Justitiële jeugd

[0:00:00] het commissiedebat Justitiële jeugd.

[0:00:02] Vannacht welkom aan de staatssecretaris rechtsbescherming

[0:00:04] en de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.

[0:00:07] Welkom. Goed dat u hier bent voor uw eerste debat hier met de Kamer.

[0:00:11] De staatssecretaris rechtsbescherming was gisteren al de vuurdoop.

[0:00:16] Goed dat u hier bent. Welkom ook aan de aanwezige Kamer

[0:00:18] en natuurlijk vooral ook aan de mensen op de tribune

[0:00:20] en de mensen die dit debat op andere wijze volgen.

[0:00:23] We gaan van start.

[0:00:24] We hebben afgesproken een spreektijd van vier minuten per fractie

[0:00:28] En ik stel voor om het aantal interrupties te beperken tot twee interrupties per fractie.

[0:00:32] En een interruptie is een vraag en een vervolgvraag.

[0:00:34] Dus twee interrupties in tweeën.

[0:00:36] Mevrouw Lala, we gaan met u beginnen. Namens GroenLinks, PvdA.

[0:00:40] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:00:41] Gisteren hadden we al het genoeg om met staatssecretaris Struik te spreken.

[0:00:44] Welkom ook aan staatssecretaris Koen Radie.

[0:00:47] Ik val maar meteen met de deur in huis, want we hebben slechts vier minuten...

[0:00:50] ...met de voorgangers van deze staatssecretarissen.

[0:00:52] Hebben wij het afgelopen jaar uitvoerig gesproken...

[0:00:56] capaciteitsproblemen in het gevangeniswezen en in een probleem dat in de hele keten speelt

[0:01:00] en daardoor ook vele groepen raakt, gedetineerden, slachtoffers, nabestaanden, maar ook personeel

[0:01:05] in de justitiële inrichtingen.

[0:01:08] En in deze debatten hebben wij als GroenLinks PvdA vaak dus specifiek de focus gelegd op

[0:01:13] jongvolwassenen, omdat dat een groep is die misschien wel het minst voor zichzelf kan

[0:01:17] opkomen en zich in ieder geval, ook in de gesprekken met mij aangeeft, zich niet altijd

[0:01:21] gezien of gehoord voelt.

[0:01:23] Een van de gevolgen van die capaciteitsproblemen is dat een deel van de jongeren niet in de

[0:01:28] justitiële jeugdinrichtingen terecht kan, maar in een volwassen detentie zit.

[0:01:33] Dat gebeurde al een tijdje in Zeist, en ik ben daar zelf ook op bezoek geweest, maar ook in Almelo

[0:01:38] is dit het geval.

[0:01:39] Ondanks enorme inspanningen en motivatie van directie en medewerkers, en dat zag ik ook in

[0:01:44] Zeist, heeft de inspectie al twee keer geconstateerd dat het verblijf eigenlijk te weinig tegemoetkomt

[0:01:49] aan de uitgangspunten van het jeugdstrafrecht.

[0:01:51] In Almelo zouden deze mogelijkheden nog veel beperkter zijn.

[0:01:56] Ik wil dan ook van de staatssecretarissen weten hoeveel jongvolwassenen zitten nu in Zijst

[0:02:01] en hoeveel in Almelo, in hoeverre zijn die omstandigheden in Almelo vergelijkbaar met

[0:02:06] die in Zijst en op welke manier verschilt de situatie in Almelo met die van een reguliere

[0:02:10] justitiële jeugdinrichting als het gaat om een dag-, avond- en weekendprogramma en kamertijd?

[0:02:16] Is de inspectie bijvoorbeeld al langs geweest in Almelo en zo ja, wat is hun oordeel?

[0:02:20] En nog wel het allerbelangrijkste, in hoeverre wordt de mening van de jongeren zelf gevraagd

[0:02:26] bij het inrichten van een programma, zowel door de week als in het weekend.

[0:02:31] Want over zo'n programma en in het bijzonder het gebrek aan onderwijs maak ik me veel zorgen.

[0:02:36] In mei is er een motie van mij aangenomen die vraagt om de mogelijkheden te onderzoeken op

[0:02:40] welke manier jongeren tijdens hun verblijf en volwassendetentie hun onderwijs kunnen voortzetten,

[0:02:45] bijvoorbeeld door online onderwijs of aansluiting bij onderwijsmogelijkheden voor volwassenen.

[0:02:50] Hoe staat het met de uitvoering van deze motie?

[0:02:53] Ik las in het brief dat we pas in oktober daar antwoord op krijgen,

[0:02:56] maar het gaat om jongeren die gewoon recht hebben op onderwijs.

[0:02:59] Dus ik verwacht hier eigenlijk meer urgentie.

[0:03:02] En helaas moet ik zeggen dat het niet alleen houdt voor jongeren in volwassendetentie,

[0:03:05] maar ook in de JEI's, de justitiële jeugdinrichtingen,

[0:03:08] is de situatie zorgwekkend en door gebrek aan personeel

[0:03:11] is een alternatief dagprogramma ingevoerd, bijvoorbeeld in de heiakker,

[0:03:15] waardoor jongeren veel minder onderwijs en groepsactiviteit krijgen.

[0:03:18] Ik hoorde gisteren signalen dat in de Heijakker zelfs twee groepen zijn gesloten.

[0:03:24] Wat betekent dat dan voor de jongeren die geen volledig programma meer kunnen volgen?

[0:03:30] Hoe staat het met het uitbreiden van de capaciteit van jeugdgevangenissen?

[0:03:33] Zal de jeugdgevangenis De Haven in Veenhuizen inderdaad per oktober starten?

[0:03:38] Ik zou ook graag willen weten waarom in de Heijakker twee leefgroepen buitengebruik zijn gesteld

[0:03:43] en waar deze jongeren dan heen zijn.

[0:03:45] Tot slot wil ik nog ingaan op het besluit van het vorige kabinet om geen nieuwe pilot in te richten

[0:03:51] voor first offenders in de leeftijd van 18-23 jaar met een licht verstandelijke beperking, waarbij

[0:03:57] zij ook voor een haldafdoening kunnen kiezen.

[0:04:01] In oktober vorig jaar is de motie van collega Elian, die is hier niet aanwezig, hierover aangenomen.

[0:04:07] Ook mijn collega Mutluar heeft diverse moties op dit onderwerp ingediend.

[0:04:11] Toch wilde de vorige regering om allerlei redenen hier niet mee doorgaan.

[0:04:16] De Raad van State heeft kanttekeningen bij dat besluit gesteld en vond eigenlijk de argumentatie

[0:04:21] onvoldoende.

[0:04:22] Kan de staatssecretaris reageren op deze kanttekeningen van de Raad van State en is deze nieuwe regering

[0:04:28] bereid om het besluit te herzien en alsnog de pilot te starten?

[0:04:33] Dank u wel.

[0:04:35] Dank u wel.

[0:04:36] Dan geef ik het woord aan mevrouw Bruining namens NSC.

[0:04:38] Dank voorzitter en welkom aan de staatssecretarissen.

[0:04:41] Ik wil mijn bijdrage openen met twee quotes.

[0:04:44] It takes a village to raise a child.

[0:04:46] And life always offers you a second chance.

[0:04:48] It's called tomorrow.

[0:04:50] De jeugd heeft de toekomst en de toekomst begint morgen.

[0:04:53] Of toch vandaag.

[0:04:55] Justitiële jeugd is een uiterst belangrijk en actueel thema binnen onze samenleving.

[0:04:59] Nu meer dan ooit tevoren.

[0:05:01] De criminaliteit onder jeugd en jongeren

[0:05:03] is ondanks de vele inspanningen nog steeds een ernstig probleem.

[0:05:06] Ik wil het dan ook hebben over de uitdagingen

[0:05:08] en oplossingen met betrekking tot jongeren binnen het justitiële systeem.

[0:05:12] Als nieuw sociaal contract vinden wij preventie van fundamenteel belang

[0:05:15] en daar willen wij dan ook fors in investeren.

[0:05:18] Het is van belang om vroegtijdig in te grijpen,

[0:05:21] zodat we kunnen voorkomen dat jongeren het risico lopen om zich te ontwikkelen tot potentiële criminelen.

[0:05:27] Jongeren komen op steeds jongere leeftijd in aanraking met justitie

[0:05:30] en ook de ernst van de feiten die ze plegen wordt steeds groter.

[0:05:33] Ze komen jonger en vaker in contact met criminelen.

[0:05:36] Er moet dan ook meer worden ingezet op de nadelen van het toetreden tot het criminele

[0:05:40] circuit.

[0:05:41] Hiermee zouden we jongeren weerbaarder moeten maken.

[0:05:45] Uit onderzoek blijkt dat jeugdcriminaliteit sterk varieert per buurt of wijk.

[0:05:49] Een kleine maar zorgwekkende groep jongeren blijft in bepaalde wijken ernstige feiten

[0:05:54] plegen, zoals vuurwapen, drugs en geweldsdelicten.

[0:05:57] Professionals krijgen hier maar moeilijk vat op.

[0:06:00] Voor de jongeren waarmee het toch niet goed gaat, moet volgens ons zoveel mogelijk ingezet

[0:06:04] worden op effectief straffen.

[0:06:07] Effectief straffen houdt voor ons in dat de betreffende jongere zijn of haar leven weer

[0:06:11] op de rit kan krijgen en een tweede kans krijgt.

[0:06:15] Een herstelelement in een straf is dan ook essentieel.

[0:06:18] Straffen en herstellen zouden naast elkaar moeten kunnen bestaan.

[0:06:21] Daarbij is de manier waarop de nazorg is geregeld ook van belang voor het herstel en het voorkomen

[0:06:25] van residieven van de jongeren in kwestie.

[0:06:29] Een concrete oplossing is dat we inzetten op een wijkgerichte en preventieve aanpak,

[0:06:33] zodat we meer kansen kunnen creëren.

[0:06:35] Zeker binnen deze wijken moet worden gekeken hoe bijvoorbeeld politie samen met scholen,

[0:06:40] ouders maar ook sportverenigingen en andere clubs kunnen bijdragen aan preventie.

[0:06:45] Hoe ziet de staatssecretaris dit?

[0:06:47] Er wordt wat ons betreft nog te weinig ingezet op het betrekken van ervaringsdeskundigen

[0:06:51] en bijvoorbeeld rolmodellen voor jongeren bij de preventieaanpak.

[0:06:55] Kan de staatssecretaris aangeven in hoeverre hier nu wordt meegewerkt en hoe dit bevalt?

[0:07:00] Is hij van plan dit de komende tijd breder in te zetten en zo ja hoe?

[0:07:03] Kan de staatssecretaris ook aangeven hoe het zit met de scholenaanpak van bureau Halt over

[0:07:08] de gevaren van criminaliteit?

[0:07:10] Er is momenteel namelijk geen actieve campagne.

[0:07:13] Met het oog op het belang van preventie zou dit juist nu vol moeten worden ingezet.

[0:07:17] Ook zou ik de staatssecretaris willen vragen wat zijn visie is op goede nazorg voor de

[0:07:22] jongeren.

[0:07:23] Een ander belangrijk punt is het voorkomen van herhaling na lichte vergrijpen.

[0:07:27] Als een jongere zich eenmaal schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit, is het soms

[0:07:31] lastig om weer terug te komen op het juiste pad.

[0:07:33] Het kan aantrekkelijker lijken om door te gaan met het plegen van strafbare feiten omdat

[0:07:38] het voor het gevoel van de jongeren al onmogelijk is geworden om zijn of haar leven weer goed

[0:07:42] op te pakken.

[0:07:43] Er moet daarom meer worden ingezet op het bieden van perspectief aan jongeren, zeker

[0:07:47] bij jongeren die zich schuldig hebben gemaakt aan een lichtvergrijp.

[0:07:50] Het niet meer kunnen krijgen van een vocht na het plegen van een lichtvergrijp is in

[0:07:53] sommige gevallen buiten proportioneel en kan ervoor zorgen dat het gedrag van jongeren

[0:07:57] verergert.

[0:07:58] Fouten maken heeft uiteraard gevolgen, maar moeten die gevolgen ook worden meegenomen

[0:08:02] naar morgen als morgen een tweede kans is.

[0:08:05] Is de staatssecretaris bereid om te laten onderzoeken op welke manier positief gedrag

[0:08:09] zwaarder kan worden meegewogen bij het krijgen van een vocht na het plegen van een lichtvergrijp?

[0:08:15] Ik wil het tenslotte hebben over capaciteit in het gevangeniswezen voor jongvolwassenen.

[0:08:19] Vanwege capaciteitsdruk moeten jongvolwassenen in een huis van bewaring worden geplaatst,

[0:08:23] wat eigenlijk dus voor volwassenen is bedoeld.

[0:08:25] Dienst die sociale inrichtingen spant zich in om extra elementen toe te voegen aan het

[0:08:29] reguliere dagprogramma met expertise ten aanzien van het omgaan met jongvolwassenen.

[0:08:34] Het programma sluit op deze manier in ieder geval toch niet volledig aan op de behoefte van de jongeren,

[0:08:39] bijvoorbeeld door het ontbreken van voldoende onderwijs.

[0:08:42] Heeft de staatssecretaris inmiddels meer zicht op het kunnen toevoegen van extra elementen en onderwijs

[0:08:47] om zo te kunnen voorzien in de behoefte van de jongeren en actief bij te dragen

[0:08:50] aan het bieden van perspectief en herstel?

[0:08:53] Dank u wel.

[0:08:54] Dank u wel. Dan geef ik het woord aan mevrouw Van der Werff namens D66.

[0:08:59] Dank u wel, voorzitter. Nieuw in deze commissie, net als vele andere vanochtend.

[0:09:05] En ja, als D66 wordt voor de veiligheid, denk ik dat je onveiligheid het beste kan voorkomen door vroeg te beginnen.

[0:09:14] En dan begin je bij de jeugd, bij de jonge aanwas.

[0:09:19] En dan wil ik ook graag kijken met een open blik naar hun leven en de omstandigheden,

[0:09:24] hoe zij in de instellingen die vandaag terechtkomen, terecht zijn gekomen.

[0:09:31] Voorzitter, en dan kom ik meteen bij het meest acute probleem.

[0:09:35] En dat is het grote personeels- en capaciteitstekort in de justitiële jeugdinrichtingen.

[0:09:41] Met soms pijnlijke gevolgen voor de jongeren die samen met volwassenen gevangen zitten in een huis van bewaring.

[0:09:50] Terwijl natuurlijk daar ook al sprake is van tekorten.

[0:09:54] Deze problemen zijn niet nieuw, maar de Kamer heeft er natuurlijk al wel een aantal wensen

[0:10:00] over uitgesproken.

[0:10:01] Bijvoorbeeld de motie van vorig jaar van raammakers Seder, die vroeg om te werken aan slimmere

[0:10:08] straffen.

[0:10:09] Wat bedoelen we nou met die slimmere straffen?

[0:10:11] Voorzitter, ik pauzeer even.

[0:10:15] De bel duurt een minuut.

[0:10:17] Het is een onderwerp van debat zelfs geweest en moest de bel worden afgeschaft of zachter

[0:10:22] worden gezet.

[0:10:22] Het staat iets zachter, maar het is uw goed recht om even te pauseren,

[0:10:27] want de kijkers thuis kunnen u toch minder goed verstaan.

[0:10:29] Laten we even wachten, gaat u zover.

[0:11:10] Verwocht u uw betoog, mevrouw van der Werff?

[0:11:12] Ja, voorzitter. We waren gebleven bij slimmere straffen.

[0:11:15] En wat bedoelen we daar nou mee?

[0:11:17] Dat zijn eigenlijk straffen die voor minder recidieven zorgen,

[0:11:20] waardoor de samenleving er meer aan heeft dat een dader een straf heeft gehad,

[0:11:25] omdat we dan weten dat de kans groter is dat het niet weer gebeurt.

[0:11:30] De problemen in de JAI's zijn nog steeds aanwezig, maar de oplossingen die in de Kamerbrief worden

[0:11:36] aangediend, zitten vooral in meer plekken of plekken ombouwen of meer personeel.

[0:11:42] Maar tegelijkertijd staat ook in diezelfde Kamerbrief dat het nogal een probleem is om

[0:11:47] die te kunnen werven.

[0:11:49] Dus, voorzitter, ik wil de staatssecretaris Sun vanochtend vragen of u de ambitie heeft om

[0:11:55] nog eens goed te kijken naar deze uitvoering van deze motie, want volgens mij worden daar

[0:12:00] een aantal suggesties in gedaan die naast uw inzet, want natuurlijk willen we graag meer

[0:12:05] personeel wellicht voor verlichting kunnen zorgen.

[0:12:09] Ik wil daar één concreet voorbeeld uitlichten en die kwam net ook al langs en dat gaat om

[0:12:13] HAD-straffen voor 18 plus, dus voor de groep tussen de 18 en de 23.

[0:12:18] Dat is zo'n voorbeeld van mogelijk slimmer straffen van halt niet alleen bij kinderen,

[0:12:25] bij pubers, maar ook bij jongvolwassenen.

[0:12:27] En daar is een pilot mee gedaan in Rotterdam.

[0:12:30] Toen werden er heel weinig jongeren van aangemeld, wellicht ook vanwege corona.

[0:12:34] Maar dat rapport verwijst ook naar de onbekendheid bij mensen die dit zouden moeten toepassen

[0:12:40] omdat het gewoon simpelweg niet bij hun bureau aankwam, omdat ze in die tijd ook niet achter

[0:12:45] hun bureau zaten.

[0:12:45] Dat lijkt mij echt heel erg zonde als het daarbij blijft, terwijl ik ook lees in de evaluatie

[0:12:52] dat de strafrechtpartners die daarbij betrokken waren, juist heel erg positief waren over

[0:12:57] de mogelijkheid die daar werd geboden.

[0:13:01] Dus dat lijkt mij een gemiste kans.

[0:13:03] Dus ik wil de staatssecretaris vragen, staat hij er voor open om die pilot een nieuwe kans

[0:13:08] te geven of wellicht een wetswijziging te onderzoeken zodat deze mogelijkheid geboden

[0:13:13] kan worden?

[0:13:14] Dan de zelfmelders.

[0:13:17] Om de wachtlijst voor de jeugdige zelfmelders weg te werken, worden veel zaken momenteel

[0:13:21] opnieuw aan de rechter voorgelegd met de vraag of die straf omgezet kan worden om te kijken

[0:13:28] of de wenselijkheid van het alsnog verminderen, veranderen of kwijtschelden aan de orde is.

[0:13:33] We weten uit onderzoek dat kleine straffen bij volwassenen heel weinig effectief zijn.

[0:13:39] Eigenlijk domme straffen, zou je kunnen zeggen, en de samenleving minder veilig maken.

[0:13:44] Ik ben benieuwd of we deze situatie niet meteen zouden kunnen gebruiken om de effecten van

[0:13:49] dit opnieuw voor te leggen en te onderzoeken, en of die kleinere straffen daarna de samenleving

[0:13:56] daadwerkelijk opleveren wat ermee bedoeld was.

[0:13:59] Dus, voorzitter, helpt het jongeren verder het criminele pad op of is dat nou juist niet

[0:14:05] het geval?

[0:14:05] Voorzitter, als we toch bezig zijn, lijkt mij dat een relevante actie.

[0:14:09] Wilt u afronden, want uw tijd zit erop.

[0:14:12] Ja, voorzitter, dan ga ik nog één punt heel kort maken en dat zijn de kleinschalige

[0:14:16] voorzieningen in de justitiële jeugd.

[0:14:18] We weten dat er heel veel plekken overblijven daar, terwijl bij de JAI's juist de boel tegen

[0:14:24] de muur oploopt.

[0:14:26] In 2024 stond gemiddeld de helft leeg, terwijl zij hele goede resultaten laten zien.

[0:14:32] Dat lijkt mij zonde, dus ik wil ook de staatssecretaris vragen.

[0:14:35] Kan hij gebruikmaken van de toegevoegde waarden die dat biedt om de capaciteiten op te lossen?

[0:14:40] Dank u wel. Dan geef ik het woord aan mevrouw Dral, die spreekt namens de VVD.

[0:14:46] Dank u wel, voorzitter.

