Strategische keuzes bereikbaarheid

[0:00:01] Een hele goedemiddag aan iedereen hier vanmiddag aanwezig op de publieke tribune.

[0:00:06] Mensen die dit debat op afstand zullen volgen,

[0:00:09] een warm welkom aan de minister en staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat.

[0:00:12] Hartelijk welkom in de ondersteuning. Welkom ook aan de leden.

[0:00:16] Ik doe natuurlijk in de goede voorgrond dit en aan de ondersteuning Griffie.

[0:00:20] Ik zie hier Heer Bamenga van D66 ook binnenkomen.

[0:00:21] Ook een hartelijk welkom bij dit debat vanmiddag.

[0:00:25] En we gaan dit debat vanmiddag starten met een debat

[0:00:28] over de strategische keuzesbereikbaarheid.

[0:00:31] ...gaan we starten met een inbreng van de rapporteur van de commissie.

[0:00:35] En laten we dat maar snel doen, want we hebben vanmiddag drie uur de tijd...

[0:00:37] ...en dan zal ik straks nog wel wat spelregels uitleggen over de eerste termijn.

[0:00:41] Dus ik zou graag aan mevrouw Veld, man van de VVD...

[0:00:45] ...in deze hoedanigheid als rapporteur van de commissie, het woord willen geven.

[0:00:48] Gaat uw gang.

[0:00:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:00:51] En voordat ik begin, wil ik graag de commissiestaf hartelijk danken...

[0:00:55] ...voor de ondersteuning die hierbij geboden is...

[0:00:56] ...om dit rapporteurschop goed in te kunnen vullen.

[0:01:00] Voorzitter. Dank voor deze mogelijkheid om als rapporteur woningbouw en mobiliteit namens

[0:01:04] de Commissie een inbreng te leveren.

[0:01:06] Het kabinet investeert de komende jaren 7,5 miljard euro in de bereikbaarheid van nieuwe woningen.

[0:01:12] Mijn voorganger, Minas, richtte zich vorig jaar op transparantie van de afwegingen bij

[0:01:16] de verdeling van deze middelen.

[0:01:17] Nu deze middelen in beginsel zijn verdeeld, richt ik mijn rapporteurschap met name op

[0:01:21] de doelmatige besteding van deze middelen uit het Mobiliteitsfonds, mede vanuit het perspectief

[0:01:26] van brede welvaart en de wijze waarop de Kamer daarover wordt geïnformeerd.

[0:01:31] Voorzitter. Op verzoek van de vorige rapporteur heeft de minister in de brief van oktober vorig jaar

[0:01:35] uiteengezet op welke wijze de middelen voor woningbouw en mobiliteit zijn verdeeld over de 17

[0:01:40] grootschalige Novex-woningbouwlocaties en hoe het betreffende afweegkader is toegepast op de

[0:01:46] voorstellen van de regio's.

[0:01:48] De concrete maatregelen binnen de regio's waren al eerder benoemd en zijn inmiddels geformuliseerd met

[0:01:52] tijdelijke regeling specifieke uitkering mobiliteitspakketten — een hele mond vol — ten

[0:01:57] behoeve van woningbouw.

[0:01:58] Het afwegingsproces is hiermee in principe afgerond.

[0:02:01] Met de toelichting van de minister op het afwegingsproces blijft echter onduidelijk waarom

[0:02:05] nu specifiek deze mobiliteitspakketten zijn geselecteerd.

[0:02:09] Zo wordt niet weergegeven welke opbrengsten worden verwacht uit de kwalitatieve ruimtelijk-integrale

[0:02:13] afwegingen voor bijvoorbeeld bedrijvigheid, een gezond en veilig leefmilieu, ruimtelijke

[0:02:18] kwaliteit, energie en circulariteit, klimaatbestendig en natuurinclusief bouwen, water en bodem en

[0:02:25] verkeersveiligheid.

[0:02:27] De verwachte opbrengsten van individuele maatregelen worden in het geheel niet toegelicht, terwijl

[0:02:31] wij wel willen weten of met de inzet van de middelen ook concrete doelen worden bereikt.

[0:02:35] Kan de minister de Kamer informeren over de verwachte maatschappelijke opbrengsten van

[0:02:39] de geselecteerde maatregelen?

[0:02:40] Welke positieve effecten worden verwacht voor bijvoorbeeld de regionale bereikbaarheid, ruimtelijke

[0:02:45] kwaliteit, bedrijvigheid, gezondheid en circulariteit?

[0:02:48] Kan de minister toelichten in hoeverre met dit afwegingsproces is voorkomen dat ook minder

[0:02:53] doelmatige projecten zijn geselecteerd?

[0:02:56] En is in de praktijk kritisch afgewogen welke individuele maatregelen zouden moeten worden

[0:03:00] geselecteerd of afvallen?

[0:03:02] Kunt u voorbeelden geven van individuele maatregelen die bij toepassing van het afwegingskader

[0:03:07] zijn afgevallen?

[0:03:08] Graag een reactie van de minister.

[0:03:11] Voorzitter. Over de voortgangsrapportages wil ik graag het volgende opmerken.

[0:03:14] Evenals mijn voorganger waardeer ik het dat het kabinet bij de Meert Najaarsbrief jaarlijkse

[0:03:19] voortgangsrapportages naar de Kamer zal sturen, met daarin de voortgang, de meldpalen en de

[0:03:23] financiële situatie.

[0:03:25] Mag de Kamer ervan uitgaan dat zij de eerste voortgangsrapportage dit najaar zal ontvangen?

[0:03:30] Mijn voorganger heeft gepleit om in deze voortgangsrapportages ook de opbrengsten voor de maatschappij

[0:03:34] te betrekken en inzicht te geven in de doeltreffendheid en doelmatigheid van de bestedingen.

[0:03:39] Hier heb ik nog geen duidelijke toezegging op terug kunnen vinden.

[0:03:41] In de oktoberbrief ligt de minister toe dat de gemeenten en regio's de verwachte maatschappelijke

[0:03:46] opbrengsten nader zullen uitwerken als onderdeel van reguliere planologische procedures bij de

[0:03:51] ontwikkeling van woningbouwlocaties.

[0:03:54] Wellicht biedt dit aanknopingspunten voor zowel de voortgangsrapportages als de evaluaties.

[0:03:59] Kan de minister toezeggen dat in de voortgangsrapportages ook de maatschappelijke

[0:04:02] opbrengsten zullen worden betrokken en dat inzicht wordt gegeven in de doeltreffendheid van de bestedingen?

[0:04:08] Ik begrijp dat hiervoor inspanningen van de gemeenten en regio's nodig zijn en wil benadrukken dat deze

[0:04:13] inspanningen zo beperkt mogelijk moeten blijven.

[0:04:16] Voorzitter. Tot slot een vraag over de tussenevaluatie en de eindevaluatie, die uiteraard pas over enkele

[0:04:21] jaren zullen worden uitgevoerd.

[0:04:23] Kan de minister tijdig een voorstel voor de opzet van deze evaluaties aan de Kamer voorleggen, met

[0:04:28] daarin ook aandacht voor de wijze waarop doeltreffendheid en doelmatigheid zullen worden bepaald en de

[0:04:33] maatschappelijke opbrengsten zullen worden betrokken?

[0:04:36] Tot zover mijn inbreng, voorzitter.

[0:04:39] Dank u wel, rapporteur Woningbouw en Mobiliteit, namens de commissie,

[0:04:42] voor uw gedaane werk.

[0:04:43] Ik zal even kijken naar de regering, wie als eerste de minister is.

[0:04:48] Alleen de minister zal een reactie geven.

[0:04:51] Dank u wel, voorzitter.

[0:04:54] Wat mede namens de staatssecretaris wil ik mevrouw Veldman bedanken

[0:04:57] voor haar inbreng en ook voor het feit dat zij de rol van rapporteur

[0:05:01] voor het programma Woningbouw en Mobiliteit op zich neemt.

[0:05:06] Ik zou dan ook graag een korte toelichting willen geven op het programma en zal daarbij ook de vragen

[0:05:12] van rapporteur Veldman beantwoorden.

[0:05:16] Het kabinet Rutte IV heeft in totaal 7,5 miljard euro beschikbaar gesteld voor een goede ontsluiting

[0:05:22] van nieuwe woningen in de NOVEX-woningbouwlocaties en daarbuiten.

[0:05:27] Alweer anderhalf jaar geleden hebben we samen met de minister van BZK en de verschillende regio's

[0:05:32] deze investering verdeeld.

[0:05:33] Daarbij zijn toen vier typen afspraken gemaakt.

[0:05:37] Bovenplanse infrastructuur voor de ontsluiting van woningbouw op korte termijn.

[0:05:41] Dat was ter waarde van 1,5 miljard euro.

[0:05:44] Mobiliteitspakketten voor 1,1 miljard euro.

[0:05:46] OV-schaalsprongen voor 2,8 miljard euro.

[0:05:49] En netwerkopgaven in de brede voor 2,1 miljard.

[0:05:52] We zijn toen voortvarend van start gegaan met het opstellen en uitvoeren van de specifieke uitkeringen

[0:05:57] voor woningbouw op korte termijn door bovenplanse infrastructuur.

[0:06:00] Hele mond vol. En mobiliteitspakketten.

[0:06:03] Bijna alle 105 beschikkingen voor de woningbouw op korte termijn

[0:06:07] zijn inmiddels afgegeven aan gemeenten.

[0:06:10] De specifieke doeluitkering mobiliteitspakketten

[0:06:13] is afgelopen 1 maart gepubliceerd.

[0:06:15] De 22 gemeenten die hiervoor in aanmerking komen

[0:06:18] op grond van de bestuurlijke afspraken,

[0:06:19] kunnen tot 30 april hun aanvraag indienen.

[0:06:24] Dan meer richting de vragen.

[0:06:27] Allereerst maar even de opmerking dat de beheersing van het programma

[0:06:31] We zetten expertteams op om gemeenten van praktische steun te voorzien en we maken een opzet van de

[0:06:37] jaarlijkse voortgangsrapportage die wij voornemens zijn om dan met een meerdbrief naar de Tweede Kamer

[0:06:43] te sturen. Dat was de slotvraag in het betoog van de rapporteur, maar binnen enkele weken verwacht ik

[0:06:49] een dummyversie van deze voortgangsrapportage met de rapporteur te kunnen delen en indien gewenst,

[0:06:54] Maar daar ga ik zomaar vanuit ook verder te bespreken, zodat we ook samen dan tot de goede

[0:07:00] type rapportage komen die ook het benodigde inzicht geeft.

[0:07:05] Die voortgangsrapportage richt zich op de output van het programma Woningbouw en Mobiliteit, conform

[0:07:11] het plan van aanpak, beheersing, programma Woningbouw en Mobiliteit dat vorig jaar zomer

[0:07:15] met de Kamer is gedeeld.

[0:07:17] Die rapportage geeft inzicht in de voortgang van de aanleg van infrastructuur en de daaraan

[0:07:22] gekoppelde woningbouw.

[0:07:23] Daarnaast is er dan aandacht voor de financiën en voor de kansen en risico's

[0:07:27] die van belang zijn voor het programma.

[0:07:31] Mevrouw Veldman vroeg veel aandacht voor de bredere maatschappelijke effecten.

[0:07:36] Die bredere maatschappelijke effecten van het programma

[0:07:39] treden natuurlijk vooral op wanneer de infrastructuur is aangelegd

[0:07:42] en de woningen bewoond.

[0:07:45] En daarom nemen we het meten van die effecten sowieso mee

[0:07:48] in de eindevaluatie van het programma.

[0:07:50] Die eindevaluatie zal naast de reguliere doelmatigheids- en doeltreffendheidsvragen

[0:07:57] naar een bredere set aan maatschappelijke welvaartsindicatoren kijken.

[0:08:02] Tijdens de looptijd van het programma wil ik inzicht krijgen in wat wel en wat niet goed werkt,

[0:08:06] zodat we tijdig kunnen bijsturen.

[0:08:08] En die ambities werken we dan in samenspraak met experts de komende periode verder uit

[0:08:13] in een opzet die ik dit najaar met de Kamer deel via de meerbrief.

[0:08:19] tegelijkertijd. Dit was alles wat we ons voornamen. Maar ik merk ook dat, en dat zat ook in het

[0:08:25] betoog van mevrouw Veldman, dat die vraag naar wat weet je nou op voorhand van die maatschappelijke

[0:08:28] effecten, ze zijn nog niet altijd kwantitatief, maar soms wel kwalitatief. Die vraag die hebben

[0:08:34] we al een paar keer aansnee gehad en we hebben al eerder op die reden ook die criteria gedeeld,

[0:08:39] maar ik denk dat we daar nog dan een verdere verdieping in moeten doen, zodat we aan het

[0:08:42] begin van deze zittingsperiode van de Kamer, als daar nog onduidelijkheid over is, dat ook uit de

[0:08:47] Dus wat mevrouw Veldman vroeg om ook die maatschappelijke opbrengst in voortgangsrapportages te maken,

[0:08:57] die wil ik daarmee niet alleen perken tot de eindevaluatie, maar ook in de komende voortgangsrapportages

[0:09:02] willen we dat gewoon inzichtelijk maken.

[0:09:04] En dat zullen we vanzelfsprekend dan even naar manier zoeken, zodat dat ook inderdaad er niet toe leidt

[0:09:10] dat gemeenten weer met een enorm pakket huiswerk zijn opgezadeld om de rapportage te maken.

[0:09:15] Want dat zat ook in de vraag van mevrouw Veldman besloten.

[0:09:17] Dus dat zeg ik haar bij deze toe.

[0:09:19] Dus dat niet alleen in de eindevaluatie, maar dat zullen we ook dit jaar nog verder inzichtelijk maken,

[0:09:24] zodat het ook in reguliere voortgangsrapportages kan.

[0:09:29] Dan ging het ook nog vragen over de selectie van maatregelen.

[0:09:34] Ook weer overigens aan de hand van de verwachte maatschappelijke opbrengsten van de maatregelen,

[0:09:37] maar ook de afweging van de maatregelen in het afwegingsproces.

[0:09:41] De mobiliteitsmaatregelen zijn geselecteerd op hun bijdrage aan het bereikbaar maken

[0:09:47] van de 17 grootschalige Novex-woningbouwlocaties en leveren daarmee positieve bijdragen aan

[0:09:52] de bereikbaarheid op het hoofdspoornet, het hoofdwegennet en ook aan de lokale en regionale

[0:09:57] bereikbaarheid.

[0:09:59] Het concentreren van inwoners in de grootschalige woningbouwlocaties is over het algemeen gunstig

[0:10:04] voor het OV-gebruik, fiets en lopen, waardoor dan ook weer het hoofdwegennet minder belast

[0:10:10] want dat kan toch heel vaak ook in die regio's niet heel veel extra meer hebben.

[0:10:14] Het doel van het afwegkader woningbouw en mobiliteit

[0:10:16] was om samen met de regio te komen tot een integrale, doelmatige

[0:10:21] en maatschappelijk kosteneffectieve pakketten van samenhangende maatregelen.

[0:10:26] De kwantitatieve score op de elementen woningbouwwaarde, bereikbaarheidswaarde

[0:10:30] en kosteneffectiviteit van de mobiliteitspakketten

[0:10:33] is toen uitgevoerd op pakketniveau.

[0:10:35] De maatregelen in de pakketten hebben invloed op elkaar

[0:10:38] maar er moeten dan ook echt als geheel bezien en beoordeeld worden.

[0:10:42] De wenselijkheid van de bewuste woningbouwlocaties

[0:10:44] is toen kwalitatief getoetst op de criteria randvoorwaarden

[0:10:48] en ruimtelijke integrale afwegingen.

[0:10:50] In het kader van de Novi en de Verstedelingsstrategie

[0:10:53] had immers al een uitgebreid ruimtelijk voortraject plaatsgevonden.

[0:10:58] Om te voorkomen dat met de pakketaanpak

[0:11:00] ook minder doelmatige projecten zouden worden geselecteerd,

[0:11:03] zijn de mobiliteitsmaatregelen gefilterd op randvoorwaardelijkheid voor

[0:11:07] en toerekenbaarheid aan de woningbouw, conform doelstelling uit het coalitieakkoord.

[0:11:11] Er zijn toen ook veel maatregelen voorgesteld die weliswaar vanuit regionaal perspectief heel nuttig

[0:11:19] en noodzakelijk kunnen zijn, maar die geen relatie hadden of toerekenbaar waren aan de woningbouw.

[0:11:24] Dat was ook een harde eis om toegelaten te worden.

[0:11:26] Daarna zijn de maatregelen toen als pakket gescoord op de criteria uit het afweegkade.

[0:11:32] Maatregelen voor nationale netwerken en de relatie met woningbouw zijn apart bezien

[0:11:36] via de netwerkanalyse woningbouw.

[0:11:39] En dan tot slot is dan ook gewoon kritisch beoordeeld.

[0:11:44] Ja, individuele maatregelen zijn kritisch beoordeeld

[0:11:47] op hun bijdrage aan de bereikbaarheid van de woningbouw.

[0:11:50] En daarbij hebben we veel voorbeelden van maatregelen die daarbij afvielen.

[0:11:54] Dat ging heel vaak om regionale fietspaden,

[0:11:57] aanpassing van kruispunten, rondwegen,

[0:12:01] dat soort type maatregelen die voorgesteld waren,

[0:12:04] die geen duidelijke verbinding hadden met de woningbouwopgave op die locatie of in die betreffende regio.

[0:12:12] En als mevrouw Veldman ook als rapporteur daar nader inzicht in wil, is ze ook van harte uitgehandeld.

[0:12:17] Dan kunnen we zelfs op projectniveau nog wel even daar met haar blik op werpen.

[0:12:21] Maar ik weet niet of dat te ver voert voor hier in het commissiedebat.

[0:12:25] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:26] Hartelijk dank aan de minister voor de reactie namens het kabinet.

[0:12:32] Ik kijk even naar mevrouw Veldman of dit afdoende zo is, of zij hier nog op wil reageren.

[0:12:37] Anders gaan we starten met de eerste termijn.

[0:12:38] Mevrouw Veldman.

[0:12:39] Heel kort dank voor de reactie.

[0:12:41] Ik denk dat het heel goed is om even samen op die indicatoren in de verdieping te gaan, zodat we als

[0:12:47] commissie ons daar goed voor de voortgangsrapportage en de evaluatie op kunnen voorbereiden, zodat we aan

[0:12:52] de voorkant weten waar we op gaan meten.

[0:12:55] En het nader inzicht op die afweging die bij het project is gemaakt.

[0:12:59] Even kijken hoe ver we gaan, maar ben ik ook van harte bereid om dat namens de commissie te doen.

[0:13:04] Hartstikke mooi. Dan sluiten we hiermee dit onderdeel voor nu af.

[0:13:09] En dan gaan we beginnen met de eerste, tenminste de kant van de Kamer, voor dit verdere commissiedebat.

[0:13:17] Ik zou willen meegeven dat u als spreker vier minuten heeft voor uw inbreng.

[0:13:21] En ik zou, gezien de tijd van drie uur, willen voorstellen om te starten met drie interrupties onderling.

[0:13:28] En dan kijken we straks even hoe het met de tijd staat als we aan het termijn van de minister en de staatssecretaris zijn.

[0:13:35] Dus ik zou graag eerst het woord willen geven aan de heer Hutting van de PVV. Gaat uw gang.

[0:13:40] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:13:42] We hebben grote moeite met dit debat.

[0:13:44] En dat is niet omdat we niet willen nadenken over strategische keuzes, maar vanwege de timing.

[0:13:49] Dit debat, voorzitter, kruist dwars door de formatie.

[0:13:54] Strategische keuzes maken we immers aan tafel en niet nu in dit debat.

[0:13:59] En dat gezegdhebbende, voorzitter, willen we nogmaals de staat van onze mobiliteit adresseren in dit debat.

[0:14:05] Dat gezegdhebbende heeft u een interruptie van de heer De Hoop van GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:14:09] Ja, voorzitter, even voor de helderheid.

[0:14:11] De heer Heutink vindt dat wij in de Kamer geen debat over strategische keuzes maken.

[0:14:15] Dat is het moment waar wij als Kamer kunnen sturen wat we willen doen met de infrastructuur,

[0:14:20] omdat er onderhandelingen zijn.

[0:14:22] Dus eigenlijk zegt u daarmee, dat doen wij dan in de achterkamertjes met de onderhandelende partijen,

[0:14:26] maken wij dan de keuzes.

[0:14:28] Het moment van de Kamer, jammer, doen we dat dit jaar niet.

[0:14:32] Nee, dat moet dan aan de formatietafel gebeuren en dan moet de Kamer maar gewoon even niet een debat voeren.

[0:14:37] Ik vind dat een verrassende inbreng van de PVV, laat ik het daar bij houden.

[0:14:41] Verrassend, de heer Uiting, uit de gang.

[0:14:43] Nou, voorzitter, ik ben blij om te horen dat de heer De Hoop verrast is.

[0:14:47] Dat is dan in ieder geval gelukt vandaag.

[0:14:49] Dat gebeurt inderdaad niet vaak, maar, voorzitter...

[0:14:53] we hebben ook in de procedurevergadering voorgesteld om dit debat uit te stellen...

[0:14:57] juist vanwege het feit dat het MIRT op dit moment zo goed als leeg is.

[0:15:02] Er gebeurt eigenlijk helemaal niets, behalve wat verkennende werkzaamheden.

[0:15:07] En dat maakt de timing wel ongelukkig. We hebben een demissionair kabinet.

[0:15:11] Het is geen missionair kabinet, dus wat kunnen we van ze verwachten?

[0:15:15] En ja, dan is meneer De Hoop misschien nu iets te snel om dit te doen.

[0:15:18] En we zijn volop aan het praten met elkaar.

[0:15:21] Laten we dan even dat afwachten.

[0:15:22] En dan is er voldoende ruimte om later te kijken hoe we dat dan met elkaar gaan inkleuren.

[0:15:28] Interessant hoor ik. Nou, dan vervolgt u betogen.

[0:15:30] Ja, voorzitter.

[0:15:32] Ik heb dus net gezegd dat we dan nogmaals de staat van de mobiliteit willen adresseren in dit debat.

[0:15:37] En dat gaan we dan ook doen.

[0:15:39] Want voorzitter, de Nederlander staat stil.

[0:15:41] En nee, dit is geen pleidooi om de mensen aan het wandelen te krijgen.

[0:15:45] Nee, de Nederlander komt vrijwel niet meer van A naar B.

[0:15:49] Treinen vallen om de havenklap uit.

[0:15:51] Hele stukken spoor zijn onbegaanbaar vanwege achterstallig onderhoud.

[0:15:56] De files op de snelwegen worden alsmaar langer.

[0:15:59] De provincies hebben de grootste moeite om het busvervoer aan de man te brengen.

[0:16:03] En ik kan zo nog wel een tijdje doorgaan.

[0:16:06] De bereikbaarheid van Nederland heeft een regelrecht dieptepunt bereikt.

[0:16:10] En dus, voorzitter, en dus staat de Nederlander stil.

[0:16:14] Voorzitter, dit kabinet heeft complete stukken infrastructuur laten verwaarlozen.

[0:16:18] Met als gevolg de dienstverlening valt met de dag meer uit.

[0:16:22] Neem bijvoorbeeld de vertragingen op het spoor.

[0:16:25] Alle treinen tezamen hebben in 2023 een totale vertraging van maar liefst 2,5 jaar gehad.

[0:16:33] Voorzitter, omgerekend naar minuten hebben we het dan over meer dan een miljoen minuten aan vertraging.

[0:16:38] En dat in één jaar, voorzitter.

[0:16:40] En het is dan ook niet uit te leggen dat er ondertussen voor de zoveelste keer gedreigd wordt met duurder wordende treintickets.

[0:16:48] En tegelijkertijd bestelt de NS wel voor meer dan een miljard euro aan peperdure treinen die maar niet geleverd worden.

[0:16:57] En ik zeg u, voorzitter, in geen enkele branche is dit voor mogelijk te houden.

