Externe veiligheid

[0:00:03] Goedemiddag allemaal. Hierbij open ik het commissiedebat Externe Veiligheid.

[0:00:09] Ik heet de staatssecretaris Janssen en zijn ambtenaren van harte welkom.

[0:00:12] Ook heet ik welkom aan de aanwezige Kamerleden aan mijn linkerzijde en ook de mensen op de publieke tribune.

[0:00:17] En zij die dit debat via de livestream volgen, heet ik van harte welkom.

[0:00:21] Voor dit debat geldt een spreektijd van vijf minuten per fractie.

[0:00:25] Ik stel in eerste termijn voor vier losse interrupties.

[0:00:29] Vragen mogen ingeleid worden, maar wel graag to the point.

[0:00:31] En het woord is aan de eerste spreker, de heer Buijsen van de VVD.

[0:00:36] Ja, dankjewel, voorzitter.

[0:00:39] Vandaag neem ik voor het eerst deel aan het commissiedebat Externe Veiligheid.

[0:00:43] Het commissiedebat gaat over de bescherming van Nederlandse burgers.

[0:00:46] Het milieu en infrastructuur tegen risico's die ontstaan door gevaarlijke activiteiten,

[0:00:50] zoals het opslaan en vervoeren en gebruik van gevaarlijke stoffen.

[0:00:55] De VVD vindt dat iedereen erop moet kunnen vertrouwen dat zij wonen en leven in een gezonde omgeving.

[0:01:00] Wat ons betreft gaat het om een evenwichtige aanpak waarbij sprake kan zijn van een goed

[0:01:05] vestigingsklimaat, maar ook sterke naleving van milieunormen en bescherming van de gezondheid

[0:01:09] van omwonenden.

[0:01:11] Uitgangspunt van de VVD is daarbij dat als bedrijven zich niet aan de vergunningen houden,

[0:01:16] daartegen moet worden opgetreden.

[0:01:18] Recent is het tweede advies van de expertgroep gezond IJmond uitgekomen.

[0:01:24] Ik heb met interesse kennisgenomen van de stappen die gemaakt zijn en ik wacht op de

[0:01:28] reactie van het kabinet op dit rapport.

[0:01:31] Vandaag wil ik drie onderwerpen aan de orde brengen. Het betreft de opslag van kernafval,

[0:01:35] de opslag van vuurwerk in woonwijken en ik heb een korte technische vraag over het melden

[0:01:40] van zeer zorgwekkende stoffen in afval.

[0:01:43] Te beginnen bij nucleair afval. Als VVD willen we dat Nederland voorop gaat lopen op het

[0:01:47] gebied van kernenergie. Nederland timmerde hier hard voor aan de weg en het kabinet toont

[0:01:52] veel ambitie op dit onderwerp. We houden de kerncentrale van Borssele open en het kabinet

[0:01:56] heeft ambitie voor de bouw van twee extra kerncentrales.

[0:02:00] Dit alles draagt bij aan een klimaatneutrale en stabiele energievoorziening.

[0:02:03] De VVD juicht dan ook in de basis de ambitie van de staatssecretaris

[0:02:06] op het vlak van opslag van kernafval toe.

[0:02:10] We moeten voorkomen dat de kerncentrales niet kunnen draaien

[0:02:13] omdat de afvalberging nog niet geregeld is.

[0:02:15] De staatssecretaris beschrijft dat hij met een routekaart

[0:02:18] de contouren wil schetsen van de aanpak voor het besluitvormingsproces

[0:02:21] naar een eerdere besluitvorming.

[0:02:23] Eerder dan het jaar 2100.

[0:02:25] Voor VVD is het echter het belangrijkste dat er sprake is van een zorgvuldig proces met

[0:02:30] een nadruk op participatie met onze inwoners.

[0:02:33] Als dit proces goed gaat, zo is onze insteek, dan mogen we blij zijn dat dit proces voor

[0:02:38] 2100 wordt afgerond.

[0:02:40] Het verleden heeft al laten zien dat eindberging van nucleair afval maatschappelijk zeer gevoelig

[0:02:44] kan liggen.

[0:02:45] We willen daarbij aan de staatssecretaris het volgende meegeven.

[0:02:49] Kan de staatssecretaris bevestigen dat de roadmap in zal gaan over de opslag van nucleair afval

[0:02:54] in de volle breedte van de opslag, dus inclusief de opslag van nucleair afval dat ontstaat wanneer

[0:02:59] het kabinet al haar ambities waarmaakt.

[0:03:02] En houdt het kabinet er rekening mee dat er meer of minder decentrale, kleinere thoriumcentrales

[0:03:07] tussen haakjes gebouwd gaan worden?

[0:03:10] Voor de VVD is de participatie met de inwoners, maar zeker ook met de decentrale overheden

[0:03:14] van cruciaal belang.

[0:03:16] Is het kabinet voornemens elementen die te maken hebben met het proces voor de besluitvorming

[0:03:21] van de eindberging wettelijk vast te leggen?

[0:03:23] Er is bijvoorbeeld op dit moment nog geen regeling die bepaalt hoe lang bepaald types afval

[0:03:28] in de geologische eindberging dienen opgeslagen te worden.

[0:03:31] Ook is het nu nog onduidelijk welke rollen en taken er zijn in het besluitvormingsproces en erna.

[0:03:38] Daarnaast is het van belang dat er verschillende opties van opslag verkend worden in Nederland en in het buitenland.

[0:03:45] Kan de staatssecretaris bevestigen dat dit meegenomen zal worden in de roadmap?

[0:03:50] Ook is het nog totaal onduidelijk wat de opslag van nucleair afval gaat kosten en wie dit

[0:03:54] gaat betalen.

[0:03:55] Hoe kijkt de staatssecretaris hiernaar en wordt financiële besluitvorming ook onderdeel

[0:04:00] van de roadmap?

[0:04:01] Kortom, voorzitter, de staatssecretaris zegt bij de appreciatie van het adviesrapport van

[0:04:06] het Rathenouw Instituut dat hij de einddatum van 2100 loslaat, maar tegelijkertijd is de

[0:04:11] Kamer hier niet in meegenomen, kunnen we de diepgang ervan niet overzien en is ook niet

[0:04:16] geborgd wat het dan wel gaat worden.

[0:04:17] Graag reactie hierop.

[0:04:20] Voorzitter, over de opslag van consumentenvuurwerk in woonwijken, het volgende.

[0:04:24] Recent heeft de burgemeester van Den Bosch namens het Veiligheidsberaad haar zorgen geuit

[0:04:29] over de opslag van consumentenvuurwerk in woonwijken.

[0:04:32] Dit als reactie op de kabinetsreactie op onderzoek van de Universiteit van Twente

[0:04:38] en de hierop ingediende moties.

[0:04:41] Eerder in juni is de VVD ook akkoord gegaan met de motie die opriep

[0:04:45] tot het gefaseerd weren van opslag van consumentenvuurwerk uit woonwijken.

[0:04:49] Dit na aanleiding van het onderzoek van Universiteit Twente

[0:04:52] over de opslag van vuurwerk in woonwijken.

[0:04:54] In de kabinetsreactie blijkt het kabinet het voornemen te hebben

[0:04:58] voor slechts een kleine wijziging op het huidige beleid

[0:05:00] en gaat ze niet in op het gefaseerd weren van de opslag in wijken.

[0:05:05] Het Veiligheidsberaad slaat hier alarm over,

[0:05:07] want mede met de kennis uit het rapport van Universiteit Twente

[0:05:11] gaat de brandweer bij een explosie niet meer blussen

[0:05:13] en dienen zij voorrang te geven aan het op 300 meter afstand houden van nieuwsgierigen.

[0:05:18] Dit kan tot onwerkbare en dus zeer risicovolle situaties leiden voor inwoners en veiligheidsbeamten.

[0:05:24] Ook inwoners uit Twente, maar eigenlijk uit heel Nederland,

[0:05:27] hebben geschrokken gereageerd op de berichtgeving die te volgen was in de krant.

[0:05:32] Ook uw reactie, staatssecretaris, dat u liever niet boven zo'n opslagplek zou willen wonen,

[0:05:38] gedaan bij een uitzending van EenVandaag, is buitengewoon onhandig wat de VVD betreft.

[0:05:42] U zou, als staatssecretaris, juist het voortouw moeten nemen en overal willen wonen in Nederland.

[0:05:48] Rond u af, meneer Buijsse.

[0:05:50] Voor de VVD is het zaak dat de staatssecretaris zich houdt aan de door de Kamer aangenomen

[0:05:54] motie en zich inzet voor het weren van consumentenvuurwerk uit woonwijken.

[0:05:58] Afrondend, voorzitter, heb ik nog één technische vraag over zeer zorgwekkende stoffen in afval.

[0:06:04] In het zogeheten besluit melden komt namelijk de plicht dat aanbieders van bedrijfsafval

[0:06:09] moeten melden welke zeer zorgwekkende stoffen in hun omgevingsvergunning staan vermeld.

[0:06:13] Is dat wel effectief, vraagteken?

[0:06:15] Is het niet beter dat, zoals door afvalverwerkers wordt gesteld, niet de vergunde, maar de in

[0:06:19] het afval aanwezige zeer zorgwekkende stoffen bij het aanbieden, moet worden vermeld?

[0:06:24] Dat lijkt logischer.

[0:06:26] Is de staatssecretaris bereid hier op korte termijn naar te kijken en met de afvalbranche

[0:06:30] overleg te voeren en dit aan de Kamer hierover te informeren?

[0:06:35] Dank u wel.

[0:06:35] Dank voor de bijdrage.

[0:06:36] Ik zie een interruptie van de heer Gabriels van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:06:39] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:06:41] De heer Buijsen van de VVD geeft aan dat de VVD is voor het strenger naleven van allerlei

[0:06:46] milieunormen.

[0:06:47] In de tussentijd komen er allerlei berichten naar voren dat de omgevingsdiensten verlegen

[0:06:52] staan om capaciteit en kennis en dat het helemaal niet zo goed gaat met heel veel omgevingsdiensten

[0:06:57] op dat vlak.

[0:06:59] Hoe ziet de VVD dat en is de VVD bereid om dus verder te investeren ook in het VTH-stelsel

[0:07:06] en de omgevingsdiensten.

[0:07:11] Voor VVD is het heel belangrijk om samen met de omgevingsdiensten toe te werken richting

[0:07:17] de robuustheidscriteria.

[0:07:19] Ik heb daar wel vragen over wat daar de kosten van nog zouden zijn, maar in de intentie is

[0:07:26] de VVD zeer verbreidwillig om samen met collega's toe te werken naar robuuste omgevingsdiensten.

[0:07:34] Ja, dat zijn inderdaad de woorden.

[0:07:37] Tegelijkertijd staat er in de begroting niets extra's opgenomen om VTH-stelsel te versterken

[0:07:46] en ook niet om omgevingsdiensten te versterken.

[0:07:49] Zou de VVD kunnen instemmen met het amendement wat de Gronings Partij van de Arbeid daarover

[0:07:53] heeft ingediend om datgene wat provincies en omgevingsdiensten en gemeenten vragen wel

[0:07:59] toe te zeggen aan voor versterking van milieuhandhaving, want dat is wat u noemt.

[0:08:04] U bent voor strenge handhaving, maar dat is niet mogelijk als de capaciteit tekort is.

[0:08:08] De heer Buissen. Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:08:11] Voor zover mij bekend was er geen dekking opgenomen in dit amendement.

[0:08:16] En zoals u weet, is voor onze dekking bij amendementen heel belangrijk.

[0:08:20] Zo gevraagd wil ik wel aan de heer Gabriels meegeven van nou, als wij het komend jaar

[0:08:25] op basis van de uitkomsten van het interbestuurlijk programma samen met de

[0:08:28] opgevingsdiensten beter een beeld kunnen krijgen wat de kosten zijn en dit ook op tijd bij de bij de

[0:08:33] begrote of voor de begrotingsbehandeling kunnen aanbieden. Ja, dan vinden we elkaar om daar echt

[0:08:37] werk van te maken, want ik denk dat de intentie we dezelfde mening wel delen. Dank, ik zie verder

[0:08:44] geen interrupties. Dan geef ik het woord aan de heer Gabriel van GroenLinks Partij van Arbeid.

[0:08:49] Ja, dank u wel, voorzitter. En dan gaan we het ook hebben over Tata Steel, want Tata Steel is

[0:08:54] de grootste vervuiler van ons land en al jaren doen wij ons uiterste best om ervoor te zorgen

[0:08:57] dat de kooksgasfabriek 2 zal sluiten, want die is niet goed voor de gezondheid van de omwonenden.

[0:09:02] Dat is heel erg hard nodig en daarom zijn we ook heel blij dat de provincie Noord-Holland gestart

[0:09:07] is met het intrekkingsproceduur en het is ook heel dapper dat de provincie dat doet.

[0:09:10] Ik heb daar wel een paar vragen over. In welke mate is de staatssecretaris betrokken bij dit proces

[0:09:16] en vooral hoe staat dit in verhouding tot het proces rondom de maatwerkafspraken?

[0:09:21] Is er overlap en kan hij toezeggen dat hij de provincie Noord-Holland alle noodzakelijke

[0:09:25] juridische en financiële steun geeft om dit proces met succes te doorlopen.

[0:09:29] Het is namelijk niet makkelijk voor een provincie om dit te doen.

[0:09:32] We gaan er bovendien ook van uit dat conform de aangenomen motie van het lid

[0:09:35] Zeedijk dat de sluiting van kooksgasfabriek 2 hiermee geen onderdeel zal uitmaken

[0:09:40] van de financiële compensatie binnen de maatwerkafspraken en kan de

[0:09:43] staatssecretaris dat hier bevestigen.

[0:09:47] Het sluiten van de fabriek was opnieuw ook een van de aanbevelingen uit het

[0:09:50] nieuwe advies van de expertgroep Gezondheid IJmond.

[0:09:52] Wij zijn blij met het nieuwe advies en gaan ervan uit dat dit advies een harder

[0:09:55] voorwaarden is binnen de maatwerkafspraken, conform de motie Thijssen die zegt dat het

[0:10:00] randvoorwaardelijk meegenomen moet worden in de maatwerkafspraken.

[0:10:02] Kan de staatssecretaris dat hier opnieuw bevestigen?

[0:10:06] En ik heb ook nog een paar vragen over dat proces.

[0:10:08] Het advies is heel duidelijk over waar de nieuwe fabriek qua uitstoot van fijnstof,

[0:10:12] stikstof en ultrafijnstof aan moet voldoen.

[0:10:15] Maar hiervoor hebben we wel een gezondheidsrefectapparatage nodig.

[0:10:18] Die zou per direct gestart worden in april, conform de motie Gabriels destijds.

[0:10:22] En wanneer is die af, is de vraag.

[0:10:25] Verder is het advies ook heel duidelijk over het belang van onafhankelijke en openbare metingen.

[0:10:30] En hoe staat het met de uitvoering van de motie van de Partij voor de Dieren over die onafhankelijke metingen.

[0:10:36] Het is belangrijk om dat te weten.

[0:10:39] Dan legt die casus Tata een groter probleem van onrechtvaardigheid bloot.

[0:10:43] Namelijk dat heel veel omgevingsdiensten, ik had het er net al over,

[0:10:45] gemeenten en provincies wel op willen treden tegen vervuilende bedrijven,

[0:10:49] maar simpelweg niet de capaciteit en de middelen hebben om op te boksen tegen die grote bedrijven

[0:10:53] met tien keer zoveel menskracht.

[0:10:54] En er is veel lef voor nodig om daadwerkelijk een procedure te starten, want als die niet

[0:10:57] gewonnen wordt, dan kan dat leiden tot schadeclaims en nadeelcompensatie.

[0:11:01] En hoe kan de staatssecretaris gemeenten en provincies beter ondersteunen met juridische

[0:11:05] hulp en middelen wanneer ze procederen tegen bedrijven die overtredingen begaan.

[0:11:10] En deze week kwam ook nog dat bericht van het NOS binnen dat die omgevingsdiensten dus

[0:11:14] inderdaad soms te weinig kennis en capaciteit hebben om toe te zien op afvallozingen van bedrijven.

[0:11:19] En precies daarom heb ik tijdens de begroting het amendement ingediend om die VTH-diensten

[0:11:23] te versterken.

[0:11:24] En ik roep nogmaals op om alle aanwezigen hier voor dat amendement te stemmen.

[0:11:28] En dan gaan we samen dekking vinden, hebben we nog een paar maanden voor, laten we dat

[0:11:31] doen.

[0:11:32] Dan...

[0:11:33] Meneer Gabriels, ik zie een interruptie van de heer Buissen van de VVD.

[0:11:36] Nou ja, daar zou ik graag willen reageren, voorzitter, dank u wel.

[0:11:40] Ik moet me toch van het hart dat ik vanuit PvdA kennis heb kunnen nemen van verschillende amendementen.

[0:11:46] Maar elke keer kunnen we in de intentie waarmee een amendement wordt ingediend,

[0:11:51] kunnen we heus elkaar wel vinden, maar de dekking is elke keer het probleem.

[0:11:57] En daar wordt ook geen voorstel voor gedaan, er wordt ook geen inspanning op verricht.

[0:12:01] Is meneer Gabriels met mij eens dat dat gewoon eigenlijk niet echt handig is?

[0:12:05] Dat dat niet werkt voor ons allen?

[0:12:07] Ja, dank u wel, voorzitter. Dit is niet helemaal waar.

[0:12:10] We hebben een dekking, alleen we zouden het ook samen kunnen, als u het met de inhoud eens bent,

[0:12:15] zouden we ook samen kunnen gaan zitten om die inhoud te realiseren en samen naar een dekking te zoeken.

[0:12:19] U zit in de coalitie. U kunt samen met mij, als u het inhoudelijk zo eens bent met het versterken van omgevingsdiensten,

[0:12:25] kunt u samen met mij kijken naar welke dekking wel gepruimd wordt.

[0:12:28] Alleen is daar vooralsnog de deur niet echt voor open gegaan.

[0:12:33] Dus het klopt niet dat wij geen dekking hebben voor onze amendementen.

[0:12:37] Onze dekking zit hem in bijvoorbeeld het tegengaan van belastingontwijking.

[0:12:40] Onze dekking zit hem bijvoorbeeld in het meerbelasten van kapitaal.

[0:12:44] Maar ik kan me voorstellen dat u het daar niet mee eens bent met die laatste.

[0:12:48] De heer Buissen.

[0:12:49] Dat klopt en ik zou ook de heer Gabriels willen oproepen om voor een volgend jaar,

[0:12:56] zoals ik ook daarnet de suggestie deed om veel vroeger in het proces elkaar te proberen te vinden op onderwerpen,

[0:13:02] die echt heel belangrijk zijn, bijvoorbeeld de versterking van onze

[0:13:05] omgevingsdiensten, om daar in een veel vroeger stadium met elkaar over een

[0:13:09] gesprek te gaan. Dat is mijn oproep, want anders kom je

[0:13:13] te laat en zitten wij al eigenlijk met gedane afspraken en kunnen we gewoon

[0:13:17] simpelweg niet meer anticiperen op dit soort verzoeken.

[0:13:21] De heer Gabriels. Ja, zoiets doe je samen en we zijn al heel lang bezig met het

[0:13:25] versterken van de omgevingsdiensten en we hebben vorig jaar, dat was nog net voor

[0:13:30] u tijd een motie ingediend die breed aangenomen is in de Kamer om het kabinet op te dragen

[0:13:35] om in deze begroting... Ik was op tijd, want ik heb namelijk die motie ingediend en die

[0:13:40] motie is aangenomen. En daar staat in, ga kijken of je in de begroting van 2025 dekking

[0:13:46] vindt. En die heeft u niet gevonden, ook al gaat het maar om 10 miljoen in een begroting

[0:13:52] van ik weet niet hoeveel miljarden. Dus eens, ik wil graag met u samenwerken en eerder de

[0:13:57] oppakken, maar in deze situatie gaat dat niet op, aangezien die motie vorig jaar is ingediend.

[0:14:02] Vervolgt u uw bijdrage.

[0:15:30] Leer Gabriels, kunt u uw microfoon aandoen?

[0:15:33] Excuses.

[0:15:36] Ja, ik heb blijkbaar luid genoeg gesproken.

[0:15:39] Vanaf wanneer is het niet meer, is het niet meer te horen?

[0:15:43] Ik controleer het even.

[0:15:44] Is alles tot nu toe wel goed overgekomen?

[0:15:46] Ja?

[0:15:47] Oké.

[0:15:47] Fijn.

[0:15:49] Nee, nee, nee.

[0:15:50] Ik ben bijna klaar.

[0:15:56] Het instituut is heel duidelijk over dat het een participatief proces moet zijn waarbij

[0:15:59] de betrokkenheid van de maatschappij cruciaal is en wij willen graag weten hoe het advies

[0:16:04] van het Ratenouw Instituut en het belang van die publieksparticipatie weerslag krijgt

[0:16:09] in dat nationaal programma radioactief afval wat komend jaar komt.

[0:16:12] Verder willen we weten hoe de staatssecretaris de aanbeveling gaat invullen om al vanaf

[0:16:16] 2025 te starten met de initiatiefase. Dat is dus nog voor dat het Nationaal

[0:16:21] Programma Radioactief Afval komt en graag een reactie daarop van de staatssecretaris.

[0:16:25] En dan hoop ik dat het gehele verhaal zo goed als mogelijk is overgekomen en dat we

[0:16:30] toch nog kunnen terugluisteren. Dank. Dan geef ik het woord aan mevrouw

[0:16:35] Wingelaar van Nieuws Sociaal Contract. Dank u wel, voorzitter. Vandaag bespreken

[0:16:39] we een cruciaal onderwerp, de impact van industrieën op de externe veiligheid en

[0:16:43] gezondheid van omwonenden. Voor nieuw sociaal contract een heel belangrijk

[0:16:46] thema. Voorzitter, gezien de opgeschaalde

[0:16:49] ambities van de nieuwe regering ten aanzien van kernenergie heeft het

[0:16:52] kabinet besloten, worden dat net al het eerdere beleid, te weten rond 2100 een

[0:16:57] besluit te nemen over een eindberging van het radioactief afval die in 2130

[0:17:02] gerealiseerd moeten zijn los te laten. Dit besluit is genomen naar aanleiding

[0:17:06] van het advies van het Vattenhout Instituut. En voorzitter, wij realiseren ons dat dit

[0:17:11] een bijzonder gevoelig onderwerp is waar zorgvuldigheid essentieel is.

[0:17:16] Nu sociaal contract pleit voor een gedegen en zorgvuldig proces.

[0:17:19] En dat wordt ook bevestigd door de staatssecretaris.

[0:17:22] Echter, voorzitter, wij vinden participatie in dit proces van groot belang.

[0:17:26] Wat is de visie van de staatssecretaris op dit gebied?

[0:17:29] En voorzitter, bij participatie moet aan de voorkant heel duidelijk zijn

[0:17:32] wat ieders rol is en verantwoordelijkheid en wie uiteindelijk een besluit neemt.

[0:17:37] Hoe kijkt de staatssecretaris er tegenaan?

[0:17:39] Het volge kabinet had het voornemen om de kernenergiewet te wijzigen, waardoor een vergunningsaanvraag

[0:17:44] voor bedrijfsduurverlenging van de kerncentrale borstel in de toekomst mogelijk wordt.

[0:17:49] Volgens een brief die op de agenda staat voor dit debat, zou dit wetsvoorstel samen met

[0:17:54] een milieueffectrapportage voor de zomer naar de Kamer gestuurd worden.

[0:17:57] Dit is tot op heden nog niet gebeurd.

[0:17:59] Wanneer kunnen we dit verwachten?

[0:18:01] Dan, voorzitter, zijn er in het volge commissieblad twee toezeggingen door de volge staatssecretarissen

[0:18:06] gedaan.

[0:18:06] 1. De Kamer wordt geïnformeerd over de toepassingsmogelijkheden van artikel 4.22 omgevingswet en de staatssecretaris

[0:18:14] gaf aan dat ze op ons verzoek zal onderzoeken hoe de emissietoets verbreed kan worden zodat

[0:18:19] ook informatie over gezondheidsaffecten mee kan worden genomen in plaats van alleen de

[0:18:24] wettelijke grenswaarden.

[0:18:25] In de begroting staat dat deze toezeggingen worden afgedaan in twee brieven, maar daarin

[0:18:30] wordt vervolgens geen woord over deze thema's gerept.

[0:18:33] Kan de staatssecretaris ons informeren over de stand van zaken?

[0:18:36] In de meest recente Kamerbrief over het Impulsprogramma Chemische Stoffen staat dat PFAS als groep

[0:18:43] onlangs is opgenomen als prioritaire stof onder het OSPAR-verdrag, het verdrag in zaken de

[0:18:49] bescherming van het marine milieu in het noordoostelijk deel van het Atlantische Oceaan.

[0:18:55] Wettelijk gezien worden prioritaire stoffen onder het OSPAR-verdrag als zeer zorgwerkende

[0:18:59] stoffen gekwalificeerd.

[0:19:01] Voor zeer zorgwerkende stoffen geldt een minimalisatiepleeg.

[0:19:05] Dit betekent voor bedrijven dat zij lozingen en uitstoot van zeer zorgwerkende stoffen

[0:19:10] naar lucht en water vermijden.

[0:19:13] Als dat niet haalbaar is, dan moeten de emissies zoveel mogelijk worden beperkt.

[0:19:17] Dit alles is toch wel opmerkelijk, omdat op dit moment niet alle PFAS-stoffen als zeer

[0:19:21] zorgwerkende stoffen worden gezien.

[0:19:23] De staatssecretaris schrijft dat we op dit moment bezig zijn met een uitwerking ervan,

[0:19:28] maar volgens mij betekent dit nogal wat.

[0:19:30] Kunt u alvast een tipje van de sluier oplichten en wanneer gaat u de Kamer daarover informeren?

[0:19:35] En dan, voorzitter, de maatwerkafspraken met Tata Steel.

[0:19:39] Vorige week hadden wij een gesprek met omwonenden die ons informeerden over wat er de afgelopen

[0:19:44] jaren allemaal is gebeurd en hoe er met hen is omgegaan.

[0:19:47] Nog dank aan lid Gorsic voor het maken van dat contact.

[0:19:51] En eerlijk gezegd, voorzitter, ik kan dat alleen maar beschrijven als onbestaanbaar.

[0:19:56] Daar laat ik dus ook maar meteen de toon mee zetten.

[0:19:59] Nuw sociaal contract vindt het van groot belang dat er uitvoering wordt gegeven aan de aangenomen

[0:20:04] moties over de borging van gezondheid en het overnemen van de adviezen van de

[0:20:08] expertgroep gezondheid IJmond in de maatwerkafspraken.

