Hoorzitting met de beoogde bewindspersonen van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

[0:00:01] Goedemiddag. Ik open hierbij de hoorzitting.

[0:00:06] We hebben vanmiddag de hoorzitting met twee kandidaat-bewindspersonen.

[0:00:11] Ik heet hen hartelijk welkom. Dat is de heer Bruins...

[0:00:15] beoogd minister van Onderwijs, Cultuur en Weetschap...

[0:00:17] en mevrouw Paul, de beoogd staatssecretaris...

[0:00:20] voor Primair en Voortgezet Onderwijs en Emancipatie.

[0:00:24] Er zijn ook een heel aantal leden aanwezig. Ik zal ze even langslopen.

[0:00:29] Ook voor u mocht u niet al wat netvlies hebben.

[0:00:33] Dat is mevrouw Pijperlings uit van de fractie GroenLinks P van de A.

[0:00:36] De heer Paternotten, fractie van D66.

[0:00:39] De heer Soeboer van NSC.

[0:00:41] Mevrouw Martens Amerika van de VVD.

[0:00:44] De heer De Kort van de VVD.

[0:00:45] De heer Ergin, fractie van Denk.

[0:00:48] De heer Dassen van Volt.

[0:00:50] Mevrouw Van der Velden van de PVV.

[0:00:52] En mevrouw Van Zanten van BBB.

[0:00:55] Dat gezegd hebbende zou ik maar gelijk van start willen gaan.

[0:01:00] Nu komt mevrouw Westerveld, ook fractie GroenLinks B van de A' binnen.

[0:01:04] Van harte welkom.

[0:01:05] We hebben met deze hoorzitting ook als Kamer ingestemd op 19 maart van dit jaar.

[0:01:12] Voorafgaand aan de beëdiging, die is begin van volgende maand,

[0:01:16] is het aan de leden om een aantal vragen aan u te stellen.

[0:01:19] Dat doen we dus per departement, vandaar nu OCW.

[0:01:23] U heeft beide een korte motivatiebrief geschreven en een cv.

[0:01:27] Dat is ook aan de leden per mail overhandigd.

[0:01:31] U heeft beide vier minuten maximaal om een introductie of toelichting te geven.

[0:01:37] Om iets over de motivatie te zeggen, zover we dat ook al niet weten.

[0:01:42] En dan kijk ik naar de leden en dan is er per ronde één vraag per fractie.

[0:01:47] En ik zou willen voorstellen om een vraag-antwoord en dan een vragen-antwoord te doen.

[0:01:52] We hebben van drie iets later begonnen, maar we hebben tot vijf uur vanmiddag.

[0:01:59] Ook nog even aan de leden, het is echt de bedoeling om een vraag te stellen.

[0:02:02] En dit is geen gelegenheid voor debat of lange inleidingen, interrupties op elkaar,

[0:02:08] dingen waar we allemaal zeer van houden, doen we deze hoorzitting niet.

[0:02:13] Dat gezegd hebbende kijk ik naar de heer Bruins en aan u het woord om een introductie over

[0:02:21] zelf te geven.

[0:02:23] Dank u wel voorzitter, geachte voorzitter, geachte leden van de vaste Kamercommissie.

[0:02:28] Ik stel het op prijs dat u mij in de gelegenheid stelt om nader in te gaan op mijn motivatie

[0:02:33] en geschiktheid voor het aanvaarden van het ambt van minister van onderwijs, cultuur en

[0:02:37] wetenschap.

[0:02:39] Toen ik veertien jaar was, startte mijn vader zijn eigen bedrijf.

[0:02:45] Zijn eerste machine bouwde hij zelf, bij ons thuis op Zolder.

[0:02:49] Hij was het die mij heeft bijgebracht hoe belangrijk vakmensen zijn.

[0:02:54] Hoe belangrijk het is dat je in het leven leert op eigen benen te staan.

[0:02:58] En hoe belangrijk het is om iedereen te waarderen voor wie hij of zij is.

[0:03:03] Er is geen hoog of laag.

[0:03:06] Er zijn geen eerste- en tweederangsburgers.

[0:03:10] We hebben iedereen nodig in dit land om ons land mooi te maken en te houden.

[0:03:15] Ik was in mijn familie de eerste die naar de universiteit ging.

[0:03:19] Ik ben natuurkunde gaan studeren omdat ik een geweldige natuurkundeleraar had.

[0:03:23] Hij was voor mij een voorbeeld van hoe je plezier in je vak kunt hebben en hoe je dat

[0:03:27] plezier overdraagt op jonge mensen.

[0:03:30] Leraren doen ertoe.

[0:03:33] Sinds 1991 ben ik werkzaam geweest in en rond de wetenschap.

[0:03:38] Eerst als promovendes en na mijn promotie als postdoc.

[0:03:41] Daarna vele jaren in wetenschapsbeleid, wetenschapsmanagement, wetenschapsfinanciering gewerkt.

[0:03:46] Als directeur van een grote onderzoeksfinancier voor technische en toegepaste wetenschappen kwam ik in aanraking met de politiek.

[0:03:53] En zag ik dat het belang van kennis en kunde in die tijd nog maar weinig ter sprake kwam in de Tweede Kamer.

[0:04:00] In 2015 kwam ik zonder enige politieke ervaring in de Tweede Kamer als Kamerlid voor de ChristenUnie.

[0:04:07] Ik ben de partij dankbaar voor het vertrouwen dat ik kreeg en voor de mooie, maar ook zware

[0:04:12] jaren die ik mocht beleven in uw midden.

[0:04:16] Twee jaar geleden werd ik benoemd tot voorzitter van de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie

[0:04:20] en Innovatie.

[0:04:21] Dat is een onafhankelijke adviesraad voor regering en parlement.

[0:04:24] Vanuit die positie heb ik namens de Raad, de ministers van OCW en EZK, maar ook de andere

[0:04:30] ministers die betrokken zijn bij innovatie vanuit de overheid, mogen

[0:04:34] adviseren over wetenschap, technologie en innovatie.

[0:04:38] En het is mij duidelijk dat we leven in een tijd waarin het steeds

[0:04:42] zichtbaarder wordt dat we als Nederland in Europa voor onze voorspoed

[0:04:46] niet langer kunnen leunen op andere machtsblokken en voor het behoud van

[0:04:50] onze welvaart en veiligheid zijn kennis en kunde van evident belang,

[0:04:54] waarbij we niet alleen moeten focussen op WO en HBO, maar juist op de hele

[0:04:58] waaier van het onderwijs. De toekomst van ons land staat op valt met hoe we de volgende

[0:05:03] generatie opleiden en vormen. En daarbij is het belangrijk om te erkennen dat het niet

[0:05:07] alleen gaat om welvaart, maar ook om wat ons land mooi maakt en wat ons maakt op wie we

[0:05:12] zijn. De culturele sector heeft daarin een belangrijke rol en verdient daarom mijn speciale

[0:05:19] aandacht. Onze samenleving staat voor een aantal complexe maatschappelijke uitdagingen

[0:05:24] en om die uitdaging het hoofd te bieden zijn alle soorten van kennis en kunde nodig.

[0:05:28] Voor het aanpakken van de verschillende transities is het noodzakelijk om meer vakmensen op te

[0:05:34] leiden op alle niveaus en hen ook te waarderen voor hun onmisbare bijdrage aan de toekomst

[0:05:39] van ons land.

[0:05:40] Zonder vakmensen staat Nederland stil.

[0:05:43] Om de toekomst met vertrouwen te gemoeten zien, is iedereen nodig.

[0:05:46] Overheid, bedrijfsleven en samenleving in den brede.

[0:05:49] De overheid kan het niet alleen.

[0:05:52] En vanuit mijn diefste overtuiging zal ik de vrijheid van onderwijs, de academische vrijheid

[0:05:58] en de persvrijheid verdedigen en erken ik de noodzaak van onafhankelijke

[0:06:02] journalistiek en een sterke culturele sector.

[0:06:05] Ik zie het als mijn opdracht om binnen de gegeven financiële kaders ervoor te zorgen

[0:06:09] dat alles wat goed en van waarde is de kans krijgt om te bloeien, ook in de komende periode.

[0:06:17] Dank u wel.

[0:06:19] Geef ik het woord aan mevrouw Paul, ook voor haar eigen woorden.

[0:06:23] Dank u wel, voorzitter, en bijzonder om hier te zitten in een vertrouwde zaal

[0:06:28] en met veelvertrouwde gezichten met wie ik in de afgelopen periode

[0:06:31] stevig heb gedebatteerd, maar ook heel goed heb samengewerkt.

[0:06:36] En ik zie dit als een hernieuwde kennismaking

[0:06:38] nu ik word voorgedragen als staatssecretaris

[0:06:40] voor Primair en Voortgezet Onderwijs en Emancipatie.

[0:06:45] En ik wil daar graag een paar woorden aan weiden.

[0:06:47] Toen ik in 2021 de overstap maakte van het bedrijfsleven,

[0:06:51] na dertig jaar in het bedrijfsleven, naar de landelijke politiek,

[0:06:54] Toen wilde ik dat doen om op een andere manier bij te dragen aan de samenleving en op een

[0:06:59] andere manier te helpen kansen te creëren voor anderen, ook vanuit de dankbaarheid die

[0:07:05] ik zelf voel voor de vele kansen die ik zelf heb gekregen.

[0:07:08] En die vele kansen die heb ik in eerste instantie gekregen dankzij mijn ouders, die zich altijd

[0:07:15] heel erg hebben ingezet voor mijn zusje en mij en ook hun best hebben gedaan, komend

[0:07:19] uit Pakistan, om volwaardig deel uit te maken van de Nederlandse samenleving.

[0:07:23] Maar ik ben zeker ook heel erg dankbaar aan de vele juffen en meesters en docenten die

[0:07:29] op mijn pad zijn gekomen.

[0:07:31] Ik heb wel eerder het verhaal verteld hoe ik als 4-jarige nog geen Nederlands sprak

[0:07:35] en bij de kleuterschool naar binnen stapte en dat juf Tilly me aan de hand meenam en

[0:07:40] me een plek gaf, waardoor ik letterlijk mijn plek wist te vinden, letterlijk en figuurlijk

[0:07:45] in die klas, maar ook daarbuiten.

[0:07:47] Ik ben daar ontzettend dankbaar voor.

[0:07:49] En toen ik als Kamerlid aan de slag mocht gaan en vervolgens vanaf vorig jaar 21 juli

[0:07:57] als demissionair minister voor primair en voortgezet onderwijs,

[0:08:01] was ik ook ontzettend blij dat ik juist die onderwijsportefuiën kreeg.

[0:08:05] Omdat dat echt aan de basis staat van de ontwikkeling, de groei en bloei van kinderen.

[0:08:12] Voor hen individueel, maar ook kijkend naar onze samenleving als geheel.

[0:08:17] En toen mij gevraagd werd of ik als staatssecretaris aan de slag zou willen gaan in dit nieuwe kabinet,

[0:08:23] was dat voor mij ook doorslaggevend.

[0:08:25] Ik had die leraren in gedachte, ik had die leerlingen in gedachte,

[0:08:30] voor wie ik me in ieder geval wil inzetten om goed onderwijs te regelen,

[0:08:36] om ervoor te zorgen dat ze in een veilige schoolomgeving kunnen leren,

[0:08:40] leraren in een veilige schoolomgeving hun werk kunnen doen.

[0:08:43] Daar heb ik me de afgelopen periode voor ingezet en ik zie er enorm naar uit als ik de kans krijg

[0:08:50] om dat ook een komende periode te doen samen met al die mensen in het onderwijsveld en samen ook

[0:08:57] met uw Kamer. Dank u voorzitter. Dank u wel. Dan kijk ik naar de leden en dan wil ik mevrouw

[0:09:07] Pijpeling het woord geven om een vraag te stellen namens de fractie van GroenLinks-PvdA.

[0:09:12] Dank u wel, voorzitter.

[0:09:14] Aan beide beoogde bewindspersonen onze hartelijke felicitaties met uw aanstaande benoeming.

[0:09:20] Mijn vraag is gericht aan mevrouw Paul.

[0:09:23] U was minister van funderend onderwijs en u bent beoogd staatssecretaris van funderend

[0:09:29] onderwijs en emancipatie.

[0:09:31] Mijn vraag is waarom verdient het funderend onderwijs met alle crisis waar ze voor staat,

[0:09:36] Het lerarentekort, de resultaten op de basisvaardigheden, geen plek in de treffenzaal.

[0:09:42] En is het daarmee voor dit nieuwe kabinet effectief geen prioriteit?

[0:09:51] Ik ben ervan overtuigd dat onderwijs, het funderend onderwijs en emancipatie echt heel

[0:09:57] belangrijk zijn voor dit kabinet.

[0:09:59] Ik heb heel goed nagedacht toen mij de vraag werd gesteld en misschien wel heel even mijn

[0:10:03] wenkbrauwen gefronst en gedacht waarom is dit nu een staatssecretarisrol en niet een

[0:10:08] ministersrol, maar ik heb ook gekeken hoe de verschillende portefeuilles verdeeld zijn,

[0:10:13] hoe de vier partijen tot een bepaalde verdeling zijn gekomen.

[0:10:16] En je ziet over de hele linie dat de ministers voor er niet meer zijn en dat

[0:10:21] ook op andere departementen je één minister hebt en één of meerdere staatssecretarissen.

[0:10:26] En voor mij is van belang uiteindelijk wat ik net ook zei, het kunnen werken aan goed

[0:10:32] onderwijs voor al die leerlingen en voor zorgen dat er sprake is van een veilige

[0:10:37] werkomgeving en lerenomgeving, dat is waar het om draait.

[0:10:41] En ik ben ervan overtuigd dat geen enkele leerling of leraar of ouder zich druk maakt

[0:10:47] om die functietitel.

[0:10:48] En ik kies er zelf voor om dat ook niet te doen, want het gaat me om de inhoud, het gaat

[0:10:52] me om die leerlingen voor wie ik wil knokken en ervoor zorgen dat zij goede kansen krijgen.

