Ontwikkeling en beschikbaarheid van geneesmiddelen

[0:00:00] Ik was ingesteld op vergaderingen die altijd pas na tien uur beginnen.

[0:00:04] Tot die tijd zit ik er altijd op mijn kamer te werken.

[0:00:07] Dus excuses, we wilden lekker vlot beginnen.

[0:00:09] Dan is de voorzitter te laat, maar we zijn er nu.

[0:00:13] Ik open dit rond de tafelgesprek van de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport

[0:00:18] over de ontwikkeling en beschikbaarheid van geneesmiddelen.

[0:00:22] Ik heet van harte welkom mijn collega's.

[0:00:24] De heer Bussel, die staat nog op de gang.

[0:00:26] De heer Klaassen namens de PVV, mevrouw Jansen namens NEC en mevrouw Paulus.

[0:00:29] mijn naam is D66. In de eerste ronde heet ik van harte welkom onze gasten, mevrouw de Ridder,

[0:00:37] de heer Frené van het Veen en mevrouw Doeleman. Blok één gaat over de problemen met ontwikkeling

[0:00:44] en beschikbaarheid van geneesmiddelen. Dat is ingepland tussen half tien en vijf voor half

[0:00:49] elf. We gaan eens kijken hoe ver we komen. Mijn voorstel is dat u zo direct uw verhaal doet en

[0:00:57] En dat we daarna gaan kijken of er nog vragen leven bij mijn collega's.

[0:01:01] Dus als eerste het woord aan mevrouw de Ridder.

[0:01:10] Omdat onze printer het vanochtend niet meer deed,

[0:01:12] zou ik het graag vanaf mijn weekboek willen doen.

[0:01:17] Geachte voorzitter, hartelijk dank voor de uitnodiging om vandaag hier te spreken.

[0:01:22] Ik doe dit namens de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde.

[0:01:25] Dat is de wetenschappelijke vereniging

[0:01:27] van 1400 kinderartsen en kinderartsen in opleiding in heel Nederland.

[0:01:32] Zelf ben ik werkzaam als kinderarts maag- en leverziekte

[0:01:34] in het Sophia Kinderziekenhuis Erasmus MC.

[0:01:38] Als we het hebben over het geneesmiddelentekort,

[0:01:40] dan zijn kinderen echt de Canary in de kolenmijn.

[0:01:43] En dit zal ik u toelichten in mijn verdere betoog.

[0:01:47] Als kinderarts weet ik echt heel goed hoe het is om medicatie voor te schrijven

[0:01:51] als patiëntjes die echt hard nodig hebben,

[0:01:53] die vervolgens helaas niet leverbaar zijn.

[0:01:56] Het feit dat medicijnen er steeds anders uitzien, in een andere verpakking geleverd worden, dat

[0:02:02] vinden patiënten en hun ouders al niet fijn, want zij zijn vertrouwd met hun medicijn.

[0:02:07] Alhoewel dit het therapietrouw niet bevordert, krijg ik dit nog uitgelegd, zodat aan patiënten

[0:02:12] en ouders duidelijk is dat het medicijn zowel veilig als effectief is.

[0:02:18] Ook al ziet het er opnieuw anders uit en zit het de ene keer in een doosje met Griekse

[0:02:22] opdruk en de volgende keer is dit Spaans.

[0:02:25] Maar het feit dat het broodnodige medicijn er eenvoudig weg niet is, dit is niet uit te leggen.

[0:02:33] Juist kleine kinderen komen relatief vaak bij de huisarts, de kinderarts of naar de SCH

[0:02:38] met acute problemen zoals luchtwegklachten en infecties.

[0:02:43] Wachtkamers en spoedposten zitten hier dagelijks vol mee.

[0:02:47] Veel van deze kinderen hebben meteen medicamenteuze behandeling nodig.

[0:02:51] Want als die niet gestart wordt, dan nemen klachten toe en dreigt opname in het ziekenhuis

[0:02:56] of zelfs opname op de IC.

[0:02:58] Maar helaas beginnen dan de uitdagingen pas.

[0:03:02] Hierbij een paar voorbeelden.

[0:03:04] Inmiddels weten we denk ik allemaal dat de dosis aerosol, salbutamol nauwelijks te verkrijgen

[0:03:09] is.

[0:03:10] Met name voor de kleinere kinderen met astma is dit zeer essentiële medicatie.

[0:03:15] Als deze kinderen benauwd zijn, is het zaak dit medicijn zo snel en zo goed mogelijk in

[0:03:20] in de kleine luchtwegen te krijgen, zodat deze zich verwijden.

[0:03:24] Als het medicijn daar niet komt, is de kans groot dat het kind alleen maar benauwder wordt,

[0:03:28] waarna medicatie alleen maar moeilijker op de juiste plek terecht kan komen,

[0:03:33] waardoor het nodig is of nodig kan zijn om het kind in het ziekenhuis op te nemen

[0:03:38] en middels vernevelende benauwdheid hopelijk alsnog effectief te kunnen behandelen.

[0:03:44] Een kind met longontsteking heeft antibiotica nodig.

[0:03:47] Aan amoxicilline is al ongeveer een jaar een tekort.

[0:03:50] En ook Augmentin is niet of nauwelijks beschikbaar.

[0:03:55] Tabletten zijn sowieso geen optie voor de kleintjes.

[0:03:57] Alleen in suspensie, drankvorm, kan een antibiotica aan hen gegeven worden.

[0:04:02] Drank, die er niet is.

[0:04:05] Alternatieven, azitromicine, claritromicine, zijn er zeer beperkt.

[0:04:10] En als er wel is, is er zo'n run op, dat dit ook binnen no-time op is.

[0:04:15] Helaas gelden dergelijke tekorten voor kinderen ook voor middelen als ijzerpreparaten, antiepileptica

[0:04:21] en soms zelfs oncolytica-antikankermedicijnen.

[0:04:25] Dit zijn medicijnen die op grote schaal door ons voorgeschreven worden

[0:04:27] en vaak van levensbelang zijn.

[0:04:30] Waardoor het heel invoelbaar is dat ouders boos, angstig en verdrietig worden

[0:04:35] en zelf naar oplossingen gaan zoeken.

[0:04:38] Door restanten medicatie van anderen over te nemen

[0:04:40] of zelf naar het buitenland gaan om medicatie te halen.

[0:04:44] En zoals u begrijpt hebben wij als dokters hier dan geen controle meer over

[0:04:48] en leidt dit makkelijk tot fouten en onveilige situaties.

[0:04:53] En dan wil ik ook graag nog even de vaccinatie zonder aandacht brengen.

[0:04:57] Tijdens de kinkhoest-epidemie wilden wij, onze achterban, kinderartsen,

[0:05:00] wijzen op het belang goed beschermd te zijn tegen kinkhoest

[0:05:03] door de booster, de herhaalde vaccinatie tegen kinkhoest, te halen.

[0:05:07] Want op die manier zouden we met een subclinische infectie

[0:05:10] dit niet over kunnen brengen op onze zuigelingen waar wij voor zorgen.

[0:05:15] Maar dan moesten we vanafzien van die oproep aan onze achterban,

[0:05:18] Want de booster was dus de aandacht beperkt voor radig dat als wij dit zouden doen, dit zo op zou zijn,

[0:05:24] waardoor wij als zorgverleners dus onbedoeld kinkhoes zouden kunnen overbrengen op de meest kwetsbare onder ons,

[0:05:30] namelijk de pasgeborenen, omdat wij als hulpverleners ons daar niet tegen hebben kunnen beschermen.

[0:05:37] Voor ons dokters is dit een zeer complexe situatie, waarbij we enorm ons best doen te roeien met de riemen die we hebben,

[0:05:43] zo creatief mogelijk alternatieven bieden.

[0:05:45] contact opnemen met bijvoorbeeld apothekers, om te overleggen wat er wel mogelijk is, en

[0:05:50] oproepen doen aan onze achterban om heel selectief om te gaan met de schaarse medicatie en echt

[0:05:55] twee of misschien wel drie keer na te denken of een patiënt dit medicijn echt wel nodig

[0:06:00] heeft, waardoor wij hier veel tijd en moeite aan besteden en we niet aan het echte dokteren

[0:06:06] toekomen.

[0:06:07] Voorzitter, ik rond af.

[0:06:09] Hierbij heb ik u geschetst dat de kinderen bij dit probleem de canarie in de kolenmijn

[0:06:14] zijn.

[0:06:14] Juist deze patiëntengroep is afhankelijk van een beperkte arsenale medicatie, omdat er

[0:06:19] maar een paar vormen medicatie zijn die goed toegediend kunnen worden, zoals de suspensies,

[0:06:24] de dranken.

[0:06:25] Waarbij ik nog toe wil voegen dat wij ons ervan bewust zijn dat het ministerie zich samen

[0:06:28] met het veld maximaal inspant om de medicijnen tekorten tegen te gaan.

[0:06:33] Wij realiseren ons dat dit probleem een veelkopgedraag is en denken graag mee aan zowel korte als

[0:06:38] lange termijn oplossingen, zodat wij gewoon weer kunnen dokteren.

[0:06:44] Dank u wel voor uw aangrijpende verhaal.

[0:06:47] Dan gaan we luisteren naar de heer Fréné van het Veen.

[0:06:50] Dank u wel.

[0:06:51] Goedemorgen.

[0:06:52] Mijn naam is Edwin Fréné van het Veen.

[0:06:53] Ik werk als...

[0:06:55] Mevrouw De Ridders, de microfoon moet altijd aanstaan als je spreekt, want dan gaan de camera's

[0:07:01] ook automatisch naar de spreker toe, dus vandaar dat we heel erg bovenop zitten dat de juiste

[0:07:05] microfoon aanstaat.

[0:07:06] Meneer Fréné van het Veen.

[0:07:08] Dank u wel.

[0:07:08] Edwin Fréné van het Veen, bestuurder van Mercander en daarmee verantwoordelijk voor

[0:07:12] een aantal bedrijven die direct toeleving doen aan patiënten.

[0:07:15] We hebben een aantal apotheekbedrijven, we hebben een GDS-bedrijf en wij worden natuurlijk

[0:07:19] ook dagelijks geconfronteerd met de medicatietekorten.

[0:07:23] Ik ga heel graag mee met mevrouw De Ridder voor wat betreft inderdaad de dagelijkse misère

[0:07:27] aan balies en in onze apotheken voor wat betreft het niet beschikbaar stellen van medicatie.

[0:07:32] Maar ik zou daaraan willen toevoegen dat soms ook medicatie wel beschikbaar is, maar niet

[0:07:35] beschikbaar mag worden gesteld omwille van regelgeving.

[0:07:38] En dat zou ik hier heel graag ook willen inbrengen.

[0:07:44] Ik heb voorafgaand aan deze bijeenkomst ook mijn position paper ingeleverd.

[0:07:50] Ik zou heel graag willen pleiten met elkaar voor, als ik kijk naar de geneesmiddelen tekorten,

[0:07:54] dan heeft het natuurlijk te maken met de wereld aan problematiek.

[0:07:57] Dat gaat over beschikbaarheid van niet alleen grondstoffen, maar ook mondiale problematiek.

[0:08:02] Soms gaat het ook heel nadrukken over keten en de tijdige beschikbaarheid

[0:08:05] of de tijdige informatieverstrekking van het eigenlijk niet beschikbaar stellen van medicatie.

[0:08:11] Daardoor krijg je een kaskade van effecten en dat is natuurlijk doodzonde.

[0:08:16] Ik zou het heel graag heel kort willen houden, omdat ik ook heel graag met jullie dialoog wil houden.

[0:08:21] Mijn kennende neem ik graag ruimte in, maar dat laat ik graag aan jullie.

[0:08:25] Dank u wel.

[0:08:26] Dan gaan we luisteren naar mevrouw Doeleman.

[0:08:28] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[0:08:30] Mijn naam is Niki Doeleman.

[0:08:31] Ik ben verpleegkundig specialist.

[0:08:33] Ik ben een zelfstandig bevoegd regiebehandelaar en bied mijn patiënten in geïntrigeerde medische

[0:08:38] en verpleegkundige behandeling.

[0:08:39] Uitgangspunt van deze behandeling is het bevorderen van de eigen regie en zelfmanagement bij ziekte

[0:08:45] en beperking, om zodoende de kwaliteit van leven te bevorderen.

[0:08:50] Het voorschrijven van uitsluitend recept medisch geneesmiddelen is daar een onderdeel van.

[0:08:58] Hier wordt een verplichtingsspecialist niet vanzelfsprekend in serieus genomen.

[0:09:04] Dit wegens onjuist de interpretatie van onze voorschrijpbevoegdheden.

[0:09:08] Door uw uitnodiging tot deelname van deze ronde tafelconferentie voel ik me als verplichtkundig

[0:09:13] specialist en als bestuurder van VN, VN en VS welgezien en serieus genomen.

[0:09:19] Dat komt de positie van de verplichtkundig specialist ten goede.

[0:09:23] Graag stel ik u voor aan meneer Jansen, een man met psychotische klachten.

[0:09:26] Het horen van stemmen is daar een onderdeel van.

[0:09:29] Deze stemmen hebben ook invloed op hoe hij naar medicatie kijkt.

[0:09:33] Deze meneer krijgt een depot Cepedera, een antipsychotikum, één keer per vier weken.

[0:09:38] Bij het zetten van deze injectie heeft hij een psychotische belevening.

[0:09:42] Hij denkt dat de verpleegkundige hem vergif inspuit.

[0:09:45] Het depot is plots alleen nog maar leverbaar in een variant van één keer per twee weken.

[0:09:49] U denkt dat het nog leverbaar is.

[0:09:51] Dat zou op zich niet zo ingrijpend moeten zijn.

[0:09:53] Toch is dit een ingrijpend gevolg van een tekort aan geneesmiddelen.

[0:09:58] Deze meneer moet nu één keer per twee weken gespoten worden en heeft één keer per twee

[0:10:02] weken langdurig de gevolg dat hij vergif ingespoten krijgt en dat hij deze mensen niet kan vertrouwen.

[0:10:06] Dat heeft invloed op de behandelrelatie.

[0:10:09] Tevens moet hij ten gevolge van mogelijke ernstige bijwerkingen van dit depot drie uur in het

[0:10:17] zicht zijn van een verpleegkundige.

[0:10:20] Over mevrouw Driessen in behandeling voor depressie.

[0:10:23] Ingesteld met antidepressivum.

[0:10:25] Verschillende van deze medicijnen zijn berucht over het plotseling staken.

[0:10:29] Dit geeft veel ontwenningsverschijnselen.

[0:10:32] Als je snel onverwachts om moet zetten, geeft dat ook bijwerking van een nieuw middel en

[0:10:37] kan invloed hebben op de surgicaliteit.

[0:10:39] Ook moeten er meerdere labcontroles gedaan worden, belastend voor het patiënt en voor

[0:10:43] het zorgsysteem.

[0:10:45] Ook stel ik u graag voor aan meneer Pietersen, een van de vele kwetsbare ouderen verblijvende

[0:10:50] in de chronische zorg.

[0:10:51] Hij kreeg een blaasontsteking, iets wat in de oudere geneeskunde regelmatig voorkomt.

[0:10:56] Een blaasontsteking is in principe makkelijk te behandelen met een antibiotica-excuusis

[0:11:04] met een smal spectrum die in de laagste mogelijke dosering zo kort mogelijk wordt voorgeschreven.

[0:11:09] Echter was het antibiotikum met dit smalle spectrum maar gebarige ruimte niet beschikbaar.

[0:11:17] Dit stelt voor een verplicht kundiespecialist voor een duivels dilemma.

[0:11:21] Optie 1, we kijken het toch even aan, we verhogen de vocht intake en wachten af wat er gebeurt.

[0:11:27] Wat vaak niet wenselijk is bij kwetsbare ouderen met verminderde hartfunctie.

[0:11:32] Optie twee. Wel behandelen, maar met een breed spectrum antibiotica.

[0:11:36] Deze antibiotica moet vaak veel langer voorgeschreven worden voordat het werkt.

[0:11:40] Patiënten hebben meer klachten als koorts, pijn, verwardheid of zelfs een delier.

[0:11:45] Daarnaast ook veel meer interacties met andere medicijnen die soms tijdelijk gestaakt moeten worden.

[0:11:50] Bij beide werkvelden is het voor de verplichtkundig specialist het effect van het werken, kwaliteit van werken ook groot.

[0:11:58] Het vraagt om meer tijd, meer begeleiding en ondersteuning van de patiënt.

[0:12:01] Er zijn naast de mantelzorgers en het zorgsteam dat deze tijd kostbaar is, ook voor andere

[0:12:07] disciplines.

[0:12:09] De tijd die ook voor andere dingen ingezet kan worden, bijvoorbeeld mensen op wachtlijsten.

[0:12:14] Daarnaast is het zeer onbevredigend om op deze manier je behandeling tekort te schieten, omdat

[0:12:18] je niet de passende zorg van hoge kwaliteit kunt leveren die je nastreeft.

[0:12:22] Het is dan ook zeer wenselijk om geneesmiddelen tekort zo snel mogelijk aan te pakken, om

[0:12:27] zodoende de impact hiervan op de patiëntenzorg zo veel mogelijk te minimaliseren, zodat de

[0:12:33] geboden zorg en behandeling van hoogwaardige kwaliteit blijft.

[0:12:37] Vroegtijdige detectie van mogelijke tekorten aan geneesmiddelen is iets wat zorgverleners

[0:12:43] graag eerder zouden willen horen.

[0:12:45] Ik heb een aantal van mijn collega's, maar ook in het land, nagevraagd hoe ze dit zien.

[0:12:50] Heel veel collega's geven aan dat het te laat is en dat ze geen idee hebben.

[0:12:54] We weten niet waar dit dan vandaan komt en dat levert ook weer op tot mensen plotseling

[0:13:00] om moeten zetten naar andere middelen, met ook een breder spectrum waaruit voorgeschreven

[0:13:08] kan worden, zodat het minder kwetsbaar wordt, met daarbij liefst afspraken hoe tekorten

[0:13:12] opgekost kunnen worden die dus inzichtelijk zijn, ook voor de zorgverleners.

[0:13:16] Tot slot zou er moeten worden nagedacht over het ontwikkelen van strategieën om patiënten

[0:13:20] beter te informeren en te ondersteunen tijdens dergelijke tekorten

[0:13:24] opgelegde veranderingen in hun geneesmiddelen.

[0:13:27] Dank u wel.

[0:13:30] Dank u wel. Dank u wel, Audrey.

[0:13:34] Even kijken. We hebben ruim voldoende tijd,

[0:13:37] dus ik stel voor dat we het lid op vraag laten stellen

[0:13:41] en dan even een uitgebreid antwoord kunnen vragen van onze gasten.

[0:13:45] Als eerste de heer Klaassen.

[0:13:47] Dank u wel, voorzitter, en dank u wel aan u drieën

[0:13:51] en in het bijzonder aan mevrouw Doeleman, omdat ik het zelf ook heel erg mooi vind

[0:13:55] dat de verpleegkundige beroepsgroep hier ook een rol in speelt

[0:14:01] en dat het ook goed is dat dat in toenemende mate bekend wordt

[0:14:03] dat de verpleegkundige een heel belangrijk vak is.

[0:14:08] Dat alvast gezegdhebbende.

[0:14:13] Ik denk dat het goed is dat zowel mevrouw De Ridder als Doeleman

[0:14:17] ook inzicht hebben gegeven op wat de effecten zijn

[0:14:21] niet primair op dat iemand die ziekte dan niet behandelt,

[0:14:27] maar ook gevolgen heeft daaromheen.

[0:14:30] En dat vraagt volgens mij ook om extra zorgkosten.

[0:14:34] Dus ik denk dat het goed is dat dat belicht werd.

[0:14:38] Zowel mevrouw Doeleman als de heer Fréné van Teveen zeggen

[0:14:42] dat die tijdige signalering van een mogelijk tekort,

[0:14:48] dat dat daar niet goed loopt.

[0:14:50] En ik was benieuwd hoe dat dan komt, hoe kunnen we dat dan voorkomen.

[0:14:56] En als er dan een tekort is, dan kwam mevrouw de Ridder inderdaad aan het hoor van heel veel artsen,

[0:15:03] maar ook van apothekers, ja, dan moeten we bellenrondes gaan doen.

[0:15:06] En ja, dan moet je geluk hebben dat er ergens nog wat ligt.

[0:15:09] En dat lijkt me echt afgrijzelijk om dat te moeten doen.

[0:15:13] Het kost één heel veel tijd, maar aan de andere kant, ja, we hadden de tijd, voorzitter, zei u.

[0:15:19] Dat tijd dat een Kamerlid een korte vraag stelt en dan een uitgebreid antwoord komt van onze gasten.

[0:15:24] Dan kom ik u tegemoet, dan is de vraag van hoe kunnen we oplossen, wat moet er dan gebeuren om dat tijdig herkennen te laten landen bij alle voorschrijvers en artsen?

[0:15:36] En hoe kunnen we voorkomen dat als je toevallig de juiste persoon belt, dat je dan geluk hebt en alle andere pech?

[0:15:44] En wie voelt zich geroepen om een antwoord te geven?

[0:15:47] Mevrouw de Ridder.

[0:15:48] Dank voor deze belangrijke vragen.

[0:15:52] Het zou ons kinderartsen zeker al helpen als wij beter zicht zouden hebben op waar de schaarse

[0:15:57] medicatie nog wel te vinden is.

[0:16:02] Het kan heel goed zijn dat er in apotheek A nog honderd doosjes, doosjes aerosol en salbutamol

[0:16:08] liggen, terwijl apotheek B, C, D, et cetera het niet heeft.

[0:16:13] In deze vervolgorde beginnen we dan met mazzel bij apotheek A, maar dat zal heel vaak toch

[0:16:18] Dus als dat centraal geregistreerd zou worden, dan zou dat enorm helpen.

[0:16:23] En als dat centraal geregistreerd is en we weten dat het nu extra schaars is, dan kunnen

[0:16:28] wij ook als beroepsgroep weer zorgen dat het schaarse medicijn echt bij de patiënten komt

[0:16:34] die het het allerhardst nodig hebben.

[0:16:35] Dus die informatie helpt ons wel degelijk om toch zo goed mogelijk voor onze patiënten

[0:16:41] te blijven zorgen.

[0:16:45] Iemand anders?

[0:16:46] Mevrouw Doeleman.

[0:16:53] Ik sluit me eerder aan bij mevrouw De Ridder, tot vooral het inzichtelijk hebben welke tekorten

[0:16:57] er aankomen voor voorschrijvers heel veel verschil kan maken, om daar ook al op te anticiperen

[0:17:02] en ook keuzes te maken.

[0:17:05] Ik heb onvoldoende zicht hoe het in de keten eruitziet waar dan de verandering in zou moeten

[0:17:10] zijn, maar vaak is het nu zo dat ik een week van tevoren een brief krijg via de apotheek

[0:17:17] dat een middel per direct niet meer aanwezig is.

[0:17:21] Dus dan moet je per direct actie uitzetten.

[0:17:24] Als je dat al... Zou je het al twee of drie weken eerder weten,

[0:17:26] dan kun je daar al in je hele caseload kijken.

[0:17:30] Welke patiënten vallen hierin? Wat kan ik hiermee?

[0:17:33] En mensen meer voorbereid naar zo'n omzetting toegeleiden.

[0:17:41] Ja? Meneer Van der Heven aan het woord.

[0:17:42] Ja, als ik daar nog op mag aanvullen.

[0:17:45] Normaliter is zo dat er eigenlijk regelgeving is

[0:17:48] over tekorten binnen twee weken moeten worden aangekondigd.

[0:17:52] Daarover komt het soms ook dat middelen per direct niet beschikbaar zijn,

[0:17:55] maar wat je heel vaak ziet, is dat het een kaskade van effecten geeft.

[0:17:59] Dus een middel X is niet meer beschikbaar.

[0:18:00] Dat is bij wijze van een combinatieprepaat.