[0:20:11] Kan de staatssecretaris dit bevestigen? Daarnaast vinden wij het van groot belang

[0:20:16] dat er maximaal wordt ingezet op handhaven, zodat de belastingbetaler niet

[0:20:20] onnodig verkost op draait. En hier verwijs ik ook naar de motie Zeedijk, mijn

[0:20:25] collega deed dat ook al. Graag een reactie van de staatssecretaris hierover.

[0:20:30] Ten slotte, voorzitter, geeft de staatssecretaris een brief aan dat de overheid rondom Tata, Stiel al veel metingen zelf uitvoert.

[0:20:38] Echter de expertgroep bepleit in advies voor verbetering van het meten en monitoren.

[0:20:44] Graag een reactie van de staatssecretaris hierop.

[0:20:47] En daarnaast wordt ook nog een opmerking gemaakt over communicatie.

[0:20:52] Wat is de visie van de staatssecretaris op het gebied van communicatie en vooral transparantie?

[0:20:57] Dank u wel, voorzitter.

[0:20:58] Dank u wel, voorzitter.

[0:21:09] Voorzitter, de PVV is verheugd dat de staatssecretaris nu aan uitgebreid onderzoek de opslag van kernafval

[0:21:15] nu oppakt in plaats van af te wachten.

[0:21:18] Het is goed dat de sprong voorarts voor kernenergie na al die jaren van onnodig vertraging eindelijk

[0:21:23] wordt opgepakt.

[0:21:25] Voorzitter, tot zover het compliment, want de PVV heeft de volgende.

[0:21:30] Kan de staatssecretaris uitleggen waarom het ingang van 1 januari, mijn collega van de VVD

[0:21:36] zei het net ook al, aanstaande het gewijzende besluit melden van afvalstoffen van kracht

[0:21:40] wil laten gaan, ondanks veel reacties vanuit de markt en de bevoegde gezagen.

[0:21:45] Met dit besluit tuigt de staatssecretaris een draak van het administratief systeem op

[0:21:51] die zou leiden tot onadvoerbaarheid, handhavingsproblemen, vervuiling van de keten van afvalstoffen, is

[0:21:59] kostenvolgend en de rekening hiervan wordt niet neergelegd bij de ontdoener van de zeer

[0:22:03] zorgwekkende stoffen, maar de rekening gaat uiteindelijk naar de belastingbetaler en de

[0:22:10] transitie naar een circulaire economie loopt hierdoor onnodige risico's op.

[0:22:15] De PVV is niet tegen het inzichtelijk maken van zeer zorgwekkende stoffen wanneer men

[0:22:20] afval aanbiedt, dus moet het beleid erop gericht zijn om dit neer te leggen bij de ontdoener

[0:22:26] En niet bij alle verwerkers in dit land.

[0:22:30] Voorzitter, hoewel lozingen van zeer zorgwekkende stoffen en PFAS eigenlijk thuishoren bij het

[0:22:36] commissiedebat water, zit de bron echter bij de bedrijven.

[0:22:40] Ondanks alle overleggen, gemaakte afspraken, diverse rapporten, is het vergunningen, toezicht

[0:22:46] en handhavingstelsel niet op orde.

[0:22:49] Hierdoor is onder andere geen zicht op hoeveel PFAS er nu via emissies en lozingen plaatsvindt.

[0:22:54] De vraag aan de staatssecretaris is, is er nu zicht op korte termijn op verbetering?

[0:23:00] Het rapport van de adviescommissie van Aartsen was hier helder over.

[0:23:03] Kort gezegd, het rammelt aan alle kanten.

[0:23:07] Gisteren was er het supposium samen naar milieubeleid dat werkt.

[0:23:11] Duidelijk werd de grote betrokkenheid van de omwonenden van industrieterreinen en het VTA-stelsel

[0:23:15] was onderwerp van gesprek.

[0:23:18] Het VTA-stelsel zal echt hervormd moeten worden, onder andere door samenvoegen.

[0:23:23] Experts van de omgevingsdiensten uitwisselen of een team van experts beschikbaar hebben

[0:23:28] ten behoeve van alle omgevingsdiensten voor de zware industrie.

[0:23:31] Jij Boutkamp? Ik zie een interruptie van de heer Gabriels van GroenLinks.

[0:23:35] Ik verwacht het allemaal, voorzitter. Ik denk dat het lang duurt.

[0:23:38] Dank u wel, voorzitter. Ik ben heel blij met de opmerkingen die de heer Boutkamp hier plaatst

[0:23:44] die duidelijk aangeven dat de PVV zich echt wil inspannen voor een gezond leefmilieu.

[0:23:51] De opmerking die hij plaatst over de VTH, daar heb ik net dezelfde gespreksdiscussie gehad

[0:23:57] met de heer Buijsseks.

[0:23:58] Ik doe dezelfde oproep aan u om dan ook vroeg te komen samen om iets over het VTH te zeggen.

[0:24:03] Mijn vraag gaat over het volgende.

[0:24:05] U heeft het over het niet-inzichtelijk zijn van lozingen van verschillende bedrijven.

[0:24:10] En er is afgelopen dinsdag een motie over ingediend van mevrouw Vedder van het CDA en mijzelf.

[0:24:16] En daar heeft u toen tegen gestemd.

[0:24:19] En die ging erover om de lozingen gewoon inzichtelijk te maken.

[0:24:24] En ze desbetreft ook te herzien.

[0:24:26] Waarom? Waarom heeft u daar toen dan tegen gestemd?

[0:24:31] De heer Boutkamp.

[0:24:32] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:24:34] Dat had onder andere te maken met hoe de motie was opgesteld.

[0:24:38] Want het is dan zo simpel, het antwoord.

[0:24:40] En daar konden wij ons niet in vinden, in hoe de motie was opgesteld.

[0:24:43] Dus dat is het antwoord, voorzitter.

[0:24:46] En ik wil ook graag even toch, want de heer Gabriels heeft het toch ook over het VTA-stelsel.

[0:24:53] Ja, we zitten in de dekking.

[0:24:56] Is dit nog een antwoord op de vraag van de heer Gabriels of vervolgt u uw eigen inbreng,

[0:25:06] maar reflecteert u daarop op een reactie van de heer Gabriels?

[0:25:10] Ik ga verder met mijn inbreng en dan zal ik zo wel even wat zeggen over het gebeuren van het VTA.

[0:25:18] Uit de gesprekken die ik voer met diversen, onder andere met omgevingsdiensten en betrokkenen,

[0:25:23] en ook gisteren met de heer Van Aartsen daarover, zit natuurlijk ook het probleem bij de omgevingsdiensten

[0:25:30] zelf.

[0:25:31] Er is natuurlijk een personeelstekort, daardoor blijft er ook geld op de plank liggen, dus

[0:25:36] laten we eerst zorgen dat er menskracht wordt aangekozen, experts worden aangezocht en dan

[0:25:40] later kijken wat er nog nodig is.

[0:25:42] Maar mijn opmerking die ik net gemaakt heb, voordat ik weer de interruptie kreeg, is zeg

[0:25:47] maar richting de staatssecretaris, deelt de staatssecretaris deze oproep of moet er ook

[0:25:52] voor hiervoor een noodwet komen?

[0:25:56] Grapjes tussen normen kunnen, denk ik dan maar.

[0:25:59] Voorzitter, tijdens de begrotingsbehandeling heeft de PVV aan de staatssecretaris middels

[0:26:04] een aantal voorbeelden gevraagd om te kijken naar de nationale koppen.

[0:26:08] Ook in het Impulsprogramma ziet de PVV dat hier een kop wordt gezet op het toekomstig

[0:26:12] beleid vanuit Brussel.

[0:26:13] Ook hier weer de vraag van de PVV aan de staatssecretaris, hoe zit dat?

[0:26:18] Voorzitter, het tweede advies van de expertgroep Gezondheid IJmond roept de nodige vragen en

[0:26:23] acties op.

[0:26:24] Het is misschien kortdag, maar kan de staatssecretaris al een eerste reactie geven?

[0:26:28] Wat de PVV betreft, blijven wij bij het standpunt, zorg dat er met elkaar wordt gesproken in plaats

[0:26:34] van over elkaar, zorg voor afspraken die gehandhaafd kunnen worden en zorg ervoor dat er voldoende

[0:26:40] vertrouwen en transparantie is in het meten en monitoren.

[0:26:44] Voorzitter, de gezondheidseffectrapportage wordt gezien als een manier om gezondheid

[0:26:48] een volwaardige plaats te geven in allerlei procedures.

[0:26:52] Dat is op zich prima, maar er wordt nog steeds gewerkt aan de ger en de PVV zit nog met de

[0:26:57] vraag wat is nu gezond genoeg.

[0:27:00] Tot slot, wil ik dan wel het volgende kwijt.

[0:27:04] De PVV is teleurgesteld in de opvolging van de gedaane aanbevelingen van het rapport van

[0:27:10] de onderzoeksraad voor veiligheid over de omgeving en de drie casussen die zij hebben onderzocht.

[0:27:20] Als ik de opvolging lees dan schrijft de onderzoeksraad, hoewel er een aantal zijn opgevolgd, spreekt

[0:27:29] de OVV over opgevolgd, deels opgevolgd, grotendeels opgevolgd, niet geheel opgevolgd en niet opgevolgd.

[0:27:37] Voorzitter, dat is zorgwekkend.

[0:27:39] Ik rond nu echt af, voorzitter.

[0:27:41] De gezondheid van de omwonenden, verwoord in het tweede advies, zou onderdeel moeten

[0:27:45] zijn van de maatwerkafspraken en de financiële impuls vanuit het Rijk zal gekoppeld moeten

[0:27:50] worden aan de prestatieafspraken met tatenstil.

[0:27:53] Zo zit de PVV in de wedstrijd.

[0:27:55] Dank voor de bijdrage.

[0:28:02] Niet doen.

[0:28:03] Dan geef ik het woord aan lid Kostiets van de Partij voor het Dieren.

[0:28:07] Dank voorzitter.

[0:28:08] En dat dank aan de bijdrage van de PVV kan we grotendeels invinden.

[0:28:12] We zien decennialang een patroon van een overheid die vervuilers laat bepalen in plaats van betalen,

[0:28:18] ten koste van de gezondheid van mensen, dieren en onze leefomgeving.

[0:28:21] Ondertussen blijkt dat ons stelsel van toezicht en handhaving niet werkt.

[0:28:26] Er is al jaren gebrek aan voldoende mensen en expertise.

[0:28:28] Daardoor komen vervuilers steeds weg met het dumpen van hun rotzooi in onze omgeving.

[0:28:33] Ik wil van de staatssecretaris een toezegging dat hij dit jaar nog komt met een brief

[0:28:37] waarin hij uitlegt hoe hij dit gaat oplossen op korte termijn.

[0:28:41] Het dossier Tata Steel is een voorbeeld van dit probleem.

[0:28:43] Dus ik richt me nu even op dat dossier.

[0:28:46] Ook omdat we in volle gang zijn met maatwerkafspraken regelen met Tata.

[0:28:52] Vijf jaar lang heb ik als statenlid in Noord-Holland...

[0:28:55] de handelswijze van staalfabriek Tata Steel, de grootste fabriek van Nederland...

[0:28:59] het effect op de omwonenden...

[0:29:01] en het gebrek aan vandaag krachtige optredenen van de overheid...

[0:29:05] van heel dichtbij meegemaakt.

[0:29:06] Mensen willen hun ramen openzetten, frisse lucht halen in hun tuin, onbezorgd een stukje

[0:29:11] hardlopen zonder te hoeven letten op de windrichting.

[0:29:15] IJmonders kunnen dat niet, door stof, vervuiling, misselijkmakende stank en lawaai.

[0:29:21] De speeltoestellen van kinderen moeten elke dag worden schoongemaakt.

[0:29:25] Het zwarte stof van Tata is zelfs in hun slaapkamers te vinden, week in, week uit.

[0:29:30] Hun gezondheid wordt aantoonbaar aangetast door Tata Steel, kanker, aantasting van luchtwegen

[0:29:35] wegen en hart. Omwonenden van Tata Steel zijn gemiddeld jaarlijks 200 euro meer kwijt aan

[0:29:40] zorgkosten dan de rest van Nederland. En dit speelt al jaren. Sinds de jaren 70 weten

[0:29:44] we hoe kankerverwekkende stoffen van Tata Steel zijn. En telkens worden de omwonenden door

[0:29:50] de overheid in steek gelaten. Telkens moeten ze hun eigen recht halen via de rechter. En

[0:29:56] dat kan echt niet meer. Ondertussen Tata's houding. Die gebruikt de klassieke trucjes

[0:30:01] van een vervuiler. Eerst alle problemen ontkennen, dan ontkennen dat de problemen door ze worden

[0:30:06] veroorzaakt en vervolgens twijfel zaaien en uiteindelijk maar meestribbelen.

[0:30:11] Tata heeft afspraken uit het verleden ook vaak niet nagekomen. En overheden worden

[0:30:15] gewoon aan het lijntje houden. En dat gevaar bestaat nu weer. Met winsten en het geld

[0:30:21] dat ze via alle fiscale voordelen krijgen, hadden ze jaren geleden al kunnen inzetten

[0:30:24] in schone technologieën. In plaats daarvan hebben ze het geld onder andere ingezet om

[0:30:29] om zware lobbyen uit te voeren en de regels zo slap mogelijk te houden.

[0:30:33] Alle dwangsommen die worden opgelegd omdat ze de regels niet naleven,

[0:30:38] die bevechten ze.

[0:30:39] In plaats van om dat geld te investeren in verduurzaming en verschoning.

[0:30:44] De houding van Tata is één woord gewoon asociaal.

[0:30:47] Dus wat de omwonenden nu echt nodig hebben,

[0:30:49] een sterke politiek, sterke staatssecretaris,

[0:30:53] die nu echt voor ze opkomt.

[0:30:55] En dat vraag ik de staatssecretaris.

[0:30:56] In de beantwoording van onze vragen van meerdere partijen hier staat het is van allergrootste

[0:31:02] belang dat we zo snel mogelijk tot een maatwerkafspraak komen.

[0:31:05] Nee, voorzitter, dit is een misverstand.

[0:31:07] De Kamer heeft heel duidelijk uitgesproken dat het van allergrootste belang is dat we

[0:31:10] met de gezondheid in die maatwerkafspraken komen, dat er geen afspraken komen voordat

[0:31:14] dat geborgd is.

[0:31:15] Dus ik wil van de staatssecretaris weten of dat wel goed begrepen is en wat is duidelijk

[0:31:19] ook in moties aangegeven.

[0:31:20] De gezondheid moet heel goed gecheckt worden, dus dat betekent ger en mer goed uitwerken

[0:31:26] voordat er überhaupt één afspraak op papier staat.

[0:31:29] Dus dat brengt me op de drie punten die belangrijk zijn voor omwonenden, maar die de Kamer dus

[0:31:33] ook heeft uitgesproken.

[0:31:35] De gezondheid moet keihard worden meegenomen in die maatwerkafspraken, volgens de aangenomen

[0:31:42] moties.

[0:31:43] Ik vraag ook de staatssecretaris om met CDELF te kijken of hun inzichten uit hun laatste

[0:31:49] rapport ook kunnen worden meegenomen om meer gezondheidswinst te borgen, zoals ook de advies

[0:31:57] vanuit de gezondheidsexpertgroep, want Tata's plannen zijn nu onvoldoende, als we kijken

[0:32:02] wat advies suggereert.

[0:32:04] Dan willen we inderdaad dat de overheid maximaal Noord-Holland ondersteunt in het handhaven

[0:32:10] en zelf ook kijkt waar kunnen we nog maatregelen nemen via handhaving, want dan hoeft de belastingbetaler

[0:32:17] er niet voor te betalen.

[0:32:18] En ik denk dan aan onder andere overkapping, want daar is nog een juridische discussie

[0:32:24] over of Tata Steel dat zelf zou moeten betalen juridisch of dat dat dan eigenlijk een extra

[0:32:30] stap is.

[0:32:30] En ik wil graag van de staatssecretaris een juridisch overzicht van welke maatregelen

[0:32:36] eventueel nog adwingbaar zouden kunnen zijn juridisch van Tata Steel en welke echt een

[0:32:40] vrijwillige stap van Tata zouden zijn, ook in lijn met de motie van bijvoorbeeld mevrouw

[0:32:46] Zeedijk.

[0:32:46] En ten slotte, derde punt, een motie over het onafhankelijk meten, die is al eerder genoemd.

[0:32:51] Dat is ook een advies van de expertgroep.

[0:32:54] Dat moet gewoon goed worden meegenomen, omdat we Tata gewoon niet op hun blauwe ogen kunnen vertrouwen.

[0:32:59] En bovendien zelf meten, meer meten, zoveel mogelijk realtime.

[0:33:03] Dan loop je niet achter de feiten aan en dan doe je de omwonende recht.

[0:33:07] En weet je ook of de afspraken worden nagekomen. Dank u wel.

[0:33:10] Dank. Ik zie een interruptie van de heer Boutkamp van de PVV.

[0:33:13] Ja, voorzitter, dank u wel en ik dank het lid Kostic voor haar herkenbare betoog richting

[0:33:24] Taterstiel.

[0:33:26] Waar ik een klein beetje mee zit is, zeg maar toch, zoals het verwoord staat in het rapport

[0:33:32] Gezond Groen Staal in Eimond, opgesteld door de expertgroep Gezond uit Eimond.

[0:33:38] Ik heb de heer Levy op de radio gehoord, hoe hij het rapport verwoorde.

[0:33:45] En daar was hij mondeling minder, zoals ik het nu hoor, negatief over Tata Steel, zoals

[0:33:54] ik het nu hoor uit de mond van het lid Kostic.

[0:33:56] In het rapport van de expertgroep staan ook de nodige reacties uit het onderlinge overleg

[0:34:02] wat zij met elkaar hebben tussen de grondgezondheidsgroep en Tata Steel.

[0:34:07] Hoe kijkt het lid Kostic nou aan tegen dit rapport?

[0:34:11] De verklaring die is er gedaan door de heer Levy daarover in relatie tot het betogen wat ze nu houdt.

[0:34:17] Voorzitter.

[0:34:19] Dan geef ik het woord aan de lid Kostic.

[0:34:21] Nou, misschien wil de heer Bout kan even heel specifiek zijn over welke opmerking van de heer Levy, want ik...

[0:34:27] Duidelijk.

[0:34:27] ...lijst niet naar elke mogelijke interview.

[0:34:29] De heer Bout, zou u uw vraag kunnen specificeren of kort kunnen toelichten op welke concrete uitspraken lid Kostic zou moeten reageren?

[0:34:39] Ja, dankuwel, voorzitter.

[0:34:40] Ik hoor natuurlijk een aantal zaken waarvan het lid Kotsjes zegt dat dit niet wordt opgevolgd door Tata.

[0:34:47] Het openbaar maken, het monitoren van gegevens en dergelijke, de transparantie, dat soort zaken, zit in haar betoog in.

[0:34:53] Maar als ik dan kijk naar het rapport, dan zegt men erover, minister in overleg, minister in gesprek,

[0:35:00] ja, er is nog niet veel duidelijk, dat zal ik niet ontkennen voordat ik daar een vraag over krijg,

[0:35:05] maar bijvoorbeeld wat er staat over die incidenten.

[0:35:07] Er zijn 3000 incidenten per jaar, maar er zijn 2300 gelegaliseerd, lees wel vergund,

[0:35:14] omdat ze namelijk in afspraak zijn met de Omgevingsdienst.

[0:35:17] Dus dat hele negatieve beeld wat nu geschetst wordt...

[0:35:20] Ik ga niet zeggen het is een modelbedrijf, dat hoort u mij niet zeggen,

[0:35:24] maar is het nu zo echt zoals u nu allemaal benoemt in uw betoog?

[0:35:29] Dus de vraag aan de minister-consul is waar baseert u deze negatieve gedachten...

[0:35:34] over in relatie tot het rapport.

[0:35:38] Ja, dank u wel.

[0:35:39] Nou, de heer Boutkampen noemt het precies goed.

[0:35:41] Er zijn gesprekken.

[0:35:43] Er zijn wat afspraken.

[0:35:44] Er wordt wat vervuiling gelegaliseerd in afstemming.

[0:35:51] Dat is precies waar het misgaat.

[0:35:52] Al die jaren.

[0:35:53] Er wordt dus veel te veel uitgestoten.

[0:35:55] Er is te weinig inzicht op.

[0:35:57] De overheid loopt steeds achter de feiten aan,

[0:36:00] omdat ze zelf niet de expertise hebben,

[0:36:01] Omdat ze zelf niet ter plekke goed zelf kunnen meten en onvoldoende daarop hebben ingezet.

[0:36:08] En het jarenlang een beetje een soort cultuur was om maar richting bedrijven als Tata mee

[0:36:14] te bewegen.

[0:36:15] In plaats van te kijken, wat is nou het fundament van ons bestaan, namelijk de gezondheid?

[0:36:19] En moeten we niet misschien onze burgers gaan beschermen?

[0:36:22] Dus dat is jarenlang het geval geweest.

[0:36:25] En ik heb het zelf meegemaakt in Noord-Holland, hoe dat dan vervolgens wel is gaan veranderen.

[0:36:31] met name vanuit de kant van Noord-Holland, maar het is puur en alleen omdat de omwonenden

[0:36:36] daar bovenop hebben gezeten en uiteindelijk medestanders in de politiek hebben gevonden

[0:36:42] die de politiek ook de rest van de politiek wakker konden schudden.

[0:36:45] Daren puur en alleen, maar Tata's houding blijft nogmaals, kijkt u nogmaals eens, de

[0:36:50] dwangsvormen worden steeds aangevocht in plaats van dat je zegt joh, we hebben het al die

[0:36:53] tijd niet heel goed gedaan, we hebben het een beetje verprutst, we hebben ontkend dat

[0:36:56] we bijdragen aan kanker en andere gezondheidsklachten.

[0:37:00] Daar blijken we niet gelijk in te hebben.

[0:37:02] Dan gaan we in ieder geval niet steeds die dwangsommen aanvechten, maar we zorgen dat

[0:37:05] het geld dat we nu besteden aan advocaten en weet ik veel wat allemaal, dat we dat gewoon

[0:37:09] lekker stoppen in het verschonen, in plaats van dat we weer gaan bedelen bij de belastingbetaler.

[0:37:13] Daar gaat het om.

[0:37:14] Volgens mij zitten PVV en Partij voor de Dierenheer helemaal niet ver uit elkaar, want de PVV heeft

[0:37:19] hele duidelijke moties ook met ons mede ingediend.

[0:37:22] Komt u tot een afvranding?

[0:37:23] Ja, ik kom nu tot een afvranding.

[0:37:24] En daar wijs ik vooral op.

[0:37:25] Het gaat er vooral om dat wat wij samen hebben meegegeven aan de staatssecretaris en de minister,

[0:37:30] dat dat gewoon echt wordt uitgevoerd.

[0:37:32] En tot nu toe heb ik er wel vertrouwen in, maar het moet zo blijken,

[0:37:37] dat de staatssecretaris gewoon daar hard voor gaat staan en de omwonenden niet gaat teleurstellen.

[0:37:45] Dank. Dan zie ik nog een interruptie van de heer Bootkamp.

[0:37:49] Dank u wel, voorzitter.

[0:37:51] En dank aan de lid Kossiets voor haar beantwoording.

[0:37:55] Maar het is ook een beetje de toon die de muziek maakt, ook in de bijdrage.

[0:38:03] En daar doe ik zelf ook al mee, ik zal het niet ontkennen.

[0:38:07] GELACH.

[0:38:11] Maar misschien is het ook de onbekendheid die het onbemind maakt.

[0:38:16] Ik heb ook opmerkingen gelezen over dat het niet duidelijk is wat ze doen,

[0:38:21] hoe ze uitsloten, wat ze uitsloten.

[0:38:22] Maar als ik dan ga zoeken op het net, is het wel een lastige.

[0:38:28] En daarom de vraag aan het lid Kostis.

[0:38:31] Hoe kijkt het lid Kostis aan dan om dat toch transparanter te krijgen?

[0:38:35] Om dat ook richting die omwonenden, daardoor het vertrouwen,

[0:38:39] voor zover dat nog kan, terug te winnen.

[0:38:41] Die transparantie krijgen in die monitoring, die meting en zetten.

[0:38:44] Heeft de lid Kostis daar suggesties voor?

[0:38:48] Ja, dank u wel. Ja, zeker.

[0:38:49] En sterker nog, daar hebben we een motie voor ingediend,

[0:38:52] een heel duidelijke motie, om die metingen weg te trekken bij Tata en richting ons,

[0:38:57] zodat wij ten eerste al handiger kunnen opereren,

[0:38:59] omdat we die data sneller bij ons hebben,

[0:39:01] in plaats van dat we steeds moeten wachten op de data van Tata

[0:39:04] en daar steeds onduidelijkheid in ontstaat.

[0:39:07] Want dat is een hele belangrijke stap.

[0:39:09] Er is een totaal gebrek aan vertrouwen vanuit de omwonenden richting Tata.

[0:39:13] Dat gaat ook niet hersteld worden door meer gesprekken,

[0:39:15] want die hebben ze echt wel decennialang geprobeerd.

[0:39:18] En elke keer zijn ze, nou ja, ik zeg het even hard, maar zo is het gewoon.

[0:39:23] Ik heb net geschetst in wat voor waanzin ze moeten leven.

[0:39:27] Het zijn gewoon burgers.

[0:39:28] Ze hebben geen lege lobbyisten en allemaal invloedrijke mensen die met de ministers kunnen bellen.

[0:39:35] En die zijn jarenlang in de steek gelaten.

[0:39:37] Dus wat zij nodig hebben, is dat ze weten, oké, die data...

[0:39:41] Metingen zitten niet meer bij data.

[0:39:43] Het zit gewoon bij de overheid.

[0:39:44] We maken het zo transparant mogelijk.

[0:39:45] En we maken er een mazige netwerk van, zodat we meer inzicht daarin hebben.

[0:39:50] Daar heeft u een motie over gesteund.

[0:39:54] Dat WIS-groep heeft daar ook iets belangrijks over gezegd.

[0:39:57] Dus volgens mij, nogmaals, zitten we helemaal op één lijn.

[0:40:00] U kunt mij natuurlijk altijd op mijn toon aanspreken.

[0:40:02] Maar nogmaals, ik ben er behoorlijk emotioneel bij betrokken omdat ik het zelf heb kunnen zien.

[0:40:07] Ik ben er helemaal ingedoken.

[0:40:09] En het is echt absurd wat die omwonenden is aangedaan.

[0:40:11] Dat het gewoon jarenlang is genegeerd dat Tata Steel overtredingen maakt bij de kookschapsweek

[0:40:17] 2.

