Artikel 100-brief inzake een aanvullende bijdrage aan maritieme veiligheid in de Rode Zee

[0:00:00] Dit commissiedebat van de Commissie voor Buitenlandse Zaken met als volgcommissie

[0:00:04] de Commissie voor Defensie.

[0:00:05] We voeren het debat met de minister van Buitenlandse Zaken en de minister van Defensie, die ik uiteraard

[0:00:10] met hun staf voor een harte welkom geef.

[0:00:12] Het onderwerp is een artikel 100-brief in zaken aan een aanvullende bijdrage aan de maritieme

[0:00:17] veiligheid in de Rode Zee.

[0:00:20] Op dit moment zie ik zes woordvoerders, inclusief mijzelf daarbij, nog aan het slot.

[0:00:26] Ik stel voor een spreektijd van vijf minuten.

[0:00:29] en één interruptie per fractie in deze termijn.

[0:00:34] Vijf minuten, daar kunt u mee leven, neem ik aan.

[0:00:36] Als het minder is, dan is dat mooi.

[0:00:38] Meneer Paternotte, het woord is aan u.

[0:00:41] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:00:43] De Karel Dorman is eergisteren uitgezwaaid en vertrokken naar de Rode Zee voor een belangrijke

[0:00:47] missie, op een ongewis moment, want Israël en Iran lijken weer een paar stappen om laag

[0:00:52] op de escalatieladder te zetten, maar de Iraanse proxies blijven Westerse doelen bestoken.

[0:00:57] Dus ik wil in dit debat stilstaan bij het doel van de missie, bij de geopolitieke situatie,

[0:01:01] bij de Karel Dorman zelf, de veiligheidswaarborg en ook bij het vervolg.

[0:01:05] Allereerst, voorzitter, de missie, met deze Europese missie, het internationale scheepvaartverkeer

[0:01:10] beschermen tegen aanvallen van de Yemenitische Houthis.

[0:01:12] Dat is een belangrijk doel, namelijk de internationale rechtsorde beschermen.

[0:01:17] Dat schepen en bemanningen gevaar lopen vanwege de agressie van de Houthis is onacceptabel.

[0:01:21] Dat Rusland en China met de Houthis hebben weten te dealen dat hun schepen gevrijwaard

[0:01:26] blijven van aanvallen, laat zien welke cynische wereldorden deze landen voor

[0:01:30] ogen hebben, namelijk een orde van ieder voor zich.

[0:01:33] Het feit dat vaarroutes verstoord raken, dat remt de handel, dat remt transport van

[0:01:37] medicijnen en van voedsel. Daarom maakt de Verenigde Naties zich zorgen om

[0:01:41] voedseltekorten als gevolg van de houthi-aanvallen. En dan zijn wij als

[0:01:44] Nederland, met de grootste haven van Europa als zeevagende natie, ook nog eens

[0:01:47] een direct belanghebbende. Daarom heb ik een vraag of het doel van de missie nu ook

[0:01:52] dichterbij komt. Want het doel is immers primair het

[0:01:55] beschermen van de koopvaardij.

[0:01:57] Willen we dat de militaire presentie weer volledig het vertrouwen in de route

[0:02:01] door het Suezkanaal herstelt? En zo ja, zien we dat nu ook gebeuren.

[0:02:05] Want UNCTAD, de VN-organisatie voor handel en ontwikkeling,

[0:02:09] gaf in haar first quarter overview aan dat het verkeer in het Suezkanaal

[0:02:12] sinds de Houthi aan te vallen met 42 procent is afgenomen.

[0:02:16] En ook dat de havens van Durban en Kaapstad grote moeite hebben

[0:02:19] om alle extra scheepvaart rond de Kaap te verwerken.

[0:02:22] Grote containerschepen namen en nemen massaal de omweg van twaalf dagen op routes naar Europa.

[0:02:28] Handelsanalysten geven aan dat Alspides te kleinschalig is om een gamechanger in deze

[0:02:32] dynamiek te zijn.

[0:02:33] Mijn vraag is wat is de verwachting van het kabinet?

[0:02:36] Ik voorstel dan een paar vragen over de geopolitieke aspecten van de missie en relevante risico's.

[0:02:41] Want de Iraanse staatsmedia hebben meermaals gesproken over de Rode Zee.

[0:02:45] De Iraanse marine is naar verluidt op weg naar de Rode Zee om daar Iraanse commerciële

[0:02:49] schepen te gaan beschermen.

[0:02:50] Er zijn ook aanwijzingen uit de regio dat de Hamas-top Qatar zou verlaten en zich in Jemen gaat vestigen.

[0:02:56] Is het kabinet nog steeds van mening dat deze ontwikkelingen geen impact hebben op de veiligheidssituatie?

[0:03:02] Het is niet vreemd om te verwachten dat de Houthis voorlopig doorgaan met doelgerichte en willekeurige schepen in de Rode Zee aanvallen,

[0:03:08] die in hun ogen een link hebben met de Verenigde Staten, de Verenigde Koninkrijk of Israël,

[0:03:13] zolang de gazooorlog duurt en mogelijk ook daarna.

[0:03:16] Hoe beoordeelt de minister de uitspraken van Houthi-leider Abdul Malik van afgelopen week,

[0:03:21] dat de Europese landen hun militair materieel uit de Rode Zee moeten terugtrekken,

[0:03:25] omdat er geen gevaar zou bestaan voor de Europese scheepvaart

[0:03:28] zolang ze niet op weg zijn naar Israël.

[0:03:31] Ten slotte, de minister heeft gisteren aangegeven

[0:03:34] dat ze haar Europese collega's heeft opgeroepen

[0:03:36] om mogelijkheden te blijven verkennen om de Iraanse revolutioneerde garde

[0:03:39] op de EU-terrorismelijst te plaatsen.

[0:03:41] En ze heeft gezegd dat daarbij ook voortgang is geboekt.

[0:03:44] Mijn vraag is welke obstakels er nu nog zijn

[0:03:46] en welke voortgang er wat dat betreft te melden is.

[0:03:49] Dan voorzitter, de bijdrage van de kadel Dorman, natuurlijk met de bevoorrading,

[0:03:55] maar zeker ook met de medische functie, een belangrijke bijdrage aan beide missies in het

[0:03:58] gebied. Een joint support ship met logische wijze niet dezelfde verdedigingsmogelijkheden

[0:04:04] als zijn majesteit Strom, kan nader worden ingegaan op hoe de kadel Dorman haar werk kan

[0:04:08] doen onder de veiligheidsparaplu van deze twee missies. Want klopt het beeld uit de technische

[0:04:13] briefing dat de kadel Dorman geëscorteerd zal worden door twee andere schepen? Het kabinet

[0:04:18] te laten weten dat tegelijkertijd ook onderzocht wordt

[0:04:21] of een originele bijdrage met stafofficieren op het vlaggenschip,

[0:04:24] dat voor het headquarters ter behoefte van een medische planning mogelijk is.

[0:04:27] Het headquarters, wat natuurlijk dan ook twee maanden

[0:04:29] op de Karel Dorman gevestigd zou zijn.

[0:04:33] En we krijgen te horen dat er al een medisch adviseur is aangesteld.

[0:04:37] De vraag is wat die medisch adviseur gaat doen en hoe dit werk eruitziet.

[0:04:42] Tot slot, voorzitter, in de brief die wij hebben ontvangen staat

[0:04:46] dat de mogelijkheden voor tussentijdse monitoring beperkt is,

[0:04:49] gezien de korte tijdsduur van onze inzet.

[0:04:52] Toch wil ik dan vragen of er al lessen te trekken zijn

[0:04:54] uit de inzet van de tromp in de afgelopen periode

[0:04:58] en hoe die worden toegepast. Dank, voorzitter.

[0:05:01] Dank, meneer Paternotte. Dan is het woord aan de heer Tuinman van BBB.

[0:05:05] Nou, voorzitter. Deze commissie heeft uitgebreid gesproken

[0:05:08] over de inzet van zijne meisje Tromp in de Rode Zee

[0:05:11] aan de missie Prosperity Guardian of Speeders.

[0:05:13] De aanvullende bijdrage aan de maritieme veiligheid en de Rode Zee met zijn amatier Karel Doorman

[0:05:18] is eigenlijk gestoeld op dezelfde gronden van deelname, doelstelling en operationele haalbaarheid.

[0:05:24] Wat mijn fractie betreft had de artikel 100-procedure het geheel van de inzet van Trump en Doorman mogen bevatten.

[0:05:31] Het is een doorlopende missie, een militaire campagne eigenlijk, met hetzelfde doel, operatiegebied, mandaat

[0:05:37] en op grote lijn ook een gelijk risicoprofiel.

[0:05:39] En voorzitter, drie zaken wil ik nog verder onder de aandacht brengen.

[0:05:44] Allereerst natuurlijk de Iraanse aanval op Israël met honderden drones en ballistische

[0:05:48] raketten.

[0:05:50] De grootschalige aanval kan de Houthis misschien wel inspireren om een aanval van dezelfde

[0:05:54] omvang en complexiteit uit te voeren op de Aspidusvloot bijvoorbeeld.

[0:05:59] En voorzitter, de doorman heeft niet de middelen om zich eigenstandig hier tegen te verdedigen.

[0:06:03] Dus, voorzitter, hoe aannemelijk acht de minister het...

[0:06:08] Ja, hoe aannemelijk acht zij het dat zo'n grootschalige complexe aanval op de Doorman zou kunnen plaatsvinden?

[0:06:15] En voorzitter, is de ASPIDIS dan ook voldoende voor geïquipeerd?

[0:06:19] En in hoeverre is luchtsteun van Poseidon Archer, vliegtuigen, noodzakelijk daarvoor ingeregeld?

[0:06:25] Voorzitter, het tweede punt gaat over het type maritiem platform dat Nederland nu inzet,

[0:06:30] een logistiek ondersteuningsschip.

[0:06:32] Ik en mijn fractie hebben alle vertrouwen in de commandant en de bemanning van de Karel

[0:06:37] Doorman.

[0:06:37] Maar mijn fractie beseft zich ook goed dat de Doorman niet alle zelfbeschermingsmiddelen

[0:06:42] heeft om als een gestoken bij alle aanvallen van zich af te kunnen slaan.

[0:06:47] Dus de steun van luchtverdedingsverratten in de buurt zijn cruciaal om niet geraakt

[0:06:51] te worden.

[0:06:52] En voorzitter, in hoeverre heeft de Karel Doorman bemanning kunnen trainen in dit geïntegreerde

[0:06:57] optreden met andere landen en diverse maritieme capaciteiten onder, op en boven het water.

[0:07:05] En voorzitter, ten derde. Het kabinet geeft continu aan te werken aan deescalatie in de

[0:07:10] regio en ik en mijn fractie zijn daar grote voorstanders van. Deescalatie is een vorm

[0:07:15] van diplomatie. We willen uiteindelijk dat de antogonisten in het Midden-Oosten of gerust

[0:07:21] worden gesteld, dat ze niet naar de wapens hoeven te grijpen of worden afgeschrikt. Het

[0:07:26] Het effect is dat een antogonist beseft dat agressie dan zinloos is, omdat de straf niet

[0:07:32] in verhouding staat.

[0:07:33] Of dat de betreffende partij nooit haar doelstelling haalt met die agressie.

[0:07:39] Het uit de lucht schieten van bijna alle Iraanse drones en raketten vorige week is een voorbeeld

[0:07:44] van deescalatie.

[0:07:46] De vraag voor de bewindspersonen is op welke wijze de inzet van de Karel Doorman bij kan

[0:07:54] dragen aan deescalatie.

[0:07:56] En kan de De Karel Doorman misschien een rol spelen in het ondersteunen van diplomatieke

[0:08:01] actie in de regio, met havenbezoeken bijvoorbeeld.

[0:08:05] Voorzitter, afsluiting, mijn fractie is tevreden met de brief van het kabinet, de technische

[0:08:10] briefing en de antwoorden op de feitelijke vragen voor instemming met deze aanvullende

[0:08:14] missie.

[0:08:15] Maar voorzitter, mijn fractie beseft zich ook heel goed dat dit een gevaarlijke missie

[0:08:19] is, waarbij vooraf niet alle feiten, scenario's en risico's inzichtelijk te maken zijn.

[0:08:25] Dus ik blijf dan ook benadrukken dat de commandant en de bemanning...

[0:08:29] een mandaat en middelenmix nodig hebben dat net wat ruimer in het jasje zit...

[0:08:34] dan strikt noodzakelijk voor de gestelde missie.

[0:08:36] En voorzitter, dan rest mij niks anders dan veel krijgsmansgeluk...

[0:08:40] en een behouden vaart te wensen aan de Karel Doorman.

[0:08:44] Dank u wel, meneer Tuijnman.

[0:08:46] Dan is het woord aan de heer Kuijzerman van het Nieuws Sociaal Contract.

[0:08:49] Dank u wel, voorzitter.

[0:08:50] Voorzitter, een paar weken geleden hebben we in een commissiedebat...

[0:08:53] en een plenaire debat uitgebreid de artikel 100 brief besproken over de

[0:08:57] inzet van de vergadzijne majesteit Trump voor de missie opg nsb des waarbij wij

[0:09:04] ons het vertrouwen in deze inzet hebben uitgesproken

[0:09:07] er werd tijdens het debat toen door de minister duidelijk gemaakt dat er nog

[0:09:11] een artikel 100 brief zal volgen ten aanzien van de inzet van vergadzijne

[0:09:16] majesteit karel dolman die afgelopen zondagmiddag vertrokken is om te gaan

[0:09:20] en ondersteunen in het Rode Zeegebied bij de missie Aspides.

[0:09:24] Voorzitter, we onderkennen de noodzaak van de inzet van de Nederlandse marine...

[0:09:29] bij deze Europese geleide missie als belangrijke bondgenoot van de NAVO...

[0:09:34] als onderdeel van de Europese Unie...

[0:09:36] en als belangrijke handelspartner voor de wereldhandel.

[0:09:40] Voorzitter, zoals al aangegeven in het eerdere debat...

[0:09:43] ziet onze fractie de inzet van onze militairen niet als een lichtzinnige besluit.

[0:09:47] We hebben op één punt onze zorgen ten aanzien van de inzet van de Karel Doorman.

[0:09:52] In de brief van 5 april 2024 wordt onder militair vermogen aangegeven dat Zijne Majesteit Karel

[0:09:58] Doorman een logistieke ondersteunings- en bevoorradingsschip is, oftewel een joint support

[0:10:04] schip, dat geschikt is om een ondersteunende bijdrage te leveren aan operatie, aspides

[0:10:09] en opg.

[0:10:10] Om deze taak uit te kunnen voeren, zal Zijne Majesteit Karel Doorman begeleid en beschermd

[0:10:17] worden door andere schepen of buiten de riscogebieden opereren.

[0:10:24] Kan de minister aangeven in hoeverre de Karel Doorman verzekerd is van een goede begeleiding

[0:10:28] en bescherming?

[0:10:30] En wat het betekent dat het schip buiten hoogriscogebieden zal opereren, aangezien de gehele Rode Zee

[0:10:37] op dit moment een hoogriscogebied is?

[0:10:39] Over welke zelfverdedigingsmiddelen beschikt de kader Dorman?

[0:10:42] En is dit voldoende voor deze missie?

[0:10:45] Dank u wel.

[0:10:47] Dank u wel, meneer Karaman.

[0:10:49] Dan geef ik nu het woord aan de heer Stofsel van de SGP.

[0:10:53] Dank, voorzitter.

[0:10:54] Een kleine maand na het vorige debat besluiten we nu over een nieuwe maritieme missie naar

[0:11:00] de golf.

[0:11:01] De vorige brief anticipeerde hier al op, maar het is goed dat we beide separaat en zorgvuldig

[0:11:05] behandelen.

[0:11:07] Voor de SGP zijn een aantal punten belangrijk bij deze missie.

[0:11:09] de overkoepelende missie, de risico's, de aansturing en de financiën.

[0:11:13] En die loop ik dan ook kort langs.

[0:11:16] De SGP steunt de overkoepelende inzet op de maritieme veiligheid in de golf.

[0:11:20] En daarmee waren we positief over de vorige missie,

[0:11:22] waarbij we een vergat stuurden voor luchtverdediging.

[0:11:25] Er zijn echte meerdere missies in hetzelfde gebied.

[0:11:27] En vandaag kijken we naar een ondersteunendschip

[0:11:29] voor de begeleidingsmissie Aspidus

[0:11:31] en zijdelings ook voor de Prosperity Guardian.

[0:11:35] Daarbij vraagt de SGP wel, is deze combinatie van twee missies

[0:11:38] en direct en Associated Support optimaal effectief?

[0:11:42] Of is er overlap en dubbel werk tussen de missies?

[0:11:45] Voorzitter, de Golf is een belangrijke regio voor internationale doorvaart en handel.

[0:11:50] Er zijn verschillende instabiele staten en terreurgroepen in de regio.

[0:11:53] Maar het is wel de poort tussen Europa en Azië.

[0:11:57] Om dat te beveiligen, mogen ook wij ons steentje bijdragen.

[0:12:00] Als handelsland hebben we hier veel baard bij.

[0:12:03] Het is belangrijk dat deze militaire missie hand in hand gaat met de diplomatieke inzet

[0:12:06] gericht op deescalatie.

[0:12:08] Schepen beveiligen is tijdelijk, maar de houding van een terreurgroep veranderen vraagt diplomatie

[0:12:13] of complete militaire overwinning.

[0:12:16] En daarom vraag ik de minister van Buitenlandse Zaken hoe het met de diplomatieke inzet in

[0:12:20] de regio gaat.

[0:12:21] Zou ze daar een update over kunnen geven?

[0:12:25] Voorzitter, de missie vindt plaats in een riscant gebied met veel piraterij, kapingen

[0:12:29] en droonaanvallen.

[0:12:31] De Doorman vaart echter enkel onder bescherming het hoogrisicogebied in.

[0:12:34] Dat is helder en dekt risico's in, maar hoe lang tijdens haar verblijf in missiegebied

[0:12:39] is die escorte gegarandeerd of waarschijnlijk?

