Emancipatie

[0:00:02] Goedemorgen. Ik open hierbij het debat van de Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

[0:00:09] We spreken vandaag van tien tot drie. Enorm lang debat, maar over het niet onbelangrijke onderwerp emancipatie.

[0:00:17] Ik heet minister van OC, van harte welkom. Fijn dat u er bent.

[0:00:21] En alle leden, het zijn er nogal veel, ook van harte welkom. Goed u hier te zien.

[0:00:28] Ik wil afspreken. We hebben vijf minuten spreektijd per fractie.

[0:00:33] Ik zou willen voorstellen om, zullen we zeggen, twee interrupties in tweeën.

[0:00:37] En dan kijken we ook even hoe we in de tijd zitten.

[0:00:40] Laten we gewoon een mooi debat met elkaar van maken.

[0:00:43] Ik hoop dat we na de eerste termijn van de Kamer

[0:00:46] schorsen even voor de voorbereiding van aan de zijde van het kabinet.

[0:00:51] En is daar ook gelegenheid om even een snelle lunch te nemen

[0:00:54] en dan kunnen we daarna weer door met de eersttermijn aan de zijde van de Kamer.

[0:01:00] Ook even in het kader van de huishoudelijke mededelingen.

[0:01:03] Mevrouw Dobbe is geen lid van deze commissie, formeel.

[0:01:09] Dus officieel vraag ik u dan of u ermee instemt dat zij hier spreekt.

[0:01:13] Er wordt gevronst, maar daarna wordt er vriendelijk naar u geknikt.

[0:01:19] Dus van harte welkom.

[0:01:20] En daarmee geef ik u ook direct als eerste het woord, mevrouw Dobbe.

[0:01:27] Het is aan u.

[0:01:28] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:30] En dank aan deze commissie dat ik hier het woord mag voeren.

[0:01:34] En dan direct ook de mededeling.

[0:01:36] Ik moet een beetje heen en weer lopen zo meteen, omdat er ook een plenair debat is waar ik ook word verwacht.

[0:01:42] Maar dat is niet uit desinteresse.

[0:01:44] Dat kan ik u verzekeren.

[0:01:45] Dus ik probeer zo goed als mogelijk hier aan mee te doen.

[0:01:52] Nou, emancipatie.

[0:01:53] Als de emancipatie van vrouwen in dit tempo doorgaat, dan duurt het nog 72 jaar voordat gelijkheid is bereikt in Nederland.

[0:02:01] En dat duurt te lang.

[0:02:02] En we maken het graag, denk ik hier allemaal in deze zaal nog mee, dat we dit wel bereiken.

[0:02:07] Kijken we naar de loonkloof.

[0:02:09] In het bedrijfsleven verdienen vrouwen vorig jaar 16,4% minder dan hun mannelijke collega's.

[0:02:15] In de publieke sector is die kloof wat kleiner, maar ook nog steeds veel te groot.

[0:02:20] Er is al veel over gepraat en ongetwijfeld zal hier nog veel over gewisseld worden vandaag.

[0:02:26] Maar er is ook al heel veel geregeld, al heel veel vastgelegd.

[0:02:29] Wat kunnen we nu doen om aan deze loonkloof echt definitief een einde te maken, vraag

[0:02:35] ik ook aan de minister.

[0:02:36] We hebben in het verleden ook al veel voorstellen gedaan, initiatiefvoorstellen, moties, amendementen,

[0:02:42] van alles.

[0:02:43] Ik ben gewoon heel erg benieuwd.

[0:02:44] Wat kunnen we nou echt doen om deze loonkloof te dichten?

[0:02:47] En beroepen waarin vrouwen oververtegenwoordigd zijn, worden te vaak structureel ondergewaardeerd.

[0:02:54] Ik denk hier bijvoorbeeld aan het basisonderwijs, aan de zorg, schoonmakers, medewerkers in de

[0:02:59] kinderopvang.

[0:03:00] Vaak kwamen zij de afgelopen jaren in actie.

[0:03:03] Zij voeren eigenlijk een klassenstrijd voor een eerlijke beloning en voor financiële onafhankelijkheid.

[0:03:10] Goede en toegankelijke kinderopvang, beter ouderschapsverlof, meer zekere banen,

[0:03:17] contracten zijn nodig.

[0:03:19] En dat is natuurlijk allemaal ook helemaal niet nieuw, want hier hebben we het ook al jaren over.

[0:03:23] Welke extra stappen gaat de minister hierin zetten om te zorgen dat ook dit gaat gebeuren?

[0:03:29] Want er zijn heel veel ambities, er is al heel veel geregeld en toch gebeurt het niet.

[0:03:36] Zeker als het gaat om kinderopvang.

[0:03:37] De plannen zijn nu uitgesteld tot 2027.

[0:03:40] Kan dat niet sneller?

[0:03:41] Wij willen dat echt heel graag sneller.

[0:03:44] En wat ons betreft is het ook tijd om kinderopvang in eigen hand te nemen.

[0:03:48] Kinderopvang zou een publieke voorziening moeten zijn, hoort daarbij niet op de markt thuis.

[0:03:51] Dat is heel belangrijk, ook voor de emancipatie en arbeidsdeelname van vrouwen.

[0:03:54] En is de minister het daarmee eens?

[0:03:57] Een lage waardering maakt vrouwen kwetsbaar.

[0:03:59] Vrouwen hebben een grote risico om in armoede te raken.

[0:04:02] Bijna de helft van de vrouwen in Nederland is afhankelijk van een partner of van de overheid.

[0:04:07] In mijn eigen woonplaats Arnhem heeft twee derde van de vrouwen of meisjes straatintimidatie

[0:04:12] of seksueel overschrijdend gedrag meegemaakt.

[0:04:16] In die straten waar je in het donker naar huis loopt, met de sleutels in de hand,

[0:04:20] waar je net doet alsof je aan het bellen bent, ik app je als ik thuis ben.

[0:04:25] En elke acht dagen wordt in Nederland een vrouw vermoord omdat ze vrouw is.

[0:04:28] Femicide als het ultieme dieptepunt voor een totaal gebrek aan respect voor vrouwen.

[0:04:35] Dit is extra voor bijvoorbeeld vrouwen met een migratieachtergrond.

[0:04:39] Die verdienen nog minder en die hebben vaker te maken met geweld.

[0:04:42] Het is belangrijk dat deze vrouwen ook zelf hun strijd voor gelijkheid kunnen voeren.

[0:04:49] Inmiddels, een heel aantal jaren geleden al, concludeerde de VN-vrouwenrechtencomité dat

[0:04:54] dat de emancipatie-subsidiebeleid zich te weinig richt op zwarte migranten- en vluchtelingenvrouwenorganisaties

[0:05:00] en dat de criteria stuit in de praktijk te vaak deze organisaties uitsluit voor subsidies.

[0:05:07] Hoe staat het hier nu mee? Is het nu beter?

[0:05:09] En wat wordt er gedaan om te zorgen dat deze vrouwen zich via deze organisaties,

[0:05:14] grassroots-organisaties, wel kunnen strijden voor gelijkheid en hun rechten?

[0:05:16] En hoe ondersteunen wij die strijd?

[0:05:18] Want wij horen van een aantal van deze organisaties dat deze kritiek nog steeds actueel is.

[0:05:23] Dan wil ik nog aandacht vragen voor de meisjes en vrouwen die zijn besneden, volgens de laatste

[0:05:27] cijfers.

[0:05:28] Die zijn inmiddels ook al een aantal jaren oud en dat zijn naar schatting 41.000 vrouwen

[0:05:33] in Nederland.

[0:05:34] Gemiddeld ruim 200 per jaar die het risico lopen op genitale mutilatie.

[0:05:39] Ik vroeg mij af, die cijfers zijn al redelijk oud, hoe staat het er nu voor, hoe gaat het

[0:05:43] met de aanpak hiervan en is die aanpak effectief, wat kunnen we hier aan doen en wat kunnen

[0:05:47] we hierover zeggen?

[0:05:49] Tot slot wil ik vragen hoe het staat met de uitvoering van de motie van Jasper van Dijk

[0:05:54] en Valstar uit 2022 over huwelijkse gevangenschap.

[0:05:58] Deze motie is met brede steun aangenomen hier in de Tweede Kamer, maar is ook het resultaat

[0:06:02] van eerdere verzoeken al vanuit de Kamer om hiermee aan de slag te gaan, bijvoorbeeld

[0:06:06] het internationaal agenderen van huwelijksgevangenschap, de dialoog aangaan met een aantal landen voor

[0:06:10] de erkenning van Nederlandse echtscheidingsbeschikkingen.

[0:06:13] Hoe staat het hier nu mee?

[0:06:16] Dank u wel.

[0:06:17] Dank u wel.

[0:06:17] Keurig binnen de tijd.

[0:06:18] En als u dus moet gaan, dan bent u geëxerciteerd.

[0:06:21] Dank u wel.

[0:06:22] We gaan luisteren naar Dit Kost Iets.

[0:06:24] Ook voor u gaan de vijf minuten in.

[0:06:26] Dit Kost Iets.

[0:06:26] Ook voor mij een disclaimer, dat ik weg moet in van dat parallelle debatten.

[0:06:32] Voorzitter, ik ben zelf queer en non-binair.

[0:06:34] Wat nu vooral betekent dat ik een vriendin heb en ik me niet in de hokjes man en vrouw voel.

[0:06:40] Ooit kwam ik als oorlogsvluchteling uit Bosnië naar Nederland.

[0:06:42] Ik ben opgegroeid met familie, met verschillende achtergronden en geloven.

[0:06:45] Ik heb altijd geleerd dat we in de kern allemaal niet zo van elkaar verschillen.

[0:06:50] Helaas heb ik ook gezien hoe enkele kwaadwillende politieën het toch lukte om groepen tegen

[0:06:54] elkaar uit te spelen.

[0:06:56] Het begon subtiel met woorden.

[0:06:58] Uiteindelijk is daar alle allende uitgekomen.

[0:07:02] Onrecht tegen de ene groep zal zich altijd verspreiden naar andere groepen.

[0:07:06] Daarom is het me alles waard dat we als Tweede Kamer laten zien dat mensen op ons kunnen

[0:07:11] vertrouwen.

[0:07:12] Dat we voor iedere groep opkomen die wordt gediscrimineerd.

[0:07:14] Dat we ons uitspreken en inzetten voor een samenleving waarin we ons in elkaar verplaatsen

[0:07:19] en waarin verschillen worden gebruikt om samen verder te komen.

[0:07:23] Dat betekent ook dat we als politici echt reflecteren over hoe we over anderen praten.

[0:07:29] In de politiek wordt terloops gesproken over kopvolden, trans personen worden weggezet

[0:07:33] als gevaar, LGBT-rechten als kwaadaardige ideologie, mensen met een niet-westerse migratieachtergrond

[0:07:38] als een plaag of inherent haatdragend.

[0:07:41] Het is een glijdende schaal, en ik word daar echt oprecht verdrietig van.

[0:07:45] Als politici maken of kraken we de rechtsstaat.

[0:07:49] Laten we ons vaker afvragen.

[0:07:50] Is dit echt hoe we over onze medeburgers willen spreken?

[0:07:53] Is dit het voorbeeld dat we willen geven aan onze kinderen?

[0:07:56] Wat doet het eigenlijk met onze geloofwaardigheid als we steeds roepen

[0:07:59] dat we het belangrijk vinden dat mensen beoordeeld worden op hun kwaliteiten,

[0:08:02] maar ondertussen in de Eerste Kamer de wet die mensen moet beschermen

[0:08:05] tegen discriminatie bij sollicitatie wordt afgeschoten?

[0:08:07] willen we als Kamer geloofwaardig overkomen, dan moeten we in actie komen voor iedereen die dat nodig heeft.

[0:08:13] Het is geen kwestie van of of, maar en en.

[0:08:16] Het welzijn van de hele samenleving stijgt als meer mensen zichzelf kunnen zijn en omarmd worden.

[0:08:22] Voorzitter, ik richt me vandaag even op de LHBTI-onderwerpen gezien de tijd.

[0:08:27] Als queer persoon wil ik niets anders dan over mijn eigen leven kunnen beslissen

[0:08:31] en straks mijn eigen kind in vrijheid en veiligheid zien opgroeien.

[0:08:34] Ik zie echt dat Nederland steeds verder wegzakt op de Europese ranglijst van lhbti-rechten.

[0:08:40] Het gaat vaak om hele basale zaken, nog steeds, na decennia.

[0:08:44] Ik noem maar drie voorbeelden.

[0:08:46] Eén. Zelfmoordcijfers bij lhbti- plus jongeren liggen veel hoger dan gemiddeld.

[0:08:51] Onderzoek geeft aan dat die lhbti-jongeren nog steeds niet veilig zijn op school.

[0:08:55] Welke maatregelen neemt de minister, zodat jongeren zichzelf kunnen zijn op school?

[0:08:59] Wanneer maakt hij een einde aan de zogenaamde identiteitsverklaringen?

[0:09:02] De Kamer heeft eerder om actie gevraagd.

[0:09:05] En kan de minister reageren op de 15 aanbevelingen van de mensenrechtencommissaris van de Raad

[0:09:10] van Europa?

[0:09:11] Hoe gaat de minister ervoor zorgen dat bijvoorbeeld transjongeren meer zichzelf kunnen zijn op

[0:09:15] alle scholen?

[0:09:17] Dan het tweede punt, de wettelijke bescherming van interseksche kinderen moet er eindelijk

[0:09:20] komen.

[0:09:21] Het is onbestaanbaar dat Nederland medisch niet-noodzakelijke behandelingen van interseksche

[0:09:25] kinderen laat plaatsvinden zonder hun toestemming.

[0:09:28] Dat leidt vaak tot levenslange lichamelijke en psychische littekens.

[0:09:31] Het is niets minder dan mensenrechten schending, dat al lang had moeten stoppen.

[0:09:35] Is de minister bereid om voor het nieuwe kabinet een voorzet te maken om dit wettelijk eindelijk te borgen?

[0:09:40] En voorzitter...

[0:09:40] O, jong. Zullen we een kleine schorsing...

[0:09:43] Je kunt ook door die bel heen spreken.

[0:09:44] Ja, heel goed.

[0:09:47] ...overkomen als we naar het martelgang.

[0:09:49] We stoppen heel even. We wachten.

[0:10:01] Voor de mensen die het volgen, dit is dus de bel dat er in de plenaire zaal debat begint.

[0:10:06] Iedereen vraagt zich af waarom moet dat een minuut duren.

[0:10:08] Niemand heeft daar het antwoord op.

[0:10:09] Dat duurt een minuut.

[0:10:11] Na tien seconden weet je ook wel dat er iets te doen staat,

[0:10:13] maar die andere vijftig seconden zitten we dan gewoon uit.

[0:10:16] En dat doen we elke dag.

[0:10:35] Ja, u vervolgt u betogen.

[0:10:37] Dank u wel, voorzitter.

[0:10:40] Een op de negentig personen is intersekser,

[0:10:42] maar toch is er te weinig kennis hierover.

[0:10:44] Dat zorgt voor heel veel problemen.

[0:10:46] Is de minister bereid actief in te zetten op kennisverspreiding

[0:10:48] over interseksten in de Nederlandse samenleving?

[0:10:51] En zo ja, hoe?

[0:10:52] Het derde punt is dat veel mensen te maken hebben

[0:10:54] met meervoudige discriminatie.

[0:10:56] Dus bijvoorbeeld een combinatie van discriminatie op basis van huidskleur, handicap en gender.

[0:11:00] De Kamer vroeg de regering in een breedgesteunde motie om meer onderzoek en maatregelen tegen

[0:11:05] deze intersectionele discriminatie te nemen.

[0:11:07] Wanneer komt het onderzoek hiernaar en de pilot?

[0:11:09] Is de minister bereid een actieplan te maken voor een eventueel nieuw kabinet?

[0:11:12] Ten slotte, voorzitter, ik zie te vaak collega's moties indienen over levens van bijvoorbeeld

[0:11:16] trans mensen, terwijl zij niet één keer de moeite hebben genomen om met iemand die

[0:11:20] trans is te spreken.

[0:11:21] Laten we daar alsjeblieft nu mee stoppen.

[0:11:23] De beslissingen die we hier maken hebben echt impact op het leven van mensen.

[0:11:27] Zij dragen de gevolgen van beleid en van de woorden die politici kiezen om over mens

[0:11:32] en hun leven te spreken.

[0:11:33] Belangrijk is om steeds in samenspraak met mensen waar het over gaat tot beleid te komen.

[0:11:36] Kan de minister aangeven of hij hiervoor nog verbeteringen ziet als het gaat om een breed

[0:11:41] emancipatiebeleid?

[0:11:42] Dank u wel.

[0:11:44] Dank u wel.

[0:11:45] We gaan luisteren naar de betoog van mevrouw Rodekerk.

[0:11:48] We hebben haar gisteren welkom geheten.

[0:11:50] Welkom terug in de Kamer en we gaan naar u luisteren.

[0:11:53] Mevrouw Roudekerk, zij spreekt namens D66.

[0:11:59] Dank, voorzitter.

[0:12:01] Wat is het mooi om mijn kamerwerk te mogen beginnen

[0:12:04] met het debat over het belangrijke emancipatiebeleid.

[0:12:09] In 2010 maakte ik een theatervoorstelling

[0:12:11] met transpersonen in Kathmandu, Nepal.

[0:12:15] Ik zag daar wat uitsluiting met mensen doet

[0:12:17] en hoe belangrijk het was dat zij voor even zichtbaar zichzelf konden zijn.

[0:12:22] De afgelopen tien jaar zette ik mij in

[0:12:24] voor vrouwen en LBTI-personen in de Amsterdamse politiek, bijvoorbeeld door het tegengaan van

[0:12:29] straatintimidatie en het instellen van bufferzones rondom abortusklinieken.

[0:12:33] Ik kijk ernaar uit om samen met u allen te blijven strijden voor gelijke rechten van vrouwen en

[0:12:38] LBTI'ers, juist in deze tijd.

[0:12:41] Want voorzitter, het is deze week 23 jaar geleden dat het homohuwelijk in Nederland werd ingevoerd.

[0:12:48] Het was vooruitstrevend en het maakte onze land internationaal bekendstaat om haar tolerantie.

[0:12:54] Een land waar iedereen vrij is om zichzelf te zijn.

[0:12:58] Een land waarin je geslag niet je kansen op de arbeidsmarkt bepaalt en waarin je niet

[0:13:02] bang hoeft te zijn voor geweld of intimidatie om wie je bent.

[0:13:06] Wie wil er niet wonen in zo'n land?

[0:13:08] Maar we zijn dit land nog niet.

[0:13:11] De afgelopen jaren hebben we belangrijke stappen gezet in de goede richting.

[0:13:14] We hebben de Grondwet aangepast om discriminatie op basis van seksuele gerichtheid te verbieden.

[0:13:20] Dankzij de Quotumwet stijgt het aantal vrouwelijke commissarissen.

[0:13:23] Ouders verdelen zorg en werk steeds vaker gelijk en het aantal vrouwen dat financieel onafhankelijk is, stijgt.

[0:13:29] Vorige maand nog lanceerde minister Dijkstra een mooi plan om meer onderzoek te doen naar vrouwspecifieke aandoeningen.

[0:13:35] En het probleem van grensoverschijnend gedrag staat definitief op de kaart.

[0:13:39] Tegelijkertijd maak ik me ook zorgen.

[0:13:42] Jongeren zijn in toenemende mate vatbaar voor een constructief wereldbeeld,

[0:13:46] waarin we decennia teruggaan in de tijd als het gaat om de positie van vrouwen.

[0:13:51] Belangrijke hervormingen om de vrijheid van ouders te vergroten laten op zich wachten,

[0:13:55] zoals gratis kinderopvang en wetgeving om de loonkloof te dichten.

[0:13:59] Genderrechten worden als politieke munitie gebruikt en het zelfbeschikkingsrecht staat

[0:14:03] wereldwijd onder druk.

[0:14:05] Meer dan de helft van de LBTI'ers kiest ervoor om niet hand in hand te lopen uit angst voor

[0:14:09] geweld.

[0:14:10] Dus, voorzitter, het is geen tijd om onze zegeningen te tellen en achterover te gaan

[0:14:15] leunen.

[0:14:15] Het ingezette beleid van het kabinet zal ook onder een nieuwe regering doorgaan moeten vinden

[0:14:19] als we dat vrije en veilige land voor iedereen willen zijn.

[0:14:23] Ik hoop ook in deze Kamer meerderheden daarvoor te vinden.

[0:14:26] Want er moet een tandje bij.

[0:14:28] En wat D60 betreft wachten we daar niet mee.

[0:14:30] Zeven op de tien LBTI-personen krijgt te maken met geweld en intimidatie en dat richt zich

[0:14:35] met name op jongeren en transpersonen.

[0:14:37] Toch zien we dat het aantal meldingen achterblijft.

[0:14:40] Om nog niet te spreken over het aantal veroordelingen.

[0:14:42] Jaarlijks worden er naar schatting minder dan vijf daders veroordeeld voor LBTI-discriminatie.

[0:14:47] Dat moet anders.

[0:14:48] De aangiftebereidheid en de capaciteit om deze te behandelen moeten omhoog.

[0:14:53] We hebben nu vier discriminatierechercheurs.

[0:14:55] Dat moeten er veel meer worden.

[0:14:57] Daarbij moeten de roze-in-blauw netwerken van de politie worden versterkt.

[0:15:00] Daarom vraag ik de minister of hij vervolg geeft aan het actieplan veiligheid LBTI, met

[0:15:06] daarin meer capaciteit voor de politie, betere wetgeving die discriminatie tegengaat en maatregelen

[0:15:11] om het fysieke gevoel van veiligheid te vergroten.

[0:15:13] Is de minister bereid om dat samen met zijn collega van JNV op te pakken?

[0:15:18] Voorzitter, tot slot.

[0:15:21] Twee jaar geleden lanceerde deze minister samen met de minister van SZW het Nationaal Actieplan

[0:15:28] Grensoverschrijdend Gedrag.

[0:15:30] Mariette Hamer werd aangesteld als regeringscommissaris.

[0:15:34] De maatschappelijke dialoog is hiermee goed op gang gekomen, maar nog lang niet voorbij.

[0:15:39] We worden nog iedere zoveel weken opgeschrikt door nieuwe berichten over wangedrag.

[0:15:44] De situatie met studenten in Utrecht als laatste bericht.

[0:15:46] De opdracht van de regeringscommissaris loopt over een jaar af.

[0:15:50] Is de minister bereid om deze termijn te verlengen?

[0:15:55] We hebben hier de mogelijkheid om dat veilige en vrije land voor iedereen mogelijk te maken.

[0:16:00] Ik hoop dat we daar met een brede Kamermeerderheid aan kunnen werken.

[0:16:07] Dank u wel.

[0:16:08] Eerst een interruptie van het lid Kostings.

[0:16:10] Nee, ik wil mezelf alleen maar excuseren en nog vermelden dat mijn inbreng namens ook

[0:16:15] Volt was.

[0:16:16] Dank u wel.

[0:16:17] Dank u wel.

[0:16:17] Ik wens u veel succes bij het volgende debat.

[0:16:23] We gaan luisteren naar mevrouw Zeedijk.

[0:16:25] Zij spreekt namens de fractie NSC.

[0:16:29] Bedankt, voorzitter.

[0:16:31] Als dochter van een moeder die zichzelf trots feministe noemt,

[0:16:34] en moeder van drie jongvolwassen dochters,

[0:16:37] vind ik het een voorrecht,

[0:16:38] terwijl ik hier een bijdrage mag leveren aan het emancipatiedebat.

[0:16:42] Waar de generatie van mijn moeder aan de basis heeft gestaan

[0:16:45] van de pil en de abortuswetgeving

[0:16:47] en die van mijn dochter strijdt tegen online discriminatie en grensoverschrijdend gedrag

[0:16:52] heeft mijn generatie nooit echt op de barricade gestaan.

[0:16:55] Dus voorzitter, ik heb iets in te halen.

[0:16:59] Onze fractie is radicaal tegen discriminatie, met artikel 1 van de grondwet als ons mantra.

[0:17:05] Vrouwenrechten en die van de regenbooggemeenschap zijn bij NSC dan ook in goede handen.

[0:17:10] Hoewel we nog nooit zoveel wetgeving hebben gehad om discriminatie tegen te gaan, zien

[0:17:14] we in de samenleving helaas een ander beeld.

[0:17:16] Ik maak me zorgen over de tegenstellingen tussen inwoners van onze steden en die van

[0:17:20] onze dorpen, tussen vrouwen en mannen, tussen moslims, christenen en joden en tussen homo's

[0:17:26] en hetero's.

[0:17:27] Of zoals het COC bijna eufemistisch in haar brief schreef, de norm uit de wet is nog niet

[0:17:32] altijd de norm in de samenleving.

[0:17:36] Voor de verkiezingen was ik met mijn man op groepsreis en we zaten met z'n allen rond

[0:17:40] het kampvuur en emancipatie kwam ter sprake.

[0:17:43] Een van de mannen sprak uit dat hij vond dat die emancipatie nu toch echt wel ver genoeg

[0:17:48] was gegaan.

[0:17:49] Hij had het gevoel zich te moeten verdedigen voor zijn man zijn en hij ergerde zich als

[0:17:53] hij weer eens een reclame zag waarin een domme man geholpen moest worden door een slimme

[0:17:57] vrouw.

[0:17:58] En het is waar, voorzitter.

[0:18:00] Als je het weet, dan valt het je op.

[0:18:03] Een lesbische vrouw die naast hem zat, stelde dat als dat nou zo was, waarom zij die emancipatie

[0:18:09] dan niet ervaarde in haar dagelijks leven.

[0:18:10] De negativiteit die zij ervaarde was de afgelopen jaren juist toegenomen en ik denk dat ook

[0:18:16] zij gelijk heeft.

[0:18:18] Ik ben benieuwd hoe de minister deze ervaringen plaatst in onze gemeten Europese toppositie.

[0:18:24] Is hij, met meer levenservaring dan de meesten van ons, het met mij eens dat de werkelijkheid

[0:18:29] in onze samenleving anders is en dat het gat eigenlijk groeit?

[0:18:33] Er is dus werk aan de winkel, maar wat dan?

[0:18:36] Onze fractie ziet een aantal grote thema's waar ik er vandaag drie uit wil belichten.

[0:18:41] De eerste is wat mij betreft online discriminatie en computeralgoritmes.

[0:18:46] Ik erger me aan wat ik allemaal tegenkom op social media.

[0:18:50] Als je als vrouw iets ambitieuzer bent dan gemiddeld, of een keer opkomt voor de regenbooggemeenschap,

[0:18:56] dan lijkt het soms wel vrij prijsschieten.

[0:18:59] Het is ook zo makkelijk om gewoon op die centknop te drukken.

[0:19:03] En om dan nog maar niet te spreken over de echt onsmakelijke foto's en filmpjes.

[0:19:08] Dus stel dat je zoiets voor je raam zou hangen, dan zou dat toch ook worden ingegrepen.

[0:19:12] Er zijn meldpunten, maar ze worden te weinig gebruikt om te kunnen handhaven.

[0:19:16] Dus hoe kunnen we deze laagdrempeliger maken, vraag ik de minister.

[0:19:24] Het tweede punt dat aandacht verdient is de financiële zelfredzaamheid van vrouwen.

[0:19:29] De deeltijdcultuur in Nederland zorgt ervoor dat we daar echt weinig meters maken.

[0:19:33] De discussie rond de gratis kinderopvang helpt hierbij niet, want als je er zelfs voor zou

[0:19:38] is die onuitvoerbaar.

[0:19:40] Bovendien ken ik veel vrouwen in mijn omgeving,

[0:19:42] in de dorpen van Brabant, die de kres

[0:19:44] associëren met je kind dumpen,

[0:19:46] terwijl ze school zien als een verrijking.

[0:19:49] Nieuw sociaal contract

[0:19:50] wil graag dat er plannen gemaakt worden

[0:19:52] om de schooluren uit te breiden.

[0:19:54] Een rijke schooldag noemen we dat.

[0:19:56] Maar wij, Sport en Cultuur Club,

[0:19:58] samenwerken met scholen om ervoor te zorgen

[0:20:00] dat alle kinderen lid kunnen worden van verenigingen

[0:20:02] onder de verlengde schooltijd.

[0:20:04] Dit komt ten goede aan de rust van de

[0:20:06] en de ouders en dan ziet iedereen door de week misschien ook weer eens gezamenlijk aan het avondeten.

[0:20:12] Hoe kijkt de minister tegen een dergelijk plan als alternatief voor gratis kinderopvang?

[0:20:17] En tot slot, voorzitter, mijn persoonlijke barricade onderwerp, de overgang.

[0:20:23] Voor mij en mijn vriendinnen een beladen onderwerp.

[0:20:29] Want 80% van de vrouwen ervaart klachten van de overgang die hen belemmerd in hun werk.

[0:20:33] Nu steeds meer vrouwen van mijn leeftijd fulltime werken, komt dit onderwerp nadrukkelijker

[0:20:39] naar boven.

[0:20:41] Want voorzitter, ik zou echt niet weten hoe ik de afgelopen vier maanden mijn baan had

[0:20:45] moeten doen zonder mijn oestrogeenpleisters.

[0:20:48] En waar vriendinnen in het buitenland met een bezoekje aan de huisarts de juiste medicijnen

[0:20:52] meekrijgen, duurt het in Nederland vaak jaren.

[0:20:56] En dan nog vinden huisartsen dat je na zes maanden alweer moet stoppen.

[0:20:59] Voorzitter, we lopen in Nederland hopeloos achter en ik zou graag die minister nog eens

[0:21:04] expliciet horen zeggen wat wij samen met de minister van VWS

[0:21:08] op korte termijn in gang gaan zetten om echt het verschil te maken.

[0:21:12] Want ruim 250.000 vrouwen met klachten kunnen niet wachten.

[0:21:15] Deze hormonen moeten net zo makkelijk beschikbaar komen

[0:21:18] als de anticonceptiepeel voor de generatie van mijn dochters.

[0:21:22] Dank u wel.

[0:21:24] Dank u wel.

[0:21:25] Ja, ik zag u voorzichtig, maar toch een interruptie van mevrouw Becker op uw zede.

[0:21:31] Ja, want volgens mij is het ontzettend goed en fijn

[0:21:34] dat we vandaag weer met elkaar na een hele lange tijd een emancipatiedebat hebben,

[0:21:38] ook met veel nieuwe gezichten en misschien ook wel met de inbreng van een aantal nieuwe partijen zoals NSC.

[0:21:45] En ik denk dat dit debat dan zich ook leent om een beetje bij elkaar af te tasten van

[0:21:50] hoe kijken we nou naar dat onderwerp emancipatie?

[0:21:53] En mevrouw Zeedijk heeft het over de barricade, het belang van jezelf kunnen zijn,

[0:21:57] wat natuurlijk iets is waar we het in deze commissie dan vaker over hebben

[0:22:00] als het ook over de LHBT-gemeenschap gaat.

[0:22:03] En nou viel het mij in de voorbereiding van het debat op.

[0:22:06] Ik heb heel veel gelezen en ik heb ook naar het regenboogakkoord, het roze stembusakkoord gekeken.

[0:22:12] En het viel mij op dat NSC dat niet heeft getekend.

[0:22:15] En ik was benieuwd, hoe staat NSC daarin en wat was daar de reden voor?

[0:22:20] Mevrouw Sederhijk.

[0:22:22] Oeh, dat is alweer een tijdje geleden.

[0:22:24] Tijdens de campagne was dat, geloof ik.

[0:22:26] Ik denk dat ik gewoon kan zeggen dat we het gemist hebben.

[0:22:29] We waren ontzettend druk met het oprichten van de nieuwe partij, maar we hadden het natuurlijk kunnen tekenen.

[0:22:37] Oké, dan is dat duidelijk.

[0:22:39] We gaan luisteren naar mevrouw Moedler.

[0:22:41] Zij spreekt namens fractie GroenLinksP vanavond.

[0:22:44] Mevrouw Moedler.

[0:22:44] Dank u wel, voorzitter.

[0:22:45] Als je al deze progressieve bijdragers hoort, dan denk je er is niks aan de hand.

[0:22:49] Dit gaat hartstikke goed in Nederland, maar allesbehalve.

[0:22:53] Ik maak me namelijk wel zorgen over de rechten van vrouwen van minderheden en van de LHBTQI-plus-gemeenschap.

[0:22:59] Daar waar wij als land voorloper waren met ons emancipatiebeleid, lijken we nu achter te lopen.

[0:23:06] Een groep mensen wordt structureel uitgesloten en achtergesteld.

[0:23:10] In plaats van ons daar nog steviger tegen te verzetten, kijken we toe hoe het senaat het toezicht

[0:23:16] gelijke kansen bij werving en selectie in de Eerste Kamer verwerpt.

[0:23:20] We zien hoe de provincie Friesland, die zich zogenaamd als regenboogprovincie kwalificeert,

[0:23:24] besluit geen regenboogbeleid te voeren.

[0:23:26] En laten we toe dat vrouwen nog steeds niet gelijkwaardig zijn op de werkvloer.

[0:23:30] In een eerste reactie van de minister op deze ontwikkelingen ziet hij ook dat er zorgelijke,

[0:23:36] terugtrekkende bewegingen worden gemaakt als het gaat om het emancipatiebeleid.

[0:23:40] Ik wel namelijk, voorzitter.

[0:23:42] Eén ding kunt u van mij aannemen.

[0:23:44] Ik zal er alles aan doen, zolang ik Kamerlid ben, maar ook daarbuiten, om het geluid van

[0:23:49] deze groep te laten horen, want ik weet wat ik zelf heb moeten ervaren als vrouw om het

[0:23:55] emancipatieproces van mijn omgeving te bevorderen, hoe ik mijn hart heb moeten maken voor gelijkheid

[0:24:00] en gelijkwaardigheid en mijn inbreng zal vandaag ook in die lijn zijn.

[0:24:04] En laat ik in dat kader direct beginnen met het onderwerp gendergelijkheid.

[0:24:08] Ik kan het namelijk ook niet vatten dat we anno 2024 nog steeds 13 procent als vrouw minder

[0:24:14] verdienen voor hetzelfde werk in het aantal uren dan mannen en dat dit, omdat het niet

[0:24:19] vanzelf gebeurt, via een Europese richtlijn longtransparantie rechtgezet moet worden.

[0:24:24] Wat mij betreft wordt die richtlijn zo snel mogelijk geïmplementeerd.

[0:24:29] Hoe ver staat het ermee?

[0:24:30] Gebeurt dat niet, dan overweeg ik alsnog dat wij ons eigen initiatiefvoorstel hieromtrend

[0:24:34] gaan indienen.

[0:24:36] Nog ernstiger vind ik het gegeven dat binnen de groep vrouwen van kleur, handicap, arbeidsmigrant,

[0:24:43] et cetera, dubbele discriminatie wordt ondervonden.

[0:24:45] In mijn beleving moet er voor deze intersectionele loonkloof ook onderzoek komen.

[0:24:51] Dan het vrouwenquotum.

[0:24:52] Het werkt.

[0:24:53] Bij de raden van commissarissen gaat het eindelijk de goede kant op, maar bij de raden van bestuurders

[0:24:58] stagneert het aantal bij 15 procent.

[0:25:01] Als er dan wordt geconstateerd dat die weinige vrouwelijke bestuurders het wel goed doen,

[0:25:05] lees het CPB, niet minder competent zijn dan mannen, mind you, dan verhult dat de wrange

[0:25:12] werkelijkheid dat men het bij de mannelijke bestuurders kennelijk wel accepteert als deze

[0:25:17] beroerd presteren.

