Raming der voor de Tweede Kamer in 2025 benodigde uitgaven, alsmede aanwijzing en raming van de ontvangsten

[0:00:01] Een hele goede morgen allemaal.

[0:00:05] In ieder geval hartelijk welkom aan de mensen die dit ook op afstand volgen en die hier vandaag aanwezig zijn.

[0:00:10] Een warm welkom aan de Kamer, voorzitter, en de gevier.

[0:00:13] Welkom bij dit debat van de vaste Commissie van Binnenlandse Zaken over de raming van de Tweede Kamer in 2025,

[0:00:21] benodigde uitgaven als medeaanwijzing in raam van de ontvangsten.

[0:00:25] Zo luidt de officiële naam van dit debat.

[0:00:29] Hartelijk welkom ook aan de leden.

[0:00:32] We hebben vooraf spreektijden vastgesteld.

[0:00:37] Ik zou willen voorstellen om niet vooraf met een aantal interrupties vast te stellen,

[0:00:43] want het is een wetgevingsoverleg.

[0:00:45] We gaan even zien hoe dat gaat.

[0:00:47] We hebben tot vier uur vanmiddag de tijd.

[0:00:49] Maar laten we gewoon snel van start gaan.

[0:00:52] Het is een goed gebruik om die tijd te benutten, maar het hoeft natuurlijk niet.

[0:00:55] Dus laten we gewoon snel gaan starten.

[0:00:58] en ik zou de heer Ergin van de fractie van Denk

[0:01:01] allereerst het woord willen geven in de eerste termijn van de Kamer.

[0:01:05] Dank u wel.

[0:01:05] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:01:08] Om te beginnen wil ik alle medewerkers van de Tweede Kamer

[0:01:11] bedanken voor hun ondersteuning.

[0:01:13] Bijzonder is namelijk het politieke werk van de fracties in de Tweede Kamer onmogelijk.

[0:01:18] En ik heb twee punten over de raming, over de begroting.

[0:01:22] En als we kijken naar de begroting van de Tweede Kamer zelf,

[0:01:24] zien we dat er bijna een half miljoen extra wordt gevraagd

[0:01:27] voor onderzoeken en opdrachten voor de renovatie van het Binnenhof.

[0:01:31] En we weten inmiddels ook dat de renovatie zichzelf vier keer duurder gaat uitpakken

[0:01:35] en twee miljard gaat kosten.

[0:01:36] En ook dat er in de afgelopen jaren al veel onderzoek en advieskosten zijn gemaakt.

[0:01:41] En daarom heeft mijn fractie ook behoefte aan meer uitleg over deze extra kosten.

[0:01:45] Een concrete vraag, waar zijn deze extra kosten precies voor nodig?

[0:01:49] Bij eerdere bespreking van de ramingen en daarbuiten hebben meerdere fracties een punt gemaakt

[0:01:54] over tijdig aanleveren van stukken vanuit de zijde van de regering.

[0:01:58] En het valt de fractie van Denk op dat het nog te vaak voorkomt...

[0:02:01] dat hele stukken of aanvullende stukken vlak voor een debat...

[0:02:05] naar de Kamer worden gestuurd, waardoor een gedegen voorbereiding lastig wordt.

[0:02:09] En ik zou graag van de Kamer, voorzitter, willen horen...

[0:02:11] hoe hij de afgelopen periode heeft ervaren...

[0:02:13] als het gaat om het versterken van informatie naar de inrichting van de Kamer...

[0:02:17] en of hij nog op punten verbeteringen ziet.

[0:02:21] En voorzitter, dan toch mijn hoofdpunt bij de raming.

[0:02:25] Want vaak krijgen wij in dit huis het verwijt dat wij te veel met elkaar bezig zijn.

[0:02:30] En af en toe klopt dat ook.

[0:02:31] Maar vandaag gaat het echt over onszelf.

[0:02:34] Over de apenrots, over de vierkante kilometer waar wij alleen dit jaar al onder de debatten hebben gevoerd.

[0:02:42] En voorzitter, dit debat is ook zowat de enige gelegenheid om de Kamer, voorzitter,

[0:02:46] recht in de ogen aan te kijken, weliswaar via de voorzitter van dienst.

[0:02:49] recht in de ogen aan te kijken en in het openbaar vragen te stellen.

[0:02:54] Geen aanstondsgesprek in het ledenrestaurant...

[0:02:56] waar de Kamervoorzitter happig een tosti naar binnen werkt...

[0:02:59] of als de Turkse pizza eens in de zoveel tijd op het menu staat...

[0:03:02] altijd boven de Zweedse ballen verkiest.

[0:03:06] Even geen vlugge contact tussen de stemming en de regeling van werkzaamheid door...

[0:03:10] waar de Kamervoorzitter naast een paar slechte grappen vraagt hoe het met je gaat.

[0:03:14] Oké, eerlijk, toegegeven, af en toe maakt hij ook wel goede grappen.

[0:03:19] En van deze gelegenheid maak ik graag gebruik, voorzitter, en met alle plezier.

[0:03:24] Want hoe gierig ik ook ben in het uitdelen van complimenten aan PVV'ers,

[0:03:29] voel ik mij op een merkwaardige wijze genoodzaak om iets toegefelijker te zijn als het om de heer Bosma gaat.

[0:03:35] Want hij doet het op zich goed.

[0:03:37] Hij is in staat om het masker te dragen van iemand die best aardig technisch kan voorzitten.

[0:03:42] Hij feinst neutraliteit en ik ga geen namen noemen, maar hoe hij kabinetsleden die bekend

[0:03:48] staan als langdradig al in een intro, in een proloog aanspoort om tempo te maken, is mooi

[0:03:53] om te zien.

[0:03:54] En hoe hij Kamerleden op een ijzige manier inwrijft als ze voor de zoveelste keer geen

[0:03:59] meerderheid voor een debataanvraag krijgen en worden afgeschreven met een dertigledendebat

[0:04:04] en met name bij debataanvragen van Denk.

[0:04:08] Maar ook dat doet hij, voorzitter, heel sympathiek.

[0:04:11] En qua technisch voorzitterschap zie ik het niemand anders in dit huis beter doen.

[0:04:17] En misschien de voorzitter van dienst, maar ik heb toch wel een pluim voor de heer Bosma.

[0:04:23] En voorzitter, de heer Bosma mag dan Kamervoorzitter zijn en goed uit de startblokken zijn gekomen.

[0:04:29] Toch blijft hij voor veel mensen in dit land de koning van politiek incorrecte one-liners.

[0:04:33] Het Kamerlid die jarenlang columns met spitsvondig geformuleerde haat voordroeg.

[0:04:39] Het Kamerlid die meer in de wieg is gelegd om soldaat te zijn in de cultuuroorlog, einde

[0:04:44] citaat.

[0:04:45] Voorzitter, toevallig hield het lid Bos maar twee jaar terug een vurig pleidooi over kabinetsleden

[0:04:50] die als individu hun frontwaarde gingen uiteren over een bepaald onderwerp, maar als persoon

[0:04:55] in de functie er geen mening over hadden.

[0:04:57] Dat was gek.

[0:04:59] Dat was raar.

[0:04:59] Een mening als individu kon niet losgezien worden van een publiek persoon.

[0:05:05] Een Hilbrand Nawentje, noemde hij dat enterecht.

[0:05:08] Want jarenlang de meest verschrikkelijke dingen roepen en eenmaal op het plush de handen in onschuld wassen, kan gewoon niet.

[0:05:15] Het is politieke schizofrenie.

[0:05:17] Want hoe kan de Kamervoorzitter werken aan een diversere Kamerorganisatie die een afspiegeling is van onze samenleving,

[0:05:24] als uitgerekend hij zich daar jarenlang tegen heeft verzet.

[0:05:28] als een zelfbenoemde frontsoldaat in de cultuuroorlog.

[0:05:32] Hij noemde diversiteitsbeleid een mooie woord voor anti-blank racisme."

[0:05:37] Niet zo heel lang geleden zei de heer Bosma

[0:05:40] onze rijksdiensten gaan gebukt over politieke correctheid en wookellende."

[0:05:45] En even daarvoor noemde hij diversiteitsbeleid het uitfaseren van de blanken."

[0:05:51] En daarom een vraag aan de Kamer, voorzitter.

[0:05:54] Gaat hij nou bukken voor diversiteitsbeleid

[0:05:55] of gaat hij een rookgordijn opwerpen met standaardzinnen die door de Griffie is geschreven?

[0:06:00] En wat gaat hij precies dan doen als het gaat om diversiteitsbeleid?

[0:06:04] Graag een reactie.

[0:06:07] En hoe goed de Kamervoorzitter ook is in het technisch voorzitten van de debatten...

[0:06:10] net zo goed faalt hij als het gaat om representatief leiderschap.

[0:06:15] Dat zagen we bij de kranslegging tijdens de Nationale Doodherdenking in Amsterdam...

[0:06:19] maar dat zien we ook in aanloop naar de landelijke Cathy Cotty-herdenking...

[0:06:22] op 1 juli over een paar weken.

[0:06:24] De Amsterdamse Stadstilcommissie Zuidoost heeft in meerderheid de Kamervoorzitter ook als

[0:06:30] persona non grata verklaard.

[0:06:32] De eerste brieven van naza's tot slaafgemaakte over een ongemak bij de aanwezigheid van de

[0:06:38] huidige Kamervoorzitter stromen ook al binnen.

[0:06:41] Want wat heeft hij allemaal in de afgelopen jaren uitgeroepen over initiatieven om het

[0:06:46] slavernijverleden recht in de ogen aan te kijken?

[0:06:48] Het was een tsunami aan haat en minachting, voorzitter.

[0:06:51] Er worden zoals toko's die met gratis doekoe ervandoor gaan, einde citaat.

[0:06:56] Het slavernijmuseum is indoctrinatie en propaganda, einde citaat.

[0:07:01] Een fonds voor meer bewustwording voor het slavernijverleden is waanzin, lezen wij in zijn motie terug.

[0:07:07] En weer in een andere motie verzocht hij de regering geen medewerking te verlenen aan het slavernijmuseum.

[0:07:13] En weer in een andere motie moest het Tropenmuseum weer omgetoverd worden naar een koloniaal museum.

[0:07:19] En hoe gaat de Kamervoorzitter in godsnaam, als ik eerder ga spreken,

[0:07:24] bij de landelijke herdenking van Cathy Coty over een paar weken?

[0:07:28] Welke woorden gaat hij daar terug nemen?

[0:07:30] En waarom stuurt hij, gezien zijn uitspraken, en ik heb er echt een paar genoemd,

[0:07:34] er zijn er nog veel meer,

[0:07:36] waarom stuurt hij geen knetterneutrale ondervoorzitter als vertegenwoordiger van de Tweede Kamer?

[0:07:43] En voorzitter, dan mijn volgende punt.

[0:07:44] En ook nu ontkom ik niet aan het dubbele tong en de gespleten persoonlijkheid van Bosma.

[0:07:50] Want nu hij Kamervoorzitter is, lijkt het alsof hij bepaalt welke meningen niet deugen.

[0:07:55] Terwijl Kamerleden genieten van parlementaire onschendbaarheid, die in de grond net is vastgelegd.

[0:08:00] En ja, in het reglement van orde hebben wij aanvullende regels zoals het niet beledigen,

[0:08:05] niet spreken over geheime zaken en ook niet oproepen tot onnettige handelingen.

[0:08:09] En dat is maar goed ook.

[0:08:10] Maar als Kamerlid verweet hij de regering de hoeder van de juiste mening te zijn.

[0:08:14] Zo stelde hij dat de machthebbers niet mochten bepalen welke mening goed of fout was en hekelde

[0:08:20] hij alles en iedereen die dat deed.

[0:08:22] Maar nu hij Kamervoorzitter is, mag ik de From the River Leus, die oproept voor gelijke

[0:08:27] rechten voor Palestijnen en Israëliërs, niet meer uitspreken.

[0:08:31] Ik mag niet meer zeggen waar het op staat en de PVV duide als extreemrechtse partij, terwijl

[0:08:36] tot op het botbeledigen van moslims dagelijkse kost is.

[0:08:40] Palestijnen een nepvolk noemen en daarmee hun bestaansrecht ontkennen, daar wordt de

[0:08:45] rode loper voor uitgerold.

[0:08:47] En daarom roep ik de Kamer op, want kennelijk is er zo'n lijst, om de lijst van verboden

[0:08:52] woorden te openbaren, zodat wij allemaal weten waar we aan toe zijn.

[0:08:56] En ook een vraag, en ook vraag ik een reactie van de Kamer, op basis waarvan bepaalde woorden

[0:09:02] dan kennelijk niet meer gezegd mogen worden, en welke woorden dus dan weer wel.

[0:09:10] Ik zou graag een separate reactie willen of de Kamer het gepast vindt om dit in het parlement,

[0:09:16] in de plenaire zaal, de Palestijnen een nepvolk te noemen.

[0:09:20] Voorzitter, dan over een onderwerp die in de afgelopen dagen veel mensen heeft bezighouden.

[0:09:25] Over een unicum, weliswaar een gidswarte, maar toch een unicum.

[0:09:29] En in dit huis hebben wij een mooi gebruik dat we geen namen noemen van personen die

[0:09:33] zichzelf niet kunnen verweren.

[0:09:35] En dat gebruik houd ik graag in stand.

[0:09:36] Daarom noem ik niet de volledige naam van de persoon, maar het gaat om een GDM.

[0:09:41] Want voor een paar uur was hij beoogd minister in het nieuwe kabinet...

[0:09:44] en kwam niet door de integriteitstoets van de AIVD.

[0:09:48] En de minister van Binnenlandse Zaken bevestigde volgens mij afgelopen vrijdag...

[0:09:52] dat er een uitslag was en dat de uitslag...

[0:09:55] en hij duidde de uitslag als dat de Veiligheidswal zijn werk heeft gedaan...

[0:09:59] en heeft voorkomen dat staatsgevoelige informatie...

[0:10:02] die via deze persoon niet in handen komt van buitenlandse mogendheden.

[0:10:06] Het gaat dus om iemand die mogelijk staatsgevaarlijk is,

[0:10:09] een gevaar is voor het land en een risico voor onze veiligheid.

[0:10:13] Maar voorzitter, deze persoon zit ook in het presidium.

[0:10:16] En het presidium geeft de dagelijkse leiding aan het hoogste orgaan van Nederland, de Tweede Kamer.

[0:10:21] Dus het gaat om iemand die in het presidium namens de Kamer allerlei besluiten neemt.

[0:10:27] En dan ontkom je niet aan de vraag hoe het kan dat iemand die mogelijk staatsgevaarlijk is

[0:10:32] onderdeel is van het presidium. En de vraag of gevoelige informatie die in

[0:10:37] handen van het presidium ligt wel veilig is of allang bij een buitenlandse

[0:10:41] mogelijkheid ligt. En ik kan de Kamer, voorzitter, garanderen dat dat niet aan de

[0:10:45] orde is. En wat gaat de Kamer, voorzitter, doen om de veiligheid van de Kamer en het

[0:10:50] presidium te beschermen? Ik hoop, voorzitter, dat de Kamer, voorzitter, hierop

[0:10:54] kan reageren. En tot slot, in de afgelopen zeven maanden heb ik flink zitten

[0:11:00] nadenken over hoe ik de Kamervoorzitter het beste kan omschrijven.

[0:11:06] Hij is intelligent, grappig en fijn in de omgang.

[0:11:11] Maar tegelijkertijd kennen we ook het ware aard van het beestje.

[0:11:15] Zijn echte mening, zijn kijk op de samenleving en zijn kijk op de wereld.

[0:11:20] Voorzitter, Nederland zit midden in de mars van de PVV door onze instituties.

[0:11:25] En die mars is begonnen met de heer Bosma als vooruitgeschoven post.

[0:11:29] de allereerste glorie aan de horizon.

[0:11:32] En ik ben er inmiddels over uit.

[0:11:34] De heer Bosma is een wolf die aan ons alle heeft beloofd vegetariër te worden.

[0:11:41] Hij doet zich op een voortreffelijke wijze voor als knutterneutraal,

[0:11:44] maar we weten hoe het beestje er diep van binnen eruit ziet.

[0:11:47] En we weten dat de mars van de PVV door onze instituties als een trein loopt.

[0:11:52] Een tweetje hier, een paar zalven worden daar en de rode loper wordt uitgerold.

[0:11:57] Het is daarom ook geen kwestie van het geen of, maar een kwestie wanneer Nederland weer

[0:12:02] de echte, pure Martin gaat zien, de soldaat in zijn cultuuroorlog.

[0:12:07] En hoe makkelijk de liberalen en de hoeders van goed bestuur toekijken naar de mars van

[0:12:11] de PVV, wij zullen de Kamer, voorzitter, kritisch en scherp blijven volgen, dat doen we nu, maar

[0:12:17] ook straks, om met alle parlementaire middelen die wij tot onze beschikking hebben te strijden

[0:12:22] tegen het gedachtegevoed van de PVV, het lid Bosma.

[0:12:25] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:28] Dank voor uw inbreng. Dan is nu het woord aan de heer Van Nissen van de SP.

[0:12:33] Ga eraan.

[0:12:35] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:37] Ook ik begin met een zeer welgemeend en een heel hartelijk dankjewel

[0:12:40] aan alle medewerkers van de Tweede Kamer.

[0:12:44] Dus de beveiligers, de boders, de mensen in het restaurant,

[0:12:47] alle mensen bij de Giffie en op alle andere plekken.

[0:12:49] Zij maken het werk hier aangenaam en draagelijk

[0:12:52] en dat verdient een heel erg groot compliment.

[0:12:55] En dank jullie wel allemaal.

[0:12:57] Voorzitter, ik heb negen punten.

[0:13:00] Ik had nog geprobeerd daar een logische volgorde of een groot verhaal of een samenhang van te maken.

[0:13:04] Dat is niet gelukt. Dus ik heb gewoon negen losse punten.

[0:13:06] Maar ik heb ze genummerd voor het gemak van de voorzitter, de Kamervoorzitter.

[0:13:10] Mijn eerste is de dagvergoeding bij buitenlandse reizen.

[0:13:13] Het is soms nodig en vaak heel goed dat Kamercommissies naar het buitenland gaan voor werkbezoeken en ontmoetingen.

[0:13:18] Maar de dagvergoeding die daarbij hoort, dat vinden wij een raar fenomeen.

[0:13:22] Want er zit een component in voor kosten van ontbijt, lunch, diner.

[0:13:25] maar die kosten maak je meestal niet, want die zitten al in het programma.

[0:13:29] Daarnaast is er een component uren.

[0:13:31] En die vind ik gek.

[0:13:32] Want we worden toch al betaald?

[0:13:34] Met een schadeloosstelling.

[0:13:35] Veel Kamerleden zien vrijwillig af van de dagvergoeding, sommigen niet.

[0:13:39] Maar we weten niet hoe dat zit. Hoeveel wel, hoeveel niet. Dat weten we niet.

[0:13:42] En daarom stelt de SP voor, omdat wij die dagvergoeding overbodig vinden...

[0:13:45] om die dagvergoeding bij buitenlandse reizen af te schaffen.

[0:13:49] Graag een reactie daarop.

[0:13:51] Mijn tweede vraag is van heel andere aard.

[0:13:54] Als de Kamer rond de tafel gespreken organiseert...

[0:13:55] dan spreken we soms ook ambtenaren van ministeries of de uitvoering.

[0:13:59] Dat is belangrijk, maar daar moet de minister toestemming voor geven.

[0:14:02] En waarom is dat eigenlijk? Ik vind dat gek.

[0:14:05] Zullen we het daar eens over hebben om daarmee te gaan stoppen?

[0:14:07] Kamerleden horen te kunnen spreken met wie zij willen.

[0:14:09] En natuurlijk wordt die toestemming in de praktijk altijd verleend.

[0:14:12] Krijgen we daar een briefje van.

[0:14:14] Maar dan kun je die onnodige formaliteit toch ook beter afschaffen.

[0:14:17] Zou het voorstellen van de SP zijn. Dat is ook principeel.

[0:14:19] Wij willen spreken met wie we willen en een toestemming van de minister past daar wat ons betreft niet bij.

[0:14:24] ook daarop graag een reactie.

[0:14:26] Mijn derde vraag gaat over mijn minst favoriete moment van de week, persoonlijk,

[0:14:30] maar dat is de regeling van werkzaamheden op dinsdagen.

[0:14:33] En waarom? Omdat we onder andere met de commissie van der Staaij

[0:14:35] als uitgangspunt hebben genomen dat commissiedebatten net zo belangrijk zijn

[0:14:39] en vaak ook sneller.

[0:14:40] En dat gaat om het debat en niet om de zaal waar het debat plaatsvindt.

[0:14:45] Maar als je dat zegt, ik wil onderwerp X of Y liever in de commissie bespreken

[0:14:48] dan in de plenaire zaal, dan geldt dat als geen steun bij de regeling van werkzaamheden.

[0:14:53] En dan krijg je soms ook de wind van voren,

[0:14:54] omdat je het debat niet hebt gesteund, omdat je het debat niet zou willen.

[0:14:57] Kan dat nou echt niet anders?

[0:14:59] Ik heb deze vraag weleens eerder gesteld,

[0:15:00] maar ik wil de voorzitter toch vragen om hier nog eens over na te denken.

[0:15:04] Mijn vierde punt...

[0:15:08] De heer Sneller, u heeft een interruptie behouding.

[0:15:11] Ja, want die zijn niet gelimiteerd en anders dan worden het een serie monologen.

[0:15:15] Want zeker omdat de heer Van Ispel hier al het langst rondloopt van iedereen,

[0:15:21] behalve de Kamervoorzitter, en dit punt hem al lang aan het hart gaat,

[0:15:25] Legt hij die vraag neer bij de Kamer, maar hij heeft zelf hier natuurlijk ook ideeën over.

[0:15:29] En die zou ik graag vernemen.

[0:15:32] Ja, voorzitter. Ik heb hier geen uitwerkplan voor, zeg ik meteen eerlijk.

[0:15:36] En ik geef ook toe, ik ben ook niet rooms en dan de pauze.

[0:15:38] Want ik heb het een paar keer geprobeerd om bij een regeling van werkzaamheden op dinsdag heel consequent te zeggen...

[0:15:42] nee, ik wil dit in commissie bespreken, ik wil dit in commissie bespreken.

[0:15:45] Daar heb je echt last van als Kamerlid, want dan ben je degene die ieder debat blokkeert over elk onderwerp.

[0:15:49] Dus ik ben tegenwoordig ook degene die zegt van nou, steun het maar, dat voorkomt gedoe, zeg maar.

[0:15:53] Dus eerlijk, ik doe dat ook.

[0:15:55] Maar dat is dus precies de perverse prikkel die je eigenlijk niet zou willen.

[0:15:58] En het heeft ook, het makkelijkste begin is eigenlijk,

[0:16:01] ik wil niet alles bij de Kamervoorzitter neerleggen,

[0:16:03] maar dat de Kamervoorzitter daar duiding aan geeft.

[0:16:06] Dus niet zegt, dus geen steun voor het debat.

[0:16:08] Maar bijvoorbeeld een duiding van, ik zie dat u het debat wil,

[0:16:11] maar u wil dat in een andere zaal.

[0:16:12] Nou ja, daar zou je mee kunnen variëren.

[0:16:15] Alhoewel we ook niet willen dat die regeling van werkzaamheden

[0:16:17] nog langdradiger wordt.

[0:16:19] Maar ik vind het echt een dilemma.

[0:16:20] Maar we moeten volgens mij toe naar het punt,

[0:16:22] Het gaat om het debat en niet zozeer om de zaal waar het plaatsvindt.

[0:16:26] Als iemand waarvan mensen die veel kijken naar de regeling van werkzaamheden denken

[0:16:31] dat mijn tweede initiaal geen steun is, ongeveer, dus ik ben ook zeer benieuwd

[0:16:38] naar deze andere manier om het te regelen.

[0:16:44] Laten we inderdaad de reactie van de Kamervoorzitter afwachten op dit punt.

[0:16:48] Anders praten we er nog over door.

[0:16:49] Mijn vierde punt. Heel kort, sinds kort hebben we anti-afluisterkasten geleverd gekregen

[0:16:54] tegen spionage. Dat is heel goed, maar ik fronste toch even toen ik achterop die kast

[0:16:58] las made in China. En toen vroeg ik me af, ja dat staat erop. Ik weet niet of dat alleen

[0:17:04] voor het frontje is, voor de achterkant of voor die hele kast, maar ik vroeg me wel af

[0:17:07] is dat nou handig, is dat nou verstandig? Dus graag hoor ik daar meer over.

[0:17:14] Mijn vijfde punt, dat is een heel feestelijk onderwerp. Want voor veel mensen uit het zuiden

[0:17:19] is het mooiste feest van het jaar carnaval.

[0:17:22] Dat is niet zomaar een feest, dat zit echt diep in de cultuur.

[0:17:25] En misschien kan niet iedereen zich dat goed voorstellen,

[0:17:26] maar neem het dan van mij aan, dat zit echt heel diep

[0:17:28] en dat is voor mensen echt belangrijk.

[0:17:30] Maar tot grote teleurstelling van veel Kamerleden en medewerkers

[0:17:33] en ook voor hun kinderen uit het zuiden,

[0:17:35] dus Kamerleden en medewerkers uit het zuiden,

[0:17:37] is het maar al te vaak geen recess met carnaval.

[0:17:40] En we spreiden natuurlijk een beetje de recessen,

[0:17:42] maar meestal wordt het midden van Nederland gevolgd.

[0:17:44] Maar waarom eigenlijk?

[0:17:45] Waarom zouden we de Randstad als uitgangspunt nemen?

[0:17:48] En ik zou eigenlijk af willen spreken dat het voorjaarsreces standaard plaatsvindt met carnaval.

[0:17:54] En dat is een serieus voorstel.

[0:17:55] Dan kun je een ander recess gunnen aan Noord en een andere week aan de Randstad.

[0:17:59] Graag een toezegging, hier zou in de planning toch vrij eenvoudig rekening mee kunnen worden gehouden.

[0:18:04] En ik zou dat graag al bij het eerstvolgende voorjaarsreces zien.

[0:18:07] En ik zie dat daarvoor de planning wel gewijzigd moet worden.

[0:18:10] Want voor het zoveelste jaar op rij is het geen recess met carnaval.

[0:18:13] Dus volgens mij moeten we af van die focus op de Randstad en wat meer rekening houden met regio's.

[0:18:18] En dan is het voorjaarssucces zou dan voor de regio Zuid zijn,

[0:18:21] omdat dat dan samen kan vallen met carnaval.

[0:18:24] Mijn zesde punt, de gezonde werkomgeving.

[0:18:27] We hebben in de Kamer een voorbeeldfunctie.

[0:18:29] Maar wat doen we? De hele dag zitten en eindeloos vergaderen.

[0:18:33] Altijd zittend, behalve in de plenaire zaal.

[0:18:35] Dan mag je vier minuten gaan staan om staand te spreken

[0:18:37] en daarna mag je snel weer gaan zitten.

[0:18:39] En voorzitter, we hopen allemaal dat Nederland Europees kampioen wordt,

[0:18:42] voetbal, maar we zijn al Europees kampioen zitten.

[0:18:45] En het is echt super ongezond.

[0:18:46] En waarom doen we hier niets aan? Voor onszelf, maar ook als voorbeeld voor anderen.

[0:18:51] Voorbeeld van gezond werken.

[0:18:52] En mijn voorstel zou zijn om vakerstaand te gaan vergaderen voor wie dat wil.

[0:18:56] In de commissiezalen, er zijn allerlei opstellingen denkbaar waarbij dat beter zou kunnen dan hoe wij hier nou zitten.

[0:19:01] Maar zeker ook in bijvoorbeeld de vergaderszalen op de derde verdieping.

[0:19:04] Ook allemaal zitplekken.

[0:19:05] Kan hier serieus naar gekeken worden.

[0:19:08] Zeven, dat gaat over de externe inhuur.

[0:19:11] De SP vraagt hier vaak aandacht voor.

[0:19:12] Enige jaren geleden zijn we bijvoorbeeld gestopt met de externe inhuur van de schoonmaak.

[0:19:16] naar onze vraag hierover bij de raming.

[0:19:19] Maar er werken hier bij ons in de Tweede Kamer nog steeds mensen die niet incidenteel zijn ingehuurd,

[0:19:23] vanwege bijzondere expertise,

[0:19:24] maar dagelijks, jarenlang, terwijl zij volgens mij extern zijn ingehuurd.

[0:19:28] Bijvoorbeeld vanuit de dienstautomatisering.

[0:19:31] En volgens mij kan dat niet de bedoeling zijn.

[0:19:32] Waarom zijn deze mensen niet in dienst van de Tweede Kamer?

[0:19:37] Mijn voorlaatste punt, acht.

[0:19:38] Het registreren van nevenfuncties van Kamerleden is erg belangrijk,

[0:19:41] maar helaas nog een rommeltje, bleek uit onderzoek van de NOS.

[0:19:44] Een op de drie Kamerleden had het niet op orde.

[0:19:47] Terwijl we transparant moeten zijn, maar ook moeten willen zijn over al onze belangen.

[0:19:52] En te veel Kamerleden geven hier krap invulling aan, aan wat ze horen op te geven.

[0:19:57] En het presidium wijst in de beantwoording op de eigen verantwoordelijkheid van Kamerleden.

[0:20:00] En dat klopt.

[0:20:01] Maar ik vind het ook net iets te mager en net iets te gemakkelijk.

[0:20:04] Want wat niet helpt is dat er een notitie hierover is vanuit de Tweede Kamer, hoe je

[0:20:08] de regels moet interpreteren.

[0:20:09] En die notitie die leidt nou juist tot kritiek vanuit deskundigen.

[0:20:14] Want het is belangrijk dat alle vormen van inkomen, bezittingen en belangen geregistreerd

[0:20:18] worden.

[0:20:19] Zoals Greco, het anticorruptieorgan, het ook bedoeld heeft.

[0:20:22] Hier moeten we toch snel en stevig mee aan de slag, wat gaat het presidium hiermee doen?

[0:20:28] Tot slot, het wat mij betreft belangrijkste, over ons primaire proces, over de wetgevende

[0:20:32] en controlerende taak van de Tweede Kamer.

[0:20:36] Vanuit de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening hebben we kunnen constateren

[0:20:40] dat ook de Tweede Kamer in de door ons onderzochte periode in meerderheid

[0:20:43] gefaald heeft in de wetgevende en controlerende taak.

[0:20:46] Als je instemt met slechte wetten en je verzaakt daarna de gevolgen te

[0:20:51] controleren, dan ben je daarmee medeverantwoordelijk voor de ellende

[0:20:53] waar mensen in terecht zijn gekomen.

[0:20:55] In casus was dat het nietsontziende fraudebeleid.

[0:20:58] En we hebben dat oordeel opgeschreven in het rapport blind voor mensenrecht,

[0:21:01] maar ook aanbevelingen geformuleerd.

[0:21:03] Neem de wetgevende taak serieus met voldoende tijd,

[0:21:05] met rapporteurs, kennis van buiten en een afkoelperiode van amendementen.

[0:21:10] Zorgen dat je over de juiste informatie beschikt, dus ijs het op bij de regering en zorg voor

[0:21:14] ontspannen contact met ambtenaren en de uitvoering en versterk de positie en ondersteuning van

[0:21:19] Kamerleden.

[0:21:20] Maar de vraag is nu, hoe gaan we hier nou vervolg aangeven?

[0:21:23] En ja, zeg ik alvast, ik ben op de hoogte van de motie Cambra, die eigenlijk zei er zijn

[0:21:28] al heel veel initiatief- en werkgroepen geweest, laten we zorgen voor overzicht van opvolging

[0:21:31] en samenhang van alle aanbevelingen.

[0:21:33] En dat is prima, maar dat kan niet het hele verhaal zijn, want die discussie die hoeft

[0:21:37] niet over. Die discussie is al gevoerd en de Parlementaire Enquête Commissie heeft hele

[0:21:41] concrete aanbevelingen. Dus volgens mij kan separaat van wat ligt er allemaal en wat is

[0:21:46] de stand van zaken van alle aanbevelingen, moeten we volgens mij aan de slag met die aanbevelingen

[0:21:50] vanuit de Parlementaire Enquête Commissie. Ik ben benieuwd welk proces de Kamervoorzitter daarvoor

[0:21:55] ziet. Dus hoe lang gaat dat duren en wat gebeurt er in de tussentijd? En daarmee rond ik af,

[0:22:00] voorzitter. Dank u wel. Dank u wel, heer Van Nispen namens de SP. En dan zou ik nu even kort het woord

[0:22:05] willen geven aan mevrouw Michelle Derksen voor een introductie, denk ik, namens de VVD.

[0:22:11] Voorzitter, ja, ik dacht ik laat de heer Van Nispen even zijn negenpuntplannen afmaken.

[0:22:15] Ik ben het over zeer eens met die laatste, daar ga ik zo ook op in.

[0:22:19] Maar kijk wat me verbaast, en daar blijkt maar weer dat

[0:22:23] de ideologie van de heer Van Nispen anders is dan de mijne,

[0:22:25] want het gaat allemaal over collectief dingen anders met elkaar willen regelen,

[0:22:30] bijvoorbeeld staand. Ik bedoel, wat belet de heer Van Nispen om te gaan staan

[0:22:33] als hij niet spreekt tijdens elk commissiedebat?

[0:22:36] Bijvoorbeeld de buitenlandvergoedingen, wat belet de heer Van Nispen om er vanaf te zien

[0:22:41] als hij daar geen gebruik van wil maken en daarmee niet een heel stelsel te willen wijzigen.

[0:22:47] Want de heer Van Nispen weet net zo goed als iedereen hier

[0:22:51] dat wij allerlei arbeidsrechtelijke regelingen volgen die ook voor de Rijksoverheid gelden.

[0:22:58] Dus vindt de heer Van Nispen dat dit ook allemaal collectief geregeld moet worden om aan zijn eigen wensen?

[0:23:04] want daar heb ik alle begrip voor, om maar wel ruimte voor zijn eigen wensen als individu gewoon vorm te geven.

[0:23:13] Nu wordt het leuk. Nu gaan we door een ideologisch debat.

[0:23:16] Ik zie dat de Kamervoorzitter er ook goed voor gaat zitten.

[0:23:19] Mevrouw Michonne Derksen maakt dit juist allemaal een individuele kwestie.

[0:23:23] Die zegt van ja, ik heb recht op dat geld of een ander Kamerlid heeft recht op het geld.

[0:23:26] Dus u kunt er zelf van afzien.

[0:23:29] Dat vind ik een hele rare opvatting.

[0:23:31] We zitten hier juist om de regels met elkaar te bespreken en vast te stellen.

[0:23:34] Maar laat ik beginnen met dat staan vergaderen.

[0:23:36] Ja, wat belet mij om hier te gaan staan, omdat het er nogal gek uitziet.

[0:23:39] En dat kan ook eigenlijk niet.

[0:23:41] Dan ben ik niet perceerbaar.

[0:23:42] Ja, dat vind ik niet zo erg.

[0:23:43] Maar het geluid wordt dan slecht.

[0:23:44] Dus de hele zaal is er niet op ingericht.

[0:23:46] Dus ik kan hier helemaal niet gaan staan.

[0:23:47] En dan denkt de voorzitter van oh, wat is er aan de hand?

[0:23:50] U wilt wat zeggen.

[0:23:51] Dus heel die zaal is er niet op ingericht.

[0:23:53] Dat ziet er gewoon heel gek uit.

[0:23:54] In de plenaire zaal zijn die mogelijkheden ruim aanwezig.

[0:23:56] En dan doe ik dat natuurlijk op de manier die ik zelf wil.

[0:23:59] Maar wat serieuzer punt is die is die dagvergoeding ja dat is nu precies de

[0:24:02] praktijk als je ervan af wil zien van die voor sommige landen gaat het om 100

[0:24:06] euro per dag en voor andere landen gaat het om 300 euro per dag

[0:24:08] ik vind het gek want die maaltijden worden al vergoed je hebt al een vrij

[0:24:12] riante in mijn ogen schadeloos stelling voor leden van de tweede kamer

[0:24:16] waar is dan die dagvergoeding voor dat is een soort extraatje een soort

[0:24:18] stimulans om op buitenlands werkbezoek te gaan want je verdient daar extra aan ik

[0:24:22] vind dat raar dus ik stel er een vraag over de praktijk is nu natuurlijk

[0:24:25] Natuurlijk zie ik daar vanaf, en met mij alle SP-collega's.

[0:24:28] En wat andere Kamerleden doen, dat mogen ze in principe zelf weten, maar het is gemeenschapsgeld.

[0:24:32] Dus ik vind het heel logisch dat ik daar hier een vraag over stel, bij een vergoeding,

[0:24:36] die volgens mij niet deugt, ik zeg het maar gewoon zoals ik hem vind.

[0:24:39] En ik vind het te individualistisch om te zeggen, ja, dat mag je van af zien als je wil,

[0:24:44] en blijf verder van mijn portemonnee af. Nee, het gaat om gemeenschapsgeld.

[0:24:47] En daarom vind ik het mijn taak om daar een kritische vraag over te stellen,

[0:24:50] en hier het volgste in te dienen, dat dat volgens mij voor in ieder geval Kamerleden,

[0:24:54] En hoe dat voor Rijksambtenaren is, daar zeg ik helemaal niets over.

[0:24:57] Want die hebben een CEO, hebben wij niet.

[0:25:00] Voor Rijksambtenaren laat ik hem in stand, daar zeg ik verder niks over.

[0:25:03] Maar ik vind dat we als Kamerleden moeten zeggen, wij doen daar niet meer aan mee.

[0:25:06] Want het is wel gemeenschapsgeld, daar horen we sober mee om te gaan.

[0:25:09] Mevrouw Michielenderks.

[0:25:12] Ja voorzitter, dit antwoord had ik natuurlijk verwacht van de heer Van Nispen.

[0:25:14] Ik wil me er maar op wijzen dat hij alleen op camera is als hij spreekt.

[0:25:17] Dus dat is ook niet het hele debat.

[0:25:20] Dus nadat je spreekt of voordat je spreekt valt het minder op dat je staat.

[0:25:24] maar het principiële punt gaat over de vergoedingen.

[0:25:27] En ik volg ook de heer Van Nispen, want het is ook de fractie van de heer Van Nispen

[0:25:31] die ook afziet van een deel van de schadeloosstellingen die voor ons allemaal geldt.

[0:25:36] En dat is ook het goed recht van de heer Van Nispen en zijn fractie.

[0:25:40] Maar ik wil je maar gezegd hebben dat allerlei

[0:25:43] financieel en arbeidsrechtelijke regelingen bij het Rijk volgen.

[0:25:48] En daarmee, als je zegt van dit staat me even niet aan,

[0:25:51] Dan ligt het voor de hand om daar als individu je opvatting goed neer te zetten,

[0:25:58] om dat ook als fractie een opvatting over te hebben.

[0:26:00] Maar het is wel een vrij korte bocht om hier te zeggen, het staat mij niet aan,

[0:26:05] dus het moet voor iedereen niet zo zijn.

[0:26:07] Omdat daarmee, wil ik maar zeggen, een heel systeem wat we hebben,

[0:26:12] waarmee we de Rijksoverheid volgen, en daar zijn ooit goede redenen voor geweest,

[0:26:15] en dat kunt u ter discussie stellen, maar dan moeten we dat iets breder stellen

[0:26:19] dan hier te zeggen, dit staat me niet aan, graag een streeper erheen.

[0:26:22] Want het belet de heer Van Nispen niet, om wat hem niet aanstaat,

[0:26:24] om daar ook voor te bedanken.

[0:26:26] Voorzitter, dat was het.

[0:26:28] De heer Van Nispen.

[0:26:28] Ja, voorzitter, maar ik heb er ook voor bedankt.

[0:26:30] Ik ga komende zomer voor het eerst volgens mij in mijn parlementaire carrière

[0:26:34] mee op buitenlands werkbezoek.

[0:26:35] En daar heb ik afgezien van die dagvoerding, natuurlijk.

[0:26:38] Dat doen volgens mij andere Kamerleden ook, van de SP in ieder geval

[0:26:40] en misschien ook van andere fracties.

