Herstel Groningen

[0:00:00] Gewaardeerde aanwezigen, ik stel u voor om te beginnen.

[0:00:03] Het is kwart over vijf, onze aanvangstijd.

[0:00:06] Welkom bij de Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken met ons onderwerp vanavond.

[0:00:09] Vanmiddag herstel Groningen.

[0:00:12] Ik stel u voor om te werken met vier interrupties.

[0:00:17] Ik zie al nu een oordevoorstel.

[0:00:20] Ja, protest, voorzitter.

[0:00:21] Ik wil daar in niveau acht.

[0:00:22] Een protestvoorstel van mevrouw Beckerman.

[0:00:24] Ga u gangen.

[0:00:24] Ik zet in op acht, voorzitter.

[0:00:28] Zijn er commissieleden die bij voorkeur op iets minder inzetten?

[0:00:33] Acht is best wel heel hoog voor het aantal partijen.

[0:00:35] Dus als u inderdaad om elf uur naar huis wil, dan ben ik bang dat dat al wel een klus wordt.

[0:00:41] Ik ga graag een nachtje door, maar dat is misschien vervelend voor de mensen die morgenochtend

[0:00:44] weer vroeg op moeten.

[0:00:46] Kan ik afdingen naar vijf?

[0:00:49] Voorzitter, kijk, dit is wel de begrotingsbehandeling, het is een wetgevingsoverleg.

[0:00:54] Ik ben absoluut gevoelig.

[0:00:55] Maar vijf is echt veel te weinig.

[0:00:56] We hebben behoorlijk wat punten en vragen.

[0:00:59] Hoe kijken andere commissieleden daar tegenaan?

[0:01:01] Ik zie meneer Busschhoff...

[0:01:03] Oh, oh...

[0:01:04] Ja?

[0:01:05] Zes.

[0:01:06] Zes?

[0:01:07] U bent allemaal tevreden met zes?

[0:01:09] Dan gaan we voor zes interrupties per onderdeel.

[0:01:13] Dus in zoverre...

[0:01:19] En dan gaan wij in eerste termijn...

[0:01:23] En mag ik uw aandacht daarvoor horen naar meneer Busschhoff.

[0:01:25] Meneer Busschhoff, u heeft het woord.

[0:01:27] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:30] Ik begin eventjes mijn inbreng met vrijdagochtend.

[0:01:33] Afgelopen vrijdagochtend toen kregen we het bericht...

[0:01:36] dat uit onderzoek blijkt dat het vertrouwen van Groningers in de versterking stagneert.

[0:01:41] En je hoort ook wel als je je oor te luisteren legt van mensen zoiets als...

[0:01:46] het is een weerwaar aan beoordelingen, het voelt als een loterij.

[0:01:50] Hou op met bureaucratisch geneuzel, stop met al die potjes van de NCG en IMG.

[0:01:55] Niemand helpt je, alles duurt eindeloos en dat maakt me boos en gefrustreerd.

[0:02:01] Voorzitter, dat zijn niet mijn woorden, dat zijn de woorden van mijn provinciegenoten...

[0:02:04] die compleet zijn vastgelopen.

[0:02:06] Daarom doe ik ook samen met mijn collega Sandra Beckerman het voorstel voor een totaal aanpak.

[0:02:12] Conform ook het kabinet heeft besloten bij de toeslagenaffaire, bij het toeslagenschandaal,

[0:02:17] daar bieden ze ouders een totaal aanpak aan.

[0:02:19] De SP en ook de BVN pleiten daar voor Groningen ook al langer voor.

[0:02:24] Er moet eigenlijk een wettelijk afdwingbaar recht komen

[0:02:26] om in één keer een set afspraken te maken over de versterking,

[0:02:30] verduurzaming en schadeafhandeling van je huis.

[0:02:34] zodat mensen niet langer wegzakken in dat bureaucratische moeras.

[0:02:42] Voordat ik naar mijn tweede voorstel ga, blijf ik nog even bij die vrijdagochtend.

[0:02:47] Uit datzelfde onderzoek bleek ook dat de spanningen in Groningen toenemen...

[0:02:54] als gevolg van die enorme onuitlegbare verschillen, die grote ongelijkheid in behandeling.

[0:03:00] Zo'n 90 procent van de Groningers herkent die spanningen en die ongelijkheid die dorpsgemeenschappen

[0:03:07] daadwerkelijk scheurt.

[0:03:10] Daarom is het ook nodig dat het rapport van de commissie van Geel heel duidelijk is.

[0:03:16] Iedereen heeft recht op een veilig, schadevrij en verduurzaamd huis, niet ergens onderop

[0:03:23] in een stoffige la belandt, maar daadwerkelijk uit die la komt en volledig omarmd wordt en

[0:03:28] uitgevoerd wordt.

[0:03:30] Als we het dan toch hebben over het punt van verduurzaming zou ik ook een derde voorstel

[0:03:35] willen doen.

[0:03:36] Dat gaat over maatregel 29 uit Nijmegen.

[0:03:40] Ik denk dat het heel logisch en ook netjes is dat als je dan uiteindelijk aanspraak maakt

[0:03:44] op die maatregel 29 om je huis te isoleren, dat dan ook vervolgens alles na die isolatiewerkzaamheden

[0:03:51] wel weer netjes wordt afgewerkt.

[0:03:53] Het timmerwerk wordt weer eventjes hersteld.

[0:03:55] Dus ik denk dat het best logisch is dat we zeggen dat dat ook onder die maatregel 29 zou moeten vallen.

[0:04:01] Dat geldt ook voor ventilatie.

[0:04:04] Want ventilatie is ontzettend belangrijk als het gaat om het tegengaan van schimmel.

[0:04:07] En we weten dat er gewoon heel veel woningen...

[0:04:10] juist ook in dat bevingsgebied te maken hebben met schimmel.

[0:04:14] Dus mijn vraag, het voorstel ook om die afwerking en die ventilatie...

[0:04:18] ook onderdeel te laten zijn van maatregel 29.

[0:04:23] Voordat ik doorga blijf ik nog eventjes op die vrijdag zitten.

[0:04:27] Waar ik in het begin een beetje treurig werd van de berichtgeving over Groningen...

[0:04:34] en waar Groningers mee te kampen hebben, maakte dat al snel plaats voor boosheid.

[0:04:38] Toen je las dat Shell en Exxon, notabene op diezelfde dag...

[0:04:43] dat het vertrouwen van Groningers in de herstelaanpak stagneert...

[0:04:46] Nota bene op dezelfde dag dat je hoort dat Groningers die spanningen ervaren over die ongelijke aanpak,

[0:04:54] dan hoor je ook nog, dan lees je dat Shell en Exxon niet bereid zijn om al hun rekeningen te betalen.

[0:05:00] En terecht, voorzitter, zeg ik hier, dat deze staatssecretaris daar boos over was.

[0:05:05] Terecht ook zag ik van verschillende collega-Kamerleden daar ook echt geschokte reacties op.

[0:05:10] Schandalig, het mag niet zo zijn.

[0:05:13] En ik herken me volledig in al die uitspraken.

[0:05:15] ook deze uitspraken van de staatssecretaris die hier ook niet van

[0:05:19] gediend was maar laat het dan niet alleen bij woorden blijven zeg ik dan moeten

[0:05:23] er ook daden volgen dan zeg ik ook dan moeten we met een

[0:05:26] heffing shell en ex ontdwingen om al die rekeningen te betalen

[0:05:31] dat moeten dan nu ook echt van komen naar deze boze woorden en op z'n minst

[0:05:35] voorzitter dat is dan ook het vijfde voorstel

[0:05:39] kan het toch niet zo zijn dat als je weet wat deze bedrijven in onze mooie

[0:05:43] provincie hebben aangericht voor ellende.

[0:05:45] En als je de opstelling van vandaag de dag van deze bedrijven ziet,

[0:05:49] dat we ze dan een vergunning geven om door te gaan met de gaswinning

[0:05:52] in de kleine gasvelden, bijvoorbeeld bij de gaswinning van Warfem.

[0:05:57] Dat kan toch niet doorgaan dan? Dus stop daarmee, zeg ik ook tegen de voorzitter.

[0:06:03] En voorzitter, dan een zesde punt.

[0:06:06] En dat gaat eigenlijk over een aantal voorstellen die te maken hebben met

[0:06:09] het gestand doen van beloftes aan Groningers.

[0:06:14] De eerste belofte die gestand gedaan moet worden aan Groningers...

[0:06:18] is de belofte als het gaat om de waardevermeerderingsregeling.

[0:06:22] Heel veel Groningers is in het vooruitzicht gesteld beloofd...

[0:06:27] dat zij aanspraak mogen maken op die waardevermeerderingsregeling.

[0:06:30] Maar al die Groningers dreigen met de gebroken belofte achter te blijven...

[0:06:34] als die waardevermeerderingsregeling niet wordt verlengd...

[0:06:38] na 1 februari 2025.

[0:06:40] Daarom ook het voorstel, gelet op dat er nog zo'n 93 miljoen euro in die pot met geld zit,

[0:06:46] om die waardevermeerderingsregeling gewoon te verlengen.

[0:06:50] En voorzitter, als het gaat over het gestandoen van beloftes, dan een zevende voorstel.

[0:06:55] Er is beloofd dat er niet meer doorgeprocedeerd zou worden tegen Groningers.

[0:07:01] Voorzitter, moet je nagaan dat je al jarenlang in de ellende zit,

[0:07:06] Dat je een kapothuis hebt.

[0:07:08] Dat je naar de rechter moet stappen als Groninger om je gelijk te halen.

[0:07:12] Dat je dat gelijk krijgt.

[0:07:14] En in plaats van dat dan vervolgens de overheid naast jou staat,

[0:07:18] tref je de overheid, de IMG,

[0:07:20] wederom tegenover je in hoger beroep.

[0:07:23] Dat moet gewoon niet kunnen.

[0:07:25] Een achtste voorstel als het gaat om het gestandoen van beloftes aan Groningen.

[0:07:31] Dat gaat over het behoud van voorzieningen.

[0:07:34] 149 kamerzetels stemden voor het voorstel om voorzieningen in stand te houden, zodat het

[0:07:40] zwembad, de buslijn, het sportclub gewoon open kunnen blijven.

[0:07:45] 149 kamerzetels waren daarvoor en nu blijkt dat bijvoorbeeld het zwembad in Hogezand toch

[0:07:50] dreigt te sluiten als gevolg van geldgebrek.

[0:07:54] En gelukkig ging de gemeenteraad van Midden-Groningen daar unaniem voor liggen, maar ik verwacht

[0:07:59] op die 149 zedels hier in de Kamer die zeggen dat soort voorzieningen moeten open blijven,

[0:08:04] dat deze staatssecretaris ook de kant van de gemeenteraad van Midden-Groningen kiest

[0:08:08] en ervoor zorgt dat dat zwembad en andere voorzieningen ook na 2025 gewoon open kunnen blijven.

[0:08:16] En voorzitter, dan ga ik nu naar een negende en nog wat ander losstaand voorstel.

[0:08:21] Dat gaat over maatregel 16 uit mei begun.

[0:08:24] Dat is de maatregel die erop toeziet dat als je al heel lang moet wachten,

[0:08:29] dat je daar compensatie voor krijgt.

[0:08:31] En ons bereikt signalen dat het uitbetalen van die compensatie wel heel lang kan duren.

[0:08:36] Dus ons voorstel is om dat zo snel mogelijk te doen.

[0:08:39] En ik zou het ook wel netjes en redelijk vinden als we ondernemers,

[0:08:43] MKB'ers onderdeel laten zijn van die maatregel 16.

[0:08:46] Want ook zij hebben soms echt al heel erg lang moeten wachten.

[0:08:50] Dus ik zou ook het voorstel willen doen dat zij onderdeel worden van die maatregel 16.

[0:08:57] Omwille van de tijd en omdat ik verwacht dat er ook nog mensen

[0:09:00] misschien wel ingaan op bouwfouten en op toeslagen en brieven van de

[0:09:05] Belastingdienst sla ik dat tiende punt even over en heb ik nog een aantal

[0:09:09] losstaande vragen voor de staatssecretaris.

[0:09:13] Als eerste heb ik nog een vraag over bedrijfspanden die in het

[0:09:16] aardbevingsgebied vallen, maar woonadressen die daar net buiten

[0:09:21] en dat wij signalen krijgen dat dat leidt tot mensen die niet aanspraak kunnen maken op bepaalde regelingen

[0:09:28] waarvan ze verwachten dat ze er wel aanspraak op zouden kunnen maken.

[0:09:31] En ik vraag de staatssecretaris, herkent hij dit soort signalen en zou hij er ook voor kunnen zorgen

[0:09:36] dat iedereen die er recht op heeft, ook als ze net buiten het bevingsgebied wonen

[0:09:40] maar hun bedrijfspand in het bevingsgebied hebben, dat ze dan toch aanspraak kunnen maken

[0:09:44] op de regelingen die voor hen bedoeld zijn.

[0:09:47] Ik zou ook de staatssecretaris willen vragen naar de zogenoemde P- en C-schades.

[0:09:52] De schades die vergoed zijn door de NAM, al heel lange tijd geleden.

[0:09:58] Mensen zijn afgescheept met een fooi, echt een fooi in vergelijking waar mensen recht

[0:10:03] op hebben.

[0:10:03] En zeker als je kijkt naar waar mensen tegenwoordig recht op hebben.

[0:10:07] We hebben met z'n allen gezegd, dat moet eigenlijk niet kunnen.

[0:10:10] Dus de staatssecretaris zou ook in het najaar van 2024 nog aangeven aan de Kamer...

[0:10:16] hoe om te gaan met die BNC-schades en ervoor te zorgen...

[0:10:19] dat iedereen gewoon fatsoenlijk gecompenseerd zou worden.

[0:10:22] En ik ben benieuwd hoe het daarmee staat.

[0:10:24] En ik zeg er ook alvast bij hoe moeilijk het ook is.

[0:10:27] Wat ons betreft moeten die mensen gewoon recht gedaan worden.

[0:10:31] En voorzitter, dan nog een vraag.

[0:10:34] Het gaat over het oude postkantoor in Warfum.

[0:10:36] met een aantal collega's was ik in Warfum afgelopen zaterdag bij een actie tegen de gaswinning daar.

[0:10:43] We kregen ook een mooie rondleiding door het dorp.

[0:10:46] Ik zeg mooi, want het is een prachtig dorp met prachtig oude karakteristieke panden en kerken,

[0:10:51] maar ook met heel veel schade.

[0:10:53] Nog een reden waarom je dus die gaswinning bij Warfum moet stoppen.

[0:10:56] Maar wat we ook hoorden was dat degene die in het oude postkantoor woont,

[0:10:59] die het heeft te maken met een mooie gevel vol met beton, geen stuukwerk.

[0:11:04] Al wordt daarover gediscussieerd.

[0:11:07] En het lastige is dat diegene eigenlijk niks meer vraagt dan gewoon het herstellen van de schade aan dat oude karakteristieke pand.

[0:11:15] Maar dat gebeurt maar niet, want ja, het is beton en dat schijnt duurder te zijn om te herstellen dan stukwerk.

[0:11:22] Dus ik zou de staatssecretaris willen vragen als iemand niet meer vraagt dan gewoon herstel in natura van zo'n pand,

[0:11:29] dan zou dat toch gewoon moeten kunnen.

[0:11:32] Voorzitter, ik kom tot een afronding.

[0:11:35] Nog één vraag, dat gaat over een signaal dat mij bereikte, dat sommige mensen als ze

[0:11:41] naar een wisselwoning toe moeten omdat hun huis versterkt wordt of omdat ze in een sloopnieuwbouwtraject

[0:11:45] zitten heel soms in een andere gemeente belanden, soms misschien door hun eigen keuze, maar

[0:11:50] het is wel heel vervelend dat als je gedwongen je woning uit moet en je hebt recht op gemeentelijke

[0:11:56] voorzieningen, een regeling vanuit de WMO bijvoorbeeld, dat je dan, omdat je tijdelijk

[0:12:01] naar een andere gemeente zou gaan, erop achteruit zou gaan.

[0:12:04] Dat kan volgens mij niet de bedoeling zijn, dus ik zou ook de staatssecretaris willen

[0:12:07] vragen om ervoor te zorgen dat dat in ieder geval niet gebeurt.

[0:12:10] En dan kom ik nu echt op mijn afronding, voorzitter.

[0:12:13] Er zou een stuttenlijst komen, die komt er ook.

[0:12:16] Ik ben benieuwd wanneer die komt en ik zou heel graag van de staatssecretaris ook willen

[0:12:20] horen hoe hij die panden die dus in die houten stutten staan.

[0:12:23] Je kan je bijna geen beter voorbeeld voorstellen van de gevolgen van de gaswinning in Groningen

[0:12:29] dan panden die uit elkaar van ellende en bij elkaar worden gehouden met stutten.

[0:12:35] Of er ook een plan van aanpak komt bij die stuttenlijst, hoe deze panden zo snel mogelijk

[0:12:40] hersteld kunnen worden, zodat we dat toch wel schrijnende voorbeeld als gevolg van die

[0:12:44] gaswinning, die panden die in die stutten staan, toch zo snel mogelijk kunnen herstellen.

[0:12:49] Tot zover.

[0:12:51] Dank u wel. Dan ga ik naar meneer Kops.

[0:12:55] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:12:56] Dat de gaswinning is gestopt, is natuurlijk mooi.

[0:13:00] Dat is stap één.

[0:13:02] Maar daarmee zijn we er natuurlijk nog lang niet.

[0:13:04] Want eigenlijk is stap twee pas net begonnen.

[0:13:06] Namelijk het echt oplossen van de schadeafhandeling.

[0:13:10] De versterking.

[0:13:11] Het inlossen van de erenschuld.

[0:13:13] Een toekomstperspectief.

[0:13:15] Want, voorzitter, de ellende in Groningen is nog lang niet voorbij.

[0:13:18] Integendeel.

[0:13:19] De aardbevingen zullen dan wel minder worden, afnemen qua magnitude zeker, maar de ondergrond

[0:13:25] zal nog lange tijd onrustig blijven en er zullen ook dus nog lange tijd nieuwe schadegevallen

[0:13:30] ontstaan.

[0:13:32] En voorzitter, dat geconstateerd hebbende, om dan maar even met de deur in huis te vallen,

[0:13:37] is het natuurlijk triest, schandalig dat de NAM heeft besloten niet langer te willen

[0:13:42] meebetalen aan zaken als leefbaarheid en economie in de regio.

[0:13:47] En de redenering van de NAM is, ja de gaswinning is gestopt, dus tot dat moment wordt er betaald en daarna niet meer, zo simpel is het.

[0:13:56] Maar voorzitter, zoals ik al zei, het is natuurlijk niet zo dat vanaf dat moment in één klap alle ellende is opgelost.

[0:14:02] En zeker ook niet op het gebied van leefbaarheid en economie.

[0:14:06] En over hoeveel geld hebben we het dan eigenlijk?

[0:14:09] Over jaarlijks 25 miljoen euro.

[0:14:11] En dan ook nog te beseffen dat, volgens de kostenverdeelsleutel, de staat daarvan per

[0:14:18] saldo 75 procent betaalt.

[0:14:20] En bovendien voorzitter, als we dan die redenering van de NAM volgen, dan was het alternatief

[0:14:25] blijkbaar geweest de gaswinning gewoon door te laten gaan, maar de gevolgen waren dan

[0:14:30] wel geweest, nog meer schades, grotere schades, nog meer geld, nog meer duurdere schades

[0:14:35] en die hadden dan uiteindelijk ook gewoon betaald moeten worden.

[0:14:39] Dus ik snap het gewoon niet, voorzitter.

[0:14:41] Daarbij investeren in zaken als leefbaarheid en economie stopt niet opeens met het stoppen

[0:14:48] van de gaswinning.

[0:14:49] Kortom, nogmaals, ik begrijp het echt niet.

[0:14:53] Dat de NAM niet meer wil meebetalen aan die leefbaarheid en economie kwam afgelopen week

[0:14:59] in het nieuws.

[0:15:01] Maar in de brief van de staatssecretaris van 9 oktober lezen we dat de NAM dat al op 19

[0:15:06] juli aan de staat heeft laten weten.

[0:15:09] Dan citeer ik de staatssecretaris.

[0:15:12] De staat is het niet eens met de redenering van de NAM...

[0:15:15] en heeft betaling van de betreffende facturen geëist.

[0:15:19] Einde citaat.

[0:15:20] Oké, maar dan is de vraag...

[0:15:22] wat is er dan sinds afgelopen juli feitelijk gebeurd?

[0:15:25] Dat eisen heeft dus blijkbaar nog niet heel erg gewerkt.

[0:15:28] Dus de vraag is dan wat nu?

[0:15:30] Ziet de staatssecretaris mogelijkheden...

[0:15:32] om de NAM toch aan het betalen te krijgen?

[0:15:35] En zo nee?

[0:15:37] Wat heeft dat dan mogelijk voor gevolgen voor die leefbaarheid en economie?

[0:15:41] Graag een reactie.

[0:15:44] En dan, voorzitter, over betalen gesproken.

[0:15:47] Het is niet de eerste keer dat er moeilijk over...

[0:15:49] Moet ik pauzeren?

[0:15:52] U mag uw zin afmaken, maar als u die afheeft, dan mag u pauzeren voor de introductie van meneer Bussof.

[0:15:55] Ik wou naar het volgende blok, dus dan...

[0:15:57] Dat komt weer perfect uit. Meneer Bussof.

[0:16:00] Ja, voorzitter, ik wil nog even doorgaan op dit blok,

[0:16:02] want eigenlijk deel ik de woorden van de heer Kops volledig over hoe schandalig het is

[0:16:06] dat de NAM die rekeningen niet wil betalen.

[0:16:08] En ik onderschrijf ook dat het heel gek is in de redenatie

[0:16:11] dat je niet wil betalen voor de leefbaarheid en economie,

[0:16:14] want met het stoppen van de gaswinning stopt dat niet.

[0:16:17] En ik beproef ook wel, en dat wilde ik ook even checken,

[0:16:19] of de PVV-fractie openstaat voor meer dwingendere maatregelen

[0:16:23] ten opzichte van de NAM.

[0:16:24] Dus dat we toch wel ook de staatssecretaris bijvoorbeeld zouden vragen

[0:16:27] of met die tijdelijke wet Groningen die er aankomt,

[0:16:30] waar ook heffingsgronden in staan,

[0:16:32] we toch de NAM kunnen dwingen om die rekeningen te betalen.

[0:16:35] Staat de PVV-fractie daar voor open?

[0:16:38] Nu komst.

[0:16:38] Voorzitter, het korte antwoord zou zijn verwijzend naar de voorganger van de heer Bushof.

[0:16:43] Volgens mij was het de heer Nijboer die daar heel vaak al in de Kamer aandacht voor heeft gevraagd

[0:16:48] en ook moties over heeft ingediend voor een heffing.

[0:16:52] Daar hebben wij toen voor gestemd, absoluut.

[0:16:55] En ja, of je het nou zo regelt of zo regelt, dat maakt ons eigenlijk niet zo heel veel uit.

[0:17:00] Het zou ons een liefding waard zijn als er gewoon betaald zou worden, absoluut.

[0:17:07] Dat is goed om te horen.

[0:17:08] Dus eigenlijk zeg ik dan...

[0:17:10] moeten we de staatssecretaris de opdracht geven...

[0:17:12] om gewoon linksom of rechtsom ervoor te zorgen dat er betaald wordt.

[0:17:14] En dan blijven we de PVV aan onze zijde vinden.

[0:17:18] Minister Koeps.

[0:17:19] Ja, voorzitter. We hebben altijd gezegd...

[0:17:21] de NAM moet gewoon de rekeningen betalen.

[0:17:24] Klaar. Zo simpel is het.

[0:17:25] Linksom of rechtsom.

[0:17:31] Gaat u verder met uw verhaal.

[0:17:33] Ja, wel...

[0:17:34] Maar niet voordat u een interruptie heeft gehad van mevrouw Bikker.

[0:17:37] Mevrouw Bikker.

[0:17:38] Ik ben blij met deze glasheldere uitspraak van de PVV-fractie, want de olies hebben gewoon te betalen.

[0:17:44] Na jaren en jaren miljardenwinst is het ook gewoon je maatschappelijke morele plicht, lijkt me, als bedrijf.

[0:17:51] Ik zou aan de PVV de vervolgvraag willen stellen dat als men dat niet doet, dat ook de license to operate, wat mij betreft,

[0:17:57] dat we daar wel vragen over kunnen stellen aan de staatssecretaris of die niet op het spel komt te staan.

[0:18:01] Deelt de PVV-fractie die mening?

[0:18:05] Ik denk dat mevrouw Beker nu een beetje te ver vooruit loopt.

[0:18:08] Ja, ze moeten betalen en dat moeten we ook.

[0:18:11] Ik denk dat we het allemaal doen. Ik doe dat ook.

[0:18:13] Vragen aan de staatssecretaris van ga het regelen, doe het.

[0:18:18] En ja, dan zien we wel verder als dat niet gaat lukken.

[0:18:20] Wat er dan voor nodig is om dat wel voor elkaar te krijgen.

[0:18:23] Maar ik denk dat we echt met elkaar eens zijn.

[0:18:26] Ze moeten gewoon de rekeningen betalen.

[0:18:28] Dat moet iedereen in dit land, moeten burgers ook.

[0:18:31] en een organisatie als de NAM net zo.

[0:18:37] Mevrouw Bikker in vervolg.

[0:18:38] Ja, voorzitter, we zijn het over dat betalen absoluut eens,

[0:18:41] maar we weten allemaal dat er soms ook duidelijk moet zijn

[0:18:45] dat het consequenties heeft als je niet betaalt.

[0:18:48] En juist op dat punt vind ik het belangrijk dat ook deze Kamer laat zien

[0:18:52] ga maar beter weer aan de slag

[0:18:54] en zorg dat deze staatssecretaris met jullie een goed gesprek heeft

[0:18:57] in plaats van dat we verder de juridische kant in moeten gaan

[0:19:01] Ook omdat er meer naar de toekomst toe op het spel staat.

[0:19:03] En ik zou het verstandig vinden als deze Kamer, en ook wij hier alle, in die zin dus ook naar

[0:19:08] de olies communiceren, dat het gevolgen kan hebben.

[0:19:11] Slecht gedrag heeft gevolgen voor wat je in de toekomst in ons land al dan niet mag doen.

[0:19:17] En op dat punt ga ik dus helemaal niet een stap te hard.

[0:19:20] Ik vind gewoon als jij als een partij, een oliepartij, jaren miljardenwinst heeft gehad

[0:19:25] en vervolgens niet levert, dan heb ik er niet zo'n vertrouwen in om met die oliepartij op

[0:19:29] op een andere plek in zee te gaan.

[0:19:32] En ik zou het bijzonder goed vinden als de PVV zegt

[0:19:36] ja, eigenlijk is dat wel een wijs inzicht.

[0:19:38] Wij hebben ook niet de ruggegraat van een banaan.

[0:19:40] Wij gaan hiervoor.

[0:19:41] We laten anderen de olies zien.

[0:19:43] Deze Kamer heeft tanden, dus beter betaal maar.

[0:19:47] Meneer Kops.

[0:19:49] Ja, voorzitter, nogmaals.

[0:19:50] Ja, dat er betaald moet worden, dat staat buiten kijf.

[0:19:53] Op wat voor manier je dat dan doet, met een heffing of hoe dan ook.

[0:19:56] Dat maakt eigenlijk niet zo heel veel uit.

[0:19:58] Maar ja, dat mevrouw Bikker toch wat vooruit loopt, dat vind ik van wel.

[0:20:03] Want dan zegt zij feitelijk van ja, je moet ze straffen en je moet ze niet meer elders in het land.

[0:20:08] Ik ben de woorden even kwijt.

[0:20:10] Maar ja, daarmee heb je het geld natuurlijk niet.

[0:20:13] Dat is natuurlijk wel zo.

[0:20:15] Je kunt ze natuurlijk gaan straffen en gaan zeggen van u mag dat niet meer, u mag dat niet meer, oké.

[0:20:19] Maar de rekeningen waar we het dan nu concreet over hebben, die zijn alas nog niet betaald.

[0:20:23] Dus ja, ik snap het sentiment, zeker.

[0:20:26] Maar is het een oplossing? Is het geld er dan? Dat denk ik niet.

[0:20:30] Maar dat er opgetreden moet worden, dat is natuurlijk aan de staatssecretaris...

[0:20:34] dat staat buiten kijf, ja.

[0:20:36] En daar stel ik ook die vragen over, voorzitter.

[0:20:38] Want natuurlijk, wij hier als politiek, als Kamerleden...

[0:20:41] spreken ons natuurlijk heel direct uit.

[0:20:44] We vinden het schandaal, we vinden dit, we vinden dat, absoluut.

[0:20:48] Maar ik vraag dus aan de staatssecretaris hoe het er achter de schermen aan toegaat.

[0:20:52] Wat daar wordt bereikt.

[0:20:54] Als ik dan lees in de brief van ja, de staat is het niet eens met de redenering van de NAM

[0:20:59] en heeft betaling van de betreffende facturen geëist.

[0:21:03] Ja, oké dan.

[0:21:04] Maar dan wil ik wel meer weten van ja, hoe gaat het er dan naartoe?

[0:21:07] En heeft dat dan effect?

[0:21:09] En zo niet, wat moeten we dan doen?

[0:21:15] Gaat u verder met uw verhaal.

[0:21:19] Meneer De Groot, toch nog een interruptie voor meneer Kops.

[0:21:22] Ja, dank voorzitter, want ik zat er even over het antwoord van de heer Kops na te denken.

[0:21:26] En, kijk, laat ik vooropstellen, de VVD vindt het ook heel erg teleurstellend

[0:21:31] dat dit bericht van de NAM is gekomen.

[0:21:35] Maar ik vind eigenlijk de lijn die de heer Kops hanteert wel heel verstandig, ook als Kamer.

[0:21:40] Omdat het, volgens mij, de Kamer heel erg goed moet weten van wat is hier nou eigenlijk aan de hand?

[0:21:45] Wat is hier nou echt achter de schermen aan de hand?

[0:21:47] Wat is de reden waarom ze het niet willen betalen?

[0:21:49] Wat is de reden dat ze een assortiment niet willen betalen?

[0:21:51] Maar nog veel interessanter, en dat is eigenlijk de vraag aan de PVV,

[0:21:54] is hoe ziet die overeenkomst eruit?

[0:21:56] Dus ik vraag aan de heer Kops van de PVV.

[0:21:59] Zouden we niet gewoon heel direct moeten weten en dat ook vandaag gewoon een klipperklaar in het debat moeten krijgen?

[0:22:04] Hoe die overeenkomst en aan welke eisen er dan verbonden is als het gaat over die betalingen?

[0:22:09] Zodat we daarna de juiste stappen kunnen zetten?

[0:22:11] Want deze Kamer gaat van nul naar 100 in vijf seconden bijna.

[0:22:14] Dus ik vraag aan de heer Kops, hoe kijkt hij daarnaar?

[0:22:16] Meneer Kops.

[0:22:17] Ja zeker, ik denk dat we daar ook juist dit debat hebben.

[0:22:20] Om daar naar te vragen en daar opheldering over te krijgen.

[0:22:23] van hoe zit dat inderdaad, vooral ook achter de schermen.

[0:22:26] Want inderdaad, de berichtgeving die wij hebben nu als Kamer,

[0:22:29] de informatie die we hebben, ja, dan is het eigenlijk heel simpel.

[0:22:33] Ja, er is een afspraak gemaakt over 500 miljoen voor leefbaarheid en economie.

[0:22:39] En dan wordt er opeens gezegd door de NAM,

[0:22:41] ja, nee, de gaswinning stopt, dus onze betalingen stoppen ook.

[0:22:44] Zo uit het niets.

[0:22:45] En dat is een redenering, ja, waar ik dan niet zo heel veel mee kan.

[0:22:49] Dus het antwoord op de vraag, kort gezegd, is er dan natuurlijk ja.

[0:22:52] Maar ja, wat is daar dan achter de schermen allemaal aan de hand?

[0:22:56] Wat zijn er dan voor afspraken gemaakt op basis waarvan blijkbaar...

[0:23:00] ...gewoon gezegd kan worden van joh, factuur of niet, we betalen niet meer.

[0:23:07] GESPREKSLEIDER Gaat u verder met uw zaal.

[0:23:10] Ja, voorzitter, dank, want het is natuurlijk niet de eerste keer...

[0:23:13] ...dat er moeilijk wordt gedaan over betalen.

[0:23:17] In de memorie van toelichting lezen we dan bijvoorbeeld...

[0:23:19] ...dat er nog 550 miljoen euro open staat voor de versterkingsoperatie.

[0:23:23] En in zijn brief ligt de staatssecretaris dat toe, ik citeer, vanwege het ontbreken van

[0:23:30] gestelde passende zekerheden en de betalingsachterstand van de NAM, heeft de Staat om haar rechtspositie

[0:23:37] te beschermen de garanties van Shell en ExxonMobil op 17 april jongstleden ingeroepen.

[0:23:44] Kan de staatssecretaris dat uitleggen en vooral waar heeft dat dan in de tussentijd toe geleid?

[0:23:51] Feitelijk behandelen we vandaag in dit wetgevingsoverleg de begroting.

[0:23:56] Precies gezegd beleidsartikel 15 van de begroting van Binnenlandse Zaken.

[0:24:01] Een veilig Groningen met perspectief.

[0:24:04] Dus strikt gezien, als je die begroting zo leest, gaat het eigenlijk alleen maar over geld en de verdeling daarvan.

[0:24:10] En als ik dan zeg dat begrotingsonderdeel, het is niet eens zo heel uitgebreid doorlees,

[0:24:17] dan zie ik heel veel plannen, regelingen, organisaties en bijbehorende bedragen.

[0:24:23] En opnieuw duizelt het me dan weer een beetje, zoals we dat de afgelopen jaren

[0:24:28] in zoveel eerdere debatten al hebben geconstateerd.

[0:24:31] Zoveel regelingen, zoveel organisaties, dat als je dat zeker als een bewoner,

[0:24:36] als een gedupeerde leest, dat je denkt van ja, maar waar kom ik nou voor in aanmerking?

[0:24:42] Wat is nou op mij van toepassing? Waar heb ik wat aan?

[0:24:45] We lezen dan bedragen, 73 miljoen voor de instandhouding van erfgoedpanden, prima.

[0:24:51] Of we zien 115 miljoen euro voor het ondernemings- en vestigingsklimaat, 43 miljoen euro voor

[0:24:58] psychosociale en sociaal-economische knelpunten bij inwoners.

[0:25:02] Ja, voorzitter, oké, maar dan mis ik toch weer opnieuw, zoals in al die eerdere debatten,

[0:25:07] De samenhang, perspectief, een veilige Groningen met perspectief,

[0:25:13] zo heet dit begrotingsonderdeel.

[0:25:16] En toegegeven, de staatssecretaris bekleed deze functie nog niet zo heel lang,

[0:25:21] maar toch de vraag, wat is nu eigenlijk zijn visie?

[0:25:25] Misschien klinkt het een beetje vaag als ik dat zo vraag, maar toch, wat is zijn beeld?

[0:25:30] Op welke manier gaat hij nu zijn eigen stempel drukken op,

[0:25:34] zoals zijn functie nu eenmaal luidt, het herstel van Groningen?

[0:25:37] Wat gaat hij nu precies anders en vooral beter doen?

[0:25:42] Ik onderbreek u, meneer Kops, voor een interruptie van mevrouw Beckerman.

[0:25:48] Ja, voorzitter, nou wilde ik de heer Kops niet zo onderbreken,

[0:25:51] maar ik was natuurlijk volledig eens met zijn betoog,

[0:25:53] omdat die bureaucratie die is opgetuigd, is gewoon wanstaltig.

[0:25:58] En er zijn heel veel regelingen, er zijn heel veel loketten,

[0:26:01] maar er is ook heel veel ongelijkheid.

[0:26:03] En 89 procent van de gelupeerden die zei ook in de enquête

[0:26:06] dat dat gewoon leidt tot spanningen, dat dat leidt tot onderlinge problemen.

[0:26:12] En nu heb ik samen met de heer Bussof opnieuw het voorstel genomen voor zo'n totaal aanpak,

[0:26:16] zoals hij ook bij het toeslagenschandaal is.

[0:26:18] Is dat iets waar de PVV in mee kan gaan, in zo'n aanpak, zodat je eigenlijk, zoals commissie

[0:26:25] van Geel ook stelde, zegt, laten we nou van het eindpunt terugwerken, dus iedereen binnen

[0:26:30] jaar een plan voor zijn huis, hoe het schadevrij, veilig, duurzaam en compensatie voor de bewoners

[0:26:38] kan worden.

[0:26:41] Als mevrouw Beckerman dat zo voorstelt, klinkt dat natuurlijk fantastisch.

[0:26:45] Absoluut.

[0:26:45] Ik denk dat zij die vraag ook zeker in die eerste plaats zelfs, denk ik, aan het kabinet

[0:26:50] moet stellen.

[0:26:51] Of dat kan, of dat past, of dat uitvoerbaar is en ook zeker of dat allemaal binnen de

[0:26:56] financiële kavers past, die we hebben afgesproken.

[0:26:58] Zo is het.

[0:26:59] Maar natuurlijk, ja, als mevrouw Beckerman dat zo voorstelt, ja, een totaalplan, één aanpak, klinkt natuurlijk fantastisch.

[0:27:06] Mevrouw Beckerman.

[0:27:07] Ja, voorzitter, dank.

[0:27:09] En het kan, hè. We hebben er hier al jaren voor gepleit, dat weet de heer Kops natuurlijk ook, want hij heeft daar zelf ook altijd gesteund.

[0:27:15] En we zien nu bij het toeslagenschandaal dat het kabinet die draai maakt, hè, dus die hebben ook jarenlang het amendement Leijten hierop tegengehouden.

[0:27:21] En daar is vorige week of twee weken geleden gezegd, nou, we gaan dat toch doen.

[0:27:25] We gaan toch met zo'n totaalaanpak komen.

[0:27:27] Maar ja, dat is natuurlijk de tweede vraag.

[0:27:28] We weten van het kabinet, ze hebben dat rapport toen gevraagd, het rapport van Geel, en daarvan

[0:27:34] werd al snel geconcludeerd, ja, daar hebben we geld te weinig voor om dat aan te pakken.

[0:27:41] GroenLinks, PvdA en wij zelf zeggen, ja, wacht eens even, maar je hebt Groningen die belofte

[0:27:45] gedaan.

[0:27:46] Je hebt gezegd, koste wat kost.

[0:27:47] Dit is een hele mooie oplossing.

[0:27:50] Dan schrap je een heel groot deel van die bureaucratie en dan werk je vanaf dat eindbeeld terug.

[0:27:55] Is de heer Kops, net als vorig jaar, ook bereid om het amendement,

[0:27:59] want vorig jaar is dat door de PVV gesteund,

[0:28:01] gaat de PVV ook dit jaar ons amendement voor die oplossing steunen?

[0:28:07] De heer Kops.

[0:28:08] Nou ja, voorzitter, of wij een amendement dat er nog aan zit te komen,

[0:28:11] ik heb het nog niet gezien, oké, touché, maar of wij dat gaan steunen,

[0:28:15] dat kan ik natuurlijk nu op dit moment niet zeggen.

[0:28:17] Maar kijk, mevrouw Beckerman heeft deze vraag in het vorige debat

[0:28:21] over de staat van Groningen ook gesteld aan mijn collega Edgar Mulder,

[0:28:25] die dat debat toen voerde.

[0:28:27] En ik heb de handelingen er nog eens goed op teruggelezen.

[0:28:30] Dat doe ik altijd met debatten, als die worden overgenomen.

[0:28:33] En natuurlijk, mevrouw Beckerman heeft die vraag meerdere malen gesteld.

[0:28:38] En volgens mij was mijn collega toen heel helder in het debat.

[0:28:40] Ja, wij omarmen dat rapport natuurlijk.

[0:28:42] Daar staan wij achter, absoluut. Dat moet uitgevoerd worden.

[0:28:45] En het is wel dan aan het kabinet om dat vervolgens te gaan doen,

[0:28:50] om dat werkelijk in uitvoering te brengen, voorzitter.

[0:28:55] Nou.

[0:28:56] Mevrouw Beckerman.

[0:28:57] Ja, voorzitter, ga ik toch naar mijn derde.

[0:28:58] En dat komt omdat hier een beetje ruis ontstaat.

[0:29:01] De heer Kops heeft eigenlijk altijd voorstellen gesteund om dat te doen.

[0:29:05] Zegt nu ook, ja, inhoudelijk steun ik het, maar financieel weet ik het nog niet.

[0:29:09] En daar wil ik toch wel duidelijke antwoord.

[0:29:11] Want, voorzitter, in die parlementaire enquête is ook heel duidelijk geconcludeerd

[0:29:15] de Kamer heeft onvoldoende het verschil gemaakt.

[0:29:18] Nou ligt het budgetrecht bij de Kamer.

[0:29:20] Nou bespreken we vandaag de begroting.

[0:29:22] Dit amendement is ik denk al twee maanden geleden ongeveer ingediend.

[0:29:26] Voorzitter, ik zou de heer Kops echt willen vragen om daar naar te kijken,

[0:29:29] want we moeten het verschil maken en we moeten ons budgetrecht gebruiken.

[0:29:34] Ja, dan zou ik toch een heldere antwoord willen nog van de heer Kops.

[0:29:39] Meneer Kops.

[0:29:40] Dat begrijp ik, voorzitter, maar dat heldere antwoord gaat mevrouw Weckerman-Tan

[0:29:44] toch helaas niet krijgen in het debat.

[0:29:46] Het neemt natuurlijk echt niet weg dat wij het inhoudelijk volledig met elkaar eens zijn.

[0:29:51] Dat is gewoon zo.

[0:29:53] Maar voorzitter, om dan nu eventjes hier in dit debat te gaan zeggen van

[0:29:57] er moet een miljard bij, ondanks de financiële kaders die wij met elkaar hebben afgesproken,

[0:30:02] dat kan ik hier natuurlijk niet doen.

[0:30:04] Dat zal mevrouw Beckerman ook moeten begrijpen.

[0:30:07] Maar ja, verder voorzitter, eens.

[0:30:12] Gaat u verder met uw verhaal.

[0:30:15] Ja, dank u wel voorzitter.

[0:30:20] Naar aanleiding van de parlementaire enquête was een van de conclusies

[0:30:24] het moet allemaal milder, makkelijker en menselijker.

[0:30:28] En eigenlijk ontbreekt daar toch een woord.

[0:30:32] Namelijk sneller.

[0:30:33] Want snel gaat het op dit moment nog allerminst.

[0:30:37] En op de website van het IMG lezen we

[0:30:39] de verwachte doorlooptijd voor fysieke schademeldingen is nu 266 dagen

[0:30:44] en dat is langer dan de maximaal 182 dagen

[0:30:48] waar het IMG naar streeft.

[0:30:50] Ja, voorzitter, inderdaad, dat is langer.

[0:30:53] En dan is mijn vraag, waar ligt dat dan nu precies aan?

[0:30:55] Je kunt wel streven naar een bepaalde doorlooptijd,

[0:30:59] maar ja, als je het niet haalt, dan schiet het natuurlijk allemaal niks op.

[0:31:01] Dus wat kan hier nu sneller?

[0:31:03] Is het capaciteit? Is het gewoon mankracht?

