Pakket Belastingplan 2025

[0:00:00] Goedemorgen, dames en heren.

[0:00:02] Van harte welkom vandaag.

[0:00:04] Ik zou heel graag de vergadering beginnen.

[0:00:07] Ik begin dan even met te zeggen dat we vandaag een wetgevingsoverleg hebben dat we het gaan

[0:00:12] hebben over het pakket Belastingplan 2025.

[0:00:17] Aan mijn rechterkant wil ik welkom heten de staatssecretaris, heer Itzinga, van harte welkom.

[0:00:22] Aan mijn linkerkant zitten de woordvoerders die u vandaag gaat horen.

[0:00:26] Dat is van links naar rechts mevrouw Matoe van GroenLinks-PvdA, mevrouw Stieltiets van GroenLinks-PvdA,

[0:00:36] mevrouw Flotters-PvdA, mevrouw Van Eyck van VVD, mevrouw Van D66-PvdA, mevrouw Veilbrief-PvdA,

[0:00:43] mevrouw NSE-PvdA, mevrouw Van Oostenbruggen-PvdA, mevrouw CDA-PvdA, mevrouw Van Dijk-PvdA,

[0:00:49] mevrouw ChristenUnie-PvdA, mevrouw Grinwiss-PvdA, mevrouw SP-PvdA, mevrouw Dijk-PvdA,

[0:00:53] Sorry. WWB, heer Vermeer, en tot slot van SGP, heer Stoffer.

[0:01:00] Van harte welkom allemaal.

[0:01:02] We hebben drie blokken vandaag.

[0:01:04] We beginnen met blok één.

[0:01:07] U hebt ook al in de indicatieve spreektijd gezien.

[0:01:10] Ik streefde naar om...

[0:01:11] Het zou mooi zijn om zeven uur af te ronden.

[0:01:13] We hebben natuurlijk wel wat uitloop, maar laten we kijken of we met elkaar de agenda kunnen afronden,

[0:01:18] zodat we dat de tweede termijn in de volgende, in de plenaire, kunnen doen.

[0:01:27] Ik kijk even of de agenda zo kan vaststillen, of er niemand punt voor orde heeft.

[0:01:31] Mevrouw Mathoeg, ga u gang.

[0:01:33] Dank voorzitter en goedemorgen.

[0:01:35] Fijn om zo met u te beginnen.

[0:01:37] Ik heb als dat mag twee punten van orde.

[0:01:39] Ik denk dat veel, veel collega's hebben vorige week samen met elkaar de werkwijze ingestemd

[0:01:44] voor de behandeling van het belastingplan, maar ik viel me ook op dat heel veel fracties

[0:01:49] van heel veel verschillende plenages toch wel aan de staatssecretaris gevraagd hebben,

[0:01:54] is elk onderdeel in het belastingplan nou noodzakelijk?

[0:01:57] En het eerste punt van orde wat ik wilde maken is de vraag,

[0:02:01] en ik hoop dat collega's dat ook steunen, van of er toch even vandaag een check gedaan kan worden,

[0:02:06] of er niet een aantal maatregelen, gezien het eigen afwegingskader,

[0:02:10] zoals de SGP daar ook heel goed naar gevraagd heeft.

[0:02:13] Nou, met die dubbele blik, of die echt nodig zijn in de behandeling van vandaag,

[0:02:17] Dat is mijn eerste punt van orde en mijn tweede punt van orde is dat we alle beslisnotities

[0:02:23] hebben ontvangen.

[0:02:24] Dat is heel fijn vanuit financiën, maar de indruk ontstaat dat we niet alle koopkrachtbeslisnotities

[0:02:29] hebben vanuit het ministerie van Sociale Zaken, waar de minister verantwoordelijk is voor

[0:02:33] het inkomenspolitiek.

[0:02:35] En ik zal niet vragen dat die vandaag en nu meteen en tijdens dit debat, maar ik wilde

[0:02:39] wel vragen, zou die voor het herfstreces naar de Kamer kunnen komen zodat we die mee kunnen

[0:02:45] nemen in de verdere behandeling op 4 november.

[0:02:49] Dank u wel. Heer Velbrief.

[0:02:53] Ik steun mevrouw Matouw naar het punt van orde.

[0:02:55] Ik heb wat zelf... Ik zat even te kijken naar de tijden die waren ingediend

[0:02:58] en die kwamen niet helemaal overeen met wat we hadden geprobeerd af te spreken

[0:03:03] in de procedurevergadering.

[0:03:05] Dat komt ook een beetje... Ik moet ook eerlijk zeggen, ik heb zelf een vrij ruime

[0:03:09] periode ingeboekt, omdat ik vind dat het kabinet ook op sommige punten

[0:03:11] in gebreken blijft met de antwoorden.

[0:03:14] Dus dat betekent dat ik dan deze tijd maar ga nemen.

[0:03:17] en die ga ik ook echt nemen, het is een wetgevingsoverleg.

[0:03:19] Mijn tweede punt voor orde is dat het mij niet geworden was...

[0:03:21] dat de heer Itzikar gepromoveerd was in het weekend tot minister.

[0:03:25] Dus ik feliciteer hem daarmee.

[0:03:27] Dan heb ik, of volgens mij heb ik staatssecretaris gezegd, maar het bord...

[0:03:31] Goed, prima.

[0:03:34] Ik kijk even naar de andere woordvoerders of u het punt...

[0:03:39] Ik neem ze even apart, de punt van orde, of u het kunt steunen.

[0:03:44] Ja, ik zie je knikken.

[0:03:46] En ik doe even het eerste punt van even een review van zijn alle punten noodzakelijk om vandaag te bespreken?

[0:03:52] Kunt u dat steunen?

[0:03:59] U hebt een punt voor orde, heer Ginbis.

[0:04:00] Nou, ik wil even.

[0:04:02] Kijk, het eerste punt is meer een vraag aan het kabinet om zich te bezinnen van zijn er onderdelen uit die 11 wetten die we vandaag bespreken,

[0:04:11] die misschien geen onderdeel van het belastingplanpakket hadden moeten zijn, maar later hadden moeten worden besproken.

[0:04:16] Dus dat is vooral een vraag volgens mij aan de staatssecretaris.

[0:04:18] Daar heb ik verder geen opvatting over, behalve dan dat ik heel goed begrijp dat collega Matoeg die vraag stelt.

[0:04:24] Dat is de eerste.

[0:04:25] Tweede, over die beslissingnotities van SN2, daar wil ik graag een dikke streep onder zetten.

[0:04:29] En als ik geen Pieter Grim wie zou schrijven, maar Pieter Omtzigt had geheten, had ik gezegd voor vandaag 12 uur.

[0:04:36] Dat zeg ik niet, maar ik onderstreep wel het punt dat het wel goed is om het voor het herfst succes te hebben.

[0:04:43] want dat is toch wel nodig om een afgewogen debat te hebben over belastingen en koopkracht.

[0:04:50] En het punt van de heer Velbrief, daar wil ik ook een dikke streep onder zetten,

[0:04:53] ja het is een wetgevensoverleg, de indicatie is een indicatie,

[0:04:58] maar geen plicht, geen wet van mede- en persen.

[0:05:03] Dank u wel en ik had uw mening gevraagd omdat het een punt voor orde is

[0:05:06] en daar in gekaald even een meerderheid voor nodig is,

[0:05:10] Maar ik zag toch verschijnende knikkende hoofden.

[0:05:14] Dus ik raad echt vanuit dat deze punten gedeeld worden.

[0:05:18] En dan kijk ik even naar de staatssecretaris of u daar op kunt reageren.

[0:05:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:05:29] Ja, ten aanzien van, laat ik daar even mee beginnen, ten aanzien van dat tweede punt,

[0:05:33] alle beslisnotatie, ja, voor zover mij of ons bekend is alles gedeeld

[0:05:40] gedeeld rondom de beslisnotities.

[0:05:42] We kunnen natuurlijk nog eens een

[0:05:44] inventarisatie maken, maar misschien helpt het ook wel als mevrouw Matoeg

[0:05:47] iets duidelijker dan misschien aangeeft waar zij denkt dan niet

[0:05:52] de informatie te hebben ontvangen, want dat is

[0:05:54] aan deze kant van de tafel niet helemaal duidelijk.

[0:05:59] Ten aanzien van het eerste punt.

[0:06:01] Ja, het kabinet heeft dit hele pakket aan wetgeving ingediend.

[0:06:06] En wij zouden er ook wel prijs op stellen

[0:06:08] om dat vandaag, althans om daar vandaag een begin mee te maken, om dat te behandelen.

[0:06:17] Dank u wel. Ik kijk even naar mevrouw Matouh.

[0:06:19] Kunt u duiden wat u mist?

[0:06:22] Ja, voorzitter.

[0:06:24] We hebben, en dat compliment gaf ik ook, het hele pakket vanuit Financiën gekregen.

[0:06:28] Daar zitten enkele sociale zakennotities in.

[0:06:30] Het verzoek was eigenlijk ook niet aan deze staatssecretaris,

[0:06:33] maar aan het ministerie van Sociale Zaken,

[0:06:35] aan de minister die verantwoordelijk is voor inkomenspolitiek,

[0:06:37] om daar alle voorbereidingsnotities, alternatieve pakketten,

[0:06:41] om alle notities zoals we dat van Finn ook gekregen hebben,

[0:06:44] die ondersteunend waren aan de besluitvorming,

[0:06:46] om die te ontvangen vanuit het ministerie van Sociale Zaken,

[0:06:49] vanuit verantwoordelijkheid van de inkomenspolitiek.

[0:06:52] Staatssecretaris.

[0:06:53] Ja, dat is een helder en heel concreet verzoek.

[0:06:56] Ik zal dat doorgeleiden naar de minister van SZW.

[0:07:02] Dank u wel.

[0:07:03] Zijn er verder nog punten voordat we de agenda gaan beginnen?

[0:07:07] Ik zie dat dat niet het geval is. Dan begin ik bij de eerste spreker.

[0:07:10] Dat is mevrouw Matouh van GroenLinks BVDA. Ga u gang.

[0:07:14] Dank u, voorzitter.

[0:07:16] Ik mag u, sorry, nog heel even onderbreken.

[0:07:18] Ik ben u vergeten te vertellen dat u vier interrupties heeft voor blok 1.

[0:07:25] We gaan even kijken of ze op zijn.

[0:07:27] Maar toch even een indicatie.

[0:07:30] Ik heb het van mijn linkerhand op dit moment meegekregen.

[0:07:34] Maar we hadden per blok dan vier interrupties.

[0:07:37] Mocht dat echt onvoldoende blijken,

[0:07:39] Het is belangrijk, het is een wetgevingsoverleg, dat het ordentelijk is en dat u geen enkele vraag

[0:07:44] meer over hebt als u vandaag naar huis heen gaat.

[0:07:47] Daar gaan we ook naar, maar we proberen wel even met een aantal dat u kritisch kijkt

[0:07:53] naar uw interrupties.

[0:07:54] Dus vandaar.

[0:07:55] Mijn excuus.

[0:07:56] Mevrouw Mathoeg.

[0:07:59] Voorzitter, ik snap ook heel goed en dank ook dat de Griffie dit elke keer zo ordentelijk

[0:08:05] met elkaar plant, maar vier is wel echt heel weinig.

[0:08:07] We zitten hier niet eens met alle fracties.

[0:08:09] Als we hier met alle fracties hadden gezeten, dan kwamen we helemaal niet uit.

[0:08:12] De Kamer, moeten we ook eerlijk zeggen, kiest er zelf voor om meer wetten in dit behandelplan te doen.

[0:08:18] De salderingswet, daar kiezen we met elkaar voor.

[0:08:22] Maar de uitkomst kan dan niet zijn dat we onszelf totaal inperken.

[0:08:26] Dus ik vind het heel goed dat u ons aanspreekt op de verantwoordelijkheid en de scherpte.

[0:08:31] En ook verantwoordelijk voelen voor de planning.

[0:08:33] Maar zoals de heer Vijlbrief zei, dit is wel gewoon een wetgevingsoverleg.

[0:08:35] Dus ik vind vooraf ons zelf inperken echt heel erg ongemakkelijk, eerlijk gezegd.

[0:08:41] Dus ik zou dat verzoek niet willen steunen.

[0:08:43] Ik kijk ook heel erg naar mijn collega's.

[0:08:45] Kunnen we het dan zo doen dat de interrupties indicatief zijn?

[0:08:50] Dus dat dat een richtsnoer is?

[0:08:53] Maar ik zou hem ook niet helemaal los...

[0:08:56] Ik probeer u mee te nemen in dat we een vergadertijd tot 7 uur hebben.

[0:09:01] En we hebben best wel uitloop, maar dat we daar met elkaar toch goed doorheen komen...

[0:09:06] Als het nodig is, dan doen we dat.

[0:09:09] Laten we kijken of we op effectieve manier kunnen vergaderen.

[0:09:12] Mevrouw Van Eyck.

[0:09:14] Steun voor het verzoek van mevrouw Mathoeg.

[0:09:16] Ik vind dat we elkaar kritisch moeten kunnen bevragen in dit wetgevingsoverleg.

[0:09:20] Mijn oproep zou vooral zijn om geen lange inleidingen te houden,

[0:09:24] korte en puntige interrupties te doen, want volgens mij helpen we elkaar daar veel meer mee

[0:09:27] dan op het aantal te gaan zitten.

[0:09:30] Dat deel ik volledig met u.

[0:09:34] Nogmaals, het is indicatief, net als u is spreektijd.

[0:09:37] Laten we nu snel met de eerste spreker beginnen, mevrouw Mathur, GroenLinks-PvdA.

[0:09:40] Ga u gang.

[0:09:42] U zei het net al bij het voorstelrondje, ik zit hier samen met mijn collega Luc Stultens,

[0:09:47] want elf wetten met elkaar behandelen, dat is een grote verantwoordelijkheid.

[0:09:53] Dat doen we met de hele fractie met goede ondersteuning, maar het is geen toeval, want we vinden het

[0:09:56] belangrijk om dat samen te doen.

[0:09:57] Dus als u op een gegeven moment denkt, is mevrouw Mathoeg al klaar, dan weet u dat de heer Stultens

[0:10:04] daarna nog met een nog geniale inbreng komt.

[0:10:07] En, voorzitter, ik ga meteen beginnen.

[0:10:11] Want als ik door mijn oogharen kijk, vallen me drie dingen op aan dit belastingplan.

[0:10:17] Dit kabinet komt haar economische beloftes niet na.

[0:10:21] Het zorgt namelijk niet voor een productieve economie, het zorgt er niet voor dat werkenden

[0:10:27] er meer op vooruitgaan en ook de belofte van een zeker bestaan wordt niet nagekomen.

[0:10:34] Ik ga heel eerlijk zijn, ik heb grote moeite inhoudelijk chocolaat te maken van de economische

[0:10:39] visie van dit kabinet.

[0:10:41] Nog voor de vraag of ik het ermee eens ben of niet, ik krijg gewoon niet scherp wat dit

[0:10:46] kabinet vindt, wat de structurele probleemanalyse is die ze maken.

[0:10:51] Inconsistentie lijkt het toverwoord.

[0:10:53] De ene dacht dit, de andere dat, meestemmen met amendementen en dan opeens toch iets anders

[0:10:57] vinden.

[0:10:58] En ja, ik lees en hoor de spierballentaal van de minister van Financiën over strenge begrotingsregels

[0:11:03] ook.

[0:11:05] Maar op welke manier wil dit kabinet zorgen voor onze structurele welvaart?

[0:11:09] Dat we een productieve economie hebben en houden?

[0:11:13] Waar is het economisch denken?

[0:11:15] En als ik eerlijk ben, zie ik een schrikbarende leegte.

[0:11:18] Plakband en stoere terugdraaimaatregelen die ons verder van huis brengen.

[0:11:22] Wat dit kabinet doet met het belastingstelsel is contraproductief.

[0:11:26] Ze belasten in productief kapitaal te weinig en arbeid te hard en schaden daarmee onze economie.

[0:11:32] En dit kan afgedaan worden, en misschien meer van mijn inbreng zometeen, als een te lange inleiding.

[0:11:38] Maar het is de vraag naar de structurele analyse, voorzitter.

[0:11:41] Want we kunnen niet elk jaar in deze zaaltjes puntig zijn en zeggen ik reageer alleen maar op de maatregel

[0:11:46] en in de tussentijd de grote trend missen.

[0:11:49] Want dan zeggen we elk jaar tegen elkaar hoe kan die kerstboom zoveel ballen zitten

[0:11:53] En elk jaar hangen we er nog meer bij en voegen we complexiteit toe.

[0:11:58] Vandaar ook deze inleiding, voorzitter.

[0:12:02] Tijdens de grote herziening van 2001 is er in consensus een evenwicht gezocht en gevonden

[0:12:07] tussen de lasten van verschillende grondslagen.

[0:12:10] De gedachte was, die moet in evenwicht zijn.

[0:12:13] Want te veel leunen op het een of het ander is een slecht idee.

[0:12:17] Sinds die herziening zijn er in de mooie traditie van onafhankelijk onderzoek meerdere rapporten

[0:12:21] verschenen, die waarschuwen voor de grondslagverdunning en het verschuivende

[0:12:24] evenwicht in ons stelsel.

[0:12:26] En u kent me, ik praat snel, dus ik ga er lekker snel doorheen.

[0:12:29] In 2010 de studiecommissie Belastingstelsel onder leiding van

[0:12:32] Stef van Wege onder de titel Continuïteit en Vernieuwing.

[0:12:34] In 2013 de Commissie Inkomsten, Belasting en Toeslagen onder

[0:12:37] voorzitterschap van de heer Van Dijkhuizen met de titel Naar een

[0:12:40] activerend belastingstelsel.

[0:12:42] En omdat de heer Stevens in zo'n overzicht niet kan ontbreken, geen rapport,

[0:12:45] maar wel een mooi paper van de heren Kambinada en Stevens uit 2017,

[0:12:49] getiteld Een blauw druk voor een belastinghervorming.

[0:12:52] Eind 2019, de heer Knossen en Jacobs met de groep wetenschappers,

[0:12:56] een ontwerp voor een beter belastingstelsel.

[0:12:57] In 2020, het Centraal Planbureau rapport,

[0:13:00] een ontwerp voor een beter belastingstelsel,

[0:13:02] zodat partijen hun verkiezingsprogramma konden doorrekenen,

[0:13:04] wat jammer genoeg te weinig partijen gedaan hebben.

[0:13:06] Ook in 2020, het rapport van de Adviescommissie Belastingheffing van Multinationals,

[0:13:10] onder voordeel van de schrijverschap van de heer Ter Haar.

[0:13:12] En in 2020 ook het uitmundigde rapport Bouwstenen voor een beter belastingstelsel,

[0:13:16] vanuit het ministerie van Financiën.

[0:13:18] En afgelopen jaar ook het rapport Belasting en Maatschappelijk Perspectief, ook van het ministerie.

[0:13:23] En dan sla ik heel veel nuttige papers en onderzoeken van wetenschappers over.

[0:13:27] En voorzitter, wat opvalt als je de rapporten achter elkaar leest, is dat de boodschap heel consequent is.

[0:13:33] De rapporten waarschuwen dat het evenwicht tussen arbeid, consumptie en kapitaal,

[0:13:37] dat we met elkaar in 2001 belangrijk vonden, verschuift.

[0:13:42] Enerzijds doordat er steeds meer aftrekposten en fiscale regelingen zijn.

[0:13:46] Anderzijds omdat we te afhankelijk zijn van de inkomsten op de grondslag arbeid en dus

[0:13:50] te weinig belasten op de andere productiefactoren.

[0:13:53] Met andere woorden, politiek let op.

[0:13:56] Uw keuzes en slim gedrag van kapitaal zorgen voor grondslagerosie en vooral van de grondslag

[0:14:02] kapitaal.

[0:14:03] Het Bouwsteenrapport in 2020 laat het heel scherp zien dat in de periode van 2001 tot

[0:14:08] 2021, de periode voor corona, de lasten op arbeid zijn gestegen.

[0:14:12] En de aanbevelingen over het belasten van consumptie zijn overgenomen en dus stegen

[0:14:17] de lasten voor huishoudens ook in die hele periode.

[0:14:19] Daar hebben we wel geluisterd naar die rapporten.

[0:14:21] Maar in één categorie bleven de lasten achter en zijn ze in 2021 zelfs gedaald en het gat

[0:14:28] ten opzichte van arbeid het groot.

[0:14:30] En dat zijn natuurlijk de lasten op kapitaal.

[0:14:32] En ook het rapport Belasting en maatschappelijk perspectief concludeert duidelijk.

[0:14:36] Ik citeer, om de oplopende lastendruk op arbeid te verminderen is het belangrijk lasten te

[0:14:41] overschuiven naar andere belastinggrondslagen.

[0:14:44] Ik heb een interruptie voor u, twee zelfs.

[0:14:46] En ik begin dan bij de heer Ginwis en daarna kom ik bij de heer Van Oorsbrug.

[0:14:49] Heer Ginwis.

[0:14:51] Voorzitter, dank u wel.

[0:14:53] En zeer terecht dat mevrouw Matoeg

[0:14:58] alle belastingherzieningsadviezen en rapporten en studies sinds 2010 heeft opgezond.

[0:15:02] Het scheelt mijn bespreektheid zometeen, want het is nogal een stapel.

[0:15:07] En ja, nu hebben we dus weer een taakopdracht om weer eens een poging te wagen.

[0:15:12] En mijn vraag eigenlijk, ik heb een dubbele vraag,

[0:15:15] mijn vraag aan mevrouw Matoeg is, heeft ze er een beetje vertrouwen in

[0:15:18] dat we nu wel door gaan pakken met elkaar?

[0:15:22] Of denkt ze van, ja, de ultieme window of opportunity is een formatie?

[0:15:27] Dat schrijft het CPB ook in zijn studie op, van als je echt een succesvolle belastingherziening wil doen,

[0:15:33] moet je het eigenlijk in de formatie regelen, want dan kun je dingen uitruilen

[0:15:35] die je normaal gesproken in de normale politieke proces niet zomaar kunt uitwisselen.

[0:15:39] En kun je buiten de kaders denken, et cetera.

[0:15:43] En buiten de kaders handelen, uitgaven in de inkomstenkader.

[0:15:45] Dus heeft het een beetje vertrouwen in.

[0:15:47] En ten tweede, wat zegt het dat dit kabinet bijvoorbeeld zo'n extra belastingsschijfje in de inkomstenbelasting,

[0:15:55] wat min of meer in de plannen staat van, nou ja, daarmee kunnen we de herziening onder de motorkap

[0:16:00] en dingen minder inkomensafhankelijk maken, denk ik, en al die hefferskortingen.

[0:16:04] Dat kun je dan daarmee mitigeren.

[0:16:06] dat ze dat nu al als een extra inkomensafhankelijke knop toevoegen.

[0:16:09] Is dat daarmee eigenlijk niet de bel aan de wortel

[0:16:12] van die hele taakopdracht en nieuwe belastingherziening

[0:16:14] daarmee al niet gelegd?

[0:16:16] En dus kortom, zitten we over een paar jaar met nog weer een grote gestapel

[0:16:20] hetzelfde te zeggen als wat mevrouw Matoeg in haar inleiding zei.

[0:16:25] Mevrouw Matoeg.

[0:16:26] Ja, voorzitter, ik dank de heer Grimwis voor deze vraag,

[0:16:29] want dat is precies...

[0:16:30] Ja, ik ga het ook gewoon een frustratie noemen

[0:16:33] waar deze inlenging en ook deze bijdrage uit voortkomt.

[0:16:36] Dit is mijn derde belastingbehandeling.

[0:16:39] En ik zeg dat ook met hand in eigen boezem.

[0:16:42] Elk jaar zeggen we het weer tegen elkaar.

[0:16:44] Terwijl wij de noodverwijs gingen zo niet binnen.

[0:16:46] Donderdag nog meer brief en evaluaties.

[0:16:48] En dan zitten wij in een fractie van 25 met z'n tweeën, met medewerkers er doorheen te werken.

[0:16:52] En ik ga het gewoon heel eerlijk zeggen, voorzitter.

[0:16:55] Ik heb alles kunnen lezen, maar er zijn stukken waar ik een check wilde doen.

[0:16:59] Waar ik iets wilde navragen.

[0:17:00] Het is gewoon niet goed te doen.

[0:17:01] Maar ik begon op deze manier.

[0:17:03] Omdat als ik door mijn wimpers kijk, dacht ik, oké, wat is nou het patroon?

[0:17:08] En het patroon is, zoals de heer Grimis zegt, zeggen dat je complexiteit wil aanpakken.

[0:17:14] Je hebt een complex herstelsel.

[0:17:15] Er zitten maatregelen met rode vlaggetjes in het belastingplan.

[0:17:18] Zeggen dat je evaluaties serieus neemt.

[0:17:21] Donderdag nog een hele mooie brief, echt een mooie brief, maar dan weer dingen doorschuiven.

[0:17:26] Ja, er komt een moment dat die woorden niks meer betekenen.

[0:17:29] En dan heb ik het nog niet eens over, daar kom ik zo over wat dan de hardwerkende Nederlander wordt genoemd.

[0:17:34] Gewoon werken en de factor arbeid.

[0:17:36] En daarom deze inleiding.

[0:17:39] Ik hoop dat ik ook zo verder kan gaan.

[0:17:42] Want precies wat de heer Grimmis zegt.

[0:17:45] Aan de ene kant dus wel zo'n maatregel toevoegen.

[0:17:48] Zonder economische consistentie.

[0:17:49] Zonder gedachten.

[0:17:50] Zonder visie.

[0:17:51] De verkeerde kant op gaan en aan de andere kant het helemaal laten lopen.

[0:17:54] Ik kan er geen chocola van maken.

[0:18:00] Ik denk dat voor vandaag, ook in mijn inbreng, zal ik wat kritische opmerkingen maken met

[0:18:05] betrekking tot de complexiteit van wat ervoor ligt, maar specifiek uw toekomstbeeld en

[0:18:10] ook het aanhalen van alle rapporten.

[0:18:12] Het was een mooi lijstje.

[0:18:13] Als ik de taakopdracht van die vorige week naar de Kamer gestuurd citeer, we werken op

[0:18:17] basis van bestaande rapporten en materiaal toe naar breed politiek draagvlak.

[0:18:21] En het project is geslaagd als met zorgvuldigheid politieken worden besloten tot een daadwerkelijke

[0:18:26] hervorming.

[0:18:27] dan is dat toch glas half vol in plaats van glas half leeg.

[0:18:31] En dan zou dat toch prima aanknopingspunten voor u ook zijn om mee te helpen aan iets

[0:18:36] wat daadwerkelijk voor de komende 10, 20 jaar goed is voor Nederland.

[0:18:41] Mevrouw Mathieu.

[0:18:47] Voorzitter, ik ben even stil

[0:18:49] omdat ik niet weet of ik moet lachen of huilen of...

[0:18:56] Ik ga antwoord geven aan de heer Van Oosterbrug en dan mag hij de navervolgvraag stellen.

[0:19:01] Je kan niet in een hoofdlijnakkoord zeggen ik wil versimpeling.

[0:19:05] Je kan niet in je uitwerking van je regeerprogramma opschrijven, dat vind ik superbelangrijk,

[0:19:09] en dan komen we met alleen een procesvoorstel.

[0:19:12] U bent één van de fracties die macht heeft in het huis.

[0:19:15] Die zit aan die tafel, u misschien niet, maar u steunt uw leider die aan die tafel

[0:19:18] zit, of iemand anders die aan de tafel zit, het maakt mij niet uit.

[0:19:21] Dan kunt u niet vervolgens hier gaan zitten en zeggen, ja, ik heb een briefje gekregen

[0:19:25] en daar stonden toch mooie woorden in.

[0:19:28] Het punt wat ik probeer te maken, en wat ook de vraag van de heer Grimwis was, en als u

[0:19:32] een paar inbrengen terug had gekeken naar bijvoorbeeld de inbreng van de heer Omtzigt

[0:19:35] in heel veel van die belastingplannen, was wanneer stoppen we iets met die woorden?

[0:19:40] Wanneer gaan die woorden iets betekenen?

[0:19:42] En als je ook nog eens, en dat was de interruptie van de heer Grimmis net,

[0:19:45] kijkt over wanneer we effectief afwegingen maken,

[0:19:48] het argument wat deze staatssecretaris gebruikt in zijn eigen schriftelijke beantwoording,

[0:19:52] dan is het, je moet om fundamentele keuzes te maken, iets geheel afwegen.

[0:19:57] En daar hoort een afweging tussen verschillende factoren in.

[0:19:59] En dat doe je op het moment dat je aan een tafel zit.

[0:20:01] Dus in deze vraag van de heer Oosterbrugge hoor ik weer NSC die zegt, mag ik alsjeblieft

[0:20:06] een complimentje, want ik heb zo mijn best gedaan.

[0:20:09] Ik ga het u eens vertellen, meneer van Oosterbrugge en de NSC-fractie, uw best doen is niet genoeg.

[0:20:13] Het gaat erom, wat doet u voor de mensen in Nederland?

[0:20:16] En op dit moment heb ik weinig aanleiding om te denken dat de woorden niks meer zijn

[0:20:20] dan loze beloften.

[0:20:24] Ja, maar toch, sorry, heer van Oosterbrugge, zocht je al die naam?

[0:20:28] Ik weet niet of ik nou moet huilen of lachen.

[0:20:32] Het is natuurlijk wensdenken om te denken dat je in enkele weken een totaal nieuw belastingstelsel,

[0:20:37] waar we volgens mij al tien jaar naar hunkeren, uitgetekend hebben.

[0:20:40] Dus in die zin zie ik juist een taakopdracht met goede plannen als een hele goeie.

[0:20:47] Het staat in het regeerprogramma, er is een team geformeerd en de eerste brief ligt bij de Kamer.

[0:20:50] Daar word ik enthousiast van en tegelijkertijd het vergt heel veel uitwerking.

[0:20:55] En ik hoop ook echt dat u daar in ieder geval dan ook constructiever meedoet.

[0:21:02] Een korte reactie alsjeblieft, mevrouw Mathur.

[0:21:04] Ja, voorzitter. Ik hoop dat de heer Van Oosterbruggen verder luistert naar de inleiding en de vragen die ik ga stellen.

[0:21:09] Want dan, op de constructieve toer zoals u het van me gewend bent.

[0:21:13] Het punt wat ik probeer te maken, waar ik halverwege was, is dat op het moment dat de structurele trend van lasten...

[0:21:21] Maar u hebt nog een interruptie.

[0:21:23] Nee, maar ik ben nog op de heer Van Oosterbruggen gaan reageren.

[0:21:25] Nee, dat was ik nog niet. Dan doe ik m'n bril op, want ik kan tijdelijk niet zo goed lezen,

[0:21:31] dus dan kunt u het aan herkennen waar ik ben. Het punt is, als de trend de verkeerde kant op gaat

[0:21:38] en met de plannen, als je wel aan tafel zit op de korte termijn, de andere kant op duwt,

[0:21:42] dan ben je echt het verkeerde aan het doen. En dat is wat ik zie in dit belastingplan,

[0:21:45] voorzitter. En er zijn mooie woorden over wat je hierna gaat doen, niet genoeg voor de GroenLinks

[0:21:49] PvdA-fractie. Mevrouw Van Dijk. Dank u wel, voorzitter. En eigenlijk heb ik al wel een

[0:21:54] Ik heb een beetje antwoord gehad, want ik sloeg eigenlijk aan op mooie brief.

[0:21:56] Want ik was wel erg teleurgesteld in de brief, want ik dacht wat staat hier nou eigenlijk.

[0:22:00] Dus zou mevrouw Matouh misschien nog een keer willen duiden hoe zij die brief heeft gelezen?

[0:22:05] Mevrouw Matouh?

[0:22:06] Ja voorzitter, ik dacht je kan niet alleen maar zeggen wat een lelijke brief en dan vervolgens ook nog eens de inhoud afzeiken.

[0:22:11] Dus ik dacht laat ik dan met die zin beginnen.

[0:22:14] Maar ik vond het heel veel lege woorden zoals ik die eerder ook had gelezen.

[0:22:18] En wat ik bedoel met mooie brief is, de woorden zijn het probleem niet.

[0:22:22] Maar als de woorden niet matchen met de daden, ja, dan op een gegeven moment betekenen ze niks meer.

[0:22:29] U mag uw betraging vervolgen.

[0:22:35] Voorzitter, ik was dat ik zei dat het vorige kabinet en de Kamer eindelijk een eerste stap durfden te zetten

[0:22:41] om die verhouding arbeidskapitaalrecht te trekken.

[0:22:44] En dit kabinet beweegt verkeerde richtingen op en dendert heel hard de verkeerde kant op.

[0:22:49] En het erge is, voorzitter, is dat elke keer als zo'n rapport verschijnt,

[0:22:53] de politiek zegt wat fijn, wat goed zo'n analyse.

[0:22:55] En je kan wel roepen wat een fijne analyse en ik ben er voor de hardwerkende Nederlander,

[0:23:00] maar de daden laten iets anders zien.

[0:23:01] En terwijl de trend voor arbeid al negatief is, kiest het kabinet er consequent voor om

[0:23:06] het belang van kapitaal boven dat van arbeid te plaatsen.

[0:23:10] Zo stijgen de lasten op arbeid deze kabinetsperiode volgens de doorrekening van het hoofdlijnakkoord

[0:23:15] met 4,1 miljard en dalen de lasten op kapitaal met 1,2 miljard.

[0:23:20] En voorzitter, het zou ons dan niet moeten verbazen dat de arbeidsproductiviteit achterblijft.

[0:23:25] We hebben te veel laagproductieve sectoren en bedrijven overhengd gehouden door goedkope

[0:23:29] arbeid, mede gefaciliteerd door fiscaal beleid.

[0:23:33] Het structureel onevenwichtig belasten van productiefactoren verandert de structuur van

[0:23:39] de economie.

[0:23:40] Bij een geven belastingopbrengst en te weinig belasten van kapitaal moeten we te veel halen

[0:23:45] bij de productiefactor arbeid, zoals we ook in het huidige belastingplan zien.

[0:23:49] En terwijl we allemaal weten dat juist vanuit arbeid de groei en productiviteit moet ontstaan

[0:23:53] om onze vergrijzende economie draaiende te houden.

[0:23:56] Geld en aandelen kan je niet eten en je kunt er ook niet in wonen.

[0:24:00] En die onevenwichtigheid leidt niet alleen tot een economie waarin vooral met geld geld wordt verdiend,

[0:24:05] en niet de ondernemende geest met de beste ideeën, creatieve plannen en beste werkgeverschap boven komt drijven.

[0:24:12] Het leidt er ook toe dat onze huizen worden opgekocht door buitenlandse beleggers,

[0:24:16] onze dierenartsen in handen komen van buitenlandse private equity fondsen

[0:24:20] en de marktman of marktvrouw of een startende ondernemer amper kan investeren.

[0:24:26] Het leidt ertoe dat alle focus...

[0:24:28] Ik ga meteen leidspraten als ik over de markt praat.

[0:24:31] Het leidt ertoe dat alle focus ligt op de winstmaximalisatie en shareholder value.

[0:24:36] Tot deregulering van financiële markten...

[0:24:38] en een veel grotere onderhandelingsmacht van kapitaal.

[0:24:40] Tot toenemende druk op nationale sociale wetgeving...

[0:24:43] om maar internationaal te kunnen concurreren met buitenlands kapitaal.

[0:24:46] Een maatschappij waarbij korttermijnbelangen en winst...

[0:24:49] het winnen van lange termijn welvaart.

[0:24:51] En dit roept toch de vraag op, voorzitter.

[0:24:53] Waarom, als we dit weten,

[0:24:55] werkenden er niet meer op vooruit gaan?

[0:24:58] Ondoematige fiscale

[0:24:58] regelingen blijven in stand, terwijl we dat geld

[0:25:01] goed kunnen gebruiken voor de portemonnee van mensen.

[0:25:03] Dit belastingplan maakt het

[0:25:05] nog bonter. Stoer in het hoofdlijnakkoord

[0:25:07] opnemen dat je voor 250 miljoen

[0:25:08] aan fiscale regelingen gaat aanpakken en dan

[0:25:10] eindigen met het invullen van de stijlpost met de

[0:25:12] tabelcorrectiefactor in de inkomstenbelasting.

[0:25:14] Waardoor, u raadt het al, arbeid weer de

[0:25:17] Een deel van het antwoord ligt ook in dit zaaltje vandaag, voorzitter.

[0:25:21] De manier waarop wij belastingwetten behandelen.

[0:25:23] In het moordende tempo.

[0:25:25] Met te veel wetten tegelijkertijd.

[0:25:28] Ook als dat in de timing niet nodig is.

[0:25:30] Daardoor vindt vooral gerichte lobby de weg naar het parlement.

[0:25:33] En die is helaas razend effectief.

[0:25:36] De Kamer mist kunde en kennis.

[0:25:38] En de tijd om die naar binnen te halen.

[0:25:40] De amendementen van de adviseurs liggen al klaar.

[0:25:43] Het belang van miljoenen Nederlanders snilt dan onder.

[0:25:45] De gerichte fiscale kortingen voor kapitaal winnen het dan steeds van de werkende Nederlander

[0:25:51] in die puntige behandeling die net genoemd werd.

[0:25:54] En de uitvoering is de volgende verliezer, want elk belang krijgt zijn eigen uitzondering.

[0:25:59] En zo drijven we steeds verder weg van een eenvoudig stelsel.

[0:26:02] De weinig inhoudelijke aandacht voor deze ingewikkelde onderwerpen helpt daar niet bij.

[0:26:06] En ik ben bang dat ook vandaag zo'n dag is.

[0:26:09] Het is in deze debatten dat de Kamer samen beslist hoeveel geld innen dat in alle andere

[0:26:14] begrotingen wordt uitgegeven. En de manier waarop je dat doet is omgeven met veel techniek,

[0:26:20] maar onder aan de streep gaat het wel over de vraag wie de rekening betaalt. Mensen in

[0:26:25] Nederland profiteren steeds minder van de welvaart die we samen verdienen, voorzitter.

[0:26:30] En dat is niet alleen een sociaal probleem, dat is ook een heel groot economisch probleem.

[0:26:34] Mensen voelen al lange tijd dat zij minder overhouden, terwijl alles in het leven duurder

[0:26:38] wordt. De werkende Nederlander ziet een steeds groter deel van de totale koek in de zakken

[0:26:42] van het kapitaal verdwijnen, en de belofte van bestaanszekerheid die drie van de vier

[0:26:45] coalitiepartijen hebben gemaakt, wordt niet nagekomen.

[0:26:48] Werkenden met inkomen op minimumloon hoeven alleen minder belasting te betalen als ze

[0:26:51] minstens 33 uur werken.

[0:26:53] En laat u niet foppen, voorzitter.

[0:26:55] De minister van Financiën wil u doen geloven dat de dalende AUQ met inflatie te maken heeft,

[0:27:00] en dat de lonen gewoon langzaam aan het meestijgen zijn, dat er geen extra beleid nodig is.

[0:27:05] Maar het punt is nou juist dat de achterblijvende belodiging voor arbeid een structureel probleem

[0:27:10] is.

[0:27:11] Voor de Oekraïneoorlog en de hoge inflatie, voor corona, zagen we dit probleem ook al.

[0:27:15] We zien de factor arbeid structureel verliezen van de factor kapitaal, ook voor herverdeling.

[0:27:21] Ik heb het zelden zo mooi in kaart gebracht gezien als in de miljoennota van deze minister,

[0:27:25] van dit kabinet.

[0:27:26] De arbeidsquote zakt op lange termijnen, de winstquote stijgt.

[0:27:29] Juist daarom is er actie nodig van het kabinet, want als te lang een te groot deel van wat

[0:27:34] we met elkaar verdienen naar kapitaal gaat, is het niet genoeg om elke augustus zo te

[0:27:38] dat de armoede net niet stijgt. Dan zijn er fundamentele keuzes nodig om te investeren,

[0:27:43] in hoogwaardige arbeidskapitaal voldoende te belasten, om de rommelzolder op te ruimen en

[0:27:47] niet meer de kleine deelbelangen voor te laten gaan. En voorzitter, die heeft zich stilletjes

[0:27:51] een groeiend probleem ontwikkeld, wat niet weggaat door het te negeren. En het steeds

[0:27:57] meer achteraf herverdelen is niet eeuwig houdbaar. Ik zei het aan het begin, het is moeilijk chocola

[0:28:02] te maken van dit belastingplan. Geen samenhangende economische visie. Kapitaal wint van werkenden.

[0:28:08] En de belofte van drie van de vier partijen, zeker bestaan, wordt niet nagekomen.

[0:28:13] Voorzitter, ik ga beginnen aan mijn technische inbreng.

[0:28:16] En ik dacht, weet je wat ik doe? Ik ga mijn blokjes met u delen.

[0:28:19] Want dan weet u wat ik ga zeggen en wat mijn collega naast mij gaat zeggen.

[0:28:23] Dus ik ga het hebben over de boor. Ik ga het hebben over BTW.

[0:28:26] Ik ga het hebben over de landbouwvrijstelling.

[0:28:28] Ik ga het hebben over private equity, lucratief belang.

[0:28:30] en kapitaal terugstortingen, de inkomstenbelasting, excieve leen, heffingskortingen en BOX3 en mijn

[0:28:39] collega de heer Stultens gaat het hebben over de ATAT, de VPB, fossiele subsidies, energiebelasting,

[0:28:44] inkopeigenaandelen, het OFM, verzamelwet, wet minimumbelasting, belastingplan BES en hij

[0:28:48] heeft nog een hele leuke afsluiting voor u zie ik hier staan. Ik begin bij de BOR. De mensen die

[0:28:56] mij vaker over belastingen hebben horen spreken weten wel ongeveer wat mijn mening is over de

[0:29:01] Voor degenen die dat niet weten zal ik je nog eens even toelichten.

[0:29:03] Ik heb natuurlijk ook een aantal vragen voor de staatssecretaris over de wet die hij ons heeft toegestuurd.

[0:29:08] Net als vorig jaar ligt er weer een wetsvoorstel over aanpassing aan de bor.

[0:29:11] En dat is de wet aanpassing fiscale...

[0:29:16] Moet ik het even goed zeggen?

[0:29:22] Ik ben even...

[0:29:23] Ja, wet aanpassing fiscale bedrijfsopvolgingsfaciliteit 2025.

[0:29:26] Heel goed, de heer Flotters.

[0:29:27] En dat is op zich een goede zaak, want het is een ontzettend ondoenmatige regeling die honderden miljoenen per jaar kost.

[0:29:32] Het wetvoorstel bestaat uit zes maatregelen die samen structureel zo'n 36 miljoen euro

[0:29:36] opleveren.

[0:29:38] Dat is op zich best veel geld, maar op de 709 miljoen euro die voor 2025 begroot is,

[0:29:43] zet het nog niet echt zoden aan de dijk.

[0:29:44] Allereerst wil ik aan de staatssecretaris vragen of hij de budgettaire reeks van de

[0:29:48] BOR kan toelichten.

[0:29:50] Ik zie in de miljoenennota van dit jaar namelijk veel hogere bedragen staan dan vorig jaar.

[0:29:54] Dat gaat niet alleen om een hogere realisatie in 2024 dan eerder geraamd, maar ook om de

[0:29:59] voorgaande jaren.

[0:30:00] Het verschil in 2024 is 142 miljoen euro en het verschil voor 2020 is zelfs 345 miljoen.

[0:30:07] Hoe komt dat, vraag ik de staatssecretaris.

[0:30:10] En ook ben ik benieuwd hoe dit kabinet kijkt naar erf- en schenkbelasting in het algemeen.

[0:30:15] We weten namelijk dat in ieder geval één van de coalitiepartijen tegen het heffen daarvan is.

[0:30:20] Vindt dit kabinet de erf- en schenkbelasting rechtvaardig en doelmatige belasting of niet,

[0:30:23] vraagt de staatssecretaris.

[0:30:25] En voordat ik specifieker op de boor inga, toch nog een algemene vraag.

[0:30:29] Ondanks verscheen er een artikel in ESB.

[0:30:32] En dan zeg ik altijd, lees dat blad mensen, ga naar die website, open access.

[0:30:36] En dat artikel was getiteld, erfbelasting wordt steeds meer ontweken.

[0:30:41] In dit artikel wordt aannemelijk gemaakt dat erfbelasting steeds vaker ontweken wordt.

[0:30:44] En dat een belangrijke reden is dat de opbrengst van deze belasting tegenvalt.

[0:30:48] Ondanks dat erfenissen toenemen.