[0:18:02] Dan worden volgens de twee dosis apart geschoten, noem ik het dan maar even,

[0:18:06] en dan gaat het heel hard.

[0:18:09] En ik herken wat jullie beiden zeggen,

[0:18:11] juist dit zijn gesprekken ook in de apotheek aan de balie,

[0:18:13] dit is dagelijks uitleg, dit is dagelijks frustratie van natuurlijk onze patiënten,

[0:18:18] maar ook van onze medewerkers en onze apothekers, die vervolgens contact hebben met huisartsspecialisten

[0:18:23] om weer maar weer te kijken wat er mogelijk is of wat kan worden bedacht.

[0:18:29] Dank u wel.

[0:18:30] Mevrouw Jansen namens de NSC.

[0:18:33] Dank u wel, voorzitter.

[0:18:35] Hartelijk dank aan de drie sprekers voor hun toelichting op hun verhalen en ervaringen.

[0:18:43] Ik heb eigenlijk een vraag die sluit wat aan bij de vraag van de heer Klaassen.

[0:18:48] Er zijn natuurlijk verschillende organisaties die zich bezighouden met de tekorten.

[0:18:54] Ze zijn bijna ontelbaar.

[0:18:57] Het CBG, de inspectie, het operationeel team, geneesmiddeltekorten, meldpunt

[0:19:01] geneesmiddeltekorten en defecten.

[0:19:03] Kunnen jullie schetsen in hoeverre jullie contact met deze organisaties hebben en wat jullie ervaring

[0:19:11] en of jullie misschien ideeën hebben van, goh, daar valt ook nog wel wat winst te maken

[0:19:16] in die hele keten van organisaties die deels ook nog overlappen, zeg maar, in die groepen.

[0:19:23] Meneer Van Heven van de VN.

[0:19:25] Ik zou daar wel iets over willen zeggen.

[0:19:28] Ik vraag me af of communicatie, zeg maar, aan de voorkant helpt.

[0:19:31] Dingen overkomen ons.

[0:19:33] Wat ik net al schetste, gelukkig hebben we een soort van corona achter de rug.

[0:19:37] Dat heeft veel problemen ook in de logistieke keten opgeleverd.

[0:19:40] Ik denk dat de werkelijkheid zal zijn dat er op een aantal momenten middelen niet beschikbaar zijn.

[0:19:45] De vraag is wel of ze in Nederland niet beschikbaar zijn of ze buiten Nederland wel beschikbaar zijn.

[0:19:49] Wat ik denk dat zou kunnen helpen, is op het moment dat we weten dat er in het buitenland

[0:19:54] middelen wel beschikbaar zijn, dat de IGE in die zin helpt om het middel sneller naar

[0:19:58] Nederland te kunnen importeren.

[0:19:59] Dat gaat een oplossing zijn.

[0:20:04] Dank u wel voor deze vraag.

[0:20:06] Dus voor ons als kinderartsen is het zo dat wij hier vooral heel veel contact over hebben met de apothekers.

[0:20:15] Want dat zijn onze meest directe spanningpartners in deze.

[0:20:19] En de apothekers zijn ook weer degene die uiteindelijk ervoor zouden moeten zorgen,

[0:20:25] indien mogelijk, dat het op de plank ligt.

[0:20:28] En wat ik wel heb begrepen, is dat er ook al heel veel maatregelen zijn genomen,

[0:20:34] juist om dit probleem op te lossen.

[0:20:36] waarbij bijvoorbeeld de farmaceutische industrie echt op tijd aan moet geven dat er een tekort aan gaat komen.

[0:20:44] Als dat netjes gebeurt, is dat heel erg behulpzaam, want soms is er een goed alternatief,

[0:20:50] maar moet dat dan ook weer op de plank komen?

[0:20:52] Dus is er een andere fabrikant die dat best zou kunnen maken, maar dan wel zijn productielijn op moet schalen?

[0:20:59] Maar dat zo'n maatregel dan helaas weer onvoldoende uitpakt, omdat de farmaceutische industrie

[0:21:05] die boetes niet wil hebben en dan heel laagdrempelig allerlei tekorten aan gaat geven, zodat door de

[0:21:13] bomen het bos weer niet meer te zien is.

[0:21:15] Dus dat is dan wel weer een probleem waar we tegenaan lopen.

[0:21:21] Mevrouw Doeleman.

[0:21:22] Dank u.

[0:21:25] Onze beroepsgroep heeft voornamelijk contact met de apotheker en moet het ook doen met de

[0:21:30] informatie die ze vanuit die hand krijgen.

[0:21:33] Maar zoals ik ook in mijn verklaring net aangaf, is het voor heel veel voorschrijvers heel moeilijk

[0:21:39] inzichtelijk wat er nou precies gebeurt.

[0:21:41] Wat maakt nou dat er een tekort niet is, dat er een tekort is?

[0:21:45] Wat maakt nou dat dit op de ene moment wel door een apotheker uit het buitenland gehaald kan worden

[0:21:51] en op een ander moment niet?

[0:21:53] Soms wordt het ook gezegd dat wij het ook even niet meer weten.

[0:21:56] Doordat het heel erg oninzichtelijk is, maakt het voor voorschrijvers en vooral ook voor verpleegkundig

[0:22:03] specialisten heel erg ongrijpbaar van wat gebeurt hier nou mee en wat kunnen we hier nou mee.

[0:22:08] En ik denk als daar meer inzicht in is van hoe loopt deze keten en welke stappen worden er wel

[0:22:14] of niet gezet, dat dat ook voor soms wat begrip kan leiden, maar soms ook aandragen van adviezen van

[0:22:22] Maar dit zou misschien ook nog een goede route kunnen zijn.

[0:22:29] Wat ik nog wat toe zou willen voegen, is dat er vanuit het CBG bijvoorbeeld de Swab-commissie is,

[0:22:36] gericht op tekort aan antibiotica.

[0:22:38] Daar zit dan weer een vertegenwoordiger vanuit de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde in,

[0:22:43] zodat we zo dicht mogelijk steeds aangelijnd zijn en zo actief mogelijk meedenken.

[0:22:51] Dank u wel.

[0:22:53] Dan gaan we naar mevrouw Paulusma namens D66.

[0:22:57] Dank u wel, voorzitter. En ook dank voor de inbreng.

[0:23:01] En ik moet zeggen dat ik als oud-verpleegkundige heel erg de verhalen van mevrouw Doeleman herken

[0:23:05] en me dan ook realiseer dat we er dus al meer dan twintig jaar en zo niet langer over praten.

[0:23:11] En ik vind het dus ook heel ingewikkeld.

[0:23:13] Dus ik ga de ingewikkeldheid dan misschien hier ook maar even op tafel leggen,

[0:23:17] want ik vind dat wij als politici moeten zorgen dat de procedures,

[0:23:21] de wet- en regelgeving, we hebben hier een taak met elkaar.

[0:23:25] En aan de andere kant zie ik ook dat als wij op een probleem springen en er komen weer

[0:23:30] vijftien nieuwe regels en procedures, dat we dan over een jaar weer een ronde tafel

[0:23:33] hebben en iedereen dan zegt, we hebben weer een heleboel nieuwe regels en procedures.

[0:23:38] Want volgens mij zijn er een aantal dingen heel goed belegd, ook bij de inspectie.

[0:23:42] Deze hele procedure rondom het tekortenbesluit, er zijn een aantal plekken waar je kunt melden.

[0:23:47] Dus er zijn al best wel een aantal zaken goed geregeld en ik was ook blij dat mevrouw De Ridder

[0:23:53] dat aangaf.

[0:23:53] En ik ga u zeker niet vragen, heeft u dan de gouden oplossing?

[0:23:58] Maar ik ben wel zoekende.

[0:24:00] Want als wij als Kamerleden straks met alle goede bedoelingen allerlei oplossingen gaan aandragen,

[0:24:08] weet ik niet of dat het veld überhaupt gaat helpen.

[0:24:11] En wat mij betreft primair ook de patiënt, want die trekt hier uiteindelijk aan het kortste eind.

[0:24:17] Dus misschien heb ik nog niet zozeer een hele specifieke vraag,

[0:24:20] maar wel deze worsteling, ook omdat wij heel erg geneigd zijn om het graag te willen oplossen.

[0:24:28] En ik weet niet of dat altijd de meest geschikte eerste stap is.

[0:24:33] Hoe denkt u daarover, mevrouw De Ridder?

[0:24:36] Ja, als ik de oplossing had, dat zou veel waard zijn. Dus die heb ik helaas niet.

[0:24:41] Maar wat ons zeker zou helpen, is als het proces transparanter is.

[0:24:46] Dus als we beter zicht hebben en tijdiger zicht hebben op wat de tekorten zijn...

[0:24:50] hoe het zit met de nodige alternatieven, welke voorraden waar liggen,

[0:24:55] want dat helpt ons beter om gerichter te sturen.

[0:25:00] Zoals ik net al zei, wij hebben een wekelijks nieuwsbrief naar onze achterban

[0:25:04] die goed gelezen wordt, dus wij kunnen er echt in zeggen, let op, dit komt eraan,

[0:25:08] maar er is die en die oplossing, of nou ja, dat soort zaken.

[0:25:13] Dat helpt enorm, dus meer transparantie in het proces is voor ons belangrijk.

[0:25:20] En ten tweede denk ik ook, want het is echt ingewikkeld als een geneesmiddel in Nederland

[0:25:28] niet beschikbaar is, maar in België wel.

[0:25:32] Dus wat zijn dan de redenen?

[0:25:33] Want er zijn ook middelen die Europees moeilijk zijn.

[0:25:36] Er zijn grondstoffentekorten et cetera, maar als middelen om ons heen goed beschikbaar zijn,

[0:25:42] maar in Nederland niet, dat maakt het heel lastig.

[0:25:45] En dan denk ik als zorgverlener, misschien varen we ook net even te scherp aan de wind,

[0:25:51] en moet het voor de industrie toch net even rendabeler zijn om ook te produceren en te

[0:25:58] leveren aan Nederland, zodat wij niet als eerste door het ijs zakken.

[0:26:03] En dan, als kinderarts heb ik al aangegeven, onze populatie zakt namelijk al als eerste

[0:26:08] door het ijs.

[0:26:09] Dus ja, we lopen dan echt tegen problemen aan.

[0:26:18] Ik sta een soort van te trappelen.

[0:26:20] Dank u wel, mevrouw Paulusma.

[0:26:22] Zo zag het er ook uit.

[0:26:25] Ik ben heel blij dat u zegt van...

[0:26:27] tenminste het beeld wat het mij oproept...

[0:26:29] ja, u heeft een verantwoordelijkheid.

[0:26:30] Wij hebben met elkaar een verantwoordelijkheid.

[0:26:32] Maar ik denk dat het heel belangrijk is...

[0:26:34] dat we ook met elkaar vaststellen...

[0:26:35] dat er een verantwoordelijkheid ligt bij de hulpverlener of de zorgverlener.

[0:26:38] En ik denk dat veel zorgverleners...

[0:26:40] dagelijks eigenlijk worden geremd...

[0:26:41] door bijvoorbeeld de regelgeving.

[0:26:43] En ik zou er wel twee voorbeelden uit willen lichten.

[0:26:47] Een van de bedrijven waar ik verantwoordelijk voor ben...

[0:26:49] wij produceren dagelijks medirollen voor 60.000 patiënten in Nederland...

[0:26:52] de dexterol in de volksmond.

[0:26:54] De gekke situatie doet zich daarvoor dat we medicatie op de plank hebben in potten...

[0:26:58] maar die mag ik niet ter beschikking stellen in de apotheek.

[0:27:01] Wij zeggen dat er een medicijntekort is.

[0:27:03] Strict genomen is dat op dat moment niet het geval.

[0:27:05] Dat geldt niet voor de sprees, zeker niet.

[0:27:07] Maar het heeft dus ook te maken met mogen wij op een andere manier dingen alsnog uitreiken.

[0:27:12] Een tijd geleden deed ik met mijn collega Martha een spreekuur in de apotheek aan de Bali.

[0:27:17] Daar komt een mevrouw, waarvan je ziet dat ze onrustig is.

[0:27:20] De mevrouw meldde zich aan de Bali voor de tweede keer, kwam daar rustgevende medicatie halen.

[0:27:24] Mijn collega moest vertellen dat hij niet mag meegeven.

[0:27:27] Gelukkig was mijn collega zo adequaat en dacht ik ga daar toch overleggen met de apotheker.

[0:27:31] De apotheker en zij stemden af en gaven deze mevrouw een medicatie mee.

[0:27:36] Een effect daarvan is wel dat een verzekeraar iets daarin kan doen in de zin van tarieven,

[0:27:41] omdat je wordt afgerekend op bijvoorbeeld een medische noodzaak of logistieke noodzaak.

[0:27:45] Dus regelgeving zit eigenlijk, denk ik, de hulpverlener in de weg.

[0:27:55] Mevrouw Doeleman, het hoeft niet per se, maar als u iets wil toevoegen...

[0:27:59] Ik ga ervoor. -...dan bent u van harte welkom.

[0:28:01] Dank u.

[0:28:04] Wat ik wil aanvullen, is dat het misschien ook goed is om te kijken...

[0:28:09] van, nu worden bepaalde medicijnen voor lage kosten ingekocht...

[0:28:13] en dat lijkt dan voor lelig te zijn.

[0:28:15] Maar als we dat zouden afzetten tegen wat het kost aan zorgverleningsinzet...

[0:28:22] om om te gaan met die tekorten.

[0:28:24] De apothekers hebben gemiddeld één FTE in dienst om die tekorten op te kunnen lossen.

[0:28:32] Als ik kijk binnen mijn eigen werk hoeveel tijd ik kwijt ben...

[0:28:35] als iemand anders ingesteld moet worden op een ander medicijn...

[0:28:39] met extra controllers, met gesprekken, hoeveel mensen ervan kunnen ontregelen...

[0:28:44] Denk ik dat het goed is om ook daarna te kijken van hoe kan dat meer in balans gebracht kunnen worden.

[0:28:50] En zoals ik zeg, ik ben verpleegkundig specialist, ik heb geen onvoldoende zicht op hoe dat keten goed werkt.

[0:28:55] Misschien is dat ook iets voor de rondes hierna.

[0:28:58] Maar dat zou wel echt mijn aanmoediging zijn om daar kritisch naar te kijken.

[0:29:04] Ja, mevrouw Parelsma.

[0:29:07] Dat deel ik met wat mevrouw Doeleman hier net zei en ik volgens mij gaf u dat net ook aan.

[0:29:14] Er moet ook wat gebeuren in het zorgveld.

[0:29:18] En dan geeft u aan, regelgeving zit in de weg.

[0:29:21] Maar ik ben wel op zoek naar...

[0:29:23] Want ik denk dat er een gebrek aan transparantie is.

[0:29:26] Maar is dat nou omdat de instanties die wij daartoe in het leven hebben geroepen...

[0:29:31] niet afdoende communiceren?

[0:29:33] Of hebben we in het veld eromheen ook met elkaar een aantal stappen te zetten?

[0:29:39] En dan vind ik het heel mooi dat mevrouw De Ridder aangeeft...

[0:29:40] we hebben een nieuwsbrief naar onze eigen achterban.

[0:29:42] maar zijn daar dan ook nog stappen in te zetten.

[0:29:47] Mevrouw De Ridder, meneer De Ridder.

[0:29:50] Nou ja, dank. Ja, ik kijk dan wel een beetje voorzichtig, denk ik, naar rechts,

[0:29:55] als ik eerlijk ben, want het zou voor ons dus al inderdaad helpen

[0:29:59] als wij beter zicht hebben op waar de voorraad nog wel is.

[0:30:06] En dat is dan natuurlijk bij de apotheek.

[0:30:10] Dus waarom dat op dit moment ingewikkeld is

[0:30:13] en hoe moeilijk het is om dat transparanter te krijgen,

[0:30:16] dat is niet aan mij, daar heb ik geen zicht op.

[0:30:18] Maar het zou ons wel enorm helpen en zou ook heel veel tijd schelen

[0:30:22] en echt de patiënten ten goede komen.

[0:30:27] Ja. Wilt u nog iets? Nee, nee, oké.

[0:30:31] Meneer Buzzof, namens de PvdA, GroenLinks.

[0:30:33] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:30:36] Ik richt me in eerste instantie even tot de heer Vrenuy van Veen.

[0:30:39] In Nederland hebben we een preferentiebeleid

[0:30:41] en ik denk dat dat preferentiebeleid ons heel erg veel heeft gebracht

[0:30:43] op het gebied van de betaalbaarheid van medicijnen, dus dat dat op zichzelf goed is.

[0:30:49] Tegelijkertijd kun je ook misschien zeggen dat het op punten is doorgeslagen.

[0:30:53] En dat wordt ook wel een beetje betoogd, volgens mij, in ieder geval in uw position paper.

[0:30:58] En dan zegt u van ja, toch zijn er al mogelijkheden om van dat preferentiebeleid eigenlijk af te wijken,

[0:31:03] namelijk op het moment dat er een medische of een logistieke noodzaak is.

[0:31:09] En dan zou je zeggen, nou, dat is mooi dat die mogelijkheid er al is.

[0:31:12] Alleen schrijft u dan vervolgens ook dat dat toch onvoldoende mogelijkheden zijn,

[0:31:17] omdat dat dan van invloed kan zijn op indicatoren die opgelegd zijn door de verzekeraar,

[0:31:25] met als mogelijk gevolg een financiële beperking.

[0:31:27] En die zin kan ik nog niet helemaal plaatsen.

[0:31:29] Dus kunt u mij daar iets meer over vertellen hoe dat dan zit,

[0:31:32] dat als je gebruikmaakt van die mogelijkheden die er al zijn om van dat preferentiebeleid af te wijken,

[0:31:37] dat je dan toch in de problemen zou kunnen komen?

[0:31:41] Meneer Vrené van het VN.

[0:31:43] Dank je wel.

[0:31:50] Kijk, verzekeraars spreken met de apotheken het tarief af.

[0:31:53] Dat zijn tarieven per verrichting helaas.

[0:31:55] Daar gaat het heel vaak niet over waardecreatie, maar eigenlijk letterlijk over het schuif van doosjes.

[0:32:00] Ik denk dat daar ook een aanknopingspunt zit voor het anders kunnen vormgeven van zorg.

[0:32:07] Wat bij een aantal verzekeraars zo werkt, is dat er met een soort van klassificatie wordt gewerkt,

[0:32:11] naar mate je marktaandeel groter is voor die verzekeraar,

[0:32:14] dan wel de wijze waarop je meewerkt aan het leveren van goede zorg.

[0:32:18] En goede zorg is soms niet, denk ik, goede zorg,

[0:32:21] maar is veel vaker het volgen van de regels.

[0:32:23] En daar komt dus een medische noodzaak of logistieke noodzaak voorbij.

[0:32:27] Een verzekeraar legt eigenlijk de norm op van,

[0:32:29] ik noem wat 90 procent van de middelen is preferent geleverd.

[0:32:32] Voldoel je daar niet aan, dan is er een afslag op het tarief.

[0:32:35] Dus er zit iets pervers in dat je eigenlijk soms zorg zou willen leveren,

[0:32:39] Omdat je het ook beschikbaar hebt.

[0:32:40] Of stel, het doosje A is er niet en je levert dus doosje B.

[0:32:43] Dat je aan de achterkant het risico loopt als je dat te vaak doet.

[0:32:46] Dat je tarief uiteindelijk in de apotheek wordt bijgesteld.

[0:32:51] Zeker.

[0:32:52] Dank u wel, voorzitter.

[0:32:53] Ja, kijk, op zichzelf snap ik dat.

[0:32:54] Maar dat betekent dus ook dat op het moment dat je vanuit medische noodzaak...

[0:32:58] of logistieke noodzaak dus niet het preferente middel voorschrijft of verkoopt.

[0:33:06] Dat dat ook valt onder die norm van 90% die je moet halen.

[0:33:09] en dat daar dus geen uitzondering voor is.

[0:33:13] Dat is correct, ja.

[0:33:16] Iemand anders nog op dit punt?

[0:33:19] Nee, dan gaan we naar...

[0:33:21] Even kijken.

[0:33:23] Mevrouw Thielen namens de VVD.

[0:33:26] Het zijn drukke tijden.

[0:33:27] Beste paard van Stahl.

[0:33:32] Dank, voorzitter.

[0:33:33] Sorry dat ik iets te laat was.

[0:33:36] Ik zat gewoon naar het scherm in mijn kamer te kijken.

[0:33:38] Ik dacht, oh, ze zijn al begonnen.

[0:33:40] Goed, sorry.

[0:33:41] En dan is het best wel ver lopen.

[0:33:42] Ik heb ook een vraag aan meneer Van Teveen.

[0:33:46] U zei net, ja dan heb ik het wel in bulk.

[0:33:50] Dus dan stel ik me voor een grote plastic pot met heel veel tabletten.

[0:33:53] Maar het is voorgeschreven op een stripje met 10.

[0:33:56] Ik weet het niet, ik probeer het maar beeldend te krijgen.

[0:33:58] Maar dan mag ik niet uit die pot met tabletten een klein doosje van 10 meegeven.

[0:34:04] Want dat is verboden.

[0:34:06] Welke regels zitten daar dan aan vast?

[0:34:09] En wat doet hij soms wel om als burgerlijke ongehoorzaamheid alsnog dit te doen?

[0:34:16] Meneer Van der Heen van het VN.

[0:34:18] In de apotheekswereld ben je toch zo braaf mogelijk, om dat gelijk op te bekennen.

[0:34:23] Even als voorbeeld vanuit het Baxter-bedrijf opnieuw nogmaals.

[0:34:30] Wij zijn gehouden in die zin aan regelgeving.

[0:34:32] Dus op het moment dat wij een tablet in een zakje verpakken, de Baxter Front de Medirol,

[0:34:37] dan is dat een receptplichtig middel geworden, of dan is het eigenlijk een receptplichtig middel

[0:34:41] en is het een recept, en hoor je dat ook volgens de regels van een receptenverwerker.

[0:34:44] Dat betekent dat we daar allerlei persoonlijke gegevens van de patiënt op moeten zetten,

[0:34:49] natuurlijk de dosering, hoe het eruitziet, het aantal wat erin zit,

[0:34:52] en dan hebben we daarvoor een recept nodig.

[0:34:54] Op zich is dat niet ingewikkeld, maar het is natuurlijk gek als je bij de apotheek staat

[0:34:58] en je weet dat er nog in 300 meter verderop in dit geval het beschikbaar is,

[0:35:01] dat er eerst een recept moet worden geschreven, de aanpassing moet worden gedaan,

[0:35:04] De patiënt wordt daarmee feitelijk gedwongen om in een GDV-rol te worden gepakt,

[0:35:09] noem ik het even, niet de patiënt vanzelfsprekend, maar de medicatie.

[0:35:12] En heeft dat voor de patiënt dus de consequentie dat daar ook een financiële belasting op zit?

[0:35:20] Omdat een patiënt moet...

[0:35:23] De GDV is opnieuw een verrichting in de zorgverzekeringswet.

[0:35:26] En dat betekent dus dat daar een declaratiecode aan wordt gekoppeld.

[0:35:28] En dat betekent dus dat er interactie zal zijn tussen de apotheek en de patiënt en de zorgverzekeraar.

[0:35:36] En u zei net, ik ben altijd wel braaf, maar zijn er wel situaties waarin u dat anders doet en wat gebeurt er dan?

[0:35:48] Binnen het bekste bedrijf zullen we daar echt nooit van afwijken.

[0:35:52] Wat ik zei in de apotheek van origine, het komt vanochtend veel voorbij, ook ik ben verpleegkundige van origine.

[0:35:59] Mijn zorghoud begint op dat moment te kloppen, op het moment dat je in de apotheek staat.

[0:36:02] Ik zou willen dat al onze medewerkers de ruimte pakken om die patiënten op dat moment iets te doen

[0:36:06] wat een soort van burgerlijk ongehoorzaam is.

