Marktordening & consumentenbescherming

[0:00:04] Ik wil graag beginnen met het commissiedebat over marktordening en consumentenbescherming.

[0:00:09] Ik heet hartelijk welkom de minister van Economische Zaken en Klimaat.

[0:00:14] Aan de kant van de Kamer zijn aanwezig mevrouw Van Metelen van de PVV-fractie,

[0:00:18] de heer Thijssen van GroenLinks PvdA, mevrouw Zeedijk van Nieuw Sociaal Contract,

[0:00:22] mevrouw Inge van Dijk van het CDA en de heer Kisteman van de VVD.

[0:00:26] en ik zal proberen neutraal voor te zitten en daarna namens D66 het woord te voeren.

[0:00:32] Ik stel voor, gezien de agenda en de aard van het debat naar mijn verwachting

[0:00:36] de interrupties niet te limiteren, maar mocht u daar misbruik van maken,

[0:00:41] dan gaan we marktordening ook daarop toepassen.

[0:00:45] En ik stel voor spreektijden van vier minuten om daarmee te beginnen.

[0:00:50] Dus tenzij er nog andere opmerkingen zijn,

[0:00:52] dan geef ik graag het woord aan mevrouw Van Metele voor haar inbreng namens de PVV.

[0:00:58] Voorzitter. Laat ik beginnen te zeggen dat dit debat wat vaker moet plaatsvinden, aangezien

[0:01:05] de brief opstaat van Tirit uit 2020.

[0:01:07] Dat is misschien een beetje lang.

[0:01:10] De PVV wil iets naar voren brengen dat niet per punt beschreven staat, maar waar we het

[0:01:14] wel over moeten hebben.

[0:01:15] Dat is de toenemende marktverstoring van de zelfstandige bestuursorganen, de zogenaamde

[0:01:20] ZBO's.

[0:01:22] De PVV moet toch constateren dat er, ondanks goede bedoelingen om dit tegen te gaan, er op

[0:01:26] een oneigenlijke manier wordt geconcordeerd met private ondernemingen.

[0:01:30] Deze ZBO's krijgen miljoenen aan subsidies.

[0:01:33] Voor hen gelden niet dezelfde fiscale regels als voor private ondernemingen, zoals B2-aftrachten

[0:01:39] en vernootschapsbelasting.

[0:01:41] Dit geeft per definitie een achterstand aan die bedrijven, want zij moeten dit alles wel betalen

[0:01:45] en aftragen en zijn daarom gedwongen om hogere prijzen te hanteren.

[0:01:49] ZBO's zouden zich niet op de private markt moeten begeven.

[0:01:52] Er is dus sprake van een ernstige marktverstoring.

[0:01:55] Voorzitter. De PVV wil het met u hebben over staatsbosbeheer.

[0:01:58] Al jaren probeert men hier griep op te krijgen.

[0:02:01] Er zijn verschillende moties voor ingediend, waaronder een door mijn voorganger, Graus.

[0:02:05] Ondanks al deze moties is niets veranderd en is de marktverstoring door de staatsbosbeheer

[0:02:10] alleen maar toegenomen.

[0:02:12] De staatsbosbeheer heeft inmiddels een marktaandeel van 30%.

[0:02:15] Zij hebben deze positie omdat ze grote stukken land met veel bosbeheerden.

[0:02:19] Tot zover nog geen probleem.

[0:02:20] zolang zij enkel rond hout verkopen dat voortkomt uit hun eigen beheerde gebieden.

[0:02:26] Echter kopen zij ook hout op van derde en kunnen dit daardoor in grote volumes toepassen, waardoor

[0:02:31] de kosten voor de private partijen stijgen en zij genoodzaakt zijn voor een duurdere prijs hout

[0:02:35] in te kopen, en dit alles terwijl Staatsbosbeheer inkomsten heeft vanuit overheidssubsidie, waardoor

[0:02:41] zij zonder ondernemersrisico of voorfinanciering hout kunnen kopen en hiermee dus zeer concurrerend

[0:02:46] zijn voor de private markt.

[0:02:48] Dit heeft inmiddels ertoe geleid dat kleinere familiebedrijven genoodzaak zijn geweest om

[0:02:52] te stoppen met hun bedrijf.

[0:02:54] Deze marktverstoring moet nu echt gaan stoppen.

[0:02:57] Is de minister van deze situatie op de hoogte?

[0:03:00] Zo ja.

[0:03:00] Waarom heeft de minister hier nog steeds geen actie op ondernomen?

[0:03:04] Zo nee.

[0:03:05] Is de minister het met de PVV eens dat dit zo snel mogelijk moet worden aangepakt?

[0:03:09] En is de minister bereid om een aanscherping van het confinant te maken en de moties eindelijk

[0:03:16] eens uit te gaan voeren en om te gaan zetten in beleid.

[0:03:19] Voorzitter. Dan nog de recente aankondiging van de nieuwe EU-richtlijn Right to Repair.

[0:03:25] Deze kan tot grote problemen en sharemarktverstorende effecten gaan leiden

[0:03:28] voor de detailhonden hier in Nederland.

[0:03:31] Voorzitter. In Nederland hebben wij geen vastgestelde wettelijke grantieperiode.

[0:03:35] Hier wordt deze gelijkgesteld aan de normale gebruiksduur van een product.

[0:03:39] Dit leidt nu al vaak tot geschillen, want dit is voor open interpretatie vatbaar, waardoor

[0:03:44] regelmatig toegang naar de geschillencommissie en soms de rechtbank wordt gemaakt.

[0:03:48] We kunnen vaststellen dat dit dus nu al niet een echt handige situatie is, maar als de

[0:03:54] nieuwe EU-richtlijn geïmplementeerd gaat worden, gaat het echt problemen opleveren.

[0:03:58] Die stelt namelijk dat ten alle tijden een product het recht op reparatie heeft.

[0:04:03] Hier zijn de brancheorganisaties ook niet op tegen, maar nu zou het tot kunnen leiden

[0:04:09] dat het tot in het oneindige consument iets terug kan laten brengen op kosten van de winkelier.

[0:04:14] tot aan volledige restitutie aan toe.

[0:04:17] Dit kan natuurlijk niet.

[0:04:18] Alle omringende landen hebben een wettelijk vastgestelde garantieperiode van twee jaar.

[0:04:23] Laten wij nou ervoor zorgen dat wij op een wettelijk vastgestelde garantieperiode uit

[0:04:27] gaan komen, ook van die twee jaar.

[0:04:29] Dit geeft rust en duidelijkheid aan de consument en een gelijke concurrentiepositie ten opzichte

[0:04:35] van de andere Europese landen.

[0:04:36] Is de minister het eens met de PVV dat hier zo snel mogelijk nog voor de implementatie

[0:04:41] van de EU-richtlijn actie op onderneming moet worden?

[0:04:43] En is de minister bereid om met de branche hierover in gesprek te gaan om tot een duidelijk

[0:04:47] en wettelijk vastgestelde garantieperiode te komen die wij vast kunnen gaan leggen in

[0:04:51] de wet?

[0:04:52] Dank u.

[0:04:56] Heel netjes binnen de vier minuten, er is nog een interruptie van de heer Thijssen.

[0:05:00] Dank u wel, voorzitter, en dank voor uw bijdrage aan mevrouw Van Metelen.

[0:05:05] Dit debat gaat natuurlijk ook over consumentenbescherming en er was deze week een bericht over een nieuw

[0:05:09] woord, beknibbelinflatie of beknibbelflatie.

[0:05:12] En het gaat erover dat supermarkten steeds minder goede ingrediënten in hun producten

[0:05:16] stoppen, waardoor consumenten eigenlijk wel hetzelfde betalen, maar steeds minder

[0:05:20] waar krijgen voor hun geld. En ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe de PVV ernaar

[0:05:24] kijkt en of zij het eens is met GroenLinks PvdA dat we hier deze minister

[0:05:27] op moeten bevragen dat consumenten voor dit soort praktijken beschermd zouden

[0:05:29] moeten worden. Nou voorzitter, dat kan ik zeker in dit

[0:05:35] geval, het zal niet vaak gebeuren, maar ga ik daar zeker mee met GroenLinks en

[0:05:38] dat we hier zeker ook over moeten spreken, want dit kan niet.

[0:05:43] Nou dat is fijn, dan gaan we horen van de minister wat ze daarvan vindt.

[0:05:46] En ik heb nog een andere vraag over dat Right to Repair, want ik vraag me wel af hoe de PVV

[0:05:54] staat tegen het principe dat we de Right to Repair willen invoeren, zodat mensen, consumenten,

[0:05:59] niet gedwongen worden om bijvoorbeeld een nieuwe telefoon te kopen of nieuwe spullen te kopen,

[0:06:03] maar zodat ze in principe voor minder geld gewoon hun spullen langer kunnen gebruiken.

[0:06:07] Is de PVV daar voor of hoe kijkt de PVV daar tegenaan?

[0:06:15] Daar is de PVV eigenlijk wel voor.

[0:06:17] Daar zijn we ook niet per definitie op tegen.

[0:06:20] Daar zijn de brancheorganisaties ook niet op tegen.

[0:06:23] Alleen moet het wel goed geregeld gaan worden, want op deze manier gaat het gewoon veel te

[0:06:28] kostbaar worden voor die winkeliers.

[0:06:31] Internationaal gezien wordt de leveringstijd, zoals de leveranciers zeggen, twee jaar aan.

[0:06:38] Dus wat er heel vaak gebeurt nu, als een consument terugkomt met een probleem, dan neemt de winkelier,

[0:06:44] de retailer alvast maar dat bedrag op zich, om er maar van af te zijn en om de relatie

[0:06:51] met de leverancier goed te houden.

[0:06:53] Dat gebeurt nu al.

[0:06:55] Vaak wordt toch de gang naar een geschillencommissie en een rechtbank gemaakt, als we deze right

[0:06:59] to repair gaan implementeren.

[0:07:00] En afgelopen maandag is deze gezet voor de planeerde behandeling in de Europese Raad.

[0:07:08] Dan houdt dat dus in dat dit tot een oneindige kan gaan leiden en oneindig veel kosten.

[0:07:13] Dus wat ze vragen is een wettelijk kader, het liefst van twee jaar, net zoals de omringende landen.

[0:07:19] En daarna dat ze kosten kunnen berekenen.

[0:07:20] Maar dat het gewoon een gelijkspeelveld wordt voor alle winkeliers.

[0:07:26] En het is ook duidelijkheid naar de consument toe.

[0:07:30] Dat is voldoende voor de heer Thijssen.

[0:07:32] Ik zie geen andere vragen.

[0:07:33] Dan geef ik graag het woord aan de heer Thijssen voor zijn inbring namens de GroenLinksP van de A-fractie.

[0:07:38] Dank, voorzitter. Ja, ik zei het al. We hebben een nieuw woord, beknibbelflatie.

[0:07:42] Na krimflatie, graaiflatie en gewooninflatie.

[0:07:46] Oftewel, wat we zien is dat er steeds meer geld van wat we met z'n allen verdienen terechtkomen bij aandeelhouders en bij ultrarijken.

[0:07:52] De quote 500 heeft vorig jaar weer 11 miljard bij kunnen schrijven bij hun vermogen.

[0:07:57] En het is daarom ook niet zo gek dat we steeds meer mensen in de problemen zien komen.

[0:08:01] Recentelijk zagen we ook dat één op de drie Nederlanders niet kan rondkomen.

[0:08:04] Omdat van al het geld wat we verdienen steeds meer terecht komen bij die ultrarijke en bij die aandeelhouders.

[0:08:11] En die minister vindt ook, dat weet ik nog van het vorige debat, dat de samenleving moet mee profiteren van onze goed draaiende economie.

[0:08:18] Maar in het vorige debat kwam ze niet heel veel verder dat als de economie groeit iedereen daarvan profiteert.

[0:08:22] Terwijl toch steeds keer op keer is aangetoond dat die trickle-down-economie niet werkt.

[0:08:27] En daarom wil ik dus vragen met die beknibbelflatie, maar ook gewoon in het algemeen.

[0:08:31] Hoe moeten we nou onze markt ordenen? Hoe moeten we nou onze consumenten beschermen?

[0:08:34] zodat we zorgen dat mensen meeprofiteren van die goed draaiende economie.

[0:08:40] En daar heb ik nog een paar vervolgvragen op.

[0:08:42] Want we hebben de afgelopen jaar eigenlijk gezien dat als er hoge prijzen zijn aan de pomp,

[0:08:48] maar dat ondertussen wel de olieprijzen dalen.

[0:08:50] Dat de rentes van mijn spaarrekening lager blijven, terwijl de winsten van banken torenhoog zijn.

[0:08:54] Dat supermarkten hoge winsten boekten, maar dus beknibbelen op ingrediënten.

[0:08:59] Of dat verpakkingen krimpen, terwijl die prijzen gelijk blijven.

[0:09:03] Maar we zien bijvoorbeeld ook dat supermarkten winsten boeken, maar dat duizenden boeren

[0:09:07] gewoon te weinig krijgen en onder de armoedegrens leven.

[0:09:10] Dus mijn vraag is, hoe gaat de minister consumenten, maar dus ook boeren, beschermen tegen die

[0:09:15] marktmacht die dan in een sector bij een paar grote partijen liggen?

[0:09:20] Want, dat is wel de analyse van GroenLinks PvdA, de oorzaak hiervan is dat die concurrentie

[0:09:24] in dit soort sectoren onvoldoende werkt.

[0:09:26] Er zijn te weinig spelers die een te groot deel van de markt in handen hebben en de consument

[0:09:31] betaalt de rekening.

[0:09:32] en de aandeelhouder wordt slapend rijk.

[0:09:35] En we zien het nu bij de oliesector, bij de bankensector, bij de supermarkten.

[0:09:38] En mijn vraag aan de minister is, in welke sectoren is die concurrentie nog meer onvoldoende?

[0:09:43] Misschien de elektriciteitssector met die hoge energierekeningen,

[0:09:46] misschien bij de Big Tech, misschien bij kabelbedrijven, bij warmtebedrijven.

[0:09:52] Dus bij welke andere sectoren ziet de minister dat het risico hierop erg groot is?

[0:09:56] En dan laat u een natuurlijke pauze vallen voor de interruptie van de heer Kisteman.

[0:10:02] Ik dacht, ik wacht het heel even af, maar de heer Thijssen ramt weer door met zijn standaardverhaal

[0:10:06] over de ultrarijke enzovoort, zeg maar, we kunnen het bijna wel dromen.

[0:10:11] Beknibbelflatie, dat is weer een prachtig woord, maar denkt u niet als bedrijven dit

[0:10:14] niet zouden doen, dat producten juist veel duurder zouden worden, omdat zij nu juist

[0:10:21] zuinig omgaan met grondstoffen, andere grondstoffen, dat het juist ook zorgt dat producten betaalbaar

[0:10:25] blijven voor consumenten?

[0:10:28] Om niet mijn betoog over ultrarijke zomaar af te doen.

[0:10:32] Ik zou het fijn vinden als de VVD zich ook zorgen maakt over...

[0:10:35] dat al dat geld wat we verdienen, laten we dat nou eens eerlijk verdelen in de economie.

[0:10:39] Net zoals dat deze minister dat wil.

[0:10:40] En laten we constateren dat er nog onvoldoende gebeurt.

[0:10:43] De statistieken over de vijf rijkste mannen ter wereld is helemaal shocking.

[0:10:47] Die hebben er in één jaar 400 miljard bij gekregen.

[0:10:50] Dat is toch een economie die dan niet goed geordend is of niet goed werkt.

[0:10:54] Maar de vraag gaat natuurlijk over van kijk, als die concurrentie zou werken, dan zou je

[0:11:00] zien dat de prijzen die stijgen, of dat wat terechtkomt bij consumenten en wat naar aandeelhouders

[0:11:06] gaat, dat dat gelijke tred houdt.

[0:11:08] Maar ook de Nederlandse bank heeft bijvoorbeeld geconcurreerd dat je eigenlijk ziet dat winsten

[0:11:12] harder stijgen dan dat bijvoorbeeld de lonen stijgen.

[0:11:17] En dat is wel een indicatie dat je ziet, ja, er zit ruimte in die winstmarge dat of prijzen

[0:11:22] naar beneden zouden kunnen of dat lonen bijvoorbeeld omhoog zouden kunnen.

[0:11:26] Maar je ziet dat winsten harder stijgen dan bijvoorbeeld de lonen.

[0:11:31] En dat is precies waar ik deze minister op aanspreek.

[0:11:33] Dat is waar volgens mij op ingegrepen moet worden,

[0:11:35] omdat we zien dat die concurrentie onvoldoende werkt,

[0:11:37] waardoor die bedrijven dit zomaar kunnen doen.

[0:11:40] Volgens mij is dat niet helemaal het antwoord op mijn vraag,

[0:11:42] want mijn vraag was of u het ermee eens bent dat het goed is

[0:11:45] dat bedrijven dit doen om ook de producten betaalbaar te houden.

[0:11:48] De bedrijven doen ook helemaal niks verkeerd, voorzitter.

[0:11:52] Dit mag gewoon, en u zou kunnen zeggen, het mag misschien iets beter gecommuniceerd worden,

[0:11:56] et cetera.

[0:11:56] Maar ze doen in anzicht niks verkeerd, dus misschien kan de meneer Thijs nog iets beter

[0:12:02] toelichten.

[0:12:03] Nou, heel graag, want ik wil graag duidelijk zijn.

[0:12:05] Kijk, ik zeg niet dat dit niet mag, maar niet alles wat mag is ook goed.

[0:12:09] Dus als bedrijven iets doen om hun winsten te maximaliseren, maar ondertussen de prijzen

[0:12:12] gelijk te houden, volgens mij moet de concurrentie waar de VVD voorstander van is en het marktmechanisme

[0:12:19] waar de VVD ook zo'n pleitbezorger van is,

[0:12:21] er dan voor zorgen dat die winsten minder worden en de prijzen dalen.

[0:12:25] Of de lonen stijgen. Of de inhoud van wat we kopen beter wordt.

[0:12:30] Dus het marktmechanisme werkt hier niet, want wat hier stijgt zijn de winsten.

[0:12:33] En mensen moeten de rekening betalen.

[0:12:36] Mag ik nog één keer, voorzitter?

[0:12:38] Als voorbeeld wordt bijvoorbeeld gebruikt de hoeveelheid kip in kippensoep bijvoorbeeld.

[0:12:43] Denkt u niet dat daar meer dan genoeg marktconcurrentie is?

[0:12:46] Via de voorzitter wil ik dat graag vragen.

[0:12:48] Er zijn tal van aanbieders van kippensoep en die concurrentie op de markt is voldoende.

[0:12:54] Dus volgens mij is dat niet het probleem, voorzitter.

[0:12:58] Ja, ik vond het voorbeeld van Hazelnoten en Hazelnoten-pasta een mooi voorbeeld,

[0:13:03] maar het maakt niet heel veel uit.

[0:13:04] Kijk, volgens mij het probleem hier is, is dat er een aantal grote bedrijven zijn in Nederland

[0:13:09] die bepalen wat er in de supermarkt ligt en voor welke prijs.

[0:13:11] Dat zijn namelijk de supermarktconcerns.

[0:13:14] En je ziet dat zij een ongekende marktmacht hebben richting boeren,

[0:13:17] richting consumenten, richting toeleveranciers,

[0:13:19] waardoor zij meer margin naar zich toe kunnen trekken

[0:13:22] dan dat je op basis van eerlijke concurrentie zou verwachten.

[0:13:26] En dat is volgens mij waar het misgaat, waar bijvoorbeeld ook boeren last van hebben,

[0:13:29] boeren die gewoon onder de armoedegrens leven,

[0:13:32] omdat ze worden uitgeknepen door bijvoorbeeld supermarkten.

[0:13:35] En daar vraag ik deze minister om te kijken hoe kunnen we hierop ingrijpen

[0:13:38] zodat boeren een goed inkomen hebben, consumenten een redelijke prijs betalen

[0:13:42] en die supermarkten een redelijke winst maken en niet overwinsten maken.

[0:13:46] Dan is er een vraag van mevrouw Zeedijk.

[0:13:49] Ja, ik wil de heer Thijssen ook wel bedanken voor deze goede uiteenzetting, want ik deel

[0:13:55] de probleemanalyse wel, maar ik hoor nog niet zo heel veel oplossingen.

[0:14:01] Nou ja, de oplossing is dat we een autoriteit consumentenmarkt hebben, die kijkt naar deze

[0:14:05] markt en zegt ja, dit gaat niet goed en daar ga ik op ingrijpen.

[0:14:09] En in een mondeling een vraag die ik in januari, februari heb gesteld, is ook gezegd van ja,

[0:14:14] We zien bijvoorbeeld dat als olieprijzen dalen, de prijs aan de pomp niet navonand meedaalt.

[0:14:19] Ik heb toen ook een toezegging gekregen van niet deze minister, maar haar vervanger van

[0:14:23] staatssecretaris Velbrief, van ja, we zien dat in Engeland de ACM, de Engelse ACM, meer

[0:14:29] mogelijkheden heeft om in te grijpen op zo'n marktverstoring.

