Emancipatie

[0:00:02] Dames en heren, hartelijk welkom bij het wetgevingsoverleg van de Vaste Commissie voor Onderwijs,

[0:00:09] Cultuur en Wetenschap over emancipatie.

[0:00:13] Welkom aan de staatssecretaris, aan de ondersteuning aan het publiek en aan de Kamerleden.

[0:00:19] Even vooraf, er is vanochtend nog een brief gekomen van de staatssecretaris.

[0:00:24] Zij heeft verzocht om daar even een toelichting op te geven.

[0:00:26] Als de commissie dat toestaat, wil ik dat eerst eventjes doen.

[0:00:31] Voorzitter, dank. En dank aan de commissie ook.

[0:00:35] Inderdaad, vanochtend vroeg is er een brief naar de Kamer gegaan met prioriteiten op het gebied van emancipatie namens het kabinet.

[0:00:42] Ik had die brief veel eerder willen sturen.

[0:00:44] Het stond geagendeerd voor de ministerraad afgelopen maandag.

[0:00:48] Maar die ministerraad verliep anders dan anders, waardoor de brief werd aangehouden en doorgeschoven naar de ministerraad van vrijdag.

[0:00:55] Ook die ministerraad liep anders dan anders, waardoor uiteindelijk die brief pas s'avonds

[0:01:00] heel laat, s'nachts eigenlijk, om een uur of elf, werd vastgesteld door de ministerraad

[0:01:05] en ik vervolgens de ruimte had om hem namens het kabinet uit te sturen.

[0:01:10] Als coördinerend bewindspersoon op dit thema vond ik het belangrijk om het echt in het

[0:01:15] kabinet, in de ministerraad vast te stellen, want de realiteit is als je kijkt naar de

[0:01:20] thematiek dat ik een aantal dingen eigenstandig kan doen, maar ik heb de collega's nodig

[0:01:24] om uiteindelijk de juiste stappen te kunnen zetten op het vlak van emancipatie,

[0:01:29] met name SZW, VWS, JNV.

[0:01:33] En daardoor kon ik die brief pas later versturen en hebt u hem vanochtend vroeg ontvangen.

[0:01:40] Dat is zeker niet ideaal.

[0:01:42] Ik heb ook aan de andere kant van de tafel gezeten en ik weet hoe vervelend dat is.

[0:01:46] Dus oprechte excuses daarvoor.

[0:01:49] En wij zullen in ieder geval, wanneer we het volledig zelf in de hand hebben,

[0:01:52] dat we ons uiterste best doen om dat niet weer te laten gebeuren.

[0:01:58] Dank u wel. Even een reactie van mevrouw Westerveld.

[0:02:03] Ja, dank, voorzitter. En ook fijn dat de minister dit zo toelicht.

[0:02:08] Tegelijkertijd is hier wel ook een wat groter probleem dan het vaak gebeurt.

[0:02:11] En we hebben vandaag een begroting.

[0:02:13] Ik had vorige week een weegje over jeugd, daar kregen we ook stukken laat.

[0:02:16] Dus mijn vraag aan de voorzitter is of ze dit misschien kan oppakken

[0:02:19] met voorzitters van andere commissies, omdat het echt gaat over belangrijke zaken.

[0:02:23] maar twee, ik heb die brief nog niet tot in detail kunnen doornemen.

[0:02:28] Dus ik kijk ook even naar de voorzitter en naar de anderen,

[0:02:31] hoe we dan met de behandeling van die brieven omgaan.

[0:02:33] Wat mij wel opviel, is dat in de beslisnota een heel groot deel

[0:02:37] dat juist gaat over die eenheid van kabinetsbeleid, allemaal zwart is.

[0:02:40] En dat lijkt me best wel relevant, ook om daar misschien toch straks

[0:02:44] wat extra vragen over te kunnen stellen, omdat juist als het gaat over

[0:02:48] emancipatie hebben te maken met de coördinerende staatssecretarissen hier.

[0:02:55] Dan zie je dus dat zij ook wel wat moet zeggen over collega's op andere departementen.

[0:03:02] Maar als ik dan in de beslisnota niet kan opmaken wat nou de eenheid van kabinetsbeleid is,

[0:03:06] dan vind ik daar ook wel iets van.

[0:03:08] Ik weet nog niet precies wat, want ik heb nou niet alles kunnen doornemen,

[0:03:11] maar dat viel me op in de brief.

[0:03:14] Dank.

[0:03:15] Over het bespreken met andere voorzitters, dat zal ik zeker doen, want ik herken dat.

[0:03:18] Dus dat ga ik oppakken.

[0:03:21] Tweede.

[0:03:22] Ja, we kunnen nu een leespauze inlassen, maar ik wilde wel bijzeggen dat we maar tot drie uur hebben.

[0:03:26] Dus dat is vrij kort.

[0:03:27] Dus ja, het is even aan de commissie of jullie nu een leespauze willen hebben of dat we gewoon

[0:03:32] beginnen en in de loop van het debat teksten lezen.

[0:03:42] Mevrouw Rodekerk.

[0:03:43] Nou ja, want mij betreft zouden we wel beginnen.

[0:03:45] Maar ja, ik sluit me uiteraard aan bij alle gemaakte opmerkingen.

[0:03:49] En inderdaad, als er vragen zijn over iets wat gelakt is, zou je natuurlijk wel de staatssecretaris

[0:03:53] kunnen zeggen van ik kan er zelf wel wat over toelichten als die vragen er zijn.

[0:03:56] En dat zou natuurlijk ook een optie zijn.

[0:03:59] Goed. Mevrouw Westerveld, tot slot.

[0:04:02] Ja, misschien kunnen we gewoon beginnen.

[0:04:04] En dat ik ga hem in ieder geval in de lunchpauze doornemen.

[0:04:07] En dan zijn er misschien straks nog wel

[0:04:08] is misschien nog wel een enkele extra vragen over de brief.

[0:04:14] Mevrouw Dobbe.

[0:04:15] Sorry, ja, ik want ik sluit mij ook aan bij de vragen.

[0:04:18] Maar ik dat over dat zwartgelakte gedeelte.

[0:04:22] Wanneer krijgen wij daar dan eventueel opmerkingen of meer informatie over?

[0:04:31] Kijk, uiteindelijk, de brief zoals die wordt uitgestuurd, dat is de brief namens het kabinet.

[0:04:35] En alle dingen die achter de schermen in onze interne discussies plaatsvinden,

[0:04:40] dat is ook precies wat het is, intern.

[0:04:43] Dus het zou heel vreemd zijn als ik ga uitweiden over wat er gelakt is.

[0:04:46] Ik snap de vraag, ik zou ook nieuwsgierig zijn.

[0:04:49] Maar dat zijn de goede discussies, soms ook scherpe discussies die we achter de schermen hebben gehad.

[0:04:53] Dus ik kan daar ook inhoudelijk verder niet op op ingaan.

[0:04:58] De brief zoals die is verstuurd, nogmaals heel veel excuses dat die zo laat is,

[0:05:02] maar dat is de brief die namens het kabinet ingaat op de prioriteiten van dit kabinet op het gebied van emancipatie,

[0:05:09] waarbij we inderdaad aansluiten op twee belangrijke thema's uit het hoofdlijnenakkoord,

[0:05:13] namelijk veiligheid en bestaanszekerheid.

[0:05:16] Dank u wel. Dan gaan we nu beginnen.

[0:05:19] De sprekersvolgorde is die van de begrotingsvolgorde.

[0:05:22] We beginnen met de grootste oppositiepartij.

[0:05:26] Ik stel voor dat er vier interrupties zijn in de eerste termijn van de Kamer.

[0:05:29] Ik wil het woord geven aan mevrouw Westerveld van GroenLinks PvdA.

[0:05:32] Dank u wel.

[0:05:34] Voorzitter.

[0:05:36] Het debat over emancipatie gaat eigenlijk over mensenrechten, over gelijke behandeling.

[0:05:41] En wat de overheid kan doen om dat te waarborgen.

[0:05:44] Want wat voor de een als vanzelfsprekend wordt beschouwd, wordt voor de ander gezien als een gunst.

[0:05:50] Heb je een lichamelijke of verstandelijke beperking, ben je lesbisch, biseksueel, transgender,

[0:05:55] aseksueel of vrouw, ben je van kleur, kom je uit een familie waarin dingen niet altijd

[0:06:00] even makkelijk zijn, dan sta je vaak in de praktijk automatisch op achterstand.

[0:06:05] En hoe meer van deze kenmerken opgeteld, hoe lastiger je het soms hebt.

[0:06:10] En dan is het soms ook best wel moeilijk om dingen aan te kaarten.

[0:06:13] Als je als persoon of als gezin letterlijk in de overlevingsstand staat, dan is het soms

[0:06:18] Het is moeilijker om de juiste wegen te behandelen en duidelijk te maken wat er moet veranderen.

[0:06:24] Maar het mooie nieuws van vandaag is dat we hier juist bij elkaar zitten om dat soort dingen te bespreken, te erkennen en wat mij betreft ook natuurlijk te werken aan oplossingen.

[0:06:34] Want het is namelijk onze taak om de stem te zijn van mensen die in een andere positie soms zitten als wij.

[0:06:39] Om naar hen te luisteren, om hen ook te erkennen.

[0:06:42] En ook problemen die we niet zelf ervaren, moeten we hier gewoon met elkaar vandaag bespreken.

[0:06:49] En ik maak het wat concreter, voorzitter.

[0:06:52] Want als je een beperking hebt, dan heb je dagelijks te maken met discriminatie.

[0:06:57] Soms gewoon omdat gebouwen niet toegankelijk zijn.

[0:07:00] Maar ook soms omdat het niet van zo sprekend is dat je onderwijs kan volgen.

[0:07:04] Dat je een plek hebt op de arbeidsmarkt.

[0:07:06] Dat je kan sporten of bewegen bij een sportvereniging in de buurt.

[0:07:10] Of heb je niet Nederlands klinkende achternaam, dan is de kans vele malen groter dat je onterecht

[0:07:15] wordt verdacht van bijvoorbeeld fraude.

[0:07:17] Word je ook lager ingeschat op school.

[0:07:21] Of ben je vrouw, dan verdien je minder dan mannen voor hetzelfde werk.

[0:07:24] En dat speelt met name in de lager betaalde beroepen.

[0:07:27] Afgelopen week was het de ICOPD, de dag dat eigenlijk alle vrouwen in Nederland gewoon

[0:07:31] zouden moeten stoppen met werken, omdat mannen op dat moment een jaar salaris al binnen hadden.

[0:07:37] Voorzitter, dat zijn allemaal feiten.

[0:07:39] En als ik een langere spreektijd had, dan had ik nog een veel langer lijstje kunnen noemen.

[0:07:43] Maar mijn vraag aan de staatssecretaris is, is ze met me eens dat we dit niet mogen accepteren?

[0:07:48] En wat gaat ze ook op bovenstaande terreinen doen?

[0:07:50] Gaat zij dit oppakken met haar collega's?

[0:07:54] Voorzitter, dan worden ook in de praktijk mensenrechten geschonden

[0:07:57] omdat wetgeving nog achterloopt op de praktijk, zoals bijvoorbeeld bij meerouderschap.

[0:08:02] Nederland kent heel veel liefdevolle regenbooggezinnen

[0:08:05] die constant tegen juridische problemen aanlopen.

[0:08:09] Omdat er wettelijk gezien maar twee juridische ouders zijn, twee juridisch erkende ouders

[0:08:14] zijn.

[0:08:15] En ik weet dat er al heel lang gesproken wordt over wetgeving, om gewoon te zorgen dat de

[0:08:19] wet wordt aangepast op de bestaande praktijk.

[0:08:22] En ik wil de staatssecretaris vragen hoe het daar ook mee staat.

[0:08:25] Want het kan soms echt tot naren, maar ook soms risicovolle situaties kan het met zich

[0:08:31] meebrengen.

[0:08:31] Bijvoorbeeld de situatie dat je in een ziekenhuis bent en een besluit moet nemen.

[0:08:36] Voorzitter, ik maak me ook grote zorgen over jongeren, want eenzaamheid en suïcidegedachten

[0:08:41] onder LBTIQ plus jongeren zijn schrikbarend, maar tegelijkertijd zien we dat de acceptatie

[0:08:47] afneemt.

[0:08:49] En daarom lijkt het mij ontzettend belangrijk dat leerlingen van jongs af aan leren om

[0:08:54] respectvol met elkaar om te gaan, ongeacht de verschillen die er zijn.

[0:08:58] En dat is ook een van de nieuwe kerndoelen voor het onderwijs, maar die invoering wordt

[0:09:01] uitgesteld.

[0:09:02] Ik heb ook het onderwijsdebat gevolgd dat de minister had, maar ook met deze bril op vanuit

[0:09:08] emancipatie zou ik de minister willen vragen, kan ze echt opschieten met die nieuwe kerndoelen,

[0:09:13] maar ook wat gaat ze in de tussentijd doen om er echt voor te zorgen dat jongeren ook

[0:09:17] al op school leren dat die verschillen juist mooi zijn, dat iedereen erbij hoort.

[0:09:22] Want ik lees ook in de begroting dat er forse bezuinigingen komen op subsidies voor gender

[0:09:27] Ik wil ook vragen hoe de minister dat rijmt met de mooie woorden die ik al eerder van haar

[0:09:34] heb gehoord, die ze ook echt oprecht meent, maar tegelijkertijd met wat ik zie, wat er

[0:09:38] als beleid wordt uitgevoerd, dat lijkt niet met elkaar te rijmen.

[0:09:41] Want ik zie dat toegenomen pesgedrag op bijvoorbeeld scholen, werkvloer, organisaties die waarschuwen

[0:09:47] daar ook voor.

[0:09:48] En ik kreeg ook gisteravond weer een aangrijpende mail in mijn inbox van een organisatie die

[0:09:55] die zich juist bezighoudt met die gelijkheid van jongeren, ook in het onderwijs, zeggen

[0:09:59] wij worden gekort, het wordt voor ons straks heel moeilijk om ons werk te doen.

[0:10:02] En kijk eens naar de gevolgen voor deze jongeren.

[0:10:04] Ik had het er net al over, eenzaamheid,

[0:10:07] suicidengedrag, die cijfers zijn echt schrikbarend.

[0:10:10] En voorzitter, ik hoor ook nog steeds dat er identiteitsverklaringen op scholen zijn.

[0:10:14] Hoe kijkt de staatssecretaris daarnaar?

[0:10:16] Voorzitter, ik wil ook weten welke organisaties worden hier precies door geraakt

[0:10:20] en welke gevolgen heeft dat in Nederland, maar ook internationaal?

[0:10:23] Want ook BUSA bezuinigt fors op organisaties die zich wereldwijd druk maken over mensenrechten.

[0:10:28] Hoe kijkt deze staatssecretaris daarnaar?

[0:10:31] En vindt ze het ook belangrijk dat juist die internationale netwerken niet worden stukgemaakt?

[0:10:37] Een deel van die haat verspreidt zich ook online.

[0:10:39] De Digital Services Act bestaat inmiddels meer dan een jaar, maar LBTIQ plus jongeren merk je weinig van.

[0:10:45] En hoe kunnen de mogelijkheden die deze Act biedt gebruikt worden om jongeren te beschermen en ook desinformatie tegen te gaan?

[0:10:53] We hebben ook een probleem met ongeveer 2.000 dak- en thuisloze LBTIQ-plus-jongeren, die

[0:11:00] bijvoorbeeld in sommige gevallen heel schijnend op straat worden gezet door hun ouders.

[0:11:05] De Kamer heeft hier al eerder in meerderheid vragen over gesteld, maar ik wil ook van deze

[0:11:10] staatssecretaris vragen wat zij kan doen om dakloosheid onder deze kwetsbare groep tegen

[0:11:14] te gaan.

[0:11:16] De Kamer heeft geregeld dat er een nationale strategie vrouwengezondheid komt, en dat is

[0:11:21] We weten allemaal dat er problemen zijn met vrouwen die gezondheidsklachten ervaren...

[0:11:26] en dat er vaak ook een kennisachterstand is.

[0:11:29] Maar we zien dat er geen personele capaciteit of geld bij komt kijken bij deze strategie.

[0:11:34] Dus de vraag aan de staatssecretaris is hoe zit het daarmee?

[0:11:38] En hoe zit het met de eerder aangenomen motie van collega Kostic van de Partij voor de Dieren...

[0:11:42] waar ook onze partij achter staat, die vraagt om te stoppen met niet-noodzakelijke behandelingen bij interseksse kinderen?

[0:11:48] Ten slotte schrijft het kabinet de staan voor een samenleving waarin iedereen zichzelf moet

[0:11:54] kunnen zijn, ongeacht waar je wortels liggen, van wie je houdt, of je man of vrouw bent,

[0:11:59] of je geen van beiden voelt.

[0:12:01] Dat zijn hartstikke mooie woorden, maar in de praktijk zien we hier waar weinig van terug.

[0:12:06] We zien op papier dat er een kabinet zit dat seksuele voorlichting verdacht maakt, niet

[0:12:12] deze minister trouwens, of staatssecretaris, maar wel collega's.

[0:12:15] We zien op andere, bijvoorbeeld VWS, dat postprotheses niet meer vergoed worden voor transvrouwen.

[0:12:21] We zien dat er wordt bezuinigd op emancipatiebeleid en dat het kabinet overweegt OBTI-vluchtelingen

[0:12:26] naar Oganda te sturen.

[0:12:27] Ik weet dat deze staatssecretaris wel hart heeft voor al deze punten en ik hoor graag

[0:12:31] hoe zij haar rol ziet bij al deze belangrijke thema's die soms formeel bij collega's liggen,

[0:12:36] maar waar ik toch echt hoop dat zij haar rol pakt.

[0:12:39] Want, voorzitter, emancipatie is een kwestie van mensenrechten en laten we daar met elkaar

[0:12:43] voor gaan staan.

[0:12:47] Dank u wel. Dan is nu het woord aan mevrouw Van der Velden van de PVV.

[0:12:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:12:59] Voorzitter, de commissie-OCW komt pak en beet één keer per jaar samen om het onderwerp emancipatie te bespreken.

[0:13:06] En dat is wel baar weinig voor zo'n ontzettend belangrijk onderwerp.

[0:13:10] Emancipatie is het streven naar gelijke rechten, kansen, vrijheden en verantwoordelijkheden voor iedereen,

[0:13:15] ongeacht geslacht, seksuele oriëntatie, identiteit, etniciteit, geloof, leeftijd of beperking.

[0:13:23] Dit houdt in dat iedereen de mogelijkheid moet hebben om zichzelf te zijn en zich volledig

[0:13:28] te ontplooien binnen de samenleving.

[0:13:31] Dit principe wordt ook verankerd in artikel 1 van de Grondwet, dat bepaalt dat iedereen

[0:13:36] recht heeft op gelijke behandeling in gelijke situaties en dat discriminatie op basis van

[0:13:41] kenmerken zoals geslacht verboden is.

[0:13:43] Beleid zou daarom neutraal en gelijkwaardig moeten zijn, met gelijke kansen voor iedereen,

[0:13:48] ongeacht geslacht.

[0:13:50] Maar voorzitter, als ik mij verdiep in ons emancipatiebeleid, dan is het overduidelijk

[0:13:56] dat de overheid doet aan positieve discriminatie.

[0:14:00] Zo hebben vrouwen nogal een prominente rol binnen dat emancipatiebeleid.

[0:14:04] Overal wordt ingezet op meer werkuren voor vrouwen en meer kansen voor vrouwen in topposities.

[0:14:08] Maar er wordt bijvoorbeeld weinig tot niet stilgestaan bij het werven van mannen in meer

[0:14:14] van origine vrouwelijke beroepen, zoals de zorg, terwijl dat juist één van die sectoren

[0:14:21] is waar we een schreeuwend tekort aan personeel hebben.

[0:14:24] De PVV vindt het belangrijk dat vrouwen financieel onafhankelijk zijn, maar het soort werk en

[0:14:30] het aantal uren moeten wel een vrije keuze blijven.

[0:14:34] Helaas is dat niet altijd haalbaar.

[0:14:36] Bijvoorbeeld alleenstaande moeders die vaak meer uren moeten werken dan moeders met een

[0:14:40] man die fulltime werkt.

[0:14:42] Toch moet keuzevrijheid waar mogelijk centraal staan.

[0:14:46] Voorzitter.

[0:14:47] Wat ook opvalt, is dat onderzoeken zoals die van de SCR en het CPB weinig aandacht besteden

[0:14:52] aan persoonlijke voorkeuren, zoals hobby's en interesses, die een belangrijke rol spelen

[0:14:58] in de keuzes van vrouwen.

[0:14:59] Ook wordt geen input gevraagd van deskundigen zoals biologen en evolutionair psychologen

[0:15:06] om te begrijpen waarom vrouwen mogelijk andere interesses hebben dan mannen.

[0:15:11] Onze vraag aan de staatssecretaris is waarom deze aspecten steeds worden genegeerd in onderzoeken

[0:15:16] waar ze relevant zouden kunnen zijn.

[0:15:19] Heeft de staatssecretaris wel eens van de gendergelijkheidsparadox gehoord?

[0:15:25] Voor de mensen die niet weten wat dit is, de paradox houdt in dat in landen met veel

[0:15:29] gendergelijkheid, zoals in de Scandinavische landen en Nederland, mannen en vrouwen juist

[0:15:34] grotere verschillen vertonen in beroeps- en studiekeuzes dan in landen met minder gelijkheid.

[0:15:41] Dat klinkt natuurlijk tegenstrijdig.

[0:15:43] Echter zorgt de mate van vrijheid in landen als Nederland er juist voor dat vrouwen de

[0:15:48] keuze hebben om te kiezen wat zij graag willen doen en wat ze leuk vinden.

[0:15:52] In landen met een lage gendergelijkheid werken vrouwen vaak in sectoren die elders als traditioneel

[0:15:57] mannelijk gelden, zoals bouw en productie.

[0:16:00] Dat is dan geen vrije keuze, maar het gevolg van economische noodzaak en beperkte mogelijkheden,

[0:16:06] zoals bijvoorbeeld in Bolivia, waar vrouwen in de mijnbouw werken, Nepal, waar vrouwen

[0:16:11] veel in bouw- en landbouw werken, en Ethiopië, waar vrouwen in textiel- en koffieproductie

[0:16:16] werken.

[0:16:17] De PVV vraagt zich af of het dan zinvol is om vrouwen nadrukkelijk te stimuleren om bepaalde

[0:16:23] beroepen te kiezen die ze misschien niet willen.

[0:16:26] Wij vinden het belangrijk dat iedereen gelijke kansen krijgt en dat kennis en kunde de doorslag

[0:16:30] geven bij het aannemen, niet het geslacht.

[0:16:35] Wat mij ook opgevallen is in het emancipatiebeleid van de voorganger van staatssecretaris Paul,

[0:16:41] is dat overal de nadruk wordt gelegd op meer intersectioneel beleid.

[0:16:44] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of zij van plan is dit verder uit te breiden.

[0:16:49] Wat de PVV betreft zorgt dit beleid namelijk alleen maar voor meer hokjesdenken.

[0:16:54] Door de overmatige nadruk op labels gaat het zijn doel aan gelijkheid voor iedereen totaal

[0:16:58] voorbij.

[0:16:59] Echter hebben wij natuurlijk, zoals ik eerder ook al benoemde, artikel 1 van de grondwet

[0:17:03] dat al aangeeft dat iedereen recht heeft op gelijke behandeling in gelijke situaties en

[0:17:09] dat discriminatie op basis van kenmerken verboden is.

[0:17:12] Verder heeft de voorganger van de staatssecretaris voorheen aangegeven dat er nog steeds onderzocht

[0:17:18] wordt naar de effectiviteit van bepaalde aanpakken.

[0:17:22] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of er ondertussen al meer inzicht is in de doelmatigheid

[0:17:27] en efficiëntie van het huidige beleid.

[0:17:30] Ik zou nog even terug willen naar het punt over vrouwen en de arbeidsmarkt.

[0:17:36] In 2013 werkte zo'n 69,8% van de vrouwen tussen de 15 en de 65 jaar.

[0:17:43] In 2023 was dit 78%.

[0:17:46] Echter is het aantal werkuren dat vrouwen werken wel maar toegenomen met één.

[0:17:52] Dit ging namelijk van 29,5% naar 30,5%.

[0:17:56] Dus op het onderdeel hoeveelheid vrouwen die werken lijkt dit effectief, maar op de hoeveelheid

[0:18:01] uren die je zou kunnen stellen, maar op de hoeveelheid uren zou je kunnen stellen dat

[0:18:06] daar weinig wensbehaald is.

[0:18:08] Hoe wil de staatssecretaris extra werkuren stimuleren zonder de vrije keuze van vrouwen

[0:18:13] te beperken?

[0:18:15] Nu even een kleine kanttekening.

[0:18:16] Ik zag in de brief van vanochtend wel iets daarover voorbijkomen, dus wellicht dat de

[0:18:20] staatssecretaris daar iets meer verdieping aan kan geven.

[0:18:25] En dan om af te sluiten, voorzitter.

[0:18:27] Emancipatie betekent dat iedereen gelijke kansen moet krijgen om zichzelf te ontplooien

[0:18:31] zonder opgelegde keuzes of beperkingen.

[0:18:33] Ons beleid moet recht doen aan de realiteit en diversiteit in voorkeuren, zonder te vervallen

[0:18:38] in labels of sturing die keuzevrijheid aantasten.

[0:18:42] Wij roepen de staatssecretaris op om te waarborgen dat beleid werkelijk neutraal is, met artikel 1

[0:18:47] van de Grondwet als leidraad en zich te richten op de effectiviteit en efficiëntie van de aanpak,

[0:18:53] zodat gelijkheid voor iedereen niet slechts een streven blijft, maar een werkelijkheid wordt.

[0:18:56] Dank u wel. Er is een vraag van mevrouw Rodekerken van D66.

[0:19:03] Interessante visie op emancipatie wordt hier totaal gespreid door de PVV.

[0:19:09] Worden wat anekdotes gebruikt over landen en dan met elkaar vergeleken.

[0:19:14] Maar ja, kijk, wat we natuurlijk zien in de arbeidsparticipatie van vrouwen,

[0:19:18] is dat zij meer onbetaald werk doen.

[0:19:21] Dus bijvoorbeeld zorgtaken voor kinderen of mantelzorg.

[0:19:25] Gemiddeld doen vrouwen dat 26 uur de week, mannen 17 uur.

[0:19:28] Als ik mevrouw Van der Velde dan hoor zeggen dat we niet te veel naar vrouwen moeten kijken,

[0:19:32] heeft zij dan een voorstel hoe we kunnen zorgen dat mannen ook wat meer aan die zorgtaken

[0:19:35] gaan besteden, zodat vrouwen ook die ruimte hebben om meer te werken?

[0:19:41] Dank u wel voor de vraag, mevrouw Rodekerk.

[0:19:44] Ik moet wel zeggen dat ik u betoog via de voorzitter iets waagvond, want op het einde

[0:19:49] merkte ik de vraag.

[0:19:50] En de vraag is, geloof ik, wat ziet de PVV als oplossing om mannen meer aan de zorgtaken te krijgen?

[0:19:57] Klopt dat?

[0:19:59] Ja, volgens mij was dat een vrij heldere vraag, maar ik kan hem nog een keer herhalen.

[0:20:06] Meer omdat het begin over heel wat anders ging.

[0:20:09] Ja, die zorgtaken, dat is natuurlijk binnen een gezin te bespreken.

[0:20:14] Uiteraard zijn wij zeker niet tegen mannen informatie geven en ook de keuze aanbieden

[0:20:22] om die zorgtaken op zich te nemen.

[0:20:24] Maar die rolverdeling zal toch wel echt binnen een gezin plaats moeten vinden?

[0:20:28] En daar heeft de overheid in die zin niks op te leggen.

[0:20:34] Tweede interruptie voor mevrouw Rodekerk.

[0:20:37] Nou ja, natuurlijk is wat voor beleid een overheid voert ook van invloed op

[0:20:42] hoe dat vervolgens in een gezin gaat met het verdelen van de taken.

[0:20:46] En ik hoorde mevrouw Van der Velden het hebben over dat vrouwen en mannen

[0:20:48] verschillende hobby's hebben.

[0:20:49] Maar ja, daar gaat het natuurlijk niet alleen om

[0:20:51] wanneer het gaat over de arbeidsparticipatie van vrouwen.

[0:20:53] Het is natuurlijk ook van belang wat voor beleid je daar opvoert als overheid.

[0:20:57] Zorg je ervoor dat je inderdaad stimuleert dat mannen bijvoorbeeld meer taken aan de

[0:21:02] zorg in het huis besteden.

[0:21:04] Daar kun je ook vanuit de overheid natuurlijk wel degelijk wat aan doen.

[0:21:08] Maar het begint natuurlijk met het erkennen daarvan dat het niet per se zo hoeft te zijn

[0:21:11] dat er verschillende wensen en hobby's, zoals mevrouw Van der Velden dat zegt, maar gewoon

[0:21:15] dat daar een verschil ook zit in de deelname in de arbeid.

[0:21:22] Ik zie niet helemaal de correlatie tussen de hobby's van mannen en vrouwen en de werkzaamheden

[0:21:29] die men binnen huis uitvoert.

[0:21:33] Het is wel degelijk zo dat mannen en vrouwen niet altijd dezelfde hobby's hebben.

[0:21:38] Hobby's en interesses kunnen wel degelijk van invloed zijn op de werkzaamheden die uitgeoefend

[0:21:44] worden.

[0:21:45] Nogmaals, de werkzaamheden binnen het huis zijn voor een gezin in welke samenstelling dan ook voor

[0:21:53] zichzelf te bepalen wie wat gaat doen.

[0:21:56] Je kan voorlichting geven over wat een goede taakverdeling volgens ons zou moeten zijn, maar

[0:22:03] je kunt mensen niet dwingen om die taakverdeling ook daadwerkelijk over te nemen.

[0:22:07] Dank u wel.

[0:22:08] Dan een interruptie van mevrouw Doebel van de SP.

[0:22:13] Dank u wel.

[0:22:15] Ik snap wel de warrigheid van de betogen als de PVV zelf begint over de mijnen in Bolivia,

[0:22:21] maar goed, los daarvan.

[0:22:23] Ik heb even een vraag over de vrijwilligheid van de zorgtaken verdelen binnen een gezin.

[0:22:33] Het is jammer dat de PVV daarin niet verder komt dan voorlichting geven

[0:22:37] over hoe we het dan misschien wel of niet zouden willen.

[0:22:40] Het is natuurlijk wel degelijk mogelijk om daar ook in te sturen

[0:22:44] en de mogelijkheden daarin te verbeteren voor vrouwen.

[0:22:48] Bijvoorbeeld kinderopvang.

[0:22:50] Nu ben ik benieuwd, want dat heb ik niet gehoord in het betoog van de PVV.

[0:22:54] Als het gaat over kinderopvang, dat zou vrouwen echt vrijspelen

[0:22:57] om ook te kunnen werken en mannen vrij spelen om die taken in het gezin op zich te nemen.

[0:23:04] Nu was de PVV eerder voor een voorstel om private equity binnen de kinderopvang te weren.

[0:23:10] Is de PVV dat nog steeds?

[0:23:18] Ik heb begrepen dat de huidige regering juist inderdaad mee bezig is...

[0:23:23] om ook kinderopvang beter te maken voor iedereen eigenlijk, dus ook voor vrouwen.

[0:23:29] En dat zal inderdaad ook mannen meer de kans geven om binnen het gezin meer te gaan doen.

[0:23:38] Echter ga ik niet een debat met u overdoen wat betreft kinderopvang, want dat hoort niet in deze commissie.

[0:23:46] Mevrouw Dobbe.

[0:23:47] Ja, voorzitter, dat hoort natuurlijk wel in deze commissie.

[0:23:50] We hebben het vandaag over emancipatie.

[0:23:52] Emancipatie, daar hoort ook de mogelijkheden en de arbeidsparticipatie van vrouwen bij.

[0:23:56] En dat wordt voor een groot deel beperkt of vergemakkelijk door betaalbare en toegankelijke kinderopvang.

[0:24:04] En als de relatie tussen kinderopvang en emancipatie de PVV ontgaat, dan zou ik haar toch zeker wat huiswerk willen meegeven.

[0:24:11] Want er zit zeker wel een relatie tussen emancipatie en kinderopvang.

[0:24:15] Dat is niet zo heel erg moeilijk ook om die relatie te leggen.

[0:24:18] Het is jammer dat de PVV dat niet ziet.

[0:24:19] Maar de PVV was wel eerder voor een voorstel om private equity, die nu onze kinderopvang opneemt,

[0:24:27] en ook een gevaar vormt voor kinderopvang en de emancipatie van vrouwen in Nederland, te weren.

[0:24:31] En ik vroeg mij af of de PVV dat nog steeds is.

[0:24:39] Ik geloof niet dat ik tegen mevrouw Dobbe gezegd heb dat wij geen relatie zien tussen kinderopvang en vrouwenemancipatie.

[0:24:47] Wel heb ik aangegeven dat het zittende kabinet en de zittende regering ermee bezig is om dat

[0:24:53] inderdaad voor iedereen te verbeteren.

[0:24:55] Dus ik snap niet helemaal waarom mevrouw Dobbe hier zo op doorgaat.

[0:25:01] Een derde interruptie van mevrouw Dobbe?

[0:25:03] Oké, dat is goed.

[0:25:06] Vier.

[0:25:10] Mevrouw Dobbe gaat daarop door, omdat de PVV hier niet de relatie zegt te zien tussen

[0:25:18] emancipatie en kinderopvang, omdat we vandaag een debat voeren over emancipatie en de PVV niet inziet

[0:25:24] waarom wij hier kinderopvang noemen. Mijn vraag was heel simpel, is de PVV nog steeds voor het

[0:25:31] weren van private equity, dus spring aan kapitalisten, uit onze kinderopvang zodat we daadwerkelijk werk

[0:25:38] kunnen maken van de emancipatie van vrouwen in Nederland? Die simpele vraag, daar wil ik graag

[0:25:52] Weet u, daar kom ik in mijn tweede termijn even bij u op terug.

[0:25:56] Dat is mijn eerlijke antwoord, maar ik wil wel even meegeven, vierde voorzitter, dat mevrouw

[0:26:01] Dobbe zojuist wederom aangaf dat de PVV geen relatie ziet, terwijl ik al duidelijk aangegeven

[0:26:07] heb dat wij die wel zien, maar dat dit niet een debat puur over kinderopvang moet worden.

[0:26:12] Dank u wel.

[0:26:19] Voorzitter, eerst even over intersectioneel beleid.

[0:26:22] Dat gaat juist niet over labels plakken, maar erkennen dat er ongelijkheid is in onze samenleving,

[0:26:27] maar ook in wet- en regelgeving, overal eigenlijk, en te zorgen dat je dat erkent, zodat je het

[0:26:32] kan aanpakken.

[0:26:33] Dan mijn vraag.

[0:26:34] Die bouwt voort op de eerdere vragen die zijn gesteld, want de inleiding klopt niet helemaal

[0:26:43] met wat ik ook zie bijvoorbeeld in het regeerprogramma en wat ik ook lees in de begrotingen,

[0:26:48] waar flinke bezuinigingen plaatsvinden.

[0:26:50] Niet alleen maar op LGBTI- en genderbeleid, maar ook op onderwijs.

[0:26:55] Nou, ook kinderopvang, wat mevrouw Dobbe zei,

[0:26:57] heeft wel degelijk een relatie tot emancipatie.

[0:27:00] En mijn vraag is, hoe rijmt mevrouw Van den Velde ook haar mooie inleiding

[0:27:03] met toch het ontbreken van beleid?

[0:27:13] Ik geloof niet dat ik uw vraag helemaal begrijp.

[0:27:16] Gaat dit nou om de bezuinigingen die er nou plaatsvinden?

[0:27:18] of doelt u nou echt op iets anders?