[0:26:42] Dat is allemaal prima.

[0:26:45] Maar ja, wij vinden die schadeloosstelling voor Kamerleden ook veel te riant.

[0:26:48] Daarom hebben wij bij ons de solidariteitsregeling, waarbij we meer dan de helft van ons salaris afstaan.

[0:26:54] Daar kiezen wij voor. Dat is een individuele keuze.

[0:26:57] Daarnaast mogen wij, moeten wij zelfs, de principiële discussie voeren over de hoogte van de schadeloosstelling.

[0:27:03] Dat heb ik in eerdere debatten over de raming ook gedaan.

[0:27:05] Heb ik gezegd, verlaag nou de schadeloosstellingen van de Tweede Kamer met 10%.

[0:27:09] De tijden dat iedereen erop achteruit ging, vond ik het niet uit te leggen dat die vergoeding zo hoog was.

[0:27:13] Dat is raar om tegen iedereen te zeggen, nou ziet u maar vrijwillig af van een deel van uw schadeloosstelling.

[0:27:17] Omdat het gaat om gemeenschapsgeld, moet je die discussie ook collectief voeren.

[0:27:21] Heb ik nu niet gedaan over die schadeloosstelling.

[0:27:23] Dus ik vind nog steeds hetzelfde. Ik vind hem nog steeds te hoog.

[0:27:26] Maar goed, laat dan iedereen het voorbeeld volgen en vrijwillig daarvan afstaan.

[0:27:30] Maar zo'n dagvergoeding voor buitenlandse werkbezoekers vind ik echt een hele rare regeling.

[0:27:34] En de reden dat ik dat nu pas opwerp, is omdat ik nu pas meega op een buitenlands werkbezoek.

[0:27:38] En nu pas zie wat een rare regeling het eigenlijk is.

[0:27:40] En daarom vind ik het mijn taak om daarop te wijzen.

[0:27:42] En ja, om dan te zeggen ja, dat staat in ieder vrijheid.

[0:27:45] Nee, want het is gemeenschapsgeld.

[0:27:46] Dus vind ik dat ik dat hier aan de orde moet stellen.

[0:27:49] En het is echt anders of je als Kamerlid met de regels van je schadeloosstelling,

[0:27:54] die kosten die je allemaal niet maakt, dan toch zo'n dagvergoeding.

[0:27:57] Nee, ik vind het gewoon niet deugen.

[0:27:59] En nogmaals, wat het voor Rijksambtenaar geldt, dat is allemaal prima.

[0:28:02] Weet niet of ik dat prima vind, dat moet ik dan ook nog een keer maar nader in verdiepen.

[0:28:05] Maar daar heb ik nu geen vraag over gesteld.

[0:28:07] Het gaat me nu echt over die dagvergoeding voor Kamerleden,

[0:28:09] waar we volgens mij collectief vanaf moeten zien.

[0:28:11] En dan is de enige manier om te zeggen, laten we daar dus mee stoppen.

[0:28:14] Dank u wel. Dan gaan we naar de heer Sneller van D66.

[0:28:19] Dank voorzitter. Ik blijf even zitten. Het experiment met staande commissiedebat was trouwens wel interessant destijds,

[0:28:25] maar heeft helaas na het geen navolging gekregen. Ik wou graag beginnen met het punt waar de heer Van Nispen mee eindigde,

[0:28:31] namelijk onze wetgevende taak. En dat mag ik doen ook op de ochtend dat de Raad van State een voorlichting heeft gepubliceerd

[0:28:40] gepubliceerd naar aanleiding van een motie die ik samen met de heer Van Nispen heb ingediend

[0:28:44] over de ambtelijke ondersteuning bij amendering, ook hoe dat aan de kant van ministeries geregeld

[0:28:49] wordt. En die gaat ook over initiatiefwetsvoorstellen en de ondersteuning die we daarbij krijgen.

[0:28:54] En die zeggen eigenlijk, de Raad van State raadt toch aan de Tweede Kamer om eens te kijken naar

[0:28:59] uitbreiding van bureau-wetgeving. En wat zij zeggen, ook om de eigen positie van de Kamer

[0:29:03] als medewetgever duidelijker te markeren. En dat mag ik overigens zeggen naast de kerstverse

[0:29:13] Dus ik ben heel benieuwd.

[0:29:15] Het is pas vandaag gekomen, maar dat dient wat mij betreft wel een vervolg te krijgen.

[0:29:19] Dus ik hoop ook dat de Kamer daarmee aan de slag wil.

[0:29:23] Dan kom ik bij het punt waar de heer Van Nispen terecht mee begon.

[0:29:28] Dat zijn de complimenten aan de ondersteuning die het werk hier mogelijk maken.

[0:29:33] En in het bijzonder dit jaar, ook omdat we daar de afgelopen jaren een paar keer klachten over hebben geuit,

[0:29:37] ...wou ik mijn complimenten maken voor de automatisering, de ICT.

[0:29:42] Ik denk dat daar hele grote stappen vooruit zijn gezet...

[0:29:44] ...ook met de nieuwe werkplekken die we hebben gekregen.

[0:29:48] Dat maakt het werken echt een stuk makkelijker voor medewerkers en voor Kamerleden.

[0:29:53] Dus mijn complimenten daar specifiek ook voor.

[0:29:57] Voorzitter, dan een aantal inhoudelijke re-punten.

[0:30:02] Ten eerste de positie van de koning ten opzichte van de Kamer.

[0:30:09] Sinds 1848 wijst de koning niet langer de leden van de Eerste Kamer aan.

[0:30:14] In 1904 werd de troon verwijderd uit de plenaire zaal van de Tweede Kamer.

[0:30:20] Ik ben nog bezig met het boek van Willem Drees van 1975 over het Nederlandse parlement vroeger en nu.

[0:30:28] Je leert elke keer weer wat als je zo'n boek leest.

[0:30:30] Tot 1983 werd de voorzitter van de Tweede Kamer ieder jaar door de koning benoemd.

[0:30:36] De Kamervoorzitter Knik was toen al geboren, ik nog niet, maar dat gebeurt nu niet meer.

[0:30:42] Ik ben wel oud genoeg om me te herinneren dat de koning slash koningin verdween uit de kabinetsformatie,

[0:30:48] maar er zit dus een duidelijke trend in van een meer eigenstandige rol van de Tweede Kamer

[0:30:52] ten opzichte van de koning.

[0:30:54] Ik heb hier ook in de schriftelijke voorbereiding vragen over gesteld, omdat een van de goede

[0:30:59] redenen om niet aanwezig te zijn bij een debat van de Tweede Kamer of een mondelingenvraag

[0:31:05] is een officiële bijeenkomst met de koning.

[0:31:10] En het presidium antwoordt dan dat dit sinds jaar en dag vast de gewoonte is.

[0:31:16] En dat is natuurlijk het slechtste argument voor een progressieve partij

[0:31:20] dat je maar kan gebruiken.

[0:31:22] Dus ik zou daar graag een reflectie van de Kamer willen.

[0:31:26] Wat is nou de argumentatie dat elke verplichting met de koning

[0:31:30] voor een Kameractiviteit gaat?

[0:31:31] Dan voorzitter de kamerbel. Op maandag gaat die gelukkig niet.

[0:31:37] Ik heb hier vorig jaar ook een punt van gemaakt, omdat het zit er twee kanten aan.

[0:31:42] Aan de ene kant is dat ding gewoon super irritant voor iedereen die aan het werken is in dit gebouw.

[0:31:48] Als je in overleg zit op je kamer, gaat er dwars doorheen.

[0:31:51] Als je een rapport aan het lezen bent, gaat er dwars doorheen.

[0:31:54] Het is een minuut lang alsof er een brandalarm afgaat.

[0:31:56] Overigens schrijft Drees dat het dus in 1975 maar een halve minuut was.

[0:32:01] en tegenwoordig gaat hij een minuut lang om tien over tien.

[0:32:05] En voor stemmingen.

[0:32:07] Maar goed, meer fundamenteel.

[0:32:10] De staatscommissie parlementair stelsel noemt de vaste kamercommissies,

[0:32:14] en de heer Van Nispen had het hier eigenlijk ook over,

[0:32:16] de werkpaarden van het parlement.

[0:32:18] De werkgroep van de STI, het rapport waar wij samen ook aan mochten werken,

[0:32:22] constateert een onevenwichtige verhouding tussen de plenaire activiteiten en de commissieactiviteiten.

[0:32:27] Raad aan een verbetering in het evenwicht.

[0:32:29] En soms hoor je ook dat mensen lijken te denken dat er maar één zaal is in de Tweede Kamer,

[0:32:35] namelijk de plenaire zaal, terwijl er gewoon overal dingen gebeuren, de Kamer doorwerkt.

[0:32:42] En Kameractiviteiten in de commissies beginnen vaak om tien uur en dan wordt je om tien

[0:32:45] over tien ruw onderbroken.

[0:32:47] Vaak als er een hoorzitting is, gasten schrikken zich rot.

[0:32:51] Sprekers tijdens een debat die midden in een inbreng zitten, moeten een minuut pauseren,

[0:32:55] want ze zijn gewoon onverstaanbaar.

[0:32:56] Dus het is elke keer wat mij betreft een herinnering aan die onevenwichtigheid

[0:33:00] waarvan we in een rapport te zeggen, daar moeten we wat aan doen.

[0:33:05] En de functie, die snapt eigenlijk niemand meer precies

[0:33:08] waarom dat moet gebeuren aan het begin van een vergadering,

[0:33:12] want iedereen die weet het wel ongeveer.

[0:33:14] En laat staan de morsse code, belsignalen die we dan gedurende de dag krijgen,

[0:33:18] waar echt niemand iets van snapt.

[0:33:23] Ik heb geen quiz gedaan, maar het is onaanvolgbaar, ook met het kaartje

[0:33:28] wat in de la zit van de plenaire bankjes.

[0:33:31] Maar goed, voorzitter, serieus punt dus.

[0:33:33] De enige reden die ik inhoudelijk zie is stemmingen die niet gepland zijn.

[0:33:39] Dat is iets waar volgens mij moet opvallen.

[0:33:41] Hé, er gaat iets gebeuren in de plenaire zaal.

[0:33:44] U bent gewenst.

[0:33:45] U bent nodig.

[0:33:46] En na mijn poging vorige keer dus om hier iets aan te doen, is er weinig verbetering gekomen,

[0:33:51] want die aantal paar decibelen die er vanaf zijn gegaan, die heeft niemand echt opgemerkt.

[0:33:55] Dus wat mij betreft tijd om dit aan te passen en ik hoor graag van de Kamer,

[0:33:59] voorzitter, of hij hiertoe bereid is.

[0:34:02] Dan, voorzitter, kom ik bij de weerbaarheid integriteit van de Tweede Kamer.

[0:34:06] Vorig jaar hebben collega Michon, Derksen en ik punt gemaakt van de manier waarop werd omgegaan,

[0:34:11] Ook met het ontzeggen van de toegang tot het parlement

[0:34:15] als mensen een bedreiging vormen.

[0:34:17] En ik denk dat daar door het presidium verbetering is doorgevoerd,

[0:34:20] dat die regels zijn verduidelijkt, juridisch steviger staat

[0:34:24] en dat daar nu ook gebruik van wordt gemaakt als dat nodig is.

[0:34:28] En dat dat op een goede manier tot nu toe gebeurt.

[0:34:31] We moeten wel uiteraard de serieuze behandeling daarvan steeds blijven,

[0:34:35] want het is een grof middel, een zwaar middel, bedoel ik daarmee.

[0:34:39] Dus we moeten dat zorgvuldig blijven inzetten.

[0:34:41] Maar ik denk dat het belangrijk is dat het kan,

[0:34:43] ook om de bewoners en de gasten in dit gebouw te beschermen.

[0:34:48] Dan ben ik blij dat er, na de evaluatie van het college van toetsing

[0:34:53] en toezicht en handhaving, integriteit, de sanctionering wordt aangescherpt.

[0:34:59] Het verslag is 23 mei vastgesteld

[0:35:01] en ik had gehoopt dat we dat hier parallel konden behandelen,

[0:35:06] maar de noodaanleiding van het verslag is nog niet binnen.

[0:35:09] En ik hoor graag wanneer we dat kunnen verwachten, want ik denk dat het belangrijk is om die

[0:35:14] volgende stap te zetten, zodat een aantal collega's die gewoon een lange neus trekken naar het

[0:35:19] regime in de Tweede Kamer en elke sanctie ondergaan, maar vervolgens geen gevolg geven,

[0:35:26] dat er een einde komt aan die straffeloosheid.

[0:35:28] Dat pleidooi heb ik eerder gedaan.

[0:35:31] Dan, voorzitter, de, hoe zal ik het noemen, toch de integriteit van de Tweede Kamer.

[0:35:37] Een tijdje geleden kwam er een Kamerlid terug waarvan de fractievoorzitter zei

[0:35:42] hij heeft beloofd dat hij weer weggaat.

[0:35:45] En de Commissie voor de Toetsing van de Gelovensbrieven,

[0:35:49] onderzoek van de gelovensbrieven, heeft daar ook toen een opmerking over gemaakt,

[0:35:53] omdat dat wat mij betreft toch ruikt naar strijdigheid met de eetbeloften die we hier

[0:36:00] allemaal afleggen om toegelaten te worden, namelijk dat je geen enkele

[0:36:03] gunst hebt beloofd en niks hebt beloofd om toe te worden gelaten.

[0:36:07] Terwijl de vraag is, was er plaats gemaakt voor zo iemand als die belofte niet was gedaan?

[0:36:12] Nou, dat is gepasseerd, maar staat wel nog gemarkeerd.

[0:36:17] En nu hebben we inderdaad collega Markuszower, waarbij zijn fractievoorzitter zegt

[0:36:23] de inhoud van de naslag over Giddy Markuszower was reden voor mij om zijn kandidatuur in te trekken.

[0:36:29] En tegen de achtergrond van berichten jaren geleden alweer dat hij ook om die reden geen Kamerlid zou kunnen worden

[0:36:37] ligt die vraag wel op tafel.

[0:36:40] En ik vond niet alles even chique wat collega Ergin,

[0:36:43] de manier waarop hij dat zei, maar het is wel een terecht punt natuurlijk,

[0:36:45] want hij zit niet alleen in de Tweede Kamer.

[0:36:47] Hij is ook lid van dagelijks bestuur van het Presidium.

[0:36:49] Hij kan stukken inzien die ik niet mag inzien qua vertrouwelijke status.

[0:36:55] En dat is natuurlijk lastig met elkaar te rijmen.

[0:36:58] En Wilders haalde uit naar een andere collega.

[0:37:01] Wij corrigeren waar nodig, jullie niet, want je zit er nog steeds,

[0:37:08] Maar goed, de PVV-fractie lijkt die verantwoordelijkheid niet te nemen.

[0:37:12] Er is ook geen woordvoerder hier aanwezig aan wie we het verder kunnen vragen.

[0:37:15] Dus het roept wel vraagtekens op.

[0:37:16] En tegelijkertijd, ja, we moeten niet de AIVD het toelatingsbeleid van deze Kamer gaan laten bepalen.

[0:37:21] En dat lijkt me ook een serieus punt om vanuit onze autonomie te bewaken.

[0:37:26] Dus ik zit hier ook, en ik wil dat ook aan de Kamer, voorzitter, vragen.

[0:37:32] Ik wou nog de gedragscode zeggen, namelijk ook het Kamerlid oefent zijn ambt in onafhankelijkheid

[0:37:37] en in het algemeen belang uit en het Kamerlid gebruikt in het ambt verkregen informatie niet

[0:37:41] voor persoonlijke belangen en waarborgt indien van toepassing het vertrouwelijke karakter

[0:37:45] ervan.

[0:37:46] En sommige mensen zeiden ook ja, er is ook artikel 207 strafrecht, mijn eet.

[0:37:50] Dus ik zit hier ook een beetje en dat vraag ik aan de Kamervoorzitter als hoeder van dit

[0:37:54] parlement.

[0:37:55] Die heeft zichzelf die vragen natuurlijk ook gesteld sinds dit naar buiten is gekomen.

[0:37:59] Hoe ziet hij zijn eigen verantwoordelijkheid?

[0:38:01] Heeft hij het gevoel dat hij daar voldoende middelen voor heeft?

[0:38:04] Kijkt hij naar anderen en zo ja wie dan om hier wel niet te acteren?

[0:38:09] Zijn er precedenten ook dat een zittend Kamerlid na die naslag geen bewindspersoon kon worden?

[0:38:15] En wat is zijn voorstel om concreet hiermee om te gaan?

[0:38:20] Dan, voorzitter, als laatste, zei de Kamervoorzitter als kandidaat dat hij pijnlijk neutraal zou zijn.

[0:38:28] En mijn vraag ook in het licht van wat de incidenten rondom extreem rechts

[0:38:34] versus extreem links, wat mij betreft was dat wel pijnlijk, maar niet heel neutraal.

[0:38:38] En ik ben benieuwd hoe hij daar zelf op terugkijkt.

[0:38:42] En het laatste, toen een andere collega, collega Baudet zei,

[0:38:48] na aanleiding van een debat in de Kamer, had hij gezegd dat hij een andere collega op de bek zou willen slaan.

[0:38:54] Toen werd hij ontboden door de Kamervoorzitter, wat ook in lijn was met de belofte die deze

[0:38:59] Kamervoorzitter als kandidaat deed, namelijk om te sanctioneren.

[0:39:04] Geen gedonder in de zaal terwijl ik er zit, maar die collega die liet zijn kickboksafspraak

[0:39:10] voorgaan.

[0:39:12] Ik vond dat een wanvertoning van zijn kant, maar ik hoor ook graag van de Kamervoorzitter

[0:39:18] hoe hij daar op terugkijkt, want ik denk dat het heel verstandig was dat hij hem op het

[0:39:22] matje riep.

[0:39:25] Dat was uw bijdrage. Dank u wel dan, daarvoor.

[0:39:29] Dan gaan we door met de bijdrage van mevrouw Micheline Derksen van de VVD.

[0:39:33] Dank u wel, voorzitter.

[0:39:36] Ik wil dit debat beginnen ook een dik compliment te maken.

[0:39:39] En al die mensen, er zijn er hier nu maar een paar,

[0:39:41] maar ik hoop dat er vele luisteren,

[0:39:43] al die mensen van de Kamerorganisatie die ervoor zorgen

[0:39:45] dat we elke dag ons werk kunnen doen,

[0:39:47] van bodes, Griffie, restaurantmedewerkers.

[0:39:51] Het is echt fantastisch.

[0:39:53] Ik denk dat je het nergens zo goed krijgt als hier.

[0:39:56] Dat mag echt gezegd worden, ook vandaag weer.

[0:39:59] Dit is inderdaad altijd zo'n wonderlijk debat waar het over het functioneren van de Kamer gaat.

[0:40:05] Ik hoor in vorige bijdragen dat het ook bijna een soort openbaar functioneringsgesprek met de voorzitter wordt.

[0:40:10] Dat is voor mij nieuw.

[0:40:12] Maar het functioneren van de Kamer gaat mij zeer aan, want we zitten hier met 150 mensen.

[0:40:17] Het land kijkt elke dag naar ons en er valt hier en daar nog wel wat te verbeteren.

[0:40:21] En ik vind ook, daarom ben ik blij ook dat we hier niet met alle partijen,

[0:40:25] maar met een heel aantal partijen zijn, want dat gaat ons aan het hart.

[0:40:29] Het functioneren van de Kamer en daarmee het aanzien van de Kamer.

[0:40:33] En daar zijn alle 150, inclusief de voorzitter, hebben daar een bijdrage in.

[0:40:38] En ik vind dat we hier dus vandaag moeten bespreken waar het goed gaat en waar dat beter kan.

[0:40:42] Want dat is onze verantwoordelijkheid richting alle mensen in het land.

[0:40:47] In die zin vind ik de werkgroep van de STAI, vond ik echt een groot succes.

[0:40:50] Een heel aantal aanbevelingen.

[0:40:51] Daar werken we gewoon nu nog steeds mee.

[0:40:53] De strategische procedurevergaderingen, de ondersteuning, ook vooral wetgeving,

[0:40:58] heb ik dan nu in m'n hoofd vanuit de Griffies.

[0:41:00] Ontzettend goed.

[0:41:01] En dat moeten we vasthouden.

[0:41:03] Ik heb een aantal punten, voorzitter.

[0:41:05] Het zijn er drie.

[0:41:06] Die zal ik even noemen, meer als kopjes.

[0:41:09] De orde van het debat, het gebouw en integriteit van de leden.

[0:41:14] Ten eerste de orde van het debat.

[0:41:17] Kijk, ik begon er ook al over, maar ik vind dat wij echt met elkaar elke keer moeten zorgen

[0:41:23] of dat wij de orde van het debat op een goede manier doen en ik zou deze voorzitter ook

[0:41:27] uit willen nodigen om samen met de commissievoorzitters in gesprek te gaan om met elkaar ook te bespreken

[0:41:34] hoe gaat het nou, wat vind je ingewikkeld, wanneer grijp je nou wel in als voorzitter

[0:41:39] en wanneer niet.

[0:41:40] Het luistert allemaal heel erg nauw en als het misgaat, zeg ik even via de voorzitter

[0:41:44] aan de Kamervoorzitter, dan wordt dat breed uitgemeten op elke tv-zender die je maar kan

[0:41:51] verzinnen.

[0:41:52] Dus de druk is vrij groot.

[0:41:55] Die commissievoorzitters die doen dit naast hun woordvoerderschap, ik vind het allemaal

[0:42:00] ook echt goed en mooi dat ze dat ook allemaal doen, maar die kunnen hier en daar nog wel

[0:42:04] een handje worden geholpen, ook in de eenduidigheid van hun optreden.

[0:42:08] Een open uitnodiging aan deze Kamervoorzitter.

[0:42:13] Dan, voorzitter, het proces van wetgeving, daar zei de ook, sorry.

[0:42:18] Ja, dank u wel.

[0:42:19] De heer Van Nispen heeft voor dit onderdeel een interruptie.

[0:42:22] Gaat uw gang.

[0:42:22] Ja, dank u wel.

[0:42:24] Voorzitter, mevrouw Michon-Derks is fungerend commissievoorzitter, ik ben dat ook.

[0:42:28] We weten allemaal en we kennen ook de incidenten waarin die aantonen hoe moeilijk het soms is

[0:42:32] en hoe je soms door een slijker wordt gehaald.

[0:42:34] Je moet in een split second beslissen.

[0:42:36] Sta je iets toe of sta je iets niet toe?

[0:42:38] Dus dat is ingewikkeld voor de Kamervoorzitter, maar ook voor alle Commissievoorzitters.

[0:42:41] Dus ik snap het punt heel erg goed en tegelijkertijd weet ik ook hoe moeilijk dat is.

[0:42:45] Want de heer Erken bijvoorbeeld, die vroeg van is er nou een lijst van verboden woorden?

[0:42:48] Ik ben benieuwd naar het antwoord, maar ik denk van niet.

[0:42:52] En dat weet mevrouw Michonne Derksen ook en zouden we nou toe moeten naar een situatie

[0:42:57] dat we als Commissievoorzitters bijvoorbeeld een college krijgen van de Kamervoorzitter

[0:43:01] wat er wel en niet mag?

[0:43:02] Ik zeg het gekschrikkend, maar dus kan zij haar voorstel iets beter toelichten, wat

[0:43:06] ziet zij voor zich?

[0:43:07] En hoe gaat dit helpen?

[0:43:09] Ik verheug me op dit interesse-debatje als voorzitter van de ANWB.

[0:43:14] Gaat de gang maar.

[0:43:15] Zo van zegt de ene commissievoorzitter tegen de andere commissievoorzitter.

[0:43:18] Hoe zie je het voor je?

[0:43:21] Ik vind het een mooie vraag van de heer Van Nispen.

[0:43:23] Ik denk dat er winst erin zit om het met elkaar te hebben.

[0:43:26] Hoe ga je hiermee om?

[0:43:29] Wanneer laat je iets wel of niet toe?

[0:43:31] Ik ben het namelijk totaal met hem eens.

[0:43:33] Het is allemaal split second.

[0:43:35] In the heat of the moment hoop je dat je het goede doet.

[0:43:38] Dat geldt voor een commissievoorzitter, denk ik, niet anders dan de Kamervoorzitter.

[0:43:44] En je kan hier en daar achteraf altijd denken, dit had ook anders gekund.

[0:43:47] Want alles had ook anders gekund.

[0:43:49] En ik denk dat het goed is om daar met elkaar over te spreken hoe je een orde van het debat leidt.

[0:43:54] Maar ik denk ook dat het goed is om nog eens strakke afspraken te maken.

[0:43:58] Hoe ga je om met, ik noem maar wat, brieven die binnenkomen,

[0:44:01] waar, als je niet uitkijkt, eerst een schriftelijk overleg over wordt gevraagd

[0:44:05] en dan met de uitkomsten van dat schriftelijk overleg

[0:44:07] dat wordt dan weer geagendeerd voor een commissiedebat.

[0:44:09] Dus ook die... Eigenlijk even die wat droge regels die wij hebben.

[0:44:14] Hoe ga je met brieven om? Wat zijn instrumenten voor leden?

[0:44:17] Die moet je eigenlijk via de commissievoorzitters ook weer onderwijzen

[0:44:22] aan de Kamerleden, helemaal aan nieuwe Kamerleden.

[0:44:25] Dus ik vind ook dat je als commissievoorzitters bijna de top tien

[0:44:28] in do's en don'ts, hoe om te gaan, wat zijn de ingewikkeldheden

[0:44:33] tijdens een procedurevergadering.

[0:44:35] Dat zou je echt met elkaar kunnen uitwisselen.

[0:44:37] Omdat je daarmee ook eigenlijk een beetje een soort...

[0:44:40] Kijk, elke commissie is anders en dat is ook heel mooi.

[0:44:42] Elke commissie heeft ook een eigen, bijna een soort moores

[0:44:45] of een eigen bubbel, zou je kunnen zeggen.

[0:44:50] Maar ik vind dat het als het gaat om procedures

[0:44:52] en hoe je met elkaar omgaat, dat daar wel wat, noem je dat,

[0:44:56] wat eensluidendheid in kan zitten.

[0:45:01] Vervolgt u me toe.

[0:45:03] Op het tweede punt bij orde is het proces van wetgeving.

[0:45:08] De heer Sneller zei daar ook wat over.

[0:45:10] Ik vind wetgeving is nou echt...

[0:45:12] Dat is nou hetgeen wat je hier als Kamerlid...

[0:45:15] wij allemaal met elkaar op een hele nette, goede manier moet doen.

[0:45:19] Dat moet goed zijn. En je ziet me weer, daar had de heer Van Niskman het over.

[0:45:22] Als wij ook onze eigen wetgeving niet goed doen...

[0:45:24] kan dat leiden tot desastreuze gevolgen.

[0:45:27] en dat was het geval bij de fraudewet.

[0:45:30] En daar waren we allemaal zelf bij.

[0:45:31] Die hebben we gewoon allemaal door twee kamers is die wet aangenomen.

[0:45:34] Hebben we niet goed gedaan.

[0:45:37] Ik hoorde laatst, voorzitter, op een commissiedebat een collega zeggen,

[0:45:41] die zei, er was een WGO gepland en toen zei een collega,

[0:45:45] ik heb wel behoefte aan plenaire afronding van die wet.

[0:45:49] Nou, voorzitter, misschien dat ik het niet goed begrijp,

[0:45:52] maar ik heb volstrekt geen scherp beeld wanneer een WGO

[0:45:56] kan eindigen in een plenaire afronding. Ik weet het alleen bij artikel 100-brieven,

[0:46:01] maar dat bedoel ik maar met die eensluidendheid van de orde. Blijkbaar, als je met de meerderheid

[0:46:07] in een commissiedebat kan zeggen van ik heb wel behoefte aan een plenaire afronding,

[0:46:11] dan gaat een wet na een WGO nog eens dunnetjes wordt hij overgedaan in een plenaire debat.

[0:46:18] En dat vind ik, voorzitter, gewoon niet goed. En daarmee zeg ik niet dat mag nooit het geval zijn,

[0:46:24] maar ik vind dat daar heldere regels over moeten zijn,

[0:46:27] want we kennen onze pappenheimers hier en daar ben ik er zelf ook een van.

[0:46:32] Alles wat je goed uitkomt en waar mensen ook niet zelf aan die regels houden,

[0:46:36] die strikte regels waar we ook een hekel aan hebben als het ons niet goed uitkomt,

[0:46:39] maar die moet je juist strikt toepassen om de orde te bewaren.

[0:46:43] Hetzelfde, voorzitter, bij wetgeving geldt over amendementen.

[0:46:47] Amendementen worden heel kort na voor de stemming nog gewijzigd,

[0:46:50] nauwelijks meer overzicht wat die amendementen nou betekenen

[0:46:54] voor de uiteindelijke wet en hoppatee stemmen.

[0:46:57] De parlementaire enquêtecommissie waar de heer Van Nispen voorzitter van was,

[0:47:04] die hij heeft gepresenteerd, die had het over een afkoelperiode.

[0:47:07] Zorg er nou voor dat je, als je amendementen wijzigt,

[0:47:10] dat je even de ruimte krijgt als Kamer om dat totaal te overzien voordat je gaat stemmen.

[0:47:18] Vervolgens is iedereen het daarmee eens.

[0:47:20] We hebben dat debat gehad. Iedereen vond het mooi, ook belangrijk,

[0:47:22] want dit is nou het werk wat echt goed moet zijn.

[0:47:25] En ik heb geen idee door wie of wat het nou wordt opgepakt.

[0:47:28] En dan krijgen we weer met die motion coming, die gaat nou nog weer eens kijken van...

[0:47:32] wat komt er eigenlijk uit al die enquêtes en onderzoeken...

[0:47:35] aan eigen voorwaarden om ons werk beter te doen?

[0:47:38] Daar zijn we allemaal bij. Daar hebben we mee ingestemd.

[0:47:41] En vervolgens valt dat dood voor de kast. Ik vind dat zorgelijk.

[0:47:44] En ik zou dus heel graag willen dat juist bijvoorbeeld deze aanbeveling uit de PEFT...

[0:47:49] dat die voortvarend wordt opgepakt.

[0:47:51] Het derde bij de orde is het proces van stemmen.

[0:47:54] Ik vind die stemming, ik heb dat ook in de schriftelijke ronde gevraagd, ik vind dat

[0:47:58] erg lang duren, doordat alle teksten van die moties worden voorgelezen, al die titels

[0:48:02] van die moties.

[0:48:03] Nou, de voorzitter heeft in de schriftelijke beantwoording aangegeven dat hij daarmee door

[0:48:08] wil gaan, omdat dat ook goed is voor de mensen thuis.

[0:48:10] Ik denk dat als je een onderwerp volgt, dan maakt die titel ook niets uit, dan moet je

[0:48:13] de motie zelf voorzien.

[0:48:15] Ik vind het zelf heel lang duren en dat komt ook omdat iedereen vraagt, nadat een motie

[0:48:20] die eerst is ontraden, om een brief.

[0:48:23] Terwijl een kabinet, dat is kerntaak van een kabinet, namelijk moties die worden aangenomen, uitvoeren.

[0:48:29] Dus ik vind het vreemd om daar elke keer weer een brief over te vragen.

[0:48:33] En daar komt ook het proces van die stemming niet ten goede, want het duurt heel erg lang.

[0:48:38] De derde over die stemming is het digitaal stemmen. Ook daar stelde ik een vraag over.

[0:48:42] Sorry mevrouw Michonne Derksen, de heer Sneller heeft over die moties een vraag.

[0:48:46] Dat het een kerntaak is om moties uit te voeren, dat is voor mij niet helemaal de staatsrechtelijke

[0:48:52] verhoudingen.

[0:48:53] Maar ik vind het wel een terecht punt dat het naar voren loopt en elke keer binnen twee

[0:48:57] weken, binnen drie weken, het wordt meer norm bij ontraden moties dan uitzondering.

[0:49:03] Terwijl we volgens mij inderdaad ook zouden kunnen afspreken bij moties die ontraden zijn,

[0:49:08] dat wordt ook netjes geregistreerd, doen we dat verzoek altijd of zo, zodat we dat misschien

[0:49:13] inderdaad kunnen voorkomen.

[0:49:16] Maar misschien dat mevrouw Michon-Derkse daar zelf ook een soort

[0:49:19] wat we eraan moeten doen oplossing had.

[0:49:21] Mevrouw Michon-Derkse.

[0:49:22] Ja, voorzitter.

[0:49:23] Ik heb in een ander leven niet anders meegemaakt

[0:49:26] dan dat je moties die door de Kamer naar een minister komen,

[0:49:29] die voer je uit of naar een staatssecretaris.

[0:49:31] Dus je zegt ja, dat is staatsrechtelijk niet zo.

[0:49:34] Ik weet niet beter dan dat zo is.

[0:49:35] En ik zou een algemene afspraak, maar dat zou dan de Kamervoorzitter

[0:49:40] moeten zijn met een kabinet om hoe om te gaan met aangenomen moties.

[0:49:43] maar in de regel komen die allemaal terug in een brief.

[0:49:46] En ik denk als je vraagt om een brief, is dat niet dan garantie dat je daarmee eerder of sneller

[0:49:51] of op een andere manier over je motie een update krijgt.

[0:49:56] Het derde punt over dat stemmen gaat over digitaal stemmen en een digitaal quorum.

[0:50:02] Ik stelde daar ook in die schriftelijke procedure een vraag over.

[0:50:06] En dan krijg ik wel een kort antwoordje.

[0:50:07] Ja, is gekeken, duurt eigenlijk langer, ja, moeilijk en lastig, laat maar niet doen.

[0:50:13] Dat vind ik toch anno 2024 wel een vreemd antwoord,

[0:50:16] terwijl je ziet dat in zoveel provinciaal en lokaal niveau nu digitaal wordt gestemd.

[0:50:23] We zijn nog lang niet terug naar het Binnenhof.

[0:50:26] Ik hoop dat dat snel gaat, maar het duurt nog even.

[0:50:28] Dat hebben we ook gehoord.

[0:50:29] Ik zou de Kamer en het presidium willen uitnodigen om er wel voor te zorgen

[0:50:34] dat als we daar eenmaal teruggaan, dat we daar digitaal gaan stemmen.

[0:50:37] Want het is altijd de vraag, wat is nou een mooie traditie?

[0:50:40] is die bel van een minuut, is dat nou een mooie traditie of is het eigenlijk echt best wel onzinnig?

[0:50:45] Hetzelfde vind ik eigenlijk over dat handopsteken met stemmen.

[0:50:48] Is dat nou een mooie traditie of zeggen van nou,

[0:50:50] laten we even met onze tijd meegaan en doe dat digitaal.

[0:50:54] Voorzitter, en het tweede punt gaat over het gebouw, zowel de veiligheid als de toegang.

[0:50:59] Als u een momentje heeft, de heer Van Nispen heeft een interruptie op het laatste punt.

[0:51:03] Ja, voorzitter, ik stak even mijn hand omhoog en dat was niet uit traditie,

[0:51:05] maar dat was inderdaad omdat ik hier een vraag over wilde stellen,

[0:51:08] want ik hecht aan traditie en tegelijkertijd dit is niet iets waarvan ik denk nou dit moeten we

[0:51:12] altijd behouden of altijd of per se veranderen. Volgens mij moet hier kijken wat wat werkt nou het

[0:51:17] beste. En mevrouw Michon-Derk zegt dat er te snel even wat tegenargumenten zijn opgeschreven,

[0:51:23] maar ik vind die toch wel vrij fundamenteel, want ik denk eigenlijk ook wel dat het zo is dat

[0:51:30] fractiegewijze stemming met hand opsteken dat dat juist sneller gaat dan digitaal stemmen,

[0:51:33] Want daar moet iedereen altijd een knop indrukken.

[0:51:37] Een digitaal systeem is bovendien kostbaar.

[0:51:39] Er zijn zorgen over de veiligheid en de betrouwbaarheid.

[0:51:42] En de beschikbaarheid, storingen en stemfouten door individuele leden komen dan mogelijk vaker voor.

[0:51:47] En voorzitter, volgens mij stemmen wij over heel veel meer per stemming.

[0:51:50] En dat vindt mevrouw Michon-Derks ook onwenselijk, want te veel moties.

[0:51:53] Vind ik een andere discussie.

[0:51:54] Maar ik denk dat wij over veel meer zaken stemmen.

[0:51:57] Zeker op dinsdagen dan bijvoorbeeld gemeenteraden.

[0:52:00] Dus ik weet niet of het helemaal een op een te vergelijken is.

[0:52:02] Kortom, ik vind het goed om deze discussie te voeren,

[0:52:05] maar ik vind het te vroeg om nu al te zeggen

[0:52:07] als wij straks ooit weer, wie weet hoe lang het duurt,

[0:52:10] teruggaan naar het Binnenhof,

[0:52:12] dan moet er per se digitaal gestemd worden.

[0:52:14] Dat lijkt me te snel om dat besluit al te nemen.

[0:52:18] Hoe ziet mevrouw Michon-Derksen dat?

[0:52:20] Ja, voorzitter, terechte vraag,

[0:52:22] maar ik zou willen dat we hier wat uitvoeriger met elkaar bij stilstaan

[0:52:27] en dan kan de heer Van Nispen zeggen

[0:52:28] ja, dat hebben we een keertje geprobeerd met,

[0:52:30] Ik meen ook een commissie van de Stijl, als ik het goed heb.

[0:52:35] Maar dat zijn wat mij betreft iets te snelle, korte klapconclusies geweest.

[0:52:42] We hebben nog jaren voordat we naar het Binnenhof teruggaan.

[0:52:45] En ik zou ook zeggen, tuurlijk vergt dat onderzoek.

[0:52:48] En tuurlijk moet dat veilig zijn.

[0:52:51] Dat zijn allerlei randzaamwaarden.

[0:52:52] Daarmee zeg ik niet dat we het sowieso doen en kan mij het schelen hoe.

[0:52:55] Maar ik zou het wel heel vreemd vinden.

[0:52:58] En dat heb ik expliciet als antwoord op mijn vraag.

[0:53:01] Dus als wij nu terug gaan naar het Binnenhof, gaan we ervan uit dat we daar ook weer ons handje op gaan steken bij stemming.

[0:53:06] Dan is het dus 2030 of wat is het?

[0:53:09] 28. Steken we ons handje op.

[0:53:11] Nou, ik zou, nou ja, laten we hopen inderdaad niet 2040.

[0:53:15] Ik zou wel zeggen regeren is vooruitdenken.

[0:53:17] En daarmee ga je dus nu wel bekijken hoe je TZT op een geëigend moment en terugkeer naar het Binnenhof zou zo'n moment kunnen zijn, digitaal gaat stemmen.

[0:53:27] En daarmee, techniek is tegen die tijd alweer heel anders dan wat we nu hebben.

[0:53:31] Dus ik zou zeggen, maak daar een project van met het doel om ook met onze tijd mee te gaan.

[0:53:38] Het gebouw wilde ik het over hebben, het gebouw.

[0:53:40] Ik heb in de vorige raming heb ik een motie die is overgenomen door de Kamervoorzitter van vorig jaar

[0:53:48] om goed te kijken naar de veiligheid in het gebouw.

[0:53:50] Ook de heer Sneller zei daar iets over en nu lees ik ook in de antwoorden terug

[0:53:54] bij de vraag over uitvoering van die motie.

[0:53:57] Er is van alles gebeurd, want er is ook nog wel wat aan de hand in dit gebouw.

[0:54:01] En ook aankomend jaar wordt bekeken, of en zo ja waar, aanvullende beveiligingsmaatregelen nodig zijn.

[0:54:07] En voorzitter, dan bekruipt mij echt het gevoel dat er eerst weer iets mis moet gaan

[0:54:10] voordat er aanvullende beveiligingsmaatregelen nodig zijn.

[0:54:14] Kijk maar naar die demonstranten en dat we de eerste keer moesten wachten op akkoord burgemeester.

[0:54:21] Nu hebben we het anders ingericht, zodat een politie sneller op last van het openbaar ministerie kan optreden.

[0:54:32] Maar dat was na een incident.