[0:25:18] Slechts de helft van grote bedrijven rapporteert in het SerDiversiteitsportaal over hun streefcijfers.

[0:25:23] Ik wil dat de regering de druk nu al opvoert, zodat meer grote bedrijven de verplichte

[0:25:28] rapportage gaan waarmaken en de wet eerder dan 2027 wordt geëvalueerd.

[0:25:33] Graag een reactie.

[0:25:35] Wat mij betreft moet de overheid overigens zelf ook een rolmodel zijn als het gaat om

[0:25:39] genderdiversiteit.

[0:25:40] In Spanje en in Frankrijk werken ze met een gendergelijkheidsplan, omdat heel veel onderwerpen

[0:25:46] met elkaar samenhangen, van gelijke beloning tot bijvoorbeeld verlof of seksuele intimidatie.

[0:25:51] Wil de minister daarmee aan de slag gaan?

[0:25:53] Te beginnen bij de ministerie zelf.

[0:25:56] Naast vrouwenrechten zie ik ook een zorgelijke ontwikkeling ten opzichte van de positie en

[0:26:01] rechten van de LHBTQI-plussers.

[0:26:04] Jaarlijks worden er 2500 meldingen gedaan van geweld en discriminatie.

[0:26:09] Er werd net al gezegd dat gemiddeld vijf worden veroordeeld.

[0:26:12] En volgens het WODC blijkt dat het bijna altijd gaat om jonge mannen die bovengemiddeld vaak

[0:26:16] met justitie in aanraking zijn geweest.

[0:26:19] In mijn beleving moeten we alles op alles zetten om die veiligheid van de LHBTQI-plus-gemeenschap

[0:26:23] te borgen.

[0:26:24] Inderdaad, door meer discriminatieregisseurs, meer tijd en geld voor rozen in blauw, door

[0:26:30] verplichte aandacht op de politieacademie.

[0:26:33] Vindt de minister dat ook?

[0:26:34] En hoe gaan we dat dan terugzien?

[0:26:36] Binnen die groep heeft in mijn beleving ook de biplusmensen, asexuele en transpersonen

[0:26:42] extra aandacht nodig.

[0:26:44] Ik wil dat de minister toezegt dat er periodieke voortgangsbrieven komen over het biplusbeleid

[0:26:49] en eigenlijk dat hij ook zijn best doet om asexualiteit onderdeel te laten uitmaken van

[0:26:54] het emancipatiebeleid.

[0:26:56] Ik wil aandacht vragen voor de duizend tot tweeduizend dak- en thuisloze LHBTIQ-jongeren

[0:27:02] die vaak om hun identiteit uit huizen worden gezet.

[0:27:05] Ik weet dat er plannen waren, maar waar blijven ze?

[0:27:08] In Utrecht hebben ze een mooi voorbeeld, de tussenvoorziening die opvang regelt, maar

[0:27:13] het is gewoon niet voldoende.

[0:27:15] En tot slot, voorzitter, dan rond ik af, seksueel grensoverschrijdend gedrag.

[0:27:20] Ik denk dat er gewoon een beerpunt is geopend en terecht ook, want ik hoef maar de krant

[0:27:26] open te slaan en grensoverschrijdend gedrag komt voor in de sport, in de media, in de

[0:27:31] En ik maak me met name zorgen over die bangenlijsten op die universiteiten.

[0:27:37] Dat vind ik gewoon letterlijk schaamteloos.

[0:27:41] Ik heb eerder gepleit voor verplichte MeToo-lessen op de universiteiten en een doorlopende leerlijn

[0:27:48] van het PO en het WO.

[0:27:49] Hoe staat het ermee?

[0:27:50] En ja, voorzitter, en dan rond ik echt af, ik ben groot voorstander van het verlengen

[0:27:55] van de positie van de regeringscommissaris, want haar werk is nog lang niet af.

[0:28:01] Dank u wel, mevrouw Moedler.

[0:28:03] De heer Stoffer spreekt namens de SGP en hij krijgt van mij nu het woord.

[0:28:07] Aan u, de heer Stoffer.

[0:28:09] Dank, voorzitter.

[0:28:10] Ja, ik ben niet nieuw in de Kamer, maar wel nieuw op dit dossier.

[0:28:15] En als ik dat allemaal zo heb gelezen, dan denk ik dat het emancipatiebeleid gaat over

[0:28:19] een hele brede waaier van onderwerpen.

[0:28:22] En iedereen kiest daar denk ik zo uit wat ook speerpunten zijn.

[0:28:27] Als ik kijk, zeg maar historisch gezien, begon emancipatie met het vrijmaken van zonen uit de vadelijke macht.

[0:28:33] Maar inmiddels is het wel helder denken we aan heel veel andere groepen die onvrij zijn of zich onvrij voelen.

[0:28:39] Asielzoekers, sporters, migrantengroepen, vrouwen en zo zou ik nog een hele tijd door kunnen gaan.

[0:28:45] Begrip als etniciteit, seksualiteit en gender vullen de beleidspagina's.

[0:28:50] De vrijheid om jezelf te zijn staat centraal.

[0:28:52] Kort naar Pasen zou ik meewillen geven wat Jezus tot ieder van ons zegt, ongeacht onze

[0:28:58] situatie.

[0:28:59] Als de Zoon van God u vrij maakt, dan zult u ook werkelijk vrij zijn.

[0:29:03] En vanuit die vrijheid zet ik, ZDSGP, zich graag in om maatschappelijke misstanden tegen

[0:29:08] te gaan.

[0:29:10] Voorzitter, volgens de wettelijke burgerschapsopdracht moet de scholen niet alleen respect bijbrengen

[0:29:14] voor afkomst, geslacht en seksuele gerichtheid, maar ook voor godsdienst en levensovertuiging.

[0:29:20] En wie door die bril naar het emancipatiebeleid kijkt, ontdekt iets merkwaardigs.

[0:29:25] Daarin komt het respect voor godsdienst en namelijk steeds bekaarder af.

[0:29:29] Liberalen bedingen dat scholen hun godsdienstige identiteit

[0:29:32] niet meer mogen opschrijven in een identiteitsverklaring.

[0:29:35] En een vergelijkbaar probleem zien we bij de regenboogcultuur.

[0:29:38] De paarse druk is op sommige scholen soms zo sterk

[0:29:41] dat sociale veiligheid in het geding kan komen.

[0:29:44] En ik ben benieuwd of de minister kan reflecteren

[0:29:47] op deze paradox van de vrijheid.

[0:29:50] Hoe kunnen scholen de burgerschapsopdracht serieus nemen

[0:29:53] als ze zelf in de praktijk de mond gesnoerd worden

[0:29:55] en leerlingen zich op hun eigen school soms minder thuisvoelen?

[0:30:00] Voorzitter, als SGP vraag ik hier ook met voorrang aandacht voor een groep

[0:30:04] die in de emancipatiewaaier niet direct aan bod komt,

[0:30:07] namelijk de Joodse gemeenschap.

[0:30:09] Wij maken ons zorgen over de positie van Joden in Nederland.

[0:30:13] Het antisemitisme spat inmiddels van de straten

[0:30:16] en Joden hebben te maken met de zwaarste categorieën problemen die je in het kader van de emancipatiebeleid kunt bedenken.

[0:30:22] Joodse leerlingen gaan naar gebunkerde basisscholen,

[0:30:24] het dragen van een keppeltje blijkt op veel plekken gevaarlijk,

[0:30:27] en er is sprake van mishandeling,

[0:30:29] en zelfs tijdens een culturele uitvoering moeten Joodse burgers bang zijn voor agressie.

[0:30:34] Mijn vraag is, wat kan de minister hiermee doen in zijn beleid?

[0:30:40] Als de sociale veiligheid van leerlingen in het emancipatiebeleid een zorgenkind is,

[0:30:43] dan zou de Joodse leringen daar ook uitdrukkelijk aandacht verdienen.

[0:30:49] Voorzitter, dan vrouwen aan de top.

[0:30:51] Daar zijn we als SGP enthousiast over, topvrouwen.

[0:30:54] Daar kun je er niet teveel van hebben.

[0:30:56] Zo, dan ga ik dit debat vanmiddag niet afronden,

[0:30:58] omdat ik naar de installatie moet van Yvonne Hondema,

[0:31:01] de nieuwe chef van de eenheid Midden-Nederland.

[0:31:05] Zo zie je me, ja.

[0:31:07] Ik verras mijn buurvrouw, geloof ik.

[0:31:10] Ik kan het niet anders zeggen als ik hier tussen zoveel topvrouwen zit.

[0:31:14] Maar, voorzitter, ik vind wel iets anders ook, namelijk het kan wel problematisch worden,

[0:31:20] goede dingen, als je ze bij wet voor gaat schrijven.

[0:31:23] Er zijn bijvoorbeeld relatief weinig vrouwen actief in de top van bouwbedrijven.

[0:31:27] En mijn vraag is, wat vindt de minister hiervan?

[0:31:29] Is dit vooral een probleem of allereerst een begrijpelijke realiteit?

[0:31:33] Gaan we dan bedrijven ook bezighouden met het kwotum of rekenen we ook mee op die situatie

[0:31:38] in een bedrijf een afspiegeling is van de hele situatie in de bedrijf zelf?

[0:31:42] De minister schrijft voor dat hij ook voor publieke en zen-publieke sectoren

[0:31:46] streefcijfers wil verplichten voor vrouwen aan de top.

[0:31:49] Mijn vraag is, gaat dat ook gelden in het onderwijs?

[0:31:51] Zo jauw verhoudt zich dat tot de recente regels over de evenredige vertegenwoordiging van vrouwen

[0:31:56] in leidinggevende posities in het onderwijs?

[0:31:59] Zou het niet goed zijn om eerst te kijken wat ervaringen zijn voordat weer nieuwe regels

[0:32:03] worden uitgevaardigd?

[0:32:06] Voorzitter, veel meer dan een vrouw aan de top zou de aandacht misschien uit moeten gaan

[0:32:10] naar vrouwen in de knel.

[0:32:12] Ik noem hier de mensonterende praktijk van prostitutie,

[0:32:15] waar veel vrouwen in ons land dag in dag uit in gevangen zitten.

[0:32:19] Het is schrikbarend dat dit in Nederland gebeurt.

[0:32:22] En wie de opvattingen van experts in de afgelopen jaren hoort,

[0:32:25] weet dat het percentage gedwongen prostitutie minimaal een ruime meerderheid bedraagt,

[0:32:29] tot misschien wel 80 of 90 procent.

[0:32:32] En het baat de SGP zorgen dat het kabinet bewust het woord sekswerk gebruikt,

[0:32:36] in plaats van prostitutie, om vrouwen niet te stigmatiseren.

[0:32:39] Maar wat hierdoor in de praktijk vooral dreigt te gebeuren, is niet te stigmatiseren, maar

[0:32:46] het signalen negeren over de grootste groep kwetsbare vrouwen.

[0:32:50] De landelijke officier mensenhandel van het OM zegt bijvoorbeeld waar we echt van af moeten

[0:32:54] is het idee dat het een normaal beroep is.

[0:32:56] Het is gewoon een heel gevaarlijk beroep en mijn vraag is hoe gaat de minister hiermee

[0:33:01] om?

[0:33:02] De SGP is wel blij dat het onderwerp prostitutie nu in de voorschriftsrapportage staat en mijn

[0:33:06] De vraag is of de minister dat nog iets meer herkenbaar op zou willen pakken,

[0:33:09] zoals ook bij de andere beleidsdoelen.

[0:33:12] De SGP hoort ook graag hoe de minister dit thema duidelijker verbindt met het emancipatiebeleid.

[0:33:16] Welke acties onderneemt de minister bijvoorbeeld in samenwerking met organisaties als Rutgers

[0:33:20] om in de voorlichting richting leerlingen en studenten

[0:33:23] bewustwording te creëren van de risico's in de sfeer van betaalde seks?

[0:33:27] En hoe voorkomt hij dat de destigmatisering juist meer jongeren in de problemen brengt?

[0:33:31] En voorzitter, dan stop ik ermee, want ik ben ruim over mijn tijd.

[0:33:34] Zo is het. O, dat zag u zelf ook.

[0:33:38] Ja, ik controleer mezelf meestal een beetje, voorzitter.

[0:33:41] O, heel goed. Het is altijd ingewikkeld om als voorzitter dan de punten te zoeken.

[0:33:46] En elke woordvoerder gaat natuurlijk ook heel erg proberen om dat ook vooral niet mogelijk te maken.

[0:33:50] Maar u heeft een escape, want mevrouw Moedler heeft een interruptie voor u. Mevrouw Moedler.

[0:33:56] Misschien heb ik er meerdere. Maar laat ik eerst beginnen met...

[0:34:01] Ik werd enthousiast met de eerste woorden van de heer Stoffers toen hij begon over meer vrouwen aan de top.

[0:34:09] Laten we eerlijk zijn, we kennen in principe ook de insteek van de SGP als het gaat om vrouwen aan het werk.

[0:34:17] Maar ik werd er blij van en ik vroeg me af, ben ik nou met een dode mus blij gemaakt of gaat mijn collega van de SGP

[0:34:27] de motie die ik overweeg in te dienen om het vrouwenquotum uit te breiden naar niet-beursgenoteerde

[0:34:38] bedrijven en verschillende bestuurskamers, zodat die vrouwen, die het kunnen en die kwalitatief

[0:34:45] goed zijn — ook dat laat het CPB zien, ik vond het eigenlijk schandalig dat daar überhaupt

[0:34:49] een opmerking over werd gemaakt, maar goed, dat staat erin — samen — dat zou helemaal

[0:34:56] zijn, te verwezenlijken?

[0:35:00] Meneer Stoffer.

[0:35:01] Voorzitter, dank voor de vraag.

[0:35:03] Dank voor het compliment ook.

[0:35:05] Dat mijn begin meeviel.

[0:35:08] Het is gewoon wat het is natuurlijk.

[0:35:10] Ik denk dat mijn bijdrage

[0:35:12] wel helder is geweest.

[0:35:13] Een quotum, daar ben ik niet enorm voorstandig van.

[0:35:16] Als mannen, vrouwen

[0:35:18] op eigen kracht

[0:35:19] hun bepaalde positie bereiken.

[0:35:21] Ik zou graag zien dat dat gewoon in eigen kracht gebeurt.

[0:35:24] Dat zie je ook steeds meer.

[0:35:26] En ik geef toe dat een quotum op bepaalde plekken, wat dat betreft,

[0:35:30] vanuit een bepaald perspectief heeft geholpen.

[0:35:32] Wat ons betreft hoeft het ook niet per se.

[0:35:34] Het mag wel, maar het hoeft niet.

[0:35:36] Maar ik zou veel liever zien dat het op eigen kracht was.

[0:35:38] Ik zal uw motie wel serieus bekijken.

[0:35:41] Maar ik moet ook gewoon eerlijk zijn.

[0:35:43] Ik denk niet dat ik mijn naam daaronder ga zetten of voor ga stemmen.

[0:35:46] Maar ik zal er serieus naar kijken.

[0:35:48] Maar ik denk dat mijn bijdrage wel helder is geweest.

[0:35:50] Dat ik graag zie dat het op eigen kracht gebeurt in vrijwilligheid.

[0:35:54] waarbij ik niet wegpoes dat inderdaad quota op bepaalde plekken best zou kunnen helpen.

[0:36:01] Maar vanuit mijn perspectief denk ik, of vanuit ons perspectief, laat ik het zo zeggen,

[0:36:05] ben ik daar geen groot voorstander van.

[0:36:07] En of dat een dode mus is, ja die kwalificatie laat ik aan ieder ander over,

[0:36:11] maar ik zou wel graag tevreden zijn in dit land dat iedereen wel kan bereiken

[0:36:15] wat hij met zijn talenten, met zijn of haar talenten die hij heeft gekregen, ook gewoon kan bereiken.

[0:36:21] Mevrouw Moedler, laten we inderdaad even de antwoorden van de minister afwachten voordat

[0:36:25] we al over moties hebben.

[0:36:27] Maar goed, u loopt de zaken vooruit.

[0:36:30] De vervolgvraag van mevrouw Moedler.

[0:36:32] Dat doe ik vaker, merk ik.

[0:36:34] Nog één vraag.

[0:36:36] Jammer, het antwoord dat ik heb gekregen was net even blij.

[0:36:41] Mijn collega begon ook over liefde, de liefde voor de mens.

[0:36:47] Daar ben ik groot voorstander van.

[0:36:48] Maar ik merk in de praktijk dat een groep mensen, neem bijvoorbeeld het LHBTQI-plusgemeenschap,

[0:36:55] of het nou gaat op de werkvloer, op straat bespuugd worden, als ze hand in hand lopen,

[0:37:00] regelmatig worden uitgesloten en gediscrimineerd.

[0:37:03] Daar maak ik me heel erg zorgen over.

[0:37:06] Deelt mijn collega die mening ook?

[0:37:08] En welke acties zouden we daartegen moeten ondernemen?

[0:37:14] Kijk, ik denk dat we ideologisch tegen bepaalde zaken wellicht anders aankijken.

[0:37:18] Maar wat u aanstipt, die zorg delen we zeker.

[0:37:20] Want je mag gewoon nooit aan mensen komen.

[0:37:23] Of dat nu fysiek is, of dat je dat met woorden en dergelijke doet.

[0:37:29] Respect voor mensen moet er altijd zijn.

[0:37:31] Ook al denk je over bepaalde zaken anders.

[0:37:33] Dus dat deden wij.

[0:37:34] En de acties zelf, daar zou ik heel breed kunnen kijken.

[0:37:39] Maar laat ik er bijvoorbeeld twee aanstippen.

[0:37:40] Eén, ik denk dat heel veel begint in het gezin.

[0:37:43] Dus als ouders met je kinderen spreken over situaties.

[0:37:47] En dan kun je elkaar opvoeden.

[0:37:48] Mijn dochters voeden mij pas op in wat ik zeg overtoe.

[0:37:52] Ook wat ik hier vandaag zeg maar weer breng en hoe ik u beantwoord.

[0:37:55] Dat krijg ik vanavond, ik ben toevallig vanavond thuis.

[0:37:58] Maar dat krijg ik wel weer terug.

[0:37:59] Maar dat je als ouders en kinderen met elkaar overspreekt, daar begint er denk ik bij.

[0:38:02] En het tweede is ook, maar ik wil niet altijd alles in het onderwijs brengen.

[0:38:05] Maar ook in het onderwijs is dat wel van belang.

[0:38:07] Hoe heb je het in de klas met elkaar daarover?

[0:38:09] En als je daar een situatie ziet gebeuren, dat is het begin van je leven.

[0:38:12] Dan is het ook van, hoe trek je dat nu verder door naar de maatschappij?

[0:38:15] Ik zou zeggen, in het begin op school, en ook hier met elkaar,

[0:38:18] dat hoe oneens we het misschien soms ook zijn,

[0:38:21] dat we met elkaar daar wel in respect over blijven spreken.

[0:38:25] Ja, er is een interruptie van mevrouw Rodeburg en dan Becker.

[0:38:28] Mevrouw Rodeburg.

[0:38:30] Rodekerk, ja, geen probleem.

[0:38:31] Dat is dan geen verwenning, ja.

[0:38:33] Ja, ik hoorde dus de heer Stoffer een mooi citaat gebruiken

[0:38:37] over dat de Zoon van God u vrijmaakt.

[0:38:39] Dat deed mij eraan denken dat ik altijd zeg

[0:38:41] de emancipatie van de vrouw begint bij de man.

[0:38:43] Dus wat dat betreft kunnen we elkaar, denk ik, vinden.

[0:38:46] Ik hoorde hem iets zeggen over paarse druk op scholen.

[0:38:51] En ik was benieuwd wat daarmee bedoeld wordt.

[0:38:53] Wordt ermee bedoeld dat LBTI-jongeren vier keer vaker gepest wordt

[0:38:57] en twintig procent extra geweld meemaken?

[0:38:59] Want dan deel ik deze zorg.

[0:39:01] Maar als het betekent dat er teveel aandacht is voor LBTI op scholen,

[0:39:05] dan vraag ik de heer Stoffer wat hij van deze cijfers vindt.

[0:39:08] Meneer Stoffer.

[0:39:10] Kijk, dat eerste, dat mensen vaker gepest worden en dergelijke, dat delen we.

[0:39:16] Maar daar was mijn opmerking niet op bedoeld.

[0:39:17] Wat wij best veel hebben teruggekregen is dat mensen zich bijna verplicht voelen op Paas en Vrijdag om mee te doen.

[0:39:26] Ik ben geen voorstander van de Paas en Vrijdag.

[0:39:29] Laat ik dat vooropstellen.

[0:39:29] Maar als dat er is, zou er op zijn minst ook tevrijd moeten zijn om ook niet mee te kunnen doen.

[0:39:35] En gewoon zonder dat te komen.

[0:39:37] Nu is er vaak opdrukken, een soort groepsdruk.

[0:39:39] En als je het niet doet, dan...

[0:39:42] Nou ja, wat doe je dan?

[0:39:43] En dan merk je dat soms ouders uitvluchten zoeken om hun kind dan thuis te houden op dat soort momenten.

[0:39:48] Dat lijkt me niet goed.

[0:39:49] Dus dat was... Dus enerzijds de zorg die mevrouw Rodekerk heeft, die hebben we denk ik wel samen.

[0:39:56] Maar mijn opmerking was echt wel in een ander perspectief geplaatst.

[0:40:00] Een vervolgvraag van mevrouw Rodekerk.

[0:40:02] Ja, ik vind het dan toch interessant dat er wordt gesproken over groepsdrukken.

[0:40:05] Dus Paarsvrijdag is letterlijk één vrijdag per jaar.

[0:40:08] En dan wordt er dus teveel groepsdruk ervaren.

[0:40:10] Terwijl ik denk dat heel veel LBTI-personen elke dag van hun leven, elke dag op school,

[0:40:17] heel veel groepsdruk ervaren om niet zichzelf te zijn.

[0:40:21] Ik zou daarvoor zijn, dat was ook mijn oproep aan de minister, om door te gaan en voortsgang te

[0:40:26] vragen van het actieplan LBTI-veiligheid.

[0:40:29] Wat mij betreft moet iedereen veilig zijn om zichzelf te zijn.

[0:40:31] Ik ben benieuwd of de heer Stoffer dat ook steunt.

[0:40:36] Ja, kijk, voorzitter, jezelf te zijn, daar zit het precies ook in,

[0:40:40] dat als je zegt van ik kijk daar anders tegen aan en ik wil niet in paarse kleding naar school,

[0:40:45] dan moet die vrijheid er ook zijn. Maar veiligheid staat voorop.

[0:40:49] Iedereen moet zich altijd veilig kunnen voelen.

[0:40:51] Dat moeten we hier met elkaar, dat moet je in de maatschappij waar je ook loopt.

[0:40:55] En dat is echt wel een groot vraagstuk, dus dat we elkaar daar ook hier woorden aan geven,

[0:40:59] maar de maatschappij met elkaar naar kijken, dat je vanuit eigenheid jezelf veilig mag voelen.

[0:41:05] Maar ik zeg er wel indrukwekkend bij, wel vanuit eigenheid,

[0:41:08] dat iedereen die vanuit een bepaald perspectief ergens tegenaan kijkt,

[0:41:11] of voelt, of in het leven staat, dat die eigenheid er ook mag zijn.

[0:41:16] En dat, wat mij betreft, ook rond zo'n Paarse vrijdag,

[0:41:19] daar moet voorkomen worden dat mensen door groepsdruk die andere kant gaan voelen.

[0:41:23] Dat je denkt, ja, ik moet per se, of ik blijf maar weg.

[0:41:27] Dat lijkt me ook niet de goede insteek.

[0:41:30] Mevrouw Bekker en daarna mevrouw Zeddek. Mevrouw Bekker.

[0:41:32] Ja, want dat groepsdruk, dat dat als vervelend kan worden ervaren,

[0:41:37] dat kan ik op zich nog inkomen.

[0:41:39] Maar wat vindt de heer Stoffer dan van scholengemeenschappen waar

[0:41:43] wel verplicht wordt gevraagd om een identiteitsverklaring te tekenen?

[0:41:48] Is dat dan geen groepsdruk?

[0:41:50] En wat doet dat dan met het eigen gevoel van iedere ouder en iedere leerling op zo'n school?

[0:41:56] Meneer Stoffer?

[0:41:59] Voorzitter, dan hebben we het natuurlijk over...

[0:42:01] Je hebt twee dingen. Eén, je hebt vrijheid van onderwijs.

[0:42:04] Dus als scholen zeggen, wij willen ons onderwijs inrichten volgens bijbelse normen,

[0:42:09] zoals wij er ook tegen aankijken, volgens mij moet die vrijheid daar zijn.

[0:42:12] En dat je dat in een bepaalde identiteitsverklaring neerzet, dat is één.

[0:42:16] En het tweede is, je kunt prachtig iets ondertekenen, maar de vraag is hoe ga je met elkaar om

[0:42:20] als je ook in het dagelijks leven op school bent.

[0:42:23] En dan kan er van alles ontstaan.

[0:42:25] en daar moet je, denk ik, op een heel zorgvuldige manier ook met elkaar mee omgaan.

[0:42:29] En of daar groepsrekening in zit, je hebt altijd de vrijheid, Marijn,

[0:42:32] te kiezen om natuurlijk ook naar een andere school toe te gaan.

[0:42:35] Dat kan ook.

[0:42:37] Dus wat dat betreft, denk ik dat in dit land toch heel veel vrijheid is,

[0:42:40] dat we daar ook zuinig op moeten zijn.

[0:42:42] Maar de school is wat ons betreft van de ouders.

[0:42:46] Dat je als ouders vanuit een bepaalde identiteit zegt van...

[0:42:48] daardoor willen we onze kinderen naar die school toebrengen, dat is één.

[0:42:52] En volgens mij zou je dan ook gewoon een verklaring moeten kunnen tekenen,

[0:42:55] en je zegt, nou, wij kijken op deze manier tegen bepaalde zaken aan.

[0:42:58] Ik zal eerlijk zeggen, mijn kinderen zitten op zo'n school.

[0:43:01] Ik heb blijkbaar ooit ergens ook ja opgezegd. Ik was me er niet eens van bewust.

[0:43:05] Maar als die kinderen op school zitten, dan komt de vraagstuk...

[0:43:07] ...en hoe ga je daarmee om?

[0:43:08] En zeker tussen de leeftijd van 12 tot 18, als je in een middelbare school zit...

[0:43:12] ...ja, dan ontwikkelen kinderen zich enorm.

[0:43:14] En dan is ook de vraag van, hoe doe je dat nu in de dagelijke praktijk ook met elkaar?

[0:43:18] En als belangrijk gegeven, en dan kom ik terug op die veiligheid...

[0:43:20] ...waar mevrouw Rotekerk op voelt, dan moet die eigenheid er kunnen zijn...

[0:43:24] wat mij betreft op scholen, van de school ook zelf, ook met identiteit,

[0:43:29] maar de leerling moet zich ook zeker veilig kunnen voelen.

[0:43:32] Vervolgvraag, mevrouw Radder.

[0:43:33] Ja, voorzitter, want de heer Stoffer heeft het over de paradox van vrijheid,

[0:43:36] maar die lijkt een beetje in zijn eigen betoog te zitten.

[0:43:39] Want aan de ene kant zegt hij, ja, je kan toch naar een andere school gaan

[0:43:42] als je een identiteitsverklaring hier niet aanstaat,

[0:43:45] maar de vrijheid van scholen om ervoor te kiezen

[0:43:47] om op hun school Paarse Vrijdag te vieren, daar zet hij kanttekeningen bij.

[0:43:51] Datzelfde gevoel had ik deze week

[0:43:53] toen de SGP een verklaring tekende tegen draagmoederschap,

[0:43:57] wat voor heel veel mensen belangrijke waarde is om vrij te kunnen zijn

[0:44:01] om met een partner van keuze, omdat het niet op een andere manier mogelijk is,

[0:44:05] toch de kinderwens in vervulling te laten gaan.

[0:44:07] En dan vraag ik me af, hoe gaat de SGP dan om met de vrijheid van deze mensen?

[0:44:12] En als hij die wil afpakken, wil hij dan op z'n minst

[0:44:16] eerst het gesprek met die doelgroep hierover aangaan,

[0:44:18] want ik begreep dat er bijvoorbeeld met een organisatie als Meer dan Gewenst

[0:44:21] helemaal niet gesproken is en dan wel zo'n verklaring wordt getekend.

[0:44:26] De heer Stoffer, iets wat buiten de orde, maar aan u een reactie.

[0:44:31] Ja, voorzitter. Mijn collega Diederik van Dijk heeft niet getekend,

[0:44:34] maar gaat vrijdag naar Rome om daar een verklaring te ondertekenen.

[0:44:39] Dat is met elkaar dat je ook aangeeft van hoe staan we daar ideologisch in.

[0:44:43] Laat ik ook heel helder zijn dat Ron Draagmoederschap,

[0:44:45] ik heb daar zelf ooit in een initiatiefnota ook melding van gemaakt

[0:44:49] bij de Commissie voor Waardenshandel en Ontwikkelingssamenwerking.

[0:44:52] Maar je ziet dat er hele grote misstanden zijn in de wereld, met babyfabrieken waar vrouwen echt

[0:44:58] permanent gedwongen worden ingezet om draagmoeder te zijn. Ik denk dat er grote misstanden zijn en ik

[0:45:05] zou graag zien dat we daar aan elkaar optrekken. Dat onverlet, en laat ik heel helder zijn, ik denk

[0:45:11] dat mevrouw Becker en ik anders aankijken tegen hoe kijk je nu aan tegen huwelijk en gezin. Daar

[0:45:18] Daar zitten we ideologen, denk ik, compleet anders in.

[0:45:20] Dat moeten we hier, denk ik, ook gewoon helder naar voren brengen.

[0:45:23] En wat dat betreft, draagmoederschap bij twee mensen van gelijke slacht...

[0:45:28] ...dat je zegt, een draagmoeder zorgt dan ook in een soort driehoeksrelatie voor...

[0:45:35] ...daar zijn wij geen voorstander van.

[0:45:36] Ik denk dat vanuit de VVD daar anders tegen aangekeken wordt.

[0:45:39] Maar wij hebben niet iets verboden.

[0:45:42] Wij tekenen de verklaring dat we graag zien...

[0:45:44] ...dat we dat heel anders in zouden richten, ook wereldwijd.

[0:45:46] en in de eerste plaats gericht op het voorkomen van misstanden,

[0:45:49] die we, denk ik, hebben in deze wereld.

[0:45:52] Volgens mij verschillen we daarover dan weer niet van mening, denk ik.

[0:45:55] Maar laten we daar beginnen.

[0:45:57] En misschien dat we ergens ook best net iets wat te ruw iets raken.

[0:46:02] Dat is niet onze eerste doelstelling.

[0:46:05] Ik ga het ons eerst om die misstanden, zeg maar, ook aan te pakken.

[0:46:08] Ja, en misschien zijn we daar soms wel voor sommige mensen dan net te hard in.

[0:46:12] Dat is in ieder geval niet de insteek geweest,

[0:46:14] zeker niet mijn insteek geweest, maar dat zou kunnen.

[0:46:19] Het gaat ons in eerste instantie om het aanpakken van die misstanden die we wereldwijd volop zien

[0:46:23] en waar ik ook eerder bijvoorbeeld in een nota, in stiefnota, ook melding van heb gemaakt.

[0:46:35] Eerst wil ik de heer Stoffer even bedanken voor het feit dat hij hier gekomen is,

[0:46:40] want dan hebben we in ieder geval een interessant debat met elkaar over hoe we over dingen denken.

[0:46:45] Ik wil nog heel even terugkomen op het vrouwenquotum.

[0:46:49] Dat is voor mij ook een heel belangrijk onderwerp.

[0:46:51] Ik was vroeger eigenlijk altijd tegen het vrouwenquotum.

[0:46:55] Ik ben Berta en ik kom uit de tech-wereld.

[0:46:58] En ik heb dus meestal tussen heel veel mannen gewerkt.

[0:47:03] Maar ik ben eigenlijk nu gewoon om.

[0:47:05] Omdat ik gezien heb in eigen ogen wat een uphill battle het is...

[0:47:09] om als vrouw tussen in een mannenwereld carrière te maken.

[0:47:14] En de heer Stoffer zegt, wij zijn ervoor om dingen op eigen kracht te doen.

[0:47:19] En als ik kijk naar de vrouwen om mij heen in een beta-wereld,

[0:47:23] die hebben heel veel meer kracht nodig dan de mannen in die wereld.

[0:47:29] Dus ik ben heel erg benieuwd naar de reflectie van de heer Stoffer daarop.

[0:47:33] Meneer Stoffer.

[0:47:34] Voorzitter, dank voor de vraag.

[0:47:36] En ja, ik heb inderdaad een beetje, dat ik tot nu toe de meeste interrupties op me af heb gekregen.

[0:47:40] Dat gebeurt niet altijd.

[0:47:42] Maar dat is ook goed, denk ik, om met elkaar dat debat hier ook goed te voeren.

[0:47:47] We delen op z'n minst al één ding, zeg ik via de voorzitter tegen mevrouw Zeedijk.

[0:47:51] We komen beide uit de tech-wereld, ik dan uit de civiele techniek.

[0:47:55] Ook dat is grotendeels een mannenwereld geweest.

[0:47:58] Ik heb daar zelf heel wat jaren ook leidinggevend gezeten bij Rijkswaterstaat.

[0:48:04] Overal waar ik wegging, was in het MT waar ik zat, zaten uiteindelijk veel meer vrouwen dan mannen.

[0:48:12] Dat spoor liet ik altijd achter me.

[0:48:15] En dat gaat helemaal niet door mezelf.

[0:48:17] Maar dat had wel te maken met dat je daar aandacht voor moest hebben.

[0:48:21] Want als je daar niet zorgvuldig mee om ging,

[0:48:22] dan was het soms net niet mogelijk om die plek te pakken.

[0:48:25] Omdat een vrouw net zei van ja, ik heb net een kindje gekregen.

[0:48:28] Of ik hoop de komende jaren een kindje te krijgen.

[0:48:31] Kan dat dan allemaal wel?

[0:48:33] Nou, daar moet je met elkaar ook heel zorgvuldig naar kijken.

[0:48:35] Dat je op de cruciale leeftijden mensen ook wel die kansen geeft.

[0:48:38] Ik ben meer van die insteek.

[0:48:41] Maar dat is natuurlijk ook persoonlijke ervaring.

[0:48:43] Toen ik begon bij Rijkswaterstaat, dat had niks met mij te maken, was de hele top man.

[0:48:48] Toen ik wegging, waren de top drie allemaal vrouwen.

[0:48:53] Ik denk uiteindelijk dat het heel goed is om een soort mengeling te hebben van mannen-vrouwen.

[0:48:59] Ik weet dat diversiteiten natuurlijk veel breder kijken.

[0:49:02] En dat zou misschien ook goed zijn om dat nog breder te bekijken dan dat.

[0:49:06] Maar ik ben niet voor die quota.

[0:49:07] Ik kan wel voor heel nadrukkig oog hebben voor, kun je ieders talent zo zoveel mogelijk tot wasdom brengen.

[0:49:12] Maar misschien komt er ooit nog een moment in het leven dat ik, net als mevrouw Zeedijk, omga.

[0:49:17] Maar zover ben ik nog niet.

[0:49:19] Ik schat ook in dat het niet snel zal gebeuren, maar dat weet je nooit.

[0:49:23] Maar ik ben wel voor de zorgvuldige aandacht die je op de werkvloer met elkaar moet hebben,

[0:49:27] dat ieders talent tot recht kan komen.