[0:12:43] En wat is de kans dat ze een aanzinnelijk deel van de tijd buiten het hoogrisicogebied

[0:12:46] zou moeten blijven en haar functie niet kan vervullen?

[0:12:50] Voorzitter, deze missie is een EU-missie.

[0:12:53] Het operationeel hoofdkwartier staat in Griekenland en het tactisch hoofdkwartier is op een Italiaans

[0:12:57] schip.

[0:12:57] De strategische leiding ligt bij het Politiek- en Veiligheidscomité in Brussel.

[0:13:03] Mijn vraag is welke van deze instanties of de commandant van de doorman,

[0:13:06] wie is zeg maar de red card holder, wat betreft wapeninzet?

[0:13:11] Dat kan ik in die artikel 100-brief niet echt heel duidelijk vinden.

[0:13:15] Dus misschien kan daar een helder antwoord op gegeven worden.

[0:13:18] Dan nog één punt, voorzitter, de financiën.

[0:13:20] Deze missie kost ruim 20 miljoen euro uit het budget internationale veiligheid.

[0:13:26] En na deze missie is dat budget bijna uitgeput.

[0:13:28] Dat lezen we in de beslisnota.

[0:13:29] De SGP steunt deze missie en ook de andere missies in 2024, zoals onder andere de inzet in Irak.

[0:13:36] We hebben wel één vraag over die financiën.

[0:13:38] Heeft de minister oog voor eventuele missies die later op de radar komen?

[0:13:42] Is daar dan utjet voor?

[0:13:44] Dat waren mijn vragen, voorzitter.

[0:13:45] Ik zie uit naar de beantwoording.

[0:13:47] Dank u wel.

[0:13:48] Dank u wel, meneer Stoffer.

[0:13:50] Dan kunnen we nu gaan luisteren naar mevrouw Dobbe van de SP.

[0:13:54] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:56] Ik hoor aan mijn linkerkant dat er toch een onderzeeboot minder wordt.

[0:13:58] Het lijkt mij een heel goed idee om dit debat mee te beginnen.

[0:14:02] Terug naar dit debat.

[0:14:04] We hebben het eerder al besproken.

[0:14:05] Het is belangrijk om de missies die plaatsvinden in het Rode Zeegebied met elkaar te beschouwen

[0:14:11] en in samenhang te bekijken als het gaat om de Nederlandse bijdrage aan Operation Poseidon

[0:14:17] Archer, Prosperity Guardian en Aspides.

[0:14:20] Nederland doet overal namelijk aan mee in hetzelfde gebied, met als doel veiligheid

[0:14:25] in de Rode Zee, de deescalatie, en het doel veiligheid en deescalatie is op zichzelf natuurlijk

[0:14:31] een goed doel.

[0:14:33] Maar we hebben wel al eerder aangegeven dat we de Nederlandse betrokkenheid bij Poseidon

[0:14:37] Archer niet steunen en we hebben daar dus ook wel zorgen over, want ja, ze vinden wel

[0:14:42] in hetzelfde gebied plaats.

[0:14:44] Uit antwoorden op onze vragen blijkt dat er vier aanvallen zijn geweest met de Nederlandse

[0:14:48] steun in Jemen, op Houthi-doelen in Jemen.

[0:14:51] Er zijn vier meldingen van mogelijke burgerslachtoffers ook gedaan bij Centcom, bleek uit antwoord

[0:14:56] op de vragen.

[0:14:58] Die worden nu behandeld volgens de Amerikaanse procedures.

[0:15:01] En wij weten niet wat dat dan in de praktijk voor mensen inhoudt, die Amerikaanse procedures.

[0:15:06] Hoe wordt er dan onderzoek gedaan?

[0:15:08] Hoe worden slachtoffers en nabestaanden ondersteund?

[0:15:12] En wat is de verantwoordelijkheid en de betrokkenheid van Nederland hierin, ook om zeker te weten

[0:15:16] dat dit op een goede manier gebeurt?

[0:15:19] En waarom is dit belangrijk voor de inzet van de Karel Doorman?

[0:15:22] Omdat we begrijpen dat, net als uit het debat over de inzet van de Trump bleek, er informatieuitwisseling

[0:15:28] zal zijn tussen al de driede missies in de regio.

[0:15:31] Dus ook de Karel Doorman en de Trump, en dus ook met Poseidon Archer.

[0:15:36] En kunnen wij garanties krijgen dat informatie die komt van de Karel Doorman direct of indirect

[0:15:42] via de verschillende missies niet zal worden gebruikt in operatie Poseidon Archer?

[0:15:46] En bijvoorbeeld het bombarderen van doelen in Jemen.

[0:15:53] Dat vinden wij in ieder geval heel belangrijk om te weten.

[0:15:56] Wij maken ons zorgen over de humanitaire situatie in Jemen.

[0:15:59] Heel veel mensen daar zijn afhankelijk van humanitaire hulp na jarenlange burgeroorlog.

[0:16:03] En die hulp mag niet in gevaar komen om een humanitaire ramp te voorkomen.

[0:16:08] Dus op onze vragen daarover antwoordt de minister dat de hulp niet in gevaar komt.

[0:16:12] Maar eerder waarschuwde een coalitie van 23 humanitaire organisaties uit die werkzaam zijn in Jemen

[0:16:18] dat door de luchtaanvallen van VS en VK, dus door operatie Poseidon Archer, de humanitaire hulp in

[0:16:26] gevaar zou komen of kwam.

[0:16:28] Ik ben toch wel heel benieuwd hoe het hier nu mee staat.

[0:16:31] Hoe kijkt de minister naar deze eerdere waarschuwingen?

[0:16:35] Is humanitaire hulp ongehinderd door de luchtaanvallen in Jemen?

[0:16:38] Hoe gaat het daar nu mee?

[0:16:41] Het is belangrijk dat er een einde komt aan de aanvallen in het conflict en het werkt

[0:16:44] escalatie in de regio in de hand, terwijl deescalatie juist zo nodig is.

[0:16:48] Het doel van de missie is deescalatie.

[0:16:51] Op welke manier draagt de Karel Doorman daar dan aan bij en op welke manier draagt de Nederlandse

[0:16:56] deelname aan operatie-president Archer daar aan bij?

[0:17:00] Wat is het resultaat geweest van de luchtaanvallen en de aanvallen in Jemen als het gaat over

[0:17:06] deescalatie?

[0:17:07] Dan, ik ben er bijna hoor, voorzitter.

[0:17:10] Qua diplomatieke inspanningen, werd hier ook al net even gezegd door mijn buurman, vinden

[0:17:15] wij ook heel belangrijk.

[0:17:16] En ik begreep dat gisteren de minister was bij de High Level Forum on Regional Security

[0:17:21] and Cooperation.

[0:17:23] Nou, daar is ongetwijfeld heel veel gesproken en gezegd, maar we zijn wel benieuwd wat daar

[0:17:27] uit is gekomen en wat het resultaat daarvan was, wat we daarvan mogen verwachten, hoe

[0:17:31] nu verder en welke diplomatieke inspanningen er nog meer zijn.

[0:17:36] En dan tot slot, helemaal tot slot, is er ook gesproken over de wapens die de Houthis gebruiken.

[0:17:43] Waar die vandaan komen en of de weg van de wapens en het herbewapenen van de Houthis is afgesloten.

[0:17:50] Ja, dat was hem, voorzitter.

[0:17:52] Nou, dank u wel.

[0:17:54] Meneer Dassen, Volt, gaat uw gang.

[0:17:57] Dank, voorzitter.

[0:17:59] Een maand geleden spraken we met elkaar over operatie Prosperity Guardian

[0:18:03] en de inzet van zijn majesteit Trump.

[0:18:07] Vandaag spreken we over de Europese missie Alspides en de inzet van zijn majesteit Karel Doorman.

[0:18:13] De aanhoudende aanvallen van de Houthi-eenheden op de Koopvaardijschepen

[0:18:17] schenden de vrije doorvaart en het internationaal zijrecht.

[0:18:19] En deze moeten natuurlijk gewaarborgd blijven.

[0:18:22] Dat we het internationaal recht moeten waarborgen,

[0:18:24] maar ook omdat dit direct onze economische belangen en onze welvaart raakt.

[0:18:28] Graag wil ik in aanloop naar het debat later vandaag in de plenaire zaal

[0:18:32] nog de volgende vragen stellen aan de ministers.

[0:18:35] Heeft de aanval van Iran als reactie op Israël de veiligheidssituatie

[0:18:38] in de Rode Zee en voor de verschillende missies veranderd?

[0:18:41] En wat zijn de mogelijke consequenties voor de veiligheidssituaties?

[0:18:45] Het is belangrijk, collega stipt het ook al aan,

[0:18:47] dat er deescalatie in de regio plaatsvindt.

[0:18:49] En kan de minister haar verwachtingen hieromtrend schetsen?

[0:18:52] En welke rol kunnen de missies daarin spelen?

[0:18:55] En kan zij daarin bij ook ingaan op het gesprek dat zij heeft gehad

[0:18:58] met de Gulf Operation Council en wat zijn de verwachtingen die daar uitgesproken zijn,

[0:19:04] ook van juist de mensen of de landen die in die council zitten.

[0:19:09] Kan de minister aangeven wat effect van de bestaande missie op de vrije doorgang in de Rode Zee?

[0:19:13] De heer Paternotte verwees er al aan, we hoorden het ook bij de technische briefing,

[0:19:16] namelijk dat er momenteel een flinke daling plaatsvindt van het commerciële aantal schepen.

[0:19:21] En ik ben benieuwd hoe er dus ook gereageerd wordt op deze missie en wat de reacties daarop zijn.

[0:19:26] Duitsland, Frankrijk, Italië, Griekenland en binnenkort ook België

[0:19:30] zullen bijdragen met schepen.

[0:19:32] Wat is de verwachte ontwikkeling van het aantal en soorten geschepen

[0:19:35] dat meedoet aan deze missie gedurende de aanwezigheid van de Karel Dorman?

[0:19:39] Zitten daar verwachtingen bij dat andere landen zich zullen aansluiten

[0:19:42] of dat landen eerder zullen stoppen?

[0:19:44] Graag daar wat meer inzicht in.

[0:19:48] In de brief lezen we dat het huidige aantal bevoorradingsschepen

[0:19:52] in het gebied erg laag is.

[0:19:53] En ik begrijp natuurlijk deels dat zijn majesteit de Karel Doolman daar aan bij kan dragen meten vanwege tankcapaciteit,

[0:20:02] maar zitten er ook andere knellende punten daar nog en wordt er dan verwacht dat die bevoorrading op een andere manier wordt opgelost.

[0:20:11] Dan is er een informeel verzoek vanuit de Europese Unie al gekomen.

[0:20:16] Zijn er veranderingen op het moment dat de Karel Doolman de forward headquarters overneemt qua veiligheidssituatie of op andere manieren?

[0:20:23] en is de Karel Doolman daar dan voldoende voor uitgerust

[0:20:26] om dat ook volledig te kunnen dragen?

[0:20:29] Oh ja, dan heb ik nog één vraag, dat was mij niet helemaal duidelijk.

[0:20:32] Kan de minister uitleggen waarom het leveren van Nederlandse medische capaciteit

[0:20:35] een negatief effect heeft op de gereedheid?

[0:20:38] Is dat omdat dit alleen op zee is en dus dat het niet op land wordt gedaan

[0:20:43] of zitten daar andere zaken bij? Daar was ik benieuwd naar, voorzitter.

[0:20:46] Dat is voor nu mijn vragen.

[0:20:48] Ik kijk uit naar de beantwoording en naar de afronding in de plenaire zaal straks.

[0:20:52] Dank u wel, meneer Dassen. Het woord is aan de heer Brekelmans, VVD.

[0:21:01] Vrije zeevaart, wereldwijde Koopvaardij en maritieme veiligheid zijn voor een handelsland

[0:21:05] als Nederland van cruciaal belang. De Rode Zee en het Suezkanaal zijn de aorta van de

[0:21:09] internationale Koopvaardij. Met deze woorden begon ik het debat enkele weken geleden over

[0:21:14] de inzet van de tromp. Diezelfde woorden zijn vandaag net zozeer van toepassing.

[0:21:19] In de tussentijd heeft Iran een massale luchtaanval op Israël uitgevoerd en blijft het dreigingsbeeld

[0:21:24] in het regio onverminderd zorgelijk.

[0:21:27] Willekeurige schepen, onschuldige bemanning,

[0:21:29] waaronder ook Nederlanders, kunnen slachtoffer worden

[0:21:31] van de illegale hoetieaanvallen.

[0:21:34] Ik heb daarom eerder gezegd in het vorige debat

[0:21:37] dat Nederland wat mij betreft langer had kunnen bijdragen

[0:21:39] met de tromp in de Rode Zee,

[0:21:41] maar ik begrijp het geopolitieke belang

[0:21:43] van de langgeplande reis die reeds was voorzien.

[0:21:48] Het is daarom positief dat Nederland voornemens is

[0:21:49] om nu een alternatieve bijdrage te leveren

[0:21:51] door de inzet van de Karel Doorman.

[0:21:53] Verder vindt de VVD het van geopolitiek belang dat Nederland actief deelneemt aan internationale

[0:21:58] coalities van bondgenoten die militaire missies uitvoeren, zowel transatlantisch als in EU-verband.

[0:22:04] Hierom is het ook goed dat Nederland nu met de Kaal-Dorman ondersteuning levert aan zowel

[0:22:09] de EU-missie ASPIRES als de VS-geleide missie, ook WG.

[0:22:13] Wel heb ik een vraag over de aard van de operatie ASPIRES.

[0:22:16] Want als ik het goed begrijp worden clusters of groepen van schepen begeleid in de Rode

[0:22:21] Zee.

[0:22:21] En mijn vraag is of dat niet een efficiënte manier is van verdediging

[0:22:26] die ook relatief hoge kosten met je meebrengt als je kijkt naar de kosten per schip.

[0:22:31] Is het niet veel doelmatiger om een gebied af te schermen

[0:22:34] zoals de operatie Post Procurity Guardian doet?

[0:22:37] Graag een objectieve reactie daarop van het kabinet.

[0:22:41] Dan de doelstelling van de inzet van de KL Doorman is duidelijk,

[0:22:44] namelijk logistieke en medische ondersteuning.

[0:22:46] Mijn vraag is of er daarnaast bij de missie ook inlichtingen worden verzameld.

[0:22:50] Bij eerdere missies gingen vaak ook onbemande verkenningssystemen mee, zoals in het verleden

[0:22:55] de ScanEagle, om ook inlichtingen te kunnen verzamelen.

[0:22:59] Wordt hiervoor nu ook, in het geval van de Karel Doorman, net zoals eerder ook in het

[0:23:03] Caribisch gebied is gebeurd, de X-300 Integrator ingezet?

[0:23:08] En als dat niet het geval is, waarom is die keuze niet gemaakt, dan had deze missie nog

[0:23:13] veel meer van toegevoegde waarde kunnen zijn.

[0:23:16] De K.O.D. heeft alleen relatief lichte wapens ter zelfverdediging.

[0:23:20] Voor zwaardere verdediging is het afhankelijk van luchtverdedigings- en commandofregatten.

[0:23:25] Kan het kabinet toelichten tegen welke aanvallen de K.O.D. zich kan verdedigen en in dat geval

[0:23:31] hoe dat mandaat er dan uitziet?

[0:23:33] Tegelijk zijn er dus ook grenzen aan de aanvallen waar tegen de K.O.D. zich kan verdedigen.

[0:23:38] Daarover enkele vragen.

[0:23:39] Ten eerste, welke maatregelen worden vernomen om te verzekeren dat in hoogrisicogebieden

[0:23:44] alle tijden voldoende bescherming is voor de Karel Dorman.

[0:23:48] En ten tweede, na de aanvallen van Iran op Israël is het algehele

[0:23:52] dreigingsbeeld in het Midden-Oosten, zou ik zeggen, verslechterd.

[0:23:57] Hoe kijkt het kabinet aan tegen de inzet van de Karel Dorman in relatie

[0:24:00] tot de toegenomen spanningen?

[0:24:03] En wat is het moment dat het besluit kan worden genomen dat uitgeweken moet worden

[0:24:06] naar een veilig gebied? En kan er überhaupt een moment komen in de komende weken

[0:24:11] dat de inzet van de Karel Dorman überhaupt niet meer verantwoord is?

[0:24:14] Kan het kabinet toezeggen dat de Kamer tijd wordt geïnformeerd

[0:24:18] indien er zo'n nieuwe risicoafweging moet worden gemaakt?

[0:24:22] Verder had ik nog een aantal vragen over de verdringingseffecten

[0:24:26] rondom medische capaciteit, maar die zijn in de feitelijke vragen zijn

[0:24:29] die duidelijk beantwoord ook door de toegezegde capaciteit door Zweden.

[0:24:33] Dus dat is erg mooi.

[0:24:36] En daarom tot slot, ik vind van belang dat Nederland

[0:24:38] een substantiële bijdrage levert, maar ook dat andere landen

[0:24:41] in zo'n EU-missie daar ook aan bijdragen.

[0:24:43] Mijn vraag is hoe het kabinet de relatieve inzet van Nederland in deze missie en in de

[0:24:48] Rode Zee beoordeelt.

[0:24:50] Is er verwachting dat ook andere EU-landen nog meer zullen gaan bijdragen aan de operatie

[0:24:55] Aspides in de komende maanden, zeker aangezien het een missie is die eigenlijk nog relatief

[0:25:00] nieuw en relatief in de opstartfase zit en misschien andere landen nog wat aarzelend

[0:25:05] waren in het begin?

[0:25:07] En ook in dat licht tot slot mijn laatste vraag, hoe hoog acht het kabinet de kans dat

[0:25:12] dat ook na augustus een extra inzet van Nederland in de Rode Zee zou worden gevraagd.

[0:25:18] Dank, voorzitter.

[0:25:19] Dank u wel, meneer Brekelmans. Mevrouw Pirie, Partij van de Arbeid.

[0:25:23] GroenLinks, PvdA, voorzitter.

[0:25:24] Geen enkel probleem. Dat snap ik, er zijn meer mensen.