[0:30:50] En ik weet dat de heer Dassen van Volt, die er vandaag niet is, ook eerder aandacht heeft gevraagd voor dit punt.

[0:30:54] En ik zou de staatssecretaris graag willen vragen of hij wil toezeggen om een brief te sturen

[0:30:58] om wat gedetailleerder in te gaan op dat artikel.

[0:31:02] Het mag ook wel mondeling op 4 november, maar ik dacht, het is fijn volgens mij ook in het verlengde van die discussie

[0:31:06] om dat op schrift te hebben.

[0:31:08] Terug naar de boor, voorzitter.

[0:31:10] Ik heb eerder bij het behandelen van onze initiatiefwet over de boor betoogd

[0:31:13] dat deze regeling ingaat tegen het idee dat we mensen gelijk behandelen.

[0:31:17] Ongeacht wat je van erf- en schenkbelasting vindt, hoop ik dat we het daar allemaal over eens zijn.

[0:31:21] Het gekke aan de boor is dat hij tegen dit idee ingaat.

[0:31:25] De ene erfenis trekken we voor ten opzichte van het andere.

[0:31:29] De erfbelasting maakt onderscheid tussen verschillende relaties die erfgenamen en erflaters met elkaar kunnen hebben.

[0:31:34] Maar dat onderscheid maakt niet zoveel meer uit zodra de boor om de hoek komt kijken.

[0:31:39] Eerder zei ik daarom, als je ouders spaargeld hebt, betaal je daar wel erfbelasting over.

[0:31:43] Maar als je achterneef een aandelenpakket in een multinational heeft, niet of bijna niet.

[0:31:49] Ik constateer opnieuw dat de groepen met de sterkste lobbykrachten in ons belastingstelsel

[0:31:53] worden voorgetrokken.

[0:31:55] Dat zijn toch eerder de mensen die een forse erfenis kunnen verwachten dan de kraanverzorgende

[0:31:58] die de eindjes net wel of net niet elkaar kunnen knopen.

[0:32:01] Het verschil is dat die laatste, zoals ik eerder in mijn inleiding heb uitgelegd, door

[0:32:05] dit kabinet meer belasting moet gaan betalen, terwijl de erfgenamen zich niet echt zorgen

[0:32:09] hoeven te maken.

[0:32:11] Tijdens de behandeling van mijn initiatiefwet ben ik uitvoerig ingegaan op de geschiedenis

[0:32:14] van de boor.

[0:32:15] En ik heb de verleiding weten te houden om dat nog een keer te doen.

[0:32:22] Maar ik wilde wel de rode lijn met u delen en die u niet ontnemen.

[0:32:26] Namelijk, de boor wordt steeds verruimd zonder enige vorm van onderbouwing.

[0:32:32] Ik heb een interruptie, ik wil uw ademhalen.

[0:32:34] Ik zou graag een punt van orde maken.

[0:32:42] Mevrouw Martoeg komt voor de tweede keer met het stuk over lobby.

[0:32:47] En misschien dat mevrouw Mathoeg dat uitsluit, maar er zijn ook gewoon mensen die zelf afwegingen maken hier.

[0:32:54] Ongeacht welke lobby dan ook, uit welke hoek.

[0:33:01] Ik hoor geen vraag, mevrouw Mathoeg.

[0:33:04] Voorzitter, ik heb altijd geleerd dat als iemand zich aangesproken voelt,

[0:33:07] dat het vooral iets zegt over de persoon om wie het gaat.

[0:33:10] Wat ik probeer te doen, is een structuuranalyse maken.

[0:33:14] En ik ga volgens mij ook heerlijk toe in de interrupties en ook in mijn inleiding,

[0:33:17] dat deze manier van behandelen, en ik zei ook tijd om expertise in te winnen,

[0:33:22] ik heb zelfs eerlijk gezegd in mijn eigen inleiding dat er stukken zijn waar mijn

[0:33:26] fractie graag meer expertise op wilde inwinnen, ons kwetsbaar maakt voor

[0:33:29] lobby, omdat je afhankelijker bent van kennis van buiten.

[0:33:33] Maar ik denk voorzitter dat het geen toeval is dat de BBB deze vraag stelt.

[0:33:37] Prachtig stuk van de Volkskrant vorig jaar na de Provinciale Statenverkiezingen

[0:33:41] waarin stond dat de Senaatsfractie, hele grote Senaatsfractie, dat daar wel heel

[0:33:46] lobbyisten in zaten. En niet lobbyisten voor een algemeen ding, maar voor hele specifieke sectoren.

[0:33:52] En als je kijkt naar de belastingplanbehandeling van vorig jaar, dan zie je ook wel dat het invloed

[0:33:56] heeft op stemgedrag, voorzitter. Maar ik heb heel chique dat soort dingen niet willen noemen. Maar

[0:34:00] als de heer Vermeer van de BBB zich zo aangesproken voelt, dan denk ik, ja, dat zegt meer over uw

[0:34:05] geweten dan over mijn structurele analyse over de kwetsbaarheid van de manier waarop we het hier

[0:34:10] behandelen, voorzitter. Terwijl ik denk dat we het hier dit punt bij kunnen laten, dat u uw

[0:34:16] bijdrage kunt vervolgen.

[0:34:22] Voorzitter, ik ga de geschiedenis niet herhalen, maar er is een stukje uit 2005 dat ik u niet

[0:34:26] wil onthouden.

[0:34:27] In 2005 werd de vrijstelling van op dat moment van de boor 30% als niet, ik citeer, niet toereikend

[0:34:33] ervaren.

[0:34:35] En dat moet voor dit kabinet herkenbaar klinken, want sommige partijen in dit kabinet willen

[0:34:40] zelfs een crisis uitroepen en noodrecht inzetten omdat er iets ervaren wordt, maar ik hoop

[0:34:44] toch echt dat we voor de vaststelling van ons fiscaal beleid tot een iets hogere standaard

[0:34:48] onderbouwing kunnen komen. Dat iemand een crisis ervaart betekent niet dat er een crisis is en

[0:34:53] ook niet als die persoon een bewindspersoon is. En dat niemand een vrijstelling in de erf- en

[0:34:56] schenkbelasting als niet toereikend ervaart betekent ook niet dat die vrijstelling verruimd

[0:35:01] moet worden. Nu zijn we een aantal jaren verder en is de boor op een paar punten een beetje versoberd

[0:35:05] en het kabinet stelt nog enkele aanscherpingen voor. En ik constateer wel dat er ook na de

[0:35:09] voorgestelde wijzigingen nog steeds een fiscale regeling ligt die steeds duurder wordt, nu al 700

[0:35:14] miljoen euro per jaar en die nooit echt goed onderbouwd is en de verruimingen ook niet.

[0:35:19] In het verslag van de wet aanpassing fiscale bedrijfsopvolgings faciliteiten 2025 hebben

[0:35:24] wij gevraagd waarom elke verruiming in het verleden is verdedigd met hypothetische scenario's en het

[0:35:29] idee dat belastingheffing de bedrijfscontinuïteit in gevaar zou kunnen brengen. En ook heb ik gevraagd

[0:35:35] wat dit kabinet daarvan vindt en voorzitter ik herhaal ze want ik heb daar geen goed antwoord

[0:35:39] Ik lees alleen dat het kabinet op al mijn vragen en onze vragen over het verleden antwoordt dat er geen cijfers zijn.

[0:35:47] En dat het allemaal niet te vinden is en dat het kabinet het bord toch belangrijk vindt.

[0:35:50] Dus ik vraag hierbij Mondeling nog een keer aan de staatssecretaris.

[0:35:54] Vindt hij het goed dat er zoveel geld, namelijk honderden miljoenen, wordt uitgegeven op basis van zo'n zwakke onderbouwing?

[0:36:01] Of vindt hij de onderbouwing in het verleden wel goed? En waarom dan?

[0:36:04] De staatssecretaris heeft erop gewezen dat er nu wel een kwalitatief onderzoek is naar

[0:36:08] het nut van de boor.

[0:36:09] En hij erkent dat daaruit blijkt dat de boor niet doelmatig is.

[0:36:13] Het CPB schrijft letterlijk

[0:36:14] De vermogenstoets laat zien dat de boor bij een groot deel van de schenkingen en erfenissen

[0:36:19] niet nodig is om het doel van de regeling te bereiken.

[0:36:22] En de staatssecretaris zegt dan, ja, maar bij schenkingen is er soms wel een financieringsbehoefte.

[0:36:27] Want anders dan bij erfenissen krijgen mensen bij de schenking van een bedrijf meestal niet

[0:36:30] ook nog een pot geld mee.

[0:36:32] Dat staat ook in het CPB-onderzoek.

[0:36:33] En dat klopt, daar heeft de staatssecretaris gelijk in.

[0:36:36] Maar dan is er nog geen argument voor het bestaan van de boor.

[0:36:39] Voordat de boor er was, was er namelijk al een mogelijkheid tot betalingsuitstel,

[0:36:43] op een bepaald moment zelfs rentevrij.

[0:36:45] Uit helemaal niks blijkt dat dat niet voldoende is

[0:36:49] eventuele liquideitsproblemen, bedrijfsoverdrachten op te lossen.

[0:36:51] Dus ik vraag de staatssecretaris opnieuw.

[0:36:54] Is hij het hiermee eens? Of heeft hij bewijs dat zo'n betalingsregeling onvoldoende is?

[0:36:58] En wat is dat bewijs dan? En kunt u dat met de Kamer delen?

[0:37:01] De staatssecretaris vindt het te kort door de bocht om te stellen dat de boor vooral ten

[0:37:05] goede komt aan zeer rijke erfgenamen.

[0:37:07] De meeste schenkingen en de meeste ondernemingsvermogen in een erfenis zijn namelijk kleiner dan een

[0:37:11] miljoen euro.

[0:37:12] En ook daar heeft de staatssecretaris weer gelijk in.

[0:37:14] Maar hij maakt weer selectief geruik van de data die het CPB ons biedt.

[0:37:18] Ten eerste omdat de gemiddelde schenking en de gemiddelde erfenis wel degelijk meer dan

[0:37:22] een miljoen zijn.

[0:37:23] Maar belangrijker is dat het grootste deel van het belastingvoordeel juist ging naar

[0:37:27] mensen die veel grotere erfenissen kregen.

[0:37:29] De 83 procent mensen die een onderneming of een deel daarvan erfden en van de boor gebruikmaakten,

[0:37:35] kregen namelijk maar 29 procent van het belastingvoordeel.

[0:37:38] Het overgrote deel van het budget van de boor ging dus wel degelijk naar zeer rijke erfgenamen.

[0:37:44] Overigens wil ik ook nog even opmerken dat het doorsnelerfernis in Nederland zo'n 27.000

[0:37:47] is.

[0:37:48] Dus claimen dat je niet rijk bent als je een erfernis van bijvoorbeeld 900.000 krijgt vind

[0:37:52] ik een beetje wereldvreemd.

[0:37:54] Overigens, als je wil dat de boor vooral ten goede komt aan kleine erfernissen, kan je

[0:37:57] natuurlijk ook gewoon de vrijstelling maximeren, zoals ik eerder heb

[0:38:00] voorgesteld. Ik vind het jammer dat de staatssecretaris daar niet voor kiest, is

[0:38:03] ook makkelijker voor de uitvoering. En de staatssecretaris schrijft ook nog in het

[0:38:07] antwoord op mijn vragen dat er geen politiek draagvlak is voor afschaffing

[0:38:09] van de boor. Ik vind dat een bizar argument met alle respect.

[0:38:13] Het is namelijk een circoredenering. De coalitie zegt tegen afschaffing van de

[0:38:16] boor te zijn, concludeert dan dat de meerderheid tegen is en gebruikt dat

[0:38:21] dan vervolgens als argument om tegen te zijn. Is de staatssecretaris ermee eens

[0:38:24] dat het niet zoveel zin heeft om behoud van fiscale regelingen te verdedigen

[0:38:28] met behulp van circo-redeneringen, vraag ik via u, voorzitter.

[0:38:31] En dan de maatregelen in het wetsvoorstel.

[0:38:34] Het zijn kleine maatregelen, maar ik moet zeggen, ze perken de boor een klein beetje in.

[0:38:38] Ik heb een interruptie van de heer Genwees. Heer Genwees, ga u gaan.

[0:38:41] Ja, voorzitter, we hebben dit debat vaker gevoerd,

[0:38:43] maar ik denk dat het toch tijd is om even te interrumperen.

[0:38:46] Dan kan mijn collega maar toch even op adem komen.

[0:38:49] Kijk, met het begin van haar bijdrage was ik het eens, maar met dit deel echt niet.

[0:38:53] In het begin zegt ze, heeft ze een rant over shareholder value en dat het veel te belangrijk is geworden, et cetera.

[0:39:01] En nu heeft ze een rant tegen de bor.

[0:39:04] Maar hoe wil je een economie bouwen naar een Rijnlands model?

[0:39:08] Waar je van generatie op generatie onderneemt.

[0:39:11] En bedrijven, familiebedrijven, een beetje geruisloos kunt overdragen.

[0:39:16] Terwijl je tegelijkertijd zegt, de bor moet weg.

[0:39:19] En ja, dat shareholder-kapitalisme vind ik ook niks.

[0:39:22] Ja, het is van tweeën één. Of je vindt het shareholder-kapitalisme, daar heb je kritiek op.

[0:39:29] En dus hou je de borre een beetje in stand, zodat je ondernemingsvermogen en privévermogen,

[0:39:34] dat je daar een beetje recht aan doet aan dat onderscheid, want dat valt helemaal weg in de betoof van mevrouw Matoeg.

[0:39:39] Ja, of je zegt ruim baan voor de beurs en ruim baan voor private equity.

[0:39:44] Want dat is wat collega Matoeg eigenlijk nu al vijf minuten in een rant op de borre zit te beweren.

[0:39:50] Hoe wil je anders generatie op generatie ondernemen net zo makkelijk maken

[0:39:55] als nu met beursgenoteerde ondernemingen

[0:39:57] waarbij het ene aandelenpakket zomaar kan overdragen aan de ander?

[0:40:02] Mevrouw Mathoer.

[0:40:03] Ik ben heel blij dat de heer Grimwis deze vraag stelt,

[0:40:05] want ik heb tot nu toe niet beweerd op betoog

[0:40:08] dat de BOR volledig afgeschat moet worden.

[0:40:09] Het klopt dat dat in ons programma staat

[0:40:10] en ook mijn eigen wetsvoorstel stelt dat niet voor.

[0:40:13] Wij stellen een versobering voor.

[0:40:14] En dit is het debat wat wij heel uitgebreid gehad hebben.

[0:40:17] En volgens mij zeggen de heer Grimwis en ik twee dingen die al bij waar zijn.

[0:40:22] Namelijk, we zien heel veel ondoelmatigheid vanuit het probleem.

[0:40:26] En de heer Grimwis zegt dan altijd tegen mij, maar kunt u alsjeblieft het kind niet met het badwater weggooien.

[0:40:31] Wat ik in mijn betoog deed, ik vat het maar even als compliment op dat er een rant genoemd werd,

[0:40:38] is de argumentatie van deze staatssecretaris bevragen.

[0:40:41] Want als wij lezen dat een hele grote groep het niet nodig heeft,

[0:40:44] Als wij lezen dat dat niet nodig is voor precies wat de heer Grimwis belangrijk vindt,

[0:40:50] opvolging, daar zit precies die doelmatigheid in.

[0:40:53] U weet wat ik vind. Ik heb namelijk mijn medewetgevende rol daarin gepakt en ik heb hem

[0:40:57] versoberd op een manier waarvan ik dacht dat is simpeler, dat bakend af op een grens.

[0:41:02] Dat is de keuze die ik heb gemaakt en het staat de heer Grimwis vrij omdat daar niet mee eens zijn.

[0:41:05] Maar ik vind de argumentatie van de staatssecretaris heel inconsequent.

[0:41:09] En daar bevraag ik hem op.

[0:41:10] En de heer Grimwis heeft gelijk, en dan doe ik een link terug naar mijn inleiding,

[0:41:13] Dit zijn precies de dilemma's.

[0:41:16] Ik ga zo even door met een aantal vragen,

[0:41:17] maar onderaan de streep hebben wij hier,

[0:41:19] is dit een regeling met de meest rode vlaggetjes.

[0:41:21] Geen enkel groen vlaggetje.

[0:41:23] Met in de inkomstenraming een risico benoemd.

[0:41:27] Waarom is dat?

[0:41:28] En dan kijk ik naar de heer Grimwis.

[0:41:29] Ik heb een compliment gegeven over het vorige kabinet.

[0:41:31] U begon heel stoer met we gaan iets doen aan de bor.

[0:41:34] Ik heb toen al die beslissingsnotities gelezen.

[0:41:36] Daar heb ik mijn initiatiefwet op gebaseerd.

[0:41:38] Dat heeft men niet aangedurft.

[0:41:39] Helemaal aan het einde van de keten.

[0:41:40] eindigen we wel met complexiteit.

[0:41:44] En dat is precies het mechanisme wat ik in de inleiding betoog.

[0:41:47] En de heer Grimwis tot slot, voorzitter, heeft helemaal gelijk.

[0:41:49] Want dit is waarom dit reet ingewikkeld is.

[0:41:51] Want hoe maak je die afweging dan?

[0:41:52] Want de heer Grimwis geeft mij hopelijk gelijk in de ondoelmatigheid.

[0:41:56] En dan geef ik hem gelijk in ja, er is ook een maatschappelijke functie.

[0:41:59] Mijn fractie zegt dan, is het fiscale instrumentarium daar dan de weg voor?

[0:42:03] En als ik dan al die rapporten lees, dat gaat over instrumentalisme.

[0:42:07] Dan wordt daar gezegd dat er wel heel snel voor al deze problemen

[0:42:11] getrokken wordt naar dat fiscale instrumentarium.

[0:42:13] En daarom komen we in die weerwoud terecht.

[0:42:15] En dat vind ik ook ten aanzien van de BOR.

[0:42:16] En daar zijn onze fracties volgens mij gewoon oneens.

[0:42:19] Maar de optelsom van de analyse en de uitkomst van ook problemen bij de uitvoering

[0:42:23] vind ik echt een hele ingewikkelde ten aanzien van de BOR.

[0:42:26] Terwijl het zo goed begon, zeg ik via de voorzitter.

[0:42:30] Dank u wel. Ik zie eigenlijk niet dat daar een reactie op komt, dus u mag u beter eigen vervolgen.

[0:42:40] Dan de maatregelen in het wetsvoorstel, voorzitter.

[0:42:42] Het zijn kleine maatregelen, maar de perken de boor wel in, zei ik net.

[0:42:45] Ik vind het goed nieuws dat dit kabinet de toegang tot de boor beperkt tot houders van het belang van ten minste 5% van het totale geplaatste kapitaal.

[0:42:52] Ik vraag me alleen wel af waarom dat wordt getoetst op het niveau van de erflater of schenker en niet de erfgename of ontvanger.

[0:42:59] Zou het niet logischer zijn om als eis te stellen dat iemand 5% een belang van het geplaatste kapitaal erft of ontvangt?

[0:43:07] Als ik het goed begrijp, kan nu alsnog iemand die een belang van 1% erft, gebruik maken van de boor.

[0:43:13] Het verlengde daarvan moet ik natuurlijk de verwateringsregeling noemen.

[0:43:16] De staatssecretaris schrijft erover dat hij die niet afschaft omdat daar geen politiek draagvlak voor is.

[0:43:21] Ik heb daar net al over gezegd dat ik dat geen goed argument vind.

[0:43:24] Kan de staatssecretaris toelichten of dit betekent dat hij eigenlijk voorstander is van het afschaffen van de verwateringsregeling,

[0:43:30] maar bang is dat het wetsvoorstel wordt weggestemd als hij dat voorstelt?

[0:43:34] Of wil hij zelf de verwateringsregeling ook behouden?

[0:43:36] En als dat zo is, hoor ik natuurlijk graag waarom en hoe dat rijmt met het idee dat de

[0:43:40] boor alleen openstaat voor mensen die ook echt ondernemingsrisico lopen met hun belang.

[0:43:44] Ik heb me al eerder kritisch geuit over het verruimen van de voorzettingseis en ik snap

[0:43:47] dat we de uitspraak van de Hoge Raad gewoon moeten respecteren.

[0:43:50] En dat het onwenselijk is dat de toepassing van deze eis noodloos ingewikkeld is.

[0:43:54] Ik vraag me wel af hoe veelzinnig het verkorten van de termijnen is als het gaat om het verminderen

[0:43:58] van de complexiteit.

[0:44:00] Krijg je dan niet gewoon dezelfde discussie, vraag ik de staatssecretaris, maar hoogstens

[0:44:03] iets minder omdat er minder mensen mee te maken krijgen?

[0:44:06] En ook hier vind ik de onderbouwing in het wetsvoorstel eerlijk gezegd een beetje zwak.

[0:44:10] Het doet denken aan de eerdere verruimingen van de BOR, waar ik het al over heb gehad.

[0:44:13] Er is een aantal knelpunten en daarom is een verkorting eerder aangekondigd.

[0:44:17] En daarom stelt het kabinet nu die verkorting voor.

[0:44:19] Dat is toch gek?

[0:44:19] Als iemand dit wetsvoorstel over tien of twintig jaar gaat teruglezen, want iemand zin heeft

[0:44:23] om die hele wetsgeschiedenis te duiken bij een wetgevingsoverleg, zal diegene dan weer

[0:44:27] geen idee hebben waar dit eigenlijk nodig is?

[0:44:29] Ik vermoed dat wel.

[0:44:30] En ook lees ik, en ik zei het net in de interruptie tegen Grimwis, in de ramingstoelichting dat

[0:44:35] dat het inkorten van de voortzettingstermijn leidt naar verwachting wel tot een relatief

[0:44:39] beperkt toename in het oneigenlijk gebruik van de boor, doordat de financiële risico's

[0:44:43] die gepaard gaan met het opzetten van oneigelijk gebruikroutes, door die inkorting afnemen.

[0:44:47] Hoe zit dat, vraag ik de staatssecretaris.

[0:44:49] Wat ik hiervoor zei was een quote uit die ramingstoelichting.

[0:44:52] En over de bezitstermijn schrijft het kabinet dat deze al kort is bij erfenissen.

[0:44:57] In één jaar is het inderdaad wel heel kort, je kunt dan toch moeilijk van een familiebedrijf

[0:45:00] spreken.

[0:45:00] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris, heeft hij overwogen deze termijn te verlengen?

[0:45:05] En waarom doet hij dat dan toch niet?

[0:45:07] En tot slot nog een vraag over de uitvoeringstoets.

[0:45:10] Ik zie een aantal rode vlaggen, zoals ik net benoemde in antwoord op de heer Grimwis, en

[0:45:13] ook zie ik een aantal grote risico's benoemd, waaronder het verkeerd inschatten van het inkomen

[0:45:17] van een voorlopig aanslag.

[0:45:19] Kan de staatssecretaris hier meer toelichting op geven?

[0:45:22] Ik zie dat waar ons initiatiefvoorstel een vereenvoudiging was, dat we nu lijken te eindigen

[0:45:26] met nog meer complexiteit.

[0:45:27] Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris dat ziet.

[0:45:30] Voorzitter, ik ben nu bij de BTW. Een andere fiscale regeling waar het kabinet het een

[0:45:36] en ander aan wil veranderen. Het verlaagde tarief in de BTW. Dit kabinet stelt voor

[0:45:41] om enkele posten onder het verlaagde tarief af te schaffen voor sport, cultuur en logieverstrekking.

[0:45:46] Het wordt hier wel vaker voorgesteld om iets onder het verlaagde tarief te laten vallen

[0:45:49] of juist iets te schrappen. We kennen alle voorbeelden in de debatten. Maar niet vaak

[0:45:53] van zo'n grote omvang. Laat dat ook benoemd zijn. Ik lees in het belastingplan dat het

[0:45:57] gaat om meer dan 2,3 miljard euro. Ik heb het niet opgezocht, dus ik weet het niet zeker,

[0:46:02] maar ik denk dat dit een van de grootste wijzigingen is sinds het verlaagde tarief

[0:46:06] werd ingevoerd in 1969. Ja, wat wil je ook met een BTW-expert als staatssecretaris, zeg ik via u,

[0:46:12] voorzitter. Als je zo'n grote wijziging doorvoert, verwacht ik natuurlijk wel een gedegenonderbouwing

[0:46:18] en een visie op waar de BTW voor is. Voorzitter, die visie heb ik niet kunnen ontdekken in het

[0:46:23] belastingplan, ook niet in aanzien van de btw en ook niet in het hoofdlijnakkoord,

[0:46:28] het regeerprogramma of in dingen die de bewindslieden hebben gezegd.

[0:46:31] Ik weet wel waarom in Nederland ooit een omzetbelasting is ingevoerd.

[0:46:35] Dat was heel simpel. In de jaren dertig was er geld nodig en een omzetbelasting

[0:46:39] zorgde voor een relatief stabiele inkomstenbron voor de overheid.

[0:46:43] Dat is nog steeds zo. De btw levert na de inkomstenbelasting het meeste op en ik

[0:46:47] zei net in mijn inleiding op consumptie zijn we ook meer gaan belasten en hebben

[0:46:50] we dat wissel opgevolgd. Toch zijn er ook andere doelen in de btw

[0:46:53] terechtgekomen. Als dat niet zo zou zijn, zouden we niet drie verschillende tarieven

[0:46:57] hebben en een lange lijst van wat precies waaronder valt. Want, voorzitter, deze staatssecretaris

[0:47:02] weet, volgens mij als geen ander, dat de btw echt ingewikkeld is. Hij lijkt zo simpel.

[0:47:06] En dat komt deels door die verschillende tarieven. Dus ik vind het helemaal niet gek dat je kritisch

[0:47:11] kijkt naar wat onder zo'n verlaagd tarief moet vallen. En het is ook heel goed dat het

[0:47:15] verlaagd tarief ook netjes geëvalueerd is. En er is ook echt informatie op basis waarvan

[0:47:19] waar je zo'n gedegen afweging zou kunnen maken en een reforming kan inrichten.

[0:47:23] Mijn eerste vraag hierover aan de staatssecretaris...

[0:47:26] wat is volgens hem het belangrijkste doel van de verlaagde btw-tarieven?

[0:47:31] En met welke posten onder het verlaagde tarief wordt dat doel volgens hem het beste bereikt...

[0:47:36] en met welke het minst goed, vraag ik via u, voorzitter.

[0:47:39] Het is in ieder geval duidelijk dat het lage btw-tarief geen perfect beleidsmiddel is.

[0:47:44] Niet om bepaalde sectoren een werkgelegenheid te stimuleren...

[0:47:47] en al helemaal niet om inkomstenbeleid mee te voeren.

[0:47:49] De meeste economen zeggen, schat dat lage btw-tarief überhaupt maar af,

[0:47:54] want het zorgt voor veel te veel ingewikkelde situaties en grensgevallen.

[0:47:58] Ik denk dat het voorbeeld van het konijnenvoer dat onder het lage tarief viel

[0:48:01] en het kaviavoer dat onder het hoge tarief viel inmiddels wel bekend is.

[0:48:06] Zo zijn er een heleboel voorbeelden.

[0:48:08] De conclusie in de evaluatie van het lage tarief is op zich ook duidelijk.

[0:48:12] Het verlaagde tarief is deels doetreffend en eigenlijk nooit doematig,

[0:48:15] of de doelmatigheid is niet vast te stellen.

[0:48:18] Dat is een conclusie, voorzitter, waarvan je denkt, daar moet ik iets mee.

[0:48:21] Maar in het rapport staat niet, er is geen reden om cultuur en sport te willen stimuleren.

[0:48:26] En er is helemaal geen impactanalyse gedaan voor de sectoren waar het hier om gaat.

[0:48:31] Want voorzitter, als je de btw op boeken, sporten en theatervoorstellingen nog veel

[0:48:34] meer verhoogt, dan heeft dat wel echt effect in de echt wereld.

[0:48:38] Dit is geen pijnloze maatregel.

[0:48:41] Ik vind het daarom heel gek dat er geen impactanalyse gedaan zijn en dat er geen flankerend beleid

[0:48:46] is aangekondigd.

[0:48:49] En helemaal als we dan naar die mooie brief, zoals ik hem noemde, waar collega Inge van

[0:48:53] Dijk naar vroeg, bij andere maatregelen wel naar impact en nevenanalyses wordt verwezen

[0:48:59] en wordt doorgeschoven.

[0:49:01] En ook niet als het kabinet tegelijkertijd het beleid dat er is, bijvoorbeeld subsidies,

[0:49:07] dat ze daar een fikse taakstelling doen.

[0:49:10] Het is eigenlijk gewoon een platte bezuiniging moeten concluderen en geen hervorming, zoals

[0:49:13] het kabinet beweert.

[0:49:15] Want dit geld wordt gewoon weggehaald bij sport en cultuur zonder dat er iets voor terugkomt.

[0:49:20] Het is niet voor niets dat de Raad van State over deze maatregel heeft gezegd dat de toelichting

[0:49:24] niet ingaat om mogelijke neveneffecten.

[0:49:27] Die neveneffecten kunnen zijn dat cultuur minder toegankelijk wordt, dat mensen de bibliotheek

[0:49:31] niet meer kunnen betalen en dat de pluriformiteit van de pers in Nederland minder wordt.

[0:49:35] Nu zit er in dit kabinet een partij die een uitgesproken hekel heeft aan kritische pers,

[0:49:40] maar ik neem aan dat deze staatssecretaris voorzitter die pluriformiteit wel belangrijk

[0:49:43] vindt.

[0:49:44] En ik weet zeker dat dit kabinet de Nederlandse taal belangrijk vindt.

[0:49:48] Ik heb verschillende verontrustende berichten gezien over de leesvaardigheid in Nederland.

[0:49:51] En wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[0:49:53] En ziet hij een samenhang met de maatregel die hij voorstelt?

[0:49:56] Waardoor boeken, tijdschriften en kranten waarschijnlijk duurder worden.

[0:50:00] Hetzelfde geldt natuurlijk voor sport.

[0:50:02] Het kabinet wil naar een gezonder, sportiever en fitter Nederland.

[0:50:04] En ik weet dat de premier ook een sportliefhebber is.

[0:50:07] Ik ben trouwens benieuwd of hij zijn sporthorloosje live aan ons doorgeeft,

[0:50:11] Zodat we als hij aan het oefenen is voor de marathon dat mee kunnen kijken.

[0:50:14] En misschien ook tijdens debatten.

[0:50:15] Maar dat is gewoon even een random gedachte tussendoor, voorzitter.

[0:50:19] Ik vraag, is het dan nodig en handig om sporten duurder te maken?

[0:50:23] Nogmaals, ik zeg niet dat de BTW het meest geschikte instrument is om sport, kunst en cultuur te bevorderen.

[0:50:29] Maar een platte bezuiniging is dat al helemaal niet.

[0:50:32] Ik zou het heel interessant vinden als we een gesprek zouden hebben over een echte hervorming van de BTW.

[0:50:37] En dan ga je dus kijken naar de vore nadelen van tariefdifferentiatie en naar alternatieve maatregelen.

[0:50:41] Dat heeft dit kabinet niet gedaan.

[0:50:44] Er is geen enkel alternatieve maatregel verkend.

[0:50:47] Blijkbaar vindt het kabinet dat niet nodig.

[0:50:49] Dat is precies niet wat uit de evaluatie van het lage btw-tarief blijkt.

[0:50:55] Dus ik kan me gewoon niet aan de indruk onttrekken dat het kabinet gewoon niet goed gelezen heeft.

[0:51:00] En ik heb hiernaar gevraagd in de schriftelijke ronde.

[0:51:02] En daarbij kreeg ik als antwoord dat het een politieke keuze is.

[0:51:07] Dat is toch een beetje als iemand vraagt waarom en dat je dan heel hard roept daarom.

[0:51:12] Voorzitter, ik zie in deze maatregelen dat deelbelangen weer voor het algemeen belang gaan en dat er

[0:51:17] niet goed naar deskundigen wordt geluisterd.

[0:51:20] Dat blijkt nog het meest uit het feit dat het kabinet volstrekt willekeurig uitzonderingen

[0:51:23] pakt waarvoor de BTW niet omhoog gaat.

[0:51:26] Boeken worden wel duurder, maar Walibi Holland niet, musicals worden duurder, maar de kermis

[0:51:30] niet en hostels worden duurder, maar kampeerterreinen niet.

[0:51:35] Ik wil de staatssecretaris graag nog een kans geven om uit te leggen waarom het kabinet

[0:51:39] deze keuze heeft gemaakt.

[0:51:40] En ik hoop dat hij als BTV-expert verder komt dan het is een politieke keuze.

[0:51:46] Ik heb een interruptie voor u van de heer Dijk. Ga u gaan.

[0:51:49] Dank u wel, voorzitter. Ik begrijp alle vragen die er gesteld worden.

[0:51:56] Maar het moet ook niet gewoon een conclusie worden getrokken dat er geld gezocht werd.

[0:52:01] Dat dit een paar dingen waren waarvan meerdere partijen in deze coalitie,

[0:52:05] waar eigenlijk die vier coalitiepartijen zeiden van,

[0:52:08] moi, ik vind het niet zo leuk, maar we komen er wel mee weg.

[0:52:11] Om vervolgens te gaan zeggen in een algemene beschouwing,

[0:52:15] nou, als er oppositiepartijen zijn die beter ideeën hebben, kom maar op.

[0:52:18] En dat ze er zelf eigenlijk helemaal geen moeite voor doen.

[0:52:23] Vrouw Martoeg?

[0:52:25] Ja, soms krijg je een geniale vraag en dan kan je alleen maar zeggen, ik denk het ook.

[0:52:30] Nou ja, of de vraag geniaal is of niet,

[0:52:33] hij is een beetje een platgeformuleerde samenvatting.

[0:52:37] wat volgens mij gewoon de situatie is.

[0:52:39] En ik stel hem eigenlijk nu aan u, maar eigenlijk ook aan alle coalitiepartijen zometeen.

[0:52:43] Ga ze wat doen.

[0:52:46] Ik vroeg me toch.

[0:52:46] Ja, voorzitter.

[0:52:47] En laat ik dan ook antwoorden,

[0:52:50] want dit is de vraag die mij ook bezighoudt.

[0:52:51] En mijn manier was om deze vragen dan over de analyse maar te stellen aan onze staatssecretaris.

[0:52:56] Maar dit linkt ook weer terug naar die inleiding.

[0:52:59] Want even, je kunt, en dat zeg ik ook aan de hand van de evaluatie.

[0:53:02] Ik vind dat ook.

[0:53:03] Ik vind dat je dat dan serieus moet nemen.

[0:53:06] Maar de manier waarop geen enkele partij gaat ervoor staat.

[0:53:09] Je gaat je bijna afvragen, wie wou dit wel?

[0:53:11] Waren het de informateurs die het knalden in de tabel?

[0:53:13] Neem eigenaarschap.

[0:53:14] Neem alsjeblieft eigenaarschap.

[0:53:16] En dan maak je het nog bonter.

[0:53:18] Want voorzitter, het is niet alleen maar dat je dan vervolgens dat doet.

[0:53:21] Je hebt dan ook nog eens de brutaliteit op uitzonderingen toe te voegen.

[0:53:24] Dus je eindigt gewoon verder van huis dan waar je begonnen bent.

[0:53:27] Ja, ik kan er echt politiek, inhoudelijk, analytisch gewoon echt geen chocola van maken.

[0:53:32] En het aller stuitendste vind ik, voorzitter, en vandaar dus dat ik me maar

[0:53:36] mijn energie hebben gestuurd in al deze vragen, is je krijgt geen antwoord.

[0:53:41] We zijn al weken, al maanden, van wie is dit, wat wil je, wat is de afweging?

[0:53:45] Het is bijna alsof je de vraag, wat is het idee, dat je die niet meer kan stillen en dat daar geen antwoord op komt.

[0:53:51] Ik heb echt soms, voorzitter, soms denk ik, waar ben ik naar aan het kijken?

[0:53:56] En dan ga ik weer terug naar de evaluatie en denk ik, wij zijn hier elf wet aan behandeling op deze dag.

[0:54:01] We lezen netjes alle brieven, ook al komen ze op donderdag.

[0:54:03] We lezen straks de nood van wijziging als hij binnenkomt.

[0:54:06] We lezen de argumentatie, ook al worden onze vragen niet beantwoord.

[0:54:08] We doen het met z'n tweeën.

[0:54:09] We strekken het hele team erbij.

[0:54:11] Dat gaan we doen.

[0:54:12] Want, voorzitter, wij zijn niet bereid om onze democratie weg te gooien.

[0:54:15] Er zijn een paar partijen in de coalitie die dat wel willen doen.

[0:54:17] Schijnbaar omdat ze dan volgens in een stukje tekst kunnen zeggen...

[0:54:20] Hé joh, er komt zo meteen een proces en dan gaan we nog langer praten.

[0:54:22] Maar zo zitten wij niet in elkaar.

[0:54:23] Dus ik ben heel blij dat u deze vraag heeft gesteld, voorzitter.

[0:54:25] Ja, voorzitter, nou heeft de fractie van Matoeg 63 minuten spreektijd volgens mij aangevraagd.

[0:54:34] 93. Nou, bijna Kastoriaans.

[0:54:41] Ik heb dat niet gedaan omdat ik uw hele inleiding en u zorgde over volledig deel.

[0:54:47] Maar de conclusie is ook zo plat dat zij er alles aan hebben gedaan om kapitaal niet te belasten.

[0:54:55] Dus mijn vraag aan u is, dat mag toch geen verrassing zijn?

[0:55:00] Vroeg maar toe, reactie en daarna kunt u uw QB-drager vervolgen.

[0:55:06] Voorzitter, dat is misschien geen verrassing.

[0:55:11] Het is de trend die we al heel lang zien.

[0:55:12] De verstopte trend waar ik het over had in mijn inleiding.

[0:55:15] En heel eerlijk, als je naar de VVD kijkt, dan weet je dat is zeker geen verrassing.

[0:55:21] Maar ik sta heel vaak op en dan denk ik misschien, misschien is het dit keer anders.

[0:55:27] Misschien, als er een partij die elk jaar amendementen indient om de BTV naar nul te verlagen, keihard

[0:55:35] roept dat we met elkaar de boodschappen niet kunnen betalen.

[0:55:38] Wie weet hè, misschien gebeurt er magie aan zo'n tafel.

[0:55:42] Dus ik ga dan die teksten braaf zitten lezen, voorzitter.

[0:55:45] Want ik zeg tegen heer Van Dijk, ik ben heel blij dat u deze vraag stelt en het is misschien

[0:55:49] niet verrassend, maar het moment dat wij met elkaar weigeren in een houdelijk debat te

[0:55:53] hebben, dat je een miljoenennota naar de Kamer kunt sturen zonder economische visie, dat

[0:55:58] je grote teksten beleert in het FD en geen verhaal hebt over het verdienvermogen van

[0:56:03] dit land en productiviteit, terwijl dat het grote economische probleem wat ons aankijkt

[0:56:07] is, wat direct linkt naar die verhouding arbeidskapitaal, dan hebben we echt een probleem, voorzitter.

[0:56:12] En als je ook nog eens de totale inconsistentie hebt, waar je aan de ene kant zegt, 30% regeling,

[0:56:18] ik wil het allemaal niet zo, en dan, hup, zodra je de kans hebt en invloed hebt en

[0:56:22] dat de macht het aan de tafel terugdraait.

[0:56:24] Ik weet niet waar ik naar aan het kijken ben.

[0:56:26] Misschien hebben wij andere kopingmechanismes,

[0:56:28] meneer Dijken en ik,

[0:56:30] die van mij is mijn werk als parlementariërs

[0:56:32] uiterst serieus nemen.

[0:56:33] Dat heeft ook te maken dat ik twee jaar lang

[0:56:35] in een enquête heb gezeten en dat je dan opvalt

[0:56:39] waarin deze zaaltjes

[0:56:40] waar het over de AWIR ging,

[0:56:42] waar we puntig een artikel langsliepen.

[0:56:44] Mijn punt bij mijn inleiding en ook mijn punt

[0:56:46] over lobby tegen de heer Vermeer

[0:56:47] was geen verwijt, het was

[0:56:49] we moeten zo opletten met elkaar hoe we dit doen.

[0:56:52] En mijn eerlijke hartekreed was ook, eigenlijk is het niet te doen.

[0:56:56] Als ik daar heel serieus over ben, en dan ben ik een fractie van 25

[0:56:59] dat daar hier met z'n tweeën zitten, met het team waar we dedicated,

[0:57:02] en dan kijk ik naar de heer Van Dijk met vijf zedels die hier zitten de hele ochtend,

[0:57:05] daar heb ik echt heel veel respect voor.

[0:57:07] Maar dit is waarom we daarop uitkomen.

[0:57:09] En voorzitter, ik hoop heel erg, en met die naïviteit sta ik elke dag weer wakker,

[0:57:14] het kan anders.

[0:57:15] Want als we dat opgeven, voorzitter, dan zijn we bij het einde.

[0:57:18] Er is nog een interruptie van de heer Veldbrief.

[0:57:20] Ga je gaan?

[0:57:21] Ja, voorzitter.

[0:57:22] Ik ga straks ook nog wat zeggen over die BTV, dat weet u wel, dat is een hobby van mij,

[0:57:26] maar is niet, vraag ik aan mevrouw Matouk, het allerergste hier de onzorgvuldigheid waarmee

[0:57:33] het kabinet dit doet.

[0:57:34] Dus als je gewoon eens even optelt wat hier allemaal achter elkaar gebeurd is op een vraag,

[0:57:40] op een serieuze vraag van ons, op het laatste moment antwoord, ik ga er straks nog wat over

[0:57:44] En dan, als je dan vraagt om impactanalyse, dan zegt het kabinet

[0:57:48] we doen geen impactanalyse omdat we dat niet nodig vinden.

[0:57:52] Ja, dat is, dat begrijp ik wel.

[0:57:54] De Eerste Kamer vraagt in een berede aangename motie

[0:57:58] haal het nou uit de belastingplan, zet het apart.

[0:58:00] Je kunt het desnoods laten mailen op in de tijd met de belastingplan

[0:58:03] dan ben je van al die flauwekul-argumenten in die brief vorige week van het kabinet af.

[0:58:08] Nee, dat doen we niet.

[0:58:09] Nee, dat doen we niet.

[0:58:10] Want zoet en zuur moet bij elkaar blijven.

[0:58:12] Voorzitter, wat vindt mevrouw Mathoeg eigenlijk van de bestuursstijl van dit kabinet?

[0:58:18] Mevrouw Mathoeg?

[0:58:20] Ja, voorzitter, ik ben heel blij met deze vraag, want je moet soms bij de simpele dingen even stilstaan

[0:58:25] om te denken, dit is heel raar.

[0:58:27] En daarom ook de vraag die ik tot toe gesteld heb.

[0:58:30] Omdat oprecht, je kunt een andere afweging maken.

[0:58:33] Maar op het moment dat je niet eens weet wat de invloed van jouw beleid is...

[0:58:38] Ik heb net nog de pen gekregen van de heer van Oosterbrug, volgens mij.

[0:58:43] Nieuw sociaal contract.

[0:58:45] Hij is prachtig. Hij schrijft ook best lekker.

[0:58:48] Maar als ik ermee ga schrijven, dan komen de woorden behoorlijk bestuur.

[0:58:52] En op geen enkele manier, voorzitter, vind ik zo'n grote maatregel,

[0:58:57] om alleen politieke redenen, zonder onderbouwing,

[0:59:00] zonder te weten wat het doet in de samenleving,

[0:59:01] zodat je de weging kunt maken of je het wenselijk vindt of niet,

[0:59:05] nog meer uitzonderingen voor de uitvoering.

[0:59:07] Ja, ik zou dat zeker niet als behoorlijk bestuur kwalificeren.

[0:59:10] En wat ik merk in deze debatten, en dat moet ook,

[0:59:13] Je bent het oneens over de politieke weging.

[0:59:16] Niemand vindt het leuk om de btw omhoog te doen.

[0:59:19] Maar het punt wat ik met mijn vragen probeer te maken naast de politieke weging,

[0:59:23] is de logica ontbreekt volledig.

[0:59:26] Je hebt de noodzakelijke randvoorwaarden niet ingevuld.

[0:59:29] Je hebt geen onderbouwing. Je weigert een impactanalyse te doen.

[0:59:34] Ik ben bijna aan het einde van mijn blokje btw, maar mijn grote vraag is waarom.

[0:59:38] En zeker met deze staatssecretaris, die ik echt hoog heb zitten,

[0:59:41] en zeker op het terrein van de B2, voorzitter.