[0:40:18] Dat de provincie weigerde daar op te treden, totdat een eenomwonende dat aanvocht en uiteindelijk

[0:40:24] ze moesten optreden.

[0:40:26] Dus het vertrouwen win je door te laten zien, we acteren, we nemen de gezondheid serieus

[0:40:31] en niet een beetje soort half-half te voelen.

[0:40:33] Het punt is duidelijk.

[0:40:35] De heer Boutkamp.

[0:40:36] Ja, een hele korte, voorzitter.

[0:40:37] Naar aanleiding van de beantwoording net van het lid Kostic over het niet aanleven of het onduidelijk zijn.

[0:40:46] Maar ze verwijst ook vervolgens naar de provincie Noord-Holland, CQ en de omgevingsdienst.

[0:40:52] Zit daar dan ook niet de zorg die wij moeten hebben of het probleem richting Taterstiel?

[0:40:59] Is de vraag van de PVV aan het lid Kostic.

[0:41:01] Bij de OD?

[0:41:02] Bij de OD, maar ook bij de provincie Noord-Holland richting Taterstiel.

[0:41:06] Er ligt een vergunning, dus er zijn handhavenmomenten in de vergunning.

[0:41:13] De vraag is dan vervolgens...

[0:41:16] Ik wil niet zeggen onderuitgeput, maar is daar voldoende gebruik van gemaakt...

[0:41:20] van de mogelijkheden binnen de wetgeving?

[0:41:22] Dus uw vraag is of de provincie Noord-Holland en de Omgevingsdienst...

[0:41:24] voldoende gebruik hebben gemaakt van de mogelijkheid om te handhaven?

[0:41:28] Die vraag stel ik aan de lid Kost.

[0:41:33] Eerst één ding. Jarenlang, decennialang is dat dus niet gebeurd. Dat heb ik ook in mijn

[0:41:38] betoog proberen te schetsen. De best beschikbare technieken vanuit Europa, de actualisering

[0:41:45] van de vergunningen is daarop veel te laat aangepast, om maar iets te zeggen. En er is

[0:41:51] niet gekeken hoe kunnen we nou scherp aan de windzeilen als het gaat om maximaal benut

[0:41:56] van juridische instrumenten om die gezondheid te beschermen.

[0:41:59] Maar dat is de afgelopen jaren wel veranderd.

[0:42:02] Nogmaals mede door dat eigenlijk vooral door de omwonenden.

[0:42:05] Dus dat is een positief stap.

[0:42:07] Maar wat we zien is twee dingen.

[0:42:10] Eén is capaciteit.

[0:42:12] Het is ongelofelijk dat we hier de grootste vervuiler, machtige bedrijf uit India

[0:42:18] overlaten in handen van een provincie die overduidelijk,

[0:42:21] hebben we afgelopen week ook gezien bij de overschillende OD's, te weinig capaciteit

[0:42:26] heeft. Dus dat is één. Dus ik ga niet alle schuld afschuiven. Nee, het Rijk heeft hier

[0:42:32] gewoon niet de verantwoordelijkheid genomen. En ten tweede ligt de zaak van de kooksgasfabriek

[0:42:39] 2. Dat is een van de meest vervuilende onderdelen, 50 jaar oud, had al lang afgescheven moeten

[0:42:43] zijn. Maar de provincie laat die fabriek gewoon jarenlang daar gewoon staan in plaats van

[0:42:51] Afgelopen week hoorden we dat de eerste stap is gezet in de mogelijkheid om die vergunning

[0:42:55] in te trekken.

[0:42:56] Dat zou ontzettend veel schelen in de vervuiling.

[0:42:58] En het zou rechtvaardig zijn, want dan hoeft de belastingbetaler niet te betalen voor het

[0:43:05] sluiten van die kookschas van BIK2, die Tata eigenlijk al eerder had moeten sluiten.

[0:43:09] Het is gewoon achterstallig onderhoud, wat ze nu gewoon door de belastingbetaler willen

[0:43:14] laten betalen.

[0:43:14] Ik neem aan dat PVV daar kei scherp op is en de belastingbetaler niet te veel hierin laat betalen.

[0:43:22] Maar goed, zo ken ik ook de heer Boutkamp.

[0:43:24] Hij is daar scherp op en daarom hebben we samen ook motie gediend.

[0:43:28] Dank u wel.

[0:43:30] Dan geef ik het woord aan de heer Bamenga van D66.

[0:43:34] Dank u wel, voorzitter.

[0:43:36] Laten we inderdaad niet wachten op data van data.

[0:43:40] Dat vond ik wel een mooie zin.

[0:43:43] Voorzitter, te weinig kennis bij diensten.

[0:43:45] die moeten toezien op afvallozingen en bedrijven.

[0:43:49] Dat is de NOS-kop waar ik de week mee begon.

[0:43:55] Bij minstens een derde van de omgevingsdiensten...

[0:43:57] schiet de kwaliteitscontrole op afvalwater tekort.

[0:44:00] Vooral door personeelstekort en gebrek aan ervaring.

[0:44:03] Uit een steekproef onder 77 bedrijven bleek dat 80 procent van hen...

[0:44:08] een of meer gezorgwekkende stoffen zoals PFAS hebben geloosd.

[0:44:12] Dat moet anders.

[0:44:12] In het rapport om de leefomgeving wordt geadviseerd om een ondergrens te hanteren voor de omvang

[0:44:18] van een omgevingsdienst.

[0:44:20] Kan de staatssecretaris toelichten hoe het staat met dit advies?

[0:44:24] Aan welke criteria voor een ondergrens denkt de staatssecretaris?

[0:44:28] Want voor het weekend werd duidelijk hoe belangrijk effectieve omgevingsdiensten zijn.

[0:44:35] Door de vele incidenten bij kooksgasfabriek 2 van Tater Stiel overweegt de omgevingsdienst

[0:44:41] om de vergunning voor deze ovens in te trekken.

[0:44:45] Ondertussen adviseert expertgroep Gezondheid IJman nog een keer

[0:44:48] om de kookgasfabriek nog voor 2030 te sluiten.

[0:44:52] Is de staatssecretaris met D66 eens dat de vele incidenten en aanzienlijke gezondheidsschade

[0:44:57] een sluiting van kookgasfabriek 2 rechtvaardigen?

[0:45:00] Kan de staatssecretaris toezeggen de provincie actief te ondersteunen

[0:45:04] bij het versnellen van vergunningseintrekking, inclusief juridisch bijstand?

[0:45:08] Ook herhaalt de expertgroep dat er per direct overkappingen moeten komen om de verspreiding

[0:45:13] van fijn en grofstof te verminderen.

[0:45:18] Wanneer zal Tata beginnen met de bouw van deze overkappingen?

[0:45:22] Experten en milieuorganisaties zeggen dat Tata juridisch zelf moet betalen voor deze

[0:45:28] overkappingen.

[0:45:29] Kan de staatssecretaris dit nadig laten onderzoeken?

[0:45:32] Kan de staatssecretaris toezeggen dat belastingbetalers niet opdraaien voor de kosten van overkappingen

[0:45:37] terwijl de gezondheid van omwonenden al jaren in gevaar is.

[0:45:40] Voorzitter, tot slot over de radioactief afval.

[0:45:43] Dit kabinet heeft grote nucleaire plannen.

[0:45:46] Maar daarmee komen ook grote verantwoordelijkheden.

[0:45:49] Zonder actie zitten onze kinderen over 50 jaar met overvolle opslag bij borstelen.

[0:45:54] De staatssecretaris geeft aan pas in augustus volgend jaar

[0:45:57] te komen met het nationaal programma Radioactief Afval.

[0:46:01] Vindt de staatssecretaris dat ook niet wat ver weg?

[0:46:03] Nu dit kabinet juist plannen heeft voor vier nieuwe kerncentrales en vier keer zoveel afval.

[0:46:09] Voorzitter, de staatssecretaris zei vorige week zelf niet in een wijk te willen wonen

[0:46:14] met vuurwerkopslag.

[0:46:15] De meeste mensen willen al helemaal geen duizenden kilo's kernafval in hun achtertuin.

[0:46:20] We moeten dus slim opbergen en werken aan vertrouwen.

[0:46:24] Voorzitter, D66 maakt zich zorgen over de veiligheid van mens en milieu als het gaat

[0:46:29] om kernafval opslaan in zoutkoepels en kleilagen.

[0:46:32] Ze lijken solide, maar ze zijn vergelijkbaar met slapende vulkaan.

[0:46:37] Heeft de staatssecretaris onzoek laten uitvoeren naar de lange-termijn-veiligheid van opslag

[0:46:42] in zoutkoepels en kleilagen?

[0:46:44] Wat zijn de alternatieven?

[0:46:45] Kijkt de staatssecretaris naar internationale samenwerking op opslag?

[0:46:49] Het kabinet wil inzetten op een permanente eindberging die in 2021-2030 operationeel is.

[0:46:57] Dat duurt nog wel even, een paar vragen hierover.

[0:47:00] Wat betekenen de bezuinigingen op onderwijs en wetenschap van dit kabinet voor de kennispositie

[0:47:05] van Nederland op het gebied van kernenergie?

[0:47:08] Hoe weegt de staatssecretaris zorgen van omwonenden mee in het kiezen van een opslagmethode en

[0:47:13] opslaglocatie?

[0:47:14] Hoe betrekt hij de samenleving bij de besluitvorming?

[0:47:18] Borssele, Groningen en Tata hebben ons geleerd dat we onze veiligheid, gezondheid en het vertrouwen

[0:47:24] van de Nederlanders niet op het spel mogen zetten door ondoordacht te handelen.

[0:47:29] D66 roept de staatssecretaris op om nu stappen te zetten voor een gezonde en veilige toekomst.

[1:21:49] Maar als de tijd een beetje mis en het lukt om dat kort en bondig te doen,

[1:21:52] dan zouden we een vijfde kunnen doen.

[1:21:53] Om nou wel te wachten tot de staatssecretaris zijn blokje over dat onderwerp heeft afgerond.

[1:21:58] En dan geef ik het woord aan de staatssecretaris.

[1:22:01] Dank u wel, voorzitter. En dank ook aan de Kamerleden voor de inbring in eerste termijn en de gestelde vragen.

[1:22:07] Ik heb meerdere kopjes. Ik begin met nucleair.

[1:22:11] Vervolgens Tata-sluin-maatwerkafspraken.

[1:22:14] Dan het VTH-stelsel, een kopje overig en een kopje chemische stoffenbeleid.

[1:22:19] Maar die laatste twee draai ik om, zeg ik even heel eerlijk.

[1:22:22] Dus ik eindig met overig, voorzitter.

[1:22:30] Ik zal rondom nucleair een kleine inleiding houden, omdat het de eerste keer is dat we

[1:22:34] echt met elkaar over dit onderwerp op een goede manier het gesprek gaan voeren.

[1:22:37] Kijk voorzitter, ik ben ontzettend blij te horen dat veel Kamerleden zo betrokken zijn

[1:22:41] bij het onderwerp van het proces naar de eindberging radioactief afval, want alleen samen gaat het

[1:22:46] uiteindelijk lukken.

[1:22:47] En u stelt terecht vragen over het vervolgpad, hoe moet het juridisch, hoe zit het financieel,

[1:22:52] wanneer is het af, hoe betrekken we concreet de maatschappij daarbij.

[1:22:56] Maar we staan pas aan het begin en het is juist de kunst die vraag in een participatief traject

[1:23:02] te gaan beantwoorden.

[1:23:04] Dat is de intentie daarvan, voorzitter.

[1:23:06] Ik haal de besluitvorming naar voren, maar dat betekent niet dat we nu overhaast werk

[1:23:10] gaan doen.

[1:23:11] Juist in lijn met het Raad van Advies staat zorgvuldigheid absoluut voorop wat ons betreft.

[1:23:16] Stap voor stap zal het steeds concreter worden om te beginnen medio 2025 in de routekaart

[1:23:22] als onderdeel van het nationaal programma radioactief afval en daarna in 2027 in de participatieve

[1:23:29] stapsgewijze aanpak.

[1:23:31] En uiteraard zal ik de Kamer steeds meenemen en informeren, in ieder geval in de voortgangsbrieven

[1:23:36] die ik twee keer per jaar aan de Kamer stuur, maar daarnaast zullen we ook natuurlijk tijdens

[1:23:39] de debatten hier absoluut met elkaar over het gesprek gaan voeren, voorzitter.

[1:23:43] Dan ga ik nu in op de gestelde vragen hieromtrend.

[1:23:48] Allereerst een vraag van de heer Buissen namens de VVD.

[1:23:52] Kan de staatssecretaris bevestigen dat de roadmap in zal gaan over de opslag van nucleair afval

[1:23:56] in de volle breedte van de opslag, dus inclusief de opslag van nucleair afval dat ontstaat wanneer

[1:24:01] het kabinet al haar ambities waarmaakt?

[1:24:04] Ik onderschrijf, zoals ik net al in mijn inleiding ook zeg, het pleidooi van de VVD voor een zorgvuldig

[1:24:08] proces met participatie.

[1:24:10] Dank ook voor de suggesties die de VVD hieromtrend gedaan heeft.

[1:24:15] En ja, in zowel de routekaart onder het Nationaal Programma Radioactief Afval,

[1:24:19] als de participatieve stapsgewijze aanpakt, gaat overal het radioactieve afval.

[1:24:24] Daaronder vallen het radioactieve afval bijvoorbeeld ook van medische en industriële toepassingen,

[1:24:29] maar ook van de nucleaire kabinetsambities.

[1:24:32] Juist de nieuwe ambities van het huidige kabinet zijn voor mij reden om dit nu al op te pakken.

[1:24:36] Dus de scenario's van uitbreiding kernenergie worden daarin zeker meegenomen, voorzitter.

[1:24:43] Een tweede vraag van de heer Buijs, die ging over kleinere kerncentrales, of wij daar rekening

[1:24:48] mee houden.

[1:24:49] Ja, het kabinet houdt zeker ook rekening met kleine kerncentrales, oftewel in slechte

[1:24:53] Nederlands small modular reactors.

[1:24:58] Ja, ik kan het ook in het Engels zeggen, maar oftewel sms, voorzitter.

[1:25:04] Thoriumreactors staan wat dat betreft nog een beetje in de onderzoekende fase.

[1:25:07] Het type afval van thorium-reactoren is op dit moment nog wat onduidelijk,

[1:25:11] maar we houden wel degelijk daar rekening mee.

[1:25:13] En ander type afval houden we natuurlijk ook sterk in de gaten

[1:25:16] en ik zal dat zeker meenemen in het beleid voor de afvalberging.

[1:25:21] Andere vraag van de heer Buijzen.

[1:25:24] Is het kabinet voornemens elementen die te maken hebben met het proces

[1:25:28] voor de besluitvorming van de eindberging wettelijk vast te leggen?

[1:25:31] Dus op dit moment bijvoorbeeld nog geen regel die bepaalt

[1:25:34] hoelang bepaalde types afval in een geologische eindberging dienen

[1:25:37] te worden opgeslagen.

[1:25:38] Ik heb het voornemen om een juridische agenda eindberging te ontwikkelen

[1:25:43] waaruit duidelijk blijkt welke wet en regelgeving moet worden aangepast

[1:25:46] voor de locatiekeuze, bouw en gebruik van de eindberging.

[1:25:50] Het eventueel wettelijk vastleggen van rollen en taken en andere aspecten

[1:25:54] in het besluitvoeringsproces worden daarbij meegenomen.

[1:25:58] Dit is uiteindelijk onderdeel van de participatieve stapsgewijze aanpak

[1:26:01] waar ik uw Kamer eind 2027 verder over zal informeren.

[1:26:08] De andere vraag ging over welke rollen en taken in het besluitvormingsproces nu en erna.

[1:26:15] Het terechtpunt van de heer Buijsen moet helder worden.

[1:26:20] De rol- en taakverdeling wordt daarom ook meegenomen, juist in die participatieve

[1:26:24] stapsgewijzaanpraktiek die ik al een aantal keren noem, waar ik eind 2027 mee naar de Kamer ga komen.

[1:26:30] Daarnaast was er een vraag van de heer Buijsen.

[1:26:33] Het is van belang om de verschillende opties van opslag te verkennen in binnen- maar ook

[1:26:37] in buitenland.

[1:26:38] Kan ik bevestigen dat dit wordt meegenomen in de roadmap?

[1:26:41] Ja, zeker.

[1:26:42] Verschillende opties van opslag zullen uitgebreid verkend worden, zowel in binnen- als in buitenland.

[1:26:49] Laat ik ook direct zeggen, alle opties staan daarin nog open.

[1:26:52] Dus het is niet zo dat wij al een voorkeur hebben of dat wij bepaalde zaken insluiten

[1:26:57] of uitsluiten.

[1:26:58] Alle opties zijn open.

[1:26:59] En er is bijvoorbeeld ook contact met België om eventuele vormen van samenwerking te verkennen.

[1:27:04] Dus ja, alles staat open en ja, wij kijken ook naar het buitenland daarvoor.

[1:27:09] Dan een vraag van de heer Buijsen.

[1:27:12] Even kijken, is er al meer duidelijkheid over de kost van nucleaire afval en wie gaat

[1:27:17] het dan betalen?

[1:27:19] En wordt de financiële besluitvorming ook onderdeel van de roadmap?

[1:27:22] Nou, absoluut ook weer een belangrijke vraag.

[1:27:25] Volgens mij ook meerdere partijen die daarover hebben meegedacht.

[1:27:28] maakt ook deel uit van de routekaart.

[1:27:31] Het principe is wat ons betreft heel helder, vervuiler betaalt.

[1:27:35] Het Covra spaart op dit moment voor de eindberging.

[1:27:38] Die zit verwerkt in de tarieven die Covra hanteert...

[1:27:41] voor de aanbieders van radioactief afval.

[1:27:44] En wij gaan natuurlijk altijd kijken of de huidige inschattingen die gemaakt worden...

[1:27:49] de benodigde financiële middelen opleveren voor het dekken van de kosten...

[1:27:53] voor de locatiekeuze en bouw van de eindberging...

[1:27:56] Zolang die nog actueel is, voorzitter.

[1:28:00] Nog een vraag van de heer Buijsen.

[1:28:02] Ik zie trouwens wel dat ik heel veel vragen van andere fracties intussen ook meeneem.

[1:28:05] Dus dat gaat tijd besparen, zeg ik.

[1:28:09] Bij de appreciatie van een adviesrapport zeg ik dat ik de einddatum van 2100 loslaat.

[1:28:14] Maar tegelijkertijd is de Kamer hierin niet meegenomen.

[1:28:17] En dan kunnen we de diepgang lastig overzien.

[1:28:19] En is ook niet geborgen wat het dan wel gaat worden.

[1:28:21] Nou, wat is mijn reactie daarop?

[1:28:24] Vanzelfsprekend is de betrokkenheid van de Kamer essentieel.

[1:28:26] Dat zei ik net ook in mijn inleiding.

[1:28:28] Daar zorg ik voor, en u kunt me er ook iedere keer op aanspreken.

[1:28:31] Juist daarom heb ik u 4 september de brief gestuurd, waarin ik als eerste stap de aankondiging

[1:28:36] doe om het besluitvormingsproces naar voren te willen halen.

[1:28:39] Ik kondigde dat overigens ook al in de beleidsagenda bij de INW-begroting aan.

[1:28:44] De verdere uitwerking, zoals ik al eerder heb genoemd, is onderdeel van de participatieve

[1:28:48] stapsgewijze aanpak en de Kamer zal in elke fase van het proces expliciet worden meegenomen.

[1:28:53] Dan kom ik bij de heer Gabriels en ook mevrouw Wingelaar en de heer Bamenga.

[1:29:00] Die vroegen mij met betrekking tot het participatief proces en de bijdrage aan de maatschappij

[1:29:06] in relatie tot het advies van het Rathenouw Instituut in het nationaal programma radioactief

[1:29:10] afval.

[1:29:10] Hoe ga ik dat meenemen?

[1:29:12] Als eerste stap kom ik met de routekaart voor de eindberging in het nationaal programma

[1:29:16] radioactief afval.

[1:29:18] In die routekaart worden de eerste contouren geschetst voor een participatieve stapsgewijze

[1:29:23] aanpak om tot een eindberging te komen ter inspiratie van het raadtenouwadvies.

[1:29:28] Vanwege de omvang, maar ook de maatschappelijke

[1:29:30] impact en het lange termijn perspectief van dit project wordt tijd genomen voor een

[1:29:35] gewoon, zorgvuldig, gedegen en goed proces.

[1:29:40] Het streef is een volledige aanpak, zoals ik al eerder zei, eind 2027.

[1:29:44] Het tijdpad hieromtrend zal ook onderdeel daarvan zijn.

[1:29:48] Nog een vraag van de heer Gabriels.

[1:29:51] De heer Gabriels wil graag weten hoe we de aanbeveling gaan invullen

[1:29:54] om al vanaf 2015 te starten met de initiatiefase,

[1:29:58] dus nog voor het Nationaal Programma Radioactief Afval.

[1:30:01] Dat klinkt, zoals de heer Gabriels zei, niet echt als een zorgvuldig proces

[1:30:05] voor het Rathenau Instituut voor Pleit.

[1:30:08] Dus wat is mijn reactie daarop?

[1:30:10] Het is een uitermate complex onderwerp,

[1:30:12] dus het project zal ook meerdere generaties gaan beslaan.

[1:30:16] Wat ik wel wil doen, is nu de eerste stap zetten,

[1:30:18] en dat is komen tot een plan van aanpak.

[1:30:19] Dat loopt voor een kort paralleltraject met het opstellen van het NPRA.

[1:30:25] Maar het NPRA zal eerder afgerond zijn, namelijk medio 25, terwijl het plan van aanpak in 2027 af zal zijn.

[1:30:33] En daarnaast zal het NPRN, NPRA, daarin worden meegenomen, voorzitter.

[1:30:40] Sorry voor de afkortingen.

[1:30:42] Kon u het volgen, meneer Gabriels?

[1:30:43] Ja?

[1:30:44] En ik deel natuurlijk ook het inzicht dat participatie belangrijk is en serieus moet worden meegenomen.

[1:30:49] juist vanwege het langetermijnsperspectief en de impact.

[1:30:53] Dan heb ik een vraag van NSC van mevrouw Wingelaar.

[1:30:57] Wanneer kunnen we de aangekondigde wijziging van de kernenergiewet verwachten?

[1:31:05] Ik werk samen met de minister van Klimaat en Groene Groei aan het wetsvoorstel

[1:31:09] voor wijziging van de kernenergiewet om bedrijfsduurverlenging mogelijk te maken.

[1:31:14] Tot 1 oktober 2024 heeft het ontwerp, wetsvoorstel en de bijbehorende

[1:31:19] de Milieueffectrapportage ter inzage gelegen.

[1:31:22] De zienswijzen die hierop zijn binnengekomen en het advies van de commissie-mercht

[1:31:26] zullen hierin worden verwerkt.

[1:31:27] Naar verwachting zal eind van dit jaar advies aan de Raad van State worden gevraagd.

[1:31:32] Het doel is dat de minister van KGG mede namens mij het wetsvoorstel

[1:31:35] voor de zomer van 2025 aan de Kamer zal toesturen.

[1:31:42] Een vraag van de heer Bamenga van D66.

[1:31:46] Kijkt u ook naar de lange termijnopslag in Zoutkoepels

[1:31:48] en verkent u ook samenwerking met andere landen?

[1:31:50] Nou, andere landen ben ik al op ingegaan.

[1:31:54] Zoutkoepels, en ik begrijp ook de opmerking die de heer Bamenga daarover maakte.

[1:31:59] Zoals ik net aangaf, verschillende opties van eindberging worden uitgebreid verkend.

[1:32:04] COVA heeft al eerder onderzoek gedaan naar de diepe ondergrond,

[1:32:07] waarbij wel zowel gekeken is naar zoutkoepels als in boomse klei.

[1:32:12] De mogelijkheid van multilaterale samenwerking, die zoeken we ook met België.

[1:32:17] Maar op dit moment is het dus niet zo dat wij zoutkoepels of boomse klei al uitsluiten.

[1:32:23] Het is één van de opties die we gewoon meenemen, juist omdat we uiteindelijk een gedegen afweging

[1:32:27] willen maken.

[1:32:31] Nog een vraag van de heer Bamenga.

[1:32:32] Wat betekent de bezuiniging op onderwijs en wetenschap voor de kennispositie van kernenergie

[1:32:37] in Nederland?

[1:32:38] Ook natuurlijk een belangrijk onderwerp, want het kabinet heeft dit zeker op het netvlies.

[1:32:42] Dat kan ik u ook zeggen namens de minister van Onderwijs, richting de heer Bamenga.

[1:32:48] Het kabinet is aan het onderzoeken hoe wij samen met MBO, hogescholen en universiteiten

[1:32:53] ervoor kunnen zorgen dat er voldoende human capital is voor nucleaire ambities.

[1:32:58] De minister van KGG werkt aan een wetenschappelijk programma en in het licht van de nucleaire

[1:33:02] ambities van het kabinet, zij heeft het voornemen om de Kamer in de loop van 2025 daarover nader

[1:33:08] te berichten.

[1:33:09] Dus het is eigenlijk een traject dat meerdere ministeries in oogschouw nemen.

[1:33:15] Nog een vraag van de heer Bermengda.

[1:33:17] Dan ben ik bijna aan het einde van het kopje nucleair, zeg ik voorzitter.

[1:33:22] Zonder actie zitten onze kinderen met een overvallen opslag bij Borsele.

[1:33:26] En vind ik de NPRA in augustus ook niet wat ver weg.

[1:33:30] Omdat het dan misschien wel vier keer zoveel afval is.

[1:33:35] Het NPRA wordt gemaakt voor de komende tien jaar.

[1:33:37] Dat betekent ook in de komende tien jaar nog niet vier keer zoveel afval.

[1:33:41] Omdat nieuwe kerncentrales er nog niet zijn.

[1:33:44] In de NPA zetten we het proces in gang om te kijken wanneer het verwachte afval er dan

[1:33:48] wel zal zijn.

[1:33:50] En dan kunnen we ook op tijd maatregelen daarvoor nemen.

[1:33:53] En de laatste vraag die ik heb van de heer Bamenga, voorzitter, kijk je ook naar de lange

[1:33:57] termijnopslag?

[1:33:58] Even kijken hoor.

[1:34:00] Die heb ik al gehad.

[1:34:00] Die is dubbel.

[1:34:01] Excuus.

[1:34:07] Dit is het einde van het groepje nucleair, voorzitter.

[1:34:12] Dan zie ik een vraag bij de heer Buijs van de VVD.

[1:34:14] Nou, ik heb eigenlijk geen vraag.

