EU handelsverdragen

[0:00:01] We gaan beginnen.

[0:00:09] Welkom bij deze bijeenkomst van de Vaste Kamer Commissie voor Buitenlands Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

[0:00:15] Aan de orde vandaag is een technische briefing in het kader van de kennisagenda thema EU-handelsverdragen.

[0:00:21] We gaan er eens goed voor zitten, want we hebben anderhalf uur en we hebben drie gasten.

[0:00:24] Jan-Willem Verheijden, beleidsmedewerker bij DG Trade van de Europese Commissie.

[0:00:28] Welkom, Dirk Klaassen, hoofd handelspolitiek en investeringsakkoorden bij het ministerie

[0:00:34] van Buitenlandse Zaken en Leon Pijnenburg, administrator van het Intasecretariaat van

[0:00:39] het Europees Parlement.

[0:00:41] Welkom.

[0:00:42] We hebben ook een aantal leden, mevrouw Zederijk van NEC, mevrouw Hirsch van GroenLinks-PvdA

[0:00:46] en ik ben figurerend voorzitter van deze commissie, de heer Thijssen ook van GroenLinks-PvdA.

[0:00:52] Er komen nog een aantal andere leden, maar het zijn drukke tijden, dus ze zullen zo

[0:00:55] hopelijk wel binnendruppelen, maar laten we vooral beginnen.

[0:00:57] Onze gast is gevraagd om een inleiding te geven van max vijftien minuten

[0:01:01] en daarna gaan we vragen en antwoorden doen.

[0:01:04] Dus aan die kan ik als eerste het woord geven.

[0:01:06] Aan u, ga je gang.

[0:01:08] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:10] Zoals u zei, werk ik bij de Europese Commissie DG Trade

[0:01:14] in het strategie-team daar.

[0:01:17] Ik ben betrokken geweest bij de onderhandeling

[0:01:20] van verschillende handelsakkoorden, voornamelijk als onderhandelaar.

[0:01:24] Maar ik wilde een korte inleiding geven over handelsverdragen in het algemeen,

[0:01:30] wat het zijn en wat het belang ervan is.

[0:01:34] En vervolgens wilde ik met name de rol van de Europese Commissie

[0:01:38] in het tot stand komen van handelsverdragen toelichten.

[0:01:46] Ja, handelsakkoorden, wat zijn het eigenlijk?

[0:01:48] We hebben het over akkoorden die de handelsbelemmeringen verlagen.

[0:01:54] De WTO, de Wereldhandelsorganisatie, schrijft de regels voor dat als men een voorkeursbehandeling

[0:02:02] wil geven wat betreft handel aan een derde land, dan moet men een handelsakkoord sluiten

[0:02:07] dat in feite substantieel alle handel liberaliseert en de commissie interpreteert dat als ongeveer

[0:02:14] 90% van de handelstarieven, op 90% van de producten.

[0:02:26] Handelsverdragen zijn er natuurlijk in alle soorten en maten.

[0:02:29] Oorspronkelijk ging het heel erg over handelstarieven.

[0:02:32] Vervolgens waren er handelsakkoorden waarbij intellectuele eigendom,

[0:02:38] openbare aanbesteding, et cetera, ook een rol gingen spelen.

[0:02:43] Tegenwoordig zien we hele brede handelsverdragen

[0:02:47] met hoofdstukken over duurzaamheid, anticorruptie,

[0:02:51] kritieke grondstoffen en zo verder.

[0:02:55] En we zien ook een nieuw soort handelsverdragen

[0:02:57] die zich bijvoorbeeld alleen maar richten op digitale handel

[0:03:01] of het faciliteren van investeringen.

[0:03:08] De EU is een zeer belangrijke speler als het gaat om handelsverdragen.

[0:03:14] Hier ziet u een overzicht van de akkoorden die ofwel al in werking zijn getreden,

[0:03:20] of nog onderhandeld worden, of nog geratificeerd moeten worden.

[0:03:25] Maar het is zo dat de EU met 76 landen in de wereld handelsakkoorden heeft.

[0:03:31] Dat is veruit het grootste netwerk van handelsakkoorden

[0:03:34] onder grote economieën.

[0:03:39] De EU is ook de grootste handelspartner voor tachtig landen in de wereld.

[0:03:44] Dat zijn meer landen dan waarvoor China of de WS de grootste handelspartner is.

[0:03:51] Wij zijn de grootste exporteur van goederen en diensten wereldwijd.

[0:03:59] En één op de zes banen in de EU, ongeveer 38 miljoen banen, zijn export gerelateerd.

[0:04:09] Voor Nederland is handen natuurlijk bijzonder relevant.

[0:04:13] U ziet hier dat dit is het export als een percentage van het bruto binnenlands product.

[0:04:19] En het zal u niet verbazen, maar Nederland is natuurlijk een van de meest open economieën

[0:04:25] die het meest te baat hebben bij export,

[0:04:29] maar natuurlijk ook omdat het relatief veel importeert.

[0:04:33] Dus dit suggereert uiteraard dat handelsverdragen

[0:04:38] relatief belangrijk zijn voor Nederland of relatief belangrijker.

[0:04:49] Zoals u weet, zijn handelsverdragen niet onomstreden.

[0:04:54] Dit is een beeld dat we heel vaak zien voor wie in Brussel woont.

[0:04:58] Als ik mijn kinderen naar school breng in de ochtend, dan zien wij dit soort beelden heel vaak.

[0:05:10] Hoe dare you? Vaak gaat het over EU-beleid in het algemeen.

[0:05:14] Heel vaak gaat het ook over handelsakkoorden.

[0:05:17] En het gaat dan om de inhoud van handelsakkoorden, om de uitkomst van handelsakkoorden.

[0:05:23] maar het gaat vaak over het proces.

[0:05:26] Hoe kan het dat een stel anonieme Brusselse technocraten

[0:05:33] zomaar handelsakkoorden onderhandelt en sluit

[0:05:37] die een hele grote impact hebben op landbouwers,

[0:05:42] maar natuurlijk ook op de gehele samenleving.

[0:05:46] Dat is een beeld dat ik en wellicht ook de andere sprekers

[0:05:51] Ik zou willen ontkrachten, dus ik zou willen uitleggen

[0:05:56] wat de rol is van de Europese Commissie

[0:05:59] bij het onderhandelen van handelsakkoorden.

[0:06:03] En ik wil uitleggen dat de Commissie onderhandelt

[0:06:07] als het daartoe gemachtigd wordt door de lidstaten,

[0:06:10] dat het vervolgens in het onderhandelingsproces wordt gecontroleerd

[0:06:13] door het Europees Parlement en door de Raad van de EU.

[0:06:17] En ook door het maatschappelijk middenveld

[0:06:21] Dat wordt betrokken in verschillende stappen van het onderhandelingsproces.

[0:06:28] En het Europees Parlement en uiteraard de Raad van de EU

[0:06:32] moeten ook uiteindelijk een goedkeuring geven aan de handelsakkoorden.

[0:06:40] Juridisch wordt de rol van de Europese Unie

[0:06:45] in handelsakkoorden vastgelegd in het EU-werkingsverdrag.

[0:06:51] en daar wordt vastgesteld dat handel een exclusieve bevoegdheid is van de Europese Unie,

[0:07:02] dus dat individuele landen van de EU geen handelsakkoorden kunnen afsluiten.

[0:07:12] En ook de rol van de verschillende instellingen wordt daarin vastgelegd.

[0:07:22] Dat ziet u hier ook op deze slide.

[0:07:25] Het is misschien niet heel duidelijk te lezen, ook omdat de logo's van verschillende instellingen op elkaar lijken.

[0:07:33] Ik zal u even uitleggen wat er staat.

[0:07:36] Het onderhandelingsproces begint met een voorstel van de Europese Commissie

[0:07:41] om onderhandelingen te mogen starten.

[0:07:48] Vervolgens geeft de Raad van de EU een mandaat met onderhandelingsrichtlijnen

[0:07:54] aan de Commissie, waarin staat wat de doelstellingen moeten zijn,

[0:07:59] wat de rijkwijden moeten zijn, wat de uitkomsten idealitair zouden moeten zijn,

[0:08:02] wat er absoluut niet in zou moeten staan, et cetera.

[0:08:07] De Europese Commissie onderhandelt, start onderhandelingen zodra ze een mandaat heeft ontvangen

[0:08:14] en rapporteert dan en wordt ondersteund door de Raad van de EU

[0:08:18] en ook door het Europees Parlement.

[0:08:24] Vervolgens, als er een uitkomst is, moet dat worden aangenomen door de Raad van de EU

[0:08:29] en het Europees Parlement moet ook instemmen.

[0:08:33] En de laatste stap, als een verdrag in werking treedt,

[0:08:38] is dat het weer aan de Commissie is om het handelsakkoord te implementeren.

[0:08:45] Ik zal me nu even richten specifiek op de rol

[0:08:50] die de Europese Commissie in dit proces speelt.

[0:08:55] En dan ten eerste als het gaat om het proces

[0:09:00] ter voorbereiding van onderhandelingen.

[0:09:02] Dus nadat de EU haar intentie heeft kenbaargemaakt

[0:09:06] om onderhandelingen te starten.

[0:09:10] En ook het proces van onderhandelen zelf,

[0:09:14] nadat de Commissie een mandaat heeft ontvangen om te onderhandelen.

[0:09:21] Ja, de voorbereidingen bestaan uit verschillende fasen.

[0:09:29] Ten eerste doet de Commissie een aanbeveling aan de Raad en aan het Europese Parlement

[0:09:37] waarin het haar intentie kenbaar maakt om onderhandelingen te starten

[0:09:41] of om dat te overwegen met een bepaald derde land.

[0:09:47] Vaak is dat zo omdat het bedrijfsleven daarom vraagt

[0:09:51] of andere, of spelers in het maatschappelijk middenveld

[0:09:54] Vaak zijn het lidstaten die daarom hebben gevraagd.

[0:09:58] Soms vloeit dat voort uit een analyse die de Europese Commissie zelf heeft uitgevoerd

[0:10:05] over waar de mogelijkheden liggen wat betreft handel.

[0:10:11] Binnen de Europese Commissie wordt er dan een taskforce opgericht

[0:10:16] waarbij verschillende directoraten, generaal en diensten betrokken zijn.

[0:10:25] Er wordt een impact assessment, impact analyse uitgevoerd,

[0:10:30] die ook moet worden gepubliceerd.

[0:10:34] Daarbij wordt gekeken naar de economische impact van handelsakkoorden,

[0:10:38] maar ook andere soorten impacten, met name wat betreft duurzaamheid.

[0:10:43] Er vindt een openbare raadpleging plaats.

[0:10:47] Een gedeelte daarvan is online,

[0:10:49] waarbij burgers en andere partijen twaalf weken hebben

[0:10:52] om opmerkingen te maken.

[0:10:56] En er vinden verkennende gesprekken plaats

[0:11:01] met het derde land waarmee we eventueel een onderhandeling zouden willen starten

[0:11:08] om te kijken of er een basis is om een dergelijk akkoord te onderhandelen.

[0:11:16] En vervolgens is het de commissie die naar de Raad

[0:11:19] dat een onderhandelingsmandaat concept onderhandelingsrichtlijnen stuurt.

[0:11:29] Dit hele proces kan twee tot drie jaar duren.

[0:11:33] Om het voorbeeld te geven van het handelsakkoord dat wij met Nieuw-Zeeland hebben onderhandeld.

[0:11:40] In oktober 2015 heeft de commissie haar intentie kenbaar gemaakt

[0:11:45] met Nieuw-Zeeland een handelsverdrag te onderhandelen.

[0:11:49] Ongeveer twee jaar later heeft de commissie

[0:11:53] conceptonderhandelingsrichtlijnen naar de Raad gestuurd.

[0:11:56] En vervolgens heeft het nog een jaar geduurd voordat de Raad onderhandelingsrichtlijnen heeft aangenomen.

[0:12:02] En toen kon het onderhandelingsproces beginnen.

[0:12:09] Nu, de onderhandelingen zelf, die kunnen dus beginnen als er een onderhandelingsmandaat ligt

[0:12:16] van de lidstaten van de Raad van de EU.