[0:36:09] Dingen onder de toonbak doorschuiven, dat zullen we niet doen.

[0:36:11] Maar is er een recept en is er dus feitelijk een niet-preferent label,

[0:36:15] dan zullen we dat bij voorkeur mee willen geven.

[0:36:23] Leven er nog prangende vragen?

[0:36:25] Mevrouw Thielen.

[0:36:27] Ja, want we hebben het al heel erg over de keten en ik denk dat we stukjes van de keten vanochtend

[0:36:33] aan tafel krijgen. Fijn dat dat kan.

[0:36:39] En ik denk dat de mevrouw de Ridder, meneer Van Teveen en mevrouw Doeleman

[0:36:43] het einde van de keten zijn. Er zitten heel veel stappen voor.

[0:36:49] En u zei al, we willen eigenlijk eerder weten wat er aankomt.

[0:36:54] In hoeverre is het dan ook daadwerkelijk bestuurbaar,

[0:36:59] bestuurbaar of zoals u het zei, want uiteindelijk verwacht je natuurlijk net

[0:37:04] zoals dat wij een supermarkt binnen lopen dat zeg maar dat product wat we

[0:37:07] verwachten op het schap staat dat het er staat en ook als je van tevoren weet

[0:37:11] dat kan je iets anders doen maar uiteindelijk verwacht je dat het er staat

[0:37:14] dus als u zeg maar kijkt naar de stap voor u, wat verwacht u dan

[0:37:18] eigenlijk en wat kunnen we ja wat verwacht u ook van ons dat wij eraan doen

[0:37:23] dat u uw werk daar beter in kan doen zonder dat u al die bijsturingsmogelijkheden

[0:37:30] Dank u wel voor deze vraag.

[0:37:34] Uiteindelijk is het inderdaad verreweg het prettigst als het schap gewoon gevuld is.

[0:37:40] Maar wij snappen ook dat dat misschien op korte termijn niet haalbaar is door allerlei redenen.

[0:37:48] Als wij goed zicht hebben op de tekorten die eraan gaan komen, kunnen wij daar wel degelijk

[0:37:55] proactief mee aan de slag. Als voorbeeld was er een bepaalde ijzermedicatie die niet voorradig was,

[0:38:04] als wij dat op tijd weten, dan is er een andere fabrikant. Dit is de lange bel,

[0:38:09] dat duurt een minuut. Mag ik het gewoon? Wacht maar even, anders wordt er zo hard door u heen gebeld.

[0:38:15] Hij zat er net zo lekker in.

[0:38:19] Ja, ik pak hem wel weer op.

[0:38:34] Zeker een lange bel.

[0:38:54] U kunt ook opnieuw beginnen.

[0:38:57] Ja, wat ik aan het toelichten was, was dat wij zeker dan aanpassingen kunnen doen.

[0:39:06] Bijvoorbeeld voor het ijzerpreparaat is er dan ook een alternatief ijzerpreparaat.

[0:39:11] Maar dan moet die fabrikant dat wel op tijd weten, zodat de productie omhoog kan.

[0:39:16] Dan kunnen wij dat voorschrijven.

[0:39:18] Het is ook weer belangrijk dat wij ons dan realiseren dat heel vaak de dosering alweer anders is, et cetera.

[0:39:24] Dus er zit ook wel een boodschap in en toch ook wel een risico, omdat we het natuurlijk

[0:39:28] wel veilig en goed willen blijven doen.

[0:39:31] En er zijn ook veel vormen van medicatie en dat geldt voor de doses aerosol, salbutamol,

[0:39:38] maar zeker ook voor de antibiotica die heel erg seizoensgebonden zijn.

[0:39:42] Dus ook daarin kunnen wij best sturen door juist in het seizoen waar de grootste vraag

[0:39:48] is, daar dan zo goed mogelijk met wat er is om te gaan.

[0:39:54] Dus als wij dat weten, dan helpt dat ons absoluut.

[0:40:01] Ja, meneer Van der Heijen.

[0:40:04] In mijn positioningpaper heb ik ook iets gezegd over de mate van aantrekkelijkheid van Nederland

[0:40:09] als je het hebt over de geneesmiddelen.

[0:40:11] Ik heb daarin een grafiekje opgenomen van de top 20 meest verstrekte geneesmiddelen.

[0:40:17] Ik vond het best schrikbaar.

[0:40:18] Toen ik het had opgesteld, is het gemiddelde geneesmiddel dat wij in Nederland beschikbaar

[0:40:21] stellen gekoper dan het kleine pepermuntje, waarvan ik de naam niet zal noemen.

[0:40:24] En dat maakt dus ook dat we mondiaal misschien minder aantrekkelijk zijn

[0:40:29] om hier ook medicatie naartoe te krijgen.

[0:40:32] We hebben in Nederland een instrument, de WGP,

[0:40:34] waarin op zeven Europese landen een niveau wordt gekeken

[0:40:37] naar wat het dan mag kosten.

[0:40:40] Daar zit best wel bandbreedte bij.

[0:40:41] Er is een soort van paracetamolindex.

[0:40:43] Het is best wel opvallend dat Nederland...

[0:40:47] Dat is heel fijn vanuit kostbeheersing, overigens,

[0:40:49] dat Nederland daarin heel laag scoort,

[0:40:51] maar als we een land zijn waar het voor 10, 20, 30 keer zoveel kan worden verkocht,

[0:40:56] dan begrijp ik dat leveranciers daar wel ook invloed op willen uitoefenen.

[0:41:02] Mevrouw Doeleman.

[0:41:03] Ja, dank u wel.

[0:41:05] Ik zelf werk binnen de geestelijke gezondheidszorg

[0:41:08] en dat zijn over het algemeen heel erg kwetsbare mensen

[0:41:11] die ook moeite hebben met veranderingen in hun medicatie.

[0:41:15] Als ik van tevoren weet tot iets er aan zit te komen,

[0:41:18] kan ik in gesprek gaan met deze patiënten.

[0:41:20] Dan moet ik natuurlijk ook afwegen of het zinvol is om nu al hierover in gesprek te gaan.

[0:41:24] Want soms kan dat ook weer angst opleveren.

[0:41:27] Maar dan kan ik wel samen met de patiënt, eventueel de naaste, gaan kijken...

[0:41:31] ...van oké, hoe gaan we dit aanpakken als dit aan de hand is?

[0:41:35] Dan kun je een patiënt beter van tevoren voorbereiden...

[0:41:38] ...ook een betere strategie vormen over als dit tekort daadwerkelijk aan de hand is...

[0:41:44] ...hoe gaan we daar dan mee om?

[0:41:46] En ik denk dat dat ook echt wel weer invloed heeft op de medicatietrouw en op het vertrouwen in de hulpverlening.

[0:41:53] Wat binnen de geestelijke gezondheidszorg erg kwetsbaar is.

[0:41:57] Dank u.

[0:41:57] Dank u wel.

[0:42:00] Collega's, leveren er nog vragen?

[0:42:02] Meneer Klaassen.

[0:42:03] Nou, ik dacht wel eens dat grafiekje, maar dat is in mijn printje weggevallen.

[0:42:07] Maar ik zag het nu net, maar begrijp ik nou goed als ik daarna kijk dat het vooral statines zijn en maagbeschermers?

[0:42:16] Dan weet ik eventjes genoeg.

[0:42:23] Nabranders, iemand. Vragen? Hier nog nabranders. Mevrouw Paulusma.

[0:42:31] Er valt natuurlijk heel veel over te zeggen, want meneer Frenay van het Veen roept ook weer een hele andere discussie op.

[0:42:38] Rondom de inkoop en de prijzen. En ik denk dat daar echt wat moet gebeuren.

[0:42:42] Aan de andere kant denk ik ook dat we het heel goed doen in dit land.

[0:42:46] En dat er met heel veel maximale inspanningen, maar ook doordat we op de prijs letten...

[0:42:54] Dat is ook goed, want wij moeten hier in dit huis ook zorgen...

[0:42:58] dat we de middelen op de juiste manier weten te besteden.

[0:43:01] Ik vind alleen, en dat delen volgens mij alle collega's, wij krijgen te vaak berichten...

[0:43:06] dat mensen geen medicijnen hebben, ergens naartoe rijden, houdend bij de dokter zitten.

[0:43:10] En van die excessen moeten we natuurlijk met elkaar af.

[0:43:13] Ik heb heel goed gehoord dat het vooral ook in transparantie en communicatie zit.

[0:43:18] En ik ga daar, en ik denk met de collega's, ook nog weer eens wat langer over nadenken

[0:43:23] of dat nou weer per se iets van uit ons moet zijn.

[0:43:27] Ik heb wel ook gehoord de zorgen rondom de regelgeving.

[0:43:30] Ik denk dat daar echt wel een aantal dingen in op te lossen zijn en dat dat bij ons ligt.

[0:43:35] Maar ik ga daar eens goed over nadenken.

[0:43:36] En dat is misschien ook wel eens verfrissend vanuit de politiek,

[0:43:39] in plaats van meteen met een oplossing te komen.

[0:43:42] Iemand nog aan die kant, meneer Van Leeuwen.

[0:43:44] Ik zou er nog heel graag op willen reageren.

[0:43:47] Ja, als je het hebt over geneesmiddelen in Nederland en als je het hebt over het macrobeheerssysteem,

[0:43:54] dan is aantoonbaar gemaakt dat we al jarenlang stabiel zijn.

[0:43:59] Dat is best wel gek.

[0:44:00] Inmiddels staat de macrobeheerssysteem op 105 miljard.

[0:44:04] Al jarenlang staat de extramorale farmacie op ongeveer 5 miljard.

[0:44:08] Het is best bijzonderwetend dat we demografisch enorm vergrijzen.

[0:44:11] Er is steeds meer beschikbaarheid, dus je zou kunnen zeggen dat er al heel veel wordt gedaan.

[0:44:15] Ik denk dat er nog meer te doen is op het moment dat wij zeker vanuit het apotheekbedrijf bijvoorbeeld

[0:44:22] of apotheekbedrijven ook het gesprek met de patiënt kunnen voeren.

[0:44:26] Het is voor ons eigenlijk minder aantrekkelijk om het goede gesprek te voeren, omdat het

[0:44:31] doodje uitgeven interessanter is.

[0:44:34] Ik geloof erin dat als wij ook daar veranderen, dat we daar nog meer met elkaar zeggenschap

[0:44:38] over kunnen hebben.

[0:44:39] En ik denk ook, dat is ook wat ik in de positioning paper heb geschreven, ik zou heel graag vanuit

[0:44:44] het apotheekbedrijf te gesprek willen hebben met de 75-jarige over een cholesterolverlager.

[0:44:48] Ik wil nooit op de stoel zitten van de voorschrijver en ik wil ook nooit op de stoel zitten van de patiënt,

[0:44:53] maar het zou fijn zijn als wij worden aangemoedigd om te gesprek te hebben met deze 75-jarige mevrouw

[0:44:58] van god, wilt u wel of niet nog dit middel gebruiken, weten dat u ook de wereld aan bijwerking heeft.

[0:45:04] Het is de blans opnieuw het appel, wat mij betreft, op zorg.

[0:45:11] Dank dat ik nog even mag toelichten.

[0:45:14] Ik wil toch nog even aangeven dat ik heel goed snap dat er goed nagedacht moet worden en dat

[0:45:18] extra regelgeving etcetera, waar dat niet helpt, achteruit boert.

[0:45:23] Daarbij zou ik toch willen zeggen dat het probleem voor ons echt wel heel prangend is.

[0:45:29] Ik had vanochtend nog een collega aan de lijn die zei dat hij gisteren weer vier uur besteed had aan

[0:45:35] en regelen van antibiotica voor een patiëntje van me.

[0:45:38] Dat is een hove werkdag.

[0:45:41] Ja, dus ik denk dat ik niet hoef uit te leggen...

[0:45:43] ...dat ons het water toch wel best aan de lippen staat.

[0:45:46] En op dit moment is het mei, dus dat is voor ons dan even een rustig seizoen.

[0:45:52] Maar ik hoop toch dat voordat de herfst toeslaat...

[0:45:55] ...ja, dat het al ietsje beter op orde is...

[0:45:59] ...want anders dan maak ik me toch wel zorgen...

[0:46:01] dat wij de toch echt gewenste niveau zorg kunnen blijven leveren.

[0:46:09] Mevrouw Paulusma.

[0:46:10] Heel kort nog op reageren, want we hadden een tijdje terug een mondelingenvraag

[0:46:13] over geneesmiddelen, volgens mij door collega Thiele.

[0:46:16] En toen heb ik de minister ook gevraagd, zouden we een uitzondering moeten maken

[0:46:19] voor de meest kwetsbaren?

[0:46:21] En dat sluit misschien aan bij de kanarie in de kolenmijn.

[0:46:24] En dat is natuurlijk een hele ingewikkelde uitspraak,

[0:46:26] want mevrouw Doeleman-Knikt ook al, ook haar populatie is heel kwetsbaar.

[0:46:30] Maar zo kan iedereen, denk ik, een groep opnoemen.

[0:46:33] Maar als we iets zouden moeten doen, zouden we dan een keus moeten maken, of niet?

[0:46:43] Dat vind ik een hele lastige vraag, want ik realiseer me terdege dat ik als kinderarts

[0:46:49] en als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde niet neutraal ben in

[0:46:53] deze discussie.

[0:46:55] Kleinkinderen hebben ook de toekomst.

[0:46:57] We hebben een kwart van onze bevolking is kind en zij zijn 100 procent van onze toekomst.

[0:47:03] Dus ik heb ze hoog zitten.

[0:47:05] Maar als ik het betoog van hiernaast hoor, dan grijpt me dat ook aan.

[0:47:11] Nou is dat ook wel opnieuw een kwetsbare bevolkingsgroep.

[0:47:16] Dus ik denk dat het voor bepaalde groepen wel degelijk nodig is om daar extra maatregelen voor te nemen.

[0:47:28] Ik wil vooral refereren aan wat mevrouw De Ridder eerder zei.

[0:47:33] Als iets in Nederland niet beschikbaar is, maar in de landen om ons heen wel, dan roept

[0:47:39] dat heel veel vragen op bij zorgverleners, van hoe kan dat en kunnen we het daar niet

[0:47:46] halen?

[0:47:47] Mijn aanmoediging zou zijn om veel meer te kijken hoe we kunnen zorgen tot een keuze maken

[0:47:53] tussen wie het meest kwetsbaar is.

[0:47:55] Dat is bijna een ethisch dilemma, van wanneer ga je die keuze wel of niet maken.

[0:48:00] Maar misschien kan er wel gekeken worden van hoe kan er een breder spectrum zijn

[0:48:04] waaruit we kunnen voorschrijven, zodat als een middel niet beschikbaar is,

[0:48:09] dat er ook iets is om op terug te vallen.

[0:48:12] Het is natuurlijk opvallend dat het dan in het buitenland

[0:48:14] wel beschikbaar is en hier niet.

[0:48:16] Ik heb daar onvoldoende zicht op waarom dat kan,

[0:48:20] maar misschien zit daar ook een deel van het antwoord.

[0:48:25] Dank u wel.

[0:48:27] Dan zijn we hiermee gekomen aan het einde van blok 1.

[0:48:30] Ik dank onze gasten van harte en schors ze tot half 11 voor het volgende blok.

[0:56:03] Goedemorgen. Ik heropen in het rond de tafelgesprek over de ontwikkeling en beschikbaarheid van

[0:56:08] geneesmiddelen. Ik heet van altijd welkom onze vier nieuwe gasten, mevrouw Kranen van Opstal,

[0:56:14] mevrouw Loekkemeijer, meneer Spee en mevrouw Heuvels.

[0:56:18] Hartelijk welkom.

[0:56:18] Ik stel voor dat we eerst naar u gaan luisteren en naar u inbrengen.

[0:56:24] Blok 2 gaat over verbetermogelijkheden voor de ontwikkeling en beschikbaarheid van geneesmiddelen.

[0:56:29] Ik geef als eerst het woord aan mevrouw Kranen van Opstal.

[0:56:33] Geachte voorzitter, geachte Kamerleden.

[0:56:36] Dank voor de uitnodiging voor dit rondetafelgesprek.

[0:56:39] Mijn naam is Lucy Kranen van Opstal.

[0:56:41] Ik ben manager beschikbaarheid bij de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.

[0:56:45] De laatste jaren staat de beschikbaarheid van geneesmiddelen steeds vaker onder druk.

[0:56:49] En ook als inspectie krijgen wij veel vragen als hoe kan dit?

[0:56:53] En vooral, excuses, wat doet de inspectie?

[0:57:00] Geneesmiddeltekorten worden veroorzaakt door een complex samenspel van factoren.

[0:57:04] Denk aan productieproblemen, grondstoffen die niet geleverd kunnen worden,

[0:57:08] kwaliteitsproblemen zoals een vervuiling of een plotseling stijgende vraag.

[0:57:13] Ook kan een vergunninghouder besluiten een geneesmiddel van de markt te halen,

[0:57:16] wegens bedrijfseconomische redenen.

[0:57:18] Ook zorgen oorlogen aan de grenzen van Europa voor logistieke uitdagingen.

[0:57:23] Ten slotte kunnen prijzen en andere financiële factoren een negatief effect hebben, zeker

[0:57:28] in een klein land als Nederland.

[0:57:31] Onze toezichtsrol richt zich op de gehele geneesmiddelenketen.

[0:57:34] Wij inspecteren fabrikanten van grondstof en eindproducten, en dat doen wij vooral in

[0:57:39] derde landen, zoals China, India en de Verenigde Staten.

[0:57:42] We houden toezicht op de ontwikkeling van nieuwe medicijnen, op het vervoer en de distributie

[0:57:47] en op het voorkomen van illegale handel.

[0:57:50] Verder houden wij toezicht op bereiders, op de voorraadverplichting,

[0:57:54] op ongeregistreerde geneesmiddelen en op reclame voor geneesmiddelen.

[0:57:59] Wij doen in onze inspecties geen concessies aan kwaliteit en veiligheid.

[0:58:03] De kwaliteit van de geregistreerde geneesmiddelen in Nederland

[0:58:06] is van een bijzonder hoge kwaliteit

[0:58:08] en de inspectie vindt het essentieel om dit zo te houden.

[0:58:12] Samen met het CBG zijn wij verantwoordelijk

[0:58:14] voor de coördinatie van het meelpunt geneesmiddelentekorten en defecten.

[0:58:18] De inspectie heeft de bevoegdheid om tekortenbesluiten af te geven,

[0:58:21] hier al genoemd, waardoor bij een tekort tijdelijk

[0:58:25] een vergelijkbaar middel uit het buitenland gehaald kan worden.

[0:58:28] Hiervoor zijn wij nadrukkelijk afhankelijk van de juiste

[0:58:31] en vooral ook van tijdige meldingen vanuit de leveranciers.

[0:58:35] Ter ondersteuning van het meelpunt is het operationeel team

[0:58:38] geneesmiddelentekorten opgericht.

[0:58:39] Dit team bestaat naast het CBG en IGA, onder andere uit het LCG,

[0:58:45] groothandelaren en leveranciers.

[0:58:47] En het doel hiervan is om bij dreigende tekorten,

[0:58:49] bij voorkeur verder in de toekomst, gezamenlijk tot oplossingen te komen,

[0:58:53] zoals een opschaling van een vergelijkbaar geneesmiddel

[0:58:56] of een herverdeling van voorraden.

[0:58:58] Wat wij niet kunnen, is ingrijpen op bedrijfseconomisch gebied.

[0:59:02] We hebben geen handhavende rol wanneer het gaat om vergoedingen,

[0:59:06] prijsstellingen of preferentie.

[0:59:08] Als IGJ staan wij voor de kwaliteit, veiligheid en beschikbaarheid van geneesmiddelen

[0:59:12] en voor veilige en goede zorg.

[0:59:14] Ten slotte, als inspectie willen wij benadrukken dat we vooral moeten zoeken

[0:59:19] naar een duurzame samenwerking tussen beleid, praktijk en toezicht.

[0:59:23] Alle partijen in de geneesmiddelenketen moeten hun rol en verantwoordelijkheid nemen.

[0:59:27] Alleen dan kunnen we de leveringszekerheid in Nederland weer herstellen.

[0:59:31] Ik dank u hartelijk.

[0:59:33] Dank u wel. Dan gaan we nu luisteren naar mevrouw Loekenmaier.

[0:59:37] Voorzitter, dank u wel.

[0:59:39] Geachte leden van de vaste Kamercommissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport, dank dat ik hier

[0:59:44] namens het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen mag spreken over dit belangrijke onderwerp.

[0:59:50] Mijn naam is Paula Loekenmeijer en ik ben directeur van het Agentschap College ter Beoordeling van

[0:59:54] Geneesmiddelen en secretaris van het college.

[0:59:58] Het cbg is een onafhankelijk zelfstandig bestuursorgaan dat wordt ondersteund door het agentschap.

[1:00:04] Het CBG is een medicijnautoriteit.

[1:00:07] We beoordelen de werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit van medicijnen om te bepalen of

[1:00:13] deze op de markt mogen komen.

[1:00:15] We doen dat samen met het EMA en andere Europese medicijnautoriteiten in een Europees netwerk.

[1:00:22] In het Europese netwerk werken we samen nu heel goed om te zorgen dat we adequaat reageren

[1:00:29] als er op Europees niveau problemen optreden in de beschikbaarheid van medicijnen.

[1:00:33] Het CBG is daarom in verschillende Europese coördinatiegroepen in zaken tekorten vertegenwoordigd.

[1:00:40] Shortages op het Europees.

[1:00:42] Het CBG coördineert daarnaast in Nederland samen met de IGJ, mijn buurvrouw, het meldpunt

[1:00:48] geneesmiddeldekorten en defecten.

[1:00:51] We signaleren dat de beschikbaarheid van medicijnen blijvend onder druk staat.

[1:00:55] Dit signaal hebben we ook al afgegeven in onze stand van de uitvoering die vorig jaar

[1:00:59] met de Tweede Kamer is gedeeld.

[1:01:00] De impact van tekorten en het wisselen van medicijnen is groot,

[1:01:05] zowel voor patiënten als voor zorgverleners.

[1:01:09] Hoe groot de impact van medicijntekorten is,

[1:01:11] hebben we de afgelopen maanden gezien bij tekorten aan bijvoorbeeld

[1:01:14] salbutamol en antibiotica voor kinderen,

[1:01:16] door de voorgesprekers zo nadrukkelijk benoemd.

[1:01:19] Het is essentieel dat we als geneesmiddelketer

[1:01:21] volle aandacht voor deze problematiek hebben.

[1:01:24] De afgelopen jaren hebben we als meldpunt gesignaleerd

[1:01:27] dat er vaker ernstige tekortsituaties zijn.

[1:01:29] En ook moeten we als overheid vaker maatregelen nemen bij tekorten.

[1:01:33] Daarbij moet u denken aan toestemming geven om buitenlandse verpakkingen te gebruiken.

[1:01:38] Of ook dat wij als CBG medicijndossiers met voorrang behandelen om tekorten te voorkomen

[1:01:44] of te beperken.

[1:01:45] De meest zorgelijke ontwikkeling vinden we dat er nog steeds minder geregistreerde alternatieven

[1:01:51] van medicijnen beschikbaar zijn.

[1:01:53] Ook voor medicijnen die we nodig hebben om basale zorg te bieden.

[1:01:57] Dat betekent dat een tekort steeds minder vaak kan worden opgevangen door een patiënt

[1:02:03] een alternatief middel mee te geven en daarmee komt de basiszorg steeds meer onder druk te

[1:02:08] staan.

[1:02:09] Ik vind het daarbij wel van belang om onderscheid te maken tussen nieuwe, innovatieve medicijnen

[1:02:14] en generieke, vaak oudere medicijnen.

[1:02:18] Beide zijn belangrijk, dat is helder.