[1:34:16] Ik wil eigenlijk mijn waardering uiten over de beantwoording van de vragen, alle opgebracht

[1:34:21] onderwerpen die zijn meegenomen of worden meegenomen in de routekaart en het NPRA.

[1:34:26] En we worden als Kamer nog twee keer per jaar geïnformeerd over de voortgang.

[1:34:29] Dus dat stelt me zeer tevreden en ik vertrouw op de verder verloop. Dank u wel.

[1:34:34] Ik zie een interruptie van de heer Gabriels, GroenLinks, PvdA.

[1:34:37] Ja, ik wil de staatssecretaris ook bedanken voor de antwoorden.

[1:34:40] Eén ding was mij nog niet helemaal duidelijk.

[1:34:43] Het NPRA wordt niet al begin 2025 gestart met de initiatiefase.

[1:34:49] Er wordt pas gestart nadat het NPRA er is.

[1:34:55] En de vraag was dus, waarom wordt er dan eigenlijk niet voordat het NPRA er is,

[1:35:02] al gestart met de initiatiefase zoals het Rathenouw Instituut adviseert?

[1:35:08] De reden is dat we anders eigenlijk een dubbel traject voerden.

[1:35:15] Nu lopen de trajecten in het begin gelijk op.

[1:35:17] En op het moment dat de NPRA medio 25 wordt afgerond,

[1:35:24] verloopt de plan van aanpak zeg maar separaat door.

[1:35:28] Dus dat is de reden daarachter.

[1:35:29] In eerste instantie lopen ze gelijk op.

[1:35:31] Daarna loopt een van de twee nog langer door,

[1:35:32] maar daar pas in de loop van 27 het plan van aanpak af zal zijn.

[1:35:41] Een interruptie van de heer Bamenga van D66.

[1:35:44] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:35:46] Ook dank u wel aan de staatssecretaris voor het antwoorden.

[1:35:50] Ik begrijp heel goed dat de staatssecretaris wil kijken naar verschillende opties,

[1:35:55] als het gaat om het opslaan van kernafval.

[1:36:01] Daar is de staatssecretaris ook op ingegaan, over die zoutkoepels en die kleien lagens.

[1:36:07] Ook aangegeven dat hij niks wil uitsluiten, maar ik had het inderdaad ook over wat zijn de alternatieven.

[1:36:13] Ik weet niet of de staatssecretaris daar wat meer op wil ingaan.

[1:36:18] Wat de verschillende alternatieven zijn, los van deze opties.

[1:36:25] Kan ik nu niet uitgebreider op ingaan, anders dan dat we ook kijken hoe andere landen dit doen.

[1:36:30] We hebben ook gekeken naar hoe men dat in Finland doet.

[1:36:33] Andere ondergrond, maar ook daar zijn ze al heel ver met dit soort zaken.

[1:36:36] Dus we willen eigenlijk alle opties meenemen.

[1:36:38] En uiteindelijk willen we dan richting u ook aangeven, nou we hebben de onderzoek nagedaan.

[1:36:43] Dit zijn de opties, kunt u zich daarin vinden.

[1:36:45] of zegt u misschien wel op dat moment van nou, we vinden toch gezien de situatie in Nederland

[1:36:49] die misschien wel anders is dan in andere landen, vindt u het verstandig om een bepaalde vorm

[1:36:54] van de opslag daarin niet mee te nemen.

[1:36:55] Maar dat is het proces dat we willen doorlopen.

[1:36:57] Dus we kijken naar andere landen, zeker landen die al verder voorop lopen.

[1:37:01] Alleen op voorland uitsluiten is denk ik niet handig, omdat je misschien ook daarmee een

[1:37:05] reële optie misschien wel de nek omdraait.

[1:37:15] Dank u wel, voorzitter. Ik heb ook vragen gesteld over de manier waarop er besluiten

[1:37:23] genomen worden en in hoeverre wonen daarin meegenomen worden. Volgens mij heeft de staatssecretaris

[1:37:28] daar over het algemeen iets over gezegd, maar ik wilde misschien nog wel verder daarop

[1:37:34] ingaan om te kijken van ja, we kunnen natuurlijk leren van andere plekken.

[1:37:41] Ik heb Groningen genoemd, ik heb Tata genoemd, Borselen.

[1:37:45] Eigenlijk zou ik willen weten van

[1:37:47] in hoeverre worden de lessen uit verschillende plekken waar

[1:37:52] dit soort processen ook hebben plaatsgevonden, in hoeverre worden die

[1:37:56] lessen hierin meegenomen wanneer we naar voren gaan?

[1:37:59] De staatssecretaris.

[1:38:00] Ik denk een hele terechte vraag die de heer Bamenga stelt, voorzitter.

[1:38:05] Kijk, en voor mij was lid Kostis ook een van degenen die ook al opmerkingen maakte over

[1:38:10] dat we, zeg maar, voortschrijdend inslaan.

[1:38:11] Ik zal het maar zo even met een vervelende term noemen.

[1:38:14] Iedere keer worden wij als overheden, maar ook als Kamer, worden wij iedere keer wijzer.

[1:38:20] Al nacht lang situaties die zich voordoen.

[1:38:23] Tata Steel, kom ik zo direct ook nog op.

[1:38:25] Leer je weer meer bij en ga je weer proberen dingen anders te doen in de toekomst.

[1:38:28] Ja, dat is hier ook het geval.

[1:38:30] Dus wij proberen iedere keer na te denken van...

[1:38:32] wij zijn tegen iets aangelopen.

[1:38:34] Dat heeft een bepaald effect gehad.

[1:38:36] Dat is nadelig neergeslagen.

[1:38:37] Het zij in heel Nederland. Het zij op bepaalde locaties.

[1:38:41] Hoe ga je nou voorkomen dat je in die situatie

[1:38:43] terechtkomt rondom de opslag van

[1:38:44] nucleair afval?

[1:38:47] Kijk, het is...

[1:38:49] Kijk even naar

[1:38:50] de gaswinning in Groningen.

[1:38:52] Daar hebben we ook een hele negatieve

[1:38:56] consequenties aangezeten

[1:38:56] voor de inwoners van het noorden. Dat zijn dingen waar je dus naar moet kijken. Dus juist

[1:39:01] dan is het heel belangrijk om het participatieve proces op de juiste manier te doen en omwonenden

[1:39:07] daarin ook gewoon mee te nemen, hun mee te laten praten erover. Want het moet niet zo

[1:39:11] zijn dat wij uiteindelijk een besluit nemen met elkaar en dat dan vervolgens mensen denken

[1:39:15] van hé, dat wisten we helemaal niet en in één keer hebben wij over zoveel jaar hier

[1:39:19] een opslag om de hoek. Dat moet je juist willen voorkomen volgens mij.

[1:39:34] In beantwoording op de gestelde vragen van de collega's zegt de staatssecretaris, ja,

[1:39:43] wij leren van anderen, anderen zijn al ver, dus dat is prima.

[1:39:49] Maar vervolgens hoorde ik ook de staatssecretaris zeggen, de komende tien jaar zijn er nog geen

[1:39:54] kerncentrales.

[1:39:56] Dan denk ik, andere landen zijn al ver, zijn al gegaan, dus ze weten hoe het moet.

[1:40:00] Ik bedoel, Frankrijk heeft aangeboden om, zeg maar begrijpelijk, natuurlijk ook economische redenen

[1:40:05] om hun techniek beschikbaar te stellen.

[1:40:07] Dus de vraag is dan, waarom kan het niet eerder, staatssecretaris, dan die tien jaar?

[1:40:12] Kom op.

[1:40:14] De staatssecretar.

[1:40:15] Ja, voorzitter, juist.

[1:40:17] Dit is ook een van de zaken die in het Rathenau-instituut advies staan.

[1:40:23] Je moet juist leren van de lessen uit het verleden en zorgvuldigheid.

[1:40:26] dat staat er volgens mij met hele grote letters in,

[1:40:29] is het meest belangrijke daarin.

[1:40:30] Dus liever een heel zorgvuldig proces en misschien wel pas over 20 of 30 jaar.

[1:40:36] Hoewel het eerder kan ook, maar laten we vooral een zorgvuldig proces doorlopen.

[1:40:41] En dat, laat ik zeggen, dat is voor mij bovenaan.

[1:40:47] En uiteindelijk het effect wat je daarmee kunt bereiken,

[1:40:49] dat je hem op een andere manier ook aan die energiebehoeften kan voorzien,

[1:40:52] dat is ook heel belangrijk, maar de zorgvuldigheid

[1:40:54] en goed aandacht voor alle omwonenden en de gevolgen,

[1:40:58] die moeten we volgens mij bovenaan houden daarin, voorzitter.

[1:41:01] De heer Bootkamp.

[1:41:03] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:41:05] Ja, met alle respect, maar 20, 30 jaar, staatssecretaris,

[1:41:08] dat kan toch geen serieus antwoord zijn?

[1:41:11] Daar kunnen we toch niet op zitten wachten?

[1:41:12] Ik bedoel, we zitten helemaal klem.

[1:41:14] Voordat we dat weten, plempen we die hele Noordzee dadelijk vol met windmolens,

[1:41:19] waardoor de visserij geen kant op kan.

[1:41:21] We hebben nog steeds zonneparken,

[1:41:22] Maar ondertussen hebben we te maken met wiebelstroom in het land.

[1:41:25] We hebben maar gedeeltelijk groene stroom uit het stopcontact.

[1:41:28] We zitten gewoon te wachten op die kerncentrales,

[1:41:30] want er wordt in alle geledingen gezegd dat dat een goede aanvulling is op onze energiebehoeften...

[1:41:36] en ook om te zorgen dat we een stabiel netwerk krijgen.

[1:41:40] Dus, staatssecretaris, nogmaals, waarom niet eerder?

[1:41:43] Want dat wiel is al lang uitgevonden rondom ons heen.

[1:41:48] Voorzitter, deels zal ik hetzelfde antwoord geven als net.

[1:41:51] Zorgvuldigheid staat voorop, zo snel mogelijk.

[1:41:54] Daar ben ik wel heel eerlijk in.

[1:41:55] Maar uiteindelijk gaat het ook natuurlijk niet zozeer alleen over mij.

[1:41:59] Het gaat ook over de minister van KGG, die hierin mede een besluit neemt.

[1:42:02] Dus ik kan u wel zeggen, ik wil het binnen tien jaar.

[1:42:06] Als het kan, zul je het zo snel mogelijk doen.

[1:42:08] Maar daarbij wel, zorgvuldigheid staat bovenaan.

[1:42:10] Dat is het belangrijkste voor ons.

[1:42:14] Het lid Kostic, Partij van de Dieren.

[1:42:16] Ik pak hem even.

[1:42:17] Het gaat over Tata, maar het gaat over zorgvuldigheid.

[1:42:20] Ik ben blij te horen dat de staatssecretaris zorgvuldigheid gewoon belangrijk vindt.

[1:42:24] En ik neem dus aan dat hij dat ook belangrijk vindt als het gaat om maatrekenafspraken rond Tata.

[1:42:29] Zorgvuldigheid eerst en daarna de rest. Klopt dat?

[1:42:32] Het lijkt me misschien toch handig om, want Tata is volgens mij ook een blokje in uw beantwoording,

[1:42:36] om toch even af te wachten, de interruptie schrijven we niet op, voor de zorgvuldigheid van de discussie.

[1:42:44] Dan ga ik na het kopje Tata Steel, voorzitter.

[1:42:47] Dan zal ik ongetwijfeld ook ingaan op de vraag die dit constitutie mij net stelt, voorzitter.

[1:42:54] Voor het debat heb ik al gemeld dat de rondtatus hier ontzettend veel speelt.

[1:43:01] Een lastig traject, dat was ook deze maand weer het geval.

[1:43:05] Ik nodig u ook uit om vooral met mij het gesprek te blijven voeren en in dit debat maakt u

[1:43:09] daar veelvuldig en ook in eerder gestelde schriftelijke vragen gebruik van, dat is prima,

[1:43:13] want het is een ontzettend belangrijk onderwerp waar heel veel mensen naar kijken, ook veel

[1:43:20] omwonenden een mening over hebben en ook wat van vinden en ook letterlijk ondervinden.

[1:43:26] Dus ik denk dat het heel belangrijk is om dat iedere keer te blijven doen.

[1:43:30] Wat betreft actualiteit, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied,

[1:43:35] die namens de provincie Noord-Holland verantwoordelijk is voor de vergunningverlening,

[1:43:39] toesticht en handhaving, daar spelen eigenlijk twee kwesties.

[1:43:43] Allereerst heeft de Omgevingsdienst een brief van Tata Steel gestuurd

[1:43:46] over het doorlopen vergunningproces voor de groen staalplannen.

[1:43:51] Normaliter worden hierbij conceptstukken tussen bedrijf en omgevingsdienst gedeeld.

[1:43:56] Vanwege de krappe deadlines is dat nu niet gebeurd.

[1:43:59] Dus de omgevingsdienst ziet daardoor wel een beperkt, althans een risico,

[1:44:03] laat ik het beperkt weglaten, een risico ontstaan.

[1:44:05] En wat mij betreft is het goed dat ze die gewoon transparant ook melden aan de voorkant.

[1:44:11] Daarnaast heeft de omgevingsdienst, zoals vorige week tijdens het debat ook

[1:44:15] naar buiten kwam aangekondigd een volgende stap te zetten

[1:44:18] in het handhavingsproces rondom de kooksgasfabriek 2.

[1:44:22] Nou, zij handelt daarin volkomen onafhankelijk.

[1:44:26] Wij blijven dit proces natuurlijk wel heel nauwkeurig volgen,

[1:44:30] omdat het mogelijk invloed kan hebben op de maatwerkafspraak,

[1:44:33] waar ook lid Kostis net aan refereert,

[1:44:36] waar we op dit moment samen met de minister van KGG in gesprek zijn met Tata Stil.

[1:44:42] Nou, kijk een dichter bij huis.

[1:44:44] Ik heb onlangs het tweede advies van de expertgroep Gezondheid IJmond ontvangen.

[1:44:48] Daar staan wederom nieuwe inzichten in om verder te werken aan een gezonde leefomgeving

[1:44:52] voor de bewoners van IJmond en een duurzame transitie voor Tata Steel.

[1:44:57] Ik heb dat advies ook direct na ontvangst met uw Kamer gedeeld en daarbij aangegeven

[1:45:01] het kabinet komt nog voor het kerstreces met een reactie daarop.

[1:45:05] Afgelopen week heb ik ook dag voor het debat met inwoners gesproken over het meest recente

[1:45:13] expertgroepadvies. Lastiger was dat dat eigenlijk een dag te vroeg was, omdat een dag later de berichtgeving

[1:45:19] van de omgevingsdiensten buiten kwam. Daar kon ik op dat moment helaas naar hen toen niets over zeggen,

[1:45:23] maar het was wel een goed gesprek. En ik heb hun ook gevraagd hoe zij tegen de adviezen van de

[1:45:29] expertgroep aankeken. Zij deelden onder andere hun zorg dat de kabinetse reactie later komt dan

[1:45:35] een eventueel onderhandelingsresultaat, waarmee het advies eventueel buiten de boot zou vallen.

[1:45:39] Zo zagen zij dat, maar het is juist de bedoeling dat het kabinet de adviezen van die expertgroep

[1:45:44] expliciet meeweegt bij de toestandkoming van de maatwerkafspraak.

[1:45:49] De adviescommissie Maatwerkt, die uiteindelijk over de joint letter of intent zal adviseren,

[1:45:55] heeft de expertgroep tevens gevraagd om vooral te blijven adviseren over de gezondheidsparagraaf

[1:46:00] in de maatwerkafspraak.

[1:46:01] Op die manier proberen we iedere keer waarborgen in te bouwen, dat alle relevante aspecten

[1:46:06] worden meegenomen.

[1:46:07] En uiteindelijk, voorzitter, moet natuurlijk ook de Kamer nog instemmen met het onthandelingsresultaat.

[1:46:12] Dus we blijven elkaar hier ongetwijfeld de komende tijd over spreken.

[1:46:16] En het is denk ik ook heel belangrijk om hier gewoon met elkaar in elk geval de juiste besluiten

[1:46:20] over te nemen, om te voorkomen dat dit inderdaad niet hetgeen oplevert wat we met z'n allen

[1:46:25] voor ogen hebben.

[1:46:27] Dan ga ik in om te vragen.

[1:46:30] Allereerst lid Gabriels, wij gaan ervan uit, conform de aangenomen motie van lid Zeedijk,

[1:46:35] dat de sluiting van de kookgasfabriek 2 geen onderdeel zou uitmaken van de financiële compensatie.

[1:46:41] En kan ik dit bevestigen?

[1:46:42] Nou, mocht binnen het wettelijk kader blijken dat Tata Steel gedwongen wordt om kookgasfabriek 2 te sluiten,

[1:46:49] dan zal het uiteraard niet meer vanuit de staat financieel worden ondersteund.

[1:46:53] Maar dat wil niet zeggen dat er misschien niet binnen de maatwerkafspraak over gesproken wordt.

[1:46:57] Alleen even vooruitlopend op, vanmiddag is er een technische briefing waar u als Kamerleden voor bent uitgenodigd.

[1:47:04] Dat zal een openbaar deel zijn en een besloten deel.

[1:47:08] Heel veel vragen die u gesteld heeft, zullen daar aan bod gaan komen.

[1:47:11] Ik snap dat u ze hier heeft gesteld.

[1:47:13] Ik snap dat het onbevredigend is dat ik hier niet openlijk een antwoord kan geven.

[1:47:16] Alleen daarmee doe ik de situatie geen recht.

[1:47:19] Want ik heb de informatie gezien die u zometeen gaat krijgen.

[1:47:21] Dus ieder woord wat ik erover zeg kan zomaar verkeerd zijn.

[1:47:24] Dus dat wil ik wel even in zijn algemeen het opmerken, voorzitter.

[1:47:30] Even kijken.

[1:47:32] Ook de opmerking, wat ik net ook al aangaf in mijn inleiding,

[1:47:38] de Omgevingsdienst heeft nu een eerste formele stap gezet in het handhavingsproces,

[1:47:42] maar dat betekent niet dat de vergunning daarmee definitief is ingetrokken.

[1:47:46] Het is de eerste stap.

[1:47:47] Het bedrijf kan daar nog op reageren met een zienswijze,

[1:47:50] maar dit proces blijven we wel nauw volgen,

[1:47:52] want het kan uiteindelijk natuurlijk wel independent hebben op de maatwerkafspraak.

[1:47:56] Andere vraag van de heer Gabriels.

[1:47:59] Kan de staatssecretaris bevestigen dat het tweede advies van de expertgroep wordt meegenomen?

[1:48:02] Volgens mij heb ik daar net al een antwoord op gegeven in mijn inleiding.

[1:48:09] Laten we de vraag nog even aan het einde van het blokje doen.

[1:48:14] Ik dacht dat er een interruptie kwam, maar ik ga door.

[1:48:16] Nog een vraag van de heer Gabriels.

[1:48:18] Wanneer is de gezondheidseffectrapportage af?

[1:48:21] Het RIVM werkt momenteel aan het methodisch kader voor de gezondheidseffectrapportage,

[1:48:26] de GER, een nieuw instrument wat voorgesteld wordt door de expertgroep Gezondheid IJmond.

[1:48:33] Naar verwachting is deze methodiek voor het einde van het jaar afgerond.

[1:48:37] Daarna kan de GER worden opgesteld.

[1:48:39] Het is al wel duidelijk dat inzichten uit het MER, de milieueffectrapportage, belangrijk

[1:48:45] zijn voor de uitvoering van de GER.

[1:48:47] Het is heel irritant, al die afkortingen, zeg ik ook, voorzitter, maar die moeten dus

[1:48:51] wel beschikbaar zijn voordat we kunnen starten met het opstellen van een GER.

[1:48:54] De huidige inschatting is daarmee dat de GER in de eerste helft van 2025 kan worden afgerond.

[1:49:06] Dan heb ik een vraag van mevrouw Wingelaar.

[1:49:09] Het contact met de omwonenden in zaken maagdwerken is onbestaanbaar.

[1:49:13] Contact met de omgeving is van groot belang, evenals de moties over bordige gezondheid vind

[1:49:17] ik dit ook.

[1:49:18] Volgens mij heb ik daar net al een aantal woorden aan geweid.

[1:49:21] Ja, contact met de omwonenden is wat mij betreft super essentieel en de actieagent is ook gericht

[1:49:27] op gezondheid volwaardig meenemen daarin.

[1:49:32] We spreken regelmatig met omwonenden, net als ook de Kamerleden dat regelmatig doen.

[1:49:37] De actieagenda is uiteindelijk gericht op het volwaardig meenemen van gezondheid

[1:49:41] bij de besluiten rondom de industrie.

[1:49:43] En daarna wordt ook uitvoering van de moties met die strik in meegenomen.

[1:49:48] Dan kom ik bij een vraag van de heer Gabriels.

[1:49:53] Even kijken.

[1:49:58] Die vraag die ging of ik kan toezeggen dat ik alle noodzakelijk juridische

[1:50:01] en financiële steun geeft om het proces vanuit de provincie Noord-Holland en Tata

[1:50:07] succesvol te laten doorlopen.

[1:50:11] Het is een technisch antwoord en ik snap dat u daar misschien niet helemaal blij mee zult zijn,

[1:50:15] maar de Omgevingsdienst is natuurlijk onafhankelijk.

[1:50:18] Ik mag dit proces niet beïnvloeden, ik volg het wel heel nauw.

[1:50:22] De provincie en de door haar gemandateerde Omgevingsdienst Noord-Zekernaalgebied

[1:50:26] zijn onafhankelijk verantwoordelijk voor de uitvoering van de VTH-taken

[1:50:30] rond Tata Steel. Afgelopen donderdag hebben zij natuurlijk die aankondiging gedaan voor een

[1:50:36] handhavingsproces rondom de kooksgasfabriek 2. Maar nogmaals, zij handelen daarin wel onafhankelijk.

[1:50:43] Ik kan dan ook geen financiële steun daarin toezeggen. Dat is niet mijn rol. Het onderzoek

[1:50:49] is nog niet afgerond en ook niet openbaar. Dus ik kan er nu op dit moment ook nog geen

[1:50:53] conclusies aan verbinden, voorzitter. Maar nogmaals, ik ga het proces blijven volgen.

[1:50:58] Natuurlijk is er iedere keer ook ambtelijk contact.

[1:51:02] Maar terug naar de baas van uw vraag.

[1:51:04] Zullen wij noodzakelijk juridisch financiële steun geven?

[1:51:08] Nee, dat is echt aan het bevoegd gezag en dat is de provincie in dit geval.

[1:51:13] Nog een vraag van mevrouw Wingelaar van NRC.

[1:51:16] Hoe staat het met de aangenomen moties?

[1:51:19] Ik ben er net eigenlijk wel een beetje al op ingegaan,

[1:51:22] maar de motie van de heer Van Dijk, die in het voorjaar is aangenomen,

[1:51:27] Die had als voorwaarde voor de maatwerkafspraak dat er een harde, afdwingbare prestatieafspraken zijn

[1:51:32] gemaakt over het minimaliseren van gezondheidsschade en emissies en over de verifiërbaarheid van die

[1:51:38] afspraken. De motie van de heer Van Dijk is betrokken bij de toestandkoming van het mandaat

[1:51:43] waarover uw Kamer is geïnformeerd en waarover nu wordt onderhandeld. Vanmiddag wordt u daarover

[1:51:48] tijdens de technische briefing ook nog nader bijgepraat. Daarnaast heeft uw Kamer opgeroepen

[1:51:54] de adviezen van de expertgroep over te nemen in de maatwerkafspraken.

[1:51:57] Volgens mij heb ik daar ook van gezegd dat wij de motie als steun in de rug zien

[1:52:02] en bevestiging van de inzet om de inzet van gezondheid volop mee te nemen en

[1:52:07] prioriteit te geven in de maatwerkafspraken.

[1:52:09] Dus volgens mij ben ik daar al voldoende op ingegaan, voorzitter.

[1:52:13] Dan heb ik een vraag van mevrouw Wingelaar.

[1:52:18] Die gaat over, even kijken hoor,

[1:52:22] dat er al veel metingen worden uitgevoerd rondom Tata Steel.

[1:52:24] De expertgroep pleit voor verbetering, graag een reactie daarop.

[1:52:28] Natuurlijk is er altijd verbetering mogelijk in het proces.

[1:52:31] Dat is wat ik net ook bedoelde rondom nucleair afval.

[1:52:34] Dat je iedere keer probeert te leren van stappen in andere trajecten die je ziet.

[1:52:40] We studeren momenteel het advies van de expertgroep.

[1:52:42] Komen we nog met die kabinetsreactie?

[1:52:45] Het is wel zo dat de geldende wetgeving legt de verantwoordelijkheid wel...

[1:52:49] bij de geaccrediteerde metingen bij bedrijven zelf.

[1:52:53] Dat is wel essentieel daarin.

[1:52:56] We kijken in de actieagenda industrie en omwonenden wel naar verbeteringen, maar ook binnen het

[1:53:00] huidige kater mag en kan een toezichthouder zelf al aanvullende metingen uitvoeren.

[1:53:06] Dus die ruimte ligt er al.

[1:53:08] En dit gebeurt ook volop, want de Omgevingsdienst voert bij Tata Steel extra controlemetingen

[1:53:13] uit.

[1:53:14] Zo zijn recent diffuse metingen bij kooksgasfabriek 2 uitgevoerd.

[1:53:18] En ook het RIVM is gestart met het depositieonderzoek naar grofstof in de omgeving.

[1:53:24] Ik ben zelf tijdens mijn werkbezoek en gesprek met omwonenden en met het bedrijf

[1:53:28] ben ik ook naar het meetpunt gegaan om te kijken.

[1:53:31] Dat is absoluut een aanrader, want ze kunnen u daar in tien minuten uitleggen

[1:53:34] wat ze allemaal meten en hoe ze het meten.

[1:53:36] Dus als u de volgende keer daar bent voor het gesprek,

[1:53:39] kan ik echt aanraden om dat mee te nemen, voorzitter.

[1:53:43] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[1:53:48] In het vorige commissiedebat zijn twee toezeggingen gedaan door de vorige staatssecretaris over artikel 4.22

[1:53:53] omgevingswet en de emissietoets verbreden naar gezondheidseffecten en kan ik de Kamer informeren

[1:53:59] over de stand van zaken. Artikel 4.22 omgevingswet biedt de grondslag van algemene regels voor

[1:54:06] milieubelastende activiteiten. Ik kom terug op de mogelijkheden die het artikel biedt om

[1:54:11] meetverplichtingen op te leggen en in het kader van de actieagenda zijn onderzoeken gestart naar

[1:54:16] de vraag hoe gezondheid van omwonenden voorwaardiger plaats kan worden gegeven bij de besluitvorming

[1:54:22] rondom de industrie.