[0:25:29] Opnieuw spreken we met de Commissie Buitenlandse Zaken

[0:25:31] over de Nederlandse bijdrage aan de maritieme veiligheid in de Rode Zee.

[0:25:36] Een maand geleden spreken we over het inzet van zijne majesteit Trump

[0:25:40] om inkomende aanvallen van raketten en drones door de Houthis af te slaan.

[0:25:44] En nu spreken we over de inzet van de Karel Doorman...

[0:25:47] als joint support ship in de EU-missie Aspides...

[0:25:50] die als doel heeft de begeleiding van de scheepvaart.

[0:25:53] Want nog steeds voeren de Houthis beschietingen uit op schepen in de Rode Zee...

[0:25:58] en vormen daarmee een bedreiging van deze vrije doorvaart.

[0:26:02] En zoals ik een maand eerder geleden ook heb gezegd...

[0:26:04] er is geen enkele rechtvaardiging voor deze acties van de aan Iran geleerde Houthis.

[0:26:11] We weten wel wat eigenlijk nodig is voor de escalatie in de regio.

[0:26:15] Dat is een staak dat vuurt in Gaza.

[0:26:18] En ik vraag de ministers of daar enige beweging op is.

[0:26:22] Voorzitter, mijn fractie is blij dat er een EU-missie is...

[0:26:25] waar een brede coalitie van landen actief aan deelneemt.

[0:26:29] Inmiddels dragen 19 EU-leedstaten bij aan het operationeel hoofdkwartier...

[0:26:33] en leveren Duitsland, Frankrijk, Italië en Griekenland schepen.

[0:26:38] België en afhankelijk van deze artikel 100 procedure Nederland...

[0:26:41] komen daar nog eens bij. Kan de minister aangeven of daarmee in de noden van de missie wordt voorzien?

[0:26:48] Voorzitter, inmiddels is ook bekend geworden dat de EU het kabinet heeft verzocht om het

[0:26:53] Force Headquarters op de zijnde majesteit Carol Doorman te plaatsen. Zonder vooruit te willen

[0:26:59] lopen op het uiteindelijke besluit van het kabinet om het verzoek al dan niet in te willigen,

[0:27:04] kan de minister uitleggen wat de rol van het Force Headquarters is en of daarmee het

[0:27:08] risicoprofiel van de missie omhoog zou gaan.

[0:27:12] Tot slot heb ik nog een vraag over de timing van het vertrek van de Karel Doorman.

[0:27:19] Afgelopen zondag is het schip uitgevaren richting het Rode Zeegebied,

[0:27:23] terwijl wij op dit moment nog in de Tweede Kamer over de inzet debatteren.

[0:27:27] Kan de minister uitleggen waarom het nodig was

[0:27:30] dat het schip al voor de parlementaire behandeling uit moest varen?

[0:27:34] Dank u wel.

[0:27:36] Dank u wel, mevrouw Piri.

[0:27:38] Dan zie ik dat mevrouw Dobbe een vraag heeft.

[0:27:40] Gaat uw gang.

[0:27:42] Ik had nog een interruptie, voorzitter.

[0:27:45] Ik wilde mevrouw Piri vragen.

[0:27:47] U weet dat wij heel kritisch zijn op Poseidon Archer, die missie, en dat we daarom twijfels

[0:27:53] hebben met een bijdrage en de samenwerking tussen die missies en de informatieuitwisseling

[0:27:58] tussen die missies.

[0:28:00] Ik vroeg mij af hoe GroenLinks-PvdA kijkt tegen die missie van Poseidon Archer,

[0:28:06] het volkenrechtelijk mandaat daarvan, dus dat het zelfverdediging is door luchtaanvallen op Yemen te plegen,

[0:28:14] en de risico's die ook informatieuitwisseling en dus samenwerking op die manier,

[0:28:20] ook met de Karel Doorman en de missies waar de Karel Doorman aan meedoet, is.

[0:28:26] Allereerst is mijn fractie een grote voorstander van dit soort EU-missies.

[0:28:30] Dat heb ik de vorige keer ook besproken, dat dit voor ons heel belangrijk is dat we hier

[0:28:38] ook deel aannemen.

[0:28:43] Daar hoef ik niet voor een plenaire afhandeling op te wachten om dat alvast te melden, omdat

[0:28:47] dat in ieder geval heel veel steun heeft.

[0:28:49] Als het gaat om de Nederlandse bijdrage met de tromp, hebben we natuurlijk vorige maand

[0:28:55] uiteraard over gedebatteerd, ook dat zien wij als, en dat is ook een defensieve missie,

[0:29:01] waar volgens mij in ieder geval ook een duidelijk mandaat voor is en om die reden ook niet omstreden

[0:29:07] is.

[0:29:08] Kijk, we hebben hier geen artikel 100 gehad over een actieve deelname van Nederland aan

[0:29:13] de offensieve missie waar de Amerikanen en de Britten aan deelnemen.

[0:29:16] Ik durf ook niet te zeggen dat als wij hier een artikel 100 hadden gehad,

[0:29:21] om actieve deelname van Nederland of mijn fractie daarin was meegegaan.

[0:29:25] Sterker nog, daar zou ik heel veel twijfels bij hebben.

[0:29:29] Maar dat is niet het geval.

[0:29:32] Volgens mij leveren één stafofficier aan die missie.

[0:29:36] Dus ik heb geprobeerd zo uitgebreid mogelijk te antwoorden op de vraag van mevrouw Dobbe.

[0:29:43] Is dat zo voldoende mevrouw Dobbe?

[0:29:46] Ja, oké, nee, maar het is een interruptie, dus u mag nog een vervolg vragen stellen als u daar behoefte aan heeft.

[0:29:51] Oké, nee, dan graag.

[0:29:55] Ja, ik wil me braaf aan de regels houden.

[0:29:57] Nee, kijk, ik vraag het natuurlijk omdat we hebben inderdaad geen artikel 100 procedure gehad over Poseidon Archer.

[0:30:06] Dat klopt en als er twijfel zit bij die missie, Poseidon Archer, want er is wel degelijk samenwerking,

[0:30:12] of in ieder geval informatieuitwisseling tussen de drie missies in het gebied

[0:30:16] en dus ook Poseidon en Archer.

[0:30:18] En dat betekent dat het zou kunnen gebeuren, als er informatieuitwisseling is,

[0:30:23] dat er informatie komt, misschien afkomstig van de Karel Doorman of van de Tromp,

[0:30:28] die terechtkomt bij Poseidon en Archer,

[0:30:30] die bijvoorbeeld kan resulteren in luchtaanvallen, bijvoorbeeld.

[0:30:34] En als er dan twijfels zijn bij de ene missie,

[0:30:37] dan vroeg ik mij af of die twijfels dan ook doorvertaald,

[0:30:40] of in ieder geval kritisch doorvertaald, naar de deelname aan die andere missies.

[0:30:46] Rapiri.

[0:30:47] Dit is denk ik ook de reden waarom onze fracties uiteindelijk anders hebben gestemd een maand geleden.

[0:30:53] Omdat ik echt puur kijk, is het toegestaan dat die schepen zomaar door de hoeties beschoten worden?

[0:31:01] Nee, absoluut niet.

[0:31:03] Vind ik dat je daar iets tegen niet alleen kan doen, maar ook moet doen, is het antwoord absoluut ja.

[0:31:09] En voor mij is die missie echt gewoon van divisieve aard.

[0:31:13] En we hebben ook gezien dat er mensen gewoon ontvoerd zijn van schepen.

[0:31:18] Het gaat niet alleen maar om, nou ja, niet alsof dat niks is, drones, raketten aanvallen.

[0:31:25] Maar ook gewoon het ontvoeren van onschuldige bemanning.

[0:31:28] Dus ik ben er absoluut voor om dat te doen.

[0:31:31] Natuurlijk nemen we ook aan die missie uiteindelijk landen mee...

[0:31:34] ook in een andere, een offensieve missie beland zijn.

[0:31:41] En nogmaals, we hebben die afweging niet hoeven maken,

[0:31:44] omdat Nederland niet deelneemt aan die offensieve operaties.

[0:31:47] En tot nu toe vond ik de antwoorden eigenlijk van het kabinet,

[0:31:50] waar het gaat om informatie uitwisseling,

[0:31:54] heb ik er genoeg vertrouwen in, dat dat niet kan worden gezien

[0:31:57] als een soort actieve Nederlandse bijdrage

[0:32:00] aan die offensieve missie die geleid wordt door de Amerikanen.

[0:32:04] Dus ik zie een stafofficier echt als iets heel anders dan een militaire missie waar je ook

[0:32:11] verantwoordelijk bent natuurlijk uiteindelijk voor welke doelen er geraakt worden en of

[0:32:15] daar wel of niet slachtoffers bij vallen.

[0:32:18] Dank u wel.

[0:32:19] Meneer Paternot, u wilde geloof ik ook een vraag stellen.

[0:32:22] Gaat goed.

[0:32:22] Ja, klopt voorzitter.

[0:32:23] Rapiering zei iets in het raam van, kon Karel Dorman niet iets langer aan de kader blijven

[0:32:27] aangezien de parlementaire behandeling nog niet geweest was.

[0:32:29] Ik was eigenlijk benieuwd waarom ze die vraag stelde, want de tromp is eerder ook uitgevaren

[0:32:33] voordat wij die behandeling hadden.

[0:32:35] Volgens mij kwam die vraag toen niet en ja, je bent een internationale coalitie aan het

[0:32:38] opbouwen met allerlei landen.

[0:32:41] Ja, ze zijn even onderweg natuurlijk voordat je in dat gebied bent, maar als het parlement

[0:32:46] hier die missie nu zou tegenhouden, kunnen ze het natuurlijk even gemakkelijker rechtsomkeerd

[0:32:49] maken.

[0:32:51] Mevrouw Peri.

[0:32:51] Ik snap dat in de, zeker in de notulen die straks gemaakt worden, kan je nooit toonverschillen

[0:32:59] zien, maar ik zei het niet met grote ophef, het was gewoon een vraag.

[0:33:06] Volgens u, meneer Paternotte, of heeft u nog een vervolg?

[0:33:09] Het was gewoon een vraag.

[0:33:10] Alleen nog de vraag waarom de vraag gesteld werd, want die vraag had ik wel gesteld.

[0:33:14] Laat ik het zo zeggen.

[0:33:16] Ik was volgens mij mijn allereerste vergadering ooit als Kamerlid was met de Commissie Defensie,

[0:33:22] waar een voormalige minister van Defensie een...

[0:33:27] Nou, laat ik het zo zeggen.

[0:33:27] De militairen waren al in het vliegtuig gestapt tegen de tijd dat de Commissie vergaderde.

[0:33:33] En toen hebben we uiteindelijk een motie van treurnis ingediend.

[0:33:38] Nou ben ik dat zeker niet van plan vandaag, laat ik dat ook zeggen.

[0:33:41] Maar ik vind wel, en ik snap ook, het duurt even voor een schip er is.

[0:33:46] Dat duurt iets langer dan een vliegtuig.

[0:33:49] Nou, het wordt een leuk debat zo met de heer Paternotten.

[0:33:53] Maar gewoon oprecht de vraag.

[0:33:55] Ik denk dat de ministers ook konden inschatten op basis van het vorige debat...

[0:33:59] dat hier een grote meerderheid voor zou zijn in de Kamer.

[0:34:01] Ik geef zelf vast een voorzet, maar gewoon een vraag zonder ophef, zonder dreigen met moties.

[0:34:07] Ja, waarom niet eerder ook wel een keer?

[0:34:12] Nou, dank voor deze beantwoording.

[0:34:14] Dan vraag ik nu aan de patronot of hij bereid is om even de voorzitter samen te hanteren, terwijl ik mijn

[0:34:20] inbreng namens de PVV uit volgaarde en dan geef ik het woord aan de heer de Roon van de PVV.

[0:34:26] Dank voorzitter.

[0:34:28] Het evenoude principe van de vrije zorgvaard is in het geding.

[0:34:31] Nog steeds bedreigende hoeties, militairen en civiele schepen

[0:34:34] waar ook onze economische belangen geraakt worden

[0:34:37] en onder de orde tegen sterren varen dat nu dus westerse vergaten in de Rode Zee,

[0:34:42] waarmee een sterk signaal wordt afgegeven aan de terroristische hoeties

[0:34:45] en ook aan de rest van de wereld,

[0:34:47] namelijk dat we zo zullen opereren als die vrije zeevaart wordt bedreigd.

[0:34:52] Nederland maakt zich daarvoor ook sterk, diplomatiek en militair.

[0:34:56] Maar de vraag is wel wat voegt die EU-missie als spieders

[0:34:59] toe aan de Amerikaanse operatie Prosperity Guardian.

[0:35:03] Worden we als Nederland wel wijzer en beter van de inzet van de Doorman voor die EU-missie?

[0:35:08] Dat zijn kernvragen wat mijn fractie betreft.

[0:35:12] Waar de Trond nog een effectieve bijdrage levert aan het daadwerkelijk uitschakelen

[0:35:16] van hooty drones en raketten, heeft de Doorman dat niet als taak.

[0:35:21] Wel levert het schip logistieke en medische ondersteuning voor de schepen in missie Aspides,

[0:35:26] die wel belast zijn met dat daadwerkelijke onderscheppen van rekneten en drones.

[0:35:31] De Doorman moet haar ondersteunende taak invullen,

[0:35:35] terwijl Nederland straks zelf geen fragat meer in de Rode Zee heeft liggen.

[0:35:39] De bescherming van het schip, de Doorman, in hoogrisicosituaties,

[0:35:44] is afhankelijk van schepen van andere landen.

[0:35:47] En nou vraag ik graag aan de mensen van de regering, aan de ministers,

[0:35:51] waarom is nou voor deze opzet gekozen?

[0:35:53] Zijn we nou als maritiem handelsland van grote orde werkelijk niet meer in staat

[0:35:58] om als grootste marineschip te laten vergezellen door een eigen fragat?

[0:36:05] Voorzitter. In hoog risicogebied is de Doorman dus

[0:36:07] binnen deze opzet voor haar veiligheid afhankelijk van andere Europese fragatten.

[0:36:13] Fragatten die moeten we, dat moeten we helaas

[0:36:16] onderkennen, niet optimaal hebben gepresteerd tot zover.

[0:36:20] Zo schoot de Duitse fragat de Hessen twee raketten af op een Amerikaanse reaperdrone.

[0:36:26] En de Hessen is afgelopen weekend alweer uit Aspides vertrokken.

[0:36:31] Een stap in de goede richting, volgens de hoodies trouwens.

[0:36:34] Een Deens fragat, weliswaar ingezet voor de Amerikaanse operatie, kampte met haperende

[0:36:39] wapensystemen.

[0:36:41] Wat leidde tot een politiek schandaal en het ontslag van de Deense commandanten-strijdkrachten.

[0:36:45] Maar daar houdt het ook niet bij op, voorzitter.

[0:36:47] Een Belgisch fragat dat zou meedoen aan Aspidas was niet in staat om een oefendroon neer te halen.

[0:36:55] Een afweerraket bleef in de lanceerbuis steken.

[0:36:58] En tot overmaat van ramp faalden ook andere wapensystemen van dat Belgische fragat.

[0:37:04] En of we dat Belgische fragat de Louise Marie als volwaardig kunnen meetellen in de Aspidas-operatie,

[0:37:11] daarover hebben we wel onze twijfels.

[0:37:12] En waar is eigenlijk de Marie Louise, nee de Louise Marie moet ik zeggen, waar is dat schip eigenlijk?

[0:37:19] Het laatste nieuwsbericht dat ik kon vinden, dat was 14 april in het Belgische krant Het Nieuwsblad,

[0:37:25] meldde dat de missie op de Rode Zee voor onbepaalde duur wordt uitgesteld voor dat schip.

[0:37:31] En ik krijg dus nu de indruk dat het schip voorlopig helemaal niet meer beschikbaar is voor Aspides.

[0:37:36] En als dat waar zou zijn, opereert Asperger dus niet met vier vergatten, zoals de artikel 100-brief

[0:37:43] ons voorschotelt, maar met slechts drie.

[0:37:46] Wat blijft er dan nog over aan betrouwbare vergatten als de Doorman straks in de Rode Zee vaart?

[0:37:52] Voorzitter, enig graafwerk leerde mij dat aanvankelijk binnen de EU werd overwogen om de taak

[0:37:59] van operatie Atalanta, dat is dus de anti-piraterijmissie, uit te bereiden met patrouilleren

[0:38:05] langs de kust van de Rode Zee.

[0:38:06] Maar Madrid was daar fel op tegen en bepleitte daarvoor een separate missie.

[0:38:13] Dat is dus de missie Aspides geworden.

[0:38:15] Een Spaans schip is in de missie Aspides overigens, voor zover ik het kon achterhalen, niet te

[0:38:20] bekennen.

[0:38:21] Aspides lijkt vooral in het leven te zijn geblazen om de EU te laten meedoen, om er bij te horen,

[0:38:28] om mee te spelen met de grote jongens in het geopolitieke spel.

[0:38:32] Ja, en dan kom ik ook alweer op dat punt wat de heer Paternotte ook alweer aanstiepte,

[0:38:36] dat Aspides, in ieder geval volgens mensen die er ook verstand van hebben, te klein lijkt

[0:38:41] te zijn om een gamechanger te zijn in dit verhaal.

[0:38:45] Ja, de vergatten van Aspides zullen wel in staat zijn om drones neer te halen, volgens

[0:38:49] mij is dat ook al gebeurd, maar dat zouden diezelfde schepen ook prima kunnen doen onder

[0:38:54] de veel sterkere Amerikaanse parapluïe, is in ieder geval mijn indruk.

[0:38:58] En nu beklijft dan toch het idee dat Brussel vooral wil laten zien dat het een geopolitieke speler is.

[0:39:04] Het lijkt zelfs een officieel doel te zijn, want in de artikel 100-brief staat letterlijk

[0:39:09] dat het versterken van de EU als geopolitieke speler onderdeel is van de Nederlandse bijdrage.

[0:39:15] We doen dus mee om het meedoen.

[0:39:18] Staat het kabinet om die reden ook open om het force headquarters van Aspides op de Doerman te vestigen?