[0:14:32] Ik wil heel graag van de minister horen, gaan we nou eens ook goed kijken waar die marktmacht

[0:14:37] teveel geconcentreerd is in Nederland en gaan we ACM de middelen geven om daarop in te grijpen?

[0:14:44] onder het risico dat we het erg te veel met elkaar eens gaan worden.

[0:14:47] Maar u noemde ook de lonen omhoog.

[0:14:49] Want de lonen omhoog lijkt me nou niet zo'n heel goed plan.

[0:14:52] Want dan gaan de kosten voor bedrijven ook weer omhoog.

[0:14:54] En dan krijgen we een loonprijs spiraal.

[0:14:59] Wat vindt de heer Thijssen daarvan?

[0:15:02] Nou, ik vind het een uitstekend idee als de lonen omhoog gaan.

[0:15:05] Met name van dat één derde van de huishoudens in Nederland die nu niet rond kunnen komen.

[0:15:10] Ja, het feit dat ze niet rond kunnen komen betekent dat er geld bij moet.

[0:15:14] Zodat zij gewoon zonder toeslagen, zonder toeters en bellen gewoon een beetje een prettig leven kunnen leiden in het land.

[0:15:19] Terwijl ze gewoon, nou ja, dat zien we ook.

[0:15:21] Er zijn gewoon werkende armen in het land.

[0:15:23] Mensen die gewoon 40 uur in de week werken en toch niet rond kunnen komen.

[0:15:26] Dus volgens GroenLinks Partij van de Arbeid moeten de lonen wel degelijk omhoog van de juiste groepen mensen.

[0:15:31] Moet de belasting op arbeid bijvoorbeeld naar beneden.

[0:15:34] En ja, onze doorrekening laat ook zien dat de economie dan floreert.

[0:15:37] Dat dat eigenlijk best wel goed gaat als je zorgt dat die mensen wat meer geld in hun handen hebben.

[0:15:41] De heer Thijssen is helemaal in zijn element, maar we proberen wel de economische zakendelen

[0:15:46] van de portefeuilles hier te bestrijken.

[0:15:49] Mevrouw Van Metelen, daarna kom ik bij mevrouw Van Dijk.

[0:15:54] Ik deel toch wel heel even de opmerking van de heer Kisteman dat we het inderdaad weer

[0:16:00] over de ultrarijke hebben, maar volgens mij moeten we het even kleiner maken.

[0:16:04] Mevrouw Sedek zegt net dat ze nog geen oplossingen ziet.

[0:16:07] Is het misschien een oplossing of een idee, meneer Thijssen?

[0:16:13] ...dat we bijvoorbeeld een verplichting gaan instellen, ik weet niet of dat er is...

[0:16:18] ...dat als er dus minder in het product gaat, dat dat gewoon duidelijk aangegeven gaat worden.

[0:16:24] Ik denk dat we daar moeten gaan beginnen, dat de consument als eerste gaat zien...

[0:16:27] ...oh, wacht even, er is iets aan de hand, in plaats van dat jij in die pot pindakaas zit...

[0:16:31] ...en dat je denkt, hey, wacht even, volgens mij zat er vorige keer meer in.

[0:16:35] En of er inderdaad een lager gehalte in zit van hazelnoten of weet ik veel wat...

[0:16:42] gaan verplichten om te duiden?

[0:16:47] Ja, dat zou kunnen.

[0:16:48] Maar ik zit toch eigenlijk te denken

[0:16:50] wel aan een andere oplossing. En dat is dat, kijk,

[0:16:52] we hebben in Nederland gezegd, oké, wij willen een

[0:16:54] markteconomie. Dus,

[0:16:56] we zorgen ervoor dat er een markt is waar je je boodschappen

[0:16:58] kan doen. En we zorgen ervoor dat

[0:17:00] die markt goed functioneert, zodat er concurrentie

[0:17:02] is tussen de verschillende aanbieders.

[0:17:04] Zodat er een prikkel is voor die bedrijven,

[0:17:06] om te zorgen dat ze hun producten, goede producten, aanbieden

[0:17:08] voor een lage prijs.

[0:17:10] En we zien nu steeds meer indicaties

[0:17:12] dat die markt op een heleboel plekken niet goed genoeg werkt.

[0:17:15] We zien dat mensen eigenlijk teveel betalen omdat die winsten hoger zijn

[0:17:18] dan dat je op basis van een goed werkende concurrentie zou verwachten.

[0:17:21] Dus wat ik vind als marktmeesters, deze minister is de marktmeester

[0:17:25] en wij moeten haar controleren, daarom gaat mijn vraag over.

[0:17:30] Volgens mij functioneert de markt niet goed genoeg

[0:17:32] en ik wil dat deze minister optreedt als marktmeester

[0:17:34] om te zorgen dat die concurrentie wel gaat werken,

[0:17:37] de winsten redelijk zijn en de prijzen gewoon wat naar beneden kunnen.

[0:17:42] Mevrouw Van Dijk.

[0:17:44] Ja, met het risico om wat in herhaling te vallen.

[0:17:46] Ik denk, als ik hem nu maak, hoef ik hem dadelijk niet meer in breng te maken.

[0:17:48] Ik had inderdaad ook zoiets over de beknibbelflaatjes.

[0:17:50] En ik had slagroomijs met minder slagroom.

[0:17:56] Maar ik zat ook te denken.

[0:17:57] Kijk, het begint ermee dat mensen weten wat ze kopen.

[0:18:00] En niet denken dat ze iets hebben gekocht.

[0:18:02] Dat achteraf gezien gewoon veel minder blijft.

[0:18:04] Want daar heb ik inderdaad over bestaan zekerheid.

[0:18:07] Dus ik deel eigenlijk wel de vraag van mevrouw Van Meter.

[0:18:09] Moeten we ook echt niet iets in die communicatie doen?

[0:18:12] Wie heeft er wel zij links op gereageerd?

[0:18:14] Maar zou u er nog een beetje dieper op willen gaan?

[0:18:18] Nou ja, ik vind transparantie richting consumenten heel erg belangrijk.

[0:18:23] En wellicht dat het hier ook heel erg goed zou kunnen werken.

[0:18:25] Maar ik denk wel dat hier echt een taak is van de marktmeester.

[0:18:28] En dat we niet kunnen zeggen, nou ja, die consumenten die...

[0:18:32] die staan in de supermarkt te kiezen tussen tienduizenden producten...

[0:18:35] en die hebben de tijd om dat allemaal even goed te vergelijken en te wegen...

[0:18:39] en dan heel economisch vervolgens hun keuzes te maken.

[0:18:42] Ja, ik weet niet hoe het bij u gaat thuis, maar als ik aan het einde van de dag nog even wat boodschappen moet halen,

[0:18:47] dan haal ik ze en dan ga ik koken en dan is dat het einde van mijn dag.

[0:18:51] Dus ik denk echt dat het hier een taak is van de marktmeester om te zorgen dat de concurrentie in orde is

[0:18:55] en dat bedrijven voor een goede prijs goede producten aanbieden.

[0:19:02] Ik probeer het niet te gaan limiteren, maar dan moet u zich wel, Allen, aan de halve minuut per interruptie houden.

[0:19:08] Hij heeft gelijk en ik wilde heel flauw reageren op hoe ik mijn boodschappen doe,

[0:19:11] maar dat zal ik dan maar achterwege laten doen, straks al met de koffie.

[0:19:16] Nou, ik wil hier echt wel even nog op reageren, want kijk,

[0:19:19] u hoeft misschien niet te kijken wat u gaat kopen.

[0:19:22] Ik inmiddels ook niet, maar heel veel andere mensen moeten dat wel.

[0:19:25] En mensen met een kleine beurs, en daar hebben we het over,

[0:19:27] die kijken echt heel erg goed wat er in zit en voor wat voor prijs.

[0:19:31] Dus ik ben het absoluut niet eens met die stelling dat mensen maar wat doen.

[0:19:35] Ik weet zeker dat er heel veel mensen, en ik ken ze ook om me heen,

[0:19:38] dat ze zitten te rekenen en te kijken waar en wat,

[0:19:40] dat ze alle boekjes uitpluizen wat ze gaan kopen en waar ze het gaan kopen,

[0:19:44] dat ze vier, vijf supermarkten langsgaan om de goedkoopste prijs te krijgen.

[0:19:50] Dus dat ben ik absoluut niet eens.

[0:19:51] Daarom vraag ik het nog een keer.

[0:19:53] Kunnen we niet gaan kijken naar een betere duiding voor de mensen

[0:19:57] meteen op het moment dat ze iets gaan aankopen?

[0:20:01] Dan ben ik misschien iets te kort op de bocht gegaan.

[0:20:02] Kijk, ik denk dat heel veel mensen, een op de drie huishoudens kan hier rondkomen.

[0:20:05] Dat zijn miljoenen Nederlanders.

[0:20:07] Die kijken heel erg op prijs.

[0:20:10] Als we daar nu ook nog eens een keer iets anders bij doen,

[0:20:11] hoeveel kip zit er in de kippensoep, hoeveel room zit er in de slagroom

[0:20:14] en hoeveel hazelnoten zit er in de hazelnotenpasta.

[0:20:17] Ik denk dat die mensen gewoon gaan voor prijs.

[0:20:19] En ik vind dus dat de marktmeester, deze minister, moet zorgen

[0:20:23] dat de prijs die ze krijgen in de supermarkt

[0:20:25] een zo goedkoop mogelijke prijs is voor een eerlijk product.

[0:20:30] En niet dat wat deze mensen betalen ook wel opgaan aan overwinsten.

[0:20:34] Dus ik wil niet de indruk wekken dat mensen maar wat doen.

[0:20:37] Ik ga ook zo'n supermarkt in.

[0:20:39] Ik kijk ook naar de producten die ik ken. Die neem ik mee.

[0:20:41] Maar als we nog meer informatie geven aan consumenten en zeggen

[0:20:47] gaan we een nog betere keuze maken, volgens mij zijn de mensen hartstikke hard bezig om een goede keuze te maken.

[0:20:52] Vooral op prijs. En moet deze minister zorgen dat die prijs zo laag mogelijk is.

[0:20:56] Dan komen we nu aan het einde van de bijdrage van de heer Thijssen. Dank u wel.

[0:21:02] Was dit niet alles gewoon in vervlochten?

[0:21:06] We moeten nog marktordening doen.

[0:21:08] Dan ga ik de timer zetten voor uw laatste deel.

[0:21:13] Dank voorzitter.

[0:21:16] We hadden het over consumentenbescherming.

[0:21:18] Op één punt neemt de minister wel actie.

[0:21:20] Dat gaat over telemarketing en colportage.

[0:21:23] In navolging van een motie die mijn collega Kreuger en de heer Bontebal hebben ingediend.

[0:21:27] Het is goed dat hier aan gewerkt wordt.

[0:21:29] Ik heb wel een vraag waarom de minister de stelling van haar collega van Justitie en Veiligheid niet overneemt.

[0:21:34] Dat goede doelen niet hoeven te vallen onder consumentenrecht.

[0:21:36] Dat is een hele specifieke vraag die ik heb.

[0:21:39] Dan het aanbesteden.

[0:21:41] Daar zijn ook een aantal brieven over.

[0:21:43] En de overheid koopt jaarlijks in voor 80 miljard euro allerlei zaken.

[0:21:47] Dat is een enorm bedrag en die kunnen we natuurlijk inzetten om de economie aan te jagen die wij

[0:21:52] willen.

[0:21:52] Maar als ik kijk naar de regels die er zijn bij aanbesteden, dan zie ik daar eigenlijk

[0:21:56] niks over true pricing, de klimaatdoelen of circulariteitsdoelen.

[0:22:00] Mijn vraag is, kan aanbesteden niet veel meer in die richting worden ingezet?

[0:22:04] Nog een hele specifieke vraag over de handreiking in de tenderkostenvergoeding en waarom die

[0:22:10] Tenderkostenvergoeding niet is opgesteld met de aanbesteedde diensten.

[0:22:13] En of de minister daar wellicht nog naar wil kijken.

[0:22:17] En dan moet ik even streng zijn over wat ik nog kan zeggen in de laatste 30 seconden.

[0:22:21] Dat gaat over marktordening. Hoe orden we onze markt?

[0:22:25] En wat je nu ziet, is dat de markt...

[0:22:27] Bijvoorbeeld een bedrijf als Unicorp, dat plastic recycelt.

[0:22:31] Helaas gered die het toch niet, omdat de markt wordt overspoeld door virgin plastic.

[0:22:34] Bijvoorbeeld omdat er fossiele subsidies zijn.

[0:22:36] En ik vraag me eigenlijk af of de minister nu vindt dat de markt voldoende zo geordend is...

[0:22:40] klimaatdoelen en circulariteitsdoelen halen, zodat we die industrie van de toekomst aan het bouwen zijn.

[0:22:46] En mijn vraag gaat ook over, want er staat iets in, er is een brief over aanbestedingsbeleid en

[0:22:51] over dat we weggeconcureerd kunnen worden door staatssubsidies uit bijvoorbeeld China en de VS.

[0:22:57] En mijn vraag is eigenlijk hoe de minister kijkt naar de Nederlandse economie en of dat niet op

[0:23:00] een aantal plaatsen op dit moment gebeurt, dat de Chinese en Amerikaanse bedrijven zijn die met

[0:23:04] behoorlijk wat staatssteun eigenlijk marktaandeel in Nederland veroveren ten koste van Nederlandse

[0:23:09] bedrijven die hard aan de weg timmeren.

[0:23:11] Dank u wel, voorzitter.

[0:23:13] Dank u wel. Dan gaan we naar mevrouw Zeedijk van Nieuw Sociaal Contract.

[0:23:18] Bedankt, voorzitter.

[0:23:21] Consumentenbescherming.

[0:23:22] Nou, we hebben het er al even over gehad.

[0:23:24] Ook een heel belangrijk onderwerp, want we zijn toch allemaal consumenten.

[0:23:27] Tenminste, als je beurs het toelaat.

[0:23:30] Want, voorzitter, net als de heer Thijssen al zei, te veel mensen komen aan het eind

[0:23:35] van de maand geldtekort en zijn aangewezen op de voedselbank in plaats van de supermarkt

[0:23:38] en op kleding van vrienden in plaats van het pakketje van Zolando.

[0:23:41] en op twee extra dekentjes op de bank in plaats van normale behagelijke temperatuur in huis.

[0:23:48] De afgelopen jaren zijn de prijzen van boodschappen en energie en benzine opgelopen.

[0:23:53] Als gevolg van de oplopende kosten van bedrijven, maar toch ook, zoals we het net al hadden over,

[0:23:58] niet zelden door toegenomen marktmacht.

[0:24:01] En we hebben eigenlijk ook nog een aantal extra vragen, vooral over dat toezicht door de ACM.

[0:24:10] Want New Social Contract vindt dat je dit probleem moet aanpakken met beter toezicht.

[0:24:14] En in het eindrapport van de ACM van 2020 kunnen we lezen dat de ACM eigenlijk meer

[0:24:19] gebruik wil gaan maken van een zekere afschrikkende werking hierin.

[0:24:24] En mijn vraag is dus ook, hoe zit het met dat voornemen?

[0:24:28] En waarom zien we dat eigenlijk niet terug in de cijfers van de rapporten van de afgelopen

[0:24:33] jaren?

[0:24:35] Niet dat die boetes per se omhoog moeten, maar je wil toch ergens terugzien als je iets wil afschrikken.

[0:24:42] Ik krijg van bedrijven regelmatig de feedback dat men zo blij is met de toezicht in Nederland ten opzichte van dat in andere landen.

[0:24:48] De ACM heeft veel kennis en is ook erg behulpzaam en duidelijk over wat de regels in Nederland zijn,

[0:24:54] maar dat soort signalen vind ik toch ook wel een beetje dubbel.

[0:24:57] Het mag wat ons betreft echt best wat meer schuren.

[0:25:00] Want waarom hebben we inderdaad dus die grote thema's niet teruggezien, zoals, ze zijn

[0:25:06] al benoemd, de krimpflaties, minder koekjes in je pakje, de beknibbelflatie, die had ik

[0:25:10] ook, minder dure ingrediënten in je pesto of je hazelnootpasta en de blijvend hoge benzineprijzen.

[0:25:19] En op dit moment bijvoorbeeld, als we op dit moment bijvoorbeeld de btw op boodschappen

[0:25:24] of energie zouden verlagen, dan zijn wij bang dat juist vanwege die marktmacht de kans groot is

[0:25:30] dat het geld alsnog in de zakken van grote bedrijven verdwijnt, simpelweg omdat zij de

[0:25:35] macht hebben om de prijzen niet veel later weer te verhogen. En is het daarom mogelijk om met

[0:25:42] toch aangescherpte sanctiewetgeving te komen om zeker te stellen dat een belastingvoordeel echt

[0:25:47] ten goede komt van de consument.

[0:25:50] Dan heb ik nog een tweede onderwerp.

[0:25:53] Ik wil graag ingaan op de beleidsregel en de ministeriële regeling van de CBS.

[0:25:59] Als wiskundige heb ik de afgelopen 25 jaar gewerkt in en leiding gegeven aan teams die

[0:26:04] mijn data verzamelden, analyseerden en aanleverden aan andere teams.

[0:26:08] En één ding was altijd hetzelfde.

[0:26:09] Als je je werk goed doet, dan doe je het in ogen van klanten altijd te weinig met data.

[0:26:15] en er zijn altijd andere teams die het graag van je zouden willen overnemen.

[0:26:20] Data is nu eenmaal vaak impactful en steeds meer big business.

[0:26:24] We moeten die kritiek van stakeholders om het CBS heen dus toch op zekere hoogte maar voor lief nemen.

[0:26:32] Ik vind dat je de CBS de ruimte moet geven om binnen de grenzen van het budget invulling te geven aan haar wettelijke taak.

[0:26:39] En als het meerjarenprogramma en de werkprogramma's ver genoeg vooruit worden gepubliceerd,

[0:26:43] dan zou iedere marktpartij daarop moeten kunnen anticiperen.

[0:26:47] Daar zijn geen extra regelingen voor nodig.

[0:26:50] En als de beleidsregel en de ministeriële regeling dan ook nog eens aanleiding geven

[0:26:53] tot meer juridisch getouwtrek, zou ik zeggen intrekken.

[0:26:56] Ik ben benieuwd hoe de minister dat ziet en wat zouden de nadelen daarvan zijn?

[0:27:03] Uitstekend. Dank u wel.

[0:27:04] Ik kijk even. Er zijn geen vragen.

[0:27:05] Dan gaan we naar mevrouw Van Dijk van het CDA.

[0:27:09] Dank u wel, voorzitter.

[0:27:10] En tijdens de voorbereiding dacht ik wel, de minister zal misschien wel heel veel naar Europa toe moeten,

[0:27:16] want heel veel regelgeving die in de weg zit of waar onze consumenten indirect last van hebben,

[0:27:22] die komen toch wel vanuit Europa.

[0:27:24] Dus daar zit wel een zorg wat ons betreft.

[0:27:26] Wat kunnen we snel, relatief snel regelen voor onze consumenten en hoe kunnen we dat doen?

[0:27:31] Ten eerste de verkoop aan de deur en via de telefoon.

[0:27:33] De collega van PvdA GroenLinks had er ook al over.

[0:27:36] Wij vinden het goed dat er stappen worden gezet om dit aan te pakken,

[0:27:38] maar de minister constateert zelf ook al dat een Kamer meerderheid nog verder wil gaan

[0:27:42] via de motie Bondwal-Kreuger voor het algemeen of seksueel verbod.

[0:27:46] De minister doet alleen niets met die constatering en verwijst aan het euro naar Europa.

[0:27:50] En dat verbaast mij, want er loopt een procesverwijzing van de e-privacy-richtlijn

[0:27:54] en zij kan het punt hier toch gewoon meenemen.

[0:27:57] Hoe staat het daarmee in Europa?

[0:27:58] Is er een meerderheid van de lidstaten voor zo'n verbod?

[0:28:00] En natuurlijk ook voor ons als CDA is het belangrijk om oog te houden voor onze goede doelen.

[0:28:05] Ten tweede de prijs in de supermarkt.

[0:28:06] Er is een onderzoek gedaan naar territoriale leveringsbeperkingen,

[0:28:11] dus dure woorden voor wat gewoon betekent dat de prijzen in de supermarkten in Nederland

[0:28:14] onnodig hoger zijn dan in buurlanden.

[0:28:17] En de minister gaf aan positief te zijn over oplossingen, zoals een verbod op discrimineren

[0:28:21] naar vestigingsplaats en etiketten met een QR-code.

[0:28:24] En graag horen hoe het staat met de uitvoering van deze oplossingen en hoe consumenten dit

[0:28:28] gaan merken.