[0:10:57] En daarnaast heb ik ook vertrouwen in mijn collega ter linkerzijde, mijn aanstaande collega

[0:11:04] moet ik zeggen, omdat ik denk dat het ook heel belangrijk is dat je op een departement goed

[0:11:08] samenwerkt. Ik heb dat in de afgelopen periode tot op de dag van vandaag met Robert Dijkgraaf ook

[0:11:13] gedaan. En dat betekent dat je verschillende manieren van beïnvloeden hebt. En overigens is

[0:11:18] het ook zo dat een staatssecretaris, wanneer er onderwerpen op de agenda staan die in de

[0:11:25] Trefferszaal besproken moeten worden, er dan gewoon zit. En het zou dus zomaar kunnen zijn dat ik er

[0:11:30] heel vaak zit, maar dat zien we wel.

[0:11:34] Ja, met de treffe zaal bedoelen we de ministerraad ook voor de mensen thuis.

[0:11:39] We gaan naar de vraag van de heer Patermot op D66.

[0:11:42] Ja, dank u wel. En ook namens mijn fractie

[0:11:44] de hartelijke felicitaties aan de beide beoogd bewindspersonen.

[0:11:48] Mijn vraag gaat naar de minister.

[0:11:49] Die ken ik op zich al wat langer, omdat we een lange tijd hebben samengewerkt

[0:11:53] in de Tweede Kamer over iets van luchtvaart en fiscale constructies.

[0:11:56] En op basis daarvan kan ik ook zeggen

[0:11:57] dat hij volgens mij zeer geschikt is voor deze rol.

[0:12:00] En desondanks was ik best wel verbaasd toen ik zag dat de heer Bruins deze ministersplek inging nemen.

[0:12:07] Op basis van hoe ik hem zelf kende.

[0:12:10] Maar ook omdat hij zelf in 2010 het CDA heeft verhaald voor de ChristenUnie.

[0:12:14] Vanwege de samenwerking met de PVV.

[0:12:18] En de PVV natuurlijk in de tussentijd een wat grotere, maar niet per se minder mildere partij is geworden.

[0:12:23] En daarom zou ik de vraag willen stellen, was dit voor hem in zijn eigen woorden een meloen om door te slikken om in een kabinet met de PVV te stappen?

[0:12:31] Of kan hij ons meenemen op de politieke reis waar hij op deze plek is terecht gekomen?

[0:12:37] Heer Bruins.

[0:12:39] Ja, dank u wel voor de vraag.

[0:12:42] Om te beginnen hoop ik dat die meloen ooit nog eens een keer de vandalen haalt.

[0:12:46] Dat zou een enorme eer zijn, als uitdrukking.

[0:12:50] Maar alle gekheid op een stokje, want dit is wel een serieuze vraag.

[0:12:54] Ik heb het ook inderdaad in de kranten gelezen meermaals dat ik CDA zou hebben verlaten vanwege destijds de gedoogconstructie met de PVV.

[0:13:05] Dat is niet zo. En ik heb dat dinsdag ook, toen ik de pers te woord stond, heb ik dat ook duidelijk gemaakt.

[0:13:16] Het had destijds, en dan praten we echt over 2011-2012,

[0:13:23] het had allerlei redenen.

[0:13:25] Ik was overigens een gewoon CDA-lid dat meedacht binnen de partij.

[0:13:29] Ik had geen functie, gewoon een lid zoals veel mensen lid van een politieke partij zijn.

[0:13:33] En ik voelde me in die jaren steeds minder thuis bij die partij door allerlei oorzaken.

[0:13:40] En toen heb ik in 2011, denk ik dat het was, gedacht...

[0:13:47] weet je, ik ga bij de partij waar ik me op dat moment het beste thuis voel, bij de ChristenUnie.

[0:13:52] En ook daar werd ik toen gewoon lid.

[0:13:53] Niet met het idee dat er uiteindelijk een Kamerlidmaatschap uit zou rollen.

[0:13:58] Dat was ook helemaal niet logisch, want ik had geen enkele politieke ervaring.

[0:14:02] Maar toen ik daar lid werd, toen dacht ik van...

[0:14:05] nou, ik wil best wel weer helpen meedenken op de achtergrond.

[0:14:08] Hoe kan ik mijzelf nou bekendmaken?

[0:14:10] En toen kwam net de brief binnen van, nou, u bent lid en iedereen kan zich kandidaat stellen voor de kandidatenlijst voor de komende verkiezingen.

[0:14:19] En ik dacht, dat is een mooie manier om zichtbaar te zijn binnen die partij.

[0:14:24] Dan weten ze dat ik besta en dat ik kan helpen nadenken over allerlei politieke onderwerpen.

[0:14:32] Met naam overigens, over onderwijs, wetenschap, innovatie.

[0:14:38] En toen werd ik eigenlijk wel tot mijn redelijke verbazing op plek zes op de lijst neergezet.

[0:14:46] En daar ben ik tot op heden heel erg dankbaar voor.

[0:14:48] Want toen heb ik een aantal hele mooie jaren uiteindelijk in de Tweede Kamer mogen doorbrengen.

[0:14:54] Dus dat is waarom ik ooit die stap heb gemaakt.

[0:14:58] Als we dan gaan naar de huidige coalitie, dan hou ik mij vast aan mijn eigen taak.

[0:15:03] en dat is dat ik beoogd minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ben.

[0:15:07] Hoop te zijn. Ik ben al beoogd en ik hoop het te worden.

[0:15:12] En vanuit die rol zal ik de rechtsstaat bewaken,

[0:15:17] zal ik de vrijheid van onderwijs bewaken,

[0:15:19] zal ik de academische vrijheid bewaken, de persvrijheid bewaken.

[0:15:22] Daar sta ik voor en daar wijk ik geen millimeter in.

[0:15:26] En dat zal samen met ook het NSC-smaldeel binnen het kabinet

[0:15:33] zal dat een belangrijke taak zijn om ervoor te zorgen dat we binnen de rechtsstaat bewegen.

[0:15:37] En ik heb er alle vertrouwen in dat dat gaat gebeuren,

[0:15:40] want we hebben een hoofdlijnenakkoord gesloten.

[0:15:43] En dat akkoord, daar houden we ons allemaal aan.

[0:15:45] Dat hebben we met elkaar afgesproken.

[0:15:47] En daar gaan we de komende tijd mee aan de slag.

[0:15:51] Dank u wel. De heer Soeboer, NEC.

[0:15:55] Dank u wel, voorzitter. Ja, in de eerste plaats aan beide beoogd bewindspersonen

[0:15:59] de hartelijke felicitaties van de fractie van Nieuw Sociaal Contract.

[0:16:03] Mijn eerste vraag is voor beoogd staatssecretaris Paul.

[0:16:09] De vraag is, u bent op dit moment natuurlijk minister, dat heeft u de afgelopen tijd gedaan.

[0:16:14] Zijn er dingen die u de afgelopen termijn heeft geleerd of een inzicht dat u heeft opgedaan

[0:16:21] dat maakt dat u de komende periode iets anders wil doen?

[0:16:26] Dus wat gaat u de komende periode anders doen dan de afgelopen periode?

[0:16:32] Mevrouw Paul.

[0:16:35] Ja, voorzitter.

[0:16:36] Wat ga ik anders doen?

[0:16:38] Ik denk vooral dat ik wil vasthouden aan een aantal zaken.

[0:16:42] Als ik iets heb geleerd in de afgelopen periode, dan is het dat het belangrijk is op het moment dat je een koers hebt uitgestippeld die werkt, die zijn eerste vruchten begint af te werpen, dat het ontzettend belangrijk is om daaraan te durven vasthouden.

[0:16:59] En dat is niet altijd gemakkelijk.

[0:17:01] Want zowel in de politiek als in de samenleving zijn er vaak heel vokale groepen

[0:17:09] die met de allerbeste intenties bepaalde zaken bepleiten.

[0:17:13] Ik ben iemand die daar ook goed naar luistert, want ik vind het belangrijk.

[0:17:17] Het is niet van, we hebben dit pad en we gaan met oogkleppen doordenderen.

[0:17:22] Dus ik waardeer ook altijd de uitwisselingen in de Kamer,

[0:17:24] maar ook met mensen in het veld, leraren, leerlingen.

[0:17:30] Maar ik denk dat het ontzettend belangrijk is, kijkend naar de grote uitdagingen waar we voor staan,

[0:17:35] of het nou gaat om de basisvaardigheden, of het aanpakken van het lerarentekort,

[0:17:39] werken aan sociale veiligheid, en zo zijn er nog wat thema's,

[0:17:42] dat het heel belangrijk is om te durven vasthouden.

[0:17:46] Ook al is dat niet altijd heel glamorous en sexy, maar dat gewoon wel te doen.

[0:17:52] Dank u wel.

[0:17:53] Ik kijk naar, ja, mevrouw Martens, zij stelt een vraag namens het VVD.

[0:17:58] Dank, voorzitter, en ook gefeliciteerd aan beide met de voordracht.

[0:18:03] Ik heb een vraag aan de minister, want de minister is natuurlijk niet beoogd minister

[0:18:07] van Onderwijs en Cultuur, maar ook van Media.

[0:18:10] Wat de VVD betreft zijn we op 6 december de weg ingeslagen naar de hervorming en het toekomstbestendig

[0:18:15] maken van de publieke omroep.

[0:18:17] Ik ben heel erg benieuwd of deze beoogd minister kan reflecteren op de vraag of de eis van

[0:18:22] lidmaatschap van ombroepverenigingen nog wel de juiste manier is om

[0:18:26] pluriformiteit te meten, dat te beoordelen en dit ook te verankeren in de samenleving?

[0:18:33] Heer Bruin.

[0:18:35] Ja, voorzitter.

[0:18:37] Hele relevante vraag.

[0:18:38] Inderdaad, media valt binnen mijn pakket.

[0:18:42] En daar ga ik ook vol energie mee aan de slag.

[0:18:45] Ik wil die sector wel eerst goed leren kennen.

[0:18:48] Ik heb daar geen ervaring mee, in tegenstelling tot tot andere delen van mijn portefeuille.

[0:18:53] Dus ik ga ook eerst heel goed luisteren naar wat daar speelt en wat daar gebeurt.

[0:18:58] En ik wil ook eerst heel goed met mijn ambtenaren gaan luisteren...

[0:19:02] die heel veel ervaring hebben met dit onderwerp.

[0:19:08] En mevrouw Martens noemt terecht het woord pluriformiteit.

[0:19:12] Ik sta voor de pluriformiteit van de publieke omroep. Die is belangrijk.

[0:19:15] Daarmee is het een afspiegeling van onze samenleving. Dat hoort het te zijn.

[0:19:21] En ik wil dus heel goed nadenken hoe die pluriformiteit kan toenemen.

[0:19:26] Want pluriformiteit is niet een statisch iets, dat is dynamisch en dat verandert door de tijd.

[0:19:33] Daar wil ik naar kijken. Welke gereedschappen daarvoor zijn, dat ga ik de komende maanden ontdekken.

[0:19:39] We gaan een regeerprogramma schrijven waar we zeker meer details zullen geven dan nu in het hoofdlijnenakkoord.

[0:19:46] Maar hier zal ik ook eerst heel goed mijn oor te luisteren leggen,

[0:19:50] voordat ik kan stellen welke gereedschappen er zijn en welke ik zou willen inzetten

[0:19:54] om de pluriformiteit van de publieke omroep te vergroten.

[0:19:58] Dank u wel. De heer Ergin, denk.

[0:20:02] Voorzitter, dank u wel. Mijn vraag is gericht aan de heer Bruins.

[0:20:05] De heer Bruins is even weg geweest en komt nu weer terug eigenlijk op het politieke toneel.

[0:20:12] En dat is natuurlijk het een en ander veranderd in die tussenliggende periode.

[0:20:17] Want we hebben nu op dit moment te maken met de situatie waarbij de heer Bruins straks

[0:20:21] zij aan zij met bewindspersonen het land gaat besturen die vreselijke uitspraken hebben

[0:20:28] gedaan.

[0:20:29] En die bijvoorbeeld betrokken waren bij minder en minder uitspraken, die betrokken waren

[0:20:33] bij het verspreiden van omvolgingstheorieën.

[0:20:35] En ik ben eigenlijk benieuwd of dat niet knaagt aan de heer Bruins.

[0:20:43] Dank u wel voor deze vraag.

[0:20:47] Een groep dat ik hierop op in mag gaan.

[0:20:51] Ik vind het van ontzettend groot belang dat we in dit hoofdlijnenakkoord hebben gesteld dat we de rechtsstaat...

[0:20:58] dat we geen millimeter zullen wijken van de rechtsstaat.

[0:21:01] Dat we de vrijheden, de grondrechten, de grondwet zullen respecteren.

[0:21:06] En daar sta ik ook voor.

[0:21:08] En daar hebben we hele duidelijke afspraken over gemaakt in het Hooflijnenakkoord.

[0:21:14] De overheid beweegt zich binnen de wet, beweegt zich binnen de vrijheden die zijn vastgelegd in de Grondwet.

[0:21:23] Daar staan we voor en daar gaan we iedereen binnen het kabinet aan houden.

[0:21:26] Daar ben ik aan gehouden, daar zijn ook al mijn collega's aan gehouden.

[0:21:30] En daar zullen we voortdurend alert op zijn dat dat zo is en dat dat ook zo blijft.

[0:21:39] Dank u ook voor de introducties en voor het sturen van de cv's.

[0:21:44] Dat is erg interessant, want dan kun je ook een blik krijgen van wat het pad is geweest

[0:21:48] en hoe kandidaat en bewindspersonen hier gekomen zijn.

[0:21:51] Ik heb al die cv's bekeken en één ding valt mij op, dat bijna een derde van de kandidaat

[0:21:56] en bewindspersonen zeven jaar of langer heeft gestudeerd.

[0:21:59] En ik ben even conservatief geweest, want u beide heeft zes jaar gestudeerd.

[0:22:05] Als ik op uw cv kijk, dan weet ik niet zeker of u in aanmerking komt voor de langstudeerboete.

[0:22:13] Bij de heer Bruins geloof ik wel, bij mevrouw Paul heb ik dat niet goed kunnen achterhalen.

[0:22:17] Maar één op de drie hebben zeven jaar of langer gestudeerd.

[0:22:21] En dat is mooi, want ze hebben zichzelf kunnen ontwikkelen, zichzelf kunnen ontplooien.

[0:22:24] En waarschijnlijk is dat ook een van de basisredenen waarom ze nou dadelijk in deze positie kunnen zitten.

[0:22:31] Dus ik was benieuwd hoe u beide ernaar kijkt dat in het coalitieakkoord staat dat die langstudeerboete komt.