[0:39:24] Dat is nog niet besloten, denk ik, maar we lezen wel dat dat wordt overwogen.

[0:39:30] En dan vraag ik mij af, wordt de Doorman daarmee niet ook een aantrekkelijk doelwit voor de

[0:39:35] hoeties?

[0:39:36] Want als je het hoofdkwartier uitschakelt, dan breng je enorme schade toe aan zo'n operatie.

[0:39:42] Dus we zijn daar wel bezorgd over.

[0:39:44] De Italianen die nu nog dat hoofdkwartier aan boord hebben in hun torpedobootjager, ja,

[0:39:51] Die stoppen er dan mee en wat gebeurt er met de Italiaanse bijdrage als het gaat om schepen?

[0:39:59] Stappen die dan helemaal uit de missie?

[0:40:02] Ik zou willen vragen om een serieus antwoord op al die vragen die ik heb gesteld.

[0:40:07] Het beeld bij ons is in ieder geval op dit moment dat Aspidus vooral een zwakker broertje is van

[0:40:12] de Amerikaanse operatie, een zwakker en misschien zelfs wel een gemankeerd broertje, een kleiner

[0:40:17] broertje van die Amerikaanse operatie met alleen maar...

[0:40:22] Nee, niet alleen maar, maar met vooral tot taak om, ja,

[0:40:25] dat de EU zo graag iets wil bijdragen op het geopolitieke veld.

[0:40:31] En nou ja, ik wil daar gewoon een goede reactie op van de kant van de regering.

[0:40:36] Dank u wel.

[0:40:37] Dan heeft een interruptie van mevrouw Piri van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:40:41] Dank u wel, voorzitter.

[0:40:42] Ik had een vraag aan de heer De Roon.

[0:40:43] Heeft de PVV in al die voorgaande jaren überhaupt ooit voor een EU-missie gestemd?

[0:40:50] Nou, u weet het antwoord. Het antwoord is nee.

[0:40:53] Nou, maar ik zag toch in het laatste verkiezingsprogramma van de PVV iets van een wijziging.

[0:40:59] Groot in de media gestaan, in ieder geval niet meer voor een nexit.

[0:41:03] Ik zal maar niet zeggen welke zin daarna kwam.

[0:41:05] Volgens mij voor van binnenuit uithollen van de Europese Unie.

[0:41:08] Maar goed, niet meer voor een nexit.

[0:41:10] Dus mijn vraag is eigenlijk, ik ben het eigenlijk voor een groot deel ook nog eens eens met pleidooi.

[0:41:16] Ik denk dat het een kleinere speler is in militair vlak.

[0:41:20] Ik zie ook de gedachte erachter om ook de rol van de EU als geopolitieke speler te versterken.

[0:41:30] Ook in een regio die dicht bij ons is, waar we denk ik ook gewoon onze aandeel aan moeten leveren.

[0:41:38] Is er nog een optie, aanleiding van dit debat,

[0:41:41] dat de PVV nu misschien uiteindelijk wel voor deze EU-missie gaat stemmen?

[0:41:44] Of zegt de heer De Roon, ongeacht de antwoorden, wij gaan hier sowieso tegen?

[0:41:50] De heer De Roon.

[0:41:51] Het voelt goed aan dat we het helemaal niet voelen voor militaire en buitenlandse zaken,

[0:41:56] het beleid van de Europese Unie, maar dat punt wilde ik eigenlijk niet eens maken vandaag,

[0:42:03] want het gaat me nu vooral om de veiligheid van de mensen op het schip en het schip zelf.

[0:42:09] En ik heb geprobeerd te betogen dat er aan die EU-missie kennelijk wat,

[0:42:13] nou ja, mankementen kleven of kleefden, dat weet ik niet precies,

[0:42:17] maar daar krijgen we misschien dadelijk meer inzicht in.

[0:42:20] En zijn er straks wel vier vergatten of zijn het er maar drie?

[0:42:24] Ik weet het niet.

[0:42:27] Dan begin ik me echt af te vragen, en die vraag heb ik geprobeerd duidelijk te maken,

[0:42:30] Is het nou wel zinvol dat we dus een separate missie als Pieters hebben,

[0:42:37] als die zo klein is? Dat punt is ook door anderen gemaakt.

[0:42:41] Het is waarschijnlijk te klein om echt een gamechanger in het hele verhaal te zijn.

[0:42:46] Ja, waarom slaat je dan niet aan bij die missie die wel misschien een gamechanger is?

[0:42:51] Dan zie je de Amerikaanse missie hier daartoe in staat.

[0:42:56] Nou, dat is het, denk ik, wat ik daarop kan zeggen.

[0:42:59] Dank u wel. Ik zie dat u verder geen interrupties heeft, dus dan geef ik het voorzisschap terug aan de heer De Roon.

[0:43:04] Dank u wel. Dan vraag ik de bewindslieden om 25 minuten bedenktijd.

[0:43:11] En dan kunnen we, denk ik, verder gaan om tien over acht.

[0:43:15] Ik schors tot tien over acht.

[1:10:21] We kunnen weer verder, want de bewindslieden zijn er ook weer en alle Kamerleden.

[1:10:26] Dat zie ik ook. Ook meneer Paternotte is er weer.

[1:10:30] We gaan nu luisteren naar de beantwoording van de kant van de regering.

[1:10:35] Ik zal vijf vragen per aanwezig Kamerlid toestaan.

[1:10:40] Vijf vragen.

[1:10:41] Hoe is het verdeeld over minister één of minister twee, dat moet u zelf weten.

[1:10:46] Maar vijf vragen.

[1:10:48] Ik geef het woord aan de minister van Buitenlandse Zaken.

[1:10:53] Voorzitter, dank u wel.

[1:10:54] Ik heb een aantal blokjes.

[1:11:00] De doel van de missie en de diplomatieke inzet.

[1:11:05] En daar zit ook de deescalatie in.

[1:11:09] De Iran en de Houthis nog even apart.

[1:11:14] Dus dat is de tweede.

[1:11:15] En drie is overig.

[1:11:19] Voorzitter, de leden wil ik danken voor hun inbreng.

[1:11:23] en ook al voor hun steun voor deze missie, want Nederland hecht belang aan het bevorderen

[1:11:30] van de internationale rechtsorde en als onderdeel daarvan is ook het behoud van een vrije doorvaart.

[1:11:37] Het bevorderen van maritieme veiligheid en ongehinderd transport van goederen over zee

[1:11:42] is een direct Nederlands- en Europees economisch en veiligheidsbelang.

[1:11:48] Als je kijkt naar het aantal aanvallen, dan zie je dat sinds 19 november 2023 inmiddels vijftig

[1:11:55] aanvallen door de hoeties hebben plaatsgevonden op commerciële en marineschepen, nog los ook

[1:12:01] van de kapingsacties die zijn geweest.

[1:12:05] Hiermee belemmeren de hoeties op de Rode Zee het beginsel van vrije doorvaart en bedreigen

[1:12:11] zij de maritieme veiligheid.

[1:12:14] Daarom heeft het kabinet naast de diplomatieke inzet gekozen om ook militair bij te dragen.

[1:12:21] Waarom hebben we nu ook besloten tot de inzet van de doorman in de Rode Zee?

[1:12:26] Allereerst omdat de diplomatieke inspanningen, waar we er vorige keer ook uitgebreid in het

[1:12:30] debat over hebben gehad om de Houthi-eenheden via het gesprek hun aanvallen te laten doen,

[1:12:36] staken.

[1:12:36] Hier hebben we gewoon niet het gewenste resultaat opgeleverd.

[1:12:39] Het gaat hier om een niet-statelijke actor die al vele, vele jaren niet terugdienst voor de inzet

[1:12:45] van serieuze wapensystemen en die daarmee ook een directe bedreiging voor de internationale

[1:12:51] scheepvaart vormt.

[1:12:53] Ook zijn de hoeties een gevaar voor de internationale rechtshoorden, omdat zij het recht van vrije

[1:13:00] en veilige doorvaart belemmeren.

[1:13:03] Daarnaast zie je ook dat de belangen van de Rode Zee natuurlijk groot zijn.

[1:13:07] Een derde van ruim twaalf procent van de wereldhandel en grofweg een derde van de

[1:13:12] wereldwijde containerschepen gaat door het Suezkanaal.

[1:13:16] En op dit moment mijden meerdere redenerijen de Rode Zee.

[1:13:21] De aanvoerketen staan onder druk, de prijzen van de containers gaan omhoog en veel schepen,

[1:13:28] zoals meerdere leden zeiden, moeten ook omvaren.

[1:13:31] Het laatste argument dat ook meespeelt en wat inderdaad ook in de brief stond, maar dat is dan

[1:13:35] Het vijfde argument van uit vier is dat deze missie als PIDUS, waar we nu direct support aan

[1:13:45] leveren, inderdaad een EU-geleide missie is.

[1:13:48] Dat is niet vreemd.

[1:13:49] We hebben natuurlijk ook meerdere EU-geleide missies in het gebied.

[1:13:53] Maar het laat wel zien dat de Europese Unie ook in staat is om op het veiligheidsbeleid

[1:13:58] gezamenlijk op te treden.

[1:14:00] Natuurlijk doen ze dat ook in goed overleg met andere landen, zoals de Verenigde Staten en het

[1:14:05] Maar de zelfstandigheid van de Europese Unie, die dat ook doet, is denk ik ook van belang in deze

[1:14:12] snel veranderende wereld, waarbij we als land ook meer onze eigen broek moeten gaan ophouden.

[1:14:19] Maar het is wel zo dat deze Karel Doorman de inzet daarvan niet alleen is voor de EU-geleidemissie,

[1:14:25] dat is direct support, maar ook associated support is voor de door de VS en het Verenigd

[1:14:33] koninkrijk geleiden missie.

[1:14:38] Los van het effect dat we met de operatie proberen te bewerkstellen, gaat het hier ook om het

[1:14:43] argument van ontmoediging.

[1:14:45] Als we nu passief blijven als Europese Unie, niet laten zien dat we uiteindelijk in staat

[1:14:51] zijn om als gemeenschap met elkaar op te treden, hier defensief, wat voor signaal geeft dat

[1:14:57] op andere plekken in de wereld?

[1:14:59] Dat zien we ook met de recente kaping van een portugese gevlachtschip in de straten van Hormuz.

[1:15:08] De situatie in de Rode Zee, daar ben ik het ook met de heer Paternotte eens, kan niet losgezien

[1:15:12] worden van de brede regio waar de spanningen oplopen en het risico op instabiliteit toeneemt.

[1:15:18] Dat maakt dat de afgelopen weken niet alleen ik, maar ook de minister van Defensie en de

[1:15:23] minister-president breed in contact zijn geweest.

[1:15:26] We hebben het Outreach gedaan aan heel veel verschillende landen, waaronder Israël en Iran,

[1:15:29] maar ook andere landen in de regio, van wie we weten dat ze goede banden hebben,

[1:15:33] bijvoorbeeld met Iran en Israël, om op te roepen tot de deescalatie en het niet verder te laten escaleren.

[1:15:40] En dat zie je nu op zich.

[1:15:52] Ik hou niet van voorspellingen geven.

[1:15:54] Ik bedoel, we weten allemaal veronderstellingen, die zijn veronderstellingen, maar belang blijft

[1:16:02] om met elkaar deescalerend te blijven optreden.

[1:16:05] Dat was bijvoorbeeld een van de zaken waar we het ook gisteravond met de landen van de

[1:16:10] golflanden over hebben gehad.

[1:16:11] Hoe zorg je nou gezamenlijk, zeg ik ook tegen mevrouw Dobbe, dat je deescalerend ook niet

[1:16:17] alleen als Europese landen optreedt, maar daar ook oproept als landen rond de golfregio?

[1:16:22] Maar ik zal er straks nog wat meer op ingaan.

[1:16:26] Mijn veronderstelling is in ieder geval dat de Houthi-aanvallen gewoon blijven voortduren.

[1:16:32] Ik weet ook dat de vraag is of het zal uitmaken als er een stakend vuren voor gazen komt.

[1:16:38] Ik denk dat dat wel verschil uitmaakt, maar als ik ook de geluiden uit de regio hoor, zal het

[1:16:44] uiteindelijk niet leiden tot het beëindigen van de aanvallen van de Houthis, omdat zij ook andere

[1:16:51] belangen hebben die op het spel staan.

[1:16:55] Maar tegelijkertijd zeg ik wel steeds dat het niet alleen een militair antwoord verrijst naar de Houthis toe.

[1:17:01] Het is ook van belang om niet alleen met de Houthis, maar ook met de omliggende landen echt

[1:17:06] ook diplomatiek met elkaar in contact te blijven om druk uit te oefenen of er ook andere oplossingen

[1:17:14] zijn dan het gebruik van geweld.

[1:17:20] Is er overlap en dubbel werk van de missies?

[1:17:22] Dat vroeg de heer Stoffer ook.

[1:17:25] Nederland verwelkomt de beide missies.

[1:17:26] Hierdoor kan een brede groep aan landen een bijdrage leveren aan de maritieme veiligheid.

[1:17:31] Sommige landen kunnen constitutioneel en grondwettelijk alleen maar deelnemen aan een EU-missie.

[1:17:37] Zij kunnen dus niet deelnemen aan een VS-VK-geleide missie.

[1:17:41] Zij hebben allebei een defensief mandaat, maar wel met twee verschillende taken.

[1:17:44] De ene heeft de luchtverdediging als taak en de andere heeft het begeleiden van schepen.

[1:17:50] Het is eigenlijk een hele mooie samenstel van taken wat ze hebben, waardoor je uiteindelijk

[1:17:55] als geheel scherper wordt.

[1:17:57] Door niet alleen luchtverdediging defensief te hebben, maar ook door schepen te begeleiden

[1:18:02] en daarmee ook zekerheid te stellen, zorg je uiteindelijk voor dat met gezamenlijk optreden

[1:18:07] je de vrijheid van doorvaart bevordert en ook bijdraagt aan maritieme veiligheid.

[1:18:14] En er is ook scherpe afstemming tussen de beide missies om ervoor te zorgen.

[1:18:20] Wat het mooie is om ervoor te zorgen dat men geen overlap heeft.

[1:18:24] Het goede van de Doorman is dat hij natuurlijk ook de VK geleide missie ondersteunt met medische

[1:18:30] capaciteit en bevoorrading.

[1:18:32] Daar kan de minister van Defensie meer over zeggen, maar dit was ook een van de zorgen,

[1:18:36] de medische capaciteit van het vorige debat met de tromp, dat daarvoor de missie die door

[1:18:43] de Verenigde Koninkrijken en de Verenigde Staten geleid is, meer onzekerheden op zaten.

[1:18:49] Eigenlijk doet de doorman nu een hele belangrijke stap door wel die zekerheid te geven, maar de

[1:18:56] meer inhoudelijke zaken kan de minister van Defensie veel beter beantwoorden.

[1:19:02] De heer Paternotte en de heer Dassel vroegen ook of het doel van deze missie nu dichterbij komt.

[1:19:07] We hebben allemaal de verschillende rapporten en evaluaties gezien die ons hebben opgeroepen

[1:19:12] om realistisch over missies te zijn, de doelstellingen en ook bescheiden daarin te zijn.

[1:19:19] Maar wat je ziet, is dat het wel doet wat het moet doen, in de zin dat het begeleiden van schepen

[1:19:26] ervoor zorgt, ook in de missie als speeders, dat de schepen veiliger zijn door luchtverdediging

[1:19:36] Zorg je dat schepen veiliger zijn.

[1:19:39] Tegelijkertijd wil het niet zeggen dat de capaciteiten van de hoodies afnemen.

[1:19:43] Daar heb je andere capaciteit voor nodig, want dan moet je offensief aanvallen,

[1:19:48] zoals de heer Tuijman dat ook zei.

[1:19:50] Dat wordt met Poseidon Archer gedaan.

[1:19:53] Dus het is een en een en, maar het is een betekenisvolle bijdrage, want het leveren

[1:19:59] van medische capaciteit en het leveren van bevoorrading heeft elke schip logistiek nodig

[1:20:03] in het gebied om het voortzettingsvermogen te vergroten.

[1:20:09] Lukt het om met deze operatie de hele vrije doorvaart te herstellen?

[1:20:12] Nee, dat lukt niet.

[1:20:14] Daar is meer voor nodig.

[1:20:15] Daar moeten we ook realistisch voor zijn, want dat heeft er ook mee te maken dat je de capaciteiten

[1:20:20] van de hoedzies ook moet verminderen.

[1:20:24] Maar het zorgt er wel voor dat de veiligheid toeneemt en dat we een afschrikwinde werking hebben.

[1:20:31] Voorzitter, als het gaat om de...

[1:20:32] Er is een vraag voor u van de heer Paternotte.

[1:20:36] Voorzitter, de minister zei natuurlijk terecht, als je de draging substantieel structureel wilt

[1:20:40] verminderen, dan heb je daar ook een offensieve kant voor nodig.

[1:20:43] Daar geven wij natuurlijk ook politieke steun aan, aan die offensieve missie, Operation Poseidon

[1:20:47] Archer.

[1:20:49] De vraag is eigenlijk, als je nu kijkt naar de afgelopen vier maanden, de opbouw van de

[1:20:52] missie, ziet de minister wel dat het vertrouwen van de Kaapvaardij in de route via het Suezkanaal

[1:20:59] aan het toenemen is, of is dat in ieder geval een doel wat gediend wordt?

[1:21:02] Ik vraag dan eventjes over het geheel van de drie missies die in het gebied zijn,

[1:21:06] waar we natuurlijk elk in eniger lijn vorm aan verbonden zijn.

[1:21:09] Aangezien je natuurlijk uiteindelijk wilt dat er niet een soort status quo is waarin het

[1:21:14] grootste deel van de koopvaardij deze regio meidt en je eigenlijk vooral aan het

[1:21:17] wachten bent op het moment dat de hoeties stoppen met een motief hebben om te schieten.

[1:21:24] De missies zijn in ieder geval door de verschillende koopvaardijorganisaties

[1:21:29] natuurlijk positief ontvangen, omdat dit ervoor zorgt dat de situatie niet verder verslechtert.