[0:17:02] Stelt u zich eens voor een steeds slechter presterende voetbalclub...

[0:17:07] die zijn tickets elke wedstrijd exorbitant verhoogt...

[0:17:10] om vervolgens meer dan een miljard euro uit te geven aan spelers...

[0:17:13] die niet komen voetballen.

[0:17:15] We zouden er hier massaal schande van spreken.

[0:17:18] En de PVV doet dat in dit geval ook.

[0:17:21] De NS moet maar eerst leveren.

[0:17:24] En wij moeten meer grip krijgen op NS.

[0:17:26] Daarom dienden wij gisteren moties in op dit onderwerp.

[0:17:30] En ook op de snelweg is het niet veel beter.

[0:17:33] Hardwerkende Nederlanders die één of zelfs twee uur eerder van huis moeten vertrekken...

[0:17:38] zodat ze op tijd kunnen beginnen met hun werkzaamheden.

[0:17:40] En dit alles om te voorkomen dat ze te laat aan hun werk beginnen en moeten overwerken.

[0:17:46] De tijd dat mensen daadwerkelijk vrij zijn in hun vrije tijd is verleden tijd.

[0:17:51] De Nederlander zit uren per dag van zijn vrije tijd het voldoen in een file of in een stilstaande trein...

[0:17:57] om vervolgens thuis te komen, vroeg naar bed te moeten gaan,

[0:18:00] om daarna de volgende dag weer op tijd op te staan om een poging te kunnen doen

[0:18:05] de vastgelopen verkeersaders van ons land te trotseren.

[0:18:10] Voorzitter, het kan zo niet langer.

[0:18:13] De hardwerkende Nederlander verdient een soepele en betaalbare infrastructuur die

[0:18:17] hen naar een dag hard werken op de snelste manier weer thuisbrengt.

[0:18:22] En tot slot, voorzitter.

[0:18:23] We hebben een probleem met de veiligheid in ons openbaar vervoer.

[0:18:26] Die diverse trajecten in Nederland zijn voorzien van meereisende politieagenten

[0:18:31] om de overlastgevende asielzoekers in toom te kunnen houden.

[0:18:36] En dat, voorzitter, dat dat nodig is, is wat ons betreft compleet van de zotte.

[0:18:41] We moeten het tuig uit ons OV weren.

[0:18:43] Permanent.

[0:18:44] We moeten de veiligheid van reizigers en het spoorpersoneel echt beter waarborgen.

[0:18:50] En daar willen we het bij dit debat voor laten, voorzitter.

[0:18:52] Dank u wel.

[0:18:56] Dank voor het bevlogen verhaal van de collega van de PVV waarin hij ook schetst hoe mensen

[0:19:01] in hun dagdagelijkse werkzaamheden te maken hebben met inderdaad drukkere wegen, met treinen

[0:19:06] die toch minder rijden of overvol zijn en we hebben ook moeite om infrastructuur aan

[0:19:12] te leggen.

[0:19:12] En tegelijkertijd wil ik ook toch de heer Heutink vragen om op wat creatief na te denken

[0:19:17] in dit toch strategische debat, want hij schetst een beeld alsof elke medewerker

[0:19:22] of werknemer ochtends vroeg naar zijn werk moet en dan s'avonds weer terug gaat

[0:19:26] en dan de dag daarna weer. We hebben hier ook in deze commissie gesproken over een

[0:19:30] andere aanpak, daar heeft de minister ook op gereageerd, want het spreiden van het

[0:19:33] verkeer over de dag en over de week, die is ook aangenomen, die motie, zouden we

[0:19:37] ook niet veel meer op die manier naar dit vraagstuk moeten kijken en ziet de

[0:19:40] PVV ook niet de ruimte om op die manier toch Nederland in beweging te houden.

[0:19:44] Dank voor uw interruptie. Het is wel het begin van een eerste termijn, overigens.

[0:19:48] Zo lang als het is. Dus ik wil u ook vragen om korte interrupties te doen en tot vragen te komen.

[0:19:53] De heer Heutink, PVV.

[0:19:55] Het is natuurlijk een creatieve manier van kijken naar hoe we mobiliteit organiseren.

[0:20:00] Maar tegelijkertijd is dit natuurlijk ook pure haammoede.

[0:20:03] Doordat wij het niet voor elkaar krijgen om bredere wegen aan te leggen...

[0:20:07] of de treinen fatsoenlijk te laten rijden, moeten we dus de mensen maar gaan spreiden.

[0:20:11] Dat is niets meer dan pure harmoede, terwijl we gewoon hier een basistaak hebben om het gewoon fatsoenlijk te organiseren.

[0:20:16] En omdat dat dan niet lukt, moeten we dan deze pleister maar gaan plakken.

[0:20:20] Dus ja, het is een oplossing, maar het lost daadwerkelijk niet het onderliggende probleem op, voorzitter.

[0:20:27] Afdoender zo. Ja, ik zie ja. Dan gaan we door met de volgende spreker aan de kant van de Kamer.

[0:20:31] Dat is mevrouw Veldman namens de VVD. Gaat uw gang.

[0:20:33] Sorry, voorzitter. Ik had mijn hand omhoog gestopt.

[0:20:35] O, dat heb ik niet gezien. Excuus. Dan ga ik u zeker nog even het woord geven.

[0:20:39] De heer Dominga van D66. Gaat uw gang.

[0:20:40] Dank u wel, voorzitter.

[0:20:43] Ik had eerst een andere vraag, maar toen hoorde ik de laatste zin, of bijna de laatste zin van de heer Heutink,

[0:20:49] wat ging volgens mij over asielzoekers.

[0:20:52] En ik ben benieuwd hoe de heer Heutink hiernaar kijkt als het gaat om mensen eigenlijk aanspreken op gebied van groepskenmerk.

[0:21:03] Hoe kijkt u ernaar om dat op deze manier te doen als PVV?

[0:21:11] Ik weet niet zo goed wat meneer Bamenga bedoelt met het aanspreken op groepskenmerk.

[0:21:16] Maar ik neem aan dat hij bedoelt dat ik het heb over overlastgevende asielzoekers.

[0:21:21] Feit is dat wij ons grote zorgen maken dat er in bussen en treinen rondom Ter Apel...

[0:21:26] dat spoorpersoneel in hun gezicht gespiegeld wordt.

[0:21:28] Dat bij Budel buslijnen geschapt worden omdat mensen daar niet meer durven te rijden.

[0:21:34] Dat mensen zich in de trein onveilig voelen.

[0:21:36] Dat laten we hier allemaal gebeuren.

[0:21:38] Daar moeten we wat aan doen.

[0:21:40] Het gebeurt consequent, veel te veel.

[0:21:43] En ik verwacht van de staatssecretaris dat ze daar keihard op gaat ingrijpen.

[0:21:47] En ja, we moeten gewoon de problemen benoemen in dit debat.

[0:21:49] En dat doen we dan ook, voorzitter.

[0:21:51] De heer Mamenga, gaat uw gang.

[0:21:53] Nou ja, eens als er mensen zijn die inderdaad overlast geven.

[0:21:57] Dat ze aangesproken moeten worden op het feit dat ze overlast geven.

[0:22:02] Maar het ging aan mij om dat u in dit geval gebruik maakt van een groepskenmerk.

[0:22:07] en dat u eigenlijk iedereen over een kam scheert.

[0:22:11] En dat staan wij in ieder geval als D66 niet toe.

[0:22:14] Nu kom ik op mijn vraag die ik wilde stellen.

[0:22:17] En meneer Heutink die geeft heel duidelijk aan inderdaad dat mensen in de file zitten.

[0:22:22] Het kan zo niet langer. Het moet soepeler.

[0:22:25] Onze infrastructuur zou soepeler moeten kunnen.

[0:22:28] Ik hoor u inderdaad de problemen beschrijven, maar ik hoor eigenlijk nog geen oplossing.

[0:22:32] Hoe kijkt u bijvoorbeeld naar betalen en naar gebruik, wat wij als D66 als oplossing zien niet voor?

[0:22:38] Dank u wel.

[0:22:38] Meneer Huiting, PVV.

[0:22:40] Om toch nog even terug te komen over die asielzoekersproblematiek.

[0:22:43] Ik verzin dit niet.

[0:22:44] Dit staat letterlijk in de jaarrapportage van NS, waarin het aantal veiligheidsincidenten fors is toegenomen.

[0:22:51] NS noemt daarbij als oorzaak de problematiek om de asielzoekers.

[0:22:56] Dus ik verzin dit niet.

[0:22:57] Ik scheer niet mensen over een kam.

[0:22:59] Het is gewoon de problematiek zoals deze op tafel ligt.

[0:23:02] En dat mogen we volgens mij prima benoemen.

[0:23:04] Als we het dan hebben over betalen naar gebruik.

[0:23:06] Het is gewoon eigenlijk een ordinaire belasting als het gaat om de automobilist.

[0:23:11] We zien dat op het moment als rekeningrijden wordt

[0:23:13] ingevoerd, dat daarmee de automobilist per saldo veel duurder uit is dan dat deze nu is.

[0:23:19] En ja, dat D66 dit gebruikt als argument om mensen de auto uit te jagen en in het OV te stoppen.

[0:23:25] Dat is aan D66, maar daar gaan wij niet in mee.

[0:23:28] En dat voelen we ook echt helemaal niet zo, voorzitter.

[0:23:31] Dank u wel. Ik kijk nog even of dat nog tot gevolg ligt.

[0:23:33] Dat is niet het geval. Ik kijk nog even één keer goed.

[0:23:36] Geen andere interrupties.

[0:23:38] Dan is nu wel het moment aangebroken, mevrouw Veldman. Gaat uw gang.

[0:23:40] Dank u, voorzitter.

[0:23:42] Inwoners van Nederland, werknemers van bedrijven in Nederland en daarbuiten

[0:23:45] moeten op een goede manier van A naar B kunnen gaan en vrij zijn om te kiezen

[0:23:48] hoe zij dat willen doen.

[0:23:50] Maar we staan veel vast en het wordt steeds drukker.

[0:23:52] We moeten de komende jaren werkbare oplossingen bieden

[0:23:54] om Nederland weer bereikbaar te maken.

[0:23:56] We willen auto kunnen blijven rijden op een slimme manier.

[0:23:59] We willen een aantrekkelijk, vestigingsklimaat houden voor onze economie.

[0:24:03] Voorzitter. De auto is nu belangrijk en blijft in de toekomst belangrijk.

[0:24:06] Ik ben blij dat de toekomstperspectief automobiliteit dit onderschrijft.

[0:24:10] Een vraag die ik hierover aan de minister stel, is dat veel decentrale overheden maatregelen nemen

[0:24:14] die de auto juist moeilijk maken.

[0:24:17] Wat gaat de minister doen om gemeenten ook op hun verantwoordelijkheid te wijzen?

[0:24:21] Met betrekking tot onderhoud op het hoofdwegennet vraag ik de minister of het geld dat hiervoor nu

[0:24:25] beschikbaar is gekomen binnen het meer ook goed en volledig wordt besteed.

[0:24:30] Dat de aanleg van projecten voor een groot deel op pauze is gezet, veroorzaakt nog grotere knelpunten.

[0:24:34] Ik vraag de minister waar woningen bij worden gebouwd, maar blijft de infrastructuur achter?

[0:24:39] Waar moeten we juist investeringen doen om de woningbouw te versnellen?

[0:24:43] Kunnen de minister en de staatssecretaris aangeven wat ze eraan doen om de problemen die door de

[0:24:47] pauzeknop ontstaan te voorkomen of in ieder geval te minimaliseren?

[0:24:51] Hoe zorgen zij ervoor dat de grootste knelpunten bovenaan het lijstje blijven staan?

[0:24:55] In het bijzonder vraag ik aandacht voor de draaischijf rond Utrecht, A27-A12, knooppunt A1-A30

[0:25:01] bij Barneveld en knooppunt Hoevelaak.

[0:25:03] We hebben het er eerder over gehad, maar toch.

[0:25:06] De rechter heeft recent een tussenuitspraak gedaan over het doortrekken van de A15.

[0:25:10] Het lijkt kansrijk, maar het Rijk moet compensatie voor de stikstofuitstoot beter onderbouwen.

[0:25:15] Ik wil graag van de minister weten welke betekenis een positief vervolgbesluit zou kunnen hebben

[0:25:20] voor anderen vanwege stikstof gepauseerde projecten.

[0:25:23] Ook van belang voor de bereikbaarheid is dat we onze infrastructuurprojecten ook

[0:25:26] daadwerkelijk kunnen uitvoeren.

[0:25:28] De aanbesteding voor de renovatie van de Van Brinnenhoordbrug mislukte.

[0:25:31] De aannemer moest te veel hoge risico's voor zijn rekening nemen.

[0:25:34] Rijkswaterstaat gaf aan open te staan voor de kritiek en dat bijvoorbeeld in serie bouwen

[0:25:38] in de toekomst beter is om risico's te verlagen.

[0:25:42] Mijn vraag aan de minister is hoe hier verder invulling aan wordt gegeven.

[0:25:46] Voorzitter, strategische keuzes vragen ook om innovaties in het wegverkeer.

[0:25:49] Innovaties bieden veel kansen voor bijvoorbeeld verkeersveiligheid, maar ook voor gebieden

[0:25:53] waar geen conventionele OV-verbinding mogelijk is.

[0:25:56] Kan de minister aangeven hoe het ervoor staat met de nationale aanpak en of er belemmeringen

[0:25:59] zijn om stappen te kunnen zetten richting verdere uitrol in de toekomst?

[0:26:04] Mobiliteit van de toekomst betekent niet alleen focus op weg en spoor, maar ook de ontwikkeling

[0:26:08] van bijvoorbeeld de hyperloop en elektrisch vliegen op kortere afstand.

[0:26:11] Kan de minister aangeven hoe hij dit inpast in het toekomstig mobiliteitssysteem?

[0:26:15] Mensen zullen ook voor langere afstanden willen blijven vliegen.

[0:26:18] Dat bleek ook uit een onderzoek van INW zelf.

[0:26:21] Hoe gaat de minister zorgdragen dat vliegen integraal onderdeel blijft van ons toekomstig

[0:26:26] mobiliteitssysteem?

[0:26:26] En dan openbaar vervoer.

[0:26:28] Wat ons betreft moet er in Nederland goede verbindingen zijn tussen verschillende vervoerssoorten.

[0:26:32] Hiervoor moet er een betere auto- en fietsbereikbaarheid komen rondom OV-knooppunten.

[0:26:36] Waar dat niet mogelijk is, zijn combinaties van taxis, doelgroepenvervoer en deelvervoer

[0:26:40] ook goede oplossingen.

[0:26:42] Dan het basiskwaliteitsniveau spoor.

[0:26:44] Wat ons betreft is het uitgangspunt dat de meest belemmerende knelpunten het eerst worden aangepakt

[0:26:49] en dat de rekening voor de belastingbetaler niet hoger wordt.

[0:26:54] Is dit ook het uitgangspunt van de staatssecretaris en hoe stuurt zij hierop bij ProRail?

[0:26:59] Tot slot, voorzitter, goederenvervoer.

[0:27:02] Mij bekruipt het gevoel dat goederenvervoer per spoor nogal eens het onderspit delft, terwijl we met

[0:27:07] goederen over spoor een modal shift zogenaamd kunnen maken en CO2 fors kunnen verminderen.

[0:27:12] Ik begrijp heel goed dat Goederenvervoer over spoor grote uitdagingen kent om hinder en risico's

[0:27:18] voor omwonenden te voorkomen of beperken.

[0:27:20] Voor mij is het vanzelfsprekend dat de overheid hier keihard voor moet werken.

[0:27:24] Maar het is ook van belang om ons te beseffen dat Goederenvervoer noodzakelijk is om onze

[0:27:28] maatschappij draaiende te houden.

[0:27:30] Ik vraag de staatssecretaris hoeveel spoortreinen er daadwerkelijk meer zijn gaan rijden in

[0:27:34] het afgelopen jaar ter vervanging van transport over weg.

[0:27:37] En wat is er aan de hand in Botlek en Pernis?

[0:27:41] Deze rangeerplekken liggen al lange tijd stil en liggen eruit.

[0:27:45] Wanneer is het probleem opgelost?

[0:27:46] Wat doet de staatssecretaris eraan om dit te voorkomen, om te voorkomen dat dit weer gebeurt?

[0:27:53] Wanneer kan het allemaal weer gaan functioneren daar?

[0:27:56] Is door mogelijke noodzakelijke verplaatsing van het rangeren niet ook sprake van een toename

[0:28:01] van het veiligheidsrisico, vraag ik de staatssecretaris.

[0:28:04] Dank u, voorzitter.

[0:28:06] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:28:07] U heeft een interruptie van de heer De Hoofd van GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[0:28:09] Gaat uw gang.

[0:28:10] Dank voorzitter en dank ook aan mevrouw Beveldman voor haar bijdrage.

[0:28:15] Ik had een vraag over de A27 bij Utrecht.

[0:28:19] Het vorige kabinet heeft aangegeven dat het voorstel van de regio overgenomen zou worden

[0:28:23] wanneer de alternatieve invulling binnen de bestaande bak

[0:28:26] de bereikbaarheidsproblematiek op gelijkwarige wijze zou oplossen.

[0:28:31] En nu is het mooie nieuws dat het niet alleen op gelijkwarige wijze is.

[0:28:34] Het is goedkoper, veiliger, het is beter voor de luchtkwaliteit en emissies.

[0:28:37] Het is sneller, want het leidt tot minder vertraging,

[0:28:40] heeft een betere vervoersdoorstroom,

[0:28:42] beter voor de stikstofpositie en we kappen geen bomen.

[0:28:45] En ik wil mevrouw Veldman vragen of de VVD ervoor open staat

[0:28:50] om het alternatief van de regio over te halen,

[0:28:52] omdat ik toch het gevoel heb dat er nog wat weerstand zit bij de VVD.

[0:28:56] En ik wil echt mevrouw Veldman vragen om daar open naar te kijken,

[0:28:59] omdat ik er echt van overtuigd ben dat dit een betere oplossing is.

[0:29:02] En het kost gewoon ook veel minder geld,

[0:29:04] biedt meer ruimte voor andere infraplannen.

[0:29:06] Dat vindt uw partij ook belangrijk, dus ik hoop dat u daar voor open staat en ik ben benieuwd

[0:29:10] hoe u daar naar het alternatief kijkt.

[0:29:12] Mevrouw Veldman, uitgang.

[0:29:14] Dank u, voorzitter.

[0:29:15] De heer De Hoog begint mij al te leren kennen, maar dan is het een rhetorische vraag, want

[0:29:19] ja, ik sta altijd open voor dingen.

[0:29:22] Alleen bij de A27, ook daar staan we open voor.

[0:29:25] We hebben een technische briefing gehad deze week om tot ons te nemen wat dat alternatief

[0:29:29] dan behelst.

[0:29:31] U zegt dat u ervan overtuigd bent dat het beter kan op allerlei manieren, maar ik moet zeggen

[0:29:36] Ik ben daarvan gekomen dat ik daar nou juist nog niet van overtuigd ben.

[0:29:40] Dus daar zitten we dan toch met een verschil van opvatting.

[0:29:44] Ik wil me daar wel heel graag nog verder in verdiepen, maar ik zie dat er aannames zijn

[0:29:48] gebruikt — dat is gisteren in de briefing ook bevestigd — dat er bijvoorbeeld wordt

[0:29:54] uitgegaan van een bepaalde verschuiving van mensen die de auto gebruiken naar mensen die

[0:30:00] ineens de fiets of het ov gaan gebruiken.

[0:30:03] En het spoor, over hoe het spoor loopt in Nederland, daar kent u op dit moment geloof ik ook wel

[0:30:08] mijn mening over.

[0:30:09] Dat loopt niet zo lekker.

[0:30:10] Maar afgezien daarvan, het feit dat je dus denkt die shifts te kunnen maken en dat als

[0:30:15] aanname en als basis voor dat alternatief hebt gebruikt, daar stel ik wel sterk mijn

[0:30:21] vraagtekens bij.

[0:30:22] Dank u wel.

[0:30:24] Voldoende zo?

[0:30:24] Ja.

[0:30:26] Nog een vraag in dit geval.

[0:30:27] En dan is nu het woord aan de heer Oran van Dijk van Nieuw Sociaal Contract.

[0:30:30] Ja, dank voorzitter.

[0:30:32] En het Nieuws Sociaal Contract is blij met dit debat, laat ik dat dan ook zeggen.

[0:30:36] En met de focus op de langetermijn.

[0:30:38] En om met de trends te beginnen, het is druk op de wegen en in de treinen.

[0:30:41] En die drukte gaat toenemen de komende jaren.

[0:30:43] En we moeten daarom grip krijgen op de bevolkingsgroei.

[0:30:46] Maar ook verstandig mobiliteitsbeleid voeren.

[0:30:49] En voorzitter, het programma woningbouw en mobiliteit is daar een mooi voorbeeld van.

[0:30:52] Maar ook de bereikbaarheid van werklocaties is belangrijk.

[0:30:55] En mijn vraag aan de minister is, en dat is ook een aanbeveling uit elke regio,

[0:30:58] telt of er de afgelopen jaren voldoende is geïnvesteerd

[0:31:01] in programma's voor regionale ontwikkeling en bereikbaarheid,

[0:31:04] ook van nieuwe, grootschalige bedrijventerreinen.

[0:31:07] Voorzitter, een goede balans in investeringen tussen regio

[0:31:10] en stedelijke gebieden is voor NEC ook belangrijk.

[0:31:12] En in mijn aangenomen motie wordt gevraagd om aspecten van brede welvaart

[0:31:14] meer te betrekken bij het afwegingskader voor nieuwe meerteinvesteringen.

[0:31:18] Ik begrijp dat in 2024 de nieuwe afweegmethode wordt opgeleverd.

[0:31:22] Kan de minister aangeven bij welke concrete projecten dit dan ook wordt meegenomen?

[0:31:26] En voor de zomer ontvangen we de geactualiseerde werkwijze van de MKBA met brede welvaart.

[0:31:31] En kan dit ook al voor het meerdebat van 27 juni zijn, is mijn vraag.

[0:31:36] Voorzitter, dan de Neder-Saxelein.

[0:31:37] Met een aantal leden van deze commissie heb ik vorige week een heel mooi bezoek gebracht aan het gebied tussen Veendam en Emmer.

[0:31:43] En gehoord hoe deze nieuwe spoorverbinding belangrijk is voor studenten, maar ook voor zorgmedewerkers.

[0:31:48] En kansen geeft voor woningbouw.

[0:31:50] Is de staatssecretaris ook zo enthousiast over de Neder-Saxelein, mede vanuit brede welvaart?

[0:31:55] Hoe staat het met het oplossen van de budgetspanning op het deel Veendam Stadskanaal?

[0:32:02] Dat noopt tot een interruptie van de heer Heutink van de PVV.

[0:32:06] Leuk om te horen dat het nieuw sociaal contract zo enthousiast is...

[0:32:10] over de Nede-Saxenlijn.

[0:32:12] Maar is meneer Van Dijk ook zo enthousiast...

[0:32:14] over het te verwachten prijskaartje van één miljard euro?

[0:32:19] Uit de gang.

[0:32:21] Dank, voorzitter. De Nede-Saxenlijn bestaat uit verschillende fases.

[0:32:26] Er is nu budget voor het eerste deel.

[0:32:28] Nou, daar zit wat spanning op.

[0:32:29] Ik ben benieuwd hoe dat is op te lossen.

[0:32:31] Maar uiteindelijk wil je de hele ontbrekende schakel aanleggen.

[0:32:34] En Nieuwspoor, daar zit een prijskaartje aan.

[0:32:36] Volgens mij wordt daar nu onderzoek naar gedaan.

[0:32:37] En zijn er nog verschillende ramingen ten aanzien van die lijn.

[0:32:42] En ik denk als wij hier als Kamer op een gegeven moment ook inzien...

[0:32:45] dat dit de bereikbaarheid van die mensen gaat verbeteren.