[0:14:48] Hoewel de criminaliteit onder jongeren daalt, worden de incidenten steeds ernstiger en de daders

[0:14:53] steeds jonger. Het aantal veroordeelde minderjarigen voor zware misdrijven stijgt bovendien. Vanwege de

[0:14:59] impact op de slachtoffers en de samenleving is het belangrijk en urgent dat deze trend wordt

[0:15:04] doorbroken. Zelf kom ik uit een liefdevolgezin waar ik alle kansen, aandacht en liefde heb

[0:15:11] gekregen. Dat hield overigens in dat op tijd en plaats duidelijke grenzen waren. Dit heeft

[0:15:19] mij enorm geholpen mijn weg te vinden in het leven en daar ben ik dankbaar voor. Des te

[0:15:24] meer realiseer ik me heel goed dat niet alle jongeren in Nederland dit ook hebben ervaren.

[0:15:31] Wat ik deze en in feite alle jongeren gun is dat zij aan alle kansen en mogelijkheden

[0:15:37] worden geholpen om zelf een toekomst met perspectief te kunnen opbouwen, om een waardige bijdrage

[0:15:42] te kunnen leveren aan onze samenleving.

[0:15:45] Dat gezegdhebbende.

[0:15:47] In de afgelopen jaren is het aantal veroordelingen onder minderjarigen voor zware misdrijven

[0:15:51] zoals poging tot doodslag toegenomen.

[0:15:53] Er waren bovendien meer pogingen tot doodslag zaken met messengeweld.

[0:15:58] Onderzoek van het WODC toont aan dat de recidive om de jeugd hoog is, en vooral kort na de

[0:16:05] straf.

[0:16:05] Om deze trends te doorbreken zijn er zeker drie zaken waaraan gewerkt moet worden.

[0:16:11] Ten eerste moet de focus zijn op preventie.

[0:16:13] Jeugd moet uit het criminele circuit blijven.

[0:16:17] Ouders spelen daarbij een essentiële rol.

[0:16:20] Ze zijn primair verantwoordelijk voor hun kinderen.

[0:16:22] Ze kunnen en moeten in het algemeen bij preventie een belangrijke rol spelen.

[0:16:28] Weigeren zij die rol, dan vindt de VVD dat ze daartoe meer moeten worden verplicht.

[0:16:32] Door de initiatiefnota van de VVD, opvoeden met de handel, is bereikt dat er een landelijk

[0:16:38] kwaliteitskader is ontwikkeld ter preventie van jeugdcriminaliteit.

[0:16:42] Kan de staatssecretaris aangeven of dit niet-vrijblijvende kwaliteitskader inmiddels breed en op de juiste

[0:16:48] manier wordt ingezet?

[0:16:50] Verder wil ik graag weten waarom in de uitwerking van het kwaliteitskader meer verplichte ouder

[0:16:55] participatie niet voorkomt.

[0:16:57] Ik benadruk opnieuw dat de richtlijnen uit het kwaliteitsskader ertoe moeten dienen en

[0:17:03] leiden dat de beschikbare middelen bij de aanpak preventie met gezag effectief worden

[0:17:09] besteed.

[0:17:10] Het doel terugdringen van jeugdcriminaliteit moet gehaald worden.

[0:17:15] Preventie is vroeg signalering bijzonder belangrijk.

[0:17:18] Want hoe eerder we de problemen signaleren, hoe eerder er valt bij te sturen en te voorkomen.

[0:17:24] Wijkrecherchen en jeugdboa's spelen hierbij een cruciale rol.

[0:17:29] Vroegsignalering helpt ook bij het tegengaan van het ronzelen bij scholen.

[0:17:36] Ronselen kan leiden tot criminaliteit en tot criminele uitbuiting.

[0:17:40] Een zeer zorgelijk punt, waarover ik vorige week schriftelijke vragen heb gesteld.

[0:17:45] Welke extra maatregelen is de staatsrechters voornemens om ronselen tegen te gaan?

[0:17:49] Een zorgelijke ontwikkeling is dat het onderzoeksrapport Jeugdig veroordelen voor poging

[0:17:56] tot doodslag 2016 en 2021 vergeleken van het WODC laat zien dat het aantal poging- tot doodslagszaken

[0:18:02] met messengeweld bij zowel minderjarigen als bij jongvolwassenen is toegenomen.

[0:18:07] In de Kamerbrief van 19 juni jongsleden over dit onderwerp zijn de uitkomsten van het verdiepend

[0:18:12] onderzoek naar aanleiding van de evaluatie van het actieplan Wabes en jongeren en de

[0:18:16] vervolgacties in het najaar van 2024 in het vooruitzicht gesteld.

[0:18:21] De VVD ziet die uitkomsten met belangstelling tegemoet.

[0:18:25] In dit verband vindt de VVD verder dat jeugdcriminelen die ernstige misdrijven plegen zwaarder moeten

[0:18:31] worden gestraft.

[0:18:33] Dit doet recht aan de slachtoffers en de nabestaanden en hiermee wordt de samenleving beter beschermd.

[0:18:38] In het hoofdlijnenakkoord is afgesproken dat jeugdstrafrecht wordt aangescherpt.

[0:18:42] Als een rechter bij meerderjarigen het jeugdstrafrecht toepast, is daarom de afspraak dat er uitgebreider

[0:18:47] moet worden gemotiveerd.

[0:18:49] Kan de staatssecretaris aangeven op welke termijn het jeugdstrafrecht kan zijn aangepast

[0:18:54] en hoe de Kamer wordt meegenomen bij de uitwerking van deze passage in het hoofdlijnakkoord

[0:18:59] en straks dus ons regeerakkoord?

[0:19:01] Onderzoek toont aan dat de kans op recidive het hoogst is, kort naar de straf.

[0:19:10] Is de staatssecretaris bereid om prioriteit te geven aan maatregelen die bewezen effect

[0:19:16] hebben om terugval te voorkomen, zoals bijvoorbeeld de reïntegratie-officier?

[0:19:21] Hoeveel reïntegratie-officiers zijn er inmiddels aangesteld en hoeveel zullen er de komende

[0:19:25] jaren bijkomen?

[0:19:29] Minder terugval vermindert immers ook de druk op de jeugdgevangenissen en daartoch al een

[0:19:34] beperkte beschikbare capaciteit is.

[0:19:36] Dank u wel.

[0:19:37] Dank u wel.

[0:19:38] Dan geef ik het woord aan de heer Emiel van Dijk namens de PVV.

[0:19:42] Dank u wel, voorzitter.

[0:19:43] We hebben met belangstelling kennisgenomen van de zorgwekkende toename van een kleine

[0:19:48] groep jongeren in het plegen van ernstige feiten, zoals vuurwapen en geweldsdelicten.

[0:19:52] Daarom is er in 2020 een actieplan Wapens en Jongeren opgesteld, waarin bewustwording

[0:19:56] en een aantal maatregelen de kern vormen.

[0:19:59] Het actieplan is onderzocht door het WODC, maar ik zie dat er geen nulmeting is gedaan

[0:20:03] en op het reeds staande beleid is de effectiviteit niet onderzocht.

[0:20:06] Ook is er geen nadere analyse gekomen van de doelgroep en de motieven van de jongeren

[0:20:10] om een wapen te dragen.

[0:20:12] Hierdoor was in onze optiek onvoldoende duidelijk wie de doelgroep was van het actieplan en

[0:20:16] hoe deze doelgroep het beste bereid kon worden.

[0:20:19] Bij ons reist dan ook de vraag wat het nut is geweest van het onderzoek.

[0:20:23] Waarom is er geen verdiepend onderzoek gedaan naar de doelgroep en de achterliggende oorzaken

[0:20:27] voor het dragen van wapens?

[0:20:29] Waarom wordt er gekozen voor de zogeheten jongerenwerkers?

[0:20:32] Zijn die jongerenwerkers wel in staat om de dergelijke jongeren te bereiken als men niet weet wat

[0:20:37] de achterliggende oorzaken zijn?

[0:20:39] Wij zien daarentegen wel de meerwaarde van gerichte acties op specifieke jongeren.

[0:20:43] Zou de minister daarover kunnen uitweiden hoe hij daarover denkt, of hoe zij daarover denkt?

[0:20:49] Waarom spreken we bij 27-jarige volwassenen nog steeds over jongeren?

[0:20:54] En waar komt het vandaan dat we die mensen als jongeren blijven bestempelen?

[0:20:59] We lezen ook dat het steeds beter gaat met kansrijke jongeren, maar dat deze opwaartse

[0:21:03] trend niet te zien is bij jongeren uit een kansarme omgeving.

[0:21:07] Ik vind dat wel een beetje een conclusie van het soort type open deuren intrappen.

[0:21:13] Dus ik vraag me af wat daar het nut van is.

[0:21:16] Kan de minister er dieper op ingaan?

[0:21:19] Voorzitter.

[0:21:20] Wij maken ons ook zorgen dat de daalende trend ten aanzien van geregistreerd ernstig geweld

[0:21:24] door jongvolwassenen lijkt af te vlakken in de periode 2008 tot 2022.

[0:21:28] Geldt deze afvlakkende dadende trend ook voor de afgelopen jaren?

[0:21:32] Want daartegenover staat dat er een stijging is in het aantal minderjarige strafrechtelijke

[0:21:37] daders van ernstige geweldsmisdrijven.

[0:21:39] Een uiterst zorgwekkende ontwikkeling die duidt op een afnemende bereidheid tot vervolging

[0:21:43] door wellicht personeelstekorten bij politie en een OM dat minder snel overgaat tot strafbaarstelling.

[0:21:49] En kan de minister op deze ontwikkeling reflecteren?

[0:21:52] Ik rond af, het actieplan Wapens en Jongeren is voor ons weer een zoveelste voorbeeld van

[0:21:56] een kostbaar, maar bovenal wellicht nutteloos onderzoek.

[0:22:00] We weten dat er een uiterst zorgelijke toename is van een kleine groep jongeren

[0:22:04] die zich schuldig blijft maken aan het plegen van zware misdades

[0:22:08] zoals vuurwapen en geweldsdelicten.

[0:22:09] Maar ook dit onderzoek geeft ons niet de opheldering die we graag nodig hebben.

[0:22:14] Wij begrijpen dat het onderzoek in een vrij korte tijd is geschreven.

[0:22:17] Maar laten we wel wezen, deze onderzoeken kosten de belastingbetaler veel geld

[0:22:21] en secuur te werk gaan zou dan belangrijk zijn.

[0:22:25] meten is weten, voorzitter.

[0:22:26] Dank u wel.

[0:22:28] Dank u wel.

[0:22:28] Dat is nog een interruptie van mevrouw Van der Werff.

[0:22:31] Voorzitter, dank.

[0:22:33] Ik hoor veel kritiek van de PVV-collega.

[0:22:36] Die is op sommige punten wellicht terecht.

[0:22:38] Maar heeft u ook ideeën of oplossingen

[0:22:40] die het beter zouden kunnen maken?

[0:22:43] Dank u wel, voorzitter, voor de vraag.

[0:22:45] Ik heb die vraag primair bij de staatssecretarissen neergelegd,

[0:22:48] om te vragen hoe zij hierop kijken.

[0:22:50] Ik heb als leidraad

[0:22:52] de onderzoeken

[0:22:54] aangehaald, waarvan wij een aantal ja te zien, dat op het moment dat je niet duidelijk hebt

[0:23:00] van wat is nou precies de reden dat ineens jongeren zoveel medewapens bij zich te moeten

[0:23:05] dragen, hoe je dan duidelijk en doelmatig beleid kan voeren op die punt als dat niet

[0:23:13] helder is.

[0:23:13] Dus ik wil graag van de staatssecretarissen daar op een reflectie en wellicht komt daar

[0:23:18] nog een beweging tot actie of verdere actie.

[0:23:25] Voorzitter, misschien van mij dan een reflectie.

[0:23:28] Ik stelde de vraag omdat u onderdeel bent van de grootste fractie in dit parlement en ik kan ook

[0:23:33] de stukken lezen en zeggen wat er niet deugt of welke conclusie er niet goed is beschreven en

[0:23:38] welke woorden er zijn gekozen. Maar ik ben ook wel benieuwd wat u dan vervolgens gaat doen op het

[0:23:45] moment dat bijvoorbeeld de staatssecretarissen niet met de volgens uw juiste richting of ideeën gaat

[0:23:51] Dus voorzitter, ik verwacht wel wat van de collega's hier.

[0:23:57] Mijn vraag is natuurlijk ten eerste om de staatssecretaris de kans te geven om wellicht

[0:24:05] hopelijk dieper in te gaan op wat er straks in het regeerakkoord uitgewerkt staat op deze punten.

[0:24:09] En mocht dat niet voldoende zijn, dan hebben we een dualistisch stelsel waarin wij binnen de lijnen

[0:24:14] van het hoofdlijnakkoord eventueel acties zullen ondernemen op die punten.

[0:24:17] Als wij menen als Kamer dat dat niet ver genoeg gaat of niet genoeg soda aan de dijk zou zetten.

[0:24:27] Dan geef ik het woord aan de heer Eerdmans, die spreekt namens JA21.

[0:24:32] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:24:34] Ja, ik merk het ook aan de collega's.

[0:24:36] Hij zei, het is nog een beetje stoeien van wie waar overgaat tussen de twee staatssecretaris.

[0:24:41] Daar hadden we gisteren ook nog een beetje last van.

[0:24:43] Maar goed, dat zal wel op zijn plek vallen.

[0:24:45] Overigens, alle brieven zijn wederom geschreven door jullie voorgangers.

[0:24:50] Dus dit is eigenlijk weer de bekende fiets.

[0:24:52] Maar op, zoals ik dat gisteren ook zei, je zit op een gelene fiets.

[0:24:57] En dat geldt ook voor de twee staatssecretaris.

[0:24:59] Dus dus even kijken naar wat de visie wordt van deze twee bewindselieden.

[0:25:04] In ieder geval vanuit jaar 21.

[0:25:06] Wij zien de criminaliteit onder jongeren zich verharden.

[0:25:09] Er is een doorgroei helaas op steeds jongere leeftijd.

[0:25:11] We weten, het wordt steeds normaler om een container uit te halen

[0:25:16] met een paar kilo drugs als zeer jonge mannen, vaak jonge jongens,

[0:25:22] of een huis van de Vlaardingse loodgieter,

[0:25:24] om maar eens even dicht bij ons huis te blijven,

[0:25:26] te bekogelen met zwaar vuurwerk.

[0:25:27] Dat wordt steeds jonger en dat is zorgelijk.

[0:25:30] Groot probleem is LVB.

[0:25:31] Circa 30 tot 40 procent van de jongeren is licht verstandelijk beperkt.

[0:25:35] Dat is denk ik een lage inschatting.

[0:25:37] Wat is de visie daarop van het kabinet?

[0:25:39] Ik zie daar niks over in de recente brieven.

[0:25:41] Ik denk dat er meer hulp nodig is, ook richting ouders, scholen enzovoorts,

[0:25:46] netwerk rond deze kinderen.

[0:25:49] In het hoofdlijnakkoord staat wel één zin, specifiek op jongeren en criminaliteit.

[0:25:53] Er blijft ingezet worden op maatregelen en interventies die jongeren effectief uit de zware criminaliteit houden.

[0:25:58] Oké, maar kan dan er iets meer worden gezegd over bijvoorbeeld het verstevigen van die uithaalwet die er nu is,

[0:26:05] of het preventief fouilleren, uitbreiden en bijvoorbeeld op scholen?

[0:26:09] Wij geloven dat een deel van de oplossing ook aan de preventieve kant zit,

[0:26:13] dus ook op school, maar ook daarbuiten.

[0:26:16] En afgelopen juni is hiertoe een motie aangenomen van ja,

[0:26:18] eind 2020 om een moment een voorstel te komen

[0:26:20] welke elementen uit het Franse strijdplan,

[0:26:23] dat gaat over meer dan één school,

[0:26:25] maar het gaat om allerlei manieren om orde en gezag te herstellen,

[0:26:28] ook in de huiskamer,

[0:26:30] ook zeg maar in het openbaar domein,

[0:26:32] tegen overlastgevende jongeren.

[0:26:34] En we kijken uit naar dat voorstel.

[0:26:36] Voorzitter, de zelfmelders,

[0:26:38] Ja, we weten dat het een groot probleem is.

[0:26:40] We weten in ieder geval dat er zo'n 3.000 criminelen vrij rond lopen in Nederland.

[0:26:44] En er blijkt uit de brief van de vorige staatssecretaris ook 35 zogeheten jeugdige zelfmelders tussen te zitten.

[0:26:50] Dat zijn dus jongeren die eigenlijk in een jeugdgevangenis zouden moeten zitten, maar op vrije voeten zijn.

[0:26:55] En daar blijken dus ook enkele zeer zware jonge criminelen tussen te zitten.

[0:26:58] Dan gaat het om bedreiging met zware mishandeling, mishandeling met zwaar letsel of poging tot doodslag.

[0:27:03] Een aantal van de delicten zit daar tussen.

[0:27:05] En ja, dat bleek uit de brief vorig jaar dat minister Weerwind zei,

[0:27:10] ja, die mogen met een enkelband thuiszitten.

[0:27:13] Weerwind zag de enkelband als alternatief voor een gevangenisstraf.

[0:27:16] Nou, dat vind ik jaar 2021 echt niet.

[0:27:19] En ik vraag de staatssecretaris of, net als de voor-minister,

[0:27:22] dit kabinet ook voorstandig is van het principe om jeugdige zelfmelders

[0:27:25] met een enkelband hun straf te laten voltooien in plaats van de straf

[0:27:29] zoals die door de rechter is opgelegd.

[0:27:31] En zo niet bent u dan bereid om de stekker te trekken uit het onderzoek

[0:27:34] naar de mogelijkheden van elektronisch toezicht.

[0:27:37] Voorzitter, ik sluit af met...

[0:27:38] Er is nog een interruptie voordat u gaat afsluiten. Mevrouw Van der Werff.

[0:27:43] Ja, voorzitter, dank.

[0:27:45] Ik wilde heer Eerdmans vragen, oprecht een nieuwsgierige vraag.

[0:27:49] Vindt u een elektronische enkelband in geen enkel geval een optie

[0:27:54] of zegt u er ligt voor mij een grens tussen bepaalde delicten

[0:27:58] waarin je dat wel of waarin je dat niet zou kunnen toestaan?

[0:28:03] Ja, een goede vraag. Ik vind alles waar een gevangenisstraf voor wordt opgelegd, vind ik niet dat moet worden afgedaan met een enkelband.

[0:28:09] Ik heb zelf ook een week met een enkelband rondgeschokt, maar dat was tijdens een taakstraf.

[0:28:13] Die heb ik ook overigens vrijwillig uitgevoerd, zeg ik er maar bij.

[0:28:16] Maar dat vind ik een combinatie die je kan doen.

[0:28:19] Een werkstraf in combinatie met een enkelband, dat iemand in gaten kan worden gehouden tijdens zijn straf.

[0:28:25] Maar dat kan nooit een vervanging zijn wat mij betreft voor een gevangenisstraf.

[0:28:30] Voorzitter, ik sluit af met de berichtgeving van de Telegraaf.

[0:28:33] Ik wil er toch iets over zeggen, want er is natuurlijk een informatieverzoek gedaan door collega Elian

[0:28:38] over de situatie in Vught dat de zwaarste crimineeldenk van Nederland

[0:28:42] momenteel zou zijn overgeplaatst naar een afdeling

[0:28:47] waar ook contact is met andere zware criminelen, Razzouki en Holleder.

[0:28:50] Ik vind dat zeer zorgelijk, net als de collega's, denk ik.

[0:28:54] En ik wilde eigenlijk gewoon vragen, klopt die berichtgeving?

[0:28:56] Is daar iets over te zeggen door de staatssecretaris?

[0:28:59] want het is buitengewoon, ja, buitengewoon zorgelijk.

[0:29:03] En dat maakt mij, ja, dat maakt mij bezorgd en denk ik velen in Nederland.

[0:29:09] Dus als daar iets over gezegd kan worden zometeen, dan wil ik dat graag weten.

[0:29:13] Dank u, voorzitter.

[0:29:15] Dank u wel.

[0:29:16] Daarover loopt inderdaad een e-mail procedure, zoals de heer Eerdman zelf ook al zei.

[0:29:20] Ik geef het woord aan mevrouw Wijhen Nas namens BBB.

[0:29:25] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[0:29:26] Ik zou dit debat graag willen hebben over het adolescentenstrafrecht, ASR, de kleinschalige

[0:29:33] voorziening justitiële jeugd, ook wel de KVJJ snel genoemd, en ook nog graag over de actieplan

[0:29:38] wapens en geweld.

[0:29:41] Laat ik beginnen met te zeggen dat het goed is dat in Nederland ASR door de rechter kan

[0:29:44] worden toegepast tot 23 jaar.