[0:12:24] Wat u hier ziet is de rol van de verschillende instellingen.

[0:12:29] De Europese Commissie speelt een centrale rol omdat het bevoegd is met de onderhandelingen zelf.

[0:12:39] Het benoemt een hoofdonderhandelaar, een chief negotiator en vormt een onderhandelingsteam met ambtenaren van de Europese Commissie,

[0:12:48] van, in principe, van DG Trade.

[0:12:52] Er worden werkgroepen vastgesteld

[0:12:55] voor de verschillende hoofdstukken van de onderhandelingen.

[0:13:00] Met het betreffende derde land

[0:13:02] worden de onderhandelingsmodaliteiten afgesproken, gewoon heel praktisch.

[0:13:07] Wanneer worden er teksten uitgewisseld? Wat is de onderhandelingstaal?

[0:13:12] Dat is niet altijd Engels.

[0:13:14] Hoe gaan we om met transparantie?

[0:13:19] Wanneer vinden onderhandelingsrondes plaats, wat is de frequentie, wat is de locatie?

[0:13:27] En zodra dat is afgesproken, kunnen de onderhandelingen beginnen.

[0:13:33] En wat daarbij heel belangrijk is, is dat er constant een wisselwerking, uitwisseling is met de Raad van de EU en ook met het Europees Parlement.

[0:13:45] Met de Raad van de EU vinden in principe bijna wekelijks vergaderingen plaats over handel

[0:13:52] in verschillende configuraties, maar er zal later meer over worden gezegd.

[0:13:59] Het Europees Parlement wordt ook altijd ingelicht als er informatie wordt verstuurd naar de

[0:14:10] Raad van de EU.

[0:14:11] Er zijn ook verschillende aparte discussies in het Europees Parlement.

[0:14:13] en ook dat zal worden toegelicht door de andere sprekers.

[0:14:20] Daarnaast is het zo dat gedurende het hele onderhandelingsproces

[0:14:25] er interactie is met het maatschappelijk middenveld

[0:14:30] op verschillende manieren.

[0:14:32] Voor ieder handelsakkoord wordt een domestic advisory group opgericht.

[0:14:40] Er zitten verschillende vertegenwoordigers.

[0:14:45] Er zit altijd de vakbeweging in.

[0:14:48] Er zitten NGOs in.

[0:14:49] Er zitten bedrijven in.

[0:14:51] En die volgen het hele onderhandelingsproces.

[0:14:58] Die geven ook commentaar op onderhandelingsvoorstellen van de commissie.

[0:15:06] ook de verschillende onderhandelingsrondes worden met hen besproken.

[0:15:14] Daarnaast zijn er ook regelmatig civil society meetings over handel die op zich losstaan van specifieke onderhandelingen,

[0:15:23] maar die wel te maken hebben met onderhandelingen in het algemeen.

[0:15:27] en de commissie organiseert jaarlijks zeker twintig,

[0:15:34] meestal meer dan twintig van dat soort meetings

[0:15:38] waarvoor mensen zich kunnen, en instellingen, bedrijven zich kunnen inschrijven.

[0:15:46] Wat ook wordt getracht, is gedurende het hele onderhandelingsproces

[0:15:51] zo transparant mogelijk te zijn.

[0:15:53] Er is veel verandering geweest in de laatste jaren

[0:16:00] om de transparantie te verhogen.

[0:16:04] Alle onderhandelingsteksten van de EU worden gepubliceerd

[0:16:09] op de website van de Europese Commissie.

[0:16:12] Er worden rapporten opgesteld na iedere onderhandelingsronde

[0:16:16] die ook worden gepubliceerd.

[0:16:19] Het is niet zo dat wij alles publiceren, omdat dat soms het onderhandelingsproces kan verstoren.

[0:16:25] En wat met name niet wordt gepubliceerd, zijn de tekstvoorstellen van de onderhandelingspartner.

[0:16:33] En dat is normaal gesproken ook op verzoek van de onderhandelingspartner.

[0:16:41] Komt u... Hoe lang heeft u nog nodig?

[0:16:44] Dit waren vijftien minuten.

[0:16:45] Oh, dit waren vijftien minuten?

[0:16:46] Ik heb denk ik nog een paar minuten nodig.

[0:16:49] Een paar minuten, ja. Graag.

[0:16:52] Heel praktisch. Hoe zien onderhandelingen eruit?

[0:16:57] Hier ziet u een schema van een onderhandelingsronde, de agenda.

[0:17:02] Dit zijn de verschillende hoofdstukken.

[0:17:05] En u ziet dat op een dag, tijdens een onderhandelingsronde,

[0:17:09] zijn er normaal gesproken zes, zeven werkgroepen

[0:17:15] die in parallel aan het onderhandelen zijn.

[0:17:19] Hoe wordt praktisch onderhandeld?

[0:17:22] Misschien is het handig om je een voorbeeld te geven

[0:17:24] van hoe het er in de werkelijkheid, in de praktijk, uitziet.

[0:17:29] Dit is een onderhandelingstekst. Hier ziet u vier kleuren.

[0:17:33] Soms zijn het er meer.

[0:17:35] Hier in dit geval is de blauwe kleur voorstellen van de EU.

[0:17:40] De rode kleur van de onderhandelingspartner.

[0:17:42] De groene kleur, dat is een mogelijke compromis tekst

[0:17:45] waar nog over geraadpleegd moet worden.

[0:17:48] en de zwarte kleur is tekst die men overeengekomen is.

[0:17:54] In dit geval zijn dit een paar woorden.

[0:17:59] Dus dit is gewoon om een idee te geven hoe het in de praktijk in zijn werking gaat.

[0:18:07] Tot slot, als een akkoord wordt gesloten met een partner,

[0:18:12] dan moet het uiteraard worden goedgekeurd door de Raad van het Europese Parlement.

[0:18:16] En dan begint voor de commissie, als dat gebeurt, het proces van de implementeren van handelsakkoorden.

[0:18:23] Daar is minder aandacht voor, maar dat is uiteraard een heel belangrijke fase, ook met betrekking tot deze handelsakkoorden.

[0:18:35] Dus ik hoop dat ik heb kunnen toelichten als het gaat om de vraag, how dare you,

[0:18:42] hoe de commissie omgaat met dit soort akkoorden

[0:18:49] en dat het alleen maar onderhandelt op basis van duidelijke richtlijnen

[0:18:53] die worden gegeven door lidstaten

[0:18:55] onder toezicht van lidstaten, parlement, maatschappelijk middenveld

[0:19:00] en uiteindelijk met de goedkeuring als er een akkoord is gesloten.

[0:19:04] Dank u wel voor uw aandacht.

[0:19:06] Dank u wel.

[0:19:07] Als we die kleuren zien, dan snappen we ook dat het een tijdje kan duren

[0:19:09] voordat er dan een handelsakkoord ligt.

[0:19:12] Meneer Klaassen, met uw introductie.

[0:19:14] Ga u gang.

[0:19:18] Dank u wel, voorzitter.

[0:19:20] Dank u wel ook weer voor de uitnodiging natuurlijk.

[0:19:24] Ik ga meteen even door naar de eerste slide.

[0:19:27] Deze heeft u overigens eerder gezien.

[0:19:29] Heel kort om nog even in herinnering te roepen

[0:19:32] dat de EU-handelspolitiek natuurlijk meer is dan alleen maar handelsverdragen.

[0:19:36] Dus we focussen nu heel erg op het bilaterale aspect.

[0:19:39] We hebben natuurlijk ook een WTO-agenda en een agenda,

[0:19:44] de inzet van de Trade Toolbox, dus handelsdefensieve maatregelen bijvoorbeeld.

[0:19:49] En ik zeg dat ook even omdat er heel veel aandacht gaat naar handelsdragen,

[0:19:52] dat is ook heel begrijpelijk,

[0:19:55] maar er gebeuren ook heel veel dingen in het handelsdomein

[0:19:58] waar weer heel andere processen gelden en ook heel andere besluitvormingsprocedures.

[0:20:02] Bijvoorbeeld als het gaat om handelsdefensieve maatregelen,

[0:20:05] dan werken we gewoon op basis van een QMV van de Raad, bijvoorbeeld.

[0:20:10] Dus dat is een gekwalificeerde meerderheid.

[0:20:13] Nee, maar de Kamerleden kennen de term QMV...

[0:20:17] Nou ja, nu wel. Nu kennen ze.

[0:20:19] De Qualified Majority Vote, een gekwalificeerde meerderheid.

[0:20:22] Gaan we graag. Ja. Even kijken.

[0:20:24] Nou, dus ik zal vanavond ingaan op het proces rond handelsakkoorden,

[0:20:28] bezien vanuit de Raad en natuurlijk vanuit Nederland

[0:20:31] als een van de 27 lidstaten die samen de Raad vormen.

[0:20:36] Dus dat is het logo in het midden.

[0:20:38] Ze lijken inderdaad heel erg op elkaar.

[0:20:41] Maar goed, het logo van het Europese Parlement geeft natuurlijk een vergaderzaal weer.

[0:20:45] Van de Raad, dat lijkt een beetje op het Europa-gebouw.

[0:20:49] En de collectie...

[0:20:51] Perlémon.

[0:20:53] Ja, dus dat zijn wat gebouwen in Brussel.

[0:20:55] Maar goed, de logo's die...

[0:20:57] Nou goed, om het toch inderdaad lastig uit elkaar te halen.

[0:21:00] Nou, net, mijn collega zei het al, mijn buurman,

[0:21:04] de gemeenschappelijke handelsbeleid is een exclusieve bevoegdheid

[0:21:06] van de Europese Unie.

[0:21:08] Daarom speelt de commissie een belangrijke rol

[0:21:10] als onderhandelaar, als uitvoerder,

[0:21:12] als externe vertegenwoordiger van de Europese Unie.

[0:21:15] De Raad, de lidstaten spelen ook een belangrijke rol,

[0:21:18] met name natuurlijk in het vaststellen van het mandaat,

[0:21:23] het meesturen op de onderhandelingen, de goedkeuring.

[0:21:27] En ook bij de implementatie proberen wij een vinger aan de pols te houden.

[0:21:33] Mijn buurman zegt ook al, de Europese Unie heeft een uitgebreid netwerk van handelsakkoorden,

[0:21:40] meer dan andere grote spelers economisch gezien.

[0:21:44] Speciaal aardig om op te merken dat inmiddels ongeveer 44% van de Europese handel plaatsvindt

[0:21:50] met landen waar we een handelsakkoord mee hebben, en die andere 56% is dus puur op basis

[0:21:55] van WTO-regels. Even kijken, dan ga ik het een en ander zeggen over het proces.

[0:22:05] Dan beginnen we eventjes bij de verkenningsfase. Ik heb het net ook al even aangehaald door de

[0:22:08] heren Verheijden. Een zogenaamde scoping-exercise wordt tegenwoordig vaak door de Europese Commissie

[0:22:13] gedaan. Dat is in beginsel heel erg een proces dat de Europese Commissie doet. Dat wordt altijd

[0:22:19] wel met de lidstaten besproken, maar in beginsel vereist dat verder geen goedkeuring van de Raad.

[0:22:25] Dat verandert bij de mandaatsverlening.

[0:22:30] Daar komt een voorstel van de commissie en de Raad vergadert daarover, die onderhandelt daarover.

[0:22:37] Dus de lidstaten onderhandelen met elkaar over de inhoud van dat mandaat.

[0:22:40] Waar moeten de accenten liggen? Wat moet erin? Wat moet er niet in? Wat zijn de rode lijnen?

[0:22:45] En dat kan soms best lang duren.

[0:22:47] Dus een jaar is niet ongebruikelijk om zo'n mandaat binnen de Raad dan helemaal vast te stellen.

[0:22:54] en Nederland uiteraard praat daarover mee.

[0:22:59] Tegenwoordig is het zo dat de commissie de voorstellen voor mandaten openbaar maakt.

[0:23:04] Dat gebeurt sinds 2017, mede onder druk van Nederland overigens.

[0:23:09] En dat betekent ook dat, omdat het een openbaar commissievoorstel is,

[0:23:12] wij hier in Nederland, dat het kabinet aan de Kamer

[0:23:16] een appreciatie stuurt van dat mandaatsvoorstel.