[0:28:29] We hebben het zojuist al gehad over de beknibbelflatie en wij vinden goede communicatie van producenten

[0:28:36] naar consumenten wel heel belangrijk, want wij denken inderdaad, zeker als je krap bij

[0:28:39] kast zit, dat je extra gaat letten op wat erin zit in relatie tot de prijs die je daarvoor betaalt.

[0:28:45] Voorzitter, dan het aanbestedingsbeleid.

[0:28:47] Het CDA vindt het onacceptabel dat buurtinitiatieven om bijvoorbeeld een wijk te verduurzamen de

[0:28:52] nek om worden gedraaid vanwege de aanbestedingsgrondslomp.

[0:28:55] Voorzitter, wijken en buurten zijn geen markten van vraag en aanbod, maar gebieden waar mensen

[0:28:59] samenleven en dingen voor elkaar doen.

[0:29:01] Is de minister het hiermee eens?

[0:29:03] Wij zouden het liefst zien dat het sociaal domein wordt uitgezonderd van de aanbestedingsplicht.

[0:29:07] Alleen, dit is nu volgens Europese regels helaas niet mogelijk.

[0:29:10] Is de minister het eens dat we dus moeten zorgen voor het aanpassen van die regels?

[0:29:14] En wil de minister zich op Europees niveau hiervoor inzetten?

[0:29:17] Maar heel veel kan ook wel.

[0:29:19] En we weten ook dat gemeenten ontzettend worstelen met hoe ze hiermee om moeten gaan.

[0:29:22] Dus ook zou ik graag willen vragen om onze gemeenten hierbij echt nog meer te gaan helpen.

[0:29:27] Zodat soms dingen die ze niet durven, omdat ze denken dat het niet mag,

[0:29:29] dat ze er toch wat meer lef in kunnen gaan tonen.

[0:29:32] Dan nog een tweede punt over aanbesteden.

[0:29:34] De Limburgse vlaai.

[0:29:36] Sinds januari is het officieel Europees erkend als streekproduct.

[0:29:39] Ik kom hier uit Limburg, veel mensen denken van wel, maar ik vind het wel mooi nieuws.

[0:29:43] Kunnen we dan nu ook gaan regelen dat deze producten worden uitgezonderd van de aanbestedingsregels,

[0:29:47] zodat de overheid deze officieel erkende producten makkelijk kan inkopen?

[0:29:51] Wat is hier voor de nationale ruimte en wat zou hier voor Europees moeten gebeuren?

[0:29:55] Voorzitter, ik heb een vraag over erfpacht.

[0:29:57] Ik weet dat het niet helemaal hier thuis hoort, maar toch.

[0:30:00] Want de ACM ontvangt heel veel klachten en handhavensverzoeken over de erfpachtstelsels

[0:30:06] van meerdere gemeentes.

[0:30:07] En ja, de ACM houdt toezicht op oneerlijke handelspraktijken, maar het aangaan van een

[0:30:12] erfpachtcontract is doorgaans ook verweven met de aanschaf van een hypotheek waar de

[0:30:16] AFM nu net weer geen toezicht op houdt.

[0:30:19] Maar ik heb dit onderwerp nu al een paar keer aan de orde gesteld, onder andere bij

[0:30:21] BZK en Financiën.

[0:30:23] Maar op de een of andere manier willen we niet verder gaan dan een handrekening voor

[0:30:26] gemeentes die dan ook nog steeds niet verplicht zijn.

[0:30:29] Voorzitter, dit is echt onvoldoende als je ziet wat er in sommige gevallen gebeurt met erfpacht

[0:30:33] en de belachelijke stijging waar inwoners mee te maken krijgen.

[0:30:37] De katers van de WFT zouden, wat ons betreft, uitkomst kunnen bieden en daarom is mijn oproep

[0:30:41] om met ACM, AVEM, Financiën en Middellandse Zaken om tafel te gaan om dit nou eens fundamenteel

[0:30:46] goed te gaan regelen voor onze consumenten.

[0:30:49] Graag een reactie.

[0:30:51] Dat is niet het einde nog, maar mevrouw Zeedijk heeft een vraag.

[0:30:56] Eigenlijk op het vorige punt, want mijn collega had over die Limburgse vlaai en ik hou ook

[0:31:03] erg van Limburgse vlaai, ook al kom ik ook niet uit Limburg.

[0:31:06] Maar recent, vandaag was ook in het nieuws dat de Europese wetgeving de rookworst in

[0:31:12] de weg zou staan.

[0:31:14] Dan ben ik erg benieuwd of mijn collega ook vindt dat we dan wanneer rookworst maar eens

[0:31:18] iets moeten doen.

[0:31:19] Volgens mij is dat geen officieel Europees erkend steekproduct.

[0:31:22] Nee, dat klopt. Maar het was wel Europese wetgeving die de rookworst waarschijnlijk in de weg zou kunnen staan.

[0:31:30] Ik heb helaas het artikel niet gelezen, maar ik ga het voor u lezen en ik ga erop reageren.

[0:31:36] Ik heb nog 15 seconden, maar ik wil nog heel even aandacht voor de uitvoering motie Bonderballen voor het verbod op lootboxes.

[0:31:44] Wij vinden dat de motie zoals die nu ligt onvoldoende wordt uitgevoerd.

[0:31:48] En waarom kunnen we niet gewoon voor Nederland regelen als het voor Europa langer duurt, zoals België dat ook doet?

[0:31:54] Want ook België ligt in Europa volgens mij en daar vallen lootboxes onder de gokwetsgeving.

[0:31:59] Dus dan wordt het al op nationaal niveau verboden.

[0:32:02] En ik zou het graag willen horen van de minister.

[0:32:04] Ik hoor en zie veel complimenten voor de diversiteit van uw inbreng.

[0:32:09] Mevrouw Vermetelen van de PVV.

[0:32:12] Ja, ik moet hier toch eventjes op reageren, want ik vind uw betogen over de streekproducten.

[0:32:16] Dat vind ik gewoon fantastisch.

[0:32:19] Alleen ik denk wel dat we dan een wildgroei gaan krijgen van streekproducten.

[0:32:23] Want er zijn er veel meer dan dat u zou denken.

[0:32:25] Behalve Limburgse vlaaien.

[0:32:26] We hebben worstenbroodjes, groffelkoeken.

[0:32:29] Ik denk tallozen Friese duimkus en eierballen.

[0:32:33] Ik weet niet wat er allemaal op die lijsten staan of wilde gaan staan.

[0:32:36] Maar ik denk dat het heel veel is.

[0:32:38] Ik vind het een heel sympathiek voorstel.

[0:32:43] Maar hoe ziet mevrouw Van Dijk dit, als we dus heel...

[0:32:48] Ik denk dat alle streken dan komen met iets.

[0:32:51] Ik ben benieuwd hoe u daarnaar kijkt.

[0:32:54] Nou, daarom had ik ook juist de officieel Europees erkende streekproducten genoemd,

[0:32:59] omdat ik weet dat er heel veel streekproducten zijn.

[0:33:01] Ik denk dat ieder dorp er wel een stuk of vijf tot tien heeft, mijn gemeente ook.

[0:33:06] Dus daarom had ik me daar ook toe beperkt.

[0:33:13] Anders gaat dit bij landbouw waarschijnlijk lekker door.

[0:33:18] Er zijn geen verdere vragen, dan ga ik naar de heer Kisteman namens de VVD-fractie.

[0:33:23] Voorzitter, dank. Ik wil niet dat dit het rookworstdebat gaat worden.

[0:33:26] Dus we gaan het maar even ergens anders over.

[0:33:28] Sommige punten zijn al genoemd.

[0:33:30] Voorzitter, we beschermen onze consumenten in Nederland.

[0:33:33] Dat is een belangrijk thema.

[0:33:34] Er wordt al veel door de minister gedaan.

[0:33:36] En zoals mijn buurvrouw ook al zei, veel komt ook vanuit Brussel.

[0:33:39] Heb je een eurootje, please?

[0:33:41] Ja, voorzitter, daar gaat het langzaam.

[0:33:42] het verschil worden van wat de consument in Nederland meer betaalt

[0:33:45] dan die in Duitsland betaalt voor een fles cola.

[0:33:49] Territoriale leveringsverperkingen, en mijn buurvrouw zei het al,

[0:33:51] worden steeds beter zichtbaar en onze consumenten zijn hier de dupe van.

[0:33:55] Zeker in een tijd waarin toch al veel goederen en diensten duurder zijn geworden.

[0:33:59] Uit onderzoek van EcoRice blijkt zelfs dat 100%

[0:34:02] van aan het onderzoek deelnemende supermarkten DCT en LB's herkennen.

[0:34:06] Voorzitter, ik heb hierover een aantal vragen aan de minister.

[0:34:09] Welke conclusies zijn er uit het evenement gekomen

[0:34:12] dat de minister op 29 november heeft georganiseerd met haar ministerie in Brussel.

[0:34:17] Hoe staat het met de tussenstap om eerst in de Benelux de TLB te beperken?

[0:34:21] Hoe snel kan het daarna worden opgeschald naar Europa?

[0:34:23] En welke stappen zijn hier al voorgenomen?

[0:34:26] Daarnaast wil ik de minister vragen hoe zij de door Eco-Rise aangedragen

[0:34:30] oplossingsrichtingen voor het beperken van TLB staxeert

[0:34:32] en of zij bereid is hier in de praktijk mee aan de slag te gaan.

[0:34:36] Ook blijkt uit dit onderzoek dat als TLB's verboden zouden worden,

[0:34:39] dat etikettering in de weg gaat zitten.

[0:34:41] Een van de nadelen zou zijn dat consumenten niet allemaal digitaal vaardig zijn.

[0:34:46] Een goed punt.

[0:34:47] Ik kan u echteruit ervaring vertellen dat op het etiket van een stuk gevuld speculaas

[0:34:51] van een omwachtelijke bakker ongeveer 25 ingrediënten komen te staan.

[0:34:56] Met alle andere wettelijke verplichtingen die er op het etiket vermeld moeten worden,

[0:35:00] wordt het etiket zo groot dat het nog groter is dan het product zelf, of het lettertype

[0:35:04] zo klein dat de consument het niet eens meer kan lezen.

[0:35:06] Op termijn zal de QR-code dus een uitkomst bieden om deze vele informatie kwijt te kunnen.

[0:35:13] Kan de minister aangeven welke stappen er al zijn gemaakt met het mogelijk maken van een

[0:35:17] QR-code op het etiket?

[0:35:19] Zijn er voorbeelden van andere landen waar de QR-code op de verpakking al wel wordt toegestaan?

[0:35:24] Zo ja, trekt de minister ook samen met haar collega's op om in Europa tot één wetgeving

[0:35:28] hierin te komen?

[0:35:30] Voorzitter.

[0:35:31] We staan momenteel voor veel opgaves en verwachten daarin veel van onze ondernemers.

[0:35:36] Overheden hebben de mogelijkheid hier het goede voorbeeld te geven, maar dit blijkt in de

[0:35:39] praktijk nog lang niet altijd het geval.

[0:35:42] Zo was ik recent bij een bouwbedrijf dat al volledig zero-emissievrij aan het werk kan.

[0:35:46] Hier behoorlijk voor heeft geïnvesteerd, maar echter nog met regelmaat een aanbesteding

[0:35:50] vanuit de overheid niet krijgt omdat ze simpelweg duurder zijn.

[0:35:54] Voorzitter, is de minister het met mij eens dat overheden in deze hele transitie een voortrekkersrol

[0:35:58] hebben en een aanbesteding niet alleen moet kijken naar de prijs, maar meer naar de opgaves

[0:36:02] waar wij voor staan?

[0:36:04] Is zij bereid met overheden hier afspraken over te maken?

[0:36:08] Dan innovatief inkopen door overheden, voorzitter.

[0:36:11] Nog zo'n kans voor de publieke sector, waarin zij een voortrekkersrol heeft.

[0:36:14] Een mooi voorbeeld is Rijkswaterstaat, maar zij lijken daarin redelijk uniek.

[0:36:18] In 2021 is de werkgroep innovatiegericht inkopen door de minister opgericht.

[0:36:23] En in 2022 kwamen zij met een rapport over de knelpunten en hun adviezen.

[0:36:27] Mijn vraag aan de minister is wat zij met deze adviezen heeft gedaan.

[0:36:30] En ik kan me voorstellen dat het bij kleine overheden innovatief inkopen een grote uitdaging

[0:36:35] is.

[0:36:36] Ik zou graag willen weten hoe de minister dit meer kan verankeren, zodat dit standaardbeleid

[0:36:40] gaat worden bij de publieke sector.

[0:36:42] Voorzitter, daarnaast zien we nog met regelmaat dat het publieke sector werk uit de handen

[0:36:46] van onze ondernemers houdt.

[0:36:48] Als ondernemer snapt u dat ik van mening ben dat als een ondernemer iets kan doen en wil

[0:36:52] uitvoeren, zij deze kans moet krijgen en overheden een stap terug moeten doen.

[0:36:58] Toch zien we dat nog lang niet altijd gebeuren.

[0:36:59] Deels onbewust, deels bewust.

[0:37:02] Mijn vraag aan de minister is hoe zij ervoor kan zorgen...

[0:37:05] dat er bij al onze overheden meer bewustzijn van hun rol gaat komen.

[0:37:09] Zou het niet standaard moeten worden voor overheden...

[0:37:11] dat er bij mogelijke commerciële activiteiten...

[0:37:13] eerst gekeken wordt naar de ondernemers...

[0:37:15] of zij het kunnen en willen uitvoeren...

[0:37:17] en dan pas naar het publieke sector?

[0:37:19] Ik ga afronden.

[0:37:21] Ik ben een beetje zoekende hoe we dit in het DNA van onze overheden gaan krijgen.

[0:37:25] Zoals de minister weet, ligt er een aanpassing in de wet, markt en overheid voor.

[0:37:28] Maar ook daar zal bewustwording bij overheden essentieel blijven.

[0:37:32] Hoe gaan we het voor elkaar krijgen dat het publieke sector eerst naar onze ondernemers

[0:37:35] kijkt, zonder dat we er allemaal nieuwe wetten voor moeten optuigen?

[0:37:38] Daar wil ik het graag bij laten.

[0:37:40] Dank u wel.

[0:37:42] Een vraag van de heer Thijssen.

[0:37:47] Mijn collega van de VVD had het over innovatieve inkopen en het aanbestedingsbeleid van de

[0:37:51] overheid.

[0:37:52] Volgens mij is het heel belangrijk om Nederlandse ondernemers te helpen.

[0:37:55] Nou is er vrij breed gedragen door wetenschappers, bedrijven, jongeren, dat de investeringen van de toekomst moeten gaan over klimaatneutraal en circulair, want dat is de industrie van de toekomst.

[0:38:07] Maar daar zien we in het aanbestendingsbeleid vrij weinig van terug.

[0:38:10] Dus is de VVD het met GroenLinks PvdA eens dat het goed zou zijn als ook daar richtlijnen voor komen of eisen worden gesteld aan hoe we aanbesteden als overheid?

[0:38:19] Volgens mij gaf ik dat ook min of meer net aan in mijn verhaal, toch?

[0:38:26] De heer Kisteman had het letterlijk over een voortrekkersrol in de zero-emissie.

[0:38:30] Maar misschien dat er nog een verdiepende vraag is op dat punt.

[0:38:33] Nee, ik hoor dat graag.

[0:38:34] Het is muziek in mijn oren.

[0:38:37] Uitstekend.

[0:38:38] Dan mag de heer Kisteman omgeven.

[0:38:38] Mag de heer Kisteman omgeven dat hij het met me geëenst heeft vandaag gekeerd?

[0:38:42] Nou, dan zijn we het hier over eens.

[0:38:43] Dat is wel mooi.

[0:38:46] Fantastisch.

[0:38:47] Dan ga ik proberen de heer Thijs nog meer te bedienen bij de inbring van mijnzijde.

[0:38:51] Maar dan geef ik hem in ieder geval het voorzitterschap.

[0:38:54] Dank u wel, meneer Sneller.

[0:38:55] En aan u het woord voor uw eerste inbring.

[0:38:59] Dank, voorzitter.

[0:39:00] En volgende keer zit ik niet meer voor, want dan is het kaas allemaal van je brood gegeten

[0:39:04] met deze mensen.

[0:39:06] Voorzitter.

[0:39:07] Je kan niet verliefd worden op de interne markt, zei Jacques Delors in 1988.

[0:39:12] En Jacques Delors was een van de sleutelfiguren uiteraard in de geschiedenis van de Europese

[0:39:15] Unie.

[0:39:16] Maar ik denk dat hij niet helemaal gelijk heeft gekregen.

[0:39:19] Omdat volgens mij, als je mensen vertelt dat ze van hun jaarinkomen ongeveer twee werkweken

[0:39:25] te danken hebben aan de interne markt, dan vinden ze dat volgens mij een heel aantrekkelijk

[0:39:28] verhaal.

[0:39:29] En steeds meer mensen, zeg ik ook tegen collega Van Mettelen, zien dat.

[0:39:33] En dan te bedenken dat die Europese gemeenschappelijke markt nog verre van voltooid is.

[0:39:38] Dus ik ben ook benieuwd, het rapport van Letta, of dat is uitgekomen, of de minister al kans

[0:39:42] heeft gezien dat te lezen, en welke onderdelen zij vindt dat we mee aan de slag zouden moeten.

[0:39:47] Voorzitter, toch heeft de vrije markt een beetje last van een imagocrisis, terwijl veel

[0:39:51] van de verwijten aan de vrije markt helemaal niet gaan over een vrije markt. Want, in het

[0:39:57] lesboek staat, in een markt met perfecte concurrentie maakt op de lange termijn geen enkele aanbieder

[0:40:02] winst. Sterker nog, vaak bedoelen de grootste tegenstanders van marktwerking eigenlijk dat

[0:40:07] ze meer marktwerking willen in plaats van minder. En dat is inderdaad ook waar de actieve en

[0:40:13] sterke marktmeester de ACM bijvoorbeeld in het spel komt om te zorgen dat marktpracht

[0:40:17] niet geconcentreerd wordt en betwistbaarheid bevorderd wordt.

[0:40:21] En daarom vond ik het zo mooi om te zien dat zowel in Amerika

[0:40:24] de attorney general Garland over richting Apple gaat procederen,

[0:40:29] maar ook wat vestager doet.

[0:40:30] En hoop ik ook dat we van deze minister snel een reactie krijgen

[0:40:34] op het onderzoek van de Universiteit van Tilburg met een aantal aanbevelingen

[0:40:37] om inderdaad ook voor onze ACM te zorgen dat ze actiever kunnen handhaven

[0:40:42] en niet alleen het instrumentarium kunnen verbreden,

[0:40:44] maar ook de criteria wanneer ze kunnen gaan handhaven worden geüpdate.

[0:40:49] En ik ben blij om te horen dat dat zoveel belangstelling heeft in deze commissie.

[0:40:53] Dan die territoriale leveringsbeperkingen.

[0:40:56] Het is zojuist al uitgelegd, weer fantastisch dat daar weer een of andere

[0:40:59] ingewikkelde term voor is bedacht, terwijl daarachtervandaan eigenlijk een

[0:41:03] potentiële winst van ongeveer 28 miljard voor de consument tevoorschijn komt.

[0:41:08] Dat is wel de bovengrens van de verwachtingen, maar de midden zit op

[0:41:12] 14 miljard voor alle Europese consumenten, volgens het Europese Commissierapport daarover.

[0:41:17] Dus ik sluit me graag aan bij de vragen van de heer Kisteman en mevrouw Van Dijk daarover.

[0:41:22] Maar ook waarom nou de Benelux als daar niet de voordelen kunnen worden gevonden en niet een

[0:41:26] kopgroepbenadering die juist wel Duitsland, Frankrijk bijvoorbeeld zou mee trekken?

[0:41:31] En ik denk dat dat heel goed zou zijn.

[0:41:33] Dan, voorzitter, een tweede verwijt aan de markt is het geen oog hebben voor de negatieve

[0:41:38] gevolgen voor klimaat en natuur bijvoorbeeld.

[0:41:41] Zogenaamde negatieve externaliteiten, waar de heer Thijssen ook al even over begon.

[0:41:46] En er is nog veel te doen en een groot deel daarvan moet in internationaal verband.

[0:41:50] Maar in Nederland kunnen we nu ook al veel doen.

[0:41:52] En er werd al wat gezegd over die enorme

[0:41:54] inkoopmacht die we hebben, 10 miljard voor het Rijk, 86 miljard.

[0:41:59] Maar die schattingen, die lopen tussen die brieven en tussen de verschillende

[0:42:02] professoren die je erover hoort, ook uiteen, tussen de 80 en 100 miljard.

[0:42:06] in ieder geval enorme bedragen die we, zoals het kabinet zelf in de inkoopstrategie schrijft,

[0:42:12] ook willen en kunnen inzetten als hefboom voor het realiseren van maatschappelijke doelen.