[1:54:24] Onderzoek hoe de emissietoets verbreed kan worden door de gezondheidseffecten wordt nader

[1:54:28] betrokken bij de emissietoets, maar ik maak daar uiteindelijk een deel van uit.

[1:54:33] Dus het is de vraag die u stelt, wordt meegenomen uiteindelijk bij het onderzoek wat wij daar

[1:54:40] aan het uitvoeren zijn in de omgeving.

[1:54:43] De verwachting is dat dit onderzoek in de loop van volgend jaar zal worden afgerond.

[1:54:48] Volgens mij komt dit trouwens vanmiddag ook weer terug bij de technische briefing, voorzitter.

[1:54:55] Dan heb ik een vraag van de heer Bermenga.

[1:54:57] Kan ik overkappingen niet afdwingen en de provincie daarbij helpen?

[1:55:02] Het overkappen van de grondstofopslag is op dit moment niet als eis opgenomen in de relevante,

[1:55:08] best beschikbare technieke conclusies, zeg ik als eerste voorzitter.

[1:55:12] Dus wij zien het als een bovenwettelijke maatregel.

[1:55:15] En we maken een maatwerkafspraak omdat we ervan overtuigd zijn

[1:55:18] dat niet alle wens die we hebben via normering haalbaar zijn.

[1:55:22] Zaken die we wel kunnen afdwingen via regelgeving lopen uiteraard wel via dat spoor,

[1:55:26] want het is bijvoorbeeld niet toegestaan en onwenselijk om staatssteun te geven

[1:55:30] om te voldoen aan de wet.

[1:55:32] Dus ook rondom de maatwerkafspraken moeten we ook iedere keer kijken,

[1:55:37] checken of dat in Europa kan zonder dat we daar bij de regels van staatssteun overtreden.

[1:55:45] De vraag van de heer Gabriels.

[1:55:51] Het advies is heel duidelijk over onafhankelijke openbare metingen.

[1:55:54] Hoe staat het met de motie van de Partij voor de Dieren over de onafhankelijke metingen?

[1:55:58] Dat was de vraag.

[1:55:58] Volgens mij heeft lid Kosti daar zelf ook een vraag over gesteld.

[1:56:01] Als onderdeel van de actieagenten Industrie en Omwonen wordt mede naar aanleiding van

[1:56:05] de motie van de heer Bemenga een onderzoek uitgevoerd dat in kaart brengt wat nodig is

[1:56:09] om die onafhankelijke emissiemetingen de standaard te maken binnen het VTH-stelsel.

[1:56:15] Geldende wetgeving legt de verantwoordelijkheid voor de late uitvoering van geaccrediteerde

[1:56:20] metingen op dit moment, zoals ik net al zei, bij bedrijven zelf.

[1:56:24] Daarmee is op voorhand al duidelijk dat het aanpassen van de systematiek, zowel landelijk

[1:56:28] als specifiek voor Tata Steel, wel een groot aantal technische, financiële, juridische

[1:56:34] en operationele uitdagingen kent.

[1:56:35] En daarom willen wij als kabinet eerst boven genoemde onderzoeksuitkomsten afwachten,

[1:56:41] voordat we verdere stappen kunnen zetten in de uitvoering van deze motie van het lid Teunissen.

[1:56:46] Dus dat is het complexe.

[1:56:48] We zijn ermee bezig, maar er zijn zoveel aspecten dat we daar wel wat meer tijd voor nodig hebben.

[1:56:55] Ik kom aardig aan het einde, zeg ik voorzitter.

[1:56:57] Nog drie vragen die ik heb gehad.

[1:57:00] Mevrouw Wingerlaer, wat is de visie van de staatssecretaris op communicatie en transparantie?

[1:57:05] Uw Kamer ontvangt voor het kerstreces nog een kabinetsreactie op het advies.

[1:57:10] Dat heb ik al eerder gezegd.

[1:57:11] Dat is zeg maar de strekking daarvan.

[1:57:14] Vraag van lid Kostic.

[1:57:16] Gezondheid moet worden meegenomen in maatwerkafspraken.

[1:57:20] Of ik dat goed heb begrepen, volgens mij heb ik dat net een aantal keren al heel duidelijk

[1:57:23] aangegeven.

[1:57:25] Ger en Mer moeten eerst goed worden uitgewerkt voordat een afspraak op papier staat.

[1:57:28] Ik heb ook de relatie tussen beiden net onder woorden gebracht.

[1:57:32] En gezondheid moet heel goed gecheckt worden.

[1:57:35] Volgens mij is dat een van de dingen waar ik net heel uitgepleit op in ben gegaan,

[1:57:38] ook met dat meetpunt, ook het RIVM wat meedoet daarin.

[1:57:42] Dus nogmaals, laat ik in elk geval zeggen,

[1:57:45] gezondheid is een van de belangrijkste onderwerpen binnen de maatwerkafspraak.

[1:57:49] Dus dat nemen we zeker mee daarin.

[1:57:53] En dan heb ik nog een laatste vraag.

[1:57:54] Die is gesteld door lid Kostiets en mevrouw Wingelaar.

[1:57:58] Juridisch overzicht vanaf dwingbare maatregelen,

[1:58:01] Ook in relatie tot de motie-Zeedijk.

[1:58:04] Het is essentieel dat eventuele steun alleen wordt verstrekt voor maatregelen,

[1:58:08] zoals ik net al zei, die niet wettelijk zijn af te dwingen.

[1:58:11] De Europese Commissie controleert dit in het kader van de staatssteuntoets.

[1:58:15] Daarom ontzoeken we momenteel in hoeverre de maatregelen waarvoor Tata Steel steun heeft gevraagd,

[1:58:20] daadwerkelijk niet wettelijk afdwingbaar zijn.

[1:58:23] Nou, mocht blijken dat maatregelen toch binnen het wettelijk kader vallen,

[1:58:27] dan is het uiteraard niet meer mogelijk om dit vanuit de staat financieel te ondersteunen.

[1:58:30] Dat zullen we ook niet doen.

[1:58:33] Dat zijn alle vragen die ik had rond dit onderwerp, voorzitter.

[1:58:38] Dank.

[1:58:40] Een interruptie van het lid kost iets van het partij van het dier.

[1:58:43] Ik weet gewoon niet waar ik moet beginnen.

[1:58:47] Ik heb even duidelijkheid nodig van de staatssecretaris.

[1:58:50] De laatste woorden waren bemoedigend.

[1:58:52] Gezondheid is gewoon heel belangrijk en centraal.

[1:58:57] Maar er liggen grofweg drie belangrijke moties, en nog aanvullende moties, die de richting

[1:59:05] geven.

[1:59:05] Gezondheid moet eerst geborgen worden, dus eerst de Ger en de Mer en dan de afspraak

[1:59:09] op papier.

[1:59:10] Dus ik wil even...

[1:59:11] De bevestiging van de staatssecretaris is dat hij dat goed heeft begrepen.

[1:59:14] Dat heb ik niet direct gehoord.

[1:59:16] Dat we geen afspraak op papier maken en helemaal niks ondertekenen zonder dat de Ger en de

[1:59:22] Mer inzichtelijk zijn voor de Tweede Kamer.

[1:59:24] Ten tweede, die metingen, dat is ook een hele duidelijke aangenomen motie, heeft de NSC

[1:59:28] het ook over gehad.

[1:59:29] Het BV heeft het ook gesteund.

[1:59:30] Dat gaat niet over ons huidige VTH-stelsel, dat gaat gewoon over maatwerkafspraken, binnen

[1:59:35] de maatwerkafspraken met Tata afspraken maken, dat de metingen naar ons toegaan.

[1:59:39] De motie is heel duidelijk, dus misschien heeft de staatssecretaris en zijn team dat

[1:59:44] niet goed geïnterpreteerd, maar ik verwacht wel dat dat op die manier wordt doorgevoerd.

[1:59:48] En ten derde natuurlijk, daar heeft hij het wel uitgebreid over gehad, de handhavingroute.

[1:59:56] Kan hij eerst op die twee reageren?

[1:59:58] En dan kom ik nog met een extra interruptie als het gaat om de handhavingroute.

[2:00:09] Allereerst, voorzitter, de motie over de Ger en de Mer.

[2:00:14] Nou, we hebben volgens mij richting Kamer al aangegeven dat we over de Ger werkende weg

[2:00:20] meenemen in de afspraken, waar dat kan.

[2:00:23] Dus dat is de volgoordelijkheid daarin.

[2:00:27] Andere vraag, voorzitter, die ging over de metingen.

[2:00:32] Nou, bij Tata Steel vinden dagelijks tientallen metingen plaats over het hele terrein, soms

[2:00:37] zelfs boven in de pijp.

[2:00:40] Nou, op basis van de motie kan ik niet zomaar het terrein oplopen en roepen, vanaf nu ga

[2:00:44] ik dat doen.

[2:00:46] Werkt gewoon niet op die manier.

[2:00:48] Dus we moeten dit eerst beter uitzoeken hoe we uitvoering kunnen geven aan die motie,

[2:00:54] Maar de belemmering zit dus in het feit dat wij niet zomaar met deze motie in de hand die stap kunnen zetten.

[2:01:01] Dat is de reden waarom het wat langer duurt voordat ik daar een goed antwoord op kan geven.

[2:01:09] En wat doe ik met de motie over...

[2:01:16] Wel ligt een kleine aanvulling dan, voorzitter, op het antwoord dat ik net gaf.

[2:01:25] We zijn juist bezig om dit in het kader van de actieagenda verder te onderzoeken.

[2:01:30] Dat is in essentie de stap die we op dit moment aan het zetten zijn.

[2:01:45] Moet ik het nog een keer herhalen met de microfoon aan?

[2:01:50] Excuus, voorzitter.

[2:01:51] Nee, dat is wat ik net bedoelde met het onderzoeken.

[2:01:54] Wij zijn juist bezig dit mee te nemen in het kader van de actieagenda.

[2:01:58] En dat is de zorgvuldige afweging.

[2:01:59] Omdat wij op dit moment niet zonder dat mee te nemen,

[2:02:02] zomaar bij het bedrijf kunnen gaan binnenstappen en zeggen

[2:02:06] we hebben deze aangenomen motie en we willen hem op deze manier uitvoeren.

[2:02:09] Hoe moeten we het eerst verder in de actieagenda uitwerken?

[2:02:13] Dank u wel. En dit kost iets.

[2:02:16] Kijk, het maakt mij niet uit dat het langer duurt.

[2:02:20] Maar wat ik van de staatssecretaris wil horen...

[2:02:23] dat er dus geen maatwerkafspraken worden gemaakt voordat dat geregeld is.

[2:02:27] Natuurlijk ga je niet morgen bij Tata Steel van alles veranderen.

[2:02:32] Nee, dat regel je dus via die maatwerkafspraken...

[2:02:35] conform de motie van ons allemaal hier ongeveer.

[2:02:39] Dus dat is even ten aanvulling.

[2:02:41] Wat ik wil weten over die handhaving...

[2:02:45] De staatssecretaris zegt terecht...

[2:02:48] als er iets is wat met handhaving kan worden geregeld...

[2:02:52] dan mogen we daar ook geen staatsstoorname aan geven.

[2:02:55] In een eerdere technische vraag werd beantwoord...

[2:02:59] dat zolang er een overtreding loopt...

[2:03:02] dwangsommen, procedure van extra toezicht...

[2:03:06] dat op dat onderdeel geen staatsrecht mag worden gegeven.

[2:03:11] En tegelijkertijd hoor ik de staatssecretaris zeggen

[2:03:13] nou, de ronde om Cox's Hass Fabriek 2, dat wachten we nog even af

[2:03:17] totdat de provincie het echt heeft ingegeven.

[2:03:20] Maar volgens mij, volgens de regels

[2:03:22] en dat moet de staatssecretaris mij even bevestigen

[2:03:23] is dat nu al het geval dat wij die Cox's Hass Fabriek 2

[2:03:28] helemaal niet mee kunnen benemen in die maatwerkafspraken

[2:03:30] omdat het onder verscherpte toezicht staat

[2:03:32] hele tijd dwangstommen moeten worden opgelegd

[2:03:35] een overtreding worden gedaan.

[2:03:36] Dus het zou nu al niet aan de orde moeten zijn voor de maatwerkafspraak.

[2:03:40] Kan de staatssecretaris dat bevestigen?

[2:03:42] De staatssecretaris.

[2:03:43] Voorzitter, volgens mij heb ik aangegeven, net in mijn eerste beantwoording,

[2:03:48] dat Koopgasfabriek 2 onderdeel is van de gesprekken die wij voerden met het bedrijf.

[2:03:54] Alleen op het moment dat daar een wettelijke oproep komt om het al eerder te sluiten,

[2:04:01] zal het geen onderdeel meer uitmaken van het gesprek.

[2:04:03] want dan valt het er buiten.

[2:04:05] Alleen dan nog zullen we altijd kijken

[2:04:07] of het conform Europese staatssteunregels

[2:04:10] wel of niet mogelijk is, voorzitter.

[2:04:12] En de stelligheid die lid Kostis net daarover zegt,

[2:04:15] kan ik op dit moment niet beamen.

[2:04:21] Heel even technisch, ik heb de beantwoording hierover voor me.

[2:04:24] Zolang er sprake is van overtreding van de Milieuvergunning

[2:04:27] en een handhavingstraject op deze fabriek,

[2:04:30] zou een degelijke compensatie volgens Europese staatssteunregels niet...

[2:04:32] Dus er is een handhavingstraject, er zijn overtredingen,

[2:04:37] want die dwangsommen lopen nog steeds.

[2:04:40] Dus... Maar goed, ik wil niet mijn extra interruptie hierover...

[2:04:43] U kunt er misschien later op teruggaan. Ik wil nog een andere interruptie plegen.

[2:04:48] Het overnemen van het advies van de expertgroep Gezondheid...

[2:04:53] dat is een hele heldere motie van Thijssen.

[2:04:57] Die zegt niet meenemen, die zegt gewoon heel hard borgen.

[2:05:00] Overnemen, zonder enige twijfel, als randvoorwaarde.

[2:05:04] Dus dat wil ik nog even van de staatssecretaris bevestigd zien.

[2:05:09] En of hij dan ook ziet dat wat daar het advies stelt, namelijk bijvoorbeeld 90 procent reductie

[2:05:16] van Pax en nog een aantal andere zaken, dat dat betekent dat de huidige plannen van Tata

[2:05:21] onvoldoende zijn.

[2:05:22] Dus dat daar iets in aangepast moet worden.

[2:05:25] De laatste twee vragen kom ik zo op terug, opmerkend over de kookgasfabriek 2, waarvan

[2:05:33] de lid Koch die zegt, nou laat maar even.

[2:05:36] Kijk, de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft aangegeven dat zij een stap gaan zetten.

[2:05:41] En het bedrijf heeft nu de kans om daar een zienswijze op in te dienen.

[2:05:45] Dus het is nog helemaal niet zo dat dat op dit moment sprake is van een vaststaand juridisch feit.

[2:05:51] Er is een voornemige uit door de Omgevingsdienst en het bedrijf kan daar een zienswijze op indienen.

[2:05:56] Net zoals een dwangsom, op het moment dat een dwangsom wordt opgelegd en ze betalen die dwangsom,

[2:06:00] is op dat moment is het traject weer afgerond.

[2:06:03] Dat is hoe de situatie is.

[2:06:12] De heer Gabriels, GroenLinks PvdA.

[2:06:14] Ja, dank u wel voorzitter.

[2:06:14] Ik ga mijn interrupties ook op dit thema volgens mij inzetten.

[2:06:17] Want om terug te komen op dat laatste.

[2:06:19] Kijk, die omgevingsdienst heeft natuurlijk

[2:06:23] hartstikke zorgvuldig onderzoek gedaan

[2:06:25] en hoe doet dit niet zomaar.

[2:06:27] En het kost heel veel lef, en dat heb ik in mijn bijdrage ook gezegd.

[2:06:31] Het is niet zomaar als het je niet lukt om dat te doen.

[2:06:34] Het kost natuurlijk... Het is veel moeilijker voor de omgevingsdienst om dat te beslissen.

[2:06:38] Dus ze hebben dat niet over een nachtijs laten gaan.

[2:06:41] En wat ik dus eigenlijk wil horen van de staatssecretaris...

[2:06:44] is eigenlijk... Misschien heeft het ook met woordkeus te maken.

[2:06:47] Dus we nemen het niet mee, tenzij...

[2:06:52] Dus we gaan daar die maatwerkafspraken niet over maken conform motie Zeedijk...

[2:06:56] tenzij uit dat traject blijkt dat er helemaal niks aan de hand is.

[2:06:59] Dat is een andere woordkeuze.

[2:07:03] En ook de woordkeuze ten aanzien van de motie Thijssen,

[2:07:05] het meewegen van de gezondheidsadviezen zou moeten zijn.

[2:07:09] Nee, in die motie staat randvoorwaardelijk.

[2:07:12] En dan komen we op het derde punt en dat is die Ger en die Mer,

[2:07:15] die pas eigenlijk begin 2025, dat heeft u goed uitgelegd, inzichtelijk zou zijn.

[2:07:20] Daar zit dan het punt. Wat neemt u dan wel mee in die maatwerkafspraken

[2:07:25] als randvoorwaarden conform de motie Thijssen?

[2:07:30] Wij willen volgens mij gewoon gezamenlijk horen

[2:07:32] dat die moties ook dusdanig uitgevoerd worden, zoals we ze ook met een grote

[2:07:38] meerderheid van deze Kamer hebben ingediend.

[2:07:41] Nou, daar hou ik het even bij voor nu.

[2:07:43] De staatssecretaris.

[2:07:48] Ja, voorzitter.

[2:07:50] Kijk, wat volgens mij ook een beetje door elkaar heen speelt.

[2:07:53] Kijk, de expertgroep heeft een advies uitgebracht.

[2:07:56] En wij hebben aangegeven al eerder dat wij voor het einde van het jaar

[2:07:59] daarmee met de kabinetsreactie op gaan komen.

[2:08:02] U stelt nu een aantal vragen, zeg ik tegen de Kamer, voorzitter, die eigenlijk vooruitlopen

[2:08:07] op onze reactie daarop.

[2:08:11] Dat maakt het voor mij even lastig, want uiteindelijk moet het kabinet daar wel eerst een besluit

[2:08:14] over nemen.

[2:08:16] Het is uiteindelijk een kabinetreactie.

[2:08:18] Ik kan als staatssecretaris niet zeggen hoe ik erop ga reageren.

[2:08:21] Ik moet dat uiteindelijk eerst via de ministerraad laten lopen.

[2:08:30] Daar heb ik respect voor, maar dan de vraag, gaat u in de ministerraad de moties die wij

[2:08:43] gezamenlijk als meerderheid hier hebben ingediend keihard bevechten, omdat daar staat niet meewegen,

[2:08:49] maar randvoorwaardelijk voor de maatwerk afspreken.

[2:08:52] Dat is echt een verschil in woordkeus, randvoorwaardelijk of meewegen.

[2:08:57] Dat is echt een heel debat is daarover geweest.

[2:08:59] En uiteindelijk heeft de Kamer daar bij meerderheid voor randvoorwaarden gekozen en niet voor meewegen.

[2:09:02] Dat is één. En het tweede is is ook de motie Zeedijk die gewoon zegt niet.

[2:09:13] Koch Gasfabriek 2 heeft heel veel overtredingen.

[2:09:15] Er zijn heel veel last onder dwangsommen. Wij willen die fabriek gewoon niet.

[2:09:19] Dus die gaat niet mee in die maatwerkafspraken.

[2:09:22] En daar zou ik graag een bevestiging op willen hebben.

[2:09:25] En dat zou u kunnen zeggen, want dat is volgens mij de emotie die de Kamer heeft uitgesproken,

[2:09:31] die in alle expertgroepen, ook het tweede advies uitgebeeld wordt.

[2:09:35] Levi schrijft gewoon in twee adviezen, die kooksgassenbriek twee moet dicht.

[2:09:41] Dus dan hoop ik, nou ja, nee, dan vraag ik, dan kunt u die toch niet meenemen in het maatwerkafspraakentraject?

[2:09:49] De staatssecretaris.

[2:09:50] Volgens mij heb ik ook vorige week tijdens het begrotingsdebat ook hierover gesproken.

[2:09:54] Dat heb ik ook aangegeven.

[2:09:56] Natuurlijk zullen wij de moties die zijn ingediend en zijn aangenomen,

[2:09:59] nemen wij daarin mee.

[2:10:01] Alleen uiteindelijk, en dat is gewoon de slag om de arm die ik even houd,

[2:10:04] ik moet binnen het kabinet hierover praten

[2:10:06] en het zou wel heel raar zijn als ik daarbij niet vermeld welke moties zijn aangenomen.

[2:10:11] Want dan gaat het kabinet misschien wel een verkeerd afslag nemen

[2:10:13] omdat ze daar niet van te hoog te zijn.

[2:10:15] Dus dat zal ik zeker meenemen.

[2:10:18] Wat ernaast zo is, voorzitter,

[2:10:20] dat is volgens mij ook een opmerking die ik ook al een keer eerder heb gemaakt,

[2:10:24] zonder wezenlijke gezondheidswinst is er geen maatwerkafspraak met Tata Steel.

[2:10:30] Laat dat gewoon heel duidelijk zijn.

[2:10:32] Dat is iets wat we al meerdere keren hebben uitgesproken.

[2:10:34] Dus daarmee ziet u ook het belang wat wij hechten aan de gezondheidsaspecten, voorzitter.

[2:10:43] De heer Bamenga, D66.

[2:10:47] Dank u wel, voorzitter.

[2:10:48] En ik wilde even ingaan op de beantwoording van de vraag die ik stelde over die overkappingen.

[2:10:54] over kappingen. De vraag aan de staatssecretaris was of hij wilde toezeggen dat de belastmentaler

[2:11:01] het niet hiervoor gaat opdraaien. Ik begrijp dat de staatssecretaris zegt dat het boven

[2:11:08] wettelijke maatregelen gaat. Ik begrijp dat de omgevingswet aangeeft dat alle passende

[2:11:22] en preventieve maatregelen genomen moeten worden ter bescherming van de volksgezondheid.

[2:11:28] Dus je zou kunnen stellen dat het niet bovenwettelijk is.

[2:11:33] Zou de staatssecretaris daarop willen reageren?

[2:11:38] Volgens mij komt dit aan bod zometeen bij de technische briefing en ik zou kunnen stellen,

[2:11:44] dat zijn uw woorden.

[2:11:45] Ik heb volgens mij net heel duidelijk aangegeven hoe wij hem zien, maar vanmiddag bij de technische

[2:11:50] briefing zal hier ook meer aan worden gewijd.

[2:12:01] Dit is een filosofiede interruptie, he?

[2:12:04] Shit, is dit mijn laatste dan?

[2:12:06] Oké, dit is dan mijn laatste.

[2:12:09] Kijk, het is prima dat we bij de technische briefing allemaal hele belangrijke dingen

[2:12:12] horen, maar dan kunnen we daar niks mee, want het is ook een deel besloten.

[2:12:19] Wij willen ook de taak kunnen uitvoeren dat we die informatie hebben, dat we er ook iets

[2:12:24] kunnen doen om u te behoeden van de fout om een maatwerkafspraak te maken over dadelijk die

[2:12:29] kooksgasfabriek 2 die wij eigenlijk allemaal hier niet willen. En dan kunnen we dat dadelijk wel

[2:12:34] te horen krijgen, maar we geven nu aandacht op het niet. We zitten nu in een debat over externe

[2:12:37] veiligheid en wij willen die kooksgasfabriek 2 niet. Voorzitter, volgens mij heb ik net al eerder

[2:12:43] aangegeven, zelfs twee keer, uiteindelijk gaat u als Kamer ook over de maatwerkafspraak. Wij gaan

[2:12:50] proberen te onderhandelen. Wij komen naar u toe. Op het moment dat u als Kamer zegt in meerderheid

[2:12:55] dat vinden wij geen goed idee op die manier, is er geen maatwerkafspraak.

[2:12:59] En als u tegen ons zegt wij willen graag een aanpassing,

[2:13:01] nou dan gaan wij kijken hoe we dat kunnen doen.

[2:13:03] Maar wij gaan echt niet zonder dat de Kamer daar achter staat

[2:13:05] een maatwerkafspraak maken.

[2:13:12] En lid Kostic, Partij van de Dieren?

[2:13:15] Nee, voorzitter, de Kamer heeft juist heel duidelijk aangegeven,

[2:13:18] zo hoort het ook democratisch, wij stellen de randvoorwaarden

[2:13:20] en dat moet gewoon worden meegenomen in de maatwerkafspraak er hard.

[2:13:24] En niet achteraf als alles al beklonken is,

[2:13:26] Dus dan gaat er niks veranderen, dat weten we uit het verleden.

[2:13:28] Nog even een vraag over...

[2:13:30] Want ik moet zo weg, debat landbouw helaas.

[2:13:34] Er zijn milieuexperts die zeggen...

[2:13:36] En Cor Coenradie heeft een rapport geschreven...

[2:13:39] en naar de staatssecretaris gestuurd...

[2:13:41] waarin juist wordt gezegd dat ze overkappingen juridisch afdwingbaar zijn.

[2:13:46] Ik snap dat de staatssecretaris daar nu niet op kan reageren...

[2:13:48] maar ik wil graag dat hij zo snel mogelijk per brief daarop toegekomt...

[2:13:51] en daarop op dat rapport reageert. Kan hij dat toezeggen?

[2:13:57] We hebben eerder aangegeven dat we er echt van uitgaan dat de overkrappingen niet wettelijk

[2:14:03] afdwingbaar zijn.

[2:14:04] We doen er ook zorgvuldig onderzoek naar, maar we moeten wel kunnen aantonen in Brussel

[2:14:10] dat het wel mag.

[2:14:11] Dus dat is het dilemma waarmee we zitten.

[2:14:14] Ik zeg niet dat we er niet naar kijken, maar dat is wel het traject waarmee we zitten,

[2:14:17] voorzitter.

[2:14:20] Dank.

[2:14:21] Laatste interruptie.

[2:14:22] Dit kost iets.

[2:14:23] Dank je wel.

[2:14:24] Ik heb nog niet gehoord of hij in ieder geval wil toezeggen om schriftelijk op te reageren

[2:14:27] op dat rapport.

[2:14:28] Want dat wil ik toch echt graag op papier niet...

[2:14:30] Het vergt wel wat meer uitleg dan dat ik net hoorde.

[2:14:36] En ten slotte nog een laatste vraag om mij de laatste interrupties te gebruiken.

[2:14:40] Wordt die nulmeting nou wel uitgevoerd?

[2:14:42] Want dat was wel ook een opdracht van de Kamer.