[0:49:30] Dank u wel.

[0:49:31] En inderdaad, u neemt ook uitgebreide tijd voor de beantwoording van de interrupties.

[0:49:35] En dat is ook goed gerecht.

[0:49:36] We gaan luisteren naar mevrouw Becker. Zij spreekt namens de fractie van VVD.

[0:49:41] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:49:43] En ik vind het een groot voorrecht om hier vandaag het woord te mogen voeren over emancipatie.

[0:49:47] Het is mijn eerste debat over dit onderwerp, althans in deze commissie.

[0:49:52] Want het is voor mij in het andere werk wat ik doe in andere commissies eigenlijk altijd wel een leiddraad.

[0:49:57] Of het nou om integratie gaat of inburgering of migratie of onderwijsonderwerpen waar ik het woord op voer of heb gevoerd.

[0:50:04] Het is belangrijk dat iedereen vrij kan zijn en zichzelf kan zijn in dit land.

[0:50:08] Ik ervaar dat als jonge moeder met twee kinderen dat ik altijd heb kunnen kiezen wat ik zelf wilde,

[0:50:14] dat ik heb kunnen studeren, maar dat was voor de generatie van mijn moeder en voor de generatie

[0:50:19] van mijn oma alweer heel anders. Daarmee realiseer ik me ook in de verhalen die ze mij altijd vertelden

[0:50:24] dat het niet vanzelfsprekend is welke kansen ik heb en dat er ook nu nog steeds mensen in

[0:50:29] deze samenleving lid zijn van een groep waardoor zij nog geen toegang hebben tot die gelijke

[0:50:34] rechten, alhoewel we ze wel in de wet hebben staan.

[0:50:37] En dat is voor mij eigenlijk een reden waarvoor ik in de politiek zit, om die vrijheid voor

[0:50:41] iedereen toegankelijk te maken en ervoor te zorgen dat we die ook met elkaar behouden.

[0:50:46] En hoe staat het daar dan mee met die emancipatie en die vrijheid?

[0:50:49] Nou ja, het is een beetje tweeledig, dus je ziet dat het beter gaat met vrouwen op de

[0:50:54] arbeidsmarkt.

[0:50:55] We hebben de derde plek qua netto arbeidsparticipatie.

[0:50:58] Tegelijkertijd is zeven op de tien van de werkende vrouwen in Nederland in deeltijd aan het werk.

[0:51:04] We hebben inmiddels een Nederlandse bevolking die over het algemeen positief denkt,

[0:51:08] over homo- en bisexualiteit.

[0:51:10] Inmiddels is 76% daar positief over.

[0:51:13] Dat was 53% in 2006.

[0:51:16] Maar tegelijkertijd worden er ook door heel veel mensen kanttekeningen geplaatst

[0:51:19] bij openbare intimiteit.

[0:51:21] Zijn er ook groepen mensen, vaak van Somalische, Marokkaanse of Turkse achtergrond, die relatief

[0:51:26] vaak negatief nog denken over homoseksualiteit?

[0:51:30] Om nog maar niet te spreken over het feit dat 11% van de lesbische en homoseksuele personen

[0:51:35] de afgelopen vijf jaar slachtoffer is geweest van een gewelddelict en dat een kwart van

[0:51:41] de LABTI-gemeenschap met een migratieachtergrond zich onveilig voelt in eigen buurt.

[0:51:46] Dus het glas is halfvol, we zijn goed onderweg, maar we zijn er zeker nog niet.

[0:51:51] En dan staat er een veelheid aan onderwerpen op deze agenda, want we hebben sinds 2022 geen

[0:51:56] debat meer gehad, dus ik ga geen recht kunnen doen aan het belang van dit onderwerp en alles

[0:52:00] wat op de agenda staat.

[0:52:02] Daarom heb ik een keuze gemaakt naar drie onderwerpen.

[0:52:04] Het eerste is onderwijs voor LHBT-leerlingen en hun gevoel van veiligheid.

[0:52:09] Want in het basisonderwijs wordt 34% van de LHBT-leerlingen gepest, tegenover 15% niet-LHBT-leerlingen.

[0:52:16] Ze krijgen ook vaker te maken met geweld.

[0:52:19] Ook in het VO is het onveiligheidsgevoel toegenomen.

[0:52:23] Ik zou willen dat alle scholen in hun schoolveiligheidsplan ten minste aandacht besteden aan pesten en

[0:52:29] geweld tegen LHBT'ers.

[0:52:31] Ik zou de minister willen vragen om in plaats van tweejaarlijks, jaarlijks met een nationale

[0:52:34] veiligheidsmonitor te komen, bijvoorbeeld door de informatie die scholen zelf al in

[0:52:38] hun schoolveiligheidsmonitor opnemen te verzamelen.

[0:52:41] Ik zou hem willen vragen of de onderwijsinspectie kan bijhouden en jaarlijks kan rapporteren

[0:52:45] welke scholen nog een identiteitsverklaring gebruiken en wat daarin staat.

[0:52:50] En wij hebben ook een onderzoek gekregen van Movisie over pestgedrag,

[0:52:54] in het onderwijs, maar daar volgens mij nog geen kabinetsreactie op gekregen.

[0:52:58] Die zou ik ook graag willen ontvangen.

[0:53:00] Dan een ander onderwerp, dat is de veiligheid.

[0:53:03] Dat vrouwen en LHBT'ers onveiliger zijn in onze samenleving is onacceptabel.

[0:53:07] Wij willen hogere straffen bij hate crimes, wij willen de pakkans door daderprofielen verhogen

[0:53:12] Wij willen een zero-tolerance-beleid introduceren bij studentenverenigingen.

[0:53:17] Een op de tien vrouwen schijnt het in haar studententijd mee te maken dat zij verkracht

[0:53:21] wordt en dat is verschrikkelijk.

[0:53:24] Ik begin bij de motie van mijn voorganger Hatter van der Wouden.

[0:53:27] Die heeft rondom straatintimidatie gevraagd om daderprofielen op te stellen.

[0:53:31] Dat kon nog niet worden uitgevoerd toen het nog niet strafbaar was.

[0:53:34] Dat is nu wel zo.

[0:53:35] Ik wil de minister vragen deze motie alsnog uit te voeren en ook te kijken of hij het

[0:53:41] programma Veilige Steden en de middelen daaruit kan benutten voor het aanpakken van die straatintimidatie

[0:53:46] nu dit strafbaar is gesteld.

[0:53:49] Nou is er vandaag, een jaar geleden, ook de motie aangenomen van de collega Michon en

[0:53:54] van der Woude over het tegengaan van seksueel geweld in de studententijd.

[0:53:59] Dat trok allerlei lessen uit de aanpak in de VS om seksueel grensoverschrijdend gedrag

[0:54:04] op campuses tegen te gaan.

[0:54:06] Volgens mij is die motie nog niet uitgevoerd.

[0:54:09] Ik zou graag willen weten hoe de minister daarmee om wil gaan.

[0:54:13] Dan hebben we de berichtgeving gezien rond het studentenkoor in Utrecht.

[0:54:16] Het baart mij ernstige zorgen dat er nog steeds jonge mannen zijn die denken

[0:54:20] banga-lijsten te kunnen opstellen van vrouwen die op die vereniging rondlopen.

[0:54:25] Wat mij vooral zorgen maakt is dat zo'n vrouw daar misschien helemaal niet meer gezien wil worden

[0:54:30] en zo'n man daar dan gewoon nog lid kan blijven en rond kan blijven lopen.

[0:54:33] Kan deze minister ervoor zorgen dat er afspraken worden gemaakt

[0:54:37] door universiteiten, door hoge scholen die deze verenigingen subsidiëren over het

[0:54:41] feit dat zij die lidmaatschappen als voorwaarden in de subsidievoorwaarden

[0:54:45] moeten intrekken en dat anders gewoon geen subsidie meer verstrekt wordt.

[0:54:51] Graag gedaan, voorzitter.

[0:54:53] Dank u wel. U heeft een aantal interrupties.

[0:54:57] Begin met de heer Stoffer en dan mevrouw Moedler.

[0:54:59] De heer Stoffer.

[0:55:01] Ja, voorzitter.

[0:55:02] Interessant betoog van mevrouw Becker.

[0:55:04] En we zijn het, denk ik, over een aantal zaken eens en een aantal zaken ook niet.

[0:55:08] Ik wil toch even aanhaken op die laatste.

[0:55:11] Ik heb ook een dochter.

[0:55:12] Die gaat, als alles goed gaat, volgend jaar studeren.

[0:55:14] Die Banga-lijsten.

[0:55:16] U zit met name aan de kant, als ik het zo hoor van...

[0:55:18] We zijn het erover eens, dat moet gewoon niet, hè?

[0:55:20] En dat kan niet.

[0:55:21] En u zit, denk ik, met name aan de kant van aanpakken, straffen, enzovoort.

[0:55:25] Ik denk dat, als het uiteindelijk zover komt, dat dat ook het geval is.

[0:55:28] Maar ziet u ook een preventieve kant aan de voorkant?

[0:55:33] Want wat zou je kunnen doen om dat te voorkomen?

[0:55:36] En ik noem maar één voorbeeld erbij zelf.

[0:55:38] Mijn vader is me vroeger altijd opgevoed van Chris.

[0:55:41] Ik weet nog dat ik de eerste keer een verkeering kreeg.

[0:55:43] En hij heeft me toen even goed aangekeken

[0:55:45] van hoe ik netjes om moest gaan, zeg maar, met mijn vriendinnetje.

[0:55:50] En ziet mevrouw Becker ook aan die kant, zeg maar, iets in de maatschappij

[0:55:54] wat beter kan en wat echt nodig is?

[0:55:56] Mevrouw Becker?

[0:55:57] Ja, uiteraard. Ik denk dat dat geldt voor alle uitwassen

[0:56:01] die we op dit moment in onze samenleving zien met geweld richting vrouwen.

[0:56:04] Dat gaat ook over iets vreselijks als femicide.

[0:56:08] Daar zitten patronen onder.

[0:56:09] Die beginnen al heel jong en die hebben te maken met een voorbeeld wat een jongen thuis heeft gezien.

[0:56:14] Die hebben te maken met wat voor aandacht er op school is voor je eigen lichaam, maar ook

[0:56:19] het lichaam van de ander en voor grenzen.

[0:56:21] Daarom vind ik het ook heel belangrijk dat er sprake is van seksuele voorlichting op scholen,

[0:56:26] dat er ook op scholen wordt gesproken over seksuele diversiteit en over zelfbeschikking.

[0:56:31] En dat als we mensen niet meer kunnen bereiken via de basisschool,

[0:56:35] omdat ze bijvoorbeeld later het land in zijn gekomen,

[0:56:37] dat we daar ook aandacht aan besteden in de inburgeringscursus,

[0:56:40] dat we daar aandacht aan besteden in asielzoekerscentra.

[0:56:43] Dus volmondig eens met de SGP.

[0:56:46] Dit moet ook aan de preventieve kant, maar het is niet genoeg.

[0:56:49] We moeten ook een norm stellen achteraf

[0:56:51] en heel duidelijk laten zien dat als je die grens overgaat,

[0:56:54] dat dat ook consequenties heeft.

[0:56:55] want anders kunnen we het vertellen aan het begin,

[0:56:58] maar als je dan aan het einde nog steeds als de stoere jongen kan blijven rondlopen,

[0:57:02] dan hebben we als maatschappij een dubbele boodschap.

[0:57:06] Daarna het eerste offert bij mevrouw Moedler aan u, men troep.

[0:57:10] Ja, dank u wel voorzitter.

[0:57:12] Twee dingen kwamen bij me op.

[0:57:14] Het eerste is, dan stel ik gelijk die vraag,

[0:57:18] ik ken mevrouw Becker als iemand die echt wel wil,

[0:57:21] een van de grote strijders binnen de VVD als het gaat om

[0:57:25] bijvoorbeeld de veiligheid van de LHBTQI-plussers.

[0:57:29] Ik weet ook dat er best wel wat boosheid is richting de VVD, omdat ze de transwet niet hebben gesteund.

[0:57:37] Kan ik aannemen of verwachten of hopen dat ik een medestander heb met mijn collega Becker

[0:57:48] als het gaat om bijvoorbeeld de uitvoering van het regenboogbeleid, waar de NSC net een vraag over

[0:57:55] Dan denk ik dat we hele mooie dingen samen kunnen doen.

[0:58:00] Dank voor deze vraag.

[0:58:02] Mevrouw Mütleur, onze handtekening staat vier onder het regenboogakkoord.

[0:58:06] Dit zijn geen loze woorden.

[0:58:09] Daar willen wij keihard voor strijden om ervoor te zorgen dat punten daaruit worden waargemaakt.

[0:58:14] Het is niet zo dat de VVD zich uitgesproken heeft tegen de transgenderwet.

[0:58:19] Wij hebben wel in het debat vragen gesteld over de zorgvuldigheid, waarmee een alternatief

[0:58:25] voor de artsenverklaring en de verklaring van een psycholoog, hoe daar dan invulling aangegeven

[0:58:31] zou kunnen worden.

[0:58:32] En die antwoorden zouden nog moeten komen.

[0:58:35] Het debat is toegeschorst en uiteindelijk is dat debat niet vervolgd en is het controversieel

[0:58:40] verklaard.

[0:58:41] Ik begreep vandaag uit de berichtmedia dat NEC vandaag wil voorstellen in een ander debat

[0:58:47] om het in te trekken.

[0:58:48] Mij lijkt dat niet verstandig.

[0:58:50] Ik denk dat we gewoon met elkaar moeten kijken hoe je een transgenderwet op een zorgvuldige

[0:58:54] manier vorm kan geven.

[0:58:55] Dus in die zin kan mevrouw Müller aan haar zijde vinden, waarbij wij natuurlijk altijd

[0:59:02] ook naar zorgvuldigheid zullen kijken.

[0:59:05] Laatste interruptie wilt u hier inzetten?

[0:59:08] Ja, als het mag, want we hadden het net over de daderprofielen.

[0:59:12] Ik weet niet beter dan dat het WODC-onderzoek naar de daders heeft gekeken.

[0:59:16] Oh ja, met name, dat ging over straatintimidatie.

[0:59:20] Dan ga ik die niet indienen, of tenminste, niet stellen.

[0:59:24] Ja, ik herinner me dat bij de coördinator mensenhandel.

[0:59:28] Wij komen elkaar wel eens tegen.

[0:59:31] Goed dat u dat zo zegt, want ik zit een beetje in mijn dode hoek.

[0:59:35] De heer Erken.

[0:59:36] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:59:38] Ik heb eigenlijk een vraag aan mevrouw Becker over.

[0:59:41] Ze noemde net een aantal voorbeelden waarbij ze heel duidelijk aangaf

[0:59:45] dat het ging om mensen met een migratieachtergrond.

[0:59:49] Weer bij andere voorbeelden deed ze dat niet.

[0:59:52] En ik zou aan mevrouw Becker willen vragen waarom ze dat bij, bijvoorbeeld als het gaat om staatintimidatie,

[0:59:57] wat vreselijk is, dat wel doet, maar bijvoorbeeld bij de banga-lijsten dat dat niet als een bijsluiter meegeeft.

[1:00:05] Mevrouw Becker.

[1:00:08] Ja, voorzitter, ik vind het altijd belangrijk dat als je een onderwerp als emancipatie bekijkt,

[1:00:14] dat je dat doet ook op basis van feiten en cijfers.

[1:00:17] En waar is er extra aandacht nodig?

[1:00:20] En dan blijkt gewoon uit onderzoek dat als het gaat om de acceptatie

[1:00:24] van de LABTIQ+, onder mensen met een migratieachtergrond,

[1:00:29] dat dat achterloopt. Er zijn ook onderzoeken bekend

[1:00:31] dat mensen uit de Turkse en Marokkaanse gemeenschap,

[1:00:34] ik geloof, 70 procent het niet acceptabel zou vinden

[1:00:37] als de zoon of dochter thuis zou komen

[1:00:40] met een partner van het gelijke geslacht.

[1:00:42] Dan voel ik het als mijn taak om op te komen voor deze mensen in de gemeenschappen die gevoelens

[1:00:50] hebben voor iemand van het gelijke geslacht, maar daar niet voor uit durven te komen omdat

[1:00:54] zij anders misschien wel bedreigd of verstoten worden, omdat dat de eer van de familie zou

[1:00:59] aantasten.

[1:01:00] Dat is een van mijn missies geweest de afgelopen jaren in de integratieportefeuille, om juist

[1:01:05] voor zelfbeschikking op te komen in deze doelgroep.

[1:01:07] Dat is waarom ik dat noem.

[1:01:10] En ten aanzien van de banga-lijsten, als daar specifieke daderprofielen relevant zijn,

[1:01:17] als dat uit onderzoek zou blijken, of dat daar bepaalde specifieke mensen met bepaalde kenmerken

[1:01:23] overgaan tot dit soort gedrag, dan ben ik er helemaal niet tegen om daarop door te vragen.

[1:01:26] Maar dat soort onderzoek is mij op dit moment niet bekend.

[1:01:30] Een vervolgvraag van meneer Erkin.

[1:01:32] Waar het mij om gaat, is dat als het gaat om emancipatie, dan hebben we het over hoe we groepen

[1:01:38] mensen beter in positie brengen in de samenleving op alle gebieden, dus in de arbeidsmarkt,

[1:01:42] in de woningmarkt, als het gaat om een sociaal-economische positie. En ik zie mevrouw Bentebecker heel

[1:01:48] vaak vooraanstaan als het gaat om, ik noem het even negatieve voorbeelden, als het gaat

[1:01:53] om mensen met een migratieachtergrond. Ik zie mevrouw Becker nooit vooraanstaan als het

[1:01:58] gaat om het helpen van die groepen mensen, om ook een emancipatiestrijd te volbrengen,

[1:02:05] En ik ben eigenlijk wel benieuwd waarom mevrouw Becker van de VVD dat niet doet.

[1:02:11] Ik wil de heer Ergin heel erg danken voor deze vraag.

[1:02:14] Want dat geeft mij de tijd om misschien nog via de heer Ergin nog een extra vraag aan de minister te stellen.

[1:02:19] De heer Ergin is nog niet zo lang met mij in debat.

[1:02:22] Maar ik heb in de afgelopen zes jaar een eigen initiatiefnota ingediend.

[1:02:29] Die heet in Nederland beslisje over je eigen leven.

[1:02:32] Juist om deze doelgroep te helpen te emanciperen.

[1:02:34] Dat gaat over vrouwen, dat gaat over meisjes, dat gaat over homo's, dat gaat over andersdenkende,

[1:02:41] ingesloten gemeenschappen die niet zichzelf mogen zijn en soms ook daarbij met geweld worden bedreigd

[1:02:47] of geen eigen pinpas mogen hebben.

[1:02:49] Dat gaat ook over financiële zelfstandigheid.

[1:02:52] Daar is een heel deel van in het regeerakkoord terechtgekomen en er is ook een deel van uitgevoerd

[1:02:56] van die ideeën.

[1:02:58] Eén ding wat ik gedaan heb, is ieder jaar een amendement indienen van drie ton om ervoor te zorgen

[1:03:03] dat er subsidie voor deze doelgroep beschikbaar komt.

[1:03:05] Dat wordt nu uitgegeven via het Oranjefonds.

[1:03:07] Ik hoop dat u er erg in met mij benieuwd is hoe ook daadwerkelijk die middelen daar toezicht

[1:03:13] op wordt gehouden, dat dat effectief besteedt en dat dat ook bij deze doelgroep terechtkomt.

[1:03:17] Dus dank voor de vraag, voorzitter.

[1:03:21] Toch lijkt het toch een vervolgvraag van de heer Herkert.

[1:03:23] Ja, als mevrouw Becker mij bedankt, dan voel ik mij geroepen om haar ook te bedanken.

[1:03:28] Dit proeft natuurlijk naar veel meer.

[1:03:30] Dus ik was eigenlijk bezig met een voorstel om het emancipatiebeleid,

[1:03:35] ik ga daar straks ook een vraag aan de minister overstellen,

[1:03:37] om emancipatie uit te rollen over meerdere groepen.

[1:03:40] En ik wil hier een warm pleidooi, dus dank daarvoor.

[1:03:43] En daar gebruik ik graag mijn derde interruptie voor, voorzitter.

[1:03:46] Het was alleen geen vraag, maar...

[1:03:48] Mag ik dan toch kort reageren? Want het moet niet gekker worden.

[1:03:52] Kijk, toen ik mijn motie indiende dat er een actieplan zelfbeschikking zou moeten komen,

[1:03:57] juist om dingen als vrouwenbesnijdenis, onderdrukking, culturele achterstelling,

[1:04:02] om dat allemaal tegen te gaan.

[1:04:04] Toen waren er twee partijen die daartegen stemden.

[1:04:06] Dat was de SGP en dat was DENK.

[1:04:08] En als ik vandaag kan constateren dat heer Ergin juist met mij wil gaan optrekken

[1:04:12] in deze agenda, dan is het doel van dit debat al voor de helft bereikt, voorzitter.

[1:04:18] Meneer Ergin, nee, dit gaan we niet, sorry.

[1:04:20] Volgens mij heb ik maar vier interrupties aan, mag ik die niet inzetten?

[1:04:22] De derde was geen vraag, maar een opmerking.

[1:04:24] maar we stellen interrupties om een vraag te stellen.

[1:04:28] Omdat u een statement maakt, maakt mevrouw Becker een statement,

[1:04:30] en dan gaat u daar weer in een statement.

[1:04:32] Ja, wie weet heeft u zo nog een interruptie voor een volgende spreker.

[1:04:38] Dat kan bijvoorbeeld zijn in de bijdrage van mevrouw Van Santen.

[1:04:43] Zij spreekt namens de BBB.

[1:04:45] Dank u wel, voorzitter.

[1:04:49] Voorzitter, volgens BBB is elk mens uniek.

[1:04:53] En daarom vinden we het overmatige hokjesdenken, eerlijk gezegd,

[1:04:55] een beetje overbodig. In een van de stukken ter voorbereiding van dit debat staat de zin dat

[1:05:00] bi plus personen zich niet altijd als zodanig identificeren, maar andere labels voor hun

[1:05:06] seksuele oriëntatie hanteren. Begrijpt de minister dat velen in dit oerwoud van seksuele terminologie

[1:05:14] een beetje de weg kwijtraken? Want wat is een bi plus persoon en wat maakt iemand dan een bi plus

[1:05:21] persoon wanneer deze zich zelf niet eens als zodanig identificeert.

[1:05:26] En waarom spreken we eigenlijk over identificeren wanneer we gewoon zijn wie we zijn?

[1:05:31] Is de minister het niet met ons eens dat we in al onze verscheidenheid misschien een beetje

[1:05:36] normaal moeten doen?

[1:05:38] In een van de stukken staat dat zowel binnen als buiten Nederland nog vaak de verwachting

[1:05:42] heerst dat mensen op één gender vallen.

[1:05:45] Voorzitter, naast het feit dat gender een woord is uit de Engelse taal dat vertaald

[1:05:50] in het Nederlands geslacht betekent, maar waar we heel verwarrend een andere betekenis aan hebben gehangen,

[1:05:56] valt 83,5% van de Nederlandse bevolking op één gender.

[1:06:02] Zo blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau in 2022 en uit een onderzoek van

[1:06:07] Movisie, geactualiseerd in 2022.

[1:06:11] Iedereen moet de ruimte hebben om te zijn wie hij of zij is, maar dat betekent niet dat we de

[1:06:18] uitzondering tot norm moeten verheffen.

[1:06:21] Mevrouw Van Zanten, u heeft op dit punt een interruptie van mevrouw Becker.

[1:06:25] Mevrouw Becker, het is uw laatste.

[1:06:28] We zitten op zich goed in de tijd, maar beperkt.

[1:06:30] Ja, voorzitter, dank.

[1:06:32] Ik probeer het betoofd van mevrouw Van Zanten te begrijpen.

[1:06:36] Zij zegt dat BIPLUS, de terminologie, om de oren vliegt.

[1:06:40] Dat moeten we niet een beetje normaal gaan doen.

[1:06:42] Nu hebben we op de agenda van dit debat niet de minste onderzoeksrapporten staan.

[1:06:49] Bijvoorbeeld het rapport Ik was altijd al niet standaard, kwalitatief onderzoek naar de beleving

[1:06:54] van BIPLUS-volwassenen.

[1:06:55] Dat is gedaan door het BIPLUS-onderzoeksconsortium.

[1:06:58] Er is een kennissynthese gedaan.

[1:07:01] Het rapport is niet in één hokje.

[1:07:03] Eigenlijk is de boodschap van al die rapporten dat juist de BIPLUS-gemeenschap en de mensen

[1:07:10] die daar lid van zijn zich vaak miskend voelen, bijvoorbeeld op de werkvloer, bijvoorbeeld

[1:07:15] in een sociale setting, omdat mensen vaak niet geloven dat het serieus iets is dat kan

[1:07:20] bestaan.

[1:07:21] Ze zeggen, ja, wieplus, wat is dat nou weer een term?

[1:07:24] Maar ja, je bent toch gewoon of homo of hetero.

[1:07:28] En dat zorgt ervoor dat mensen zich sociaal geïsoleerd voelen, dat ze lager, vaak, arbeidsdeelname

[1:07:34] hebben.

[1:07:35] En dus die rapporten tonen aan dat het een zeer serieus probleem is.

[1:07:37] Ik vraag mevrouw Van Santer daar toch op te reflecteren, in plaats van de vraag te stellen

[1:07:42] of we niet een beetje normaal moeten gaan doen.

[1:07:48] Mevrouw Bekker vraagt of er niet alleen homo of hetero is.

[1:07:55] Ik snap dat er heel veel verschillende variaties zijn.

[1:07:58] Daar heb ik ook respect voor.

[1:08:00] Ik accepteer dat.

[1:08:03] Alsjeblieft, laat iedereen in dit land en het liefst ook op de hele wereld gewoon zijn wie hij wil zijn.

[1:08:08] Maar om dat allemaal specifiek te gaan benoemen...

[1:08:11] Ja, ik raak gewoon een weg een beetje kwijt tussen al die termen.

[1:08:14] Ik vind het zo'n warboe aan begrippen.

[1:08:18] Ik denk, kunnen we nou niet gewoon eens met z'n allen...

[1:08:21] gewoon een ander respecteren?

[1:08:24] En een ander gewoon in vrijheid laten zijn wie die is.

[1:08:29] U heeft op dit punt een vraag van mevrouw Moedler.

[1:08:32] Ja, ik schrik van deze bijdrage.

[1:08:35] Ik vind het echt scholvering van een groep.

[1:08:39] die al in de praktijk te maken heeft met ontzettend veel discriminatie, uitsluiting en bedreiging.

[1:08:47] En ik vind het niet echt overeenkomen met het uitgangspunt dat ik zeker omarm,

[1:08:52] dat iedereen moet kunnen zijn wie we zijn.

[1:08:54] Wat maakt het mij uit van wie jij houdt?

[1:08:59] En wat maakt het uit dat wij die groep, of nee, het is belangrijk dat we die groep omarmen

[1:09:05] En dat we er alles op alles zetten dat mensen zich in deze samenleving niet buitengesloot voelen.

[1:09:11] Dus ik schrik van deze opmerking.

[1:09:14] En ik wil aan mijn collega Van Zanten vragen, in hoeverre reimt het dan met haar opmerking?

[1:09:20] We moeten iedereen respecteren in dienstvrijheid.

[1:09:23] En tegelijkertijd hoorde ik haar, maar dat is mijn gevoel, een groep weggezet worden,

[1:09:30] waarvan ik denk, die moet je juist helpen en ondersteunen en zichzelf laten zijn.

[1:09:37] Wat is dan precies de vraag, mevrouw Moedler?

[1:09:42] Het rijmt niet met wat mevrouw Van Santen zegt en wat ze vervolgens opmerkt over dat we normaal moeten doen.

[1:09:49] Ik begrijp het gewoon niet.

[1:09:50] Dat kan ze misschien nog een keer uitleggen, maar misschien is het gewoon een opmerking.

[1:09:54] Ik vind deze bewoordingen eigenlijk best ernstig in de arena van de democratie.

[1:10:03] Daar wil ik wel op reageren.

[1:10:04] Ik denk dat we op zich niet eens zo heel ver van ons uiteindelijke standpunt afzitten,

[1:10:10] want volgens mij wil mevrouw Müttler, net zoals ik, dat iedereen zichzelf kan zijn en dat

[1:10:17] iedereen daarvoor gerespecteerd wordt.

[1:10:19] Het enige wat ik zeg, is dat het volgens BBB niet nodig is om alles en iedereen, om daar

[1:10:25] een hokje voor te verzinnen, want volgens mij moeten we juist kijken naar wat ons verbindt

[1:10:29] en niet om iedereen in een afzonderlijk hokje te plaatsen.

[1:10:37] Voorzitter. Dan de kerndoelen die zijn bedacht voor het basisonderwijs.

[1:10:40] Zij moeten inhoudelijk verbinding hebben met het dagelijks leven.

[1:10:44] Scholen zijn wetterlijk verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit en diversiteit.

[1:10:49] Onderdeel van kerndoel 38.

[1:10:52] Maar ze zijn vrij om de weg naar dat doel te bepalen.

[1:10:55] Wat BBB betreft is het niet nodig dat kinderen in het basisonderwijs tot in detail

[1:10:59] alle seksuele hokjes leren kennen, waarmee een mens zich maar zou kunnen identificeren.

[1:11:04] Nogmaals, iedereen is uniek en dat zegt wat ons betreft genoeg over diversiteit.

[1:11:10] Kern 038 kwam ook terug in de brief over de informele EBSCO-raad gendergelijkheid.

[1:11:16] Uit de beantwoording op het schriftelijk overleg blijkt dat er meer dan andere jaren weerstand

[1:11:21] is vanuit ouders.

[1:11:23] Dat heeft geleid tot bijvoorbeeld tientallen telefoontjes met vragen aan inspectie over

[1:11:28] de week van de lentekriebels.

[1:11:29] WBB heeft dit al eens aangekaart in een debat, maar hier nogmaals de vraag.

[1:11:35] Is het ontwikkelen van een visie op die seksuele diversiteit niet een taak voor ouders in plaats

[1:11:40] van de basisschool?

[1:11:42] Ook gezien het feit dat de experts aan de rondetafel leefsvaardigheid vorige week alle dezelfde

[1:11:47] boodschap hadden voor de politiek, gaat terug naar de basis focus op de basisvaardigheden.

[1:11:52] Graag een reactie van de minister.

[1:11:54] In de beantwoording van het schriftelijk overleg staat ook een passage over het bevoerderen

[1:11:58] van cultuurveranderingen omtrent schadelijke gendernormen en verdere gendermainstreaming

[1:12:04] in relevante sectoren.

[1:12:07] Nogmaals, het duizelt mij bij zulke cryptische zinnen uit.

[1:12:10] De beantwoording van het schriftelijk overleg werd ook niet duidelijk wat nu wordt bedoeld

[1:12:15] met dergelijke cultuurveranderingen.

[1:12:17] Kan de minister dit nader toelichten?

[1:12:20] Schadelijke gendernormen blijken volgens de beantwoording te verwijzen naar maatschappelijke

[1:12:25] verwachtingen, stereotypen en normen die bepaalde rollen voor mannen en vrouwen, gender-identiteiten

[1:12:32] of gender-expressies als minderwaardig of ongewenst beschouwen.

[1:12:37] Opnieuw begrijpen we de gedachten, waar gaat dit nou precies over?

[1:12:41] Een mens is meer dan zijn seksuele oriëntatie, gender-expressie of gendergelijkheid.

[1:12:47] Veel meer.

[1:12:48] Laten we de illusie loslaten dat een elite cultuurveranderingen kan opleggen aan de samenleving.

[1:12:52] Laten we ons richten op de waarden, normen en idealen die ons binden, in plaats van ons

[1:12:58] te concentreren op de hokjes van diversiteit en inclusie die steeds kleiner worden, maar

[1:13:03] waarvan er zodoende steeds meer ontstaan.

[1:13:06] Straks moeten we ons hele alfabet opnoemen om alle uitzonderingen specifiek te benoemen.

[1:13:10] Het zorgt er volgens BBB voor dat we uiteindelijk alleen maar verder uit elkaar komen te staan.

[1:13:15] Een focus op seksuele oriëntatie, gender-expressie of gender-identiteit reduceert een persoon

[1:13:21] tot één enkel kenmerk. Dit kan toch niet de bedoeling zijn?

[1:13:26] Graag een reflectie van de minister.

[1:13:27] Tot slot.

[1:13:29] Er bestaat zoiets als een biologisch geslacht.

[1:13:32] Hoe iemand zich verder voelt, identificeert of wil uiten,

[1:13:35] moet hij helemaal zelf weten.

[1:13:37] We respecteren dit volledig, maar laten we alsjeblieft

[1:13:39] ophouden met die allemaal te benoemen, want waar ligt de grens?

[1:13:43] Straks hebben we niet eens maar genoeg aan ons alfabet,

[1:13:45] maar hebben we 8 miljard individuele rokjes te benoemen

[1:13:48] in het doorgeslagen emancipatiebeleid.

[1:13:51] Laten we alsjeblieft gebruikmaken van gezond verstand.

[1:13:54] En discriminatie is al verboden, dus laten we hier eens op gaan handhaven.

[1:13:59] Dank u wel.

[1:14:00] Eerst een interruptie.

[1:14:02] Als ik dan een naam ooit verkeerd uitspreek, denk ik dat ik het over de knie moet doen.

[1:14:05] Rodekerk, mevrouw Rodekerk.

[1:14:07] Ja, dank.

[1:14:08] Want ik zit toch wel echt een beetje met mijn oren te klapperen naar het horen van deze

[1:14:12] bijdrage.

[1:14:15] Het punt is een beetje, wat mij betreft kan het lid van Zante niet zeggen dat zij vindt

[1:14:20] dat iedereen het recht heeft om zichzelf te zijn, zonder zich in een ander te verdiepen.

[1:14:26] Want als je mensen spreekt, maar ook als je alle stukken leest

[1:14:30] die wij vandaag toegestuurd hebben gekregen,

[1:14:33] dan kan dat niet anders dan zorgelijk zijn.

[1:14:36] 43% van de transpersonen maakt jaarlijks geweld mee.

[1:14:40] Ze worden zeven keer vaker dan de algemene bevolking mishandeld

[1:14:45] of daarmee bedreigd, zelfmoordcijfers zijn hoger.

[1:14:47] Als de vrouw Van Santen dit hoort, is het dan niet wat makkelijker om te zeggen

[1:14:51] ja, ik weet niet wat transgender persoon betekent, of neemt u dit serieus?

[1:14:59] Nou, ik heb niet gezegd dat ik niet weet wat transgender betekent.

[1:15:03] Het gaat mij om de verregaande formulatie van bepaalde termen.

[1:15:07] En natuurlijk schrik ik enorm van dit soort cijfers.

[1:15:10] Natuurlijk weet ik dat dit aan de gang is en natuurlijk zijn we daar heel erg op tegen.

[1:15:15] Wij keuren alle vormen van geweld af en ook die tegen trans personen.

[1:15:20] Dus daarom nogmaals, laten we ze een keer gaan handhaven op al dat anti-homo- en anti-lbtu-plusgeweld.

[1:15:29] En laten we daar gewoon streng op toezien dat dat niet gebeurt.

[1:15:34] Ja, daar laat mevrouw Rodekerk erbij.

[1:15:40] Ja, u heeft nog een interruptie.

[1:15:42] Laatste interruptie.

[1:15:43] Ja, precies.

[1:15:45] Want we gaan luisteren naar mevrouw van der Velde.