[0:22:39] Want daarmee ontneem je voor sommigen in de samenleving namelijk de mogelijkheid om net als u en uw collega's zich te ontwikkelen.

[0:22:47] Meneer Das, aan wie stelt u die vraag?

[0:22:49] U mag een van beide bij oogbewenspersonen...

[0:22:52] Aan de heer Bruins dan.

[0:22:53] Meneer Bruins.

[0:22:55] Dank u wel voor deze vraag.

[0:22:57] Eerst even ingaan op het persoonlijke feit.

[0:23:01] Als u mijn cv leest, dan ziet u dat ik naast mijn VWO...

[0:23:05] heb ik in de avonduren conservatorium in Zwolle gevolgd.

[0:23:08] Dat was de vooropleiding in de avonduren.

[0:23:12] Terwijl ik in de vijfde en zesde klas van het VWO zat...

[0:23:15] deed ik dat parallel.

[0:23:16] Daarna ben ik natuurkunde gaan studeren.

[0:23:18] Dat heb ik nominaal in de vier jaar gedaan die daar destijds voor stond.

[0:23:23] En daarna ben ik gepromoveerd.

[0:23:25] Daar stond vier jaar voor en dat heb ik in drie jaar en tien maanden gedaan.

[0:23:28] En toen ben ik overgestapt naar MIT als werkgever, als postdoc.

[0:23:32] Dus ik was binnen nominaal.

[0:23:36] Maar niet iedereen haalt dat.

[0:23:38] En dat begrijp ik.

[0:23:39] En daarom zeggen we ook, je krijgt een jaar extra.

[0:23:43] De bekostiging is ook voor nominaal plus één jaar.

[0:23:47] Dus als je een éénjarige master hebt, kan je daar twee jaar over doen.

[0:23:51] Als je een driejarige bachelor hebt, kan je daar vier jaar over doen.

[0:23:53] En dan verandert niets.

[0:23:54] Als het langer wordt dan dat, dan wordt de bijdrage lager.

[0:24:00] En zoals ik het overlijnenakkoord lees, dan wordt de bijdrage van de overheid aan de instelling lager.

[0:24:07] En dan ligt het voor de hand dat de instelling dus inderdaad een hogere bijdrage aan de student zal vragen.

[0:24:12] als je langer dan nominaal plus één studeert.

[0:24:16] Daarmee is Nederlands hoger onderwijs nog steeds relatief goedkoop.

[0:24:23] Niet zo goedkoop als in Duitsland en Denemarken,

[0:24:26] maar veel goedkoper dan bijvoorbeeld in Zwitserland en Engeland.

[0:24:31] En per jaar betaalt de belastingbetaler zo'n 6.000 tot 10.000 euro mee aan je studie.

[0:24:38] En dan vinden wij het redelijk dat wanneer je nominaal plus één jaar hebt gestudeerd,

[0:24:43] dat we dan ook tegen de instelling zeggen oké, dan wordt de bekostiging lager.

[0:24:48] Er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de instelling om ervoor te zorgen dat studenten ook op een goede manier

[0:24:55] en in een redelijke termijn een diploma kunnen halen.

[0:24:58] Ik vind dat op zich een te verdedigen maatregel.

[0:25:03] En hij staat in het hoofdlijnenakkoord, dus ik ga hem uitvoeren.

[0:25:09] Mevrouw Van de Velden, MSTP VVV, aan u het woord.

[0:25:13] Dank u wel, voorzitter.

[0:25:15] En natuurlijk hartstikke mooi om wederom kennis te maken met mevrouw Paul nu in de rol van beoogde staatssecretaris

[0:25:22] en om volledig kennis te maken met de heer Bruins, zijn beoogde rol als minister.

[0:25:27] Dank u wel.

[0:25:30] Ik heb een vraag aan de heer Bruins.

[0:25:34] Wat zijn voor u de drie dingen die u het eerst zou willen doen op het gebied van uw eigen beleidsterreinen?

[0:25:42] Meneer Bruins.

[0:25:47] Ja, dank u wel voor deze vraag.

[0:25:48] De drie dingen die ik het eerst zou willen doen...

[0:25:51] Nou, eerst wil ik natuurlijk de mensen leren kennen daar...

[0:25:54] maar mevrouw Van der Velden vraagt naar dingen op mijn beleidsterreinen.

[0:25:59] De eerste die ik zal oppakken is de doorgeschoten internationalisering.

[0:26:05] Om te kijken hoe we de enorme druk op universiteiten en hogescholen...

[0:26:11] en in mindere mate mbo...

[0:26:13] die enorme druk wat kunnen verminderen.

[0:26:16] Ongeveer een kwart van de studenten komt uit het buitenland...

[0:26:21] en daarvan komt drie kwart uit de Europese economische ruimte.

[0:26:26] Dat betekent dat die het gewone lage collegegeld betalen...

[0:26:31] van 2,5 duizend per jaar.

[0:26:33] En dat geeft een enorme druk op het systeem...

[0:26:36] een enorme druk op docenten...

[0:26:38] en een enorme druk op de rijksbegroting.

[0:26:42] Daar moeten we mee aan de slag.

[0:26:44] Daar heeft de huidige demissionair minister een wetsvoorstel voor ingediend.

[0:26:48] Ik ga daarmee door, want taal, Nederlands als taal in het onderwijs,

[0:26:53] is een van de weinige knoppen waar je aan kunt draaien als je daar iets mee wilt.

[0:27:01] Het tweede waar ik mee aan de slag zal gaan, dat is capaciteitsbekostiging.

[0:27:07] En dat is ook bedoeld om die druk weg te halen.

[0:27:12] Om meer stabiliteit in de financiering van het onderwijs te geven.

[0:27:15] Ook om ervoor te zorgen dat we oog houden voor kleine studies die dreigen om te vallen.

[0:27:20] Of voor banen, dus opleidingen die leiden tot banen waar een groot tekort aan is.

[0:27:27] Dat die ook in de regio, die opleidingen blijven bestaan.

[0:27:30] En dat er minder druk op de financier komt door de fluctuaties in de financiering te verkleinen.

[0:27:35] Dat zou het tweede willen zijn.

[0:27:37] En het derde is...

[0:27:40] En dit is allemaal op de eerste dag nog maar.

[0:27:42] Dus het heeft allemaal prioriteit één.

[0:27:44] Is dat ik wil nadenken hoe we echt...

[0:27:46] zoals ook de huidige demissionair minister ook al heeft gedaan...

[0:27:49] hoe we door kunnen gaan met die waaier.

[0:27:51] Hoe we alle schoolsoorten kunnen waarderen...

[0:27:54] en met name hoe we vakmensen echt in hun kracht kunnen zetten...

[0:27:57] en waardering en erkenning kunnen geven...

[0:27:59] voor de mensen die Nederland draaiende houden.

[0:28:01] Daar hebben we er veel meer van nodig.

[0:28:03] Onze jeugd kiest te weinig.

[0:28:05] die vakken die we juist nodig hebben om ons land mooi en goed te houden.

[0:28:10] En ik wil echt met iedereen hier in de Kamer en ook in de samenleving gaan nadenken

[0:28:15] hoe we er toch met z'n allen voor kunnen zorgen dat onze kinderen goed gaan kiezen.

[0:28:19] Want anders krijgen we al die transities die op ons afkomen

[0:28:22] en al die complexe problemen krijgen we niet voor mekaar.

[0:28:25] We hebben vakmensen nodig en daar wil ik mee aan de slag.

[0:28:29] Dank u wel.

[0:28:30] Mevrouw Van Santen, de BBV.

[0:28:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:28:34] Ook namens de BBB natuurlijk de hartelijke felicitaties aan de beoogde bewindspersonen.

[0:28:41] Mijn vraag is aan de heer Bruins.

[0:28:43] Uw voorganger heeft een intersectioneel beleid gevoerd.

[0:28:47] Bent u van plan om deze koers voor te zetten of toch een meer traditionele koers te gaan

[0:28:53] varen gezien het hoofdlijnakkoord?

[0:28:57] Ja, dit raakt ook aan het onderwerp emancipatie dat bij de staatssecretaris zal komen te liggen.

[0:29:04] Dus ik vind het heel ingewikkeld om daar op dit moment een antwoord op te geven.

[0:29:10] Laat ik mij daar eerst maar eens in gaan verdiepen samen met de ambtenaren die dat inzetten.

[0:29:16] Om te kijken wat daar de precieze doelen zijn en de precieze consequenties.

[0:29:22] En dan kom ik daar zo snel mogelijk bij u op terug.

[0:29:28] Mevrouw Paul.

[0:29:30] Niet aan u gesteld, maar wellicht.

[0:29:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:29:34] En dank voor de vraag, ook aan mevrouw Van Zanten.

[0:29:36] Kijk, het thema emancipatie is in mijn portefeuille inderdaad nieuw, dus ik ga me daar ook helemaal in verdiepen.

[0:29:44] En met alle mensen in het veld en de mensen op het ministerie natuurlijk verderover in gesprek.

[0:29:50] Wat ik belangrijk vind om hierover te zeggen, is dat als je het hebt over emancipatie, dan gaat dat ook over kansen creëren.

[0:29:57] en ervoor zorgen dat mensen gelijke kansen hebben.

[0:30:01] En daarom vind ik het zo mooi dat het nu in deze portefeuille komt...

[0:30:05] want dat onderwijs gaat over kansen en emancipatie ook.

[0:30:08] En dan in de volle breedte.

[0:30:10] Dus of het nou gaat om ervoor te zorgen...

[0:30:13] dat we meer vrouwen in de top van het bedrijfsleven en de overheid krijgen...

[0:30:18] of dat het gaat om het wegwerken van beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen...

[0:30:22] of het gaat om het stimuleren van meisjes om meer voor techniek te kiezen...

[0:30:26] maar misschien ook ervoor te zorgen, we hebben dat vaker gewisseld,

[0:30:29] dat er meer meesters voor de klas komen te staan.

[0:30:32] Het gaat over al die thema's, naast thema's die ook mij na aan het hart liggen,

[0:30:37] namelijk de vrijheden en de rechten van bijvoorbeeld LHBTI'ers

[0:30:41] en andere groepen in de samenleving,

[0:30:44] die het verdienen dat wij opkomen voor hun rechten.

[0:30:48] Dank u wel.

[0:30:49] Dank u wel.

[0:30:50] Dus alle fracties hebben een vraag gesteld,

[0:30:52] maar er is nog ruim een gelegenheid voor een volgende vraag.

[0:30:55] En dat zal in ieder geval voor degene in fractie zijn die ook met meer personen hier zitten.

[0:31:01] Dus we gaan omnieuw deze ronde maken en dan beginnen we met mevrouw Westerveld GroenLinks-Pevenaar.

[0:31:07] Heel fijn, dank u wel voorzitter.

[0:31:09] Mijn vraag is aan de heer Bruins, want wij kennen elkaar vanuit de tijd dat u ook een woordvoerder was.

[0:31:14] Waar we zij aan zij stonden in de plenaire zaal om op te komen voor goed onderwijs.

[0:31:19] Voor ruimte voor onze wetenschappers, voor investering in de wetenschap.

[0:31:22] maar ook voor de minister vraagt om aandacht te hebben voor het mentale welzijn van studenten

[0:31:28] vanwege de prestatiedruk.

[0:31:30] En nu moet u een hoofdlijnakkoord uitvoeren, waarin fors bezuinigd gaat worden op veel

[0:31:36] nieuw terreinen, waaronder het hoger onderwijs, maar waarin ook een aantal maatregelen staan

[0:31:41] die studentenwelzijn raken, waaronder de langstudeerboete, en dat weten we, want we hebben hem eerder

[0:31:45] gehad.

[0:31:46] En mijn vraag is, hoe ruimt zich dat met elkaar, dat Kamerlid dat daar stond en nu de minister

[0:31:51] die deze maatregelen moet gaan uitvoeren.

[0:31:55] Meneer Bruins.

[0:31:56] Ja, dank u wel.

[0:31:59] Ja, mevrouw Westveld en ik kennen elkaar.

[0:32:01] En ja, mooi om elkaar op deze manier weer tegen te komen.

[0:32:07] En dank voor uw vraag.

[0:32:09] Ja, ik heb zo net op een andere vraag al iets meer uitgelegd over hoe wij denken om te gaan

[0:32:16] met inderdaad wanneer je langer studeert dan nominaal plus een jaar.

[0:32:23] En ik denk dat we dat op een manier doen die...

[0:32:27] Hij gaat via de instellingen en dat is dus via een omweg,

[0:32:32] maar natuurlijk gaan studenten dat ook merken.

[0:32:35] Studentenwelzijn is een heel erg belangrijk onderwerp.

[0:32:39] En er is net een rapport uit waarbij ook blijkt

[0:32:44] dat het niet alleen speelt op het WO en het HBO,

[0:32:48] maar dat we ook het mbo hier op het oog moeten hebben.

[0:32:53] En het is goed dat er een motie is ingediend,

[0:32:56] die, dat is nog maar heel kort geleden, gisteren of vandaag,

[0:33:00] die zegt dat in de studentenmonitor ook het mbo moet worden meegenomen

[0:33:04] als het om mentaal welzijn van studenten gaat.

[0:33:07] Dus dat is goed dat we daar aandacht voor hebben.

[0:33:08] En daar moet ook aandacht voor blijven, want jonge mensen staan onder druk.

[0:33:12] Er is veel prestatiedruk.

[0:33:14] Maar uit onderzoek over mentaal welzijn van jongeren

[0:33:17] blijkt dat het heel veel oorzaken heeft.

[0:33:21] Er wordt binnen de samenleving heel veel van deze jongeren verwacht.

[0:33:24] De social media leggen een grote druk op het beeld...

[0:33:28] dat jongeren krijgen van hun omgeving.

[0:33:33] Dus er zijn veel vragen rondom welzijn en zingeving.

[0:33:37] Ik wil daar op inzetten, ook in de komende periode...

[0:33:41] om samen met de Kamer na te denken over hoe kunnen wij meer doen...

[0:33:45] aan welzijnsvragen, maar ook zingevingsvragen bij jonge mensen binnen de instellingen en ook daaromheen.

[0:33:55] En daarbij is die ene maatregel die we nemen, is verdedigbaar binnen het geheel van aspecten die we nemen,

[0:34:08] maatregelen die we nemen, waarvan ik denk dat is te dragen.