[0:31:06] Of is het geld? Of is het iets anders?

[0:31:09] Wat zit daar nou achter?

[0:31:11] En voorzitter, ik stel die vragen,

[0:31:13] omdat er weliswaar natuurlijk schades worden afgehandeld,

[0:31:16] maar er komen ook steeds weer nieuwe schadegevallen bij.

[0:31:20] Vandaag las ik op de website van het IMG, ik citeer,

[0:31:24] de afgelopen week ontvingen wij 2019 meldingen voor fysieke schade,

[0:31:29] waardedaling en immateriële schade en handelden we er 2314 af.

[0:31:35] En dat voorzitter maakt dan dat er inmiddels weliswaar 233.000

[0:31:40] fysieke schades in totaal zijn afgehandeld,

[0:31:42] Maar ook dat het aantal dat nog altijd in behandeling is,

[0:31:46] al jarenlang schommelt tussen de pakweg 18.000 en 34.000.

[0:31:52] Dus dan nogmaals de vraag, gezien die nieuwe schadegevallen

[0:31:56] die er telkens bijkomen, hoe, waar en wat precies

[0:32:00] kan er nu nog versneld worden?

[0:32:03] En bovendien, een afhandeling hoeft nog geen toekenning te zijn.

[0:32:09] Ik heb het rapport de Staat van Groningen er nog eens bijgepakt

[0:32:12] en kijken we naar het onderdeel resultaten 2023, de waardedaling,

[0:32:19] dan zien we meer dan 10.000 besluiten, maar de helft daarvan zijn afwijzingen.

[0:32:25] En er worden dan wel verschillende redenen genoemd,

[0:32:27] zoals de verkoper van een woning heeft recht op een vergoeding,

[0:32:31] maar de koper niet, omdat verondersteld wordt

[0:32:34] dat de waardedaling al is verdisconteerd in de aankoopprijs.

[0:32:37] Einde citaat. Ja, ik snap het allemaal wel, het mag allemaal wel zo zijn,

[0:32:41] Maar dan toch de vraag, zoveel afwijzingen, is het dan allemaal wel duidelijk genoeg?

[0:32:47] Of wat is er aan de hand?

[0:32:49] 50 procent afwijzingen, voorzitter, dat is gewoon heel veel.

[0:32:53] En voorzitter, hetzelfde geldt ook voor de resultaten van immateriële schade.

[0:32:58] 30.000 besluiten, waarvan eveneens de helft afwijzingen.

[0:33:02] En die regeling voor de vergroening van immateriële schade

[0:33:07] wordt bovendien met een 4,7 als heel laag gewaardeerd.

[0:33:11] Dus ook hier de vraag, waar ligt het aan en wat kan hier beter?

[0:33:16] Voorzitter, dan citeer ik de staatssecretaris

[0:33:19] van een paar maanden geleden.

[0:33:22] Begin juli is het IMG gestart met het daadwerkelijk herstellen

[0:33:25] van schade tot 60.000.

[0:33:29] De komende maanden komt het daadwerkelijk herstel beschikbaar

[0:33:31] voor alle bewoners en ondernemers in het gebied.

[0:33:34] Ja, we zijn nu inmiddels een paar maanden verder, dus heeft de staatssecretaris een update.

[0:33:40] Hoe staat het ermee?

[0:33:41] En dat geldt ook voor de vaste eenmalige schadevergoeding van 10.000 euro die in maart van dit jaar is opengesteld.

[0:33:48] Hoeveel mensen hebben hier momenteel gebruik van gemaakt? Zet dat echt zoden aan de dijk.

[0:33:55] Het IMG schrijft namelijk over deze regeling, ik citeer,

[0:33:58] het is bedoeld voor de afhandeling van kleine, niet ingewikkelde schades,

[0:34:02] Dus een eenvoudige aanvraag, snelle doorlooptijd en uitkering.

[0:34:07] Geen adviesrapport van een deskundige.

[0:34:09] Nou, dat klinkt natuurlijk allemaal heel goed en aantrekkelijk.

[0:34:12] Maar dan toch de vraag...

[0:34:14] heeft de staatssecretaris er zicht op of er ook gedupeerden zijn...

[0:34:18] die hiervan gebruikmaken om er, na jarenlang van wachten en wachten...

[0:34:23] gewoon maar vanaf te zijn.

[0:34:25] Terwijl ze misschien in werkelijkheid veel meer schade hebben.

[0:34:28] Komt dat voor?

[0:34:29] Als iemand voor deze regeling in aanmerking komt, wordt er een nulmeting gedaan, waarbij

[0:34:36] alle zichtbare schades worden vastgelegd.

[0:34:39] Maar hoe zit het dan met de onzichtbare schades?

[0:34:41] Oftewel tekent de aanvrager dan, zogezegd bij het kruisje, dat alle andere schades die

[0:34:48] er misschien wel zijn, maar pas op een later moment zichtbaar worden, niet worden vergoed.

[0:34:53] Hoe gaat dat in de praktijk?

[0:34:54] En voorzitter, dat geldt ook voor de regel dat er vervolgens alleen maar nieuwe schade

[0:35:00] kan worden gemeld bij een nieuwe beving.

[0:35:04] En ja, kan het dan ook zo zijn dat schades die bij beving 2 worden vastgesteld aan beving

[0:35:09] 1 worden toegeschreven en dan niet meer worden vergoed?

[0:35:13] Met andere woorden, hoe wordt om aanmerking te komen voor vergoeding vastgesteld dat die

[0:35:19] ene schade komt door die ene beving?

[0:35:21] Graag een reactie.

[0:35:22] Afronding toe gaan?

[0:35:26] Nou, eigenlijk niet.

[0:35:28] Dat begrijp ik, maar u bent al over uw spreektijd heen.

[0:35:30] Kan ik er al een minuutje bij krijgen?

[0:35:32] Twee minuten?

[0:35:33] Twee minuten?

[0:35:34] Dat gaat wel heel ver.

[0:35:35] Ik ben bijna klaar voor het.

[0:35:36] Het komt goed.

[0:35:37] Dan is het prima.

[0:35:38] Want, voorzitter, dan toch nog even.

[0:35:40] Het is er heel vaak over gegaan, de uitvoeringskosten.

[0:35:43] Die zijn nog steeds hoog, veel te hoog.

[0:35:47] En ja, ik heb het er weer over, want wanneer gaat daar nu eens iets aan veranderen?

[0:35:52] bedroegen die uitvoervoeringskosten in 2022 nog 62 cent per uitgekeerde euro,

[0:35:58] wat natuurlijk al veel en veel te hoog was.

[0:36:00] Afgelopen jaar ging het dan om 78 cent.

[0:36:04] En op Prinsjesdag meldde het kabinet

[0:36:06] al het gereserveerde geld blijft beschikbaar.

[0:36:09] Het herstellen van schade en het versterken van woningen wordt

[0:36:11] koste wat kost en zolang als nodig doorgezet. Heel goed.

[0:36:15] In totaal is er in 2025 2,8 miljard beschikbaar.

[0:36:20] Maar ja, voorzitter, dat geld moet dan natuurlijk wel uiteindelijk

[0:36:23] daar terechtkomen waar het hoort, bij de mensen, bij de gedupeerden,

[0:36:27] en liever niet bij bureaucratie.

[0:36:30] En in september zei de staatssecretaris, ik citeer,

[0:36:33] de komende tijd ga ik echt kijken of ik daar iets aan kan doen

[0:36:36] aan die veel te hoge kosten.

[0:36:39] Dus, voorzitter, dan de laatste vraag, hoe staat het ermee

[0:36:42] en wanneer gaan we daar echt verandering zien? Ik dank u.

[0:36:52] Het is werkelijk van een ongekende schaamteloosheid dat de NAM weigert om nog verder bij te dragen

[0:36:59] aan het herstel van Groningen.

[0:37:01] Eenzadig besluit de NAM na decennialang goed te hebben verdiend aan Groningen alle afspraken

[0:37:07] te verbreken en de Groningers in de steek te laten.

[0:37:10] Ongekend, schaamteloos, hoestmakend.

[0:37:14] Voorzitter, dan valt het me op, het optreden van de staatssecretaris bij 1Vandaag.

[0:37:21] Duidelijke taal volgens mij door aan te geven, het is moreel verwerpelijk, het is moreel

[0:37:26] onbestaanbaar en ik had inderdaad ook de indruk dat het laatste woord nog niet daarover gezegd

[0:37:31] is.

[0:37:32] Ik kan me ook voorstellen inderdaad dat de staatssecretaris ook echt kookt van binnen

[0:37:36] en dat probeert in te houden, dat snap ik heel goed.

[0:37:40] Ik kook ook van binnen, kan ik u vertellen.

[0:37:42] Ik zou de staatssecretaris dan ook willen oproepen om zijn hart geen moordkel te maken

[0:37:47] en uitgebreid antwoord te geven op de volgende vragen.

[0:37:51] Kan de staatssecretaris een overzicht sturen van alle bedragen die de NAM op dit moment

[0:37:55] weigert te voldoen?

[0:37:57] Wat vindt de staatssecretaris, de zienswijs van de NAM-directeur Martijn van Haaster,

[0:38:01] dat de betalingen voor het perspectief van de Groningers gekoppeld zouden zijn aan de

[0:38:06] gaswinning?

[0:38:07] Zijn er nog meer punten waarop de NAM geen verantwoordelijkheid pakt, bijvoorbeeld als

[0:38:11] als het gaat om het afbreken en opruimen van alle installaties of andere zaken.

[0:38:16] Welke stappen heeft de staatssecretaris eventueel samen met de minister

[0:38:19] genomen om de NAM te bewegen tot aan de verplichtingen te voldoen?

[0:38:24] Er lopen nog een flink aantal habitagezaken en andere procedures.

[0:38:27] Lees ik in de brief van 9 oktober kunt u de Groningers geruststellen

[0:38:30] dat de uitkomsten hiervan geen effect zullen hebben

[0:38:33] op welke schadeafhandeling dan ook.

[0:38:36] Ik neem aan dat dit ook gevolgen heeft

[0:38:38] of van eventuele andere vergunningen van de NAM, zoals bij Warfum.

[0:38:42] Voorzitter, dit kabinet heeft in het hoofdlijnenakkoord uitgesproken

[0:38:46] volledig achter Nijbergen te staan.

[0:38:49] Volledig uitgesproken voor de hersteloperatie Groningen

[0:38:51] en het terugwinnen van het vertrouwen van de Groningers

[0:38:53] en inwoners van Noord-Drenthe.

[0:38:55] Dat verdient alle lof.

[0:38:57] Mijn partij vindt het daarom onbegrijpelijk dat dit kabinet

[0:39:00] nog steeds de optie openhoudt om langer gas te winnen naar bij Warfum.

[0:39:05] De staatssecretaris schermde vorige keer met het technocratische antwoord dat het een ander

[0:39:10] veld betreft.

[0:39:12] Administratief is dat misschien correct, maar het gaat om hetzelfde soort gas, hetzelfde

[0:39:16] gebied.

[0:39:17] Ik kan de staatssecretaris vertellen dat ik en de Groningers die ik gesproken heb de belofte

[0:39:22] van geen Groningers gas maar op één manier kan interpreteren, namelijk als geen gas uit

[0:39:27] heel Groningen.

[0:39:29] Ook niet in Warfum.

[0:39:31] Snap de staatssecretaris dat openhouden van kleinere velden in Groningen tot veel ongerustheid,

[0:39:36] angst en herbelevingen leidt bij Groningers.

[0:39:40] Hoe denkt u dat de inwoners van Warfum naar de houding van de NAM kijken als het gaat

[0:39:44] om de stopzetten van bijdragen aan herstel?

[0:39:48] Ik begreep dat u nog niet in Warfum bent geweest.

[0:39:50] Kunt u toezeggen om daar naartoe te gaan, met de inwoners in gesprek te gaan en daar de

[0:39:56] commissie over te berichten?

[0:39:58] Waarom kiest het dit kabinet, deze staatssecretaris, en niet voor om een einde te maken aan de gaswinning in Groningen?

[0:40:04] Laat zien dat u er voor de Groningers staat.

[0:40:07] En ik weet, we hebben er vaker over gesproken, dat dat ook het geval is.

[0:40:11] Maar laat dat zien.

[0:40:13] Ziet de staatssecretaris het ook als een gebroken belofte van dit kabinet?

[0:40:16] En legt u dit uit als een Groningers, dat aan de Groningers, als zij met u hierover in gesprek gaan?

[0:40:23] Een andere gebroken belofte is dat dit kabinet stopt met verder onderzoeken van de Lelylijn.

[0:40:30] Onbegrijpelijk, daarom wil ik graag het volgende van de staatssecretaris weten.

[0:40:34] Wat heeft de staatssecretaris gedaan toen hij hoorde dat dit kabinet stopt met de Lelylijn?

[0:40:38] Welke mogelijkheden ziet hij nog om zijn collega's Jansen te overtuigen dat de Lelylijn een kerharde

[0:40:43] belofte is van dit kabinet aan de Groningers?

[0:40:46] Wat zijn de gevolgen van Groningen als de Lelylijn definitief op de lange baan geschroven wordt,

[0:40:51] Kan de staatssecretaris dit schetsen?

[0:40:55] Voorzitter, vorige keer heb ik de staatssecretaris veel gesproken

[0:40:59] over de trillingstoel.

[0:41:01] Mij bereiken nog steeds veel berichten

[0:41:03] dat de trillingstoel voor heel veel bewoners negatief uitpakt.

[0:41:06] De staatssecretaris wil echter van geen wijken weten.

[0:41:09] De staatssecretaris is van mening dat de trillingstoel ook positief kan uitpakken

[0:41:13] en dat het een maatwerkoplossing is.

[0:41:16] Ik wil haar tegenoverstellen dat maatregel 3 van Nijmegen letterlijk als volgt is.

[0:41:20] stoppen met onderzoek naar causaliteit van schades en gebruik van trillingsstoel.

[0:41:25] Daarom heb ik de volgende vraag.

[0:41:28] Kan de staatssecretaris nog een keer precies toelichten

[0:41:30] waarom er nog steeds gebruik wordt gemaakt van die trillingsstoel?

[0:41:33] Kan de staatssecretaris desnoods in de tweede termijn

[0:41:35] met een aantal concrete voorbeelden komen

[0:41:38] wanneer het gebruik van die trillingsstoel positief uitpakt?

[0:41:41] Waarom weigert de staatssecretaris maatregel 3 van Nijmegen

[0:41:44] uit te voeren en te stoppen met het gebruik van de trillingsstoel?

[0:41:47] In het hoofdlijnenakkoord staat letterlijk dat vijftig maatregelen van Nijmegen worden

[0:41:51] uitgevoerd.

[0:41:52] Waarom maatregel drie niet?

[0:41:54] Hoe legt hij dat uit aan de Groningers?

[0:41:57] Zijn er nog andere maatregelen uit Nijmegen waar de staatssecretaris pas op de plaats maakt?

[0:42:01] Voorzitter, dan over de dorpenaanpak.

[0:42:04] Er bereiken mij signalen dat de dorpenaanpak niet zo vlot verloopt als de bedoeling is.

[0:42:08] Het eerste dorp is nog steeds niet afgerond.

[0:42:12] Wanneer verwacht de staatssecretaris dat het het geval is?

[0:42:14] Wat betekent dit voor de andere dorpen? Wanneer komen zij deze aan de beurt?

[0:42:19] Kunnen er niet meer dorpen tegelijkertijd worden aangepakt?

[0:42:24] Bij maatregel 16 hoor ik dat dit alleen geldt voor de situatie na 25 april 2023.

[0:42:31] Klopt dat? En waar kunnen bewoners terecht die al veel langer zorgen hebben,

[0:42:37] in onzekerheid zitten en overlast ervaren?

[0:42:40] Geldt deze maatregel ook voor MKB'ers?

[0:42:42] En zo nee, kan dat ook wel voor hen opgesteld worden.

[0:42:47] Maatregel 29, de verduurzamingsmaatregel.

[0:42:50] Ik begrijp dat hier grote verschillen zijn tussen woningen binnen en buiten het kerngebied.

[0:42:54] Verschillen in prioritering, in de vergoeding...

[0:42:57] ...in het al dan niet vergoeden van de afwerking.

[0:42:59] Die verschillen lopen dwars door gemeenschap.

[0:43:02] Zorgen voor ongelijkheid en schreven ogen.

[0:43:05] Ik wil de staatssecretaris dan vragen...

[0:43:07] ...wat is er nodig om maatregel 29 in het gehele gebied zo gelijk mogelijk uit te voeren?

[0:43:11] De verschillen zijn niet uit te leggen.

[0:43:14] En is de maatregel ook voor kleine mkb'ers.

[0:43:17] Die zijn ontzettend belangrijk, juist voor die gemeenschappen.

[0:43:21] We kunnen dus concluderen dat nog niet alles soepel verloopt.

[0:43:25] Groningers ervaren te veel verschillen in de aanpak van hun herstel.

[0:43:29] In het kinderopvangtoeslagodossier speelt zoiets soortgelijks.

[0:43:33] Staatssecretaris Ascherbar wil daarom toe naar een totaalherstelaanpak.

[0:43:38] Een overheidsloket die namens alle overheden afspraken maakt met gedupeerden

[0:43:43] en samen kijkt naar wat er nodig is.

[0:43:45] Is het ook mogelijk voor de Groningers?

[0:43:47] Voorzitter, ik wil eindigen met een citaat van een partijgenoot

[0:43:51] dat volgens mij leidend moet zijn in het hele vervolg van de hersteloperatie.

[0:43:55] De Groningers hebben altijd gelijk gehad.

[0:43:59] Ik roep de staatssecretaris op daar zoveel mogelijk naar te handelen

[0:44:03] en dit ook flink tussen de oren van de NAM te prenten.

[0:44:07] Dank u wel.

[0:44:09] Ook wel ga ik naar de interruptie van meneer De Groot.

[0:44:13] Ja, voorzitter, want de heer Bemengen van D66 maakte een opmerking over de ledenlijn

[0:44:20] in relatie natuurlijk tot de bereikbaarheid van Groningen.

[0:44:24] En ik kon die niet helemaal plaatsen, dus ik dacht van nou, ik ga eens even op zoek naar

[0:44:28] wat voor brieven wij hebben gehad over de ledenlijn.

[0:44:31] En mijn vraag is eigenlijk hoe de heer Bemengen tot de conclusie komt

[0:44:34] is dat er niet doorgegaan wordt of gestopt wordt met het aanleggen van de ledenlijn.

[0:44:38] Want ik kan het niet vinden, dus ik ben heel erg benieuwd hoe de heer Bamenga aan die conclusie komt.

[0:44:46] Meneer Bamenga.

[0:44:48] Voorzitter, volgens mij zijn daar berichten over geweest.

[0:44:52] Tal van berichten.

[0:44:54] Dus ik zou graag aan de heer De Groot willen vragen om nu even te googelen en te kijken naar die berichten die er over gaan.

[0:45:05] Meneer De Groot.

[0:45:06] Ja, voorzitter, dat heb ik gedaan.

[0:45:07] Ik heb hier de brief voor mijn neus, over de...

[0:45:10] Dat heet de meerderderbrief najaar.

[0:45:12] Ik weet dat het niet over dit debat gaat, daar gaan we het volgende week maandag over hebben.

[0:45:15] Maar ik vind het toch wel belangrijk, hè, want de heer Bemengen...

[0:45:18] Ik zat vandaag eerder in een debat met de heer Bemengen over water.

[0:45:20] En hij zegt, ja, je moet niet zomaar nieuws over de bune gooien wat niet waar is.

[0:45:24] Nou, ik lees hier gewoon wat er staat over welke afspraken er gemaakt zijn over de Lelylijn.

[0:45:30] En er staat dat de volledige financiering van de Lelylijn nog niet rond is.

[0:45:35] Maar dat er in het najaar bestuurlijk verder verkenning zal plaatsvinden.

[0:45:39] Dus er wordt gewoon nog verder gesproken, dat wil ik even teruggaan aan de heer Bamenga.

[0:45:43] Ik denk dat het gewoon belangrijk hier is in de Kamer om het wel bij de feiten te houden.

[0:45:47] Daar doen wij ons werk voor en dat is belangrijk om ook in dit debat te doen.

[0:45:52] Meneer Bamenga.

[0:45:54] Eerst krijg ik te horen dat het nergens staat en vervolgens krijg ik weer een ander verhaal.

[0:46:00] En ik heb zojuist ook even snel voor mezelf gekeken.

[0:46:06] En het komt meteen...

[0:46:07] Bij nos.nl kun je dat meteen lezen

[0:46:09] op het moment dat je daar de juiste zoekterm voor gebruikt.

[0:46:13] En vervolgens is er ook hierover gesproken in bestuursoverleggen.

[0:46:18] Zo heb ik het in ieder geval ook begrepen.

[0:46:20] En het is heel duidelijk dat het in een lange baan wordt verschoven.

[0:46:23] En dat zijn dingen die wat mij betreft...

[0:46:25] Volgens mij zelfs de koning heeft daar een uitspraak over gedaan

[0:46:28] tijdens Prinsjesdag. En dan vind ik het gewoon niet passen op het moment dat er zoveel over gesproken

[0:46:34] is, zoveel beloftes daarover gedaan is, dat op een gegeven moment toch de schijn wordt gedaan

[0:46:39] dat het naar de lange baan wordt verschoven, dat het misschien helemaal niet doorgaat. En daar heb

[0:46:44] ik het over. Dan ga ik over naar meneer De Groot. Ik dank u wel, voorzitter. De VVD wil, en dat is de

[0:46:58] zelde boodschap als bij het debat wat we onlangs gevoerd hebben, de staat van Groningen, dat er

[0:47:04] De sprake is van een betrouwbare overheid die zijn afspraken nakomt

[0:47:07] en die in contact staat met hoe het gaat in de regio.

[0:47:11] En dan moet ik eerlijk bekennen, ik heb geprobeerd om een afspraak te maken

[0:47:14] met de staatssecretaris, niet zo makkelijk omdat hij zo veel in Groningen zit.

[0:47:17] Dus op zich, het eerste compliment is alvast uitgedeeld in dit debat, zou ik willen zeggen.

[0:47:25] De VVD wil ook graag dat er meer geld voor schadeherstel beschikbaar blijft

[0:47:30] en dat het ook terechtkomt bij de mensen met schade

[0:47:33] en dat mensen niet meer in de verdrukking zitten.

[0:47:36] De VVD wil dat de versterking en de schadeverhandeling beter gaat

[0:47:40] en dat ongelijke en slechte adviezen uitgebannen worden.

[0:47:45] Want dat is wat de frustratie en het ongeloof bij de mensen laat bestaan.

[0:47:51] En tijdens het debat over de staat van Groningen heb ik,

[0:47:53] en dat is het tweede compliment,

[0:47:55] goede antwoorden al gehoord van deze staatssecretaris.

[0:47:58] Dat geeft vertrouwen, niet zozeer voor mij, want dat is minder belangrijk,

[0:48:02] Maar vooral voor al die mensen die nog wachten in Groningen.

[0:48:09] De VVD is tevreden te lezen dat het IMG de mogelijkheid krijgt om schades tot 60.000 euro

[0:48:14] zonder oorzaak naar de schadeoorzaak te laten herstellen.

[0:48:19] De VVD helpt echt dat hiermee meer snelheid komt.

[0:48:23] Ik wil daarnaast graag weten of de staatssecretaris de afgelopen maanden concrete plannen heeft

[0:48:28] gemaakt om het stijgen, en de collega Kops had het daar ook al over, om het stijgen van

[0:48:33] de uitvoeringskosten bij het IMG te keren.

[0:48:38] Want als commissie waren we op bezoek in Drenthe en het is echt een prangende vraag, die vragen

[0:48:43] zijn ook al gesteld in de schriftelijke vragen door de collega's, hoe het toch kan dat de

[0:48:47] stroom aan aantoonbare, ondeugdelijke technische rapporten in opdracht van het IMG kan voortbestaan.

[0:48:56] Ik moet toch eerlijk zeggen, en dat is geen compliment aan de staatssecretaris,

[0:48:59] als ik dan het antwoord lees, gegeven op de vragen van de collega's,

[0:49:05] dan schiet het toch wel een beetje de tranen in mijn ogen.

[0:49:09] IMG selecteert gecertificeerde partijen en daarmee zou het afgedaan moeten zijn.

[0:49:13] Maar lees die rapporten.

[0:49:15] Dus ik zou zeggen, wij hebben rapporten daar gezien, die deugen niet.

[0:49:19] Dus dit is echt een harte kreet naar de staatssecretaris en ik weet dat hij dat doet.

[0:49:22] Ga erheen, ga kijken welke rapporten er lezen.

[0:49:26] En volgens mij weet de staatssecretaris zelf ook dat er nog heel veel werk daar te verzetten is

[0:49:30] om dit beter te maken.

[0:49:32] De VVD ziet een oplossing om de kosten terug te dringen,

[0:49:34] om de communicatie te verbeteren en om deugelijk adviseren te verminderen

[0:49:38] dat de betrokkenheid van het IMG veel dichter bij de straten en dorpen ligt, met meer mandaat.

[0:49:44] Ik heb het in eerdere debatten ook al eens aangekaart.

[0:49:46] Het moet dicht op de uitvoering zitten.

[0:49:48] Graag een uitvoerige reactie van de staatssecretaris op dit punt.

[0:49:52] En dan, voorzitter, mijn tweede punt voor dit debat gaat over de kansen die er ook zijn

[0:49:58] voor de regio Groningen voor de verdere economische ontwikkeling, want zoals we weten, er is dertig

[0:50:02] jaar lang geld beschikbaar gesteld en de VVD ziet heel graag dat dit geld zo besteed wordt

[0:50:08] dat toekomstige generaties voor de langdurige groei van de regio daar baat bij hebben.

[0:50:14] Dat het voor innovaties en banen waar mensen in Groningen in kunnen werken en waar Nederland

[0:50:18] het profijt heeft doormiddel van bijvoorbeeld toeleveranties,

[0:50:21] maar ook strategisch belang van de leverantie van bijvoorbeeld nieuwe energie in Nederland,

[0:50:25] daar echt met elkaar wat aan hebben.

[0:50:27] En dan heb ik het bijvoorbeeld over waterstof.

[0:50:29] En ik heb een vraag wat de economische kansen hiervoor zijn aan de staatssecretaris.

[0:50:33] Want die ontwikkelingen gaan eigenlijk heel erg hard.

[0:50:37] Maar voor die productie is bijvoorbeeld ook heel veel ruimte nodig.

[0:50:39] En die is er ook in Groningen.

[0:50:42] En een concreet voorbeeld is bijvoorbeeld dat vliegtuigbouwer Fokker NexGen

[0:50:47] aangekondigd heeft om de productie van waterstofvliegtuigen

[0:50:50] te willen vestigen op de luchthaven.

[0:50:53] En hoe mooi is dat we deze ontwikkelingen en innovaties gewoon samen kunnen brengen,

[0:50:57] aan elkaar kunnen koppelen, zodat we wellicht, maar zeker niet het enige,

[0:51:01] zeg ik hier gelijk, van Groningen de waterstofregio van Nederland kunnen maken.

[0:51:06] Het is een van de redenen waarom ik ook bij het debat van de begroting

[0:51:08] investeren in waterstaat een amendement heb ingediend voor de aansluiting eigenlijk

[0:51:13] en de verdere ontwikkeling van Groningen Airport Ilde op het gebied.

[0:51:17] Dit gaat in dit geval ook over een OV-ontsluiting.

[0:51:21] Het amendement ligt u voor.

[0:51:23] Mijn vraag is wel, hoe kijkt de staatssecretaris hier eigenlijk naar?

[0:51:27] En ik weet dat... Ik moet denk ik zeggen kwartiermaker...

[0:51:31] ...maar ik weet niet helemaal precies hoe de kwartiermaker in de volksmond wordt genoemd.

[0:51:35] Maar wat heeft deze... Wat is eigenlijk nodig om te versnellen?

[0:51:39] Welke randvoorwaarden zijn er nodig?

[0:51:42] Hoe kunnen we die economische kansen die er liggen beter benutten?

[0:51:46] En welke kansen ziet de staatssecretaris nog meer?

[0:51:49] Tot zover, voorzitter.

[0:51:52] Dank u wel.

[0:51:53] Dan ga ik naar mevrouw Vedder, maar u heeft eerst een interruptie.

[0:51:56] Ook van mevrouw Vedder.

[0:52:01] Voorzitter, ik heb collega De Groot niet over de NAM gehoord.

[0:52:07] En er was net wel een kort interruptiedebatje tussen de heer De Groot en de heer Kops.

[0:52:13] En daaruit meende ik een beetje tussen de regels door te lezen dat hij misschien wel van

[0:52:19] Als de NAM heeft gehandeld naar de letter van het contract of de afspraak, dan is alles akkoord.

[0:52:29] Maar ik wil graag even toetsen of dat zo is.

[0:52:31] Ik ben echt gewoon benieuwd wat de heer De Groot vindt van de houding van de NAM.

[0:52:36] Meneer De Groot.

[0:52:37] Dank u, dank u voorzitter.

[0:52:38] En dank ook voor collega Vedder voor de vraag, want dan kan ik me ook beter uitdenken.

[0:52:42] Ik heb net in het interruptiedebatje met de heer Kops al benoemd dat ik het echt ook heel

[0:52:46] erg teleurstellend vind dat dit gebeurt.

[0:52:49] Maar u mag van mij, namens de VVD, ook verwachten dat ik, van de staatssecretaris en IJssel en al die vragen,

[0:52:57] daarom heb ik het ook overgeslagen in mijn bijdrage al gesteld door de heer Kops,

[0:53:00] van wat zit er nou eigenlijk achter? Wat zit hier?

[0:53:02] En ik ga nog geen oordeel vellen over wat nou precies juridisch en wel en niet klopt, want ik weet dat gewoon niet.

[0:53:09] Maar ik vind zeker dat de NAM zijn verantwoordelijkheid moet nemen.

[0:53:12] Dat is zeker waar. Ik vind het ook teleurstellend dat dit gebeurt.

[0:53:14] Maar ik wil heel nadrukkelijk van de staatssecretaris weten van wat speelt hij nou eigenlijk?

[0:53:19] Hoe zit het in elkaar? Wat gebeurt er achter de schermen? Hoe zit het met die betalingen?

[0:53:22] Ik wil gewoon de feiten op tafel hebben.

[0:53:24] Net zoals net de heer Bamenga aansprak over het feit dat we hier het debat moeten voeren

[0:53:29] op basis van de feiten en informatie die wij in Kamerbrieven krijgen en niet uit het nieuws,

[0:53:33] gaat het de heer wat mij betreft namens de VVD ook over wat is daar nou precies aan de hand.

[0:53:38] En dan voeren wij wat mij betreft het gesprek weer verder hoe we daar verder mee moeten met elkaar.

[0:53:48] Ik ben het op zich deels met de heer de Groot eens, ook ik wil graag meer weten van wat

[0:53:54] hier nou precies speelt, maar dit gaat wel breder dan de juridische bandbreedte.

[0:54:00] Want stel het antwoord komt terug dat de NAM heeft gehandeld binnen de juridische bandbreedte,

[0:54:05] dan nog is volgens mij de conclusie gerechtvaardigd dat hun manier van handelen wellicht niet

[0:54:10] niet zo handig is qua maatschappelijk draagvlak.

[0:54:16] Kijk, ik mag als burger ook een heleboel dingen wel doen die ik niet doe,

[0:54:20] omdat ik weet dat als ik dat doe, mijn buurman dan boos op me wordt.

[0:54:23] Dus ik zou graag de reflectie van de heer De Groot horen

[0:54:26] van even los van de juridische bandbreedte.

[0:54:29] Hoe kijkt hij naar wat de impact is van deze houding van de NAM

[0:54:33] op het draagvlak bij inwoners?

[0:54:35] En misschien ook wel de impact op het vertrouwen van mensen in de overheid.

[0:54:40] Als wij vervolgens zeggen, het was binnen de juridische bandbreedte, dus het is oké.

[0:54:44] Stel dat dat de uitkomst is.

[0:54:46] Is dat dan ons antwoord?

[0:54:48] Meneer Groot.

[0:54:49] Dank voorzitter.

[0:54:50] Ik kan het betoverlijk heel goed begrijpen.

[0:54:53] En mijn gevoel zegt dat ook.

[0:54:55] Op dit moment moet je dat nou doen.

[0:54:58] En daar zit die teleurstelling ook achter.

[0:55:00] Alleen ik ben ook wel beducht voor het feit dat er verschillende juridische procedures lopen

[0:55:04] tussen de staat en de nam. Die zijn er al. En dit kan de volgende worden.

[0:55:09] En dan is de vraag van welke gronden heeft de Rijksoverheid dan ook om

[0:55:13] bijvoorbeeld zo'n gevecht over het stopzetten van deze betalingen te winnen.

[0:55:16] En dat gaat wel degelijk over de juridische werkelijkheid. Daar ontkom je gewoon niet aan.

[0:55:21] Dus ik wil ook graag de inschatting van de staatssecretaris, daarom vraag ik daar ook naar,

[0:55:25] horen, wat valt hier dan te winnen op het moment als er een strijd wordt aangegaan.

[0:55:32] Even los van het gevoel wat we erbij hebben, de teleurstelling die er heerst over deze stap,

[0:55:36] moet het juridisch wel hout snijden, want ik heb ook in een ander debat al eerder betoogd

[0:55:40] als het gaat over de rechtszaken die lopen met de NAM,

[0:55:43] rond dat nou gewoon af, want het doet bij elke dag, als het in de krant staat,

[0:55:46] doet dat pijn bij de Groningers.

[0:55:48] Ik zou liever willen dat dat gewoon afgerond wordt,

[0:55:51] dus uit de juridiciteit dat er een deal geslagen wordt en dat het van tafel gaat.

[0:55:55] Want elke dag weer worden de Groningers geconfronteerd met het feit dat die NAM daar

[0:56:00] Nog steeds is het nieuws komt en dat zaken onder de rechten zijn.

[0:56:03] Ik vind dat niet fijn. Ik zou daar liever vanaf willen.

[0:56:06] En daarom ben ik best wel voorzichtig om me ook uit te spreken over waar dit gaat eindigen.

[0:56:10] En ik denk dat we daar als Kamer notie van te nemen hebben.

[0:56:14] Want wat hebben wij eraan om een juridische strijd te vechten als staat die,

[0:56:17] nou misschien gevoelstechnisch heel fijn is en ook wel gebaseerd is op teleurstellingen,

[0:56:22] maar die we nooit kunnen winnen?

[0:56:24] Ik denk dat we daar rekenschap van te nemen hebben als Kamer.

[0:56:26] En dat zal, naar mijn verwachting, de staatssecretaris ook echt doen.

[0:56:30] Want de juridische strijdvoerder die je verliest, is bij volbaat een verloren strijd.

[0:56:37] Mevrouw Vedder, u heeft het woord.

[0:56:41] Dank, voorzitter.

[0:56:43] Nou, ik laat ik dan ook meteen maar bij de NAM beginnen, gezien deze uitwisseling.

[0:56:50] Ook ik was echt behoorlijk onthut, eigenlijk wel, toen ik het las.

[0:56:57] Ik kan me gewoon niet voorstellen wat het iemand beweegt om zo ijskoud onverschillig

[0:57:03] als bedrijf je rug toe te draaien naar de mensen waar je je bestaan aan te danken hebt,

[0:57:09] maar die je daarvoor vooral hebt terugbetaald tot nu toe met een bak ellende.

[0:57:15] Toen ben ik eens gaan googlen op de website van de NAM en toen vond ik een stukje waarop

[0:57:19] stond. De NAM is diep geworteld op lokaal en regionaal niveau in gemeenschappen waar we actief

[0:57:25] zijn. Op verschillende plekken in Nederland zijn we actief en zijn onze medewerkers nauw

[0:57:30] betrokken met de gemeenschap en lokale initiatieven. Dit zorgt voor een betrokkenheid bij lokale

[0:57:35] initiatieven. De NAM weet als goede buur wat er leeft in het dorp of de regio en levert

[0:57:41] een bijdrage aan het lokale welzijn.

[0:57:45] Maar ik heb er echt best wel serieus moeite mee om dit soort teksten nu dan serieus te

[0:57:51] nemen als blijkbaar betrokkenheid, diepgeworteldheid en het leveren van een bijdrage aan lokaal

[0:57:58] welzijn eindigt op de seconde dat er niet meer te profiteren valt.

[0:58:02] Want dat is eigenlijk wat ze hebben gezegd.

[0:58:06] Onze tijdsduur dat we kunnen profiteren van onze aanwezigheid is cut short en dan is onze

[0:58:13] lokale betrokkenheid ook meteen klaar. Dat vind ik, in mijn ogen, is dat geen goede buur.

[0:58:20] Een goede buur staat voor zijn leefomgeving in goede tijden en in slechte tijden. Waar is in

[0:58:27] hemelsnaam hier de wederkerigheid gebleven? Zou ik eerlijk gezegd vooral ook aan de NAM willen

[0:58:32] vragen. Hoe wingewest willen we Groningen en Drenthe eigenlijk maken? Dit is toch ook niet

[0:58:40] moeten verhapstukken om dit als Groninger of Drent in de krant te moeten lezen.

[0:58:46] Dus voorzitter, ik ben het eens met de uitspraken van de staatssecretaris

[0:58:50] dat dit zeer teleurstellend en moreel verwerpelijk is.

[0:58:53] En misschien is het wel binnen de juridische bandbreedte.

[0:58:56] En dan ga ik me weer

[0:58:58] moeten verhouden tot de frustraties die ik als Kamerlid vaker heb,

[0:59:02] dat dat wat misschien rechtmatig is, niet altijd rechtvaardig is ook.

[0:59:08] En dat zou ik vooral ook richting de NAM willen uitspreken.

[0:59:12] Handel rechtvaardig.

[0:59:14] En durf daarin misschien ook wat breder te kijken dan alleen het strikt rechtmatige.

[0:59:22] Dus ik, voorzitter, ik wil me aansluiten bij de eerdere vragen die al zijn gesteld hierover

[0:59:28] aan de staatssecretaris.

[0:59:30] Wat voor mogelijkheden ziet hij om ervoor te zorgen dat de NAM wel die rol van goede

[0:59:37] buur blijft spelen?

[0:59:39] Dat we voorkomen dat alleen het Rijk zich blijft inzetten voor Groningen en Noord-Drenthe.

[0:59:44] Want natuurlijk blijven we dat doen.

[0:59:47] Dat heeft de staatssecretaris gezegd en dat onderstreep ik graag.

[0:59:51] Maar hoe voorkomen we dat het straks het Rijk overal voor opdraait en de NAM zich onder

[0:59:55] haar verantwoordelijkheid uitdraait?

[1:00:00] Hetzelfde geldt ook voor de arbitratieszaak die Exxon heeft aangespannen tegen de staat.

[1:00:04] Ik zou graag aan de staatssecretaris willen vragen hoe ver deze zaak staat.

[1:00:09] Welke invloed heeft de houding van ExxonMobil op de schadeafhandeling?

[1:00:14] Wat denkt de staatssecretaris dat deze houding doet met het vertrouwen van inwoners, dat de

[1:00:20] schadeafhandeling goedkomt?

[1:00:22] Want ook ik heb de pijlstok Groningen bestudeerd, net als mijn collega van GroenLinks B. van

[1:00:28] de Aaf om drie dagen geleden, en daaruit blijkt klip en klaar dat het vertrouwen nog verder

[1:00:33] is gedaald.

[1:00:34] En hoe zuur is dat?

[1:00:38] Ik hoor ook graag hoe het ons dus verder gaat met de betaling van de bedragen die bij de

[1:00:42] NAM in rekening zijn gebracht.

[1:00:44] Volgens mij was het collega Banenga die dat vroeg.

[1:00:48] Klopt het dat het nog steeds regelmatig voorkomt dat de facturen door de NAM worden betwist

[1:00:52] of domweg niet worden betaald?

[1:00:55] Kan de statuus ons iets meer vertellen over hoe vaak dat voorkomt en welk bedrag daar

[1:00:59] nou mee is gemoeid en hoe dit verder gaat verlopen?

[1:01:04] Tijdens het debat over de staat van Groningen heb ik drie punten aangekaart over Nijmegen.

[1:01:10] Daar wil ik graag in dit debat nog even op terugkomen.

[1:01:13] Mijn eerste vraag was dat ik op zoek was naar de bevestiging dat kost wat kost voor zolang

[1:01:19] als nodig is, ook geldt voor funderingsschadeherstel.

[1:01:22] Want dat is hoe het in de breed aangenomen motie staat, die wij met vele andere partijen

[1:01:29] hebben ingediend.

[1:01:29] Het was kost wat kost, voor zo lang als het duurt,

[1:01:32] voor schadeherstel, funderingsschadeherstel en de versterkingsoperatie.

[1:01:36] Die middelste is er in een aantal brieven tussenuit gevallen.

[1:01:39] Dat was de reden dat ik ernaar vroeg.

[1:01:42] Er zou een brief overkomen, maar die is er nog niet.

[1:01:45] Dat maakt dat mijn zorgen groter worden, want ik denk de motie was glashelder.

[1:01:51] Dus volgens mij hoeft een brief dan niet lang te duren.

[1:01:53] Dus ik vraag nogmaals een bevestiging aan de staatssecretaris.

[1:01:56] Dus klopt het nog steeds dat we, zoals aangenomen is door de Kamer, ook funderingsschadeherstel

[1:02:02] valt onder kost wat kost voor zolang als het duurt?

[1:02:06] Het tweede punt betreft schadegevallen boven de 60K.

[1:02:11] In het debat over de staat van Groningen gaf de staatssecretaris aan dat hij beseft dat

[1:02:17] zeker in de kern veel gevallen daar snel bovenuit komen en die mensen dus nog steeds zijn belast

[1:02:22] met alle stress van onderzoeken naar causaliteit.

[1:02:25] Ook dat hij naar mogelijkheden zou zoeken om daar wat in te bewegen, daar was ik heel

[1:02:29] blij mee en ik zou graag willen vragen wat die zoektocht tot nu toe heeft opgeleverd.

[1:02:35] En als derde de onuitlegbare verschillen, collega's van mij spraken er net ook al over, de motie

[1:02:41] daarover die toen is ingediend waarin de regering werd verzocht het rapport van Giel te omarmen

[1:02:46] en met een plan van aanpak en financiële middelen te komen, die heeft het helaas niet

[1:02:50] gehaald.

[1:02:51] Maar dat maakt voor ons partij niet minder belangrijk dat we nog steeds werken aan het

[1:02:56] wegnemen van onuitlegbare verschillen en ook het voorkomen van nieuwe verschillen.

[1:03:01] En wat ons betreft gaan we gewoon nog steeds het rapport van Geel omarmen en uitvoeren.

[1:03:07] Ook wederom, omdat uit die peelstok Groningen blijkt dat dus bijna 90 procent aangeeft dat

[1:03:15] die onuitlegbare verschillen leiden tot spanningen en conflicten in de gemeenschap.

[1:03:20] En het is al erg genoeg wat waar we mensen mee hebben belast, maar dat hun gemeenschap,

[1:03:25] hun eigen gemeenschap niet meer is, is nog wel extra verdrietig.

[1:03:29] Dus ik wil graag aan de staatssecretaris vertellen hoe hij wel opvolging kan geven aan het rapport

[1:03:35] van Geel en welke financiële middelen daarbij horen.

