Woningbouwopgave en koopsector

[0:00:07] Welkom allemaal bij dit commissiedebat.

[0:00:12] Het gaat vandaag over de woningbouwopgave en de koopsector.

[0:00:16] Het is mooi om te zien dat de Kamer in zo grote getale aanwezig is vandaag.

[0:00:22] Voordat we gaan beginnen, de spreektijd is vijf minuten per fractie.

[0:00:26] Er worden per termijn vijf interrupties toegestaan.

[0:00:30] Ik stel voor dat we gaan beginnen met de inbreng van de heer De Hoop van de fractie GroenLinks B van de A.

[0:00:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:00:38] Voorzitter, de kern van een zeker bestaan is een dak boven je hoofd.

[0:00:42] Iedereen verdient een plek waar je tot rust kunt komen.

[0:00:45] Waar je je veilig voelt, je kunt dromen en je successen viert.

[0:00:48] Dat vind ik niet alleen.

[0:00:50] Zelfs in onze grondwet hebben we het recht op volkshuisvesting verankerd.

[0:00:53] En terecht.

[0:00:55] Toch zien we dat we in een wooncrisis zitten.

[0:00:58] En die wooncrisis is wat mij betreft een van de grootste uitdagingen van onze tijd.

[0:01:03] En heel lang werd er gedacht dat meer markt tot meer woningen zou leiden.

[0:01:07] Het mocht alleen niet genoeg baten.

[0:01:09] De woningbouw is sinds de liberalisering niet aangetrokken.

[0:01:13] De teller blijft nu ook steken op zo'n 70.000 woningen, terwijl er toch echt 100.000 woningen

[0:01:19] per jaar nodig zijn, zien we in de cijfers van het CBS.

[0:01:22] En dat ondanks dat er miljoenen aan investeringen worden aangetrokken.

[0:01:27] En daar moet je toch echt heel wat huizen van kunnen bouwen, zou je zeggen.

[0:01:31] Maar in plaats van naar nieuwe woningen ging dat geld vooral ook naar bestaande woningen.

[0:01:36] En wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft is de tijd van wonen zien als een markt echt voorbij.

[0:01:42] Het is tijd voor volkshuisvesting.

[0:01:44] En dat is de enige uitweg uit deze crisis.

[0:01:46] Er is regie nodig van een sterke overheid die bepaalt waar en voor wie er gebouwd wordt.

[0:01:51] Niet door buitenlands investeerders die starters wegjagen,

[0:01:54] maar investeringen in nieuwe betaalbare woningen.

[0:01:57] En daar hebben wij ook als GroenLinks Partij van de Arbeid plannen voor.

[0:02:00] We willen trotse volkshuisvesting.

[0:02:03] Betaalbare woningen die niet van gipsplaatjes aan elkaar hangen,

[0:02:06] maar mooie kwaliteitswoningen waar het ook fijn is om in te wonen.

[0:02:10] En betaalbare woningbouw bereik je immers niet door zo goedkoop mogelijk te bouwen.

[0:02:15] Het begint wat mij betreft ook met actieve grondpolitiek.

[0:02:18] 60 procent van de woningwaarde zit tegenwoordig in de waarde van de onderliggende grond.

[0:02:22] De stijging van de woningwaardes die we de afgelopen jaren zagen komt zelfs voor het

[0:02:26] overgrote deel door een grondwaardestijging en is nauwelijks toe te schrijven aan bouwkosten,

[0:02:32] schrijft professor Buitelaar van de Universiteit Utrecht.

[0:02:34] Er is dus vooral actieve grondpolitiek nodig.

[0:02:38] We moeten veel meer grond bestemmen voor woningbouw en als overheid gronden opkopen.

[0:02:43] Met overaanbod kunnen de prijzen worden gedrukt.

[0:02:46] Het rapport op de grond op grond kun je bouwen is daar kraakhelder over.

[0:02:49] En als er dan onrendabele toppen overblijven, hoe erg is dat dan?

[0:02:54] Grondrechten mogen toch ook wat kosten?

[0:02:56] De plannen van het kabinet om met de grondfaciliteit te komen, zoals in dit rapport staat, die

[0:03:00] zingen al een tijdje rond.

[0:03:02] Maar ik vraag aan de minister, wanneer kunnen we er de oprichting hiervan ook verwachten?

[0:03:06] Mijn generatie kan niet langer wachten.

[0:03:08] Jongeren hebben nu een betaalbare woning nodig.

[0:03:11] En ik vind dat de minister op dat vlak wel wat voortvarender en creatiever mag zijn.

[0:03:16] Hoe staat de minister tegenover het invoeren van een woningbouwnorm?

[0:03:18] naar bijvoorbeeld van de Deense overheid, die bijvoorbeeld 15% van de landbouwgrond voor

[0:03:25] natuur gaat bestemmen.

[0:03:26] Wat als wij nou in Nederland anderhalve procent van de landbouwgrond toewijzen aan woningbouw?

[0:03:32] Dan kan het volledige woningbouwtekort worden opgelost.

[0:03:36] Kunnen we dit percentage niet in de nood en ruimte vastleggen, vraag ik de minister.

[0:03:39] Voorzitter, het zijn de starters die misschien wel het meest in de knel zitten.

[0:03:43] De groep die teveel verdient voor een sociale huurwoning, maar te weinig vermogen hebben

[0:03:46] om een hypotheek te krijgen.

[0:03:48] Zij zijn vaak overgeleverd aan de vrije huursector.

[0:03:51] De wet betaalbare huur verbetert hun positie aanzienlijk.

[0:03:55] Maar het kopen van de woning blijft lastig vanwege de hoge prijzen.

[0:03:59] Mijn fractie was hoopvol over het Nationale Fonds Betaalbare Koopwoningen.

[0:04:03] Tot onze spijt is deze, voor hij is ingegaan of geëvalueerd,

[0:04:07] door de minister alweer afgeschaft.

[0:04:09] Waarom?

[0:04:09] Is er een mogelijkheid om deze regeling die starters helpt met de financiering

[0:04:13] zonder de prijzen op te drijven, alsnog in leven te houden?

[0:04:16] Niet alleen in de steden, maar ook juist in dorpen komen jongeren er nog moeilijk tussen.

[0:04:20] En dat baat mijn fractie grote zorgen.

[0:04:22] Want de leefbaarheid op het platteland staat onder druk als jongeren wegtrekken.

[0:04:26] Ik zie het ook in mijn eigen gemeente Zuidwest-Friesland,

[0:04:28] de grootste plattelandsgemeente van het land.

[0:04:31] En op welke manier gaat de minister jongeren in de regio helpen aan een eigen woning?

[0:04:35] Is het een idee, bijvoorbeeld om groepen jongeren die een woonproject

[0:04:38] in hun eigen dorp willen opstarten, een platform te geven waarbij het Rijk ze op weg helpt

[0:04:42] om door het regelmoeras van provincies, omgevingsdiensten en gemeentes te komen

[0:04:47] met misschien wel gratis juridisch en technisch advies.

[0:04:50] Voorzitter, dan de rol van corporaties.

[0:04:55] Een interruptie van de heer Grenwes.

[0:04:58] Voorzitter, even een ophelderingsvraagje.

[0:05:00] Ik was verrast door de passage in het betoog van collega De Hoop

[0:05:06] dat het fonds betaalbare koopwoningen zou zijn opgegeven.

[0:05:09] Mijn indruk is dat het fonds betaalbare koopwoningen zo'n beetje net is opgericht

[0:05:12] en dat we dat afgelopen begrotingsbehandeling met nog eens 30 miljoen hebben aangevuld tot in totaal 100 miljoen

[0:05:17] en dat dat op punt van start staat of net gestart is

[0:05:20] en dat daar heel veel jongeren blij mee gemaakt gaan worden.

[0:05:23] Ik kan de heer De Hoop zich nader verklaren.

[0:05:28] De heer De Hoop.

[0:05:29] Voorzitter, als je iets verkeerd zegt dan moet je dat ook gelijk herkennen.

[0:05:33] Ik heb mij versproken...

[0:05:34] Het was zo dat volgens mij bij de begroting het geval was dat in eerste instantie het fonds niet door zou gaan.

[0:05:41] Toen is er inderdaad vanuit de Kamer de voorstel gekomen om daar wel mee aan de slag te gaan.

[0:05:46] En hopen we nu dat daar een vervolg aan gekomen wordt.

[0:05:50] Dus de heer Grimwis heeft gelijk.

[0:05:51] Ik heb me daar verkeerd in uitgedrukt.

[0:05:54] Wat ik in ieder geval wilde benadrukken is dat wij zeer veel belang hechten aan het Nationale

[0:05:58] Fonds Betaalbare Koopwoningen en dat we daar als fractie ook altijd mede met onder andere

[0:06:03] de heer Grimwis en andere partijen voorstellen voor hebben gedaan.

[0:06:06] Voorzitter, excuus voor die verspreking.

[0:06:10] Verder, naar de rol van corporaties in de wijken.

[0:06:14] De rol van corporaties is cruciaal.

[0:06:16] Hoe gaat de minister zorgen dat ze weer genoeg investeringskracht hebben om te investeren

[0:06:21] in woningen?