[0:42:18] En daarom was ik ook blij te horen wat collega's Kisteman en Thijssen daarover zeiden, omdat

[0:42:22] ik inderdaad denk dat we moeten kijken hoe we de relatief oneerlijke concurrentie van bedrijven

[0:42:27] die de CO2-prijs niet goed hebben ingeprijsd, natuur niet goed, te lage lonen, niet goed

[0:42:32] in de prijs hebben verwerkt, toch een gelijk speelveld kunnen geven,

[0:42:35] omdat het anders leidt tot oneerlijke concurrentie.

[0:42:39] En een goed voorbeeld daarvan is inderdaad true pricing.

[0:42:42] De gemeenteraadsfractie van D66 in Amsterdam heeft daar ook een initiatiefvoorstel voor geschreven

[0:42:46] om te kijken, kan dat nou niet ook door de gemeente Amsterdam verder?

[0:42:49] En ik zie geen reden waarom we daar niet in ieder geval op rijksniveau ook een pilot mee zouden doen.

[0:42:54] Er gebeurt al een hoop dat manifest voor verantwoord opdracht geven en inkopen

[0:42:59] heeft een aantal hele mooie uitgangspunten.

[0:43:00] Dit zou volgens mij een heel goed begin zijn om daar ook te zorgen,

[0:43:04] dat we daar ook met een eerste keer in ieder geval van een van die 170.000

[0:43:09] aanbestedingen die er per jaar worden gedaan, dat we daar ook een begin mee maken.

[0:43:16] Dank meneer Snellag.

[0:43:18] Ik zie geen interrupties, dus dan bent u weer voorzichtig.

[0:43:29] Kijk ik even door de TL buizen heen naar de klok.

[0:43:32] Dan beginnen wij tien over vijf weer.

[1:07:56] We zijn compleet en de minister is klaar om te beginnen met haar beantwoording.

[1:08:02] Dus ook al is het nog geen tien over vijf, stel ik voor dat we weer beginnen.

[1:08:06] Ik stel voor dat we de minister even een begin laten maken voordat wij allerlei interrupties

[1:08:10] doen.

[1:08:10] Ik wilde ze wederom niet maximeren, maar gewoon kijken hoe het debat gaat.

[1:08:15] Ik geef het woord graag aan de minister.

[1:08:17] In uw handen, voorzitter.

[1:08:19] Dank.

[1:08:21] Goed functionerende markten bieden consumenten keuzevrijheid, zorgen voor een gelijkspeelveld

[1:08:28] voor bedrijven en dragen bij aan belangrijke transities.

[1:08:33] Op zulke markten zorgen ondernemers voor innovatie en werkgelegenheid, terwijl een sterke overheid

[1:08:39] staat voor duidelijke spelregels en handhaving.

[1:08:43] Goed functionerende markten zijn essentieel voor onze welvaart en ons verdienvermogen en

[1:08:48] Wij met z'n allen, ondernemers, consumenten, werknemers,

[1:08:52] plukken daar de vruchten van.

[1:08:53] Op Nederlands, Europees en ook op mondiaal niveau.

[1:08:56] En het is dus heel goed dat we vandaag weer spreken

[1:08:58] over de marktordening en consumentenbescherming.

[1:09:02] Er staan veel onderwerpen op de agenda en ik zal deze met u langslopen.

[1:09:06] En dan gaat het over de onderwerpen.

[1:09:08] Ik heb ze als volgt geordend.

[1:09:10] Consumentenbescherming, marktordening, aanbesteden

[1:09:12] en een aantal aanverwante onderwerpen.

[1:09:15] Dus dan begin ik met consumentenbescherming, voorzitter.

[1:09:19] Allereerst de vraag van mevrouw Van Metelen, die vroeg naar het right van repair, of ik

[1:09:24] het ermee eens ben dat er voor de implementatiewetgeving van de EU nog een wettelijk vastgestelde garantieperiode

[1:09:31] moet komen.

[1:09:33] De verplichting tot reparatie uit de richtlijn right to repair is niet gericht tot de verkoper,

[1:09:39] maar die is gericht tot een bepaalde groep producenten van ecodesign-producten.

[1:09:45] En die hebben de verplichting om na de wettelijke garantieperiode...

[1:09:49] tegen een redelijke vergoeding te repareren, op verzoek van de consument.

[1:09:53] En de verkoper staat daar dus buiten.

[1:09:55] En in het geval van een reparatie binnen de wettelijke garantietermijn door de verkoper...

[1:10:00] zal de garantietermijn met een jaar verlengd worden door de nieuwe richtlijn.

[1:10:04] En omdat we in Nederland een soort open norm hebben...

[1:10:07] open norm.

[1:10:08] Dat betekent dat het product zo lang moet meegaan als je dat redelijkerwijs mag verwachten.

[1:10:14] Zal die verlenging vaak al binnen die periode vallen en zeker niet tot een oneindige reparatieverplichting

[1:10:19] leiden voor verkopers?

[1:10:22] Een beperking, zoals wordt voorgesteld van de wettelijke garantietermijn tot twee jaar,

[1:10:26] doet dus eigenlijk geen recht aan die redelijke levensverwachting die je van veel producten

[1:10:31] eigenlijk mag verwachten.

[1:10:32] Overigens ligt de bewijslag bij consumenten om die langere garantietermijn te onderbouwen.

[1:10:39] Ik zal mij absoluut inzetten om de Europese garantietermijn van twee jaar te verlengen,

[1:10:48] omdat dit een prikkel kan geven tot het produceren van duurzame producten en een duidelijkere,

[1:10:54] gelijkere termijn voor iedereen.

[1:10:56] Dat is een antwoord naar mevrouw Van Metelen.

[1:11:01] Dan een vraag over goede doelen, telemarketing en comportage.

[1:11:06] Die kwam van de heer Thijs, als ik het goed heb.

[1:11:09] Ik vind dat consumenten zo goed mogelijk moeten worden beschermd.

[1:11:13] Aan de deur en aan de telefoon.

[1:11:14] En daar heb ik ook recent, gisteren eergisteren, een brief over aan uw Kamer gestuurd.

[1:11:19] Eenduidig beleid draagt bij aan de uitvoerbaarheid en ook handhaafbaarheid door de toezichthouder ACM.

[1:11:23] En daarom ga ik voor generiek beleid.

[1:11:26] Dat is in beginsel mijn uitgangspunt.

[1:11:27] Maar ik zal wel kijken hoe vanuit daar het beste kan worden omgegaan met goede doelen.

[1:11:33] En dat zal ik doen in gesprek met mijn collega Weerwind, want hij heeft namelijk een coördinerende

[1:11:38] verantwoordelijkheid voor filantropie.

[1:11:40] Ik denk wel voor de nuance dat het goed is om te noemen dat we recent ook een brief kregen

[1:11:44] van de Stichting Donateursbelangen, dat verraste mij namelijk wel enigszins, die vroegen die

[1:11:52] pleiten voor generiek beleid.

[1:11:54] Dus degenen die betalen pleiten voor generiek beleid.

[1:11:57] En eigen onderzoek van het ministerie heeft ook aangetoond dat de ergernis bij consumenten

[1:12:02] of ook donateurs hetzelfde is voor producten als voor goede doelen.

[1:12:07] Ik zal dat allemaal meenemen in het verder uitwerken hiervan, maar ik denk dat het voor

[1:12:11] de beeldvorming wel goed is om ook dit soort signalen te delen.

[1:12:16] Ten aanzien van de e-privacy-richtlijn, een vraag van mevrouw Van Dijk.

[1:12:19] Ja, bijzonder hè?

[1:12:22] Oh, sorry, ik reageer erop, voorzitter.

[1:12:28] Ik heb duidelijk gehoord dat we overgingen van de intro naar het blokje consumentenbescherming.

[1:12:32] Ik wou alleen niet na elk antwoord een uitgebreide vragenronde doen.

[1:12:37] Maar ik ga nu naar mevrouw Van Dijk en daarna kom ik terug bij mevrouw Van Metelen.

[1:12:41] Nee, dank u wel, voorzitter.

[1:12:42] Het gaat eigenlijk over de zin de ergernis hetzelfde is als voor goede doelen.

[1:12:46] En dan vraag ik me af, is dat afzonderlijk uitgezocht of is het gewoon ergernis,

[1:12:49] omdat mensen aan de deur komen, ongeacht wie het zijn?

[1:12:53] Zou die andere groep niet meer aan de deur komen?

[1:12:54] Maar dan is het helemaal niet erg dat die goede doelen aan de deur komen,

[1:12:56] want dan gebeurt het nog maar heel erg zelden.

[1:13:01] Volgens mij is het voor dit debat heel belangrijk om aan te geven

[1:13:03] dat we het gaan uitwerken, gaan onderzoeken.

[1:13:05] Persoonlijk, als ik kijk naar goede doelen,

[1:13:07] denk ik dat we goed in de gaten moeten houden dat het ergens over gaat.

[1:13:11] En ik waardeer ook heel erg de goede doelenorganisaties,

[1:13:14] dus dat we daar genuanceerd naar moeten kijken.

[1:13:16] Maar ook met name voor die nuance dacht ik dat het wel goed is om te melden

[1:13:19] dat ik die brief van de Stichting Donateurs Belangen heb ontvangen,

[1:13:21] wat mij eigenlijk enigszins verbaasde.

[1:13:24] Dan gaan we naar mevrouw Vermeter, die had een vraag over de Right to Repair.

[1:13:30] Excuus, voorzitter, maar ik dacht dat ik nog even moest wachten.

[1:13:35] Bedankt, minister, voor de beantwoording.

[1:13:39] Maar de retail is toch wel heel erg bezorgd.

[1:13:42] Ik hoor wat u zegt, dat het maar een bepaalde groep producenten moet zijn.

[1:13:46] Maar wat blijkt tot nu toe al, is vaak dat internationale leveranciers zich ermee afmaken.

[1:13:52] Die zeggen dan van nou, waar hanteren die twee jaar?

[1:13:55] En daarna ligt dus toch het probleem bij de winkelieren hier in Nederland, die dan toch

[1:14:00] maar die kosten op zich nemen om dan die goede verstandhouding te houden met die leveranciers.

[1:14:06] Dus daar wil ik toch wel even dat dat scherper staat.

[1:14:11] En als u gaat pleiten op Europees niveau om het te verlengen in plaats van die twee jaar,

[1:14:18] Dat denk ik dat het heel lastig gaat worden, want nagenoeg alle landen om ons heen hebben

[1:14:23] die twee jaar, op twee landen na, Ierland zes jaar, Finland drie jaar.

[1:14:27] Als dit niet lukt, kan de minister dan toch kijken dat dit gelijk getrokken kan worden

[1:14:33] voor Nederland, zodat er een gelijkspeelveld blijft?

[1:14:37] In algemene zin ben ik het helemaal eens met het belang van een gelijkspeelveld, dus daar

[1:14:40] zullen we ons ook aan zoveel mogelijk gaan committeren, omdat het uiteindelijk voor iedereen

[1:14:44] het beste is.

[1:14:44] Dus het voorbeeld van mevrouw Van Metele, dat er op die manier misbruik zou worden gemaakt

[1:14:50] van die regelgeving, dat baart mij dan ook zorgen.

[1:14:53] Volgens mij moeten we voor hier dan afspreken dat we dat heel goed in de gaten gaan houden.

[1:14:57] En ik zou eigenlijk de voorbeelden die misschien bekend zijn dan ook eigenlijk wel willen weten,

[1:15:02] want dat is niet wat we eigenlijk bedoeld hebben.

[1:15:04] Dus dan zijn we het niet goed aan het doen, zeg maar.

[1:15:06] Het moet zich richten op de producent.

[1:15:11] Dank u wel.

[1:15:19] Is het een idee voor de minister om dan een keer in gesprek te gaan met de brancheorganisatie in

[1:15:26] retail om dat eens goed te bespreken en te bekijken, want die hebben daar een heel dossier over?

[1:15:33] Die toezegging wil ik graag doen.

[1:15:36] De minister gaat door.

[1:15:39] Dan ga ik naar de vraag van mevrouw Van Dijk, CDA, over de e-privacy-richtlijn.

[1:15:44] Waarom ik niet meer doe richting die e-privacy-richtlijn, om die te gebruiken eigenlijk voor de regeling

[1:15:50] van het verbod op telemarketing.

[1:15:53] Dat voorstel voor die nieuwe e-privacy-richtlijn dat dateert van 2017 en dat voorstel zit nu

[1:15:59] al meerdere jaren in de triloogfase en er is eigenlijk nauwelijks, nou eigenlijk geen

[1:16:05] vooruitgang.

[1:16:06] En de nieuwe Europese commissie moet gaan bepalen of ze met een nieuw voorstel komt of dat de

[1:16:10] trilogen op basis van het oude voorstel worden doorgezet.

[1:16:14] En omdat dat eigenlijk een hele onduidelijke koers kent, zet ik me in, juist daarnaast,

[1:16:22] om de commissie te overtuigen, de nieuwe commissie te overtuigen, van het belang van een nationale

[1:16:27] mogelijkheid tot het verbieden van telemarketing, omdat er zo weinig progressie is met die e-privacy

[1:16:31] Ik vind de suggestie van mevrouw Van Dijk zeker zinvol.

[1:16:36] Dus ik zou naast onze eigen nationale aanpak zeker ook de e-privacy-richtlijn willen benutten.

[1:16:43] Alleen zie ik daar op dit moment zo weinig voortgang.

[1:16:48] Hetzelfde geldt voor lootboxes, als ik naar mevrouw Van Dijk reageer.

[1:16:54] Lootboxes worden grensoverschrijdend aangeboden.

[1:16:57] Daarom is het het meest effectief om ze op Europees niveau te verbieden.

[1:17:02] om die minderjarigen en volwassenen, het geldt over in de brede zin, beter te beschermen.

[1:17:09] De verwachting is dat de Europese Commissie dat verbod meeneemt in de uitkomsten van de

[1:17:13] Europese fitnesscheck, die zal in juni worden opgeleverd.

[1:17:17] En ik wilde eigenlijk die uitkomsten afwachten, om vervolgens te bepalen wat we er zelf mee

[1:17:21] kunnen doen.

[1:17:23] In beginsel ben ik echt best wel tegenstander van nationale koppen, omdat dat de interne

[1:17:29] markt zo ingewikkeld maakt.

[1:17:30] Maar dit is ook wel een belang wat verder gaat, dus misschien moeten we die uitkomsten even afwachten

[1:17:35] en dan kijken wat wij ermee doen.

[1:17:40] Dank u wel, voorzitter.

[1:17:41] Zou de minister ons daar actief over kunnen informeren op het moment dat je uitkomst er ligt?

[1:17:46] Want ik kan me zo maar voorstellen dat er misschien iets opschuift

[1:17:48] en dat wij op een gegeven moment het overzicht kwijt zijn.

[1:17:52] Voorzitter, ik zal de Kamer na de uitkomsten van die fitnesscheck informeren

[1:17:56] en ook het bruggetje maken met de lootboxes dan in die brief.

[1:18:01] Voorzitter, dan kom ik bij een vraag van de heer Kisteman

[1:18:04] over de territoriale leveringsbeperkingen, afgekort de TLB.

[1:18:08] Welke stappen er zijn gezet.

[1:18:10] Op verschillende manieren geef ik opvolging aan de onderzoeksresultaten binnen het Benelux van ECORES.

[1:18:16] Binnen het Benelux kijken we naar mogelijk verbod op TLB's en naar het gelijktrekken van de etiketteringsvoorschriften.

[1:18:24] Samen met België, Luxemburg en andere lidstaten probeer ik ook de Europese Commissie in beweging te krijgen om de TLB's aan te pakken.

[1:18:32] En dat is ook belangrijk, omdat met name de grote landen,

[1:18:37] dat het verschil met name daar zit.

[1:18:39] Dus ik kan het in Benelux regelen, maar dan pak ik minder effect

[1:18:41] dan als ik ook Duitsland en Frankrijk daarbij betrek.

[1:18:45] Een eerstvolgende mogelijkheid om dat te adresseren

[1:18:47] is de Raad voor Concurrentievermogen in mei.

[1:18:50] En ik ben ook ter voorbereiding daarop bezig met een position paper

[1:18:54] waarin de commissie wordt opgeroepen om die TLB's op te lossen

[1:18:58] via Europese instrumenten of regels.

[1:19:01] En ik ben dus nu andere landen aan het mobiliseren om mee te doen met die position paper, om

[1:19:06] dat statement te maken.

[1:19:08] En de wijze waarop je daar dan bijvoorbeeld invullings aan zou kunnen geven als commissie

[1:19:12] is door een verbod op het discrimineren naar vestigingsplaats in het handelsverkeer tussen

[1:19:16] bedrijven.

[1:19:18] Ook zal ik vragen, dat concept ligt al klaar in de position paper, vraag ik naar een onderzoek

[1:19:24] wat de kansen en risico's zijn van de digitale etiketering, dus bijvoorbeeld de QR-code

[1:19:29] waar we net over hadden.

[1:19:29] En zo'n onderzoek wil ik specifiek ook in Nederland uitvoeren,

[1:19:34] specifiek dus in relatie tot Nederlandse taaleisen voor producten.

[1:19:38] Ik ben daarover ook in gesprek met de minister van VWS,

[1:19:41] want die heeft een belangrijke rol daarbij als het gaat over informatie over voedsel.

[1:19:47] En dan ten aanzien van de QR-code, die pak ik gelijk er even bij.

[1:19:53] Ik ben niet bekend met landen die zelfstandige QR-codes op de verpakkingen toestaan.

[1:20:00] De verplichte voedselinformatie die moet op de verpakking staan in een taal die gemakkelijk

[1:20:05] te begrijpen is voor de consumenten van de lidstaten waar dat levensmiddel te koop is,

[1:20:11] dat staat in de verordening.

[1:20:13] En in Nederland is dat geregeld in warenwetbesluitinformatie levensmiddelen.

[1:20:18] Er staan in sommige gevallen nu wel QR-codes op de verpakking, bijvoorbeeld bij wijnflessen.

[1:20:23] Maar als je dat scant, dan krijg je meer informatie over de druivensoort en het wijnhuis, nog niet

[1:20:28] direct over de basisinformatie.

[1:20:31] Het is nice to know, maar niet to have, zeg maar.

[1:20:34] En dat betreft dus niet de verplichte voedselinformatie.

[1:20:37] Maar ook met dit onderwerp trek ik op met andere lidstaten, omdat het zeker de verwachting is

[1:20:42] – en dat deel ik met de heer Kisteman – dat die digitale informatievoorziening, zeker

[1:20:46] als meer mensen digitaal vaardig zijn, een belangrijke rol kan spelen bij de toegankelijkheid

[1:20:51] van die informatie.

[1:20:56] Wel een vraag.

[1:20:56] De heer Kisteman.

[1:20:57] Ik heb nog wel even één vraag, voorzitter.

[1:21:00] Er is in juni 2023 een motie geweest van onder andere mijn collega Van Kampen en De Groot.

[1:21:06] Dat verzoekt de regering te inventariseren welke wet en regeven voor betaalbaarheidset cetera.

[1:21:11] Dat is in juni vorig jaar.

[1:21:12] En als ik u zo hoor dan...

[1:21:14] Maar misschien begrijpt u het, ligt het wel een beetje stil allemaal.

[1:21:17] En u bent er wel bij.

[1:21:18] Het gaat niet heel snel.

[1:21:22] Misschien kunt u er iets meer mee op uitleggen nog.

[1:21:24] Maar ik heb niet het gevoel dat we nou echt lekker de vaart te vinden hebben met z'n allen.

[1:21:27] Maar misschien begrijp ik het verkeerd.

[1:21:30] Ik durf het bijna niet te zeggen, maar ik vond dat ik hier best wel tempo maakte.

[1:21:33] Maar dat ligt volgens mij ook een beetje aan het tempo in Europa.

[1:21:35] Dat is gewoon laag.

[1:21:38] Dus als je dan zegt in een jaar, dan denk je, had je het beter kunnen regelen.

[1:21:40] Ja, dat eens.

[1:21:43] Tempo is altijd goed.

[1:21:45] Maar we hebben in november een ronde tafel gehad.

[1:21:48] Ik heb brieven gestuurd.

[1:21:50] Ik heb landen gemobiliseerd.

[1:21:51] We hebben nu een aantal landen die meegaan in de lijn.

[1:21:55] U moet zich realiseren dat in november de woordvoerder van de betreffende commissaris

[1:22:00] van de Europese Commissie zei dat er echt absoluut geen draagvlak was voor deze regeling.

[1:22:05] Dat was ergens in het najaar november.

[1:22:07] En dat we inmiddels iets in gang hebben gezet waarbij er toch wel draagvlak lijkt te zijn

[1:22:10] om in te grijpen op dit domein.

[1:22:14] Dus ik zag dat wel als een stap voorwaarts.

[1:22:17] Maar goed, als de vraag van de heer Kisteman vooral bedoeld is om mij te motiveren om nog

[1:22:21] sneller te gaan, dan doe ik dat graag.

[1:22:23] Ik had net nog wat bedragen klaar liggen om te laten zien wat het verschil is van een

[1:22:30] potje conserven voedsel in België en Nederland.