[0:34:12] Maar welzijn moet wel op het netvlies blijven.

[0:34:16] Dat dat financieel kan en zal uitwerken, dat durf ik wel hier neer te leggen.

[0:34:23] Omdat het niet zo is dat we een grote teruggang hebben in financiële middelen voor het onderwijs.

[0:34:30] Maar er zijn bij het vorige kabinet extra middelen, tijdelijke middelen gekomen voor het hoger onderwijs.

[0:34:38] En daar gaat een deel van af.

[0:34:39] Dus we gaan niet terug naar hoe het daarvoor, het kabinet daarvoor was.

[0:34:43] Het zijn tijdelijke middelen waar nu, waar we een deel van in stand houden.

[0:34:46] Dus nog steeds voldoende geld voor het hoger onderwijs.

[0:34:50] En die ene maatregel die we hier nemen, die

[0:34:54] dat gaat niet ervoor zorgen dat het welzijn van jongeren

[0:35:00] sterk achteruit zou gaan.

[0:35:01] Het zijn, dat heeft vele aspecten.

[0:35:03] Dat is een complex probleem en daar moeten we met elkaar mee aan de slag.

[0:35:07] Intensiever dan voorheen.

[0:35:10] Dank u wel. De heer Paternotte.

[0:35:13] Ja, dank u wel. En ik wil even door met de wetenschap.

[0:35:16] Want het is natuurlijk mooi, vinden wij in ieder geval, om te zien dat na Robert Dijkgraaf

[0:35:19] er wederom een wetenschapper de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wordt, met de heer Bruins.

[0:35:26] Tegelijkertijd heeft het hoofdlijnenakkoord wel een hele bittere boodschap voor de wetenschap,

[0:35:30] met forse bezuinigingen op het Wetenschapsfonds, maar zeker ook de sectorplannen.

[0:35:33] Deze week ook het genootschap van Spinoza en Steven Laureate, die zegt

[0:35:37] Ja, dit is een vertrouwensbreuk eigenlijk met de overheid,

[0:35:40] want 1200 jonge onderzoekers zijn aangesteld met deze middelen,

[0:35:43] dreigen hiermee hun baan te verliezen en zeggen wij zijn dan het kind van de rekening.

[0:35:48] En mijn vraag is dan, ja, wat zou deze wetenschapper dan als boodschap hebben

[0:35:52] voor deze jonge wetenschappers voor wie dit zo bitter is en die zich zoveel zorgen maken?

[0:35:59] Ik dank de heer Paternot voor deze vraag. Dit is belangrijk,

[0:36:02] want ook als Kamerlid knokt ik ervoor dat jonge wetenschappers

[0:36:07] meer zekerheid hebben.

[0:36:11] Meer zekerheid over de vraag...

[0:36:12] kan ik nou een wetenschappelijke carrière krijgen of niet?

[0:36:16] Toen ik zelf postdoc was, was het eigenlijk normaal...

[0:36:21] je doet één of twee postdoc-posities en daarna weet je...

[0:36:24] I'm in or I'm out.

[0:36:26] En dan ben je 27, 29, ergens in die buurt en dan weet je...

[0:36:30] oké, ik ga een vaste baan krijgen.

[0:36:32] Ik kan een hypotheek gaan aanvragen.

[0:36:35] Ik kan een gezinnetje starten.

[0:36:36] Ik weet ongeveer waar mijn leven zich gaat afspelen.

[0:36:39] Dat is eigenlijk in de afgelopen twintig jaar steeds verder naar achter geschoven.

[0:36:43] En er zijn briljante wetenschappers die nog steeds op een tijdelijk contract zitten...

[0:36:49] en nog steeds niet weten, heb ik nou straks plek in die wetenschap?

[0:36:53] Dus wat ik als een van de eerste vragen aan de ambtenaren wil gaan stellen is...

[0:37:00] en dan kom ik even met een wetenschappelijke analogie...

[0:37:02] Stel je even de wetenschap voor als een pijplijn.

[0:37:07] Er komt iets in, er komt iets uit...

[0:37:09] ...en daartussen heb je een wetenschappelijke carrière.

[0:37:11] Kortom, je hebt jonge instroom.

[0:37:13] Aan het eind gaan wetenschappers met pensioen, met emeritaat...

[0:37:16] ...en daartussen heb je een wetenschappelijke carrière.

[0:37:20] En waar we eigenlijk weinig oog voor hebben in Nederland...

[0:37:22] ...is hoeveel instroom is er nou, hoeveel uitstroom is er nou...

[0:37:26] ...en is er dan daartussen, terwijl je dan verwacht...

[0:37:29] ...een goede wetenschappelijke carrière te kunnen krijgen...

[0:37:31] Hoeveel geld is er dan eigenlijk voor wetenschappers?

[0:37:34] En is dat eigenlijk wel voldoende?

[0:37:36] En waar we voor moeten zorgen, is dat we niet meer instroom hebben...

[0:37:38] ...dan dat het systeem aankan, omdat je dan steeds later er pas achterkomt...

[0:37:43] ...dat er eigenlijk geen plek voor jou is in dat wetenschappelijk systeem.

[0:37:46] Dat er niet genoeg geld is voor jou om een onderzoeksgroep op te bouwen.

[0:37:50] Nou, die analyse, daar wil ik mee aan de slag, om ervoor te zorgen...

[0:37:53] ...dat wanneer je in dat systeem inderdaad op een gegeven moment...

[0:37:57] ...de kans krijgt om te laten zien wat je kan...

[0:38:00] en je wordt UD en je mag een groep opbouwen,

[0:38:03] dat er dan ook in de loop van je carrière

[0:38:05] voldoende financiële middelen voor de wetenschap zijn

[0:38:08] om inderdaad een serieuze en bloeiende carrière in de wetenschap te krijgen.

[0:38:14] Die analyse van input, output en throughput,

[0:38:16] als een soort pijplijn, die wil ik gaan maken

[0:38:19] om te kijken wat zijn de goede verhoudingen.

[0:38:23] Ik zal me moeten houden aan het financiële kader van het hoofdlijnakkoord,

[0:38:26] Maar binnen dat kaner wil ik wel die analyse ook gaan maken,

[0:38:30] zodat we ook de goede keuzes kunnen gaan maken om ervoor te zorgen

[0:38:33] dat wetenschappers een eerlijke kans krijgen

[0:38:36] zodra ze ook dat wetenschapssysteem binnenstromen.

[0:38:42] Dank u wel.

[0:38:43] Meneer Soeborg, aan u.

[0:38:45] Dank u wel, voorzitter.

[0:38:47] Ja, dan ga ik voor het evenwicht toch weer de vraag aan mevrouw Paul stellen.

[0:38:53] In het hoofdlijnenakkoord wordt gesproken

[0:38:56] over een herstelplank kwaliteit onderwijs.

[0:38:58] Dat is best een groot begrip die nog wordt genoemd voordat er überhaupt een opzomming komt van andere zaken.

[0:39:03] Dus dat is een belangrijk bestandsdeel.

[0:39:07] Net zegt mevrouw Paul op mijn vorige vraag van we blijven ook voornamelijk doorzetten met wat we doen.

[0:39:12] En dat moet je zeker met de goede dingen ook doen.

[0:39:15] Maar hoe ziet mevrouw Paul aan tegen dat herstelplan kwaliteit onderwijs?

[0:39:21] En wat voor dingen zouden er volgens haar dan nog nodig zijn om dat in gang te kunnen zetten?

[0:39:25] Of hoe zou dat eruit kunnen zien volgens de minister?

[0:39:28] En ik snap dat het nu een schatting is en dat u daar nog heel veel denkwerk over gaat doen,

[0:39:32] nadat we daar nog over gaan praten, maar op dit moment...

[0:39:37] Mevrouw Paul.

[0:39:38] Nou, kijk, het eerlijke antwoord is dat ik daar nog oprecht heel goed over moet nadenken,

[0:39:45] juist vanwege de wens om zaken te doen die echt impact hebben en niet allerlei ditjes en datjes

[0:39:52] erbij te verzinnen om maar wat te doen. En ik denk dat, zo zie ik het in ieder geval,

[0:39:57] dat een aantal bestanddelen, daar ben ik heel blij mee dat die ook benoemd worden in dat

[0:40:02] hoofdlijnenakkoord, bijvoorbeeld de aanpak van de basisvaardigheden en het werken aan

[0:40:07] een aantal andere zaken, waarbij als je aan de basisvaardigheden en de kwaliteit van het

[0:40:11] onderwijs werkt, dan is het randvoorwaardelijk dat we voldoende bevoegde docenten, leraren

[0:40:16] voor de klas hebben.

[0:40:18] Dus dat zie ik ook als een heel belangrijke opdracht om dat door te zetten.

[0:40:21] Maar wat natuurlijk wel het geval is dat sommige initiatieven die we bijvoorbeeld vorig jaar zijn

[0:40:28] gestart, bijvoorbeeld ook het werken aan die onderwijsregio's, daar hebben we nu ervaring

[0:40:33] mee op gedaan.

[0:40:34] Dus ik vind het heel belangrijk om ook te kijken van wat gaat goed, wat moeten we misschien anders

[0:40:39] doen, welke zaken hebben we aanvullend nodig om zo te komen tot een plan dat inderdaad ook kan

[0:40:47] voldoen aan die titel herstelplan, omdat ik oprecht denk dat we een aantal zaken al heel goed

[0:40:53] hebben ingezet en dan is het altijd zaken om te kijken van wat heb je dan aanvullend nog nodig

[0:40:59] om je doelen te bereiken en waar moeten we misschien mee stoppen. Dat zou bijvoorbeeld ook

[0:41:04] ook kunnen. Een van de thema's die de heer Soeboer ook vaker heeft opgebracht in debatten en waar we

[0:41:10] volgens mij, als ik de functie mag gaan uitoefenen, na de zomer over komen te spreken.

[0:41:16] Dat is ook naar aanleiding van de brief over sturing op kwaliteit, de gerichte bekostiging,

[0:41:22] het feit dat je meer zeggenschap wil geven aan leraren en schoolleiders.

[0:41:27] Al die thema's, belangrijke thema's om het onderwijs ook verder vorm te geven en op een

[0:41:35] hoger pijl te brengen, dat zijn inderdaad zaken waar we waar we mee over komen te spreken.

[0:41:41] Dank u wel.

[0:41:42] De heer De Kort, mevrouw Martens.

[0:41:45] Ik heb een vraag aan de heer Bruins.

[0:41:49] Er zijn de afgelopen jaren heel veel geluiden geweest in de Kamer om te kijken of het BSA

[0:41:53] zou moeten worden afgeschaft.

[0:41:55] Er zijn verschillende instellingen die het predikaat Koemlaude willen afschaffen.

[0:42:00] Er gaan ook geluiden om de scriptie af te schaffen, omdat dat direct in relatie wordt

[0:42:03] gebracht tot een hoge piek als het gaat over werkdruk.

[0:42:08] en mijn fractie maakt zich zorgen over of er nog wel ruimte moet zijn voor eenieder

[0:42:12] die zich geen private extra stages voororloven kan,

[0:42:16] om dat predicaat excellentie na te streven.

[0:42:20] Ik ben eigenlijk heel erg benieuwd hoe deze minister daar kijkt

[0:42:23] en welke ruimte hij vindt dat er moet blijven voor deze mensen.

[0:42:28] Meneer Drijns.

[0:42:29] Ja, voorzitter. Niet iedere verandering is een verbetering.

[0:42:34] En wat ik belangrijk vind is dat toegankelijkheid van het onderwijs echt hoog blijft staan.

[0:42:43] En dat we geen toegenomen kansenongelijkheid krijgen.

[0:42:49] Binnen die voorwaarden zou ik zeggen, welke ideeën er ook komen, laten we vooral rust in het onderwijs hebben.

[0:42:56] Dat is goed voor het onderwijs en je moet ook niet al te veel willen veranderen.

[0:43:01] Ik ga over dit soort dingen allemaal eens rustig nadenken.

[0:43:04] En ik heb geen concrete plannen op dit moment, op dit terrein.

[0:43:10] De heer Ergin, ja.

[0:43:14] Ja, voorzitter. Ik heb, toen ik een beetje op internet googlede naar de heer Bruins,

[0:43:18] kwam ik een hele mooie column tegen.

[0:43:21] En in die column had de heer Bruins het over dat de overheid geen staatsmoraal moet opleggen aan kinderen.

[0:43:30] Ik citeer overheid blijf uit het hoofd van mijn kind.

[0:43:34] En toch is de heer Bruins nu beoogd minister...

[0:43:38] die straks verantwoordelijk gaat zijn voor de invoering...

[0:43:42] of voor het opstellen van de wet Toezicht op Informeel Onderwijs.

[0:43:46] Ik ben benieuwd of de heer Bruins zich, alhoewel de staatssecretaris daar straks uitvoering aan gaat geven...

[0:43:53] of de heer Bruins zich daar eigenlijk niet heel ongemakkelijk bij voelt.

[0:44:01] Dank u wel voor deze vraag.

[0:44:08] Ergens in het hoofdlijnakkoord wordt gesproken over een neutrale overheid.

[0:44:13] En wat versta je daar nou eigenlijk om?

[0:44:15] Een neutrale overheid is een overheid die niet in jouw hoofd gaat zitten.

[0:44:19] Wij mogen vinden wat we willen.

[0:44:22] We mogen een mening hebben die we binnenin onszelf hebben.

[0:44:27] Daar zijn we vrij in.

[0:44:30] En er is geloofsvrijheid. We mogen geloven wat we willen.

[0:44:34] En de enige manier om een neutrale overheid te hebben,

[0:44:38] is dat je volledige ruimte geeft aan de pluriformiteit van de samenleving.

[0:44:42] En dat je inderdaad niet...

[0:44:43] Een overheid hoort inderdaad niet in het hoofd van mensen te gaan zitten.

[0:44:49] Die column, daar sta ik dus nog steeds volledig achter.

[0:44:52] En die column pleit daarmee bijvoorbeeld voor de pluriformiteit van het onderwijs,

[0:44:58] zoals we dat kennen, op alle niveaus.

[0:45:01] En het bijzonder onderwijs enerzijds, maar ook het openbare onderwijs...

[0:45:06] ...als bewust pluriforme vorm van onderwijs.

[0:45:10] Dus ik sta nog steeds geheel achter die kolom.