[0:06:22] Hoe ver zijn de onderzoeken om de vpb voor corporaties af te schaffen?

[0:06:27] Voorzitter, de volkshuisvesting van Welleer heeft haar dienst te bewijzen.

[0:06:31] De volkshuisvesting genas onze steden van verkrotting begin vorige eeuw en zorgde voor

[0:06:36] een snelle wederopbouw na de tweede wereldoorlog.

[0:06:39] Volkshuisvesting zorgde voor een netto woningtekort van nagenoeg nul procent eind vorige eeuw.

[0:06:45] Zeg de woningmarkt vaarwel en pak regie op de ruimte en de woningbouw.

[0:06:50] Ik zou tegen de minister willen zeggen, neem de vee in uw portefeuille waar en zeer serieus.

[0:06:56] Mijn fractie is ongeduldig, maar dat is niet het belangrijkste.

[0:06:59] Woningzoekenden zijn ongeduldig. Ze kunnen niet langer wachten.

[0:07:02] Het is tijd voor die minister om aan de slag te gaan en het is de hoogste tijd voor trotse volkshuisvesting.

[0:07:09] Ik zie een interruptie van de heer Vlag.

[0:07:13] Ik sloeg aan op een andere passage in het bedrag van de heer De Hoop.

[0:07:16] Het ging over de 1,5% landbouwgrond die we zouden moeten bestemmen voor woningen.

[0:07:20] Dat is in het verleden door andere partijen, en ook die van nu, krachtig ontkent dat boeren

[0:07:26] zouden moeten wijken voor woningen.

[0:07:28] Maar hier wordt het eigenlijk expliciet gezegd.

[0:07:32] Ik kan me best voorstellen dat als je een uitbereidingsvraagstuk hebt, je in lokaal overleg komt tot versnipperde

[0:07:37] stukjes grond die je toevoegt aan je bebouwde kom.

[0:07:40] En er kan ook best landbouwgrond bij zitten.

[0:07:44] Maar de heer Hoog gaat verder en wil het in de nota ruimte vastleggen.

[0:07:48] Het gaat om 33.000 hectare landbouwgrond.

[0:07:51] Kan de heer Hoog bevestigen dat het wat GroenLinks PvdA betreft nooit gedwongen

[0:07:57] zo kan zijn dat boeren 33.000 hectare landbouwgrond moeten inleveren

[0:08:01] om te wijken voor woningbouw?

[0:08:04] Ja, dat ook.

[0:08:06] En dan ga ik er vanuit dat de heer Vlag al de berekening heeft gemaakt

[0:08:10] dat die anderhalf procent waar ik het over had, die 33.000 hectare landbegrond zou zijn.

[0:08:17] Moet u nagaan wat die 60%, hoeveel hectare grond dat is.

[0:08:21] Het is ongelofelijk hoeveel grond in Nederland bestemd is voor landbouw.

[0:08:26] Ik geloof 60%.

[0:08:28] Als wij met elkaar erkennen dat de woningbouw misschien wel het grootste probleem is.

[0:08:32] mensen ontzettend moeilijk aan een woning kunnen komen,

[0:08:35] dan vind ik dat je het gesprek met elkaar moet voeren

[0:08:37] van wie is de grond en hoe gaan we daarmee om.

[0:08:40] Er zijn ontzettend veel boeren die de komende periode ook vrijwillig willen stoppen.

[0:08:44] En ik vind dat je dan als overheid daar regie op moet nemen.

[0:08:47] We hebben het ook over een grondbank gehad.

[0:08:50] Als je nou van al die boeren die willen stoppen een groot aandeel

[0:08:54] daarvan uitkoopt met een fatsoenlijke regeling en er dan ook voor zorgt

[0:08:56] dat we op die locaties gaan bouwen.

[0:08:58] En als dat dan 1,5% is van het hele stuk, dan is dat volgens mij een heel redelijk voorstel.

[0:09:06] Als ik bijvoorbeeld zie dat in Denemarken 15% van de landbouwgrond naar natuur gaat.

[0:09:10] Dus ik vind het een vrij genuanceerd en redelijk voorstel.

[0:09:12] En dat is ontzettend belangrijk als wij de woningnood met elkaar zeer belangrijk vinden.

[0:09:20] Een interruptie van de heer De Groot of eerst de heer Vlag nog?

[0:09:23] En vervolgens vraag ik eerst de heer Vlag en dan kom ik daarna bij de heer De Groot.

[0:09:28] Het klinkt zo aanlokkelijk, maar ik ben toch nog steeds blij dat 41-42% van ons land gewoon

[0:09:34] grasland is.

[0:09:35] In de gemeente van de Heerdehoop zelf is dat bijvoorbeeld een heel beeldbepalend landschapselement.

[0:09:39] Dus naast voedselzekerheid hebben we het ook gewoon over ons landschap.

[0:09:43] Maar dit is niet het enige wat door boeren afkomt.

[0:09:46] We hebben ook de NPOG gezien en de provinciale programma's, waarin tienduizenden hectares

[0:09:53] ook omgezet zouden worden naar natuur, ook boeren- en landbouwgrond.

[0:09:58] Met andere woorden, de boeren kunnen niet de stoplap zijn

[0:10:00] voor elke maatschappelijke ontwikkeling.

[0:10:02] Ik heb het de heer De Hoop niet horen bevestigen

[0:10:04] dat hij dat niet gedwongen zou willen doen.

[0:10:07] Dus ja, dan neem ik daar nadrukkelijk afstand van,

[0:10:09] van in ieder geval die oproep van de heer De Hoop.

[0:10:13] De heer De Hoop.

[0:10:14] Voorzitter, mijn beeld is dat van de boeren die

[0:10:19] de komende periode sowieso zouden moeten stoppen,

[0:10:21] dat je dan echt met die 1,5 procent er nog niet eens bent.

[0:10:25] Dus ik heb daar helemaal geen zorgen over dat dat daarmee boeren forceert om gedwongen te stoppen.

[0:10:31] Kijk, de heer Vlag heeft gelijk dat boeren ontzettend hard geraakt worden.

[0:10:34] Ik denk dat de keuzes die het kabinet maakt daar ook niet in meehelpen.

[0:10:38] Dus juist voor de boeren die willen stoppen, die je dan de mogelijkheden biedt om een fijne regeling te hebben.

[0:10:43] Maar dat is een heel ander debat wat we dan met elkaar hebben.

[0:10:45] We hebben vandaag een debat over woningbouw.

[0:10:47] En de heer Vlag zegt dat de boeren een belangrijke rol spelen,

[0:10:52] maar de grond die boeren bezitten zorgt er ook voor dat we heel veel

[0:10:59] belangrijke maatschappelijke opgaven niet met elkaar kunnen doen.

[0:11:02] En ik vind het belangrijk dat we actieve grondpolitiek hebben.

[0:11:05] En ik denk dat het heel goed zou zijn dat we de grond van boeren die stoppen,

[0:11:09] bestemmen voor een deel voor woningbouw.

[0:11:11] En daarnaast zou natuur ook nog ontzettend welkom zijn,

[0:11:14] Dat zou ik via u tegen de heer Vlag willen zeggen.

[0:11:16] De heer De Groot.

[0:11:18] Dank, voorzitter.

[0:11:21] Ik ben best wel blij te horen dat de heer De Hoop hier pleit voor meer bouwgrond,

[0:11:26] ook buiten de stadskernen en buiten de steden.

[0:11:30] U weet dat de VVD al jarenlang strijdt om meer ruimte voor bouwlocaties te vinden buitenstedelijk.

[0:11:37] En dat gaat echt niet alleen over grond wat in bezit is van boeren.

[0:11:39] Dat gaat ook over bijvoorbeeld Almere Pampus,

[0:11:41] Ik noem het nog maar even in het bezit van het Rijksvastgoedbedrijf.

[0:11:44] En ik heb eigenlijk de afgelopen drie jaar heel veel moties ingediend met heel veel locaties.

[0:11:48] En het verrangens vaak ook is dat, nou, laat ik er eens twee noemen, bijvoorbeeld Rijnenburg in Utrecht,

[0:11:52] maar ook Vechtpoort in Zwolle, dat het ook vooral de partij van de heer De Hoop is,

[0:11:56] die dan eigenlijk vanuit het lokale gemeentebestuur dwars ligt om daar te bouwen.

[0:12:02] Dus begrijp de VVD het goed dat dat de heer De Hoop namens GroenLinks Partij van de Arbeid

[0:12:09] nu ook samen met de VVD gaat strijden voor voldoende bouwgrond,

[0:12:12] van locaties die we eigenlijk al kennen, die we eigenlijk al weten,

[0:12:16] om ook door die barrières heen te komen die er nu zijn,

[0:12:20] om die woningen dan ook daar op die locaties te gaan bouwen.

[0:12:24] Want dat is wel een vooroudstuk wat we hier dan even moeten benoemen met elkaar.

[0:12:28] De heer De Groot doet interruptie in een aantal dingen.

[0:12:32] Het doet alsof ik iets heel erg nieuws zeg, terwijl volgens mij de Partij van de Arbeid,

[0:12:35] de GroenLinks Partij van de Arbeid, dit in de begroting al gezegd heeft,

[0:12:38] Mijn partijleider ook in de zomer al in een lezing.