[1:02:20] Maar de problemen met tekorten zitten vele al bij de generieke geneesmiddelen, de goedkope

[1:02:25] geneesmiddelen die we allemaal kennen en velen van ons dagelijks moeten gebruiken.

[1:02:30] Denk vooral bloedverdunners, asthma medicatie.

[1:02:33] We zien dat de medicijnen die dagelijks het meest worden gebruikt ook het meest onder

[1:02:37] druk staan.

[1:02:39] Als CBG kunnen wij het farmaceutische bedrijven niet verplichten om medicijnen te registreren.

[1:02:44] Of we kunnen ook niet voorkomen dat die medicijnen van de markt worden gehaald.

[1:02:49] De vergunninghouder bepaalt zelf of een geregistreerd medicijn daadwerkelijk op de markt komt.

[1:02:54] Een van de zaken die we als CBG doen, is bijvoorbeeld registratieverzoeken eventueel met prioriteit

[1:03:01] behandelen in het geval dat een vergelijkbaar middel met een kritisch tekort kampt.

[1:03:06] Ook als er bijvoorbeeld een nieuwe fabriek of een nieuwe fabricagemethode wordt toegevoegd,

[1:03:10] als er productieproblemen zijn, dan gaan wij extra snel ons werk doen.

[1:03:16] Dat medicijnen van de markt worden gehaald, gebeurt trouwens in 99 procent van de gevallen

[1:03:22] om bedrijfseconomische redenen.

[1:03:23] We zien dat de geneesmiddelmarkt steeds kwetsbaarder wordt, met name voor medicijnen die we iedere

[1:03:29] dag nodig hebben.

[1:03:31] Bij meldingen van tekorten en bij verzoeken tot doorhaling van firma's bekijken we als

[1:03:35] CBG altijd welke alternatieve medicijnen er nog op de markt beschikbaar zijn.

[1:03:40] Helaas signaleren wij dat dat er steeds minder worden.

[1:03:44] Wij hebben als onderdeel van deze complexe keten niet de pasklare oplossing voor het

[1:03:49] oplossen van deze medicijntekorten, ook al zou ik dat nog zo graag willen.

[1:03:53] Alle schakels van de keten moeten een rol spelen in het verminderen van de medicijntekorten.

[1:03:59] Laten we samen in Nederland en in heel Europa daar hard aan werken.

[1:04:03] Dank u wel.

[1:04:04] Dank u wel.

[1:04:05] Dan gaan we nu luisteren naar meneer Spee.

[1:04:07] Dank u wel, voorzitter.

[1:04:09] Mijn naam is Bart Spee.

[1:04:10] Ik ben de hoofddocent aan de Universiteit Utrecht en ik ben werkzaam in het gebied van de regeneratieve

[1:04:15] geneeskunde.

[1:04:16] Ik neem u graag mee in dit veld, want regeneratieve geneeskunde biedt veelbelovende oplossingen

[1:04:22] voor tekort aan medicijnen.

[1:04:24] En het biedt ook kansen voor effectievere medicijnen

[1:04:27] die met minder proefdieren kunnen worden ontwikkeld.

[1:04:30] En hiervoor hebben we wel uw hulp nodig.

[1:04:32] Regeneratieve geneeskunde richt zich op het herstellen, vervangen

[1:04:35] of vernieuwen van beschadigde cellen, weefsels en organen

[1:04:38] om ziekte te behandelen of te genezen.

[1:04:41] Het activeert het lichaam om zelf van de aandoening te genezen.

[1:04:45] Dit is in tegenstelling door de traditionele,

[1:04:48] zojuist generieke medicijnen,

[1:04:50] Regeneratief geneeskunde maakt daarbij gebruik van veel innovatieve technologieën zoals

[1:04:55] celtherapie, weefseltechniek en de aanpassing van genen.

[1:04:59] Dat verbetert de effectiviteit van bestaande behandelingen en stimuleert de ontwikkeling

[1:05:04] van geneesmiddelen voor een breed scala aan aandoening.

[1:05:08] Nederland is voorloper en zelfs grondlegger op het gebied van de enkele onderliggende

[1:05:12] technologieën die deze innovaties mogelijk maken.

[1:05:16] Het is goed om ons te realiseren dat veel traditionele geneesmiddelen voornamelijk zijn

[1:05:22] gemaakt om symptomen te bestrijden.

[1:05:25] Neem insuline bij de behandeling van diabetes, een mooi voorbeeld waarbij we het symptoom,

[1:05:29] het ontbreken van insuline behandelen, maar niet de oorzaak, het gebrek aan de cellen

[1:05:34] die insuline produceren.

[1:05:36] Regeneratieve geneeskunde kan hier een oplossing voor bieden.

[1:05:40] Daarnaast gebruiken we elke dag miljoenen mensen wereldwijd medicijnen die hun niet

[1:05:44] beter maken.

[1:05:45] Van de top 10 meest winstgevende medicijnen van de farmaceutische industrie in de Verenigde

[1:05:51] Staten is in het gunstigste geval 1 op 4 van de patiënten die daar baat bij hebben.

[1:05:56] In het slechtste geval gaat het op 1 op 25 patiënten.

[1:06:00] Dit is een enorme verspilling van middelen voor de gezondheidszorg.

[1:06:04] Dit gebrek aan precisie kunnen we oplossen door gepersonificeerde geneeskunde, ook wel

[1:06:09] personalized medicine genoemd.

[1:06:10] Daarmee toetsen we een behandeling van tevoren om te kijken of de medicijnen geschikt zijn

[1:06:16] voor die specifieke patiënt.

[1:06:19] Dit passen we al toe bij thuislijmziekten door gebruik te maken van celmodellen van

[1:06:23] de patiënt zelf.

[1:06:24] Medicijnen kunnen dus maatwerk worden, toegespitst op de individuele patiënt.

[1:06:30] Een ander punt waar regeneratieve geneeskunde rol kan spelen is bij de ontwikkeling van

[1:06:35] medicijnen.

[1:06:35] Vooralsnog gebruiken we in de preclinische fase dierproeven om te testen wat er gebeurt

[1:06:40] met een nieuw medicijn in het lichaam, waar het terechtkomt en wat het effect is op belangrijke

[1:06:46] organen.

[1:06:47] Wereldwijd worden miljoenen dieren gebruikt om deze geneesmiddelen te ontwikkelen, maar

[1:06:51] traditionele diermodellen zijn geen goede voorspellers voor reacties van het menselijk lichaam.

[1:06:57] Het metabolisme, de stofwisseling van mensen en dieren, kent grote verschillen.

[1:07:02] Voor leverschade bijvoorbeeld kunnen diermodellen 70% van de schade voorspellen tijdens deze

[1:07:07] maar 30% zal deze stap doorgaan zonder enige schade te laten zien.

[1:07:13] Gelukkig bieden moderne celmodellen een alternatief.

[1:07:16] Deze modellen bevatten levende organen of weefsels...

[1:07:19] die we onder gecontroleerde omstandigheden kunnen kweken in het lab.

[1:07:22] Dit maakt studies naar orgaanfunctie en ziektemechanismen mogelijk...

[1:07:26] en vergemakkelijkt de ontdekking van nieuwe geneesmiddelen.

[1:07:30] Door meerdere organen te combineren...

[1:07:32] kunnen we zelfs de fysiologie van het menselijk lichaam naboodsen.

[1:07:53] Een goed voorbeeld van zulke celmodellen ontwikkeld in Nederland is de kweek van mini-orgaantjes

[1:07:59] ofwel organoïden.

[1:08:02] Knulpunten bij het toepassen van geavanceerde celmodellen in de pre-klinische onderzoek

[1:08:07] en het versnellen van geneesmiddelenontwikkeling zijn onder meer de complexiteit van de ontwikkeling

[1:08:12] met bijkomende kosten, validatie en standaardisatie, het ontbreken van

[1:08:17] vergelijkende studies van klassieke diermodellen met geavanceerde

[1:08:21] celmodellen, dus parallelstudies, wetgeving en ook culturele verandering.

[1:08:26] Een belangrijke subvraag die ik ook wil benoemen, in Nederland en Europa is

[1:08:30] er een groeiende behoefte aan de productie van medicijnen om dat

[1:08:33] lokaal te organiseren, ik denk dan specifiek aan geavanceerde

[1:08:37] therapeutische producten, ook wel ATMP's genoemd.

[1:08:41] Knelpunten bij de productie van ATMP's voor academische instellingen of non-profit-organisaties

[1:08:46] zijn de hoge kosten, maar er is ook veel onduidelijkheid en gebrekkige transparantie over de beschikbaarheid

[1:08:52] en beoordeling van ATMP's, zowel voor ontwikkelaars als voor patiënten.

[1:08:58] Er is een groeiende vraag naar meer harmonisatie van wetgeving binnen Europa.

[1:09:02] De innovatie voor het produceren van deze ATMP's komt vooral uit de academie, maar de kennis

[1:09:07] en kunde voor de grote doorontwikkeling ligt historisch bij de farmaceutische bedrijven.

[1:09:12] We hebben elkaar nodig in doorontwikkeling en dit kan worden gestimuleerd.

[1:09:17] Ik hoop dat ik een aantal vragen heb beantwoord en een idee heb gegeven hoe innovatie kan

[1:09:21] leiden tot het versnellen en veiliger maken van geneesmiddelen, maar ook dat deze technologieën

[1:09:26] kunnen leiden tot nieuwe geneesmiddelen, ook voor de individuele patiënt.

[1:09:31] Het kan leiden tot minder dierproeven en het is goed voor BV Nederland.

[1:09:35] Maar we hebben wel u nodig om te zorgen voor de financiële randvoorwaarden voor innovatie

[1:09:41] en om de knelpunten in de regelgeving aan te pakken.

[1:09:44] Ik dank u voor uw aandacht en geef het woord graag terug aan de voorzitter.

[1:09:48] Dank u wel.

[1:09:49] Dan gaan we in deze ronde tenslotte luisteren naar mevrouw Heuvels.

[1:09:55] Dank u wel, voorzitter.

[1:09:58] Dank ook voor de uitnodiging om hier te zijn en iets te vertellen over geneesmiddelen.

[1:10:03] Mijn naam is Anke Heuvels, ik ben lead geneesmiddelen bij KWF Kankerbestrijding en ik praat graag

[1:10:08] en veel over geneesmiddelen.

[1:10:10] Ik zal proberen het zo kort mogelijk te houden vandaag.

[1:10:14] Bij KWF is onze droom om te zorgen dat elke patiënt beschikking heeft

[1:10:21] tot het geneesmiddel dat het best bij hem of haar past.

[1:10:26] En ik heb helaas ooit van dichtbij meemogen maken

[1:10:30] hoe belangrijk het is dat de geneesmiddelen beschikbaar komen

[1:10:33] en dat er veel geneesmiddelonderzoek plaatsvindt.

[1:10:38] Om dit te doen wil ik u vandaag graag meenemen in de volgende drie punten.

[1:10:43] De eerste is dat academische geneesmiddelenontwikkeling kan in het geval van zeldzame

[1:10:48] aandoeningen en wat wij noemen bedside therapies.

[1:10:51] Dat zal ik u straks verder uitleggen.

[1:10:52] De tweede is dat de hulp van de overheid nodig is door bestendiging van instituten als VAST om

[1:10:58] kennis te borgen en de kansen te grijpen die nu liggen in de Europese wetgeving op het gebied van

[1:11:04] geneesmiddelen, die op dit moment in de herziening zit.

[1:11:07] En hoe hierin de unmet medical need wordt bediend op zowel persoonlijk als maatschappelijk niveau.

[1:11:14] Allereerst is geneesmiddelenontwikkeling een lang proces, zeker tien tot vijftien jaar,

[1:11:20] en een heel duur proces.

[1:11:22] Dat geld moet natuurlijk terugverdiend worden door de farmaceutische industrie.

[1:11:27] Dat betekent dat hele kleine groepen patiënten met zeldzame aandoeningen commercieel niet

[1:11:32] interessant zijn.

[1:11:34] Maar dit is wel een groot probleem.

[1:11:35] In het geval van oncologie gooi ik hier even wat cijfers op tafel.

[1:11:40] Op dit moment krijgt 1 op de 2 mensen in zijn leven te maken met kanker.

[1:11:46] En 1 op de 5 net gediagnosticeerde kankerpatiënten heeft een zeldzame vorm van kanker.

[1:11:51] Dus het is zeldzaam, maar eigenlijk is zeldzaam helemaal niet zo zeldzaam.

[1:11:56] En op het moment dat je een patiënt bent met een zeldzame vorm van kanker, sta je al met 6-0 achter.

[1:12:01] De diagnose is laat, er zijn geen behandelmogelijkheden beschikbaar.

[1:12:06] Deze onderzoeken en die beschikbaarheid zijn essentieel om die in internationale samenwerking

[1:12:11] te doen, want je hebt grotere groepen patiënten nodig om dat onderzoek goed uit te voeren.

[1:12:17] Bij KWF werken we op dit moment op funderniveau internationaal samen.

[1:12:23] Wij hebben bijvoorbeeld een themacall.

[1:12:25] Dat betekent dat wij om onderzoeken hebben gevraagd in de klinische fase van geneesmiddelenontwikkeling,

[1:12:30] specifiek voor zeldzame kankers, om te zorgen dat deze geneesmiddelen onmiddellijk

[1:12:37] duurzaam beschikbaar zijn voor deze patiënten.

[1:12:40] Een ander voorbeeld van geneesmiddelen beschikbaar krijgen voor zeldzame patiënten is de Drup-studie.

[1:12:46] Die wordt uitgevoerd en is ooit begonnen, onder andere bij het NKI, en is inmiddels ook internationaal.

[1:12:51] Dat is een perfecte samenwerking van academische geneesmiddelonderzoekers, maar ook farmaceutische

[1:12:58] industrie, het Zorginstituut en verschillende verzekeraars zijn hierbij aangesloten.

[1:13:03] Dit zorgt dat patiënten met zeldzame of vergevorderde kanker snel toegang hebben tot geneesmiddelen

[1:13:10] die voor hen beschikbaar zijn.

[1:13:13] Ik zei het al, ik zal u nog vertellen wat we bedoelen met bedside therapies.

[1:13:17] Dat is eigenlijk ook een heel groot gedeelte van wat mijn collega hiernaast heeft uitgelegd.

[1:13:21] Het gaat hier om ATMP's, cel- en gentherapie.

[1:13:26] Een voorbeeld waar wij als KWF heel trots op zijn, is een celtherapie ontwikkeld door het NKI zelf,

[1:13:33] waaruit de tumor van een uitgezaaide melanoom worden de immuuncellen gehaald.

[1:13:39] Die worden weer geactiveerd, opgekweekt tot tienduizenden en in een leger teruggeplaatst

[1:13:44] in de patiënt waar net die immuuncellen zijn uitgehaald, om de tumor en uitzaaiingen aan te vallen.

[1:13:51] Dit blijkt ontzettend goed te werken.

[1:13:53] Het NKI heeft dit zelf ontwikkeld, helemaal tot en met fase drie.

[1:13:56] Het is vergoed in het Nederlandse basispakket.

[1:13:59] Samen met het NKI zetten we ons nu in om registratie bij de EMA en het ZBG voor elkaar te krijgen

[1:14:07] om dit duurzaam voorgoed te krijgen.

[1:14:10] Dit soort bedside therapies worden met het patiëntmateriaal zelf gemaakt.

[1:14:14] Het is dus heel belangrijk dat het dicht bij de patiënt wordt gebruikt.

[1:14:17] Dit is daarom ook een prachtige kans voor academische geneesmiddelenontwikkeling.

[1:14:24] Om te zorgen dat voor zowel de zeldzame gewone geneesmiddelontwikkeling als dit soort bedstijd

[1:14:31] therapies duurzaam toegang krijgen, is het belangrijk dat er ook registratie wordt aangevraagd.

[1:14:37] Dat heeft mijn collega van het CBG net ook al mooi aangegeven.

[1:14:43] De op dit moment herziene Europese wetgeving geeft daar heel veel kansen voor.

[1:14:50] Er zitten suggesties in voor extra registratiesupport via de Prime-status.

[1:14:58] Er is protocol assistance ook voor non-profit, dus daar zitten mooie kansen voor academische

[1:15:02] geneesmiddelontwikkeling in.

[1:15:05] Er zijn ook kansen voor ATMP's in de Europese farmaceutische wetgeving.

[1:15:11] Wij nodigen u dus van harte aan om optimaal gebruik te maken van deze herziening van de

[1:15:18] Europese wetgeving om in Nederland dit soort toegang te bestendigen.

[1:15:23] Als laatste in diezelfde Europese wetgeving is het de hete hangijzer, de unmet medical need.

[1:15:28] Dat is een prachtige term die heel erg tot de verbeelding spreekt.

[1:15:31] Als waar de noodzaak is, moeten we ingrijpen, maar er is geen enkele term in de medische wetenschap

[1:15:36] zo makkelijk een spin aan te geven als een unmet medical need.

[1:15:39] Ik denk dat ik hier heb geprobeerd te schetsen dat de unmet medical need zit aan hoeveel

[1:15:45] Behandelmogelijkheden zijn er beschikbaar, zoals in het geval van de zeldzame kankerpatiënt bijna niks.

[1:15:51] Hoe ernstig is de aandoening, is het levensbedreigend en hoe groot is de ziektelast?

[1:15:57] Ook bij de zeldzame kankerpatiënt is die enorm.

[1:16:01] Deze twee samen geven de individuele ziektelast weer wat de patiënt voelt op het moment dat

[1:16:08] hij met zijn ziekte geconfronteerd wordt.

[1:16:10] Voor de maatschappelijke ziektelast komt dat nog bij.

[1:16:13] Hoe vaak komt het voor?

[1:16:14] De combinatie van die drie geeft de Unamed Medical niet weer.

[1:16:18] Er zit in geneesmiddelenontwikkeling een prachtige sweetspot als het gaat om bedside-therapies of

[1:16:23] zeldzame aandoeningen, waar we de handen in één moeten slaan om de geneesmiddelen bij

[1:16:27] de juiste patiënt te krijgen.

[1:16:31] KWF springt op dit moment in het gat van die zeldzame aandoeningen en bedside-therapies om

[1:16:37] te investeren in duurzame toegang voor patiënten.

[1:16:40] We hopen daarin op uw hulp en steun, onder andere door het gebruikmaken van de kansen van de IPL en

[1:16:45] ...en het bestendigen van instituten als FAST, die alle partijen op het gebied van genezing...

[1:16:49] ...en ontwikkeling in Nederland aan elkaar verbindt.

[1:16:52] Dank u wel voor de mogelijkheid te spreken.

[1:16:54] Dank u wel. Dan gaan we naar de Kamer.

[1:16:56] Dan geef ik als eerste het woord aan de heer Klaassen namens de PVV.

[1:17:01] Ben ik toch een boffert?

[1:17:03] Ik heb twee vragen, voorzitter.

[1:17:06] Eén vraag gaat...

[1:17:08] ...want ik refereerde net naar die statines, bijvoorbeeld.

[1:17:13] De vragen zijn daar tekorten van.

[1:17:15] Twee miljoen mensen gebruiken die.

[1:17:17] Als er geen tekorten zijn, hoe komt het dan als zoveel mensen ze gebruiken

[1:17:21] dat er geen tekorten van zijn en wat kunnen we daarvan leren?

[1:17:25] Dat is de eerste vraag. Mag ik misschien de tweede meteen doen?

[1:17:28] En de tweede vraag is eigenlijk voor mevrouw Heuvels,

[1:17:31] want ik denk dat het heel belangrijk is

[1:17:35] dat bij dat soort dingen clinical trials plaatsvinden.

[1:17:39] Dan krijgen wij het signaal dat in Nederland is het verplicht

[1:17:43] dat die gegevens van die trials moeten ingevoerd worden

[1:17:47] en die moeten worden gecontroleerd.

[1:17:49] In Nederland moet dat fysiek, in het buitenland niet.

[1:17:53] Dat betekent volgens mij, en ik vraag eigenlijk aan mevrouw Heuvels

[1:17:57] of ze dat herkent,

[1:17:58] dat een heel boel van die clinical trials verplaatsen naar het buitenland.

[1:18:03] En wij daar dus de negatieve gevolgen van hebben.

[1:18:05] Eén, dat patiënten niet in Nederland mee kunnen doen aan die trials.

[1:18:09] Aan de andere kant ook dat er minder geld is

[1:18:13] om ook ander onderzoek binnen universiteiten te doen

[1:18:16] na bijvoorbeeld oncologische aandoeningen en behandelingen.

[1:18:19] Mijn vraag is, klopt dat?

[1:18:21] Voor de eerste vraag. De eerste vraag had je gedacht aan...

[1:18:26] Ja.

[1:18:27] Wie voelt zich roepen? Mevrouw Kranen van Opstap.

[1:18:30] Ja, zal ik beginnen?

[1:18:31] U vraagt of er tekorten zijn aan statines en zonee waarom niet

[1:18:35] en zonee wat we daarvan kunnen leren.

[1:18:39] Ik heb niet paraat of er op dit moment statines in tekort zijn.

[1:18:43] Ik weet alleen dat er geen tekortenbesluiten voor zijn.

[1:18:47] Waarom zijn er geen tekorten?

[1:18:49] Ik heb net geschetst dat de oorzaken op vele vlakken kunnen liggen van de tekorten

[1:18:52] en daarmee ook waarom er dus geen tekorten zijn.

[1:18:55] Als wij van de 30.000 geregistreerde geneesmiddelen in Nederland

[1:18:59] zijn er heel veel niet in tekort op dit moment, gelukkig maar.

[1:19:03] En dat kan bijvoorbeeld zijn omdat er meerdere aanbieders zijn,

[1:19:07] omdat het een hele veilige aanvoerstroom is,

[1:19:09] omdat dit bijvoorbeeld een middel is wat in China en India continu gemaakt wordt,

[1:19:13] continu op de lijn zit.

[1:19:17] Er zijn meerdere oorzaken waarom er geen tekort zou hoeven zijn.

[1:19:21] En dat geldt voor meerdere geneesmiddelen.

[1:19:24] Wat kunnen we daarvan leren?

[1:19:26] Wat we daarvan zien in die keten, is dat die dus stabiel is.

[1:19:31] Wat we vooral proberen te leren, is van de tekorten die wel ontstaan,

[1:19:34] waarom het daar gebeurt.

[1:19:36] Dus waarom ontstaan er daar wel productieproblemen?

[1:19:40] Waar zitten de risico's?

[1:19:41] En de risico's, zoals mijn collega van het CBG net ook al schetste,

[1:19:45] zien we vooral bij de geneesmiddelen waar nog maar een enkele aanbieder van is.

[1:19:49] Waar nog maar een enkele dosering van op de Nederlandse markt is

[1:19:52] of een enkele farmaceutische toedieningsvorm.

[1:19:55] Dat is bij de statines gelukkig niet het geval.

[1:19:59] Dat is bij heel veel of een toenemend aantal geneesmiddelen momenteel wel het geval.

[1:20:04] en daar moeten we iets aan doen.

[1:20:06] En we moeten ons in de handen knijpen met die tekorten die er niet zijn.

[1:20:12] Mevrouw Heuvels.

[1:20:15] Dank voor de vraag.

[1:20:17] Ik moet eerlijk bekennen dat ik de details over hoe die controle werkt niet precies ken,

[1:20:24] maar ik deel wel uw tussen de regels doorlezende zorg over

[1:20:29] dat wij minder onderzoek deze kant op krijgen.

[1:20:33] Ik zie zelf daar ook andere oorzaken in,

[1:20:36] ...namelijk dat ook door beschikbaarheid van geneesmiddelen...

[1:20:39] ...hier en daar onze standard of care anders is dan in onze omliggende landen...

[1:20:44] ...waardoor het minder interessant wordt om bepaalde internationale trials hier uit te voeren.

[1:20:49] En daarom vind ik het ook heel belangrijk dat we nogmaals goed de kansen grijpen...