[0:27:24] Voorzitter, het Kamerdebat heeft natuurlijk verschillende functies,

[0:27:28] dat we met elkaar verschillen kunnen overbruggen.

[0:27:31] Soms denken we gewoon ergens anders over.

[0:27:34] Maar wat soms heel lastig is in het Kamerdebat,

[0:27:37] is dat we politici aanhoren zeggen,

[0:27:39] maar tegelijkertijd als we de stukken lezen,

[0:27:41] bijvoorbeeld de begroting of het regeerprogramma,

[0:27:45] of bijvoorbeeld de extra taakstelling die nog naar ons toe kwam,

[0:27:48] waar we het van aangekomen hebben,

[0:27:49] dan zien we gewoon dat er iets heel anders gebeurt.

[0:27:52] En wat ik lastig vind, is dat we mensen horen zeggen,

[0:27:55] en in mijn ogen doet mevrouw Van den Velde dat ook,

[0:27:57] dat emancipatie belangrijk is, maar zien we aan de andere kant

[0:28:00] dat beleid ontbreekt.

[0:28:02] En mijn vraag is, hoe rijmt mevrouw Van den Velde dat met elkaar?

[0:28:06] Zou er dan niet, misschien kan ik een ander stellen,

[0:28:08] zou er dan niet ook echt geïnvesteerd moeten worden,

[0:28:11] zodat iedereen kan meedoen met deze samenleving?

[0:28:17] Oké, dat is helemaal helder.

[0:28:20] Dank u wel, mevrouw Westerveld, vierde voorzitter.

[0:28:25] Ik geloof wel dat wij het eens zijn dat het belangrijk is, maar ik geloof niet dat wij het eens zijn

[0:28:31] als het gaat om die bezuinigingen, want het moet natuurlijk ook zo zijn dat je met minder geld ook

[0:28:36] gewoon bezig kan gaan met effectiever en meer doelmatig beleid.

[0:28:41] Dus als het beleid wat dus in uw optiek ontbreekt, meer doelmatig en effectief wordt ingezet,

[0:28:47] heb je ook minder geld nodig om dat voor elkaar te krijgen.

[0:28:51] Van wat ik gelezen heb in de brief van staatssecretaris Pauw, zijn er ook echt wel gerichte punten

[0:28:59] waar ook echt op in wordt gezet.

[0:29:02] Dus er is wel degelijk doelgericht beleid.

[0:29:11] Er is daadwerkelijk wel doelgericht beleid, ook op de punten die u belangrijk vindt, dus

[0:29:17] ik snap niet helemaal waar u hiermee naartoe wilt.

[0:29:22] Laat me een concreet voorbeeld noemen die aansluit op de voorbeelden die net al werden

[0:29:27] genoemd.

[0:29:29] Iets waar ik me ongelooflijk veel zorgen over maak, is hoe onveilig LBTI-jongeren zijn

[0:29:37] En dat heeft alles te maken met misschien wel de maatschappelijke discussie in de samenleving.

[0:29:44] Dat heeft natuurlijk verschillende oorzaken, maar een goede manier om dat tegen te gaan is juist op scholen dat gesprek met elkaar voeren.

[0:29:51] En dat is ongelooflijk moeilijk voor leerkrachten om dat op een goede manier te doen.

[0:29:55] Er zijn hele goede lesprogramma's voor, bijvoorbeeld ontwikkeld door een heel aantal maatschappelijke organisaties die daarmee bezig zijn.

[0:30:02] Juist deze organisaties die zo belangrijk zijn voor het onderwijs,

[0:30:07] die zo belangrijk zijn om docenten te ondersteunen,

[0:30:10] om dat noodzakelijke gesprek op scholen goed te faciliteren

[0:30:13] en met elkaar te kunnen voeren, deze organisaties worden getroffen.

[0:30:17] Met uiteindelijk hele grote gevolgen voor deze jongeren zelf.

[0:30:20] Ik had het over eenzaamheid, maar ook over zelfdoding.

[0:30:23] Die cijfers zijn echt vele malen hoger dan onder andere jongeren.

[0:30:27] Dus hoe rijdt mevrouw Van der Velde wat ze zei?

[0:30:29] Iedereen moet mee kunnen doen met wat in de praktijk gebeurt,

[0:30:33] dat er flinke bezuinigingen plaatsvinden op deze belangrijke organisaties.

[0:30:41] Wij vinden ook dat er een taak bij de ouders ligt van kinderen om bepaalde zaken thuis te bespreken

[0:30:48] en dat niet alles daadwerkelijk via scholen hoeft te gaan.

[0:30:52] Dus hoewel het spijtig is dat bepaalde organisaties minder subsidie gaan krijgen,

[0:30:56] zien wij dit niet direct als een probleem.

[0:31:00] Dank u wel.

[0:31:01] Dan is nu de beurt aan mevrouw Rodekerk van D66.

[0:31:11] Dank, voorzitter.

[0:31:14] Het is bijna een jaar na de verkiezingen.

[0:31:16] Nederland maakte een ruk naar rechts.

[0:31:18] Partijen die hebben laten weten niet zoveel op te hebben met de positie van LBTI-personen

[0:31:22] kwamen aan het stuur te zitten.

[0:31:24] En aan Amerika werd onlangs een president verkozen die niet veel op heeft met vrouwenrechten

[0:31:28] en het recht op zelfbeschikking.

[0:31:30] Veel LBTI-personen en vrouwen maken zich dan ook zorgen.

[0:31:34] Wat betekent dit voor mij?

[0:31:36] Het regeerprogramma is dun op het gebied van emancipatie, terwijl het vorige kabinet uitgebreide

[0:31:40] plannen presenteerde.

[0:31:42] Die hadden één op één overgenomen kunnen worden.

[0:31:44] Is de staatssecretaris dat van plan?

[0:31:46] Ik kan het nog lastig beoordelen op basis van wat ik tot nu toe gezien, ook omdat de

[0:31:50] brief voor dit debat laat was.

[0:31:52] Maar ik ben hier met goede moed gekomen en hoop vandaag ook zaken te kunnen doen om toch

[0:31:56] een aantal dingen voor elkaar te kunnen krijgen.

[0:31:59] Binnenkort is het Paarse Vrijdag, een dag waarop scholen extra aandacht besteden aan seksuele

[0:32:05] en genderdiversiteit, en waarop veel leerlingen zich gesterkt voelen om zichzelf te laten

[0:32:12] zien, hard nodig, zeker in omgevingen waar dat niet vanzelfsprekend is.

[0:32:17] Kan de staatssecretaris toezeggen dat ze Paarse Vrijdagen en de Gay-Straight Alliances financieel

[0:32:21] blijft steunen?

[0:32:23] In conservatieve omgevingen blijft de acceptatie van LGBTI-personen vaak achter.

[0:32:28] Gereforneerde kerkgenootschappen buiten de PKN denken het negatiefst over homoseksualiteit,

[0:32:33] 58 procent.

[0:32:34] Bij moslims is dat 53 procent.

[0:32:36] Ze weten zelf het beste wat er nodig is om in die situatie verandering te brengen.

[0:32:40] Ik zou graag middelen beschikbaar willen stellen zodat mensen in die gemeenschappen de mogelijkheid

[0:32:44] hebben om zich te verenigen.

[0:32:45] Ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris hierover denkt.

[0:32:49] Voorzitter.

[0:32:50] Volwassenen die tot kwetsbare groepen behoren, zoals vrouwen, jongvolwassenen, LBTI-personen

[0:32:55] met een migratieachtergrond die te maken krijgen met seksueel geweld, hebben meer moeite om

[0:32:59] hulpverlening te vinden.

[0:33:01] Er is een enorm goed project waar mensen met een migratieachtergrond en professionals samenwerken

[0:33:05] om de toegang tot hulpverlening te vergroten, project Samen, maar dit loopt helaas dit jaar

[0:33:10] af.

[0:33:11] Is de staatssecretaris bereid om dit project voor te zetten?

[0:33:15] Vrouwen worden vaker slachtoffer van geweld en discriminatie omdat zij vrouw zijn.

[0:33:19] In sommige gevallen ligt daar pure vrouwenhaat aan de grondslag.

[0:33:23] Vrouwen worden als minderwaardig neergezet, wat in sommige gevallen kan leiden tot dodelijk

[0:33:27] geweld.

[0:33:28] De ideeën worden verspreid door types als Andrew Tate en op internetfora.

[0:33:33] Het is ideologisch gemotiveerd extremisme dat oproept tot geweld en zo moeten we het

[0:33:37] ook behandelen.

[0:33:38] Het VK is daarmee begonnen, de Verenigde Koninkrijk, en we moeten dit ook in Nederland

[0:33:43] serieuzer nemen.

[0:33:44] Daarom vraag ik de regering jaarlijks vanuit de NCTV apart te rapporteren over vrouwenhaat

[0:33:49] en daarbij ook na te gaan of dit aanleiding geeft voor het aanmerken van vrouwenhaat in

[0:33:53] Nederland als extreme ideologie.

[0:33:55] Graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:33:58] Tot slot, voorzitter, iets dat mij persoonlijk raakt.

[0:34:01] Mijn Kamerlidmaatschap begon afgelopen jaar met de zwangerschapsverlof van mijn tweede

[0:34:06] zoontje.

[0:34:07] Om met verlof te kunnen, moest ik echter als raadslid ontslag nemen.

[0:34:10] Dat deed denken aan de jaren vijftig, toen ontslag vanwege huwelijk en zwangerschap de

[0:34:15] norm was.

[0:34:15] Kan dat niet anders?

[0:34:17] Vervolgens moest ik langer verlof opnemen dan normaal, omdat ik halverwege mijn verlof geïnstalleerd

[0:34:21] werd als Kamerlid en die regeling uiterst inflexibel is.

[0:34:25] Inmiddels heeft het vorige kabinet toegezegd dat aan te willen passen.

[0:34:29] Deze particuliere voorbeelden laten zien dat onze democratie en onze instituties anno 2024

[0:34:34] nog steeds niet helemaal zijn ingericht op vrouwen, maar dat geldt ook voor de arbeidsgemaakt

[0:34:39] als geheel.

[0:34:40] 43 procent van de zwangere werknemers krijgt te maken met discriminatie.

[0:34:44] Helaas ken ik deze voorbeelden van vrouwen maar al te goed.

[0:34:48] En dat aantal neemt nauwelijks af.

[0:34:50] Je wordt bijvoorbeeld gediscrimineerd als je tijdens je sollicitatie wordt afgewezen...

[0:34:54] omdat je zwanger bent.

[0:34:55] Of je krijgt geen salarisverhoging, contractverlenging of promotie...

[0:34:59] als je in verwachting bent.

[0:35:01] Het is van groot belang dat er meer bewustzijn is bij werkenden en werkgevers...

[0:35:04] met name mkb'ers, over zwangerschapsdiscriminatie en de rechten en plichten.

[0:35:09] Is de staatssecretaris bereid de campagne hiervoor voor te zetten?

[0:35:13] Zijn er nog andere acties die zij gaat nemen voor het groot aantal zwangere vrouwen dat

[0:35:17] deze discriminatie ervaart?

[0:35:20] En er is meer winst te halen op het gebied van gendergelijkheid.

[0:35:23] Vrijdag was het Equal Pay Day.

[0:35:25] We grapten onderling dat we dus eigenlijk al als vrouwen met kerstrecessen konden gaan.

[0:35:29] Maar dit toont alleen maar aan dat de loonkloof nog altijd veel te groot is.

[0:35:33] En het lukt nog onvoldoende om meer vrouwen in de top van het bedrijfsleven te krijgen.

[0:35:37] Daarom zijn werkgevers volgens Europa verplicht tot loontransparantie.

[0:35:41] En die wet die dit moet regelen is nog niet naar de Kamer gestuurd.

[0:35:44] Wanneer kunnen wij die verwachten?

[0:35:46] Graag een reactie hierop van de staatssecretaris.

[0:35:48] Dank u wel.

[0:35:50] Dank u wel.

[0:35:51] En dan is nu het woord aan mevrouw Becker van de VGD.

[0:35:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:35:56] Voorzitter, de afgelopen jaren heeft emancipatie van vrouwen en de LABT-gemeenschap vooruitgang

[0:36:01] geboekt.

[0:36:02] En dat is goed nieuws.

[0:36:03] Maar tegelijkertijd is er echt nog een wereld te winnen.

[0:36:06] En daarom is het fijn dat we vandaag dit debat hebben met deze staatssecretaris over het

[0:36:10] voor de komende jaren.

[0:36:12] Ik vind het mooi dat ze wil inzetten, zoals ze in haar brief aangeeft, op meedoen.

[0:36:17] En op veiligheid.

[0:36:18] Volgens mij twee mooie kernthema's voor het emancipatiebeleid.

[0:36:22] En ik wilde dan zelf ook beginnen met dat thema meedoen.

[0:36:26] Want te veel vrouwen zijn in Nederland financieel afhankelijk van hun partner.

[0:36:31] Dat laat ook de Emancipatie Monitor 2024 zien.

[0:36:34] Onderstellen met kinderen werkt de vrouw bijna vier keer zoveel niet als de man.

[0:36:38] En vrouwen die wel werken, werken in 65 procent van de gevallen in deeltijd.

[0:36:42] 30 procent van de vrouwen in Nederland is niet economisch zelfstandig.

[0:36:47] En bij bepaalde migrantengroepen is dat percentage nog hoger.

[0:36:50] En deze afhankelijkheid maakt vrouwen kwetsbaar.

[0:36:53] Want natuurlijk kan het soms een vrije keuze zijn, maar te vaak ligt het ook aan omstandigheden

[0:36:58] waardoor vrouwen niet werken terwijl ze dat misschien wel zouden willen en zeker zouden

[0:37:02] kunnen.

[0:37:02] En als je afhankelijk bent, ben je kwetsbaar, niet alleen economisch, maar ook in situaties

[0:37:07] van huiselijk geweld, eergerelateerd geweld en onderdrukking, want ga maar eens bij je

[0:37:11] man weg als hij je mishandelt, als je samen met je kinderen van zijn inkomen afhankelijk

[0:37:15] bent.

[0:37:16] En bovendien maakt de financiële afhankelijkheid van vrouwen Nederland kwetsbaar.

[0:37:20] We vergrijzen in rap tempo en hebben iedereen nodig.

[0:37:23] Hoe kijkt de staatssecretaris daarnaar?

[0:37:25] Hoe kunnen we werken en meer werken aantrekkelijker maken voor vrouwen?

[0:37:28] En hoe kunnen wij vrouwen bewuster maken van de voordelen van werken?

[0:37:32] Het adagium geldt wat de VVD betreft nog steeds.

[0:37:35] Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid.

[0:37:36] En is de staatssecretaris bereid hier een communicatieaanpak op te ontwikkelen?

[0:37:42] En ik overweeg of we daar met elkaar misschien een amendement over zouden kunnen indienen,

[0:37:45] maar ik zou eerst graag een reactie willen horen van de staatssecretaris.

[0:37:49] Dan, er is een interruptie van mevrouw Rodekerker.

[0:37:52] Ja, want ik steun helemaal het betoog in de zin van dat het belangrijk is dat de arbeidsparticipatie

[0:37:58] van vrouwen groot is en dat zij niet afhankelijk zijn van hun man.

[0:38:01] Alleen die campagne, een slimme meid wordt toekomst voorbereid, die richt zich dan weer

[0:38:04] precies alleen op vrouwen.

[0:38:06] En dan wordt het hele probleem dus weer bij de vrouw neergelegd,

[0:38:08] wat mevrouw Becker ook terecht zegt.

[0:38:10] Het gaat ook om hoe we als samenleving, als overheid,

[0:38:13] de voorwaarden scheppen voor vrouwen om te kunnen werken.

[0:38:15] Dus bijvoorbeeld met die gratis kinderopvang.

[0:38:18] Zouden we dan niet juist nu een communicatiecampagne gericht moeten doen op mannen?

[0:38:22] Dank voor deze vraag, want wat ik heb willen aangeven is dat het adagium,

[0:38:26] dat een slimme meid op haar toekomst voorbereid is, nog steeds geldt.

[0:38:29] Maar ik heb niet willen zeggen dat de campagne ook zo moet heten.

[0:38:32] Dus ik denk inderdaad dat het belangrijk is dat de hele samenleving ziet

[0:38:35] dat we met elkaar moeten faciliteren dat vrouwen meer kunnen werken.

[0:38:39] En dat zit hem in de kinderopvang.

[0:38:40] Nou, de VVD heeft ervoor gestreden in de onderhandelingen

[0:38:42] dat de kinderopvang nagenoeg gratis kan worden.

[0:38:45] Dat zit hem in flexibele verlofregelingen.

[0:38:48] Dat zit hem inderdaad ook in mannen die zich moeten realiseren

[0:38:51] wat hun taak is thuis in de huishouding en in de zorg voor de kinderen

[0:38:55] en dat we dat met elkaar ook faciliteren.

[0:38:58] En in het loonstrookje, dat je niet denkt ja, ik kan wel heel veel extra gaan werken,

[0:39:02] maar het levert me nauwelijks op.

[0:39:04] Dus dat allemaal bij elkaar.

[0:39:05] Nou, daar moeten wij hier wat aan doen.

[0:39:07] Maar ik denk ook dat vrouwen en mannen in de samenleving zich bewust moeten zijn van de noodzaak.

[0:39:11] Dus vandaar de vraag aan de staatssecretaris.

[0:39:14] Bent u bereid haar communicatie op in te zetten en hoe die eruit ziet?

[0:39:17] Daar kunnen we dan samen met de staatssecretaris over hebben. Dank.

[0:39:21] Dan is een onderdeel van meedoen ook onze vrije waarde.

[0:39:25] Het zit namelijk niet alleen in werken, maar ook in jezelf kunnen zijn.

[0:39:28] En nog niet zo lang geleden was dat in Nederland niet vanzelfsprekend.

[0:39:31] Vijftig jaar geleden was studeren voor vrouwen een unicum.

[0:39:33] net als trouwen buiten je eigen geloof.

[0:39:36] Homoseksualiteit was een groot taboe.

[0:39:38] En over transgenderschap werd al helemaal nooit gesproken.

[0:39:41] Op eenvolgende generaties hebben een enorme emancipatiestrijd geleverd.

[0:39:45] En daar profiteren wij vandaag van.

[0:39:48] En de emancipatiestrijd van vrouwen is vastgelegd in een archief

[0:39:51] dat wordt beheerd en ontsloten door Atria.

[0:39:54] En ik krijg geluiden dat zij vrezen voor het voortbestaan van dat archief

[0:39:57] en het kunnen ontsluiten ervan voor de samenleving.

[0:39:59] Kan de staatssecretaris daarop ingaan?

[0:40:01] De vrije samenleving hebben we dus aan een emancipatiestrijd te danken.

[0:40:05] Maar de VVD maakt zich grote zorgen over onvrije invloeden die vanuit verschillende hoeken momenteel

[0:40:10] de emancipatie weer terug willen duwen.

[0:40:13] In een schokkend rapport van de NGO Justice for Prosperity uit 2023 wordt in beeld gebracht

[0:40:18] hoe anti-LHBT en anti-vrouwenrechten narratieven worden verspreid vanuit onvrije autocratische

[0:40:24] regimes.

[0:40:25] Het rapport laat zien dat er banden zijn tussen de kringen rond Poetin en organisaties die

[0:40:29] in vrije democratische landen, zoals Nederland, de emancipatie ondermijnen.

[0:40:33] Er zouden ook contacten en financiële leningen zijn richting politici uit Europese lidstaten.

[0:40:38] Ook vanuit streng christelijke groeperingen in de VS worden denkbeelden hier via fondsen

[0:40:43] en het internet verspreid.

[0:40:45] De VVD vindt dit een levensgevaarlijke ontwikkeling.

[0:40:48] Onze vrije waarden en onze democratie staan bloot aan kwaadwillende invloeden van buitenaf

[0:40:52] die emancipatie willen tegenwerken.

[0:40:55] zou de staatssecretaris samen met collega's in het kabinet een analyse willen maken van het rapport

[0:41:00] en daarop een reactie willen geven.

[0:41:02] Het liefst meteen vergezeld van een contraststrategie waarbij zij ook de organisaties betrekt

[0:41:06] die zich in Nederland juist inzetten voor de emancipatie

[0:41:09] en last hebben van de narratieven die vanuit het buitenland ook op hen afkomen.

[0:41:14] Voorzitter, de afgelopen weken is het er vaak over gegaan,

[0:41:17] maar onvrije beïnvloeding zien we ook soms vanuit islamistische hoek.

[0:41:21] En wat de gevolgen daarvan kunnen zijn, is het lelijke gezicht van antisemitisme, het

[0:41:26] lelijke gezicht van homohaat, van straatintimidatie, van onverdraagzaamheid en intolerantie.

[0:41:32] Hetzelfde gezicht dat we ook zien vanuit extreem links en vanuit extreem rechts.

[0:41:37] In Amsterdam vindt inmiddels de helft van de scholieren homoseksualiteit niet normaal.

[0:41:42] De VVD heeft de staatssecretaris gevraagd om nader onderzoek.

[0:41:45] Door wie wordt dit onderzoek uitgevoerd en wat wordt de precieze doelstelling van dit

[0:41:49] onderzoek?

[0:41:49] We willen in ieder geval een compliment maken aan de staatssecretaris dat zij onvrije beïnvloeding

[0:41:53] tegen wil gaan door toezicht te gaan houden op weekendscholen, een lang gekoesterde wens

[0:41:57] van ons, maar ook van de Partij van de Arbeid en D66.

[0:42:01] Ziet zij meer instrumenten die onvrije beïnvloeding tegen kunnen gaan?

[0:42:04] En meer mogelijkheden om het positieve verhaal over vrijheid en gelijkwaardigheid op scholen

[0:42:09] te vertellen?

[0:42:10] Hoe kijkt ze ertegen aan dat op steeds meer scholen paarse vrijdag niet doorgaat vanwege

[0:42:14] onverdraagzame geluiden in die scholen?

[0:42:16] Dan veiligheid, voorzitter.

[0:42:18] Heel simpel, LHBT'ers moeten veilig over straat hand in hand kunnen.

[0:42:22] Vrouwen moeten veilig over straat kunnen, wat ze ook dragen.

[0:42:25] We hebben als VVD, als het gaat om LHBT'ers gevraagd, het actieplan Veiligheid LHBT door te zetten.

[0:42:31] Wat is de voortgang?

[0:42:32] Hoe staat het met de extra agenten voor Rolse in Blauw?

[0:42:35] Gelukkig is afgelopen zomer de wet seksuele misdrijven...

[0:42:38] Er is een interruptie van mevrouw Dobbe.

[0:42:41] Dank u wel, hoewel ik ook geïnteresseerd was in het stukje wet seksuele misdrijven.

[0:42:45] Maar ik wilde even terug naar wat mevrouw Becker schetst en wat ik ook heel erg herken en waar ik me

[0:42:51] heel erg zorgen over maak. Dat is namelijk die internationale beïnvloeding ook en de conservatieve

[0:42:56] krachten die we ook hier in Nederland zien, maar over de hele wereld. Je ziet overal nu verhalen

[0:43:01] terugkomen van strategieën gecoördineerd door allerlei conservatieve krachten om vrouwenrechten,

[0:43:08] maar ook LHBTQI-rechten, om alles tegen te gaan.

[0:43:13] Er zijn inderdaad ook rapporten over verschenen, ik heb daar ook hele grote zorgen over.

[0:43:17] En tegelijkertijd, dus dat betoog ondersteun ik helemaal, maar tegelijkertijd zie je dus,

[0:43:22] nu juist hier in Nederland, dat ook de organisaties die zich bezighouden met gelijke rechten,

[0:43:27] dat die ook te maken krijgen met druk, ook te maken krijgen met intimidatie.

[0:43:32] Maar er staat wel bezuiniging op de rol, waardoor juist deze organisaties worden geraakt.

[0:43:36] Hoe rijmt mevrouw Becker dit?

[0:43:39] Zouden we nu juist niet deze organisaties pal voor hen moeten staan, hen steunen, ondersteunen,

[0:43:45] niet alleen maar tegen intimidatie, maar ook zorgen dat zij hun werk goed kunnen blijven

[0:43:48] doen?

[0:43:51] Dank voor deze vraag.

[0:43:53] De VVD vindt het ontzettend belangrijk dat organisaties in Nederland die zich bezighouden

[0:43:58] met seksuele gezondheid, met seksuele voorlichting, met emancipatie, dat die voort kunnen blijven

[0:44:03] bestaan.

[0:44:03] Ik weet dat er rondom de begroting VWS door staatssecretaris Vincent Karremans, maar ook

[0:44:09] door onze woordvoerders, uitgebreid over is gesproken om bijvoorbeeld te voorkomen dat

[0:44:13] er bezuinigd zou moeten worden op de Rutgersstichting.

[0:44:16] Ik weet dat mijn collega Roelien Kamminga als het gaat over de OS-begroting, waar ook veel

[0:44:21] van deze organisaties middelen van krijgen, een motie heeft ingediend om te zeggen laten

[0:44:25] we nou die speciale kennis die Nederland op dit terrein heeft en die voortrekkersrol niet

[0:44:30] weggooien door dat helemaal weg te bezuinigen.

[0:44:32] Dus zorg dat je daar middelen op blijft inzetten.

[0:44:35] Dus dat is een hele stevige inzet van de VVD.

[0:44:38] Ja, lukt het daarmee om helemaal te zeggen...

[0:44:42] ...we zetten er een hek op heen en geen enkele bezuiniging raakt ook dit onderwerp?

[0:44:46] Dat zou je in iedere commissie natuurlijk het liefst over ieder onderwerp willen zeggen.

[0:44:50] Want er zijn ontzettend veel belangrijke doelstellingen en belangrijke organisaties.

[0:44:54] Dus dat gaat helaas niet.

[0:44:56] Maar als je dan kijkt wat er qua taakstelling nu richting het emancipatiebeleid gaat...

[0:45:02] denk ik dat dat gelukkig zeer beperkt blijft.

[0:45:04] Daar dank ik de staatssecretaris ook voor, omdat ik het eens ben met mevrouw Dobbe

[0:45:08] dat deze organisaties wel gewoon hun werk moeten kunnen blijven doen.

[0:45:11] Dus trek ik samen graag in op.

[0:45:14] Dank u wel.

[0:45:16] Oké.

[0:45:18] De wet seksuele misdrijven, ja, die is ingevoerd.

[0:45:21] Gelukkig.

[0:45:22] De VVD was daar erg lang mee bezig om dat voor elkaar te krijgen.

[0:45:26] En inmiddels zijn de eerste veroordelingen van straatintimidatie een feit.

[0:45:29] En toch is er meer nodig.

[0:45:30] Ik heb al in een eerder debat met de voorganger van deze staatssecretaris gevraagd of er toch

[0:45:36] sneller daderprofielen kunnen komen.

[0:45:38] Ik ben benieuwd of daar inmiddels al een stand van zaken te melden is.

[0:45:41] Daarnaast wil ik graag weten of gemeenten nu gebruik kunnen maken van het geld dat beschikbaar

[0:45:45] is gekomen bij de implementatie van de wet, zodat ze ook echt kunnen zorgen dat deze wet

[0:45:50] effectief in de praktijk werkt.

[0:45:52] Voorzitter, dan vrouwenveiligheid.

[0:45:53] Dat is een punt dat mevrouw Rodekerk ook heeft gemaakt.

[0:45:55] Het zijn vaak giftige denkbeelden over de vrouw die heel diep geworteld in het hoofd

[0:45:59] van daders zitten. Een vrouw is minderwaardig, een vrouw is bezit en dit soort haat wordt

[0:46:05] meer en meer ook via internet verspreid. In het VK is vrouwenhaat onlangs vanwege de

[0:46:10] incelbeweging daar, de involuntary celibatary beweging, dus onvrijwillig celibatair en

[0:46:17] daarom zou je een vrouw mogen verkrachten als zij je geen seks geeft. Hoe walgelijk

[0:46:20] is het? Er wordt het inmiddels aangemerkt als een extreme ideologie en de VVD wil dat

[0:46:25] we in Nederland ook scherp toezien op de invloed van personen en platforms die vrouwenhaat

[0:46:29] aanwakkeren. Is de NCTV al met het VK in gesprek getreden over de ontwikkelingen daar?

[0:46:35] En in aansluiting op de vraag van mevrouw Rodekerk, zou ik ook graag willen weten of het kabinet

[0:46:41] aan de NCTV zou willen vragen om over vrouwenhaat apart te gaan rapporteren.

[0:46:46] En dan breder over alle vormen van haat.

[0:46:48] Er is een interdepartementaal plan van aanpak online discriminatie, racisme en hate speech toegezegd.

[0:46:54] Hoe staat het ermee?

[0:46:55] Wanneer kan de Kamer dit plan ontvangen?

[0:46:56] En kan de staatssecretaris en dit kabinet erop toezien dat het niet een nietje wordt door wat er allemaal al gebeurde,

[0:47:02] maar dat het ook daadwerkelijk een extra inzet wordt om die onlinediscriminatie tegen te gaan, ook door de DSA-mogelijkheden te benutten?

[0:47:10] Voorzitter, het mag duidelijk zijn. De VVD zet zich in voor individuele vrijheid, zodat je jezelf kan zijn en het beste uit jezelf kan halen.

[0:47:18] Emancipatie is geen kwestie van het afdwingen van een gelijke uitkomst, maar van het creëren van gelijke kansen, van kunnen meedoen en van veilig zijn.

[0:47:25] waar je ook vandaan komt, van wie je ook houdt, waar je ook in gelooft.

[0:47:29] En met die overtuiging zullen wij ergens de komende weken met een heel aantal partijen

[0:47:32] in deze Kamer ook de initiatiefwet tegen homoconversiepraktijken verdedigen.

[0:47:37] En met die overtuiging zullen wij dergelijke initiatieven ook vanuit de Kamer blijven oppakken.

[0:47:42] Dank u wel.

[0:47:44] Dank u wel.

[0:47:45] Dan is nu het woord aan mevrouw Dobbe van de SP.

[0:47:48] Dank u wel, voorzitter.

[0:47:49] Afgelopen donderdag was het Equal Pay Day, de dag waarop eigenlijk voor de rest van het

[0:47:54] Ja, er is hier eerder ook al gezegd, vrouwen kunnen stoppen met werken

[0:47:57] omdat vrouwen schandalig genoeg nog steeds minder betaald krijgen

[0:48:00] voor hetzelfde werk als mannen.

[0:48:02] Vrouwen verdienen gemiddeld minder, 12 procent minder dan mannen.

[0:48:07] En jaar na jaar zijn die cijfers even nieuws en dan ebt de frontwaardiging weer weg.

[0:48:12] En dan wachten we weer op de cijfers van het komende jaar,

[0:48:14] waaruit blijkt dat het dan een beetje is verbeterd,

[0:48:17] maar dat het nog jaren en jaren en tientallen jaren duurt voordat het is gelijkgetrokken.

[0:48:22] Het is eigenlijk schokkend dat het niet tot veel meer ophef leidt of tot directe actie.

[0:48:27] De Europese richtlijn voor loontransparantie, die in 2023 is aangenomen, moet nog in Nederland

[0:48:32] geïmplementeerd worden.

[0:48:34] Maar waarom doen we dat eigenlijk niet meteen?

[0:48:36] Waarom zouden we daarop wachten tot 2026?

[0:48:39] Daar wil ik graag een reactie op.

[0:48:41] Ook laat artikel 10 van de wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen ruimte aan de regering

[0:48:45] om via een algemene maatregel van bestuur aanvullende maatregelen te nemen om de loonkloop

[0:48:50] te dichten.

[0:48:50] Wordt hier, wat de staatssecretaris betreft, tot het uiterste gebruik van gemaakt?

[0:48:55] En zo nee, welke aanvullende maatregelen kan zij vandaag nog aankondigen?

[0:49:00] Graag een reactie.

[0:49:02] Een ander groot probleem, en net is hier ook door een aantal van de vorige gesprekers gezegd,

[0:49:06] hoe maken we het nou aantrekkelijker voor vrouwen om te gaan werken?

[0:49:09] Nou ja, dat is ook waardering en beloning natuurlijk.

[0:49:12] Het beroepen waar vrouwen in oververtegenwoordigd zijn, zakken vaak in waardering.

[0:49:19] Zowel financieel als maatschappelijk.

[0:49:20] maatschappelijk. Dan heb je het over de zorg, dan heb je het over onderwijs.

[0:49:23] Terwijl dit meestal beroepen zijn die we tijdens corona essentieel noemden,

[0:49:28] zoals deze beroep die ik noemde. Ook beroepen waar we hier in Den Haag

[0:49:31] voor kunnen zorgen dat er meer geld voor beschikbaar komt.

[0:49:34] Dat is dan weer het goede nieuws voor zorg en onderwijs.

[0:49:37] Kijk bijvoorbeeld naar de oudere zorg en de thuiszorg,

[0:49:39] waar bijna een half miljoen mensen werkt, voornamelijk vrouwen.

[0:49:44] Die cao-onderhandelingen zijn net vorige week gestopt, las ik,

[0:49:47] omdat zowel de werkgevers als de werknemers zeggen,

[0:49:50] Er is onvoldoende geld vanuit Den Haag gekomen om een fatsoenlijke beloning af te spreken.

[0:49:55] Dus als wij willen dat vrouwen fatsoenlijk worden beloond voor hun werk,

[0:49:58] dan zouden we daar extra geld kunnen regelen.

[0:50:01] En is de staatssecretaris dan ook bereid om zich in te zetten om extra geld hiervoor bij haar zorgcollega te zorgen dat er extra geld komt

[0:50:09] en om een plan te maken voor een betere beloning voor de sectoren waar veel vrouwen werken?

[0:50:16] Echte emancipatie kan ook niet zonder goede kinderopvang.

[0:50:18] Ik zei het net ook al. Er kent de staatssecretaris dit ook.

[0:50:21] En in onze kinderopvang is marktwerking ingevoerd.

[0:50:26] En dat zou goed zijn voor de kwaliteiten en het zou allemaal goedkoper worden door die marktwerking.

[0:50:31] Het zou schaarste oplossen.

[0:50:33] Inmiddels zien we het resultaat daarvan dat kinderopvang een windgewest is geworden voor private equity,

[0:50:38] voor beursgenoteerde bedrijven, dat voor een groot deel publiek geld winsten worden gemaakt.

[0:50:44] Al in 2014 was het eerste faillissement van een kinderopvangorganisatie.

[0:50:50] Dat was Estro toen, misschien weten jullie het nog, dramatische gevolgen.

[0:50:54] Dat is inmiddels tien jaar geleden.

[0:50:55] Toen hebben we al gezien dat het misging en inmiddels is private equity niet geweerd.

[0:51:00] Het is nu bijna 14 procent van de kinderopvangplekken zijn in handen van private equity.

[0:51:07] En in 16 gemeenten is meer dan 50 procent van alle buitenschoolse opvang in handen van

[0:51:12] één private equity-keten.

[0:51:14] In sommige wijken zijn private equity-partijen de enige aanbieders.

[0:51:18] Dat is nu de stand van zaken in Nederland.

[0:51:22] In de zorg is inmiddels door de Tweede Kamer een voorstel aangenomen om private equity

[0:51:25] te verbieden.

[0:51:26] Is de staatssecretaris ook bereid om private equity uit de kinderopvang te weren?

[0:51:30] En bent u bereid om winstuitkeringen te verbieden, zodat geld voor kinderopvang ook daar naartoe

[0:51:34] gaat?

[0:51:35] Naar kwaliteit, naar het betaalbaar houden en niet naar winstuitkeringen.

[0:51:39] Dan kunnen we echt werk maken van emancipatie.

[0:51:43] Tot slot wil ik aandacht vragen voor de organisaties en voorvechters van vrouwenrechten en rechten

[0:51:48] van de LBTQI-gemeenschap.

[0:51:49] Zij staan onder druk.