[0:12:41] Dus het is volgens mij niet iets heel nieuws wat ik zeg.

[0:12:43] Tweede, wat de heer De Groot doet, is een beeld schetsen alsof

[0:12:46] linkse colleges en partijen niet willen bouwen in het buitengebied

[0:12:49] of dat ze sowieso niet willen bouwen.

[0:12:51] Er stond de afgelopen maand nog in het Telegraaf

[0:12:54] een heel interessant artikel.

[0:12:55] Welke gemeentes en waar het meest gebouwd werd.

[0:12:58] Utrecht, Eindhoven, Amsterdam, ik kan er nog wel een paar noemen.

[0:13:01] Het grappige was dat dat allemaal colleges waren

[0:13:03] waar GroenLinks Partij van de Arbeid erin zat.

[0:13:05] Dus dat op het tweede punt van de heer De Groot.

[0:13:07] Het derde punt wat de heer De Groot volgens mij naar voren brengt zijn twee bouwlocaties

[0:13:12] die hij noemt.

[0:13:13] En willen wij meer in het buitengebied bouwen?

[0:13:16] Ik vind dat er inderdaad gericht op een aantal plekken in het buitengebied gebouwd zou moeten

[0:13:21] worden.

[0:13:21] Ik vind ook dat het Rijk daar regie op moet nemen en dat we bij de nood en ruimte bijvoorbeeld

[0:13:25] ook gericht moeten kijken wat zijn die plekken nou.

[0:13:27] De heer De Groot noemt namens de VVD wel twee plekken waar je denk ik in het kader als je

[0:13:32] vooruit kijkt naar waterbodem sturend in de toekomst vooruit kijkt zijn dat nou de handigste

[0:13:37] plekken moeten bouwen, dat weet ik niet. Maar ik ben wel bereid om met elkaar te kijken hoe komen we

[0:13:41] nou aan die honderdduizend woningen en wat zijn de plekken waar we bouwen. En ik vind ook dat het

[0:13:45] Rijk daar meer regie op moet nemen, dat je dat niet aan gemeentes moet laten. Dus ik denk dat dat de

[0:13:50] handreiking is die ik naar de heer De Groot doe, via u voorzitter. Ik zie nog een interruptie van

[0:13:57] mevrouw Welzijn. Dankuwel voorzitter. Dank aan de heer De Hoop voor zijn betoog. Ik heb een

[0:14:06] een verhelderende vraag. Meneer De Hoop sprak over dat hij mooie kwaliteitswoningen wil.

[0:14:14] Nou, nu heb ik in ieder geval zelf in het veld de ervaring dat je moet heel hard je best

[0:14:19] doen met de huidige bouweisen om geen goede kwalitatieve woning te bouwen, zou ik willen

[0:14:23] zeggen. Dus wat bedoelt meneer De Hoop precies? Heeft hij het over nieuwbouw? Heeft hij het

[0:14:28] specifiek over bestaande woningen in een bepaald segment? Zou hij daar iets meer over kunnen

[0:14:35] Ik vind het een terechte vraag die mevrouw Welzijn ook stelt.

[0:14:39] Ik heb meerdere zorgen.

[0:14:42] Maar een van de zorgen die ik heb, is dat op het moment dat er een groot woningbouwtekort is,

[0:14:46] dat we aan twee knoppen gaan draaien.

[0:14:47] Namelijk de betaalbaarheidseisen, dat je die omlaag schroeft.

[0:14:51] Of de duurzaamheidseisen of de kwaliteitseisen van woningen.

[0:14:55] En ik vind dat heel ingewikkeld.

[0:14:56] Ik vind dat je ervoor moet zorgen dat mensen die een woning hebben, dat die toekomstverstandig is.

[0:15:00] En dat je daar ook geld voor uittrekt.

[0:15:02] En tuurlijk hebben woningbouwcorporaties een behoorlijk moeilijke opgave op dit moment.

[0:15:07] Investeer dus ook.

[0:15:08] Ik vind dan ook dat als wij met elkaar zeggen we willen voldoende woningen, maar ook goede

[0:15:12] woningen, dat er dan ook vanuit het Rijk wat meer geld tegenover mag staan gericht.

[0:15:16] Maar het betoog wat ik wil houden is dat meer bouwen wat mij betreft niet betekent dat we

[0:15:20] dan slechtere woningen gaan bouwen.

[0:15:22] Daar zit de zorg van mijn fractie en dat was het punt wat ik wilde maken.

[0:15:28] Als ik het goed begrijp, heeft meneer De Hoop het dus over nieuwbouw.

[0:15:38] Ik zou het jammer vinden als we hier de indruk achterlaten dat je slechte woningen kunt bouwen

[0:15:43] met alle eisen die we op dit moment hebben aan de nieuwbouw.

[0:15:47] Vandaar toch nog een keer de vraag welk probleem de heer De Hoop dan precies ziet bij het bouwen

[0:15:54] van nieuwbouwwoningen.

[0:15:55] of heb ik het misschien toch verkeerd begrepen dat het niet over nieuwbouwwoningen gaat?

[0:16:00] Voorzitter, wat mij betreft is het en-en, dus en nieuwbouw,

[0:16:03] maar ook de verduurzaamheidsuitdagingen die er zijn voor bestaande bouw,

[0:16:07] zowel bij woningbouwcorporaties, maar ook private bezitters van woningen.

[0:16:12] Daarom heb ik bijvoorbeeld ook eerder de tochtkorting

[0:16:14] bij de wet betaalbare huur als voorstel gedaan.

[0:16:16] Dus mevrouw Welzijn heeft gelijk, als ze zegt,

[0:16:19] we stellen al eisen aan nieuwbouwwoningen, dus is daar nu iets extra's nodig?

[0:16:23] Nee, ik vind dat dat er moet komen,

[0:16:24] maar dat die ook overeind moeten blijven.

[0:16:26] En ik zie ook dat fracties, bijvoorbeeld op het gebied van de landen van verduurzaming,

[0:16:30] voorstellen doen om daar kwaliteitseisen naar beneden te halen.

[0:16:33] Daar wil ik voor waken.

[0:16:34] Dat zijn langs twee lijnen de punten die ik wilde maken.

[0:16:39] Goed, dan gaan we nu door met de eerste termijn van de heer Vlag van de SGP.

[0:16:44] Aan u het woord.

[0:16:45] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:16:46] We hebben een paar weken geleden de woonbegroting besproken

[0:16:50] en volgende week start er weer een debat gepland.

[0:16:53] En ook vandaag spreken we over wonen.

[0:16:55] Maar woningbouw is zo belangrijk, daar ruim ik en gezien de opkomst ook mijn collega's graag de tijd voor in.

[0:17:01] Ik hoop overigens niet dat dit symbool staat voor de situatie in de Volkshuisvesting.

[0:17:05] We moeten niet alleen maar praten, maar vooral bouwen.

[0:17:09] Want dat is hard nodig, voorzitter.

[0:17:10] Deze week verschenen de berichten dat het aantal gebouwde oudere woningen enorm achterblijft.

[0:17:14] Dit jaar zijn er ongeveer 4000 woningen voor ouderen gebouwd, zo blijkt uit onderzoek van Cobouw.

[0:17:18] Elf procent van wat er dit jaar nodig is.

[0:17:21] Hier is echt meer concrete actie nodig,

[0:17:23] Want meer oudere woningen zorgt voor doorstroming, wat de hele woningmarkt helpt.

[0:17:28] Hoe gaat de minister concreet het bouwen van oudere woningen aanjagen en welke regelgeving

[0:17:32] zit daar eventueel in de weg?

[0:17:35] Daarnaast lijkt de woonbehoefte van ouderen niet aan te sluiten op de gebouwde woningen.

[0:17:39] Ouderen willen vaak een koopwoning, terwijl die dan voor hen nauwelijks worden gebouwd.

[0:17:44] Wat gaat de minister doen om de woonbehoefte meer aan te laten sluiten bij de woningvraag?

[0:17:50] Overigens geldt dat probleem niet alleen in de ouderhuisvesting.

[0:17:52] Volgens mij moet het laagje bouwen na behoefte nog veel sterker worden verankerd in het woonbeleid.

[0:17:59] Een manier om het aantal woningen voor ouderen te vergroten is het bouwen van mantelzorgwoningen.

[0:18:04] Bijvoorbeeld op het eigen erf of tuin, daar waar het kan.

[0:18:06] Dat zorgt nog eens voor extra gemeenschapszin.

[0:18:09] Kan de minister aangeven hoe dat gestimuleerd zou kunnen worden?

[0:18:13] En is het een idee om dat met tijdelijke units ook meer vergunningsvrij te laten plaatsen?

[0:18:19] Dan, vorige week was ik bij de presentatie van het onderzoek naar new towns.

[0:18:23] In de jaren 70 en 80 waren dit groeigemeenten, nu zijn het helaas vaak aandachtsgebieden.

[0:18:29] Omdat die steden in het verleden vaak snel zijn gegroeid, komt er nu een boeggolf aan

[0:18:32] kosten aan, bijvoorbeeld voor herstructurering en vervanging.

[0:18:36] De minister heeft dat onderzoek in ontvangst genomen.