[0:54:33] Ik zou graag willen dat wij nu vooraf beter gaan kijken waar de maatregelen nodig zijn om de veiligheid te verbeteren.

[0:54:41] En dat kan zitten in screening en toegangsbeleid, maar het kan ook zitten in sancties.

[0:54:46] Want we hebben nu de regel dat je maximaal drie maanden toegang tot het gebouw kan ontzeggen.

[0:54:52] En misschien moet dat wel langer zijn, dan moeten daar andere sancties tegenover staan.

[0:54:55] Want we willen zo graag een open gebouw zijn, maar dat kan alleen maar als we heel streng zijn op de mensen die dat niet goed doen.

[0:55:01] Over het gebouw gaat het ook over de toegang.

[0:55:03] Ik kan er een hele klucht van maken, hoe je vanuit het fietsenkelder naar boven de roltrap functioneert niet.

[0:55:11] Nou, blijkbaar krijgen we dat ding niet aan de praat. Niemand begrijpt waarom.

[0:55:15] En dan zijn wij hier fit en hebben we verder geen beperkingen.

[0:55:22] Maar als je met een beperking het gebouw ingaat, is het echt een onvriendelijke gebouw.

[0:55:26] Ik zou de voorzitter willen vragen of hij zich daarvan bewust is en wat er ook nog in de pijplijn zit

[0:55:32] om een aantal zaken vriendelijker te maken, juist voor mensen met een beperking,

[0:55:37] maar natuurlijk ook iedereen die daar verder gezond en wel ook profijt van heeft.

[0:55:42] Mijn laatste punt, dan rond ik af, gaat over de integriteit van leden.

[0:55:46] Mijn derde punt, want dat vind ik wel een heel belangrijk punt, is ook al door

[0:55:50] voorgangers genoemd, de opgave van neveninkomsten en nevenactiviteiten.

[0:55:54] En als we dat ook niet goed doen,

[0:55:57] als we dat niet goed doen en dat doen we dus niet goed, want dat zie je maar weer

[0:56:00] aan zo'n onderzoek van Nieuwsuur, dan vind ik dat we daar echt steviger tegen

[0:56:05] op moeten treden. Ik wil aan de Kamervoorzitter vragen

[0:56:09] of dat hele instrumentarium van sancties wel op orde is.

[0:56:14] We hebben het nu alleen maar over schorsing.

[0:56:17] We hebben het nu over voorwaardelijke schorsing, maar is dat het nou?

[0:56:20] Ik lees ook dat als je een schorsing of een voorwaardelijke schorsing...

[0:56:24] als je daar lak aan hebt en niet aan meedoet, dan volgt er ook weer een sanctie.

[0:56:30] Maar wat is dan die sanctie?

[0:56:31] Want in de kern is het natuurlijk zo dat als je het onbewust niet goed doet...

[0:56:37] Ga je als de wiede weerga, zorg je dat alles op orde is.

[0:56:40] En dan zeg je sorry en dan geef je excuses.

[0:56:45] En dan is het binnen een dag op orde.

[0:56:47] Maar als je dus bewust iets niet op orde maakt,

[0:56:50] zou je dan echt daadwerkelijk door die voorwaardelijke schorsing liggen te beven als een rietje?

[0:56:55] Zou je door een schorsing denken, oeh nou nou volgende week dan maar weer.

[0:56:58] En ik vraag me dus echt af voor degene die dus bewust de regels overtreedt,

[0:57:02] of het daar ons sanctie-instrumentarium op orde is.

[0:57:05] Graag een toelichting van de voorzitter erop.

[0:57:07] Dank u wel.

[0:57:08] De heer Sneller.

[0:57:10] Hier hebben we een goed punt helemaal aan het eind.

[0:57:13] Hier hebben we het ook al in verschillende debatten natuurlijk over gehad.

[0:57:16] Dus, Bonsdag doet bestuurlijke boetes.

[0:57:20] Sommige parlementen, Verenigd Koninkrijk, kunnen leden ook de Kamer uit worden gezet.

[0:57:27] Gewoon ambt ontnomen.

[0:57:29] Wat stelt mevrouw Michon-Derksen voor?

[0:57:31] Of is het een open vraag aan de Kamer, voorzitter, in deze fase?

[0:57:36] Nee, een leuke vraag.

[0:57:37] Terecht ook.

[0:57:38] Ik heb goed die brief nog gelezen, naar aanleiding van die motie Timmermansen die we in het begin

[0:57:43] april van dit jaar hadden.

[0:57:45] Ik dacht, zitten daar nou haakjes in?

[0:57:47] Vond ik mager, laat ik het eerlijk zeggen.

[0:57:51] Vond ik mager, wordt weer erg teruggegeven aan de Kamer.

[0:57:54] En die Kamer daar is vervolgens geen eigenaar van.

[0:57:56] Dat is eigenlijk niet anders dan ook de aanbeveling van de Parlementaire Enquêtecommissie over

[0:58:01] die afkoelperiode bij amendementen.

[0:58:03] Dus als er iets aan de hand is, reageert het presidium.

[0:58:06] Die gooit eigenlijk weer iets de arena in en trekt zich terug en dan ligt dat daar.

[0:58:11] Dus dat gebeurt sowieso op dit punt nu.

[0:58:13] Naar mijn weten is er geen actie op.

[0:58:17] Ik zou me kunnen voorstellen dat zelf dat een geldelijke boete een sanctie zou kunnen zijn.

[0:58:23] Maar ik zou vooral willen dat we hier vanuit de Kamer of vanuit het presidium geïnitieerd,

[0:58:30] dat we daar gewoon actie op ondernemen.

[0:58:32] En nu is het ook hierop, in mijn ogen, valt het de dood voor de kast.

[0:58:37] Gaan we dus over een paar weken reglement van orde wijzigen,

[0:58:40] althans hebben we dat proces,

[0:58:43] voor die voorwaardelijke schorsing.

[0:58:45] Ik heb daar zelf, nou niet dat ik denk,

[0:58:47] nou we hebben de sanctielijst nu eindelijk compleet hoor,

[0:58:51] met die voorwaardelijke schorsing.

[0:58:52] Ik denk dat het juist voor de mensen die het bewust overtreden

[0:58:55] of die daar zeer comfortabel in zitten,

[0:58:57] dat dat geen afschrikwekkende sanctie is.

[0:59:01] En wat dat dan wel zou moeten zijn, dan denk ik als eerste inderdaad aan een geldelijke boete.

[0:59:06] Omdat ik grondwet technisch uit je ambten zetten, vind ik heel ingewikkeld.

[0:59:12] Ik ben heel blij met deze woorden van mevrouw Michon-Derksen.

[0:59:15] Ook omdat de werkgroep van Oosten, oud-VVD-Kamerlid, had toen gekeken naar die aanbevelingen van de Raad van Europa

[0:59:23] en die zei eigenlijk, ja je moet ook die sanctionering doen.

[0:59:25] En toen kwam het presidium inderdaad met een voorstel zonder die sanctionering.

[0:59:28] En toen hebben we in dit debat de Raming ook een motie aangenomen.

[0:59:32] Nee, Van der Molen en anderen, die heb ik mede ondertekend.

[0:59:36] Nee, er moet wel sanctionering komen.

[0:59:38] En de afgelopen jaren hebben we steeds aangedrongen, kom met meer.

[0:59:42] Dus als we daar inderdaad als Kamer onze verantwoordelijkheid willen nemen, dan zal

[0:59:45] de behandeling van de aanscherping nu wel het moment zijn.

[0:59:49] Dus daarom zoek ik dan toch inderdaad naar wat we gezamenlijk noemen,

[0:59:52] want geldelijke boetes als Kamer in je regio...

[0:59:55] Dat is uw vraag.

[0:59:57] Nou, toch dat we... Wat de suggesties zijn.

[1:00:00] Want een geldelijke boete is eigenlijk wel...

[1:00:02] Heb je wel wettelijke grondslag voor nodig?

[1:00:04] Is niet iets wat je in het reglement van orde kan doen,

[1:00:06] omdat de wet op de schadeloosstelling voor Kamerleden van wettelijke orde is.

[1:00:11] We kunnen wel fractie ondersteuning eruit zetten of onze huismeesterschap.

[1:00:16] Wat zijn... Hoe kunnen we samen ervoor zorgen

[1:00:18] dat we het ijzersmede, als het heet is, zo meteen bij de plenaire band nemen?

[1:00:24] Voorzitter, ik had dus wel dit heel erg ook in mijn gedachten als we die wijziging

[1:00:29] reglement van orde bij die voorwaardelijke schorsing gaan behandelen.

[1:00:33] Dus daarmee heb ik dus dit als kleiner punt en heb ik over het orde van het debat en toegang

[1:00:38] en veiligheid gebouw waren deze ochtend mijn grote punten, want ik vind ook dat we hier

[1:00:44] eerst even met een vragenronde wat meer dingen, we moeten wat afpellen, we moeten weten wat

[1:00:49] dan wel en niet kan.

[1:00:50] En ik zou dus als we over die voorwaarlijke schorsing in dat wijzigingenreglement van

[1:00:54] orde met elkaar spreken, dan moeten we inderdaad eigenlijk de vervolgstap nemen en ook daarover

[1:01:00] in overleg met elkaar.

[1:01:02] Maar dat vergt wat mij betreft iets meer voorbereiding dan nu hier bij de raming.

[1:01:06] Maar ik sta er dus wel, dat wil ik maar zeggen, voor open, zeg ik richting meneer Sneller,

[1:01:11] om daar met elkaar van gedachten te wisselen, omdat ik juist vind dat degene die daar dus

[1:01:17] echt lak aan heeft of die dat gewoon niet zo nauw neemt, die moeten we daar steviger op aanspreken.

[1:01:25] En dat kunnen we nu onvoldoende in mijn ogen.

[1:01:26] Dank u wel.

[1:01:28] De heer Sneller.

[1:01:29] Nee, de heer Van Isch spreekt en nog een interruptie.

[1:01:31] Gaat u aan.

[1:01:32] Ja, dank voorzitter.

[1:01:33] Ik zit hier naar te luisteren en ik ben het er niet mee oneens.

[1:01:36] Ik vind als je regels hebt, dan heb je ook een instrument nodig om mensen eraan te houden.

[1:01:40] Maar ik wil wel juist ook in dit debat eraan aanvullen, en ik ben benieuwd hoe mevrouw

[1:01:44] Michonne Derksen dat ziet.

[1:01:45] Er is wel ook een principiële kant eraan.

[1:01:47] En dat is wel van wie gaat er uiteindelijk over het functioneren van Kamerleden?

[1:01:50] Dat is natuurlijk primair de kiezer.

[1:01:52] En daarom juist ook dat register en openbaan maken als iemand zich er niet aan houdt.

[1:01:56] En dan hebben we het instrument van de schorsting aan toegevoegd.

[1:01:58] Dat gaat eigenlijk al vrij ver.

[1:02:01] Toch, staatsrechtelijk en principieel.

[1:02:03] En moet je daar nou meer aan toe willen voegen?

[1:02:05] Zijn het nou Kamerleden die over het functioneren van andere Kamerleden gaan?

[1:02:07] Of is dat dan uiteindelijk aan de kiezer?

[1:02:09] Dus dat moeten we wel wegen.

[1:02:11] Dat is een heel terecht punt, want uiteindelijk is het aan partijen om hun mensen te kandideren

[1:02:19] en daar gaan zij over.

[1:02:20] Zij kandideren lijsten, die kandidaten worden democratisch gekozen en die komen dan vervolgens

[1:02:25] op een democratische wijze, zijn zij volksvertegenwoordiger en doen zij hier hun werk.

[1:02:31] Punt.

[1:02:32] En die fracties, het is de discipline of alle functioneringsgesprekken, wat je allemaal

[1:02:38] maar hebt gebeurd in een fractie.

[1:02:40] Maar wat we hier als Kamer met elkaar hebben afgesproken...

[1:02:42] en dat moet wat mij betreft ook geen tien afspraken zijn...

[1:02:45] maar we hebben een paar dingen afgesproken met elkaar.

[1:02:47] En dat is, neveninkomsten geef je op en nevenactiviteiten geef je op.

[1:02:51] En dat doen we ook juist om aan mensen thuis te laten zien...

[1:02:54] ja, waar je belangen zijn of waar je interesses bij spreekt.

[1:02:58] Ik noem het interesses, dan is het wel weer wat objectiever dan belangen.

[1:03:03] En dat vind ik een heel belangrijk punt met elkaar, dat hebben we afgesproken.

[1:03:07] Daarom moet je, vind ik, ook terughoudend zijn in de afspraken die je met elkaar zegt.

[1:03:09] maar de afspraken zijn hierover zijn we transparant.

[1:03:12] En dat doen we voor de mensen thuis.

[1:03:14] Die kunnen dan zien waar we nog meer mee bezig zijn dan met dit werk.

[1:03:19] En daarmee laten we ook zien dat wij ons werk op een integere manier doen.

[1:03:23] En dan kan je het allemaal inhoudelijk niet mee eens zijn.

[1:03:25] Dat maken we elke dag mee, dat er allemaal mensen zijn

[1:03:27] die het niet met u of niet met mij of wie dan ook eens zijn.

[1:03:30] Maar we doen het op een integere manier.

[1:03:32] En we hebben die paar collectieve afspraken,

[1:03:35] die hebben we met elkaar hier vastgesteld.

[1:03:37] En dan vind ik dat je dus als je die collectieve afspraken met elkaar vastgesteld hebt,

[1:03:41] en dat heb je om dat doel gedaan wie ik net schetst,

[1:03:44] dan moet je daar ook stevig op willen, moet je stevig kunnen naleven.

[1:03:48] Want als het zo is dat je zegt, nou ja, we hebben het collectief afgesproken,

[1:03:51] maar het komt mij even niet zo uit, of ik heb er eigenlijk niet zo'n zin in,

[1:03:54] of ik weet niet wat voor reden je ook hebt, en je komt daar dan ook mee weg,

[1:03:58] dan vind ik dat we daar echt, ja, eigenlijk echt ook dit hele vak,

[1:04:03] en het hele ambt wat we hebben, dat je dat daarmee tekort doet.

[1:04:06] Dus ik vind dat je terughoudend moet zijn met collectieve afspraken,

[1:04:09] maar degene die je hebt en die heb je voor een reden,

[1:04:12] die moet je stevig naleven.

[1:04:14] En daar vind ik dus ook, dat sprak ik u net aan op collectiviteit,

[1:04:18] ik vind dus dat je op dit punt juist als collectief je tanden moet laten zien.

[1:04:23] Omdat wij ons aanzien en het integere manier van werken

[1:04:29] echt met alles wat we hebben moeten bewaken.

[1:04:32] Want als we dat loslaten, dan zijn we, vind ik, echt te ver van huis.

[1:04:36] Dank u wel.

[1:04:39] Dan gaan we door naar de inbreng van mevrouw Chacor namens GroenLinks en Partij voor de Arbeid.

[1:04:42] Dank u wel, voorzitter.

[1:04:44] Ook ik wil beginnen om namens mijn fractie ook grote waarderingen uit te spreken voor alle medewerkers van de Kamer.

[1:04:53] Zowel de ambtelijke ondersteuning als die van de fracties.

[1:04:57] Dank ook voor hun enorme inzet, want dagelijks worden wij als Kamerleden op een hele goede manier ondersteund.

[1:05:04] Volgens mij kan ik wel zeggen dat zonder jullie inzet zouden wij als Kamerleden

[1:05:13] ons werk gewoon niet zo goed kunnen doen.

[1:05:16] Voorzitter. In grote lijnen ziet de raming van de Kamer wat GroenLinks-PvdA betreft goed uit.

[1:05:25] Ik wil vandaag bij een aantal voor mijn fractie belangrijke punten stilstaan.

[1:05:29] Allereerst de weerbaarheid van de Kamer.

[1:05:31] Zoals ik zei, vinden wij het parlement ontzettend belangrijk.

[1:05:38] Dan is het ook belangrijk dat hij ook gewoon staat als een huis.

[1:05:41] Tijdens de recente debat over buitenlandse beïnvloeding is hier ook over gesproken.

[1:05:47] Er zijn toen ook zorgen geuit over de ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland, die een

[1:05:52] risico vormt voor onze democratie.

[1:05:54] Dan heb ik het niet over de behuizing, zeg maar, dat daar mede in China zit, of misschien ook wel.

[1:06:01] Maar de Kamer heeft toen een motie aangenomen om een democratische weerbaarheidstoetsen te laten

[1:06:05] uitvoeren en te onderzoeken hoe de Kamer de interne regelgeving en het toezicht op Kamerleden en

[1:06:10] Kamervracties kan versterken, om ook die ongewenste beïnvloeding te voorkomen.

[1:06:16] Wat ons betreft is dat een belangrijk onderdeel bij het weerbaar maken van onze democratie.

[1:06:22] Mevrouw Misson begon er al over, ook met betrekking tot de woorden transparantie en integriteit.

[1:06:29] Ik ben het ook met u eens dat we het erover moeten hebben, misschien ook wel afpellen

[1:06:32] van wat wel en wat niet.

[1:06:34] We zijn ook wel benieuwd naar concrete voorstellen.

[1:06:38] Kan de Kamer aangeven hoe het staat met de uitvoering van de motie?

[1:06:44] Ik ben ook wel benieuwd naar de beantwoording van de vragen van mijn buurvrouw.

[1:06:49] Daarnaast sluit ik me aan bij de afgevolgen verhaal van de heer Snelle, waarin hij...

[1:06:56] Ik had het niet beter kunnen zeggen met betrekking tot Marcus Hauer.

[1:07:03] Ontzettend genuanceerd en de vinger op de zere plekken.

[1:07:10] Een ander punt van zorg op dit vlak waar wij ons zorgen maken is vooral de digitale beveiliging.

[1:07:15] We zagen ook dat er grootschalige gegevens zijn gestolen van het Europese parlement.

[1:07:21] Hier werden door een datalek 8000 identiteitsdocumenten van sollicitanten vervreemd.

[1:07:27] De vraag komt dan toch op of de Kamer zich wel goed voorbereidt op dergelijke digitale

[1:07:31] beïnvloeding.

[1:07:32] Doen we genoeg om onszelf te beschermen?

[1:07:35] Wat zouden we meer kunnen gaan doen?

[1:07:38] Graag een reactie van de Kamer hierop.

[1:07:41] Een ander punt dat mijn fractie ontzettend belangrijk vindt, gaat over de informatiepositie

[1:07:48] van de Tweede Kamer.

[1:07:49] Nog steeds wordt de Kamer niet altijd tijdig geïnformeerd.

[1:07:53] Recent was er bijvoorbeeld ook weer onduidelijkheid over het informeren van de Kamer over de stukken

[1:07:58] van de informatie over de nareis-op-nareiscijfers.

[1:08:03] Ook gebeurt het nog te vaak dat Kamervragen ook niet tijdig worden beantwoord.

[1:08:07] Dus het is niet tijdig en soms ook niet adequaat geïnformeerd.

[1:08:11] De discussie over onze informatie speelt al lange tijd.

[1:08:14] Het is niet nieuw, daar ben ik mij bewust van.

[1:08:18] Maar ik ben wel benieuwd of de Kamer hierop zou kunnen reflecteren.

[1:08:23] Heeft hij de indruk dat het de afgelopen tijd beter gaat?

[1:08:28] En hoe ziet hij zijn eigen rol als hoeder van de positie van de Kamer hierin?

[1:08:35] Welke acties onderneemt de voorzitter concreet om ervoor te zorgen dat onze informatiepositie

[1:08:42] gewoon versterkt wordt?

[1:08:44] Graag geantwoord.

[1:08:45] In het hoofdlijnakkoord lazen we ook dat artikel 68 van de Grondwet wordt versterkt, doordat

[1:08:53] het kabinet minder eenvoudig informatie kan weigeren, met een beroep op het belang van

[1:08:57] de Staat.

[1:08:59] Concreet staat er, en dan centeer ik, dat een Kamerled krijgt een versterkte procedure

[1:09:02] om informatie af te dwingen, conform artikel 68 van de Grondwet, waarbij de uitzonderingsgrond het

[1:09:09] belang van de staat toetsbaar wordt, bij de Commissie voor Grondrechten en Concessionele

[1:09:14] Toetsing van de Tweede Kamer.

[1:09:16] Ik ben wel benieuwd hoe de Kamer hiernaar kijkt en hoe hij denkt dat dit concreet

[1:09:21] invulling zou moeten krijgen.

[1:09:25] Voorzitter. We hebben het net gehad over goede ondersteuning van de Kamer, ook dat dat ontzettend

[1:09:30] keihard nodig is voor een sterke parlement en ook ontzettend belangrijk voor onze dagelijke werk.

[1:09:36] Het zal u ook niet verbazen dat er in het hoofdlijnenakkoord veel punten staan waar mijn

[1:09:40] fractie minder enthousiast is, maar de passage die gaat over het verbeteren van de ondersteuning

[1:09:49] van de Kamer kan wel op onze instemming rekenen.

[1:09:53] Het is voor belang dat de Kamer gewoon meer ondersteuning krijgt, ook op het vlak van

[1:09:57] wetgeving en onderzoek.

[1:09:58] Er wordt best wel een beroep op gedaan en ik kan u eerlijk zeggen, ook uit eigen ervaring,

[1:10:04] de vakkennis moet je toch wel allemaal eigen gaan maken en dan is die ondersteuning toch

[1:10:08] wel cruciaal.

[1:10:10] En ik begrijp ook dat we als Kamer in z'n geheel bijvoorbeeld meer juridische ondersteuning

[1:10:14] kunnen gebruiken in onze rol, zeg maar, als medewetgever.

[1:10:18] En ik zou het ook wel goed vinden als de fracties hier ook optimaal gebruik van zouden kunnen

[1:10:23] gaan maken.

[1:10:24] Niet bij iedere fractie leeft immers altijd diezelfde behoefte.

[1:10:28] Hoe zit de Kamer dit?

[1:10:31] Tot slot nog een vraag.

[1:10:34] We zien dat er drie nieuwe ministeries zullen komen, het nieuwe kabinet.

[1:10:39] Betekent dit, wat het presidium betreft, dat er meer vaste Kamercommissies zullen komen?

[1:10:46] Is dit qua ondersteuning wel goed te organiseren?

[1:10:49] We maken ons hier gewoon wel zorgen om.

[1:10:52] Je moet het wel opgaan tuigen en we zien ook dat er bezuinigd wordt.

[1:10:57] Dus hoe rijmt dat?

[1:10:59] Ik wil graag een reactie hierop.

[1:11:03] Voorzitter.

[1:11:04] Als Kamer zijn we niet alleen medewetgever, maar we zijn ook controleur van het kabinet.

[1:11:09] Maar we zijn ook volksvertegenwoordigers.

[1:11:12] Dit betekent ook dat wij de gehele samenleving vertegenwoordigen.

[1:11:16] Nog te vaak horen ik en ik denk ook wij dat de politiek in algemene zin en ook de Tweede

[1:11:22] Kamer niet laagdrempelig genoeg is voor vele mensen in de samenleving.

[1:11:26] Daar slaat ik me ook wel bij dit punt, maar dat was meer fysiek met betrekking tot wat

[1:11:30] mevrouw Michon gaf aan toegankelijkheid.

[1:11:33] Zorg er ook voor dat laagdrempeling toegankelijk is.

[1:11:36] Wat mijn fractie betreft is het ook goed als wij als Kamer beter omgaan met signalen uit

[1:11:41] de samenleving, dat we onze spreekwoordelijke deur voor de samenleving helemaal openzetten.

[1:11:47] Dus toegankelijk, dus ook fysiek openzetten, maar ook openzetten dat we ook weten wat zich

[1:11:53] afspeelt.

[1:11:54] En dit zou wat ons betreft ook eenvoudiger kunnen worden als de Kamer in omvang meer

[1:12:00] zou meegroeien met de bevolkingsgroei.

[1:12:03] Toen we van 100 naar 150 gingen, had Nederland zo'n 11 miljoen inwoners, dus nu we bijna

[1:12:10] op 18 miljoen inwoners zitten.

[1:12:13] Dan vraag ik me toch af of een Kamer van 225 Kamerleden niet passender zou zijn.

[1:12:20] Graag een reactie hierop.

[1:12:22] Ik vraag dit ook met betrekking tot de bediening van de brede vertegenwoordiging.

[1:12:27] Ik ben wel benieuwd naar reactie.

[1:12:29] Er zijn natuurlijk ook wel kleinere stapjes om hier een verbinding te stellen met de samenleving.

[1:12:35] We kunnen het op verschillende manieren doen.

[1:12:37] Dit zou een manier kunnen zijn.

[1:12:39] In het verleden hebben wij gesproken om meer kameractiviteiten in andere delen van het land

[1:12:45] te organiseren.

[1:12:47] Ik begrijp alle praktische bezwaren hierbij.

[1:12:50] Het is ook zeker niet dat ik ervoor pleit dat we een soort reizende gezelschap gaan worden.

[1:12:56] Maar ik kan me heel goed voorstellen dat we, wanneer we een bepaald onderwerp spreken dat

[1:13:00] heel specifiek is en dat we dat in een bepaald deel van het land doen, dan ook kijken of

[1:13:07] voor de bijeenkomst daar zouden kunnen houden.

[1:13:11] Dus ik zei net geen reizende gezelschap, maar een tour de chambre.

[1:13:15] Dat zie ik wel zitten en we hebben dat ook wel eerder gedaan.

[1:13:19] Een voorbeeld tour de chambre is, ja, ik zie mensen wel kijken.

[1:13:23] Mooie woorden, dat, dat, ja, we houden, ja, chic past wel inderdaad.

[1:13:29] Maar we hebben natuurlijk reflectie op de chambre.

[1:13:31] Maar een tour de chambre zou natuurlijk wel gepast zijn.

[1:13:35] We hebben het ook eerder gedaan.

[1:13:36] Ik kijk naar de hoorzetting in 2018 in mijn eigen gemeente in Groningen over de herindeling destijds.

[1:13:44] Toen zijn we ook die kant op gegaan.

[1:13:46] Is de Kamer bereid om te kijken of we dit soort bezoeken, toeren, de chambres vaker zouden kunnen doen?

[1:13:56] Ik ben ook wel benieuwd naar andere ideeën die de voorzitter heeft en misschien ook wel mijn

[1:14:01] mede-collega's hierop.

[1:14:03] En dat we dat ook gewoon doen echt om te verbinden, om de samenleving, om te luisteren en niet

[1:14:10] alleen maar...

[1:14:12] Ja, ik wil niet zeggen dat we altijd binnen, maar het is wel veel papier wat we hier met

[1:14:15] elkaar aan het vreten zijn, dus laten we ook gewoon de woorden van de mensen meer horen.

[1:14:22] Dat zeg ik niet negatief, met alle respect zeg ik dat.

[1:14:27] Voorzitter, dan kom ik op een punt wat eerder van mijn voorgangers ook weer aangegeven, gezondheid

[1:14:33] en vitaliteit van onze organisatie.

[1:14:37] In de Kamer wordt ontzettend hard gewerkt en het is ook belangrijk dat mensen dat ook kunnen

[1:14:42] doen in een gezonde omgeving.

[1:14:44] Als je dagelijks vele uren achter je beeldscherm of in een vergaderzaal doorbrengt, is het denk

[1:14:50] ik ook belangrijk dat er gezonde voedsel beschikbaar is, maar nog belangrijk is ook dat je voldoende

[1:14:55] beweegt.

[1:14:56] Ik vraag me af of de voorzitter hiermee eens is en welke concrete stappen we zouden kunnen

[1:15:03] gaan zetten om gezonder en vitaler te worden, ook in het licht van het feit dat we langer

[1:15:09] dan verwacht ook wel hier verblijven in de huidige huisvesting waar we zitten.

[1:15:15] Hetzelfde geldt eigenlijk ook wel voor hoe we als Kamer omgaan met materialen.

[1:15:19] Het is goed dat we als Kamer het goede voorbeeld geven met betrekking tot circulariteit, dat

[1:15:24] we goed omgaan met apparatuur en andere goederen die wij niet meer gebruiken.

[1:15:30] Ik ben wel benieuwd welke stappen wij hierin al zetten, welke stappen we verder zouden

[1:15:34] kunnen zetten.

[1:15:35] Dat valt mij bijvoorbeeld op, we hebben allemaal nieuwe devices gekregen, computers, telefoons,

[1:15:43] en die zijn vervangen.

[1:15:46] Ik ga ervan uit dat het ook gewoon nodig was dat ze vervangen moesten worden, maar ze functioneerden

[1:15:52] nog wel.

[1:15:53] Ik bedoel, het viel mij op dat mijn apparatuur gewoon nog steeds functioneerde.

[1:15:57] Dus ik vraag me af wat we dan met het apparatuur doen dat overblijft.

[1:16:02] Wij hechten gewoon heel veel waarde aan het hergebruik van materialen.

[1:16:08] We vinden dat we daar misschien nog wel grotere stappen in zouden kunnen zetten.

[1:16:13] Ik vraag me af of de Kamer daarmee eens is en of het niet zonde is als wij goede materialen

[1:16:18] niet meer gebruiken, omdat we in de landen ook weten dat heel veel kinderen naar school gaan met geen

[1:16:26] apparatuur en gemeenten stellen allerlei laptopregelingen in het leven.

[1:16:32] Wat zouden wij kunnen doen ook hier in het kader van hergebruik?

[1:16:37] Ik ben benieuwd naar het voorbeeld van hoe gemeenten dat bijvoorbeeld doen.

[1:16:42] Tot slot, voorzitter, nog een vraag over het applacementbeleid.

[1:16:46] Kamerleden die stoppen, worden begeleid bij het vinden van een nieuwe baan.

[1:16:50] Hebben wij als Kamer ook een goed beeld van hoe dit verloopt?

[1:16:54] Hoe gaat het eigenlijk met onze oude Kamerleden?

[1:16:57] Worden ze goed besteund door al die bureaus die de ondersteuning bieden?

[1:17:03] Of hebben ze daarin ook gewoon meer nodig?

[1:17:06] Ik stel die vraag ook met betrekking vanuit zorg, want ook in de schriftelijke beantwoording

[1:17:11] Laatst hebben we ook gezien dat er een nieuwe uitvoerder is en dat er ook gekeken wordt

[1:17:15] naar hoe hierover gerapporteerd zou kunnen worden.

[1:17:18] Mijn vraag is dan ook of er toegezegd zou kunnen worden dat we hier als Kamer ook over worden geïnformeerd.

[1:17:24] Enerzijds vanuit de betrokkenheid die ik net zei en anderzijds ook omdat we indien nodig

[1:17:28] zijn om processen te verbeteren.

[1:17:32] Kan de voorzitter ook toezeggen dat we bij de volgende raming hierover geïnformeerd gaan worden?

[1:17:39] Tot slot sluit ik mij heel erg aan bij de punt van de heer Nispen, punt 8.

[1:17:45] U had het heel mooi, meerdere punten, met betrekking over de implementatie van de aanbeveling

[1:17:51] van het parlementaire enquête.

[1:17:53] Dank, voorzitter.

[1:17:54] Dank u wel.

[1:17:55] Het woord is dus aan mevrouw Palma van NEC.

[1:18:00] Dank u wel, voorzitter.

[1:18:02] Het is misschien een beetje voor de hand liggend, maar ook vanuit het nieuw sociaal contract

[1:18:07] ten eerste een woord van dank en waardering voor de Kamerorganisatie

[1:18:10] en alles en iedereen die daarvan wil uitmaakt

[1:18:13] en het ons daarbij mogelijk maakt ons werk te doen,

[1:18:16] waarbij ik ook graag van de gelegenheid gebruik wil maken

[1:18:18] om ook een woord van dank en waardering uit te spreken aan mijn collega's.

[1:18:23] We hoeven het niet altijd met elkaar eens te zijn,

[1:18:25] maar juist het debat en het plaatsen van verschillende perspectieven

[1:18:29] komt de besluitvorming alleen maar ten goede, dus dank daarvoor.

[1:18:33] Waarbij ik ook vol ontzag kijk naar de meer ervaren Kamerleden

[1:18:37] die alle procedures tot in de treuren beheersen.

[1:18:41] En dan denk ik, oh jee, ik heb nog zoveel te leren.

[1:18:44] Maar goed, waarbij, voorzitter, ik mijzelf natuurlijk ook wel afvraag

[1:18:49] of wij ons realiseren dat wij in deze commissie en in deze commissiezaal

[1:18:54] ons bevinden op de meest gevaarlijke vierkante meters op aarde.

[1:18:58] De Haagse beleidsbubbel.

[1:19:01] Als wij te veel als volksvertegenwoordiger notabene beleid maken vanuit Den Haag,

[1:19:05] dan verliezen we degenen die we vertegenwoordigen, mensen in heel Nederland.

[1:19:11] En gelukkig vinden veel mensen hun weg naar ons.

[1:19:13] Bijna dagelijks zie ik mensen onder begeleiding van bijvoorbeeld ProDemos de weg naar Den Haag vinden.

[1:19:18] Schoolklassen vol met leerlingen die voor de ingang van de Tweede Kamer staan

[1:19:22] en laagdrempelig kennis maken met onze democratische rechtsstaat.

[1:19:26] Het is en blijft belangrijk dat mensen de weg naar Den Haag goed blijven vinden

[1:19:30] en dat onze gebouwen inderdaad toegankelijk zijn, zoals mevrouw Michon net ook aangaf.

[1:19:34] De relatie overheid-burger is echter geen inrichtingsweg.

[1:19:39] Mensen moeten niet alleen naar Den Haag komen, maar Den Haag heeft ook altijd de verplichting

[1:19:43] om naar de mensen toe te gaan.

[1:19:46] Kamerleden hebben regelmatig werkbezoeken, individueel of met de fractie of met de commissie.

[1:19:51] Maar collectief als Tweede Kamer doen wij dit nog amper.

[1:19:56] En waarom vinden bijvoorbeeld commissiedebatten altijd in Den Haag plaats, terwijl datgene

[1:20:00] wat besproken wordt vaak het hele land of specifieke regio's aangaat?

[1:20:04] Dat kan anders, ook de Tweede Kamer kan het land in.

[1:20:08] En wat dat betreft voel ik me ontzettend gesteund bij de woorden van mijn buurvrouw van GroenLinks

[1:20:12] BVDA, die dat zelf ook eigenlijk naar voren brengt.

[1:20:16] Net zoals de parlementaire enquêtecommissie over de aardgaswinning in Groningen, die is

[1:20:21] gepresenteerd midden in het aardbevingsgebied in Groningen.

[1:20:25] Een schot in de roos, zo meldde RTV Noord over deze locatiekeuze.

[1:20:29] Ga dus naar de plekken toe waar het besproken beleid invoelbaar is.

[1:20:33] Combineer dat eventueel met een commissiedebat of met een werkbezoek.

[1:20:37] Wordt er bijvoorbeeld in de commissie-EZK gesproken over de toekomst van de semiconductor-industry,

[1:20:42] dan kan deze plaatsvinden in de regio Eindhoven.

[1:20:45] Als het gaat om de Waddenzee, ga daarheen.

[1:20:48] De vele mooie vergaderplekken in gemeentehuizen of provinciehuizen bieden een perfecte uitvalsbasis.

[1:20:54] Breng Den Haag het land in.

[1:20:55] Wij horen uiteraard graag hoe de voorzitter en de andere leden hier tegenaan kijken.

[1:20:59] En over de gevaarlijke Haagse beleidsbubbel moeten we nog indringend verder praten.

[1:21:06] Tijdens de schriftelijke inbreng heeft Nieuw Sociaal Contract gevraagd naar de kosten van

[1:21:10] het onderzoek dat eind 2023 is uitgevoerd naar oud-Kamervoorzitter Ariep vanwege het

[1:21:15] veroorzaken van een mogelijk onveilig werkomgeving.

[1:21:19] Tot eind 2023 komt het totaalbedrag uit op ruim 1,5 miljoen, blijkt uit de antwoorden

[1:21:25] op onze vragen.

[1:21:26] Maar daar zitten de kosten voor het opstappen van het managementteam nog niet bij.

[1:21:31] Op welk aanvullend bedrag moeten we rekenen?

[1:21:34] En zijn deze transparant in de begroting verwerkt?

[1:21:37] Zien deze bedragen op het totaalplaatje, dus inclusief voorgaande jaren?

[1:21:43] Vorig jaar heeft de voormalig voorzitter, mevrouw Bergkamp, nog aangegeven dat als het

[1:21:47] onderzoek gereed is, de opdrachtgevers zo transparant mogelijk zullen zijn.

[1:21:52] Volgens mij is dat niet helemaal gelukt.

[1:21:53] Voor mij blijft het verwonderlijk dat over zo'n belangrijk en duur onderzoek weinig transparantie

[1:21:58] is gegeven.

[1:22:00] In zijn algemeenheid geldt dat soms het aan transparantie schort in de Tweede Kamer.

[1:22:05] Het openbaar maken van documenten levert een juridisch gevecht op, aangevoerd door de landsadvocaat.

[1:22:11] Het traject van wet-open-overheidverzoeken, bezwaarschriften en rechtszaken zorgt voor

[1:22:15] frustratie en gedoe.

[1:22:17] Juist de Tweede Kamer moet het goede voorbeeld geven en niet steeds in een kramp schieten

[1:22:21] bij wet-open-overheidverzoeken.

[1:22:22] Niet alleen de regering, maar ook de Tweede Kamer moet vertrouwd kunnen worden.

[1:22:27] Ik kan de voorzitter daarom inzicht geven in de kosten van de landse advocaat die gepaard

[1:22:31] gaat met het gehele juridisch traject bij de WOO-verzoeken.

[1:22:35] En nog belangrijker heeft de voorzitter een visie hoe hij deze openbaarheid binnen de Tweede

[1:22:40] Kamer wil waarborgen.

[1:22:42] Een veilige werkomgeving is ontzettend belangrijk als onderdeel van goed werkgeverschap.

[1:22:48] Maar onder andere ook omdat dan pas tegenmacht tot wasdom kan komen.

[1:22:54] Wij hebben vernomen dat er ook over voormalig Kamervoorzitter Bergkamp klachten zijn ontvangen.

[1:22:59] Klopt dat?

[1:23:00] Kloppen deze signalen en zijn deze eventueel opgepakt?

[1:23:04] Bij goed werkgeverschap hoort ook voldoende ondersteuning.

[1:23:08] Dus wil ik verder nog aandacht richten op de dienst automatisering en onderzoek en de

[1:23:12] dienst analyse en onderzoek.

[1:23:14] Bij NEC merken wij dat de dienstautomatisering overloopt.

[1:23:18] Zij werken ontzettend hard en doen ongelooflijk goed werk.

[1:23:23] De nieuwe manier van werken zorgt er wel voor dat ze een enorme werkdruk ervaren, waardoor

[1:23:27] de wachtrijen langer worden en de begeleiding fragieler.

[1:23:31] Wij vragen ons oprecht af of alle taken nog wel behapbaar zijn.

[1:23:35] En wat betreft de DAO merkt Nieuw Sociaal Contract ook op dat ondanks de extra investeringen

[1:23:41] deze dienst soms op zijn tenen moet lopen.

[1:23:43] Dat geldt met name voor de analyse van rijksbegrotingen.

[1:23:47] Het is de DAO nog wel gelukt om de voorjaarsnota te analyseren, maar voor de slotwetten had

[1:23:52] de dienst geen capaciteit meer.

[1:23:54] Dat is betreurenswaardig, omdat deze analyses juist belangrijk zijn voor Kamerleden bij

[1:23:59] de controlerende taak van onder andere de overheidsuitgaven.

[1:24:03] Wat het nieuwe sociaal contract betreft, onderstreept dit nog een keer de noodzaak om een bureau

[1:24:08] begroting en verantwoording op te richten om zo het budgetrecht van de Kamer te versterken.

[1:24:13] Tot slot wil ik het ook nog even hebben over de sanctionering van Kamerleden.

[1:24:19] Een minder leuk onderwerp, maar wel een die heel relevant en belangrijk is.

[1:24:23] Juist voor het functioneren van de Kamer.

[1:24:25] Juist Kamerleden hebben als volksvertegenwoordiger een voorbeeldfunctie.