[1:20:53] ...van de Europese Farmazijnse legislation, goed internationaal contact blijven houden...

[1:20:58] ...in bijvoorbeeld netwerken die ontstaan rondom zo'n drup-studie...

[1:21:03] om te zorgen dat wij echt wel, specifiek voor de onkologen kan ik spreken,

[1:21:09] dat wij altijd aan de top hebben gestaan van de onderzoekers in Europa of zelfs wereldwijd.

[1:21:15] Om dat te blijven staan is het essentieel dat we goed internationaal contact houden

[1:21:19] en zorgen dat die stand of care optimaal blijft in vergelijking tot de landen om ons heen.

[1:21:29] Voorzitter, ik zou kort uw toestemming mogen en wellicht die van mijn collega's.

[1:21:34] Ik moet er zo heel even tussenuit, en ik heb één vraag.

[1:21:36] Dus als het geen probleem zou zijn, zou ik...

[1:21:38] Dan gaan we naar meneer Bezoek.

[1:21:39] ...een korte vraag mochten.

[1:21:40] Dank u wel, Leforst.

[1:21:40] Ja, ik moet een kwartiertje weg, daarna kom ik weer terug.

[1:21:43] Maar ik heb eigenlijk meerdere vragen, maar ik hou het dan maar bij één.

[1:21:46] En dat gaat over die tekortbesluiten.

[1:21:49] Er wordt ook weleens gezegd, of eigenlijk lijkt het wel eens voor ons...

[1:21:52] dat die tekortbesluiten eigenlijk te laat worden afgekondigd.

[1:21:55] En mijn vraag is, wordt dat beeld herkend?

[1:21:58] En zo ja, als dat zo zou zijn, waar zit het hem in?

[1:22:01] zit hem dan in dat de informatie niet op tijd voorhanden is om zo'n tekortbesluit af te kunnen kondigen?

[1:22:08] Of zou het ook zo kunnen zijn dat je gewoon langer van tevoren al een tekortbesluit zou moeten afkondigen?

[1:22:17] Dit is denk ik een heel belangrijk onderwerp. Dank voor deze vraag.

[1:22:22] Wij herkennen dit deels, want soms komen tekorten pas tot ons op het moment dat er al een tekort gaande is.

[1:22:30] En dan zijn wij sowieso te laat, want met het afgeven van een tekortenbesluit...

[1:22:35] dat kunnen wij binnen 24 uur, dus daar zit niet per se het tijdsverlies in.

[1:22:41] Echter gaat het importeren ook tijd kosten.

[1:22:45] Het distribueren in Nederland kost tijd, dus je hebt het niet de volgende dag.

[1:22:51] Wat wij idealiter zouden zien...

[1:22:53] is dat de tekorten inderdaad lang van tevoren worden aangekondigd...

[1:22:57] zodat wij bijvoorbeeld binnen het OTG of binnen de bestaande structuren van CBG en IGJ

[1:23:02] uitgebreid onderzoek kunnen doen naar alternatieven,

[1:23:05] naar alternatieven in andere landen als dat nodig is, enzovoorts enzoverder.

[1:23:09] Alleen dat is niet de werkelijkheid.

[1:23:12] Hiervoor is ook al geschetst in de vorige sessie

[1:23:15] dat bij het tekort aan middel A kan heel snel een tekort aan middel B ontstaan.

[1:23:20] Dit nemen wij natuurlijk mee in ons onderzoek met het CBG

[1:23:22] op het moment dat dat tekort aan middel A ontstaat.

[1:23:25] Alleen, als dat al te laat is, dan zijn we bij middel B vaak ook te laat.

[1:23:30] Dus daarom ook onze oproep, wat we ook in de position papers schrijven...

[1:23:33] ...dat het melden van de juiste leveringsonderbrekingen...

[1:23:37] ...dat dat verder bestendigd wordt.

[1:23:40] En daar wordt nu ook heel erg hard aan gewerkt.

[1:23:42] Ook de collega's hier op het ministerie zijn daar heel hard mee bezig.

[1:23:46] Want we moeten weten wat er aankomt om tijdig te kunnen ingrijpen.

[1:23:53] Dank u wel.

[1:23:54] Was dat voldoende, meneer Bussel?

[1:23:58] Ja, maar ik ben nog wel benieuwd van... Ik denk... Ik kan dit volgen.

[1:24:03] Ik zoek nog alleen eventjes naar... Om het nog iets concreter te maken van...

[1:24:08] Wat voor termijnen dan? Kunnen we daar iets over zeggen?

[1:24:12] En dat is één en twee.

[1:24:15] Zouden dan... Wat zouden we ervoor kunnen doen?

[1:24:17] Of wat moeten we ervoor doen dat dat melden dan beter gebeurt dan dat nu het geval is?

[1:24:21] Want op zichzelf is de structuur om te kunnen melden er nu ook al.

[1:24:29] Ook daar is een aantal antwoorden op te geven, want het gaat om het doen van de juiste meldingen en tijdig.

[1:24:37] Dus het liefst zo vroeg mogelijk.

[1:24:39] Als we nu al weten dat over een half jaar een geneesmiddel in tekort raakt, dan weten we dat liever vandaag dan morgen.

[1:24:45] Ook de juiste meldingen, dus niet meer de zekerheidsmeldingen die niet tot een tekort leiden.

[1:24:52] Er zijn firma's die hun hele portfolio melden.

[1:24:54] Daardoor zien wij door de bomen het bos niet meer.

[1:24:57] U vroeg ook of we eerder een tekortenbesluit konden afgeven.

[1:25:01] Een tekortenbesluit werkt marktverstorend.

[1:25:04] Dus dat wordt feitelijk alleen afgegeven als er ook een tekort is...

[1:25:08] of als er een dusdanig klein marktaandeel over is...

[1:25:11] dat er gewoon niet voldoende beschikbaarheid is in Nederland.

[1:25:14] We hebben in coronatijd van tevoren tekortenbesluiten afgegeven...

[1:25:19] om te zorgen dat de nog schaarse voorraden alvast ingekocht konden worden.

[1:25:22] Dat was een uitzonderingssituatie op de wet en we willen bij voorkeur niet werken met

[1:25:30] uitzonderingssituaties, omdat we niet marktverstorend willen zijn.

[1:25:34] Het te snel en te vaak uitgeven van tekortenbesluiten kan namelijk ook leiden tot een perverse financiële

[1:25:39] prikkel, waarbij tekorten een verdienmodeel worden.

[1:25:45] Dank u wel.

[1:25:46] Dan gaan we terug naar mevrouw Jansen, AMS-NRC.

[1:25:51] Dank u wel, voorzitter.

[1:25:52] Ik heb ook een vraag aan mevrouw Kranen van Opstel.

[1:25:57] Ik zou het heel graag willen hebben over de voorraadverplichting.

[1:26:02] Als het goed is, heeft de inspectie daar zicht op.

[1:26:05] Kunt u een beetje een inkijkje geven in hoe dat toezicht eruit ziet en of u voldoende

[1:26:15] mogelijkheden of personeel heeft om het toezicht goed uit te voeren?

[1:26:20] en ook met het verzoeken van het vorige blokje, zeg maar, om meer transparantie.

[1:26:25] Zitten daar ook nog mogelijkheden om iets meer transparantie te geven

[1:26:29] in die verplichte voorraden?

[1:26:31] Mevrouw Karijn op de opstand.

[1:26:33] Ja, dank u wel.

[1:26:35] Wij houden risicogestuurd toezicht.

[1:26:38] Dat betekent dat we niet bij alle firma's langsgaan,

[1:26:41] maar bij een goede afspiegeling van grote firma's, kleine firma's,

[1:26:46] specialiteiten, generic enzovoorts.

[1:26:49] Wij zien, en dat zagen we vorig jaar ook al in het overgangsjaar, dat met name de twee

[1:26:53] weken voorraad bij de groothandelaren dat al een soort standaard in hun business wordt

[1:26:59] opgenomen, omdat zij ook willen blijven leveren aan hun afnemers.

[1:27:04] Als zij niet leveren, leveren zij ook geen service.

[1:27:07] Dus die twee weken is al standaard.

[1:27:09] Bij de handelsvergunninghouders is het vier weken geworden en die wordt ook gehaald.

[1:27:16] Dus wij zien eigenlijk in die voorraadverplichting geen ommissies.

[1:27:23] Waarbij wel gezegd moet worden dat veel van de tekorten die nu spelen,

[1:27:26] veel langer spelen dan die zes weken voorraad die je in de markt creëert.

[1:27:31] Die zijn wel heel erg geschikt om de tijdelijke onderbrekingen,

[1:27:34] bijvoorbeeld een transport wat uitvalt, of een transport wat...

[1:27:38] Noem het Suezkanaal, waar moet worden omgevaren.

[1:27:41] Dan kun je dat met zo'n veiligheidsvoorraad opvangen.

[1:27:44] Tekorten met andere oorzaken duren langer en die kun je met een veiligheidsvoorraad van zes weken niet opvangen.

[1:27:51] Uw tweede vraag ging over de transparantie.

[1:27:56] Misschien dat mijn collega van het CBG daar zo meteen op wil aanvullen, maar er is inderdaad een roep om transparantie.

[1:28:02] Die roep is er al enige tijd, waarbij de reacties ook wisselend zijn.

[1:28:08] Men is ook bang voor hamstergedrag op het moment dat er tekorten worden gepubliceerd.

[1:28:15] In de ons omringende landen is gebleken dat dat toch wel mee blijkt te vallen.

[1:28:19] Dus dat risico lijkt veel kleiner dan we aanvankelijk bang voor waren.

[1:28:25] Mag ik het woord overgeven?

[1:28:28] Ja. In de brief die onlangs naar de Kamer is gestuurd, is ook al het beleidsvoornemen aangegeven

[1:28:33] om in het vierde kwartaal toch te streven, maar zo'n publicatie.

[1:28:38] Het is inderdaad wat mevrouw Kraan aangeeft, een angst op een bankrun.

[1:28:45] Dat blijkt in de praktijk in andere landen wel mee te vallen.

[1:28:50] Het is wel een afweging die we met elkaar moeten maken.

[1:28:53] Die lijkt nu gemaakt te zijn door het ministerie.

[1:28:59] Dank u wel.

[1:29:04] Dank u wel, voorzitter.

[1:29:06] Ook dank voor de bijdrage.

[1:29:09] Ik heb eerst, als de voorzitter straks nog een tweede rondje toestaat,

[1:29:13] kijk ik... Ja, heel fijn, want dan heb ik straks namelijk nog een vraag voor de heer Spee.

[1:29:17] U mag ze ook allebei stellen.

[1:29:19] Nou, nu geeft u mij heel veel ruimte.

[1:29:22] Ik hoorde mevrouw Loeken mij in haar bijdrage het woord Europa noemen.

[1:29:27] Nou, dan springt mijn hart altijd een slagje harder.

[1:29:31] We zijn samen ook rapporteurs geweest en ook naar Brussel geweest...

[1:29:34] rondom de hele Europese farmaceutische strategie...

[1:29:37] en alle ontwikkelingen die daar gaande zijn.

[1:29:40] Nou komen daar natuurlijk ook verkiezingen,

[1:29:42] dus daar zal de samenstelling wellicht er ook anders uitzien,

[1:29:44] waardoor sommige dingen sneller gaan of misschien wat minder snel.

[1:29:48] Ik heb twee vragen.

[1:29:51] U gaf aan heel erg actief te zijn vanuit het CBG,

[1:29:53] ook in dat hele Europese samenwerkingsverband.

[1:29:56] Laat ik het maar even zo platslaan.

[1:29:58] Als u nou één ding zou kunnen noemen waarvan u zegt,

[1:30:01] dat zou ons nou helpen juist in die samenwerking,

[1:30:04] dan ben ik daar heel nieuwsgierig naar.

[1:30:06] En de tweede is, we hebben het heel vaak over deze medicijntekorten

[1:30:11] en de verbeteringen die we daarin kunnen aanbrengen.

[1:30:13] Hoe actief zijn patiënten betrokken als het gaat om de samenwerking

[1:30:18] die we in Europa hebben, de overleggen die er gaande zijn?

[1:30:21] Hoe is de stem van de patiënt daarin georganiseerd?

[1:30:25] Mevrouw Loekemeyer.

[1:30:26] Dank u wel voor deze ruime vraag, want ik kan heel ruim beantwoorden.

[1:30:32] Als CBG zijn wij heel uitdrukkelijk verbonden met onze Europese collega's...

[1:30:39] van andere Europese landen, andere agencies.

[1:30:42] En dat doen we op allerlei soorten van fronten.

[1:30:44] Ik ben wel heel trots om te mogen zeggen dat we als CBG daar wel in een koplopersgroep zitten.

[1:30:50] Dat zijn groepen van de Heads of Medicines Agency, de andere Paula's van de andere landen.

[1:30:57] En wij spreken elkaar zeer regelmatig, maar er is ook een EMA-management group,

[1:31:02] waarin bijvoorbeeld patiëntenverenigingen ook vertegenwoordigd zijn.

[1:31:07] Er zijn ook maatschappelijke groepen vertegenwoordigd in

[1:31:09] om ook de EMA te sturen, het EMA, het European Medicine Agency.

[1:31:15] Maar het gaat over deze tekorten, want als ik me daar nu even op richt,

[1:31:20] daar zijn specifiek allerlei soorten van coördinatiegroepen voor,

[1:31:24] waar ook weer medewerkers van ons in deelnemen.

[1:31:27] En er is ook uiteindelijk ook nog een Europese manier om,

[1:31:31] wanneer er in één land een heel groot tekort is,

[1:31:33] om een soort van noodknop in te drukken,

[1:31:36] zodat bij andere landen bijstand wordt gevraagd om medicijnen naar één land te nemen.

[1:31:42] Je ziet wel dat daar natuurlijk politieke voorbehoud is.

[1:31:45] Dat snap ik ook.

[1:31:46] Wat we ook zien in het Europese gebied,

[1:31:48] is dat wij niet het enige land zijn die hiermee tobbe.

[1:31:51] Heel veel landen tobben ermee.

[1:31:52] en dat heeft ook weer rare effecten.

[1:31:54] Want bijvoorbeeld Duitsland is bezig met enorme voorraden op te bouwen.

[1:31:58] Ja, en wat gebeurt er dan? Dat is er in andere landen dus weer minder.

[1:32:02] En dat is dus die solidariteit binnen Europa,

[1:32:05] is denk ik wel van groot belang om die te handhaven,

[1:32:08] zodat niet... Ja, iedereen doet zijn kast vol,

[1:32:11] maar dat betekent dat er voor andere landen weer minder te vinden is.

[1:32:15] Het is in ieder geval een belangrijk onderwerp

[1:32:18] wat iedere keer weer op de agenda staat,

[1:32:19] ...waar we met elkaar ook allerlei maatregelen overnemen...

[1:32:22] ...op het operationeel, tactisch, maar ook op het strategische niveau.

[1:32:26] En ook in de nieuwe regelgeving, zoals u zei, gaf net al aan...

[1:32:29] ...die is vorig jaar verschenen, een enorm pak.

[1:32:33] Het is echt bijna niet doorheen te komen, maar het heeft enorme gevolgen.

[1:32:39] Ook daarin is expliciet nu aandacht gekomen voor die tekorten...

[1:32:42] ...want we toppen er allemaal mee dat de AP's, de grondstoffen...

[1:32:47] ...op grote afstanden worden gemaakt.

[1:32:49] en dat je daar als Europa soms toch weinig in te beïnvloeden hebt,

[1:32:55] hooghoudt dat meer die productie ook weer meer naar Europa toe te halen.

[1:32:58] En om dan, denk ik, Europa te halen, dat lijkt me heel verstandig.

[1:33:03] Dank u wel.

[1:33:05] Mevrouw Paulus, heb ik daarmee uw vraag beantwoord?

[1:33:09] Deels, maar het lokt ook weer een andere vraag uit.

[1:33:12] En ik had ook nog een vraag gesteld over de betrokkenheid van patiënten,

[1:33:14] maar wellicht wil iemand anders daar nog op reageren.

[1:33:17] Maar ik hoor u het punt zeggen, Europese solidariteit.

[1:33:21] Dat is natuurlijk moeilijk af te dwingen, maar u geeft ook het punt rondom het tekort aan grondstoffen

[1:33:27] en productie.

[1:33:28] Dat zijn wel twee verschillende dingen.

[1:33:29] Ik denk dat we rondom de afhankelijkheid van grondstoffen dat niet één, twee, drie weten

[1:33:34] te veranderen.

[1:33:35] Daarmee heb je misschien minder invloed op de productie op het Europese continent.

[1:33:39] Of kijkt u daar anders naar?

[1:33:45] Als registratieautoriteit heb ik daar weinig over te zeggen.

[1:33:48] Ik kan hooguit vertellen wat daar op dit moment gebeurt.

[1:33:52] Je ziet wel dat er in samenwerking met de economische zaken en andere beleidsterreinen

[1:33:57] wordt getracht om daar stimulerend op te treden, zodat er weer meer naar Europa toe komt.

[1:34:03] Maar dat bevindt zich wel buiten mijn beleidsterreinen.

[1:34:08] Iemand anders nog op dit punt?

[1:34:10] Nee.

[1:34:11] Mevrouw Thielen.

[1:34:13] Dan ga ik daar wel een beetje op door.

[1:34:19] Want mevrouw Loekermeijer zei ook, ongeveer 99 procent van de bedrijven die zich terugtrekt

[1:34:24] met bepaalde geneesmiddelen uit de markt, dat gaat om bedrijfseconomische redenen.

[1:34:29] En dan ben ik benieuwd of dat typisch Nederlands is of ook iets breder Europees, wat u daarin

[1:34:35] ziet.

[1:34:37] En als er dus te weinig aanbieders zijn, dan gebeurt er allemaal wat er is, dus u zegt

[1:34:45] al meer productie naar Europa halen, maar het gaat heel veel over generieke medicijnen.

[1:34:50] Dus er is dan overal kennis en capaciteit, maar dat wordt dan toch niet ingezet.

[1:34:56] Wat ziet u dan dat ook andere landen doen om daar toch een rijkere aanbod van leveranciers in te krijgen?

[1:35:04] Heeft u daar zicht op, is eigenlijk uw eerste vraag.

[1:35:10] Waarom trekken bedrijven inderdaad om bedrijfseconomische redenen?

[1:35:14] En ik heb inzicht in wat er in Nederland daarvoor...

[1:35:17] ...waarom dat gebeurt.

[1:35:19] Ik heb geen feiten, en als cbg stoel ik me eigenlijk altijd op feiten...

[1:35:24] ...dat kunt u niet anders dan mij verwachten, dat het in andere landen is...

[1:35:28] ...maar ik kan me voorstellen dat dat niet heel erg afwijkt.

[1:35:30] Bij ons is het echt om redenen van...

[1:35:33] ...van financiële redenen.

[1:35:35] Als een bedrijf...

[1:35:37] Als een registratiehouder niet in de tender zit...

[1:35:40] ...en zijn middel niet meer kan verkopen...

[1:35:43] Waarom zou hij dan nog jarenlang registratievergoeding betalen?

[1:35:47] Want dat kost ook gewoon geld.

[1:35:50] Dat zie je natuurlijk gewoon gebeuren.

[1:35:52] Dan zien we dan dat de registraties worden ingetrokken.

[1:35:56] Uw tweede vraag, dat moet ik maar even weer scherp hebben.

[1:36:00] Over uw wellicht, maar u zegt al...

[1:36:02] En dat is logisch, ik hou me vooral bezig met de Nederlandse situatie.

[1:36:06] Maar wat u ziet dat andere wellicht doen om wel te zorgen dat het aanbod aan leveranciers

[1:36:11] ...op pijl blijft, noem ik maar eventjes.

[1:36:14] Maar ik zie ook mevrouw Kraan knikken.

[1:36:17] Mevrouw Kraan, afgelopen stappen.

[1:36:20] Ik denk niet dat ik het volledige antwoord heb.

[1:36:24] Ik denk wel dat een deel wat mee zou kunnen spelen...

[1:36:28] ...is dat de kwaliteitseisen in de derde landen...

[1:36:31] ...voor hun eigen producten vaak lager liggen...

[1:36:35] ...dan die we in Europa honteren.

[1:36:36] En nu houden we met de Europese lidstaten toezicht in die landen.

[1:36:43] Onze inspecteurs gaan 35 keer per jaar naar China en India.

[1:36:47] Maar als zij daar kwaliteitsproblemen tegenkomen...

[1:36:50] ...en dat zijn soms zaken als verf die van de muur afbladdert in de productielijn...

[1:36:55] ...dan kunnen zij niet anders dan zo'n lijn stilleggen of een certificaat intrekken.

[1:37:01] En je wil natuurlijk daar vaak genoeg bij zijn om die kwaliteit hoog te kunnen houden.

[1:37:06] Ik durf niet te stellen dat met productie in Europa dat probleem geheel verholpen is.

[1:37:10] Alleen, het is wel dichterbij en je hebt dezelfde eisen als die alle lidstaten aanhouden.

[1:37:15] Dus ik zie daar wel een positieve lijn in, maar die kan ik niet stoelen op feiten.

[1:37:24] Ik wil er nog één ding aan toevoegen.

[1:37:26] Het is denk ik niet voor niks dat we de productie in laaglone landen ooit hebben uitgezet.

[1:37:32] Dat zou ook iets met geld te maken hebben, denk ik.

[1:37:40] Leeft nog een vraag?

[1:37:43] Ook een vraag aan mevrouw Heuvels.

[1:37:46] U bent lead geneesmiddeler bij KWF.

[1:37:49] We hebben het altijd heel erg over innovatieve medicijnen.

[1:37:55] Er valt ook nog wel veel meer over te zeggen.

[1:37:57] Dat doen we ook volgende week.

[1:37:58] Maar heel veel patiënten met kanker hebben natuurlijk ook behoefte aan gewoon al die hele gewone pijnstillers.

[1:38:07] Bloed, cholesterol, ik weet het allemaal niet.

[1:38:09] Wat ziet u, zeg maar, vanuit uw gezichtspunt daarop gebeuren en wat zou uw advies daarbij zijn?

[1:38:18] Mevrouw Heuvels.

[1:38:20] Dank voor deze vraag.

[1:38:25] Er zijn, als het gaat om het tekorten bij de oncologie, twee aspecten.

[1:38:29] Het gaat echt om de oncolitica.

[1:38:33] Daar is heel vaak nog wel een alternatief mogelijk.

[1:38:37] En omdat het intramuraal wordt gegeven, zien we daar niet de problemen rondom therapietrouwen

[1:38:45] die in de eerste ronde werd geschetst.

[1:38:48] Het zit natuurlijk wel heel erg in de ondersteunende genezemiddelen rondom pijnstillingen en dat

[1:38:53] soort dingen.

[1:38:56] En daar heb ik vanuit KW ook niet echt een goed advies over, over hoe we daarop in moeten

[1:39:05] spelen of wat daar de oplossingen voor zijn, anders dan de oplossingen die al eerder geschetst zijn.

[1:39:18] U wilt nog een vraag stellen mevrouw Paulusma? Ja tuurlijk. Ja dank voorzitter, want ik had nog

[1:39:24] een vraag aan de heer Spee. Ik juich enorm toe dat er veel meer onderzoek gedaan wordt naar

[1:39:30] andere innovatieve toepassingen, wellicht ook wel zodat mensen minder afhankelijk worden van

[1:39:37] En in een hele korte bijzin zei u, er zou veel meer gedaan moeten worden richting ATMP's,

[1:39:45] maar dan ook richting Europa.

[1:39:46] En toen kwam er een punt.

[1:39:48] En toen dacht ik, misschien kunt u daar nog net even iets meer over toelichten.

[1:39:52] En zit Nederland trouwens in de weg?

[1:39:54] Dus had ik toch nog twee vragen, sorry.

[1:39:56] Dat geeft niks.