[0:18:38] Kan zij daarop reageren en als dat niet in dit debat kan, dan wellicht in een aparte

[0:18:43] brief.

[0:18:43] Hier is denk ik echt aandacht nodig van het Rijk.

[0:18:46] Hoe gaat de minister van deze groeigemeenten geen aandachtsgebieden, maar bloeigemeenten

[0:18:51] maken?

[0:18:53] Tijdens de begrotingsbehandeling heb ik een amendement ingediend om de impulsaanpak

[0:18:57] winkelgebieden te verlengen.

[0:18:58] Dat amendement heeft de minister helaas ontraden, maar ik heb goede hoop dat dat natuurlijk gewoon

[0:19:03] wordt aangenomen.

[0:19:04] Wat de SGP betreft gaan we de regeling zo snel mogelijk doorzetten.

[0:19:08] Het voegt echt iets toe ten opzichte van andere regelingen en lost een specifiek, maar fors

[0:19:12] probleem voor gemeente op.

[0:19:14] Deelt de minister onze inzet en gaat zij tijdens de besprekingen over de voorjaarsnota toch

[0:19:19] of inzet op een verlenging van de regeling op de VRO-begroting.

[0:19:23] Voorzitter, in het afgelopen jaar zijn er veel woondeals gesloten.

[0:19:26] In die woondeals zijn ook afspraken gemaakt over randvoorwaarden.

[0:19:29] Denk aan bereikbaarheid.

[0:19:31] Investeringen in bereikbaarheid zijn cruciaal om meer woningen te bouwen.

[0:19:35] Tegelijk zien we dat infraprojecten niet doorgaan of vertragingen oplopen.

[0:19:39] Gemeenten geven aan dat daardoor ook de uitvoering van de woondeals in gevaar komt.

[0:19:43] De minister zegt dat zelf ook in haar brief.

[0:19:45] Ik weet wel dat deze minister daar niet over gaat,

[0:19:48] Maar ook dat ze zich daardoor niet laat beperken.

[0:19:51] Hoe gaat de minister samen met haar collega's in het kabinet zorgen voor de randvoorwaarden van de woondeals?

[0:19:58] Al eerder heb ik het gehad met de minister over de leennormen.

[0:20:01] Wat de SGP betreft gaan we die zeker niet verruimen.

[0:20:04] En gek genoeg, klinkt misschien gek, liever verlagen.

[0:20:07] Want op korte termijn doet dat pijn.

[0:20:09] Maar op de langere termijn kan dat leiden tot lagere huizenprijzen.

[0:20:12] Ik ben dan ook erg benieuwd naar de evaluatie die begin volgend jaar naar de Kamer komt.

[0:20:18] Dan nog de woontop, voorzitter. Tot slot, volgende maand op 11 december staat die gepland.

[0:20:23] Die top is afgesproken in het hoofdlijnakkoord.

[0:20:25] Ik ben heel benieuwd naar de inzet van de minister tijdens deze woontop en wanneer is die volgens haar geslaagd?

[0:20:31] Ik las gisteren in het Financieel Dagblad ook kritische geluiden vanuit de sector.

[0:20:35] De verwachtingen zijn niet heel hoog gespannen.

[0:20:38] Wat vindt de minister van de voorstellen uit de sector, bijvoorbeeld om veel sterker te sturen op vergunningen?

[0:20:44] Voorzitter, ik ben een optimistisch mens, maar ik heb ook niet zo heel hoge verwachtingen

[0:20:48] van zo'n woontop.

[0:20:49] Ik hoop echt dat er naast ongetwijfeld prachtige foto's ook gewoon concrete afspraken worden

[0:20:54] gemaakt om meer woningen te bouwen.

[0:20:56] Want dat is waar onze jongeren, ouderen en andere woningzoekenden dringend naar op zoek

[0:21:00] zijn.

[0:21:01] Heel goed.

[0:21:03] Ik zie een interruptie van de heer Grenwes.

[0:21:05] Ja, voorzitter.

[0:21:08] Naar aan van de interruptie van collega Vlag op de hoop.

[0:21:11] Mijn vraag aan hem, waar moeten de woningen gebouwd worden?

[0:21:13] Want hij bleek kritisch op buitenstedelijk bouwen, want buitenstedelijk bouwen, je kan het deels op snippers doen.

[0:21:19] Daar zijn we het allemaal snel over eens en lege driehoekjes die nog heel her en der zijn.

[0:21:24] Maar vroeg of laat stuit je op landbouwgrond.

[0:21:26] Mijn ervaring is dat boeren, als ze gevraagd wordt grond af te staan voor wonen, dat ze dat op het algemeen verkopen.

[0:21:33] Omdat, ja, op het algemeen je daar ook een goede prijs voor kunt krijgen.

[0:21:37] Dus schetst de heer Vlag nou net een probleem dat hij bang is voor gedwongen verkoop?

[0:21:42] of wil die echt geen huizen bouwen?

[0:21:44] Want de heer De Hoop heeft het gewoon gelijk,

[0:21:46] als je een miljoen huizen bijbouwt en je zegt

[0:21:47] de helft buitenstedelijk, dan heb je waarschijnlijk 1,5%

[0:21:50] van de agrarische grond in Nederland ongeveer nodig

[0:21:52] om die 500.000 woningen op te bouwen.

[0:21:55] Dus ik was even benieuwd van

[0:21:56] hoe staat de SGP daarin?

[0:21:58] En het is nog niet zo dat we Zuid-Hollandse

[0:22:00] toestanden krijgen, dat landelijke gebieden

[0:22:02] als het aan de SGP ligt, niet bebouwd kunnen worden.

[0:22:04] Dat kan ik me niet voorstellen.

[0:22:06] De heer Vlag.

[0:22:08] Nee, voorzitter, dank voor de vraag.

[0:22:10] Veel van mijn partijgenoten zijn bestuurlijk verantwoordelijk in gemeenten met veel buitengebied.

[0:22:14] Die zouden mijn mailbox vol schrijven als ik dat zou zeggen.

[0:22:18] Wat ik ook niet gezegd heb, is dat landbouwgrond niet bebouwd zou mogen worden.

[0:22:22] Zeker niet. Dat zal ook wel het gevolg zijn.

[0:22:26] Waar ik met name mijn vraag op richtte, was of dat afgedwongen zou moeten worden.

[0:22:30] In lokale omstandigheden kan het best zo zijn.

[0:22:33] Dat zie je ook bijvoorbeeld in Sliedrecht.

[0:22:35] dan heb je de Sliedrecht Noord, dat is zo'n stuk agrarische grond

[0:22:38] tussen een spoor en een provinciale weg in,

[0:22:41] wat je eigenlijk, nou ja, wat daardoor een beetje geïsoleerd is komen te liggen van het Groen Hart

[0:22:45] en waar lokale overeenstemming is om dat te gaan bebouwen met 2000 woningen.

[0:22:49] Nou, dat zijn goede voorbeelden waarbij dat echt van onderop plaatsvindt en ook prima zal zijn.

[0:22:54] Daarnaast vind ik ook dat je naar verdichting zou moeten kijken.

[0:22:57] Dus die impuls woningbouw waar ik het over had, is juist ook voor binnenstedelijk verdichten.

[0:23:03] Nee, zeker niet. Laat daar ook gewoon wel de ruimte voor zijn, maar absoluut niet gedwongen.

[0:23:08] Want ik heb toch nog in mijn hoofd die beelden, en volgens mij was dat de heer Paternotte met een spandoek in een weiland,

[0:23:13] waar ze dan stond, hier hadden ook woningen kunnen staan. Maar dat soort taferelen hoop ik nooit meer te zien.

[0:23:21] Dank u wel. Dan gaan we nu over naar de heer Mooyman voor zijn eerste termijn van de PVV.

[0:23:26] Ja, dank u wel, voorzitter. Ja, vandaag hebben we het over de woningbouwopgave als mede specifiek de koopsector,

[0:23:33] waar we dieper op in kunnen gaan richting het debat over de staat van de volkshuisvesting van volgende week.

[0:23:38] En voorzitter, zoals we tijdens de begrotingsbehandeling ook al hebben vastgesteld

[0:23:42] en helaas doorlopend doen, maar wel belangrijk dat we dat doen,

[0:23:47] is dat het woningtekort nog altijd zeer nijpend is.

[0:23:50] En dit jaar is het tekort opgelopen naar meer dan 401.000 woningen,

[0:23:53] omhoog van 390.000 woningen in 2023.

[0:23:57] Tekort staat inmiddels gelijk aan 4,9 procent van het totaal aantal woningen in Nederland.

[0:24:01] En voor alle doelgroepen en alle woningtypes zijn er forse tekorten.

[0:24:06] En zo ook in de koopsector.

[0:24:07] Koopprijzen waren nog nooit zo hoog als nu.

[0:24:10] De gemiddelde prijs voor een bestaande woning was in het derde kwartaal van dit jaar 473.000 euro.

[0:24:17] Een stijging van 12,3 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2023.

[0:24:23] En fors hoger dan de betaalbaarheidsgrens van 395.000 euro die volgend jaar schuift naar 405.000 euro.

[0:24:30] Dit is dan wel de maximum grenswaarde als het gaat om betaalbare woningen.