[0:29:47] Want dat betekent in de praktijk dat de rechter kan kiezen om een jeugdstraf of een volwassenstraf

[0:29:52] op te leggen voor jongeren van 18 tot en met 22 jaar.

[0:29:55] En de bedoeling is daarbij ook meteen dat die straf zoveel mogelijk aansluit bij die ontwikkeling van die verdachte.

[0:30:02] En ja, dat is heel belangrijk, want dat biedt die jongeren ook perspectief.

[0:30:06] Maar waar wij ons als BBB wel echt zorgen om maken, is de stijging van de toepassing van die ASR.

[0:30:13] Daar zien we wel een stijging van 6% in de afgelopen jaren.

[0:30:17] We waren eigenlijk vooral benieuwd of er ook een verklaring is voor die stijging.

[0:30:22] En dan had ik ook al eerder een vraag overgesteld, in het hoofdlijnakkoord staat op pagina 21

[0:30:27] dat die motivatie als ASAAR opgelegd uitgebreider moet.

[0:30:32] En ik was eigenlijk wel benieuwd waar die uitgebreidere motivatie dan komt te liggen.

[0:30:37] Komt dat bijvoorbeeld bij de reclusering te liggen of moet de rechter dat uitgebreider gaan motiveren?

[0:30:42] Dan over de KVJJ, voorzitter.

[0:30:45] Twee jaar geleden is begonnen met een pilot om op vijf locaties

[0:30:49] kleinschalige justitiële jeugdigen op te vangen.

[0:30:52] Daar hebben 231 jongeren aan meegedaan.

[0:30:56] Ik begreep uit een brief van 14 september 2023

[0:31:00] dat de ervaringen hiermee wel overwegend positief zijn

[0:31:04] en dat die verder in ontwikkeling worden gebracht.

[0:31:07] Maar we maken ons wel zorgen over de kosten

[0:31:09] en ook de personele uitbreiding die hiermee gepaard gaan.

[0:31:13] Want het lijkt ons dat het opduigen van alle voorzieningen

[0:31:16] voor een veel kleinere groep

[0:31:18] Het gaat om zo'n acht personen per groep, met dezelfde standaarden zoals die gelden voor een JJI,

[0:31:23] dat dat heel duur moet zijn en ook best wel arbeidsintensief.

[0:31:27] We maken ons ook zorgen over de instroom en de bezetting, want die is soms best wel laag.

[0:31:31] Dat blijkt ook uit de brief van de minister.

[0:31:33] En er zou in januari van dit jaar een gemiddelde bezetting zijn geweest van zo'n 40 procent.

[0:31:39] En wat wij hieruit concluderen, en ik hoor ook graag of dat klopt,

[0:31:43] is dat er een overcapaciteit is bij die KVJJ, terwijl de JEE eigenlijk flinke tekorten heeft.

[0:31:51] Dus daar waren we benieuwd naar.

[0:31:53] Daarnaast zouden we graag ook inzicht krijgen in de kosten van die kleinschalige instellingen.

[0:31:58] En ook wat dat betekent voor de personele capaciteit.

[0:32:04] Dan het actieplan Wapens en Geweld.

[0:32:06] BBB is van mening dat wapenbezet en gebruik daarvan nooit normaal gevonden mag worden,

[0:32:14] en zeker niet als het gaat om jongeren.

[0:32:17] We vinden het dan ook goed dat die ermee aan de slag gaan wordt.

[0:32:20] Onder punt 3 van de brief van 1 juni 2023 van de minister is opgenomen dat acties worden

[0:32:28] gerecht op specifieke wijken en jongeren.

[0:32:32] Ik was eigenlijk wel benieuwd of die specifieke acties of daarmee ook preventief foyeren mee

[0:32:38] bedoeld wordt, en zo niet of de staatssecretaris daar wel mogelijkheden toe ziet.

[0:32:45] Dan tot slot nog het navolgende, voorzitter.

[0:32:48] Jongeren die in aanraking komen met justitie, dat is een moeilijke materie, want het gaat

[0:32:52] enerzijds om jonge mensen die nog volop in ontwikkeling zijn, die je perspectief wil bieden,

[0:32:57] Maar anderzijds wil je ook een veilige samenleving en daar past criminaliteit niet.

[0:33:03] Wij vinden het dan ook belangrijk dat bij jeugdcriminaliteit ook wordt ingezet op voorkomen, op het inperken

[0:33:08] van die recidiven en ook het bieden van perspectief aan jongeren, waarbij het behoud van een veilige

[0:33:14] samenleving wel altijd voorop moet staan.

[0:33:16] Dank u wel.

[0:33:18] Dank u wel.

[0:33:19] Dan geef ik het voorzittersraad tijdelijk over aan mevrouw Van der Werff.

[0:33:22] Dan geef ik het woord aan de heer Van Nispen, woordvoerder voor de SP.

[0:33:27] Dank u wel. Ik begin aan het eind van de justitiele keten en dat zijn de jeugdgevangenissen en

[0:33:33] dan moet ik helaas beginnen over de incidenten in jeugdgevangenis Den Heijakker. Twee keer

[0:33:37] met dodelijke afloop en het waren mega harde klappen voor de nabestaanden en ook voor het

[0:33:42] personeel en het is extra triest om dan in het inspectierapport te moeten lezen over

[0:33:47] een gebrek aan penitentiaire scherpte en andere tekortkomingen maar vooral ook door de te

[0:33:53] Er waren veel onervaren medewerkers en invalkrachten.

[0:33:57] Dat is niet alleen in deze jeugdgevangenis een probleem.

[0:34:00] Het is structureel. Er is ernstige onderbezetting.

[0:34:03] De sluitingen van jeugdgevangenissen in het verleden waren domme politieke keuzes.

[0:34:07] Terwijl we gewaarschuwd waren en terwijl we gewaarschuwd hebben.

[0:34:11] Ook hier vanuit de Kamer. En nu zitten we toch wel met de problemen.

[0:34:14] Nu plaatsen we jeugdige zelfs in inrichtingen voor volwassenen.

[0:34:17] De dagprogramma's voldoen niet meer helemaal aan de wettelijke vereisten.

[0:34:20] Laat dat even op je inwerken, we komen gewoon de wet niet na met die dagprogramma's voor

[0:34:24] de jongeren.

[0:34:26] En van sommige veroordeelden worden de straffen die door rechters zijn opgelegd, kwijtgescholden.

[0:34:30] Dan kun je om inhoudelijke redenen daar wel voor zijn, maar als iets door een rechter

[0:34:32] is opgelegd, dan hoort dat te worden uitgevoerd, vind ik principieel.

[0:34:35] En ik vind dat alles bij elkaar toch wel tamelijk bizar allemaal.

[0:34:39] In april schreef de minister dat het tekort aan plaatsen in jeugdgevangenissen over een

[0:34:43] half jaar weggewerkt zou zijn, na verwachting.

[0:34:46] Dat is bijna, en daarom vraag ik aan de staatssecretaris, wat is de stand van zaken?

[0:34:50] Wanneer kunnen we weer terug naar normaal?

[0:34:53] Ik maak me nog steeds hele grote zorgen over het personeel.

[0:34:56] Ik hoor vanuit personeel dat het personeelstekort niet aan het afnemen is.

[0:35:00] Dat de invoer van contrabanden hoog is.

[0:35:02] Er worden volop telefoons en drugs illegaal ingevoerd.

[0:35:05] Er is zelfs een toename van grensoverschrijdend gedrag.

[0:35:09] De werkdruk in de jeugdgevangenis is te hoog en er zijn te weinig collega's.

[0:35:12] En nu is er een norm gesteld van maximaal 30% uitzendkrachten.

[0:35:17] Maximaal 30%.

[0:35:19] Dat is, dat toont aan hoe nijpend de situatie is.

[0:35:22] Wanneer denkt de staatssecretaris de boel onder controle te hebben?

[0:35:26] En wat ik ook niet goed begrijp, dat is ook door collega's hiervoor al gevraagd, waarom

[0:35:29] wordt er dan niet meer gekeken naar die lege plaatsen in de kleinschalige voorzieningen?

[0:35:34] Daarvan zijn inderdaad nog plaatsen leeg.

[0:35:36] Klopt dat?

[0:35:36] Hoeveel zijn dat er nou?

[0:35:38] En waarom wordt daar dan geen gebruik van gemaakt?

[0:35:40] En vindt de staatssecretaris eigenlijk wel dat kleinschalige detentie de toekomst heeft,

[0:35:44] waarbij stevig werk wordt gemaakt van de problemen bij de jeugdige?

[0:35:47] Natuurlijk voor die gevallen waarin dat gepast is en de allerernstig de zwaarste

[0:35:51] gevallen die horen natuurlijk in die jeugdgevangenissen thuis.

[0:35:55] En ook zou je wat de SP betreft vooral bij jeugderen in de toekomst veel meer

[0:35:58] in moeten zetten op vormen van herstelrecht. Juist bij jeugdigen.

[0:36:03] Hoe ziet de staatssecretaris dat? Wat zijn de plannen in die richting en

[0:36:07] wanneer krijgen we daar een uitwerking van? Want hier hebben we in het verleden

[0:36:09] al heel vaak aandacht voor gevraagd. Ten slotte ook van mijn kant over het

[0:36:13] wapenbezit onder jongeren. Er is een plan van aanpak, er loopt meer

[0:36:16] onderzoek. En ja, ik denk dat dat nodig is.

[0:36:19] Wij moeten volgens mij meer inzicht krijgen in het waarom.

[0:36:21] Waarom lopen zoveel jongeren met wapens over straat?

[0:36:23] Wat zit hier achter en hoe ga je dat tegen?

[0:36:25] Daar hebben we allemaal beelden van. Ik kan zelf ook dingen bedenken,

[0:36:28] maar ik denk dat het goed is dat dat wordt onderzocht.

[0:36:30] Een uitzending van Undercover Sven die liet zien hoe kinderlijk

[0:36:33] eenvoudig het is om online, makkelijk en goedkoop,

[0:36:36] omgebouwde wapens te kopen en te verkopen.

[0:36:38] En wordt dat nou ook betrokken in het onderzoek en de plannen?

[0:36:41] Hoe dat nou zo goed mogelijk bestreden kan worden?

[0:36:43] Ik dank u wel.

[0:36:47] Keurig binnen de tijd, meneer Van Nispen.

[0:36:50] Ik draag het voorzitterschap weer over aan u.

[0:36:55] Ik kijk naar de staatssecretarissen en ik ga hen vragen hoe lang zij ongeveer nodig hebben voor het voorbereiden van de beantwoording.

[0:37:01] Een half uur? Dan gaan we dat toestaan en dan schors ik deze vergadering tot tien over elf.

[1:10:35] Welkom terug bij het Commissie-Debat Justitiele Jeugd.

[1:10:37] We zijn toegekomen aan de beantwoording van de bewindspersonen in eerste termijn.

[1:10:40] en daartoe geef ik het allereerst het woord aan de staatssecretarische rechtsbescherming.

[1:10:44] Gaat u gang.

[1:10:47] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:49] Het is de eerste keer dat ik met deze commissie van gedachten mag wisselen.

[1:10:52] Justitiële jeugd.

[1:10:55] Mevrouw Drol schetste het belang voor haar van de veilige omgeving waaruit ze komt.

[1:11:00] Dat herken ik heel erg.

[1:11:01] En daarmee ook het belang van aandacht voor de kinderen en de jongeren

[1:11:08] die niet uit een veilige omgeving komen.

[1:11:10] want helaas is dat lang niet altijd het geval, horen we van dag tot dag.

[1:11:16] De jeugdcriminaliteitscijfers laten inderdaad, na een jarenlange daling,

[1:11:22] nu een stabilisatie zien, een afvlakking van de daling dus eigenlijk.

[1:11:28] Aanstaande maandag publiceert het WOC actuele cijfers

[1:11:32] over de ontwikkeling in de jeugdcriminaliteit tot en met 2023

[1:11:36] en ik verwacht dat dit het beeld zal zijn.

[1:11:38] Ik zal maandag het rapport onmiddellijk met uw Kamer delen

[1:11:41] in anticipatie op een vrij meer uitvoerige reactie daarop.

[1:11:46] Wat we zien, is dat de jeugdcommuniteit zich in bepaalde wijken en gebieden concentreert

[1:11:51] en daarnaast dat ook een groot deel van de jeugdige verdachten

[1:11:56] van ernstige geweldsdelicten uit de grote steden komt.

[1:12:00] En deze ontwikkelingen betekenen dat we meer focus moeten aanbrengen

[1:12:04] om een gerichte, effectieve en integrale aanpak te hebben

[1:12:08] op deze gebieden waar meer en intensievere, ernstige criminaliteit

[1:12:14] onder jongeren voorkomt.

[1:12:16] Die integrale aanpak bestaat uit drie onderdelen.

[1:12:19] Het voorkomen van criminaliteit, het strafrechtelijk ingrijpen

[1:12:22] waar dat nodig is.

[1:12:24] En nadrukkelijk ook nazorg en reintegratie

[1:12:27] voor een goede terugkeer in de samenleving

[1:12:29] en met name ook ter voorkoming van recidiven.

[1:12:33] en deze onderdelen moeten goed in balans zijn.

[1:12:38] Ik herken het beeld en ik onderschrijf wat de leden Lala Bruining en Weyenas

[1:12:42] op dat punt hebben benadrukt, het belang van een integrale aanpak

[1:12:46] juist voor jeugd, waar ook nazorg en preventie

[1:12:50] een significant onderdeel is.

[1:12:53] Het gaat om het bieden van perspectief,

[1:12:55] want daarmee voorkomen we dat de jongeren in criminaliteit belanden,

[1:12:59] doorgroeien of recidiveren en dan opnieuw

[1:13:02] en soms al heel snel opnieuw met politie en justitie in aanrekening komen.

[1:13:08] Wat preventie betreft zal het in juni jongstleden ontwikkelde landelijk kwaliteitskader

[1:13:15] effectieve jeugdinterventies voor preventie van jeugdcriminaliteit houvast gaan bieden.

[1:13:22] Bij de ontwikkeling van het beleid en bij de uitvoering daarvan moeten we goed gebruik maken van inzicht in de wetenschap.

[1:13:29] Dat komt ook terug in het hoofdlijnenakkoord.

[1:13:31] zoals neergelegd in het kwaliteitskader.

[1:13:34] En het is ook in dat licht dat het landelijk kwaliteitskader is ontwikkeld.

[1:13:39] Dat wordt op dit moment bij gemeenten en bij de justitiële partners,

[1:13:42] zoals OM en de DII, onder de aandacht gebracht,

[1:13:46] zodat het breed wordt toegepast.

[1:13:49] In de kern gaat het om beter gebruik te maken

[1:13:53] van de al beschikbare gedragsinterventies,

[1:13:56] maar alleen voor zover die bewezen effectief zijn.

[1:14:00] Als daarnaast, naast de effectieve interventies, nieuwe interventies nodig zijn, dan zal ik

[1:14:06] de gemeente en andere partners aanmoedigen om deze te ontwikkelen opnieuw op basis van

[1:14:11] wetenschappelijke inzichten en niet op basis van onderbuikgevoel.

[1:14:16] Dat moet er dan toe leiden dat er vaker interventies worden ingezet, met name interventies waarvan

[1:14:22] de effectiviteit is vastkomen te staan.

[1:14:26] En dat betekent dan ook dat we tot een meer effectieve besteding van de beschikbare financiële

[1:14:30] middelen komen. Dat geldt ook voor de 27 gemeenten die werken aan de structurele aanpak van jeugdcriminaliteit

[1:14:36] in het programma Preventie met Gezag. En de richtlijnen uit het kwaliteitskader zullen

[1:14:43] dan ook worden gebruikt om in het kader van dat programma gefinancierde interventies nader

[1:14:49] te onderzoeken, bij te stellen of te stoppen of uit te breiden. Daar zijn dus nog 20 andere

[1:14:56] gemeentes bijgekomen bij dat programma preventie met gezag voor de komende drie jaar, zodat

[1:15:04] daarna valt te bezien die extra gemeentes dus in begin zo'n periode van drie jaar en de bedoeling

[1:15:12] is en de hoop dat de aanpak dan binnen die gemeente voldoende geborgen is.

[1:15:17] Daarna, wat repressie betreft, wanneer strafrechtelijk ingrijpen nodig is, dan

[1:15:25] Dan staat overeenkomstig het internationale verdrag van rechten van het kind

[1:15:30] een pedagogische benadering centraal.

[1:15:33] En dat betekent onder meer dat de passende straf

[1:15:37] zo snel mogelijk volgt op het delict dat is gepleegd.

[1:15:40] En dat is een forse uitdaging in het licht van personele schaarste,

[1:15:44] in het licht van de toegenomen complexiteit van de zaken.

[1:15:48] Wat die snelle opvolging van zaken betreft,

[1:15:51] ik vind het een goed signaal dat de betrokken organisaties

[1:15:54] in de jeugdstrafrechtketen, nu werken aan een hereikte set van streefnormen voor doorlooptijden.

[1:16:03] Die set hebben ze vastgesteld en dat is een set die ambitie en realisme uitstraalt.

[1:16:09] Ik heb dus goede hoop dat die normen leiden tot verkorting van de doorlooptijden.

[1:16:17] In dit verband is het ook van belang het onderzoek van de Inspectie Justitie en Veiligheid naar

[1:16:22] de wachtlijsten in de jeugdstrafrechtketen.

[1:16:26] De inspectie zal opnieuw volgende week dat rapport publiceren, dat zal ik dan ook onmiddellijk

[1:16:32] aan de Kamer aanbieden, en dan de analyse van de inspectie benutten om samen met de ketenpartners

[1:16:39] te werken aan het verder verbeteren van het functioneren van de jeugdstrafrechtketen.

[1:16:44] De verwachting is dat dat rapport veel concrete punten voor nadere uitwerking biedt en daarmee

[1:16:51] ook een meer integrale aanpak en coördinatie van de hele

[1:16:58] jeugdstrafrechtketen, dat een van de thema's zal zijn in ons werk

[1:17:03] in de komende tijd.

[1:17:05] Dat betreft de jeugdstrafrechtketen tot en met de veroordeling,

[1:17:10] maar zeker ook daarna.

[1:17:11] Het zal zeker ook impact hebben op de terugdringen van recidieven,

[1:17:15] want ik onderschrijf het algemene gevoel dat de recidieve cijfers

[1:17:20] schrikbarend hoog, de cijfers hoog zijn en helaas ook blijven.

[1:17:28] Ik noemde al het belang van reintegratie en nazorg

[1:17:31] en ook de recidive cijfers.

[1:17:38] We werken aan verbetering van de samenwerking.

[1:17:41] Dat blijkt vaak een knelpunt te zijn.

[1:17:44] En de hoop is dat de verbeterde samenwerking er ook zal toe leiden,

[1:17:52] dat de partners tezamen komen tot het terugbrengen van de recidive cijfers.

[1:17:58] Ik ben in gesprek met de Raad voor de Kinderbescherming,

[1:18:01] de jeugdreclassering en de gemeentes om die samenwerking te verbeteren.

[1:18:07] En in het voorjaar van 2025 zal ik u informeren

[1:18:09] over de vervolgacties in verband daarmee.

[1:18:14] Voorzitter, dan ga ik nu over tot beantwoording van de vragen,

[1:18:17] voor zover de algemene vragen niet al beantwoord zijn.

[1:18:20] Mag ik daar voor de orde een korte vraag over stellen?

[1:18:23] Wellicht heeft u blokjes of thema's die u langsgaat

[1:18:25] en misschien kunt u ook de taakverdeling met de andere staatssecretaris aangeven.

[1:18:31] Ter introductie doe ik dat graag.

[1:18:34] Daar zitten raadpunten.

[1:18:37] Dus binnen het departement, maar ook de communicatie,

[1:18:40] zullen we daar nauwkeurig samenwerken, maar het is ook voor u wel van belang.

[1:18:45] Kort gezegd komt het op het neer dat alles met het stelsel te maken heeft,

[1:18:48] primair mijn aandacht heeft en alles wat met de uitvoering te maken heeft,

[1:18:52] primair de aandacht van staatssecretaris Coen Radie.

[1:19:05] Voorzitter, de heer Van Dijk vroeg naar de kleine groep jongeren die ernstige feiten pleegt.

[1:19:14] Er is verdiepend onderzoek gedaan door de WODC

[1:19:18] en daaruit is dan voorgekomen dat het probleem zich concentreert in die vier grootste gemeenten.