[2:14:44] Ik weet even niet meer of het een promotie was of niet, maar het was in ieder geval een

[2:14:46] wens.

[2:14:47] Dat is een beetje vaag.

[2:14:49] Wordt er wel echt een nulmeting uitgevoerd, zodat we weten waar we überhaupt beginnen

[2:14:52] en waar we het mee moeten vergelijken?

[2:14:54] De staatssecretaris.

[2:14:56] Ik laat beginnen met de laatste vraag.

[2:14:58] Dat is precies een van de vragen die ik stelde toen ik op bezoek was.

[2:15:01] Bij het meetstation.

[2:15:02] Je kunt pas meten als je een nulmeting hebt gedaan.

[2:15:05] Dus ja.

[2:15:06] Want anders kun je nooit referentiemateriaal hebben.

[2:15:10] De eerste vraag ben ik heel erg kwijt.

[2:15:12] Dat was de vraag om een toezegging van het lid Kostiets.

[2:15:15] Laat ik haar toezeggen.

[2:15:16] Ik heb niks met toezegging.

[2:15:18] Ik zeg toe aan lid Kostiets dat ik dit ga doen.

[2:15:26] Een brief, voorzitter, ga ik doen.

[2:15:31] Dan kijk ik rond of er verder nog interrupties zijn over het onderdeel Tata Steel.

[2:15:36] Die zijn er niet. Dan verzoek ik u om verder te gaan.

[2:15:43] We hebben nu wel de twee grootste onderwerpen gehad, voorzitter.

[2:15:46] Vanaf nu gaan we versnellen.

[2:15:47] Een vraag van de heer Gabriels van GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[2:15:51] Hoe kan de staatssecretaris gemeente en provincie provincies beter ondersteunen bij juridische procedures?

[2:15:57] In het VTH-stelsel zijn de gemeenten en provincies, zoals bevoegd gezag, verantwoordelijk voor

[2:16:02] de uitvoering van de VTH-taken milieu en het functioneren van de omgevingsdiensten.

[2:16:08] Zijn ze daarmee ook verantwoordelijk voor het toekennen van voldoende middelen aan deze

[2:16:12] omgevingsdiensten om hun taken goed uit te voeren, waaronder voldoende middelen om juridische

[2:16:16] procedures te voeren?

[2:16:21] Dan heb ik een vraag van de heer Boutkamp van de PVV.

[2:16:26] Deel ik de mening van de PVV dat het VTH-stelsel versterkt moet worden en omgevingsdiensten

[2:16:30] kampen met te weinig capaciteit?

[2:16:33] Ja, ik ben het met de heer Boutkamp eens, voorzitter, dat het VTH-stelsel versterkt

[2:16:37] moet worden.

[2:16:38] En daar werk ik ook met alle partijen in het VTH-stelsel keihard aan.

[2:16:42] Twee weken geleden was er een bijeenkomst in Hilversum waar we juist met elkaar hebben,

[2:16:46] ik noem het bijna beklonken, welke stappen we al gezet zijn om het een computer te maken

[2:16:51] en ons beter in stelling te brengen.

[2:16:54] Betrokken partijen commenteren zich hier ook aan via de samenwerkingsafspraken.

[2:16:58] Maar ik vind het met u zeker zorgelijk dat er te weinig personeel bij de omgevingsdiensten is.

[2:17:03] Daarom is er ook de arbeidsmarktcampagne ontwikkeld en die loopt door tot in 2025.

[2:17:08] Alleen, helaas, zeg ik er dan ook maar bij, we hebben op heel veel terreinen in heel veel

[2:17:13] sectoren tekort aan mensen en helaas ook hier, voorzitter.

[2:17:16] Dan heb ik een vraag van de heer Bamenga van D66.

[2:17:22] Welke ondergrens ga ik bepalen voor de omgevingsdiensten?

[2:17:25] De opvolging van de aanbevelingen van de Commissie van Aarts over de ondergrens van omgevingsdiensten

[2:17:30] is opgepakt in het interbestuurlijke programma Versterking VTH-stelsel.

[2:17:36] Hiervoor zijn de robuustheidscriteria ontwikkeld en deze zijn vorig jaar zomer door alle partijen

[2:17:41] in het VTH-stelsel bestuurlijk vastgesteld.

[2:17:44] Op dit moment voer ik gesprekken met alle omgevingsdiensten om te kijken

[2:17:47] hoe zij op 1 april 2026 aan die robuustheidscriteria voldoen.

[2:17:52] U wordt hier voor het herfstreces, dus waarschijnlijk over twee weken volgens mijn reces,

[2:17:58] voor die tijd wordt u hierover nog geïnformeerd.

[2:18:03] Dan heb ik een vraag van lid Kostic.

[2:18:06] Wil ik de toezegging doen dat ik met een brief dit jaar ga uitleggen hoe het VTH-stel gaat versterken?

[2:18:10] Volgens mij ben ik er net op ingegaan.

[2:18:13] Dan heb ik een vraag van de heer Bamenga.

[2:18:16] Het VTH-stelsel is niet op orde, hiervoor is onder andere gezicht hoeveel PFAS en emissielozingen

[2:18:21] plaatsvinden.

[2:18:22] Is er zicht op kort termijn om dit te verbeteren?

[2:18:25] En dat is volgens mij ook een vraag van de heer Boutkamp inderdaad.

[2:18:28] Misschien geef ik wel bij de heren de credits, maar op mijn papiertje stond de heer Bamenga,

[2:18:32] maar ik weet dat de heer Boutkamp die ook stelde.

[2:18:34] Is hij van de heer Boutkamp?

[2:18:35] Ga ik naar de heer Boutkamp toe?

[2:18:37] Sorry voorzitter.

[2:18:40] Dan komt het antwoord, en daar wordt u vast niet blij van, meneer Boutkamp, want het onderwerp

[2:18:46] hoort namelijk thuis bij de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

[2:18:49] Het wetgevingsoverleg water is op 18 november aanstaande.

[2:18:53] Dan kunt u daar uitstekend die vraag stellen, maar ik zal hem wel stiekem invluisteren bij

[2:18:56] mijn collega.

[2:18:58] Wat ik wel kan zeggen, de minister heeft eerder al een overzicht gestuurd met bekende PFAS-lozingen.

[2:19:04] Daarnaast heeft de minister volgens mij toegezegd een evaluatie uit te voeren naar de effectiviteit

[2:19:08] van hoe lozingen gereguleerd kunnen worden.

[2:19:12] De evaluatie zal volgend jaar worden afgerond.

[2:19:15] Uw Kamer wordt hierover nader geïnformeerd.

[2:19:18] Dat is het onderwerp VTA, voorzitter.

[2:19:21] Ik zie een aantal interrupties. Ik begin bij de heer Boutkamp.

[2:19:27] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:19:31] Volgens mij had ik meer gevraagd dan de staatssecretaris.

[2:19:35] Dus mijn opmerking is eigenlijk, wanneer komt de rest van de beantwoording

[2:19:39] op mijn gestelde vraag over die VTA-cijfer?

[2:19:41] Ik had onder andere gezegd dat het VTH-systeem echt hervormd moet worden door samenvoegen,

[2:19:48] experts van de omgevingsdiensten uitwisselen, een team van experts begrip hebben ten behoeve

[2:19:54] van alle omgevingsdiensten, zodat ze voor de zware industrie en dood de staatssecretarissen

[2:19:59] oproepen.

[2:19:59] Ik hoor nu slechts een klein deel van de beantwoording van deze vraag, dus ik zou toch wat meer

[2:20:04] uitgebreide antwoorden hebben op deze zaken.

[2:20:07] En dan ben ik ook heel benieuwd hoe dat zit dan met die uitspraak van hem.

[2:20:12] En dan kom ik daar wel op terug.

[2:20:15] Oké.

[2:20:15] Dat is eerst een interruptie, dan wacht ik even op de beantwoording.

[2:20:18] Helemaal goed.

[2:20:19] Staatssecretaris.

[2:20:20] Voorzitter, inderdaad heeft de heer Boutkamp meer vragen erover gesteld.

[2:20:23] Ik dacht dat ik daar op inging met mijn opmerkingen over het robuuster maken.

[2:20:28] Maar ook daar zijn we nog onderweg in het proces en ik moet ook nog met de individuele

[2:20:33] omgevingsdiensten en met de provincies kijken hoe we hier nu mee verder gaan.

[2:20:37] 12 november is trouwens ook een debat over het VTH-stelsel, voorzitter.

[2:20:42] Dus dan neem ik de vlucht even naar voren,

[2:20:44] dat ik daar uitgebreid op terug ga komen op hetgeen dat de heer Boutkamp heeft gevraagd erover.

[2:20:50] Dan gaan we kijken of de heer Boutkamp daar genoegen mee neemt, de heer Boutkamp.

[2:20:54] Ja, voorzitter, ik geef de staatssecretaris even goed de tijd om nog eens even goed na te denken

[2:21:00] wat hij dan gaat zeggen op 12 november.

[2:21:02] want gisteren in dat symposium wat er was, waarin notabene de heer Van Aartsen de schrijver van dat rapport over de omgevingsdiensten,

[2:21:13] nogmaals anno, oktober 2024, zijn zorgen heeft uitgesproken over het stelsel.

[2:21:20] En ik heb het net ook aangehaald, dus ik verwacht er inderdaad in november daar wel meer over,

[2:21:26] maar dan wil ik toch even ingaan op het antwoord over die lozingen.

[2:21:30] Ik zal niet zeggen gemakselverdoorschuiven naar de collega-minister om te zeggen dat hij bij Water moet zijn.

[2:21:37] Dat deel van het water zit inderdaad bij de commissie-Water,

[2:21:41] maar het zijn die bedrijven die daar zitten die die lozingen veroorzaken.

[2:21:47] En de vraag die we daaraan koppelen is hoe we vanuit deze commissie met onze inbreng in die externe veiligheid

[2:21:56] bij die bedrijven zien hoe het VTH-stelsel totaal, en daar zit ook Rijkswaterstaat bij,

[2:22:05] hoe we dat dan kunnen oppakken om te voorkomen dat die lozingen zou kunnen plaatsen.

[2:22:10] Maar dat gebeurt binnen die bedrijven en daar zijn wij volgens mij aan zet voor bij deze commissie.

[2:22:15] Hoe krijgen we nou op de rit dat we niet eigenlijk aan het einde van de pijp zitten,

[2:22:21] waar de commissie water over gaat, maar dat wij nog voor die pijp zitten,

[2:22:25] namelijk binnen die bedrijfsprocessen om te voorkomen dat die lozingen plaatsvinden.

[2:22:30] En dat is de vraag, voorzitter.

[2:22:32] Dank. De staatssecretaris.

[2:22:34] Voorzitter, ik snap de vraag van de heer Boutkamp.

[2:22:38] Kijk, en het was heel makkelijk wat ik net

[2:22:40] zei, lozingen, waterkwaliteit is allemaal van de minister.

[2:22:43] Wat ik wel wil toezeggen, voorzitter, dat wij hier schriftelijk op terugkomen

[2:22:46] om even heel duidelijk te maken aan de commissie waar

[2:22:50] waar gaan wij nou over binnen deze commissie en waar raakt het meer

[2:22:54] de minister op het gebied van waterkwaliteit en lozingen.

[2:22:58] Laten we dat met elkaar afspreken, dat ik met een schriftelijke reactie kom

[2:23:02] naar de Kamer om daar duiding aan te geven.

[2:23:05] Want deze discussie hebben we al vaker gevoerd en hij is ook soms heel lastig.

[2:23:09] Het ligt maar net aan naar welk moment je kijkt waar het uiteindelijk thuishoort.

[2:23:13] En ik snap ook heel goed voor de Kamer, zeg ik voorzitter,

[2:23:17] dat het voor u onbevredigend is omdat u uw vraag lastig kwijt kunt,

[2:23:20] misschien bij mij dan wel bij de minister.

[2:23:22] Dus vandaar het aanbod om daar schriftelijk op terug te komen.

[2:23:29] Een interruptie van mevrouw Wingelaar, NEC.

[2:23:33] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:23:34] Ja, ik net was er even een debatje tussen mijn collega's hier ook

[2:23:38] over de robuustheid van het VTH-stelsel,

[2:23:41] waarvan eigenlijk iedere partij wel uitspreekt dat dat van groot belang is.

[2:23:45] Ik heb mijn zorgen ook vorige week met de behandeling van de begroting uitgesproken.

[2:23:50] U spreekt best wel veel ambitie uit,

[2:23:52] waar wij heel erg blij mee zijn op verschillende gebieden,

[2:23:55] onder andere ook dit. Hoe ver komt u met het budget? Want u bent dus op weg gegaan om

[2:24:01] dat VTA-stelsel robuuster te maken. Hoe ver komt u daar nu mee?

[2:24:05] De staatssecretaris.

[2:24:06] Nou, voorzitter, dat is een hele goede vraag. Kijk, de reden waarom ik ook een beetje gereserveerd

[2:24:12] antwoord op hoe gaan we nu hiermee verder, hoe maken we het robuuster? Kijk, wij hebben

[2:24:16] een inschatting gemaakt over alle 26 omgevingsdiensten met een stoplichtrapportage. Rood, oranje

[2:24:23] en ik geloof geel of groen, daar zijn uitkomsten uitgekomen.

[2:24:29] Daar hebben we aandacht voor.

[2:24:30] We zijn nu aan het kijken hoe gaan we hier dan mee om en hoe kunnen we zorgen

[2:24:33] dat de omgevingsdiensten allemaal het vereiste niveau behalen?

[2:24:38] Wat ik niet wil doen is vooruitlopen op hetgeen wat wij met hun

[2:24:43] willen gaan bespreken, omdat ik anders de mensen in het veld misschien overval

[2:24:47] met een uitspraak hier waar zij onrustig van worden.

[2:24:50] Laten we het op de juiste manier doen.

[2:24:52] Ik wil met hun praten aan de hand van de uitkomsten van dat onderzoek en de robuustheid per omgevingsdienst

[2:25:01] en hoe we dat kunnen oppakken.

[2:25:03] En na de hand kom ik dan bij u als Kamer terug hoe we dat gaan vormgeven.

[2:25:08] Want ik wil niet nu al zeggen van nou misschien is 26 wel te weinig of te veel.

[2:25:13] Dat vind ik niet de juiste volgorde, voorzitter.

[2:25:18] Dank u wel, voorzitter.

[2:25:19] Nee, ik had het echt over het budget, het beschikbaar budget.

[2:25:23] Dat hangt daar dus mee samen, afhankelijk van keuze die wij maken.

[2:25:28] Zal budgetair ook anders middelen worden ingezet?

[2:25:32] Laat ik het zo nog maar zeggen.

[2:25:34] Als je de middelen verdeelt over 40 of 20 of 10 of weet ik voor wat, heb je een andere verdeling van middelen.

[2:25:48] Ik wil de commissie een voorstel doen om nog één interruptie toe te staan.

[2:25:54] voor mij of voor iemand anders ook nog.

[2:26:00] De heer Boutkamp heeft inderdaad nog een interruptie te goed.

[2:26:03] Dus ik weet niet hoe jullie misschien jullie met elkaar kunnen regelen.

[2:26:08] Ik ga hem gewoon pakken dan.

[2:26:10] Dank u wel, voorzitter en de heer Boutkamp.

[2:26:15] De staatssecretaris geeft aan dat de...

[2:26:18] Wacht, ik wacht eventjes.

[2:26:21] Geen probleem.

[2:26:22] De staatssecretaris geeft aan dat in het...

[2:26:25] op mijn vraag van kunnen we bepaalde omgevingsdiensten of gemeenten of overheden extra ondersteunen

[2:26:31] bij grote rechtszaken. Dat doen we niet, want gemeenten en provincies zijn zelf verantwoordelijk

[2:26:38] voor de omgevingsdiensten. Maar sommige omgevingsdiensten die bijvoorbeeld met PFAS en Geen Moer te

[2:26:42] maken hebben, of die met Tata te maken hebben, dat zijn zulke overstijgende zaken. Volgens

[2:26:48] Volgens mij heeft u DCMR, of in ieder geval Dordrecht, ook ondersteund met zaken ten aanzien

[2:26:56] van Van Geenmoer en PFAS.

[2:26:58] Waarom dan het antwoord op Noord-Holland en de omgevingsdienst daar dat het absoluut niet

[2:27:04] kan?

[2:27:05] Dat begrijp ik niet helemaal.

[2:27:09] De staatssecretaris.

[2:27:11] Ja, voorzitter.

[2:27:11] Het zijn inderdaad meerdere vragen die de heer Gabriel stelt en ik snap absoluut de vragen

[2:27:15] die u stelt.

[2:27:17] Ik heb ook volgens mij toegezegd vorige week al dat er voor het herfst van zes

[2:27:20] nog een brief naar de Kamer gaat met betrekking tot robuustheid.

[2:27:25] Het bedrag waar we over praten is 18 miljoen per jaar,

[2:27:29] maar dat is voor versterking van het VTH-stelsel.

[2:27:33] De exacte invulling van het bedrag ga ik natuurlijk niet alleen over,

[2:27:37] dat doen we samen met andere overheden, hoe dat wordt ingezet.

[2:27:41] En dan kom je eigenlijk ook uit bij de vraag die de heer Gabriel stelt

[2:27:45] van de ene omgevingsdienst heeft misschien meer werk vanwege een bepaalde vestiging van een bedrijf

[2:27:52] die daar is ten opzichte van anderen. Nou, dat is precies het gesprek wat we met elkaar moeten voeren.

[2:28:04] Dan ben ik aan het einde van het kopje VTH gekomen, voorzitter. Dan heb ik het chemische

[2:28:12] stoffenbeleidkopje. Als eerste een vraag van mevrouw Wingelaar van NRC. Niet alle PFAS-stoffen zijn

[2:28:21] zeer zorgwekkende stoffen.

[2:28:23] Nu mogelijk wel door met het Ospart-verdrag.

[2:28:26] En kunt u alvast een tipje van de sluie oplichten?

[2:28:28] En wanneer wordt de Kamer geïnformeerd?

[2:28:30] Dat was de vraag van mevrouw Wingerlaer.

[2:28:32] In de regelgeving is gedefinieerd welke stoffen zeer zorgwekkende stoffen zijn.

[2:28:39] Dus waarvoor de minimalisatieplicht geldt.

[2:28:43] Dat geldt voor stoffen die voldoen aan de eigenschappen van zeer zorgwekkende stoffen onder de Europese Rietsverordening.

[2:28:49] en aanvullend ook voor stoffen die worden aangemerkt als prioritaire

[2:28:53] onder het OSPAR-verdrag.

[2:28:56] Daar is recent de groep PFAS als geheel aangemerkt als prioritaire stof.

[2:29:01] Op dit moment onderzoekt het RIVM over welke stoffen dit exact gaat

[2:29:06] en de Kamer zal daarover uiterlijk begin volgend jaar worden geïnformeerd.

[2:29:11] Dus REACH, OSPAR en uiterlijk begin volgend jaar, voorzitter.

[2:29:17] Dan heb ik een vraag van de heer Boutkamp.

[2:29:19] Hoe zit het met nationale koppen en chemische stoffen, was een vraag.

[2:29:24] Het ministerie van Economische Zaken laat in 2025 opnieuw onderzoek doen naar de implementatie

[2:29:29] van de EU-richtlijnen en of dat, als er beleidsruimte is, lastenluw, irritant woord, met zo min mogelijk

[2:29:37] lastendruk kan plaatsvinden.

[2:29:40] Uit onderzoek uit 2006, 2007, 2012 en 2023 is telkens gebleken dat er weinig nationale

[2:29:47] koppen op EU-regelgeving zijn.

[2:29:50] Het wordt vaak gesuggereerd hier dat het wel zo is, maar dit is wel gewoon wat uit onderzoek

[2:29:54] naar buiten komt.

[2:29:56] Tijdens het begrotingsdebat heb ik toegezegd om zelf ook na te gaan hoe het nou zit met

[2:30:00] die nationale koppen op het beleidsterrein waar ik verantwoordelijk voor ben.

[2:30:04] U heeft daar concreet de onderwerpen genoemd en hier kom ik voor het einde van het jaar

[2:30:07] op terug, zoals ik ook vorige week heb aangegeven.

[2:30:11] Dan een vraag van de heer Bamenga van D66.

[2:30:17] Het ging eigenlijk ook over het VTH-stelsel, waardoor we eigenlijk geen zicht hebben op

[2:30:21] hoeveel PFAS en emissielozingen plaatsvinden.

[2:30:23] Dat was uw vraag.

[2:30:25] Nou, dit onderwerp hoort helaas, zeg ik dan ook maar, thuis bij de minister van Infrastructuur

[2:30:29] en Waterstaat.

[2:30:31] En het wetgevingsoverleg is op 18 november aanstaande.

[2:30:36] Ja, en wat ik dan wel kan zeggen daarover is wat ik eigenlijk net ook tegen de heer

[2:30:38] Boutkan heb gezegd.

[2:30:39] Dus ik snap dat het onbevredigend voor u is en eigenlijk verwijs ik dan aan de brief die

[2:30:45] ik naar u toe ga sturen om daar wat meer duidelijkheid in te scheppen wanneer het nou bij mij ligt

[2:30:50] en wanneer het bij de minister ligt.

[2:30:57] Ik heb nog drie vragen en daarna kunnen we het debat voeren.

[2:31:04] Wat is de stand van zaak ten aanzien van de aangenomen motie van mevrouw Koekoek over

[2:31:08] cumulatie?

[2:31:10] Dat was de vraag van de heer Gabriels trouwens.

[2:31:13] Hierin zal uitvoering worden gegeven in een onderzoek binnen de actielijn meten en weten

[2:31:17] van de actieagenda.

[2:31:19] Ook binnen het impulsprogramma chemische stoffen is nu ruime aandacht voor de cumulatie van

[2:31:24] stof.

[2:31:25] In het kader van de actieagenda zal onderzocht worden hoe cumulatieve gezondheidseffecten

[2:31:30] daarin kunnen worden meegenomen.

[2:31:31] De uitkomst van dit onderzoek wordt in de loop van volgend jaar verwacht.

[2:31:37] Dan heb ik een vraag van de heer Buijsen en ook van de heer Boutkamp.

[2:31:42] Ben ik bereid met de afvalsector te praten over een alternatieve idee om zeer zorgwekkende

[2:31:47] stoffen te melden die in het afval zitten en de Kamer hierover te informeren.

[2:31:53] Ja, wat de afvalsector wil, is eigenlijk een verplichting voor bedrijven om zeer zorgwekkende

[2:31:57] stoffen in hun afval te gaan onderzoeken en melden.

[2:32:01] Over deze wens is de afgelopen jaren volgens mij al uitgebreid een gesprek geweest.

[2:32:06] Dit betekent een meetverplichting voor heel veel bedrijven buiten de afvalsector.

[2:32:10] En die grote groep bedrijven krijgt zowel een extra administratieve last erbij en vaak

[2:32:16] zullen de meetwaarden niet worden gebruikt, want afvalbedrijven hebben die metingen vaak

[2:32:20] niet eens nodig, bijvoorbeeld als het afval met zeer zorgwekkende stoffen en al wordt

[2:32:25] verbrand.

[2:32:27] Extra last voor bedrijven is volgens mij niet iets wat wij met elkaar willen.

[2:32:30] En volgens mij wordt daar ook iets over opgemerkt in het hoofdlijnenakkoord.

[2:32:35] Extra last zonder duidelijke milieuwinst lijkt mij ook niet verantwoord, voorzitter, want

[2:32:40] Want alle informatie die een afvalbedrijf nodig heeft, kan het vragen aan zijn klanten.

[2:32:45] En de bedrijven die afval afgeven, dat zijn dan de ondoeners.

[2:32:49] Die hebben de plicht om de informatie te leveren of te betalen voor het onderzoek wat een afvalverwerker zou moeten doen.

[2:32:55] En afvalbedrijven rekenen alle kosten van de afvalverwerking door aan hun klanten voor wie ze het afval innemen.

[2:33:02] Dat moeten ze ook doen als ze onkosten maken voor zeer zorgwekkende stoffenonderzoek.

[2:33:08] Dan heb ik nog een laatste vraag, dan ben ik, excuus voorzitter.

[2:33:12] Ook een vraag van de heer Boutkamp.

[2:33:13] Waarom wordt besluit melder per 1 januari gewijzigd, ondanks alle reacties uit de markt en bevoegd gezagd?

[2:33:22] De partijen die kritiek hadden, wilden iets wat het probleem is voor het bredere bedrijfsleven.

[2:33:26] Hun idee zou zijn, zover wij hebben kunnen overzien, op nog meer weerstand stuiten bij bedrijven.

[2:33:36] Omdat afvalbedrijven een decentraal bevoegd gezagd, een verplichting wilden voor bedrijven

[2:33:40] die het afval afgeven, de ondoeners waar ik het net over heb, dan kom je in hetzelfde

[2:33:45] riedeltje terecht.

[2:33:46] Het is een verzwaring van de regeldruk.

[2:33:48] Het lijkt ons niet verstandig in deze korte samenvatting.

[2:34:01] Dan kijk ik even rond of er nog boeltjes en interrupties vanuit de kant van de Kamer.

[2:34:05] Die zie ik wel, de heer Buijs van de VVD.

[2:34:09] Dankjewel.

[2:34:10] Even terugkomend op de afval en het melden over zorgwekkende stoffen.

[2:34:15] Zeer zorgwekkende stoffen.

[2:34:19] Ik wil er niet tussen gaan zitten, tussen de afvalverwerkers en het ministerie.

[2:34:24] Ik wil daar een beetje buiten staan.

[2:34:25] Maar het lijkt mij toch dat er sprake is van een soort communicatiestoring.

[2:34:31] Want ik kan me niet voorstellen dat afvalverwerkers die extra kosten graag op zich zouden willen nemen...

[2:34:40] te meten en tegelijkertijd uw argumentering voor het te doen zoals het nu voorgeschreven

[2:34:48] is, is valide, laat ik het zo zeggen.

[2:34:53] Mijn vraag is, is het toch nog een optie, omdat er blijkbaar toch wat signalen bij ons

[2:34:58] terecht zijn gekomen, om toch nog eens een keer met de afvalbranche hierover even zeker

[2:35:03] te stellen dat we elkaar goed begrijpen over dit onderwerp.

[2:35:07] Want het kwam toch met een bepaalde urgentie tot ons dat mij er in ieder geval toe bewogen heeft,

[2:35:13] en blijkbaar de heer Boutkamp ook, om dit in onze spreektekst mee te nemen.

[2:35:17] Dus mijn simpele verzoek is, wilt u toch nog eens een keer één gesprek op dit onderwerp met de afvalbranche organiseren?

[2:35:23] Dank. De staatssecretaris.

