Disclaimer: deze transcriptie is geautomatiseerd omgezet vanuit audio en dus geen officieel verslag. Om de transcripties verder te verbeteren wordt constant gewerkt aan optimalisatie van de techniek en het intrainen van namen, afkortingen en termen. Suggesties hiervoor kunnen worden gemaild naar info@1848.nl.
Leefstijlpreventie
[0:00:00] Goedemorgen allemaal. Welkom in de zaal.
[0:00:02] Een volle tribune, dat is altijd leuk voor een commissiedebat.
[0:00:05] Want dat betekent dat er meegekeken wordt.
[0:00:07] Ook al weten we dat er vaak ook op afstand nog mensen mee kijken.
[0:00:11] We zijn namelijk toeren aan het commissiedebat Leefstijlpreventie.
[0:00:16] Met de staatssecretaris die ik van harte welkom heet, meneer Van Oje.
[0:00:20] En een aantal, best een aantal leden uit de Kamer.
[0:00:23] Meneer Kruul namens het CDA, mevrouw Slag Tichelman namens GroenLinks PvdA.
[0:00:27] Mevrouw Dobbe namens de Socialistische Partij.
[0:00:29] Meneer Krijns namens de PVV, mevrouw Daniëlle Jansen namens het Nieuws Sociaal Contract
[0:00:35] en lid Kostic namens de Partij voor de Dieren.
[0:00:37] En dan verwacht ik ook straks nog meneer Al Abassi namens DENK.
[0:00:42] En ikzelf ben nu even uw technisch voorzitter, maar ook woordvoerder namens de VVD.
[0:00:47] We hebben tot drie uur ingepland.
[0:00:50] We hadden geen voorzitter. Ik zit voor, maar ik moet om twee uur weg.
[0:00:53] Dus we gaan gewoon proberen om het voor twee uur af te ronden.
[0:00:56] En als dat niet lukt, neemt meneer Krul het voorzitterschap over.
[0:01:02] Er staan een behoorlijk aantal brieven en stukken op de agenda.
[0:01:07] En toch zal iedere lid het in vier minuten zijn inbreng moeten gaan doen.
[0:01:10] En ik ga vijf interrupties toestaan in de eerste termijn van de Kamer.
[0:01:15] Dat moeten dan wel korte interrupties zijn.
[0:01:17] Anders tel ik ze gewoon voor twee.
[0:01:19] Zo gaan we dat doen.
[0:01:20] En laten we snel beginnen.
[0:01:21] Meneer Krul mag beginnen namens het CDA.
[0:01:23] Voorzitter, dank u wel. Het voelt een beetje gek.
[0:01:24] Ik had een inbring voorbereid met allemaal vragen over de toekomstplannen van de staatssecretaris.
[0:01:28] Maar ja, dan komt er iets tussendoor, namelijk de toekomstplannen van het mogelijke nieuwe kabinet.
[0:01:34] En voorzitter, ik zal daar toch het een en ander over moeten zeggen.
[0:01:38] Want preventie zal ook steeds belangrijker worden.
[0:01:41] En we lezen in het nieuwe coalitieakkoord dat preventie centraal komt te staan.
[0:01:44] Dat is goed nieuws en ook goed nieuws voor de maatschappelijke partners die vandaag op de tribune zitten.
[0:01:50] In ieder geval dat dacht ik, voorzitter, want toen ik verder las, las ik wat dingen die mij zorgen waren.
[0:01:55] En ik denk ook de mensen op de publieke tribune zorgen waren.
[0:01:58] Allereerst lees ik niks over de continuering van de incidentele middelen die nodig zijn voor preventie.
[0:02:05] Eigenlijk alles wat we doen om het gebied van overgewicht, roken, vepen, alcohol, maar ook de aanpak van volksziektes bijvoorbeeld.
[0:02:12] En ik maak me heel erg zorgen dat dat beleid wat echt nu gebouwd wordt op die incidentele middelen onder zware druk staat.
[0:02:18] Ik lees ook dat we stoppen met subsidies voor projecten die een gezonde leefstijl bevorderen,
[0:02:23] omdat die niet gewezen effectief zouden zijn.
[0:02:25] Nou ja, nou is preventie en een gezonde leefstijl nou net zoiets
[0:02:29] wat zich misschien niet direct laat vangen in financiële meevallers,
[0:02:32] maar zoveel maatschappelijke impact heeft en zoveel positieve effecten op de volksgezondheid
[0:02:37] dat het uiteindelijk natuurlijk goed is voor de portemonnee.
[0:02:40] Voorzitter, het CDA maakt zich echt ernstige zorgen om de plannen die voorliggen.
[0:02:44] Dan, voorzitter, iets over de agenda en de stukken die eronder liggen.
[0:02:50] Ik ga twee onderwerpen aanstippen vandaag, voeding en roken.
[0:02:54] Voeding is een essentieel onderwerp als het gaat om een gezonde leefstijl.
[0:02:58] Het CDA is al langer voorstander van een verbod op reclames voor fastfood.
[0:03:03] En voor wie gister de ontwikkeling in de formatie via de media gevolgd heeft,
[0:03:06] begrijpt dat zo'n verbod op fastfood niet zoveel zin heeft.
[0:03:09] Als politiek natuurlijk ook heel veel reclame maken voor fastfood.
[0:03:12] maar ik denk dat de pizza's bij de VVD, NEC en de friet bij de BBB gesmaakt hebben.
[0:03:19] Zonder gekkerheid, voorzitter.
[0:03:20] Als de overheid mensen probeert te verleiden tot het maken van een gezonde keuze,
[0:03:24] wordt dat vaak gezien als betutteling.
[0:03:26] Maar als de fastfoodindustrie met uitgedokterde micro-targeting campagnes hetzelfde doet,
[0:03:31] is het ineens een uiting van keuzevrijheid.
[0:03:34] Mensen op deze manier beïnvloeden, dat ze zich toch overgeven aan zoiets ongezonds en verslaving,
[0:03:39] dat is juist betutteling wat het CDA betreft.
[0:03:41] En de cijfers liegen er niet om.
[0:03:44] Zonder verdere afspraken heeft volgens het RIVM in 2040 56 procent van de volwassenen
[0:03:49] overgewicht.
[0:03:50] En een oplossing daarvoor is, naast meer beweging, ook gezonder eten.
[0:03:54] En daar hoort ook minder suiker bij.
[0:03:56] En dat vinden we vaak lastig.
[0:03:58] En bij het belastingplan, vorig jaar heeft mijn fractie zich al ingezet om de belasting
[0:04:02] op frisdranken te verhogen, naarmate er meer suiker in zit.
[0:04:05] Alleen dan prikkel je producenten om minder suiker toe te voegen, en help je dus ook mensen
[0:04:10] om minder suiker te consumeren.
[0:04:12] Daar is echt veel te winnen en het Verenigd Koninkrijk zet daar een goed voorbeeld.
[0:04:16] We zijn heel erg geïnteresseerd in de reactie van straks dan een nieuw kabinet
[0:04:20] over het dinsdag naar de Kamer gestuurde rapport over een bredere suikertaks,
[0:04:24] die dus verder gaat dan frisdrank.
[0:04:26] Volgens dat rapport kan deze taks positieve effecten hebben en is die uitvoerbaar.
[0:04:31] En ik ben heel benieuwd of de staatssecretaris daar straks
[0:04:33] in zijn eerste termijn ook een reflectie op kan geven.
[0:04:37] Voorzitter, het tweede onderwerp dat ik graag wil aanhaken is roken en dan specifiek de accijns.
[0:04:42] Ook hier heb ik veel vraagtekens bij het nieuwe akkoord, omdat ik vanochtend weer gehoord heb
[0:04:45] dat we geen accijnsverhogingen gaan doorvoeren en die zijn nou juist zo effectief als het gaat
[0:04:50] om minder roken. En voorzitter, het RIVM heeft scenario's doorgerekend als het gaat om accijns
[0:04:54] en wat blijkt? Een jaarlijke prijsverhoging in de periode van 25 tot 40 zou de rookprevalentie
[0:05:00] op ongeveer 7,9 procent doen uitkomen en een jaarlijkse verhoging van 1 euro zelfs nog meer.
[0:05:06] Ik ben heel benieuwd of de staatssecretaris deze cijfers al tot zich heeft genomen,
[0:05:11] maar met name of hij ook voornemens is om dat mee te nemen in zijn beleid.
[0:05:15] Voorzitter, nogmaals en ik rond af.
[0:05:19] Preventie is extreem belangrijk in een toekomst waarin we gezondheid voor genezen zetten.
[0:05:25] Wij maken ons zorgen over de plannen die voorliggen en zullen met kritische blik de uitwerking hiervan volgen.
[0:05:32] Dank u wel. Voor we verder gaan heeft meneer Krijns een vraag voor u.
[0:05:34] Dank u wel, mevrouw de voorzitter. Ik heb inderdaad een vraag aan de heer Krul.
[0:05:40] U haalde het rapport van het RIVM aan.
[0:05:42] Daar staan allerlei mogelijkheden om de accijns te volgen en wat voor effecten dat heeft.
[0:05:48] Heeft ook de heer Krul de effecten gezien van de grensoverschrijdende procenten?
[0:05:57] Ja, grenseffecten hebben wel degelijk een impact.
[0:06:00] En je zult ook zien dat juist in die grensregio's het veel...
[0:06:04] Nou ja, het veel iets minder...
[0:06:06] ook minder effectief is dit soort maatregelen te nemen.
[0:06:09] Tegelijkertijd in de cijfers van het RIVM,
[0:06:10] als je echt kijkt naar het totaalplaatje,
[0:06:13] worden grenseffecten wel meegenomen in de berekeningen.
[0:06:15] Dus ja, specifiek voor die grensregio's zul je zien
[0:06:18] dat er altijd de mogelijkheid bestaat
[0:06:19] dat mensen, nou ja, zelfs met busreizen,
[0:06:22] hebben we deze week al besproken,
[0:06:24] over de grens gaan om sigaretten te halen.
[0:06:26] Maar voor het hele beeld, voor het hele plaatje in Nederland,
[0:06:28] is het wel degelijk zo
[0:06:29] ...dat met dit soort maatregelen de totale consumptie van sigaretten en van tabak naar beneden gaat.
[0:06:36] Meneer Krijns in tweede instantie.
[0:06:38] Dank. In het RIVM-rapport stond dat ze een meting hadden gedaan in de late 2020...
[0:06:44] ...toen corona nog helaas actief was en toen ging al twintig procent van de Nederlandse bevolking in de grens over.
[0:06:54] Er komt als het goed is dit jaar een rapport uit van de RIVM, tot ze een nieuwe schatting maken.
[0:07:00] Tot waarschijnlijk dadelijk, als ik me niet vergis, 30 tot 50 procent de mensen over de grens heen gaan.
[0:07:06] En daarmee de schatkist jaarlijks een hele hoop geld mist.
[0:07:11] Wilt de heer Krul dat?
[0:07:14] Nee, dat wilt de heer Krul niet.
[0:07:18] Het zou ook heel mooi zijn en ook denk ik noodzakelijk zijn.
[0:07:21] En ik denk ook dat de staatssecretaris daar ook de afgelopen jaren zich heel erg voor heeft ingezet
[0:07:26] om juist ook met onze buurlanden afspraken te maken.
[0:07:29] Want het liefst zou je natuurlijk allemaal hetzelfde beleid voeren.
[0:07:32] Maar tegelijkertijd denk ik niet dat het een belemmering moet zijn
[0:07:36] of misschien wel een rem moet zijn om zelf het juiste te willen doen voor de volksgezondheid.
[0:07:40] En dat is wel het dilemma wat in deze kwestie zit.
[0:07:45] Dus het feit dat er grenseffecten zijn, is dat een reden om überhaupt dit beleid niet te voeren
[0:07:50] dat het effectief is, dan zegt het CDA dat is geen reden.
[0:07:54] Maar daarmee ontken ik niet dat er grenseffecten zijn.
[0:07:56] Ook wat de heer Krijns zegt, daar ga ik helemaal niet
[0:07:58] de bakketaliserend over doen.
[0:08:00] Dus ik denk dat de inzet moet zijn van een bewindspersoon.
[0:08:02] En dat was ook de inzet van deze straatssecretaris om met onze buurlanden
[0:08:05] daar goede afspraken over te maken.
[0:08:06] En hopelijk gaat het ook lukken in de toekomst.
[0:08:09] Dank u wel. Dan gaan we naar de bijdrage van mevrouw Selah Tichelman
[0:08:11] namens de fractie van GroenLinks PvdA.
[0:08:14] Ja, voorzitter. En ik sluit me aan bij de zorgen van de heer Krul.
[0:08:18] Want als we het nieuwe hoofdlijnenakkoord lezen, dan stopt het budget voor preventie.
[0:08:25] 300 miljoen bezuiniging op de publieke gezondheid.
[0:08:28] Echt een kaalslag voor de preventie.
[0:08:31] En geen structurele indedding.
[0:08:34] Dus wij maken ons zorgen.
[0:08:35] Echte preventie is voor GroenLinks B.V.A. structureel zorgen voor goede leefomstandigheden.
[0:08:41] Zoals bijvoorbeeld goede volkshuidvesting en bestrijding van armoede.
[0:08:44] En ook is echte preventie het daadwerkelijk behalen van de vastgestelde doelen voor mensen
[0:08:49] persoonlijk, maar ook collectief.
[0:08:52] Het huidige preventiebeleid is nu al kleine pleisters plakken, terwijl er grote open wonden
[0:08:57] zijn.
[0:09:01] Het maakt uit waar je woont, werkt en je wieg staat.
[0:09:05] Het is eigenlijk tijd voor niet lullen, maar poetsen.
[0:09:09] De GGD kan wat betreft GroenLinks van de A een grote ondersteunende rol spelen voor gemeenten
[0:09:17] en heel goed aansluiten op de beweging van de wijkgerichte aanpak en preventie die gemaakt
[0:09:23] was met een brede eerste lijn zorg.
[0:09:26] Maar dit vraagt ook om een landelijke basisfinanciering voor de GGD, voor publieke gezondheid die
[0:09:31] overal van goede kwaliteit is.
[0:09:33] En nu is die incidenteel geborgen bij de galadoelen, maar wij willen die structureel borgen, want
[0:09:43] een wijkgerichte aanpak is o zo belangrijk.
[0:09:46] Bijvoorbeeld in zes gemeenten in Nederland is het IJslandse youth in IJsland-model geïmplementeerd
[0:09:57] en dat is heel succesvol.
[0:09:59] Dat brengt het alcohol, tabak en drugsgebruik onder jongeren echt aanzienlijk naar beneden.
[0:10:09] Ik wil toch nog de staatssecretaris vragen wat zijn opinie is of dit niet breder kan
[0:10:16] toegepast worden, net zoals een effectieve maatregel van het programma Dia2Beat.
[0:10:23] Zou de staatssecretaris daar nog op kunnen reflecteren?
[0:10:29] Mensen op de tribune, SOA-zorg en seksualiteitshulpverlening staan onder druk in Nederland.
[0:10:35] GroenLinks PvdA wil dat er structurele landelijke publiekscampagnes komen over veiligvrijen.
[0:10:41] Dit is extra urgent, want de omvang van incorrecte informatie over anticonceptie neemt toe, dus
[0:10:49] de desinformatie, en ook het aantal SOA's neemt toe.
[0:10:53] De publiekscampagnes van Veilig Vrije waren bewezen effectief.
[0:10:59] Zou de staatssecretaris daarop kunnen reflecteren en zou die iets kunnen meegeven aan het nieuwe
[0:11:05] kabinet en aan de ambtenaren?
[0:11:07] Een ander probleem betreft het geldtekort bij de aanvullende seksuele gezondheidsregeling.
[0:11:15] Het doel van de regering om toegankelijke zoazorg en seksuele hulpverlening te geven wordt niet
[0:11:21] behaald.
[0:11:22] Ongeveer de helft van de mensen wordt nu echt geholpen die het nodig hebben.
[0:11:28] Er is structureel geldkort en daarom is die landelijke basisfinanciering zo belangrijk
[0:11:33] op preventie.
[0:11:35] Mensen en vooral kwetsbare groepen moeten ergens terecht kunnen.
[0:11:41] Groepen en jongeren vinden over het algemeen minder snel de weg naar de huisarts.
[0:11:46] Het is dan ook van groot belang dat deze groepen gratis en anoniem veilig ergens terecht kunnen.
[0:11:53] Daar moeten de financiële middelen bij, wat ons betreft.
[0:11:57] Tot slot nog een laatste punt over preventie, en dan gaat het over overgewicht.
[0:12:02] Maar een ander punt, zoals de heer Krul noemde, en dat is de preventie van overgewicht door borstvoeding.
[0:12:08] Ook na zes maanden is borstvoeding nog steeds zeer preventief voor overgewicht en vele andere ziekten.
[0:12:14] Een gezonde voedselomgeving verbiedt ook reclame voor kunstvoeding na zes maanden.
[0:12:20] Zou de staatssecretaris daar nog op kunnen reflecteren hoe hij daarna kijkt?
[0:12:26] Wij lopen in Nederland op plek nummer 90 op de rankingslijst van borstvoedingsvriendelijke
[0:12:33] landen.
[0:12:34] Wij zijn enorm gedaald sinds 2017, want toen is de borstvoedingszorg babyvoedingvriendelijk
[0:12:43] geworden.
[0:12:43] En niet meer conform de WHO-richtlijnen.
[0:12:47] En het aantal mensen wat borstvoeding wil geven, wordt daarbij slechter ondersteund.
[0:12:54] Dus ik zou willen oproepen om een gerichte ondersteuning voor moeders die borstvoeding
[0:12:59] willen geven, ook meer mogelijk te maken in Nederland.
[0:13:02] En het borstvoedingsvriendelijke beleid terug te brengen.
[0:13:06] Zou de staatssecretaris dat borstvoedingsvriendelijke beleid nog...
[0:13:10] Wilt u afronden, mevrouw Slag?
[0:13:12] Ja, laatste zin ook inderdaad.
[0:13:13] Dus ik rond af.
[0:13:15] Dit bosvoedingsvriendelijke vrijheid in ieder geval
[0:13:17] beleid met de werknemers
[0:13:20] en het zorgveld in Nederland
[0:13:22] willen bespreken wat u daarin mogelijk acht.
[0:13:25] Krijgt u een korting op het aantal interrupties.
[0:13:29] En u krijgt geen interrupties, dus
[0:13:30] geef ik het woord aan mevrouw Dobbe namens de SP.
[0:13:33] Ja, dank u wel.
[0:13:34] Ik wil toch even persoonlijke
[0:13:36] nood beginnen dat ik dit eigenlijk een heel
[0:13:40] raar moment vindt om dit debat te voeren, want ik heb een hele mooie tekst voorbereid met allemaal
[0:13:46] punten die ik heel belangrijk vind om te noemen. Die ga ik dan aan de staatssecretaris vragen om
[0:13:51] daarop te reageren, maar ik wil toch eigenlijk ook aan mijn linkerzijde ook wel vragen aan de nieuwe
[0:13:56] coalitiepartijen wat zij daarvan vinden. Dus dat even voorafgaande, maar voor de staatssecretaris
[0:14:01] wil ik toch beginnen. We hebben het hoofdlijnenakkoord gelezen, daar blijft bijna geen geld
[0:14:07] over voor preventie.
[0:14:09] Nou is er een aanpak waar de staatssecretaris hard aan heeft gewerkt, die gaat over het
[0:14:13] aanpakken van overgewicht, roken, vepen, alcohol, het aanpakken van volksziektes en ik ben toch
[0:14:19] wel benieuwd wat de staatssecretaris denkt dat er overblijft van die aanpak op het moment
[0:14:23] dat er geen geld meer is om dat uit te rollen, ook als we kijken naar de kortingen op publieke
[0:14:28] gezondheid en ook als we kijken naar het ravijnjaar wat niet wordt opgelost en de gemeenten die
[0:14:33] daar dus geen geld meer voor hebben.
[0:14:35] En ik wilde eigenlijk vandaag mijn betoog beginnen met iets anders, met Meta.
[0:14:41] Zij voelt zich niet gehoord in de Tweede Kamer en daarom wilde ik dus met haar beginnen.
[0:14:46] Want Meta kreeg een aantal jaren geleden kanker, net als haar vader, haar moeder en haar zus.
[0:14:52] En ze is opgegroeid naast een fabriek, eerst Dupont, nu Gimmoer.
[0:14:57] En zij zegt, ik vind het zo oneerlijk dat een bedrijf zoveel macht heeft en wij niks.
[0:15:02] En sterker nog, ik krijg te horen dat wij gezonder moeten leven,
[0:15:06] maar ik rook niet, ik drink niet en ik eet veel groente.
[0:15:09] En hoe gezond wil je het hebben?
[0:15:11] En ik vind dat eigenlijk wel een hele goede vraag.
[0:15:14] En ik zou daar eigenlijk ook wel een reactie op willen hebben,
[0:15:17] zowel van de staatssecretaris als van mijn linkerzijde.
[0:15:20] Want als het gaat over preventie en gezondheid,
[0:15:23] wat betekent het dan als er PFAS zit op de groente die Mehta eet
[0:15:27] en haar familie eet en haar buren eten
[0:15:30] en op de gezonde appels die zij consumeert en al die gezonde dingen die zij doet.
[0:15:35] En ik wilde ook vragen aan de staatssecretaris...
[0:15:37] wat is de voortgang van het onderzoek naar de effecten van gemoor op de gezondheid van omwonenden?
[0:15:45] Want zij willen ook graag eerst een bloedonderzoek...
[0:15:47] en daarna een vervolgonderzoek op basis van die uitkomst.
[0:15:49] En het zou gewoon heel fijn zijn voor die omwonenden als we dat ook kunnen toezeggen.
[0:15:54] Dan ga ik snel door. Dat de plek waar je leeft en opgroeit invloed heeft op je gezondheid...
[0:15:58] daar hebben we het ook eerder over gehad, dat is duidelijk.
[0:16:00] Mensen met een laag inkomen en een kortere opleiding leven vijftien jaar minder lang
[0:16:05] in goede gezondheid dan mensen met een hoog inkomen en een theoretische opleiding.
[0:16:09] Dat is gewoon heel lang.
[0:16:10] Mensen met een lager inkomen roken ook vaker en hebben minder geld om gezonde biologische
[0:16:15] groenten te kopen.
[0:16:16] In februari is er een motie aangenomen om de preventieaanpak te baseren op het tegengaan
[0:16:22] van de maatschappelijke oorzaken van sociaal-economische gezondheidsverschillen.
[0:16:26] We vroegen ons af hoe het stond met de uitvoering daarvan.
[0:16:29] En dan over ongezonde keuzes gesproken.
[0:16:32] Cola, suikerspin, muffin, rum, kauwgom en tompoes.
[0:16:36] Dat is geen eten, maar dat zijn de smaakjes van de vapes.
[0:16:40] En we hebben het er, tenminste u, ik kon helaas niet bij het debat zijn,
[0:16:44] heeft het twee dagen geleden ook gehad over die smaakjes van die vapes.
[0:16:48] Die worden door de industrie erin gedaan om onze kinderen verslaafd te maken.
[0:16:52] En nu is er een verbod op die smaakjes, dat is heel goed,
[0:16:55] maar blijkt ze nog gewoon overal te kunnen kopen.
[0:16:56] En ik heb het debat teruggekeken, maar het antwoord daarop van hoe gaan we nou zorgen
[0:17:00] dat we echt goed gaan handhaven, vond ik nog niet helemaal duidelijk, dus dat vroeg ik
[0:17:04] mij wel af.
[0:17:06] En als het gaat over ongezond eten en overgewicht, uit onderzoek van Poynter blijkt dat mensen
[0:17:11] worden bestookt met reclame voor ongezond voedsel.
[0:17:14] Bestookt.
[0:17:15] In de afgelopen zes jaar, waarin zo hard werd gewerkt aan preventie en gezond eten en het
[0:17:20] tegengaan van overgewicht, werd ter waarde van 4,2 miljard euro advertentieruimte ingekocht
[0:17:26] voor ongezonde voeding.
[0:17:28] En dat is zes tot zeven keer zoveel als reclame voor gezond voedsel.
[0:17:33] Nou wauw, hadden we maar zoveel geld gehad voor preventie en zorg, om daar mensen gezond
[0:17:39] van te maken.
[0:17:40] En wat vindt de staatssecretaris hiervan?
[0:17:42] Maar ook aan mijn linkerzijde ben ik daar heel benieuwd van.
[0:17:45] Hoe gaan we die reclames aanpakken?
[0:17:47] Ik ga afronden met de GGD's, want ik vind het belangrijk om daar nog twee zinnen over te zeggen.
[0:17:53] Er is fors bezuinigd op de GGD's.
[0:17:55] Die hebben we nodig voor een effectieve aanpak van preventie.
[0:18:00] En daar wordt nu nog meer op bezuinigd omdat er te weinig geld over blijft voor publieke gezondheid.
[0:18:05] En daar wil ik wel echt aandacht voor, zowel van de staatssecretaris in reactie,
[0:18:08] wat hij denkt wat dit betekent voor de GGD's, maar ook aan mijn linkerzijde.
[0:18:12] Hoe gaan wij zorgen dat die GGD's hun werk goed kunnen blijven doen?
[0:18:15] En daar hebben ze gewoon geld voor nodig.
[0:18:17] Dank u wel, voorzitter.
[0:18:19] Dank u wel. Het woord is aan de heer Krijns.
[0:18:21] Hij spreekt namens de fractie van de PVV.
[0:18:23] Een hele hoop vragen van de SP-fractie.
[0:18:26] Ik zal er even heel kort op reageren.
[0:18:28] Ik ben geen staatssecretaris, dus
[0:18:29] ik kan helaas geen antwoorden geven op uw vragen.
[0:18:32] Dan ga ik verder met mijn tekst.
[0:18:34] Gezondheid is een complexe kwestie.
[0:18:36] Het is geen eenvoudig project, want
[0:18:38] gezondheid is immers niet maakbaar.
[0:18:40] Mensen met een gezonde levensstijl
[0:18:42] die veel sporten, niet drinken, niet roken
[0:18:44] en geen overwicht hebben, worden ook wel eens ziek, voorzitter.