[1:22:35] Dat schrikt je enorm.

[1:22:36] Het is misschien leuk om ze even te noemen.

[1:22:38] Maar ook van hazelnootpasta, het zijn een aantal producten die ik toegeven om te noemen.

[1:22:43] Coca-Cola in Nederland 1,72 en in Duitsland 1,08.

[1:22:49] Dat is echt een enorm verschil.

[1:22:51] In België zit het een beetje tussenin.

[1:22:53] Nutella betalen wij per kilo 7,29 euro.

[1:22:58] En in Duitsland 5,35.

[1:23:00] België zit het weer iets tussenin. 6,30.

[1:23:02] Maar Bonduel, Linze, dan stop ik ermee hoor, voorzitter.

[1:23:05] In Nederland per kilo 10,44.

[1:23:09] En in Duitsland 5,96.

[1:23:11] Dat is bijna de helft.

[1:23:12] Dus het is enorm.

[1:23:14] Het geldt overigens niet voor alle producten.

[1:23:17] Maar dit zijn wel zodanig ernstige verschillen...

[1:23:25] Ik bedoelde niet dat de minister niet snel genoeg haar best deed.

[1:23:29] Ik heb soms het gevoel dat het vanuit Europa niet lekker vaat zit.

[1:23:33] Omdat zij niet de behoefte hebben om dit te veranderen.

[1:23:36] De vaat zit er niet lekker in.

[1:23:38] Het is niks persoonlijks.

[1:23:41] Moeten wij op die manier optrekken totdat ze in Duitsland zeggen...

[1:23:45] Nederland, prima, we gaan het doen.

[1:23:47] Of zou er een andere manier zijn?

[1:23:50] misschien maar meer hard opdenkend.

[1:23:52] Ja, dit is een terechte vraag.

[1:23:54] Ik schetste ook in het antwoord dat we echt de commissie moeten overtuigen

[1:23:57] dat dit een onderwerp is dat leeft.

[1:23:59] Vervolgens moet je dat dan ook aantonen.

[1:24:02] En ik was met Benelux-landen al zo ver dat wij dat onderschreven.

[1:24:05] Dus dat traject lopen we sowieso.

[1:24:07] Het effect daarvan zal beperkt zijn.

[1:24:08] Dat blijkt ook wel uit de bedragen die ik noemde.

[1:24:10] Want je wil eigenlijk de grote landen erbij halen.

[1:24:12] Want daarmee is het verschil vaak het grootst.

[1:24:15] Dus ik bedoel, zeg maar, die ervaring.

[1:24:18] de ervaring van de Beneluxlanders.

[1:24:20] Als je daar iets zou neerzetten, zou je dat makkelijker kunnen overnemen in Europa,

[1:24:23] want het is niet genoeg om het probleem op te lossen.

[1:24:26] Dus dat is een beetje de strategie.

[1:24:27] Benelux pakken, omdat we daar al commitment hebben.

[1:24:29] Dat gebruiken we ook voor Europa.

[1:24:31] En daarnaast kijken welke andere lidstaten we kunnen mobiliseren

[1:24:34] om de commissie aan te zetten tot actie.

[1:24:37] Overigens stelde het mij gerust dat Letta in zijn rapport

[1:24:40] wel iets noemt over dit onderwerp.

[1:24:42] En dat geeft me dan wel weer wat meer munitie.

[1:24:48] Daarmee hebben we de vraag van mevrouw Van Dijk ook beantwoord over dit onderwerp.

[1:24:54] Dan de vraag over marktordening, voorzitter.

[1:25:00] Mevrouw Van Meteren vroeg naar de situatie rond staatsbosbeheer als ZBO.

[1:25:10] Over consumentenbescherming had ik wat gevraagd over krimpflatie, beknibbelflatie, gaiflatie.

[1:25:16] Die had ik in het mapje overig.

[1:25:19] O, oké. Dan wacht ik rustig af.

[1:25:21] Om de spanning op te bouwen voor het eind van dit debat.

[1:25:24] Dan gaan we naar Staatsbosbeheer.

[1:25:26] Staatsbosbeheer.

[1:25:29] Waarom nog niet ondernomen?

[1:25:30] Het convenant komt inderdaad van de staatssecretaris van Economische Zaken.

[1:25:33] Maar dat was in de tijd dat EZK en LNV nog één ministerie waren.

[1:25:36] En ondertussen ligt het onderwerp bij LNV.

[1:25:41] Het saaie zakelijke antwoord, maar daar komt meer,

[1:25:45] is dat staatsbosbeheer opereert binnen de wettelijke kaders van de wet, markt en overheid.

[1:25:50] De mededingswet en de wet voor zelfstandigingsstaatsbosbeheer.

[1:25:54] En formeel gezien, dus op basis van wat wij weten, functioneert dit kader naar behoren.

[1:26:01] Desalniettemin weet mevrouw Van Metelen ook wel dat als er signalen komen,

[1:26:04] denk ik dat we er naar moeten kijken.

[1:26:07] Ik zal dat dan bij mijn collega, de minister voor natuur en stikstof, nog eens aankaarten.

[1:26:12] Want zij is degene die erover gaat.

[1:26:15] Ik denk dat het in dat verband ook goed is om te kijken naar de behandeling van de wet,

[1:26:19] markt en overheid.

[1:26:20] Die ligt nu bij uw Kamer.

[1:26:21] Dat is overigens onder de regie van collega Velbrief.

[1:26:24] Wellicht dat het daar ook nog aan de orde zou kunnen komen.

[1:26:31] Wat u zegt, klopt maar gedeeltelijk.

[1:26:42] want als je in lijn met de motie Maswijk-Snijder-Haselhoff door zou trekken, dan zou de verkoop van

[1:26:49] hout door het staatsbosbeheer beperkt moeten worden tot hout uit de eigen gebieden.

[1:26:53] En dat wordt dus niet gedaan.

[1:26:55] Dus die motie is gewoon al aangenomen en dan moet dat dus gewoon opgehandhaafd worden.

[1:27:00] Dat moet gewoon gebeuren.

[1:27:03] Dus daar zou ik toch wel graag een antwoord van de minister op willen hebben, over hoe we daarmee verder gaan.

[1:27:10] Toen bestond NMV nog wel zelfstandig.

[1:27:14] Ja, voorzitter. Ik begrijp de vraag. Ik ga zorgen dat daar een reactie op komt.

[1:27:19] Dan ga ik bij de minister Natuur en Stikstof naar vragen om met name op die motie en de vraag even in te gaan.

[1:27:26] Dank aan de minister.

[1:27:27] Een vraag van GroenLinks, PvdA en D66 over in welke sectoren concurrentie nog meer onvoldoende is.

[1:27:41] Elektriciteit, WIC, tegen een aantal zaken werden genoemd.

[1:27:47] In welke andere sectoren ziet de minister dat het risico erg groot is?

[1:27:53] Ik herken dat er concurrentieverstoringen zijn die niet onder de huidige metadingens in cementen

[1:27:59] Daar is ook algemeen, de afgelopen maanden of jaar, met de toegenomen energiekosten met

[1:28:05] name, over gediscussieerd.

[1:28:10] Onderwerp van onderzoek zijn de concurrentieverstoringen door marktkenmerken zoals de hoge overstapdrempels,

[1:28:17] hoge toetreding of exit, barrières, informatieasymmetrie of lock-in-effecten.

[1:28:23] Wij weten met elkaar dat die effecten er kunnen zijn.

[1:28:27] Een voorbeeld betreft bijvoorbeeld de benzinemarkt, waar de ACM recent onderzoek naar heeft gedaan.

[1:28:34] We hebben inderdaad het rapport van de Universiteit van Tilburg, waarin ook wordt gekeken naar

[1:28:39] nieuwe mogelijkheden om hiermee om te gaan.

[1:28:41] Er wordt ook de nieuwe competition tool genoemd.

[1:28:44] Dat is een tool die meer bevoegdheden geeft aan de ACM om verbeteringen door te voeren

[1:28:50] in bepaalde markten, zonder dat er echt overtredingen zijn.

[1:28:53] Dus dat je meer gaat ingrijpen in het beter laten functioneren van de markt.

[1:28:57] Ik onderschrijf overigens het belang van zo'n tool.

[1:29:01] En die tool ligt zich dus op marktbrede concurrentieverstoringen die niet met het huidige instrumentarium

[1:29:06] kunnen worden aangepakt.

[1:29:09] Het is wel belangrijk, denk ik, dat we dan goede checks en balances hebben als we zo'n

[1:29:13] tool zouden invoeren.

[1:29:16] En ik heb begrepen dat de staatssecretaris, de heer Veilbrief, u zal informeren, de Kamer

[1:29:21] zal informeren in het tweede kwartaal.

[1:29:28] De heer Thijs op dit punt.

[1:29:31] Of het zit bij het kopje overig, dat weet ik niet, met alle inflatiewoorden.

[1:29:37] De collega Velbrief heeft daar inderdaad een toezegging op gedaan.

[1:29:41] Dat gaat ergens de komende tijd komen.

[1:29:43] Maar ziet de minister nu andere sectoren waar die verstoringen zijn,

[1:29:47] wat ook nog extra aandacht behoeft van ACM of van deze minister,

[1:29:51] om eventuele verstoringen van die concurrentie aan te pakken?

[1:29:56] Het is altijd heel gevaarlijk om uit een losse pols zomaar iets te noemen over sectoren.

[1:30:00] Ik probeer dat ook te objectiveren.

[1:30:04] Dus op het moment dat er klachten komen, aanwijzingen komen, gaan we er naar kijken.

[1:30:07] En dan hoort eigenlijk de ACM daarnaar te kijken.

[1:30:09] In ieder geval heeft de ACM onderzoek gedaan naar de benzinemarkt en heeft op een gegeven moment

[1:30:14] geconstateerd dat het instrumentarium onvoldoende was om daarop in te grijpen.

[1:30:17] Ik denk dat dat dan ook concreet genoeg aanleiding is om serieus te kijken aan een oplossing,

[1:30:22] omdat de benzinemarkt een enorme exposure heeft, heel veel impact heeft.

[1:30:28] Als er aanwijzingen zijn voor andere marktverstoringen,

[1:30:32] dan denk ik dat het goed is om dat bij de ACM te melden.

[1:30:34] Als daar onvrede is bij de commissie over de wijze waarop dat wordt opgepakt,

[1:30:38] dan ben ik de ontvanger van die klachten.

[1:30:40] Dus op die manier zou ik dat eigenlijk willen doen.

[1:30:44] Toch nog even, want we hebben dit debat toen even kort gehad met de staatssecretaris.

[1:30:48] En toen gingen we ook kijken naar elektrisch rijden bijvoorbeeld.

[1:30:50] want daar zijn ook vermoedens van, ja, gaat het nou allemaal helemaal goed.

[1:30:54] En we kunnen natuurlijk wachten op die klachten, maar kunnen we het niet omdraaien

[1:30:57] en aan ACM vragen van, goh, zie je nou meer sectoren

[1:31:02] waar er een dusdanige marktconcentratie is, wat extra onderzoek zou rechtvaardigen,

[1:31:06] zoals dat ook gedaan is voor de benzinemarkt?

[1:31:10] Ik begrijp dat er proactief nu een aantal onderzoeken lopen

[1:31:13] op de bankerenmarkt en ICT.

[1:31:16] Dus ik weet dat zij ook, dat zij het naar aanleiding van klachtenonderzoeken doet,

[1:31:21] maar dat ze ook aan de voorkant kijken welke markten ze gaan onderzoeken.

[1:31:24] Dus daar geven ze ook rapportages over.

[1:31:26] In hun jaarplan geven ze ook aan wat ze gaan onderzoeken.

[1:31:29] En ze leggen daar ook...

[1:31:30] Nou, ze rapporteren die onderzoeken ook.

[1:31:36] We houden hem hier even bij.

[1:31:37] En de heer Thijssen heeft een tweede termijn zo meteen.

[1:31:40] De minister gaat door met haar beantwoording.

[1:31:42] Voorzitter, een vraag van de heer Thijssen.

[1:31:45] Hoe de minister omgaat,

[1:31:47] hoe ik consumenten en boeren bescherm tegen marktmacht

[1:31:50] die een sector bij een paar grote partijen ligt.

[1:31:56] De ACM is momenteel bevoegd om op te treden in geval van misbruik door één onderneming.

[1:32:04] Misbruik van marktspositie.

[1:32:06] En daar waar problemen in de markt ontstaan door marktmacht bij meerdere ondernemingen,

[1:32:10] is het moeilijker voor de ACM op dit moment om op te treden.

[1:32:13] En daarom doen we, maar dat ligt in het verlengde van de beantwoording van de vorige vraag,

[1:32:16] ook onderzoek naar het invoeren van een instrument dat wat meer naar voren kan stappen,

[1:32:20] ook om deze situaties iets te kunnen betekenen.

[1:32:24] Een vraag van de heer Thijssen.

[1:32:26] Of ik vind dat de markt voldoende werkt om de circulariteitsdoelen te halen.

[1:32:35] Is het zo dat de Chinese, Amerikaanse bedrijven de Nederlandse markt veroveren met subsidies?

[1:32:42] Ik vind het heel belangrijk dat we oneerlijke concurrentie tegen gaan.

[1:32:45] Het is ook belangrijk om daartegen op te treden, dat gebeurt gelukkig ook.

[1:32:50] En ik ben ook blij dat er een foreign subsidies instrument is, wat ook nu wordt toegepast.

[1:32:54] Ik zie dat de Europese Commissie dat ook proactief nu doet, bijvoorbeeld met het voorbeeld van

[1:32:57] de Chinese douane-scanners.

[1:33:00] Het feit dat dat nu gebeurt, die regeling is er nog niet zo lang, geeft mij wel vertrouwen

[1:33:04] in dat we daar een instrument hebben dat daar iets in kan betekenen.

[1:33:10] Ten aanzien van de circulariteitsdoelen kom ik zo dadelijk nog even terug, want dan gaat

[1:33:13] het waarschijnlijk ook al een beetje over aanbesteden.

[1:33:15] Die lopen dan een beetje door elkaar heen.

[1:33:16] Maar daar kom ik zo nog op terug.

[1:33:19] Nog even op de verstoring, denk ik.

[1:33:21] Ja, nog even op deze verstoring, want een heel bekend voorbeeld natuurlijk in de duurzame

[1:33:26] energie is de zonnepanelenfabrikanten, die we tien, vijftien jaar geleden nog in grote

[1:33:30] getalen hadden in Europa, die allemaal zijn weggeconcureerd met gesubsidieerde panelen

[1:33:34] uit China.

[1:33:35] En nu zijn we allemaal afhankelijk van onze zonnepanelen, of voornamelijk afhankelijk

[1:33:38] van onze zonnepanelen uit China.

[1:33:39] En ik snap dat er nu in Europa stappen zijn gezet, maar mijn vraag is eigenlijk, is er

[1:33:43] nou zicht op bij deze minister waar dit soort verstoringen mogelijk zijn?

[1:33:47] Of gaan we wachten tot er weer een sector omvalt en zijn we dan te laat?

[1:33:51] Of is er nu proactief onderzoek naar waar

[1:33:54] proberen de Chinezen of misschien de Amerikanen

[1:33:59] marktaandeel te verkrijgen door staatsteun of subsidies?

[1:34:04] Nou voorzitter, met dit soort onderzoek is het natuurlijk altijd zo dat er wel een

[1:34:06] aanleiding moet zijn of een aanwijzing moet zijn dat er sprake is van

[1:34:10] van ongeoorlofte subsidies.

[1:34:13] En dat is ook te lezen in de toelichting bij deze voor een subsidieregeling.

[1:34:19] En dat kan bijvoorbeeld zijn dat de prijs gewoon heel onlogisch laag is.

[1:34:24] Dat daar een aanwijzing voor is dat die prijs gewoon nog niet eigenlijk op basis van objectieve

[1:34:28] gegevens op die manier tot stand heeft kunnen komen.

[1:34:30] Dan kan dat een aanleiding zijn voor de commissie om naar te kijken.

[1:34:33] Volgens mij doen ze het ook zo.

[1:34:34] Dus op het moment dat er een dumpingachtig vermoeden is, dan wordt daar naar gekeken.

[1:34:47] De afschrikwekkende werking van het toezicht van de ACM.

[1:34:49] Daar vroeg mevrouw Zeedijk naar.

[1:34:53] Afschrikkende of preventieve werking, dat is natuurlijk een belangrijk onderdeel van het toezicht van de ACM.

[1:34:59] En om die reden legt de ACM haar instrumentkeuze en prioritering daar waar mogelijk ook de nadruk op.

[1:35:07] Daar gebeurt best wel wat.

[1:35:08] Er zijn boetes opgelegd in alle toezichtdomeinen tegen kartels,

[1:35:12] misbruik van economische machtspositie, consumententoezicht en regulering van markten zoals energie en

[1:35:16] post.

[1:35:17] En ACM heeft haar boeteregels ook aangepast, waardoor de hogere boetes mogelijk zijn.

[1:35:23] Ook andere instrumenten dragen bij aan die afschrikwekkende werking.

[1:35:28] Bijvoorbeeld de onderzoeken die ze doen naar de redelijkheid van tarieven bij de energieleveranciers

[1:35:32] of een waarschuwing voor bedrijven op de balanceringsmarkt voor energie.

[1:35:36] Dus er is ook proactief een houding van de ACM om dat in te zetten.

[1:35:43] Veel besluiten eindigen natuurlijk bij de rechter.

[1:35:46] En dus een gedegen onderbouwing van elk besluit is dus cruciaal.

[1:35:50] En wat wel mooi is, is dat de ACM zelf in haar jaarverslag zegt over 2023...

[1:35:55] dat een voorzichtige toezichthouder haar werk niet goed doet.

[1:35:58] Wat hopelijk ook een motivatie is...

[1:36:01] om daar zelf in ieder geval het goede voorbeeld te geven.

[1:36:08] Dat is goed om te horen, dat ze dat zelf ook heel erg belangrijk vinden.

[1:36:13] Vinden ze zelf dat ze daar progressie in hebben gemaakt?

[1:36:15] En wat zijn de juiste indicatoren waar je dan naar moet kijken?

[1:36:19] Ik kan me voorstellen inderdaad dat de hoeveelheid boetes misschien niet de juiste indicator is,

[1:36:24] maar misschien iets van hoeveel rechtszaken je wint.

[1:36:26] Waar zou je nou moeten kijken om dat te ervaren?

[1:36:32] Hoe ze het zelf doen, dan is het jaarverslag van de ACM het meest aangewezen.

[1:36:37] die worden met uw Kamer gedeeld.

[1:36:38] En ik denk dat als er naar aanleiding daarvan vragen zijn, dat we dat kunnen bespreken.

[1:36:43] Wat de goede indicatoren zijn, ja, dan heb je het over het functioneren van de hele markt.

[1:36:47] En dan heb je het over alle indicatoren die we daar hier ook in dit debat, ook al door

[1:36:50] uw inbreng, voorbij hebben horen komen.

[1:36:53] En dat is het streven naar zo'n optimale markt waarin er producten tegen een redelijke prijs

[1:36:59] geboden kunnen worden die betaalbaar zijn voor consumenten.

[1:37:02] Daar is niet één wijsheid op vast te pinnen.

[1:37:05] Daar moeten wij met elkaar in dit parlementaire stelsel samen goed uit zien te komen.

[1:37:09] De ACM heeft daar een belangrijke rol in.

[1:37:12] Ik denk dat ik toch met die algemene bewoording deze vraag moet beantwoorden, want ik heb

[1:37:17] niet een rijtje indicatoren op baasheffel kunnen zeggen of het goed of slecht is.

[1:37:23] Met aanzien van de beleidsregel van het CBS, mevrouw Zedek ging met name over die beleidsregel.

[1:37:32] Ik deel niet de mening dat die regel niets toevoegt.

[1:37:35] Die beleidsregel regelt binnen welke procedurele randsvoorwaarden het CBS een wettelijke taak mag uitvoeren.

[1:37:41] En er worden ook processtappen genoemd die het CBS moet doorlopen als het een aanvraag krijgt

[1:37:46] voor aanvullende statistische dienstverleningen.

[1:37:48] Want daar hebben we het over.

[1:37:48] Wanneer doet het CBS het zelf en wanneer laten we het aan de markt?

[1:37:52] We hebben een evaluatie van Kwink gehad en die geeft aan dat de beleidsregel inderdaad

[1:37:57] verduidelijkt wat het CBS wel en niet mag.

[1:38:00] Het is wel zo dat wij, dat heb ik ook al eerder gedeeld met uw Kamer, dat we wel gaan kijken

[1:38:06] of het grensbedrag voor die aanvullende statistische dienstverlening, of dat misschien omhoog moet.

[1:38:14] Nu is het bedrag 10.000 euro, dat betekent dat bedragen, dus als de werkzaamheden onder

[1:38:19] de 10.000 euro liggen, dat het CBS die zelf mag doen, die onderzoeken, en daarboven dat

[1:38:24] het aan de markt is, om een balans te vinden tussen wat de markt kan, maar ook om gebruik

[1:38:28] te maken van de ervaring die er is met het CBS en tegen lage kosten dat onderzoek kan doen.