[1:19:24] Wat deze toename heeft veroorzaakt is niet onderzocht.

[1:19:30] De onderzoekers wijzen op de mogelijke invloed van de coronacrisis en de coronamaatregelen in 2020 en 2021.

[1:19:38] En misschien ook is die hypothese de invloed van mogelijke prioritering bij politie en justitie in die periode.

[1:19:47] Ik noemde al dat er sprake blijkt te zijn van een daling van het ernstige geweld.

[1:19:54] Dat is niet de perceptie, maar dat lijken wel de cijfers over 2022 en 2023 te zijn.

[1:20:00] Maar dus, als gezegd, met grote verschillen, grote lokale verschillen en zelfs verschillen

[1:20:07] binnen steden.

[1:20:08] Het uitgangspunt blijft dat de aanpak is, enerzijds preventie en nazorg, de pedagogische

[1:20:15] dimensie, maar anderzijds ook straffen, licht waar het kan, maar zwaar waar het moet.

[1:20:22] En juist daar biedt het hoofdkleinerakkoord perspectief, want dit kabinet zal inzetten

[1:20:31] op aanscherping van de sancties, verhogen van de strafmaat, juist voor ernstige feiten,

[1:20:38] ook waar die zijn gepleegd door jeugdigen, als onderdeel van dat beleid.

[1:20:45] Dan vroeg de heer Van Dijk ook naar het actieplan Wapens en Jongeren.

[1:20:51] De vraag was wat het nut was van het actieplan en waarom niet is gekeken naar de onderliggende

[1:20:56] oorzaken en de bijdrage van jongere werkers.

[1:21:00] Het is inderdaad zo dat de ernst van de problematiek en de zorgen die toen leefden vroegen om een

[1:21:05] snelle politieke reactie en dat verklaart dat het actieplan in korte tijd tot stand is

[1:21:10] gekomen.

[1:21:11] De uitkomsten van de plan- en procesevaluatie van het WODC bevestigen dat we nog meer moeten

[1:21:17] doen om het wapenbezit terug te dringen en ik onderschrijf de urgentie die door de leden

[1:21:22] vandaag is verwoord op dat punt, omdat wapenbezit echt niet kan.

[1:21:29] Het WODC stelt dat het actieplan een momentum creëerde om de aanpak van de wapenproblematiek

[1:21:35] onder jongeren aan te pakken, maar ook nader te onderzoeken.

[1:21:41] Het WODC constateert inderdaad dat er verdiepend onderzoek moet worden gedaan naar de achterliggende

[1:21:46] en de motieven.

[1:21:49] Dat is inderdaad geen onderdeel geweest van het onderzoek.

[1:21:53] Desalniettemin was het onderzoek nuttig, maar vervolgonderzoek ook.

[1:21:58] Wij gaan in het kader van de kwaliteit van wetgeving,

[1:22:02] dat ook heel duidelijk in mijn portefuile zit,

[1:22:04] in het kader van kwaliteit van wetgeving en het beleidskompas

[1:22:07] ook erg scherp kijken naar effectiviteit van maatregelen,

[1:22:12] maar ook effectiviteit van onderzoek.

[1:22:14] Want ik onderschrijf de stelling van het lid van Dijk dat onderzoek geld kost

[1:22:20] en dus kritisch moet worden gekeken of het geld goed wordt besteed.

[1:22:24] Maar daar heb ik ten aanzien van de onderzoeken wat betreft wapens en jongeren geen aarseling over.

[1:22:32] Dan kom ik op het blokje preventie.

[1:22:37] Twee vragen. Allereerst de heer Eerdmans en dan mevrouw Wijnders.

[1:22:42] Dank voor de over repressie.

[1:22:43] Kijk, het vorige kabinet vond...

[1:22:49] Ik kan ook een vraag voor mevrouw Koorradi zijn, maar dat moet ik dan even aan u laan.

[1:22:52] Maar kijk, de wachtlijsten zijn ook bij de jeugddelinquenten zorgelijk.

[1:22:58] En een van de maatregelen die minister Weerwild wilde nemen,

[1:23:01] was om zaken opnieuw aan de rechter voor te leggen,

[1:23:03] om de straf om te zetten naar bijvoorbeeld een kortere straf,

[1:23:08] andere straf, soms zelfs kwijtschelding.

[1:23:11] Dat vonden wij niet alleen maar ook de Raad voor de Rechtspraak echt onacceptabel.

[1:23:15] Als je een straf opgelegd krijgt, moet die uitzitten.

[1:23:17] Je kan ze ook allemaal op vakantie sturen.

[1:23:19] Dan heb je ook geen wachtlijsten.

[1:23:21] Ik hoop dat dit kabinet in ieder geval een andere route in wil slaan.

[1:23:25] En die vraag wil ik graag beantwoord hebben.

[1:23:28] De staatssecretaris.

[1:23:30] Als u gaat verwijzen naar de andere staatssecretaris, dan komen we daar in de termijn van de andere staatssecretaris op terug.

[1:23:37] Dan zullen we ook uit coulantsen niet tellen als interruptie, meneer Eerdmans.

[1:23:40] Kijk, mevrouw Weijendnas, het is overigens geen aanmoediging om dit nu allemaal te gaan doen.

[1:23:44] Mevrouw Weijendnas.

[1:23:45] Ja, dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:23:47] Het kan best zijn dat deze vragen ook door de andere staatssecretaris beantwoord moeten worden,

[1:23:51] maar dat merken we dan wel vanzelf.

[1:23:53] Ik had nog een vraag gesteld over die acties die specifiek gericht zouden zijn op wijken en jongeren

[1:24:00] en het preventief foyer en daar had ik nog geen antwoord op gehoord, volgens mij.

[1:24:05] De staatssecretaris.

[1:24:11] Daar ga ik antwoord op geven.

[1:24:13] Ik kom er op terug.

[1:24:16] Dat zit kennelijk onder een ander kopje preventie gebracht en daar ga ik nu over spreken.

[1:24:25] Mevrouw Bruining vroeg mij over preventie in de wijken.

[1:24:29] En het idee, het belang van de aanpak in de wijk met politie, scholen en ouders.

[1:24:34] Ik ben helemaal met u eens dat om criminaliteit bij de bron aan te pakken,

[1:24:41] dat dat het beste werkt in de wijk en in scholen en door inzet van de ouders.

[1:24:48] Ik noemde al dat het programma preventie met gezag daar sterk op gericht is,

[1:24:57] op die wijkgerichte preventie.

[1:24:59] Daar werken nu 27 gemeenten aan mee.

[1:25:01] Daar is vanaf 2025 structureel 143 miljoen euro per jaar voor beschikbaar.

[1:25:09] Daar wordt domein-overschrijdend gewerkt,

[1:25:13] samen met de alle lokale partners en alle justitiële partners,

[1:25:18] om een goede balans te vinden tussen preventie en repressie.

[1:25:23] Het motto daar is kansen bieden en grenzen stellen.

[1:25:28] De gemeenten bepalen daar wat op basis van de lokale problematiek

[1:25:32] de beste aanpak is en daar worden ook uitdrukkelijk de ouders, de scholen en het haltproject jongerenwerkers

[1:25:42] en politie in betrokken.

[1:25:46] Mevrouw Bruining vroeg ook naar het herstelelement in verband met nazorg als onderdeel van preventie

[1:25:53] en daarbij ook wijkgericht.

[1:26:03] Uw vraag heb ik eigenlijk al beantwoord in het voorgaande, ik onderschrijf dat de focus

[1:26:08] daar moet zijn.

[1:26:10] Er is een interruptie van mevrouw Kutral.

[1:26:13] Dank u wel, voorzitter.

[1:26:15] U heeft het over de kwaliteitskader en het rapport over het gezag.

[1:26:24] U zegt dat het aan de gemeentes is, dat begrijp ik, maar is er ook een monitor?

[1:26:28] In mijn eerste termijn zei ik daar ook iets over, over het efficiënt besteden van die gelden.

[1:26:34] Ik heb u ook iets gezegd in samenhang met jeugdboa's en de investering daarin, de vroegsignalering.

[1:26:39] Hoe wordt er nou gemonitord dat de gelden die de gemeente besteden goed worden besteed?

[1:26:44] De staatssecretaris.

[1:26:47] Die monitoring is er en er wordt stevig gemonitord vanuit het ministerie.

[1:26:52] Dat is onderdeel van het voortdurende overleg waarbij de effectiviteit van interventies

[1:26:57] wordt getoetst.

[1:26:58] Dat is onderdeel van het permanente overleg dat gaande is.

[1:27:02] Daar is toezicht op, zeker ook gezien de noodzaak om de beperkte financiële middelen goed

[1:27:07] in te zetten.

[1:27:07] Maar ook vanuit het besef dat een interventie die niet bewezen effectief is,

[1:27:13] nog wel eens contraproductief kan zijn.

[1:27:16] Dus die monitoring is essentieel.

[1:27:17] Dat wordt zo ervaren ook vanuit de ketenpartners zelf.

[1:27:22] Ik heb meer te zeggen over het landelijk kwaliteitskader.

[1:27:25] Want u vraagt eigenlijk, dat is de vraag, wordt het nou effectief ingezet?

[1:27:31] Het landelijk kwaliteitskader is erop gericht om die effectiviteit van de interventies te vergroten.

[1:27:37] Dat is eigenlijk de crux. Wat werkt, wat niet werkt en het gesprek daarover.

[1:27:44] Onderdeel van het proces dat kwaliteitskader is onlangs vastgesteld,

[1:27:47] is om het nu onder de aandacht te brengen van alle kwaliteitskaders,

[1:27:51] zodat het normerend gaat werken voor al die partners.

[1:27:57] We zijn in gesprek met de gemeente over hoe ze dat kader het beste onder de aandacht kunnen betrekken

[1:28:02] van al diegenen die zich in dit veld daarmee bezighouden.

[1:28:06] Er wordt op dit moment ook een scan gemaakt met wat dan heet een tool, samen met de toekomstige

[1:28:15] gebruikers ervan om die effectiviteit van interventies en ook de scala aan beschikbare interventies

[1:28:20] breed te delen.

[1:28:24] Die adviezen die in dat kwaliteitskader zijn, zijn niet vrijblijvend.

[1:28:29] Die dienen ook voor de gemeente mede bepalend te zijn voor de financiering van de interventies.

[1:28:38] U vroeg ook, mevrouw Dral, voorzitter, de vraag van mevrouw Dral zag mede op de rol van de ouders.

[1:28:48] Ook dat speelt een onderdeel, is uiteraard een onderdeel van preventie.

[1:28:55] Ouders naast de vriendenkring.

[1:28:59] Er wordt als onderdeel van dit beleid ook gekeken naar de mogelijkheden die ouders hebben om hun kinderen daarin te helpen.

[1:29:08] De interventies van de gemeenten dienen ook daarop gericht te zijn.

[1:29:14] In verband met de ouders is ook een andere vraag gesteld.

[1:29:18] Daar kom ik zo terug.

[1:29:24] In verband met preventie kwam ook de vraag op, gesteld door de heer Van Dijk,

[1:29:28] voorzitter, met betrekking tot de mogelijkheid om online wapens te kopen.

[1:29:37] Dat is nog niet betrokken in het onderzoek.

[1:29:41] Daar wordt nader aandacht aan besteed, als onderdeel ook van de achtergrondkenmerken van daders.

[1:29:47] Dat is iets waar ik nu verder geen nadere concretisering kan geven,

[1:29:51] maar het moet inderdaad onderdeel zijn van het tevrichte onderzoek.

[1:29:56] Dank u wel. Bedankt aan de staatssecretaris.

[1:29:59] Maar dit was wel een vraag van de heer Van Nispen, dus ik zou hem niet met eer willen gaan strijken.

[1:30:04] Dat kan de heer Van Nispen bevestigen.

[1:30:07] En ik koppel daar meteen een korte vraag aan.

[1:30:09] Dus zegt de staatssecretaris hier nu, dat gaat onderdeel uitmaken van het onderzoek naar de beweegredenen.

[1:30:14] Waarom dragen jongeren wapens?

[1:30:16] Dat gaat mede onderdeel van hetzelfde onderzoek of een ander onderzoek uitmaken.

[1:30:20] Hoe voorkom je nou dat mensen zo makkelijk aan dit soort omgebouwde wapens kunnen komen?

[1:30:25] Ik dacht dat ik dat de staatssecretaris hoorde zeggen.

[1:30:27] Dat lijkt me heel goed.

[1:30:42] Het onderzoek naar de daderkenmerken omvalt niet ook mede het onderzoek naar de mogelijkheid om online wapens te kopen.

[1:30:50] Ik denk dat dat onderzoek moet worden gedaan.

[1:30:52] Maar ik kan nu niet aangeven in het kader van welk onderzoek of dat alsnog een separaat onderzoek moet zijn.

[1:30:58] Maar het gaat dus op een of andere manier onderzocht worden.

[1:31:01] Want de staatssecretaris hoor ik eigenlijk zeggen dat wil ik ook weten hoe we dat beter kunnen doen dan nu.

[1:31:06] Ja, dat klinkt als een toezegging die ik ga naar doen.

[1:31:12] Dan kom ik op het onderwerp recidive.

[1:31:18] Mevrouw Drouw vroeg daar de aandacht voor.

[1:31:20] Excuus, staatssecretaris. Eerst nog een interruptie van mevrouw Bruining.

[1:31:22] Dank, voorzitter. Als ik het gemist heb, sorry, mijn excuses, maar ik mis eigenlijk antwoord op de vraag over het betrekken van ervaringsdeskundigen en bijvoorbeeld rolmodellen voor jongeren bij de preventie aanpakken.

[1:31:33] Dus zou dat in dit kopje zitten of komt het nog?

[1:31:35] Sorry, daar kom ik op terug nog.

[1:31:38] Gaat u verder.

[1:31:42] We spraken al over recidiven.

[1:31:45] Ik sprak al uit dat ik het zorgelijk hoog vind, de cijfers.

[1:31:49] Mevrouw Drol vroeg naar het aantal reïntegratie-officieren dat op dit moment wordt ingezet.

[1:31:56] Het gaat op dit moment om 27 reïntegratie-officieren die in 15 gemeenten aan de slag zijn.

[1:32:07] Die reïntegratie-officier biedt hulp voor ex-gedetineerde plegers in de leeftijd van 18 tot 35 jaar.

[1:32:15] Daarmee overstijgt het de problematiek van justitiële jeugd.

[1:32:20] maar het is wel onderdeel van de aanpak van recidive.

[1:32:28] Ik kom op nogmaals op het actieplan Wapens en Jongeren,

[1:32:32] een vraag van mevrouw Wijnas,

[1:32:34] maar eigenlijk ook het Franse strijdplan van meneer Eerdmans.

[1:32:38] Ik had gehoopt dat hij het in het Frans zou zeggen,

[1:32:40] want dan klinkt het Frans beter.

[1:32:44] De vraag is wat er op dat punt gebeurt

[1:32:46] en ook preventief fouilleren specifiek.

[1:32:50] Preventief fouilleren op basis van de gemeentewet

[1:32:53] Dat is actie 8 van het actieplan Wapens en Jongeren 2020-2022.

[1:33:00] Volgens het WODC ligt, en niet alleen het WODC, maar preventief fouilleren ligt gevoelig,

[1:33:08] omdat het bijdraagt aan onveiligheidsgevoelens, er is het risico van etnisch profileren

[1:33:14] en ook het risico van beschadiging van de vertrouwensband tussen jongeren en de politie.

[1:33:20] Zo heeft het WODC verwoord.

[1:33:23] En het WODC stelt ook de vraag of het voldoende effectief is te maatregelen.

[1:33:31] In het licht hiervan zal onder andere met de gemeente worden gewerkt

[1:33:34] aan herijking van het actieplan of preventief fouilleren onderdeel wordt

[1:33:39] van de herijking van het herijkte actieplan, moet ik zeggen.

[1:33:45] Dat hangt af van de uitkomsten van het beleidskompas in combinatie

[1:33:48] met de quickscan een scherpe blik op steekwapenproblematiek.

[1:33:55] In het najaar wordt de Kamer geïnformeerd over de uitkomsten van het verdiepend onderzoek

[1:33:59] en de vervolgacties, mede in het licht van de aanbevelingen van het WODC.

[1:34:04] Een interruptie van de heer Eerdemans.

[1:34:06] Ja, voorzitter, dank. Dit klinkt mij als een D66-verhaal in de oren,

[1:34:10] niet echt het verhaal wat ik hoopte dat het nieuwe kabinet zou gaan houden.

[1:34:15] Een reëel kompas. Ik hoor...

[1:34:20] Een weerwoordelijk onderzoek waarin wordt getwijfeld aan preventief fouilleren.

[1:34:23] Dat het gevaar van etnisch profileer...

[1:34:25] Ik ben groot voorstander van preventief fouilleren.

[1:34:28] Ik heb ook gezien hoeveel dat op kan leveren.

[1:34:30] Die acties aan wapens, gewoon simpelweg wapens van de straat.

[1:34:34] Ik denk dat we daar ontzettend op zitten te wachten.

[1:34:36] Ik hoop dat het kabinet dat ook wil uitstralen.

[1:34:39] En dit klinkt mij echt als een anti-beweging in de oren, waar ik niet vrolijk van word.

[1:34:43] Dus ik hoop dat ik het nou verkeerd begrijp,

[1:34:45] dat niet aan de hand van dat EODC-onderzoek een rem wordt gezet

[1:34:49] op preventiveren door de politie.

[1:34:51] De staatssecretaris.

[1:34:52] De toon in het hoofdkleine akkoord is op dit punt duidelijk.

[1:34:57] Er komt een aanscherping van het beleid.

[1:34:59] Dat is de koers van het nieuwe kabinet.

[1:35:03] Tegelijkertijd zeg ik dan vanuit mijn verantwoordelijkheid

[1:35:06] voor wetgevingskwaliteit,

[1:35:08] vind ik dat we echt aandacht moeten hebben voor doelmatigheid, effectiviteit.

[1:35:13] En daarom neem ik die twijfels serieus.

[1:35:17] Ik zeg niet dat het niet gaat gebeuren, helemaal niet, maar wel dat in het kader van de herijking

[1:35:22] daar goed naar gekeken wordt en de uitkomst zou dan kunnen zijn dat er toch voldoende

[1:35:26] reden is om te denken dat het effectief is en doelmatig en dan zal het onderdeel van

[1:35:31] het herijkte actieplan zijn, mede in het licht van de intentie van het nieuwe kabinet om

[1:35:35] stevig op te treden, ook daar waar het jeugdige betreft, als het moet.

[1:35:43] Mevrouw Van der Werf.

[1:35:46] Ja, voorzitter, dan wil ik toch nog even zeker weten, dan hoor ik de staatssecretaris dus ook zeggen,

[1:35:50] als het niet doelmatig of effectief blijft, dan gaan we het dus niet doen.

[1:35:56] De staatssecretaris.

[1:35:57] Ik zeg in heel algemene zin dat wij bij het uitstippen van beleid goed moeten kijken

[1:36:03] naar doelmatigheid en effectiviteit in verband met kosten.

[1:36:07] In dat licht zal ik alle maatregelen en alle interventies beoordelen.

[1:36:11] en ik ga geen specifieke uitspraken doen op wat betreft fouilleren op dit punt.

[1:36:17] Nou, voorzitter, toch een vervolgvraag.

[1:36:20] Ik vroeg het omdat u suggereerde dat u zelf wilde evalueren of het doelmatig en effectief was

[1:36:26] en dat er de mogelijkheid natuurlijk bestaat dat het het ook niet zou kunnen blijken.

[1:36:31] En gaat u dan die afspraak in het regeerakkoord terugdraaien als het blijkt dat het onvoldoende doelmatig en effectief is?

[1:36:38] Ik heb gezegd dat in het kader van de herijking dit ook onderdeel uit is van de analyse en

[1:36:46] dat dat kan leiden tot een herijkt actieplan waar het wel of niet onderdeel van is.

[1:36:52] Maar ik heb ook gezegd dat alles wat in het hoofdlijnenakkoord staat, in ieder geval waar

[1:36:57] het de maatregelen op mijn terrein betreft, echt gebaseerd moet zijn op effectiviteit en

[1:37:02] doelmatigheid.

[1:37:05] Dat is niet de enige factor, maar een hele belangrijke factor...

[1:37:08] ...als we het hebben over beoordeling van kwaliteit en het hanteren van maatregelen.

[1:37:15] Ik zeg daar nog een keer uitdrukt bij, ik ga niet vooruitlopen op de resultaten...