[0:45:13] Het is natuurlijk wel zo dat je mag denken wat je wilt...

[0:45:17] ...maar zodra je uitingen doet, zodra je woorden kiest...

[0:45:20] ...en zodra je daden doet...

[0:45:22] ...dan doe je die binnen de regels van de wet en binnen de regels van de rechtsstaat.

[0:45:26] En daar sta ik ook voor.

[0:45:30] Dank u wel. De heer Lassen.

[0:45:31] Dank. Ik wil nog even door op de 1200 jonge wetenschappers die inderdaad dreigen te worden ontslaan vanwege de bezuinigingsplannen.

[0:45:39] De heer Bruins schrijft namelijk ook in zijn brief dat we voor onze voorspoed niet op andere grootmachten moeten leunen.

[0:45:44] En juist deze 12 jonge wetenschappers hadden ervoor moeten zorgen, of moeten ervoor zorgen, dat we in Nederland onze toppositie behouden.

[0:45:50] Ik hoorde de heer Bruins net zeggen in het antwoord op de heer Paternotte dat hij gaat

[0:45:54] kijken of er wel een carrière weggelegd zou zijn voor deze wetenschappers, maar de keuzes

[0:45:59] zijn juist gemaakt op de kansrijkste onderzoekscriteria in samenspraak met OCW en daarom wordt nu

[0:46:05] ook gesproken van een enorme vertrouwensbreuk en die begrijp ik ook wel en ik vraag aan

[0:46:10] de heer Bruins om daarop te reflecteren met ook in achtneming de zin die uit zijn brief

[0:46:14] komt dat voor de toekomst van ons land staat of valt met het opleiden van toekomstige

[0:46:20] generaties.

[0:46:27] Binnen de financiële kaders, zoals die mij gegeven zijn en zoals ik die ook zal uitvoeren,

[0:46:34] zie ik dat we verschillende tijdelijke middelen structureel maken, maar dat we naast het structureel

[0:46:41] maken ook het instrumentarium zullen gaan versimpelen.

[0:46:46] En daar, binnen dat financieel kader, ga ik eerst echt eens heel goed kijken met de ambtenaren

[0:46:53] hoe die pijplijn waar ik het net over had, wat komt er binnen, heb je een goede wetenschappelijke carrière

[0:46:58] en wat gaat er op latere leeftijd dan ook weer uit, hoe dat systeem eruit ziet.

[0:47:04] En die analyse wil ik eerst maken.

[0:47:06] En dan kom ik ook naar de Kamer toe en dan ga ik ook met de Kamer praten.

[0:47:09] En dan gaan we kijken of we elkaar op sommige punten de hand kunnen schudden.

[0:47:13] want het is belangrijk, zoals ik al zei, dat wetenschappers op enig moment in hun leven ook echt weten

[0:47:19] nu ben ik binnen en nu is er ook voldoende geld voor mij om serieus een wetenschappelijke carrière te hebben.

[0:47:24] En daar wil ik echt voor staan en daar wil ik ook met de Kamer over praten hoe we dat voor elkaar krijgen.

[0:47:33] Mevrouw Van der Velden.

[0:47:36] Dank u wel, voorzitter. Dan heb ik nu een vraag aan mevrouw Paul.

[0:47:43] U heeft natuurlijk eerder ook de vraag gehoord die ik aan de heer Bruins heb gesteld en omdat u natuurlijk

[0:47:48] al hier nu als de missionair minister gezeten hebt, ga ik bij u iets anders insteken. Ik hoorde u

[0:47:53] namelijk net ook zeggen dat u toch wat dingen hetzelfde gaat doen. Dus wat zijn voor u dan drie

[0:47:58] dingen die u graag door zou willen zetten op het gebied van uw beleidsterrein? Mevrouw Paul,

[0:48:05] Een lijstje van drie.

[0:48:07] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:48:10] Ik heb ze net ook al even genoemd, maar herhaling...

[0:48:15] De kracht zit in de herhaling, denk ik dan maar.

[0:48:17] Ik vind het heel belangrijk dat we blijven werken

[0:48:19] aan het op een hoger pijl brengen van de basisvaardigheden.

[0:48:23] We halen, als we het hebben over kansengelijkheid,

[0:48:26] vaak allerlei thema's erbij, maar ik ben ervan overtuigd

[0:48:29] dat goed onderwijs en een goede basis op het vlak van taal en rekenen

[0:48:34] Ervoor zorgt dat je echt het beste uit jezelf kunt halen.

[0:48:37] Dat helpt bij het doen van een vervolgopleiding.

[0:48:40] Het helpt bij andere vakken, ook al op de basisschool.

[0:48:43] En het helpt ook om volwaardig mee te doen in de samenleving...

[0:48:47] ...en een mooie baan te vervullen.

[0:48:49] Dan vind ik het ook heel belangrijk, want voor goed onderwijs zijn leraren essentieel.

[0:48:55] En we weten allemaal, we hebben te kampen met een lerarentekort.

[0:48:58] We zien overigens ook in andere sectoren dat er grote tekorten zijn.

[0:49:01] Maar de inzet die we nu plegen om dat lerarentekort aan te pakken en ervoor te zorgen dat we alle

[0:49:07] goede leraren behouden en dat we ons best doen om bijvoorbeeld via zijinstroom andere mensen

[0:49:13] warm te laten lopen voor het prachtige vak van leraar of andere initiatieven die we ontplooien,

[0:49:18] dat wil ik ook volle kracht voortzetten.

[0:49:21] En daarnaast een belangrijk thema waar we ook vaak in de Kamer over spreken, dat gaat

[0:49:27] over veiligheid, zowel fysieke veiligheid als sociale veiligheid op scholen, want het is

[0:49:33] heel simpel. Op het moment dat je niet veilig bent, fysiek veilig, maar ook op het moment

[0:49:38] dat je niet veilig jezelf kunt zijn, dan kom je ook niet aan leren. Dus dat is cruciaal

[0:49:45] om daaraan te blijven werken. Ik denk dat we dat volle kracht moeten blijven doen.

[0:49:51] Dank u wel. Mevrouw Van Santen.

[0:49:54] Mijn vraag is aan de heer Bruins.

[0:49:58] Ik was benieuwd wat u wilt gaan doen, want cultuur wordt ook onderdeel van uw portefeuille,

[0:50:05] om de culturele sector in de regio te stimuleren.

[0:50:15] Het goede nieuws van dit hoofdlijnakkoord is dat er niet zo heel veel over cultuur staat

[0:50:21] in dit hoofdlijnakkoord.

[0:50:22] Dat is goed.

[0:50:23] laat de cultuur ook met rust.

[0:50:26] Dat moet de vrijheid hebben om hele goede en mooie dingen te doen.

[0:50:33] En welke plannen daar dan wel voor nodig zijn,

[0:50:37] dat ga ik eerst maar eens even beluisteren.

[0:50:40] Ik ben de afgelopen dagen via LinkedIn

[0:50:43] al door allerlei mensen uit de culturele sector benaderd.

[0:50:46] En ze willen me allemaal vertellen hoe mooi hun orkest

[0:50:50] of theater is.

[0:50:54] En ik ben enorm benieuwd om daar langs te gaan.

[0:50:58] Ik zou mijn hele agenda ermee kunnen vullen.

[0:51:00] En dat kan maar voor een beperkt deel.

[0:51:04] Maar ik ga daar veel aandacht aan geven.

[0:51:06] En ik ga laten zien dat ik die sector heel erg belangrijk vind.

[0:51:10] En welke plannen daar precies komen, daar ga ik eerst maar eens heel goed

[0:51:14] mijn oor te luisteren, liggen bij de sector zelf.

[0:51:16] Kijken wat er nodig is.

[0:51:19] Vanochtend hebben we in de procedurevergadering besloten om in het najaar over cultuur te debatteren

[0:51:23] met elkaar, dus dat is ook hier al even geleden.

[0:51:26] We gaan weer een volgende vragenronde starten.

[0:51:29] Dan kijk ik als eerste naar mevrouw Pijplink.

[0:51:33] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:51:35] Deze vraag is weer van onze kant gesteld aan mevrouw Paul.

[0:51:39] In het debat onlangs over het hoofdlijnenakkoord werd nadrukkelijk door een van uw aanstaande

[0:51:44] de coalitiegenoten aangegeven dat in Nederland kinderen op jonge leeftijd

[0:51:49] seksuele handelingen wordt aangeleerd.

[0:51:51] U en ik weten volgens mij dat dat niet waar is, foutief is.

[0:51:55] En toch bouwt de zin in het hoofdlijnenakkoord over leeftijdneutrale

[0:51:59] seksuele vorming voort op deze foutieve beelden over hoe seksuele vorming wordt

[0:52:05] gedoseerd en zet het, vind ik, docenten ook nog eens weg in wantrouwen op dit onderwerp.

[0:52:10] Mijn vraag is wat u nou vindt van die zin in dat hoofdlijnakkoord.

[0:52:15] Hoe gaat u daarmee om?

[0:52:16] Maar ook wat vindt u van het signaal dat hiermee wordt afgegeven aan leerkrachten en docenten?

[0:52:25] Ik weet, net als mevrouw Pijperlink aangeeft, dat er in de afgelopen maanden wel vaker sprake

[0:52:31] is geweest van desinformatie, onwaarheden en allerlei fake news.

[0:52:36] Mevrouw Pijperlink weet ook dat ik me daar heel stellig tegen uitgesproken heb.

[0:52:41] Omdat ik juist wil opkomen voor al die docenten, al die leraren die zich inzetten om kinderen

[0:52:47] bij te brengen, jongeren bij te brengen wat ze nodig hebben.

[0:52:50] In de kerndoelen in ons onderwijs staat dat er aandacht besteed moet worden aan relationele

[0:52:55] en seksuele vorming.

[0:52:57] Door alle gesprekken en bezoeken die ik voer in het veld weet ik hoe zorgvuldig dat wordt

[0:53:03] gedaan en hoe wordt gekeken dat je kinderen en jongeren kunt bijbrengen wat zij nodig

[0:53:10] Wat je terugkrijgt van leerlingen is dat ze daardoor juist zich meer zelfbewust voelen,

[0:53:16] dat ze daardoor scherpere keuzes kunnen maken, hun eigen grenzen durven stellen.

[0:53:20] En zoals ik deze interpreteer, en zo zal ik hem blijven interpreteren,

[0:53:25] is dat het belangrijk is dat we dus aandacht besteden aan die kerndoelen.

[0:53:28] Scholen staat het volledig vrij om methodes te gebruiken en instrumenten te gebruiken

[0:53:33] die passen bij hun populatie en ook bij hun overtuiging.

[0:53:39] En wat ik daarbij belangrijk vind, is dat op geen enkele manier opvattingen worden opgedrongen aan kinderen.

[0:53:45] Wat we gezien hebben in het verleden ook, is bijvoorbeeld dat jongeren uit de kast werden geduwd omdat de school vond dat dat moest gebeuren.

[0:53:55] Nou, dat mag op geen enkele manier gebeuren.

[0:53:57] Dus die veiligheid, die vrijheid om te zijn wie je bent en dat uit te dragen, daar sta ik voor.

[0:54:04] En dat zal ik ook blijven doen.

[0:54:06] Dus zo interpreteer ik hem.

[0:54:09] Dank u wel. De heer Paterhoek.

[0:54:11] Meneer Forster, ik wil daar nog even op doorgaan, want dat was misschien wel een van de meest opvallende zinnen in dat hoofdlijnenakkoord.

[0:54:19] Neutrale seksuele voorlichting.

[0:54:21] Wij dachten eerlijk gezegd van ja, bestaat er zoiets als linkse of rechtsseks of seksuele voorlichting?

[0:54:26] Mijn vraag is eigenlijk, omdat mevrouw Paul natuurlijk de enige bewindspersoon is die doorgaat eigenlijk van die 29.

[0:54:32] Is dit de enige zin die eigenlijk dan gaat over beleid dat zij waar ze nu dan voor verantwoordelijk is?

[0:54:36] Mijn vraag is, wat is volgens haar dan een neutrale seksuele voordichting?

[0:54:40] En gaat zij nou iets anders doen dan ze het afgelopen jaar heeft gedaan

[0:54:43] ten aanzien van dit onderwerp?

[0:54:46] Mevrouw Pag.

[0:54:48] Voorzitter, ik ga niks anders doen dan ik het afgelopen jaar heb gedaan.

[0:54:52] Wat ik ga doen en blijf doen, is naast de docenten en de leraren staan

[0:54:56] die heel zorgvuldig en vanuit de beste intenties hun werk doen.

[0:55:00] Daar sta ik voor, dat blijf ik ook doen.

[0:55:03] Ik vind het ontzettend belangrijk, wat ik net ook zei,

[0:55:05] is dat kinderen en jongeren in vrijheid zichzelf kunnen zijn

[0:55:10] en dat ook blijven doen.

[0:55:12] En ik zal ook dat blijven uitdragen en steunen.

[0:55:15] Wat ik heel belangrijk vind, en dat gebeurt op dit moment ook,

[0:55:19] en daar waar het niet gebeurt, zal ik dat verder stimuleren,

[0:55:22] is dat we, zoals ook voor andere thema's gebeurt,

[0:55:25] zoveel mogelijk gebruik maken van bewezen effectieve methoden.

[0:55:30] Dat we instrumenten inzetten

[0:55:33] die wetenschappelijk en ook in de praktijk hun effectiviteit hebben bewezen.

[0:55:38] Dat gebeurt in de meeste gevallen al en dat zal ik blijven stimuleren,

[0:55:41] of dat nou gaat om taal of rekenen, maar ook op dit thema.

[0:55:46] Maar ja, in dit geval misschien saai, maar meer van hetzelfde.

[0:55:50] Ik sta voor die docenten en ik sta voor het feit dat iedereen vrij en veilig zichzelf mag zijn.

[0:55:58] Dank u wel. De heer Soeboer heeft er nog behoefte.

[0:56:00] Ja, mijn vraag is aan de heer Bruins.

[0:56:04] En die gaat over het mbo.

[0:56:06] Een schooltype die mij dicht bij het hart ligt.

[0:56:10] Ik ben ook op veel mbo scholen geweest.

[0:56:12] En ik hoorde gelukkig de wellicht aanstaand minister al het een en ander zeggen over het mbo.

[0:56:17] Maar we zien daar ook iets geks.

[0:56:18] Dus aan de ene kant zijn daar de sectoren die handjes nodig hebben voor het werk.