[1:38:35] Ik doe dus een onderzoek naar verhoging van het grensbedrag, ook mede naar aanleiding van

[1:38:39] de motie van de heer Vlag en Grimwis.

[1:38:42] Ik zal in het vierde kwartaal een rapportage daarover aan uw Kamer doen toekomen, voorzitter.

[1:38:50] Op dit punt nog mevrouw Zeedijk.

[1:38:52] Ik ben wel erg benieuwd wat de minister vindt wat de reden zou kunnen zijn waarom het CBS

[1:38:59] dat het niet aan die regels zou houden of dat het geen inbruik zou maken op de markt?

[1:39:12] Voor zover ik heb gezien, is het zo dat Quink dat niet aangeeft.

[1:39:18] Dus ik zoek even de achtergrond van de vraag.

[1:39:22] Ik zoek eigenlijk naar wat de regels precies toevoegen, waarom die echt nodig zijn,

[1:39:26] wat er misgaat als je die regels niet zou stellen.

[1:39:29] Ik ben voor vereenvoudiging namelijk van regels.

[1:39:34] Ja, voorzitter, ik ook. Ik zat even op een ander spoor.

[1:39:42] Ja, het is wel een grap. Meestal worden gevraagd op meer regels.

[1:39:45] Maar nu gaan we kijken naar...

[1:39:46] Ja, als er een vraag is, kijk eens kritisch of die beleidsregel wat toevoegt.

[1:39:49] Dan wil ik dat zeker doen.

[1:39:51] Ik bedoel, dat is een hele andere vraag. Die had ik ook niet zo gehoord.

[1:39:53] Maar dat doe ik met veel plezier.

[1:39:56] Ik vrees dat er...

[1:39:57] Ja, er waren klachten, krijg ik toegefluisterd.

[1:39:59] Maar dan gaan we kijken of het ook op een andere manier geregeld kan worden.

[1:40:02] Nee, mijn inbreng was echt.

[1:40:04] Er zijn altijd wel klachten.

[1:40:07] Maar je moet ook kijken naar...

[1:40:08] zeker in die dataomgeving.

[1:40:09] Dat is natuurlijk altijd spannend, wie levert welke data.

[1:40:12] Maar de vraag is of

[1:40:14] echt zoveel regels

[1:40:16] nodig zijn om...

[1:40:18] en of ze echt iets toevoegen,

[1:40:19] of je dan minder klachten krijgt.

[1:40:21] Voorzitter, ik word er helemaal blij van. Ik ga er heel graag naar kijken.

[1:40:26] Mevrouw Van Meter,

[1:40:27] u wordt er minder blij van?

[1:40:30] Ja, voorzitter, inderdaad. Ik heb daar toch wel een vraag over.

[1:40:35] In de begroting van 2023 wordt er voor 40 miljoen aan aanvullende statistische diensten begroot.

[1:40:45] Er is in 2019 een motie aangenomen van de Bergwiersma voor het tegengaan van

[1:40:50] oneerlijke concurrentie door het CBS.

[1:40:53] Ook al komt door het rapport van Quink eruit dat het eigenlijk allemaal wel goed gaat.

[1:41:00] Het is meer het gevoel dat er leeft.

[1:41:03] Is de minister dan bereid om in de gesprekken over de relatieverbetering — die vragen ze eigenlijk,

[1:41:08] ook in het rapport van het CBS — aan te grijpen en dan toch ook nog eens grondig te kijken hoe dat zit

[1:41:15] en daarbij ook de doelen van die motie van Van den Bergh-Wiesma te betrekken, om te kijken hoe

[1:41:21] dat daadwerkelijk gaat?

[1:41:24] Aangezien het CBS 40 miljoen euro heeft begroot, dat is een flinke groei ten opzichte van 2022.

[1:41:31] Hoe ziet de minister dit?

[1:41:34] En kunt u die verwachte groei toelichten?

[1:41:39] Ja, voorzitter.

[1:41:40] Ik denk dat ik de vraag begrijp.

[1:41:42] En ik zeg ook toe dat ik dat gesprek ga voeren.

[1:41:46] Ik kan daar zelf nu wel een verklaring voor geven.

[1:41:48] Want ik denk dat we in algemene zin steeds meer data gebruiken.

[1:41:51] En dus ook dat dat de toename is.

[1:41:52] Maar dat is mijn eigen invulling.

[1:41:54] Ik denk dat ik dat moet toetsen.

[1:41:56] Overigens leggen zij daar ook wel verslag over.

[1:41:59] Doen zij er ook verslag over.

[1:42:00] Dus ik denk dat het goed is dat ik terugkom op, dat ik dat ook schriftelijk doe, even aangeef

[1:42:05] hoe er wordt omgegaan.

[1:42:05] Maar dat zal ik sowieso doen, omdat ik natuurlijk dat onderzoek doe naar dat grensbedrag, dat

[1:42:10] ik zou kijken naar of de beleidsregel op alle vlakken nodig is.

[1:42:13] Ja, hij is nodig om dat grensbedrag vast te leggen, maar de vraag is of het op alle vlakken

[1:42:16] nodig is.

[1:42:17] En drie, het onderdeel van mevrouw Van Metele, wat zij nu noemt, om even goed te kijken of

[1:42:21] alles nodig is, of dat inderdaad dan wel de goede verdeling is, want dat best wel over

[1:42:28] veel kosten gaat.

[1:42:32] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:42:34] Dank de minister.

[1:42:36] Het is bekend dat er een rechtszaak ook loopt.

[1:42:40] Er komt een hoger beroep met het bedrijf Data & Insights Network.

[1:42:47] Volgens mij is het hoger beroep op 11 juli.

[1:42:49] Dus ik denk dat het heel slim zou zijn dat we ook gewoon even gaan kijken hoe dat gaat lopen.

[1:42:54] Want als dat natuurlijk in het voordeel van het bedrijf gaat uitvallen, wordt het een hele andere situatie.

[1:43:00] Dat ben ik volledig eens, voorzitter.

[1:43:01] Mevrouw Van Meenten, laten we dan ook even wachten tot dat hoge broedboek is geweest,

[1:43:04] voordat we erop terugkomen, zodat we die uitkomst meenemen.

[1:43:09] Voorzitter, dan maak ik de stap naar een vraag van mevrouw Van Dijk van CDA.

[1:43:13] De vraag was of ik het ermee eens ben dat we regels in de sociaal domein moeten aanpassen.

[1:43:20] De Nederlandse overheid is op basis van de Europese regelgeving vrij om te kiezen hoe ze het sociaal domein inricht.

[1:43:27] En dat concludeert ook de minister van VWS in een brief van 17 april over de motie van Van Dijk,

[1:43:31] over aanbesteden en zorgen, is mevrouw Van Dijk uiteraard bekend.

[1:43:35] Op het moment dat overheden kiezen om diensten aan anderen uit te besteden,

[1:43:40] hebben ze meerdere opties.

[1:43:41] Ze kunnen kiezen voor een open house constructie, zoals bijvoorbeeld

[1:43:43] met de thuiszorg gebeurt.

[1:43:45] Aanbesteden, subsidiëren of inbesteden, zelf doen.

[1:43:47] En indien wordt gekozen voor aanbesteden, dan moeten ook de aanbestedingsregels

[1:43:51] worden gevolgd.

[1:43:53] Voor een gedeelte van het sociaal domein geldt al een verlicht regime.

[1:43:58] Zoals de minister van VS ook heeft aangegeven is dat het kabinet de vrijheid wil laten bestaan

[1:44:04] en een inzet op meer ruimte voor samenwerking, partnership met ruimte voor een dialoog.

[1:44:09] Het huidige palet aan instrumenten zorgt ervoor dat we de passend zorg- en ondersteuningslandschap

[1:44:18] kunnen hebben.

[1:44:24] Dank u wel, voorzitter.

[1:44:26] Ik gaf aan dat ik weet dat er bepaalde ruimte is en dat partijen het soms spannend vinden om die ook maximaal te benutten.

[1:44:34] Zou de minister daar ook nog even op alleen gaan?

[1:44:37] Of we beter kunnen ondersteunen, communiceren en ze daarbij kunnen helpen?

[1:44:43] Als we het hebben over de aanbestedingsrol van de gemeente in dit geval als het gaat over sociale dienst, bijvoorbeeld op het gebied van de jeugdzorg,

[1:44:51] Kijk ik even naar mevrouw Van Dijk, voorzitter.

[1:44:54] En breder helemaal het sociaal domein.

[1:44:56] Dan begrijp ik volledig.

[1:44:57] Ik denk dat in algemene zin overheden de plicht hebben om goed samen te werken met de ondernemers

[1:45:05] die het aanbod doen.

[1:45:05] Daar is ook het hele programma Beter aanbesteden voor ingericht.

[1:45:08] Dat onder leiding van en onder regie van de Piano wordt uitgevoerd.

[1:45:12] Wat met name, dat hebben we ook verlengd dat programma nu, met name bedoeld is ook om die

[1:45:18] dialoog beter tot stand te brengen.

[1:45:20] Daar zijn goede voorbeelden, maar er is ook nog best wel veel te winnen.

[1:45:23] Dus in die zin denk ik dat we daar aandacht voor moeten blijven houden.

[1:45:29] Voorzitter, en dan kom ik bij het onderwerp van erfpacht.

[1:45:36] Ja, dat is even een onderwerp dat valt onder verantwoordelijkheid van de minister van BZK.

[1:45:41] Het probleem is natuurlijk altijd met dit soort vragen.

[1:45:43] Zo wil ik er ook niet van afkomen dat je van het kastje naar de muur wordt gestuurd.

[1:45:47] Maar misschien even een paar dingen.

[1:45:48] Erfpacht toegepast door gemeenten valt onder verantwoordelijkheid van BZK.

[1:45:51] Het is geen financieel product en het valt dus niet onder de WFT.

[1:45:55] Voor de volledigheid van dit debat is het toch goed om te melden dat in 2021 een debat heeft

[1:46:01] plaatsgevonden naar aanleiding van een initiatiefnota van het Kamerlid Courthouse over erfpacht.

[1:46:07] En naar aanleiding van de aangenomen moties heeft u, de Kamer, begin 2023 een onderzoek

[1:46:15] naar de algemene erfpachtbepalingen ontvangen en naar hoe de consumentenbescherming daarin

[1:46:20] is geregeld.

[1:46:21] Er wordt gewerkt aan een handreiking.

[1:46:24] En die schijnt binnenkort, maar ik begreep zelfs heel binnenkort, aan de Kamer gezonden.

[1:46:30] En daar zal de minister van BZK een voorstel doen voor het vervolgproces.

[1:46:33] En dat is de informatie die ik daarin heb.

[1:46:35] En ik was zelf ook op zoek, in de voorbereiding van dit debat, van oké, dan komt dadelijk die handreiking.

[1:46:42] Maar hoe ga je daar nou als samenleving mee om, hè?

[1:46:47] En in beginsel is dit natuurlijk een publiekrechtelijke instrument.

[1:46:51] Dus het ligt eigenlijk bij de gemeenteraden om daar de gemeente op aan te spreken en te

[1:46:57] toetsen of die handreking dadelijk, als die goed genoeg is, goed wordt geïmplementeerd

[1:47:01] en goed wordt gehanteerd.

[1:47:03] Als je daar als individu een probleem mee hebt, maar dit is een formeel antwoord, want ik

[1:47:07] denk dat het in de praktijk niet zo gaat, kan je daar een proces over aanspannen, maar

[1:47:11] dat is nogal wat.

[1:47:12] Dus mijn voorstel is wel om aan uw commissievoorzitter dat voorstel van BZK af te wachten en dan te

[1:47:22] kijken welk vervolgproces hij daarin voorstelt, maar ik loop er niet voor weg.

[1:47:26] Dus op het moment dat het onvoldoende handvatten geeft voor verbetering of voor goede rechtsmiddelen,

[1:47:32] want daar gaat het eigenlijk over, de goede rechtspositie, goede bescherming, dan ben ik

[1:47:36] ook aanspreekbaar in algemene zin op dat onderwerp.

[1:47:43] Ik snap het antwoord aan de ene kant wel, alleen ik vind het gewoon heel ingewikkeld.

[1:47:46] De ACM komt er nu mee, bij BZK bespreken we het, bij Financiën is het onder de aandacht.

[1:47:52] Ik weet ook dat die brief komt, ik weet ook dat er inderdaad een richtlijn gaat komen.

[1:47:56] Ik weet ook dat die niet verplicht gaat worden.

[1:47:58] En ik maak gewoon zorgen of we het niet te lang te verblijven laten zijn.

[1:48:02] Want we hebben gewoon in het verleden, en het hele recente verleden zelfs gezien,

[1:48:05] dat er gewoon echt enorme hoge stijgingen soms plaatsvinden.

[1:48:08] En die raken wel direct de portemonnee van mensen.

[1:48:10] en ze hebben bijna geen poot om op te staan.

[1:48:12] En dat vind ik toch wel echt een aspect van consumentenbescherming

[1:48:14] waar ik me zorgen over maak.

[1:48:15] Maar ik snap het antwoord en ik ga er gewoon mee verder.

[1:48:17] Er zijn nog een aantal commissies waar ik die kan droppen.

[1:48:24] En voorzitter, ik kom bij de aanbestedingen.

[1:48:30] De heer Thijs vroeg naar de handreiking tenderkostenvergoeding,

[1:48:33] waarom die niet is opgesteld met de aanbestedende diensten.

[1:48:39] Die handreiking is wel opgesteld met de aan...

[1:48:43] Bij de totankomen zijn de aanbestende diensten wel betrokken geweest.

[1:48:45] Via meerdere feedbackrondes hebben onder andere de provincie Noord-Holland

[1:48:49] en de gemeente Zeist input kunnen leveren.

[1:48:52] Ik zie wel dat die regeling eigenlijk weinig wordt gebruikt.

[1:48:57] En misschien is dat ook wel de achtergrond, voorzitter, van de vraag van de heer Thijssen.

[1:49:02] Ik ben inmiddels in gesprek met zowel ondernemers als aanbestende diensten

[1:49:05] wat we kunnen doen om het gebruik van die tenderkostenvergoeding meer te stimuleren.

[1:49:10] Ik zal ook in gesprekken meenemen of een wijziging van die handreking wenselijk is,

[1:49:14] misschien dat die niet goed genoeg aansluit, zodat ze zich beter betrokken voelen bij de totstandkoming.

[1:49:22] Ik zie een instemming van de heer Thijssen, dus ik ga dat doen ten aanzien van een volgende vraag

[1:49:29] van de heer Thijssen, waarom het aanbesteden niet socialer en duurzamer gaat.

[1:49:33] Ik denk even in algemene zin.

[1:49:34] mijn uitspraak hier dat ik absoluut zie dat het belang dat er groot belang is van duurzaam en sociaal

[1:49:41] inkopen en aanbesteden. Maar dat is vaak hetzelfde. Ik heb het begrip voor de oproep om daar ook meer

[1:49:46] werk van te maken. Overheid inkopen is heel belangrijk om te zorgen dat wij onze klimaat en

[1:49:51] circulaire doelen en andere maatschappelijke doelen ook mee laten doen van een breed deel van de

[1:49:56] samenleving, bijvoorbeeld. Ik zie ook dat er veel gebeurt. Het is overigens best een heel ingewikkeld

[1:50:01] We proberen het vanmiddag even in kaart te brengen.

[1:50:04] Wat hebben we nou allemaal?

[1:50:06] Het is best ingewikkeld.

[1:50:07] Ik noemde net dat het programma beter aanbesteden,

[1:50:10] dan hebben we maatschappelijk verantwoord inkopen,

[1:50:11] dan hebben we overigens ook nog,

[1:50:13] wat zich richt op onze overheden,

[1:50:15] maar hebben we ook nog in een Europees verband,

[1:50:17] hebben we specifieke regelingen die zien,

[1:50:19] die eisen geven,

[1:50:21] die vanuit Europa dus op de aanbesteden diensten afkomen.

[1:50:24] Het is best veel om te verwerken.

[1:50:25] Als je niet zo'n grote gemeente bent,

[1:50:27] moet je dat ook allemaal nog maar doen.

[1:50:30] We maken wel flink stappen.

[1:50:32] Ik heb een reactie in voorbereiding op het 10-puntenplan van de ChristenUnie en ik zal

[1:50:37] dan ook uitgebreid daarop rapporteren aan uw Kamer hoe we daar mee kunnen omgaan.

[1:50:44] Dan de streekproducten, voorzitter.

[1:50:48] De streekproducten, de vlaai en de rookworst.

[1:50:53] Moet u ook nog in op het concreetere voorstel over TruePrice aanbesteden?

[1:50:57] Daar komt het nog op, maar dit gaat over het algemeen.

[1:51:03] Kijk aan.

[1:51:04] En ik ben zeer gecharmeerd, voorzitter, van True Pricing.

[1:51:06] Dus dat zal ik gelijk daarop ingaan.

[1:51:11] En ik kan ook toezeggen om zo'n pilot te gaan doen.

[1:51:14] Het lijkt mij een hele goede exercitie.

[1:51:17] Ik ga dus nu op zoek naar een aanbestend dienst die daaraan wil meewerken.

[1:51:21] Echt belangrijk dat we daar ervaring mee op doen.

[1:51:23] Ik heb ook nog verdiept in wat Amsterdam doet.

[1:51:26] En ik heb ook een aantal dingen beschreven in de antwoorden die ik heb gegeven...

[1:51:31] op de vragen over beter aanbesteden.

[1:51:33] Maar laten we concreet afspreken dat we een pilot gaan doen

[1:51:35] hoe we op een goede manier

[1:51:37] true pricing zouden kunnen gaan ontwikkelen.

[1:51:40] Want ja, het is of aanbesteden

[1:51:41] met allemaal eisen of op een gegeven moment zorgen dat de

[1:51:43] prijs dat werk doet. En ik denk

[1:51:45] dat we beide methoden moeten onderzoeken.

[1:51:48] Dank voor die toezegging namens mij.

[1:51:50] Maar de heer Thijs heeft misschien nog een vraag.

[1:51:52] Nou, mooi dat we die pilot gaan doen.

[1:51:55] En ik begrijp dat

[1:51:56] er dan nog een reactie komt op het tienpuntenplan van de

[1:51:58] ChristenUnie, maar ja, ik voel

[1:52:00] wel wat ongeduld over... Kijk, die

[1:52:03] circulariteitsdoelen, die gaan we belangen naar niet halen. De klimaatdoelen, die halen we net,

[1:52:06] maar als we op de middenwaarden kijken, dan gaan we die ook niet halen. Terwijl we hier wel 80

[1:52:11] miljard of 100 miljard of nou ja, heel veel geld hebben die de overheid kan inzetten om voortgang

[1:52:17] te maken op het bouwen van die economie waarmee we ook de toekomst in kunnen, waarmee we toekomst

[1:52:21] bestendig zijn. Dus ik voel wat ongeduld en haast van ja, als dit nu het debat is waar we het over

[1:52:28] aanbesteden hebben, waarom hebben we dan niet de antwoorden op de 10-puntenplan van de ChristenUnie?

[1:52:32] Wanneer kunnen we dat verwachten, zodat we meters kunnen maken?

[1:52:39] Ik hoor het antwoord voor in de zomer, maar dan even concreet.

[1:52:42] Zullen we even kijken wanneer we de antwoorden kunnen geven?

[1:52:44] In juli.

[1:52:46] In juli gaan we antwoorden geven op de 10-punten-plan van de ChristenUnie.

[1:52:49] Ten aanzien van wat er allemaal gebeurt.

[1:52:51] Ik begrijp best wel de omvang van waar we het over hebben,

[1:52:54] of wat we het over aanbesteden hebben,

[1:52:55] en de wijze waarop er duurzaam wordt ingekocht, bijvoorbeeld.

[1:53:00] Als je kijkt naar Rijkswaterstaat, die hebben daar best wel grote voortgang bereikt.

[1:53:04] Daar gaat ook heel veel geld in om.

[1:53:05] Dat gaat ook echt over verduurzamen.

[1:53:08] Dus Rijkswaterstaat is daar heel veel mee aan doen.

[1:53:10] Als je kijkt naar het Rijksvastgoedbedrijf, idem dito.

[1:53:12] Maar er is nog een heel groot verschil tussen de landelijk opererende organisatie,

[1:53:17] zoals Rijkswaterstaat, en al die lokale overheden.

[1:53:19] En laten we niet vergeten, dat is een megagroot bedrag.

[1:53:21] En dan moet ik het even goed zeggen, maar volgens mij 80 procent.

[1:53:24] Nou, hou me te goede, maar een iets lager.

[1:53:26] Maar een groot aandeel van de inkoop gebeurt lokaal.

[1:53:30] En ik heb zelf ook daar werkbezoeken gebracht.