[0:32:47] Dat ervoor gaat zorgen dat studenten niet meer twee uur bezig zijn...

[0:32:50] om vanuit Ter Apel in Groningen naar hun studie te gaan.

[0:32:53] Dat we ook moeten kijken, en dat kan ook op een formatietafel.

[0:32:56] Dat zou ook in de Kamer kunnen, hoe we dat budget dan ook kunnen regelen.

[0:33:02] Vervolgt u betoogd, dan zou ik zeggen, als ik naar de heer Reutink kijk,

[0:33:05] dan doet u dat, meneer Roel van Dijk.

[0:33:07] Zeker. Voorzitter, de komende jaren staat beheer en onderhoud centraal

[0:33:11] en dat geeft helaas overlast.

[0:33:12] Zo is het Dijklander Ziekenhuis bij ons op de lijn gekomen

[0:33:14] over wegwerkzaamheden aan de A7.

[0:33:17] Er wordt uit deze zomer een brug gerenoveerd

[0:33:18] wat vijf maanden lang veel verkeershinder oplevert.

[0:33:21] Maar dit zal de komende jaren op veel meer plekken voorkomen in Nederland,

[0:33:24] zowel op de wegwater als het spoor.

[0:33:26] Maar zijn we goed voorbereid op de overlast

[0:33:28] en hinder van onderhoudswerkzaamheden.

[0:33:30] Worden er bijvoorbeeld altijd impactanalyses gemaakt

[0:33:32] in goed overleg met de belanghebbenden

[0:33:34] en is daar misschien een handreiking voor te maken?

[0:33:36] En is ook al in beeld wat dit allemaal aan compensatie geldt,

[0:33:39] want er is een specifieke regeling voor, gaat kosten?

[0:33:42] Graag een reactie van de minister.

[0:33:44] Voorzitter, ook kregen we een brief over de basiskwaliteit van het spoor.

[0:33:47] En de kosten lopen op, maar wat is nu precies de budgettaire opgave

[0:33:50] waar we nog dekking voor moeten zoeken?

[0:33:52] En wordt er ook gekeken naar hogere gebruiksvergoedingen voor vervoerders?

[0:33:56] Maar wat kan bijvoorbeeld Defensie bijdragen?

[0:33:57] want zij gaan natuurlijk veel meer gebruik maken van het spoor.

[0:34:01] Maar kan de staatssecretaris ook aangeven of de basiskwaliteit die nu is voorzien...

[0:34:05] voldoende is om de afspraken die met de NS zijn gemaakt...

[0:34:07] in het kader van de nieuwe HRN-concessie...

[0:34:09] voor uitbreiding van de dienstregeling waar te maken?

[0:34:12] En er is een laatste zorg hier wat NEC betreft...

[0:34:14] en dat is toch een zin die riekt naar differentiatie in het netwerk...

[0:34:19] tussen regio en randstad om het instandshoudingskosten acceptabel te houden.

[0:34:24] Kan de staatssecretaris daar tot nader op ingaan?

[0:34:26] En wat mijn fractie betreft moet het niet zo zijn dat de regio gaat leiden onder de Randstad.

[0:34:31] Dus graag ook een reactie van de staatssecretaris.

[0:34:34] Voorzitter, in juni spreekt de minister met de regio's over de gepauseerde 17 meerprojecten

[0:34:38] en alternatieve maatregelen vanuit de restbudgetten.

[0:34:41] Kan de minister aangeven hoe het staat met de uitvoering van de aangenomen motie Heutink

[0:34:44] over een plan van aanpak over het hervatten en herfinancieren van deze projecten

[0:34:48] en hoe dat zich dan daarmee verhoudt?

[0:34:54] Tot slot, verkeersveiligheid.

[0:34:55] Ook een belangrijk thema voor NSC.

[0:34:57] Zeker fietsverkeersveiligheid.

[0:34:59] En we wachten met smart op het aanvalsplan Fatbikes.

[0:35:03] Daar is hij.

[0:35:04] Want volgens media is een opvoerverbod in zicht.

[0:35:06] Maar bevat dit plan veel meer maatregelen ook.

[0:35:09] Zoals de motie die is aangenomen verzoekt.

[0:35:12] Uit een overzicht bleek verder een gebrekkige staat van onze fietspaden.

[0:35:15] 20% is niet geheel veilig.

[0:35:16] En 3% is zelfs onveilig.

[0:35:18] En kan de minister aangeven waarom dit vooral Zuid- en Oost-Nederland treft?

[0:35:21] En hoe pakt hij die acuut onveilige 3% aan?

[0:35:24] Dank u wel.

[0:35:25] Dank u wel.

[0:35:26] Ik zie toch een grote collegiliteit hier als er gevraagd wordt hoe het staat met een motie

[0:35:29] van een collega.

[0:35:30] Dat is toch mooi, hè?

[0:35:31] De heer De Hoop heeft een interruptie voor u, heer Oran van Dijk.

[0:35:34] Gaat toegang.

[0:35:35] Ja, dank, voorzitter.

[0:35:37] Allereerst sluit ik me heel graag aan bij de opmerking die de heer Van Dijk maakt over

[0:35:40] die differentiatiegoedpunt, dus dan hoef ik dat zometeen niet te zeggen.

[0:35:44] Ik wil de heer Van Dijk ook een vraag stellen over de A27.

[0:35:49] De heer Van Dijk is ingenieur en die heeft vast ook met die bril gisteren naar de technische

[0:35:53] briefing gekeken.

[0:35:53] Ik kan het hele rijtje met mobiliteitsargumenten noemen,

[0:35:59] dat ik net bij mevrouw Veldman ook genoemd heb,

[0:36:01] maar ik wil eigenlijk nog een argument noemen,

[0:36:02] en ik denk dat dat voor NRC ook zwaarwegend is.

[0:36:05] Alle gemeentes en de provincie Utrecht geven aan

[0:36:08] dat alternatief, dat willen wij ontzettend graag.

[0:36:11] Dat kunnen wij dragen, dat is beter voor de bereikbaarheid in onze regio.

[0:36:14] En ik hoop als de mobiliteitsargumenten niet zwaarwegend genoeg zijn,

[0:36:20] dat dan die regio-argumenten voor NEC echt zwaar wegen.

[0:36:25] Want als ik de andere bijdragers hoor, dan ligt het toch echt bij u

[0:36:28] of u wel A27 tot alternatief omarmt als NEC.

[0:36:32] En ik zou graag horen hoe de heer Van Dijk daarnaar kijkt.

[0:36:35] Dank u wel. Heer Van Dijk, Paul van Dijk.

[0:36:37] Dank voor de vraag.

[0:36:38] En ook wij hebben met veel belangstelling die briefing meegemaakt gisteren.

[0:36:41] En dat is een hele positieve grondhouding, laat ik dat zeggen, bij onze fractie

[0:36:44] om dit alternatief heel welwillend te bekijken.

[0:36:47] Maar wij zijn wel ook benieuwd naar een aantal effecten.

[0:36:49] De verkeerskundige is er een van, ook verkeersveiligheid.

[0:36:51] Daar is het gisteren over gegaan.

[0:36:53] Ik heb een paar vragen ook nog over de verkeerskundige kant,

[0:36:55] de intensiteiten gesteld.

[0:36:57] Die werden niet helemaal beantwoord.

[0:36:58] Die worden ook nog nagestuurd.

[0:36:59] Ik ben ook benieuwd in alle eerlijkheid naar hoe er vanuit RWS en de minister

[0:37:03] naar deze effecten wordt bekeken.

[0:37:05] Maar is het zo dat we echt kunnen zeggen dat er een heel reëel

[0:37:08] en verdedigbaar alternatief is, dan zullen wij daar ook een voorkeur voor hebben.

[0:37:12] Maar we willen nog wel die cijfers ook goed op orde krijgen.

[0:37:15] De heer Wemenga van D66, ook voor u de laatste interruptie gaat toegankelijk.

[0:37:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:37:23] Ik had een vraag aan de heer Van Dijk,

[0:37:27] ook omdat de heer Van Dijk net had over differentiatie naar netwerk, regio.

[0:37:33] Als D60 staan we uiteraard voor betalen naar gebruik

[0:37:36] en zeker als het gaat om de regio's,

[0:37:39] daarvan vinden wij dat je daarin zou kunnen differentiëren,

[0:37:42] Juist ook omdat zij veel meer afhankelijk zijn eigenlijk van bepaalde vervoer.

[0:37:48] Hoe kijkt NSC hier tegenaan?

[0:37:52] Vinden wij NSC in onze zijde als het gaat om dit voorstel?

[0:37:55] Dank u wel.

[0:37:55] Jochem van Dijk.

[0:37:56] Ja, dank.

[0:37:57] Kijk, wij zijn tegen een platte kilometerheffing.

[0:38:00] Juist omdat dat mensen in de bevolkte gebieden die aangewezen zijn op de auto tot extra kosten jaagt.

[0:38:05] En wij hebben natuurlijk via de accijns een systeem wat ook een eerlijke manier is om

[0:38:11] ook te betalen naar gebruik.

[0:38:13] Dus ik ben nog niet overtuigd van het voorstel van D66.

[0:38:17] Dank u wel.

[0:38:17] Dan gaan we door naar de inbreng van de heer De Hoop namens GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:38:21] Gaat uw gang.

[0:38:24] Ja, dank u voorzitter.

[0:38:26] Ik begin vandaag met de krant, namelijk een vrije uitgebreide analyse die maandag in de

[0:38:32] Telegraaf stond.

[0:38:33] Ik denk dat meerdere hem wel gelezen hebben.

[0:38:35] En daar staat aanpak files in de ijskast, luidt de kop.

[0:38:39] Dat wordt vervolgd door een opzending van problemen bij de aanlegging van nieuwe asfalt.

[0:38:43] Dan laat ik een aantal dingen noemen.

[0:38:44] De plannen om de files op te lossen zijn er, maar komen moeizaam van de grond.

[0:38:48] Aanpak van de grootste knelpunt is voorlopig in de ijskast gezet door de stikstofproblematiek.

[0:38:53] Aanleggen van meer asfalt gaat het niet oplossen.

[0:38:56] Neem Los Angeles. Die stad bestaat grotendeels uit asfalt en nog steeds zijn er veel files.

[0:39:01] Er is niet zo effectief als een kilometerheffing die is gebaseerd op waar en wanneer we rijden.

[0:39:07] Stockholm boekt al jaren positieve resultaten.

[0:39:10] Sinds de permanente invoering in 2007 kent de stad minder verkeersopstoppingen en een

[0:39:15] betere luchtkwaliteit.

[0:39:17] Niet iedereen moet massaal op maandag en dinsdag naar kantoor gaan.

[0:39:20] Daar voegt de verkeerskundige grap ontantoe verbiedt fysieke vergaderingen voor 10 uur

[0:39:25] sochtes.

[0:39:25] Nou, zo ver zou ik niet willen gaan, maar voorzitter, het zijn natuurlijk allemaal

[0:39:28] dingen die die GroenLinks Partij van de Arbeid al vrij lang zegt en ik snap

[0:39:33] dat de partijen niet alles zomaar overnemen wat GroenLinks Partij van de

[0:39:36] Arbeid zegt, maar ik denk dat steeds meer vaststaat dat dit soort oplossingen

[0:39:40] nodig zijn om de problemen van infrastructuur aan te pakken.

[0:39:43] Dus ik hoop ook dat ik niet de enige ben die dit artikel tot mij heeft genomen.

[0:39:48] Toch zie ik nergens in de brieven bij dit debat iets over hoe we beter kunnen

[0:39:51] mijden en spreiden, hoe we met werkgevers tot binnen de afspraken kunnen komen, hoe

[0:39:55] we met kilometerheffing de schaarse ruimte in de spits beter kunnen

[0:39:58] kunnen reguleren en dus zonder extra kosten, zonder extra uitkoop van boeren of klimaatschade

[0:40:04] gewoon files kunnen bestrijden.

[0:40:06] En ik ben blij dat de lange termijn agenda wel benoemt dat de grotere ruimtekeuzes zoals

[0:40:10] waar we gaan wonen en waar we werken steeds meer bepalend gaan worden voor waar we welke

[0:40:15] investering doen.

[0:40:17] De interruptie van de heer Heutink van de PVV gaat doorgang.

[0:40:20] Ik hoorde meneer De Hoop zeggen dat er zonder extra kosten er een kilometerheffing ingevoerd

[0:40:27] Maar we weten allemaal dat door het invoeren van een kilometerheffing...

[0:40:32] men twee keer betaalt voor betalen na gebruik...

[0:40:34] namelijk de accijns over de brandstof en de kilometerheffing.

[0:40:39] En we weten ook dat per saldo het autorijden van een kleine stadsauto...

[0:40:44] veel en veel duurder gaat worden.

[0:40:46] Dan kan meneer Hoop toch niet volhouden dat het dan zonder extra kosten gaat.

[0:40:51] We maken autorijden op deze manier onbetaalbaar voor de Nederlander.

[0:40:55] Dank u wel. Zonder extra kosten. De heer De Hoop.

[0:40:57] Ja, voorzitter.

[0:40:58] Eén verschil tussen de PVV en GroenLinks Partij van de Arbeid is dat wij wel plannen doorrekenen die we opschrijven.

[0:41:04] En in alle modellen die in de verkiezingsprogramma stonden van de VVD tot GroenLinks Partij van de Arbeid tot NSC tot D66

[0:41:11] is bij betalen naar gebruik zijn huishoudens erop vooruit gegaan.

[0:41:15] Omdat er andere investeringen kunnen worden gedaan in infrastructuur.

[0:41:18] Dus met betalen naar gebruik gaan huishoudens in alle modellen die je gebruikt...

[0:41:24] of je moet hele rare berekeningen maken, ga je er gewoon op vooruit.

[0:41:27] Het is gewoon feitelijk onjuist.

[0:41:29] De heer Huiting.

[0:41:30] Het is ook niet zo gek als je mensen de auto uitjaagt...

[0:41:33] dat ze dan hun auto weg moeten doen omdat ze de trein of de bus moeten pakken.

[0:41:37] Natuurlijk gaan mensen er dan op vooruit.

[0:41:39] Maar op het moment als je iemand gewoon een auto gunt...

[0:41:42] en die ook betaalbaar wil houden...

[0:41:44] Dan is pesaldo, betalen na gebruik, kost de automobilist veel en veel meer geld.

[0:41:50] En ja, natuurlijk kom je uit op een plus op het moment als je iemand zijn auto wil afpakken.

[0:41:54] Want dat is wat er gaat gebeuren op het moment als we de kilometerheffing van meneer De Hoop gaan invoeren.

[0:42:01] Van meneer De Hoop. Meneer De Hoop.

[0:42:03] Nou, het wordt niet mijn kilometerheffing.

[0:42:04] Misschien wordt die zelfs wel van de heer Huiting in de volgende kabinet.

[0:42:07] Dat gaan we zien. Ik kijk er nu al naar uit.

[0:42:09] Nee, maar voorzitter, zonder dollen, dit werkt gewoon op heel veel plekken.

[0:42:15] En ik snap...

[0:42:16] Kijk, ik snap wel wat het gevoel van de heer Heutink vandaan komt,

[0:42:18] maar ik hoop van de grootste partij van Nederland

[0:42:21] dat zometeen als die keuzes gemaakt worden,

[0:42:23] waar de heer Heutink heel enthousiast mee bezig is geweest, volgens mij,

[0:42:26] de afgelopen dagen, dat hij niet alleen naar gevoel kijkt,

[0:42:29] maar gewoon ook feitelijk kijkt wat gebeurt er in andere landen.

[0:42:32] En dit werkt.

[0:42:33] En ik denk dat het in Nederland ontzettend goed kan werken.

[0:42:35] Je kunt er hele verschillende afwegingen maken.

[0:42:36] Je kunt een platte kilometerheffing doen.

[0:42:39] Ik zou dat liever ook niet willen.

[0:42:40] Ik zie in mijn regio ook dat dat consequenties zou kunnen hebben.

[0:42:43] Dus dan kun je kijken naar differentiatie, naar plaats, naar tijd.

[0:42:47] En ik hoop gewoon echt dat de grootste partij van Nederland daar ook voor openstaat.

[0:42:50] En niet alleen platitudes heeft, maar ook kijkt naar andere oplossingen.

[0:42:55] Dus dat gezegd hebben we.

[0:42:57] Volgt uw betoog.

[0:42:58] Yes, dat zal ik doen.

[0:43:01] Het is een impliciete erkenning dat we niet te maken hebben met een soort mythische groeiende verkeersvraag...

[0:43:06] automatisch zouden moeten faciliteren.

[0:43:08] We kunnen kiezen waar we willen groeien en hoe.

[0:43:11] Maar waarom komt dat dan niet breder terug in meer mogelijkheden om die verkeersvraag te sturen?

[0:43:15] Ik vind dat echt een gemis, zeker voor lange termijnkeuzes.

[0:43:19] Dit zou ons sterkste middel kunnen zijn.

[0:43:21] Maximaal problemen oplossen tegen de geringste maatschappelijke kosten.

[0:43:24] Is de minister bereid om beleidsinstrumenten voor het sturen in de verkeersvraag en de modaliteit

[0:43:29] sterker mee te nemen bij strategische keuzes bereikbaarheid?

[0:43:33] Bereikbaarheid is steeds meer een gezamenlijke opgave van het departementen, schrijft de

[0:43:37] minister, en noemt daarbij zo ongeveer alle ruimtelijke en maatschappelijke knelpunten

[0:43:41] die we hebben.

[0:43:41] Maar hoe we tot een keuze komen en wat prioriteit heeft, staat er niet in.

[0:43:45] Dus hoe kunnen wij dan als Kamer de benodigde keuzes maken of zijn wij niet degene die daarin

[0:43:50] kiezen?

[0:43:51] Wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft is het duidelijk dat we fors meer moeten investeren

[0:43:54] in het openbaar vervoer.

[0:43:56] Betaalbaar en toegankelijk OV voor mensen in steden en dorpen is cruciaal voor duurzame

[0:44:01] ook voor internationaal spoor, zeg ik er nadrukkelijk bij.

[0:44:04] Niet alleen van de mensen die nu dagelijks van A naar B reizen,

[0:44:07] maar ook voor de komende generaties.

[0:44:09] En er moeten de komende jaren tot wel een miljoen,

[0:44:11] bijna een miljoen extra woningen worden gebouwd.

[0:44:13] En al deze woningen moeten ook goed bereikbaar zijn met het OV.

[0:44:17] En dat vraagt om forse investeringen voor de lange termijn.

[0:44:20] Zoals bijvoorbeeld de aanleg van de Lelylijn.

[0:44:22] En de Nederzakse Lijn.

[0:44:23] En ook het doortrekken van de Noord-Zuidlijn

[0:44:25] is wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft onmisbaar.

[0:44:28] Durf vooruit te kijken, ambitieus te zijn en te dromen van internationaal openbaar vervoer.

[0:44:33] Nederland als OVV-UP van Europa, het kan, maar dan moeten we nu wel de juiste keuzes maken.

[0:44:38] En dan maak ik mij, als ik de brief over de basiskwaliteit spoor lees, toch wel zorgen.

[0:44:43] Deze brief gaat te veel uit van de huidige situatie,

[0:44:45] terwijl er juist veel meer investeringen in spoorinfra nodig zijn.

[0:44:49] Ook voor de beloofde uitbreiding in de hoofdrailnetconcessie voor de komende jaren.

[0:44:52] Is die uitbreiding wel mogelijk met de huidige situatie in de brief?

[0:44:56] graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:44:58] Tot slot nog twee andere zorgen.

[0:45:00] Het kabinet schrijft dat er onderzocht gaat worden

[0:45:02] hoe differentiatie in het netwerk kan bijdragen

[0:45:04] aan lagere instandhoudingskosten.

[0:45:06] De opmerking van de heer Van Dijk van de NEC.

[0:45:09] Voor mijn fractie is het echt van belang

[0:45:10] dat het heel Nederland per spoor

[0:45:12] goed bereikbaar blijft en op dezelfde kwaliteit kan rekenen.

[0:45:15] Dus ook die zorgen wil ik nog een keer benadrukken.

[0:45:17] En dan tot slot de brief

[0:45:18] die wij als Kamer vanochtend hebben gekregen

[0:45:20] over de prinses Magritte

[0:45:21] tussen Jouwere en Sneek.

[0:45:24] Allereerst mijn waardering en complimenten aan alle mensen van de Rijkswaterstaat die

[0:45:27] al heel lang bezig zijn om dat knelpunt op te lossen.

[0:45:32] En toch is het gewoon voor heel veel Vriezen behoorlijk slikken dat de werkzaamheden waarschijnlijk

[0:45:36] gewoon een jaar langer gaan duren.

[0:45:38] Dus mijn vragen aan de minister zijn, wat kan de Rijkswaterstaat doen om deze tegenvallers

[0:45:42] in het vervolg te voorkomen, wat gaat de minister doen om de regio in de tussentijd bereikbaar

[0:45:46] te houden en ziet de minister mogelijkheden om toch ergens een versnelling in de werkzaamheden

[0:45:50] te krijgen zonder dat de verkeersveiligheid in het geding komt?

[0:45:53] Dank u wel.

[0:45:53] We gaan naar de laatste.

[0:45:55] U heeft nog een interruptie van de heer Olden van Dijk.

[0:45:56] Gaat uw gang.

[0:45:57] Ja, dank, voorzitter.

[0:45:58] En dank voor het bevlogen verhaal van collega De Hoop en ook terecht de vraag naar, inderdaad,

[0:46:02] prioriteiten.

[0:46:03] En ik hoor u, de heer De Hoop, vooral over openbaar vervoer, belangrijk, maar ook wel

[0:46:08] heel veel projecten noemend en wegen toch aanzienlijk minder, zo helemaal niet, verkeersveiligheid

[0:46:13] wel.

[0:46:13] Mijn vraag is eigenlijk heel concreet.

[0:46:15] Deze Kamer heeft zich sterk gemaakt voor de N35, een belangrijke weg, een regionaal ontbrekende.

[0:46:19] In ieder geval, daar is een verbetering nodig.

[0:46:22] En dat geldt op een aantal andere plekken in de regio.

[0:46:24] Vinden wij GroenLinks Partij van de Arbeid wel aan onze zijde,

[0:46:27] dus aan de zijde van NSC, dat we ook daarin moeten investeren

[0:46:30] in een aantal van die schakels in het wegennet in de regio?

[0:46:34] Heer Doop, gaat uw gang.

[0:46:35] Kijk, waar de verkeersveiligheid in het gedrang komt,

[0:46:37] moet je dat gewoon doen als het nodig is.

[0:46:40] Die N35, daar heb ik, of daar heeft mijn fractie al heel lang voor gestemd,

[0:46:44] maar de afgelopen meer trajecten hebben wij dat niet gedaan,

[0:46:46] Omdat wij echt dachten dat binnen de huidige stikstofproblematiek

[0:46:51] de oplossing die door de beoogde coalitiepartijen aangedragen werd...

[0:46:56] Ik zie nog steeds niet in hoe dat mogelijk is.

[0:46:59] Dus ik had daar gewoon inhoudelijke bezwaren tegen.

[0:47:02] Ben ik per definitie tegen aanpassingen qua weginfrastructuur?

[0:47:05] Nee, helemaal niet.

[0:47:07] Maar als een oplossing wordt bedacht voor minder files,

[0:47:11] dan geloof ik daar niet in.

[0:47:12] Maar waar de verkeersveiligheid in het gedrang komt,

[0:47:14] dan sta ik daar altijd voor open om te kijken wat er nodig is om ook in de

[0:47:18] weginfrastructuur de benodigde knooppunten veiliger te maken.

[0:47:22] Dus daar staan wij altijd voor open. Ik denk alleen, als je nu kijkt met de

[0:47:25] beperkende middelen, dan moeten we fors investeren in onderhoud, fors

[0:47:29] investeren in de spoorinfrastructuur. Ik denk dat dat het belangrijkste is, maar als

[0:47:33] verkeersveiligheid in gedringen komt, dan moet je daar altijd naar kijken.