[0:23:19] Dus in het geval van Nieuw-Zeeland en Australië,

[0:23:22] onder handeling die zijn begonnen na 2017, heeft de Kamer een BNC-fichier ontvangen

[0:23:26] waarin staat waar Nederland wat kabinet op wil gaan inzetten.

[0:23:32] Ik zei net al even transparantie. Nederland met twee andere lidstaten is

[0:23:36] een beetje een Benelux-project geweest. Wij zijn de drie kampioenen van de

[0:23:40] transparantie, dus met name naar Nederland hebben we in het verleden echt heel hard

[0:23:44] ingezet op het publiceren van die mandaten en ook op zoveel mogelijk

[0:23:47] transparantie in de onderhandelingen. En dan kom ik bij de volgende slide,

[0:23:52] de onderhandelingen zelf, nou ik denk dat werd dat heel mooi in beeld gebracht. Het is de commissie

[0:23:58] die onderhandelt, die tekstvoorstellen inbrengt, die marktoegangsbiedingen voorstelt. De commissie

[0:24:08] die informeert het Europese parlement daarover en consulteert de raad daarover. En die consultaties

[0:24:20] Die zijn ook vastgelegd in de EU-verdrag.

[0:24:24] In het verdrag van de werking van de Europese Unie staat

[0:24:27] dat de commissie regelmatig met de Raad moet consulteren.

[0:24:31] Daar is een speciaal comité voor het Trade Policy Committee,

[0:24:34] het handelspolitiek comité, dat in beginsel wekelijks vergadert.

[0:24:38] In Brussel zijn er ook allerlei gespecialiseerde werkgroepen.

[0:24:43] Dat betekent dat er eigenlijk een constante stroom van informatie

[0:24:47] en gedachtenvorming is tussen de commissie en de Raad.

[0:24:52] Nou, wat betekent dat nou voor ons, voor Nederland?

[0:24:54] Nou, dat wij in principe als de commissie...

[0:24:59] Dat we natuurlijk A van de commissie terugkoppeling krijgen

[0:25:01] van onderhandelingsgronden, dat er gezamenlijk wordt vooruitgeblikt,

[0:25:06] dat wij ook de kans hebben om onderhandelingsteksten te beoordelen

[0:25:14] en dat wij ook in ieder geval input geven

[0:25:18] op markttoegangsbiedingen van de Europese Commissie.

[0:25:21] Uiteindelijk is het wel zo dat de Commissie op basis van het mandaat onderhandelt.

[0:25:25] Dus de Commissie luistert goed naar de lidstaten,

[0:25:27] maar neemt natuurlijk ook eigen verantwoordelijkheid in de zin van...

[0:25:30] ...ja, we moeten de onderhandelingen vooruitbrengen.

[0:25:32] Sommige dingen werken wel, sommige dingen werken niet.

[0:25:34] En uiteindelijk heeft natuurlijk de Raad ook een ja- of nee-stem...

[0:25:37] ...aan het einde van het proces.

[0:25:39] Dus het is een consultatie op al die onderhandelingen.

[0:25:45] Nou, misschien om een paar voorbeelden te geven van Nederlandse input.

[0:25:49] Bij de onderhandelingen rond het Nieuw-Zeeland-akkoord

[0:25:52] hebben wij heel specifiek gekeken naar het markttoegangsbod.

[0:25:57] Daar hebben we bijvoorbeeld ingezet op iets wat van Nederland altijd gevoelig ligt.

[0:26:02] Dat is markttoegang voor pluimveevlees en voor eieren, dus pluimveeproducten.

[0:26:08] Dus dat is typisch iets waar wij aan de commissie meegeven van...

[0:26:12] het aan Nieuw-Zeeland te geven, kortom, graag zo klein mogelijk.

[0:26:16] Plus, dat hebben we ook verbonden aan voorwaarden, namelijk dat Nieuws-Heiland alle onverrijkte

[0:26:22] kooien moet uitfaceren voordat dit kwotum daadwerkelijk door Nieuws-Heiland benut kan worden.

[0:26:28] Dus dat is een voorbeeld van waar wij dan een productiestandaard koppelen aan een stukje

[0:26:36] extra markttoegang.

[0:26:38] En hoe je heel bewust staat, je Kamer heeft altijd heel veel aandacht voor dierenwelzijn

[0:26:42] in relatie tot markttoegang.

[0:26:45] Dat is nou iets waar wij dan proberen om ook echt concreet iets in de onderhandelingen in te brengen.

[0:26:49] In dit geval is dat dus ook gelukt.

[0:26:52] Een ander voorbeeld is misschien het akkoord met Chili.

[0:26:55] Ook daar zitten voor Nederland landbouwgevoeligheden waar wij veel aandacht aan hebben besteed richting de commissie.

[0:27:00] Maar bijvoorbeeld ook een hoofdstuk over handel en gender is ook zo'n iets waar Nederland voorstellen heeft gedaan richting de commissie.

[0:27:09] En misschien wat breder het Nederlands-Franse non-paper over trade and sustainable development

[0:27:13] met eigenlijk across the board voorstellen voor de duurzaamheidshoofdstukken van de handelsakkoorden.

[0:27:17] Dat is ook iets waar veel aandacht heeft gekregen in Brussel en waar er veel over is gegaan de laatste jaren.

[0:27:28] Even kijken, even in de war met mijn eigen slides.

[0:27:35] Daar gaan we. Op een gegeven moment is natuurlijk een akkoord uit onderhandeld

[0:27:41] en dan komen we in de goedkeuringsfase.

[0:27:46] En waar het hier in de Kamer ook natuurlijk wel vaak over gaat,

[0:27:49] er zijn zogenaamde EU-only-akkoorden en er zijn gemengde akkoorden.

[0:27:52] De inhoud bepaalt de aard van die akkoorden.

[0:27:56] Bij een EU-only-akkoord, dat betekent dat de inhoud van het akkoord

[0:28:00] volledig zich bevindt binnen de exclusieve competentie van de Europese Unie.

[0:28:04] Dat betekent dat de besluitvorming aan de Europese instelling is,

[0:28:09] dus aan de commissie die het voorstel doet om hun akkoorden te sluiten,

[0:28:12] aan de Raad die dat moet goedkeuren en aan het Europese parlement

[0:28:15] dat daar ook mee moet instemmen.

[0:28:17] Bij gemengde akkoorden, dus akkoorden waar ook nog stukjes in zitten

[0:28:21] die de bevoegdheid van de lidstaten betreffen,

[0:28:23] dient naast het Europese goedkeuringsproces

[0:28:28] ook sprake te zijn van nationale ratificaties.

[0:28:32] CETA is een voorbeeld van een gemengd verdrag,

[0:28:33] omdat daar een aantal dingen in staan over investeringsbescherming

[0:28:37] die nog op het terrein of in ieder geval gedeelde bevoegdheden zijn

[0:28:39] met de lidstaten.

[0:28:41] In mei 2017 is er een uitspraak geweest van het Europese Hof, de zogenaamde Singapore-case,

[0:28:48] de Singapore-uitspraak, die ging over het Singapore-akkoord, maar goed, wij gaan ervan uit dat als het Hof

[0:28:55] iets vindt van het Singapore-akkoord, tot dezelfde conclusie zullen komen bij andere akkoorden.

[0:29:00] Dus in het beginsel heeft het Hof hier verduidelijkt hoe is nou precies die bevoegdheidsverdeling

[0:29:04] bij handelsverdragen en investeringsverdragen tussen de Europese Unie en de lidstaten.

[0:29:12] Wat ik ook toch belangrijk is om hier nog eens in herinnering te roepen dat ook bij EU-only

[0:29:16] verdragen blijft gewoon staan. Het is de Raad die besluit. Binnen de Raad is Nederland

[0:29:23] vertegenwoordigd. En dat betekent dus ook dat Nederland over alles wat Nederland in de Raad

[0:29:27] doet, wordt verantwoording afgelegd aan de Kamer, aan de Tweede Kamer. Dus ook als Nederland

[0:29:34] instemt met het verdrag met de Zeeland, krijgt de Kamer van ons een appreciatie, kan daar een

[0:29:38] discussie, een debat over plaatsvinden, kan de Kamer daar opdrachten meegeven aan het kabinet.

[0:29:44] Dus EU-only wil niet zeggen geen rol voor Nederland,

[0:29:47] in tegendeel, en dus ook een rol voor uw Kamer.

[0:29:54] Dan misschien aardig om toch een rijtje recente EU-handelsakkoorden in herinnering te roepen.

[0:30:01] Dus u ziet afgelopen vijf jaar zijn er zeven nieuwe handelsverdragen bijgekomen.

[0:30:07] Het zijn allemaal EU-only-akkoorden waar veel informatie over is gedeeld met de Tweede Kamer.

[0:30:19] De enige die in het rijtje ontbreekt is CETA, waar de Nederlandse ratificatieproces zich

[0:30:25] in deze periode heeft voltrokken.

[0:30:28] Die is al in 2016 ondertekend, daarom staat hij niet in dit rijtje.

[0:30:31] Maar om even te laten zien, een groot aantal EU-only-akkoorden die we de laatste jaren hebben goedgekeurd

[0:30:39] en die inmiddels bijna allemaal, geloof ik zelfs, in werking zijn.

[0:30:47] Zoals ik al zei, de inhoud van de akkoorden bepaalt of ze wel of niet EU-only zijn.

[0:30:53] En ook bij deze EU-only-akkoorden is er dus een hele grote informatiestroom richting uw Kamer.

[0:30:57] Dus voor deze akkoorden ontvangt u een kabinetsappreciatie

[0:31:00] waarin eigenlijk uitgebreid wordt ingegaan op wat staat er in dat akkoord,

[0:31:05] de voordelen ervan, de mogelijke nadelen ervan,

[0:31:08] hoe dat eventueel te mitigeren is enzovoort.

[0:31:10] Dus dat is echt per akkoord.

[0:31:13] En wordt dus ook door uw Kamer over het algemeen op die manier geagendeerd.

[0:31:17] Daarnaast krijgt u ieder kwartaal of in ieder geval vier keer per jaar

[0:31:20] een geannoteerde agenda voor de RBZ-handel.

[0:31:22] Daar zit ook altijd een bijlage bij met een overzicht van waar staan we met alle lopende onderhandelingen.

[0:31:29] Dat is een hele lange lijst met heel veel informatie.

[0:31:32] Die we dus ieder kwartaal vier keer per jaar updaten en met de Kamer delen.

[0:31:40] En uiteraard zijn er de commissiedebatten en uiteraard zijn er de Kamervragen die allemaal uiteraard worden beantwoord.

[0:31:49] Ik had een paar voorbeelden van hoe uw Kamer daar dan soms invloed op heeft.

[0:31:58] Bijvoorbeeld bij de goedkeuring van het akkoord met Vietnam zijn er Kamermoties aangenomen

[0:32:05] die er onder andere toe hebben geleid dat Nederland een aantal verklaren nog heeft gevoegd

[0:32:11] bij de Nederlandse instemming met dat akkoord over de ratificatie van fundamentele ILO-proventies.

[0:32:16] Dat is ook een typisch onderwerp waar we bij de implementatie extra op letten,

[0:32:21] richting de commissie.

[0:32:26] Ik heb hier nog een keer een dwars tot snede hetzelfde verhaal,

[0:32:29] maar dan even specifiek toegespitst op het akkoord met Nieuw-Zeeland,

[0:32:33] om het nog een keer samen te vatten.

[0:32:36] De onderhandelingen zijn gestart in 2018.

[0:32:39] Er is vier jaar onderhandeld ongeveer.

[0:32:42] In 2023 is er een raadsbesluit, eerst natuurlijk door de Commissie voorgesteld,

[0:32:48] voorgezegd Nederland daarmee ingestemd, nadat uw Kamer daar natuurlijk een appreciatie van heeft ontvangen

[0:32:55] en dat ook is besproken, nadat het akkoord is ondertekend.

[0:33:00] Vervolgens volgt dan de consent, de goedkeuring, de instemming van het Europese parlement.

[0:33:06] Dan is het de Raad die formeel het besluit neemt tot het sluiten van het akkoord.

[0:33:12] Dat moet uiteraard ook de verdragspartij doen, Nieuw-Zeeland, en pas dan kan het akkoord

[0:33:19] in werking treden.