[0:59:46] Dank u wel. U kunt uw bijdrage vervolgen.

[0:59:51] Voorzitter, ik wil de staatssecretaris graag nog één kans geven

[0:59:54] om uit te leggen waarom het kabinet deze keuze heeft gemaakt.

[0:59:58] En ik hoop dat hij verder komt dan het is een politieke keuze.

[1:00:02] Dus mijn vraag aan hem is via u.

[1:00:04] Wat is de gedachte achter de politieke keuze?

[1:00:08] Voorzitter, met dit soort politieke keuzes

[1:00:10] maak je het allemaal juist weer ingewikkelder.

[1:00:13] Want met de uitzonderingen die dit kabinet maakt, bestaan er weer nieuwe grensconflicten.

[1:00:19] Valt de glemping op een festival onder het hoge tarief of onder het lage tarief?

[1:00:23] Maakt het dan nog uit of er in de vooropgezette tent wel een bed ligt of niet?

[1:00:27] Gaat de eenheid van prestatieleer op als je een boek cadeau krijgt bij je pretparkbezoek?

[1:00:32] En als je naar een klimbos gaat, is dat dan sporten of dagrecreatie?

[1:00:36] De Belastingdienst moet straks al deze vragen kunnen beantwoorden en het antwoord ook in

[1:00:41] de rechtszaal kunnen verdedigen.

[1:00:43] Voorzitter, met andere woorden, hoe verhoudt dit zich tot de neutraliteitsvraag, vraag

[1:00:48] ik aan deze staatssecretaris.

[1:00:51] Ik zie, voorzitter, dat we straks moeten gaan stemmen over amendementen voor nog meer uitzonderingen.

[1:00:57] Voorzitter, ik constateer dat we straks dankzij deze zogenaamde hervorming van het kabinet

[1:01:01] in een situatie terechtgekomen zijn die nog ingewikkelder is dan waar we mee begonnen.

[1:01:06] En ik vraag deze staatssecretaris, wees verstandig, doe dit niet op deze manier.

[1:01:13] Dit is vragen om maatschappelijke en uitvoeringsongelukken.

[1:01:19] Voorzitter, dan ga ik door met de landbouwvrijstelling.

[1:01:25] Daar staat niks over in het belastingplan, maar de reden dat ik er toch over wil hebben

[1:01:28] is ten eerste omdat ik overwege een amendement over dit onderwerp in te dienen en ten tweede

[1:01:33] omdat het kabinet claimt het aantal fiscale regelingen terug te willen dringen, maar daar

[1:01:37] nog geen invulling voor heeft gehad.

[1:01:38] Dus ik dacht, deze doe ik even in de aanbieding.

[1:01:42] Ik heb niet voor niks vragen gesteld in de schriftelijke ronde.

[1:01:46] Mijn vraag daar was, waarom kiest het kabinet nou voor het afschaffen van het lage btw-tarief

[1:01:51] voor een paar posten, terwijl het duidelijk sprake is van een beleidsdoel waar zo ongeveer

[1:01:55] de hele Kamer zich in kan vinden, namelijk het stimuleren en toegankelijk houden van

[1:01:59] sport, kunst en cultuur, terwijl er zoveel andere fiscale regelingen zijn die negatief

[1:02:04] geëvalueerd zijn.

[1:02:05] En de landbouwvrijstelling, voorzitter, is echt...

[1:02:08] die wint het in de negatieve evaluatie.

[1:02:13] Omdat het en niet doelmatig is, en geen duidelijk doel dient,

[1:02:17] en aan geen enkel criterium uit het afwegingskader voldoet.

[1:02:21] De Algemene Rekenkamer is in het verantwoordingsonderzoek van het ministerie van LNV van 2020

[1:02:25] dan ook genadeloos over de landbouwvrijstelling.

[1:02:28] Een fiscale regeling zonder doel.

[1:02:31] De Rekenkamer heeft onderzocht wat er bekend is over de bijdrage die de regeling levert

[1:02:35] aan de beleidsdoelen en in hoeverre de betrokken ministers de wenselijkheid van de fiscale

[1:02:38] regelingen hebben onderbouwd en wat de kwaliteit van de ramingen is.

[1:02:41] De conclusies wijzen maar één kant op.

[1:02:44] Afschaffen.

[1:02:45] Ik citeer.

[1:02:46] Het fiscale doel van de landbouwvrijstelling is achterhaald sinds de invoering van de wet

[1:02:50] inkomstenbelasting 2001.

[1:02:51] In de Miljoenennota uit 2020 is de doelstelling van de landbouwvrijstelling bovendien dusdanig

[1:02:55] omschreven dat voortzetting van de fiscale regeling een doel op zich is geworden.

[1:02:59] De vrijstelling heeft daarom geen specifiek beleidsdoel en draagt dus ook niet bij aan

[1:03:03] bereiken daarvan.

[1:03:04] Nog een quote.

[1:03:05] Het gevolg van de voortzetting van de landbouwvrijstelling onder het systeem van de wet Inkomstenbelasting

[1:03:10] 2001 is een fiscaal ongelijke behandeling van grondeigenaren, verpachters en grondeigenaren-landbouwers

[1:03:15] voor wat betreft de waardeverandering van hun landbouwgronden.

[1:03:19] Nog een keer, citeer.

[1:03:20] De minister van LNV heeft de wenselijkheid van de landbouwvrijstelling onvoldoende onderbouwd.

[1:03:24] De Rijksbegotingsvoorschriften stellen dat de regeling als gevolg hiervan kan worden aangepast

[1:03:28] of afgeschaft.

[1:03:30] Ook enkele evaluaties wijzen erop dat het ministerie van LNV doelmatigheidswinst kan behalen door

[1:03:34] de middelen te herprioriteren.

[1:03:35] Nog een quote.

[1:03:36] Als het kabinet besluit de landbouwvrijstelling af te schaffen, leidt het waarschijnlijk tot

[1:03:39] een grotere budgetaire vrijval dan werd geraamd onder andere het rapport beleidsoorlichting

[1:03:43] agrobeleid van CO uit 2019 en ook wordt de geraamde belastingopbrengst bij afschaffing

[1:03:48] van de landbouwvrijstelling eerder bereikt dan vermeld in het rapport.

[1:03:51] Voorzitter, een kernargument van de Algemene Rekenkamer, en dat is niet zomaar een clubje,

[1:03:56] is dat het oorspronkelijke doel voor de landbouwvrijstelling lang geleden al is behaald en dat de landbouwvrijstelling

[1:04:01] daarom geen geëigend doel meer heeft.

[1:04:04] En ik las in de antwoorden van de staatssecretaris op mijn vraag hierover, dat hij nog met reactie

[1:04:08] op de evaluatie komt.

[1:04:09] Elke dag zet ik me wekker, ging kijken, is de reactie er al?

[1:04:12] En donderdag kwam ik, ik citeer, de landbouwvrijstelling is negatief geëvalueerd op doetreffendheid

[1:04:17] en doematigheid en de onderzoekers zien afschaffen met een vorm van overgangsrecht als de logische

[1:04:22] beleidsoptie.

[1:04:23] In aanloop naar besluitvorming in het voorjaar ga ik in gesprek met de minister van LVVN

[1:04:28] over de uitkomsten en mogelijke vervolgstappen.

[1:04:32] Daarbij moeten de evaluatieuitkomsten bezien worden in relatie tot de positie van de agrarische

[1:04:37] sector en het brede scala aan beleidsmaatregelen waar deze sector mee te maken heeft.

[1:04:42] Zinnen die ik net niet las bij de BTV toen we ernaar vroegen in de beantwoording van

[1:04:46] uw feilbrief of op de andere plekken van debatten.

[1:04:49] Ik zie ook een fiscale taakstelling die niet is ingevuld in augustus, terwijl wel stond

[1:04:52] dat men dat ging doen.

[1:04:54] Dus laten we het dan maar makkelijk via de kabelcorrectiefactor bij arbeid halen, zeg ik

[1:04:57] voorzitter.

[1:04:58] Voorzitter, weer geen antwoord en weer uitstel van executie.

[1:05:02] Dit antwoord verhoudt zich op geen enkele manier tot informatie die er ligt.

[1:05:06] Dit kabinet, ik zei het net, heeft in augustus weer niet gekozen voor het afschaffen van deze

[1:05:10] regeling.

[1:05:11] Al die onderzoeken zijn zo duidelijk, ik word gewoon moe van mezelf horen, maar ik blijf

[1:05:15] het doen.

[1:05:16] Deze regeling dient geen doel meer, al sinds 2001 niet meer.

[1:05:19] Waarom moeten we dan meer dan een half jaar wachten voordat het kabinet met een reactie

[1:05:23] komt?

[1:05:24] Is de staatssecretaris soms op zoek naar een nieuw gelegenheidsargument?

[1:05:28] Ik ga hem uit die droom halen en zeker de mensen bij LVVN die hopen dat ze toch weer

[1:05:32] iets anders kunnen bedenken dan alle inhoud die al verzameld is.

[1:05:36] Een korte wetsgeschiedenis, voorzitter.

[1:05:37] De voorloper van de regeling is in 1918 ingevoerd.

[1:05:41] De wetgever wilde fiscale gelijkheid bereiken tussen eigenaren van landbouwgrond die hun

[1:05:45] land zelf bewerken en degene die het verpachten.

[1:05:47] Dat doel werd lange tijd bereikt en in 1933 werd de regeling bestendigd, eerst nog als

[1:05:51] resolutie.

[1:05:52] En in 1941 kreeg men het besluit de inkomstenbelasting 1941.

[1:05:56] de voorloper van de landbouwvrijstelling, de kracht van wet.

[1:05:59] En pas in 1964 werd de landbouwvrijstelling bij de wet inkomstenbelasting in 1964 met een

[1:06:03] amendement in de wet opgenomen.

[1:06:05] En al in 1998 heeft de Raad van State geadviseerd om de landbouwvrijstelling te heroverwegen.

[1:06:11] En bij de herziening in 2001 is Echter besloten de landbouwvrijstelling te laten bestaan.

[1:06:17] De Rekenkamer zegt dus dat er vanaf dat moment geen fiscale rechtvaardigingsgrond meer is

[1:06:22] voor de landbouwvrijstelling.

[1:06:25] Ik zou weten wat er gebeurt als we dit aan de uitgavenkant van de begroting doen, voorzitter.

[1:06:28] Dan zou deze regeling niet meer bestaan.

[1:06:31] Met de wet inkomstenbelasting 2001 is er weer een fiscaal ongelijke behandeling van

[1:06:37] ongelijke grondeigenaren ontstaan en hebben we het erin gehouden.

[1:06:40] Daar gaat het doel van de fiscale gelijke behandeling.

[1:06:42] Weg is het level playing field en daarmee ook de onderbouwing van de regeling.

[1:06:46] Dit wordt ook toegegeven in de Miljoennood 2020, zoals ik net onder woorden bracht in de quotes.

[1:06:53] Voorzitter, je kunt ook zeggen, de landbouwvrijstelling is niets meer en niets minder dan gewoon

[1:06:59] een cadeautje voor de groep waar het om gaat.

[1:07:01] Nu heb ik nog wat verder gelezen en in de Algemene Rekenkamer haalt de regeling ook

[1:07:05] door het toetsingskader fiscale regelingen.

[1:07:08] Alleen als alle vragen bevestigd wordt, beantwoord, wordt de toets gehaald.

[1:07:12] U raadt het, die toets wordt dus niet gehaald.

[1:07:14] Een dikke vette onvoldoende.

[1:07:16] Er is geen heldere probleemstelling, het doel is niet helder en duidelijk, financiële

[1:07:19] interventie is niet noodzakelijk, de fiscale regeling heeft niet de voorkeur boven een

[1:07:22] directe subsidie en de evaluatie geeft geen positief oordeel.

[1:07:25] Er is geen horizonbepaling opgenomen.

[1:07:28] En ik herhaal de Rekenkamer.

[1:07:31] De toets levert een eenduidige boodschap op.

[1:07:34] De wenselijkheid van de landbouwvrijstelling is

[1:07:36] onnodig voldoende onderbouwd door de minister van LNV.

[1:07:39] De conclusie is dat de landbouwvrijstelling

[1:07:41] sinds 2001 een ondoetreffend beleidsinstrument is.

[1:07:45] En de Rekenkamer komt ook met de aanbeveling

[1:07:48] schaf hem af. Mijn vraag aan de staatssecretaris, waarom is dat niet gebeurd als alle feiten dezelfde

[1:07:54] kant op wijzen? En dan kijk ik naar de reactie van het toenmalige kabinet en die was, we gaan

[1:08:00] in 2020 weer onderzoek doen. En dat nieuwe onderzoek moest dan weer opleveren wat de

[1:08:04] bijdrage van de vrijstelling aan het doelen van het ministerie was. En ik hoop echt dat deze

[1:08:08] staatssecretaris met mij eens is, dat je eerst je doelen moet vaststellen en dan je beleid moet

[1:08:12] maken. En dat hij niet in diezelfde val trapt zoals hij deed met de brief die we donderdag hebben

[1:08:16] gekregen. Voorzitter, gelukkig heeft de vorige minister van LNV vorig jaar toegegeven dat het

[1:08:28] argument wat eerder gegeven niet klopte, zoals de Algemene Rekenkamer ook al aangaf. Maar nu komt er

[1:08:36] weer een nieuw gelegenheidsargument naar boven. Die mogelijke neveneffecten die ik net noemde.

[1:08:43] Weer een evaluatie afwachten dus. En voorzitter, die is er nu. Die evaluatie is er. En deze

[1:08:53] staatssecretaris weer tijd kopen en ik ga even voor hem op een rijtje zetten wat de laatste drie

[1:09:01] evaluaties zeiden los van de rekenkamer en ik hoop echt dat we dan samen tot dezelfde conclusie

[1:09:06] komen voorzitter. Evaluatie 1, in 2007 is er door het landbouweconomisch instituut geconcludeerd dat

[1:09:15] de vroegere rechtvaardigingsgrond van de landbouwvrijstelling namelijk de ongelijke fiscale

[1:09:18] behandeling waar ik het over heb gehad met de introductie van de wet op de inkomstenbelasting

[1:09:22] in 2001 is komen te vervallen.

[1:09:24] Het toenmalige kabinet onderschreef weliswaar de conclusies van het rapport, maar zag daarin

[1:09:28] geen aanleiding om de landbouwvrijstelling aan te passen.

[1:09:31] Het kabinet wees hierbij op het belang van de vrijstelling bij de financiering van de

[1:09:35] bedrijfsopvolging, de bedrijfsverplaatsing en de oude dagsvoorziening bij bedrijfsbeëindiging.

[1:09:40] In versie 2, in 2014, werd de regeling tegen het licht gehouden in het kader van het IBO

[1:09:44] agrovisterij en voedselketens.

[1:09:46] En ook hier is de conclusie duidelijk.

[1:09:48] De werkgroep stelt voor de landbouwvrijstelling op te heffen.

[1:09:51] Ik citeer, het oorspronkelijke doel van de landbouwvrijstelling is om de twee type eigenaren

[1:09:55] van landbouwgrond, de eigenaar die de grond zelf bewerkt en de eigenaar die de grond verpacht,

[1:10:01] fiscaal gelijk te behandelen.

[1:10:03] Sinds 2001 geldt deze gelijkheid niet meer.

[1:10:05] De eigenaar-verpachter betaalt wel belasting, terwijl de grond-eigenaar die zelf landbouwbedrijf

[1:10:09] aanspreekt maakt op een landbouwvrijstelling.

[1:10:12] Ze zeggen ook in datzelfde rapport dat de landbouwvrijstelling vormt een uitzondering op het algemene principe

[1:10:16] dat alle vore nadelen die een ondernemer uit zijn onderneming behaalt onderworpen worden

[1:10:20] aan de heffing van inkomstenbelasting, de totaalwinstgedachte.

[1:10:23] En ook, zeggen ze, de bijdrage van de landbouwvrijstelling aan de doelen van artikel 16 lijkt beperkt

[1:10:27] en niet doelmatig.

[1:10:29] Het meergericht inzetten van de middelen die per gepaard gaan met de landbouwvrijstelling

[1:10:32] zal de doelmatigheid van het beleid vergroten.

[1:10:35] De reactie van het kabinet?

[1:10:36] Het kabinet ziet geen draagvlak voor wijziging van de landbouwvrijstelling.

[1:10:39] Ik ga door naar evaluatie 3, voorzitter.

[1:10:42] CO heeft de vrijstelling recent ook nog eens onder de loep genomen.

[1:10:45] Begin dit jaar is een evaluatierapport verschenen.

[1:10:47] De eerste zinnen van het rapport zijn, ik citeer, de landbouwvrijstelling is doetreffend

[1:10:54] nog doematig en kan ook niet gerechtvaardig worden uit het realiseren van eventueel wenselijke

[1:10:59] neveneffecten.

[1:11:00] Afschaffing is de logische en uitvoerbare beleidsoptie, ik herhaal, afschaffen is de logische en uitvoerbare

[1:11:07] beleidsoptie.

[1:11:08] Veel duidelijker kan het volgens mij niet en ook in dit rapport wordt weer herhaald

[1:11:11] dat de regeling geen logisch doel meer heeft na de wet inkomstenbelasting en zelfs het

[1:11:16] omgekeerde bereikt van het oorspronkelijke doel.

[1:11:18] CO maakt ook korte metten met het nieuwste gelegenheidsargument van het kabinet.

[1:11:24] Namelijk dat er mogelijke wenselijke neveneffecten zijn.

[1:11:27] Ik ga ze even langs.

[1:11:29] 1. Het beïnvloeden van de prijsvorming op de grondmarkt.

[1:11:32] Door het incalculeren van het voordeel van de vrijstelling aan de kant van de verkopers

[1:11:36] en door het incalculeren van het toekomstig voordeel bij het aanschaffen van grond aan de kant van kopers

[1:11:41] kan de prijs beïnvloed worden.

[1:11:43] In de praktijk bestaan voor een oorzakelijk en materieel verband volgens SEO maar weinig

[1:11:48] indicaties.

[1:11:49] De stijging van de prijzen heeft maar een beperkte samenhang met de landbouwvrijstelling

[1:11:53] en meer met marktontwikkeling en verwachting over de prijzen.

[1:11:56] 2.

[1:11:57] Het vergroten van de financieringsruimte.

[1:11:59] De vrijstelling kan de executiewaarde van de onderneming vergroten, waardoor er meer

[1:12:03] zekerheid is voor verschaffers van vermogen.

[1:12:06] Maar een belastingclaim is bij grondovernames minder bepalend dan de winstgevendheid van

[1:12:09] een bedrijf.

[1:12:10] Ook zijn er volgens CEO genoeg andere beleidsopties om financiering of overnames te stutten.

[1:12:16] Het derde punt, het beïnvoeden van de vermogenspositie van ondernemers.

[1:12:20] CEO laat hier droogjes weten wat deze vrijstelling de vermogensverdeling nog schever maakt.

[1:12:25] Ik citeer weer even, de facto is de landbouwvrijstelling een transfer van belastingbetaler naar de

[1:12:30] vermogende agrariërs.

[1:12:32] Andere niet-agrarische ondernemers betalen wel belasting over de gerealiseerde waarde

[1:12:36] vermindering van hun grond.

[1:12:38] Vierde punt. Het versterken van de concurrentiepositie van Nederland. Volgens

[1:12:42] CEO kunnen een betere werking van grondmarkt, meer financieringsmogelijkheden en efficiënte

[1:12:48] overnames in de landbouwsector in theorie bijdragen aan de concurrentiepositie van

[1:12:52] de Nederlandse landbouwsector en mogelijkheden voor verduurzaming. Maar de vrijstelling is hier

[1:12:56] ondergeschikt aan. Belangrijker is de productiviteit en innovatie. Voorzitter,

[1:13:01] alle genoemde neveneffecten zijn dus onzin. Of zoals CEO schrijft, de veronderstelde neveneffecten

[1:13:06] van de landbouwvrijstelling vinden geen steun in de praktijk en doen dit daarom niet als

[1:13:10] rechtvaardiging voor het voorbestaan van de landbouwvrijstelling.

[1:13:13] Voorzitter, volgens mij is de conclusie heel duidelijk en kan deze staatssecretaris zich

[1:13:17] heel veel tijd besparen.

[1:13:20] De regeling kost in 2025 naar schatting 2,1 miljard euro en de afgelopen 10 jaar hebben

[1:13:25] we het over cumulatief 8 miljard euro.

[1:13:29] We weten niet precies wat de kosten in de 15 jaar daarvoor waren, maar als de afgelopen

[1:13:33] vijf jaar representief zijn, hebben we het over een totaal budgetair belang van meer

[1:13:38] dan 25 miljard euro sinds de belastingherziening in 2001. Ik vraag de staatssecretaris, zou

[1:13:43] hij de kosten precies, de derving of de kosten die de regering de afgelopen vijftien jaar

[1:13:48] sinds de herziening het budgetair beslag in kaart kunnen brengen met ons delen in de beantwoording

[1:13:53] op 4 november. 25 miljard euro weggegooid geld, de verschillende evaluaties zijn daar

[1:13:58] heel duidelijk over. Voorzitter, dat is meer dan wat er in de transitiefonds voor boeren

[1:14:03] Bij het afschaffen van de landbouwvrijstelling had een riante uitkoopregeling voor boeren kunnen blijven bestaan.

[1:14:08] Na de aangekondigde krimp van de pluimveesector van 30% door de minister Wiersma,

[1:14:12] was de sector waarschijnlijk blij geweest als die er nog was geweest.

[1:14:14] Al in 2014 werd bij het IBO gesuggereerd dat de middelen veel beter besteed konden worden.

[1:14:18] Bijvoorbeeld de behoefte van verduurzaming boeren echt te helpen.

[1:14:21] En voorzitter...

[1:14:22] Even een interruptie van de heer Vermeer. Ga in gang.

[1:14:24] Vindt u het goed dat ik even mijn laatste punt afval, dan ben ik ook aan het einde van dit blokje.

[1:14:28] Ga in gang en daarna geef ik het woord aan de heer Vermeer.

[1:14:31] Ik wil nog even zeggen dat ik heel erg hoop dat mijn collega's van de VVD,

[1:14:35] dat ik die hier ook aan mijn kant vind.

[1:14:37] Het is de partij die graag opkomt voor de werken in Nederland en de belastingbetaler.

[1:14:42] En zulke ondoenmatige evaluaties zou je ook moeten afschaffen.

[1:14:47] Zoals ook de begrotingsregels ons toeschrijven, voorzitter.

[1:14:51] Interruptie van heer Vermeer.

[1:14:52] Ja, dank u wel, voorzitter, mevrouw.

[1:14:55] Maar toch gaat het over een aangekondigde krimp van 30% in de pluimveessector.

[1:15:00] Ik weet niet waar ze dat vandaan haalt, maar dat sluit in ieder geval nergens op.

[1:15:04] Dus misschien kunt u even toelichten wat u daar precies mee bedoelt.

[1:15:10] Mevrouw Mathoeg.

[1:15:11] Ja, voorzitter.

[1:15:13] De heer Vermeer weet dat ik geen landbouwexpert ben.

[1:15:15] Ik vind het een beetje jammer dat na mijn hele vijf pagina tirade over REN, zoals de heer Grimwis het noemde,

[1:15:21] over de effectiviteit en de doelmatigheid van de landbouwvrijstelling als fiscaal woordvoerder,

[1:15:25] dat daar geen enkele vraag over komt.

[1:15:28] want dat was vooral het belangrijkste punt, voorzitter.

[1:15:33] Voorzitter, kan mevrouw Matoeg gewoon even mijn vraag beantwoorden?

[1:15:37] Of heeft ze daar gewoon geen druk in?

[1:15:40] Mevrouw Matoeg?

[1:15:43] Ik verwees naar de plannen van de eerdere bewindspersonen,

[1:15:46] maar voorzitter, mijn punt was vooral,

[1:15:49] en ik hoop dat de staatssecretaris daarover heeft meegeluisterd,

[1:15:53] en ik hoop dat de heer Vermeer dat ook heeft gehoord,

[1:15:55] dat al die miljarden ondoelmatig geld gebruikt hadden kunnen worden

[1:15:59] om een sector echt te helpen, in plaats van de meest ondoelmatige regeling ooit in de lucht te houden.

[1:16:09] Meneer Vermeer, mevrouw Maarten gaat over haar eigen antwoord.

[1:16:13] Ik wissel graag argumenten uit, maar als hier gewoon feitelijke onjuistheden verkocht worden,

[1:16:18] dan blijf ik die bestrijden, ondanks dat men daar misschien geen zin in heeft.

[1:16:23] Als u van iets niet wat af weet, dan moet u het ook gewoon niet noemen,

[1:16:27] want dat gaat zo niet werken, want dat duikt weer ergens op en veroorzaakt ontzettend veel onrust

[1:16:34] bij mensen die al genoeg onrust hebben.

[1:16:38] U mag u bijdragen, mevrouw Orlis.

[1:16:40] Ja, voorzitter, ik snap echt niet wat de heer Vermeer vraagt.

[1:16:43] Wat ik volgens mij zei, is dat het goed zou zijn geweest

[1:16:46] of we dit geld hadden gebruikt voor een uitkoopregeling

[1:16:49] en dat het een beetje jammer is dat die is afgeschaft.

[1:16:52] En dat dit geld, en ik was heel zuinig, want ik zei 25 miljard cumulatief.

[1:16:57] Ik denk dat het meer is, vandaar de verduidelijkende vraag.

[1:17:01] Dus ik ben heel benieuwd naar de opstelling van BBB ten aanzien van de evaluaties die ik net heb

[1:17:06] opgezond over de landbouwvrijstelling en wat het standpunt van de BBB ten aanzien van

[1:17:10] dat fiscale beleid is, voorzitter.

[1:17:12] Ik heb nog een interruptie van mevrouw Van Eyck-Ruigang.

[1:17:15] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:17:17] Mevrouw Matoeg is uitgebreid ingegaan op een aantal fiscale regelingen, de evaluaties daarvan

[1:17:22] en wat er vervolgens mee gedaan wordt.

[1:17:24] In de brief van de staatssecretaris ten aanzien van de hervorming van het

[1:17:28] belasting- en toeslagenstelsel wordt het argument aangehaald om budgettaire ruimte te creëren,

[1:17:35] juist door het afschaffen van fiscale regelingen, om uiteindelijk ook echt die hervorming voor elkaar

[1:17:39] te krijgen. Ik ben wel benieuwd naar de opvatting van mevrouw Metoeg over wat er dan met die middelen

[1:17:44] moet gebeuren. Is dat dan iets wat per definitie teruggaat in de sector die daarmee geraakt wordt,

[1:17:49] Of kan het ook bedoeld zijn om, ik noem het zelf een soort van sparen,

[1:17:56] omdat je uiteindelijk een hervorming wil realiseren waar waarschijnlijk ook extra geld voor nodig is

[1:18:02] om de voor- en nadelen voor verschillende groepen iets af te zwakken.

[1:18:09] Mevrouw Mathoeg.

[1:18:12] Ik ben heel blij met deze vraag.

[1:18:14] Ik heb er drie reacties op.

[1:18:16] De eerste is de vraag die ik ook stelde aan de staatssecretaris.

[1:18:20] Ik heb niet verzonnen dat deze coalitiepartijen in het hoofdlijnakkoord met elkaar gezegd hebben

[1:18:26] ik heb een taakstelling voor fiscale regelingen en waar 250 miljoen is ingeboekt en ik zie

[1:18:30] en ik constateer dat die bij de augustusbesluitvorming niet is ingeboekt en anders dan het vorige

[1:18:35] kabinet heeft dit kabinet wel al voor de hele periode ingeboekt die tabelcorrectiefactor

[1:18:40] op arbeid.

[1:18:42] Dat roept bij mij heel veel vragen op gezien de eigen ambitie van het kabinet daar vind

[1:18:47] van alles van, maar dat bevraag ik. En als ik dan op donderdag het briefje krijg van de staatssecretaris

[1:18:52] en zeg maar de regeling die het slechts geëvalueerd is door vriend en vijand, zelden vind je en CEO en

[1:19:00] de rekenkamer iedereen op precies hetzelfde punt, met andere bewoordingen, dan vind ik dat heel

[1:19:05] vreemd en dan vind ik dat een ommissie van de eigen augustusbesluitvorming van het kabinet,

[1:19:08] gezien de eigengestelde belangen. De tweede reactie, voorzitter, en dat is ook een vraag

[1:19:14] van de collega, is is het nou niet een hele mooie gedachte om te sparen?

[1:19:20] Nou die hangt samen met de vraag en mijn inleiding hoe gaan we naar die

[1:19:24] herziening toe? Dus ik zie die woorden wel, maar wat ik niet zie is wij gaan nu

[1:19:29] deze deze dingen gebruiken om zo meteen dit te doen

[1:19:32] bijvoorbeeld in box 1 of om dit om te lasten armen. Dat heb ik niet gezien, dus

[1:19:36] daar kan ik alleen maar naar gissen. Wat ik van die gedachte vind, kijk in

[1:19:39] ideale wereld zeg ik lees onze doorrekening, maar ik snap ook, we

[1:19:44] hebben hier met elkaar een ingewikkelder gesprek.

[1:19:46] En dan kom ik tot slot als derde op het introductiedebat wat ik met de heer Grimwis had.

[1:19:51] Dan vind ik het vrij verbazingwekkend om te zien welke keuzes het kabinet dan wel maakt.

[1:19:55] Bijvoorbeeld met de herintroductie of heractivering van zo'n schijf.

[1:19:59] Dan kan ik dat niet volgen.

[1:20:01] En heel eerlijk, u overvraagt me niet, maar ik denk dat we nog negen uur hier zouden zitten

[1:20:05] als ik mijn ideale stelsel zou schetsen.

[1:20:08] Dat doe ik heel graag en ik hoop ook dat we dat als Kamer die regie ook gaan nemen.

[1:20:13] Maar ik constateer wel dat de optelsom van wat het kabinet hier doet, niet voldoet aan de eigen ambitie.

[1:20:20] En ook nog eens die stelsvoorziening in de weg zit door toename van complexiteit.

[1:20:26] Dank u wel. Dan kunt u bijdragen of vervolgen.

[1:20:30] Ja, voorzitter. Ik denk dat het duidelijk is.

[1:20:33] Er ligt geen probleemanalyse aan de grotslag. De regeling is geen oplossing voor een probleem.

[1:20:37] Het heeft geen doel meer. De regeling is een cadeautje.

[1:20:41] En op dit moment wordt de eigen taakstelling niet gehaald.

[1:20:44] U raadt het al, net als voorgaande jaren.

[1:20:47] Hopelijk dienen wij hier met veel collega's een amendement op u.

[1:20:51] Voorzitter, dan ga ik verder met de regeling die wel in het Belastingplan zou staan,

[1:20:54] namelijk de 30%-regeling.

[1:20:56] We hebben de noten van wijziging volgens mij nog niet gekregen.

[1:21:00] Maar ik baseer me op alle andere stukken die we gekregen hebben,

[1:21:04] en ook in de factsheets zoals we die gekregen hebben.

[1:21:09] Voorzitter, ik neem u even mee naar een jaar geleden,

[1:21:11] naar de behandeling van het Belastingplan 2024.

[1:21:13] En zoals u weet is daar het amendement Omzigt CS aangenomen om de 30% regeling te versoberen.

[1:21:20] Om precies te zijn regelde het amendement dat de voorverterre vergoeding van kosten en

[1:21:24] verstrekkingen stapsgewijs daalt.

[1:21:27] De eerste 20 maanden 30% van het belastbare loon, de volgende 20 maanden 20% van het belastbare

[1:21:31] loon en de laatste 20 maanden 10% van het belastbare loon.

[1:21:35] Mijn fractie was mede-indiener van dit amendement en het amendement is uiteindelijk met 114

[1:21:38] stemmen voor en 34 stemmen tegen aangenomen.

[1:21:41] Bijna alle partijen in de Kamer waren voor, mijn fractie D66, PVV, CDA, SP, PvdA, Christen

[1:21:47] Unie, Forum voor Democratie, BBB, DENK, SGP, Volt, JA21 en natuurlijk het lidomzicht zelf,

[1:21:52] een bondgezelschap.

[1:21:54] En de enige partij die tegen was, was de VVD.

[1:21:58] Voorzitter, dan is het toch wel heel bijzonder dat de versobering nu deels teruggedraaid

[1:22:03] wordt.

[1:22:05] Nu ligt er een wet die deze percentage naar 27% brengt en het startsalaris omhoog brengt,

[1:22:10] geen harde ingrepen.

[1:22:11] Alleen voor de rijke expat.

[1:22:14] Een oneerlijke regeling wordt daarmee nog oneerlijker.

[1:22:17] Sowieso is die inkomensgrens natuurlijk al bijzonder, want eigenlijk zegt de regering

[1:22:21] daarmee, als je als expat meer verdient, hoef je minder belasting te betalen.

[1:22:25] Dat roept bij mij de vraag op, wat is er in de tussentijd gebeurd?

[1:22:28] Zijn BBB en het schadelijke NSC als opvolger van de groep Omtzigt en PVV onder druk van

[1:22:35] de VVD en onder druk van het kapitaal bezweken?

[1:22:38] Ik lees in de beslisnota's van de augustusbesluitvorming.

[1:22:42] Diverse werkgevers hebben gewezen op de negatieve effecten die dit amendement in hun ogen zal

[1:22:48] hebben op de slagkracht van de Nederlandse organisaties bij het aantrekken van buitenlands

[1:22:52] talent in het Nederlandse vestigingsklimaat.

[1:22:56] Wat een verrassing.

[1:22:57] Voorzitter, het bedrijfsleven maakt zich zorgen over het vestigingsklimaat.

[1:23:02] Op zich knap hoe de lobby van het bedrijfsleven heeft gewerkt.

[1:23:04] De Kamer spreekt zich uit en zij weten het na verkiezingen terug te draaien.

[1:23:11] Het toenmalige kabinet heeft zelfs een codenaam bedacht voor de geheime operatie die het antwoord

[1:23:14] moest zijn op de roep van de sector, met ASML voorop.

[1:23:18] Ik haal daarom de uitspraak van Omtzigt erbij op dit punt, de uitspraak die hij vorig jaar

[1:23:23] deed.

[1:23:24] Collega Erkens vroeg hem of hij niet wist dat dit een grote klap voor het vestigingsklimaat

[1:23:29] zou zijn.

[1:23:30] Bijvoorbeeld voor een bedrijf als ASML.

[1:23:33] Omtzigt zei toen dit.

[1:23:35] Het tweede punt zie ik wat minder scherp.

[1:23:37] ASML is een heel mooi bedrijf.

[1:23:39] Het heeft een omzet van 6,7 miljard per kwartaal.

[1:23:42] Met een winst van 1,9 miljard per kwartaal.

[1:23:45] Er is geen bedrijf met zulke winstmarges van bijna 30%.

[1:23:49] Als zo'n bedrijf alleen maar hier zit vanwege de 30% regeling, zou dat toch wel buitengewoon triest zijn.

[1:23:54] Voorzitter, ik sluit me aan bij die woorden.

[1:24:00] Want het is heel jammer dat we ons economische beleid te vaak baseren op druk van buitenaf

[1:24:06] en daar meteen op reageren, alsof we zelf geen eigen afweging hebben gedaan.

[1:24:10] Zo ook bij de 30%-regeling.

[1:24:12] En voorzitter, ook voor deze behandeling ben ik de wetsgeschiedenis ingedoken.

[1:24:17] Een voorloper van de regeling is na de oorlog ingevoerd in het kader van de wederopbouw.

[1:24:20] Het is echt heel leuk, raad ik de collega's aan om de oorsprong van heel veel van die

[1:24:24] regelingen langs te lopen.

[1:24:27] En dat was in 1959.

[1:24:28] Het doel was om potentiële werknemers naar Nederland te halen, voornamelijk uit de VS.

[1:24:33] Nederland was de enige met zo'n regeling, en hier kom ik later op terug.

[1:24:36] De regeling gold vooral voor Amerikanen en gaf een maximale aftrek van 40% van het inkomen

[1:24:41] tot maximaal 40.000 gulden voor een periode van drie jaar.

[1:24:45] Voor niet-Amerikanen was de percentage lager.

[1:24:48] Ik ben trouwens benieuwd waarom dat zo was.

[1:24:50] Weet de staatssecretaris toevallig, of kan hij dat voor mij opzoeken,

[1:24:54] of kunnen een van de slimme ambtenaren van het ministerie dat uitzoeken?

[1:24:56] want ik hoor het graag, ik vond het heel bijzonder dat verschil.

[1:24:59] Sejant de Taaij is ook dat de regeling geheim is gehouden tot 1986.

[1:25:03] Geheime operaties lijken dus een terugkeerend thema in het dossier.

[1:25:07] De regeling was niet in een wet of resolutie opgenomen.

[1:25:09] Het ging om een niet gepubliceerde interne resolutie van de Belastingdienst.

[1:25:13] En in 1970 werd de regeling aangepast naar een 35% regeling.

[1:25:17] Nog steeds geheim. Het belastbaar loon werd met 35% verminderd.

[1:25:21] En in 1986, een paar jaartjes voordat ik geboren werd, werd de regeling openbaar.

[1:25:25] In 2001 werd de huidige regeling ingevoerd.

[1:25:29] Het percentage werd verlaagd van 35 naar 30 om werknemers te ontmoedigen om de werkelijke

[1:25:34] extra kosten te declareren, wat meer administratie zou opleveren.

[1:25:37] En in 2011 is er een grote wijzing geweest in de 30%-regeling.

[1:25:41] Het loonbegrip is toen veranderd door invoering van de werkkostregeling.

[1:25:44] Sindsdien zijn er zeker 20 amendementen ingediend op dit onderwerp.

[1:25:48] Indieners van de amendementen waren onder andere lid van de fracties van de VVD, D66,

[1:25:51] PVDA, PVV, CDA en SP.

[1:25:53] Ik haal er een paar uit.

[1:25:54] In 2011 is het amendement Huizing, CS, medeondertekend door Kolmees van Vliet en Omtzigt,

[1:25:59] Kamerbreed aangenomen om de duur van de regeling te beperken van 10 naar 8 jaar.

[1:26:03] Later is deze termijn overigens verder ingekort naar 5 jaar.

[1:26:05] In 2022 hebben de PVV en BBB voor mijn amendement samen met de heer Nijboer gestemd

[1:26:09] om de 30%-regeling te versoberen.

[1:26:12] Goed gedaan, zeg ik tegen collega Vlottes.

[1:26:14] En in 2023 stelde de heer Van Dijk van de PVV zelf voor

[1:26:18] om de 30%-regeling, de ETK-regeling en de keuzeregeling Partiële Buitenlands Belastingsplicht af te schaffen.

[1:26:23] En in het verkiezingsprogramma van NEC lezen we we versoberen de regeling voor extraterritoriale

[1:26:30] kosten en de 30% regeling die arbeidsmigranten fiscaal bevoordeelt en bijdraagt aan een verstoring

[1:26:34] van de woningmarkt.

[1:26:36] Voorzitter, wat is er overgebleven van de standpunten van deze partijen?

[1:26:40] Met name van de PVV verbaast me dit eigenlijk.

[1:26:42] We hebben het over een partij die de grenzen dicht wil en het liefst geen enkele buitenlander

[1:26:45] meer binnen wil laten.

[1:26:47] Kort geleden was de PVV nog voor volledige afschaffing en nu wordt zelfs een beperkingsversobering

[1:26:51] verzwakt.

[1:26:52] Wil de PVV misschien toch weer buitenlanders binnenlaten, maar dan alleen als rijke expats

[1:26:57] zijn die er een goed inkomen gaan verdienen?

[1:27:00] Voorzitter, ik wil de staatssecretaris graag vragen of hij kan reflecteren op alle wijzigingen

[1:27:05] aan de 30%-regeling die ik net opgezond heb en wat hij vindt van de lange termijn trend

[1:27:10] richting versobering.

[1:27:12] Die vind ik trouwens goed nieuws, die versobering, maar het is jammer dat het bij dit kabinet

[1:27:16] ophoudt.

[1:27:17] Deelt de staatssecretaris dat de omstandigheden ook zijn gewijzig?

[1:27:19] De inkomstenbelasting lag bij de invoering bijvoorbeeld veel hoger.

[1:27:25] Ik citeer nog even het lid Omtzigt, die hier helaas niet is, maar eerder wel een hele mooie

[1:27:29] bijdrage heeft gehad over deze regeling.

[1:27:31] Hij zei daarover, en ik citeer, als twee mensen hetzelfde werk doen op een kantoor in Nederland,

[1:27:36] dat gebeurt op heel veel universiteiten, want bijna iedereen op een universiteit mag gebruik

[1:27:40] maken van deze regeling, dan betaalt degene die in Nederland woont bijvoorbeeld 5.000

[1:27:45] bruto verdient over het hele bedrag, belasting, en als hij een collega uit het buitenland

[1:27:49] heeft die onder de 30%-regeling valt, dat is op een universiteit, iedereen uit het buitenland,

[1:27:54] dan betaalt die collega belasting over slechts 3500 euro.

[1:27:57] Die krijgt de eerste 1500 euro netto.

[1:27:59] Die collega heeft ook recht op meer toeslagen, zoals het kindgebonden budget, en die collega

[1:28:03] heeft dus 15 tot 20% hogere netto inkomen.

[1:28:05] Daar zit echt wel een probleem in.

[1:28:07] Waarom moet dit?

[1:28:08] En ik zeg het hier om zich na, waarom moet dit, vraag ik voorzitter aan deze staatssecretaris.

[1:28:14] Waarom moet deze ongelijke behandeling in stand gehouden worden?

[1:28:16] De 30%-regeling zorgt ook voor ongelijkheid tussen inkomensgroepen.

[1:28:21] Uit de evaluatie van CEO weten we dat meer dan 15% van de gebruikers van de regeling een

[1:28:25] inkomen van meer dan 145.000 euro heeft.

[1:28:28] Kan de staatssecretaris toelichten hoe het budgetair belang verdeeld is over de verschillende

[1:28:31] inkomensgroepen?

[1:28:34] Een rapport van de Rekenkamer uit 2016 impliceert dat het geld vooral bij de rijkste werknemers

[1:28:38] terechtkomt. 25% van de regeling komt terecht bij mensen met inkomens boven de 200.000 euro.

[1:28:45] Meer dan 20 procent bij mensen met inkomens tussen de 100.000 en 200.000.

[1:28:50] Ik herhaal dus even. Dit kabinet wil de grenzen sluiten voor mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en vervolging.

[1:28:56] Maar wil rijke buitenlanders hierheen lokken met een belastingvoordeel.

[1:29:00] Terwijl ze eerst zeiden dat ze dat niet wilden.

[1:29:02] Ik ben wel benieuwd of deze cijfers nog zijn veranderd sinds 2016, voorzitter.

[1:29:06] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris is of hij meer actuele cijfers heeft.

[1:29:11] Bovendien komt het geld vooral neer bij de grootste bedrijven.

[1:29:13] Bedrijven met meer dan 250 werknemers ontvangen bijna 60 procent van het budgetaire beslag

[1:29:18] van de regeling.

[1:29:19] In tegenstelling tot het gelijkermaken van de behandeling tussen twee personen, maakt

[1:29:23] het kabinet de ongelijkheid dus groter.

[1:29:25] Het kabinet verhoogt de salarisnorm naar ongeveer 50.000 euro.

[1:29:29] De regeling mag voor het kabinet alleen gebruikt worden door arbeidsmigranten met relatief hoge

[1:29:32] inkomens.

[1:29:34] Het is overigens nog onduidelijk wat het kabinet gaat doen met de regeling extraterritoriale

[1:29:37] kosten, de ETK-regeling, die vooral ten goede komt aan werkenden met een lager inkomen.

[1:29:41] Ik zie daar niks over in de factsheetbundel.

[1:29:44] Klopt het dat het kabinet daar dus niks mee gaat doen, vraag ik via u, voorzitter.

[1:29:47] Ik vraag dit ook omdat de ETK-regeling samenhangt met de 30%-regeling.

[1:29:51] Dus wordt die ETK-regeling dus wel of niet versoberd?

[1:29:55] En verder wil ik vragen aan de staatssecretaris of hij zich ervan bewust is dat werkgevers

[1:30:00] extraterritoriale kosten nu kunnen vergoeden tot onder het minimumloon en daar zelfs het

[1:30:03] initiatief voor kunnen nemen.

[1:30:05] Dat betekent dat zij het premieloon van werknemers flink kunnen verlagen.

[1:30:09] Kan de staatssecretaris bevestigen dat arbeidsmigranten hierdoor weliswaar minder belasting betalen,

[1:30:14] maar ook minder rechten opbouwen, bijvoorbeeld als het gaat om de WW?