[1:53:32] Ik heb met ondernemers en gemeenten aan tafel gezeten

[1:53:34] om te kijken wat we kunnen doen om het te verbeteren, want ik deel het belang.

[1:53:39] Maar je ziet dat het echt voor gemeenten onvoorstelbaar ingewikkeld is, zeker gezien de complexiteit,

[1:53:44] om precies te weten bij welke producten, welke inkooprelatie, welke eisen gesteld moet worden.

[1:53:49] En dan moet je ze ook nog controleren.

[1:53:52] Voorzitter, dan misschien even buiten de orde, maar ik ben zelf ook aan de andere kant gestaan.

[1:53:55] Ik weet hoe ingewikkeld het is om de aanbesteding te doen.

[1:53:59] Dus ja, het kan beter, het kan absoluut beter,

[1:54:03] maar de vraag is wel wat de weg is naar verbetering.

[1:54:06] En ik denk dat de wijze waarop we dat dan beter aanbesteden doen,

[1:54:08] ik zie dat in dat proces, dus in die dialoog, kennisopbouw,

[1:54:13] empowerment van zowel de ondernemer als ook de gemeentelijke inkooporganisatie,

[1:54:17] soms ook één persoon, dat dat een oplossing is naar verbeterde inkopen.

[1:54:23] Het is niet zozeer dat mensen niet willen, of dat organisaties niet willen,

[1:54:26] of dat de overheden niet willen, maar het is wel hoe doe je het goed.

[1:54:32] Ja, dank, voorzitter.

[1:54:36] Dit heb ik ook gemerkt in mijn werkbezoeken.

[1:54:38] Ik was bij een bedrijf die het doet in circulaire meubels, kantoormeubels,

[1:54:42] die ook merkt van ja, als we cursussen geven aan die inkopers,

[1:54:46] dan merken we inderdaad dat ze daar veel mee gaan doen met hun aanbestedingen.

[1:54:50] Dus dat het op die manier ook echt werkt om die circulariteitsdoelen dichterbij te brengen.

[1:54:54] Dan denk ik nog steeds, ja het ligt natuurlijk ergens aan de uitvoering,

[1:54:56] maar het ligt ook wel gewoon aan de voorwaarden die je stelt,

[1:54:58] als hier moeten aanbestedingen aan voldoen.

[1:55:00] Maar goed, ik begrijp, er komt een reactie.

[1:55:02] Dat duurt nog even, dat wordt juli.

[1:55:04] Dus ik hoop dan dat we als commissie gewoon heel snel na de zomerreces hier weer een debat

[1:55:08] over inplannen.

[1:55:08] Want volgens mij is dit echt een hele, hele grote mogelijkheid om die economie van de

[1:55:13] toekomst te bouwen die we zo hard nodig hebben.

[1:55:15] Ja, voorzitter, dan toch even voor het dilemma.

[1:55:18] Misschien moeten we soms nog meer over dilemma's praten, want het lijkt namelijk heel makkelijk

[1:55:21] om te zeggen dan gaan we de regels zo stellen dat je wel moet voldoen als overheid.

[1:55:25] Alleen voor het ene product, voor de ene dienst die je inkoopt, is het heel belangrijk om

[1:55:29] eisen te stellen op het gebied van circulariteit.

[1:55:31] Voor de andere diensten is het belangrijker om te kijken of mensen met een achterstand

[1:55:34] op de arbeidsmarkt beter B2B kunnen doen, of voor een volgend product is het belangrijk

[1:55:38] om het innovatief vermogen te versterken.

[1:55:40] We moeten, denk ik, oppassen dat we de uitvoerbaarheid mogelijk maken.

[1:55:46] Als je te veel eisen gaat stellen aan de voorkant, wordt het ook weer zo'n ontzettende administratieve

[1:55:50] last van het bureaucratische proces, waarbij we die eenling of de beperkt aantal personen

[1:55:54] bij kleine gemeentes echt ook niet helpen om het te doen.

[1:55:56] Dus in die zin schets ik het als een dilemma.

[1:55:58] Want het makkelijkste zou zijn dat we regels maken...

[1:56:01] en dan zorgen dat we het aan de voorkant gaan regelen.

[1:56:04] Daarom vind ik het de pilot through pricing interessant...

[1:56:07] omdat je heel gericht gaat kijken of je het in de prijs kan vertalen...

[1:56:10] wat een alternatief zou kunnen zijn voor het helemaal dicht reguleren aan de voorkant.

[1:56:14] Dus even die dilemma schets.

[1:56:18] Ik denk niet dat er een goede uitkomst is...

[1:56:20] maar laten we zorgen dat we beide manieren verbeteren.

[1:56:26] De streekproducten, daar ben ik toch bij de vlaai gekomen.

[1:56:30] Overheden zijn vrij in de keuze welke producten en diensten zij inkopen, dat is zeer bekend.

[1:56:35] Je kunt niet alleen voorschrijven dat ze alleen bepaalde streekproducten moeten inkopen, dat

[1:56:40] is niet toegestaan.

[1:56:41] Maar kleine opdrachten kan je wel onderhands gunnen en ik vermoed dat dat hier aan de orde

[1:56:46] is.

[1:56:50] Buurtinitiatieven.

[1:56:51] Ik juich het toe als buurten zelf het initiatief nemen om bijvoorbeeld hun wijk te verduurzamen.

[1:56:54] Ik denk dat iedereen dat doet.

[1:56:55] Ze kunnen dat doen in overleg of samenwerken met de gemeente, bijvoorbeeld door gebruik

[1:56:59] te maken van een subsidieregeling.

[1:57:06] Voor dergelijke buurtinitiatieven gelden geen aanbestedingsregels, maar als de gemeente

[1:57:11] het doet, als de gemeente ondernemers wil inschakelen bij het verduurzamen van een wijk,

[1:57:15] dan kunnen ze dat dus doen door een aanbesteding en soms ook een subsidierelatie.

[1:57:19] En daar hebben we het verlengde van het vorige, waar we het net over hadden, is dat die aanbestedingsregels

[1:57:27] ruimte bieden om die duurzaamheid, sociale impact of innovatie mee te laten wegen.

[1:57:32] CDA heeft daarover ook een vraag gesteld aan de minister van BZK en ik begreep dat die

[1:57:35] binnenkort worden beantwoord.

[1:57:38] Dat zeg ik namens de minister van BZK.

[1:57:41] Zero-emissie, de heer Kisteman, ben ik het er mee eens dat de transitie naar zero-emissie,

[1:57:49] dat de overheden een voortrekkersrol hebben.

[1:57:51] Ja, ben ik bereid om hier afspraken met overheden te maken.

[1:57:54] Belangrijke vraag.

[1:57:55] Aanbesteding is een belangrijk middel, heb ik net ook gezegd,

[1:57:57] om maatschappelijke doenen na te streven.

[1:58:00] Ik denk dat ik hier de meeste dingen al genoemd heb.

[1:58:02] Dus dat er bij de overheid, Rijksoverheid,

[1:58:06] de Rijksinkopstrategie is inkopen met impact,

[1:58:08] waarmee het Rijk zichzelf committeert duurzaam en sociaal in te kopen.

[1:58:13] Richting mede-overheden stimuleren we dat

[1:58:16] via het nationaal plan maatschappelijk verantwoord inkopen en zoals genoemd zien we dat vanuit

[1:58:23] Europa in toenemende mate op bepaalde sectoren, bepaalde onderdelen, extra eisen worden gesteld

[1:58:29] en bijvoorbeeld bij batterijen is dat een voorbeeld, het zijn er al best wel een aantal, die overigens

[1:58:34] die gemeentes, die overheden dan ook weer moeten meenemen.

[1:58:39] Volgens mij heb ik dan de antwoorden ook net gegeven.

[1:58:42] Dan een vraag van de heer Kisteman, wat ik heb gedaan met de adviezen uit het rapport

[1:58:48] innovatie, inkopen in de publieke sector, innovatie gericht inkopen, erg belangrijk,

[1:58:57] heb ik net ook iets over gezegd.

[1:59:00] Het ondersteunen wat we bijvoorbeeld doen, is we ondersteunen als ministerie andere inkopende

[1:59:05] overheid onder andere, als het dus over innovatie gaat, met het Small Business Innovation Research,

[1:59:11] de SBIR-programma's.

[1:59:13] Er start binnenkort een SBIR over netcongestie.

[1:59:23] En ook in een grote NGF-programma, Virtual and Augmented Reality, gaat voor 50 miljoen

[1:59:28] aan SBIR's worden besteed.

[1:59:31] Toegeven dat SBIR's, dat is een soort innovatiecompetitie, die wordt uitgeschreven door een overheid

[1:59:35] waar ondernemers een plan kunnen maken, hoe ze een plan kunnen indienen,

[1:59:39] hoe zij innovatief een antwoord gaan geven op de vraag.

[1:59:42] En de beste plannen worden dan geselecteerd

[1:59:44] en daar krijg je dan een subsidie voor om te kijken

[1:59:47] of ook de invoering daarvan haalbaar zou zijn.

[1:59:50] Dus daarmee proberen we dat te stimuleren.

[1:59:54] Bovendien financieren we ook de ondersteuning door P&O

[1:59:56] om innovatiegericht inkopen te stimuleren.

[1:59:59] En Rijkswaterstaat is inderdaad een erg goed voorbeeld hoe dat nu wordt toegepast.

[2:00:04] Daar is overigens wel een flink proces aan voorafgegaan.

[2:00:08] Ingewikkelde afweging tussen innovaties, kosten, risico's, et cetera, et cetera.

[2:00:12] Maar goed, het geeft ons ook de kans om die positieve verhalen eruit te leggen.

[2:00:15] Uiteindelijk gaat het ook daarover, mooie voorbeelden creëren.

[2:00:19] En dat staat ook in het rapport, dat we dat meer moeten benutten.

[2:00:24] Dus dat is de weg die wij volgen.

[2:00:28] Dan nog een vraag van de heer Kisteman over hoe ik ervoor kan zorgen...

[2:00:33] zodat overheden groot en klein meer bewust worden van hun rol ten opzichte van de markt.

[2:00:40] En of ik niet standaard moet voorschrijven dat die eerst aanbesteed wordt.

[2:00:43] Ja, zoals ik net ook al aangaf, zijn overheden zelf in staat om...

[2:00:48] moeten in staat zijn, dat is het uitgangspunt, een eigen afweging te maken...

[2:00:52] of ze bepaalde rollen zelf uitvoeren of aan de markt overlaten.

[2:00:55] Ook bij het vraagstuk in- of aanbesteden.

[2:00:59] En met de belangrijke randvoorwaarde dat ondernemers voldoende gehoord moeten worden...

[2:01:03] en daar dient dan ook weer het programma Beter Aanbesteden voor,

[2:01:06] en de overheden niet oneerlijk concurreren met ondernemers.

[2:01:09] En zoals gezegd, Beter Aanbesteden, maar ook de maatregelen voor rechtsbescherming

[2:01:13] zijn heel erg belangrijk daarbij om dat te stimuleren.

[2:01:18] Zoals gezegd, ligt daar nu dat wetsvoorstel Markten en Overheid ligt in uw Kamer,

[2:01:23] want staatssecretaris van Mijnbouw heeft in zijn portefeuille het voorkomen

[2:01:26] van oneerlijke concurrentie tussen markten en overheid.

[2:01:29] En hij zal ook na aanpassing van de wet een ronde langs de decentrale overheden

[2:01:33] en het rijk gaan maken om het belang van die wet te nadrukken en ook de handreiking samen

[2:01:39] met de ACM aan te passen, naar aanleiding van die wet Markten en Overheid, die dus nog

[2:01:43] door uw Kamer moet worden behandeld.

[2:01:48] Voorzitter, dan ben ik aan het mapje andere onderwerpen.

[2:01:52] Meneer Keizer verhoogt zich daar al mateloos op.

[2:01:58] Het is namelijk een serieus onderwerp, dus we moeten dat ook serieus nemen, want ik herken

[2:02:03] namelijk het beeld van hoge prijzen. En daar heb ik ook al eerder mijn zorgen over uitgesproken.

[2:02:06] Dat is voor een heleboel mensen in deze samenleving echt een uitdaging. De afgelopen twee jaar

[2:02:11] zijn die prijzen in historisch tempo gestegen. En daardoor kunnen mensen het gevoel krijgen

[2:02:16] dat ze grip vliezen op de vaste lasten. En dat is zorgelijk. Daar kan je heel veel zorgen

[2:02:21] van hebben zelf ook. En daar moeten wij ook aan doen wat we daaraan kunnen doen. Ik zie

[2:02:24] ook positieve trends. Want een en ander hing natuurlijk ook wel samen met de oorlog in

[2:02:30] in de Oekraïne, de gestegen energieprijzen en wat er allemaal nog meer speelde in de

[2:02:34] wereld.

[2:02:35] Allereerst is het goed om te zien dat de verwachte prijsstijgingen dit en volgend jaar afnemen.

[2:02:40] Het CPB verwacht een prijsstijging van 2,9 procent in 2024 en 2,8 procent in 2025.

[2:02:46] We zien ook dat de loonontwikkeling na de historische piek in 2023 weliswaar iets afneemt, maar

[2:02:52] Maar dat de lonen volgens het CPB naar verwachting dit en volgend jaar toenemen, is een gemiddelde

[2:02:59] CO-stijging van 5,9 procent in 2023 en 6 procent in 2024.

[2:03:05] Dat is in beginsel gewoon een goed teken voor de huishoudens, voor de bestedingsruimte die

[2:03:10] ze hebben, want de lonen stijgen harder dan de prijzen.

[2:03:13] En dat vertaalt zich in een stijgende koopkracht, waardoor de hogere prijzen in 2025 naar verwachting

[2:03:18] voor een heel groot deel van de mensen gecompenseerd zullen worden.

[2:03:22] Dat wil niet zeggen, en dat is namelijk ook het probleem met macrocijfers,

[2:03:25] vind ik altijd wel ingewikkeld, macro zie je een beweging,

[2:03:29] micro, op persoonsniveau, kan dat soms tot enorme spanningen leiden.

[2:03:34] Daar hebben we als kabinet wel het nodig aan gedaan.

[2:03:38] Maar ja, het is heel moeilijk om op alle zorgen voor iedereen weg te nemen.

[2:03:42] We zien alleen wel een positievere beweging.

[2:03:47] Als we dan inzoomen op de vraag klopt het dat één op de drie Nederlanders niet kan rondkomen.

[2:03:55] Ik herken dat cijfer van die rondvraag van het Nibud en dat is natuurlijk heel zorgelijk.

[2:04:00] Het is heel schrijnend dat mensen moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.

[2:04:04] Zoals ik net zei zien we wel dat het zich is gedaald.

[2:04:07] Maar dat is voor mensen die betreft natuurlijk niet het winnende antwoord.

[2:04:12] Daarmee nemen we de zorgen niet weg.

[2:04:14] Ik heb net de percentages genoemd.

[2:04:17] Ik denk dat het belangrijk is om hier te benadrukken dat het kabinet deze zorgen zeer serieus neemt,

[2:04:21] dat wij jaarlijks ook kijken, met name in de augustusbesluitvorming, hoe de koopkracht

[2:04:25] zich ontwikkelt, of we daarin voldoende maatregelen nemen, zodat we dit probleem laten afnemen.

[2:04:35] Dan de opmerking van de heer Thijssen, voorzitter, over de overwinsten.

[2:04:41] Het is zo dat tijdens de inflatiepiek de winsten van bepaalde bedrijven, het was niet in iedere

[2:04:46] sector hetzelfde, dat moeten we ook goed in de gaten blijven houden, van een aantal bedrijven

[2:04:51] fors zijn gestegen.

[2:04:52] En dat had ermee te maken dat de economie een bepaalde periode erg overheid was.

[2:04:57] En zoals gezegd, die winsten verschilden echt sterk per sector.

[2:05:02] Winsten zijn conjectuurgevoelig en kunnen in een setting tijdelijk stijgen.

[2:05:06] Wanneer de economie weer afkoelt, en er zijn ook maatregelen voor getroffen, dan dalen

[2:05:09] die winsten ook weer snel.

[2:05:10] en dat zien we dus nu ook gebeuren. CBS rapporteert dat de bedrijfswinsten in alle kwartalen in 2023

[2:05:16] lager waren dan in het jaar daarvoor. Dus over het algemeen genomen was er dus geen sprake van

[2:05:22] overwinst, althans in die zin dat ze gebleven zijn. In het energiedomein, dat was wel een

[2:05:28] uitzonderingssituatie, heeft de overheid, daar waar sprake was van overwinsten, ook ingegrepen

[2:05:32] middens die solidariteitsheffing, de verhoogde scijns en de inframarginale heffing.

[2:05:40] Ja, voorzitter, ik denk dat dat de antwoorden waren op de vragen van de heer Thijs.

[2:05:46] En dan had ik nog een vraag van de heer van de sneller over het rapport van Letta.

[2:05:53] Dan denk ik dat we eerst nog even over de vragen van de heer Thijs doorpraten.

[2:05:58] Ja, want ja, ik maak me toch wel heel erg zorgen over dat een op de drie Nederlanders moeite

[2:06:04] heeft om rond te komen. En dat we dan vandaag of deze week weer zo'n bericht zien over die

[2:06:10] beknibbelflatie, waar het volgens mij een manier is voor bedrijven om hun winsten op pijl te houden

[2:06:16] of weer overwinst te genereren. En de minister erkent dat bij energie, dat de overheid daar heeft

[2:06:22] ingegrepen. Maar mijn vermoeden is dus als ik hiernaar kijk, dan zien we dit ook bij in de benzine

[2:06:28] sector of bij de pompstations. We zien het ook bij supermarkten. We zien het ook bij banken. Dus

[2:06:34] Dus moet de overheid hier niet meer werk maken, meer meters maken, om dit soort taferelen

[2:06:40] te voorkomen en te zorgen dat mensen gewoon met het geld wat ze hebben, meer kunnen kopen?

[2:06:47] Voorzitter, de prijzen zijn gestegen en voor een deel zullen ook de prijzen hoog blijven.

[2:06:53] De opgave is om te zorgen voor goede koopkracht, niet om de prijzen te laten dalen, want met

[2:06:59] de gestegen energiekosten, met de gestegen prijzen rondom grondstoffen, met toch iets

[2:07:05] afnemende handelsintensiteit in de wereld, zul je zien dat die prijzen op een bepaald

[2:07:10] niveau blijven, in ieder geval niet zullen afnemen.

[2:07:13] De kunst is om te zorgen dat de koopkracht herstelt, dat mensen in staat zijn om in hun

[2:07:17] levensonderhoud te voorzien, dat ze boodschappen kunnen doen.

[2:07:20] En ik denk dat het moeilijk rondkomen is altijd het thema waar we het over hebben als het gaat

[2:07:25] over koopkracht.

[2:07:26] Daar is ook een cijfer voor.

[2:07:28] en het CPB heeft ook gerapporteerd dat dat het laagste is over het afgelopen jaar.

[2:07:37] Dus we zien dat we daadwerkelijk wel stappen zetten om die koopkracht te herstellen.

[2:07:43] Het is ook gedaald ten opzichte van de vorige jaren.

[2:07:45] Ik zal die cijfers nog wel even checken voor de tweede termijn,

[2:07:48] zodat ik er specifiek op in kan gaan.

[2:07:50] Maar ik noemde net ook al de loonstijging.

[2:07:52] Dat is ook een belangrijke indicator.

[2:07:55] Dus het blijven framen dat het erger is dan ooit, is denk ik niet correct.

[2:08:00] Dat het erg is voor de mensen die het betreft, dat is absoluut terecht.

[2:08:03] Dus de opgave voor het kabinet om te zorgen dat we mensen in staat stellen om een inkopen

[2:08:08] te kunnen doen, die is van alle dag, die is iedere dag aan de orde.

[2:08:11] En daar hebben we dit debat ook over.

[2:08:13] Een goede marktwerking helpt daarbij, een goed marktsysteem, marktordening, consumentenbescherming

[2:08:18] zorgen voor geen machtsmisbruik, zorgen voor correcties als we daar kunnen.

[2:08:23] Maar ik wil het beeld toch in die zin iets bijstellen.

[2:08:28] Ik zeg volgens mij ook niet dat het erger is dan ooit.

[2:08:30] Ik vind het gewoon heel erg dat er miljoenen Nederlanders zijn die niet rond kunnen komen.

[2:08:34] En ik denk dat die loonontwikkeling, dat is ook heel belangrijk.

[2:08:36] Maar ik dacht dat dat niet dit debat was.

[2:08:37] Anders wil ik er heel graag praten over loonontwikkeling.

[2:08:41] Maar volgens mij hebben we de staat van de economie in juni.

[2:08:43] Doen we het dan.

[2:08:44] Ik zou het wel mooi vinden als de minister van Economische Zaken zegt.

[2:08:46] Word allemaal lid van een vakbond.

[2:08:48] Want samen sta je sterk.

[2:08:49] Kan je hogere lonen eisen.