[1:03:40] En of hij ons kan meenemen in het overleg met de regio en ING en NCG wat hij hierover heeft

[1:03:45] opgeleverd.

[1:03:46] Wat is er nou wel en niet mogelijk?

[1:03:50] Ook ik ga net als collega Bemenga iets over de Lelylijn zeggen en daar wil ik heel graag

[1:03:56] met liefde ook mijn collega van de VVD herinneren aan de aangenomen motie verder en van Wijngaarden,

[1:04:03] dat het enquêterapport en de kabinetsreactie in mei begun zwaar gewogen moest worden bij

[1:04:09] het maken van een definitieve investeringsbeslissing voor zowel de Nederzaksenlijn als de Lelylijn.

[1:04:15] Kort geleden horen we... Ik zal niet zeggen dat het niet doorgaat,

[1:04:18] maar het lijkt erop dat het wel in de ijskast is geparkeerd.

[1:04:23] Want de enige logische stap die er te zetten valt,

[1:04:28] is besluiten dat je een meerverkenning gaat starten.

[1:04:33] En het BO-meert verliep niet zoals de bestuurders in het noorden hadden verwacht.

[1:04:36] Daar was enorme teleurstelling over, die begrijp ik ook heel goed.

[1:04:40] En ik wil graag aan de staatssecretaris vragen hoe hij daar nou naar kijkt.

[1:04:45] Want in mijn ogen zijn die twee lijnen een enorme boost voor het noorden qua bereikbaarheid,

[1:04:50] leefbaarheid en economie.

[1:04:51] En dat is toch wat we met z'n allen willen.

[1:04:54] Dus hoe gaat de staatssecretaris hier nou mee om binnen het kabinet?

[1:05:00] Voorzitter, en ik wilde ook nog hier nog even weer een keer benadrukken dat als wij met mensen

[1:05:09] uit de regio spreken en we hebben het over Nijmegen en over de economische en sociale

[1:05:13] Dan hoor ik keer op keer zorgen bij inwoners die zeggen

[1:05:18] laat het niet alleen een bestuurdersfeestje worden.

[1:05:21] Dus het moet niet alleen over een Lelylijn of een Neder-Zakselijn gaan

[1:05:23] of alleen over Groningen Airport Eelde, hoewel de GHE ook mij lief is.

[1:05:29] Maar wij vinden het vooral belangrijk dat de mensen zelf voelen en ervaren

[1:05:34] dat er voor hun in hun leven iets ten positieve verandert.

[1:05:39] Dat ze worden gezien in de zorg, de stress, de woede en het verdriet waar we ze mee hebben

[1:05:47] opgezadeld.

[1:05:47] Dat het wordt gezien, dat het wordt erkend en dat we er wat aan willen doen.

[1:05:51] En dan is er meer nodig dan alleen de grote woeste projecten, maar dan is het ook nodig

[1:05:56] dat we op een heel niveau dicht bij de mensen in hun eigen leefomgeving hun stappen zetten

[1:06:03] en mensen willen daarover meepraten.

[1:06:04] Dat is telkens weer opnieuw hun hartstochtelijke pleidooi.

[1:06:09] En bij deze wil ik dat ook vooral bij de staatssecretaris op het hart drukken.

[1:06:13] Neem de mensen uit de regio mee, focus daarin misschien ook wel niet teveel op maakbaarheid

[1:06:20] en meetbaarheid.

[1:06:22] Want onze zorg is dat we vooral kijken, zoals we heel vaak doen in dit huis, naar rechtmatigheid

[1:06:30] en doelmatigheid, maar dat we daarmee vergeten dat het voor mensen zelf uiteindelijk draait

[1:06:36] om doeltreffendheid.

[1:06:37] Wat werkt er nou echt en dat de dingen die we doen, dat het werkt en dat is breder dan

[1:06:45] voldoet het aan het stempeltje van een rechter of een accountant.

[1:06:49] Kan de staatssecretaris hierop reageren door ons te vertellen hoe hij wil voorkomen dat

[1:06:53] we in die valkuil trappen en dat we de inwoners van Groningen en Noord-Drenthe heel bewust

[1:06:58] betrekken bij de uitvoering van Nijmegen.

[1:07:01] Tot slot, voorzitter, sluit ik mij aan bij de oproep van een aantal collega's over de

[1:07:06] een-overheidsaanpak.

[1:07:10] Ook vanuit de provincie hebben wij natuurlijk gehoord hoe het gaat met de startgebieden,

[1:07:18] de frustratie van inwoners dat ze door de boom en het bos niet meer kunnen zien waar

[1:07:24] ze moeten zijn voor regelingen, welke regelingen er überhaupt zijn en de hoeveelheid instanties

[1:07:28] waar ze mee te maken hebben, is ongelooflijk frustrerend en de verhalen die wij terug horen

[1:07:34] van hoe die één overheidsaanpak loopt in de startgebieden, wat voor rust het mensen

[1:07:39] geeft, de wetenschap dat ze met een team te maken hebben die naast ze gaat staan, die

[1:07:44] ervoor gaat zorgen dat er dingen in beweging komen, dat is wat ons betreft wat we bedoelen

[1:07:50] met milder, menselijker en makkelijker.

[1:07:54] Ik wil heel graag weten van de staatssecretaris welke rol hij kan spelen om die één overheidsgedachte

[1:08:01] verder te brengen om wat we in de startgebieden aan het doen zijn, of wat de regio in de startgebieden

[1:08:08] aan het doen is, moet ik zeggen, want wij hebben er gelukkig misschien moet ik wel zeggen

[1:08:12] nog niks mee te maken, want zodra wij er met onze tengels aan gaan zitten dan loopt het

[1:08:16] meestal moeilijker dan makkelijker.

[1:08:17] Maar wat kan de staatssecretaris doen om dat verder uit te rollen?

[1:08:22] Om echt dat milder menselijke makkelijker dichter bij mensen te brengen?

[1:08:25] Want voorzitter, we kunnen allemaal op het moment wel wat mildheid en menselijkheid in

[1:08:29] onze levens gebruiken, maar zeker de mensen in Groningen.

[1:08:32] Dank u wel.

[1:08:33] Dank u.

[1:08:34] Meneer Holman.

[1:08:36] Dank u wel, voorzitter.

[1:08:38] Het nadeel is, als je zesde bent in de rij, dat alles wat je wil zeggen ongeveer al gezegd

[1:08:42] is en de heer Busshof heeft een aantal praktische zaken genoemd.

[1:08:47] En ik weet zeker dat de volgende spreker ook een heel aantal praktische zaken zal noemen.

[1:08:52] En wie weet het beter dan deze twee wat er allemaal speelt in Groningen.

[1:08:55] Dus daar zal ik me niet aan wagen.

[1:08:58] Maar eh...

[1:08:59] Dat was kort.

[1:09:01] GELACH

[1:09:02] Ik sluit me aan bij de volgende spreker.

[1:09:06] Nee, maar ik heb wel het genoegen dat ik in Noord-Drenthe woon en het Dagblad van het Noorden lees.

[1:09:10] Dus ik heb wel al dertig jaar gevolgd wat er zo ongeveer gebeurt in Groningen.

[1:09:14] Maar het verschil is dat ik nu in de commissie zit en toch op een aantal keren in Groningen ben geweest,

[1:09:19] dat ik er toch nog weer met andere ogen naar kijk.

[1:09:22] En ik denk wat het probleem is van ons in het noorden van de Groningers,

[1:09:26] dat mensen het gewoon niet snappen en een heleboel mensen het gewoon nog steeds niet snappen.

[1:09:32] De keren dat ik in Groningen ben geweest, het emotioneel leed, het verdriet is zo groot.

[1:09:38] En ik ga toch één voorbeeld noemen, voorzitter, van wat is de emotionele waarde van een doopjurk?

[1:09:50] Dus het verhaal van een mevrouw, die woont in het schadengebied, die zit nu in een tussenwoning,

[1:09:56] en die hebben al vier generaties de doopjurk gebruikt voor hun kinderen.

[1:10:00] Er is nu een kleinkind en die wordt gedoopt, maar de doopjurk zit in de container

[1:10:06] en de afspraak is dat de container niet geopend wordt als je een wisselwarming doet.

[1:10:11] Dus zij naar de HMM om een wit loopjurk te kopen, ja, het emotionele is groot.

[1:10:17] Tegelijk zit ze in een tussenwisselwoning, maar die is van de huurdersvereniging en die

[1:10:23] hebben eigenlijk de regel dat je tussentijds niet kunt kijken wat je nieuwe woning nu wordt.

[1:10:29] Deze mevrouw die heeft al tien jaar lang moeten leven met een woning, wordt het wel of wordt

[1:10:36] het niet.

[1:10:37] Maar die tien jaar lang heeft zoveel sociaal leed gemaakt en zoveel stress...

[1:10:42] dat ze bijna niet meer in staat is om uit de woning te gaan.

[1:10:45] Ja, en dat vind je hartverscheurend als je dat verhaal hoort.

[1:10:48] Want dit is niet één geval.

[1:10:50] Het zijn er duizenden, het zijn er tienduizenden leden.

[1:10:53] En ik doe de verstelling aan, zie, de mensen die hier zitten wel...

[1:10:56] maar hier in Den Haag en in de regering snapt niet wat er gaande is in Groningen.

[1:11:01] Dat vind ik heel vervelend.

[1:11:03] Hetzelfde wat niet begrepen wordt is de toeslagenaffaire, wat daar voor leed is gebeurd.

[1:11:10] Als er één was, onze staatssecretaris, die dat had op kunnen lossen, die is door de werkomstandigheden

[1:11:16] die hier in huis zijn, door hoe het parlement reageert, door hoe het kabinet functioneert,

[1:11:22] opgestapt.

[1:11:23] Hoe triest is dat?

[1:11:24] Hetzelfde geldt voor boeren die pasmelders zijn, die al vijf jaar in onzekerheid leven.

[1:11:29] waar wij als overheid niet het kunnen bieden wat geboden moet worden.

[1:11:34] En dat is denk ik het fundamentele probleem van wat er speelt in Groningen.

[1:11:39] U heeft een interruptie van mevrouw Beckerman.

[1:11:42] Voorzitter, omdat ik het zo mooi vond dat de heer Holman Nora Ascherbaar nog een keer aanhaalt hier.

[1:11:47] En eigenlijk ook wel een pijnlijke.

[1:11:50] Vrijdagochtend hebben de heer Bussel en ik zelf een persbericht verstuurd,

[1:11:53] waarin we haar bijna letterlijk noemden,

[1:11:56] omdat wij zeiden, we hadden als kop, wat voor toeslagenouders kan, kan voor Groningers ook.

[1:12:02] We vonden het zo mooi dat zij eindelijk het amendement Leijten uit ging voeren voor zo'n totaalaanpak,

[1:12:09] dat we haar bijna genoemd hadden in het persbericht en s'avonds, ja, moest ze wel opstappen.

[1:12:15] En daar gaan we vast, ik hoop dat daar een debat over komt deze week,

[1:12:19] want de verhalen die we horen zijn verschrikkelijk.

[1:12:21] Maar laten we het vandaag even hebben over die totaalaanpak.

[1:12:25] Is de heer Holman met mijzelf en de heer Bussel van mening dat wat we nu gaan doen voor toeslagenouders

[1:12:32] ook moet gebeuren voor Groningers omdat het gekmakend is wat voor bureaucratie er is opgetuigd

[1:12:38] en waar mensen gewoon niet doorheen komen?

[1:12:40] Meneer Holman.

[1:12:41] Ja ik vind dat de overheid er moet zijn voor de inwoners en voor de burgers.

[1:12:46] Er zijn te veel voorbeelden, ik kan het nog wat meer noemen, UVV.

[1:12:50] Maar wij zijn kennelijk niet in staat om dat adequaat op te pakken.

[1:12:56] Maar aan de andere kant, wij hebben vertrouwen in de staatssecretaris.

[1:13:00] Als er één in Groningen wat kan doen, is hij het wel.

[1:13:02] Hij komt uit het gebied, spreekt de taal, heeft veel in de provincie gezien,

[1:13:07] begint met de schoonelei, is veel in Groningen.

[1:13:10] Maar de vraag aan de staatssecretaris is van, gaat u wel dit verschil maken?

[1:13:14] Gaat u wel dat mensen leed zien en oplossen?

[1:13:17] en wat voor aanpak hebt u om dat te realiseren, wat voor verschil gaat u maken met uw voorgaande

[1:13:25] staatssecretaris of minister, die door de vingers is gegleden, gelopen en die de situatie hebben

[1:13:31] gemaakt zoals ze nu zijn. Ik ben heel benieuwd... U mag nog niet gelijk verder. Ik ga eerst naar

[1:13:40] mevrouw Beckerman en dan naar meneer Busshof. Nee, ik was nog niet klaar. Ik ben nog niet klaar.

[1:13:47] En dat wil ik natuurlijk zeker niet. Gaat u verder.

[1:13:50] Ben je nou klaar met je antwoord alleen nog?

[1:13:52] Oh, ja, ik ben klaar met het antwoord, ja.

[1:13:55] Nee, voorzitter, kijk, de vraag is inderdaad niet of we wel of geen vertrouwen hebben in de staatssecretaris.

[1:14:00] Maar ons vertrouwen in de aanpak, maar vooral het van de Groningers, dat is al weg.

[1:14:07] En nou hebben we eigenlijk jarenlang, hebben we hier voorbeelden gegeven van ongelijkheid.

[1:14:11] En mensen die langer in deze commissie zitten, weten dat stapels.

[1:14:14] en het duurde heel lang voordat er eindelijk onderzoek naar werd gedaan.

[1:14:19] En nu is dat onderzoeken en dat onderzoek van geel, dat ligt er al een jaar en het gebeurt niet.

[1:14:26] En dat komt deels ook doordat er een financieel gat is.

[1:14:30] En wij vinden het zo mooi omdat je eigenlijk daarmee zegt,

[1:14:34] we gaan uit van dat iedereen een heel huis heeft, een veilig huis heeft, gecompenseerd is

[1:14:40] en desgewenst ook nog verduurzaamd.

[1:14:42] En vanaf dat punt werk je terug en zorg je dat die mensen zo'n plan krijgen.

[1:14:47] En de vraag is natuurlijk ook, is niet, vertrouwen we dat iemand toe?

[1:14:51] De vraag is ook, gaan we als Kamer het verschil maken?

[1:14:54] Wij hebben het budgetrecht, de heer Bussel en ik zelf hebben daar weer een amendement

[1:14:57] voor ingediend.

[1:14:58] En de vraag is natuurlijk wel, ja, gaat u dat steunen?

[1:15:03] Meneer Holman in antwoord.

[1:15:07] Het betoog wat mevrouw Beckerman houdt, dat is mij ook uit het hart gegrepen.

[1:15:15] Dat we alles op alles moeten zetten om de problemen in Groningen op te lossen, daar ben ik helemaal

[1:15:20] mee eens.

[1:15:21] En dat de toezegging die er in feite is van dat geld niet de beperkende factor mag zijn

[1:15:25] om het probleem op te lossen, dus we moeten het gewoon oplossen.

[1:15:28] Maar tegelijk ben ik het met de heer Kops eens in zijn betoog over zijn redenering waarom

[1:15:33] een uitspraak over dit amendement op dit moment eigenlijk te vroeg is en dat je hiernaar moet

[1:15:38] bekijken.

[1:15:42] Maar nogmaals, hoe herstellen wij...

[1:15:45] Voorzitter, ik ga door als u het goed vindt.

[1:15:47] Nee, ik vind dat niet helemaal goed.

[1:15:50] U wilt nog een keer reageren?

[1:15:52] Dan ga ik daarna naar meneer Busshof en dan mag u verder met uw zaal.

[1:15:56] Ja, voorzitter, en dat gaat om...

[1:15:58] Kijk, hier kan je dus niks mee.

[1:16:00] Kijk, Groningen is die...

[1:16:02] Ik wil niet eens weten hoeveelste debat dit is.

[1:16:05] En je hebt heel vaak gezien dat Kamerleden zeiden...

[1:16:07] Ja, nee, super. Er moet een goede aanpak komen. Geld speelt geen rol. Fantastisch, geen bulkratie.

[1:16:12] Hartstikke leuk. Iedereen moet het werken.

[1:16:14] Maar feit is dat het gewoon niet zo is.

[1:16:17] Feit is dat er een rapport van geel ligt wat geld kost en dat rapport nu niet wordt uitgevoerd.

[1:16:24] Dus de vraag is niet, kunnen we nog een keertje opnoemen dat we het anders willen en dat we willen dat mensen vertrouwd worden?

[1:16:29] De vraag is, gaat de Kamer haar budgetrecht gebruiken?

[1:16:32] Dat amendement is niet vandaag ingediend. Dat ligt er al een tijd.

[1:16:35] Dat lag er vorig jaar ook.

[1:16:37] We hebben tijd genoeg gehad om ons daarin te verdiepen.

[1:16:39] En ik vraag de heer Holman nog een keer.

[1:16:42] Praten is makkelijk.

[1:16:44] Daden zijn moeilijker.

[1:16:46] Wilt u alsjeblieft serieus kijken naar dat voorstel?

[1:16:48] Want het ligt hier echt al een paar jaar en we kunnen niet jarenlang doorgaan met hetzelfde riedeltje

[1:16:54] en dat we het allemaal anders willen.

[1:16:55] Maar in praktijk verandert er geen klap voor heel veel mensen.

[1:16:59] Meneer Holman in antwoord.

[1:17:01] Ja, het is een beetje herhaling van zetten.

[1:17:04] Wij zijn het helemaal eens dat de problemen opgelost moeten worden.

[1:17:07] Dat het rapport van commissie van Geel serieus genomen moet worden.

[1:17:12] Maar dan wil ik wel even van de staatssecretaris horen van...

[1:17:16] voert hij die plannen uit?

[1:17:18] Hoe ver is hij? Wat is de bottleneck? Wat zijn de beperkingen?

[1:17:22] En zijn er genoeg financiële middelen om dat te realiseren?

[1:17:27] En als dat zo zou zijn, maar dat weet ik niet, en dat is ook maar de vraag...

[1:17:31] dan kunnen we nagaan denken over de vraag die mevrouw Beckerman hier neerlegt.

[1:17:40] Dank u. Ik ga naar meneer Busshof.

[1:17:43] Ja, voorzitter, toch even door op dit punt, want ik sluit me aan bij de woorden dat het een mooi

[1:17:48] betoog was wat de heer Holman hield. En ik snap ook wel dat u vraagt aan de staatssecretaris hoe

[1:17:53] gaat het nou met het rapport van Geel? Zijn er voldoende middelen? Maar de eerlijkheidsgebied

[1:17:57] te zeggen dat het antwoord er al is. De staatssecretaris heeft het gewoon opgeschreven

[1:18:01] in een brief. Er is onvoldoende geld om volledig uitvoering te geven aan dat rapport van Geel.

[1:18:07] Het staat er, dus we hoeven het niet meer te vragen. Dus dan zou mijn wedervraag zijn,

[1:18:11] als u dat antwoord al weet op uw vraag die u net stelde, verandert dat dan nog wat aan

[1:18:16] uw standpunt? Of wanneer gaat er iets aan uw standpunt veranderen ten aanzien van het volledig

[1:18:20] omarmen van het rapport van Geel?

[1:18:24] Meneer Holman, als het volstrekt duidelijk is dat er niet voldoende middelen zijn om

[1:18:29] met de stijl van Groningen uit te voeren.

[1:18:35] En er komt een voorstel van het kabinet om extra middelen te beschikken met de stelling.

[1:18:39] Omdat dat nodig is, dan zullen wij daar zeer wel willen tegenover staan.

[1:18:47] Meneer Dorshof.

[1:18:48] Ja, voorzitter, dan moet er dus een voorstel komen van de zijde van het kabinet.

[1:18:53] Nu ligt er, de Kamer heeft budgetrecht.

[1:18:55] Dus we kunnen ook als Kamer zelf dat voorstel doen.

[1:18:57] Er ligt zo'n voorstel, maar goed,

[1:18:58] zelfs als de heer Holman dat niet een goed genoeg voorstel zou vinden,

[1:19:02] Dan is dus de opdracht die we nu moeten geven aan het kabinet in de woorden van de heer Holman dat

[1:19:07] het kabinet op korte termijn met zo'n voorstel komt. En dan is de NEC-fractie daarvoor. Dus dat

[1:19:13] zou dan het alternatief zijn voor het voorstel dat de Kamer zelf al heeft gedaan, hoor ik in de

[1:19:17] woorden van de heer Holman. Meneer Holman. Ja. Gaat u verder met uw verhaal. Vergeet u uw microfoon

[1:19:37] Het gaat dus om vertrouwen en wij verwachten dat de staatssecretaris in het kabinet zich maximaal

[1:19:44] inzet om dat te gaan doen. En als je dan, kom je bijvoorbeeld bij de Hanselijn, bij de Lelylijn,

[1:19:50] dan hebben we toch een iets andere motivatie en een ander insteek dan de heer De Groot van de VVD.

[1:19:56] Wij vinden dat als jij het noorden serieus neemt, als je zegt elke regio telt dat je onverkoord moet

[1:20:01] Zeggen ja, een nieuw sociaal contract zegt ongewaardelijk ja.

[1:20:06] Zorgen voor minister-kabinet dat dit gaat gebeuren.

[1:20:12] En misschien zijn de woorden van de heer De Groot juist en politiek correct,

[1:20:17] maar wij zijn intrinsiek heel gemotiveerd om te zorgen dat het gerealiseerd gaat worden.

[1:20:21] En ik heb toch iets twijfel bij de VVD

[1:20:23] hoe sterk de motivatie is om dit te realiseren.

[1:20:28] U heeft een interruptie van meneer De Groot.

[1:20:30] Ja, voorzitter, want de heer Holman van Nieuw Sociaal Contract trekt allerlei conclusies

[1:20:38] over dingen die ik gezegd zou hebben over wel of niet over de ledelijnen.

[1:20:41] Ik heb alleen aan de heer Bamengen gevraagd waar hij het vandaan haalt dat hij zou stoppen.

[1:20:45] Die discussie heb ik gevoerd.

[1:20:47] Ik heb zelf helemaal niets gezegd over wat de ambitie van de VVD al dan niet is met de ledelijnen.

[1:20:52] Dus ik weet niet waar de heer Holman die conclusie vandaan haalt.

[1:20:57] Feit is dat er in het hoofdlijnakkoord staat dat dit kabinet doorgaat met de Lelylijn.

[1:21:03] En daar schuilt de VVD zich volledig achter.

[1:21:05] Dus ook hier laten we het bij de feiten houden en de woorden die ik hier in dit debat uitspreek.

[1:21:10] Meneer Holman.

[1:21:12] Ja, ik heb het over hoe intensief gemotiveerd je bent.

[1:21:16] En ik heb ook gehoord wat er in de debat de afgelopen weken over de Lelylijn is gezegd.

[1:21:20] En daar zit politiek gezien verschil van inzicht en verschil van mening in.

[1:21:24] En dat mag.

[1:21:26] Als je vertrouwen wilt geven aan een Nooren, dan moet je gewoon uitspreken dat je dat gaat

[1:21:31] doen.

[1:21:33] En dan kun je het hebben over de manier hoe je dat gaat realiseren.

[1:21:36] Maar dat je wel heel sterk verdedigd bent om dat te gaan tot een succes te laten worden.

[1:21:43] Gaat u verder met uw verhaal.

[1:21:46] Goed.

[1:21:47] De NAM.

[1:21:48] Er is natuurlijk ook redelijk wat over gezegd.

[1:21:51] Er spelen twee zaken.

[1:21:52] Een zakelijk inzicht tussen de NAM en de overheid, omdat de gaswinning gestopt is.

[1:22:00] Nou, als je als overheid ook netjes wilt handelen, zul je dat gesprek aan moeten gaan.

[1:22:06] Zul je dat een uitkomst moeten laten hebben.

[1:22:08] Dat kan in een redelijke uitkomst en overeenstemming zijn.

[1:22:12] En anders moet je een juridische gang gaan en dan komt er een uitspraak van de rechter.

[1:22:16] Dat is voor ons volstrekt anders dan de afspraken die zijn gemaakt over vergoedingen.

[1:22:21] En dat vinden geen juridisch probleem, dat vinden wij gewoon een moreel punt.

[1:22:26] En wij zijn ervan overtuigd, en onze stellige mening is, dat wij hier de nam moreel op aan

[1:22:34] moeten spreken en afhankelijk van de beantwoording van de staatssecretaris gaan we daar ook een

[1:22:39] motie voor in dienen om als Kamer dat gewoon uit te spreken.

[1:22:43] Dus dat zijn wat ons betreft, en dit heeft ook weer te maken met betrouwbaarheid en met

[1:22:48] hoe je overkomt en of je vertrouwen geeft en mogelijk maakt dat de mensen weer vertrouwen krijgen.

[1:22:55] Ik wil nog een paar voorbeelden noemen.

[1:22:56] Toevallig woon ik dan in Noord-Rente. Ik zie de situatie rond Norg.

[1:23:00] We zijn met zes Kamerleden ook op bezoek geweest in Norg en in Schoonerbeek.

[1:23:06] Je hebt drie verschillende punten.

[1:23:07] Groningen, waar schade is geweest, waar we nu de ere schuld gaan vormgeven...

[1:23:13] en waar wij steeds maar betalen om alles wat er is gebeurd.

[1:23:16] Je hebt Schonebeek, waar de discussie is geweest over share, fair of the benefit.

[1:23:22] Die mensen krijgen 50 miljoen in het vooruitzicht als de gestapelde mijnbouw daarvoor gaat krijgen.

[1:23:30] En dan heb je Noorg en in het verlengde ook Grijpskerk.

[1:23:33] Waar geen enkele zaak is over fair, share of the benefit.

[1:23:37] Daar is wel veel gebeurd.

[1:23:39] Er is veel gedoe over schade.

[1:23:41] Dan heb je over 2 mm per seconde of 5 mm per seconde.

[1:23:45] Nog steeds komen er taxateurs die aantonen dat de schade niet voortkomt uit aardbeving.

[1:23:51] Ja, dat is zo. Dat weten we al tien jaar.

[1:23:54] En nog steeds voeren we die discussie. Wat is dat?

[1:23:57] En waarom wordt dat niet opgelost?

[1:24:00] En nog steeds lopen daar taxateurs rond om aan te tonen...

[1:24:04] dat er geen oorzakelijke verbanden zijn tussen een gaswedding en de schade aan een huis.

[1:24:09] Er worden daar motivaties gegeven waar je gewoon denkt van...

[1:24:14] net werd er ook al een aantal voorbeelden genoemd.

[1:24:18] En de NAM zegt dan, ja als wij zo snel mogelijk Langelo stoppen...

[1:24:24] en we kunnen die 14 miljard kubiekenmeter kussengas gaan winnen...

[1:24:29] dan willen wij wel betalen.

[1:24:33] Ook daarin vind ik dat de staatssecretaris de NAM zou moeten aanspreken...

[1:24:37] En er zou tot een overeenkomst moeten komen dat de NAM een redelijk deel gaat betalen.

[1:24:49] Maar tegelijk geldt dat ook voor de overheid.

[1:24:53] En dat is ook wel een miskenning.

[1:24:55] Dat vind ik altijd wel een argument van de NAM.

[1:24:58] Ja, wij dragen 25% bij, maar de overheid heeft 75% van het geld.

[1:25:05] In het verleden was dat 90 procent.

[1:25:07] Dus daarom, als mevrouw Wekkerman mij de vraag stelt van...

[1:25:11] zijn we verplicht om alles te betalen in Groningen...

[1:25:14] en de schade goed af te handelen...

[1:25:16] ja, dan vind ik dat wij als overheid, als politiek...

[1:25:19] meer dan politiek en moreel verplicht zijn...

[1:25:21] om dit zo snel mogelijk en zo goed mogelijk af te handelen.

[1:25:24] En u bent... nee.

[1:25:26] De staatssecretaris is de persoon die dat moet gaan doen.

[1:25:29] En nogmaals, we hebben vertrouwen in u...

[1:25:34] En wij hopen dat u zeer succesvol mag zijn om wat wat fout is gegaan de afgelopen jaren te keren en te wenden.

[1:25:41] Zodat over tien jaar de Groningers zeggen het is goed zo.

[1:25:46] De laatste jaren zijn de problemen daadwerkelijk opgelost.

[1:25:49] Heel veel sterker.

[1:25:52] U heeft een interruptie van mevrouw Bikker.

[1:25:54] Ja, voorzitter. Dank aan de heer Holman voor zijn glasheldere betoog.

[1:25:58] Wat ik zou willen samenvatten.

[1:25:59] Sorry in een Rotterdamse wijsheid.

[1:26:01] Geen woorden, maar daden.

[1:26:03] De Groningers hebben lang genoeg gewacht, hebben genoeg onderzoeken meegemaakt, hebben genoeg

[1:26:07] gehoord hoe er telkens van het kastje naar de muur gewezen werd, maar ondertussen er

[1:26:11] niks veranderde.

[1:26:13] Hij illustreerde dat treffend en het grijpt ook meteen aan als je het over de doopjurk

[1:26:17] hebt.

[1:26:18] Van generatie op generatie een mijlpaalmoment, maar hoe door het toedoen van het handelen

[1:26:24] hier mensenlevens diepe krassen oplopen die soms zelfs niet meer te helen zijn.

[1:26:31] Maar we staan wel voor een opdracht om het dan nu, wat wij kunnen doen, beter te doen.

[1:26:34] En dat is ook een verantwoordelijkheid van deze Kamer.

[1:26:37] En op dat punt, voorzitter, zou ik een korte vraag aan de heer Holman willen stellen.

[1:26:41] Namelijk, hij legt nu veel neer bij de staatssecretaris.

[1:26:44] De staatssecretaris moet met stevige antwoorden komen als het gaat over het rapport van Geel.

[1:26:49] Want volgens mij is het uitvoeren of we moeten wat gaan regelen.

[1:26:53] De staatssecretaris moet met stevige antwoorden gaan komen rond de Lelywijn.

[1:26:56] Het is uitspreken dat we daar verder mee gaan, in plaats van nog een onderzoek en nog een onderzoek,

[1:27:01] als ik het goed begrepen heb.

[1:27:03] Ten aanzien van de NAM legt de heer Holman stevig neer, terecht wat mij betreft.

[1:27:08] Het gaat erom dat we moreel uitspreken dat dit niet kan en van dit bedrijf wederkerigheid verwachten.

[1:27:14] Heb ik hem goed begrepen dat op dit punt daarom de tweede termijn ook een hele boeiende zal

[1:27:18] zijn van de NSC-fractie op het moment dat de staatssecretaris hier opnieuw met woorden

[1:27:22] komt in plaats van met daden?

[1:27:28] Ik kan alleen maar constateren dat mevrouw Bikker goed luistert en goed kan samenvatten

[1:27:33] wat ik heb gezegd.

[1:27:35] En ik ben benieuwd naar de antwoorden en ik kan nogal meer vragen bedenken hoe de staatssecretaris

[1:27:42] daarmee omgaat.

[1:27:43] Ik had ook opgeschreven de gevallen die al acht, negen, tien jaar spelen.

[1:27:48] De meeste van ons waren erbij dat er twee mannen staan die al acht jaar ellende hebben

[1:27:53] en helemaal staat te huilen, op mijn wijze van spreken, van ja, dat kan niet.

[1:28:01] En ik verwacht van de staatssecretaris dat hij daar prioriteit belegt.

[1:28:04] En als hij één of twee jaar verder is, dat hij echt een lijstje heeft afgevangen.

[1:28:08] Dit heb ik opgelost, dat heb ik opgelost, dat heb ik opgelost.

[1:28:11] Dus ik heb volgens nog veel vertrouwen dat de staatssecretaris met de goede antwoorden komt

[1:28:15] en dat ik in tweede termijn daar niet hoef te reageren zoals u schetst.

[1:28:23] Mevrouw Bikker.

[1:28:26] Ik deel met de heer Holman dat het altijd begint met vertrouwen, dus dat heb ik ook richting

[1:28:31] de staatssecretaris als man uit Groningen aan de slag.

[1:28:36] Tegelijkertijd doet het er wel toe wat er zo meteen geantwoord gaat worden, want er staat

[1:28:39] wel veel op het spel voor de komende jaren.

[1:28:41] Dit is zo'n moment dat de Kamer het duwtje in de rug kan geven in die nodig, of het kan

[1:28:46] laten gebeuren.

[1:28:46] Die verantwoordelijkheid voel ik ook.

[1:28:48] Dat brengt mij bij een vervolgvraag, namelijk de waardevermeerderingsregeling.

[1:28:52] Daar heb ik de heer Holman nog niet over gehoord.

[1:28:55] En als we niks doen, stopt hij per 1 februari 2025, met alle gevolgen van die.

[1:29:01] Hoe ziet de NSC-fractie dat?

[1:29:02] En welke vraag zou u willen stellen aan de staatssecretaris?

[1:29:05] Wat mij betreft gaan we regelen dat het doorgaat, juist om te voorkomen dat we niet opnieuw

[1:29:08] een verkeerd signaal geven en de lessen van Nijmegen een onvoldoende meenemen.

[1:29:14] Ik heb het niet genoemd, meneer Bussef heeft het genoemd.

[1:29:17] Ik vind dat hij een hele, hele vraag heeft gesteld.

[1:29:21] In essentie denk ik dat wij vinden dat dat terecht is.

[1:29:25] We gaan even horen wat de staatssecretaris zegt en wat verantwoord hij daarop geeft en

[1:29:30] hoe hij daar denkt mee om te gaan.

[1:29:34] Maar nogmaals, dan moet ik een slag om de arm houden van hoe we daar mee omgaan en hoe

[1:29:41] de financiële middelen het komende tijd aangewend gaan worden.

[1:29:47] Ja?

[1:29:48] Woordvervolgd?

[1:29:52] Woordvervolgd.

[1:29:53] Dank u wel, voorzitter. Ik ben het eens met de collega's die hebben aangezegd dat meneer Holman een mooie bijdrage heeft geleverd hier. Dus dank daarvoor.

[1:30:07] En ik hoor ook wat de heer Holman zegt over de NAM.

[1:30:12] En ik had daar dus ook een vraag over.

[1:30:16] Ik vroeg me af wat voor consequenties moet dat volgens de heer Holman hebben, het handelen van de NAM.

[1:30:23] We hebben net, volgens mij mevrouw Bikker, als ik haar goed begrepen heb,

[1:30:29] gehoord over license to operate.

[1:30:31] Dat vond ik een mooie benaming.

[1:30:36] Zou dat ook consequenties moeten hebben voor toekomstige verlening van vergunningen,

[1:30:43] bijvoorbeeld voor de NAM?

[1:30:45] Meneer Holman.

[1:30:47] Nee, dat vind ik niet.

[1:30:52] Omdat, dat is een andere discussie, die hoort ook in een andere commissie thuis, over gaswinning,

[1:30:58] leveringszekerheid, hoe ga je om met gas.

[1:31:02] Dat is een andere problematiek.

[1:31:03] Waar ik veel meer op zit van toch de morele verantwoordelijkheid, en dan kun je de naam

[1:31:08] noemen, dan kun je de shell noemen, van als jij toezichthoudende functies hebt en je bent

[1:31:15] commissaris van een bedrijf, dan leer je dat je drie verantwoordelijkheden hebt.

[1:31:18] Eén is voor je aandeelhouders, twee is voor het personeel wat er werkt...

[1:31:23] en drie is voor je maatschappelijke positie die je hebt.

[1:31:27] En als ik zie hoe een Shell, dat vind ik toch een beetje de achterliggende gedachte van een NAM, hoe die opereert...

[1:31:33] dan hebben ze een overfocus op de aandeelhouderswaarde...

[1:31:37] en alles is gericht op het pleasen van de aandeelhouders in het benen houden van de beurskoers.

[1:31:45] Dus ik vind dat wij als Kamer, de NAM, de Shell, moeten aanspreken op een morele maatschappelijke

[1:31:53] verantwoordelijkheid.

[1:31:54] En als jij tientallen miljarden wens maakt en je wilt je morele verantwoordelijkheid

[1:32:01] niet maken over enkele miljoenen, dan vind ik daar moreel wat van.

[1:32:08] Meneer Babenka.

[1:32:10] Voorzitter, ik vraag me af of dat een andere discussie is.

[1:32:14] Op het moment dat je het hebt over de NAM en dat het een andere problematiek is

[1:32:19] om te spreken over het feit dat ze wel of geen vergunningen zouden moeten krijgen.

[1:32:24] Ik snap dat dat misschien wel bij een andere bewindspersoon etcetera hoort,

[1:32:29] maar volgens mij zit hier wel een duidelijke lijn als het gaat om oorzaak gevolg.

[1:32:36] En dan vind ik ook wel dat de heer Holman hier een mening over kan hebben.

[1:32:42] Of wij, op het moment dat er wel of geen vergunningen moeten komen

[1:32:47] voor nog meer gaswinning, waar wij absoluut niet mee eens zijn,

[1:32:52] of je dan zo'n partij die eigenlijk laat zien dat hij niet betrouwbaar is,

[1:32:58] op dit soort momenten niet aan de afspraken houdt,

[1:33:01] en u heeft daar zelf mooie teksten over geschreven,

[1:33:03] dat deze partij gewoon geen vergunning zou moeten krijgen in de toekomst.

[1:33:08] Dus op het moment dat inderdaad zo blijkt, nou ja, ik probeer nu even de taal van de VVD in dit geval,

[1:33:16] weet je wel, op het moment dat blijkt dat er een helder antwoord komt vanuit de staatssecretaris,

[1:33:22] dat hier gewoon echt grenzen zijn overgegaan, moreel gezien, dat is al uitgesproken,

[1:33:30] maar ook op allerlei andere fronten. Hoe kijkt de heer Holman hier tegenaan?

[1:33:36] Nou, hier ben ik het niet met u eens, omdat je twee dingen met elkaar verwaart.

[1:33:43] Het feit is dat wij nog jaren gas nodig hebben, 40 miljard kubieke meter gas hebben we wel

[1:33:50] nodig.

[1:33:51] Dus 28 procent van dat gas halen wij uit kleine velden.

[1:33:56] Nou, als het u nu ligt, dan gaan we misschien alle kleine velden stopzetten, dan ontnemen

[1:33:59] we namelijk alle vergunningen die er zijn, en dan moeten we nog meer duur gas invoeren,

[1:34:05] dan is leveringszekerheid in het gedenk, dan is betaalbaar gas wellicht aan het gedenk.

[1:34:10] En dat is toch echt niet wat wij, wat je zou moeten willen.

[1:34:15] En ik denk ook niet dat de heer Denga dat ook wil.

[1:34:18] Dus voor ons, voor mij zijn er twee volstrekt gescheiden zaken

[1:34:23] waar je elke op z'n eigen maritas moet boordelen.

[1:34:28] Meneer Bamenga.

[1:34:29] Nou ja, voor mij zijn dat niet twee verschillende zaken,

[1:34:32] want ik denk dat juist als het gaat om de Groningers,

[1:34:36] en volgens mij stond dat ook in het hoofdlijnakkoord,

[1:34:39] stond er volgens mij niet voor niks, geen Gronings gas meer.

[1:34:44] En ik vind het dus heel belangrijk dat juist als we spreken over het terugwinnen van vertrouwen,

[1:34:50] heeft u zelf mooie teksten daarover gesproken,

[1:34:53] dan begrijp ik werkelijk waar niet, zeg maar,

[1:34:55] waarom u ook niet meteen zegt van, weet je wat, dan stoppen we ermee.

[1:35:04] Ik denk niet dat deze discussie bijdraagt aan het terugkrijgen van het vertrouwen van de Groningers.

[1:35:12] Wat praat je over? Ik bedoel, ik was er vorige keer niet, daar hebben jullie ook een discussie over gehad.

[1:35:18] Als je over Warven spreekt, dan wordt 1 miljard kubieke meter gas gewonnen.

[1:35:25] Als je over het Groningenveld spreekt, dan zit nog 500 miljoen kubieke meter gas.

[1:35:28] Oorspronkelijk was het bijna 2500 miljard kubieke meter gas.

[1:35:33] Daar is de kans op aardbevingsschade ontzettend groot...

[1:35:36] ...en ik hoop dat het meevalt wat er nog gaat komen.

[1:35:39] Maar dan heb je over de Gronings gas, wat zo is.

[1:35:42] Een grote problematiek met een grote kans op.

[1:35:44] En dan heb je warven, wat zo is.

[1:35:46] Waarvan de SODM zegt van het is veilig.

[1:35:48] Maar de minister heeft gezegd van...

[1:35:51] ...als er ook wat het minst afgerings gebeurt, dan grijp ik in.

[1:35:54] En dan zouden we ons maximaal inzetten om schade te voorkomen.

[1:35:59] Dus ik snap de discussie, ik snap uw standpunt, maar snapt u ook even dat zeker de vier coalitiepartijen

[1:36:06] nu tot een andere opvatting komen en tot een andere inzicht daarin.

[1:36:13] Maar accepteert u ook wat de feiten zijn en welke verhoudingen dat zijn?

[1:36:20] En leg hier niet de nadruk op dat je juist een suggestie gaat doen of een beeld gaat scheppen

[1:36:30] die ver af staat van hoe de verhoudingen zijn van de problematieken tot zich.

[1:36:38] Dit kost iets.

[1:36:44] Ik vraag me dan toch af of mijn collega van NEC goed heeft begrepen waar het hier om gaat.

[1:36:51] Het gaat over het herwinnen van vertrouwen van Groningers.

[1:36:54] Alle Groningers zijn hierdoor geraakt, ook de mensen in Warfum.

[1:36:58] Toevallig waren we van het weekend in Warfum.

[1:37:00] Ik weet niet of die rolman in Warfum is geweest.

[1:37:04] Maar de mensen daar zouden hem dan hebben verteld...

[1:37:08] dat ze zich absoluut in de steek laten voelen...

[1:37:12] door het trucje van deze regering...

[1:37:15] om daar alsnog ook gaswinning toe te staan.

[1:37:20] Dat het om een klein beetje gaswinning zou gaan, doet er niet toe.

[1:37:24] Sterker nog, het maakt het alleen maar erger, want de gevolgen voor de mensen daar, ook voor het vertrouwen, zijn buiten proportie heel groot.

[1:37:33] Dat is het probleem.

[1:37:35] Het ligt ook aan het Groningen veld.

[1:37:39] En de enquêtecommissie heeft juist in de casus Groningen gezegd dat een van de grote excuses van de overheid was om niet in te grijpen bij Groningen is die levering zekerheid.

[1:37:52] Dat was al die jaren het grote probleem waarvan we een lesgede moeten trekken.

[1:37:57] Dus dan is mijn vraag aan de NSC, zijn ze bereid om met die Groningers in Warfem te spreken

[1:38:03] en alsnog te herzien of wat de nut en noodzaak van die gaswinning daar is?

[1:38:11] Meneer Holman.

[1:38:13] Voorzitter, we zijn altijd bereid om te spreken met de Wieden ook.

[1:38:17] Ik heb net al iets toegelicht op de vorige vraag.

[1:38:21] We hebben 175 kleine gasvelden in Nederland en bij elk klein gasveld spelen deze discussies.

[1:38:27] En die spelen wat nadrukkelijker in Groningen, dat snap ik ook.

[1:38:30] Maar voor al die gasvelden is een vergunning of een bestaande vergunning.