[0:33:21] Nog een paar woorden van mijn kant over implementatie, voordat ik de voorzitter krijg nog veel ruimte

[0:33:27] zie ik.

[0:33:28] Het gaat goed.

[0:33:31] Heel veel aandacht natuurlijk voor de onderhandelingen van akkoorden.

[0:33:35] Eigenlijk is de inwerking tussen de implementatie minstens zo belangrijk.

[0:33:40] Dat is het moment dat die handelsrelatie zich echt gaat verdiepen.

[0:33:43] Dat die lagere tarieven worden ingefaseerd.

[0:33:47] En we proberen ook bij de implementatie steeds alert te blijven van...

[0:33:52] ...levert dit akkoord nou op wat wij graag willen dat het oplevert.

[0:33:57] Dus als er nieuwe handelsbelemmeringen ontstaan...

[0:33:58] ...dan kunnen die besproken worden tussen de vertragspartijen.

[0:34:00] Dan kunnen we met de commissie in gesprek van...

[0:34:01] ...nou, we hebben een aantal specifieke handelsbelemmeringen...

[0:34:03] die we vanuit Nederland zien. Doe daar iets aan. Gebruik dat verdrag. Gebruik ook de dialoog

[0:34:09] en de structuren van dat verdrag. Dus ook daar heeft de Raad en dus de lidstaten hebben daar weer

[0:34:15] een rol om de commissie voedend te blijven voeden met informatie over waar wij denken dat de implementatie

[0:34:21] beter kan. Soms is er iets te besluiten. Dat is ook een altijd een groot discussiepunt. Er zijn

[0:34:28] natuurlijk verdragscommitees die zien in principe toe om de goede implementatie van dat verdrag. Moet

[0:34:32] Moet daar iets besloten worden, dan is het de Commissie die namens de Unie instemt of niet,

[0:34:37] uiteraard, in zo'n verdragskomitee, maar daar is altijd een raadsbesluit vooraf

[0:34:42] vernodigd van de Raad.

[0:34:45] Dus een voorbeeld is dat onder CETA wordt overgegaan tot wederzijdsherkenning

[0:34:52] van beroepskwalificaties voor architecten.

[0:34:55] Dat is dan typisch zoiets, dat vereist een besluit in het verdragskomitee,

[0:34:59] Dat vereist een voorafgaand besluit van de Raad om de commissie te mandateren

[0:35:03] om dat te doen en ook daarover heeft uw Kamer dan weer eerst voor het kabinet

[0:35:08] een brief gekregen waarin we uitleggen wat er staat te gebeuren en wat het kabinet

[0:35:13] voornemens is te doen. Deze brief is van september 2022.

[0:35:16] U krijgt binnenkort weer zo'n brief van ons die gaat dan over de rol van het NKB

[0:35:20] in het investeerde staatsgeschillenbestekingssysteem onder CETA.

[0:35:24] Dus we proberen steeds iedere keer als zo'n besluit zich aandient

[0:35:26] de Kamer daar tijdig over te informeren.

[0:35:29] Een brief is een aantocht, iets om naar uit te kijken.

[0:35:33] Tot slot, nog wat informatie.

[0:35:36] Websites zijn, ook bij het grifje natuurlijk, bekend.

[0:35:38] E-trade-website van de commissie, moet ik daar natuurlijk bij zeggen.

[0:35:41] Heel veel informatie over handelsakkoorden en wat er allemaal gebeurt.

[0:35:44] Access to markets is wat concreter, is met name ook voor bedrijfsleven,

[0:35:48] ook voor het maatschappelijk middenveld breder interessant.

[0:35:51] Het gaat heel concreet over handelsbewebberingen,

[0:35:54] maar ook over de andere afspraken in het handelsakkoord.

[0:35:57] En tot slot, gisteren is de Eurobarometer gepubliceerd over handel.

[0:36:00] Iedere vijf jaar, tenminste, de vorige was vijf jaar geleden.

[0:36:04] Dat is toch, denk ik, heel erg de moeite waard om daar eens naar te kijken.

[0:36:07] Er zijn duizend en één Nederlanders geïnterviewd, naast natuurlijk heel veel andere EU-ingezetende.

[0:36:13] Wat je eigenlijk ziet in die Eurobarometer, maar ik zou zeggen, ga vooral zelf op die website kijken.

[0:36:19] Dat er heel veel steun is in Europa voor het Europese handelsbeleid.

[0:36:22] Vooral ook voor het feit dat Europa daar effectiever is dan de lidstaten individueel zouden zijn.

[0:36:28] En wat ook opvalt is dat die steun in Nederland het allerhoogste is van alle lidstaten.

[0:36:33] En dat 90% van de in 2001 geïnterviewde Nederlanders, steekproef uiteraard,

[0:36:39] graag ziet dat Europa dit doet in plaats van de lidstaten.

[0:36:43] Dus nou ja, ik vind het toch aardig, ik wilde u daar in ieder geval even op wijzen,

[0:36:45] ik vind het toch aardig om daar even op te rassen, duinen.

[0:36:48] Dat is een beetje reclame voor de eurobaan, weet je.

[0:36:50] En daarmee gaan we naar de volgende sprake.

[0:36:52] We gaan de leden ongetwijfeld doen. Dank u wel voor uw presentatie.

[0:36:55] Dan gaan we snel door met de heer Pijnenburg. Geugen.

[0:37:12] Mijn naam is Leon Pijnenburg. Dank u wel, voorzitter.

[0:37:15] Ik werk voor de Commissie Buitenlandse Handel, International Trade Committee.

[0:37:20] Daarom heet het INTA.

[0:37:22] Voor het Europees Parlement, een van de twintig parlementaire commissies...

[0:37:27] ...die dus de wetsvoorstellen bekijken.

[0:37:30] Net als heer Parlement, parlementaire commissies, maar dat is vrij duidelijk verder.

[0:37:34] Ik wil met jullie heel kort even snel ingaan op de bevoegdheden van het Europese Parlement,

[0:37:43] kort iets zeggen over het EU-handelsbeleid, de besluitvorming rond EU-handelverdragen,

[0:37:49] iets zeggen over de Parlementaire Commissie, de maak van werk die het handelsbeleid van

[0:37:54] de Europese Unie mee vormgeeft, en dan de instrumenten van het Europese Parlement in zaken van de besluitvorming.

[0:38:01] Ik denk, wacht even hoor, sorry.

[0:38:06] Waarschijnlijk hoef ik daar niet veel over te vertellen, maar ik denk dat ik het toch maar even snel doe.

[0:38:09] Het is meer het algemene. Het Europese parlement is samen met de Raad,

[0:38:13] sinds de Lissabon-verdrag, medewetgever in gewone wetgeving en procedure,

[0:38:18] wat eigenlijk 80 procent van de wetgeving van de Europese Unie betreft.

[0:38:22] Dus dat is niet zomaar iets.

[0:38:25] Daar is ook bij de medebeslissing over de Europese begroting,

[0:38:31] want uiteindelijk de financiënbeheerder heeft een belangrijke zeggenschap,

[0:38:37] de instemming van handelsakkoorden zit daar ook in.

[0:38:41] En dan is er natuurlijk algemeen ook de politieke controle op de Europese Commissie,

[0:38:44] de benoeming van de commissievoorzitter, wat nu gaande is.

[0:38:49] Maar ook de horensitting met de leden van de commissie en ook dan de eventuele politieke censuur.

[0:39:01] Het ontslag van de Europese Commissie mochten ze niet functioneren.

[0:39:04] In de praktijk is het zelfs zo dat individuele commissarissen door de commissievoorzitter worden vervangen

[0:39:11] als het Europees Parlement aangeeft dat het niet functioneert.

[0:39:17] De Unie werkt natuurlijk via de verdragen, maar in de praktijk kun je politiek dat nog oprekken.

[0:39:24] EU-handelsbeleid, daar is al veel over verteld, dus ik hoef daar niet uitgebreid over te spreken, denk ik.

[0:39:33] Wat ik al zei, wat verteld is, dus eigenlijk moet ik dit allemaal niet bespreken.

[0:39:38] Dat hebben we allemaal al gedaan, denk ik.

[0:39:41] Is het oké dat ik dat oversla?

[0:39:43] Het leek me handig.

[0:39:47] Dit ook, dat is dus inderdaad het verdragsartikel dat zegt dat de Europese Unie de opdracht heeft

[0:39:54] om de wereldhandel verder te liberaliseren.

[0:40:00] Deze tekst kennen we ook, dit ook.

[0:40:03] Dus nu ga ik dus stapsgewijs de besluitvormingsprocedures door en daar geef ik aan wat de rol van het

[0:40:11] Europees Parlement is. Wat overeens bekend is, we zeggen dat de Europese Commissie het voorstel doet,

[0:40:18] de Raad het mandaat geeft, de Commissie onderhandelt en de Raad en het Parlement uiteindelijk instemmen

[0:40:24] en dan de uitvoering door de Commissie doet, maar dat hadden we ook al gezien. De Commissie

[0:40:29] Buitenlands Handel, die is verantwoordelijk, die heeft als opdracht om namens het Europees

[0:40:36] De financiëleconomische en handelsbetrekking met derde landen te bezien.

[0:40:45] Ook de handeltarieven, de importtarieven die de Europese Unie stelt.

[0:40:51] Ook de...

[0:40:53] Sorry, ik pak het maar even bij, dat ik ze allemaal paraat heb.

[0:40:57] Dat ik ze allemaal juist zeg.

[0:40:58] Daar is ook bij...

[0:41:00] Sorry, dat is niet zo handig van me.

[0:41:03] De relaties met instale organisaties, zoals de WTO.

[0:41:08] En ook, ik weet dat jullie ook met hand met ontwikkelingssamenwerking bezig zijn.

[0:41:13] Dat doen wij niet.

[0:41:14] Wij beperken ons tot handelsbeleid en wij hebben een aparte commissie bij ontwikkelingssamenwerking.

[0:41:20] Dus die gaat zich daarmee bezig.

[0:41:21] Natuurlijk, als er handelsakkoorden zijn met Afrika, bijvoorbeeld de Europese samenwerkingsakkoorden,

[0:41:29] dan komen die wel bij ons.

[0:41:31] maar meer het autonoom beleid, dat doet dus de Commissie Buitenlandse Ontwikkelingssamenwerking.

[0:41:41] Vervolgens kan ik over de Commissie Buitenlandse Handels zeggen dat we 43 leden hebben op het moment.

[0:41:47] Dat moet nog worden herbevestigd door de plenaire vergadering op 16 juli.

[0:41:54] Als het parlement weer in zitting komt, dan vindt de eerste plenaire vergadering plaats.

[0:41:58] Dan wordt ook de commissievoorzitter, die op dit moment Bernd Lange,

[0:42:04] die er al tien jaar zit, die kan opnieuw hebben bevestigd worden

[0:42:07] tijdens de Constitutieve Vergadering op 23 juli,

[0:42:13] maar dat is nog niet helemaal zeker of dat gebeurt.

[0:42:23] Kijken, dan...

[0:42:24] Alle vergaderingen van het Europese Parlement zijn publiek.

[0:42:29] Dus alles kan worden gevolgd door iedereen en al die commissievergaderingen is wel,

[0:42:33] behalve de monitoring groups.

[0:42:35] Dat is een nieuw concept.

[0:42:37] Dat zijn vergaderingen, we hebben per onderhandeling, onderhandelingen die plaatsvinden,

[0:42:42] of eigenlijk relaties met derde landen in het algemeen.

[0:42:45] We hebben 38 monitoring groups als Inter.

[0:42:49] En dat is eigenlijk een kleine afspiegeling van de Commissie Buitenlandse Handel, van Inter.

[0:42:57] Daarin zit een standing rapporteur, dat is dus iemand die de appointment is voor een akkoord.

[0:43:07] Als er bijvoorbeeld een relatie met de Verenigde Staten is, dan is daar één persoon die het woord voert namens het Europees Parlement.

[0:43:15] Maar we hebben ook altijd shadows, dus dat zijn dan... Van de andere fracties hebben we ook iemand die dat mee volgt.

[0:43:24] Daar zijn alle leden van Inter welkom.