[0:47:38] Dank u wel. Dan gaan wij door naar de laatste spreker aan de kant van de Kamer in de

[0:47:43] Dat is de heer Bemenga van D66.

[0:47:46] Dank u wel, voorzitter.

[0:47:49] Mensen staan vast in de file.

[0:47:51] Mensen staan ook in het OV.

[0:47:54] En ondertussen liggen allerlei infraprojecten stil.

[0:47:57] Door stikstof, door tekort aan mensen en door tekort aan financiering.

[0:48:01] En dat terwijl goede bereikbaarheid zo belangrijk is...

[0:48:04] om efficiënt naar je werk te kunnen gaan.

[0:48:06] Maar ook om efficiënt op bezoek te gaan naar vrienden.

[0:48:09] Voorzitter, daarom moet de basis op orde zijn.

[0:48:12] Maar dat is het op dit moment nu niet.

[0:48:15] De maatschappelijke schade van de in de file staan werd geraamd op een bedrag van 4,3 miljard

[0:48:21] euro.

[0:48:21] De staatscommissie demografische ontwikkeling stelt dat dit richting 2050 alleen maar erger

[0:48:28] gaat worden.

[0:48:29] Kan de minister reflecteren op de bevindingen van de staatscommissie op het gebied van mobiliteit?

[0:48:34] Op welke manier wordt de voorspelling van de staatscommissie meegenomen in de mobiliteitsvisie?

[0:48:39] Zijn de bewindspersonen het met DS60 eens dat we vooral moeten kijken naar aanvullende

[0:48:44] opties om te voorkomen dat Nederland straks nog meer vaststaat?

[0:48:48] Voorzitter, we zijn dus nu onvoldoende voorbereid voor de toekomst, maar ook nu loopt het spaak.

[0:48:54] Daarom moeten we echt aan de slag met meerdere opties om te zorgen dat de bereikbaarheid

[0:48:58] van mensen verbeterd wordt.

[0:49:00] Die files moeten we aanpakken.

[0:49:02] DS60 ziet hierbij betalen naar gebruik als een deel van de oplossing.

[0:49:06] Zo maken we autogebruik een stuk rechtvaardiger, want op dit moment betaalt degene die wel

[0:49:11] overwoogde auto gebruikt ook de kosten voor iemand die juist veel meer rijdt.

[0:49:16] Hoe waardeert de minister een systeem van eerlijke autobelasting om ook verdere filevorming

[0:49:21] tegen te gaan?

[0:49:22] Wat je nu ook ziet, is dat de dinsdag en donderdag helemaal vaststaan, zowel op de weg als de

[0:49:27] trein.

[0:49:28] We kunnen natuurlijk niet van de verpleegkundigen en leraren vragen om de spits te mijden, maar

[0:49:33] In sommige andere beroepen kunnen we wel degelijk dingen veranderen.

[0:49:37] En dat zorgt er dan weer voor dat de leraren en verpleegkundigen

[0:49:40] ook zonder files naar hun werk kunnen.

[0:49:44] D66 ziet daarbij kansen om te moderniseren

[0:49:46] van de reiskostenvergoeding en de thuiswerkvergoeding.

[0:49:49] Bijvoorbeeld door voor- en natransport van een OV-reis beter te vergoeden.

[0:49:54] Of door de thuiswerkvergoeding vast te verhogen op dagen

[0:49:57] dat de wegen altijd overvol staan.

[0:50:00] Hoe staat het met het onderzoek naar modernisering van reiskostvergoeding?

[0:50:05] Kan de minister toezeggen om ook modernisering van de thuiswerkvergoeding te onderzoeken en

[0:50:10] daarin het effect van files mee te nemen?

[0:50:15] Voorzitter, tot slot.

[0:50:16] Het aantal deelauto's is het afgelopen jaar met 23% gestegen.

[0:50:21] Dat moeten we doorzetten.

[0:50:23] Zo maken we de keuze voor mensen breder en weten mensen de deelauto's ook beter te vinden.

[0:50:28] Kan de staatssecretaris zich tot missie stellen om binnen elke vijf minuten een deelauto beschikbaar

[0:50:34] te hebben?

[0:50:35] Welk inzet heeft zij daarop al getoond?

[0:50:39] Voorzitter, je kunt natuurlijk ook beslissen om met je buren samen één elektrisch auto

[0:50:43] te kopen.

[0:50:44] Als een elektrisch auto koop is daarvoor een subsidieregeling beschikbaar en voor mij, buurvrouw

[0:50:49] bijvoorbeeld, is ook de zogenaamde SEP beschikbaar.

[0:50:53] Maar als we samen één auto willen delen, dan niet.

[0:50:55] En dat terwijl het juist heel mooi is om initiatief te hebben om meer auto's te kunnen delen.

[0:51:03] Voor de ruimte in de straat en ook voor de drukte op de weg.

[0:51:06] Kan de staatssecretaris onderzoeken wat er nodig is om de SEP ook beschikbaar te maken

[0:51:11] voor coöperatieven?

[0:51:12] Laten we samen alles op alles zetten om de bereikbaarheid te verbeteren.

[0:51:16] Dank u wel.

[0:51:17] Dank u wel voor uw bijdrage.

[0:51:19] We hebben nog een interruptie van de heer Olgerendijk.

[0:51:21] Gaat u er aan.

[0:51:21] Dank voorzitter.

[0:51:22] Ik hoorde de heer Bamenga spreken over betalen naar gebruik, op een eerlijke manier, ook naar

[0:51:28] rijstkostenvergoeding, differentiatie daarvan, en ik weet dat de heer Bamenga met NSC de

[0:51:33] vervoersarmoede wil strijden.

[0:51:34] Ik zie daar toch een tegenstelling in en ik wil meneer Bamenga meenemen in een voorbeeld

[0:51:38] van iemand die een flexwerker, een schoonmaker, die woont in Ter Apel, nou, er is nog geen

[0:51:42] OV-verbinding, die werkt in Veendam, heeft geen rijstkostenvergoeding, hij moet zo dadelijk

[0:51:46] ook nog naast een accijns in zijn dieselautootje ook nog wat gaan betalen aan voor het gebruik.

[0:51:52] Wat doet de heer Bamenga voor deze schoonmaken met een flexcontract uit Apel?

[0:51:57] De heer Bamenga, ga ter gang.

[0:51:59] Kijk, voor ons is het gewoon belangrijk dat we heel goed kijken op welke manier wij ervoor kunnen zorgen

[0:52:05] dat mensen gewoon bereikbaar naar hun werk kunnen gaan en op een bereikbare manier naar hun vrienden kunnen gaan.

[0:52:11] En zeker als het gaat om plekken waar die bereikbaarheid eigenlijk schort,

[0:52:16] Daarin vinden we dus belangrijk dat er gedifferentieerd kan worden.

[0:52:19] Dus dat betekent dus dat, zeker als het gaat om betalen naar gebruik,

[0:52:23] dat deze mensen niet te dupe zijn eigenlijk van het feit dat die bereikbaarheid,

[0:52:28] bijvoorbeeld via de OV, minder toegankelijk is zoals ze dat hebben in de Randstad.

[0:52:34] En dus voor deze persoon zou het dus op die manier betekenen dat hij dus niet veel hoeft te betalen.

[0:52:44] Dank u wel.

[0:52:44] Ik kijk even om.

[0:52:46] Daarmee sluiten we dan de eerste termijn aan de kant van de Kamer af.

[0:52:50] Voordat wij gaan naar de beantwoording door de minister en de staatssecretaris, gaan wij

[0:52:54] een kort schorsing nemen voor de voorbereiding daartoe.

[0:52:57] Ik stel voor dat we elkaar hier om tien over vier weer treffen om dit debat te vervolgen.

[0:53:02] Ik schors de vergadering.

[1:10:08] Dames en heren, het is tien over vier.

[1:10:14] Graag wat stilte in de zaal.

[1:10:21] Graag wat stilte in de zaal.

[1:10:22] Het is tien over vier.

[1:10:23] Ik zou graag verder willen gaan met dit commissiedebat,

[1:10:29] strategische keuzes, bereikbaarheid.

[1:10:30] En dat doen we door verder te gaan met de eerste termijn

[1:10:33] aan de kant van de regering.

[1:10:34] Ik wil daarvoor graag de minister van Infrastructuur en Waterstaat,

[1:10:40] moet ik zeggen, het woord geven. Gaat uw gang.

[1:10:45] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:10:47] En ik dank de leden voor hun inbreng in de eerste termijn.

[1:10:51] Vandaag hebben we voor de tweede keer in, denk ik,

[1:10:54] de geschiedenis van deze Kamer, een commissiedebat over strategische keuzes en bereikbaarheid, wat een

[1:10:58] beetje beoogd is als aftrap van het seizoen voor eerst het bestuurlijk overleg leefomgeving en toewerkend

[1:11:05] naar de Meert-brief in het najaar.

[1:11:09] Daarmee is het vanzelfsprekend een belangrijk debat, want goede bereikbaarheid is van groot belang voor

[1:11:13] onze samenleving en economie.

[1:11:15] Het zal duidelijk zijn dat we daar vanuit INW op verschillende manieren aan werken.

[1:11:19] Het gaat tegenwoordig vooral over de instandhouding van onze infrastructuur.

[1:11:23] en daarbij, ze zijn ook genoemd door de Commissie,

[1:11:25] het omgaan met uitdagingen vanwege stikstof en uitvoeringscapaciteit,

[1:11:29] het spreiden van verkeer en ook vooruitkijken naar de lange termijn.

[1:11:35] En ik zou...

[1:11:37] Ik heb overigens, zeg ik u gelijk, voorzitter,

[1:11:39] geen aparte blokindeling,

[1:11:40] want dat zou heel veel blokjes van één vraag opleveren.

[1:11:43] Ik heb wel geprobeerd de vragen van de leden

[1:11:45] nog in een enigszins logisch lopend betoog onder te brengen.

[1:11:50] Dus ze komen allemaal aan bod,

[1:11:51] ook als het niet helemaal in de volgorde van de sprekers is.

[1:11:54] Maar het begon natuurlijk wel met vrij prikkelende stellingen van de heer Heutink,

[1:12:00] waarbij ik toch ook nog wel een klein tegenwoord zou willen geven,

[1:12:05] namelijk dat ik nog steeds heel trots ben op de infrastructuur die we hebben in Nederland.

[1:12:09] En dat is een trots die ik voel als ik ook een beetje verder rondrijd in Europa.

[1:12:13] Dan zie je ook dat het op een aantal plekken ook nog wel slechter kan,

[1:12:17] maar dat het wel, zeg ik er gelijk bij, een hele grote inspanning zal vragen

[1:12:21] in de komende jaren, of misschien wel decennia, om die goede infrastructuur zo te houden.

[1:12:26] Want hij wordt buitengewoon efficiënt en heel intensief benut.

[1:12:31] En dat is ook de reden geweest, maar daar hebben we het bij de begrotingsbehandelingen en de

[1:12:34] debatten vorig jaar uitvoerig over gehad, om in ieder geval de instandhouding voorop te zetten

[1:12:39] en te zorgen dat daar waar aanleg op dit moment vaak vanwege alle belemmeringen die we tegenkomen

[1:12:44] problematisch is, we wel ervoor kunnen zorgen dat de bestaande infrastructuur in ieder geval

[1:12:52] in goede staat blijft en ook, waar nodig, weer de grote onderhoudsbeurt krijgt, zodat

[1:12:56] hij er de rest van de eeuw weer tegenaan kan.

[1:13:04] Normaal gesproken werkt het een beetje zo dat we aan het eind van het blokje dan vragen

[1:13:09] doen.

[1:13:09] Dat is in dit doorlopende verhaal, of wat goed is, gaan we nog horen.

[1:13:14] Natuurlijk wel wat lastiger.

[1:13:16] Mijn voorstel is om interrupties tijdens het verhaal toe te staan.

[1:13:22] En laat ik voorstellen dat we drie interrupties doen per fractie.

[1:13:26] Dan lopen we goed op de tijd.

[1:13:27] U heeft een interruptie van de heer Heuding van de PVV.

[1:13:31] Ik begrijp dat de minister vanuit zijn rol zegt om trots te zijn op onze infrastructuur.

[1:13:36] Hij is niet voor niets de minister van Infrastructuur.

[1:13:39] Dus dat is niet zo gek.

[1:13:40] Maar tegelijkertijd zien we ook zo meteen waarschijnlijk weer...

[1:13:44] dat half Nederland in de file moet staan...

[1:13:46] omdat iedereen op tijd Pasen wil vieren.

[1:13:48] Dat is natuurlijk op zich mooi dat dat gebeurt.

[1:13:50] Maar tegelijkertijd kan de minister toch niet vol blijven houden...

[1:13:54] en ook niet tegen al die mensen die elke dag in de file staan...

[1:13:57] en elke dag mensen die zitten te wachten op een trein die niet komt...

[1:14:00] zeggen dat hij dan trots is op de infrastructuur...

[1:14:02] terwijl we zien dat er gewoon forse problemen zijn.

[1:14:05] Dat we zien dat mensen stilstaan.

[1:14:07] dan kan de minister toch niet volblijven houden tegen al die mensen dat hij daar dan trots op is?

[1:14:12] Ik ben trots op de kwaliteit van onze infrastructuur, dat die er over het algemeen goed bij ligt,

[1:14:23] dat we het ook nog steeds mogelijk maken om daar heel intensief gebruik van te maken.

[1:14:27] En de problemen die de heer Heutink schetst, die zie ik vanzelfsprekend ook.

[1:14:31] Noodgedwongen hebben we aanlegprojecten voor het jaar op pauze moeten zetten,

[1:14:34] Maar dat is met name omdat ik de staat van de infrastructuur

[1:14:37] vooral ook goed wil houden, problemen wil voorkomen,

[1:14:40] die we ook de afgelopen jaren al een aantal keer zijn tegengekomen,

[1:14:43] waarbij wegen, bruggen, kunstwerken voortijdig,

[1:14:46] nou ja, in dusdanig staat kwamen dat we fors moesten ingrijpen.

[1:14:52] Dat wil ik structureel op orde brengen,

[1:14:53] zodat we dat soort verrassingen in de toekomst minder tegenkomen.

[1:14:58] En daarmee ook de betrouwbaarheid van de infrastructuur weer vergroten.

[1:15:01] Maar ja, ik ben het volledig met de heer Heutink eens, files zijn er, files zijn behoorlijk

[1:15:07] lang en behoorlijk intensief en ook in het openbaar vervoer is het druk, dus er staat

[1:15:11] ons ook nog veel te doen de komende jaren.

[1:15:12] Het is gelukkig ook zo dat de aanleg niet volledig tot stilstand is gekomen, er zijn

[1:15:16] nog een aantal aanlegprojecten in uitvoering en er staan er ook nog een aantal die volledig

[1:15:19] vergund zijn op de rol voor de komende jaren en daarnaast een aantal hele grote vervangings-

[1:15:25] en renovatieprojecten en dat is allemaal hoog nodig voor onze infrastructuur.

[1:15:29] los van, daar kom ik straks in het betoog verder op, ook nog op het gebruik dat we daarvan maken.

[1:15:33] Dat kan op sommige onderdelen nog wel wat slimmer en efficiënter.

[1:15:39] Volgt uw betoog.

[1:15:40] Ja, ik ook. Eerst maar even van hoog over.

[1:15:44] Hoe weeg je dat nou af naar straks ook de concrete projecten die genoemd zijn?

[1:15:49] De heer Van Dijk vroeg naar de afweegmethode voor het mobiliteitsfonds.

[1:15:53] Dat gaat natuurlijk ook over nieuwe investeringen.

[1:15:58] De nieuwe afweegmethode, daarvan vroeg hij mij om aan te geven bij welke concrete projecten

[1:16:04] die nu meegenomen worden.

[1:16:06] Ik zeg daar gelijk bij, de bedoeling is natuurlijk om die afweegmethode te gaan gebruiken bij

[1:16:10] nieuwe investeringen.

[1:16:11] Het is een instrument om de integrale afweging en verdeling van gelden te ondersteunen.

[1:16:16] Zoals ik eerder heb aangegeven, de Kamer is onstreven dat die voor Prinsjesdag 2024, dus

[1:16:21] aanstaande september, wordt opgeleverd.

[1:16:24] Hij wordt dus nu nog niet toegepast.

[1:16:25] Ik zeg daar gelijk bij voor de verwachtingen van dit jaar,

[1:16:28] dat vanwege onze demissionaire staat

[1:16:30] wij ook niet een beleidsrijke begroting kunnen opleveren aan de Kamer.

[1:16:36] Dus het zal dit jaar ook in de voorstellen in de begroting

[1:16:40] vooral zijn om lopende problemen en lopende tegenvallers,

[1:16:44] risico's die zich voordoen, op te lossen.

[1:16:47] Daarmee de beleidsrijke afwegingen over aanlegprojecten en investeringen,

[1:16:51] Die zullen aan de orde zijn op het moment dat er een missionair kabinet is.

[1:16:56] En dat zou dus zomaar kunnen zijn dat als die afweegmethode voor Prinsjesdag is opgeleverd,

[1:17:00] dat dan voor een volgend kabinet dit ook klaar ligt om te gebruiken bij die afwegingen.

[1:17:06] Maar dat soort beleidsrijke afwegingen zijn in de komende cyclus op dit moment als

[1:17:11] demissionair kabinet nog niet aan de orde.

[1:17:14] De geactualiseerde werkwijze MKBA, daarvan vroeg de heer Van Dijk om die voor het

[1:17:19] meer het debat eind juni te delen.

[1:17:23] Dat is wel ons streven en wij hebben natuurlijk ook allemaal op het

[1:17:28] departement die datum van 27 juni, nou ja, goudgerand in ons hoofd staan.

[1:17:35] Ik doe er één kleine disclaimer bij.

[1:17:36] Ik wil ook gewoon dat die goed is, dat Centraal Planbureau en BBL ook gewoon de

[1:17:41] kwaliteit van die nieuwe werkwijzer toetsen.

[1:17:44] Dat moeten ze zorgvuldig doen.

[1:17:46] Daar moeten we ze even wat tijd voor geven.

[1:17:47] en vanzelfsprekend hebben ze wel gevraagd om dat op tijd op te leveren,

[1:17:50] maar we zijn wel even afhankelijk ook van hun oordeel.

[1:17:54] Als ik dan ook bij de afwegingen blijf, dan vroeg de heer De Hoop met name naar

[1:17:59] of ik bereid ben om even maar vrij vertaald beleidsinstrumenten op te nemen

[1:18:03] die ook sturing tussen modaliteiten en verkeersgedrag bewerkstelligen,

[1:18:08] zodat we ook langs die lijn tot keuzes kunnen komen.

[1:18:13] Ja, ik denk dat we die instrumenten heel hard nodig hebben,

[1:18:15] ook om zo efficiënt mogelijk gebruik te maken van alle infrastructuur

[1:18:19] en modaliteiten die we hebben.

[1:18:20] En dit is de essentie wat mij betreft ook van de op te leveren mobiliteitsvisie,

[1:18:24] om ook langs die lijn in de mobiliteitsvisie dit soort keuzes te maken.

[1:18:29] En in de hoofdlijnen, de contourennota die we daarvoor vorig jaar aan de Kamer

[1:18:34] hebben gezonden, hebben we ook al aangegeven dat we sowieso moeten erkennen

[1:18:39] dat er schaarste is, schaarste aan ruimte, schaarste aan infrastructuur.

[1:18:44] Dat zal altijd een gegeven zijn, maar ook dat we alle modaliteiten nodig hebben.

[1:18:48] Als je ziet in welke mate op dit moment auto, openbaar vervoer, fiets, etcetera gebruikt wordt,

[1:18:53] dan kun je niet zeggen ik kan een modaliteit even overslaan daarin.

[1:18:58] Die beleidsinstrumenten, we hebben alle modaliteiten nodig, we hebben alle infrastructuur nodig

[1:19:02] en we hebben dus ook de sturingsinstrumenten nodig om ervoor te zorgen

[1:19:05] dat we de juiste modaliteit op de juiste plaats en tijd gebruiken.

[1:19:09] en dat is de essentie wat mij betreft van de mobiliteitsvisie

[1:19:12] die we op dit moment uitwerken.

[1:19:15] De heer Bamenga noemde de cijfers die de staatscommissie daarvoor gebruikt

[1:19:22] en vroeg eigenlijk een reactie van mij daarop van hoe gaan we daarmee om.

[1:19:26] Nu is er gelukkig ook in dat opzicht heel veel goede uitwisseling,

[1:19:31] want de cijfers die in het rapport van de staatscommissie staan,

[1:19:34] die herkennen we helemaal omdat dat dezelfde prognoses zijn

[1:19:36] als dat wij op het ministerie gebruiken voor de integrale mobiliteitsanalyse.

[1:19:41] En op dat punt is ook in feiten en uitwisseling een directe lijn geweest

[1:19:46] tussen het ministerie en de staatscommissie.

[1:19:49] Dus daar zit geen licht tussen bij de opgave voor de toekomst.

[1:19:56] Er waren diverse fracties, de heer Bamenga, de heer De Hoop,

[1:20:01] die mij nog een mening vroegen over betalen naar gebruik.

[1:20:06] Waarbij ik een volledigheids halve, maar even op wijs dat het de Kamer is die betalen

[1:20:10] naar gebruik controversieel heeft verklaard.

[1:20:13] Het was een voornemen wat in het coalitieakkoord van het gevallen kabinet stond.

[1:20:19] Dus het is sowieso, als je daar iets mee wil doen, aan een nieuw kabinet om hierover een besluit te nemen.

[1:20:26] Ik wijs erop, maar waarschijnlijk weten de heren De Hoop en Waminga ook wel, dat alle voorbereidende

[1:20:33] onderzoeken en alle varianten in de vorige zittingsperiode al met de Kamer zijn gedeeld.

[1:20:39] En ik wijs er ook op dat dat nog niet had geleid op het moment dat het kabinet viel tot een

[1:20:47] alomvattend coherent voorstel van het kabinet, omdat er echt nog heel veel aspecten in zaten

[1:20:54] waar je echt ook nog een gefundeerde politieke bestuurlijke keuze over moet maken.

[1:21:01] We kennen ook alle thema's die daar een rol bij speelden, zoals hoe dat zich verhoudt

[1:21:05] tussen stedelijke en plattelandsgebieden, et cetera.

[1:21:09] Dus er ligt al het studiemateriaal klaar en het is aan een nieuw kabinet om te kijken of

[1:21:13] daar wat mee gebeurt.

[1:21:17] Wat verder inzoemend vroeg mevrouw Veldman naar de consequenties van de verslechterende

[1:21:25] bereikbaarheid voor de woningbouw door de herprioritering op het mobiliteitsfonds die

[1:21:29] we vorig jaar hebben gedaan.

[1:21:32] De 7,5 miljard euro, waar we het in het begin van deze vergadering ook over hadden, zijn beschikbaar

[1:21:39] gesteld voor de ontsluiting en bereikbaarheid van nieuwe woningen in de 17 grootschalige

[1:21:44] woningbouwlocaties en een aantal aanpalende plekken.

[1:21:47] In algemene zin geldt dat de woningbouw in die Novex-woningbouwlocaties voor een beperkte toename

[1:21:52] van het wegverkeer zorgt, namelijk slechts enkele procenten.

[1:21:56] En overigens hebben we dan ook weer op die 7,5 miljard projecten geen pauzeknop ingedrukt.

[1:22:02] Dus die projecten zijn ook allemaal gewoon in dan wel studie, dan wel uitvoering.

[1:22:12] Dus in dat opzicht heeft het geen direct gevolg.

[1:22:15] We weten natuurlijk wel dat er ook rond een aantal van de gepauseerde projecten woningbouw gepland was.

[1:22:24] Daarover zijn we ook intensief in overleg met de regio's, om te kijken hoe we dat dan toch zoveel

[1:22:29] mogelijk kunnen accommoderen.