[1:39:58] Voor de productie van de ATMP's is denk ik ook heel veel samenwerking nodig.

[1:40:03] Dus zoals ik eigenlijk al aangaf, veel ATMP's zijn ontwikkeld vanuit

[1:40:08] de non-profit-organisatie Academische Instellingen.

[1:40:11] Maar die lopen ook tegen bepaalde barrières aan, waar je het hebt over

[1:40:14] het opschalen bijvoorbeeld naar echt klinische toepassing.

[1:40:17] De dure clinical trials, die al werden genoemd.

[1:40:21] Waar we vaak tegenaan lopen als we met innovaties naar bijvoorbeeld de EMA gaan,

[1:40:27] dan heb je natuurlijk van die lage instap dat je naar de innovatietaskforce kan,

[1:40:31] waar je heel veel informatie kan krijgen.

[1:40:34] Maar het is niet altijd even duidelijk met de innovatieve therapieën

[1:40:37] waar ze nou precies klassificeren.

[1:40:40] Dus dat is al iets waar we binnen Europa wel iets aan kunnen doen.

[1:40:44] Dan is er natuurlijk ook heel veel individuele lidstaten

[1:40:48] die ook wel eigen ideeën hebben over ATMP's.

[1:40:52] En dat zal meer geharmoniseerd moeten worden

[1:40:54] en een geluid moeten worden binnen Europa.

[1:40:57] Mevrouw Heuvels, wilt u daar iets aan toevoegen?

[1:41:03] Ja, heel graag. Dank u wel.

[1:41:05] Ik wilde ook graag reageren op de vraag, zit Nederland in de weg?

[1:41:10] Ik denk dat Nederland juist hier prachtige kansen heeft, omdat de contacten tussen de onderlinge labs bijvoorbeeld heel goed zijn.

[1:41:20] Die zijn echt actief georganiseerd, waardoor er weinig competitiegedrag is.

[1:41:26] waardoor dingen die geleerd worden in zo'n lab over snelle productie,

[1:41:29] snelle opschaling, snel met elkaar gedeeld worden.

[1:41:33] Ook zijn de contacten met bijvoorbeeld het CBG heel goed.

[1:41:39] Dus ik zou eigenlijk hier willen zeggen

[1:41:42] dat dit hier in Nederland prachtige kansen liggen in de ontwikkeling hiervan

[1:41:47] en het ook snel beschikbaar maken voor de patiënten.

[1:41:51] Maar dat ook hier weer de European Pharmaceutical Legislation

[1:41:54] Laat hier ook allerlei mogelijkheden zien voor internationale samenwerking.

[1:41:59] In Spanje zijn bijvoorbeeld ook dergelijke ontwikkelingen veelgaande.

[1:42:03] Dus hier ligt echt een mooie kans voor samenwerking in contacten die er ook al liggen.

[1:42:10] Een collega van de inspectie gaf aan dat ze ook voor ongeregistreerde medicijnen mee kijken.

[1:42:15] Dat is natuurlijk voor heel veel ATMP's aan de hand, waar bijvoorbeeld hospital exemption soms een

[1:42:19] kans biedt, maar soms ook lastig is.

[1:42:22] We kijken met heel veel gezonde wedstrijdspanning uit naar de registratie van de celtherapie uit het NKI.

[1:42:33] Ik ben heel benieuwd hoe dat proces gaat lopen, vooral omdat we daar echt prachtige resultaten zien.

[1:42:40] Ik ben benieuwd wat daar de rol zou zijn.

[1:42:41] Maar hier zie ik juist dat Nederland een vooruitstrevende rol heeft in vergelijking met Europa.

[1:42:48] Om daar nog even aan toe te voegen, want ik sluit me daar volledig bij aan.

[1:42:52] Een heel mooi voorbeeld vind ik daar ook het groeifonds RegMedXB, wat mooi verspreid is onder

[1:42:59] Nederland, waar echt bij de academische universitaire instellingen, samen met de

[1:43:05] ziekenhuizen, dus gewerkt wordt aan die innovatieve therapieën.

[1:43:09] Ik denk dat dat een heel mooi voorbeeld is van hoe dat eigenlijk goed georganiseerd is in Nederland.

[1:43:20] Ik wil daar nog één klein dingetje aan toevoegen, als u alles goed vindt.

[1:43:23] Want inderdaad, zoals mevrouw Naas mij al zei, zijn wij als CBG daar nou bij betrokken.

[1:43:28] Wat we wel vaak zien, is dat het nodig is dat ontwikkelende partijen hun dossiers goed op

[1:43:35] orde krijgen.

[1:43:36] Dat is ook de reden dat wij als CBG, maar ook vanuit het EMA, wetenschappelijk advies geven, zodat

[1:43:43] wanneer nou daadwerkelijk zo'n middel geregistreerd moet worden,

[1:43:46] dat ook de juiste onderzoeken en onderzoeksresultaten liggen

[1:43:49] om hem tot een succesvolle registratie te leiden.

[1:43:52] Dus op die manier proberen we dat te bevorderen.

[1:43:55] Dank u wel.

[1:43:57] Vrouw Paulusma.

[1:43:59] Ja, we kunnen, denk ik, uren over dit onderwerp praten.

[1:44:02] Dat gaat niet lukken, helaas.

[1:44:04] Maar ik heb goed genoteerd dat het Groeifonds dus een heel belangrijk middel is

[1:44:07] om te komen tot ontwikkeling in Nederland.

[1:44:10] En ik hoorde bijna alle sprekers zeggen in Europa gebeurt,

[1:44:14] al een heleboel. En dan, en dat was ook een beetje mijn vraag, zit Nederland in de weg?

[1:44:18] Ik had hem net even iets concreter moeten maken. Moeten wij politiek gezien nog wat doen om de

[1:44:23] kansen in Europa beter te benutten? Of ligt dat bij het veld en gaan we daar straks voor applaudisseren?

[1:44:30] Even heel plat geslagen.

[1:44:32] Meneer Speel of mevrouw Heuvels? Wie voelt zich? Mevrouw Heuvels.

[1:44:37] Nou, ik denk dat het hier wel heel belangrijk is om niet alleen op onze lauren te gaan rusten

[1:44:42] als voorloper op dit gebied, maar ook echt de internationale samenwerking proberen op te zoeken

[1:44:46] op verschillende niveaus.

[1:44:49] En ik denk dat specifiek voor ATMP's — ik gaf het net ook al aan, en wij noemen dat nu even

[1:44:57] bedside therapy — het belangrijk is dat het dicht bij de patiënt wordt gemaakt, omdat het gebruik

[1:45:01] maakt van het materiaal van de patiënt zelf.

[1:45:04] Maar dit is voor heel veel academische ontwikkelaars ook heel erg nieuw.

[1:45:09] Die hebben eigenlijk geen idee wat erbij komt kijken aan wetenschap en waar een inspectie precies om vraagt.

[1:45:17] Dus dit vraagt ook wel heel erg om goede landelijke en internationale coördinatie.

[1:45:22] Wat mij betreft is een voorbeeld van een organisatie die daar de kans toe ziet, VAST, Future Affordable

[1:45:30] Sustainable Therapies, die eigenlijk een hele mooie coördinerende rol kan hebben in ook de publiek-

[1:45:37] de privatesaanwerking die hiervoor nodig is om dit succesvol af te maken en ook de juiste mensen

[1:45:43] aan de juiste instituten koppelt op tijd.

[1:45:45] Want dat is ook wat een collega, want ze hebben geen net aangaf, belangrijk.

[1:45:54] Het gaat over Europa, maar ik draai hem toch dan eventjes naar de geneesmiddelenontwikkeling

[1:46:00] om te zien wat daar de mogelijkheden zijn.

[1:46:01] Bij het gebruik van proefdieren bij ontwikkeling heeft Amerika hier een beetje een voorbeeldfunctie

[1:46:10] zelfs voor ons door de Modernization Act 2.0 aan te nemen door de FDA in de VS, waarbij

[1:46:16] het eigenlijk de mogelijkheid wordt geboden — ik zeg niet dat het al gebeurt — dat je

[1:46:21] ook geneesmiddelen ontwikkelt zonder gebruik te maken van proefdieren.

[1:46:25] Daar loopt de EMA, en ik hoop dat ook in de volgende sessie te horen, een beetje op achter.

[1:46:30] Dat is, denk ik, nog wel iets waar we een slag kunnen slaan.

[1:46:39] Er roept veel op deze vraag.

[1:46:42] We hebben het nu over de ATMP's, maar ik wil het toch ook nog in deze context hebben

[1:46:47] over de innovatieve geneesmiddelen, bijvoorbeeld de oncolitica, die vaak Europees Centraal

[1:46:52] geregistreerd worden en waarbij wij zien dat ze in Nederland heel laat beschikbaar komen.

[1:46:58] wat deels komt doordat ons vergoedingssysteem heel erg lang duurt.

[1:47:03] En waarom zeg ik dit als inspectie?

[1:47:06] Dat is omdat wij de verzoeken voor levering op artsenverklaring

[1:47:09] langskrijgen om goed te keuren en wij zien daar een hele sterke toename in.

[1:47:13] Zowel van de geneesmiddelen die ooit op de markt waren en weggesaneerd zijn,

[1:47:17] maar toch nog heel erg nodig zijn, maar ook van de geneesmiddelen

[1:47:20] die er al wel zijn, maar waar in Nederland nog geen plek voor is

[1:47:24] en die dan eigenlijk via weer een andere uitzonderingsroute in de wet alsnog aan patiënten

[1:47:30] worden gegeven.

[1:47:31] Wat heel erg fijn is dat die route er is voor de patiënten die ze heel hard nodig hebben,

[1:47:35] maar het is natuurlijk niet de bedoeling dat die via een uitzondering tot ons komen als

[1:47:39] ze gewoon begripbaar zijn.

[1:47:44] Dank u wel.

[1:47:44] Dan zijn we hierbij aan het einde gekomen van blok twee.

[1:47:47] Ik dank onze genodigde van harte en wij schorsen tot half twaalf.

[1:57:54] Ik heropen dit rondetafelgesprek van de vastkamercommissie van VWS.

[1:57:59] We zijn toegekomen aan het derde blok over Europese samenwerking.

[1:58:04] Dat hebben we opgesplitst in twee delen, omdat onze tweede twee gasten Engels spreken.

[1:58:10] We zullen eerst onze Nederlandstalige gasten te woord staan en ontvangen en met hen in

[1:58:15] gesprek gaan.

[1:58:16] Als eerste de mevrouw Timmers, apotheker en secretaris van de Wetenschappelijke Adviesraad

[1:58:20] van het Zorginstituut Nederland, en de heer Frenk, algemeen directeur van Lely Nederland

[1:58:25] en bestuurslid Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen.

[1:58:27] Het gaat zo over de Europese samenwerking.

[1:58:30] Ik mag als eerst de woord aan u geven, mevrouw Timmers.

[1:58:36] Dank u wel.

[1:58:39] Dank voor de mogelijkheid om hier namens het Zorginstituut een aantal dingen te mogen vertellen.

[1:58:47] Het Zorginstituut is, zoals u weet, de parkeerbeheerder van Nederland.

[1:58:51] Dat betekent dat wij de minister adviseren en besluiten nemen over wat er in de basisverzekering

[1:58:56] van de zorgvergoedering vergoed wordt.

[1:58:58] voor elke burger in Nederland die de zorg nodig heeft.

[1:59:02] En dat gaat voornamelijk over nieuwe en vaak dure geneesmiddelen.

[1:59:06] Dus ik realiseer me na een deel van de gesprekken die we net hebben gehad...

[1:59:10] dat we het misschien toch over een andere categorie hebben.

[1:59:13] Het Zorginstituut beoordeelt voor het grootste deel van nieuwe medicijnen vooraf...

[1:59:19] of ze in aanmerking komen voor vergoeding...

[1:59:21] en onder welke voorwaarden die vergoeding kan plaatsvinden.

[1:59:24] En ook na toelating tot de basisverzekering...

[1:59:26] verzekering moeten we blijven leren van nieuwe studies of door het gebruik van de middelen

[1:59:30] in de praktijk.

[1:59:32] Wij zien pakketbeheer als een totaal van activiteiten, van horizonscannen, beoordelen, pakkettoelating,

[1:59:39] gepast gebruikafspraken, zo nodig aanvullend onderzoeken en het monitoren, evalueren en

[1:59:44] weer bijstellen.

[1:59:46] En dit totaalpakket, daar hebben we dus als zorginstituut een taak, maar ook alle andere

[1:59:50] partijen in de zorg.

[1:59:51] Dus samenwerking is een mooi thema waar wij graag informatie over willen delen.

[2:00:01] Ik wilde op het onderwerp samenwerking ingaan, allereerst binnen Nederland, want voor pakketbeheer

[2:00:08] is de inbreng van alle stekelders, zoals ik al zei, heel belangrijk.

[2:00:12] En op het gebied van de geneesmiddelen, met name de nieuwe, dure, innovatieve geneesmiddelen,

[2:00:16] is het Zorginstituut erg positief over de samenwerking in Nederland.

[2:00:21] Binnen het landelijk overleg dure geneesmiddelen, het LODG,

[2:00:25] spreken we alle stakeholders en we spreken met elkaar over dure geneesmiddelenbeleid.

[2:00:30] En we werken samen aan de afspraken die in het ISA zijn afgesproken.

[2:00:36] En om daar een voorbeeld van te geven,

[2:00:38] bij alle wetenschappelijke verenigingen zijn dit jaar geneesmiddelencommissies opgericht,

[2:00:42] waar we mee samenwerken.

[2:00:44] En we vinden dat een heel belangrijke ontwikkeling,

[2:00:47] want zo kunnen artsen zich beter voorbereiden op de komst van nieuwe medicijnen.

[2:00:50] En ook voor onze beoordeling is het heel belangrijk dat artsen die de medicijnen in de praktijk

[2:00:55] gaan voorschrijven met ons in een vroegtijdig stadium informatie kunnen delen over hoe zij

[2:01:01] de nieuwe medicijnen zien en welke patiënten ze daarmee willen gaan behandelen.

[2:01:06] Maar Nederland is een klein land en daarom is ook de internationale samenwerking erg belangrijk.

[2:01:13] Recent is Europese wetgeving aangenomen die de Europese samenwerking versterkt.

[2:01:18] Na marktregistratie door de EMA, het Europese Geneesmiddelenbureau, mag een fabrikant medicijn

[2:01:26] verkopen in alle 27 Europese lidstaten.

[2:01:29] Maar omdat de vergoeding een nationale beslissing is, worden nieuwe medicijnen in alle landen

[2:01:34] afzonderlijk beoordeeld voor de vergoeding.

[2:01:37] Dat is veel dubbel werk.

[2:01:39] Door de Europese wetgeving en de samenwerking op dit terrein gaan we volgend jaar een gezamenlijk

[2:01:45] Europese rapport opstellen voor geneesmiddelen over de relatieve effectiviteit.

[2:01:51] En het Zorginstituut is hier groot voorstander van, een actief deelnemer van, en wij...

[2:01:58] vooral omdat wij denken dat het de landelijke beoordelingsprocedure van medicijnen kan versnellen.

[2:02:05] We bereiden ons inmiddels al een paar jaar voor om mee te kunnen schrijven aan die Europese rapporten

[2:02:09] en ook om de procedure intern zo te stroomlijnen dat we met die Europese rapporten

[2:02:14] inderdaad tijdswinst kunnen behalen.

[2:02:18] Daarnaast werken we al jaren samen binnen Beneluxa.

[2:02:22] Dat is een samenwerkingsverband van vijf landen, dus België, Nederland, Luxemburg, Oostenrijk,

[2:02:27] Ierland en zowel het ministerie van VWS als het Zorginstituut zijn daarbij betrokken.

[2:02:34] Die samenwerking gaat verder dan de gezamenlijke beoordeling die we binnen Europa gaan doen,

[2:02:38] want binnen Beneluxa kijken we ook samen naar de kosteneffectiviteit en kunnen we gezamenlijk onderhandelen.

[2:02:43] Dan wil ik nog graag drie belangrijke knelpunten benoemen die wij tegenkomen bij het pakketbeheer.

[2:02:51] Dat is één, de onzekerheid over effectiviteit, kosteneffectiviteit en optimaal gepast gebruik

[2:02:57] op het moment van pakkettoelating.

[2:03:00] Voor nieuwe medicijnen is steeds vaker onduidelijk hoe goed ze precies werken, voor wie ze werken

[2:03:05] en hoe lang die gezondheidseffecten aanhouden.

[2:03:08] Dat komt bijvoorbeeld doordat de registratiestudie geen controlegroep had, alleen maar relatief

[2:03:13] vitte patiënten bevalt of soms eigenlijk tekortduurs en het is dan naar de samenleving belangrijk

[2:03:20] om te verantwoorden om deze geneesmiddelen te gaan vergoeden.

[2:03:26] Het tweede knelpunt is de hoge vraagprijs voor innovatieve geneesmiddelen en daarmee

[2:03:32] samenhangende hoge verwachte uitgaven.

[2:03:34] In tegenstelling tot wat de VIG in een recente publicatie over de medicijnmythes wil geloven,

[2:03:40] Misschien wil mijn buurman daar nog wel op ingaan, maar we denken dat er wel degelijk een probleem is

[2:03:46] met steeds duurder wordende geneesmiddelen.

[2:03:49] Dus we zien eigenlijk dat we in Nederland problemen hebben met geneesmiddelen die heel erg duur zijn

[2:03:54] en met geneesmiddelen die heel erg goedkoop zijn.

[2:03:57] En we denken dat je die twee problemen niet bij elkaar moet optellen, want dan ontstaat er een beeld

[2:04:02] alsof er niet zoveel aan de hand is.

[2:04:04] En dat is, denk ik, niet terecht.

[2:04:07] We kijken bij pakkettoelating naar de effectiviteit van het medicijn, maar dus ook naar de kosteneffectiviteit.

[2:04:14] Dus staat de vraagprijs van de fabrikant in verhouding tot de gezondheidswinst voor patiënten?

[2:04:20] En in toenemende mate kijken wij ook bij pakkettoelating naar de redelijkheid van de prijs.

[2:04:25] Veel nieuwe geneesmiddelen kosten meer dan 100.000 euro per patiënt per jaar.

[2:04:30] Wij willen weten of die medicijnen de hoge prijs waard zijn.

[2:04:34] Het derde knelpunt is het gebrek aan handelingsopties die we hebben bij het Zorginstituut.

[2:04:41] Wanneer een nieuw medicijn veelbelovend lijkt voor patiënten en artsen, maar nog niet onvoldoende

[2:04:47] is aangetoond wat de meerwaarde precies is, willen wij in sommige gevallen graag dat dit

[2:04:53] voorwaardelijk beschikbaar zou kunnen komen.

[2:04:57] Het Zorginstituut heeft er regelingen voor, maar daar zouden wij graag veel meer mogelijkheden

[2:05:01] voor hebben.

[2:05:03] Vaak is extra onderzoek dan een voorwaarde en dat kan de verantwoordelijkheid van de

[2:05:07] fabrikant zijn om nog iets verder uit te zoeken, maar soms is het ook beter om dat onderzoek

[2:05:11] onder verantwoordelijkheid van de betreffende wetenschappelijke vereniging op te zetten

[2:05:15] en uit te voeren.

[2:05:17] Bijvoorbeeld wanneer artsen willen onderzoeken of een medicijn in een lagere dosering of

[2:05:21] minder lang gebruikt kan worden.

[2:05:23] Dit soort onderzoek zouden wij graag direct bij pakkettoelating als randvoorwaarde kunnen

[2:05:27] meegeven.

[2:05:28] De knelpunten die ik beschrijf zijn door allerlei ontwikkelingen de afgelopen jaren ontstaan.

[2:05:34] Onze manier van beoordelen en beleidsmogelijkheden sluiten niet perfect meer aan bij de huidige

[2:05:39] situatie, ook doordat het een dynamisch en complex veld is.

[2:05:43] Maar daar wordt aan gewerkt.

[2:05:45] Er zijn door de minister inmiddels al twee Kamerbrieven verstuurd over ontwikkelingen

[2:05:49] die moeten leiden tot een toekomstbestendig stelsel voor de vergoeding van dure geneesmiddelen.

[2:05:54] Verschillende bouwstenen van dat toekomstig stelsel zijn al in ontwikkeling en samenwerking

[2:05:59] speelt daarin een grote rol.

[2:06:02] Zo zullen de geneesmiddelencommissies ons gaan helpen in het selecteren van geneesmiddelen

[2:06:06] voor beoordeling en werken de ACM en de NCAA dus samen aan een advies over een kader voor

[2:06:12] maatschappelijk aanvaardbare uitgaven.

[2:06:15] Ook wordt er al gewerkt aan het vrijmaken van budget voor onderzoek.

[2:06:19] Deze acties zijn nodig om effectieve, dure geneesmiddelen op een goede manier beschikbaar

[2:06:24] te houden in Nederland voor iedereen die ze nodig heeft.

[2:06:28] Dank u wel en ik beantwoord graag vragen die er nog zijn.

[2:06:32] Dank u wel.

[2:06:33] Dan gaan we nu luisteren naar meneer Freek.

[2:06:37] Goedemorgen.

[2:06:38] Dank voor deze uitnodiging.

[2:06:40] Er wordt deze dagen veel gezegd, gesproken, geschreven over geneesmiddelen.

[2:06:45] Dat geeft aan dat het een heel belangrijk topic is en daar zijn we hartstikke blij mee.

[2:06:50] En ook fijn dat de Kamer zoveel tijd en ruimte heeft gemaakt voor discussie over dit onderwerp.

[2:06:55] Ik kan uren over dit onderwerp spreken.

[2:06:58] Ik realiseer me dat de tijd relatief beperkt is.

[2:07:01] Ik ga mijn best doen om zo beknapt mogelijk te zijn.

[2:07:03] Maar laat het op voorhand een open uitnodiging zijn om welk onderwerp dan ook met elkaar verder te spreken.

[2:07:09] We voelen dat er vaak over ons als genetische ontwikkelaar wordt gesproken.

[2:07:13] Soms ook wel met, maar dat zouden we graag vaker willen zien.

[2:07:16] En het fijn dat deze kans bijvoorbeeld met deze rondetafel daarvoor wordt geboden.

[2:07:21] Zoals de voorzitter al aangaf, mijn naam is Marco Frenk, ik ben algemeen directeur van

[2:07:25] Lilly Nederland.

[2:07:26] Lilly is een van oorsprong Amerikaanse geneesmiddelenontwikkelaar, die zich al 150 jaar inzet om innovatieve geneesmiddelen

[2:07:32] te ontwikkelen.

[2:07:33] Daarnaast ben ik ook bestuurslid van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen.

[2:07:39] In lijn met de titel van het blok hebben we onze position paper geschreven naar het thema

[2:07:44] samenwerking in Europa.

[2:07:45] Er gebeurt heel veel op dit vlak.

[2:07:48] Daar werd door Lonneke net al naar gerefereerd.

[2:07:50] Ook door voorgaande sprekers.

[2:07:52] Er wordt op dit moment in Brussel gewerkt aan een herziening van de Europese geneesmiddelenwet.

[2:07:57] De Kamer heeft daar drie rapporteurs voor aangesteld.

[2:08:00] Volgens mij zijn ze, alle drie zijn ze vandaag daar ook bij aanwezig.

[2:08:03] Dus we zijn heel blij met die aandacht voor dat onderwerp.

[2:08:06] Omdat we denken dat met deze herziening, die echt noodzakelijk is.

[2:08:10] De huidige wetgeving is ernstig verouderd.

[2:08:13] We lopen tegen modernisatie-issues aan zoals die net en ook eerder ook al zijn aangestipt.

[2:08:18] Het is echt belangrijk dat deze herziening goed wordt bekeken.

[2:08:22] Maar daarmee worden ook randvoorwaarden gecreëerd die heel erg belangrijk zijn voor de ontwikkeling

[2:08:28] van geneesmiddelen, de productie van geneesmiddelen, toegankelijk maken en ook het toegankelijk

[2:08:33] houden van geneesmiddelen en daarom een heel waardevol thema.