[1:30:18] En klopt het, vraag ik via u, voorzitter, dat de werkgever hier in sommige gevallen meer

[1:30:22] voordeel aan heeft dan de arbeidsmigrant zelf, doordat hij minder premies hoeft af te dragen?

[1:30:27] Mijn fractie vindt dit niet rechtvaardigd en vraagt daarom of de staatssecretaris mogelijkheden

[1:30:31] ziet om de regeling zo te wijzigen dat werkgevers er geen misbruik van kunnen maken, ten koste

[1:30:36] van de arbeidsmigrant en de schatkist.

[1:30:37] Is het bijvoorbeeld een optie dat niet de werkgever, maar de werknemer de ETK-regeling

[1:30:42] moet opvoeren in zijn belastingaangifte, vraag ik aan de staatssecretaris.

[1:30:46] En een werkgever altijd minimaal de premies die horen bij het minimumloon moet blijven

[1:30:49] afdragen, zoals je dat doet in een beschaafd land.

[1:30:52] Voorzitter, aan het in stand houden van de 30%-regeling, of ik moet waarschijnlijk zeggen

[1:30:57] 27%-regeling, met een hogere salarissenorm, zien we de terugkerende reflex van dit kabinet.

[1:31:04] Streng zijn voor mensen met een laag inkomen en cadeautjes geven aan mensen met een hoog

[1:31:10] inkomen en het bedrijfsleven.

[1:31:12] Op deze manier wil het kabinet ook de kennismigrantenregeling onder de loep nemen.

[1:31:17] In het regeerprogramma laat het kabinet weten de effectiviteit en uitvoerbaarheid van verschillende

[1:31:21] varianten om de eisen van de kennismigrantenregeling te verhogen.

[1:31:25] Voorzitter, het budget ter belang van de regeling zal volgens de raming volgend jaar verdubbeld

[1:31:28] zijn ten opzichte van 2021.

[1:31:30] Toen ging het om 865 miljoen euro en in 2025 is dat naar verwachting 14,65 miljoen euro.

[1:31:38] Daarmee is de 30%-regeling een van de grootste absolute stijgers onder de fiscale regelingen.

[1:31:43] Van een echte versobering is dus geen sprake.

[1:31:46] En, voorzitter, we hebben in deze Kamer de mond vol over grondslagerosie.

[1:31:49] Waarom houden we deze regeling dan in stand?

[1:31:52] Nederland heeft de grootste expertregeling binnen de EU met 90.000 gebruikers in 2020.

[1:31:56] En zelfs als dit zou leiden tot extra belastinginkomsten, tot meer kennismigranten aantrekken, dan gaat

[1:32:01] dat vooral ten koste van de economieën van andere landen.

[1:32:04] Voorzitter, Nederland was de eerste met een regeling zoals de 30%-regeling.

[1:32:08] Inmiddels hebben acht andere Europese landen een vergelijkbare regeling.

[1:32:10] België, Cyprus, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Oostenrijk en Zweden.

[1:32:14] En nog drie landen hebben een ander soort regeling voor expats, Denemarken, Finland

[1:32:17] en Spanje.

[1:32:19] Europese landen concurreren met elkaar om buitenlandse werknemers aan te trekken door

[1:32:22] middel van expatregelingen, wat leidt tot belastingverlagingen die slagadelijk zijn

[1:32:26] voor de overheidsfinanciën. Dat betekent dat er ook arbeidskrachten uit onze economie

[1:32:30] worden weggetrokken. Het overenwerk werknemers van elkaar jatten staat haaks op de Europese

[1:32:34] solidariteit die er nodig is. Net zoals Nederland na de Tweede Wereldoorlog een van de eerste

[1:32:38] was met een expatregeling, zou het nu het voortouw kunnen nemen in het beëindigen van

[1:32:42] deze schadelijke belastingconcurrentie binnen de EU. Dan zouden we pas echt een voorloper

[1:32:46] zijn.

[1:32:47] En voorzitter, iets wat er in de discussie van vandaag vergeten lijkt, is waar het geld

[1:32:51] van het versoberen van de 30% regeling naar toe zou gaan, naar studenten. Het doel was

[1:32:56] om met deze middelen de pechgeneratie te steunen door de renteopstuurleningen te verlagen.

[1:33:01] Zij komen er helaas bekijkt vanaf, voorzitter.

[1:33:07] Voorzitter, ik ga verder met de groep die er juist niet bekijkt vanaf komt.

[1:33:12] En dat zijn de private equity managers.

[1:33:14] Ik had het in mijn inleiding over naïviteit rond de invloed van kapitaal in ons land.

[1:33:18] En een van de onderwerpen waar dit heel zichtbaar is...

[1:33:21] en waar deze Kamer zich meermaals duidelijk over heeft uitgesproken...

[1:33:25] is de zorg over de opkomst van private equity in publieke en essentiële sectoren.

[1:33:29] Anno 2024 werken bijna 600.000 mensen in Nederland voor één van de ruim 2100 bedrijven

[1:33:35] die gefinancierd zijn met private equity of durfkapitaal.

[1:33:38] De opkoopfondsen hebben daar meer dan 57 miljard euro in gepompt.

[1:33:42] In accountancykantoren, kinderopvang, fysiotherapeuten, tandartsen, dierenartsen en huisartsen.

[1:33:47] Het is nauwelijks een sector te bedenken in Nederland waar private equity niet in zit.

[1:33:51] Deze Kamer heeft zich vorig jaar duidelijk uitgesproken tegen de komst van private equity

[1:33:56] in publieke sectoren en essentiële sectoren met de motie Bikker-Omsicht tijdens de Algemene

[1:34:01] Politieke Beschouwingen.

[1:34:02] Mijn eerste vraag hierover, hoe staat het met de uitvoering van die motie en wordt daarin

[1:34:06] ook het fiscale beleidsdomein meegenomen, vraag ik aan deze staatssecretaris.

[1:34:10] En als dat niet het geval is, zou de staatssecretaris dat dan willen toezeggen?

[1:34:15] Want een van de onderwerpen waar ik sinds 2022 aandacht voor vraag is de oneerlijke lucratief

[1:34:19] belangregeling.

[1:34:20] Daar zit een fout in de wet die we moeten repareren.

[1:34:23] We weten dat private equity managers volop gebruik maken van de doorstootverplichting

[1:34:26] in de lucratief belangregeling en daarmee een lager tarief betalen over hun carried interest

[1:34:31] dan mensen in box 1 doen.

[1:34:32] En de Kamer heeft zich al uitgesproken over het feit dat ze artikel 395b lid 5 van de

[1:34:37] wet inkomstenbelasting 2001 onwenselijk vindt.

[1:34:40] De vraag aan de staatssecretaris is, waarom is dit niet opgenomen in het belastingplan?

[1:34:45] Op welke manier gaat hij deze motie uitvoeren?

[1:34:47] En ik heb een amendement in de maak op dit onderwerp, maar ik hoop een fijn antwoord

[1:34:50] te krijgen.

[1:34:52] Mijn fractie wil dat het ook op dit onderwerp niet bij loze woorden blijft.

[1:34:57] Ik zou het voormalige Kamerlid Itzinga graag nazeggen.

[1:35:02] Ik heb het zelden zo treffend gezien.

[1:35:04] Terwijl hardwerkende Nederlanders, waaronder veel ondernemers, keurig hun hoge fair share

[1:35:09] aan belasting betalen, zijn er toch altijd weer freeriders die met hun slimmigheden zich

[1:35:14] weten te onttrekken aan hun voorbeeldfunctie en maatschappelijke verantwoordelijkheid,

[1:35:19] ondermijnend voor de belastingmoraal not on my watch.

[1:35:23] Voorzitter, ik zou daarvan willen maken, not on our watch.

[1:35:28] En dan kijk ik naar de staatssecretaris, maar ik kijk ook naar de collega-Kamerleden.

[1:35:33] Want wij hebben met elkaar een hand omhoog gestoken voor de motie, en dat is makkelijk.

[1:35:37] Nu moeten we doorpakken.

[1:35:39] Voorzitter, de zorgen die het Kamerlid en ik hoop ook de staatssecretaris

[1:35:44] iets ingeheefd over de belastingmoraal, deelt mijn fractie.

[1:35:47] En een van de meest ondermijnende dingen voor de belastingmoraal is dat mensen die slimme

[1:35:51] adviseurs kunnen inhuren, minder belasting hoeven te betalen dan mensen die netjes hun

[1:35:54] geld op de spaarrekening zetten, niet in een bv stoppen en meerdere bv's aan elkaar geld

[1:35:59] laten lenen en door meerdere juristici slepen om een eerlijke bijdrage maar niet te hoeven

[1:36:03] leveren.

[1:36:04] In dit huis is er veel gesproken over gratis biermoties.

[1:36:07] Nou, voorzitter, hier hebben we wel een gratis bierconstructie te pakken.

[1:36:10] Een van de mogelijkheden, die ook weer met dank aan het goede onderzoeksjuristiek werk

[1:36:14] van NRC bovenkwam en ook door Volkskrant goed en scherp beschreven is, is de uitzondering

[1:36:19] van artikel 3, lid 1d in de wet op de dividendbelasting en in de conditionele bronbelasting.

[1:36:24] Ik citeer het artikel even, voorzitter.

[1:36:26] Gedeeltelijke teruggave van hetgeen op aandelen is gestort, indien en voor zover er zuivere

[1:36:31] winst is, tenzij tevoren de algemene vergadering van aandeelhouders tot deze teruggave besloten

[1:36:37] en de nominale waarde van de desbetreffendig plaatste aandelen bij statutenwijziging met

[1:36:41] een gelijk bedrag is verminderd.

[1:36:43] Voorzitter, het is hiermee mogelijk bedrijven in plaats van winst uit te keren een kapitaalstorting

[1:36:47] kunnen terugbetalen als de aandeelhouders daartoe beslissen.

[1:36:51] Dat is geen winst, dus terugbetaling telt niet als dividend en dan hoef je er ook geen

[1:36:55] dividendbelasting over te betalen.

[1:36:57] Dat klinkt misschien logisch, maar bedrijven kunnen dit ook als ze wel winst hebben om

[1:37:01] uit te keren.

[1:37:02] Dus het zijn communicerende faten.

[1:37:03] De kapitaal terugstortingen komen in plaats van dividenduitkeringen en werken economisch

[1:37:08] eigenlijk hetzelfde.

[1:37:09] Maar dan belastingvrij.

[1:37:11] Mijn fractie heeft een hele simpele vraag ten aanzien van deze uitzondering.

[1:37:16] Waarom bestaat deze?

[1:37:20] We kunnen in de hele wetsgeschiedenis geen duidelijke uitleg krijgen.

[1:37:24] Waarom is er een uitzondering voor nominaal aandelenkapitaal?

[1:37:27] Zou de staatssecretaris dat willen toelichten en ook met een verwijzing naar de stukken?

[1:37:31] Daar helpt hij ons enorm mee.

[1:37:33] En waarom kan dat niet pas als er geen winst meer is om uit te keren?

[1:37:39] Ik ben heel benieuwd wat het voordeel voor bedrijven is om kapitaal terug te betalen

[1:37:43] in plaats van winst uit te keren, behalve natuurlijk de duidelijke fiscale reden.

[1:37:47] Dus hopelijk kan de staatssecretaris dit voor mij toelichten.

[1:37:50] Voorzitter, en dan nog een punt over de specifieke zorgkosten, voordat ik doorga op de inkomstenbelasting.

[1:37:56] We lezen in het Belastingplan dat mensen met een mobiliteitsbeperking extra mobiliteitskosten

[1:38:01] mogen aftrekken. Leefkilometers en zorgkilometers. Nu is dat op basis van een daadwerkelijk gemaakt

[1:38:06] kosten. Het voorstand-belastingplan is voor verteren aftrekposten als de looptoets gehaald

[1:38:11] is. Ik vraag de staatssecretaris waarom die looptoets en niet het forfait als basis plus

[1:38:16] tegenbewijs dat je meer kosten hebt. De beantwoording in de schriftelijke inbreng lijkt wel tot zorg

[1:38:24] bij mijn fractie. Kan de staatssecretaris garanderen dat er niet honderd meter looptoetsen

[1:38:28] worden gedaan door de Belastingdienst.

[1:38:33] Voorzitter, ik ben nu toegekomen aan de inkomstenbelasting.

[1:38:39] De inkomstenbelasting levert van alle

[1:38:41] belasting in Nederland verreweg de grootste bijdrage aan de staatskas.

[1:38:45] In 2024 naar verwachting bijna 137 miljard euro.

[1:38:49] Ter vergelijking, de Venno-schapsbelasting

[1:38:51] levert dit jaar ruim 46 miljard euro op en de Btw bijna 79 miljard.

[1:38:56] Veel geld, maar de inkomstenbelasting steekt er met kop en schouders bovenuit.

[1:39:00] best belangrijk hoe we die vorm geven dus. Wie goed oplet, hoort dat een van de rode draden

[1:39:06] in mijn betoog is dat kapitaal in ons belastingstelsel wordt voorgetrokken en arbeid daarvan het

[1:39:11] dupe is. Ik weet dat u zich erop verheugt, want mijn collega Luuk Stieltjes gaat daar

[1:39:15] straks nog wat dieper op in. Maar eerst even inzoomen op de inkomstenbelasting. Die 137

[1:39:21] miljard euro halen we op met het boksenstelsel dat geïntroduceerd is bij de Belastingherziening

[1:39:25] in 2001. Dat boxesstelsel levert best wat vragen op.

[1:39:29] Box 3 is waarschijnlijk wat bekender geworden, doordat de overheid maar liefst 14 miljard

[1:39:32] uittrekt voor het herstellen wat daarmee fout is gegaan in het verleden. Maar veel mensen

[1:39:37] zullen nog steeds geen idee hebben wat het verschil is tussen box 1, 2 en 3 en wat waarin

[1:39:42] valt. Een eigen bedrijf kan bijvoorbeeld zowel in box 1 als in box 2 vallen, en vastgoed

[1:39:46] in box 3, tenzij je er zelf in woont, dan meestal in box 1. Een aandelenportefeuille

[1:39:51] valt in box 3, maar met een beetje financieel knutselwerk kan je ook verplaatsen naar box

[1:39:54] Wij kennen het woord, we gebruiken het vaak, bokshoppen.

[1:39:58] En ik raad mensen thuis de hele leuke aflevering van de avondshow of Zondag met Lubach toen het toen nog heette.

[1:40:05] Voorzitter, dit kabinet stelt een aantal wijzigingen aan de verschillende boksen.

[1:40:09] Ik ben daarom gaan uitzoeken waarom we dat boksenstelsel eigenlijk hebben.

[1:40:13] Het toenmalige kabinet noemde in 1999 een paar redenen om het belastingstelsel te hervormen.

[1:40:19] En één daarvan was een te hoge lastendruk op arbeid.

[1:40:22] Ik citeer even uit de memorie van toelichting van de wet inkomstenbelasting 2001.

[1:40:27] Het niveau van belastingen en sociale premies in Nederland is ondanks de over de afgelopen

[1:40:32] jaren doorgevoerde lastenverlichting nog steeds hoog.

[1:40:35] Dit geldt met name voor de lastendruk op arbeid.

[1:40:38] De zware belasting- en premiedruk leidt tot een groot verschil tussen loonkosten voor

[1:40:41] de werkgever en het bijbehorende netto besteedbaar inkomen van de werknemer.

[1:40:45] De werking van de arbeidsmarkt wordt hierdoor belemmerd en hoge loonkosten ontmoedigen werkgevers

[1:40:50] om meer mensen in dienst te nemen.

[1:40:51] Het in verhouding lage netto-loon kan het aanbod van arbeid negatief beïnvloeden.

[1:40:57] Voorzitter, dat klinkt behoorlijk herkenbaar.

[1:41:00] Die discussie speelt nu nog steeds.

[1:41:02] Een andere reden was dat het kabinet inkomen uit vermode goed wilde belasten.

[1:41:06] Er was een vermogensbelasting voor al het inkomen boven ongeveer een ton en reguliere

[1:41:10] opbrengsten zoals rente, dividend en huur werden wel belast, maar waardenstijgingen

[1:41:14] niet.

[1:41:15] En het kabinet zei toen daarover, het gevolg van deze ontwikkelingen is een verschuiving

[1:41:19] van de lastendruk op vermogensopbrengsten naar de lastendruk op arbeid. Deze ontwikkelingen

[1:41:24] noodzaken tot een nieuwe, meer evenwichtige benadering van de belastingheffing van vermogensinkomsten.

[1:41:30] Ook dat klinkt herkenbaar. Nog een discussie die 25 jaar later nog steeds speelt en razend

[1:41:37] actueel is. Tot slot gaf het kabinet aan dat er behoefte was aan, ik citeer, een robuust

[1:41:42] belastingstelvel voor de volgende eeuw met bredere grondslagen en lagere tarieven in

[1:41:47] loon- en inkomstenbelasting. Die grondslagverbreding zat hem in de hogere btw- en milieubelastingen

[1:41:52] in het afschaffen van aftrekposten en speciale regelingen. En daarmee kon de inkomstenbelasting

[1:41:57] verlaagd worden.

[1:41:58] Voorzitter, ik denk dat we wel kunnen stellen dat we ver zijn afgedreven van het startpunt

[1:42:04] in 2001. We hebben nog steeds te maken met een oerwoud aan fiscale regelingen. De tarieven

[1:42:10] in de inkomstenbelasting zijn sindsdien weer fors omhoog gegaan door het klustselen elk

[1:42:14] jaar in augustus. Over de btw en milieubelasting is ook weer veel discussie. Even terug naar het

[1:42:20] belastingplan voor 2025 waar we het vandaag over hebben. Daarin staat een maatregel die verdedigd

[1:42:25] wordt vanuit het idee van globaal evenwicht. Dat is een term die we de afgelopen jaren veel hebben

[1:42:30] gehoord als het gaat om de tarieven in de verschillende boxen en bijvoorbeeld ook te

[1:42:34] vinden is het mooie rapport bouwstenen voor een beter belastingstelsel uit 2020 en belasting

[1:42:38] en maatschappelijk perspectief. De reden dat ik dit noem is dat het term nogal inconsequent

[1:42:43] wordt ingezet en ook onjuist wordt gebruikt, wat mij betreft.

[1:42:48] Het idee dat er een lager tarief is in box 2 dan in box 1 is best begrijpelijk.

[1:42:53] De gedachte is namelijk dat een ondernemer met een bv ook vernootschapsbelasting moet

[1:42:58] betalen en een zogenaamde IB-ondernemer niet.

[1:43:01] En als je daarna dezelfde belastingdruk hebt in de inkomstenbelasting, heb je als directeur

[1:43:05] een groot aandeelhouder dus een hogere totale lastendruk.

[1:43:08] En we willen niet dat mensen hun rechtsvorm kiezen om fiscale redenen.

[1:43:11] Maar je loopt meteen tegen problemen aan door het onderscheid tussen de boksen.

[1:43:15] Want in boks 1 heb je een progressief tarief en in boks 2 niet.

[1:43:18] Dus hoe bepaal je dan of er een globaal evenwicht is tussen de boksen?

[1:43:22] Vergelijk je het laagste tarief in boks 1 met het hoogste tarief of het middelste tarief,

[1:43:26] dat er vanaf volgend jaar ook weer is?

[1:43:29] En het wordt nog ingewikkelder, want je hebt ook een laag tarief in de vernootschapsbelasting.

[1:43:33] Dus of er een globaal evenwicht is, hangt maar net af van welk cijfer je kiest.

[1:43:36] En we zijn heel goed in cijfershoppen, ook in deze debatten met elkaar, voorzitter.

[1:43:41] We zien dat het kabinet daar ook heel goed in is, want ook zij shoppen selectief, voorzitter,

[1:43:46] door Morrie van Toelichting bij het Belastingplan.

[1:43:49] Dan kan je zeggen, als we nou ook een progressief stelsel invoeren in Box 2, is het opgelost.

[1:43:54] Maar dat is niet zo, want een directeur groot aandeelhouder keert zichzelf ook loon uit,

[1:43:58] waarover hij in Box 1 belasting betaalt, of zij.

[1:44:01] Dus met een progressief tarief in Box 2 mag hij of zij twee keer van een laag tarief of

[1:44:06] meerdere laagtarieven gebruikmaken. Dat nodig natuurlijk uit om het inkomen zo

[1:44:09] handig mogelijk te verdelen over de boksen. En daarmee komt de totale

[1:44:12] lastendruk toch weer lager uit dan die van de IB-ondernemer en de werknemer,

[1:44:16] waar we mee begonnen. En ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris hier tegenaan

[1:44:20] kijkt. Ik wil hem daarom graag vragen of hij kan toelichten of hij globaal

[1:44:24] evenwicht belangrijk vindt en hoe hij dat wil bereiken binnen het boksenstelsel

[1:44:29] en met de weerwaar van tarieven in de verschillende boksen en de vpb.

[1:44:32] Of is het evenwicht echt globaal, in de zin dat er een beetje evenwicht is, maar toch

[1:44:38] ook nog veel ruimte om de inkomen handig te verdelen over de boxen?

[1:44:41] Dan even die MKB-winstvrijstelling.

[1:44:43] Want in de memorie van toelichting bij Belastingplan staat dat het tarief in box 2 in combinatie

[1:44:47] met de VPB toch echt hoger ligt dan dat van de IB-ondernemer.

[1:44:51] En dat komt natuurlijk door de MKB-winstvrijstelling, zoals de staatssecretaris ook toegeeft in

[1:44:54] de noten naar aanleiding van slag bij Belastingplan.

[1:44:57] En het grappige is, die MKB-winstvrijstelling is nou juist ingevoerd omdat de regering

[1:45:01] het niet eerlijk vond als IB-ondernemers niks kregen terwijl directeur groot aandeelhouders

[1:45:06] konden profiteren van een verlaging van de vernootschapsbelasting.

[1:45:09] Er moest natuurlijk wel evenwicht blijven tussen de boksen.

[1:45:12] Dat het evenwicht met werknemers daarmee uit het zicht raakte vond de regering toen blijkbaar

[1:45:16] niet zo belangrijk.

[1:45:17] Dan zou u kunnen zeggen, misschien kan je dan die verlaging van de vernootschapsbelasting

[1:45:22] beter achterwege laten, dan is er geen probleem.

[1:45:25] Maar de regering wilde die verlaging echt heel graag, met als belangrijkste reden dat

[1:45:29] iedereen het deed. We moesten concurreren met onze belangrijkste concurrenten.

[1:45:33] In de wetwerken aan winst, waar een belangrijk deel van de verlaging van de

[1:45:36] vpb en de invoering van de mk-winst geregeld is, zijn die concurrenten niet bij

[1:45:40] naam genoemd, maar in het Belastingplan 2005, waarin de vpb al flink verlaagd

[1:45:43] werd, wel. Griekenland en Portugal werden genoemd bijvoorbeeld.

[1:45:48] Het klinkt een beetje als Griekenland in de sloot springt, doen wij dat blijkbaar ook.

[1:45:51] Wat me ook opviel bij het lezen van de onderbouwing van destijds, was dat de

[1:45:55] uitbreiding van de EU naar het oosten genoemd werd.

[1:45:57] Blijkbaar was men bang dat die landen een stuk concurrerender zouden zijn dan wij.

[1:46:00] Heel interessant.

[1:46:02] De angst dat we niet aantrekkelijk genoeg zijn voor bedrijven is keer op keer ongegrond gebleven.

[1:46:06] En voorzitter, de bedrijven zeggen dat ook tegen ons.

[1:46:09] Mensen komen hier naartoe omdat het fijn is om hier te ondernemen.

[1:46:12] Mensen komen hier naartoe omdat onze bevolking goed is opgeleid.

[1:46:15] Mensen komen hier naartoe, bedrijven komen hier naartoe, omdat het fijn leven is voor

[1:46:19] de werknemers, zoals ik zei, en die hier graag willen komen.

[1:46:23] Voorzitter, je kan dus zeggen, als we nou een progressief stelsel invoeren...

[1:46:27] Oh, nu ben ik mezelf aan het herhalen.

[1:46:29] Voorzitter, hoe dan ook, ik heb de staatssecretaris al gevraagd of hij niet wil overwegen iets

[1:46:34] te doen aan de MKB-winstvrijstelling in plaats van het tariefinbox 2 te verlagen.

[1:46:38] Want daar ligt natuurlijk de oorzaak van het probleem, zoals de staatssecretaris al eerder

[1:46:42] toegaf.

[1:46:43] We hebben inmiddels ook bijna 2 miljoen ZZP'ers, dus het stimuleren van ondernemerschap is

[1:46:48] niet echt meer nodig.

[1:46:49] Bovendien is de recente evaluatie van deze regeling heel duidelijk.

[1:46:53] Deze evaluatie wijst uit dat de fiscale ondernemerschapsregelingen beperkt toetreffend zijn in relatie tot

[1:47:01] een overkoepelend doel, het realiseren van maatschappelijke speelovers via het stimuleren

[1:47:04] van ondernemerschap.

[1:47:05] Bovendien zijn de zelfstandige aftrek- en MFKB-winstwijstellingen grote ongerichte instrumenten, waardoor het

[1:47:10] risico op verspilling op de loer ligt.

[1:47:12] Ik vraag via u, voorzitter, daarom aan de staatssecretaris nog een keer om hierop te reflecteren.

[1:47:16] De staatssecretaris gaf eerder aan dat de verlaging van het hoge tarief in box 2 ook

[1:47:21] te maken heeft met het evenwicht ten opzichte van werknemers.

[1:47:25] Ik heb daarover in het verslag van het Belastingplan al opgemerkt dat het verschil tussen het toptarief

[1:47:29] in box 1 en het gecombineerde toptarief in box 2 nu 0,79 punt is en na de voorgestelde

[1:47:37] wijziging 0,7 punt.

[1:47:40] Vindt de staatssecretaris die 0,07 punt echt heel belangrijk?

[1:47:44] En waarom kiest hij er niet voor om die twee helemaal gelijk te trekken?

[1:47:49] Als hij de toptarieven zo belangrijk vindt, vraag ik via u, voorzitter.

[1:47:54] Wat GroenLinks-BVDA betreft is het overigens belangrijk om niet alleen maar de toptarieven

[1:47:58] te kijken, want bij winst tot 2 ton heeft alleen het lage vpb-tarief betaald te worden.

[1:48:03] En dan pakt de vergelijking echt anders uit.

[1:48:05] De gemiddelde belastingdruk voor de directeur-grootaandeelhouders blijft gewoon echt fors

[1:48:08] lager dan die voor werknemers.

[1:48:10] Wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[1:48:11] Vindt hij de toptarieven belangrijker dan de gemiddelde belastingdruk?

[1:48:14] Of vindt hij gewoon dat directeur groot aandeelhouders een lager middeltarief verdienen dan werknemers?

[1:48:19] Ik kijk uit naar de toelichting van de staatssecretaris.

[1:48:24] Voorzitter, in het kader van het evenwicht tussen de boksen wil ik toch ook nog even

[1:48:28] Boks 3 noemen.

[1:48:29] Ik las daar dat enkele leden ook hebben berekend hoe hoog de belastingdruk in Boks 3 is als

[1:48:34] je het tarief daar combineert met de vennootschapsbelasting.

[1:48:37] En daar kom je best hoog uit, namelijk op 52,51 procent.

[1:48:41] Maar over heel veel inkomen in Boks 3 wordt helemaal geen vennootschapsbelasting betaald.

[1:48:45] En voor zover dat wel zo is, kan je je afvragen of dat relevant is voor degene die belasting betaalt in box 3.

[1:48:50] Het gaat daar immers om mensen die geen aanmerkelijk belang hebben, maar een aandelenportefui.

[1:48:55] Die kan je niet naar box 1 verplaatsen, zoals bij een onderneming soms het geval is.

[1:48:59] Dus de vergelijking lijkt vooral te dienen om te pleiten voor een laag tarief in box 3,

[1:49:04] terwijl het box 3 tarief nog steeds veel lager is dan het toptarief in box 1.

[1:49:08] Mijn fractie vraagt zich af waarom sommige mensen het zo belangrijk vinden om inkomen uit vermogen lager te belasten dan inkomen uit arbeid.

[1:49:14] Dat lijkt een op zichzelf staand beleidsstoel te zijn.

[1:49:18] Op die manier is het natuurlijk niet gek dat de vermogensongelijkheid toeneemt, voorzitter.

[1:49:21] Mijn vraag aan de staatssecretaris hier is, waarom is het tarief in box 3 eigenlijk lager

[1:49:27] dan dat in box 1?

[1:49:29] Kan die dat toelichten?

[1:49:30] En ik heb het nu uitgebreid over box 2 gehad, maar nog best weinig over box 1.

[1:49:34] En daar heb ik ook een aantal vragen over.

[1:49:36] Ten eerste, toen de wet inkomstenbelasting 2001 werd ingevoerd, was dat met vier schijven.

[1:49:41] Dus nog 1 meer dan het kabinet nu voorstelt.

[1:49:44] Maar belangrijker, het laagste tarief was toen 32,9 procent.

[1:49:49] Nog een stuk lager dan het kabinet nu voorstelt dus.

[1:49:53] Dat tarief is af en toe een stukje verlaagd, maar vooral vaak verhoogd, waardoor het dit

[1:49:58] jaar uitkomt op 36,97 procent.

[1:50:01] Dan kan je zeggen, in 2001 was de lengte van de eerste schijf ook veel korter dan nu, dus

[1:50:06] het is helemaal niet vergelijkbaar.

[1:50:07] Dat klopt.

[1:50:08] Maar het tarief in de tweede schijf was toen 36,85 procent, ook lager dan het huidige

[1:50:14] eerste schijftarief.

[1:50:15] Mijn punt is voorzitter, dat tarief is langzaam omhoog gegaan in de afgelopen 25 jaar, terwijl

[1:50:20] met de fenootschapbelasting het omgekeerde is gebeurd.

[1:50:22] Wat vindt de staatssecretaris hiervan en denkt hij dat dit kabinet het tij gaat keren met

[1:50:27] de voorgestelde verlaging van het tariefinbox 1?

[1:50:30] Wat mij opvalt aan het term globaal evenwicht is dat hij de afgelopen jaren vooral steeds

[1:50:35] is ingezet om de last op vermogen en winst te verlagen.

[1:50:39] Toen de vpb werd verlaagd, verstoorde dat het evenwicht, dus moest er een mkb winstvrijstelling

[1:50:43] komen.

[1:50:44] En nu is diezelfde mkb winstvrijstelling weer een argument om het tarief in box 2 te verlagen.

[1:50:48] En het tarief in box 1 gaat ook een klein beetje omlaag, maar nog altijd minder dan dat in box

[1:50:52] 2.

[1:50:53] En in ruil daarvoor gaat het tweede tarief weer een stukje omhoog en de algemene heffingskorting

[1:50:57] omlaag, wat juist weer nadelig is voor mensen met een laag inkomen.

[1:51:00] Het lijkt me duidelijk wat we hier hebben gewonnen.

[1:51:03] De afgelopen decennia zie ik dat er soms even gecorrigeerd wordt, maar de lange termijn

[1:51:09] trend is duidelijk, zoals ik in mijn inleiding toelichte.

[1:51:12] Minder belasting op vermogen, winst en kapitaal.

[1:51:15] De rijkste mensen krijgen de grootste cadeaus, terwijl we de trend lezen, zien en met elkaar

[1:51:20] bespreken.

[1:51:22] En voorzitter, oprecht, ik wil de VVD complimenteren met hoe goed zij zijn in hun invloed en macht

[1:51:29] inzetten.

[1:51:30] Want het is duidelijk dat die partij, als parlementaire vertegenwoordiging van de Rijken,

[1:51:34] steeds weer een stempel weet te drukken op het fiscale beleid in Nederland.

[1:51:37] De grote vraag blijft, waarom staan die andere drie partijen dat goed?

[1:51:41] Maar goed, het kabinet heeft hier de keuze gemaakt om na jaren van lastenverlichting

[1:51:45] via heffingskortingen de algemene heffingskorting te verlagen en met de opbrengst het laagste

[1:51:48] schijftarief ook een klein beetje te verlagen.

[1:51:51] Ik heb me natuurlijk afgevraagd waarom het kabinet deze keuze heeft gemaakt.

[1:51:54] De onderbouwing bestuit uit vage termen als meer balans en volgens het hoofdlijnakkoord

[1:51:58] is een extra schijftarief zichtbaarder dan aanpassingen in de heffingskortingen.

[1:52:03] Dat klopt natuurlijk. Mijn fractie denkt ook dat de schijftarieven makkelijker te

[1:52:07] begrijpen zijn voor mensen dan heffingskortingen.

[1:52:09] Maar dit soort taal verhult wel dat er ook gewoon wordt herverdeeld op deze

[1:52:13] manier, namelijk van lage inkomens naar hogere inkomens.

[1:52:17] En ik wil nog een paar dingen zeggen over de heffingskortingen.

[1:52:20] Ten eerste, de kabinetten Rutte hebben veel lastenverlichting gedaan via de

[1:52:24] arbeidskorting. Die is daardoor heel hoog geworden.

[1:52:27] Daar is veel kritiek op gekomen, onder andere vanuit ons, maar ook complimenten waar complimenten

[1:52:31] horen, Pieter Omtzigt, de ChristenUnie en de SGP.

[1:52:35] Wij staan ook nog steeds deels achter die kritiek, want de arbeidskorting kent een hoop

[1:52:39] nadelen.

[1:52:40] Oorspronkelijk was de arbeidskorting de vervanger van het arbeidskostenforfait, een middel om

[1:52:44] mensen via de belasting tegemoet te komen in kosten die ze maakten voor hun werk.

[1:52:47] Toen het arbeidskostenforfait werd vervangen voor de arbeidskorting is daar een extra doel

[1:52:50] bij gekomen.

[1:52:52] Het gat tussen werk en uitkering groter maken.

[1:52:54] En eigenlijk is dat gek.

[1:52:55] Bij het vaststellen van de hoogte van een uitkering is immers al rekening gehouden met wat een

[1:53:00] rechtvaardige verhouding is en hoe je mensen voldoende stimuleert om een baan te accepteren

[1:53:04] vanuit een uitkering.

[1:53:05] De arbeidskorting is daarmee een beetje dubbel op, want je hebt dat gat al, maar destijds

[1:53:11] vond men dat dat gat niet groot genoeg was.

[1:53:13] Het is niet helemaal duidelijk waarom en of er daadwerkelijk aanwijzingen waren dat de

[1:53:17] prikken om vanuit uitkering naar werk te gaan niet sterk genoeg was en de gedragswetenschappelijke

[1:53:21] inzichten laten steeds meer zien dat de meeste mensen een preferentie hebben voor zekerheid

[1:53:24] en dat het gedragseffect vooral daaruit komt, maar in de memorie van toelichtingen van de

[1:53:29] wet inkomstenbelasting 2001 heb ik dat niet terug kunnen vinden.

[1:53:32] En voorzitter, er is nog iets geks aan die arbeidskorting.

[1:53:35] Voor een groot deel van de mensen die er geen recht op heeft, is de prikkel om aan het werk

[1:53:38] te gaan namelijk helemaal niet relevant.

[1:53:40] Zoals AOW'ers en een deel van de mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering.

[1:53:46] Nog even voor de duidelijkheid.

[1:53:47] De maximale arbeidskorting was in 2001 697 euro.

[1:53:51] Dit jaar is dat gestegen naar 5.532 euro.

[1:53:57] Acht keer zoveel dus.

[1:53:58] Het grote deel van die verhoging vond in de afgelopen tien jaar plaats,

[1:54:01] van een kleine 12 miljard aan budgettaire beslag naar ongeveer 35 miljard.

[1:54:05] Ik wil graag vragen aan de staatssecretarij,

[1:54:07] wanneer is de prik om te gaan werken groot genoeg?

[1:54:10] En heeft het een beetje gewerkt, het invoeren van de arbeidskortingen,

[1:54:13] het steeds verder verhogen ervan?

[1:54:14] En worden gedragswetenschappelijke inzichten meegenomen in deze afweging?

[1:54:19] Ik heb de evaluatie van de heffingskortingen erbij gepakt en daarin staat dat de arbeidskorting

[1:54:23] maar beperkt toetreffend is.

[1:54:25] Beperkt toetreffend omdat we enerzijds zien dat mensen aangeven zich te laten leiden door

[1:54:30] financiële prikkels, maar dat er tegelijkertijd blijk van geven maar beperkte en soms onjuiste

[1:54:34] kennis te hebben van de belastingsystematiek aanwezige prikkels.

[1:54:38] En natuurlijk zegt de evaluatie ook wat over hoe doelmatig de arbeidskorting dan is, hooguit

[1:54:43] beperkt.

[1:54:44] Ik lees nog een stukje voor.

[1:54:45] Sowieso geldt dat er voor zowel de arbeidskorting als de IHCK voor de beoogde arbeidsmarktprikkel

[1:54:50] geen concrete doelen zijn gesteld over het bereiken doelgroep en het daarin te realiseren

[1:54:54] effecten waardoor een conclusie dat de kortingen volledig doelmatig zijn eigenlijk niet te

[1:54:58] trekken valt.

[1:54:59] Daarnaast geldt dat de bekendheid van de arbeidskorting beperkt is en het dus maar de vraag is in

[1:55:03] hoeverre deze direct meespeelt in de beslissing om meer te gaan werken.

[1:55:07] Omdat enerzijds geen concrete doelen zijn gesteld en anderzijds niet goed is vast te

[1:55:11] stellen hoeveel extra arbeidsaanbod er door de heffingskorting is gerealiseerd, valt niet

[1:55:15] goed te beoordelen of deze derving naar inkomstenbelastingen verhouding staat tot de gewenste effecten

[1:55:20] op de arbeidsparticipatie.

[1:55:22] Oftewel, we weten eigenlijk niet zo goed waarom we dit doen en dus ook niet of het echt werkt.

[1:55:28] Ik weet wel dat ik hier wederom de VVD een compliment mag geven, want die is er ook hierin

[1:55:33] geslaagd haar verkiezingsprogramma weer te maken.

[1:55:36] Zo min mogelijk geld naar mensen met een uitkering, het lijkt een totempaal.

[1:55:40] En ook al blijkt uit het rapport van de Commissie Sociaal Minimum dat het sociaal minimum op

[1:55:45] dit moment ontoereikend is.

[1:55:47] Voorzitter, er ontstaat ook nog eens een rare situatie door de arbeidskorting.

[1:55:50] Een schrijnend voorbeeld is ook de toepassing van de arbeidskorting binnen de WIA, specifiek

[1:55:54] bij de regeling werken vat ik gedeeltelijke arbeid geschikt bij de WGA.

[1:55:58] Neem twee personen, ze zijn allebei gedeeltelijk arbeidsongeschikt en ze zijn allebei gedeeltelijk

[1:56:02] aan het werk.

[1:56:03] Stel je nou voor dat deze personen precies hetzelfde loon krijgen en precies dezelfde

[1:56:06] uitvinding ontvangen.

[1:56:07] Maar er is wel een verschil.

[1:56:08] De een krijgt de uitkering via het UWV en de ander via de werkgever.

[1:56:13] Zogeheten samenvoegingsbepaling geeft werkgevers de mogelijkheid om het loon uit tegenwoordige

[1:56:18] dienstbetrekking samen te voegen met een sociale en zekerheidsuitkering die ook via de werkgever

[1:56:22] wordt betaald.

[1:56:24] De werknemer krijgt dus de WGA-uitkering plus het loon uit werk van de werkgever uitgekeerd.

[1:56:28] Het voordeel daarvan is dat je over dat gehele bedrag de arbeidskorting kan toepassen.

[1:56:32] De persoon die de uitkering van het UWV krijgt, heeft dat voordeel niet.

[1:56:35] Dus, zelfde werk, zelfde WGA-uitkering, andere uitkomst.

[1:56:39] En dat verschil gemiddeld 2300 euro op jaarbasis is zo groot omdat de arbeidskorting zo hoog

[1:56:44] is.

[1:56:45] Dat ene verschil, namelijk of de uitkering via de werkgever of via het UWV verloopt, zorgt

[1:56:49] daarmee voor ongelijkheid, zegt de rechter.

[1:56:52] Het gerechtshulp van Den Haag heeft op 22 februari 2023 geoordeeld dat mensen met een

[1:56:56] WGA-uitkering ook recht hebben op arbeidskorting als de uitkering door het UWV wordt betaald.

[1:57:01] Dus net zoals dat nu ook het geval is als de uitkering door een werkgever wordt betaald.

[1:57:05] Het gaat volgens de rechter om twee gelijke gevallen die niet anders mogen worden behandeld.

[1:57:10] De vorige staatssecretaris is in cassatie gegaan, want dat was volgens hem nooit beleidsmatig

[1:57:14] de bedoeling geweest.

[1:57:15] En ook vond hij de juridische onderbouwing onjuist.

[1:57:18] Mijn vraag via u, voorzitter, is of deze staatssecretaris die mening deelt met de vorige staatssecretaris.

[1:57:24] Wat gaat deze staatssecretaris met dit onderwerp doen?

[1:57:26] Wacht het kabinet het adres van de Hoge Raad af?

[1:57:29] Gaat het kabinet dit oordeel dan ook volgen?

[1:57:31] En voorzitter, ik ga naar dit zijpadje weer terug naar het belastingplan.

[1:57:35] Dit kabinet presenteert nu namelijk een trendbreuk en stopt met het verhogen van de arbeidskorting.

[1:57:40] In plaats daarvan gaan de lastenverlichtingen dus via de schijftarieven.

[1:57:43] Je zou zeggen, dat is verbetering.

[1:57:46] Maar het kabinet laat meteen door en verlaagt ook meteen de algemene heffingskorting om

[1:57:50] het tarief nog een heel klein beetje extra te kunnen verlagen.

[1:57:53] De algemene heffingskorting is iets heel anders dan de arbeidskorting.

[1:57:56] Die begon in 2001 met 1.507 en is nu maximaal 3.362, ook een stijging, maar veel minder dan

[1:58:03] de arbeidskorting.

[1:58:05] De algemene heffingskorting is een opvolger van de belastingvrije som die er voor 2001

[1:58:09] was en lijkt daar nog steeds op, maar dan met een afbouwtraject.

[1:58:13] Het afbouwpercentage was overigens in 2001 maar 2 procent en nu 6,63 procent.

[1:58:18] Dus wie het heeft over de marginale druk voor middeninkomens, dit is daar onderdeel van

[1:58:22] en was een bewuste beleidskeuze, zoals ook heel veel collega's in de schriftelijke inbreng hebben benadrukt.

[1:58:27] Wat ik zo gek vind, is dat het kabinet enerzijds zegt van het toeslagenstelsel af te willen,

[1:58:33] en anderzijds het primaire netto inkomen van mensen met een laag inkomen verder verlaagt,

[1:58:36] om dat vervolgens te compenseren met de hogere toeslagen.

[1:58:39] Dus het kabinet zegt het ene, doet het ander.

[1:58:42] En daarom eindigen we elke keer de verkeerde richting op.

[1:58:46] Wat vindt de staatssecretaris daarvan?

[1:58:48] Vindt hij ook dat hiermee het paard achter de wagen gespannen wordt?

[1:58:50] Dit kabinet kiest ervoor om de algemene heffingskorting met 335 euro te verlagen.

[1:58:57] Ik zie geen enkele goede reden daarvoor, behalve dat de VVD de onderhandelingen

[1:59:03] over de koopdrachtmaatregelen afgelopen augustus gewonnen heeft.

[1:59:08] Want voor die verlaging krijgen AOW'ers, bijstandsgerechten en mensen met een

[1:59:11] arbeidsongeschikkeidsuitkering allemaal een lagere uitkering.

[1:59:15] De totempaal is binnengehaald.

[1:59:18] Ik stip het weer even aan.

[1:59:19] Het is heel gek als dat je doel is.

[1:59:21] Zeker als je net een rapport van de commissie voor het sociaal minimum hebt gelezen waarin

[1:59:25] staat dat het sociaal minimum ontroerijkend is.

[1:59:27] Waar ik me echt zorgen over maak zijn de mensen die part-time werken met een laag loon.

[1:59:31] Het grootste deel van de mensen die het minimumloon verdienen werkt part-time.

[1:59:35] En voorzitter, wat lezen we in de beantwoording?

[1:59:38] Als je dan minder dan 33 uur werkt, houd je straks netto minder over van je loon, ondanks

[1:59:45] de verlaging van de schijftarieven.

[1:59:46] Daar ga je dan met je hard werken in Nederlander.