[1:22:31] Dan gaat het om de A1-28-hoevelaken, A1-A30-Barneveld en nog een paar andere projecten.

[1:22:42] Dat is dan gelijk ook het bruggetje naar de andere vraag van mevrouw Veldman over mitigerende maatregelen.

[1:22:52] Hoe gaan we nou met de regio's om om te kijken van hoe pak je nou even de urgente problemen

[1:22:57] die dat pauzeren oplevert, hoe pak je die nou bij de hand?

[1:23:02] Samen met alle betrokken regio's zijn we de impact van het pauzeren

[1:23:05] van de meermaatregelen in beeld aan het brengen

[1:23:09] en ook mogelijk mitigerende maatregelen.

[1:23:12] En waar we regio's toe hebben uitgenodigd is...

[1:23:15] En daar zijn ze wat mij betreft ook vrij in.

[1:23:18] Per project staat er nog een restbudget.

[1:23:21] Gegeven de pauzestand mogen ze, wat mij betreft, voorstellen doen

[1:23:24] om voor die restbudgetten een aantal tussentijdse,

[1:23:27] nou ja, dempende maatregelen te nemen.

[1:23:31] Maar dat is ook ter afweging van de regio zelf.

[1:23:34] Ze moeten wel bijdragen aan het mobiliteitsprobleem

[1:23:36] wat we in die regio willen oplossen.

[1:23:43] Maar tegelijkertijd is ook de erkenning, het gat op het betrokken project

[1:23:46] wordt natuurlijk wel groter als je het restbudget

[1:23:49] tijdelijk voor wat anders inzet.

[1:23:51] Dus dat is ook echt in samenspraak met de regio's.

[1:23:53] En ik wacht wat dat betreft ook af.

[1:23:55] We hebben een aantal voorwaarden meegegeven.

[1:23:58] Maar ik wacht echt af wat er op dat gebied binnen zal komen en welke

[1:24:02] keuzes regio's daarin ook zouden willen maken.

[1:24:04] Dat rond de interruptie op van de heer Uiting uit de PVV.

[1:24:07] Ja, voorzitter, meneer Van Dijk van NSC, die kwam er net al even mee.

[1:24:11] We hebben natuurlijk een aangenomen motie vanuit vanuit de zijde van de PVV en het

[1:24:15] Het kabinet geeft ook aan in de brief druk bezig te zijn met op papier te zetten

[1:24:19] van hoe die opstatten en financiering van die stilgezette projecten weer hervat kunnen worden.

[1:24:27] Gaat deze uitspraak daar niet dwars doorheen door nu al te zeggen dat regio's die budgetten weer vrij eigenlijk

[1:24:34] naar aanleiding van het probleem in de mobiliteit kunnen opvangen?

[1:24:37] Wat daarmee, ja, komen we wel echt in het probleem als het gaat om het herfinancieren van die projecten.

[1:24:42] De minister.

[1:24:44] Dat is het gesprek wat we samen met de regio's voeren.

[1:24:49] Waarbij we ook steeds verder komen in het inzicht van wat zou er wel of niet op dat gebied kunnen, maar ook wijs zijn.

[1:24:57] Ik kan me ook voorstellen, want het hele herstarten, er zijn ook vragen over gesteld, ook die planning maken we samen met de regio's.

[1:25:04] Voor het herstarten van het project, en daarom is er op dit moment nog geen volgorde voor te geven, heb je drie dingen nodig.

[1:25:08] heb je een aanvulling van het budget nodig.

[1:25:11] Dat zal in de komende jaren uit het mobiliteitsfonds moeten komen,

[1:25:14] maar heb je ook de maakcapaciteit nodig,

[1:25:16] zowel bij overheden, Rijkswaterstaat als de aannemers,

[1:25:20] maar ook stikstofruimte.

[1:25:21] En die laatste is op dit moment natuurlijk vrij willekeurig.

[1:25:25] Je kunt bij wijze van spreken niet de 17 projecten

[1:25:28] in de meest ideale volgorde zetten, van allergrootste knelpunt tot lager,

[1:25:31] want het kan best zijn dat het allergrootste knelpunt

[1:25:35] Misschien ook pas op een heel laat moment ooit een keer aan stikstofruimte komt.

[1:25:40] En ik kan me dus voorstellen, maar dit is allemaal een beetje praten voor de regio's,

[1:25:45] dat er op een gegeven moment regio's zijn die zeggen...

[1:25:47] ...stikstoftechnisch zien wij het de eerste tijd toch niet voor elkaar komen

[1:25:50] en dat men dus meer behoefte heeft om in de tussentijd

[1:25:53] een aantal kleinere maatregelen te nemen die ook helpen

[1:25:57] om in ieder geval de grootste congestie wat op te lossen.

[1:26:01] Soms zijn er overigens ook nog projecten waar ook regio's medefinancieringen doen,

[1:26:05] dus daar ga ik er ook niet helemaal alleen over en kom je in samenspraak hopelijk

[1:26:08] tot de beste en efficiëntste maatregelen.

[1:26:11] Maar op zichzelf klopt het.

[1:26:14] Geld wat je eruit haalt, dat is ook weer geld wat in de toekomst nog extra aangevuld moet worden,

[1:26:18] dus wat ook kan veroorzaken dat daarmee een project nog langer erover doet om weer herstart te worden.

[1:26:25] Dank u wel.

[1:26:26] Kijken of dat afdoende is.

[1:26:27] Ja, dat is er afdoende.

[1:26:28] Dan heeft de heer Oran van Dijk ook een interruptie.

[1:26:30] Gaat er hangen.

[1:26:31] Ja, ook op dit punt.

[1:26:32] Dank, voorzitter.

[1:26:34] En wat ik ingewikkeld vind, is dat er sinds de verkiezingen ook een andere Kamer is met

[1:26:38] een andere visie op stikstof en andere problematiek.

[1:26:41] Er is al een motie aangenomen over een andere drempelwaarde te hanteren van één mol per hectare

[1:26:45] per jaar.

[1:26:47] Daar hebben we het eerder over gehad.

[1:26:48] Dat gaat niet zolaas bieden, misschien voor alle projecten, maar voor een aantal wel.

[1:26:50] En daarnaast, ook op de lange termijn, staat deze Kamer ook een andere aanpak voor.

[1:26:55] en gaan kijken of dat uit een formatie rolt of misschien wel in de Kamer verder wordt gebracht.

[1:26:59] Maar dat heeft hier wel mee te maken.

[1:27:01] En ik vind het toch wel ingewikkeld als we de keuze zouden maken, de komende maanden al,

[1:27:06] want misschien kan de minister daar iets over zeggen, voordat dat nieuwe kabinet er zit

[1:27:10] of voordat deze Kamer, zou ik ook kunnen zeggen, daar iets van heeft kunnen vinden,

[1:27:14] afspraken worden gemaakt over echt definitief de verdeling van die restbudgetten.

[1:27:18] Dus zou de minister daar nog wat over kunnen zeggen of dat in ieder geval de Kamer daar een rol in kan hebben

[1:27:22] als dat niet een nieuw kabinet zou kunnen zijn?

[1:27:25] Als ik even kijk naar ons tijdschema,

[1:27:27] dan hebben we op dit moment overleg met de regio's

[1:27:29] van welk beoordelingskader zou je

[1:27:31] voor dit soort mitigerende maatregelen met elkaar willen afspreken.

[1:27:36] Beoogd is om dat beoordelingskader vast te stellen

[1:27:38] tijdens de bestuurlijke overleg en leefomgeving in juni.

[1:27:41] En daarmee denk ik dat het eerste moment dat je dit soort mitigerende maatregelen,

[1:27:45] en dan zal het echt niet bij alle 17 projecten tegelijk zijn,

[1:27:48] zou kunnen afspreken, is het in november dit jaar

[1:27:50] bij het bestuurlijke overleg meer.

[1:27:52] Dus dat geeft ook wel wat tijd, laat ik maar zeggen, aan de Kamer en formerende partijen

[1:27:55] om in de tussentijd tot een missionair kabinet te komen.

[1:27:59] En daarbij geldt natuurlijk uiteindelijk ook dat...

[1:28:02] Ik al kennisneem van het debat in de Kamer over stikstof,

[1:28:05] maar wat uiteindelijk voor Rijkswaterstaat en andere aan bestedende partijen geldt,

[1:28:08] is dat ze een vergunning moeten hebben opgrond van de Wet Natuur Bescherming.

[1:28:12] Dus daar is ook nog wel wat werk te verzetten

[1:28:14] dan op projecten echt aan stikstofruimte te laten komen, zeg ik eufemistisch.

[1:28:19] Ja, dank u wel.

[1:28:20] De heer Heutink heeft daar nog een interruptie over.

[1:28:22] Gaat uw gang.

[1:28:23] Ja, voorzitter.

[1:28:24] Ik begin ons toch een beetje zorgen te maken nu,

[1:28:27] want wat we dus gaan zien op het moment als we nu iets verder zijn in de tijd,

[1:28:32] dan gaat de minister dus afspraken maken met de regio.

[1:28:35] Dan worden misschien die hele beperkte hoeveelheid middelen die nu op die projecten zitten,

[1:28:40] misschien weggehaald of anders ingezet,

[1:28:42] zonder dat wij daar als Kamer dan nog iets van te zeggen hebben.

[1:28:46] En daar hebben we moeite mee.

[1:28:47] Dus de vraag die ik heb is eigenlijk om toch een toezegging van de minister om niet zomaar

[1:28:53] die middelen dan aan andere dingen te geven, behalve dat project.

[1:28:56] Anders moeten we daar een motie over gaan indienen, maar liever niet natuurlijk, voorzitter.

[1:29:00] De minister.

[1:29:01] Ik wees net op het bestuurlijk overleg meerd.

[1:29:03] U krijgt daarna de meerdbrief.

[1:29:04] U krijgt de begroting van het mobiliteitsfonds waar dit allemaal in verwerkt wordt.

[1:29:08] Dus uiteindelijk is hier ook gewoon het budgetrecht van de Kamer gewoon aanzet.

[1:29:12] en daar neem ik aan dat de heer Heutink alle manieren kent

[1:29:17] om daar ook zijn invloed op te doen, Gelder.

[1:29:20] Ik zie dat de heer Heutink dat kent.

[1:29:22] Dat is mooi.

[1:29:23] Gelukkig wel.

[1:29:23] Ik kijk nog even op de...

[1:29:24] Nee, we doen het dus niet ergens in de achteraf.

[1:29:27] Dit gaat keurig gewoon, want die gelden staan ook op het mobiliteitsfonds.

[1:29:30] Ja.

[1:29:31] Mooi.

[1:29:31] Ik kijk nog even tot andere interrupties.

[1:29:33] De heer Olvendijk, NEC.

[1:29:34] Ja, en toch, dank voor het laatste keer, want ik spreek ook veel met mensen uit de regio

[1:29:39] en bestuurders die hier ook mee worstelen.

[1:29:40] want die zeggen van we willen op korte termijn, we willen gewoon wat verlichting

[1:29:43] en dat kan met heel veel type maatregelen.

[1:29:45] Overigens ook maatregelen die, nou, breed in de aanpak spreiden,

[1:29:49] bijvoorbeeld ook benoemd zijn.

[1:29:50] En tegelijkertijd zeggen die mensen dan ook tegen mij,

[1:29:52] ja, ik zou eigenlijk, die waren die euro's wel voor harde infrastructuur bedoeld.

[1:29:55] Ik zoek ook een beetje naar een opvatting van deze minister zelf

[1:29:57] ten aanzien van die restbudgetten, of hij daar een opvatting over heeft.

[1:30:01] Of als dat zo is, of dat ook maar, nou, hoe breed die,

[1:30:04] dat zou mogen zijn wat hem betreft qua maatregelen.

[1:30:08] Dat komt in dat beoordelingskader voor die mitigerende maatregelen.

[1:30:11] Die willen we vaststellen op het bestuurlijke overleg en leefomgeving.

[1:30:14] Dus dan hebben we ze rond en kan ik ze de Kamer ook in detail geven.

[1:30:17] Maar naar mijn opvatting vragend, geef ik ook altijd weer dat dit dilemma erachter zit.

[1:30:22] De euro's waren bestemd voor harde infrastructuur.

[1:30:25] Het zou mijn voorkeur hebben, persoonlijk, en ik laat het echt ook aan de regio's om

[1:30:29] het voorstellen te komen, dat je dat ook in het achterhoofd houdt, dat ze ook bij harde

[1:30:33] infrastructuur blijven.

[1:30:34] Maar ze kunnen vanzelfsprekend niet van de gegevende restbudgetten,

[1:30:37] niet van de omvang en de aard zijn van het oorspronkelijke project.

[1:30:40] Maar om heel praktische voorbeelden te geven.

[1:30:44] Als er een project is waar bijvoorbeeld een snelweg verbreedt zou worden,

[1:30:47] dat gaat vooralsnog niet door, dat staat op pauze.

[1:30:50] Maar een provincie heeft er rekening mee gehouden,

[1:30:52] ook in de aanpak van het onderliggend wegennet.

[1:30:56] Ja, dan kan ik me heel goed voorstellen dat je tegen situaties aanloopt,

[1:30:58] dat je denkt, ja, om dat goed te laten functioneren,

[1:31:00] zul je toch ergens nog iets met een afslag moeten doen

[1:31:02] die verbreed moet worden, of een toegang tot de Rijksweg.

[1:31:05] Het gaat vaak ook om dat soort projecten om ervoor te zorgen

[1:31:09] dat we de ergste congressie met dit soort maatregelen

[1:31:13] nog wel kunnen bestrijden.

[1:31:16] Maar het is uiteindelijk ook een...

[1:31:17] Ik geef gif toe dat er ook een dilemma in zit.

[1:31:20] Kies je voor een kleinere maatregel nu,

[1:31:22] weten dat daarmee de hoofdopgave nog een stukje groter wordt.

[1:31:27] GESPREKSLEIDER. Dank u wel. Vervolgt u Bertogen, alsjeblieft.

[1:31:36] Er waren nog wat vragen over gesteld.

[1:31:42] Die heb ik dan ook wel beantwoord.

[1:31:47] Mevrouw Veldman vroeg naar het onderhoud dat we nu gaan doen en of dat goed en volledig wordt besteed.

[1:32:01] Nou, dat zal zeker moeten, ook om dat kostenefficiënt te kunnen blijven doen.

[1:32:07] En de aanpak die we daarvoor hebben gekozen, is dat juist door structureel die budgetten

[1:32:11] voor instandhouding te verhogen, maar ook acht jaar te laten voortrollen, creëren we veel

[1:32:17] meer duidelijkheid voor Rijkswaterstaat om ook langjarig aan te besteden en te zorgen

[1:32:21] dat hij daarmee ook structureel de kwaliteit van zowel het wegennet als het vaarwegennet

[1:32:25] omhoog kan gaan, maar ook, en dat dan conform de kwaliteitseisen van het basiskwaliteitsniveau

[1:32:31] wat we vorig jaar hebben afgesproken, maar ook daarmee in staat moet zijn om grotere pakketten

[1:32:38] van beheer, onderhoud, vervanging, renovatie in de markt te zetten. Dat was ook een van de vragen

[1:32:46] die mevrouw Veldman had naar aanleiding van bijvoorbeeld de aanbesteding van de Van Brienenoordbrug.

[1:32:53] Wat Rijkswaterstaat wil, is om die enorme instandhoudingsopgave voor wegen, bruggen,

[1:32:57] sluizen en tunnels vooral ook waar te maken.

[1:32:59] Want ze kunnen dat eigenlijk alleen waarmaken samen met de bedrijven die dit werk uitvoeren.

[1:33:04] En innovatie waar we samen met de markt aan werken, is het bundelen van die projecten.

[1:33:08] Zoals een pakket van tien bruggen die achter en volgens worden vernieuwd.

[1:33:12] We hebben natuurlijk nogal veel bruggen in dit land die erg op elkaar lijken.

[1:33:15] En door dat als pakket aan te besteden, kunnen aannemers ook tot efficiëntere werkzaamheden

[1:33:21] komen en mogelijk ook een lagere inschrijving, omdat ze innovaties die ze daarin toepassen

[1:33:27] dan ook weer kunnen toepassen in de volgende brug die ze onderhanden nemen.

[1:33:33] Leereffecten over de projecten heen, maar ook meer zekerheid bij bedrijven over het

[1:33:37] uitvoeren van een serie aan projecten, wat ook investeringen, innovaties veel beter rendabel

[1:33:42] maakt.

[1:33:43] Dus dat is eigenlijk de methode waarop we die grote onderhoudsbeurt

[1:33:46] meer vorm willen gaan geven.

[1:33:52] De andere vraag van mevrouw Veldman was over de Raad van State-uitspraak

[1:33:55] voor de A15 en ook de gevolgen die dat dan heeft voor andere projecten.

[1:34:03] In de eerste plaats, voor de A15 zelf,

[1:34:05] daarvan heeft de Raad van State geconcludeerd

[1:34:08] dat de conclusies uit het stikstofonderzoek juist zijn,

[1:34:12] maar dat op één onderdeel nog een nadere onderbouwing nodig is.

[1:34:15] Die dienen we binnen een half jaar aan te leveren.

[1:34:18] Daarna kan de Raad van State aangeven of daarmee het tracébesluit van de A15 onherroepelijk wordt.

[1:34:27] Er ligt nog één ander tracébesluit bij de rechten.

[1:34:29] Dat is die voor de ring Utrecht.

[1:34:31] De gevolgen van de A15-uitspraak bekijken we natuurlijk ook voor de onderhandenzaak van de ring Utrecht.

[1:34:37] Belangrijk bij deze uitspraak van de A15 is ook dat hij het kader geeft voor aanpak en onderbouwing

[1:34:44] van nieuwe projecten als we die in de toekomst weer opstarten.

[1:34:50] Daarmee hebben we ook weer wat meer juridische duidelijkheid gekregen.

[1:35:00] De vraag van de heer Van Dijk is of er genoeg geïnvesteerd is in de regionale ontwikkeling

[1:35:06] en bereikbaarheid van bedrijventerreinen.

[1:35:10] De essentie hiervan is wel dat we samen met het ministerie van EZK nu werken in het programma

[1:35:17] Ruimte voor Economie en daarin ook voluit de erkenning hebben gedaan dat ruimte voor bedrijvigheid

[1:35:22] natuurlijk ook betekent dat er ruimte voor bereikbaarheid moet zijn.

[1:35:28] In dat programma Ruimte voor Economie en het programma Grip op Grootschalige Bedrijfsvestigingen

[1:35:33] Sturen we wat dat betreft dan ook op een integrale ontwikkeling van bedrijventerreinen

[1:35:38] om tegelijkertijd ook die hele bereikbaarheid goed te regelen.

[1:35:42] En in de mobiliteitsvisie en de aankomende herijking van de goederenvervoeragenda

[1:35:46] gaan we ook dat principe weer verder uitwerken voor de investeringen in de toekomst.

[1:35:54] Dan ben ik toch nog een beetje ook in de sfeer van de bedrijvigheid,

[1:35:57] dus pak ik gelijk maar even de vraag van de heer Bamenga

[1:36:00] naar de mogelijke differentiatie van de thuiswerkvergoeding.

[1:36:04] Het ministerie van Financiën is aanzet hiertoe en die laat in de tweede helft van dit jaar

[1:36:09] de werkkostenregeling evalueren.

[1:36:12] De thuiswerkvergoeding is ook onderdeel daarvan.

[1:36:17] Vanuit INW zullen we dat ook nog een keer zo meegeven aan het ministerie van Financiën.

[1:36:21] Als dan die evaluatie bekend is, dan pakken we dat ook weer op, want we hebben natuurlijk

[1:36:26] de motie-Van Dijk, waar we ook aan de uitwerkingen werken.

[1:36:29] Dat zal dan mogelijk in meerdere stappen gaan, want ik ga ook niet wachten op die evaluatie

[1:36:33] in de tweede helft van dit jaar, tot om die hele motie af te doen.

[1:36:36] Want er zijn ook een paar dingen die we natuurlijk al eerder kunnen kunnen doen.

[1:36:41] Door naar de gemeentelijke verantwoordelijkheid en de auto.

[1:36:46] Mevrouw Veldman, die vroeg aan mij om gemeenten op hun verantwoordelijkheid te wijzen.

[1:36:54] Nu zijn gemeenten zelf verantwoordelijk

[1:36:56] voor het lokale beleid, dat weet zij als oud-wethouder.

[1:36:59] Tegelijkertijd in de toekomstvisie

[1:37:01] De automobiliteit die we vorig jaar hebben gepubliceerd,

[1:37:03] hebben we ook onderbouwd dat de auto een belangrijk vervoermiddel voor de Nederlanders

[1:37:08] is en ook zal blijven. Het is het meest gebruikte vervoermiddel van Nederland,

[1:37:13] in ieder geval ook in kilometers.

[1:37:17] En nu wij als kabinet ook integrale afspraken maken met de regio's aan de

[1:37:22] meertafels voor de bereikbaarheidsprogramma's en bij de woningbouwafspraken,

[1:37:27] geven wij ook altijd wel die erkenning mee,

[1:37:29] spreken we gemeenten ook aan op hun verantwoordelijkheid om banen en voorzieningen

[1:37:32] voor iedereen bereikbaar te houden.

[1:37:34] Dus ook als mensen een deel van de reis of de hele reis naar hun werk met de auto maken of moeten

[1:37:41] maken, omdat het anders niet bereikbaar is.

[1:37:44] En verder hoort ook bij een aantrekkelijke woonomgeving dat je mensen in dat opzicht ook de

[1:37:48] keuze laat met welk vervoermiddel ze zich willen voortbewegen.

[1:37:53] Dus dat heeft inderdaad voortdurend ook een plek in de discussies aan tafel.

[1:37:57] En je ziet gelukkig ook nog veel plekken waar gemeenten dat ook heel serieus oppakken,

[1:38:03] al is het maar om op die manier ook aantrekkelijke woonwijken te creëren.

[1:38:07] Want daar zullen vaak mensen komen wonen die ook over een auto beschikken of graag willen beschikken.

[1:38:13] Dan de Nationale Aanpak voor Zelfrijdend Vervoer.

[1:38:17] Ik zie nog een interruptie van mevrouw Veldman.

[1:38:19] Gaat te gang.

[1:38:20] Ja, dank voor het antwoord over de gemeenten.

[1:38:23] Er zijn inderdaad gelukkig gemeenten die dat ook zo zien.

[1:38:25] Er zijn ook gemeenten die dat wat anders zien.

[1:38:29] En kan de minister zich voorstellen dat, als er plannen gepresenteerd worden waar gelden vanuit

[1:38:38] het MIR bijvoorbeeld voor vrijgemaakt zouden moeten worden, en die staan er toch haaks op,

[1:38:43] dat er ook op die manier echt op gestuurd wordt?

[1:38:49] Ik zei niet voor niets dat dit soort afwegingen aan de gemeentelijke autonomie zijn.

[1:38:54] Nu is het, afgezien van het programma van 7,5 miljard voor woningbouw en mobiliteit,

[1:39:00] begaande meertgelden in z'n algemeenheid over de hoofdinfrastructuur van Nederland.

[1:39:04] Dus snelwegen, het hoofdrailnet.

[1:39:08] En daar kom je dit soort afwegingen weinig tegen.

[1:39:12] Als je met een snelweg aan de gang gaat,

[1:39:14] dan is dat natuurlijk om autoverkeer te accommoderen.

[1:39:17] Maar ik zie daar weinig haakjes om te zeggen

[1:39:19] dat een aanliggende gemeente ergens in een woonwijk nog meer aan de auto moet doen.

[1:39:23] Dus dat is gewoon de beperking daarbij.

[1:39:25] Maar in dat programma woningbouw en mobiliteit hebben we op alle modaliteiten en ook de goede

[1:39:29] overstapvoorzieningen tussen de modaliteiten ingezet.

[1:39:35] De nationale aanpak voor zelfrijdend vervoer, daar zetten we in op slimme inpassing en verantwoorde

[1:39:45] introductie van geautomatiseerd vervoer.