[0:43:27] Maar die vergaderingen gebeuren achter gesloten deuren,

[0:43:30] omdat daar ook alle stukken van de Europese Commissie worden besproken.

[0:43:36] Die ook, zoals we gehoord hadden, zowel de Commissie als het...

[0:43:41] De Commissie stuurt zowel alle documenten naar de Tweede Politiecommittee als naar Inter.

[0:43:47] Die documenten zijn niet publiek, dus wij kunnen die vergadering ook niet publiek hebben.

[0:43:52] Maar op die manier zijn we wel goed geïnformeerd...

[0:43:54] en kunnen we wel je vertrouwen met de commissie over spreken...

[0:43:58] en zowel onze standpunten meegeven.

[0:44:01] Die monitoringgroups zijn al gaande voordat de onderhandelingen beginnen.

[0:44:08] Die zijn permanent operationeel.

[0:44:11] Die worden nu gecreëerd straks bij de eerste vergadering...

[0:44:16] van de Commissie voor Buitenlands Handel op 23 januari.

[0:44:20] Dan wordt er al gezegd van we gaan weer opnieuw die molfing groups creëren.

[0:44:25] Dat moet nog besloten worden, maar dat is waarschijnlijk dat dat gebeurt.

[0:44:29] En daar zal dan weer opnieuw iedereen van start gaan met het volgen van wat er gaande is.

[0:44:37] Maar ook bekijken wat er een uitvoering nodig is.

[0:44:40] De uitvoering controleren van de akkoorden.

[0:44:43] Mocht er al een akkoord liggen wat al uitgevoerd wordt.

[0:44:47] Volgende punt, ga ik nu met jullie de verschillende stappen van een handelsakkoord met jullie door.

[0:45:07] We hebben net al gehoord dat de Raad het orgaan is wat de Europese Commissie

[0:45:16] een mandaat geeft, een onderhandelingsrechtssnoer voor de onderhandelingen. Het Europees Parlement

[0:45:25] moet aan het einde van het proces ook zijn instemming geven. En het Europees Parlement

[0:45:31] heeft, wetend dat die bevoegdheid er ligt om aan het einde van het proces zijn instemming

[0:45:37] te geven, besloten om standaard, voordat de Raad zijn mandaat geeft, aan te geven van

[0:45:45] want dit is wat wij willen.

[0:45:47] Dan neemt het Europese Parlement de resolutie aan,

[0:45:49] dit zijn volgens ons de hoofdlijn, wat in een derdelijke kooi zou moeten staan.

[0:45:56] Op die manier kan zowel de commissie als de Raad,

[0:46:01] als de Raad zijn onderhandelingsrichtsnoer vastlegt,

[0:46:06] kan ze rekening houden met het Europese Parlement,

[0:46:08] omdat ze weet, we kunnen wel daar tegen in gaan,

[0:46:11] maar als we dan betekenen dat we aan het eind van het verhaal

[0:46:13] niet de instemming van het Europese parlement krijgen, dan hebben ze een probleem.

[0:46:16] Dus op die manier kan het Europese parlement, de directe vertegenwoordiger van de kiezers

[0:46:25] in de Europese besluitvorming, ze een standpunt laten weten en dat werkt in de praktijk heel

[0:46:31] goed, want dat betekent ook dat enerzijds dat er publieke debatten plaatsvinden over

[0:46:38] Dat is de burgers weten van wat staat op de agenda, waar gaat het over?

[0:46:44] Moeten we hier blij zijn, ja of nee?

[0:46:47] Er komen alle meningen aan bod.

[0:46:49] Er zijn ook in het Europees Parlement partijen die voor zijn, partijen die tegen zijn.

[0:46:55] Dat wordt allemaal uitgesproken.

[0:46:58] En aan het eind van het verhaal wordt er een resolutie gestemd,

[0:47:00] waarin dan staat van dit willen wij dat de Europese Commissie gaat doen met onze onderhandelingen.

[0:47:06] En ik hoop dat ook de burgers zich daarin herkent, sorry.

[0:47:18] Vervolgens gaan we naar de volgende fase, dan gaat de Commissie onderhandelen.

[0:47:25] Daar dan, zoals al gezegd, worden zowel de Tweede Politiecommittee als INTA

[0:47:33] volledig op de hoogte gehouden van alles wat er in de onderhandeling gebeurt.

[0:47:37] We krijgen dezelfde documenten als de Raad, wat ook betekent dat we gewoon...

[0:47:45] Dat is achter de gesloten deur, maar juist goed geïnformeerd zijn...

[0:47:49] om te kunnen beoordelen of het de goede kant op is of niet...

[0:47:52] in die monitoringgroups, waar dat dan besproken wordt.

[0:47:54] Want na elke onderhandelingsronde met de Europese Commissie...

[0:47:59] We zagen die grote tabel die eerder door Jan-Willem was gepresenteerd.

[0:48:03] Na elke ronde, bij sommige landen zelf ook onderhandelingen,

[0:48:10] een ontmoeting voor de vergadering, voor de onderhandelingsronde,

[0:48:16] maar bij alle, in ieder geval ook eentje na de onderhandelingsronde,

[0:48:20] een ontmoeting in de monitoringgroup om te horen van de commissie

[0:48:22] van wat is er uitgekomen,

[0:48:25] wat voor bewoning hebben we gemaakt in het onderhandelingsproces.

[0:48:30] Dat is... Dat geeft ons de mogelijkheid om te beoordelen wat er gaat.

[0:48:33] We praten niet alleen met de Europese Commissie.

[0:48:35] We nodigen daarin ook de ambassadeur uit van het betrokken land...

[0:48:40] waarmee de onderhandelingen plaatsvinden...

[0:48:41] om te horen van hoe het landt aan de andere kant.

[0:48:43] Want uiteindelijk is het akkoord door twee woorden goedgekeurd.

[0:48:49] En ook met maatschappelijke organisaties om te horen van...

[0:48:55] wat leeft er? Gaat het de goede kant op, ja of nee?

[0:48:58] Zonder dat wij hun vertellen natuurlijk wat erin staat.

[0:49:03] We mogen niet de geheime informatie van de commissie delen,

[0:49:08] want dan ondermijden we onze relatie met de Europese Commissie.

[0:49:12] Dat is niet het plan.

[0:49:14] Om pre-informeerder te blijven, moeten we ook de geheimhouding respecteren die we met de commissie hebben afgesproken.

[0:49:24] Ondertussen gaat het Europese Parlement en de Intercommissie ook regelmatig op missie naar landen waar die onderhandelingen plaatsvinden,

[0:49:31] om eens te horen, op de grond, gaat het de goede kant op?

[0:49:36] En kan er ook, wanneer er een debat gevoerd wordt,

[0:49:40] over die onderhandelingen, bijvoorbeeld met de TTIP,

[0:49:43] dat akkoord met de Verenigde Staten is, dat gebeurt,

[0:49:46] omdat het toen moeizaam ging en Parlement graag daar op weg ging

[0:49:50] en dat niet alleen achter gesloten deuren wilde doen,

[0:49:52] maar ook dat het werkelijk publiek een debat wilde hebben

[0:49:54] en een resolutie aannemen, zodat de commissie wist van,

[0:49:56] gaat het wel, gaat het niet de goede kant op?

[0:49:59] En de leden kunnen natuurlijk altijd ook al de vragen stellen aan de commissie of aan de Raad

[0:50:04] en daar antwoord op krijgen en dat zijn al de standaard instrumenten.

[0:50:08] Dan in de volgende fase, als er een akkoord ligt, dan gaat de commissie dat dus in eerste instantie

[0:50:18] naar het parlement en Raad sturen, zoals al gezegd.

[0:50:21] Ook dat gaan we dan dus in de monitoring group bespreken.

[0:50:27] Als de raad beslist om dat dan...

[0:50:30] Dan kunnen wij, als een akkoord er ligt, beginnen we al met het bespreken van het akkoord.

[0:50:36] Terwijl we nog niet officieel geraadpleegd zijn door de raad.

[0:50:40] Want uiteindelijk is het de raad die ons...

[0:50:42] Als de raad beslist van we gaan nu tekenen, dan komt het naar ons officieel.

[0:50:46] Maar we krijgen van de commissie natuurlijk al eerder die tekst.

[0:50:49] Dus we kunnen ons werk, de discussie van het akkoord, kunnen we al eerder beginnen.

[0:50:53] Alleen we kunnen niet formeel afronden totdat we van de raad iets krijgen.

[0:50:56] want het wil bij zijn, maar we zitten achter een proces.

[0:50:59] De Raad moet eerst een ja zeggen en dan zegt het het Europese Parlement pas ja.

[0:51:08] We blijven altijd instrumenten houden als hoorzittingen en dergelijke,

[0:51:12] om te horen van wat leeft er en dergelijke.

[0:51:15] Uiteindelijk maakt de standing rapporteur, dus dezelfde man die de monitoring group leidt,

[0:51:20] maakt een rapport waarin hij dan zegt van nou, ik stel voor om wel of niet

[0:51:26] voor het akkoordstemmen. Heel vaak heeft het Europees Parlement, neemt daarbij ook een

[0:51:34] begleidende resolutie aan, waarin ze aangeven van, luister, we zijn akkoord onder deze en deze

[0:51:40] voorwaarden, die dan bijvoorbeeld in de uitvoering moeten worden meegenomen. Bijvoorbeeld wordt er,

[0:51:46] zoals in het geval van Wiet-Nam, ook al eerder in Korea en Japan, ook aangedrongen op de ratificatie

[0:51:52] van ILO-conventies, bijvoorbeeld hebben we ook, het Europese Parlement heeft ook in het

[0:52:00] kader van CETA bijvoorbeeld de Investor State Dispute Settlement System, hebben daar zwaar

[0:52:07] op gewogen om een hervorming van het systeem af te dwingen, omdat dat dermate controversieel

[0:52:14] en dermate intransparent, dat het zinvol was om daar een meer modern systeem van te maken.

[0:52:29] De ICS, de Investment Court System, is daar een beter systeem.

[0:52:35] Ondertussen is duidelijk inderdaad dat ratificatie van CETA nog altijd moeilijk is.

[0:52:44] En daarom is ook bij ons de bedrijf voor gemengde akkoorden minder.

[0:52:49] Omdat uiteindelijk het betekent dat die akkoorden, net als nu,

[0:52:54] CETA al acht jaar aanvreden.

[0:52:57] Ik heb de afgelopen jaren veel meer relatie met Canada gewerkt.

[0:53:01] Die mensen kijken ons aan van, wat hebben we fout gedaan?

[0:53:04] Waarom zijn wij...

[0:53:06] Wij zeggen altijd, Canada is het meest Europese land buiten Europa.

[0:53:12] Maar blijkbaar niet goed genoeg om een handelsakkoord mee te hebben.

[0:53:15] En dat is dan heel pijnlijk.

[0:53:17] Maar goed, dat is weer iets wat in het parlement wel leeft.

[0:53:21] Maar ik ben natuurlijk als neutrale ambtenaar...

[0:53:24] GELACH

[0:53:25] Bijna helemaal neutraal. Bent u bijna klaar met uw betoog?

[0:53:27] Ik ben bijna klaar, sorry.

[0:53:28] Dan gaan we aan de vraag-en-antwoord-sessie beginnen.

[0:53:32] Waar kan ik u nog vertellen?

[0:53:34] Ik ga gewoon... Ik kan afronden, denk ik.

[0:53:37] Oké, wat is er nog? Ik ga afronden gewoon.

[0:53:40] Rati Maurinkens is klaar.

[0:53:42] Komen de vragen en antwoorden dan wel.

[0:53:43] Kunt u uw telefoon uitzetten, alsjeblieft.

[0:53:45] Heet ik ook welkom aan mevrouw Teunissen van Partij voor de Dieren en mevrouw Kamminga van de VVD.

[0:53:48] En dan gaan we beginnen met de vragen en antwoorden.

[0:53:50] En mevrouw Zeedijk gaat de eerste vraag stellen.

[0:53:52] Ja, ik heb een heel technische vraag, omdat we wat dingen te snel gingen voor de heer Klaassen.

[0:53:58] Over die verschil tussen EU-olie-verdragen en andere verdragen.