[0:18:48] En eenvoudige adviezen zoals bewegen, stoppen met roken, gezonder eten,
[0:18:52] zijn in het dagelijks leven niet altijd even gemakkelijk uit te voeren.
[0:18:56] En ik denk dat wij daar wel allemaal wel ervaring mee hebben.
[0:19:00] En de effecten van de vele maatregelen
[0:19:02] die de staatssecretaris de afgelopen jaren heeft getroffen,
[0:19:05] lijken weinig impact te hebben gehad op de gezondheid van onze samenleving.
[0:19:09] Wanneer zal de staatssecretaris erkennen
[0:19:11] dat de genomen maatregelen onvoldoende effectief zijn geweest.
[0:19:15] En steeds meer mensen hebben moeite om rond te komen.
[0:19:18] En het gaat hier allang niet meer om mensen met een te laag inkomen.
[0:19:22] Tegenwoordig zijn mensen al blij
[0:19:23] als ze überhaupt nog boodschappen kunnen doen.
[0:19:27] Met 450.000 mensen in Nederland die in verborgen voedselnood verkeren,
[0:19:31] vraag ik me werkelijk af waar de actie van de staatssecretaris blijft
[0:19:34] om deze groeiende voedselonzekerheid aan te pakken.
[0:19:37] Dat wordt waarschijnlijk moeilijk, want de staatssecretaris gaat weg.
[0:19:40] Een geldgebrek staat gezond eten simpelweg in de weg.
[0:19:44] Denkt de staatssecretaris echt dat mensen nog kunnen kiezen voor de aanbevolen dagelijkse
[0:19:48] hoeveelheden uit de schijf van vijf, zoals het eten van 250 gram groenten, 200 gram fruit,
[0:19:54] 15 gram ongezouten zout en noten per persoon per dag en 1 à 2 keer per week een stukje
[0:20:01] vis?
[0:20:02] Voorzitter, welk gezin kan zich op dat moment dit nog veroorloven?
[0:20:05] En is de staatssecretaris op de hoogte van een verzoendelijk stuk vis bij de visboer of
[0:20:10] van fruit bij de groenteboer op de markt?
[0:20:13] En als je dat vermindervuldigt met vier voor een gemiddeld gezin, dan loopt de prijs behoorlijk
[0:20:19] op en ik weet er alles van.
[0:20:21] Voorzitter, de PVV is tegen zware ingrepen zoals accijnsverhogingen en alomvattende
[0:20:28] verboden.
[0:20:29] Deze maatregelen schaden niet alleen de economie, maar leiden ook tot een toename van illegale
[0:20:33] handel, smokkelwaar en namaakproducten. Bovendien beperken ze de persoonlijke keuzevrijheid
[0:20:39] en werken ze vaak van rechts.
[0:20:42] Voor u verder gaat, u had net een punt, dacht ik. Mevrouw Slachtingman heeft een vraag voor
[0:20:49] u.
[0:20:52] Ik heb inderdaad een vraag. Ik maak me ook zorgen over mensen die nauwelijks gezond voedsel
[0:20:59] kunnen kopen. Dus daar heeft u een punt, de armoedebestrijding. Maar dat is ook de groep
[0:21:05] jongeren die ook geen condooms kunnen kopen. En die juist zo nodig de hulp van de GGD's
[0:21:12] nodig hebben met een goede gratis financiering om goede seksuele gezondheid te krijgen. Dat
[0:21:18] ze niet enorm lang met een groene reu of chlamydia rondlopen. Hoe kijkt u daarnaar?
[0:21:26] Hoe ik daarnaar kijk? Ja, de jongeren moeten geholpen worden om inderdaad een hele goede
[0:21:30] voorlichting te krijgen, als je onveilig wrijdt, dat je daar verschillende ziektes van kan krijgen,
[0:21:37] maar ik kom er dadelijk later in mijn tekst op terug. Dus als u geduld heeft, mijn moeder heeft
[0:21:42] me altijd bijgebracht, geduld is een schone zaak. Gaat u verder meneer Krijns. Het prijskaartje van
[0:21:50] een pakje sigaretten bedraagt inmiddels ruim 11,10 euro. En steeds meer Nederlanders gaan de grens
[0:21:56] over om daar hun boodschappen, drank en sigaretten te kopen. Soms zelfs tot om een afstand van 70
[0:22:02] Dit laat zien hoe dergelijk beleid niet alleen de vrijheid beperkt,
[0:22:06] maar ook economische activiteiten buiten onze grenzen verschuift.
[0:22:09] We hebben ook verontrustende berichten ontvangen over de NutriScore.
[0:22:14] Vooral bij jongeren lijkt het dat de smaakjesaanpassingen juist averrechts werken,
[0:22:18] waardoor ze kiezen voor de slechtste optie vanwege de verbeterde smaak.
[0:22:24] Herkent de staatssecretaris ook deze signalen?
[0:22:26] Er is momenteel een grote hype rondom afslankmiddelen zoals Ozempik, waar mensen zonder financiële
[0:22:34] zorgen maar met een paar kilo's teveel massaal naar grijpen.
[0:22:37] Waarom kiezen zij gewoon niet voor de sportschool?
[0:22:39] En heeft dit te maken met gemakzug, voorzitter?
[0:22:41] Ik roep de staatssecretaris op om actie te ondernemen en duidelijkheid te verschaffen
[0:22:46] over de rol van dergelijke middelen in de strijd tegen obesitas.
[0:22:49] Wat is zijn standpunt hierover?
[0:22:51] En voorzitter, dan nog even iets heel kort over de ondervoeding.
[0:22:53] Veel aandacht gaat uit naar overgewicht en obesitas, terwijl 1 op de 4 ouderen het risico
[0:22:59] lopen om onder voet te raken, kan de staatssecretaris toelichten wat hij op dit punt nog onderneemt.
[0:23:05] En tot slot voorzitter, de toenemende soa's, ongewenste zwangerschappen en abortussen zijn
[0:23:10] zorgwekkend.
[0:23:11] Voorzitter, en ik kan me nog goed herinneren, mevrouw Slag Tichelmans, die kaarten het
[0:23:15] ook eigenlijk al aan, de bekende campagnes van vroeger ik vrij veilig of ik vrij niet,
[0:23:20] en helaas lijken deze campagnes niet meer actief te zijn.
[0:23:23] Maar voorzitter, ik las in de brief dat er na de zomer een voorlichtingscampagne van start gaat om jongeren te informeren over verschillende vormen van anticonceptie, soas en condoomgebruik.
[0:23:34] Zal social media een van deze kanalen zijn waarop de voorlichtingscampagne te zien is?
[0:23:39] En als dat niet zo is, zou de staatssecretaris mij dat kunnen toezeggen.
[0:23:43] In ieder geval tot zover.
[0:23:46] Ik zie een aantal vingers beginnen met interruptie van de man, dat had u al verwacht.
[0:23:50] Meneer Krul.
[0:23:52] Ja, voorzitter. Ik heb de heer Krijns net horen zeggen en eerder ook, daar zit u hartstikke
[0:23:57] consistent in, dat de PVT tegen die accijnsverhoging is. Nu is accijnsverhoging bewezen een van
[0:24:06] de meest effectieve manieren om mensen te ontmoedigen om te starten met roken. Ik lees
[0:24:11] in het coalitieakkoord niks terug over een verdere accijnsverhoging op de bak. Kan de
[0:24:22] verdere plannen zijn om de accijns op de bak te verhogen dan wel met enkel een
[0:24:27] inflatie correctie. Meneer Krijns. Dank u voor uw vraag meneer Krol.
[0:24:31] Nou dit is nog geen hoofdlijnenakkoord, het is nog geen coalitieakkoord, maar die
[0:24:36] gaat eraan komen. Ja goed, de stukken die u tot u toe heeft genomen, ja
[0:24:44] er staan inderdaad allerlei cijfers in, maar deze moeten nog worden uitgewerkt
[0:24:47] En zodra een coalitieakkoord er is,
[0:24:51] dan kun je waarschijnlijk die cijfers terugvinden.
[0:24:53] Dus daar kan ik geen uitspraken over doen
[0:24:55] of er verhogingen plaatsvinden, verlagingen, noem maar eigenlijk,
[0:24:58] of de prijs constant blijft.
[0:25:01] Mevrouw Dobbe had ook een vraag.
[0:25:03] Ja, dank u wel.
[0:25:05] Ja, geduld is een schone zaak. Dat is altijd een goede uitdrukking.
[0:25:09] Nu hebben wij wel een tijdje gewacht op dat hoofdlijnenakkoord
[0:25:12] en we hadden daar grote verwachtingen van,
[0:25:15] ook als het gaat over zorg en gezondheid.
[0:25:18] En nu hoor ik de PVV een aantal dingen vragen aan de staatssecretaris...
[0:25:23] ...die moeten nu van alles gaan doen, maar tegelijkertijd ligt daar een hoofdlijnenakkoord...
[0:25:27] ...waar geld voor preventie helemaal is weggehaald.
[0:25:30] Dus hoe zou u verwachten dat als deze staatssecretaris of een volgende...
[0:25:34] ...al die dingen gaat uitvoeren die de PVV nu vraagt, zonder geld?
[0:25:38] Meneer Krijns.
[0:25:40] Dank u wel mevrouw Dope, ook voor uw vraag.
[0:25:42] Gelukkig hebben we het binnen een half jaar gedaan.
[0:25:44] Geen driehonderd dagen zoals het vorige kabinet.
[0:25:48] Ja, de driehonderd miljoen wat inderdaad verlaagd gaat worden,
[0:25:53] die verlaging wordt later ingezet.
[0:25:57] Waarom wordt die later ingezet, dat durf ik niet te zeggen,
[0:25:59] want het coalitieakkoord zal dat uitwijzen.
[0:26:04] Mevrouw Dob in tweede instantie?
[0:26:05] Ja, maar dat geld gaat er wel af.
[0:26:09] En daarnaast is er ook een ravijnjaar, dat komt eraan.
[0:26:11] De gemeenten hebben straks ook geen cent meer.
[0:26:13] Die moeten ook flink gaan bezuinigen en flink gaan korten.
[0:26:17] Nu is er een aanpak hier om overgewicht, roken, vepen, alcohol,
[0:26:21] aanpak van volksziektes, al die dingen, SOA's,
[0:26:24] al die dingen die de PVV ook zo belangrijk vindt om te doen.
[0:26:27] En dan is al het geld weggehaald.
[0:26:30] Maar hoe ziet de PVV dit voor zich dan?
[0:26:32] En ik zou zeggen, misschien is het goed om wat meer tijd te nemen.
[0:26:36] Die geduld wil ik wel opbrengen om nog een keer te kijken,
[0:26:40] om te zorgen misschien dat de GGD's het geld krijgen om hun werk te blijven doen
[0:26:45] en te zorgen dat die niet wordt bezuinigd.
[0:26:48] Wat is daar op uw antwoord op deze uitnodiging om daar nog even wat langer over na te denken?
[0:26:54] Meneer Krijg.
[0:26:55] Wederom dank voor de vraag.
[0:26:58] Geduld is een schone zaak, waar u mee ook mee begon en waar ik net ook zei.
[0:27:01] Laten we even afwachten wat het coalitieakkoord zegt en dan kunnen we daarover debatteren.
[0:27:06] Volgens mij volgende week is er ook een debat waarover uw fractievoorzitter
[0:27:14] deze vragen aan onze fractievoorzitter kan vragen.
[0:27:20] Mevrouw Dolbe, tot slot.
[0:27:21] Tot slot, ja. Maar dat vind ik toch makkelijk, omdat u wel allemaal vragen stelt aan de staatssecretaris
[0:27:27] en vervolgens weet dat daar geen geld voor is en dan vervolgens nu hier geen antwoord op geeft.
[0:27:31] Maar goed, dat constateren we dan.
[0:27:33] Ik had ook nog een andere vraag over de omwonenden van Grimmoer.
[0:27:37] Omwonenden daar willen graag een bevolkingsonderzoek.
[0:27:40] En zij willen een bloedonderzoek ook.
[0:27:41] Om te kijken wat al die PFAS heeft gedaan op hun gezondheid.
[0:27:45] Dat van hun familie, dat van hun kinderen en dat van hun ouders.
[0:27:48] En kan de PVV dat steunen?
[0:27:52] Meneer Krijft.
[0:27:55] Dank u wel.
[0:27:56] Ja, een hele goede vraag.
[0:27:58] Natuurlijk moeten we worden gekeken wat de gevolgen daarvan zijn.
[0:28:01] En dan zouden we inderdaad moeten gaan kijken.
[0:28:03] Als u met een voorstel komt, dan zal ik er heel goed naar kijken.
[0:28:06] Dus doe een voorstel, dan kijk ik ernaar.
[0:28:09] Het lid Kostic.
[0:28:15] Voorzitter, ik schrik hier wel een beetje van, van de PVV.
[0:28:17] Er zijn grote beloftes gedaan tijdens de verkiezingen over het helpen van mensen aan de onderkant van de samenleving.
[0:28:23] Wat uit onderzoek blijkt, uit alle adviezen, is dat het gebrek aan goed preventiebeleid juist de kosten gaat van die mensen.
[0:28:31] Dus mijn vraag aan de PVV is, waartoe zijn ze bereid als het gaat om die preventie, om die mensen te helpen?
[0:28:37] Want dat heb ik niet goed gehoord.
[0:28:38] Ik heb vooral kritiek gehoord op de staatssecretaris.
[0:28:41] De SP heeft daar voldoende over gezegd, maar ik hoor niet...
[0:28:44] wat de SP dan gaat opvolgen van de adviezen van de experts.
[0:28:49] Zoals, wat denkt de SP over het goedkoper maken van gezonde voeding?
[0:28:53] SP? PVV. Sorry, PVV. Excuses.
[0:28:56] Waren wij het aan het praten?
[0:28:58] Gaat u verder.
[0:28:59] En wat denkt de PVV over het verbieden van...
[0:29:02] PVV vragen halen.
[0:29:04] Sorry? PVV vragen halen.
[0:29:05] Ja. De hele vraag halen?
[0:29:09] Wat denkt de PVV over het goedkoper maken van gezonde voeding?
[0:29:12] De kernvraag is eigenlijk, ik wil een breder verhaal horen van de PVV.
[0:29:15] Hoe gaan zij die adviezen over preventie van experts opvolgen?
[0:29:20] En dan noem ik twee voorbeelden.
[0:29:22] Waarvan de experts zeggen, nou dit is in ieder geval effectief.
[0:29:24] Namelijk maak gezonde voedsel goed betaalbaar.
[0:29:28] Dus maak het goedkoper en ongezonde voedsel duurder.
[0:29:32] En het tweede, verbied nou die marketing van ongezonde voedsel.
[0:29:43] Ik zit niet op de stoel van de staatssecretaris en er moet nog inderdaad een regeerakkoord
[0:29:49] komen.
[0:29:51] Ik vind jullie aandacht heel erg leuk en ik snap dat jullie staan te popelen op allerlei
[0:29:57] vragen die beantwoord moeten worden.
[0:29:59] Alleen wacht even af op het coalitieakkoord en dan worden waarschijnlijk alle vragen duidelijk.
[0:30:07] Voorzitter, ik stel deze vraag even niet vanuit een blik dat PVV's straks in een coalitie zitten.
[0:30:14] Dat interesseert me echt 0,0.
[0:30:16] Ik stel de rol van de PVV gewoon als volksvertegenwoordigers.
[0:30:21] Ik neem aan dat zij een plan hebben, dat zij een idee hebben, dat zij de stukken hebben gelezen,
[0:30:26] de adviezen van meerdere instanties, meerdere experts, artsorganisaties.
[0:30:31] Die hebben hele heldere adviezen.
[0:30:32] Dus ik wil gewoon horen van de PVV en deze volksvertegenwoordiger welke van die adviezen
[0:30:39] vindt de PVV nuttig om de mensen aan de onderkant, met name ook de rest van de bevolking, te helpen.
[0:30:45] Dat is mijn vraag.
[0:30:46] Meneer Krijns.
[0:30:47] Wij vinden, dank u voor uw vraag, wij vinden dat de bestaanszekerheid in ieder geval op
[0:30:52] orde moet komen.
[0:30:53] Als mensen meer geld in hun portemonnee overhouden, kunnen zij eerder besluiten maken om gezond
[0:30:58] voedsel te kunnen kopen.
[0:30:59] En die bestaanszekerheid moet op orde komen.
[0:31:02] En goed, in het nieuwe hoofdlijnenakkoord wordt er 2 miljard vrijgemaakt voor de bestaanszekerheid.
[0:31:09] En dan ligt het balletje ook sowieso in ieder geval bij de burger.
[0:31:12] Wij gaan de burger daarvoor ontlasten.
[0:31:14] Wij gaan zorgen dat de Nederlander weer op die eerste plek komt.
[0:31:17] Dit kost iets in derde en laatste instantie op dit punt.
[0:31:20] Ja, dank u.
[0:31:21] Het probleem is, als ik het goed hoor van de PVV, laat ze dit aan de burger over om het zelf maar uit te zoeken.
[0:31:27] Maar als u de stukken van de experts goed hebt gelezen,
[0:31:29] dan blijkt dus dat er voor die burgers, ook niet de burgers met geld,
[0:31:34] veel keuzevrijheid is, omdat ze aan alle kanten worden bestookt
[0:31:37] door misleiding en prikkels om ongezond te eten.
[0:31:40] Dus hun keuzevrijheid wordt beperkt.
[0:31:43] Dus dan stellen de experts voor, ja, je moet nog extra stapjes nemen,
[0:31:46] bijvoorbeeld meer investeren in die gezonde leefomgeving,
[0:31:48] niet alleen maar het budget, portemonnee moet voller,
[0:31:52] maar die hele omgeving moet eigenlijk veel gezonder.
[0:31:55] Staat de PVV in ieder geval daarvoor open, nog even los van de specifieke maatregelen die we daarvoor zouden kunnen meenemen?
[0:32:01] Ja, daar staan we altijd voor op.
[0:32:02] En als ik het goed even gelezen heb, dan wordt er ook ingezet op sportbeweging, op preventie.
[0:32:09] Dus dat staat in het Hoofdlijnakkoord.
[0:32:12] Mevrouw Slagtegeman.
[0:32:14] Dank u wel, voorzitter.
[0:32:16] Ik ben blij te horen dat de PVV ook voor publiekscampagnes is, zoals Vrij Veilig.
[0:32:22] En dat wij de PVV aan onze zijde kunnen vinden.
[0:32:25] Mijn andere vraag was, omdat nu ongeveer de helft van de doelgroep voor goede seksuele hulp en
[0:32:32] soa-zorg nog maar geholpen kan worden, kan ik de PVV ook aan mijn zijde vinden om de hele doelgroep
[0:32:41] van goede seksuele hulp en soa-zorg te voorzien, zodat er ook middelen voor vrijkomen?
[0:32:50] Dat zullen we dan in de loop van de toekomst zien.
[0:32:52] Daar kan ik nu geen antwoord op geven.
[0:32:56] Zag ik ook meneer Al-Abbasi met een vinger om een interruptie te plaatsen, of heb ik dat verkeerd gezien?
[0:33:00] Ja, interruptie van meneer Al-Abbasi.
[0:33:03] Voorzitter, wat een voorzichtigheid vanuit de PVV.
[0:33:08] We zullen er naar kijken.
[0:33:10] We wachten totdat er een coalitieakkoord is.
[0:33:14] Dit is niet hoe ik de PVV herken.
[0:33:17] En dit is ook niet de reden waarom mensen massaal op de PVV gestemd hebben.
[0:33:20] Het BVV ken ik als de partij van nu, Henk en Ingrid die kunnen niet wachten, het moet vandaag gebeuren.
[0:33:26] En wat ik nu merk is uitstel, even afwachten, we weten het niet.
[0:33:30] Is het BVV nog wel zeker om effectieve maatregelen te doen om de leefstijl te bevorderen?
[0:33:36] Of blijft het hierbij vaagheid?
[0:33:38] Wij zijn er dankbaar voor de vraag, meneer Elbassy.
[0:33:41] Wij zijn zeker en wij zijn gewoon zeker en als u het mooie hoofdlijnakkoord hebt gelezen.
[0:33:45] De gemeente Nederlander is heel erg blij met dit hoofdlijnakkoord.
[0:33:50] En ik ben ook als trotse PVV'er ben ik blij met dit hoofdlijnenakkoord.
[0:33:55] Meneer Albasie in tweede instantie.
[0:33:58] Voorzitter, dank u wel. En wat ik dus precies lees in die hoofdlijnenakkoord natuurlijk,
[0:34:02] en dat kan ook in een hoofdlijnenakkoord, is vaag.
[0:34:05] Namelijk dat er bezuinigd gaat worden en dat er als voorbeeld wordt genoemd ook de leefstijlpreventie.
[0:34:15] En dan denk je hoofdlijnenakkoord, de PVV heeft daar vast wel ideeën over,
[0:34:18] en dan stellen we die vragen en dan komen er vage antwoorden uit.
[0:34:20] En ik zou toch aan de PVV willen vragen, wat bedoelt de PVV concreet met we gaan bezuinigen op leefstijl?
[0:34:27] Kan de PVV concreet voorbeelden noemen?
[0:34:31] Meneer Krijns.
[0:34:32] Dank u wel.
[0:34:33] Het zijn hele interessante vragen, maar nogmaals, dat moet worden uitgewerkt.
[0:34:37] De bezuinigingen worden uitgewerkt.
[0:34:39] Dus heb geduld, wacht even af.
[0:34:41] Ja goed, ik snap dat u staat te popelen om antwoord te krijgen.
[0:34:47] Maar u krijgt elke keer hetzelfde antwoord van mij.
[0:34:50] U moet even afwachten.
[0:34:52] Meneer El Abassi, een derde en laatste instantie op de tijd.
[0:34:54] Voorzitter, ik wil alleen aangeven dat ik die geduld wel heb.
[0:34:58] Henk en Ingrid hebben die niet.
[0:34:59] Die willen vandaag een antwoord hebben.
[0:35:01] En helaas kan de PVV die antwoord niet geven.
[0:35:08] Ik kan u garanderen, meneer El Abassi.
[0:35:10] Henk en Ingrid zijn blij met het hoofdlijnenakkoord.
[0:35:13] Dat de Nederlander weer op de eerste plek wordt gezet.
[0:35:16] En dat er meer geld dadelijk in de portemonnee zit van Henk en Ingrid.
[0:35:20] Daar zijn Henk en Ingrid blij om.
[0:35:23] Goed. We gaan naar de bijdrage van mevrouw Daniëlle Jansen namens Nieuws Sociaal Contract.
[0:35:28] Dank u wel, voorzitter.
[0:35:32] Net als voor iedereen die hier zit, is dit ook voor mij evengoed een rare situatie,
[0:35:38] want iedereen weet dat ik de maanden sinds ik in de Kamer zit, preventie een van de thema's,
[0:35:46] misschien wel het belangrijkste thema, waarin ik mij vast heb gebeten
[0:35:50] en waar ik ook echt sprongen in wil maken.
[0:35:55] Dus dit is lastig, ook voor mij.
[0:36:01] Maar omdat de staatssecretaris er nu toch nog zit, heb ik wat vragen,
[0:36:05] ook omdat het deels over het beleid gaat tot nu toe.
[0:36:09] En ik verwacht, ik kan nog verder toelichten, maar ik wacht de interrupties even af.
[0:36:17] Oké, we hebben vier minuten spreektijd
[0:36:19] Er zijn zoveel onderwerpen wat betreft leefstijl dat ik een keuze moet maken.
[0:36:25] Ik ga toch voor het leefstijlgedrag dat verantwoordelijk is voor de meeste ziektelasten, namelijk roken.
[0:36:31] Ik heb enkele vragen aan de staatssecretaris over voorgenomen maatregelen om roken en vepen te stoppen.
[0:36:37] E-cigaretten krijgen een neutrale verpakking.
[0:36:40] Kan de staatssecretaris aangeven wanneer deze verplichting ingaat?
[0:36:43] En kan de staatssecretaris ook garanderen dat deze neutrale verpakking niet tot goedkopere
[0:36:48] e-cigaretten gaat leiden?
[0:36:50] Het verbod op tabaksverkoop in supermarkten en horeca per juli 2024 veroorzaakt een stijging
[0:36:57] in het aantal tabakswinkels.
[0:36:59] In een wereld waarin de ene winkel door wetgeving gedwongen wordt om afscheid te nemen van een
[0:37:03] deel van zijn assortiment, hapt de andere winkel gretig toe om dat stukje van de markt maar
[0:37:07] al te graag over te nemen.
[0:37:09] Het is werkelijk zeer teleurstellend dat, ondanks het feit dat rook nog steeds de voornaamste
[0:37:13] oorzaak van ziekte en overlijden in Nederland is, met jaarlijks ongeveer 20.000 slachtoffers opportunisme
[0:37:20] de overhand heeft boven visie.
[0:37:23] Voor tabakspeciaalzaken geldt nu alleen de registratieplicht.
[0:37:27] Voor verkoop van sterke drank en voor verkoop van vis vanuit een kraam is zelfs een vergunning nodig,
[0:37:33] terwijl het nuttige hiervan tot veel minder slachtoffers leidt.
[0:37:37] Kan de staatssecretaris aangeven waarom er nog steeds geen vergunning nodig is voor tabakspeciaalzaken?
[0:37:41] En wat kunnen we doen om het traject vorm te geven richting een vergunningsstelsel waarmee gemeenten
[0:37:46] het aantal tabaksverkooppunten kunnen beperken?
[0:37:50] De registratieplicht moet nog worden ingevoerd.
[0:37:52] Deze had oorspronkelijk tegelijkertijd moeten worden ingevoerd met het verkoopverbod in supermarkten.
[0:37:56] Dat wordt nu niet gehaald.
[0:37:58] Kan de staatssecretaris aangeven waarom deze wetgeving is vertraagd?
[0:38:02] En hoe gaat de staatssecretaris nu zicht houden op de groei van het aantal tabaksverkooppunten
[0:38:06] als gevolg van het ingaan van het supermarktverbod?
[0:38:09] De staatssecretaris geeft aan dat als uit de registratieplicht blijkt dat er heel veel
[0:38:14] tabakszaken bijkomen, dan gaat het ministerie zich beraden.
[0:38:18] Kan de staatssecretaris uitleggen wanneer wordt bekeken of er heel veel tabakszaken bijkomen?