[0:51:51] We hadden het er net al over.

[0:51:52] In toenemende mate hoor ik ook hier in Nederland de verhalen van intimidatie.

[0:51:57] Maatregelen die getroffen moeten worden voor de veiligheid en vrijheid voor de mensen die

[0:52:02] opkomen voor deze rechten.

[0:52:04] Dit kabinet zou pal moeten staan voor hen die opkomen voor de rechten van anderen.

[0:52:08] Is de staatssecretaris bereid om dat te doen en hoe gaat ze dat doen?

[0:52:11] En dat betekent niet alleen intimidatie tegengaan, maar ook dat er steun moet zijn en blijven

[0:52:16] voor organisaties die vrouwenrechten, maar ook de rechten van de LHBTQI-gemeenschap in

[0:52:21] staat stellen om op te komen voor hun eigen rechten.

[0:52:24] Dus vrouwenorganisaties, jongerenorganisaties, organisaties voor en van migrantenvrouwen,

[0:52:30] zodat zij hun strijd kunnen blijven voeren voor hun eigen vrijheid en gelijkheid.

[0:52:34] En hoe borgt de staatssecretaris dit?

[0:52:37] En hoe ziet de staatssecretaris de bezuinigingen die op rol staan?

[0:52:40] Dat is een interruptie van mevrouw Bekken van de VVD.

[0:52:47] Dank u wel, voorzitter.

[0:52:49] Volgens mij zijn we het er samen over eens dat het belangrijk is dat er voldoende en betaalbare

[0:52:55] kinderopvang is, om ervoor te kunnen zorgen dat mannen en vrouwen allebei kunnen werken

[0:52:59] en de zorgtaken kunnen verdelen.

[0:53:02] Al weet ik dat de SP al lang een punt maakt tegen de private equity in de kinderopvang.

[0:53:06] en ik denk dat er ook zeker excessen te noemen zijn waar we vanaf moeten.

[0:53:11] Maar tegelijkertijd denk ik dat we dit debat ook een beetje genuanceerd moeten voeren.

[0:53:16] Want hetzelfde discussie is ook vaak over VWS gegaan.

[0:53:20] Moeten we private equity niet weren uit de zorg?

[0:53:22] Inmiddels heeft minister Agema ook gezegd, nou er zijn best wel heel veel partijen die daarmee

[0:53:27] voldoende middelen ook in de zorg beschikbaar stellen om alle zorg die er ook nodig is

[0:53:31] in dit vergrijzende land overeind te houden.

[0:53:34] En mevrouw Dobbe noemde zojuist cijfers over hoeveel procent van de kinderopvang inmiddels

[0:53:39] door private equity wordt mogelijk gemaakt.

[0:53:41] Hoe ziet zij de wachtlijsten stijgen en de beschikbaarheid van de kinderopvang afnemen,

[0:53:46] als we opeens die partijen zouden verbieden nog kinderopvang aan te bieden?

[0:53:50] Zijn dan niet vrouwen uiteindelijk de dupe, omdat de wachtlijsten dan langer geworden zijn?

[0:53:56] Is de SP nou niet bereid daar een beetje genuanceerder naar te kijken, in plaats van te zeggen

[0:54:00] en nou streep al die private equity maar weg.

[0:54:03] Is het echt zo plat, is mijn vraag.

[0:54:06] Ja, voorzitter, en dank voor de vraag.

[0:54:08] Het is zeker niet plat.

[0:54:10] Kijk, de belofte van de marktwerking in de zorg,

[0:54:13] maar ook in de kinderopvang was dat er meer plekken zouden komen,

[0:54:17] dat het beter zou worden, dat het betaalbaar zou worden.

[0:54:20] We zien het tegenovergestelde.

[0:54:21] Private equity is daar een uitwas van.

[0:54:25] Ook toen we het debat hadden met mevrouw Agema over de zorg

[0:54:28] en we vroegen, ik vroeg haar van,

[0:54:30] Dat kunt u dan een voorbeeld noemen, want zij was tot inzicht gekomen

[0:54:32] na twee, drie maanden van haar ministerschap

[0:54:35] dat zij altijd tegen private equity was geweest, maar nu toch niet meer.

[0:54:39] Ik vroeg, waar zijn dan die voorbeelden dat dit nu iets toevoegt aan de sector

[0:54:43] en dat het iets toevoegt aan de zorg?

[0:54:45] En die had ze niet. En die heb ik ook niet voor kinderopvang.

[0:54:49] Private equity zuigt bedrijven leeg.

[0:54:52] Ze vormen een risico voor het bestaan van kinderopvangbedrijven.

[0:54:56] We hebben het gezien bij Estro, het is een enorm risico en volgens mij moeten wij ernaar

[0:55:01] toe dat wij goede kinderopvangorganisaties hebben van publiek geld waarbij niet een ontzettend

[0:55:07] groot deel van dat geld verdwijnt in de zakken van aandeelhouders en dat is goed voor onze

[0:55:11] kinderopvang.

[0:55:15] Ja, voorzitter.

[0:55:16] Ik weet dat de SP principieel tegen die marktwerking en zeker tegen private equity partijen is,

[0:55:22] maar ik zou mevrouw Dobbe toch willen uitnodigen gewoon eens naar de feitelijke rapporten te

[0:55:26] kijken over private equity in de kinderopvang.

[0:55:29] En dan blijkt gewoon dat ze verantwoordelijk zijn voor een belangrijk deel van aanbod,

[0:55:33] ook in wijken waar dat nodig is, dat ze bovengemiddelde kwaliteit leveren.

[0:55:38] Dus dan vind ik het verhaal van ze zuigen de kinderopvang leeg en het zijn alleen maar

[0:55:43] springhanen, vind ik gewoon geen recht doen aan wat er ook in die rapporten staat.

[0:55:48] Dus kent mevrouw Dolbe die rapporten en zo niet, dan geef ik ze haar graag even buiten

[0:55:52] de vergadering.

[0:55:52] Want ik vind het prima dat we het over private equity hebben waar het niet goed gaat.

[0:55:57] Maar het in één keer verbieden zou volgens mij verschrikkelijk zijn voor de beschikbaarheid

[0:56:01] van kinderopvang in dit land.

[0:56:02] En we willen juist dat er genoeg kinderopvang is.

[0:56:04] Dus toch nogmaals, wil mevrouw Dobbe er iets genuanceerder naar proberen te kijken.

[0:56:11] Volgens mij wat het probleem is hier, is dat de risico's en de problemen niet worden

[0:56:15] onderkend door de VVD, die private equity bieden voor de kinderopvang.

[0:56:19] En dat onze kinderopvang beter af is als een publieke voorziening,

[0:56:24] zonder dat er winsten, veel publiek geld en al het geld wat ouders inleggen voor goede kinderopvang,

[0:56:31] verdwijnt naar de zakken van aandeelhouders.

[0:56:34] Volgens mij is er weinig oog bij de VVD voor de risico's zoals dat is gebeurd met Estro,

[0:56:39] waarbij als je het hebt over, zouden moeders niet de dupe zijn als zij zouden willen werken?

[0:56:44] Nou daar heb je het resultaat gezien.

[0:56:46] Daar zijn moeders de dupe geworden van het faillissement van Estro.

[0:56:50] Volgens mij moeten we daarvan af.

[0:56:52] Kan het ook op een andere manier?

[0:56:53] Moeten we dat doen?

[0:56:54] Dan hoeven we die risico's ook niet te lopen en behouden we ook een heleboel publiek geld

[0:56:58] daarvoor waar het voor bedoeld is.

[0:57:02] Dank u wel.

[0:57:03] Dan is nu het woord aan mevrouw Van Santen van de Boer-Burgerbeweging.

[0:57:07] Dank u wel, voorzitter.

[0:57:09] Voorzitter.

[0:57:10] Ik maak deel uit van een fractie met twee mannen en vijf vrouwen.

[0:57:13] Ons fractievoorzitter in de Tweede Kamer is een vrouw, ons fractievoorzitter in de Eerste

[0:57:17] Kamer is een vrouw, onze ministers zijn vrouw en onze vice-premier is daarmee ook een vrouw.

[0:57:24] Onze partij zou een voorbeeld kunnen zijn van vrouwen en diversiteit op het gebied van vrouwen

[0:57:32] in de top, maar dat is ook bij ons geen beleid. Dus bij ons gaat het vooral om talent, om kennis,

[0:57:40] om ervaring, om persoonlijkheid en om standpunten, ongeacht je leeftijd, je afkomst, je seksuele

[0:57:48] Voorzitter. In oktober stelde ik vragen over een olifant, een olifant die onbenoemd blijft.

[0:57:53] Ik benoem hem echter wel, namelijk de invloed van religieuze en culturele groepen op de afnemende

[0:57:59] homoacceptatie onder jongeren.

[0:58:01] We kunnen niet ontkennen dat, naast enkele voorbeelden binnen het orthodox-christelijk geloof,

[0:58:06] het in de grote steden vooral gaat om het islamitisch geloof.

[0:58:10] Een van de belangrijkste redenen is dat minder dan de helft van de Amsterdamse jongeren nog

[0:58:15] accepteert dat twee mensen van hetzelfde geslacht een relatie met elkaar hebben.

[0:58:20] Zoals ook blijkt uit onderzoek in opdracht van de gemeente Amsterdam uit 2021, een respondent die

[0:58:26] zelf deel uitmaakt van de Marokkaans-Nederlandse gemeenschap, legt uit dat de taboe- en groepscultuur

[0:58:32] en het geloof een grote druk uitoefenen en dat dit een reden kan zijn dat deze groep zo regelmatig

[0:58:38] wordt aangegeven als het gaat om uitingen van discriminatie van de LBTI-gemeenschap.

[0:58:44] De staatssecretaris wil, wegens de uitkomsten van de GGD-gezondheidsmonitor van vorig jaar,

[0:58:51] de dalende acceptatie gaan onderzoeken, zoals eerder ook toegezegd aan collega Becker.

[0:58:56] In de vanochtend verschenen brief, die ik ook nog niet helemaal heb kunnen lezen, maar wel een beetje,

[0:59:02] staat dat de mate waarin religie een rol speelt, moeilijk te duiden is.

[0:59:08] Ik wil graag nogmaals wel de bevestiging van de staatssecretaris dat hierbij bij dat onderzoek

[0:59:13] echt heel kritisch wordt gekeken naar die religieuze achtergrond.

[0:59:17] En als dat nu dus moeilijk valt te duiden om te kijken of dat dan toch op een andere manier

[0:59:22] in dat onderzoek kan worden meegenomen, zodat dit wel duidelijk wordt.

[0:59:26] Het viel me verder op dat de staatssecretaris in de beantwoording van mijn

[0:59:29] vraag sprak over conservatieve denkbeelden.

[0:59:32] Voorzitter, BBB wordt gezien als een sociaal-conservatieve partij.

[0:59:36] Wij behouden graag traditionele waarden,

[0:59:37] Zelfs de gelijkwaardigheid van mensen, ongeacht geslacht, afkomst of achtergrond.

[0:59:44] Dus hierbij is het wat BBB betreft niet nodig om iedereen in een hokje te stoppen.

[0:59:49] Of zoals Europarlementariër Azita Kanko gisteren zo mooi zei in een Naftanio-lezing.

[0:59:55] Burgerschap, bovenafkomst, samen voor dezelfde waarden en normen.

[0:59:59] Daar moet het uiteindelijk om gaan.

[1:00:01] Ik vind de negatieve ondertoon van de staatssecretaris bij het gebruik van de conservatief zodoende

[1:00:07] Dus niet helemaal passend, graag reactie hierop.

[1:00:10] Tot die waarde wordt wat BBB betreft ook de gelijkwaardige positie van de vrouw.

[1:00:14] Hierbij moet ik denken aan het boek Gender Rebels van Sybilla Klaus.

[1:00:19] Daarin wordt aan sociologe, feminist en schrijfster Jolande Withuis gevraagd of het vrouwen voor

[1:00:25] uithelpt om met het begrip vrouw op te heffen.

[1:00:29] Zijn antwoord daarop onder meer, voor mij is het einddoel van het feminisme het opheffen

[1:00:35] van de maatschappelijke betekenis van het seksonderscheid, zodat het seks alleen nog verschilt in lichaam

[1:00:41] en er verder geen onderscheid wordt gemaakt.

[1:00:43] Helemaal buiten de woorden vrouw en man kun je zelfs in die utopische situatie niet — dit

[1:00:49] is overigens nog steeds de quote — denken aan medische zaken.

[1:00:53] Kan de staatssecretaris hierop reflecteren?

[1:00:55] Wat is haar idee hierachter?

[1:00:58] Voorzitter. We hebben in Nederland een enorm tekort aan geschikt personeel, zoals eerder

[1:01:02] ook al genoemd.

[1:01:03] Dit probleem zou voor een deel kunnen worden verholpen als vrouwen zonder baan of met een

[1:01:08] deeltijdbaan wat meer gaan werken.

[1:01:10] Dat is goed voor de arbeidsmarkt en voor de economische zelfstandigheid van vrouwen.

[1:01:14] Juist die zelfstandigheid leidt ook weer tot emancipatie.

[1:01:18] Er zijn diverse manieren om vrouwen in staat te stellen meer te werken.

[1:01:21] Die vragen vaak niet eens heel veel maatregelen.

[1:01:25] Het gebruik van andere opstarttijden, bijvoorbeeld hybride werken.

[1:01:29] Hierbij de vraag aan de staatssecretaris hoe dit soort eenvoudige maatregelen meer

[1:01:33] kan worden gestimuleerd.

[1:01:36] Voorzitter. Er moet in de samenleving ruimte zijn voor verschillende wetenschappelijke

[1:01:42] benaderingen van seksualiteit.

[1:01:45] Hierbij de vraag aan de staatssecretaris of het klopt dat alleen Rutgers als

[1:01:48] kennisinstituut is aangewezen en zo ja, waarom hiervoor is gekozen.

[1:01:54] Daarnaast wordt zowel in het hoofdlijnakkoord als in het regeerprogramma gesproken over politiek

[1:02:00] neutraal onderwijs, ook waar het gaat om relationele en seksuele vorming.

[1:02:05] Zou er dan geen ruimte moeten zijn voor meer kennisinstituten naast Rutgers, is mijn vraag.

[1:02:11] Daarnaast hoor ik graag van de staatssecretaris wat zij vindt van de roelvermenging binnen Rutgers,

[1:02:16] waarbij de organisatie zowel kenniscentrum, ontwikkelaar van voorlichtingsmaterialen

[1:02:21] als blijdbezorger is.

[1:02:23] Ook constateren we dat er een financiële ongelijkheid is tussen openbare en identiteitsgebonden

[1:02:29] basisscholen in de toegang tot door het RIVM erkende lesmethoden.

[1:02:35] Gaat de staatssecretaris dit aanpakken?

[1:02:36] En zo ja, hoe?

[1:02:39] Voorzitter.

[1:02:41] Zelfs aan het begin van mijn betoog gezegd, staat BBB zich niet blind op hokjes, maar

[1:02:46] zijn we er voor alle inwoners van Nederland en willen we iedereen in staat stellen om

[1:02:50] het maximale uit zichzelf te halen.

[1:02:51] In het licht hiervan was ik verbijsturd door een recent onderzoek van de Vrije Universiteit.

[1:02:56] Voordat u hierop verdergaat, even een interruptie van mevrouw Westerveld.

[1:03:02] Ik begrijp een deel uit de betoog van mevrouw Van Zanteniet.

[1:03:05] Ze maakt zich terecht zorgen over de dalende acceptatie en ook, als ik haar woorden goed

[1:03:12] interpreteer, over hoe er met LBTI-jongeren wordt omgegaan.

[1:03:17] Terecht, hè, maar dan snap ik niet hoe ze een paar zinnen later de aanval opent op een

[1:03:23] Het kennissencentrum, dat scholen helpt met het goed ontwikkelen van lesmateriaal...

[1:03:28] waar scholen erg tevreden over zijn.

[1:03:30] Waarvan we ook gewoon zien in de cijfers dat het resultaat oplevert.

[1:03:34] En die ze ook nog eens in een bijzin verwijt dat ze politieke niet neutraal zouden zijn.

[1:03:39] Tenminste, dat meen ik uit haar betoog te horen.

[1:03:41] Dus mijn vraag is aan mevrouw Van Zanten.

[1:03:44] Zouden we niet moeten stoppen met karikaturen maken...

[1:03:48] van hoe het onderwijs omgaat met de LBTI-gemeenschap?

[1:03:51] van hoe het onderwijs en hoe mensen en hoe leraren in de klas

[1:03:55] proberen om dat gesprek te voeren

[1:03:56] met hulp van al die belangrijke kenniscentra.

[1:04:00] En zouden we niet juist,

[1:04:02] zou ook mevrouw Van Zanten met BBB niet juist moeten investeren dan

[1:04:06] in organisaties die die scholen goed helpen

[1:04:09] in plaats van daarop te bezuinigen?

[1:04:14] Ik hoor in de vraag van mevrouw Westerveld een vraag over,

[1:04:19] want het zijn volgens mij een beetje een paar,

[1:04:22] over kenniscentra.

[1:04:25] Dat is eigenlijk ook specifiek mijn vraag.

[1:04:28] Mijn vraag aan de staatssecretaris is dus,

[1:04:30] klopt het dat het om maar één kenniscentrum gaat,

[1:04:35] of kennisinstituut,

[1:04:36] en dat dat Rutgers is?

[1:04:38] Want verder vind ik dat Rutgers natuurlijk gewoon bestaansrecht heeft,

[1:04:43] maar daarnaast zou het ook fijn zijn,

[1:04:45] ook in het kader van pluriformiteit,

[1:04:47] dat er ook andere kenniscentra zijn.

[1:04:56] Er zijn heel veel organisaties en als we dan kijken naar de antwoord op de feitelijke vragen,

[1:05:01] waarin we bijvoorbeeld vragen hoe het zit met de taakstelling en de bezuiniging en welke

[1:05:05] organisaties subsidies krijgen, dan staat er een hele rij in.

[1:05:08] Ik begin niet eens met het opnoemen, maar ik was bijvoorbeeld een tijdje geleden zelf mee

[1:05:13] met iemand van School School, die in Nijmegen meeging om dagensprekken te voeren.

[1:05:19] Maar dat is niet mijn punt.

[1:05:20] Mijn punt is, zou niet juist, als we constateren met elkaar dat de acceptatie omlaag gaat,

[1:05:25] want dat, volgens mij vindt iedereen dat, en zien we dat allemaal, want het blijkt gewoon uit cijfers,

[1:05:30] zouden dan niet juist geïnvesteerd moeten worden in, bijvoorbeeld,

[1:05:34] organisaties die zo belangrijk werk doen op scholen,

[1:05:37] die gewoon helpen met, die docenten helpen om die gesprekken in de klas te voeren,

[1:05:41] zodat iedereen in de klas zich veilig kan voelen.

[1:05:43] Zou niet juist ook BWB in die organisaties moeten willen investeren?

[1:05:52] Dank, voorzitter.

[1:05:54] Wat ik onder andere in de beantwoording van mijn schriftelijke vragen loos is dat het ook,

[1:05:59] die ik in oktober stelde over het artikel olifanten in de Kamer, staat ook dat er niet eenduidig

[1:06:05] sprake is van een daling.

[1:06:08] Dus dat dat ook weer verschilt per gebied, per, nou ja, gaat het om alleen homoseksualiteit

[1:06:18] Ik wil graag ook van de staatssecretariat horen — zij heeft ook toegezegd aan collega Becker

[1:06:24] om daar een grootlandelijk onderzoek over te gaan uitvoeren — om daar eerst af te wachten.

[1:06:30] Zoals ik ook al in mijn betoog aangeef, lijkt het mij vooral — wat je ook ziet in dat onderzoek in

[1:06:35] Amsterdam — dat het vooral gaat om jongeren met een islamitisch geloof.

[1:06:40] Dus dan denk ik dat het niet per se op elke school heel nodig is.

[1:06:45] Maar ik vind dat je precies moet weten, waar ligt het probleem bij die dalende acceptatie?

[1:06:52] Wat is daar de oorzaak van?

[1:06:53] En dat ook gericht aan te pakken en niet over het hele land en op elke school, als dat niet hoeft.

[1:07:01] Uw introducties zijn op, het spijt mij.

[1:07:04] Mevrouw Rodekerk.

[1:07:06] Ja, een paar punten denk ik waar ik nu op ga reageren, maar er wordt weer allerlei mis gecreëerd.

[1:07:12] Ten eerste worden leraren weer verdacht gemaakt over het niet-neutraal geven van onderwijs

[1:07:17] in de LBTI-acceptatie of onderwerpen die daaraan raken.

[1:07:20] Dat wil ik even verder van me werpen.

[1:07:23] Er heeft de staatssecretaris ook gezegd dat het politiek neutraal is, dus wij gaan dat

[1:07:26] gewoon mee door.

[1:07:28] Maar nu zegt mevrouw Van Zanten ook nog dat het vooral bij moslims zou zijn dat die LBTI-acceptatie

[1:07:36] laag ligt.

[1:07:37] Nou, dat is 53% die daar negatief over denken over homoseksualiteit,

[1:07:41] maar onder bijvoorbeeld geregeld voor meerdere kerkgenootschappen is dat weer 58%.

[1:07:45] Dus ik denk dat we dit breed moeten bekijken in de samenleving

[1:07:48] en overal waar dat negatief is richting homoseksualiteit moeten aanpakken.

[1:07:52] Ik hoop dat mevrouw Van Zanten dat eens is.

[1:07:54] En de vraag die ik daarbij had is of zij nu ook

[1:07:58] ook nog eens ten aanzien van Rutgers de suggestie probeert te wekken

[1:08:02] dat die niet neutraal zou zijn.

[1:08:03] Want dat lijkt mij iets wat we ook niet moeten doen.

[1:08:08] Dank, voorzitter.

[1:08:09] Even alle vragen op een rij in mijn hoofd.

[1:08:12] Volgens mij zei mevrouw Rodekerk iets over dat ik een leraren beschuldig.

[1:08:16] Ik beschuldig leraren helemaal nergens van.

[1:08:19] Dat is absoluut niet wat ik heb geprobeerd te zeggen hier.

[1:08:24] Waar het om gaat, is dat wat voor ons belangrijk is, dus dat duidelijk wordt waar precies de

[1:08:30] problemen liggen en dat die ook gericht worden aangepakt.

[1:08:33] Ik ben het zeker met mevrouw Rodekerk eens — en zo noemde ik het ook al in mijn betoog — dat

[1:08:39] het binnen de orthodox-christelijke gemeenschap ook incidenten en voorbeelden van bekend zijn.

[1:08:45] Ik had ook graag gewild dat dat wordt meegenomen.

[1:08:47] Daarom was ook mijn vraag aan de staatssecretaris om nogmaals te bevestigen dat de religieuze

[1:08:52] achtergrond wordt meegenomen.

[1:09:00] Dit is één kennisinstituut en ik vind dat als wij echt pluriformiteit willen hebben,

[1:09:09] dat daar ook iets anders tegenover moet staan.

[1:09:12] Want je ziet dat mensen bij Rutgers ook wel soms vraagtekens hebben.

[1:09:18] Ik zeg niet dat die specifiek voor meiden zijn, want ik heb ook wel boekjes gezien waarvan

[1:09:23] Ik denk dat er hier zo veel ophef over is.

[1:09:25] Dat vind ik eigenlijk wel meevallen.

[1:09:29] Maar puur om het zo pluriform mogelijk te houden, is mijn vraag of er daarnaast ook ruimte is

[1:09:35] voor een ander kennisinstituut.

[1:09:39] Dat is ook een interruptie van mevrouw Bekker.

[1:09:43] Want je zou zeggen dat pluriformiteit in de samenleving altijd goed is, maar we hebben

[1:09:47] het hier over een kennisinstituut en niet over een omroepbestel.

[1:09:52] Dus het gaat even over of we er met elkaar in geloven dat het gewoon feitelijke kennis is die Rutgers

[1:09:58] op een goede manier beschikbaar stelt, of doen we hier een beetje mee aan het gevoel dat wat Rutgers

[1:10:03] naar buiten brengt, ook maar een mening is.

[1:10:05] De reden dat ik het wel belangrijk vind om er even op door te gaan, is omdat ik een punt heb gemaakt

[1:10:11] van die ongewenste buitenlandse beïnvloeding en dat je ziet dat een stichting als Rutgers daar

[1:10:15] ontzettend veel last van heeft, omdat het inmiddels op het internet, in de hoofden van jonge mensen

[1:10:20] en zelfs al politieke partijen aan deze tafel, je dus die narratieven begint terug te horen over

[1:10:27] ja, dat het zou gaan om een ideologie, een LNWT of een gender ideologie in plaats van feitelijke

[1:10:33] kennis. En daarom zou ik mevrouw Van Zanten willen vragen, gewoon, en ik zeg niet dat ze het zo

[1:10:38] bedoelt, maar zich daar wel van bewust te zijn en heel voorzichtig te zijn met dit soort vragen als

[1:10:43] moeten we niet in het kader van pluriformiteit nog een kennisinstituut naast Rutgers zetten,

[1:10:48] Want daar zou je wel de suggestie mee kunnen wekken dat dat wat Rutgers doet een mening

[1:10:54] en een ideologische missie is, in plaats van het beschikbaar stellen van objectieve informatie

[1:11:00] voor jonge mensen, voor mensen die bezig zijn met het thema seksuele gezondheid en zich dus

[1:11:06] bewust zijn van die buitenlandse agenda, die oer-conservatieve agenda, waar ze eigenlijk

[1:11:10] zelf de vraag van stelde, is conservatief nou zo erg?

[1:11:13] Nou ja, ik denk zelf dat het soms tegenover vrijheid staat, dus hoe gaat zij nou helpen

[1:11:19] die vrijheid te verdedigen in plaats van misschien soms onbedoeld onderdeel te worden van die

[1:11:24] conservatieve agenda die buitenlandse overheden hier zo graag in de hoofden van mensen willen

[1:11:29] krijgen?

[1:11:31] Allereerst ben ik het met mevrouw Becker eens dat we buitenlandse inbrenging absoluut niet

[1:11:35] moeten hebben.

[1:11:36] Dat lijkt me vrij evident.

[1:11:39] Maar dan hebben we het dus weer over die religieus-conservatieve denkbeelden.

[1:11:45] En ik denk dat er ook, zoals ik al in mijn betoog aangaf, er zijn ook sociaal-conservatieve

[1:11:49] denkbeelden die juist uitgaan van acceptatie en gelijkwaardigheid van iedereen.

[1:11:54] Maar dat het niet nodig is om dat continu, al die verschillende hokjes, maar te blijven

[1:12:00] benoemen.

[1:12:01] Want daar worden mensen op den duur ook een beetje moe van.

[1:12:04] En dan krijg je ook juist weer het omgekeerde, dat mensen zo moe worden van weer een nieuw

[1:12:10] hokje en weer een nieuwe letter aan het alfabet, dat dat gewoon heel vermoeiend wordt.

[1:12:16] Dus als het gewoon gaat om acceptatie, accepteer gewoon iedereen.

[1:12:23] Want wat zou het uitmaken?

[1:12:24] Mij maakt het in ieder geval niks uit wat voor huidskleur iemand heeft, wat voor geslacht

[1:12:28] iemand heeft, hoe iemand zich identificeert.

[1:12:31] Voor mij is elk mens gelijkwaardig.

[1:12:38] Ik zie iedereen smeken om een extra interruptie.

[1:12:41] Die wil ik best toestaan, maar het kan in de tijd.

[1:12:47] Maar het is ook wel zo dat je natuurlijk je interrupties verdeelt in zo'n debat.

[1:12:51] Dus laten we gewoon even in de tweede termijn hierop doorgaan.

[1:13:00] Dat snap ik, maar dat wilde mevrouw Westerveld ook.

[1:13:02] Ik vind het goed, maar dan gaan we daar tijd aan besteden, een extra interruptie voor iedereen.

[1:13:08] En dan begin ik even met mevrouw Westervelde, want die was de eerste die het vroeg.

[1:13:14] Ja, ik wilde gewoon het feitelijke punt maken dat mevrouw Van Zanten begon op de moslimgemeenschap

[1:13:20] te horen, gewoon weten dat het veel breder speelt en dat ook bij hele strenge religieuze

[1:13:26] gemeenten er gewoon echt een probleem is.

[1:13:30] Maar algemeen punt, voorzitter, en dit is dan geen interruptie, maar gewoon een opmerking.

[1:13:34] Ik denk dat we heel erg moeten uitkijken met woorden die we hier gebruiken.

[1:13:38] Als je het hebt over intolerantie, over mensen die zich niet geaccepteerd voelen,

[1:13:43] woorden die we in de Kamer gebruiken kunnen daar ook een rol bij spelen.

[1:13:48] Ik heb mevrouw Van der Plas al een paar keer gehoord over de letterbak.

[1:13:52] Laten we mensen gewoon erkennen voor wie ze zijn.

[1:13:54] Daar hoef je helemaal niet moeilijk over te doen.

[1:13:55] Dat is gewoon feitelijke, wetenschappelijke informatie dat mensen verschillend zijn.

[1:13:59] Laten we dat accepteren, laten we daarmee omgaan en laten we daar ook op een respectvolle manier

[1:14:03] laten we heel erg uitkijken met de woorden die wij ook hier in deze Kamer gebruiken.

[1:14:10] Dat is precies wat ik geprobeerd heb te zeggen.

[1:14:15] Ook in een eerder emancipatiedebat hadden we deze discussie.

[1:14:19] Waar sommige partijen hier vinden dat het tonen van respect is door alles specifiek te benoemen,

[1:14:26] is voor mij het tonen van respect iedereen zien als gelijkwaardig.

[1:14:30] Er hoeft geen aparte naam voor te komen.

[1:14:33] Mevrouw Rodekerk.

[1:14:35] Nu doet mevrouw Zante weer hetzelfde.

[1:14:38] Het is vervelend dat we weer in dit debat zijn beland.

[1:14:40] Dat heb ik echt liever niet.

[1:14:42] Maar ik moet er dan toch wat van zeggen.

[1:14:44] Je kunt niet zeggen dat je iedereen gelijkwaardig behandelt...

[1:14:47] als je tegelijkertijd een deel van de mensen wegzet.

[1:14:50] Dat je zegt dat een nieuwe letter van het alfabet of de hele letterbak...

[1:14:54] Allemaal dat soort uitspraken.

[1:14:56] Misschien dat mevrouw Van Zante dat niet raakt.

[1:14:58] Maar dat raakt heel veel mensen wel.

[1:14:59] Dus als mevrouw Van Santen werkelijk wil dat iedereen gelijkwaardig behandeld wordt en

[1:15:03] zich ook zo voelt, dan moet ze ook niet mensen op die manier wegzetten.

[1:15:08] Voorzitter, ik zie dat toch volledig anders en mevrouw Roderke kan wel vinden dat haar

[1:15:14] mening moreel suprieur is aan die van mij en dat we weer opnieuw deze discussie moeten

[1:15:19] gaan voeren.

[1:15:20] Zij begint toch ook zelf weer over deze vraag en stelt opnieuw weer deze vraag.

[1:15:27] Ik vind gewoon nogmaals, gelijkwaardigheid is het gelijk behandelen van iedereen en dat

[1:15:32] hoeft niet apart te worden benoemd.

[1:15:34] Zoals mevrouw Jolande Withuis ook in datzelfde interview in Gender Rebels ook aangeeft, we

[1:15:40] zouden eigenlijk af moeten van nog meer genders, maar ook gewoon naar geen gender moeten gaan.

[1:15:47] Dus ik hoop dat dat een beetje verduidelijkt wat ik bedoel.

[1:15:50] Het gaat erom dat ik alles en wij als partij alles en iedereen accepteer hoe die zich voelt

[1:15:58] en wie die wil zijn en dat wij niemand daarin onderscheid maken of iemand minder of meer

[1:16:03] vinden dan een ander, maar het is voor ons niet noodzakelijk om dat keer op keer te benoemen.

[1:16:10] We hebben dit debat, inderdaad, de vorige commissiedebat ook gedaan en toen eindigde

[1:16:15] ik mijn pleidooi, omdat het zo ontzettend ongemakkelijk voelt dat we het hier de hele tijd over mensen

[1:16:21] hebben en BBB zegt ja, mensen hebben er niks aan, heb ik toen gezegd, laten we eens met de

[1:16:28] gemeenschappen gaan praten, met de bi plus gemeenschap, met de transgender gemeenschap en aan

[1:16:34] hen vragen of zij het inderdaad fijn vinden dat we het niet meer benoemen, dat we er geen ruimte

[1:16:39] meer voor hebben in debatten, omdat mensen het fijn vinden om gewoon als allemaal gelijkgezien te

[1:16:44] Of dat ze zeggen dat ze degelijke meerwaarde voelen dat dit benoemd wordt, zodat er ook

[1:16:49] gericht beleid op kan worden gevoerd.

[1:16:50] Heeft mevrouw Van Zanten dat gesprek inmiddels met de gemeenschap gevoerd?

[1:16:55] Ik hoef niet heel ver te gaan om dat gesprek met de gemeenschap te voeren.

[1:17:00] Binnen onze eigen fractie hebben wij ongeveer een kwart van onze medewerkers, misschien

[1:17:14] en het man-vrouw-denken. Voor hen maakt dat helemaal niks uit. Zij zeggen ook, ik ben meer

[1:17:24] dan mijn seksuele voorkeur. Beoordeel mij op wie ik ben en niet op wie ik val of hoe

[1:17:32] ik me voel. Het gaat erom ben ik een leuk persoon, lever ik goed werk af, gaan we goed

[1:17:38] met elkaar om, daar gaat het om.

[1:17:45] Voorzitter, ik was gebleven bij een recent onderzoek van de Vrije Universiteit waarin

[1:17:51] stond dat kwetsbare kinderen de dupe worden van focus op taal en rekenen in het basisonderwijs.

[1:18:00] Er zou volgens de onderzoekers een holistische aanpak moeten komen met aandacht voor het

[1:18:05] sociaal-emotioneel leren en het gedrag en zelfbeeld van deze doelgroep.

[1:18:09] Voorzitter, ik sluit af met de woorden van een van de vrouwen binnen mijn partij.

[1:18:15] Zij zei dat de enige reden waarom dit kind uit, zoals dat tegenwoordig heet, een achterstandsgezin

[1:18:22] zo ver gekomen is, is omdat ze excellent onderwijs kreeg in lezen, schrijven en rekenen.

[1:18:29] Goed onderwijs is juist ook voor emancipatie een vereiste.

[1:18:34] Tot zover.

[1:18:36] Dank u wel.

[1:18:38] De staatssecretaris heeft een half uur nodig, maar ik denk dat we meteen de gelegenheid aangrijpen

[1:18:42] om te lunchen, dus we zijn hier om twaalf uur terug.

[2:03:26] We gaan weer verder met het debat over emancipatie.

[2:03:30] Ik wil het woord geven aan de staatssecretaris.

[2:03:34] Dank, voorzitter.

[2:03:36] Fijn om over dit belangrijke thema, emancipatie, te kunnen spreken.

[2:03:40] Voor mij is het ook het eerste debat over emancipatie, want het is een toevoeging aan mijn portefeuille.

[2:03:45] En ik vind het mooi dat het onderwerp me is toevertrouwd.

[2:03:49] En om hier te kunnen spreken met een afspiegeling van de maatschappij, van diezelfde maatschappij,

[2:03:55] want dat is de Tweede Kamer, bestaande uit heel verschillende mensen, waarbij ik wel constateer

[2:03:59] dat we het vrouwenquotum hier ruimschoots halen.

[2:04:02] En dat is dus aan ons.

[2:04:04] Aan ons zal het niet liggen.

[2:04:06] Even tussendoor nog, we halen het mannenquota absoluut niet.

[2:04:11] Ik zou nog even tegen de commissieleden willen zeggen, we doen vier interrupties.