[2:08:37] Ik kom daar zo meteen kort nog even op terug, ook in relatie tot de positioning paper die

[2:08:42] we hebben geschreven.

[2:08:44] Voordat we dat doen, en om echt een goede discussie te kunnen voeren over geneesmiddelen,

[2:08:48] zijn er een aantal basale aspecten van geneesmiddelenontwikkeling die ik toch heel graag in herinnering wil

[2:08:53] brengen.

[2:08:54] We doen het aan de hand van vijf punten.

[2:08:59] Eén, geneesmiddelenontwikkeling is een complex proces.

[2:09:03] Eenvoudige oplossingen zijn al uitgevonden.

[2:09:05] De oplossingen van vandaag zijn ingewikkelde stoffen, biologische moleculen, ATMP's, vanochtend

[2:09:13] ook al wat over gezegd.

[2:09:15] Soms worden geneesmiddelen beschikbaar gemaakt in combinatie met de steun van digitale hulpmiddelen

[2:09:20] of oplossingen gekoppeld aan specifieke biologische markers.

[2:09:24] Dat maakt dat de medicijnen van tegenwoordig heel geavanceerd zijn en veel meer dan de

[2:09:29] traditionele geneesmiddelen die we uit het verleden kennen.

[2:09:32] Twee. Geneesmiddelontwikkeling vraagt om specifieke kennis en technologie.

[2:09:37] Geneesmiddelen groeien helaas niet aan bomen, worden niet thuis uit de badkamer gemaakt,

[2:09:46] worden niet met emmers uit de zee geschipt, maar vragen hele specialistische kennis.

[2:09:53] En daarmee is een geneesmiddel niet zo goed te vergelijken met een pak hagerslag,

[2:09:57] maar is de vergelijking met een ASML-chipmachine meer op z'n plaats.

[2:10:01] 3. Geneesmiddelenontwikkeling vraagt om intensieve samenwerking met de academie, met de ziekenhuizen,

[2:10:09] met beroepsverenigingen, onderzoeksinstellingen, patiëntenorganisaties.

[2:10:13] Zonder samenwerking komen succesvolle geneesmiddelen nooit op de markt.

[2:10:18] 4. Geneesmiddelenontwikkeling is kostbaar.

[2:10:21] De gemiddelde ontwikkeltijd van een geneesmiddel ligt tussen de 10 en 14 jaar.

[2:10:25] Soms zelfs nog langer, daar heb ik zo meteen een voorbeeld van.

[2:10:28] En vraagt hoge financiële investeringen.

[2:10:30] Die financiële investeringen worden gevraagd gedurende het hele proces van geneesmiddelenontwikkeling,

[2:10:35] maar met name in de latere fase van klinisch onderzoek, waarbij geneesmiddelen worden onderzocht

[2:10:40] bij mensen en patiënten op hun werkzaamheid en hun veiligheid en toepasbaarheid.

[2:10:44] Dat zijn zeer dure onderzoeken die grote investeringen vragen en dat maakt dat geneesmiddelenontwikkeling

[2:10:51] heel kostbaar is.

[2:10:52] En dan koppel ik aan het vijfde en laatste punt.

[2:10:55] Geneesmiddelenonderzoek draagt heel veel risico en een grote mate van onzekerheid in zich.

[2:10:59] De kans op succes bij geneeskundeontwikkeling is heel laag.

[2:11:03] Start je met het testen en het onderzoeken van 10.000 stoffen, dan blijft daar maar eentje

[2:11:08] van over die het mogelijk tot de eindstreep gaat halen.

[2:11:11] Dat maakt het geneeskundeontwikkeling en alle investeringen die je doet, ook in die 9.999

[2:11:17] andere stoffen, dat dat heel erg onzeker is en veel risico draagt.

[2:11:22] Een voorbeeld uit eigen keuken.

[2:11:24] Lilly spant zich inmiddels 30 jaar in voor het zoeken naar een onderzoek voor mensen

[2:11:28] die leidt aan de ziekte Alzheimer.

[2:11:30] Naar schatting heeft het bedrijf in die periode

[2:11:34] zo'n 10 miljard dollar geïnvesteerd in dit onderzoek.

[2:11:37] En tot op heden, helaas,

[2:11:39] heeft dat nog niet geleid tot een tastbare, concrete oplossing.

[2:11:42] Gelukkig hebben we veel geleerd in die periode,

[2:11:45] die wij en ook andere ontwikkelaars zullen blijven gebruiken

[2:11:48] om te zoeken naar een oplossing.

[2:11:50] Maar ondanks alle investeringen zijn we er nog niet.

[2:11:52] Dat onderstreedt hoe risicovol en onzeker geneesmiddelenontwikkeling is.

[2:11:57] Terug naar het blok van dit thema, Europese samenwerking.

[2:12:01] Zoals we ook al in onze positioningpaper hebben aangegeven,

[2:12:04] en wat ik net ook al aangaf,

[2:12:05] dan wordt dit gewerkt aan de herziening van de Europese geneesmiddelenwetgeving.

[2:12:09] Ik denk dat het heel belangrijk is.

[2:12:10] We zijn ook blij met de aandacht die u en de Kamer daarvoor heeft.

[2:12:15] Er worden randvoorwaarden gesteld, niet alleen voor Europa,

[2:12:17] maar daarmee ook voor Nederland.

[2:12:19] En het is goed dat we daar samen met aandacht naar kijken.

[2:12:22] En in het bijzonder twee onderwerpen die ik graag nog wil aanstippen,

[2:12:26] voordat ik afsluit.

[2:12:28] Ten eerste, gegevensbescherming, of gewel regulatory data protection.

[2:12:32] Het voorstel dat nu op tafel ligt, suggereert stimulering van innovatie.

[2:12:38] Dus door innovatieve geneesmiddelen beschikbaar te maken,

[2:12:41] kan je een langere databescherming zou je kunnen verdienen.

[2:12:45] De werkelijkheid is echter dat de huidig geldende databescherming wordt teruggeschroefd

[2:12:50] en met een zogenaamde stimulering voor bedrijven

[2:12:53] om innovatieve geneesmiddelen beschikbaar te maken

[2:12:56] en daarmee een langere databescherming te krijgen.

[2:12:59] Ik denk niet dat het innovatie stimuleert.

[2:13:01] Ik denk dat het innovatie gaat vermijden.

[2:13:04] Uit onze eigen onderzoeken van de Europese brancheorganisatie blijkt

[2:13:07] dat als we dit gaan doorvoeren,

[2:13:09] dat we over tien jaar vijftig minder innovatieve geneesmiddelen

[2:13:12] tot onze beschikking hebben.

[2:13:14] En dat heeft alles te maken met het voorbeeld dat ik net ook al gaf.

[2:13:17] Geneesmiddelenonderzoek is onzeker

[2:13:18] en draagt veel risico met zich mee.

[2:13:21] En het sleutelen aan deze bescherming, die helpt bij het dragen van het risico aan de onzekerheid,

[2:13:27] maakt het minder aantrekkelijk om in Europa te investeren.

[2:13:30] Dat is één.

[2:13:31] En twee, er is ook een thema betreffend de onvervulde medische behoeften.

[2:13:35] En daar heb ik vanochtend ook al veel over gehoord.

[2:13:37] Er zijn nog veel aandoeningen waar geen oplossing voor is.

[2:13:40] Er zijn ook een heleboel aandoeningen waar wel een oplossing voor is,

[2:13:43] maar nog niet voldoende helpt om mensen te ondersteunen.

[2:13:49] Dit initiatief behelst het helderder en scherper definiëren van welke zorg we echt hebben behoefte.

[2:13:57] Daar juichen we heel erg toe, maar laten we er wel voor waken dat er tussen selectief

[2:14:00] naar dit thema wordt gekeken.

[2:14:02] Als we onvervulde medische behoefte gaan definiëren, vraagt dat een hele brede stakeholder aanpak.

[2:14:08] We zijn ervan overtuigd dat onder andere ook patiënten en patiëntenverenigingen daar

[2:14:11] een hele belangrijke rol in zouden moeten spelen.

[2:14:14] Ik sluit af.

[2:14:16] Ik hoop dat ik het zo op een knop mogelijkheid kan houden.

[2:14:20] Geneesmiddelenontwikkeling en geneesmiddelen verdienen het om gekoesterd te worden.

[2:14:23] En daarom zijn we heel blij met deze aandacht voor dit thema vandaag.

[2:14:27] Dank u wel.

[2:14:28] Dank u wel.

[2:14:29] Ik dank u beiden voor uw uitgebreide toelichting.

[2:14:32] We hebben in dit blok nog vijf minuten, dus we kunnen niet iedereen een vraag laten stellen.

[2:14:36] Ik vroeg me af of ergens bij iemand een prangende vraag.

[2:14:42] Mevrouw Thielen, meneer Bushoff.

[2:14:44] Mevrouw Thielen.

[2:14:45] Vraag aan mevrouw Timmers, want zij gaf al aan dat wij verantwoordelijk zijn voor het pakketbeheer,

[2:14:52] waar natuurlijk gewoon überhaupt alle medicijnen in terugvallen.

[2:14:56] Hoe ziet het Zorginstituut het totaal aan medicijnen als onderdeel van het verzekerde pakket?

[2:15:05] Wat ziet ze daar als verbeterpunt in?

[2:15:12] Ik vind dit een moeilijke vraag, omdat ik het niet helemaal begrijp.

[2:15:15] Maar hoe we naar geneesmiddelen kijken...

[2:15:18] Wij zijn relatief veel met geneesmiddelen bezig...

[2:15:20] ...omdat geneesmiddelen in het gesloten systeem zitten.

[2:15:24] En dat betekent dat een groot deel van de geneesmiddelen...

[2:15:27] ...eerst een aanvraag moet doen voordat het verzekerde zorg kan zijn.

[2:15:30] Daarom komen heel veel geneesmiddelen bij ons langs.

[2:15:33] Dus daarom zijn wij heel veel met geneesmiddelen bezig.

[2:15:36] Tegelijkertijd realiseren we ons natuurlijk wel...

[2:15:39] ...dat geneesmiddelen een klein onderdeel is van de totale zorg.

[2:15:44] Dus die verhouding zien we wel.

[2:15:50] En wij zien ook dat geneesmiddelen een belangrijke onderdeel zijn van onze zorg.

[2:15:56] Dus we zijn niet anti-geneesmiddelen of zo.

[2:16:00] Het is wel bevestigd dat we geneesmiddelen hebben die heel belangrijk zijn voor patiënten in Nederland.

[2:16:06] En die we dus ook graag beschikbaar willen maken.

[2:16:08] Maar wel dus met die balans van is het het waard?

[2:16:14] Het probleem van de hoge prijzen kaart ik al aan.

[2:16:18] Mag ik een vervolgvraag stellen?

[2:16:20] Momentje, momentje.

[2:16:22] Vinden mijn collega's het goed als we in plaats van vijf voor twaalf,

[2:16:25] een twaalf uur stoppen met dit blokje?

[2:16:28] En dan het laatste blokje eventjes vijf minuten later laten aanraken?

[2:16:30] Dan hoeft het iets minder eigenlijk.

[2:16:33] Mevrouw Timmers heeft dan vooral inderdaad over de duren.

[2:16:36] Daar kan ik me voorstellen dat er veel tijd in gaat zitten.

[2:16:40] Hoe zit dat dan met de goedkopere generieke medicijnen?

[2:16:43] Wat doet het Zorginstituut daar wel of niet nog mee als het gaat om het pakketbieden?

[2:16:48] Martimer.

[2:16:49] Eerlijk gezegd doen we daar best wel weinig mee, omdat wij voor de vraag staan...

[2:16:56] is iets verzekerde zorg, moet het onderdeel zijn van het verzekerd pakket?

[2:17:00] En bijvoorbeeld de statines, de vraag, moet dat verzekerde zorg zijn, is beantwoord.

[2:17:05] Ja, dat moet verzekerde zorg zijn.

[2:17:07] Maar inmiddels is er concurrentie, zijn er heel veel aanbieders.

[2:17:10] Dus er komt later op andere vraagstukken,

[2:17:14] waarbij eigenlijk niet zozeer met de vraag is, is het verzekerde zorg, die statine,

[2:17:18] maar, nou ja, dingen die jullie net besproken hebben.

[2:17:22] Dus wij hebben daar eigenlijk niet zo'n grote rol in, nee.

[2:17:25] Hoewel ik beschikbaarheid van zorg best een belangrijk thema vind, ja.

[2:17:33] Busshof en dan nog meneer Klaassen.

[2:17:35] Ik heb ook een vraag voor mevrouw Timmers.

[2:17:40] Als een medicijn is goedgekeurd en op de markt komt...

[2:17:43] dan kan het zijn dat het in de praktijk toch iets minder effectief blijkt dan gehoopt.

[2:17:49] Of juist effectiever blijkt dan verwacht.

[2:17:51] Of dat het misschien met een andere dosering even effectief zou zijn.

[2:17:56] Bijvoorbeeld met een lagere dosering.

[2:17:58] Kortom, onderzoek daarna naar de effectiviteit van de medicijn...

[2:18:01] nadat ze ook op de Nederlandse markt zijn gekomen...

[2:18:04] Het lijkt best wel zinvol.

[2:18:06] Ook als het gaat om die veelbelovende medicijnen die u zelf net aanhaalde.

[2:18:10] En dan is mijn vraag of vanuit artsen, maar ook vanuit eigenlijk alle stakeholders...

[2:18:16] dus vanuit u, vanuit de artsen en vanuit de farmaceutische industrie...

[2:18:20] evenveel bereidheid is om dat onderzoek ook te doen...

[2:18:23] en dan eventueel prijzen daarop aan te passen.

[2:18:26] Frank Timmers.

[2:18:30] Nou, over het onderzoek doen kan ik denk ik iets zien.

[2:18:33] Want eigenlijk heb ik zo'n gevoel van, iedereen moet voor zichzelf praten, zo'n soort.

[2:18:40] Want wij doen geen onderzoek, maar we hebben natuurlijk meer te maken.

[2:18:44] Ik zie eigenlijk daar geen knelpunten, zal ik maar zeggen.

[2:18:47] Ik zie eigenlijk best wel veel beroepsgroepen met ideeën komen.

[2:18:51] Ook best wel vroegtijdig, best wel dingen willen aanpakken.

[2:18:54] Er moeten natuurlijk ook faciliteiten zijn, dus er moet financiering voor zijn.

[2:18:58] Dus dat is een van de knelpunten waar ik denk die ook erkend is.

[2:19:02] en waar eigenlijk wel aan gewerkt wordt.

[2:19:06] Wat dit dan betekent voor de prijs van geneesmiddelen,

[2:19:09] ja, daar hebben we, denk ik, niet heel erg iets voor ingeregeld.

[2:19:14] En de bereidheid daarover is meer een vraag voor mijn buurman, denk ik, ja.

[2:19:19] Meneer Vrenke?

[2:19:20] Ja, als ik tijd zou mogen toevoegen. Dank je wel. Dank voor de voorzet.

[2:19:24] Maar wat mevrouw Timmer eerder ook al aangaf,

[2:19:27] op het moment dat geneesmiddelen worden geregistreerd en toegelaat,

[2:19:29] weten we al best wel veel over de geneesmiddelen.

[2:19:32] Maar er is nog zoveel meer wat we over het gebruik van die geneeskunde

[2:19:35] in de dagelijkse praktijk zouden willen weten

[2:19:37] om de toepasbaarheid van de geneeskunde nog beter te maken.

[2:19:40] Dus degene bij wie het wel kant van slagen heeft

[2:19:43] zo makkelijk mogelijk te identificeren.

[2:19:44] En als het niet werkt, gebruik het dan vooral ook niet.

[2:19:47] Dus dat dat vervolgonderzoek nodig heeft,

[2:19:50] ik denk dat dat heel belangrijk is.

[2:19:51] Daar staan we als geneeskundeontwikkelaar zeker achter.

[2:19:55] Dus dat is de fase na de klinische studies

[2:19:57] dat er ook heel veel registry-onderzoek wordt gedaan,

[2:20:00] en heel veel data uit de dagelijkse praktijken worden verzameld die ons inzichten geeft

[2:20:04] in hoe werkt het genetische model nou echt in de praktijk,

[2:20:07] bij een niet-klinische setting en wat leren we daarvan over de toepasbaarheid ervan.

[2:20:11] Dus het doen van vervolgonderzoek, ik denk dat we met alle partijen dat heel erg toejuichen.

[2:20:17] En het sluit ook aan bij uw vraag, dat levert ook inzichten op in wanneer moet je bijvoorbeeld stoppen

[2:20:23] of hoelang moet je doorgaan voordat je een besluit neemt met stoppen ermee, voorgaan ermee door.

[2:20:27] en ook alternatieven als kunnen we de dosering optimaliseren.

[2:20:32] Dat zijn echt hele belangrijke vragen waar we nog zeker niet klaar mee zijn met het doen van onderzoek

[2:20:36] op het moment dat het geneesmiddel is geregistreerd en beschikbaar is gemaakt.

[2:20:43] Iedereen moet voor zichzelf spreken, maar ik denk dat er juist heel veel bereidheid is door vele partijen

[2:20:47] om daar samen verder aan te werken.

[2:20:49] Dat is een wat algemeen antwoord, maar het onderstreent wel ook hier het belang van samenwerking.

[2:20:54] Meneer Klaas.

[2:20:56] Ja, voorzitter. Ik heb een vraag aan mevrouw Timmers.

[2:20:59] Want komt het voor dat, we hadden het net ook over de sluis,

[2:21:02] dat als medicijnen, of een medicijn, een medicament,

[2:21:06] nu eenmaal door die sluis is, en die heeft dat overleefd,

[2:21:10] dat sommige patiënten, jammer genoeg niet,

[2:21:12] omdat het zo lang geduurd heeft, even trouwens,

[2:21:15] maar dat medicijn heeft het overleefd,

[2:21:18] komt het dan voor, toch nog, dat zo'n medicijn

[2:21:20] niet wordt voorgeschreven door artsen,

[2:21:22] omdat die niet vergoed zouden worden.

[2:21:26] Is dat iets wat voorkomt?

[2:21:28] En dus daarmee negatief effectief op de beschikbaarheid van medicijnen.

[2:21:33] Meneer Frenk en mevrouw Dieners.

[2:21:35] Mevrouw Dieners.

[2:21:36] Ja, dank.

[2:21:39] De sluis is voor geneesmiddelen die nieuw geregistreerd zijn.

[2:21:43] Dus op het moment dat iets uit de sluis komt,

[2:21:46] dan is het verzekerde zorg of dan wordt het niet meer tegengehouden.

[2:21:52] Wel is er een wettelijk criterium dat zorg moet voldoen aan de stand van wetenschap en praktijk.

[2:21:58] En dat doet u misschien op, dat sommige geneesmiddelen voor alle toekomstige indicaties in de sluis geplaatst worden.

[2:22:06] En op een gegeven moment ook uit de sluis gaan met een financieel arrangement.

[2:22:10] Ook voor indicaties die in de toekomst nog komen.

[2:22:13] Dus dan weten we dat het financiële probleem dat er al een afspraak over gemaakt is.

[2:22:20] Dus dat is ook geen reden meer om het in de sluis te plaatsen.

[2:22:22] Dan geldt eigenlijk alleen nog het wettelijk criterium stand van wetenschap en praktijk.

[2:22:27] Dus als het daaraan voldoet, ja, dan is het verzekerde zorg.

[2:22:31] En dan kan het dus ook voorgeschreven worden.

[2:22:37] Allerlaatste vraag van mevrouw Paulusma.

[2:22:41] Ja, dank voorzitter. Dat is een vraag aan de heer Frenken.

[2:22:47] Nou ja, wat ik in een eerder blok ook al zei.

[2:22:49] Dit is natuurlijk super ingewikkeld en het is een draak met zoveel hoofden.

[2:22:52] En het gaat volgens mij ook om wat iedereen bereid is in te leveren of op te geven om

[2:22:58] samen tot een oplossing te komen.

[2:22:59] En ik hoorde u net iets zeggen over, dat is even kort samengevat, dat u niet zo'n voorstander

[2:23:04] bent rondom de transparantie, rondom data, omdat dat innovatie tegen zou houden.

[2:23:07] En ik las in een eerder blog van u dat u, en ik citeerde, koude rillingen kreeg van de aanpassingen

[2:23:13] van het geneesmiddelenvergoedingssysteem.

[2:23:15] Maar dat zijn wel een beetje de instrumenten aan deze kant van de tafel.

[2:23:18] en ik ben wel benieuwd wat u vanuit de VIG, als iedereen wat moet inleveren,

[2:23:22] wat u dan ook vanuit uw leden bereikt bent om in te leveren,

[2:23:26] om te komen tot een oplossing die vooral voor patiënten meer gaat opleveren.

[2:23:32] Meneer Frenkens.

[2:23:35] U zegt eigenlijk... Er staan eigenlijk heel veel vragen.

[2:23:40] De allerlaatste vraag is de belangrijkste, want ik denk dat we allemaal wat mogen inleveren.

[2:23:43] Dus dat is dan de vraag aan de Vereniging van Innovatieve Geneeskunde.

[2:23:46] Wat zijn de geneesmiddelontwikkelaar bereid om in te leveren?

[2:23:50] Misschien aardig om er een statistiek bij te halen.

[2:23:52] Er zijn nieuwe data verschenen over de toegankelijkheid tot geneesmiddelen in Europa.

[2:23:57] Blijkt dat na EMA registratie, wat mevrouw Timmer ook al aangaf,

[2:24:01] dan gaan alle landen gaan vervolgens zich nog buigen over de toegankelijkheid van het geneesmiddel.

[2:24:06] Dan zien we dat 85 procent van alle door de EMA geregistreerde geneesmiddelen,

[2:24:10] die komen uiteindelijk beschikbaar voor patiënten in bijvoorbeeld een land als Duitsland.

[2:24:15] In Nederland blijkt dat maar 55 procent te zijn.

[2:24:18] Dus iets meer dan de helft van de geneesmiddelen die door de EMA wordt goed bevonden als zijn

[2:24:22] veilig en effectief, redt het uiteindelijk tot de Nederlandse markt.

[2:24:26] Teruggaan naar mijn betoog en het begin over geneesmiddelontwikkeling.

[2:24:30] Het vraagt heel veel investeringen om een geneesmiddel te maken.

[2:24:33] Dat betekent dat wij in Nederland ook als bedrijven die geneesmiddelen niet kunnen verkopen en

[2:24:38] dus geen commercieel resultaat meer kunnen realiseren.

[2:24:41] Ik denk dat daar al een heel groot offer ligt voor het investeren en het werken in Nederland,

[2:24:47] omdat er een aanzienlijk deel geneesmiddelen niet beschikbaar komen in Nederland.

[2:24:51] Dus dat als reactie 1.

[2:24:54] Reactie 2, waar we uiteindelijk allemaal hard voor werken, en daar is denk ik geen enkele

[2:24:59] uitzondering op, is ervoor te zorgen dat goede zorg voor mensen in Nederland beschikbaar is.

[2:25:04] Dat geldt voor ons, dat geldt voor het Zorginstituut, dat geldt voor iedereen hier aan tafel.

[2:25:10] Als het maken van goede prijsafspraken uiteindelijk noodzakelijk is...

[2:25:14] om onder de juiste omstandigheden het geneesmiddel beschikbaar te krijgen...

[2:25:18] dan doen we dat.

[2:25:19] Sterker nog, en daar gaf mevrouw Timmer ook een voorbeeld van...

[2:25:22] de financiële arrangementen zijn er juist op gericht...

[2:25:24] om als overheid samen met bedrijven te komen tot een maatschappelijk verantwoorde prijs...

[2:25:30] waarvoor wij vinden dat in Nederland het geneesmiddel beschikbaar moet komen.