[2:35:25] Laat ik toezeggen dat ik daar nog een gesprek over wil voeren.

[2:35:28] En dan zal ik dat per brief ook aan u terugcommuniceren wat de uitkomsten zijn.

[2:35:32] Overigens nog een andere opmerking, want ik had het net natuurlijk over die portefeuilleverdeling

[2:35:35] tussen de minister en mij.

[2:35:37] Voor het debat van 18 november, dus het wetgeversoverleg water, krijgt u daar meer duiding over.

[2:35:42] Dus dan is het ook handiger voor u om te weten waar u welke vragen het beste kunt stellen.

[2:35:46] Dus die brief komt voor 18 november?

[2:35:48] Ja.

[2:35:49] Oké, fijn.

[2:35:52] Voor zover de eerste termijn van de staatssecretaris, dan gaan we door naar vooruit.

[2:36:02] Ik heb nog één antwoord, want ik schuldig ben aan de Kamervoorzitter.

[2:36:07] Dat was een vraag van de heer Buissen.

[2:36:09] De Kamer heeft in een motie gevraagd om het verplaatsen, schuinustreef verbieden, van opslag uit de verbouwde kom rondom vuurwerk.

[2:36:18] En waarom neemt u die motie nog niet over? Dat was de vraag van de heer Buissen.

[2:36:24] En ook trouwens de heer Bemenga noemde dat, over veilige opslaan van vuurwerk.

[2:36:28] Nou, gemeenten hebben nu al de mogelijkheid om zelf te bepalen.

[2:36:31] Dat heb ik ook aangegeven richting mijn beantwoording naar de media.

[2:36:34] Ze hebben nu al zelf de mogelijkheid om te bepalen waar ze vuurwerkopslagen of verkooppunten

[2:36:40] binnen hun gemeente willen toestaan.

[2:36:42] Dat kan via het omgevingsplan.

[2:36:45] INW stelt wel strenge veiligheidseisen aan die opslag.

[2:36:49] Het huidige pakket van veiligheidsmaatregelen, zoals een automatische sprinkelinstallatie,

[2:36:53] brandweerende muren, brandweerende deuren die beschermen tegen een brand in of vlakbij een

[2:36:58] vuurwerkopslag.

[2:36:59] Uit een signaalrapportage van de ILT blijkt ook dat het vuurwerk dat in een speciale verpakking

[2:37:05] zat, de gasverpakkingen waar we ook vorige week over gesproken hebben, dat die een risico

[2:37:10] vormen op massaexplosie.

[2:37:12] Dat is precies de reden waarom wij hebben gezegd die verpakkingen gaan we verbieden.

[2:37:16] Daarmee pak je 15% van de cakeboxen.

[2:37:43] Ik kon even niet op het woord cakeboxen komen.

[2:37:45] Dat valt onder het verbieden van gaasverpakkingen.

[2:37:50] Dus daarmee pakken we eigenlijk, zoals wij dat noemen, bij de bron het probleem aan.

[2:37:54] In plaats van dat je gaat kijken op locatie, verbied je gewoon het vervoer.

[2:37:58] En de facto worden die cakebox dus ook niet meer binnen Nederland verkocht.

[2:38:02] Want je mag ze niet vervoeren en je mag ze niet opslaan op die manier.

[2:38:07] En daarnaast is natuurlijk ook, en dat heb ik ook volgens mij vorige week nog gezegd,

[2:38:10] We blijven natuurlijk wel in gesprek met het ministerie van JNV en de brandweer om de maatregelen

[2:38:15] uit te leggen en zo ook zorgen vanuit de samenleving, maar ook vanuit gemeentelijke organisaties

[2:38:20] te kunnen adresseren.

[2:38:24] Ja, daar wil ik op bij laten, voorzitter.

[2:38:30] Een vraag van de heer Buijs van de VVD.

[2:38:32] Ja, dank u wel.

[2:38:33] Ik wil hier toch even op doorgaan met een interruptie, want ik ben eigenlijk niet tevreden

[2:38:38] met dit antwoord, in alle eerlijkheid.

[2:38:40] U geeft in de...

[2:38:43] Eerst even over de motie Mütleer.

[2:38:45] Mütleur, ja, die naam zeg ik ook altijd verkeerd.

[2:38:49] Waarin dat er wordt gezegd dat gemeentes veel mogelijkheden hebben.

[2:38:53] En daar verwijst u in uw beantwoording zojuist ook aan.

[2:38:56] Ja, zeg ik er dan bij.

[2:38:58] Maar dat zijn twee opties.

[2:38:59] Ofwel gemeentes regelen het via de APV.

[2:39:02] Dan moet dus elke gemeente in dit land dit dus gaan besluiten via de APV.

[2:39:07] Met de steun van de Raad.

[2:39:08] Dat is een schier onmogelijke opgave om dat dan goed dekkend te doen,

[2:39:12] gezien alle politieke discussies.

[2:39:14] Dat is voor burgemeesters echt heel lastig om te regelen.

[2:39:18] En het tweede is dat u ook aangeeft van ja, omgevingsplan.

[2:39:22] Ja, maar dat betekent niet dat er nu al

[2:39:23] vergunningen zijn verleend in die woonwijken.

[2:39:26] Dus via via een vergunning in het omgevingsplan los je daarmee nu niks op.

[2:39:33] Dus ik hoop dat dat de staatssecretaris hier over heeft.

[2:39:36] dat dat dus, als het gaat over de motie van Mütleer, dat dat geen afdoende dekking is waar

[2:39:42] gemeentes in ieder geval mee uit de voeten kunnen. In uw beantwoording komt u ook met een onderzoek,

[2:39:48] dat zou begin 2025 klaar zijn, om die motie verder uit te voeren. Ik vraag me echt af,

[2:39:54] en dat is tegelijkertijd dus mijn vraag aan de staatssecretaris, is het doel van dat onderzoek

[2:39:59] om echt te komen tot het weren van consumentenvuurwerken in woonwijken? Is dat het doel

[2:40:04] van het onderzoek, want als u blijkbaar straks dan toch weer terugkomt op de instrumenten

[2:40:08] zoals u die zojuist noemde, de APV en het ontgevingsplan, dan is dat voor mij onvoldoende.

[2:40:13] Ik wil toch weten of er vanuit Rijkswegen ook instrumenten zijn om deze motie te helpen

[2:40:21] vooruit te komen.

[2:40:23] Een tweede punt is dat u in uw beantwoording ook spreekt van een omissie met betrekking

[2:40:29] tot klasse 1.3. En u geeft ook aan van, nou ja, we gaan dit corrigeren via een reparatie

[2:40:36] van de bal, de zogenaamde bal, per 1.1.2025. Maar ook daarvan, ja, een reparatie per 1.1.2025,

[2:40:45] daar hebben gemeentes dus helemaal niks aan. Want ja, het vuurwerkseizoen is, ja, zoals

[2:40:51] u weet, rond de oud en nieuw. Het is al begonnen, ja, sterker nog. Het is al begonnen. Nee,

[2:40:58] Dus dit is voor gemeentes goed dat u daar wel positief op reageert.

[2:41:02] We gaan het repareren, maar eigenlijk is dit voor gemeentes geen oplossing in de tijd.

[2:41:09] En ik zou u willen vragen om deze reparatie eigenlijk zo snel mogelijk,

[2:41:12] het liefst morgen al door te voeren. Dank u wel.

[2:41:15] Een woord aan de staatssecretaris voor de beantwoording.

[2:41:18] Ja, dank voorzitter. Ik herken de discussie, want we hebben hem eerder gevoerd dan met elkaar.

[2:41:23] Kijk, wat ik bedoel is, op dit moment kan het al.

[2:41:27] Burgemeesters kunnen de afstandsnorm hanteren.

[2:41:30] Ze hebben een overgangsperiode als middel.

[2:41:33] Waar het alleen ook om gaat is, het middel is lastig.

[2:41:39] Het heeft ook te maken met waar de financiering uiteindelijk neerdaalt.

[2:41:42] Dat is gewoon heel simpel, het antwoord wat ik dan maar geef.

[2:41:47] We hebben nu, en dat is de vraag die u net stelt over,

[2:41:50] men heeft er niets aan omdat volgend jaar,

[2:41:53] dan hebben we de oud en nieuw periode al gehad.

[2:41:56] De afspraak is nu al gemaakt met de vuurwerkbranche om al conform die afspraak dit jaar te handelen.

[2:42:04] Als de afspraak die gemaakt is, is hij dan daarmee keihard?

[2:42:08] Nee, natuurlijk niet.

[2:42:08] Het kan altijd zijn dat mensen daarvan afwijken, maar het is wel een onderdeel van de afspraak

[2:42:11] die gemaakt is.

[2:42:15] Wat ik ook heb gezegd in de brief van 30 september, jongens leden, en dat heb ik volgens mij ook

[2:42:18] vorige week bij het debat gezegd, dat wij de huidige veiligheidsmaatregelen nog eens tegen

[2:42:23] het licht gaan houden.

[2:42:24] En dat doen we zo snel mogelijk.

[2:42:27] En als blijkt uit het onderzoek dat er nog meer maatregelen nodig zijn,

[2:42:31] zullen de regels alsnog scherper worden aangepast.

[2:42:35] Daar hebben we wel eerst het onderzoek voor nodig.

[2:42:37] Nou, denk bijvoorbeeld aan het verlagen van de opslaghoeveelheden.

[2:42:40] Denk aan het vastleggen van de periode dat je überhaupt mag opslaan.

[2:42:44] Of misschien wel een andere afstandseis.

[2:42:47] Alleen wat daarnaast natuurlijk ook nog zo is,

[2:42:49] er is ook een plenaire debat aangevraagd naar aanleiding van deze brief.

[2:42:52] is nog niet gepland, maar daar kunnen we natuurlijk ook nog hier nader over van gedachten wisselen en

[2:42:58] dan kunt u als Kamer natuurlijk ook nog meer richting meegeven daarin, maar dit is het antwoord wat ik

[2:43:02] op dit moment geef, voorzitter. U heeft nog een interruptie, dus de heer Buissen. Kijk, dat Kamerdebat,

[2:43:10] de agenda bij de gevier is zodanig vol dat ik verwacht dat dat dertigledendebat ergens volgend

[2:43:16] jaar zal plaatsvinden en dan is deze misère voor de gemeente bezien is dat de misère is

[2:43:21] allemaal achter de rug. Dus vandaar dat ik nu de urgentie voelde om dat nu te

[2:43:25] adresseren in dit debat. Duidelijk. Nou voorzitter, nogmaals, ik denk met de

[2:43:29] opmerking die ik net maakte, we hebben het met de branche afgesproken.

[2:43:32] Dat is het middel wat wij hiervoor hebben gebruikt.

[2:43:35] We gaan er vanuit dat men zich daar netjes aan houdt. En als niet, dan worden we natuurlijk

[2:43:38] uiteindelijk ingegrepen. Dan voor zover de eerste termijn van de

[2:43:46] staatssecretaris. Dan gaan we over naar de tweede termijn van de Kamer.

[2:43:52] Ja hoor, dan gaan we even vijf minuutjes schorsen.

[2:49:30] Goed, dan gaan we door met de tweede termijn van de Kamer.

[2:49:34] U heeft ruim anderhalve minuut om uw conclusies te trekken

[2:49:37] of om vervolgvragen te stellen aan de staatssecretaris.

[2:49:40] En mocht u elkaar nog willen interrumperen, dan heeft u daar twee interrupties voor.

[2:49:45] En dan geef ik het woord aan...

[2:49:46] Ik hou dezelfde volgorde aan als in de eerste termijn.

[2:49:48] Ik geef het woord aan de heer Buissen van de VVD.

[2:49:56] Dank u wel, voorzitter.

[2:49:58] Ik heb eigenlijk niet zo heel veel meer te zeggen.

[2:50:00] Ik ben blij met de toezegging die de staatssecretaris in dit commissiedebat heeft kunnen doen.

[2:50:07] Ik ben best uitgebreid ingegaan op het nucleaire afval.

[2:50:12] Ik verneem gewoon een zeer gedegen aanpak van de staatssecretaris, gestoeld op een goede

[2:50:19] participatieve aanpak met de inwoners, de centrale overheden.

[2:50:25] En als daarbij we eerder dan 2100 tot een definitieve opening kunnen komen, hartstikke mooi, dus prima.

[2:50:33] Het tweede onderwerp waar ik veel waarde aan hecht, is het onderwerp opslag van vuurwerk in de woonwijken.

[2:50:45] Daar begrijp ik van dat dat recent, dat begrijp ik juist op de gang, dat dat debat, dat dertigleden debat door JNV gaat gevoerd worden.

[2:50:53] Nog steeds ben ik benieuwd wanneer dat zal plaatsvinden, maar goed.

[2:50:57] Ik ben wel blij met het debat dat we hier hebben kunnen voeren.

[2:51:00] Ik ben ook niet helemaal gerustgesteld, want ik denk toch dat er voor dit seizoen uiteindelijk weinig in het vat zit.

[2:51:08] We moeten maar zien hoe dat gaat aflopen.

[2:51:11] Ik heb er geen vragen over, maar ik kijk er wel mee als er een ramp gebeurt op dit vlak.

[2:51:20] Tot mij zijn een aantal inwoners ook uit Twente gekomen.

[2:51:22] U bent zelf ook een Twentenaar, u weet hoe dat leeft in dat gebied.

[2:51:26] Mensen zijn echt boos, echt boos op dit.

[2:51:28] En ook de reactie die u gaf op 1Vandaag is echt heel verkeerd gevallen.

[2:51:33] Dus houd daar alsjeblieft rekening mee.

[2:51:36] Het ligt heel erg gevoelig.

[2:51:38] Laten we niet te makkelijk hierin zomaar voortgaan en de tijd nemen.

[2:51:43] Dit heeft echt haast. Dank u wel.

[2:51:46] Dan geef ik het woord aan de heer Gabriels van Links-PvdA.

[2:51:49] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:51:50] Ten aanzien van het VTH-stelsel, er komt telkens in het nieuws,

[2:51:54] bijna om een paar maanden, dat het dus te weinig capaciteit is,

[2:51:59] dat het nog niet robuust is, en dan wordt er telkens gezegd

[2:52:02] ja, we moeten gemeenten en provincies moeten dat zelf gaan oplossen,

[2:52:06] en soms worden gemeentes gewoon weggeprocedeerd.

[2:52:08] Ik heb daar een debatje over gehad met mijn buurman hier, de heer Buijsen,

[2:52:13] en ik wil hem bedanken dat we samen kunnen gaan kijken

[2:52:19] of we met een dekking kunnen gaan komen om het VTH-stelsel te gaan versterken

[2:52:24] als dat überhaupt nodig is. Dat zal het gesprek nog aangaan.

[2:52:27] Want volgens mij is er een breedgedragen wens om het VTH-stelsel te versterken.

[2:52:30] Volgens mij kan het ook niet anders als we dat wegt vertrouwen.

[2:52:35] Als dat goed georganiseerd is, dan is er vertrouwen.

[2:52:38] En nu is dat niet het geval en dat blijkt ook uit alle rapporten.

[2:52:41] Dus dat wil ik zeggen. Dan ten aanzien van Tata ook een breedgedragen

[2:52:47] gesprek hier om in ieder geval die moties te blijven benadrukken en die moties en dan wil ik u

[2:52:52] vragen om ook het taalgebruik die moties er is hier een heel duidelijk volgens mij meerderheid er

[2:52:59] wordt ook niet ingegrepen als ik dat zeg om te zeggen van het is randvoorwaardelijk meenemen

[2:53:04] de motie tijdens de randvoorwaardelijke gezondheidseffect rapportage en de adviezen van

[2:53:09] Levy meenemen en ook niet subsidiëren wat met reguliere handhaving afgedwongen kan worden.

[2:53:16] En dan niet van oh ja, er is nu een traject en dan blijkt het dan wel uit.

[2:53:20] Nee, het is heel duidelijk.

[2:53:21] Die koosgasfabriek 2, die blijkt aan alle kanten, dat kan met reguliere handhaving gewoon afgedwongen worden.

[2:53:29] Dus dat willen we u nadrukkelijk oproepen om dat dan ook mee te nemen in dat gesprek wat u met uw collega gaat voeren daarover.

[2:53:37] want dat is de plek waar het gebeurt.

[2:53:40] En die motie is niet alleen voor u, die is voor het hele kabinet.

[2:53:43] Ik zie een interruptie van de heer Boutkamp van de PVV.

[2:53:46] De heer Boutkamp.

[2:53:48] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:53:49] Ja, als ik het mis heb, dan word ik graag gecorrigeerd.

[2:53:52] Maar ik meen de staatssecretaris zojuist gezegd of gehoord te hebben dat hij zei

[2:53:57] er is 18 miljoen beschikbaar.

[2:53:59] De heer Boutkamp, is het een interruptie?

[2:54:01] Ja, we gaan een keer de richting nemen.

[2:54:03] Ik had duidelijker moeten zijn.

[2:54:07] Dus is de heer Gabriels het met mij eens dat het misschien beter is op dit moment om even die brief af te wachten,

[2:54:14] om te kijken hoe die robuustheid van dat VTH-stelsel, die brief die komt voor het herfstreces, dat die daar aankomt?

[2:54:21] We hebben 12 november nog een commissiedebat over het VTH-stelsel.

[2:54:26] Wint u het daarmee al eens? Want ook wij hebben veel vragen.

[2:54:31] Ik denk dat u daar wel een punt heeft.

[2:54:33] Overigens, er staat in de begroting 19,6 miljoen.

[2:54:37] IPO vraagt 30 miljoen, dus daarom dat we een amendement hebben ingediend om dat te verhogen

[2:54:45] naar die 30 miljoen.

[2:54:46] Maar ik zie het meer dan als een uitnodiging voor ons allemaal om in ieder geval ervoor

[2:54:50] te zorgen dat aan omgevingsdiensten, dat daar niets tekort komt, want dat is de basis van

[2:54:55] vertrouwen en handhaving, toezicht en vergunningsverlening om dat aan te gaan.

[2:54:59] Dus ik wil graag met u dat debat aangaan in het VTH, het VTH-debat in november.

[2:55:05] En dat is misschien wel goed om daar een overzicht te krijgen waar dan die 19,6 miljoen al,

[2:55:10] die er al in de behoogting staat, al aan besteed wordt.

[2:55:12] Zodat we misschien met z'n allen kunnen concluderen dat dat verhoogd moet worden, wat IPO vraagt.

[2:55:17] Oké, een vervolginterruptie van de heer Bootkamp.

[2:55:20] Ja, voorzitter. Waar mijn zorgen zit, en misschien ook wel mijn probleem,

[2:55:26] is richting IPO en VHG met betrekking tot Gelre richting omgevingsdiensten.

[2:55:30] Want ik denk dat ook zij zelf is even heel goed in de spiegel moeten kijken

[2:55:34] hoe zij met die omgevingsdiensten omgaan.

[2:55:37] Dat heb ik gisteren ook gezegd aan het publiek en ik blijf dat herhalen,

[2:55:41] ook gezien de uitspraken in het rapport van de commissie van aarzen.

[2:55:46] Dat wou ik toch even richting de heer Gabriels meegeven en ik denk dat hij het wel met mij eens is.

[2:55:51] Los daarvan is er ook een ODNL, dus ook een overstijgende kennis- en informatieuitwisseling

[2:56:02] waarmee omgevingsdiensten geholpen worden.

[2:56:04] En heel veel gemeenten lopen ook gewoon vast door het ravijnjaar en krijgen te maken met

[2:56:09] heel veel bedrijven in hun gemeenten waar ze gewoon simpelweg de capaciteit niet voor

[2:56:13] hebben.

[2:56:13] Dank voor uw inbreng. Mevrouw Wingelaar, nieuwssociaal contract.

[2:56:19] Ja, dank u wel. Dank u wel ook aan de staatssecretaris voor in veel gevallen heldere antwoorden,

[2:56:26] zeker ook over het nucleair afval aan de weg die u wilt lopen.

[2:56:30] Ook fijn dat de twee toezeggingen die het in het vorige debat zijn gedaan,

[2:56:35] dat u die oppakt en dat dat terugkomt in het onderzoek volgend jaar.

[2:56:38] Maar ik wil ook nog even een signaal geven over die maatwerkafspraken van Tata.

[2:56:46] Want woorden doen ertoe.

[2:56:48] En ik weet zeker dat er mensen dit debat volgen omdat ze zich grote zorgen maken over hun gezondheid, over hun leefomgeving.

[2:56:56] Woorden doen ertoe. Dus als je zegt meeweegt of overneemt, dat is een verschil.

[2:57:02] Als je zegt de moties worden meegenomen of de motie van Dijk wordt betrokken bij,

[2:57:08] Dat geeft allemaal aanleiding, misschien wel, dat kan ik me zo maar voorstellen, tot onrust.

[2:57:14] Volgens mij geeft deze Kamer, en de steun lijkt alsmaar breder te worden,

[2:57:19] een heel duidelijk signaal mee aan dat kabinet.

[2:57:23] Die moties zijn glashelder en ik wil daar toch nog een keer op gewezen hebben.

[2:57:28] Dank je wel.

[2:57:30] Dank. Dan ga ik over naar de heer Boutkamp van de PVV.

[2:57:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:57:38] Dank aan de staatssecretaris dat hij nog een keer om de tafel gaat bij de afvalbedrijven

[2:57:44] met betrekking tot het besluitmelden van afvalstoffen.

[2:57:48] Dan wil de PVV graag het volgende aan de staatssecretaris meegeven.

[2:57:53] In het besluit komt de plicht dat aanbieders van het bedrijfsafval moeten melden welke

[2:58:04] zzf-stoffen in een omgevingsvergunning is vermeld. Dat staat nu in het besluit.

[2:58:09] Is het niet beter om deze plicht te formuleren als niet te vergunden,

[2:58:14] maar de in het afval aanwezige zeer zorgwekkende stoffen bij het aanbieden moeten worden vermeld?

[2:58:20] Is de staatssecretaris hiertoe bereid en een aanvulling hierop?

[2:58:24] Het besluit gaat 1 januari 25 al in. U gaat om de tafel met de sector nog een keer.

[2:58:31] Wanneer kan dan de Kamer de terugkoppeling verwachten van dat gesprek?

[2:58:34] van de sector, gezien die ingangsdatum. Want de mogelijkheid bestaat dat de Kamer misschien

[2:58:40] nog dan met een amendement gaat komen op het besluit om alsnog dan, zeg maar, mocht het

[2:58:44] niet bevredigend worden opgelost, te komen tot die wijziging.

[2:58:47] Dat één, voorzitter. En dan toch even over die PFAS-stoffen en dergelijke. Ik heb het

[2:58:52] al vaker benoemd. We spreken over PFAS-assijnder. Het is één grote groep. Maar de staatssecretaris

[2:59:00] schaft het ook al aan. Er zitten heel veel PFAS-soorten in, ja, in bepaalde categorieën die ook, zeg maar,

[2:59:06] ook in allerlei, nou, toepassingen zitten. We kunnen niet zomaar in één keer zeggen we gooien

[2:59:11] alle PFAS overbord. Dus ik vraag daar nogmaals aandacht voor aan de staatssecretaris om goed

[2:59:17] te kijken naar die prioritaire lijst van stoffen, om zeg maar niet het, nou, in dit geval niet het PFAS,

[2:59:23] maar het kind met het badwater weg te gooien. Ik dank u wel, voorzitter.

[2:59:26] Dank. Dan kijk ik even naar de...

[2:59:29] Oh, excuus. De heer Bamenga van D66.

[2:59:34] Dank u wel, voorzitter. Allereerst wil ik een twee minuten debat aanvragen.

[2:59:39] Ik wil de staatssecretaris bedanken voor de antwoorden en ook de toezeggingen die gedaan zijn.

[2:59:46] Ik ben ingegaan, in ieder geval in mijn bijdrage, over de omgevingsdiensten.

[2:59:51] Tata Steel, radioactief afval.

[2:59:53] En ik wil graag ook de commissie bedanken voor de constatieve houding.

[2:59:57] Ik denk dat we al vanaf vorig jaar december met elkaar in gesprek zijn.

[3:00:03] En ik merk toch wel ook vanuit de commissie steeds meer een urgentie voor gezondheid op één.

[3:00:09] En dat geef ik mee ook aan de staatssecretaris.

[3:00:12] Ik denk dat het heel belangrijk is dat we onze burgers zo goed mogelijk beschermen tegen vervuiling op allerlei manieren.

[3:00:23] Uiteraard verwacht ik ook vanuit de staatssecretaris dat hij zich daar, net zoals de Kamer, heel erg hard voor inzet.

[3:00:30] Dank u wel.

[3:00:31] Dank.

[3:00:39] Ik begin met dat we gewoon door kunnen gaan, voorzitter.

[3:00:43] Allereerst de opmerking, want ik ben er helemaal niet op ingegaan over die reactie bij mij bij E!Vandaag.

[3:00:47] Heel eerlijk, ik heb de vraag helemaal verkeerd opgevat, want ik kreeg de vraag

[3:00:50] wilt u boven een vuurwerkopslagplaats gaan wonen?

[3:00:53] Zo ontving ik hem.

[3:00:55] En mijn antwoord was nee, want ik woon prima waar ik woon op dit moment.

[3:00:58] Zo heb ik hem opgevat.

[3:00:59] Dat was gewoon een stomme opmerking.

[3:01:00] Ik heb dat gewoon verkeerd geïnterpreteerd.

[3:01:02] Dat had ik niet zo moeten zeggen.

[3:01:03] Na de hand werd mij ook verteld dat dat voor omwonenden, die daar nu wel zitten, heel vervelend

[3:01:08] kan overkomen.

[3:01:09] Sorry, zo was die bedoeld.

[3:01:10] Het was echt niet zoals mijn perceptie was.

[3:01:13] Zou ik er nu naartoe willen gaan?

[3:01:14] Nee, want ik woon prima waar ik woon.

[3:01:16] Dat was de insteek, voorzitter.

[3:01:20] Dan kijk ik even naar hetgeen wat de Kamer in tweede termijn heeft ingebracht, voorzitter.

[3:01:27] Met name ook heel veel reflectie op wat er gezegd is, een minimaal aantal vragen, maar wel nog een aantal.

[3:01:35] Ik ben ook heel blij met de discussie die we met elkaar gevoerd hebben.

[3:01:38] Ik denk dat we echt een aantal belangrijke punten met elkaar hebben aangestipt.

[3:01:42] En of het nou is nucleair afval of omwonende Tata Steel, zeer zorgwekkende stoffen.

[3:01:49] Ik denk dat het heel belangrijk is dat we het gesprek met elkaar gevoerd hebben.

[3:01:53] Ik weet dat het heel onbevredigend is, zeg ik nogmaals,

[3:01:55] dat u zo direct een technische briefing heeft over Tata Steel en de maatwerkafspraak.