[1:38:36] Het is een andere zaak als voor nieuwe vergunningen aangevraagd worden.

[1:38:40] Er komen er ook nog wel een paar aan die in de andere commissie besproken zullen gaan worden.

[1:38:46] Nou, daar doe ik geen uitspraak over en zeker nu niet.

[1:38:50] Ja, daar moet je een keuze in maken wat je wel doet.

[1:38:54] Maar nogmaals, ik begrijp de zorgen en warven, ik begrijp de Groningers.

[1:39:01] Maar nogmaals, het grote herstel van vertrouwen in Groningen is veel meer de afhandeling van de schade.

[1:39:08] En hoe je opstelt in de problematiek die er nu is.

[1:39:11] En dat is voor ons van veel, veel, veel grotere waarde dan nu een hele politieke discussie

[1:39:21] aan te gaan over warven.

[1:39:23] En nogmaals, van en zowel de minister, maar ook het SODM, die hebben zeer uitdrukkelijk

[1:39:29] daar een uitspraak over gedaan en dat bijna maximaal gegarandeerd is dat daar geen schade

[1:39:35] uit voor zal komen.

[1:39:36] En nogmaals, zoals ik het heb begrepen, bij het mensengerenkste, als je ook maar enigszins

[1:39:41] als je het gevoel hebt dat het niet goed komt, dat er ingegrepen wordt.

[1:39:46] Dat is hoe ik de discussie heb begrepen, maar ik zat er niet bij in die commissie.

[1:39:49] Maar dat is hoe wij er nu in staan.

[1:39:52] Het lid Kostic.

[1:39:55] Voorzitter, bij het minste en geringste grijpen we in.

[1:39:58] Ik begrijp niet zo goed dat de heer Holman van Groningers verwacht dat ze dat vertrouwen

[1:40:04] in de overheid kunnen opbrengen naar alles wat ze is aangedaan.

[1:40:07] Dus ik ga even toch misschien wat technische vragen stellen.

[1:40:10] De heer Holman had het over dat je altijd kan kijken als er nieuwe vergunningen komen of

[1:40:17] als er wordt verlengd.

[1:40:19] Nou, toeval wil dat bij Warfum er een vergunning loopt tot en met december.

[1:40:26] En juist nu kunnen we dus als Kamer, als regering, beslissen om het anders te doen.

[1:40:31] En volgens de Partij voor het Heren, en volgens mij volgens heel veel partijen hier in de

[1:40:36] Kamer, is het juiste signaal richting Groningen gezien alles wat er is gebeurd.

[1:40:40] om die vergunning niet vrij te geven, om die niet te verlengen.

[1:40:46] Is de NEC het daar met ons mee eens?

[1:40:50] Meneer Holman.

[1:40:52] Nee.

[1:40:54] Nee, maar ik denk dat ik genoeg toegelicht heb hoe wij in de wedstrijd zitten.

[1:41:00] En dan kun je het ook over feiten hebben.

[1:41:03] In Groningen werd op een gegeven moment 40, 50 miljard kilometer gras gewonnen per jaar.

[1:41:10] In een heel groot veld.

[1:41:11] En hier gaat het nog over 1 miljard kubiek meter gas over een x-aantal jaren.

[1:41:16] Dus het is een volstrekt andere orde, een volstrekt ander risicoprofiel.

[1:41:21] En ik snap uw betoog over het vertrouwen, daar heeft het mee te maken, maar wij spreken

[1:41:25] ook mensen die zeggen van als de adviezen van de SODM opgevolgd worden, als er maximale

[1:41:32] garantie is dat de schade wordt voorkomen, dan kunnen wij er mee leven.

[1:41:36] En niemand zal daar ooit enthousiast over worden, maar ik heb nog nooit iemand gezien

[1:41:40] die met welk gasveld dan ook enthousiast wordt dat in zijn achtertuin gas wordt gewonnen.

[1:41:44] Dus dit is de problematiek, die speelt overal, bij elk veld, en hier wat nadrukkelijker,

[1:41:49] maar goed, hier is een keuze gemaakt en dat is het.

[1:41:55] Meneer Bemenga.

[1:41:56] Ja, voorzitter, er wordt hier de hele tijd een soort scheiding gemaakt,

[1:42:01] een soort administratieve scheiding tussen enerzijds Groningenveld en Warfem,

[1:42:06] Maar ik wil toch wel aangeven dat het geologisch...

[1:42:10] is die scheiding er niet.

[1:42:14] Want de gebieden hebben gewoon te maken met aardbevingen.

[1:42:17] Ook Warfum heeft te maken met aardbevingen.

[1:42:20] Ook Warfum zit in Groningen en die hebben last van aardbevingen, scheuringen en verzakkingen.

[1:42:27] Op het moment dat er administratief dit soort scheidingen gemaakt worden...

[1:42:32] Ja, ik denk gewoon niet dat dat helpt om het vertrouwen vanuit de Groningers

[1:42:38] om die terug te krijgen. Dus ik snap welkekwaar niet waarom de heer Holman

[1:42:43] eigenlijk niet gewoon zegt, luister, zeker na de uitspraken vanuit de NAM

[1:42:49] waar hij zijn eigen bijdrage daar duidelijke teksten over heeft uitgesproken,

[1:42:55] zeker na dat soort uitspraken, waarom zegt de heer Holman gewoon niet

[1:42:59] Ja, weet je, het is niet meer uit te leggen dat wij hun vergunning blijven verlengen in de toekomst.

[1:43:07] Waarom zegt de heer Holman dat niet?

[1:43:09] Meneer Holman.

[1:43:11] Voorzitter, leuk dat ik zoveel vragen kreeg over dit gegeven en ik moet ongeveer steeds dezelfde antwoorden geven.

[1:43:18] Waar ik moeite mee heb, is de suggestie van de heer Betenga dat Warfum en Bemenga...

[1:43:27] dat het een aangesloten veld is met het Groninger veld.

[1:43:30] Dat is volstrekt niet juist.

[1:43:32] Het is een suggestie dat er een parallel is te trekken tussen Warfum en het Groninger veld.

[1:43:36] Die velden hebben onder de grond geen verbinding met elkaar.

[1:43:40] Het ene is een megagroot veld, het andere is een heel klein veld waar we nog ietsje uit gaan halen.

[1:43:46] Ik zie juist door deze discussie zo op te rakelen...

[1:43:50] en mij voor de voeten te dragen...

[1:43:51] draagt u zelf echt niet bij aan het oplossen van het probleem...

[1:43:56] in de zin dat dit leidt tot herstel van vertrouwen.

[1:44:02] Meneer Babenga.

[1:44:06] Ik vind het ontzettend vreemd, echt waar.

[1:44:10] Nogmaals, toen u begon met uw eigen bijdrage...

[1:44:15] daar kon ik ontzettend goed in vinden.

[1:44:18] Totdat ik een interruptie pleegde over uw positie vervolgens.

[1:44:24] Welke consequenties hangen wij aan het feit dat we het allemaal zo schandalig vinden

[1:44:29] wat de uitspraak is van de NAM.

[1:44:33] Dat de NAM eenzijdig heeft aangegeven van, weet je wat,

[1:44:37] wij gaan stoppen met onze bijdrage voor de hersteloperatie.

[1:44:42] Ja, we vinden het allemaal schandalig.

[1:44:44] Grote woorden, maar uiteindelijk, als het erop aankomt,

[1:44:47] Welke consequenties heeft het? Ja, dan laat NEC het gewoon liggen.

[1:44:51] En dat begrijp ik niet.

[1:44:52] En dat is wat mij betreft niet uit te leggen.

[1:44:55] Meneer Holman.

[1:44:57] Ja, dankjewel voor de vraag.

[1:45:00] Ik heb het vijf keer uitgelegd en

[1:45:05] als de vraagsteller het oneens blijft, dan is dat zo.

[1:45:11] Dan ga ik naar de interruptie van meneer Vermeer.

[1:45:15] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:45:16] Ik heb nog wel een vraag aan meneer Holman.

[1:45:20] want hij heeft in zijn betoog meerdere keren gezegd dat hij wacht op de juiste antwoorden.

[1:45:26] Ik ga straks ook wat vragen stellen en dan wacht ik gewoon op een antwoord

[1:45:30] en dan kan ik daarna beoordelen wat ik daarvan vind.

[1:45:33] Maar de heer Holman heeft al duidelijk wat het juiste antwoord is

[1:45:37] en zou hij die juiste antwoorden er alvast even bij willen leveren,

[1:45:42] want dan weten we tenminste wat de heer Holman zelf wil.

[1:45:46] Meneer Holman, er is een last op uw schouders.

[1:45:49] Nee. Wat ik duidelijk wil maken is dat ik veel vertrouwen heb in de staatssecretaris,

[1:45:55] dat hij de antwoorden gaat geven die ik graag zou willen horen.

[1:46:00] Meneer Vermeer.

[1:46:01] Voorzitter, welke antwoorden wil de heer Halman dan horen?

[1:46:04] Meneer Halman.

[1:46:05] Wat ik graag zou willen horen van de staatssecretaris is dat hij echt ervoor gaat een plan van aanpak te

[1:46:11] die de problemen die tot voor kort beperkt of in niet gewenste mate worden opgelost,

[1:46:19] dat hij daar een intentie van uitspreekt hoe hij dat gaat doen.

[1:46:23] En hoe hij het vertrouwen in de vertrouwen van de Groninger terug gaat winnen.

[1:46:30] Want dat is gewoon heel erg nodig.

[1:46:32] En dat betekent vooral een adequate aanpak van het herstel in Groningen.

[1:46:39] En ik bedoel, hier zijn door diverse sprekers meerdere voorbeelden genoemd

[1:46:42] waar een uitdaging ligt of wat beter kan.

[1:46:45] En dat zal wat ons betreft ook nodig zijn.

[1:46:48] En nogmaals, wij hebben er vertrouwen in dat de staatssecretaris dat adequaat op gaat pakken.

[1:46:55] Ja voorzitter, het zou ook nog eens zo moeten zijn dat er geen vertrouwen in was.

[1:46:59] Want dan hebben we natuurlijk echt een probleem als we zelfs onze bewindslieden niet vertrouwen.

[1:47:03] Maar ik wil dan graag weten, wat is volgens de heer Haalman een adequate aanpak?

[1:47:08] want hij suggereert precies te weten hoe de staatssecretaris moet antwoorden,

[1:47:13] maar kan zelf niet aangeven welke antwoorden daarbij horen.

[1:47:16] Hoe kun je dat dan beoordelen?

[1:47:18] Ja, ik kan dat niet in ieder geval. Dat is voor mij onmogelijk.

[1:47:23] Nilman.

[1:47:27] Nou, daar...

[1:47:29] Veilig Groningen met perspectief, wordt er gezegd,

[1:47:32] en een menselijke maat met het afhandelen van zaken.

[1:47:36] Ik heb zelf genoemd van wat wij met eigen ogen hebben gezien in Groningen.

[1:47:40] Zaken die al 8, 9, 10 jaar spelen.

[1:47:43] Dat er nu mogelijkheden voor zijn om dat versneld op te pakken en dat te doen.

[1:47:51] De bijzondere situaties in het Defensie-team.

[1:47:54] Dat die daadwerkelijk nu ook de problemen op gaan lossen.

[1:47:57] En dat dat tot voor kort er nog wel eens is bij blijven zitten.

[1:48:00] Dus ik verwacht dergelijke zaken van de staatssecretaris in zijn beantwoording.

[1:48:05] dat hij dat gaat doen. Dus ja, ik dacht dat u blij zou zijn als ik uitspreek dat ik zeer

[1:48:12] veel vertrouwen heb in deze staatssecretaris, maar ja. Dus, maar de heer, ja, nee, dat was

[1:48:24] het.

[1:48:26] Dank u. Ik ga naar mevrouw Beckerman.

[1:48:33] Voorzitter, vorig jaar werd na de parlementaire enquête plechtig beloofd dat er een ereschuld

[1:48:38] was aan Groningen. Nu blijkt uit onderzoek dat het vertrouwen van gedupeerden stagneert.

[1:48:43] Vorig jaar werd plechtig beloofd dat de staat niet meer in hoge beroep zou gaan tegen bewoners.

[1:48:48] En nu is er weer een hoge beroep ingesteld tegen de gedupeerden die gelijk kreeg van

[1:48:53] de rechter. Vorig jaar werd beloofd dat het allemaal milder, menselijker en makkelijker

[1:48:57] zou worden. En nu lopen gedupeerden alsnog vast in een gekmakende, wanstaltige bureaucratie.

[1:49:02] Vorig jaar werd beloofd dat gedupeerden die eigen geld hadden moeten investeren schadeloos

[1:49:07] zouden worden gesteld.

[1:49:08] Nu kregen gegroupeerden vrijdag aangetekende brieven dat het nog maanden langer kan duren.

[1:49:13] Vorig jaar lag er een aanpak klaar om ongelijkheid aan te pakken.

[1:49:17] En nu zegt 89% van de respondenten in een onderzoek van Vereniging Eigen Huis dat deze

[1:49:22] ongelijkheid tot conflicten en spanningen leidt.

[1:49:25] Vorig jaar hadden we altijd gelijk gehad.

[1:49:28] Nu krijgen we dat gelijk nog steeds niet.

[1:49:30] In een jaar kun je niet oplossen wat nu vele jaren kapot is gemaakt.

[1:49:34] Maar als je aanpak berust op een verkeerd fundament, ga je het nooit oplossen.

[1:49:39] Vandaag noem ik voorbeelden van fundamentele problemen die de huidige aanpak doen falen.

[1:49:44] Deze lijst is verre van compleet.

[1:49:46] En we presenteren een uitweg, een totaal aanpak die werkt voor gedupeerden.

[1:49:50] Voorzitter, er gaat geen dag voorbij of mensen spreken mij aan op de versterkingsaanpak.

[1:49:55] Zo heb ik dit weekend en vandaag contact gehad met Willeke Slager uit Loppersum.

[1:49:59] Zij woont op de plek waar de versterking in 2015 had moeten beginnen.

[1:50:03] Maar negen jaar later is ze al haar vertrouwen verloren.

[1:50:06] We hebben geen enkel aanspreekpunt meer, zegt ze op RTV Noord.

[1:50:10] En ze heeft me haar dossier laten zien met de NCG en de projectleider zegt hen letterlijk

[1:50:15] dat het woord onrecht op zijn plaats is en dat het scheldwoord wat ik niet kan noemen

[1:50:19] frustrerend is.

[1:50:21] Wat haar dossier laat zien is dat je als bewoner wel mooie afspraken kunt maken met bewonersbegeleiders

[1:50:25] en projectleiders, maar dat daar jaren later op teruggekomen kan worden.

[1:50:29] En dat er zoveel lagen binnen de NCG zitten dat de weg van onder naar boven vele obstakels kent.

[1:50:35] Hoe ziet de staatssecretaris dit? Wat wil hij daaraan doen?

[1:50:38] En deze mensen zitten nog in de versterking.

[1:50:40] Anderen worden er na jarenwachten met een pennestreek uitgegooid.

[1:50:43] Herkent de staatssecretaris dat bewoners met nieuwe rapporten die ineens verklaren dat de woningen op norm zijn, onrecht wordt aangedaan?

[1:50:51] En al jarenlang kaarten we deze problemen aan.

[1:50:53] In 2022 werd gezegd, nu komt de kentering.

[1:50:56] We starten in vier dorpen met een andere aanpak.

[1:50:59] Eindelijk actie, zeiden bewoners toen opgelucht.

[1:51:02] En nu?

[1:51:02] Nu zeggen bewoners in het eerste dorp, het loopt voor geen meter.

[1:51:06] En volgens mij is er geen woning opgeleverd, misschien één.

[1:51:10] Mensen wachten al twaalf jaar in het dorp en zeggen, het wordt gewoon een spookdorp.

[1:51:14] Ze komen niet door de bureaucratie heen.

[1:51:16] Maar als dit ene dorp al zo lang duurt, hoe lang dan voordat je vijftig dorpen hebt gedaan?

[1:51:21] Of worden die dan na verloop van tijd ook allemaal op norm verklaard?

[1:51:25] Deelt de staatssecretaris dat het niet genoeg is om de aanpak anders te noemen, maar dat

[1:51:29] er ook echt grootschalig gesnoeid moet worden in de bureaucratie en het georganiseerd wantrouwen?

[1:51:35] Opnieuw vragen we ook aandacht voor huurders, zoals Alja in de patrimoniumstraat in Appingedam,

[1:51:40] die in een ziekmakende schimmelwoning zit.

[1:51:43] En elke dag wordt ze zieker.

[1:51:45] Deze bewoners smeken om duidelijkheid, maar die komt er niet.

[1:51:49] Net als veel, veel andere huurders.

[1:51:51] Wat gaat de staatssecretaris voor hen doen?

[1:51:54] Hoezo milder, menselijker, makkelijker?

[1:51:58] En deze problemen met wanstaltige bureaucratie spelen niet alleen bij de versterking, maar

[1:52:02] ook bij de schadeafhandeling en in de samenwerking tussen IMG en NCG.

[1:52:06] En het lijkt echt alsof een soort rondgaan in cirkeltjes.

[1:52:09] Denken we net iets te hebben gewonnen, komt het net zo hard weer terug.

[1:52:12] Wordt er eindelijk schade afgehandeld bij de gasopslag, krijgt de trillingstoel weer een

[1:52:16] grotere plek waardoor schades worden afgewezen en worden er weer deskundigen

[1:52:19] ingezet die niet deskundig zijn maar waar ik echt voorzitter compleet vanuit mijn

[1:52:25] vel sprong vorige week was de hoge beroepszaak tegen dupeerde want vorig

[1:52:30] jaar werd het zo ontzettend plechtig beloofd de staat zal niet meer door

[1:52:34] procederen tegen bewoners die gelijk hebben gekregen van de rechter en daar

[1:52:38] was een kamermotie voor nodig en voorzitter ik heb daar gezeten in de

[1:52:42] rechtszaal met bewoners die iets heel redelijks eisten.

[1:52:46] En van de landsadvocaat hoorden, ja, maar als we het voor jullie doen, dan moet het voor

[1:52:49] iedereen.

[1:52:49] Ja, dat moet inderdaad.

[1:52:51] Maar gelukkig.

[1:52:52] Het zou niet meer gebeuren.

[1:52:54] De hoge beroepen van vorig jaar werden ingetrokken.

[1:52:57] En nu?

[1:52:58] Nu gaat het IMG doodleuk weer doorprocederen tegen inwoners.

[1:53:04] En het ergste, jarenlang hebben we naar, scheldwoord, smoesen moeten luisteren van de NAM waarom

[1:53:11] schade niet door gaswinning zou komen.

[1:53:13] Uw vrouw is te dik, uw dochters douchen te vaak, er zitten mollen in het gras, enzovoort

[1:53:17] enzovoort.

[1:53:18] En die smoesen werden er helemaal gek van.

[1:53:22] En wat zien we nu?

[1:53:24] Nu gebruikt de staat dezelfde soort, scheldwoord invoegen, smoesen.

[1:53:30] In dit geval, in deze rechtszaak, de shovel zou te zwaar zijn en er zou verschil zijn in

[1:53:37] temperatuur tussen winter en zomer.

[1:53:39] Nou nou, hup, hoger beroep.

[1:53:41] En dit kan echt niet.

[1:53:43] Dit kan echt niet.

[1:53:44] Trek het hoger beroep in.

[1:53:46] Milder, menselijker, makkelijker.

[1:53:47] Weet u nog?

[1:53:49] Voorzitter, er is één regeling in Groningen die al jarenlang wel heel goed werkt.

[1:53:53] De waardevermeerderingsregeling.

[1:53:54] En telkens opnieuw zijn er plannen om hem af te schaffen.

[1:53:57] En met één stem, één stem meerderheid, lukte het Nijboer en mijzelf vorige keer om

[1:54:01] hem te behouden.

[1:54:02] Tot februari.

[1:54:03] Eén stem.

[1:54:05] En daarna zou er een nieuwe regeling zijn.

[1:54:07] Maar die verduurzamingsregeling is vertraagd, horen we van het kabinet.

[1:54:11] En de waardevermeerderingsregeling wordt nu wel afgeschaft.

[1:54:14] Terwijl veel bewoners er geen gebruik van hebben kunnen maken,

[1:54:17] omdat een groot deel van de schadeafhandeling vorig jaar stil lag.

[1:54:20] Is de staatssecretaris van mening dat we de waardevermeerderingsregeling moeten behouden?

[1:54:24] En klopt het ook dat er nog ruim 93 miljoen in de pot zit?

[1:54:29] En hoe kan het, vragen we de staatssecretaris, dat de verduurzamingsregeling is vertraagd?

[1:54:33] En waarom wordt met die regeling nieuwe ongelijkheid gecreëerd?

[1:54:38] Voorzitter, dan wil ik drie problemen aanhalen die we al vaker aandacht voor hebben gevraagd.

[1:54:43] Eerst de problemen met de Belastingdienst.

[1:54:45] Het zit zo, gedupeerde Groningers die een schadeloosstelling of compensatie krijgen, komen op verschillende

[1:54:50] manieren in problemen, soms met belastingen.

[1:54:54] Mensen raken toeslagen kwijt, mensen raken kwijtscheldingen kwijt of ze moeten extra belasting betalen.

[1:55:00] Op de website van de Belastingdienst zie je heel keurig overzicht dat er voor andere groepen

[1:55:04] uitzonderingen zijn.

[1:55:05] Een heel keurig rijtje, corona-uitkering in de zorg bijvoorbeeld, of schadeloos stelling

[1:55:11] van gedupeerde toeslagenouders.

[1:55:13] Dan wordt het niet gezien als vermogen.

[1:55:15] Maar er staat op de website ook een kadertje, let op, ben je gedupeerde Groninger, helaas

[1:55:20] voor jou geldt het niet.

[1:55:21] Er staat zelfs nog een uitroepteken bij.

[1:55:23] En op antwoorden op onze Kamervragen schrijft de staatssecretaris dat gedupeerden wel hun

[1:55:27] geld terug kunnen krijgen.

[1:55:28] Ja.

[1:55:30] Maar wat moeten gelupeerden dan doen?

[1:55:32] Nou, de staatssecretaris zont ze op.

[1:55:34] Ze kunnen naar IMG, NCG, Belastingdienst, de inner van de waterschapsbelasting.

[1:55:40] Vijf plekken worden opgenoemd waar gelupeerden dan naartoe moeten.

[1:55:43] Gelupeerden worden naar al die plekken gestuurd en in theorie komt het dan goed, in praktijk

[1:55:47] niet.

[1:55:49] Waarom deze bizarre bureaucratie?

[1:55:52] Waarom mensen naar vijf plekken sturen terwijl het voor gelupeerden van andere schandalen

[1:55:56] wel geregeld is?

[1:55:57] Hoezo milder, menselijker, makkelijker?

[1:56:02] Dan badge 1588.

[1:56:04] Jarenlang heb ik met Henk Nijboer moeten vechten om, letterlijk bijna, om er een motie door te krijgen

[1:56:10] om gedupeerden die eigen geld hadden moeten inleggen voor de versterking alsnog te compenseren.

[1:56:15] Dat is een enorme strijd geweest.

[1:56:17] Meerdere moties werden verworpen en de laatste werd aangenomen.

[1:56:20] En daar was ik zo blij mee.

[1:56:22] Zo schreef feilbrief aan de Tweede Kamer in Q1, kwartaal 1, zou de gedupeerde uitsluitsel krijgen.

[1:56:27] Alle gedupeerden? Nee, badge 1588 wacht nog steeds.

[1:56:33] En afgelopen vrijdag kregen sommigen een aangetekende brief.

[1:56:37] U moet nog maanden langer wachten.

[1:56:39] Hoezo milder menselijker makkelijker?

[1:56:41] Wil de staatssecretaris zorgen dat zij voor kerst hun geld hebben?

[1:56:45] En voorzitter, bewoners die nog in deze badge zitten en nog wachten op een veilig huis,

[1:56:50] garanderen dat ze terugkrijgen wat ze hadden.

[1:56:52] Voorzitter, er zijn zoveel problemen nog steeds in deze badge.

[1:56:57] Het derde punt wat ik nogmaals wilde maken is het punt van bouwfouten.

[1:57:03] Is je huis na jaren strijd eindelijk klaar, blijken er bouwfouten gemaakt.

[1:57:07] Mensen die jaren in een wisselwoning hebben gezeten, die weer terug moeten omdat hun huis

[1:57:11] gebrekig blijkt.

[1:57:12] En al jarenlang vragen we daar aandacht voor.

[1:57:15] Voorkom het en als het gebeurt, zorg dat bewoners niet weer lange strijd moeten leveren.

[1:57:20] Wij snappen heel goed hoe dit probleem ontstaat.

[1:57:23] Er zijn sommige gemeenten die moeten zoveel herbouwen dat bouwtoezicht soms te kort schiet.

[1:57:29] Maar we moeten dit wel regelen, want we zien nu mensen die gewoon weer maanden terug moeten naar wisselwoning

[1:57:34] of weer een hele strijd moeten leveren.

[1:57:36] Dus wat wil de staatssecretaris hieraan doen?

[1:57:41] Voorzitter, al deze voorbeelden vandaag laten zien hoe wanstaltig de bureaucratie is

[1:57:45] waar gedupeerde Groningers en Drenten nog steeds in vastlopen.

[1:57:49] Hoe groot het wantrouwen.

[1:57:51] Hoe we nog steeds bakken met geld naar overhead gaan, maar niet naar de mensen.

[1:57:55] En juist de zwaarst gelupeerden die al lang wachten komen en niet door.

[1:57:59] En dat gaan we niet oplossen met weer een nieuwe pilot of een mooie verklaring om nu echt beter samen te gaan werken.

[1:58:05] De ongelijkheid wordt echt alleen maar groter.

[1:58:09] 89 procent van de respondenten in de enquête van Vereniging Eigen Huis ervaart dat de ongelijkheid tot conflicten en spanning leidt.

[1:58:17] En het moet dus echt fundamenteel anders.

[1:58:19] En er ligt al een jaar lang een oplossing klaar, het rapport van Geel.

[1:58:23] Maar maak de uitkomst gelijk.

[1:58:25] Iedereen een veilig en hersteld huis, compensatie en verduurzaming.

[1:58:29] Maar die aanpak is er nog steeds niet, want het kost geld.

[1:58:32] En daarom worden moeilijke beslissingen voor uitgeschoven.

[1:58:35] Bijvoorbeeld over de groep die door de NAM te weinig heeft gekregen.

[1:58:38] Maar Groningen was toch beloofd dat geld geen rol zou spelen en het opgelost zou worden.

[1:58:42] En daarom pleit ik vandaag met Julian Bussof opnieuw voor een totaalaanpak.

[1:58:47] Geef alle gelupeerden het recht op een totaalaanpak.

[1:58:50] Eén plan voor hun huis dat alles omvat binnen een jaar.

[1:58:53] Maak het recht hierop ook echt afdwingbaar.

[1:58:57] Voor toeslagenouders gaat het nu eindelijk in stappen gebeuren.

[1:59:00] Het amendement Leijten wordt uitgevoerd.

[1:59:03] Wat voor toeslagenouders kan, kan voor Groningers ook.

[1:59:06] Graag een reactie van het kabinet.

[1:59:10] Voorzitter, dan Shell en Exxon.

[1:59:13] Zij willen niet meer betalen.

[1:59:14] Niet hun deel voor schade, niet hun deel voor onveiligheid, niet hun deel voor sociaal

[1:59:18] en economisch herstel.

[1:59:19] Het is geen nieuws.

[1:59:20] Ze waren harteloos, ze blijven harteloos.

[1:59:22] En daar moet het kabinet een veel hardere opstelling tegen kiezen.

[1:59:26] Belast ze maar.

[1:59:27] Maar er was één zin in het interview die mij opviel.

[1:59:29] De NAM-directeur zei over het kabinet, en ik citeer, tegelijkertijd merk ik dat we weer

[1:59:34] dichter bij elkaar komen en er is bereidheid om naar elkaar te luisteren.

[1:59:39] Is dit een valse opmerking, of is dit realiteit?

[1:59:42] Komt u nader tot een partij die ons zo hard de vernielingen indrukt en weigert te betalen?

[1:59:48] Tot slot, Shell en Exxon, de NAM, stellen zich harteloos op.

[1:59:52] En die club wil nu acht jaar lang extra gas winnen bij Warfem.

[1:59:56] Ik was daar zaterdag.

[1:59:58] Bijna geen huis zonder schade.

[2:00:00] Recent twee aardbevingen.

[2:00:02] Hoe kun je Shell en Exxon opnieuw acht jaar gaswinning gunnen?

[2:00:08] Is dat nou milder, menselijker en makkelijker?

[2:00:12] Dank u wel.

[2:00:13] Dank u.

[2:00:14] Meneer Vermeer.

[2:00:18] Dank u wel, voorzitter.

[2:00:19] In Groningen en Noord-Drenthe met de Groningers en Drentenaren willen we gaan bewijzen dat

[2:00:25] het oplossen van problemen loont.

[2:00:27] Zo hebben wij het in ons verkiezingsprogramma gezet en zo willen wij ook het de komende

[2:00:33] tijd aanpakken.

[2:00:34] Luisteren naar wat de Groningers en Drentenaren nodig hebben, niet van bovenaf geregisseerd,

[2:00:39] maar dienstbaar zijn en de ere schuld aflossen.

[2:00:45] En ik heb al, nou meerdere collega's hebben al wat punten genoemd,

[2:00:49] die wij ook aangedragen gekregen hebben uit Groningen.

[2:00:53] Mag ik het eerst even dit eerste blokje afmaken?

[2:00:57] U mag het afmaken meneer.

[2:00:58] Nou ja, dat gaat misschien wel wat ver, afhankelijk van de lengte van uw blokje natuurlijk.

[2:01:02] Nee, nee, nee, ik wil even, heel kort even...

[2:01:04] Het is een hele kleine interruptie, dus misschien is het wel lekker om tussendoor te doen.

[2:01:08] Oh, u wilt er Drenthe van maken. Nou, dat lijkt me goed.

[2:01:11] Mevrouw verder.

[2:01:14] Voorzitter, ik wil een uitgestoken hand richting de heer Vermeer reiken en hem helpen met terminologie.

[2:01:22] Want Drenthe zijn niet naar. Drenthe zijn gewoon Drenthe.

[2:01:29] Als Veluwenaar zal ik hier in verval Drenthe noemen.

[2:01:36] De heer Kops van de PVV vroeg ook al naar de een-overheidsaanpak en mevrouw Vedder van

[2:01:42] het CDA stelde hier ook al vragen over, dus daar zal ik verder niet op ingaan.

[2:01:47] Net als de waardevermeerderingsregeling waar mevrouw Becker in een interruptie aan de heer

[2:01:53] Halman al vragen over stelde en wat ook mevrouw Beckerman genoemd heeft.

[2:01:58] Maar als eerste zou ik graag willen horen welke stappen door de staatssecretaris zijn

[2:02:02] ondernomen tussen het laatste debat over Groningen, in september was dat en nu, en over in de

[2:02:09] tussentijd of hij obstakels is tegengekomen in de uitvoering van Nijmegen en iets van

[2:02:18] zijn persoonlijke ervaringen daarin vertellen.

[2:02:22] Voorzitter, 15 november kwam het nieuws naar buiten dat de Nederlandse aardoliemaatschappij

[2:02:26] de NAM niet meer wil meebetalen aan de leefbaarheid van Groningen.

[2:02:29] De betalingen die de NAM deed, waren gekoppeld, volgens hen, aan de winningen uit het Groningen

[2:02:35] veld.

[2:02:37] Nu dat gestopt is, wil de NAM zo snel mogelijk zijn biezen pakken.

[2:02:41] Ik wil hier echt heel duidelijk over zijn.

[2:02:44] Als overheid hebben we een ere schuld, maar niet de politiek alleen heeft ere schuld.

[2:02:50] De NAM draagt deze ere schuld wat ons betreft net zo goed.

[2:02:54] En het is schandalig dat de NAM in de eerste plaats zelf niet het morele kompas blijkt

[2:02:59] te bezitten om de juiste keuze te maken, of via haar communicatie niet zich bedenkt en

[2:03:06] zo op deze manier massale onrust veroorzaakt.

[2:03:09] En dat is onverantwoord gedrag wat ons betreft.

[2:03:14] Ik wil hier graag toch iets meer over zeggen voordat ik een interruptie krijg, want er

[2:03:19] zijn meerdere kanten aan deze zaken wat mij betreft.

[2:03:24] Maar dat de NAM ook nog eens de handel in ons schuld wil wassen door te zeggen dat hun

[2:03:29] De taak zit er als het ware op. 343 miljoen euro hebben ze geïnvesteerd.

[2:03:34] De gaskraan is dichtgedraaid en de NAM vindt het welletjes zo.

[2:03:38] Het leed en de ellende wat de Groningers en Drenthe is aangedaan,

[2:03:42] en de gevolgen die ze tot op de dag van vandaag ervaren,

[2:03:47] is mede de verantwoordelijkheid van de NAM.

[2:03:51] Of hebben we gewoon als overheid hele slechte contracten gesloten?

[2:03:56] Want dat is ook wat wij moeten weten.

[2:03:58] En wie heeft de overheid hierbij geadviseerd?

[2:04:02] En mochten we verkeerde contracten gesloten hebben,

[2:04:05] kunnen we dan de mensen die ons geadviseerd hebben, die organisaties,

[2:04:08] hier ook verantwoordelijk voor stellen.

[2:04:11] Ik snap dat de heer Holman hier een motie over wil om ze aan te pakken.

[2:04:14] En wat mij betreft, als we in ons recht staan,

[2:04:18] dan wordt er desnoods gewoon beslag gelegd op de tegoede van Shell en Exxon.

[2:04:22] Dat interesseert me helemaal niet.

[2:04:23] Je moet alle middelen inzetten die je hebt, als je ergens een geschil hebt.

[2:04:28] Maar het is wel heel erg belangrijk dat we eerst weten hoe het in elkaar zit voordat wij ook onze

[2:04:35] bewindslidden met onmogelijke opdrachten opzadelen en onszelf als politiek belachelijk maken omdat

[2:04:40] wij niet snappen hoe contracten in elkaar zitten of daar niet eerst naar gevraagd hebben. Dat was

[2:04:46] even het punt wat ik hierover wilde maken. Dank u, dat was uw eerste blokje begrijp ik.

[2:04:52] Ja. En nu Bisschop, tweede.

[2:04:55] Ja, voorzitter, ik ga toch even terug naar helemaal het begin van de inbreng van de heer Vermeer van de BBB.

[2:05:00] Want hij zei ja, er zijn vragen gesteld door collega's over die één overheidsaanpak,

[2:05:04] dat mensen niet meer met de IMG, NCG, etcetera, al die verschillende instanties van doen hebben.

[2:05:10] Loopt een pilot voor in Groningen, wordt er een voorstel gedaan door mevrouw Beckerman en mijzelf

[2:05:15] voor zo'n totaalaanpak, dat sluit daar erg bij aan, namelijk dat je in één keer een set afspraken maakt

[2:05:20] over de versterking van je huis, over het schadeherstel en de verduurzaming.

[2:05:25] Dus ik ben ook juist wel benieuwd naar wat de heer Vermeer daarvan vindt.

[2:05:28] Voelt hij voor zo'n totaal aanpak?

[2:05:32] Meneer Vermeer.

[2:05:33] Ja, voorzitter. Ik denk dat zo'n totaal aanpak, dat dat essentieel juist is om problemen op te lossen,

[2:05:39] want het gaat niet om onder welk organisatie iets valt,

[2:05:45] maar het gaat erom om welk huis en welke mensen die daarin wonen het gaat.

[2:05:49] En dat zal altijd de insteek moeten zijn bij alles wat de overheid doet.

[2:05:53] En ik kom daar straks nog verderop bij mijn verhaal ook verder ook nog op terug van wat

[2:05:58] wij voor de economie van Groningen moeten doen.

[2:06:02] Meneer Bisschof.

[2:06:03] Nog een laatste interruptie volgens mij, als ik het goed heb geteld.

[2:06:06] Dank voor dit antwoord.

[2:06:07] Dan toch ook nog even dat andere punt waar u van zei, daar ga ik niet op in.

[2:06:10] Dat was die waardevermeerderingsregeling namelijk, omdat ik toch wel benieuwd ben hoe

[2:06:14] ook de BBB-fractie daarnaar kijkt.

[2:06:16] want het ding met die waardevermeerderingsregeling is nou juist dat heel veel mensen beloofd is dat

[2:06:22] zij de aanspraak op kunnen maken en dat als die regeling daadwerkelijk stopt op 1 februari,

[2:06:27] al die mensen die beloofd is dat zij de aanspraak op kunnen maken, geconfronteerd worden met de

[2:06:31] gebroken belofte. En dat willen we niet lijkt me, maar het hoeft ook niet, want er zit gewoon

[2:06:36] nog 93 miljoen euro in die pot met geld. Dus voelt u ervoor om niet extra middelen daar per se aan

[2:06:43] toe te voegen, maar in ieder geval die regeling te verlengen met de middelen die nog in die pot met geld zitten.

[2:06:49] Meneer Vermeer. Ja, voorzitter, ik zou graag ook de oproep aan de staatssecretaris willen doen om daar duidelijkheid over te geven

[2:06:55] of er verwacht wordt dat het geld te weinig is of dat de datum de tijd te weinig is.

[2:07:02] En als als er gewoon met hetzelfde geld door verlenging wat mogelijk is,

[2:07:07] dan zou ik graag horen wat daar de mogelijkheden en of onmogelijkheden van zijn.

[2:07:11] want het klinkt mij logisch in de oren dat als het geld er gewoon is, dat je dan gewoon de datum maar op moet schuiven.

[2:07:18] En daar zijn we nog voor op tijd, wellicht, maar dat hoor ik graag.

[2:07:22] U heeft nog een interruptie van meneer Holman.

[2:07:25] Ja, voorzitter, dat gaat over de naam. De heer Vermeer heeft een duidelijk standpunt.

[2:07:30] Maar is de heer Vermeer het met ons, met mij eens, van dat het toch twee verschillende grootheden zijn?

[2:07:36] Het conflict over het vroegtijdig stoppen van de aardgaswinning

[2:07:41] en herstel. Waar wij de knip hebben gemaakt van één is echt een juridisch conflict waar zoals de heer

[2:07:48] Vermeer schetst van je de feiten wel al moet hebben voordat je daar wat van kunt vinden maar

[2:07:52] dat de afhandeling meer een morele kwestie is en ja dat daar qua inhoudelijke onderbouwing niet

[2:08:01] zoveel mogelijk is anders dan dat je zegt van ja wij vinden dat dat de Groningers daar recht op

[2:08:07] en dat de naam daar verantwoordelijk voor moet zijn.

[2:08:11] Meneer Vermeer.

[2:08:12] Ja, voorzitter, uiteraard vind ik dat moreel gezien dat zij moeten betalen.

[2:08:17] Maar als je bij de rechter staat, dan heb je niet zoveel aan wat je moreel zou willen.

[2:08:21] Dan gaat het erom wat er is afgesproken en wat er in de contracten staat.

[2:08:25] En het kan niet zo zijn, en daar moeten we ook mee opletten, ook als politiek,

[2:08:29] dat wij zeggen, als iets moreel zo zit, dan heb je daar gewoon aan te voldoen.

[2:08:36] Want dat gaat hele grote consequenties hebben voor al het overheidshandelen en alles wat we hier doen.

[2:08:43] Als wij in een contract hebben afgesproken dat het afhankelijk is van die winning,

[2:08:48] dan hebben wij als overheid ook gewoon onze afspraken na te komen.

[2:08:52] Want een vertrouwen in de overheid begint gewoon met het nakomen van afspraken.

[2:09:01] Ik snap die redenering wel, maar dat is eigenlijk niet het punt wat ik en een aantal collega's

[2:09:06] denk ik maken.

[2:09:09] Ik ga uit van het goede van de mens en ik ga ook uit van de redelijkheid van de mens

[2:09:13] en ik hoop en ik verwacht dat de verantwoordelijken bij de NAM of bij de Shell dat ook gaan zien

[2:09:20] en dus daar geen juridische strijd over aan willen gaan, maar gewoon uit van goed met

[2:09:25] met elkaar omgaan, hier hun verantwoordelijkheid in nemen.

[2:09:29] Kunt u zich dat voorstellen?

[2:09:31] Even meer.

[2:09:32] Voorzitter, ik hoor het u zeggen, maar ik zie gewoon het gedrag van de NAM die

[2:09:37] gezegd heeft we gaan niet betalen, dus dan kunt u nog van alles willen wat zij

[2:09:42] zouden moeten doen, maar dat vind ik naïef, want zij hebben al iets anders gezegd.

[2:09:46] En ik ga ervan uit dat bedrijven als de NAM en multinationals als Shell en Exxon

[2:09:55] dat die niet zo dom zijn om uitspraken te doen die ze niet eerst al juridisch getoetst hebben,

[2:10:01] want in zo'n organisatie gaat je kop er meteen af als je dat doet.

[2:10:06] Dus ik denk dat u daarin niet naïef moet zijn en ook niet de verkeerde verwachting naar de mensen in Groningen moet wekken,

[2:10:12] dat als wij dat hier roepen dat het moreel verwerpelijk is, dat zo'n onderneming daar wel eventjes gevoelig voor is.

[2:10:19] Ik vind het niet verstandig van ze, want ze vragen ook allerlei andere dingen in andere trajecten van ons.

[2:10:24] Dus ja, ik vind dat niet slim, maar dat is weer wat anders.

[2:10:28] Mensen hebben het recht om domme dingen te doen.

[2:10:33] Gaat u verder.

[2:10:36] Voorzitter, als BBB hebben wij altijd gezegd dat de belangen van de regio leidend moeten zijn.

[2:10:42] De burgers, lokale en provinciale bestuurders weten als geen ander wat er nodig is

[2:10:47] en hebben wat ons betreft een centrale leidende rol nodig.

[2:10:52] Hiertoe hebben wij in het verleden ook een motie ingediend welke unaniem is aangenomen.

[2:10:56] We zorgen ervoor dat de regio centraal komt te staan.

[2:10:59] Ook in Nijmegen staat dat gedeputeerden bijvoorbeeld een centrale positie moeten hebben in de aanpak van het schadeherstel en de versterking.

[2:11:09] Wij begrijpen dat er in de regio een visie is ontwikkeld middels EINDOEL, een veilig, schadevrij, verduurzaamd, leefbaar en mooi Groningen,

[2:11:18] waarbij de bewoners weer grip krijgen op hun eigen leven.

[2:11:21] Naar dit doel wordt toegewerkt vanuit een herstelagenda.

[2:11:24] Is de staatssecretaris bekend met deze visie en hoe kijkt hij ernaar?

[2:11:29] Ik verwacht dat hij er wel mee bekend is, maar ik zal het voor de zekerheid toch maar

[2:11:33] vragen.

[2:11:34] En ook ben ik benieuwd welke bijdrage de staatssecretaris aan deze beweging levert.

[2:11:39] En hoe verhoudt deze aanpak zich tot de commissie van Geel en de in Nijmegen vermelde sociale

[2:11:44] en economische agenda?

[2:11:46] En wat heeft de staatssecretaris eventueel nodig om deze ontwikkeling door te zetten?

[2:11:52] En kan de staatssecretaris voor het debat van 30 januari 2025 in samenspraak met de regio

[2:11:59] een concreet voorstel naar de Kamer kunnen sturen, waarin de beantwoording van de eerdere

[2:12:04] vragen tot uiting komt?