[0:56:24] En daartoe leiden veel mbo scholen op.

[0:56:26] En sommige leerlingen zitten daar ook op.

[0:56:28] En die willen dat ook graag.

[0:56:29] Die willen ook aan het werk.

[0:56:29] Maar er zitten natuurlijk ook leerlingen op die iets breder willen dan alleen dat.

[0:56:34] Dus hoe zorgen we er nou voor dat het mbo aan de ene kant wel zorgt dat ze inspelen op de arbeidsmarkt,

[0:56:42] maar aan de andere kant niet een fabriek van de handjes worden.

[0:56:44] Dus hoe zorgen we ervoor dat het ook echt een school mag zijn, ja, echt een school mag zijn.

[0:56:52] De heer Bruins.

[0:56:54] Ja, voorzitter, ja, ik ken de heer Soepoer als iemand met een geweldig warm en groot hart voor de vakmensen in Nederland.

[0:57:02] en dat is heel mooi om te zien.

[0:57:05] En daar kunnen we elkaar de hand schudden.

[0:57:07] Ik zie ook het belang van de mbo'ers.

[0:57:13] En het is een geweldige schoolsoort.

[0:57:15] En ik kan ook zeggen er komen gewoon internationale delegaties naar Nederland...

[0:57:20] om te kijken hoe wij het mbo-onderwijs georganiseerd hebben.

[0:57:23] Het is echt een hele belangrijke en mooie schoolsoort.

[0:57:29] De fabriek van de handjes.

[0:57:32] Eigenlijk is het zelfs wel een compliment, maar ik begrijp wel precies hoe de heer Soepboer het bedoelt.

[0:57:37] Want dat moet niet het imago gaan worden.

[0:57:40] En er zijn inderdaad ook theoretische leerwegen.

[0:57:43] Er zijn mensen die richting de dienst en de administratie gaan.

[0:57:47] Maar ook daar merk je dat het van belang is dat jonge mensen echt een vak leren.

[0:57:52] En ook van school afkomen met een papiertje waarvan ze het gevoel hebben...

[0:57:55] ja, maar dit betekent ook iets.

[0:57:57] Ik kan iets wat mijn buurjongen of mijn buurmeisje niet kan.

[0:58:00] Ik heb echt iets geleerd.

[0:58:02] Als je zo trots op je vak, wat het ook is...

[0:58:05] ook in dienstverlening, maar echt van school afkomt...

[0:58:10] trots op je vak, dat je weet wat je wat kunt...

[0:58:13] dan weet je wat je waard bent en dan sta je rechtop in die arbeidsmarkt.

[0:58:20] En dan weet je, ze zitten op me te wachten.

[0:58:22] En die jonge mensen, die krijgen ook echt een baan.

[0:58:24] Het is belangrijk dat we inderdaad breed het mbo stimuleren

[0:58:30] om meer of minder praktisch en theoretisch te blijven doceren.

[0:58:38] Het is belangrijk dat al die studierichtingen er zijn.

[0:58:40] We moeten ervoor blijven zorgen

[0:58:43] dat het goed afgestemd is op de regionaal arbeidsmarkt,

[0:58:46] dat we heel goed weten waar mensen van een bepaalde studie nodig zijn

[0:58:51] En kunnen we er dan ook voor zorgen dat jonge mensen in die regio

[0:58:55] ook echt zich aangetrokken voelen tot die studies waar we mensen nodig hebben?

[0:58:59] En er is ook aan de andere kant nog iets.

[0:59:01] En dat is dat ik het heel erg goed zou vinden als we op andere plekken in het onderwijs,

[0:59:08] bijvoorbeeld in het voortgezet onderwijs,

[0:59:12] buiten het VMBO, bijvoorbeeld Haven en VWO,

[0:59:15] ook juist daar meer oog hebben voor praktische vaardigheden.

[0:59:20] En ik zie steeds meer jonge mensen gaan van havo naar mbo.

[0:59:25] Dat vind ik een hele positieve ontwikkeling.

[0:59:28] En ik zou het goed vinden als dit veel meer gaat mixen.

[0:59:31] Als we maar telkens op het oog hebben dat we jonge mensen willen opleiden...

[0:59:34] die echt hun talenten kwijt kunnen in die arbeidsmarkt...

[0:59:38] waar mensen echt op zitten te wachten, waar werkgevers om zitten te springen.

[0:59:42] Als we daar ons met elkaar op kunnen focusseren...

[0:59:44] dan denk ik dat we iets goeds doen voor de volgende generatie.

[0:59:48] Dank u wel. De heer De Kort met een vraag.

[0:59:52] Ja, dank voorzitter. En ook vanuit mij voor beide personen felicitaties met de voordracht.

[0:59:58] Ik heb een vraag aan de bovenstaatssecretaris.

[1:00:01] Want helaas zijn er ook scholen actief.

[1:00:03] En dan denk ik aan een bepaald aantal weekendscholen die gedachtegoed verspreiden.

[1:00:09] Wat toch tegen onze vrijheden en rechten van onze democratische rechtsstaat ingaat.

[1:00:16] Een collega links van mij had er ook al een vraag over en ik stel hem eigenlijk meer de andere kant op.

[1:00:22] Wat wil de boogstaatssecretaris daartegen doen?

[1:00:25] Dit soort, bijvoorbeeld weekendscholen.

[1:00:27] En hoe ziet zij dat, hoe dat zich verhoudt tot artikel 23 van onze grondwet?

[1:00:35] De staatssecretaris.

[1:00:36] Ja voorzitter, ik moet een beetje glimlachen en ik zie de heer Ergin ook glimlachen.

[1:00:39] Het is wel heel mooi dat de heren de Kort en Ergin naast elkaar zitten en beide met de vraag op dit thema komen.

[1:00:45] Kijk, wat ik in eerdere debatten ook heb aangegeven, dat kinderen en jongeren in welke vorm van

[1:00:52] onderwijs ze ook krijgen, dat ze nooit gedachten en gedachtegoed mee moeten krijgen die indruisen

[1:01:00] tegen onze rechtsstaat of die op een andere manier aanzetten tot haat en geweld.

[1:01:05] In het regulier onderwijs hebben we daar al instrumenten voor en kan ik toezicht houden.

[1:01:11] Ik zeg dat ik toezicht kan houden in mijn rol als demissionair minister

[1:01:15] via de inspectie van het onderwijs.

[1:01:17] Op het informeel onderwijs, of dat nou weekendscholen zijn

[1:01:21] of andere vormen van scholen, hebben we die instrumenten niet.

[1:01:25] En waar het mij om gaat, is dat ieder kind veilig en vrij onderwijs kan volgen

[1:01:31] en daarin niet wordt aangezet tot haat of geweld

[1:01:34] of tot andere dingen die indruisen tegen onze rechtsstaat.

[1:01:38] En vandaar dat er een wetsvoorstel in de maak is

[1:01:41] die, als ik het wel heb, direct na de zomer in internetconsultatie gaat en waar wij met,

[1:01:49] nou ja, als ik dus inderdaad staatssecretaris word, waar ik in die hoedanigheid dan met de

[1:01:54] Kamer over kom te spreken.

[1:01:58] Meneer Ergin.

[1:02:00] Ja, voorzitter.

[1:02:00] Dank u wel.

[1:02:01] Mijn vraag is voor mevrouw Paul en voor haar verandert natuurlijk de positie van minister

[1:02:06] naar staatssecretaris, maar tegelijkertijd als ik het verhaal van juf Tilly aanhoor, is

[1:02:12] Dus haar passie voor kansengelijkheid gaat niet veranderen.

[1:02:15] Daar blijft ze op hetzelfde tempo op inzetten.

[1:02:19] Maar als ik dan kijk naar haar woorden, die onderschrijf ik...

[1:02:22] maar als ik kijk naar de daden, dan zie ik dat er sprake is...

[1:02:25] van de grootste kaalslag in het onderwijs in de afgelopen jaren.

[1:02:28] Waarbij juist op kansengelijkheid bij school en omgeving...

[1:02:33] juist bij dat soort programma's flink bezuinigd gaat worden.

[1:02:36] En mijn vraag aan mevrouw Paul is hoe ze daad bij woord gaat voegen.

[1:02:44] Voorzitter, kansengelijkheid is ongelooflijk belangrijk.

[1:02:48] Dat vond ik en dat blijf ik vinden.

[1:02:51] Ik denk tegelijkertijd dat het heel belangrijk is dat we goed kijken naar hoe we onze middelen

[1:02:57] inzetten en de scherpe keuzes die we daarin maken.

[1:03:00] Met andere woorden, door te bezuinigen op het programma School en Omgeving is niet alle

[1:03:07] kansengelijkheid uit het raam gegooid.

[1:03:09] Ik denk dat het binnen dat programma ook, maar daar ga ik ook verder mee aan de slag,

[1:03:15] belangrijk is om te kijken van hoe ga je dan die beoogde bezuinigingen doorvoeren.

[1:03:22] Je kunt kijken naar ga je de groep van kinderen voor wie je dat doet verkleinen?

[1:03:26] Ga je de inzet per kind verkleinen of veranderen?

[1:03:31] En daarnaast vind ik het ook belangrijk om te zeggen, en dat gaf ik in dit gesprek ook eerder aan,

[1:03:37] kansengelijkheid valt of staat bij goed onderwijs.

[1:03:40] Dus het begint ermee dat die basis op orde moet zijn.

[1:03:43] En daar sta ik voor en daar blijf ik ook voor gaan.

[1:03:47] Ongelooflijk belangrijk.

[1:03:51] Dank u wel. Mevrouw Van der Velden.

[1:03:54] Dank u wel, voorzitter.

[1:03:55] Ik heb weer een vraag voor de heer Bruins.

[1:03:58] U gaf natuurlijk eerder aan dat er erkenning voor vakmensen moet zijn

[1:04:02] en dat kinderen goed moeten kiezen, zodat ook de aansluiting bij de arbeidsmarkt goed is.

[1:04:07] Heeft u al een strategie en gedachten om dat te bereiken?

[1:04:14] Een mooie vraag.

[1:04:17] Weet u, een minister heeft twee instrumenten, woorden en daden.

[1:04:23] En de woorden worden onderschat.

[1:04:26] Ik denk dat het heel erg belangrijk is wat we in dit huis zeggen.

[1:04:30] Hoe we met elkaar omgaan, hoe we met elkaar praten.

[1:04:33] De woorden die we kiezen, die resoneren in de buitenwereld.

[1:04:38] En dat betekent dat mijn allereerste plan is om, zoals de huidige demissionair minister ook doet,

[1:04:45] vol respect en waardering te blijven praten over vakmensen.

[1:04:49] En dat zult u ook van mij horen.

[1:04:51] In 2016 was ik denk ik het allereerste Kamerlid dat sprak over theoretisch en praktisch opgeleide mensen.

[1:04:57] En toen zei ik laat ik nooit meer in dit huis hoog en laag horen.

[1:04:59] En ik denk dat het redelijk ingesleten is in die tijd.

[1:05:03] Tegelijkertijd, het mag niet een eufemisme zijn van theoretisch is hoog en praktisch is laag.

[1:05:09] Een notaris is ook een praktisch opgeleid mens.

[1:05:13] Een huisarts is bij uitstek een praktisch opgeleid mens.

[1:05:18] Dus je hebt praktische en theoretische beroepen en hoog en laag bestaat niet meer.

[1:05:23] Zo wil ik spreken in woorden.

[1:05:26] En mijn daden, daar gaan we mee aan de slag.

[1:05:29] We hebben nu een hoofdlijnakkoord.

[1:05:31] Er komt een regeerprogramma.

[1:05:33] En daar wil ik al een eerste doorkijkje geven.

[1:05:37] Om te kijken wat we daadwerkelijk kunnen doen.

[1:05:45] Maar laten we daar helder zijn.

[1:05:47] De overheid kan dit niet alleen.

[1:05:49] Dit heeft ook te maken met samenleving.

[1:05:51] Met cultuur.

[1:05:52] Met hoe ouders kijken naar beroepen en opleidingen voor kinderen.

[1:05:57] Dit is ook in Nederland best wel een hartnekkig cultureel probleem...

[1:06:03] dat in andere landen heel anders zit.

[1:06:06] Onder andere, iets heel vreemds is toch nog steeds...

[1:06:09] dat meisjes relatief weinig techniek kiezen in Nederland...

[1:06:13] terwijl dat in andere landen heel anders ligt.

[1:06:17] Er is zoveel te doen, maar het ligt ook in de samenleving.

[1:06:20] Daarom hamer ik zo op woorden.

[1:06:22] Als wij hier de juiste woorden gebruiken...

[1:06:24] Dan kunnen we ook invloed hebben op hoe mensen kijken naar deze opleidingen

[1:06:28] en naar vakmensen die we zo ontzettend hard nodig hebben.

[1:06:33] Dank u wel, mevrouw Van Santen.

[1:06:35] Dank u, voorzitter.

[1:06:36] Ja, nogmaals een vraag aan de beoogd minister, aangezien we die nog niet zo goed kennen.

[1:06:42] Ik heb de afgelopen maanden met de voorganger van de beoogd minister

[1:06:46] vele malen discussies gevoerd over het oplaaiende antisemitisme op de onderwijsinstellingen.

[1:06:52] Ik heb hem diverse keren gevraagd wanneer het genoeg is voor hem en wanneer hij de regie

[1:07:00] gaat pakken.

[1:07:02] Mijn vraag aan de beoogd minister is, is hij van plan om wat meer daadkrachtig op te treden

[1:07:10] tegen de vernielingen, de rellen en ook de jodenhaat die we de afgelopen maanden hebben

[1:07:17] gezien?

[1:07:21] Ik heb drie heldere lijnen op dit onderwerp.

[1:07:25] De eerste is dat Joodse en Israëlse studenten veilig naar de campus moeten kunnen.

[1:07:31] Zonder schroom, zonder angst.

[1:07:34] Dat horen we als beschaafd land met z'n allen te vinden en na te streven.

[1:07:40] Dat is mijn eerste punt.

[1:07:42] En dat geldt niet alleen voor Joodse en Israëlse studenten.

[1:07:44] Dat geldt voor alle studenten.

[1:07:46] moslimstudenten, christelijke studenten, atheïstische studenten en van welke

[1:07:50] nationaliteit dan ook. Onze campuses moeten veilig zijn.