[1:21:41] Maar het is natuurlijk wel een onveilige situatie nog steeds in de Rode Zee,

[1:21:47] ondanks dat de veiligheid toegenomen is.

[1:21:50] En dat maakt dat in deze korte periode dat de missie nu actief is,

[1:21:54] je nog niet een toenemend vertrouwen ziet.

[1:21:56] Dat moet echt de tijd ook uitwijzen.

[1:21:57] Dat is niet binnen een paar weken gedaan.

[1:22:03] De minister gaat verder.

[1:22:05] Voorzitter, als het gaat om de inzet en de landen en dergelijke,

[1:22:09] zal de minister van Defensie daar verder op ingaan.

[1:22:14] De diplomatieke benadering, ja, dat blijven we doen.

[1:22:17] We hebben intensief contact met landen in de regio om ervoor te zorgen dat zij hun contacten

[1:22:24] naar de hoodies gebruiken.

[1:22:28] We roepen bijvoorbeeld ook China op om hun krachten te gebruiken.

[1:22:34] Zelf staan we via verschillende wegen in contact met de hoodies.

[1:22:40] Ook de laatste weken hebben we contact gehad met majoordaniën Qatar, de Verenigde Arabische

[1:22:44] Emiraten, Bahrein en Saudi-Arabië naar inval.

[1:22:48] En gisteren spraken we ook in EU-verband met de golflanden.

[1:22:52] Daar zal ik zo nog wat meer in detail op ingaan.

[1:22:56] We doen dat niet alleen met diplomatieke contacten.

[1:22:58] Andere instrumenten zijn natuurlijk ook de sancties die we nu hebben ingezet op de hoodies.

[1:23:03] Die zijn ook door andere landen, niet alleen in Europa, verwelkomd dat we dat hebben gedaan.

[1:23:10] Zeker de uitbreiding van het sanctieregime ten aanzien van Iran, ook met de ballistische raketten,

[1:23:17] is een goede stap voorwaarts.

[1:23:20] Dit zal hopelijk ook de wapenleveranties van Houthis en de andere proxies van Iran beïnvloeden.

[1:23:30] Om maar gelijk die brug te slaan.

[1:23:33] Ik ben positief in de zin dat we een stap voorwaarts zetten.

[1:23:38] In die zin is de buitenlandse juridische dienst nu bereid om een nieuwe juridische analyse te maken

[1:23:47] op basis van de rechtszaken die in Duitsland lopen.

[1:23:50] Dat zijn er twee die in Duitsland lopen en die vermoedelijk een relatie hebben met Iran.

[1:23:59] Daarvan heeft de buitenlandse dienst in ieder geval toegezegd om te kijken of er haken zitten

[1:24:04] in die wellicht een mogelijkheid bieden om wel of niet zaken te kunnen doen.

[1:24:11] Als het gaat om de steun om die revolutionaire garde

[1:24:15] op de terrorismelijst te zetten,

[1:24:18] daar zie je dat ook door de ongekende en gevaarlijke aanval van Iran op Israël

[1:24:24] de steun breder is geworden, maar ik ben nog ver van unanieme steun af.

[1:24:31] Het laat ook zien met de sancties van de ballistische raketten.

[1:24:35] Daar zijn we vorig jaar mee gestart.

[1:24:38] Dat is wel sneller gegaan, maar het is ook een kwestie van lange adem.

[1:24:43] Ondertussen blijf ik ook de motie van de heer Brekelmans uitvoeren om te kijken of er nog

[1:24:47] andere wegen naar Rome zijn.

[1:24:49] Dat is juridisch niet makkelijk, maar daar zullen we binnenkort ook op terugkomen.

[1:24:56] Dan het overleg gisteren met de golflanden.

[1:25:00] Daar is het over een groot aantal verschillende onderwerpen gehad.

[1:25:06] Het is natuurlijk over de situatie in het Midden-Oosten te gaan, over humanitaire hulp in Gaza en wat

[1:25:11] we daar verder aan kunnen doen.

[1:25:12] Het is belangrijk om met elkaar op te roepen voor de deescalatie.

[1:25:16] Je ziet dat, als het gaat om de hoodies, verschillende landen waardering hebben voor de inzet, maar

[1:25:23] dat misschien buiten niet zo snel zullen uiten, omdat dat ook te maken heeft met de situatie waarin

[1:25:30] En we hebben het ook gehad, aantal landen, maar ik zeker zelf ook, over de situatie in Soudan en wat we

[1:25:36] daar ook nog met elkaar kunnen betekenen.

[1:25:40] Want we weten allemaal dat een aantal landen van de golflanden daar ook relaties hebben en wellicht

[1:25:45] kunnen zij hun invloed ook gebruiken om ervoor te zorgen dat de strijdende partijen bereid zijn

[1:25:51] om bewapens neer te leggen.

[1:25:55] Het is dus ook gegaan over maritieme veiligheid en het belang daarvan voor de EU en de golflanden.

[1:26:00] En dat is gisteravond ook besproken.

[1:26:03] De vraag naar het stakend vuren.

[1:26:06] Gisteren heb ik ook Qatar gesproken.

[1:26:08] Ik heb goede hoop, hopelijk, dat wellicht de onderhandelingen weer gaan starten nadat ze

[1:26:13] een tijdje na aanleiding van de aanvallen van Iran en Israël zijn stilgelegen.

[1:26:18] Maar ik zeg bewust goede hoop.

[1:26:22] Maar ik maak me — daar hebben we het eer over gehad — de situatie is nog steeds wel zorgelijk in die zin

[1:26:28] dat ik zou niet anders willen, zoals deze Kamer ook zegt, dat er een staak het vuren was, zodat

[1:26:34] gijzelaars zouden kunnen worden vrijgelaten en ook massaal meer humanitaire hulp gazen in kan en

[1:26:42] ook beter verspreid kan worden.

[1:26:44] Maar mijn zorg is nog wel dat dat nog lang niet daar is.

[1:26:54] Maar ook hiertoe heb ik natuurlijk weer opgeroepen en heb ik bereed contact gehad met

[1:26:59] verschillende collega's daarvan.

[1:27:04] Voorzitter. Daarmee ook het nodig gezegd over de escalatie.

[1:27:08] dan inderdaad het belangen van wie welke missie wordt ondersteund.

[1:27:15] De uitspraak van de Houthi-leider, de heer Paternotte, ja, mag ik daar een beetje cynisch over zijn?

[1:27:28] Want misschien hebben we ook afgelopen periode gezien dat er berichtgeving in de media was

[1:27:33] dat er afspraken met China waren over het feit dat de schepen niet meer aangevallen zouden worden

[1:27:38] En een paar dagen later een Chinees schip was aangevallen.

[1:27:42] Dus ik ben nogal voorzichtig om een dergelijke leider gelijk te volgen.

[1:27:52] Dat hij zegt, ja, als jullie niet meer meedoen met die missies, of niet de Israelische haven

[1:27:58] binnenvaren als EU, ook internationaal, dan zullen we jullie ook niet meer bestoken.

[1:28:06] Maar we hebben de afgelopen periode meerdere momenten gezien

[1:28:10] dat ook schepen of marineschepen zijn aangevallen, zonder dat daar een relatie met Israël was.

[1:28:16] Dus ik zou daar, vanuit mijn positie, zou ik daar niet in deze fase op vertrouwen.

[1:28:25] Meneer Patronot, had u een vraag?

[1:28:26] Ja, voorzitter. Het signeert zich me over de uitspraak van Abdulmalik, begrijp ik volledig.

[1:28:30] Dus dat lijkt me heel reëel wat de minister zei.

[1:28:32] Ik vond het interessant wat zij zei over de afspraken tussen China, Rusland en de Houthis.

[1:28:36] En dat ze daar wat sceptisch over is, gezien de aanval op een Chinees schip.

[1:28:42] Dus misschien dat het goed is om dat wel even verder te duiden.

[1:28:44] Ik heb hetzelfde een paar keer aangehaald in mijn betoog.

[1:28:46] Is het haar indruk dat die afspraak eigenlijk niets waard is of dat de Houthis zich er niets van aantrekken?

[1:28:53] Het Chinisme zat eerder overal op de uitspraken van de leider.

[1:28:59] Als het gaat om China en de afspraken, heb ik dat vooral uit open bronnen, om het zomaar

[1:29:07] te zeggen, dat die afspraken gemaakt zouden zijn.

[1:29:10] We hebben kunnen constateren dat een aantal dagen daarna een Chinees schip is beschoten.

[1:29:14] Dat is dus gewoon een constatering van wat ik heb zien gebeuren.

[1:29:20] Mijn skepsis zat vooral op de uitspraken van de leider, dus fijn dat ik dat nog kan verduidelijken.

[1:29:27] Ja, dat zou ik voorstellen, maar mijn vraag was dus, ik weet niet of ik dat helemaal duidelijk had gemaakt,

[1:29:31] maar ik had net de vraag gesteld hoe de minister de relatie tussen de houten in China en Rusland nu duidt.

[1:29:37] En inderdaad gezien haar opmerking, die een veilige constatering is, maar ik denk dat het ook belangrijk is om te weten

[1:29:42] welke inschatting wij maken van de mate waarin die afspraak China en Rusland vrij waard.

[1:29:48] In alle openheid moet ik daarop zeggen dat ik daar niet het volledige overzicht van heb hoe die afspraken

[1:29:54] en of er nou afspraken onder liggen, dus daar moet ik het op dit moment ook gewoon doen

[1:30:01] op wat ik zelf zie in de open bron.

[1:30:07] En daarin zie je wel dat natuurlijk, als je kijkt naar de resolutie die is aangenomen

[1:30:12] in de VN-veiligheidsraad de afgelopen periode, dat China en Rusland de aanvallen wel hebben

[1:30:19] veroordeeld van de Houthis, dus daarin zijn ze wel duidelijk geweest.

[1:30:27] Maar wat ik wel weet — ik had eerst over die afspraken — is dat China en Rusland wel

[1:30:33] in gesprek zijn met de Houthis over het staken van de aanvaller.

[1:30:38] Dat weet ik wel, maar die afspraak is voor mij niet heel duidelijk.

[1:30:41] Er is een vraag van mevrouw Dobbe.

[1:30:44] Ja, dank u wel.

[1:30:45] Het ging nog over het gesprek dat de minister gisteren heeft gehad.

[1:30:48] en zij zei dat ook de sancties die worden opgelegd aan Iran

[1:30:56] hopelijk zullen leiden tot een vermindering aan de wapenleverancies aan de hoodies.

[1:31:01] En ik vroeg mij af, komen alle wapens, weten wij dat,

[1:31:05] komen alle wapens die de hoodies gebruiken in een wapensysteem,

[1:31:07] want ze hebben best wel geavanceerde wapens en ook heel veel,

[1:31:10] is wat ik begrijp, ook uit open bronnen,

[1:31:13] komen die allemaal uit Iran?

[1:31:16] Of zijn er ook andere leveranciers?

[1:31:17] Wat is daarover bekend?

[1:31:19] Kunnen we daar nog verder zoeken naar het afsnijden van wapenleveranties aan de hoodies?

[1:31:25] En ik vroeg mij ook af of er bedrijven zijn waarvan we weten dat die direct zouden leveren

[1:31:29] aan de hoodies of niet.

[1:31:33] Iran is echt de hofleverancier van hoodies, ook al heel lang.

[1:31:39] Dat maakt ook dat die sancties die gisteren zijn aangenomen, en dat is echt met raketsnelheid

[1:31:45] in de Europese Unie is echt heel belangrijk, omdat dat balistische raketten maar niet alleen ook de

[1:31:52] defensie-industrie raakt, ook de proxies. Het is echt een stevig samenstel van sancties, waardoor

[1:32:00] het dus lastiger moet worden voor Iran om dergelijke balistische raketten te fabriceren, waarbij het mes

[1:32:12] ook nog een keer aan twee kanten snijdt, want behalve dat dat soort raketten naar de proxies

[1:32:18] van Iran gaan, zoals Hezbollah en de Houthis, zijn er natuurlijk ook sterke vermoedens dat Iran

[1:32:24] levert aan Rusland en dat we inmiddels ook Iraanse raketten in Oekraïne zien terechtkomen.

[1:32:33] Dat maakt het ontzettend belangrijk dat deze sancties er nu zijn en dat die ook zo breed

[1:32:39] ingezet worden. En dat is van belang. Dus het is vooral van belang om te richten op Iran.

[1:32:50] Ik vroeg mij af, ik denk dat dat dan heel goed is. Dat is ook goed om te horen dat daar zo goed

[1:32:55] zicht op is waar al die wapens vandaan komen. En dan vraag ik mij af, had de minister, ik snap dat

[1:33:02] de minister tevreden is over de stappen die er zijn gezet nu, omdat die verregaander zijn dan eerder en

[1:33:08] ook best wel flink.

[1:33:10] Maar had de minister ook graag meer gezien, als alles had kunnen beslissen zelf?

[1:33:17] Kan er nog meer gedaan worden?

[1:33:19] Nou, dit is in ieder geval wat ik met een aantal andere landen al maandenlang wilde

[1:33:23] en waar we druk op zaten te zetten.

[1:33:25] Dus als het gaat om de revolutionaire garde zijn we, en dat is gemeenschappelijk streven

[1:33:30] met deze Kamer, nog steeds niet daar waar we zouden willen zijn.

[1:33:34] Dus daar kan ik gewoon oprecht en open zeggen dat ik meer zou hebben gewild

[1:33:43] dan gisteravond besproken is.

[1:33:45] Maar het feit dat je toch stap voor stap ziet dat we een bepaalde richting opgaan,

[1:33:50] dat wil ik ook gewoon positief duiden.

[1:33:52] Want ik moet ook andere landen meekrijgen in het streven dat Nederland heeft.

[1:33:57] Als het gaat om het soort wapens,

[1:33:59] ik weet niet of de minister van Defensie daar nog iets over gaat zeggen,

[1:34:01] Maar dan Jemen zelf.

[1:34:07] Het is inderdaad een van de armste landen ter wereld en humanitaire hulp is hard nodig.

[1:34:12] We blijven nog steeds humanitaire hulp aan Jemen, dus ook hen daarmee ondersteunen.

[1:34:18] Wat je ziet, is dat de verslechterde veiligheidssituatie op de Rode Zee is.

[1:34:24] Daar is het vooral bedreigend voor het aanvoeren van humanitaire hulp, omdat zij

[1:34:28] natuurlijk ook humanitaire hulp komt overzee.

[1:34:34] Daarom is het ook goed dat wij er zijn om ervoor te zorgen dat er wel die veiligheid is.

[1:34:39] Het gaat dus niet zozeer over wat er over land gebeurt en wat men daar aangrijpt, maar de Rode

[1:34:44] Zee is zelf gevaarlijk geworden.

[1:34:45] Dat maakt natuurlijk dat die risico's ook terechtkomen bij de schepen die die humanitaire hulp aanvoeren.

[1:34:56] In ieder geval, de precisieaanvallen van de operatie Poseidon-Archer hebben geen directe

[1:35:04] impact op de humanitaire hulpverlening.

[1:35:06] Het zit dus vooral over de verslechterde veiligheidssituatie in de Rode Zee zelf.

[1:35:16] Toch een vraag hierover, want dat snap ik.

[1:35:19] Als er geen hulp en geen goederen meer over de zee aangevoerd kunnen worden, heeft dat natuurlijk

[1:35:24] direct effect op de hulp die binnen kan komen in het land.

[1:35:29] Maar er zijn ook waarschuwingen geweest en

[1:35:32] signalen van hulporganisaties in het land zelf, die daar dus actief hulp verspreiden,

[1:35:37] die voedsel uitdelen, voedsel verspreiden in een land waar een groot deel van de mensen

[1:35:42] afhankelijk is van voedselhulp en in ieder geval humanitaire hulp.

[1:35:46] En zij hebben eerder een waarschuwing

[1:35:48] gegeven, heel expliciet gericht op de luchtaanvallen door de VS en het VK.

[1:35:53] dus Poseidon Archer, en dat dat hun hulpverlening in gevaar zou brengen.

[1:35:59] Mijn vraag was dus ook gericht op de vraag of we dat nu herkennen, want ik snap dat de

[1:36:03] Nederlandse hulpverlening doorgaat, maar zijn die signalen er nog steeds?

[1:36:06] Hoe is het nu met de humanitaire hulp als het gaat over Poseidon Archer?

[1:36:13] De signalen zijn ons bekend en we staan ook in het land zelf in contact met die organisaties.

[1:36:18] Wij leggen die contacten ook zelf.

[1:36:22] We zien in ieder geval in de hulpverlening nu zelf dat die aanvallen geen impact hebben gehad.

[1:36:27] Maar wij houden wel nauw contact met de hulpverleningsorganisaties in het land zelf.

[1:36:34] Tegen mevrouw Dobbe is dat de aanvallen van de Amerikanen echt precisie aanvallen.

[1:36:43] Ik wil niet in technische details gaan, maar het is echt zeer gericht.

[1:36:47] Er wordt bij dit soort aanvallen ook altijd van tevoren gekeken naar wat er in de omgeving is.

[1:36:56] Dat bepaalt wel of niet of men zo'n aanval kan doorzetten.

[1:37:01] Maar wij zien in ieder geval dat de humanitaire hulpverlening tot nu toe gewoon goed kan doorlopen.

[1:37:06] Wij houden wel zelf als land heel goed contact met de organisaties om, als er signalen zijn,

[1:37:12] dat die ook bij ons terechtkomen.

[1:37:17] Dat is goed om te horen en daar ben ik heel erg blij om, want die signalen zijn al van iets eerder.

[1:37:24] Dus ik hoop inderdaad dat die niet waarheid zijn geworden, die waarschuwingen.

[1:37:28] Maar mocht de minister nu signalen krijgen dat er toch signalen komen vanuit die hulporganisaties in Jemen,

[1:37:36] dat de hulpverlening in gevaar loopt door die aanvallen, is de minister dan bereid om ons daar dan ook direct over te informeren?

[1:37:50] De vraag is daarbij even...

[1:37:54] Ik bedoel, als de Kamer informatie wil, kan de Kamer altijd informatie krijgen.

[1:37:58] Dus dat is het probleem hier niet.