[2:12:06] En kan hij ook aangeven hoe een herstelagenda verder kan worden opgepakt?

[2:12:11] En even naar onszelf als commissie wil ik vragen of het misschien verstandig is dat we in de

[2:12:17] De eerstvolgende procedurevergadering zit onder Binnenlandse Zaken, denk ik.

[2:12:21] Daar ben ik zelf niet direct lid van.

[2:12:24] Maar of er collega's van mij een oproep kunnen doen...

[2:12:27] om misschien een ronde tafel te doen over dit hele gebeuren voor 30 januari...

[2:12:33] waarin ook bestuurders uit de regio, projectleiders, stadgebieden, bewoners...

[2:12:38] medewerkers, directie, IMG, NCG worden uitgenodigd.

[2:12:42] Dat zou ik graag aan mijn collega's willen vragen of een van die collega's dat op wil pakken.

[2:12:48] Daarnaast, voorzitter, moeten we ook kiezen voor een integrale aanpak,

[2:12:52] want we kunnen hier allemaal mooie plannen naar voren brengen

[2:12:55] en de beste wensen uitspreken voor wat we bereiken willen,

[2:12:59] maar we moeten ook kijken naar wat er op andere ministeries gebeurt

[2:13:02] en welke andere besluiten er voor liggen aan deze Kamer.

[2:13:05] Als wij bijvoorbeeld kijken naar de mogelijke opening van bijvoorbeeld Lelystad Airport.

[2:13:15] Daar kunnen partijen heel erg voor zijn of tegen zijn, maar iedereen moet zich ook beseffen

[2:13:20] dat mocht dat vliegveld ooit opengaan, waarvan wij al gezegd hebben, wat ons betreft niet,

[2:13:27] dan zal dat ook grote gevallen hebben voor de rentabiliteit van Groningen Airport Eelde,

[2:13:34] waar op dit moment 2500 vakantievluchten ook vandaan vertrekken.

[2:13:42] En ik wil echt een beroep doen, ook op de Kamer, om dit soort dingen ook altijd integraal te bekijken

[2:13:48] en niet straks te zeggen, oh dat is een besluit van onze INW-woordvoerder,

[2:13:52] maar ook uw collega's hierop aan te spreken op het moment dat zo'n besluit voorligt,

[2:13:58] want dat heeft grote gevolgen.

[2:14:00] En we kunnen nog zoveel praten over economie,

[2:14:02] maar als we vervolgens bestaande succesvolle economische activiteiten om zeep helpen,

[2:14:09] dan zijn we tegengestelden aan het doen.

[2:14:11] Voorzitter, ik ga afsluiten.

[2:14:13] In de reactie van de staatssecretaris op de beslissing van de NAM,

[2:14:17] zomde hij heel treffend op waarom het herstel Groningen absolute prioriteit moet blijven hebben.

[2:14:23] We hebben kinderen die in bouwputten groot geworden zijn

[2:14:25] en in hun leven soms wel zestig schade-experts in hun slaapkamer hebben gehaald.

[2:14:31] Dat is het laatste wat je in je slaapkamer wil hebben.

[2:14:35] Ouders zijn gescheiden door de persoonlijke ellende die de aardbevingen en de nasleep

[2:14:40] ervan met zich meebrengen.

[2:14:41] Levens zijn overhoop gehaald.

[2:14:43] Dit moeten wij recht zetten.

[2:14:46] Wij als overheid, als politiek, de NAM, en daarbij gaat het niet alleen om herstel van

[2:14:51] huizen.

[2:14:52] Het gaat ook om herstel van leefbaarheid, herstel van kansen en perspectief op een mooi

[2:14:57] Groningen.

[2:14:57] Maar het gaat ook om herstel van de regionale economie.

[2:15:01] Groningen heeft namelijk enorm veel potentie en laten we vooral naar de

[2:15:05] Groningers luisteren om te kijken wat wij vanuit hier moeten doen om deze

[2:15:10] potentie te realiseren. Als BBB willen wij ervoor zorgen dat dit

[2:15:15] niet vergeten wordt in Den Haag en dat we de ereschuld die we hebben aan

[2:15:18] Groningen en Drenthe blijven aflossen. Dank u wel.

[2:15:23] U heeft nog een interruptie van de lid Kostic.

[2:15:26] Ja, mooie woorden van de BB over ereschuld en het luisteren naar Groningers.

[2:15:31] Dan is mijn concrete vraag, nu we voor december kunnen nog nadenken of we de vergunning voor

[2:15:40] Warfem, gastvinding daar, door laten gaan of niet, is de BB bereid om met een aantal

[2:15:45] partijen hierover mee te denken en te kijken of de nut en noodzaak van die verlenging van

[2:15:53] die vergunning wel echt zo groot is?

[2:15:56] Of dat we toch moeten nadenken over wat de Groningers daar willen?

[2:16:03] Voorzitter, wij hebben in het hoofdlijnakkoord in de coalitie afgesproken dat wij de gaswinning

[2:16:10] in het Groningenveld zullen stoppen en dat andere gaswinning nog wel mogelijk is.

[2:16:16] Maar er zit één belangrijke voorwaarde aan.

[2:16:19] En die voorwaarde is niet leveringszekerheid, die voorwaarde is niet winstpotentie, die

[2:16:25] voorwaarde is niet hoeveel er gewonnen kan worden, er is maar één voorwaarde en dat

[2:16:30] is, kan het veilig. En dat criterium is voor ons leidend, mochten wij ook ooit een voorstel

[2:16:39] voorkrijgen om hier een besluit over te nemen als Kamerfractie.

[2:16:47] Het lid Kossi.

[2:16:48] Ja, dank. En dan toch ter verduideling. Kijk, het gevoel van veiligheid is voor Groningers

[2:16:54] breder dan alleen maar een rapport van een instantie die dan een inschatting maakt over

[2:17:02] over de geologische gevolgen.

[2:17:04] Het gevoel van veiligheid is breder dan dat.

[2:17:05] Het is ook het stukje vertrouwen in de overheid

[2:17:07] dat ze altijd achter de Groningers

[2:17:10] zullen blijven staan. En dat ze inderdaad

[2:17:11] rekening houden met die ere schuld.

[2:17:13] En als je dat meeneemt, en zeker gezien

[2:17:15] wat de heer Vermeer net heeft gezegd over

[2:17:18] dat de BVB altijd zal luisteren

[2:17:20] naar de inwoners van Groningen,

[2:17:22] is de BVB dan bereid om inderdaad

[2:17:24] te luisteren naar de inwoners van Groningen,

[2:17:25] in dit geval Warfum, en op basis daarvan

[2:17:30] te besluiten of inderdaad die vergunning moet worden verlengd, ja of nee.

[2:17:36] Even meer.

[2:17:37] Voorzitter, het leed Kossis onderstreept hier precies waar het wat ons betreft over gaat.

[2:17:44] Wij luisterden daarna en daarom hebben wij maar één criterium en dat is of het veilig kan of niet.

[2:17:52] En wij zullen ook uit de rapporten die we daarover krijgen, zal dat ook voldoende vertrouwen moeten

[2:17:59] te geven aan de bevolking. En dat is echt ingewikkeld, dat snap ik.

[2:18:04] Wij snappen die gevoeligheid, wij hebben ook gezien dat bijvoorbeeld in zoekgebieden voor munitiedepots,

[2:18:10] zoekgebieden voor kerncentrales, overal waar je ook maar rekening kunt houden met de gevoelens die er zijn

[2:18:18] en het gevoel van veiligheid of onveiligheid, moet je dat doen.

[2:18:22] Maar ook hier hebben we weer, en dat is eigenlijk hetzelfde als richting de NAM,

[2:18:26] Er zijn concessies al verleend voor dat gebied.

[2:18:30] Als er een winningsplan ingediend wordt waar het stempel veilig op staat,

[2:18:35] dan heb je ook daar gewoon een...

[2:18:38] Ja, dan is de realiteit dat je wat ons betreft dat door moet kunnen laten gaan.

[2:18:45] Een interruptie van mevrouw Bikker.

[2:18:48] Ja, voorzitter. Korte vraag.

[2:18:52] Wat vindt BBB, hoe we verder om moeten gaan met het rapport van Geel?

[2:18:56] Meneer Vermeer.

[2:19:00] Voorzitter, dat rapport van Geel, wat gaat dus over onverklaarbare verschillen.

[2:19:07] Nou, ik denk dat dat daarmee aan de slag gegaan moet worden.

[2:19:11] En daarom ben ik ook blij dat in het regeerprogramma staat kosten wat het kost en zo lang als nodig is.

[2:19:17] En daar horen ook dit soort zaken wat mij betreft bij.

[2:19:21] De realiteit is dat er in de begroting nog geen concreet geld aangekoppeld is.

[2:19:25] Dus wij zullen ook moeten kijken, en dan ben ik ook heel benieuwd naar de beoordeling van de staatssecretaris daarover,

[2:19:34] hoe lang hij met het huidige geld toe kan om ook in de geest van dit rapport te kunnen handelen en waar dat stopt.

[2:19:43] En volgens mij hebben we daar gewoon een uitdaging, ook bij bespreking van straks bij de voorjaarsnood hebben we nog wel wat meer uitdagingen,

[2:19:51] maar is dit er eentje van?

[2:19:54] En die moet op de shortlist staan.

[2:19:57] Ik hoop dat de shortlist blijft, een korte lijst en geen lange lijst.

[2:20:01] Die moet op de lijst staan van dingen waar we in Nederland

[2:20:04] nog geld voor moeten zien te vinden.

[2:20:06] En dat geldt precies hetzelfde voor de Lelylijn en de Nederzakse lijn, et cetera.

[2:20:12] We hebben nogal wat dingen die we willen, maar waar nog geen concreet geld aan gekoppeld is.

[2:20:18] En dat zal nog wel moeten gebeuren.

[2:20:24] Daarmee beluister ik dat de BBB zegt we schuiven deze door naar de voorjaarsnota en daar komt

[2:20:30] die daar in een lijstje te staan en dan gaan we opnieuw het gevecht aan wat er bovenaan

[2:20:34] de shortlist komt te staan.

[2:20:38] En helaas, ik ken dat soort gevechten, maar je kan dan op één of twee dingen wat binnenhalen

[2:20:42] en op de rest moet je maar hopen dat je collega's er zin in hebben, want anders heb je het nakijken.

[2:20:48] Staat dit dan bovenaan voor de BBB, is dit datgene wat moet gebeuren, die onuitlegbare

[2:20:53] verschillen?

[2:20:54] Of is het de nederzakse lijn, of is het iets anders?

[2:20:57] En als er hier vanavond ook een Kamermeerderheid mogelijk is om het nu te regelen, zouden we

[2:21:01] deze staatssecretaris natuurlijk ook, en vooral al die mensen die zitten te wachten, een hele

[2:21:06] goede dienst kunnen bewijzen door het gewoon met elkaar te gaan fixen.

[2:21:09] Hoe weegt de eer vermeer dat, zou ik via de voorzitter willen vragen.

[2:21:12] Dus wat is prioriteit één bij de voorjaarsnota, en twee, we kunnen deze ook gewoon nu al

[2:21:17] afstreep. Meneer Vermeer. Voorzitter, één, daar ga ik geen uitspraak nu over doen.

[2:21:23] Er zijn nog meerdere zaken die wij uit deze begrotingsbehandelingen allemaal

[2:21:27] halen van wat er moet gebeuren. En twee, het kan nu niet geregeld worden.

[2:21:33] We zitten gewoon in de ongelukkige omstandigheid wat mij betreft, dat wij

[2:21:38] net voor de zomer een hoofdlijnakkoord bereikt hebben.

[2:21:45] vervolgens er een kabinet gevormd is en een regeerprogramma opgesteld is,

[2:21:51] waarbij meteen de begroting eigenlijk het uitvloeisel is van dat hoofdlijnenakkoord en regeerprogramma.

[2:21:58] En daar is binnen de ruimte die er financieel was, zijn de keuzes gemaakt door het kabinet.

[2:22:03] En dat komt nu zo dicht op elkaar dat wij besloten hebben deze discussie over extra geld nu niet te kunnen openen met elkaar.

[2:22:11] Dat is gewoon een timing-kwestie.

[2:22:15] Daardoor is de eerstvolgende mogelijkheid de voorjaarsnota.

[2:22:19] Dat zal een hele strijd worden.

[2:22:21] Of er moet ergens de komende maanden ontzettend veel geld uit de lucht komen vallen.

[2:22:25] Dan hebben we wat om in te zetten.

[2:22:28] Ik heb dat eerder in debatten gezegd.

[2:22:30] Dit is eentje die volgens mij...

[2:22:33] Ik kan het mishebben, anders hoor ik het graag van mijn collega's.

[2:22:37] Volgens mij wordt dat breed in de coalitie gedragen.

[2:22:39] worden en anders had het ook niet in het regeerprogramma gestaan.

[2:22:44] Kosten wat het kost en zolang als nodig.

[2:22:46] Nou, er zit geen woord Spaans bij, ook geen Gronings, maar.

[2:22:53] Dank u. Het lid Kostic.

[2:22:56] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:22:58] Als deel van een kleinere partij kan ik vandaag helaas niet meedoen met het hele debat.

[2:23:03] Ik kan er gelukkig op vertrouwen dat mijn Groningse collega's

[2:23:05] Berkeman en Busshof vandaag onvermoeid onvermoeidbaar zullen strijden

[2:23:10] voor de rechtvaardigheid van Groningen.

[2:23:12] En de Partij voor de Dieren heeft dat ook samen met onder andere SP jarenlang gedaan.

[2:23:18] En dat zullen we ook blijven doen, want het blijft helaas nodig.

[2:23:22] En ik vond het zelf ook belangrijk om hier even te zijn.

[2:23:25] Ik heb zelf een diepe band met de provincie Groningen.

[2:23:28] Ik maak het even persoonlijker, er is heel veel al gedeeld wat heel nuttig was,

[2:23:31] maar ja, ik voel toch de behoefte dit te delen.

[2:23:35] Toen ik als kind met mijn ouders uit Bosnië vluchtte,

[2:23:37] kregen we ons eerste woning in het Groningse dorpje Niekerk.

[2:23:41] Daar werden we warm ontvangen en geholpen.

[2:23:44] Daarna heb ik gestudeerd in Groningen stad, waar ik als jonge queer ruimte kreeg om mezelf te leren kennen en te ontwikkelen.

[2:23:50] Daar ontmoette ik ook mijn vrouw en mijn schoonfamilie.

[2:23:53] Ik ga nog steeds regelmatig langs bij de familie en vrienden in Groningen en met veel plezier.

[2:23:58] De warmte en openheid van Groningers hebben mij medegevormd tot wie ik ben.

[2:24:02] Daar ben ik nog elke dag dankbaar voor.

[2:24:05] Alles wat Groningers is aangedaan en nog steeds wordt aangedaan, voelt daarom extra onrechtvaardig.

[2:24:12] Je moet het wel heel bont maken om het vertrouwen van Groningers compleet te verliezen.

[2:24:17] En dan is het Rijk toch gelukt.

[2:24:20] En nu is het aan deze staatssecretaris om te laten zien dat hij het vertrouwen van Groningers

[2:24:24] weer terug kan winnen.

[2:24:26] Veel is al gezegd door collega's Beckerman en Busshof, maar ik wil toch vier punten benadrukken.

[2:24:30] 1. Wij begrijpen niet hoe het kan dat na alles wat er is gebeurd de overheid ook nog steeds

[2:24:36] valt bij de hersteloperatie.

[2:24:39] Hoe kan het dat Groningers nog steeds in onzekerheid zitten over de veiligheid van hun eigen huis

[2:24:43] en over de vraag of ze de schade vergoed krijgen?

[2:24:46] Kan de staatssecretaris aangeven welke extra stappen hij gaat nemen om dit rechtvaardig

[2:24:50] en snel alsnog te repareren, conform eerdere adviezen?

[2:24:54] Is hij bereid om met de Kamer mee te denken om alsnog voldoende middelen vrij te maken

[2:24:58] om het herstel eindelijk goed te regelen.

[2:25:01] Het tweede punt.

[2:25:02] Herstel Groningen kan niet zonder herstel van vertrouwen.

[2:25:06] Maar het vertrouwen wordt weer beschaamd door nieuwe gaswinning.

[2:25:10] De gaskaan in Groningen zou sluiten.

[2:25:12] Groningers hebben daar ook op gerekend.

[2:25:14] Maar opeens speelde de regering woordspulletjes.

[2:25:17] En heeft het over het alleen sluiten van de gaskaan bij Groningerveld.

[2:25:21] In plaats van de Groningse gaskraan dicht.

[2:25:24] De NAM doet alsof er niks gebeurd is.

[2:25:27] en vraagt nog een keer een vergunning aan voor acht jaar in Warfum,

[2:25:32] waar de schade door gaswinning al enorm groot is.

[2:25:35] Voorzitter, echt schaamteloos.

[2:25:37] Hoe kunnen we dit soort bedrijven nog serieus nemen?

[2:25:42] En hoe kan de regering het vertrouwen van Groningers herstellen

[2:25:49] als we nu de kans hebben om de vergunning in Warfum niet te verlengen,

[2:25:52] maar toch weer kiezen voor NAM, Polven, Grun?

[2:25:55] Dus bij de eerste de beste gelegenheid waarbij de regering kan laten zien te hebben geleerd

[2:26:00] van het verleden en daadwijk woord te voegen als het gaat om de ereschuld, kiezen we toch

[2:26:05] weer voornam.

[2:26:07] Mijn collega Teunissen was dit weekend in Warfem en de meeste mensen daar zijn het echt

[2:26:11] zat.

[2:26:12] Het kabinet schermt alweer met leveringzekerheid.

[2:26:16] Voorzitter, en dat is al helemaal onacceptabel, ik heb het net ook gezegd tegen collega van

[2:26:21] NSC, dat is het oude trucje van het Rijk, dat we ook eerder hebben gezien bij het schandaal

[2:26:26] rondom Groningen, die ook de enquêtecommissie heeft gesignaleerd.

[2:26:30] En dat trucje hoort het Rijk niet toe te passen, als het vertrouwen van de Groningers echt wil

[2:26:37] winnen.

[2:26:38] Hoe vaak gaat de regering Groningers nog laten vallen, vraag ik de staatssecretaris.

[2:26:43] Dus het enige wat het kabinet doet, als het de vergunning goedkeurt, is het de belangen

[2:26:49] van NAM weer boven die van de Groningers stellen.

[2:26:51] Ziet de staatssecretaris ook dat het toch afgeven van een vergunning aan nam is als roeren in

[2:26:57] nog open wonden van Groningers?

[2:26:59] Ziet hij in dat zo'n stap het vertrouwen in de overheid verder aantasten?

[2:27:03] Voorzitter, ik zei het al, herstel Groningen kan niet zonder herstel van vertrouwen.

[2:27:07] Is de staatssecretaris daarom bereid om paal te staan voor Groningers en de inwoners van

[2:27:11] Warfum en met zijn collega Hermans in gesprek te gaan en zich ervoor in te zetten dat er

[2:27:17] geen nieuwe vergunning komt voor gaswinning in Warfum?

[2:27:20] En het derde punt is in het verlengde van het vorige punt.

[2:27:23] Vertrouwen is belangrijk en niet alleen maar voor Groningers.

[2:27:25] De regering moet leren van de fouten die in Groningen zijn gemaakt.

[2:27:29] En ook hierin lijkt de regering te falen door nog te overwegen gaswinning in de Waddenzee

[2:27:33] bij Tenaard toe te laten.

[2:27:35] Staatse toezicht op de mijnen is hier ook nog eens negatief over.

[2:27:39] De regering besluit nog dit jaar weer een kans om het goede te doen.

[2:27:43] Mensen in Tenaard verzetten zich.

[2:27:45] Mensen in Friesland en de rest van het land zijn op dit moment nog aan het schuiven richting

[2:27:49] de regering met de oproep om alsjeblieft niet die vergunning af te geven.

[2:27:54] Zie de staatssecretaris ook dat het toch afgeven van zo'n vergunning,

[2:27:58] ondanks dus negatieve adviezen van het staatstoezicht en ondanks verzet vanuit

[2:28:02] de burgers, het vertrouwen in de overheid bij burgers binnen en buiten Groningen

[2:28:06] niet herstelt, maar verder aantast. Is de staatssecretaris bereid om wat hij

[2:28:11] van Groningers over vertrouwen heeft geleerd over te brengen aan de minister

[2:28:15] Hermans en er bij haar op aan te dringen geen toestemming te geven voor deze vergunning.

[2:28:21] En dan het vierde en laatste punt over Shell, Exxon en de NAM.

[2:28:25] Deze partijen hebben jarenlang hun zakken gevuld door Groningers uit te buiten.

[2:28:30] Ze hebben er alles aan gedaan om elke verandering ten guste van Groningers tegen te houden of

[2:28:35] te vertragen.

[2:28:36] De NAM neemt hiervoor geen serieuze verantwoordelijkheid en wil zelfs meer boren.

[2:28:41] En nu zijn ze weer schaamteloos en harteloos door even mede te delen dat ze niet meer willen

[2:28:47] betalen voor de leefbaarheid in Groningen.

[2:28:49] Ik vraag de staatssecretaris om alles op alles te zetten om daar een stokje voor te steken.

[2:28:54] Dan sluit ik af, voorzitter.

[2:28:56] Afgelopen tijd gaat het opeens heel veel over integratie in Nederlandse normen en waarden.

[2:29:01] Het zijn juist bedrijven als naam, ExxonMobil en Shell, die alle gevoel voor normen en waarden

[2:29:06] kwijt zijn.

[2:29:07] Alle gevoel voor medemenselijkheid kwijt zijn.

[2:29:10] Ik stel daarom ook voor dat ze verplicht op integratiecursus gaan bij de lieve en dappere

[2:29:17] Groningers.

[2:29:19] En daar natuurlijk zelf voor gaan betalen.

[2:29:28] Om te kunnen bouwen aan herstel van huizen en herstel van vertrouwen van Groningers is

[2:29:35] een stevig fundament nodig.

[2:29:37] En het begin van het fundament is gemaakt door de gaswinning in Groningen te beëindigen

[2:29:41] en hij begint neer te leggen.

[2:29:44] En laat ik vooropstellen, er wordt verschil gemerkt in Groningen.

[2:29:48] Maar lang niet overal, nog niet bij iedereen en lang niet in alle gevallen.

[2:29:54] Ik zal beginnen met een aantal zaken die goed gaan, voorzitter.

[2:29:57] Maar ja, het is ook de begrotingsbehandeling, dus we proberen hier ook een aantal zaken beter voor elkaar te krijgen.

[2:30:02] Maar laat ik beginnen met wat goed maakt.

[2:30:04] De sociale en economische kwartiermakers zijn gestart met hun werk en de agendas worden opgesteld.

[2:30:09] Maatregelen over versnelling lijken hun werk te doen.

[2:30:11] De gebiedsgerichte aanpakken, zoals in Temboer, worden opgestart.

[2:30:14] De dorpsaanpakken lopen.

[2:30:16] De bouwmeesters dragen bij aan betere ruimtelijke kwaliteit bij sloopnieuwbouw.

[2:30:21] Maar, zoals de regio ook aangeeft, na ruim een jaar blijkt de praktijk weer barstiger

[2:30:25] dan de mooie zinssneden in Nijmegen doen vermoeden.

[2:30:29] En daarvoor hoeven we alleen maar naar de actualiteit te kijken.

[2:30:32] En meerdere collega's hebben het al gezegd, het IMG gaat alsnog in beroep.

[2:30:35] De olies willen zich weer terugtrekken uit de afspraken om financieel bij te dragen aan

[2:30:39] de hersteloperatie.

[2:30:41] Het vertrouwen van Groningers in de aanpak van de gaswinningsproblematiek stagneert.

[2:30:45] Bewoners ervaren dagelijks spanningen door ongelijke behandeling in de versterking van

[2:30:49] woningen en door langdurende onzekerheid.

[2:30:52] Ik vraag de staatssecretaris daarom op een uitgebreid antwoord op de verschillende zorgen

[2:30:57] die door de collega's hierover zijn neergelegd.

[2:30:59] Wat de ChristenUnie betreft begint dat bij het rapport van Geel.

[2:31:01] De regering heeft nog altijd geen begin van een antwoord op het wegnemen van onuitlegbare

[2:31:07] verschillen in het aardbevingsgebied.

[2:31:09] En dat wordt ondertussen beschamend, want het rapport ligt er al dik een jaar.

[2:31:13] De belofte kostte wat kost, en zolang het duurt, is nog ouder.

[2:31:17] En deze witte vlek uit Nijbergen moet ingevuld worden, want het is niet uitlegbaar als buren

[2:31:22] wel of geen versterking krijgen als de scheidslijnen door gemeenschappen heen blijven lopen.

[2:31:26] En we zien de gevolgen.

[2:31:27] Daar komt bovenop dat de maatregelen uit Nijmegen soms verschillen verergeren.

[2:31:32] Ik hoorde deze week nog verhalen van grootouders waarbij kleinkinderen uit het aardgaswinningsgebied

[2:31:37] wel 5.000 euro krijgen voor immateriële schade, maar nichtjes en neefjes een paar kilometer

[2:31:42] verderop buiten het directe aardbevingsgebied niet.

[2:31:45] Natuurlijk ontwricht dat weer in de families.

[2:31:48] Dus graag hoor ik van de staatssecretaris of hij meer van dergelijke verschillen in de uitvoering

[2:31:52] van Nijmegen ziet en hoe hij waarborgt dat de uitvoering niet tot nog meer verschillen

[2:31:56] leidt.

[2:31:57] Dan IMG. Anderhalf jaar geleden is de Groningers beloofd dat het IMG geen hoger beroep meer zou indienen.

[2:32:04] En nu is dat toch het geval.

[2:32:05] En collega Beckerman had het er ook al over.

[2:32:08] Met een redenering dat deze uitspraak een veel bredere betekenis heeft dan deze individuele zaak

[2:32:13] en kan leiden tot ongewenste verschillen in afhandeling van schadedossiers.

[2:32:17] Ja, voorzitter, dat noem je in het juridisch precedentwerking het spijt me,

[2:32:22] maar dat kan je weer bij ieder dossier gaan zeggen.

[2:32:25] Dus dan ben je weer terug bij af.

[2:32:26] Ik vraag echt een uitgebreide reactie van de staatssecretaris hierop.

[2:32:30] Heeft dit nou echt te maken met verschillen of toch — en dat is een vraag die wel een

[2:32:34] beetje blijft hangen — met het schadebedrag, de hoogte daarvan van een miljoen?

[2:32:37] Het lijkt erop dat de IMG nu aan het juridificeren is, terwijl de enquête menselijker, makkelijker,

[2:32:44] milder zei.

[2:32:44] Hoe verhoudt zich dat tot elkaar?

[2:32:46] Staatssecretaris Velbrief heeft met de IMG besproken dat in deze gevallen gebruik moet worden

[2:32:50] gemaakt van de mogelijkheid tot zogenaamde prejudiciële vragen aan de afdeling Raad

[2:32:55] bestuursrechtspraak van de Raad van State te stellen.

[2:32:58] Dat is een alternatief voor het instellen van hoger beroep na een uitspraak van de rechtbank.

[2:33:02] Is dit gebeurd?

[2:33:03] En zo nee, waarom niet?

[2:33:04] Vervolgens de NAM.

[2:33:06] Ik kan er kort over zijn, voorzitter.

[2:33:08] Het is onbestaanbaar dat miljarden in de zakken van Shell en Exxon zijn gevloeid en dat men

[2:33:13] nu met een beroep op gedervde inkomsten zou willen afhaken.

[2:33:17] Echt, je moet maar durven.

[2:33:19] Hier is het laatste woord nog niet over gezegd.

[2:33:21] Hoe gaat de regering haar invloed ook als aandeelhouder aanwenden om te zorgen dat de olies hun deel

[2:33:26] bijdragen?

[2:33:27] En wanneer komt, wat de staatssecretaris betreft, de license to operate van de olies op het

[2:33:31] spel te staan?

[2:33:33] Voorzitter.

[2:33:34] Eén overheidsaanpak komt nog niet erg van de grond.

[2:33:36] Collega's hadden het er ook al over.

[2:33:37] De samenwerking tussen NCG en IMG, het liefst gebiedsgericht, blijft nog te vaak achterwegen,

[2:33:43] is de indruk.

[2:33:43] In sommige straten en buurten spelen drie of vier projecten door elkaar met eigen kades,

[2:33:48] regels en voorwaarden.

[2:33:49] Hoe staat het ervoor en zetten staatssecretarissen op dit gebied ook een tandje erbij?

[2:33:54] In de versterkingsaanpakken weten veel mensen nog altijd niet waar ze aan toe zijn.

[2:33:57] Zelfs in de dorpenaanpak is niet duidelijk wie wanneer aan de beurt is, terwijl de NCG

[2:34:01] natuurlijk wel een planning heeft.

[2:34:03] Waarom is deze nog niet zichtbaar in het portaal en kan dat snel gedaan worden?

[2:34:07] Het Adviescollege Groningen gaf vorig jaar aan dat niet met zekerheid kan worden gesteld

[2:34:11] dat buiten de vastgeklikte werkvoorraad alle woningen veilig zijn.

[2:34:15] Binnen de gemeente Eemsdelta blijkt zelfs, dat mogelijk zelfs, 30 procent van de woningen

[2:34:19] naar buiten de scope als nog onveilig zou zijn.

[2:34:21] Dat vraagt echt om nader onderzoek en heroverweging van de scope van de werkvoorraad.

[2:34:27] Is de staatssecretaris bereid zo nader onderzoek uit te voeren?

[2:34:29] Dus grondiger dan de bureauanalyse van de NCG, zeg ik er maar bij.

[2:34:33] En voortzetting van het programma als de huidige werkvoorraad van de NCG is afgerond.

[2:34:37] Behoort dat tot de mogelijkheden? Dat zou ik denken van wel.

[2:34:40] Voorzitter, dan de waardevermeerderingsregeling.

[2:34:41] Daarover hebben collega's al veel gezegd, waarbij ik me van harte aan kan sluiten.

[2:34:45] Want deze regeling past nou perfect bij de doelstellingen van Nijbegun.

[2:34:48] Nu stoppen geeft een verkeerd signaal.

[2:34:50] Ik was blij te horen dat collega Vermeer van BBB zei dat het volgens mij gewoon met het geld

[2:34:55] moet kunnen wat er al staat.

[2:34:56] Dus hup, hup.

[2:34:57] De verduurzaming van maatregel 29 is geen een-op-een-vervanging van de vermeerderingsregeling.

[2:35:04] Bovendien zijn er de komende jaren al circa 18.000 adressen die vanwege de aanvullende

[2:35:08] vergoeding van het IMG alsnog in aanmerking komen voor de waardevermeerderingsregeling.

[2:35:12] Dus ik vraag de staatssecretaris ook in dat licht.

[2:35:14] Als we nu zouden beëindigen, zouden we opnieuw ongelijkheid creëren.

[2:35:18] Herkent hij dat en ziet hij daarom veel in het doortrekken van de regeling, zoals de Kamer

[2:35:23] vorig jaar inderdaad eigenhandig ook al deed per amendement?

[2:35:26] Voorzitter, ik ga heel hard door, want ik merk dat ik door mijn spreektijd ga, maar ik ben

[2:35:30] er echt bijna.

[2:35:30] Ik verneem veel kritiek op de rapporten van de NCG waarmee woningen op norm worden verklaard,

[2:35:35] flintendun en van slechte kwaliteit.

[2:35:37] En het regent dan ook bezwaren bij de op-norm-verklaringen.

[2:35:40] Herkent de staatssecretaris dit?

[2:35:42] Klopt het dat bij dergelijke bezwaarzaken de beoordeling van het rapport veelal door

[2:35:46] hetzelfde bureau wordt gedaan.

[2:35:48] Ik vind dat in het licht van checks and balances echt onverstandig.

[2:35:51] Wat mij betreft zou bij de herwoordeling van bezwaren altijd door een ander bureau dat gedaan

[2:35:56] moeten worden.

[2:35:57] Daar komt bij dat er inmiddels ingenieursbureaus zijn die voor het overgrote deel van hun werk

[2:36:01] afhankelijk zijn van het NCG.

[2:36:03] Dat is ongewenst.

[2:36:05] Om distantie en onafhankelijkheid te bewaren, zouden bureaus wat mij betreft meer klanten

[2:36:09] dan het NCG moeten hebben.

[2:36:11] Erkent de staatssecretaris dat en wil hij hier stap op ondernemen?

[2:36:15] Ik rond af met grote zorgen over de zoutwinning bij Veendam.

[2:36:19] Dat heeft alles in zich om een nieuw gasdossier te worden.

[2:36:22] Te innige banden tussen politiek en bedrijfsleven.

[2:36:25] Oogkleppen voor de maatschappelijke en ruimtelijke effecten.

[2:36:28] Burgers die zich niet gehoord voelen.

[2:36:30] Dit roept om een antwoord.

[2:36:31] Op zijn minst zouden de lessen uit het gaswinningsdossier getrokken moeten worden en de verantwoordelijkheid

[2:36:35] voor schades bij de vergunninghouder gelegd moeten worden.

[2:36:38] Graag een reactie.

[2:36:39] Dank u wel.

[2:36:41] Dank u wel.

[2:36:42] Daarmee komen we aan het einde van de eerste termijn van de kwart van de commissie.

[2:36:45] Ik kijk ook met een schuilen oog naar de staatssecretaris.

[2:36:48] Ik stel voor om te schorsen tot half negen.

[2:36:51] Gezien de tijd waarop we ons nu bevinden, dan schors ik de vergadering.

[3:21:20] Ik heropen de vergadering en ik ga voor de eerste termijn naar de staatssecretaris.

[3:21:26] Dank u wel, voorzitter.

[3:21:29] Allereerst wil ik graag een groot compliment maken aan de bijna 65 mensen die zich bezighouden

[3:21:38] ...met de beantwoording van die vragen die jullie allemaal gesteld hebben...

[3:21:42] ...op de diverse departementen die dit betreft.

[3:21:46] Dus een groot compliment daaraan.

[3:21:48] En dank, voorzitter, en dank ook leden van de Tweede Kamer...

[3:21:50] ...dat u deze vragen gesteld heeft.

[3:21:53] We zijn met het nieuwe kabinet nu ongeveer een maand of vier bezig...

[3:21:57] ...en het is goed om hier weer te zijn.

[3:21:58] Ik vind die samenwerking met u ook heel erg belangrijk.

[3:22:01] Ik ben daarom ook blij met de vragen, ook de kritische.

[3:22:04] want die laten zien dat het onderwerp u raakt en het raakt mij ook.

[3:22:10] Voordat ik overga tot het beantwoorden van die vragen,

[3:22:13] wil ik bij een paar belangrijke thema's stilstaan.

[3:22:17] Voorzitter, de plek waar je woont speelt een rol bij de kansen die je krijgt in Nederland.

[3:22:22] Ik heb het hier al vaker gezegd,

[3:22:24] heel Nederland heeft de afgelopen tientallen jaren geprofiteerd van de gaswinning,

[3:22:28] maar de Groningers en de Noord-Drenten te weinig, veel te weinig.

[3:22:33] Erger nog, zij droegen en dragen de gevolgen.

[3:22:37] Een te lang luisterde de overheid onvoldoende.

[3:22:41] Voor deze mensen, hun gevoel van veiligheid en vertrouwen, wil ik de maatregelen van Nijmegen in zijn geheel uitvoeren.

[3:22:49] Het daarvoor beschikbare geld, dus ook het geld op de separate begrotingen, blijft staan.

[3:22:54] Daar gaat dit kabinet dus niet op bezuinigen.

[3:22:59] De opdracht om Groningen en Noord-Drenthe weer vooruit te helpen, gaat verder dan deze kabinetsperiode.

[3:23:05] Zoals u weet leggen we de generatielange betrokkenheid vast in wet.

[3:23:08] U ontvangt het wetsvoorstel naar verwachting begin volgend jaar.

[3:23:14] In april volgend jaar ontvangt u ook een nieuwe staat van Groningen, zoals in Nijmegen is toegezegd.

[3:23:21] En zal het kabinet elk jaar de vorderingen monitoren en daarover met de Kamer in gesprek gaan.

[3:23:27] Ik begrijp dat u ook graag wilt debatteren over de gaswinning uit de kleine gasvelden,

[3:23:31] maar daar is dit debat niet voor bedoeld.

[3:23:35] Voorzitter, het kabinet zal de afhandeling van de schade in de versterkingen in Groningen en Noord-Drenthe

[3:23:40] ...kosten wat het kost en zolang als nodig blijven uitvoeren.

[3:23:43] De Groningers en de Noord-Renten hebben daar recht op.

[3:23:47] Dit kosten-wat-kost-principe geldt voor het vergoeden en herstellen...

[3:23:50] ...van de schade en het zorgen voor de veiligheid.

[3:23:53] Dat zijn de taken van de overheid die in de wet zijn vastgelegd.

[3:23:58] Verder willen we bewoners zo veel mogelijk ondersteunen...

[3:24:01] ...bij de verduurzaming van hun huizen.

[3:24:03] Naast een schadevrij, veilig en duurzaam huis...

[3:24:06] ...is het bieden van toekomstperspectief aan mensen in deze regio van belang.

[3:24:11] En dat doen we samen met ministeries en de regio.

[3:24:15] We werken als één overheid aan een sociale en economische agenda.

[3:24:20] Het is voor de sociale agenda één generatie lang...

[3:24:23] ...3,5 miljard euro beschikbaar om het verschil te maken.

[3:24:28] Voor het economisch perspectief is circa 4,5 miljard beschikbaar...

[3:24:32] ...waarvan 3 miljard voor een investering in sleutelprojecten...

[3:24:35] ...voor economische structuurversterking.

[3:24:38] Dat alles met als doel om in 30 jaar het welzijn en de toekomst...

[3:24:42] ...van de inwoners structureel te verbeteren.

[3:24:44] Hoe dat moet, dat gaan wij niet alleen vanuit Den Haag verzinnen...

[3:24:47] ...maar dat gaat in samenwerking met de regio.

[3:24:52] In het Gronings volkslied staat...

[3:24:54] ...doorvuilt het hart wat tongen spreekt in richtingslichte tol.

[3:24:58] Dat wil zoveel zeggen als daar voelt het hart wat de tong spreekt...

[3:25:03] ...in direct en eenvoudige taal.

[3:25:05] En dat is precies wat ik van plan ben.

[3:25:07] Geen mooie verhalen, maar eerlijkheid.

[3:25:09] Deze mensen verdienen een betrouwbare overheid.

[3:25:14] Voorzitter, laten we ervoor zorgen dat het in de toekomst niet meer uitmaakt waar je

[3:25:20] wieg gestaan heeft in Nederland.

[3:25:22] Dat de inwoners van Groningen en Noord-Drenthe net zoveel kansen en mogelijkheden krijgen

[3:25:26] als andere Nederlanders en dat ze weer trots zijn op hun regio.

[3:25:30] En ze zijn trots.

[3:25:32] Dat is namelijk onze gezamenlijke verantwoordelijkheid.

[3:25:36] En dan zal ik nu overgaan tot de behandeling van de vragen.

[3:25:38] Ik heb ze verdeeld in het blokje Schade, Versterken, Sociaal, Economie, Financiën, Inclusief van Geel en Overig.

[3:25:47] Schade, Versterken, Sociaal, Economie, Financiën, Inclusief van Geel en Overig.

[3:26:07] Als iedereen zo ver is met meeschrijven, zal ik dan maar beginnen.

[3:26:15] Ik begin bij de staat van Groningen en algemeen.

[3:26:21] Ik kreeg deze vraag van pvv, d66, cda, sp en bbb.

[3:26:27] Is er een totaal aanpak voor het herstel van Groningen mogelijk parallel aan toeslagen?

[3:26:33] Er zijn zoveel organisaties en regelingen. Wat is de visie van de staatssecretaris herstel Groningen?

[3:26:37] Hoe gaat hij zijn eigen stempel drukken op het herstel van Groningen?

[3:26:40] Welke rol kan de staatssecretaris spelen om de een overheidsrol verder te brengen

[3:26:45] zodat het beleid, zoals in de stadgebieden, verder wordt gebracht?

[3:26:52] In september heb ik u een brief gestuurd met mijn ambities.

[3:26:55] Daarbij focus ik op een goede uitvoering, minder papierwerk en geen stapeling van loketten en regels.

[3:27:02] Ik weet dat het Partij van de Dieren daar misschien wat gevolg naar kijkt, maar ik ben op jacht naar de blauwe ventjes.

[3:27:09] Blauwe ventjes die goede uitwerking in de weg staan.

[3:27:14] Want er moeten heel veel ventjes gezet worden voor je tot uitvoering komt.

[3:27:18] en er zijn wel een aantal van die blauwe vinkjes die van de tak komen.

[3:27:22] Ik wil ervoor zorgen dat de bewoners zich veilig voelen in hun eigen woning,

[3:27:26] waarbij zij snel behoefte hebben aan duidelijkheid.

[3:27:29] En daarom zet ik mij niet in op een structuurwijziging,

[3:27:33] maar op een aanpak waarbij een nauwere samenwerking

[3:27:36] tussen regio, IMG en NCG en het Rijk plaats gaat vinden.

[3:27:42] En daarover gaat deze agenda voor herstel.

[3:27:46] Hierin werken we samen als één overheid

[3:27:48] om de bewoners zoveel mogelijk proactief te ondersteunen.

[3:27:51] Het doel is daar waar mogelijk een individueel plan voor de versterking,

[3:27:55] de schadeafhandeling en de verduurzamen van die woning te leveren.

[3:27:59] Dit is nu nog te versnipperd.

[3:28:01] We zijn pas gestart met de agenda voor herstel in vier startgebieden.

[3:28:06] De uitgangspositie per bewoner kan verschillen

[3:28:09] en daarom kent die aanpak geen blauw druk.

[3:28:12] We moeten er ook voor zorgen dat we die openheid houden,

[3:28:15] want niet elk gebied is hetzelfde, niet elk dorp is hetzelfde,

[3:28:18] niet elke wijk is hetzelfde. Je moet daar ook een stukje ruimte in houden.

[3:28:24] Gezien de primaire beleidsverantwoordelijkheid van de

[3:28:27] provincie en de gemeente ten aanzien van de ruimtelijke inpassing en leefbaarheid

[3:28:30] vervult de regio ook een belangrijke voortrekkersrol in deze agenda.

[3:28:35] De eerste resultaten die worden in 2025 verwacht

[3:28:38] en daar wil ik van leren om samen met de regio in het vervolg

[3:28:42] het vervolg van deze agenda te bepalen. En hierbij heb ik nog een aanvulling.

[3:28:47] Ik heb de afgelopen tijden gewoon IMG, NCG, gemeente en provincie bij elkaar gehaald.

[3:28:55] En we maken dit ook bespreekbaar.

[3:28:56] We zitten eigenlijk heel vaak in een ivoren toren.

[3:28:59] Iedereen doet zijn eigen ding.

[3:29:00] Met de beste bedoelingen en zonder met elkaar te wijzen van wie zijn schuld het is.

[3:29:05] Gaan we kijken wat zou er nodig zijn om het goed te laten lopen.

[3:29:09] En hoe kunnen we dat ook als één gezamenlijke club gaan trekken.