[1:15:48] Ja, dan is het...

[1:15:49] Kan niet naar mij komen.

[1:15:50] Mevrouw Vollevelde begint haar eerste termijn.

[1:15:53] Zij spreekt namens de fractie van de PVV.

[1:15:58] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:16:01] Voorzitter, ik heb uitgekeken naar dit debat.

[1:16:04] U vraagt zich wellicht af waarom dat zo is.

[1:16:07] Nou, ik kan het u zeggen.

[1:16:09] Emancipatie is natuurlijk een beetje het ondergeschoven kindje in deze commissie.

[1:16:13] En toch vind ik het een zeer belangrijk onderwerp.

[1:16:16] Verder zijn er op 20 maart antwoorden gekomen op feitelijke vragen...

[1:16:21] commissie gesteld hebben naar aanleiding van de voortgangsrapportage Emancipatie 2022-2023.

[1:16:29] Deze antwoorden heb ik aandachtig doorgenomen en ik viel bijna van mijn stoel van verbazing,

[1:16:35] want wat bleek nou uit die antwoorden?

[1:16:38] Het hele onderwerp emancipatie is volledig overgenomen door een stelletje intersectionele

[1:16:44] genderactivisten.

[1:16:46] Voorzitter, dat hoort u goed, intersectionele genderactivisten.

[1:16:51] Door deze hele rapportage vliegt het jargon ons om de oren, voor de kijkers en luisteraars

[1:16:56] thuis.

[1:16:56] U kunt dan denken aan zaken als intersectionaliteit, gender, genderdiversiteit, ongelijke sociale

[1:17:04] machtsstructuren en ga zomaar door.

[1:17:06] En dan nergens in dat gehele rapport staat dan ook maar één definitie van deze woorden.

[1:17:11] En voor hij of zij die niet weet waar dit over gaat, is het ook een totaal wazig geheel.

[1:17:16] En ik moest mij ook even heel goed inlezen om te snappen waar dit rapport nou daadwerkelijk over ging.

[1:17:23] Gelukkig zijn er door collega's in deze commissie heel veel goede vragen gesteld bij die feitelijke vragenronde.

[1:17:29] En ook naar de definities van dit nietzeggende activistenjargon en de effecten van dit beleid wat gebaseerd is op deze nietzeggende woorden zijn vragen gesteld.

[1:17:39] En de kern van dit hele rapport is een intersectionele insteek.

[1:17:43] Bij de vraag naar wat dit nou precies betekent, geeft de minister of het ministerie aan dat

[1:17:50] intersectionaliteit in 1989 bedacht is door de Amerikaanse hoogleraar in de rechten, Kimberley

[1:17:55] Crenshaw.

[1:17:56] Deze definitie had één op één van Wikipedia gelicht kunnen worden en de PVV vraagt zich

[1:18:02] eigenlijk af of de minister wel weet wie Kimberley Crenshaw nou precies is en wat die intersectionaliteit

[1:18:08] nou daadwerkelijk inhoudt.

[1:18:10] Er is namelijk geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van intersectionaliteit.

[1:18:15] Dus dit is al 35 jaar oud en we weten nog steeds niet of het werkt.

[1:18:19] Voorzitter, intersectionaliteit bestaat ongeveer even lang als ikzelf, maar ik geloof wel dat

[1:18:26] het dan wel bijzonder is dat in die hele periode gewoon geen onderzoek gedaan is.

[1:18:32] Er is dus geen bewijs dat het werkt om ongelijkheid en oneerlijkheid aan te pakken in het dagelijkse

[1:18:39] leven.

[1:18:39] Dus een vraag aan de minister is ook, waarom is er dan gekozen voor een cultureel Americanocentrische

[1:18:46] raamwerk en dat toepassen, wat dus geschreven is door een Amerikaanse activiste, en dat dan

[1:18:54] toepassen op onze Nederlandse situatie?

[1:18:58] Mevrouw Van Velden heeft een vraag van mevrouw Zedek op dit punt.

[1:19:01] Ja, ik heb een vraag, want zowel met de inbreng van de PVV als met de inbreng van de BBB, waar

[1:19:08] maar een erger is dat we een hele discussie gaan voeren juist over de woorden die we met elkaar gebruiken.

[1:19:14] En ik moet eerlijk zeggen, ik ben het wel eens met de BBB en de PVV dat ik het labelen van iedereen en alles,

[1:19:20] dat ik daar een beetje klaar mee ben in onze samenleving,

[1:19:22] maar het ontslaat ons niet van de echte problemen eronder te bekijken.

[1:19:27] En mijn vraag is dus aan onze betegenwoordiger van de PVV, bij het naam mevrouw Van der Velden,

[1:19:37] Welke onderliggende problemen in de samenleving erkent zij hier?

[1:19:43] Ik vind dit een hartstikke mooie vraag, zeg ik tegen mevrouw Zedijk.

[1:19:49] Want dat jargon is namelijk ontzettend belangrijk.

[1:19:54] En het gebruik van dit jargon is het grote onderliggende probleem.

[1:19:58] Omdat dat met deze vaagtaal van alles en nog wat in beleid gefietst kan worden.

[1:20:02] Ja, maar daar kom ik eigenlijk zo meteen in mijn betoog nog op terug.

[1:20:06] Dus eigenlijk zou ik graag mijn betoog willen vervolgen.

[1:20:08] En als mevrouw Zeedijk dan nog vragen heeft, geef ik daar natuurlijk graag antwoord op.

[1:20:13] Het antwoord wordt dan even geparkeerd, mevrouw Zeedijk.

[1:20:17] En daar komen we dan zo op terug. Mevrouw Van der Velden.

[1:20:23] Ja, voorzitter. Ik zie mensen op de tribune een beetje glazig kijken.

[1:20:27] Ik zie sommige collega's een beetje glazig kijken.

[1:20:30] En ik rook dat de kijker thuis wellicht ook wel denkt van ja, waar gaat dit nou precies over?

[1:20:35] Maar om dat hele verhaal eigenlijk gewoon een beetje plat te slaan en simpel te maken.

[1:20:40] Die Amerikaanse klassen, rassen en overige ongelijkheden worden nu als filter gebruikt

[1:20:46] door die intersectionaliteit om dat toe te passen op onze Nederlandse cultuur en samenleving.

[1:20:52] Maar ja, wij zijn niet Amerika, dat werkt hier niet.

[1:20:56] En dan nog over die overige termen dus.

[1:20:58] gender, gender diversiteit.

[1:21:01] Voorzitter, nog een vraag aan de minister.

[1:21:03] Hoeveel genders zijn er nou precies?

[1:21:05] Volgens de minister.

[1:21:07] Want ik snap dat dit wellicht een lastig

[1:21:09] onderwerp is, dus ik zal

[1:21:11] het de minister verklappen. Door online te zoeken

[1:21:13] kom je uit van 2 tot

[1:21:15] 72 tot 107

[1:21:17] tot ontelbare genders.

[1:21:19] Welke niet bijgehouden kunnen worden,

[1:21:21] omdat elke persoon zelf een gender kan

[1:21:23] verzinnen. Ja, hoe gaat

[1:21:25] de minister er dan voor zorgen

[1:21:26] dat in het kader van gendergelijkheid al deze genders evenredig vertegenwoordigd worden in beleid.

[1:21:32] Zoals bijvoorbeeld het evenredig representeren van alle genders in topposities.

[1:21:37] Er is natuurlijk een vrouwenquotum, maar als er 107 genders zijn, dan wordt dat natuurlijk wel een lastig verhaal.

[1:21:44] Is de minister het ook niet met de PVV eens dat dit totaal onwerkbaar is?

[1:21:48] En hoe juridisch bindend is dit soort beleid nou eigenlijk als het compleet gestoeld is

[1:21:54] op definities die bewust vaag zijn.

[1:21:58] En hoe kan dit worden uitgevoerd?

[1:22:00] En wat we natuurlijk met z'n allen ook niet moeten vergeten,

[1:22:02] en wat mevrouw Kostic eerder ook al heel mooi aangegeven heeft,

[1:22:06] is dat het werk in onze OCW-commissie op het gebied van emancipatie

[1:22:09] ontzettend belangrijk is.

[1:22:11] Want wij doen vaak het voorwerk voor beleid en wetgeving

[1:22:15] die uiteindelijk in andere commissies terechtkomt.

[1:22:18] Dus dan hebben wij er niet zo heel veel meer over te zeggen,

[1:22:20] maar we hebben wel de eerste stappen gezet.

[1:22:22] En het is daarom ook zo ontzettend belangrijk dat commissieleden goed geïnformeerd zijn

[1:22:27] over dat beleid waar wij nu mee werken, waar we aan meewerken, wat we opzetten en wat naar

[1:22:32] andere commissies toe gaat, want dit heeft een gigantische impact op het dagelijkse leven

[1:22:37] van de mensen in onze samenleving.

[1:22:39] Waar mogen we natuurlijk met z'n allen best bij stilstaan en dan nog samenvattend voorzitter

[1:22:43] en ik rondaf nog even over dat Americanocentrisme.

[1:22:47] Kimberley Crenshaw is dus Amerikaans.

[1:22:50] Zij heeft problemen met het Amerikaanse rechtssysteem en die cultuur.

[1:22:53] Die komen niet overheen met de cultuur van Nederland.

[1:22:56] Dus hoe denkt de minister dat het intersectionele beleid...

[1:23:00] een model dat gebouwd is op een destructieve filosofie...

[1:23:03] één op één over te nemen is...

[1:23:05] en toe te passen is op onze cultuur?

[1:23:07] Eén laatste zin, voorzitter.

[1:23:08] Ja, dit waren echt al drie laatste zinnen.

[1:23:10] Je zit bijna op zes minuten.

[1:23:12] Mevrouw van der Velden, iedereen houdt zich strak aan de tijd.

[1:23:14] Wellicht dat u de escape heeft.

[1:23:16] Ik ga naar mevrouw Zeedijk kijken.

[1:23:17] Is de vraag van mevrouw Zeedijk af en toe gebeantwoord?

[1:23:21] Voor mij nog niet, nee.

[1:23:23] Het ging erover.

[1:23:24] Mijn vraag was...

[1:23:26] Mevrouw Van der Velde gaf aan dat ze in haar betoog zou zeggen dat het probleem was met jargon.

[1:23:31] Ik heb het nog niet gehoord.

[1:23:34] Mevrouw Van der Velde, waarom is jargon een probleem?

[1:23:38] Dat is wat ik in mijn betoog wel aangegeven heb, natuurlijk.

[1:23:41] door dat bewust vage jargon, waar meerdere definities aan te hangen zijn.

[1:23:48] En dat is ook precies wat er in het voortgangsrapport ook is gebeurd.

[1:23:55] Het waren echt woorden met meerdere definities,

[1:23:57] die ook op meerdere plekken op verschillende wijze zijn gebruikt.

[1:24:01] Ja, dan kan beleid opeens een heel andere betekenis krijgen.

[1:24:05] Dus als jij beleid gaat maken op woorden die niet één vaste betekenis hebben

[1:24:09] en waarvan het ook niet zeker is wat die vaste betekenis is,

[1:24:12] ja, dan heb je natuurlijk een groot probleem,

[1:24:13] want dan kun je werkelijk elke kant op met dat beleid en die wetgeving.

[1:24:18] Oké, mevrouw Zedek, vervolgvraag.

[1:24:22] Ja, ik ben het er nog steeds niet helemaal mee eens,

[1:24:25] want ik vind, dit betoogt mij zelf nu erg vaag aan het woorden,

[1:24:30] terwijl het mij vooral gaat om hele concrete dingen,

[1:24:33] als dat homoseksuelen geen handen durven vast te houden in het openbaar,

[1:24:38] of dat transgenders online gediscrimineerd worden of de veiligheid in het onderwijs.

[1:24:46] Dat zijn volgens mij de problemen waar we het echt over moeten hebben.

[1:24:49] Maar wat is uw vraag, mevrouw De Velde?

[1:24:53] Of mevrouw Van der Velde het met mij eens is dat dat de echte problemen zijn?

[1:24:57] Mevrouw Van der Velde?

[1:24:58] Nee, dat ben ik niet met u eens.

[1:25:00] En dat is heel simpel.

[1:25:01] Dit jagon is een probleem omdat het altijd weer terugleidt naar een strijd tussen twee zaken.

[1:25:09] Het is een zero-sum-game. Er is altijd een winnaar en een verliezer, iemand die onderdrukt wordt en iemand die de onderdrukker is.

[1:25:16] Maar wij kijken dus helemaal niet naar hoe wij met z'n allen dan beter worden, maar we zoeken alleen maar naar problemen waarbij iemand altijd de boosdoener is.

[1:25:25] Op werkelijk elk vlak. Dat kan seksualiteit zijn, dat kan gender zijn, dat kan huidskleur zijn.

[1:25:30] U noemt het maar, u kunt het zo gek nog niet bedenken, vierde voorzitter.

[1:25:35] En dan hebben we daar weer mee te maken.

[1:25:37] Dus dat is wat precies hier het probleem is.

[1:25:41] Ja, dat is het antwoord, mevrouw Sederink.

[1:25:44] Mevrouw Rodekerker, met een interruptie op mevrouw Van der Velden.

[1:25:48] Ja, die zero-sum-game, dat is volgens mij juist een beetje het wereldbeeld van de PVV.

[1:25:53] Een partijleider van D60 zei, woorden doen ertoe.

[1:25:56] En er wordt nu een beetje gekscherend over gedaan.

[1:26:01] Kijk, interseksualiteit is misschien een ingewikkeld woord, maar de betekenis is heel simpel.

[1:26:05] Vrouwen ervaren meer discriminatie dan mannen.

[1:26:07] Vrouwen van kleur ervaren nog eens extra discriminatie.

[1:26:12] We zien op heel veel gebieden dat het nog niet goed gaat en dat er sprake is van intimidatie,

[1:26:17] van onveiligheid.

[1:26:18] Niet alleen van vrouwen, maar ook van heel veel mensen in onze samenleving.

[1:26:22] En dan is mijn vraag aan de PVV, want we kunnen hier nu grapjes over maken, maar ik vind het

[1:26:26] vrij serieus, want er wordt hier wel onderhandeld over een nieuw kabinet.

[1:26:30] Staan zij voor de veiligheid van heel veel mensen, heel veel Nederlanders in onze maatschappij, of niet?

[1:26:37] Mevrouw Van der Velden.

[1:26:40] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:26:42] Nou ja, eigenlijk vind ik die inleiding van mevrouw...

[1:26:45] Sorry, wat was uw naam ook alweer?

[1:26:47] Rodekerk.

[1:26:47] Excuses, mevrouw Rodekerk.

[1:26:49] Ja, u wordt gevraagd een antwoord op de vraag.

[1:26:52] Ja, ik vind eigenlijk die inleiding bij de vraag totaal niet passen,

[1:26:56] Want u begint natuurlijk met woorden doen ertoe en u doet alsof ik een grap maakt.

[1:27:00] Maar ik meen het wel degelijk heel serieus.

[1:27:01] Deze woorden doen er ook toe, omdat zij ons beleid maken.

[1:27:06] En als je kan wezelen met die woorden, dan hebben ze een gigantische impact.

[1:27:11] Verder vroeg u natuurlijk, vinden wij het belangrijk dat mensen veilig zijn in Nederland?

[1:27:15] Ja, absoluut.

[1:27:17] Tuurlijk vinden we dat belangrijk.

[1:27:18] Dus het is ook heel bijzonder dat u dat aan ons vraagt, want u weet waarschijnlijk zelf wel

[1:27:22] dat onze partijleider al twintig jaar gewoon dik beveiligd wordt.

[1:27:29] U vraagt dit echt aan de verkeerde persoon wat dat betreft?

[1:27:34] Nou ja, het is een antwoord op de vraag.

[1:27:36] Het is een volvraag van...

[1:27:38] Ja, u bent door die vier interrupties heen.

[1:27:42] Sorry?

[1:27:44] Ja, we zijn...

[1:27:45] We zitten daar allemaal een beetje...

[1:27:47] Ik vind het een beetje streng te doen, dus dan...

[1:27:50] Kan ik u niet natuurlijk als eerste deze wildcard geven.

[1:27:53] Zullen we eerst de vraag van de heer Ergin, misschien dat u helpt.

[1:27:56] En dan kijken we nog rond.

[1:27:58] De heer Ergin.

[1:28:00] Ja, voorzitter.

[1:28:01] Mevrouw Van der Velden van de PVV heeft tot twee keer toe in haar betoog aangegeven dat

[1:28:06] ze emancipatie belangrijk vindt.

[1:28:10] Maar tegelijkertijd is ook de PVV de partij die heeft voorgesteld om vrouwen met een hoofd- en

[1:28:15] kopvoltertax te laten betalen.

[1:28:17] Tegelijkertijd is de PVV ook de partij die in de afgelopen twintig jaar zulke discriminerende

[1:28:23] dat vrouwen met een hoofddoek, als ze op straat liepen en nog steeds lopen,

[1:28:29] bespuugd worden, bier over hun hoofd heen krijgen.

[1:28:33] Ik zou aan mevrouw Van der Velden van de PVV willen vragen hoe remt dat?

[1:28:36] Ze vindt emancipatie belangrijk, maar aan de andere kant is het haar partij

[1:28:40] die al 20 jaar lang met voorstellen komt om vrouwen met een hoofddoek het leven onmogelijk te maken.

[1:28:46] Mevrouw Van der Velden.

[1:28:47] Ik denk dat de heer Ergin eigenlijk wel heel goed weet wat wij denken hierover.

[1:28:51] Wij vinden islam natuurlijk een vrouwonvriendelijke ideologie.

[1:28:55] Dus wij vragen ons altijd af, ja, is die hoofddoek eigenlijk wel vrijwillig?

[1:28:59] Ja, als mensen dat vrijwillig dragen, be my guest.

[1:29:01] Maar als dat niet vrijwillig is, ja, dan moet daar natuurlijk geen dwang opgelegd worden vanuit die islam om die hoofddoek te dragen.

[1:29:07] Dat draagt namelijk totaal niet bij aan emancipatie.

[1:29:10] En de heer Ergin, ik vind het mooi dat u natuurlijk nog even over de islam begint.

[1:29:14] want u wil niet weten hoe vaak ik zelf uitgemaakt word voor kech of anderzijds gezeik door mensen van uw geloof.

[1:29:22] En dat draagt natuurlijk ook niet bij aan de ideologie.

[1:29:25] Dus ja, het zou natuurlijk wel prettig zijn als we dan met z'n allen kijken naar hoe wij inderdaad

[1:29:30] dat emancipatiebeleid op een goede manier op poten kunnen krijgen zonder dat we vervallen in vingertje wijze

[1:29:36] waar niemand wat aan heeft.

[1:29:40] Ik wil even wijzen dat u schuilt over uw eigen woorden, maar er moet iets van een beetje een

[1:29:50] niveau van een debat in het parlement hebben.

[1:29:52] Een woord dat u gebruikte, vond ik daar niet onder te passen.

[1:30:02] Ik ben letterlijk zo genoemd, dus ik kan gewoon citeren wat tegen mij gezegd is, dat dat een

[1:30:09] onvriendelijk woord is.

[1:30:10] dus dat mag best benoemd worden.

[1:30:12] Zeker, maar daar ging het mij niet om.

[1:30:13] Het ging om wat u na dat woord zei.

[1:30:15] En ander.

[1:30:16] En dat woord vond ik niet passend.

[1:30:20] Dat woord wat u nu bedoelt, reken ik u niet aan.

[1:30:23] Wat u daarna zei wel.

[1:30:24] We gaan luisteren naar de bijdrage van de heer Ergin.

[1:30:28] Ja, voorzitter.

[1:30:29] De heer Stoffer was blij dat er meervrouwen aan de top waren.

[1:30:34] En toen ik daarover nadacht,

[1:30:36] dacht ik terug aan het nationaal crisisonderzoek.

[1:30:38] En daarin zeg ik voor het eerst dat ik denk

[1:30:40] dat meer vrouwen op Denk stemden dan mannen.

[1:30:43] Dat was voor mij het moment dat ik heel blij werd.

[1:30:46] Dat zou ik graag de commissieleden willen meegeven.

[1:30:50] Voorzitter, vandaag gaat het over emancipatie.

[1:30:52] En eigenlijk gaat het over of mensen zichzelf kunnen zijn.

[1:30:56] Over de veelvoud aan identiteiten die Nederlanders hebben.

[1:30:59] Over culturele en persoonlijke verrijking.

[1:31:01] Een rijkdom die 17,7 miljoen Nederlanders in zich herbergen.

[1:31:06] Dagelijks daar trots op zijn en dat ook nog eens beleven.

[1:31:10] De een is vader, de ander is een zus van iemand, de een is moslim, de ander is atheïst.

[1:31:15] De familiegeschiedenis van de een reikt tot eeuwen terug in Nederland en weer een ander

[1:31:19] reikt de familiegeschiedenis tot verre orde en in andere windsteken.

[1:31:24] Maar voorzitter, het punt is dat iedereen onlosmakelijk ondeel uitmaakt van Nederland.

[1:31:28] Maar we hebben ook te maken met uitdagingen.

[1:31:31] Te veel mensen in Nederland hebben het gevoel niet altijd zichzelf te kunnen zijn.

[1:31:35] En daar moeten wij het vandaag over hebben en daar hebben wij het vandaag ook over.

[1:31:38] Want je bent wie je bent, je kunt je identiteit als je een gebouw binnenloopt niet aan een

[1:31:43] kapstok ophangen.

[1:31:44] Of als je ochtends voor de garderobekast staat en denkt van ik laat mijn identiteit nog wel

[1:31:50] even staan.

[1:31:51] Even hangen.

[1:31:52] En daarom legt mijn fractie het van harte toe dat de regering actieve emancipatiebeleid

[1:31:56] voert voor groepen die het nodig hebben.

[1:32:00] Echter voorzitter, als ik kijk naar de brieven, als ik kijk naar de onderzoeken, als ik kijk

[1:32:04] Na alle documenten valt het mij op dat het vrijwel alleen over de LABTI-gemeenschap gaat.

[1:32:11] De minister zegt bijvoorbeeld dat er meerdere allianties zijn.

[1:32:14] Het gaat over 60 miljoen euro aan subsidies voor de komende jaren.

[1:32:19] En eigenlijk heb ik een vraag aan de minister waarom de minister geen actieve emancipatiebeleid voert voor andere groepen.

[1:32:25] En zou de minister kunnen meegeven welke afweging hij heeft en maakt om te bepalen welke groepen wel...

[1:32:32] en welke groepen geen onbeeld uitmaken van het beleid dat wordt gevoerd.

[1:32:38] En is de regering bereid om deze gestructureerde en doorbrochte aanpak

[1:32:42] ook breder uit te rollen richting andere groepen?

[1:32:46] Ja, voorzitter, mensen uit de LHBTI-plus-gemeenschap

[1:32:50] hebben te maken met uitdagingen.

[1:32:52] Ik noemde net al een voorbeeld in de woningmarkt als het gaat om persgedrag.

[1:32:55] En daar moeten we de regering zeker beleid opvoeren.

[1:33:00] Mijn punt is eigenlijk, en dat is meer een teleurstelling die ik heb als het gaat om

[1:33:05] het onderwerp, is dat de minister aan de ene kant zegt ik ben trots dat er op 1700 scholen

[1:33:11] de Paarse Vrijdag wordt gevierd, dat er aandacht voor is, maar geen woord rept over de leerlingen

[1:33:16] die vanwege hun identiteit behoefte hebben aan een stilteruimte, behoefte hebben aan

[1:33:21] erkenning en behoefte hebben aan het feit dat er rekening met hen wordt gehouden, dat

[1:33:25] daar eigenlijk geen woord over wordt gerept.

[1:33:27] We hebben in Nederland scholen die de traptreders van hun scholen in regenboogkleuren verven

[1:33:34] en als het aankomt op een stiltruimte van een paar vierkante meter hun kop in het zand

[1:33:40] steken.

[1:33:41] We hebben in Nederland scholen waarin leerlingen opdracht krijgen om genderkoek te bakken,

[1:33:47] maar als het aankomt op het serveren van halalheter, ho maar, want dan komt de scheiding tussen

[1:33:51] kerk en staat in gevaar.

[1:33:54] Voorzitter, ik kan de minister aangeven waarom hij niet net zoveel energie en inspanningen

[1:33:58] verleent en verricht als het gaat om de emancipatie van andere groepen.

[1:34:02] Want wij missen, mijn fractie mist de balans.

[1:34:05] Niet alleen over de spreiding van het emancipatiebeleid, maar ook bijvoorbeeld over de rol van ouders

[1:34:11] die vaker het gevoel hebben dat het allemaal teveel doorslaat.

[1:34:17] Moeten we onze kinderen vrij vroeg meenemen in onze super diverse samenleving?

[1:34:21] Ja, voorzitter.

[1:34:21] Moeten we leerlingen en studenten meegeven dat respect voor elkaars keuzes de absolute ondergrens is?

[1:34:29] Ja, voorzitter.

[1:34:31] Maar, voorzitter, de balans is wat denk ik betreft het zoek.

[1:34:33] Als in docentenhandleidingen staat dat aan kinderen verteld moet worden dat het fijn kan zijn om aan je geslachtsdeel te zitten.

[1:34:42] De balans is helemaal zoek.

[1:34:44] Als aan studenten wordt opgedrongen, daar zijn echt voorbeelden van.

[1:34:48] Ik kreeg daar in de afgelopen maanden, ook voordat ik Kamerlid was,

[1:34:51] heb ik daar best wel veel signalen en gesprekken over gevoerd met leerlingen,

[1:34:56] dat ze het gevoel hebben dat ze op bepaalde dagen zich per se moeten uiten in regenboogkleuren.

[1:35:00] Een OOW, als je ervoor kiest om op een andere manier,

[1:35:04] om met andere woorden te uiten, dus om met andere woorden en op een andere manier aan te geven

[1:35:09] dat respect voor jou de ondergrens is en dat je iedereen respecteert en accepteert.

[1:35:14] en die ruimte is er niet, want mensen zijn dan vrij snel oudbollig, intolerant en weet ik veel allemaal.

[1:35:21] Het lijkt alsof er in dit debat geen ruimte is voor een genuanceerde mening

[1:35:25] en soms ook kritiek op het beleid dat gevoerd wordt.

[1:35:28] Voorzitter, ik ga richting mijn afronding.

[1:35:32] Ik zou de minister willen vragen of hij het hiermee eens is,

[1:35:34] of hij een balans ziet als het gaat om de invulling van het emancipatiebeleid.

[1:35:39] En ik denk dat Nederland hunkert naar een goed debat

[1:35:42] over wederzijdse acceptatie, over respect en het debat niet te vaak laten domineren door

[1:35:50] symboliek en groepenactivisten die soms ook heel vokaal zijn. Dank u wel, voorzitter.

[1:35:55] Dank u wel, heer Ergin. We gaan schorsen. Ik kijk even naar de mist. Ik wilde een half uur,

[1:36:06] maar het is wel een waaier aan vragen, dat realiseer ik me ook. Dat is altijd even onze

[1:36:11] onderhandeling. Zullen we dan kwart over...

[1:36:16] Beginnen we strak kwart over twaalf? Ja. Oké, schors ik dit debat.

[1:36:21] We gaan kwart over twaalf luisteren naar de antwoorden van de minister.

[2:18:30] Goedemiddag, is het inmiddels goedemiddag allemaal.

[2:18:32] Ik heropen hierbij het debat van de Vaste Commissie voor

[2:18:36] Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. We spreken vandaag over het onderwerp

[2:18:40] emancipatie. Ik geef zo het woord aan de minister

[2:18:44] voor de beantwoording van de vraag in eerste termijn.

[2:18:47] Even ook weer voor de orde, ik heb zelf op half drie een ander debat

[2:18:51] en mevrouw Becker is zo vriendelijk om het laatste half uurtje

[2:18:57] de voorzitters haar maar over te nemen.

[2:19:00] Maar goed, wie weet zijn we dan zelfs al klaar.

[2:19:02] Dit debat is officieel, dus om drie uur moeten we dit debat beëindigen.

[2:19:07] Dat gezegd hebbende, de minister, en mag ik even met de leden afspreken

[2:19:11] om, we hadden eerst twee interrupties in twee, we kunnen ook vier lossen doen.

[2:19:17] Vier losse interrupties, sorry? Ja, mevrouw Muttler knikt.

[2:19:21] Vier interrupties per fractie en de minister aan u het woord.

[2:19:27] Ja voorzitter, bijzonder om met deze commissie te mogen praten over emancipatiebeleid.

[2:19:34] Het is al een tijdje geweest en ik was, ik ben fijn dat ik deze gelegenheid heb

[2:19:39] en ook een aantal nieuwe woordvoerders hier te mogen begroeten.

[2:19:43] Het is, ik zeg vaak in mijn portefeuille, het is het onderwerp met de grootste missie en het kleinste budget.

[2:19:49] Want het gaat over fundamentele waarden, gelijkheid, veiligheid, vrijheid om jezelf te kunnen zijn.

[2:19:56] Een emancipatiebeleid is daar maar iets wat voor iedere burger van belang is.

[2:20:01] Het gaat om het hele spectrum van artikel 1 van de Grondwet

[2:20:06] tot uiteindelijk de concrete omstandigheden van individuen en een

[2:20:11] onderdeel daarvan is denk ik en dat proef ik ook grotendeels in het debat hier

[2:20:15] de aandacht voor de individuele gevallen want het is uiteindelijk de kwetsbaarheid

[2:20:20] van onze samenleving laat zich toch vooral zien in de kwetsbare de meest

[2:20:26] kwetsbare burgers in onze samenleving u vroeg me eigenlijk ook hoe gaat het er

[2:20:30] nu eigenlijk mee en emancipatie is dan nog even voor de duidelijkheid

[2:20:35] Ze hebben dat in Nederland geregeld vanuit mijn portefeuille,

[2:20:38] emancipatie van vrouwen van gender en LABTIQ+.

[2:20:42] De andere soorten ongelijkheden en vormen van mogelijke discriminatie

[2:20:48] zitten in andere portefeuilles.

[2:20:51] Maar als we gaan kijken hoe het met deze vorm van emancipatie staat,

[2:20:54] dan zou ik zeggen, in zekere zin gaat het goed.

[2:20:57] En sommigen hebben er al aan gereflecteerd.

[2:20:59] Als het gaat over de emancipatie van LHBTIQ plus personen, dan zien we dat 76 procent van

[2:21:08] Nederland positief staat tegenover homo- en biseksualiteit, maar 4 procent negatief, 60

[2:21:14] procent positief tegenover transgender personen.

[2:21:18] Dus we zien in zekere zin, we komen natuurlijk van ver, maar we zien eigenlijk dat Nederland

[2:21:22] het best goed gaat.

[2:21:25] Tegelijkertijd zien we ook wel steeds meer terugduwen op deze onderwerpen.

[2:21:32] En mijn beeld is eigenlijk dat misschien die groep die niet hier positief tegenover staat

[2:21:40] ook steeds vokaler gaat worden.

[2:21:42] En er zijn een aantal ontwikkelingen, denk ik, waar ik me zorgen over maak.

[2:21:46] Ik was vorig jaar bij een bijeenkomst van jongeren van het COC die heel ruw verstoord

[2:21:52] zijn.

[2:21:52] Dat raakte me heel. Dat waren juist echt extra kwetsbaar jongeren die eigenlijk een coming-out hadden.

[2:21:59] En daardoor door voetbalsupporters geweld verstoord waren.

[2:22:03] Dat is een regenboogvlag verbrand. Ik ben daar naar op zoek gegaan.

[2:22:07] En ik was eigenlijk heel erg gestimuleerd door de energie die zat in die groep.

[2:22:12] Van ja, we laten ons niet kisten.

[2:22:14] Dat is ook heel erg kwetsbaar. En toen vond ik het mooi dat een paar dagen daarna een oproep was...

[2:22:18] om heel Nederland regenboogvlaggen te hangen. En dat gebeurde ook gewoon.

[2:22:21] Die waren overal.

[2:22:23] En het NOS-bericht van die dag was...

[2:22:25] overal hangen die vlaggen en dat zijn wij in Nederland.

[2:22:27] Dat vond ik een hele krachtige boodschap.

[2:22:30] Maar dat soort incidenten, fysiek...

[2:22:33] ik moet zeggen, ook online...

[2:22:35] de digitale wereld is natuurlijk nog een groot gedeelte, een wild westen...

[2:22:39] daar maak ik me grote zorgen over.

[2:22:41] En dat beeld in de samenleving zag ik eigenlijk ook wel heel mooi in het debat...

[2:22:46] zoals we dat nu hier met elkaar hebben.

[2:22:48] Ik was verheugd te horen dat ook NSC zich achter het regenboogstembusakkoord zette.

[2:22:55] Dus ik zotelde toch wel twee derde van de Kamer die daar ondersteunend aan is.

[2:23:05] Dus dat glas is dan twee derde vol.

[2:23:08] Aan de andere kant ben ik ook wel geschrokken van sommige van uw bijdragen.

[2:23:12] Ook van twee van de vier formerende partijen.

[2:23:15] Ik denk dat het belangrijk is dat we daar het gesprek met elkaar over hebben.

[2:23:20] Wat we nou precies aan het doen zijn.

[2:23:23] Als het gaat over de gelijkheid tussen vrouwen en mannen...

[2:23:26] zien we grote stappen vooruit.

[2:23:28] Nederland scoort steeds beter op de Europese Gender Gelijkheidsindex.

[2:23:32] Een aantal economische zelfstandige vrouwen groeit.

[2:23:35] Ze werken meer uren. Het aantal van nu heeft al gereflecteerd.

[2:23:39] We zien het aantal vrouwen aan de top in allerlei functies groeien.

[2:23:42] Maar tegelijkertijd zien we ook wel dat we op z'n minst veel meer alert zijn...

[2:23:49] op allerlei vormen van grensoverschijnend gedrag.

[2:23:52] Femicide, wat een groot kwaad is.

[2:23:54] Het is echt onvoorstelbaar dat vrouwen die vermoord worden...

[2:24:00] dat een 60 procent dat door een partner of ex-partner is...

[2:24:02] en een 20 procent familielid. Dat is gewoon totaal onacceptabel.

[2:24:07] Maar er is daar ook nog echt heel veel werk aan de winkel.

[2:24:10] En dat gebeurt ook. Ik denk dat we ook vandaag kunnen vaststellen dat we wel.

[2:24:14] En dat is het mooie van emancipatiebewegingen.

[2:24:16] Dat zijn toch soort kantelingen in de samenleving.

[2:24:19] Dat we ook op deze onderwerpen in het midden van zo'n kanteling zitten,

[2:24:23] betekent ook dat er mooie mogelijkheden zijn voor de politiek om zo'n beweging te ondersteunen.

[2:24:29] Want emancipatie gaat niet vanzelf.

[2:24:32] Daarom heb ik het ook als coördinerend minister daar een belangrijke taak,

[2:24:37] om juist die initiatieven uit de maatschappij te ondersteunen.

[2:24:40] Ik denk dat we zeker op dit onderwerp eigenlijk top-down vanuit het ministerie proberen bottom-up

[2:24:46] de goede processen te ondersteunen.

[2:24:49] En daar zal ik op terugkomen, keer op keer proberen we daar ook de verschillende gemeenschappen

[2:24:55] op aan te spreken.

[2:24:57] Emancipatiebeleid zelf ook, in iedere kring heeft dat zijn eigen uitdagingen.

[2:25:03] En het beleid van ons ministerie is ook al die verschillende doelgroepen aan te spreken.