[1:38:00] Maar de vraag is wel, als ik zeg tegen mevrouw Dobbe, hoe zij die informatie dan zelf ook wil gebruiken.

[1:38:09] Kijk, voor ons is het belangrijkste dat wij die contacten hebben...

[1:38:13] prima vinden om eventuele signalen door te geven, maar als wij signalen krijgen gaat het natuurlijk

[1:38:20] vooral zelf, omdat we zelf gelijk daar iets mee doen. Ik kan me indenken dat als wij nog een

[1:38:29] voortgangsbrief sturen of iets dergelijks, dat we het gewoon in opnemen. Maar wij houden in ieder

[1:38:34] geval zelf vinger aan de pols. Dus als er informatie is die relevant is, zeg ik tegen

[1:38:38] mevrouw Dobbe, voor ook de informatievoorziening van de Kamer, dan zullen we die natuurlijk delen,

[1:38:48] Het vertrek van het schip voordat dit debat heeft plaatsgevonden — ik kijk heel even naar de minister

[1:38:55] van Defensie, ik denk dat ze hetzelfde zou zeggen — heeft er inderdaad mee te maken dat een schip

[1:39:09] een langere periode moet varen voordat hij op locatie is.

[1:39:15] Tegenwoordig is de geopolitieke situatie zodanig dat je ziet dat ontwikkelingen heel erg snel gaan.

[1:39:21] De inzet van dit schip en de besluitvorming daarover gaan veel sneller dan bij veel andere missies.

[1:39:28] Er is ook waardering voor de Kamer in de snelheid waarmee de Kamer opereert.

[1:39:32] Maar dat maakt wel dat we ons ook additief moeten zijn aan de nieuwe situatie.

[1:39:37] En dat we dus besloten hebben om het schip al wel uit de haven te laten vertrekken.

[1:39:45] En dan klopt het.

[1:39:46] Maar ook in het interruptiedebat kijken wij natuurlijk wel scherp naar het feit of wij denken als kabinet

[1:39:53] dat er een meerderheid voor deze missie zou kunnen zijn of dat er hele grote discussiepunten in zitten.

[1:39:59] En dat wegen we natuurlijk van tevoren.

[1:40:02] Mocht toch blijken dat er uiteindelijk weinig draagvlak is voor deze missie, dan zou het

[1:40:08] schip onverrichte zaken weer terug naar de haven moeten.

[1:40:11] Maar we hebben dit soort zaken wel van tevoren gewoon gewogen.

[1:40:15] En daarmee laten we dus...

[1:40:16] Eigenlijk zie je hiermee ook dat onze geopolitieke situatie gewoon echt verandert.

[1:40:24] Mevrouw Peri.

[1:40:25] Ja, dank voor het antwoord.

[1:40:27] En zoals ik zei, ik begrijp het.

[1:40:30] maar laat ik het zo zeggen, voor het vervolg zou ik het toch nog steeds heel prettig vinden.

[1:40:37] Ook met de veranderde geopolitieke situatie.

[1:40:39] We hebben namelijk straks mogelijk ook te maken met...

[1:40:42] Nou, vanuit mijn perspectief te zien vier hartstikke rechtse partijen die in een coalitie gaan zitten.

[1:40:48] Die misschien altijd denken, ja, we hebben toch een meerderheid in de Kamer...

[1:40:51] dus we informeren mensen nadat...

[1:40:53] Dan verdwijnt ook de artikel 100-procedure en het hele nut en noodzaak in de Kamer.

[1:40:58] Ik wil er niet een groot punt van maken nu, maar meer...

[1:41:04] Ik hoop echt in de toekomst gewoon dat we het kunnen doen op de manier waarop we het hebben afgesproken.

[1:41:09] Met alle begrip waarom daar in dit geval niet voor is gekozen.

[1:41:13] En die steun is inderdaad ook heel breed en veel breder dan alleen de coalitiepartijen of de formerende partijen.

[1:41:20] Dus dat zie ik. Het is meer voor mij een zorgpunt eventueel voor in de toekomst.

[1:41:30] Daar zitten twee aspecten aan vast.

[1:41:32] Allereerst, als je kijkt naar het aantal zetels dat het dimensionaire kabinet heeft, moeten we

[1:41:37] sowieso heel goed om ons heen kijken om ervoor te zorgen dat er brede steun is voor een derge commissie.

[1:41:47] Maar dat is ook vanuit mijn eigen overtuiging.

[1:41:50] Ik ben ervan overtuigd dat welk kabinet er ook zit, het uitzenden van militairen altijd een

[1:41:55] zwaarwegende beslissing, besluitvorming voor een kabinet zal zijn, omdat deze Kamer ook

[1:42:01] als geheel altijd laat zien dat men zich ervan bewust is hoe het is om mensen uit te sturen

[1:42:08] naar een uitzendgebied, omdat men hoge grote risico's loopt.

[1:42:15] Ik heb in mijn inbrenging er ook al licht op gehint over twee schepen die achter elkaar

[1:42:24] En eigenlijk in de eerste artikel 100 brief werd de tweede eigenlijk al aangekondigd.

[1:42:29] Je kunt dat eigenlijk vanuit militaire perspectieven kunnen zien als een soort van campagne.

[1:42:33] Dus de doelstelling is gelijk, de omgeving is gelijk.

[1:42:36] Ik snap dat er wel wat dingetjes zijn veranderd op het gebied van dreiging.

[1:42:40] Het operatiegebied is gelijk.

[1:42:42] En ik heb er in het debat wat we hebben gehad over voortgang missies met de minister van Defensie,

[1:42:47] ook nog eens een keer lichtelijk opgehint met de geopolitieke woelingen die hier aan de gang zijn.

[1:42:52] Dus de vraag is eigenlijk van, als we nu kijken, zeg maar van, we hebben nu twee artikel 100-brieven,

[1:42:57] zou het een optie zijn geweest om bijvoorbeeld allebei die missies eigenlijk in één artikel 100-procedure

[1:43:03] te bespreken, waarbij het ene vergat, of tenminste, het ene schip het andere schip vervangt,

[1:43:09] dat je eigenlijk over een grotere termijn daar een parlementaire instemming over vraagt.

[1:43:16] Minister.

[1:43:17] Daar hebben de ministeren van Defensie en de syndicat wel over gehad,

[1:43:20] maar we hadden nog niet alles duidelijk voor de doorman.

[1:43:25] En omdat de tromp sneller moest uitvaren, hebben we er toch voor gekozen om twee aparte artikel 100-brieven te maken,

[1:43:33] omdat we ook niet wilden dat de Kamer bepaalde elementen niet helemaal in alle scherpte had gehad.

[1:43:41] Maar het was niet onmogelijk geweest om dat in één artikel 100-brief te doen,

[1:43:45] maar de afweging in ieder geval is ook door mij gemaakt om het toch apart te doen,

[1:43:49] omdat we nog niet alle informatie goed uitgeleid hadden voor de doorman.

[1:43:55] Ik snap dat en ik ondersteun dat ook mijn fractie, die begrijpt het ook volledig.

[1:44:01] Maar ik begrijp ook goed dat als die doorman uitvaart, het doet er een aantal dagen over om te komen.

[1:44:07] En nu zitten er een aantal dagen en misschien in de toekomst is dat wat verder.

[1:44:10] Dan vindt je missie-gerichte training ook op die doorman plaats.

[1:44:14] Dus ja, ik wil toch het punt wel maken om in de toekomst...

[1:44:20] de vraag is dan of we dan misschien op een bepaalde manier kunnen kijken...

[1:44:24] hoe we dat niet zo kunnen formuleren dat het voor iedereen zo prettig mogelijk is...

[1:44:28] en dat niet al die artikel 100 procedures door elkaar in lopen...

[1:44:31] en dat we vertrouwen ook in de mannen en vrouwen leggen.

[1:44:34] En heel veel zaken voor missies is vaak...

[1:44:36] je moet het voorwerk hebben gedaan aan de jaren daarvoor...

[1:44:39] zodat je dan uiteindelijk op dit moment de juiste mensen op de juiste plek...

[1:44:42] juist verantwoordelijkheid neer kunnen leggen.

[1:44:44] Het is meer een opmerking, voorzitter.

[1:44:46] Sorry.

[1:44:46] Minister.

[1:44:47] Nee, voorzitter.

[1:44:47] Je moet er altijd klaar voor zijn.

[1:44:49] En als het gaat om de Doorman, dan begint de missie inderdaad pas na dit debat.

[1:44:56] Hij is nog niet bij het Zuurze Kanaal, dus de ruimte in de tijd wordt in dat aspect ook

[1:45:00] gewoon bewust benut.

[1:45:03] En ik heb ook begrepen dat, volgens mij bij de regeling van werkzaamheden, de heer Tuijman

[1:45:07] ook heeft aangevraagd of een technische briefing over artikel 100 komt als een soort opmaat

[1:45:12] voor een verder gesprek dat in de Kamer gevoed gaat worden.

[1:45:17] Minister Emmel nog.

[1:45:18] Ja, voorzitter, die technische briefing die stond er eigenlijk al.

[1:45:21] Mijn vraag was, die gaat nu in wat naar achtertoe is, of de regering in een brief,

[1:45:29] maar die komt nog, dat verzoek, in een brief zou willen reageren op wat de knelpunten zijn

[1:45:34] en mogelijkheden zijn op het gebied van artikel 100 om dat meer, zeg maar,

[1:45:38] in lijn te brengen tot wat u ook aangeeft, de veranderde geopolitieke wereld.

[1:45:44] Voorzitter, dank voor die aankondiging.

[1:45:46] En wellicht ook, maar kijkt de minister van Defensie aan, misschien eens even kijken wat een goede werkvorm daarvoor is.

[1:45:52] Wat zou misschien ook goed kunnen zijn om eerst te beginnen met een besloten gesprek met de leden om eens wat gedachten te wisselen.

[1:46:02] Maar als de heer Tuinman ons die ruimte geeft, komen we daar nog even op terug.

[1:46:06] Dank je.

[1:46:09] Meneer Adas.

[1:46:11] Ja, dank.

[1:46:11] Want ik geloof dat de minister bijna aan het einde van de beantwoording is.

[1:46:14] Ik zat er even na te denken over het antwoord op de heer Paternotte over het doel van de missie natuurlijk,

[1:46:21] waarbij we zien dat toch het aandeel van de scheepvaart bijzonder hard aan het dalen is.

[1:46:28] De minister gaf aan dat er positief gereageerd was natuurlijk op de aanwezigheid.

[1:46:32] Ik ben wel benieuwd van wat is de verwachting van de minister?

[1:46:35] Zal het aandeel van de commerciële scheepsvaart verder dalen?

[1:46:39] Of wat zijn de signalen die zij ook hoort?

[1:46:40] is het voldoende wat daar nu gebeurt of wordt er toch nog steeds een verwachting

[1:46:46] gewekt dat het aandeel verder zal dalen?

[1:46:49] Voorzitter, mijn verwachting is niet direct dat het komende periode

[1:46:54] direct gaat verbeteren, maar door de aanwezigheid van de missie

[1:46:58] zorg je in ieder geval voor dat je alles op alles zet

[1:47:01] om het niet verder te laten verslechteren.

[1:47:05] Meneer Darssen.

[1:47:05] Dat snap ik, voorzitter, maar waar ik nog een beetje zoekende naar ben

[1:47:09] is van wat is de terugkoppeling die ook komt?

[1:47:11] Van wat is dan nu, als er positieve terugkoppeling is...

[1:47:15] ...ik snap natuurlijk dat het ontweken wordt vanwege de dreiging...

[1:47:19] ...maar deels wil je juist met deze aanwezigheid ook de dreiging dusladig verlagen...

[1:47:23] ...dat de mogelijkheid wel er is dat er gewoon vrije doorvaart is.

[1:47:27] Dus ik ben benieuwd van wat is de terugkoppeling die daarop komt...

[1:47:31] ...en is de verwachting dat met de aanwezigheid...

[1:47:33] ...de scheepsvaart zich weer kan herstellen, of niet?

[1:47:37] Dan is dit het moment dat ik ook denk aan al die evaluaties die we hebben gehad over andere missies.

[1:47:44] Die realiteit, die causale relatie, zou ik niet willen leggen, want dat weet je niet precies.

[1:47:50] Op het moment dat je zegt dat als we dit doen, het zoveel procent gaat stijgen, dan zou ik een

[1:48:00] toezegging doen die ik niet waar kan gaan maken.

[1:48:02] We mogen ervan uitgaan dat met de inzet die we nu doen, de situatie in ieder geval wat veiliger wordt.

[1:48:09] Maar dat kan ik niet vertalen in een een-op-een-relatie dat de scheepvaart gaat toenemen.

[1:48:15] Dat zullen we echt ook in de praktijk zelf moeten zien.

[1:48:20] Dank u wel.

[1:48:21] Dan is de minister daarmee aan het eind van haar betocht.

[1:48:22] Dan kunnen we naar de minister van Defensie.

[1:48:24] Gaat u maar.

[1:48:24] Heel veel dank, voorzitter.

[1:48:26] Ik wil na een korte inleiding in vier onderdelen alle vragen proberen te beantwoorden, in aanvulling

[1:48:33] op wat de collega natuurlijk al heeft gezegd, de veiligheidssituatie al daar.

[1:48:37] Het inzetconcept van de Doorman.

[1:48:39] Vragen over medische capaciteit, training.

[1:48:43] Geleerde lessen en de toekomst, inclusief forced generation.

[1:48:46] En dan nog een enkele overige vraag.

[1:48:50] Zoals al opgemerkt, inderdaad, zij de meisje zegt...

[1:48:53] Doorman is zondag uit Den Helder vertrokken naar de Rode Zee...

[1:48:56] en het schip en de bemanning zullen direct support leveren aan Aspides.

[1:49:01] dus een bijdrage leveren aan Azpilas, en Associated Support aan de andere missie,

[1:49:05] aan de OPG, Prosperity Guardian, in mei, begin mei starten,

[1:49:10] om precies te zijn 5 mei, en deze tot eind augustus blijven uitvoeren,

[1:49:14] althans, dat is onze inzet, en zo is de Kamer ook geïnformeerd.

[1:49:18] Door diverse woordvoerders is al gezegd dat we met de Doorman ons grootste schip

[1:49:23] die kant op sturen, ons logistieke ondersteuningsschip is het grootste van onze vloot,

[1:49:27] het heeft tankercapaciteit, het is een bevoorradingsschip,

[1:49:30] Het heeft medische capaciteit en het versterkt daarmee beide operaties in aanzienlijke mate.

[1:49:36] De effectiviteit van beide operaties neemt echt toe door het feit dat met name die tankcapaciteit

[1:49:43] dus gewoon beschikbaar is.

[1:49:45] Dat gaat sneller om bij te tanken en dat is een enorme boost voor de efficiëntie.

[1:49:50] En daar was dus ook precies behoefte aan.

[1:49:53] Vandaag is de tromp geëindigd, klaar met de missie in de Rode Zee en doorgevaren richting

[1:50:01] En daar ben ik blij mee, om ook te kunnen constateren dat de Trump haar werk goed heeft

[1:50:06] kunnen uitvoeren en de rest van haar al voorziene reis nu kan voortzetten.

[1:50:12] Feit is wel dat de dreiging van de hoeties, zoals net door de minister van Buitenlandse

[1:50:15] Zaken betoogd, voortduurt, helaas.

[1:50:19] En daarmee is de maritieme veiligheid op deze belangrijke route nog steeds in het gedingen.

[1:50:22] En ik denk dat het heel goed is dat verschillende landen in twee missies

[1:50:28] bijdragen aan het beveiligen van de scheepvaart

[1:50:32] en dat wij als Nederland, in tegenstelling tot sommige andere landen, in staat zijn

[1:50:35] om inderdaad aan beide missies een bijdrage te leveren.

[1:50:38] Want de missies versterken elkaar.

[1:50:40] Ze zijn complementair en zien beide op het bevorderen van de vrije doorvaart,

[1:50:44] het beschermen van de scheepvaart, ieder op een eigen manier, zoals zo net ook

[1:50:47] opgemerkt als PIDES door het begeleiden van schepen en OPG door eigenlijk zo'n

[1:50:52] luchtverdedigingsparaplu waar we in het vorige debat over hebben gesproken.

[1:50:55] De capaciteit van de tromp paste dus ook heel goed bij Prosperity Guardian

[1:50:58] en die van doorband past precies bij wat Aspides vroeg.

[1:51:03] En ik wil voordat ik de vragen beantwoord hier op deze plek mijn enorme waardering

[1:51:07] en respect uitspreken voor de bemanning van beide schepen.

[1:51:11] Ze voeren hun taak uit in een uiterst complexe omgeving,

[1:51:15] echt anders eigenlijk dan we ooit eerder hebben gedaan.

[1:51:18] Het zijn echt geen alledaagse inzetten.

[1:51:19] Dus bevondering voor de voorbereiding, voor de inzet, voor de professionaliteit van de bemanning.

[1:51:25] En dank, altijd ook aan het thuisfront, dat die inzet mogelijk maakt.

[1:51:29] En ik wil de bemanning van de doorman vooral een succesvolle uitvoering van hun taken toewensen

[1:51:34] en de trompen een goed vervolg van hun reis.

[1:51:38] Voorzitter, om misschien heel kort nog even door te gaan op de vragen die de collega net

[1:51:42] beantwoordde, en mevrouw Piri die inderdaad al zei, de doorman is al onderweg, dat klopt.

[1:51:49] Ik wil nog even toevoegen dat we de Kamer natuurlijk wel geïnformeerd hebben voor het vertrek

[1:51:53] en ook een technische briefing hebben aangeboden.

[1:51:55] Dus we doen dat echt naar eer en geweten zo goed mogelijk.

[1:52:00] Inderdaad, ons rachtfijne politieke gevoel, zou onze minister-president zeggen,

[1:52:04] had ons natuurlijk wel al geleid in de richting van de verwachting van een meerderheid hiervoor.

[1:52:08] Dat hebben we ook meegewogen.

[1:52:11] Maar feit is inderdaad dat dat tijdige vertrek ook helpt aan de effectiviteit van de bijdrage van Nederland

[1:52:18] en dus aan de effectiviteit van de missie.