[1:24:29] En in toenemende mate zien wij dat deze rol niet door iedereen voldoende serieus wordt genomen.

[1:24:35] Wij zijn dan ook zeer benieuwd naar de zienswijze van de Commissie van Werkwijze,

[1:24:38] die zich hierover baakt.

[1:24:41] Dank u wel.

[1:24:45] Ik hoorde mevrouw Palmen vragen stellen aan de Kamervoorzitter over signalen over de vorige Kamervoorzitter.

[1:24:53] En volgens mij moeten we ieder signaal serieus oppakken.

[1:24:57] En vorige week en afgelopen dagen zijn er ook serieuze signalen geweest die over een presidiumlid gingen.

[1:25:05] En ik hoorde mevrouw Palmen daar geen vragen over stellen.

[1:25:07] Ik ben eigenlijk wel benieuwd waarom mevrouw Palmen er wel voor kiest om bij de vorige Kamervoorzitter,

[1:25:13] waar er kennelijk ook signalen zijn, die mij overigens niet hebben bereikt,

[1:25:17] om daar vragen over te stellen, maar bij een presidiumlid,

[1:25:21] en er zijn ook hele heftige verwijten en signalen, waarom ze daar geen vragen over stelt.

[1:25:27] Eigenlijk is misschien de vraag wat ze daarvan vindt.

[1:25:30] Mevrouw Palmen.

[1:25:31] Dank u wel, een heel terecht punt en ook een punt waar ik mijzelf heel erg veel zorgen over maak.

[1:25:40] We hebben natuurlijk in de media kunnen vernemen hoe dat is gegaan.

[1:25:45] Veel meer weet ik daar helaas ook niet van.

[1:25:48] Maar ik vind de werkwijze van sommige beoogde bewindspersonen zeer zorgwekkend.

[1:25:55] En ik hoop dat we daar ook onze aandacht op kunnen blijven richten.

[1:26:02] Want ik vind het echt onacceptabel dat mensen op deze manier behandeld worden.

[1:26:07] Ja, Jim.

[1:26:08] Voorzitter, ik ben het volledig eens met het punt over kandidaat-bewindspersonen.

[1:26:14] Maar volgens mij hebben we daar volgende week een hoorzitting over.

[1:26:17] Dat gaat even terugkerend naar dit debat.

[1:26:20] Dit gaat over de Tweede Kamer, over het presidium.

[1:26:24] En er zijn daar dus heftige signalen van.

[1:26:28] Ik kan hier alle signalen samenvatten.

[1:26:30] En volgens mij zijn er ook eerder dingen geweest.

[1:26:31] Maar volgens mij weten we allemaal dat het best wel ernstig is.

[1:26:36] Maar mevrouw Palmen zegt, ja, ik vind het eigenlijk alleen ernstig.

[1:26:40] En is mevrouw Palmen het met mij eens?

[1:26:42] Dat we ons ook moeten afvragen of er wel maatregelen nodig zijn.

[1:26:46] Of onze informatieveiligheid in de Tweede Kamer...

[1:26:48] of die op dit moment wel in goede hand is.

[1:26:51] Ik ben benieuwd of mevrouw Palmen het met mij eens is dat we die vraag moeten doorleiden aan de Kamervoorzitter.

[1:26:57] De Kamervoorzitter moet eigenlijk verwachten dat hij hiermee aan de slag gaat.

[1:27:01] Ook wel.

[1:27:02] Mevrouw Palmen.

[1:27:04] Even ter verificatie of ik u goed begrepen heb, veerde voorzitter, uiteraard.

[1:27:10] Doelt u daarmee op het voortzettende lidmaatschap van de Tweede Kamer van de betreffende persoon,

[1:27:16] of doelt u op de afwijzing en de screening van de AIVD?

[1:27:21] Een korte toelichting.

[1:27:24] Eigenlijk een tussenvariant.

[1:27:25] Volgens mij gaan wij niet over het voorzitting van het Kamerlidemaatschap, maar over het lidmaatschap van het presidium.

[1:27:32] Daar ging mijn punt over.

[1:27:33] Mevrouw Palmen.

[1:27:34] Dank u wel voor uw toelichting.

[1:27:36] Wat mij betreft prima als we de voorzitter vragen daarop te reflecteren.

[1:27:43] De heer Sneller, D66.

[1:27:45] Dat is met alle respect mij toch iets te makkelijk van mevrouw Palmen.

[1:27:48] Mevrouw Van Palmen en haar fractie hebben zelf afgesproken met de toekomstige coalitiepartijen

[1:27:55] in die basislijn met informateur Plasterk.

[1:27:58] Voor democratie zijn hoge integriteitsnormen en transparantie bij politici belangrijk

[1:28:02] om vertrouwen te winnen en te behouden.

[1:28:05] Bewindspersonen én Kamerleden vervullen een voorbeeldfunctie

[1:28:08] door integriteitsnormen ten volle na te leven.

[1:28:13] Dus wat vindt zij zelf?

[1:28:15] Mevrouw Palmen.

[1:28:17] Ik vind deze basislijn die we met elkaar hebben afgesproken heel belangrijk en ik verwacht ook

[1:28:23] dat iedereen zich daar aan houdt, aan conformeert.

[1:28:28] Dat ropt nog een vervolgvraag op van de heer Sneller.

[1:28:31] Ja, dat de handtekening van mevrouw Palmen ook onder deze basislijn staat, dat weten we.

[1:28:36] Maar dat heb ik ook eerder gezegd, vrome woorden in de algemene zin zijn makkelijk en mooi,

[1:28:43] maar niks waard als het niet concreet wordt gemaakt en dan betekenis krijgt.

[1:28:47] En nu ligt er een concrete vraag van collega Ergin over wat vindt mevrouw Palmen van het

[1:28:54] lidmaatschap van het presidium, van de heer Markuszower, waar blijkbaar uit de naslag

[1:28:58] door de IVD iets is gebleken wat volgens mij lastig te verenigen is met deze basislijn.

[1:29:06] Mevrouw Palmen.

[1:29:09] Ik heb zojuist begrepen dat de vraag ook gesteld wordt in het kader van reflectie aan de voorzitter.

[1:29:16] Het is op dit moment niet aan mij om hier iets van te vinden.

[1:29:19] Ik vind het een zeer terecht punt van zorg, maar ik zou graag wat meer informatie daarover willen,

[1:29:26] want ik ben geen deelgenoot van de uitkomsten van de bevindingen.

[1:29:31] Ja, afrol met twee uur sneller.

[1:29:33] Ja, even met alle respect.

[1:29:34] De Kamervoorzitter is geen hoeder van de basislijn die de nieuwe coalitie heeft afgesproken.

[1:29:38] Dat is mevrouw Palmen zelf.

[1:29:40] En haar fractievoorzitter zegt in plenaire debatten, u zult mij niet holgezwijgen.

[1:29:44] En wat mevrouw Palmen doet, is de verantwoordelijkheid voor wat er hier gebeurd is en gebeurt,

[1:29:49] af te schuiven op de Kamer, maar dat is niet de bedoeling, dat is niet de afspraak.

[1:29:54] Dus ik vraag voor de laatste keer, wat vindt mevrouw Palmen van de vraag van de heer Ergin?

[1:30:00] En dan verwacht ik iets meer verantwoordelijkheid.

[1:30:02] Mevrouw Palmen.

[1:30:05] Ik vind het een terecht vraagpunt zoals ik al heb aangegeven.

[1:30:10] En ik vind het jammer dat op deze manier...

[1:30:13] Ik vind de zorgpunten terecht, die deel ik ook.

[1:30:16] Maar ik ben niet verantwoordelijk voor het precieze proces en ik ben ook niet verantwoordelijk

[1:30:21] voor wat er straks in het regeerakkoord staat en hoe daar invulling aan wordt gegeven.

[1:30:32] Ja, ik denk dat we het hier zo voor nu mee moeten doen.

[1:30:39] Maar ligt in de tweede termijn dat u daar nog op terug wil komen.

[1:30:42] Ik zou de eerste termijn aan de kant van de Kamer nu willen afronden en ik stel voor dat

[1:30:48] ...dat wij met elkaar tot, het is nu half 1, dat wij tot half 2 schorsen...

[1:30:51] ...en dat is dan inclusief een korte lunch.

[1:30:54] Dan heeft ook de Kamervoorzitter en de G4 de tijd om de beantwoording goed voor te bereiden.

[1:30:59] We zien elkaar om half 2, schorsen deze verhaling.

[2:29:02] Dames en heren, welkom terug. Ik heropen het debat over de raming.

[2:29:08] En we zijn toegekomen aan de, normaal gesproken zeg ik al...

[2:29:11] ...de eerste termijn aan de kant van het kabinet, maar dat is niet zo.

[2:29:13] Dit is de eerste termijn aan de kant van de Kamervoorzitter.

[2:29:18] En daar gaan we gewoon mee aan de slag. Mevrouw Chacort zal zo ook in dit debat verder bijwonen.

[2:29:26] Ik wil graag het woord geven aan de Kamervoorzitter en ook hier geen interrupties vooraf.

[2:29:34] Het aantal interrupties spreekt me niet af met elkaar.

[2:29:37] Maar wel het verzoek om daar een beetje puntig en bondig mee te zijn, kort.

[2:29:41] Puntig en bondig?

[2:29:42] Allebei tegelijk.

[2:29:43] Nou, ik ga het niet allemaal uiteenzetten welk voorgesprekje we net hadden over bondig en puntig.

[2:29:52] Ik wil graag het doorgeven aan de Kamer.

[2:29:54] Dank u wel, voorzitter. Ik doe eerst een algemene inleiding en dan ga ik in op de vragen.

[2:29:59] Er zijn heel veel vragen gesteld.

[2:30:01] Een jaar of vijftien mag ik inmiddels debatten voorzitten en mag ik luisteren naar de bewindspersonen met blokjes en mapjes.

[2:30:08] En vandaag beleef ik de primeur dat ik zelf blokjes en mapjes mag leveren.

[2:30:11] Ik doe dat uiteraard met heel veel plezier.

[2:30:13] Ik heb zin in vandaag, toch een belangrijke dag voor de Kamerorganisatie.

[2:30:17] Vandaag praten we een beetje over onszelf en ik doe dat namens het gehele presidium.

[2:30:22] Dit debat markeert een belangrijk moment,

[2:30:25] namelijk de vaststelling van onze eigen begroting.

[2:30:27] Ieder jaar stelt de Kamer haar eigen begroting vast.

[2:30:30] Als hoogcollege van Staat hebben wij die vrijheid en die bevoegdheid.

[2:30:33] En als hoogste lichaam van de Nederlandse democratie vullen we dat zo in.

[2:30:38] Staat u mij toe met mezelf te beginnen.

[2:30:40] Ik ben ongeveer een half jaar voorzitter van dit mooie parlement en veel mensen vragen mij hoe is dat nou?

[2:30:47] Ik vertel dan meestal dat het waardelijk een enorme eer is en bijzonder nederigmakend en dat ik de

[2:30:54] geschiedenis van dit instituut dat teruggaat tot 1464 op mijn schouders voeldrukken. Op de gang van

[2:31:00] de voorzittersvleugel waar ik tegenwoordig resideer hangen de portretten van mijn voorgangers teruggaand

[2:31:06] tot 1815. Het geeft aan dat ik wandel in een lange traditie en dat continuïteit de rode draad is in

[2:31:12] die lange lijn voorzitters, die na mij met dezelfde continuïteit zal worden voortgezet. Is het nou zoveel

[2:31:19] anders om voorzitter te worden, vragen mensen? Het antwoord daarop luidt natuurlijk ja. Als

[2:31:24] voorzitter ben je eigenlijk geen politicus meer en heb je eigenlijk ook geen meningen meer,

[2:31:28] tenminste niet over politieke zaken. Je bent eigenlijk een fulltime dienaar, of zo wilt,

[2:31:32] facilitaire manager voor een organisatie van 150 kamerleden en 742 mensen van de

[2:31:39] ambtelijke ondersteuning, plus natuurlijk al die fractiemedewerkers.

[2:31:43] En ook dat feit verplicht. Ik heb de afgelopen zes maanden te baat genomen om

[2:31:47] mij flink te verdiepen in de machinekamer van de Kamer. Ik bezoek samen met de

[2:31:50] griffier, die tenslotte de baas is van ons personeel, alle diensten. En overal

[2:31:54] verschijnen we en beluisteren we de verhalen van de mensen die bijdragen aan

[2:31:58] onze organisatie. Veel afdelingen hadden een dergelijk bezoek nog nooit

[2:32:02] meegemaakt, we luisteren naar de presentaties, soms krijgen we zelfs taartjes, ik rijk ook

[2:32:06] met heel veel plezier zilveren koetsjes uit aan de mensen die ons een kwart eeuw trouw

[2:32:11] zijn en ik verschijn op de borrels die daarbij horen of de borrels van mensen die afscheid

[2:32:15] nemen.

[2:32:16] Ik werk hier sinds 2004, maar nog steeds stuit ik op dingen die ik helemaal niet wist en ik

[2:32:20] ben enorm onder de indruk van de vele huzarenstukjes die hier geleverd worden.

[2:32:25] Ik kan alleen maar zeggen dat ik een nog grotere fan van ons personeel ben geworden dan ik al

[2:32:30] was.

[2:32:30] Overal zie ik de toewijding en het enthousiasme van de mensen

[2:32:32] die ons in staat stellen het hoogste lichaam van de democratie te zijn.

[2:32:37] Mijn conclusie luidt dan ook de Kamerorganisatie

[2:32:39] is langs mijn hand weer aan het zwingen.

[2:32:41] Er is veel gebeurd, pijnlijke dingen, soms wantrouwen,

[2:32:44] maar het werkplezier is aan het toenijmen.

[2:32:47] Het is werkelijk om te smullen, te zien hoe alles marcheert achter de schermen.

[2:32:51] Het restaurantbedrijf, waar ochtends het groente en fruit binnenkomt,

[2:32:54] dat uiteindelijk in onze buikjes belandt.

[2:32:57] De facilitaire dienst die ons op technisch vlak in de lucht houdt

[2:33:02] en er bijvoorbeeld inslaagt om in één weekend alle ambtenaren en heel veel fracties te verhuizen.

[2:33:07] Ongelooflijk. De beveiligingsdienst, inmiddels zo groot als een klein politiedistrict,

[2:33:11] die ervoor zorgt dat we veilig kunnen vergaderen.

[2:33:13] Onze IT-afdeling die state-of-the-art voorzieningen levert voor een modern parlement.

[2:33:18] En noem maar op.

[2:33:19] En dan laat ik de overige zestien diensten nog even buiten beschouwing.

[2:33:23] Die noem ik volgend jaar.

[2:33:24] Ik ben mijn nieuwe functie begonnen op een maandag en een nieuwe griffier op een op de

[2:33:29] dinsdag.

[2:33:30] En dat stelt ons in de gelegenheid samen een nieuwe start te maken, een nieuwe sfeer neer

[2:33:34] te zetten.

[2:33:36] In vroeger tijden waren er soms conflicten tussen griffiers en voorzitters.

[2:33:40] Dat leidde dan weer tot kampen binnen de organisatie en wantrouwen.

[2:33:43] De nieuwe griffier en ik proberen een frisse wind te laten waaien.

[2:33:46] De griffier Oskam is extreem benaderbaar.

[2:33:49] Hij is een spreekuur en wil graag de mogelijke pijnpunten uit onze organisatie wegmasseren,

[2:33:56] eventueel chagrijn moed uit de organisatie.

[2:34:00] En dat alles gebeurt hand in hand met onze projectmanager sociale veiligheid, die de hele

[2:34:05] organisatie doorlicht en kijkt waar pijnpunten liggen.

[2:34:09] Zij praat met iedereen.

[2:34:11] Het helpt ook dat we inmiddels een uitstekende relatie hebben met de ondernemingsraad, oftewel

[2:34:16] de mensen uit de praktijk.

[2:34:17] Zo werken we samen aan sociale veiligheid, tenslotte de grootste uitdaging op het personeelsgebied.

[2:34:23] De ondernemingsraad is overigens bijzonder verguld met het feit dat we erin slagen met

[2:34:27] z'n allen om plenair, s'avonds, voor elf uur het licht uit te doen.

[2:34:32] Soms overschrijden we die deadline, maar dat is vaak met maar een paar minuten.

[2:34:35] Dat lukt ons wel.

[2:34:36] Veel leden van het personeel zijn lang na onze sluiting nog bezig bij de beveiliging, bij

[2:34:41] de verslaglegging.

[2:34:42] Door vast te houden aan die elf uur dragen we ertoe bij dat mensen niet overwerkt raken.

[2:34:47] De ORS is er blij mee en ik wil dat graag zo houden.

[2:34:51] De G4 is inmiddels bezig met het opnieuw inrichten van de topstructuur.

[2:34:54] Er wordt geworven in nauwe samenwerking uiteraard met het presidium voor twee directeuren met

[2:34:59] een nieuwe indeling met een organisatie die de afgelopen jaren enorm gegroeid is, beter

[2:35:03] de besturen zijn.

[2:35:05] In 1978 werkte hier 82 ambtenaren.

[2:35:09] Nu is dat bijna 10 keer zoveel.

[2:35:12] Dat groeien leidt er overigens toe, dat we niet meer terug passen in ons oude jasje.

[2:35:16] Als we terug gaan naar het Binnenhof, en dat staat nog steeds in mijn agenda voor de zomer van 2029,

[2:35:22] dan hebben we, waarom begint iedereen altijd te lachen als ik dat zeg,

[2:35:25] maar dan als we zijn terugverhuisd, dan hebben we behoefte aan flink wat meer vierkante meters.

[2:35:30] En daarom heeft het Rijksvastgoedbedrijf een enorm complex aangekocht

[2:35:34] aan de Lange Houtstraat, zogenaamde staalbankiers.

[2:35:38] En ook daar kunnen we terecht vanaf de zomer van 2029.

[2:35:42] Ik ben bijzonder verguld met de goede relatie die we hebben opgebouwd

[2:35:46] met de Eerste Kamer.

[2:35:47] Voorzitter, Bruin en Grevier-Nemelman zijn gewaardeerde partners

[2:35:50] met wie we intensief samenwerken.

[2:35:53] Financieel is de boel op orde, dankzij de mensen van FEZ

[2:35:55] onder leiding van Patrick Janssen.

[2:35:57] U heeft kunnen lezen dat de incidentele uitgaven dit jaar iets hoger liggen.

[2:36:01] Dit ten gevolge van de verkiezingen.

[2:36:03] De stijging van de structurele kosten zijn gematigd

[2:36:06] en vallen te verklaren uit de hogere kosten op het gebied van veiligheid en IT.

[2:36:11] De stijging ligt in lijn met de rijksbrede ontwikkelingen.

[2:36:16] We zijn er trots op dat bij de Kamer beveiligers en mensen van het restaurantbedrijf

[2:36:21] gewoon voor de Kamer werken en niet gestuurd worden door een of ander ingehuurd bedrijf.

[2:36:25] Ze horen gewoon bij de familie.

[2:36:28] Net zoals de arbeidsparticipanten die hier een plekje hebben gevonden.

[2:36:31] Graag zouden we voldoen aan de Roemen norm, dus de inhuur beperken tot 10%.

[2:36:35] Dat lukt helaas niet.

[2:36:36] Het is in deze arbeidsmarkt ontzettend moeilijk om mensen vast te houden.

[2:36:40] Zeker in de IT zijn we afhankelijk van losse krachten.

[2:36:44] De afgelopen maanden hielden we ons intensief bezig met de formatie.

[2:36:47] De Facilitaire Dienst timmerde een prachtig formatiekwartier.

[2:36:51] en onze mensen stonden de hele formatie, de onderhandelaars plus de formateurs,

[2:36:55] informateurs, ten dienste. We zijn trots op die dienstverlening en we hebben met veel

[2:36:59] plezier de complimenten in ontvangst genomen. We zien ook uit naar het nieuwe kabinet.

[2:37:05] Vanmiddag tekende ik de 28 uitnodigingen voor de hoorzittingen. Hoorzittingen met

[2:37:11] nieuwe bewindspersonen, dat gebeurt dus vanaf donderdag een primeur en uiteraard

[2:37:16] zal ik zelf ook kennis maken met de nieuwe ploeg en hen de spelregels uitleggen in het

[2:37:20] verkeer tussen kabinet en kamer. Dat was mijn inleiding, voorzitter. Dan begin ik nu aan

[2:37:25] mijn mapjes en mijn blokjes. Het eerste blokje dat heet Financiën. En als ik dan kort even

[2:37:31] tussendoor mag, mijn voorstel is om het blokje af te laten maken en aan het eind van het

[2:37:35] blokje vragen over te stellen, zodat we het mooi gestructureerd in dit debat kunnen doen

[2:37:39] met elkaar. Vervolgt uw betoog. Voorzitter, er was een vraag over de DAO. DAO is een prachtige...

[2:37:48] Sorry, er is toch nog een onduidelijkheid voor u?

[2:37:50] Dan nog maar even voor de administratie.

[2:37:52] Over welke blokjes gaan we praten?

[2:37:54] Blokje 1 is Financiën.

[2:37:56] Blokje 2 is Werkwijze van de Kamer, dat is redelijk dik.

[2:37:59] 3 is Ontwikkeling van de Amtelijke Organisatie.

[2:38:02] 4 is het Feitenonderzoek.

[2:38:05] 5 is Sociale Veiligheid.

[2:38:08] 7 is de Veiligheid, zowel fysiek als digitaal.

[2:38:11] 8 is de Renovatie Binnenhof en de Huisvesting.

[2:38:15] 9 is de Informatie...

[2:38:19] ...Huishouding en de Wet Open Overheid.

[2:38:23] Ja, dan moet ik nu al zeggen dat mijn blokje zes integriteit en gedragscode is.

[2:38:28] Sorry.

[2:38:30] Nou, dat zijn een mooi aantal blokjes.

[2:38:31] Negen blokjes.

[2:38:33] Als ik het goed geteld heb.

[2:38:34] En uiteindelijk natuurlijk nog een varia aan het eind.

[2:38:36] En de varia.

[2:38:37] Dus dat is een mooi rondgetal.

[2:38:38] Tien.

[2:38:39] Tien blokjes.

[2:38:40] En het voorstel is dus om aan het eind van elk blokje even kort te kijken of er interrupties zijn voor dat blokje.

[2:38:44] Ja, eerst het blokje Financiën Algemeen Begrotingsbeeld.

[2:38:49] Vraag van nieuw sociaal contract. Zijn alle taken behapbaar voor de DAO?

[2:38:53] Kan een bureau begroting hierbij helpen?

[2:38:56] Ja, dat kan op zich helpen.

[2:38:57] Het presidium heeft de commissie Rijksuitgaan vorige week gevraagd hier naar te kijken.

[2:39:01] De DAO is de Dienst Analyse en Onderzoek.

[2:39:04] Dat is eigenlijk een soort, een redelijk nieuwe organisatie binnen de Tweede Kamer.

[2:39:09] Het is eigenlijk ons wetenschappelijk bureau

[2:39:12] die ook heel veel diensten verlenen aan derden, aan parlementaire enquêtes op het ogenblik,

[2:39:16] aan de vaste Kamercommissies. Daar zitten wetgevingsjuristen.

[2:39:19] Het is een prachtige organisatie die flink gegroeid is de afgelopen jaar.

[2:39:23] Het is de oude bor voor de mensen die heel wat langer meelopen.

[2:39:28] Vooralsnog is mijn indruk dat ze hun taken aankunnen,

[2:39:31] maar als er signalen zijn dat het niet zo is, dan kijken we daar met heel veel aandacht naar.

[2:39:37] De heer Sneller had een vraag over de mogelijke uitbreiding van het bureau wetgeving.

[2:39:44] We hebben daar op het ogenblik acht wetgevingsjuristen aan de gang.

[2:39:49] Dat is volgens ons ruim voldoende om individuele leden ondersteuning te bieden op het gebied

[2:39:54] van amendering en wetsvoorstellen, want dat is natuurlijk wat bureau wetgeving doet.

[2:39:59] Uitbreiding van de formatie achten wij op dit ogenblik niet nodig.

[2:40:04] ...incidenteel zijn er piekmomenten, bijvoorbeeld rondom...

[2:40:07] ...dat was een beetje een nachtmerie- onderwerp voor ons, het belastingplan.

[2:40:11] Dat was natuurlijk... Ja, toen was iedereen aan de gang...

[2:40:15] ...en dat heeft tot grote spanningen achter de coulissen geleid.

[2:40:19] Daar denken we niet met plezier mee terug.

[2:40:21] Maar voor het overgrote gedeelte is gewoon de kennis aanwezig...

[2:40:25] ...en kunnen zij gewoon alle vragen beantwoorden.

[2:40:29] Mocht dat niet zo zijn, dan horen we dat graag en dan treden we daarop.

[2:40:32] Nogmaals, de DAO is een prachtige toko, daar maken we allemaal gebruik van.

[2:40:37] Kamerleden die het horen en die nog weinig contact hebben gehad met die DAO...

[2:40:40] ...zorg dat het op je netvlies komt, want zij kunnen je gewoon heel goed terzijde staan.

[2:40:47] GroenLinks Partij van Arbeid had een vraag over de ondersteuning van fracties...

[2:40:51] ...op het gebied van wetgeving en onderzoek.

[2:40:54] Ja, er staan heel veel instrumenten in de Kamer, Kamerleden, ter beschikking.

[2:40:59] Het komt ook voort uit de commissie van de Staaij.

[2:41:02] Daarbij zijn er strategische procedurevergaderingen gekomen,

[2:41:06] parlementaire verkenning is gekomen, het werken met wetgevingsrapporteurs.

[2:41:09] Dat is er allemaal al, maar dat willen wij wel waar nodig versterken,

[2:41:13] want het is natuurlijk gewoon samen met het controleren van de regeringsbeleid

[2:41:15] de core business van wat we doen.

[2:41:17] Dit is waartoe wij op aarde zijn.

[2:41:19] Wat we bijvoorbeeld gaan doen, is het instellen van een Tweede Kamer Academy,

[2:41:22] waarbij eigenlijk permanent cursussen worden aangeboden aan Kamerleden.

[2:41:26] Hoe werken dingen? Hoe werken begrotingen?

[2:41:28] hoe steken ministeries in elkaar, hoe krijg je dingen voor elkaar, dat soort zaken.

[2:41:35] Dat kan ook helemaal custom-made worden aangeboden opnieuw door die DAO.

[2:41:39] Die kunnen het ook op een fractie doen.

[2:41:42] Recentelijk zijn ze bij de fractie van BBB langs geweest,

[2:41:45] gewoon om eens even een paar uur te praten over hoe steekt de EU nou in elkaar.

[2:41:49] Dus we kunnen dat gewoon zoals je dat wilt, kun je dat ook krijgen.

[2:41:53] Ja, en dat is heel goed om je zo even te laten bijspijkeren

[2:41:56] door specialisten.

[2:42:01] Nou, dus, ja, we hebben

[2:42:05] wetgevingsadviseurs

[2:42:06] beschikbaar.

[2:42:07] Dat zijn er zes.

[2:42:09] En volgens ons kunnen die het werk goed aan.

[2:42:11] Dus dat gaat over de ondersteuning

[2:42:13] van Kamerleden.

[2:42:15] Dan een wat dikker mapje.

[2:42:17] Tenzij u, voorzitter.

[2:42:19] U heeft een interruptie van de heer Sneller van D66.

[2:42:21] Ja, over mijn vraag over bureauwetgeving.

[2:42:24] Mijn indruk is dat we

[2:42:25] af en toe inderdaad moeten wachten, maar dat het op zich beheersbaar is.

[2:42:29] Alleen ook, ik weet niet of de Kamervoorzitter al de gelegenheid heeft gekregen om die

[2:42:34] voorlichting van de Raad van State van vanochtend helemaal te absorberen.

[2:42:37] En anders zou ik hem willen vragen om daar binnen het presidium nog een keer even goed

[2:42:40] naar te kijken en ons ook te laten weten of zij die opvattingen, wat zij willen doen met die

[2:42:45] aanbevelingen. En dan ligt daarna de bal weer bij de Tweede Kamer als wij het anders willen, begrijp ik.

[2:42:51] Ja, met alle soorten van plezier.

[2:42:53] Ik heb inderdaad niet gelezen wat de Raad van State heeft beschreven,

[2:42:57] maar het antwoord wat ik net heb gegeven,

[2:42:59] hebben we kortgesloten met de ambtelijke leiding.

[2:43:02] Volgens mij kunnen die prima overzien waar de druk zit

[2:43:05] en waar de stress eventueel kan zijn.

[2:43:07] Als we tekortschieten, dan gaan we absoluut daarnaar kijken.

[2:43:12] En we willen als presidium best even een reactie schrijven

[2:43:14] op hetgeen de Raad van State ons meldt.

[2:43:17] Dat is een lichaam dat wij hoog hebben zitten, dus met heel veel plezier.

[2:43:20] Mevrouw Chacor, GroenLinks Vertrouwen en Daar Arbeit.

[2:43:22] Dank, voorzitter.

[2:43:25] De Kamer, voorzitter, gaf inderdaad een antwoord met betrekking tot ondersteuning, juridische ondersteuning.

[2:43:32] U gaf ook aan de Tweede Kameracademie.

[2:43:34] Die is al aan het slaggen.

[2:43:38] Die is al begonnen.

[2:43:39] Dat is hartstikke goed, mooi dat dat er is.

[2:43:42] Maar mijn vraag was wel specifiek meer met betrekking tot de hardere wetgeving.

[2:43:48] Daar heb je toch wel meer kennis en know-how.

[2:43:51] En je ziet ook steeds meer dat daar meer beroep op wordt gedaan.

[2:43:53] En hebben wij wel genoeg wetgevingsadviseurs?

[2:43:58] Ik heb daar gewoon zorgen over. Dank.

[2:44:00] De Kamer, voorzitter.

[2:44:02] Nee, die zorgen hebben ons nooit bereikt.

[2:44:04] Wij zijn ervan overtuigd dat we daarmee een redelijk aantal mensen hebben.

[2:44:08] Dat de staf voldoende groot is.

[2:44:10] Dat er sprake is van piekmomenten, van stressmomenten.

[2:44:14] Belastingplan.

[2:44:15] Dat was iets voor uw tijd.

[2:44:17] maar u moet hem maar eens even informeren bij de woordvoerders

[2:44:19] en de financiële mensen in uw fractie,

[2:44:21] leverden inderdaad enorm veel problemen op.

[2:44:25] Maar al die wetgevingsjuristen kunnen gewoon de vragen in voldoende mate aan.

[2:44:29] En nogmaals, mocht blijken dat dat anders is...

[2:44:32] ...en wij zitten al, de G4 zit bovenop de ambtelijke ondersteuning,

[2:44:37] dus die kan het goed beoordelen, zo gauw als blijkt dat het niet zo is...

[2:44:40] ...ja, wetgeving is gewoon een van de belangrijkste zaken voor ons als Kamer,

[2:44:44] dan pakken we dat op. En als u signalen heeft...

[2:44:46] en u kunt dat specifieker maken, laat het ons weten.

[2:44:49] Heel graag. Wij staan nu ten dienste.

[2:44:52] GESPREKSLEIDER Dankuwel. We gaan door met blok nummer twee.

[2:44:55] Mevrouw Michon had een vraag over de WGO's, de wetgevingsoverleg.

[2:45:00] Kan het leiden tot een plenaire afronding? Zijn daar heldere regels over?

[2:45:05] Ja, het staat in het reglement van orde.

[2:45:06] Indien over een wetsvoorstel een wetgevingsoverleg is gehouden,

[2:45:10] vindt verder geen beraadslaging plaats, tenzij de Kamer anders besluit.

[2:45:15] Dus het ligt altijd bij de Kamer, zoals eigenlijk alles bij ons gewoon bij meerderheid van stemmen gaat.

[2:45:21] Dus ja, bestaat daar behoefte aan, dan doen we het gewoon.

[2:45:25] De WGO's zijn in de tijd ingesteld om de plenaire agenda te ontlasten, dus daar laten we het graag.

[2:45:31] Maar ja, als de Kamer zegt we willen dat graag, en er bestaan geen concrete regels.

[2:45:36] Het is gewoon, nou, we willen een plenaire afronding.

[2:45:39] We moeten natuurlijk proberen dat we geen dubbel werk gaan doen, maar het ligt simpelweg bij de Kamer.

[2:45:44] Mevrouw Michon had ook een vraag over of ik in gesprek wil gaan met de Kamervoorzitters

[2:45:49] over de orde in het debat.

[2:45:53] Ja, met alle soorten van plezier.

[2:45:54] Ik kan niet wachten tot we de vaste Kamercommissies, althans de voorzitters daarvan,

[2:45:58] dat die bekend zijn geworden.

[2:45:59] Ik hoef u niet te vertellen dat het altijd afhankelijk is van de kleur van de

[2:46:04] desbetreffende bewindspersoon.

[2:46:06] En dat betekent dat de voorzitter van de vaste Kamercommissie altijd van een andere partij,

[2:46:10] andere fractie moet zijn.

[2:46:13] Daarnaast zijn fracties groter en kleiner geworden,

[2:46:16] dus dat gaat allemaal opnieuw worden ingedeeld.

[2:46:18] Dat doen de fractiesecretaris, dat is een van hun taken.

[2:46:23] En zo gauw als dat korps compleet is, dan ga ik met ze praten over heel veel dingen,

[2:46:27] bijvoorbeeld ook over de commissie van der Staaij,

[2:46:29] die het zwaartepunt van de organisatie, de werkpaarden,

[2:46:33] bij die vaste kamercommissies heeft neergelegd.

[2:46:36] En dan ga ik ook praten over de orde.

[2:46:39] Ja, dat is natuurlijk een constant onderwerp van gesprek.

[2:46:44] Dat is vaak heel persoonlijk, wanneer mensen ingrijpen en dat soort zaken.

[2:46:48] Ik heb het idee dat er een redelijk aantal goede mensen klaarstaan om commissievoorzitter te worden.

[2:46:53] Vroeger was het zo dat je jaren in de Kamer moest hebben gezeten.

[2:46:56] Maar nu kun je gewoon, als je nieuw bent, ook gewoon commissievoorzitter worden.

[2:46:59] En dat maakt het des te pregnanter, denk ik, dat we daar even goed mee moeten praten.

[2:47:04] Niet alleen ik, maar ook de Griffier en de mensen van Griffie Plenair.

[2:47:09] Dus dat gaat zo snel mogelijk gebeuren, wellicht aan het eind van de zomer.

[2:47:13] De heer Van Nispen, bij rond-de-tafel-gesprekken, waarom geeft de minister toestemming voor het aansluiting?

[2:47:18] Waarom moet de minister toestemming geven?

[2:47:21] Ja, dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid.

[2:47:25] En dat staat gewoon ook in ons reglement van orde, artikel 734.

[2:47:29] Indien een commissie Rijksambtenaren wil uitnodigen voor een rond-de-tafel-gesprek,

[2:47:31] hoorzetting of technische briefing, doet zij dit door tussenkomst van de voor hen verantwoordelijke minister.

[2:47:37] Zo staat het in het reglement van orde.

[2:47:41] Dat vloeit ook voort uit de ministeriële verantwoordelijkheid.

[2:47:44] Ik wil het kabinet hier ook niet verdedigen, maar dit zijn gewoon regels waar we mee te dealen hebben.

[2:47:49] Als we dat willen veranderen, dan zou je een Kameruitspraak moeten vragen...

[2:47:54] ...om daar... of het reglement van orde aanpassen om daar verandering in te brengen.

[2:47:58] Maar ja, die minister die zegt gewoon...

[2:48:00] ...hé, wacht eens even, die ambtenaar die werkt voor mij en ik wil daar gewoon toezicht op hebben.

[2:48:04] Dus vandaar dat toestemming nodig is.

[2:48:06] Ik vrees dat dat de regels zijn.

[2:48:09] Vergaderen in de regio, vraagt mevrouw Chacor.

[2:48:11] En zij doet een pleidooi om gewoon meer naar buiten te gaan.

[2:48:14] Ja, daar kan iedereen het mee eens zijn natuurlijk.

[2:48:17] Hoe minder tijd we hier doorbrengen, hoe meer, hoe beter zou ik eigenlijk zeggen.

[2:48:23] Ga het land in, werk bezoeken, ontmoet mensen, mensen met de praktijk, ga meelopen.

[2:48:28] Dat is zeker in de richting van nieuwe Kamerleden, denk ik, een heel goed advies.

[2:48:33] Nou, en dat doen we ook al.

[2:48:36] Ik was samen met bijvoorbeeld meneer Sneller woord voor de binnenlandse zaken.

[2:48:40] Ja, en dan tour je heel Nederland door als het gaat over gemeentelijke herindelingen.

[2:48:44] En dan kom je op plaatsen waar je nog nooit geweest bent en dan beluister je.

[2:48:47] En de ene zaal wordt gejuicht en de andere zaal wordt boegeroepen.

[2:48:50] En dat gebeurt heel erg vaak.

[2:48:54] De parlementaire enquête op Commissie Groningen heeft haar rapport heel mooi aangeboden in Groningen.

[2:48:59] Dat was fantastisch gedaan.

[2:49:00] Iets anders is het als wij ook daadwerkelijk buiten de deur gaan vergaderen.

[2:49:06] Dat levert flink wat inspanning op, kosten ook.

[2:49:10] Om te beginnen moet je een geschikte locatie vinden.

[2:49:14] Ja, wat ook meespeelt is sommige partijen, fracties willen dat heel graag,

[2:49:19] want die krijgen dan misschien gejuich in een bepaalde regio,

[2:49:21] terwijl andere misschien daar wat minder populair in zijn.

[2:49:24] Dus het is eigenlijk ook een politieke beslissing, maar die ligt gewoon bij de commissie.

[2:49:27] Als u vindt dat te moeten doen, doe het.

[2:49:30] Daarnaast hebben we wel een probleem met de beveiliging.

[2:49:33] Veiligheid is een heel groot issue en dat wordt belangrijker en belangrijker.

[2:49:36] En als wij met een tour de chambre aan de gang gaan en we gaan overal vergaderen,

[2:49:43] dan gaat dat heel veel geld kosten en dat hebben we niet altijd.

[2:49:48] Dus een pas op de plaats is op z'n plaats, want wij moeten bijvoorbeeld ook kamerpersoneel meenemen.

[2:49:55] Dus als het een officiële vergadering is, een officieel debat, dan moet er gewoon de

[2:49:58] bodes mee, moet de dienstverslaglegging mee, et cetera.

[2:50:02] Dus dat is gewoon, dat legt enorme druk op de Kamerorganisatie en die is gewoon al helemaal

[2:50:07] volgeboekt.

[2:50:09] En bijvoorbeeld ook de facilitaire dienst moet in actie komen om dat audiovisueel vast

[2:50:13] te leggen, want het moet allemaal weer terug te vinden zijn.

[2:50:18] En dat betekent ook weer dat mensen van de DVR weer mee moeten, die moeten ook allemaal

[2:50:22] op reis.

[2:50:23] Kortom, we zijn er niet goed in. Het kost veel tijd, het kost veel geld.

[2:50:28] Dus we zijn daar kritisch in.

[2:50:31] Maar gewoon een hoorzitting, mensen ontmoeten, zelf met je commissie op pad.

[2:50:35] Hoe meer, hoe beter, zou ik zeggen.

[2:50:38] Ja, een geliefd onderwerp van de heer Van Nispen dat volgens mij al 7, 8 jaar terug gaat met hem.

[2:50:42] Ik heb wel wat pleidooien daarvan mogen beluisteren.

[2:50:45] Dat is het staand vergaderen.

[2:50:46] De heer Van Nispen heeft natuurlijk helemaal gelijk als hij zegt dat we om onze gezondheid moeten denken.

[2:50:51] Ikzelf zit er ook de hele dag...

[2:50:53] Ik word er soms knettergek van.

[2:50:54] Het is heel zwaar.

[2:50:55] En het is gewoon niet goed voor een mens.

[2:50:56] Dus dat we meer moeten bewegen, gezonder moeten eten...

[2:50:59] op tijd de vergaderingen moeten afbreken.