[1:07:54] Het tweede punt dat ik hier wil maken is dat de rectores van de universiteiten

[1:08:03] hebben gezegd wij staan voor de academische vrijheid en ik wil als

[1:08:07] minister hen daar ruggesteun geven. De academische vrijheid die vastgelegd is op

[1:08:14] die zegt dat kunstenaars en wetenschappers vrij zijn om samen te werken met wie ze willen.

[1:08:21] Die vrijheid geven wij onze wetenschappers en onze kunstenaars.

[1:08:26] Het derde wat ik wil zeggen is, we hebben een demonstratierecht in Nederland.

[1:08:30] Iedereen is vrij om te demonstreren.

[1:08:33] En iedereen is vrij om slogans en jals te roepen binnen de rechtsstaat.

[1:08:40] En wat niet kan, is dat we met onze handen aan de spullen van mensen gaan zitten.

[1:08:45] We gaan de boel niet lopen vernielen.

[1:08:47] Dat doen we niet.

[1:08:49] En daar ligt de lijn.

[1:08:52] Dank u wel.

[1:08:55] Ik kijk even naar de leden.

[1:08:56] Mevrouw Westerveld heeft nog een vraag.

[1:09:00] Zeker weten, voorzitter.

[1:09:01] We hebben genoeg vragen.

[1:09:03] Ik stel hem graag aan de heer Bruins.

[1:09:05] Want in alle eerlijkheid, ik zit hier wel met een wat ongemakkelijk gevoel,

[1:09:08] Omdat we twee bewindspersonen hebben die hele mooie woorden en plannen hebben...

[1:09:13] maar tegelijkertijd, wiens handtekening straks ook onder een akkoord staat...

[1:09:18] waarin zaken staan die ze nooit kunnen uitvoeren met alle mooie woorden.

[1:09:22] Dat geeft mij een ongemakkelijk gevoel.

[1:09:25] Net kwamen een paar voorbeelden langs, maar het geldt ook voor cultuur.

[1:09:28] Ik hoorde net de heer Bruins zeggen...

[1:09:30] laat cultuur met rust.

[1:09:33] Tegelijkertijd wordt er enorm bezuinigd.

[1:09:36] Alles wordt duurder, van boeken, van bibliotheken, van een popbandje om de hoek.

[1:09:43] Alles wordt duurder.

[1:09:45] Als het gaat over talentontwikkeling, muzieklessen voor kinderen.

[1:09:48] En dan is mijn vraag aan meneer Bruins.

[1:09:54] Hoe rijmt u dat met elkaar?

[1:09:56] Hoe rijmt u wat u zegt met wat er ook in die plannen staat...

[1:10:00] waarvan u ook zegt, die ga ik uitvoeren?

[1:10:04] Meneer Bruins.

[1:10:05] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:07] Eerst wil ik toch even herhalen wat ik zei.

[1:10:09] Er staat heel veel niet in dit hoofdlijnenakkoord over cultuur en dat is goed.

[1:10:13] We laten de cultuur met rust.

[1:10:15] Het is wel zo inderdaad dat er een btw-verhoging aan zit te komen in dit hoofdlijnenakkoord.

[1:10:22] Daar staan ook uitzonderingen in en dat is ook goed.

[1:10:27] En sommige maatregelen kunnen zwaar voelen en zwaar klinken.

[1:10:34] Maar soms gaat het misschien ook maar om 2 à 3 euro erbij.

[1:10:37] Maar ja, het leven wordt ook op andere plekken heel veel duurder.

[1:10:42] De gasprijs is ook met 50 procent gestegen.

[1:10:45] Hier gaat het om een prijsstijging voor de consument van 11 procent.

[1:10:52] Maar desondanks kan het ook soms pijn doen op sommige plekken.

[1:10:56] Dus ik zie het ook op weg naar het regeerprogramma, op weg naar behandeling van het regeerprogramma in de Kamer,

[1:11:04] ook wel als een kans om hier de dialoog met de Kamer aan te gaan.

[1:11:08] Om te kijken hoe kunnen we dit nu zo goed mogelijk vormgeven.

[1:11:12] En daar wil ik in eerste instantie samen met de ambtenaren naar gaan kijken.

[1:11:15] Maar dan kom ik ook bij u in de Kamer om te verdedigen wat we doen en te kijken wat hier mogelijk is.

[1:11:21] Om ervoor te zorgen dat de culturele sector bloeiend en vitaal blijft.

[1:11:27] Ik vind het heel mooi dat de beoogd minister zegt dat hij met de Kamer in gesprek wil over die BTW-verhogingen

[1:11:34] en hoe we dat beter kunnen doen om te zorgen dat daarmee niet de culturele sector zo geraakt wordt.

[1:11:39] Ik vind het fijn dat hij zich daarvoor openstelt.

[1:11:42] De antwoord van mevrouw Paul net op de vrouw over seksuele verhogingen beviel me ook heel erg,

[1:11:46] want dat was heel erg duidelijk. Dus dank daarvoor.

[1:11:48] Nog één vraag aan de beoogd minister.

[1:11:51] Want twee weken geleden schreef hij in zijn vorige rol als voorzitter van de AWTI

[1:11:54] een prachtig opiniestuk en hij zei ja we moeten structureel investeren in innovatie want kennis

[1:12:00] is de enige grondstof die nooit opraakt. Nu heeft de Rabobank doorgerekend dat de 12 miljard

[1:12:06] bezuinigingen op innovatie die de hoofdlijnakkoord het plan is, in een constatieve schatting 27

[1:12:12] miljard euro welvaartsverlies voor Nederland oplevert. Dus ja voorstellen als de vraag aan

[1:12:18] de minister, de algeminister, hoeveel pijn doen deze bezuinigingen op een schaal van 1 tot 10 en

[1:12:23] zijn zij bereid om ook hier te kijken of we er wat aan kunnen doen?

[1:12:28] Meneer Paterlotte, u begint dan de vriendelijke vraag.

[1:12:32] Schaal één op die neer, Brian.

[1:12:34] Ja, voorzitter. Het is inderdaad wel een heel goed opinionartikel.

[1:12:40] Ja, maar die heb ik wel met een andere pet op vanuit een andere rol geschreven.

[1:12:44] En toch, ik sta er volledig achter, meneer Paterlotte.

[1:12:47] Want wat belangrijk is innovatie in Nederland is gek genoeg

[1:12:53] in de afgelopen decennia altijd betaald uit tijdelijke potjes.

[1:12:58] Dat heette in de negentiger jaren ICES-KIS, dat heette in de nul jaren

[1:13:02] heette dat de FES-middelen, Fonds Economische Structuurversterking

[1:13:06] betekende dat, geloof ik.

[1:13:08] En toen kwam onder Rutte drie het Nationaal Groeifonds.

[1:13:14] Geweldig initiatief, maar weer tijdelijk geld.

[1:13:18] Deze keer niet uit de aardgasbaten, want die hebben we niet meer,

[1:13:21] maar uit het feit dat Nederland zo spotgoedkoop kon lenen.

[1:13:26] Dus of we betalen het uit uit uit gasbaten of we betalen het van geleend geld.

[1:13:31] Nou en daar gaat mijn column precies over.

[1:13:33] Innovatie zou eigenlijk structureel gefinancierd moeten worden.

[1:13:37] En wat ik in die opinie zeg is,

[1:13:39] we vinden het heel normaal dat onderwijs en wetenschap structureel gefinancierd wordt.

[1:13:43] Innovatie zit verderop in die keten en zou ook structurele financiering nodig hebben.

[1:13:49] Nou, die is er in het missiegedreven innovatiebeleid.

[1:13:53] Dat zit bij een ander ministerie dan waar ik zit, maar ik ben enorm gemotiveerd om samen

[1:13:58] met de beoogd minister van Economische Zaken te gaan kijken hoe krijgen we nou die keten

[1:14:04] van kennis, van fundamenteel tot de R&D in het bedrijfsleven, hoe krijgen we daar nou

[1:14:10] een veilige keten dat ook inderdaad kennis uiteindelijk ook in die markt gaat landen.

[1:14:15] Ik hanteer nu een lineair innovatiemodel, dat zal TNO...

[1:14:22] zal dat begrijpen in TRL-levels, Technology Readiness Level.

[1:14:26] Al die TRL-levels die moeten gevuld zijn.

[1:14:29] En in Nederland is het telkens zo dat dat innovatiestukje uit tijdelijke middelen komt.

[1:14:34] En daarom vind ik het goed dat dit hoofdlijnenakkoord van begin tot het eind...

[1:14:38] de geur heeft dat we die tijdelijke potjes niet moeten hebben...

[1:14:43] maar dat we die structureel willen maken en in de reguliere rijksfinanciering willen zetten.

[1:14:50] Dat gebeurt op verschillende plekken.

[1:14:52] Bij innovatie gaat die tijdelijke pot weg.

[1:14:54] En wat pijn doet, is het was zo'n enorme pot geld.

[1:14:57] Het begon met 20 miljard, en dat is heel veel geld.

[1:15:00] Die is er niet meer.

[1:15:01] Er is wel een stuk naar InvestNL gegaan, goeie keus, want dat zit ook verder op die keten.

[1:15:08] Maar hoe krijgen we nou die volledige pijplijn aan kennis de markt in...

[1:15:12] zodat het ook gaat bijdragen aan ons verdienvermogen.

[1:15:15] Dat is een probleem waar Nederland al decennia mee zit.

[1:15:18] En ik ben er een voorstander van dat we ook verderop in de keten dat meer structureel maken.

[1:15:23] Er is structureel geld bij economische zaken,

[1:15:26] maar de tijdelijke pot die er was, die was groot, maar die is weg.

[1:15:32] Meneer Soeboer heeft er nog een vraag.

[1:15:36] We hebben heel veel mooie antwoorden van beide beoogd bewind bewindspersonen gehoord.

[1:15:41] Er zijn ook heel veel goede vragen door mijn collega-Kamerleden gesteld.

[1:15:46] Om te voorkomen dat deze hoorzitting een verhoor wordt,

[1:15:50] dank ik u wel voor uw mooie, bemoedigende woorden en onthoud ik mij

[1:15:53] voor de rest van deze hoorzitting van vragen.

[1:15:56] Ik dank u hartelijk.

[1:15:58] Dank u wel.

[1:15:59] De heer De Kort nog bovenaan een vraag?

[1:16:01] Ja, ik heb nog een laatste vraag aan de bovenstaatssecretaris.

[1:16:05] We hebben het al even gehad over basisvaardigheden,

[1:16:08] maar ik denk nog niet genoeg.

[1:16:09] Ik vind het heel belangrijk dat de curriculumherziening doorgang vindt.

[1:16:13] Dat staat gelukkig ook in het hoofdlijnenakkoord.

[1:16:15] Maar het staat wel zwaar onder druk als ik kijk naar taal- en rekenvaardigheden.

[1:16:22] Onze leerlingen kunnen niet meer goed lezen, schrijven, rekenen.

[1:16:26] Je kunt ook echt wel spreken van een taal- en rekencrisis...

[1:16:29] als ik kijk naar het laatste PISA-onderzoek.

[1:16:31] En dan ben ik benieuwd, wat wordt de crisisaanpak van de staatssecretaris?

[1:16:37] Of sorry, mevrouw Paul, moet ik zeggen, beoogd staat zich thuis, ja.

[1:16:41] Dank u wel, voorzitter.

[1:16:43] Het goede nieuws is dat we met die aanpak al zijn begonnen.

[1:16:49] Het is de reden waarom we met zoveel nadruk en zoveel drive,

[1:16:54] die het masterplan basisvaardigheden uitrollen,

[1:16:58] is precies daarom, om het tijd te keren om ervoor te zorgen

[1:17:01] dat alle jongeren, wanneer ze van school afkomen,

[1:17:04] goed kunnen lezen, schrijven, rekenen, naast dat ze ook een heleboel andere vakken

[1:17:09] goed in de vingers hebben.

[1:17:12] En daarnaast, de curriculumherziening waar de heer De Kort aan refereerde,

[1:17:17] dat is best wel een weerbarstig traject geweest,

[1:17:19] heeft in totaal 17 jaar geduurd voordat er stappen werden gezet

[1:17:23] en volgens mij zijn we nu goed op stoom.

[1:17:26] Dus wat mij betreft is dat iets waar de Kamer

[1:17:30] en waar het kabinet ook volle bak mee verder moet.

[1:17:33] Volgens mij stond er een debat voor volgende week in de agenda,

[1:17:36] maar nu gaat-ie eruit.

[1:17:38] Maar volgens mij gaat dat na de zomer helemaal goedkomen.

[1:17:42] Ik denk dat het belangrijk is dat we daar meters blijven maken,

[1:17:46] omdat dat in het belang is, a, van de leerlingen,

[1:17:49] die veel duidelijker scherp hebben wat ze moeten kennen en kunnen,

[1:17:53] en voor de docenten, die van alles moeten overbrengen, net zo.

[1:17:58] Overladenheid van het curriculum tegengaan en duidelijke focus aanbrengen,

[1:18:01] Daar hebben we stappen in gemaakt en daar moeten we heel hard mee verder gaan.

[1:18:08] Dank u wel. Mevrouw Van der Velden, aan u.

[1:18:11] Dank u wel, voorzitter. Ik heb nog één laatste vraag aan de heer Bruins.

[1:18:16] We hebben vandaag heel veel gehoord over onderwijs en een klein beetje over cultuur.

[1:18:23] Maar niet alles is natuurlijk hoger cultuur.

[1:18:25] Er zijn ook andere soorten cultuur, zoals echt streekcultuur en dan bijvoorbeeld ook met name streektalen.

[1:18:31] of bijvoorbeeld onze tweede nationale taal, het Fries.

[1:18:36] Heeft u ook plannen om interesse in deze streek...

[1:18:40] en de tweede nationale taal ook te versterken?

[1:18:45] Meneer Bruins.

[1:18:47] Ja, voorzitter. Ik woon in een streek waar het Neder-Saxisch wordt gesproken.

[1:18:52] Het West-Veluwes, om precies te zijn.

[1:18:54] En ik spreek het niet van huis uit, maar ik vind streektalen heel erg belangrijk.

[1:19:00] En ik kom ook van een partij vandaan waar het verkiezingsprogramma...

[1:19:05] wel eens in het Neder-Saxisch werd geschreven.

[1:19:08] En ook hebben we daar toen veel aandacht voor gevraagd.