[2:04:15] Dus dan kunt u voortgaan.

[2:04:17] En heeft u ook blokjes? Dan kunnen we die ook eventjes...

[2:04:20] Ik begin met een inleiding en dan kom ik aan het einde op de indeling in blokjes.

[2:04:26] Maar zoals... Er is een vraag. Mevrouw Rodekerker.

[2:04:30] Dank. Aangezien we ook niet met heel veel leden zijn, zou ik vragen of het mogelijk is om zes interrupties toe te slaan.

[2:04:39] Is goed. We gaan hier om drie uur weg, dus dan hoop ik dat de moties zijn ingediend.

[2:04:42] Zes interrupties.

[2:04:48] Voorzitter, als je het hebt over dit thema, dan is het ook niet zo gek dat de meningen

[2:04:53] en standpunten behoorlijk van elkaar kunnen verschillen.

[2:04:56] Dat heeft er ook mee te maken dat vele van ons er vaak heel persoonlijk bij betrokken zijn.

[2:05:01] Emancipatie gaat over veiligheid en vrijheid van groepen en individuen, over gelijke kansen

[2:05:07] en gelijke rechten voor iedereen om mee te doen, volwaardig mee te doen in de samenleving.

[2:05:12] Waarbij we ons leven naar eigen inzicht kunnen inrichten.

[2:05:15] Ons liefdesleven, ons gezinsleven, onze opleiding en onze keuzes ten aanzien van werk.

[2:05:22] In Nederland is die vrijheid de afgelopen decennia duidelijk toegenomen.

[2:05:26] En dat is een kostbaar bezit dat we moeten koesteren en beschermen.

[2:05:31] Is het dan allemaal rozenguur en manenschijn?

[2:05:33] Nee.

[2:05:34] Er zijn nog steeds veel urgente vraagstukken als we naar het thema emancipatie kijken.

[2:05:39] In mijn brief en nogmaals excuses dat hij zo laat is aangekomen, voordat mevrouw Van

[2:05:44] Santen vanochtend aanschoof, heb ik aangegeven dat er wat hiccups waren, waardoor het wat

[2:05:51] later naar de Kamer kon, maar in die brief geef ik ook heel duidelijk aan dat er nog

[2:05:58] werk aan de winkel is en heb ik de prioriteiten van dit kabinet aangegeven, waarbij ik wil

[2:06:03] We focussen op twee punten, veiligheid voor iedereen en meedoen door iedereen.

[2:06:09] De focus op deze twee thema's past bij de prioriteiten van dit kabinet.

[2:06:13] Ik heb aansluiting gezocht bij belangrijke thema's uit het hoofdlijnenakkoord,

[2:06:18] veiligheid en bestaanszekerheid.

[2:06:20] En ik kom daar straks in de beantwoording van uw vragen nog verder over te spreken.

[2:06:25] De veiligheid van LHBTIQ plus personen en de veiligheid van vrouwen schiet tekort.

[2:06:31] Dat is onacceptabel.

[2:06:33] LHBTIQ plus personen zijn op straat lang niet altijd veilig.

[2:06:37] Ze worden nageroepen, bedreigd of krijgen met fysiek geweld te maken.

[2:06:41] Op veel plekken durven ze en kunnen ze niet gewoon zichzelf zijn en bijvoorbeeld hand in

[2:06:46] hand lopen.

[2:06:47] Dat vind ik verdrietig en dat is verschrikkelijk.

[2:06:51] Ook vrouwen zijn op straat en vaak ook thuis niet veilig.

[2:06:56] En dan vindt er ook op het werk nog veel grensoverscheidend gedrag plaats.

[2:07:00] Dat is de laatste jaren steeds duidelijker geworden.

[2:07:03] Ook het andere doel, volwaardig meedoen, is nog lang niet bereikt.

[2:07:08] Vrouwen werken nog steeds een stuk minder dan mannen, zeker als we kijken naar het aantal

[2:07:12] uren werk per week.

[2:07:14] Los van het feit dat ik de individuele keuzes van mensen respecteer, constateer ik tegelijkertijd

[2:07:20] dat vrouwen daardoor ook veel vaker economisch niet zelfstandig zijn.

[2:07:25] Met alle gevolgen van dien en een aantal van de sprekers van de Kamer schetsten dat ook.

[2:07:31] De prioriteitenbrief die u vandaag hebt ontvangen, geeft de hoofdlijnen aan.

[2:07:36] In de emancipatienota die u volgend jaar krijgt, wordt de aanpak verder uitgewerkt in concrete

[2:07:42] maatregelen.

[2:07:43] Maatregelen die ik in nauwe samenwerking en met een aanjagende functie richting diverse

[2:07:50] collega's in het kabinet zal maken.

[2:07:53] Ik ben ervan overtuigd dat een grote meerderheid van de Nederlandse bevolking en van de Tweede

[2:08:00] Kamer ook vindt dat we veiligheid en bestaanszekerheid van alle mensen in ons land moeten bevorderen,

[2:08:06] ongeacht wie je bent.

[2:08:08] Dat is de rode draad door alle verschillende denkbeelden rond emancipatie heen.

[2:08:14] Laten we kijken naar wat ons verenigt, dan kunnen we samen op deze onderwerpen echt stappen

[2:08:19] zetten en het verschil maken voor de mensen om wie je draait, de mensen voor wie wij hier

[2:08:25] zitten.

[2:08:26] Ik ben daar in ieder geval heel gemotiveerd voor.

[2:08:29] Op uw inbreng kom ik nu graag per thema terug en ik heb het ingedeeld in de volgende blokjes.

[2:08:36] Het eerste blokje is veiligheid, zowel van LHBTIQ plus personen als van vrouwen.

[2:08:43] Het tweede blokje is volwaardig meedoen en daarbij zoom ik wat verder in op de arbeidsmarkt

[2:08:49] in algemene zin, onderwijs en zorg.

[2:08:52] En dan heb ik nog een blokje overig.

[2:08:53] Ik zeg maar blok, want dat is volgens mij het grootste, een blokje overig.

[2:09:01] Voorzitter, dan begin ik bij het thema veiligheid.

[2:09:10] Dan begin ik met de vraag van mevrouw Becker van de VVD.

[2:09:17] Dat ging over buitenlandse beïnvloeding.

[2:09:21] En of ik daarover een analyse zou willen maken van het rapport over buitenlandse beïnvloeding.

[2:09:29] Ik constateer overigens dat de vragen niet helemaal in volgeorde van sprekers liggen.

[2:09:33] Waarvoor excuses, maar ik ga mijn best doen alle vragen te beantwoorden.

[2:09:37] Dus u komt aan bod.

[2:09:39] Voorzitter, het dreigingsbeeld in Nederland is breed en kent meerdere vormen van onverdraagzaam

[2:09:45] een antidemocratisch gedachtegoed, die ondermijnend kunnen zijn voor de

[2:09:49] democratische rechtsorde of het openbaar gezag.

[2:09:52] Dit zien we op zowel extreem rechts, extreem links, anti-institutionele,

[2:09:57] maar ook religieuze tendensen.

[2:10:00] Het kabinet zet echt stevig in op het tegengaan van ongewenste buitenlandse

[2:10:04] financiering in den brede.

[2:10:06] Uw Kamer is daar onlangs met een brief over geïnformeerd en ook wordt de brede

[2:10:11] aanpak in 2025 geëvalueerd.

[2:10:15] Ik ben van plan en ben graag bereid om met mijn collega minister van Justitie en Veiligheid

[2:10:21] in gesprek te gaan over de anti-LABTIQ-plus-en-vrouwen-narratieven en de mogelijkheden tot

[2:10:27] contra-strategieën.

[2:10:30] Volgens mij noemt mevrouw Becker dat zo.

[2:10:38] Voorzitter. Misschien kunnen we dat voor de gedurende debat doen, zodat het ons geen

[2:10:41] interrupties kost, maar ik zou graag willen weten van de staatssecretaris op welke termijn ik daar

[2:10:45] dan iets over zou kunnen ontvangen, naar aanleiding van die gesprekken met justitie.

[2:10:53] Dat gaan we checken.

[2:10:54] Daar kom ik in tweede termijn op terug, want ik ben daar mede afhankelijk van mijn collega van

[2:10:59] Justitie en Veiligheid.

[2:11:00] Dus daar kom ik graag op terug.

[2:11:01] Dan heb ik een vraag van mevrouw Rodekerk over de acceptatie van LHBTI-personen

[2:11:12] in conservatieve omgevingen en om daar middelen voor beschikbaar te stellen.

[2:11:18] Hoe kijk ik daarnaar?

[2:11:19] Op dit moment financier ik de Alliantie Verandering van Binnenuit.

[2:11:23] Deze alliantie zet in op ondersteuning van mensen uit gesloten gemeenschappen bij het

[2:11:28] veranderen van sociale normen en het emanciperen van mensen die beknopt en tegengewerkt worden.

[2:11:38] We weten dat in deze gemeenschappen, omgevingen, stereotype ideeën zijn over wat mannelijk,

[2:11:45] wat vrouwelijk is en dat dat heel weerbarstig is.

[2:11:50] En dit project loopt tot en met 2027.

[2:11:54] Ik ben bereid, want dat is volgens mij ook een uitdaging op het moment dat je regelingen

[2:12:00] hebt en organisaties, de weg naar die regelingen en organisaties te vinden.

[2:12:07] Dus ik ben graag bereid meer bekendheid te geven aan de subsidieregeling voor initiatieven

[2:12:13] die hieraan bijdragen.

[2:12:15] Dus dat gaan we gewoon doen.

[2:12:16] Dan nog een vraag van mevrouw Rodekerk over de eventuele bereidheid om het project samen

[2:12:23] voort te zetten.

[2:12:27] Hoewel ik het bespreekbaar maken van seksueel geweld en gendergerelateerd geweld in migrantengemeenschappen

[2:12:33] en toegang tot hulp een warm hart toedraag, kan ik dat nu niet toezeggen.

[2:12:38] Dat heeft ermee te maken dat de Internationale Organisatie voor Migratie, die volgens mij

[2:12:44] de oorspronkelijke subsidieaanvraag heeft gedaan, die zouden weer een nieuwe aanvraag moeten doen

[2:12:50] voor een nieuw project bij OCMW.

[2:12:53] Zo'n subsidieaanvraag wordt dan beoordeeld volgens specifieke beoordelingskaders, en in dit geval

[2:13:02] de subsidieregeling gender en lhbtiq plus gelijkheid 2022-2027.

[2:13:11] En dat betekent dat een eventuele aanvraag gewoon heel welwillend en open beoordeeld zal worden.

[2:13:18] Maar dat is iets wat geldt voor alle aanvragen die gebeurt.

[2:13:21] Dus ik vind het heel lastig.

[2:13:23] Nou, ik vind het eigenlijk onmogelijk om daar nu in dit debat een toezegging over te doen.

[2:13:29] Mevrouw Rodekerk wil daar een vraag over stellen.

[2:13:31] Ja, ook over het vorige punt.

[2:13:33] Want daar kreeg ik een toezegging van de staatssecretaris.

[2:13:35] waarvoor dank om de subsidie of de gelden die er zijn voor projecten gericht op LHBTI-personen

[2:13:44] en ook de acceptatie in religieuze gemeenschappen.

[2:13:49] En dan wil ik daarvan ook graag horen wanneer zij daarover, wellicht over een half jaar bijvoorbeeld,

[2:13:55] een brief naar de Kamer zou kunnen sturen met hoe het daarmee staat.

[2:13:59] Dat zou mooi zijn.

[2:14:01] En het tweede punt, daarvan gaf de staatssecretaris aan,

[2:14:05] ja, het is een heel mooi project, maar ze kunnen een nieuwe subsidie aanvragen.

[2:14:09] Ja, ik hoop toch dat ik iets meer ruimte nog krijg van de staatssecretaris hierop,

[2:14:14] want we zien gewoon dat het heel belangrijk is voor heel veel groepen mensen in de samenleving.

[2:14:20] En ja, ik hoop toch echt dat we dan ook dat project verder kunnen brengen.

[2:14:23] Dus ja, hierbij ook nogmaals de oproep of ze daar niet iets meer voor kan doen dan alleen zeggen

[2:14:29] Ja, ze mogen een nieuwe subsidie aanvragen.

[2:14:34] Voorzitter. Eerst op die eerste vraag.

[2:14:38] Ik kom daar graag op terug.

[2:14:39] Dat gaat dus inderdaad over de toezegging dat ik ervoor zal zorgen dat er meer rugbaarheid en meer

[2:14:45] bekendheid wordt gegeven aan die subsidieregeling en de betreffende initiatieven.

[2:14:50] Ik kom daar terug in het eerste kwartaal van 2025 met mijn emancipatienota.

[2:14:56] Oh, voor de zomer.

[2:14:57] Ik word gecorrigeerd.

[2:14:58] Daar is iets meer tijd voor nodig.

[2:15:01] Ik snap de vraag heel goed, maar als je kijkt naar hoe we omgaan met subsidieaanvragen en

[2:15:12] subsidieregelingen, dan is daar een heel ordentelijk proces voor.

[2:15:16] Daar is een afwegingskade voor, waarop de specifieke aanvraag wordt beoordeeld.

[2:15:22] Als er een steengoede aanvraag wordt beoordeeld, dan zullen de collega's die dat beoordelen

[2:15:27] gewoon in alle welwillendheid daarnaar kijken.

[2:15:31] Maar ik kan nu niet, want er worden van allerlei kanten aanvragen ingediend...

[2:15:37] en het zou heel raar zijn dat ik vanuit mijn stoel hier...

[2:15:40] niet wetend hoe de specifieke aanvraag eruitziet...

[2:15:44] zeg maar een voorschot daarop ga nemen.

[2:15:47] Dus ik kan alleen maar stimuleren dat de betreffende organisatie...

[2:15:53] mooie aanvraag indient en dan zal daar in alle welwillendheid naar gekeken worden.

[2:15:58] Dan ga ik door naar de vraag van mevrouw Becker over hoe het staat met het onderzoek naar de

[2:16:04] dalende acceptatie van LHBTIQ-plus-personen onder jongeren.

[2:16:09] Het onderzoek naar die dalende acceptatie onder jongeren wordt op dit moment eigenlijk

[2:16:17] aanbesteed en uitgezet, dus er is op dit moment nog geen onderzoeksbureau bekend.

[2:16:22] Het onderzoek richt zich onder andere op de invloed van sociale media en

[2:16:27] conservatieve denkbeelden, ook religieus-conservatieve denkbeelden.

[2:16:31] Ik verwacht de uitkomsten van het onderzoek voor de zomer van 2025 met u te kunnen delen.

[2:16:39] Dan een vraag van mevrouw Van Santen, ook over het onderwerp onderzoek dalende acceptatie.

[2:16:46] Ik heb daar eigenlijk net per ongeluk al antwoord op gegeven,

[2:16:50] want de vraag was of ook expliciet conservatieve religieuze denkbeelden

[2:16:56] meegenomen worden, en het korte antwoord is ja, dat gaan we zeker doen.

[2:17:01] Dan een vraag van mevrouw Becker over Roze in Blauw,

[2:17:06] hoe het staat met de extra agenten voor Roze in Blauw uit het hoofdlijnakkoord.

[2:17:10] Zoals inderdaad genoemd in het regeerprogramma is er structureel geld

[2:17:14] vrijgemaakt voor de aanpak van alle vormen van discriminatie en racisme door de politie.

[2:17:20] Althans, daar wordt geld voor vrijgemaakt.

[2:17:23] Het programma Politie voor Iedereen wordt voortgezet, waar roze in blauw een belangrijke rol speelt.

[2:17:30] Daarnaast wordt het expertisecentrum Discriminatiepolitie door dit kabinet structureel gefinancierd.

[2:17:36] Dus volgens mij worden de zorgen die mevrouw Becker aangaf goed geadresseerd door op deze

[2:17:45] manier structureel te financieren en het een goede plek te geven.

[2:17:50] Mevrouw Becker had verder een vraag over straatintimidatie en of we niet sneller kunnen kijken naar daderprofielen

[2:17:58] van straatintimidatie.

[2:18:00] Wat is de laatste stand van zaken, was haar vraag.

[2:18:04] Daar komt mijn collega van JNV, Van Weel, voor het einde van dit jaar op terug, mede namens mij.

[2:18:13] Zoals eerder aan de Kamer toegelicht, onder andere door diezelfde collega Van Weel, is er voor onderzoek

[2:18:19] naar daderprofielen van seksuele intimidatie nodig dat er voldoende jurisprudentie beschikbaar is om

[2:18:26] ook een representatief beeld van de daders te schetsen.

[2:18:30] Op dit moment is daar nog geen sprake van.

[2:18:34] Voor zover bekend zijn er op dit moment vijf uitspraken over seksuele intimidatie gedaan.

[2:18:42] Het klinkt een beetje dubbel, want je hoopt natuurlijk dat het helemaal niet plaatsvindt.

[2:18:45] Maar als het plaatsvindt, hoop je dat daarna gehandeld wordt en dat je dat vervolgens kunt

[2:18:50] benutten om gerichte acties op te zetten.

[2:18:55] Van Weel komt daar voor het einde van dit jaar bij de Kamer op terug.

[2:19:00] Dan nog een vraag van mevrouw Becker.

[2:19:06] Het ging over of gemeenten nog een beroep kunnen doen op middelen die beschikbaar waren gesteld

[2:19:13] voor de implementatie van de wet om straatintimidatie aan te pakken.

[2:19:22] De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid heeft tijdens het debat zeden en veiligheid

[2:19:29] van Vrouwen, van 16 oktober, toegezegd deze vraag schriftelijk te beantwoorden.

[2:19:36] Een brief volgt, ik heb begrepen, later deze week, dus dat komt er snel aan, nog voor de

[2:19:41] begrotingsbehandeling van Justitie en Veiligheid.

[2:19:43] Dat is de bedoeling, dat het voor die begrotingsbehandeling naar de Kamer wordt gestuurd.

[2:19:51] Dan een vraag van mevrouw Becker over hoe het staat met het actieplan Veiligheid LHBTiQ+.

[2:20:02] Op dit moment ben ik met mijn collega minister van Justitie en Veiligheid gestart met een project

[2:20:12] om te onderzoeken wat werkt om veiligheid van LHBTiQ-personen te bevorderen.

[2:20:18] De evaluatie van het vorige actieplan en het WODC-onderzoek naar daderprofielen worden

[2:20:24] beide meegenomen in dit project.

[2:20:26] Dus we gebruiken de relevante informatie die voorhanden is en laten dat niet onbenut in de la liggen.

[2:20:34] De uitkomsten van het project vormen de basis voor onze gezamenlijke vervolginzet, die we

[2:20:40] na verwachting in de tweede helft van 2025 met uw Kamer kunnen delen.

[2:20:44] Dan een vraag van mevrouw Bekker en mevrouw Rodekerk.

[2:20:51] Die vragen gingen over of we kijken en in gesprek zijn met het Verenigd Koninkrijk,

[2:20:59] meer in het bijzonder de NCTV, om de NCTV te vragen om vrouwenhaat apart over te rapporteren.

[2:21:11] Het Verenigd Koninkrijk is inderdaad voornemens om vrouwenhaat te behandelen

[2:21:15] als ideologisch extremisme, maar de precieze uitwerking hiervan moet ook daar,

[2:21:21] ook in het VK, nog plaatsvinden.

[2:21:23] De NCTV gaat, heb ik begrepen, op korte termijn hierover in gesprek met hun

[2:21:28] counterparts in het Verenigd Koninkrijk.

[2:21:31] Het kabinet wil de uitkomsten van dat gesprek afwachten.

[2:21:34] In Q1 informeert de NCTV in ieder geval uw Kamer over de status hiervan.

[2:21:40] Dus het staat al in de agenda's en in het eerste kwartaal van 2025 komt de NCTV hierop terug.

[2:21:48] Ze zullen dan ook ingaan op de rol en verantwoordelijkheid van de NCTV, zoals die

[2:21:54] op basis van de wettelijke grondslag kan worden opgepakt.

[2:21:58] Dus het is iets...

[2:22:01] U weet dat de kamerleden die met mij werken op onderwijs weten dat ik graag kijk naar goede voorbeelden in andere landen.

[2:22:10] Want waarom zou je het wiel opnieuw uitvogelen?

[2:22:14] En de kunst is om dan vervolgens te kijken hoe je dat zo goed mogelijk ook een plek kunt geven hier in Nederland.

[2:22:19] To be continued, zou ik willen zeggen.

[2:22:21] Er is een vraag van mevrouw Rodekerk hierover.

[2:22:24] Ja, dank voorzitter.

[2:22:25] Want nog even hierop doorgaand, ik hoor dat de staatssecretaris een aantal stappen bereid is om te zetten.

[2:22:31] Maar als bleek, als antwoord op de schriftelijke vraag van mij en mijn collega, blijkt dat ze nog niet bereid is om de stap te zetten.

[2:22:38] Dit ook echt, of de NCTV nog niet, om dit echt als ideologisch extremisme aan te merken.

[2:22:45] Nu hebben we een kabinet, wat zo bleek bij het Spoeddebat afgelopen week, nogal is van het benoemen van problemen.

[2:22:51] Maar gek genoeg, waar het gaat om vrouwenhaat, dan kan dat niet worden benoemd, lijkt het wel.

[2:22:55] Dus mijn vraag is wel, wat is dan nog de terughoudendheid bij ook dat serieus te nemen, als ook de

[2:23:01] NCTV aangeeft dat dit wel degelijk een rol speelt, dat ze wel degelijk daar signalen van oppikken.

[2:23:07] En net zo goed als dat eigenlijk in het Verenigd Koninkrijk het geval is.

[2:23:10] En daar benoemen ze het wel en nemen ze het wel meteen serieus.

[2:23:15] Ja, voorzitter, ik zou de indruk weg willen nemen dat ik dit niet serieus neem, maar het

[2:23:21] De enige wat ik aangeef is dat we dit stap voor stap gaan doen.

[2:23:24] En dat de NCTV zelf heeft aangegeven we willen dat gesprek gaan voeren.

[2:23:29] Dat gaat op heel korte termijn gebeuren.

[2:23:31] En dan vervolgens

[2:23:33] gaat de NCTV met alle nieuwe informatie en aanvullende inzichten die ze hebben gekregen

[2:23:39] bekijken hoe ze daar de juiste vervolgstappen in kunnen zetten.

[2:23:43] En dat lijkt mij heel verstandig.

[2:23:46] En dat betekent niet dat dit eindeloos gaat duren.

[2:23:49] Sterker nog, eerste kwartaal volgend jaar komen we hierop terug.

[2:23:55] Ik door naar een vraag van mevrouw Westerveld en een vraag die overigens ook door mevrouw

[2:24:01] Becker is gesteld over online beïnvloeding, online haat.

[2:24:06] Hoe worden de mogelijkheden van de DSA, de Digital Service Act, gebruikt om jongeren

[2:24:13] te beschermen en om haat te bestrijden?

[2:24:16] De DSA bevat verschillende regels die van belang zijn in relatie tot de aanpak van online discriminatorenuitingen.

[2:24:28] Wanneer online uitingen strafbaar of onrechtmatig zijn, dan is dit illegale inhoud in de zin van de DSA.

[2:24:38] Er kan dan een verzoek worden gedaan op grond van die DSA om deze inhoud te verwijderen.

[2:24:43] Grote platforms moeten ook maatregelen nemen om risico's voor discriminatie te beperken.

[2:24:50] Het kabinet verwacht dit najaar, dat is dan nog binnen nu en voor het kerstgezest in ieder geval,

[2:24:58] een interdepartementaal plan van aanpak tegen online discriminatie naar de Kamer te sturen,

[2:25:03] opgesteld door de ministeries van JNV, BZK, SZW en OCNW.

[2:25:09] Ik kijk even naar rechts.

[2:25:10] Volgens mij is BZK in de lead hierbij.

[2:25:13] En ik ga ervan uit dat die planning wordt gehaald.

[2:25:16] Mocht dat niet zo, dan is het ook aan WZK om daarop terug te komen.

[2:25:19] Maar in ieder geval voor het einde van dit jaar, voor het kerstreces, zal de Kamer hier meer over horen.

[2:25:25] En de impact op jongeren en de rol van de DSA, daarbij wordt hierin ook meegenomen.

[2:25:31] Daarnaast, mevrouw Westerveld weet dat ik vanuit mijn onderwijsportefuien ook heel nadrukkelijk

[2:25:36] inzet op online weerbaarheid van kinderen en jongeren, door met name ook ervoor te zorgen

[2:25:43] dat digitale geletterdheid en mediawijsheid een stevige plek krijgt in het curriculum,

[2:25:50] zodat ze met alle dingen die op hen afkomen in ieder geval beter geëquipeerd zijn om

[2:25:57] daarmee om te gaan. Maar de DSA wordt in ieder geval, de mogelijkheden van de DSA worden in

[2:26:05] verder benut en daar komt het kabinet voor het kerstreces op terug.

[2:26:10] Dank. Er zijn een paar vragen.

[2:26:12] Allereerst mevrouw Wisterveld.

[2:26:14] Het probleem is natuurlijk wel dat de plannen ook over het nieuwe curriculum zijn uitgesteld.

[2:26:19] Maar goed, daar had ik ook al een vraag over gesteld aan de staatssecretaris.

[2:26:23] Mijn vraag gaat over het verschil tussen dingen wel met elkaar op papier regelen of in praktijk.

[2:26:29] Want daar zie ik nog wel wat licht tussen en ik maak hem nog iets breder.

[2:26:33] Want als mensen discriminatie of racisme ervaren of onveiligheiden worden achtergesteld,

[2:26:39] dan is het natuurlijk goed dat we op papier hebben geregeld dat je dat kan aankaarten.

[2:26:42] Maar dan willen we natuurlijk ook dat het in de praktijk wordt aangepakt.

[2:26:45] En daar zie ik nog wel een lacune.

[2:26:46] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris is, gaat dan in dat plan dat we krijgen ook staan

[2:26:51] hoe dit in de praktijk wordt aangepakt?

[2:26:54] En ik maak hem dan even iets breder.

[2:26:56] Er zijn ook door verschillende collega's hier vragen gesteld over de politie.

[2:27:01] De staatssecretaris begon zelf ook al over roze en blauw en antidiscriminatie-rechercheurs.

[2:27:05] Ook allemaal mooie woorden, maar komen daar ook echt mensen bij om dit aan te pakken?

[2:27:10] En ik hoop dan dat we in dat plan dat we in het najaar, hopelijk binnen nu en voor het

[2:27:14] kerstgezest krijgen, dat daar ook echt concreet staat of er capaciteit bij komt.

[2:27:23] Ik moet daar in tweede termijn op terugkomen, om het echt meer concreet te kunnen benoemen.

[2:27:30] Mevrouw Van den Velde heeft ook een vraag.

[2:27:34] Ik hoorde de staatssecretaris net een hele groep ministeries opnoemen.

[2:27:40] Valt commissie-DISA daar ook onder, want die hoorde ik volgens mij niet terugkomen?

[2:27:43] Of heb ik daar gewoon niet goed geluisterd?

[2:27:49] Sorry, even een kikker in m'n keel.

[2:27:51] Dat valt onder BZK, ja.

[2:27:57] Voor de goede orde, de ministerie van BZK is inderdaad bij dit plan van aanpak de karttrekker.

[2:28:13] Dan ben ik aanbeland bij het tweede blokje, en dat gaat over volwaardig meedoen, bestaanszekerheid,

[2:28:24] met een aantal thema's waar ik wat uitgebreider bij stilsta.

[2:28:28] Dan begin ik bij een vraag van mevrouw Becker over economische zelfstandigheid en hoe ik kijk

[2:28:35] naar de toename van afhankelijkheid van vrouwen, terwijl we iedereen nodig hebben op de arbeidsmarkt.

[2:28:42] Voorzitter, ik ben het helemaal met u eens dat het goed is als vrouwen onafhankelijk

[2:28:47] kunnen zijn en dat dat niet alleen goed is voor het individu, maar ook heel goed voor

[2:28:52] onze samenleving in brede zin en voor de arbeidsmarkt.

[2:28:55] Ik hoef niemand te vertellen dat de tekorten groot zijn, in sommige sectoren heel specifiek.

[2:29:01] Zorg, onderwijs, techniek, daar hebben we iedereen heel hard nodig.

[2:29:06] Het goede nieuws is dat steeds meer vrouwen werken en dat hun afhankelijkheid niet toeneemt,

[2:29:13] maar afneemt.

[2:29:15] Dat blijkt ook uit de recente Emancipatie Monitor.

[2:29:19] De arbeidsparticipatie van vrouwen blijft stijgen en ook het gemiddeld aantal uren dat

[2:29:23] zij werken.

[2:29:25] Hierdoor ligt het aandeel economisch zelfstandige vrouwen inmiddels op bijna 70 procent.

[2:29:29] Dit zijn vrouwen die minstens het bijstandsniveau voor een alleenstaande verdienen.

[2:29:35] Het aandeel vrouwen dat minstens het voltijdsminimumloon verdient is ook toegenomen tot bijna 60 procent.

[2:29:42] Het kabinet wil en blijft deze maatregelen stimuleren, zoals u ook in de prioriteitenbrief kunt zien.

[2:29:51] Ik realiseer me dat ik de afgelopen weken ook op pad was in het kader van mijn emancipatieportefeuille.

[2:30:01] Hier in de Kamer en op allerlei plekken benoemen we natuurlijk logischerwijs de dingen die niet goed

[2:30:06] gaan en die beter moeten.

[2:30:08] Maar ik vind het ook belangrijk om wel te benoemen dat we stappen zetten en dat het kabinet er alles

[2:30:13] aan gaat doen om die stappen ook verder te bestendigen.

[2:30:16] Daar kom ik in de emancipatienota ook verder op terug.

[2:30:19] want dat is een nauwe samenwerking met de collega's van met name SZW.

[2:30:25] Dan een vraag van mevrouw Becker over communicatieaanpak.

[2:30:31] Hoe kunnen we vrouwen bewust maken van de voordelen van werken?

[2:30:34] Geld Nog Steeds, een slimme meid, is op haar toekomst voorbereid.

[2:30:38] Hoe kunnen we daar een communicatieaanpak voor ontwikkelen?

[2:30:43] Wat mij betreft is Geld Nog Steeds, een slimme meid, op haar toekomst voorbereid.

[2:30:46] Ook voor volwassen vrouwen is het belangrijk om goed te weten wat de voordelen zijn van werken

[2:30:51] voor het heden, maar ook voor de toekomst.

[2:30:54] Ik begrijp de gedachte om hier meer aandacht aan te besteden.

[2:30:57] Dit sluit ook aan bij de focus op meedoen in het emancipatiebeleid, waarbij ik ook zou willen

[2:31:03] aangeven dat er al diverse initiatieven op dit terrein lopen, zoals de Alliantie Financieel

[2:31:10] sterk door werk en ook andere initiatieven, maar de oproep is heel terecht.

[2:31:19] We moeten dit aandacht blijven geven.

[2:31:22] Dan een vraag van mevrouw Dobbe over de loonkloof.

[2:31:26] Waarom implementeren we niet meteen de EU-richtlijn en wachten we tot 2026?

[2:31:31] We wachten zeker niet tot 2026.

[2:31:34] We gaan niet lijdzaam toezien.

[2:31:36] Op dit moment wordt hard gewerkt aan een wetsvoorstel voor implementatie hiervan in Nederland.

[2:31:42] Het streven is dit wetsvoorstel begin 2025 voor internetconsultatie open te stellen.

[2:31:48] Dus we zijn stappen aan het zetten om die richtlijn zo snel als mogelijk te implementeren.

[2:31:55] Een andere vraag van mevrouw Dobbe, ook over de loonkloof en daarbij de suggestie of de oproep

[2:32:08] om bij AMVB zaken te regelen.

[2:32:12] In lijn met wat ik hiervoor zei, is het niet zo dat we de boel traineren of wachten tot 2026.

[2:32:23] We zijn concrete stappen aan het zetten.

[2:32:24] de wetgevingsjuristen zijn hier hard mee bezig, om het wetsvoorstel voor implementatie van die

[2:32:31] EU-richtlijn in Nederland te realiseren. En daarin staan ook veel aanvullende maatregelen om die

[2:32:39] loonkloof te dichten. En zoals ik net al aangaf, is het het streven om begin 2025 dat wetsvoorstel

[2:32:46] voor internetconsultatie open te stellen.

[2:32:48] Dan een vraag van mevrouw Dobbe over de zorg en de eventuele bereidheid om meer middelen

[2:32:57] vrij te maken en plannen voor een betere beloning in die sector.

[2:33:03] Het is misschien een beetje een flauw antwoord, maar wel de realiteit.

[2:33:07] Voor het verhogen van de budgetten in de zorg is mijn collega de minister van VWS verantwoordelijk.

[2:33:14] Zij is degene met wie u daarover in debat zou kunnen gaan.

[2:33:19] Wat ik in ieder geval doe, is mij inzetten om het verschil in de beloning tussen mannen

[2:33:23] en vrouwen te verkleinen.

[2:33:25] Maar ik ga ook niet over de beloning van alle werkenden in een bepaalde sector.

[2:33:32] Wat wel heel belangrijk is, waar we het zojuist over hadden, is die loontransparantie.

[2:33:37] De implementatie van die EU-richtlijn is ongelooflijk belangrijk en zal doorwerken in allerlei sectoren.

[2:33:44] ook in de zorg.

[2:33:46] Dan een vraag van mevrouw Dommen.

[2:33:50] Ja, dank u wel.

[2:33:51] En ik snap het antwoord hoor, dat de minister van Zorg daar over gaat,

[2:33:54] als het gaat over de zorg waar,

[2:33:57] in ieder geval nu de CAO

[2:34:00] voor verpleeghuizen en voor thuiszorg,

[2:34:01] waar meer dan een half miljoen mensen werken.

[2:34:04] Nog bijna een half miljoen mensen werken,

[2:34:05] van het merendeel vrouwen.

[2:34:08] En als we het hebben over loonkloof,

[2:34:09] dan zijn het wel deze sectoren,

[2:34:11] waarbij vrouwen minder worden beloond,

[2:34:13] dan in andere sectoren waar veel mannen werken.

[2:34:15] Daarom is het ook wel in het kader van emancipatie belangrijk om hier wat aan te doen.

[2:34:20] En die kloof tussen sectoren ook te dichten.

[2:34:23] En ik vraag deze staatssecretaris niet om dit op te lossen,

[2:34:26] maar ik vraag deze staatssecretaris om ook in het kader van emancipatie en het belang daarvan

[2:34:31] en het belang van goede beloning van vrouwen, want het klopt dat meer vrouwen werken,

[2:34:35] maar wel in sectoren die minder betaald worden,

[2:34:39] In dat belang om met haar collega te gaan praten en daar te pleiten voor meer loonruimte,

[2:34:45] zodat ze daar ook echt daadwerkelijk die lonen kunnen verhogen, omdat nou juist vorige week

[2:34:49] bleek dat in deze sector, deze cao, er geen ruimte is om die lonen te verhogen.

[2:34:58] Ik ben absoluut bereid om daarover het gesprek aan te gaan, maar dan nogmaals, de uiteindelijke

[2:35:05] afweging tussen de verschillende belangen in de zorg en de afweging die mijn collega daarin maakt,

[2:35:13] ja, dat is aan haar. Wat ik wel kan zeggen, want ik ben natuurlijk zelf in hoge mate verantwoordelijk

[2:35:18] voor een andere sector waar veel vrouwen werken, het onderwijs, en daar hebben we inderdaad de

[2:35:23] afgelopen jaren de kans gezien om een beentje bij te trekken. Daar heeft nadrukkelijk het vorige

[2:35:29] kabinet grote stappen gezet die uiteindelijk structureel doorwerken, waarbij je ook hoopt

[2:35:36] dat de sector daarmee in brede zin aantrekkelijk wordt voor mannen en vrouwen.

[2:35:41] Nog aantrekkelijker wordt, zeg ik, want het onderwijs is natuurlijk een prachtige sector.