[0:38:23] Gebeurt dat doorlopend of jaarlijks?
[0:38:25] En kan de staatssecretaris uitleggen wat heel veel is, wat heel veel tabakszaken zijn en
[0:38:31] wat het beraad inhoudt?
[0:38:33] Om ervoor te zorgen dat zo weinig mogelijk kinderen en jongeren verslaafd aan roken raken,
[0:38:37] Is het van belang om de verkoop van tabak in gemakswinkels en tankstations zo snel mogelijk te
[0:38:41] verbieden en niet pas in 2030 en 2032?
[0:38:45] Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris in deze versnelling?
[0:38:50] De vermindering van het aantal verkooppunten van tabak en e-sigaretten is de laatste maatregel
[0:38:55] in het Nationaal Preventieakkoord 2018 om roken terug te dringen naar minder dan 5% in
[0:39:01] 2040 en een rookvrije generatie te creëren.
[0:39:04] Deze doelen worden nog niet gehaald.
[0:39:05] Welke aanvullende maatregelen wil de staatssecretaris inzetten en hoe denkt de staatssecretaris over de
[0:39:10] structurele prijsverhoging van tabak en rookwarme 10% met inflatiecorrectie?
[0:39:17] Zoals in de voortgangsrapportage Tabakse ontmoedigingsbeleid beschreven, zien we helaas dat
[0:39:22] rook op veel plaatsen waar kinderen komen nog steeds gebeurt, bijvoorbeeld op sportterreinen
[0:39:25] en kinderboerderijen.
[0:39:27] Er is echt een groot draagvlak voor rookvrije terreinen waar veel kinderen komen.
[0:39:31] Kan de staatssecretaris toelichten waarom hij, gezien het brede draagvlak, kiest voor
[0:39:36] een gefaseerd rookverbod in kindomgevingen?
[0:39:39] Wat zijn de complexiteiten waarop hij doelt in de voortgangsrapportage Tobacco-ommoedernische
[0:39:44] beleid?
[0:39:45] Mevrouw Jansen, meneer Krul heeft een interruptie voor u en u bent eigenlijk ook al door de tijd
[0:39:49] heen.
[0:39:49] Ik heb nog een heel klein stukje.
[0:39:51] Dan maken we dat even kort af, in max tien seconden.
[0:39:55] Naast roken wil ik de afsluiting nog een korte vraag stellen over ongezonde voeding.
[0:39:59] Ik sla hem even een beetje.
[0:40:00] Al een jaar geleden dronk de Kamer er bij het kabinet op aan om snelle suikertaks in te voeren.
[0:40:04] Ook experts en de industrie geven aan een slimme belasting op suikerhoudende dranken te steunen.
[0:40:09] Kan de staatssecretaris uitleggen hoe hij de wens om in 2026 een dergelijke maatregel in te voeren
[0:40:14] rijmt met de huidige staats van het voorstel?
[0:40:17] Een interruptie van meneer Krol.
[0:40:20] Ik heb twee vragen aan mevrouw Jansen.
[0:40:23] Die heb ik iets meer tijd voor nodig, maar die mag u dan ook twee interrupties afhalen.
[0:40:29] Ik vind het best moeilijk om mevrouw Jansen te intrumperen, omdat mevrouw Jansen de afgelopen
[0:40:34] maanden trok een beetje mijn preventiematty is geworden.
[0:40:41] En dus met toch enige zwaar gemoed twee vragen.
[0:40:45] Eén, mevrouw Jansen vraagt aan de staatssecretaris hoe die kijkt naar eventueel een inflatiecorrectie,
[0:40:53] een verhoging van de accijns op de bak.
[0:40:56] En ik denk dat de staatssecretaris gaat zeggen dat hij dat op zich wel een goed idee vindt,
[0:41:00] maar dat de nieuwe coalitie dat niet gaat doen.
[0:41:05] En ja, dan zou ik toch aan mevrouw Jansen willen vragen waarom niet?
[0:41:12] Hartelijk dank voor deze vraag.
[0:41:14] Inderdaad, preventie, Mattie.
[0:41:18] Ja, nou kijk, preventie is voor NSC belangrijk en dan blijft het ook belangrijk.
[0:41:25] Ik ben toch blij, en daar kun je een hele hoop op afdenen, maar preventie staat in het hoofdlijnenakkoord.
[0:41:34] Ik weet dat er een heleboel budget verloren gaat, maar er blijft nog wel iets over.
[0:41:43] Het is niet helemaal op en het is nu aan de nieuwe regering wat ermee wordt gedaan.
[0:41:48] Dus daar moeten keuzes gemaakt worden en ik hoop dat daar toch keuzes worden gemaakt,
[0:41:57] zodat wij nog steeds partners in kruim kunnen worden om dit toch aan te pakken.
[0:42:06] Natuurlijk heeft het nieuwe sociaal contract ook zorgen over de uitvoering van preventie.
[0:42:12] Zoals ik in mijn inleiding al noemde, preventie gaat me echt na aan het hart.
[0:42:17] en wat iedereen hier zei over preventie, dat ondersteunen ten harte, maar bij zo'n
[0:42:24] hoofdlijnenakkoord kan niet iedereen voor honderd procent zijn zin krijgen.
[0:42:28] Dat is met de preventie wat mij betreft ook niet gebeurd, maar zo gaat de politiek.
[0:42:35] Tot slot is de grootste oorzaak van dit snijden het feit dat het vorige kabinet de overheidsfinanciën
[0:42:42] flink heeft laten ontsporen.
[0:42:43] Het is niet zo dat wij geld van het preventiebudget hebben afgehaald en maar iets leuks zijn gaan doen.
[0:42:51] Er moesten keiharde maatregelen genomen worden.
[0:42:54] Ik vind het heel erg dat het ten koste gaat van preventie, maar er was geen andere keus dan te snijden.
[0:43:03] Het is heel pijnlijk, maar ik hoop toch nog steeds dat er wat mogelijkheden overblijven en dat we op
[0:43:12] op een bepaalde manier toch creatief kunnen zijn dat we dingen door willen zetten.
[0:43:15] Want dat wil ik ook het allerliefste.
[0:43:17] Meneer Krol.
[0:43:19] Ja, dank u wel.
[0:43:21] De acteins leveren geld op en dat is nou precies wat we nodig hebben voor preventie.
[0:43:26] Dus dat zou juist nou zo'n mooie kans zijn om wat geld te genereren.
[0:43:29] Maar goed, mevrouw Dobbe heeft aan de
[0:43:31] staatssecretaris gevraagd wat blijft er eigenlijk over van nieuw beleid?
[0:43:34] En ik denk dat het antwoord zal zijn heel weinig.
[0:43:36] Er gaat 230 miljoen af op preventiebeleid.
[0:43:40] Er gaat 300 miljoen af op publieke gezondheid en we stoppen met de subsidies voor leefstijlpreventie.
[0:43:46] Je hebt waarschijnlijk gewoon over een half miljard.
[0:43:50] Dan blijft er echt niks over.
[0:43:51] Dat zal het antwoord van de staatssecretaris, denk ik, ook zijn.
[0:43:53] En ik hoop echt, en dat meen ik ook echt, dat we dan kunnen redden wat er te redden valt.
[0:44:00] Dan wel samen.
[0:44:02] Want dit gaat echt het einde betekenen voor ontzettend veel wat we doen op het gebied van preventie.
[0:44:07] Dat er een keuze kan zijn.
[0:44:10] Maar ik vind het jammer dat die keuze gemaakt is.
[0:44:13] Dat meen ik.
[0:44:13] En daar zit geen vraag in.
[0:44:16] Dus ja, sorry daarvoor.
[0:44:18] Maar mevrouw Aljanzen mag daar nog wel op reageren.
[0:44:19] Ja, ik wil er zeker op reageren.
[0:44:20] En ik begrijp de reactie van de heer Krul helemaal.
[0:44:24] En ik hoop het ook dat er toch, ondanks deze keuze, toch nog mogelijkheden zijn.
[0:44:32] En ook wat de heer Krijns net zei, en dat lijkt misschien niet over preventie te gaan,
[0:44:38] maar dat is het wel degelijk, als je kijkt internationaal naar de maatregelen
[0:44:42] om te zorgen dat mensen een goede leefstaan in een gezonde omgeving opgroeien,
[0:44:49] is ook bestaanszekerheid, het verhogen van bestaanszekerheid,
[0:44:53] wel degelijk een hele belangrijke determinant.
[0:44:55] Alleen dat verschil zie je niet van vandaag op morgen.
[0:44:58] Maar wil je structureel ervoor zorgen dat mensen gezonder kunnen leven, gezondere keuzes kunnen
[0:45:05] maken, minder stress hebben door allerlei financiële problemen, is het een hele belangrijke stap
[0:45:12] om ook aan die bestaanszekerheid te werken.
[0:45:14] Ik ben ook heel blij dat we daar wel op kunnen inzetten.
[0:45:19] Maar desondanks begrijp ik de zorgen die hier leven wel degelijk.
[0:45:24] Mevrouw Slagtegeman.
[0:45:24] Ja, voorzitter. Ik sluit me wederom aan. Ik heb zo'n idee dat ik nieuwe matties aan het vinden ben.
[0:45:34] Maar ik heb ook, mevrouw Danielle Jansen, aan mijn zijde ervaren als het ging over preventie.
[0:45:42] Want landelijke structurele financiering in preventie levert uiteindelijk enorme daling in zorgkosten op.
[0:45:53] En daar stond NEC eerder aan onze zijde.
[0:45:58] En ik zie dat daar nu een omslag wordt gemaakt.
[0:46:02] En ik kan het gewoon niet verklaren. Ik lig er wakker van.
[0:46:06] Hoe kan NEC hiermee leven, wetende dat goede preventie zoveel oplevert, aan het dalen van kosten?
[0:46:18] Waarom is er geen landelijke middelen voor preventie gereserveerd?
[0:46:24] Dan moet ik mijn woorden van net herhalen, want dat antwoord heb ik net gegeven.
[0:46:28] Het is niet zo dat NRC op andere gedachten is gebracht, helemaal niet, want wij zijn nog steeds
[0:46:35] enorm voor preventie en dat staat ook in het hoofdlijnakkoord.
[0:46:39] Dus de gedachtegang van NRC is niet veranderd, maar wij hebben keuzes moeten maken.
[0:46:46] Daarom is het ook een heel lang traject geweest, onder andere omdat de financiën niet op orde maken.
[0:46:51] En dan moet je pijnlijke keuzes maken.
[0:46:54] En was het niet op preventie geweest, dan was het op een ander gebied geweest waar je
[0:46:57] keuzes had moeten maken.
[0:46:59] En nogmaals, ik vind het vreselijk, ook voor mezelf, om te moeten snijden in het preventiebudget.
[0:47:06] Maar dat is geen opportunistische keuze of wat dan niet.
[0:47:10] Het was een noodzakelijke keuze.
[0:47:13] En desondanks hoop ik toch dat we nog steeds wat kunnen bereiken.
[0:47:18] Mevrouw Dobbe, een nieuwe vraag, hoop ik?
[0:47:21] Ik heb er nog twee, voorzitter.
[0:47:24] Voor uw coulance.
[0:47:27] Het is in ieder geval een eerlijk verhaal.
[0:47:30] Als ik NSC hoor zeggen, dit zijn keiharde maatregelen.
[0:47:35] Er wordt gesneden in preventie en dat is pijnlijk.
[0:47:38] Dat is in ieder geval een eerlijk verhaal.
[0:47:40] Want dat is wat er nu gebeurt.
[0:47:42] Dat is ontzettend pijnlijk.
[0:47:43] Maar de oplossing daarvoor, bestaanszekerheid, is natuurlijk niet genoeg.
[0:47:48] Als je ongelijkheid niet aanpakt.
[0:47:50] Kunnen we daar een heel debat over voeren?
[0:47:52] Dat gaan we hier niet doen, maar dat doet dit akkoord niet, wat nu is gesloten.
[0:47:56] De ongelijkheid wordt niet aangepakt, daarmee de sociaal-economische gezondheidsverschillen
[0:48:00] ook niet.
[0:48:01] Ik wil in ieder geval aandacht vragen en een reactie vragen van NEC over wat NEC denkt
[0:48:08] dat er gaat gebeuren met de GGD's op dit moment, als dit allemaal doorgaat.
[0:48:12] En is NEC bereid om daar in ieder geval extra voor uit te trekken, zodat zij niet omvallen?
[0:48:21] Voorzitter. Ik ga niet over het specifieke invullen van het hoofdlijnenakkoord.
[0:48:27] Het is een hoofdlijnenakkoord en het is aan de regering om in te vullen hoe dat eruit gaat zien.
[0:48:35] Daar heb ik helemaal geen invloed op, ook al zou ik dat misschien willen.
[0:48:44] Mevrouw Dobbe nog haar laatste interruptie voor mevrouw Janssen.
[0:48:48] Dank u wel, voorzitter.
[0:48:50] Pijnlijk dekt dan de lading, denk ik wel.
[0:48:53] Dan zou ik graag nog wel een reactie willen op de situatie van Meta en de omwonenden van Gimmoer.
[0:49:00] Zij vragen dus om bevolkingsonderzoek.
[0:49:02] Er wordt nu ook gekeken of dat kan.
[0:49:05] Zij willen ook graag voorafgaande van bloedonderzoek, om te kijken wat al die PFAS, al die uitstoot
[0:49:11] al jaren heeft gedaan met de omwonenden, en kan het NSC dat verzoek van die omwonenden steunen?
[0:49:18] Dat verzoek kan ik inhoudelijk steunen, omdat preventie natuurlijk ook gaat over alle schadelijke
[0:49:24] invloeden van de omgeving op de persoon.
[0:49:28] Dus inhoudelijk kan ik dat verzoek steunen, maar ik ga natuurlijk niet over de financiën.
[0:49:36] Dit kost iets.
[0:49:36] Je had ook nog een interruptie voor u.
[0:49:38] Ja, dank u wel, voorzitter.
[0:49:40] Ik was benieuwd naar een specifiek punt.
[0:49:41] Dat gaat over die verbruikersbelasting.
[0:49:43] De staatssecretaris heeft netjes een aantal scenario's uitgewerkt.
[0:49:47] En ik was benieuwd, heeft de NSC al een voorkeur?
[0:49:50] Want zoals de Partij voor de Dieren het ziet, moeten we toe naar een optie die eerlijk is,
[0:49:55] die de meest gezonde keuze stimuleert
[0:49:58] en daar waar het kan de meest gezonde keuze ook goedkoper dus maakt.
[0:50:03] Wij zouden dus meer gaan voor optie één of twee.
[0:50:07] Ik was heel benieuwd naar de opties van de NSC.
[0:50:11] Ja, ik ga nog geen expliciete optie geven, maar ik kan mij inhoudelijk heel erg aansluiten
[0:50:21] bij uw voorkeur.
[0:50:26] Dan moet ik het meedoen, denk ik.
[0:50:28] Dat vrees ik ook.
[0:50:30] Dan is het ook tijd voor uw inbreng namens de Partij voor de Dierenfractie.
[0:50:35] Ja, voorzitter, dank u wel.
[0:50:37] Het is letterlijk van levensbelang dat we nu maximaal inzetten op het voorkomen dat mensen
[0:50:42] ziek worden.
[0:50:43] Gezondheids-experts en artsen slaan alarm.
[0:50:46] En de problemen zijn enorm.
[0:50:47] Meer dan de helft van de Nederlanders is te zwaar.
[0:50:50] Meer dan de helft van Nederlanders heeft een chronische ziekte, zoals diabetes en hart- en
[0:50:53] haatziekte.
[0:50:54] Steeds vaker zijn het kinderen.
[0:50:56] Kanker en dementie nemen toe.
[0:50:59] Als we niets doen of onvoldoende doen, zal het aantal explosief stijgen.
[0:51:03] En de druk op de zorg zal alleen maar verder toenemen.
[0:51:05] en daarom maak ik me inderdaad ernstig zorgen over het aanstormend coalitieakkoord.
[0:51:11] Welke collega's hier willen namelijk dit serieus op hun geweten hebben, deze ontwikkeling?
[0:51:17] Nu geen stappen nemen op provincie kost levens.
[0:51:20] En het ergste is misschien dat mensen die het al als waar hebben, het meeste worden geraakt.
[0:51:24] Ik doe daarom een moreel appel op de hele Tweede Kamer, maar met name degenen die nu aan de knoppen zitten,
[0:51:31] om toch hier echt serieus budget voor vrij te maken.
[0:51:34] want daar wint uiteindelijk iedereen mee.
[0:51:37] En de kern van het probleem ligt natuurlijk bij die ongezonde voedselomgeving.
[0:51:40] Mensen worden doodgegooid met de miljardenmarketing van voedselindustrie...
[0:51:43] die ze betuttelt om maar voor die ongezonde snacks te kiezen.
[0:51:47] Doodgegooid is ook letterlijk te nemen...
[0:51:50] aangezien tienduizenden mensen jaarlijks vroegtijdig doodgaan...
[0:51:52] aan de gevolgen van een ongezonde voedselomgeving.
[0:51:55] Bijna 80 procent van het huidige voedselaanbod in de supermarkten is gewoon ongezond.
[0:51:59] Dan heb je geen... ten koste van onze keuzevrijheid.
[0:52:02] Het wordt ons gewoon opgedrongen.
[0:52:05] En verschillende kabinetten hebben verzaakt dit serieus te nemen
[0:52:08] en blijven hangen in onderzoek en projecten.
[0:52:12] Het RIVM is helder, de stappen in het Nationaal Preventieakkoord 2018
[0:52:16] zijn zwaar onvoldoende en er zijn stevigere maatregelen nodig.
[0:52:20] De experts zijn eensgezind over de maatregelen
[0:52:23] die minstens genomen moeten worden.
[0:52:25] Dan zijn er minstens zes, bijvoorbeeld het structureel
[0:52:27] en voor lange termijn investeren in preventie
[0:52:30] met gebiedsgerichte programma's
[0:52:31] aandacht voor kwetsbare groepen, een wettelijk borgen van gezondheidsdoelen en het aanstellen
[0:52:38] van een regeringscommissaris hierover, ongezonde voeding veel duurder maken en gezonde voeding
[0:52:45] veel goedkoper en het verbieden van marketing.
[0:52:48] En zo kunnen we even doorgaan.
[0:52:50] Dat alles is heel goed voor de samenleving en kost en voorkomt allemaal kosten.
[0:52:58] De staatssecretaris heeft per brief moeten leveren wat zijn inzet was voor de gezonde
[0:53:05] leefomgeving, maar die brief is er nog steeds niet.
[0:53:08] We vragen hem ook voor het aantreden van het nieuwe kabinet met een lijst van mogelijke
[0:53:13] extra maatregelen te komen op het gebied van gezonde leefomgeving.
[0:53:22] In ieder geval voor de staatssecretaris vertrekt, want die groene leefomgeving is ontzettend
[0:53:27] belangrijk en draagt bij aan gezondere kinderen, onder andere ook groene schoolpleinen.
[0:53:33] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of hij bereid is om de mogelijkheden in die brief
[0:53:39] in te zetten waarin hij vertelt wat wij als VWS kunnen doen om inderdaad die groene omgeving
[0:53:45] van kinderen en groene schoolpleinen verder te stimuleren.
[0:53:48] We missen ook een aantal andere zaken, zoals de brief over kindermarketing, over de productiesamenstelling
[0:53:55] En de fastfoodketens, dat zou ik ook heel graag op kort termijn willen zien.
[0:54:00] Het zijn belangrijke stappen die nog steeds niet zijn genomen.
[0:54:03] De vraag over fastfoodketens, de gemeenten kunnen nu al heel veel doen,
[0:54:09] alleen weten ze soms niet dat ze dat kunnen doen, bijvoorbeeld in hun bestemmingsplannen.
[0:54:12] Mijn vraag is, is de staatssecretaris nog bereid om met die gemeenten in gesprek te gaan
[0:54:16] en ze te wijzen op hun mogelijkheden die ze nu al hebben om die fastfoodketens te weren?
[0:54:22] En tenslotte, voorzitter, over die verbruikersbelasting, ik heb er net iets over gezegd.
[0:54:28] Kijk, de huidige platte takst, dat werkt voor niemand.
[0:54:32] Dat staat gewoon helemaal nergens op, bijvoorbeeld niet de gezonde voedselomgeving.
[0:54:37] En de uitzondering voor dierlijke melk en sojamelk is niet logisch, terwijl bijvoorbeeld
[0:54:43] havermelk zonder suiker wordt belast.
[0:54:46] Dus welke scenario je ook kiest, die uitzondering moet eruit.
[0:54:50] Wat ons betreft is de scenario één het beste,
[0:54:53] omdat het niet alleen maar voor zorgt dat we gezonder consumeren,
[0:54:59] maar ook dat we plastic flesjes gevuld met water ontmoedigen.
[0:55:05] Want we hebben ook grote problemen met watertekorten en milieuvuilheid.
[0:55:10] Ik ga afronden. Dit is wel belangrijk.
[0:55:14] Sorry.
[0:55:18] En waterflesjes, een liter fles water, daar is zeven liter water voor nodig.
[0:55:27] En de productie van die flesjes zorgt voor heel veel vervuiling en microplastics.
[0:55:32] Dus laten we problemen in samengang aanpakken.
[0:55:34] Ik zou mijn collega's ook willen stimuleren om vooral naar die scenario 1 te kijken.
[0:55:37] Is ook nog eens het meest makkelijk uitvoerbaar.
[0:55:38] Dank u wel.
[0:55:40] Meneer Krijns, even een interruptie voor u.
[0:55:43] Dank u wel.
[0:55:43] Ik heb uw verhaal aangehoord en ik gaf inderdaad aan dat er inderdaad verschillende maatregelen zijn.
[0:55:51] En de maatregelen op maatregelen zijn er gestapeld om roken en overwicht te ontmoedigen.
[0:55:56] En het effect is minimaal. Welke maatregelen zouden volgens het lid Kostić nog meer moeten worden genomen?
[0:56:03] Voorzitter, ik heb de stukken gelezen, CER, RIVM, etcetera, de brieven van de artsen.
[0:56:11] Het probleem is juist dat er niet voldoende maatregelen zijn genomen.
[0:56:14] Er is heel veel overgelaten aan de sector, aan de industrie.
[0:56:19] En dat de maatregelen die ik net noemde, het betaalbaar maken van gezond voedsel en het
[0:56:27] dure maken van ongezond voedsel, het verbieden van marketing van ongezond voedsel, om maar
[0:56:32] iets te noemen, het investeren en structureel en op langere termijn in preventie en niet
[0:56:38] alleen maar in korte projectjes, maar echt op langere termijn en dan ook gebiedsgericht
[0:56:43] en met aandacht dus voor specifieke groepen.
[0:56:45] Dat zijn allemaal hele concrete maatregelen die wel zouden kunnen werken,
[0:56:48] maar helaas, waarvan we in het verleden hebben gezien
[0:56:52] dat het politieke moed, lef, zoals in het huidige akkoord staat, ontbrak.
[0:56:56] Dus ik vraag wel om dat lef nu van deze nieuwe coalitie
[0:57:01] en ik help ze daar graag bij en ik denk ook heel graag mee.
[0:57:04] Maar ik wil het wel zien.
[0:57:06] Meneer Krijns, de Tweede Stap.
[0:57:08] Dank u wel, voorzitter.
[0:57:09] U gaf inderdaad bepaalde groepen aan, die moeten goed geholpen worden.
[0:57:12] Ik heb wat enkele voorbeelden opgezocht
[0:57:14] van bepaalde maatregelen die zijn ingevoerd
[0:57:17] en eigenlijk 0,0 effectief zijn geweest.
[0:57:20] Bijvoorbeeld voor de invoering van de jochaanpak
[0:57:22] was het percentage van kinderen met overgewicht
[0:57:25] vrijwel even hoog in die jochbuurten als het niet in jochbuurten.
[0:57:30] In de eerste jaren na de invoering van de jochaanpak
[0:57:32] lijkt het percentage van... Korte interruptie, meneer Krijns.
[0:57:35] Sorry. En de gecombineerde levensstijl van 70 procent
[0:57:37] is ook niet gehaald te gewichtsafname, schoolaanpak.
[0:57:40] Maar welke...
[0:57:41] En is het de Partij voor de Dieren dan met mij eens
[0:57:44] tot er naar bewezen, effectieve maatregelen moeten worden gekeken?
[0:57:50] Dit was het.
[0:57:51] Volgens mij...
[0:57:52] Voorzitter, heb ik net allemaal bewezen, effectieve maatregelen genoemd.
[0:57:55] Dat zijn de aanbevelingen van de experts
[0:57:58] op basis van wat ze weten dat werkt.
[0:58:01] Dus ja, net zoals ik net zei, ik zou graag horen van de PVV
[0:58:04] welke van die effectieve maatregelen zij willen overnemen.
[0:58:08] Maar dat weigert de PVV steeds te vertellen.
[0:58:11] Dus we gaan het misschien straks, deze dagen, met koffie over hebben
[0:58:16] waar we dan elkaar kunnen vinden over die effectieve maatregelen, volgens experts.
[0:58:22] De laatste interruptie van meneer Kruijs?
[0:58:23] Wel een kop koffie met een lekker stuk schuit, toch?
[0:58:26] Kijk.
[0:58:28] De bijdrage van de heer Al-Bassi is aan de beurt, namens de fractie van DENK.
[0:58:33] Voorzitter, dank.
[0:58:34] Ik heb een aantal dingen zitten wegkrassen, dus ik hoop dat het nog vloeiend leest.
[0:58:40] Ik denk dat het grofweg in te delen is, een stukje over alcohol, drugs, sporten en gezonde
[0:58:50] voeding.
[0:58:52] Voorzitter, ik begin bij alcohol.
[0:58:54] Slechts 37 procent van de Nederlanders die weet dat alcohol het risico op kanker vergroot
[0:58:59] en ongeveer de helft van de Nederlanders die weet dat alcohol kan zorgen voor mentale problemen
[0:59:04] zoals stress of angststoornissen.
[0:59:06] De Gezondheidsraad adviseert dan ook geen alcohol te drinken.
[0:59:10] Zelfs één glas per dag kan schadelijk zijn, één glas, voorzitter.
[0:59:15] En toch is alcoholgebruik in de afgelopen negen jaar onder jongeren niet gedaald.