[1:39:48] En we hebben een nationale aanpak om de ontwikkeling in goede banen te leiden.

[1:39:51] Ik heb ondanks de Kamer daarover geïnformeerd, ook over de dilemma's die daar spelen en de

[1:39:57] vervolgstappen de komende periode.

[1:40:00] Onderdeel van die aanpak is de verkenning van kansrijke toepassingen met mede-overheden

[1:40:05] en de sector in de praktijk.

[1:40:08] Voor verdere uitrol en toepassingen in Nederland zijn ook aanpassingen in het juridisch stelsel

[1:40:12] noodzakelijk.

[1:40:14] Als ik dat zo voorzien voor de komende jaren, dan is dat best een forse operatie.

[1:40:17] Al is het maar omdat onze wetgeving bijvoorbeeld volledig uitgaat van het feit

[1:40:21] dat er een mens in een voertuig zit die verantwoordelijk is voor de besturing van dat voertuig.

[1:40:25] Nou ja, als je een aantal jaren of decennia vooruitkijkt,

[1:40:28] dan zou dat concept wel eens totaal anders kunnen worden.

[1:40:31] Maar het is best een operatie om dat in de wetgeving door te voeren.

[1:40:35] Vraagt dan waarschijnlijk ook afstemming met andere landen in Europees verband.

[1:40:40] Wat ik ook in die Kamerbrieven uiteenzette,

[1:40:42] is er vinden in veel landen ontwikkeling op dit gebied plaats.

[1:40:45] We zijn ook met buurlanden daarnaar aan het kijken.

[1:40:48] Wat Nederland waarschijnlijk wel daarin onderscheidt, is en dat wij best ver zijn daarin,

[1:40:54] dat we ook wel een koplopenpositie proberen te vervullen, maar ook dat wij vanwege het feit

[1:40:59] dat we een dichtbebouwd land zijn, een dichtbevolkt land, en een infrastructuur hebben

[1:41:04] die zeer intensief wordt benut, waarschijnlijk ook nog wel een voorlopersrol hebben

[1:41:11] in de vraagstukken hoe zelfrijdende of voertuigen samengaan.

[1:41:18] Want het zal ook een tijd zijn met voertuigen waar nog een mens achter het stuur zit.

[1:41:22] En daar zullen we ook allerlei praktische oplossingen voor moeten hebben.

[1:41:24] Daar verdiepen we ons ook verder in.

[1:41:31] Dan kom ik op een aantal vragen over de wat meer concrete projecten.

[1:41:35] De werkzaamheden aan de brug bij Purmerend in de A7.

[1:41:40] Daar vroeg de heer Van Dijk of we nou goed voorbereid zijn op de overlast en hinder

[1:41:44] van onderhoudswerkzaamheden.

[1:41:47] Het antwoord is ja, we zijn goed voorbereid.

[1:41:49] Ik zeg er wel bij dat dit wel ook weer werkzaamheden van de buitencategorie zijn.

[1:41:54] Die zijn niet zonder hinder op te lossen.

[1:41:57] Het is net als vorig jaar bij de aanpak van de Haringvlietbrug en de Heinenoordtunnel in de Hoeksche Waard.

[1:42:05] Maar Rijkswaterstaat pakt altijd de verantwoordelijkheid voor de maatregelen om de omgeving

[1:42:09] van de werkzaamheden bereikbaar en toegankelijk te houden, heeft er ook de hinderaanpak van

[1:42:13] Rijkswaterstaat en die is ook hier gevolgd.

[1:42:16] Dat betekent in de praktijk dat er in de ruime periode vooraf al zeer intensief overleg is

[1:42:22] met alle betrokken partijen in de omgeving, van zorg, gemeenten, scholen, bedrijventerreinen,

[1:42:38] Ik vroeg de heer Van Dijk nog of daar een handreiking van te maken is.

[1:42:43] Volgens mij worden er allerlei vragenlijsten en protocollen gevolgd, maar ik zal even kijken of dat

[1:42:47] ook de status van officiële handreiking moet hebben.

[1:42:50] We weten dat die werkzaamheden sowieso worden gedaan en dat zo nodig ook wat meer onorthodoxe

[1:42:55] maatregelen niet geschuwd worden.

[1:42:57] Bijvoorbeeld rond de A7 is fors ingezet om nog extra ambulance-scooters te hebben.

[1:43:03] Vorig jaar de Hoeksche Waard is ook extra ingezet op meer medische posten...

[1:43:08] ...tijdelijke medische posten op het eiland zelf...

[1:43:12] ...en zo nodig inzet van ambulance-helikopters.

[1:43:15] Want we weten dat we op een aantal plekken ook aan het werk gaan in regio's...

[1:43:19] ...waar het aantal omrijdroutes gewoon traditioneel en geografisch gezien...

[1:43:25] dun gezeit is.

[1:43:28] Mag ik u onderbreken?

[1:43:29] De heer Olvendijk wil graag zijn laatste interruptie besteden

[1:43:32] aan dit punt.

[1:43:33] Ja, want dit is belangrijk, want beheer en onderhoud gaat ontzettend

[1:43:35] toenemen en ook de overlast, dat weten we en hinder, dat hoort daar ook bij,

[1:43:38] maar het is wel ingewikkeld en ik vraag me af of de hele samenleving

[1:43:40] daar echt op ingericht is, wat dat gaat betekenen.

[1:43:42] Ik ben blij met de beweging die ook de minister maakt om nog eens goed

[1:43:45] te kijken wat er al is, in brede zin, want er zijn kleine en grote projecten

[1:43:49] en ik denk dat het goed is ook bij de kleinere projecten om hier goed

[1:43:52] naar te kijken en ook de verbreding te maken.

[1:43:54] Misschien kan de minister daar nog een toezegging op doen naar de spoorprojecten.

[1:43:57] Amersfoort, waar ik zelf woon, ligt er zeven weken uit deze zomer.

[1:44:00] Ik moet daar nu al op gaan anticiperen hoe ik dat ga doen, zou ik maar zeggen.

[1:44:03] Als treinafhankelijke voor een deel.

[1:44:05] Dus zou de minister ook daar het spoorstertrek bij kunnen betrekken en daar nog eens goed naar kijken?

[1:44:11] Minister? Ja, en zowel ProRail als Rijkswaterstaat hebben hier ook alle

[1:44:17] draaiboeken voor klaar liggen voor dit soort situaties.

[1:44:20] Er zijn in die zin ook al vaker voorgekomen, de afgelopen jaren natuurlijk,

[1:44:23] dat bijvoorbeeld in de zomerperiode een aantal stations

[1:44:26] langere tijd buiten dienst zijn gesteld.

[1:44:30] En ook op de weg hebben we daar inmiddels helaas ervaring mee.

[1:44:33] Ik zeg ook bij dat we ook vorig jaar het basiskwaliteitsniveau aangegeven.

[1:44:36] Het zal ook vaker voorkomen

[1:44:40] dat je bij grootschalige renovatie- en vervangingswerkzaamheden

[1:44:44] bepaalde infrastructuur, ja, als het ware in een korte grote klap aanpast.

[1:44:50] Zoals we een paar jaar geleden op de A12 hebben gezien,

[1:44:52] waar een aantal weken de A12 gesloten is,

[1:44:55] zodat je dan in één keer alle werkzaamheden kunt doen.

[1:44:58] En dat heeft er simpelweg ook mee te maken

[1:44:59] dat je op een gegeven moment op de markt ook niet meer voldoende aannemers vindt

[1:45:03] die voldoende mensen beschikbaar hebben

[1:45:04] die altijd bij nacht en ontijd het werk willen doen.

[1:45:09] En het soms ook gewoon veel sneller kan

[1:45:11] als je dan overdag kunt werken op een snelweg die volledig is afgezet.

[1:45:15] Wat we daarnaast nog doen, is twee dingen.

[1:45:17] Eén is dat we de werkzaamheden van Rijkswaterstaat en ProRail

[1:45:20] ook langjarig vooruit plannen in samenhang met elkaar,

[1:45:24] zodat je voorkomt dat in de regio het spoor en de weg er tegelijkertijd uit liggen.

[1:45:30] En het tweede is bij die grote onderhoudsbeurt van Nederland

[1:45:33] wordt ook in een veel groter gebied gekeken naar de planning van werkzaamheden,

[1:45:37] zodat je ook voorkomt dat logische omrijroutes

[1:45:39] niet op een gegeven moment ook zelf onder handen worden genomen.

[1:45:43] Dus dat betekent ook provincie en regio overstijgend worden de komende jaren

[1:45:47] dit soort planningen gemaakt.

[1:45:50] Dank u wel. En wat dat allemaal kost.

[1:45:52] Dat was ook nog een vraag van de heer Van Dijk.

[1:45:56] Die kosten. Er zijn twee dingen natuurlijk.

[1:45:58] Er zijn kosten van extra maatregelen die je maakt.

[1:46:02] Ik heb ze niet hier paraat voor de werkzaamheden bij Purmerend.

[1:46:05] Ik weet dat ze vorig jaar bij de Hoeksche Waard in de orde grootte van een aantal

[1:46:09] miljoenen waren, bijvoorbeeld in de beschikbaarstelling van extra medisch

[1:46:12] personeel op het eiland, inzet van ambulancehelikopter, et cetera.

[1:46:17] Daarnaast heb je natuurlijk dat er burgers en bedrijven getroffen kunnen worden,

[1:46:23] daadwerkelijk schade leiden, en die kunnen een beroep doen op de regeling

[1:46:28] nadeelcompensatie. En dan worden bij Rijkswaterstaat door een onafhankelijke

[1:46:31] commissie claims van binnengekomen partijen beoordeeld.

[1:46:35] Maar daar heb ik vanzelfsprekend op dit moment nog geen inzicht in of dat hier

[1:46:39] tot claims gaat leiden en in welke omvang.

[1:46:44] Dan een andere concreet vraag was naar het aanvalsplan voor fatbikes.

[1:46:49] Dat komt zeer op zeer korte termijn.

[1:46:52] Ik denk zelfs dat, want volgens mij zijn net vandaag ook alle paraven binnen.

[1:46:56] Als wij niet de regel hadden dat we tijdens een debat geen stukken naar de Kamer mogen sturen,

[1:47:00] dan zou het wellicht zelfs tijdens dit debat zijn geweest.

[1:47:02] Nu zal het dan vanavond of morgen zijn.

[1:47:09] De onveilige fietspaden, waarom dat vooral in Zuid- en Oost-Nederland is, zou ik eerlijk gezegd

[1:47:17] niet weten, maar ongetwijfeld zijn daar verschillende factoren aan de hand.

[1:47:21] We kunnen nog wel eens even verder in onze systemen kijken of we daar wat meer over kunnen zeggen.

[1:47:25] Ik zal u dat in een volgende NEMA-voortgangsbrief voor het onderwerp verkeersveiligheid terugkoppelen.

[1:47:34] We kijken in het kader van de begroting natuurlijk ook nog naar of we iets kunnen doen aan het

[1:47:39] acuut aanpakken van de 3% onveilige fietspaden.

[1:47:43] Dan de Prinses Margriet-tunnel.

[1:47:50] Die ben ik nu weer kwijt, die kreeg ik net ergens.

[1:47:55] O ja, die heb ik hier.

[1:47:57] De Prinses Margriet-tunnel.

[1:48:01] Daar, gewoon in alle eerlijkheid, baal ik er natuurlijk ook van dat de werkzaamheden langer duren.

[1:48:09] En tegelijkertijd is het natuurlijk ook wel weer een uniek object waarbij we ook om goede redenen

[1:48:15] echt wel dachten er goed aan te doen om de grondwaterstand niet aan te tasten in dat gebied.

[1:48:22] Dat blijkt dus nu wel tot wat complicaties te leiden waardoor de werkzaamheden langer duren.

[1:48:29] De heer De Hoop vroeg wat kunnen we nou doen om tegenvallers als deze in de toekomst te voorkomen?

[1:48:35] Helemaal te voorkomen zijn ze niet.

[1:48:37] Ik hoop eerlijk gezegd ook dat we dit soort situaties vooral niet ieder jaar tegenkomen,

[1:48:41] dat een tunnel opeens...

[1:48:42] Want hier was geen achterstallig onderhoud, maar dat er opeens calamiteiten mee zijn.

[1:48:49] En de echte realistische inschatting is dat het dus ook echt wel dat jaar langer gaat duren.

[1:48:55] Maar vanzelfsprekend, zoals bij al dit soort projecten geldt, als we ergens kunnen versnellen,

[1:48:59] dan zullen we het niet laten.

[1:49:01] Maar ik hoed mezelf er ook een beetje voor om te optimistisch te gaan zeggen,

[1:49:05] Nou, dat komt wel in orde, daarom heb ik het toch maar even veiligheidshalve

[1:49:08] bij deze inschatting gelaten.

[1:49:11] En dan gaan we helemaal door weer naar de verre toekomst

[1:49:14] om af te sluiten in dit blok.

[1:49:15] En dat waren de vragen van mevrouw Veldman,

[1:49:18] die nog een Hyperloop wil en elektrisch vliegen op korte afstand

[1:49:21] en ook naar de rol van luchtvaart in de...

[1:49:23] Sorry, minister, ik wil het even onderbreken,

[1:49:26] want de heer De Hoop wil toch graag nog reageren op uw betoog.

[1:49:31] En daar wil ik de gelegenheid voor geven voordat u gaat afsluiten

[1:49:33] met de verre toekomst weer lopen.

[1:49:35] Ja, dan toch even op dit punt.

[1:49:37] Ik begrijp dat we heel veel zaken gewoon niet kunnen voorkomen.

[1:49:40] Wat natuurlijk wel zo is, is dat net als de Prinses Magie-tunnel

[1:49:44] een aantal jaar daarvoor, geloof ik, ook al grondankers zijn doorbroken

[1:49:46] bij een soortzelfde situatie, bij Goeree-Overflakken uit mijn hoofd.

[1:49:51] En ik vraag me af, er zijn meerdere van dit soort constructies

[1:49:56] in dezelfde tijd gebouwd.

[1:49:58] De kennis die wordt meegenomen bij de aanpak van de Prinses Magie-tunnel

[1:50:03] Wordt dat ook meegekomen om nog beter te monitoren?

[1:50:07] Vergelijkbare infrastructuurprojecten die in dezelfde tijd zijn gebouwd.

[1:50:10] Hoe we dat nog beter kunnen monitoren om dit waar we dat kunnen misschien toch eerder door hebben.

[1:50:16] Dank u wel, de minister.

[1:50:17] Nee, dat gebeurt.

[1:50:19] De Vlaakentunnel in Zeeland lijkt hierop, maar was toch echt anders,

[1:50:22] ook in de oorzaak van waarom daar de grondankers braken.

[1:50:28] Er is een aanleiding van de calamiteit bij de Prinsesmarchietunnel.

[1:50:30] We hebben vorig jaar ook onderzoek gedaan naar welke andere objecten uit de tijd

[1:50:33] hebben we die mogelijk hetzelfde euvel hebben.

[1:50:37] Die zijn allemaal in beeld, die worden ook allemaal intensief gemonitord.

[1:50:41] Bij één daarvan is afgelopen najaar ook gebleken

[1:50:44] dat er mogelijk iets aan de hand is dat wordt nog intensiever gemonitord

[1:50:47] als de Vollenhoven-tunnel bij Zeist.

[1:50:50] Maar ze zijn allemaal in beeld en worden ook aan de hand van de ervaringen

[1:50:53] bij de Prinsesmagietunnel proberen we natuurlijk zelf ook de kennis op te bouwen

[1:50:57] die je liever niet wilt toepassen, maar wel dan beschikbaar hebt

[1:51:00] op het moment dat er ergens wat gebeurt.

[1:51:03] Nou, dan tot slot nog even de Hyperloop,

[1:51:05] elektrisch vliegen op korte afstand en de rol van de luchtvaart.

[1:51:08] De rol van de luchtvaart wordt ook meegenomen in de mobiliteitsvisie.

[1:51:12] En ik denk dat we daarover twee weken nog over de luchtvaart zelf

[1:51:14] nog heel uitvoerig gaan hebben in het commissiedebat luchtvaart.

[1:51:17] Als je kijkt naar echt nieuwe ontwikkelingen

[1:51:19] die nu nog niet in onze modaliteiten zitten, zoals de Hyperloop,

[1:51:24] dan willen we die mobiliteitsvisie wel zo opbouwen

[1:51:27] dat je in de toekomst, in de komende decennia,

[1:51:29] als er dit soort nieuwe ontwikkelingen zijn,

[1:51:31] dat je ze vanzelfsprekend goed kunt inpassen in je mobiliteitssysteem.

[1:51:34] Ik zeg er wel bij dat het bouwen van een netwerk voor de hyperloop,

[1:51:37] dat zal qua investering echt wel next level zijn.

[1:51:42] En het lijkt, ook vanwege de hoge snelheid,

[1:51:45] toch wel echt iets voor de wat langere afstanden,

[1:51:48] maar tegelijkertijd ook technologisch zou het heel interessant kunnen zijn.

[1:51:51] Dus we blijven die ontwikkelingen op de voet volgen.

[1:51:53] Datzelfde geldt voor de ontwikkelingen van kleine elektrische vliegtuigen op korte afstand.

[1:51:59] Ik heb zelf vorig jaar bij een werkbezoek in de VS ook al zo'n nieuwe ontwikkeling gezien.

[1:52:07] Daarbij kijk ik ook wel een beetje, als ik rondkijk in Nederland,

[1:52:10] zie ik nog niet één, twee, drie, dat ze ook op grote schaal inpasbaar zijn.

[1:52:13] En dan kom ik weer terug op het feit dat we best een dicht bebouwd land zijn

[1:52:19] met een luchtruim wat al knap vol is, waar hier en daar ook nog wel discussie over is,

[1:52:23] wat we nou met dat luchtruim moeten doen.

[1:52:26] En dat is ook niet zomaar gereguleerd.

[1:52:28] Dat alles laat onverlet dat we ook daar de ontwikkelingen goed volgen

[1:52:33] en zeker ook rond elektrisch vliegen aan zich ook proberen echt wel voorop te lopen

[1:52:40] in de ontwikkeling van die technologie waartoe we initiatieven hebben ontplooid,

[1:52:45] bijvoorbeeld in Caribisch-Nederland,

[1:52:48] dat wat qua afstanden waarschijnlijk toch wel in de eerste tranche zit

[1:52:52] van afstanden die daar goed voor in aanmerking zouden komen.

[1:52:56] Maar ook in Nederland, op Eelde,

[1:52:58] vliegvolteugen, overal zijn ontwikkelingen om elektrisch vliegen,

[1:53:01] om daarin te gaan te gaan pionieren en we gaan kijken waar dat toe leidt.

[1:53:05] Voorzitter, dat is wat mij betreft mijn

[1:53:07] beantwoording in eerste termijn en ik geef u een overweging om de staatssecretaris

[1:53:11] het woord te geven.

[1:53:12] Ja, hartelijk dank voor uw betogen.

[1:53:14] Het lijkt me een heel goed moment om ook het woord te geven.

[1:53:18] Maar niet voordat er nog wat interrupties zijn aan u, denk ik.

[1:53:22] Ik heb niet gezien wie er als eerste was, maar ik zie ook dat het niet uitmaakt.

[1:53:26] Dus wat dat betreft geef ik de heer De Hoop nog even het woord voor een, denk ik, interruptie aan de minister.

[1:53:32] Ja, ik had het punt nog niet in mijn bijdrage kunnen maken, maar toch wel een vraag die ik aan de minister zou willen stellen.

[1:53:37] Mijn fractie is toch wel een beetje geschrokken van het TNO-rapport over vervoersarmoede.

[1:53:41] En daarbij kijkend naar de accijnsverlaging, die 1,2 miljard euro die daar vorig jaar dan uit is gegeven,

[1:53:47] Dus zegt TNO dat ongeveer 98 procent van de kosten van deze maatregel

[1:53:52] komt ten bate van minder of de niet kwetsbare huishoudens.

[1:53:56] En ik ben daar echt wel van geschrokken.

[1:53:59] En de minister heeft in zijn eigen reactie ook gezegd

[1:54:01] dat er een aantal zaken niet zijn meegenomen,

[1:54:04] bijvoorbeeld OV-bereikbaarheid, lagere bereikbaarheid,

[1:54:08] reisgedrag, reisafstand en reismotieven.

[1:54:10] En ik zou eigenlijk de minister willen vragen of hij het nuttig vindt

[1:54:13] om een vervolgonderzoek te doen, juist bij die perspectieven

[1:54:16] die volgens de minister zelf ook niet goed genoeg zijn meegenomen.

[1:54:18] En om dan te kijken hoe vervoersarmoeden wel efficiënt en effectief kunnen aanpakken.

[1:54:24] De minister.

[1:54:25] Ik moet u heel eerlijk bekennen dat u mij nu overvraagt in eerste termijn.

[1:54:29] Al is het maar omdat ik dit thema mentaal in mijn hoofd een beetje heb

[1:54:32] gereserveerd voor het ook door de Kamer aangevraagde plenaire debat hierover.

[1:54:38] Dus ik zou eigenlijk dan de Kamer willen

[1:54:40] voorstellen dat we vooruitlopend op dat debat misschien nog een aanvullende brief

[1:54:44] sturen waar we op deze vragen ingaan, maar op dit moment heb ik nog niet de dingen paraat

[1:54:50] om daarop in te gaan.

[1:54:51] Afdoende beantwoord in de hoop.

[1:54:53] Ja, als ik niet als laatste interruptie meegeteld heb, heel graag dat we dan, dat de minister

[1:55:00] toezegt dat hij daar dan even schriftelijk voor het debat op terugkomt, want het gaat

[1:55:04] gewoon om heel veel geld en dan is het wel fijn om verder daar wat meer over te weten

[1:55:09] qua...

[1:55:09] Een kleine spoiler.

[1:55:12] Ik denk niet dat we automatisch, maar weer meteen,

[1:55:14] maar daar ga ik in de brief wel verder op in, tot vervolgonderzoek besluiten.

[1:55:17] Omdat het heel veel aspecten zijn waar we de afgelopen jaren ook best veel onderzoek naar hebben gedaan.

[1:55:21] Dus het zou ook wel echt een kennisleem moeten invullen.

[1:55:26] Maar daar zullen we in de brief wel even op ingaan.

[1:55:29] Voor de administratie heeft nog een interruptie over.

[1:55:31] De heer Bamenga van D66, voor de interruptie.

[1:55:33] Dank u wel, voorzitter.

[1:55:35] Ik had nog een vraag over betaald nagebruik.

[1:55:37] Want ik heb de antwoorden van de minister gehoord.

[1:55:40] Maar die waren wat mij betreft nog wel procesmatig,

[1:55:45] want het ging over het feit dat het controversieel verklaard is

[1:55:48] en dat er allerlei voorbereidingen gemaakt zijn.

[1:55:52] Maar dat er veel aspecten in zaten die nog politieke keuzes,

[1:55:57] waar nog politieke keuzes over gemaakt moesten worden.

[1:56:00] Maar ik zou toch misschien de minister willen vragen om wellicht inhoudelijk te reageren

[1:56:04] hoe de minister een systeem van eerlijke autobelasting waardeert

[1:56:09] ...om verdere filevorming tegen te gaan?

[1:56:13] Ja, minister.

[1:56:14] Ja, voorzitter, ook hier, het onderwerp is door de Kamer controversieel verklaard...

[1:56:20] ...dus ik vind de vraag eigenlijk een beetje raar om mij dan nu om een mening te vragen.

[1:56:24] En er zijn heel veel systemen van autobelasting.

[1:56:27] Ik bedoel, de huidige motorrijtdagen, belasting en accijn...

[1:56:29] ...ze hebben ook een bepaalde mate van rechtvaardigheid.

[1:56:32] Dat is ook een soort van betalen naar gebruik, maar dan aan de pomp.