[2:51:02] Helemaal mee eens.

[2:51:03] Dat staand vergaderen, daar is natuurlijk mee geëxperimenteerd.

[2:51:06] Daar waren mensen enthousiast over.

[2:51:08] Waaronder de heer Van Nispen en anderen niet.

[2:51:10] Het leidde ook tot wat potzierlijke situaties.

[2:51:15] Ja, ik vond het geen succes.

[2:51:17] Dus er is ook niet een soort eenduidig...

[2:51:21] beeld. Hierbij geldt, en dat zal ik misschien vanmiddag vaker zeggen, als men dat wil, vraag

[2:51:27] gewoon om een Kameruitspraak. Ik ben er niet principieel op tegen, maar sommige mensen

[2:51:32] zagen het totaal niet zitten. Ik hoorde er hele negatieve reacties op, maar dat was gewoon

[2:51:37] wat ik bij het koffiezetapparaat hoorde. Dat is niet gebaseerd op enig wetenschappelijk

[2:51:40] onderzoek. Dan mevrouw Michonne Derksen over amendementen die op het laatste moment ingediend

[2:51:46] worden. Ja, helemaal mee eens. Dat is ook wat Van der Staaij ons eigenlijk invluistert, omdat we gewoon

[2:51:51] ons wetgevingswerk serieus moeten nemen, serieuzer moeten nemen dan we de afgelopen jaren hebben

[2:51:55] gedaan. En een amendement is natuurlijk een van de krachtigste instrumenten die we hebben. Een

[2:52:02] amendement kan gewoon worden ingediend zo gauw als de wet er is. Dus dat het tot het laatste moment

[2:52:06] gebeurt, ja, dat is heel vreemd. Wat kan, is dat leden gewoon het moment van stemming naar achteren

[2:52:16] schuiven. Ik moet wel zeggen dat het in mijn korte periode als voorzitter regelmatig is geweest dat

[2:52:21] juist stemmingen naar voren worden gehaald. Ik heb me daar heel erg tegen verzet steeds. Ja,

[2:52:26] dat had dan weer te maken met de Eerste Kamer of Europese wetgeving. Ik begrijp dat allemaal wel,

[2:52:32] maar ja, van de stijflijsten tot ons juist nu in, nemen we er letterlijk de tijd voor. Dus op

[2:52:36] die reden verzette ik mij steeds tegen het naar voren halen van stemmingen. Maar als we beter

[2:52:40] wilden nadenken over amendementen, stel gewoon de hele stemming uit en dat doen we met heel veel

[2:52:44] Daar is niks op tegen.

[2:52:46] En dan afkoelperiode, afkoelingsperiode, zoals het genoemd wordt.

[2:52:49] Feitelijk graag.

[2:52:51] Dan over het ontraden van moties.

[2:52:57] En dat er altijd iemand naar voren komt en die zegt...

[2:53:01] ja, mijn motie was ontraden, et cetera.

[2:53:02] Dat is ook wel een nieuw fenomeen, dat kennen we een paar jaar geleden niet.

[2:53:05] En nu is het eigenlijk standaard.

[2:53:07] Iedereen doet dat.

[2:53:10] Het is raar om te beginnen.

[2:53:12] Moties moeten sowieso uitgevoerd worden.

[2:53:13] Dus waarom moeten we vragen of moties worden uitgevoerd en hoe?

[2:53:16] Er staat gewoon in de motie, doe dat en dan moet het gewoon gebeuren.

[2:53:20] Ook hier geldt, er komen, wij gaan straks praten met de SG's,

[2:53:27] dus de Secretarissen-Generaal, dus de hoogste ambtenaren van de ministeries.

[2:53:33] Nou, dat is in feite al gebeurd, met een aantal ministeries hebben we gesproken.

[2:53:36] We willen gewoon dat het standaard gebeurt, dat het altijd zo is en dat het dus gewoon overbodig wordt.

[2:53:40] Dan zijn we er vanaf. Het scheldt gewoon een hoop tijd.

[2:53:46] Ja, velen noemen het punt dat op het laatste moment...

[2:53:50] Meneer Van Denk ook, de heer Ergin, over dat we op het laatste moment informatie krijgen.

[2:53:55] Ja, dat is velen, mijzelf in kluis als woordvoerder, een doorn in het oog.

[2:53:59] Dat is natuurlijk heel vervelend.

[2:54:00] Sommige bewindspersonen hadden daar meer een handje van dan anderen.

[2:54:04] Een truc was ook dat een minister dan s'avonds in een programma ging zitten...

[2:54:08] En dan kregen wij, terwijl het programma in de gang was,

[2:54:11] kregen wij ook nog eens even die informatie.

[2:54:14] En dan moet je vervolgens ook een mening daarop loslaten.

[2:54:17] En ja, je wist nauwelijks waar het over gaat.

[2:54:19] Het was soms een verstrekkend plan.

[2:54:21] Dus dat is iets wat grote irritatie op... voorzorgt.

[2:54:27] Ik dacht dat mevrouw Chacor vroeg of dat toeneemt of afneemt.

[2:54:30] Mijn indruk is wel dat het af is genomen de afgelopen jaren.

[2:54:34] Maar ik moet eerlijk zeggen dat ik daar ook geen onderbouwing van heb.

[2:54:36] Maar ik heb het idee dat een aantal bewindspersonen zijn leven gebeterd heeft.

[2:54:42] Maar de komende maanden ga ik met al die nieuwe bewindspersonen praten...

[2:54:46] ...en dan ga ik ze gewoon even de regels van het spel uitleggen.

[2:54:49] Niemand heeft enige ministeriële ervaring in de nieuwe ploeg.

[2:54:53] Alleen mevrouw Keijzer is staatssecretaris geweest, dus het zijn allemaal nieuwe mensen.

[2:54:58] Maar dan ga ik even over nadenken welk lijstje ik dan met ze moet delen.

[2:55:02] Maar dit is er eentje van.

[2:55:03] En dit is gewoon heel basic hoe het hoort in het verkeer tussen Kamer en kabinet.

[2:55:11] En er zullen er nog een aantal dingen zijn, dus daar zullen we bovenop zitten.

[2:55:15] Als het niet zo is, hoor ik dat graag, gewoon van individuele Kamerleden,

[2:55:18] want ik kan ook niet alle debatten volgen en zo, dus ik weet ook niet wanneer dingen zijn toegezegd

[2:55:24] en hoe mensen in televisieuitzendingen terechtkomen.

[2:55:26] Dus ik houd me gewoon aanbevolen in de komende zitting, als mensen een tip hebben,

[2:55:30] Dat is gewoon niet zoals het hoort.

[2:55:32] Ik houd me aanbevolen.

[2:55:34] Mevrouw Michon-Derksen noemt een eerder gemaakt punt over het oplezen van al die teksten bij die moties.

[2:55:42] Ja, soms dinsdag om vijf uur heb ik ook geen stem meer over, dus ik kan daar enigszins mee voelen.

[2:55:49] We hebben in het verleden wel eens geëxperimenteerd met alleen de nummers, maar dat ging gewoon veel te snel.

[2:55:55] Het is toch vaak een opgave voor alle fracties om bij de les te blijven.

[2:55:59] En als je dat heel snel doet, dan vliegen velen uit de bocht.

[2:56:02] Bovendien is het voor de mensen thuis interessant om te horen waar het over gaat.

[2:56:06] En als je alleen maar nummers opnoemt, dan weten mensen niet waar nou eigenlijk over gestemd wordt.

[2:56:11] Dus vandaar dat ik dat graag handhaaf.

[2:56:19] Ja, het belang van de staat inzake de informatievoorziening voortvloeiende uit artikel 68.

[2:56:26] ik dacht dat mevrouw Chacor, die noemde dat, dat het ook in het hoofdlijnenakkoord staat en dat dus

[2:56:33] het belang van de staat daarbij minder van belang zou worden. Ja graag, hoe meer informatie wij

[2:56:40] krijgen hoe beter, dus dat is gewoon zoals het aangekondigd wordt en daar zal ik ze graag aan

[2:56:45] houden. O ja, dus dan de heer Van Nispen over als je bij de regeling zegt ja maar er is een

[2:56:55] ...een commissiedebat en dat de voorzitter dan concludeert...

[2:56:58] ...oh, u wilt het dus niet plenair, dat eruit zou kunnen voortvloeien...

[2:57:01] ...dat een commissiedebat minder belangrijk is.

[2:57:05] Ja, dat gebeurt eigenlijk zelden, maar in de praktijk is het zo...

[2:57:08] ...dat als iemand zegt, ja, er is al een commissiedebat over...

[2:57:12] ...dat die persoon daarmee impliciet zegt, ik steun het niet.

[2:57:15] Ik ken eigenlijk geen voorbeelden van het tegendeel...

[2:57:18] ...maar ik weet er graag mijn leven, dus dan zal ik gewoon vragen expliciet...

[2:57:23] Betekent dit dat u het debat steunt of niet?

[2:57:25] We moeten zeker niet de indruk werken dat we die commissiedebatten minder belangrijk vinden.

[2:57:31] Sterker nog, we hebben de afgelopen tien jaar, en de heer Van Nispen heeft ook in het presidium gezeten,

[2:57:35] juist heel erg gewerkt om onze organisatie te kantelen en die commissies veel belangrijker te maken.

[2:57:42] Dat gaat al terug tot meneer Duizenberg en mevrouw Van Veldhoven die zich daarvoor hebben ingezet.

[2:57:46] Dus dat point well taken, dat die commissies gewoon belangrijk zijn, dat moeten we gewoon ook uitstralen.

[2:57:58] We maken het blokje even af. We zijn bijna aan het eind van het blokje.

[2:58:02] Ja prima.

[2:58:04] Ja.

[2:58:04] We mogen zo na het blokje gaan we even evalueren of we deze werkwijze...

[2:58:08] Dat is het blokje werkwijze, ook van dit commissiedebat.

[2:58:13] Of wetgevingsoverleg. Dus dan kijken we dan even of we dat zo kunnen volhouden.

[2:58:17] Dit is wel mijn dikste mapje. En ik heb er nog vijf in dit mapje te gaan.

[2:58:25] Hoe kijkt de voorzitter terug op het incident met het benoemen van extreem rechts en het incident

[2:58:32] Baudet-Klaver? Mijn voorganger, mevrouw Bergkamp, heeft een punt gemaakt over de term extreem rechts.

[2:58:40] Dat ging toen in de richting van de heer Sjoerdsma. Dat was naar aanleiding van een nota die zij heeft

[2:58:45] geschreven over taalverruwing in de plenaire zaal en dat zij daar meer een punt van wilde maken,

[2:58:50] breed gedragen. In Presidium is daarbij ook als voorbeeld de term extreem rechts gebruikt en

[2:58:57] naar aanleiding daarvan heeft mevrouw Bergkamp daarbij toen ingegrepen en hetzelfde heb ik ook

[2:59:03] gedaan. Het is geen verboden woord, de heer Ergin vraagt om een lijst met verboden woorden, maar het

[2:59:07] ging over de toevoeging richting een ander lid van de Tweede Kamer en daar heb ik op geacteerd.

[2:59:14] Ik stel vast dat onafhankelijke waarnemers de podcast met Pim van Galen en Sybine vaststelden

[2:59:20] dat bij het daarop volgende debat, namelijk met de informateurs,

[2:59:22] de term extreemrechts beduidend minder gebruikt werd.

[2:59:26] En daar ben ik blij om.

[2:59:27] De heer Sneller had een vraag over het incident Baudet-Klaver.

[2:59:32] Ja, dat ging natuurlijk om een bedreiging met geweld buiten de orde.

[2:59:37] Ik heb dat onmiddellijk hoog opgenomen en onmiddellijk zijn achter de schermen...

[2:59:44] Ik moest vervolgens zelf nog die dag voortzitten.

[2:59:47] Voorzitter, is daarna gekeken, juridisch, ook met mensen die thuis zijn en het staatsrecht.

[2:59:52] Wat kunnen we daarmee doen?

[2:59:54] En gezien het feit dat het buiten de vergadering is gebruikt, is dat een moeilijke.

[3:00:00] Er staat wel een strafrechtelijk traject open voor als je bedreigd wordt met geweld.

[3:00:05] Het is een onderwerp dat we niet vaak bij de hand hebben gehad, omdat het laatste voorbeeld

[3:00:11] van iets dergelijks, dreigen met geweld, is meer dan honderd jaar geleden.

[3:00:15] Dus ook niet een pregnante iets.

[3:00:18] Ook bij de laatste herzieningen van het reglement van orde, van de staaij 1,

[3:00:23] is dat nooit te berden gebracht.

[3:00:26] Ja, de heer... Ik heb de heer Baudet...

[3:00:29] Hij heeft me gebeld. Hij is niet bij mij verschenen wat ik me had gevraagd.

[3:00:32] Hij heeft me gebeld, dat vond ik niet com il fo, maar goed.

[3:00:34] Hij zei dat hij dat in een appje had laten weten.

[3:00:38] Nou ja, dat appje was open voor interpretatie.

[3:00:41] Ik vind dat hij bij mij had moeten verschijnen,

[3:00:43] maar ik heb verder dan ook geen middelen om daar verder iets mee te doen.

[3:00:47] Ik was in ieder geval blij met zijn telefonische reactie waarin hij aangaf

[3:00:52] dat hij het niet zo had moeten zeggen.

[3:00:53] Ik heb er toen bij me op aangedrongen om dat ook openbaar te maken.

[3:00:56] Dat is toen gebeurd. Ja, en daarmee was voor mij de kous af.

[3:00:59] Ik vond hij het spijtbetuigd.

[3:01:00] Dan is het tussen vervolgens dus beide heren om daar verder mee naar het reinen te komen.

[3:01:06] En als de heer Klaver dat had willen doorzetten,

[3:01:10] ...was er een strafrechtelijk iets mogelijk.

[3:01:14] Ik vond het een zeer vervelend, betreurendswaardig iets, incident...

[3:01:19] ...en ik heb daar meteen op geacteerd.

[3:01:25] Ketakoti, de slavernijherdenking.

[3:01:28] Ja, ik ben uitgenodigd daarbij.

[3:01:30] En ja, de uitnodiging is ontvangen.

[3:01:33] De heer Ergin vraagt welke dingen ik daar ga zeggen...

[3:01:36] ...maar het is niet zo dat ik ga spreken.

[3:01:38] Dus dat is... De heer Erken is daarbij verkeerd voorgelegd.

[3:01:41] Ik ga daar naartoe. De voorzitter krijgt heel veel uitnodigingen om te verschijnen...

[3:01:47] ...maar een aantal uitnodigingen behoort gewoon bij de ijzere lijst, zou ik maar noemen.

[3:01:52] Daar is dit er één van. En ja, dan ga ik daar naartoe.

[3:01:57] En dat zal ik dus ook doen.

[3:02:00] Ja, de verhindergrond voor...

[3:02:03] In zaken het Koninklijk Huis, dat dus ministers, bewindspersonen zeggen

[3:02:09] sorry, ik heb een afspraak met de koning, ik kan niet komen.

[3:02:12] Voor werkbezoek van de koning op beleidsterreinen van bewindspersonen

[3:02:15] wordt ministeriële verantwoordelijkheid gedraagd.

[3:02:18] De activiteiten van het Koninklijk Huis liggen reeds lang tevoren vast

[3:02:21] en die hebben uiteraard een zeer uitgebreide voorbereiding van veel partijen.

[3:02:24] Ik vermoed ook dat de leden van de Kamer het belang inzien van de rol van de koning

[3:02:28] en daarbij regelmatig, en dat geldt natuurlijk ook voor die bewindspersonen,

[3:02:32] In de praktijk levert hetzelfde tot nooit een probleem op.

[3:02:36] Ik ken de voorbeelden ook niet.

[3:02:39] Daarvan moet ik eerlijk zeggen, wij plannen dat allemaal.

[3:02:43] Heel veel dingen die voortvloeien uit het contact met de koning,

[3:02:49] dat wordt allemaal achter de schermen gepland

[3:02:50] om gewoon te zorgen dat de koning beschikbaar is.

[3:02:53] Dat geldt denk ik ook voor de bewindspersoon,

[3:02:54] hoewel ik geen zicht heb op hun agenda.

[3:02:58] Dus ik weet niet of het een voorbeeld is

[3:03:00] dat zich in de praktijk voordoet.

[3:03:03] Maar ja, het wordt al zodanig in de praktijk gebracht.

[3:03:07] Dat is eigenlijk het enige wat ik daarmee kan zeggen.

[3:03:12] De uitbreiding van de bureauwetgeving.

[3:03:16] Ja, heel veel.

[3:03:17] We hebben natuurlijk de parlementaire enquête

[3:03:19] fraudebeleid en dienstverlening gehad.

[3:03:23] Er is natuurlijk de motie-cum-ing-ga geweest.

[3:03:26] Die komt tot een werkgroep en die moet beoordelen

[3:03:29] of de Kamer stappen moet zetten.

[3:03:33] Die werkgroep gaat om te beginnen inventariseren

[3:03:35] wat de stand van zaak is met betrekking tot de aanbevelingen

[3:03:38] en met als doel om een integraal beeld te krijgen

[3:03:41] van de opvolging en de samenhang.

[3:03:42] En ook om met aanbeveling te komen hoe de werkwijze van de Kamer

[3:03:45] verder versterkt moet worden.

[3:03:47] Kortom, dit wordt vervolgd en mevrouw Kamminga heeft daartoe

[3:03:51] het initiatief genomen.

[3:03:56] Ja, dat was denk ik mijn blokje, voorzitter.

[3:04:01] Dank u wel. Dan gaan we nu even het interruptierondje doen.

[3:04:04] Aan het einde van dit interruptierondje kijk ik even of de werkwijze met de blokjes dan nog steeds gehandhaafd blijft.

[3:04:10] Ik ben natuurlijk als was in uw handen vandaag, dat snapt u wel.

[3:04:13] Maar ik zou graag met de heer Van Nispen willen beginnen namens de SP.

[3:04:16] Dank u wel. Eerst het klein punt over de regeling van werkzaamheden.

[3:04:21] Ik denk dat we hetzelfde beogen, namelijk de versterking van het commissiestelsel.

[3:04:24] Maar ik heb toch de indruk dat de Kamervoorzitter mij net niet helemaal goed begreep.

[3:04:28] Maar dat ligt dan natuurlijk aan mij.

[3:04:29] Kijk, waar het mij om gaat is, vaak is de reactie, ik wil hierover wel een debat, maar

[3:04:35] wat mij betreft kan het in commissieverband, is al of niet gepland of moet worden gepland.

[3:04:39] Maar dan is de conclusie vaak, dus geen steun voor het debat.

[3:04:43] En dat is vervelend, want dan wordt je weggezet als iemand die je er niet over wil praten,

[3:04:47] terwijl je er nou juist wel over wil praten, alleen in een andere zaal.

[3:04:50] Dus het gaat maar meer om een oproep aan de Kamer, of hij daar in zijn communicatie rekening

[3:04:55] mee kan houden.

[3:04:55] Ja, met alle soorten van plezier.

[3:04:58] Dus dan zal ik niet de conclusie trekken.

[3:04:59] Maar dan zal ik nog expliciet vragen.

[3:05:00] Betekent dit dat u geen steun verleent aan het voorstel?

[3:05:04] Want ik moet altijd bij de regeling

[3:05:06] hom of koud hebben.

[3:05:07] Dus of steun of geen steun.

[3:05:09] Want ik moet gewoon neuzen tellen.

[3:05:12] Dat begrijp ik, maar dan is het probleem niet helemaal weg.

[3:05:14] Maar het zou iets subtieler kunnen.

[3:05:15] Het zou kunnen zijn dat de Kamer, voorzitter, af en toe is,

[3:05:18] hoeft niet altijd, maar af en toe is uitlegd.

[3:05:20] Ik begrijp, of ik zie,

[3:05:22] dat u erover wil praten, maar in een andere zaal.

[3:05:24] Dat betekent formeel dan geen steun voor dit verzoek,

[3:05:26] want u wilde dat het soms een keer wordt uitgelegd.

[3:05:28] Dat is eigenlijk meer mijn suggestie.

[3:05:30] Laten we het verder ook niet groter maken dan het is.

[3:05:31] Maar dit is mijn...

[3:05:32] Nee, ik doe dat zelf, dat weet ik.

[3:05:34] Maar dit is mijn toelichting erbij.

[3:05:35] Dus ik hoop dat de Kamer, voorzitter, daar rekening mee kan houden.

[3:05:38] Ja, ik heb het opgeschreven.

[3:05:40] Dat is mooi.

[3:05:41] Hij heeft nog een andere interruptie.

[3:05:43] Ja, ook nog over...

[3:05:44] Kijk, over dat staand vergaderen.

[3:05:46] Kijk, het gaat niet zozeer om mijn voorkeur.

[3:05:49] Ik wil het graag heel individueel maken.

[3:05:50] Ik vind juist dat je moet kunnen kiezen.

[3:05:52] Dat je moet kunnen afwisselen.

[3:05:54] de hele dag zitten, dat je dat moet kunnen afwisselen met staand.

[3:05:56] En wat dat betreft was het experiment waarop inderdaad de reacties verdeeld

[3:05:59] waren, was ook nogal krakkemikkig vormgegeven.

[3:06:02] Dat heb ik ook steeds gezegd.

[3:06:04] Het gaat dus niet om mijn voorkeur.

[3:06:05] Het gaat ook niet zozeer om de gezondheid van de Kamervoorzitter.

[3:06:08] Het gaat me ook aan het hart, of van ons allemaal.

[3:06:10] Maar het gaat ook om de voorbeeldfunctie.

[3:06:11] Het is heel ouderwets om hele dagen te zitten.

[3:06:13] En dat is wat wij hier doen.

[3:06:14] En dan zegt de Kamervoorzitter, ja, dan kunt u daar een motie over indienen.

[3:06:17] Maar wat ik nou vraag, is eigenlijk om een toezegging.

[3:06:19] om hier eens naar te kijken wat wij kunnen doen

[3:06:23] voor de eigen gezondheid van de mensen die hier werken,

[3:06:25] maar ook juist als voorbeeldfunctie.

[3:06:27] In ieder geval naar het nieuwe gebouw toe,

[3:06:29] maar toch eigenlijk ook de vergaderzaaltjes op de derde verdieping,

[3:06:32] de inrichting van één of meerdere commissiezalen,

[3:06:34] dat je het vele zitten af en toe eens af kan wisselen met staan,

[3:06:37] want laten we eerlijk zijn, dat kan nu gewoon niet.

[3:06:39] Er is geen mogelijkheid, je zit gewoon de hele dag, punt.

[3:06:42] Dus dat zou ik toch een toezegging op willen.

[3:06:45] Ik zou graag wel, dat zeg ik niet specifiek nu naar u,

[3:06:47] maar uw interruptie was wat lang.

[3:06:50] Ik zou het ook alvast voor de anderen willen vragen

[3:06:52] om wat bondiger en punter uw vragen te stellen,

[3:06:57] want uw interruptie was een minuut, dus dat is vrij lang.

[3:06:59] Graag snel tot de vraag komen. De Kamer, voorzitter.

[3:07:02] Ja, daarna kijken kunnen we altijd, want we gaan naar het Binnenhof

[3:07:05] en daar kunnen we heel veel dingen anders doen dan we hier hebben gedaan.

[3:07:09] Maar ik stel wel vast dat het een onderwerp is waar de Kamer over verdeeld was,

[3:07:13] waarvan sommige mensen zeiden, ja, goed plan, en andere mensen vonden het maar niks.

[3:07:16] Ik heb er hele negatieve reacties over gehoord.

[3:07:19] Dus ja, ik zit hier namens het presidium.

[3:07:20] Ik wil ook niet dingen toezeggen waarover men verdeeld is.

[3:07:24] Dus ja, dan nodig ik u graag uit om met een concreet plan te komen.

[3:07:28] Wilt u één zaal, maar wie bepaalt dan dat juist daar wordt vergaderd?

[3:07:33] Gedeeltelijk zitten, gedeeltelijk staan.

[3:07:35] Eerste termijn zitten, tweede staan.

[3:07:37] Ja, ik wil dat gewoon... Ik zou het toch concreter willen hebben.

[3:07:40] En ik zou ook gewoon daar dan vervolgens een Kameruitspraak over willen hebben.

[3:07:43] Want ik wil dat gewoon... Ik wil dat niet iedereen opleggen.

[3:07:45] Ik ben het helemaal met u eens, hoor. We leven heel ongezond.

[3:07:47] Altijd maar zitten is heel ongezond, dus...

[3:07:50] Maar ja, u hoorde net al de reacties...

[3:07:53] De heer Van Nispen hoorde net al de reacties over, ja, van dan ga jij toch staan.

[3:07:57] Ja, dat het dus ook niet iets is waar de Kamer als geheel nou zegt, duimen omhoog.

[3:08:01] Dus vandaar.

[3:08:04] De heer Van Nispen.

[3:08:05] Ja, ik kom met een plan, dat is prima. Gaan we doen.

[3:08:08] Maar dan over de aanbevelingen van het Parlementaire Enquêtecommissie.

[3:08:11] Daar lag wel een beetje het zwaartepunt op, van mijn betoog ook.

[3:08:15] Ik zal heel concreet tot een vraag komen.

[3:08:17] De Kamervoorzitter zegt...

[3:08:19] ...ja, de motie Kammergaard moet beoordelen of de Kamer stappen moet zetten.

[3:08:22] Daar gaat het volgens mij echt helemaal mis.

[3:08:24] We hebben namelijk een parlementaire enquêtecommissie gehad...

[3:08:26] ...die zegt, dit zijn de aanbevelingen.

[3:08:29] Dan moet dat werk niet overgedaan worden door een werkgroep...

[3:08:32] ...die moet gaan beoordelen of er stappen worden gezet.

[3:08:34] Ik vind het prima dat hij in kaart brengt wat gebeurt er al, wat loopt er al...

[3:08:37] ...en in welk kader kan het mee.

[3:08:38] Maar het kan hier niet eindigen dat de Kamervoorzitter zegt...

[3:08:40] Ja, maar er is al een motie komen en gaan, punt.

[3:08:42] Dus daar verwacht ik echt meer van.

[3:08:44] En als de Kamervoorzitter niet het juiste gremium is,

[3:08:47] dan hoor ik graag de weg wat dan wel de route is.

[3:08:49] Ja, dat ook wel, Kamervoorzitter.

[3:08:51] Nou ja, kijk, we krijgen als presidium natuurlijk heel veel plannen, dingen, rapporten.

[3:08:56] En er moet op de een of andere manier een klap op worden gegeven.

[3:08:59] Dus het moet op de een of andere manier geconcretiseerd worden.

[3:09:02] Dus de heer Van Nispen heeft helemaal gelijk dat we die parlementaire enquête

[3:09:05] honderd procent serieus moeten nemen.

[3:09:07] Maar dat moet wel worden omgezet in daadwerkelijke, tastbare dingen.

[3:09:11] Want anders praten we in het luchtledig.

[3:09:12] We kunnen niet zeggen, we nemen de hele parlementaire enquête over.

[3:09:16] Want wat nemen we dan precies over?

[3:09:18] Wat gaat er dan gewoon concreet veranderen?

[3:09:20] En dat moet op de enige manier, moet het een vorm krijgen.

[3:09:23] En ik wil dat niet bepalen.

[3:09:25] Het presidium wil dat niet bepalen.

[3:09:26] Dat moeten we gewoon als Kamer nakijken.

[3:09:28] Dus dat moet worden omgezet in concrete daden.

[3:09:32] Daar kijkt de commissie-Kaminga naar.

[3:09:33] En dan, met alle soorten van plezier, volgen we de weg soms als het hele harde, concrete wijzigingen zijn.

[3:09:42] Dan moet dat toch ook weer via een Kamermeerderheid.

[3:09:44] Dus het is niet zo dat we de aanbevelingen van een parlementaire enquête één op één zou kunnen overnemen.

[3:09:48] Dat moet een concrete vorm krijgen, gewoon voor de helderheid.

[3:09:52] Zodat niet kamerleden zeggen van, hé, wat gebeurt hier nou ineens.

[3:09:57] U heeft daar nog een voorhaal over, meneer Nyssen.

[3:09:59] Ja, hierover want dat begrijp ik.

[3:10:01] Maar dat is nog wat anders dan dat we aan de commissie-Kaminga zeggen dat we daaraan vragen

[3:10:07] kijk nog eens goed of de aanbevelingen moeten worden overgenomen en wat de stand van zaak is.

[3:10:11] Kijk, dan moeten we zeggen, de commissie-Kaminga die krijgt de opdracht om daar uitvoering aan te gaan geven.

[3:10:17] Of we leggen bijvoorbeeld een heel concreet voorstel, bijvoorbeeld de afkoelperiode bij amendementen

[3:10:21] leggen we in handen van de commissie voor de werkwijze om dat nader uit te werken.

[3:10:24] Dat hadden we ook kunnen doen.

[3:10:26] Maar dat is iets anders dan die motie die is ingediend, want die zegt

[3:10:28] Er loopt al veel en we gaan het allemaal nog eens even bekijken en wegen.

[3:10:32] Maar dat is al gebeurd door een parlementaire enquêtecommissie die op onderdelen aanbevelingen heeft gedaan.

[3:10:36] Dus volgens mij moeten we verschillende routes kiezen voor de verschillende aanbevelingen die er zijn.

[3:10:40] Waarbij de commissie-Kaminga een route is, maar de andere opdrachten op andere wijze kunnen worden vooromgegeven.

[3:10:46] Weggelegd bedoel ik.

[3:10:47] De werkgroep Kaminga is het.

[3:10:49] Zeker, maar we hebben te maken met die motie en de moties moeten wij uitvoeren.

[3:10:53] Dat is heel simpel.

[3:10:54] En nogmaals, het moet gewoon een heldere, concrete vorm krijgen.

[3:10:57] Er moet gewoon een césuur zijn.

[3:10:59] Sommige dingen inderdaad commissiewerk wijzen, andere dingen via het presidium.

[3:11:02] Het moet gewoon helderen.

[3:11:04] Kijk, als je zegt een afkoelperiode, dat klinkt me heel logisch in de oren,

[3:11:07] dan moet dat ergens, daartoe moet ergens worden besloten.

[3:11:11] Dus je kunt niet zeggen, we doen het want het staat in het rapport van een parlementaire enquêtecommissie.

[3:11:15] Zo werkt het niet. Er moet gewoon ergens een moment zijn.

[3:11:17] Er zijn gewoon regels voor dat het door het presidium gaat.

[3:11:20] Misschien zegt het presidium, nou wacht eens even, dat heeft haken en ogen.

[3:11:23] Nog even vragen we de commissie om de werkwijze om er naar te kijken,

[3:11:26] want het ligt misschien toch wel moeilijk op verzinnete plekken.

[3:11:28] Dat is gewoon zoals het gaat.

[3:11:29] Dus die brede aanbevelingen die we ter harte nemen,

[3:11:33] die moeten gewoon een concreet vervolg krijgen.

[3:11:36] Dat is gewoon zoals het gaat.

[3:11:37] Er moeten cesuren zijn en die lopen via het Presidium.

[3:11:42] De heer Van Nispen.

[3:11:43] Maar is nou de opdracht aan de werkgroep Camega,

[3:11:48] werk die aanbevelingen uit, want dat gaan we doen,

[3:11:50] of is de opdracht aan de commissie Camega, kijk nog eens goed,

[3:11:53] of dat waar allemaal wenselijk en nodig is, wat in die parlementaire enquêtecommissie staat.

[3:11:57] Want er zijn verschillende routes.

[3:11:59] Je kunt het bij de werkgroep wegleggen,

[3:12:01] maar je kunt ook zeggen, we gaan het uit laten werken door de Commissie voor de Werkwijze,

[3:12:04] of de Kamervoorzitter kan zeggen, u zoekt het maar uit, met alle respect,

[3:12:07] neemt u zelf maar initiatief. Dat kan allemaal.

[3:12:09] Maar ik wil wel scherp krijgen welke van die routes het dan behoeft.

[3:12:11] Dat weet ik niet goed, want ik heb die motie niet bij de hand.

[3:12:14] En wij hebben als Kamer, kijk, ook dit is heel simpel,

[3:12:16] wij moeten gewoon de moties uitvoeren zoals die zijn aangenomen met een Kamermeerderheid.

[3:12:21] Ik weet even niet scherp wat er in die motie staat, maar wat er in die motie staat, moeten we gewoon altijd doen.

[3:12:25] Dat is gewoon heel simpel.

[3:12:27] Ik heb maar een paar hersencellen als voorzitter.

[3:12:29] Dit is gewoon er eentje van.

[3:12:31] De moties van de Kamer moeten worden uitgevoerd.

[3:12:34] Dat is heel simpel.

[3:12:35] Ik heb de tekst daarvan niet bij de hand, maar het mogen duidelijk zijn dat we gewoon alles wat de

[3:12:39] parlementaire enquête te beurden brengt, op z'n minst serieus moeten nemen.

[3:12:42] Maar nogmaals, er moet wel een cesuur zijn.

[3:12:45] Er moet een moment zijn dat plannen ook gewoon daadwerkelijk worden geformuleerd en worden

[3:12:51] aangenomen of niet worden aangenomen.

[3:12:55] Dank u wel.

[3:12:56] Ik kijk even verder rond, wie er nog meer een interruptie heeft.

[3:13:01] Mevrouw Michel-Derksen.

[3:13:03] Ja, voorzitter.

[3:13:04] Dank, want dit was toch een heel interessant debatje tussen de Kamervoorzitter en de heer

[3:13:08] Van Nispen.

[3:13:09] want je ziet dus gewoon bij wie pakt nou wensen op die gaan over de orde van het debat.

[3:13:17] En in dit geval kwam er kwam er een wens uit conclusie van een parlementaire enquête.

[3:13:22] Dat pakt de hele Kamer op en vervolgens valt het dood voor de kast.

[3:13:26] Dat is en dat begrijp ik heel goed aan hoe de heer aan de oproep van de heer Van Nispen.

[3:13:31] En dan hebben we de werkgroep Kamminga, maar die gaat alle onderzoeken en verkenningen.

[3:13:36] trouwens, die zijn er pas te kort, maar in ieder geval alle onderzoeken en enquêtes nog eens

[3:13:40] naslaan op ons eigen functioneren. Maar ik zou me voor kunnen stellen, en dat heb ik ook in

[3:13:43] vorig jaar bij de raming gezegd, ik vind die hele governance, dat is een beetje zo'n groot woord,

[3:13:48] maar in feite gaat het over de manier waarop wij als Kamer over ons eigen reglement gaan,

[3:13:54] is best wel diffuus. Soms, inderdaad, Presidium heeft daar een rol in, Commissie van de Werkwijze

[3:13:59] heeft daar een rol in, individuele Kamerleden hebben een rol, en uiteindelijk, dat is een

[3:14:03] zekerheid als de hele Kamer beslist over aanpassingen regelement van orde.

[3:14:08] Dat is een zekerheid.

[3:14:09] Maar dat traject daarvoor, dat gaat ook als je een aantal wijzigingen van het

[3:14:13] reglement van orde er nog eens terug bekijkt, gaat het ook elke keer anders.

[3:14:18] Dus het zou goed zijn als er daar duidelijkheid over komt.

[3:14:21] En in een heel concreet geval van deze aanbeveling van uit de parlementaire

[3:14:25] enquête zou ik me ook voor kunnen stellen dat we daar sneller mee aan de

[3:14:29] gang gaan dan op te nemen in de werkgroep Kaminga.

[3:14:32] En ziet de Kamervoorzitter dat voor zich?

[3:14:36] De Kamervoorzitter.

[3:14:39] Ja, kijk, de Commissie voor de Werkwijze heeft de Commissie-Kaminga ingesteld

[3:14:43] met een extra opdracht dat er moet worden meegegeven,

[3:14:47] want het kan besproken worden, ook nog eens in de Commissie van de Werkwijze.

[3:14:51] Maar over het algemeen is de governance redelijk voorspelbaar hoor, moet ik zeggen.

[3:14:54] Kijk, Kamerleden hebben gewoon de mogelijkheid in een planeerdebat

[3:14:57] om een wijziging voor te stellen van het reglement van orde.

[3:15:00] En dat is gewoon de plek waar dat altijd gebeurt.

[3:15:04] Soms wordt dat voorbesproken in het presidium.

[3:15:06] Soms komen de ideeën uit het presidium, mits het breed wordt gedragen.

[3:15:09] Vaak worden dingen ook nog even langs de Commissie voor de Werkwijze gehaald.

[3:15:13] Dus ik vind die, ik vind dat niet zo diffuus.

[3:15:16] En het staat gewoon Kamerleden vrij om gewoon alles voor te stellen met betrekking tot de orde.

[3:15:21] Graag zelfs.

[3:15:24] Dank u wel.

[3:15:25] Oké, we komen hier.

[3:15:26] Ik ga ook even met de heer Van Nispen gaan we nog even puzzelen.

[3:15:29] Een andere korte vraag over dit blokje.

[3:15:33] Ik hoor goed wat de Kamervoorzitter zegt.

[3:15:35] Het is aan de meerderheid van de Kamer om te besluiten of je een WGR-plenaire wil afronden.

[3:15:41] Maar de Kamervoorzitter gaat over de agenda van de plenaire zaal.

[3:15:44] Laat nou die agenda van die plenaire zaal altijd overvol zitten.

[3:15:48] Iedereen ongelukkig, want je wil dat jouw debat ook nog wordt geagendeerd.

[3:15:51] Maar jammer, helaas, de week zit weer vol.

[3:15:53] Volgende week weer een kans.

[3:15:55] En na twaalf weken is je hele onderwerp van de rol af.

[3:15:58] Dus er is een enorme frustratie over de ruimte die er in de plenaire agenda zit.

[3:16:04] En het is aan u, en daar moet u ook vooral alleen over gaan, richting de Kamervoorzitter,

[3:16:09] om dat te plannen.

[3:16:10] Maar daarmee vind ik het echt, vind ik het, dat de Kamervoorzitter een extra verantwoordelijkheid

[3:16:17] heeft als een WGO nog eens plenair wordt afgerond.

[3:16:21] Omdat die ruimte op die plenaire zaal zo beperkt is.

[3:16:25] En is de Kamervoorzitter het met mij eens?

[3:16:26] En wil hij hier ook toezeggen dat het logisch zou zijn om extra argumenten te hebben

[3:16:37] dan een simpele meerderheid van leden om een WGO-plenaire af te ronden?

[3:16:43] Kijk, als besloten is om plenaire nog eens te praten over dat onderwerp van dat WGO,

[3:16:50] dat gaat over wetgeving en wetgeving heeft altijd topprioriteit bij de indeling van de

[3:16:57] We hebben zelfs de hele woensdag afgeschermd voor wetgeving.

[3:17:02] Dus ik kan me niet voorstellen dat bijvoorbeeld zoiets, waar mevrouw Michonne Derksen het over heeft,

[3:17:09] voor ons minder belangrijk zou zijn geweest in het verleden dan een dertigleden debat

[3:17:14] over iets wat net in de krant heeft gestaan of zo.

[3:17:16] Ik kan me dat niet voorstellen.

[3:17:17] Dus wetgeving heeft altijd topprioriteit.

[3:17:19] Want het is gewoon de core business van de Tweede Kamer, de Staten-Generaal.

[3:17:21] En daarom hebben we ook de woensdag helemaal afgeschermd voor juist wetgeving.

[3:17:25] Dus ja, laat het kort antwoorden.

[3:17:30] Maar dat begrijpt de Kamervoorzitter mij niet goed,

[3:17:33] want ik zie dus een dubbeling als ze WGO's plenair gaan afronden.

[3:17:36] Het risico van dubbeling, het risico dat die plenaire zaal

[3:17:39] en die camera's die erop staan zo erg longt,

[3:17:42] dat een WGO eigenlijk niet genoeg recht doet aan het oeverloze shinen

[3:17:48] wat die behoefte van een Kamer ligt.

[3:17:51] Dus wil de Kamervoorzitter, vraag ik aan de voorzitter,

[3:17:53] wel enig terughoudendheid betrachten in het agenderen van plenaire afrondingen

[3:17:59] van een wetgevingsoverleg?

[3:18:01] De Kamervoorzitter.