[2:35:47] Maar ik ben graag bereid om in ieder geval daar aandacht voor te vragen bij mijn collega.

[2:35:53] Dan ga ik door naar een vraag van mevrouw Rodekerk over zwangerschapsdiscriminatie.

[2:36:24] De vraag was volgens mij heel concreet of ik bereid ben de campagne tegen

[2:36:30] zwangerschapsdiscriminatie voor te zetten.

[2:36:32] Nou, toevallig vanochtend.

[2:36:34] Ik ben nog heel ouderwets.

[2:36:35] Ik heb een wekker radio naast me.

[2:36:36] Ik heb een wekker radio en een telefoon.

[2:36:40] Die is dan als extra backup als mocht de wekker radio verstoord raken.

[2:36:44] Maar die was vanochtend, ging die aan.

[2:36:45] En het eerste spotje wat ik hoorde ging over

[2:36:48] de campagne. Dat was de campagne die nu loopt om zwangerschapsdiscriminatie tegen te gaan.

[2:36:54] In september is die campagne vanuit de SZW gestart.

[2:37:01] Die is gestart, maar die loopt nu dus gewoon nog door.

[2:37:04] Die is toen gestart.

[2:37:06] Die campagne is inderdaad gericht op bewustzijn onder werkenden en werkgevers over zwangerschapsdiscriminatie.

[2:37:14] Het is belangrijk dat er voortdurend aandacht is voor dit thema.

[2:37:17] SZW informeert zwangeren en werkgevers dan ook doorlopend over rechten en plichten via folders

[2:37:24] en veelbezochte platforms.

[2:37:26] Want het is aan de ene kant belangrijk dat werkgevers zich bewust zijn van gedrag dat

[2:37:32] geoorloofd en niet geoorloofd is, en het is belangrijk dat de werkenden, de zwangere werkenden,

[2:37:38] weten waar ze recht op hebben en daar ook het goede gesprek over kunnen aangaan.

[2:37:45] SZW kan eind van dit jaar globaal inzicht bieden in het bereik van de campagne.

[2:37:51] Ze gaan dat eerst evalueren.

[2:37:52] Wat verwacht je, zo heet die campagne.

[2:37:56] Zodra die resultaten bekend zijn, zullen ze de Tweede Kamer daarover informeren.

[2:38:01] Ik verwacht nu een vraag over wanneer ze dat dan gaan doen.

[2:38:05] Ik durf niet helemaal voor mijn collega's te spreken, maar misschien kunnen we dat ondertussen checken.

[2:38:10] Dan kom ik daar in tweede termijn op terug.

[2:38:13] Het is altijd gemakkelijk om een ander in pak te naaien, maar dat doe ik liever niet.

[2:38:20] Deze vraag was al beantwoord, dus veel dank daarvoor.

[2:38:25] Heel goed om te horen dat de staatssecretaris het belangrijk vindt om hiermee voor te gaan.

[2:38:31] Het probleem is wel dat ik denk dat campagne een ding is wat je kunt doen als overheid,

[2:38:36] maar als je ziet dat 43 procent van de vrouwen te maken krijgt met zwangerschapsdiscriminatie,

[2:38:40] Ik ken dus ook zoveel voorbeelden uit mijn omgeving dat ik denk...

[2:38:44] we zouden daar echt nog meer tegen moeten doen.

[2:38:46] Nou heb ik niet de gouden oplossing klaar liggen.

[2:38:49] Maar ik vroeg eigenlijk ook of de staatssecretaris zou willen nadenken...

[2:38:53] over wanneer ze dan ook informeert over wat de resultaten van die kwaliteit...

[2:38:57] die daar dan aankomt, over wat we hier meer tegen kunnen doen.

[2:39:00] We lichten samen met ook een college van de rechten van de mens...

[2:39:03] die hier veel ervaring mee heeft, maar ook andere organisaties.

[2:39:06] Want ja, mijn zorg is gewoon dat dit gewoon maar doorgaat...

[2:39:12] Ik spreek ook vrouwen op wie dit dus overkomt.

[2:39:15] Bijvoorbeeld zwanger zijn en dan halverwege te horen krijgen...

[2:39:19] ...je hoeft niet meer terug te komen, want we hebben het anders ingevuld of zo.

[2:39:25] Ben je zwanger op dat moment en dan moet je het gaan aanvechten bij de rechter.

[2:39:28] Dat zijn echt zaken die gewoon heel lastig zijn voor vrouwen om te gaan doen.

[2:39:31] En daar leg je zoveel bij vrouwen eigenlijk neer.

[2:39:34] Kortom, wat mij betreft moeten we hier veel harder tegen optreden.

[2:39:36] en dan hoop ik ook dat de state secretaris daar over na wil denken

[2:39:40] wat voor acties daar mogelijk zijn.

[2:39:42] Ook richting waar creversie zich hier niet aan houden.

[2:39:45] Omdat dit echt een groot probleem is

[2:39:47] ook wanneer het gaat over het dichten van de loonkloof.

[2:39:52] Ja, voorzitter. Ik ben het helemaal met mevrouw Rodekerk eens

[2:39:56] dat het onbestaanbaar is dat je zo'n groot deel van je arbeidspotentieel laat liggen.

[2:40:03] Vrouwen die een mooie opleiding hebben gehad

[2:40:05] dat die gewoon met grote passie aan de slag zijn en hun werk goed doen

[2:40:10] en dan gediscrimineerd worden omdat ze zwanger zijn.

[2:40:16] Het zou niet mogen gebeuren.

[2:40:18] Wat volgens mij de juiste stap is, is om met SZW in gesprek te gaan

[2:40:24] over de resultaten van die campagne

[2:40:27] en welke acties al dan niet worden doorgezet,

[2:40:31] welke al aanvullende acties er mogelijk zijn.

[2:40:34] En ik denk dat dit bij uitstek ook een onderwerp is om mee te nemen in de emancipatienota.

[2:40:40] Dus daar kom ik dan voor de zomer van 2025 bij de Kamer op terug.

[2:40:46] Dan ga ik door naar een vraag van mevrouw Van der Velden van de PVV over hoe extra werkuren

[2:40:54] stimuleren zonder keuzevrijheid te beperken.

[2:40:57] Dat hoorde ik met name in uw betoog.

[2:41:00] Ja, ga nou niet allerlei dingen opleggen.

[2:41:03] Nou, het goede nieuws is, ik ben een liberaal in hart en nieren en ik ben voor vrije keuzes,

[2:41:09] dus ik ga niemand iets opleggen, maar ik vind het belangrijk voor vrouwen waar dat past om

[2:41:14] meer uren te werken.

[2:41:16] Zoals ik ook richting mevrouw Becker zei, het is belangrijk voor het individu, dat biedt

[2:41:23] ontplooiingskansen, het biedt economische zelfstandigheid, niet alleen in het hier en nu, maar ook in

[2:41:28] de toekomst.

[2:41:30] Maar uiteindelijk is het aan het individu om te besluiten wat ze wel of niet doet.

[2:41:38] Voor mensen die dat willen en kunnen, moet de overheid in ieder geval niet in de weg

[2:41:41] staan om meer uren te werken.

[2:41:43] Samen met mijn collega van SZW zet ik me hiervoor in.

[2:41:49] Sterker nog, ik ga maar weer leunen op het andere deel van mijn portefeuille.

[2:41:53] In het onderwijs zijn we nu aan het experimenteren met de zogenaamde meerurebonus.

[2:42:00] Met zo'n 200 scholen zijn we aan het kijken wat er nodig is om mensen, mannen en vrouwen

[2:42:07] overigens, meer te laten werken.

[2:42:10] Een aantal onderwerpen is al genoemd, ook door uw Kamer.

[2:42:14] Dat kan gaan om inderdaad meer geld.

[2:42:18] Dat kan gaan om een tegemoetkoming en ondersteuning in de kinderopvang.

[2:42:23] Maar het kan ook nadrukkelijk gaan om meer flexibiliteit in het rooster.

[2:42:28] Een leraar zei tegen mij een keer van, ja, ik ben al enorm geholpen en zou het ontzettend

[2:42:35] fijn vinden als ik mijn eigen kinderen een keer naar school kan brengen en niet om half

[2:42:40] negen of negen uur voor die klas moet staan.

[2:42:43] Nou, dus er zijn veel dingen die we op dat vlak doen en ja, ook allerlei projecten die

[2:42:50] we ondersteunen, onder andere de alliantie Financieel Sterk Door Werk, die activiteiten uitvoert

[2:42:56] gericht op het vergroten van de duurzame financiële onafhankelijkheid van met name

[2:43:01] praktisch opgeleide vrouwen.

[2:43:04] Nog een vraag van mevrouw Van der Velden over keuzevrijheid ten aanzien van het aantal uren

[2:43:11] werken en dat vrouwen ook andere activiteiten hebben, andere hobby's.

[2:43:16] Zeker is en blijft het een vrije keus hoe mensen het betaalde en het onbetaalde werk willen

[2:43:22] verdelen en hoeveel tijd ze aan andere activiteiten, zoals hobby's, willen besteden.

[2:43:29] Maar ik denk dat het nu juist niet zo is dat het een helemaal vrije keuze is.

[2:43:34] Je ziet dat soms door traditie en rolpatronen mensen een bepaalde kant op worden gestuurd.

[2:43:42] Dat mannen de eerste verantwoordelijkheid hebben voor het kostwinnen en vrouwen de eerste

[2:43:47] verantwoordelijkheid voor de kinderen.

[2:43:49] Dit kabinet wil graag stimuleren dat mensen hierin een bewuste, vrije keuze maken en doen

[2:43:58] wat het beste bij hen past.

[2:44:01] Uiteindelijk, volgens mij zei mevrouw Van der Velden dat zelf ook, het goede gesprek aan

[2:44:05] de keukentafel met je partner draagt daar in hoge mate aan bij om te kijken wat bij jou

[2:44:17] Ik ben blij dat de staatssecretaris dat aangeeft.

[2:44:25] Wel vraag ik mij af of er ook bekend is of daar niet al een bewuste keuze wordt gemaakt.

[2:44:33] Sommige mensen kiezen natuurlijk ook voor die traditie, die bewuste en die rollenpatrouwen,

[2:44:37] omdat ze dat prettig vinden.

[2:44:39] Ik zeg natuurlijk niet dat dat overal zo is.

[2:44:41] Maar ik zeg wel dat dat ook zeker wel een ding is bij mensen.

[2:44:45] Dus hoe weten we of dat dan niet al een vrije keuze is?

[2:44:49] En dan een tweede vraag is eigenlijk of u ook nog iets gaat zeggen over die SCR-onderzoek en het CBS.

[2:44:56] Of u daar zo nog op terugkomt?

[2:45:06] De eerste vraag.

[2:45:07] Kijk, ik ga ervan uit dat het een vrije keuze is.

[2:45:10] Wat ik als mijn plicht zie, ook vanuit de emancipatieportefeuille, is meisjes en vrouwen erop wijzen

[2:45:18] wat de eventuele consequenties zijn van uit het arbeidsproces stappen, minder uren werken.

[2:45:25] Want dat heeft uiteindelijk consequenties.

[2:45:27] Of dat nou is op het moment dat je relatie verbroken is en je kunt niet meer leunen op de kostwinner,

[2:45:40] dan heeft dat consequenties.

[2:45:43] Dan zul je platgezegd je eigen broek op moeten houden.

[2:45:45] En niet iedereen is daar altijd van doordrongen, maar ik zou willen herhalen dat het in elke situatie

[2:45:52] een persoonlijke afweging en een persoonlijke keuze is.

[2:45:56] Dit kabinet gaat niets opleggen aan mensen, maar gaat wel in communicatie duidelijk maken

[2:46:03] wat de consequenties zijn.

[2:46:04] En stimuleren ook, zeg ik maar, ik herhaal even wat ik richting mevrouw Becker zei,

[2:46:11] we hebben iedereen nodig.

[2:46:12] We hebben grote tekorten.

[2:46:14] Als wij dat wat we in ons land hebben op pijl willen houden en in stand willen houden, dan is het heel belangrijk

[2:46:20] dat zoveel mogelijk mensen meedoen aan het arbeidsproces.

[2:46:25] En de tweede vraag, daar moet ik op terugkomen.

[2:46:28] Dat ging over het CBS.

[2:46:31] Ja, ik denk dat die in een ander mapje zit.

[2:46:35] Dus daar kom ik op terug.

[2:46:36] Ondertussen kan ik wel een andere vraag van mevrouw Van der Velde beantwoorden.

[2:46:45] Dat ging over de gelijkheidsparadox.

[2:46:49] Dat is inderdaad een opvallend verschijnsel.

[2:46:52] Je ziet dat in Scandinavische landen minder vrouwen in de betasectoren werken dan bijvoorbeeld

[2:46:59] in Oost- en Zuid-Europa.

[2:47:01] Hier is inderdaad onderzoek nagedaan door de EU Stem Coalition, een Europees netwerk van

[2:47:08] organisaties op het gebied van betaalonderwijs en arbeidsmarkt.

[2:47:13] Sommige dingen zijn ook overigens historisch gegroeid.

[2:47:17] Maar ik vind het vooral belangrijk dat onze jongeren kiezen voor een studie die past bij

[2:47:22] hun eigen capaciteiten en interesses en niet bij wat zogenaamd mannen- of vrouwenberoepen

[2:47:28] zouden zijn.

[2:47:29] Ik was afgelopen donderdag bij een heel mooi bedrijf, Hoppenbrauwers Techniek,

[2:47:34] een familiebedrijf dat maar liefst 105 jaar bestaat en die heel veel inzet plegen om zoveel mogelijk

[2:47:42] jonge vrouwen en meisjes te interesseren voor de techniek.

[2:47:46] Ik heb met een aantal jonge vrouwen gesproken die daar in de afgelopen jaren in dienst zijn getreden

[2:47:53] en die met heel veel plezier en heel veel trots hun werk vervullen.

[2:47:57] maar een van die jonge vrouwen vertelde dat toen zij zich aan het oriënteren was

[2:48:02] op haar studiekeuze, dat een aantal docenten ontmoedigde

[2:48:07] om voor de techniek te kiezen, omdat ze aannamen

[2:48:10] dat dat voor haar misschien wel te zwaar zou zijn,

[2:48:13] dat het werk misschien niet zou matchen bij een meisje zoals zij.

[2:48:21] Nou, zij is heel blij dat ze wel heeft doorgezet.

[2:48:23] Dus wat we inderdaad... Wat belangrijk is,

[2:48:25] is dat je bepaalde stereotypen en aannames doorbreekt,

[2:48:29] zodat iedereen uiteindelijk een keuze maakt die bij haar past.

[2:48:34] Dan een vraag van mevrouw Van den Velde.

[2:48:38] Of ik ook stimuleer dat mannen meer gaan werken in van origine vrouwelijke beroepen.

[2:48:46] Ook hier zou ik willen herhalen dat voor iedereen een vrije keus is om te bepalen

[2:48:51] wat die wil doen op basis van capaciteiten en interesses

[2:48:54] Uit onderzoek weten we dat de beroepssegregatie in Nederland met name samenhangt met stereotype

[2:49:01] verwachtingen binnen de samenleving.

[2:49:04] Met de alliantie Worden wie je bent zetten we in op het doorbreken van die stereotype

[2:49:08] verwachtingen in het onderwijs bijvoorbeeld.

[2:49:13] Een van de dingen waar ik zelf ook aan werk binnen mijn onderwijsportefuiën is meer meesters

[2:49:19] voor de klas.

[2:49:19] Want hoe mooi is het als je, wanneer je op een basisschool of middelbare school zit, met name

[2:49:26] in het basisonderwijs, dat je ook mannelijke rolmodellen hebt en dat je dus inderdaad meer

[2:49:33] meesters voor de klas hebt.

[2:49:34] In dat kader zijn we bijvoorbeeld werk aan het maken van een splitsing van de pabo in

[2:49:40] een specialisatie voor het jongere kind en een specialisatie voor het oudere kind, omdat

[2:49:44] dat uit onderzoeken lijkt te komen dat dat soms een reden kan zijn voor jonge mannen,

[2:49:51] voor jongens om af te haken en niet te kiezen voor de huidige pabo.

[2:49:55] Dus daar maken we zeker werk van.

[2:49:58] Nog een vraag van mevrouw Van der Velden over

[2:50:02] is het zinvol te stimuleren dat vrouwen naar mannenberoepen gaan?

[2:50:07] Nou, we hebben net al even gewisseld dat

[2:50:09] ik eigenlijk af wil van is het een mannenberoep of een vrouwenberoep?

[2:50:13] Je hebt bepaalde beroepen waar traditioneel op basis van rollenpatronen

[2:50:18] bepaalde keuzes worden gemaakt.

[2:50:21] In vergelijking met andere landen binnen de Europese Unie

[2:50:23] kent Nederland een sterke seksespecifieke opleidings- en beroepskeuze.

[2:50:30] Stereotypeverwachtingen in het onderwijs, thuis en in de samenleving

[2:50:33] kunnen de keuzevrijheid van leerlingen belemmeren.

[2:50:36] Ik vind dat heel zonde, want zo gaat het talent verloren,

[2:50:40] zowel voor de individuele leerling als voor de samenleving.

[2:50:45] Dus goede informatie en het stimuleren van allerlei initiatieven...

[2:50:51] ...waardoor leerlingen ook keuzes maken voor opleidingen die gewoon bij hen passen...

[2:50:57] ...en zich niet laten weerhouden van allerlei stereotypen.

[2:51:01] Dat is wat mij betreft heel belangrijk.

[2:51:03] Dan een vraag van mevrouw Becker over onverdraagzame geluiden.

[2:51:15] Het hoort volgens mij niet in dit mapje, maar dat maakt helemaal niet uit.

[2:51:20] Het gaat over hoe ik kijk naar dat initiatieven zoals Paarse Vrijdag geen doorgang vinden

[2:51:29] vanwege onverdraagzame geluiden.

[2:51:34] Wat ik zie, is dat Paarse Vrijdag een mooi initiatief is waar inmiddels duizenden scholen

[2:51:41] aan meedoen, vrijwillig aan meedoen, zeg ik erbij.

[2:51:45] Dat vind ik heel mooi.

[2:51:47] Ik herken de zorgen van mevrouw Becker over de weerstand en spanningen als het gaat om

[2:51:53] LHBTIQ+, emancipatie en het onderwijs.

[2:51:57] Ik heb me daar ook heel duidelijk over uitgesproken eerder dit jaar.

[2:52:01] Dat was in het kader van de week van de lentekriebels.

[2:52:05] Ook daarvan zeg ik maar dat het een middel is waar scholen vrijwillig voor kiezen om hun leerlingen

[2:52:12] de juiste handvatten te bieden op het gebied van relationele en seksuele vorming.

[2:52:19] Ik heb groot respect voor de scholen die hiermee aan de slag gaan, want het legt een extra last op

[2:52:26] op scholen, om uitgebreider in gesprek te gaan met ouders, om daar ook eventuele zorgen weg

[2:52:32] te nemen.

[2:52:33] En ik sta er heel simpel in.

[2:52:36] Zoals wij er hierover praten, dat doet ertoe en ik vind het belangrijk dat we verschillen

[2:52:41] omarmen en leren dat het prima is om tegengestelde opvattingen te hebben, maar altijd met respect

[2:52:47] voor anderen.

[2:52:48] School is een mini-samenleving waar je eigenlijk kunt oefenen.

[2:52:54] Daarom, en mevrouw Becker weet hoe ik daaraan hecht, is dat burgerschap een belangrijk aandachtsgebied

[2:53:02] is op scholen, op de basisscholen en op de middelbare scholen.

[2:53:06] We hebben dat in 2021 ook wettelijk verankerd en daar wordt ook strikt op toegezien door de inspectie.

[2:53:20] Dank aan de staatssecretaris voor haar goede antwoord.

[2:53:24] Ik weet ook hoe vol zij zich hiervoor inzet, maar toch probeer ik mij te verplaatsen in leerlingen

[2:53:31] die onderdeel uitmaken van de LHBT-gemeenschap, die boven gemiddeld helaas nog vaak gepest worden

[2:53:37] op scholen. Niet op iedere school is er een alliantie die deze jonge mensen ook helpt.

[2:53:44] En hoe het dan moet zijn als je bijvoorbeeld in Twente, waar die discussie laatst speelde,

[2:53:50] op een school zit waar Paarse Vrijdag niet iets positiefs is, maar eigenlijk zorgt voor

[2:53:55] polarisatie omdat er discussie ontstaat op school, willen we dit nou wel of willen we

[2:53:59] dit nou niet?

[2:53:59] En als er dan wordt gekozen, we willen dit niet, dan is dat natuurlijk de vrije keuze

[2:54:04] van de school zelf.

[2:54:05] En ik wil niemand dwingen om Paarse Vrijdag op een school te organiseren, maar ik kijk

[2:54:09] dan wel naar die leerling.

[2:54:11] Ik weet niet of u het boek van Splinter Chabot, hoe hij zich voelde in die tijd dat hij daar

[2:54:17] nog niet voor uit durfde te komen en hoe het dan is als je stil op je kamertje denkt ben

[2:54:22] ik nou echt niet normaal, wat er dan voor signaal van uitgaat als dan op jouw school

[2:54:27] er een hele negatieve discussie is over Paarse Vrijdag en maar wordt besloten het niet te

[2:54:31] doen.

[2:54:33] Hoe ziet deze staatssecretaris dan haar rol?

[2:54:36] Ze kan de scholen niet dwingen, maar hoe kan zij in ieder geval voorkomen dat dit soort

[2:54:39] initiatieven juist negatief uitpakken voor de leerlingen voor wie we het juist doen?

[2:54:46] En hoe steunt zij leerlingen die op scholen zitten waar ze het hier niet aan doen of waar

[2:54:50] er negatieve discussie over ontstaat, hoe steunt zij nou die leerlingen die dan dreigen

[2:54:55] in eenzaamheid nog onvrij te zijn helaas?

[2:55:01] Dat is een terechte vraag van mevrouw Becker.

[2:55:02] En wat ik belangrijk vind om hierbij te zeggen, is dat Paarse Vrijdag,

[2:55:09] de lentekriebels en allerlei andere initiatieven,

[2:55:12] zijn wat mij betreft een middel en niet een doel.

[2:55:16] Wat ik doe, is met name ervoor zorgen dat scholen waar de nodige discussie speelt,

[2:55:22] waar de nodige reuring is, juist rond deze thema's,

[2:55:28] voorzien van de juiste handvatten, zodat zij voor hun populatie,

[2:55:32] voor hun leerlingen het juiste kunnen doen.

[2:55:34] We zetten daar onder andere op in via de Stichting School en Veiligheid,

[2:55:38] via het expertisepunt burgerschap.

[2:55:42] En ik ben onder andere ook bezig met een wetsvoorstel, veilig en vrij,

[2:55:48] omdat ik wil dat scholen, wanneer er sprake is van welk type incident dan ook,

[2:55:56] scherper inzichtelijk maken wat er aan de hand is,

[2:55:58] zodat ze hun beleid daar ook heel goed op kunnen aanpassen.

[2:56:01] Het gaat mij niet om allerlei rapportages richting mij.

[2:56:04] Het gaat er mij vooral om dat binnen die schoolcontext inzichtelijk wordt gemaakt...

[2:56:09] ...wat is hier nou aan de hand en hoe kunnen we dat zo goed mogelijk adresseren?

[2:56:18] Ik ben even afgeleid, sorry.

[2:56:23] O ja, wat inderdaad hierbij kan helpen...

[2:56:31] En ik zie dat sommige scholen, of veel scholen, daar ook al werk van maken.

[2:56:36] Maar een aspect waar meer aandacht voor komt, is voorlichting aan ouders.

[2:56:41] Zodat scholen ouders betrekken bij wat ze doen.

[2:56:46] Want vaak zit daar een zorg.

[2:56:49] En vaak worden van daaruit aannames die in de praktijk helemaal niet kloppen.

[2:56:59] We hebben dat zelf ook allemaal kunnen zien.

[2:57:01] Overigens ook zaken die vanuit de Tweede Kamer de wereld in werden geslingerd.

[2:57:08] En vandaar dat ik ook zeg hoe wij over zaken praten doet er echt toe.

[2:57:12] En ik sta daar pal voor.

[2:57:13] Ik heb ook veel contacten, moet ik zeggen, met leerlingen op dit thema.

[2:57:19] Dus ik herken ook wat mevrouw Becker schetst, dat op het moment dat je niet terecht kunt bij een vertrouwenspersoon,

[2:57:26] en op het moment dat daar waar op andere plekken de diversiteit wordt gevierd,

[2:57:31] maar op jouw school niet, dat dat echt wat doet met kinderen,

[2:57:34] dat dat echt wat doet, mevrouw Westerveld stipte dat ook eerder aan,

[2:57:38] gevoel van eenzaamheid, een gebrek aan, ja, waardering en er mogen zijn.

[2:57:45] Dus ik ben heel nadrukkelijk bezig met verschillende organisaties

[2:57:52] om ervoor te zorgen dat die aandacht er is en blijft.

[2:57:56] en daar waar er problemen zijn, daar waar scholen handelingsverlegen zijn,

[2:58:01] want dat is het vaak ook, het is niet onwil van scholen zelf,

[2:58:05] maar gewoon ook niet goed weten hoe je ermee om te gaan,

[2:58:08] dat wij de handvatten bieden via die organisaties die ik net noemde.

[2:58:11] En dat is iets, daar blijf ik volle bak op inzetten, ja.

[2:58:15] Dan een vraag van mevrouw Rodekerk,

[2:58:22] die vroeg of ik kan toezeggen dat Paarse Vrijdag en de GSA's financieel gesteund blijven.

[2:58:30] Ja, Paarse Vrijdag en de GSA zijn initiatieven die ik financier via de projectsubsidies.

[2:58:39] Ik moet het even goed zeggen, via de projectsubsidie aan het begin van de regenboog en de alliantie Kleurrijk en Vrij.

[2:58:46] En die lopen in ieder geval nog door tot en met 2027.

[2:58:50] Dus die blijven ondersteund worden.

[2:58:55] Dan een vraag van mevrouw Westerveld over burgerschap en aanvullend beleid.

[2:59:02] Letterlijk zei mevrouw Westerveld, kan de staatssecretaris opschieten met nieuwe kerndoelen en wat gaat

[2:59:08] ze in de tussentijd doen, zodat leerlingen op school leren dat verschillen mooi zijn?

[2:59:14] Scholen zijn nu al verplicht leerlingen te leren hoe respectvol om te gaan met diversiteit.

[2:59:22] Dat staat niet alleen in de huidige en herziene-kerndoelen, maar ook in de wettelijke burgerschapsopdracht,

[2:59:28] waar ik het eerder over had.

[2:59:30] Ook hebben scholen een zorgplicht voor de veiligheid van alle leerlingen.

[2:59:34] Dat maakt dat geen enkele school kan ontkomen aan het bevorderen van een veilig schoolklimaat

[2:59:39] waarin respect voor elkaars verschillen centraal staat.

[2:59:42] En daarnaast verleen ik subsidies aan COC Nederland, het project All Inclusive,

[2:59:49] het theater Aanzet en Stichting Scholen en Veiligheid, die ik ook eerder noemde,

[2:59:54] die scholen ondersteunen op het gebied van de veiligheid en acceptatie van LHBTIQ plus leerlingen.

[3:00:01] En tenslotte laat ik onderzoek doen naar de oorzaken van de dalende acceptatie onder jongeren,

[3:00:07] zodat we daar ook zo gericht mogelijk op kunnen inspelen.

[3:00:13] Dan een vraag van mevrouw...

[3:00:15] Ja. Mevrouw Westerveld.

[3:00:20] Ja, voorzitter. Ik hoor de minister en ik weet ook waar ze voor staat.

[3:00:25] En tegelijkertijd weten we dat er ook bij het ministerie van OECD

[3:00:29] forse bezuinigingen zijn en dat er bovenop nog een extra taakstelling komt

[3:00:34] en dat die ook gender- en LHBTI-beleid raakt.

[3:00:37] Ik zag in de lijst met de antwoorden op de vragen die we hebben gesteld de hele lijst

[3:00:42] met organisaties die zo'n belangrijk werk doen en die ook deels afhankelijk zijn van

[3:00:49] subsidie van het ministerie van OCW.

[3:00:52] Mijn concrete vraag aan de staatssecretaris is hoe kan ze ons garanderen dat dit belangrijke

[3:00:58] werk dat deze organisaties doen op scholen, maar ik noemde niet voor niets ook al internationaal

[3:01:03] beleid waar Nederland en Nederlandse organisaties een belangrijke rol in spelen, dat dit belangrijke

[3:01:08] werk, dat door de staatssecretaris net nog wordt onderstreept, daardoor niet in gevaar gaat komen?

[3:01:16] Mevrouw Westerveld heeft helemaal gelijk.

[3:01:18] We hebben een fixe bezuiniging en ook een taakstelling daarbovenop gekregen.

[3:01:23] Ik zie het als mijn taak om ervoor te zorgen dat de onderwerpen die we met elkaar belangrijk vinden

[3:01:32] en die ik ook belangrijk vind, onder andere ook om de LHBTIQ-plus-personen te beschermen

[3:01:41] en ervoor te zorgen dat hun rechten geborgd blijven, maar ook om rond dit thema binnen

[3:01:47] het onderwijs te doen wat nodig is, om dat te ontzien.

[3:01:52] Dat laat onverlet, dus als ik ook kijk naar de bezuinigingen op dit punt binnen mijn eigen

[3:01:58] ministerie, dan zijn die relatief klein.

[3:02:02] Ik zie tegelijkertijd ook dat op andere plekken, zeker mevrouw Westerveld stipte ook het internationale

[3:02:08] aspect aan, kijkend naar bijvoorbeeld ontwikkelingssamenwerking en bezuinigingen bij een aantal

[3:02:15] maatschappelijke organisaties daar, dat klopt, daar worden andere keuzes gemaakt.

[3:02:22] Maar wat ik in ieder geval probeer te doen, is die zaken die spelen binnen het aandachtsgebied

[3:02:29] waar ik direct de invloed op uit kan oefenen om dat zoveel mogelijk overeind te houden.

[3:02:39] Nogmaals, dat zijn heel belangrijke woorden van de staatssecretaris, maar het kabinet spreekt

[3:02:45] met één mond.

[3:02:46] Daar maak ik me soms wel zorgen over.

[3:02:48] Als we kijken naar, het blijkt keihard uit de cijfers, dat LBTI-jongeren tot vijf keer vaker kampen met gedachten aan suicide.

[3:03:01] Dat de eenzaamheid vele malen hoger is dan bij andere groepen jongeren.

[3:03:08] En dan weten we dat die school zo'n belangrijke plek is om met elkaar in de klas dat gesprek te kunnen voeren over hoe je gewoon mag zijn wie je bent.

[3:03:15] Hoe dat heel normaal en heel vanzelfsprekend zou moeten zijn.

[3:03:18] Maar we weten dat dat lastig is, ook voor veel docenten.

[3:03:22] En dat is hartstikke logisch dat dat gesprek lastig is om te voeren.

[3:03:26] Maar dan is mijn vraag aan de staatssecretaris.

[3:03:28] Wat is nou haar garantie dat die vervelende bezuinigingen en die extra taakstelling...

[3:03:35] niet uiteindelijk effect heeft op dit belangrijke werk...

[3:03:39] dat zowel de staatssecretaris als ik, als volgens mij een heel groot deel van deze Kamer, gewoon onderkent?

[3:03:44] Dus ik wil graag een garantie horen dat deze organisaties niet worden getroffen in het

[3:03:49] belangrijke werk dat zij doen.

[3:03:52] Nou, die toezegging kan ik doen, want de bezuinigingen, als je het hebt bijvoorbeeld over de organisaties

[3:04:00] die echt, bijvoorbeeld binnen het onderwijs, want mevrouw Westerveld zegt heel terecht

[3:04:05] het onderwijs is de plek waarvan alles gebeurt en waar je dus al dit soort thema's ook goed

[3:04:11] kunt adresseren.

[3:04:12] Ik zet daar juist volle kracht op in.

[3:04:14] Daar vinden geen bezuinigingen plaats.

[3:04:16] Dus ik begrijp de zorg, want ik zie dat er op andere plekken bezuinigd wordt.

[3:04:21] Ik moet overigens ook bezuinigen en flink bezuinigen.

[3:04:26] Twintig procent van de subsidietaakstelling van de Rijksoverheid valt binnen mijn begroting,

[3:04:32] het funderend onderwijs, en dat betekent dat je scherpe keuzes moet maken.

[3:04:36] Maar er zijn een aantal zaken, aan de ene kant, mevrouw Westerveld kent mijn riedel

[3:04:43] inmiddels genoegzaam het op peil houden, op peil brengen van de basisvaardigheden,

[3:04:48] het aanpakken van het lerarentekort, om ook zo de onderwijskwaliteit te borgen,

[3:04:53] maar ook dat element van veilig en vrij jezelf kunnen zijn,

[3:04:58] niet voor niets heb ik in het regeerprogramma

[3:04:59] dat ook echt als een heel belangrijke pijler benoemd.

[3:05:03] En dat betekent dat je daarin ook de mensen en middelen moet vrijmaken

[3:05:09] om dat waar te kunnen maken, en dat blijven we dus doen.

[3:05:16] Voorzitter, ik vind het niet leuk om te zeggen, maar ik ben hier niet doovertuigd.

[3:05:22] Want we weten met elkaar dat het belangrijk is dat bijvoorbeeld leraren de tijd kunnen

[3:05:29] hebben om in hun klas in gesprek te gaan met leerlingen.

[3:05:31] We weten ook dat de werkdruk er soms voor zorgt en veel te volle klassen ervoor zorgen

[3:05:36] dat het onder druk komt te staan.

[3:05:37] We weten ook waar nu al de grootste problemen zijn.

[3:05:40] Dat zijn vaak op de scholen met een uitdagende leerlingenpopulatie.

[3:05:44] waarin soms ook meer incidenten plaatsvinden dan op andere scholen.

[3:05:48] We weten van organisaties als Stichting School en Veiligheid,

[3:05:51] dat er echt nog heel veel werk te doen is.

[3:05:54] We weten van organisaties, Rutgers werd hier net genoemd, het COC,

[3:05:59] Schools Cool noemde ik net al,

[3:06:02] allemaal van dat soort belangrijke organisaties,

[3:06:06] die staan wel degelijk onder druk.

[3:06:09] En dat heeft ook te maken met deze bezuiniging,

[3:06:11] in deze taakstelling van dit kabinet.

[3:06:14] Dus ik hoor de minister, de staatssecretaris,

[3:06:18] en ik vind het vervelend om te noemen,

[3:06:19] maar ik zie nog nergens die garantie in

[3:06:21] dat echt scholen, leraren, organisaties,

[3:06:25] kennisinstituten de komende tijd door kunnen gaan

[3:06:28] met het belangrijke werk dat ze nu al doen.

[3:06:31] En trouwens, misschien nog één punt.

[3:06:34] Inderdaad, daar heeft de staatssecretaris

[3:06:35] groot gelijk in het debat zoals we dat in de Kamer voeren,

[3:06:38] heeft hij ook alles mee te maken.

[3:06:42] Voorzitter, op het laatste punt, de garanties en de financiële garanties kan ik in beperkte mate geven.

[3:06:49] Dus wat ik net al aangaf, de onderwerpen die ik belangrijk vind en die ook een prioriteit hebben

[3:06:57] gekregen, zowel in de prioriteitenbrief, maar ook in het regeerprogramma, daar blijf ik volle bak op

[3:07:03] inzetten. Maar ik ga natuurlijk niet over, hoe graag ik dat misschien ook zou willen, over de begrotingen

[3:07:10] en budgetten van andere bewindspersonen.

[3:07:13] Ik blijf in gesprek over de punten die belangrijk zijn,

[3:07:15] maar zij maken integraal de afweging die zij moeten maken.