[0:24:36] Er is ook veel behoefte natuurlijk aan voldoende koopwoningen, ruim onder die grens.

[0:24:44] Het is dan natuurlijk wel goed dat het kabinet inzet op twee derde betaalbaar bij nieuwbouwwoningen,

[0:24:50] waaronder dus ook koopwoningen.

[0:24:52] En ook steunen we de lijn van de minister om zaken die bouw eventueel moeilijker dan wel duurder

[0:24:56] te maken tegen het licht te houden.

[0:24:58] Maar wel vraagt de minister hoe zij kijkt naar het ontwikkelen van nieuwbouw

[0:25:02] juist ruim onder dat segment van die 405.000 euro.

[0:25:07] En hoe kijkt de minister bijvoorbeeld naar nieuwbouwkoopwoningen

[0:25:10] door woningbouwcorporaties?

[0:25:12] Zij krijgen veelal een lage grondprijs als mede-rentenlasten

[0:25:15] en kunnen daardoor ook goedkoper leveren.

[0:25:18] Dat zou dan wel een combinatie moeten met constructies

[0:25:20] als bijvoorbeeld Koopstart.

[0:25:22] Bovenal is het belangrijk dat ze de bouw van 100.000 woningen per jaar gaan halen.

[0:25:26] Uiteindelijk zijn meer woningen bouwen en meer woningen opleveren de oplossing om de schaars

[0:25:37] natuurlijk terug te dringen en de prijzen uiteindelijk ook terug te dringen.

[0:25:40] Volgens de prognoses lijkt dit vanaf 2027 te gaan lukken, maar wel wijzen we erop dat het

[0:25:46] aantal harde plannen vaak nog steeds vrij laag is en dat nog niet alle regio's evenveel

[0:25:51] plankcapaciteit hebben.

[0:25:53] En zelfs al zitten regio's wel op de 130 procent plankcapaciteit, ook dan is het van

[0:25:57] belang dat een regio met die plankcapaciteit alsnog doorgaat met het maken van extra plannen.

[0:26:02] En dat provincies dit ook niet in de weg liggen.

[0:26:05] Toevallig kwam net Zuid-Holland bijvoorbeeld voorbij.

[0:26:08] En daar heb ik in het verleden ook meegemaakt dat dit dus wel een probleem is, dat men daar

[0:26:14] niet boven kan zitten.

[0:26:15] En de tekorten aan plankcapaciteit in de ene regio, dat moeten we ook niet vergeten, kunnen

[0:26:19] zou ook beter aangevuld worden door plankcapaciteit in de andere regio.

[0:26:24] Voorzitter, ook wil het hebben over de bouw van oudere woningen.

[0:26:27] Mijn collega de heer Vlag van de SGP heeft dat juist ook aangehaald.

[0:26:31] Dat recent bleek dat de ambitie voor seniorenwoningen veruit zicht ligt.

[0:26:35] Zo zou slechts 1,4 procent van de beoogde 290.000 nieuwe seniorenwoningen voor 2030

[0:26:41] dit jaar worden gerealiseerd en daarnaast ook inderdaad het aanbod,

[0:26:45] dat is net ook gezegd, niet aansluiten bij de vraag.

[0:26:49] De korte termijn zou wel een verbetering laten zien, maar ja, de doelen blijven uit zicht

[0:26:54] en we zouden toch ook graag een reactie van de minister willen.

[0:26:57] Dan, voorzitter, ga ik over op bouwprojecten die vastzitten in bestuurlijke geschillen.

[0:27:02] Ik gebruik daarvoor even het haakje van de toekenningsbeschikking van de Gnepo-Kotte-agenda,

[0:27:08] waar we natuurlijk vooral blij zijn, dat die 5500 woningen daar nu wel echt gebouwd gaan

[0:27:14] worden.

[0:27:16] Maar goed, tegelijkertijd zijn er natuurlijk heel veel projecten die in de knel zitten.

[0:27:19] En we weten dat deze minister zich ook actief inzet om die projecten vlot te trekken.

[0:27:24] Ik noem nog maar even inderdaad Blijzo, waar de minister ook, denk ik, hele mooie resultaten heeft geboekt.

[0:27:29] Samen met de Kamer en partners.

[0:27:32] Maar toch vragen we ons af of er niet ook iets van een lijst gecreëerd kan worden,

[0:27:37] waar wellicht gekeken kan worden naar criteria van wanneer zetten we nou een woningbouwproject op zo'n lijst.

[0:27:43] wanneer zien we het nou als een probleem en hoelang mag zo'n project nou duren in zo'n geschilfase bestuurlijk dan wel.

[0:27:52] Tot slot toch nog even iets heel anders, maar dat wel natuurlijk koopwoning enorm raakt.

[0:27:58] Regels ten aanzien van de makelaardij.

[0:28:01] Recent zijn er verschillende berichten geweest over toch praktijken die zouden worden gehanteerd door in ieder geval een deel van de makelaren.

[0:28:09] We hebben natuurlijk tegenwoordig wel het biedlogboek, goede ontwikkeling.

[0:28:13] Maar tegenwoordig, sorry, tegelijkertijd komen de uitkomsten daarvan laat beschikbaar

[0:28:18] of soms ook gewoon helemaal niet.

[0:28:20] Komt ook voor.

[0:28:21] En we vragen de minister hoe zij eigenlijk in de breedte kijkt naar de huidige regelgeving

[0:28:26] omtrent een eigenlijk makelaar landschap.

[0:28:29] Dank voorzitter, tot zover.

[0:28:32] Dank u wel.

[0:28:33] Ik zie geen interrupties, dan gaan we door met mevrouw Beckerman van de SP.

[0:28:37] Aan u het woord.

[0:28:41] Ja, voorzitter, dank.

[0:28:42] 11 december is de Nationale Woontop, de grote top die de minister aankondigde om bindende

[0:28:49] afspraken te maken over de bouw van 100.000 woningen per jaar.

[0:28:54] Hartnodig, omdat uit onderzoek van ABF blijkt dat het tekort verder is opgelopen naar 405.000

[0:29:00] woningen.

[0:29:01] 100.000 woningen per jaar is de afgelopen jaren niet gehaald.

[0:29:06] En ABF laat voor de komende twee jaar geen stijging, maar een daling van de aantallen woningen zien.

[0:29:14] Maar gaat deze top, die zo cruciaal is en waar zo hoog op ingezet is door de minister,

[0:29:19] wel echt zorgen voor die bindende afspraken?

[0:29:21] Maakt de minister, vragen we haar, zich hier zorgen over?

[0:29:25] Al voor de top zijn er onderhandelingen aan verschillende tafels. Hoe lopen die?

[0:29:31] Want we zien ook dat heel veel partijen inmiddels heel kritisch zijn.

[0:29:34] Bouwen Nederland is kritisch, zien we in het Financieel Dagblad.

[0:29:38] Voorzitter Arno Visser zegt daarin...

[0:29:41] ...als het blijft bij gepolder, compromissen en procesafspraken...

[0:29:44] ...dan hoeft het voor ons niet.

[0:29:46] En ook, het is niet zomaar gezegd dat we erbij zijn en onze handtekening zetten.

[0:29:51] Maar ook VNG en IPO zijn kritisch, net als Neprom.

[0:29:54] Zonder geld gaat het niet lukken, zegt de wethouder van Amsterdam.

[0:29:58] Maar misschien een nog groter probleem voor het slagen van de woontop...

[0:30:01] ...is het vastlopen van de prestatieafspraken.

[0:30:03] De Woonbond is gisteren opgestapt, en wat de SP betreft u dat terecht, want na een record

[0:30:09] huurverhoging van dit jaar, dreigt opnieuw een record huurverhoging.

[0:30:13] En als we de berichtgeving mogen geloven, weigert de minister daar op echt te bewegen.

[0:30:18] Klopt dat?

[0:30:19] Sociale huurders hebben de wooncrisis niet veroorzaakt, maar zij moeten haar wel betalen.

[0:30:24] En dat gaat niet.

[0:30:25] Hoe kan het dat het Rijk niet extra wil betalen voor de wooncrisis, maar wel sociale huurders

[0:30:31] meer wil laten betalen?

[0:30:32] Hoe gaat de woontop en daarmee de bouw van honderdduizend woningen per jaar slagen als

[0:30:38] het niet lukt om afspraken te maken met huurders en corporaties?

[0:30:44] En dan de bouw voor ouderen.

[0:30:47] De SP heeft haar eigen alternatief ontwikkeld voor wonen en zorg voor ouderen.

[0:30:53] Dat is geen papierenwerkelijkheid, maar daadwerkelijk in praktijk gebracht.

[0:30:58] Het Zorgbuurthuis in Os.

[0:31:00] Het is een heel mooi kleinschalig wooncomplex waar wonen en zorg gecombineerd worden.

[0:31:05] Ouderen kunnen in hun eigen buurt blijven en de buurt helpt mee en mensen krijgen de zorg

[0:31:11] die nodig is.

[0:31:12] Een project wat navolging verdient.

[0:31:15] Graag een reactie.

[0:31:16] Maar het gaat slecht met het bouwen voor ouderen.

[0:31:21] Vorig jaar werden slechts 3.922 woningen voor ouderen gebouwd.