[1:59:48] Dat geldt voor meer dan 60 procent van de mensen die het minimumloon verdienen.

[1:59:52] Meer dan 60 procent, voorzitter.

[1:59:54] Dat zijn honderden mensen.

[1:59:56] Daartegen zegt dit kabinet, we vinden dat jullie meer belasting moeten betalen.

[2:00:01] Mijn vraag aan deze staatssecretaris, vindt hij dat echt?

[2:00:05] Want voorzitter, in deze zaaltjes lijken het abstracte werkelijkheden.

[2:00:09] Maar dit gaat over Mariska, die werkt bij een grote winkelkeet als verkoopster tegen

[2:00:12] het minimumloon.

[2:00:13] Ze werkt gemiddeld 28 uur, maar moet vijf dagen beschikbaar zijn voor meer werk.

[2:00:17] Of, voorzitter, Arie. Zijn werkgevers twee jaar geleden failliet gegaan.

[2:00:22] Nadat hij even werkloos was, heeft hij via het uitzendbureau werk gevonden als heftruckchauffeur bij een logistiek centrum.

[2:00:28] Hij verdient het minimumloon.

[2:00:29] En Arie werkt ieder uur dat hij kan, maar er is niet altijd werk.

[2:00:32] En daarom komt hij uit onder de 33 uur.

[2:00:35] Voorzitter, sommige partijen zeggen hier dan, die mensen moeten gewoon meer werken.

[2:00:40] Maar het gaat hier vaak om mensen die niet meer kunnen werken.

[2:00:42] Omdat het niet te combineren is met hun privé-situatie, of omdat hun werkgever gewoon geen groter contract

[2:00:48] aanbiedt.

[2:00:48] Het zijn de mensen waar toen de armoedecijfers uitkwamen vorige week, iedereen op Twitter

[2:00:52] of waar dan ook, of X, of hoe je dat ding ook noemt, ging zeggen, oh wat erg, er zijn meer

[2:00:56] werkende armen.

[2:00:57] Dat gaat over deze mensen, voorzitter.

[2:00:59] In het geval, ik zei je voor, je bent kraamverzorgende.

[2:01:03] Het is zelfs onmogelijk om fulltime te werken vanwege de wachttijd die bij dat beroep hoort,

[2:01:06] voorzitter.

[2:01:07] En die mensen krijgen geen hoger loon.

[2:01:10] Ik vraag daarom nog een keer aan deze staatssecretaris.

[2:01:13] werken moest toch lonen, waarom niet voor deze mensen?

[2:01:17] Vindt hij echt dat deze mensen meer belasting moeten betalen?

[2:01:21] Zijn die cadeautjes, zoals die earning stripping waar de heer Stiltes het zo over gaat hebben,

[2:01:25] het echt waard, ook al stond hier niemand verkiezingsprogramma?

[2:01:28] Voorzitter, ik vraag waarom.

[2:01:30] En ik wil ook gaan weten hoe de staatssecretaris deze maatregel vindt passen

[2:01:33] bij de recent gepubliceerd cijfer over armoede, zoals ik net zei.

[2:01:36] Voorzitter, een van de belangrijkste conclusies,

[2:01:38] naast dat heel veel mensen in een veel diepere armoede zijn gevallen,

[2:01:42] en je echt heel erg arm kunt zijn in dit land, is een andere belangrijke conclusie.

[2:01:48] Dat we steeds meer mensen hebben die werken en arm zijn.

[2:01:52] Voorzitter, er zijn koppels die samen te veel verdienen om huurtslag te verdienen.

[2:01:55] Daar hoef je geen heel hoog inkomen voor te hebben.

[2:01:57] En als ze geen kinderen hebben, schiet ze niets op met die hogere toeslagen van dit kabinet.

[2:02:00] Maar ze gaan wel meer belasting betalen.

[2:02:02] Volgens mij is mijn punt hierover duidelijk.

[2:02:04] Ik hoop echt dat de staatssecretaris met een hele goede uitleg komt hierover.

[2:02:08] Maar meer nog hoop ik dat hij deze maatregel gewoon terugtrekt.

[2:02:12] En dan kijk ik ook naar de linkerkant, naar mijn collega's in deze coalitie,

[2:02:15] die dit programma gewoon overeind houden.

[2:02:18] U kunt niet alleen maar verwijzen naar woorden in briefjes over wat we later gaan doen.

[2:02:22] U gebruikt nu uw invloed en u doet nu uw hand omhoog.

[2:02:24] En de vraag is, hoe maakt u die afweging?

[2:02:26] En op welke manier gebruik je invloed en macht die de kiezer je gegeven heeft?

[2:02:30] Tot slot, voorzitter, box 3.

[2:02:32] Ik ben uitgebreid ingegaan op box 1 en box 2.

[2:02:35] Dus het zal u niet verbazen.

[2:02:36] Ik ga verder met boxerie.

[2:02:39] En ik ga daar niet te uitgebreid op in,

[2:02:41] omdat we het debat, als het goed is, binnenkort uitgebreid gaan voeren.

[2:02:44] En ik kijk wel even de collega's aan,

[2:02:45] want we zijn nu heel braaf aan het wachten tot we een brief krijgen.

[2:02:48] Maar zien we het grote maatschappelijke probleem,

[2:02:49] dan denk ik dat het goed om met elkaar alvast een datum in te plannen.

[2:02:53] Om ook met elkaar van gedachten te wisselen.

[2:02:55] Want dit is een van de grootste buikpijndossiers die op ons bordje ligt.

[2:02:58] Ongeacht de politieke kleur.

[2:03:00] Voorzitter, u snapt,

[2:03:02] het is onmogelijk om het over de miljoennoten en het belastingplan te hebben,

[2:03:05] zonder stil te staan bij boxerie.

[2:03:06] van het kabinet maken op dat gebied opvallende keuzes.

[2:03:08] Het gaat echt ontzettend veel geld.

[2:03:10] In Nederland hebben we voor het eerst...

[2:03:12] Dit is echt niet een heel lang stukje, dus we zijn er bijna.

[2:03:15] In Nederland hebben we voor het eerst een vermogensbelasting geïntroduceerd in 1892.

[2:03:20] Ik vind die oorspronkelijke vermogensbelasting interessant,

[2:03:22] omdat het de eerste belasting in Nederland was die geheven werd

[2:03:25] over wat mensen daadwerkelijk hadden.

[2:03:27] En was daar daarvoor ook geen landelijke inkomstenbron.

[2:03:30] En hier raad ik iedereen aan, ga naar het Belastingmuseum, hartstikke leuk.

[2:03:34] Die belasting was ook vooral bedoeld om rijkere mensen meer naar draagkrachtbelasting te laten betalen.

[2:03:40] Het was niet zo dat er opeens een socialist aan de macht was gekomen,

[2:03:43] maar de liberale minister Nikolaas Pierson kwam met dit voorstel.

[2:03:46] Hij voerde een jaar later ook een bedrijfsbelasting in.

[2:03:49] Hij zorgde dus voor een rechtvaardiger belastingstelsel en een eerlijkere verdeling van lasten dan er daarvoor waren.

[2:03:56] We zijn inmiddels ruim 130 jaar later en ik zie bij dit kabinet weinig terug van de geest,

[2:04:00] de liberale geest wil ik zeggen, van de heer Pierson.

[2:04:03] We zien misschien wel de grootste omgekeerde herverdeling ooit.

[2:04:07] Met terugwerkende kracht geld geven aan de rijkste Nederlanders, terwijl gewone mensen

[2:04:11] op de blaren moeten zitten.

[2:04:13] Je zou verwachten dat er meer ophef en meer daadkracht zou worden getoond bij overboeken

[2:04:17] van miljarden tegelijkertijd aan de rijkste mensen in dit land.

[2:04:20] Voorzitter, in 1914 voerde minister Treub een inkomstenbelasting in voor inkomsten uit

[2:04:24] arbeid, bedrijf en vermogen.

[2:04:26] En met die nieuwe inkomstenbelasting werden de verschillende bronnen van inkomsten voortaan

[2:04:29] gelijk belast.

[2:04:30] Tot die tijd werd de inkomst uit arbeid anders belast dan inkomen uit vermogen, namelijk

[2:04:34] via de twee belastingen van Nicolaas Peirschen.

[2:04:36] Nog een stap vooruit dus.

[2:04:38] En een aparte vermogensbelasting bleef bestaan, als heffing over de waarde van het vermogen

[2:04:42] zelf.

[2:04:42] Helaas werd die bij de wet inkomstenbelasting 2001 geschrapt en ingereild voor BOX3, waar

[2:04:47] ik het over heb gehad.

[2:04:48] En terwijl de vermogensbelasting dus ruim honderd jaar goed heeft gewerkt, moeten we

[2:04:52] na nog geen 25 jaar constateren dat BOX3 kapot is.

[2:04:57] Eerder dachten we nog dat alleen onderhoud volstond, maar de laatste uitspraak van de

[2:05:01] Hoge Raad en het vele werk dat komt kijken bij het compenseren van de rijkse Nederlanders

[2:05:04] blijkt een werkende belasting op inkomsten uit vermogen, iets wat we misschien met nadruk

[2:05:08] op het woordje misschien aan het einde van dit decennium kunnen bereiken.

[2:05:12] Voorzitter, het gevolg is dat we jaarlijks 2 miljard euro mislopen.

[2:05:17] Het is de uitholling van ons ooit zo rechtvaardige belastingsysteem.

[2:05:21] Als je werkt, ga je gebukt onder een fikse belastingdruk en als je leeft van je vermogen,

[2:05:27] ga je fluitend door het leven en met terugwerkende kracht passen we dat evenwicht ook nog eens

[2:05:34] de verkeerde kant op.

[2:05:36] En als je dan een keer belasting moet betalen, dan procedeer je net zo lang totdat je ook

[2:05:41] dat deel terugkrijgt.

[2:05:42] Zonder gêne wordt er misbruik gemaakt van een heffing die je in de goede jaren te weinig

[2:05:46] laat betalen door de voorverter opzet en die je in de slechtere jaren gebruikt om je belastingdruk

[2:05:51] nog verder te laten zakken.

[2:05:53] Voorzitter, het lijkt soms alsof hier helemaal geen politieke keuzes aan de grondslag liggen.

[2:05:58] We moeten gewoon de uitspraak van de Hoge Raad volgen en dat is ook zo.

[2:06:02] En natuurlijk moeten we die uitspraak volgen, maar dat betekent niet dat er verder helemaal

[2:06:08] geen politieke keuzes te maken zijn.

[2:06:12] Voorzitter, een korte terugblik.

[2:06:14] We hebben nu een reeks uitspraken van de Hoge Raad over de oorspronkelijke box 3, over de

[2:06:18] herstelwet en over de overbruggingswet en die zijn eigenlijk allemaal afgekeurd.

[2:06:22] We weten één ding zeker.

[2:06:23] Het gaat allemaal een hoop geld kosten.

[2:06:25] Het prijskaartje is nog niet helemaal duidelijk, maar we weten inmiddels dat het

[2:06:28] om minimaal 14 miljard euro gaat en dat het nog kan oplopen.

[2:06:32] En het ministerie van Financiën heeft ook berekend naar wie dit geld gaat.

[2:06:36] Zo gaat het grootste gedeelte van de

[2:06:37] compensatie van box 23 25 naar de mensen die meer dan vier keer modaal verdienen.

[2:06:43] Dat zijn niet de kleine spaarders, voorzitter.

[2:06:45] Dat zijn mensen die jaarlijks ruim anderhalve ton meer naar huis nemen.

[2:06:49] Deze groep, met een gemiddeld box 3 vermogen van 2,3 miljoen euro, krijgt gemiddeld 26.000

[2:06:54] euro op de rekening gestort.

[2:06:56] Dit gaat alleen maar om het bedrag in 2025.

[2:06:59] Wij hebben nog steeds geen antwoord gekregen op onze vraag of de staatssecretaris dit inzichtelijk

[2:07:04] kan maken voor de gehele 14 miljard euro.

[2:07:07] Ik vraag dat, want dat wordt wel eens verwart in het debat, zodat wij evenwichtig afwegingen

[2:07:13] kunnen maken.

[2:07:13] Want we gaan de rechter volgen en we gaan die uitspaken respecteren.

[2:07:16] Maar hoe we dat doen is een politieke keuze.

[2:07:18] En dan is het heel belangrijk om dit soort informatie te hebben, voorzitter.

[2:07:22] Ik hoor een aantal van u denken, ja maar het is toch logisch?

[2:07:24] De rechter heeft besloten dat de heffing voor deze groep niet rechtmatig was.

[2:07:27] En laat ik heel duidelijk zijn, voorzitter.

[2:07:30] Dat is zo. En het is een schande dat zulke lelijke wetgeving zolang heeft blijven bestaan.

[2:07:35] En dat vooral het belang van de kleine spaarder zolang ondergesneeld is.

[2:07:39] En niet goed gehoord is in Den Haag.

[2:07:40] En dat de rechter zich door het consequent niet handelen geroepen heeft gevoeld een dergelijke

[2:07:46] uitspraak te doen.

[2:07:48] Tegelijkertijd, voorzitter, is er ook een andere kans die te weinig benoemd wordt naar

[2:07:51] mijn oordeel.

[2:07:53] Want niet iedereen was een kleine spaarder met lage rente onder het fictieve rendement.

[2:07:58] Er is een hele grote groep mensen die boven het fictieve rendement zat.

[2:08:02] En laten we ook samen constateren dat deze groep in de goede jaren niet heeft staan klagen,

[2:08:07] ons gemaild of heeft geprocedeerd over dat ze te weinig betaald hadden.

[2:08:12] En dat ze minder betaalden omdat het voorverterrendement aanzienlijk lager lag dan het werkelijke rendement.

[2:08:18] En vervolgens voort voor de slechte jaren een gang naar de rechter.

[2:08:22] Voorzitter, wij moeten durven werkelijkheden allebei te benoemen.

[2:08:26] Want alleen daar, op die plek der moeite, maak je de juiste afwegingen.

[2:08:30] Laten we met z'n allen vaststellen dat deze groep niet is uitgekneept door de Belastingdienst.

[2:08:35] En nogmaals, ik heb het niet over die kleine spaarder.

[2:08:37] Als je over de laatste jaren kijkt, zowel de goede als slechte jaren, en dan kijkt naar

[2:08:42] wat er is afgedragen als belasting over het gemiddelde rendement, dan is dat geen oneerlijke

[2:08:46] heffing.

[2:08:48] Sterker nog, dan valt de belastingheffing mee.

[2:08:51] Maar goed, als Kamer moeten we natuurlijk verder gaan dan alleen een moreel oordeel en ook

[2:08:55] besluiten wat we gaan doen.

[2:08:57] Dat we moeten compenseren staat vast.

[2:08:59] Hoe we dat gaan betalen is een andere kwestie.

[2:09:01] Als ik het goed begrijp, wist het kabinet dat in augustus ook nog niet.

[2:09:05] en is dat waar deel van de besluitvorming over ging.

[2:09:09] En voorzitter, het resultaat achteraf is in ieder geval duidelijk.

[2:09:14] Normale mensen draaien op voor deze compensatie

[2:09:17] doordat de beloofde lastenverlichting wordt uitgesteld.

[2:09:21] Mijn collega Tom van der Lee is er uitgebreid op ingegaan in de politieke beschouwingen.

[2:09:25] En voorzitter, we weten allemaal wat de begrotingsregels zijn.

[2:09:29] Dekken in hetzelfde domein.

[2:09:31] We zien ook in de beslisnotities dat dat precies is wat deze staatssecretaris van NSC Huizen

[2:09:38] wilde.

[2:09:39] Ik citeer de heer Ittinga, SVP toevoegen binnen hetzelfde domein te weten, vermogen en winst.

[2:09:50] Voor de mensen die denken wat gebeurt er, de heer Dijk, ik spreek uw naam elke keer

[2:09:54] consequent verkeerd uit, die heeft een uitdraai van die beslisnotitie.

[2:09:59] Ik herhaal, SWP toevoegen, binnen hetzelfde domein, te weten, vermogen en minst.

[2:10:05] Voorzitter, de grote vraag is, wat is er daarna gebeurd?

[2:10:12] Wat deze staatssecretaris had de begrotingsregels aan zijn zijde tegenover die stoere minister

[2:10:17] van Financiën, die de begrotingsregels heilig heeft verklaard.

[2:10:21] Je zou denken, zo gepiept dus.

[2:10:23] De heer Itzinga deed wat de minister van Financiën van alle andere ministers verwacht, zijn eigen

[2:10:31] problemen oplossen.

[2:10:33] Mijn fractie snapt dus ook niet wat hier gebeurd is.

[2:10:37] Kan de staatssecretaris hier opheldering over geven?

[2:10:40] Waarom is er niet naar de staatssecretaris geluisterd op zijn eigen domein?

[2:10:44] Wat zei hij aan tafel toen dit besloten werd?

[2:10:47] En waarom heeft hij, samen met de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, die verantwoordelijk

[2:10:52] is voor inkomenspolitiek en over de koopkracht enveloppen gaat, geaccepteerd dat dit de uitkomst

[2:10:58] is geworden. Je gaat je bijna afvragen, zaten ze wel aan tafel?

[2:11:05] Voorzitter, één conclusie aan het einde van dit stuk van mijn betoog voordat ik het

[2:11:08] woord overgeef aan de heerlijke stuutdienst, is de VVD heeft keihard gewonnen. Ze hebben

[2:11:14] meer gekregen dan hun eigen verkiezingsprogramma. En de grote vraag van dit debat voor mijn

[2:11:19] fractie is, waarom hebben NEC, BBB en vooral de PVV, die zo prat gaan op de

[2:11:28] hardwerkende Nederlander, dit toegestaan?

[2:11:32] Dank u wel mevrouw Martoeg, dan gaan we verder met de heer Stultiets.

[2:11:39] Dank u wel voorzitter. En na dit ijzersterke betoog vraagt u zich misschien af

[2:11:44] hoe kan ik hier nog iets aan toevoegen? Ik ga toch een poging doen.

[2:11:48] Mevrouw Martoeg heeft twee wetten behandeld, ik mag er vier doen.

[2:11:52] Dat zijn gelukkig wel kleinere wetten.

[2:11:54] Dus het komt goed.

[2:11:57] De volgende blokjes.

[2:11:58] Blokje 1 is fiscale vergroening.

[2:11:59] Blokje 2, belastingplan BES.

[2:12:01] Dan fiscale verzamelwet.

[2:12:03] Wet overige fiscale maatregelen.

[2:12:05] Wet aanpassing minimumbelasting.

[2:12:08] De rijkste 1% fiscale cadeautjes.

[2:12:10] En ik wilde eindigen met conclusie,

[2:12:12] maar mevrouw had toegenoemd het leuke afsluiting.

[2:12:15] Dat vond ik eigenlijk een betere naam.

[2:12:17] Ik begin met fiscale vergroening.

[2:12:20] Een overkoepelend punt.

[2:12:21] doet dit kabinet genoeg om de klimaatcrisis tegen te gaan?

[2:12:26] En het simpele antwoord is nee. Het doel zelf van 55% CO2-reductie is onvoldoende.

[2:12:33] Maar misschien nog wel gekker, het zelfgekozen doel van dit kabinet wordt niet gehaald.

[2:12:39] En de fiscaliteit sport hier een grote rol in en daarom agendeer ik dit vandaag.

[2:12:43] Aanstaande donderdag krijgen we nieuwe cijfers van de klimaat- en energieverkenning van het PBL.

[2:12:48] En dan weten we hoeveel aanscherping nodig is.

[2:12:51] En de staatssecretaris schrijft op, ik ga dan nader bekijken wat de benodigde

[2:12:56] beprijsingsniveau is om de doelen wel te halen. En ik kom in het voorjaar terug met

[2:13:01] aanvullend beleid. En mijn vraag is waarom zo lang wachten?

[2:13:06] Waarom weer passief achteroverleunen? En elk jaar zien we dezelfde truc, het

[2:13:10] vooruit schuiven. We krijgen in het najaar te horen, het is onvoldoende en in het

[2:13:14] voorjaar komt een nieuw beleid. Terwijl we nu een belastingplan hebben liggen.

[2:13:18] We kunnen nu dit plan aanscherpen. Over twee weken praten we over verder.

[2:13:23] Ik vraag de staatssecretaris om dan al met aanvullend beleid te komen om die doelen

[2:13:26] wel te gaan halen. En het klimaatbeleid is niet alleen onvoldoende en daarmee niet

[2:13:32] duurzaam, het is ook niet sociaal en niet rechtvaardig.

[2:13:37] De rekening wordt niet bij de grootste vervuilers gelegd, maar het zijn vooral

[2:13:41] gewone mensen die de groene belastingen moeten betalen.

[2:13:44] En we konden het vorige week zien in het CBS-onderzoek.

[2:13:49] Huishoudens betalen 2,5 keer hogere belasting per uitstoot per ton CO2 dan bedrijven.

[2:13:56] En de uitstoot van internationaal vervoer, zoals over water of door de lucht, niet of

[2:14:02] nauwelijks belast.

[2:14:03] Uitstoot van energieintensieve industrie niet of nauwelijks belast.

[2:14:09] Terwijl gewone mensen netjes oxijns moeten betalen over een benzine, over een diesel,

[2:14:13] bijvoorbeeld krijgen de grootste vervuilers fossiele subsidies.

[2:14:17] Een ander voorbeeld is de energiebelasting.

[2:14:20] We konden ook zien in de nieuwe fiscale sleuteltabel voor volgend jaar.

[2:14:24] Gewone mensen betalen over aardgas 57 cent per lasting.

[2:14:28] De grootste verbruikers betalen 5 cent.

[2:14:32] Waarom zouden gewone mensen tien keer zo'n hoog tarief moeten betalen

[2:14:35] als de grootste verbruikers, vraag ik aan het kabinet.

[2:14:38] En bij elektriciteit wordt het nog een stukje gekker.

[2:14:42] Gewone mensen betalen 10 cent per kilowattuur en de grootste verbruikers 32, nee het lijkt 32 cent,

[2:14:49] het is 0,32 cent. Waarom betalen gewone mensen een dertig keer zo hoog tarief als de grootste

[2:14:56] verbruikers? Deelt de staatssecretaris dat dit niet eerlijk is en ook niet duurzaam? En dat het

[2:15:02] beter zou zijn om toe te werken aan vlak tarief in plaats van een degressief tarief? En binnen

[2:15:08] In hoeveel jaar achterstaat zich dit realistisch?

[2:15:10] Want ik snap dat het niet in één jaar kan, maar ik zou graag willen horen hoe snel wel.

[2:15:15] Dan nog een paar specifieke vragen op het domein van fiscale vergroening.

[2:15:20] Klopt het dat de subsidie voor tweedehands elektrische auto's volgend jaar verdwijnt?

[2:15:25] Terwijl het juist belangrijk is voor het draagvlak van de transitie dat ook mensen met een kleiner

[2:15:29] portemonnee elektrisch kunnen gaan rijden.

[2:15:33] Klopt het ook, het gaat over de afvalverbranding installaties, er wordt een maatregel toegevoegd

[2:15:39] over de correctiefactor, klopt het ook dat de staatssecretaris eigenlijk nu al opschrijft

[2:15:43] dat dit plan onvoldoende CO2 reduceert om het gesteld doel te halen.

[2:15:48] En zo ja, waarom dient het kabinet een plan in waarvan ze zelf al zeggen dit is eigenlijk te slap.

[2:15:54] Dan het CO2hefje bij de glastuinbouw. Ik las in de uitvoeringstoets iets opmerkelijks,

[2:15:59] namelijk als deze maatregel wordt ingevoerd, dan is er de komende jaren geen capaciteit

[2:16:04] beschikbaar om fiscale regelingen af te schaffen in de energiebelasting.

[2:16:09] En er is ook geen capaciteit beschikbaar om de circulaire plastic heffing uit het coalitieakkoord door te voeren vanwege gebrekcapaciteit.

[2:16:18] En ik vind dit zorgelijk. Ik vraag me ook af waarom dit alleen maar in een voetnootje staat in de uitvoeringstoets, want het lijkt me vrij cruciaal.

[2:16:24] En ik hoor graag van de staatssecretaris of er niet andere opties zijn om te schuiven binnen de capaciteit.

[2:16:29] Want juist een plan als een circulaire plastic heffing, waar wij als fractie blij mee zijn dat de coalitie dit gaat doen,

[2:16:35] Het lijkt me nogal wat als we hier moeten concluderen dat het niet meer doorgaat vanwege gebrek aan capaciteit.

[2:16:41] Tot slot in dit blokje de fossiele subsidies die we eigenlijk niet meer zo mogen noemen.

[2:16:47] Het zijn inmiddels fossiele regelingen.

[2:16:50] Mijn partij is al meer dan tien jaar bezig om te strijden tegen deze fossiele subsidies.

[2:16:55] Ze zijn namelijk niet groen en ook niet sociaal.

[2:16:59] Ze dragen niet bij aan de verduurzaming en we geven ondertussen vele miljarden belastingkorting aan de grootste vervuilers.

[2:17:05] slecht voor de overheidsfinanciën en slecht voor het klimaat.

[2:17:09] En vorig jaar leek er een stapje in de goede richting gezet te worden.

[2:17:14] Een aantal van die subsidies werden afgeschaft in het belastingplan.

[2:17:18] Helaas strandde het voorstel in de Eerste Kamer.

[2:17:21] Tot zover de mythe van de apolitieke Eerste Kamer.

[2:17:25] En ik vraag het kabinet waarom deze voorstellen niet opnieuw worden ingediend.

[2:17:29] Een ervan wel, maar die andere drie niet.

[2:17:31] want ik neem aan dat het kabinet dezelfde inhoudelijke appreciatie heeft als het jaar geleden.

[2:17:37] Wij dan vooral als GroenLinks-P van de A.

[2:17:40] Voorzitter, dan ga ik naar het volgende wetvoorstel.

[2:17:44] Het wetvoorstel voor de Besteilanden.

[2:17:47] En de Raad van State zegt heel duidelijk,

[2:17:49] dit zou een separaat wetvoorstel moeten zijn via het reguliere traject.

[2:17:53] Dat biedt namelijk de mogelijkheid voor een internetconsultatie

[2:17:56] en het geeft betrokkenen genoeg tijd om de maatregelen voor te bereiden.

[2:18:01] En ja, het is weliswaar een los wetsvoorstel, maar nog steeds loopt het mee in dit spoedproces

[2:18:07] rondom het belastingplan, als een van de elf wetten.

[2:18:10] Mijn collega Mathieu gaf al aan waarom het eigenlijk onverantwoord is om hier elf wetten

[2:18:16] en 425 miljard in twee maanden erdoorheen te jagen, maar voor deze wet geldt nog een

[2:18:21] extra argument.

[2:18:22] En dat gaat over gelijkwaardigheid binnen ons Koninkrijk.

[2:18:26] Daar heeft de Raad van State ook nog mooie dingen over opgeschreven vorige week.

[2:18:29] Het ging vooral over de verhoudingen tussen Nederland en de drie Caribische landen in ons Koninkrijk.

[2:18:34] Maar eigenlijk zie je dezelfde dynamiek als het gaat om gelijkwaardigheid met de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

[2:18:43] De bestuurscolleges van deze drie eilanden hebben grote bezwaren geuit tegen dit wetsvoorstel.

[2:18:49] Er ontbreekt een koopkrachtanalyse.

[2:18:51] Er ontbreekt flankerend inkomensbeleid voor kwetsbare groepen.

[2:18:55] Er ontbreekt de onderbouwing bij het verlagen van de inkomensgrens.

[2:18:59] En ja, onze fractie is van mening dat de sterkste schouders de zwaarste lasten mogen dragen.

[2:19:03] En ja, als jij drie ton verdient, dan ben je een sterke schouder.

[2:19:08] Maar deze ingreep door in één keer te zeggen we gaan van 320.000 euro,

[2:19:12] daar lag de grens nu, naar 50.000 euro, vind ik heel fors in één keer.

[2:19:17] Dat zouden we hier in de Europese deel van Nederland ook nooit zo gedaan hebben.

[2:19:21] Ik vraag daarom aan de staatssecretaris, kan dat niet beter?

[2:19:25] Stapsgewijs met de andere dekking.

[2:19:27] zowel inhoudelijk als ook de manier waarop we met deze eilanden omgaan met deze lokale bestuurders.

[2:19:32] Het gaat namelijk op onze rijksbegroting om heel klein geld, enkele miljoenen,

[2:19:36] maar voor de mensen daar heeft het grote gevolgen.

[2:19:40] Graag reactie van de staatssecretaris op dit punt.

[2:19:44] Kom ik bij de volgende wet, de fiscale verzamelwet.

[2:19:49] En ook hier begin ik met de Raad van State.

[2:19:51] Die zeggen eigenlijk bij één specifieke maatregel, namelijk de 27-jaarsgrens voor toeslagpartnerschap,

[2:19:57] Dit is een inhoudelijke maatregel en die raakt aan grondrechten.

[2:20:02] En zo'n maatregel vraagt om een zorgvuldige afweging en parlementaire behandeling.

[2:20:07] En daarom is eigenlijk een samenwet niet geschikt.

[2:20:11] Waarom doet het kabinet dit dan toch?

[2:20:15] En ja, inhoudelijk snapt mijn fractie op zich het doel van deze maatregel,

[2:20:19] namelijk te voorkomen dat mensen van kinderen die voor hun ouders gaan zorgen en die boven de 27 jaar zijn

[2:20:26] geen nadelige gevolgen ervaren in hun toeslagen als ze bijvoorbeeld haar mantel zorgen.

[2:20:30] Dat is denk ik sympathiek en ik denk dat het allemaal belangrijk vinden.

[2:20:33] Maar het roept wel vragen op hoe het zich verhoudt tot de rest van kabinetsbeleid.

[2:20:37] Bijvoorbeeld stel je bent een vriend of vriendin en je gaat mantel zorgen,

[2:20:40] dan heeft het namelijk wel gevolgen voor je toeslagen.

[2:20:44] En verder zien we ook in het andere kabinetsbeleid dat bijvoorbeeld het juist wordt ontmoedigd

[2:20:48] om een woning te gaan delen. Zie je bijvoorbeeld de beruchte kostendelersnorm.

[2:20:52] Graag een reflectie hierop van de staatssecretaris.

[2:20:57] Dat brengt me bij het volgende wetvoorstel, namelijk de wet overige fiscale maatregelen.

[2:21:02] En daar wil ik een paar maatregelen uitlichten.

[2:21:05] De eerste gaat over pensioenen, de waardeoverdracht van pensioenen als je naar het buitenland gaat.

[2:21:10] Het hoort namelijk tot nu toe zo dat als jij je pensioen wilde meenemen naar een ander land,

[2:21:15] dan waren daar strenge beperkingen.

[2:21:17] De mogelijkheden voor afkoop mochten na die waardeoverdracht niet ruimer zijn dan hier in Nederland.

[2:21:23] En deze voorwaarden wordt nu losgelaten in dit wetsvoorstel.

[2:21:26] En mijn vraag is daarom of dit niet gaat leiden tot mogelijke routes om belasting te ontwijken.

[2:21:31] De collega's van D66 en de VVD hebben hier ook al vragen over gesteld bij de inbreng.

[2:21:36] En ik vond de reactie van het kabinet nog wat mager.

[2:21:38] Namelijk, we gaan het monitoren.

[2:21:42] Dan een andere maatregel in dit wetsvoorstel.

[2:21:44] De vereenvoudigde zusterfusie.

[2:21:47] En vooral het feit dat het kabinet eigenlijk al een jaar geleden de besluiten heeft genomen.

[2:21:51] En het nu in wetgeving wil vastleggen.

[2:21:53] En ik vind, onze fractie vindt, net als de Raad van State, dat je hier als kabinet

[2:21:57] heel zorgvuldig mee op moet gaan. Omdat je eigenlijk als parlement wordt omzeild

[2:22:01] op het moment dat zo'n beleidsbesluit wordt genomen.

[2:22:05] Je zou niet lichtsinnig op moeten gaan met het afwijken van de wetgeving

[2:22:08] zonder wettelijke basis. Wat was nou echt zo urgent

[2:22:12] dat de behandeling in de Kamer niet kon wachten?

[2:22:15] Ik hoor graag een betere toelichting, want er zijn nog een aantal

[2:22:18] van de waarborgen uit het afwegingskader waar onvoldoende op gereflecteerd is.

[2:22:22] stelt ook de Raad van State. Een andere maatregel uit het wetsvoorstel is de

[2:22:28] general anti-abuse rule, de generieke anti-misbruik bepaling, die eigenlijk nog

[2:22:34] in a-tot-1 stond van vijf jaar geleden. En jarenlang heeft het kabinet gezegd het is

[2:22:39] niet nodig om deze te implementeren, want we hebben al frauwslegis, we hebben al

[2:22:44] manieren om belastingontwijking te voorkomen. En toch is Nederland door de

[2:22:49] Europese Commissie op de vingers getikt. Dus nu vroeg het kabinet het alsnog toe aan

[2:22:54] de wet. Maar het kabinet blijft wel zeggen dat het geen verschil maakt.

[2:22:59] En mijn vraag is, wie heeft het nu gelijk? Hoe zit het nu precies?

[2:23:03] Waarom zit de Europese Commissie hier achteraan als het niks uit zou maken?

[2:23:08] En waarom weigert het kabinet deze onderliggende brief met de Kamer te delen?

[2:23:14] Want als het niks uitmaakt, dan staat er ook niks spannends in, lijkt mij toch.

[2:23:18] Mijn vraag is dan ook, zijn we de afgelopen jaar belastinginkomsten misgelopen,

[2:23:21] omdat deze anti-misbruik bepaling niet eerder is opgenomen, al destijds in 2019.

[2:23:28] Ik zou graag specifieker willen horen van het kabinet wat nou het verschil is

[2:23:31] tussen deze nieuwe algemene anti-misbruik bepaling en de vrouwenslegis

[2:23:37] die al in de wet staat. En zou deze anti-misbruik bepaling niet ook in andere

[2:23:42] wetten toegevoegd moeten worden? Wat zijn eigenlijk überhaupt de voor-

[2:23:46] en nadelen van het verankeren van vrouwenslegis in de AWR?

[2:23:50] Wat meer uitzoemend, al jarenlang horen van het kabinet we hebben heel veel

[2:23:57] manieren om belastingontwijking tegen te kunnen gaan.

[2:23:59] En toch komen er elke keer weer nieuwe voorbeelden in de krant en dat zal

[2:24:02] waarschijnlijk blijven gebeuren. We hadden al frauwslegis, we hebben al

[2:24:06] specifieke anti-misbruik bepalingen, we hadden al de principal purpose test in

[2:24:11] belastingverdragen. Vorig kabinet hebben ook maatregelen genomen om het tegen te

[2:24:15] gaan en vandaag vroegen we weer een nieuwe generieke bepaling toe.

[2:24:19] Waarom blijft het zo lastig voor de wetgever om dit gewoon eens echt klip en klaar te kunnen beëindigen?

[2:24:26] Ik blijf bij het onderwerp belastingontwijking en ik ga door naar de wet aanpassing minimumbelasting 2024.

[2:24:33] Onze fractie was en blijft een fel tegenstander van tax credits, waardoor grote bedrijven minder belasting hoeven te betalen.

[2:24:41] Het ondergaat in onze ogen volledig het doel van het stoppen van deze internationale race naar de bodem.

[2:24:47] waarbij landen allemaal hun belasting gaan verlagen omdat ze bang zijn bedrijven kwijt te raken.

[2:24:52] En ik hoor graag reactie van het kabinet op dit punt.

[2:24:56] Dan de jaarlijkse lijst met belastingconstructies.

[2:24:58] We krijgen sinds een paar jaar, elk jaar, bij de voorjaarsnota een lijst met ontreikingsconstructies.

[2:25:05] Ten eerste heel veel dank voor die lijst, hij is erg nuttig.

[2:25:07] Ik ben wel benieuwd, zijn alle constructies die er dit jaar in stonden, worden die inmiddels aangepakt?

[2:25:13] Zowel uit deze voorjaarsnota, maar ook uit eerdere jaren.

[2:25:17] En zo nee? Welke nog niet? En wat gaat het kabinet hieraan doen?

[2:25:23] Het kabinet doet ook een voorstel voor een nieuw groepsbegrip in de bronbelasting.

[2:25:27] En geeft daarbij aan, voor het vorige kabinet woog het zwaarder om te voorkomen

[2:25:31] dat rente, royalties en dividenden naar belastingparadijzen konden stromen.

[2:25:37] Dat woog zwaarder dan de mogelijkheid dat de bronbelasting betaald zou moeten worden.

[2:25:41] En waarom laat het kabinet dit principe los?

[2:25:45] Een ander punt als het gaat om belastingontwijken, of zelfs belastingontduiken in dit geval,

[2:25:50] is een rapport van het Centraal Planbureau van vier jaar terug.

[2:25:54] Die liet te zien dat er voor 60 miljard vermogen is verstopt in het buitenland in belastingparadijzen

[2:26:00] van Nederlandse huishoudens.

[2:26:01] 60 miljard euro.

[2:26:03] Illegaal.

[2:26:04] Belastingontduiking.

[2:26:06] Ik hoor graag van de staatssecretaris, we zijn nu vier jaar verder, of hij al een nieuw

[2:26:10] bedrag kan geven.

[2:26:12] Hoe gaat het met de aanpak van dit vinden van verhuld vermogen?

[2:26:15] Heeft hij nieuwe cijfers? En zo nee. Zou hij het willen laten uitzoeken?

[2:26:20] Dan een laatste vraag in het blokje belastingontwijking.

[2:26:23] Al jarenlang zien we hier in de Kamer dezelfde dynamiek.

[2:26:26] Het kabinet zegt we hebben onze spullen op orde.

[2:26:29] En toch zien we een aantal keer per jaar nieuwe krantenberichten over grote bedrijven die toch belasting ontwijken.

[2:26:36] Ik zal hier niet de namen noemen, maar we kennen de voorbeelden allemaal van de afgelopen tijd.

[2:26:40] En elke keer als het gebeurt willen wij als Kamer graag weten hoe zit het precies?

[2:26:44] En belangrijker, hoe kunnen we voorkomen dat het weer gebeurt?

[2:26:48] En daar wringt de schoen, voorzitter, want dan krijgen we vaak te horen van het kabinet

[2:26:52] wij kunnen de informatie niet geven vanwege artikel 67 van de ABR, de geheimbehoudersplicht.

[2:26:59] En toch botst dit met artikel 68 van de Grondwet, het recht om als parlement goed geïnformeerd te worden.

[2:27:05] En ik zou daarom het kabinet willen vragen of dit artikel gewijzigd kan worden

[2:27:11] of dat er nu al ruimte zit om anders mee om te gaan dan zijn voorgangers.

[2:27:15] Zodat we bij een volgende casus, en die gaat vast niet lang duren,

[2:27:19] wel als Kamer gelijk kunnen horen hoe we deze belasting ontweken,

[2:27:23] hoe gaan we dit voorkomen. En we weten uit de beslisnota's van de

[2:27:26] vorige staatssecretaris, van een jaar terug, dat de best een aantal

[2:27:30] interessante opties op tafel hebben gelegen. De ambtenaren geven aan

[2:27:34] er bestaat ruimte om het Nederlandse beleid te versoepelen,

[2:27:37] zonder daarmee internationale vereisten in het gedingd te laten komen.

[2:27:43] Kijk bijvoorbeeld naar Finland, daar wordt de grote hoeveelheid fiscale informatie

[2:27:46] standaard openbaar gemaakt. Een andere optie die de ambtenaren noemen is dat de

[2:27:51] verhouding tussen artikel 67 van de AWR, dus de geheimhoudensplicht, en artikel 68

[2:27:56] van de grondwet, ons informatierecht, anders geïnterpreteerd zou kunnen worden.

[2:28:01] Waardoor verzoeken van het parlement wel gehonoreerd kunnen worden.

[2:28:06] Een andere optie die wordt genoemd, derde lid van artikel 67 ABR, is dat de fiscale

[2:28:11] huishoudensplicht doorbroken kan worden door de staatssecretaris en die in hun

[2:28:16] sprake is van een groot maatschappelijk belang.

[2:28:18] Ik hoor graag hoe deze staatssecretaris aankijkt tegen deze opties en ik hoop op

[2:28:22] een openhouding. Voortzetten komt bij het blokje van de

[2:28:27] rijkste 1% en recente onderzoeken van het Centraal Plan Bureau hierover.

[2:28:31] We weten inmiddels dankzij het CPB dat in Nederland geldt hoe rijker je bent, hoe lager je effectieve

[2:28:39] belastingdruk.

[2:28:40] De rijkste 1% betaalt slechts 34% belasting, de rijkste 0,1% betaalt slechts 29% belasting

[2:28:49] en de rijkste 0,01% betaalt slechts 25% effectieve belasting.

[2:28:55] En mijn fractie vindt dit niet uit te leggen.

[2:28:58] Er staat haaks op onze wens, maar eigenlijk de wens breed in de samenleving, dat de

[2:29:03] sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.

[2:29:06] Ik hoor graag een waardeoordeel van deze staatssecretaris en waarom hij hier niks

[2:29:11] aan doet om dit onrecht te verkleinen. Want door deze scheepsbelasting is het ook

[2:29:16] niet zo gek dat als we kijken naar wat er de laatste jaren gebeurd is, dat dan de

[2:29:19] rijkste 1% er vele malen meer op vooruit gegaan is dan de rest van Nederland.

[2:29:24] Waar gewone mensen er in 9 jaar tijd een paar procent bij kregen, nam het inkomen van de

[2:29:29] rijkste 1 procent toe met 23 procent, nam het inkomen van de rijkste 0,1 procent toe

[2:29:35] met 59 procent en de rijkste 0,01 procent, hun inkomen nam toe met 72 procent.

[2:29:44] Waarom laat het kabinet dit gebeuren en hoeveel geld loopt de overheid mis, doordat we het

[2:29:49] niet voor elkaar krijgen om de rijkste 1 procent haar eerlijke bijdrage te laten betalen.

[2:29:53] En ik zou daarom graag een uitgebreide reactie willen op het rekenvoorbeeld dat we hebben

[2:29:56] geschetst in de schriftelijke inbreng.

[2:30:01] Laat ik kort inzoomen op de rijkste 0,1 procent, dat zijn 14.000 mensen in Nederland.

[2:30:06] Deze mensen hebben een inkomen van een miljoen euro per jaar, een inkomen.

[2:30:10] Ze zijn miljonair, maar ze krijgen ook nog elk jaar een inkomen van een miljoen.

[2:30:13] Gezamenlijk dus 14 miljard inkomsten per jaar.

[2:30:18] Hun belastingdruk slechts 30 procent.

[2:30:20] Wat nou als we deze druk met 10% verhogen, zoals de rest van Nederland ook 40% belasting betaalt?

[2:30:26] Zouden we dan niet 10% van 14 miljard, dat is 1,4 miljard, extra inkomsten krijgen?

[2:30:32] Ik hoor graag een reactie van de staatssecretariat, want dit geld kunnen we goed gebruiken,

[2:30:36] bijvoorbeeld om de lasten voor werkenden te verlagen of om bezuinigingen te voorkomen.

[2:30:42] En dat het kabinet dit laat gebeuren is al erg genoeg, maar het probleem wordt zelfs versterkt

[2:30:47] door een aantal fiscale cadeaus die worden uitgedeeld door dit kabinet.

[2:30:52] En ik ga er twee uitlichten.

[2:30:54] De rente-afstrijkbeperking en de inkoop eigen aandelen.

[2:30:58] Terwijl het tarief in de winstbelasting, de vennerstapsbelasting, al decennia daalt,

[2:31:03] wordt er nu een nieuw belastingcadeau uitgedeeld waar de grootste bedrijven

[2:31:07] nog minder winstbelasting hoeven te betalen.

[2:31:10] De generieke rente-afstrijkbeperking.

[2:31:13] Een belastingcadeau van meer dan 400 miljoen euro per jaar.

[2:31:16] stond in geen enkel verkiezingsprogramma, omdat geen enkele kiezer hierop zit te wachten.

[2:31:23] Hoe is dit plan dan toch in godsnaam in het coalitieakkoord terechtgekomen?

[2:31:28] En het was nota bene mevrouw Hermans, destijds de fractievoorzitter van de VVD,

[2:31:33] die de motie indiende om de renteafdruk te beperken tot 20 procent.

[2:31:39] En dit kabinet zegt staan voor stabiel en voorspelbaar fiscaal beleid.

[2:31:44] En elke keer als partijen, met name aan de linkerkant, voorstellen om de belasting te

[2:31:48] verhogen, dan wordt gezegd, we moeten hier geen jojo-beleid voeren.