[3:18:04] Ja, het is wetgeving, dus we geven daar gewoon altijd de prioriteit aan.

[3:18:08] En ja, kijk, inderdaad, de Kamervoorzitter gaat over de agenda,

[3:18:13] maar u zult, als u gewoon naar de regeling kijkt de laatste tijd,

[3:18:16] zult u heel vaak voorstellen zien van Kamerleden die zeggen,

[3:18:20] ja, het moet nog voor die periode, het moet nog voor dat periode.

[3:18:22] Dat maakt ons leven gewoon moeilijk.

[3:18:23] maar ik heb gewoon altijd te dealen met meerderheden.

[3:18:26] Maar wetgeving heeft gewoon altijd topprioriteit.

[3:18:29] En zelfs al betekent dat, dat Kamerleden zeggen

[3:18:31] we hebben een WGL gehad, maar we willen nog eens

[3:18:34] ik citeer u, oeverloos shinen, eind citaat.

[3:18:37] Dit was een citaat.

[3:18:39] Dan toch komt het gewoon op de plenaire agenda.

[3:18:42] En als de Kamer bij meerderheid zegt

[3:18:45] het moet morgen, dan doen we het morgen.

[3:18:46] Dat soort dingen heb ik het liefst zo weinig mogelijk.

[3:18:49] Maar ja, u zult zelf zien dat de Kamer

[3:18:52] ...maar heel veel met dat soort voorstellen komt en ook dat die worden aangenomen.

[3:18:55] Dank u wel. Ik kijk nou even rond, anders gaan we door naar blokje drie.

[3:19:00] De heer Ergin, ja.

[3:19:03] Ja, ik wissel even af, de heer Ergin, want er zijn heel veel handjes opgestoken.

[3:19:08] Het gaat een beetje heen en weer zo. Het heeft niks met u te maken, mevrouw Schokker.

[3:19:11] De heer Ergin.

[3:19:12] Ja, voorzitter, ik had nog een vraag over de opmerking van de Kamer, voorzitter...

[3:19:16] ...over dat er geen verboden lijsten van verboden woorden zijn.

[3:19:22] Ik refereerde in mijn bijdrage naar een leus, de From the River-leus, waar de Kamervoorzitter

[3:19:30] wel ingrijpt.

[3:19:31] Dus als er geen lijst is van verboden woorden, op basis waarvan grijpt de Kamervoorzitter

[3:19:36] dan in bij bepaalde woorden?

[3:19:42] De leus From the River to the Sea is een aantal malen onderwerp geweest van Kamermoties die

[3:19:50] met meerderheid zijn aangenomen, waarbij gesteld werd, de laatste, ik dacht van de heer Van Dijk

[3:19:56] van de SGP, werd ook gesteld dat het een oproep is tot geweld. En oproepen tot geweld kunnen

[3:20:03] überhaupt niet in ons parlement, dat wil ik helemaal niet hebben. Er bestaat geen lijst

[3:20:07] van verboden woorden of zo, dat is totaal niet het geval. Maar ik heb u net al verteld dat mevrouw

[3:20:13] Bergkamp een zeker track record had op dit terrein. En er bestaat ook zoiets als een

[3:20:18] reglement van orde waarin staat dat wij elkaar dienen te bejegenen met wederzijds respect en fatsoen.

[3:20:25] Dus dat handhaving en een leus die oproept tot geweld volgens een Kamermeerderheid valt daar buiten.

[3:20:34] De Kamer, voorzitter, haalt nu twee dingen door elkaar.

[3:20:38] De verschillende moties over deze leus.

[3:20:40] De laatste motie was motie Boon.

[3:20:43] Hierover ging een oproep aan het kabinet, een oproep aan de regering, waarin aan de regering wordt

[3:20:48] gevraagd, stel iets nou strafbaar.

[3:20:51] En die moties worden telkens niet uitgevoerd, omdat de regering weer

[3:20:54] terugkomt met de boodschap ja, het mag, het kan.

[3:20:57] En de rechter heeft hier uitspraken over gedaan.

[3:20:59] Dus ik ben eigenlijk des te meer benieuwd naar de uitleg van de Kamer,

[3:21:02] voorzitter, met de context die ik zou herschetsen dat de rechter in het land

[3:21:07] heeft gezegd van ja, je moet het altijd in de context bekijken op basis waarvan

[3:21:11] de Kamervoorzitter nog steeds zegt ja, er is een Kamer uitspraak, er is een

[3:21:15] motie en ik heb me daaraan te houden.

[3:21:17] Omdat het gepercipieerd wordt door een groot gedeelte van de Kamer als zijnde een oproep tot geweld.

[3:21:25] Veel mag en veel kan in de Tweede Kamer, maar dat is echt op het randje.

[3:21:29] Dus het is ook niet nodig om dit te zeggen, om deze leus te gebruiken in de Tweede Kamer.

[3:21:37] Vandaar dat ik daar niet gelukkig mee ben.

[3:21:42] Voorzitter, op het randje, dat betekent dat het volgens de regels wel kan, daar zit eigenlijk

[3:21:49] mij de vraag.

[3:21:51] In het reglement van Oran staan drie hele duidelijke uitgangspunten over hoe we met

[3:21:55] elkaar omgaan.

[3:21:57] We bereigen, we beledigen elkaar niet, we praten niet over geheime zaken waar niet over

[3:22:03] gesproken mag worden en we doen geen oproepen tot onwettig handelen.

[3:22:08] En bij alle drie de zaken, die begrijp ik gewoon niet op basis waarvan de voorzitter,

[3:22:13] nog even los van die Kamermotie, tot de conclusie komt dat het op basis van het reglement van

[3:22:18] orde niet kan.

[3:22:19] De Kamervoorzitter.

[3:22:20] Nou ja, om de redenen die ik net al gaf, namelijk dat het gepercipieerd wordt als een oproep

[3:22:24] tot geweld.

[3:22:26] En dat is onwettig handelen.

[3:22:29] Dus vandaar dat ik dat niet wil hebben.

[3:22:34] De heer Ergin had ook een vraag gesteld over het Palestijnse volk, dat de heer De Roon had gezegd.

[3:22:42] Ja, dat vloeit voor, denk ik, uit de zienswijze van de heer De Roon op het Palestijn-Israelische conflict.

[3:22:52] Ja, dat valt binnen zijn ideeën geheel.

[3:22:57] Ja, en dat heb ik dan laten zeggen, ja.

[3:23:03] Het is altijd, ik weet het niet hoor, het is altijd open voor discussie.

[3:23:07] Het is altijd variabel.

[3:23:08] Ik heb deze beslissing genomen met betrekking tot from the river to the sea.

[3:23:14] Nou, heb ik uw wegredenen gegeven, dus dit is hoe ik erover denk.

[3:23:18] Jij hier.

[3:23:19] Ja, voorzitter.

[3:23:22] Wat ik hier vooral zie.

[3:23:23] want ik trek ook de conclusie dat ik volgens mij geen millimeter vooruit ga komen met deze Kamervoorzitter,

[3:23:29] is dat er sprake is van willekeur.

[3:23:31] Als het gaat om één specifieke leus,

[3:23:34] en dan is er een Kamermotie, terwijl er heel veel Kamermoties worden ingediend

[3:23:38] om het bestaansrecht van de Palestijnen mogelijk te laten zijn

[3:23:41] op de plek waar ze nu wonen en helaas dagelijks worden gebombardeerd,

[3:23:45] dan zegt de Kamervoorzitter niet

[3:23:47] Ja, er is een meerderheid in de Kamer die voor de bestaansrecht van de Palestijnen is.

[3:23:55] En dan wordt wel toegestaan dat Palestijnen een nepvolk genoemd mogen worden.

[3:23:58] Voorzitter, dat is niks anders dan willekeur.

[3:24:00] Dat is niks anders dan dubbele maat.

[3:24:02] En voorzitter, op dit punt constateerde ik dat de voorzitter op dit punt niet neutraal is.

[3:24:08] Nou, ik zie in hetgeen de heer De Roon heeft gebezigd niet een oproep tot geweld.

[3:24:16] Daar vloeit niet uit voort van hetgeen hij gezegd heeft.

[3:24:18] Er zit ook geen oproep in.

[3:24:20] Er zit geen aanzet in.

[3:24:22] Vandaar dat ik dat heb laten passeren.

[3:24:27] We gaan door naar mevrouw Chacor.

[3:24:28] GroenLinks Partij van de Arbeid.

[3:24:31] Dank, voorzitter.

[3:24:33] Eerste vraag die ik had was met betrekking tot, noemen we het maar gewoon, Tour de Chambre.

[3:24:39] Volgens mij had ik ook aangegeven dat het niet de bedoeling was dat we een reizende gezelschap

[3:24:43] met allerlei toeters en bellen.

[3:24:45] Met ook hoge kosten.

[3:24:47] Daar ben ik me heel erg van bewust.

[3:24:50] Maar wat ik wel wil aangeven is,

[3:24:51] waar het wel kan, dat we het wel gewoon gaan doen.

[3:24:54] En dan helpen we het ook wel, denk ik,

[3:24:55] dat we met elkaar, en ik ben ook eens

[3:24:57] van die gedeelde verantwoordelijkheiden,

[3:24:59] om een soort cultuurswitch te gaan maken.

[3:25:03] En, voorzitter,

[3:25:03] dan wil ik wel vragen aan de Kamer, voorzitter,

[3:25:06] mogelijk

[3:25:07] wil hij een toezegging doen om dit ook

[3:25:10] actief uit te dragen.

[3:25:12] en samen met andere voorzitters te stimuleren dat we dingen buiten de deur gaan doen.

[3:25:18] De Kamer is er.

[3:25:20] Met alle soorten van plezier.

[3:25:21] Ik had al aangegeven dat ik straks ga praten met de nieuwe voorzitters van de vaste kamercommissie.

[3:25:27] En daar kan ik dat perfect in meenemen.

[3:25:29] Ik denk dat het gewoon hartstikke goed is voor de Tweede Kamer om naar buiten te gaan

[3:25:32] met zoveel mogelijk mensen te praten, rond de tafel gesprekken in hun landen,

[3:25:38] werkbezoeken met vaste kamercommissies, noem maar op.

[3:25:41] heel graag. Dat ligt ook bij de commissie zelf om dat te organiseren en heel veel leden komen

[3:25:46] constant met voorstellen daar omtrent en dat steun ik graag. Alleen wel, zo gauw als het dus een

[3:25:51] officieel kamerdebat wordt, dan gaat het in de papieren lopen en dat kost gewoon geld. Want wij

[3:25:56] moeten mensen leveren, voorzieningen, et cetera. En dan wil ik toch wel even een slag om de arm

[3:26:01] hebben en dan hoort er ook een begroting bij die dan verder door die commissie gepresenteerd moet

[3:26:08] U heeft nog een vervolgvraag, mevrouw Sjoerdsma.

[3:26:10] Gaat uw gang.

[3:26:10] Ik dank de Kamervoorzitter voor het antwoord.

[3:26:16] Daar zitten we op dezelfde lijn.

[3:26:19] De heer Erken stelde een vraag met betrekking tot Cathy Coty.

[3:26:24] Ik heb wel vragen aan de aanleiding van het antwoord.

[3:26:26] Cathy Coty is natuurlijk een belangrijk moment voor ontzettend veel Amsterdammers.

[3:26:30] Er is nu toch wel commotie.

[3:26:33] We hebben begrip voor de gevoelens die nu leven.

[3:26:36] Maar we hebben ook wel zorgen.

[3:26:39] Ik vraag me af of de Kamervoorzitter ook deze zorgen hoort en ziet.

[3:26:43] En of hij daarmee ook andere acties wil gaan doen.

[3:26:47] Bijvoorbeeld iemand anders te gaan sturen.

[3:26:49] Zodat het gaat over waar het om moet gaan.

[3:26:52] In plaats van onrust.

[3:26:56] De Kamervoorzitter.

[3:26:57] Ja, die signalen hebben mij bereikt.

[3:26:59] Ik deur het op zich, want ik ga daar gewoon naartoe als voorzitter van de Tweede Kamer als geheel.

[3:27:04] Ik ben, zoals altijd, honderd procent neutraal.

[3:27:09] Nogmaals, zoals ik al in mijn inleiding zei, ik ben uitgenodigd.

[3:27:12] De voorzitter van de Kamer gaat er altijd naartoe.

[3:27:14] Het hoort bij de belangrijkste herdenkingen die we hebben.

[3:27:19] En ik ga daar daarom over twee weken naartoe.

[3:27:23] En ik zal de Kamer als geheel daar vertegenwoordigen.

[3:27:26] Mevrouw Schakor?

[3:27:27] Ja, voorzitter, wil ik toch de Kamervoorzitter vragen van...

[3:27:30] Deelt u niet de mening dat u aanwezigheid toch wel onnodig, zeg maar, afleiding, onnodig

[3:27:38] voor onrust zorgt?

[3:27:40] Is het dan niet verstandig om dan echt een pas op de plaats te nemen en om te kijken van

[3:27:44] ja, is het handig dat ik er als Kamervoorzitter naartoe ga of dat iemand anders de plek overneemt?

[3:27:51] Ik ben wel benieuwd, ik wil daar wel graag een reactie op horen, of u daar ook over nagedacht

[3:27:55] hebt.

[3:27:56] En zo niet, waarom niet?

[3:27:57] Dank u wel.

[3:27:57] De Kamervoorzitter.

[3:27:58] Ja, die signalen hebben mij bereikt nogmaals.

[3:28:01] Maar ja, ik ben uitgenodigd door de organisatie.

[3:28:03] De organisatie heeft mij gevraagd om daar aanwezig te zijn.

[3:28:07] Ik vertegenwoordig de hele Kamer.

[3:28:09] Dat doe ik altijd per definitie bij dat soort gelegenheden.

[3:28:13] Dus ga ik daar naartoe.

[3:28:15] Dank u wel.

[3:28:18] U heeft nog een andere vraag, mevrouw Chacon?

[3:28:21] Ja, ik heb een andere vraag dan op een andere orde.

[3:28:24] Ik denk niet dat ik het antwoord krijg wat ik zou willen horen.

[3:28:29] Artikel 68, daar had ik niet echt de antwoord op gekregen.

[3:28:33] Dat ging inderdaad over het kabinet die op een minder eenvoudige manier informatie zou kunnen weigeren...

[3:28:42] en dan een beroep doet op het belang van de staat.

[3:28:45] Ik vroeg inderdaad of er een concrete invulling gegeven zou worden...

[3:28:49] of u daar voorbeelden van zou kunnen benoemen.

[3:28:51] Nee, want het is een intentie van het nieuwe kabinet.

[3:28:55] Het staat al zodanig aan het hoofdlijnenakkoord.

[3:28:56] Dus is het aan het kabinet om aan te geven hoe men dat wil.

[3:29:01] Maar ik zeg natuurlijk graag hoe makkelijker en hoe laagdrempeliger wij informatie krijgen

[3:29:05] en hoe minder snel er wordt een beroep wordt gedaan op de decreet het belang van de staat, hoe liever.

[3:29:12] Maar het is een voornemen van het beoogd kabinet, zeg ik het zo goed, om dit te gaan doen.

[3:29:20] En ik ben er alleen maar blij mee.

[3:29:22] Effe kijken, gaan we even kijken wie er nog een...

[3:29:24] Voorzitter, nog even reactie erop.

[3:29:26] Helder, of de coalitie inderdaad, en zou u dit dan ook gewoon meenemen in het rondje

[3:29:30] dat u toch gaat hebben met de nieuwe bewindslieden?

[3:29:34] Ja, absoluut.

[3:29:35] Ik ben om te beginnen erg benieuwd te horen wat de beoogd minister-president hiermee gaat doen.

[3:29:42] Ik heb het idee dat het te maken heeft met de participatie van nieuw sociaal contract in het kabinet.

[3:29:49] De minister van Binnenlandse Zaken behoort ook tot die partij.

[3:29:54] Ik ben ook benieuwd hoe zij daar invulling aan gaat geven.

[3:29:59] Ik ben er gewoon blij mee en ik hoor graag hoe men dat wil gaan doen.

[3:30:03] Ja, dank u wel.

[3:30:05] Even kijken hoor, is het op vervolg op dit antwoord, de heer Sneller?

[3:30:08] Want dan geef ik eerst even de heer Sneller het woord en dan de heer Eiken.

[3:30:11] En dan gaan we ook kijken of we doorkunnen met nog acht blokjes.

[3:30:13] Want we hebben nog wat te doen met elkaar.

[3:30:15] De heer Sneller, namelijk.

[3:30:16] Ja, specifiek op dit punt, omdat er is een werkgroep geweest onder leiding van Inge van Dijk over artikel 68.

[3:30:23] Nog steeds geen kabinetsreactie voor zover.

[3:30:25] Ik heb kunnen overzien, dus misschien dat dat meteen kan worden meegenomen in dat gesprek,

[3:30:30] want het begint wel een klein beetje lang te duren.

[3:30:36] Ja, heel graag.

[3:30:37] Maar ik denk dat de kabinetsreactie een beetje is wat in het hoofdlijnakkoord staat.

[3:30:40] Het lijkt me daarop te alluderen, maar ik hoor graag hoe men dat concreet wil maken.

[3:30:45] Het is in het verkeer tussen Kamer en kabinet natuurlijk.

[3:30:49] Artikel 68 is natuurlijk van levensbelang.

[3:30:52] Er is de afgelopen jaren veel niet gemeld, er is veel weggelakt.

[3:30:56] En ik zie erg uit naar een kabinet dat minder makkelijk zaken bij zich houdt.

[3:31:05] Dank u wel.

[3:31:06] De heer Agin.

[3:31:08] Ja, voorzitter.

[3:31:09] De Kamervoorzitter zei net Ketakoti.

[3:31:12] Het is Ketikoti.

[3:31:13] Het is denk ik handig als de Kamervoorzitter daar is ook duidelijk uitspreekt waar hij moet zijn.

[3:31:17] Ik lees net een artikel, twee uur terug gepubliceerd, waarin Nintzee de organisator excuses en reflectie

[3:31:25] als voorwaarde stelt voor het bezoek van de Kamervoorzitter.

[3:31:28] Ik ben benieuwd wat de reactie van de Kamervoorzitter daarop is.

[3:31:33] Ik dacht dat de uitnodiging er nog steeds staat.

[3:31:37] Dat is alles wat ik weet, dus ik ben uitgenodigd en dus ga ik er naartoe.

[3:31:44] Maar de organisator zegt als de Kamervoorzitter...

[3:31:49] als de heer Bosma hier verschijnt, dan is excuses...

[3:31:52] ik neem aan voor de citaten die u zojuist hebt gebruikt...

[3:31:58] reflectie een voorwaarde.

[3:32:00] Ik vraag de Kamervoorzitter daarop te reageren.

[3:32:02] Bijk gewoon niet weg.

[3:32:04] Geef gewoon een reactie op deze twee punten.

[3:32:07] Ik ben gewoon uitgenodigd.

[3:32:09] Ja, en dus ga ik. Dat is gewoon nog steeds mijn uitgangspunt.

[3:32:16] En ik heb nog nooit meegemaakt dat een Kamervoorzitter die ergens wordt uitgenodigd,

[3:32:20] eerst nog reflecteren moest.

[3:32:25] Dat is nieuw.

[3:32:26] En excuses ook nog, dat is nieuw voor mij.

[3:32:28] Maar volgens mij staat de uitnodiging nog, dus het staat nog steeds in mijn agenda.

[3:32:32] Dank u wel.

[3:32:34] Dan gaan wij door. Ik kijk even naar de leden.

[3:32:37] of wij deze systematiek kunnen voortzetten van de blokjes en dan de interrupties.

[3:32:41] Het zijn dunnere mapjes.

[3:32:41] Het zijn dunnere mapjes. Ik zie toch instemming.

[3:32:45] Nou hartstikke fijn, dank u wel.

[3:32:46] Dan gaan we dat zo doen.

[3:32:47] Dan gaan we naar het mapje ontwikkeling ambtelijke organisatie.

[3:32:51] De heer Van Nispen vraagt waarom zijn menselijke jaarlang extern worden ingehuurd,

[3:32:56] niet in dienst van de Kamer, bijvoorbeeld bij de dienstautomatisering.

[3:32:59] Wij streven ernaar om mensen zoveel mogelijk gewoon in vaste dienst te krijgen.

[3:33:04] Dat draagt gewoon bij tot het familiegevoel.

[3:33:05] En het familiegevoel is gewoon enorm sterk in de Kamer.

[3:33:09] Er zijn heel veel mensen die hier gewoon dertig, veertig jaar werken.

[3:33:13] En dat bereik je alleen als je in vaste dienst bent.

[3:33:15] En niet een steeds invliegend iemand van een bedrijf met een pseudolatijnse naam,

[3:33:21] want dat hebben ze dan vaak.

[3:33:23] Dus wij willen dat graag.

[3:33:25] Dat is de reden waarom we dat willen.

[3:33:27] Daar hoort ook de roemennorm bij, die dat eigenlijk uitwerkt.

[3:33:31] Die hebben we eigenlijk niet nodig om dat te willen, maar hij is er wel.

[3:33:34] En we streven wel om die Roemer-norm te halen van 10 procent.

[3:33:39] Dat lukt niet.

[3:33:40] De afgelopen jaren hebben wij bijvoorbeeld met dienst automatisering,

[3:33:43] en daar zitten veel losse krachten bij, enorm ons best gedaan om mensen blijven naar binnen te halen.

[3:33:48] Maar u kent de mensen die in die branche werken.

[3:33:50] Dat is natuurlijk dynamisch.

[3:33:52] Mensen willen kort werken, willen niet vaste contracten.

[3:33:57] En daardoor komen we niet in de buurt van die Roemer-norm.

[3:34:00] Dat spijt me bijzonder.

[3:34:02] Het zou ook nog wel eens kunnen zijn dat het in de toekomst ook nog eens een extra probleem oplevert,

[3:34:07] omdat wij de conferentie gaan organiseren van de OVSC in 2026.

[3:34:12] En dan zullen we ook weer met losse mensen werken, tijdelijke mensen.

[3:34:16] Maar de inzet blijft absoluut gewoon om zoveel mogelijk vaste mensen in dienst te krijgen.

[3:34:24] We proberen ook een meer aantrekkelijke werkgever te worden,

[3:34:28] Voorzeker die mensen uit die IT en zo proberen we het een beetje naar ons toe te trekken.

[3:34:35] Vaste Kamercommissies, vraagt mevrouw Chacor.

[3:34:37] Nieuwe ministeries betekent dat nieuwe vaste Kamercommissies?

[3:34:41] Ja, absoluut, want het staat in het reglement van orde, artikel 7-1.

[3:34:44] Er is een vaste commissie voor elk ministerie, met uitzondering van AZ.

[3:34:48] En dat betekent dat als er drie nieuwe ministeries komen, dat we niet drie nieuwe vaste Kamercommissies zullen krijgen.

[3:34:54] Het wordt nog wel even een probleem om daar de juiste mensen voor te vinden, want we moeten

[3:35:00] dat binnen de huidige capaciteit doen en we moeten kijken hoe we dat gaan inrichten.

[3:35:04] Maar het antwoord luidt dus ja.

[3:35:06] Over het outplacement vraagt ook mevrouw Chacor.

[3:35:10] Hebben wij zicht op het outplacement-beleid voor oud-leden?

[3:35:14] Is er meer nodig, want we hebben tenslotte een nieuwe uitvoerder?

[3:35:17] De uitvoerder van de APA-regeling, dat is ProAmt, heeft zicht op de begeleiding naar

[3:35:20] nieuw werk en de mate van effectiviteit daarvan.

[3:35:23] We hebben geen rapportages over de geleverde resultaten,

[3:35:27] maar we zullen, als mevrouw Chacor dat wenst, daar gewoon eens even vragen over hoe zit dat.

[3:35:33] Ja, oud-Kamerleden komen soms goed terecht,

[3:35:36] maar soms duurt het even voordat ze een plekje vinden.

[3:35:39] Niet iedereen heeft de vaardigheden waar andere organisaties op zitten te wachten.

[3:35:45] Maar we doen ons best.

[3:35:46] Diversiteit vraagt, denk, we proberen er,

[3:35:50] We streven ernaar om een afspiegeling te zijn van de maatschappij,

[3:35:53] waar we dat kunnen, dus verschillende perspectieven,

[3:35:56] regionale achtergronden, oriëntaties, et cetera.

[3:35:59] De voorzitter, dat ben ik, dus laat zich adviseren

[3:36:02] over het inzetten van diversiteit door onder andere de stafdienst HR.

[3:36:07] Er hebben trainingen plaatsgevonden.

[3:36:10] Wij zijn bezig ons te positioneren op de arbeidsmarkt.

[3:36:13] Het is een ontzettend probleem om gewoon mensen te vinden.

[3:36:16] Daar hebben wij enorm mee te kampen.

[3:36:17] Bij dat rondje waar ik u in het begin mee, wat ik u vertelde,

[3:36:21] we hebben gewoon ook één, straks twee mensen die permanent bezig zijn

[3:36:24] om ons in de markt te zetten als werkgever.

[3:36:28] Dus we staan voor iedereen open.

[3:36:30] Dat diversiteitsbeleid wordt ook gemonitord door diversiteit in beleid.

[3:36:36] Diversiteit in bedrijf, laat ik het goed zeggen.

[3:36:38] Ik ben bijzonder trots op de arbeidsparticipanten die we hier hebben.

[3:36:41] We zitten ver boven het verplichte aantal.

[3:36:46] Ja, dat heb ik ook bij die tour gezien die ik aan het ondernemen ben samen met de grafierenwerk.

[3:36:50] Heel veel mensen hier in het bedrijf die wij gewoon naar binnen halen, die ontzettend nuttige dingen doen.

[3:36:56] U komt ze ongetwijfeld allemaal tegen in het gebouw hier.

[3:36:59] Dat is een ontzettende aanwinst, daar zijn we ook heel trots op.

[3:37:01] Ik ben er ook trots op dat er soms mensen zijn die wat ouder worden en wat kwaaltjes krijgen.

[3:37:07] Dat we die binnen boord houden, dat wordt allemaal ontzettend aangepast.

[3:37:11] Straks zal ik nog iets zeggen over mensen met een beperking.

[3:37:13] Die proberen we ook tegemoet te komen op een wonderbaarlijke manier.

[3:37:20] Dus, ja, nog even over de mensen met een beperking.

[3:37:24] Daar hebben wij constant, daar hebben we heel veel voor gedaan in het verleden.

[3:37:30] Ik herinner iemand met een hoorprobleem, iemand in een rolstoel.

[3:37:34] Ja, dan wordt meteen het gebouw wordt aangepast.

[3:37:36] Het feit dat bij de interruptiemicrofoon je niet alleen op een knop moet drukken,

[3:37:40] maar dat je ook met je voet zo'n pedaal kunt bedienen.

[3:37:43] Hij heeft ook te maken met iemand met een beperking in de tijd.

[3:37:46] En zo passen we constant ons gebouw aan naar de laatste wensen.

[3:37:51] Daar zijn we trots op en daar staan we altijd vooraan bij.

[3:37:53] Dat kost geld, maar we doen het ontzettend veel plezier.

[3:37:55] En als daar mensen met een beperking zijn die een probleem hebben, dan horen we dat graag.

[3:38:01] In de liften worden we bijvoorbeeld uitgevoerd met gesproken woord.

[3:38:08] Er zijn contrasterende stippen op de trappen aangebracht bijvoorbeeld.

[3:38:13] En zo zorgen we constant, en zeker onze facilitaire dienst zit er bovenop,

[3:38:17] dat het gebouw constant zo wordt gemaakt dat het letterlijk en figuurlijk toegankelijk is voor iedereen.

[3:38:23] Dit was mijn blokje, voorzitter.

[3:38:26] Vervolgt u dan uw volgende blokje, zou ik zeggen?

[3:38:29] Ja, dan over het feitenonderzoek.

[3:38:33] Ja, ik heb dat ook bij mijn sollicitatiegesprek gezegd.

[3:38:36] Dat hele onderwerp is natuurlijk een uiterst vervelend, pijnlijk onderwerp

[3:38:41] dat alleen maar verliezers kent en waar ik en ik denk alle leden

[3:38:47] van het toenmalige presidium met pijn aan terugdenken.

[3:38:53] Dat heeft veel geld gekost en dat spijt ons, maar dat is wel wat gebeurd is.

[3:39:00] Je moet zoiets wat uiterst gevoelig is goed organiseren.

[3:39:04] Dat is uitgebreid georganiseerd met het op afstand zetten van de opdrachtgever,

[3:39:09] bijvoorbeeld juridische kennis inwinnen, et cetera.

[3:39:14] En dat is wat gebeurd is.

[3:39:15] En het bedrag is niet mals.

[3:39:18] Het is een pijnlijk bedrag dat de afronding vormt van een pijnlijk dossier.

[3:39:22] Ik wou dat het anders was. Maar dat is wel wat er gebeurd is.

[3:39:25] De leden van het managementteam waar naar geïnformeerd wordt,

[3:39:29] ja, die zijn nog enige tijd bij ons gebleven,

[3:39:31] maar die zijn na drie maanden of iets meer, hebben die ons verlaten.

[3:39:35] Wij hebben ze bijgestaan op het gebied van juridische kosten,

[3:39:37] op het gebied van outplacement. Het gaat om vijf mensen.

[3:39:41] Wij willen ons dan,

[3:39:43] liever gezegd, de griffier wil zich gewoon een goed werkgever tonen.

[3:39:48] Het heeft te maken met de gevolgen van hun vertrek en er zijn gewoon inspanningen

[3:39:51] geleverd om te zorgen dat ze snel een andere baan hebben gekregen.

[3:39:54] En op die manier hebben zij onze organisatie verlaten.

[3:40:00] Dat was mijn blokje.

[3:40:02] Dat was een kort blokje, maar toch een vraag van mevrouw Palme.

[3:40:05] Voorzitter, dank u wel en ook aan de voorzitter naast u dank voor deze beantwoording.

[3:40:11] Ik deel uw mening dat het een hele vervelende situatie is geweest.

[3:40:17] Ik heb er toch nog een paar vraagjes over.

[3:40:21] U geeft in het begin van de tweede termijn aan van een hoogcollege van Staat, dat u als

[3:40:27] presidium vertegenwoordigt.

[3:40:31] Betekent dat dan ook dat u dit soort grote bedragen zonder toestemming kunt uitgeven?

[3:40:37] Of is het juist de bedoeling om daar van tevoren nog met de Kamer over te praten?

[3:40:41] Hoe werkt zoiets, is mijn vraag.

[3:40:43] Dan gaan we die even doorgeleiden.

[3:40:45] De Kamer, voorzitter.

[3:40:47] Ja, we geven wel grotere bedragen uit, denk ik.

[3:40:51] Dat gaat allemaal langs het presidium.

[3:40:54] Het presidium is altijd op de hoogte geweest van alle uitgaven.

[3:40:59] Er zit dus geen mandaat aan wat het presidium mag uitgeven, maar we geven het uit.

[3:41:06] Heeft u nog een vervolgvraag, mevrouw Palmer?

[3:41:08] Ja, ik heb nog één vervolgvraag.

[3:41:10] Zijn er eventueel vervolgstappen die we nog kunnen verwachten in deze zaak?

[3:41:16] Is het inmiddels al afgerond?

[3:41:18] Volgen er nog zittingen?

[3:41:21] Welk verweer?

[3:41:22] Dat soort dingen.

[3:41:23] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[3:41:24] Nou, wat het presidium betreft is deze zaak afgerond.

[3:41:28] Het feiteonderzoek is gefabriceerd.

[3:41:31] Daar hebben mensen hun eigen conclusies uit kunnen trekken.

[3:41:35] Dus wat ons betreft is het daarmee verleden tijd.

[3:41:38] Echter mevrouw Arieb heeft aangekondigd naar de rechter te zullen stappen en wij zullen

[3:41:43] ons dan moeten verweren in die zaak.

[3:41:46] Dat is wat het is en wij hebben ons gesteldreds in die zaak en daar ook een verweer voor geschreven.

[3:41:52] Dank u wel.

[3:41:54] Dan zie ik dat mevrouw Chacor nog een interruptie heeft.

[3:41:56] Gaat uw gang.

[3:41:57] Ja, ik had een interruptie over misschien wel het vorige blokjes.

[3:42:00] Amtelijk kan dat, voorzitter.

[3:42:03] Ja, alles kan in dit overleg.

[3:42:05] Uiteraard.

[3:42:05] Gaat uw gang.

[3:42:06] Jij was bos.

[3:42:07] Fijn, dank u wel.

[3:42:09] Voorzitter, de Kamervoorzitter gaf aan met betrekking tot nieuw ministeris betekent ook

[3:42:16] inderdaad vaste Kamercommissies.

[3:42:18] Dat staat ook in het reglementen.

[3:42:20] U gaf aan, de Kamervoorzitter gaf ook aan, dat betekent ook wat, financieel,

[3:42:27] maar ook praktisch hebben we de capaciteit daarvoor.

[3:42:31] Ik leg die vraag toch even neer van hoe moet ik dit nu rijmen met betrekking tot die 22% bezuinigen

[3:42:38] die op het hoofdlijnenakkoord zit.

[3:42:40] Gaat die extra pijn doen?

[3:42:44] En de tweede vraag gaat over outplacement.

[3:42:46] Ik zou graag deze vraag door willen geladen.

[3:42:49] De Kamer, alstublieft.

[3:42:50] Wij hebben niets gehoord dat er gesneden zou worden in het budget van de Tweede Kamer.

[3:42:55] Dat men het kabinet, dat zijn andere mensen, het kabinet to be, dat die dingen opschrijven, het zij zo.

[3:43:04] Vaste Kamercommissies moeten gewoon doen volgens het reglement van orde, dat voeren wij uit.

[3:43:08] Dat is natuurlijk ook logisch, dat die constructie er is.

[3:43:11] Dat zal extra kosten met zich mee brengen.

[3:43:14] Althans, daar moeten gewoon mensen op.

[3:43:16] Of dat betekent dat ons budget moet worden uitgebreid, dat weet ik niet.

[3:43:19] Hopelijk kunnen wij... Het zijn ook gewoon bestaande beleidsterreinen.

[3:43:22] Vergeet het ook niet.

[3:43:23] Wellicht kunnen wij iets schuiven met griffies van bestaande commissies.

[3:43:29] Dat is gewoon de bedoeling.

[3:43:30] Dus we gaan er niet van uit dat het grosso modo meer geld kost.

[3:43:36] Dank voor het antwoord.

[3:43:38] Ik ben benieuwd hoe dat gaat, het schuiven.

[3:43:40] Je kunt natuurlijk niet op verschillende plekken tegelijk tijd zijn.

[3:43:45] Maar laten we daar, denk ik, vinger aan de pols houden over hoe dat gaat.

[3:43:52] Het tweede vraagje was met betrekking tot outplacement.

[3:43:55] Ik vroeg vanuit die betrokkenheid hoe het gaat met de oude Kamerleden.

[3:43:58] Fijn ook, ik neem het aan als een toezegging...

[3:44:01] dat u aangeeft dat er een rapportage gaat komen.

[3:44:04] En mijn aanvullende vraag is of de eerste rapportage komt er in ieder geval hierop...

[3:44:09] en of het dan ook structureel zou kunnen zijn, bijvoorbeeld jaarlijks.

[3:44:13] De heer Amersfoort.

[3:44:14] Mevrouw Chacor stelt dat onze ambtenaren niet in staat zijn

[3:44:17] om tegelijkertijd op meer dan één plaats te zijn.

[3:44:19] Dan onderschat u onze ambtenaren.

[3:44:22] Ten tweede, ja, ik wil het graag permanent doen.

[3:44:25] Ik weet ook niet...

[3:44:28] Kijk, Kamerleden gaan natuurlijk weg op het moment dat er verkiezingen zijn.

[3:44:32] Dus het is even de vraag of het zinvol is om dat elk jaar te doen.

[3:44:34] Maar ik wil dat graag...

[3:44:36] Ik wil dat graag toezeggen dat we dat regelmatig doen.

[3:44:38] Het is ook belangrijk dat Kamerleden onder het dak komen.

[3:44:42] Dus ik deel de zorg.

[3:44:44] Afrondend?

[3:44:46] Dank voorzitter, afrondend inderdaad.

[3:44:49] Wat de Kamervoorzitter zegt klopt, Kamerleden komen en Kamerleden gaan.

[3:44:53] Maar de lessons learned is natuurlijk wel ontzettend belangrijk.

[3:44:57] Om bijvoorbeeld de partijen die die Kamerleden begeleiden,

[3:45:01] ook van hoe gaat dat, hoe werkt dat, wij lopen ze tegenaan.

[3:45:03] Dus al die lessen die de huidige Kamerleden meemaken,

[3:45:06] Er kunnen andere Kamerleden in de toekomst gebruik van die regelingen gaan maken.

[3:45:13] Met partijen die begeleiden bedoelt mevrouw Chacor niet politieke partijen bedoel ik?

[3:45:22] Als mensen in de wachtregeling terechtkomen, zijn er allerlei bureaus die de Kamerleden

[3:45:28] begeleiden.

[3:45:28] En dan is het ook goed om ook te horen...

[3:45:31] Dat is een voorbeeld, gewoon een klein voorbeeld van...

[3:45:34] Verloopt dat goed?

[3:45:36] Waar lopen oude Kamerleden tegen aan?

[3:45:39] En ik denk dat het een hele goede is...

[3:45:41] dat we hier structureel over geïnformeerd worden...

[3:45:43] over het welzijn, maar ook over wat beter kan...

[3:45:46] met betrekking tot de ondersteuning van oude Kamerleden.

[3:45:48] Ja, helder.

[3:45:49] De Kamer is er.

[3:45:49] Prima, dat zeg ik met alle plezier toe.

[3:45:52] Dit wordt mijn dunste mapje.

[3:45:54] Dat is één vraag en één antwoord.

[3:45:56] Vraag van mevrouw Palmen.

[3:45:57] Klopt het dat er ook klachten over oud-voorzitter Bergkamp zijn ontvangen?

[3:46:01] Het antwoord luidt nee.

[3:46:06] Dan gaan we naar mapje zes.

[3:46:07] Mapje zes.

[3:46:08] Integriteit gedragscode.

[3:46:14] Mevrouw Michon-Derksen, maar anderen hebben het ook aangestipt, is het sanctie-instrumentarium

[3:46:19] voor handhaving van de gedragscode op orde, ook voor Kamerleden die doelbewust de regels

[3:46:24] overtreden.

[3:46:26] Het is natuurlijk een onderwerp met een lange voorgeschiedenis.

[3:46:29] De heer Sneller refereerde daar al aan.

[3:46:31] De commissie van Oosten, daar heb ik zelf ook nog in gezeten, heeft ernaar gekeken.

[3:46:35] Er is een gedragscode gekomen.

[3:46:38] Vervolgens is nagedacht over de handhaving van die gedragscode.

[3:46:41] Toen is dat college opgezet.

[3:46:43] We hebben mensen geselecteerd.

[3:46:45] Daarvoor heb ik zelf ook in die sollicitatiecommissie gezeten.

[3:46:48] Dat college loopt goed.

[3:46:51] Het aantal klachten die het mag ontvangen, is dramatisch afgenomen.

[3:46:55] Ik wil het niet teveel interpreteren, maar het nieuwtje is er misschien af.

[3:46:58] is. Integriteit is ongelooflijk belangrijk voor de geloofwaardigheid van de Kamer, dus we moeten

[3:47:04] daar constant bovenop zitten. Er is sprake van een plenaire debat binnenkort over de bescheiden

[3:47:11] aanpassing van de gedragscode, waarbij bijvoorbeeld het instrumentarium wat vergroot is. Er wordt

[3:47:22] gesproken, mevrouw Michonne Derksen suggereert ook, het financieel treffen van de zondaars,

[3:47:28] bijvoorbeeld door geld in te houden bij hun schaadloosstelling,

[3:47:31] dus wat andere mensen salaris noemen, ja, dat is heel moeilijk.

[3:47:36] Daar hebben we als presidium ook naar gekeken, want we hebben ook nagedacht

[3:47:39] en geëxerceerd over wat kun je verder nog.