[0:31:26] Dat is slechts 1,4 procent van wat was beloofd voor 2030 en maar een negende deel wat je zou

[0:31:33] moeten doen in één jaar tijd.

[0:31:37] Nog problematischer misschien is dat wat er wel gebouwd is ook niet aansluit bij de woonwensen

[0:31:42] van senioren.

[0:31:43] Grootschalige complexen in plaats van kleinschalige woonvormen.

[0:31:47] En door de vertraging in de bouw van oudere woningen kunnen veel ouderen niet verhuizen

[0:31:51] en dat betekent dat ze niet de zorg kunnen krijgen die ze soms nodig hebben.

[0:31:55] En dat betekent ook dat ze minder zelfstandig kunnen zijn, omdat ze hun huis moeilijker

[0:32:00] uitkunnen.

[0:32:01] Het betekent bovendien dat er minder woningen vrijkomen voor mensen met een lagere leeftijd.

[0:32:08] Wat gaat de minister concreet doen om te zorgen dat er wel voldoende wordt gebouwd voor ouderen

[0:32:12] en dat wat er wordt gebouwd ook aansluit op wat ouderen willen?

[0:32:17] Voorzitter, want dat sluit weer aan bij wat we net zeiden over de woontop.

[0:32:22] Kijk, je kunt gaan snijden in je eisen, maar als je niet bouwt voor behoeften, dan kun je

[0:32:31] die wooncrisis gewoon nooit oplossen.

[0:32:34] Voorzitter, bouw voor behoeften, dat blijft onze oproep en die behoeften is er ook aan

[0:32:37] woningen voor jongeren met een beperking.

[0:32:39] Recent kregen we een zeer indringende petitie van hen aangeboden.

[0:32:42] Wanneer er geen woningen zijn voor jongeren met een beperking,

[0:32:44] ontnemen we hen vrijheid.

[0:32:46] En ze constateren dat ze eigenlijk niet genoemd worden

[0:32:49] in debatten over woningnood.

[0:32:50] En daarom willen we dat vandaag wel doen.

[0:32:53] Wat wil de minister doen om te zorgen dat er meer toegankelijke woningen komen,

[0:32:56] ook specifiek voor jongeren en studenten met een beperking?

[0:33:00] En wil ze ook in gesprek gaan met deze jongeren

[0:33:02] en hun ervaringen meenemen in de eisen die gesteld gaan worden?

[0:33:06] Voorzitter, tot slot heel kort over grond.

[0:33:09] Mijn collega De Hoop had het er net ook over.

[0:33:11] We moeten echt leren van de fouten die zijn gemaakt in de FINEX-tijd,

[0:33:15] qua aanleg van voorzieningen bij grootschalige nieuwbouw,

[0:33:17] qua diversiteit in de bouw, maar ook wat betreft grond.

[0:33:20] Als niet eerst het grondbeleid adequaat wordt gemaakt voordat er locaties worden aangewezen,

[0:33:25] zullen we weer te maken krijgen met prijsopdrijvende effecten.

[0:33:29] En er is een veelvoud aan maatregelen nodig, waaronder die planbatenheffing.

[0:33:33] Winst op grond moet ten goede komen aan de bouw.

[0:33:37] En daar hebben we het eigenlijk al heel lang over in deze commissie.

[0:33:40] Het wordt ook heel vaak beloofd, maar wanneer komt de minister nou met haar voorstellen?

[0:33:46] Want dit is wel een van de grote redenen, de heer De Hoop zei het net ook al, waarom

[0:33:50] die woningprijzen zo hard stijgen.

[0:33:53] Dank u wel.

[0:33:54] Ik zie een interruptie van de heer Vla.

[0:34:00] Ja, een oprechte vraag vanuit interesse, hoe wat mevrouw Weckman gezien de planbaatheffing

[0:34:06] er dan uit zou moeten zien.

[0:34:08] Want gemeenten zien graag dat die dan vrij besteedbaar is.

[0:34:11] Dat zou kunnen betekenen dat hij niet ten goede komt aan bijvoorbeeld een lagere grondprijs

[0:34:15] of wat dan ook.

[0:34:16] Of investeringen in de wijk.

[0:34:17] En dan weten we toch ook dat elke heffing uiteindelijk doorvertaald wordt in de woningprijs.

[0:34:23] Ja, voorzitter.

[0:34:25] Ik denk dat het verstandig is om hem echt in te zetten om te zorgen dat je die woningprijzen

[0:34:33] drukt of dat je projecten rondkrijgt.

[0:34:36] tegelijkertijd. Je moet hem niet gaan investeren om andere gaten te dichten tegelijkertijd en dat is

[0:34:43] een klein beetje een terzijde. Ik noemde ook dat leren uit de v-next tijd. Wat gebeurt er nou als

[0:34:49] je op een mooie plek buiten een dorp of stad gaat bouwen, maar je niet zorgt voor voorzieningen,

[0:34:55] niet zorgt dat dat op orde is. Dus voorzieningen in de wijk, maar ook openbaar vervoer, goede

[0:35:01] ontsluiting, maar ook goede scholen, goede buurthuizen.

[0:35:05] Dat zijn natuurlijk wel voorzieningen die een gemeenschap maken.

[0:35:08] We bouwen niet alleen maar woningen, we bouwen aan gemeenschappen.

[0:35:11] Dus ik kan me ook voorstellen dat je het op die manier ten goede

[0:35:16] laat komen aan het bouwen aan een nieuwe gemeenschap.

[0:35:20] Maar inderdaad, vrij besteedbaar vind ik zelf ook een hele problematische.

[0:35:25] Maar als je nu ziet, ik werd net genoemd,

[0:35:27] 66 procent van de stijging van woningwaarde komt door de stijging van de grondprijs.

[0:35:33] We zien dat mensen daar echt heel makkelijk heel veel geld aan verdienen en eigenlijk de overheid in de tang hebben.

[0:35:38] Dan denk ik ja, dat grondwettelijke recht op een woning gaat voor ons echt boven die mogelijkheid tot grote winsten.

[0:35:49] Een interruptie van de heer De Groot.

[0:35:58] Ik heb een vraag aan mevrouw Beckerman van de SP over die planbaatheffing.

[0:36:04] De VVD heeft zich altijd hard opgesteld tegen grondspeculatie of dubieuze grondhandel.

[0:36:12] Daar zal mevrouw Beckerman ons ook aan de zijde vinden, maar de planbaatheffing is eigenlijk

[0:36:16] iets voor de lange termijn.

[0:36:18] De heer De Hoop refereerde net ook aan de hoogleraar Krabben, die voorstander is van de planbatenheffing,

[0:36:27] maar die ook zegt ja, op de korte termijn gaat deze heffing juist woningbouw belemmeren.

[0:36:33] En dat is ook de reden waarom de VVD heel voorzichtig is met deze planbatenheffing.

[0:36:36] Omdat als de grondposities al ingenomen zijn, dan kan het effect wel eens zijn dat het juist een boete op bouw is.

[0:36:42] Als je daar nog geld uit wil halen, vaak zit daar de winst eigenlijk niet als het gaat over wat moet je tegen gaan.

[0:36:47] dat zit bij speculatie. Dus wij zijn heel voorzichtig en eigenlijk zou ik ook

[0:36:52] aan mevrouw Beckerman willen vragen, is het niet iets voor de lange adem waar we

[0:36:55] naar moeten kijken? Moeten we er niet nu gewoon voor zorgen dat die gronden die

[0:36:57] er zijn, dat die bebouwd worden? En dat we goed kijken naar hoe voorzieningen in de

[0:37:03] wijk gemaakt kunnen worden? Daar is de VVD het ook helemaal mee eens. Is het niet iets

[0:37:06] voor de langere adem? Omdat we anders misschien wel veel minder gaan bouwen

[0:37:09] als we dat instrument nu fors gaan inzetten.

[0:37:14] Ja, voorzitter. Ik wil eigenlijk twee dingen over zeggen.

[0:37:18] Eén, een grondpolitiek en moet het nou iets van de lange adem zijn?

[0:37:22] Voorzitter, kijk, ik zit zeven jaar in deze commissie en ik hoor dat gaat eigenlijk heel traag.

[0:37:28] Want we zeggen het hier, we zeggen hier heel veel dingen.

[0:37:31] Maar voordat het daadwerkelijk tot wasdom komt, duurt vaak vrij lang, voorzitter.

[0:37:37] En als je het hebt over ja, moet dat niet iets zijn van de lange adem?

[0:37:40] Kijk, ik kan me voorstellen dat de volgorde der dingen...

[0:37:43] dat dat iets is om heel goed naar te kijken.

[0:37:46] Maar dat we nou al zo ver zijn met grondpolitiek,

[0:37:49] laten we het noemen, het kabinet Den Uyl is erop gevallen.

[0:37:54] En daarna hebben we juist vooral heel veel fouten gemaakt

[0:37:56] door niet te doen aan grondpolitiek,

[0:38:00] waardoor je allerlei problemen hebt gezien,

[0:38:02] waardoor je ziet dat die woningprijzen hard stijgen.

[0:38:06] En welke volgorde je moet doen, lijkt me inderdaad heel goed

[0:38:09] om daar in een apart debat over te hebben.