[2:08:50] Maar dan even precies, want laat ik dan één voorbeeld nemen, de beknibbelflatie, waar

[2:08:54] we dan nu deze week over gehoord hebben.

[2:08:56] Ik zie hier een manier voor supermarkten om te zeggen, oké, ik stop goedkopere ingrediënten

[2:09:01] in mijn producten, zodat ik mijn winst een boost kan geven.

[2:09:06] Ik zie hier mogelijk dat supermarkten dus hun marktmacht misbruiken om goedkopere producten

[2:09:12] te maken, voor dezelfde prijs te verkopen en vooral hun winsten omhoog te brengen.

[2:09:18] Deelt de minister die zorg en zo ja, is ze dan bereid om te zeggen,

[2:09:21] hé, ik ga je toch zelf of ACM aanvragen om hier eens naar te kijken.

[2:09:26] Voorzitter, we zijn een aantal dingen aan het doen om te zorgen,

[2:09:28] ook met die territoriale leveringsbeperking,

[2:09:30] om te zorgen dat er een gelijkspeelveld is en dat er concurrentie is.

[2:09:34] En er is overigens enorm veel concurrentie in de supermarkten.

[2:09:37] Dus laten we niet doen alsof daar een machtsmisbruik is van de grote aanbieders

[2:09:40] van bepaalde producten, maar er is enorm veel concurrentie.

[2:09:43] Dus de framing dat daar sprake is van machtsmisbruik,

[2:09:47] die steun ik niet. Ik denk wel dat we alert moeten zijn op de grote partijen dat ze geen

[2:09:53] misbruik maken van hun positie. En daar is de ACM voor aangewezen. En als daar klachten

[2:09:57] over zijn, en die zullen er zeker zijn, als mensen aanleiding hebben om een klacht te

[2:10:01] hebben over inkopen in de supermarkten, zullen ze daar zeker gebruik van maken. Dat beeld

[2:10:06] herken ik dus in die zin niet. Overigens, dat beknippelen, die knippelflatie, hoe noemde

[2:10:11] u het nou? Beknippelflatie, dat is wel van alle tijden, dat je ziet dat producten worden

[2:10:16] bijgesteld. En in die zin, je kunt er negatief naar kijken, maar je kunt er ook positief

[2:10:20] naar kijken dat we mensen in staat stellen, een van uw leden zei dat ook, dat we mensen

[2:10:24] in staat stellen om het product nog te kopen. Dus we moeten oppassen, denk ik, met de framing.

[2:10:28] Als er sprake is van machtsmisbruik, dan moeten we daar tegenop komen. En ik wil meneer

[2:10:32] Thijssen, voorzitter, via u wel zeggen dat ik zeker iedereen aanmoedig om dit te worden

[2:10:35] van de vakbond.

[2:10:37] Dat ga ik twittigen, dat is duidelijk. Maar kijk, ik zeg niet dat er misbruik gemaakt

[2:10:44] Ik zeg wel dat het zou kunnen.

[2:10:46] En ik zie ook berichten van de Nederlandse Bank die inderdaad in sommige sectoren wat degelijk zegt.

[2:10:50] Ja, de winsten zijn wat hoger dan dat je zou verwachten.

[2:10:53] Die concurrentie werkt daar niet helemaal.

[2:10:54] Dus ik, ik weet niet of ik er vermoeden heb, maar ik heb wel signalen dat hier iets aan de hand kan zijn bij de supermarkt.

[2:11:00] En daarom was mijn vraag, is mijn vraag aan de minister, is het de moeite waard om dit te onderzoeken?

[2:11:04] Om gewoon te kijken, hey, er zijn signalen.

[2:11:08] Gebeurt hier nou wat of is dit eigenlijk van alle tijden en is die concurrentie prima in orde?

[2:11:13] Als we kijken naar de grote supermarktketens, dan is even de vraag of de winststijging te

[2:11:17] maken of de grote winsten te maken met Nederland of met andere landen.

[2:11:21] En mij staat bij dat ook vaak in andere werelddelen, dat deze bedrijven internationaal zijn, dat

[2:11:25] de winsten ook in andere delen worden gemaakt.

[2:11:27] Dus volgens mij is dat een zeer genuanceerde analyse die je moet doen.

[2:11:30] Waar wordt de winst gemaakt?

[2:11:31] Wat is de oorzaak daarvan?

[2:11:33] En is dat dan ook aanleiding?

[2:11:35] Laat ik heel duidelijk zijn, winst maken is voor mij geen reden om onderzoek te doen,

[2:11:38] op geen enkele manier.

[2:11:39] Gelukkig voor de heer Thijssen ook niet.

[2:11:42] Machtsmisbruik is wel degelijk een reden.

[2:11:44] Op het moment dat mij echt serieuze signalen bereiken dat er machtsmisbruik zou zijn,

[2:11:48] dan zal ik zeker de ACM vragen om daar onderzoek naar te doen.

[2:11:54] Dan gaan we naar Letta.

[2:11:56] Ja, voorzitter. Wij waren bij de heer Letta.

[2:11:59] Ik heb nog niet het hele onderzoek van A tot Z kunnen doornemen.

[2:12:02] Het is van medio april.

[2:12:05] Ik ben wel met de korte samenvatting en wat ik daarvan heb kunnen meekrijgen al,

[2:12:10] Ik ben daar in beginsel positief over, maar zoals gezegd, ik zal daar nog een goede analyse

[2:12:16] van laten maken en dat zal ik met de geannoteerde agenda voor de Raad voor Concurrentievermogen

[2:12:21] van 24 mei zal ik daar een appreciatie van geven voor uw Kamer.

[2:12:25] Maar een aantal zaken die daarin genoemd worden, zoals de TLB die gesteund worden, zoals dat

[2:12:30] veiligheid heel belangrijk is, dat de rol van aanbesteden om publieke doelen te halen geeft

[2:12:36] let ook aan het belang van de defensieindustrie, maar bijvoorbeeld ook het belang van de kapitaalmarktenunie.

[2:12:42] Er staan een aantal zaken in.

[2:12:43] Als ik zo door mijn oogharen kijk, dan denk ik dat dat zeker een versterking van de markt kan betekenen.

[2:12:48] Maar zoals gezegd, een genuanceerde reactie krijgt u nog van mij.

[2:12:53] Dan ben ik door de antwoorden heen, voorzitter.

[2:12:55] Dan kijk ik even naar de leden.

[2:12:57] Die zie ik niet de vinger opsteken.

[2:12:59] Dan gaan wij een tweede termijn doen.

[2:13:03] Ondanks de vele interrupties is daar ruimte voor en die is ongeveer anderhalve minuut.

[2:13:07] Dan begin ik met mevrouw Van Metelen.

[2:13:13] Ik heb niet een uitgebreide tweede termijn, want eigenlijk alles wat ik zo'n beetje wilde

[2:13:18] vragen vandaag, dat hebben we kunnen doen.

[2:13:21] Ik wil wel graag alvast aangeven dat als we de wet gaan behandelen, markt en overheid,

[2:13:28] alleen nou vraag ik me af, dat ligt niet bij u, dat ligt bij de staatssecretaris, want dat

[2:13:36] Dat is mijn collega, dat ik dan toch wel even in overleg ga dat we toch wel die ZBO's,

[2:13:43] dat we daar toch wel even extra naar willen gaan kijken en de focus op willen hebben.

[2:13:49] En ik begrijp dat het niet allemaal in die wetmarkt en overheid geregeld kan gaan worden,

[2:13:55] want al die ZBO's hebben ook meestal weer hun eigen wet, dus dat is lastig.

[2:14:01] Nou, eigenlijk is dat wel een beetje wat ik wilde zeggen en wat ik wilde vragen is een

[2:14:05] twee minuten debat aan te vragen om eventueel moties in te dienen, na aanleiding van dit debat.

[2:14:11] Dat mag altijd.

[2:14:13] Nu? Of is dat nu?

[2:14:14] Nee, dit is zeker een goed moment daarvoor, want dan kunt u misschien ook zeggen waar

[2:14:18] dit eventueel over zouden gaan.

[2:14:20] De doelstelling van de voorzitter is ook om te zorgen dat we minder moties indienen.

[2:14:25] Dus het kan zijn dat u een vraag heeft aan de minister die zij nog kan toezeggen in haar

[2:14:31] tweede termijn, waardoor een motie onnodig is.

[2:14:38] Ik wil eigenlijk een aangepaste motie indienen, ook onder andere over dat we staatspost beheerden.

[2:14:45] Ik wil dat toch gewoon met scherpe hebben, ondanks dat u zegt dat we daarnaar gaan kijken.

[2:14:50] Maar dat was wel de bedoeling.

[2:14:53] Voor de heer Rijk en de heer Perwen was ik nog aan het overwegen, maar die heb ik nog niet klaar.

[2:14:58] U hoeft hem ook niet klaar te hebben, maar ik denk dat het ook voor de collega's helpt als zij

[2:15:02] op hetzelfde onderwerp zitten en dat de minister nu ook weet dat als ze dit wil voorkomen, ze ongeveer

[2:15:07] wat ik moet zeggen. Dank u wel. Dan gaan we naar de heer Thijssen.

[2:15:11] Dank voorzitter en dank aan de minister en alle ambtenaren voor de uitgebreide antwoorden.

[2:15:16] Ik denk dat we in dit debat het wel hebben over de zaken waar we het over moeten gaan,

[2:15:21] namelijk aanbesteden. Wat voor doelen kunnen we dat nog allemaal voor inzetten om onze

[2:15:26] maatschappelijke doelen te bereiken, maar ook over mogelijke marktmacht die wordt gebruikt

[2:15:30] of mogelijke oneerlijke concurrentie vanuit andere landen. Ergens heb ik wel een beetje

[2:15:35] Het is een beetje een onbevredigend gevoel,

[2:15:36] omdat er nog heel veel aan zit te komen,

[2:15:37] ergens te komen dit kwartaal.

[2:15:40] Maar ja, we dat nu nog niet hebben,

[2:15:41] en daarmee het debat een klein beetje stokt,

[2:15:44] waar het stokt.

[2:15:45] Dus ik kijk uit naar alle antwoorden die we dan krijgen,

[2:15:48] en alle stukken die we krijgen,

[2:15:50] zo rond de zomer.

[2:15:52] En ik denk dat het dan heel verstandig is

[2:15:53] dat we snel na de zomer dit debat nog een keer voortzetten,

[2:15:55] omdat er volgens mij wel hier hele belangrijke onderwerpen

[2:15:59] worden besproken over,

[2:16:00] hé, hoe kunnen we nou zorgen dat die Nederlandse economie

[2:16:02] een sterke Nederlandse economie is. Hoe kunnen we zorgen dat die consumenten

[2:16:06] inderdaad zo goed mogelijk beschermd worden.

[2:16:13] Ja en ik zou bij sommige dingen inderdaad wel denken, goh moeten we daar

[2:16:15] niet gewoon proactief onderzoek naar doen en dat zijn ook wel, nou dat ga ik nog

[2:16:18] overwegen en dat is wel waarom ik ook graag wel een tweede minuten debat zou

[2:16:21] willen aanvragen. Dus ik hoop dat mevrouw Van Metele bij haar aanvraag blijft en

[2:16:25] anders doe ik dat graag. Want ik denk dat het wel, nou ja, ik moet er nog even over

[2:16:30] nadenken aan de aanleiding van het debat of ik dan een motie indien of niet.

[2:16:35] Uitstekend, dank u wel.

[2:16:36] Dan gaan we naar mevrouw Zeedijk.

[2:16:38] Van mijn kant bedank ik de minister voor het beantwoorden van alle vragen.

[2:16:46] Ik vind het goed om te horen dat er zoveel energie is op de werking van de ACM.

[2:16:52] Het is ook goed om te horen dat op sommige punten het instrumentarium wel uitgebreid kan worden.

[2:16:57] Ik denk dat het ook goed is voor ons als commissie, als we er zo met z'n allen energie op hebben,

[2:17:01] om er misschien ook wat meer kennis over op te doen.

[2:17:05] Misschien zelfs de ACM zelf een keertje uit te nodigen om te horen wat ze er zelf van denken.

[2:17:10] Op het punt van CBS wilde ik heel graag mijn collega van Metron nog even geruststellen

[2:17:14] dat ik zeker niet vind dat de CBS meer geld moet gaan verdienen.

[2:17:18] Maar ik denk dat de weg naar, juist omdat er voorkomen juist meer is om ze te stimuleren

[2:17:25] om meer data openbaar te maken.

[2:17:28] En dan heeft iedereen er namelijk wat aan.

[2:17:30] en niet in meer regels.

[2:17:32] Dus ik ben echt al op zoek naar waar we ook regels kunnen verminderen.

[2:17:37] Het CBS zit gewoon hier in Den Haag best dichtbij de minister, dus volgens mij kan de minister

[2:17:43] daar best zelf goed toezicht op houden.

[2:17:50] Dan nog even het punt wat hier gemaakt werd.

[2:17:54] Misschien zeg ik dat verkeerd, maar goed.

[2:17:59] Ik werd vandaag weer gebeld uit het sector, van wat zorgen over dat ongelijke speelveld in Europa.

[2:18:15] Recycled plastic bijvoorbeeld uit China, gebruikt door grote bedrijven, en dat is toch wel echt een punt.

[2:18:20] Dus ik zie toch ook wel echt wat in zo'n sectorproactieve sectorgerichte aanpak

[2:18:26] voor het gelijkspeelveld.

[2:18:28] Dus daar moeten we denk ik ook als commissie toch echt wat mee doen.

[2:18:31] Tot zover.

[2:18:33] Mevrouw Van Dijk.

[2:18:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:18:35] En ook dank voor de antwoorden.

[2:18:36] En ik deel wel het gevoel van de heer Pijsse.

[2:18:38] Er gaan inderdaad nog best wel antwoorden komen rond de zomer.

[2:18:41] Maar het is natuurlijk ook een onzans commissie om vervolgens daar een extra

[2:18:44] commissiedabat voor te laten agenderen.

[2:18:47] Maar ik voel daar in principe wel wat voor.

[2:18:49] Ik was ook al heel blij met de nuance van de minister met betrekking tot inkoopbeleid

[2:18:52] en de zorg voor met name ook de kleine gemeentes, want inkoopbeleid, aanbestedingsbeleid, het

[2:18:57] lijkt allemaal zo logisch, maar in de praktijk is het soms echt heel ingewikkeld uitvoerbaar

[2:19:02] en het zet ook gewoon echt wel druk op onze toch al schaarste ambtenarencapaciteit.

[2:19:08] Dan de heer Kisteman.

[2:19:10] Ja, voorzitter, dank u wel en de minister bedankt voor haar beantwoording.

[2:19:13] Ik had van tevoren niet verwacht dat we het vandaag zouden hebben over rookworsten, lekker

[2:19:18] Haasnootpasta, kippensoep.

[2:19:20] En het verbaast me ook elke keer weer het enorme wantrouwen in dit huis richting onze ondernemers.

[2:19:24] We zien dat vandaag weer terug en ook weer in alle onnodige regelgeving die hier in dit huis wordt bedacht.

[2:19:30] Bedankt voor de reactie over de QR-codes en de territoriale levensbeperkingen.

[2:19:35] Waar mogelijk zouden we echt heel graag met u op willen trekken om hier toch wat stappen in te gaan maken.

[2:19:39] Want er moet echt iets mee gebeuren.

[2:19:42] En ook dank voor alle antwoorden.

[2:19:44] Andere antwoorden.

[2:19:46] Uitstekend. Ik houd ook heel kort dank voor de beantwoording en de toezegging over de pilot.

[2:19:51] Voor onze administratie hebben wij daar een deadline bij nodig wanneer wij daar meer over horen,

[2:19:55] want anders mag het niet als toezegging gelden in dit huis.

[2:20:00] Inderdaad, ik wou me aansluiten bij wat mevrouw Van Dijk zegt over de rest.

[2:20:03] Wanneer we de wet maken van de overheid, daar gaan we als Kamer zelf over.

[2:20:07] Ik sluit me aan bij de suggesties die daarover zijn gedaan.

[2:20:15] O, meteen.

[2:20:16] Dan ga ik door naar de minister voor haar beantwoording.

[2:20:18] Hebben we nog tijd nodig?

[2:20:22] Ik heb iets over de koopkracht, maar ik weet niet of de heer Thijssen daar nu op zit te wachten.

[2:20:26] Ik denk dat... Ja, altijd.

[2:20:31] In 2024 hebben we een stijging van de koopkracht van 2,7 procent en de laagste inkomens van 2,1 procent.

[2:20:37] De vraag is natuurlijk even of dat genoeg is.

[2:20:40] Het zijn allemaal van die cijfers, daarom twijfel ik er ook enigszins over.

[2:20:43] Dan denk ik, ja, wat we wel zien, en ik denk dat dat wel goed is om aan te geven, is dat door de

[2:20:49] maatregelen die we hebben getroffen, dat er wel degelijk een toename is geweest van de koopkracht.

[2:20:56] Des om niet te minnen, en dan blijf ik even bij hetzelfde punt, is het nog steeds heel schrijnend

[2:20:59] dat er mensen zijn die daar te weinig van merken.

[2:21:01] Dus dat wil ik dan ook wel gezegd hebben.

[2:21:04] Voorzitter, ik heb iets gezegd over beter aanbestedenprogramma.

[2:21:08] Daarvan zei ik dat het verlengd was, maar daarmee bedoelde ik dat het dit jaar nog doorloopt,

[2:21:11] dat we daar middelen voor hadden gevonden bij de voorjaarsnota, maar dat het daarna niet

[2:21:14] meer doorloopt in 2025.

[2:21:17] Dus dat is misschien ook nog eens iets voor uw Kamer om misschien in mee te denken.

[2:21:22] Ten aanzien van de ACM, ik zou de ACM zeker uitnodigen, ik denk dat een heel groot deel

[2:21:26] van wat het debat hierover ging, dat zij het ook heel fijn zouden vinden om dat overleg

[2:21:30] te voeren.

[2:21:31] En ten aanzien van True Pricing, ik wil binnen zes maanden daar duidelijkheid over geven

[2:21:37] over hoe we die pilot kunnen doen.

[2:21:44] zie ik tevreden collega's, of in ieder geval berustende collega's.

[2:21:50] Ik zie zowel berustende als tevreden collega's, minister.

[2:21:54] Dan is het aan mij om nog even de toezeggingen langs te lopen.

[2:22:00] De Kamer zal worden geïnformeerd, en dat is een toezegging aan mevrouw Van Dijk,

[2:22:04] over de lootboxes, en dat komt in juni bij de fitnesscheck.

[2:22:10] Dan zal de minister de Kamer informeren over de beleidsregels CBS

[2:22:14] en mogelijk concurrentieverstorende praktijken.

[2:22:18] Heeft u daar een termijn voor in gedacht?

[2:22:22] Ik had daar een combinatie van gemaakt van een aantal vragen.

[2:22:26] Ik wilde volgens mij een Q4-reageren op het onderzoek en daar had ik een aantal zaken bij genoemd.

[2:22:31] Die moet ik even scherp hebben.

[2:22:34] De motie van de berg Wiersma en het hoger beroep betrekken en deze vraag.

[2:22:41] Ik heb er toen een paar genoemd.

[2:22:42] Ja, deze.

[2:22:44] Dan zou ik dat in het vierde kwartaal willen doen, dat ik dat dan gezamenlijk doe.

[2:22:48] Ja, uitstekend.

[2:22:50] Dan een reactie op het tienpuntplan van de ChristenUnie voor duurzamer sociaal inkoopbeleid.

[2:22:54] Komt in juli naar de Kamer.

[2:22:56] Dan wordt de Kamer dus binnen zes maanden geïnformeerd over de pilot om True Price aanbesteding.

[2:23:03] Dan had ik nog een...

[2:23:04] Ja, dat was aan de heer Tijssen over het tienpuntplan van de ChristenUnie.

[2:23:10] Dan is er een twee-minutendebat aangevraagd met mevrouw Van Metele als eerste spreker.

[2:23:14] Heeft u iets gemist?

[2:23:17] De territoriale leveringsbeperking en de geannoteerde agenda over LETA, dat horen we allemaal.

[2:23:24] Mevrouw Van Metele.

[2:23:26] Volgens mij had ik ook een toezegging gekregen om in gesprek te gaan met InRetail.

[2:23:33] Dat doe ik zo snel mogelijk, voorzitter.

[2:23:34] Dat moet binnen twee, drie maanden lukken, twee maanden.

[2:23:36] Het hangt ook even van een of twee maanden.

[2:23:37] Misschien is het goed om dat ook op enig moment te laten weten aan de Kamer in een van de

[2:23:41] en brieven die toch komen, wat er dan uit is gekomen.

[2:23:44] Ja, zal ik meenemen.

[2:23:45] Ja, uitstekend.

[2:23:46] Ja, dan dank ik de minister en haar ondersteuning hartelijk voor de vlotte en volledige beantwoording.

[2:23:53] Dank ik de collega's en alle mensen die dit hebben gevolgd en mogelijk gemaakt en sluit

[2:23:59] ik de vergadering.