[2:31:53] Maar wees dan consistent.

[2:31:55] Hou dan vast aan de overdragsbelasting van 10,4 procent voor beleggers, in plaats van

[2:32:00] weer opnieuw te jojo'en naar 8 procent.

[2:32:02] Hou dan vast aan de motie Hermans om de renteaftrek op 20 procent te houden, in plaats van weer

[2:32:07] te jojo'en naar 25 procent.

[2:32:09] Hou vast aan het amendement Omtzigt om de exportregeling te versoberen.

[2:32:15] Hou vast aan het amendement Van der Lee om inkoop-eigenaandelen te belasten.

[2:32:20] Of, voorzitter, geef dan eerder toe dat voorspelbaar en stabiel beleid eigenlijk een gelegenheidsargument is,

[2:32:27] om zo niet de rekening neer te hoeven leggen bij de sterkste schouders, de grootste vermogens en buitenlandse aandeelhouders.

[2:32:33] En dan breng ik me, voorzitter, bij de inkoop-eigenaandelen, een onderwerp dat veel te weinig aandacht krijgt,

[2:32:39] Want waar aandeelhouders normaal gesproken belastelijk betalen als ze dividend uitkeren,

[2:32:44] is de inkoopfaciliteit voor eigen aandelen een route waarmee dividendbelasting ontweken

[2:32:49] kan worden.

[2:32:50] En op deze manier kunnen grote bedrijven hun winsten terugsluizen naar de aandeelhouders.

[2:32:54] En we zien dan ook in de afgelopen tien jaar dat dit fors is toegenomen.

[2:32:59] In 2010 2,2 miljard aan inkoopeigenaandelen.

[2:33:04] Tien jaar later 35,4 miljard inkoopeigenaandelen, een gigantische stijging.

[2:33:10] Nederland is hiermee Europees kampioen in koop eigen aandelen, weten we dankzij onderzoek

[2:33:17] van Somo.

[2:33:18] In tien jaar tijd werd bijna 200 miljard aan eigen aandelen ingekocht.

[2:33:24] Andere landen als Spanje, Duitsland en Italië hebben vele malen lagere bedragen.

[2:33:30] Graag een reflectie hierop van de staatssecretaris.

[2:33:33] En ter vergelijking, in de jaren 80 was de inkoop van eigen aandelen in de VS nog gewoon

[2:33:39] verboden.

[2:33:39] Het werkt gezien als marktmanipulatie zonder enige toegevoegde waarde voor de echte economie.

[2:33:46] En inmiddels is het een manier geworden om rijker rijker te maken, om bedrijfswinsten

[2:33:51] niet in te zetten voor lonen of voor nieuwe investeringen, maar voor het vullen van de

[2:33:55] portemonnee van aandeelhouders.

[2:33:57] En vorig jaar heeft de Kamer dan ook een amendement aangenomen om uiteindelijk dit gat in de dividendbelasting

[2:34:03] te dichten.

[2:34:03] En eerder ook hebben de PVV, BBB en collega Omtzigt weleens voor het wetsvoorstel of voor

[2:34:09] een amendement van ons gestemd.

[2:34:11] Het is daarom pijnlijk om te zien hoe de VVD weer aan het langste eind heeft vertrokken

[2:34:16] nu in de formatie in deze gigantische korting van 800 miljoen per jaar kan uitdelen aan

[2:34:22] buitenlandse aandeelhouders.

[2:34:23] En ik begrijp dat het een politieke wens is, en dat mag, maar van de staatssecretaris verwacht

[2:34:27] ik een betere onderbouwing.

[2:34:30] Hoe kijkt hij naar deze gigantische stijging van inkoopeigen aandelen in de afgelopen

[2:34:33] en dan vooral de raming. Het kabinet blijft uitgaan van 800 miljoen,

[2:34:39] want dat was destijds de raming van het amendement.

[2:34:41] Maar we hebben nu ook rapporten liggen, onder andere van Somo, en die zeggen dit kost elk jaar 2 miljard euro.

[2:34:47] En ik vind het te makkelijk als het kabinet dan zegt ja, we hebben een rapport van Somo,

[2:34:50] we hebben een rapport van CEO en we kiezen de middenweg 800 miljoen.

[2:34:53] Daarvoor gaat het echt om veel te veel geld.

[2:34:56] Zulke grote bedragen, dan moet de Kamer gewoon beter weten hoeveel geld hiermee gemoeid is en hoeveel geld er wordt uitgekeerd.

[2:35:01] Dan nog één extremer geval, want we krijgen ook signalen dat er bedrijven zijn die geld lenen

[2:35:07] om vervolgens eigen aandelen in te kopen. Het gaat hier niet om bedrijven die niet weten wat ze met

[2:35:14] de winst aan moeten, maar bedrijven die geld lenen om dit vervolgens terug te sluisen naar

[2:35:18] aandeelhouders. De inkoop daarvan is onbelast, de rente over de lening is fiscaal aftrekbaar,

[2:35:24] het bedrijf blijft achter met schulden, geld is eruit gepompt richting de aandeelhouders. Hoe

[2:35:29] Hoe vaak komt dit voor? Vraagt de staatssecretaris.

[2:35:32] En waarom staan we dit als overheid toe?

[2:35:35] Want dit heeft niks meer te maken met echte ondernemers of echte waardecreatie.

[2:35:40] Voorzitter, ik ben bij het blokje conclusie of leuke afsluiting.

[2:35:43] En ik wil graag een paar observaties delen.

[2:35:47] Het is weliswaar mijn eerste belastingplan als Kamerlid.

[2:35:50] Maar ik heb er de afgelopen acht jaar als medewerker uitvoerend mogen volgen.

[2:35:54] En ik zie een paar patronen die eigenlijk nog steeds vandaag de dag niet opgelost zijn.

[2:35:59] En de eerste is de motie Hoekstra, onze middels eurocommissaris, we kennen hem nog wel uit

[2:36:03] de Eerste Kamer.

[2:36:05] 2015.

[2:36:06] De motie vroeg om het niet meer te koppelen van eigenstandige wetsvoorstellen, omdat je

[2:36:11] daarmee als parlement niet ergens iets van kan vinden.

[2:36:15] En toch wordt het dit jaar niet uitgevoerd, zie de eerdere discussie over de btw-verhoging.

[2:36:21] Dan de motie Nijboer, 2018, waarin werd verzocht om fiscale wetten zoveel mogelijk verspreid

[2:36:26] over het jaar in te dienen.

[2:36:28] En bij belastingplan alleen de echt noodzakelijke wetgeving te behandelen,

[2:36:32] elk jaar komt dit punt voorbij.

[2:36:35] Elk belastingplan zegt alle woordvoers, moeten we gaan doen.

[2:36:37] En toch is dit jaar weer niet gelukt.

[2:36:39] We behandelen vandaag elf wetten tegelijkertijd.

[2:36:44] Een andere observatie die ik wil delen is hoe er door de coalitie en kabinet wordt omgegaan met

[2:36:49] amendementen vanuit de oppositie.

[2:36:52] Want dit is ook bedoeld, dit debat, om geld op te halen om onze plannen te kunnen dekken.

[2:36:56] Bijvoorbeeld om bezuinigingen in het onderwijs tegen te gaan of andere wensen.

[2:37:00] En het vaste antwoord van het kabinet is dan...

[2:37:03] nee, dat kan niet, want in strijd met begrotingsregels.

[2:37:06] Je kan extra uitgaven niet dekken met extra inkomsten.

[2:37:10] En ik wil toch genoemd hebben, voorzitter, dat dit een politieke keuze is.

[2:37:13] En het is niet een soort natuurwet.

[2:37:15] Waarom zou je als oppositie niet mogen pleiten voor extra uitgaven en extra inkomsten?

[2:37:20] Het is netjes gedekt, er verandert niks aan begrotingstekort, er verandert niks aan de staatsschuld.

[2:37:24] het is een politieke keuze hoe groot je de overheid wil laten zijn.

[2:37:28] En ik hoop dan ook oprecht dat de appreciatie van ons amendement en die

[2:37:32] van de collega's inhoudelijk worden beoordeeld en niet alleen maar verwijzen

[2:37:35] naar de afspraken van de coalitie dat een verhoging van de inkomsten niet

[2:37:39] gebruikt kunnen worden voor extra uitgaven. Tot slot, voorzitter.

[2:37:44] Een argument dat vaak voorbijkomt bij het belastingplan is dat we als Nederland

[2:37:49] niet meer moeten doen dan Europa. Geen nationale koppen, niet dat de troepen

[2:37:53] vooruitlopen en wordt ook vandaag weer gebruikt voor de renteaftrek, we moeten

[2:37:58] naar het Europees gemiddelde, maar waarom geldt het argument dan nooit als wij als

[2:38:02] Nederland het slechter doen dan de rest van Europa?

[2:38:06] Als bijvoorbeeld blijkt dat Nederland kampioen is, inkoop eigen aandelen, dan

[2:38:10] zie je niemand die zegt laten we weer naar het Europees gemiddelde gaan.

[2:38:14] Was we helemaal onderaan staan in het lijstje het belasten van inkomen uit

[2:38:18] vermogen, het staat zelfs in het blauwe boekje, ik heb hem hier bij me,

[2:38:22] Leestip overigens wordt elk jaar door de ambtenaren van Financiën gemaakt.

[2:38:25] Dan zie je dat Nederland helemaal onderaan staat bij het belasten van inkomen uit vermogen.

[2:38:29] Omdat we zelfs geld toegeven hierop.

[2:38:33] Ik hoor graag een reflectie van de staatssecretaris op dit punt.

[2:38:36] Wat wij vinden als je dan naar Europa verwijst, dan ook beide kanten op.

[2:38:39] En niet seductief shoppen.

[2:38:41] Voorzitter, ik wil jullie allemaal bedanken voor de tijd.

[2:38:44] Dit was de inbreng van onze fractie namens mij, mevrouw Matoeg.

[2:38:49] Dank u wel, heer Stilteens, voor uw bijdrage.

[2:38:52] Ik ga verder naar de fracties van de PVV, heer Flotters, en daarna ga ik schorsen voor de lunchpauze.

[2:38:58] Heer Flotters.

[2:39:06] Er is tussen het half drie op en ik heb even gecheckt of iedereen nog gelegenheid heeft om te gaan eten.

[2:39:11] Ja? Heer Flotters.

[2:39:16] Voorzitter, ja, dank u wel.

[2:39:17] Even iets tijd voor iets positiefs.

[2:39:20] 11 wetvoorstellen, tientallen maatregelen.

[2:39:22] Nou, ik noem het dan maar de algemene fiscale beschouwingen.

[2:39:25] En daarmee ontloopt dit belastingplan niet veel met het vorige.

[2:39:29] Maar wat wel een enorme verbetering is, en dat is ook waar het om gaat, is de inhoud van dit belastingplan.

[2:39:34] Want zelfs ondanks serieuze tegenvallers, het is al wel benoemd, zoals BOX3 en extra geld voor de toeslagenouders, gaat toch iedereen er ietsje op vooruit.

[2:39:43] En dat is goed nieuws.

[2:39:44] Het grootste voorstel is toch wel de extra schijf- en inkomstenbelasting.

[2:39:47] waardoor mensen over het eerste gedeelte van hun inkomen minder belasting betalen.

[2:39:51] En voorzitter, dat merken de mensen thuis direct en dat is goed nieuws.

[2:39:55] Maar neem bijvoorbeeld ook de energiebelasting.

[2:39:56] Was deze vorig jaar of was deze eerder nog onderverdeeld in twee separate belastingen,

[2:40:00] zoals de opslag duurzame energie en de energiebelasting,

[2:40:03] zijn deze in elkaar geschoven en uiteraard stegen de tarieven vrolijk mee.

[2:40:07] Maar sinds dit jaar gaat de energiebelasting, op gas weliswaar, weer eens echt omlaag.

[2:40:13] En tegelijkertijd gaat de...

[2:40:16] Ik dacht heel even dat ik een punt hoorde en heel snel voor een interruptie tussendoor kon van de heer Veilbrief.

[2:40:23] Een interruptie tussendoor, het is gewoon mijn eerste interruptie.

[2:40:26] Of tweede.

[2:40:27] Voorzitter, heeft de heer Vlotters enig idee hoeveel die extra schijf, dat extra schijfje, wat dat kost?

[2:40:36] Ongeveer, in miljarden.

[2:40:39] Heer Vlotters.

[2:40:40] Voorzitter, kijk, voor de totaallastenverlichting trekt deze coalitie, en daar ben ik trots op, voorzitter,

[2:40:45] Nee, het gaat even over dat schijfje.

[2:40:47] Het gaat even over dat schijfje.

[2:40:48] Meneer Veldbrief, meneer Vlotters is nu het woord voor de beantwoording.

[2:40:51] Ik stel een vraag, ik wil graag een antwoord.

[2:40:54] Voorzitter, er gaat zo'n 2 miljard naar de extra schijf- in inkomstenbelasting, voorzitter.

[2:40:59] En dat is goed nieuws. Dat merken alle inkomen.

[2:41:02] Ik begrijp dat de heer Veldbrief ongeduldig is. Ik wacht even.

[2:41:06] U heeft de antwoord gegeven op de vraag, want ik wil graag door met mijn vraag.

[2:41:09] Weten u wat ongeveer de btw-verhoging kost aan gezinnen en bedrijven?

[2:41:18] Ja, voorzitter, het is net een quiz, maar goed, dan pak ik hem even door, voorzitter.

[2:41:21] Kijk, zo'n btw-verhoging, daar kunnen mensen dan zelf kiezen waar ze dat aan uit willen geven.

[2:41:26] En ik begrijp dat dat wat kritisch ligt bij zo'n D66 als natuurlijk de dingen op cultuur,

[2:41:30] de btw omhoog gaat, snap ik.

[2:41:32] Nou, ik ben kinderachtig, voorzitter, ik begin geen quiz.

[2:41:36] Voorzitter, dat begrijp ik, dan mogen de mensen daar zelf voor kiezen.

[2:41:38] Waar het ons om gaat, is dat de mensen thuis erop vooruit gaan.

[2:41:41] En dat gebeurt met deze maatregelen, voorzitter, en daar zijn wij trots op.

[2:41:44] En dan ga ik verder, voorzitter.

[2:41:46] Dus de heer Vlotters is blijkbaar niet genet aan interrupties,

[2:41:49] maar die hebben we hier ook.

[2:41:51] De heer Vlotters maakt een punt.

[2:41:53] Hij zegt, wat is het toch fijn voor mensen

[2:41:54] dat ze zo'n lage, kleine eerste schijf krijgen. Wat fijn.

[2:41:58] Ik probeer alleen maar het punt te maken

[2:41:59] dat die schijf net zoveel oplevert als het W2 kost.

[2:42:04] Dus het zou netjes zijn als de heer Vlotters dat ook even had genoemd,

[2:42:07] maar dat gaat hij even in het lijstje, want dat kwam niet goed uit.

[2:42:11] Helemaal niet, want ik ga over mijn eigen beantwoording

[2:42:13] en ik beantwoord ook zoals ik dat zelf wil, voorzitter.

[2:42:15] En daarmee blijft natuurlijk de keuzevrijheid, juist met die hogere btw.

[2:42:19] Dan mogen mensen zelf kiezen waar ze dat aan uitgeven, want dan is het dan even, dan pak ik hem door, voorzitter, zal ik maar zeggen.

[2:42:24] Dan heeft u toch een interruptie van de heer Dijk van de SP, gauw gaan.

[2:42:29] Voorzitter, de gemiddelde koopkracht zou stijgen met 0,7 procent, klopt toch?

[2:42:37] Heer Flotters.

[2:42:39] Voorzitter, gemiddeld stijgt de koopkracht met 0,7 procent.

[2:42:42] Het is een quiz hier, waar ik hier zit.

[2:42:44] Nee, ik wil graag dat we het over hetzelfde hebben.

[2:42:47] 0,7% koopkracht. Armoedig. Dat voelen mensen helemaal niet in hun portemonnee.

[2:42:54] We moeten nog maar afwachten of deze kruimels überhaupt wel gegeven gaan worden.

[2:42:59] Koopkrachtbeloftes zijn nog nooit uitgekomen.

[2:43:01] Het zijn uw voorgangers die dit soort teksten uiten. Ik ben er niet eens zelf.

[2:43:06] Ik vind 0,7% echt een ridicuul laag koopkrachtpercentage.

[2:43:10] Ik ben het eigenlijk ook heel erg eens met de voorgaande spreker die ik net citeerde.

[2:43:16] Het is Leon de Jong, uw eigen collega van de PVV-fractie die hier vorig jaar zat en precies

[2:43:24] dit zei.

[2:43:25] Dus ik weet niet of u bent schizofreen of uw partij is schizofreen, maar u zegt nu tijd

[2:43:31] voor iets positiefs.

[2:43:33] Hetzelfde 0,7% die u vorig jaar nog helemaal afmaakte.

[2:43:37] Dus wat is het?

[2:43:38] Is het mooi die 0,7% of is het inderdaad zeer aanmoedig?

[2:43:44] Meneer Flotters, beantwoording. Daarna kunt u bijdragen of vervolgen.

[2:43:47] Dank u wel, voorzitter. Dat zal ik in twee stappen doen.

[2:43:49] Kijk, als het SP zegt, hadden wij meer willen doen?

[2:43:53] Natuurlijk hadden wij meer willen doen. Natuurlijk hadden wij meer willen doen.

[2:43:56] Maar we zitten in een coalitie, dan maak je keuzes.

[2:43:58] Dit is een keuze. Maar de conclusie is, voorzitter, en dat is meer dan de SP ooit heeft bereikt,

[2:44:02] wil ik daarbij wel even aantekenen, is meer dan de SP ooit heeft bereikt.

[2:44:05] Iedereen gaat erop vooruit. Is 0,7 procent minder dan 1 procent of 2 procent of 3 procent?

[2:44:10] Ja, dat is minder. Had het meer gekund?

[2:44:13] Ja, we zitten in een coalitie. Maak je keuzes.

[2:44:16] Maar iedereen, daar zijn we trots op, gaat erop vooruit.

[2:44:20] En dat is meer dan wat de SP kan zeggen.

[2:44:23] Voorzitter, ik heb zes hele korte vervolgvragen.

[2:44:29] Dus die volgen allemaal een op een.

[2:44:32] Was u voor de 30%-regeling?

[2:44:38] Hebt u nog meer vervolgvragen, dat u die in één keer kunt stellen?

[2:44:43] Dat is prima, dat gaat ten koste van eigen interrupties van de SP.

[2:44:46] Ik dacht erom dat we er vier hadden, maar behalve zes...

[2:44:48] Nee, 24 zou ik ook willen voorstellen.

[2:44:50] Nou, mooi.

[2:44:52] Voorzitter, nogmaals, het antwoord blijft staan.

[2:44:54] Je maakt keuzes in coalitieland.

[2:44:55] Dan maak je keuzes.

[2:44:57] Wij zijn trots op dit hele pakket, waarbij, nogmaals, iedereen erop vooruitgaat.

[2:45:01] Voorzitter, ik constateer dat die 30%-regeling niet in het programma van de PVV stond,

[2:45:05] dat u er ook geen voorstander van was.

[2:45:07] Stond u in uw programma en bent u het mee eens dat de inkoop eigen aandelen dat

[2:45:11] we je belastingvrij kunnen dat we dat moeten stimuleren?

[2:45:15] Meneer Dijk, mag ik u vragen om uw vragen in een keer te stellen?

[2:45:19] Het zijn hele korte vragen zonder lange inleiding en ik heb ze ook aangekondigd.

[2:45:24] Ik volg dan nog vier.

[2:45:25] We zijn hier wel echt een heel pakket aan maatregelen aan het behandelen.

[2:45:28] Dus ik wil hier ook graag ruimte voor.

[2:45:32] Ja, voorzitter, mijn antwoord blijft staan.

[2:45:35] We zitten in een coalitieland.

[2:45:36] We hebben geen 76 zetels, dan maak je keuzes.

[2:45:39] Dat hebben wij met vier partijen gedaan.

[2:45:40] Wij zijn trots op de uitkomst, voorzitter.

[2:45:43] Voorzitter, een volgende vraag.

[2:45:44] Als de PVV en grote voorstander van de B2W-verhoging op sport,

[2:45:49] sportscholen, jongeren die graag willen sporten, cultuur.

[2:45:53] Ik vat hem wel even samen.

[2:45:55] Verhoging van de rente, aftrekbeperking,

[2:45:58] verlaging van de overdrachtsbelasting,

[2:46:00] box 3 compensatie, dat dat voor een derde naar de staatsschuld zou gaan,

[2:46:04] Oftewel, gewone mensen gaan daarvoor opdraaien.

[2:46:07] En een derde eigenlijk ten koste ging van het koopkrachtpakket.

[2:46:10] Waren dat allemaal punten waar de PVV voor was?

[2:46:13] GESPREKSLEIDER DE JOURNALISTE Heer Flotters.

[2:46:14] Voorzitter, hetzelfde antwoord, nogmaals.

[2:46:17] Je kunt niet alles hebben, maar even dan toch pak ik even wat inhoudelijke puntjes uit.

[2:46:21] En die wil ik hem eigenlijk terugbrengen naar ook naar de heer Dijk.

[2:46:24] Kijk, zo'n rente-aftrekbeperking wordt dan verhoogd.

[2:46:26] Ja, nee, dat is absoluut zo.

[2:46:27] Maar is de heer Van Dijk ermee bekend...

[2:46:30] ...dat daarmee ook juist de woningcorporaties profiteren?

[2:46:32] ruim 70 miljoen daarvan gaat naar de woningcorporaties, voorzitter.

[2:46:37] Nou, dat moet de heer Dijk toch ook aanspreken.

[2:46:39] Eventjes pak ik er eventjes zo bij, voorzitter, anders wordt het heel eentonig, hoor.

[2:46:43] Voorzitter, het gaat inderdaad over de eentonigheid waarmee u allemaal mensen dingen heeft beloofd,

[2:46:50] allemaal dingen niet nakomt, een mooi verhaal hier begint te houden over hoe positief het wel niet is

[2:46:55] dat mensen 0,7 procent aan koopkrachten wat vooruitgaan,

[2:46:58] terwijl uw voorganger vorig jaar dit totaal finaal afmaakte.

[2:47:02] Voorzitter, echt, ik wil dan de volgende vraag stellen aan de woordvoerder van de PVV.

[2:47:06] Heeft u een ruggengraat van een banaan?

[2:47:10] Heer Flotters.

[2:47:12] Voorzitter, kijk, iedereen, ik doe het gewoon nog een keer hoor.

[2:47:17] Iedereen gaat er op vooruit, voorzitter.

[2:47:20] Werkenden, 0,7 procent.

[2:47:22] Uitgeringsgerechtigden, 0,9 procent.

[2:47:24] Gepensioneerden, 0,6 procent.

[2:47:25] Gaan er allemaal op vooruit, voorzitter.

[2:47:27] Wij zitten in coalitieland, wij hebben dat resultaat bereikt.

[2:47:29] Nogmaals, SP heeft er van niets bereikt.

[2:47:31] Ik begrijp dat er een grote teleurstelling is bij de SP.

[2:47:34] De SP had waarschijnlijk wel meer willen doen.

[2:47:36] Maar ja, de SP zit niet in de coalitie.

[2:47:38] De SP zit niet in de coalitie, want de SP heeft geen resultaat bereikt.

[2:47:41] Wij met onze overige drie partijen wel.

[2:47:44] Voorzitter, ik vind dit altijd een mooie dingetje.

[2:47:46] Want het is niet de eerste keer dat ik dat hoor.

[2:47:48] Daar gaat de PVV inderdaad een beetje sneu op deze tour.

[2:47:51] Ik vroeg of u een ruggegaat van een banaan heeft.

[2:47:53] En dat is gewoon een ja of nee antwoord.

[2:47:55] En u weet donders goed waar dat op slaat.

[2:47:58] U levert namelijk alles.

[2:47:59] maar dan ook echt alles, alles in, waar de werkende klassen van Nederland,

[2:48:05] mensen die afhankelijk zijn van hun inkomen, uit arbeid, uitkering, ouweheefpensioen,

[2:48:10] u heeft het allemaal, allemaal over de schuttek gedonderd, allemaal,

[2:48:16] en u loopt hier gewoon een positief prietpraatverhaal te houden,

[2:48:20] wat zo ontzettend rechts is dat de VVD denkt, oh yes, kom op, nog meer, ga dit nog meer doen,

[2:48:26] Ga nog positiever over dit akkoord praten.

[2:48:29] U deelt alleen maar cadeautjes uit.

[2:48:32] En u mag me alles verwijten, u mag me ook alles noemen.

[2:48:34] Ik heb alles in mijn leven gehoord.

[2:48:36] Echt alle namen, echt prima.

[2:48:37] Het maakt me echt helemaal niets uit.

[2:48:39] Maar u komt niet op voor die werkende mensen.

[2:48:43] U komt alleen maar op voor niet werkende aandeelhouders.

[2:48:47] En daarom heeft u een ruggegraat van een banaan.

[2:48:49] En ik wil het u nog een keer vragen.

[2:48:50] Heeft u een ruggegraat van een banaan?

[2:48:56] Voorzitter, we verhogen het kindgebonden budget, 300 miljoen, we verhogen de huurtoeslag, 500 miljoen.

[2:49:03] We hebben ook niet...

[2:49:03] Jij hebt het ook uitgesteld, ook niet de bedoeling.

[2:49:05] Ik laat toch de heer Dijk ook uitpraten.

[2:49:08] Ik begrijp dat de heer Dijk graag met krachtwermen speelt, maar laat mij dan even een opzomming geven van wat wij met deze coalitie allemaal voor elkaar krijgen.

[2:49:17] Een envelop voor gericht lastverligging voor de burgers, 2,5 miljard.

[2:49:20] Wij verminderen met meer dan de helft het eigen risico, voorzitter.

[2:49:25] Meer dan de helft, voorzitter.

[2:49:27] Wij hebben een envelop voor groepen in de knel, voorzitter.

[2:49:30] 500 miljoen.

[2:49:31] Dat zijn allemaal dingen, voorzitter, die wij doen, juist voor die mensen die werken, voorzitter.

[2:49:35] Dat zijn allemaal mooie resultaten die wij hebben bereikt.

[2:49:38] Dus ik ga helemaal niet reageren op een banaan of welke fruitschaal dan ook.

[2:49:41] Voorzitter.

[2:49:43] U hebt die punt gemaakt die zo heel graag van mevrouw Mathoeg wilde, voor de interruptie.

[2:49:48] Mevrouw Mathoeg.

[2:49:52] De heer Flotters moet blij zijn dat een van zijn voorgangers hier niet zit, de heer Wilders,

[2:49:56] de heer Van Dijk, de heer Graus of de heer de Jong, want die zouden wel gehakt maken

[2:50:00] van dit verhaal, maar dat ben ik niet, dus ik stel mijn vragen op een andere manier.

[2:50:04] Ik tel, en volgens mij mis ik er een paar, 37 moties en twee amendementen, allemaal om

[2:50:08] de btw te verlagen.

[2:50:10] Daar stond de PVV achter de spreekgestoelde dat tegen de mensen te zeggen.

[2:50:13] Daar kijken mensen nu naar het debat.

[2:50:16] Die hebben op u gestemd.

[2:50:18] 37 zetels.

[2:50:20] Die zien een jeibak, naar alle respect geweldige collega Dijk,

[2:50:25] die zijn stemmers daar goed aan het vertegenwoordigen is.

[2:50:28] En u zit hier met een beetje makkelijke pripra te zeggen,

[2:50:32] wat ben ik blij, ik heb een kruimeltje hier, ik heb een kruimeltje daar,

[2:50:34] en de boodschappen zijn nog steeds duur.

[2:50:36] Waarom heeft u zelf, vraag ik via u voorzitter, ingestemd in uw fractie,

[2:50:40] toen u dat akkoord kreeg met die Btw?

[2:50:42] Was dat echt genoeg? Vond u dat zelf echt genoeg? Vraag ik via u, voorzitter.

[2:50:49] We verhogen de BTW, maar we voeren een extra schijf in de inkomstenbelasting.

[2:50:53] Twee miljard trekken we daar maar liefst voor uit, voorzitter.

[2:50:56] Dat merken de mensen in hun pots meneer direct.

[2:50:58] Dan hebben wij nog maatregelen als kind gewonnen budget, voorzitter.

[2:51:01] Verhoging van de huurtoeslag, voorzitter.

[2:51:03] Vergeet ook alsjeblieft het eigen risico in zorg niet.

[2:51:07] Meer dan de helft neemt dat af, voorzitter.

[2:51:09] Het zijn allemaal maatregelen die wij hebben genomen, voorzitter.

[2:51:11] Over het geheel genomen is dit gewoon een heel mooi pakket.

[2:51:14] Had het meer kunnen zijn?

[2:51:15] Ja, wellicht wel, maar we zitten in een coalitie en we zijn tevreden met dit resultaat.

[2:51:19] We zijn trots op dit resultaat.

[2:51:20] En voorzitter, dat spreekt ook bij mij uiteraard.

[2:51:22] Ik ben zeker net zo trots, meer trots nog.

[2:51:25] Ik wil aan mevrouw Martou.

[2:51:27] Dus u bent trots dat het sporten duurder is geworden en alle fijne dingen in het leven duurder,

[2:51:32] ondanks het feit dat al uw voorgangers al die eigen voorstellen deden.

[2:51:37] Dus het blijkt dat de PVV uiteindelijk maar één ding heel belangrijk vindt.

[2:51:44] En dat is op het journaal en op de televisie plannetjes die niet onderbouwd zijn...

[2:51:49] hardop kunnen roepen ten aanzien van israel-migratie.

[2:51:54] Terwijl op alle andere terreinen buitenlandse aandeelhouders weg mogen lopen...

[2:52:00] met het geld van hartverderkende Nederlanders.

[2:52:04] En u heeft, ondanks het feit dat u 14 jaar achter dat spreekgestoelte

[2:52:09] Rutte Verrot heeft gescholden, of uw voorganger, zeg ik daar netjes bij,

[2:52:12] om alles wat u deed, bent u nu nog verder gegaan

[2:52:15] in het faciliteren van die kapitaalagenda.

[2:52:17] En mijn oprechte vraag is, schaamt u zich niet een beetje

[2:52:20] richting die kiezer? Want wat krijgt hij hiervoor terug?

[2:52:24] En ik moet zeggen, u lijkt een verleerd coalitiepoliticus.

[2:52:28] Dat is heel, heel snel gegaan.

[2:52:30] Maar ik zou bijna vragen,

[2:52:32] waar is de pvv voor die werkende Nederlander?

[2:52:35] Ja, Vlotters en daarna kunt u bijdragen vervolgen.

[2:52:39] Ja, dank u wel voorzitter. Dat zal ik wel voor de tweede maal proberen.

[2:52:41] Voorzitter, we hebben 6 miljard lastenverplichting voor gewone mensen thuis.

[2:52:45] 6 miljard trekt deze coalitie daar vooruit.

[2:52:48] Tegenover een 1,13 miljard, zeg ik even uit mijn hoofd voor het bedrijfsleven, voorzitter.

[2:52:53] Een 6 op 1 ratio, daar kan de pvv prima mee leven.

[2:52:58] Kijk, had het wellicht nogmaals, had het wellicht meer gekund, wellicht, maar een zes op één ratio,

[2:53:03] voorzitter, en dat zeg ik ook tegen de collega's van de SP en van GroenLinks,

[2:53:05] zes miljard lastenverlichting voor de mensen thuis. Dat is hoog tijd, dat is meer dan terecht,

[2:53:09] voorzitter, maar dat is wel zes miljard lastenverlichting tegenover een 1,13 miljard

[2:53:13] lastenverlichting voor het bedrijfsleven, voorzitter. Mevrouw Mathoeg. Ja, voorzitter,

[2:53:18] wat de PVR zegt, klopt gewoon niet. De lasten op arbeid gaan hier gewoon omhoog. We hebben,

[2:53:22] als het goed is, krijgen we vanochtend de laatste beantwoording van het Straatplanbureau. Volgens

[2:53:25] De laatste cijfers gingen die 4, nog wat miljard omhoog.

[2:53:28] Wat de PVV hier zegt, klopt gewoon niet.

[2:53:30] Het is selectief shoppen.

[2:53:32] De lasten op arbeid gaan in dit kabinet gaan omhoog.

[2:53:36] U vraagt meer van werkende mensen en het

[2:53:38] zou u goed staan om daar gewoon eerlijk voor uit te komen.

[2:53:41] Want dat is politiek.

[2:53:42] Een keuze maken en daar dan als een vent voor staan, voorzitter.

[2:53:46] Heer Flotters.

[2:53:47] Dank u wel, voorzitter.

[2:53:47] Ik heb geloof ik net in tien interrupties heb ik niet anders gedaan dan dat, voorzitter.

[2:53:52] Dus ik continue.

[2:53:54] Heer Gimbus.

[2:53:55] Ja, voorzitter.

[2:53:58] Kijk, dat de PVV alleen maar geïnteresseerd is in asiel en een beetje nog in eigen risico,

[2:54:03] en dat was het wel zo'n beetje, dat is wel bekend.

[2:54:06] Maar wat ik niet begrijp, ook uit inhoudelijke opsomming,

[2:54:10] is dat de heer Vlotters trots is op het extra schijfje in de inkomstenbelasting.

[2:54:15] Dat betekent gewoon dat de belastingen omhoog gaan voor middeninkomens.

[2:54:18] Dus dat betekent gewoon dat in plaats van dat we over de hele linie

[2:54:22] tot ongeveer een inkomen van rond de 70.000 of tegen de 70.000,

[2:54:26] 35,82 procent belasting vragen qua tarief, voor inkomens in het tweede deel, dus vanaf wat is het,

[2:54:33] 38.000, 37,48 procent gaan vragen. In combinatie met nog een stijlere afval van het kinderhonderd

[2:54:41] budget etcetera zorgt het voor meer marginale druk, maar voor middeninkomens worden gewoon

[2:54:44] zwaarder belast op deze manier. Waarom heeft de heer Vlotters er niet voor gekozen om gewoon het

[2:54:51] tarief gewoon gelijk te houden en dat toe te gaan passen, die meerdere tariefschijfjes, op het moment

[2:54:55] dat je het belastingstelsel gaat herzien.

[2:54:57] Dit is toch bizar dat je gewoon een extra inkomensafhankelijke knop

[2:55:00] in het hele stelsel weer toevoegt, programmeert,

[2:55:05] waardoor je in augustus, elke augustusronde weer verder kunt gaan tweaken

[2:55:09] en het stelsel nog rommeliger en onderzichtiger maakt dan het al was.

[2:55:12] Ik begrijp gewoon de keuze niet die is gemaakt.

[2:55:14] Waarom wil de PVV dat?

[2:55:17] De heer Flotters.

[2:55:18] Ja, voorzitter, dit toont ook een beetje aan natuurlijk de grenzen die we hebben

[2:55:21] juist om het hele belasting- en toeslagstelsel te herzien.

[2:55:22] Ik hoor dat de heer Geenwis zijn abonnement hierop zit te dreunen, inderdaad.

[2:55:27] Ik heb hem net als stopmijn genomen, voorzitter, dus daar kom ik later wel op terug, voorzitter.

[2:55:33] Het gaat er ons om, dat de koopkracht, voorzitter, en dan kijk ik naar de cijfers,

[2:55:37] die gaat er gemiddeld met 0,7 procent op vooruit.

[2:55:39] Werkenden 0,7 procent, uitkundig gerechten zelfs 0,9 procent en gepensioneerden 0,6 procent, voorzitter.

[2:55:45] En dat is in dit hele complex stelsel van wat we momenteel hebben in de belasting- en toeslagstelsel,

[2:55:50] is dat gewoon een heel mooi resultaat.

[2:55:52] Is daarmee de urgentie weg, natuurlijk, dat we het helemaal moeten herzien?

[2:55:54] Absoluut niet, voorzitter.

[2:55:55] En ik kom daar in mijn bijdrage ook nog wel op terug.

[2:55:58] Ja, geen mis.

[2:55:59] Maar, voorzitter, sorry.

[2:56:01] Omdat het zo complex is en we het moeten gaan herzien,

[2:56:03] gaan we het eerst nog complexer maken.

[2:56:04] Dat begrijp ik gewoon niet.

[2:56:06] Waarom doet de heer Flotters dat?

[2:56:07] Dan kun je toch...

[2:56:08] En ik heb het niet eens over mijn amendement gehad.

[2:56:10] Inderdaad, dat zorgt ervoor dat over de hele linie

[2:56:13] gewoon het tarief van de eerste schijf wordt gegranteerd.

[2:56:15] Dus 35,82 procent.

[2:56:17] En dat kun je op een hele eenvoudige manier doen.

[2:56:18] Dus dat wil ik zeker aanbevelen, meneer Flotters.

[2:56:23] Maar mijn vraag is eigenlijk, los van het amendement, van waarom heb je een agenda om het belastingstelsel grondig te herzien en te vereenvoudigen en begrijpelijker te maken...

[2:56:31] en ga je eerst met een extra schijtje het ingewikkelder maken?

[2:56:34] En terwijl je alle andere inkomensafhankelijke knoppen gewoon in het stelsel laat zitten.

[2:56:38] Ik begrijp dat niet.

[2:56:40] Dit staat in schril contrast met wat de heer Omtzigt de afgelopen jaren heeft betoogd.

[2:56:44] Dit staat in schreeuwcontrast met wat volgens mij de PVV-fractie en andere fracties hier hebben betoogd.

[2:56:49] En toch doen jullie dat. Ik kan er gewoon niet bij.

[2:56:52] En is de heer Vlotters dan bereid misschien dit te heroverwegen?

[2:56:56] Gedurende dit debat en de komende maandagen die we nog gaan hebben.

[2:56:58] En dinsdag, ik weet niet wanneer we allemaal gaan debatteren hierover.

[2:57:02] Heer Vlotters.

[2:57:03] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:57:03] Nee, voorzitter, ik ga helemaal niet zoveel heroverwegen.

[2:57:06] Want juist dit extra schrijfje wel, brengt wel 2 miljard op, voorzitter.

[2:57:08] En nogmaals, dat eindigt direct bij de mensen in het portemonnee, voorzitter.

[2:57:11] En dat is juist goed nieuws, voorzitter.

[2:57:13] En het telsel was al complex, ook voor dit extra schijfje.

[2:57:16] Voorzitter, ik continueer mijn tekst.

[2:57:20] U kunt uw bijdrage vervolgen.

[2:57:22] Dank u wel, voorzitter.

[2:57:24] Maar, voorzitter, neem bijvoorbeeld ook de energiebelasting.

[2:57:26] Was deze vorig jaar nog onderverdeeld in twee separate belastingen en werden deze in elkaar...

[2:57:32] werden... worden deze sinds vorig jaar in elkaar geschoven, maar de tarieven stegen vrolijk door.

[2:57:36] Voorzitter, maar met dit coalitiekort gaat volgend jaar de energiebelasting op gas echt omlaag,

[2:57:41] voorzitter, en de heffingsvrije voet gaat omhoog, voorzitter, en dat is win-win.

[2:57:44] Weer goed nieuws, voorzitter.

[2:57:47] Maar ook de huurtoeslag gaat omhoog, het kindgebonden budget gaat omhoog,

[2:57:50] het eigen risico wordt ruim gehalveerd, vanaf 2027 weliswaar,

[2:57:54] maar blijft volgend jaar en in 2026 op het huidige niveau.

[2:57:57] De brandstofaccijns blijven volgend jaar op het huidige niveau

[2:57:59] en er komt een speciale envelop voor huishoudens in de knel.

[2:58:03] Allemaal, voorzitter, goed nieuws.

[2:58:05] Maar ook ondernemer mag weer.

[2:58:07] Na jaren van, nou, laat ik het dan zo zeggen, schommelende fiscale regelingen,

[2:58:11] wordt er weer wat ruimte geboden aan de ondernemers.

[2:58:14] Maar desondanks heeft de PVV nog enkele vragen over de voorliggende wetsvoorstellen.

[2:58:19] Allereerst de bedrijfsopvolgingsfaciliteit.

[2:58:21] In de notennaleiding van het verslag over het gebruik van de zogenoemde dubbel boor valt

[2:58:26] te lezen dat de maatregel van deze dubbel boor ook geldt in het geval de boor niet twee keer

[2:58:31] wordt toegepast.

[2:58:32] De PVV heeft hier eerder over gevraagd waarom hij specifiek is gekozen voor de brede rijkwijdte

[2:58:36] van enig eerder moment in bezit is geweest van de verkrijger.

[2:58:40] De staatssecretaris beantwoordde met de redenering dat het idee van een minimale looptijd

[2:58:44] is om te borgen dat er sprake moet zijn van een reële bedrijfsopvolging.

[2:58:49] Ja, helemaal waar, en iedere vorm van misbruik moet ook absoluut tegengegaan worden,

[2:58:55] maar ook na drie jaar, vijf jaar of nog langer, kan de ontvanger van de onderneming alsnog besluiten

[2:59:00] de onderneming over te dragen, terwijl er ook sprake kan zijn van een reële bedrijfsopvolging

[2:59:05] indien de onderneming weer terug zou gaan naar de verkoper

[2:59:09] en later alsnog naar de eerste verkrijger

[2:59:10] en het dus feitelijk maar één keer gebruik wordt gemaakt van de boor.

[2:59:14] Dit zal opgelost kunnen worden met een tegenbewijsregeling.

[2:59:17] En ook de NOB vroeg hiernaar.

[2:59:18] Maar hiervan zegt de staatssecretaris

[2:59:21] dat dit voor extra uitvoeringslasten zou zorgen.

[2:59:23] Maar wat zijn de gevolgen voor de uitvoerbaarheid

[2:59:26] indien juist die bewijslast volledig bij de onderneming komt te liggen?

[2:59:30] En dan gesproken over deze extra uitvoeringslasten.

[2:59:33] Er wordt voorgesteld, alleen nog in aanmerking te komen voor de BOR en het DSR,

[2:59:37] de doorschuiveregeling, bij een belang van minimaal 5 procent,

[2:59:39] gewone aandelen, voorzitter.

[2:59:41] Nou ja, voorzitter, gewone aandelen.

[2:59:43] Deze zijn bij de noten van wijzering veranderd

[2:59:45] in een beetje preferent en een klein beetje gewoon.

[2:59:48] Zo stelt de staatssecretaris voor, en ik citeer,

[2:59:50] het deel van het aandeel dat vooraankent ten aanzien van de winstverdeling

[2:59:53] of de liquiditeitsopbrengsten moet aangemend als preferent aandeel

[2:59:56] en het andere deel als niet-preferent aandeel.

[2:59:59] Nou ja, voorzitter, zoals ik zei, het is een beetje van dit en een beetje van dat.

[3:00:02] Maar hoe uitvoerbaar is dit dan voor de Belastingdienst?

[3:00:07] En het is goed dat deze hybride aandelen nu ook in aanmerking kunnen komen en dat het

[3:00:10] begrip van de wezenlijke voorrang uit de wet is gehaald, maar minder complex wordt het

[3:00:14] daar niet door.

[3:00:16] Hetzelfde geldt voor de zogenaamde rollatorboor.

[3:00:19] Kort gezegd wordt voorgesteld om de bezitstermijn met zes maanden per jaar te verlengen, gekoppeld

[3:00:23] aan de HOW-leeftijd.

[3:00:25] Heeft de staatssecretaris inzichtelijk om wat voor een onderneming het gaat die op die latere

[3:00:28] leeftijd worden gestart?

[3:00:29] Wat nu gebruikt de staatssecretaris vooral leeftijd als leidende factor

[3:00:33] om het gebruik van de boord tegen te gaan.

[3:00:35] Maar erkent de staatssecretaris dat het soort onderneming ook een factor kan zijn naast de leeftijd, voorzitter.

[3:00:42] En voorzitter, dan de waterstofbelasting.

[3:00:44] Want met dit belastingplan wordt er ook een nieuw soort belasting ingevoerd.

[3:00:48] Voorgesteld wordt om waterstof gelijk te belasten met het laagste tarief in de energiebelasting op elektriciteit.

[3:00:54] Met andere woorden, iedere eenheid waterstof, dan neem ik even aan dat dat per kilo zal zijn,

[3:00:58] en wordt belast met 0,00254 cent.

[3:01:03] En voorzitter, hierin wordt geen onderscheid gemaakt

[3:01:05] naar de oorsprong van het waterstof en het procedé.

[3:01:08] Dus zeg maar de elektrolyse om een waterstof te maken.

[3:01:11] Die is zelfs ook vrijgesteld van de belasting, zo val te lezen.