[0:38:11] Maar wat we nu eigenlijk zien is dat deze commissie al vrij vaak uitspreekt.

[0:38:15] We moeten echt iets doen aan die actieve grondpolitiek.

[0:38:19] En dat, ja, dan kun je zeggen dat spreken we hard uit,

[0:38:23] maar echt hard aanpakken in de praktijk is er nog niet.

[0:38:26] En dat percentage dat 60% van die stijging van die woningprijzen

[0:38:30] komt door de stijging van grondprijzen,

[0:38:32] dat we zien dat de onredabele toppen daardoor steeds groter worden.

[0:38:37] Dus dat we zien dat het kabinet wil dat we twee derde betaalbaar bouwen,

[0:38:43] maar dat het dus heel lastig wordt omdat die grondprijs zo ontzettend hoog is.

[0:38:47] Ja, dat vind ik hele reële problemen.

[0:38:50] En daarbij noemde ik juist het punt dat als je niet, en dat was bij die FINEX locaties,

[0:38:54] als je niet eerst iets doet aan die grondprijs, dan zie je ook dat slimme jongens en meisjes

[0:39:01] die grondposities kunnen verweven daar opnieuw op kosten eigenlijk van ofwel

[0:39:08] woningzoekenden ofwel de overheid heel rijk mee kunnen worden.

[0:39:10] Dus ja, prima om goed te kijken naar de fasering, maar dit duurt wel echt al heel

[0:39:15] erg lang en ik hoop wel dat de VVD dat met ons eens is, want de heer De Groot zit

[0:39:19] ook al een tijdje in deze commissie te wachten.

[0:39:21] Een vervolgvraag van de heer De Groot.

[0:39:23] Ja, dank voorzitter. Nou, ik zit niet te wachten, ik ben aan het werk.

[0:39:26] En heel hard ook, want in het hoofdlijnakkoord staat ook dat we best

[0:39:29] van ontwikkelaars binnen een ontwikkeling mogen vragen dat ze meebetalen aan voorzieningen in de wijk.

[0:39:34] Daar zijn we het ook helemaal mee eens.

[0:39:35] Alleen, het wordt hier net voorgedaan als of actieve grondpolitiek iets heel groot is

[0:39:38] waarin we enorme miljarden gaan afromen bij bestaande grondbezitters.

[0:39:42] Terwijl dat eigenlijk, hoor ik mevrouw Beckerman zeggen, we moeten speculatie tegen gaan.

[0:39:47] Want daar zitten de grote sprongen.

[0:39:49] Volgens het VVD is dat echt heel wat anders.

[0:39:52] Want we willen als VVD heel erg waken dat actieve grondpolitiek, grondposities innemen

[0:39:57] of heel veel geld stoppen aan waar grond verkocht is bij speculatie,

[0:40:02] dat het of heel veel geld kost, of dat we juist een soort van boete op bouwen gaan introduceren hier,

[0:40:07] omdat de Kamer dat heel graag wil.

[0:40:09] Dus we zijn best wel voorzichtig als VVD en we moeten ook goede dingen uit elkaar houden.

[0:40:13] Wat is actieve grondpolitiek, wat is planbaatheffing en wat is tegengaan van speculatie?

[0:40:17] En die oproep zou ik wel willen doen aan mevrouw Beckerman.

[0:40:19] Mevrouw Beckerman.

[0:40:21] Ja nou voorzitter,

[0:40:22] Maar dat iets in het regeerakkoord staat, betekent natuurlijk niet dat het waarheid is.

[0:40:28] We hebben dat ook al bij vorige regeerakkoorden gezegd...

[0:40:31] dat dit natuurlijk veel actiever moet gebeuren.

[0:40:35] En dat de VVD daar heel voorzichtig in is, weet ik.

[0:40:38] Het grappige in deze commissie is dat we heel vaak zeggen...

[0:40:41] er zijn belemmeringen die de bouw in de weg staan...

[0:40:43] of er zijn hobbels die genomen moeten worden.

[0:40:46] En die hoge grondprijzen zijn wel degelijk een van die grote hobbels...

[0:40:51] van die grote belemmeringen voor betaalbaar bouwen.

[0:40:54] En het feit dat we nu in interruptie over spreken, maar geen groot debat over hebben,

[0:40:59] zegt natuurlijk heel veel dat we nog wachten op plannen waarin je ook echt concreet kunt zeggen

[0:41:05] oké, dit gaan we wel doen, dit gaan we gefaseerd doen, dit gaan we dan doen.

[0:41:08] En daarbij blijft het misschien een leuk interruptiedebatje waarbij

[0:41:13] het veel minder van belang vinden of grond iemand aangenomen is en veel meer van belang vinden

[0:41:18] dat er een grondwettelijk recht is op wonen, dat kan.

[0:41:21] Maar eigenlijk is het treurig dat we dit nog steeds in dit soort interrupties doen,

[0:41:26] terwijl het noodzakelijk is dat er daadwerkelijk actieve grondpolitiek wordt gevoerd.

[0:41:33] De heer De Groot.

[0:41:35] Ja, dan nog een laatste vraag.

[0:41:36] Kijk, want mevrouw Beckerman refereert natuurlijk vaker aan dat grondwettelijk recht op wonen.

[0:41:40] Het is een taak ter bevordering van de overheid.

[0:41:43] Het is dus ook een taak om ervoor te zorgen dat bouwen niet belemmerd wordt.

[0:41:47] En daarom sla ik daar zo op aan.

[0:41:48] De overheid moet niet barrières opwerpen en dat doet de overheid de afgelopen jaren behoorlijk.

[0:41:54] Bijvoorbeeld ook met de wet betaalbare huur.

[0:41:55] Daardoor worden er niet heel veel meer woningen de komende jaren gebouwd als je niet uitkijkt

[0:41:59] in het middensegment.

[0:42:00] En daar verschillen we van mening over, dat weten we ook en daar hebben we over gedebatteerd.

[0:42:05] Maar het is ook dus de taak van de overheid om ervoor te zorgen dat er niet belemmeringen

[0:42:09] worden opgeworpen.

[0:42:11] Wat ik me aan mevrouw Beckerman dan nog als laatste zou willen vragen, bent u dan bereid

[0:42:16] om het ook echt bij speculatie te houden in plaats van dat u zegt we moeten grondposities

[0:42:21] innemen of we moeten van de huidige ontwikkelaars die graag willen bouwen moeten wij geld afpakken

[0:42:26] zodat ze niet zodat ze in mijn ogen niet meer gaan bouwen bent u dan ook bereid om dat onderscheid

[0:42:30] heel sterk te maken in deze discussie dat het eigenlijk echt gaat over speculatie mevrouw

[0:42:34] bekkerman ja voorzitter in 2019 toen was ik de eerste die het woord wooncrisis sorry

[0:42:48] Oh, ik word geholpen begrijp ik, maar mooi.

[0:42:53] In 2019 was ik de eerste in deze commissie die het woord wooncrisis gebruikte.

[0:42:59] De heer Cody Hoogstenbach heeft daar nog een keer aan gerefereerd dat het heel lang duurde voordat dat doordrang.

[0:43:04] En dat zeg ik niet om mezelf daarmee te feliciteren, maar dat duurde vrij lang.

[0:43:08] En het punt wat wij toen vaak maakten was er wordt te weinig gebouwd en er wordt verkeerd gebouwd.

[0:43:14] En juist dat verkeerd, daar zit ook mijn probleem.

[0:43:17] Ik heb net het voorbeeld aangehaald van oudere woningen.

[0:43:19] Ouderen hebben bepaalde woonbehoeften,

[0:43:22] en wat er gebouwd wordt, sluit daar niet op aan.

[0:43:25] En wat de heer De Groot net als reactie op mijn antwoord zei, was...

[0:43:29] Ja, laat nou maar gewoon bouwen, want dat is het belangrijkste.

[0:43:33] Maar mijn punt is ook, bouw naar behoeften.

[0:43:36] En die behoeften van heel veel mensen zitten op betaalbare woningen.

[0:43:40] Die zitten op betaalbare woningen.

[0:43:42] En wat is nou een van de grote hobbels voor betaalbare woningen, is die hoge grondprijs.

[0:43:48] En die hoge grondprijs zorgt dat de kosten voor een nieuwbouwwoning stijgen, of nou koop

[0:43:54] of huur is.

[0:43:56] En dan noemen we al, en daar ben ik het niet mee eens, maar het kabinet noemt een woning

[0:43:59] van straks 405.000 euro betaalbaar, dat is voor heel veel mensen bij leven niet betaalbaar.

[0:44:08] Dus als je die hobbel wil nemen, zul je een actieve grondpolitiek moeten doen als dat

[0:44:12] de prijzen opdrijft.

[0:44:14] En dat is wat mij betreft inderdaad speculatie keihard tegengaan, maar dat is ook wel inderdaad

[0:44:19] die grondposities innemen.