[3:07:19] Op het eerste punt dat mevrouw Westerveld aanhaalde,

[3:07:22] en eigenlijk haalden ze een heleboel dingen aan,

[3:07:25] nou, laten we daar in het onderwijsdebat over verder praten,

[3:07:29] want het punt over dat leraren meer ruimte moeten hebben,

[3:07:33] de werkdruk verlaagd moet worden, nou, al dat soort zaken.

[3:07:37] Mevrouw Westerveld weet hoe we inzetten op de aanpak van het lerarentekort

[3:07:42] met een, nou ja, veelheid aan maatregelen,

[3:07:46] maar dat we dat niet van de ene op de andere dag hebben gerealiseerd,

[3:07:49] maar het werken in de onderwijsregio's, het samenwerken,

[3:07:53] het stimuleren van scholen om samen te werken

[3:07:57] om dat lerarentekort aan te pakken,

[3:08:00] het stimuleren van meer uren door de meer-urenbonus,

[3:08:02] het stimuleren van zij-instroom, het aanpakken van de werkdruk,

[3:08:06] onder andere door klasseassistenten en onderwijsondersteuners aan te kunnen trekken.

[3:08:13] Allemaal met het doel om die leraar uiteindelijk te laten doen

[3:08:18] waar hij gewoon goed in is, namelijk stof en vaardigheden overbrengen

[3:08:23] en aandacht geven aan die individuele leerling,

[3:08:25] juist ook om de problemen die mevrouw Westerveld schetst te kunnen adresseren.

[3:08:31] Mevrouw Rodekerk heeft ook een vraag.

[3:08:33] Ja, toch een vervolgvraag daarop, want ik begrijp wel de vraag

[3:08:36] ...die wordt gesteld over welke garanties hebben wij nou juist bij dit onderwerp emancipatie...

[3:08:41] ...wat natuurlijk over heel veel verschillende ministeries verdeeld is...

[3:08:44] ...waar dus ook heel veel verschillende bewindspersonen bij betrokken zijn.

[3:08:47] En dan stelt het gewoon niet gerust dat wij heel laat inderdaad een brief krijgen...

[3:08:52] ...omdat er allerlei chaos in de ministerraad is...

[3:08:55] ...en dan vervolgens een beslisnota waar heel veel in gelakt is...

[3:08:58] ...heb ik echt eerder nog niet heel vaak voorbij zien komen vanwege eenheid kabinet...

[3:09:01] ...oftewel, er was kennelijk oneenigheid binnen het kabinet.

[3:09:03] Er staat bij de kernpunten ook nog dat hierbij rekening is gehouden met de conclusie van

[3:09:09] de minister-president in de onderraad, van de voorraad, dat we geen polariserende brief

[3:09:14] aan de Kamer sturen.

[3:09:16] Wat betekent dit nou voor het debat dat dan wordt gevoerd tussen bewindspersonen?

[3:09:20] Wat betekent dit nou voor de garanties die wij hebben dat het beleid, zoals de staatssecretaris

[3:09:24] dit mooi vertelt, waar ik heel veel mee eens ben, dit ook kan uitvoeren?

[3:09:30] Wat de conclusie van de gelakte beslisnota kan zijn, is dat er discussie was en dat uiteindelijk

[3:09:40] — en ik vind dat ook goed, je moet op binnenskamers scherp debat kunnen voeren en ook hardgrondig

[3:09:48] van mening kunnen verschillen — ik vind het belangrijk voor de thema's waar ik verantwoordelijk

[3:09:52] voor ben, dat ik dan uiteindelijk kan uitdragen waar we voor staan en dat ik daar voor de

[3:10:00] volle honderd procent achterstaan ook weet dat ik de mensen en middelen heb om dat waar

[3:10:04] te maken.

[3:10:06] En ja, dat en inderdaad alle spanning en sensatie rond het kabinet hebben we uitgebreid ook

[3:10:14] in de media kunnen kunnen lezen.

[3:10:17] Ik denk voor het debat dat we hier voeren dat het van belang is dat datgene waar ik

[3:10:22] op inzet, daar zet ik echt volle bak op in. In woorden, maar ook in middelen en met de

[3:10:27] mensen die daarvoor nodig zijn. En ik blijf daar dus ook over in gesprek met mijn collega's

[3:10:33] van SZW, van JNV, van VWS. En voor zover het echt een een-op-een financiële of subsidierelatie

[3:10:41] is waar ik zelf over ga, kan ik garanties geven ten aanzien van de Stichting School

[3:10:47] en veiligheid en ook voor wat betreft het deel van de subsidie waar ik vanuit OCMW over ga ten aanzien

[3:10:55] van bijvoorbeeld Rutgers. Maar de realiteit is dat er ook andere ministeries en bewindspersonen zijn

[3:11:05] die over bepaalde regelingen gaan en dat zij hun eigen afweging moeten maken in het licht van de

[3:11:12] taakstellingen die zij hebben.

[3:11:15] Ik snap dat dit misschien voor sommigen een onbevredigend antwoord is,

[3:11:20] maar ik heb ook vaker gezegd ik ga geen

[3:11:24] knollen voor citroenen verkopen. Dit is zoals het is.

[3:11:29] Er is nog een vraag van mevrouw Dobbe.

[3:11:33] Dank u wel. Ik wil hierop voortbeduren, maar dan misschien

[3:11:37] op een andere manier proberen, want ik snap dat ook, wat de staatssecretaris zegt.

[3:11:41] Ik vind het jammer, want ik voel die onzekerheid zelf ook.

[3:11:44] Zeker ook als ik die zwartgelakte, witgelakte documenten zie.

[3:11:51] Want hoeveel vertrouwen heb je er dan in als je niet weet waar de onenigheid zit en waar de klappen gaan vallen?

[3:11:56] Zou de staatssecretaris dan bereid zijn om op het moment dat er in die taakstelling iets wordt wegbezuinigd wat emancipatie raakt.

[3:12:06] Dus organisaties die zich bezighouden met bijvoorbeeld vrouwenrecht, met LGBTQI-rechten.

[3:12:11] op de verschillende ministeries van SZW, van JNV, van VWS bijvoorbeeld.

[3:12:16] Dat wij daarvan in ieder geval een analyse krijgen.

[3:12:19] Wat verdwijnt er nu en wat betekent dat?

[3:12:26] Ja, ik vind dat een ingewikkelde vraag, want dan word ik een soort van administrator van al mijn collega's.

[3:12:31] En ik geloof niet dat als ik kijk naar mijn eigen tijd en de tijd van mijn collega's op het ministerie,

[3:12:38] dan is dat niet de manier waarop ik hen zou willen inzetten.

[3:12:42] Veel liever, en ik snap nogmaals mea culpa voor de late verzending van die brief,

[3:12:49] wat ik daarin heb gedaan, is juist gekeken hoe kunnen we kijken naar thema's waar de wereld op zit te wachten,

[3:12:56] waar groepen beter van worden, of het nou gaat om de veiligheid van LHBTIQ plus personen of van meisjes en vrouwen,

[3:13:04] of waar het gaat om het volwaardig meedoen van bepaalde groepen in de samenleving.

[3:13:08] Hoe kunnen we daar vol op inzetten?

[3:13:10] en ons niet verliezen in zaken die op andere plekken misschien op minder steun kunnen rekenen

[3:13:17] of die inderdaad in de bezuinigingsronde die nu plaatsvindt het onderspit gaan delven.

[3:13:25] Dus daarom was het voor mij ook zo belangrijk om op vrijdag, afgelopen vrijdagnacht,

[3:13:35] 11 uur s'nachts het kabinet te dwingen haast om een uitspraak te doen over deze brief en ervoor te

[3:13:43] zorgen dat we gezamenlijk naar buiten treden, omdat ik wil dat er volle bak op ingetekend wordt op die

[3:13:50] dingen die ik in die brief ook uitdraag. Daarvoor is het belangrijk als coördinerend bewindspersoon

[3:13:58] Dat je weet, als je het hebt over het verbeteren van de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt,

[3:14:05] dat je met je collega van SZW aan de bak kunt.

[3:14:08] Als je het hebt over veiligheid van LHBTIQ plus personen, dat je met je collega van JNV samen

[3:14:14] stappen kunt zetten om dat te bevorderen.

[3:14:17] Dus zo kijk ik ernaar en ik denk dat dat de meest effectieve en efficiënte inzet is van

[3:14:23] mensen en middelen, in plaats van met analyses te komen over maatregelen die op een departement

[3:14:31] worden genomen, waar een bewindspersoon ook volledig gerechtvaardigd is om dat eigenmachtig

[3:14:36] te doen.

[3:14:40] Ja, voorzitter, dit antwoord snap ik ook, alleen het risico daarvan is wel dat wij,

[3:14:45] als wij kijken naar emancipatie, en voor ons is dat ook over verschillende ministeries

[3:14:49] verdeeld en daarom hebben we dit debat ook vannacht met u, het risico daarbij is ook

[3:14:53] dat er een blinde vlek ontstaat waar achteruitgang eventueel plaatsvindt.

[3:14:57] Dus het risico is dan dat wij niet zien, dat wij alleen maar zien waar bijvoorbeeld een stap naar voren wordt gezet in het beleid.

[3:15:03] Maar als er elders drie stappen achteruit worden gezet, dat we dan dat vervolgens niet weten.

[3:15:09] En daarom mijn vraag is, kunnen we dat op de een of andere manier?

[3:15:12] Want ik denk dat u mijn vraag ook wel, ik denk dat de staatssecretaris mijn vraag ook wel begrijpt.

[3:15:17] Op de een of andere manier inzichtelijk voor ons ook maken, zodat wij weten, ja,

[3:15:21] Maar hoe ziet het hele emancipatiebeleid er dan uit?

[3:15:26] En waar zetten we stappen vooruit?

[3:15:27] En wat hebben we moeten laten vallen, zodat we dat ook in zijn volledigheid kunnen beoordelen?

[3:15:34] Ja, ik snap de wens en toch blijf ik bij mijn eerdere antwoord.

[3:15:38] Wat ik wel wil doen, is de vraag even meenemen om te kijken hoe ik ook richting

[3:15:44] emancipatienota hier wat mee zou kunnen doen.

[3:15:46] Maar ik vind het tegelijkertijd echt heel zonde van tijd en inzet van mensen en middelen

[3:15:53] om mezelf te verliezen in allerlei analyses,

[3:15:59] terwijl ik op een aantal prioriteiten en focuspunten echt meters zou willen maken.

[3:16:05] Maar ik snap de vraag. Ik ga kijken hoe ik dat op de een of andere manier kan meenemen.

[3:16:12] Maar ja, op dit moment is het ook zo,

[3:16:16] omdat initiatieven niet altijd expliciet al met het labeltje emancipatie hebben,

[3:16:27] dat je ook eigenlijk geen totaal zicht hebt in alle middelen die rijksbreed worden ingezet op emancipatie.

[3:16:34] Niet alles is expliciet zo gelabeld.

[3:16:37] En ik denk oprecht, ik zei dat net een beetje grappend, maar eigenlijk bedoel ik dat ook wel serieus,

[3:16:43] van dat ik niet een soort van administrator van het grotere geheel wil worden,

[3:16:48] want dan komen we ook uren in de dag tekort, zeker ook gezien de taakstellingen die er liggen.

[3:16:54] Dus ik neem dit even mee, maar ik kan hier verder geen harde toezegging op doen.

[3:16:59] Mevrouw Rodekerk heeft ook een vraag.

[3:17:01] Ja, en het verlengde daarvan, want het lijkt er dan toch een beetje op

[3:17:05] alsof de staatssecretaris in haar brief heeft opgeschreven waar een soort van

[3:17:09] binnen het kabinet geen verduldheid over is, maar dan wel heel veel weglaat,

[3:17:13] waar kennelijk welverdeeldheid over is.

[3:17:15] En daarmee kan het dus dat beleid...

[3:17:17] We hebben heel veel goede dingen in gang gezet, ook deze Zuid-Zuid-Kruis,

[3:17:20] in het vorige kabinet, maar dat we dat nu dan gewoon niet meer terugzien.

[3:17:24] Dus een aantal punten om het wat concreter te maken,

[3:17:27] want ik begrijp dat zij zegt ik kan niet zo in het algemeen

[3:17:29] daar meteen een hele brief over sturen,

[3:17:31] maar bijvoorbeeld steun voor LBTI en vrouwen,

[3:17:33] waaronder seksuele en reproductieve rechten in het buitenland.

[3:17:36] Onder andere die motie Kamenga.

[3:17:38] Er zijn natuurlijk grote bezuinigingen die worden doorgevoerd.

[3:17:40] Kunnen wij er nou van uitgaan dat dat niet te kosten gaat

[3:17:42] van alle inzet die er in het buitenland is, bijvoorbeeld gericht op vrouwen en meisjes.

[3:17:47] Ten tweede, het uitbreiden van het aantal discriminatie-researcheurs.

[3:17:50] Nou, dat zou gebeuren, maar gebeurt dat ook?

[3:17:53] En ook bijvoorbeeld over roze in blauw staat heel veel in het akkoord dat er wat geld bij moet.

[3:17:57] Maar ik hoor nu niet, net in de beantwoording van de staatssecretaris,

[3:17:59] dat er ook daadwerkelijk mensen voor worden aangesteld.

[3:18:02] Want dit is nog steeds een netwerk wat op vrijwilligheid aan elkaar hangt,

[3:18:05] terwijl dat heel serieus zou moeten zijn.

[3:18:07] En ten derde, bestendigen van zelfbeschikking.

[3:18:09] Dan heb ik het over bijvoorbeeld het transgenderwet, maar ook meer ouderschap, draagmoederschap,

[3:18:13] ook recht op abortus, al dat soort zaken.

[3:18:15] Welke stappen gaat de staatssecretaris daar dan op zetten?

[3:18:18] Want daar horen wij dus ook niks over.

[3:18:20] En het is van belang, wat ons betreft, dat we daarmee doorgaan.

[3:18:23] De interrupties worden erg lang, dus ik zou willen vragen om ze iets in te korten,

[3:18:27] de staatssecretaris.

[3:18:28] Ja, voorzitter, ik ga dan proberen het in ieder geval wat korter te doen van mijn kant.

[3:18:36] Dit kabinet is een ander kabinet dan het vorige.

[3:18:38] Zo simpel is het.

[3:18:40] Dit kabinet legt andere accenten en maakt andere keuzes.

[3:18:43] Dat is de realiteit.

[3:18:45] Daar kan ik in mijn eentje ook verder niets aan veranderen.

[3:18:48] Dat is gewoon zoals het is.

[3:18:51] De punten waar we op inzetten, die staan verwoord in het regeerprogramma.

[3:18:55] Ik heb inderdaad in de prioriteitenbrief mijn focus aangegeven.

[3:19:01] En het betekent ook dat ik me in de huidige constellatie heb te verhouden tot waar de

[3:19:08] accenten en de acties liggen, ook binnen de andere ministeries, om ervoor te zorgen dat

[3:19:14] we door goed samen te werken zoveel mogelijk bereiken voor de mensen voor wie we het doen.

[3:19:19] Een aantal van de initiatieven die mevrouw Rodekerk noemde, dat zijn eigenlijk zaken

[3:19:24] waar je scherp op zou kunnen toezien.

[3:19:28] Mevrouw Becker gaf al aan wat het lid Camminga heeft gedaan bij de begrotingsbehandeling van

[3:19:40] En dat geldt in die zin ook voor andere begrotingen.

[3:19:45] Ik kan daar geen toezeggingen over doen.

[3:19:47] De bewindspersonen van die specifieke ministeries gaan daarover.

[3:20:02] Ik heb natuurlijk veel vragen gesteld over hele concrete thema's binnen het emancipatiebeleid,

[3:20:12] waar nu dan geen antwoord op is gegeven, waarbij de staatssecretaris dan zegt dat dat aan die

[3:20:18] andere bewindspersoon is en daarvoor geen garanties of toezeggingen kan worden gegeven.

[3:20:22] Dus daarmee concludeer ik dan toch dat dit wel echt een aderleiding gaat betekenen

[3:20:26] voor het emancipatiebeleid, naar ik vrees.

[3:20:29] Ik zal het schriftelijke vraag indienen over deze verschillende onderwerpen

[3:20:32] om te achterhalen wat gaat hier dan mee gebeuren,

[3:20:34] want dat is mij nu gewoon niet duidelijk.

[3:20:37] Maar anders ja, stemt het mij wel echt heel bezorgd,

[3:20:40] juist met de VVD, van wie ik toch echt ook hoop,

[3:20:42] dat zij inderdaad in dit kabinet het emancipatiebeleid hoog houden.

[3:20:46] Hoop ik toch echt dat we verder komen dan alleen de korte brief

[3:20:49] die nu dan vanmorgen is gestuurd en waar dan de prioriteiten zou moeten leggen?

[3:20:56] Die brief is kort, omdat het een prioriteitenbrief is om in ieder geval de Kamer mee te nemen in de

[3:21:02] richting die ik verder ga uitwerken in de emancipatienota, samen met mijn collega's.

[3:21:10] Ik kan één ding zeggen.

[3:21:11] Ik gaf net al aan dat het ene kabinet het andere is en het andere niet.

[3:21:14] De kabinetten hebben verschillende aanvliegroutes en verschillende accenten die ze leggen,

[3:21:19] Maar er is een reden waarom mijn partij deze portefeuille heeft geclaimd.

[3:21:23] En ik ga ook in een andere politieke constellatie mijn stinkende best doen om er te staan voor

[3:21:30] al die mensen en al die groepen die op ons rekenen.

[3:21:33] Daar mag mevrouw Rodekerk mij aan houden.

[3:21:36] Alle steun daarbij is welkom, want het is een andere constellatie, maar we gaan samen

[3:21:42] gewoon ons best doen om het verschil te maken voor al die mensen die op ons rekenen.

[3:21:47] Dan zou ik, als dat van de voorzitter mag, door willen gaan met een vraag van mevrouw Westerveld

[3:21:53] over burgerschap en aanvullend beleid.

[3:21:57] Zijn we bijna bij het derde blokje?

[3:22:01] Het langste blokje moet nog komen en er mag wel iets meer tempo in, zeg ik tegen zowel

[3:22:05] de staatssecretaris als de dames en heren.

[3:22:07] Hadden we deze al gehad?

[3:22:10] Ja, deze hebben we gehad.

[3:22:13] Kijk, soms gaat het heel snel.

[3:22:15] burgerschap, de vraag van mevrouw Becker, meer mogelijkheden om onvrije beïnvloeding tegen te gaan,

[3:22:25] meer mogelijkheden om het positieve verhaal over vrijheid op scholen te vertellen. Met het

[3:22:29] wetsvoorstel Toezicht Informeel Onderwijs zet ik een belangrijke stap om informeel onderwijs,

[3:22:35] dat aanzet tot haat, discriminatie en geweld, aan te pakken. En in het reguliere onderwijs is er

[3:22:41] vanuit de burgerschapsopdracht en burgerschapsonderwijs veel aandacht voor het positieve

[3:22:46] verhaal over vrijheid en het bijbrengen van respect voor verschillen in de samenleving en de

[3:22:52] democratische rechtsstaat.

[3:22:53] En dat blijven we gewoon doen.

[3:22:55] Dat ligt ook verankerd in de concept kerndoelen en daar pakken we op door.

[3:23:01] Dan een vraag van mevrouw Westerveld over dakloze LHBTIQ plus jongeren en wat we doen om een

[3:23:08] veilige opvang voor hen te bevorderen.

[3:23:11] Daarvoor, en dat weet mevrouw Westerveld waarschijnlijk beter nog dan ik, maar vanuit het

[3:23:15] Nationaal Actieplan Dakloosheid Eerst een Thuis, is er bijzondere aandacht voor deze doelgroep.

[3:23:23] De staatssecretaris langdurige en maatschappelijke zorg zal voor het plenaire debat op 19 december

[3:23:29] 2024 een brief naar uw Kamer sturen over de voortgang van het Nationaal Actieplan Dakloosheid.

[3:23:37] Hierin is ook specifiek aandacht voor de voortgang over LHBTIQ-plus-personen in

[3:23:44] relatie tot dakloosheid.

[3:23:46] Daar komen we heel specifiek op terug.

[3:23:49] Dan een vraag van mevrouw Westerveld over hoe het zit met de strategie vrouwengezondheid.

[3:23:55] Hoe gaan we de gestelde doelen bereiken?

[3:24:00] De minister van VWS heeft extra budget toegekend aan ZonMW om onderzoek te doen naar gezondheidsproblemen

[3:24:07] waar alleen vrouwen mee te kampen hebben.

[3:24:09] Voor het zomere 6-2025 informeert de minister van VWS de Kamer over de uitwerking van de

[3:24:15] nationale strategie.

[3:24:17] Zelf ondersteun ik de alliantie Gezondheidszorg op maat.

[3:24:21] Deze alliantie zet zich in voor vrouw-specifieke gezondheidszorg.

[3:24:26] Een vraag van mevrouw Westerveld.

[3:24:31] Het is een onderwerp dat wel vaker in de emancipatiedebatten wordt besproken, maar ook bij VWS, omdat het

[3:24:37] een groot dilemma is dat er veel minder kennis is en dat vrouwen ook in sommige gevallen

[3:24:42] gewoon overlijden omdat er te weinig kennis of voldoende behandelmethodes zijn.

[3:24:46] Goed, hoef ik deze staatssecretaris niet uit te leggen.

[3:24:49] Maar wat ik wel begreep, is dat er wel een strategie komt, maar er geen financiële middelen

[3:24:54] voor zijn.

[3:24:55] Het lijkt mij niet verstandig dat er wel een strategie komt, maar dat er dan vervolgens

[3:25:01] geen kennis of personele capaciteit voor komt.

[3:25:04] Dus mijn vraag aan de staatssecretaris is of ze hier specifiek aandacht voor heeft en dit anders ook kan

[3:25:10] bespreken met haar collega's.

[3:25:14] Dat zal ik doen. Ja, ik weet overigens niet, dus ik neem nu even aan dat wat mevrouw Westerveld zegt,

[3:25:22] dat er dat die strategieën komt, dat er geen middelen zijn.

[3:25:27] Dat weet ik niet of dat zo is, dat laatste, maar daar ga ik over in gesprek.

[3:25:36] Krijgen we daar een terugkoppeling van?

[3:25:41] Ik ga ervoor zorgen dat in de brief voor het zomerreces 2025 van de minister van VWS daar

[3:25:52] aandacht aan wordt besteed.

[3:25:54] Dus dat komt dan vanuit de minister van VWS.

[3:26:00] De toezegging van de staatssecretaris is over de minister van VWS.

[3:26:04] De toezegging is dat ik even met de minister van VWS in gesprek ga.

[3:26:11] Het lijkt mij, maar goed, als zij eerder of later daarop terugkomt, is dat natuurlijk alleen maar mooi.

[3:26:19] Maar het lijkt me dat het het uitgelezen moment is voor het zomerreces 2025, waarin de uitwerking

[3:26:28] van die nationale strategie staat.

[3:26:30] Dan een vraag van mevrouw Westerveld over de motie van het lid Kostic over non-consensuele,

[3:26:39] niet-noodzakelijke medische behandelingen bij intersekse kinderen.

[3:26:43] Op dit moment wordt gewerkt aan een kwaliteitsstandaard waarin dit wordt meegenomen.

[3:26:49] Die wordt begin 2025 verwacht.

[3:26:52] Van daaruit wordt gekeken of er nog aanvullende regulering nodig is.

[3:27:00] Dus dat is werk in uitvoering.

[3:27:03] Voor de zomer, nee ik zeg het verkeerd, begin 2025, komt de minister van VWS, is dat denk ik ook, daarop terug.

[3:27:17] Oh, en JNV, sorry, ja.

[3:27:22] Laatste interruptie van mevrouw Westerveld.

[3:27:24] Ja, want dit is gewoon een belangrijk onderwerp.

[3:27:28] Ik begrijp dat dingen zorgvuldig moeten en dat ze uitgewerkt moeten worden, maar hier wordt

[3:27:34] gewoon schade toegebracht aan hele jonge kinderen.

[3:27:38] Daar heeft de meerderheid van de Kamer al een half jaar geleden aandacht voor gevraagd.

[3:27:43] We hebben een motie aangenomen en daar is al veel lange aandacht voor gevraagd.

[3:27:46] Ik wil heel graag een beroep doen op deze staatssecretaris om over dit onderwerp, maar

[3:27:51] eigenlijk ook over veel andere onderwerpen, echt te zorgen dat er vaart komt.

[3:27:55] En ik weet dat het niet in eerste instantie op haar bordje ligt,

[3:27:58] maar zij is wel de coördinerende bewindspersoon.

[3:28:01] Dus echt mijn verzoek is, maak hier vaart mee.

[3:28:05] Zorg dat dingen worden uitgevoerd.

[3:28:07] Want ik begreep dat de laatste informatie die er is geweest,

[3:28:14] ook zegt, hier kan gewoon op worden gehandeld.

[3:28:17] Hier kan gewoon op worden geacteerd, maar er moeten wel regels komen.

[3:28:20] Dus vandaar dat mijn oproep is, geef je urgentie aan.

[3:28:25] Dan een vraag van mevrouw Westerveld over het stoppen van de vergoeding voor borstprotheses

[3:28:35] voor transgender personen.

[3:28:39] Het niet-continueren van die regeling komt voort uit de rijksbrede taakstelling die is

[3:28:45] aangekondigd in het hoofdlijnenakkoord.

[3:28:47] De regeling stopt niet, maar loopt af in 2028, dus loopt nog wel even door.

[3:28:52] De minister van VWS heeft besloten die regeling niet te verlengen.

[3:28:58] Dus ik hoop dat er op een andere manier oplossing wordt gevonden.

[3:29:02] Maar dat is de stand van zaken op dit moment.

[3:29:05] Dan een vraag van mevrouw Van Santen van WBB.

[3:29:08] Wordt het inzetten van eenvoudige maatregelen zoals hybride werken op flexibele tijden gestimuleerd,

[3:29:13] waardoor vrouwen meer zouden kunnen werken?

[3:29:15] Dit heeft zeker de aandacht, want dit kan het makkelijker maken om betaald werk te

[3:29:19] combineren met bijvoorbeeld zorgtaken, voor zowel mannen als vrouwen overigens.

[3:29:24] Hierop wordt door SZW ingezet in het Nationaal Groeifondsproject Meer Uren Werkt.

[3:29:30] Dan ben ik nu aanbeland bij het laatste blokje, dat is het blokje Overig.

[3:29:38] Dan begin ik met een vraag van mevrouw Westerveld over meer ouderschap.

[3:29:42] Wat is de stand van zaken in wetgeving rond dit thema?

[3:29:46] Er zijn verschillende onderzoeken uitgezet die bij zullen dragen aan een zorgvuldige

[3:29:51] voorbereiding van besluitvorming op dit onderwerp.

[3:29:55] Ik verwacht dat staatssecretaris van Rechtsbescherming alle onderzoeksresultaten en een inhoudelijke

[3:30:04] afweging Medio 2025 integraal aan uw Kamer te kunnen aanbieden.

[3:30:08] Dat doen hij en ik overigens samen, staatssecretaris Struyken en ik.

[3:30:15] Ik vind het belangrijk dat er een basis is om een zo compleet mogelijk beeld, een afweging

[3:30:20] te kunnen maken ten aanzien van een regeling voor meer ouderschap en of meer persoonsgezag.

[3:30:26] Maar dat komt dus medio 2025 richting Kamer.

[3:30:31] Dan een vraag van mevrouw Van der Velden over intersectionaliteit.

[3:30:37] Ik vind termen minder interessant dan de problemen van mensen en meer in het bijzonder het oplossen

[3:30:43] van problemen van mensen die soms ervaren dat ze op meerdere gronden tot gemarginaliseerde groepen

[3:30:50] behoren. Bijvoorbeeld als het gaat om financiële onafhankelijkheid. De ongelijkheid tussen mannen

[3:30:56] en vrouwen is bijvoorbeeld veel groter onder praktische opgeleiden dan onder hbo en wo opgeleiden

[3:31:02] of bijvoorbeeld lhbtiq plus personen van kleur. Zij kunnen zowel vanwege hun seksuele oriëntatie

[3:31:08] als hun kleur gediscrimineerd worden.

[3:31:11] Ik vind dat we oog moeten hebben voor deze realiteit en wil mijn best ervoor doen om

[3:31:17] ervoor te zorgen dat de meest kwetsbare groepen bij het maken van doeltreffend beleid goed

[3:31:22] worden meegenomen.

[3:31:24] Dan een vraag van mevrouw Rodekerk over mevrouw Van der Velden.

[3:31:32] Dank u wel, voorzitter.

[3:31:33] Ook dank aan de staatssecretaris voor dat antwoord.

[3:31:37] Wat ik mij dan wel afvraag is, het is natuurlijk belangrijk dat deze groepen meeworden genomen,

[3:31:43] maar houden we dan ook in de gaten dat we niet te ver doordenken, inderdaad weer in

[3:31:47] hokjes en zorgen dat er gewoon echt neutraal beleid aan wordt genomen, wat voor iedereen

[3:31:53] ook gewoon werkt.

[3:31:58] Nou kijk, ik ben in principe niet voor hokjes, maar waar ik wel voor ben, is dat als mensen

[3:32:03] in hun dagelijkse leven veel ellende en problemen ervaren door wie ze zijn, of dat nou te maken heeft

[3:32:12] met hun culturele etnische achtergrond of dat het te maken heeft met hun seksuele oriëntatie.

[3:32:20] We mogen niet accepteren dat mensen op achterstand worden gesteld om die redenen, bijvoorbeeld.

[3:32:26] Dat is ook waarom we bijvoorbeeld dit emancipatiedebat hebben, om ervoor te zorgen dat mensen die

[3:32:33] ten onrechte op achterstand staan, om hen te helpen en oplossingen voor hen aan te dragen

[3:32:43] in het beleid.

[3:32:44] Volgens mij moeten we dat gewoon zo slim en zo doeltreffend mogelijk doen, waarbij we

[3:32:49] niet uitgaan van hokjes, want niemand wil graag in een hokje gepropt worden.

[3:32:53] Mensen willen serieus genomen worden en willen geholpen worden met de echte problemen die

[3:32:59] ze in het dagelijks leven ervaren.

[3:33:08] Hebben wij daar niet al artikel 1 voor?

[3:33:11] Want daar staat natuurlijk al in dat discriminatie en al die zaken gewoon verboden zijn en dat

[3:33:16] iedereen gewoon gelijk is.

[3:33:18] Moet je dan ook expliciet doorgaan op beleid waarbij heel specifiek nog op doelgroepen in die zin wordt ingegaan?

[3:33:27] Of kun je dan niet gewoon beter beleid maken wat algemeen voor iedereen gewoon goed werkt?

[3:33:35] Nou volgens mij is het punt dat de groepen die ik net bijvoorbeeld noemde, dat die ervaren dat artikel 1 niet wordt gerespecteerd.

[3:33:46] Dus dat zij gediscrimineerd worden op bepaalde gronden, of dat nou te maken heeft met hun

[3:33:56] huidskleur, of dat te maken heeft met hun seksuele oriëntatie, of dat het te maken

[3:34:01] heeft met dat ze praktisch opgeleid zijn en niet wetenschappelijk zijn opgeleid.

[3:34:07] Het gaat erom dat helaas, want in de ideale wereld zouden we ons met z'n allen houden

[3:34:12] aan artikel 1 van de Grondwet en dan zou het Goombaya zijn en iedereen blij.

[3:34:19] Maar de realiteit is dat dat helaas niet het geval is.

[3:34:22] En dan is het onze taak als overheid om ervoor te zorgen dat mensen die gediscrimineerd worden

[3:34:27] of op een andere manier in een achterstandspositie zijn gebracht, dat we hen recht doen en dat

[3:34:32] ze ook volwaardig mee kunnen doen en beschermd worden.

[3:34:36] Dan ga ik door naar een vraag van mevrouw Rodekerk over het emancipatiebeleid en de focus die ik heb aangebracht.

[3:34:48] Ik heb ervoor gekozen om me in te zetten op twee prioriteiten.

[3:34:52] Iedereen moet veilig zichzelf kunnen zijn en iedereen moet volwaardig mee kunnen doen,

[3:34:56] omdat dat zeer urgente kwesties zijn wat mij betreft als het gaat om emancipatie.

[3:35:00] Omdat ik ook geloof dat het helpt om te focussen op prioriteiten die goed aansluiten bij het

[3:35:06] hoofdlijnenakkoord van dit kabinet.

[3:35:09] Overigens is het zo dat daar een hoop onderwerpen achterlangs gaan.

[3:35:13] Dat klinkt misschien heel smal, maar er zijn heel veel onderwerpen die daarmee samenhangen en waar we

[3:35:21] ook in de emancipatienota op terug zullen komen.

[3:35:26] Het staat de Kamer uiteraard vrij om ook eigen initiatieven toe te voegen.

[3:35:29] Maar dit is in ieder geval de basis en de prioriteiten waar we vanuit het kabinet op inzetten.

[3:35:38] Dan een vraag van mevrouw Dobbe over wat ik doe om organisaties te opkomen voor LABTIQ+,

[3:35:47] vrouwen- en mensenrechten te ondersteunen en hoe dat zich verhoudt tot de bezuinigingen.

[3:35:54] Die bezuinigen is altijd ingewikkeld, maar ik sta pal voor de organisaties die opkomen

[3:36:01] voor vrouwenrechten en LHBTIQ-plus-rechten.

[3:36:05] Dat doe ik in woord, maar ook in daad.

[3:36:07] Zo ondersteun ik acht allianties van maatschappelijke organisaties voor de periode — dat is al

[3:36:13] begonnen in 2022 en dat blijven we doen tot 2027 — en ik financier ook twee archiefinstellingen

[3:36:19] op het gebied van de LHBTIQ+, gendergelijkheid, atria en ilia.

[3:36:25] En verder ondersteun ik meerdere kortlopende projecten

[3:36:28] die bijdragen aan het emancipatiebeleid.

[3:36:30] Dus we gaan daar gewoon volle bak mee door.

[3:36:35] En het klopt, er is een taakstelling

[3:36:36] en die zal vooral neerslaan op nieuwe projectsubsidies

[3:36:39] en helaas ook op de beschikbare ambtelijke capaciteit.

[3:36:44] En daarom ook, en dat is misschien ook wel een van de redenen

[3:36:47] waarom ik kies voor focus,

[3:36:48] Omdat je nog scherper moet kijken en moet beoordelen wat we redelijkerwijs kunnen waarmaken op een

[3:36:57] doelmatige en effectieve manier, gezien de uitdagingen die we hebben, ook in het licht

[3:37:02] van die taakstellingen.

[3:37:05] Een vraag van mevrouw Dobbe.

[3:37:07] Dank u wel, voorzitter, en ook dank voor het antwoord.

[3:37:10] Het antwoord gaat vooral in over de financiële steun die aan deze organisaties wordt gegeven,

[3:37:15] misschien ook personele steun.

[3:37:16] Maar mijn vraag gaat verder dan dat.

[3:37:20] Wat ik merk dat nu anders is dan een aantal jaren geleden,

[3:37:24] als je een aantal van die organisaties bezoekt,

[3:37:26] dat je dan ineens door een heel veiligheidscordon moet.

[3:37:30] Ze worden beveiligd.

[3:37:32] Er is een toenemende mate van intimidatie van de mensen die er werken,

[3:37:36] maar ook van die organisaties die dat werk doen.

[3:37:39] En mijn vraag richt zich er dus vooral op,

[3:37:41] wat doet de staatssecretaris om deze organisaties ook daarin te steunen?

[3:37:45] tegen die intimidatie op te staan, zich daartegen uit te spreken,

[3:37:50] maar ook echt heel praktisch te helpen, zodat zij hun werk kunnen doen,

[3:37:53] zonder dat zij daar allerlei vormen van toenemende intimidatie tegenkomen.