[2:25:06] Dat gaat van Feyenoord-supporters, die je op een andere manier aanspreekt dan mensen in streng orthodox-christelijke of moslimgemeenschap.

[2:25:20] We proberen steeds al die verschillende maatschappelijke organisaties daarin te ondersteunen.

[2:25:26] Dus ik wil eigenlijk ook nog even mijn waardering uitspreken voor iedereen die zich hiervoor inzet.

[2:25:31] Want het ministerie kan dit niet doen.

[2:25:33] Wij kunnen het alleen maar doen omdat zoveel verschillende krachten in de samenleving daar zich gewoon iedere dag voor inzetten.

[2:25:41] Ik zeg heel vaak, je kan ook niet jezelf emanciperen.

[2:25:45] Vrouwenemancipatie heeft ook plaatsgevonden omdat mannen uiteindelijk die actie hebben ondernomen.

[2:25:50] En daarom vind ik het ook best wel bijzonder dat ik als man minister van emancipatie ben.

[2:25:54] Als ik bij Europese raden of bij de Verenigde Natie ben, zijn mannen vaak in een uitzondering.

[2:26:00] De meeste emancipatieministers zijn vrouwen.

[2:26:04] Het is ook heel belangrijk dat we mannen aanspreken.

[2:26:08] Daar kom ik straks nog op terug.

[2:26:12] En als laatste opmerking, daar kom ik misschien ook op beantwoording.

[2:26:16] We hebben het ook wel gehad over intersectionaliteit.

[2:26:19] Wat bedoelen we daarmee?

[2:26:22] Vrouw Rodekerk ligt het mooi toe.

[2:26:25] Als het gaat over kansenongelijkheid, over onveiligheid...

[2:26:30] dan kunnen dingen bij elkaar opstapelen.

[2:26:34] Wat je al zei, als je vrouw minder mogelijkheden hebt in de samenleving...

[2:26:38] dan heb je als gekleurde vrouw nog minder mogelijkheden.

[2:26:41] Uit een bepaalde kan ook je geloof zijn.

[2:26:44] Dus de verschillende achtergronden en de discriminerende werking...

[2:26:49] die ze mogelijkerwijs zouden kunnen hebben, kunnen we bij elkaar optellen.

[2:26:52] En uiteindelijk, en ook als sommigen zich afvragen waarvoor...

[2:26:56] hebben we het soms over hele kleine groepen?

[2:26:58] Ik zeg, het is toch een beetje de canarie in de mijn.

[2:27:01] Als wij een samenleving kunnen creëren...

[2:27:04] waar ook dat soort gemeenschappen, misschien kleine gemeenschappen...

[2:27:08] zich vrij kunnen voelen, dan hebben we er allemaal baat bij.

[2:27:11] Want we hebben uiteindelijk een samenleving gemaakt die genoeg ruimte heeft.

[2:27:15] En misschien de laatste algemene opmerking, dan kom ik aan mijn blokjes.

[2:27:18] Een van de dingen die ik een keer geleerd heb...

[2:27:21] van iemand die veel van emancipatiebeleid wist...

[2:27:24] die zei van, we hebben het heel vaak over inclusie.

[2:27:27] Pas jij in onze samenleving?

[2:27:31] En zij zei, stop met praten met inclusie.

[2:27:34] Praat over expansie.

[2:27:35] Het gaat er niet om of jij in die samenleving past.

[2:27:38] Maar kan die samenleving ruimte bieden aan jou?

[2:27:42] En als je dan kijkt waar onze samenleving vandaan is gekomen...

[2:27:45] over vele, vele verschillende eeuwen...

[2:27:47] dan zeg je, ja, we waren natuurlijk eerst in een situatie...

[2:27:49] waar er eigenlijk bijna voor niemand ruimte was.

[2:27:51] En nu proberen we keer op keer meer ruimte te creëren.

[2:27:55] En ik denk dat is de beweging die we met ons allen aan het inzetten zijn.

[2:27:59] En ik denk dat het parlement daar een belangrijke rol in heeft.

[2:28:02] U vertegenwoordigt ook al die verschillende groeperingen.

[2:28:06] En ook mooi om hier het debat over te hebben.

[2:28:09] Dan heb ik, voorzitter, blokjes.

[2:28:11] Ik heb een blokje algemeen, dan een blokje arbeid, dan een blokje veiligheid,

[2:28:18] dan een blokje onderwijs en tenslotte een klein blokje zorg.

[2:28:25] Dan wil ik graag beginnen met het blokje algemeen.

[2:28:29] Ik begon even te vragen van mevrouw Müttlür of ik mij zorgen maak.

[2:28:35] En dat is dat glas half leeg even hier.

[2:28:37] Ja, ik maak me zorgen dat trouwens in de hele wereld...

[2:28:44] mensenrechten, fundamentele waarden en twijfelen worden getrokken.

[2:28:46] We zien wat meestal wel de pushbackbeweging zien...

[2:28:49] in verschillende landen, ook in Nederland.

[2:28:52] Hoewel in de algemeenheid de acceptatie groeit, is het deel wat niet accepteert vokaler.

[2:28:59] Ik maak me grote zorgen ook op de online wereld daar, waar we eigenlijk heel weinig vat van hebben.

[2:29:04] Alles wat we hier doen is grotendeels op de offline wereld gereden.

[2:29:08] Dus daarom denk ik is het belangrijk dat we moeten blijven werken en verdedigen.

[2:29:13] En wat wordt gezegd van ja, er is pushback, maar we moeten ook push forward, we moeten blijven duwen.

[2:29:18] En dat betekent waarschijnlijk ook dat het aantal instrumenten dat we inzetten...

[2:29:22] Het is misschien te naïef om te denken dat dit balletje vanzelf naar beneden rolt.

[2:29:26] Dat wordt ook wel tegengehouden.

[2:29:27] Dus we moeten altijd nadenken over andere acties die we kunnen ondernemen.

[2:29:32] Mevrouw Kostis vroeg ook of emancipatie...

[2:29:37] Zie ik nog verbeteringen? Ja.

[2:29:40] Nogmaals, als we terugkijken in de tijd...

[2:29:44] dan zien we dat bijna niet uit te leggen is dat het zo lang heeft geduurd.

[2:29:48] Sommige emancipatiebewegingen.

[2:29:50] Dus het vraagt aandacht.

[2:29:53] We zijn er nog lang niet.

[2:29:55] We komen zo op een aantal punten.

[2:29:56] De loon klooft, geweld, etcetera.

[2:29:59] En daarom

[2:30:01] ondersteunen we ook al die

[2:30:02] allianties en werken we aan wetgeving.

[2:30:05] Maar het is ook heel belangrijk dat we

[2:30:06] in iedere emancipatiebeweging

[2:30:08] uiteindelijk de samenleving, organisaties, burgers

[2:30:11] meekrijgen.

[2:30:13] En daarom

[2:30:14] probeer ik ook al mijn collega's aan te spreken.

[2:30:17] Het mooie is dat er ook een aantal terreinen zijn zoals onderwijs, cultuur en wetenschap...

[2:30:23] waar we binnen ons eigen ministerie actie kunnen ondernemen.

[2:30:26] Maar het is uiteindelijk iets wat kabinetsbreed moet worden gedaan.

[2:30:30] Even terug op de vraag van mevrouw Van Zanten over B plus.

[2:30:36] Het oerwoud van termen.

[2:30:38] Het is eigenlijk onderdeel van diversiteitsbeleid...

[2:30:42] dat je aandacht hebt voor alle mogelijke verschijningsvormen.

[2:30:46] Er zijn bijna een miljoen mensen die zichzelf als bi plus identificeren.

[2:30:52] Keer op keer zien we weer een groep in beeld komen die eigenlijk in de blinde vlek zat.

[2:30:58] En het is belangrijk om daar aandacht voor te hebben.

[2:31:03] Homoseksuele mannen hebben andere problemen dan biseksuele vrouwen.

[2:31:07] We zien in de LABT monitor van 2020 dat bi plus personen minder goede mentale en fysieke

[2:31:14] gezondheid hebben.

[2:31:15] Dus je zal altijd aandacht moeten hebben.

[2:31:17] Het is ook te naïef om te denken, dat heeft u ook op allerlei andere terreinen,

[2:31:21] om te denken dat generiek beleid goed werkt.

[2:31:25] We moeten altijd aandacht hebben, dat is denk ik ook aan ieder van u,

[2:31:29] om aandacht te hebben voor de individuele gevallen.

[2:31:31] En dit is een groep die, denk ik, terecht aan de bel trekt en zegt,

[2:31:35] wij worden vaak vergeten.

[2:31:36] Het is een belangrijk deel van onze samenleving.

[2:31:39] Daarvoor is, denk ik, ook specifieke aandacht nodig

[2:31:42] om onbegrip, stigma aan te pakken en ook acceptatie te doen vergroten.

[2:31:51] Mevrouw Müttler, u zit eigenlijk met de overheid zelf.

[2:31:54] U noemde het voorbeeld in Frankrijk, waar ze een gendergelijkheidsplan hebben.

[2:31:59] Ik moet wel zeggen, het is echt een onderwerp, dat zeg ik vaak, dat we van elkaar kunnen

[2:32:04] leren.

[2:32:04] Dat is ook vanuit het buitenland.

[2:32:06] We hadden laatst een hele goede informele top van de Europese genderministers en dan

[2:32:11] zien we dat we vaak de beste manier om een goed idee te krijgen is te stelen bij de buren.

[2:32:16] Dus ik ben ook best wel geïnteresseerd in hun beleid.

[2:32:19] We zien trouwens ook dat deze portefeuille in ieder land op een andere manier is

[2:32:23] vormgegeven, een ander ministerie, andere combinaties.

[2:32:28] De vraag over hoe het zit binnen de overheid zelf zien we dat het daar

[2:32:33] gelukkig beter gaat dan het bedrijfsleven.

[2:32:35] Het gaan bij het aantal vrouwen de top, ook de loonkloof.

[2:32:39] Maar inderdaad, uiteindelijk denk ik een...

[2:32:42] Ik vind het best interessant om zo'n breder plan daarna te gaan kijken...

[2:32:47] en het Franse voorbeeld daarin mee te nemen.

[2:32:49] Mevrouw Moedler, om het op dit punt te vragen.

[2:32:53] Ja, als het mag.

[2:32:54] Want in Spanje en Frankrijk hebben ze gedacht van...

[2:32:57] ja, wat ik zei als het gaat om de onderwerpen als gelijke beloning...

[2:33:00] de doorstroom, de uitstroom, verlof, seksuele intimidatie...

[2:33:04] Dat zijn onderwerpen die zo onlosmakelijk van elkaar staan dat je dat in een plan moet gieten.

[2:33:10] In Spanje en Frankrijk doen ze dat bij grote bedrijven.

[2:33:13] Maar het lijkt mij een goed voorstel, zeg ik zelf, dat uw eigen ministerie of de ministerie van deze

[2:33:22] minister, zolang je daar nog zit, dat plan omarmt en vanuit een bepaalde voorbeeldfunctie daarmee

[2:33:31] aan de slag gaat.

[2:33:32] Dat juich ik graag toe.

[2:33:37] Ik ga me even verdiepen in precies wat dat inhoudt.

[2:33:42] Sowieso denk ik dat je een belangrijke voorbeeldfunctie hebt.

[2:33:46] Zeker als ministerie, maar ook de emancipatieboordevuil in zit.

[2:33:49] Ik denk eerlijk gezegd dat we het redelijk goed doen.

[2:33:51] Maar het kan altijd beter.

[2:33:53] Dus ik ben zeker geïnteresseerd in zo'n integrale aanpak.

[2:33:56] Kijk, mevrouw Dob vroeg ook hoe zit het dat het emancipatiesubsidiebeleid zich te weinig

[2:34:02] richt op zwarte vrouwen en migrantenorganisaties.

[2:34:07] Nou, we kijken heel nadrukkelijk ook naar de inclusiviteit en interseksionaliteit bij de

[2:34:15] beoordeling van de alliantieaanvraag.

[2:34:17] We ondersteunen een achttal allianties van maatschappelijke organisaties.

[2:34:22] Ik ondersteun bijvoorbeeld de Alliantie voor Verandering van Binnenuit.

[2:34:26] Dat is een samenwerksverband tussen Movisie, het consortium zelfbeschikking en LCC+.

[2:34:32] En het consortium zelfbeschikking bestaat ook uit zelforganisatie van migrantengroepen.

[2:34:37] En ik financieer ook het project Samen...

[2:34:40] wat zich richt op een heleboel elementen in migrantensamenleving.

[2:34:46] Dus in migrantengemeenschappen, zoals psychosociale ondersteuning, training...

[2:34:53] doorverwijzing, preventieve maatregelen.

[2:34:55] Dus volgens mij hebben we daar wel aandacht voor, maar het is een belangrijk punt, denk ik.

[2:35:00] En ik denk de intersectionaliteiten, dus het samenvallen van verschillende identiteiten,

[2:35:06] is een heel belangrijk punt in ons beleid, want ik denk dat daar grote kwetsbaarheden in zitten.

[2:35:13] Ik geef ook direct toe dat dat soms wat lastiger is, want dan heb je ook meerdere ministeries nodig.

[2:35:18] Dan heb je letterlijk de doorsnijding niet alleen van twee identiteiten van de persoon,

[2:35:23] maar ook van twee ministeries.

[2:35:27] Er werd ook gevraagd door dit kost iets onderzoek en partner naar intersectionele discriminatie.

[2:35:42] We doen hier al een aantal dingen.

[2:35:45] Er wordt een financiële bijdrage geleverd aan het onderzoek van het kennisplatform inclusief

[2:35:49] samenleving. Om die intersectionele lens in beleid te ontwikkelen is er samen met

[2:35:55] SZW een pilot uitgevoerd. Intern bekijken we nu hoe we dat nog kunnen

[2:36:01] versterken. En u ziet ook in de emancipatienota 2022-25 dat dat op heel

[2:36:08] veel punten terugkomt. Dan een ander element.

[2:36:13] Heer Stoffer vroeg naar antisemitisme.

[2:36:18] Ja, absoluut een groot kwaad.

[2:36:21] En ik maak me ook zorgen dat dat weer zo de kop opsteekt.

[2:36:25] Daar hebben we ook als kabinet ons stevig over uitgesproken.

[2:36:28] Wat doen we daarmee in ons beleid?

[2:36:30] Ik denk dat het vooral zit, u vraagt mij dat ook,

[2:36:33] als minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het Onderwijs.

[2:36:36] Onderwijs over de Tweede Wereldoorlog, Holocaust, jodenvolging,

[2:36:39] verplicht onderdeel van het curriculum.

[2:36:40] Dat gaat natuurlijk mijn collega Paul over.

[2:36:44] Kennisoverdracht is belangrijk.

[2:36:46] Burgerschap is een ander aankrijpingspunt, ook in het mbo.

[2:36:51] En om scholen en docenten ondersteunen we daarin.

[2:36:55] En de nationale coördinator antisemitisme werkt daar goed in samen.

[2:37:00] Maar we zien ook wel dat deze discussie...

[2:37:03] over emancipatie, over diversiteit...

[2:37:06] gaat over heel veel verschillende identiteiten.

[2:37:09] En geloof is er zeker ook één van.

[2:37:13] Mevrouw Mütlejov, hoe zit het nou met de regenboogprovincie Friesland?

[2:37:17] Dus de regenboogbeleid...

[2:37:19] Friesland is daarmee gestopt.

[2:37:22] Regenboogbeleid is iets wat de provincies zelf doen.

[2:37:26] Ook de invulling en financiering is aan hen.

[2:37:28] Ik heb daar geen rol in.

[2:37:31] Maar ik ondersteun het initiatief wel.

[2:37:34] En ik heb een financiële bijdrage geleverd aan het kennisinstituut Movisie...

[2:37:37] in contact staat met de provincies. Dat staat daar allemaal hoog op de agenda, dus we blijven

[2:37:43] vanuit ons ministerie de provincies daarin ondersteunen en in stimuleren.

[2:37:50] Mevrouw Mitloer vroeg ook, ja, bi+, asexueel, trans verdienen meer aandacht. Op dit moment

[2:37:59] treffen we geen specifieke maatregelen voor de emancipatie van asexuele personen, maar

[2:38:05] Maar het wordt wel als categorie toegevoerd in de LABTIQ Plus Monitor.

[2:38:09] Het zit hem eigenlijk in de plus.

[2:38:11] En daar kunnen we met die monitor verder kijken.

[2:38:15] Nou, BEE, daar heb ik al iets over gezegd.

[2:38:18] De stichting BEE Plus Nederland en Transgender Network Nederland...

[2:38:21] maken onderdeel uit van de strategische alliantie Kleurrijk en Vrij...

[2:38:26] die ik over een periode van vijf jaar via subsidies ondersteun.

[2:38:30] En er wordt ook periodiek over gerapporteerd.

[2:38:38] Mevrouw van Zanten vroeg wat bedoeld werd met cultuurverandering rond schadelijke gendernormen.

[2:38:45] Ik geloof dat u vroeg waarom we het niet Nederlands zeggen.

[2:38:48] Maar er is wel verschil tussen geslacht en gender.

[2:38:50] Geslacht is biologisch geslacht.

[2:38:52] Gender is eigenlijk veel meer te maken met hoe we dat sociaal vormgeven.

[2:38:59] En daar hebben we stereotypering in.

[2:39:01] En als we kijken naar vrouwenemancipatie, die is door een lange tijd ook wel geknecht door

[2:39:08] allerlei vooringenomen ideeën wat vrouwen wel en niet kunnen, en bijbehorende vooroordelen

[2:39:16] wat mannen, jongens en mannen allemaal wel kunnen.

[2:39:20] En ik maak me wel zorgen over, want we zien bijvoorbeeld als het gaat over, we gaan er

[2:39:23] straks nog over doorpraten in arbeid, over hoe zien wij een mooie, evenredige vertegenwoordiging

[2:39:31] van onze samenleving in bepaalde beroepen.

[2:39:33] Wat we eigenlijk zien is dat onder bepaalde beroepen wel een soort

[2:39:38] gender-stereotypering aan het plaatsvinden is.

[2:39:40] Dus we zien bij wijze van spreken, en daar heb ik met een aantal van u ook

[2:39:43] onlangs over gesproken, in het onderwijs steeds meer vrouwen.

[2:39:46] Er werd hier heel stevig uitsproken, meer mannen voor de klas, een meester voor de klas.

[2:39:52] In de zorg zien we het eerlijk gezegd ook.

[2:39:54] Dus we zien op dit moment wel in de samenleving ook wel weer een soort

[2:39:59] met polarisatie, zou ik bijna zeggen.

[2:40:02] Waarin bepaalde beroepen meer een vrouwen- of mannenberoep gaan worden.

[2:40:07] En daar moeten we ook, denk ik, aandacht voor hebben.

[2:40:10] En daarbuiten ben ik zeker ook wel echt bezorgd...

[2:40:14] wat er allemaal in de online-wereld gebeurt.

[2:40:16] Hoe vooral jonge jongens worden geïndoctrineerd online...

[2:40:21] over allerlei beelden wat mannelijkheid is.

[2:40:25] En dat vind ik op zichzelf schadelijk.

[2:40:27] en daar moeten we ons, denk ik, ook stevig tegen uitspreken.

[2:40:32] Mevrouw Becker had een vraag via de heer Ergin over de subsidies die nu worden uitgegeven

[2:40:41] via het Oranjefonds, subsidies uit een amendement van haar.

[2:40:46] Die zijn inderdaad verdeeld over verschillende actielijnen van het miljarenploon zelfbeschikking,

[2:40:51] Het sociale zaak en werkgelegenheid, het ministerie heeft uit de ingezet hoe die diverse middelen

[2:40:57] zijn ingezet.

[2:40:59] Dat doen ze in de bijlagen van het miljarenplan zelfbeschikking van november 2022 en op de

[2:41:06] antwoord op de feitelijke vragen over dat miljarenplan in februari 2023.

[2:41:11] Maar onder andere ondersteunt zij ook mij met een bedrag van 4 ton die wij dan weer schenken

[2:41:20] aan de alliantie Verandering van Binnenuit.

[2:41:22] En dat is precies die groep die ik net al noemde,

[2:41:25] die echt vanuit de gemeenschappen, soms erg gesloten gemeenschappen, werkt.

[2:41:31] En ik heb vele gesprekken gehad met mensen ook uit die alliantie.

[2:41:34] Ik moet zeggen dat ik echt geraakt ben met de zorgvuldigheid

[2:41:39] waarmee ook zij dit onderwerp benaderen, want wij kunnen vanuit het ministerie

[2:41:44] niet echt goed bedenken hoe je zo'n groep nu uiteindelijk bereikt.

[2:41:50] En dat doe je, denk ik, door vooral te beginnen met de wereld waar deze mensen zich bevinden...

[2:41:54] en dan een weg te vinden om uiteindelijk deze ideeën over zelfbeschikking te laten resoneren.

[2:42:03] Dus dat kan zijn dat je begint met een discussie over naasteliefde of iets wat in een bijbeltek staat.

[2:42:11] En eerlijk gezegd ben ik altijd erg onder de indruk van...

[2:42:16] met hoeveel zorg en gedrevenheid dit samenwerksverband van maatschappelijke organisaties werkt.

[2:42:27] SZW laat trouwens een onafhankelijke eindevaluatie uitvoeren over dat meerjarenplan en ze verwacht

[2:42:34] het evaluatierapport in het eerste kwartaal van 2026 aan uw Kamer te aanbieden, maar die

[2:42:43] De alliantie zelf komt met een tussenevaluatie, waar wij hen ook weer een handreiking voor geven in begin 2025.

[2:42:52] En ik zei al, het is een vijfjaren-subsidie, dus de eind-evaluatie vindt plaats in 2027.

[2:43:02] Mevrouw van der Velden vroeg eigenlijk nog een beetje door over die aanpak van intersectionaliteit.

[2:43:13] Zeker zetten we daar ook een academische bron in.

[2:43:16] Maar ik denk dat dit onderwerp al heel veel ouder is.

[2:43:20] We weten al heel lang dat als je je geloof of je geslacht...

[2:43:27] of je achtergrond of je kleur...

[2:43:30] dat je meerdere identiteiten tegelijkertijd hebt.

[2:43:36] En als het gaat over je kwetsbaarheid in de samenleving...

[2:43:40] Je kan op meerdere elementen gediscrimineerd worden.

[2:43:42] Dus daar moet je oog voor hebben.

[2:43:45] En vandaar dat we ook in ons beleid oog hebben voor die verschillende identiteiten.

[2:43:51] Ik denk dat dat iets is wat heel menselijk is.

[2:43:54] Dat het in iedere samenleving plaatsvindt.

[2:43:56] Dat is ook zeker niet een Amerikaanse ideologie.

[2:44:00] Het is gewoon zo als je, weet ik wat, vrouw bent...

[2:44:04] en je hebt ook een handicap of een chronische ziekte.

[2:44:09] Dan zijn er twee redenen waarin je mogelijkerwijs gediscrimineerd kan worden en waar je ondersteuning verdient.

[2:44:15] En dus willen we in ons beleid ook dan bijvoorbeeld voor beide aspecten aandacht hebben.

[2:44:21] En ook aandacht hebben hoe die twee bij elkaar komen.

[2:44:24] Dus ik denk dat dat onze filosofie is hier.

[2:44:27] Dit roept een vraag op van mevrouw Van der Velden.

[2:44:31] En wilt u dan de microfoon uitzetten?

[2:44:33] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:44:36] Het roept eigenlijk een aantal vragen op.

[2:44:40] Dit geeft totaal geen antwoord op mijn vraag wat betreft intersectionaliteit.

[2:44:46] Want u geeft aan dat het veel ouder is en niet Americanocentrisch.

[2:44:50] Terwijl het woord intersectionaliteit toch echt bij Kimberley Crenshaw vandaan komt.

[2:44:54] Uit Amerika, uit 1989. Dus mijn bouwjaar.

[2:44:59] En dan denk ik van ja, leuk. Maar dat komt wel degelijk uit Amerika overwaaien.

[2:45:04] en dan mag het inderdaad zo zijn dat het zo is dat er al langer gediscrimineerd kan worden

[2:45:11] op geslacht, huidskleur, et cetera, et cetera, dat dit fenomeen toch wel degelijk bedacht

[2:45:17] is door een zwarte, of tenminste een donkere activiste uit Amerika, wat nu dus eindigt

[2:45:24] in Nederlands beleid.

[2:45:25] En wat ik daadwerkelijk eigenlijk vroeg was het volgende, hoe vindt u dit in te passen

[2:45:33] terwijl er werkelijk geen wetenschappelijk bewijs is dat dit ook daadwerkelijk zin heeft en werkt?

[2:45:40] Om met het laatste te beginnen. Er is enorm veel wetenschappelijk bewijs dat als u gaat kijken van hoe discriminatie plaatsvindt,

[2:45:47] dat binnen de groepen die gediscrimineerd worden, weer groepen zijn die nog meer worden gediscrimineerd.

[2:45:54] Keer op keer, het zou ook wel heel erg toevallig zijn, als iedereen precies op dezelfde manier gediscrimineerd werd.

[2:45:59] Als jij, weet ik wat, je sociaal-economische status doet er ook toe.

[2:46:05] Dus daar is ontzettend veel aanwijzingen voor.

[2:46:09] En ik zeg daarom, berust ons beleid hier ook op.

[2:46:15] De vraag, wie heeft dat woord bedacht?

[2:46:19] Nou, het is prachtig als je een woord kan bedenken.

[2:46:21] Dat is heel mooi.

[2:46:22] Het is soms, met heel veel dingen geldt natuurlijk dat het verschijnsel eerder is dan het woord.

[2:46:29] Het feit dat je op meerdere manieren gediscrimineerd kan worden...

[2:46:32] is denk ik al zo oud als de mens.

[2:46:35] Maar op zichzelf helpt het wel om daar een term op te plakken.

[2:46:38] Wij gebruiken die term. U mag ook een andere term.

[2:46:42] Uiteindelijk gaat het, dat werd ook door een paar van u ook gezegd...

[2:46:46] om de concrete zaken die we voor mensen doen.

[2:46:50] Dus ik heb net al een aantal voorbeelden gegeven...

[2:46:53] waar je op meerdere redenen gediscrimineerd kan worden...

[2:46:56] op meerdere redenen achtergesteld kan worden.

[2:46:58] En dat betekent dat in je beleid uiteindelijk daar je ook op moet richten.

[2:47:04] Je kan niet alleen maar met generiek beleid ongelijke situatie in de samenleving corrigeren.

[2:47:13] Ja, mevrouw Van den Velde is het niet eens met uw antwoord,

[2:47:15] maar dit is het antwoord van de minister, mevrouw Van den Velde.

[2:47:18] Wilt u daar een vervolgvraag op stellen? U maakt veel bewegingen.

[2:47:21] Ja, oké, een vervolgvraag van mevrouw Van den Velde.

[2:47:24] Dat is natuurlijk prachtig, maar wederom draait u er weer volledig omheen.

[2:47:28] Gaat u een beetje een kip-ei-verhaal houden. Top.

[2:47:31] Maar ik weet nou nog steeds niet wat dit betekent voor ons.

[2:47:34] U kunt wel doorgaan op, ja, wij willen natuurlijk discriminatie aanpakken,

[2:47:38] maar door dit soort beleid op te stellen met deze wezenlijke woorden en vage terminologieën,

[2:47:43] eindigt u ermee dat u alleen maar zelf discrimineert in uw beleid.

[2:47:47] Wat is uw vraag?

[2:47:49] Positieve discriminatie is ook discriminatie.

[2:47:51] Dus wat gaat u er concreet aan doen om te zorgen dat er nergens binnen ons beleid

[2:47:55] gediscrimineerd wordt, op wat voor front dan ook, en ook geen positieve discriminatie?

[2:48:01] De minister.

[2:48:04] Nogmaals, deze insteek betekent dat we, als we kijken naar ons beleid, waarbij we

[2:48:09] gaan zorgen dat iedereen zichzelf kan zijn, dat we ons bewust zijn dat je soms met

[2:48:14] meerdere vormen van discriminatie te maken hebt.

[2:48:17] En dat betekent dat je die verschillende dingen tegelijkertijd in rekening moet brengen.

[2:48:22] En ik hoop dat u ook als partij daar oog voor heeft.

[2:48:25] Dus mensen kunnen gewoon, u wilt ook opkomen voor mensen die bij wijze van spreken het sociaal

[2:48:32] economisch lastiger hebben, maar tegelijkertijd kunnen ze ook gediscrimineerd kunnen worden

[2:48:37] omdat ze misschien een handicap hebben.

[2:48:40] Dan moet je met beide elementen rekening houden.

[2:48:42] Dus je moet met je beleid oppassen dat niet op een gegeven moment bij bepaalde groeperingen

[2:48:47] alles bij elkaar opstapelt en uiteindelijk zij de rekening krijgen.

[2:48:53] En dat is wat we met dit beleid proberen te doen.

[2:48:55] We hebben gewoon een oog voor de diversiteit in de samenleving.

[2:48:59] U vervolgt u betoog.

[2:49:00] Ja, dat doe ik.

[2:49:02] En dus de vraag ook van hoeveel genders er nu zijn.

[2:49:06] Dat is, dat mag ik beantwoorden, dat is een continuum.

[2:49:09] Dus er zijn eigenlijk oneindig, zeg ik als wiskundige.

[2:49:20] Hoe juridisch bindend is het beleid, vroeg mevrouw Van der Velde ook, als het compleet gestoeld

[2:49:26] is op definities die bewust vaag zijn en die moeten worden uitgevoerd?

[2:49:30] Ja, ik hoor hier dan eigenlijk twee tegengestelde geluiden.

[2:49:34] Enerzijds vindt u dat het allemaal vaag is, anderzijds maakt u zich zorgen dat het allemaal

[2:49:37] veel te specifiek is, want we gaan in te veel details.

[2:49:41] We hebben net een hele discussie gehad over intersectionaliteit, dat betekent dat we eigenlijk

[2:49:46] meerdere cijfers achter de comma toevoegen.

[2:49:50] Wat is het nu, vraag ik dan eigenlijk terug aan mevrouw Van der Velde.

[2:49:52] Vindt u het te vage of vindt u het te specifiek?

[2:49:56] Oké, ik ga geen vragen terugstellen.

[2:49:58] Dat was een rhetorische vraag.

[2:50:01] Dat was een rhetorische vraag, ja.

[2:50:07] Dan ook een beetje in dat licht aan de vraag van de heer Ergin,

[2:50:11] die zich eigenlijk vroeg van, ja, u heeft eigenlijk vooral aandacht

[2:50:13] hier in deze, in uw notitie, et cetera, naar LHBTUQ+, en vrouwen,

[2:50:18] en er zijn er ook andere groepen waar je oog voor moet hebben.

[2:50:22] En ik denk, volgens mij, waar u eigenlijk naar vraagt,

[2:50:27] is er zijn andere redenen waarop mensen gediscrimineerd kunnen worden,

[2:50:29] daar heeft u de aandacht voor.

[2:50:30] En wat ik al zei, van dat hebben wij in Nederland op een,

[2:50:34] ja, op een weer specifieke manier geregeld,

[2:50:36] dat een aantal andere elementen, als het gaat over migratieachtergrond,

[2:50:39] Want als het gaat over geloof, als het gaat over antisemitisme,

[2:50:44] waar we het net over hadden, dan ligt dat bij andere ministeries.

[2:50:47] Ze komen wel bij elkaar.

[2:50:49] Dat hadden we net een ingewikkelde discussie over,

[2:50:51] dat die dingen bij elkaar op kunnen tellen.

[2:50:55] We hebben hier ook een lange discussie gehad over mensen met een handicap,

[2:50:59] of een fysieke beperking, of dat niet ook hierbij zou moeten.

[2:51:03] De manier hoe we het georganiseerd hebben, in mijn portefeuille zit het niet.

[2:51:06] Anders als het gaat over het samengaan van deze achtergronden...

[2:51:13] met gender en LHBTIQ+.

[2:51:16] En in mijn eigen beleid probeer ik wel aandacht te hebben...

[2:51:20] naar de specifieke positie, bijvoorbeeld vrouwen met een migratieachtergrond.

[2:51:25] Maar ik zou zeggen dat is...

[2:51:29] Daar moet ik me ook wel toe beperken, want dat is gewoon mijn beleidsterrein.

[2:51:32] Dus die andere aandachtsterreinen zijn er zeker wel.

[2:51:35] liggen alleen in de portefeuilles van mijn collega's.

[2:51:42] Mevrouw Van Zanten vroeg ook of we niet mensen in hokjes zetten.

[2:51:49] Ik zeg het nog één keer.

[2:51:50] We willen aandacht hebben voor de diversiteit in de samenleving.

[2:51:55] En dan zien we dat er altijd wel weer groeperingen zijn...

[2:51:58] die het moeilijker hebben, waar minder begrip voor is.

[2:52:01] Die extra aandacht verdienen.

[2:52:05] We hadden die discussie ook bij de artikel 1 van de grondwet.

[2:52:08] Zoals u weet hebben we daar seksuele identiteit en handicap aan toegevoegd.

[2:52:17] Toen was er ook een discussie waarom eigenlijk, want artikel 1 is toch wel duidelijk zoals

[2:52:20] het is.

[2:52:21] Maar het staat er ook om nog eens een keer extra aandacht voor te hebben, omdat je gewoon

[2:52:25] keer op keer ziet in de emancipatieagenda, ja, je moet oog hebben voor die groeperingen

[2:52:31] waar het niet goed mee gaat, die in de knel komen, die geen aandacht krijgen, maar misverstanden over zijn.

[2:52:38] En ik zou zeggen, dan benoemen we ze, maar niet om ze in een hokje te stoppen,

[2:52:42] maar juist eigenlijk om dat uit het hokje te halen en ze vrij te laten voelen in de samenleving.

[2:52:50] U heeft op dit moment een vraag van mevrouw Van Sant.

[2:52:53] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:52:54] Ja, voorzitter, ik heb een beetje het gevoel dat ik in een filmpje van Fukota in de Bie ben beland.

[2:52:59] Het is wat vroeger zo ongelooflijk absurdistisch was, waar we over konden lachen, wat hilarisch was.

[2:53:05] Ik hoor hier termen en nog steeds krijg ik antwoord over aandacht voor diversiteit in de samenleving.

[2:53:11] Ja, prima, maar moeten we dan inderdaad het hele alfabet gaan gebruiken?

[2:53:16] Moeten we elke persoon een eigen hoekje geven?

[2:53:19] Het lijkt me nog steeds, waarom focussen wij ons niet op de dingen die ons binden?

[2:53:24] Waarom moet er overal maar weer een apart stempeltje opgedrukt worden?

[2:53:29] Dat, ja, ik vind het waanzinnig.

[2:53:34] Minister.

[2:53:35] Ja, voorzitter, wat ons bindt is denk ik gewoon dat we allemaal staan voor die gelijkheid

[2:53:42] van iedere burger in Nederland, voor de vrijheid die we allemaal zouden moeten hebben.

[2:53:46] En als we dan zeggen van ja, maar zijn we al in die ideale situatie, dan moeten we vaststellen

[2:53:51] dat we dat niet zijn. En dan stellen we ons de vraag, welke groeperingen hebben die vrijheid niet?

[2:53:57] Welke groeperingen worden gediscrimineerd? Welke groeperingen hebben die ruimte niet?

[2:54:01] En dat is nogmaals, als we terug in de tijd kijken, hadden we het op een gegeven moment

[2:54:05] misschien wel over 99 procent van de samenleving. Dus we hebben oog voor de diversiteit in de

[2:54:11] samenleving. Er zijn groeperingen waar we gewoon extra aandacht aan moeten geven. En ik denk dat

[2:54:16] Dat is de taak van de overheid, om daar voor iedereen open te staan.