[0:54:04] U kunt nog eens echt heel duidelijk maken wat het verschil precies is en wat die uitspraken van het EU-OLI

[0:54:12] in zaken van het EU-Singapoor-akkoord, dat ging me te snel, en ook van CETA, wat is er dan precies niet EU-OLI in CETA?

[0:54:27] De Singapore-uitspraak gaat specifiek over de bevoegdheidsverdeling bij bedrijven van handel en investeringen.

[0:54:34] En wat eigenlijk die Stinkeboe-uitspraak zegt, die is, nou, op het terrein van handel is de zaak helder.

[0:54:40] Het is een volledig exclusieve EU-competentie, dus geen Wisset-competenties.

[0:54:44] Dat geldt ook, dat was nog een discussiepunt, dat geldt ook voor bijvoorbeeld de duurzaamheidsafspraken.

[0:54:48] Dus de duurzaamheidsafspraken, gerelateerd aan handel, in handelsakkoorden,

[0:54:52] vallen volledig onder de exclusieve EU-competentie.

[0:54:56] Als we kijken naar investeringen, dat valt grotendeels onder de exclusieve EU-competentie.

[0:55:01] Er zijn twee uitzonderingen.

[0:55:02] Eén is indirecte investeringen, dus portfolio, investment in het Engels.

[0:55:09] En de andere is investeringsbescherming.

[0:55:11] Dus de mogelijkheden voor investeerders om op basis van een investeringsverdrag...

[0:55:16] ...een staat voor een investeerderstaatgeschilderbeslechting te dagen.

[0:55:22] Dus dat zijn de twee uitzonderingen.

[0:55:24] Nou, wat betekent dat nou voor CETA?

[0:55:27] CETA is, ik ga geen percentage noemen, maar het grootste deel van de tax is volledig

[0:55:34] Europese EU-competentie.

[0:55:37] En de enige uitzondering is eigenlijk een stukje van het verdrag, namelijk een stukje van het

[0:55:45] investeringendeel van het verdrag, hoofdstuk 8 uit mijn hoofd, maar hou me te goede.

[0:55:50] Dus er zit een klein stukje in CETA, dat gaat over portfolio, investment en over investeringsbescherming

[0:55:55] en daar is sprake van of een listed competentie of een gedeelde,

[0:55:58] een shared competentie, een gedeelde competentie.

[0:56:01] Dus het Singapore-arrest heeft het allemaal verduidelijkt.

[0:56:04] SETA is dus gemengd vanwege dat kleine stukje in het investeringendeel.

[0:56:08] Het is misschien goed om er wel bij te zeggen,

[0:56:11] je moet wel steeds per verdrag kijken naar de situatie.

[0:56:14] Bijvoorbeeld, er is een bestaand akkoord met Mexico,

[0:56:22] waar er sprake is van modernisering.

[0:56:23] en daar zijn nog het politieke deel, zoals dat heet,

[0:56:27] het gemeenschappelijke buitenlandse veiligheidsbeleid deel,

[0:56:30] en het handelsdeel, in ieder geval in het huidige akkoord, is dat één geheel.

[0:56:35] Daar is dus geen sprake van, van investeringsbescherming,

[0:56:37] maar dat verdrag is gemengd omdat afspraken over non-proliferatie van massavenietingswapens,

[0:56:44] mensenrechten, schendingen, dus onderwerpen op het gemeenschappelijke buitenlandse veiligheidsbeleid,

[0:56:51] terrein van de EU, natuurlijk lidstatencompetentie hebben, in dat

[0:56:55] verdrag zitten. Dus dat is gemengd op een andere reden.

[0:57:00] Dank u wel. Mevrouw Heersch, met uw vraag.

[0:57:03] Ja, ik heb een vraag voor meneer Verheijden en dit kan een vraag zijn van

[0:57:06] de klok en de klep, dat ik het niet gewoon begrijp. Maar het zit wel in

[0:57:10] mijn hoofd. U heeft een aantal in uw presentatie

[0:57:14] proces uitgetekend en hoe dan de onderhandelingen

[0:57:19] plaatsvinden, maar ik heb ook altijd begrepen dat er een soort technische werkgroepen zijn

[0:57:23] en dat er vaak discussie is over de samenstelling van die technische werkgroepen, omdat daar

[0:57:29] ook geïnteresseerden, en dan werd in mijn branche werd altijd gezegd, veel vertegenwoordiging

[0:57:34] van het bedrijfsleven, ik zeg het, leg het maar even op tafel, en ik heb u niet iets

[0:57:39] horen zeggen over die technische, of ik weet niet eens precies hoe ze heten, maar technische

[0:57:45] die wel degelijk ook in het schema een plek hebben van de onderhandelingen,

[0:57:51] en ook volgens mij van de uitvoering.

[0:57:53] En kunt u ook iets zeggen over, als ze inderdaad een relevante plek hebben,

[0:57:58] wat dan de samenstelling van die groepen is?

[0:58:00] Meneer Heijden, iets met de klok en de klep.

[0:58:05] Ja, dank je wel. Dank je wel voor uw vraag.

[0:58:08] Er zijn technische raadswerkgroepen soms.

[0:58:15] Er zijn soms technische vergaderingen van de Raad over handel.

[0:58:21] Er zijn soms, over hele specifieke onderwerpen op handel,

[0:58:26] een soort expertgroepen.

[0:58:29] Misschien dat u daar naar verwijst.

[0:58:33] Als het gaat om interactie met steegholders in het algemeen,

[0:58:37] met het maatschappelijk middenveld.

[0:58:39] Dat zijn op dit moment de meest belangrijke instrumenten die we hebben.

[0:58:46] Dat zijn de civil society dialogues,

[0:58:48] die in principe losstaan van een specifieke onderhandeling.

[0:58:52] Die kunnen over allerlei handelsrelateerde thema's gaan,

[0:58:56] waarvan er ongeveer zo'n twintig, dertig per jaar worden georganiseerd.

[0:59:02] En daarnaast is er een domestic advisory group

[0:59:05] voor iedere specifieke onderhandeling?

[0:59:10] Ik hoop dat dat uw vraag een beetje...

[0:59:14] U heeft er volgens mij vier opgenoemd en in de eerste twee...

[0:59:18] Wat zijn die technische adviesgroepen?

[0:59:23] U noemde er vier, niet de laatste twee, dus de transparante,

[0:59:26] dus de publieke, die snap ik, stakeholder dialogues,

[0:59:30] maar wat zit er nou in die technische committees,

[0:59:33] in die technische adviesgroep?

[0:59:34] Want ik kan me ook voorstellen dat die bestaan.

[0:59:37] Ik bedoel, dit zijn zulke complexe processen.

[0:59:39] Meneer Van Heyden.

[0:59:42] Er zijn

[0:59:44] expertgroepen die

[0:59:45] soms worden opgericht.

[0:59:47] Dat gaat dan om een heel specifiek

[0:59:49] thema kan het zijn, zoals

[0:59:53] het vergemakkelijken van

[0:59:55] douanen, processen,

[0:59:57] waarbij er

[0:59:59] daar kunnen academici in zo'n groep

[1:00:01] plaatsvinden experts van nationale douanes.

[1:00:05] Ik geef maar een voorbeeld. Eigenlijk staat de commissie vrij

[1:00:10] om zo'n groep samen te stellen,

[1:00:13] maar het doel is daar om expertise te verwerven.

[1:00:18] Het doel is daar niet om breed te raadplegen

[1:00:22] en om een zo breed mogelijke representatieve compositie,

[1:00:28] samenstelling van de groep te hebben.

[1:00:33] Ik heb een vraag voor de heer Van Heijden over de rol van het maatschappelijke middenveld

[1:00:40] in de onderhandelingen.

[1:00:41] U schetste net dat bedrijven, vakbonden en NGO's een rol daarin hebben, maar dat suggereert dan ook

[1:00:49] dat ze een vergelijkbare stem hebben.

[1:00:51] Bij TTIP is uitgezocht hoe de verhoudingen lagen van die lobbygesprekken met de Europese Commissie.

[1:00:58] en daar zien we dat 90% van de gesprekken met corporate lobbygroups waren

[1:01:03] en 10% met organisaties die een algemeen belang vertegenwoordigen.

[1:01:07] Dus dat was specifiek bij DTIP.

[1:01:09] En ik vroeg me af of u weet of dat ook bij andere handels...

[1:01:12] hoe dat zit, die verhouding bij andere handelsverdragen.

[1:01:15] Meneer Van Heijden.

[1:01:18] Dank u wel.

[1:01:19] Ik weet niet precies hoe die verhouding zit.

[1:01:21] Het is zo dat, waar ik zojuist naar verwees,

[1:01:24] Dat zijn gestructureerde, institutionele dialogen

[1:01:29] die we hebben met het maatschappelijk middenveld.

[1:01:33] Daarnaast is het natuurlijk zo dat als een instelling of een bedrijf of een NGO

[1:01:38] verzoekt om een meeting te hebben met de Europese Commissie

[1:01:46] om hun standpunten kenbaar te maken dat wij daar voor openstaan.

[1:01:52] En de feiten die u noemt, die ken ik zelf niet, maar dat zou heel goed kunnen,

[1:01:57] dat in de tijd van TTIP werd er heel veel gelobbyd, om het zo maar te zeggen.

[1:02:05] En het zou kunnen zijn dat er veel meer contact werd gezocht

[1:02:09] met de Europese Commissie door het bedrijfsleven.

[1:02:13] Maar het is in ieder geval dat op het moment dat de Europese Commissie

[1:02:16] zelf contact zoekt met het maatschappelijk middenveld,

[1:02:21] dat er gezocht wordt naar een representatieve samenstelling

[1:02:29] Dank u wel.

[1:02:31] Mevrouw Kaminkraan, met uw vraag.

[1:02:33] Dank, voorzitter.

[1:02:33] Mijn excuus dat ik wat later er was.

[1:02:35] Ik had nog een andere verplichting vooraf.

[1:02:37] Dus wellicht stel ik nu een vraag die al beantwoord is

[1:02:39] in het deel waar ik dan niet bij was.

[1:02:42] We zijn blij dat u er bent.

[1:02:43] Nou, kijk eens aan.

[1:02:44] Goed om te horen.

[1:02:45] Nee, maar zonder gekheid.

[1:02:46] Anderhalf jaar geleden had ik het genoeg om rapporteur EU-informatievoorziening te zijn.

[1:02:52] Met de subtitel dan toch maar van

[1:02:53] hoe krijgen we nou als

[1:02:55] eigenlijk te vroeg, te vroeg, te laat. Hoe krijgen we nou ook als Kamer, ook juist bij langjarige en

[1:03:01] complexe trajecten als overhandelsverdragen, daar wat meer grip op? Wanneer zou nou het moment zijn,

[1:03:07] in uw ervaring, dat wij als Nederlands- of Nationaal Parlement, maar we zitten hier als

[1:03:12] Nederlands Parlement, nou het beste onze positie kunnen innemen en onze wensen kunnen meegeven?

[1:03:16] Want ik heb nu wel eens het idee dat we dat allemaal doen en dan, nou ja, dan komt de kop

[1:03:20] nog en vervolgens worden we met het eindresultaat geconfronteerd en hebben we het er tien keer over.

[1:03:25] Ik heb het er liever twee keer goed over dat we ook impact maken dan tien keer zonder die impact

[1:03:29] ook echt te hebben. Of aan wie specifiek? Ik kan niet zo goed inschatten wie van u daar het beste

[1:03:41] zicht op heeft. Meneer Van Heijden. Dank voor uw vraag. Het is niet heel makkelijk te beantwoorden

[1:03:54] omdat er verschillende belangrijke momenten zijn.

[1:03:57] Uiteraard een heel belangrijk moment is het moment

[1:04:00] dat onderhandelingen worden voorbereid.

[1:04:03] Dus de commissie geeft aan

[1:04:06] dat het eventueel een onderhandeling wil starten met een derde land.

[1:04:12] En dan duurt het...

[1:04:15] U was er toen nog niet, maar ik heb toen uitgelegd...

[1:04:17] Het duurt dan nog ongeveer twee jaar of drie jaar

[1:04:20] voordat de commissie een onderhandelingsmandaat ontvangt van de Raad.