[1:56:34] Maar hier is het echt aan de Kamer om tot een coalitieakkoord te komen

[1:56:41] en een missionaire regering die daarop kan reageren.

[1:56:46] Het coalitieakkoord waar dit in stond, dat is vervallen met de val van het kabinet.

[1:56:53] Ik kijk nog even één keer naar de leden of dit afdoende is,

[1:56:57] of dit voldoende vragen zijn aan de minister,

[1:56:59] want dan ga ik nog echt de stap maken naar de beantwoording in de eerste termijn van de staatssecretaris.

[1:57:04] En dat gaan we dan nu doen.

[1:57:05] Dank u wel, voorzitter.

[1:57:09] Allereerst, zoals de minister net ook al aangaf in zijn bijdrage, gaan we fors investeren in de Brainportregio.

[1:57:16] Er wordt aanvullend op de eerdere beslissingen in het merts geïnvesteerd in het station Eindhoven.

[1:57:21] Daardoor komt er ook meer ruimte voor treinen, bussen, fietsen en woningbouw.

[1:57:25] Daarnaast worden er maatregelen genomen zodat er meer snelbussen in de regio kunnen gaan rijden.

[1:57:29] Bijvoorbeeld van Eindhoven Centraal naar Veldhoven en over de A2 en N2.

[1:57:34] En zo worden de verschillende campussen in de regio snel en gemakkelijk met elkaar en met Eindhoven Centraal verbonden.

[1:57:41] En daar ben ik natuurlijk wel heel erg blij mee.

[1:57:44] En de minister gaf ook al aan dat het bereikbaar houden van Nederland een fikse opgave is.

[1:57:49] En op dit moment zijn het aanbod van en de vraag naar het openbaar vervoer nog steeds niet met elkaar terug op het oude niveau van voor de coronapandemie.

[1:58:00] We verwachten wel op lange termijn nog steeds groei.

[1:58:03] Daarom is er bijvoorbeeld ook in de nieuwe concessie van het hoofdrailnet meer flexibiliteit

[1:58:07] ingebouwd om tegemoet te komen aan veranderende reizigerspatronen.

[1:58:12] Het in stand houden van het Nederlandse spoornet wordt een steeds grotere opgave.

[1:58:16] Een deel van de infrastructuur is in toenemende mate toe ook aan vernieuwing.

[1:58:20] Er zijn keuzes nodig om ook langjarig de opgave en het budget met elkaar in balans te houden.

[1:58:26] Daarom heb ik samen met ProRail een basiskwaliteitsniveau spoor uitgewerkt.

[1:58:30] Naar analogie van het basiskwaliteitsniveau op de Rijkswaterstaatnetwerken van vorig jaar.

[1:58:36] Ik heb de Kamer daar recent ook met een brief over geïnformeerd, over dat basiskwaliteitsniveauspoor.

[1:58:43] Wat is dat nou wat mij betreft?

[1:58:45] Dat is een stabiel, langjarig en robuust onderhoud van het Nederlands spoor.

[1:58:51] De uitgangspunten daarbij zijn het borgen van een veilig en betrouwbaar spoornetwerk,

[1:58:56] haalbaarheid en maakbaarheid, en passend binnen de beschikbare budgetten.

[1:59:00] Dat biedt duidelijkheid over de basiskwaliteit in het hele land.

[1:59:05] Bij het basiskwaliteitsniveau zijn keuzes nodig om de instandhoudingsbehoeften, de beschikbare

[1:59:10] capaciteit voor werkzaamheden op het spoor, de beschikbaarheid van personeel en de middelen

[1:59:15] op de begroting in een nieuwe balans te brengen.

[1:59:18] Daarbij denk ik dan aan efficiëntere uitvoering, gerichte keuzes in maatschappelijke ambities

[1:59:23] en ontwikkelingen en het kritische afwegen van beheer en onderhoud van stations en wisselverwarming.

[1:59:29] Ik zal in de komende periode met ProRail onderzoeken hoe de doelmatigheid van de instandhouding

[1:59:35] verder kan worden verbeterd.

[1:59:37] Natuurlijk houden we daarbij ook rekening met de maatschappelijke gevolgen.

[1:59:42] Zoals in de Kamerbrief over het basiskwaliteitsniveauspoor aangegeven, is er ook nog vanaf 2026 een restopgave,

[1:59:50] een budgettaire opgave.

[1:59:52] Daarvoor verken ik nog de opties binnen het mobiliteitsfonds.

[1:59:56] Daarbij zijn keuzes als een schuif van aanleg naar instandhouding niet uit te sluiten.

[2:00:02] In de komende maanden zal ik de dekkingsopties verder uitwerken, maar ik hoor natuurlijk ook

[2:00:06] graag van de Kamer, eventueel nog in tweede termijn, hoe zij tegen de problematiek aankijken

[2:00:11] en wat zij belangrijk vinden dat ik daarin meeneem.

[2:00:15] Dan heb ik één klein blokje over BKN Spoor, dus het basiskwaliteitsnet.

[2:00:21] Daarna heb ik nog een riedel vragen over allerlei onderwerpen.

[2:00:27] Even kijken.

[2:00:31] Meneer Van Dijk en de Hoop vroegen of de voorgestelde basiskwaliteit voldoende is om de afspraken die met de NS zijn gemaakt in het kader van de nieuwe HRN-concessie voor uitbreiding van de dienstregeling waar te maken.

[2:00:47] In essentie is het antwoord op die vraagje ja.

[2:00:50] Om de prestaties op het spoor te borgen, is het noodzakelijk dat het spoor goed onderhouden en vervangen wordt.

[2:00:55] Dat we voldoende budget en capaciteit voor werkzaamheden hebben om dat te kunnen uitvoeren.

[2:01:01] Daarom hebben we dat basiskwaliteitsniveau uitgewerkt.

[2:01:05] Daarmee is een goede basis gelegd voor de uitbreiding van het treinaanbod.

[2:01:09] De productverbeteringen die deel uitmaken van de nieuwe concessie 2533 zijn naast middelen

[2:01:17] voor het BKN-spoor opgenomen in het MIRT, zoals voor PHS, het programma hoogfrequent spoor.

[2:01:24] Mevrouw Veldman vroeg of het uitgangspunt bij BQAN is dat de meest belemmerende knijlpunten

[2:01:30] als eerste worden aangepakt en dat de rekening voor de belastingbetaler niet hoger wordt.

[2:01:38] Het basiskwaliteitsniveauspoor heeft betrekking op de instandhouding van het bestaande spoor.

[2:01:43] Het gaat niet over de aanpak van knijlpunten in de zin van aanleg en uitbreiding.

[2:01:48] Het gaat zowel om onderhoud als om vervanging.

[2:01:51] Dat is in zijn geheel prioritair als een fundament onder de mogelijke verdere uitbouw van het netwerk.

[2:01:58] Dat betekent ook dat ProRail de grootste knaalpunten als eerste aanpakt.

[2:02:02] Dat verandert door het basiskwaliteitsniveau niet.

[2:02:06] Ik stuur op instandhouding met één integraal budget, zodat ProRail daarbinnen vanuit hun

[2:02:11] eigen deskundigheid ook de optimale keuzes kan maken.

[2:02:15] ProRail optimaliseert daarbij ook op zo laag mogelijke lifecycle-kosten van de assets,

[2:02:22] zodat de rekening voor de belastingbetaler ook niet hoger wordt.

[2:02:26] De heer Van Dijk en de hoop die vroegen ook nog of je die differentiatie verder kunt duiden.

[2:02:32] Meneer Van Dijk legde daar heel erg de nadruk op.

[2:02:34] Van de regio mag niet leiden onder de Randstad en daar ben ik ook helemaal met hem eens.

[2:02:39] Ik denk dat die passage in de brief misschien tot iets meer onduidelijk heeft geleid dan de bedoeling was.

[2:02:45] Dus ik snap de vraag ook heel erg goed, want met differentiëren doe ik niet op variëren

[2:02:51] in prestaties of de staat van de infra.

[2:02:54] Ik bedoel wel dat we kritisch kijken of overal dezelfde ontwerpeisen en functionaliteit nodig

[2:02:59] is.

[2:03:00] Dat is afhankelijk van het gebruik van het baanvak.

[2:03:03] Dus bijvoorbeeld als het gaat om de aslasten van treinen die erop kunnen rijden, het profiel

[2:03:07] van vrije ruimte naast de trein en zo, en we gaan onderzoeken of dat doelmatiger is

[2:03:13] zonder dat de regio leidt onder de Randstad.

[2:03:15] En misschien even een voorbeeld, zoals ze het mij ook hebben toegelicht.

[2:03:19] Je hebt bepaalde stukken waar je eigenlijk misschien wel graag

[2:03:22] een dubbeldekker zou hebben rijden, en dat is in de Randstad.

[2:03:27] Maar daar wordt op basis van de keuzes die gemaakt worden

[2:03:30] toch gekeken of dat niet slimmer kan

[2:03:32] door daar bijvoorbeeld meer sprinters overheen te laten rijden.

[2:03:35] Dus het heeft niet te maken met alleen maar dingen in de regio versus Randstad.

[2:03:41] Er wordt gewoon slim gekeken naar hoe je het onderhoud op een goede manier kunt gaan doen de komende jaren.

[2:03:51] Meneer Van Dijk vroeg ook nog naar de kosten van instandhouding.

[2:03:54] Die lopen op, maar wat is nou precies de budgettaire opgave?

[2:03:58] In januari heeft de Kamer inzicht gekregen in de financiële opgave voor het mobiliteitsfonds.

[2:04:05] Voor instandhoudingsspoor gaat het in de periode tot en met 2038

[2:04:08] om een aanvullende budgetbehoefte van ongeveer 7 miljard.

[2:04:13] En daarvan is circa 2,9 miljard voor de periode 2026 tot en met 2030.

[2:04:22] Dus dat is een hele forse opgave.

[2:04:24] En daarom heb ik ook kritisch gekeken naar de scope van het BKN-spoor.

[2:04:28] Ik heb ook gekeken naar mogelijke versoberingen en ook inzet van efficiency-maatregelen,

[2:04:33] zowel op de korte als op de langere termijn.

[2:04:36] Daarmee kan ik een heel groot deel van de opgave wel al dekken, maar er blijft ook een deel van de

[2:04:40] dekkingsopgave over en die kan eigenlijk niet gemaakt worden zonder ingewikkelde keuzes te

[2:04:45] maken die ingepast moeten worden in het mobiliteitsfonds.

[2:04:52] Maar de volledige opgave is nog niet helemaal uitgehard, dus ik kan die cijfers daarvan nog

[2:04:59] niet precies geven.

[2:05:01] Meneer Van Dijk vroeg ook of er gekeken wordt naar hogere gebruiksvergoedingen voor vervoerders.

[2:05:06] Ik breng alle opties in kaart om de resterende budgettaire opgave binnen de kaders van de

[2:05:11] mobiliteitsfonds te krijgen.

[2:05:13] Een verhoging van de gebruiksvergoeding is daar ook één van.

[2:05:16] Net als een schuif van aandacht naar het standhouden kan ik dat op het moment ook niet uitsluiten.

[2:05:23] Meneer Van Dijk vroeg ook nog wat Defensie kan bijdragen voor het toenemende gebruik.

[2:05:29] Wie gebruik maakt van het spoor, draagt direct of indirect bij via de gebruiksvergoeding.

[2:05:35] Het basiskwaliteitsniveau ziet op het instand houden van het bestaande netwerk en aanpassingen

[2:05:40] van het netwerk voor militaire mobiliteit vergt separate aanleginvesteringen, waar op dit

[2:05:47] moment nog geen sprake van is.

[2:05:50] Dat was het einde van dit blokje.

[2:05:51] Ik weet niet of er nog...

[2:05:52] Ik kijk even of dat...

[2:05:54] Ik denk niet dat het tot vragen leidt.

[2:05:56] Dus vervolg de uvto zou ik zeggen.

[2:05:59] Ja, meneer Heutink had mij niet echt vragen gesteld, maar wel een aantal statements die mij toch uitlokken om wel een reactie te geven.

[2:06:09] En dat gaat bijvoorbeeld ook over die matige prestaties van NS.

[2:06:13] Ja, ik kan het niet laten.

[2:06:16] Ja, sorry, u kunt dat ook vrij doen hoor, want de heer Heutink heeft geen interrupties meer, dus gaat u gewoon.

[2:06:20] Het is een aanmoediging.

[2:06:22] Het wordt steeds beter, voorzitter.

[2:06:27] Maar even zonder gekheid, ik vind het natuurlijk ontzettend vervelend dat de reizigers met deze

[2:06:31] prestaties te maken krijgen, want het is cruciaal dat de reiziger kan rekenen op goed en betrouwbaar

[2:06:37] openbaar vervoer. Ik heb in aanvulling op de gewone verantwoordingsrapportages een brief

[2:06:42] gevraagd aan NS en ProRail met ook een nadere toelichting op de behaalde prestaties in 2023

[2:06:48] en ook hoe ze dat willen gaan verbeteren in 2024.

[2:06:52] Ik heb die brieven afgelopen week ook naar de Kamer gestuurd.

[2:06:56] Zoals gebruikelijk zal ik over de prestaties een formeel oordeel vellen op basis van de

[2:07:01] jaarrapportages van NS en ProRail, en die zal ik voor het zomerreces nog met de Kamer delen.

[2:07:09] Meneer Heutink had het ook nog over de asielzoekers in het OV.

[2:07:16] Kijk, het uitgangspunt voor het reizen met het openbaar vervoer is dat dat veilig kan,

[2:07:21] zowel voor reizigers als voor het personeel.

[2:07:24] En op een aantal plekken in Nederland heeft het openbaar vervoer te maken

[2:07:28] met specifieke overlast en ook geweld dat veroorzaakt wordt door asielzoekers.

[2:07:32] Dat heeft de aandacht van de staatssecretaris van JNV.

[2:07:35] Hij heeft de afgelopen jaren verschillende maatregelen genomen

[2:07:38] om de overlast te beperken.

[2:07:40] En aanvullend op die maatregelen is het afgelopen jaar door JNV en IMW

[2:07:44] samen met de sector gewerkt aan een integrale aanpak van overlastgevende asielzoekers in het openbaar

[2:07:50] vervoer om de overlast te voorkomen.

[2:07:53] Dat heeft geleid tot verschillende pilots en extra maatregelen met betrekking tot vervoersbewijzen,

[2:07:59] betaalmiddelen en voorlichting.

[2:08:01] De Kamer is ook door de minister van JNV en door de staatssecretaris van JNV op 10 november vorig

[2:08:08] jaar per brief geïnformeerd over de laatste tussenstand.

[2:08:10] Voor een nadere toelichting op de aanpak van overlastgevende asielzoekers verwijs ik ook

[2:08:16] naar de aanpak van de staatssecretaris van JNV.

[2:08:20] Ik moet wel zeggen dat hij echt heel betrokken is.

[2:08:22] We hebben daar een aantal keren samen in overleggen gezeten.

[2:08:26] Je ziet vaak dat er een heleboel wil is om het te doen, maar dat het in sommige gevallen ook niet lukt.

[2:08:34] Als het gaat om bijvoorbeeld die pasportcontroles of die ID-controles door handhavers in de treinen,

[2:08:42] dan mag je dat alleen maar doen met BOA's die officieel beedigd zijn door een gemeente of zo.

[2:08:50] Terwijl BOA's die in de treinen werken, hebben dat meestal niet.

[2:08:53] Dus die mogen dan weer niet toegang hebben tot bepaalde identiteitsgegevens in het kader van de privacy.

[2:09:01] Dat is de wet en regelgeving die er is.

[2:09:04] En we zitten dus ook te puzzelen, met name JNV, dus ik ga een heel klein beetje

[2:09:08] nu buiten mijn eigen portfeuille om, maar hoe kunnen we dat oplossen?

[2:09:11] Want we zien allemaal dat we het wel graag willen oplossen.

[2:09:13] En daar wordt heel intensief wel over nagedacht, ook door het ministerie van JNV.

[2:09:19] Maar ik verwijs meneer Heutink dus wel naar die collega.

[2:09:23] Dan had meneer Bamenga nog een vraag over de subsidieregeling

[2:09:26] elektrische personenauto's voor particulieren.

[2:09:28] De huidige regeling loopt dit jaar af.

[2:09:31] De regeling is gericht op particulieren die een kleine, compacte, nieuwe of gebruikte

[2:09:39] auto zoeken.

[2:09:40] Het meenemen van rechtspersonen in plaats van alleen particulieren vraagt een totale herziening

[2:09:44] van de regeling.

[2:09:46] Dus het stimuleren van deelauto's vraagt om een regeling en dat vraagt ook om tijd en

[2:09:54] geld.

[2:09:54] Dat vraagt om een nieuwe regeling en om tijd in geld.

[2:10:01] Dan heb ik nog een aanpassing van mijn antwoord op de volgende vraag.

[2:10:05] Dat gaat ook over deelauto's.

[2:10:10] Dat aantal is met 23 procent gestegen en dat moeten we doorzetten, zegt meneer Bamenga.

[2:10:14] Kan ik me niet als missie stellen om overal een deelauto binnen vijf minuten beschikbaar

[2:10:19] te hebben?

[2:10:20] En wat heb ik daar allemaal aan gedaan, vraagt hij ook.

[2:10:23] Nou, we werken heel erg hard aan het onderwerp deelmobiliteit.

[2:10:26] Ik ben bijvoorbeeld vorig jaar met mede- overheden

[2:10:29] een samenwerkingsprogramma gestart, dat heet natuurlijk Deelmobiliteit.

[2:10:34] En in dat programma werk ik onder andere gezamenlijk

[2:10:37] aan het gelijktrekken van regels,

[2:10:39] aan gezamenlijke monitoring en evaluatie

[2:10:41] en ook met allemaal als doel de verdere deelmobiliteit te bevorderen.

[2:10:46] Ik kan de ambitie niet uitspreken

[2:10:50] om overal binnen vijf minuten een deelauto te hebben,

[2:10:52] omdat dat ook echt aan de markt is.

[2:10:55] Het is een private markt, maar ik wil aan de Kamer duidelijk maken dat ik me aan het

[2:10:59] inspannen ben om deelmobiliteit en deelauto's verder te brengen en verder te laten groeien.

[2:11:05] Ik zal de Kamer ook binnenkort over de voortgang met betrekking tot deelmobiliteit informeren.

[2:11:11] Mevrouw Veldman vroeg nog hoe ik concrete, meetbare vorderingen, als het gaat om de

[2:11:19] Hoeveel spoortreinen zijn er nu daadwerkelijk meer gaan rijden in het afgelopen jaar?

[2:11:25] Sinds 2023 is de subsidieregeling Stimulering Modelshift van weg naar Spoor en Water van Kracht.

[2:11:32] Die regeling loopt van 2023 tot 2026.

[2:11:36] Met die regeling wordt de verplaatsing van doorgaand goederenvervoer gestimuleerd via een subsidie die gekoppeld is aan het aantal containers dat wordt verplaatst.

[2:11:46] Ik moet zeggen dat de subsidieregeling een succes is en vanwege het grote aantal aanvragen in 2023 is

[2:11:52] het beschikbare budget van weg naar spoor ook naar voren gehaald.

[2:11:58] Eind 2023 zijn modelshiftprojecten gestart om ongeveer 264.000 containers van de weg af te halen.

[2:12:05] En er komen dit jaar weer nieuwe projecten bij.

[2:12:08] Die projecten hebben een looptijd van 24 maanden, dus van twee jaar.

[2:12:12] Dus de realisatie van de projecten en de verwachte modelshift loopt nog.

[2:12:18] Dan had mevrouw Veldman nog een vraag over het rangeren van gevaarlijke stoffen op botlek

[2:12:22] en panis.

[2:12:25] ProRail heeft lekkages geconstateerd in de blusleidingen op de emplacementen.

[2:12:30] Uit voorzorgd wordt hier daardoor op panis al een deel van botlek niet meer met gevaarlijke

[2:12:37] stoffen gerangeerd.

[2:12:38] ProRail onderzoekt eerst grondig de oorzaak van de lekkages en bepaalt vervolgens wat er nodig is om

[2:12:44] dat ook te gaan herstellen, voordat het de emplacementen ook weer in gebruik neemt.

[2:12:50] Tot die tijd worden gevaarlijke stoffen op andere emplacementen in de haven gerangeerd om het

[2:12:56] zo ook veilig te laten verlopen.

[2:12:58] Ik heb deze en ook eerdere tegenslagen op dit project besproken met ProRail en ook gevraagd

[2:13:03] om te komen met een verbeterplan.

[2:13:05] Ik blijf de komende periode de voortgang op dat project monitoren.

[2:13:09] En ik zal de directie erop blijven aanspreken tijdens de reguliere overleggen die ik met ze heb.

[2:13:17] Mevrouw Veldman van de VVD, u heeft een interruptie over dit onderwerp.

[2:13:20] Gaat uw gang.

[2:13:21] Dank voor de toelichting van de staatssecretaris.

[2:13:24] Kan zij misschien toezeggen dat ze per brief de Kamer op de hoogte houdt van de ontwikkelingen?

[2:13:28] Want het duurt al best wel een tijd.

[2:13:31] En ik denk dat het heel erg van belang is dat die problemen zo snel mogelijk opgelast worden.

[2:13:36] Ik kan het toezeggen om dat in reguliere rapportages mee te nemen.

[2:13:43] Dan had mevrouw Veldman nog gevraagd of het door het verplaatsen van het rangeren voor treinen met

[2:13:49] gevaarlijke stoffen niet ook een toename is van veiligheidsrisico's.

[2:13:53] Ik heb net eigenlijk ook al gezegd dat totdat het probleem is opgelost, het ook op andere

[2:13:57] plekken wordt gerangeerd.

[2:14:00] Dan had meneer Van Dijk nog een vraag over hoe het concreet staat met het oplossen van de budgetspanning

[2:14:05] op het deel Veendam-Stadskanaal.

[2:14:08] Veendam-Stadskanaal is een project van Groningen.

[2:14:10] Er zit budgetspanning op het project en de hoogte wordt nu door hen verder uitgewerkt.

[2:14:16] De planuitwerking van het project kan in de tussentijd wel gewoon doorgaan.

[2:14:21] Aan het einde van die fase, in de loop van volgend jaar, zal met Groningen moeten worden overlegd

[2:14:25] hoe de budgetspanning opgelost kan worden.

[2:14:30] Meneer Van Dijk had ook nog een vraag over de Nederst-Zakselijn.

[2:14:33] Het toetje is tot laatst bewaard.

[2:14:37] Ik ben ook enthousiast over de Neder-Zakse lijn.

[2:14:40] Ik ben vorige week maandag nog in Koeverde geweest om met verschillende partijen uit de regio en uit

[2:14:46] Duitsland te spreken over het belang van de Neder-Zakse lijn.

[2:14:49] Ik zie de meerwaarde voor de lijn voor woningbouw, bedrijvigheid, toerisme en onderwijs.

[2:14:57] Een besluit over het vervolg is echter wel aan een volgend kabinet, meneer Van Dijk.

[2:15:03] via de voorzitter uitgehaald.

[2:15:07] En dan bent u aan het einde gekomen van uw betoog.

[2:15:10] Dan heeft de heer De Hoop nog een interruptie voor u.

[2:15:13] Heer De Hoop.

[2:15:14] Ja, meer een algemene vraag aan de staatssecretaris.

[2:15:18] Ik vind in alle brieven die we hebben gekregen,

[2:15:20] dat er best wel vooral uitgegaan wordt van de status quo,

[2:15:23] met name in het openbaar vervoer.

[2:15:25] En u heeft in mijn bijdrage ook gehoord

[2:15:27] dat GroenLinks Partij van de Arbeid vindt

[2:15:29] dat we daar nog best wel eens wat ambitieuzer in kunnen zijn.