[0:59:20] Hoe kan het dat dit kabinet geen daling heeft weten te bewerkstelligen in deze afgelopen
[0:59:25] negen jaar onder het drankgebruik bij jongeren?
[0:59:28] En wat gaat het kabinet hier aan doen?
[0:59:32] Alcoholgebruik leidt ook tot enorm veel financiële schade.
[0:59:35] En ook financiële kosten uiteraard.
[0:59:40] Alcoholgebruik veroorzaakt meer dan 200 medische aandoeningen...
[0:59:43] en is verantwoordelijk voor 900 miljoen euro aan zorgkosten...
[0:59:46] en 1,1 procent van de zorguitgaven.
[0:59:49] Het aantal alcoholgerelateerde sterftegevallen in 2021...
[0:59:54] zat op 2.390.
[0:59:57] Alleen al de zorgkosten, verzuimkosten, maar ook het politieoptreden...
[1:00:01] en het gevangenisstelsel kosten ons jaarlijks...
[1:00:03] tussen de 2,3 en 4,2 miljard. De gevolgen en de schade zowel materieel als immaterieel
[1:00:11] bij derden is niet in woorden te beschrijven. Het aantal verkeersongelukken waarbij alcohol
[1:00:16] een rol speelde in de afgelopen tien jaar is verdubbeld en het is verschrikkelijk dat
[1:00:21] er kinderen moeten opgroeien onder ouders die drankproblemen hebben. Ik zeg bewust opgroeien
[1:00:26] voorzitter, want van opvoeding is namelijk geen sprake. Geweld, aanranding, verwaarlozing,
[1:00:32] vernieling, een catastrofe, hoe de leukste ouders kunnen veranderen in demonen of idioten
[1:00:39] als ze teveel gedronken hebben.
[1:00:41] Voorzitter, graag hoor ik van de staatssecretaris wat hij gaat doen om het alcoholgebruik nog
[1:00:46] actiever te ontmoedigen, want voorkomen is altijd beter dan genezen.
[1:00:51] Veel van de genoemde problemen met betrekking tot alcohol gelden uiteraard ook voor drugs.
[1:00:55] En wat gaat de staatssecretaris dan ook doen om ook drugsgebruik actiever te ontmoedigen?
[1:01:01] Voorzitter, meer dan de helft van de volwassenen in onze samenleving heeft ook overgewicht.
[1:01:06] Meer dan de helft.
[1:01:08] De gevolgen van overgewicht kunnen we actiever bestrijden.
[1:01:16] Want voorzitter, anno 2024 is het toch eindelijk tijd om bijvoorbeeld de btw op groente en fruit
[1:01:22] af te schaffen.
[1:01:23] Financiële problemen is een van de grote veroorzakers van een ongezonde leefstijl.
[1:01:28] Om overgewicht en een ongezonde leefstijl bij kinderen en jongeren aan te pakken, is
[1:01:33] dit het best aan te pakken op de plek waar zij veel tijd doorbrengen, namelijk op school.
[1:01:37] We zien in verschillende landen dat er universeel, gratis of tegen gereduceerd tarief, door bijvoorbeeld
[1:01:43] te kijken naar basisinkomen, schooltijden worden aangeboden.
[1:01:47] Is dit niet een goed idee voor Nederland, zou ik de staatssecretaris willen vragen.
[1:01:51] Voorzitter, tot slot.
[1:01:52] Tot slot kun je ook door gezonde sporten overgewicht voorkomen en is dit ook essentieel voor een
[1:01:58] gezonde leefstijl. Volgens het Mulierinstituut is voor 40% van de Nederlanders de sportkosten
[1:02:03] bezwaarlijk, wat ook een stuk meer is dan in 2019. Sport en beweging is niet voor iedereen
[1:02:10] financieel toegankelijk. Wat gaat de staatssecretaris eraan doen om sport en beweging voor iedereen
[1:02:16] financieel toegankelijk te maken?
[1:02:18] Dank u wel, voorzitter.
[1:02:20] Dank u weer, meneer Al Abassi. Dan vraag ik meneer Krul om even het voorzitterschap over
[1:02:24] te nemen, zodat ik mijn bijdrage namens de VVD-fractie kan nemen.
[1:02:27] Voorzitter, heel kort.
[1:02:28] Helaas, we zijn een kleine fractie tegenwoordig.
[1:02:30] Dus ik moet rennen naar een andere overleg.
[1:02:31] Ik probeer dan zo terug te komen.
[1:02:33] Dat is prima.
[1:02:35] We zien in ieder geval zelf weer terugkomen.
[1:02:37] Sterkt bij de andere overleggen.
[1:02:39] Meneer Krul.
[1:02:40] Ja, dank u wel.
[1:02:41] Dan geef ik het woord aan mevrouw Thielen.
[1:02:42] Zij spreekt namens de VVD.
[1:02:44] Dank u wel, voorzitter.
[1:02:46] Red de eikel.
[1:02:48] U denkt wellicht, ik zit toch niet in een debat van een commissie
[1:02:51] Landbouw, Natuur en Visserij?
[1:02:52] Nee, dit is een van de slogans op een postercampagne
[1:02:54] tegen seksueel overdraagbare aandoeningen die in studentenhuizen en studentenverenigingen hangt.
[1:03:00] Het doel van deze campagne is om jongeren meer bewust te maken van seksueel overdraagbare aandoeningen
[1:03:05] en ze op te roepen om te testen.
[1:03:06] Op zich mooi, maar dat is natuurlijk geen preventie.
[1:03:10] Preventie is veilig vrijen.
[1:03:12] En in de voortgangsrapportage Seksuele Gezondheid zijn positieve resultaten te zien
[1:03:16] als het gaat om de beleving van seks.
[1:03:18] Dat is goed nieuws.
[1:03:19] Minder goed nieuws is de stijging van het aantal geslachtsziekten,
[1:03:22] zoals met name groene ruur en chlamydia,
[1:03:24] en de daling van het condoomgebruik.
[1:03:27] Het RIVM doet momenteel onderzoek naar de beleving om transsoa's.
[1:03:30] Wanneer kunnen we daar resultaten van zien?
[1:03:33] We weten inmiddels ook dat er steeds meer antibioticaresistentie is
[1:03:36] als het gaat om geslachtziekten.
[1:03:38] Het gevaar wordt dus ook steeds groter.
[1:03:40] Kortom, nog meer noodzaak voor preventie.
[1:03:43] Mevrouw Slachtingelman zei het al,
[1:03:44] in 2001 en 2010 waren de vrijveiligcampagnes breed en succesvol.
[1:03:49] Is het niet weer eens tijd om die naar 2024 te trekken
[1:03:52] en opnieuw breed en succesvol in te zetten.
[1:03:55] En vindt de staatssecretaris, net als ik,
[1:03:57] dat het hoog tijd is voor een campagne onder de jongeren
[1:03:59] om het condoomgebruik weer te stimuleren.
[1:04:02] Graag een toezegging.
[1:04:03] Voorzitter, veel mensen denken bij het onderwerp leefstijlpreventie
[1:04:06] aan roken, eten en drinken en bewegen.
[1:04:08] Daar hebben we al heel veel over gehoord.
[1:04:10] Dat terwijl er zoveel meer onderdelen zijn in onze leefstijl
[1:04:13] die van belang zijn voor gezondheid.
[1:04:15] Ik noemde al seksuele gezondheid, maar het gaat ook over zingeving,
[1:04:19] over werk, over een sociaal netwerk, over slaap en over medicijnen.
[1:04:24] En vooral zinggeving, werk en het sociale netwerk...
[1:04:27] zijn van grote invloed op het leven in een goede gezondheid...
[1:04:30] maar liggen toch echt best ver buiten het VWS-domein.
[1:04:34] Mijn vraag aan de staatssecretaris...
[1:04:35] hoe hij deze onderwerpen met zijn collega's wil meenemen...
[1:04:38] of in ieder geval overdragen aan de volgende bewindspersonen...
[1:04:42] in een breder leefstijlpreventiebeleid.
[1:04:45] We willen dat niet alleen de zorg hiervoor verantwoordelijk is...
[1:04:47] maar ook andere domeinen.
[1:04:48] In dit debat wil ik nog twee dingen aan de orde brengen, namelijk medicijngebruik, ik
[1:04:53] noemde dat al eventjes, en kinderen en bewegen.
[1:04:56] Medicijngebruik zijn ruim een miljoen ouderen die meer dan vijf medicijnen per dag gebruiken.
[1:05:02] Daar zitten ook slaapmiddelen tussen, ondanks dat het ouderen wordt afgeraden om die te
[1:05:06] gebruiken.
[1:05:07] En onlangs werd ook bekend dat meer dan een derde van de slaapmiddelgebruikers deze veel
[1:05:10] te lang slikt.
[1:05:11] Medicijnen zijn vaak nodig en kunnen de gezondheid ondersteunen, maar al te vaak zitten er ook
[1:05:16] risico's aan.
[1:05:17] En in eerdere debatten vroeg ik al over het opnemen bij de minister over periodieke medicijnchecks.
[1:05:23] Volgende week zal ik daar bij de minister ook opnieuw om vragen.
[1:05:26] Maar in dit debat wil ik nog maar eens aandacht vragen voor eventuele plannen voor consultatiebureaus
[1:05:31] voor ouderen, waaraan ik deze staatssecretaris eerder vroeg, om de vaccinatieprogramma's
[1:05:37] samen te brengen.
[1:05:38] Maar ook iets als voor de handliggers, als medicijnchecks, zou daar een mooie plek kunnen
[1:05:43] vinden.
[1:05:44] De staatssecretaris had een toezegging gedaan om daar een plan over te geven, of in ieder
[1:05:48] geval informatie over te delen met ons wanneer kan ik dat verwachten.
[1:05:51] En tot slot jongeren op gezond gewicht.
[1:05:54] Recent werd uit een rapport van het RIVM duidelijk dat sinds de invoering van de aanpak in 2015
[1:05:59] geen effect is op het overgewicht en op beweeggedrag.
[1:06:04] En het bracht me helemaal terug naar een debat in de gemeenteraad van Utrecht in 2016, waar
[1:06:09] Maar zowel de heer Van Oje als ik in debat gingen met wethouder Everhard over de jochaanpak.
[1:06:15] Tussen de wijken waar wel en waar geen jochaanpak werd ingezet was geen verschil.
[1:06:20] Sterker, het percentage kinderen met overgewicht en obesitas was zelfs gestegen.
[1:06:25] En die cijfers van toen in overvecht lijken heel erg op de cijfers van het RIVM-onderzoek van nu.
[1:06:30] En ik ben niet van mening veranderd, als het niet werkt moet je ermee ophouden.
[1:06:34] Maar nu is Van Oje staatssecretaris en hij wil doorgaan met de jochaanpak.
[1:06:39] Sterker nog, hij wil het intensiveren en ik niet.
[1:06:41] De VVD wil dat middelen die we investeren in maatregelen ter verbetering van gezondheid
[1:06:47] daadwerkelijk tot resultaat leiden.
[1:06:49] En niet alleen de VVD, formeel noemen we dat in de comptabiliteitswet doelmatigheid.
[1:06:54] En als het resultaat na bijna 10 jaar nog steeds niet zichtbaar is, dan wil ik dat we daarmee
[1:06:58] stoppen.
[1:06:58] Dat het geld dat we jaarlijks aan joch besteden, 10 miljoen euro, gaan besteden aan zaken die
[1:07:04] wel bijdragen.
[1:07:05] Kan de staatssecretaris aangeven welke juridische verplichtingen er nu liggen bij de jochuitgave
[1:07:10] en vanaf wanneer we dat kunnen gaan afbouwen?
[1:07:13] Dank u wel.
[1:07:14] Dank u wel.
[1:07:14] We hebben een interruptie van mevrouw Slagtegelman.
[1:07:17] Ik had er nog eentje bewaard.
[1:07:22] Ik hoor u over de mooie campagne Red de Eikel praten, maar wat als het bekend is en de jongeren
[1:07:31] goed voorgelicht zijn in een goede situatie als de campagne weer is opgestart, maar er
[1:07:36] geen handelingsperspectief is, omdat er tekorten zijn bij de GGD's qua financiële middelen.
[1:07:43] Bent u bereid, of is de VVD bereid, wel ook het handelingsperspectief te bieden aan jongeren
[1:07:49] om hulp te zoeken?
[1:07:52] Overigens een van de andere posters redt de banaan.
[1:07:57] Ik zou graag ja willen zeggen op de vraag van mevrouw Slachtingerman, want u merkt ook
[1:08:03] dat ik het gewoon echt een belangrijk onderwerp vind.
[1:08:06] Ik heb ook gezien wat er is over die voorzieningen rond seksuele gezondheid en de vraagstukken
[1:08:11] daarbij zijn.
[1:08:12] Tot in detail vind ik het alleen lastig om daar nu volmondig een check op uit te schrijven.
[1:08:17] Dus mag ik mevrouw Slachtingerman vragen om te kijken hoe we daar samen de komende tijd
[1:08:23] inderdaad ook daadwerkelijk handen en voeten aan kunnen geven.
[1:08:29] Voorzitter, mag ik dan nog heel even...
[1:08:31] Nou, voor mij wel, ja.
[1:08:33] In zijn inval, voorzitter, is coulant.
[1:08:36] Ik neem deze handreiking heel graag aan.
[1:08:39] En ik kijk ook even naar mijn matties aan mijn beide zijden.
[1:08:43] Wij nemen deze uitdaging graag aan.
[1:08:46] Oké, dank u wel.
[1:08:47] Verder geen interrupties meer.
[1:08:48] Dan geef ik het voorzitterschap terug aan mevrouw Thielen.
[1:08:50] Dank u wel, meneer Krul.
[1:08:54] Ja, nou ja, we gaan eigenlijk niet eten, denk ik.
[1:08:56] want we wilden proberen om om twee uur klaar te zijn.
[1:09:02] Dan hebben we twintig minuten voor de staatssecretaris om zijn inbreng in eerste termijn voor te bereiden.
[1:09:10] Ik schors tot half één is dat dan, tot straks.
[1:34:58] Kunnen we even een spelletje doen met de zaal, zeg maar.
[1:35:01] Sta op, sta, sta. Beweeg als iedereen even gaat staan.
[1:35:05] En als u al twee stuks fruit heeft gegeten vandaag mag u gaan zitten.
[1:35:19] Als u al twee stuks fruit heeft gegeten mag u gaan zitten.
[1:35:24] 50-50.
[1:35:27] Als u al 3000 stappen gezet heeft mag u gaan zitten.
[1:35:35] Als u nog geen sigaret heeft gerookt vandaag mag u gaan zitten.
[1:35:41] Ja, dan had ik het toch gekomen.
[1:35:47] Goed, we hebben de tijd even nuttig bestemd met een kleine peiling.
[1:35:52] De staatssecretaris is terug.
[1:35:54] Dat betekent dat we het commissiedebat gaan hervatten.
[1:35:57] Met de eerste termijn van de zijde van het kabinet.
[1:36:00] Ik had de ambitieuze stelling neergelegd om te proberen om twee uur klaar te zijn.
[1:36:05] En ik ga de staatssecretaris niet inperken.
[1:36:08] Maar ik geef hem wel de gelegenheid om kort te kunnen zijn op dingen...
[1:36:12] zelf niet meer helemaal over gaat, om ook het debat doelgericht te houden.
[1:36:22] Maar ik zie een mooie stapel kleurige mapjes, dus ik geef de staatssecretaris gelegenheid
[1:36:26] en ik zeg de leden dat zij wederom vijf korte interrupties te besteden hebben.
[1:36:33] De staatssecretaris, meneer Van Ojen.
[1:36:35] Ja, dank u wel, voorzitter.
[1:36:37] Het is natuurlijk inderdaad wel een heel bijzonder moment om dit debat te mogen voeren, namelijk
[1:36:42] vannacht om kwart over twee, begreep ik, is er uiteindelijk overeenstemming bereikt
[1:36:45] tussen de vier verschillende partijen.
[1:36:47] En ik wil toch als eerste wel zeggen dat ik daar felicitaties voor wil geven
[1:36:50] aan deze nieuwe partijen, want het land heeft een regering nodig,
[1:36:55] een nieuwe regering nodig.
[1:36:56] Zoals het mij betreft ook felicitaties voor het bereikte akkoord.
[1:36:59] En toen ik er, ik ben eerst gisteravond laat nog, zo laat mogelijk opgebleven
[1:37:03] om te kijken van komt het dan toch nog?
[1:37:05] Maar ja, op een gegeven moment dacht ik nou nu is het wel klaar,
[1:37:07] want zometeen zijn ze er om vier uur uit.
[1:37:09] Dus toen ben ik vanmorgen vroeg uit bed gegaan.
[1:37:11] Het was geloof ik een uur of zes.
[1:37:13] En toen ben ik natuurlijk meteen gaan neuzen in dit nieuwe akkoord.
[1:37:16] Natuurlijk, want mijn interesse kende geen grenzen.
[1:37:18] En toen ik het akkoord eigenlijk erbij pakte,
[1:37:20] toen was ik in eerste instantie eigenlijk hartstikke positief.
[1:37:22] Als het gaat om dat thema van preventie.
[1:37:25] Vaccinaties worden expliciet genoemd en de noodzaak voor de vaccinatiestrategie.
[1:37:29] Nou, u kent mij daarover.
[1:37:31] Het is een paar weken geleden dat we ook een debat over gehad.
[1:37:33] Dus ik was er erg enthousiast over.
[1:37:35] Maar ook preventie staat zelfs centraal of moet meer centraal komen te staan
[1:37:40] in de aanpak van het beleid. Dus eigenlijk was mijn eerste afdronk van nou, dat is toch
[1:37:46] keurig en prachtig nieuws. Maar toen bladerde ik door naar de financiële bijlagen. En toen
[1:37:54] brak mijn klomp, zou je bijna kunnen zeggen, want meer centraal beleid, daar bleef niet
[1:37:59] veel van over, zeg ik in alle eerlijkheid. Want er zaten maar liefst vier impactvolle
[1:38:05] financiële keuzes in. En ik denk dat het toch goed is om met alle vragen die er over zijn
[1:38:10] daarmee in één keer kunnen worden beantwoord, door even duidelijk te maken
[1:38:13] wat ongeveer de impact daarvan is. Ik ga ze toch maar even een voor een langs.
[1:38:18] Allereerst is het huidige preventiebeleid in hoge mate incidenteel gefinancierd.
[1:38:24] Bijvoorbeeld de onderzoeken over de impact van de leefomgeving,
[1:38:27] waar mevrouw Dobbert over had, de aanpak van overgewicht,
[1:38:31] maar ook de hele aanpak mentale gezondheid, allemaal incidenteel gefinancierd.
[1:38:36] Ik ben natuurlijk niet uitputten in dit soort thema's, maar ging het om ongeveer 230 miljoen
[1:38:44] incidentele financiering.
[1:38:46] Die is er niet opgenomen, dus dit zal vervallen.
[1:38:50] Dat is de eerste stap.
[1:38:52] De tweede maatregel die daar bovenop komt, is de aangekondigde bezuinigingen en de publieke
[1:38:58] gezondheid.
[1:38:59] Daarvan is onduidelijk waar die dan precies zouden moeten neerslaan, maar in principe
[1:39:03] We hebben natuurlijk de GGD'en daar een cruciale rol in.
[1:39:07] Dit is ook een basislijn voor de GGD'en om daarop te kunnen werken, kunnen innoveren.
[1:39:14] Dus dit zal de GGD'en onherroepelijk raken.
[1:39:18] Maar ik hoop toch vooral niet dat het de vaccinaties zal raken, want dat zou natuurlijk nog eens
[1:39:22] desastreus zijn als daarmee ook nog eens de vaccinaties worden geraakt, want dat is natuurlijk
[1:39:26] publieke gezondheid.
[1:39:27] Voor iedereen die denkt dat het een vage theepublieke gezondheid is, dat gaat onder andere over
[1:39:30] vaccinaties.
[1:39:31] Maar dan komt de derde stap daarbovenop, namelijk een 10% aangekondigde korting op alle specifieke
[1:39:38] uitkeringen.
[1:39:39] Dan zeg ik maar even, dat gaat onder andere over de aanvullende regeling seksuele gezondheid.
[1:39:44] Waar ik van alle fracties volgens mij vragen heb gekregen om daar juist verder op te intensiveren.
[1:39:49] Maar het gaat ook over de volpreventie, om een voorbeeld te noemen, of kansrijke start.
[1:39:54] En dit is allemaal niet uitputtend, maar een soort bloemlezing van waar hebben we het dan
[1:39:58] over om een beetje grip te krijgen op de materie.
[1:40:00] De kanslijke stad, een prachtig programma wat nu een jaar of tien bezig is.
[1:40:06] Dat is de derde financiële impact die hier is aangekondigd.
[1:40:10] En ten slotte worden er nog aangekondigd om de subsidies te gaan korten.
[1:40:15] Ongeveer 1 miljard, rijksbreed.
[1:40:18] Maar specifiek daarin, dat nummeren El Abassi, dacht ik, wordt daar inderdaad ook heel specifiek gezond leven genoemd.
[1:40:25] En dan hebben we het natuurlijk over bijvoorbeeld alle stoppen met rokenprogramma's.
[1:40:28] die zo cruciaal zijn als we echt willen dat mensen niet alleen maar aan zichzelf zijn overgelepen
[1:40:33] om te stoppen met roken, maar bijvoorbeeld ook, hebben we het er nota bene afgelopen
[1:40:36] week nog over gehad, helder op school, waarmee we juist proberen het alcoholmisbruik en het
[1:40:41] problematische alcoholgebruik, waar ook de heer El Abassi behartenswaardige woorden over
[1:40:46] sprak, ook op de helling te staan.
[1:40:50] Voorzitter, ik zeg het niet met heel veel plezier, maar dan blijft er natuurlijk niet
[1:40:56] veel over van de mooie woorden die aan het begin van het akkoord staan.
[1:41:01] En dan zeg ik ook in alle eerlijkheid erbij, dan zijn mijn felicitaties
[1:41:04] weliswaar oprecht en gemeend, maar ik kan me niet voorstellen hoe dit
[1:41:09] leidt tot een effectieve preventieaanpak.
[1:41:12] Hoe je het ook wendt of kiert en hoe je het ook gaat uitwerken.
[1:41:20] Daar wilde ik toch mee starten, voorzitter, om toch enig zicht te
[1:41:23] geven op de aangekondigde maatregelen afgelopen nacht.
[1:41:26] Dan ga ik naar de inhoud toe van wat mij nog rest aan vier verschillende thema's.
[1:41:35] Allereerst begin ik met voeding en overgewicht, dat is een eerste blokje.
[1:41:40] Tweede, tabak, drugs en alcohol, een tweede blokje waar ik de vraag over wil beantwoorden.
[1:41:46] Derde over seksuele gezondheid, ik heb er natuurlijk al iets over gezegd in mijn inleding,
[1:41:50] maar toch voor alle helderheid.
[1:41:53] En tenslotte de leefomgeving, waaronder onder andere ook de vragen over PFAS,
[1:41:59] een mening van mevrouw Dobbe en tenslotte nog een aantal overige vragen.
[1:42:05] Dan begin ik, voorzitter, met voeding en overgewicht.
[1:42:11] Allereerst de vraag van de heer Krijns over de signalen dat Nutri-Score afrechts werkt.
[1:42:18] Eerlijk gezegd, ik ken die signalen niet.
[1:42:19] Dus als u die signalen heeft, dan hoor ik ze graag nadrukkelijker, want ik ken die signalen niet.
[1:42:24] Dat is blijkbaar, want zo interpreteer ik het dan.
[1:42:26] Mensen gaan bewust de producten van een E-categorie eten,
[1:42:29] omdat ze bewust zo ongezond mogelijke producten willen eten.
[1:42:32] Ik ken die signalen niet.
[1:42:33] Dus als u die dan explicieter heeft, dan hoor ik die graag, want ik ken ze niet.
[1:42:39] Dan de belasting op de suikerhoudende dranken.
[1:42:45] Daar noemde mevrouw Jansen, maar ook lid Kostic had het daarover.
[1:42:52] Daar heb ik natuurlijk samen met staatssecretaris van Rij alle opties op een rij gezet.
[1:42:57] En uiteindelijk de keuze aan de Kamer gelaten om daar een keuze in te maken.
[1:43:02] Maar het is dan ook wel aan de Kamer om die keuze te maken.
[1:43:05] En in die zin ben ik wel benieuwd, net zoals ik dacht met m'n vrouw of lid Kostic,
[1:43:13] van wat dan die keuze gaat worden.
[1:43:19] Want zolang de Kamer geen duidelijkheid geeft, kan dit kabinet, maar ook het volgende kabinet,
[1:43:26] natuurlijk niet verder met de voorbereiding.
[1:43:28] Dus het is wel nu aan de Kamer om ook kleur te bekennen.
[1:43:32] Meneer El Abassi heeft er een interruptie over.
[1:43:34] Voorzitter, ik heb toch kort een interruptie over de Nutri-score.
[1:43:40] Dat is niet echt op de verbruiksbelasting, of wel?
[1:43:45] Dat is de vorige vraag, dus vandaar.
[1:43:48] De Nutri-score, daarvan heb ik ook geen signalen dat het a-verrechts werkt, overigens.
[1:43:53] Maar we weten wel dat een groene a- of b-score niet altijd in de schijf van vijf staat.
[1:43:59] En dat de Nutri-score niet altijd goed aansluit op of het wel of niet gezond is.
[1:44:04] en kiezen voor producten met een nutriscore zorgen dus niet altijd voor een goede voedingspatroon.
[1:44:11] Herkent de staatssecretaris dat wel?
[1:44:14] En wat wordt daar tegen gedaan?
[1:44:17] Wat we daaraan doen is vooral zorgen dat via een publiekscampagne beter bekend wordt
[1:44:22] wat eigenlijk de bedoeling is van de nutriscore.
[1:44:26] En inderdaad, het gaat om een betere en een slechtere voedingssamenstelling.
[1:44:31] Een product met A heeft een betere samenstelling dan een product met D,
[1:44:37] om als voorbeeld maar toe te lichten.
[1:44:40] Maar het gaat inderdaad niet over een gezonde samenstelling,
[1:44:44] want voor gezondheid kijken we natuurlijk naar de schijf van vijf.