[2:54:21] Om bewust te zijn dat er bepaalde groepen zijn die het extra moeilijk hebben.

[2:54:26] Nou, en daar geven we aandacht aan, die proberen we te helpen.

[2:54:29] En wat ik al zei, het welzijn van die groeperingen...

[2:54:34] zijn ook een indicatie voor de gezondheid van onze samenleving.

[2:54:46] Daarmee ben ik gekomen aan het einde van het blokje Algemeen.

[2:54:53] En gaan we naar het blokje Arbeid.

[2:54:55] Ik ga naar het blokje arbeid.

[2:54:57] U vervolgt het ook.

[2:54:59] Het is absoluut belangrijk dat mannen en vrouwen gelijke kansen hebben op de arbeidsmarkt...

[2:55:04] en ook financieel onafhankelijk kunnen zijn.

[2:55:08] Ook daar geldt dat we vooruitgang maken, maar dat we het nog steeds niet zijn.

[2:55:12] Er werken nog altijd minder vrouwen dan mannen in de top.

[2:55:18] Sommigen van u heeft al gerefereerd.

[2:55:20] Het CPB heeft laten zien dat de topvrouwenwet, maar in een kwotum...

[2:55:24] heeft geleid tot een evenwichtige man-vrouw-verdeling.

[2:55:28] Dat is trouwens alleen voor de raden van commissarissen.

[2:55:33] Maar goed, het is een begin.

[2:55:35] Ik noem het wel eens trickle-down-emancipatiebeleid.

[2:55:38] Het idee is als de raad van commissarissen evenwichtig samengesteld,

[2:55:41] dan misschien dan ook de raad van bestuur en uiteindelijk de hele organisatie.

[2:55:46] En daar moeten we naar streven.

[2:55:49] Gelijke kansen op de arbeidsmarkt gaat niet alleen over de gelijke kansen aan de top.

[2:55:53] Iedereen moet financieel onafhankelijk kunnen zijn.

[2:55:57] Daarom steun ik ook de alliantie Financieel Sterk Door Werk.

[2:56:00] Die richt zich op het verhogen van financiële onafhankelijkheid van onder andere praktisch opgeleide vrouwen.

[2:56:06] En er is nog steeds sprake van een loonkloof.

[2:56:08] En om die te bestrijden, werkt het kabinet bijvoorbeeld aan de spoedige implementatie van de Europese richtlijn loontransparantie.

[2:56:19] U ontvangt dat wetvoorstel van mijn collega van SZW in de tweede helft van 2024.

[2:56:26] Daarnaast wil ik niet onbenoemd laten dat vrouwen nog steeds te maken hebben met bijvoorbeeld

[2:56:31] zwangerschapsdiscriminatie op de werkplek.

[2:56:33] Om dat aan te pakken heeft het kabinet een bewustwordingscampagne gefinanceerd.

[2:56:38] En als onderdeel van het actieplan arbeidsdiscriminatie werkt SZW aan een informatiepakket dat aan

[2:56:44] het einde van het jaar verschijnt.

[2:56:47] Mevrouw Dobbe vroeg ook, wat kunnen we eindelijk doen aan deze loonkloof?

[2:56:52] Laat ik beginnen met dat ik echt die urgentie deel.

[2:56:58] Gelijke beloning tussen man en vrouw is een belangrijk onderdeel van de aanpak van arbeidsdiscriminatie.

[2:57:04] Ik noemde al de richtlijn loontransparantie.

[2:57:09] En een ander punt is ook dat we, denk ik, oog moeten hebben voor de stereotypering van

[2:57:16] bepaalde beroepen.

[2:57:17] Dat is ook iets wat we trouwens over de hele wereld zien en wat niet helpt, want er zijn

[2:57:22] bepaalde domeinen, u noemde het al, zorg, onderwijs, waar verhoudensgewijs soms minder

[2:57:28] wordt verdiend en waar we meer vrouwen zien en dat betekent dat daarmee ook niet de goede

[2:57:33] kant op gaat.

[2:57:41] Idealitair zouden geen typische vrouwen- of mannensector moeten zijn.

[2:57:46] Wij ondersteunen bijvoorbeeld de alliantie Worde Wie Je Bent.

[2:57:50] Die zich inzet om genderstereotype bij opleidingskeuzes van scholieren te doorbreken.

[2:57:58] Mevrouw Zedek sprak erover geprek aan vrouwen in bèta-techniek.

[2:58:04] Daar scoort Nederland heel erg slecht.

[2:58:08] En daar zien we soms, ik ben ook soms op zoek bij klassen...

[2:58:13] waar gewoon echt alleen maar jongens of mannen zijn.

[2:58:16] Daar is nog echt heel veel te doen.

[2:58:18] En daar ligt ook een grote opdracht.

[2:58:21] En daar doen voorbeelden, rolmodellen zijn heel belangrijk.

[2:58:24] Maar nogmaals, daar moet echt veel gebeuren.

[2:58:27] En daarom is het denk ik ook heel belangrijk dat we meiden en vrouwen stimuleren...

[2:58:32] om zich op dat soort beroepen ook te richten.

[2:58:35] Mevrouw Müttler vroeg over dat aandeel vrouwen in de top strijdt veel te traag.

[2:58:42] Het was mooi natuurlijk, we hebben nu één jaar de topvrouwenwet.

[2:58:46] Het is mooi dat we wat vooruitgang zien.

[2:58:49] Onderdeel daarvan was niet alleen de organisaties die bij wet...

[2:58:53] de raden van commissarissen evenwichtige samenstelling moeten hebben.

[2:58:57] Maar er was een veel grotere groep bedrijven die gevraagd was hun eigen doelen te stellen.

[2:59:04] en daarover ons te informeren.

[2:59:07] En lang niet alle bedrijven hebben dat gedaan.

[2:59:10] Daar was ik eigenlijk ook wel teleurgesteld in.

[2:59:12] Maar 30 procent, geloof ik, van de bedrijven hebben die gerapporteerd.

[2:59:15] Ik roep die bedrijven die nog niet gerapporteerd hebben...

[2:59:18] nogmaals een keer op, doe dat.

[2:59:21] Ze hebben een wettelijke verplichting om hun eigen streefcijfers...

[2:59:24] en plan van aanpak te rapporteren.

[2:59:28] Dus het belangrijkste is dat je gewoon wel een streefcijfer hebt...

[2:59:32] even los van wat het precies is.

[2:59:35] Is er nou extra nodig?

[2:59:37] Nou, nogmaals, ik denk wel belangrijk is om eerst nog even iets langer af te wachten

[2:59:41] wat nou precies het effect is van deze wet.

[2:59:43] Hij is pas één jaar in werking,

[2:59:46] maar we hebben een tussentijdse evaluatie in 2027.

[2:59:49] En dan zou je kunnen besluiten om nog extra maatregelen te nemen.

[2:59:53] Ik vond het mooi dat mevrouw Zedek ook zei van ja,

[2:59:55] ik geloofde eerst niet in tot ik er wel in geloofde.

[2:59:58] En dat hebben we ook heel erg in deze beweging gezien.

[3:00:00] Maar een aantal, vooral grote bedrijven, zeiden dat het kwotum helemaal niets is voor ons.

[3:00:05] Tot ze realiseerden dat het gewoon nodig was.

[3:00:08] En uiteindelijk maakt het echt wel een verschil.

[3:00:12] En dat is misschien ook wel een goede les hier.

[3:00:14] Dat op een gegeven moment moet je ook misschien dingen wat meer afdwingen.

[3:00:19] Maar laten we goed kijken even hoe deze wet, wat er nog een stap voorwaart is, hoe die geëvalueerd is.

[3:00:30] Dan was er een vraag van mevrouw Dob over kinderopvang.

[3:00:34] Die plannen zijn uitgesteld.

[3:00:36] Ja, kinderopvang is van groot belang voor de arbeidsparticipatie en emancipatie van

[3:00:40] vrouwen en trouwens ook voor de kansengelijkheid van jonge kinderen.

[3:00:45] Er staat een commissiedebat over de kinderopvang gepland op 11 april en het kabinet gaat u

[3:00:51] voorafgaand aan het debat een brief sturen met het stand van zaken van de herziening

[3:00:55] van het financieringstelsel.

[3:00:57] De heer Stoffer vroeg van hoe zit het nou met die streefcijfers voor een wetvoorstel voor

[3:01:03] streefcijfers voor de semi-publieke sector, gaan die ook gelden voor het onderwijs?

[3:01:09] Die wetgeving om organisaties in de semi-publieke en publieke sector verplicht streefcijfers

[3:01:14] op te stellen en hierover te rapporteren is nog een voorbereiding.

[3:01:18] Het is eigenlijk een navolging van wat we de bedrijven hebben gevraagd.

[3:01:23] Voor het wetvoorstel moet nog een beslissing genomen worden over welke precieze afbakening

[3:01:28] voor de semi-publieke sector.

[3:01:31] Ik zou me heel goed kunnen voorstellen

[3:01:33] dat het onderwijs daar onder valt.

[3:01:36] Er zijn ook trouwens

[3:01:37] organisaties in de semi-publieke sector

[3:01:39] die dusdanig groot zijn

[3:01:41] dat ze ook onder de topvrouwenwet vallen.

[3:01:43] Maar in het wetvoorstel

[3:01:45] wordt zeker rekening gehouden met eventuele overlap.

[3:01:48] We gaan de organisatie natuurlijk

[3:01:49] geen dubbele inspannings- of

[3:01:52] rapportageverplichting opleggen.

[3:01:56] Volgens mij was dat

[3:01:58] arbeid.

[3:02:00] Ik kijk even naar de leden. Mevrouw Moedler mist een antwoord op een gestelde vraag.

[3:02:07] Mevrouw Van den Velde, ik geef u de gelegenheid.

[3:02:11] Geen paniek. Mevrouw Moedler.

[3:02:14] Zowel mijn collega van D66 als ik hebben ook de vraag gesteld of de minister bereid is om eerder

[3:02:19] dan 2027 de wet te evalueren, zodat wij wat eerder dringende maatregelen kunnen treffen.

[3:02:28] Voorzitter, ik denk dat we de evaluatie, we gaan zeker nauwkeur volgen van hoe de rapportage gaat

[3:02:34] volgen. Dus misschien, ik heb echt goede hoop op dat we snel meer cijfers gaan krijgen van

[3:02:41] deze bedrijven. Maar we zijn niet van plan om hem eerder te evalueren dan 27. Ja, en tussentijds

[3:02:49] monitoren. Ik wil zeggen, mevrouw van de Velden mist ook een antwoord op haar vraag. U mist ook

[3:02:57] Ik had de minister natuurlijk ook gevraagd hoe de minister dan genderdiversiteit gaat

[3:03:03] waarborgen in topposities als het dan als het gaat om groepen die dan eventueel oververtegenwoordigd

[3:03:11] raken.

[3:03:12] Maar als gender oneindig is, lijkt me dat ontzettend lastig, dus graag daar een concreet

[3:03:15] antwoord op.

[3:03:17] Ja, voorzitter, vaak wordt vrouwenemancipatie als een goed voorbeeld gegeven, ook omdat we,

[3:03:23] denk ik, daar met elkaar ook een helder beeld hebben wat de eerlijke vertegenwoordiging is,

[3:03:29] maar in zekere zin, namelijk 50-50. Maar u heeft groot gelijk als u zegt, als we het breder gaan

[3:03:34] kijken over genderseksuele geaardheid, seksuele oriëntatie, dat, denk ik, quotas of streefcijfers

[3:03:42] een stuk lastiger zijn, omdat er gewoon een hele grote diversiteit is in de samenleving en

[3:03:46] Nogmaals, er zijn andere elementen waarop je zou kunnen kijken.

[3:03:49] Kleur, sociaal, economische status, et cetera.

[3:03:52] Dus in die zin ben ik het eigenlijk wel mee eens dat quota en het beleid dat we hebben rondom vrouwenemancipatie...

[3:04:00] misschien niet het beste voorbeeld is hoe we dat op andere domeinen moeten gaan toepassen.

[3:04:06] Omdat het gewoon een stuk lastiger is.

[3:04:08] Omdat je dan, denk ik...

[3:04:11] Je hebt dan te maken met enorme diversiteit aan verschillende richtingen waarin je diversiteit

[3:04:17] zou kunnen meten.

[3:04:19] Dus daarom ben ik het eigenlijk wel mee eens dat het een stuk lastiger is om dat soort

[3:04:23] quota of streefcijfers af te gaan spreken, dat is waarschijnlijk bijna ondoenlijk.

[3:04:29] Tegelijkertijd, denk ik, en we hebben dit ook bijvoorbeeld op allerlei andere domeinen

[3:04:34] in het onderwijs, willen we wel zien, dat zou een kort en bondig antwoord zijn, dat

[3:04:40] dat de top van een maatschappelijke organisatie of een top van een bedrijf...

[3:04:46] een goede weerspiegeling is van de samenleving.

[3:04:49] Nogmaals, op man-vrouw hebben we een goed idee wat dat betekent.

[3:04:53] Langs andere assen hebben we dat misschien wat minder helder voor ogen.

[3:04:57] Maar het algemene principe dat je een weerspiegeling bent van de samenleving...

[3:05:02] zoals de Kamer zichzelf ook graag ziet als een weerspiegeling van de samenleving...

[3:05:06] Ik denk dat dat wel een algemeen lovenswaardig streven is.

[3:05:11] En mevrouw... Ik haal even de vragen op waar de antwoorden ombreken.

[3:05:17] Dus het telt ook niet als interrupties. Dat geldt ook voor mevrouw Van Santen.

[3:05:21] Dank, voorzitter. Ik mis antwoord op twee vragen, volgens mij.

[3:05:26] Ik had de vraag gesteld of het ontwikkelen van een visie op seksuele diversiteit...

[3:05:30] niet een taak is voor ouders in plaats van voor de basisschool.

[3:05:43] Ik had gesteld dat een focus op seksuele oriëntatie, gender-expressie of gender-identiteit een persoon

[3:05:50] reduceert tot een enkel kenmerk.

[3:05:53] Dit kan toch niet de bedoeling zijn?

[3:05:54] Ik vroeg de minister om daarop te reflecteren, want volgens mij is een mens meer dan alleen

[3:05:59] maar zijn seksuele geaardheid.

[3:06:02] Dan gaan we even terug naar het blokje algemeen.

[3:06:04] Ja, voorzitter, die laatste vraag.

[3:06:06] Dus de eerste vraag komt terug bij het blokje onderwijs.

[3:06:08] De laatste vraag.

[3:06:11] Ja, absoluut is een mens meer dan alleen de seksuele oriëntatie.

[3:06:15] Zeker.

[3:06:16] Maar een mens is een samenstelsel van identiteit.

[3:06:18] En we mogen hopen dat we voor al die aspecten aandacht hebben.

[3:06:25] Ik kijk even naar de leden.

[3:06:26] We gaan, ja, iedereen op orde.

[3:06:29] We gaan dan naar het blokje veiligheid.

[3:06:33] Ja, dat is het blokje veiligheid.

[3:06:34] Veiligheid, het zou voor iedereen vanzelfsprekend moeten zijn.

[3:06:39] Toch zien we gewoon dagelijks kantenkoppen over grensoverschijnd gedrag, huiselijk geweld,

[3:06:44] seksueel geweld.

[3:06:46] Vrouwen en LHBTIQ plus personen zijn vaker slachtoffer van ernstig en structureel geweld.

[3:06:51] Ik noemde al feminicide, echt een groot kwaad.

[3:06:55] Daarom werken we aan het vergroten van veiligheid van vrouwen en LHBTIQ plus personen in de openbare

[3:07:00] ruimte, op het werk, online, sport, onderwijs, wetenschap, zorg, alle aspecten van de maatschappij.

[3:07:09] En een onderdeel daarvan is onder andere het Nationaal Actiehebprogramma Aanpak seksueel

[3:07:16] grensoverschijnend gedrags- en seksueel geweld.

[3:07:18] Dat is, we hebben onze regeringscommissaris, kom ze op terug, geïnstalleerd begin van

[3:07:25] deze kabinetsperiode.

[3:07:27] Ik denk dat dit onderwerp een typisch voorbeeld is...

[3:07:30] waarin we echt wel een maatschappelijke ontwikkeling zien.

[3:07:34] Nogmaals, u ziet het iedere dag in de krant...

[3:07:36] maar het is duidelijk wel sprake van een cultuurverandering...

[3:07:39] waarin een groot deel van ons land ook voelt dat dit gewoon niet meer normaal is.

[3:07:43] Dit gedrag moet niet normaal gevonden worden.

[3:07:46] En dat we echt naar een andere cultuur moeten op ons werk...

[3:07:51] maar ook op straat en de sportvereniging en in het onderwijs.

[3:07:57] Ik kom op een aantal concrete vragen.

[3:08:00] De vraag van mevrouw Dobbe over vrouwenbesnijdenis.

[3:08:04] Hoe staat het ervoor, de aanpak daartegen?

[3:08:07] Nou, dat de staatssecretaris van VWS coördineert die aanpak van schadelijke praktijken zoals

[3:08:12] vrouwelijke genitale verminking.

[3:08:14] U bent in september al geïnformeerd over de voortgang, middels een kamerbrief.

[3:08:20] En momenteel is VAROS bezig met een prevalentieonderzoek naar onder andere vrouwelijke genitale verminking.

[3:08:27] en de resultaten van dit onderzoek worden eind 2025 verwacht.

[3:08:32] Ook een vraag van mevrouw Dobbe over huwelijksgevangenisschap.

[3:08:37] Hoe staat het met de uitvoering van de motie van Van Dijk en Valstarr uit 2022?

[3:08:42] De wet huwelijksgevangenisschap is per 1 juli 2023 van kracht.

[3:08:46] Met deze wet kan de slachtoffer de rechter tijdens een civiele echtscheiding vragen

[3:08:50] om de partner te verplichten om zijn of haar medewerking te verlenen

[3:08:54] aan het beëindigen van een religieus huwelijk.

[3:08:56] En op dit moment is de minister van Buitenlandse Zaken deze motie aan het uitwerken.

[3:09:01] En die zal de Kamer hier in juni 2024 over informeren via de staat van het consulaire

[3:09:07] 2024.

[3:09:09] En die beschrijft ontwikkelingen en cijfers over de consulaire dienstverlening.

[3:09:15] Dan vroeg me vrouw Rodekerk naar de veiligheid van LHBTIQ plus personen.

[3:09:20] We hebben daar een actieplan.

[3:09:23] En u vroeg, mevrouw Rodekerk vroeg, hoe staat het ermee?

[3:09:30] Sowieso vind ik dat de blijvende aandacht voor de veiligheid van LHBTIQ plus personen noodzakelijk is.

[3:09:37] Dat actieplan liep tot eind 22.

[3:09:40] Er waren verschillende acties ter bevordering van de veiligheid.

[3:09:45] Die zijn eigenlijk op andere manieren voortgezet.

[3:09:47] Ze zijn dus niet gestopt nu het actieplan is afgelopen.

[3:09:50] Denk bijvoorbeeld aan ondersteunen van roze en blauw.

[3:09:52] de pilot met discriminatierechercheurs, het programma regenboogstelen.

[3:09:57] De evaluatie van dat actieplan loopt nog en het is mijn streven om uw kamer voor de zomer van 24 te informeren.

[3:10:03] En die uitkomsten zullen ook een belangrijke basis vormen voor de schets welke nieuwe acties nodig zijn.

[3:10:11] Maar het staat als een paal boven water dat er aandacht voor nodig is.

[3:10:15] Want we zien eigenlijk in termen van incidenten dat het eigenlijk niet de goede kant op gaat.

[3:10:19] Dus gewoon de fysieke veiligheid is absoluut essentieel.

[3:10:27] Mevrouw Mückler vroeg ook naar de aandacht voor LHBTI-discriminatie bij politie.

[3:10:35] Discriminatie-researcheurs noemde al.

[3:10:38] Aanpak van discriminatie is op dit moment een verplicht onderdeel van het curriculum van de politieacademie.

[3:10:43] Er worden trainingen gegeven gericht op discriminatie in het algemeen.

[3:10:46] maar ook met betrekking tot LHBTQ+, ik noemde al roze en blauw,

[3:10:52] dat de komende jaren extra gefaciliteerd en ondersteund wordt

[3:10:55] vanuit een meerjarige incidentele middelen.

[3:10:59] Die pilot van discriminatierechercheurs wordt geëvalueerd

[3:11:02] en daar gaan we ook kijken, de uitkomst van de evaluaties

[3:11:06] en ook het WODC-onderzoek naar daderprofielen

[3:11:09] worden dan uitgangspunt voor mogelijke nieuwe acties.

[3:11:13] Mevrouw Mütleur vroeg ook naar de dak- en thuislozen, LABTIQ-plus personen.

[3:11:19] In het Nationaal Actieplan Dakloosheid Eerst en Thuis van de staatssecretaris VWS is bijzonder

[3:11:24] aandacht voor deze groep en in de zomer volgt daar een voortgangsbrief over en de uitgangspunten

[3:11:31] zijn dan preventie van dakloosheid en beweging naar opvang van begeleid wonen, ook voor deze

[3:11:37] groep.

[3:11:38] Dan vroeg zowel mevrouw Mutlu als mevrouw Rodekerk naar de positie van de regeringscommissaris.

[3:11:47] Ik ben ontzettend tevreden met de uitwerking van ons nationale actieprogramma en ook het

[3:11:52] werk van de regeringscommissaris.

[3:11:55] Ik vind het mooi om te zien dat er een cultuuromslag in de samenleving is, maar dat we ook vanuit

[3:12:01] het kabinet, vanuit de politiek, meewerken om die verandering te versnellen.

[3:12:06] Tegelijkertijd zien we eigenlijk het aantal terreinen

[3:12:10] waar dingen niet op orde zijn, alleen maar groeien.

[3:12:13] Keer op keer. We hebben het onderwijs, de media, de sport.

[3:12:17] En misschien zitten we nu al op het meest moeilijke punt,

[3:12:20] waar eigenlijk overal die discussie gaande is.

[3:12:24] Heel veel vragen is ook naar ondersteuning, advies.

[3:12:28] Eerlijk gezegd ook belangrijk is om de goede ervaringen

[3:12:31] tussen die verschillende terreinen om die te kunnen delen.

[3:12:36] Dus ik denk dat ik het me eens ben dat we in drie jaar die totale kanteling van de samenleving

[3:12:42] niet voor elkaar krijgen en er is wel veel meer bewustwording, maar het moet niet vertaald

[3:12:47] worden in acties.

[3:12:49] En eerlijk gezegd, we zien daar de maatschappij in allerlei plekken daar ook wel zoekend in.

[3:12:54] Hoe doe je dat precies?

[3:12:56] Nou, de regeringscommissaris heeft zelf aangegeven dat ze meer tijd nodig heeft om ook de lopende

[3:13:00] trajecten af te ronden en dat signaal neem ik ook serieus.

[3:13:04] want nogmaals, we zitten midden in deze ontwikkeling

[3:13:07] en ik kan me niet verwachten dat het einde van dit kalenderjaar deze ontwikkeling klaar is.

[3:13:12] Dus de minister van SZW en ik kijken ook serieus naar of er mogelijkheden zijn

[3:13:17] om het programma in termijn van de regeringscommissaris te verlengen en te verankeren.

[3:13:23] Dan vroeg mevrouw Müttler ook naar seksueel grensoverschrijdend gedrag in het hoger onderwijs.

[3:13:35] Dat is een belangrijk onderwerp.

[3:13:38] Ik kom er straks misschien ook nog terug.

[3:13:40] Ja, dan kan ik eigenlijk ook direct de vraag van mevrouw Becker over...

[3:13:46] ja, de vreselijke, wolgelijke toestandingen...

[3:13:50] onder studentenorganisaties, studentenverenigingen, de banga-lijsten...

[3:13:53] die laatst weer één naar buiten kwam.

[3:13:54] Totaal wolgelijk en een grove schending van alles...

[3:13:58] waar we ook ons hard tegen moeten uitspreken.

[3:14:02] Dus het hoger onderwijs is een belangrijke doelgroep.

[3:14:05] Breed werk ik met de onderwijsinstellingen naar sociale veiligheid.

[3:14:12] Ik steun bijvoorbeeld de stichting Gelijkspel.

[3:14:15] Dat zijn eigenlijk jongeren die trainingen geven voor studenten.

[3:14:19] Die zijn super effectief, die spreken ze ook heel rechtstreeks aan.

[3:14:23] Eigenlijk heb ik hier twee gedachtes bij.

[3:14:26] Enerzijds, als ik heel veel jongeren spreek, dan onderschrijven ze totaal

[3:14:30] dat we naar een andere cultuur moeten.

[3:14:33] Dat geeft me heel veel hoop.

[3:14:34] Ik heb ook zoiets, als we juist in het onderwijs

[3:14:36] dit adresseren, kunnen we een soort

[3:14:39] shortcut maken, leiden we

[3:14:40] nieuwe generatie op, waarbij dit

[3:14:44] nieuwe

[3:14:45] normale gedrag vanzelfsprekend is.

[3:14:48] Tegelijkertijd zijn precies

[3:14:49] die dingen die in studentenvereniging

[3:14:51] gebeuren, die weer

[3:14:52] de grenzen, weer

[3:14:55] verdere grenzen overgaan,

[3:14:57] maken me, ja,

[3:14:57] Die waren me ook heel van zorgen.

[3:15:01] Dus ook hier geldt weer dat glas halfvol en halfleeg is.

[3:15:05] We zijn in gesprek met diverse onderwijsinstellingen.

[3:15:08] Ik vind het ook goed om te zien...

[3:15:10] dat een aantal onderwijsinstellingen en ook gemeenten stevig optreden...

[3:15:14] tegen die studentenverenigingen ook, he?

[3:15:16] Subsidies soms pauseren of stopzetten.

[3:15:21] Ik denk, als we die cultuur willen veranderen, moeten we ook dat daar doen.

[3:15:27] Heel mooi is dat we als onderdeel van het Nationaal Actieprogramma een studentenpact hebben afgesloten

[3:15:32] met alle studentenverenigingen, waar ik ze ook gezegd heb, we gaan hier aan werken.

[3:15:36] Ik hoor soms ook wel de besturen van die studentenverenigingen de goede dingen zeggen.

[3:15:42] Tegelijkertijd gebeuren er ook walgelijke zaken.

[3:15:44] Ja, daar moeten we ook ons keihard tegen uitspreken.

[3:15:46] Het is ook heel belangrijk, denk ik, dat zien we keer op keer bij dit soort situaties, dat

[3:15:51] de omstanders, dus degenen die niet het slachtoffer zijn en ook niet de dader,

[3:15:57] maar toekijkers, dat die zich ook stevig uitspreken, dat ze dit totaal ongepast

[3:16:01] vinden en dat ze gewoon niet onderdeel willen zijn van een club die dit soort

[3:16:05] dingen doet. Dus ja, dat is wat we doen rondom

[3:16:11] studenten. Daarnaast hebben we ook een doorlopende leerlijn, samen met

[3:16:19] regeringscommissaris, sectorraden, minister-primair en voorgezette

[3:16:22] om het hele onderwijs aandacht hiervoor te hebben.

[3:16:27] En er is ook de campagne van Rutgers,

[3:16:29] ben je oké om de veiligheid en bewustwording

[3:16:32] om de studenten te vergroten?

[3:16:33] En die campagnes sluiten ook aan bij de specifieke cultuur van verenigingen.

[3:16:40] Voor u verdergaat, minister, hij heeft een vraag voor mevrouw Becker.

[3:16:43] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:16:46] Preventie is ontzettend belangrijk.

[3:16:48] Campagnes dat mensen en omstanders zich uitspreken ook.

[3:16:51] De regeringscommissaris heeft ons ook verteld, vorige week, over het pak.

[3:16:55] Dus dat zijn allemaal goede dingen.

[3:16:57] Maar ik ben op zoek naar, ook aan de achterkant, iets minder vrijblijvendheid.

[3:17:03] Want als we dit allemaal tegen elkaar zeggen, maar aan het eind van de dag kunnen jongens

[3:17:08] die zo'n lijst hebben opgesteld, toch op die vereniging rond blijven lopen en zien, meisjes

[3:17:14] en eerstejaars en iedereen die daar weer binnenkomt, dat dat kennelijk uiteindelijk de norm in

[3:17:18] de praktijk is, dan verandert die cultuur niet.

[3:17:21] Dus ik had eigenlijk gehoopt dat ik een toezegging van de minister kon krijgen, dat hij echt met die

[3:17:26] universiteiten en hogescholen het gesprek wil aangaan en van hen wil eisen, eigenlijk, ik ben best

[3:17:32] stevig, dat zij in hun subsidievoorwaarden richting die verenigingen wat strengere eisen gaan opnemen.

[3:17:38] En dat dat niet iets is wat een hogeschool of een universiteit zelf een keer ergens doet, maar dat

[3:17:44] dat gewoon de norm wordt voor alle hogescholen en universiteiten.

[3:17:47] en dat bij dit gedrag ook lidmaatschap van studenten van verenigingen gewoon gaat worden ontnomen?

[3:17:53] Ja, voorzitter. Ik ben in gesprek met de instellingen breed op het thema sociale veiligheid.

[3:17:59] Wat doen ze in de instelling voor hun studenten, voor hun docenten?

[3:18:03] Wat leren ze van elkaar? En dan hebben we daar regelmatig gesprekken over.

[3:18:06] En ik kan de toezegging geven dat ik in dat gesprek, de gesprekken die ik heb,

[3:18:11] die ook de komende weken, dit onderwerp van hoe verhouden ze zich met studentenverenigingen

[3:18:16] en hebben ze daar gezamenlijk beleid op.

[3:18:19] En nogmaals, ik vind het, gezegd, absoluut voorstelbaar...

[3:18:26] dat als jij subsidie verleent aan een organisatie...

[3:18:29] dat je daar elementaire eisen over de veiligheid zou willen stellen.

[3:18:33] Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat je dat niet wil.

[3:18:35] Dus ik ga dit, nou ja, deze denklijn ga ik nadrukkelijk ook delen met de instelling.

[3:18:43] Ik ben ook benieuwd eigenlijk ook van hen te horen...

[3:18:45] hoe hun beleid hier op is.

[3:18:48] Want ik zie wel keer op keer,

[3:18:49] we hebben dat gezien in Amsterdam, we hebben dat gezien in Groningen,

[3:18:52] we zien het nu in Utrecht,

[3:18:54] universiteiten en hogescholen

[3:18:56] hier actie ondernemen.

[3:18:57] Maar ik denk dat het wel belangrijk is om hier ook,

[3:19:00] nou ja, ik zou het mooi vinden

[3:19:01] als ze daar samen één lijn in trekken.

[3:19:04] Vervolgvraag van mevrouw Bekkers?

[3:19:06] Ja, is het dan mogelijk dat bijvoorbeeld bij een

[3:19:08] volgende voortgangsrapportage wij als Kamer

[3:19:10] geïnformeerd worden over de mate

[3:19:12] waarin nou per universiteit en

[3:19:14] Hogeschool daadwerkelijk ook afspraken met de verenigingen gemaakt zijn over

[3:19:17] seksueel grensoverschrijdend gedrag en in de mate waarin dat dan ook effect heeft

[3:19:21] op subsidie als niet wordt opgetreden daartegen door het ontnemen van het

[3:19:27] lidmaatschap. Ja ik denk dat ik sowieso nog genoeg

[3:19:32] gelegenheden heb om de Kamer te informeren over dit hele gesprek rondom

[3:19:35] sociale veiligheid in het onderwijs en ook in het hoger onderwijs omdat we daar

[3:19:40] gewoon ook bezig zijn met een aantal dingen te regelen waar ik ook trouwens

[3:19:44] ook geld geven aan die instellingen om dat te doen.

[3:19:46] Dus ik ga dit zeker dan meenemen, ook in die rapportage daarover.

[3:19:50] Het is altijd prettig voor een Kamerlid om even te weten waar dat terugkomt.

[3:19:54] Want het is een hele zoektocht natuurlijk, alles wat we al de hele dag krijgen.

[3:20:00] Dus kunt u ook in de tweede termijn...

[3:20:01] Ja, dat doe ik in de tweede termijn, even wanneer ik daarop terugkom.

[3:20:05] En ook in welke rapportage of welke brief even iets specifieker dat ze dat kan vinden.

[3:20:11] Mevrouw Moedler had ook een vraag op dit punt, mevrouw Moedler.

[3:20:15] Jazeker, want ik wil hier even op doorgaan.

[3:20:18] Vorig jaar, meen ik mij te herinneren, hebben wij een motie aangenomen weten te krijgen omtrent

[3:20:23] verplichte MeToo-lessen op de universiteit.

[3:20:27] De aanleiding was ook de universiteit in Maastricht, waar ik zelf ben langsgeweest om te horen hoe

[3:20:32] ze dat dan aanpakken tijdens hun introductieprogramma's en hun curriculum.

[3:20:37] Ik was vrij onder de indruk.

[3:20:39] En de wens van die motie was, in lijn met wat mevrouw Becker zegt, niet te vrijblijvend.

[3:20:44] Zorg ervoor dat alle universiteiten daar concrete afspraken mee maken.

[3:20:49] Neem voorbeeld aan Universiteit Maastricht.

[3:20:52] Ja, en dan kan de minister, voorzitter, via u wel zeggen, ja, we hebben een pakt gesloten.

[3:20:58] Maar u snapt, denk ik ook, dat wij iets meer willen van, oh, dan ga ik opnieuw het gesprek aan.

[3:21:03] Ook ik ben benieuwd naar de uitvoering van die motie.

[3:21:06] Welke universiteiten doen hier wat aan?

[3:21:09] Wat doen ze dan? Leren ze van elkaar?

[3:21:12] Dus ik hoop dat de minister in de tweede termijn ook dat onderdeel kan meenemen,

[3:21:17] want dit is echt wel een uitdrukkelijke wens geweest van de meerderheid van de Kamer

[3:21:22] om dat op die manier op te pakken.

[3:21:25] Ik kom er even van de tweede termijn op terug, ook die rapportage daarover.

[3:21:29] We zitten nu nog in het blokje veiligheid, als ik het goed heb.

[3:21:32] Ja, want we hebben ook nog een blokje onderwijs.

[3:21:34] We krijgen nog een blokje onderwijs, ja.

[3:21:37] Door naar de vraag van mevrouw Becker naar de motie Michonne Derksen van de Woude over Title IX.

[3:21:50] Even kijken.

[3:21:51] Wat betreft de mogelijkheden van de onafhankelijke en laagdrempelige procedure melding te doen,

[3:21:55] laat ik deze mogelijkheden onderzoeken in een onderzoek naar meld- en klachtvoorzieningen.

[3:21:59] voorzieningen en die resultaten verwacht ik eind 24.

[3:22:03] Andere aspecten van Title IX en toepasbaarheid onderzoek ik momenteel

[3:22:07] in het kader van de wettelijke zorgplicht sociale veiligheid en voor de zomer

[3:22:11] geef ik hier in de voortgangsbrief sociale veiligheid een update over.

[3:22:19] Dan de vraag van de heer Stoffer over

[3:22:24] eigenlijk het destigmatiseren en prostitutie.

[3:22:30] Absoluut is het belangrijk dat de aandacht blijft bestaan voor misstanden en risico's.

[3:22:35] Dat doen we onder andere binnen het programma Samen tegen Mensenhandel.

[3:22:39] Behalve aandacht voor misstanden toont onderzoek juist aan dat stigmatisering ook een negatief

[3:22:44] impact heeft op de sociale positie van sekswerkers, waardoor ze kwetsbaarder zijn voor geweld

[3:22:48] en uitbouwting.