[1:04:25] En dat is... In die periode vindt er een openbare raadpleging plaats.

[1:04:30] Er wordt ook een impactanalyse uitgevoerd door de commissie,

[1:04:34] die ook gepubliceerd wordt, waarbij wordt gekeken naar economische effecten,

[1:04:39] maar ook met name duurzaamheidseffecten.

[1:04:42] En dat is natuurlijk uiteraard een fase waarin die interessant is,

[1:04:47] omdat die onderhandelingsrichtlijnen nog niet vaststaan

[1:04:50] en waarbij u eventueel kenbaar zou kunnen maken

[1:04:53] dat u een bepaald onderwerp of een bepaalde uitkomst heel belangrijk vindt.

[1:05:03] Daarnaast is het uiteraard zo dat op het moment dat een akkoord is onderhandeld

[1:05:09] en dat de Raad en het Europees Parlement nog moeten instemmen,

[1:05:16] dan is dat uiteraard een moment om te kijken wat het resultaat is

[1:05:21] en hoe dat zich verhoudt tot de onderhandelingsrichtlijnen

[1:05:24] die de commissie heeft ontvangen.

[1:05:28] Dank u.

[1:05:29] Dank u wel.

[1:05:29] Meneer Klaassen.

[1:05:31] Ja, om het kort aan te vullen.

[1:05:33] Wat ik net al zei, we sturen een appreciatie van het concept mandaat aan de Kamer.

[1:05:39] Dat is echt een goed moment om als Kamer natuurlijk ook aan het kabinet te zeggen van wij willen

[1:05:43] dat Nederland in die onderhandeling over het mandaat inzet op dit en dat.

[1:05:46] Dus dat is echt volgens mij een moment om in ieder geval uit te lichten.

[1:05:50] Tijdens onderhandelingen, ja dat is natuurlijk een soort constant proces.

[1:05:55] maar er wordt hier echt wel heel veel over handelsbedrag gesproken,

[1:05:58] ook in de commissiedebatten, en dat zijn echt allemaal wel...

[1:06:00] De Kamermotie is natuurlijk per definitie, maar het beeld van waar wil de Kamer

[1:06:06] of meerder van de Kamer heen, dat nemen we natuurlijk echt wel mee

[1:06:08] in de gesprekken die we altijd weer voeren in Brussel.

[1:06:11] En drie, hij begrijpt wel een beetje dat beeld van...

[1:06:15] Op het moment dat de tekst helemaal uit onderhandeld is

[1:06:18] en we komen aan bij de goedkeuring, ja, dan is het ja of nee.

[1:06:20] Dat is wel zo, maar dat wil ik ook wel een beetje nuanceren,

[1:06:22] met het voorbeeld dat ik net gaf in mijn presentatie,

[1:06:25] bijvoorbeeld bij de goedkeuring van het Vietnamverdrag,

[1:06:28] waar we duidelijk van de Kamer nog een opdracht hebben gekregen

[1:06:30] wat gaat om de fundamentele ILO-conventies,

[1:06:35] die dan wel, waar we natuurlijk iets mee kunnen in ieder geval nog in dat...

[1:06:40] Nou, weer eens, dat ze daarna gaan vervragen in Brussel

[1:06:42] bij de Nederlandse instemming,

[1:06:44] maar vooral ook weer bij de implementatie van dat akkoord.

[1:06:47] Dus dat werkt ook wel daardoor in...

[1:06:49] Waar letten we nou op bij de implementatie van dat handelsakkoord?

[1:06:52] Dus dat is ook echt wel het moment dat wij ook echt wel mogelijkheden zijn om te sturen op hoe nu verder.

[1:06:59] Los van zwart of wit.

[1:07:01] Meneer Pijnenburg nog een aanvulling?

[1:07:03] Ik heb niet veel aan te vullen, maar ik sluit me vooral aan dat het belangrijkste is om vroeg in het proces te zitten.

[1:07:09] Als er gesproken wordt over het mandaat, dan moet er zijn, dan uiteindelijk gaat de tanker varen.

[1:07:17] En daarna is het moeilijker om hem naar buiten te sturen.

[1:07:19] want dan zijn er natuurlijk 27 landen die een zeg gedaan hebben

[1:07:23] en dan heeft de commissie een duidelijk mandaat.

[1:07:25] Dus ik zou vooral daar dan kijken.

[1:07:28] Dank u wel.

[1:07:29] Meneer Bamenga, D66, welkom.

[1:07:32] U heeft echt een geniale timing, want u bent meteen aan de beurt.

[1:07:35] Wilt u al een vraag stellen of...

[1:07:37] Nee, ik luister nog even.

[1:07:38] Even luisteren, helemaal goed.

[1:07:40] Mevrouw Zederk, tweede ronde.

[1:07:41] Ga uw gang.

[1:07:42] Ja, de heer Vraaijen heeft het proces beschreven

[1:07:47] en bij het starten van een onderhandeling kunnen er verschillende incentives zijn.

[1:07:51] en ze zeggen we moeten zo'n onderhandeling starten, bijvoorbeeld bedrijven kunnen dat aangeven,

[1:07:55] maatschappelijk middenveld of eigen onderzoek, of sommige lidstaten willen dat graag.

[1:08:00] Kunt u ook iets zeggen over wat nou de motivatie is om dat dan te doen?

[1:08:04] Wat zijn de belangrijkste motivaties om dat te doen, waarbij dus kennelijk de WTO-afspraken niet meer goed genoeg zijn?

[1:08:13] En is dat ook, en ook in historisch perspectief, is dat aan het veranderen of is dat al enorm veranderd?

[1:08:20] hoe...

[1:08:23] Ja, dank u.

[1:08:27] Ja, de WTO, daar zitten we natuurlijk met heel veel landen in.

[1:08:32] Daar zitten nu bijna alle landen in.

[1:08:34] Ik weet niet het exacte nummer, maar bijna alle landen zitten daar nu in.

[1:08:42] En het is, zoals u zich kan voorstellen, is het moeilijk om een akkoord te vinden in de WTO

[1:08:50] met alle landen, waar alle landen mee instemmen.

[1:08:57] Dus voor de landen die al in de WTO zijn,

[1:09:02] geldt er al een zekere beperking van tarieven, zekere handelsvoordelen,

[1:09:07] maar dat zijn bijna alle landen in de wereld.

[1:09:11] Als men verder wil gaan en men wil niet wachten

[1:09:15] totdat er een akkoord is met alle landen,

[1:09:17] dan is er de mogelijkheid om bilaterale verdragen te sluiten.

[1:09:23] Het is zelfs zo dat de regels van de WTO voorschrijven

[1:09:28] dat als men een handelsvoordeel wil geven aan een bepaald land,

[1:09:32] dan moet men een volledig handelsakkoord sluiten met dat land.

[1:09:37] Anders moet men dat voordeel dat men geeft aan dat bepaalde land

[1:09:41] aan alle andere WTO-leden geven.

[1:09:44] Dus men moet een handelsakkoord sluiten

[1:09:46] waarin men substantieel alle handel liberaliseert.

[1:09:51] Maar waarom wordt dit gedaan?

[1:09:55] Ja, wat zijn de motivaties?

[1:10:00] Het gaat in eerste instantie natuurlijk om handels,

[1:10:03] om mogelijkheden om exportmarkten voor onze bedrijven te vergroten.

[1:10:10] Het gaat ook om toegang te verkrijgen tot bijvoorbeeld kritieke grondstoffen

[1:10:14] en alle andere producten die wij nodig hebben in de Europese Unie.

[1:10:21] Bijvoorbeeld groene technologische producten die wij nodig hebben

[1:10:27] om onze klimaatdoelstellingen te halen.

[1:10:32] Dus de doelstellingen zijn gevarieerd,

[1:10:37] maar het gaat in eerste instantie natuurlijk om het vergroten van handel

[1:10:43] om onze gemeenschappelijke welvaart en andere doelstellingen te kunnen vergroten en te kunnen realiseren.

[1:10:52] Dank u wel. Mevrouw Hirsch, met uw tweede vraag.

[1:10:57] We hebben de handelsverdragen en de laatste tijd zien we steeds meer dingen als CBAM en de ontbossingswet.

[1:11:05] We hebben natuurlijk een klimaatakkoord ondertekend.

[1:11:08] Het zijn allemaal ook, volgens mij, wetten die de EU heeft neergezet.

[1:11:15] Hoe zit nou de relatie tussen de afspraken die in handelsverdragen worden gemaakt en deze

[1:11:22] wetgeving die natuurlijk vooral een bodem in de handel legt als het gaat over duurzaamheid,

[1:11:27] als het gaat over mensenrechten?

[1:11:30] Wie bepaalt wat het zwaarste weegt op het moment dat daar een conflict tussen bestaat?

[1:11:35] En wie vraagt u dat?

[1:11:37] Ja, ik weet het eigenlijk niet.

[1:11:40] We gaan kijken wie er iets over wil zeggen.

[1:11:44] De heer Van Heijden, als eerste.

[1:11:46] Misschien begin ik.

[1:11:48] Er zijn inderdaad verordeningen die gaan over productvereisten of productievereisten voor goederen die worden geïmporteerd.

[1:11:58] En het is heel duidelijk dat die vereisten gelden voor alle landen.

[1:12:02] Er zijn geen uitzonderingen voor landen die een handelsverdrag hebben met de EU.

[1:12:11] Dus wat dat betreft prevaleren die verordeningen.

[1:12:15] Dat is heel duidelijk en dat is ook de reden waarom veel van onze handelspartners

[1:12:20] niet blij zijn, om het zo te zeggen, met deze verordeningen.

[1:12:24] Die zeggen, goed, we hebben een handelsverdrag gesloten tien jaar geleden.

[1:12:28] Dat leek heel aantrekkelijk.

[1:12:30] Wij dachten allerlei goederen te kunnen exporteren,

[1:12:33] maar nu, door de ontbossingsverordening en andere verordeningen,

[1:12:38] kunnen wij, ondanks tariefverlagingen,

[1:12:41] die goederen niet meer exporteren naar de EU.

[1:12:44] Dus u heeft ons blijgemaakt met iets wat veel minder aantrekkelijk is

[1:12:49] in de werkelijkheid dan het is.

[1:12:51] Maar om kort antwoord te geven op uw vraag, die verordeningen prevaleren.

[1:12:58] Nou, meneer Klaassen, een aanvulling?

[1:12:59] Ja, misschien een korte aanvulling even over de...

[1:13:01] Dus inderdaad, helemaal eens met de heer Verheijden,

[1:13:03] dus van die verordeningen, daar kun je niet iets van afhalen,

[1:13:07] door een verdrag te sluiten, zeg maar.

[1:13:11] Misschien ook goed om even te onderschrijven,

[1:13:12] dit krijgen wij ook natuurlijk in contact met onze minister,

[1:13:16] met gesprekspartners in Brazilië, Indonesië.

[1:13:18] De boodschap van deze landen is wel echt van,

[1:13:20] de agenda die jullie hebben gevoerd als EU op dit terrein,

[1:13:23] is wel echt heel erg in de verkeerde keelgat geschoten.

[1:13:25] Dat is heel duidelijk, die boodschap.

[1:13:28] Misschien nog iets even over de samenloop tussen

[1:13:29] autonome maatregelen, autonome wetgeving

[1:13:32] en handelsverdragen.

[1:13:34] Bijvoorbeeld de Dom-Bossens-verordening

[1:13:35] is een goed voorbeeld. Die ziet op alle producten

[1:13:38] die op de Europese markt komen.

[1:13:42] Maar als we het dan bijvoorbeeld hebben over Brazilië,

[1:13:44] dekt dat dus niet

[1:13:45] de, nou, meer dan 90%

[1:13:47] van Braziliaanse vleesproductie

[1:13:50] bijvoorbeeld, die helemaal niet naar Europa komt.

[1:13:51] Dus als we met Brazilië iets willen afspreken

[1:13:54] ...dat voor alle Braziliaanse productie geldt, dan zullen we een verdrag moeten sluiten.

[1:14:00] Dus de afspraak in een handelsverdrag...

[1:14:02] ...stel dat je daar afspraken maakt over ombossing...

[1:14:04] ...dan is Brazilië aangehouden voor het hele territorium.