[1:52:20] Dus dat hebben we ook meegewogen in de planning.

[1:52:23] We hadden het graag gecombineerd als het mogelijk was geweest,

[1:52:25] maar dat was niet mogelijk, want Aspides was echt nog in oprichting en OPG was er al.

[1:52:30] En we moesten een aantal zaken, waaronder de command-and-control

[1:52:33] en de medische keten, gewoon nog verder invullen.

[1:52:37] Dus, nou goed, we doen dat in ieder geval in alle transparantie.

[1:52:40] Ik zal zo ook nog ingaan op een aantal vragen daarover.

[1:52:44] Maar ik denk wel dat het heel goed is dat het hier wordt uitgesproken

[1:52:47] ...en dat we inderdaad ook kijken naar hoe we de artikel 100-procedure...

[1:52:51] ...mevrouw Piri hecht er heel erg aan, ik denk wij allemaal.

[1:52:53] En tegelijkertijd hechten we er ook aan dat het past bij de noodzaak...

[1:53:00] ...van de verantwoordelijkheid die Nederland neemt in situaties in de wereld.

[1:53:04] Dus maar dat gesprek is volgens mij gaande en dat zullen we natuurlijk graag voeren.

[1:53:09] Ik denk dat over de veiligheidssituatie al veel gezegd is.

[1:53:13] even misschien ten aanzien specifiek dan van de scheepvaart en ook de inzet van diverse landen.

[1:53:22] Wat natuurlijk bijzonder is aan deze situatie is de complexiteit van de wapensysteem waar de

[1:53:27] hoodies over beschikken. De drones die ze inzetten, maar ook raketten en ook balistische raketten.

[1:53:33] Het is eigenlijk ongekend dat ze daarover beschikken. Naar zich nu laat aanzien ook

[1:53:41] in een hele ruime voorraad en ook met voorlopig een sterke intentie om schepen in de Rode Zee

[1:53:49] en de Westelijke Golf van Aden aan te vallen, waarbij inderdaad schepen die een link hebben

[1:53:54] met de Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk of Israël een extra risico lopen, maar eigenlijk

[1:54:00] betekent dat voor alle schepen in de Rode Zee dat het gevaarlijk is, dat daar dreiging echt

[1:54:04] van uitgaat.

[1:54:06] Dat leidt terecht tot de vraag van sommigen van u, de heer Paternotte,

[1:54:11] Brekelmans, Stoffer en ik dacht ook de heer Karamans, van weten we dan zeker

[1:54:16] dat de Doorman echt goed beschermd is, goed begeleid is?

[1:54:20] Het feit is, het is een joint sportship en daarom is de afspraak dat het schip

[1:54:25] zich voornamelijk bevindt in de gebieden met het lagere risicoprofiel.

[1:54:30] Dus het is niet zo dat de hele Roodzee hoogrisicogebied is, maar het schip zal in principe buiten het

[1:54:40] hoogrisicogebied varen en verblijven en kan ook heel goed zijn taken zo uitvoeren.

[1:54:45] En als het toch nodig zou zijn om het hoogrisicogebied in te gaan, dan zal dat altijd onder begeleiding

[1:54:52] van één of meerdere luchtverdedigingsvergatten zijn voor de beveiliging van het schip.

[1:54:57] Uw Kamer weet, dat is ook bij de technische briefing volgens mij aan de orde gekomen,

[1:55:00] maar ik kan dat deels ook hier zeggen, er wordt gewerkt met risicogebieden en die worden bepaald

[1:55:05] door de hoe die aanvallen en het type wapens waar zij over beschikken.

[1:55:10] En de Doorman heeft niet als staak om bescherming te bieden.

[1:55:15] Het is geen luchtverdedigingsvuurgat.

[1:55:16] Het is juist bedoeld om die luchtverdedigingsvuurgat door hun werk te kunnen laten doen vanwege de

[1:55:20] tankercapaciteit en de medische capaciteit, dus in principe buiten het hoogrisicogebied.

[1:55:25] Maar ze kan erin, mits begeleid, door minimaal één luchtverdedigingsfragot.

[1:55:30] De veiligheidssituatie en de verslechtering ervan na de aanval van Iran op 14 en 15 april.

[1:55:38] Het was wel onveilig in het gebied.

[1:55:41] Wij hebben geen informatie of reden om aan te nemen dat die nog verder verslechterd is.

[1:55:48] Hij was wel slecht.

[1:55:50] Het is daar onveilig tenslotte.

[1:56:02] De heer Taalman vroeg in hoeverre Poseidon Archer en de geïntegreerde inzet van de verschillende missies

[1:56:13] hier een rol bij speelt, als ik zijn vraag goed begreep.

[1:56:17] Poseidon Archer heeft natuurlijk een andere doelstelling en die draagt ook niet bij aan

[1:56:21] luchtsteun voor Aspidus. Dat gebeurt door Prosperity Guardian. Dus ja, je kan zeggen het feit dat

[1:56:33] er bijvoorbeeld vliegtuigen zijn in de buurt die dreiging onderscheppen voor Prosperity Guardian,

[1:56:39] dat draagt natuurlijk wel bij aan de veiligheid. En dat is eigenlijk ook wat ik bedoel met die

[1:56:43] complementariteit van die twee missies. Maar met Archer is dus in die zin geen directe verbinding.

[1:56:53] Dan het inzetconcept van de Karel Doorman.

[1:56:56] De heer Brekemans vroeg zich af, er zijn eigenlijk twee, we zeiden dat luchtverdedigings paraplu

[1:57:01] versus het begeleiden van schepen, beide manieren zijn een efficiënte manier van beveiligen.

[1:57:07] Beide dragen bij aan de bescherming van de scheepvaart daar, dat is ook precies het doel.

[1:57:13] Dus je kunt het doen door de luchtdreiging weg te nemen of je kunt het doen door te begeleiden

[1:57:17] en daarmee is het complementair.

[1:57:19] Het is beide efficiënt en de combinatie maakt het eigenlijk nog efficiënter.

[1:57:28] Feit is ook, zoals de collega net zei, op dit moment wagen minder schepen zich aan deze route.

[1:57:35] De schepen die dat willen doen, die kunnen dus aanspraak maken op die begeleiding.

[1:57:39] Die kunnen gewoon zeggen, ik wil daar graag doorheen varen, kan ik begeleid worden.

[1:57:43] en we zullen zien, de praktijk zal moeten uitwijzen,

[1:57:48] tot welke verbetering dit leidt.

[1:57:52] Zeker is natuurlijk dat het beter is ten opzichte van de situatie waarin het er niet was.

[1:58:00] Vrouw Piri vroeg naar de vraag, informeel verzoek was dat eigenlijk,

[1:58:09] van de EU om in een bepaalde periode ook het force headquarters van de operatie Aspides te voeren.

[1:58:16] Of te accommoderen op de Karel Doorman.

[1:58:17] De Kamer hebben wij daarover geïnformeerd op 17 april.

[1:58:20] Ik begin eerst met de vraag, zou dat het risicoprofiel verhogen?

[1:58:25] Het zou gaan over ongeveer dertig bemanningsleden die de tactische aansturing zouden doen.

[1:58:31] Dat gebeurt nu vanaf een ander schip.

[1:58:33] Wij bescheren niet over informatie die zegt dat het risicoprofiel daarmee zou wijzigen.

[1:58:39] Dus dat is niet het geval, maar ik hecht er wel aan om de Kamer te informeren dat er afgelopen

[1:58:45] donderdag een Force Generation Conference is geweest en wij verwachten eigenlijk naar aanleiding

[1:58:51] daarvan dat de missie zal kiezen voor het accommoderen van dit Force Headquarters aan

[1:58:59] de wal.

[1:59:01] We verwachten dus, maar het is nog niet zeker, dat het informele verzoek zich niet zal vertalen

[1:59:06] naar een formeel verzoek.

[1:59:06] Dus eigenlijk is het niet de verwachting dat we dat aan boord van de Karel Dorman gaan accommoderen.

[1:59:13] En dat is ook begrijpelijk.

[1:59:14] Dat laat ook zien.

[1:59:15] Die missie is in opbouw.

[1:59:16] Dat gebeurt wel vaker.

[1:59:18] Aan wal is natuurlijk makkelijker, want dan hoef je het maar één keer op één plek te

[1:59:21] organiseren.

[1:59:22] Dan hoef je niet van schip naar schip te gaan, ook met de faciliteiten die daarvoor nodig

[1:59:26] zijn in de sfeer van communicatie en IT.

[1:59:28] Nee, dat is zoals de vlag er nu bij hangt.

[1:59:30] We zullen uiteraard uw Kamer van de definitieve uitkomst daarvan informeren.

[1:59:34] Dat kan in theorie ook nog veranderen.

[1:59:38] De Karel Dorman zou het overigens wel kunnen accommoderen, zeg ik er meteen.

[1:59:41] Een vraag van de heer Brekenholtz.

[1:59:45] Toch nog even een vraag over de dolmatigheid van de missie gewoon puur om voor mij een beeld te vormen.

[1:59:49] Kijk, stel, we hebben het vooral over het negatieve scenario, dat het dreigingsbeeld heel groot blijft.

[1:59:53] Het zou natuurlijk ook kunnen dat de spanningen in de komende maanden afnemen.

[1:59:56] en dat er meer schepen hopelijk dan weer besluiten om door de Rode Zee te varen.

[2:00:02] Is het dan niet zo dat deze missie vrij snel tegen het maximum van zijn capaciteit aanloopt,

[2:00:07] als er vier of misschien drie schepen zijn die groepen schepen kunnen begeleiden?

[2:00:12] En dan zit daar vrij snel, denk ik, een maximum aan, terwijl met de operatie OPG kun je een heel gebied afschermen,

[2:00:18] ongeacht hoeveel schepen daar doorheen varen.

[2:00:24] Ja, kijk, het hangt van twee dingen af.

[2:00:26] Eén, hoeveel schepen een aanvraag doen om begeleid te worden.

[2:00:30] Dat weten we ook nog niet precies.

[2:00:33] Dus dat zal nog moeten blijken.

[2:00:34] En twee, het hangt ook bij Prosperity Guardian af wat de beschikbare capaciteiten zijn.

[2:00:40] Dus in beide gevallen is er sowieso nooit een 100% garantie.

[2:00:45] Als je een permanente aanwezigheid had van voldoende capaciteiten voor Prosperity Guardian,

[2:00:50] dan zou in theorie het gebied veilig zijn.

[2:00:54] Maar ook dat is niet het geval.

[2:00:56] Dus we moeten natuurlijk steeds proberen die goede samenwerking te vinden om zo goed mogelijk

[2:01:00] te zorgen voor vrije doorvaart in de Rode Zee.

[2:01:02] En vooralsnog zijn beide missies daar allebei hard voor nodig.

[2:01:09] Dan kan de minister verder met haar bezorg.

[2:01:10] Ja.

[2:01:13] Dit heb ik beantwoord.

[2:01:15] De red card folder, de heer Stoffer vroeg daarnaar, is de commandant van het schip, die bepaalt

[2:01:24] Volgens de rules of engagement die Europees zijn afgesproken,

[2:01:29] wat de inzet zou zijn, en dat zal altijd ter zelfverdediging zijn.

[2:01:34] Ik zei net al, de Doorman is geen luchtverdedigingsvergad,

[2:01:37] dus het gaat over wapensystemen die geschikt zijn voor de zelfverdediging op de korte afstand.

[2:01:45] De vraag van de heer Dassen was, dat dacht ik, zijn er nog andere knellende punten?

[2:01:52] Nu de Karel Doorman bijdraagt met tankcapaciteit en bevoorrading.

[2:01:59] Wij hebben met de Karel Doorman aan die vraag echt kunnen voldoen, althans voor de periode

[2:02:04] natuurlijk dat wij mee kunnen doen.

[2:02:09] Wij zouden vanuit de Aspidus begrijpen dat we op zich voor nu dan op dat vlak is de Aspidus

[2:02:19] voldoende uitgerust.

[2:02:21] Maar de ASPYDIS zou sowieso graag nog meer capaciteiten hebben.

[2:02:25] En ik kom daar zo nog op terug als ik iets zeg over de forced generation.

[2:02:29] Tot slot, in dit onderdeel was de heer Brekemans...

[2:02:32] of de heer Brekemans informeerde nog of er ook een inlichtingfunctie is bij de Karel Dorman.

[2:02:37] Dat is niet het geval.

[2:02:39] Hij refereerde aan de ScanEagles en nog aan een andere, ik dacht de X300 integrator.

[2:02:44] Die zijn in het volledige gebruik bij de antipiraterijmissies.

[2:02:46] Maar dan was je op zoek naar iets.

[2:02:49] En dit is eigenlijk een heel ander type missie waar de aanvallen op je afkomen.

[2:02:53] En daar heeft nou, daar hebben we het vorige keer over gehad, de Trump natuurlijk precies

[2:02:57] de goede systemen voor aan boord.

[2:03:01] Maar de Doorman gaat met zijn ondersteunende capaciteiten geen intelverzameling uitvoeren.

[2:03:08] Hij heeft wel, wat ik al zei, zelfverdedigingswapens aan boord en ook een aantal drones, maar die

[2:03:12] hebben niet dat doel.

[2:03:14] Dan de medische capaciteit en de gereedheid en de trainingen.

[2:03:20] De medisch adviseur, daar vroeg de heer Paternotte naar, dat is inderdaad in de vorige Forced

[2:03:29] Generation Conferentie van onlangs, 18 februari, heeft Nederland de functie van medisch adviseur

[2:03:35] op het FHQ toegewezen gekregen, dus dat gaat gewoon door een Nederlandse militair worden

[2:03:42] uitgevoerd.

[2:03:43] En dat is heel goed, denk ik, dat die functie er is en dat die wordt vervuld,

[2:03:46] want dat zal de medische planning bespoedigen en daarmee wordt ook een bepaald

[2:03:52] kennisniveau binnen het tactisch hoofdkwartier, dus in het FHQ, gewaarborgd.

[2:03:56] Dus dat doen wij graag en dat is ook belangrijk.

[2:03:59] Hebben wij de doorman voldoende getraind op pad gestuurd?

[2:04:03] Dat was eigenlijk een vraag van de heer Tuinman.

[2:04:05] Ja, de bemanning is gereed en getraind voor de inzet.

[2:04:10] Natuurlijk zullen er tijdens de reis aanvullend nog getraind en geoefend worden, bijvoorbeeld

[2:04:16] door simulaties, dus de tijd op weg naar het inzetgebied wordt ook goed benut.

[2:04:23] De negatieve effecten op de gereedheid, dat ging over de medische capaciteit, was een vraag

[2:04:27] van de heer Dassen.

[2:04:32] Eigenlijk heeft de inzet zowel positieve als negatieve effecten op de gereedheid.

[2:04:38] Het positieve effect is dat het concept van maritiem medische optreden kan worden beoefend.

[2:04:44] Het negatieve effect is dat er ook een gereedheidsoefening was gepland op land.

[2:04:48] Die kan nu niet doorgaan, die moet worden uitgesteld naar een ander moment.

[2:04:52] Maar we hebben wel, en dat is denk ik mooi ook in de samenwerking te zien, dat we een

[2:04:56] Zweedse medisch team aan boord krijgen.

[2:04:58] Nu is er al een klein deel van dat team aanwezig om het voor te bereiden.

[2:05:01] In de tweede helft van de missie zal er een Zweedse chirurgisch team aan boord zijn.

[2:05:04] en dat heeft weer een positief impact voor ons, omdat wij daarmee weer andere mensen vrijmaken

[2:05:09] voor andere zaken in het medische domein.

[2:05:13] De geleerde lessen en de toekomst en de fourth generation, uiteraard is het inderdaad te

[2:05:19] vroeg, de heer Paternotte zei dat zelf al, we hebben nog geen compleet beeld van de kleine

[2:05:25] vier weken dat de tromp daar is geweest, maar het is natuurlijk wel heel waardevol, want

[2:05:30] Ook hier is er een ervaringstraject, dus de ervaringen en de lessons learned en hoe is

[2:05:39] dat gegaan in het opwerktraject naar de tromp, dat is natuurlijk wel allemaal zoveel mogelijk

[2:05:43] benut nu voor de doorman, zodat die dat kan implementeren en dat niet op zelf allemaal

[2:05:50] Wilhelm hoeft uit te vinden.

[2:05:51] Dus de commandant van de doorman heeft steeds meegekeken, meegelezen, ook op de reportages

[2:05:56] die van de Trump kwamen.

[2:05:59] En het marine hoofdkwartier is eigenlijk ook de koppelvlak

[2:06:02] tussen de Trump en het Doorman voor wat betreft het opbouwen van die ervaring.

[2:06:08] En uit de eerste contacten die we nu hebben kunnen hebben met de Trump

[2:06:12] na afwonding van de missie is gebleken dat met name die connectiviteit

[2:06:16] tussen die twee missies, tussen Guardian en Aspides,

[2:06:20] tijdens de periode dat de Trump meedeed echt is verbeterd.

[2:06:23] en de Trump heeft gezegd, die is nu gewoon goed.

[2:06:26] En dat is, denk ik, een hele belangrijke constatering, ook voor de inzet van de doorman.

[2:06:32] Zou er nog een verlenging kunnen komen?

[2:06:34] De heer Stoffer vroeg dat en ik dacht er ook nog enkele andere leden.

[2:06:38] Is te vroeg om daar iets over te zeggen.

[2:06:41] Als dat verzoeken zou komen, ja, dan gaan wij ook weer opnieuw kijken naar de wenselijkheid ervan,

[2:06:46] naar de mogelijkheid ervan gewoon vanuit militair perspectief.

[2:06:49] En dan zal de Kamer daarover worden geïnformeerd.

[2:06:51] Het is nu nog niet aan de orde.

[2:06:53] We hebben voor de Doorman overigens de planning dat die na de inzet zal terugkeren naar Nederland

[2:06:59] vanwege onderhoud aan het schip.

[2:07:01] Maar nogmaals, dat gaan we allemaal bezien mocht dat aan de orde komen.

[2:07:07] Dan de heer De Roon en anderen die vroegen hoe het zit met de inzet van anderen.