[3:22:50] En ook zorgt stigmatisering voor mindere toegang tot zorg en politie.

[3:22:53] Daarom financieren we samen met de ministeries van JNV en SZW de sekswerkersalliantie destigmatisering.

[3:23:00] Die werkt aan het versterken van de maatschappelijke positie van sekswerkers.

[3:23:07] Dus ik zou zeggen, dat was volgens mij wel de geest van zijn vraag.

[3:23:12] We hebben geleerd dat het wegdringen in de illegaliteit, het stigmatiseren het leven

[3:23:25] van sekswerkers moeilijker maakt, maar we blijven natuurlijk aandacht houden voor de

[3:23:30] kwetsbare posities die daar zitten.

[3:23:32] En we hebben het gevoel dat deze twee aanpakken elkaar juist kunnen versterken.

[3:23:37] Dan vroeg mevrouw Zeedijk naar online discriminatie.

[3:23:42] Ik denk dat dat een ontzettend belangrijk onderwerp is.

[3:23:45] Ik denk dat alles wat wij eigenlijk in de fysieke wereld doen,

[3:23:49] dat moeten we allemaal nog een keer over gaan doen in de online wereld.

[3:23:51] En dat gaat daar sneller.

[3:23:53] We hebben er ook veel minder beeld bij.

[3:23:56] Jonge mensen zijn daar ook misschien nog wel veel sterker door beïnvloed.

[3:24:00] Het is toch wel een beetje de donkere materie, denk ik, van dit onderwerp.

[3:24:07] en het is gewoon echt heel erg zorgwekkend.

[3:24:12] Mevrouw Zelik sprak over meldpunten, maar die worden te weinig gebruikt.

[3:24:15] Hoe kunnen we die laagdrempeliger maken?

[3:24:18] Met de ministers van JNV, SZW, Binnenlandse Zaken en Landdure Zorg en Sport

[3:24:22] heb ik uw Kamer vorig jaar geïnformeerd over een integrale aanpak.

[3:24:26] Die wordt momenteel voorbereid.

[3:24:28] Daar nemen we ook de toegankelijkheid en bekendheid van meldpunten mee.

[3:24:31] Zo zijn er begin dit jaar verschillende stakeholders consultaties geweest.

[3:24:37] Er is input opgehaald en er zal een plan van aanpak worden opgesteld.

[3:24:44] Dat wordt voor het einde van de zomer met de Kamer gedeeld.

[3:24:50] Mevrouw Becker vroeg ook naar het onderwerp extraatindemidatie.

[3:24:54] De motie van de Woude die verzocht om daar de profielen op te stellen.

[3:25:00] Hoe kan dat? Nu zeker ook omdat er een wet is, zeg maar.

[3:25:04] De wet die straatintimidatie strafbaar stelt, biedt inderdaad meer mogelijkheden.

[3:25:09] En met de strafbaar stelling van seksuele intimidatie in het openbaar,

[3:25:12] wordt het mogelijk meer informatie te vergaren over de daders.

[3:25:15] Die wet gaat op 1 juli van dit jaar in werking.

[3:25:20] En dus na enige tijd zal het ook mogelijk zijn een breder beeld te krijgen van de daders.

[3:25:25] Daar gaat zeker op worden gemonitord.

[3:25:28] Dan zijn we ook een beetje afhankelijk van hoe snel deze daders ook veroordeeld worden.

[3:25:34] Daarnaast heb ik het programma Veilige Steden.

[3:25:36] Daar hadden we laatst een hele mooie bijeenkomst over,

[3:25:38] waar we weer vier nieuwe grote steden konden verwelkomen.

[3:25:41] Er zijn er nu twintig.

[3:25:43] Ik vind het heel erg goed om te zien hoe in die gemeente de betrokken wethouders

[3:25:48] keihard werken om die veilige omgeving te creëren.

[3:25:51] Dus het is echt wel een onderwerp wat in die gemeente heel hoog op de prioriteitenlijst staat.

[3:25:57] Ze hebben daar ook echt wel aandacht voor de interventies gericht op de plegers.

[3:26:04] En ik denk eerlijk gezegd dat dat een mooi programma is.

[3:26:08] Ik begreep dat er ook alweer nieuwe aanmeldingen zijn

[3:26:11] voor gemeenten die zich daarbij willen aansluiten.

[3:26:14] Want uiteindelijk moet het gewoon...

[3:26:16] In de gemeente zelf moet het beleid worden vormgegeven.

[3:26:19] Dus het staat zeker echt heel nadrukkelijk op de agenda van onze lokale bestuurders.

[3:26:26] En daarmee ben ik volgens mij...

[3:26:34] Even zien...

[3:26:36] Ah, oké. Ik kan al één vraag beantwoorden over wanneer ik die voortgang van...

[3:26:39] de vraag van mevrouw Becker over de rapportage van de voortgang van de maatregelen tegen studentenverenigingen.

[3:26:44] Ik ga voor de zomer een brief Sociale Veiligheid en Hoger Onderwijs naar de Kamer sturen.

[3:26:51] En ik kan kijken of het daarin kan meenemen.

[3:26:53] meenemen en ik ga natuurlijk ook het geel meenemen in de voortgangsreportage van het NAP,

[3:26:58] van het Nationaal Actieprogramma en dat komt in het eerste kwartaal van 2025 naar u toe,

[3:27:04] maar ik denk de eerste gelegenheid is die de brief sociale veiligheid hoger onderwijs.

[3:27:11] Dank u wel, ja sorry mevrouw Becker, oké mevrouw Moedler.

[3:27:20] Dat lijkt me een concrete toezegging, wordt daarin meegenomen de uitvoering van de aangenomen

[3:27:26] een motie over de verplichte MeToo-lessen, et cetera, in de handen van de gemeente?

[3:27:34] Voorzitter, dat is volkomen terecht dat mevrouw Muttler daar aan herinnert.

[3:27:38] Ik neem daar dan ook die rapportage in mee.

[3:27:42] Mevrouw Bekker.

[3:27:46] Mijn voorganger, Hattem van der Wouden, heeft hier altijd aandacht gevraagd voor het belang van

[3:27:49] ook meer landelijke kennis en landelijke sturing op het punt van straatintimidatie.

[3:27:53] Want wij weten dat er gemeenten zijn die er heel serieus mee aan de slag zijn.

[3:27:57] Er zijn ook gemeenten die hebben dan een keer bijvoorbeeld een uitvraag gedaan onder vrouwen

[3:28:02] van waar voel je je onveilig, maar weten ook niet goed wat dan vervolgens hun handelingsperspectief

[3:28:06] is.

[3:28:07] En daarom dat wij zo aansturen op dat de landelijke overheid hen ook gaat helpen met kennis en

[3:28:12] informatie en wellicht ook met middelen.

[3:28:15] En daarom die daderprofielen.

[3:28:17] En nou heeft WODC daderprofielen beschikbaar gesteld als het gaat om LHBT-geweld, maar

[3:28:23] ten aanzien van straatintimidatie richting vrouwen hebben we dat nog niet.

[3:28:26] Dus toch nog een keer het verzoek, kan dat er nu komen en kunnen zij dan ook die gemeenten gebruik

[3:28:32] maken van die middelen die ze krijgen voor veilige steden om ook echt die straatintimidatie dan met

[3:28:36] die kennis te gaan aanpakken? Ja voorzitter allereerst wat ik al zei dus met de met het

[3:28:43] ingaan van de wet krijgen we die gegevens en die kunnen natuurlijk ook delen en de gemeenten die

[3:28:49] meewerken met het programma veilige steden hebben de vrijheid om daar ook dan gebruik van te maken

[3:28:54] en ze hebben zelf de vrijheid om de middelen in te zetten zoals ze willen.

[3:29:00] Zegt de minister nu dat met het ingaan van de wet er nu daardoor profielen beschikbaar gaan komen

[3:29:04] voor de gemeentes, want dat zou goed nieuws zijn, maar...

[3:29:08] Nee, wat ik zei is dat als die wet in werking treedt, dan krijgen we uiteindelijk op termijn

[3:29:15] meer gegevens beschikbaar. Ja.

[3:29:19] Ja, ja. We gaan naar het volgende blokje en dat is het blokje onderwijs.

[3:29:25] Ja, blokje onderwijs.

[3:29:31] Nou, mooi eerlijk gezegd dat ik zowel de portefeuille emancipatie als onderwijs heb,

[3:29:41] dat we althans in ons eigen ministerie op dit thema al concrete acties kunnen ondernemen.

[3:29:46] Dus sociale veiligheid in het onderwijs is heel erg belangrijk.

[3:29:50] En we zien keer op keer dat LABTIQ plus leerlingen vaker worden gepest

[3:29:55] dan andere leerlingen en daarom werk ik ook samen met mijn collega minister Paul

[3:30:02] voor primair voortgezet onderwijs aan het wet voorstel vrij en veilig onderwijs

[3:30:06] en samen met mijn collega steun ik ook de stichting school en veiligheid en

[3:30:10] initiatieven van coc nederland zoals paarse vrijdag en de gsa's

[3:30:17] jongeren maken vaak een studiekeuze op basis van sociale verwachtingen gender

[3:30:21] normen rolpatronen noemde al we willen juist meer vrouwen techniek meer man in

[3:30:25] onderwijs en de zorg. En daarom ondersteun ik ook de allianties jong, gelijk en worden wie je bent.

[3:30:31] Dus dat zijn een beetje de algemene beleidsmaatregelen die wij ondernemen. Dan misschien wat

[3:30:37] concrete vragen rondom onderwijs. Als het gaat op LHBTI-rechten, vroeg mevrouw Cussits, hoe zit het

[3:30:51] ...met de veiligheid van LHBTI-leerlingen.

[3:30:55] Ik heb al gezegd, scholen in funderend onderwijs...

[3:30:58] ...hebben een zorgplicht voor een veilig schoolklimaat.

[3:31:00] Via de allianties die ik net noemde, werken we daaraan.

[3:31:06] Er waren ook de aanbevelingen van de mensenrechtencommissaris...

[3:31:10] ...van de Raad van Europa.

[3:31:12] Hoe kan ik daarop reageren?

[3:31:15] Het is zeker belangrijk dat iedereen zich veilig moet voelen.

[3:31:19] Ik noemde al de verschillende allianties.

[3:31:21] Ik ondersteun ook het Transgendernetwerk Nederland.

[3:31:26] En ik ben blijvend in gesprek met deze organisatie...

[3:31:29] hoe we ons bestaande beleid inclusiever kunnen maken.

[3:31:32] Nederland is trouwens op 15 mei in Den Haag...

[3:31:35] gastheer van het Europese Idaho Forum.

[3:31:37] En dat zullen onder andere de nieuwe mensenrechtencommissaris...

[3:31:40] van de Raad van Europa hier deelnemen.

[3:31:41] Dat is ook weer een onderwerp waar we met de buitenlandse collega's...

[3:31:45] daar verder over kunnen spreken.

[3:31:46] En dan was er een vrij brede vraag van mevrouw Zeedijk eigenlijk over

[3:31:54] enerzijds de Rijke Schooldag en anderzijds kinderopvang en hoe die samen gaan.

[3:31:59] Ik snap de vraag wel, maar we moeten natuurlijk wel vaststellen dat de Rijke Schooldag,

[3:32:05] dat is het programma School en Omgeving, een ander doel heeft.

[3:32:09] Het is bedoeld om juist kinderen die dingen niet van huis uit meekrijgen om dingen mee te geven

[3:32:18] Het verbreden, het ontwikkelen van het curriculum.

[3:32:22] Het gaat om kinderen en jongeren tussen de 4 en de 18 jaar.

[3:32:25] Vaak degenen die in minder gunstige omstandigheden, minder bagage van huis uit meekrijgen.

[3:32:30] Minder gestimuleerd worden.

[3:32:32] Kinderopvang heeft het doel om de arbeidsparticipatie te bevorderen.

[3:32:36] En kinderen te stimuleren in de ontwikkeling.

[3:32:38] En kinderopvang en de BSO is gericht op de verzorging van alle kinderen tussen de 0 en de 12 jaar.

[3:32:43] En dat is natuurlijk echt bedoeld om de arbeidsparticipatie, met name dan ook van vrouwen, te stimuleren.

[3:32:53] Dus er zijn een aantal plekken waar er zeker overlap is, maar het is wel belangrijk te

[3:33:00] benadrukken dat het toch wel twee verschillende instrumenten zijn.

[3:33:03] Kinderen onder de vier jaar vallen überhaupt niet onder school en omgeving, zitten niet

[3:33:07] op school.

[3:33:09] En het programma school en omgeving is in de huidige vorm juist gericht op een veel kleinere

[3:33:13] een groep kwetsbare leerlingen dan de groep die bijvoorbeeld met BSO wordt bediend.

[3:33:20] Ook sluit het aanbod vanuit schoolomgeving meestal niet aan bij de werktijden van ouders.

[3:33:26] Dat is ook niet het doel geweest. Het doel is echt om de kinderen te stimuleren.

[3:33:31] En voor leerlingen in het VO heeft de kinderopvang dan weer geen aanbod.

[3:33:34] Dus het zijn toch wel twee verschillende instrumenten met een verschillend doel.

[3:33:41] Ik begrijp de vraag dat er enigszins overlap is daartussen,

[3:33:46] maar het is toch een beetje waakzaam zijn om deze, zowel doel als inzet,

[3:33:55] zijn zo verschillend dat het best wel lastig is om ze hier helemaal samen te brengen.

[3:34:02] Mevrouw Zederdijk heeft hier een vraag voor u.

[3:34:05] Ja, inderdaad. Ik denk inderdaad dat we de definities nog eens een keertje in ons verkiezingsprogramma

[3:34:10] ten opzichte van de definities die u noemt, goed naast elkaar moeten zetten. De inzet

[3:34:16] van de NEC is wel echt om de schooldag te verlengen, zodat ouders en ouders langer kunnen

[3:34:25] werken daarmee. En inderdaad, ik ben het eens met het verschil tussen het doel opvang en

[3:34:31] doel school. Maar laten we er ook in het kinderopvangdebat nog eens extra goed naar kijken.

[3:34:41] Ja, nogmaals voorzitter, ik begrijp het punt en als je ook kijkt naar andere landen,

[3:34:44] zijn er landen waar je een langere schooldag hebt, is er ook minder behoefte aan opvang.

[3:34:48] Dus ik zie dat het zijn in zekere zin wel communicerende vaat.

[3:34:55] Dan was er een vraag van de heer Stoffer over identiteitsverklaringen.

[3:35:03] Scholen hebben de verplichting om beleid te voeren ten behoefte van de schoolcultuur die

[3:35:07] voor iedereen veilig en respectvol is en niet in strijd is met de democratische rechtsstaat.

[3:35:11] De onderwijsvrijheid, de heer Stoffer die uit te leggen, wordt natuurlijk gewaarborgd

[3:35:16] door artikel 23 van de Grondwet en die biedt scholen de ruimte om onderwijs vanuit hun

[3:35:20] eigen levensbeschouwing in te richten.

[3:35:23] Momenteel onderzoekt mijn collega, minister van primair en voortgezette onderwijs, hoe

[3:35:27] identiteitsverklaringen zich verhouden tot enerzijds de onderwijsvrijheid en anderzijds

[3:35:31] de burgerschapsopdrachten.

[3:35:33] En dat is natuurlijk gewoon een spanningsveld.

[3:35:35] En de minister van PVO streeft daarnaar, uw Kamer hiervoor, de zomer te informeren.

[3:35:39] En daar wil ik het laten.

[3:35:44] Mevrouw Becker vroeg over het onderwijs aan LEBTIQ+, leerlingen.

[3:35:52] De veiligheid daarvan, die wordt nu tweejaarlijks gemonitord.

[3:35:56] Kunt u dat niet jaarlijks doen?

[3:36:01] Scholen zelf moeten nu jaarlijks vanaf 2026 de veiligheid op school meten.

[3:36:07] Dat betekent dat scholen zelf sneller zicht hebben op waar de veiligheid in het geding is

[3:36:11] en onder welke groepen het eventueel vaker voorkomt.

[3:36:15] Ze moeten bovendien een samenvatting van hun jaarlijkse monitor naar de inspectie sturen

[3:36:20] die dat meeneemt in de toezicht.

[3:36:21] Ik denk dat is al een belangrijke grote stap.

[3:36:23] Dan krijgen we althans de inspectie op die manier jaarlijks inzicht.

[3:36:27] Daarnaast is er een wetswijzing en voorbereiding om de scholen worden verplicht hun beleid op

[3:36:30] basis van die monitoring ook jaarlijks te evalueren en zo nodig aan te passen.

[3:36:35] Dus gegeven al deze stappen ben ik er dan nu ook geen voorstander van om nog vaker dan

[3:36:42] eens in twee jaar op stelselsniveau de veiligheid te monitoren.

[3:36:46] Ik zou zeggen laten we deze stappen eerst nemen en kijken eigenlijk hoe ver we daarmee

[3:36:50] komen.

[3:36:54] Mevrouw Becker vroeg ook of de onderwijsinspectie te vragen bij te houden en jaarlijks te rapporteren

[3:37:05] welke scholen identiteitsverklaring gebruiken, wat daarin staat.

[3:37:09] Ik zal dit punt bespreken met mijn collega van PVO.

[3:37:12] Zij onderzoekt momenteel op welke wijze aanscherpingen in de beleid rondom identiteitsverklaringen

[3:37:17] gedaan kunnen worden, dat noemde ik al, en of er onderdelen van identiteitsverklaring

[3:37:22] verboden kunnen worden conform de moties Simons, Cunogan en Quint-Komsoe is.

[3:37:27] Maar dat komt mijn collega van PVO op terug.

[3:37:33] Minister, heeft u enig idee wanneer de Kamer daarover wordt geïnformeerd?

[3:37:38] Dit moet ik even in tweede termijn, want het is makkelijk om een toezegging voor een ander te doen.

[3:37:46] Dan vroeg mevrouw Becker ook naar de beleidsreactie op het onderzoek pesten

[3:37:52] tegen LABTIQ-plus leerlingen.

[3:37:55] In juli 2023 is de beleidsreactie op de Landelijke Veiligheidsmonitor

[3:38:00] funderend onderwijs naar de Kamer gestuurd.

[3:38:02] Daar wordt ook ingegaan op het onderzoek van Movisie,

[3:38:05] naar de ervaring van pestgedrag van de LABTIQ-plus leerlingen

[3:38:08] in het voortgezet onderwijs.

[3:38:10] En in de reactie wordt benoemd dat er in het onderzoek een vergelijkbaar beeld

[3:38:14] naar voorkomt als uit de Veiligheidsmonitor.

[3:38:17] En daarom zetten wij in op de aanpak vrij en veilig onderwijs.

[3:38:20] Die aanpak heeft oog voor het verbeteren van de sociale veiligheid van de LBTIQ-plus-leerlingen en zo besteedt de Wegwijzer-website specifiek aandacht aan het onderwerp in relatie tot seksuele oriëntatie en genderidentiteit.

[3:38:40] Mevrouw van Zanten vroeg, is het ontwikkelen van de visie op seksuele diversiteit niet een taak voor de ouders in plaats van de basisschool?

[3:38:47] Moet de basisschool zich niet richten op basisvaardigheden?

[3:38:50] Dat is een beetje open deur, maar ik denk dat ouders, verzorgers en scholen...

[3:38:54] zijn samen natuurlijk verantwoordelijk om kinderen gezond en veilig te laten opgroeien.

[3:38:58] Dat moeten we met elkaar doen.

[3:39:00] Wettelijk zijn basisscholen verplicht om aandacht te besteden...

[3:39:03] aan relationele en seksuele vorming en seksuele diversiteit.

[3:39:06] Dat is vastgelegd in de kerndoelen.

[3:39:09] Die moeten natuurlijk op een leeftijd adequate manier worden aangeboden...

[3:39:13] zoals dat trouwens voor alle leergebieden geldt.

[3:39:16] En daarmee kregen kinderen kennis en vaardigheden om veilig en gezond op te groeien.

[3:39:23] En even de vraag of er nou klachten zijn binnengekomen.

[3:39:28] Er zijn vragen binnengekomen.

[3:39:29] Enige vragen zijn binnengekomen bij de inspectie.

[3:39:33] En alle ouders die zorgen of vragen hebben...

[3:39:36] kunnen zich altijd wenden tot de school of de inspectie.

[3:39:39] En ik zou zeggen, zeker moet de basisschool zich lichten op basisvaardigheden.

[3:39:45] Dat is ons beleid.

[3:39:48] En daar hoort ook heel nadrukkelijk, trouwens, burgerschap en digitale vaardigheden bij.

[3:39:53] Dus ook je oriënteren op de samenleving.

[3:39:56] Mevrouw Van Santen.

[3:39:59] Ja, dank u, voorzitter.

[3:40:01] Ja, dat was eigenlijk ook mijn vraag.

[3:40:02] Ik weet dat het is vastgelegd in de wet dat scholen zich aan die kerndoelen moeten houden.

[3:40:09] En dat ze het wel zelf mogen invullen.

[3:40:10] Maar ze zijn wel wettelijk verplicht aandacht te besteden aan seksualiteit en diversiteit.

[3:40:15] Dat noemde ik ook.

[3:40:16] Mijn vraag was dus, moet dat niet worden teruggedraaid, dat vastleggen in de wet?

[3:40:22] Waarom moeten basisscholen zich hiermee bezighouden?

[3:40:27] Is dit niet een taak gewoon voor ouders?

[3:40:29] En ik snap dat er seksuele voorlichten moeten worden gegeven.

[3:40:31] Dat is ook heel belangrijk.

[3:40:33] Maar middelbare school, vroeger kregen we dat gewoon bij biologie in de Brugklas.

[3:40:39] En daarna, waarom moet dit al in groepen 4, 5, 6, 7, 8?

[3:40:45] Ja, mevrouw Van Sant is een mede-wetgever, dus u kunt dit ook initiëren.

[3:40:50] Maar de minister.

[3:40:51] Ja, dit staat nu in de wet.

[3:40:53] En ik denk dat het ook heel goed is dat het in de wet staat.

[3:40:55] Want dat heeft te maken met hoe je opgroeit als kind.

[3:40:58] En een van de redenen waarom ik zei dat voor heel veel zaken geldt...

[3:41:02] dat het ouders, verzorgers en scholen samen zijn...

[3:41:04] is natuurlijk niet iedereen hetzelfde meekrijgt van zijn ouders.

[3:41:08] Daarvoor hebben we onderwijs.

[3:41:10] En ik denk dat het belangrijk is dat we tegelijkertijd hebben hier het gesprek met dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn.

[3:41:18] Wat dat precies betekent, wat je daarvoor nodig hebt, dat je dat op school leert, lijkt me een goede zaak.

[3:41:24] Maar de voorzitter herinnert ons aan dat u medewetgever bent.

[3:41:33] Dan de vraag...

[3:41:34] Ja, mevrouw Becker, u had eigenlijk al van vorig punt.

[3:41:37] Ja, dat spijt me dat ik de orde een beetje in de war lijkt te schoppen.

[3:41:40] maar er gingen inderdaad twee onderwerpen door elkaar.

[3:41:43] Het ging nog even over de veiligheid voor LHBTQ-plus leerlingen.

[3:41:47] Bedankt voor de uitgebreide beantwoording van de minister,

[3:41:50] maar ik had ook nog gevraagd, is het nou zo dat scholen

[3:41:53] in hun schoolveiligheidsplan altijd aandacht moeten besteden

[3:41:57] aan pesten en geweld tegen LHBT'ers?

[3:42:01] En als dat niet zo expliciet verplicht is,

[3:42:04] zou dan de minister, als hij toch met zijn collega

[3:42:06] over de sociale veiligheid op scholen gaat spreken,

[3:42:08] hier ook aandacht voor willen vragen, daarop terug willen komen of we dat

[3:42:12] verplicht kunnen stellen voor alle scholen, om daar expliciet aandacht aan te besteden.

[3:42:16] Voorzitter, ik kom graag in tweede termijn even op terug,

[3:42:18] dat ik me er even goed over informeer.

[3:42:24] Ja, de heer Ergin vroeg, is de balans nu zoek?

[3:42:31] Is het allemaal te dwingend? Is het allemaal doorgeslagen?

[3:42:35] Vindt u dat de balans op orde is?

[3:42:37] Nou, we hebben al vastgesteld dat op zichzelf grotendeels...

[3:42:45] We hebben vandaag veel aandacht over dingen die fout gaan...

[3:42:47] maar er gaan ook heel veel dingen goed in Nederland.

[3:42:50] We doen het verhoudingsverwijs best goed...

[3:42:53] als het gaat over ons emancipatiebeleid, over veiligheid, et cetera.

[3:42:59] We moeten kritisch zijn en daarvoor moeten we extra dingen doen.

[3:43:02] Dus is die balans er? Denk ik ja.

[3:43:03] Ik denk onder andere dat het op een aantal thema's goed gaat...

[3:43:07] omdat we gewoon daar op een goede manier aandacht hebben in het onderwijs op allebei elementen.

[3:43:16] Ik heb het gevoel dat die...

[3:43:19] Het zijn grote onderwerpen, het gaat over acceptatie, over vrijheid, over respect voor iedereen,

[3:43:24] ongeacht je seksuele oriëntatie, je levensovertuiging of geslacht.

[3:43:30] Ja, het hebben we in de wet vastgelegd, in de kerndoelen vastgelegd.

[3:43:33] Het is allemaal gebaseerd op de kern van onze rechtsstaat, vrijheid,

[3:43:39] gelijkwaardigheid, solidariteit.

[3:43:41] En ik denk dat wij vooral aan het zoeken zijn naar die balans.

[3:43:47] Nou, daar hebben we dit soort gesprekken over.

[3:43:49] Dat is een fijne afstemming.

[3:43:52] Maar als u mij gewoon vraagt, vindt u dat deze balans op orde is?

[3:43:55] Dan denk ik ja.

[3:43:57] Kan er meer aandacht zijn voor elementen in het brede discussie over diversiteit?

[3:44:03] Dan denk ik ja.

[3:44:04] En daarvoor hebben we ook dit soort gesprekken nodig.

[3:44:06] We moeten continu alert zijn.

[3:44:07] Ik heb al gezegd, het is belangrijk om permanent het gesprek te hebben van...

[3:44:16] Onze samenleving groeit omdat we dit soort gesprekken hebben.

[3:44:19] Er komt meer ruimte voor verschillende aspecten van wat het betekent om een mens te zijn.

[3:44:25] Onderwijs is denk ik een belangrijke plaats waar mensen worden gevormd.

[3:44:28] Jonge mensen worden gevormd.

[3:44:29] En daarvoor moet er aandacht zijn voor al die verschillende dimensies en alle verschillende achtergronden.

[3:44:33] Dus ik zou zeggen ja.

[3:44:36] Tegelijkertijd is het ook zo dat een emancipatiebeweging ook ruis creëert.

[3:44:43] Want je verandert als samenleving.

[3:44:46] Je hebt een gesprek over...

[3:44:48] Het gaat ook niet overal op dezelfde manier.

[3:44:51] We zien bij wijze van spreken als iets als Paarse Vrijdag.

[3:44:54] Wordt op scholen anders beleefd?

[3:44:56] Ik was laatst bij een school met twee vestigingen.

[3:45:00] Bij de ene vestiging wouden de scholieren graag met mij op de foto.

[3:45:06] Bij de andere vestiging niet.

[3:45:07] Want ze zeggen van ja, ik durf daar niet echt voor uit te komen.

[3:45:10] Maar ik ben wel actief, maar op een andere manier.

[3:45:12] Nou ja, dat is de manier hoe we daar denk ik met elkaar vormen geven.

[3:45:18] U vroeg ook de behoefte aan stilterruimtes.

[3:45:22] Dat is wel een heel ander onderwerp.

[3:45:25] Het is aan scholen zelf een afweging te maken...

[3:45:28] zei op welke manier ze daar aandacht aan besteden. Dat geldt ook dus over

[3:45:32] diversiteit en inclusie en dat geldt ook voor dit en dat geldt ook voor stilte

[3:45:37] ruimtes. Scholen zijn zich gehouden aan de wettelijke burgerschapsopdracht en ze

[3:45:42] moeten een sociaal veilig klimaat creëren maar dit is een afweging aan de

[3:45:45] scholen zelf. En dit dan heb ik nog een vraag oké dan heb ik nog een vraag van

[3:45:57] mevrouw Bekke over de inspectie over de identiteitsverklaringen.

[3:46:01] De minister voor primair en voortgezet onderwijs gaat uw Tweede Kamer voor de zomer daarover informeren.

[3:46:08] Dat is de toezegging.

[3:46:12] Deze had ik nog niet geantwoord.

[3:46:14] De vraag van mevrouw Becker over of ik kan zorgen dat alle scholen in de schoolveiligheidsplant

[3:46:19] ten minste aandacht besteden aan pesten en geweld.

[3:46:23] De scholen in het funderend onderwijs moeten verplichte antipestbeleid maken.

[3:46:28] Daarnaast moeten ze sinds 2021 conform de burgerschapswetgeving voor zorgen dat discriminatie en racisme actief bestreden wordt.

[3:46:36] We ondersteunen hen daarin via de Stichting School en Veiligheid.

[3:46:40] We zijn er geen voorstander van om scholen te verplichten om specifieke doelgroepen op te nemen in het antipestbeleid.

[3:46:47] Dus het is een generiek antipestbeleid.

[3:46:49] Ze hebben denk ik zelf het beste zicht op de specifieke problematiek op hun eigen school en moeten daar vervolgens beleid op maken.

[3:46:57] In onze ogen doet dan een generieke bepaling ten opzichte van één specifieke doelgroep

[3:47:01] geen recht aan dat beleid.

[3:47:05] En daarmee gaan we over naar het laatste blokje en dat is het blokje zorg.

[3:47:14] Ja, we hebben het eigenlijk over alle elementen van de samenleving.

[3:47:19] Zorg is ook een belangrijke.

[3:47:21] Daar is ook nog steeds sprake van grote ongelijkheid.

[3:47:25] Ik ondersteun dan ook weer allianties die, zoals gezondheidszorg op maat, die voor een

[3:47:30] gelijkwaardige gezondheidszorg zorgen, de alliantie Kleurrijk en Vrij, voor herkenning

[3:47:34] van onder andere bipluspersonen.

[3:47:38] Het is zeker zo dat vrouwen nog steeds niet helemaal serieus worden genomen in de medische

[3:47:45] zorg.

[3:47:46] Dat is echt onvoorstelbaar.

[3:47:48] Maar hele lange tijd zijn de wetenschap en de medicijnontwikkeling voornamelijk gefocust

[3:47:52] geweest op mannen.

[3:47:53] Ik vond zelfs altijd het meest ongeloofwaardige element dat zelfs de muizen mannelijk waren.

[3:48:01] Want vrouwelijke muizen zouden te veel hormonale schommelingen hebben.

[3:48:05] We waren ook nog eens een keer witte mannetjes, zou ik zeggen.

[3:48:08] Dat geeft al aan dat er nog heel veel werk te doen is.

[3:48:13] Een heleboel serieuze klachten, waar mannen niet mee te maken hebben, werden afgedaan als vrouwenkwaaltjes.

[3:48:20] Het kabinet trekt miljoenen uit voor meer onderzoek naar specifieke gezondheidszorg.

[3:48:24] Het gezondheidsprobleem bij vrouwen, minister Dijkstra heeft er laatst nog mooi over gesproken.

[3:48:31] Dus dat is een groot aandachtspunt en dat is een aandachtspunt dat nog wel even wat tijd

[3:48:35] nodig heeft voordat we daar ook weer gelijkheid vinden.

[3:48:40] Het meest pregnante voorbeeld is er altijd, zeg maar, hartfalen, wat gewoon absoluut bij

[3:48:48] als hij zich bij vrouwen anders manifesteert.

[3:48:52] Dat we gewoon weten dat zoveel vrouwen hartaanvallen hebben gehad...

[3:48:55] en dat dat niet op de goede manier gediagnosticeerd is geweest in het verleden...

[3:49:00] is natuurlijk tenenkromend.

[3:49:04] Een ander punt zijn de wachttijden voor transgenderzorg.

[3:49:06] Die zijn nog te lang.

[3:49:08] Ze krijgen niet altijd de zorgen en de steun die ze nodig hebben.

[3:49:11] En ik onderzoek vanuit mijn rol...

[3:49:14] bekijk ik ook hoe ik kan bijdragen aan het beperken van die wachtlijsten.

[3:49:17] En een ander aandachtsgebied is de zorg voor intersextekinderen.

[3:49:21] Dat onderzoek ik samen met de minister van VWS.

[3:49:24] Hoe we niet noodzakelijke medische behandeling bij intersextekinderen kunnen voorkomen.

[3:49:29] Dan kom ik direct bij de vraag van mevrouw Kostiets.

[3:49:33] Wat ik al zei, er wordt een verkenning gedaan.

[3:49:35] Naar hoe deze medische ingrepen mogelijk kunnen worden voorkomen.

[3:49:38] Het is een complex onderwerp.

[3:49:40] Dat geef ik wel toe, waar diverse perspectieven moeten worden gehoord.

[3:49:42] Ik heb ZON en WE, de organisatie die medisch onderzoek financieert, gevraagd om een ronde

[3:49:48] tafelgesprek met experts, zorgprofessionals en betrokken belangen.

[3:49:52] De organisatie die faciliteert is onderdeel van de verkenning die ik eerder naar uw Kamer

[3:49:56] heb gestuurd.

[3:49:57] Het gesprek staat aan verwachting in april, dat is nu dit jaar plaatsvinden.

[3:50:02] Daarbij zal ook worden gekeken naar de ontwikkeling zijnde kwaliteitsstandaard DSD als naar de

[3:50:07] voorst en tegens van een wettelijk verbod op non-consensuele en niet noodzakelijke behandeling

[3:50:11] van interseksische kinderen. En voor de zomer informeer ik uw Kamer hierover.

[3:50:18] Ja, de vraag was ook, is er niet te weinig kennis over interseksische personen?

[3:50:24] Ja, ik ben zeker bereid om in te zetten op meer kennis daarover.

[3:50:27] Het is belangrijk dat zo'n arts als ouders van interseksische kinderen alle informatie

[3:50:31] hebben die nodig is om een goed geïnformeerd beslissing te maken.

[3:50:35] Dat is ook belangrijk voor het vergroten van acceptatie in onze samenleving.

[3:50:37] En tenslotte als laatste de vraag van mevrouw Zederk over hormoonbehandeling bij de overgang.

[3:50:46] Onderwerp wat misschien minder aandacht heeft vanwege onze bias in ook de medische zorg.

[3:50:53] Zover mij bekend, maar nogmaals ik ben hier ver buiten mijn expertise terrein, is hormoonbehandeling al een optie.

[3:51:01] Maar voor meer details en nadere informatie over de beschikbaarheid etcetera,

[3:51:05] dan wil ik u graag toch doorverwijzen naar de minister van Medische Zorg,

[3:51:09] die, zoals ik al zei, kort geleden extra middelen beschikbaar heeft gesteld

[3:51:12] voor meer onderzoek naar vrouwenspecifieke aandoeningen.

[3:51:21] Mevrouw Seedijk, hier nog een vraag op.

[3:51:24] Nou, kennelijk het feit dat het in 24 uur best moeilijk is

[3:51:28] om de juiste informatie boven tafel te krijgen,

[3:51:30] dat benadrukt nog eens extra dat dit een onderwerp is wat extra aandacht behoeft.

[3:51:38] Dus ik ben wel blij dat het er is, maar dat is de opmerking die ik even wilde maken.

[3:51:45] Dat is geen vraag.