[3:29:15] Nou, die gesprekken, die lopen en daar zijn we mee aan het uitproberen in de staatsgebieden.

[3:29:21] Dus ik hoop dat we daar ook mooie resultaten van kunnen laten zien de komende tijd.

[3:29:27] U heeft een interruptie van meneer Kops.

[3:29:29] Ja, voorzitter, dank.

[3:29:31] De staatssecretaris zei, hij wil geen structuurverandering, volgens mij zei hij dat,

[3:29:36] maar wel een nauwere samenwerking tussen IMG, NCG, gemeente, provincie en als één gezamenlijke club.

[3:29:43] Maar hoe ziet dat er dan uit? Vraag ik me af.

[3:29:48] Wat gaan de bewoners daar dan concreet in de praktijk van merken?

[3:29:51] Ja, die samenwerking is leuk, maar wat gaan die mensen er dan op vooruit?

[3:29:56] Ik zie het niet voor me.

[3:29:58] De staatssecretaris.

[3:29:59] Dank u voor de vraag.

[3:30:01] Wat de bewoners daarmee vinden, is dat waar je nu ziet,

[3:30:05] dat drie verschillende organisaties op hetzelfde moment los van elkaar bezig zijn met een dossier,

[3:30:14] Allemaal hun werkzaamheden daarvoor uitwerken en dan komen al die werkzaamheden

[3:30:19] die komen tezamen bij die inwoner in die lijnen niet op.

[3:30:23] Die zorgen er gewoon voor dat er allemaal vertraging op komt.

[3:30:27] Als jij zorgt dat de contactpersoon die die bewoner heeft, dat hij namens alle drie organisaties werkt

[3:30:33] en dat hij ook gewoon zorgt dat alles wat bij die organisaties weggehaald moet worden

[3:30:37] bij die inwoner met één stem terechtkomt, dan geeft dat al een enorme verlichting bij die bewoner.

[3:30:43] maar wat ik hoop, ook bij de uitvoering.

[3:30:48] Is daarmee uw vraag voldoende beantwoord?

[3:30:50] Gaat u verder.

[3:30:53] Dan van NEC.

[3:30:55] Hoe gaan de staatssecretaris en stel Groningen

[3:30:57] de problemen adequaat oplossen en vertrouwen terugwinnen?

[3:31:00] Ik vind het erg belangrijk om de bewoners weer aan boord te krijgen,

[3:31:03] dat we mensen weer vertrouwen terugkrijgen

[3:31:05] in een goede afhandeling en in de overheid.

[3:31:08] Groningen en Noord-Renthe verdienen een nieuw perspectief.

[3:31:12] De hele regio verdient dat.

[3:31:13] Maar ook de gebieden die van oudsher veel armoede kennen en kansen ongelijkheid.

[3:31:19] Het gaat dus niet alleen over het aardbevingsgebied.

[3:31:22] Het gaat ook over die gebieden die gewoon sociaal al heel erg achter staan en al jaren achter staan.

[3:31:28] Daar maak ik mij hard voor en ik vind het ook belangrijk om zichtbaar en benaderbaar te zijn.

[3:31:33] Voor bewoners en naar die mensen te luisteren.

[3:31:35] Want vertrouwen terugwinnen, daar moet je heel hard voor werken en dat gaat in kleine stapjes.

[3:31:42] Ik ga ook echt met bewonders in gesprek.

[3:31:45] Ik krijg ook nog heel veel individuele casussen op mijn bord...

[3:31:49] waar ik eigenlijk niet individueel voor op kan komen.

[3:31:53] Maar af en toe zijn zaken toch zo schrijnend.

[3:31:55] Laatst heb ik ook weer een casus gehad...

[3:31:58] die eigenlijk door alle interventieteams heen geweest was...

[3:32:04] en die als het meer of meer hopeloos bekeken werd.

[3:32:06] Ik heb daar toch weer beweging in gekregen.

[3:32:08] En dat vind ik belangrijk, dat wij ook kunnen laten zien dat als wij als overheid collectief gefaalde hebben,

[3:32:13] dat we ze niet loslaten en dat we die mensen toch meenemen.

[3:32:16] Dus dat zijn de zaken die we ook blijven proberen.

[3:32:19] Interruptie van meneer Holman.

[3:32:22] Voorzitter, een waardering voor de staatssecretaris dat hij hier zo mee omgaat.

[3:32:27] Maar wat is nou de reden dat het soms zo moeizaam en zo struiperig gaat met de interventie teams?

[3:32:32] En waarom is het nodig dat de staatssecretaris ingrijpt en het gevoel leeft,

[3:32:37] maar het gevoel dat dat gewoon moeizaam gaat.

[3:32:42] De staatssecretair.

[3:32:43] Dat kan meerdere oorzaken hebben.

[3:32:47] Heel veel zaken waar die interventie teams bij terecht komen,

[3:32:50] dat gaat gewoon goed, wordt gewoon goed afgehandeld.

[3:32:52] Het is natuurlijk eigenlijk al heel sneu dat die interventie teams in beeld moeten komen,

[3:32:56] maar soms is er ook sprake van meervoudige problematiek,

[3:32:59] en dan zijn die interventie teams gewoon belangrijk.

[3:33:03] Soms liggen de verhoudingen of is het vertrouwen zo laag

[3:33:08] dat zelfs deze mensen er niet meer doorkomen.

[3:33:11] En dan helpt het soms dat even iemand met een frisse blik tegen aankijkt

[3:33:14] om dingen weer op te starten en dat mensen even weer uit hun...

[3:33:18] Ja, uit hun ijzeren heinen gehouden komen

[3:33:21] en dat we toch de organisatie weer oplijnen om het weer op te pakken

[3:33:26] en toch ermee aan de gang te gaan.

[3:33:27] Nou, ik denk dat juist deze hele schrijnende gevallen

[3:33:30] ook heel tekenend zijn voor de sfeer die in Groningen heerst.

[3:33:34] En daarom vind ik het ook van groot belang

[3:33:35] ...dat ik dit soort casus ook gewoon aangereikt krijg en dat we toch proberen om die mensen alsnog te kunnen helpen.

[3:33:42] Ook al lijkt het hooploos, ik denk dat niks hooploos hoeft te zijn, dat we ermee aan de gang kunnen.

[3:33:48] Meneer Holman.

[3:33:50] Voorzitter, dat klinkt goed, maar er zijn echt gevallen die al 8, 9, 10 jaar duren.

[3:33:55] Kan de staatssecretaris toezeggen dat bijvoorbeeld binnen nu alle gevallen...

[3:34:01] ...of binnen een korte tijd de gevallen ouder dan vijf jaar gewoon opgelost zijn?

[3:34:05] want die mensen verdienen echt dat er zicht op een oplossing komt.

[3:34:10] Of liever alle oude gevallen, maar dat er echt substantieel verbeteringen komt

[3:34:13] en substantiële aantallen minder zijn die niet opgelost worden.

[3:34:17] De staatssecretaris.

[3:34:19] Ik kan er geen tijd aan hangen, maar weet wel dat ik in mijn organisaties uitgezet heb

[3:34:24] om deze gevallen boven water te halen en daar ook gewoon echt mee aan de gang te gaan.

[3:34:29] Dus dit is echt een hel of het job,

[3:34:32] want er zijn heel veel zaken die daar nog liggen.

[3:34:36] Maar het heeft mijn aandacht in de meest schrijnende gevallen,

[3:34:38] daar zit ik heel erg bovenop.

[3:34:42] GESPREKSLEIDER DE JONGEREN DOOR ELKAAR

[3:34:43] JOURNALIST De staatssecretaris zegt dus dat er zo nu en dan

[3:34:46] een schrijnend geval, een casus op zijn bureau belandt,

[3:34:50] al dan niet toevallig, en dat hij zich er dan mee gaat bemoeien

[3:34:52] en dan komt er toch weer schot in de zaak.

[3:34:54] Ik denk dat dat goed is, tuurlijk, dat is goed,

[3:34:56] Maar heeft de staatssecretaris er dan zicht op hoeveel andere schijnen er ook zijn

[3:35:03] die dan niet toevallig op zijn bureau komen en die dus niet die behandeling krijgen?

[3:35:09] En kunnen er op die manier dan niet opnieuw verschillen ontstaan

[3:35:12] van casussen die wel bij de staatssecretaris belanden en niet?

[3:35:18] De staatssecretaris.

[3:35:19] Dat risico zit er met dit soort zaken in.

[3:35:22] Maar wat ik probeer is om lijn te krijgen uit dit soort casussen.

[3:35:28] En als ik die lijn heb, dan kan ik in de organisatie ook sturen.

[3:35:31] Dus ik moet gewoon weten wat er misgegaan is.

[3:35:34] Ik moet gewoon weten waar het gestrand is, waarom het gestrand is.

[3:35:36] En dan kan ik ook sturen in de organisaties.

[3:35:40] Gaat u verder.

[3:35:42] Wat gaan de staatssecretaris anders doen dan zijn voorgangers?

[3:35:46] Nou, punt één, ik heb gewoon een andere functie.

[3:35:52] Bij mijn voorgangers zat er heel vaak een veel breder pakket achter.

[3:35:56] Ik hoef mij in mijn functie eigenlijk alleen maar bezig te houden met schadeherstel, versterking

[3:36:03] en verduurzaming en het uitvoeren van de maatregelen.

[3:36:07] En ik ben verantwoordelijk voor de sociale en economische agenda.

[3:36:11] Dat maakt mijn focus veel minder wijd.

[3:36:16] En ik kan me dus echt richten op die uitvoerdersorganisaties en ook op de kwartiermakers die bezig zijn

[3:36:21] met de sociale en economische agenda.

[3:36:24] Dus dat ten opzichte van mijn voorgangers.

[3:36:28] En de mensen in Groningen en Noord-Nederland zijn lang niet gehoord.

[3:36:32] De enquêtecommissie heeft dat ook wel duidelijk gemaakt.

[3:36:35] Er ligt dus een reactie van het kabinet, het nijbegun.

[3:36:37] Daar bouw ik op voort.

[3:36:40] En dat is een duidelijk plan om het beter te doen.

[3:36:44] Milder, makkelijker, menselijker, met brede steun van uw Kamer.

[3:36:47] En ik heb u ook een brief gehoord, zoals ik in mijn antwoord over de totaalaanpak al aangaf.

[3:36:52] waarin ik mijn ambities en prioriteiten kies en mijn eigen accenten zet.

[3:36:58] Ik focus op eenvoudiger uitvoering, minder papierwerk, minder finkjes, minder loketten,

[3:37:04] één huis, één plant, één oplossing.

[3:37:07] En specifiek aandacht voor de zeer complexe gevallen en de stillige duperen.

[3:37:12] Ik ben geen voorstander van nieuwe systeemwijzigingen.

[3:37:15] Het hele systeem overhoop gooien helpt mensen niet.

[3:37:18] Het zorgt voor vertraging, verschilling en hoge kosten.

[3:37:21] Dus binnen de bestaande structuren oplijnen en zorgen dat de dingen beter geregeld worden.

[3:37:28] Dan de vraag van de BBB.

[3:37:30] Welke stappen heeft de staatssecretaris herstel genomen

[3:37:32] tussen het laatste debat over Groningen nu?

[3:37:36] Nou ja, de uitvoering van Nijmegen is volop bezig.

[3:37:39] Bijna alle maatregelen zijn inmiddels ingevoerd.

[3:37:41] En ik denk ook aan de nieuwe schadeafhandeling.

[3:37:44] De sociale en economische agenda, die zijn in de afronderde fase

[3:37:48] en worden in het eerste kwartaal volgend jaar opgeleverd.

[3:37:51] Het PGA-wetsvoorstel is deze zomer geconsulteerd en de inbreng daarvan wordt nu verwerkt,

[3:37:57] zodat het begin volgend jaar ook naar de Kamer kan gaan.

[3:38:00] Maar niet alles in de uitvoering van Nijpergun gaat goed, of niet goed genoeg.

[3:38:07] En daar loop ik ook niet voor weg.

[3:38:09] Daarom ben ik op maandag, woensdag en vrijdag in Groningen om er bovenop te zitten,

[3:38:15] zodat de Groningers en de Noordrenten mij ook weten te vinden.

[3:38:19] Ik ben ook veel bij de uitvoeringsorganisaties.

[3:38:21] Ik haal daaronder in de organisatie ook op waar zij tegen aanlopen, waarom ze niet kunnen werken.

[3:38:25] En dat probeer ik boven in de organisatie ook weer weg te zetten, zodat het ook daadwerkelijk zijn weg gaat vinden door die organisatie heen.

[3:38:33] Begin volgend jaar stuur ik u een kamerbrief waarin ik verder inga op mijn plannen en op de uitdagingen die ik ben tegengekomen en hoe ik die ga aanpakken.

[3:38:42] Worden alle maatregelen van Nijmegen uitgevoerd vroeg D66?

[3:38:47] Ja, alle maatregelen uit Nijmegen worden uitgevoerd.

[3:38:51] Bij de uitwerking van de maatregelen speelt uitvoerbaarheid wel een belangrijke rol.

[3:38:55] Soms is die opdracht die daar ligt zo enorm groot en is de capaciteit op dit moment nog

[3:39:02] niet voorhanden en zou het doorvoeren daarvan, ervoor zorgen dat zaken die echt door moeten

[3:39:08] gaan, zoals schadeherstel en versterking, dat die in gevaar komen en dan moet ik keuzes

[3:39:12] te maken hoe wij die uitvoering ook vorm gaan geven.

[3:39:17] Maar beter goed dan over haast of half.

[3:39:20] Ik wil namelijk geen nieuwe onbedoelde

[3:39:21] verschillen op dat maal de regelen ongunstig uitpakken.

[3:39:32] Meneer Bamenga in interruptie.

[3:39:35] Dank u wel. Fijn om te horen inderdaad dat alle maatregelen worden uitgevoerd.

[3:39:39] En volgens mij heb ik ook specifiek een vraag gesteld over maatregel 3.

[3:39:43] Het gaat over de trillingstoel.

[3:39:44] Betekent dat dat dat ook wordt uitgevoerd zoals het staat of niet?

[3:39:49] De staatssecretaris.

[3:39:50] Ik kom nog terug op de trillingstoel op een later moment.

[3:39:52] Daar kom ik ook vrij uitgebreid op terug.

[3:39:56] GESPREKSLEIDER DE JOURNALISTE Gaat u verder.

[3:40:00] Ik heb hier de vraag van mevrouw Bikker.

[3:40:02] Klopt dat er herbeoordelingen door hetzelfde bureau worden gedaan?

[3:40:07] Dat heb ik hier staan.

[3:40:08] Het belangrijkste is dat de onafhankelijkheid van ieder bureau...

[3:40:11] ...door een NCG wordt gegarandeerd.

[3:40:13] Dit doet de NCG door bij de aanbesteding op te nemen...

[3:40:17] ...dat belangenverstrengelingen voorkomen worden bij raamcontracten...

[3:40:20] ...om bewoners sneller duidelijkheid te geven en het bestaande kennis van het adres te gebruiken...

[3:40:25] ...wordt een herbeoordeling in de meeste gevallen uitgevoerd door hetzelfde bureau.

[3:40:29] Dat staat los van de onafhankelijkheid.

[3:40:32] Elk rapport of versterkingsadvies wordt door de NCG gecontroleerd om de kwaliteit.

[3:40:38] Ik wil hierbij... Dat heb ik hier niet op papier staan, maar ik wil hierbij de toezegging doen...

[3:40:44] dat als mensen daar om vragen dat zij door een ander bureau herbeoordeeld willen worden,

[3:40:52] dat ze dat van mij mogen doen.

[3:40:58] Interruptie van mevrouw Bikker.

[3:40:59] Ja dank, dit is een belangrijke toezegging die wat mij betreft ook wel echt genoteerd moet worden,

[3:41:03] want dit maakt heel veel verschil voor mensen.

[3:41:05] Ik heb te veel verhalen gehoord waar men juist hier tegen aanliep,

[3:41:08] dus ik ben er blij mee dat de staatssecretaris zegt, dan is het ook juist, dat moeten we voorkomen.

[3:41:15] Dus ik hoop dat die aan het eind opgenoemd kan worden in de toezeggingenlijst.

[3:41:19] En mijn vervolgvraag aan de staatssecretaris is of hij ook zou willen kijken, want wat mij opvalt is

[3:41:23] dat een aantal bureaus bijna afhankelijk zijn geworden van het NCG in een portefeuille.

[3:41:29] En dan krijg je natuurlijk in die afhankelijkheid, kan, hoeft niet, maar kan, de distantie en de

[3:41:37] onafhankelijkheid van het ingenieursbureau onder druk komen te staan.

[3:41:39] Dat is op termijn denk ik wel kwalijk, als dat zo zou zijn.

[3:41:43] Dus ik zou hem willen vragen naar de toekomst om eens even te wegen van hoe we hier verder

[3:41:47] mee omgaan, ook met de aanbestedingen.

[3:41:49] Zou het niet zo moeten zijn dat juist deze bureaus ook naast het werk voor NCG, wat heel

[3:41:54] belangrijk is, andere bronnen hebben waarop ze bestaan, dus dat ze niet afhankelijk zijn

[3:41:58] van NCG voor het voortbestaan?

[3:42:01] Kan de staatssecretaris misschien de Kamer informeren wanneer dat het geval is?

[3:42:09] Ik bedoel, die vorige toezegging, die probeer ik zo snel mogelijk in werking te krijgen.

[3:42:15] Dus met de NCG ga ik het daarover hebben.

[3:42:19] Die tweede vraag, daar ben ik wat voorzichtiger mee.

[3:42:22] Het blijkt dat met name kleinere bedrijven uit de regio met heel veel toewijding werken

[3:42:32] aan zaken in Groningen, terwijl als je soms hele grote externe partijen inhuurt, dat die

[3:42:39] toewijding ook wel eens een uurtje factuurtje kan zijn.

[3:42:44] Ik ben daar dus wat voorzichtig mee om die toezegging te doen.

[3:42:49] Ik snap hem, maar daar ben ik wat voorzichtig mee.

[3:42:56] Dat begrijp ik, want ik zou geen sinds de toegewijde insirbureau wat klein is en wat

[3:43:01] zich juist toelegt op deze zaken het brood uit de mond willen stoten en al helemaal niet deskundige

[3:43:07] ingenieurs daarmee weg willen jagen?

[3:43:08] Dat zeker niet.

[3:43:10] Maar ik heb nu een aantal casus, en die kan ik ook wel aan de staatssecretaris buiten deze

[3:43:14] vergadering toe doen komen, waarvan ik denk dat we hier wel een patroon zien dat ik minder gezond vind.

[3:43:19] Op dat punt zou ik hem willen vragen om erop te reflecteren.

[3:43:22] Dat hoeft niet nu hier, maar het is er een, omdat ik die onafhankelijkheid en het vertrouwen van

[3:43:27] Groningers juist in de ingenieursbureau's huizen hoog wil hebben in plaats van wat ik nu zie.

[3:43:31] dat ik denk, hier moeten we wel iets met elkaar een stap gaan maken.

[3:43:34] Als er zaken zijn die gewoon aandacht vragen,

[3:43:40] dat heb ik ook al eerder aangegeven,

[3:43:41] kunnen jullie gewoon op de lijn brengen bij mij

[3:43:43] en daar ga ik binnen de organisatie naar laten kijken dan.

[3:43:49] GESPREKSLEIDER DE JONGEREN DOOR ELKAAR Gaat u verder.

[3:43:53] In vraag van CU geef aan dat binnen Eems Delta mogelijk

[3:43:56] dertig procent buiten de scoop onveilig is.

[3:44:00] U vraagt mij of u bereid bent om na de grondige onderzoek uit te voeren

[3:44:02] en eventueel voortzetting van het programma als de huidige werkvoorraad van de NCG is afgerond.

[3:44:10] Dat is niet nodig.

[3:44:11] Het ACVG heeft begin 2023 geadviseerd dat de scope van de versterkingsoperatie

[3:44:16] en daarmee de opbouw van de werkvoorraad van de NCG goed gefundeerd is.

[3:44:22] Verder dat de huidige werkzaamheden van de NCG

[3:44:25] voor de versterking van gebouwen voorgezet moeten worden.

[3:44:28] Het SOD heeft richting mei ook aangegeven die conclusie van het rapport te onderschrijven.

[3:44:37] Wel zijn er nog steeds gebouwen buiten de scoop met specifieke kenmerken die een risico hebben.

[3:44:42] En er komen via het loket opname op verzoek nog gebouwen bij die opgenomen moeten worden in de scoop.

[3:44:48] In het begin van 2025 weten we nog hoeveel procent daar ongeveer bij komt.

[3:44:58] Gedurende het lopend proces van schadeherstel zullen wij gewoon af en toe ook nog zaken tegenkomen die moeten gebeuren.

[3:45:09] Het blijft gewoon een aandachtspunt. Het is niet zo dat ik daar op dit moment een speciaal onderzoek voor neer ga zetten.

[3:45:18] Voorzitter, heel kort. Het was een kleine specifieke vraag, maar wel een belangrijke voor de gemeente Eemsdelta.

[3:45:22] Ik luister de staatssecretaris zo dat hij begin 2025 ook meer inzicht heeft in wat er nog aan werkvoorraad

[3:45:29] buiten de scoop ligt.

[3:45:30] Zou hij dan op dat moment met een brief terug willen komen naar de Kamer wat de stand van zaken is?

[3:45:34] Het lijkt me een mooi moment om te wegen.

[3:45:38] Ja, dat kan ik zo.

[3:45:43] Mevrouw Beckerman van de SP vroeg of de staatssecretaris ook vindt dat er grootschalig gesnoeid moet worden

[3:45:48] in de bureaucratie bij de versterking.

[3:45:52] Ook ik vind dat er een goede balans moet zijn tussen toelmatigheid en rechtmatigheid.

[3:45:57] De NCG heeft de voorgaande jaren ingezet op het versimpelen van de processen.

[3:46:02] Ook is gekeken naar waar de samenwerking met andere partijen, zoals IMG, de gemeente verbeterd

[3:46:07] kan worden.

[3:46:08] De processtappen die nu nog doorlopen moeten worden, zijn met name juridisch verplicht

[3:46:12] of noodzakelijk voor het informeren van de bewoners over de voortgang.

[3:46:15] De nationale coördinator blijft doorlopen en kijken waar nog verbetering nodig is.

[3:46:21] Vertrouw erop dat ik meekijk.

[3:46:26] Vertrouw erop dat ik meekijk, kritisch meekijk.

[3:46:36] Dan vroeg de heer Bemenger van D66.

[3:46:39] Ik heb signaal opgehaald dat de dorpenaanplak niet vlot loopt.

[3:46:44] Wanneer verwacht de staatssecretaris dat het eerste dorp klaar is?

[3:46:49] Wirdum zal in het tweede kwartaal van 2028 klaar zijn.

[3:46:53] Garalsweer en Leermans zullen in het derde kwartaal van 2028 klaar zijn.

[3:46:58] En Zeerijp begin 2029.

[3:47:02] En dan kan er in meer dorpen tegelijk begonnen worden met de dorpenaanpak.

[3:47:08] We zijn op dit moment in alle dorpen bezig.

[3:47:10] Dus Garalsweer, Wirdum, daar zijn de versterkingen ook al afgerond.

[3:47:14] De dorpenaanpak gaat niet dorp voor dorp.

[3:47:18] Er wordt in elk dorp een plan gemaakt.

[3:47:21] Verder zijn we afhankelijk van de bouw en de beschikbaarheid van tijdelijke huisvesting.

[3:47:26] Soms kiezen dorpen zelf ook voor minder overlast, waardoor het ook langer duurt.

[3:47:32] We zijn nu in drie dorpen in uitvoering.

[3:47:35] Garalsweer, Wittem en Zeerijp.

[3:47:37] In het laatste dorp Leermans zal in begin 2025 begonnen worden.

[3:47:41] Vanaf dat moment lopen versterkingen in alle dorpen tegelijk.

[3:47:48] De vraag van PvdA GroenLinks, hoe kijkt u aan tegen een wettelijk afdwingbaar recht om een

[3:47:53] keer een set afspraken te maken over de versterking, schadeafhandeling en verduurzaming?

[3:48:02] Mensen hebben al het recht op een gecoördineerde aanpak van schade en versterking, dat is wettelijk

[3:48:06] vastgelegd.

[3:48:07] Ik wil daarom ook niet inzetten op een structuurwijziging, zoals ik eerder heb aangegeven.

[3:48:12] Ik zet wel in een optimale samenwerking tussen regio, IMG, NCG en Rijk om te komen tot zo'n totaal aanpak.

[3:48:20] En daar gaat ook de agenda voor herstel over.

[3:48:24] Zoals gezegd heb ik daar ook al mensen voor bij elkaar geroepen om dit ook te bespreken en te kijken hoe we dat verder uit kunnen rollen.

[3:48:35] Dan heb ik nog de vraag, verhuizen mensen naar een andere gemeente voor een wisselwoning en verliezen ze dan hun recht op gemeentelijke voorzieningen en regelingen?

[3:48:44] Het uitgangspunt bij het zoeken naar tijdelijke huisvesting voor de bewoner is dat deze zo

[3:48:48] dicht mogelijk in de buurt van de bewoner is en past bij de persoonlijke behoeften van

[3:48:51] de bewoner.

[3:48:52] In veel gevallen lukt dit.

[3:48:56] Het signaal van een bewoner die door een NCG buiten een eigen gemeente wordt geplaatst

[3:49:00] herkent de NCG niet.

[3:49:03] Graag ontvang ik dan ook specifieke informatie, zodat ik na kan gaan wat er bij deze situatie

[3:49:08] speelt en hoe we daarmee om kunnen gaan.

[3:49:14] Dat is eigenlijk wat ik daarvan zeggen kan.

[3:49:16] Ik weet niet wat de specificiteit is, maar dan hoor ik dat graag.

[3:49:20] Dan heb ik de vraag van PvdA GroenLinks en D66.

[3:49:27] U heeft verschillende vragen gesteld over maatregel 16 uit Nijmegen.

[3:49:31] Ik neem deze samen.

[3:49:34] U geeft aan dat de uitbetaling lang kan duren en stelt voor dit zo snel mogelijk te doen.

[3:49:38] Verder stelt u de vraag of deze maatregel ook kan voor ondernemers en mkb'ers.

[3:49:43] En zo nee, of deze opengesteld kan worden voor hem.

[3:49:48] Die maatregel 16 uit Nijmegen-Gunder betreft een vergoeding voor huurders en eigenaren

[3:49:52] voor eigen tijd als gevolg van het lange wachten op een versterkte woning of een besluit op norm.

[3:49:59] Die vergoeding is voor huishoudens die vanaf 25 april 2023 nog wachten op versterking

[3:50:05] of het besluit dat er geen versterking noodzakelijk is voor een woning.

[3:50:12] En er wordt op dit moment samen met de NCG geïnventariseerd hoeveel gedupeerden

[3:50:16] in aanmerking komen voor die maatregel.

[3:50:19] Vanwege de motie in de Kamer is de scoop uitgebreid met meer woningen.

[3:50:23] De financiële gevolgen van deze uitbreiding moeten nog nader onderzocht worden.

[3:50:28] En hierbij heb ik verder geen zaken staan over die mkb'ers, maar ik weet van die mkb'ers

[3:50:37] dat daar een staatssteundiscussie onder zit waar we naar moeten kijken van hoe we dat oplossen.

[3:50:42] Dus daar kijken we wel naar wat voor mogelijkheden er zijn, maar staatssteun kan er in de weg staan.

[3:50:53] Dan de vraag van de SP.

[3:50:55] Wat kan de staatssecretaris doen aan de situatie zoals Willeke, die al negen jaar wacht en te

[3:51:00] heeft met toezeggingen waar steeds op wordt teruggekomen.

[3:51:05] Dat zal vaker mijn antwoord zijn, dat ik niet op specifieke casussen inga,

[3:51:09] maar ik ben wel bekend met de structuren die daar spelen.

[3:51:15] Het klopt dat sommige casen zeer complex zijn en vastlopen.

[3:51:20] Het klopt ook dat er toezeggingen gedaan worden die nagekomen worden.

[3:51:23] En als dat zo is, dan zit ik daar ook bovenop om dat welgestand te laten doen.

[3:51:30] Mensen die dit overkomt, die mogen ook contact met mij leggen.

[3:51:33] De ervaring leert mij wel dat er vaak veel meer speelt dan naar buiten komt.

[3:51:41] Het is niet alleen het verhaal van de NCG heeft het niet goed geregeld.

[3:51:45] Er zijn ook weleens andere zaken die meespelen en dat maakt het ook weleens complex.

[3:51:50] IMG en NCG doen hun uiterste best om deze zaken zo goed mogelijk op te lossen.

[3:51:54] En daar waar wenselijk, kun het interventieteam vastgelopen situaties of bijzondere situaties ondersteunen

[3:52:01] en of de casus overnemen.

[3:52:03] En dat geldt soms ook voor bepaalde taskforces die wij ingesteld hebben op gebied van landbouw of MKB.

[3:52:16] Dan van de SP.

[3:52:17] Wil de staatssecretaris ervoor zorgen dat de bewoners uit badge 1588

[3:52:25] voor de kerst hun geld krijgen?

[3:52:27] Als de staatssecretaris dat kon doen, dan deed hij dat direct.

[3:52:30] Maar dat gaat niet lukken.

[3:52:33] Wat ik wel kan zeggen, is dat wij de gemeentes net deze week

[3:52:38] een brief uitgedaan hebben waarin wij de gemeentes vragen

[3:52:41] de niet aangeleverde gegevens op te sturen,

[3:52:44] zodat wij een totaalbeeld kunnen krijgen van waar het om gaat,

[3:52:47] zodat we ook in de richting van die uitkering ook het nodige kunnen gaan doen.

[3:52:51] Ik heb ook een aantal mensen gesproken die daar zelf mee te maken hebben.

[3:52:57] En het probleem is mij bekend en ik zit er bovenop...

[3:53:00] en ik probeer daar een oplossing voor te krijgen.

[3:53:03] Rebecca Man.

[3:53:04] Voorzitter, ik heb even afgewacht.

[3:53:07] Ik heb een beetje... Ik bedoel het niet onaardig, maar...

[3:53:11] Kent u dat spel Waar is Wally? Ik heb een beetje de vraag Waar is Eddy?

[3:53:15] Ja, dat bedoel ik namelijk omdat ik een Eddy ken die met zijn vuist op tafel slaat.

[3:53:23] En voorzitter, ik hoor nu allemaal antwoorden en geen structuurwijzigingen en ja, er zijn

[3:53:27] allemaal problemen.

[3:53:29] Maar die patch 1588, voorzitter, even gewoon als specifiek voorbeeld.

[3:53:35] Het is zo'n puinzooi geworden voor die mensen, zo verschrikkelijk.

[3:53:40] En dan is er eindelijk, we hebben heel veel strijd moeten leveren, werd die motie aangenomen.

[3:53:44] Voorzitter, ik heb echt, nou ja, tranen schieten in je ogen als je zo uiteindelijk lukt.

[3:53:50] Compensatie voor mensen die eigen geld hadden moeten inleggen bij de versterking.

[3:53:53] En nou is het geregeld voor heel veel mensen, behalve voor die groep.

[3:53:58] Ja, en dan horen we als antwoord ja, we hebben nu een brief gestuurd naar de gemeente.

[3:54:03] En ja, nou ja, dan moeten we maar even kijken.

[3:54:05] Maar het is ook een probleem.

[3:54:06] Wat is dan het probleem?

[3:54:07] Waarom lossen we het niet op die mensen?

[3:54:09] Het gaat om gemiddeld 40.000 euro per gezin.

[3:54:12] En dat is maar een heel klein aantal mensen. Los het op. Dit kan gewoon niet.

[3:54:17] Staatssecretaris.

[3:54:18] Het is geen onwil om het niet op te willen lossen.

[3:54:22] De uitvraag is gedaan naar zowel NCG om die zaken aan te leveren.

[3:54:30] Van NCG hebben we alles.

[3:54:32] Die uitvraag is ook naar gemeenten gedaan.

[3:54:34] En bij de gemeenten hebben wij nog gewoon een aantal zaken niet binnengekregen.

[3:54:37] Wat ik gedaan heb, is druk gezet op die gemeenten.

[3:54:40] Deze week is er een brief uitgegaan naar de gemeentes en wij vragen die gemeenten met zo'n

[3:54:45] groot mogelijke spoed deze zaken aan te leveren, zodat we ook richting afhandeling van deze zaken

[3:54:49] kunnen gaan.

[3:54:53] Voorzitter, ik besteed me tweede aan.

[3:54:55] Kijk, ik ga niks negatief zeggen over gemeenten, want ik kan helemaal niet.

[3:55:00] Dit is een soort onderzichtige kluwen.

[3:55:03] Mijn oproep vandaag is dat wat we nu weer zien is een soort bureaucratie.

[3:55:08] Mensen moeten zich melden bij de NCG.

[3:55:10] Dan gaan we weer naar de gemeente, dan gaat het weer terug.

[3:55:13] Dan gaan we weer brieven sturen.

[3:55:15] Is het niet veel slimmer?

[3:55:18] Is het niet veel slimmer, vraag ik aan de staatssecretaris, om die bureaucratie gewoon

[3:55:21] te laten voor wat die is en te zeggen, weet je wat?

[3:55:25] Dit hebben we gewoon helemaal in het honderd laten lopen.

[3:55:28] We compenseren die mensen gewoon.

[3:55:30] Volgens mij ben je gewoon sneller uit die hele, die eindloze kosten die we maken.

[3:55:35] Dat voor elke euro, nou ja, dan weer 70 centen bovenop gaat.

[3:55:40] Los het gewoon op.

[3:55:41] Mensen wachten nu al zo lang.

[3:55:43] Die staan smeken, die hebben zwartboeken gemaakt, die hebben actie gevoerd.

[3:55:48] Is het het waard om weer eindeloos met gemeente gaan communiceren?

[3:55:53] Eindeloos met de NCG? Allemaal loketjes waar mensen langs moeten.

[3:55:57] We kunnen het toch ook gewoon oplossen?

[3:55:59] Foutje van de overheid, alsjeblieft voor kerst.

[3:56:05] Staatssecretaris, ik denk dat u mij niet goed begrijpt.

[3:56:09] Ik zeg dat ik hem op wil lossen.

[3:56:11] Maar daar heb ik wel alle gevallen nodig waar het betreft.

[3:56:16] Een aantal van die gevallen zijn gewoon bij de NCG ondergebracht.

[3:56:20] En een aantal gevallen bij de gemeentes.

[3:56:22] En als ik die gevallen bij de gemeentes nog niet heb, dan kan ik ze ook niet oplossen.

[3:56:27] Dus wat ik gedaan heb is dat ik de gemeentes een brief gestuurd heb om mij de missende informatie aan te leveren.

[3:56:32] Zodat we er verder mee kunnen.

[3:56:34] Dus het is niet zo dat we hem niet op willen lossen, maar we hebben wel de gegevens nodig om hem op te kunnen lossen.

[3:56:38] Ik ga eerst naar meneer Vermeer en dan naar meneer Bisschof.

[3:56:43] En, voorzitter, is mijn interpretatie dan juist dat die mensen waar de gegevens van NCG en gemeentes wel binnen zijn,

[3:56:52] dat die nu per direct of in ieder geval voor de kerst worden opgelost?

[3:56:56] Staatssecretaris.

[3:57:02] Nou, niet voor de kerst in elk geval. Dat gaat zeker niet lukken.

[3:57:07] De NCG die analyseert die uitkomsten zo nodig met de gemeente.

[3:57:11] En na die zorgvuldige analyse worden de kosten zo snel mogelijk vergoed als daar aanleiding toe is.

[3:57:16] Dus er wordt wel naar gekeken naar die kosten.

[3:57:20] Het is niet zo dat het zegt ik heb zoveel en het wordt direct overgemaakt.

[3:57:25] Er wordt wel naar gekeken.

[3:57:26] Er wordt wel gekeken of daar ook dekking voor is om die kosten over te maken.

[3:57:33] Meneer Bisschof.

[3:57:37] Ja, voorzitter.

[3:57:38] Nu twijfel ik even welke interruptie ik wilde doen.

[3:57:39] Want dat laatste, dat waarde mij namelijk het meeste zorgen.

[3:57:42] Want er is een uitspraak en daar ga ik toch maar op in op dat laatste stukje van deze staatssecretaris.

[3:57:46] Ik zie echt de goede wil van deze staatssecretaris.

[3:57:47] Ook dat je het wil oplossen, absoluut.

[3:57:51] Alleen, er ligt wel een uitspraak.

[3:57:52] Dit moet opgelost worden.

[3:57:54] Deze mensen moeten hun geld krijgen.

[3:57:56] En begreep ik nou de staatssecretaris goed dat die zei...

[3:58:00] ja, we kijken er wel naar of er dekking voor is.

[3:58:03] want dat kan natuurlijk niet de uitkomst zijn.

[3:58:05] De uitkomst is de staatssecretaris haalt alles op

[3:58:08] en die mensen worden zo snel mogelijk gecompenseerd.

[3:58:11] Heb ik het dan goed begrepen?

[3:58:13] Staatssecretaris.

[3:58:14] Er is geen, dan is er een misverstand tussen ons.

[3:58:17] Het gaat niet over dekking.

[3:58:19] Het gaat wel over de claim die daar ligt en of het een redelijke claim is.

[3:58:23] Meneer Busshof.

[3:58:26] Nou, nog steeds is dat niet, vind ik dat wel lastig,

[3:58:29] want deze mensen dienen gewoon gecompenseerd te worden.

[3:58:34] Maar ik wil niet al mijn interrupties op dit punt,

[3:58:37] ik wil nog een ander punt over deze regeling eigenlijk aansnijden.

[3:58:40] En dat is dat punt van die gemeente.

[3:58:43] Ik kan ook niet kijken in de zaken van de gemeente

[3:58:45] hoe snel ze dingen kunnen aanleveren.

[3:58:47] Dus ik vind het lastig om daar iets negatiefs over te zeggen.

[3:58:51] Alleen, ja, we hoorden in het begin van het verhaal

[3:58:54] dat deze staatssecretaris terecht, heel fijn, heel veel in Groningen is.

[3:58:59] Dus zou het dan een idee zijn als er nog echt maar een paar gemeentes ontbreken

[3:59:04] met het aanleveren van de stukken die nodig zijn om deze mensen te compenseren?

[3:59:07] Dat de volgende week of de week daarna dat de staatssecretaris in Groningen is

[3:59:12] gewoon langs deze gemeentes gaat en zegt ik wil deze stukken nu hebben.

[3:59:16] En als de staatssecretaris dan toch in Groningen is en langs die gemeentes gaat,

[3:59:19] dan moet dat toch te doen zijn.

[3:59:23] Staatssecretaris.

[3:59:23] Laat dat nou net de ingezette lijn zijn.

[3:59:25] Dat hebben we nu middels die brief gedaan.

[3:59:26] En als daar geen gevolg op komt, dan sta ik bij die gemeente wel bij stoep.

[3:59:37] Gaat u verder.

[3:59:42] Problemen met het Belastingdienst.

[3:59:44] Gedupeerde Groninger zijn hier geen uitzondering.

[3:59:47] Waarom moeten zij naar allerlei instanties en niet milder, makkelijker en menselijker?

[3:59:52] Ik snap dat dit verwarrend is voor die bewoners.

[3:59:57] De gemoedkoming in Natura, bijvoorbeeld versterking of daadwerkelijk herstel,

[4:00:00] daar hoeven bewoners straks sowieso niet meer op te geven

[4:00:03] als vermogen bij hun inkomstenbelasting.

[4:00:08] Bewoners die vanwege de uitvoering van de versterking

[4:00:10] of het ontvangen van een schadevergoeding te maken hebben met fiscale gevolgen,

[4:00:13] kunnen zich altijd melden bij het IMG of NCG.

[4:00:17] Zij zorgen ervoor dat die bewoner geholpen wordt,

[4:00:20] afhankelijk van de situatie, die schade te vergoeden,

[4:00:25] de bewoner te helpen met een financiële deskundige

[4:00:27] of warm door te verwijzen naar de juiste instantie.

[4:00:30] En ik heb hier zelf ook al de nodige vragen bijgesteld van...

[4:00:38] waarom doen wij dat niet vooraf?

[4:00:39] Nou, daar waar het vooraf kan, dan proberen we dat gewoon vooraf te regelen.

[4:00:44] Er zijn incidenteel nog gevallen waarbij dat niet lukt...

[4:00:47] en dan proberen we het aan de achterzijde te doen.

[4:00:53] Het is in elk geval heel lastig om het generiek te doen.

[4:00:56] Maar we proberen het wel zo goed mogelijk op te lossen binnen die organisaties.

[4:01:07] Dan de vraag van mevrouw Beckerman over bouwfouten.

[4:01:10] Wat gaan de staatssecretaris eraan doen om te voorkomen dat bewoners weer zeer lang moeten strijden voor de oplossing?

[4:01:18] Ik begrijp dat het vervelend is om die bouwfouten te ondervinden na afronding van die versterking.

[4:01:22] Dat is gewoon hartstikke vervelend.

[4:01:26] De NCG laat die bewoners ook niet in de steek nadat hun versterking is afgerond.

[4:01:30] Als er fouten of problemen optreden na die versterking door de NCG,

[4:01:35] dan kunnen zij ook bij de NCG terecht voor de nazorg.

[4:01:38] Als u voorbeelden heeft die u met mij kunt delen, dan kan ik die ook doorgeleiden.

[4:01:44] Wat mij betreft is dit ook gewoon een kwestie van...

[4:01:48] Ik denk dat bouwfouten niet bewust gemaakt worden.

[4:01:52] Dat kan voorkomen en als dat voorkomt, moet het gewoon opgelost worden.

[4:01:58] Dan de vraag van mevrouw Pikker, hoe zal de uitvoering van Nijmegen niet meer tot verschillen

[4:02:04] leiden in de versterking en de schadeafhandeling en heeft de staatssecretaris meer informatie

[4:02:10] over deze onuitlegbare verschillen?

[4:02:13] Nou, dan kan ik zeggen, helemaal voorkomen is niet mogelijk.

[4:02:17] Iedere nieuwe maatregel leidt tot verschillen.

[4:02:20] En wij hebben dat zelf in deze Kamer, en ik in het verleden als steunvoor de mensen in het gebied,

[4:02:30] hebben dat zelf ook wel veroorzaakt om het beter te doen.

[4:02:33] We hebben moties ingediend om zaken beter te krijgen.

[4:02:37] Maar het heeft wel tot gevolg dat die doorgevoerd moet worden in de hele organisatie.

[4:02:41] En dat mensen die eerder aan de beurt waren niet altijd datzelfde voordeel hebben gehad.

[4:02:46] Dat is inherent aan dit dossier.

[4:02:52] Toch is dit geen reden om helemaal geen beleidswijzigingen door te voeren,

[4:02:57] want bij de opstelling van Nijmegen heeft het kabinet ook dit uitdrukkelijk meegewogen en geprobeerd te beperken.

[4:03:05] Met de wijze waarop ik het van Geel advies uitvoer, wil ik die onuitlegbare verschillen zoveel mogelijk wegnemen.

[4:03:13] En als voorbeeld, ik heb nou een aantal keren bij die dorpenaanpak gezeten.

[4:03:17] En dan word ik met een bus rondgereden en dan krijg ik aangewezen van hier is een onuitlegbaar verschil en deze woning wordt niet gesloten en de rest allemaal wel.