[1:19:13] Streektalen zijn belangrijk. En het Friese is belangrijk als taal.

[1:19:17] Ik heb geen concrete plannen.

[1:19:20] Ook daar denk ik dat je vooral niet te veel overheidsbemoeienis wil.

[1:19:25] Maar daar waar zaken in gevaar zijn, op cultureel gebied,

[1:19:30] daar moeten we meteen natuurlijk kijken wat we kunnen doen.

[1:19:33] Ik ga mijn gereedschapskist kennen in de komende weken, in de komende maanden.

[1:19:38] En ik ga hier ook met ambtenaren over in gesprek.

[1:19:41] Dank u wel, mevrouw Van Santen.

[1:19:44] Dank voorzitter. Ik heb ook nog één laatste vraag,

[1:19:46] want ik wil me aansluiten verder bij de heer Schoepoer.

[1:19:48] Het moet geen kruisverhoor worden.

[1:19:51] Ik had nog een vraag, ditmaal aan de beoogde staatssecretaris.

[1:19:55] Zoals zij weten is voor BBB thuis-nabij onderwijs heel belangrijk.

[1:19:59] We zetten ons heel erg in voor behoud van onze scholen op het platteland en in de kleine kernen.

[1:20:05] Heeft de minister, of minister, de beoogde staatssecretaris ideeën, specifieke ideeën

[1:20:11] eigenlijk, hoe we die scholen in de regio toch zoveel mogen kunnen openhouden, ook als ze

[1:20:15] door die opeffingsnorm dreigen te zakken?

[1:20:20] Staatssecretaris.

[1:20:22] Mevrouw Pahl, Marielle Pahl.

[1:20:25] Normaal spreken we elkaar zo aan, dus het is even wennen.

[1:20:28] Mevrouw Paul.

[1:20:30] Dank u wel, voorzitter, en dank voor deze vraag.

[1:20:33] Kijk, wat heel belangrijk is, en dat geldt nu al,

[1:20:35] en dat is dat je op een andere manier moet kijken naar de regio

[1:20:42] en naar de opheffingsnorm en dat soort zaken,

[1:20:44] omdat de regio nou eenmaal dunner bevolkt is.

[1:20:48] En dat is de leidraad,

[1:20:49] want je wil de leefbaarheid van kleine dorpen ook op een goed pijl houden.

[1:20:56] Dat betekent dat je inderdaad ook het onderwijs daar op pijl wil houden.

[1:21:00] En dat is nadrukkelijk ook iets wat in het hoofdlijnenakkoord terugkomt.

[1:21:04] Hoe dat dan precies uitgewerkt wordt, daar ga ik verder mee aan de slag.

[1:21:09] Maar het is zeker een punt wat we nu al in het vizier hebben

[1:21:13] en dat verder ook onze aandacht zal hebben.

[1:21:16] Ja, dank je wel.

[1:21:17] Dank u wel.

[1:21:19] Een aantal leden hadden gezegd dat dit een laatste vraag was.

[1:21:21] Ik kijk even naar de collega's GroenLinks, PvdA en daarna nog de heer Paternotte.

[1:21:27] Mevrouw Pijpeling voor een vraag.

[1:21:29] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:21:31] Ja, toch nog eventjes naar aanleiding van wat ik van beide beoogde bewindspersonen hoor

[1:21:36] op dat thema kansengelijkheid.

[1:21:38] Ik hoor daar echt mooie woorden en ik hoor daar ook een oprechtheid in de intenties die

[1:21:44] ze daar uitspreken.

[1:21:46] Ik kom naar mijn vraag, voorzitter, voordat u mij gaat aanmanen.

[1:21:51] We zien dat de subsidie voor brede brugklassen wordt afgeschaft, de gratis maaltijden worden

[1:21:56] afgeschaft, er is een 21-procentige verhoging op de boeken en er is een verdere bezuiniging

[1:22:02] op onderwijs.

[1:22:03] Ik hoor de beoogd minister wat schamper zeggen dat er 2 à 3 euro erbij is en dat alles duurder wordt.

[1:22:09] Maar kansengelijkheid begint met toegankelijkheid.

[1:22:13] En kunt u nog, en ik vraag dat deze keer aan de heer Bruins, een reflectie geven op...

[1:22:20] En nogmaals, ik hoor echt de oprechte intentie in uw woorden en ook bij die van mevrouw Paul.

[1:22:26] En ik vraag me echt in alle openheid af, weet u wel waar u aan begint?

[1:22:31] Want u heeft ook gezegd, ik ga alles uitvoeren wat in het hoofdlijnenakkoord staat.

[1:22:36] Want dat hebben we nu eenmaal afgesproken.

[1:22:38] Met andere woorden, het gapend gat wat ik constateer tussen uw mooie woorden en intenties

[1:22:44] en datgene wat u als kader meekrijgt, zou u daar op het thema kansengelijkheid nog een

[1:22:49] reflectie kunnen geven en mijn zorgen wegnemen?

[1:22:57] Een belangrijk onderwerp om inderdaad mee te eindigen en nog één keer goed op in te

[1:23:02] gaan, en dat doe ik dan ook graag, de toegankelijkheid en de kansengelijkheid van het onderwijs in

[1:23:12] Nederland is goed. En dat moet ook goed blijven.

[1:23:18] Ieder kind heeft een eerlijke kans nodig om zijn of haar talenten te ontplooien.

[1:23:27] Om echt zeker te weten dat alles eraan gedaan is om zo'n kind te laten bloeien

[1:23:33] en op de plek te krijgen waar het een mooie bijdrage mag gaan leveren aan onze

[1:23:38] samenleving en dat het zichzelf kan zijn en echt zich thuis kan voelen in de

[1:23:46] situatie waar zo'n kindje dan in opgroeit en later een jongere en later

[1:23:51] een jong volwassene. Daar zijn wij samen voor verantwoordelijk en dat is

[1:23:55] belangrijk dat we dat goed doen en dat we ook altijd oog hebben voor een

[1:24:00] eerlijke kans voor ieder kind. Daar staan we voor, niet alle maatregelen in het

[1:24:06] hoofdlijnen akkoord zijn makkelijk, maar als we naar het totaalpakket kijken, dan

[1:24:10] zien we dat die kansengelijkheid wel degelijk ook zal blijven in het

[1:24:14] Nederlandse onderwijs. Een opmerking daar nog bij, ik zei niet schamper acht, twee

[1:24:21] of drie euro alles wordt duurder, ik zei het is in sommige gevallen twee of drie

[1:24:25] euro, maar alles wordt duurder in het leven. En dat is dus niet schamper, dat is om te

[1:24:31] laten zien dat ik zeer bewust ben van de prijsstijgingen die de afgelopen jaren

[1:24:36] zijn geweest. Ik noemde al de gasprijs die 50% hoger is dan een paar jaar terug.

[1:24:41] En dan komt dit er ook bij. En dan is het maar 2 à 3 euro, maar voor sommige mensen is dat een hoop geld.

[1:24:47] Er staan ook uitzonderingen in die btw-verhoging. Ik heb ook gezegd, ik wil daar ook verder met de ambtenaren naar kijken.

[1:24:53] Ik wil ook samen met de Kamer daar verder naar kijken, want de culturele sector is belangrijk.

[1:24:57] Boeken zijn belangrijk, kranten zijn belangrijk.

[1:25:01] Cultuur is dat wat ons land mooi maakt.

[1:25:05] In de Amerikaanse senaat is ooit een keer een gesprek geweest waar een senator vroeg...

[1:25:12] Ach, ja, science, dus beta en techniek, daar kunnen we ons land mee verdedigen.

[1:25:18] Maar waar heb je nou cultuur voor nodig en kunsten en alfawetenschappen?

[1:25:23] En toen werd daar gezegd, nou, beta en techniek, daar verdedigen we ons land mee.

[1:25:28] Maar alfawetenschappen en kunsten en cultuur, dat maakt ons land waard om te verdedigen.

[1:25:33] En daar sta ik voor. Het is wat ons land doet bloeien.

[1:25:37] Dat is wat ons land mooi maakt en wat ons maakt tot wie we zijn.

[1:25:42] En daar willen we, en we willen zorgen dat ook daar binnen het zo blijft

[1:25:47] dat alle kinderen en volwassenen in Nederland daarvan kunnen blijven genieten.

[1:25:52] Dank u wel.

[1:25:54] De heer Patermot heeft nog een behoefte voor een vraag. De heer Patermot.

[1:25:57] Dank u wel. Ik wil mijn laatste vraag ook wijden aan de langste, de heer Boeter.

[1:26:01] want daar heeft de minister zalvende woorden over gesproken

[1:26:03] met de ruimte voor die uitloop.

[1:26:06] Tegelijkertijd, ja, het gebeurt natuurlijk best vaak

[1:26:08] dat mensen erachter komen dat ze een verkeerde keuze hebben gemaakt,

[1:26:11] of dat nou is voor een huis of een baan of een relatie

[1:26:14] of een politieke partij of een studie, en dat je dat later moet bijstellen.

[1:26:19] En, voorzitter, wat het CBS zei, als leraar van Gade,

[1:26:22] een collega van de minister, van ja, die langste rebooten,

[1:26:25] die raakt nou vooral die studenten

[1:26:27] waarvan de ouders niet de welvaart hebben om de studie te ondersteunen

[1:26:30] En vaak ook betekent dat die studenten als eerste generatie studenten zijn

[1:26:34] en dat die in de bachelor dan vaak die uitloop hebben.

[1:26:37] Daar raakt altijd het hardst.

[1:26:39] Mijn vraag zou zijn, als je nou ziet dat het vooral de kansengelijkheid eigenlijk raakt,

[1:26:43] zou de beoogd minister er wel voor openstaan als we een andere invulling van die bezuiniging kunnen vinden

[1:26:49] om te zorgen dat die langste deur boete niet hoeft door te gaan?

[1:26:54] De heer Bruins.

[1:26:55] Ja, voorzitter, hier begint het politieke debat en ik moet nog beedigd worden.

[1:26:59] Maar ik begrijp de heer Paternotte en ik hoor hem.

[1:27:03] En ik zeg ook, kijk, bijvoorbeeld bij de basisbeurs zijn ook allerlei uitzonderingen.

[1:27:11] Er zijn allerlei manieren waarop je kunt kijken naar deze materie.

[1:27:17] Ik ga daar diep in duiken.

[1:27:19] Ik kom samen met de voortreffelijke ambtenaren van OCW.

[1:27:23] Met allerlei scenario's en uitwerkingen.

[1:27:26] En dan gaan we de degens kruisen.

[1:27:29] En dan gaan we echt in het debat, en ik zie er enorm naar uit, om dat samen met de heer Paternotte te doen.

[1:27:34] En de heer Paternotte is al een keer teruggekomen, hem kennende.

[1:27:38] Mevrouw Westerveld vroeg nog aan de mogelijkheid om een vraag te stellen.

[1:27:42] Die gelegenheid wil ik haar graag geven.

[1:27:44] Mevrouw Westerveld.

[1:27:46] Aan de beoogde staatssecretaris ook voor emancipatie.

[1:27:49] En even een vraag over een groep die het ook in Nederland heel moeilijk heeft.

[1:27:52] Dat zijn transpersonen.

[1:27:54] als we kijken naar bijvoorbeeld suicidale gedachten, maar ook het gevoel hebben er niet bij te horen in deze samenleving.

[1:27:59] Dat heeft ook alles te maken met woorden en hoe er over deze groep wordt gesproken.

[1:28:04] Dus mijn vraag aan onze beoogde staatssecretaris voor Emancipatie is ook hoe gaat zij ervoor zorgen

[1:28:10] dat ook met woorden, ook in de politiek, rekening wordt gehouden met deze groep,

[1:28:15] dat zij echt het gevoel hebben dat ze er ook bij horen, niet alleen het gevoel hebben,

[1:28:18] maar ook volwaardig onderdeel worden van deze samenleving.

[1:28:22] Maar wat gaat ze ook concreet doen als het gaat over nieuwe voorstellen om ervoor te zorgen dat

[1:28:28] ook transpersonen een volwaardige plek hebben in Nederland en er net zo goed bij horen als

[1:28:33] alle andere mensen in Nederland?

[1:28:38] Ik gaf eerder aan op dit thema dat het voor mij heel belangrijk is dat iedereen kan zijn wie hij

[1:28:43] wil zijn, in alle veiligheid en vrijheid.

[1:28:46] Dat geldt dus ook voor transpersonen.

[1:28:48] Wat daarvoor nodig is om dat verder handen en voeten te geven, moet ik oprecht induiken.

[1:28:54] Ik raf net aan dat dit thema voor mij heel belangrijk is, maar wel nieuw.

[1:28:59] Daar ga ik induiken, samen met de mensen in het veld, samen met de Kamer en met de voortreffelijke

[1:29:04] ambtenaren op OCNW, om te komen tot gerichte plannen.

[1:29:09] Maar wat ik eerder zei toen het ging over het thema, eigenlijk ook over seksuele educatie,

[1:29:18] seksuele voorlichting, al dat soort onderwerpen, woorden doen ertoe en daden zeker ook.

[1:29:24] En ik kan alleen maar de verantwoordelijkheid nemen enerzijds voor mijn eigen woorden en

[1:29:29] ik zal heel duidelijk zijn in waar ik voor sta en waar ik voor ga en hoe ik er zal zijn

[1:29:34] voor ook alle groepen, ook de groepen waar mevrouw Westerveld aan refereert en als het nodig is in

[1:29:40] dit huidige politieke klimaat om dan nog net een tandje harder te werken en duidelijker te maken,

[1:29:45] nog duidelijker te maken waar ik voor sta, dan zal ik dat doen. Dank u wel. Ja ik wil beide

[1:29:53] kandidaten, bewindspersonen hartelijk danken. De heer Brijs en mevrouw Bal, dank voor de antwoorden

[1:29:59] en we hebben toch in deze anderhalf uur u al wat beter leren kennen, maar ik denk dat ik namens

[1:30:05] alle leden spreek als we alleen nog maar uitkijken naar nadere

[1:30:08] kennismaking en natuurlijk ook het inhoudelijk debat over de vele mooie

[1:30:13] thema's die op dit onderwerp ter tafel liggen. De leden hartelijk dank voor de

[1:30:18] vragen en daarmee rond ik deze voorzitting af en wens u al een fijne dag.