[3:37:59] Ja, voorzitter, me uitspreken en gewoon in nauw contact brengen,

[3:38:04] blijven met die organisaties, dat zie ik ook als een belangrijke taak

[3:38:08] die ik van harte doe. Ik ben de afgelopen weken op heel veel plekken geweest.

[3:38:13] En dan doet het mij ook pijn, omdat ik gewoon zie en hoor aan de verhalen wat dat met mensen

[3:38:20] doet, hoe onveilig sommige van hen zich ook inderdaad voelen.

[3:38:26] Kijk, ik heb wat dat betreft niet alles wat er in de samenleving gebeurt, of niet alle

[3:38:31] mensen die met die intimiderende acties bezig zijn aan een touwtje, helaas, want anders

[3:38:37] zou ik ze heel ver weg meppen.

[3:38:39] Maar het is belangrijk dat we, en dat is iets waar ik me in ieder geval voor uitspreek,

[3:38:56] en waar we daar waar nodig ook handreikingen doen om ervoor te zorgen dat die organisaties

[3:39:03] veilig hun werk kunnen doen.

[3:39:04] En overigens zijn ze daar zelf ook heel actief mee aan de slag om ervoor te zorgen.

[3:39:13] En ik bedoel, soms is dat schakelen met politie en justitie.

[3:39:16] Dat is misschien wel iets wat je in de ideale wereld niet doet.

[3:39:20] Maar als dat nodig is, dan moet je dat wel doen.

[3:39:23] en of dat nou betekent ervoor zorgen dat er dus inderdaad meer ondersteuning komt op het gebied van veiligheid.

[3:39:35] Wat je tegelijkertijd ook ziet, en dat had ik tijdens een bijeenkomst, dat was met volgens mij 18 verschillende organisaties.

[3:39:42] Dat was toen een sessie dat er ook de kennis die bij sommigen aanwezig is over dit thema en hoe kun je aan die veiligheid werken,

[3:39:51] dat die ook breed gedeeld wordt.

[3:39:53] Wij zorgen dus ook vanuit het ministerie dat handvatten die door bepaalde organisaties

[3:40:02] worden ontwikkeld, breder worden gedeeld, om ervoor te zorgen dat iedereen weerbaar en

[3:40:08] veilig zijn werk kan doen.

[3:40:13] Dan ga ik door naar een vraag van mevrouw Westerveld.

[3:40:16] Dat gaat over de thema's die bij andere departementen liggen.

[3:40:23] Ik heb het eigenlijk al een beetje gezegd en ik snap dat het soms onbevredigend is.

[3:40:27] Dat is nou eenmaal ook het lot van een coördinerend bewindspersoon, maar ik blijf me ervoor inzetten

[3:40:35] dat er aandacht is voor de doelgroepen waar wij voor staan en dat dat wordt doorvertaald

[3:40:41] ook naar breder beleid.

[3:40:43] Voor de zomer van 2025 zal ik in de emancipatienota ook de concrete doelen en maatregelen op

[3:40:50] gebied van emancipatie benoemen die ik afspreek met mijn collega bewindspersonen.

[3:40:55] Dus een aantal dingen kan ik eigenmachtig doen.

[3:40:57] Een aantal dingen kan ik doen binnen het domein onderwijs, maar voor een heleboel zaken ben

[3:41:02] ik afhankelijk van de collega bewindspersonen, met name SZW, JNV en VWS, en ik zal mijn uiterste

[3:41:09] best doen hen te stimuleren en te motiveren om met die maatregelen te komen die nodig zijn.

[3:41:16] Dan ga ik door met een andere vraag van mevrouw Westerveld over de forse

[3:41:22] bezuinigingen op subsidies en hoe ik dat rijm met de mooie woorden die ik eerder heb gezegd.

[3:41:29] Die subsidietaakstelling op het terrein van emancipatie heeft betrekking op een aantal

[3:41:35] projectsubsidies en er wordt niet gekort op de allianties waar wij op dit moment al investeren.

[3:41:43] Ik heb daar zojuist ook iets over gezegd.

[3:41:45] De komende periode blijf ik mijn hart maken en blijf ik inzetten om een bijdrage te leveren

[3:41:51] aan de emancipatiedoelen, ook binnen een financieel krapper kader.

[3:41:56] Dat vraagt om scherpe keuzes, dat vraagt om focus, maar dat blijven we wel doen.

[3:42:02] Dan een vraag van mevrouw Van der Velden over of ik zicht heb op de effectiviteit van subsidies.

[3:42:10] Ik laat mijn emancipatiebeleid en doelmatigheid ervan regelmatig evalueren.

[3:42:14] Zo zal er in 2025 een periodieke rapportage worden uitgevoerd en hierin wordt het emancipatiebeleid

[3:42:21] over de periode 2018-2025 geëvalueerd op doeltreffendheid, doelmatigheid en maatschappelijke impact.

[3:42:32] Ook werk ik momenteel aan een zogenaamde midterm-evaluatie van de strategische partnerschappen, want we

[3:42:39] werken veel samen met strategische partners.

[3:42:41] Dat nemen we dus ook onder de loep.

[3:42:46] Die evaluaties geven verder zicht op wat goed werkt, wat we meer moeten doen en waar we het

[3:42:52] beleid moeten aanpassen.

[3:42:54] De uitkomsten daarvan zal ik met uw Kamer delen.

[3:42:56] Dat doen we Q1 2025.

[3:43:06] Dan ga ik door met een vraag van mevrouw Van Santen over ruimte voor verschillende benaderingen

[3:43:13] en waarom alleen het Rutgers Kennisinstituut op dit gebied is.

[3:43:17] Naast Rutgers worden momenteel ook andere instellingen met betrekking tot seksualiteit

[3:43:22] gefinancierd door het ministerie van VWS.

[3:43:25] Denk aan SOA AIDS Nederland, Stichting HIF Monitor en de HIF-vereniging.

[3:43:29] En in principe kan elke instelling een aanvraag voor instellingssubsidie indienen.

[3:43:34] Het betreffende ministerie zal de aanvraag altijd beoordelen op beleidsrelevantie als

[3:43:40] ook staatssteun en op basis hiervan wordt besloten welke instellingen gefinancierd

[3:43:45] worden.

[3:43:45] Wat ik heel goed vind, en dat is ook de manier waarop Rutgers werkt, is dat hun de methode

[3:43:53] en de informatie die zij bijvoorbeeld ook aanreiken aan het onderwijs, die zijn echt

[3:44:01] allemaal gestoeld op wetenschappelijk en in de praktijk bewezen effectieve methode, evidence-informed,

[3:44:09] ook methodes waar bijvoorbeeld het RIVM zijn stempel op heeft gedrukt.

[3:44:13] Dat vind ik met name heel belangrijk, dat je niet zomaar wat doet, maar dat het goed onderbouwd is en

[3:44:18] dat je weet dat het werkt, zowel in de praktijk als vanuit de wetenschap.

[3:44:24] Een andere vraag van mevrouw Van Zanten.

[3:44:26] Mevrouw Van Zanten wil eerst hier nog een vraag over stellen.

[3:44:30] Dank u wel, voorzitter.

[3:44:31] Dank voor de beantwoording.

[3:44:34] Ik begrijp wat de staatssecretaris zegt, ook over de wetenschappelijke benadering.

[3:44:39] En daarom wil ik ook helemaal niet zeggen dat we daar tegen zijn.

[3:44:43] Het is ook meer dat je, als je kijkt naar een ander erkend instituut, zoals bijvoorbeeld Veilig Wijs,

[3:44:47] die heeft meer een benadering vanuit het kind.

[3:44:51] En mijn vraag is dan ook, zonder Rutgers nogmaals te willen afvallen,

[3:44:57] in onze optiek hoort er toch ruimte te zijn voor meer aanbod,

[3:45:00] zodat scholen zelf kunnen kiezen wat ze willen.

[3:45:04] Zoals bijvoorbeeld Dristar of Veilig Wijs, dat ook erkende instituut zijn.

[3:45:07] Dus waarom worden die dan niet gesubsidieerd?

[3:45:11] Ja, er is een afwegingskader voor en dat wordt heel volgens objectieve criteria bekeken.

[3:45:18] Dus wat dat betreft zouden andere organisaties ook prima een aanvraag kunnen indienen.

[3:45:23] En die worden gewoon volgens objectieve criteria beoordeeld.

[3:45:27] Ik noemde zelf overigens in een breder kader ook instellingen als Stichting School en Veiligheid,

[3:45:34] Expertisepunt Burgerschap.

[3:45:35] Dus er zijn verschillende punten waar informatie gehaald kan worden.

[3:45:39] Ik denk tegelijkertijd dat het ook heel goed is dat er wel een bepaalde bundeling van kennis

[3:45:43] en kunde is.

[3:45:45] Want als je allemaal inimini-subsidieaanvragen hebt, nog los van wat het doet voor mijn ministerie

[3:45:51] en de ambtenaren die daar ook heel veel tijd mee kwijt zijn, is niet per se altijd het

[3:46:00] Het beste voor de kwaliteit en voor de duurzaamheid van het aanbod is dat dat heel gevragmenteerd is.

[3:46:06] Maar die ruimte is er wel.

[3:46:11] Daar zou ik graag nog een vraag over willen stellen.

[3:46:13] Het is goed om te horen dat daar wel ruimte voor is.

[3:46:18] Wie bepaalt dan precies of deze aanvraag voldoende aan criteria?

[3:46:22] Is dat het ministerie?

[3:46:25] Op basis van welke criteria wordt dat dan bepaald?

[3:46:29] om nogmaals het voorbeeld van veilig wijs te geven.

[3:46:32] Dat is een benadering die dan meer vanuit een wat conservatievere kijk op dingen heeft,

[3:46:40] waar Rutger toch wat progressiever is.

[3:46:42] Dus naar mijn idee zou er ruimte voor moeten zijn.

[3:46:46] Want als je er één subsidiëert, dan zou je die ander in het kader van neutraal onderwijs

[3:46:52] ook moeten kunnen aanbieden.

[3:46:55] Ja, kijk, er is een... Dat heet dus een beetje technisch, maar er is een brede kaderregeling

[3:47:03] waarbinnen getoetst wordt en gekeken wordt.

[3:47:05] Het voert te ver om al die criteria op te zetten, maar ik heb ze ook gewoon niet paraat, zeg ik maar.

[3:47:10] Maar waar het om gaat, is dat uiteindelijk elke...

[3:47:17] ook die criteria die gaan om hoe kun je de doelstelling van in dit geval

[3:47:27] relationele en seksuele vorming en informatie daarover en lesmethode,

[3:47:33] hoe kun je dat zo goed mogelijk borgen en kun je ervoor zorgen

[3:47:37] dat scholen, leraren, schoolleiders de juiste hand valt te krijgen

[3:47:41] om dat met hun leerlingen te delen.

[3:47:43] Als er andere organisaties zijn die menen dat ook te kunnen en daarvoor een aanvraag willen indienen,

[3:47:51] kan dat prima.

[3:47:52] Ik bedoel, vanuit het ministerie en ook vanuit mij persoonlijk is er geen enkele kleuring, want dat

[3:47:59] is niet aan mij of aan ons om ervoor te zorgen dat een bepaalde organisatie bevoordeeld wordt of niet.

[3:48:10] Dat is gewoon niet aan de orde.

[3:48:16] Omdat hier een paar dingen ook door elkaar lopen.

[3:48:19] De minister heeft groot gelijk als ze zegt dat zij niet gaat over de kleuring, want veiligwijs

[3:48:23] heeft Nota Bene op de eigen website staan dat ze vanuit een waardegerichte benadering vertrekken.

[3:48:28] Volgens mij is dat inderdaad niet de taak van het ministerie om daarin keuzes te maken, maar

[3:48:33] zou het ministerie inderdaad objectieve kennis en daar kennisinstituten, die gericht zijn op

[3:48:39] wetenschappelijke kennis juist moeten bevorderen en niet organisaties die specifiek op waardegerechte

[3:48:45] benaderingen blijven.

[3:48:45] Ik weet niet of dit nou helemaal precies een punt van orde is, maar het is gezegd.

[3:48:50] Ik geef de staatssecretaris weer even het woord.

[3:48:56] Ik wilde eigenlijk doorgaan met een volgende vraag van mevrouw Van Zanten, maar het klopt.

[3:49:01] Kijk, ik bedoel dat juist wat voor mij telt, en dat geldt voor alle dingen die we doen, of dat nou op

[3:49:06] de emancipatieportefeuille of de onderwijsportefeuille, dat het bewezen effectief is en die bewijzen

[3:49:14] de evidence informed, zowel in de praktijk als volgens de wetenschap, en dat scholen daarmee

[3:49:21] uit de voet kunnen om leerlingen bij te brengen wat ze nodig hebben om uiteindelijk gewoon

[3:49:28] volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving.

[3:49:31] Dan een vraag van mevrouw Van Santen over ongelijkheid tussen openbare en identiteitsgebonden lesmethoden

[3:49:38] in toegang tot door het RIVM erkende lesmethodes en of ik dat ga aanpakken.

[3:49:44] Gezien de grondwettelijke onderwijsvrijheid past mij terughoudendheid mij te mengen in de

[3:49:50] markt van leermiddelen en lesmateriaal.

[3:49:53] In Nederland staat het iedereen vrij om lesmateriaal te ontwikkelen.

[3:49:56] Scholen kiezen ook zelf welk lesmateriaal of welke methode ze gebruiken.

[3:50:02] Dat past ook weer bij de autonomie die ze hebben onder artikel 23 van de Grondwet.

[3:50:08] Scholen zijn totaal niet verplicht de lespakketten te gebruiken die door het RIVM zijn beoordeeld

[3:50:15] op wetenschappelijke onderbouwing.

[3:50:17] Uiteindelijk zie ik in de praktijk — ik kom op heel veel scholen, mevrouw Van Zanten overigens ook,

[3:50:21] Dat zie ik.

[3:50:25] Op haar socials ook.

[3:50:27] Maar wat je ziet is dat scholen keuzes maken die passen bij hun onderwijskundige visie,

[3:50:31] bij de populatie, bij hun denominatie.

[3:50:34] En dat past ook binnen de grondwettelijke vrijheid die we daarover hebben afgesproken.

[3:50:40] Nog een vraag van mevrouw Van Zanten.

[3:50:41] Helpt het wel om de woorden man en vrouw te gebruiken?

[3:50:44] Het zou er toch niet toe moeten doen?

[3:50:47] Kijk, het einddoel van emancipatie zou moeten zijn dat het er maatschappelijk niet toedoet

[3:50:51] of je een man of een vrouw bent, maar op dit moment maakt het helaas voor je kansen op veel gebieden

[3:50:57] wel nog uit. Dus voorlopig is ons werk hier niet afgelopen en zullen we nog geregeld met elkaar in

[3:51:04] de discussie en debat gaan. En kunnen we er dus in het emancipatiebeleid ook niet omheen. Dus ja.

[3:51:18] Mijn vraag was precies andersom, dat we ook zelfs in een situatie waarbij tot het einddoel

[3:51:26] van het feminisme komt, zoals Jolande Withuis zegt, dat je dan toch alsnoeg de woorden man

[3:51:33] en vrouw moet gebruiken, al gaat het alleen maar om medische zaken.

[3:51:37] Een lichaam van een vrouw is nou eenmaal anders dan een lichaam van een man en ook in de manier

[3:51:42] van opereren of ziektes herkennen, is dat gewoon anders.

[3:51:46] Dus mijn vraag was ook hoe de staatssecretaris dat ziet.

[3:51:51] Je ziet bijvoorbeeld in Engeland vergevorderde gelijkheidsdenken waar man en vrouw, die term

[3:51:58] mag niet eens meer gebruikt worden, bij de geboorte van een kind in sommige ziekenhuizen.

[3:52:04] Dus hoe ziet de minister dat?

[3:52:07] Willen we uiteindelijk toe naar een soort non-binaire samenleving?

[3:52:12] Of ziet de staatssecretaris ook dat je wel man en vrouw voor bepaalde dingen moet blijven benoemen

[3:52:19] en dat het ook wenselijk is om die termen bijvoorbeeld in het paspoort te houden?

[3:52:24] De afschaffing van die termen ligt wat mij betreft verder niet op tafel.

[3:52:30] Uiteindelijk gaat het erom dat als het functioneel is om die verschillen op welk vlak dan ook

[3:52:34] te blijven specificeren dat je dat gewoon moet doen, waar het vanuit het emancipatiebeleid

[3:52:40] wat mij betreft omgaat, is wat ik daarvoor zei.

[3:52:43] Dat je ongelijkheid wil bestrijden, dat je ervoor wil zorgen dat iedereen de juiste kansen

[3:52:49] krijgt.

[3:52:50] Daar hebben we nog wat werk aan de winkel.

[3:52:54] Een andere vraag van mevrouw Van Zanten over waarom ik de term conservatief hanteer, als

[3:53:02] in conservatieve waarden.

[3:53:03] Het is een beetje semantisch, maar volgens de Vandalen, de dikke Vandalen,

[3:53:07] betekent het term conservatief gericht op het behouden van de bestaande maatschappelijke toestanden,

[3:53:13] waarde gericht op het behouden van het bestaande of het verleden,

[3:53:16] noemen we in mijn beleving daarom conservatieve waarden.

[3:53:21] Maar dat is geenzins bedoeld om, ik heb een beetje wat mevrouw Van Santen omschreef als conservatief,

[3:53:29] zie ik ook een beetje als traditioneel en tradities willen behouden en omarmen.

[3:53:35] Ik blijf graag met mevrouw Van Santen en de BBB in gesprek in ons gezamenlijke doel,

[3:53:41] namelijk het bevorderen van de positie van vrouwen en LHBTI-personen.

[3:53:47] Voor mij zit daar in die zin geen negatieve connotatie in, maar het ging meer om de extreme.

[3:53:54] Dan een vraag van mevrouw Becker.

[3:53:56] Hoe staat het met het voortbestaan van Atria en klopt het dat dat in gevaar is?

[3:54:02] Nee, geen sins.

[3:54:03] Atria is op dit moment echt niet aan de orde.

[3:54:07] Wel is het zo dat Atria volledig afhankelijk is van de subsidie van de Rijksoverheid en dat voor

[3:54:14] de periode 2023-2027 extra incidentele middelen beschikbaar zijn gesteld om in het basisniveau

[3:54:22] te kunnen voorzien.

[3:54:23] En Atria heeft als zelfstandige organisatie primair een eigen verantwoordelijkheid voor

[3:54:29] de duurzaamheid van haar organisatie en daarom ben ik ook met hen en anderen in gesprek om

[3:54:36] te onderzoeken op welke manier dit waardevolle vrouwenarchief, want dat is het, een heel

[3:54:41] waardevol vrouwenarchief, hoe dat duurzaam geborgd kan worden.

[3:54:45] Maar op dit moment is dus zeker niet aan de orde dat het voortbestaan in gevaar is.

[3:54:54] Dan ben ik volgens mij aanbeland op een vraag van mevrouw Westerveld over meer ouderschap

[3:55:06] en de stand van zaken in wetgeving meer ouderschap.

[3:55:12] Zorgvuldigheid is van groot belang om recht te doen aan de complexiteit van dit onderwerp.

[3:55:17] Er zijn inmiddels verschillende onderzoeken uitgezet die bij zullen dragen aan een zorgvuldige

[3:55:21] voorbereiding van de besluitvorming op dit onderwerp.

[3:55:25] Ik verwacht dat alle onderzoeksresultaten en een inhoudelijke afweging medio 2025 integraal

[3:55:32] naar uw Kamer worden gezonden.

[3:55:39] Maar ik vraag me af, want ik ga dat niet zenden.

[3:55:42] Dat komt volgens mij via staatssecretaris Struyken richting uw Kamer.

[3:55:47] Maar dat zal dan medio 2025 zijn.

[3:55:52] Mevrouw Becker heeft een vraag.

[3:55:53] Ja, voorzitter.

[3:55:54] Excuus, want dit is op het vorige punt, maar het ging even wat snel achter elkaar.

[3:55:57] Maar over Atria.

[3:55:59] Fijn om te horen dat in ieder geval het voortbestaan niet in gevaar is.

[3:56:03] Maar wat ik wel begrijp is...

[3:56:05] Kijk, dit is het vrouwenarchief waarin de strijd die er gevoerd is...

[3:56:08] voor alle rechten die wij nu als vrouwen hebben...

[3:56:11] is, om het maar zo te zeggen, is opgeslagen.

[3:56:15] Maar wat Atria volgens mij terecht wil voorkomen...

[3:56:18] is dat in de transitie van deze organisatie...

[3:56:21] gebeurt dat het ergens in dozen wordt opgeslagen...

[3:56:24] maar dat er eigenlijk geen middelen of geen positie meer over blijft...

[3:56:29] om dit ook te ontsluiten voor jongere generaties...

[3:56:32] om de maatschappelijke waarden ervan naar voren te kunnen blijven brengen.

[3:56:35] En dat men toch bang is op te moeten gaan in een andere organisatie...

[3:56:39] die dan misschien het archief bewaart, maar de waarden ervan niet meer weet te ontsluiten.

[3:56:43] Dus ik zou zo graag een toezegging willen van de staatssecretaris...

[3:56:46] dat er niet wordt gekeken naar maar één manier waarop dit kan...

[3:56:50] namelijk opgaan in een andere organisatie, maar dat heel creatief wordt gekeken...

[3:56:54] misschien ook synergie met andere organisaties die zich met vrouwengeschiedenis bezighouden.

[3:56:58] Hoe kan nou die maatschappelijke functie van Atria bewaard blijven?

[3:57:03] En daarbij vraag ik echt niet om nu extra middelen toe te voegen, maar wel de inzet om de functie

[3:57:09] van Atria te waarborgen.

[3:57:13] Het punt is helder en ik wil daar zeker verder over in gesprek gaan.

[3:57:17] Waarbij voor mij de balans, het zit in de juiste balans vinden tussen die eigenstandigheid

[3:57:23] en die identiteit die ook samenhangt met dat unieke vrouwenarchief behouden.

[3:57:28] en tegelijkertijd ervoor zorgen dat de toekomst ook duurzaam geborgd is.

[3:57:34] Want op dit moment, ik wil dit eerst niet zeggen, maar dan toch even oneerbiedig,

[3:57:39] er is een soort van subsidieinfus waar ze aan liggen en wat heel belangrijk is voor het voortbestaan.

[3:57:47] En ik wil eigenlijk dat dat minder kwetsbaar wordt, zodat je ook in de toekomst er zeker van bent

[3:57:52] dat dat prachtige en belangrijke archief beschikbaar en toegankelijk blijft.

[3:57:58] Dus in die gesprekken zullen we kijken naar die balans.

[3:58:03] Ik beloof dat het mijn laatste vraag is, maar omdat ik overweeg er anders eventueel een motie

[3:58:08] over in te dienen, zou ik iets van een toezegging kunnen krijgen dat wij op een zeker moment weer

[3:58:12] over de voortgang van die gesprekken geïnformeerd worden, zodat er nog een moment komt voor de

[3:58:17] Kamer om daarop mee te kijken?

[3:58:19] Dan kunnen we ons nu een motie besparen.

[3:58:25] Die toezegging wil ik doen en we zullen het in ieder geval in de emancipatienota meenemen.

[3:58:30] En mocht er eerder iets te melden vallen, dan zal ik een brief naar de Kamer sturen.

[3:58:40] Zijn er nog onbeantwoorde vragen?

[3:58:43] Een heel kort rondje.

[3:58:44] Mevrouw Westerveld.

[3:58:47] Ik had nog een vraag gesteld aan deze staatssecretaris over het wereldwijde netwerk, waar Nederland ook

[3:58:52] een belangrijke rol in speelt als het gaat over emancipatie en de ontwikkelingen die erop zijn,

[3:58:56] en de bezuinigingen op andere departementen.

[3:58:58] Nogmaals, ik weet dat zij niet de bewindspersoon is op die andere departementen, maar kan ze wel

[3:59:03] Dat was mijn punt.

[3:59:04] Kan ze wel echt ook in gesprek gaan vanuit haar rol met haar collega's van ontwikkelingshulp

[3:59:11] en van buurhouwes?

[3:59:15] Kijk, ik ben op zich altijd bereid om in gesprek te gaan, maar tegelijkertijd, en daar refereerde

[3:59:20] ik ook eerder aan, ook mijn uren en middelen zijn beperkt, dus de vraag is hoeveel dat

[3:59:29] gaat veranderen aan de afweging die nu wordt gemaakt door de andere bewindspersoon.

[3:59:35] Maar ik wil dat heus wel aankaarten, omdat ik zie welke rol Nederland in het verleden heeft gespeeld.

[3:59:42] En tegelijkertijd zeg ik er ook maar bij — dat is misschien wennen voor ons allemaal,

[3:59:47] maar zeker ook voor de Kamer — er is een ander kabinet met een andere kleur die andere afwegingen maakt.

[3:59:54] Dat betekent dat we op sommige dingen volle bak inzetten en op andere zaken niet of wat minder.

[4:00:00] Dus dat is ook de realiteit.

[4:00:07] Ik had de staatssecretaris natuurlijk nog gevraagd naar de rapporten van het SER en het CPB, waarbij

[4:00:18] de staatssecretaris aangaf dat ze daar nog op moest terugkomen wat betreft het betrekken

[4:00:21] van biologen en evolutionaire psychologen.

[4:00:26] Ik vroeg me af of de staatssecretaris daar nu op terugkomt of ik daar later nog een antwoord op krijg.

[4:00:31] Ja, maar dit is toch niet de tweede termijn.

[4:00:36] In alle eerlijkheid konden wij het niet zo snel terugvinden.

[4:00:39] Ik had volgens mij gezegd dat ik er in de tweede termijn op terug zou komen.

[4:00:42] Dit was nog mijn eerste termijn.

[4:00:45] Maar, nou ja, we gaan vooral even kijken.

[4:00:47] Ik doe nu even een stapeltje vergeten vragen.

[4:00:50] Mevrouw Roodkerk nog opmerkingen?

[4:00:52] Nee? Mevrouw Becker?

[4:00:55] Mevrouw Dobbe wel.

[4:00:56] Ja, ik had nog een vraag gesteld over kinderopvang en het weren van private equity uit de kinderopvang.

[4:01:01] En misschien heb ik het gemist, maar daar heb ik het antwoord nog niet op gehoord, volgens mij.

[4:01:05] Ik wil vooral als de staatssecretaris met haar collega's van BHO en BUSA gaat praten, dat

[4:01:11] ze zich gesterkt voelt met een aantal recent aangenomen moties, ook in de Tweede Kamer,

[4:01:15] die precies ook dit bepleiten.

[4:01:17] Ik hoop dat dat misschien ook de staatssecretaris in die gesprekken helpt.

[4:01:20] Maar ik ben nu vooral benieuwd naar het antwoord op het private equitiveren uit de kinderopvang.

[4:01:27] Terecht, die was ik vergeten.

[4:01:30] Als je kijkt naar kinderopvang, dan speelt dat inderdaad een hele belangrijke rol bij

[4:01:35] de verdeling van arbeid en zorg tussen mannen en vrouwen, en dus bij emancipatie.

[4:01:40] En als je kijkt naar de kinderopvangsector, dan bestaat die voor een groot deel uit commerciële

[4:01:44] bedrijven, klein en groot.

[4:01:46] En eerlijk gezegd hebben we op dit moment al die bedrijven nodig om kinderen een opvangplek

[4:01:51] te kunnen bieden.

[4:01:53] Nu, maar ik denk ook in de toekomst, in de aanloop naar de stelselherziening.

[4:01:58] Kinderopvang is in Nederland van kwalitatief hoog niveau.

[4:02:02] Die commerciële bedrijven dragen daar ook hun deel aan bij.

[4:02:06] Uit marktonderzoek komen geen concrete aanwijzingen, want dat is door de collega's vanuit de SZW

[4:02:14] ook bevestigd.

[4:02:16] Er komen geen concrete aanwijzingen voor overwinsten in de kinderopvangsector.

[4:02:20] Bovendien blijkt uit ander onderzoek dat het uitsluiten van commerciële partijen juridisch

[4:02:25] onhaalbaar is en ook forse negatieve neveneffecten heeft.

[4:02:30] Volgens mij was er een interruptiedebatje tussen u en mevrouw Bekker.

[4:02:35] Ik kan alleen maar bevestigen dat we al die partijen nodig hebben en dat je tegelijkertijd — daar waar

[4:02:41] sprake is van uitwassen of ongeoorloofde praktijken — moet je ingrijpen.

[4:02:46] Daar moet je ingrijpen.

[4:02:48] Maar de realiteit is ook dat we die commerciële partijen nodig hebben.

[4:02:52] Dat je juist daar vaak ook ziet dat met innovaties en het werken aan de kwaliteit,

[4:02:59] dat dat daar ontzettend goed gaat.

[4:03:02] En ik denk dat het een ideologisch verschil is, wellicht ook tussen mevrouw Dobbe en mijzelf,

[4:03:08] over dat je totaal niet met commerciële partijen zou moeten werken.

[4:03:13] Ik denk dat we ze nodig hebben, maar ik denk tegelijkertijd,

[4:03:16] nou, wat ik zeg, ik verval in herhaling.

[4:03:18] Nee, dat hoeft niet. Dank u wel.

[4:03:20] Dan mevrouw Van Santen nog een spijt op de hand.

[4:03:24] Als allerlaatste dan mevrouw Rodekerk, want die had nog een vraag bedacht.

[4:03:29] Ik wil een beetje van deze ronde af, want het is al een extraatje, dus daar gaan we niet helemaal uit.

[4:03:34] Dat snap ik voorzitter, maar ik was ook nog niet door met interrupties heen, want die had ik hiervoor gespaard.

[4:03:39] Maar dan tot slot, ik beloof dat dit dan de laatste is.

[4:03:43] We kunnen inderdaad hier een ideologisch debat ongetwijfeld heel goed, lijkt mij een heel goed idee,

[4:03:49] over markt in kinderopvang en commerciële partijen.

[4:03:52] Maar daar ging mijn vraag niet eens zozeer over.

[4:03:55] Mijn vraag ging over private equity.

[4:03:56] Dat zijn weer de uitwassen van die markt.

[4:03:58] Dat zijn flitskapitalisten, springkaankapitalisten, wat je maar wil.

[4:04:02] Met als doel om snelle winsten te maken.

[4:04:04] En die zitten ook in onze kinderopvang.

[4:04:06] En daar ging mijn vraag over.

[4:04:08] Want die nemen in rap tempo ook de kinderopvang over voor snelle winsten.

[4:04:12] En daar wil ik dan toch vragen om een reflectie op.

[4:04:15] Of we dat niet kunnen weren.

[4:04:20] Ik ga niet mee in de terminologie van mevrouw Dobbe, springkanen, overwinsten en al dat soort dingen.

[4:04:28] Ik zou willen voorstellen dat mevrouw Dobbe over dit specifieke thema in gesprek gaat met de

[4:04:34] staatssecretaris, die hier echt specifiek over gaat, over de kinderopvang en de kinderopvangsector en

[4:04:40] het stelsel en alles wat daarmee samenhangt.

[4:04:43] Mij wordt ingefluisterd dat er op 23 januari een commissiedebat over is, want ik vind het echt te

[4:04:50] vervoeren om daar nu zo uitgebreid op in te gaan.

[4:04:55] Dus het moet op een andere tafel worden gecontinueerd.

[4:05:01] Alleen een korte vraag die nog niet was beantwoord.

[4:05:04] Wanneer zou de wet loontransparantie naar verwachting naar de Kamer komen?

[4:05:20] We gaan even checken.

[4:05:22] Ik dacht dat ik dat beantwoord had, maar blijkbaar niet duidelijk genoeg, dus we gaan even zoeken.

[4:05:30] Misschien kunt u daar in de tweede termijn nog even op terugkomen.

[4:05:33] Dan gaan we nu even schorsen voor een korte sanitaire stop en dan beginnen we om kwart

[4:05:41] over twee met de tweede termijn van de Kamer.

[4:14:21] We gaan weer beginnen.

[4:14:28] Mevrouw Westerveld, aan u het woord.

[4:14:36] Dank aan de staatssecretaris voor de antwoorden.

[4:14:42] Ik wil eigenlijk nog veel meer zeggen, maar ik weet dat ik ook maar twee minuten heb,

[4:14:46] dus ik begin gewoon met mijn moties.

[4:14:48] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat uit verschillende onderzoeken blijkt dat

[4:14:53] suicidegedachten en eenzaamheid bij LGBTQ plus personen vele malen hoger is dan onder

[4:14:58] leeftijdsgenoten, constateren dat de acceptatie van LBTIQ plus personen afneemt en het juist

[4:15:05] daarom belangrijk is om scholen en leraren te ondersteunen in het voeren van gesprekken

[4:15:09] in de klas over grenzen aangeven, veiligheid, mentaal welzijn en respect voor elkaar, constateren

[4:15:16] dat kennisinstituten en maatschappelijke organisaties belangrijk werk doen in het ondersteunen van

[4:15:20] scholen, leraren en organisaties waar mensen samenkomen, zoals op de werkvloer en bij sportverenigingen,

[4:15:26] Hij verzoekt de regering om te waarschuwen waarborgen dat kennisinstituten door kunnen gaan met hun

[4:15:32] belangrijke werk en met hen concrete afspraken te maken, zodat bij het volgende emancipatiedebat

[4:15:36] tenminste gelijke impact bij de doelgroep wordt nageschreven.

[4:15:40] Ik meede de ondertekende mevrouw Dobbe.

[4:15:42] Dan mijn tweede motie.

[4:15:44] De Kamer gooit de beraadslaging overwegen dat de Tweede Kamer de regering in een breedgestunde

[4:15:48] motie heeft gevraagd om in het belang van het kind alles aan te doen om te voorkomen dat non-consensuele

[4:15:54] en niet-noodzakelijke medische behandelingen bij intersekse kinderen plaatsvinden.

[4:15:59] Overwegende dat de regering recent een rapport van Zon&W naar de Kamer stuurde waarin scenario's

[4:16:04] voor wetgeving worden voorgesteld, verzoekt de regering om te werken aan een wettelijk

[4:16:09] verbod op NNMB's, dat zijn dus non-consensuele en niet-noodzakelijke medische behandelingen,

[4:16:15] zoals voorgesteld in het Zon&W-rapport en het tijdpad daarvoor naar de Kamer te sturen.

[4:16:20] Er gaat over tot de orde van de dag en deze is ook ondertekend door mevrouw Kostic.

[4:16:25] En dan de laatste.

[4:16:26] De Kamer gooit de beraadslaging, constateren dat veel kabinetsambities op het gebied van

[4:16:31] emancipatie en aangenomen moties nog niet zo concreet zijn uitgewerkt, zoals met ouderschap,

[4:16:36] de Nationale Strategie Vrouwengezondheid, politiecapaciteit voor bestrijding van discriminatie, de opvang

[4:16:41] van daklozen, OBT, IQ+, personen en plannen in de meest recente emancipatiebrief zijn

[4:16:46] genoemd.

[4:16:47] We constateren dat de acceptatie omlaag gaat, agressie en geweld toeneemt.

[4:16:51] Dit vraagt om een aanpak die aansluit bij ambities.

[4:16:54] We constateren dat er ook diverse bezuinigingen zijn aangekondigd die in tegenspraak lijken

[4:16:59] te zijn met de ambities, zoals bezuinigingen op gender- en LBTIQ-plusgelijkheid en bezuinigingen

[4:17:04] op borstprothese voor transpersonen.

[4:17:07] We zoeken de regering om in de komende emancipatienoten een duidelijk tijdpad op te nemen met daarin

[4:17:12] hoe alle ambities en aangenaam moties worden uitgevoerd, met een financieel overzicht van

[4:17:17] de daadwerkelijke kosten en door het kabinet gereserveerde midden, en gaat over tot de orde

[4:17:21] van de dag.

[4:17:22] Ook deze is ondertekend door mevrouw Dobbe.