[3:47:42] Het inhouden van schaadloosstelling vereist een enorme wetswijziging

[3:47:47] en die kan jaren duren. Dus dat pad is vrijwel afgesloten.

[3:47:52] Als er suggesties zijn van de Kamer, dan hoor ik dat graag.

[3:47:55] Ik stel vast dat de Kamer om dit onderwerp altijd enorm verdeeld is geweest.

[3:47:59] En als de Kamer iets vindt, pak ze harder aan, pak ze minder hard aan, whatever,

[3:48:05] dan horen we dat graag in het Kamerdebat

[3:48:07] en dan horen we wel gewoon of er een meerderheid voor is.

[3:48:10] Het presidium neemt daar geen keiharde positie in,

[3:48:13] behalve dan dat integriteit ongelooflijk belangrijk is

[3:48:16] en dat we daar bovenop moeten zitten.

[3:48:20] Ja, dus ik zei het naar het Kamerdebat binnenkort

[3:48:22] en ik hoor graag wat de positie zal zijn van de diverse fracties.

[3:48:30] De vraag van de heer Sneller,

[3:48:31] wanneer komt de nota naar aanleiding van het verslag

[3:48:33] over het voorstel van het presidium met aanpassing van de gedragscode

[3:48:36] plus de visie van de Commissie voor de Werkwijze,

[3:48:38] die ligt er al, die is al in uw inbox.

[3:48:40] Dus de heer Sneller is bijzonder snel met wat van de Raad van State kwam vanochtend.

[3:48:45] Maar er zit al, vorige week is er iets in zijn mailbox gekomen.

[3:48:49] Het is 12 juni om precies te zijn.

[3:48:52] Dan horen we graag hoe de Kamer daarover denkt.

[3:48:56] Met alle soorten van plezier.

[3:48:59] Hoe is het opgeven van de leden van hun nevenfuncties te verbeteren?

[3:49:06] Er worden cursussen gegeven.

[3:49:07] Het wordt bij de nieuwe Kamerleden ook...

[3:49:09] Dat is weer fantastisch gedaan door de ambtelijke ondersteuning, door personeel.

[3:49:12] Hoe de nieuwe Kamerleden zijn opgevangen.

[3:49:14] Heel plein gecreëerd.

[3:49:16] Er wordt alles verteld, ook over die nevenfuncties.

[3:49:18] Hoe dat ligt.

[3:49:19] Twee keer per jaar worden de leden gewezen op de staan van de registers met de oproep deze te checken

[3:49:24] en zodanig of te verbeteren aan te vullen.

[3:49:26] Dat blijft op de eerste plaats een verantwoordelijkheid van de leden zelf.

[3:49:32] De democratische weerbaarheidstoets, commissie herstelt motie Timmermans,

[3:49:37] een vraag van mevrouw Chacor.

[3:49:39] Daar heeft het presidium op geantwoord, 17 april, per brief.

[3:49:43] Namelijk de commissie-B-zijders gevraagd om het verder op te pakken.

[3:49:46] De Kamer heeft een aantal opties voorgelegd voor eventueel onafhankelijk onderzoek.

[3:49:52] En de commissie-BISA heeft 23 miljoen kleden een voorbereidingsgroep ingesteld.

[3:49:58] Wat mogelijk is qua opties, financiëncommissie vragen, onafhankelijke commissie instellen.

[3:50:04] En dat zit allemaal in de uitgebreide brief die verstuurd is.

[3:50:08] Het presidium houdt zich aan, bevolder voor alle mogelijkheden.

[3:50:12] Dan de heer Markus Sauer.

[3:50:15] Een vraag van de heer Ergin.

[3:50:16] Wat gaat de voorzitter doen om te voorkomen dat leden die kennelijk een gevaar voor de veiligheid vormen,

[3:50:22] dat deze niet langer kennis kunnen nemen van staatsgeheime informatie?

[3:50:27] Het is vrij simpel.

[3:50:28] Iedereen kan gekozen worden in de Kamer, mits de Nederlandse nationaliteit het kiesrecht niet ontzegt.

[3:50:37] Of niet is uitsloten van het kiesrecht, moet ik het goed zeggen.

[3:50:40] En daar gaat de Tweede Kamer niet over, dat is gewoon grondwettelijk vastgelegd.

[3:50:43] Dus men is gewoon lid van de Tweede Kamer.

[3:50:45] En het is onmogelijk om een Kamerlid uit te sluiten.

[3:50:51] Vraag twee is eigenlijk hoe zit dat met lidmaatschappen van het Presidium?

[3:51:00] Het Presidium, elk Kamerlid kan gewoon in het Presidium.

[3:51:03] We hebben geen A-Kamerleden en we hebben geen B-Kamerleden.

[3:51:08] De fracties gaan erover. De fracties sturen iemand en de Kamer benoemt uiteindelijk de leden van het presidium.

[3:51:15] Het is niet zo dat er in het presidium staatsgeheime stukken worden gewisseld.

[3:51:18] Ik heb dat nooit meegemaakt. De agenda is gewoon openbaar.

[3:51:22] Het is zelden vertrouwelijk wat we daar doen.

[3:51:25] Het is hooguit vertrouwelijk als het over namen gaat.

[3:51:27] Dus als het gaat over individuele mensen, dan doen we dat vertrouwelijk.

[3:51:31] Dat lijkt me logisch.

[3:51:33] of bijvoorbeeld als het gaat over de verbouwing van het binnenhof,

[3:51:35] dat daar informatie gewisseld kan worden die concurrentiegevoelig is,

[3:51:39] die we vertrouwelijk moeten houden.

[3:51:41] Vergeet ook niet dat het presidium gewoon vroeger de commissie

[3:51:45] uit houdelijke zaken was.

[3:51:47] Dus nu wordt natuurlijk een beetje gesuggereerd

[3:51:49] dat wij het grote inner sanctum zijn,

[3:51:50] maar het is allemaal vrij overzichtelijk wat wij daar bespreken.

[3:51:54] Dus iedereen kan lid worden van de Tweede Kamer,

[3:51:58] mits 18 jaar, mits de Nederlandse nationaliteit

[3:52:00] en niet uit het passief kiesrecht ontzet.

[3:52:03] En het is niet zo dat de IVD daar een C in heeft.

[3:52:08] Ik denk ook dat velen in de Tweede Kamer vinden dat dat niet veranderd moet worden

[3:52:11] en dat het niet geheime dienst moet zijn die bepaalt wie er in de Tweede Kamer mag komen.

[3:52:16] Tot zover mijn blokje, voorzitter.

[3:52:19] Dan kijk ik even naar dit blokje.

[3:52:21] Geef ik eerst het woord aan de heer Arjen.

[3:52:24] Ja, voorzitter, de Kamer, voorzitter, legt ons de regels en de wetten uit.

[3:52:29] We zijn er ook een Kamerlid geworden.

[3:52:31] We weten welke voorwaarden daarbij nodig zijn.

[3:52:37] Het gaat hier om een lid van het Presidium.

[3:52:40] Van de werkgroep waar hij de voorzitter van is.

[3:52:43] Hij is voorzitter van de Tweede Kamer.

[3:52:45] Hij heeft de integriteit van de Tweede Kamer hoog te houden.

[3:52:48] De Kamervoorzitter was heel duidelijk hoe hij optrad...

[3:52:51] toen er een incident afspeelde tussen de heer Klaver en de heer Baudet.

[3:52:55] Nu is hij wel heel rustig en voorzichtig.

[3:52:56] Nu zegt hij er niks over, terwijl het om toch wel een ernstige verweed gaat,

[3:53:01] namelijk dat iemand staatsgeheimen lekt.

[3:53:03] En ik ben benieuwd wat de voorzitter daar gewoon van vindt.

[3:53:05] De Kamervoorzitter.

[3:53:07] Het is niet goed als iemand staatsgeheimen lekt,

[3:53:09] maar ik weet niet of dat nou zo hard geformuleerd is

[3:53:12] door de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkse Relaties,

[3:53:15] zoals de heer Ergin dat nu formuleert.

[3:53:19] Ja, het is heel simpel.

[3:53:21] Het is gewoon heel eenvoudig wanneer iemand lid mag worden

[3:53:24] van de Tweede Kamer der Staten-Generaal.

[3:53:25] Dat zijn drie voorwaarden en die voorwaarden zijn glashelder.

[3:53:30] En het is niet zo dat de AIVD kan bepalen wie er in de Tweede Kamer kan.

[3:53:34] Dat is helemaal niet de vraag.

[3:53:36] De vraag is niet of de AIVD dat wel of niet zou moeten doen.

[3:53:39] De vraag is dat er dus nu een situatie is rondom een persoon voor de tweede keer in

[3:53:43] de afgelopen tien jaar die te maken heeft met buitenlandse inmenging.

[3:53:49] En ik kan het gewoon niet begrijpen dat de Kamer hier gewoon standaard zinnen voor leest

[3:53:54] en eigenlijk niks zegt over wat dit doet met de integriteit van de Tweede Kamer,

[3:53:59] met de geloofwaardigheid van het presidium.

[3:54:02] En ik verwacht daar gewoon een reflectie op.

[3:54:03] En ik hoef geen lezing te hebben over wanneer iemand wel of geen Tweede Kamerlid kan worden

[3:54:08] en wat de precieze positie is van de veiligheidsdiensten.

[3:54:13] Daar heb ik geen behoefte aan. Ik heb behoefte aan wat de Kamervoorzitter daar gewoon van vindt.

[3:54:18] De Kamervoorzitter.

[3:54:18] De Kamervoorzitter vindt gewoon wat de wet is.

[3:54:21] Ik heb net duidelijk gemaakt hoe het geregeld is in Nederland en hoe wij als Kamer het hebben

[3:54:27] geregeld met betrekking tot lidmaatschap van het Presidium.

[3:54:34] Waarom zegt de Kamer gewoon niet van dit is een ernstig verwijt, dit moet opgehelderd

[3:54:40] worden, ik wil dat de heer Markuszower zich morgen bij mij meldt, ik wil hier een gesprek

[3:54:43] over aangaan, want als het klopt dan hebben we een ander probleem, maar als het niet klopt

[3:54:48] dan moeten we gewoon de kust gaan klaren.

[3:54:51] En waarom hebben we dan een Kamervoorzitter die het een beetje bagataliseert,

[3:54:55] die het een beetje wegzet, die een beetje duikt?

[3:54:58] Waarom niet morgen een gesprek met het lid Markuszower over deze insinuaties?

[3:55:04] De Kamervoorzitter.

[3:55:05] Nou ja, de fracties gaan er zelf over wie ze sturen.

[3:55:08] Daar kan ik verder ook niks aan doen.

[3:55:09] Dus ik bagataliseer niks, ik stel gewoon hoe het geregeld is

[3:55:11] en vervolgens benoemt de Kamer de leden van het presidium.

[3:55:13] Dat is gewoon zoals het is.

[3:55:14] Dus de heer Markuszower wordt blijkelijk gestuurd door zijn fractie en dat is de realiteit zoals we die hebben in 2024.

[3:55:23] Dank u wel. De heer Sneller, D66.

[3:55:27] Dit is deels waar.

[3:55:29] Tegelijkertijd heeft de Kamervoorzitter volgens mij een bijzondere verantwoordelijkheid.

[3:55:33] Hij zegt ook, integriteit ongelooflijk belangrijk, iets waar we constant bovenop moeten zitten.

[3:55:38] En ik mis dat toch in wat hij nu naar voren brengt en ook wat hij blijkbaar gedaan heeft.

[3:55:44] want ik had hem gevraagd ook wat er sinds het naar buiten komen gebeurd is.

[3:55:48] En heb hem ook voorgelezen de gedragscode waar wij als Kamerleden ons aan te houden hebben.

[3:55:54] En er zijn toch op basis van die informatie die er naar buiten is gekomen

[3:55:57] via de fractievoorzitter van de heer Markuszower toch reden om te denken

[3:56:01] dat daar iets meer aan de hand is.

[3:56:02] Dus wat heeft de Kamervoorzitter daaraan gedaan?

[3:56:05] De Kamervoorzitter.

[3:56:06] Nou ja, ik weet niets meer dat er aan de hand is dan dat de heer De Jonge iets gezegd heeft,

[3:56:12] waarvan ik de letterlijke tekst ook niet bij de hand heb en waarvan een reactie is gekomen

[3:56:16] van de fractievoorzitter, van de heer Markenzauer, maar dat is alles wat ik weet.

[3:56:21] Dus ja, vervolgens nogmaals, de Kamer benoemt de leden van Presidium

[3:56:25] en als men daar een probleem in ziet, dan moet de Kamer daarop handelen,

[3:56:32] maar dit is zoals ik het zie.

[3:56:35] Nee, ik begrijp dat de Kamervoorzitter de bal bij de...

[3:56:42] om de heer Markuszower wel of niet weer uit het presidium te zetten.

[3:56:48] Alleen, dat is niet de vraag die ik stel.

[3:56:50] De vraag is, ook richting de gedragscode, maar ook richting de EED,

[3:56:53] hoe ziet de Kamer, voorzitter, zijn bijzondere verantwoordelijkheid

[3:56:56] voor het waarborgen van die integriteit?

[3:56:58] Gaat hij bijvoorbeeld, toch op basis van die informatie,

[3:57:01] de inhoud van de naslag over Guidi Markuszower

[3:57:04] als reden voor mij om zijn kandidatuur in te trekken?

[3:57:07] Openbare uiting van de fractievoorzitter van de PVV-fractie.

[3:57:12] Desnoods Amtshalve een klacht indienen om te zorgen dat het College Integriteit er dan een uitspraak over doet.

[3:57:19] Want op deze passieve manier ermee omgaan lijkt mij toch niet passend.

[3:57:24] Nou, het zou mij niet verbazen als er inmiddels reeds klachten zijn binnengekomen bij het college.

[3:57:32] Het Presidium heeft niet met staatsgeheime informatie van te doen.

[3:57:37] Dat is gewoon niet waar het om gaat.

[3:57:39] Het presidium gaat over de huishoudelijke zaken van de Tweede Kamer, de Staten-Generaal.

[3:57:43] Het is gewoon een werkgever die optreedt, die toeziet hoe het gaat met het personeel, et cetera.

[3:57:49] En dan weet ik niet of nou het presidium hier een lichaam in moet zijn,

[3:57:54] dat moet zeggen, hier is meer aan de hand.

[3:57:56] Of dat gewoon moet vaststellen, ja, de Kamer, de fracties sturen iemand naar het presidium

[3:58:01] en dat wordt vervolgens geaccordeerd door de Kamer.

[3:58:03] Dat is de stand van zaken.

[3:58:09] De Kamervoorzitter maakt het presidium te klein, en dat doet hij heel bewust.

[3:58:14] Tegelijkertijd, ook al is de meneer Markuszower gewoon een van de 150 Kamerleden, dan heeft

[3:58:19] nog steeds de Kamervoorzitter een bijzondere verantwoordelijkheid voor het waarborgen van

[3:58:22] de integriteit van deze Kamer.

[3:58:25] En dan past het volgens mij niet om je als toeschouwer op te stellen, ja, er zullen wel

[3:58:30] klachten zijn ingediend als het gaat om zo'n belangrijke kwestie.

[3:58:34] En ik had ook de vraag gesteld over de heer Van Houwelingen in het verleden en ook hoe wij nou,

[3:58:40] waar of hij voldoende middelen heeft om de EED en de manier waarop daar vervolgens invullingen

[3:58:46] wordt gegeven om die te waarborgen of dat hij dan naar anderen kijkt.

[3:58:50] Nee, die middelen heeft de Kamer niet, heeft de Kamervoorzitter niet.

[3:58:54] Dus de Kamervoorzitter is gewoon gebonden aan het reglement van orde, is gebonden aan de wet,

[3:58:58] aan staatsrecht, grondwet en het uit de Kamer verwijderen van iemand in andere

[3:59:03] In veel andere landen gebeurt dat gewoon.

[3:59:04] In Engeland of in de VS is de rest recent gebeurd.

[3:59:07] Het is recent gebeurd in Frankrijk,

[3:59:09] waar iemand met een vlag zat te zwaaien.

[3:59:11] Die is gewoon een aantal weken verwijderd.

[3:59:13] Dat soort middelen heeft de Kamer niet om op te treden.

[3:59:16] Het is gewoon zoals het is.

[3:59:19] Ik kijk even, de heer Van Nispen heeft nog een vraag.

[3:59:22] Op een ander punt, maar wel in dit blokje.

[3:59:24] Over het register van nevenactiviteit en inkomsten.

[3:59:27] Ik zie ook dat er veel gebeurd.

[3:59:29] Het wordt onder onze aandacht gebracht.

[3:59:31] Het is grotendeels een eigen verantwoordelijkheid.

[3:59:33] Maar de vraag die ik naar juist had gesteld is, we zien dat het te vaak nog niet volledig en niet goed wordt ingevuld door Kamerleden.

[3:59:40] Geholpen door die inventarisatie van NOS Nieuwsuur.

[3:59:43] En dan is er wel een notitie naar de leden gestuurd om meer duidelijkheid aan die regels te geven.

[3:59:47] Positief.

[3:59:47] Maar juist die notitie die krijgt heel veel kritiek van experts.

[3:59:50] Omdat die experts die zeggen naar juist, ja, maar dit is niet zoals het eigenlijk zo bedoeld is.

[3:59:55] Door Greco, het anti-corruptie waakhond.

[3:59:58] Te beperkte interpretatie.

[4:00:00] Het Greco-advies wordt in de niet-gewenste richting gebogen.

[4:00:04] Deze notitie lost niets op.

[4:00:06] Kortom, allerlei kritiek.

[4:00:07] En mijn vraag is nou juist om daar nog eens goed naar te kijken.

[4:00:10] Omdat het de bedoeling is dat alle belangen, alle bezittingen en alle inkomen worden opgegeven.

[4:00:19] Even terug naar de commissie van Oosten die in de tijd heeft gefunctioneerd.

[4:00:23] Die dus heeft gereageerd op Greco.

[4:00:27] Daarbij is gekeken naar wat zijn dan de dingen die mensen zouden moeten opgeven.

[4:00:32] Er is toen niet voor gekozen om een uitputtende lijst samen te stellen.

[4:00:38] Ik las gister toevallig nog het nieuwe boek Het Nederlands Parlement van meneer Bovendeert.

[4:00:42] Er is voor gekozen als criterium dat een buitenstaander zou kunnen vermoeden dat er sprake is van belangenverstrengeling.

[4:00:53] Als de heer Van Nispen zegt dat het boter zacht is, ben ik de laatste om dat te bestrijden.

[4:00:58] Dus het wordt nadrukkelijk neergelegd, dat is de systematiek die wij hebben, het wordt nadrukkelijk neergelegd bij de individuele Kamerleden.

[4:01:09] Als je op die lijst kijkt, bijvoorbeeld in de vorige zitting was er een Kamerlid die was onderwijswoordvoerder,

[4:01:15] die had bijvoorbeeld opgegeven dat zijn vrouw een belangrijke functie had in het onderwijs,

[4:01:22] of op een scholengemeenschap, een enkeling had opgegeven bezig zijn te promoveren.

[4:01:28] Soms is het van belang dat, of althans kan het een criterium zijn, dat je aandelenbezit hebt.

[4:01:38] Maar hoe het precies geregeld is, dat hebben we natuurlijk gezien rondom het hele Nieuwsuurverhaal met Box 2,

[4:01:43] en het op afstand zetten van bedrijven, dat staat er gewoon niet in.

[4:01:46] Dus het is geen lijst, dat is gewoon niet zoals de systematiek werkt.

[4:01:52] Daar bestaat kritiek op, die kritiek die klopt eigenlijk, maar dat is gewoon zoals we het hebben geregeld met ons allen,

[4:01:57] omdat de bal wordt neergelegd bij het individuele Kamerlid.

[4:02:00] Als we dat anders willen, dan moeten we dat totaal anders organiseren.

[4:02:03] Dan moeten we dus de gedragscode veranderen in een limitatieve opsomming van dingen die je zou moeten opgeven.

[4:02:11] Als de Kamer dat wil, dan voeren wij dat uit en dan zouden we zo'n lijst moeten maken.

[4:02:17] Het is wel lastig en moeilijk, want wat is wel relevant?

[4:02:21] Ik herinner me dat daarover gesproken werd in de Commissie van Oosten.

[4:02:25] Is het per definitie relevant wat je levenspartner doet?

[4:02:29] Is het per definitie relevant dat je aandelen hebt van bedrijf X of bedrijf Y?

[4:02:34] In de Verenigde Staten moet je dat allemaal opgeven.

[4:02:36] Je kunt gewoon via Twitter zelfs volgen waar Nancy Pelosi in belegt.

[4:02:41] Ja, daar is men...

[4:02:42] Hij heeft voor een heel ander model gekozen.

[4:02:44] Als wij een ander model willen, dan moeten we met een voorstel komen om dat andere model

[4:02:48] in te voeren.

[4:02:50] Jouw minister.

[4:02:50] Nou, voorzitter, daar gaan we dan over nadenken, want het zijn niet de minsten die daar kritiek

[4:02:55] op leveren.

[4:02:55] Dat is een oud-Greco-directeur, maar ook hoogleraar Staatsrecht Paul Bovendicht.

[4:03:02] Die zeggen dus inderdaad van ja, de Tweede Kamer hanteert een vagere formulering, namelijk

[4:03:06] het opgeven van andere redelijkerwijs relevante belangen.

[4:03:10] En zij zeggen, je moet eigenlijk zorgen dat alle vormen van inkomen,

[4:03:13] bezittingen en belangen geregistreerd moeten worden.

[4:03:15] Volgens mij hoeft dat niet een limitatieve lijst te zijn,

[4:03:16] maar wel een aanscherping van een notitie die is rondgestuurd.

[4:03:20] Dus ja, volgens mij, ik denk dat ik hier...

[4:03:24] Laat ik overwegen hier een motie over in te dienen,

[4:03:25] maar dan gaan we kijken hoe dat gaat.

[4:03:27] Dank u.

[4:03:28] Nou ja, dat lijkt me de juiste weg.

[4:03:30] Nogmaals, we hebben voor een instrumentarium gekozen dat gewoon zacht is,

[4:03:33] dat gewoon waar je over kan redentwisten.

[4:03:36] En ja, als jij maar kan onderbouwen, of je hoeft het niet eens te onderbouwen,

[4:03:40] als je zegt, nou, een buitenstaander kan hier geen problemen hebben,

[4:03:43] ja, dan hoef je het dus eigenlijk niet op te geven.

[4:03:46] Dus het is met recht boterzacht,

[4:03:48] maar het is dus zoals de systematiek afkomstig uit de Commissie van Oosten is gehanteerd.

[4:03:54] Als de heer Van Nispen dat anders wil, graag.

[4:03:57] En als hij een meerderheid heeft, dan gaan we gewoon een lijst maken.

[4:03:59] Het is heel simpel.

[4:04:00] Wat hoogt u betoog?

[4:04:03] Gaan we spreken over veiligheid.

[4:04:07] Mevrouw Michon-Derksen vraagt, er moet vooraf worden nagedacht over aanvullende veiligheidsmaatregelen.

[4:04:14] Ja, dat is wat we doen.

[4:04:15] We hebben daar een aantal diensten voor die daar bovenop zitten.

[4:04:19] We hebben onze eigen mensen daarvoor.

[4:04:23] En er wordt constant nagedacht over dingen die ons kunnen bedreigen.

[4:04:27] En een van de dingen die mij enorm verwondert als voorzitter is dat veiligheid

[4:04:34] een ongelooflijk groot en belangrijk onderwerp is, veel groter dan ik wist.

[4:04:38] En het kost heel veel tijd en het kost heel veel aandacht en het kost ook heel veel mensen.

[4:04:42] Wat ik al zei, onze afdeling beveiliging heeft de omvang van een kleine politiedistrict inmiddels.

[4:04:49] Er is recentelijk iets misgegaan.

[4:04:50] Dat is waar mevrouw Michaud over had toen er dus mensen op de publieke tribune zaten

[4:04:55] en die verwijderd waren en nog lange tijd in beneden hebben gezeten.

[4:04:59] Een statenpassage, dat was heel vervelend.

[4:05:02] Wij hadden een dergelijk iets nog nooit aan de hand gehad.

[4:05:06] Er is onmiddellijk geacteerd.

[4:05:07] Ik heb dat ook toen onmiddellijk aangekondigd.

[4:05:10] En we zijn aansluitend bij elkaar gekomen met de griffier en allerlei mensen.

[4:05:15] En we hebben dus maatregelen genomen.

[4:05:17] Een van de redenen waarom ik heel blij ben met deze griffier

[4:05:20] is dat hij een ongelofelijke achtergrond heeft in de veiligheidssector.

[4:05:23] Hij is rechter geweest, officier van Justitie en burgemeester,

[4:05:27] en politieagent, dus hij kent die wereld als geen ander.

[4:05:30] En onmiddellijk hebben wij contact gehad met de burgemeester.

[4:05:34] Die is ook bij ons langs geweest en de burgemeester heeft nog eens bevestigd,

[4:05:38] namelijk die gevier is binnen de baas en de burgemeester is buiten de baas.

[4:05:42] En dat alles... En die afspraken en die telefoonnummers, et cetera,

[4:05:46] die zijn uitgewisseld, die hebben ertoe geleid

[4:05:48] dat we dit soort dingen veel sneller en veel strakker kunnen aanpakken.

[4:05:53] En geloof maar dat wij voorbereid zijn op heel veel dingen.

[4:05:59] En dat geldt ook voor mensen die natuurlijk een pandverbod krijgen.

[4:06:05] Ja, dat is wat we kunnen doen, dat we gewoon zeggen je bent niet welkom bij ons.

[4:06:09] Ik begrijp dat mevrouw Michon-Derks dat graag langer wil,

[4:06:12] dat er ook een soort levenslang zelfs verbod is.

[4:06:16] Dat soort dingen, dat horen we allemaal graag.

[4:06:18] En alles wat we kunnen verbeteren, verbeteren we.

[4:06:21] De heer Van Nispen had een vraag over de ruiskasten, de anti-afluisterkasten, made in China, is

[4:06:29] dat nou handig?

[4:06:31] We hebben er net even naar gekeken, er zaten inderdaad twee microfoontjes in, maar die

[4:06:34] hebben we eruit gehaald.

[4:06:35] Nee, dat is allemaal gecheckt en gedoublecheckt door onze veiligheidsmensen.

[4:06:41] Ze zijn allemaal leeggetrokken en vervolgens behandeld, heet dat.

[4:06:45] Waar de buitenkant is gemaakt, maakt niet uit, want het zijn lege huls en ze zijn veilig

[4:06:48] voor gebruik.

[4:06:49] Zo laten de beveiligingsmensen ons weten.

[4:06:53] En sowieso hebben wij een zeer vertrouwelijk proces om te bekijken alles wat hier binnenkomt.

[4:06:58] Men weet natuurlijk, men is beducht op van alles en nog wat kan ik u vertellen.

[4:07:04] Digitale dreiging, vraagt mevrouw Chacor.

[4:07:08] Zijn wij goed beschermd tegen digitale inmenging?

[4:07:11] Zeker, de Tweede Kamer treft verschillende preventieve en repressieve maatregelen om digitale aanvallen te voorkomen.

[4:07:17] Daar hebben we een hele afdeling op zitten.

[4:07:18] We werken daarbij nauw samen met de inlichting- en veiligheidsdiensten ook

[4:07:22] om informatie over cyberdreigingen uit te wisselen en daarop te acteren.

[4:07:27] En er wordt ook zeer scherp ingezet op cybersecurity.

[4:07:31] Details kan ik niet geven, want ik zeg liefst zo weinig mogelijk over vertrouwelijkheid.

[4:07:36] We zijn doelwit geweest van heel veel DDoS-aanvallen in het verleden, et cetera.

[4:07:42] Maar dat hebben we allemaal overleefd.

[4:07:44] En er zijn ook heel veel preventieve maatregelen genomen

[4:07:47] om te zorgen dat we veilig zijn op dat terrein.

[4:07:50] Tot zover.

[4:07:52] Ik zie nog een vraag van mevrouw Michonne Derksen.

[4:07:58] Ja, voorzitter.

[4:07:59] Ik dank de Kamervoorzitter natuurlijk voor zijn toelichting op het punt van veiligheid.

[4:08:03] En ik erken en ik geloof gelijk dat hij het zegt van

[4:08:07] een enorm aantal mensen die zich met veiligheid bezighouden.

[4:08:09] Maar ik zeg richting hem en terecht, hè.

[4:08:12] En terecht.

[4:08:13] Want het is nu juist wat we hier doen in een heel open,

[4:08:17] nou, hele open werkomgeving.

[4:08:18] omgeving. Dat doen we hier. We lopen met z'n allen door die hal. Je kan ze bovenaan een roltrap

[4:08:23] tegenkomen. Allemaal goed voor het open democratisch proces, maar tegelijkertijd natuurlijk een risico.

[4:08:29] Ik zou deze Kamervoorzitter vooral in een soort aanmoedigende zin willen zeggen,

[4:08:36] neem die veiligheidsmaatregelen die nodig zijn. Want op heel veel onderwerpen hoor ik de

[4:08:40] Kamervoorzitter zeggen dat als u de Kameruitspraak afdwingt, dan ga ik aan de slag. Maar juist op het

[4:08:46] In het gebied van veiligheid, zeg ik richting de Kamervoorzitter, vraag ik echt aan hem om te doen wat nodig is.

[4:08:54] U maakt een beetje zo'n grappig grapje van mevrouw Michon heeft ze liever levenslang niet in dit huis.

[4:09:00] Maar ik wil gewoon dat wij hier op een veilige manier ons heel belangrijke werk kunnen doen.

[4:09:05] En ik moedig dus de Kamervoorzitter aan om dat te doen wat nodig is, om dat dag in dag uit met al die mensen,

[4:09:11] die ik zeer veel waardering en respect voor heb, om dat mogelijk te maken.

[4:09:15] En dat ga ik namelijk niet met een Kameruitspraak afdwingen,

[4:09:18] want dat weet alleen u wat er allemaal achter de schermen gebeurt en wat nodig is.

[4:09:22] En het doel, zeg ik richting de Kamervoorzitter,

[4:09:25] alsjeblieft datgene wat nodig is.

[4:09:27] Dank u, de Kamervoorzitter.

[4:09:28] Ja, het was zeker geen grapje, maar ik dacht, ik had een aantekening bij de hand

[4:09:32] dat mevrouw Michon-Derks dat had voorgesteld,

[4:09:34] maar als dat niet zo is, dan sorry, was zeker geen grapje.

[4:09:36] Ja, we nemen dit ongelooflijk serieus.

[4:09:39] En dat is ook een wereld van verschil.

[4:09:41] Ik zit in Presidium sinds 2010.

[4:09:44] Dat was niet enorm op het netvlies toen.

[4:09:47] En dat is door een aantal gebeurtenissen, Charlie Hebdo, noem ze maar op,

[4:09:51] is dat enorm op het netvlies gekomen.

[4:09:53] Ja, ik zou dit heel graag willen onderbouwen met allemaal voorbeelden

[4:09:56] en dingen die we gedaan hebben, maar dat doe ik niet als het over veiligheid gaat.

[4:09:59] U hoeft mij er niet van te doordringen dat we in potentie een target zijn.

[4:10:06] En we zijn niet alleen natuurlijk, we dragen een risico hier,

[4:10:10] maar we zijn bijvoorbeeld ook de populairste toeristenbestemming van Den Haag.

[4:10:15] En we zijn een plek waar heel veel schoolklassen binnenkomen

[4:10:19] en heel veel mensen uit het hele land.

[4:10:21] En dat willen we allemaal zijn.

[4:10:22] En ik wil ook heel graag dat die publieke tribune open blijft.

[4:10:26] Maar als ik spreek met mensen die er echt verstand van hebben,

[4:10:29] die ervoor hebben doorgeleerd, en ik vraag dan zo even informeel

[4:10:31] is die publieke tribune over tien jaar nog steeds open,

[4:10:34] dan dan schudden ze nee. Ik zal mijn stinkende best doen dat die open blijft.

[4:10:40] Dus vandaar het pand verboden, het checken van mensen staan we vooraan mee.

[4:10:45] Ik wil niet dat we over een paar jaar dat het achter glas zit,

[4:10:47] maar ik weet niet of dat zo is. Maar veiligheid is ongelooflijk belangrijk.

[4:10:53] Vrouw Michelle Derksen.

[4:10:54] Ja, tot slot voorzitter. Want precies, ik ben het totaal met de Kamervoorzitter eens.

[4:10:59] En als het achter glas moet omwille van de veiligheid,

[4:11:01] dan is dat natuurlijk een verlies voor ons allen.

[4:11:04] maar als dat moet, dan moet het.

[4:11:06] Dus ik wil maar zeggen, er zijn dingen die waarschijnlijk vroeger prettiger waren,

[4:11:11] maar wat nou eenmaal zo is.

[4:11:12] Hetzelfde geldt voor de veiligheid om het pand.

[4:11:14] Misschien dat de Kamerverzitter daar ook nog op in kan gaan.

[4:11:18] Want we hebben hier in tegenstelling tot het oude gebouw,

[4:11:21] minder logische ruimte voor demonstraties.

[4:11:24] Dus je ziet dat die naar de andere kant van de Bezuidenhoutseweg gaan.

[4:11:28] Je ziet dat daar toch ook mensen dichter bij de ingang van het pand komen.

[4:11:31] Je ziet toch bij de publieksingang kleinere groepjes staan.

[4:11:36] Kan ook de Kamer reflecteren op de inzet die daaraan wordt gedaan...

[4:11:40] ...omdat we daar ook in diezelfde spagaat zitten, ruimte voor demonstraties...

[4:11:43] ...maar het moet veilig zijn om hier in en uit het pand te komen.

[4:11:47] En dat kan echt wel eens onprettig zijn...

[4:11:50] ...als dat toch heel dicht in de buurt komt...

[4:11:53] ...waar je door een haag van boze mensen heen moet.

[4:11:56] Dank u, de kamer is af.

[4:11:57] De veiligheid om het pand is minstens zo belangrijk...

[4:12:00] omdat gewoon onze bezoekers en onze leden en onze werknemers van buiten komen...

[4:12:04] en ergens, ergens naar binnen moeten.

[4:12:07] Dus daar zitten we ook bovenop en al die looproutes die zijn ook allemaal in kaart gebracht.

[4:12:11] Ja, ik vind het zelf vrij vervelend als je bijvoorbeeld aan de kant van het station komt...

[4:12:18] dat je dan hier naar binnen loopt en in een soort plein zit waar je eigenlijk niet uit kan.

[4:12:22] Dus het is heel beperkt dan. Dat zijn hele vervelende dingen.

[4:12:25] En de wijte van het pand, zoals we dat hadden op het Binnenhof, is natuurlijk heel anders.

[4:12:34] Nou ja, in onze omgeving, we hebben gezien dat ten tijde van het Gaza-debat,

[4:12:37] dat er bijvoorbeeld een Gaza-demonstratie in de gang was, sterker nog een bezetting,

[4:12:41] op het Arnhemse buurplein, die vlakbij, bij de Universiteit van Leiden.

[4:12:45] Ja, daar hebben we toen bovenop gezeten.

[4:12:48] En toen men daar aan de wandel ging, was er heel snel een peloton mobiele eenheid om dat af te schermen.

[4:12:54] Dus dat illustreert weer eens dat de lijnen heel kort zijn en dat we heel snel kunnen handelen.

[4:12:58] Dus mevrouw Michon heeft helemaal gelijk, dat we juist oog moeten hebben voor alles in die omgeving.

[4:13:02] En demonstreren is ook een recht.

[4:13:05] En dat hoort erbij, dat willen we graag.

[4:13:07] En mevrouw Chacor had net van contact met de buitenwereld.

[4:13:10] Nou, een van de manieren waarop wij contact hebben met de buitenwereld...

[4:13:13] Ik wil niet weten hoeveel flyers, pamfletten ik heb aangenomen van mensen die buiten staan.

[4:13:18] En met hoeveel mensen ik in gesprek ben geraakt.

[4:13:20] Dat willen we ook allemaal.

[4:13:21] We willen dus heel veel dingen tegelijkertijd.

[4:13:23] We willen bezoekers en demonstraties mogelijk maken.

[4:13:26] En we willen ook topveiligheid.

[4:13:28] Voor onze mensen is dat een enorme opgave, maar we willen het wel allemaal.

[4:13:34] Zeker, en wat we ook willen, is rond vier uur afronden.

[4:13:37] Dus dat willen we ook allemaal.

[4:13:39] Dus ik ga de Kamervoerzitter vragen...

[4:13:41] ...om de resterende blokjes in één keer door te nemen...

[4:13:46] ...en dan de laatste interrupties doen voorafgaand aan de tweede termijn.

[4:13:49] Het was een vraag van meneer Erging hoe het komt dat wij 4 ton uitgeven vanwege de verhuizing naar het Binnenhof.

[4:14:02] En dat heeft te maken met het feit dat wij eigen contra-expertise in de hand willen nemen.

[4:14:06] Dat we dan een externe partij kunnen inhuren.

[4:14:09] Het heeft ook betrekking op de achtste verdieping, die redelijk is opgeknapt de laatste tijd.

[4:14:14] Hij heeft ons ook geld gekost en ook het groen in de Kamer.

[4:14:17] Ik mis de Partij voor de Dieren vandaag.

[4:14:20] Naar aanleiding van de motie van vorig jaar, dat kost ook geld.

[4:14:24] Dus het is allemaal redelijk te verklaren.

[4:14:26] De roltrappen van mevrouw Michonne Derksen, die doen het niet.

[4:14:29] Die worden... Ja, die doen het niet.

[4:14:32] En daar gaan we zorgen dat daar snel aan wordt gewerkt.

[4:14:37] Dat gaat tijdens de zomer gebeuren.

[4:14:39] Mensen met een beperking kunnen naast de roltrappen gebruik maken van liften.

[4:14:42] En zo nodig zoeken we naar individuele oplossingen.

[4:14:48] Toegankelijkheid is altijd ongelooflijk belangrijk.

[4:14:49] De Kamerbel.

[4:14:51] Ik durf het bijna niet te zeggen in de aanwezigheid van mevrouw Michon-Derksen, maar als u daar

[4:14:54] iets mee wilt, dien een Kamer, ja maar nee, dien een motie in.

[4:15:01] Velen vinden zo'n bel prettig om op de hoogte te blijven.

[4:15:04] Ik vind het een scherp argument van de heer Sneller dat hij zei, het impliceert wel dat

[4:15:07] de plenaire zaal eigenlijk superieur wordt gezien dan de Kamercommissies, dat geeft mij

[4:15:12] wel te denken.

[4:15:14] Er is ook...

[4:15:16] 6 decibel is er toch wel degelijk aan veranderd.

[4:15:19] Dus dat is een toezegging geweest van mijn voorzitter, mevrouw Bergkamp, die gestand is gedaan.

[4:15:26] Ik hoor het er niet aan af, maar we zijn altijd...

[4:15:30] O, maar wacht eens even. Het is niet alleen in het meireces 2022 6 decibel,

[4:15:35] maar, en ook dat zal hier sneller zijn opgevallen, in het zomeres 2023,

[4:15:38] is daar nog eens 3 decibel vanaf gegaan.

[4:15:41] Kun je nagaan hoe hard hij is geweest?

[4:15:42] Ja, kun je nagaan hoe hard hij is geweest?

[4:15:45] Ja, niet op de kamer van de heer Sneller.

[4:15:50] We kunnen dat niet per gebouwdeel, per kamer kunnen we dat regelen.

[4:15:54] Dat kan waarschijnlijk wel op het Binnenhof.

[4:15:57] Dus dan kunnen we dat misschien beter doen.

[4:15:58] Dus die toezegging heeft u.

[4:16:02] Oh ja, kan het niet wat moderner?

[4:16:04] Vraagt mevrouw Michonne Derksen met betrekking tot het digitaal stemmen.

[4:16:08] Digitaal stemmen wordt al heel lang overgesproken.

[4:16:10] Nogmaals, ik zit in het presidium sinds 2010.

[4:16:13] Het is regelmatig ter sprake gekomen.

