetzelfde aan onze gasten van vandaag.

[4:18:57] En de ambtelijke ondersteuning de staatssecretaris.

[4:19:00] Want u heeft toch even moeten wachten.

[4:19:01] En daarna heeft u toch redelijk snel...

[4:19:03] door alle antwoorden heen moeten gaan.

[4:19:04] Dus complimenten daarvoor.

[4:19:05] Dank daarvoor ook namens de commissie.

[4:19:07] Ik wil ook de leden danken voor vandaag.

[4:19:11] We hebben het in een half uurtje sneller moeten afronden.

[4:19:14] Ik snap dat dat soms tot wat...

[4:19:16] als je veel wil bereiken in een debat...

[4:19:18] soms tot wat ongenoegen in het gevoel leidt.

[4:19:21] Maar ik ben toch dankbaar voor hoe we dit met elkaar hebben kunnen doen.

[4:19:25] Dus bij deze.

[4:19:26] En ik sluit dit commissiedebat.

[4:19:28] Hartelijk dank.