[3:01:14] En voorzitter, en dan wordt het interessant,

[3:01:16] want zoals bekend is waterstof een energiedrager

[3:01:20] en dat is geen energiebron.

[3:01:22] Dus hoe bepaal je dat er geen belasting over het procedé wordt gegeven

[3:01:25] als er geen onderscheid wordt gemaakt naar de oorsprong van het waterstof.

[3:01:29] Als we naar de productiecijfers kijken,

[3:01:30] komt verreweg de grootste productie van waterstof voor rekening van aardgas.

[3:01:34] Dit gebeurt doorgaans niet door elektrolyse,

[3:01:36] maar kan met dit wetsvoorstand natuurlijk even goed gaan gebeuren.

[3:01:39] Gascentrales worden immers vooral gebruikt om elektriciteit op te wekken.

[3:01:43] Dus wat zijn de gevolgen hiervan voor de fiscaliteit?

[3:01:45] Hoe gaat de staatssecretaris garanderen

[3:01:47] dat het waterstof ook dan echt door middel van elektrolyse

[3:01:49] en, zoals de staatssecretaris aangeeft, ook echt de groen dan tot stand is gekomen?

[3:01:54] Graag een reactie, voorzitter.

[3:01:57] En dan de accijns.

[3:01:58] Want mede dankzij de PVV wordt de brandstofaccijns volgend jaar niet verhoogd.

[3:02:02] Goed nieuws, voorzitter.

[3:02:03] En toch nemen de verschillen tussen onze buurlanden een vlucht.

[3:02:06] En niet alleen voor brandstof, maar ook op boodschappen, alcohol en tabak.

[3:02:10] We worden overspoeld met e-mails...

[3:02:12] ...van mensen die heel concreet boodschappenlijstjes met elkaar vergelijken...

[3:02:15] ...en tientallen euro's verschil laten zien tussen bijvoorbeeld Nederland en Duitsland.

[3:02:19] Er worden inmiddels ook hele busreizen, inclusief een gigantische aanhanger, georganiseerd...

[3:02:24] over de grens collectief inkopen te gaan doen.

[3:02:27] En van echte grenseffecten kun je dan ook niet meer spreken,

[3:02:30] want zelfs voor mensen uit Utrecht loont het al

[3:02:32] om boodschappen te gaan doen in Duitsland.

[3:02:34] En zo zijn we dan ook aanbeland van kerstmarkttoerisme naar accijntstoerisme.

[3:02:38] En de ondernemers in de grensregio moeten met ledenogen toezien

[3:02:41] hoe hun handel letterlijk voor hun neus doorrijdt.

[3:02:45] En wij delen die zorgen, wij begrijpen dat het in het geval van levensmiddelen...

[3:02:51] GESPREKSLEIDER.

[3:02:51] Interruptie van de VL-brief.

[3:02:54] Ja, voorzitter, ik denk dat de heer Rons gelijk heeft hierin.

[3:02:58] Hij neemt wel zelf deel aan dit kabinet, dus doet er wat aan, zou ik willen zeggen.

[3:03:01] Maar even nu één specifieke categorie.

[3:03:03] Die mensen die een hotel hebben aan de grens, wat vindt hij daar dan van?

[3:03:08] Die door dit kabinet even gewoon een miljardje extra in hun mik geduld krijgen.

[3:03:14] Daar duwt hij zelf aan mee, hè? Dat is de btw-verhoging op logies.

[3:03:18] Dat is geen toerisme namelijk, waar mensen voor de grens over hoeven.

[3:03:22] Die gaan gewoon niet meer naar Nederlandse hotels toe, maar naar buitenlandse hotels.

[3:03:24] als dat is wat ze gaan doen.

[3:03:26] Wat vindt u daarvan?

[3:03:29] Dat is dezelfde vraag die de heer Velbrief al heeft gesteld,

[3:03:32] alleen anders verpakt in de grensregio.

[3:03:35] Nogmaals, wij hebben lastenverlichting van zes miljard.

[3:03:40] Een onderdeel daarvan is inderdaad de btw-verhoging.

[3:03:42] Ja, optimaal, nee.

[3:03:45] Maar daardoor hebben mensen nu wel de keuze,

[3:03:46] juist omdat ze concreet meer geld in de pot meer overhouden,

[3:03:49] hebben ze wel de keuze waar ze dat geld naar uit zullen willen geven.

[3:03:51] Dus ook inderdaad het Nederlands hotel of het Duitse hotel.

[3:03:54] Overigens, voorzitter, is het niet zo dat Nederlandse hotels altijd al voordelig waren,

[3:03:59] want heel veel mensen gingen al naar Duitse hotels voor hun overnachting.

[3:04:01] Heer Vijlbrief?

[3:04:03] Ja, voorzitter.

[3:04:03] Het zou wel fijn zijn als de heer Vlotters afziet van allerlei politieke boodschappen

[3:04:08] verpakt naar de heer Dijk en naar mij, dat ik dat dezelfde vraag stel.

[3:04:11] Ik stel een andere vraag.

[3:04:12] Ik stel namelijk een hele gerichte vraag over de btw op logies, die omhoog gaat.

[3:04:17] En de enige opmerking die ik maakte was, als hij een heel verhaal wil houden dat het zo

[3:04:22] ...zielig is voor mensen dat boodschappen duur zijn, et cetera...

[3:04:25] ...dan ben ik dat hartstikke met hem eens.

[3:04:27] Dat mensen de grens overgaan vanwege accijzen...

[3:04:29] ...maar dan moet hij elke keer eerlijk zijn en zeggen dat hij zelf de btw aan het verholken is...

[3:04:33] ...voor logist, dat is mijn enige punt.

[3:04:36] Dat is toch correct?

[3:04:39] Heer Flotters.

[3:04:41] Ja, voorzitter, ja, nogmaals.

[3:04:43] De btw-verhoring is niet optimaal.

[3:04:45] Dat zit in een pakket waar diverse subcategorieën onder vallen.

[3:04:48] Voorzitter, afwakeningsverschillen zaten daar altijd alleen, die zitten daar nu nog steeds in, voorzitter.

[3:04:52] Dus je moet het in het grote geheel van de lastenverlichting zien, voorzitter, die wij met deze coalitie

[3:04:56] mogelijk maken voor de mensen thuis.

[3:04:59] Dank u wel, mevrouw Mathoeg.

[3:05:03] Ja, voorzitter, de heer Vlots van de PVV maakt namelijk een hele mooie analyse, namelijk

[3:05:07] hé, in de vergelijking met Accijnsen, dit is wat we zien, dit is het evenwicht, dit

[3:05:10] gebeurt er dan.

[3:05:12] En vervolgens komt er een vraag over de BTW, want je had namelijk ook een andere invulling

[3:05:16] van de hervorming kunnen doen, hè?

[3:05:17] Stond in al die rapporten bijvoorbeeld een generieke verlaging, helemaal met één tarief.

[3:05:21] Simpel voor de uitvoering ook nog.

[3:05:23] Dus de vraag precies op deze analyse van Excijns, die de heer Flotters zelf doet,

[3:05:28] dan als je die door-exerceert, dan is toch de vraag waarom heeft u uw eigen analyse niet toegepast

[3:05:32] toen u aan tafel zat en uw macht van die 37 zetels van al die mensen die op u gestemd hebben toegepast

[3:05:36] om precies te doen wat u nu aan de staatssecretaris vraagt, voorzitter.

[3:05:43] Omdat we juist het hele belasting- en toeslagstelsel gaan herzien,

[3:05:45] ook waar mevrouw naartoe verwijst, ik heb inderdaad, en dat zal mevrouw naartoe ook hebben,

[3:05:49] zulke stapels op mijn bureau liggen, met juist waarin de belasting,

[3:05:51] waarbij het btw-stelsel ook een onderdeel daarvan is.

[3:05:54] Nou, het kabinet neemt daarin een leidende en faciliterende rol

[3:05:59] en dat zien we dan met vertrouwen tegemoet, voorzitter.

[3:06:02] Maar dat doet niets af aan de lastenverlichting die wij nu al bieden aan de mensen thuis, voorzitter.

[3:06:06] Zes miljard.

[3:06:08] Heer Geenbis.

[3:06:09] Ja, voorzitter, de belasting op consumptie, of de btw precies gezegd, staat niet in de taakopdracht.

[3:06:14] Dus ik begrijp hieruit een pleidooi van de pvv om dat in de taakopdracht van de staatssecretaris op te nemen,

[3:06:19] zodat we dat inderdaad eenvoudiger maken.

[3:06:22] Mijn vraag is waarschijnlijk een andere,

[3:06:25] want er worden hier heel makkelijk dingen gesteld

[3:06:27] en er wordt vervolgens de staf gebroken over accijnsbusreizen naar het buitenland,

[3:06:32] omdat het vanuit Utrecht al aantrekkelijker is

[3:06:35] om boodschap te doen in Duitsland dan in Utrecht zelf.

[3:06:38] Is de heer Vlots het met me eens dat we dan,

[3:06:41] voordat we die btw-verhoging doorvoeren,

[3:06:44] we een second opinion op de diverse onderzoeken moeten doen

[3:06:47] die ten grondslag liggen aan bijvoorbeeld die btw-verhoging.

[3:06:49] Bijvoorbeeld de btw-verhoging op logies.

[3:06:51] We kregen vorige week een petitie uitgereikt waarin werd gezegd

[3:06:55] ja, maar die elasticiteiten van bijvoorbeeld hotelovernachtingen

[3:06:58] versus andere jeugdbergen en glampings,

[3:07:02] dat is allemaal op één hoop gegooid.

[3:07:04] Dat is niet goed onderscheiden.

[3:07:05] En de reactie op een prijsverhoging gaat heel anders zijn

[3:07:10] voor de ene soort overnachting dan bij de andere soort.

[3:07:13] Dat is niet goed onderzocht en daarmee zijn ook opbrengsten

[3:07:15] van deze maatregel overschat, omdat inderdaad, zoals de heer Velbrievel zei,

[3:07:19] waarschijnlijk een deel net over de grens gaat slapen in plaats van in Nederland.

[3:07:22] Dus is het niet dan zorgvuldig om, voordat we deze verhoging doorvoeren,

[3:07:27] een fatsoenlijke secretary opinion vragen aan de staatssecretaris?

[3:07:32] Heer Floters.

[3:07:34] Voorzitter, afwakeningsverschillen.

[3:07:34] Ik zei het net ook al even kort, afwakeningsverschillen zijn van alle tijd.

[3:07:37] Zolang je met meerdere tarieven zit in de B2, word je daar ook mee geconfronteerd, voorzitter.

[3:07:40] Dus in dat opzicht is daar geen nieuw feit van aan het licht gekomen, voorzitter.

[3:07:44] En dat is dan ook mijn antwoord.

[3:07:47] Voorzitter, er zijn wel nieuwe feiten aan het licht gekomen bij de petitieaanbieding.

[3:07:51] Het werd heel duidelijk waar collega Sneller aanwezig was en collega Vermeer en ook onze

[3:07:58] voorzitter.

[3:07:59] Er werd heel duidelijk onder woorden gebracht in het rapport van Dialogic zijn die prijselasticiteiten

[3:08:05] niet goed geschat.

[3:08:06] Dus de opbrengst waarvan wordt uitgegaan en ook de gedragsreactie is niet goed ingeschat.

[3:08:11] En dan is mijn enige vraag van is het dan geen reden om dat wel goed te laten inschatten

[3:08:14] Oftewel om een secretary opinion op te onderzoeken, die ten grondslag liggen aan de besluiten en aan de rapporten,

[3:08:21] of aan de besluiten van deze coalitie en van het kabinet.

[3:08:24] Dat is toch een hele simpele vraag.

[3:08:26] En waarom zou je dat niet een onafhankelijke secretary opinion op laten doen?

[3:08:29] Want wie weet rekent de heer Flotters zich weer rijk en hebben we straks geen miljard opbrengst,

[3:08:34] maar een half miljard, omdat heel veel overnachtingen toch elders worden betrokken dan in Nederland.

[3:08:40] Heer Flotters, en daarna zou ik u willen vragen, u bijdragen.

[3:08:52] U kunt de vraag beantwoorden en u bijdragen voor de rest afronden van wat u nog op papier hebt staan.

[3:09:00] Mochten er nog aanvullende intrupties komen, doen we die na de schorsing,

[3:09:03] omdat anders hebben we geen tijd meer om te gaan eten.

[3:09:07] Om half drie gaat het vandaar.

[3:09:10] Dus ik wil u nu een gelegenheid stellen om u bij te dragen bij de schorsing.

[3:09:13] Nee, dat is nog niet bepaald.

[3:09:16] Ja, voorzitter, ja, dank u wel.

[3:09:17] Tijd vliegt, zien we maar weer, zo waar, voorzitter.

[3:09:19] Nee, nee, nee, voorzitter.

[3:09:21] Het is wat ons betreft volstrekt duidelijk.

[3:09:22] De 2 miljard is niet optimaal. Afwakeningsverschillen zijn van alle tijd, voorzitter.

[3:09:26] Maar in het grote geheel van de lastenverlichting maakt dat dit onderdeel van uit, voorzitter.

[3:09:31] Het is wel mijn antwoord, voorzitter.

[3:09:33] Voorzitter, dan.

[3:09:34] Ja, ik ga verder.

[3:09:36] Want als ik kijk naar de laatste grenseffectenrapportage op het gebied van de accijns op alcohol...

[3:09:39] ...wordt het beeld geschetst dat het allemaal wel meevalt.

[3:09:41] En het kan zelfs zo zijn dat dit negatieve budgetaire consequenties gaat hebben, voorzitter.

[3:09:46] Dus dan is de concrete vraag ook, hoe bestaat het dat de conclusies zo verschillend kunnen

[3:09:50] zijn tussen de rapportages, voorzitter, en het feitelijke kassabonnetje?

[3:09:55] En voorzitter, dan Groningen, want de PVV is verheugd dat dit kabinet daar ook nog aan

[3:10:02] heeft gedacht, aan de aanbevingsgedupeerden.

[3:10:04] Zij zijn namelijk vrijgesteld van de BOX3-belasting voor zover het een vergoeding van schadeherstel

[3:10:09] of versterking betreft.

[3:10:11] Dit is sympathiek en heel goed voor te stellen.

[3:10:14] Maar toch roept dit enkele vragen op.

[3:10:16] Want zo staat er in de noten aanleiding van het verslag,

[3:10:18] zei de staatssecretaris over mogelijke rechtsongelijkheid,

[3:10:21] gedupeerden zouden dus in dezelfde situatie moeten verkeren als de gedupeerden in het aardbevingsgebied,

[3:10:25] om ook voor zo'n vrijstrenging in aanmerking te komen.

[3:10:28] Maar wat is hier dan het leidende argument voor, om dit vermogen vrij te stellen van BOX3?

[3:10:32] Zijn dat dan de aardbevingen? Is dat een postcode?

[3:10:34] Of is het voor de menselijke maat,

[3:10:36] Want de conclusie was van de parlementaire enquête

[3:10:38] om de schadeafhandeling milder, makkelijker en menselijker te maken.

[3:10:42] Of als het om aardbevingen gaat, hoe zit het dan met de schade door zoutwinning?

[3:10:47] Of aardbevingsschade in Limburg? Of, voorzitter, is overheidsfale leidend?

[3:10:51] Want in dat geval, wat betekent het dan voor de gedupeerde en toeslagenaffaire?

[3:10:55] Want zij moeten wel belasting betalen in box drie.

[3:10:58] Dus, voorzitter, eigenlijk in welke mate wijkt nou het schadestel voor de Groningers

[3:11:01] hoe terecht ook, voorzitter, dan af voor het soort gelijke schades

[3:11:05] ...die zijn voortgekomen uit nalatig overheidshandelen...

[3:11:07] ...zoals met de toeslagenaffaire.

[3:11:10] En dan nog een klein stukje over de combinatie ICT en Belastingdienst.

[3:11:14] Want dat is nogal altijd niet het grootste succesverhaal.

[3:11:16] Zo kopte het AD vorige week over dit onderwerp Jan Boel bij de Viscus.

[3:11:21] En daar lijkt het wel een beetje op, voorzitter.

[3:11:23] Ik begrijp dat de staatssecretaris druk is met enorme opgaves die op z'n bord liggen...

[3:11:26] ...maar tegelijkertijd constateert de BVV-fractie...

[3:11:29] ...ook dat veel brieven die we van de staatssecretaris hebben ontvangen...

[3:11:32] ...vooral berichten zijn van vertraging, geduld hebben...

[3:11:35] en wat open deuren hoe complex het allemaal is.

[3:11:37] Ja, dat is allemaal waar, voorzitter,

[3:11:38] maar ondertussen raakt de wet werkelijk rendement Box 3 steeds verder uit zicht.

[3:11:43] En in antwoord op schriftelijke vragen gaf de staatssecretaris aan

[3:11:45] dat we dit najaar vervolgstappen gaan ontvangen over het nieuwe Box 3-stelsel.

[3:11:50] Maar dat zegt nog niks concreet over wat nou de vervolgstappen gaan zijn, voorzitter.

[3:11:55] Want vervolgens lezen we wel vorige week

[3:11:57] dat pas vanaf 2029 ICT-systemen weer stelselwijzigingen aankunnen.

[3:12:02] Een logische vraag is dan ook, voorzitter,

[3:12:03] ...kan de staatssecretaris garanderen dat er voldoende capaciteit beschikbaar is...

[3:12:07] ...om per 2027 een nieuw BOX III-systeem operationeel te hebben.

[3:12:13] En, voorzitter, dan afgeronderd.

[3:12:14] Het Belastingplan 2025 is toch een historisch voorstel.

[3:12:17] Het is namelijk een belastingplan voortgekomen uit een kabinet...

[3:12:20] ...waar de PVV-coalitie partij van is.

[3:12:22] En met een sterk staaltje verantwoordelijkheid...

[3:12:23] ...waarin toch plotselingen tegenvallers zijn beantwoord en gedekt.

[3:12:26] Maar ook de broodnodige lastenverlichting...

[3:12:28] ...waar de PVV keihard voor heeft gestreden en ook heeft gekregen...

[3:12:32] in de vorm van een lagere inkomstenbelasting, lagere energiebelasting,

[3:12:35] lagere brandstofvaccins, hoger uurtoeslag en een hoger kindgebonden budget.

[3:12:40] En het resultaat is dan dat iedereen er ietsje op vooruitgaat en dat werd tijd ook.

[3:12:45] Voorzitter, dank u wel.

[3:12:47] Dank u wel. Ik zal nu een half uur schorsen en na de schorsing

[3:12:51] gaan we verder met de fractie van D66, terzij er nog interrupties zijn.

[3:12:56] Dan doen we eerst de interrupties en daarna gaan we verder met de fractie van D66.

[3:12:59] Ik wens u smakelijke maaltijden en ik zie u om kwart voor drie terug.

[3:51:23] Welkom terug allemaal.

[3:51:25] We gaan verder met de behandeling van het pakket Belastingplan 2025.

[3:51:32] We hadden voor de pauze de bijdrage van de PVV afgerond.

[3:51:36] Er waren nog wat interrupties resterend daarvan.

[3:51:40] Daar gaan we nu mee verder.

[3:51:41] Dan begin ik met mevrouw Matoeg.

[3:51:43] Ik begreep dat zij een interruptie zei.

[3:51:45] Nee, heer Stieltjes.

[3:51:46] Ga u gang.

[3:51:47] Dank u, voorzitter. Ik heb een vraag aan de PVV, eigenlijk een feitelijke vraag, want ik heb hem...

[3:51:52] ...is de betaling vaak gehoord over broodnodige lastenverlichting.

[3:51:56] Erkent de PVV dat de lasten volgend jaar ook gewoon stijgen en de komende jaren zelfs 10 miljard toenemen voor gezinnen?

[3:52:04] Ja, voorzitter, ja, voorzitter, ja, dank u wel.

[3:52:08] De lasten voor komend jaar, voorzitter, dalen met de huishoudensvoornomen met 0,7 procent, voorzitter.

[3:52:14] Ik vind dit een heel mooi positief verhaal.

[3:52:16] We kunnen dit nog 100 keer gaan herhalen.

[3:52:18] PVV is bijzonder blij met dit met dit voorstel.

[3:52:21] Wij zitten eindelijk, de Nederlanders weer op 1.

[3:52:23] En na jaren van koopkrachtverminderingen zitten we nou eindelijk weer in de plus.

[3:52:27] Zitten we eindelijk weer op 0,7% een plusje voor aankomend jaar.

[3:52:30] En daar ben ik super trots op.

[3:52:32] Dus voorzitter, ik vind het een mooi verhaal.

[3:52:35] Ik vind het geen mooi verhaal, want het klopt ook gewoon niet.

[3:52:37] Kijk, de PVV noemt koopkrachtcijfers, die snap ik.

[3:52:41] Ik stel specifiek de vraag, lastenverlichting.

[3:52:44] Hebben we ook de vraag aan het kabinet gesteld.

[3:52:46] En ik weet, de heer Flotters heeft zijn huiswerk gedaan.

[3:52:48] Dan zie je ook volgend jaar, en hij mag meelezen bij zijn buurman,

[3:52:51] burgers gaan meer belasting betalen, bedrijven gaan meer belasting betalen.

[3:52:55] Herkent hij dat of blijft hij in het debat dingen zeggen die eigenlijk niet helemaal kloppen?

[3:53:00] De heer Flotters.

[3:53:00] Ja, voorzitter, dingen die niet helemaal kloppen.

[3:53:02] Ik doe niet anders dan ook de koopkrachtcijfers voor komend jaar benoemen.

[3:53:06] En hoeveel de mensen die juist op vooruit gaan.

[3:53:08] Voorzitter, na jarenlange van koopkrachtdaling,

[3:53:10] voorzitter, afgelopen twee jaar maar liefst 3,5% naar beneden,

[3:53:14] Zitten we nou eindelijk weer in de plus? Zitten we eindelijk in die stijgende lijn?

[3:53:17] En dat is gewoon wat het is, en daar ben ik super trots op.

[3:53:20] Dus we kunnen allemaal zuur gaan doen, voorzitter.

[3:53:22] We kunnen allemaal gaan doen van kijk eens hoe weinig en kijk eens hoe ze hem zo, voorzitter.

[3:53:25] Maar het feit is wel dat er de afgelopen jaren alleen maar sprake was van koopkrachtdalingen, voorzitter.

[3:53:30] En in deze coalitie, waar de PV onderdeel van uit is, gaat het eindelijk weer eens omhoog.

[3:53:35] Wij zetten die Nederlanders op één, en daar zijn wij trots op.

[3:53:40] Oké, nu wordt het moeilijk debatteren.

[3:53:42] Want ik stel twee keer een vraag over lastenverlichting.

[3:53:46] Belastingplan.

[3:53:48] En ik krijg steeds een antwoord op een heel ander punt, de koopkracht.

[3:53:51] Erkent de PVV, of zegt hij inderdaad dat het ministerie met onze cijfers komt, dat mag ook, dan hebben we een ander probleem,

[3:53:56] erkent hij dat gezinnen de komende jaren, ondanks alle mooie PVV-woorden,

[3:54:00] 10 miljard meer belasting gaan betalen.

[3:54:03] Erkent hij het of niet?

[3:54:05] Ja, voorzitter, nogmaals. Ik doe niet anders dan over lastenverlichting praten,

[3:54:08] voorzitter. Er komt een extra schuif in inkomstenbelasting, voorzitter. Lastenverlichting,

[3:54:12] voorzitter. Twee miljard. De belasting op energie gaat omlaag, voorzitter. De huurdoslag gaat omhoog,

[3:54:17] voorzitter. Allemaal mooie maatregelen, voorzitter. Ik snap dat dat wat lastig valt voor positiepartijen,

[3:54:23] voorzitter. Dat snap ik. Maar dit is gewoon een heel goed verhaal. De mensen gaan erop vooruit.

[3:54:26] Ik zou zeggen, wees ook blij. Wees blij volgend jaar, voorzitter. Iedereen gaat erop vooruit.

[3:54:31] Het doet u zich fris dat u het met dit antwoord moet doen.

[3:54:35] U mag nog één laatste poging doen, maar ik...

[3:54:37] Nou, daar kan ik een oproep doen, ook aan andere collega's vandaag.

[3:54:39] Kijk, als we letterlijk gewoon de feiten negeren, wordt het heel vervelend te rapporteren.

[3:54:43] De lasten volgend jaar nemen toe voor burgers en bedrijven.

[3:54:47] Vraag 59, feitelijke ronde, door het kabinet beantwoord.

[3:54:50] De lasten te komen, ja, nemen toe.

[3:54:52] Tien miljard voor gezinnen.

[3:54:53] Dan kunnen we hier wel selectief shoppen in maatregelen, ja.

[3:54:56] Kunnen jullie er geen kiezen, kies ik er geen uit.

[3:54:58] Nee, daarom kijken we naar het totaalpakket, macro opgeteld.

[3:55:01] En dan zie je, de last neemt toe.

[3:55:03] En het zou goed zijn als de PVV gewoon eerlijk is over wat hier vandaag voor ligt.

[3:55:08] Laatste keer op dit punt.

[3:55:09] Ik kan het wel gaan blijven herhalen, maar ik blijf bij mijn antwoord, voorzitter.

[3:55:12] Ik zou zeggen, wees een beetje optimistisch, wees een beetje blij.

[3:55:14] Mensen gaan erop vooruit volgend jaar.

[3:55:16] Dankzij dit kabinet, dankzij de inspanning, wat is het?

[3:55:18] Zes maanden onderhandelen.

[3:55:20] Voorzitter, gaan mensen er volgend jaar, 2025, gewoon op vooruit?

[3:55:23] Dat is gewoon positief.

[3:55:26] Dank u wel. Ik kijk even.

[3:55:28] Er is nog een interruptie van mevrouw Van Dijck.

[3:55:31] Ga u graag.

[3:55:32] Ja, dank u wel.

[3:55:33] Voorzitter, ik sla vooral eigenlijk aan omdat het BVV heeft daar vooral heel hoopvol op

[3:55:37] te willen zijn.

[3:55:37] Dat wil ik ook.

[3:55:38] Alleen, de gemeentes gaan natuurlijk fors op achteruit en die gaan de lasten die zij

[3:55:42] moeten maken voor hogere OZB, et cetera, doorbelasten aan die hardwerkende inwoner.

[3:55:47] Dus de koopkracht gaat naar beneden.

[3:55:49] Hoe kijkt het BVV daarnaar?

[3:55:52] Als ik het goed begrijp, ging het over het geld dat naar de gemeenten gaat, voorzitter.

[3:55:55] Ja, tegenwoordig wordt het geld voor gemeenten gekoppeld aan het BVP.

[3:55:58] Nou, dat is stijgende, want juist mensen krijgen meer te besteden.

[3:56:01] Dus daarmee zal ook de vergoeding aan de gemeenten en de provincie stijgen, voorzitter.

[3:56:06] Dus ook daar weer, voorzitter, goed nieuws, weer optimisme.

[3:56:10] Mevrouw van Dijk.

[3:56:11] Dank je wel, voorzitter.

[3:56:12] Maar degene die met dat geld moeten werken en die de hele dag tot hun oren in alle vraagstukken zitten

[3:56:17] om die inwoners van die lokale gemeenschappen te helpen, die zien het toch iets minder als goed nieuws.

[3:56:22] Die zeggen van, ja weet je, wij zien een enorm probleem op ons afkomen.

[3:56:26] Wij zullen echt moeten gaan eens snijden in voorzieningen, maar ook lasten moeten gaan voor onze inwoners.

[3:56:30] Dat is gewoon ook een echt verhaal.

[3:56:34] En als het dan gaat over koopkracht, gaat dat echt direct ten koste van die positieve koopkrachtplaatjes.

[3:56:38] Hoe kijkt het PVV daarnaar?

[3:56:41] Heer Flotters.

[3:56:42] Ja, voorzitter. Dan krijgt mevrouw Van Dijk hetzelfde antwoord.

[3:56:48] Dan hetzelfde antwoord krijgt.

[3:56:51] Heer Dijk.

[3:56:52] Voorzitter, naast het debatje wat ik net met de PVV heb gehad,

[3:56:59] kan ik me niet voorstellen dat de PVV de compensatie voor het box-3-probleem prettig vindt,

[3:57:06] dat dat voor twee derde de staatskas is en een derde het koopkrachtpakket, om het zo maar te zeggen.

[3:57:11] Die 2,5 miljard is daarnaartoe overgeheveld.

[3:57:16] Ik stel dan de vraag aan de PVV, een beetje naar de toekomst,

[3:57:20] want ik wil toch ook dingen voor mekaar krijgen.

[3:57:23] Is de PVV bereid om te gaan kijken naar een hele simpele,

[3:57:27] hele simpele vermogensbelasting om de aankomende jaren

[3:57:32] niet constant deze mislukte box 3 belasting op te laten lopen in kosten?

[3:57:38] Want dan komt het steeds weer of bij staatsschuld terecht of bij koopkrachtmaatregelen.

[3:57:42] Is de PVV bereid om daarover na te denken?

[3:57:45] Of heeft ze van de VVD te horen gekregen?

[3:57:47] Nee, we gaan geen vermogensbelasting.

[3:57:49] Nee, maar het is een serieuze vraag.

[3:57:51] We gaan geen vermogensbelasting invoeren.

[3:57:54] Ja, voorzitter.

[3:57:56] Het was een hele redelijke vraag, tot het laatste stukje met de VVD.

[3:57:59] Dat is natuurlijk allemaal niet waar.

[3:58:00] Ik heb niks van de VVD te horen gekregen.

[3:58:01] Kijk, en daar heb ik het in mijn tekst natuurlijk ook over gehad.

[3:58:04] 2027 geraakt verder en verder uit zicht.

[3:58:06] Er moet echt een oplossing komen.

[3:58:07] Dat kost zo'n 2 miljard derving ieder jaar dat het wordt uitgesteld, dat er geen oplossing voor komt, voorzitter.

[3:58:11] Dus ik denk dat ik hier naast de heer Dijk sta.

[3:58:14] Dat als we zeggen van dat moet sneller, dat moet naar voren gehaald worden.

[3:58:17] dan moeten we goed over spreken van hoe gaan we om met Box3 voor in de toekomst, voorzitter.

[3:58:22] Dat is goed om te horen.

[3:58:24] Mijn vraag was heel specifiek voor een tussentijdse maatregel om er toch voor te zorgen

[3:58:29] dat je het nou eigenlijk een beetje zoals in de woorden van de staatssecretaris zelf

[3:58:32] uit het eigen domein haalt in plaats van ergens anders.

[3:58:37] Ja, is de PV bereid om dat ook sneller te gaan doen?

[3:58:39] Ook zelf met een voorstel bijvoorbeeld te komen of met de SP erover na te denken?

[3:58:42] Want u zegt terecht, anders dan is het iedere keer 2 miljard of meer

[3:58:46] wat je aan inkomsten derft, ja, wat niet bij vermogens vandaan komt.

[3:58:49] Dus bent u bereid om zelf ook met voorstellen te komen om dat sneller te gaan doen?

[3:58:53] Desnoods met een soort noodverband, dat we het wel halen daar waar het zit.

[3:58:58] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:58:59] Ik heb er ook schriftelijke vragen over gesteld,

[3:59:01] juist ook over dat bericht met die uitstijl en dergelijke, voorzitter.

[3:59:04] Ik ben er absoluut aan tot spoed, absoluut waar.

[3:59:07] Veel meer derving moeten we niet willen.

[3:59:08] Dus hoe sneller, voorzitter, hoe beter, voorzitter.

[3:59:14] Dan denk ik dat we nu verder kunnen met de volgende fractie.

[3:59:18] En voordat ik de hrv-brief het woord geef, zou ik nog toestemming willen vragen aan de andere woordvoerders

[3:59:23] om hr Dijk na de hrv-brief te doen, omdat hr Dijk om vijf uur moet vertrekken.

[3:59:29] Kunt u daarmee instemmen?

[3:59:30] Hij woont helemaal in Groningen, dus we begrijpen dat wel.

[3:59:34] Ik zie geen...

[3:59:37] Prima, dan gaan we eerst naar de fractie van D66, en daarna kom ik bij de SP.

[3:59:42] Hrv-brief, ga uw gang.

[3:59:44] Dank u wel, voorzitter.

[3:59:48] Ik heb even zitten te twijfelen hoe ik nou mijn ongenoegen met dit belastingplan het

[3:59:53] beste onder woorden kan brengen eigenlijk en dat is toch met het woord onzorgvuldigheid.

[4:00:00] Ik ga straks heel lang praten over de btw en daar zie je dat het best, maar het is zo rommelig,

[4:00:12] zo broddelig.

[4:00:12] Het is, mevrouw Mathoeg zei, er ontbreekt een visie.

[4:00:16] Er ontbreekt een rode draad, dan weer dit, dan weer dat.

[4:00:20] Ditjes en datjes, maar bij die...

[4:00:22] Dus mijn politieke gevoel is hierbij onzorgvuldig, een beetje...

[4:00:29] Ik geloof niet dat ik tegen de staatssecretaris dat zozeer moet verwijten,

[4:00:31] maar meer de formerende partijen.

[4:00:33] Het is een borduurwerkje van dingen die niet zo goed bij elkaar passen.

[4:00:39] Dat is nog tot daaraan toe. Dat is een politiek oordeel.

[4:00:41] en daar kunnen de coalitiepartijen anders over denken, dat hoop ik tenminste.

[4:00:47] Ik wilde wat zeggen, uitgebreid over de btw.

[4:00:50] Dan wil ik iets zeggen over werken moet lonen krap tot de arbeidsmarkt...

[4:00:54] en daaraan gekoppeld de eerlijk belasten van vermogen.

[4:00:56] Dan wil ik afsluiten met het klimaat.

[4:00:59] Als ik nou begin met die btw, dan ga ik dat toch ook weer in blokken doen.

[4:01:05] Ik ga iets zeggen over het proces eerst. Wat is hier eigenlijk allemaal aan het gebeuren?

[4:01:10] Dan wil ik wat zeggen over de inhoud in het algemeen

[4:01:13] en dan wil ik uitgebreid ingaan op de effecten op sectoren.

[4:01:16] Dan kun je zeggen, waarom doe je dat allemaal?

[4:01:17] Omdat het kabinet dat gewoon weigerde, dus dan ga ik het zelf maar doen,

[4:01:21] die impactanalyse, maar laat ik maar eens beginnen met het proces.

[4:01:24] Het was eerste Kamerlid Wopke Hoekstra in 2014 die zei

[4:01:29] je moet niet alles in het belastingplan willen stoppen

[4:01:31] en daar zat een redenering achter.

[4:01:33] En de redenering was niet dat het zo zwaar was voor de Kamer

[4:01:36] of zo zwaar was voor ons, dat overleven we allemaal wel.

[4:01:40] Maar de redenering was daar.

[4:01:42] Waarom was het dan een slecht idee?

[4:01:44] Omdat het natuurlijk geleid tot gedwongen winkeldering.

[4:01:46] Als je alle wetten aan elkaar koppelt en één wet stopt.

[4:01:49] Ja, dan kun je ja of nee zeggen.

[4:01:50] Het is nogal wat om nee te zeggen tegen een belastingplan.

[4:01:53] Dus Hoekstra zei nou, doe dat nou niet.

[4:01:55] Ik ben zelfs twee jaar staatssecretaris financiën geweest.

[4:01:59] Daar werd ik regelmatig door bekende Kamerleden.

[4:02:02] Zoals daar zijn de heer Omtzigt en mevrouw Leijten.

[4:02:05] Wie kent ze niet?

[4:02:06] Werde ik daar, ja, goeie vent.

[4:02:08] Toen werd ik daar de neus op de feit gedrukt, doe dat nou niet.

[4:02:12] En we moesten ook proberen om meer voorstellen in het voorjaar te doen en minder in het najaar.

[4:02:17] Nou vind ik het argument, dat had nu ook moeten gebeuren, dat vind ik een beetje flauw,

[4:02:21] want het kabinet is van de zomer tot geboren zomaar even zeggen,

[4:02:25] nou is dat lullig om te zeggen je had meer in het voorjaar moeten doen, want dat kon niet.

[4:02:29] Maar wat wel echt raar is, is dat er hier een van de grootste lastenverhogingen uit,

[4:02:36] Misschien wel de grootste uit het hele pakket, 2,2 miljard Btw-verhouding, 2,2, 2,3 miljard.

[4:02:41] Dat zit allemaal opeens in zo'n belastingplan.

[4:02:46] Nou, dan denk je nog, oké, dat gebeurt wel vaker, dit soort dingen.

[4:02:51] Een vlaag van verstandsverwijstering.

[4:02:53] We gaan eens vragen aan de staatssecretaris of hij daar wat meer over kan vertellen...

[4:02:58] en of hij een impactanalyse zou willen maken van deze enorme lastenverhoging.

[4:03:02] Die vraag stel je, dan krijg je vier weken lang geen antwoord schriftelijk.

[4:03:06] Dan worden schriftelijke vragen toegevoegd.

[4:03:09] Dat heette iedereen niet langer in de Kamer zit wel.

[4:03:11] Ik weet het ook, want ik probeer daar ook weleens te lang te wachten met het beantwoorden van schriftelijke vragen.

[4:03:15] Die werden dan toegevoegd aan...

[4:03:17] Dat zeg je nou al.

[4:03:18] Ja, dat iedereen probeert, toch?

[4:03:20] Die werden dan toegevoegd aan de mondelingenvragen.

[4:03:22] Nou, dat gebeurde dus ook op een dinsdag.

[4:03:24] En wat treft, op diezelfde dinsdag lukte het toch om de staatssecretaris wel antwoorden te sturen.

[4:03:29] Dat moet het geval geweest zijn.

[4:03:31] Maar om twaalf uur kreeg ik die antwoorden.

[4:03:32] Toen dacht ik, nou, dat...

[4:03:34] Toen ging ik echt met blij gemoed die antwoordlijst.

[4:03:36] Ik dacht, nou, nu krijg ik een antwoord.

[4:03:38] Ja, en dat...

[4:03:39] Ik vond dat werkelijk teleurstellend.

[4:03:41] En nu word ik wat serieuzer.

[4:03:42] Ik was wel echt een meidje van Van Mapenpoel.

[4:03:45] Wat daar gewoon staat is...

[4:03:48] Wil u een impactanalyse doen?

[4:03:49] Nee, dat doen we niet, want we vinden dit een goed idee.

[4:03:52] Dat is ongeveer het niveau van het beantwoording.

[4:03:55] Waarom doet u het een wel, het ander niet?

[4:03:56] Nou, omdat we het een wel willen, het ander niet.

[4:03:59] Ja, ik bedoel, dit is geen manier waarop je met het parlement omgaat.

[4:04:02] En dit is wel echt serieus, echt heel serieus.

[4:04:06] Zo geef je geen antwoord op vragen.

[4:04:09] Nou, dan krijgt het kabinet een herkantie, dan denk je nou, ja goed, het is nog een beetje

[4:04:13] misgegaan, maar dan zijn de algemene politieke beschouwingen er, dan blijkt dat geen enkele

[4:04:18] fractievoorzitter van de coalitie ook maar iets te maken wil hebben met dit, ik heb

[4:04:21] het een weeskind genoemd in de algemene financiële beschouwing, met dit weeskind.

[4:04:24] Oh nee, nee, het was mijn idee niet hoor, nee, nee, nee, oh, ja ik weet ook niet hoe

[4:04:28] het erin gekomen is.

[4:04:29] Het was, het moet magie geweest zijn, het stond in geen enkel verkiezingsprogramma.

[4:04:33] Nu wordt het serieuzer.

[4:04:34] Er stonden geen enkel verkiezingsprogramma.

[4:04:36] 2,3 miljard, hop, in de plaat gegooid, zoals wij dat zouden zeggen.

[4:04:40] Maar dit gaat gewoon mensen treffen, daar ga ik straks meer over zeggen.

[4:04:43] Vervolgens denk je nou oké, dan misschien komt het kabinet in de Chambre de Réflexion tot bezinning.

[4:04:50] Er wordt daar een motie ingediend die een veel ruimere meerderheid kreeg dan waar iemand ook maar op gerekend had.

[4:04:56] Die zei nou, trek het er nou uit, doe het nou apart.

[4:04:59] Nee, zegt het kabinet, en dan komt er een brief terug met werkelijk redeneringen waar je broek

[4:05:04] van afzakt.

[4:05:08] Namelijk, het is zo fijn om het integraal te doen.

[4:05:10] Ja, het is zo fijn om het integraal te doen, dat belastingplan, maar dat was juist de reden

[4:05:14] waarom diezelfde Hoekstra in de Eerste Kamer zei, doe dat nou niet, want het is gedwongen

[4:05:17] winkelneren.

[4:05:18] Het is koppelverkoop.

[4:05:20] Je moet zoet en zuur bij elkaar houden, heb ik de minister van Financiën horen zeggen.

[4:05:24] Nou ja, dat kan best, want je had ook best de B2-verhoging in een apart wetsvoorstel kunnen

[4:05:28] stoppen, zoals we de saldering nu doen, en in hetzelfde pakket kunnen stoppen.

[4:05:31] Maar nee, dat wilde de coalitie niet.

[4:05:34] Vandaar deze ongelooflijk onzorgvuldige bestaandvorming.

[4:05:37] Waarom wilde ze dat niet? Want ze is natuurlijk bang zijn dat het totale belastingplan

[4:05:41] of dat die btw-verhouding wordt verworpen.

[4:05:43] Dus laten ze het in dat belastingplan zitten.

[4:05:45] En dat is dus de ultieme koppelverkoop.

[4:05:48] Maar iedereen hier, al die partijen die nu ook in de coalitie zijn,

[4:05:51] nee, dat moeten we nooit meer doen.

[4:05:52] Nou, dit dus. Dan het argument dat ondernemers, ja let op hoor,

[4:05:57] ondernemers moeten de tijd krijgen om zich voor te bereiden.

[4:06:00] Een geweldig argument is dit, dus ondernemers mogen wel verrast worden

[4:06:04] door dit kabinet met een B2-vorm die er geen enkel verkiezingsprogramma staat,

[4:06:07] maar daarna moeten ze wel de tijd krijgen om zich voor te bereiden.

[4:06:11] Nou, voorzitter, zo gaat het maar door, die brief.

[4:06:13] En nou begrijp ik dat de Eerste Kamer morgen apart met de staatssecretaris daarover praat,

[4:06:16] en dat is ook prima, dat is ook een goed proces.

[4:06:19] Waar het mij om gaat, is dat dit echt het toppunt van onzorgvuldigheid is.

[4:06:23] En dan gaan we nu naar de inhoud.

[4:06:26] Want wat is dit eigenlijk dan voor een DSTI-B2-verhoging?

[4:06:29] Nou, het is gewoon een ordinaire lastenverhoging.

[4:06:33] Het is niet... Het is ook niet...

[4:06:35] Dan wordt dat rapport van Dialogic wordt gepakt.

[4:06:38] Ja, mevrouw Matoeg maakte daar net al even korte metten mee.

[4:06:41] In dat rapport van Dialogic staat het volgende over al die verlaagde B2-drieven.

[4:06:45] Of we weten niet zeker of het effectief is, maar als het effectief is, is het in ieder geval niet efficiënt.

[4:06:51] Nee, het is niet efficiënt in de zin dat ook hogere inkomens hier lol van hebben.

[4:06:55] Ja, dat begrijpt iedereen, maar dan staat er in dat rapport,

[4:06:58] als u ze dan wil afschaffen, die laag B2 en B3, voor die specifieke categorieën,

[4:07:02] wij noemen dat normaal gesproken merit goods op de universiteit,

[4:07:05] leer je dat de openbare financiën, merit goods, goederen die je wil steunen,

[4:07:09] dan moet je een andere subsidie daarvoor brengen.

[4:07:12] Dat is wat de openbare financiën leert.

[4:07:14] Maar dat is niet wat dit kabinet doet.

[4:07:15] Wat dit kabinet doet, is vervolgens ook die andere subsidies schappen voor een deel.

[4:07:21] Dus die doen helemaal niet.

[4:07:22] Dus het argument wat de premier gebruikt, ik zeg het even tegen iedereen,

[4:07:26] in de algemene politieke beschouwingen was gewoon fout.

[4:07:30] Hij lichtte de boel daar gewoon op.

[4:07:32] Wat hij daar zei was, nee hoor, want we hebben een goed argument,

[4:07:35] er ligt hier een dialogic rapport, maar dat dialogic rapport,

[4:07:38] hij heeft gelijk wanneer het gaat om het ondersteunen van inkomens,

[4:07:40] dat kun je inderdaad zoals de heer Vlotte, net zoals zij, ook in de algemene zin doen,

[4:07:44] hij heeft echt geen gelijk wanneer het gaat om het stimuleren van het gebruik van die goederen.