[1:14:08] Onze eigen wetgeving beziet uiteindelijk alleen op onze eigen markt...

[1:14:11] ...en de productie die op onze eigen markt komen.

[1:14:13] Dat geldt dus niet voor de bulk van hetgeen dat bijvoorbeeld Brazilië produceert...

[1:14:18] ...als het gaat om vlees, dus zeg maar goed beleid.

[1:14:21] Het betekent dat je moet zorgen dat de instrumenten die je hebt goed met elkaar samenwerken.

[1:14:26] Dus het is niet of-of en het is ook niet tegen elkaar inwerken.

[1:14:29] Als je het goed doet dan werken die instrumenten samen.

[1:14:33] Meneer Peijnenburg.

[1:14:35] Laat me kort iets toevoegen. Ik ben akkoord met alles wat er nu toe gezegd is.

[1:14:41] Daarbovenop wou ik u meegeven dat ik afgelopen februari met een delegatie van het Europese Parlement

[1:14:46] ook bij de parlementaire conferentie van de WTO ben geweest.

[1:14:49] waar alle parlementen van zestig landen van de wereld vertegenwoordigd waren...

[1:14:57] om samen te overleggen over die multilaterale conferentie die plaatsvond in de WTO...

[1:15:04] om nieuwe afspraken te maken.

[1:15:07] Daar werd ook duidelijk een signaal gegeven dat er inderdaad nood is...

[1:15:13] om meer dialoog te hebben over die autonome wetgevingen van de Europese Unie...

[1:15:21] Daar is ook wel degelijk...

[1:15:26] De eerste plaats moet de Europese Unie natuurlijk altijd voor zorgen...

[1:15:29] die wetgeving die we maken, die WTO-conform is.

[1:15:31] Dat we niet regels maken die niet...

[1:15:35] die door de WTO-tribunalen kunnen worden neergestapeld.

[1:15:40] En dat is ook echt wat de Europese Commissie...

[1:15:42] van begin af aan heeft ingestoken met CWM.

[1:15:45] Dus het is ook belangrijk dat we ook wel het juiste communiceren.

[1:15:49] want er is nu ook het soort narrative gaande van de Europese Unie is eenzijdig bezig.

[1:15:55] We doen ook uitermate best om die wetgeving zo te maken dat die niet de relatie ondermijnt.

[1:16:03] Dus ik bedoel, het is ook een kwestie van het wel goed te bekijken en niet alleen maar mee te gaan met de negatieve toon die er soms plaatsvindt.

[1:16:14] Dank u wel.

[1:16:16] Het is een beetje ongemakkelijk, maar ik moet eigenlijk heel even naar een procedure vragen die hiernaast is.

[1:16:20] Mevrouw Zeedijk, ik zou u even kunnen voorzitten.

[1:16:22] Mevrouw Teunissen is aan de beurt met een vraag.

[1:16:26] Ik zal het even overnemen.

[1:16:27] Dank u wel, dan ben ik zo terug.

[1:16:29] Mevrouw Teunissen.

[1:16:31] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:16:32] Ik heb wel een vraag in het verlengde hiervan over productiestandaarden aan de heer Verheijden,

[1:16:37] want hij schetst een heel mooi voorbeeld.

[1:16:39] Het ging over het verdrag met Nieuw-Zeeland en de onverrijkte kooien.

[1:16:44] Daar hebben wij als Nederland een eis gesteld dat dat moet gebeuren, die onverrijkte kooien afschaffen,

[1:16:52] als ik het goed begrijp.

[1:16:54] Dat is dus wel een productiestandaard opleggen.

[1:16:59] Ik zie daar nog wat onduidelijkheid van.

[1:17:03] Naar mijn informatie mag je alleen maar eisen stellen aan productstandaarden en niet productiestandaarden.

[1:17:09] Maar in het geval van het verdrag van Nieuw-Zeeland is het toch dus een eis gesteld aan de productiestandaarden.

[1:17:16] Is dat dan een uitzondering of kan dat altijd bij handelsverdragen?

[1:17:22] Ik zie meerdere heren knikken.

[1:17:24] Meneer Verheijden of meneer Klaassen?

[1:17:28] Ik trap deze even af in overleg met meneer Verheijden, ook omdat ik degene was die het voorbeeld aanhaalde.

[1:17:35] Ik had sowieso even het eind nog eens willen rechtstekken, omdat ik weet dat toen mijn collega's

[1:17:38] gesensoreerd net die meegaan op het ministerie, want we hebben wel degelijk ingezet op die

[1:17:43] onverrekt kooien, maar dat heeft u zelf opgelost door de wetgeving al aan te passen, zodanig

[1:17:48] dat die aangepaste wetgeving al in place is, al geldt voordat de liberalisering van de

[1:17:54] marktoegang gaat gelden.

[1:17:55] Dus het is uiteindelijk opgelost, zeg maar, tijdens de onderhandelingen, maar we wel

[1:17:59] ...hebben gezorgd dat zo'n afspraak, zo'n productiestandaard in het verdrag is...

[1:18:03] ...met het rundvlees, het tierkuur.

[1:18:05] Dus waar ik zei pluimenweer, had ik eigenlijk moeten zeggen rundvlees...

[1:18:09] ...waar het echt iets is geland. Dus de inzet is op beide gedaan.

[1:18:12] De een heeft zichzelf opgelost tijdens de onderhandelingen...

[1:18:14] ...de andere is dat werk in het verdrag geland.

[1:18:17] Dus die wil ik in ieder geval even corrigeren.

[1:18:19] Had ik aan het eind willen doen, maar dat doe ik dan nu.

[1:18:23] En dit klopt, dit is een voorbeeld van een productiestandaard in een verdrag...

[1:18:26] ...en dat kan om de hele simpele redenen...

[1:18:28] Dat is een hele simpele reden dat de twee verdragspartijen het met elkaar eens zijn

[1:18:30] en dat met elkaar afspreken, punt.

[1:18:33] En dat is het groot verschil met autonome maatregelen

[1:18:35] waarbij de Unie zelf wetgeving...

[1:18:37] Daar kun je niet zomaar de wet gaan voorschrijven aan een ander land.

[1:18:41] Dus wij kunnen niet in onze eigen wetgeving vastleggen

[1:18:42] dat Nieuws-Zeeland iets moet doen. Dat zullen ze dan natuurlijk ook niet doen.

[1:18:45] Dat is het verschil met de verdrag. Dan kun je elkaar binden.

[1:18:49] Dus dat is eigenlijk het simpele antwoord op de vraag.

[1:18:52] Maar...

[1:18:54] Absoluut. Ja, dank u wel. Nog even ter aanvulling.

[1:19:02] Het is zo dat sowieso alle producten die de Europese Unie binnenkomen

[1:19:06] moeten aan alle Europese productvereisten voldoen, uiteraard.

[1:19:12] Daarnaast is het wel mogelijk om productiestandaarden te vereisen.

[1:19:21] En bijvoorbeeld de ontplossingsverordening of de dwangarbeidverordening zijn daar goede voorbeelden van.

[1:19:32] Dus dat heeft niks te maken met het product.

[1:19:34] Het product dat hier binnenkomt ziet er precies hetzelfde uit als er ontplossing heeft plaatsgevonden of niet.

[1:19:42] Dus dat zijn productievereisten.

[1:19:44] vereisten. Dus onder bepaalde voorwaarden kan dat wel. Het doel kan niet puur economisch

[1:19:54] zijn. Het moet gaan om bepaalde publieke of algemene belangen die in bijvoorbeeld milieubescherming,

[1:20:06] klimaatverandering tegengaan.

[1:20:11] Wij zijn wel...

[1:20:14] Wij vinden wel dat we dit heel met een zekere voorzichtigheid moeten bekijken.

[1:20:23] Want je kan daar natuurlijk heel ver in gaan.

[1:20:27] Je zou kunnen zeggen...

[1:20:29] We willen... Theoretisch voorbeeld.

[1:20:32] We willen alleen maar nog producten importeren

[1:20:34] die zijn geproduceerd in landen met een minimumloon

[1:20:38] vergelijkbaar met dat van de Europese Unie.

[1:20:41] Dan zou je alleen nog maar handel drijven met Noorwegen en Zwitserland.

[1:20:46] Dus het is een...

[1:20:51] Productiestandaardenvereisen kunnen natuurlijk als effect hebben

[1:20:53] dat handel zeer belemmerd wordt.

[1:20:58] Er is ook een risico op tegenmaatregelen.

[1:21:01] Andere landen hebben natuurlijk ook hun productiestandaarden.

[1:21:04] Die zijn niet altijd lager, die zijn soms gewoon anders.

[1:21:08] Maar als zij dat ook gaat vereisen voor Europese exportproducten,

[1:21:15] dan zou dat ook een heel groot effect hebben op onze economie.

[1:21:20] Dus we vinden dat dit van geval tot geval bekeken moet worden,

[1:21:25] maar het is zeker mogelijk, zoals de heer Klaassen aangaf,

[1:21:29] om iets in handelsverdragen te doen.

[1:21:31] Dat hebben we in Zeta gedaan, sorry, in Nieuw-Zeeland, maar ook in CETA en een aantal andere verdragen.

[1:21:38] En daarnaast zijn er autonome maatregelen, dus verordeningen, die eisen kunnen stellen aan import.

[1:21:46] Dank u wel.

[1:21:49] Mevrouw Kammerka, uw vraag.

[1:21:52] Ja, dank u wel.

[1:21:53] De afgelopen jaren is er natuurlijk steeds meer nadeel komen te liggen op het vergroten van onze strategische autonomie,

[1:21:58] ook zeker in het Europese verband.

[1:22:03] In hoeverre...

[1:22:06] We sluiten al veel langer handelsakkoorden en handelsverdragen.

[1:22:10] In hoeverre heeft dit onderwerp, dat zo prominent als Genta,

[1:22:13] zijn weerslag in het al dan niet sluiten van handelsakkoorden?

[1:22:24] Dank u wel.

[1:22:25] Dat is uiteraard een prioriteit geworden voor de commissie.

[1:22:29] Dat betekent dat er ook specifiek wordt gekeken.

[1:22:32] Er is een strategie voor strategische autonomie.

[1:22:40] Daarin is vastgelegd dat er ook wordt gekeken en wordt geanalyseerd

[1:22:46] welke handelsketens de meeste risico's opleveren.

[1:22:52] En er wordt geprobeerd daar toegericht actie op te ondernemen

[1:22:57] met verschillende instrumenten.

[1:22:59] Daarnaast is het zo dat handelsakkoorden natuurlijk een goed instrument zijn om onze weerbaarheid

[1:23:08] te vergroten, om minder afhankelijk te worden van één of twee specifieke landen en om

[1:23:16] onze imports te diversificeren.

[1:23:21] Dus dat speelt een rol en er wordt ook specifiek gekeken als er wordt gesproken over het beginnen

[1:23:29] van nieuwe handelsakkoorden of het moderniseren van de handelsakkoorden.

[1:23:32] Er wordt ook specifiek gekeken naar de capaciteit van die landen om bepaalde producten te produceren

[1:23:43] waarbij afhankelijk zijn van bepaalde derde landen of waar kwetsbaarheden liggen in onze

[1:23:54] handelsrelaties.

[1:24:00] We zijn drie minuten voor het einde van deze sessie.

[1:24:05] Ik vond het in ieder geval heel informatief.

[1:24:07] Zijn er nog hele prangende vragen die we de laatste drie minuten meenemen?

[1:24:14] Ik heb ook nog heel veel vragen, maar daar komt vast ooit nog een keer.

[1:24:20] Dan geef ik het woord weer over aan de voorzitter en ik kan vandaar afsluiten.

[1:24:30] U heeft ook niet nog een laatste brandende vraag, mevrouw Zederk, want ik hoorde u nog wel zeggen...

[1:24:37] Niet voor nu in de laatste drie minuten.

[1:24:39] Nou, dan dank ik de leden voor hun aanwezigheid.

[1:24:41] Dan dank ik vooral ook onze gasten voor hun aanwezigheid,

[1:24:44] de briefings en interessante vraag- en antwoordsessies.

[1:24:49] En dank aan de collega's van de Tweede Kamer.

[1:24:52] En dan sluit ik deze technische brief.