[2:25:33] Het staat als een paal boven water dat daar wij ook een verantwoordelijkheid hebben te nemen.

[2:25:37] En die nemen we dan ook zeker.

[2:25:39] Dan schorsen we voor vijf minuten voordat we overgaan naar deel twee van blok drie.

[2:29:21] Ik heropen het rondetafelgesprek.

[2:29:24] Aan de orde is het tweede deel van blok drie over Europese samenwerking als het gaat om

[2:29:29] ontwikkeling en beschikbaarheid van geneesmiddelen.

[2:29:32] Onze twee komende gasten zijn Engelstalig en daarom zal ook het vervolg van het rondetafelgesprek

[2:29:38] in het Engels worden gevoerd. Mevrouw Paulusma heeft zich verexcuseerd. Aangeschoven zijn

[2:29:44] onze gasten en we zullen dan ook overschakelen in het Engels.

[2:29:48] Because our last two guests do not speak Dutch, the last part of this roundtable discussion

[2:29:53] is in English. I would like to welcome Mr. Rhodia Dies from the European Commission,

[2:29:59] who is digitally present with us today, and Mr. Cornier from the European Medicine Agency,

[2:30:05] de EMA, die hier met ons in de kamer is.

[2:30:10] Meneer Rodiades, mijn naam is Fleur Agema.

[2:30:13] Welkom.

[2:30:14] Ik ben de chairman van de Committee op Gezondheids- en Sport

[2:30:17] van het Nederlandse Huis van Representanten.

[2:30:19] Ik ben hier met verschillende members van onze committee.

[2:30:22] Zoals jullie weten, praten we vandaag over de ontwikkeling

[2:30:24] en de toegankelijkheid van medicijnen.

[2:30:26] We hebben al meerdere sprekers gehoord vanmorgen.

[2:30:29] Mag ik u vragen om zich brieflijk te introduceren

[2:30:32] en je visie over het onderwerp in vijf minuten uitlezen.

[2:30:36] Na de ingang van meneer Cornier

[2:30:38] hebben de committeemembers de mogelijkheid om vragen te stellen.

[2:30:44] Oh, is meneer Rodiaz aanwezig?

[2:30:56] We kunnen ook met onze andere gast beginnen, meneer Cornier.

[2:31:02] Is het oké om met u te beginnen? De vloer is jouw.

[2:31:08] Goedemiddag, Mar.

[2:31:09] Ik zal in het Engels doorgaan.

[2:31:11] Ik heb mijn Nederlands uitgemaakt.

[2:31:14] Mijn naam is Emmanuel Cormier.

[2:31:16] Ik ben de heer van de Regulatie-Science-Innovatie-Taskforce

[2:31:20] in de Europese Medische Agencie.

[2:31:22] En als herinnering, is de primaire verantwoordelijkheid

[2:31:27] de evaluatie, supervisie en veiligheidsmonitoring van medicijnen.

[2:31:32] Maar het heeft een voortdurende verantwoordelijkheid

[2:32:04] Dat is de situatie nu.

[2:32:09] voor de veiligheid van de mensen en de levens.

[2:32:09] Als we in Europa kijken,

[2:32:10] zien we dat elke lande elke jaar een uitkering ontstaat

[2:32:15] en dat dit voor de meeste therapeutische gebieden,

[2:32:18] zoals de ontchoffenheid, antie-infectie,

[2:32:20] met de gebruik van antibiotica als een voorbeeld,

[2:32:22] of de diabetes-drukken,

[2:32:24] dat er uitkeringen zijn.

[2:32:27] Om die uitkeringen te verminderen

[2:32:30] en te verminderen in de gezondheidszaak,

[2:32:34] We moeten een maatschappelijke, Europese afdraaiing coördineren.

[2:32:40] Om dit te ondersteunen, is de agentie,

[2:32:43] en dat is een legaal mandaat,

[2:32:45] een collaboratief framework met zijn netwerkpartner,

[2:32:49] de Nationale Competent Authority, de Europese Commissie,

[2:32:53] maar ook met de participatie van patiënten en zorgmedewerkers

[2:32:56] en op basis van de verschillende acteurs in de verbruikerschain,

[2:33:01] dus de fabrikant of distributeur,

[2:33:06] over dit soort problemen dat we in Europa op de momenteale basis kunnen beseffen.

[2:33:15] Om dat te doen, zijn we bezig met een uitdaging die uit het opslag van de toekomst wordt

[2:33:20] geïnitieerd en die uit de toekomst naar de toekomst wordt toegepast.

[2:33:27] Als het op de toekomst naar de toekomst gaat, dan is het echt een toekomst.

[2:33:28] De toekomst en de toekomst zijn de toekomst van de toekomst.

[2:33:28] Dat betekent dat we de toekomst van de toekomst hebben op dit moment, maar we moeten het

[2:33:32] Die is de bepaalde groepen die worden aangesloten.

[2:33:35] Zoals industriële, zorgdruksdruksdrukten en regulators.

[2:33:40] De tweede groep is de Medical Shortage Steering Group of MSSG.

[2:33:46] Deze is het te zorgen dat we een robuste respons bewijzen

[2:33:49] tegen de medicijnverbruikproblemen die worden gecauwd door grote evenementen

[2:33:52] of dringende zorgen in de Europese Unie.

[2:33:56] Het is de heerlijke verantwoordelijking aan de Staten

[2:34:00] maar ook de Europese Commissie en voornamelijk de marktautorisatievereniging van de fabrikanten

[2:34:06] om acties te nemen om schortingen te voorkomen en te mitigeren.

[2:34:12] Het is ook verantwoordelijk voor het overzien van de volwassen solidariteitsmechanisme

[2:34:16] met het doel dat landen kunnen vragen voor steun van andere landen in geval van schortingen.

[2:34:22] En de laatste groep die ik vandaag zal noemen is meer een steungroep van de MSSG.

[2:34:27] Het is een operatieve structuur, we noemen het de SPOC Working Party, SPOC betekent Shortage Single Point of Contact Working Party,

[2:34:35] die verantwoordelijk is voor de monitoring en verzameling van evenementen die kunnen veroorzaken op de uitvoering van medicijnen in Europa.

[2:34:43] Het biedt recommendaties aan de MSCG, dus de groep waarover ik eerder heb gepraat, over medicijnschakelaars en toevalligheidsproblemen.

[2:34:51] Dit is niet alleen een groep die praten, maar ook een groep die uitdagingen biedt.

[2:34:58] Ik zal een paar van deze uitdagingen listeren als een voorbeeld van de gebruikzaamheid van deze groepen.

[2:35:05] Recentelijk hebben we een toolkit gepubliceerd voor de mitigatie van medicijnschade,

[2:35:09] die een aantal recommendaties biedt om te worden toegevoegd in het geval van toekomstige schade.

[2:35:14] Deze recommendatie betekent een verhoogde samenwerking, niet alleen op het EU-niveau,

[2:35:18] maar ook internationale samenwerkingen, communicatie met de verschillende ondernemingsgroepen

[2:35:25] of verhoogde communicatie, recommendaties over alternatieve medicijnen, ondernemingsengagement

[2:35:30] in het geval van de ondernemers, de fabrikanten, de distributoren, de controle-distributie

[2:35:36] en regulatief flexibiliteit.

[2:35:37] Dus dit zijn recommendaties in het geval van medicijnbeschadigingen of mitigatie van medicijnbeschadigingen.

[2:35:43] We hebben ook een recommendatie opgeleverd en gepubliceerd om de versterking van de verbruikzaamheid van medicijnen te versterken.

[2:35:50] Deze kijkt naar preventie of acties die zouden kunnen ondersteunen voor de verbruikzaamheid van shortages.

[2:35:57] Zoals versterking van de fabriekskapaciteit, diversificatie van de verbruikers,

[2:36:03] monitoring van de verbruikzaamheid en de behoefte en voorziening,

[2:36:07] regulatorische ondersteuning en veiligheidsstoken, om maar een paar te noemen.

[2:36:10] We hebben in de laatste tijd de liste van kritische medicijnen in Europa gepubliceerd, voor

[2:36:17] die de voedselverbruik moet worden beheerd, zodat er geen uitbrekingen zijn vanwege een

[2:36:22] serieuze armte voor patiënten of het gezondheidssysteem.

[2:36:25] Die liste kan gebruikt worden als een startingpunt voor het beoordelen van de vulnerabiliteit in

[2:36:31] de voedselmiddelen en de volledige preventieve acties die daarbij vergelijkbaar zijn.

[2:36:57] En dat is ongedoende voor de mensen van de trede en de mensen van de trede daar.

[2:37:04] Ik verwacht dat alle mensen in de Nederlandse gemeenschappen,

[2:37:04] Toen hebben we ook geen bepaalde realisatie voor de municipalities.

[2:37:08] Als we naar de toekomst kijken, zal ik je een voorbeeld geven van wat we actief aan het werken zijn.

[2:37:15] Dat is de ontwikkeling en de uitvoering van een Europese afstandsbeschermingsplatform,

[2:37:19] een IT-platform, die de afstandsbescherming en de toekomst van medicijnen

[2:37:24] en de toekomst van kritische medicijnen nodig is tijdens een crisis.

[2:37:32] Deze platform heeft de toekomst van medicijnen,

[2:37:57] We hebben al een aantal uitvoeringen uitgevoerd en we kijken naar de volgende stappen.

[2:38:05] Heel erg bedankt.

[2:38:07] Heel erg bedankt voor uw invloed, meneer Kornier.

[2:38:11] Het is nog niet mogelijk om naar meneer Rodriades te gaan.

[2:38:16] Ik denk dat het beter is om naar de vragen te gaan.

[2:38:19] Als de members van het committee vragen hebben voor meneer Kornier.

[2:38:25] Ja?

[2:38:25] Meneer Klaas?

[2:38:26] Oh, meneer Klaas en mevrouw Janssen.

[2:38:31] Of mevrouw?

[2:38:32] Mevrouw Janssen.

[2:38:32] Mevrouw Janssen.

[2:38:33] Ja, bedankt.

[2:38:37] Ik denk dat je een perfect overzicht hebt van wat er gebeurt in de verschillende Europese landen.

[2:38:48] En ik vraag me af of je de specifieke bottlenecks of problemen in Nederland kunt uitleggen.

[2:38:59] Hebben we iets heel specifieks in Nederland?

[2:39:13] Ik heb geen specifieke informatie over Nederland in termen van wat de bottlenecks zouden kunnen zijn,

[2:39:20] maar zeker als het gaat om de toepassing van medicijnen,

[2:39:24] moeten we de complexiteit van de toepassing van medicijnen herkennen.

[2:39:29] We moeten ook herkennen dat er een interconnectie is met de toepassing van medicijnen in Europa.

[2:39:35] Wat een land verandert, is niet alleen vanwege dat land,

[2:39:40] maar er kunnen ook andere factoren gebeuren.

[2:39:43] Niet alleen in Europa, maar ook globaal.

[2:39:46] Dus ik denk, zonder te specifiek te zijn,

[2:39:48] of in ieder geval niet specifiek te zijn,

[2:39:49] over wat er in Nederland gebeurt.

[2:39:51] Ik denk dat die waardering,

[2:39:52] dat als het gaat om de toepassing van medicijnen,

[2:39:55] de toepassing van medicijnen complex is,

[2:39:57] internationaal geïnterconneerd,

[2:39:59] geïnterconneerd is één element.

[2:40:01] Ik denk dat dat moet worden bevattigd

[2:40:02] in het begrip van sommige van de problemen.

[2:40:05] En ik zou zeggen dat er een heleboel verschillende soorten redenen zijn waarom er een uitbreiding gebeurt.

[2:40:17] Het kan een verhooging van de bedrag voor specifieke medicijnen zijn.

[2:40:21] Het kan een probleem zijn met de fabrikant van de medicijnen.

[2:40:25] Het kan een batch-uitbreiding zijn, bijvoorbeeld een kwaliteitsprobleem.

[2:40:29] Het kan een probleem zijn met een van de vervoerders van de medicijnen.

[2:40:32] Dus dit zijn allemaal elementen die erin komen wanneer je kijkt naar shortages.

[2:40:37] En afhankelijk van de medicijnen kunnen deze elementen ook anders zijn.

[2:40:39] Dus het is niet precies iets wat specifiek is voor Nederland in dat geval.

[2:40:43] Ik denk dat dit een generele trend is die we over de member-staten hebben gezien.

[2:40:50] Dank u.

[2:40:51] Meneer Bissouf.

[2:40:53] Ja, heel erg bedankt.

[2:40:54] Ik denk dat we in de Europese Unie proberen ervoor te zorgen dat we genoeg medicijnen hebben,

[2:41:01] de beste medicijnen tegen een goede prijs.

[2:41:06] En in dat geval proberen we goede regulaties te hebben en om onze regulaties te verbeteren.

[2:41:13] Daarom kwam de Europese Unie met nieuwe en betere regulaties.

[2:41:18] En we hebben net van de farmaceutische industrie in Nederland gehoord

[2:41:22] dat ze zeggen dat dit verbetering van deze regulaties,

[2:41:25] zodat we genoeg goede medicijnen tegen een goede prijs hebben,

[2:41:29] Er zullen minder medicijnen worden toegevoegd naar de Europese markt.

[2:41:35] Ik vraag me af wat de uitzicht van de EMA op deze visie is.

[2:41:40] Meneer Cornier.

[2:41:42] Ja, bedankt voor de vraag.

[2:41:45] Het prijzen is natuurlijk niet in de grenzen van de agentie.

[2:41:49] Ik kan op een aantal van de punten over het prijzen commenteren,

[2:41:54] in een aantal van de vragen die we hebben.

[2:41:56] Als het om generieke producten gaat, dan is de prijs-trend altijd een onderdeel van de prijs-trend.

[2:42:03] En op een gegeven moment wordt de markt minder competitief.

[2:42:07] En dan kan je een exodus van de fabriek hebben, op basis van dat feit.

[2:42:12] Maar ander dan dat, kan ik niet veel commenteren op de prijs.

[2:42:16] Wat bedrijven betalen voor hun medicijnen, is niet iets wat we specifiek beheersen.

[2:42:23] En ik denk dat de complexiteit van de medicijnen daar ook in spelen.

[2:42:27] Dus dat is precies wat ik je kan vertellen.

[2:42:33] Speaker van de Labour Party.

[2:42:35] Ja, ik begrijp dat dat misschien niet in de schaal van de EMA is.

[2:42:39] Maar wat er in de schaal van de EMA is, is dat er genoeg medicijnen zijn voor de Europese markt.

[2:42:46] En dat er niet te veel afstand is.

[2:42:48] Dat was het hele punt van je spreek, denk ik, een minuut geleden.

[2:42:54] Dus ik vraag me af of de nieuwe regulaties van de Europese Unie

[2:42:58] kunnen veroorzaken op meer afstand van medicijnen op de Europese markt

[2:43:05] ten opzichte van de EMA,

[2:43:07] of misschien dat de EMA zegt dat dat waarschijnlijk geen risico is

[2:43:11] en dat de nieuwe regulaties van de Europese Unie

[2:43:14] geen afstand van medicijnen zullen veroorzaken.

[2:43:19] Sconia.

[2:43:21] Eerst al is het moeilijk voor mij om te commenteren op de nieuwe regulatie,

[2:43:24] Het is niet eindelijk, dus ik wil voorzichtig zijn met mijn interpretatie van wat in de tekst kan komen.

[2:43:33] In termen van uitkortingen, wat in de regulatie wordt ingezet, is een reflectie van wat wordt geïmplementeerd.

[2:43:43] Het lijkt wel een werkelijke oplossing te zijn.

[2:44:05] Maar ik denk dat er een element is om te geloven in het licht van de ervaring en het feit dat deze ervaring

[2:44:11] wordt getranslateerd naar de echte test, zodat we de korting kunnen beheersen tot een bepaalde aantal, natuurlijk.

[2:44:19] Mevrouw Stille, een vraag voor u.

[2:44:32] De politie heeft verantwoordelijkheid om de veel te halen.

[2:44:40] Maar de politie heeft niet de mogelijkheid om de politie te halen.

[2:44:42] Dus het is niet zo dat de politie zich op deze manier inzet.

[2:44:43] En ook niet zo dat de politie op deze manier het geld uitleggt.

[2:45:01] Wat is het doel van de EU?

[2:45:23] En dat wil zeggen dat we ook de EU moeten voeren...

[2:45:24] En voor de EU is het de doel van de EU om de EU te voeren.

[2:45:30] de mensen die we moeten beheren.

[2:45:36] Dus we moeten de maatschappij ook beter targeteren.

[2:45:47] Ik heb gezegd dat we ook een bepaalde maatschappij moeten beheren, maar het lijkt me dat we

[2:45:51] niet op dezelfde maatschappij moeten beheren.

[2:45:55] We moeten doorgaan met wat we op dit moment doen, in termen van de implementatie van een aantal

[2:45:59] van de recommendaties die we hebben gepubliceerd, zowel in termen van de mitigatie van de schroefdragen

[2:46:05] als in termen van het versterken van de voedingschain, maar we moeten ook andere elementen toevoegen.

[2:46:13] Ik denk dat de initiatief, die u misschien al hebt gehoord of misschien al eerder gesproken

[2:46:27] Ik denk dat we in de toekomst nog een tijdje moeten wachten tot deze politieke regels worden geïnstalleerd.

[2:46:43] We moeten een langdurige strategie hebben over hoe we deze politieke regels kunnen beïnvloeden in de toekomst.

[2:46:47] Dus ik denk dat het in termen van een grip, de invloed van de member-staten en de realisatie

[2:46:55] dat het een collectieve oefening moet zijn en heel erg een bewijsstatement over wat er

[2:47:03] aan de member-statenleven wordt gedaan, het kan lukken aan de member-statenleven, maar

[2:47:06] het moet ook worden aangezien wat de potentiële impact is die er ook op het Europese niveau

[2:47:10] kan zijn aan andere member-staten.

[2:47:13] Ik denk dat dit de dingen zijn die we moeten bedenken.

[2:47:18] Ik begrijp heel goed wat u zegt, maar vanmorgen hoorden we ook dat Duitsland zijn ijzersupply

[2:47:30] vergroten.

[2:47:31] Als Nederland dat zou doen, dan zou het iets kleiner zijn, maar als Duitsland dat zou doen,

[2:47:36] dan zijn er een heleboel medicijnen in de Duitse markten en het heeft een invloed op de

[2:47:42] Ik heb gehad dat u het over het solidariteitsmechanisme hebt gezegd.

[2:47:48] Maar dat is een noodzakelijk geval.

[2:47:51] Dus kun je een beetje beschrijven hoe dat zou werken in de praktijk?

[2:47:56] Als elke memberstaat grotere ironbrieden maakt, dan zouden alle memberstaaten meer kucherdage hebben.

[2:48:03] Wat kan EEMA doen?

[2:48:05] Eerlijk, bedankt voor de vraag.

[2:48:08] In het laatste jaar in december hebben we een nieuw lijstje kritische thusis gegeven.

[2:48:16] Zoals ik in mijn introductie al vertelde,

[2:48:19] kan het zijn dat hij een modoor is om onze sprek te focusseren

[2:48:22] als het gaat om andere stopen Х.

[2:48:23] En het kan ook een richting geven voor de meisjesstaten

[2:48:27] waarop wij ons voor kunststof kunnen focusseren

[2:48:29] want we maken ons van de kritische thuissancelevelen.

[2:48:33] Maar als je dan kijkt naar de complexiteit van de voedingschain,

[2:48:43] dan zie je dat er verschillende niveaus van stockpiling zijn.

[2:48:44] Je kunt het je voorstellen dat er stockpiling is op het farmaceutische niveau,

[2:48:47] op het distributieve niveau, op het fabrieksniveau,

[2:48:49] of op het nationaal niveau.

[2:48:50] En als je alle stockpilingen toevoegt,

[2:48:52] dan zal dit effect worden gecomponeerd

[2:48:54] en potentieel leiden tot een toevoeging,

[2:48:57] niet alleen op het nationaal niveau,

[2:48:59] maar natuurlijk ook op het Europese niveau.

[2:49:00] Dus ik denk dat, nogmaals,

[2:49:01] dit deel van de stockpiling,

[2:49:05] Het is een kwestie van het leren van onze opleidingen en het delen van ervaring en opleidingen

[2:49:13] over de member-staten, zodat het probleem van het stockpiling van een land,

[2:49:18] specifiek het verhogen van het stockpiling, leidt tot misschien potentiële uitbrekingen in andere landen.

[2:49:24] Ik zal niet zeggen dat het niet bestaat, want ik denk dat het moeilijk is om het te verkopen,

[2:49:29] maar om ten minste die bewustzijn over de member-staten te creëren,

[2:49:32] dat de actie van één member-staat, en dat weten we,

[2:49:37] een effect heeft op de andere member-staat als het om schortingen gaat.

[2:49:44] Een laatste vraag voor mevrouw Sjanssen.

[2:49:48] Dank u.

[2:49:49] Kunt u wat meer over de kritische medicijnlijst uitleggen?

[2:49:55] Want als ik het begrijp, is het gebaseerd op een nationale lijst.

[2:50:01] en welke impact heeft het op landen die zo'n lijst nog niet hebben geïnstalleerd?

[2:50:09] Meneer Cornyn.

[2:50:11] Meneer Cornyn.

[2:50:12] Ja.

[2:50:15] De eerste instantie van de kritische medicijnlijst werd in december gepubliceerd.

[2:50:21] Het was gebaseerd op een subset van ongeveer 600 onderdelen,

[2:50:26] uitgebreid door de combinatie van de kritische lijst van zes landen in Europa.

[2:50:32] Het is niet de helft van de onderdelen als het gaat om medicijnen, maar het is een onderdeel.

[2:50:42] Sorry, ik probeer de hele scope van je vraag te herinneren.

[2:50:49] Misschien zal ik de laatste deel van je vraag afvragen.

[2:50:52] Welke impact heeft het op andere member-staten die zo'n kritische lijst niet hebben?

[2:50:56] Ik denk dat het potentieel een voordelige impact heeft.

[2:51:00] Het is belangrijk dat we, op het niveau van de Europese Unie,

[2:51:05] de kritische medicijnen harmoniseren.

[2:51:08] De criteria voor kritische medicijnen zijn vrij eenvoudig.

[2:51:14] Er zijn twee hoofdcriteria,

[2:51:15] de therapeutische waarde van de medicijnen

[2:51:18] en de toegang tot alternatieve medicijnen.

[2:51:23] Deze twee criteria zijn vrij generiek

[2:51:26] en kunnen andere landen gebruiken

[2:51:45] Dat is al een hele mooie technologicale technologie, maar het is waarschijnlijk ook een volledig

[2:51:56] Dit is heel belangrijk voor de zorg, om het volledig te ondersturen, maar geheimen niet.

[2:51:58] Ze bestaan niet aan de hand developende technologieën die wordt geleverd in de gedachte van de

[2:51:58] opslag-uitkomst.

[2:51:58] Dit is een volledig andere oplossing die je directe naar een vooruitkomstwisket is gehoopt

[2:52:02] Het is niet mogelijk om meneer Rodiatis op de grote schermen te houden.

[2:52:10] Maar het is mogelijk om onze afspraak te sluiten en dan een gesprek te hebben met meneer Rodiatis op de iPad van de griffier.

[2:52:25] Maar we kunnen dat alleen in een klein committee.

[2:52:29] Je kunt niet gewoon je iPad omhoog draaien voor de luisteraars.

[2:52:32] Dus ik ben er verantwoordelijk voor voor de mensen op de tribune,

[2:52:34] dat het niet mogelijk is om zijn opzichten met het publiek te delen.

[2:52:39] Maar ik denk dat het een goede manier is om hem te horen.

[2:52:44] Dus ik sluit de afspraak en ik dank iedereen.

[2:52:49] Ik dank u wel.

[2:52:50] De bode, de dienstvlag, de redactie, de meeste publiek, de tribune en ik sluit hierbij de vergadering.