[3:51:46] En stelt u ook gerust dit punt aan de orde bij de debatten met de minister van VWS.

[3:51:55] Want dit waren de antwoorden van...

[3:51:57] Ja, voorzitter.

[3:51:57] Dit was het einde van mijn eerste termijn.

[3:52:00] Nou, dank u hartelijk.

[3:52:01] Dat was een waaier aan vragen.

[3:52:04] Nou, letterlijk inderdaad.

[3:52:06] En we zitten goed in de tijd.

[3:52:08] Ik kijk even naar de leden.

[3:52:11] Anderhalve minuut zou ik met u af willen spreken.

[3:52:17] Anderhalve minuut, twee interrupties.

[3:52:20] En dan starten we direct met de bijdrage van mevrouw Rodeker.

[3:52:28] Dank voorzitter.

[3:52:29] En dank ook aan de minister voor de beantwoording.

[3:52:33] Ook ten aanzien van mijn vragen.

[3:52:35] Goed om te horen dat we het LBITF-beleid voor veiligheid...

[3:52:40] dat er intentie is om voor te zetten dat er voor de zomer een evaluatie komt...

[3:52:44] met daarin hoe nu verder.

[3:52:46] En ik ben ook blij met de toezegging om alles in het werk te stellen...

[3:52:48] met de minister van SZW om de regeringscommissaris...

[3:52:51] seksueel gensoverscheidend gedrag en geweld voor te zetten.

[3:52:56] Ik wil wel graag nog twee minuten debat aanvragen...

[3:52:58] om wat ruimte te hebben om moties in te dienen.

[3:53:02] Dan toch nog even concluderend naar dit debat.

[3:53:06] Ik ben blij met de inzet van VVD en NEC als onderhandelende partijen en ook het

[3:53:14] regenboogakkoord ondersteunend.

[3:53:15] Ik heb wel echt zorgen over de bijdrage van BBB en PVV.

[3:53:18] Ik hoor collega's veel vragen stellen over hoe het zit met de terminologie.

[3:53:22] Het is natuurlijk mogelijk om de Nieuwe Kamer daar een technische

[3:53:25] sessie over te laten organiseren.

[3:53:27] Dat doe ik maar als suggestie.

[3:53:28] U kunt natuurlijk zelf ook allerlei experts vooruitnodigen om ons nader te informeren.

[3:53:33] Het moet me toch van het hart dat we hier geen selectief veiligheidsbeleid moeten voorstaan.

[3:53:38] Ik hoorde het gezegd dat de partijleider van de PVV beveiligd moest worden als uitermate zorgelijk.

[3:53:45] Daar ben ik helemaal eens.

[3:53:46] Er zijn ook heel veel andere mensen in onze samenleving die ook die veiligheid gegrandeerd

[3:53:51] moeten zien, zoals vrouwen en LBTI-ers.

[3:53:54] Wat dat betreft is de Grondwet wat mij betreft geen zero-sum-game.

[3:53:57] Het gaat er niet om de rechten van de een te beschermen of die van de ander.

[3:54:01] Er zijn genoeg rechten voor iedereen, zou ik willen zeggen.

[3:54:04] Mijn hoop is dat de andere onderhandelenpartijen hun best gaan doen voor vrouwen, voor LHBTI'ers.

[3:54:10] Want we zijn er nog niet.

[3:54:11] Ik werk er ook heel graag op samen, ook of misschien wel juist vanuit de Kamer, om dat

[3:54:16] veilige en vrije land dat we willen zijn ook echt te worden.

[3:54:20] Dank u wel.

[3:54:21] Mevrouw Rodekerk, u kondigde een twee-minutendebat aan.

[3:54:24] Kunt u aangeven waar u in ieder geval in de twee minuten debatten de aandacht op wilt vestigen?

[3:54:32] Zonder alles hier op tafel te leggen, maar het is prettig ook voor de collega's en de minister

[3:54:37] in ondersteuning om dat te weten.

[3:54:39] Nou ja, ik ben benieuwd of het mogelijk is om ten aanzien van de regeringscommissaris

[3:54:45] om daar nog verder een stap op te zetten.

[3:54:49] Oké, we gaan luisteren naar de heer Erkin voor zijn tweede termijn.

[3:54:53] Ja voorzitter, ik heb geen behoefte aan een tweede termijn.

[3:54:55] Als we dat doen, gaan we de discussie herhalen.

[3:54:57] Volgens mij hebben we genoeg discussies gehad en is het duidelijk hoe en waar het heen staat.

[3:55:03] Dank u wel.

[3:55:03] Mevrouw Sederhijk.

[3:55:06] Voorzitter, ik wil in ieder geval de minister hartelijk bedanken voor het beantwoorden van alle

[3:55:10] vragen en ook mijn collega's voor hun inbreng.

[3:55:12] Ik ben heel blij dat we hier zo'n open debat over kunnen voeren.

[3:55:16] We hebben een hele diversiteit aan onderwerpen besproken, van vrouwen aan de top tot financiële

[3:55:21] zelfredzaamheid van vrouwen, van veiligheid op straat, maar ook online.

[3:55:25] en ik zal daarom de aanpak op het gebied van meldpunten voor online discriminatie

[3:55:32] zie ik graag voor de zomer tegemoet.

[3:55:36] Zoals ik al zei, ik heb de afgelopen 30 jaar als beta-vrouw gewerkt tussen voornamelijk mannen

[3:55:41] en me ingezet voor gelijke behandeling

[3:55:43] en ik heb me altijd hard gemaakt voor het statement dat het niet uitmaakt

[3:55:46] of je man, vrouw, zwart, wit, homo, hetero, bi, transgender, autistisch of ADHD bent

[3:55:52] je prestaties spreken voor wat je kan.

[3:55:58] En voor een nieuw sociaal contract is vooral die verbinding in de samenleving tussen iedereen ontzettend belangrijk.

[3:56:04] En dat wil ik nog maar eens benadrukken.

[3:56:06] En ik heb ook zelf best moeite met de labels, de steeds meer labels waar je van huist.

[3:56:11] Juist ook omdat het kan polariseren.

[3:56:14] En dat hebben we in dit debat juist ook wel weer gezien, die polarisatie.

[3:56:17] En daar ben ik helemaal niet blij mee.

[3:56:19] Dus ik wil zeker niet ontkennen dat bepaalde groepen niet gediscrimineerd worden.

[3:56:27] Maar juist door steeds kleinere hokjes te maken, verlies je ook de focus en ben je juist bezig

[3:56:33] met het de hele tijd over definities te hebben, terwijl je de grote problemen niet uit het

[3:56:39] oog moet verliezen.

[3:56:40] Er is in de emancipatie altijd een voorhoede en er is ook een grote groep die je mee moet

[3:56:47] krijgen.

[3:56:47] En ik maak me ook oprecht zorgen over die grote groep die we mee moeten hebben

[3:56:51] en die kloof die er dan is in de samenleving.

[3:56:55] En ja, vroeger, twintig jaar geleden, toen vonden we ons allemaal een hele tolerante samenleving.

[3:57:03] En toen wist iedereen, Nederland is de tolerante samenleving van Europa.

[3:57:08] En de vraag is, vinden we dat nog steeds?

[3:57:11] Ik ben zelf, laatste zin, ik ben zelf ook woordvoerder EZ.

[3:57:15] Dus misschien moeten we naast een soort consumentenvertrouwen ook gewoon een tolerantievertrouwen in gaan meten.

[3:57:24] Dank u wel, mevrouw Moedler.

[3:57:27] Ook mijn dank, voorzitter.

[3:57:29] Ik ben extra gesterkt in mijn gedachte dat emancipatie bij de man begint.

[3:57:33] Dus mijn dank ook aan de heer Stoffer en de heer Ergin voor hun aanwezigheid.

[3:57:37] Maar ik kan u echt één ding toezeggen.

[3:57:39] Zolang ik volksvertegenwoordigd ben, volksvertegenwoordiger zal ik blijven opkomen voor degenen die kwetsbaar

[3:57:46] zijn in deze samenleving, ongeacht hun geaardheid, hun afkomst en hun religie.

[3:57:52] Daarom geloof ik ook in die expansie, waar de minister het ook over had.

[3:57:55] Wat die expansie betreft ben ik somber na de bijdrages van een aantal collega's.

[3:58:01] Mijn hoop is gevestigd bij mevrouw Becker van de VVD en mevrouw Zeedijk van de NSC.

[3:58:08] Er rust een hele zware last op jullie schouders.

[3:58:11] Ik heb nog een paar dingen over vrouwenrechten, voorzitter.

[3:58:14] Het quotum werkt. Er zijn bedrijven die niet rapporteren in het SER-diversiteitsportaal.

[3:58:21] Mijn vraag aan de minister is dat u ze gaat aanspreken, maar zitten er ook sancties aan

[3:58:26] te komen op korte termijn?

[3:58:29] Ik wil echt dat er een onderzoek komt naar de intersectionele loonkloof, want binnen

[3:58:33] de vrouwengroepen zie je ook dat bepaalde groepvrouwen veel minder verdienen.

[3:58:38] Ik kwam heel toevallig het cijfer van 30 procent tekenen van een Nederlandse vrouw met een Turkse afkomst.

[3:58:45] Die verdienen dus ten opzichte van de mannen nog minder dan vrouwen over het algemeen.

[3:58:54] En tot slot, de veiligheid van de LHBTQI-gemeenschap.

[3:58:58] Ja, voor mij geldt echt dat we dat actieplan voortzetten.

[3:59:02] Dat zou ons echt een liefding waard zijn.

[3:59:05] En we moeten echt ervoor zorgdragen dat er geen plek is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag.

[3:59:10] Of je nou in Amsterdam-West woont en een Nederlandse, Marokkaanse achtergrond hebt,

[3:59:15] dan wel een koorbal bent in Utrecht.

[3:59:17] Het mag geen plek hebben in onze samenleving, punt.

[3:59:22] Dank u wel.

[3:59:23] Meneer Stoffer, voor uw tweede termijn.

[3:59:26] Ja, voorzitter, dank.

[3:59:30] Ik denk dat we het ideologisch over een aantal zaken niet eens zijn, mevrouw Muttler en ik,

[3:59:33] maar waar ze mee begonnen en eindigden, daar ben ik het mee eens.

[3:59:36] Ik denk dat de emancipatie, ben ik misschien dan niet een enorme drijver in,

[3:59:41] maar de positie van vrouwen begint vaak wel bij de man.

[3:59:45] Van kinderen ook weer bij hoe een vader en een moeder dat doet.

[3:59:49] Dus zij hebben het over eens en ook dat laatste,

[3:59:51] dat geweld er niet mag zijn enzovoorts.

[3:59:53] Ik onderstreep dat met een dikke streep.

[3:59:56] Voorzitter, dank aan de minister voor de beantwoording van de vragen.

[3:59:59] Ik zeg hier dat ieder antwoord precies past in wat ik graag zou willen horen,

[4:00:03] maar iedere vraag met respect beantwoord.

[4:00:05] Dank daarvoor. En de collega's ook dank voor het debat.

[4:00:08] Ik zag best een beetje op tegen dit debat, dat mag u best weten voor het eerst.

[4:00:11] Maar ondanks dat we het inhoudelijk wellicht vaak niet eens zijn,

[4:00:14] denk ik dat in ieder geval naar mij toe het met respect is gedaan.

[4:00:17] En ik hoop dat ik dat naar anderen ook gedaan heb.

[4:00:20] Want wat de minister ergens in zijn algemene blokje zei,

[4:00:23] is we hebben het over kwetsbaarheid in de samenleving en dat hebben we het hierbij.

[4:00:27] Dus je kunt het misschien op inhoud soms oneens zijn,

[4:00:30] maar we moeten altijd voor ogen houden dat het hier wel gaat om mensen en kwetsen.

[4:00:34] Dat doe je maar o zo snel, o zo onderdacht.

[4:00:38] En dat moeten denk ik hier altijd wel in oog en schouw houden.

[4:00:41] Tot zover, dank u wel.

[4:00:43] Dank u wel meneer Stoffer.

[4:00:46] En het is inderdaad goed dat u zegt dat de excessen altijd breed worden uitgemeten.

[4:00:51] Maar op dit onderwerp hebben we met elkaar met alle verschillen van inzichten een goed debat vandaag.

[4:00:57] Dus ik hoop dat dat dan ook de nodige aandacht krijgt.

[4:01:00] Dan zien de mensen thuis dat ook.

[4:01:02] Mevrouw Becker.

[4:01:03] Ik sluit me aan bij de woorden van de heer Stoffer dat het ook belangrijk is om met elkaar respectvol

[4:01:08] gesprek te kunnen blijven voeren over dit onderwerp en ik denk dat dat ook geldt over het gesprek met

[4:01:13] de mensen die het betreft. Dus niet alleen dat wij hier over mensen praten voordat wij ons een oordeel

[4:01:18] vormen over hoe belangrijk labels wel of niet zijn en hoe mensen zich wel of niet voelen,

[4:01:23] maar dat we daar met de mensen zelf ook het gesprek over aangaan. Dat zou ik ook ons allen

[4:01:27] gunnen. Emancipatie begint bij de man, maar begint soms ook wel bij weer de moeder van de man,

[4:01:32] dan weet ik uit eigen ervaring met een zeer geëmancipeerde schoonmoeder

[4:01:36] die helaas niet meer onder ons is, maar die al promoveerde op de combinatie van

[4:01:40] arbeid en zorg, terwijl mijn schoonvader dan thuis ook deels de zorg voor de kinderen deed.

[4:01:45] Daar heb ik nu de vruchten van geplukt

[4:01:47] met een ontzettend geëmancipeerde man die mij ook in staat stelt om te doen wat ik nu doe.

[4:01:51] Dus laten we dat ook niet vergeten hoe belangrijk dat voorbeeld thuis al is.

[4:01:56] Ik dank de minister voor al zijn antwoorden,

[4:01:58] voor heel veel toezeggingen die hij in mijn richting heeft gedaan,

[4:02:00] dat ik voor de zomer van alles ga ontvangen waarmee ik hopelijk op mijn wenken word bediend

[4:02:06] als het gaat over de veiligheid binnen studentenverenigingen, als het gaat over aandacht op scholen voor pestgedrag,

[4:02:13] als het gaat over straatintimidatie.

[4:02:16] Ik wil nog één ding zeggen en dat is over die daderprofielen.

[4:02:18] Want de minister zegt ja, als de wet er nou is, dan gaan we er meer informatie over krijgen

[4:02:22] en dan gaan we het weten.

[4:02:24] Maar gaat er gehandhaafd kunnen worden zonder daderprofielen?

[4:02:27] Het is een beetje een kip-ei-discussie.

[4:02:29] En als de WODC in staat is geweest om onderzoek te doen naar het LABT-geweld,

[4:02:34] zou de WODC mogelijk ook in staat zijn, zonder dat we al justitiële cijfers hebben,

[4:02:40] om hier onderzoek naar te doen.

[4:02:41] Dus daar zou ik toch nog tot slot een reactie op willen.

[4:02:44] En ik zou de minister en zijn gevolgen willen aanmoedigen als wij als Kamer nou verzaken,

[4:02:50] en weer pas na anderhalf jaar, en dat hoop ik niet, een debat over emancipatie voeren,

[4:02:55] Hou de voortgang erin.

[4:02:56] Want mij viel wel op dat op een aantal brieven op de agenda die zijn al uit 2022 en wij vragen

[4:03:02] dan nu naar kabinetsreacties en die krijgen we alsnog voor de zomer.

[4:03:06] En het is belangrijk genoeg om volgens mij met elkaar hier de voortgang te blijven bewaken.

[4:03:11] Dank voorzitter.

[4:03:12] Dank u wel.

[4:03:13] Mevrouw van Zandvoort.

[4:03:14] Dank voorzitter.

[4:03:15] Ik hoor een aantal van mijn collega's het hebben over respect voor elkaars mening.

[4:03:20] En dat is precies hetgeen wat ik heb bepleit in mijn verhaal.

[4:03:24] Respect voor iedereen, respect voor iedereen die zichzelf wil zijn, wat het dan ook inhoudt.

[4:03:31] Maar goed, hier zegt de minister en ook een aantal collega's dat ze nogal geschrokken zijn

[4:03:35] van de bijdrage van twee van de vier formerende partijen, en dat blijkt me duidelijk over wie

[4:03:40] ze het hebben.

[4:03:42] Lijkt er dus ook heel erg op dat ze alleen voor vrijheid van meningsuiting zijn en voor

[4:03:48] gelijkwaardigheid als dat in hun eigen straatje past.

[4:03:51] Maar zodra er iemand een andere mening heeft, dan is het bye-bye tolerantie en dag met respect voor Annemans mening.

[4:03:59] Dus dat wilde ik nog even gezegd hebben.

[4:04:01] Verder dank voor het debat.

[4:04:06] Ja, ik ga dit debat niet openen.

[4:04:09] Nou, het is geen persoonlijk feit, want u wordt niet aangesproken op uw persoon.

[4:04:13] Ik vind het vervelend dat ze... Gaan we dit echt doen?

[4:04:16] Nee, we gaan het niet doen. Mevrouw van der Velden, voor uw tweede termijn.

[4:04:21] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:04:24] Mevrouw Rodekerk zei dat veiligheid natuurlijk niet alleen voor de PVV moet gelden,

[4:04:29] maar dat dat voor iedereen moet gelden.

[4:04:32] Ik geloof dat ik ook gezegd heb dat ik het met mevrouw Rodekerk eens was

[4:04:35] dat wij voor de veiligheid van heel Nederland zijn en iedereen in Nederland.

[4:04:38] Dus niet alleen de heer Wilders, die dus helaas wel al zo lang beveiligd rond moet lopen,

[4:04:43] omdat het niet anders kan, maar werkelijk voor iedereen.

[4:04:46] U noemt ook specifiek nog even de LHB.

[4:04:49] Nou, laten wij nou ontzettend goed op kunnen schieten met de jongens van de Roze Leeuw.

[4:04:54] Absoluut de topclub wat ons betreft.

[4:04:57] Dat geluid mag ook wel eens wat vaker terugkomen in plaats van de gebruikelijke vijf, zes clubjes

[4:05:02] die altijd de mond open hebben en maar iets van 8000 leden hebben over heel Nederland.

[4:05:07] Dat gezegd hebbende zou ik graag ook nog aan willen geven bij de minister dat in de eigen

[4:05:13] definitie vanuit OCW voor intersectioneel staat dat dit een juridisch concept is.

[4:05:17] Als ik even verder ga zoeken, dan kom ik ook tegen dat het een sociaal-analytisch kader is,

[4:05:22] dus het is niet zomaar een naampje wat er aangehangen wordt.

[4:05:25] Dus dat neem ik de minister ook niet in dank af.

[4:05:29] En ja, verder ben ik natuurlijk niet teleurgesteld in de bijdrage van de overige collega's,

[4:05:33] want het was eigenlijk precies wat ik had verwacht.

[4:05:35] En daarmee wil ik graag iedereen danken voor dit debat.

[4:05:41] Daarmee zijn we aan het eindkant van de tweede termijn aan de zijde van de Kamer.

[4:05:45] Ik hoor er niet heel veel vragen meer.

[4:05:49] En de heer Stoffer heeft een andere afspraak.

[4:05:52] Dus die met permissie wensen we hem.

[4:05:55] Veel succes de rest van de dag.

[4:05:57] En we gaan luisteren naar de minister.

[4:05:59] Ja, voorzitter.

[4:06:00] Ik wil ook graag de leden van de commissie bedanken voor het hele inhoudelijke debat.

[4:06:05] Heel veel onderwerpen aan bod gekomen.

[4:06:07] Wat laat zien inderdaad dat dit een groot onderwerp is.

[4:06:10] Wat heel veel mensen en heel veel groepering in de samenleving raakt.

[4:06:13] En ook heel goed dat we daar op al die elementen hebben kunnen ingaan.

[4:06:19] Misschien nog even een paar concrete vragen die werden gesteld.

[4:06:23] Twee van mevrouw Müttler.

[4:06:26] Komen er sancties als die topvrouwen niet werken?

[4:06:30] Nou, de bedrijven die onder de wet vallen...

[4:06:32] en als die benoeming tegen de wet is, dan kan die benoeming niet worden verklaard.

[4:06:37] Dat is ook al gebeurd.

[4:06:38] Dat was direct voor pagina nieuws.

[4:06:41] Hielp ook, denk ik.

[4:06:43] En tot nu toe is het...

[4:06:45] Dat gaat over de benoemingen in de Raten van Commissarissen.

[4:06:47] Dat is dat kleine groepje grote bedrijven waar echt de wet zegt...

[4:06:52] Als het gaat over die grotere groep bedrijven...

[4:06:54] die via de wet gevraagd worden te rapporteren...

[4:06:57] en dat nog niet hebben gedaan.

[4:06:59] Ik ga op korte termijn een brief sturen naar die bedrijven...

[4:07:04] die dat niet hebben ingevuld om ze wel op te roepen dat te doen.

[4:07:08] Ik heb ook al in de media gezegd...

[4:07:10] Ja, als je dat niet doet, is het ook een signaal, zeg maar.

[4:07:13] Geen positief signaal, dus dan kunnen ook je aandeelhouders...

[4:07:16] ...of zo kunnen we dat zien.

[4:07:18] En ja, als die respons dan niet omhoog gaat...

[4:07:21] ...dan moet ik dan gaan kijken wat aanvoerend nodig is.

[4:07:24] Want we hadden natuurlijk met elkaar afgesproken...

[4:07:26] ...dat iedereen zich gewoon aan de wet zou gaan houden.

[4:07:29] Dat is een afspraak die we in het geval meer maken.

[4:07:31] En daar gingen we vanuit ook dat de bedrijven zouden reageren.

[4:07:34] Het kan zijn dat het een heel kort dag was, et cetera...

[4:07:36] ...maar we gaan dat wel heel scherp monitoren.

[4:07:38] En dan inderdaad mijn excuus is, voorzitter, dat ik die vraag over die intersectionele loonkloof niet had beantwoord in de eerste termijn.

[4:07:48] Het CBS heeft een opdracht van SZW onderzoek gedaan aan de mogelijkheid van de monitor loonverschillen en dan ook herkomst en geslacht.

[4:07:56] En toen bleek uit die nieuwe methode die het CBS hanteert, dat die niet geschikt is voor het bepalen van gecorrigeerde loonverschillen naar herkomst.

[4:08:05] Je moet het corrigeren met allerlei andere factoren,

[4:08:08] want anders zijn die cijfers ook betekenisloos.

[4:08:14] Er is in de recente CBS-monitor wel gekeken

[4:08:17] naar de ongecorrigeerde loonverschillen tussen man en vrouw

[4:08:19] in combinatie met leeftijd en in combinatie met opleidingsniveau.

[4:08:24] Daar kan dat wel.

[4:08:28] Ja, dus dat zit hem op een technisch punt.

[4:08:32] Ik vraag me niet precies waarom dat niet kan, maar ik kan me wel voor...

[4:08:34] Wat ik wel begrijp, dat het vooral op een gegeven moment gaat dat ze gewoon niet genoeg data hebben

[4:08:39] om alle correcties uit te voeren die uiteindelijk het verschijnsel blootleggen waar we in geïnteresseerd zijn.

[4:08:48] Maar het zeker, denk ik, waar dat we gewoon aandacht moeten hebben, ook bij de loonkloof tussen mannen en vrouwen,

[4:08:56] of daar ook nog andere elementen een rol in spelen en bijvoorbeeld migratieachtergrond zal zeker een rol spelen.

[4:09:04] Ja, heel kort. Ik snap wat de minister zegt.

[4:09:08] Ik zat zelf te denken aan een ander soort onderzoek, empirisch,

[4:09:13] zodat we iets meer van inzicht krijgen in de problematiek,

[4:09:18] zodat we daar ook weer op kunnen sturen.

[4:09:20] Ja, voorzitter, ik zeg graag toe dat ik wel wil gaan verkennen

[4:09:23] of er andere onderzoeksmethoden zijn dan het CBS-onderzoek,

[4:09:30] wat toch inzicht geeft in bepaalde aspecten van die intersectionele loonkloof.

[4:09:35] Ik denk wel dat het belangrijk is dat we daar ogen voor krijgen.

[4:09:38] En dan misschien ook nog even de concrete vraag van mevrouw Becker over de daderprofielen.

[4:09:45] Want ik heb het al gezegd, straatintimidatie is pas strafbaar per 1 juli.

[4:09:49] Dan krijgen we die daders en de profielen.

[4:09:52] Die daderprofielen van LH, BTIQ+, geweld zijn er wel, want dat is al langer strafbaar.

[4:10:02] En daarna gaan we dit monitoren.

[4:10:06] Na 1 juli kunnen we dus dit gaan monitoren.

[4:10:09] Ik weet niet of ik daarmee de vraag precies beantwoord.

[4:10:14] Maar volgens mij vroeg mevrouw Becker ook van hoe justitie dit dan gaat inzetten.

[4:10:19] En ik voel ik eerlijk gezegd ook wel daar enige aarzeling om ook namens mijn collega van JNV hier die vragen te beantwoorden.

[4:10:26] Dus als ik hier nog in detail verder op moet beantwoorden,

[4:10:29] zou ik het graag toch schriftelijk doen in overleg met een collega van JNV.

[4:10:33] Nou, dat zou ik waarderen, want ik snap dat pas als iets strafbaar is,

[4:10:39] dan ga je ook gegevens krijgen over daders en wat dan het profiel van die dader is.

[4:10:43] Dat zijn dus mensen die zijn dan, nou ja, opgepakt, die zijn veroordeeld

[4:10:48] en dan heb je gegevens.

[4:10:51] Maar ik kan me ook voorstellen dat nu al

[4:10:54] Gemeenten hebben ontzettend veel al vaak onderzoek gedaan naar

[4:10:58] waar krijgen vrouwen mee te maken, in welke buurt voelen ze zich onveilig.

[4:11:02] Ik kan me voorstellen dat er ook wetenschappelijk onderzoek beschikbaar is of kan komen

[4:11:06] over wat zijn dat nou voor mensen.

[4:11:09] Want het zijn vaak mensen die gaan anoniem over straat.

[4:11:12] Dus daar hebben we nog weinig een beeld van.

[4:11:14] En ik merk aan de minister dat in zijn antwoorden hij ervan uitgaat

[4:11:18] dat gaan we eigenlijk puur en alleen baseren op wat er is opgepakt.

[4:11:23] Terwijl ik me kan voorstellen dat er ook andere bronnen kunnen zijn om tot die daderprofielen te komen.

[4:11:28] En dat kan dan vervolgens ook weer bijdragen aan een vergrote pakkans.

[4:11:34] Dus anders komen we een beetje in een kip-ei terecht.

[4:11:36] Dus als er zo'n brief kan komen die kan ingaan op,

[4:11:39] kunnen we ook op andere manieren bijdragen aan betere daderprofielen dan afwachten wat de wet oplevert?

[4:11:44] Dan zou me dat een liefding waard zijn.

[4:11:47] Voorzitter, ik kan toezeggen dat ik daar dan schriftelijk op terugkom.

[4:11:49] maar natuurlijk niet... Ik kan niet toezeggen dat er andere methodes zijn,

[4:11:53] andere onderzoeken zijn, dat er wetenschappelijke resultaten zijn.

[4:11:56] Maar wat er is, dat delen we.

[4:12:00] En misschien als laatste dan toch even terugkomen naar de hele discussie

[4:12:04] en ook de opmerking van mevrouw Zeedijk.

[4:12:06] Die zegt van je bent toch heel erg op zoek naar de verbinding in de samenleving.

[4:12:10] Maar ik denk, ik zeg, de onderwerpen waar we vandaag over hebben

[4:12:13] zijn juist heel erg verbindend.

[4:12:15] Misschien zitten we soms wel wat diep in de details,

[4:12:18] maar om een voorbeeld te nemen, de acceptatie van homoseksueel in onze samenleving.

[4:12:24] Waarom is dat onder andere gebeurd?

[4:12:26] En dan volgens mij alle partijen staan daar gewoon, alle partijen hier zijn het daar mee eens.

[4:12:32] Omdat gewoon iedereen in zijn eigen familiekring, in zijn werkkring uiteindelijk situaties kende.

[4:12:38] En dan zie je van, er zijn maar weinig onderwerpen waarvan je kan zeggen,

[4:12:41] dat ze in iedere gemeenschap, in iedere politieke partij,

[4:12:45] in iedere familiekring, onder iedere leeftijdscategorie voorkomen.

[4:12:49] Nou, dat is dit onder andere het thema diversiteit.

[4:12:52] En dus ik zou zeggen van misschien in de vorm van deze discussie komt het niet naar buiten,

[4:12:57] maar dit is bij uitstek een verbindend thema, want iedereen hier heeft er uiteindelijk mee te maken.

[4:13:05] Hier, hier.

[4:13:07] Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de tweede termijn van de zijde van het kabinet.

[4:13:12] We zijn iets ingelopen in de tijd.

[4:13:14] Er is een twee-minutendebat aanvraag met als eerste spreker mevrouw Rodekerk.

[4:13:19] We hebben een hele lijst toezeggingen die ik zou willen doornemen, zowel aan de kant van de leden

[4:13:27] als aan de kant van de minister, met ondersteuning om op aan te slaan als dat scherper moet.

[4:13:33] De eerste toezegging.

[4:13:34] Het kabinet stuurt voorafgaand aan het commissiedebat kinderopvang een brief over de stand van zaken

[4:13:38] omtrent de herziening van het financieringstelsel.

[4:13:43] De minister stuurt in de zomer van 2024 een voortgangsbrief omtrend dakloze discriminatie.

[4:13:51] Voor het eind van de zomer informeert de minister de Kamer over de toegankelijkheid van meldpunten

[4:13:57] van onder andere online discriminatie.

[4:14:01] Het wordt druk overlegd.

[4:14:05] Bij de brief over sociale veiligheid in het hoger onderwijs, die komt in de zomer van

[4:14:09] 2024, neemt de minister de uitvoering van de motie omtrend verplichte MeToo-lessen mee.

[4:14:16] Ook informeert hij de Kamer over afspraken die hoogscholen en universiteiten hebben op

[4:14:19] rente, subsidies van studentenverenigingen waar seksueel grensoverschrijdend gedrag

[4:14:23] plaatsvindt.

[4:14:24] Het kader.

[4:14:25] In feite, hè?

[4:14:26] Ja, mevrouw?

[4:14:27] Ja, voorzitter.

[4:14:27] Nou ben ik misschien een beetje een zeurpiet, maar ik hoorde het toch wel twee keer voor

[4:14:30] de zomer.

[4:14:31] Nu zegt u in de zomer.

[4:14:33] Dus kunnen we voor de zomer opschrijven?

[4:14:37] Voor de zomer.

[4:14:42] Inderdaad.

[4:14:42] Goed dat u dat zegt.

[4:14:43] Voor de zomer.

[4:14:44] Voor de zomer.

[4:14:45] Deze dan wel.

[4:14:45] Voor de zomer van 2024 gaat de minister de Kamer informeren

[4:14:48] omtrent de identiteitsverklaringen. Dat is via uw collega Paul.

[4:14:53] Ja. Voor de zomer van 2024 informeert de minister de Kamer over het...

[4:15:01] Ja, over het ronde-tafelgesprek.

[4:15:04] Dat wordt georganiseerd over niet-noodzakelijke medische ingrepen

[4:15:08] bij intersekse kinderen.

[4:15:12] De minister komt in de zomer van 2024

[4:15:15] met een evaluatie van het actieplan Veiligheid van de LHBTIQ-gemeenschap.

[4:15:23] En ja, nu zeg ik, wil iedereen het voor de zomer.

[4:15:26] Lukt dit ook voor de zomer?

[4:15:28] Of zullen we anders, ja?

[4:15:29] Nou, we maken er voor de zomer van.

[4:15:33] En dan heb ik er nog eentje.

[4:15:35] De minister stuurt, samen met de minister van JNV,

[4:15:38] een brief over dadenprofielen straatintimidatie.

[4:15:43] En daar is geen termijn over.

[4:15:47] Zullen we dat?

[4:15:48] Mevrouw Becker zat hier zitten.

[4:15:51] Ik kan natuurlijk niet wachten.

[4:15:53] Maar wat is een reële termijn?

[4:15:58] U mag het zeggen.

[4:16:00] Na de zomer.

[4:16:01] Dat is onze aanbod.

[4:16:03] Dat voorzet hadden we nog niet gehad.

[4:16:05] Haha.

[4:16:08] Nou, dat wordt ook een beetje lacherig zo.

[4:16:10] Het is wel heel serieus.

[4:16:11] En daarmee. Van uw kant geen toezeggingen die u heeft gehoord, die zijn gemist.

[4:16:18] Minister.

[4:16:19] En nog even rondom de dakloosheid.

[4:16:23] Dat is een plan van aanpak dakloosheid met aandacht voor LHBTIQ plus personen.

[4:16:28] Niet discriminatie dakloosheid.

[4:16:36] Mevrouw Becker.

[4:16:37] Ja, ik heb nog twee dingen gehoord, maar misschien waren dat geen toezeggingen,

[4:16:41] maar was het een ter informatie van een andere collega, maar even voor de zekerheid.

[4:16:44] De motie van de heer Valstar met een andere collega zou ...

[4:16:53] Met Jasper van Dijk.

[4:16:56] Ja. Daar was volgens mij ook nog een termijn aan verbonden.

[4:17:04] Dan had ik nog het punt over mijn eigen amendementen.

[4:17:08] Daar werd van gezegd dat we eerst in het kwartaal 2026 een onafhankelijke eindevaluatie zouden ontvangen

[4:17:14] en dan een tussenevaluatie voor die tijd?

[4:17:21] Dat is het amendement, Becker, bij...

[4:17:26] Het gaat over de middelen voor de alliantieverandering van binnenuit.

[4:17:35] Kan die tussenevaluatie naar de Kamer komen, die van het eerste kwartaal 2026...

[4:17:41] De tussenevaluatie...

[4:17:41] We zullen de Kamer rapporteren over die evaluaties.

[4:17:44] Ja, dan rapporteren we de Kamer over die tussenevaluaties, ja.

[4:17:49] En even nog voor mijn beeld dat we het goed hebben.

[4:17:51] De tusevaluatie is er in het eerste kwartaal van 2025.

[4:17:58] Ja, oké.

[4:18:03] Daarmee, mevrouw Rodekerk.

[4:18:06] Het klonk als een toezegging, maar ik had ook een toezegging over de minister van ZW,

[4:18:10] alles in het werk te stellen voor de regeringscommissaris

[4:18:13] seksueel grensoverschijnend gedrag.

[4:18:14] Die had ik, dacht ik, ook gehoord te hebben.

[4:18:17] Klopt dat?

[4:18:17] Ja, mevrouw Roodekijk, daar vraagt u een twee-minuten-debat voor aan, dus blijkbaar is dat niet naar tevredenheid beantwoord.

[4:18:26] Maar kijk even naar de minister.

[4:18:27] Ja, ik ga dat nader verkennen, ja.

[4:18:32] Oké, daarmee zijn we dan nu echt aan het einde gekomen van dit debat.

[4:18:38] Ik dank de minister hartelijk voor zijn beantwoording en natuurlijk ook ambtelijke ondersteuning.

[4:18:43] Ik dank de leden voor dit goede inhoudelijke debat.

[4:18:46] Natuurlijk ook de Griffie, altijd onzichtbare steun en toeverlaat.

[4:18:50] En alle mensen die dit debat hebben gevolgd hier en anderszins ook veel dank voor de interesse.

[4:18:56] En ik wens u allen nog een hele fijne middag.

[4:18:59] Ik sluit u bij de vergadering.