[1:44:47] En de schijf van vijf blijft leidend in het voedingsadvies.
[1:44:53] Voorzitter, ik snap dat de staatssecretaris dat wel weet,
[1:44:57] maar voor heel veel mensen is het heel verwarrend namelijk.
[1:44:59] Die zien dan nutriscoren A of B staan en die denken dat dat gezond is.
[1:45:02] En dan heb je het bijvoorbeeld over een zak chips of zo.
[1:45:05] Dat kan nooit gezond zijn, dat weten wij hier wel.
[1:45:08] Maar de mensen thuis, het is zeer misleidend...
[1:45:10] dat zij denken dat ze iets gezonds eten, terwijl dat niet het geval is.
[1:45:14] Daar ben ik meer op zoek naar. Wat wordt daar tegen gedaan?
[1:45:17] Tegen die misleiding?
[1:45:18] Nou, dus daar doen we veel aan middels de publieksvoorlichting.
[1:45:21] Daarom hebben we die campagne ook opgezet.
[1:45:23] Daarom proberen we zoveel mogelijk toe te lichten...
[1:45:25] wat ook de bedoeling is, hoe je het moet lezen.
[1:45:27] Want het lijkt in eerste instantie heel logisch, A gezonder of beter dan D.
[1:45:32] Maar ook daar is het heel relevant dat je het per productcategorie moet vergelijken.
[1:45:36] En niet de chipsak met D, met de nootjes waar een B op staat.
[1:45:41] Die moet je ook niet met elkaar vergelijken.
[1:45:43] Dus kortom, dat doen we met name middels de communicatieaanpak.
[1:45:48] GESPREKSLEIDERAAR.
[1:45:50] Een aanvullende vraag op de schijf van vijf.
[1:45:54] Want dat is natuurlijk de gezonde keuze.
[1:45:57] Maar voor mensen die niet vlees eten, is de schijf for life heel erg de gezonde keuze.
[1:46:04] Ik heb met het Voedingscentrum gesproken en zij gaven aan dat zij dat wel voor vegetariërs
[1:46:12] en met name voor veganisten daar specifieke aandacht voor willen vragen.
[1:46:18] Zou de staatssecretaris nog op een van zijn laatste dagen aan het Voedingscentrum willen
[1:46:22] vragen wanneer dat komt of even kijken hoe ver ze zijn in dat proces om dat nog even onder
[1:46:30] de aandacht te brengen.
[1:46:32] Ik ken de discussie tussen schijf van vijf en schijf for life, die ook met het voedingscentrum
[1:46:39] wordt gevoerd, dat gesprek, die discussie.
[1:46:43] Dus het voedingscentrum is daar heel sensitief voor, ook voor wat daarop terugkomt, ook voor
[1:46:47] vegetariërs die bijvoorbeeld niet de aanbevolen elementen voor vis willen volgen, of het zuivel,
[1:46:55] voor de veganisten die liever het zuivel niet willen gebruiken, wat ook in de Schijf van
[1:47:00] Vijf staat opgenomen als onderdeel van een gezond voedingspatroon.
[1:47:06] En het Voedingscentrum is daar nogmaals heel sensitief op om daar ook te kijken hoe ook
[1:47:11] die Schijf for Life een plek kan krijgen.
[1:47:14] maar zij blijven daarbij wel bij hun taak, dat zij zeggen wij kiezen uiteindelijk op basis van
[1:47:20] wetenschappelijk onderzoek doen we advies over wat een gezond voedingspatroon is, met begrip voor
[1:47:26] alle verschillende voedingswensen die er zijn, dat is natuurlijk niet de primaire opdracht van het
[1:47:32] voedingscentrum. Dus dat is wel een onderscheid wat zij natuurlijk maken en dat ben ik ook wel
[1:47:35] met hen eens, want er zijn natuurlijk ook heel veel andere voedingswensen die mensen hebben,
[1:47:39] Niet alleen vegetarisch of veganistisch, maar dat kan ook gaan over...
[1:47:43] Nou ja, bijvoorbeeld halalvoeding nuttig, dat kan ook gaan over...
[1:47:49] lactosevrij willen eten, noem maar op.
[1:47:51] Dus het is ook wel heel ingewikkeld als het voedingscentrum opzadelen...
[1:47:54] om voor al die verschillende voedingswensen waar het over gaat...
[1:47:57] om daar allemaal aparte schijven voor te maken.
[1:48:00] Dus dat is, denk ik, ook wel terecht dat ze daar wat terughoudend in zijn.
[1:48:04] Mevrouw Slagten, Tweede Instantie.
[1:48:08] Ik beaam de woorden van de staatssecretaris dat het inderdaad ingewikkeld is om verschillende
[1:48:13] doelgroepen te bedienen, al heeft het voedingscentrum dus wel toegezegd, want die Schijf for Life
[1:48:20] is niet nieuw te ontwikkelen, die is er al, dus dat er goede koppelingen worden gemaakt
[1:48:25] op de website met een klein linkje om te verwijzen voor de specifieke doelgroepen waar ze het
[1:48:30] wel kunnen vinden wat past bij hun eetpatroon.
[1:48:34] Voor zover maar bekend, maar ik doe dit allemaal even uit mijn hoofd.
[1:48:38] Is de schijf van LIFE niet door het Voedingscentrum ontwikkeld, maar door andere partijen?
[1:48:43] Zij hebben gevraagd tegen het Voedingscentrum, zouden jullie daar ook niet verder op willen inzetten?
[1:48:49] En daarvan snap ik de tergoudendheid die het Voedingscentrum daarop hanteert.
[1:48:54] Zag ik ook een vinger van meneer Krijns voor een interruptie of niet?
[1:48:56] Nee, ik zag het niet.
[1:48:58] Dan vraag ik de staatssecretaris om verder te gaan.
[1:49:01] Dan vroeg de heer Krul nog om een reflectie op het rapport voor de suikertaks.
[1:49:06] Ja, dan ga ik denk ik toch met de voorzitter mee dat ik denk dat hij dat aan een nieuw kabinet eigenlijk moet vragen.
[1:49:11] Ik heb het rapport samen met collega Van Rij laten opstellen.
[1:49:15] Je ziet natuurlijk wel hele duidelijke gezondheidswinsten, zeg ik daarin.
[1:49:18] Dus dat is toch wel heel opvallend.
[1:49:21] Juist bij de mensen die het meeste suiker consumeren zie je een enorme gezondheidswinst.
[1:49:26] Maar om daar echt een reflectie op te geven, dat laat ik toch echt aan een nieuw kabinet.
[1:49:31] De toename van vastvoedsaken, lid Kostic vroeg daarom,
[1:49:37] wat kunnen we nu al aan gemeenten meegeven in hun huidige instrumentarium?
[1:49:45] Eigenlijk, gemeenten kunnen maar echt een heel klein beetje, zeg ik er toch in alle eerlijkheid bij.
[1:49:50] Want dat komt omdat gemeenten alleen op ruimtelijke ordenings relevante instrumenten mogen sturen.
[1:49:55] Dus dat gaat bijvoorbeeld over geluid, dat gaat bijvoorbeeld over openingstijden van allerlei
[1:50:02] detailhandel, maar niet op gezondheid.
[1:50:05] Dus als diezelfde horecagelegenheid, of die nou alleen maar salades serveert of alleen
[1:50:13] maar ongezonde voedsel, dat is niet ruimtelijke ordening technisch relevant.
[1:50:17] En dat maakt het zo ingewikkeld voor gemeenten om daar nu op te sturen.
[1:50:20] Ik heb daar zelf helaas ook ervaringen mee gehad als wethouder, maar ik zie het nu ook
[1:50:25] En daarom vragen gemeenten dus ook, geef ons nou bevoegdheden om ook op gezondheid te kunnen sturen.
[1:50:31] Daarom zijn we bezig met die wetgeving, dat punt.
[1:50:33] U heeft ook gevraagd, ga daarmee door.
[1:50:35] Nou, die wetgeving is allemaal nog steeds in voorbereiding.
[1:50:38] En ik, nou ja, goed, u kunt ongeveer voorstellen wat ik hoop dat de nieuwe kabinet ermee doet.
[1:50:42] Maar hoe het ook zij, ze hebben dat wel nodig.
[1:50:46] Want ik kan hem moeilijk op pad sturen met iets waar ze eigenlijk nu bij mij juist opkomen.
[1:50:50] Of zeggen, ja, we willen wel, maar we kunnen het juist heel moeilijk.
[1:50:53] Dit kost iets.
[1:50:55] Ja, voorzitter. Ik heb waardering voor deze staatssecretaris in ieder geval qua...
[1:51:00] Nou, er zijn ambities. De resultaten zijn er nog niet.
[1:51:03] Maar wat ik nu hoor, rijmt niet echt met wat ik weet.
[1:51:07] Ook vanuit juristen.
[1:51:09] We hebben een omgevingswet die is net ingegaan.
[1:51:12] En al eerder is een uitspraak vanuit de recht gedaan als het gaat om...
[1:51:15] op welke manier inderdaad een gemeente kunnen wegen.
[1:51:19] En het is niet alleen maar puur ruimtelijk.
[1:51:21] Dat gezondheid juist heel goed kan worden gewogen of gemeend in hun keuzes.
[1:51:29] Juist ook nu onder een omgevingswet die als een van de belangrijkste doelen heeft...
[1:51:33] om de gezondheid te beschermen, een gezonde leefomgeving.
[1:51:36] Dus ik snap dat de staatssecretaris dat misschien nu niet paraat heeft...
[1:51:38] maar ik zou hem wel willen laten nadenken hierover, misschien in de tweede termijn...
[1:51:43] over welke bestaande instrumenten er wel zijn, zoals het opnemen in omgevingsplannen...
[1:51:50] en het gebruiken van eigen vastgoed om in dit geval vastgoedbedrijven te weren.
[1:51:56] Misschien kan hij daarover in gesprek gaan met juristen.
[1:51:59] Ja, dank u wel, voorzitter.
[1:52:01] Dit heb ik wel paraat, omdat ik namelijk de afgelopen jaren...
[1:52:05] hier met de gemeente veel over in gesprek ben geweest.
[1:52:08] En ik weet dat er onder juristen wat discussie is van...
[1:52:11] ja, kun je niet toch op basis van die leefomgevingsrelevante aspecten...
[1:52:15] toch sturen op gezondheid?
[1:52:17] Maar ik vind dat zelf wel...
[1:52:19] Ja, daar kun je best een hele juridische boom over opzetten of dat wel of niet kan.
[1:52:23] Maar het blijft uiteindelijk een bijzondere wettechnische toepassing.
[1:52:28] Omdat het blijft primair gaan om leefomgeving.
[1:52:30] Alleen dan is de interpretatie juridisch.
[1:52:32] Ja, maar wacht eens even, gezondheid is ook relevant in de leefomgeving.
[1:52:36] En daarom kun je het toch op sturen.
[1:52:39] Maar dus los van de juridische interpretatie.
[1:52:42] Gemeenten vragen heel nadrukkelijk, juist de gemeenten die wilden...
[1:52:44] Die wilden, die hebben hun eigen instrumenten juist ingezet om te kijken hoe ver ze konden gaan.
[1:52:49] Gemeente Rotterdam heeft dat onder andere gedaan.
[1:52:51] Een wethouder daar, die zich erg gedaan had aan het aantal vastvoetketens dat als paddenstoelen uit de grond kwam.
[1:52:56] Die binnen het eigen instrumentarium echt niet de mogelijkheden zag om wat aan te pakken.
[1:53:01] Die wilde dat heel graag.
[1:53:02] Die hoef ik niet te zeggen, kijk nog eens goed naar je eigen instrumentarium.
[1:53:05] Die zegt tegen mij, ik wil heel mijn instrumentarium inzetten.
[1:53:08] Alleen ik mis een element.
[1:53:10] Dus het is juist nu relevant om aan te geven, er mist daar iets in de wetgeving die gemeenten
[1:53:16] die welwillend zijn, kunnen inzetten.
[1:53:19] Dus we hebben echt een aanpassing van de wet op dit punt nodig en daarom ben ik ook de
[1:53:22] afgelopen jaren zo druk geweest om die voorbereiding verder door te zetten.
[1:53:26] Maar wat gemeenten, misschien kunnen we daar elkaar in vinden, wat gemeenten wel kunnen
[1:53:30] doen, dat natuurlijk, dat moeten ze vooral als er ergens toch nog, wat ze wel ook kunnen
[1:53:34] doen is soms een, ja dat klinkt misschien heftig, maar een partij uitkopen.
[1:53:39] En dat kan ook, dat je zegt van ik wil echt niet dat daar een bepaalde keten in komt,
[1:53:43] want het is gewoon niet de goede plek, niet de juiste verhouding.
[1:53:47] Of vrijwillige afspraken maken met die keten, ze zeggen ik geef u een andere plek, daar mag
[1:53:51] het wel, maar hier wil ik het echt niet.
[1:53:53] Dus gemeenten kunnen wel wat, ze zijn niet weerloos en wat ze kunnen doen daar wil ik
[1:53:57] ze vooral bij ondersteunen.
[1:54:00] Dus daar geen enkele twijfel over.
[1:54:02] Als ze iets kunnen doen, dan moeten ze dat vooral zoveel mogelijk inzetten.
[1:54:06] Goed. Dan de hoge kosten voor gezonde keuzes van de heer Krijns.
[1:54:15] Ik herken het natuurlijk helaas.
[1:54:18] Maar tegelijkertijd zien we ook dat er gelukkig ook gezonde keuzes mogelijk zijn met een betaalbare portemonnee.
[1:54:23] Wordt ook door onder andere veel met voorlichting ook bij geholpen.
[1:54:27] Dus dat is ook waar. Ik heb nog een debat erin van het tiende ook op dit punt overigens.
[1:54:32] Maar ik denk dat die beide weinig ernaast elkaar staan eigenlijk.
[1:54:36] Dan Ozempik, ook van de heer Krijns.
[1:54:40] Ik houd die ontwikkelingen heel goed in de gaten.
[1:54:42] Ik ben er ook wel bezorgd over, zeg ik er in alle eerlijkheid over,
[1:54:45] want soms wordt het ook wel eens verkeerd gebruikt.
[1:54:50] Medicatie tegen overgewicht biedt natuurlijk ook geen duurzame oplossing.
[1:54:55] En het is volgens mij ook essentieel om altijd te kijken
[1:54:57] wat de achterliggende redenen zijn van het overgewicht.
[1:55:01] Ik zie dat meneer Krijns daar een interruptie op wil doen.
[1:55:05] Ik deel de mening met de staatssecretaris.
[1:55:07] En is het mogelijk dat er een nader onderzoek toekomt?
[1:55:11] Wat zijn de gevolgen van Ozempic, et cetera, et cetera?
[1:55:16] Want ik had recent ook een krantartikel gelezen...
[1:55:19] dat een vrouw in België het verkeerde Ozempic had ingespoten...
[1:55:24] waardoor zij in coma is geraakt.
[1:55:32] Kijk, wij houden de ontwikkelingen heel goed in de gaten.
[1:55:36] Ook de ontwikkelingen waar we bezorgd over zijn.
[1:55:38] Wat dat betreft, daar zijn we zeer vinger aan de pols.
[1:55:42] Ik weet niet of het heel veel zin heeft om daar een onderzoek naar te doen...
[1:55:44] ...omdat je dan ook weer heel de tijd bezig bent om te kijken wat precies de ontwikkeling is...
[1:55:47] ...terwijl in die tijd kan de ontwikkeling alweer veel verder zijn gegaan.
[1:55:50] Dus daar moeten we, denk ik, voorzichtig in zijn.
[1:55:54] Het helpt misschien wel ook om de medicatie beter in te bedden in de behandelrichtlijnen...
[1:55:58] ...en ook daar veel scherper in te zijn...
[1:56:01] ...zodat je daarmee ook het onwenselijke gedrag tegengaat.
[1:56:06] Dus dat lijkt me eigenlijk meer de route om te gaan.
[1:56:11] Dan ondervoeding bij ouderen.
[1:56:16] Ja, ook dat herken ik ook als een prioriteit van de PVV, overigens ook van de afgelopen
[1:56:20] jaren.
[1:56:22] Ik heb overigens afgelopen jaren daar een financiële impuls op kunnen geven, op dit
[1:56:27] onderwerp.
[1:56:27] Maar nou ja, met de inleiding die ik heb gegeven, laat ik het aan de heer Krijns om daar verder
[1:56:32] over te oordelen.
[1:56:35] De reclame voor ongezonde voeding van mevrouw Dobbe is zeer herkenbaar.
[1:56:43] We zijn natuurlijk ook bezig om daar een wetsvoorstel op te doen als het gaat om de marketing gericht op kinderen.
[1:56:47] Ook daarvan hoop ik echt dat het nieuwe kabinet doorgaat met de voorbereiding van het wetsvoorstel.
[1:56:54] Het is dus cruciaal om niet op kinderen die ongezonde marketing tegen te gaan.
[1:56:58] Dat wetsvoorstel zou medio 2050 naar de Kamer toe komen.
[1:57:01] Maar goed, ik kan ook niet verder kijken dan de komende weken.
[1:57:06] Mevrouw Dobbe heeft een vraag.
[1:57:08] Ja, ik heb daar nog wel een vraag over of de staatssecretaris dan bereid is om,
[1:57:13] als dan toch nu nog een aantal punten op de i misschien moeten komen in de voorbereiding daarvan,
[1:57:20] om te kijken. Kijk, het is niet onze bedoeling om bijvoorbeeld de bakker om de hoek,
[1:57:25] die een mooi taartje heeft gebakken, dat die daarvoor geen reclame meer mag maken.
[1:57:30] Dat is leuk voor de gemeenschap, dat is ook goed voor de samenhang, zo'n bakker.
[1:57:34] Die moet je niet moeilijk maken.
[1:57:36] Maar een multinational, een McDonald's, een Burger King, daar heb ik hele andere gedachten over.
[1:57:42] En zijn er manieren om in ieder geval dat onderscheid te maken?
[1:57:47] Omdat natuurlijk de impact van grote kapitalistische multinationals op onze publieke gezondheid...
[1:57:54] ook veel groter is dan de bakker op de hoek.
[1:57:56] De staatssecretair.
[1:57:57] Ik snap de sympathiefactor die u hier op tafel legt, maar zo werkt het in deze voorbereiding van wetgeving natuurlijk niet.
[1:58:04] Kijk, als een bakker om de hoek lollies in de bakkerij legt en daar heel grote reclame voor gaat maken, dan gaat dat zometeen ook onder het verbod op kindermarketing vallen.
[1:58:16] en of dan de fastfood-ketenist die dat doet, of de bakker om de hoek,
[1:58:22] die zijn lollies nog eens een keer heel uitgebreid wil promoten.
[1:58:27] Dat zal wel onder hetzelfde regime vallen.
[1:58:29] En ik zou het ook oneigenlijk vinden om op dat punt een onderscheid te maken.
[1:58:36] Mevrouw Dobbe in de tweede instantie.
[1:58:38] Dank u wel.
[1:58:38] Je zou natuurlijk misschien kunnen denken in termen van omzetcijfers.
[1:58:42] Als het gaat om...
[1:58:44] Laten we eerlijk zijn.
[1:58:45] De impact van een burgerking op de publieke gezondheid...
[1:58:49] is veel groter dan een bakker die een taartje verkoopt.
[1:58:52] Niet de meeste bakkers verkopen lollies.
[1:58:54] Die verkopen taartjes en een lekker gebak.
[1:58:57] Dat zou ik de staatssecretaris willen aanraden.
[1:59:00] Om te kijken wat voor creatieve manieren we daar kunnen vinden.
[1:59:03] Om te kijken of we de echte vijanden van de publieke gezondheid...
[1:59:08] En de vrienden die ook het gezonde brood verkopen, die aan onze zijde kunnen houden.
[1:59:15] Ik zou denk ik toch waken voor het idee dat alle bakkerijen alleen maar gezonde producten verkopen.
[1:59:22] Even het beeld. Er zijn juist, dat ben ik door wethouders op gewaarschuwd,
[1:59:26] die zeggen wij zien heel veel juist hele sympathieke winkeltjes die hun aanbod aan het aanpassen zijn.
[1:59:34] Zodat kinderen die vaak ondervoet richting school gaan, vaak zich vullen met zeer veel
[1:59:40] ongezond voedsel op de weg naar school, omdat zij dan daar allerlei ongezonde producten
[1:59:45] voor weinig geld aangeboden krijgen.
[1:59:47] En dat kan ook gaan om inderdaad bakkerijen die hun voedselaanbod aanpassen.
[1:59:53] Dus volgens mij is het cruciaal, we pakken natuurlijk de grootste vis als eerste aan,
[1:59:59] dat is zonder enige twijfel.
[2:00:00] Alleen marketing voor ongezonde producten in de volle breedte willen we natuurlijk tegen gaan.
[2:00:11] Dan ga ik naar de gezonde voedselomgeving in relatie tot borstvoeding geven.
[2:00:21] Een vraag van mevrouw Slacht Tichelman.
[2:00:24] Het advies is om tenminste zes maanden borstvoeding te geven.
[2:00:30] Het is natuurlijk altijd een vrije keuze van de moeder.
[2:00:35] Het is aan de moeder om die keuze te maken en ik wil daar ook zelf niet verder in gaan
[2:00:41] treden.
[2:00:41] Natuurlijk weten we de enorme positieve effecten van het geven van borstvoeding, maar ik weet
[2:00:46] ook hoe ontzettend veel ouders en moeders dit willen.
[2:00:50] Maar soms gewoon uit moederloosheid helaas het beltje erbij neergooien.
[2:01:01] Na zes maanden heeft het kind overigens naast borstvoeding ook meer energie uit vaste voeding nodig.
[2:01:07] En het voedingscentrum voorziet eigenlijk in alle geldige en geldende informatie.
[2:01:14] Even kijken, de btw op groente en fruit en de schoolmaaltijden.
[2:01:21] Ja, ook op dit punt zou ik eigenlijk willen zeggen, ik kan hier nu een hele reflex op gaan houden,
[2:01:24] maar ik denk eigenlijk dat u toch op dat punt naar een nieuw kabinet moet worden verwezen.
[2:01:27] Zeker gaat om de btw op groente en fruit.
[2:01:30] Ik heb natuurlijk een hele geschiedenis opgebouwd.
[2:01:33] U weet dat ik het graag had gewild, maar het is echt fiscaal een ramp.
[2:01:38] Ik kan het niet anders zeggen.
[2:01:40] Helaas.
[2:01:41] Dan de financiële toegankelijkheid van Sport en Bewegen van de heer El Abbasi.
[2:01:46] Voor u daar in de diepte ingaat, geef ik lid Kortslietje de gelegenheid voor een interruptie.
[2:01:52] Ja, dank u wel.
[2:01:53] Ik begrijp dat WTW op groente- en fruitverlagen niet gelukt is, doordat het kabinet, ondanks
[2:01:58] dat het in een regeerakkoord stond.
[2:02:01] Maar ik was wel benieuwd, is de minister of de staatssecretaris bereid om de Kamer en het nieuwe kabinet
[2:02:06] in ieder geval op een briefje mee te geven op welke andere manieren er zijn
[2:02:12] om groente en fruit toegankelijker en goedkoper te maken?
[2:02:16] Want dat zou ik wel heel erg waarderen.
[2:02:21] Ja, ik heb daar denk ik eigenlijk alle beschikbare informatie al in de afgelopen periode met u gedeeld.
[2:02:25] Dus ik heb daar denk ik niet zoveel nieuws te delen.
[2:02:27] Misschien dan even de oplegger erop, ook voor het debat nu.
[2:02:34] Gezonde schoolmaaltijden op school, dat is toch wel een van de meest effectieve interventies die je hier kan neerzetten.
[2:02:43] Gezonde schoolmaaltijden, het is natuurlijk het programma Schoolmaaltijden, daar is gezondheid een onderdeel van, maar geen zwaarwegend element.
[2:02:49] Dus je zou kunnen zeggen, wil je gezonde schoolmaaltijden in combinatie met bewegen, cruciaal, aanbieden.
[2:02:57] Er zijn zelfs onderzoeken die erop wijzen dat je alleen met die interventie op alle scholen,
[2:03:02] de doelen onder obesitas van kinderen in één keer kan halen.
[2:03:06] Het is overigens niet gratis, zeker nog, het is best duur.
[2:03:08] Maar het is een, als u het toch maar vraagt, het begint bijna een soort beschouwing te worden.
[2:03:13] Maar ja.
[2:03:18] Kostič, als u iets wil zeggen, dan is het handig om dat even aan te geven.
[2:03:22] Dan geef ik u het woord en dan kunt u ervoor gaan zitten.
[2:03:23] Ja, sorry, maar...
[2:03:24] En dan is het gewoon een interruptie.
[2:03:26] Ja, nee, dat ga ik dan niet gebruiken, maar ik...
[2:03:28] Ja, nou, dan niet, hè.
[2:03:30] Dus een debat doen we hier volgens regels, zodat het ook voor iedereen goed te volgen is.
[2:03:35] Lid Kostič.
[2:03:36] Nee, ik ga geen interruptie, maar ik wil gewoon...
[2:03:38] Nee, nee, ik ga meneer...
[2:03:39] Dat is wel een interruptie.
[2:03:40] Als u iets toevoegt aan het debat, dan is dat een interruptie in deze fase.
[2:03:46] Oh, het is een punt van orde.
[2:03:48] Ja, misschien niet voor mij, maar ik ga niet op voor de inhoud.
[2:03:50] Ik wilde alleen maar zeggen dat mijn vragen niet goed worden beantwoord.
[2:03:55] Dat voelt een beetje frustrerend.
[2:03:57] En daarom was ik op die manier bezig.
[2:03:59] Maar ik snap dat dat niet zo gaat.
[2:04:02] Dus dat wilde ik even zeggen.
[2:04:03] En het beantwoorden van vragen is soms onvolledig.
[2:04:05] Soms niet zoals we het wensen.
[2:04:07] En dat is allemaal niet goed.
[2:04:09] En de staatssecretaris gaat over zijn eigen antwoorden.
[2:04:11] En als u dan inderdaad de vraag nog een keer wil stellen, dan kan dat.
[2:04:15] Dan is dat een interruptie.
[2:04:17] Ja, zo werkt het helaas.
[2:04:19] Maar ik zag meneer El Abassi ook met zijn vinger voor een interruptie.