[4:16:18] Het digitaal stemmen is tijdrovender.

[4:16:22] Het is daardoor kostbaar.

[4:16:24] Er zijn altijd zorgen over veiligheid en betrouwbaarheid, beschikbaarheid.

[4:16:28] En stemfouten.

[4:16:29] Het zou bijvoorbeeld betekenen dat iedereen daadwerkelijk moet meestemmen.

[4:16:33] Mijn ervaring is, als iemand die in de zaal gewoon de neuzen telt...

[4:16:37] dat heel veel mensen die stemmingen niet enorm volgen.

[4:16:42] En dat het gewoon fracties tegen hectares of de fracties voorzitter is die dat allemaal doet.

[4:16:47] En dit zou dus betekenen dat iedereen moet meestemmen.

[4:16:49] Dat betekent dat de kans op fouten ook groter is.

[4:16:55] Als u het wil, zou je eigenlijk een motie moeten indienen, mevrouw Michonne-Derkx.

[4:16:59] Ja, het is iets wat heel lang onderwerp is geweest van een gesprek.

[4:17:04] Dit is het standpunt van het presidium.

[4:17:05] Als u de veranderingen wil brengen, graag.

[4:17:09] Circulariteit en duurzaamheid vraagt mevrouw Chacor, zonder dat we al die spullen weggooien,

[4:17:14] die iPads en die computers.

[4:17:16] Ze gaan naar het domein roerende zaken en die kijken of het hergebruikt is.

[4:17:22] Recentelijk hebben we contact gehad met het parlement van Suriname, die graag, die verlegen zitten om allerlei elektronica.

[4:17:29] Dus met heel veel plezier, dat is een redelijk recent verzoek,

[4:17:34] met heel veel plezier brengen wij dat over naar Suriname.

[4:17:38] En kunnen ze daar, het gaat om ons collega-parlement, kunnen we ze daar een dienst mee bewijzen?

[4:17:43] Wat zijn de kosten die gepaard zijn, die gepaard gaan met de landsadvocaat en de WO?

[4:17:51] Er is nu een afdeling juridische zaken in oprichting en die gaan proactief dat soort zaken doen.

[4:17:59] en dus de woo-verzoeken begeleiden.

[4:18:02] We weten niet wat de totale kosten zijn van de landse advocaat.

[4:18:04] Dat vergt enig uitzoekwerk, wat we niet in deze periode voor elkaar konden krijgen.

[4:18:09] De woo kost ons geld en veel ook.

[4:18:11] We hebben een heel woo-loket.

[4:18:13] Een van de diensten waar ik kennis mee heb gemaakt de afgelopen weken is gewoon het woo-loket.

[4:18:16] Daar zitten zes, zeven mensen die bezig zijn met de woo-verzoeken.

[4:18:23] En dat is niet kinderachtig wat daar allemaal binnenkomt.

[4:18:25] Vereist enorme zorgvuldigheid, kost heel veel tijd.

[4:18:29] Het is ook een beroepsmogelijkheid.

[4:18:30] Maar het is gewoon de wet.

[4:18:31] Dus voeren we hem uit.

[4:18:34] Dan ben ik alweer bij het kopje diverse vragen.

[4:18:36] Varia.

[4:18:38] De dagvergoeding buitenlandse reizen.

[4:18:41] Ik ben altijd woordvoerder binnenlandse zaken geweest.

[4:18:42] Dus ik heb nooit een dienstreis gehad.

[4:18:44] Maar de heer Van Nispen gaat ook zijn eerste reis maken.

[4:18:47] Ik begrijp, ik durf het bijna niet te zeggen.

[4:18:49] Maar als u daar verandering in wilt brengen.

[4:18:50] Een motie.

[4:18:52] Ik denk dat...

[4:18:53] Ja, minder moties willen we.

[4:18:56] Maar ik zit de hele dag moties aan te bevelen.

[4:18:58] Ik hoop niet dat iemand dit gaat opvallen.

[4:19:01] Gezond voedsel en bewegen.

[4:19:02] Welke concrete stappen zijn er?

[4:19:05] Nou, in het Kamerrestaurant is qua voedsel heel veel qua gezond.

[4:19:09] Dat is ook een enorm verschil met tien jaar geleden.

[4:19:13] Als mevrouw Chacor zegt, nee, er moet nog meer bijkomen.

[4:19:15] Of we willen meer dit, we willen meer dat.

[4:19:18] Stel u in verbinding met meneer Harems, de baas van het restaurantbedrijf.

[4:19:21] En die is enorm dienstbaar aan ons als Kamerleden.

[4:19:24] en die is u heel graag van dienst.

[4:19:27] U kunt ook sporten.

[4:19:28] Dan hebben we een deal met Tweede Kamer Vitaal.

[4:19:32] Dat is een product van Holland Fit.

[4:19:33] Hier vlakbij kunt u naar de sportschool.

[4:19:37] Ook hier vlakbij in Sport City Babylon kunt u daar gebruik van maken.

[4:19:42] In het huidige bedrijf, in het huidige gebouw,

[4:19:46] is daar geen ruimte voor om er meer te doen.

[4:19:48] Maar op het Binnenhof is dat allemaal.

[4:19:53] Dan carnaval. Het voorjaar is er standaard laten samenvallen met carnaval.

[4:19:58] Ik ben zaankanter, dus carnaval is een beetje wezensvreemd voor mij.

[4:20:03] Maar ik begrijp de culturele opmerking van de heer Van Nispen.

[4:20:09] Ik zou het graag willen toezeggen, maar ik maak daar dan...

[4:20:13] Dat kan ook weer negatief uitpakken van andere mensen.

[4:20:16] Volgens ons, we hebben het net even in de gauwigheid nagegaan...

[4:20:20] De afgelopen jaren is het wel samengevallen met carnaval.

[4:20:26] Bij de planning van de vakanties, die belangrijk zijn voor mensen met kinderen,

[4:20:31] volgen wij meestal het midden des lands.

[4:20:33] Maar voor zover ik weet, en ik denk dat in het oude presidium,

[4:20:36] waar misschien Van Nispen in had gezeten, zijn voorganger Van Raak was misschien ook een pleitbezorger daarvoor,

[4:20:41] hebben wij dat regelmatig afgewisseld.

[4:20:42] Dus ik weet niet anders dat het goed gaat.

[4:20:44] Maar als het standaard met carnaval zou moeten zijn,

[4:20:48] En dan vereist dat dus een geheel andere systematiek.

[4:20:53] Ook dat zou een motie vergen.

[4:20:57] Want sommige mensen zullen daar gelukkig mee zijn.

[4:20:58] Andere mensen zeggen wel ja, wat moet ik daarmee?

[4:21:00] Het is gewoon wat de Kamer wil, dat doen wij.

[4:21:02] Het is allemaal heel simpel.

[4:21:04] Er bestaan geen principiële bezwaren tegen.

[4:21:06] Tot zover mijn inbringvoorstel.

[4:21:08] Ik hoop voor u dat de heer Bontebal van het CDA niet meekijkt.

[4:21:11] Al die motie aan bevelingen.

[4:21:12] Wel zeg.

[4:21:13] Maar dat gaat u dan nog wel terug horen.

[4:21:15] Ik geef even kijken.

[4:21:17] Mevrouw Michon-Derks heeft in ieder geval een vraag.

[4:21:19] Ik denk dat het helpt om even de huidige systematiek rond die recessen toe te lichten.

[4:21:25] Ik weet niet beter namelijk dat er in het zomereces altijd rekening wordt gehouden met die verschillende

[4:21:31] regio's, maar dan is het zomereces dus overkoepelend, zou ik bijna willen zeggen.

[4:21:36] Maar is het niet zo dat het voorjaarsreces dus ook per regio wijzigt?

[4:21:42] Het kan toch ook niet zo zijn dat het, dat zou, ik kan me ook niet voorstellen dat de heer Van Nispen dat zou willen,

[4:21:47] dat hij altijd het recess tegelijk met de carnavalsvakantie wil laten plaatsvinden.

[4:21:54] Dus wij, hoe ziet het in de huidige systematiek eruit en zou er, als het dan niet in een recess valt,

[4:21:59] want ik heb ook hartstikke sympathie voor alle onze Zuid-Nederlandse collega's,

[4:22:04] zou er dan ook iets op te verzinnen zijn in een week dat het niet een recess is, maar wel carnaval?

[4:22:09] ...dat we die week er iets anders uit laten zien om ook aan hem tegemoet te komen.

[4:22:15] De systematiek is, dacht ik, dat we...

[4:22:17] Nederland is in drieën verdeeld qua vakantiespreiding, noord, zuid en midden...

[4:22:20] ...is dat we dat redelijk afwisselen.

[4:22:23] Maar dat zou ik ook eens moeten nagaan.

[4:22:25] Ja, kijk, natuurlijk, als we aan een gedeelte van de Kamer daar een plezier mee kunnen doen.

[4:22:30] Ja, ik kan het nog eens uitzoeken hoe dat zit.

[4:22:32] Ik weet niet anders dan dat we het afwisselen...

[4:22:34] Ik weet niet anders dan dat het ook voor de carnavalsvierende medemens

[4:22:40] regelmatig goed uitpakt, maar niet elk jaar.

[4:22:44] De heer Van Nispen heeft hier wat op te zeggen.

[4:22:47] Het heeft wel eens goed uitgepakt voor de Zuiderlingen, maar vaker niet dan wel.

[4:22:52] En dat komt onder andere, dat wordt ook in de schriftelijke beantwoording gezegd,

[4:22:56] omdat meestal het midden van het land wordt gevolgd.

[4:22:58] Dus er is wel een zekere focus op de Randstad.

[4:23:01] En nou heb ik daarover na zitten denken.

[4:23:02] En nou was inderdaad mijn voorstel om het voorjaarsreces in principe

[4:23:07] samen te laten vallen met de vakantie Zuid,

[4:23:09] omdat je daarmee een heleboel volwassenen, Kamerleden en medewerkers,

[4:23:13] maar ook de kinderen daarvan, daarmee gelukkig maakt.

[4:23:16] En dan zou je bij een ander reces, ik noem het herfstreces of het meireces

[4:23:19] of weet ik veel welk ander reces, rekening kunnen houden met een andere regio.

[4:23:23] Maar volgens mij is er voor het zuiden volgens mij een goed argument om te kijken.

[4:23:26] Ja, dan doen we in principe die voorjaarsvakantie samen met regio Zuid

[4:23:29] en niet in principe met regio Midden.

[4:23:32] Dus dat is het concrete voorstel en niet...

[4:23:35] Kijk, ik ga daar een motie over indienen, maar ik zou...

[4:23:38] Het is niet bedoeld om te zeggen voor 100% alle gevallen altijd,

[4:23:42] maar als uitgangspunt lijkt me dat wel heel redelijk.

[4:23:44] Dank u wel, voorzitter.

[4:23:47] Ja, dus de systematiek van het zomerreces waar mevrouw Michon het over had,

[4:23:51] dat is natuurlijk dermate breed, dat je daar eigenlijk alle regio's onder vangt.

[4:23:55] Dus dat is het probleem niet.

[4:23:56] Ja, nogmaals, ik moet dat even uitzoeken. Ik weet het niet.

[4:23:59] Als de heer Van Nispen zegt, ik kom met de motie, namelijk altijd het zuiden moet worden gevolgd.

[4:24:05] Ik weet even niet wat dan de implicaties daarvan zijn, want het is natuurlijk welke dingen zij

[4:24:12] kunnen daar negatief voor uitpakken.

[4:24:14] Dat weet ik even niet, dus als de heer Van Nispen met een motie komt en die wordt gesteund,

[4:24:18] dan doen we dat met alle soorten van plezier.

[4:24:22] En als de heer Van Nispen niet met een motie komt, wat zegt de Kamervoorzitter dan toe?

[4:24:26] Dat hij daar toch naar gaat kijken of hij daar rekening mee wil houden?

[4:24:28] Nou, dat wil ik zeker even doen, want ik weet uit mijn hoofd niet wat de systematiek is.

[4:24:31] Nogmaals, ik ging ervan uit dat we dat afwisselen.

[4:24:33] Dus ik kan me ook heel goed voorstellen dat het gewoon...

[4:24:38] Wat ik me herinner is dat het regelmatig goed uitpakt voor het zuiden.

[4:24:43] Ja, ik wil graag nog even met de heer Van Nispen erover spreken, hoor.

[4:24:46] Misschien is het gewoon op een makkelijke manier op te lossen.

[4:24:52] Ja, als er een makkelijke manier is waar niemand negatieve consequenties van ondervindt,

[4:24:57] ja, dan wil ik daar heel erg naar kijken.

[4:24:59] Ik moet gewoon eens uitzoeken wat de systematiek is en hoe we de heer Van Nispen daarbij kunnen helpen.

[4:25:06] Niet alleen de heer Van Nispen, maar alle mensen uit het zuiden.

[4:25:10] Ik zie het toch als een toezegging aan u, adresheer Van Nispen, dat de Kamervoorzitter dat even verder gaat uitzoeken

[4:25:15] en daarop terugkomt, dus een brief of een andere manier, hoe die systematiek werkt en hoe die ook,

[4:25:21] laat ik het even zo omvatten, voldoende, waarin het zuiden voldoende vertegenwoordigd is in de vakantiespreiding van deze Kamer.

[4:25:27] Of de reces-spreiding, zou ik eerder moeten zeggen.

[4:25:28] Kan ik het zo noteren?

[4:25:31] Het scheelt weer een motie, denk ik.

[4:25:33] Ik kijk even verder rond of er andere leden zijn die na aanleiding van de beantwoording van de Kamervoorzitter nog een interruptie hebben.

[4:25:39] Ik zie dat dat niet het geval is.

[4:25:40] Dan dank ik de Kamervoorzitter voor de beantwoording in de eerste termijn aan de kant van de Kamervoorzitter.

[4:25:46] Dan stel ik voor dat we gelijk doorgaan naar de tweede termijn aan de kant van de Kamer.

[4:25:51] Ik zou willen voorstellen, ook gezien de tijd, dat dat ofwel een korte inbreng is of moties zijn die nog op de plank liggen.

[4:25:57] Zodat we daarna heel kort even kunnen schorsen voor de afronding van dit debat.

[4:26:02] Dus ik wil graag de heer Agin namens DENK het woord geven voor de trede termijn.

[4:26:05] Voorzitter, ik heb twee moties en ik heb volgens mij op meerdere onderwerpen ook een interruptiedebat

[4:26:12] gehad met de Kamervoorzitter.

[4:26:14] De Kamervoorzitter heeft meerdere malen gewezen naar moties, dus ik heb ook twee moties die

[4:26:19] ik graag zou willen indienen.

[4:26:20] Motie 1. De Kamer, gehoord de beraadslaging, constateert dat er zowel incidenteel als

[4:26:24] dat budget benodigd is voor met name veiligheid, Kamerondersteuning en automatisering.

[4:26:30] Van mening dat medewerkers van de Tweede Kamer een zeer waardevolle bijdrage leven aan het democratisch proces.

[4:26:35] Verzoekt het presidium brede diversiteit na te steven bij het personeelsbeleid van de Tweede Kamer

[4:26:39] en de voortgang en inspanningen daartoe standaard op te nemen in de ramingstukken en gaat over tot de orde van de dag.

[4:26:45] En dan een motie eigenlijk in het verlengde van het debat over welke woorden wel of niet verboden zijn.

[4:26:51] En de Kamervoorzitter gaf daar zo'n uitlag aan.

[4:26:55] Eigenlijk is het antwoord, er is geen lijst.

[4:26:56] Maar er zijn wel woorden die niet mogen.

[4:26:58] En ik ben eigenlijk wel benieuwd naar het volgende punt.

[4:27:02] De Kamer, gehoord de beraadslaging, verzoekt de Kamervoorzitter...

[4:27:04] om het verspreiden van racistische omvolkingstheorieën...

[4:27:07] niet toe te staan tijdens de debatten en gaat over dat orde van dag.

[4:27:10] Dank u wel, voorzitter.

[4:27:11] Dank u wel. De heer Van Nispen.

[4:27:13] Dank u wel, voorzitter.

[4:27:14] Ik had een toezegging gedaan aan de Kamervoorzitter...

[4:27:16] namelijk om een plan te maken, staand vergaderen.

[4:27:18] Dat had ik al heel lang in mijn hoofd zitten.

[4:27:20] Ik licht het heel kort toe. Het heeft drie aspecten.

[4:27:22] In de eerste plaats komen meer vergaderzaaltjes,

[4:27:25] bijvoorbeeld op de derde etage, met hoge tafels om te vergaderen.

[4:27:29] Ik ken er nu maar twee plekken in het hele Kamergebouw waar dat kan.

[4:27:32] Vind ik wat karig.

[4:27:34] Tweede is commissiezalen inrichten met een hoge tafel met stoel,

[4:27:38] namelijk hoogte barkruk, maar dan iets iets chiquer dan dat,

[4:27:41] waar je kunt kiezen, staan of zitten.

[4:27:44] Zo heeft iedereen de individuele keuzevrijheid, zeg ik even met nadruk,

[4:27:46] richting mevrouw Michonne Derksen.

[4:27:47] En voor mensen die niet in beeld zitten, die zouden een hooglaagbureau kunnen krijgen zodat ze kunnen kiezen, staan of zitten.

[4:27:53] Dit doet volgens mij recht aan de gezondheid en de moderne werkomgeving en ook als voorbeeldfunctie.

[4:27:58] Dan voorzitter heb ik vier moties.

[4:28:01] De eerste. De Kamer gehoort de beraadslaging.

[4:28:03] Overwegende dat bij buitenlandse werkbezoeken van Kamercommissies alle onkosten worden vergoed zoals reizen, verblijfskosten en meestal ook alle maaltijden in het programma zijn inbegrepen.

[4:28:11] Constaterende dat er desalniettemin een dagvergoeding geldt die Kamerleden volgens regels toekomt,

[4:28:15] die een kostencomponent heeft voor de maaltijden, maar ook een component uren bevat, spreekt

[4:28:19] uit dat de schadeloosstelling voor Kamerleden voldoende is om eventuele resterende onkosten

[4:28:23] uit te dekken en een urencomponent ook niet goed uit te leggen is, verzoekt het presidium

[4:28:27] de dagvergoeding bij buitenlandse werkbezoekers voor Kamerleden af te schaffen en gaat over

[4:28:31] tot de orde van de dag.

[4:28:35] De Kamer gehoord de braadslaag en constaterende dat bij de planning en vaststelling van recessen

[4:28:39] van de Tweede Kamer rekening wordt gehouden met de spreiding van schoolvakanties, nadat

[4:28:42] dat meestal het midden van Nederland wordt gevolgd,

[4:28:44] waardoor voor regio's belangrijke feesten zoals bijvoorbeeld carnaval vaak niet in de reces vallen.

[4:28:48] Van mening dat deze focus op de Randstad niet goed is

[4:28:50] en dat bijvoorbeeld voor het zuiden de carnavalsfeest een belangrijke culturele traditie is,

[4:28:55] waarmee in de verrader- en recessplanning rekening gehouden zou kunnen worden

[4:28:57] en met andere recessen juist rekening te houden met andere regio's,

[4:29:01] verzoekt het presidium voortaan het voorjaarsreces samen te laten vallen met carnaval

[4:29:04] en in de planning van de recessen ook eerlijk rekening te houden met alle regio's

[4:29:08] en hierin niet in overwegende mate regio midden, de Randstad, te volgen

[4:29:11] en gaat over tot de orde van de dag.

[4:29:13] En ik zeg er meteen bij, voorzitter, dat ik deze motie wil aanhouden,

[4:29:16] omdat de Kamer, voorzitter, een toezegging heeft gedaan.

[4:29:18] Maar het is heel raar, ik moet hem wel indienen,

[4:29:19] want dat kan niet volgende week of over twee weken.

[4:29:22] Dus ik dien hem nu in, zodat ik hem eventueel later kan wijzigen,

[4:29:24] mocht dat nodig zijn, en hem al dat niet in stemming kan brengen,

[4:29:28] want misschien is dat niemand nodig.

[4:29:29] En ik kreeg nog ingefluisterd, die suggestie doe ik even, die geef ik dan mee.

[4:29:33] Ik kreeg ingefluisterd, iemand van de linkerzijde, voor de kijker rechts,

[4:29:39] dat er ook gekeken kan worden bijvoorbeeld naar die derde week van het kerstreces,

[4:29:43] die eventueel ook juist geruild kan worden met de week in het voorjaarsreces.

[4:29:49] Ik ga hier niet helemaal over de recesplanning,

[4:29:51] maar het is even een suggestie in de richting van de Kamer, voorzitter.

[4:29:53] Dan heb ik nog maar twee andere moties, voorzitter.

[4:29:57] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat het register van

[4:29:59] nevenactiviteit en inkomsten door Kamerleden nog niet goed wordt bijgehouden

[4:30:02] en dat er vaak te krap invulling wordt gegeven aan een verplichting om alle

[4:30:06] vormen van inkomen, bezittingen en belangen te registreren.

[4:30:08] verzoekt het presidium zo nodig de regels aan te scherpen en in ieder geval nogmaals en

[4:30:13] indringend onder de aandacht te brengen hoe volgens Greco en deskundigen de regels over

[4:30:17] transparantie bedoeld zijn en geïnterpreteerd zouden moeten worden en gaat over tot de orde

[4:30:21] van de dag.

[4:30:22] En dan tenslotte, een ouderwets handgeschreven motie, dat zal de Kamervoorzitter deugd doen.

[4:30:27] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de parlementaire enquêtecommissie fraudebeleid

[4:30:31] en dienstverlening ook diverse aanbevelingen heeft gedaan die de rol en werkwijze van de

[4:30:35] Tweede Kamer betreft overwegende dat deze aanbevelingen van belang zijn voor het

[4:30:38] goed uit kunnen voeren van de wetgevende en controlerende taak van de Kamer en

[4:30:42] derhalve nadere uitwerking vergen en de motie Kaminga CS heeft geleid tot een

[4:30:46] werkgroep. Verzoekt het presidium de opdracht te

[4:30:49] verstrekken aan de werkgroep Kaminga of aan de Commissie voor de Werkwijze om de

[4:30:53] aanbevelingen van de PEFD met voorrang voortvarend en concreet uit te werken

[4:30:57] nog dit kalenderjaar en gaat over tot de orde van de dag mede ondertekend door

[4:31:01] van mevrouw Michonne Derksen, mevrouw Chacor, de heer Ergin en mevrouw Palmen.

[4:31:05] Dank u wel. En dat was het.

[4:31:06] Dank u. De heer Sneller, tweede termijn.

[4:31:09] Dank u wel en dank aan de Kamervoorzitter voor zijn beantwoording.

[4:31:12] Hij vloog door de mapjes en de blokjes alsof hij het al jaren deed.

[4:31:16] En dank ook voor de toezegging om te kijken

[4:31:18] naar de Raad van State voorlichting over de ambtelijke wetgevingsbijstand.

[4:31:23] En hij heeft mij gemotiveerd om minimaal tot 2029 te proberen in deze Tweede Kamer te blijven.

[4:31:30] Dan twee inhoudelijke punten nog.

[4:31:33] Eén over collega Markuszower.

[4:31:35] Ik vind dat de Kamervoorzitter daar toch weinig leiderschap op laat zien.

[4:31:41] En behoorlijk achteroverleunt en de bal legt bij de Kamer en bij effectuele klachtenindieners.

[4:31:46] Dus daar moeten wij ons denk ik even beraden op een vervolgstap en wat daar het beste is.

[4:31:50] En dan heb ik één motie waar ik zou willen vragen om bij het voorlezen, aangezien we nog steeds

[4:31:56] de titels van de moties voorlezen, om hem te noemen de motie Einde Minderwaardigheid

[4:32:02] Commissievergaderingen.

[4:32:03] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de bel in het hele Kamergebouw bij aanvang

[4:32:08] van de vergaderingen en stemmingen een minuut onafgebroken luid klinkt en op veel andere

[4:32:12] momenten korter, overwegende dat commissieactiviteiten en andere werkzaamheden in het Kamergebouw hierdoor

[4:32:16] geregeld hinder ondervinden, overwegende dat het werk van de Kamercommissies niet van ondergeschikt

[4:32:21] belang is aan debatten in de plenaire zaal, van mening dat de signaalfunctie van de bel

[4:32:26] wel eigenlijk alleen bij onverwachte stemmingen toegevoegde waarde heeft,

[4:32:29] verzoekt het presidium het luiden van de bel substantieel aan te passen,

[4:32:32] zodat andere activiteiten in de Tweede Kamer hier minder hinder van ondervinden.

[4:32:36] En gaat over tot de orde van de dag.

[4:32:38] Dank u wel. Mevrouw Michon-Derkse.

[4:32:41] Voorzitter, dank u wel. Ik dank ook de Kamervoorzitter hartelijk.

[4:32:44] Het is toch goed om even zo'n hele dag

[4:32:47] met elkaar vandaag al die onderwerpen de revue te laten passeren.

[4:32:51] Wat betreft de veiligheid van ons werk hier.

[4:32:54] Ja, vond ik het prettig ook te horen hoe serieus de Kamervoorzitter dat neemt.

[4:32:58] En nogmaals, ik ga daar juist, dat moet hij allemaal in stilte en achter de schermen doen.

[4:33:04] Ik ga daar ook geen motie in dienen, maar ik reken op hem en op de ondersteuning om te doen wat nodig is.

[4:33:10] Dat wil ik nog maar een keer gezegd hebben, want het is geen rustig bezit, veiligheid, laat dat helder zijn.

[4:33:17] Over de orde van het debat heb ik meegedaan met de motie van de heer Van Nispen

[4:33:21] om vooral fortvarend aan de gang te gaan met hoe we met amendementen omgaan en dat wij ook

[4:33:26] voordat we over een wetsvoorstel stemmen goed zicht hebben op die amendementen.

[4:33:30] Ik vind dat proces nu te rommelig en dat vind ik dat daar snel verbeteringen nodig is omwille van

[4:33:37] de kwaliteit van onze wetgeving. Dan, voorzitter, heb ik een motie over de toegankelijkheid van het

[4:33:44] gebouw. De Kamervoorzitter zei daar het een en ander over, alsof alles wat nodig ook is kan

[4:33:51] en zal worden aangepast.

[4:33:52] Met deze motie moedig ik hem daartoe aan.

[4:33:55] Overigens ook in afstemming met mijn collega Daan de Kort uit de fractie.

[4:33:59] De Kamer, gehoord de beraadslaging, overweegt omdat de Tweede Kamer een inclusieve organisatie

[4:34:03] wil zijn in de breedste zin van het woord.

[4:34:06] Ik constateer omdat het Tweede Kamergebouw voor eenieder toegankelijk moet zijn en het

[4:34:09] bijzonder voor mensen in een rolstoel, doven, slechthorenden, blinden en slechtzienden.

[4:34:14] Van mening dat de toegankelijkheid van het Kamergebouw met kleine voor de specifieke doelgroep

[4:34:18] noodzakelijke aanpassingen verbeterd kan worden en dat deze het gebouw ook prettiger maken voor alle

[4:34:22] kamerbewoners en bezoekers.

[4:34:24] Ik verzoek het presidium om deze concrete verbeteringen, zoals bijvoorbeeld het hardop

[4:34:28] benoemen van de etages in de liften, het ondertitelen van veelbekeken filmpjes op de website en de

[4:34:33] DebatDirect-app van de Kamer en toegankelijke functionerende liften en roltrappen, door te

[4:34:37] voeren, en gaat over tot de orde van de dag.

[4:34:40] Deze motie is mede ingediend door collega Chacor van GroenLinks-PvdA.

[4:34:45] Kijk, regeren is vooruitdenken.

[4:34:47] Het is nog lang geen 2029. Ik ga er ook vanuit dat ik erbij ben.

[4:34:51] Ik kijk er nu al naar uit. Gaan we het lint doorknippen.

[4:34:55] Gaan we nog eens kijken hoe het eruit zag vroeger en nu.

[4:35:00] Ik heb die verbouwing gezien. Enorm indrukwekkend wat er allemaal gebeurt.

[4:35:04] Gigantisch. Maar goed, het duurt lang.

[4:35:07] Maar als we eenmaal daar zijn, gaan we wat mij betreft digitaal stemmen.

[4:35:11] Dat hoeft niet morgen klaar. Techniek verandert.

[4:35:13] Alle argumenten die nu worden genoemd als fors en tegens zijn over vijf jaar anders.

[4:35:18] Vandaar deze motie.

[4:35:19] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat digitalisering overal in onze samenleving

[4:35:25] en daarmee in elke bedrijfssector een vlucht neemt en de Tweede Kamer op dat vlak achterloopt,

[4:35:31] onder andere doordat er geen digitaal quorum nog digitale stemmogelijkheid bestaat, constaterende

[4:35:36] dat de Kamer begin 2024 is gestart met een project voor het realiseren van een zo eenvoudig

[4:35:41] mogelijk en goed bruikbare digitale vergadevoorziening die ingezet kan worden

[4:35:45] ten tijde van crisis, constateren dat de Eerste Kamer op dit moment experimenteert

[4:35:49] met digitaal stemmen in de vorm van een pilot, constateren dat er door veel

[4:35:53] provinciale staten en gemeenteraden in Nederland als ook in buitenlandse

[4:35:56] parlementen reeds veelvuldig op een digitale wijze wordt gestemd, constateren

[4:36:00] dat op dit moment niet is voorzien in de introductie van digitaal stemmen wanneer

[4:36:03] de Tweede Kamer terugkeert naar het binnenhof, van mening dat digitaal stemmen

[4:36:07] en mits dat veilig en robuust kan, de snelheid en transparantie van het stemproces in de Kamer

[4:36:11] ten goede kan komen, verzoekt het presidium een project te starten met als doel om als Kamernaar

[4:36:16] terugkeer naar het binnenhof digitaal te gaan stemmen en gaat over tot de orde van de dag.

[4:36:20] Dank u wel, voorzitter.

[4:36:22] Dank u wel. Mevrouw Schakor.

[4:36:25] Dank, voorzitter.

[4:36:27] Dit was mijn eerste raming.

[4:36:29] Dus ik wil ook zeggen van dank ook voor alle collega's hierna.

[4:36:33] Het was mooi om dit debat te voeren.

[4:36:35] Ik dacht dat we dat tot vier uur zouden redden, maar we kunnen allemaal heel goed praten.

[4:36:42] Ik ben trots op alle medewerkers die zich keihard inzetten om ons werk elke dag lichter te maken.

[4:36:50] Het is ook fijn om te zien hoe we allemaal werken aan een weerbare democratie.

[4:36:56] Dank voor de Kamervoorzitter voor de beantwoording en de voorzitter voor het leiden van dit.

[4:37:02] De Kamervoorzitter gaf aan van nieuwe wind gaat waaien, nieuwe cultuur, verbindend.

[4:37:07] Ja, ik ben natuurlijk ontzettend benieuwd hoe dat eruit gaat zien.

[4:37:11] Dus ik ben ook wel heel benieuwd in de woord en daad.

[4:37:13] En ik zal daar ook wel erg op letten, zeg maar.

[4:37:19] We hebben het gehad over natuurlijk veel te doen over geest en lichaam,

[4:37:23] over gezondheid, over fit, over vitaal.

[4:37:25] En er gebeurt ontzettend veel.

[4:37:27] Als ik de Kamervoorzitter hoor, noemde de voorzitter ook de mogelijkheden met betrekking

[4:37:34] tot gezonde voeding, de sportmogelijkheden.

[4:37:36] Alleen kan ik me voorstellen, net zoals ik nieuwe Kamerlid ben, dat heel veel dat niet

[4:37:39] heel erg op hun netvlies hebben.

[4:37:42] Mijn vraag is dan ook, ja, dit is misschien in het kader van, kijk, doen we voordelen

[4:37:48] misschien mee, in het kader van, we hebben allemaal natuurlijk de nieuwe Kamerbode,

[4:37:53] Het blad Nieuwe Kamerbode, misschien dat we daar aandacht zouden kunnen schenken aan gezondheid

[4:37:58] en vitaliteit, maar ook alle mogelijkheden om fris en fruitig te blijven.

[4:38:04] Voorzitter. Ik ben blij met de toezeggingen die zijn gedaan.

[4:38:08] Dat betekent ook dat ik daarbij ook niet getracht heb om zelf een motie te maken, maar wel bij

[4:38:13] moties sta, die ik zo meteen zal zeggen.

[4:38:17] Toezeggingen met betrekking tot de rapportage over oude Kamerleden,

[4:38:21] die we dan ook gaan doen.

[4:38:25] Toezeggingen dat we in gesprekken die de Kamervoorzitter heeft met de nieuwe voorzitters,

[4:38:30] om te kijken hoe we meer regionaal, hoe we dat zouden kunnen gaan doen.

[4:38:36] Tour du Chambre, zoals ik het heb genoeg.

[4:38:41] Dus geen eigen moties, maar wel moties van collega,

[4:38:44] Een motie van NISP met betrekking tot de aanbevelingen van de parlementaire enquête

[4:38:50] Commissie voor Fraudebeleid en Dienstverlening, samen met andere collega's.

[4:38:53] En een motie van Misson met betrekking tot toegankelijkheid.

[4:38:58] Dank, voorzitter.

[4:39:00] Dank u wel.

[4:39:01] Het laatste woord in het rondje is aan mevrouw Palmen.

[4:39:04] Dank u wel.

[4:39:05] Ook aan alle dank voor de beantwoording van de vragen en voor het voeren van dit debat.

[4:39:11] Ik heb weer een lerend event gehad vandaag, dus hartstikke mooi.

[4:39:18] Ik moet wel zeggen dat ik, als het gaat om de kosten die zijn gemaakt voor procedures en

[4:39:25] toch minder fraaie gebeurtenissen, daar best wel van geschrokken ben en eigenlijk ook het

[4:39:35] discutabel vind dat de Kamer niet vooraf geïnformeerd wordt wanneer bedragen zo substantieel zijn.

[4:39:42] Daar heb ik een motie over geschreven die ik graag wil indienen.

[4:39:47] De Kamer, gehoord de beraadslaging, overwegende dat de Tweede Kamer niet achteraf pas geïnformeerd

[4:39:52] moet worden door het presidium over substantiële nietbegrote uitgaven, overwegende dat de Tweede

[4:39:57] Kamer goed inzicht moet hebben in de financiële uitgaven van het presidium, zeker als deze

[4:40:01] een bepaalde omvang overschrijden, verzoekt het presidium om de Tweede Kamer vooraf te informeren

[4:40:07] over het voornemen om uitgaven te doen die een bepaalde nadeel vaststellen, omvang overschrijden

[4:40:12] en niet in de begroting zijn opgenomen, en gaat over tot de orde van de dag.

[4:40:16] Dank u wel.

[4:40:18] Dank u wel.

[4:40:19] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de tweede termijn aan de kant van de Kamer.

[4:40:23] Ik kijk nog even naar de Kamervoorzitter of hij nog een tweede termijn wenst te beantwoorden.

[4:40:28] Uiteraard.

[4:40:30] Nou ja, ik zit vandaag natuurlijk een beetje hier met een R alsof ik bewindspersoon ben.

[4:40:34] Dat ben ik niet.

[4:40:36] Dus om nou heel stoer te gaan zeggen oordeel Kamer en deze wel en deze niet, dat doe ik niet.

[4:40:40] Want dat moet gewoon de Kamer uitmaken.

[4:40:42] Als u een meerderheid haalt, dan voeren we hem uit.

[4:40:45] Ik zie verder geen moties langkomen die enorm geld kosten of andere negatieve effecten heeft.

[4:40:51] Het zijn gewoon dingen die we kunnen veranderen als u dat in meerderheid vindt.

[4:40:54] Ik heb wel een beetje een probleem met die laatste motie, want wij hebben als presidium

[4:40:58] gewoon een, zijn wij verantwoordelijk voor de toezicht op alles wat er gebeurt?

[4:41:03] Als we dat aan een bedrag moeten koppelen, maakt dat het leven van ons als presidium.

[4:41:10] Wij worden dan een beetje ingeperkt.

[4:41:12] Dat is ook weer niet de bedoeling.

[4:41:15] Mevrouw Palme heeft het dan dat we boven een bepaald bedrag toestemming zouden moeten verlenen

[4:41:21] of op de hoogte moeten stellen.

[4:41:25] Misschien dat we dat bedrag dan op 1 miljard kunnen stellen of zo.

[4:41:28] Maar dat is wel een motie waarvan ik hoop dat de leden zich nog even achter de oren krabben.

[4:41:32] ...want de systematiek die wij hebben, is dat wij als Presidium gewoon opletten...

[4:41:39] ...en wij controleren via de Griffier ook FVZ...

[4:41:42] ...dat is de financiële tak die gewoon de uitgaven doet...

[4:41:45] ...en dat we dat allemaal via de Kamer moeten doen...

[4:41:49] ...dat zou een geheel nieuwe werkwijze teweeg brengen.

[4:41:52] Dus ik hoop dat men over die motie nog eens even goed wil nadenken.

[4:41:56] JOURNALIST GESPREKSLEIDER Uiteraard stelt het Presidium niks voor.

[4:41:58] Voor de rest stelt het Presidium niks voor, zegt de heer Van Nispen.

[4:42:05] Dus oké. Dus ik zou zeggen, zet hem op, ga lekker stemmen en als u dat bij meerderheid wilt.

[4:42:10] U wilt carnaval of u wilt staand vergaderen, dan gaan we dat met alle soorten van plezier doen.

[4:42:14] Dank u wel, voorzitter.

[4:42:15] Dank u wel. Dan rest mij om nog even de administratie met u door te nemen.

[4:42:20] Dat zijn wij hier nu aan het vormgeven, als de ICT meewerkt.

[4:42:25] Ja, kijk eens aan.

[4:42:29] En die administratie behelst de toezeggingen.

[4:42:33] Dat zijn een vijftal toezeggingen die we hebben geregistreerd.

[4:42:37] Ik lees het even voor.

[4:42:38] De Kamervoorzitter zal er vandaag op 17 juni ontvangen voorlichting over functionerende

[4:42:42] ministeriële verantwoordelijkheid voor ambtenaren die wetgavingsbijstand verlenen aan Tweede Kamer

[4:42:46] van de Raad van State in het dossier bespreken die toen een terugkopping met de Kamer deden.

[4:42:53] Dan de tweede.

[4:42:55] De Kamervoorzitter zal in de toekomst regelmatig nagaan hoe de outplacement van

[4:42:59] van oud-Kamerleden verloopt en welke lessen eruit getrokken kunnen worden.

[4:43:03] Die heb ik ook geregistreerd.

[4:43:04] Drie. Na de benoeming van alle commissievoorzitters zal de Kamer een bijeenkomst met hen beleggen.

[4:43:11] Daarin zal de voorzitter onder andere spreken over het onderwerp, de orde in de debatten

[4:43:14] en de mogelijkheid van commissies om meer het land in te gaan.

[4:43:19] Nummer vier. In de aanstaande gesprekken met de nieuwe bewindspersoon zal de Kamervoorzitter

[4:43:22] het onderwerp artikel 68-Grondwet aan de orde stellen.

[4:43:26] En de laatste. De Kamervoorzitter gaat uitzoeken hoe de systematiek werkt ten aanzien van de

[4:43:30] voor vakantie en recessen al dan niet samenvallen met carnaval

[4:43:33] en daar op een later moment op terugkomen?

[4:43:35] Ja, en dat zal ik in Polonaise doen.

[4:43:39] Kijk even naar de leden. Volgens mij hebben we dan de administratie compleet.

[4:43:43] Dat is het geval. Dan wil ik allereerst hartelijk de Kamervoorzitter en de revier

[4:43:49] hartelijk danken voor de aanwezigheid vandaag en het beantwoorden van de vragen.

[4:43:54] Ook de mensen bedanken die dit op afstand hebben gevolgd,

[4:43:58] de mensen die hier aanwezig zijn of waren.

[4:44:00] Uiteraard ook dank aan de leden voor hun inbreng, dank aan de Griffie,

[4:44:04] dank aan de ondersteuning vandaag en ik sluit het debat,

[4:44:08] dit wetgevingsoverleg, over de raming van de Tweede Kamer.

[4:44:10] Dank u wel.