[1:37:19] ...wat dit specifieke punt betreft.

[1:37:22] De heer Eerdmans, gun ik nog een vervolgvraag op zijn volge interruptie?

[1:37:25] Ja.

[1:37:25] Gekke figuur, maar we doen het wel. De heer Eerdmans.

[1:37:27] Ja, ook van de werf.

[1:37:29] Kijk, het verhaal begon ermee dat er angsten zijn...

[1:37:34] ...voor etnisch profileren.

[1:37:37] Dus daar begon de staatssecretaris ook over en daar ben ik dan bezorgd over...

[1:37:40] ...als die angst, als het kabinet wordt gedreven door die angst...

[1:37:45] ...uit bepaalde hoeken, van je mag niet preventief fouilleren...

[1:37:47] ...want dat is etnisch profileren, wat het totaal niet is.

[1:37:50] Dat is ook al heel vaak besproken, ook in deze zaal.

[1:37:54] Dus, kijk, doelmatigheid en effectiviteit, oké, daar kan ik iets bij voorstellen...

[1:37:59] ...maar ik heb de indruk dat het zeer effectief is...

[1:38:01] met weinig middelen kun je wapens uit van de straten halen.

[1:38:05] Maar klopte het de factor etnisch profileren, etnisch registreren, etnisch fouilleren,

[1:38:12] dat dat een van de drijfveren is onder de opmerkingen van de staatssecretaris,

[1:38:16] om het daarmee dan maar niet te doen, want we willen mensen niet etnisch profileren?

[1:38:22] De staatssecretaris.

[1:38:24] Ik vermeld het als onderdeel van de bezwaren of de twijfelste opmerkingen

[1:38:30] in het W.O.D.C.-rapport.

[1:38:33] Het zijn er meer.

[1:38:34] Dit is er één van.

[1:38:35] En al die bedenkingen worden meegenomen in de ereiking.

[1:38:40] Gaat u verder.

[1:38:45] Ik geloof dat ik...

[1:38:47] Ik heb al gesproken over de ouders.

[1:38:48] Maar ik ga het nog een keer doen in antwoord op de vraag van mevrouw Drol.

[1:38:52] Voorzitter.

[1:38:53] Waarom zijn de ouders niet bedoeld in het kwaliteitskader?

[1:38:57] Daarvan heb ik al gezegd dat de rol van ouders groot is.

[1:39:01] In het hoofdlijnakkoord ziet u ook dat daar extra aandacht voor zal zijn,

[1:39:05] hoe we de ouders daar meer in kunnen betrekken.

[1:39:08] Wat mij betreft staat voorop dat we ook moeten kijken naar maatregelen

[1:39:14] die meer verplichtend zijn als het de rol van de ouders betreft.

[1:39:20] Mevrouw Drol vroeg ook in het kader van preventie

[1:39:22] naar de problematiek van ronselen op scholen.

[1:39:27] In het actieplan van het programma Samen tegen Mensenhandel,

[1:39:31] dat met uw Kamer is gedeeld op 17 juni.

[1:39:34] Daar wordt breed ingezet op het creëren van bewustwording,

[1:39:37] het vergroten van meldingsbereidheid

[1:39:39] en het werken aan betere vaststelling en bescherming van slachtoffers

[1:39:42] bij alle vormen van mensenhandel en dus ook criminele uitbuiting.

[1:39:48] Ik ga deze aanpak nader en uitgebreider in op het antwoord op de recente Kamervraag

[1:39:53] die u heeft gesteld later deze maand.

[1:39:58] Daarnaast wordt binnen het programma preventie met gezag

[1:40:00] samen met jongerenwerk, jeugdboa's en scholen geprobeerd vroeg signalen op te pakken

[1:40:06] en door te geleiden voor nodige aanpak, en dat betreft ook het ronselen.

[1:40:13] Ik kom op de vraag van de heer Van Dijk, voorzitter in zaken preventie,

[1:40:19] met name de leeftijd van 27 jaar, waar u aandacht voor voegt.

[1:40:26] Het is inderdaad zo dat die leeftijd van 27 jaar terugkomt in de analyses,

[1:40:33] Maar vooral daar waar het gaat om de preventieve aanpak.

[1:40:38] Die preventieve aanpak volgt dus niet precies de wettelijke leeftijdskaders en categorieën.

[1:40:44] Want de ervaring leert dat preventie voor sommige jongeren, dat het programma ingezet moet worden.

[1:40:52] Ook voor jongeren die ouder dan 23 zijn.

[1:40:56] Je kunt je afvragen of het nog jongeren zijn.

[1:40:59] Maar de analyse en de uitrol van het programma in zaken preventie,

[1:41:04] daar is het opportun om ook te kijken naar jongeren die wat ouder zijn.

[1:41:10] Zeker ook omdat het niet in alle gevallen gaat om personen waarbij de ontwikkeling al helemaal voltooid is.

[1:41:22] Dus in het kader van het voorkomen van recidive wordt in het kader van de preventie aandacht

[1:41:31] besteed ook aan die categorie personen die ouder is dan 23.

[1:41:41] Mevrouw Bruining, voorzitter, vroeg naar rolmodellen.

[1:41:45] Die worden ingezet bij de preventie en ook hoe dat bevalt.

[1:41:50] Binnen het programma Preventie met Gezag, de samenwerking met de 27 gemeenten, is het uitgangspunt

[1:41:59] dat gemeenten zelf bepalen welke interventies zij inzetten op basis van de lokale problematiek

[1:42:05] en de behoefte.

[1:42:06] Dat in de algemene zin.

[1:42:08] Rolmodellen die een positief voorbeeld zijn voor jongeren, die beter aansluiten op hun

[1:42:14] leefwereld, die kunnen dus een belangrijke bijdrage leveren in de preventie.

[1:42:20] Maar daarbij zeg ik wel dat de rolmodellen aanpak goed moet worden bekeken.

[1:42:25] De ene is de andere niet.

[1:42:28] Mentorschap kan een positieve bijdrage hebben, zo blijkt uit wetenschappelijk

[1:42:31] onderzoek, daar waar het om preventie van jeugdcriminaliteit gaat.

[1:42:37] En jongeren kunnen ook profijt hebben van een mentor voor een ontwikkeling, maar we

[1:42:42] We moeten voorzichtig zijn met ervaringsdeskundigen.

[1:42:46] Ik vat dat mede... U vraagt gezien op rolmodellen,

[1:42:49] maar ik vat daar mede onder wat doen we met ervaringsdeskundigen.

[1:42:53] Ervaringsdeskundigen, dat zijn dus eigenlijk gewoon ex-gedetineerden.

[1:42:58] Daarvan manen we tot grote terughoudendheid.

[1:43:00] Die zijn van belang, die ervaringsdeskundigen,

[1:43:03] als het gaat om het bepalen van het beleid, herijking van het beleid.

[1:43:06] Maar we zijn er niet enthousiast over dat die ook voor de klas komen te staan,

[1:43:10] behouden ze in bijzondere gevallen.

[1:43:13] Voor rolmodellen is dat anders.

[1:43:15] Rolmodellen kunnen wel een belangrijke rol hebben

[1:43:19] daar waar het gaat om de aanpak preventie binnen scholen.

[1:43:24] Dit schaar ik toch ook onder de noemer

[1:43:27] de effectiviteit van maatregelen moet goed worden onderzocht

[1:43:30] en daarbij moet ook gekeken worden wat een rolmodel kan betekenen

[1:43:37] en daarbij goed onderscheid worden gemaakt tussen ervaringsdeskundigen en rolmodellen.

[1:43:45] Mevrouw Bruinink.

[1:43:47] Dank voorzitter. Ik zou de staatssecretaris dan toch graag de vraag willen stellen

[1:43:51] of de staatssecretaris nader kan uitleggen waarom het juist niet in het voordeel zou kunnen zijn

[1:43:56] om ervaringsdeskundigen voor de klas te zetten.

[1:44:00] Zeker als zij geleerd hebben van hetgeen wat zij hebben gedaan of wat hen is overkomen

[1:44:05] en zij daar dus een positieve bijdrage aan kunnen leveren,

[1:44:09] zodat jongeren eigenlijk dus niet dat gedrag zouden kunnen vertonen.

[1:44:12] Het kan dus een preventief karakter hebben, neem ik aan.

[1:44:17] Dat kan, maar de aarzeling zit er met name in de effectiviteit.

[1:44:21] Bewezen effectief is bij al deze interventies de vraag

[1:44:25] en er bestaat twijfel over de bewezen effectiviteit

[1:44:28] van de inzet van ervaringsdeskundigen in een klassikale context.

[1:44:33] Maar ik gaf al aan dat het aan de gemeente is,

[1:44:37] om te kiezen wat de beste interventie is op welk moment.

[1:44:41] En ik sluit niet uit dat het in sommige gevallen toch opportun kan zijn.

[1:44:49] Dank u wel, voorzitter.

[1:44:50] En kan de staatssecretaris dan misschien na de toelichting hoe de effectiviteit van de inzet van ervaringsdeskundigen is getoetst?

[1:44:58] Dank u wel.

[1:45:07] Ik kan dat niet toelichten hoe dat is onderzocht, want het is onderzocht.

[1:45:13] uit het reeds verrichte onderzoek komt naar voren

[1:45:17] dat de effectiviteit zeer twijfelachtig is.

[1:45:20] Hoe dat precies is onderzocht, kan ik op dit moment niet expliciet maken.

[1:45:28] Daar is meer over te vinden in dat kwaliteitskader

[1:45:33] effectiviteit van interventies, wat dus in juni is vastgesteld,

[1:45:37] en dat ik dus ter lezing aanbeveel.

[1:45:38] Zal ik doorgaan met de vraag in zaken licht verstandelijke beperkingen,

[1:45:48] LVB in de wandeling.

[1:45:52] Het is inderdaad, ik onderschrijf dat het een steeds groter probleem is dat jonge criminelen

[1:46:00] een licht verstandelijke beperking lijken of blijken te hebben.

[1:46:07] Daarom zijn er door de strafrechtketenpartners stappen gezet om daar op een betere manier mee om te gaan,

[1:46:14] zoals ook in de brief van 4 maart al is uiteengezet.

[1:46:19] Het begint allemaal bij de screening op verstandelijke beperkingen.

[1:46:25] Daar zijn instrumenten voor beschikbaar.

[1:46:28] De SCIL, de Screener voor Intelligentie en Licht Verstandelijke Beperking.

[1:46:33] Dat instrument is geëvalueerd en dit onderzoek is op 16 december 2022 met u gedeeld.

[1:46:42] Aan de hand daarvan zijn verbeteringen doorgevoerd op de screening.

[1:46:47] En als die screening heeft plaatsgevonden, dan kan er vervolgens in het vervolg rekening worden gehouden met die lichtverstandelijke beperking.

[1:46:58] want die kunnen mede van invloed zijn op de vraag wat een goede straf is

[1:47:03] en ook wat een goede nazorg is.

[1:47:08] Wat die lichtverstandelijke beperking betreft, wilde ik nog zeggen

[1:47:27] dat niet zozeer de vraag is of wij van betekenis moeten laten zijn

[1:47:33] dat het om jongeren met een lichtverstandelijke handicap gaat.

[1:47:36] Het probleem zit er met name in de uitvoering

[1:47:38] en dan bedoel ik vooral die screening aan het begin van het traject.

[1:47:42] Daar zit het knelpunt, de toepassing, de juiste toepassing

[1:47:47] door de juiste ketenpartner van de screening.

[1:47:54] Eigenlijk kom ik hiermee ook op de vraag van de leden Lala en Van der Werf,

[1:48:03] want de lichtverstandelijke beperking

[1:48:08] Het raakt ook aan de vraag over de pilot van HALT18PLUS en het advies van de Raad van State

[1:48:20] met betrekking tot de toepassing van HALT-maatregelen voor HALT18PLUS.

[1:48:27] De vraag was of we bereid zijn er opnieuw naar te kijken.

[1:48:30] Het advies van de Raad van State is gebaseerd op een toelichting die is gegeven in het nieuwe

[1:48:35] HALT-besluit, gebaseerd op overwegingen die zijn uiteengezet in de brief van juli 2022.

[1:48:44] Mijn voorganger heeft gekeken naar die pilot.

[1:48:47] In de voortgangsbrief Justitiële Jeugd van juli 2024 zijn de redenen opgezond waarom hij

[1:48:53] liever niet wilde overgaan tot het opzetten van een nieuwe pilot.

[1:48:57] Een belangrijk argument is dat de ketenpartners, met de uitzondering van HALT, die ketenpartners

[1:49:02] zijn geen voorstander van het openstellen van halt

[1:49:05] voor deze specifieke doelgroep.

[1:49:07] Daarvoor geven zij verschillende redenen.

[1:49:10] In de eerste plaats geldt dat op het moment

[1:49:12] dat een zaak kan worden doorverwezen naar halt

[1:49:14] er onvoldoende informatie beschikbaar is bij de politie

[1:49:18] om te bepalen of een jongere een licht verstandelijke beperking heeft.

[1:49:24] Een aangehouden jongere die voor het eerst met politie

[1:49:27] in aanraking komt voor een licht strafbaar feit,

[1:49:30] die wordt kort gehoord over het strafbare feit en zijn persoonlijke omstandigheden.

[1:49:36] Er wordt op dit moment geen screening uitgevoerd in het kader van dat korte horen

[1:49:43] om te toetsen of sprake is van een licht verstandelijke beperking.

[1:49:48] Een andere reden is dat uit het eerdere evaluatiereport Halt voor Jong Volwassenen

[1:49:53] van het Verweij Jonker Instituut uit juli 2021 blijkt dat er geen bewijs aanwezig is

[1:49:59] dat de haldafdoening werkzaam zou zijn voor deze 18-plus-categorie.

[1:50:05] Dit was de lijn van mijn voorganger op basis van onderzoek.

[1:50:09] Als er signalen zijn dat het misschien toch anders ligt,

[1:50:12] dan moet daar opnieuw naar gekeken worden en dat zal ik dan ook doen.

[1:50:16] Maar ik zeg nog een keer, alles hangt af van de effectieve screening

[1:50:21] op de licht verstandelijke beperking aan het begin

[1:50:24] en daarmee op de uitvoerbaarheid van het beleid.

[1:50:30] Dank voor deze reactie.

[1:50:33] Als het gaat om de effectiviteit, dan zou ik toch één zin willen citeren uit de evaluatie

[1:50:40] van het Voor Wij Jonker-instituut, waar de staatssecretaris het net ook naar verwees.

[1:50:44] Er staat wel degelijk dat de geïnterviewde strafrechtspartners van mening zijn dat de

[1:50:49] haltcriteria voor minderjarigen en jongvolwassenen zoveel mogelijk gelijk moeten worden toegepast

[1:50:54] en willen HALT18PLUS niet beperken tot een specifieke groep binnen die groep van de jongvolwassenen,

[1:51:01] omdat die fase zich onder meer kenmerkt door het uit onbezonnenheid plegen van delicten.

[1:51:07] En als je dat plaatst naar de toetsing aan het begin, op welke criteria er wordt getoetst,

[1:51:13] dan snap ik dus ook niet goed waarom die knip op zo'n specifieke leeftijd gemaakt zou moeten worden.

[1:51:18] En er staat dus ook dat mensen die hiermee hebben gewerkt wel degelijk aangeven dat dit effectief kan zijn.

[1:51:31] Ik kan verder niet op dit moment daar meer over zeggen.

[1:51:38] Ik neem het mee als onderdeel van de analyse, als onderdeel van de vraag of er aanleiding is opnieuw naar te kijken.

[1:51:48] Voorzitter, dan nog één keer op dit punt.

[1:51:51] Ik krijg zelf de indruk, als ik de stukken lees,

[1:51:54] dat er wat eenzijdig gekeken wordt naar dit vraagstuk.

[1:51:58] Ook omdat ik in mijn inbreng al aangaf,

[1:52:02] de eerste keer dat die pilot plaatsvond, was in het coronatijdperk.

[1:52:05] Dus dat lijkt me om heel veel redenen geen ideale situatie,

[1:52:09] ook geen ideaal meetmoment.

[1:52:12] En ik denk dat het wel een extra poging verdient

[1:52:15] Om nog eens te kijken of we dit nog een keer goed kunnen uitvoeren en goed kunnen toetsen, en misschien

[1:52:24] ook een gesprek met Halt, kunnen die ook bij u aan tafel komen.

[1:52:28] Om toch eens te kijken of we dit nog een keer kunnen doen.

[1:52:32] Ik neem het advies om te kijken of een nieuwe pilot opportun is.

[1:52:37] Ga ernaar mee in het licht van de door u gesignaleerde omstandigheden.

[1:52:44] Dank u wel, voorzitter.

[1:52:45] Ook op dit punt, en ik deel de mening van mevrouw Van der Werf.

[1:52:49] U geeft in uw reactie — dat ben ik blij om — wat er nodig is om in uw ogen de haldafdoening

[1:52:55] toegankelijker en effectiever te maken, waarbij u vooral focust op het punt van screening.

[1:53:02] Wanneer wij in gesprek zijn gegaan met HALT, geven zij zelf aan dat het vooral argumenten zijn om

[1:53:08] om de pilot ook tegen te houden, omdat zij maken zelf dat ik prima als half-medewerker

[1:53:13] op het politiebureau in staat zou zijn om die screening te kunnen doen.

[1:53:16] Dus dat lijkt een soort van cirkelredenering te zijn.

[1:53:18] Zodat de screening niet plaats kan vinden, is de pilot niet effectief.

[1:53:22] Terwijl ik denk, als we dat aan de voorkant zouden kunnen aanpakken,

[1:53:25] dat het misschien een hele mooie meerwaarde zou hebben.

[1:53:27] Dus ook mijn vraag zou zijn, gezien het licht van deze informatie,

[1:53:31] bent u bereid om in gesprek te gaan met HALT

[1:53:33] en te kijken hoe die dat aspect van screening kunt aanpakken?

[1:53:37] en deze pilot alsnog zou kunnen heroverweren en wellicht ons zou kunnen informeren, middels brieven.

[1:53:43] Voorzitter, mevrouw Lala verwoordt ook goed inderdaad dat de pijn zit in de uitvoeringsproblematiek

[1:53:50] en ik herhaal mijn toezegging dat we opnieuw gaan kijken of een nieuwe pilot opportun is,

[1:53:56] gezien het belang van de materie voor deze bijzondere categorie.

[1:54:00] Ik heb het over de mensen met een licht verstandelijke beperking in het bijzonder.

[1:54:05] Dank, mevrouw Lala.

[1:54:07] Dan wil ik als voorzitter nog wel vragen, mevrouw Lala vroeg ook of de Kamer daar dan over geïnformeerd kan worden.

[1:54:14] Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris daarop reageert in het kader van de toezeggingen.

[1:54:22] Het voornemen is om daar onderdeel aan te besteden in de brief die we in het najaar zullen versturen.

[1:54:29] Dan kijk ik naar de staatssecretaris en dan vraag ik hem hoe ver hij is.

[1:54:33] Want ik wil natuurlijk ook de staatssecretaris...

[1:54:38] Ik heb, geloof ik, niet zoveel meer te zeggen.

[1:54:42] Maar we moeten wel aandacht besteden aan de problematiek van de elektronische middelen,

[1:54:55] met name de elektronische detentie.

[1:54:57] Dat is een controversieel onderwerp.

[1:54:59] Dat bleek ook vandaag uit de interventies van zowel mevrouw Van der Werff als de heer Eerdmans.

[1:55:06] Op dit punt wordt nu onderzoek gedaan door de Raad voor de Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming.

[1:55:11] Hen is gevraagd te adviseren over het gebruikmaken van de mogelijkheden voor elektronisch toezicht

[1:55:19] in algemene zin.

[1:55:22] De Raad heeft, zoals de Raad mag, zelf besloten de onderzoeksopdracht uit te brengen, uit

[1:55:29] te bereiden, met ook de vraag of een enkelband effectief kan zijn in het kader van de bijzondere

[1:55:39] voorwaarden, zoals een gebiedsverbod en ze ook over te adviseren over elektronische detentie.

[1:55:47] Dat dus is in aanvulling op de mogelijkheden van elektronisch toezicht en dan dus specifiek

[1:55:52] voor de categorie jeugd en jongeren.

[1:55:55] Dit adviestraject van de Raad loopt tot naar verwachting het eind van dit jaar en dan komen

[1:56:04] we daar begin 2025 op terug.