[2:04:22] Meneer El Abassi.
[2:04:24] Voorzitter, ik ben even op zoek naar btw-afschaffen op fruit.
[2:04:29] Of de reden vanuit de staatssecretaris is omdat het om een fiscale reden gaat.
[2:04:35] En zou die dat dan kunnen toelichten?
[2:04:37] of omdat het budgetair niet toereikend is?
[2:04:42] De staatssecretaris.
[2:04:43] Nee, we zijn nooit aan die budgetaire vraag toegekomen,
[2:04:45] omdat het fiscaal...
[2:04:47] En ik ben samen met collega Van Rijen echt heel diep ingedoken,
[2:04:50] want ja, een opdracht uit het regeerakkoord,
[2:04:52] of was het ook alweer...
[2:04:54] Het heette iets anders.
[2:04:56] Koalitieakkoord was het, dacht ik, ja.
[2:04:57] Geen programmaakkoord in ieder geval, maar het was...
[2:05:00] Die ga je natuurlijk meteen uitvoeren.
[2:05:02] Daar word je toe geëigend als bewindspersoon.
[2:05:05] Dus ik ben daar meteen samen met collega Vrij mee aan de slag gegaan.
[2:05:08] Maar de fiscaliteit is op dit punt zo verschrikkelijk ingewikkeld.
[2:05:11] Echt, ik wil u er niet mee vermoeien, maar ik heb er heel wat vergaderingen aan gewijd.
[2:05:16] En het is echt geen onwil geweest, zeg ik maar even in alle eerlijkheid, echt niet.
[2:05:20] Want het is een opdracht geweest, er zijn er veelvuldig mee aan de slag geweest.
[2:05:23] Ja, en vervolgens moet je dan constateren, dit is gewoon niet de goede route, helaas, om te gaan.
[2:05:28] Ja, dan ga je weer naar andere maatregelen kijken.
[2:05:30] Dus de budgetaire vraag is niet aan de orde geweest.
[2:05:33] De staatssecretaris heeft er wel al, volgens mij, meerdere brieven aangewaaid.
[2:05:37] Dus daar wil ik ook wel naar verwijzen.
[2:05:38] Meneer El Abbas.
[2:05:39] Nou, voorzitter, ik wilde ook mijn punt maken, namelijk.
[2:05:41] Als fiscalist zie ik de ingewikkeldheid er niet in, namelijk.
[2:05:45] En het maakt het voor mij nog ingewikkelder, omdat we het net hadden over een suikertaks,
[2:05:51] wat ook een vorm van belasting is.
[2:05:53] En daar was de staatssecretaris wel heel positief over.
[2:05:58] Ja, voorzitter, we kunnen het helemaal gaan uitlijnen.
[2:06:00] Maar het essentiële onderscheid is dat je bij een suikertaks heel precies kan aanwijzen
[2:06:06] waar het om gaat in het product en wat je dus belast, terwijl bij groente en fruit dat
[2:06:10] vele malen ingewikkelder is.
[2:06:12] En het grootste risico is, en dat is misschien toch qua beeld denk ik wel het aardigste,
[2:06:17] dat er ooit is besloten om de btw op medicijnen af te schaffen en dat er nu nog steeds discussies
[2:06:21] zijn of tandpasta misschien ook onder die afschaffing zou vallen.
[2:06:25] Nou, be careful what you wish for als je ooit met btw op groente en fruit gaat beginnen,
[2:06:29] want you ain't seen nothing yet, zeg ik maar even.
[2:06:32] En dat wil ik de Belastingdienst en ik wil heel graag opkomen voor die gezonde maaltijden.
[2:06:37] Ik wil het de Belastingdienst echt niet aandoen.
[2:06:39] En ik ben blij dat u als fiscalist wel mogelijkheden ziet,
[2:06:42] maar categorisch is het eigenlijk het beeld toch echt heel anders.
[2:06:49] De laatste interruptie van de heer El Abbas.
[2:06:52] Voorzitter, het enige echte verschil dat ik zie is dat het ene geld oplevert en de andere geld kost.
[2:06:57] Maar goed, wellicht kunnen we via een motie toch vragen om dit nader te onderzoeken,
[2:07:02] waardoor ook de Kamerleden hier wat meer duidelijkheid over kunnen nemen.
[2:07:08] Dank u, voorzitter.
[2:07:11] De financiële toegankelijkheid tot sport en beweging is natuurlijk eigenlijk een vraag
[2:07:14] ook wel van de minister, waarbij natuurlijk de jaarlijkse investeringen in het jeugdfonds,
[2:07:21] sport en cultuur en het volwassen volwassenfonds sport en cultuur onderdeel zijn om het sporten
[2:07:27] en bewegen betaalbaar te houden.
[2:07:29] Dan een vraag van mevrouw Thiele over de JOG-studie.
[2:07:33] Ik moet eerlijk zeggen, ik dacht ook nog even terug aan de Utrechtse gemeenteraad.
[2:07:38] Het RIVM-onderzoek richt zich inderdaad op overgewicht en beweeggedrag.
[2:07:41] En we zien inderdaad ook dat zij op een aantal elementen zeggen we zien geen verschil.
[2:07:47] Tegelijkertijd zeg ik er ook bij dat overgewicht natuurlijk door een hele grote brede range
[2:07:53] aan verschillende factoren wordt beïnvloed.
[2:07:57] En ik vind het ook wel een hele harde afrekening om te zeggen, ja, dat er geen onderscheid
[2:08:02] is in de wijken waar wel en geen jochaanpak is, dat is de facto daarmee ook het bewijs
[2:08:08] dat de jochaanpak ineffectief is.
[2:08:11] Daarmee doe je natuurlijk echt wel tekort aan al die andere oorzaken die ook ten grondslag
[2:08:15] liggen aan overgewicht.
[2:08:18] En misschien is het wel zo dat juist in die wijken er ook veel meer zuigkracht is geweest
[2:08:24] tot een ongezondere leefstijl, waardoor dat je geen onderscheid ziet,
[2:08:28] misschien eigenlijk nog wel als een positieve nood uit te leggen valt.
[2:08:30] Ik zeg het ook maar even om de andere kant van het perspectief te belichten.
[2:08:34] En ik zeg ook nog even, we hebben natuurlijk ook nog bredere
[2:08:36] en andere recente onderzoek gehad,
[2:08:38] van onder andere het consortium van Mulier, het Amsterdam UMC en het Erasmus MC,
[2:08:45] en die zien wel degelijk ook effecten en positieve bijdragen van de yogapak.
[2:08:54] Tot zover, voorzitter.
[2:08:55] Dan ga ik eigenlijk naar mijn tweede kopje.
[2:08:57] Ik geef heel even als interimvoorzitter het woord aan mevrouw Thielen voor een interruptie op de staatssecretaris.
[2:09:03] Mevrouw Thielen.
[2:09:04] De staatssecretaris heeft mijn vragen niet beantwoord, want mijn vraag was welke juridische verplichtingen zijn
[2:09:09] en per wanneer kunnen we afbouwen om daar geld in te steken.
[2:09:14] En de staatssecretaris had mij natuurlijk uit te dagen,
[2:09:16] want inderdaad het Mulierinstituut en Erasmus hebben effecten gezien,
[2:09:20] maar dat zijn geen effecten op het doel van de aanpak, namelijk het verminderen van overgewicht.
[2:09:25] En heel eerlijk, als je kijkt naar de cijfers op VVZ-info, of ik weet niet precies,
[2:09:32] maar sinds 1990 tot nu is het percentage overgewicht en obesitas bij kinderen tussen 4 en 18 ongeveer gelijk gebleven.
[2:09:43] En dat betekent niet dat ik er geen urgentie voor zie,
[2:09:45] Maar dat betekent wel dat als wij geld in programma's en menskracht in programma's steken,
[2:09:51] dat er dan ook wel daadwerkelijk het doel behaald moet worden.
[2:09:54] Maar mijn vraag is vooral, wilt u mijn vraag beantwoorden?
[2:09:56] Nee Helder, ik denk dat ik in ieder geval heb betoogd waarom wat mij betreft
[2:10:01] JOG gewoon overheid moet worden gehouden.
[2:10:03] En ik heb ook, zeg ik ook maar even in alle, als een persoonlijke noot erbij,
[2:10:07] ik heb ook ontzettend plezier dat samenwerking met JOG.
[2:10:09] En ze zijn altijd bezig om te kijken hoe ze hun eigen werk kunnen verbeteren.
[2:10:12] We hebben een heel breed perspectief ook op het versterken van de gezonde generatie.
[2:10:19] Maar dan beantwoord ik op een vraag, het is inderdaad van de circa 10 miljoen die Jochem
[2:10:24] ontvangt, is ongeveer 6,8 miljoen een instellingssubsidie, er is geen sprake van een intensivering van
[2:10:31] deze financiering, je bent vanuit die instellingssubsidie ook gehouden aan goed bestuur, dus je kunt
[2:10:40] niet zomaar onderhoud. Ze zou naar een redelijke afschalingstermijn moeten kijken. Maar ik heb u
[2:10:47] aangegeven hoe ik denk over de JOG-aanpak, zeg ik ten slotte. Ik ga naar het tweede mapje.
[2:10:54] Voordat je naar het tweede mapje gaat, nog even een opmerking, want het ging over de
[2:10:58] verbruiksbelasting, zeg maar de brief die Van Rij en Van Oje samen hebben gestuurd.
[2:11:02] Vanochtend in de commissie Financiën is besloten daar een schriftelijk overleg over te voeren. Dus
[2:11:07] Dus dat even als tip aan deze woordvoerders om met uw fractiegenoten daarover de koppen bij elkaar te steken.
[2:11:14] Gaat u verder met het volgende mapje?
[2:11:16] Tabak? Oh, sorry.
[2:11:17] Dit kost iets nog, ja.
[2:11:23] Want dat schriftelijk overleg, is dat dan ook voor VWS?
[2:11:27] Want dat is nogal relevant.
[2:11:29] Nou, VWS is volgcommissie en expliciet is vanochtend benoemd in de procedurevergadering
[2:11:34] Ik denk dat het handig is omdat de woordvoerderspreventie hier ook bij betrokken zijn.
[2:11:42] Maar ik zal dat ook nog even met de griffie af.
[2:11:45] We gaan naar het mapje tabak, drugs en alcohol.
[2:11:48] Als ik goed heb meegeschreven.
[2:11:51] Dat heeft u zeker, voorzitter.
[2:11:53] Dan begin ik even met een van de favoriete onderwerpen van deze commissie.
[2:11:58] Namelijk de eet sigaretten.
[2:12:01] Het effectief handhaven, de vraag van mevrouw Dobbe.
[2:12:04] ...omdat ze aangaf van, nou, we zien nog steeds dat het eigenlijk wel tegenvalt.
[2:12:11] Ik ben onlangs ook zelf bij de NVWA op stap geweest...
[2:12:14] ...om te kijken hoe die handhaving in de praktijk eruitziet.
[2:12:19] Daarbij moet ik echt aangeven dat ik vind dat ze een effectieve strategie kiezen...
[2:12:25] ...die nog niet altijd zichtbaar is, maar wat nou dus wel de goede strategie is...
[2:12:29] ...namelijk focus eerst op de grote vissen, de distributeurs...
[2:12:34] die vaak niet in het straatbeeld zichtbaar zijn,
[2:12:37] maar uiteindelijk wel heel bepalend zijn voor uiteindelijk wat er in het straatbeeld uiteindelijk verkocht kan worden,
[2:12:42] gewoon in de winkeltjes zelf.
[2:12:44] Die aanpak heeft tot nu toe ook al behoorlijk veel effect gesorteerd,
[2:12:49] alleen daarom gaat de strategie ook nu uiteindelijk ook naar het straatbeeld toe bewegen
[2:12:54] en uiteindelijk worden gewoon alle winkeltjes aangedaan die nog smaakjes verkopen.
[2:12:59] En als er nog winkels zijn, zeg ik altijd bij dit soort momenten erbij,
[2:13:03] gewoon kappen ermee. Het mag niet meer. En als je het wel doet, dan gaan er flinke boetes
[2:13:07] erop. En dat gaat je ook niet in de koude kleren zitten. Dus doe het ook niet vanuit
[2:13:14] eigen redenen.
[2:13:17] De neutrale verpakkingen van mevrouw Jansen voor e-cigaretten. Het streven is om neutrale
[2:13:23] verpakkingen met de ingang van 1 januari 2025 in werking te laten treden.
[2:13:30] Kunt u garanderen dat de prijs van de e-cigaretten niet daalt door een neutrale verpakking?
[2:13:36] Ik verwacht dat niet, in alle eerlijkheid, maar garanderen kan ik het niet.
[2:13:42] Waarom is er nog steeds geen vergunning voor tabakspeciaalzaken?
[2:13:46] Daar heb ik natuurlijk ook al meermaals op gereageerd, ook op de aangenomen motie.
[2:13:51] Ik denk dat een vergunningstelsel voor speciaalzaken wel wenselijk is, maar pas op termijn.
[2:13:57] En niet nu, omdat we nu nog midden in die afbouw zitten van het aantal winkels,
[2:14:03] het aantal verkooppunten voor tabak.
[2:14:05] Dus, ja, het is eigenlijk een herhaling van wat ik eerder heb teruggegeven aan de commissie.
[2:14:17] De registratieplicht, de rechtersplicht voor verkooppunten,
[2:14:24] die had eigenlijk tegelijkertijd met het verkoopverbod in supermarkten moeten ingaan.
[2:14:27] en waarom is dat vertraagd, was de vraag van mevrouw Jansen.
[2:14:31] Het heeft eigenlijk gewoon te maken met dat het...
[2:14:35] detgevingsproces op een aantal punten wat langer heeft gekost dan vooraf was ingeschat.
[2:14:39] Door de formele processtappen hebben we daar gewoon wat meer tijd voor gekost dan gehoopt.
[2:14:44] Het wetsvoorstel ligt nu ook bij uw Kamer voor de behandeling.
[2:14:49] Dan als ook nog een vraag van mevrouw Jansen over de tabaksverkooppunten.
[2:14:52] kunnen we niet sneller gaan eigenlijk dan 2030, 2032, de stappen die nu gezet zijn.
[2:14:58] Ja, dat kan natuurlijk altijd, maar dat is dan vervolgens ook aan een nieuw kabinet en de Kamer
[2:15:03] om daar dan ofwel richting in te geven middels moties, amendementen of aan een nieuw kabinet
[2:15:08] om daar een keuze in te maken. De maatregelen waar ik voor heb gelopen, die zijn bij u bekend.
[2:15:14] Als u sneller wilt, of als de Kamer sneller wilt, dan is het aan hen.
[2:15:24] Even kijken. Volgens mij heb ik daarmee de meeste vragen over tabak gehad.
[2:15:29] De accijnsverhoging...
[2:15:31] Ja, het is bijna vragen naar de bekende weg, denk ik.
[2:15:34] Volgens mij...
[2:15:36] We zien de afgelopen jaren dat tabak het enige onderwerp is van wat het RIVM heeft gezegd.
[2:15:41] Op dat onderwerp zou u de doelen kunnen halen, die wetschuld in het National Prevention Accord.
[2:15:47] En dat kun je niet loskoppelen van de enorme inzet die we op wetgevingstechnisch niveau
[2:15:51] hebben ingezet, waarbij alles opgeteld uiteindelijk pas leidt tot het potentiële effect.
[2:15:56] Dus het terugbrengen van het aantal verkooppunten, de accijnsverhogingen en de e-cigaretten aanpakken.
[2:16:01] Het is en, en, en, en, en.
[2:16:03] En dan kun je misschien die rookvrije generatie realiseren.
[2:16:06] Maar als je daar een van de elementen uit had, zoals de accijnsverhogingen, en als je dat
[2:16:10] gewoon de komende jaren niet gaat doen, ja, dan is het, weet je, per definitie
[2:16:14] eigenlijk ook waar het gaat eindigen, namelijk dan ga je die doelstellingen niet
[2:16:17] halen. Dit is een van de weinige zeer effectieve maatregelen die we in het
[2:16:23] instrumentenkoffertje hebben. Dan vraag van Jansen nog over de
[2:16:30] kindomgevingen, waarom gaan we eigenlijk pas gefaseerd een rookverbod in
[2:16:36] kindomgevingen realiseren? Dit heeft eigenlijk te maken met de
[2:16:40] grote aantal kindomgevingen en ook dat je uiteindelijk op al die plekken wel moet zorgen
[2:16:48] dat de draagvlak hoog genoeg is, zodat je ook niet als een enorm tegen de bierkaai aanloopt
[2:16:56] als je uiteindelijk een kindomgeving aanpakt, maar die eigenlijk in het maatschappelijke
[2:17:01] proces nog heel ver achterloopt.
[2:17:04] Dus daarom kiezen we voor een gefaseerde aanpak en je ziet dan ook bijvoorbeeld een aantal
[2:17:08] al veranderen.
[2:17:10] En ik schat ook eerder dat die komen uiteindelijk ook wetgevingsstandsomgeving
[2:17:13] wel een keer aan de orde.
[2:17:14] Om een voorbeeld te noemen de pretparken,
[2:17:18] Efteling en dergelijke.
[2:17:19] Je ziet dat zij nu zelf keuzes aan het maken zijn.
[2:17:22] En dat zijn de eerste stappen op weg naar
[2:17:23] nou ja vast een keer, als je het mij vraagt,
[2:17:26] om een verspreiding te doen,
[2:17:27] dat er ook een keer de wetgever daar opmerkingen
[2:17:29] en ook kaders voor gaat meegeven.
[2:17:31] Maar het is wel ook de samenleving
[2:17:33] die je ook wil volgen.
[2:17:35] En als je telkens maar als wetgever
[2:17:37] Als je als eerste een stap zet, dan vind ik ook dat je moet oppassen of je niet de samenleving
[2:17:43] eigenlijk te snel af wilt zijn.
[2:17:48] De accijnsverhoging heb ik al gehad, de alcoholontmoediging en de drugsontmoediging, eigenlijk allebei
[2:17:54] van Ellebassie.
[2:17:58] Drankgebruik onder jongeren en jongvolwassenen, daar heb ik natuurlijk allerlei elementen
[2:18:01] voor, met name ook nu we via de subsidies uiteindelijk inzetten, om met name drankgebruik
[2:18:07] onder jongeren en jongvolwassenen tegen te gaan.
[2:18:10] Want daar zijn natuurlijk de gevolgen het meest ernstig.
[2:18:12] En bovendien is het ook niet toegestaan, alcoholgebruik onder de 18.
[2:18:18] Dus kortom, daar zetten we maximaal op in.
[2:18:22] Drugsgebruik is het eigenlijk idem dito.
[2:18:24] Er zijn interventies nodig in het gezin, de IJslandse aanpak die we inzetten.
[2:18:28] En we financieren natuurlijk ook het Trimpels Instituut,
[2:18:30] om gemeentes goed voorlichtingsmateriaal te geven.
[2:18:34] In de interruptie van meneer Krol.
[2:18:35] Ik heb de woorden toch even op me moeten inlaten werken, omdat de staatssecretaris een prettige
[2:18:41] en luchtige toon heeft, maar eigenlijk hoor ik hem gewoon zeggen, we gaan de doelstellingen
[2:18:46] voor de rookvrije generatie niet meer halen, als ik hem goed begrijp.
[2:18:51] Er komen geen verdere accijnsverhogingen, er komen geen inflatiecorrecties in die zin
[2:19:00] dat het niet duurder wordt.
[2:19:01] Ik heb volgens mij een vraagteken gehoord zeggen, daarmee halen we de doelstellingen dus niet meer.
[2:19:10] Ja, dat is vrij feitelijk wel wat er gebeurt.
[2:19:13] En dat zeg ik niet vanuit mijn eigen misschien opvattingen.
[2:19:17] Maar als je primair gewoon de kennisinstituut volgt, het RIVM, dat ons preventiebeleid heeft doorgerekend.
[2:19:24] En heeft gekeken welke doelstellingen ga je halen en welke niet.
[2:19:28] Dan komen we bij de rookvrije generatie het dichtst bij het doel.
[2:19:31] Ik geloof dat we ergens op de 7% zouden eindigen in 2040.
[2:19:36] Maar het was wel met de veronderstelling dat de beleid dat is ingezet, wordt doorgezet.
[2:19:40] Als je dat beleid niet doorzet en je versoepelt dat, dan zal die 7%, 8%, 9%, 10%, ik weet het niet wat worden.
[2:19:47] Dat moet u dan weer aan het RIVM vragen.
[2:19:51] Maar dan zul je onherroepelijk daar effecten van zien.
[2:19:53] Ja, dat kun je op je vingers narekenen.
[2:19:58] Een vervolgvraag daarop, gewoon voor mijn beeld.
[2:20:02] Voorzitter, het moment dat je ervoor kiest om geen accijnsverhoging door te voeren op
[2:20:07] tabak, en je kiest er ook voor om de tabaksaccijns niet jaarlijks te indexeren, is het niet zo
[2:20:15] dat roken dan goedkoper wordt?
[2:20:19] Ja, want dat is zeker waar.
[2:20:21] Als je de accijnsen niet indexeert, nog even los van of je een accijnsverhoging doorvoert,
[2:20:27] Dan zullen we relatief beschouwen dat sigaretten steeds goedkoper worden, want dan wordt je
[2:20:31] geld steeds minder waard, maar je kunt er steeds meer sigaretten voor kopen.
[2:20:35] Dus dat klopt.
[2:20:36] Dus ik zeg altijd, het minimum is altijd de inflatiecorrectie, want anders worden sigaretten
[2:20:42] vooral niet zo goedkoper.
[2:20:43] Maar als je wilt dat het gebruik terug wordt gebracht, dan zul je de accijns moeten vragen.
[2:20:47] En misschien nog één misveld op dit punt, wat ik wel graag wil wegnemen.
[2:20:51] Er wordt vaak gezegd, ja maar de grenseffecten, meneer Krijns doet dat bijvoorbeeld ook weer.
[2:20:54] En dat is natuurlijk waar.
[2:20:55] Alleen één van de belangrijke elementen die we juist beogen met die accijnseffecten
[2:20:59] is niet dat mensen stoppen met roken, maar ook dat ze niet gaan roken.
[2:21:03] Dus mensen die misschien al hartstikke verslaafd zijn, die denken ik ga in een bus en ik ga
[2:21:07] naar Luxemburg toe.
[2:21:08] Maar heel veel jongeren en heel veel mensen denken, ja wacht eens even, 12 euro voor een
[2:21:11] pakje sigaretten.
[2:21:12] Ik doe dat niet.
[2:21:13] Alleen, er is nog een groep die dat wel doet bij 12 euro, maar niet meer doet bij andere
[2:21:16] bedragen.
[2:21:17] Dus even los van het grenseffecten, is heel belangrijk hierin niet zozeer de bestaande
[2:21:23] maar ook het voorkomen dat juist jongeren beginnen met roken.
[2:21:27] Dat is een van de meest elementaire onderdelen van die actieinsverhoging,
[2:21:30] waarom het dus een effectief instrument is.
[2:21:32] Mevrouw Slagten.
[2:21:34] Ja, voorzitter. Ik hoorde de staatssecretaris eigenlijk in de eenlopende zin ook even het IJslandse model benoemen,
[2:21:41] maar mijn vraag ging heel specifiek over het IJslandse model.
[2:21:46] En omdat zes gemeentes die geïmplementeerd hebben in Nederland,
[2:21:49] En nou weet ik wel dat de gelden van die mooie aanpak verdwijnen.
[2:21:56] Maar hoe kan de staatssecretaris op z'n minst die evaluatie en die goede resultaten delen
[2:22:02] met de rest van de gemeenten in Nederland?
[2:22:07] Klopt.
[2:22:07] Overigens ben ik onlangs nog bij een gemeente geweest, Urk, is onder andere zo'n gemeente
[2:22:12] die dat doet.
[2:22:12] Het past ook heel goed bij deze gemeente, overigens het IJslandse model, want het gaat
[2:22:16] vaak om het versterken van gemeenschappen.
[2:22:17] Ik vond ook dat de URK dat echt op een ontzettend goede manier heeft ingevoerd.
[2:22:23] Op een gegeven moment heb ik ze ook complimenten voor gegeven, maar nu u het zo noemt, wil ik het eigenlijk nog eens een keer herhalen.
[2:22:29] Er is heel veel onderzoek gedaan, juist ook om die aanpak goed te evalueren en ook de werkzame elementen ervan te benutten voor andere gemeenten.
[2:22:38] Dus dat hebben we zeer goed gedocumenteerd.
[2:22:41] Dus in die zin denk ik niet dat daar nog aanvullend iets op nodig is.
[2:22:45] Juist omdat die gemeenten die destijds onderdeel waren van de pilot
[2:22:50] dat ook alleen konden doen in combinatie met ontzettend veel onderzoek
[2:22:54] en het verspreiden van de goede voorbeelden die ze zouden ontwikkelen.
[2:23:01] We gaan door naar het onderwerp seksuele gezondheid.
[2:23:06] Ja, dank u wel.
[2:23:07] Voorzitter, dat waren maar een paar vragen
[2:23:09] en ik heb er natuurlijk in de inleiding al iets over gezegd.
[2:23:15] Allereerst Krijns over de voorlichtingscampagne
[2:23:18] en voor jongeren over veilig vrije, kan die ook online plaatsvinden?
[2:23:22] Nou, het is zeker de bedoeling dat die ook online plaatsvindt.
[2:23:27] Het doel van de campagne is om jongeren te stimuleren
[2:23:29] om de website van Sens te bezoeken.
[2:23:32] Maar nogmaals, ik heb wel een waarschuwing gegeven
[2:23:35] wat gaat om de financiële kant van de zaak,
[2:23:37] want ik weet gewoon niet of alles wat ik nu zeg,
[2:23:39] want dat is echt wel de uitwerkingskant,
[2:23:40] maar wat er nog financieel van kan met de bezuinigingen
[2:23:44] die zijn aangekondigd.
[2:23:46] Dus het is wel met die kanttekening dat ik dit antwoord geef.
[2:23:54] Datzelfde geldt eigenlijk voor de publiekscampagne, ook van mevrouw Slag Tichelman, die zij noemde.
[2:24:01] De stijging van het aantal soa's, de daling van het condoomgebruik.