[4:03:27] En wat je heel vaak ziet is dat die mensen zodra dat versterkingsadvies er ligt, dan wordt dat onmiddellijk wordt dat naar die bewoners toegestuurd.

[4:03:36] En ik heb tegen IMG, NCG en de gemeente heb ik gezegd van als je dat nou vervolgens even anders doet.

[4:03:42] Je bent in een bepaald dorp of een bepaalde wijk bezig om dit te gaan doen.

[4:03:48] Verzamel nu eerst al die adviezen eens.

[4:03:51] Leg op een kaart wat daar moet gebeuren met die woningen.

[4:03:55] Dan komen daar een aantal rode punten uit waarvan je ziet dat het onuitlegbare verschillen zijn.

[4:04:00] Ga daar nu, voordat je die adviezen verstuurt, over nadenken hoe je die verschillen kunt compenseren.

[4:04:06] Dat is aan de voorkant.

[4:04:07] en stuurt dan de adviezen op en gaat dan met mensen ook...

[4:04:12] en geeft ze ook direct het alternatief wat ze kunnen krijgen

[4:04:15] als er een groot verschil in zit, wat je daarvoor bedacht hebt.

[4:04:18] Ik denk dat je daar heel veel problemen mee kunt voorkomen,

[4:04:20] dus door aan de voorkant een beter overzicht te maken van het totaal,

[4:04:24] zodat je die verschillen beter in beeld krijgt.

[4:04:26] Dat is één van de zaken die ik daar dus gedaan heb.

[4:04:31] U heeft een interruptie van meneer De Groot.

[4:04:35] Ja, dank voorzitter, want ik denk dat dit een hele goede stap is om te doen.

[4:04:41] Wij hebben ook in ons eerste werkbezoek als nieuwe Kamer,

[4:04:45] hebben we ook hier een ruim schoots over gesproken met elkaar.

[4:04:49] Wat zou je moeten doen?

[4:04:50] En dit werkt, denk ik, al heel erg goed.

[4:04:54] Maar ik vraag de staatssecretaris ook hoe die aankijkt tegen communicatie.

[4:05:00] En dan met name de verwachtingen die bij mensen leven.

[4:05:03] Wij horen heel veel levensverhalen en daar spreekt gewoon uit welke verwachting er is

[4:05:10] als het gaat bijvoorbeeld over de versterking of het schadeherstel.

[4:05:13] En dan valt uiteindelijk toch dat advies op de mat en dan voldoet dat niet aan die verwachting.

[4:05:19] En dat gat, dat is eigenlijk een heel pijnlijk gat, denk ik.

[4:05:22] Maar wat kan de staatssecretaris daar nog in betekenen om dat gat eigenlijk,

[4:05:26] tussen verwachting en wat het uiteindelijk is, om dat te verkleinen?

[4:05:29] De staatssecretaris.

[4:05:32] Wat ik daar maximaal aan kan doen, is gewoon helder communiceren.

[4:05:36] En kijk, ik kan niet ongedaan maken wat er in het verleden allemaal gezegd of gedaan is.

[4:05:44] Maar in mijn eigen lijn zal ik wel consistent communiceren naar die mensen toe.

[4:05:49] En dat is wel heel belangrijk.

[4:05:51] En wat u zegt over verwachtingen, dat is eigenlijk bij ieder individu verschillend.

[4:06:04] En wat wij maximaal kunnen doen, is dat we eigenlijk gewoon voor de grote groep hetzelfde verhaal gaan houden.

[4:06:14] Maar wat ook een hele belangrijke is, is dat het voor mensen duidelijk is van waar ze allemaal recht op hebben...

[4:06:20] wat ze allemaal kunnen verwachten.

[4:06:26] Een van de zaken waar ik ook mee bezig ben,

[4:06:29] is dat ik bij alle organisaties die er zijn,

[4:06:33] dat ik een knop wil hebben,

[4:06:34] dat als je je daar aanmeldt,

[4:06:36] dat je daar je postcode met je huisnummer opzet,

[4:06:40] en dat alle voor jou beschikbare regelingen onder die knop zitten,

[4:06:44] en dat de bewonersbegeleider of de aardbevingscoach,

[4:06:47] of weet ik welke, wie je daarvoor hebt,

[4:06:49] dat hij allemaal over diezelfde informatie beschikt

[4:06:52] en dat hij ook toegang heeft tot het systeem van andere mensen

[4:06:55] om dit aan de gang te kunnen zetten.

[4:06:57] En ik denk dat dat al een heel stuk scheelt,

[4:06:58] dat je gewoon een stukje uniformiteit krijgt in het aanbieden van het verhaal

[4:07:02] en dat je ook gewoon alle mensen die daarmee moeten werken

[4:07:05] ook weten dat ze overal toegang hebben

[4:07:07] en dat ze ook weten hoe ze die mensen gewoon op dezelfde manier kunnen helpen.

[4:07:12] Want wat je nu ziet, is dat door bepaalde regelingen

[4:07:15] bij verschillende aanbieders te hebben,

[4:07:18] waar een verschillend verhaal bij zit, dat je ruis krijgt en dat je dan ook mensen krijgt die gaan shoppen.

[4:07:24] En dan krijg je ook die ontevredenheid tussen mensen, omdat de een het wel daar voor elkaar krijgt

[4:07:29] en de ander het daar niet voor elkaar krijgt.

[4:07:31] Dus die eenheid er meer in brengen, ik denk dat dat ook enorm helpt bij deze zaak.

[4:07:36] Meneer Groot.

[4:07:39] Heel dank aan de staatssecretaris voor dit antwoord.

[4:07:42] Ik denk dat het allemaal stappen vooruit zijn namelijk.

[4:07:45] En ik wilde dan toch kort ook nog even aanslaan op het antwoord dat grote systemen of structuurwijzigingen

[4:07:50] dat die niet gemaakt moeten worden, maar ik heb natuurlijk al eerder een opmerking gemaakt

[4:07:54] over dat mandaat echt op die wijk, straataanpak misschien wel leggen, dat daar iemand is die

[4:08:00] een aanspreekpunt en die die verwachtingen misschien ook wel kan managen en ook die verschillen

[4:08:03] gewoon goed kan uitleggen.

[4:08:06] Ja, ik denk dat het niet een hele grote systeemwijziging is, maar ik denk wel dat het heel erg gaat

[4:08:10] Dat is iemand die kennis van zaken heeft, communiceert, mensen helpt.

[4:08:16] En ik weet dat het ook al gebeurt.

[4:08:18] Alleen zou dat niet veel meer moeten om ook die snelheid en die verbeteringen erin te krijgen.

[4:08:22] Staatssecretaris.

[4:08:23] Ik hoop dat wij hier in die dorpen aanpak van leren.

[4:08:26] Ik heb daar zelf ook een aantal mooie voorbeelden van gezien die absoluut in de toekomst mogelijk wel

[4:08:31] tot een goede structuurverbetering kunnen leiden in het vervolgproject.

[4:08:39] Wat goudt u vinden?

[4:08:45] Verduurzame verschillen van geel.

[4:08:46] In Groningen nemen de spanningen toe door onuitlegbare verschillen en ongelijkheid.

[4:08:56] In het rapport van Van Geel, dat pleit voor een schadevrij verduurzaamd huis, kunnen we

[4:09:02] dit advies volledig omarmen en uitvoeren.

[4:09:08] Het advies van de commissie van Geel omvat meerdere maatregelen om verschillen weg te nemen.

[4:09:15] Verregaande maatregelen conform Van Geel op het gebied van verduurzaming, terugwerkende

[4:09:19] de kracht in de schadeafhandeling, in de deur-tot-deur-aanpak,

[4:09:24] die vragen echt grote aanpassingen in de uitvoering.

[4:09:28] En hiervoor ontbreekt mij gewoon op dit moment

[4:09:31] een praktisch en uitvoerbaar plan.

[4:09:34] Ik ben daarover wel in gesprek met de regio en de uitvoeringsorganisaties

[4:09:39] van hoe wij dat tot een uitvoerbaar plan kunnen krijgen.

[4:09:44] We hebben al grote stappen gezet in het tegengaan

[4:09:47] van onuitlegbare verschillen tussen bewoners en de regio.

[4:09:53] Maar het volledig doorvoeren, dat vecht echt nog wel wat nader denkwerk

[4:09:59] en ook hoe wij daar in de uitvoeringsdiensten mee om moeten gaan

[4:10:03] en hoe we er ook met de beschikbare capaciteit

[4:10:05] van de mensen die het uit moeten voeren om moeten gaan.

[4:10:08] Want het kan niet zo zijn dat als wij volle bak met fagel aan de gang zijn,

[4:10:13] dat wij de capaciteit uit de versterking trekken.

[4:10:17] En dat is het risico wat op dit moment dreigt en dat is gewoon niet acceptabel.

[4:10:23] Wij moeten gewoon ook stal omhouden op die versterkingsoperatie en kijken hoe wij van

[4:10:30] geel gewoon wel gefaceerd uit kunnen voeren, zodat hij wel uiteindelijk zijn vorm gaat

[4:10:35] krijgen.

[4:10:39] Introductie van mevrouw Bikker.

[4:10:42] Ja voorzitter, daar zit ik met twee vragen.

[4:10:45] De ene is welk proces, welke tijd, hoe heeft de staatssecretaris het inhoudelijk voor ogen

[4:10:51] wanneer er is van geel afgerond?

[4:10:53] Dan zijn wij gewoon eentje verder, dat begrijp ik.

[4:10:57] Maar welk proces heeft hij voor ogen?

[4:11:00] Wordt dan heel van geel uitgevoerd of een gedeelte daarvan?

[4:11:03] Het tweede is de financiële.

[4:11:05] Tot voor kort begrepen we dat er 1,3 miljard nodig was om van geel goed uit te voeren en dat het geld

[4:11:10] tot nu toe niet geregeld is.

[4:11:14] Hoe zit dat nu?

[4:11:15] Welk budget heeft de staatssecretaris nog nodig?

[4:11:18] Of kan hij het binnen zijn begroting regelen?

[4:11:19] Maar dan ben ik ook wel benieuwd, in zijn toelichting, hoe dat dan nu wel kon,

[4:11:22] waar dat eerder niet kon.

[4:11:26] Staatssecretaris.

[4:11:26] Ik kijk even, meneer Sturk, hoor.

[4:11:29] Eén moment.

[4:11:37] Om alles uit Van Geel uit te voeren, is er bijvoorbeeld alleen in het

[4:11:44] versterkingsgebied, die honderd procent subsidie te kunnen geven,

[4:11:47] al ruim 2,4 miljard extra nodig.

[4:11:50] En dit bezet is er niet.

[4:11:53] Dus daar moeten wij naar op zoek.

[4:11:58] Het nadeel hierbij is ook dat de verschillen...

[4:12:01] tussen degenen die aan de rand van de gebieden en naar buiten wonen...

[4:12:04] nog groter worden.

[4:12:09] We moeten echt wel kijken in de komende tijd...

[4:12:15] hoe wij geld gaan bij elkaar sprokkelen voor Van Geel.

[4:12:19] Maar om hem volledig door te kunnen voeren, los van het financiële deel,

[4:12:25] is ook simpelweg de capaciteit niet beschikbaar,

[4:12:28] nog bij de uitvoeringsdiensten, maar ook niet bij de mensen die het in de praktijk uit moeten gaan voeren.

[4:12:36] Dus wij zijn echt gewoon met de gemeente op zoek om daar gewoon in een stappenplan de zaken gefaseerd erin te krijgen.

[4:12:42] En in de tussentijd zit ik er hier bovenop om die budgetten bij mekaar te krijgen.

[4:12:52] Voorzitter, mijn interrupties vliegen hier de deur uit, maar ik ben zo benieuwd naar dat stappenplan.

[4:12:59] Ik vroeg net wanneer het komt, dus ik neem aan dat u dit gewoon telt als dezelfde interruptie.

[4:13:11] Dat overleg met die gemeente is een onkoming proces.

[4:13:17] Daar zitten we al middenin, van hoe we hier uitvoering aan kunnen geven.

[4:13:21] En dat zoeken naar die fondsen, dat zal gewoon in de komende periode...

[4:13:26] Ik zal bij de volgende begroting, zal ik proberen daar geld voor bij elkaar te krijgen.

[4:13:31] En kijken hoe we daar uitvoering aan kunnen geven.

[4:13:37] Mevrouw Beckerman.

[4:13:41] Ik kan hier wel de toezegging geven dat ik een update geef in de brief van volgend jaar.

[4:13:50] Versterker.

[4:13:50] In de brief over versterker van volgend jaar.

[4:13:56] Voor het commissiedebat.

[4:14:09] Dan ga ik naar meneer Busshof.

[4:14:12] Of toch mevrouw Beckerman.

[4:14:13] Ja, ik wil even ook mee hè.

[4:14:15] Ja, nee, ik heb daar volledig begrip voor.

[4:14:17] Ga u gaan.

[4:14:20] Ik ga even, nou ja, ik wil even een paar stappen achteruit doen als mag.

[4:14:25] En eigenlijk een hele simpele, bijna principiële vraag stellen.

[4:14:28] Dat als je zegt we hebben een ere schuld of als je zegt we hebben een nijbegun.

[4:14:36] Kan het dan zo zijn dat je ongelijkheid en onrecht daarmee laat bestaan?

[4:14:48] Ik geloof niet dat dat de doelstelling is, nee.

[4:15:00] Soms heb ik het gevoel, en dat heb ik ook geprobeerd te verwoorden in het debat, dat je continu

[4:15:05] in een soort cirkeltjes gaat, dat je denkt dit hebben we binnen en dan word je weer terug

[4:15:10] in de tijd geslingerd.

[4:15:11] Dat heb ik bij die ongelijkheid ook, omdat volgens mij iedereen het wel een gouden vondst

[4:15:18] vond van Van Geel is niet alles proberen te herstellen, maar een soort uiteinduitkomst centraal

[4:15:25] stellen. En daar ligt inderdaad, dat ligt er nu een jaar en dan zijn we nu nog bezig met de eerste

[4:15:33] stappen. Ik snap steeds dat ik daar moeilijk mee heb, omdat die beloftes eigenlijk alweer van

[4:15:41] vorig jaar zo mooi waren over nijbegun en erenschuld en herstel van vertrouwen. Mensen nog

[4:15:47] steeds zien dat die ongelijkheid niet kleiner wordt, maar groter wordt.

[4:15:53] Staatssecretaris. Ja, zeker snap ik die.

[4:15:56] En laat helder zijn dat dit ook eentje is die mij op de nek zit.

[4:16:02] Alleen, ik heb wel te maken met de realiteit dat ik

[4:16:06] én het werk weg moet kunnen zetten, én dat de budget vol moet zijn.

[4:16:11] Nou, en als aan de voorkant al helder wordt dat mijn uitvoeringsdiensten,

[4:16:15] de mensen waar ik het van moet hebben om het weg te zetten,

[4:16:17] tegen mij zeggen van als wij dit gewoon in de volle breedte uit gaan voeren dan

[4:16:23] komen wij niet meer aan de kerntaken toe in de versterking en dan hebben wij

[4:16:33] gewoon echt een capaciteitsprobleem. Dan kan ik beter zorgen dat ik met de

[4:16:39] gemeentes goede afspraken maak van hoe wij hem gaan implementeren en hoe we dat

[4:16:44] in de tijd weg zetten en in de tussentijd zoeken naar de middelen die

[4:16:47] ik daarvoor nodig heb. Mevrouw Beckerman. Voorzitter, één, het antwoord is ik heb een budget en ik heb

[4:16:54] een werkcapaciteitsprobleem. En dat is dus heel pijnlijk, omdat juist dat geld, dat is ook weer zo,

[4:17:00] daar lopen we ook al jaren tegen aan. Nee, geld speelt geen rol. Oh, we hebben budgettekort. Geld

[4:17:04] speelt geen rol. Oh, we hebben budgettekort. Dus dat vind ik zelf al echt een hele pijnlijke. Kosten

[4:17:09] wat het kost. Het staat overal, daar zit geen woord Gronings bij, maar ook geen woord Spaans. Kosten

[4:17:16] wat het kost. Dat was de belofte. En dan over capaciteit. En dan ben ik benieuwd wat de staatssecretaris

[4:17:21] daarvan denkt. Ja, dat is een probleem. En dat is een gigantisch probleem. En daarom

[4:17:28] hebben wij steeds betoogd, ook bij de parlementaire enquête, dan moet je dus als kabinet ook

[4:17:33] prioriteit geven aan Groningen. Dan moeten we misschien wel zeggen, oké, een paar jaar

[4:17:37] dit niet of een paar jaar dat niet, want het gaat nu naar Groningen. Daar hebben we een

[4:17:40] ere schuld. Daar hebben we zo'n wende van gemaakt. We hebben zolang mensen de vernieling

[4:17:45] We geven daar prioriteit aan.

[4:17:47] Wat we nu doen, is kijken naar de capaciteit die we nu hebben en zeggen dat valt tegen.

[4:17:52] Terwijl we ook nog zien dat heel veel van die capaciteit gaat zitten in dubbelwerk en in bureaucratie.

[4:17:59] Want dan weer, kijk naar hoeveel mensen hebben we al niet één rapport.

[4:18:03] Bijna niemand heeft nog maar één rapport.

[4:18:05] Mensen hebben stapels rapport.

[4:18:06] Dus allemaal capaciteit die niet gaat zitten in de uitvoering.

[4:18:09] Dus je kunt volgens mij nog heel veel snijden daarin.

[4:18:12] Doen wij ook met ons voorstel.

[4:18:13] Maar volgens mij zou je ook moeten zeggen, wacht eens even, ik zie twee problemen.

[4:18:17] Ik zie dat ik budgettekort heb en ik zie dat ik een capaciteitstekort heb.

[4:18:20] Maar ik heb iets anders beloofd.

[4:18:22] Ik heb kosten wat kost beloofd.

[4:18:24] Ik heb erenschuld beloofd.

[4:18:26] En dat is mijn uitgangspunt.

[4:18:27] En van dat eindpunt ga ik terugwerken.

[4:18:31] Is het kabinet bereid om dat te doen?

[4:18:33] En ook moeilijke keuzes soms te maken in prioriteringen.

[4:18:36] Zeggen nee, nu heeft Groningen prioriteit.

[4:18:38] Want als we dit verzaken als overheid, dan heeft dat veel groter impact op ons allemaal

[4:18:44] en op het vertrouwen in de rechtsstaat van iedereen.

[4:18:48] Stadssecretaris.

[4:18:49] Er lopen hier een aantal zaken door elkaar en ik zal ze proberen helder te maken.

[4:18:55] We hebben een aantal uitvoeringen en dat heeft te maken met schadeherstel en versterking.

[4:19:02] Dat daar in het verleden en ook in het heden zaken niet goed gaan,

[4:19:08] en dat gaat met of het verkeerde rapporten zijn

[4:19:11] of dat er dingen dubbel gebeuren en dat soort zaken, daar zit ik bovenop,

[4:19:14] want ik probeer gewoon ook die capaciteit terug te halen

[4:19:17] en te zorgen dat die capaciteit ingezet kan worden om de voorgangs te krijgen.

[4:19:22] Dat is één.

[4:19:24] Maar bij de uitvoering van de isolatiemaatregelen bijvoorbeeld,

[4:19:32] dan heb je ook een andere dienst voor nodig.

[4:19:36] En als die dienst aangeeft van wij kunnen dat niet aan als wij alles in één keer openzetten,

[4:19:43] of we hebben de regeling weer heel complex gemaakt,

[4:19:46] waardoor die ook weer heel veel capaciteit vraagt om uit te voeren,

[4:19:53] dan loop je daar ook weer mee vast.

[4:19:55] Doe je weer een belofte die je niet gestand kunt doen.

[4:19:57] Dus wat ik gedaan heb, is dat ik heb gekeken bij de uitvoeringsorganisatie die hem op moet halen

[4:20:03] en die ook de reeds gedane maandereggen moet vergoeden, van wat kunnen jullie aan?

[4:20:10] Wat is ongeveer het werktempo waar jullie mee kunnen werken?

[4:20:13] En ik heb met de gemeentes, heb ik gezegd van, hoe kunnen jullie dit nu in een tempo zetten

[4:20:17] dat de mensen die het het hardste nodig is, geholpen worden?

[4:20:22] Dus de mensen die 140 procent...

[4:20:27] En hoe kunnen we daar een prioritering in maken die werkbaar is?

[4:20:33] En dat wordt op dit moment uitgewerkt samen met de gemeentes...

[4:20:36] en dan kunnen we daar ook een start mee maken.

[4:20:40] En dat is anders dan dat ik gewoon naar elke woning in heel Groningen ren...

[4:20:46] en zeg van ik bied wat aan...

[4:20:50] en daarmee gewoon de capaciteit voor de mensen die het het harste nodig hebben verlies.

[4:20:54] Dus ja, er wordt onderschreven dat wij uitvoering willen geven aan Van Geel.

[4:21:02] Daar zit een aantal consequenties aan die in zowel in de uitvoering,

[4:21:08] maar ook gewoon met het binnenhalen van wat er moet gebeuren,

[4:21:11] niet in het tempo kan waarin we het graag willen zien.

[4:21:14] Maar als we het dan toch uit moeten voeren, dan beter in een ordentelijk tempo,

[4:21:18] zodat de mensen die het het hardst nodig hebben ook het eerst te krijgen

[4:21:21] En dat we dan ook zorgen dat we hem in een goede flow uit kunnen rollen,

[4:21:26] zodat we hem uiteindelijk ook gestand kunnen doen.

[4:21:33] Meneer Bisschof.

[4:21:35] Ja, voorzitter.

[4:21:37] In vier startgebieden in Groningen werkt men al met het principe van één overheid.

[4:21:41] En ik hoorde de staatssecretaris zeggen, ja, ik ben er eigenlijk ook wel fan van.

[4:21:44] Die noemden het één huis, één plan, één oplossing.

[4:21:47] Aan de zijde van de Kamer werd gezegd, laten we nou overgaan voor die mensen die al zo lang wachten,

[4:21:53] die het langst te wachten tot zo'n totaal aanpak.

[4:21:56] Ik moet wel zeggen dat ik het iets te mager vond...

[4:21:58] wat de reactie van de staatssecretaris daarop was.

[4:22:00] Want die zei, we gaan even kijken hoe dat in die vier startgebieden loopt...

[4:22:04] en daar gaan we dan van leren.

[4:22:06] Maar ik vraag me echt oprecht af, wat is er nou tegen...

[4:22:10] om dit, die totaalaanpak, of noemen we het één overheid...

[4:22:13] of in de woorden van de staatssecretaris één huis, één plan, één oplossing...

[4:22:16] dat als uitgangspunt te nemen?

[4:22:18] En ondertussen dan natuurlijk, dat doe je altijd, te leren...

[4:22:22] van de plekken waar dit al plaatsvindt.

[4:22:26] Wat is erop tegen om dit als uitgangspunt te nemen?

[4:22:28] Want alleen ervan leren, de eerste resultaten bezien in 2025

[4:22:32] en dan weer verder kijken is echt wel wat te magen, zeg ik tegen deze staatssecretaris.

[4:22:37] En de eerste resultaten weten we al dat mensen hier heel positief over zijn.

[4:22:42] Staatssecretaris.

[4:22:43] Dat is dus ook precies de reden dat ik die gemeentes en uitvoeringsdiensten

[4:22:46] gewoon regelmatig bij elkaar zet om ze te laten wennen aan het idee

[4:22:51] dat dit de methode is die ik graag wil zien de komende tijd.

[4:22:56] Maar dat betekent wel dat die mensen elkaar ook gewoon als organisatie moeten wennen aan die nieuwe situatie.

[4:23:05] En dat ze ook het mandaat wat ze eigenlijk gewoon individueel al heel vaak hebben,

[4:23:10] dat ze dat ook gebruiken om in te zetten.

[4:23:14] En wat je nu heel vaak ziet is dat er wel vaak meer mandaat is waar gebruik van gemaakt wordt.

[4:23:20] Dus ik wil nu ook die mensen die daar zitten, die wil ik ook gewoon laten voelen dat er

[4:23:25] bestuurlijk ook rugdekking is als zij gebruikmaken van die mandaten die daar liggen om die oplossingen

[4:23:34] te kunnen geven.

[4:23:36] En als jarenlang organisaties los van elkaar gewerkt hebben en langzamerzeker tot elkaar

[4:23:43] gekomen en ook meer dingen samen gaan doen, nou dan is het gewoon goed om bekend met elkaar

[4:23:47] aan tafel te zitten om die knelpunten op te halen en ook te kijken van waar het beter

[4:23:50] kan.

[4:23:50] en ook te laten merken dat je ze rugdekking geeft als ze op deze manier willen gaan werken.

[4:23:58] Luud Bisschof.

[4:23:59] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:24:00] Kijk, op zich is het helemaal waar dat ook als organisaties zo lang gescheiden hebben gewerkt,

[4:24:06] en ik denk dat dat geen goede aanpak was, maar daar hebben we het nu niet meer over,

[4:24:09] maar dat dat inderdaad tijd kost om dan aan elkaar te wennen.

[4:24:12] Dat kan ik mij best voorstellen.

[4:24:14] Maar het helpt wel als deze staatssecretaris inderdaad een principeuitspraak doet van

[4:24:18] Dit is de richting die we opgaan met z'n allen voor meer dan alleen die vier startgebieden.

[4:24:24] Dat is één. En twee, dan zou het ook helpen als de staatssecretaris in ieder geval kan toezeggen...

[4:24:28] dat de eventuele belemmeringen die er nog zijn om dit breder uit te rollen...

[4:24:33] dat die ook weggenomen worden door deze staatssecretaris.

[4:24:36] Ik zie daar wel echt de verantwoordelijkheid voor deze staatssecretaris liggen.

[4:24:39] Dus kan die op die twee punten inderdaad bevestigen dat dit dan de weg vooruit is.

[4:24:43] Dat dat het uitgangspunt wordt, wat ik toch ook wel beluisterde bij deze staatssecretaris.

[4:24:47] En twee, wat ik vroeg, dan ook toezeggen dat die belemmeringen die er eventueel zijn ook

[4:24:51] door deze staatssecretaris weg zullen worden genomen.

[4:24:55] Staatssecretaris.

[4:24:55] Nou ja, de inzet is in elk geval om de komende tijd ook met elkaar aan tafel te gaan zitten

[4:25:00] om te kijken van hoe we dit verder vorm kunnen geven, hoe we dit verder uit kunnen rollen.

[4:25:05] En ja, dat is wel mijn bedoeling om dat op korte termijn de mensen weer in een soort

[4:25:11] van ronde tafel bij elkaar te zetten om daar over te hebben en ook gewoon op te halen

[4:25:16] van wat er nodig is, want er zijn hier en daar zitten er ook nog wel wat juridische

[4:25:20] belemmeringen in om dit zo op een vorm te kunnen geven.

[4:25:23] En dus dit vergt wel...

[4:25:25] Wij komen nu in die stadgebieden komen wij een aantal zaken tegen

[4:25:30] die wij ook gaan gebruiken bij de uitrol van als dit gewoon goed gaat werken,

[4:25:34] dan proberen we dit zeker verder uit te rollen.

[4:25:36] Maar dan moet je wel goed inzichtelijk hebben wat de problemen kunnen zijn

[4:25:39] in hoe je ze op kunt lossen.

[4:25:43] Meneer Bussel.

[4:25:44] Het mag van mij echt nog wat sneller dat we zeggen...

[4:25:47] dat we die totaalaanpak echt als uitgangspunt nemen.

[4:25:50] Maar dat mogen duidelijk zijn.

[4:25:51] Ik heb nog wel hier aan verwanten vragen.

[4:25:54] Want als je inderdaad kiest voor die één huis, één plan, één oplossing...

[4:25:58] aanpak, of die één overheid, of die totaalaanpak...

[4:26:01] dan zou het natuurlijk wel heel raar zijn...

[4:26:04] als je vervolgens bij een huis komt...

[4:26:06] met als doel één plan voor dat huis, één set afspraken te maken...

[4:26:11] maar verduurzaming valt er nog niet onder.

[4:26:12] Dat zou wel heel raar zijn als dat dan het geval is.

[4:26:16] Dus als we dit gaan doen, en de staatssecretaris wil dit ook,

[4:26:19] dan betekent dat dus dat per definitie ook verduurzaming daaronder zou moeten vallen.

[4:26:24] Is de staatssecretaris dat met mij eens?

[4:26:27] Misschien is reden dat bepaalde zaken nog even tijd vergen ook wel de wens om dat erbij te kunnen doen.

[4:26:38] Verduidelijkende vraag dan. Wat kost het dan tijd?

[4:26:50] Wat je op moet halen is wat je tegenkomt in dit soort processen.

[4:26:57] Er zitten juridische zaken in, er zitten uitvoeringszaken in,

[4:27:03] en er zitten capaciteitszaken in.

[4:27:07] Met de vier dorpen waar we deze aanpak nou aan het uitrollen zijn,

[4:27:11] komen we dat soort zaken tegen.

[4:27:13] En daar zul je gewoon wel, voordat je het helemaal breed uit gaat rollen,

[4:27:16] zul je daar wel zicht op moeten hebben wat dat voor consequenties heeft voor

[4:27:19] in de organisatie, in de uitvoering, in de capaciteit die je aankan.

[4:27:23] Nou, en dat zijn wij aan het ophalen.

[4:27:25] Dan zijn we aan het kijken hoe we daar een werkbaar plan van kunnen krijgen de komende tijd.

[4:27:30] Mevrouw Veller.

[4:27:33] Voorzitter, ook ik wil graag nog even doorvragen op

[4:27:36] zowel de startgebieden als Van Geel, dus ik denk dat er van mij ook een aantal interrupties

[4:27:41] achter elkaar komen.

[4:27:44] Ik was in mijn inbreng ook over de startgebieden begonnen, vooral ook omdat ik heel enthousiast

[4:27:50] ben geworden van het verhaal van een overheid die dichtbij haar burgers heeft gezegd wij zien

[4:27:58] dat er behoefte is aan een helpende hand en aan één overheid te aanpakken en wij gaan

[4:28:04] het gewoon doen.

[4:28:04] We gaan het gewoon doen en dan al doende leren we hoe het zou moeten.

[4:28:10] Dus daar ook mijn oproep van welke rol ziet de staatssecretaris

[4:28:14] om dat verder uit te rollen? Nou, ik hoor hem daar nu een antwoord op geven.

[4:28:18] Ook ik heb last van het haastvirus, net als mijn collega Busshof.

[4:28:23] Dus ik zou dan in ieder geval graag aan de staatssecretaris willen vragen

[4:28:26] is het mogelijk om een brief te krijgen voor het volgende debat?

[4:28:30] Wat de voortgang is, welke drempels de staatssecretaris tegen is gekomen,

[4:28:34] hoe de staatssecretaris daarmee om wil gaan,

[4:28:36] zodat we in het volgende debat daar niet naar hoeven te vragen,

[4:28:39] maar dat we ook gewoon direct daar weer verder over kunnen spreken met elkaar.

[4:28:42] Want ik wil graag vertraging in die zin voorkomen.

[4:28:45] Dat is mijn eerste vraag.

[4:28:47] Staatssecretaris, die toezegging kan ik doen.

[4:28:49] In januari komt er een brief over voor Sterk.

[4:28:52] Nou, dat is hartstikke fijn, want dan kunnen wij ook van de kant van de Kamer

[4:28:56] daar weer echt op inhoud over doorpraten

[4:28:59] en ook met de regio contact houden hoe het loopt.

[4:29:03] Ik wilde ook nog even terug naar Van Geel en bij mij bekruipt ook het gevoel dat ik nog

[4:29:10] iets meer wil begrijpen waar de staatssecretaris nou precies op inzet.

[4:29:15] Wat is het beeld voor de lange termijn en wat zijn de stappen daar tussen nu en dat perspectief

[4:29:22] verder weg?

[4:29:23] Ik snap heel goed dat dingen gefaseerd zouden moeten.

[4:29:27] Dat werd me al duidelijk de vorige keer dat die motie het niet heeft gehaald, waarin we

[4:29:30] Vroeger om de hele omarming van Van Geel, dus dan ga ik ook mijn knopen tellen.

[4:29:36] Maar met mijn weinige boerenverstand denk ik dan dat het logisch is om in ieder geval in het versterkingsgebied,

[4:29:42] dus daar waar je gaat starten met versterking, dus waar je de dingen letterlijk over hoop gaat trekken,

[4:29:49] dat we daar in ieder geval die verduurzaming meteen meenemen.

[4:29:52] Niet alleen omdat dat overlast scheelt voor mensen, volgens mij is dat financieel ook gunstiger,

[4:29:58] Maar vooral ook omdat je mensen dan...

[4:30:00] Dan kom je niet alleen met een vervelende boodschap,

[4:30:02] maar dan breng je ook iets...

[4:30:04] Dan breng je letterlijk perspectief met je mee.

[4:30:06] Dan breng je een doorkijkje naar een situatie

[4:30:08] die verbeterd is.

[4:30:09] Maar ik ben nu een beetje in verwarring

[4:30:12] of dat nou gaat gebeuren.

[4:30:14] Ja of nee?

[4:30:16] Staatssecretaris.

[4:30:18] Wij hebben hier dus een pilot

[4:30:21] meegedaan.

[4:30:22] En die is

[4:30:24] zo goed als afgerond.

[4:30:25] En ik kijk nu naar de resultaten van die pilot en als die erop lijken,

[4:30:31] als dat goed kan, dan is dat juist één van de zaken

[4:30:35] die ik ook wil implementeren in het verhaal met de versterking.

[4:30:40] Dat zou gewoon ook het proces enorm versnellen,

[4:30:42] want dan komen die mensen ook sneller tot een besluit.

[4:30:45] Er is dus op dit moment een proef gedaan.

[4:30:50] Die proef is zo goed als afgerond

[4:30:52] en de resultaten daarvan ben ik aan het bestuderen.

[4:30:55] dan kan ik ook zeggen hoe ik daarmee verder kan.

[4:30:59] Want ik kan het daar eigenlijk teruggezegd hebben.

[4:31:01] Mevrouw Ferre.

[4:31:02] Dus heb ik het dan goed begrepen?

[4:31:03] Nee, dit kan ik ook toezegging doen dat die in een brief van volgend jaar

[4:31:06] dat ik daar ook op terugkom.

[4:31:11] Dus als ik het dan goed heb begrepen,

[4:31:12] is de inzet van de staatssecretaris

[4:31:17] afhankelijk van de resultaten van die pilot,

[4:31:20] maar in principe is de voorkeur

[4:31:23] om bij huizen die versterkt gaan worden,

[4:31:25] die dat frageel aspect meteen mee te nemen en dan op de langere termijn toe te werken naar

[4:31:32] de gebieden daaromheen. Moet ik het zo dan een beetje voor me zien, de tijdlijn?

[4:31:38] U kunt het zo zien van het heeft de voorkeur om bij versterkingen, dus zware versterkingen sowieso

[4:31:47] en bij lichte versterkingen zo mogelijk om het in één keer te doen. Alleen waar we wel even naar

[4:31:54] we moeten kijken van het mag het tempo van de versterking

[4:31:58] niet te zwaar onder druk zetten.

[4:32:00] Want ik heb wel een opdracht van het SODM

[4:32:03] om een bepaald tempo in die versterkingen te houden.

[4:32:05] Ik ben wel in goed overleg met kokkoord van het SODM,

[4:32:11] waarbij ik heb gezegd, wij hebben te maken met de fysieke veiligheid,

[4:32:14] maar we hebben ook te maken met de mentale veiligheid.

[4:32:17] En als wij ervoor kunnen zorgen

[4:32:19] ...dat wij de mensen gewoon ook mentaal veiliger kunnen laten voelen...

[4:32:24] ...door dit soort dingen gewoon in één werk te laten doen...

[4:32:26] ...zodat ze niet zoveel keer in de ellende zitten, dan heeft dat mijn voorkeur.

[4:32:31] Maar hij heeft natuurlijk ook te maken met zijn verantwoordelijkheid als toezichthouder...

[4:32:37] ...en hij heeft me wel op het hart gedrukt van dat als ik deze maatregel wil implementeren...

[4:32:42] ...dat het geen negatieve invloed op de snelheid van de versterking mag hebben.

[4:32:48] Daar zitten we naar te kijken of we daar een goede weg in kunnen vinden.

[4:32:55] Ik hoorde net de staatssecretaris zeggen, geen significante vertraging, of helemaal geen vertraging.

[4:33:03] Ik heb daar heel veel begrip voor.

[4:33:04] We hebben het hier ook al regelmatig over gehad.

[4:33:09] We krijgen ook signalen uit het veld van mensen die zeggen, als ik toch mijn huis uit moet voor versterking,

[4:33:15] dan wil ik graag dat de verduurzaming meteen mee wordt genomen.

[4:33:18] omdat ik dan maar één keer mijn huis uit moet.

[4:33:20] En ik ben zelfs bereid om daar, als dat kan, verdraging voor lief te nemen.

[4:33:27] Want het heeft dan mijn voorkeur om iets langer te wachten en maar één keer mijn huid uit te moeten

[4:33:31] dan dat het snel gebeurt en dat ik twee keer mijn huis uit moet.

[4:33:34] Hebben mensen de vrijheid, die keuzevrijheid? Is die ruimte er?

[4:33:38] Of is de deadline zo'n zwaard van Damocles dat mensen die ruimte niet hebben

[4:33:44] om die keuze voor zichzelf te kunnen maken?

[4:33:46] De staatssecretariat.

[4:33:48] Die deadline was er wel.

[4:33:52] Maar omdat het nu ook uit het rapport blijkt dat 2028 waarschijnlijk niet gehaald gaat worden,

[4:34:04] heb ik gevraagd aan de staatstoezicht om die enorme opjagerij enigszins te temperen

[4:34:10] en ervoor te zorgen dat wij haalbare doelen neer gaan leggen.

[4:34:15] Want het niet hebben van haalbare doelen, dat zorgt er namelijk ook voor...

[4:34:18] ...dat je continu eigenlijk min of meer beloftes doet...

[4:34:21] ...in de richting van mensen die je niet waker kunt maken.

[4:34:24] En voor mij is het ontzettend belangrijk dat ik...

[4:34:26] Wat ik tegen mijn mensen zeg, ik zeg...

[4:34:28] Ik heb liever dat je een maand langer plant, en dat was een keer inlopen...

[4:34:33] ...dan dat ik iedere keer naar de Kamer moet om te vertellen dat we het niet gehaald hebben.

[4:34:37] En wat ik nog veel erger vind, dat ik naar die mensen toe moet...

[4:34:39] ...om te vertellen dat we het niet gehaald hebben.

[4:34:43] Dus realistische planningen maken en wel goed uitzoeken wat de consequenties zijn van de maatregelen

[4:34:49] die je toevoegt aan het versterken alleen.

[4:34:52] Nou, en met die verduurzaming moeten we gewoon daarna kijken.

[4:34:54] Er is nu een proef geweest.

[4:34:56] De resultaten van die proef, die ga ik bestuderen en ik ga kijken wat dat voor consequenties zijn.

[4:35:01] Dat ga ik in overleg met staatstoezicht.

[4:35:04] Ga ik kijken of wij toch een beetje voorgang kunnen geven op de manier zoals u net schetst.

[4:35:08] ...dat we het wel mee kunnen nemen, daar waar het gaat over zware versterkingen en overlichte versterkingen.

[4:35:16] Kunt u, voordat u verder gaat, een indicatie geven van de tijd die u nog nodig heeft...

[4:35:20] ...gezien het voortschrijden van de tijd?

[4:35:27] Ik heb hier nog vier en ik heb hier nog drie mapjes.

[4:35:31] Dus ik ben nog wel even bezig als ik geen interrupties meer krijg.

[4:35:40] Ja, maar ik vind het wel waardevol om ook gewoon even wat uitgebreider te kunnen duiden...

[4:35:47] ...hoe we proberen dingen op te lossen.

[4:35:52] Gezien de reacties van de commissie, gaat u verder.

[4:36:01] Worden de kosten voor afwerking en ventilatie ook vergoed naar isolatie met subsidie van

[4:36:06] het maatregel 29?

[4:36:08] De subsidie die de bewoners voor maatregel 29 ontvangen, is zowel voor de maatregel om

[4:36:13] te isoleren als te ventileren.

[4:36:16] Binnen het pakket voor die maatregel is ernaast afgesproken dat de bewoners in het versterkingsgebied

[4:36:21] tot 140 procent van het sociaal minimum 1000 euro vergoeding vangen voor het afwerken

[4:36:25] na het isoleren van de woning.

[4:36:28] Dit betreft natuurlijk de moedkoming voor de kosten naast de 100 procent subsidie die deze

[4:36:32] bewoners ontvangen voor het isoleren tot de standaard.

[4:36:38] Dan NSC, CDA, BBB, voer de plannen van Van Geel uit.

[4:36:42] Neemt u ons ook mee in wat er wordt opgeleverd in de overleggen van de regio met IMG en NCG?

[4:36:55] Zijn er voldoende financiële middelen om dat te realiseren?

[4:36:58] En hoe geeft de staatssecretaris met bestaande middelen uitvoering aan het rapport van Geel?

[4:37:04] Onaanlegbare verschillen in de afhandeling van schadeversterking zijn zeer lastig voor die bewoners.

[4:37:08] Van Geel herkende dit probleem ook.

[4:37:10] en oordeelde dat er geen simpele oplossingen zijn.

[4:37:13] Het advies van Van Geel omvat meerdere maatregelen om de verschillen weg te nemen.

[4:37:18] Het kabinet geeft er op dit moment zo'n mogelijk invulling aan binnen de huidige mogelijkheden.

[4:37:24] Verregaande maatregelen conform Van Geel op het gebied van verduurzaming, terugwerkende krachten

[4:37:29] en schadeafhandeling in de deur-tot-deur aanpak, die vragen grote aanpassingen in de uitvoering.

[4:37:35] en dan zijn we gewoon naar het kijken van hoe we daar mee om kunnen gaan.

[4:37:40] Op dit moment, heb ik net ook uitgelegd,

[4:37:43] ontbreekt een praktisch uitvoerbaar en haalbaar plan.

[4:37:47] Ik ben hierover in gesprek met de regio- en uitvoerorganisatie

[4:37:50] en zodra ik die plannen uitgewerkt heb, zal ik de Kamer informeren,

[4:37:53] want op dat moment valt ook pas een goede inschatting te maken

[4:37:56] van de financiële gevolgen

[4:37:57] en in hoeverre dat binnen de bestaande budgetten past.

[4:38:01] Voor de uitvoering van het advies van de commissie van Geel

[4:38:04] wordt vanuit de bestaande middelen al veel gedaan.

[4:38:07] De vastaanvullende vergoeding, de AVV, kan op elk adres

[4:38:12] waar in het verleden een lager schadebedrag dan 10.000 is uitgekeerd,

[4:38:16] dit bedrag kan aangevuld worden tot 10.000 euro.

[4:38:21] Ook krijgen bewoners in het versterkings- en aardbevingsgebied

[4:38:24] voor het tegengaan van energiearmoede een bijdrage van respectieve 150%

[4:38:28] voor de kosten van isolatiemaatregelen.

[4:38:30] Dit is inclusief een bijdrage vanuit het Klimaatfonds ISDE.

[4:38:36] Voor maatwerk is 240 miljoen beschikbaar.