[3:02:00] Dat maakt het lastig voor u ook om het goede gesprek met mensen te kunnen voeren

[3:02:05] over wat er dan allemaal aan goede dingen gebeurt.

[3:02:07] Ik heb hetzelfde dilemma. Dat is helaas hoe het is.

[3:02:12] Richting de heer Buissen kan ik wel aangeven, en dat heb ik ook volgens mij vorige keer in het debat aangegeven.

[3:02:18] Kijk, de opslag van vuurwerk waar u over begon, die zijn veilig op grond van de huidige informatie die wij hebben.

[3:02:24] De maatregelen die wij hebben genomen, het verbieden van de gasoppakkingen,

[3:02:28] waardoor ook een deel van de cakeboxen niet meer in Nederland verkocht kan worden of vervoerd kan worden.

[3:02:32] Dus op grond van die informatie zeggen wij, het kan op deze wijze.

[3:02:36] De gevoeligheden van de mensen in Enschede, maar eigenlijk in heel Nederland, snap ik absoluut.

[3:02:42] Want niemand wil ooit meer zo'n ramp meemaken.

[3:02:44] Hetzelfde geldt in het verleden.

[3:02:46] We hebben natuurlijk ook de brand gehad in Café het Hemeltje in Volendam.

[3:02:50] Daar hebben we ook van geleerd, dat wil je ook nooit meer meemaken.

[3:02:52] Dus ik snap de gevoeligheid daaromtrend.

[3:02:54] Alleen op grond van de informatie die we nu hebben, zeggen wij dit is veilig.

[3:02:58] We hebben de afspraak met de branche gemaakt, vooruitlopend op, hetgeen wat ingaat volgend jaar.

[3:03:04] En daarnaast heb ik ook toegezegd, we zijn nog bezig met nadelonderzoek.

[3:03:08] Als er dingen uitkomen, gaan we aanscherpen.

[3:03:11] Dat is de reden waarom wij op dit moment daar zijn.

[3:03:13] Maar er komt nog een apart debat over.

[3:03:15] Dus daar kunnen we daarna wat met elkaar over van gedachten wisselen.

[3:03:19] Even kijken hoor.

[3:03:21] Nou, interview heb ik al gehad.

[3:03:25] Daarom heb ik volgens mij de heer Buijzen gehad.

[3:03:27] Dan kom ik bij de heer Gabriels.

[3:03:29] Over het VTH-stelsel.

[3:03:30] Er gebeurt echt ontzettend veel om het stelsel te versterken.

[3:03:36] En ook niet alles kost geld, gelukkig zeg ik daarbij.

[3:03:39] Want soms kun je ook gewoon door slimme zaken in te richten, kun je ook al heel veel bereiken.

[3:03:46] Ook het feit dat ze goed van elkaar kunnen leren is bijvoorbeeld al een heel belangrijk aspect daarin,

[3:03:50] want ik ging er ook in mijn bleuheid van uit dat men altijd met elkaar contact heeft over zaken.

[3:03:56] En dat blijkt dus niet altijd het geval te zijn.

[3:03:57] Dus men kon ook leren van elkaar.

[3:03:59] Dat was, vond ik, met name een van de mooie opbrengsten.

[3:04:02] Ook van de bijeenkomst van een paar weken geleden in Hilversum.

[3:04:05] Waar honderden mensen bij elkaar waren.

[3:04:07] En ook nog heel veel mensen online.

[3:04:08] Dat ze ook echt met elkaar het gesprek zijn aangegaan.

[3:04:11] En dingen van elkaar hebben kunnen leren en ervaren.

[3:04:14] Hoe dat dan wordt gedaan.

[3:04:15] Ik denk dat dat met name ook heel waardevol is.

[3:04:17] En ik denk het belangrijkste is...

[3:04:18] Iedereen heeft ook de handtekening eronder gezet...

[3:04:21] om op die wijze te gaan werken in de komende tijd.

[3:04:23] Ik denk dat dat gewoon belangrijk is.

[3:04:28] We hebben natuurlijk ook te maken met de algemene maatregelen van bestuur over robuustheid

[3:04:33] omgevingsdiensten. Ook die speelt natuurlijk een rol hierin. En het invullen van de stelverantwoordelijkheid

[3:04:38] gaat uiteindelijk via een wetswijziging. Maar goed, dat traject hebben we het al eerder

[3:04:41] over gehad. De 18 miljoen, want ik hoor net de heer Gaben 19,6 volgens mij zeggen. Volgens

[3:04:48] mijn informatie zou het 18 miljoen zijn, maar pin me daar even niet op vast. Het kan zijn

[3:04:52] dat u gelijk heeft. Mijn informatie is 18.

[3:04:59] De VTA, daar heb ik het al over gehad.

[3:05:02] En ik heb ook de brief toegezegd om daar nog op terug te komen voor dat debat.

[3:05:07] Dan heb ik nog iets van de heer Gabriels en mevrouw Wingelaars.

[3:05:16] Oproep om de aangenomen moties mee te nemen in de Tatendiscussie.

[3:05:20] Zo heb ik hem even opgevat.

[3:05:23] De moties zijn duidelijk. Ze zijn met een ruime meerderheid aangenomen.

[3:05:27] U kunt erop rekenen dat ik dit dus zal meenemen bij de discussie in het kabinet.

[3:05:31] Ik heb het net ook volgens mij in mijn beantwoording aan de heer Gabriels aangegeven.

[3:05:36] Als ik naar het kabinet kom met een voorstel, ga ik niks weglaten.

[3:05:41] Alles wat van belang is, wordt daarin meegenomen, zodat het kabinet uiteindelijk daar een juiste afweging in kan maken.

[3:05:47] En de moties hebben een ruime meerderheid.

[3:05:49] Het zou wel heel raar zijn als we dat dus niet meenemen daarin.

[3:05:52] Maar ik wil er niet op vooruit lopen.

[3:05:54] Het kabinet moet daar nog een standpunt over innemen.

[3:05:58] Gezondheidswinst is een randvoorwaarde.

[3:06:00] Dat heb ik net ook al eerder gezegd tegen mevrouw Wingerlaer.

[3:06:03] Voor de maatwerkafspraak met Tata.

[3:06:05] Zonder concrete gezondheidswinst is er geen maatwerkafspraak.

[3:06:12] Dan kom ik bij de heer Boutkamp.

[3:06:16] Die had het over geld voor het versterken van het stelsenaar.

[3:06:19] Volgens mij ben ik daar net al op ingegaan.

[3:06:21] Alleen er komt nog een debat over.

[3:06:22] Dus ook daar kunnen we dan weer met elkaar dat gesprek voeren.

[3:06:26] Ik ben het overigens eens met de heer Baaldkamp dat eigenaren verantwoordelijk zijn

[3:06:29] voor de financiering van de omgevingsdiensten.

[3:06:33] En met die 18 miljoen per jaar help ik ook echt bijvoorbeeld de versterking van het

[3:06:37] inrichten van een kennistelsel, om maar een voorbeeld te noemen.

[3:06:41] Alleen dat is wel het gesprek dat wij met de provincies voeren,

[3:06:44] omdat die uiteindelijk bevoegd gezag zijn.

[3:06:47] Daarnaast geef ik bijvoorbeeld ook veel geld aan de Omgevingsdienst Nederland,

[3:06:51] en wat dan de koepel is van de omgevingsdiensten.

[3:06:53] Dus op die manier proberen wij het op een juiste manier,

[3:06:56] de middelen die er beschikbaar zijn, om die goed in te zetten,

[3:06:59] verdeeld over het land en verdeeld ook over de zwaarte van de taken

[3:07:02] waar iedereen tegenaan loopt.

[3:07:05] Even kijken.

[3:07:08] De vraag van de heer Bouwkamp of de opmerking eigenlijk ook

[3:07:11] over de zeer zorgwekkende stoffen en in relatie tot afval.

[3:07:15] Voor het einde van het jaar heb ik een brief toegezegd,

[3:07:18] volgens mij aan u, in eerste termijn.

[3:07:20] Een juridische inwerkingstreding kan ik niet...

[3:07:25] Niet staat-ie hier, toch?

[3:07:27] Niet tegenhouden.

[3:07:30] Alleen, ik ga even in overleg...

[3:07:37] Even voor een goede orde richting de Kamer.

[3:07:39] Interrupties zijn gewoon toegestaan, dus dan weten we dat.

[3:07:53] Ik snap nou hoe die bedoeld is, voorzitter.

[3:07:56] De juridische inwerkingstreding is 1 januari.

[3:07:59] Willen we dat veranderen, moeten we nieuwe algemene maatregelen van bestuur daarvoor invoeren.

[3:08:04] Dus dat is de reden.

[3:08:08] Een interruptie van de heer Boutkamp, PVV.

[3:08:10] Dan hebben we het nu over het besluit afvalstoffen dat per 1 januari ingaat, daar hebben we het

[3:08:21] dus nu over.

[3:08:23] U gaat nog met de sector om de tafel om te kijken hoe we daar eventueel uit kunnen komen.

[3:08:30] Wij willen graag, want misschien gaan de twee dingen nu door elkaar lopen, over dit

[3:08:34] onderwerp willen wij dan graag tijdig een terugkoppeling.

[3:08:37] over dit onderwerp willen wij dan gaan, want dan willen wij namelijk als Kamer nog kijken of wij dan

[3:08:43] met een amendement moeten komen om, zeg maar, dit aan te passen. Daar gaat het om.

[3:08:49] Jordi, ik snap nu de vraag van de heer Balkan, voorzitter. Laat ik toezeggen dat ik voor 1

[3:08:53] december bij u terugkomt. Dan heeft u nog de tijd om eventueel daar nog een debat over te voeren.

[3:09:01] Dank u wel, voorzitter. En dat andere, daar komt u misschien zo nog op, over PFAS en dergelijke

[3:09:08] met het kind met de badwater, neem ik aan. Anders gaan er twee dingen door elkaar lopen

[3:09:12] en dan krijg je helemaal communicatiestorings hier.

[3:09:17] De heer Boutkamp had nog gevraagd over de prioritaire lijst aan stoffen

[3:09:20] in het kader van het PFAS-verbod. Ben ik eens met de heer Boutkamp

[3:09:24] en dit wordt zorgvuldig meegewogen in het proces om te komen

[3:09:28] tot een PFAS-restrictie op Europees Unieniveau.

[3:09:32] Dat is namelijk, dat heb ik volgens mij ook in het debat vorige week gezegd,

[3:09:37] In totaal met vijf landen willen we een algemeen PFAS-verbod binnen de Europese Unie.

[3:09:42] Met Denemarken, Noorwegen, Zweden en Duitsland.

[3:09:46] En met z'n vijf proberen we dat voor de hele EU te laten gelden.

[3:09:48] Juist om te zorgen dat het niet, want een deel van de stoffen waar we het over hebben,

[3:09:53] komt soms ook op een andere manier naar Nederland toe.

[3:09:55] En wij zijn ook als Nederland verantwoordelijk voor een deel van die stoffen naar het buitenland toe.

[3:09:59] Dus dan moet je met een Europees verbod gaan werken.

[3:10:02] Dan weet je zeker dat je het doel bereikt wat je met z'n allen wil realiseren.

[3:10:05] Dank. Dan nog een interruptie van de heer Boutkamp.

[3:10:10] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:10:12] Ja, dat is nou net het probleem wat ik aankaart, voorzitter, richting de staatssecretaris.

[3:10:17] Met zo'n algeheel verbod gaan wij dus ook die goede PFAS producten, die polyamere bijvoorbeeld,

[3:10:26] die gaan wij dan zeg maar, althans als ik het zo goed versta, gaan wij dus verbieden.

[3:10:31] Daarmee lopen we aan het risico dat bijvoorbeeld Engeland dat verbod niet heeft.

[3:10:37] Wij lopen het risico dat bedrijven uit Nederland die kant op gaan, of een deel daarvan.

[3:10:42] Dat we de vlucht krijgen van schepen die hun schroevastdichtingen moeten dichtmaken, verdwijnen

[3:10:47] naar andere richtingen, omdat het daar wel mag.

[3:10:50] Dus nogmaals, richting de staatssecretaris, kijk nog eens even goed naar die lijst en zeg

[3:10:57] U heeft niet gelijk dat we een algeheel verbod doen, want dat hebben we op ingestoken.

[3:11:02] PFAS is niet altijd PFAS in een kwade soort.

[3:11:06] Uw punt is duidelijk, laten we even kijken.

[3:11:09] Ik wil daar geen misverstand over hebben.

[3:11:12] Heel goed. De staatssecretaris.

[3:11:17] Wij denken nog even na over het antwoord op de vraag van de heer Bouwtkan.

[3:11:20] Overigens richting de heer Gabriels wil ik even een correctie aangeven.

[3:11:23] U heeft ook gelijk, want het gaat om 18 miljoen per jaar, maar er zijn nog middelen over.

[3:11:28] en die worden doorgeschoven naar 2025, waardoor het ruim 19 miljoen wordt.

[3:11:33] Dus u weet ook correct, met uw cijfer, alleen per jaar is het 18 miljoen.

[3:11:38] Dus hebben we allebei een beetje gelijk, zeg ik dan maar.

[3:11:40] Dank voor deze verheldering.

[3:11:42] Dan nog een interruptie van de heer Buis van de VVD.

[3:11:45] Ja, allereerst de bevestiging dat ik het eens ben met de heer Boutkamp,

[3:11:49] dat er essentiële en niet-essentiële PFAS is.

[3:11:52] En wij als VVD maken ook graag het onderscheid tussen de essentiële,

[3:11:55] bijvoorbeeld voor hartkleppen of voor gezondheidstoepassingen.

[3:11:58] Dus daarin steun voor de oproep van de heer Boutkamp.

[3:12:02] Het tweede is even terugkomend over het proces van de ANVB voor die afvalmelding.

[3:12:10] Even gezien mijn eigen beperkte kennis,

[3:12:13] maar is 1 december op tijd om daar nog iets van te vinden als Tweede Kamer?

[3:12:19] Of gaat u gewoon met 1 december, u gaat uit van een deal met de afvalsector

[3:12:24] en dan aanpassing per 1 januari. Is dat realistisch, dat tijdspad?

[3:12:28] Dat is de vraag.

[3:12:29] De staatssecretaris.

[3:12:30] Laat ik beginnen met de laatste vraag.

[3:12:32] Het was meer om de Kamer nog de kans te geven om daar ook iets van te vinden.

[3:12:36] Dus daarom heb ik gezegd, nou, laat ik dan zeggen 1 december.

[3:12:39] Ik wil best wel zeggen, als het sneller komt, doen we het sneller.

[3:12:43] Maar ik wilde u de ruimte geven om nog in december daarover

[3:12:46] een debat te kunnen voeren als u dat wenselijk vond.

[3:12:49] En dan of dat meer dan genoeg tijd is.

[3:12:51] Ja, dat is heel lastig te beoordelen, voorzitter.

[3:12:53] Een verduidelijkende vraag van de heer Buijsen.

[3:12:55] Ja, dankjewel voorzitter.

[3:12:57] Het proces van een ANVB, is dat iets wat je zomaar binnen twee weken kan doen?

[3:13:04] Of hoe snel gaat dat als kabinetseinde?

[3:13:08] De staatssecretaris.

[3:13:18] Ik snap de vraag die u stelt.

[3:13:21] Kijk, als we een nieuwe algemene maatregel van bestuur willen doorvoeren, moet je ook naar de Raad van State.

[3:13:26] Dus dan heb je een veel langer traject en de wet gaat in per een-een.

[3:13:28] Maar ik ging uit van het feit dat u als Kamer er nog iets van wilde vinden.

[3:13:32] Daarom heb ik gezegd, laten we dan zeggen voor 1 december.

[3:13:36] Dan kunt u als Kamer er nog iets mee doen.

[3:13:38] Maar als we willen aanpassen, dan gaan we voorbij de invoerdingsdatum van 1 januari.

[3:13:43] Maar daar kan ik ook niets mee aan doen.

[3:13:44] Zelfs nu, als we het nu per vandaag zouden willen, gaan we het nog niet redden.

[3:13:48] Daar ben ik heel eerlijk in.

[3:13:55] Ik ga even, wat nu precies dan de bedoeling is.

[3:14:07] Omdat je zo vriendelijk vraagt.

[3:17:23] Dat begrijp ik. Maar de heer Boutkamp heeft gevraagd om een schossing, dus die wil ik als eerst het woord geven.

[3:17:28] En dan gaan we door naar de staatssecretaris voor de beantwoording.

[3:17:33] En dan zie ik nog een interruptie bij de heer Gabriels en dan gaan we zo lekker door met elkaar.

[3:17:38] Ja, dank u wel. En ook het feit dat u me toestond op mijn vriendelijke verzoek.

[3:17:42] Maar de heer Buijsen zal het namens ons gezamenlijk kort toelichten.

[3:17:47] De heer Buijsen. Dank u wel, voorzitter. En dank u wel, heer Boutkamp.

[3:17:50] Nee, wij constateren in onze time-out, in de schorsing, dat eigenlijk het voor de afvalbranche

[3:17:56] niet meer realistisch haalbare zal zijn om deze wetgeving te veranderen.

[3:18:01] En dat is, even gezien de urgentie waarmee wij zijn benaderd, vervelend om te constateren.

[3:18:07] Ik denk dat wij gezamenlijk de behoefte hebben om de staatssecretaris mee te geven dat dit

[3:18:13] voor de afvalbranche echt een lastige kwestie is en met spoed het gesprek hierover aan te

[3:18:20] en de instrumenten te gebruiken die voorhanden zijn om hen tegemoet te treden.

[3:18:26] Om inderdaad aan de ene kant kosten te besparen en aan de andere kant wel deugelijk beleid te hebben.

[3:18:31] Dank u wel.

[3:18:32] Dank. Dan geef ik eerst het woord aan de staatssecretaris om u eventueel nog een toelichting op te geven.

[3:18:38] Voorzitter, laat ik maar beginnen met het laatste onderwerp.

[3:18:41] Ik heb ook inderdaad even later de naafvraag.

[3:18:43] Als je nieuwe algemene maatregelen voor het bestuur wil doen,

[3:18:45] ben je zo maar anderhalf jaar verder in het traject, dus dat is niet realistisch.

[3:18:49] Ik heb toegezegd dat ik een gesprek nogmaals ga voeren met de afvalbranche.

[3:18:53] En dat ik ook met een brief naar de Kamer terugkom.

[3:18:55] Ik neem zeker ook uw zorgen daarin mee.

[3:18:58] Maar goed, de situatie inderdaad is ook zoals die op dit moment is.

[3:19:02] Maar het gesprek voeren, als het tot nieuwe inzichten leidt, gaat u dat terugzien in de brief die ik ga sturen.

[3:19:09] Ik schat nog, sorry, er is ook een commissiedebat nog op 18 december.

[3:19:14] Dus dan kunnen we er ook nog over praten, zeg maar, hetgeen wat ik in de brief dan naar u communiceer.

[3:19:18] Dan heb ik nog een ander ding. Het ging over dat PFAS.

[3:19:25] Dan ga ik het even heel goed zeggen, want ik snap echt wel de opmerking die de heer Boutkamp maakt, voorzitter.

[3:19:30] Kijk, wij willen voor een PFAS-verbod in de hele EU weer gaan, met de vijf landen die ik net noemde.

[3:19:38] Maar dat is om te voorkomen dat er dus een aantal landen wel en een aantal landen niet volgens die normering zouden gaan werken.

[3:19:43] Dus dat is het idee waarom we zeggen we willen het binnen de hele EU laten toepassen.

[3:19:47] Het gaat dus ook op dat moment gelden voor import.

[3:19:51] En wat we ook doen is, we kijken bij de afweging daar waar het wel of niet noodzakelijk is.

[3:19:56] Ik heb begrepen dat er regelmatig hier het woord hardkleppen valt.

[3:20:01] Daar wordt dus de afweging gemaakt of er misschien een hele lange overgangstermijn noodzakelijk

[3:20:05] is.

[3:20:06] Om het in de woorden van de heer Boutkamp wel eens te zeggen, dat is dan een goede PFAS.

[3:20:12] Dus daar wordt dan gekeken naar een lange overgangstermijn.

[3:20:14] En per toepassing wordt dus ook gekeken en afgewogen of hier sprake van zou kunnen zijn.

[3:20:20] Dus het is niet zo dat we in één keer met deze invoering binnen de hele EU in één keer

[3:20:26] zeggen, nou, streep er doorheen, het is allemaal fout.

[3:20:28] Er wordt echt wel gekeken per toepassing en afgewogen wat zou dat kunnen betekenen en

[3:20:33] moeten we misschien een langere overgangstermijn hanteren, omdat het in dit geval misschien

[3:20:37] wenselijk is om het wel te laten voortbestaan, totdat er misschien wel een andere alternatief

[3:20:41] voor is.

[3:20:41] Dus dat is hoe we hem voor oog hebben, voorzitter.

[3:20:45] Leerbodem, hierover kort graag nog.

[3:20:47] Heel kort, voorzitter.

[3:20:48] Ja, er is meer dan zeg maar het voorbeeld wat de staatssecretaris noemt.

[3:20:53] Dus ik verzoek de staatssecretaris om ook vanuit de markt aangegeven producten,

[3:20:58] zeg maar dan mee te nemen in die lijst die dan zeg maar gemaakt gaat worden

[3:21:02] om die overgangstermijn en dergelijke.

[3:21:07] Dat kan ik hoe dan ook toezeggen, want volgens mij voordat wij zover zijn,

[3:21:11] binnen de hele uur zijn we een paar jaar verder.

[3:21:12] Dus we hebben de tijd om inderdaad daar rustig naar te kijken in overleg met de branche.

[3:21:20] Om hierop in te gaan.

[3:21:22] Kijk, er is afgelopen dinsdag een motie aangenomen om vooruitlopend op het EU PFAS verbod ook te onderzoeken

[3:21:29] of er op Nederlands niveau al een verbod kan komen.

[3:21:33] En daar is met een toezegging, in ieder geval die motie is aangenomen, breed aangenomen.

[3:21:39] En er is toegezegd om dat uit te werken in een onderzoek en om dan hier allerlei toezeggingen

[3:21:47] te doen over dat gaan we doen en dat gaan we doen.

[3:21:49] Ik zou dat dan het liefst ook in dat Nederlands verbod uitwerking willen zien, want die motie

[3:21:55] is gewoon afgelopen dinsdag ter sprake geweest.

[3:21:57] Dank.

[3:21:58] Dank.

[3:21:58] De staatssecretaris.

[3:21:59] Ja, voorzitter.

[3:22:01] Als de motie is aangenomen, natuurlijk voel ik die gewoon uit.

[3:22:04] Dus ja, zeg ik ook richting de heer Gabriels.

[3:22:06] Maar ik wil ook wel de optie openhouden richting de heer Buijs en de heer Boutkamp.

[3:22:10] Laten we nou kijken op termijn of er nog dingen zijn die misschien ook van belang zijn om die mee te nemen daarin.

[3:22:17] Maar ik zeg u in ieder geval toe, meneer Gabriels, de motie die voeren we gewoon zo uit.

[3:22:23] Vervolgt u de beantwoording? Of ben ik er nou?

[3:22:26] Ik ben klaar, voorzitter.

[3:22:27] Oké, dat is fijn.

[3:22:34] Sorry?

[3:22:36] Nee, dan nemen we nu allereerst nog even de toezeggingen door.

[3:22:39] Ik weet niet wat gebruikelijk is, maar het is volgens mij wel een mooi aantal.

[3:22:44] Het is even handig dat we hier later geen discussie over ontstaat.

[3:22:49] De eerste toezegging is.

[3:22:50] De Kamer ontvangt tweemaal per jaar een voortgangsbrief over de stand van zaken

[3:22:55] ten aanzien van de eindberging van nucleair afval.

[3:22:58] Eind 2027 ontvangt de Kamer het plan van aanpak voor de participatieve stapsgewijze aanpak.

[3:23:04] De verschillende opties voor berging, ook die uit het buitenland,

[3:23:07] worden meegenomen in de routekaart.

[3:23:08] De tweede toezegging. De gezondheidseffectrapportage voor Tata Steel wordt na verwachting in de

[3:23:16] eerste helft van 2025 opgeleverd, na afronding van de milieueffectrapportage.

[3:23:25] De derde toezegging. De Kamer ontvangt een schriftelijke reactie op het rapport over de

[3:23:29] vraag of overkappingen bij Tata Steel juridisch afdwingbaar zijn.

[3:23:35] De volgende toezegging. Voor het herfstreces wordt de Kamer geïnformeerd over de stand

[3:23:39] van zaken ten aanzien van het robuuste maken van de omgevingsdiensten.

[3:23:43] voor het herfstreces.

[3:23:46] Oké?

[3:23:47] De Kamer wordt schriftelijk geïnformeerd

[3:23:49] voor het wetgevingsoverleg Water

[3:23:51] over de precieze afbakening van de

[3:23:53] portefeuilles van de minister en staatssecretaris

[3:23:55] van Infrastructuur en Waterstaat

[3:23:57] als het gaat om lozingen

[3:23:59] op het water.

[3:24:03] Uiterlijk begin volgend jaar wordt de Kamer

[3:24:05] geïnformeerd over PFAS

[3:24:08] geïnformeerd over PFAS

[3:24:09] als prioritaire stoffen onder het

[3:24:11] SPART-verdrag.

[3:24:13] Dit gaat mij iets ver, maar ik hoor graag als het...

[3:24:17] Ja, duidelijk, oké.

[3:24:19] En dan de laatste toezegging.

[3:24:20] De Kamer wordt schriftelijk geïnformeerd nadat de staatssecretaris het gesprek heeft gevoerd met de afvalbranche

[3:24:25] over het besluit, melden van bedrijfsafval of over de uitkomsten van dit gesprek.

[3:24:34] En het streven is voor 1 december.

[3:24:36] Dan hebben we de toezeggingen gehad, dan tot slot de heer Bamenga heeft een twee minuten debat aangevraagd.

[3:24:40] Zou u wellicht al kunnen aangeven welke onderwerpen u daar zou willen bespreken?

[3:24:45] Waarschijnlijk externe veiligheid.

[3:24:50] Ja, we kunnen het zo doen, maar er is me voor de tijd geïnformeerd

[3:24:53] dat het gebruikelijk is in jullie commissie om daar iets meer informatie over te geven.

[3:24:57] Dus dat is meeverteld.

[3:24:59] Ik heb hier en daar ook zojuist buiten tijdens de schorsing

[3:25:04] een aantal mooie ideeën gehoord van collega's

[3:25:08] waar we natuurlijk waarschijnlijk een motie over willen indienen.

[3:25:11] Dus dat wil ik uiteindelijk hierbij laten.