[1:56:06] Ik hecht eraan het advies van de Raad af te wachten om een deugdelijke en weloverwogen

[1:56:13] keuze te maken op dit punt.

[1:56:18] Vindt de staatssecretaris dat gevangenisstraf kan worden vervangen door elektronisch toezicht?

[1:56:25] Ik heb daar nog geen oordeel over.

[1:56:27] Ik wacht het advies van de Raad af en om op die basis daar een pleidsmatige keuze in te

[1:56:32] maken.

[1:56:34] Dat zijn politieke keuzes, denk ik ook.

[1:56:36] En dat had ik eigenlijk wel verwacht aan de voorkant.

[1:56:38] En ik wacht natuurlijk volgende week vrijdag af, als het uitvoeringsprogramma komt,

[1:56:42] dat ik daar iets meer de kant op hoop te lezen dan wat ik in het hoofdlijnakkoord heb gelezen.

[1:56:48] Dat was duidelijk niet.

[1:56:49] We maken een beleidsmatige keuze als het praktischer is om iedereen met een enkelman naar huis te sturen.

[1:56:56] Ik hoop dat dit kabinet daar anders in zit, voorzitter.

[1:56:59] Nu biedt u mee naar Uitweg, want, voorzitter,

[1:57:01] De heer Arjenbans vraagt naar het regeerprogramma en daar mag ik nog niets over zeggen.

[1:57:05] Maar wees u ervan verzekerd dat de intentie van het hoofdlijnenakkoord om stevig op te

[1:57:12] treden blijft staan, maar ook dat we, en dat wordt ook ingegeven door allerlei factoren,

[1:57:22] beleidsmatige factoren, financiële factoren, dat wij creatief blijven kijken naar het hele

[1:57:26] spectrum.

[1:57:26] Dat is gewoon onderdeel van een verstandige beleidsvorming.

[1:57:31] Maar we zitten er kritisch in, zoals verwoord in het hoofdlijnenakkoord.

[1:57:50] Mevrouw Weijenas heeft aandacht gevraagd voor het adolescentenstrafrecht en gesignaleerd

[1:57:58] dat er een stijging is van toepassing van het adolescentenstrafrecht op de, ik noem het

[1:58:03] maar even, jongvolwassenen, dus van boven 18 jaar.

[1:58:08] Zij vraagt naar de verklaring van de stijging met zes procent.

[1:58:13] Ik signaleer allereerst dat het toch nog om een heel beperkt aantal gevallen gaat,

[1:58:18] maar cijfermatig is er sprake van een verhoging van zes procent.

[1:58:24] Een verklaring hebben we niet.

[1:58:27] Het is uiteindelijk natuurlijk het oordeel van de rechter, die alle omstandigheden afweegt.

[1:58:34] En in het licht daarvan kan ik er niet meer over zeggen.

[1:58:38] Wat de oorzaak is voor de stijging van 6% nogmaals binnen de vrij beperkte aantal gevallen.

[1:58:47] Mevrouw Weijenaars wijst er terecht op dat in het hoofdlijnenakkoord staat dat de motivatie

[1:58:53] voor toepassing van het jeugdstrafrecht, dus het adolescentenstrafrecht op de 18 plus

[1:58:59] categorie, goed moet worden gemotiveerd.

[1:59:03] Ik vermoed, of wij gaan er allemaal van uit dat het hoofdlijnakkoord op dit punt staat,

[1:59:09] ziet op de motivering door de rechter.

[1:59:12] Als het gaat om motivering door de rechter, is dat denk ik niet zozeer een kwestie van regels die gesteld moeten worden,

[1:59:19] maar met name heel duidelijk via de diverse overlegorganen aangeven dat het van belang is,

[1:59:25] dat hier aandacht voor is, om dit adequaat te motiveren.

[1:59:29] Dat is onderdeel van het overleg dat ik heb met de rechtelijke macht.

[1:59:38] Ik geloof dat ik een heel end ben, voorzitter.

[1:59:44] Er is nog één belangrijk punt dat door mevrouw Bruining is opgebracht.

[1:59:51] Dat betreft de verklaring omtrent gedag.

[1:59:57] Mevrouw Bruining signaleert dat er een probleem is...

[2:00:02] dat een jeugdige die een vorm van veroordeling heeft

[2:00:06] en voor een licht vergrijp moeite kan hebben

[2:00:09] met het verkrijgen van een verklaring omtrent gedrag.

[2:00:12] Die beoordeling is altijd maatwerk.

[2:00:15] Er wordt gekeken naar de omstandigheden van het geval.

[2:00:18] De VOG-aanvrager kan ook zelf stukken aanleveren

[2:00:23] met informatie waaruit blijkt dat er sprake is van goed gedrag,

[2:00:27] positief gedrag na de veroordeling.

[2:00:29] Dat kan zijn een advies van de reclassering.

[2:00:33] En justice neemt deze informatie mee bij de beoordeling...

[2:00:37] ...of een VOG kan worden toegekend.

[2:00:45] Nu ben ik één vraag vergeten, voorzitter.

[2:00:48] Dat is uw vraag in zaak herstelrecht.

[2:00:53] Laat ik vooropstellen dat herstelrecht...

[2:00:57] Gisteren kwam het ook al even aan de orde.

[2:00:59] Met name daar waar het gaat, ook over mediation...

[2:01:05] Dat onderkend wordt dat dat een grote rol kan spelen in zowel het adequater adresseren van wat er is misgegaan,

[2:01:19] als ook het voorkomen van nieuw gedrag.

[2:01:22] En dat het ook voor het perspectief van het slachtoffer een bevredigende manier kan zijn om snel tot een situatie van herstel van verhoudingen te komen.

[2:01:36] In het algemeen zetten we in op uitbreiding van mediation, ook omdat het de druk op de

[2:01:45] strafrechtketen en de justitieketen daarna de rechtelijk macht verlaagt, als extra argument

[2:01:52] om dat te doen.

[2:01:53] Er wordt op dit moment gewerkt aan het verduidelijken van de rollen en verantwoordelijkheden, zodat

[2:02:00] de inzet makkelijker zal worden.

[2:02:03] Daarbij is ook van belang het WODC-onderzoek Mediation in strafzaken, dat op 7 juni 2024

[2:02:09] aan u is aangeboden.

[2:02:11] De aanbevelingen die het WODC doet om de inzet te stimuleren, daar zal ik nader op ingaan

[2:02:18] in mijn beleidsreactie op dat onderzoek later dit najaar.

[2:02:28] Ik merk nog op dat ook in het kader van de herziening van het wetboek voor strafvordering

[2:02:34] er veel aandacht zal zijn voor wettelijke verankering van het herstelrecht.

[2:02:39] Dank u.

[2:02:42] Dank u wel.

[2:02:43] Dan geef ik het woord aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.

[2:02:48] Voorzitter, dank.

[2:02:49] Voor mij is dit het eerste debat in deze commissie.

[2:02:53] U heeft vandaag mijn aandacht gevraagd voor de jeugdgevangenissen...

[2:02:56] en de capaciteitsproblematiek in het bijzonder.

[2:03:00] En voordat ik overga tot de beantwoording van de vragen...

[2:03:03] wil ik graag nog het volgende opmerken.

[2:03:05] Deze zomer heb ik een werkbezoek gebracht aan de jeugdvervangenis in Breda.

[2:03:11] En vorige week ben ik nog in het justitieel complex in Zeist geweest.

[2:03:15] Daar heb ik met eigen ogen gezien de grote uitdagingen waar de mensen op de werkvloer voor staan.

[2:03:23] Het personeelstekort in combinatie met de complexe doelgroep.

[2:03:28] We vragen echt veel van onze mensen.

[2:03:30] Ik heb dan ook bijzonder grote waardering voor iedereen die zich met hart en ziel inzet

[2:03:36] voor de veiligheid van de gedetineerden en van onze samenleving.

[2:03:42] Door het personeelstekort, u geeft het hier ook al een paar keer aan, moet een deel van

[2:03:46] de jongvolwassenen in het gevangenisbeze worden geplaatst.

[2:03:51] Daar horen zij niet thuis en drukken zij bovendien ook zwaar op de capaciteit die ook

[2:03:57] daar brood nodig is.

[2:03:59] Tegelijkertijd, het alternatief niet opsluiten is nog onwenselijker.

[2:04:04] De stip op de horizon is de capaciteitsuitbreiding waar echt keihard aan wordt gewerkt.

[2:04:12] Laat ik dan maar beginnen met het goede nieuws.

[2:04:17] Volgende maand worden de eerste afdelingen geopend in de nieuwe jeugdgevangenis De Haven

[2:04:22] in Veenhuizen.

[2:04:24] Goed voor zo'n 20 plekken.

[2:04:25] In dit najaar wordt een afdeling in Breda heropend die uit de lucht was gehaald, u gaf

[2:04:31] het ook al eerder aan in diverse bewoordingen, Den Hijacker, vanwege het personeelstekort.

[2:04:39] Goed voor tien plekken.

[2:04:42] Verder uitbreidingen in de haven, om en nabij zo'n 44 plekken, en in de jeugdgevangenis

[2:04:48] Teilingenrijnd, ongeveer tien plekken volgen zodra er voldoende personeel is.

[2:04:54] Daarvoor is het dienst justitiële inrichtingen, DJI, net als vele andere grote werkgevers

[2:04:59] afhankelijk van een succesvolle werving, maar het ziet er positief uit.

[2:05:03] Voor degene die de rekenmachine er niet bij had, gaat het dus om in totaal 84 plekken.

[2:05:11] Tot die tijd zal het nodig blijven om jongvolwassenen om capacitaire redenen in het gevangeniswezen

[2:05:17] te plaatsen.

[2:05:20] Binnen deze context spant DEI zich maximaal in om deze jongvolwassenen te bieden wat zij

[2:05:26] nodig hebben.

[2:05:29] Voorzitter, ik zou graag over willen gaan tot het beantwoorden van de vragen die u aan

[2:05:34] mij gesteld heeft.

[2:05:36] Ik zou ze willen onderverdelen in de volgende punten met uw goedvinden.

[2:05:42] Enerzijds het capaciteitsprobleem.

[2:05:44] Tweede punt, de KVJJ's, ofwel de kleinschalige voorzieningen voor de jeugd, onderwijs en als laatste de zelfmelders.

[2:06:04] En dan begin ik graag met de vraag die mevrouw Lala heeft gesteld over de heiakker.

[2:06:11] Ik heb hem net eigenlijk in de introductie enigszins beantwoord, maar ik wil hem toch volledig aan u beantwoorden.

[2:06:19] Er zijn inderdaad twee leefgroepen buiten werking gesteld en dat had alles te maken met een tekort aan personeel.

[2:06:25] U heeft mij gevraagd wat dat betekent voor dagprogramma en hoe het staat met de uitbreiding van de capaciteit.

[2:06:32] Dat klopt inderdaad dat de twee leefgroepen tijdelijk gesloten zijn en zoals het ernaar uitziet zullen deze in november weer open gaan.

[2:06:41] Deze waren gesloten en dat had alles te maken met het personeelstekort en daardoor kon de veiligheid van zowel personeel

[2:06:49] maar ook de jongeren kon niet meer worden gewaarborgd.

[2:06:54] De jongeren worden ergens anders in een van de jeugdgevangenissen geplaatst

[2:06:58] waar hetzelfde dagprogramma geldt als op deze gesloten leefgroepen.

[2:07:03] En de jongeren kunnen ook terechtkomen in het gevangeniswezen

[2:07:08] waar het reguliere huis-van-bewaring-regime geldt.

[2:07:12] Ik heb net al iets verteld over die capaciteitsuitbreidingen.

[2:07:17] Zoals het er nu uitziet, hebben we dus 1 oktober in ieder geval twintig plekken die in de haven worden geopend.

[2:07:25] Of waar de eerste twintig plekken ingevuld kunnen worden.

[2:07:28] 20 september zal de opening zijn en voor die tijd zal ik daar ook naartoe gaan.

[2:07:37] Mevrouw Lalla heeft nog meer vragen aan mij gesteld.

[2:07:41] En dat gaat over het feit dat de jongeren zijn ondergebracht op dit moment in Zijst en in Almelo.

[2:07:49] En hoeveel mensen dat nu gaat en wat daar de omstandigheden zijn.

[2:07:54] En of de inspectie ook nog langs gaat in Almelo.

[2:07:57] Op 3 september was de bezetting van de jongvolwassenen in het gevangeniswezen als volgt.

[2:08:03] In Zeist 21, 24 in Almelo en 11 op andere plekken in het gevangeniswezen.

[2:08:13] Op alle plekken geldt het reguliere huis-van-bewaring-regime.

[2:08:16] Dat bestaat uit 42,5 uur aan activiteiten per week, waaronder arbeid en sport.

[2:08:21] In Zeiss en Almelo spant het personeel zich in om extra elementen toe te voegen binnen dit dagprogramma.

[2:08:28] Maar is daarvoor afhankelijk ook van de inzet van extern personeel?

[2:08:32] Zoals ik in mijn introductie aangaf, ik ben in Zeiss geweest en ik heb gezien wat het mooie werk van de life change groep daar bewerkstelligt.

[2:08:41] En hoe mooi dat aanslaat op de doelgroep die daar leeft. Hoe enthousiast men daar is, hoe effectief dat is.

[2:08:48] en hoe ongelooflijk goed dat daar landt.

[2:08:53] Dus ik zie dat er echt aan alle kanten werk wordt gemaakt van een goede dagprogramma.

[2:08:59] De inspectie, uw volgende vraag, is niet op bezoek geweest in Almelo.

[2:09:04] En voor zover wij weten staat de bezoek ook niet op de planning op dit moment.

[2:09:09] Wel monitoort de inspectie de plaatsing van jongvolwassenen in het gevangeniswezen

[2:09:14] met de cijfers die ze maandelijks van het DAI krijgen.

[2:09:21] Als het gaat over capaciteit, dan had de heer Van Nispen ook nog een paar vragen.

[2:09:29] En een van die vragen gaat over het maximale aantal van 30 procent uitzendkrachten...

[2:09:36] die worden ingezet.

[2:09:38] En de vraag die u concreet daarover stelde, is de boel daarbij al onder controle?

[2:09:43] Ja, de personeelstekorten zijn inderdaad zeer nijpend.

[2:09:46] Dat is niet alleen binnen de DJI een enorm probleem of binnen de JJI zijn probleem.

[2:09:51] Dat is natuurlijk misschien wel op dit moment een heel groot probleem in heel veel sectoren en branches in Nederland.

[2:09:58] Het inzetten van teveel uitzendkrachten is niet wenselijk, want we hechten er veel waarde aan om met stabiele teams te werken.

[2:10:07] En natuurlijk werken we keihard aan de werving van het personeel.

[2:10:11] De werving is succesvol en tegelijkertijd zien we ook heel veel medewerkers weggaan.

[2:10:15] Dus natuurlijk kijken we ook naar de uitstroom

[2:10:17] en voeren we intensief ook de gesprekken met medewerkers die vertrekken,

[2:10:21] waarom ze weggaan en wat we daarin meer kunnen doen.

[2:10:26] Capaciteitsdruk is ook één van de zaken die daar toch ook wel aan te grondslag ligt.

[2:10:32] Mijn stip op de horizon zijn natuurlijk die capaciteitsuitbreidingen.

[2:10:36] Want voldoende capaciteit, ik zei het net eigenlijk al,

[2:10:39] zorgt voor voldoende rust bij het personeel.

[2:10:42] En als daar rust is, zal dat mensen niet 1, 2, 3 bewegen naar buiten, maar ze juist houden

[2:10:47] op hun werkplek, waar we ze keihard nodig hebben in deze jeugdvervangenissen.

[2:10:57] Dan had u ook met betrekking op de capaciteit, had u toch ook nog wel, nou niet eigenlijk

[2:11:05] zozeer op de capaciteit, maar wel over, nou eigenlijk het volgende u gaf aan, de jeugdvervangenissen

[2:11:13] Dat waren de incidenten.

[2:11:14] Twee keer dodelijke afloop, dat was in Den Haag en in Breda.

[2:11:21] Het inspectierapport geeft aan gebrek aan penititaire scherpte, veel invalkrachten.

[2:11:26] We hebben het net even aangestipt.

[2:11:28] Nu worden zelfs volwassenen in de gevangenissen rechtelijke uitspraken kwijtgescholden.

[2:11:34] In april schreef de minister dat het bijna weggewerkt zou worden.

[2:11:37] Wanneer kunnen we terug naar normaal?

[2:11:42] In mijn introductie en wat ik u net ook aangaf, in de hele optelsom die ik maar even zo globaal

[2:11:47] heb gemaakt — wij houden het de werving van het personeel — zijn we flink weer terug

[2:11:54] naar de uitbreiding van de capaciteit en staat er dus behoorlijk wat op de planning.

[2:11:59] Dus wij kunnen gefaseerd deze plekken gaan invullen met primair — want daar ligt onze

[2:12:07] prioriteit de jeugdige die in het volwassenenregime zitten, om daarna ook uiteraard Zeist en Almelo

[2:12:15] leeg te halen en daarin over te plaatsen.

[2:12:20] Ik verwacht dus dan ook, en uiteraard blijf ik u daarover informeren, dat in het voorjaar

[2:12:28] van 2025 het steeds minder nodig is om jong volwassenen in het gevangeniswezen te plaatsen.

[2:12:32] Zoals het er nu naar uitziet, hebben we voor de zomer 2025 echt wel behoorlijk de boel op orde.

[2:12:39] Nogmaals, behouden is de werving van het personeel, maar daar wordt echt met man en macht aan gewerkt.

[2:12:45] Niet alleen de werving, maar dus ook het behouden van mensen.

[2:12:56] Dat is met betrekking tot de vragen over capaciteit.

[2:13:03] Dat is het niet helemaal, want er waren ook wel vragen gesteld.

[2:13:06] en die gaan over de kvjj's.

[2:13:08] Ik zie mevrouw Van der Werf al knikken.

[2:13:12] U heeft een vraag gesteld over

[2:13:13] kunnen we daarmee dan niet een deel van de capaciteit oplossen?

[2:13:18] Dus ik kom ook bij...

[2:13:20] Nou ja, dat raakt natuurlijk ook wel die capaciteitsproblematiek.

[2:13:24] Maar ik heb het toch eventjes onder een apart kopje gehangen,

[2:13:27] als u het goed vindt.

[2:13:28] Maar die vraag ga ik wel als eerste beantwoorden.

[2:13:34] Ja, er zijn tekorten in de justitiële jeugdinrichtingen

[2:13:36] En ja, we hebben overcapaciteit bij die kleinschalige voorzieningen.

[2:13:44] Tegelijkertijd is de overcapaciteit bij de kleinschalige voorzieningen niet de oplossing

[2:13:49] voor de capaciteitsproblematiek in de JAI's.

[2:13:53] Ik zal u uitleggen waarom niet alle jongeren zijn geschikt om in die kleinschalige voorzieningen

[2:14:00] een plek te krijgen.

[2:14:02] Dit gaat namelijk om laagbeveiligde instellingen, ten opzichte van de JEI dus anders beveiligd,

[2:14:08] waar jongeren ook overdag naar buiten gaan.

[2:14:10] Dat betekent dat het belangrijk is dat deze jongeren daar alleen geplaatst kunnen worden

[2:14:15] als dat veilig en verantwoord is en als zij aan een aantal voorwaarden voldoen.

[2:14:22] Een van die voorwaarden is dat een jongen gemotiveerd moet zijn en dat hij ook een dagbesteding

[2:14:26] heeft in de buurt van de instelling.

[2:14:35] Jij wilt u niet heel even dit antwoord verder afwachten, maar u interruptie al plaatsen?

[2:14:40] Oké, dan mevrouw Van den Berg.

[2:14:42] Ja, dank. Op specifiek dat laatste punt dat de staatssecretaris aangeeft.

[2:14:48] Uit onderzoek blijkt nou juist dat die groep jongeren die er nu geplaatst worden,

[2:14:53] maar weinig met elkaar verschillen.

[2:14:55] En ik kan u ook nog even het linkje naar dat onderzoek sturen.

[2:14:59] Kijk, in het algemeen, ik begrijp heel goed dat er verschillen in die groep zitten.

[2:15:02] En dat je niet kan zeggen, iedereen die eigenlijk in een JII hoort, die zetten we ook in een

[2:15:07] kleinschalige voorziening als de plekken op zijn.