[4:38:39] Hiermee hebben we al grote stappen gezet

[4:38:41] in het tegengaan van onuitlegbare verschillen tussen bewoners en de regio.

[4:38:46] En om alles uit van geel uit te voeren,

[4:38:51] bijvoorbeeld alleen om iedereen in het versterkingsgebied

[4:38:53] die 100 procent subsidie te kunnen geven,

[4:38:55] dat heb ik net ook al gezegd, dan is gewoon veel meer geld nodig.

[4:38:58] Dus daar hebben we echt wel nog even een weg te gaan.

[4:39:04] Dan de vraag van mevrouw Vedder.

[4:39:06] Wat kan de staatssecretaris-herstel doen

[4:39:08] om de milder menselijke makkelijker dichter bij de mensen te krijgen?

[4:39:12] Zoals ik in mijn inleiding al afgeaf, worden de zinsnijbogen goede stappen gezet.

[4:39:16] IMG, NCG werken hier hard aan.

[4:39:18] Het gaat hierbij om een verandering van de houding en gedrag bij de medewerkers.

[4:39:23] Ook hebben inwonersbegeleiders de ruimte gekregen

[4:39:25] om de knelpunten zo snel mogelijk weg te werken

[4:39:27] en zijn diverse processen versimpeld.

[4:39:30] Een aantal voorbeelden daarvan.

[4:39:32] Een onafhankelijke partij voorbij de oplevering

[4:39:35] voor een beter gevoel van de bewoners.

[4:39:38] Een opruimenhulp voor bewoners op hoge leeftijd voorafgaande.

[4:39:42] De verhuizing naar de tijdelijke huisvesting.

[4:39:45] Winterkleding voor bewoners waarvan de versterking uitloopt

[4:39:47] en de winterkleding in de opslag ligt.

[4:39:49] En het heeft nog tijd nodig voordat iedereen het merkt.

[4:39:53] En ook in de organisatie werken wij eraan

[4:39:56] om onze mensen die daar zitten ook het comfort te geven

[4:40:00] dat ze gebruik mogen maken van die mogelijkheden die ze daar hebben.

[4:40:06] Dan de vraag van mevrouw Beckerman.

[4:40:09] Mensen die uit de versterking worden gegooid,

[4:40:11] bewoners met nieuwe rapporten die plots op norm staan,

[4:40:14] erkent de staatssecretaris dat hen onrecht wordt aangedaan?

[4:40:18] Ik heb alle begrip voor emoties in de versterkingsopgave.

[4:40:22] Als een adres na opname en beoordeling voldoende aan de veiligheidsnorm

[4:40:26] is er geen sprake van een afwijzing, maar het kan wel zo voelen.

[4:40:30] Een nieuw rapport kan enkel tot stand komen in overeenstemming met de bewoner

[4:40:34] door het aanvragen van een herbeoordeling.

[4:40:37] Voor een herbeoordeling krijgen bewoners ook een vergoeding.

[4:40:40] Ik heb net aangegeven dat bij een herbeoordeling

[4:40:44] er ook gebruik gemaakt mag worden van een ander bureau,

[4:40:46] dus die toezegging heb ik gedaan.

[4:40:49] De kans om op norm verklaard te worden bij een nieuwe beoordeling

[4:40:53] is in de huidige tijd groter, omdat de gaskraan is dichtgedraaid.

[4:40:59] Dit wordt ook onder de aandacht gebracht van die bewoners die een nieuw rapport aanvragen.

[4:41:05] Het kan consequenties hebben als je aanvraagt dat je dichterbij op norm zit.

[4:41:17] Dan maatregel 29, de verschillen.

[4:41:19] Wat is er nodig om dit in het hele gebied zo gelijk mogelijk uit te voeren?

[4:41:22] Daarbij worden ook de mkb'ers meegenomen.

[4:41:26] Voor de afspraak over maandenregel 29 zijn de uitgangspunten dat de bewoners financieel

[4:41:31] ondersteund worden bij het aardgasvrij maken van hun woning, waarbij aanvullend ook aandacht

[4:41:36] is voor de kwetsbare huishoudens.

[4:41:38] De verschillen tussen de bewoners in lijn met van Geel in het gebied zoveel mogelijk worden

[4:41:47] teruggebracht.

[4:41:48] De woningeigenaren die het hartst getroffen zijn in het versterkingsgebied en de woningeigenaren

[4:41:53] die tot 140% van het sociaal minimum verdienen, krijgen 100% vergoed.

[4:41:57] Woningeigenaren en de rest van het aardbevingsgebied

[4:42:00] krijgen 50% vergoed.

[4:42:09] Hoe kan het dat de verduurzamingsregeling is verdraagd

[4:42:13] en waarom wordt met die regeling ongelijkheid gecreëerd?

[4:42:18] Dat is ook van de SP.

[4:42:20] De uitwerking van die isolatieaanpak heb ik net al gezegd kost meer tijd

[4:42:24] en het is belangrijk om dat in een gegeven moment goed te doen.

[4:42:25] Ik verwacht rond de zomer van 2025 te kunnen starten met de isolatieaanpak en de ondersteuning

[4:42:31] van de woningeigenaren die dit het hardst nodig hebben.

[4:42:34] Voor iedereen die na 25 april isolatie- en ventilatiewerkzaamheden heeft uitgevoerd,

[4:42:40] te komen tot een standaard woningisolatie, wordt die vergoeding ook zo snel mogelijk beschikbaar

[4:42:46] gesteld.

[4:42:48] Voor de afspraken over maatregel 29 zijn de uitgangspunten dat de bewoners financieel

[4:42:53] ondersteund worden bij het aardgasverwij maken van een woning waarbij aanvullend aandacht is voor

[4:42:57] de kwetsbare huishoudings.

[4:42:59] De verschillen tussen de bewoners in Leimert-van Geel en het gebied zoveel mogelijk worden teruggebracht.

[4:43:06] En dan ook weer die woningeigenaren die het hard gestroffen zijn binnen het verzerkingsgebied.

[4:43:10] De woningeigenaren die tot 140% van het sociaal minimum verdienen, krijgen 100% vergoed.

[4:43:15] De woningeigenaren in de rest van het aardbevingsgebied krijgen 50%.

[4:43:19] Dan de vraag van BBW. Hoe verhoudt de herstelagenda zich tot de commissie van Geel?

[4:43:25] En de sociale agenda in de Nijper-Gun vermeldde sociale en economische agenda.

[4:43:33] De bewoners moeten zich veilig voelen in hun eigen woning, waarbij ze de behoefte ook hebben aan snelle duidelijkheid.

[4:43:39] Daar hoort ook bij een omgang met verschillen en verduurzaming.

[4:43:43] Vanuit een veilige en duurzame woning ontstaat voor bewoners een ruimte om zich te richten op een perspectiefvolle toekomst.

[4:43:48] De sociale en economische agenda investeren dan ook in dit toekomstperspectief waarmee

[4:43:53] de brede welvaart wordt verhoogd.

[4:43:56] We zijn scherp op deze samenhang in de nadere uitwerking van de maatregelen en in de alliantievorm

[4:44:01] bij de agenda zal ook nadrukkelijk de aandacht zijn voor de samenhang tussen de verschillende

[4:44:05] programma's.

[4:44:07] En daarnaast kijk ik ook nog naar alle andere zaken als Regio Deals, Novex en noem het maar

[4:44:14] op, zodat deze zaken ook goed aangeleid worden bij de bestaande programma's.

[4:44:32] Dan de perspectiefsociale agenda en de economische agenda.

[4:44:37] De vraag van de heer Bushof van GroenLinks is hoe de staatssecretaris ervoor zorgt dat

[4:44:43] na 2025 voorzieningen zoals Vembaan en Groningen open kunnen blijven.

[4:44:48] De invulling van de sociale en economische agenda is aan de kwartiermakers in overleg

[4:44:52] met de regio en het Rijk.

[4:44:54] De agendas worden op dit moment met de inbring van de inwoners in een ander belanghebber

[4:44:58] een structurele aanpak voor 30 jaar ingezet om die brede welvaart te verhogen.

[4:45:05] Zwembaan en vergelijkbare voorzieningen zijn weliswaar belangrijk voor de leefbaarheid

[4:45:09] van inwoners, maar die vallen onder de verantwoordelijkheid van gemeenten en provincie.

[4:45:13] Het Rijk heeft hierin geen rol.

[4:45:17] Wat is er nodig om te versnellen op economisch gebied en hoe kunnen we economische kansen

[4:45:22] in Groningen beter benutten, indiening van de VVD.

[4:45:26] De economische agenda zal precies hierover gaan.

[4:45:29] Hoe kunnen we de economische kansen in Groningen en Noord-Drenthe optimaal benutten?

[4:45:33] De doelen van de economische agenda zijn ook om het verdienvermogen

[4:45:35] in de regio te verhogen, het ondernemerschap en de innovatie

[4:45:41] ook te bevorderen, talent en de kennis in de regio te benutten.

[4:45:46] En die lat moet hoog liggen.

[4:45:47] We moeten grote structurele en zichtbare verbeteringen

[4:45:50] ...een economische structuur realiseren, met als kern natuurlijk...

[4:45:54] ...hoe zorgen we in de regio voor brede welvaart...

[4:45:58] ...en hoe gaan de inwoners van de regio profiteren van die investeringen?

[4:46:02] De komende week gaan we hier concrete stappen in zetten...

[4:46:05] ...samen met experts en vele organisaties in de regio.

[4:46:08] Maar voor mij is al door helder...

[4:46:10] ...van, wij hebben gewoon bestaande sterke structuren...

[4:46:13] ...die structuren gaan we versterken.

[4:46:15] En de maatregelen die we nemen...

[4:46:18] Die moeten eigenlijk ook altijd misschien wel macro in de macro-economie zichtbaar zijn,

[4:46:27] maar die moeten wel zorgen dat de micro-economie ook aangejaagd wordt,

[4:46:29] zodat de leefbaarheid in het dorp ook vooruit gaat krijgen.

[4:46:33] U heeft een interruptie van de heer Bussels.

[4:46:36] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:46:37] Als sociaaldemocraat uit het rode noorden ooit,

[4:46:43] gaat het mij wel aan het hart als ik hoor dat de staatssecretaris

[4:46:46] niet over bepaalde voorzieningen gaat of het kabinet niet over het voorzieningenniveau in

[4:46:52] de regio Groningen gaat en dat staat ook wel een beetje op gespannen voet met 149 kamerzetels

[4:46:59] die zeggen nou wij vinden wel degelijk dat daar een verantwoordelijkheid ligt voor het kabinet

[4:47:03] sterker nog het kabinet vindt zelf ook dat er een verantwoordelijkheid ligt want ze zeggen we

[4:47:07] willen graag investeren in de leefbaarheid en dan is mijn vraag wel hoe kun je de leefbaarheid van

[4:47:12] van de Groningen verbeteren, als je aan de andere kant vervolgens voorzieningen gewoon

[4:47:17] laat verdwijnen vanwege geldgebrek.

[4:47:20] Dat is dweilen met de kraan open.

[4:47:22] Dat kan toch niet, vraag ik deze staatssecretaris.

[4:47:24] En is het niet precies daarom dat deze Kamer met 149 zetels heeft gezegd dat

[4:47:29] soort voorzieningen moeten openblijven en daar ligt ook een rol weggelegd

[4:47:33] voor het kabinet om daarvoor te zorgen?

[4:47:37] Staatssecretaris.

[4:47:37] Ik denk dat wij in de sociale en de economische agenda proberen een goede samenhang te vinden

[4:47:49] om die leefbaarheid ook te vergroten.

[4:47:51] Maar er zijn ook gewoon zaken die wel van gemeente en van provincie zelf zijn en mogelijk moet

[4:48:01] dat even uit andere middelen komen als de middelen die ik daarvoor beschikbaar heb.

[4:48:05] Dus als u vindt dat dit soort zaken meer geld verdienen, dan moeten we kijken of we op een

[4:48:13] begroting daar extra zaken voor kunnen vinden, maar ik heb ze in elk geval er niet in staan

[4:48:17] in mijn middelen.

[4:48:26] U heeft nog een interruptie van mevrouw, verder.

[4:48:32] Heer voorzitter, ik was eigenlijk wel een beetje verrast door het antwoord van de staatssecretaris

[4:48:36] op de vraag van collega Bussof, want hier is ooit een keer eerder een motie over ingediend,

[4:48:43] die is ook breed aangenomen, en die kreeg toen gewoon oordeel Kamer. Dat ging ook over het

[4:48:49] niet laten verdwijnen van voorzieningen in de regio. Dus waar moet ik die draai nou op plakken?

[4:49:09] Staatssecretaris. De kwartiermaker Nijboer heeft daar zelf een inventarisatie voor gedaan,

[4:49:14] van welke zaken de regio belangrijk vindt om te laten voorbestaan.

[4:49:21] En dat is op die manier in die agenda verwerkt.

[4:49:34] Meneer Vermeer.

[4:49:36] Ja, dank u wel, voorzitter. Ik had het daar net met mijn buurvrouw over,

[4:49:40] maar misschien is het handig dat wij, als dat kan,

[4:49:44] een soort van organogram krijgen om even te zien

[4:49:47] wie er nou waar verantwoordelijk voor is,

[4:49:50] zodat we dat als Kamerleden ook helder hebben van wie gaat waar over,

[4:49:53] want wij kunnen natuurlijk wel een motie zeggen dat de voorzieningenniveau op peil moet blijven,

[4:49:57] maar dat doen we voor elke provincie en voor elke regio.

[4:50:02] Maar het gaat er natuurlijk om van aan wie is een bepaalde taak, aan welke overheidsinstantie

[4:50:08] of laag in de overheid, aan wie is welke taak en verantwoordelijkheid toebedeeld.

[4:50:14] En dat kunnen wij ook weer niet doorkruisen hier.

[4:50:16] Tenminste, of we moeten een soort absoluut...

[4:50:19] Ja, dat wordt een heel apart model als deze staatssecretaris het overal voor het zeggen heeft.

[4:50:25] Kan wel effectief zijn, maar dat is volgens mij niet het plan.

[4:50:29] Het was wel heel makkelijk, dat geef ik wel toe.

[4:50:34] Ik wil nog wel even zeggen, dit is benoemd in de sociale agenda.

[4:50:44] Henk Nijboer heeft daar dus een inventarisatie gedaan.

[4:50:47] en de regio die heeft besloten om op korte termijn daar geen investeringen in te doen.

[4:50:56] Of voor de lange termijnagenda te kiezen, dat is eigenlijk gewoon,

[4:50:59] dus hij heeft voor de korte termijn gekozen om daar geen investeringen in te doen

[4:51:03] en te kiezen voor de lange termijn investeringen, dat is eigenlijk het antwoord zoals ik hem geef.

[4:51:10] En die lijst waar hij verantwoordelijk voor is, die kunnen we wel toesturen, ja.

[4:51:18] Gaat u verder. Toevolgende vraag. Heeft u enig idee, meneer?

[4:51:30] Voor het volgende commissiedebat wel.

[4:51:32] Voor het volgende commissiedebat. Dank u. Gaat u verder.

[4:51:36] Dan de vraag van de VVD. Wat de economische kansen voor waterstof zijn.

[4:51:41] De kwartiermaker Klompien is hier momenteel volop mee bezig bij het vormen van de economische agenda.

[4:51:47] Daar worden ook de economische kansen op gebied van duurzame energie verkend.

[4:51:53] waaronder ook die van waterstof.

[4:51:55] Op dit moment wordt met expertsessies in de regio de agenda verder uitgewerkt.

[4:52:00] We kunnen hier op een later moment verder over informeren.

[4:52:04] Ook hier geldt, de economische agenda heeft het doel het verdienvermogen in de regio te vergroten,

[4:52:08] ondernemerschap en innovatie te bevorderen, talent en kennis in de regio te benutten

[4:52:12] en om te zorgen voor de brede welvaart waar de inwoners van de regio van profiteren.

[4:52:19] en wat ik zelf al wel aan heb gegeven, ik zie waterstof als een heel mooi middel

[4:52:27] om een bijdrage te leveren aan die transitie.

[4:52:31] Maar ik waak ervoor om weer een nieuw wengewerst te worden in Groningen.

[4:52:35] Dus dat is de mededeling die ik daar ook altijd bij geef.

[4:52:41] Dan de vraag van mevrouw verder voor de sociale en economische...

[4:52:44] Voor dat u verder gaat, u heeft een interruptie van meneer De Groot.

[4:52:50] Ja, die laatste woorden onderschrijf ik van de staatssecretaris, dus dat is volgens mij held.

[4:52:57] Ik heb wel een vraag nog over hoe die agenda, wanneer we die agenda kunnen toekomen.

[4:53:05] Dus het gaat een beetje over van, volgens mij van de zomer gestart, nu die uitwerking.

[4:53:11] Maar we zouden ook graag wat tempo willen als VVD om te weten wanneer die keuzes gemaakt worden

[4:53:16] en wanneer we echt in de praktijk aan de slag gaan.

[4:53:19] In Q1 dan moet die agenda moet goed gereed zijn.

[4:53:25] Gaat u verder.

[4:53:30] Dan van mevrouw verder.

[4:53:31] Voor de sociale en economische perspectief is toeltreffelijkheid

[4:53:35] belangrijker dan toelmatigheid en rechtmatigheid.

[4:53:37] Kan de staatssecretaris Herstal-Groningen reageren

[4:53:40] voordat we voorkomen dat we in de valkuil trappen

[4:53:44] en dat het geen bestuurdersfeestje wordt?

[4:53:49] Als ik mij die vraag goed herinner, dan werd daar gezegd grote projecten en dat werd dan

[4:53:57] als bestuurdersfeestje genoemd en ik wil daar toch zelf een nuance op maken.

[4:54:04] Wat ik gezien heb in het eerste deel van de NPG-gelden is dat er heel veel geld weggelekt

[4:54:13] naar kleinere projectjes waar je niks weer van terugzag.

[4:54:21] Dat waren soms projecten die goed op het cv van de bestuurder stonden,

[4:54:26] als springplank, maar waar de regio niks aan heeft.

[4:54:31] Dus waar hier heel duidelijk voor gekozen wordt,

[4:54:34] is wat zijn de macro-economische en macro-sociale mogelijkheden

[4:54:39] die wij met deze budgetten hebben.

[4:54:41] Wat zijn de belangrijke structuurversterkende projecten die we hiermee op kunnen zetten,

[4:54:48] die een aanjagende werking hebben op de brede welvaart en ook op de micro-ondernemers die

[4:54:56] daar zitten.

[4:54:58] Dus dat eventjes met wat een bestuurdersfeestje is.

[4:55:05] De maatschappelijke betrokkenheid bij het vormgeven van die agendas is groot.

[4:55:09] Zo zijn bij de sociale agenda meer dan 700 mensen naar de bewonersavonden geweest.

[4:55:15] 215 mensen hebben schriftelijk laten weten wat ze van de sociale agenda verwachten.

[4:55:19] Ook voor de economische agenda kunnen bewoners meepraten over de doelen

[4:55:23] en wordt veel met ondernemers en stekelholders gesproken.

[4:55:27] Juist voor die agendas wordt gekeken naar wat Groningen en Noord-Renthe nodig heeft

[4:55:32] en sluiten we daarbij zoveel mogelijk aan bij al bestaande succesvolle initiatieven.

[4:55:37] In voor beide agenda's worden tientallen, in totaal 23 expertmeetings georganiseerd met

[4:55:43] ervaringsdeskundigen en inhoudelijke experts om de effectieve en bewezen interventies op te halen

[4:55:49] en te valideren.

[4:55:51] Denk daarbij ook aan bijvoorbeeld de regiodeals.

[4:55:54] Tot slot zullen we met de Staat van Groningen ook de doeltreffendheid monitoren aan de hand

[4:55:58] van de nog op te stellen indicatoren.

[4:56:07] Dan de vraag van de heer Bamenka van D66 en mevrouw Vetter van CDA.

[4:56:13] Meerdere Kamerleden, zoals Bamenka en Vetter, hebben gevraagd naar de besluitvorming over de Lady Line

[4:56:19] in hoeverre daar de motie van Weingaarden en Vetter hier een rol in speelt.

[4:56:24] Het is niet zo dat besloten is dat het kabinet stopt met verder onderzoeken van de Lady Line.

[4:56:31] Hierover is vorige week nog een brief naar uw Kamer gestuurd.

[4:56:33] Op het BO Mertz zijn Rijk en Regio onlangs in gesprek gegaan over de uitkomsten van de Mertz-onderzoeken.

[4:56:40] Het is vastgesteld dat er nu onvoldoende middelen zijn voor een Mertz-verkenning voor de Lelylijn.

[4:56:47] Maar omdat het kabinet het belangrijk vindt om zowel op de Lelylijn als de Nederzakse lijn vervolgstappen te zetten,

[4:56:55] hebben Rijk en Regio afgesproken voor het einde van het jaar hier verder met elkaar over te spreken.

[4:57:00] Hier ben ik dan met mijn collega-bewenstpersonen ook over in overleg.

[4:57:04] Bij deze besluitvorming neem ik natuurlijk ook de motie verder in Van Wijngaarden mee.

[4:57:13] Dan, verder ontwikkeling Airpod Eelde, OV-aansluiting.

[4:57:19] Hoe kijkt de staatssecretariatel Groningen hiernaar?

[4:57:24] Was dat een OV-aansluiting of was dat een waterstofaansluiting?

[4:57:29] Ja, als de voorzitter er naartoe staat, het ging met name over de kansen benutten.

[4:57:34] Kijk, Groningen Airport Eelder heeft zich uitsproken om een next-gen airport te worden,

[4:57:39] dus heel erg met verduurzaming van vliegen bezig te zijn,

[4:57:42] ook als het gaat over waterstofvliegtuigen.

[4:57:44] En dat zou toch een prachtig mooi link kunnen zijn als Groningen ook de energiehub,

[4:57:49] wat ze goed kunnen verkopen, gaat niet over windgewersten, maar gewoon geld verdienen,

[4:57:53] waar mensen in het gebied ook heel veel aan hebben,

[4:57:55] ook als het gaat over banen en over de welvaart in het gebied.

[4:57:58] Dus ik zie daar heel veel koppelkansen, daar ging de vraag hardelijk over.

[4:58:00] En mijn vraag ging erover of u dat beleid ondersteunt

[4:58:03] en of ik daar enthousiast over word.

[4:58:07] Ik meen dat mij wel zo te herinneren, maar hier stond OV.

[4:58:11] OV is natuurlijk ook een van de dingen wat...

[4:58:14] Wij zien absoluut een grote meerwaarde van Groningen Airport Eelde,

[4:58:19] maar ook met de ontwikkelingen die zich daar aan het vestigen zijn,

[4:58:23] met waterstofvliegtuigen, met ontwikkelingen van een school

[4:58:29] ...een school die daar vliegtuigbouwers, mensen in de techniek ontwikkelt...

[4:58:37] ...mogelijk nog wat andere zaken die daar opgehaald worden.

[4:58:40] Dus wij zien echt wel perspectief voor deze regio...

[4:58:47] ...in relatie met Groningen Airport Eelder.

[4:58:52] Daarmee ben ik...

[4:58:53] Meneer De Groot.

[4:58:55] Ja, nou goed, kijk, om het verhaal dan maar helemaal rond te maken...

[4:58:57] Ik kijk die opmerkingen over die OV-upging over een oordeel Kamer gegeven amendement

[4:59:05] over infrastructuur en middelen,

[4:59:06] dat is het amendement dat ik heb ingediend op de INW-begroting,

[4:59:11] voor een OV-verbinding dan ook met het vliegveld.

[4:59:15] En dat is natuurlijk ook een structuurversterking die nodig is op het moment.

[4:59:18] Als je er een school hebt, als je er wil investeren,

[4:59:20] dan moet het vliegveld vanuit Groningen ook goed bereikbaar zijn met het OV.

[4:59:25] En dus daar zit de link met de teksten over een OV-up.

[4:59:28] En dan hebben we het maar even helemaal rondgemaakt, voorzitter.

[4:59:32] Staatssecretaris.

[4:59:33] Ik zie hem hier ook inderdaad staan als amendementbegroting INW, maar ik herinnerde mij in elk geval dat

[4:59:39] die van mij over de waterstofaansluiting ging, dus vandaar dat ik hem even terug vroeg.

[4:59:47] Voordat u verder gaat, staatssecretaris, voordat u verder gaat, kunt u toch enige indicatie

[4:59:52] geven?

[4:59:52] Want eigenlijk worden wij geacht om elf uur te stoppen en wij zijn nog bezig met de eerste

[4:59:57] termijn. Door een klein beetje een beeld te krijgen hoop ik dat u een indicatie kunt geven van de tijd

[5:00:04] u nog nodig heeft. Ik heb hier ongeveer een kwartier 20 minuten nodig om dit weg te werken. Dan is het

[5:00:17] misschien goed om de commissie een aantal opties voor te leggen. We kunnen natuurlijk tot diep in

[5:00:21] de nacht verder en dan denk ik dat ik ruzie krijg. Ik kan me dat zo voorstellen en morgen is er ook

[5:00:30] een zware dag. Er zijn een aantal opties in dat geval en dat is dat we op een ander moment doorgaan

[5:00:36] en dat we wel aan een tweede termijn starten, zover dat over 20 minuten nog haalbaar is en dat er dan

[5:00:42] bijvoorbeeld een schriftelijke reactie is van de staatssecretaris. Dus het is misschien goed aan u

[5:00:49] als commissie om daar alvast over na te denken. Mevrouw Beckerman. Voorzitter, ik wil even de

[5:00:56] Ik heb toevallig best veel moties, zoals de heer Busselhoff, en het probleem is wel dat

[5:01:02] er een begroting is, dus ik wil het niet afraffelen.

[5:01:06] Ik denk dat het slimmer is om de eerste termijn af te maken en de tweede termijn op een ander

[5:01:10] moment te plannen.

[5:01:12] Ik vind het heel vervelend om collega's uit hun slaap te houden, maar ik wil wel de kans

[5:01:16] hebben — het is een begroting — om die moties in te kunnen dienen.

[5:01:19] Dat is heel begrijpelijk.

[5:01:21] Dan gaan we ons uiterst het best doen om dat op een zo kort mogelijke termijn te doen.

[5:01:26] Dus het weer ligt er bij Kamer op een moment.

[5:01:29] Op een ander moment.

[5:01:30] Dank u.

[5:01:31] Dank u.

[5:01:32] Ridder Groot.

[5:01:34] Ik steun het ook.

[5:01:35] En met name ook omdat het, ja, de staatssecretaris neemt de tijd, dus dat valt te prijzen, denk

[5:01:40] ik, ondanks dat hij aangemoedigd wordt om, maar het heeft ook gewoon de tijd nodig,

[5:01:44] denk ik, om dit te doen.

[5:01:46] En collega Bamenga en ik zijn vanochtend om tien uur met het commissie-debat-water al

[5:01:50] begonnen.

[5:01:51] En daarvoor hebben we nog gereisd, dus de fut is er ook wel een beetje uit, dat moet

[5:01:55] ik eerlijk zeggen.

[5:01:55] Ik meen er zoiets te zien.

[5:01:57] Meneer Bumenga?

[5:01:59] Eens met collega de Groot.

[5:02:01] Dank u.

[5:02:02] Voorzitter, dan zijn we solidair.

[5:02:05] Ik waardeer uw solidariteit enorm.

[5:02:07] Ik zal het nog op diep in de hof door kunnen, maar vooruit.

[5:02:09] Dank u, dank u.

[5:02:11] Ook dat zie je eraan af hoor.

[5:02:13] Wij zijn het nog nooit zo eens geweest.

[5:02:19] Staatssecretaris, van harte aan u het woord weer.

[5:02:26] Wil de staatssecretaris de WVM behouden, gezien de hoeveelheid budget dat er nog over is?

[5:02:33] Vergroten niet anders de ongelijkheid.

[5:02:38] Naar aanhouding van de motie en amendement van mevrouw Pekkerman is vorig jaar de WVM opnieuw verlengd.

[5:02:44] Inmiddels is de waardevermeerdingsregeling al vaak verlengd en de laatste keer ook verbreed.

[5:02:49] Deze regeling overlapt deels met de isolatiesubsidie uit maatregel 29.

[5:02:55] Hoewel maatregel 29 een beperktere hoeveelheid maatregelen subsidieert,

[5:03:00] heeft deze wel een breder toepassingsgebied.

[5:03:02] Dus alle bewoners van Groningen en Noord-Renthe en de bedragen voor de bewoners zijn hoger.

[5:03:07] Ik constateer dat het aantal reguliere aanvraag gestaag afneemt.

[5:03:13] Ik wil de komende evaluatie van de regeling dan ook even afwachten.

[5:03:17] Meerdere sprekers hebben naar voren gebracht dat bij het beëindigen van de

[5:03:21] waardevermeerderingsregeling de ongelijkheid zou vergroten.

[5:03:24] Daar ben ik het niet mee eens.

[5:03:26] In die benadering zou de waardevermeerderingsregeling structureel moeten worden.

[5:03:31] Dat is de bedoeling van de regeling nooit geweest.

[5:03:33] De bedoeling was een tegemoetkoming in verband met de trage afhandeling van de schadegevallen.

[5:03:39] U heeft een interruptie van mevrouw Beckerman.

[5:03:41] Ja, voorzitter. Vorige keer hebben we één stem genoeg gekregen om hem nog te verlengen,

[5:03:51] maar dat was wel maar tot 1 februari. Dus we hebben eigenlijk niet zoveel tijd om...

[5:03:54] We moeten eigenlijk nu denk ik al bijna uitspreken, hij gaat door.

[5:03:57] De staatssecretaris zegt heel terecht, hij is ooit ingesteld vanwege de lange wachten op de schadeloosstelling.

[5:04:02] En daar gaat eigenlijk ook het verzoek over om hem langer open te houden.

[5:04:07] Namelijk, wij dachten vorig jaar nog dat die nieuwe schaderegeling vrij snel op gang zou komen.

[5:04:14] Die is natuurlijk later op gang gekomen.

[5:04:15] En die groep die nu zou kunnen aanvragen voor de allereerste keer, die heeft eigenlijk die kans bijna niet gehad.

[5:04:23] Omdat je moet wel eerst door die schadeafhandeling heen zijn voordat je hem kan aanvragen.

[5:04:29] En nou is het eigenlijk zo simpel.

[5:04:30] Het is eigenlijk vrij simpel.

[5:04:31] Er zit nog geld in de pot.

[5:04:33] Het is een gewaardeerde regeling.

[5:04:35] Deze staatssecretaris heeft een hele mooie kans om een beetje extra punten te scoren.

[5:04:41] Hou hem een tijd open.

[5:04:43] En dat is eigenlijk het hele simpele verzoek.

[5:04:45] Want hij is zo vaak bijna gesloten en elke keer als hij toch weer bleef bestaan,

[5:04:52] dan zag je gewoon dat dat mensen goed deed.

[5:04:54] Dit is gewoon de meest succesvolle regeling die er is.

[5:04:58] Ik heb ooit zelfs een hele actiecampagne moeten starten.

[5:05:00] Wees geen kniepert.

[5:05:02] Laten we dit keer niet zo ver laten komen en hem gewoon langer openhouden.

[5:05:05] Het geld is er.

[5:05:07] De mensen die nog nooit eerder hebben kunnen aanvragen zijn er bijna.

[5:05:13] Staatssecretaris.

[5:05:21] Parkeer in antwoord. Ik wil even wat nader informatie opvragen.

[5:05:29] Meneer Kops.

[5:05:30] Ja, als ik daarop mag aanvullen.

[5:05:32] Er zit nog geld in de pot, dus meer dan 90 miljoen euro.

[5:05:36] Wat gebeurt er dan met dat geld?

[5:05:37] Als dat in die pot blijft? Waar gaat dat dan heen?

[5:05:41] De staatssecretaris.

[5:05:45] Ook daar kom ik even op terug.

[5:05:54] Gaat u verder.

[5:05:59] Ik ben bij het blokje schadeherstel.

[5:06:02] Ik kreeg een vraag van de PVV.

[5:06:05] Update over daadwerkelijk herstel en hoe staat het met de uitrol van daadwerkelijk herstel en de VES,

[5:06:10] de vaste eenmalige schadevergoeding.

[5:06:13] Even staatssecretaris herstel op het aantal gedupeerden die spijt hebben van de keuze voor VES.

[5:06:19] De heer Kops vroeg naar de stand van zaken bij de nieuwe schademaatregelen.

[5:06:25] De daadwerkelijke herstel is gestart in juli 2024, waarbij eerste aanvragers zijn opgepakt

[5:06:32] die eerder hun aanvraag hebben gepauseerd.

[5:06:34] Het IMG wil in het voorjaar van 2025 alle aanvragers die een voorlopige keuze voor daadwerkelijke

[5:06:39] herstel hebben gemaakt, benaderd hebben.

[5:06:43] De vaste vergoeding van 10.000 euro is sinds 1 maart 2024 gestart.

[5:06:48] Er zijn al 18.000 aanvragen afgehandeld.

[5:06:51] Het IMG geeft de bewoners die gekozen hebben voor de vaste vergoeding en die spijt hebben

[5:06:55] van hun keuze, de mogelijkheid om alsnog te kiezen voor het daadwerkelijk herstel van hun schade.

[5:07:03] Dan de vraag van mevrouw Sedder, wat gaat u doen voor de bewoners met veel schade boven de 60k

[5:07:09] om te voorkomen dat daar onderzoek naar causaliteit nodig is?

[5:07:14] Ik ben blij met deze vraag, want ik herken dat hier echt nog een uitdaging ligt.

[5:07:18] en hoe helpen we de gedupeerden die met de huidige regelingen nog onvoldoende geholpen worden.

[5:07:23] Ik wil in de komende periode kijken waar juist voor deze mensen verbeteringen mogelijk zijn.

[5:07:28] Daarvoor zijn ook onder meer de taskforces in de vangnetten heel belangrijk

[5:07:32] om gericht met oplossingen te kunnen komen, oplossingen op maat.

[5:07:36] Ook omdat we in de praktijk zien dat hier andere uitdagingen een rol kunnen spelen

[5:07:42] dan een causaliteitsbeoordeling.

[5:07:48] Daarnaast heb ik met name, daar waar het gaat over de gebieden van de gasafslagen, ook gevraagd

[5:07:57] of wij nog eens wat breder kunnen kijken naar schadeoorzaken, dus met evenveel onderzoek

[5:08:04] om dat wel bewijsbaar te kunnen krijgen.

[5:08:08] Er is op dit moment een onderzoek geweest naar de effecten van de diepe bodemdaling.

[5:08:14] mogelijk zijn er ook nog wel effecten op de ondiepe bodem.

[5:08:18] Ik heb in elk geval aangegeven dat ik daar toch nog wel verder naar wil laten kijken.

[5:08:24] Want juist bij die gebieden waar we te maken hebben met die gasopslagen,

[5:08:30] daar helpt de trillingstoel niet.

[5:08:34] Dat is dus wel een punt van zorg voor mij, want ik zie wel dat daar schade is.

[5:08:41] Misschien hebben wij bepaalde schademechanismen nog niet goed in beeld, maar het is in elk

[5:08:46] geval dat onderzoeken waard om te kijken of we die in beeld kunnen krijgen.

[5:08:49] U heeft een interruptie van meneer Holman.

[5:08:53] Ik heb zelf boven op de opslag Langloor gewoond en er zijn heel veel schades.

[5:09:01] Twijfelt u nog echt dat de schade die in grote getallen daar voorkomt niet door de gasopslag

[5:09:07] komt?

[5:09:07] want de staatssecretaris wil nog weer onderzoek om te kijken of het wetenschappelijk kan bewijzen.

[5:09:14] Het is maar de vraag of alles wetenschappelijk kan bewijzen of er schade is.

[5:09:18] En ik kan niet begrijpen en ook niet geloven dat de schade door andere redenen komt dan door de gasbeslag.

[5:09:29] Staatssecretaris.

[5:09:30] Wij hebben met het IMG een zelfstandig bestuursorgaan ingericht.

[5:09:36] Het IMG moet naar eerder geweten beoordelen of er een causaal verband is tussen de geclaimde

[5:09:48] schade en de gaswinning.

[5:09:53] Daar hebben we gewoon een aantal mechanismen voor waar we buiten dat causale onderzoek

[5:09:58] kunnen komen.

[5:09:58] Maar komen wij bij een bepaald bedrag, dan is het IMG ook gehouden om dat causaliteitsonderzoek

[5:10:06] te doen.

[5:10:07] En daarvoor hebben ze gewoon een aantal gevalideerde onderzoeken en ze hebben een drillingstool.

[5:10:15] En als ik kijk naar het aantal schadegevallen in dat gebied en ik kijk naar de mogelijkheden

[5:10:21] tot toekenning van die schade, dan vind ik het allersins reëel om te kijken of wij daar

[5:10:28] nog schade oorzaken of dat daar nog zaken zijn die wij op dit moment nog niet in de

[5:10:35] scope hebben.

[5:10:37] Met trillingen is vrij helder wat er kan gebeuren, maar die gasopslag die geeft een ander soort

[5:10:44] gebodenbeweging dan alleen trillingen en ik vind het alleszins de moeite waard om daar

[5:10:50] nog nader naar te laten kijken zodat we hem bewijsbaar krijgen en zodat de IMG hem ook

[5:10:54] toe kan wijzen.

[5:10:55] Want het is niet een zaak dat de IMG hem niet toe wil wijzen, maar die heeft wel een bepaald

[5:11:00] juridisch kader waarbinnen ze moeten werken als ze daar toe moeten wijzen.

[5:11:05] Dus voor mij is het wel van belang dat ze die mogelijkheid ook krijgen.

[5:11:11] Meneer Holman.

[5:11:12] Voorzitter, zou ik de staatssecretaris willen vragen, heeft het ook te maken met uitgangspunten

[5:11:16] hè?

[5:11:17] Het verschil tussen twee of vijf millimeter per seconde, maakt dat er een heleboel wel

[5:11:21] of een heleboel niet in de schadeklem vallen?

[5:11:24] Staatssecretaris.

[5:11:27] Ik weet dat, zoals gezegd, ik zie bij de gasafslagen veel schadegevallen en ik zie ook

[5:11:36] dat er vaak niet toegekend kan worden op grond van de huidige systematiek.

[5:11:44] En ik vind het alleszins de moeite waard om te kijken

[5:11:47] of daar mechanismen zijn die mogelijk nog niet meegenomen worden

[5:11:51] in de schadebeoordeling en daar onderzoek naar te laten doen.

[5:11:56] Mevrouw Vedder.

[5:11:58] Ja, dank u. Ik ben blij met dit antwoord van de staatssecretaris,

[5:12:02] want het heeft lang geduurd ook voor de mensen bij de gasopslagen

[5:12:05] om tussen de horen te krijgen dat ze gedupeerd zijn van een fenomeen

[5:12:13] waar ze zelf niets mee te maken hebben, maar ze zijn lang terzijde geschoven

[5:12:17] want er waren geen trillingen, want er waren geen bevingen.

[5:12:20] Dus ik ben heel blij met wat de staatssecretaris hier zegt.

[5:12:23] Ik zou graag willen weten, wat zijn de stappen die de staatssecretaris nodig heeft

[5:12:27] om te zetten, om te komen tot een juridisch houdbaar kader

[5:12:31] waarmee de IMG wel uit de voeten kan voor die mensen?

[5:12:34] En wat voor tijdlijn moet ik daar dan aan denken?

[5:12:40] Wat ik in elk geval wil doen bij kenniseffecten, mijnbouw,

[5:12:45] om daar gewoon een aantal mensen met verstand van zaken te hebben

[5:12:49] om de juiste vragen te stellen, de juiste onderzoeksvragen neer te leggen

[5:12:54] en dan te kijken wat daar voor onderzoek nodig is om daar zicht op te krijgen.

[5:13:05] Waar heel vaak naar gekeken wordt, zijn gewoon de standaardzaken.

[5:13:10] Ik denk dat we gewoon mensen met verstand van zaken hydrologie en geologie...

[5:13:15] ...gewoon even bij mekaar moeten zetten en zeggen van...

[5:13:18] ...wij zien dit hier gebeuren.

[5:13:20] Wat zijn nou de vragen die wij beantwoord moeten hebben...

[5:13:24] ...om hier zicht op te krijgen wat hier aan de hand is?

[5:13:28] En die wil ik neerleggen in het kern...

[5:13:30] ...en kijken of we op zo'n kort mogelijk termijn daar een onderzoek op los kunnen laten...

[5:13:34] zodat daar ook antwoorden op komen.

[5:13:38] En termijnen moeten me even schuldig blijven,

[5:13:41] maar bij het eerst volgende camp zal ik hem in elk geval op tafel brengen

[5:13:45] om te kijken of we daar een begin mee kunnen maken.

[5:13:48] En als we dat gehad hebben, kan ik misschien ook wel een indicatie geven

[5:13:51] van hoe lang dat zou gaan duren.

[5:13:54] Meneer Holman.

[5:13:56] Voorzitter, dank. We komen steeds verder.

[5:13:58] Dank voor het antwoord.

[5:14:01] Wij waren daar op bezoek in Norg en er was een bewonersgroep en die waren zeer deskundig.

[5:14:08] Toevallig wil dat een van de comitéleden daar de zaak zeer kundig is.

[5:14:13] Wilt en kunt u, of hebt u het al, misschien overleg met de bewoners in EEN Norg?

[5:14:18] Want dat hebben wij al sfeerwaardevol ervaren.

[5:14:20] Ja, zeker.

[5:14:22] Staatssecretaris.

[5:14:24] Mijn politieke assistente heeft al bij zowel NORG als Grijpskerk met een aantal mensen gesproken

[5:14:33] die zeer de zaken kundig waren en wij nemen die berichten ook zeker serieus.

[5:14:40] En als er zaken zijn die onderzocht moeten worden, dan kunnen we deze bekend veronderstelde

[5:14:46] Zaken kunnen we ook meenemen om die in de vraagstellingen...

[5:14:51] ...om die ook onderdeel te laten zijn van die vraagstelling...

[5:14:55] ...die daar eventueel moet komen voor het onderzoek.

[5:14:58] Voorzitter, dit vind ik er heel ervaarlijk als een toezegging...

[5:15:02] ...dat die mensen betrokken waren.

[5:15:09] Ik wilde in die zin er in zoverre een toezegging van maken...

[5:15:13] ...die mensen die daar de kennis en kunde hebben in dat gebied...

[5:15:17] ...wat ze daarop gedaan hebben, dat ze die kennis en kunde in kunnen brengen...

[5:15:19] op het moment dat wij die campbijeenkomst hebben,

[5:15:23] zodat we daar de vragen uit kunnen isoleren die nodig zijn

[5:15:26] om het onderzoek te kunnen doen.

[5:15:31] Gaat u verder. Uw microfoon.

[5:15:42] Hoe gaat u de mensen met schades die zijn afgewezen door de NAM,

[5:15:44] de zogenaamde BSC-schades, alsnog compenseren?

[5:15:48] Dat was een vraag van de heer Bushoff.

[5:15:50] Ik snap hem heel goed. Het heeft mij bijzonder aandacht in inzet,

[5:15:54] zoals u ook in mijn overlijnde brief heeft kunnen lezen,

[5:15:56] maar ik wil niet de verwachting wekken

[5:15:58] dat ik alle eerder door de NAM en CVW gewoon genomen schadebesluiten kan herzien.

[5:16:05] Dat is niet uitvoerbaar en dat zou ook nieuwe verschillen creëren.