[2:24:05] Dat zijn overigens beide onderwerpen waar ik me ook zorgen over maak.
[2:24:10] En daarom bespreken we ook onder andere met de RIVM, maar ook met SoAge Nederland, wat we kunnen doen.
[2:24:19] Op korte en langere termijn.
[2:24:24] Even kijken.
[2:24:26] Ik kom begin juni nog terug met de beantwoording op de Kamervragen van lid Paulusma op dit onderwerp.
[2:24:33] Over wat we op kortere termijn en langere termijn kunnen doen.
[2:24:39] Mevrouw.
[2:24:40] Voorslag?
[2:24:42] Ja, ik had bij de vervolgvraag straks bij de ASG-regeling hoeveel middelen zijn hier dan voor nodig.
[2:24:48] Maar die vraag vind ik ook heel belangrijk voor die publiekscampagne.
[2:24:53] Want stel dat wij met een voorstel van de Kamer komen, dan willen wij graag een concreet
[2:24:59] gedekt voorstel hebben.
[2:25:02] En dan moeten we natuurlijk weten hoeveel middelen dat kost.
[2:25:07] Kijk, voorzitter, dit is wel een heel ingewikkelde vraag.
[2:25:10] Dat zeg ik niet omdat ik dat met liefde op een raadje zou willen zetten, maar ik zou echt zeggen
[2:25:14] Op het gebied van alle maatregelen die wij wenselijk vinden op het gebied van preventie,
[2:25:21] zou ik echt even het nieuwe kabinet de ruimte willen geven om daar een soort richting in aan te gaan brengen.
[2:25:28] Want er komt zoveel op af.
[2:25:33] Ik denk dat het wel nuttig is als het nieuwe kabinet maar eerst even een beetje structuur aanbrengt
[2:25:38] in waar ze dan die bezuinigingen op willen gaan dekken.
[2:25:41] in plaats van dat ik nu nog allerlei nieuwe financiële mogelijkheden in kaart breng.
[2:25:47] Dat zou ik toch wel een ordentelijke besluitvorming vinden.
[2:25:54] Gaat u verder.
[2:25:57] Niet omdat ik er zoveel plezier in heb, maar ik denk dat het toch wel nuttig is eigenlijk.
[2:26:01] Om het enigszins te laten structureren.
[2:26:08] Dat zijn eigenlijk ook de antwoorden op de vragen van mevrouw Thielen.
[2:26:14] namelijk de vrijveilig campagnes, het invoeren daarvan, herinvoeren daarvan,
[2:26:19] de publiekscampagne waar we mee bezig zijn.
[2:26:21] Ik denk dat het tot dit punt echt even goed is om af te wachten
[2:26:23] hoe het nieuwe kabinet die besparingen gaat invullen.
[2:26:28] En dan kan de camera natuurlijk altijd weer een opvatting over hebben,
[2:26:32] maar ik denk dat dat wel de meest passende keuze is op dit moment.
[2:26:36] We zullen toch even op het nieuwe kabinet moeten wachten.
[2:26:39] Gaan we naar de leefomgeving.
[2:26:40] Naar PFAS en de leefomgeving.
[2:26:45] Allereerst leert Kostic over wanneer ontvangt de Kamer onze inzet op gezonde leefomgeving.
[2:26:53] In het najaar van 2023 is het programma gezonde leefomgeving natuurlijk van start gegaan.
[2:26:57] Waarmee kennis over gezonde leefomgeving samen wordt gebracht en toegankelijk wordt gemaakt
[2:27:02] voor ruimtelijke en planprocessen.
[2:27:07] Extra maatregelen hadden wij daarvoor niet in petto voor de komende periode, maar cruciaal
[2:27:14] is dat we eigenlijk via de gezondheid in elk beleidaanpak juist bezig waren om gezondheid
[2:27:20] onderdeel te maken van de besluitvorming op al die verschillende beleidsterreinen en
[2:27:24] ook ministeries.
[2:27:26] En ik denk dat dat ook door moet gaan.
[2:27:28] En dan geen moer. Vraag van Dobbe.
[2:27:35] Voor u daarop ingaat, geef ik het lid Konstantin de gelegenheid voor een interruptie.
[2:27:39] Ja, dank u wel. Ik heb begrepen dat er een toezegging was gedaan door de staatssecretaris
[2:27:44] om een overzicht te geven van de mogelijke maatregelen op het gebied van een gezonde leefomgeving,
[2:27:52] waaronder een groene gezonde leefomgeving.
[2:27:55] Dus als dat niet klopt, dan is het bij deze mijn verzoek om een toezegging om de kennis
[2:28:02] die het ministerie hierover tot nu toe heeft opgebouwd, ook vanuit experts, om dat op een
[2:28:08] rijtje te zetten voor het nieuwe kabinet en de Kamer, zodat wij in ieder geval weten
[2:28:13] oké, wat is er op het gebied van groene leefomgeving nog mogelijk en ik noemde net ook al de groene
[2:28:17] schooplijnen.
[2:28:19] Ja, dank u wel, voorzitter.
[2:28:20] Ik kom dan even op een tweede termijn, want ik wil nu niet iets zeggen over wat ik weliswaar mogelijk al heb beloofd,
[2:28:26] maar ik me nu niet dan scherp op het vizier heb, dus ik kom dan even met permissie in een terre termijn op terug.
[2:28:32] Ook op uw vraag of ik daar wellicht informatie over kan vertrekken, ook nog komende week.
[2:28:39] Dan reactie op de effecten van gemoer.
[2:28:44] We zien dat PFAS in de leefomgeving natuurlijk echt een zorgwekkende ontwikkeling is.
[2:28:49] We zien het overigens niet alleen in Nederland, maar overal in de wereld.
[2:28:52] Het wordt teruggevonden en dus ook in dieren en mensen komt het terecht.
[2:28:57] En bij langdurige en hoge blootstelling tast de PFAS de gezondheid van mensen aan.
[2:29:03] Ze zijn heel moeilijk af te breken in de natuur, PFAS.
[2:29:06] En daarom richten we ons op het terugdringen van PFAS-uitstoot,
[2:29:09] onder andere via Europese regelgeving.
[2:29:12] Hierbij houden we de bekende hotspots in het vizier
[2:29:15] en waar nodig kondigen we ook lokale en regionale adviezen af.
[2:29:21] Daarnaast is het RIVM, in opdracht van ook het ministerie van VWS,
[2:29:26] en het ministerie van INW en LNV, bezig met een onderzoeksprogramma naar PFAS.
[2:29:31] En dat onderzoeksprogramma loopt tot eind 2025
[2:29:35] en heeft als doel om de informatie te vergroten en te verbeteren.
[2:29:40] En ik wil niet pessimistisch worden, maar ook dit wordt allemaal gefinancierd
[2:29:44] vanuit onder andere de subsidies voor volksziektes.
[2:29:49] En ook daarvan weet ik dus niet of die zometeen kunnen worden voortgezet
[2:29:53] vanwege de financiële besparingen.
[2:30:01] Mevrouw Dobbe.
[2:30:02] Ja, daar wil ik natuurlijk wel even op doorvragen,
[2:30:05] want wij vinden dit ontzettend belangrijk dat dit wel doorgang heeft.
[2:30:10] Ik ben ook begonnen met het verhaal van Meta
[2:30:13] en ik heb dat niet voor niets gedaan tijdens dit preventiedebat,
[2:30:16] omdat zij gewoon ontzettend gezond leeft en haar familie ook.
[2:30:19] En alles doet om gezond te blijven en ziek wordt gemaakt door haar omgeving.
[2:30:25] En het is heel belangrijk voor haar en voor de mensen daar dat dat onderzoek wel doorgang heeft.
[2:30:33] En zegt de staatssecretaris nu dat als deze bezuinigingen, die we net al hebben benoemd tot pijnlijk,
[2:30:39] dat het pijnlijke bezuinigingen zijn die eraan komen op preventie,
[2:30:43] ...dat die ertoe kunnen leiden dat dit onderzoek alsnog niet doorgaat, dit bevolkingsonderzoek?
[2:30:49] Ja, ik kan er niet meer over zeggen dan dat er een trap is van vier verschillende besparingen...
[2:30:58] ...die op het preventiedomein gaan komen.
[2:31:03] En dat dit ook in dat mandje zit waar die besparingsvoorstellen op gaan kunnen landen.
[2:31:09] Dus het is uiteindelijk een keuze van het nieuwe kabinet om de invulling te geven aan die besparingen.
[2:31:13] Ik kan er eigenlijk ook geen zinnig woord over zeggen.
[2:31:18] Alleen, onder andere, en het is niet om hier een soort politiek van te maken,
[2:31:22] maar onder andere, dit soort programma's zitten gewoon in die subsidie.
[2:31:26] Dus ik weet gewoon niet of dat zo meteen door kan gaan.
[2:31:30] En dat zult u echt bij een nieuw kabinet moeten neerleggen.
[2:31:33] Niet om de vraag te ontwijken, maar ik kan dat niet zeggen.
[2:31:35] Misschien dat dit dan wel zou kunnen doorgaan, dat het ergens anders dan belandt.
[2:31:40] Of misschien dat dit wordt gehalveerd.
[2:31:42] of ik heb geen flauw idee, maar het zit wel in het mandje waarbij die vier raketten van
[2:31:47] besparingen op af worden gevuurd.
[2:31:51] Dank u wel.
[2:31:53] Ik vind dat ontzettend zorgelijk en daarom leid ik eigenlijk deze vraag ook door naar
[2:31:57] mijn linkerzijde om te kijken of de partijen die nu dit onderhandelaarsakkoord hebben
[2:32:02] gesloten ook bereid zijn om in ieder geval te garanderen dat dit onderzoek, dit bevolkingsonderzoek
[2:32:07] naar de gezondheidseffecten van Gimmoer op de omwonenden daar die ziek zijn geworden,
[2:32:12] dat dat wel doorgang kan vinden en niet wordt wegbezuinigd.
[2:32:17] Dat hoor ik dan graag straks, hopelijk in de tweede termijn.
[2:32:19] En anders dan hoop ik dat ze een motie daartoe steunen.
[2:32:24] Dank u wel, voorzitter.
[2:32:24] Dan ga ik door naar een vraag over PFAS in groente en fruit van Dobbe.
[2:32:34] Wat betekent het voor de volksgezondheid dat PFAS zit op groente en fruit?
[2:32:39] Ik heb er natuurlijk al het een en ander over gezegd, maar mensen die een moestuin hebben
[2:32:45] kunnen bijvoorbeeld ook PFAS binnenkrijgen via zelf geoogste fruit of groenten.
[2:32:54] En daar houdt de overheid geen toezicht op de veiligheid van dit soort voedselproducten.
[2:32:59] Maar de NVW houdt natuurlijk wel toezicht op de producten die commercieel in de handel
[2:33:02] worden gebracht.
[2:33:05] Dan ga ik tenslotte naar de overige vragen, voorzitter.
[2:33:09] Allereerst begin ik dan bij mevrouw Thielen over het consultatiebureau voor ouderen.
[2:33:15] In de wet publieke gezondheid wordt de gemeente de opdracht gegeven om zorg te dragen voor
[2:33:20] de uitvoering van de oudere gezondheidszorg.
[2:33:25] En in het gala is natuurlijk afgesproken om te kijken hoe er versterkt uitvoering kan
[2:33:31] worden gegeven ook aan deze opdracht, met als mogelijkheid het consultatiebureau voor
[2:33:36] ouderen.
[2:33:37] En ik verwacht dat de Tweede Kamer in het derde kwartaal hierover verder geïnformeerd kan
[2:33:41] worden.
[2:33:44] Dan het IJslandse model, die heb ik volgens mij al genoemd.
[2:33:52] Gezondheidsachterstanden.
[2:33:53] Overigens was ik ook blij dat dat terug te lezen was in het nieuwe akkoord.
[2:34:01] Dus dat zag er goed uit, maar ook daar geldt natuurlijk dat het uiteindelijk wel allemaal
[2:34:06] betaald moet worden.
[2:34:07] En we werken nu met verschillende departementen aan het betrekken van andere partijen en daar
[2:34:11] hebben we dus incidenteel middelen voor, waarvan ik niet weet of dat zo meteen kan worden
[2:34:15] voortgezet.
[2:34:18] Zinnengeving en preventie, ook een vraag van mevrouw Thielen.
[2:34:23] Zeer eens, daarom proberen we juist ook gezondheid in al die beleidsrijden steeds vaker mee te
[2:34:28] in plaats van alleen maar te kijken naar gezondheid en preventie als een stand-alone onderwerp.
[2:34:33] Financiering van de GGD, daar ben ik in mijn inleiding volgens mij al op teruggekomen
[2:34:37] van mevrouw Slag-Tichelman.
[2:34:40] Effectiviteit van genomen maatregelen van de heer Krijns is constant eigenlijk onze norm.
[2:34:46] We willen geen maatregelen nemen die niet effectief zijn,
[2:34:49] maar soms zijn er elementen waarvan je nog niet weet of het effectiever zijn,
[2:34:54] dus dan kan je niet evidence-based beleid voeren
[2:34:56] En dan voel je je beleid op basis van effectieve normen.
[2:35:02] Want je weet dat die effectief zijn.
[2:35:03] En dan ga je je beleid op basis daarvan versterken.
[2:35:09] De laatste interruptie van mevrouw Dobbe gaat ze stellen.
[2:35:13] De laatste, want we gingen even snel door over de GGD.
[2:35:17] Want daar bent u natuurlijk ook in uw inleiding mee begonnen.
[2:35:21] Staatssecretaris is daarbij in zijn inleiding mee begonnen.
[2:35:26] De staatssecretaris zomde daar een aantal regelingen, een aantal programma's en een aantal interventies op
[2:35:32] die onder druk staan en niet door zouden kunnen gaan op het moment dat de bezuinigingen die staan
[2:35:38] in het onderhandelingsakkoord doorgaan.
[2:35:41] Maar dat zijn opzommingen van regelingen en van programma's, et cetera.
[2:35:46] Ik vroeg mij af of de staatssecretaris voor ons duidelijk kan maken dat, als bijvoorbeeld het geld
[2:35:51] verdwijnt voor de GGD'en. Wat betekent dat dan voor mensen? Wat zijn dan de gevolgen
[2:35:57] voor mensen? Wat zijn de gevolgen voor Henk en Ingrid? En dat zou ik graag... Wat denkt
[2:36:02] de staatssecretaris? Wat er op het spel staat? Wat zij daarvan gaan merken als dit werk niet
[2:36:07] meer door kan gaan? Ja, ik denk dat ik die vraag al wel beantwoord
[2:36:11] heb. En ik moet eerlijk zeggen, ik heb natuurlijk gewoon ook niet geprobeerd om een soort compleet
[2:36:16] beeld te schetsen, want dat zou te omvangrijk zijn, maar meer een aantal elementen benadrukt.
[2:36:23] waarbij ik ook niet helemaal precies kan aanwijzen wat de GGD raakt, wat de JGZ raakt.
[2:36:29] Het akkoord is nog geen twaalf uur oud, geloof ik.
[2:36:32] Maar ik heb hier even een soort schets neergezet waarop de kern is.
[2:36:37] Het gaat niet om één bezuiniging, maar het gaat eigenlijk om vier bezuinigingen die op elkaar gaan inwerken.
[2:36:44] En al die vier hebben verschillende elementen.
[2:36:48] Maar effectief beschouwd zou dat een enorme impact hebben.
[2:36:53] Volgens mij heb ik daar eigenlijk al op geantwoord, voorzitter.
[2:37:00] Daarmee heb ik volgens mij ook de laatste vragen beantwoord op dit terrein.
[2:37:04] Dat vindt meneer Krul nog niet helemaal.
[2:37:06] Meneer Krul.
[2:37:07] Nou, voorzitter, ik ga toch even terug naar, denk ik, toch wel een beetje de centrale vraag van dit debat.
[2:37:12] Het is het commissiedebat leefstijlpreventie.
[2:37:15] De staatssecretaris heeft geschetst wat hij verwacht dat de gevolgen zullen zijn van hetgeen wat nu voor ligt.
[2:37:24] Als we 230 miljoen incidenteel, wat nu incidenteel is, bezuinigen voor leefstapaventie, wat blijft er dan nog over?
[2:37:34] Zijn er überhaupt nog structurele middelen over voor het beleid dat de staatssecretaris heeft ingezet op het moment dat je die middelen schapt?
[2:37:44] Daarbij moet ik erkennen dat het overgrote deel van het leefstijlperventiebudget incidenteel
[2:37:51] gefinancierd was, is, dus als je daar niet opnieuw incidenteel middelen tegenover zet,
[2:37:59] dan zal het overgrote deel daarvan verdwijnen.
[2:38:03] En op datgene wat structureel in de begroting stond, heb je nog alle andere besparingen die
[2:38:08] daar nog op zullen reageren.
[2:38:11] Dus het incidentele deel is het overgrote deel gefinancierd.
[2:38:17] Dat was misschien niet zo heel handig, maar hoe het ook zei, er blijft weinig over van de incidentele financiering.
[2:38:30] Lid Constituent heeft ook nog een vraag.
[2:38:33] Allereerst hoeveel interrupties heb ik nog over?
[2:38:36] Twee.
[2:38:36] Oké, dan klopt dat.
[2:38:37] Ik heb één vraag die nog niet is beantwoord, dus mag ik daarmee beginnen?
[2:38:42] Misschien heb ik hem gemist omdat ik bij een ander debat was.
[2:38:45] Het ging over de gezonde productsamenstelling.
[2:38:49] Weet u wat ik bedoel of zal ik hem herhalen?
[2:38:52] We herhalen hem nog maar een keertje.
[2:38:56] Vorig jaar heeft de staatssecretaris per brief aangegeven dat tot nu toe de zelfregulering niet werkt.
[2:39:03] De staatssecretaris heeft ook aangegeven dat ze met een brief van mogelijke maatregelen komt als het niet goed uitpakt.
[2:39:10] zodat de overheid meer kan sturen op die gezonde productsamenstelling.
[2:39:15] Dus kan de staatssecretaris dan nu alsnog met een brief komen
[2:39:18] over zo'n kort mogelijke termijn hierover?
[2:39:20] Ja, op dat punt is het zo dat ik eerder heb aangegeven
[2:39:23] als het gaat om de productsamenstelling
[2:39:25] dat het wettelijk vastleggen van productsamenstellingen
[2:39:28] echt tot een ongelofelijke bureaucratie gaat leiden die onwenselijk is.
[2:39:31] Want dan moet je per productcategorie gaan bepalen wat daar wel en wat er niet in mag.
[2:39:36] Dat is echt ongelooflijk bureaucratisch en dat is niet zo logisch.
[2:39:41] Wat we nu doen, is afspraken maken met de industrie op vrijwillige basis
[2:39:46] en daar telkens ook aanscherpingen op afspreken met hen.
[2:39:51] Dat werkt eigenlijk...
[2:39:54] Nou, sinds een aantal jaar zijn we met die aanpak begonnen.
[2:39:57] Zijn we nu nog volop aan het uitwerken ook,
[2:39:59] waarbij wij natuurlijk ambitieuze doelen stellen
[2:40:02] en vervolgens met de industrie kijken hoever zij bereid zijn
[2:40:05] om ook daar gevolgen aan te geven.
[2:40:08] Dus dat is de aanpak die we nu kiezen, waarbij we altijd hebben gezegd...
[2:40:12] mocht het zo zijn dat het onvoldoende effect oplevert, dan kunnen we altijd kijken...
[2:40:18] of en op welke manier dan misschien voor sommige of specifieke producten...
[2:40:22] alsnog tot wettelijke verankering overgaat.
[2:40:25] Dit kost iets.
[2:40:26] Ja, ik ga zo mijn interrupties dan gebruiken.
[2:40:29] Wat zeg je? Twee, toch?
[2:40:33] Sorry, ik hoor de laatste, maar...
[2:40:35] Ja, eigenlijk de laatste. Want u net zei, het is een gemiste vraag,
[2:40:38] maar ook niet helemaal een gemiste vraag.
[2:40:40] Nee, het was zeker een gemiste vraag.
[2:40:42] Goh, dan gaan we maar verder.
[2:40:44] En dan kijken we zo of het nog nodig is.
[2:40:46] En dan was er ook nog een tweede termijn.
[2:40:51] Nee, voorzitter, dat was gewoon een gemiste vraag.
[2:40:54] De staatssecretaris heeft het noter erkend,
[2:40:55] dus ik ga over tot de andere vraag.
[2:41:00] Wat ik gewoon merk,
[2:41:02] is dat de staatssecretaris wel warme woorden heeft over preventie.
[2:41:05] maar als ik kijk naar de resultaten, is dat daar onvoldoende in is geleverd.
[2:41:10] We zien dat de doelen niet worden gehaald, met name over die gezonde voedselomgeving.
[2:41:15] Dus mijn vraag is... Kijk, de staatssecretaris heeft nu weinig last van allerlei partijen, denk ik.
[2:41:21] Hij gaat waarschijnlijk zo weg. Dus ik vraag me gewoon wat hij op zijn hart draagt
[2:41:25] en wat hij zou mee willen geven aan dit kabinet om die doelen wel te halen.
[2:41:29] Als we kijken naar de adviezen van RIVM, de SER en de artsen,
[2:41:34] met name bijvoorbeeld als het gaat om het verankeren van de gezondheidsdoelen,
[2:41:38] om die marketing op ongezonde voedsel breed te verbieden.
[2:41:44] Kunt u daar iets meer over vertellen?
[2:41:47] En heel eerlijk, dit is een soort van tweede termijn, hè?
[2:41:50] Dit is niet echt een interruptie op een specifiek onderwerp.
[2:41:53] Dit is een algemene beschouwing waar we eigenlijk al de hele debat mee bezig zijn.
[2:41:58] Dus ik begrijp wat u wil en wat u probeert te doen,
[2:42:00] Maar het debat hebben we eigenlijk op een andere manier dat we dat willen doen.
[2:42:05] De staatssecretaris, ja dat kan, dat mag.
[2:42:09] Voorzitter, ik zou een paar dingen willen noemen.
[2:42:12] En dat is niet om mijn eigen beleidskeuzes te verdedigen.
[2:42:17] Maar toch, we hebben een aantal wetgevingsvoorstellen ingezet.
[2:42:23] Daar heeft de Kamer ook vaak heel breed om gevraagd.
[2:42:26] En ik zou vooral willen zeggen, dat lijkt me gewoon crucial dat daar stappen in worden gezet.
[2:42:29] Want het klopt, lid Kostič heeft gelijk, dat we de doelstellingen niet halen.
[2:42:36] En daarom hebben we ook een aantal aanvullende maatregelen in voorbereiding.
[2:42:40] En dan ga ik ze toch even noemen.
[2:42:42] Maar dat gaat bijvoorbeeld over die belasting op frisdranken.
[2:42:47] Daar zal een keuze in moeten worden gemaakt.
[2:42:48] Het gaat over de aanpak van de ongezonde leefomgevingen.
[2:42:53] Waar we ook eerder een debat over hebben gehad.
[2:42:54] Vooral maar zo dat er in de wet een mogelijkheid komt om ongezonde voedselaanbieders te wieren.
[2:42:58] Dat is echt cruciaal.
[2:43:00] Derde is, zou ik willen zeggen, we zijn bezig om de wet op de kindermarketing aan te pakken.
[2:43:05] Ook dat is nog niet in de Kamer natuurlijk.
[2:43:07] Dat is gewoon, wordt nog aangewerkt.
[2:43:08] Heel breed draagvlak.
[2:43:09] Ik heb zelfs van mevrouw Agerma om een gegeven moment al eens een keer volgens mij de aansporing gehad van
[2:43:13] nou, ik ben niet ongelooflijk enthousiast over allerlei dingen die de Statistiek Thuis doet.
[2:43:18] Maar ja, die kindermarketing, dat deel ik eigenlijk wel.
[2:43:21] Die wet, die zal voortgang moeten krijgen.
[2:43:27] Ten slotte heeft u natuurlijk het onderzoek gekregen over de suikertaks.
[2:43:30] Dat laat ik aan het nieuwe kabinet, maar laat ik het zo zeggen, het onderzoek is veelbelovend.
[2:43:39] U daagt me wel echt uit, dus de voorzitter gaat over de interrupties.
[2:43:45] Al die dingen die we nu opnieuw wisselen, hebben we al drie keer gewisseld.
[2:43:49] Kort, krachtig en dan gaan we over tot de tweede termijn.
[2:43:53] Ik voel me niet echt veilig, dus ik wacht wel op de tweede termijn.
[2:43:59] Oké, prima. Dan zijn we aan het eind gekomen van de eerste termijn van dit commissiedebat en gaan wij soepel over naar de tweede termijn.
[2:44:07] En dat betekent dat de heer Krul als eerste het woord mag voeren.
[2:44:10] Ja, voorzitter. Ik zal het kort houden. Ik weet niet of we elkaar nog een keer spreken.
[2:44:15] En met we bedoel ik dan deze commissie en deze staatssecretaris als het om preventie gaat.
[2:44:20] Maar ik wil hem in ieder geval heel erg danken voor zijn inzet en voor toch ook wel de grote stappen die gemaakt zijn
[2:44:25] om deze generaties, de toekomstige generaties, gezonder te maken.
[2:44:30] En ik denk echt dat ontzettend veel mooie stappen ingezet zijn.
[2:44:33] Of het nou het beperken van verkooppunten van tabak is in de publieke ruimte,
[2:44:36] of het nou de uitwerking van het preventieakkoord is,
[2:44:40] alles wat daar gaande is, het gala.
[2:44:41] Er zijn echt ongelooflijk veel zaken in gang gezet.
[2:44:44] En dat komt zeker door de inzet van deze staatssecretaris. Dank daarvoor.
[2:44:49] Ik maak mij wel zorgen om de toekomst, voorzitter.
[2:44:51] En ik denk dat het zeer verstandig is als deze commissie,
[2:44:55] als de Kamer, wat beleid gaat stutten.
[2:44:57] En daarvoor vraag ik dan ook een twee-minuten-debat aan
[2:44:59] om daar een begin mee te maken.
[2:45:01] En dat we in ieder geval wat palen in de grond kunnen gaan zetten.
[2:45:04] En dat lijkt mij zeer verstandig, voor zover.
[2:45:07] JOURNALISTE En wilt u al een paar dingen daarvan delen?