[2:15:10] Natuurlijk werkt het niet zo, maar ik kan me wel voorstellen dat als de praktijk laat

[2:15:15] zien dat het beeld tussen die jongeren eigenlijk weinig verschilt, dat je daar wel nog eens

[2:15:21] opnieuw met de stofkam doorheen kan gaan en kan kijken, zouden we toch niet de lichtere

[2:15:26] gevallen van die groep, ik zeg maar wat, daar heeft u meer expertise over in huis, alsnog

[2:15:31] tegen het licht kunnen houden en in ieder geval tot u dat capaciteitsprobleem hebt opgelost hen daar

[2:15:36] wel plaatsen. Want het lijkt me beter dan niets of beter dan het herzien van een mogelijkheid waardoor

[2:15:43] het eigenlijk tot niets sluit. De staatssecretaris. Dank u wel. Naar dat onderzoek ben ik in ieder

[2:15:48] geval benieuwd, dus ik zou dat in ieder geval graag willen ontvangen. U mag ook verwachten dat we

[2:15:53] natuurlijk met scherpte kijken naar wie plaatsen we waar en wat is verantwoord. Gezien de druk op

[2:15:59] We kijken dus ook heel scherp naar de mogelijkheden om mensen naar die

[2:16:04] kleinschalige voorzieningen te brengen.

[2:16:06] Maar het moet wel verantwoord zijn.

[2:16:09] Met uw goedvinden wil ik daar zeker opnieuw naar kijken.

[2:16:15] In oktober en november volgt ook weer een brief naar de Kamer.

[2:16:20] Ik zal u ook meer informeren over de stand van zaken.

[2:16:25] Dus ik hoop dat ik hiermee dan voldoen aan uw vraag.

[2:16:32] Dank aan de staatssecretaris voor deze toezegging.

[2:16:35] Ik heb nog één meer praktische vraag.

[2:16:39] Ik was benieuwd of er nou al bij die kleinschalige voorzieningen wordt gewerkt met zo'n beschikbaarheidsfunctie.

[2:16:45] Want het rapport dat er is gedaan, adviseerde dat.

[2:16:48] Is dat nu al in de praktijk aan het werk?

[2:16:56] Dank u wel, voorzitter.

[2:16:57] Ik wil daar graag even in tweede termijn bij u op terugkomen.

[2:17:01] Ja, graag.

[2:17:03] Gaat u verder.

[2:17:15] Dan blijf ik ook nog eventjes bij de kleinschalige voorzieningen.

[2:17:19] Dat heeft te maken met uw gestelde vragen.

[2:17:23] Waarom wordt er niet gekeken naar de lege plekken van de kleinschalige voorzieningen?

[2:17:27] Daar gaf ik net al een antwoord.

[2:17:33] En ook de vraag, en die vond ik wel mooi, de kleinschalige voorzieningen, of die een toekomst heeft.

[2:17:38] Nou, naar de effectiviteit van die kleinschalige voorzieningen wordt onderzoek gedaan.

[2:17:42] We verwachten volgend jaar daar de uitkomsten van.

[2:17:45] Vooralsnog zie ik geen reden om het te sluiten.

[2:17:48] Dus mij is bekend dat we daar niet een volledige bezetting hebben.

[2:17:52] Overigens in bepaalde delen en bepaalde voorzieningen van de vijf voorzieningen hebben we dat wel.

[2:17:56] En een gedeelte is dat niet optimaal.

[2:17:58] Dus vandaar dat we ook kijken naar de effectiviteit.

[2:18:00] Moet het eventueel op een andere locatie?

[2:18:02] Wat moeten we daarmee doen?

[2:18:03] Daar kan ik dus nog niet op vooruitlopen.

[2:18:05] Maar op voorhand ga ik niet zeggen dat we deze kvj's gaan sluiten.

[2:18:11] Laten we nou vooral lessen trekken van het eerder sluiten van inrichtingen, van gevangenissen.

[2:18:19] Dit hebben we in het verleden gedaan en waardoor we nu met de gebakken peren zitten, om het maar even zo te zeggen.

[2:18:24] Dus nee, ik ben niet voornemens om dat te sluiten.

[2:18:26] Sterker nog, het sluit ook aan met mijn visie op het werken met meerdere detentieconcepten.

[2:18:32] Ik wil niet helemaal de brug maken naar een volwassenenregime, maar daar heb ik al eerder,

[2:18:37] ook in een Kamerbrief een paar weken geleden, ook iets over verteld.

[2:18:40] Dat is ook hoe ik het voor oog heb binnen de jeugd, omdat ik zie dat we aan de ene kant

[2:18:46] een verharde groep jongeren hebben, een verharde groep veroordeelde, maar tegelijkertijd ook

[2:18:50] een niet-verharde groep.

[2:18:51] En ik wil daar toch echt wel een differentiatie in blijven maken.

[2:18:54] Dus waar mogelijk zou ik dat toch willen behouden.

[2:18:57] Maar goed, we kijken naar de effectiviteit.

[2:19:00] Dus ja, ik zie er zeker toekomst in.

[2:19:02] Dus ik hoop dat u uw vragen daarmee hebt beantwoord.

[2:19:07] Terecht de vraag, gezien dan dus ook de plekken die dan beschikbaar zijn en die dus niet allemaal

[2:19:15] ingevuld worden, althans niet nu, want morgen kan het zomaar anders zijn, is de vraag die

[2:19:21] u heeft gesteld, mevrouw Bijenas.

[2:19:24] De kosten van de kvje's en de gevolgen voor de personele capaciteit.

[2:19:29] Ik kan u vertellen dat de kosten zo'n 9,5 miljoen euro per jaar bedragen.

[2:19:34] Dat gaat hier om de vijf kleinschalige voorzieningen.

[2:19:39] Ik gaf in mijn eerdere beantwoording al aan dat ik het niet zie als een oplossing voor

[2:19:43] de capaciteitsdruk bij de jeje's.

[2:19:47] Daar wil ik ook wel bij opmerken dat personeel dus ook niet zo makkelijk uitwisselbaar is.

[2:19:51] Het zijn namelijk echt wel verschillende instellingen met verschillende typen medewerkers.

[2:19:57] Dat heeft gewoon met kwalificaties te maken.

[2:19:59] Dus daar waar personeel ingezet wordt in de kleinschalige voorzieningen, hebben zij andere

[2:20:05] bevoegdheden en zijn ze ook anders opgeleid dan de mensen in de JJI's.

[2:20:09] Dus dat is niet uitwisselbaar.

[2:20:12] En daarbij wil ik ook opgemerkt hebben dat bij de kleinschalige voorzieningen voor de

[2:20:16] Daar wordt gewerkt met vaste teams en daar is dan dus ook geen personeel over als de bezetting daar laag is.

[2:20:28] Dan zou ik graag over willen gaan tot de beantwoording van de vraag over onderwijs.

[2:20:33] Dan kom ik weer uit bij mevrouw Lala en mevrouw Bruining, neemt me niet kwalijk, die daar vragen over hebben gesteld.

[2:20:41] De vraag over hoe het staat met de uitvoering van de motie.

[2:20:44] Gaat het om jongeren die rechten hebben op het onderwijs?

[2:20:49] Ook in JJI's is nu alternatief dagprogramma's.

[2:20:52] Jongeren krijgen daar ook minder onderwijs in dagprogramma's.

[2:20:55] Dat is even de strekking van wat ik heb begrepen van de vragen die zijn gesteld.

[2:21:03] Ik herken de urgentie.

[2:21:05] De JJI is ook aan het onderzoeken wat we met deze motie kunnen doen en wat de mogelijkheden zijn.

[2:21:11] Het heeft echt tijd nodig.

[2:21:13] Het is een complex vraagstuk en dat heeft alles te maken met waar we eigenlijk dit onderwerp

[2:21:20] in de beantwoording, bij mij in ieder geval, zijn begonnen en dat heeft gewoon met capaciteit

[2:21:24] te maken.

[2:21:26] Gebrek aan faciliteiten en aan personeel, dat ligt er wel aan de grondslag.

[2:21:30] Dus ik wil ook de verwachtingen een klein beetje temperen.

[2:21:34] We zien de urgentie, maar tegelijkertijd zien we ook wel dat het echt ontzettend lastig

[2:21:39] is om hier uitvoering aan te geven.

[2:21:41] Daarbij wil ik ook opgemerkt hebben dat het hier dan bijvoorbeeld gaat over het onderwijs in het gevangeniswezen.

[2:21:47] Maar ja, gezien de plekken die we aan het creëren zijn, met heel veel enthousiasme,

[2:21:54] dan gaan we die natuurlijk wel als eerste weg werken, waardoor het eigenlijk niet eens meer nodig zou moeten zijn

[2:22:00] om daar onderwijs aan te bieden voor deze jongvolwassenen, omdat ze weer in de justitiële jeugdinrichtingen een plek mogen krijgen.

[2:22:08] en daar volgen ze uiteraard alles wat passend is.

[2:22:15] En wat betreft het dagprogramma in de jeugdvervangenis,

[2:22:18] als het dagprogramma wordt aangepast, dan heeft dat geen invloed op het onderwijs.

[2:22:24] Dat is wat betrekking tot het onderwijs, maar...

[2:22:27] Mevrouw Leijla.

[2:22:28] Ja, dank je wel, voorzitter.

[2:22:31] En ik ben ook blij om de urgentie hier te voelen,

[2:22:33] maar laten we met elkaar ook gewoon één ding niet vergeten,

[2:22:35] dat het recht op onderwijs is gewoon een fundamenteel kinderrecht,

[2:22:39] een recht dat elke jongere in elke omstandigheden zou moeten kunnen uitoefenen.

[2:22:43] En nu is de motie inderdaad in mei aangenomen, maar eigenlijk was het al een lange periode daarvoor,

[2:22:49] dat jongeren in zij zaten en dat dat recht niet gewaarborgd kon worden.

[2:22:54] We hebben gevraagd als Kamer om creatieve oplossingen, ook te denken aan bijvoorbeeld online onderwijs,

[2:23:00] waar misschien wat minder beroep wordt gedaan op de capaciteit.

[2:23:03] De staatssecretaris verwees zelf naar de life-changing groep.

[2:23:06] Ik heb gesproken met de professionals en met de jongeren die echt voorstander daarvan waren,

[2:23:11] maar dat is geen onderwijs.

[2:23:13] Dus ik zou toch de staatssecretaris willen vragen.

[2:23:17] Ik begrijp dat u nog wat tijd nodig heeft, maar wat is er dan in ieder geval de afgelopen maanden

[2:23:22] al gedaan om in ieder geval uitvoering te geven aan deze motie?

[2:23:29] Wat er de afgelopen maanden is gedaan, is primair de capaciteitsproblemen aan alle kanten

[2:23:35] proberen op te lossen.

[2:23:36] Daar zit toch wel de grootste pijn.

[2:23:44] Meerdere mensen in deze commissie geven het terecht aan dat dat zorgt voor onwenselijke

[2:23:49] situaties voor jeugdigen die nu in een gevangeniswezen zitten en die eigenlijk terug horen te gaan

[2:23:56] naar een justitiële jeugdinrichting.

[2:23:58] Daar heeft toch wel heel veel prioriteit gelegen.

[2:24:01] De motie hebben we in onderzoek.

[2:24:03] En ik zie ook echt de urgentie en met uw goedvinden wil ik daar toch ook echt in oktober op terugkomen.

[2:24:09] Ik wil gewoon ook met een volledig verhaal bij u aankomen wat de mogelijkheden zijn,

[2:24:14] op welk termijn en voor hoeveel mensen dit dan ook, hoeveel mensen dit gaat.

[2:24:18] En we zien nu zoveel verschuivingen ook in aantallen, omdat er ook afdelingen geopend worden,

[2:24:23] dat we ook goed willen kijken wat is nu, wat is nu echt waar het om gaat.

[2:24:28] Dus ik hoop dat ik uw vraag hiermee beantwoord.

[2:24:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:24:37] Daar moeten we het dan even mee doen, want ik hoor dan ook dat de capaciteitsproblemen dusdanig

[2:24:41] groot zijn dat we hier niet aan toe zijn gekomen, in alle eerlijkheid.

[2:24:44] Ondanks dat het gaat, zoals ik al zei, om jongvolwassenen en jongeren die gewoon recht hebben op het onderwijs,

[2:24:49] dat ook hen weer helpt om terug te gaan in de samenleving en perspectief te ervaren.

[2:24:55] Het is niet voor niks dat het zo belangrijk is om na repressie ook perspectief te bieden.

[2:25:01] Kan de staatssecretaris via de voorzitter dan aangeven dat op z'n minst dat in oktober,

[2:25:06] wanneer wij worden geïnformeerd, dat dat dan niet een brief is met een proces op de langere

[2:25:11] termijn, want dan zijn we al best wel een jaar bezig, maar dat er ook concrete maatregelen

[2:25:15] zijn die direct ingezet kunnen worden?

[2:25:21] U mag van mij concrete antwoorden daarin verwachten.

[2:25:24] Ik heb ook zelf met eigen ogen gezien in Den Hajjakker, waar ik ben geweest in de zomer,

[2:25:28] maar hoe nuttig het is als mensen zichzelf opleiden.

[2:25:33] Mensen laten echt met trots diploma's zien, certificaten.

[2:25:37] Dat zijn toch echt wel de toekomstige lassers die ik heb gesproken waar heel veel vraag naar is.

[2:25:44] Dus ik geloof daar helemaal in en in antwoord op uw vraag zal ik voorzien van concrete stappen, maatregelen en een perspectief.

[2:26:00] Gaat u verder.

[2:26:08] Ja, ja, ja, klopt.

[2:26:09] Ja, ik was nog niet, ik was nog niet klaar, inderdaad.

[2:26:10] Ja, de zelfmelders.

[2:26:13] Dat is een vraag van de heer Eerdmans.

[2:26:17] Dat gaat over de zelfmelders voor de zware jongeren of de zware delicten waar deze jongeren

[2:26:22] mee te maken hebben gehad en uit de brief bleek dat ze die, dat die de enkelband zouden

[2:26:28] mogen dragen.

[2:26:29] Ja, en uiteindelijk geeft ze aan dat liever niet te zien en de vraag ook of ik voorstanden

[2:26:34] van de enkelband en zone moeten stekken eruit.

[2:26:36] Op dit moment lopen er geen jonge zelfmelders rond met een enkelband,

[2:26:42] omdat ze niet kunnen worden overgeplaatst naar een jeugdgevangenis.

[2:26:46] En ik ben ook niet van plan om dat op dit moment te gaan introduceren.

[2:26:52] Eerst even de heer Eerdmans.

[2:26:55] Dank. Dan gaat de stekker uit dat onderzoek, mag ik aannemen?

[2:27:07] Ja, ik snap wat u vraagt en het raakt enigszins de vraag die al eerder is gesteld door mijn collega.

[2:27:12] Dat gaat over een onderzoek of dat eventueel een hoofdstraf zou kunnen zijn.

[2:27:18] Dit gaat echt gericht op die zelfmelders.

[2:27:20] Dus ik ben daar niet voor nemes om dat nu op dit moment te introduceren.

[2:27:37] Maar er was nog een vraag gesteld.

[2:27:40] Dat gaat over de berichtgeving in De Telegraaf over de EBI.

[2:27:45] De vraag is of deze juist is en wat mijn reactie is.

[2:27:49] Er is inmiddels een VKC-verzoek gedaan.

[2:27:53] En dan moet ik toch eventjes naast mij kijken.

[2:27:57] Vaste Kamercommissie, maar ook voor de mensen thuis, precies, maar ook voor de mensen thuis.

[2:28:01] Want in twee maanden tijd heb ik ongekend veel afkortingen hier voorbij zien komen,

[2:28:06] dat het niet allemaal blijft te bekleiveren, dus excuus hiervoor.

[2:28:09] Maar goed, er is inmiddels dus een VKC-verzoek gedaan en die verzoekt mij om uiterlijk morgen

[2:28:14] een brief te sturen.

[2:28:16] Het verzoek lijkt ook voldoende steun te hebben en ik zal daarom morgen per brief reageren.

[2:28:21] En dat is het enige wat ik hierover kan en wil zeggen.

[2:28:27] Kan dat in tweede termijn, meneer Eerdmans?

[2:28:29] Ja? Dank u wel.

[2:28:31] Dan is daarmee een einde gekomen aan de beantwoording van beide bewindspersonen in eerste termijn, waarvoor dank.

[2:28:37] Dan kijk ik, er is behoefte aan de tweede termijn, dat hoeft niet eens te inventariseren, dat is er.

[2:28:41] Ik stel voor, ja, zo te beperken tot één minuut met een klein beetje uitloop.

[2:28:47] En dan gaan we daartoe over.

[2:28:49] Mevrouw Lala.

[2:28:51] Dank u wel, voorzitter.

[2:28:52] Allereerst wil ik de staatssecretaris, mocht het al niet gedaan hebben, bedanken voor de

[2:28:56] uitgebreide beantwoording van onze vragen in de eerste termijn.

[2:28:59] Ik denk dat er ook belangrijke stappen zijn gezet, maar ik wil in deze tweede termijn kort ingaan op

[2:29:05] twee punten, namelijk de kleinschalige voorzieningen.

[2:29:08] Daar hebben we al eerder over gesproken, maar toch heb ik daar nog wat vragen over en wellicht toch

[2:29:13] nog het onderwijs, maar daar denk ik nog even over na.

[2:29:15] Ten eerste die kleinschalige voorzieningen.

[2:29:17] We hebben net al gesproken over hoe het een waardevolle aanvulling is op het bestaande aanbod

[2:29:23] binnen de jeugdstrafrechtketen.

[2:29:26] Jongeren zijn dan in een veilige omgeving, dicht bij hun sociaal netwerk vaak en wat ook natuurlijk

[2:29:31] aandacht en uitbreiding nodig is.

[2:29:33] Helemaal begrijpen waarom er niet gekozen is om jongeren niet in volwassen detentie te zetten, om

[2:29:39] jongen niet in kleinschalige voorzieningen te plaatsen.

[2:29:42] Maar in volwassen detentie begrijp ik niet, eerlijk gezegd.

[2:29:45] En ik heb de staatssecretaris wel gehoord dat sommige jongeren daar niet horen

[2:29:49] vanwege het open karakter van de KVJ.

[2:29:52] Maar diezelfde redenering wordt naar mijn mening niet toegepast

[2:29:55] wanneer we jongeren in volwassendetentie plaatsen.

[2:29:59] Ook daar zijn een aantal jongeren die daar gewoon echt niet horen.

[2:30:03] En ik vind dat lastig, dus ik zou willen vragen aan de staatssecretaris

[2:30:10] om met diezelfde scherpte te kijken naar jongeren

[2:30:12] die noodgedwongen in volwassendetentie geplaatst worden.

[2:30:15] want ik denk dat daar nog veel winsten behalen was.

[2:30:17] En tot slot had ik nog één vraag die ik had gesteld in de hele kocht,

[2:30:21] waar ik geen antwoord op heb gehad.

[2:30:22] En dat was in hoeverre ook de mening van jongeren is meegenomen

[2:30:25] bij het inrichten van het dagprogramma, met bijzonder het weekendprogramma,

[2:30:30] omdat ik van veel jongeren heb gehoord, zeker in volwassen decentie,

[2:30:33] dat ze soms 24 uur op hun kamer zijn opgesloten in het weekend.

[2:30:37] En bij deze ook graag een twee minuten debat.

[2:30:40] Staat genotieerd. Dank u wel. Dan mevrouw Bruining.

[2:30:42] Dank voorzitter.

[2:30:43] Ik wil bij de staatssecretarissen bedanken voor hun antwoord en ik wil eigenlijk afsluiten

[2:30:48] met een opmerking dat ervaringsdeskundigen zijn meer dan alleen ex-gedetineerden.

[2:30:53] Zij zijn mensen die na hun detentie de kans hebben gekregen op herstel en re-integratie

[2:30:58] in de samenleving.

[2:30:59] Het is belangrijk om een maatschappelijk gedragen beeld te creëren waarin deze individuen ook

[2:31:04] als waardevolle leden van de gemeenschap worden gezien die met hun ervaringen zeker wel anderen

[2:31:09] kunnen helpen.

[2:31:10] Een tweede kans biedt niet alleen hen de mogelijkheid om opnieuw te beginnen,

[2:31:14] maar versterkt ook de samenleving als geheel.

[2:31:16] Dank u wel.

[2:31:17] Dank u wel.

[2:31:18] Mevrouw Van der Werff.

[2:31:19] Ja, hier zou ik willen zeggen op de laatste woorden van mijn buurvrouw, voorzitter.

[2:31:25] Ik wil ook de staatssecretaris danken voor een prettig en open debat.