[4:07:49] En waarom, en dat brengt mij dan nu toch bij de aparte effecten op de verschillende sectoren,

[4:07:56] waarom is het dan belangrijk om dat te stimuleren en om dat laag B2-tarief te handhaven?

[4:08:01] Ik zie dat er een vraag is.

[4:08:03] Ja, een interruptie van mevrouw Mathoer. Ga u gaan.

[4:08:07] Ja, voorzitter. Want iemand die lesgeeft aan de universiteit en staatssecretaris is geweest,

[4:08:13] dat is altijd een rijkdom om in de commissie te hebben.

[4:08:16] U ging net, en we lachten een beetje, en toen ging u naar die serieuze boodschap.

[4:08:19] Maar kan de heer Velbrief vanuit zijn ervaring vertellen hoe ongekend dit is?

[4:08:29] Die argumentatie, het gebrek aan die argumentatie en nu gaat het zo naar die neveneffecten.

[4:08:34] Maar we stappen er weer overheen.

[4:08:35] Maar ik vind het wel belangrijk om dat hier te markeren met elkaar, voorzitter.

[4:08:40] Zou de heer Velbrief daar iets meer over willen zeggen?

[4:08:43] Ja, het is...

[4:08:44] De heer Velbrief.

[4:08:45] Ja, sorry, voorzitter.

[4:08:45] Ik moet even op u wachten.

[4:08:48] Hoe ongekend dit is.

[4:08:49] Het is heel gek, het is heel gek.

[4:08:54] En dan heb ik eigenlijk ook nog nooit gezien dat je zoiets groots doet...

[4:08:57] zonder dat je daar een impactanalyse van maakt...

[4:09:02] en dan vervolgens als argument gebruikt...

[4:09:05] dat er geen impactanalyse nodig is.

[4:09:07] Want je wist al dat je het wilde afschaffen.

[4:09:10] En dan komen daarna zinnen over waarom dan niet de campings...

[4:09:15] en waarom dan niet de Efteling, de recreatieparken...

[4:09:18] Omdat het kabinet het daar wel wil handhaven, omdat zij denken dat het een effectieve stimulering is van het gebruik.

[4:09:24] Dus in één antwoord staan ongeveer twee cirkelredeneringen en tegenspraken.

[4:09:29] Dus hier zou je normaal gesproken, als een student dit doet, zet je er een rode kras doorheen en dan zeg je overdoen, overdoen.

[4:09:36] Wat ik aan de staatssecretaris zou willen vragen, want ik kan het best omzetten in een vraag,

[4:09:42] waarom is het kabinet nou niet verstandig en zegt het kabinet oké,

[4:09:48] De kabinetten mogen keuze maken, de coalitie mogen keuze maken,

[4:09:51] maar we zullen de Kamer wel over twee weken proberen om in ieder geval iets van impact te laten zien op de verschillende sectoren.

[4:09:58] Dat lijkt mij het minste wat het kabinet kan doen om enigszins deze onzorgvuldigheid niet goed te maken.

[4:10:07] Maar ik zeg eerlijk dat voor onze fractie in de Eerste Kamer dit natuurlijk gewoon onverteerbaar is.

[4:10:14] Het is onverteerbaar en zo onverteerbaar dat wij...

[4:10:18] Moeten wij nou voor een belastingplan gaan stemmen waar de redenering is...

[4:10:23] ...we schaffen iets af omdat we het af willen schaffen?

[4:10:24] Het is te gek voor woorden.

[4:10:26] Het is te gek voor woorden en dat hoeft niet.

[4:10:28] Daar stemmen wij niet voor.

[4:10:29] Maar ik denk dat er een aantal andere fracties zijn...

[4:10:31] ...die ook onder die motie staan in de Eerste Kamer...

[4:10:34] ...die er precies zo over denken.

[4:10:38] Dank u wel. U mag uw bijdrage vervolgen.

[4:10:40] Ja, dank u wel.

[4:10:42] De cultuursector.

[4:10:44] Inschatting 1,5 miljoen minder bezoeken aan festivals.

[4:10:47] 900.000 minder bezoeken aan podiumkunsten.

[4:10:50] De prijzen van de musea stijgen met 11%.

[4:10:53] Nieuwkampers en vernieuwers in de cultuursector gaan het niet redden.

[4:10:57] En dat is niet de enige bezuiniging op cultuur.

[4:11:00] Bij de gemeentes, mevrouw Van Dijk begon er al over,

[4:11:04] worden via het ravijn-in-het-gemeentefonds al de budgetten beïnvloed

[4:11:08] tegen een bezuiniging van 10% op specifieke uitkeringen gedaan

[4:11:11] en er is een taakstelling op subsidies.

[4:11:14] Dus ja, als je dat allemaal bij elkaar optelt,

[4:11:17] betekent dit gewoon dat cultuur wordt door het kabinet gewoon niet belangrijk gevonden,

[4:11:21] mag duurder worden, geeft niks.

[4:11:23] En overigens zitten er ook allemaal ondernemers onder, hè.

[4:11:25] Dus ik bedoel, dat het kabinet zo'n ondernemersvriendelijk beleid voert,

[4:11:28] nou ja, dat kun je hier dus afgaan.

[4:11:30] De boekenbranche.

[4:11:31] Dat was vorige week eigenlijk hetgene, pak maar even boeken en media samen.

[4:11:36] Ik had een bijeenkomst waar een uitgever zaten,

[4:11:43] een hoofdredacteur van een regionale krant en naast mij de gevierde auteur Kluun.

[4:11:50] En die vertelde even wat dit betekent. Ik pak even een mevrouw die een boekenwinkel heeft in een

[4:11:55] wat kleinere dorp in Zuid-Holland, wat ik toevallig goed ken. En die mevrouw vertelde dat ze zegt,

[4:12:00] ja dit betekent gewoon in mijn boekenwinkel als ik deze B2 moet gaan doorvoeren. Wij maken al

[4:12:04] nauwensmarges, nou iedereen die boekenwinkels kent weet dat. En dat betekent gewoon dat we

[4:12:08] of moeten gaan sluiten of de mensen moeten gaan ontslaan.

[4:12:10] Dat is gewoon wat er gaat gebeuren.

[4:12:12] Dat is gewoon wat er gaat gebeuren.

[4:12:13] Boekenwinkels zijn bijzonder belangrijk

[4:12:15] voor gewoon het handhaven van een winkelstraat die een beetje te doen is.

[4:12:20] Nederland heeft straks het op één na hoogste tarief van Europa op boeken.

[4:12:24] De overige landen hanteren een tarief tussen de 0 en 10 procent.

[4:12:28] En wat betekent eigenlijk dit voor de leesvaardigheid?

[4:12:32] We hebben in Nederland, ik schrik daarvan omdat ik er zelf mee bezig ben

[4:12:35] en ik daar naar aan het kijken ben in het kader van een ander project.

[4:12:38] We hebben in Nederland echt een probleem met laaggeletterdheid.

[4:12:41] Er zijn 2,5 miljoen mensen die daar op een of andere manier last van hebben.

[4:12:44] Wat zegt het kabinet?

[4:12:45] Nou, laten we lezen en dan wat duurder gaan maken.

[4:12:47] Dat is een hartstikke goed idee.

[4:12:48] Het raakt daarnaast ook de lokale bibliotheek natuurlijk.

[4:12:51] Dan naar het onderwijs toe.

[4:12:53] Wat betekent het daar?

[4:12:54] Nou, basen, middelbare en scholen krijgen een compensatie voor de hoge btw, maar mbo-studenten

[4:13:00] ouder dan 18 en hbo- en wo-studenten krijgen dat niet.

[4:13:04] Dat betekent dat studieboeken voor studenten duurder worden.

[4:13:07] Ze betalen gemiddeld 636 euro per jaar aan studieboeken door de B2-verhoging.

[4:13:12] Voor studenten wordt dat 133 euro meer.

[4:13:15] En iedereen die zich zo druk maakt over of zo blij is met de kookkrachtcijfers,

[4:13:20] 0,7 procent erbij, de kookkracht van studenten volgend jaar, min 6,6 procent.

[4:13:27] MBO-studenten, dat zijn mensen die wij, denk ik, moeten prijzen

[4:13:32] dat ze een vak gaan leren en straks heel belangrijk werk gaan doen.

[4:13:36] Een minderjarige mbo-student betaalt met de huidige plannen straks zelf 374 euro,

[4:13:43] terwijl een mbo-student boven de 18 een rekening gepresenteerd krijgt van 440 euro.

[4:13:48] Dat zijn de boeken.

[4:13:52] Een aantal vragen erover.

[4:13:53] Waarom is er eigenlijk geen compensatie voor studenten in het mbo, hbo en wo geweest en wel in het po en het vo?

[4:14:01] En kunt u aangeven hoeveel deze maatregelen studenten jaarlijks extra kosten?

[4:14:04] Ik heb net een aantal optallen gegeven, maar het zou fijn zijn

[4:14:07] als de staatssecretaris daarop kan ingaan in die impactanalyse.

[4:14:10] Kunnen jullie aangeven welke koststijging dit zal opleveren?

[4:14:12] MBO-instellingen.

[4:14:14] Wat voor effect zal de btw-verhoging hebben voor wetenschappelijke publicaties?

[4:14:18] En wat voor effect zal de btw-verhoging hebben op bibliotheken?

[4:14:22] Want die worden dus niet...

[4:14:23] Ik zeg het even heel nadrukkelijk, op basisscholen, middelbaasscholen,

[4:14:26] mbo-instellingen, hoogscholen, universiteiten, bibliotheken, op scholen.

[4:14:29] Die worden dus niet gecompenseerd.

[4:14:31] en iedereen die op, dat hebben we allemaal denk ik, hoop ik, op een lage of

[4:14:37] middelbare school, basisschool tegenwoordig heeft gezeten, weet nog hoe

[4:14:39] belangrijk de schoolbibliotheek was voor sommige kinderen die niet uit rijke

[4:14:43] milieus kwamen. Dus dat is het onderwijs, boekenonderwijs.

[4:14:48] Dan ga ik even naar de sport. De sport. Nou, bij de sport vind ik het helemaal

[4:14:53] ongelofelijk. In Nederland doen 7 miljoen Nederlanders op een of andere manier aan

[4:14:57] B2 belasten sport 7 miljoen en die gaat samen 198 miljoen extra betalen.

[4:15:04] De inschatting van de branche, dat zijn allemaal ondernemers, allemaal

[4:15:07] ondernemers, 500 tot 840.000 nederlanders zullen stoppen hiermee.

[4:15:13] 1,8 miljoen nederlanders gaan waarschijnlijk minder sporthas vol van de

[4:15:16] B2-verhoging. En dan even de zwemdiploma's, die vallen hieronder.

[4:15:20] Als je geen schoolzwemmer hebt tenminste, dat bestaat nauwelijks meer,

[4:15:23] moet je commercieel gaan leren zwemmen. 7.000 minder zwemdiploma's per jaar.

[4:15:28] En dat zullen niet de kinderen zijn uit rijke milieus die hierdoor getroffen worden,

[4:15:32] maar dat zijn de arme kinderen waarvoor het niet bijna betaalbaar is.

[4:15:37] Even naar de kranten.

[4:15:39] 270.000 Nederlandse huishoudens gaan waarschijnlijk hun krantenabonnement opzeggen.

[4:15:45] Regionale titels. Ik heb zitten praten met de hoofdredacteur,

[4:15:47] ik mag het best wel zeggen, waarschijnlijk van de Gelderlander.

[4:15:50] En die zegt even voor die partij hier die de regio zeggen zo belangrijk te vinden.

[4:15:54] Die zegt, die legt heel simpelweg uit.

[4:15:56] Hij zegt, ik heb een aantal journalisten, die kan ik nog net verdelen over alle gemeentes in Gelderland.

[4:16:01] Maar dat is echt net aan.

[4:16:03] Als jullie dit doen, als jullie dit niet tegenhouden, dan kan ik dat straks niet meer.

[4:16:08] Dat bedreigt dus gewoon het feit dat er gerapporteerd wordt...

[4:16:11] over de vergadering van de gemeenteraad in een bepaalde gemeente.

[4:16:17] Als het iets slechter is voor democratie, is het dat.

[4:16:20] Ten slotte de logis.

[4:16:23] Nou, daar wordt 1,1 miljard uit die sector getrokken.

[4:16:26] Hotels en pensions gaan 364 miljoen betalen.

[4:16:30] De rest komt uit vakantieparken en shortstay verblijven.

[4:16:34] Dit zijn allemaal zonden gemaakt bij, zoals de heer Grimris terecht zei,

[4:16:37] bij de elasticiteiten.

[4:16:38] Zoals die worden aangenomen, waarschijnlijk zijn die veel hoger.

[4:16:40] Dat blijkt uit veel berichten, maar laat maar even.

[4:16:42] Kan het kabinet een precieze uitspritsing geven van de hoeveelheid inkomsten

[4:16:45] uit de btw-verhouding per soort accommodatie?

[4:16:48] De heer Beljaars, tegenwoordig minister, zei in zijn vorige functie

[4:16:54] deze maatregel zal desastreus zijn voor de sector, die nog kant met naweeën van corona.

[4:17:01] Deelt deze staatssecretaris van Financiën de inschatting van de huidige minister van Economische Zaken voorheen,

[4:17:08] voorzitter van KAN of directeur van KAN?

[4:17:12] En dan nog één keer aan het eind van deze btw-bijdrage toch de vraag waarom acht het

[4:17:20] kabinet nou een impactanalyse niet nodig hier?

[4:17:22] Ik begrijp het gewoon niet.

[4:17:24] Ja, ik kan het op één manier begrijpen en ik hoop niet dat dat waar is.

[4:17:27] Namelijk de ene manier waarop ik het kan begrijpen is dat er iets uitkomt dat je niet wil dat

[4:17:30] er uitkomt.

[4:17:31] Ja, dat zou lullig zijn, dat begrijp ik, dat zou naar zijn, maar dat is de ene manier

[4:17:35] waarop ik het kan begrijpen en anders begrijp ik het gewoon niet en dan is het gewoon onzorgvuldig

[4:17:39] bestuur.

[4:17:41] Voorzitter, ik kom op een paar andere onderwerpen.

[4:17:43] Ik wilde iets zeggen.

[4:17:44] Allereerst over armoede.

[4:17:48] Het vorige kabinet heeft daar mooie stappen gezet.

[4:17:51] Armoede is gedaald.

[4:17:52] Kinderarmoede 7,1 procent in 2021 naar 4,7 procent dit jaar.

[4:17:57] En er was een heleboel tegenwind in die periode.

[4:17:59] En ik zou willen vragen aan de staatssecretaris.

[4:18:01] Waarom kiest het kabinet ervoor om de armoede niet verder te verlagen?

[4:18:04] Er is een intruptie van de heer Grinwis voor u.

[4:18:06] Ja, voorzitter, voordat de heer Velbrief verder gaat met het compliment aan Carola Schouten CS,

[4:18:14] ga ik nog een vraag stellen over zijn eerste deel van zijn betoog, over Btw.

[4:18:20] Want ik weet dat de heer Velbrief dit al langer hoog zit, omdat hij ook met diverse

[4:18:25] collega's heeft gesproken, niet alleen van de oppositie, maar ook van de coalitie.

[4:18:31] En waar hoopt hij te landen en wat heeft hij tot nu toe teruggekregen?

[4:18:34] Is zijn vraag ook aan de staatssecretaris,

[4:18:36] kom nou met een note van wijziging?

[4:18:39] Of wat is zijn politieke punt naast alle vragen die hij heeft gesteld?

[4:18:45] Heer Velbrief.

[4:18:46] Ja, voorzitter, in de Algemene Politieke Beschouwingen was de heer Jetten,

[4:18:51] mijn fractieleider, had bedacht dat ik een rondje zou gaan doen om te kijken

[4:18:55] of we dit weeskind toch ergens onder konden brengen,

[4:18:59] om maar even de beeldspraak door te zetten.

[4:19:01] En dat heb ik inderdaad gedaan de afgelopen weken.

[4:19:03] Wat je daar ziet is, het beeld wordt bevestigd dat, zeg ik tegen de heer Ginwis,

[4:19:08] dat iedereen eigenlijk zijn handen hiervan aftrekt.

[4:19:11] Ja, ja, wat en hij wel ja, je weet het wel, zeggen ze dan tegen mij.

[4:19:15] Ze denken, ja die jongen die heeft rekend wel eens, dus die weet ook dat een begroting moet zijn uiten.

[4:19:21] Maar niemand is blij met deze maatregelen, dat hoeft ook niet, dat begrijp ik ook wel.

[4:19:25] Ik voel ook wel dat er in de Kamer ruimte is om een andere dekking te zoeken,

[4:19:29] maar die dekking zoeken, zeg ik ook eerlijk tegen de heer Ginwis,

[4:19:32] Dus als het eenvoudig was, had vermoedelijk deze coalitie voor een andere oplossing gekozen.

[4:19:37] Dat begrijp ik ook alweer.

[4:19:38] Dus wat ik probeer te doen, met heel veel inzet, is om te kijken of ik een dekking kan vinden

[4:19:43] waar breed steun voor zou kunnen bestaan in de Kamer.

[4:19:47] Ik denk dat dat kan.

[4:19:48] Als u aan mij vraagt of ik denk dat dat voor het hele pakket kan van 2,2 miljard, dan heb

[4:19:53] ik daar mijn twijfel over.

[4:19:55] Maar ik constateer bijvoorbeeld dat, met wie ik ook praat over diploma zwemmen, zegt iedereen

[4:20:00] Ja, dat kan toch echt niet de bedoeling zijn?

[4:20:03] En met wie ik praat over de media en over die regionale kranten,

[4:20:08] dan zegt toch iedereen een beetje aan te kijken.

[4:20:09] Ja, dit kan toch niet de bedoeling zijn?

[4:20:11] Die bibliotheken op scholen.

[4:20:13] Nou, ze zijn er nog wel een aantal.

[4:20:15] Eigen het hele pakket, eigen het hele pakket.

[4:20:18] Maar goed, ik ben een realist.

[4:20:19] Ik ben een realist.

[4:20:20] Ik weet, ik weet dat dekking niet makkelijk is hier, maar ik zal het doorzetten.

[4:20:25] en dan uitzicht dat of in een nood van wijziging van het kabinet,

[4:20:30] als het kabinet wat inkeerkomt, ofwel ik dien zelf een abonnement in met een aantal mensen

[4:20:34] om dit te bereiken, dat zou het doel moeten zijn.

[4:20:40] ...armoede bezig, dus waarom kiest het kabinet in die vorm de armoede verder te verlagen?

[4:20:45] En klopt het, vraag ik aan de staatssecretaris, dat er tijdens de augustusbesluitvorming

[4:20:49] bewust aan knoppen is gedraaid om de lagere inkomens- en uitkeringsrechten

[4:20:53] ten opzichte van het oorspronkelijke beeld voor Revenge of the Nerds, deel 17,

[4:20:59] uit de conceptmes om het oorspronkelijke beeld minder gunstig te maken voor de lage inkomens.

[4:21:05] Klopt het dat dat gebeurde sinds augustus?

[4:21:08] Dat is toch heel bijzonder, want dat heb ik nog nooit meegemaakt in al die jaren,

[4:21:10] dat we knoppen gingen zitten draaien om aan de onderkant van de inkomensverdening

[4:21:15] minder te laten neerstaan. Heel bijzonder.

[4:21:17] Dan is er een nieuw onderzoek naar armoede gedaan.

[4:21:21] De definitie van armoede is aangepast.

[4:21:24] Daar heeft het kabinet de wind mee, want er komen minder mensen in armoede.

[4:21:28] Dat is door de definitieverandering.

[4:21:29] Maar het geeft hele interessante inzichten, dat nieuwe onderzoek.

[4:21:32] Het geeft namelijk aan dat er zijn minder mensen in armoede,

[4:21:35] maar degene die in armoede leeft, zit verder van de armoedegrenzen af.

[4:21:39] Dus die mensen zijn relatief arme en zijn vaak ook werkende armen.

[4:21:42] Dus ik had een aantal vragen daarover. Hoe verklaart de staatssecretaris dat op?

[4:21:46] En zou dat kunnen komen doordat we ons beleid vaak richten op de groep

[4:21:49] die net onder de armoedegrens zit, waardoor die groep over de grens wordt getild

[4:21:53] en waardoor je een hardere groep daaronder overhoudt die daarin blijft hangen.

[4:21:59] En die werkende armen ben ik ook heel benieuwd, maar hoe kijkt de staatssecretaris daarnaar?

[4:22:03] En wat zou hij daaraan kunnen doen?

[4:22:06] Voorzitter, dat brengt mij bij arbeidsinkomens en vermogen.

[4:22:10] Ik doe dat maar even in één, omdat, zoals mevrouw Mathoek uitgebreid betoogde,

[4:22:14] is dat natuurlijk allemaal een kwestie van verdeling.

[4:22:18] Blijkbaar, dat zegt het kabinet, zoals het al meer dingen zegt, maar het zegt...

[4:22:22] ja, wij vinden het ontzettend belangrijk dat werken moet lonen, ook om de kraf te aan te pakken.

[4:22:27] En daar ben ik het mee eens. Maar de VVD heeft ook al gevraagd om een plan daarvoor.

[4:22:34] En wij hebben een heel concreet plan daarvoor ingediend.

[4:22:36] Wij zeggen, als je nou drie dagen of meer per week werkt, kun je dan een extra belastingkorting krijgen.

[4:22:42] Daar heb ik antwoord gekregen van de staatssecretaris in de schriftelijke ronde, maar ik heb daar

[4:22:48] toch nog een aantal vragen over.

[4:22:49] Bijvoorbeeld zegt de staatssecretaris, ja, maar er is al een arbeidskorting.

[4:22:52] Ja, maar er werd net al vrij overtuigend betoogd dat die arbeidskorting niet meer helemaal

[4:22:56] doet wat hij zou moeten doen.

[4:22:58] En zou dit dan niet een beter instrument zijn?

[4:23:01] Tweede, zegt de staatssecretaris, heel moeilijk uitvoerbaar.

[4:23:03] Nou, ik heb daar grote twijfel bij, maar ik zou eigenlijk aan de staatssecretaris willen

[4:23:06] vragen of hij samen met zijn collega Van Heijen, minister Van Heijen, ook dit

[4:23:11] onderdeel zou willen meenemen. Ons idee van drie dagen, als je meer dan drie

[4:23:16] of meer dagen per week werkt, krijg je een extra belastingkorting om die mee

[4:23:20] te nemen in dat plan werken moet lonen. Dat is in de gedachte achter en dat is

[4:23:23] dat zoals iedereen wel weet in Nederland relatief heel veel mensen werken, maar

[4:23:26] ook relatief veel mensen in kleinere deeltijdbaan. Dan vermogen.

[4:23:33] Ik zie twee interrupties komen. Ik begin met de heer Grimwissen, daarna ga ik naar

[4:23:37] Heer Dijk, Heer Ginwis.

[4:23:39] Ik pas iets anders aan.

[4:23:41] Schijnbeweging.

[4:23:43] Schijnbeweging.

[4:23:45] We hebben een soort schijnbeweging.

[4:23:47] De wave.

[4:23:50] Voorzitter.

[4:23:52] Hier heb ik een vraag over aan de heer Velbrief.

[4:23:55] Want ik snap het, het stelsel is helemaal uit zijn verband getrokken.

[4:23:59] Er is de afgelopen jaren door het steeds maar verder oppompen van de arbeidskorting...

[4:24:01] korting is heel erg gestuurd op de participatiebeslissingen, op de

[4:24:05] extensieve marge in Economo-Jargon. En de intensieve marge, dus de urenbeslissing

[4:24:10] om meer uren te gaan werken, is eigenlijk afgestraft daarmee. En dat zie je ook aan

[4:24:13] soms extreem meer marginale druk. Dat is de oplossing van de D66-fractie.

[4:24:17] Weet je wat, we zetten er nog eens een extra soort beloningkorting bovenop

[4:24:23] om meer werken toch op een of andere manier linksom of rechtsom te belonen.

[4:24:26] Hoewel je dan ook wel een risico hebt op fraude, dat mensen natuurlijk worden ingeschaald van

[4:24:32] nou ja, weet je wat, jij werkt drie, vier, vijf dagen bij mij op het bedrijf.

[4:24:37] Maar is het niet beter om gewoon alles op alles te zetten op een stelselherziening waarin

[4:24:42] je gewoon lage heffingskortingen of geen heffingskortingen of nauwelijks heffingskortingen hebt, niet

[4:24:47] inkomensafhankelijk afbouwend en zodat je met de tarieven helder kan maken dat meer werken

[4:24:54] lonend is?

[4:24:59] Als staatssecretaris was, had ik gezegd ja, en dan was ik doorgegaan.

[4:25:02] Maar als Kamerlid wordt je geacht langere antwoorden te geven.

[4:25:05] Ik ga een uitgebreide antwoord geven.

[4:25:07] Want het is flauw.

[4:25:08] Want ja, het is beter om een grootscheepsherziening te doen waarin je dit allemaal meeneemt.

[4:25:14] Daar ben ik gewoon eens met de heer Grimwis.

[4:25:16] Ik denk alleen wel vanuit mijn eigen ervaring dat dat meer dan één kabinetsperiode kost.

[4:25:22] Dus ik bedoel, D66 was, dacht ik, de eerste samen met ChristenUnie, die een compleet plan

[4:25:28] heeft gebracht om de toeslagen af te schaffen en naar lagere tarieven om te gaan.

[4:25:32] Dat hebben wij ook in het verkiezingsprogramma twee keer gestopt.

[4:25:36] Dat is enorm ingrijpend.

[4:25:39] Ik waardeer het dat het kabinet dit ook gaat proberen, maar ik denk niet dat dit in één

[4:25:42] kabinetsperiode gaat lukken, ik denk dat daar twee kabinetsperiodes voor nodig zijn.

[4:25:46] En we hebben nu een echt probleem met die krapte, dus vandaar dat wij zeggen ja, dan moet je

[4:25:51] ook maar dat aantal uren gaan stimuleren.

[4:25:52] En daar is dit dan een voorbeeld van,

[4:25:54] dat er op de grenzen allerlei fraude mogelijkheden zitten.

[4:25:57] Dat is waar, dat is denk ik ook waar.

[4:25:58] Dat is ook de reden waarom ik naar de uitvoerbaarheid vraag.

[4:26:01] Maar ik probeer om een instrument te maken wat aansluit bij het feit

[4:26:05] dat we de kinderopvang in Nederland helemaal gratis willen maken.

[4:26:07] Dat sluit ook aan bij de gedachte

[4:26:10] dat beide partners in een relatie zoveel mogelijk uren kunnen deelnemen.

[4:26:15] Daarom is het wat we willen.

[4:26:17] En laten we dat dan aantrekkelijker maken.

[4:26:18] Dat is de gedachte.

[4:26:19] En ik ben het met de heer Grimwees eens dat je dat uiteindelijk zal willen inruilen

[4:26:22] voor lagere tarieven over de hele linie, daar ben ik het totaal mee eens.

[4:26:29] Voorzitter, vermogen.

[4:26:31] De vermogensongelijken in Nederland is hoog, daar hoeven we het verder niet over te hebben.

[4:26:34] Zelfs als je pensioenvermogen buiten beschouwing laat,

[4:26:37] dan komt Nederland niet verder dan de middenmoot van de Oezolanden.

[4:26:40] En wat vindt de staatssecretaris daar eigenlijk van?

[4:26:43] De staatssecretaris had bij zijn aantreden mooie woorden over het eerlijk laten lasten van rijke mensen.

[4:26:49] En ja, dan gaan we toch nog even naar BOX III terug.

[4:26:54] Ik ben toch echt heel benieuwd hoe de staatssecretaris nou uitlegt wat er nou gebeurd is bij die compensatie van BOX III,

[4:27:00] toen we dit tijdens de Algemene Financiële Beschouwing vroegen.

[4:27:03] Toen zei de minister van Financiën tamelijk, stevig, het is volstrekt logisch dat je dat moet compenseren.

[4:27:09] Het is ook volstrekt logisch dat je dat financieert op de manier waarop we dat financieren.

[4:27:13] Nou ja, ik denk dat ik toen door mijn interrupties heen was,

[4:27:17] maar ik bedoel, het is helemaal niet logisch om het zo te financieren.

[4:27:20] Veel logischer was geweest het voorstel van de heer Itzinga, staatssecretaris,

[4:27:24] namelijk om dat in hetzelfde domein te doen.

[4:27:27] En ik begrijp echt niet waarom dat niet gebeurd is.

[4:27:30] Ik kan me nog wel voorstellen dat het bedrag zo groot was,

[4:27:33] want dat was natuurlijk een beetje zo, dat het lastig was om dat in één keer in het domein te doen.

[4:27:37] Maar ik had zeker niet gekozen om daar een stukje uit de koopkrachten envelop te halen,

[4:27:42] want dat is wat er gebeurd is.

[4:27:43] Er is gewoon geld uit wat voor arbeid bedoeld was,

[4:27:46] voor een jaar eruit gehaald, een hop aan mensen gegeven

[4:27:49] die naar de rechter zijn gegaan over box drie.

[4:27:51] Wat ze allemaal toekomt, maar dat had op een andere manier

[4:27:55] gefinancierd kunnen en moeten worden.

[4:27:58] Voorzitter, dan heb ik nog een vraag over de erfen- en schenkbelasting.

[4:28:03] Ja, dat toch maar even, het is meer een studievraag aan de staatssecretaris

[4:28:09] dan een echte vraag om een beleidsopvatting.

[4:28:14] Er werd net verwezen door mevrouw Matoegwassen, dacht ik,

[4:28:17] dat er in een ESB, in Economische Statistische Berichten,

[4:28:20] een artikel staat over dat er steeds minder erfbelasting wordt betaald

[4:28:23] relatief ten opzichte van wat er zou moeten en kunnen worden betaald.

[4:28:27] En ik ben echt heel erg benieuwd naar de resultaten,

[4:28:30] de analyse daarvan van de Statistische Statistie,

[4:28:31] hoe dit zou kunnen komen, even los van de vraag

[4:28:35] wat je eigenlijk met die erf- en schenkbelasting op de duur wil doen.

[4:28:42] En daar hoort ook bij, de vraag die net, denk ik, terechtgesteld werd,

[4:28:46] als je bij box drie ziet dat het zo ingewikkeld is

[4:28:51] om naar die werkelijke rendementsheffing te gaan...

[4:28:53] We zitten alweer twee jaar later dan ik in mijn laatste jaar meldde.

[4:28:56] Toen dacht ik 25, en mevrouw Dijk weet het nog wel,

[4:28:59] toen moest ik aan de Kamer toezeggen 25, en toen zei de Belastingdienst...

[4:29:03] Nou, we hopen dat we het halen. Nu is het 27 en ik maak me gewoon zorgen over die datum.

[4:29:09] En denkt de staatssecretaris nou niet na over een andere manier om vermogen te belasten?

[4:29:14] Moeten we toch niet gaan kijken naar die simpele vermogensbelasting weer, zoals we die ooit hadden?

[4:29:19] En ik ken alle nadelen daarvan.

[4:29:21] EVRM komt dan, Europees verdrag van de rechten van de mens, de mogelijkheid dat je verhuist, et cetera.

[4:29:28] Maar het is toch wel waard om daar naar te kijken.

[4:29:31] Een paar korte dingen nog, voorzitter, met het oog op de klok.

[4:29:35] De Boer, er is vorig jaar een amendement ingediend en dat amendement blijkt moeilijk of niet uitvoerbaar

[4:29:43] door VVD en CDA, maar dat amendement is wel in de wet blijven zitten, maar is, als ik

[4:29:48] het goed heb begrepen, op KB gezet, zoals wij het dan technisch noemen.

[4:29:53] Maar, voorzitter, als de staatssecretaris weet dat dit niet kan, is het dan niet helderder

[4:30:00] ...om dit maar gewoon uit de wet te halen, zeg ik tegen de staatssecretaris.

[4:30:03] Vraag ik aan de staatssecretaris.

[4:30:05] En ik overweeg hier wel om de staatssecretaris hierbij te helpen als die dat moeilijk vindt...

[4:30:11] ...door dan maar zelf een amendement in te dienen.

[4:30:14] Maar er liggen ook amendementen van al die hierop lijken...

[4:30:17] ...bij het wetsvoorstel van mevrouw Matoeg van je moeten bekijken.

[4:30:20] Maar ik wacht even in de netheid van het proces even de staatssecretaris hier af.

[4:30:25] Dan de baby-BV, de constructie waarbij de BV op de naam van een jong kind gezet wordt.

[4:30:29] Is de staatssecretaris het met mij eens dat dit echt onwenselijk is en een probleem?

[4:30:34] En ziet hij daar een oplossing voor?

[4:30:37] Ik kom bij het globaal evenwicht box 2.

[4:30:41] Ik snap dat dat belangrijk is.

[4:30:44] Ik weet dat de fiscalisten in de buurt van de staatssecretaris dit ontzettend belangrijk vinden.

[4:30:49] Maar er is nu een evenwicht, een nieuw evenwicht gekozen,

[4:30:52] waarbij de directeur Groote Aandeelhouders een lager toptariet heeft dan werknemers.

[4:30:57] En hoe legt de staatssecretaris dat nou uit?

[4:31:01] En alsof de duivel ermee speelt, maar ik wilde net mijn opmerking over klimaat gaan maken.

[4:31:05] Nu komt de minister van Klimaat en Groene Groei binnen.

[4:31:08] U moet niet denken dat we al aan de saldering zijn begonnen, want dat duurt nog wel tot

[4:31:12] een uur of tien, denk ik, maar dit gaat wel over klimaat, dus ja.

[4:31:22] Voorzitter, wij vinden het belangrijk dat er fiscale reforming kan om ons land duurzamer

[4:31:25] en sterker en weerbaarder te maken.

[4:31:28] En wij denken dat het kabinet een aantal dingen doet die daar niet aan bijdragen.

[4:31:33] Het introduceren van de rode diesel is een nieuwe fossiele subsidie, begrijpen we niet.

[4:31:38] En dat zorgt er samen voor met de combinatie van accijnsverlaging op brandstof en minder korting op de elektrische auto voor dat fossiel rijden aantrekkelijker is dan elektrisch rijden.

[4:31:46] En hoe verhoudt zich dat nou tot het kabinets doelsteunen om 100% van de nieuw verkochte auto's in 2030 elektrisch te laten zijn?

[4:31:53] En is het nou bewust beleid om fossiel rijden aantrekkelijker te maken dan een elektrisch

[4:31:58] rijden?

[4:31:58] En is het kabinet van mening dat het noodzakelijk is om elektrisch rijden toch op z'n minst

[4:32:03] even aantrekkelijk te maken als fossiel rijden, om de eigen afspraken na te komen?

[4:32:10] D66 wil dat gedeeltelijke vrijstand in de MRB voor elektrische auto's blijft bestaan en

[4:32:14] gaat daarvoor samen met de CUV een amendement, met de ChristenUnie, een amendement indienen

[4:32:18] of heeft dat al gedaan.

[4:32:19] Graag een reactie van de minister op dat amendement.

[4:32:22] dan verlaagt dit kabinet de energiebelasting op waterstof

[4:32:25] om dat aantrekkelijker te maken.

[4:32:27] Dat is goed, dat is heel goed.

[4:32:28] Alleen hebben waterstofprojecten een hele lange horizont,

[4:32:31] terwijl de verlaaiing maar tot 2030 loopt.

[4:32:33] Is het kabinet bereid om die verlaaiing van de energiebelasting op waterstof

[4:32:37] door te trekken naar 2040, zodat er zekerheid kan komen voor de investeerders?

[4:32:42] En ik weet dat er dan dekking moet komen,

[4:32:44] maar dat kunt u mooi financieren uit de vierde en vijfde schijf voor aardgas.

[4:32:49] Het kabinet verlaagt de energiebelasting op aardgas

[4:32:51] om zo de energierekening voor huishoudens te verlagen.

[4:32:53] D66 onderschrijft natuurlijk het doel om die rekening te verlagen,

[4:32:55] maar we twijfelen of dit de juiste oplossing is.

[4:32:59] Waarom wordt de energiebelasting niet alleen in de eerste schijf

[4:33:01] tot duizend kubieke meter verlaagd?

[4:33:04] Wat zou de budgetaire consequentie zijn van alleen in de eerste schijf verlagen?

[4:33:07] Tweede vraag, waarom kiest het kabinet er niet voor om het bedrag

[4:33:10] wat hiermee gemoeid is, 300 miljoen,

[4:33:13] in te stoppen in de isolatie van woningen

[4:33:17] die energiearmoede in de hand werken?

[4:33:20] En klopt het dat met hetzelfde bedrag binnen vijf jaar vijfhonderdduizend woningen verduurzaamd

[4:33:25] zouden kunnen worden?

[4:33:27] Waarom kiest het kabinet, waar niet vooronder teruggaat op de energiebelasting, te vervolgen

[4:33:30] zodat de besparingsprikkel blijft?

[4:33:33] En tenslotte, waarom verlaagt het kabinet de energiebelasting op aardgas meer dan op elektriciteit,

[4:33:38] terwijl ongerekend naar eenheid de energiebelasting op elektriciteit vele malen hoger is dan op

[4:33:42] aardgas?

[4:33:43] Tenslotte, nog twee vragen.

[4:33:44] We willen dat de vervuiler betaalt.

[4:33:47] Daarover zijn D66 en het kabinet het eens.

[4:33:49] Vorige week meldde het CBS dat huishoudens tweeënhalf keer meer betalen

[4:33:52] voor een CA2-uitstoot dan bedrijven.

[4:33:54] Hoe gaat het kabinet daarmee om en is er de intentie om dit gelijk te trekken?

[4:33:58] En ten slotte, die is ook al langs geweest, de circulaire plasticheffing.

[4:34:02] Kunnen we verwachten dat plastic recyclen aantrekkelijker wordt

[4:34:05] dan plastics uit nieuwe grondstoffen?

[4:34:07] Want dat zou toch het doel moeten zijn uit deze maatregelen.

[4:34:10] Voorzitter, dat brengt mij aan het eind van mijn eerste termijn.

[4:34:16] Dank u wel.

[4:34:17] En dan hebben we aan het begin van na de schossing afgesproken dat we nu eerst even de SP, de heer Dijk,

[4:34:25] voor laten gaan omdat hij wat eerder moet vertrekken.

[4:34:27] Dus heer Dijk, aan u het woord.

[4:34:30] Dank voorzitter en dank ook daarvoor.

[4:34:32] Ik was afgelopen zaterdag aan de Palembangstraat in de Indische buurt en daar hadden huurders,

[4:34:41] samen met de SP voor elkaar gekregen, dat woningen gerenoveerd worden.

[4:34:47] HR++-glas komt erin, de muren worden geïsoleerd en de vloeren worden vervangen,

[4:34:54] want die waren zo zeiknat en hobbelig.

[4:34:56] Daar was eigenlijk helemaal niks meer mee te beginnen.

[4:35:00] En toen bedacht ik me in één keer hoe groot de impact voor mensen die niet veel hebben,

[4:35:08] hoe groot de impact van politieke beslissingen kan zijn die hier en nu genomen worden en hoe

[4:35:15] zinloos sommige van die beslissingen zijn als het gaat om lastenverlagingen voor mensen die

[4:35:22] veel bezitten en al ongelooflijk veel hebben. Zo veel dat het je leven lang en waarschijnlijk je

[4:35:29] kinderen en je kleinkinderen niet lukt om dat ooit uitgegeven te krijgen. En hoe zinloos al dat

[4:35:36] vermogen is, wat lui op een bank staat of hoe zinloos die niet werkende aandeelhouders zijn,

[4:35:44] die geen enkele waarde toevoegen aan onze economie. En ik sprak met Gerard en Gerard

[4:35:51] die woont in de Palembankstraat en Gerard heeft twee kinderen en Gerard is taxichauffeur en die

[4:35:58] leeft dus in zo'n schimmelwoning. Gerard heeft hele onregelmatige werktijden. Hij was overigens heel

[4:36:06] om te horen dat er iets werd geregeld voor vroegpensioen.

[4:36:09] Dat was toen net ook duidelijk.

[4:36:12] Maar ik sprak Gerard en die zei tegen mij

[4:36:15] hoe moet dat? Hoe moet dat straks als inderdaad

[4:36:18] de Btw op boeken omhoog gaat?

[4:36:21] Hoe moet dat als straks de Btw op sport omhoog gaat?

[4:36:25] Hoe ga ik mijn kinderen en mijn gezin

[4:36:27] vertellen dat we dood normale dingen

[4:36:30] niet meer kunnen betalen? En ik sluit me heel erg aan bij mevrouw Van Dijk

[4:36:33] die net ook een interruptie vertelde over wat die bezuinigingen bijvoorbeeld op de gemeente betekenen.

[4:36:39] Daar heb ik het overigens niet met Gerard over gehad.

[4:36:42] Maar ik kan me voorstellen dat ook de kinderen van Gerard,

[4:36:45] nou ken ik Groningen trouwens een beetje, dus daar kun je wel gewoon zwemles krijgen,

[4:36:48] zonder dat je daar bakken geld voor hoeft te betalen.

[4:36:50] Maar ik bedacht me wel dat op heel veel plekken in het land inderdaad schoolzwemmen er niet is

[4:36:55] en dat het voor kinderen daardoor onbetaalbaar is en eigenlijk voor ouders zoals Gerard ook.

[4:36:59] En als je dan opzomt wat dit kabinet van plan is, dan is het een miljard bezuinigen op het onderwijs van de kinderen van Gerard.

[4:37:12] Dan is het vijf miljard bezuinigen op met name de ouders van Gerard, ouderenzorg.

[4:37:20] Dan is het een half miljard bezuinigen op een mogelijke WW, die Gerard misschien een keertje in zijn leven nodig heeft.

[4:37:29] Hij werkt keihard, hij is taxichauffeur.

[4:37:32] En zoals ik net al zei, die btw-verhoging van meer dan 2 miljard euro,

[4:37:37] ik zei het net al, dat treft zijn kinderen, zijn gezin.

[4:37:41] En ik vraag me dan echt af hoe partijen die nu yippie-jaaie aan het zingen zijn,

[4:37:47] over 0,7 procent koopkrachtverhoging en dat vorig jaar nog een schande noemde,

[4:37:53] hoe die dat nu op deze manier aan Gerard aan het verkopen zijn.

[4:37:56] Ik heb het eerder gezegd, voorzitter, het is hoogverraad.

[4:38:02] Hoogverraad van de mensen die dit soort beloftes hebben gedaan aan mensen zoals Gerard.

[4:38:07] Keihard werkende mensen.

[4:38:10] En waarom noem ik het hoogverraad?

[4:38:11] Omdat Gerard in een buurt woont met heel veel mensen met een verschillende achtergrond.

[4:38:19] En daar hoor je die partijen wel over.

[4:38:23] De hele tijd zo'n cultuurstrijd die aangewakkerd wordt.

[4:38:27] Mensen tegen elkaar opzetten.

[4:38:28] Nou is Gerard een straffe vent, dus die laat zich niet zo snel bepiepelen.

[4:38:36] Die voert met zijn buren en buurtgenoten actie voor vooruitgang, ik zei het net al, goede

[4:38:41] woningen.

[4:38:43] Maar die bezuinigingspolitiek die nu keer op keer op keer op keer op keer door wordt

[4:38:48] gevoerd, die treffen wel mensen zoals Gerard juist.

[4:38:52] Zij betalen de prijs, zij raken teleurgesteld, zij zijn in de steek gelaten, zij worden

[4:38:57] verraden.

[4:39:00] En op een langere termijn, en ik kom uit 1985,

[4:39:04] maar op een langere termijn

[4:39:06] valt toch niet meer te ontkennen dat we te maken krijgen met publieke armoede

[4:39:09] voor mensen,

[4:39:11] grote private schulden van mensen,

[4:39:14] en private winsten voor niet werkende aandeelhouders

[4:39:17] die zoveel rijkdom hebben dat ze het hun leven lang niet kunnen uitgeven.

[4:39:21] En voorzitter, ik had het net over een cultuurstrijd die hier steeds gevoerd wordt.

[4:39:25] En daaronder zit deze klassenstrijd.

[4:39:27] En die klassenstrijd,

[4:39:28] die moet gevoerd worden.

[4:39:30] En die moet ook gevoerd worden als het gaat over belastingen.

[4:39:33] Sterker nog, het is een van de weinige democratische middelen die we nog hebben,