[4:17:26] Dank u wel.

[4:17:27] Dan is nu het woord aan mevrouw Van der Velden van de PVV.

[4:17:30] Dank u wel, voorzitter.

[4:17:33] Ik wil het eigenlijk wel bij mijn moties houden.

[4:17:36] Ik heb twee moties.

[4:17:37] De eerste is.

[4:17:39] De Kamer, gehoord de beraadslagen en constaterende dat inclusieve taal en regelgeving bedoeld zijn

[4:17:43] om gelijke behandeling en herkenbaarheid voor diverse groepen te bevorderen, overwegende

[4:17:48] dat het gebruik van inclusieve termen in wetgeving soms juist kan leiden tot meer hokjesdenken

[4:17:52] en onderscheid tussen groepen, wat afbruik kan doen aan het principe van gelijkheid voor

[4:17:56] de wet, van mening dat wetgeving neutraal en algemeen toepasbaar moet zijn om gelijkheid

[4:18:01] te waarborgen zonder burgers onnodig in specifieke categorieën te plaatsen, verzoekt de regering

[4:18:06] om terughoudend om te gaan met de zogenoemde inclusieve taal in regelgeving en gaat over

[4:18:14] tot de orde van de dag.

[4:18:14] Deze is samen ingediend met mevrouw Van Zanden.

[4:18:18] De tweede motie is de Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de aanwijzingen

[4:18:23] voor de regelgeving, specifiek aanwijzing 3.8, voorschrijven om seksneutrale taal te gebruiken

[4:18:29] waar mogelijk in wet- en regelgeving, overwegende dat het onnodig vervangen van specifieke termen,

[4:18:35] zoals moeder en vader door genderneutrale begrippen kan leiden tot onduidelijkheid en dat dit afbreuken

[4:18:41] kan doen aan het behoud van maatschappelijk herkenbare rollen, van mening dat het gebruik van

[4:18:45] vertrouwde termen bijdraagt aan de begrijpelijkheid van wetgeving en belangrijk is voor de sociale

[4:18:50] cohesie van de samenleving, verzoekt de regering om in wetstextetermen zoals moeder en vader te

[4:18:55] behouden wanneer dit bijdraagt aan de duidelijkheid en maatschappelijke herkenbaarheid van de wet, en

[4:19:00] gaat over tot de orde van de dag, wederom mede ingediend door mevrouw Van Santen.

[4:19:06] Mevrouw Westenveld heeft een vraag.

[4:19:09] Eigenlijk over alle tweede moties, maar ik begin bij de tweede motie en ik zou willen vragen

[4:19:13] waar dit nu een concreet probleem is.

[4:19:21] Ik geloof dat mijn motie daar prima helder in was, mevrouw de voorzitter.

[4:19:26] Het draagt bij aan maatschappelijke cohesie en het duidelijk houden van de wetsteksten.

[4:19:35] Ik denk dat we heel zorgvuldig moeten omgaan met wetgeving, maar mijn vraag is in welke

[4:19:40] wetgeving is dit nu een heel concreet probleem?

[4:19:47] Het ging om, zeg ik voor de voorzitter, het ging om wet en regelgeving.

[4:19:51] Dus ik zal zo even voor u kijken, mevrouw Westerveld, waar dit in de wetgeving al van toepassing is.

[4:20:00] Maar we hebben natuurlijk de afgelopen zomer natuurlijk het voorbeeld gehad met de heer Hugo de Jonge,

[4:20:07] die op dat punt nog demissionair minister was, waar ook persoon uit wie een kind geboren wordt

[4:20:13] in een tekst werd gezet, en daar zijn wij geen voorstander van.

[4:20:20] Tot slot, mevrouw Westervelde.

[4:20:23] Voorzitter. Ik vind dit dus weer typisch een voorbeeld waarbij hier een probleem wordt gemaakt

[4:20:27] van iets dat helemaal geen probleem is, zonder die discussie toen te willen herhalen.

[4:20:31] Dat verhaal is toen een heel eigen leven gaan leiden.

[4:20:34] Ik vraag me oprecht af waarom we een jaar nadat al opnieuw hier een discussie over moeten voeren,

[4:20:40] een motie hier ligt die op iets ingaat wat op geen enkel moment toen een probleem was en nu al

[4:20:48] helemaal geen probleem meer is.

[4:20:53] Het kan natuurlijk zijn dat mevrouw Westerveld dit inderdaad geen probleem vindt, maar het is niet zo

[4:20:59] dat iedereen dit geen probleem vindt.

[4:21:00] Wij vinden dit wel een probleem en daarom ligt deze motie er.

[4:21:04] Voor de goede orde.

[4:21:05] Ik ga zometeen het nieuwe beoordelingskader wat voor moties vanaf vandaag van toepassing is even

[4:21:11] en misschien dat dat behulpzaam is bij de appreciatie van de staatssecretaris bij deze moties.

[4:21:17] Zou ik nu het woord willen geven aan mevrouw Rodekerk van D66.

[4:21:22] Ja, dank voorzitter.

[4:21:26] Ja, na alle mill-panels bij talkshows die we hebben gezien de laatste dagen ook weer op tv,

[4:21:31] hebben we hier dan een alfiemill-panel tot en met onze voorzitter.

[4:21:34] Maar ja, eigenlijk vind ik dat toch wel weer jammer,

[4:21:37] want ik zeg altijd de emancipatie van de vrouw begint bij de man.

[4:21:40] Dus wat mij betreft zou die campagne die volgens mij zelfs uit mijn geboortejaar komt over

[4:21:44] een slimme meid.

[4:21:45] Ik vind dat wel denigrerend.

[4:21:46] Ik zou zeggen, iets als een slimme vent is met zijn zorgtaken bekend, bedecht zou dat

[4:21:51] een mooi vervolg zijn.

[4:21:53] En daarbij zou ik ook bij willen oproepen dat, nou, dat ook de Kamerleden niet alleen

[4:21:59] de zaken die zij zo ervaren als belangrijk in motie schieten, maar ook zaken die andere

[4:22:06] mensen als ervaren belangrijk vinden, dat ze daar ook oog voor hebben.

[4:22:11] Dus mensen die wel degelijk zich niet goed kunnen uiten, bijvoorbeeld als LBTI'er,

[4:22:16] die vrijheid niet voelen, dat we dan die zorgen ook serieus nemen.

[4:22:19] Het lijkt me dat we niet populistisch moeten zijn en alleen maar onze eigen

[4:22:23] ervarengevoel daar de voorrang in moeten geven, maar dat we daar iedereen de

[4:22:26] ruimte voor geven. Dat zou mijn oproep zijn.

[4:22:28] Dan heb ik nog twee moties.

[4:22:30] Ten eerste de Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat aan

[4:22:34] vrouwenhaat de opvatting ten grondzag ligt dat vrouwen minderwaardig zijn en dat vanuit dit

[4:22:38] gedachtegoed geweld tegen vrouwen wordt gelegitimeerd, overwegende dat vrouwenhaat onder andere in het

[4:22:42] Verenigd Koninkrijk wordt behandeld als ideologisch extremisme, constaterende dat in Nederland vrouwenhaat

[4:22:48] niet apart door veiligheidsdiensten wordt gemonitord en dat het kabinet van mening is dat hier al voldoende

[4:22:52] op wordt gerapporteerd als onderdeel van andere ideologieën, van mening dat vrouwenhaat en de

[4:22:56] radicalisering die hiermee samenhangt, structureler onderzocht en aangepakt moet worden, verzoekt de

[4:23:01] regering jaarlijks vanuit de NCTV apart te laten rapporteren over vrouwenhaat, verzoekt daarbij

[4:23:06] jaarlijks na te gaan of andere uitingen van vrouwenhaat dan die al bekend binnen bekende

[4:23:10] extreme ideologieën voorkomen, toch aanleiding geven voor het aanmerken van vrouwenhaat in

[4:23:15] Nederland als extreme ideologie en gaat over tot de orde van de dag.

[4:23:21] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat 43 procent van de vrouwen gediscrimineerd

[4:23:27] wordt tijdens de zwangerschap en dit nauwelijks afneemt, overwegende dat de oorzaak hiervan

[4:23:31] Deels ligt in het feit dat werkgevers en werknemers onvoldoende kennis hebben over wat

[4:23:35] zwangerschapsdiscriminatie is en hoe ze dit kunnen voorkomen.

[4:23:38] Van mening dat de overheid een actievere rol moet spelen om zwangerschapsdiscriminatie tegen te gaan,

[4:23:43] verzoekt de regering om een campagne tegen zwangerschapsdiscriminatie in het leven te roepen

[4:23:46] als voortzetting van de eerder gevoerde campagne en gaat over tot de orde van de dag.

[4:23:50] Dank u wel.

[4:23:54] Dan is het woord aan mevrouw Becker van de VVD.

[4:23:56] Dank u wel, voorzitter.

[4:23:57] Je zou het natuurlijk ook zo kunnen zien dat als een onderwerp zo belangrijk is, we juist vrouwen

[4:24:02] sturen, omdat we weten dat het dan goed met het onderwerp komt.

[4:24:06] Dus laten we onszelf ook niet tekort doen.

[4:24:08] En ik heb in het vorige debat ook gezegd emancipatie begint ook bij de man, maar

[4:24:12] vaker ook nog bij de moeder van de man.

[4:24:14] Dat heb ik in mijn eigen leven ondervonden met een zeer geëmancipeerde schoonmoeder,

[4:24:18] waardoor mijn man mij in staat stelt om hier te doen wat ik doe.

[4:24:21] Hoe dan ook, ik wilde graag een motie indienen.

[4:24:24] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat vrouwenrechten en

[4:24:28] LHBTIQ-plus-rechten in Nederland onder druk staan, waarbij beide groepen, zowel on- als

[4:24:32] offline, in toenemende mate met haat, intimidatie en geweld te maken krijgen.

[4:24:37] Overwegende dat onwenselijke buitenlandse beïnvloeding onze vrije democratische samenleving ondermijnt

[4:24:42] en ideeën importeert die haak staan op onze fundamentele vrijheden, zoals ook onderzoek

[4:24:47] uit 2023 van Justice for Prosperity laat zien, verzoekt de regering in kaart te brengen op

[4:24:52] welke wijze in Nederland sprake is van georganiseerde buitenlandse beïnvloeding en financiering

[4:24:57] door autocratische regimes zoals Rusland en door streng religieuze groeperingen uit onder andere de VS,

[4:25:03] gericht op een anti-LHBT en een anti-vrouwenrechtenagenda, verzoekt de regering hierop een contraststrategie

[4:25:09] te ontwikkelen en daarbij mee te nemen hoe online uitingen van vrouwen- en homohaat kunnen worden

[4:25:14] aangepakt op basis van bestaande Nederlandse en Europese wetgeving. En gaat over tot de orde van

[4:25:20] de dag. En dan, voorzitter, had ik een amendement voorbereid op Atria, maar ik ben blij met de

[4:25:28] Dus ik wacht heel graag de brief af van de staatssecretaris over de voortgang van de gesprekken.

[4:25:33] En tot slot is er zojuist een amendement rondgedeeld dat ik heb ingediend samen met de leden van

[4:25:38] Zanten en Rodekerk, omdat wij graag vrouwen bewust willen maken van de voordelen van werken,

[4:25:46] ook in het belang van de samenleving en het feit dat we iedereen nodig hebben.

[4:25:50] En we denken dat dat de komende jaren kan bijdragen aan de agenda van deze staatssecretaris op

[4:25:55] meedoen.

[4:25:56] Dank, voorzitter.

[4:25:57] Dank u wel.

[4:25:58] Dan is het woord aan mevrouw Dobbe van de SP.

[4:26:01] Dank u wel, voorzitter.

[4:26:03] Ongeacht of mannen of vrouwen de zorgtaken nu eerlijk verdelen of niet, zou ik zeggen dat we

[4:26:09] kinderopvang gewoon goed regelen, zodat vrouwen dat ook kunnen doen, ook als ze niet een man hebben

[4:26:14] die meewerkt.

[4:26:16] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de regering voornemens is het stelsel voor de

[4:26:20] financiering van kinderopvang grondig te wijzigen, overwegende dat de aanwezigheid van private equity

[4:26:24] die in de kinderopvang als ongewenst gevolg heeft dat er belastinggeld als winst aan de kinderopvang wordt onttrokken.

[4:26:30] Verzoekt de regering bij de uitwerking van het nieuwe stelsel voor kinderopvangfinanciering

[4:26:33] private equity uit de kinderopvang te weren, gaat over tot de orde van de dag.

[4:26:37] Mede ondertekend door het lid Westerveld.

[4:26:40] De Kamer gehoord de beraadslaging constaterende dat vrouwenrechten en rechten van LGBTQI-personen onder druk staan.

[4:26:46] Ook de organisaties en voorvechters voor deze rechten onder druk staan

[4:26:49] en ook te maken hebben met intimidatie en tegenwerking.

[4:26:52] Verzoekt de regering een strategie te ontwikkelen om organisaties en individuen die zich inzetten

[4:26:57] voor de rechten van vrouwen en LHBTQI-personen in hun werk te ondersteunen en deze met de

[4:27:02] Kamer te delen?

[4:27:03] En gaat over tot de orde van de dag.

[4:27:06] Tot slot, voorzitter.

[4:27:07] De Kamer, gehoord de beraadslaging, constaterende dat de loonkloof tussen mannen en vrouwen

[4:27:11] een blijvend probleem is, overwegende dat veel maatregelen om de loonkloof tegen te gaan

[4:27:14] nu niet worden genomen, verzoekt de regering om een actieplan tegen de loonkloof te ontwikkelen

[4:27:18] met daarin in ieder geval de volgende maatregelen.

[4:27:20] Een versnelde implementatie van de Europese richtlijn voor loontransparantie.

[4:27:24] Een analyse van de waardering van beroepen waarin vrouwen oververtegenwoordigd zijn.

[4:27:28] En een analyse op zwangerschapsdiscriminatie en de rol van het geboorteverlof en gaat over

[4:27:32] tot de orde van de dag.

[4:27:33] Dank u wel, voorzitter.

[4:27:35] Dank u wel.

[4:27:36] Dan is nu tot slot het woord aan mevrouw Van Zand van de BBW.

[4:27:39] Dank u wel, voorzitter.

[4:27:40] En dank ik ook aan de staatssecretaris voor de beantwoording van de vragen.

[4:27:43] Ik ben in mijn betogen ingegaan op kennisinstituten op het gebied van seksualiteit.

[4:27:48] Ik blijf van mening dat door de huidige gekozen structuur er één instituut is dat door subsidiëring

[4:27:57] een bevoorrechte positie heeft.

[4:27:59] Hierdoor ontstaan er grote verschillen in kosten voor scholen en is de vrijheid bij het kiezen van

[4:28:03] een methode eigenlijk een schijnvrijheid.

[4:28:06] Samengevat, BBB vindt het wenselijk dat er een eerlijker speelveld komt, want dit past

[4:28:11] bij een pluriforme samenleving.

[4:28:13] Ik zal hier de komende tijd verder naar kijken en nu wat dieper induiken.

[4:28:17] Los daarvan ben ik in mijn eerste termijn ingegaan op de olifant in de Kamer.

[4:28:22] Ik ben heel blij dat de staatssecretaris opnieuw heeft bevestigd dat er bij nader onderzoek

[4:28:26] gekeken zal worden naar de rol van religie in de afnemende homoacceptatie.

[4:28:31] Daarnaast ben ik ook blij dat de staatssecretaris met ons van mening is dat conservatisme niet

[4:28:37] per definitie iets negatiefs is, want ik herhaal, wij behouden graag traditionele waarden zoals

[4:28:44] gelijkbaardigheid van mensen, ongeacht geslacht, afkomst of achtergrond tot zover.

[4:28:51] Dank u wel.

[4:28:52] De staatssecretaris heeft aangegeven tien minuten nodig te hebben voor de voorbereiding van de moties.

[4:28:58] Ik zou wel aan de Kamerliden willen vragen om in de buurt te blijven, omdat we echt om drie uur deze

[4:29:02] zaal uit moeten en omdat er ook heel veel toezeggingen gedaan zijn die ik nog voor moet lezen.

[4:29:07] Gaan wij verder om tien over half drie.

[4:43:33] We gaan snel weer verder met het debat.

[4:43:44] De staatssecretaris gaat zometeen een oordeel geven over de moties.

[4:43:47] Het is vandaag 15 november.

[4:43:50] Dat betekent dat de werkwijze van de Kamer iets gaat veranderen.

[4:43:54] Als het goed is, hebben de leden de brief van de voorzitter daarover allemaal gelezen.

[4:43:58] Ik zal het maar even kort in herinnering brengen.

[4:44:01] Hiervoor was het altijd zo dat de bewindspersonen een oordeel Kamer gaven op een motie als ze

[4:44:08] er mee eens waren of ze zeiden ontraden als ze het er niet mee eens waren.

[4:44:12] En soms vroegen ze dan de Kamerleden om een motie aan te houden.

[4:44:15] Er is een aangepast beoordelingskaart gekomen met vijf verschillende appreciaties.

[4:44:20] De eerste is nog steeds oordeel Kamer, de tweede is ontraden, de derde is overbodig,

[4:44:27] de vierde is ontijdig, het gaat over het tijdstip van indienen, en de vijfde is onaanvaardbaar.

[4:44:32] Die hadden we eigenlijk al, maar die wordt bijna nooit toegepast.

[4:44:37] Ik ga de staatssecretaris vragen om een oordeel te geven volgens deze nieuwe vijf criteria

[4:44:44] en om ook het amendement van een oordeel te voorzien.

[4:44:49] Ik wil haar verzoeken om dat heel kort te doen, dus zonder al te veel toelichting, omdat we hier

[4:44:53] echt om drie uur de zaal uit moeten.

[4:44:55] Er zijn ook ontzettend veel toezeggingen gedaan die ik allemaal nog moet voorlezen.

[4:44:59] Het is een mooie uitdaging voor de staatssecretaris.

[4:45:02] Aan haar het woord.

[4:45:03] Dank, voorzitter.

[4:45:04] Dan ga ik direct beginnen met de appreciatie van het amendement van

[4:45:10] Becker, Van Zanten en Rodekerk.

[4:45:12] Die kan ik oordeel Kamer geven met één kleine kanttekening, want er wordt verwezen naar

[4:45:19] een bewustwordingscampagne.

[4:45:21] Ik zou willen vragen of ik dat ook bewustwordingsaanpak mag noemen.

[4:45:25] Een campagne zou een middel kunnen zijn, maar met die kanttekening oordeel Kamer.

[4:45:34] De voorzitter.

[4:45:34] Een mandement krijgt de Oordeel Kamer.

[4:45:36] Ja.

[4:45:38] Motie 1 van de leden Westerveld en Dobbe, Oordeel Kamer.

[4:45:43] Met de kanttekening voor zover het binnen mijn eigen begroting ligt, ga ik daarvoor staan.

[4:45:50] Motie 2, Westerveld-Costiets, moet ik ontraden.

[4:45:56] De kwaliteitsstandaard komt in Q1 2025.

[4:45:59] Deze wil ik afwachten.

[4:46:01] Daarnaast is uit de ronde tafel, die heeft plaatsgevonden, geen consensus bereikt over een verbod.

[4:46:08] De motie op stuk nr. 503, van Westerveld-Dobbe, is een oordeel Kamer.

[4:46:12] De motie op stuk nr. 504, van de Velden van Zanten, geef ik het oordeel overbodig, want

[4:46:20] dit doen we al, terughoudend zijn ten aanzien van een aantal zaken.

[4:46:27] De motie op stuk nr. 505, van de Velden van Zanten, is overbodig.

[4:46:31] Dit doen we al en, waar nodig, gebruiken we heel expliciet de woorden moeder en vader.

[4:46:38] De motie op stuk nr. 6 van Rodekerk en Bekker is over vrouwenhaat.

[4:46:46] Deze motie is ontijdig.

[4:46:50] Over nieuwe ontwikkelingen in de dreiging die uitgaat van terrorisme en gewelddadige vormen

[4:46:55] van extremisme wordt tweejaarlijks door de NCTV gerapporteerd in het dreigingsbeeld

[4:47:01] Ik zou u eigenlijk willen vragen de motie aan te houden.

[4:47:07] We hadden het over het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk.

[4:47:11] De NCTV gaat in gesprek met het Verenigd Koninkrijk.

[4:47:15] We verzoeken u daarom de motie aan te houden, zodat we in Q1 2025 uw Kamer kunnen informeren over de

[4:47:21] status hiervan in het Verenigd Koninkrijk.

[4:47:24] Daarin zullen we ook ingaan op de rol en verantwoordelijkheid die de NCTV volgens

[4:47:29] zijn wettelijke grondslag kan spelen.

[4:47:32] Mevrouw Rodekerk, vindt u het goed om deze motie aan te houden?

[4:47:36] En mevrouw Bekker?

[4:47:42] Ja, het kan ook later.

[4:47:44] Zij gaan even nadenken.

[4:47:46] De motie op stuk nr. 6 is ontijdig.

[4:47:49] De motie op stuk nr. 7 van mevrouw Rodekerk is ook ontijdig.

[4:47:56] In september is er vanuit SZW de publiekscampagne Wat verwacht je?

[4:48:00] Deze creëert bewustzijn onder werkenden en werkgevers over zwangerschapsdiscriminatie.

[4:48:06] Die campagne wordt nu — ik refereerde er al aan — herhaald op radiozenders.

[4:48:12] SZW kan binnenkort inzicht bieden in het bereik van de campagne.

[4:48:17] Ik wil de resultaten van de campagne afwachten.

[4:48:20] Daarna kan ik in gesprek gaan met SZW over de effecten en de mogelijke voortzetting van de campagne.

[4:48:27] Mevrouw Rood.

[4:48:28] Die zal ik dan aanhouden.

[4:48:30] Oké, prima.

[4:48:31] Motie 7 wordt aangehouden.

[4:48:34] Motie 8 van mevrouw Becker, oordeel Kamer.

[4:48:42] Motie 9 van de leden Dobbe en Westerveld is ontijdig.

[4:48:52] Mijn advies, die ik ook eerder meegaf, is om dit aan de orde te stellen in het commissiedebat dat

[4:48:57] specifiek over dit onderwerp plaatsvindt op 23 januari.

[4:49:01] Mevrouw Dobbe, wat vindt u daarvan?

[4:49:04] Ik ga er nog even over nadenken, maar ik ben niet genegen om nu te zeggen van

[4:49:08] o, we wachten het allemaal maar af.

[4:49:10] De motie op stuk nr 9 is ontijdig.

[4:49:13] De motie op stuk nr 10 van mevrouw Dobbe, oordeel Kamer.

[4:49:18] Dit wordt ook onderdeel van de emancipatienota, dus daar zult u het nodige kunnen terugzien.

[4:49:24] De motie op stuk nr 11 van mevrouw Dobbe is ontijdig.

[4:49:29] Ik zou zeggen dat dat het wetsvoorstel afwacht.

[4:49:32] Het wetsvoorstel gaat Q1 2025 in internetconsultatie en zal rond de zomer 2025 naar de Kamer gaan.

[4:49:43] Mevrouw Dobbe, wilt u daar iets over zeggen?

[4:49:49] Dat waren de amendementen en moties.

[4:49:53] Dan heb ik nog een paar vragen waarop ik zou terugkomen in de tweede termijn.

[4:49:57] Ik ga dat ook zo snel mogelijk proberen te doen.

[4:50:00] De vraag van mevrouw Bekker is over buitenlandse inmenging.

[4:50:02] Op welke termijn komt het rapport over buitenlandse inmenging?

[4:50:06] We komen voor de zomer van 2025 met een terugkoppeling over het gesprek met JNV, onder andere ook.

[4:50:14] Met uw Kamer ga ik in het gesprek hierover in het commissiedebat van februari, want in februari is

[4:50:24] er nog een specifiek commissiedebat over het onderwerp buitenlandse inmenging met een hele

[4:50:29] reeks aan bewindspersonen, waaronder mijzelf.

[4:50:32] Dan de vraag van mevrouw Rodekerk over zwangerschapsdiscriminatie.

[4:50:36] Wanneer wordt de Tweede Kamer geïnformeerd over het bereik van de SZW-campagne?

[4:50:42] SZW kan eind dit jaar globaal inzicht geven in het bereik van de campagne Wat verwacht je?

[4:50:48] Dat zal voor het einde van dit jaar gebeuren.

[4:50:58] Mijn vraag ging over de wet om de loonkloof tegen te gaan.

[4:51:02] Wanneer we die naar de Kamer verwachten?

[4:51:12] Er lopen wat wetsvoorstellen door elkaar, maar die gaat Q1 2025 in internetconsultatie.

[4:51:20] Dan een vraag van mevrouw Westerveld, die een aantal specifieke acties en initiatieven benoemde

[4:51:28] en zei dat er van alles op papier staat, maar hoe gaat dat dan in de praktijk plaatsvinden?

[4:51:33] Er was een specifieke vraag over extra capaciteit bij de politie.

[4:51:37] Daar kan ik over zeggen dat de capaciteit bij de politie, dat daarvoor structurele middelen zijn

[4:51:42] vrijgemaakt voor de aanpak van discriminatie.

[4:51:44] Hier vallen de discriminatieresearcheurs van het expertisecentrum antidiscriminatie P van politie

[4:51:52] onder en ook het programma Politie voor Iedereen, inclusief Roze in Blauw.

[4:51:58] Daar zijn structureel middelen voor vrijgemaakt.

[4:52:01] De minister van JNV zal hier uitgebreider op ingaan hoe de middelen worden besteed.

[4:52:07] Op 19 december is er ook een commissiedebat Politie, waar specifieke vragen gesteld kunnen worden.

[4:52:14] Want die uitwerking zit toch echt bij mijn collega van JNV.

[4:52:19] Tot zover, voorzitter.

[4:52:20] Dank u wel.

[4:52:21] O, nog eentje.

[4:52:22] Even kijken.

[4:52:23] Dat is een vraag van mevrouw Van den Velde over het CER en het CPB en mijn reflectie op een

[4:52:34] aantal zaken.

[4:52:34] Dat ging over biologie en evolutionaire psychologie als verklaring voor zorgverdeling.

[4:52:41] Ik houd me aanbevolen voor een linkje naar de informatie die mevrouw Van der Velde heeft,

[4:52:45] want we zijn echt meerdere keren gaan graven, maar die onderzoeken komen wij niet tegen.

[4:52:51] En als u mij de bron doet toekomen, dan ben ik bereid daar per brief op te reageren.

[4:52:57] Ik denk wel dat biologie en evolutionaire psychologie niet goed kunnen verklaren hoe

[4:53:01] we nu in Nederland arbeid en zorg verdelen, want dit is immers alleen al over de afgelopen

[4:53:07] eeuwen steeds veranderd, terwijl de mens al 200.000 jaar bestaat en evolueert.

[4:53:14] Ook is iets als het anderhalfverdienersmodel en de part-time-werkcultuur echt wel typisch

[4:53:21] iets voor Nederland.

[4:53:23] In andere Europese landen werken vrouwen veel vaker vol tijd dan hier, terwijl biologie en

[4:53:28] evolutie daar natuurlijk ook hetzelfde zijn.

[4:53:31] Dus culturele en economische factoren spelen in elk geval ook een grote rol.

[4:53:35] Maar als mevrouw Van der Velde mij dat toestaat, dan kom ik in een brief hier nog op terug.

[4:53:43] Dit zou een heel debat op zich kunnen veroorzaken, maar ik vraag aan mevrouw Van der Velde om even te reageren

[4:53:49] of ze die linkjes door wil sturen naar de staatssecretaris.

[4:53:52] Nou, dankjewel voorzitter, maar dit was totaal niet mijn vraag.

[4:53:55] Dus ik heb een ellenlang antwoord gehad, maar niet op wat ik vroeg.

[4:53:59] Mijn vraag was namelijk specifiek.

[4:54:00] Waarom wordt er niet interdisciplinair gebruik gemaakt, onder andere van biologen en evolutionaire

[4:54:08] psychologen, om verder nog uit te zoeken of dat ook nog verschil geeft tussen de interesses

[4:54:16] in mannen en vrouwen en wat voor effect dat heeft op waarom vrouwen wel al dan niet voor

[4:54:21] specifieke banen kiezen?

[4:54:23] Dat was mijn vraag.

[4:54:24] Dat is dus nu niet beantwoord.

[4:54:26] Ik heb voor de staatssecretaris helaas geen linkje.

[4:54:30] Mijn vraag is waarom er niet meer interdisciplinair wordt ingezet om een breder antwoord te vinden?

[4:54:39] De staatssecretaris heeft net toegezegd dat ze met een brief komt over dit onderwerp.

[4:54:43] Ik neem aan dat ze dit antwoord daarin ook gaat geven.

[4:54:47] Daarmee kunnen we overstappen naar de toezeggingen die gedaan zijn door de staatssecretaris.

[4:54:52] Dat is een hele lange lijst.

[4:54:53] Ik ga ze voorlezen.

[4:54:54] De staatssecretaris gaat in gesprek met de minister van Justitie en Veiligheid over het rapport

[4:54:59] betreffende buitenlandse beïnvloeding met betrekking tot narratieven over vrouwen en de LHBTIQ-plus

[4:55:05] gemeenschap, termijn voor de zomer van 2025 en het commissiedebat in februari over buitenlandse inmenging.

[4:55:14] Twee. De staatssecretaris zal meer rugbaarheid geven aan de beschikbaarheid van subsidieregelingen op het

[4:55:19] gebied van LHBTIQ-plus-acceptatie in religieus-conservatieve gemeenschappen en komt hierop in

[4:55:25] de emancipatienota terug voor de zomer van 2025.

[4:55:30] Drie. De uitkomsten van het onderzoek naar dalende acceptatie van LHBTIQ-plussers zal de

[4:55:36] staatssecretaris voor de zomer van 2025 aan de Kamer zenden.

[4:55:41] Vier. De uitkomsten van het project dat loopt naar aanleiding van het actieplan LHBTIQ-plus worden

[4:55:48] in de tweede helft van 2025 aan de Kamer gestuurd met de minister van Justitie en Veiligheid.

[4:55:53] Vijf. In het eerste kwartaal van 2025 wordt de Kamer geïnformeerd over de gesprekken die de NCTV

[4:56:00] voert met hun counterpart in het Verenigd Koninkrijk over de aanpak van vrouwenhaat.

[4:56:07] Zes. Voor het kerstreces ontvakt de Kamer een interdependentaal plan tegen online discriminatie.

[4:56:14] Het ministerie van BZK heeft het voortouw.

[4:56:18] 7. De staatssecretaris gaat in gesprek met haar collega van SZW over de loonkloof en komt hierop

[4:56:25] in het eerste kwartaal van 2025 terug.

[4:56:28] 8. Het kabinet informeert de Kamer via de minister van SZW over de resultaten van de campagne

[4:56:34] tegen zwangerschapsdiscriminatie.

[4:56:37] Dit gebeurt eind 2024.

[4:56:39] De eventuele acties die hieruit voortkomen, neemt de staatssecretaris mee in de emancipatienota.

[4:56:45] 9. De staatssecretaris van Langdurige en Maatschappelijke Zorg stuurt voor de begrotingsbehandeling

[4:56:50] de voortgang van het nationale actieprogramma Dakloosheid naar de Kamer.

[4:56:55] 10. De staatssecretaris gaat in gesprek met de minister van VWS over de nationale strategie

[4:57:00] over onder andere de gezondheid van vrouwen en zal het resultaat hiervan opnemen in de

[4:57:04] emancipatienota.

[4:57:06] 11. Staatssecretaris Struyken van Rechtsbescherming stuurt de resultaten van het onderzoek over

[4:57:12] de mogelijke invoering van het Meer Ouderschap Medio 2025 aan de Kamer.

[4:57:17] 12. De periodieke reportage Emancipatie, waarin het emancipatiebeleid wordt geëvalueerd op doeltreffendheid,

[4:57:24] doelmatigheid en maatschappelijk impact, zal in het eerste kwartaal van 2025 aan de Kamer worden verzonden.

[4:57:31] 13. De Kamer wordt over de voortgang van de gesprekken over Atria en het duurzaam borgen van het vrouwenarchief

[4:57:37] geïnformeerd via de Emancipatienota en indien mogelijk eerder.

[4:57:41] Is dat allemaal akkoord, staatssecretaris?

[4:57:45] Eén kleine aanpassing.

[4:57:50] De toezegging over de midterm-evaluatie is Q1 2025 en de toezegging met betrekking tot

[4:57:58] de periodieke evaluatie is Q4 2025.

[4:58:04] Met die aanvullingen zijn de toezeggingen opgelezen, maar mevrouw Dobbe heeft nog een opmerking.

[4:58:09] Volgens mij mis ik er nog één.

[4:58:10] Of u heeft toch te snel gesproken, maar volgens mij was er ook een toezegging gedaan

[4:58:14] dat er met een collega van VWS gesproken zou worden over de beloning en de loonruimte in de VVT.

[4:58:21] En begin Q1 zou daarover worden teruggekoppeld.

[4:58:23] Want toen vroeg ik nog aan u, wanneer is dat dan?

[4:58:26] En toen zeiden ze begin Q1.

[4:58:31] Kun je de vraag nog een keer herhalen?

[4:58:33] Nou, volgens mij was er dus ook een toezegging gedaan, omdat ik het had over de loonruimte

[4:58:37] die nu binnen de CAO-VVT, dus het verpleeghuis en de thuiszorg,

[4:58:40] Die cao-onderhandelingen zijn opgeschort, omdat er te weinig loonruimte is.

[4:58:45] Volgens mij hadden wij net een toezegging gekregen dat de staatssecretaris met haar collega van zorg zou

[4:58:50] spreken daarover en dat wij daar begin Q1 terugkoppeling over zouden krijgen.

[4:58:55] Dat klopt.

[4:58:57] Ik zie gekniek.

[4:58:58] Ik ga hem niet herhalen, want u heeft hem perfect voorgelezen.

[4:59:07] De staatssecretaris zou ook in gesprek gaan met de minister van Buitenlandse Zaken en Buitenlandse

[4:59:12] Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

[4:59:15] Daarbij heeft ze inderdaad gezegd wat haar rol is, maar ik zou ook heel graag — volgens mij is

[4:59:19] dit ook een mooie toezegging — een toezegging over doen.

[4:59:26] Daar komen we op terug in de emancipatienota.

[4:59:30] Voorzitter. Dan heb ik nog één kleine aanpassing.

[4:59:32] Het gesprek van de NCTV gaat niet over de aanpak.

[4:59:35] vrouwenhaat, maar over de monitoring daarvan.

[4:59:40] Vervolgens volgt daar een aanpak uit, als dat goed is.

[4:59:44] Gaan wij zo opnemen.

[4:59:46] Dan mevrouw Rodekerk.

[4:59:47] We hadden het ook gehad over het project Samen.

[4:59:50] Toen gaf de staatssecretaris aan dat er nieuwe aanvragen konden worden gedaan voor deze groepen

[4:59:55] om hier bij de LBT-acceptatie te werken.

[4:59:58] Zou zij dan in de emancipatienote ook een stand van zaken kunnen geven over wat eruit is gekomen

[5:00:04] En of het nog nodig is om daar vervolgacties in te nemen, of dat dat gelukt is.

[5:00:17] Ik ben even op zoek naar waar mevrouw Rodekerk naar op zoek is.

[5:00:23] Volgens mij is het niet gebruikelijk om terug te rapporteren over individuele subsidieaanvragen.

[5:00:38] Misschien is het goed om het even onderling te bespreken, omdat het toch gaat over die emancipatienote.

[5:00:42] Dan is het één minuut over drie.

[5:00:44] Ik wil iedereen hartelijk bedanken voor de aanwezigheid van de staatssecretaris,

[5:00:48] haar ondersteuning, onze ondersteuning hier in de zaal, het publiek op de tribune en natuurlijk

[5:00:52] de Kamerleden en de Griffie. Tot de volgende keer.