[2:31:32] Er is nog één vraag blijven liggen, maar daar krijg ik zo antwoord op, denk ik.

[2:31:35] Van mijn kant vroeg ik me af of u nog zou kunnen reageren op het onderzoek dat er nu rond die

[2:31:42] zelfmelders gaande is, want ik ben heel erg benieuwd wat nou de actuele stand van zaken is, het inzicht

[2:31:51] in die kleinere staffen en de effectiviteit daarvan.

[2:31:54] Ik had daar een vraag over gesteld en ik meen dat u daar nog niet op in was gegaan.

[2:31:59] Waar ik helaas in mijn eerste termijn niet aan toekwam, is dat wij bij het WGO-jeugd de

[2:32:05] motie Seinhaven ingediend.

[2:32:07] En dat ging over de rechte padpleegzorg, waarbij jongeren die een

[2:32:11] delict hebben gepleegd uit een criminele omgeving worden gehaald en

[2:32:16] in een andere situatie opgenomen worden.

[2:32:19] En dat vraagt natuurlijk om goede ondersteuning, maar dat kan ook een

[2:32:23] boel opleveren, blijkt bijvoorbeeld uit het Verenigd Koninkrijk.

[2:32:27] En ik was eigenlijk vooral benieuwd wat er sindsdien gebeurt met de

[2:32:30] uitvoering van die motie Seinhaven.

[2:32:33] Dank u wel.

[2:32:34] Mevrouw Tral.

[2:32:36] Dank u wel, voorzitter.

[2:32:37] En dank aan de staatssecretaris voor de beantwoording.

[2:32:41] En ook dank aan de staatssecretaris voor de toezegging dat er serieus wordt gekeken naar het meer verplichte ouderparticipatietraject

[2:32:50] wat voorkomt uit het kwaliteitskader wat daar nu nog niet in geborgen is.

[2:32:55] Dus meer een verplichte vorm als het gaat over de cruciale rol van de ouders.

[2:32:59] Dat vindt de VVD erg belangrijk, omdat zij primair verantwoordelijk zijn voor kinderen.

[2:33:07] Naar aanleiding van mijn vraag over de reïntegratie-officier had u aangegeven dat er 27 zijn in 15 gemeentes.

[2:33:16] Maar daar had ik ook een vervolgvraag en daar heb ik nog geen antwoord op gegeven.

[2:33:21] om hoeveel er de komende jaren nog bij komen.

[2:33:26] Want aan uw beantwoording hoor ik ook wel dat u, als het gaat over de hoge cijfers van de recidiven,

[2:33:31] dat u daar prioriteit aan wil geven, omdat het probleem groot is.

[2:33:34] Dank u wel.

[2:33:35] Dank u wel.

[2:33:36] De heer Emiel van Dijk.

[2:33:37] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:33:38] Ik wil ook de staatssecretarissen bedanken voor hun beantwoording.

[2:33:42] Met betrekking tot het capaciteitstekort zie ik dat de staatssecretaris zich hard inspant

[2:33:49] om de werving op gang te krijgen en die problemen op te lossen.

[2:33:53] En in dat kader nog een kleine vraag op welke manier en binnen welke termijn en dergelijke

[2:33:58] zij de Kamer hier op de hoogte blijft houden over de voortgang van die inspanningen.

[2:34:04] Dank u wel.

[2:34:04] Dank u wel.

[2:34:05] De heer Eerdmans.

[2:34:07] Voorzitter, dank u wel.

[2:34:08] Dank aan de staatssecretaris voor hun antwoorden en blij met de opmerking

[2:34:13] van de staatssecretaris over nieuwe plekken die gevonden zijn.

[2:34:16] Dat is goed nieuws voor de Nederlandse rechtsstaat.

[2:34:21] Ik zou graag een twee minuten debat aanvragen.

[2:34:23] Of was het al gedaan? Oh, had ik even gemist.

[2:34:28] Maar fijn om te horen, want ik wil wel in ieder geval twee Kameruitspraken

[2:34:35] vragen over dit debat. En over Tachy, de brief, kan daarin worden meegenomen, want ik heb

[2:34:42] dat verzoek gezien van collega Elian, of de staatssecretaris op de hoogte was hiervan van

[2:34:49] deze overplaatsing, die dus bevestigd is al door de advocaat van Tachy, en of ze daar wel of niet

[2:34:56] toestemming voor heeft gegeven. Ja, dat. Dank u wel. Dank u wel, mevrouw Weyenas.

[2:35:05] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[2:35:07] Allereerst wil ik bij de staatssecretarissen bedanken voor hun antwoorden.

[2:35:12] Het was van hun allebei het eerste debat, de kop is eraf, zou ik zeggen.

[2:35:16] Dus ja, fijn, dank jullie wel daarvoor.

[2:35:21] Voor wat betreft die nieuwe plekken die gecreëerd worden,

[2:35:25] daar ben ik heel blij mee om dat te horen.

[2:35:27] Ik zou inderdaad wel heel erg graag meegenomen worden, voorzitter,

[2:35:31] in het verder concretiseren van die plekken daar ook wel echt actief over geïnformeerd worden.

[2:35:37] En dan nog die KVJJ's, daar is het vandaag ook best wel uitvoerig over gegaan.

[2:35:43] De staatssecretaris heeft toegezegd dat ze in oktober met een brief zal komen naar de Kamer,

[2:35:48] waarin daar meer informatie over zal worden verschafd.

[2:35:51] En daar kijk ik wel heel erg naar uit, naar die extra informatie.

[2:35:54] En vanuit de BBB zal ik dit wel heel kritisch gaan volgen, dus dat wil ik bij deze al meegeven.

[2:35:59] Dat was het dan, voorzitter. Dank u wel.

[2:36:02] Dank u wel.

[2:36:03] Dan kijk ik even naar mevrouw Van der Werff of ik zelf het woord mag voeren in de tweede termijn.

[2:36:07] Vooruit, voorzitter.

[2:36:09] Eén minuut was het, hè?

[2:36:11] Ja, heel scherp één minuut.

[2:36:14] De SP is er eigenlijk vanuit het principe niet voor om rechterlijke uitspraken niet uit te voeren.

[2:36:19] Dus ik begrijp hier en daar echt wel de pijn die onder andere de heer Igmans verwoordt

[2:36:22] dat uitspraken van rechters over detentie dat die worden omgezet door de uitvoering.

[2:36:26] Dat hoort eigenlijk niet.

[2:36:27] Maar waar ik wel voor ben, is juist om slimmer en effectiever te straffen.

[2:36:31] Dat betekent het sanctiearsenaal juist uit te breiden waar dat kan, zodat, en dat ook

[2:36:35] onder de aandacht te brengen en de voorwaarden te scheppen, zodat we de juiste dingen doen.

[2:36:38] Dus streng straffen en hard aanpakken waar dat vereist is, maar dat niet doen waar dat

[2:36:43] ook niet nodig is of zelfs contraproductief zou werken.

[2:36:47] Dat betekent dat volgens mij herstelrecht echte toekomst heeft.

[2:36:51] En dat betekent volgens mij ook dat kleinschalige voorzieningen echte toekomst hebben.

[2:36:53] Over elektronische tentie denk ik dat ook, maar niet in een geval waarin de rechter dat niet heeft geoordeeld.

[2:37:01] Maar dat is vanuit de inhoud gedreven, vanwege het feit dat we recidieven willen beperken.

[2:37:06] Daarbij komt op dit moment inderdaad dat grote capaciteitstekort.

[2:37:09] Dus dat speelt dan wel mee.

[2:37:11] En daarover gesproken, ik denk niet dat we al te optimistisch moeten doen.

[2:37:13] Want die nieuwe plekken die er komen, die waren deels al wel bekend, ook bij de Kamer.

[2:37:18] En ik vind dat goed, ik waardeer ook de inzet van de staatssecretaris.

[2:37:21] Maar let alsjeblieft op het personeel.

[2:37:22] De staatssecretaris weet dat, is ook al op bezoek geweest, maar blijf met hen in gesprek.

[2:37:27] Want we kunnen wel meer mensen werven, maar zolang het ziekteverzuim torenhoog is,

[2:37:30] omdat de werkdrukte hoog is en er allerlei uitzendkrachten op de groepen staan,

[2:37:33] en ze niet toekomen aan het opsporen van drugs en mobieltjes in die cellen,

[2:37:36] dan is er geen houden meer aan. En dan lopen die mensen toch weg.

[2:37:39] Dus blijf uw ogen te luisteren leggen bij het personeel.

[2:37:41] Dat is de allerbelangrijkste opdracht, denk ik, voor deze staatssecretaris.

[2:37:47] Ja, ik wilde bijna ingrijpen, meneer Van Nispen.

[2:37:50] U heeft een halve minuut extra gekregen,

[2:37:52] maar omdat u zo uitmuntend heeft voorgezeten vandaag is,

[2:37:55] denk ik, heeft iedereen u dat gegund.

[2:37:57] Ik geef het woord weer aan u.

[2:37:58] Lijkt wel een vorm van klassenjustitie.

[2:38:02] Nee, ik kijk naar de staatssecretaris, of zij meteen kunnen antwoorden.

[2:38:06] Dat is het geval, dan geef ik weer het woord

[2:38:08] aan de staatssecretaris Rechtsbescherming.

[2:38:12] Voorzitter, ik heb mij met te weinig nuance uitgelaten

[2:38:15] over de ervaringsdeskundigen en zal dat in het vervolg beter doen.

[2:38:21] Laat ik vooropstellen dat ervaringsdeskundigen

[2:38:23] een grote rol spelen, met name ook in het maken van beleid, het signaleren van problemen.

[2:38:29] De aarzeling die ik heb proberen te verwoorden betreft in het bijzonder met name ex-gedetineerden

[2:38:35] voor de klas zetten, omdat is gesignaleerd door twee wetenschappers die daar onderzoek

[2:38:41] naar hebben gedaan, dat het risico op uitgeleiders relatief hoog is, dat onbedoeld met een bijzin

[2:38:48] het beeld kan ontstaan dat je er goed mee weg kunt komen als je iets misdaan hebt.

[2:38:53] Dus de risico's brengen mee dat er terughoudend mee moet worden omgegaan,

[2:39:06] maar er kunnen situaties zijn waar dat wel goed kan gaan.

[2:39:11] Het is uiteindelijk een kwestie van een keuze die de gemeentes maken

[2:39:15] welke interventie, en die kan mede omvatten inzet van ervaringskundige geweld,

[2:39:21] welke interventie is op een bepaald school, op een bepaald moment, de beste.

[2:39:26] Dat nog over ervaringsdeskundigen.

[2:39:32] Mevrouw Drol vroeg nog eens naar de reïntegatie-officieren, komen erbij.

[2:39:38] Er is een aantal gemeenten waarin er gekeken wordt

[2:39:42] of uitbreiding van het aantal opportuun is in bepaalde wijken.

[2:39:48] Ik kan geen concreet getal noemen, maar het is niet zo dat het een beginsel hierbij blijft.

[2:40:00] Mevrouw Drol, kunt u een toezegging doen dat daarover gerapporteerd wordt, dat we dat weten?

[2:40:07] In het kader van de rapportages wat er gebeurt, wat gemeentes doen, nogmaals, het is primair

[2:40:13] een keus in het kader van het programma, een keuze die lokaal gemaakt moet worden met het

[2:40:20] oog op de specifieke omstandigheden.

[2:40:22] maar wij zullen rapporteren over het aantal reïntegratie-officieren dat van tijd tot tijd actief is.

[2:40:29] Ja, ik begrijp dat het lokaal beleid is, maar ik denk dat het wel gaat,

[2:40:32] als het belangrijk is, als het gaat over de efficiëntie van de inzet van dit soort,

[2:40:39] nou ja, eigenlijk pilots en het geld wat daaraan besteed wordt,

[2:40:43] dat het wel goed is dat wij daar zicht op hebben.

[2:40:49] Waren dat de antwoorden in tweede termijn?

[2:40:53] Ja, wat de staatssecretaris rechtsbescherming betreft.

[2:40:55] Wel, dan is het woord aan de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid.

[2:40:59] Dank, voorzitter.

[2:41:02] Ik wil dan als eerste even terugkomen op de vragen die zijn gesteld, alsnog door mevrouw Lala,

[2:41:11] over de stem die jongeren hebben als het gaat om hun dagprogramma.

[2:41:15] Ik kan daarin zeggen dat er natuurlijk wordt geluisterd.

[2:41:18] Dat is ook iets wat ik bevestigd kreeg in de gesprekken die ik heb gevoerd met de betreffende

[2:41:24] Daar was ik ook wel nieuwsgierig naar, in hoeverre zij daar iets over mogen zeggen of waarin hun stem

[2:41:31] daadwerkelijk ergens een plek krijgt.

[2:41:33] Ik wil er wel bij zeggen dat ze er geen rechtstreeks invloed op hebben.

[2:41:36] Natuurlijk wordt er wel naar geluisterd, maar ze hebben daar geen rechtstreeks invloed op.

[2:41:40] Er wordt dus ook gekeken naar wat effectief is en wat doelmatig is.

[2:41:47] U had nog een vraag over de plaatsing van jongeren in detentie.

[2:41:52] En natuurlijk kijken we daar altijd scherp naar en is altijd alles maatwerk.

[2:41:57] Dus waar we mensen plaatsen, of dat nou in de KVJJ's of in de JJI,

[2:42:03] wij zullen altijd goed kijken welke afwegingen we daarin maken en wat de verantwoord is,

[2:42:07] wat veilig is en wat verantwoord is.

[2:42:10] Dus ook de mensen die geplaatst worden in de KVJJ's, dus in kleinschalige voorzieningen,

[2:42:17] die moeten één tegen dat laagbeveiligde principe kunnen,

[2:42:21] maar tegelijkertijd ook die dagbesteding wel ergens in de buurt hebben.

[2:42:25] Dat is echt wel een voorwaarde om daar te zitten.

[2:42:28] Dus u mag van ons daarin scherpte verwachten in elke afweging, per geval die we daarin maken.

[2:42:35] Mevrouw Van der Werf had ook nog een vraag en dat gaat over de beschikbaarheidsfunctie van

[2:42:42] de kleinschalige voorzieningen, als ik het goed heb begrepen.

[2:42:45] Daar is in voorzien, dus men krijgt het gewoon betaald, ongeacht de bezettingsgraad van de plekken.

[2:42:55] Die aanbeveling komt ook voort uit de eerdere monitor die is gedaan over de kleinschalige voorzieningen.

[2:43:05] Ik neem dit dan ook mee in reactie op onderzoek naar de effectiviteit van de kvje's, want daar

[2:43:10] zijn we natuurlijk ook nog mee bezig.

[2:43:11] Dus als u het goed vindt, zal ik dat daar ook even in meenemen.

[2:43:15] Dat is een onderzoek.

[2:43:16] Ik heb dat ook eerder aangegeven vandaag.

[2:43:19] Daarin verwacht ik volgend jaar de resultaten als het gaat over de effectiviteit van deze

[2:43:24] kleinschalige voorzieningen.

[2:43:27] Dan nog een vraag van de heer Eerdmans over of ik op de hoogte was.

[2:43:36] U had daar nog een vraag over, over wanneer ik daarvan op de hoogte was of dat ik onderdeel was van

[2:43:43] deze besluitvorming, geloof ik, dat dat het was.

[2:43:47] Morgen mag u van mij een volledig brief verwachten.

[2:43:49] Ik zal daar ook antwoord op geven in die brief.

[2:43:52] Als u het goed vindt, wil ik het daarbij houden.

[2:43:54] Tot slot. Het was geen vraag, maar ik wil er toch even bij stilstaan.

[2:43:58] de woorden, voorzitter, die u uitsprak, dat u het optimisme bij mij ziet als het gaat

[2:44:04] om de nieuwe plekken, maar dat u ook duidelijke zorg heeft voor het personeel.

[2:44:09] En ik ga daarnaast u staan, want die zorg heb ik ook.

[2:44:12] Ik zie dat in sommige JJI's, dat daar het verzuim hoog is, dat daar het verloop hoog

[2:44:19] is. Dus ik voer ook de gesprekken nadrukkelijk over hoe kunnen we eerder

[2:44:23] signalen herkennen bij medewerkers. Wat kunnen we doen dat mensen met trots en passie daar werken,

[2:44:30] maar ook zich fit voor de job, zoals dat dan maar heel populair heet, zich daar voelen. Ik

[2:44:36] heb daar ongelooflijk veel oog voor. Dat zijn echt de vragen die ik daar concreet aan gesteld heb en

[2:44:41] die ik zal blijven stellen. Het baart me zorgen, het hoog verzuimen, het baart me zorgen, de

[2:44:47] capaciteitsdruk. Dus daar is ongekend veel aandacht voor. Dus ja, ik ben enthousiast en optimistisch,

[2:44:54] optimistisch naar de toekomst. Dat mag u misschien ook van mij verwachten in deze rol en nog maar twee

[2:44:58] maanden in deze functie. Maar ik heb daar heel veel oog voor en ik zal u daar ook over blijven

[2:45:04] informeren. U mag me daar ook altijd naar vragen. Dank u wel. Dank u wel. Dan is er een einde gekomen

[2:45:12] aan dit commissiedebat. Ik ga met u nog doornemen de toezeggingen. De staatssecretaris rechtsbescherming

[2:45:21] zegt de Kamer toe de ontwikkelingen op het gebied van het kopen van online wapens mee te nemen in

[2:45:25] Er bestaat dan wel nieuw onderzoek en wij zouden daar graag wel enige termijn aan willen koppelen.

[2:45:34] Het is mij op dit moment niet duidelijk of het onderdeel is van lopend onderzoek, of het daar makkelijk aan gekoppeld kan worden.

[2:45:39] Als het nieuw onderzoek moet zijn, dan duurt het uiteraard langer.

[2:45:42] Ik vind het daardoor moeilijk een antwoord te geven.

[2:45:44] Ik zal u bij de eerstvolgende gelegenheid, dat zal denk ik zijn de brieven in het najaar, over informeren en er dan ook een tijdsverwachting aan koppelen.

[2:45:54] Dank u wel.

[2:45:55] De tweede. De staatssecretaris rechtsbescherming zegt de Kamer toe in een brief dit najaar te versturen

[2:45:59] in te gaan op de vraag of een nieuwe pilot Halt 18 plus met name voor jongeren met een

[2:46:04] licht verstandelijke beperking opportun is. Correct. De staatssecretaris van Justitie en

[2:46:09] Veiligheid zegt de Kamer toe in een brief dit najaar te ontvangen in te gaan op de mogelijkheden

[2:46:14] om de overcapaciteit van kleinschalige voorzieningen Justitieële Jeugd, de KVJJIs, in te zetten voor

[2:46:19] voor de tekorten van de justitiële jeugdinrichtingen.

[2:46:23] Ook in te gaan op de stand van zaken rondom de uitvoering van de motie LALA-CS

[2:46:28] over de voortzetting van onderwijs voor jongeren

[2:46:30] in de detentieschouw- en volwassendetentie.

[2:46:35] Ja.

[2:46:37] Zijn er toezeggingen die wij onverhoopt niet geregistreerd hebben als zodanig?

[2:46:41] Wat niet een open uitnodiging is om alles wat er is gewisseld te herhalen,

[2:46:44] want alles staat in het verslag, maar toezeggingen zijn heel specifiek,

[2:46:47] vaak nieuwe zaken die aan een termijn gekoppeld zijn

[2:46:50] en die wij als zodanig hebben geregistreerd.

[2:46:52] De staatssecretaris.

[2:46:54] Dank u wel. Ja, daar is mij ook een toezegging gedaan.

[2:46:56] Dat is het linkje van het onderzoek.

[2:46:58] Dus daar ben ik me wel benieuwd naar.

[2:47:00] Heeft u gelijk aan, maar die registreren we niet.

[2:47:02] Maar dat is wel gezegd. Zeker, ja.

[2:47:05] Dan is er een twee minuten debat aangevraagd met als eerste spreker het lid Lala.

[2:47:09] De heer Eerdmans heeft zich ook gemeld en vele anderen zullen dat mogelijk ook doen of niet.

[2:47:14] Dan is een eind gekomen aan dit commissiedebat.

[2:47:16] Ik wil beide staatssecretaris en hun ondersteuning hartelijk bedanken.

[2:47:19] De ondersteuning hier ook aanwezig in de Kamer.

[2:47:21] De mensen op de tribune voor hun belangstelling of op andere wijze.

[2:47:24] En dan wens ik u nog een hele fijne dag verder.