[2:15:32] En ik weet dat de staatssecretaris ook, wat dat betreft,

[2:15:34] echt wel ambitieus is. En ik zou haar eigenlijk gewoon een open vraag willen stellen. Als zij

[2:15:40] nou een hartekreet zou mogen doen, wat er nou nodig is, omdat de openbaar vervoer echt

[2:15:45] een level omhoog te tillen de komende jaren. Wat zou dan, nou ja, de mogelijkheid om haar

[2:15:51] die hartekreeting te geven richting een nieuwe kabinet, onderhandelen, partijen. Waar ziet

[2:15:56] u nou nog kansen en wat zou uw hartekreet dan zijn?

[2:16:00] De staatssecretaris.

[2:16:02] We doen in de tussentijd Tromperoffel.

[2:16:06] Ja, ik vind dat een hele goede vraag van de heer De Hoop.

[2:16:09] Er zijn verschillende antwoorden die ik graag zou willen geven,

[2:16:14] maar ik denk één van de dingen waar ik echt best wel trots op ben,

[2:16:16] dat wij dat hebben volgehouden, allebei overigens, zowel de minister als ik,

[2:16:21] dat is dat we echt hebben gezegd, we moeten de basis op orde zien te krijgen.

[2:16:25] Als je wilt toewerken naar een stijging van gebruik van het openbaar vervoer,

[2:16:35] dan moet dat ook betrouwbaar zijn.

[2:16:38] En wat je hebt gezien, of wat wij hebben aangetroffen toen wij begonnen,

[2:16:41] dat is dat, en dat is ook de politiek voor een deel,

[2:16:45] dat er ook altijd heel veel nieuwe ambities zijn, en dat is ook prima,

[2:16:48] maar je moet wel ook altijd kijken hoe verhoudt zich dat tot de opdracht die je ook hebt

[2:16:53] om dat spoor, in mijn geval, ik zal voor mezelf spreken,

[2:16:56] om dat op een goede manier te onderhouden.

[2:16:58] Het is natuurlijk altijd interessant om, zeg maar, nieuwe projecten te dekken

[2:17:05] met bedragen die je eigenlijk nodig hebt voor beheer en onderhoud.

[2:17:09] En wij zijn daar best wel tegen aangelopen toen wij begonnen.

[2:17:13] En ik denk ook al door veranderende omstandigheden

[2:17:16] van bijvoorbeeld de bodem, het waterpeil,

[2:17:20] hebben wij echt geconstateerd, hier moeten wij wat aan doen,

[2:17:24] zowel voor weg als voor spoor.

[2:17:26] En we hebben toch echt wel onze rug recht gehouden en gezegd van,

[2:17:29] we blijven focussen op dat beheer en onderhoud,

[2:17:32] zodat het basisnet dadelijk zo robuust mogelijk is.

[2:17:35] Dus ik hoop dat wel ook mee te geven,

[2:17:37] dat daar echt de komende jaren fors op wordt ingezet.

[2:17:41] En dan vind ik het ook heel belangrijk dat een Kamer heel kritisch blijft volgen

[2:17:46] hoe daarin ook bijvoorbeeld een ProRail handelt,

[2:17:50] welke keuzes in de aanpak worden gemaakt,

[2:17:55] of dat allemaal op schema ligt.

[2:17:58] Want we hebben dat zo hard nodig.

[2:18:00] En we gaan uit van een groei van het spoor.

[2:18:03] Nou, laten we dan ook investeren in een goed degelijk basisnet.

[2:18:07] En natuurlijk ook, ambities is niks mis mee,

[2:18:10] maar dan wel en en, maar ga niet alleen maar nieuwe dingen doen

[2:18:15] en dat ten koste laten gaan van het onderhoud,

[2:18:17] want dan lopen we echt tegen een groter probleem aan over een aantal jaren.

[2:18:22] Dank u wel. Ik kijk nog even naar de leden of er nog andere interrupties openstaan.

[2:18:28] Dat is niet het geval. Dank voor de beantwoording aan de minister en de staatssecretaris.

[2:18:32] En dan gaan we over naar de tweede termijn en ik kijk even of daar behoefte aan is.

[2:18:36] Dat is niet het geval bij de heer Heuting, mevrouw Veldman niet,

[2:18:40] de heer Olvendijk twijfelt nog, daar komen we zo terug,

[2:18:42] De heer De Hoop, u wel, en de heer Wemenga.

[2:18:47] De heer Oliverdijk, korte tweede termijn. Gaat uw gang.

[2:18:50] Dank, voorzitter. Ik was nog vergeten om complimenten te geven aan de minister

[2:18:53] om te beginnen met de voortvarende aanpak van de Nationale Aanpak

[2:18:56] van Spreiden van Verkeer. Die zou ik graag bij deze ook nog uiten,

[2:18:59] omdat wij denken bij NSG dat het op de korte termijn

[2:19:01] wel degelijk ook verlichting kan bieden, dus daar zijn we heel blij mee.

[2:19:05] Ook blij met de toezegging wat betreft de fietsen om nog eens kijken

[2:19:09] naar Zuid en het Oosten en dat mee te nemen, de forskingsrapportage.

[2:19:11] en ook mijn vraag eigenlijk nog om die 3% acuut,

[2:19:13] om daar ook dat daarin mee te nemen, hoe dat wordt aangepakt.

[2:19:16] Want dat werd wel aangegeven, maar graag daar nog even een verduidelijking op dat punt.

[2:19:20] En toch even voor mij zelf.

[2:19:22] We krijgen dus waarschijnlijk bij Prinsjesdag dat nieuwe afweegkader voor nieuwe investeringen.

[2:19:27] Dat is, als ik het goed begrijp, de fase van meerder onderzoek naar verkenning,

[2:19:31] waarbij ook het budget eraan toe gaat kennen. Daar wordt dat in gehanteerd.

[2:19:34] Nou hebben we eind van het jaar twee belangrijke te doen.

[2:19:38] Gaat er vanuit dat er dan een nieuwe missionair kabinet zit,

[2:19:40] namelijk de Lelylijn, een Nederzakse lijn.

[2:19:42] Mijn vraag is concreet, kan die daar dan ook worden gebruikt?

[2:19:45] Tot slot nog een vraag aan de staatssecretaris over inderdaad het BKN-spoor

[2:19:50] en die differentiatie in het netwerk en die aslasten.

[2:19:53] Ik denk dat ik het goed begrijp, maar toch even voor de zekerheid.

[2:19:56] Neem een lijn als Groningen-Leeuwarden-Enkelspoor, daar kunnen nu sprinters rijden.

[2:20:00] Betekent dat wel heel concreet dat de kans dat daar dan ook ooit dubbeldekkers kunnen rijden

[2:20:04] wel heel klein wordt?

[2:20:05] Gewoon ter verduidelijking nog die vraag.

[2:20:07] En wat betreft defensie begreep ik nou goed

[2:20:09] dat daar nog naar gekeken wordt.

[2:20:11] We gaan ook weer een tankbataillon aanschaffen.

[2:20:14] Ik herinner me uit mijn jeugd nog al die langsrijdende tanks op treinen.

[2:20:18] Dat lijkt mij nogal wat doen voor de aslast.

[2:20:20] Misschien wordt daar nu ook naar gekeken.

[2:20:23] Dank voor uw gebruik van uw volledige tweede termijn.

[2:20:26] Dat wil ik ook graag aan de heer De Hoop meegeven,

[2:20:28] dat we ruim een minuut hebben voor de inbreng in de tweede termijn.

[2:20:31] Gaat uw gang.

[2:20:33] Dank, voorzitter. En ik heb toch een behoefte aan een twee-minutendebat.

[2:20:37] Laat ik beginnen met dat ik bij de bewindspersonen ook een compliment wil geven.

[2:20:43] Omdat ik echt vind dat zij in de afgelopen periode, als je kijkt naar de investeringen die naar infrastructuur gaan,

[2:20:49] echt een cantering hebben ingezet.

[2:20:51] Allereerst dat er veel meer naar spoor is gegaan.

[2:20:54] Daar ben ik echt heel blij mee.

[2:20:55] En de tweede cantering is dat we ook echt eerst naar de basis hebben gekeken.

[2:20:59] Want inderdaad, niet alles kan.

[2:21:01] En ik vind echt dat er een goede weg in is geslagen door het kabinet.

[2:21:05] Ik heb ook heel veel dingen wel kritiek gehad, maar hier ben ik echt heel blij mee.

[2:21:08] En ik hoop ook dat de nieuwe bewindspersonen en onderhandelende partijen daarin ook een voorbeeld volgen en meeluisteren.

[2:21:16] En dat we echt kiezen voor fatsoenlijk onderhoud, infrastructuur op orde waar dat kan.

[2:21:21] Maar juist OV en goed onderhoud is de komende jaren heel hard nodig.

[2:21:26] Anders ben ik echt bang dat we de komende jaren in een infrastructuurcrisis zitten.

[2:21:29] En we kunnen nu de juiste keuzes maken.

[2:21:31] Dat zal op de onderhandelingstafel, waar de heer Heutink het debat wel voert,

[2:21:36] vast ook besproken worden, dus ik hoop dat er goed geluisterd is.

[2:21:39] Dank u wel. Ik wil u toch de vraag stellen waarover u een twee minuten debat zou willen voeren.

[2:21:46] Wij zouden toch iets meer sturing nog willen geven in de keuzes richting spoor.

[2:21:52] Op onderhoud heb ik toch nog een aantal tunten waar wij de accenten zouden leggen.

[2:21:59] Dus dat is de richting waar u op kunt.

[2:22:01] Ik vraag dat natuurlijk omdat de minister en de staatssecretaris u wellicht nog kunnen overtuigen in de tweede termijn

[2:22:08] over een aantal punten, dus vandaar.

[2:22:11] Heeft u een punt van orde? Of een interruptie?

[2:22:14] Ja, omdat we net dat twee minuten debatspoor hebben gehad over dit thema strakke regie.

[2:22:17] Er zijn allerlei moties ingediend, daar gaan we nog over stemmen dinsdag.

[2:22:20] Dus ik zou toch de heer De Hoop willen vragen of het echt noodzakelijk is om dan weer een twee minuten debat aan te vragen.

[2:22:25] Ja, daar gaan de individuele leden en fracties over.

[2:22:27] Ik heb gevraagd net waar het over gaat.

[2:22:30] En wellicht kan de heer De Hoop nog overtuigd worden in de tweede termijn,

[2:22:33] maar het staat ieder vrij om een twee minuten debat aan te vragen.

[2:22:37] Nog een reactie dan op de heer De Hoop?

[2:22:39] Ja, want het is een vraag aan mij.

[2:22:40] Kijk, dit is wel het moment waar wij als Kamer nog kunnen sturen

[2:22:44] richting de volgende meerdperiode.

[2:22:45] En laat ik even heel eerlijk zeggen,

[2:22:47] er zijn natuurlijk partijen die hier aan tafel zitten,

[2:22:49] die daar ook andere mogelijkheden voor hebben, die mijn fractie gewoon niet heeft.

[2:22:53] En dat heb ik bij het twee minuten debat nog wel.

[2:22:54] En daarom wil ik daar graag gebruik van maken.

[2:22:56] Helder.

[2:22:56] Ik kijk nog even of de heer Bamenga van D66 nog een inbreng in de tweede termijn wil leveren.

[2:23:02] Heel erg kort, meer een soort opmerking eigenlijk.

[2:23:06] Want ik was tevreden met de antwoorden van de bewindse personen.

[2:23:11] Dus dank daarvoor.

[2:23:15] Ik wilde het toch even opmerken omdat er een paar keer inderdaad ook in dit debat gesproken is

[2:23:20] over overlastgevende asielzoekers.

[2:23:24] Eerder ook natuurlijk door de heer Heutink.

[2:23:27] En ook de staatssecretaris heeft daar een aantal keer naar gerefereerd.

[2:23:31] En ik begrijp dat dat in onderzoeken te lezen is en rapporten.

[2:23:35] En dat er vooral daarnaar gerefereerd wordt.

[2:23:38] Maar ik wil toch wel zeggen dat voor mij in ieder geval een bepaald gevoel kan bekruipen...

[2:23:45] dat het heel stigmatiserend kan werken.

[2:23:47] Op het moment dat je spreekt over overlastgevende boeren of overlastgevende asielzoekers of overlastgevende...

[2:23:56] Het zijn iedere keer bepaalde groepen, terwijl je denkt van ja, er is spraak van overlast en die mensen moet je dan maar aanpakken.

[2:24:04] Want wat is dan de volgende stap? De volgende stap is inderdaad, wat er net al gezegd is, misschien moeten we extra gaan controleren.

[2:24:09] Ja, maar hoe zien die asielzoekers er dan uit in die treinen? Hoe ga je ze dan oppikken?

[2:24:13] En voordat je het weet zit je dus in de molen waar je je dus etnisch profileert.

[2:24:17] En daar wil ik zeg maar op waken.

[2:24:20] En daar gaat mijn opmerking over dat wij echt wel hier in de Kamer moeten uitkijken

[2:24:26] dat wij bepaalde groepen verder stigmatiseren.

[2:24:30] Er komt een interruptie op van de heer Huiting van de PVV.

[2:24:33] Voorzitter, D66 zet de grenzen wagenwijd open en gaat hier nu in dit debat zeggen

[2:24:38] dat wij niet de problemen mogen benoemen die worden veroorzaakt dankzij het beleid

[2:24:42] van D66, want dat is wat hier gebeurt.

[2:24:45] En ik zou D66 willen vragen om hetzelfde betoog

[2:24:48] nog eens te houden aan het spoorpersoneel wat in hun gezicht gespugeld wordt.

[2:24:53] Tegen de mensen die niet meer in de trein durven.

[2:24:55] Tegen de mensen die belaagd worden in de trein of in de bus.

[2:24:59] Als D66 dat ook durft te zeggen tegen die mensen, dan wens ik hem daar succes mee.

[2:25:04] Maar het is volledig absurd

[2:25:07] dat we dit probleem hier vandaag niet mogen benoemen van D66.

[2:25:11] Nogmaals, wij blijven dat consequent doen.

[2:25:15] Dat is geen vraag, hoor ik.

[2:25:17] Maar toch een reactie.

[2:25:19] In tegendeel met de PVV respecteren we wel de grondwet.

[2:25:24] En gaan we niet mensen beoordelen op basis van allerlei groepskenmerken.

[2:25:29] Wat de PVV wel doet.

[2:25:32] Wat wij hier zeggen is dat je de problemen gewoon keihard moet aanpakken.

[2:25:37] Maar dat je mensen niet moet beoordelen op basis van groepskenmerken.

[2:25:40] omdat ze er zelf niet wat aan kunnen doen.

[2:25:43] En dat vinden wij zeer oneerlijk.

[2:25:45] En wij willen dat ook de PVV de grondwet en het staatsrecht hierin gaat respecteren.

[2:25:51] Want daar gaat het wat mij betreft om en daar ging mijn opmerking over

[2:25:55] dat we niet bepaalde groepen verder gaan stigmatiseren

[2:25:58] die het niet voor zichzelf kunnen opkomen en waarvan wij hun stem niet kunnen horen.

[2:26:03] Helder. Ik kijk nog even voor de afsluiting...

[2:26:07] Mevrouw Veldman, u heeft nog een opmerking.

[2:26:09] Nou ja, toch als voor de tweede termijn, ik wilde wel graag de bewindspersonen hartelijk

[2:26:13] danken voor alle informatie en de antwoorden op de vragen en ik zie uit naar alle acties

[2:26:18] die er nog aankomen.

[2:26:19] Dank u wel.

[2:26:20] Dank u wel.

[2:26:21] Dan gaan we door met de tweede termijn aan de kant van de regering en ik wil graag het

[2:26:25] woord al eerst weer geven aan de minister.

[2:26:26] Gaat uw gang.

[2:26:28] Ja, voorzitter.

[2:26:29] Dank.

[2:26:29] Ik dank de commissie ook voor hun aardige woorden in tweede termijn, daar waar de complimenten

[2:26:35] kwamen.

[2:26:37] Ik zag nog een enkele vraag op mijn terrein.

[2:26:40] De heer Van Dijk vroeg naar dat afwegkader.

[2:26:42] Ja, als dat het dan is, kunnen we het dan ook gebruiken.

[2:26:44] Dat is wel de ambitie.

[2:26:47] We hebben eerder ook al een brief gestuurd naar de Kamer, ook met de categorisering van hoe zo'n

[2:26:51] afwegkader eruit zou kunnen zien.

[2:26:54] Dus dat zou ook wel tot inspiratie kunnen leiden, maar ik denk dat dit dan ook een vraagstuk is.

[2:26:58] Als het er eenmaal ligt, Prinsjesdag, dan kan dat ook verder benut worden.

[2:27:02] Misschien nog één zin in reactie op het aangekondigde twee-minutendebat.

[2:27:08] Ik heb het volgens mij ook al ergens aan het begin van mijn termijn gezegd, want als beoogd wordt om

[2:27:13] investeringsbeslissingen nog nader te beïnvloeden door middel van een motie nu, dan moet ik er

[2:27:18] vooral op wijzen dat, omdat wij demissionair zijn, wij geen beleidsrijke begroting vaststellen.

[2:27:24] Dus gebruikelijk is als de extrapolatie komt in het mobiliteitsfonds sowieso dat eerst de nieuwe

[2:27:32] begrotingsmiddelen met voorrang worden ingezet voor beheer, onderhoud et cetera.

[2:27:36] Daarna het dekken van doorlopende verplichtingen en daarna kun je dan nog afwegingen maken en dan

[2:27:44] overigens ook nog het opvangen van risico's en tegenvallers.

[2:27:46] En daarna kun je nog integrale afwegingen maken of je nog dingen extra doet.

[2:27:51] Alleen wij zijn demissionair, dus op dit moment zullen we dan ook als er een motie wordt ingediend

[2:27:56] die zegt, doe dit of dat met de nieuwe investeringen, dan zullen we de uitvoering van zo'n motie ook aan

[2:28:01] een nieuw kabinet te laten. Dus wellicht dat dat nog zou kunnen helpen in het overwegen

[2:28:07] of een twee minuten debat, of dat plaats moet vinden en zo ja, wanneer.

[2:28:11] Dank u wel.

[2:28:13] De staatssecretaris nog voor de tweede termijn.

[2:28:16] Ja, ik wilde misschien toch nog even op meneer Van Dijk reageren, ook over de manier waarop

[2:28:22] we omgaan met het WK en Sporen. Als voorbeeld Utrecht-Leiden. Dat is misschien namelijk

[2:28:28] Een goede verbinding ligt niet bepaald in de regio zoals wij de regio beschrijven.

[2:28:34] En we hebben de keuze om heel veel geld in de slappe bodem te steken,

[2:28:38] om daar met een dubbeldekker te gaan rijden.

[2:28:40] Of we zetten het geld anders in aan rijden, daar bijvoorbeeld met een sprinter.

[2:28:45] En dat is een afweging, dat gaan we richting de zomer maken.

[2:28:49] Maar meneer Van Dijk weet dat ik de komende maanden in elk geval nog wel mee aan tafel zit.

[2:28:53] En dan kan ik meteen even mooi het bruggetje maken naar meneer De Hoop, want die vroeg ook nog net van wat zou je nou doen als je nog wat zou mogen meegeven.

[2:29:06] En een van die andere dingen die ik echt zou willen meegeven, ik kan het toch niet laten als ik hier spreek voor de relatief nieuwe commissie,

[2:29:13] dat is echt zorgen voor een goede spreiding door heel het land.

[2:29:17] Want daar hebben wij ook denk ik heel veel op ingezet de afgelopen jaren.

[2:29:20] Ik heb ook zelf best een moeilijke keuze moeten maken met de Noord-Zuidlijn,

[2:29:24] toen we echt een flinke bezuiniging voor de kiezer hadden.

[2:29:28] En het alternatief was echt geweest

[2:29:30] om ook op een heleboel kleine projecten in de regio te temporiseren.

[2:29:35] En dat zijn keuzes die bewust wel natuurlijk uiteindelijk gemaakt zijn

[2:29:41] zoals ze gemaakt zijn.

[2:29:42] En we gaan natuurlijk wel ons best doen om ook daar alle inspanningen te leveren,

[2:29:46] maar dat je ook altijd het belang van die regio en van heel Nederland op een goede manier voor ogen houdt,

[2:29:54] dat gaat mij heel erg aan het hart.

[2:29:57] En ik denk eigenlijk de Kamerleden die hier zitten ook.

[2:30:03] Dan nog over het vervoer van militair materieel.

[2:30:08] Dat gebeurt vooral van Vlissingen en Rotterdam naar Duitsland en Polen.

[2:30:12] En juist op die trajecten is het natuurlijk erg belangrijk om de baanstabiliteit op orde te hebben.

[2:30:16] Dus dat is ook een terecht punt.

[2:30:18] De aandacht daarvoor is door de oorlog in Oekraïne sterk gestegen en we zijn daarom ook in overleg

[2:30:23] met de collega's van Defensie om te zien hoe we het spoor en de vervoersvraag die mogelijk

[2:30:30] er is, zo goed mogelijk daarop kunnen inzetten.

[2:30:34] Dus die overleggen die lopen en mocht daar nog nieuws over te melden zijn, dan zullen

[2:30:38] we dat uiteraard aan de Kamer laten weten.

[2:30:42] Dank u wel. Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de tweede termijn aan de kant van de regering.

[2:30:49] En dan hebben we nog wat administratie te doen met elkaar voordat we dit debat gaan beëindigen.

[2:30:57] Allereerst is er door het hitte hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid een twee minuten debat aangevraagd.

[2:31:04] En er zijn nog een aantal toezeggingen gedaan, brieven aan de Kamer die ik even langsloop en dan kijk ik even of die goed genoteerd zijn.

[2:31:10] Er zijn er viertal.

[2:31:12] De eerste is dat de minister toezegt de maatschappelijke opbrengsten op te nemen in de voortgangsrapportage

[2:31:16] en inzicht te geven in de doeltreffertijd van bestedingen en daarbij rekening te houden

[2:31:20] met extra inspanningen die gemeenten en regio's daarvoor moeten plegen.

[2:31:24] Dit is een toezegging aan mevrouw Veldman van de VVD in haar rol van rapporteur woningbouw

[2:31:29] en mobiliteit.

[2:31:32] De tweede toezegging is dat de minister zegt toe om een verzameling van verkeersveiligheid

[2:31:35] in te gaan op de regionale verschillen in de breedte van fietspaden.

[2:31:37] Dit is een toezegging aan de heer Olge van Dijk van NSC.

[2:31:40] De minister zegt toe om in een brief nader in te gaan op het rapport van TNO over vervoersarmoede.

[2:31:45] Zal deze brief de Kamer doen toekomen voor het plenaire debat over vervoersarmoede?

[2:31:50] Dat is een toezegging aan de heer De Hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:31:54] En de laatste en vierde toezegging.

[2:31:56] De staatssecretaris zegt toe de Kamer te informeren over de voortgang van het oplossen

[2:31:59] van de problematiek bij rangeerterrein voor gevaarlijke stoffen in pernis.

[2:32:02] Dat is een toezegging aan mevrouw Veldman van de VVD.

[2:32:05] Voorzitter, Botlek en Pernis.

[2:32:10] Botlek en Pernis is het.

[2:32:12] Ja, zeker.

[2:32:13] Dat waren de toezeggingen, zoals genoteerd.

[2:32:18] De heer Onge van Dijk heeft nog iets voor de administratie.

[2:32:22] Ja, ik kom er op terug.

[2:32:26] Helemaal goed.

[2:32:28] Dan zijn we toch binnen de termijn van drie uur en binnen tweeënhalf uur aan het einde gekomen van dit debat over de strategische keuzebereikbaarheid.

[2:32:37] Ik wil iedereen die hier op de publieke tribune dit debat heeft gevoerd

[2:32:40] hartelijk danken voor de belangstelling. Ook voor de mensen die dat via de

[2:32:43] livestream hebben gedaan. Dank aan de minister en staatssecretaris van

[2:32:46] Infrastructuur en Waterstaat voor hun aanwezigheid en ondersteuning.

[2:32:49] Dank aan de leden voor dit debat en de Griffie voor de ondersteuning.

[2:32:53] En ik sluit dit debat. Dank u wel.