[2:45:10] Zodat de rest van de commissie weet waar u...
[2:45:12] Ja, voorzitter, het is echt cruciaal dat we die rookvrije generatie bereiken,
[2:45:16] dat de doelen die we daar hebben afgesproken met elkaar in zicht blijven.
[2:45:19] En daarvoor is het dus ook nodig dat die wetenschappelijk bewezen maatregelen doorgezet worden,
[2:45:23] waar bijvoorbeeld het jaarlijks verhogen van de accijns is daar heel cruciaal voor.
[2:45:29] En daar overwegen we in ieder geval een of meerdere moties op.
[2:45:32] Helder, dank u wel.
[2:45:33] Het woord is aan mevrouw Slacht.
[2:45:35] Ja, voorzitter. Ik vind preventie ontzettend belangrijk,
[2:45:40] want met preventie kunnen we heel veel ziektes voorkomen
[2:45:43] en ook heel veel zorgkosten daarbij en ook heel veel milieuschade daarbij kunnen we zelfs voorkomen.
[2:45:51] Dus preventie is echt een essentiële kern.
[2:45:55] En ik vind het heel fijn dat we hier met z'n allen vandaag over gedebatteerd hebben,
[2:45:59] met dank aan de voorzitter voor het leider van dit debat ook.
[2:46:04] En ik denk ook dat ik de staatssecretaris ga missen in deze zin.
[2:46:07] Ook al ben ik een net groenkamerlid, ik voel me een groentje sinds december, maar ik ga
[2:46:16] hem nu al missen.
[2:46:20] Ik maak me ook heel erg zorgen.
[2:46:23] Het verbaast mij dan ook enigszins als de VVD zegt dat het consultatiebureau voor ouderen
[2:46:30] zo belangrijk is.
[2:46:31] Ik vind preventie ook superbelangrijk, maar als dat ten koste gaat van kansrijke startbezuinigingen,
[2:46:37] En andere bezuinigingen die zo cruciaal zijn voor een jeugd op te groeien met de mensen
[2:46:43] die nog een heel leven lang voor zich hebben, snap ik dat echt niet, die vraag.
[2:46:48] Dus ik snap de bezuinigingen überhaupt niet.
[2:46:51] Even kijken, ik heb wel draagvlak gevoeld in dit debat voor de publiekscampagne Vrij Veilig.
[2:46:59] Wij gaan de middelen achterhalen als GroenLinks P van de A en komen dan met gezamenlijk voorstel
[2:47:05] en ook om de ASG-regeling zeker in leven te houden en zeker in leven te houden
[2:47:12] zodat iedereen de zorg kan krijgen die die nodig heeft, laagdrempelig en toegankelijk.
[2:47:18] Dank u wel. Mevrouw Dobbe.
[2:47:21] Ja, dank u wel. Allereerst een dank aan de staatssecretaris voor al zijn inzet op preventie
[2:47:27] de afgelopen jaren en in zijn termijn. Ik denk dat hij dat hierna ook gaat voortzetten,
[2:47:32] wat hij dan ook gaat doen.
[2:47:35] Maar het moet ook pijnlijk zijn om te zien dat zoveel werk teniet wordt gedaan
[2:47:39] als deze bezuinigingen doorgaan.
[2:47:43] Wij hebben ontzettend veel zorgen.
[2:47:45] En ik vind het ook echt...
[2:47:46] De setting is natuurlijk een beetje bizar vandaag.
[2:47:50] We hebben ongelofelijk veel zorgen over wat er gaat gebeuren
[2:47:53] als deze bezuinigingen doorgaan.
[2:47:54] Als het gaat over preventie.
[2:47:56] Er blijft geen geld over.
[2:47:58] Er blijft geen geld over voor de GGD's die hun werk niet meer kunnen doen.
[2:48:01] Er blijft geen geld over om de sociaal-economische gezondheidsverschillen aan te pakken.
[2:48:06] Dat is allemaal weg.
[2:48:07] En als het bijvoorbeeld gaat om bevolkingsonderzoek bij Gemoer, waar mensen ziek zijn geworden,
[2:48:13] naast Gemoer wonen, ziek worden van een fabriek die PFAS uitstoot.
[2:48:18] Dat daar bevolkingsonderzoek hard voor is gestreden door die mensen, en dat nu dat misschien
[2:48:22] ook niet door kan gaan, dat zou ontzettend pijnlijk zijn.
[2:48:25] Dus ik wil dit toch meegeven aan de partijen die dit hoofdlijnenakkoord met blijdschap
[2:48:32] en enthousiasme vandaag hebben gepresenteerd.
[2:48:35] En wij zullen zeker op een aantal punten voorstellen doen om te kijken of we in ieder geval een
[2:48:39] aantal pijnlijke bezuinigingen kunnen terugdraaien.
[2:48:43] Dat gaat dan over zeker de GGD'en.
[2:48:45] Dat gaat ook over dat bevolkingsonderzoek bij Genmoer.
[2:48:48] Dank u wel, voorzitter.
[2:48:49] Dank u wel.
[2:48:50] Meneer Krijns.
[2:48:52] Dank, voorzitter.
[2:48:53] Ik wil de staatssecretaris danken voor zijn beantwoording.
[2:48:55] en ik wil hem danken voor de leuke debatten die ik met hem heb gehad de afgelopen tijd.
[2:48:59] Misschien is dit ons laatste debat, dus dank voor alles.
[2:49:04] Even terug te komen, misschien voordat u vertrekt,
[2:49:07] wil ik een keer met u inderdaad even sparen over de Nutri-Score,
[2:49:11] want ik hoor van ontrustende berichten dat jeugdigen echt selectief dit selecteren.
[2:49:18] Dus daar wil ik een keer met u over terugkomen.
[2:49:20] Voor de rest heb ik niks, dank u wel.
[2:49:24] Mevrouw Dobbe heeft een vraag voor meneer Krijns.
[2:49:26] Ja, dank u wel. Ik heb toch wel een concrete vraag gesteld, volgens mij, net ook over dat bevolkingsonderzoek bij Gimmoer.
[2:49:32] Over die gezondheidseffecten daarvan.
[2:49:34] En of u kunt garanderen dat dat wel doorgaat, meneer Krijn?
[2:49:38] Ik zelf kan niks garanderen, maar we gaan ons best doen.
[2:49:44] Als ik u iets ga garanderen, ga ik een belofte doen.
[2:49:47] En ik weet niet of ik die belofte kan waarmaken.
[2:49:50] Maar ik ga mijn best doen.
[2:49:53] Lid Kosti, ook een vraag voor meneer Krijn?
[2:49:55] Zeker.
[2:49:59] Geeft niets.
[2:50:00] Nee, ik wacht gewoon.
[2:50:01] Ik was benieuwd...
[2:50:03] Een van de adviezen van experts is...
[2:50:06] Zorg er nou voor dat je beleid...
[2:50:07] toetst op gezondheidseffecten.
[2:50:09] Maar ook bijvoorbeeld je coalitieakkoord.
[2:50:12] En ik begrijp van de PVV...
[2:50:13] dat ze gezondheid belangrijk vinden.
[2:50:16] Dus ik was benieuwd...
[2:50:17] wilt u zich ervoor inzetten dat het beleid dat er straks komt...
[2:50:21] inderdaad wordt gedoetst op gezondheidseffecten.
[2:50:23] Meneer Krijns.
[2:50:25] Dank u wel voor uw vraag, lid Kostis.
[2:50:28] Ja, ik hou dat nou letterlijk in de gaten.
[2:50:32] Dus ik vind inderdaad gezond leven, genoeg geld in de portemonnee, etc., vind ik een heel belangrijk ding.
[2:50:41] Dan gaan we door naar de tweede termijn van mevrouw Jansen.
[2:50:44] Dank u wel, voorzitter.
[2:50:46] Ik wil ook de staatssecretaris bedanken voor de fijne samenwerking.
[2:50:52] Ondanks dat ik net zo groen ben als mevrouw Slagte, niet in kleding maar wel in het zijn,
[2:50:59] heb ik toch wel wat dingetjes opgepakt en samengewerkt.
[2:51:05] Ik vind ook dat de staatssecretaris ontzettend zijn best heeft gedaan en echt goede stappen heeft gezet.
[2:51:12] Ondanks de bezuinigingen hoop ik toch dat we met z'n allen in staat zijn om onze schouders eronder
[2:51:19] te blijven zitten.
[2:51:20] en ook ik zie daar problemen.
[2:51:23] Maar er zit niks anders op dan toch gezamenlijk de schouders onder te zetten
[2:51:28] en te kijken wat we wel kunnen bereiken.
[2:51:29] En dan hoop ik dat we dat met z'n allen gaan doen.
[2:51:33] Dank u wel.
[2:51:34] Lid Kostich voor de tweede termijn.
[2:51:36] Ja, dank u wel.
[2:51:38] Ik ken de staatssecretaris niet zo lang, maar wat ik zei,
[2:51:40] ik heb waardering voor zijn ambities.
[2:51:42] Ik ben een beetje teleurgesteld nog over de resultaten,
[2:51:44] maar laten we kijken wat het nieuwe kabinet gaat doen.
[2:51:48] Ik ben er nog niet gerust op geworden, maar ik proef bij de PVV enige welwillendheid.
[2:51:52] Dus we gaan het zien.
[2:51:53] En bij de NEC overigens ook, dus daar gaan we voor.
[2:52:00] De staatssecretaris had het over gezondheidscentraal stellen, over in ieder geval meenemen bij alle
[2:52:03] departementen.
[2:52:04] En het leek even alsof het al gebeurde.
[2:52:07] Klopt dat en op welke manier gebeurt het al?
[2:52:10] Of zijn er daar ook stappen in nog mogelijk?
[2:52:14] Verder ben ik benieuwd, in het verlengde daarvan, zou de staatssecretaris ook meegeven, samen
[2:52:20] met experts, dat het belangrijk is om alle relevante beleid ook te toetsen aan de mogelijke
[2:52:25] gezondheidseffecten.
[2:52:27] Bijvoorbeeld door het instellen van een gezondheidseffectrapportage.
[2:52:31] En is de staatssecretaris in ieder geval beleid om alvast een opdracht daarvoor te geven of
[2:52:35] zo'n gezondheidseffectrapportage daarbij kan helpen.
[2:52:39] En dan als laatste toch nog even over die verbruikersbelasting.
[2:52:44] Is de staatssecretaris het met ons eens dat welke scenario ook wordt gekozen, want ik
[2:52:49] begrijp dat het wordt overgelaten aan de Kamer, we wel eerlijk moeten belasten en dus plantaardige
[2:52:54] opties zoals havenmelk niet meer belasten dan zuivel- en sojamelkproducten als we niet
[2:53:00] ook meer suiker bevatten, zoals het nu helaas wel het geval is.
[2:53:06] Dank u wel.
[2:53:06] Dank u wel.
[2:53:08] Tot slot de heer Al-Abassi.
[2:53:10] Voorzitter, dank u wel.
[2:53:12] Ik wil heel kort even beginnen met — neem het in de bijdrage mee of zie je het als een punt van orde,
[2:53:17] want ik hoorde mijn collega Kostic het toch hebben over een stukje onveilig gevoel dat de collega had.
[2:53:24] Dus dat wilde ik toch even kort benoemen en aan de voorzitter ook aangeven.
[2:53:27] We zitten volgens mij ruim binnen de tijd en houden dan ook rekening met hoe collega's zich hier dan ook voelen.
[2:53:33] Dan even naar een iets positiever stuk wat mij betreft.
[2:53:38] Ik en de staatssecretaris hebben hem wel wat langer in een eerder leven tegenover mij gehad.
[2:53:44] We zijn het vaak oneens en ik hoor de mooie woorden van de andere collega's.
[2:53:49] Ik herken mij daar ook in, dus ik zal hem in ieder geval vanuit deze rol enorm missen.
[2:53:53] Maar wellicht zien we elkaar nog wel als we onze kinderen ophalen vanaf de basisschool.
[2:53:58] Voor de rest ziet hij nog wel wat moties die hij misschien niet zo leuk zal vinden zijn
[2:54:02] kant op komen straks.
[2:54:03] Dank, voorzitter.
[2:54:05] De beste gesprekken vinden altijd plaats langs de schoolpleinen.
[2:54:08] Ik wil toch even kort reageren op wat meneer Albassen doet, want hij maakt het nu weer
[2:54:12] groter.
[2:54:14] Ik leidt deze vergadering en we hebben allerlei dingen in het reglement van orde over het
[2:54:19] toestaan van interrupties en het verloop van de vergadering.
[2:54:25] Iedereen voelt wat hij percepteert, dat kan.
[2:54:28] Maar ik vind het ook wel heftig om beschuldigd te worden van het creëren van een onveilige omgeving.
[2:54:36] Terwijl, heel eerlijk, er zijn geen onvertogen woorden gevallen.
[2:54:40] Er is geen fysieke intimidatie aan de hand.
[2:54:43] Dus laten we elkaar ook respecteren in het gewoon met elkaar een debat voeren in de rollen die we hier zitten.
[2:54:49] En ik vind het vervelend als dat zeg maar ook nog wordt uitvergroten.
[2:54:53] Daar ben ik niet van gediend, heel eerlijk.
[2:54:56] Dus volgens mij moet het ook even zo laten en voor de camera's zo laten zoals het is.
[2:55:01] En wat mensen dan zeg maar buiten de camera's nog met mij willen delen, dat hoor ik dan wel.
[2:55:05] Ik zie dat de staatssecretaris naar de microfoon geraakt en dat hij dus zijn tweede termijn kan doen.
[2:55:11] Ik had nog een paar vragen.
[2:55:12] Volgens mij alleen van het lid kost iets.
[2:55:14] Tenzij ik de andere dank overigens voor de vriendelijke woorden allemaal zeer gewaardeerd.
[2:55:21] Lid Kostic, er komt nog voor de zomer een brief over gezondheid in elk beleid,
[2:55:28] wat we nu al aan het doen zijn, inderdaad, voor een deel,
[2:55:31] maar wat natuurlijk wel steeds intensiever zou moeten en ook zo nodig is
[2:55:36] om uiteindelijk tot het echte centrale plek te geven.
[2:55:38] Dus die brief die komt nog zo naar u toe, naar de Kamer toe.
[2:55:42] Dan de gezonde leefomgeving, waar eigenlijk in de eerste termijn een vraag over lag,
[2:55:49] die nog niet volledig gaat beanderen.
[2:55:50] Ook op dat punt komt er rond de zomer een brief
[2:55:54] waarin we dieper ingaan op een overzicht van pijlen voor die gezonde leefomgeving.
[2:55:58] Dus ook dat, en dat kunt u dus ook benutten voor onder andere wat u voorstelde
[2:56:01] over de groene gezonde leefomgeving of de groene...
[2:56:07] Hoe heet het nou? De groene speelplaatsen op schoolpleinen.
[2:56:12] Dus zodoende.
[2:56:13] En het gaat onder andere over gezondheidsbevordering,
[2:56:16] zonder bescherming, maar ook de aantrekkelijke leefomgeving.
[2:56:19] Dus dat is een tweede toezegging die ik op dat punt nog doe.
[2:56:23] Dan toetsen op gezondheid, daar kan ik geen toezegging op doen.
[2:56:26] Dat is echt aan een nieuw kabinet om daar een oordeel over te geven of ze
[2:56:30] een coalitieakkoord, dit regierakkoord willen doorrekenen.
[2:56:32] Dus inderdaad, u stelde de vraag al aan,
[2:56:35] het kost ietszelfde de vraag al aan de heer Krijns en volgens mij is dat wel de juiste
[2:56:40] eigenlijk de juiste persoon om deze vraag te stellen.
[2:56:43] dan de plantaardige opties.
[2:56:46] Kijk, deze voorstellen die we hebben gedaan,
[2:56:49] alle vijf, welke keuze je ook maakt,
[2:56:52] gaan natuurlijk uit van het principe dat je dan belast op suiker
[2:56:54] en niet belast op andere elementen.
[2:56:57] Dus daarmee, welke optie je eigenlijk ook kiest,
[2:57:01] welke uitzondering je ook nog toestaat of niet,
[2:57:04] maar daarmee in principe komt die hele tamelijk gekke situatie van die havermelk,
[2:57:09] die haal je er eigenlijk sowieso uit.
[2:57:10] Of je nou voor optie 1 kiest of voor optie 5, met al die uitzonderingen.
[2:57:14] In principe haal je die gekke havenmelken omweg, die haal je eruit.
[2:57:20] Maar het is wel de kunst om snel een keuze te maken, want dan kan een nieuwe minister
[2:57:24] of staatssecretaris van Financiën dat ook in wetgeving gaan omzetten.
[2:57:28] Maar daar begrijp ik is een schriftelijk overleg voor gaande.
[2:57:31] Dit kost iets.
[2:57:32] Ja, voorzitter, over dat laatste eerst.
[2:57:35] Dat is volgens mij feitelijk onjuist.
[2:57:37] Want de situatie zoals het nu is, wordt inderdaad voor een deel weggehaald door 1,2 en een beetje 3.
[2:57:47] Volledig door 1 en 2 en een beetje 3.
[2:57:49] Maar wat het fundamentele punt is, is dat in 3, 4a en 4b, dat daar sowieso het ongelijke speelveld blijft bestaan.
[2:58:00] Omdat er dan nog steeds een situatie is waarbij havermelk meer wordt belast.
[2:58:06] Ook al bevat het minder suiker dan bijvoorbeeld sojamelk of dierlijke zuivel.
[2:58:13] Dat blijft ook onder drie bestaan.
[2:58:16] En daarom is mijn vraag, is hij het met de Partij voor de Dieren eens, dat dat geen logica
[2:58:22] heeft en dat ongeacht welke scenario we kiezen, dat in ieder geval dat eruit moet gaan.
[2:58:26] Dus inderdaad, dat moet gelden hoe meer suiker, hoe meer belast en dat het niet ongelijk is.
[2:58:35] Dan gaat lid Kost iets nader in op de uitzonderingen die je wel niet moet toestaan, maar het klopt
[2:58:43] inderdaad.
[2:58:43] Als je de uitzondering voor zuivel erin wil houden, dan zal havenmelk gewoon onder het
[2:58:51] reguliere stafel vallen en zuivel onder de uitzondering.
[2:58:55] Dus dan betaal je voor melk, zeg maar even koemelk, dan geen verbruiksbelasting en havenmelk
[2:59:03] zou je dan wel in een van de staffels vallen.
[2:59:05] En dat kan dan een van de laagste staffels zijn, want er zit bijna geen suiker in.
[2:59:09] Dus dat klopt, dan hou je een bepaalde ongelijkheid in stand.
[2:59:11] Maar dat is eigenlijk, dat is evident.
[2:59:13] En anders zijn er geen opties in kaart gebracht.
[2:59:16] Maar wat natuurlijk wel een heel duidelijk keuze is, dus in die zin,
[2:59:21] al die vijf keuzes zijn allemaal gebaseerd op dat je op basis van suiker belast.
[2:59:26] Dus dat is de onderliggende, dat is de onderliggende noemer,
[2:59:29] eigenlijk de onderliggende vraag ook, die de Kamer heeft gesteld.
[2:59:31] van het gaas, nou eens kijken of we die ook nog eens op basis van suiker kan inrichten.
[2:59:36] Dus in dat opzicht geldt het wel degelijk zo dat al die opties hun stappen in de goede
[2:59:42] richting zijn.
[2:59:43] Alleen, het is aan de Kamer nu om te bepalen welke uitzonderingen ze daarvoor willen toestaan
[2:59:46] en welke niet.
[2:59:51] Er komt dus een striftelijke overleg over al die scenario's?
[2:59:55] Ja, het ligt constant een interruptie.
[2:59:59] Ja, eigenlijk misschien heel praktisch, want bedankt voor de toezeggingen overigens.
[3:00:04] Maar dit was ook eerder toegezegd, denk ik.
[3:00:07] En ik vroeg me vooral af...
[3:00:08] het komt voor de zomer, maar u gaat denk ik wel voor de zomer weg.
[3:00:13] Dus hoe wordt het dan precies opgepakt?
[3:00:14] Ik wil niet bang zijn dat het dan ergens blijft liggen...
[3:00:18] en dan het nieuwe kabinet zegt...
[3:00:19] nou, dat is misschien toegezegd door een andere staatssecretaris...
[3:00:22] maar wij gaan het lekker niet doen.
[3:00:24] Gelukkig hebben we een toezeggingenregister.
[3:00:26] De staatssecretair.
[3:00:27] Ja, volgens mij, dit is natuurlijk hoe het gaat.
[3:00:30] Kijk, het kabinet draagt gewoon alles over.
[3:00:33] Dus die zijn ook alle toezeggingen, ook al het staande beleid, sterker nog mijn opvolger is ook nog verantwoordelijk voor ons.
[3:00:38] Ik hier nu zit te blunderen, dus wat dat betreft is het best aardig altijd.
[3:00:42] Zo werkt het in het staatsrecht in Nederland.
[3:00:44] Dus alle toezeggingen die ik doe, die gelden ook voor mijn opvolger.
[3:00:48] Tenzij hij heel nadrukkelijk met de Kamer wil delen van hier neem ik afstand van, alleen dat komt eigenlijk door.
[3:00:53] Dus ik zou daar niet zo, ik zou daar niet zo...
[3:00:56] Mevrouw Asselag heeft nog een interruptie.
[3:00:57] Ja, het zou toch wel heel mooi zijn om met lid Kots iets te hulp te schieden
[3:01:02] als we het in de notule en bij de toezeggingenlijst van deze vergadering
[3:01:06] nog expliciet benoemen dat het een toezegging is voor het continuum.
[3:01:10] Dus dat zou wel echt supermooi zijn.
[3:01:13] Ja, dat is dus wat ik al noemde.
[3:01:15] Daar hebben we een toezeggingenregister van.
[3:01:17] Alles wat we hier zeggen, wordt opgenomen, bekeken en opgeschreven.
[3:01:22] Dus volgens mij zijn er een aantal best wel goeie dingen hoor
[3:01:24] die we hier in de Kamer doen, los van de inhoud.
[3:01:27] als het gaat om processen en dat soort zaken.
[3:01:30] We zijn aan het eind gekomen van dit commissiedebat, want ik zie af van mijn tweede termijn.
[3:01:35] Er is een twee-minutendebat aangevraagd met als eerste spreker het lid Krul.
[3:01:40] Die heeft ook al een beetje gedeeld met wat hij van plan is en dat hebben andere leden
[3:01:44] ook en dat is fijn, want dan kunnen inderdaad de hoortvoerders daarmee aan de slag.
[3:01:48] Er zijn een paar toezeggingen genoteerd.
[3:01:53] Eentje, die was er eigenlijk al, maar het is goed om die, vind ik dan zelf,
[3:01:56] om te herhalen, dat er in het derde kwartaal, ik had namelijk gehoopt dat het het tweede was,
[3:02:00] derde kwartaal van dit jaar nadere informatie komt over de mogelijkheden
[3:02:04] rondom consultatiebureaus voor ouderen en de pijlers gezonde leefomgeving.
[3:02:10] Daar zal de staatssecretaris een brief over sturen,
[3:02:13] zoals hij net heeft gezegd aan het lid Kostic.
[3:02:15] En de vraag was nog even op welke termijn dat ongeveer was.
[3:02:18] En hij zei volgens mij voor de zomer.
[3:02:23] Er is een meteorologische zomer, die begint op 1 juni.
[3:02:29] Er is een astronomische zomer, die begint op 21 juni.
[3:02:33] Maar de zomer van de Kamer begint op het moment dat het zomerreces ingaat.
[3:02:37] En dat is ergens de tweede week van juli.
[3:02:39] Dus als we het hebben over voor de zomer...
[3:02:40] is het meestal ergens eind juni, begin juli.
[3:02:43] Ik zie dat de staatssecretaris...
[3:02:44] Het is ook nog eens rond de zomer. Ze maken het nog ingewikkelder.
[3:02:47] Maar eigenlijk wordt er altijd mee bedoeld, net voor of net na het zomerreces.
[3:02:52] Dan had ik het iets precies geformuleerd.
[3:02:54] Als u bij Prinsjesdag gewoon niks heeft gekregen, dan mogen we gaan klagen.
[3:03:00] Dat waren de toezeggingen.
[3:03:01] Ik kijk even rond of ik dan iets gemist heb.
[3:03:03] Nee, dan...
[3:03:04] Misschien de brief over health and all policies.
[3:03:07] Die komt eraan.
[3:03:09] Ik heb die ook toegezegd, maar dat is ook een aanscherping van de bestaande toezeggingen.
[3:03:14] Klopt.
[3:03:14] Dit kost iets.
[3:03:15] Misschien om even te checken, het heeft even geduurd, maar de staatssecretaris heeft wel
[3:03:19] gezegd ik ben wel bereid om de gemeente te helpen, om te kijken welke maatregelen of
[3:03:24] instrumenten ze nu al hebben om die fastfoodketens te weren.
[3:03:28] Dus bovenop wat er wettelijk nog moet worden geregeld, waar we het overigens helemaal mee
[3:03:33] eens zijn.
[3:03:33] Ja voorzitter, als gemeenten naar mij toekomen en mij daar op basis van dan nog vragen of
[3:03:38] suggesties, dan ben ik altijd bereid om daar naar te kijken.
[3:03:43] Dat kan ik verder niet toezeggen, maar dat is evident.
[3:03:47] Dat zal mijn houding zijn.
[3:03:51] Ik wilde nog een keer benadrukken dat we echt een wetswijziging nodig hebben.
[3:03:54] Maar dat wist u van ertussen.
[3:03:56] Goed, het debat is gevoerd.
[3:03:59] Dank aan de leden.
[3:04:00] Want we hebben dit toch, ja, ik vind, overal goed ingezet.
[3:04:09] Korte tijd goed gebruikt, denk ik.
[3:04:11] Dank aan de staatssecretaris. Er zijn al een aantal dankwoorden geweest.
[3:04:15] Ik weet niet of we u nog in de debat zien, maar in ieder geval namens de Kamercommissie
[3:04:19] van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dank voor in ieder geval dit debat,
[3:04:23] maar alle inzet die u de afgelopen tijd heeft gepleegd in het belang van ons allemaal.
[3:04:28] En dank aan de kijkers. Ik hoop dat jullie een plezierige verdere dag hebben. Dag!