[2:07:12] Het klopt inderdaad dat het Duitse vergat inmiddels is vertrokken.

[2:07:16] Dat betekent dat er nog drie schepen onder direct support van Aspides zijn.

[2:07:21] Italië, Griekenland en Frankrijk.

[2:07:24] En twee schepen onder Associated Sports, Italië en Frankrijk.

[2:07:28] En tot vandaag was dat ook onze tromp.

[2:07:33] We weten dat de Aerial Operation natuurlijk groot is van de aspieders en dat betekent dat

[2:07:38] extra schepen ook extra toegevoegde waarde zouden hebben, absoluut.

[2:07:43] Dus nogmaals, fijn dat wij dit doen.

[2:07:47] Ik kan niet spreken voor andere landen.

[2:07:49] Maar de force generation die geweest is, en er komt nog een nieuwe force generation, die

[2:07:53] staat zeker open voor additionele capaciteiten.

[2:07:58] En ja, we hebben ook wel die verwachting dat er nog toezeggingen zullen komen, want we

[2:08:03] gaan uit van een vorm van burden sharing.

[2:08:05] Niet ieder land misschien met capaciteiten op zee, er doen natuurlijk veel meer landen

[2:08:10] mee, ook met stafofficieren en capaciteiten aan de wal, maar daar blijven we heel alert

[2:08:15] op.

[2:08:17] Voorzitter, dan tot slot.

[2:08:20] Ik geloof dat het mevrouw Dobbe was vooral die nog vragen had over Poseidon Archer en met name

[2:08:27] de informatieuitwisseling tussen de missie waar we het de vorige keer over hebben gehad.

[2:08:32] Nou, dat is natuurlijk onveranderd toen ook gezegd.

[2:08:35] Die informatieuitwisseling die is er, maar even specifiek voor de doorman, die beschikt

[2:08:40] niet over dat type radarsysteem waar de Trump wel over beschikt.

[2:08:43] Dus die haalt niet dat soort informatie binnen.

[2:08:47] Het is meer dat het voor de doorman belangrijk is dat hij wel alle informatie krijgt die

[2:08:51] anderen weer binnenhalen.

[2:08:52] En zoals ik net zei, hebben we van de tromp gehoord dat die informatieuitwisseling nu

[2:08:56] goed is.

[2:08:58] Maar de systemen van het doorman, en trouwens ook de personele bezetting van de doorman,

[2:09:02] ziet helemaal niet op beeldopbouw over een grotere afstand bijvoorbeeld.

[2:09:08] De vragen over de mogelijke burgerslachtoffers.

[2:09:12] We hebben daar ook vragen over beantwoord van uw zijde.

[2:09:17] Het is een Amerikaanse Brits geleide missie waar wij met een niet-operationele betrokkenheid

[2:09:24] bij zijn en dat is de stafofficier.

[2:09:28] Dat betekent dat als er het vermoeden is van burgerslachtoffers bij luchtaangevallen die

[2:09:33] zijn uitgevoerd door een van die twee landen, dan is het aan hen om de bestaande procedures

[2:09:38] te doorlopen.

[2:09:38] En dat doen ze ook.

[2:09:39] zoals wij u al hebben geschetst in onze beantwoording.

[2:09:45] En in het geval van de Amerikanen, daar heeft mevrouw Dobbe ook naar gevraagd,

[2:09:51] ja, dat betekent dat het Amerikaanse ministerie van Defensie

[2:09:55] ziet op de implementatie van hun procedures daarvan.

[2:09:58] U weet dat de huidige Secretary of Defense Lloyd Austin die heeft aangescherpt en verbeterd.

[2:10:05] En dat is heel concreet gemaakt aan de Amerikaanse zijde.

[2:10:08] Ze hebben een Civilian Harm Assessment Cell opgericht, die verzamelt relevante informatie.

[2:10:13] Ze doen na een initial review een grondig assessment van wat ze binnen hebben gekregen.

[2:10:19] Ze kunnen, als er toch nog vragen zijn, een onderzoek opstarten.

[2:10:23] En ze hechten er ook aan om met andere landen dit goed te doorlopen en te delen.

[2:10:28] Dus dat is de procedure die dan gevolgd zal worden.

[2:10:36] Kunnen we garanties krijgen dat de informatie van de Karel Dorman niet gebruikt wordt in

[2:10:41] Prosperity Archer?

[2:10:42] Sorry, daar heb ik eigenlijk al beantwoord aan, mevrouw Dobbe.

[2:10:45] De Karel Dorman gaat dat soort informatie niet verzamelen, maar de informatieuitwisseling

[2:10:50] tussen de drie missie-exclusies is juist belangrijk voor alle partijen die hieraan deelnemen.

[2:10:58] Daarmee hoop ik dat ik de vragen heb beantwoord.

[2:11:04] Dank voor de beantwoording.

[2:11:06] Ik heb nog een vraag over het antwoord over de burgerslachtoffers.

[2:11:09] Er wordt een scenario geschetst hoe de Amerikanen er daarmee omgaan.

[2:11:15] Overigens is het zo dat als het precisieaanvallen zijn, en ze zouden zo precies zijn dat er ook,

[2:11:21] als het goed is, geen meldingen zouden moeten zijn van burgerslachtoffers, en toch worden

[2:11:24] er vier gevallen onderzocht op dit moment.

[2:11:27] Dat vind ik wel zorgelijk, want zo precies was dat dus blijkbaar niet.

[2:11:30] Als dat klopt.

[2:11:32] Als dat klopt, want het wordt onderzocht.

[2:11:35] Maar mijn vraag is, waar zitten de verschillen tussen hoe de Amerikanen omgaan met gevallen van burgerslachtoffers in onderzoek en ondersteuning, compensatie, et cetera, met hoe Nederland dat doet?

[2:11:48] Want dan heb ik er een beter beeld bij of dat op orde is volgens onze normen.

[2:11:55] Op dat eerste punt, dat het wordt onderzocht, daar zou ik juist een hele andere conclusie aan verbinden.

[2:12:00] Als er een melding binnenkomt van een vermoeden, dan gaan ze kijken of dat zou kunnen kloppen.

[2:12:06] Maar meer dan dat kunnen we er niet uit concluderen.

[2:12:09] Dus je kunt absoluut nog niet concluderen dat het ook zo is.

[2:12:14] Dus ik hoop dat mevrouw Dobbe daar ook juist enig vertrouwen uitput.

[2:12:18] Eén dat de bondgenoten heel zorgvuldig omgaan met het kiezen van hun doelen.

[2:12:24] Maar als er dan toch een melding of een vermoeden of wat dan ook is, dan wordt dat gewoon onderzocht.

[2:12:29] Uiteraard wel volgens hun procedures.

[2:12:32] Maar daar hebben we nog geen conclusie van.

[2:12:33] Dus we kunnen nu nog niet zeggen of daar sprake van was van burgerslachtoffers.

[2:12:39] En dan moeten we echt afwachten wat er uit deze onderzoek komt.

[2:12:44] Er zijn overeenkomsten en er zijn verschillen.

[2:12:46] We hebben heel goed met de Amerikanen gekeken naar hun voorstellen voor verbeteringen.

[2:12:51] We hebben met de Kamer, althans met de vorige Kamer,

[2:12:55] heeft dit kabinet ook voorstellen gedaan voor verbeteringen van onze procedures.

[2:13:00] Vooral natuurlijk aan de voorkant, het voorkomen van burgerslachtoffers.

[2:13:04] Maar ook de stappen die we moeten doorlopen op het moment dat we toch een vermoeden hebben

[2:13:10] van mogelijke burgerslachtoffers.

[2:13:12] En helemaal aan het eind van de rit,

[2:13:14] ...als er ook vastgesteld is dat er sprake zou zijn van burgerslachtoffers...

[2:13:17] ...gaan we daar ook weer heel zorgvuldig mee om.

[2:13:18] Volgens mij, wat ik hier nu daarvan kan zeggen, is dat...

[2:13:22] ...ik meen dat de Amerikanen daar een fonds voor hebben...

[2:13:25] ...terwijl wij van geval tot geval bekijken hoe we in dat soort situaties vinden...

[2:13:30] ...dat we daar mee om moeten gaan.

[2:13:31] Verder heb ik hier echt al vaker met de Kamer over gedebatteerd...

[2:13:34] ...ook al een aantal stukken over naar de Kamer gestuurd.

[2:13:36] Ik heb ze nu niet allemaal letterlijk in mijn hoofd zitten...

[2:13:40] ...maar ongetwijfeld gaan we daar nog in andere debatten uitvoeren of terugkomen.

[2:13:43] Als ik mevrouw Dobbe goed inschat.

[2:13:48] Dan vraag ik de heer Pattenot om even weer de voordelen te samen te hanteren,

[2:13:51] want ik heb ook nog enkele vragen.

[2:13:53] Ik geef het woord voor een interruptie aan de heer De Roon van de PVV.

[2:13:57] Ik zou de minister van Defensie willen vragen of zij kan uitleggen

[2:14:01] wat in dit verband nu eigenlijk een hoog risicogebied is.

[2:14:05] Want ik begrijp dat de Doorman daar zoveel mogelijk buiten blijft,

[2:14:08] maar wat is dan een hoog risicogebied?

[2:14:10] Is dat nou bijvoorbeeld de maximale bereik van de raketten en drones van de hooties

[2:14:14] Of is dat het gebied waar 90 procent van de aanvallen op dit moment plaatsvindt?

[2:14:21] Of is het nog wat anders?

[2:14:23] Wat kunt u daarover zeggen?

[2:14:25] Het vervelende is, ik zou graag dit allemaal heel precies hier schetsen, maar dat kan ik niet doen.

[2:14:31] Ik hoop dat u in de technische briefing de gelegenheid hebt genomen om dat heel precies te vragen.

[2:14:35] Want een deel van die informatie kan ik hier niet in de openbaarheid geven.

[2:14:38] Maar grosso modo kan ik zeggen dat het inderdaad afhangt van een inschatting van wat de hoeties met

[2:14:48] hun wapens voor schade kunnen aanrichten en waar.

[2:14:51] Dus vervolgens zou ik in detail moeten treden.

[2:14:54] Dat kan ik hier niet doen.

[2:14:58] Er is nog een tweede vraag.

[2:15:00] Ik begrijp dat de bedoeling is dat het Doornbos zoveel mogelijk buiten dat hoogrisicogebied blijft.

[2:15:07] Maar wanneer komt hij er dan in?

[2:15:09] Heeft hij daar iets over te zeggen?

[2:15:11] Hij heeft twee belangrijke taken.

[2:15:13] Nog wel meer, maar de twee belangrijkste zijn de tankercapaciteit.

[2:15:16] Daarvoor zal hij heel vaak niet het hoogrisicogebied in hoeven gaan.

[2:15:19] Het is juist praktisch dat de schepen dan naar de doorman toe komen.

[2:15:24] Maar er kan natuurlijk een reden zijn bij de medische capaciteit.

[2:15:28] Dat het toch noodzakelijk wordt geacht dat de doorman ergens dichterbij is.

[2:15:35] En in dat geval kan dat, mits begeleid door een van de vergatten die wel beschikt over de

[2:15:40] wapens tegen de luchtdreiging.

[2:15:43] Dat waren dan mijn vragen voor dit moment.

[2:15:45] Dank u wel.

[2:15:45] Dan is het voorsterschap weer aan de handen van de voorzitter.

[2:15:48] Dank u wel.

[2:15:50] Dan denk ik dat we nu over kunnen gaan naar de tweede termijn van de kant van de Kamer,

[2:15:54] zo daar behoefte aan bestaat.

[2:15:56] Ik stel voor anderhalve minuut per fractie.

[2:16:00] En als dat niet goed is, dan moeten we het nu zeggen, maar anders gaan we daarvan uit.

[2:16:06] Dank voor het duidelijk beantwoorden van de vragen over het doel, de middelen en ook de precieze

[2:16:13] werkwijze van de Karel Dorman in het gebied.

[2:16:16] Het is ook een sobering thought dat, sinds we elkaar over de vorige keer spraken, de situatie

[2:16:21] qua veiligheid in de Rode Zee en voor de Koopvaardij niet is verbeterd en dat we nu vooral inzetten

[2:16:27] op het voorkomen dat er een verslechtering ontstaat.

[2:16:29] In die zin dank ik de ministers voor de eerlijke antwoorden daarover.

[2:16:32] En ik denk dat het ook belangrijk is dat we niet naïef zijn over de positie van bijvoorbeeld

[2:16:36] geldmachten als China en hoe ze hiernaar kijken.

[2:16:39] Ik heb nog één vraag aan de minister van Buitenlandse Zaken, omdat hij aangaf dat de

[2:16:42] European External Action Service bezig is met een nieuwe juridische analyse van de mogelijkheid

[2:16:47] om de revolutionaire garde op een terreurlijst te plaatsen of een alternatief daarvoor.

[2:16:52] De baas van twee Duitse zaken, mijn vraag is of zij daar de Kamer nog nader over kan

[2:16:55] informeren.

[2:16:57] Dat kan ook schriftelijk.

[2:17:03] Ik bewaar mijn laatste opmerkingen voor de plenaire afronding.

[2:17:12] Ik ga ook nog wat bewaren voor de plenaire afronding, maar ik heb nog wel een vraag.

[2:17:19] Ik denk aan de minister voor Buitenlands Zaken over het blokje deescalatie.

[2:17:24] Ik had ook nog gevraagd op welke manier Karel Doorman daaraan bijdraagt,

[2:17:28] maar ook de Nederlandse deelname aan operatie Poseidon-Archer, aan de deescalatie in de regio.

[2:17:35] Ik was wel benieuwd, ook omdat het al een tijdje bezig is en we kunnen resultaten zien daarvan,

[2:17:41] wat daar het antwoord op is.

[2:17:44] Dank u wel.

[2:17:45] Meneer Dassen.

[2:17:46] Nee, dank voor de beantwoording.

[2:17:47] De rest is voor de plenaire aanhaling.

[2:17:50] Meneer Brekkemans.

[2:17:51] Daar sta ik maar graag bij.

[2:17:52] Misschien kan ik dan meteen zeggen dat ik, wat mij betreft, ook graag doorga naar de plenaire

[2:18:00] Dan kijk ik naar de minister van Buitenlandse Zaken over de beantwoording van haar deel.

[2:18:04] Dat bewijst mij weer dat deze keer de minister van Defensie het beste haar werk heeft gedaan.

[2:18:09] Er zijn nog twee vragen voor mij.

[2:18:11] Tegen de heer Paternotte zeg ik dat ik in het verslag van de RBZ erop terugkom, met de informatie

[2:18:16] die ik dan heb.

[2:18:17] Vandaaruit kunnen we verder weer debatten voeren.

[2:18:19] Tegen mevrouw Dobbe zeg ik dat als je kijkt naar de situatie zoals die was in december vorig jaar,

[2:18:26] Toen hij alleen maar diplomatieke inzet aan het doen was, hadden de Houthis verschillende grote,

[2:18:35] complexe aanvallen achter elkaar tegelijkertijd.

[2:18:38] Zij waren dus continu escalerend bezig, stap voor stap verdere aanvallen aan het doen en disruptie

[2:18:46] van het scheepvaartverkeer aan het veroorzaken.

[2:18:50] Dus de inzet nu van het begeleiden van schepen, het verdedigen van de schepen met luchtverdediging,

[2:18:58] maar ook het op voorhand aangrijpen van de militaire mogelijkheden van de Houthis, de oren en de ogen,

[2:19:04] de radarvermogens en de lanceerinrichtingen, zorgen ervoor dat de Houthis in ieder geval niet de schade

[2:19:11] kunnen toebrengen die ze daarvoor wel konden toebrengen, omdat we of hun ogen en oren uitschakelen,

[2:19:17] radarvermogen, of ervoor zorgen dat zo'n raket uit de lucht wordt geschoten en ook nog eens

[2:19:24] een keer veilig de schepen begeleiden.

[2:19:31] Ik kijk even of dat allemaal voldoende beantwoording is.

[2:19:34] Dat lijkt het geval te zijn.

[2:19:36] Dan dacht ik geen vraag voor de minister van Defensie, nee.

[2:19:40] Dan kunnen we komen tot de afronding van dit commissiedebat.

[2:19:46] De G4 heeft twee toezeggingen genoteerd.

[2:19:49] Die ga ik even voorlezen en dan kunt u erop reageren als u wilt.

[2:19:54] Ten eerste. De minister van Buitenlandse Zaken informeerde de Kamer via de voortgangsbrief over

[2:19:59] eventuele gevolgen van operatie Poseidon Archer op humanitaire hulp in Jemen.

[2:20:06] De tweede toezegging is genoteerd.

[2:20:09] De minister van Buitenlandse Zaken komt in het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken terug op de nieuwe

[2:20:14] juridische analyse van Edeo over de Iraanse revolutionaire garde en de EU-terrorisme op de

[2:20:21] ter- over de Iraanse revolutionaire garde op de EU-terrorismelijst plaatsen.

[2:20:27] Is dat ook wat u wilde zeggen, minister?

[2:20:29] Voorzitter, het eerste, ik zou daar niet voortgangsbrief van maken, maar gewoon op het moment

[2:20:33] dat het, dat zei ik uiteindelijk, maar ook pas aan het eind hoor, gewoon als het relevant is, dan moet

[2:20:38] ik, dan meld ik het gewoon op de plek waar het op dat moment nodig is, want dat was volgens mij het

[2:20:47] Daar kan ik het mee eens zijn, maar op het moment dat er signalen komen dat de humanitaire hulp

[2:20:55] beïnvloed wordt en gehinderd wordt door Poseidon Archer, dan vinden wij het relevant.

[2:21:02] Dus als dat de toezegging is, dan vind ik dat prima.

[2:21:05] Zo heb ik hem verstaan.

[2:21:06] Maar in brede zin is die informatie dus niet zozeer een voortgangsbrief, maar gewoon als

[2:21:10] het daar sprake van is.

[2:21:14] Dan denk ik dat we het zo goed hebben gedefinieerd.

[2:21:17] Dank aan allen voor hun bijdrage aan dit debat.

[2:21:21] Dan sluit ik het debat en gaan we straks naar de plenaire afronding.