[0:44:22] Ook, en dat gaat misschien teveel als ik dit weer helemaal ga toelichten, we hebben daar

[0:44:25] een keer ook een ronde tafel over gehad en wel debatjes onderling over gehad, is dat

[0:44:32] sommige mensen wordt aangepraat om te gaan investeren in grond, terwijl dat hen nooit

[0:44:37] iets zou opleveren. Er zit behoorlijk veel mis ook in die handel in grond. Dus ik denk ja,

[0:44:43] als je als overheid betaalbaar wil bouwen, dan zul je wat moeten doen aan die hele grote hobbel

[0:44:49] die daar ligt. Dus ja, een grondbank, actieve grondpolitiek en het keihard tegengaan van

[0:44:54] speculatie en het tegengaan van dat mensen verkeerd wordt geïnformeerd en gaan beleggen in grond. Als

[0:45:01] mede een planbatenheffing, daar zijn we allemaal voor het vinden. Maar laat de uitkomst van dit

[0:45:06] interruptiedebatje vooral zijn, dat we daar eens een keer een heel debat over gaan voeren in plaats van

[0:45:09] dat we alleen maar bij interruptiedebatjes dat nog een keertje gaan uitwisselen. Ik zag nog een

[0:45:15] interruptie van mevrouw Welzijn. Dank u wel voorzitter. Van harte eens met de oproep van mevrouw

[0:45:23] Beckerman om met elkaar een goed debat te hebben over grond. Ook voor nieuw sociaal contract een

[0:45:28] ontzettend belangrijk onderwerp. We hebben binnenkort PV dus dan kunnen we dat daar regelen. Maar mijn

[0:45:33] Mijn vraag gaat even over de woontop.

[0:45:35] Mevrouw Beckerman benoemde een aantal partijen die zich kritisch opstellen.

[0:45:42] Ook hoorbaar via de media, Bouwend Nederland, NEPROM, VNG werd genoemd.

[0:45:47] Hoe taxeert mevrouw Beckerman de kritiek van deze partijen?

[0:45:55] Ik kan mij namelijk voorstellen dat het ook zeker meespeelt dat als je met een minister

[0:45:58] om tafel gaat, dat je je onderhandelpositie verstevigd.

[0:46:03] Ik denk dat het voor heel veel van die partijen heel slim is om daar een beetje via de media

[0:46:09] natuurlijk te doen.

[0:46:10] Alsof het moeilijk ligt.

[0:46:11] Dat verbetert hun positie.

[0:46:13] Mijn hele specifieke probleem zat wel bij dat de woonbond is opgestapt.

[0:46:21] Terecht, wij hebben ook al veel het punt gemaakt over die dit jaar is er een record huurverhoging

[0:46:26] doorgevoerd.

[0:46:27] Dat gaat volgend jaar voor de sociale huur dus opnieuw gebeuren.

[0:46:30] terwijl ook partijen als die van mevrouw Welzijn toch een groot punt hebben gemaakt van bestaanszekerheid.

[0:46:35] En wat wordt dan steeds gezegd?

[0:46:37] Dat kan niet anders, want deze huurders moeten gaan betalen voor de nieuwbouw.

[0:46:42] En dat vind ik zelf vrij cynisch, dat de sociale huurders die op geen enkele manier deze wooncrisis

[0:46:51] hebben veroorzaakt, zoveel geld moeten betalen om die wooncrisis op te lossen.

[0:46:57] Het is extra cynisch dat de overheid doorgaat met het heffen van winstbelasting, ATAT, belasting

[0:47:03] voor belasting ontwijkende multinationals, op die sociale huurders.

[0:47:07] Dus sociale huurders betalen eigenlijk op die manier dubbel.

[0:47:11] We vragen dit niet aan andere groepen.

[0:47:13] Ik heb niet een verzoek gekregen van de minister om 6% extra hypotheek te betalen om mee te

[0:47:19] betalen aan koopwoningen, maar we vragen dat aan sociale huurders keer op keer.

[0:47:22] Bij de economische crisis werd er een verhuurdeheffing ingevoerd.

[0:47:26] Huurders hebben 13 miljard betaald.

[0:47:28] Nu vragen we ze om extra te betalen voor deze wooncrisis.

[0:47:31] En dat kan niet.

[0:47:32] En daarom is de Woonbond opgestapt.

[0:47:36] En als kabinet hebben we hoog ingezet en gezegd die woontop, dat wordt ons huizarenstukje met afspraken maken.

[0:47:41] En nu is een hele belangrijke partij, namelijk de Woonbond, die de belangen behartigt van de sociale huurders, die is opgestapt.

[0:47:49] En ik hoop dat daarop bewogen wordt, want we moeten die wooncrisis wel oplossen.

[0:47:53] En daar hoort de sociale huursector wat ons betreft heel erg groot bij.

[0:47:59] Mevrouw Welzijn met een vervolgvraag.

[0:48:02] Nou, sowieso blij te horen dat mevrouw Beckerman ook ziet en erkent dat onderhandelposities

[0:48:07] ingenomen worden.

[0:48:09] En ik begrijp nu beter dat mevrouw Beckerman aangeeft dat het vooral eigenlijk ook gaat

[0:48:13] over het feit dat de Woonbond uit de NPA-afspraken is gestapt.

[0:48:19] Ik heb daarbij wel ook de vraag in hoeverre mevrouw Beckerman ook kijkt naar de vertegenwoordiging

[0:48:27] van de woningzoekenden.

[0:48:28] De Woonbond is heel sterk verankerd, geworteld in de populatie zittende huurders.

[0:48:35] Ik heb zelf sterke twijfels of de Woonbond ook goed vertegenwoordigt de stem van de woningzoekenden.

[0:48:42] En in hoeverre mevrouw Beckerman dat misschien deelt als gedachte en zo niet, hoe zij er

[0:48:48] dan zelf tegen het aankijken vanuit de SP.

[0:48:51] Mevrouw Beckerman.

[0:48:52] Nou, voorzitter, kijk, dat is toch ook wel een klein beetje cynisch, want dan zou je

[0:48:56] namelijk, dan zeg je eigenlijk, kijk, natuurlijk de stem van de woningzoekenden moet worden

[0:49:02] meegewogen.

[0:49:03] Mijn club, die had in de jaren zeventig al een grote organisatie, de Bond voor Huurders

[0:49:06] en Woningzoekenden.

[0:49:08] De woningzoekenden, hun belangen moeten worden meegewogen en het is een schending van hun

[0:49:13] recht op een woning dat er nu zo'n wooncrisis is.

[0:49:17] De vraag die ik stel is, is die wooncrisis veroorzaakt door sociale huurders?

[0:49:24] Want zij worden nu aangeslagen, krijgen huurvolging op huurvolging omdat ze mee moeten betalen

[0:49:31] aan die nieuwbouw.

[0:49:33] Als we serieus menen dat de stem van woningzoekenden gehoord moet worden en dat een groot deel

[0:49:39] van die woningzoekenden ook op zoek is naar sociale huurwoning, dan betekent dat ook dat

[0:49:44] dat we na moeten denken over hoe zorgen we

[0:49:47] dat we dat financiële gat gaan dichten.

[0:49:50] Vragen we dat weer vooral aan sociale huurders,

[0:49:52] wat de afgelopen jaren natuurlijk steeds is gebeurd,

[0:49:55] of kijken we daarvoor ook naar de rijksbegroting

[0:49:58] en dat alleen maar afwentelen op de woonbond en zeggen

[0:50:01] zij moeten ook opkomen voor woningzoekenden,

[0:50:03] wat ze overigens ook doen, dat vind ik te makkelijk.

[0:50:07] Ik denk dat zij hele terechte zorgen hebben

[0:50:09] over de bestaanszekerheid van hun huurders,

[0:50:12] een onderwerp wat natuurlijk groot was in de campagne en wat we ja nu te weinig terug horen

[0:50:18] en ik denk dat die zorgen zeer zeer terecht zijn en dat als we meer woningen willen bouwen dat niet

[0:50:24] weer vooral naar sociale huurders moeten kijken. Prima, dan gaan we nu door naar mevrouw Welzijn

[0:50:32] voor eerste termijn van fractie NSC. Dank u wel voorzitter. Voorzitter zoals de vorige, nee volgende

[0:50:42] Deze week hebben we de staat van de volkshuisvesting aangekondigd staan, maar in dit debat wil

[0:50:48] mijn fractie vooral even stilstaan bij dat actuele woningtekort.

[0:50:52] Er klinkt uit het veld een luide roep om betaalbare grond en vergunningen en ook de naderende

[0:50:58] woontop zal in dit teken staan.

[0:51:00] Een nieuw sociaal contract had deze woontop al in het verkiezingsprogramma staan en wij

[0:51:04] zullen dus ook zeker goed meekijken naar de concrete afspraken en concrete resultaten

[0:51:08] die dit gaat hebben.

[0:51:10] Onze vraag is, wat heeft de minister bij zich op haar briefje?

[0:51:17] Er wordt een grote vraag gesteld vanuit het veld als het gaat over betaalbare grond en

[0:51:21] vergunningen.

[0:51:22] Wat neemt de minister mee, wetende dat dit de vraag is die gesteld gaat worden?

[0:51:31] Verder hecht mijn fractie er grote waarde aan dat de bestuurlijke tafels die de afgelopen

[0:51:37] twee jaar zijn opgezet rondom de woondeals, dat de minister die ook benut om overzicht

[0:51:44] te krijgen op de problematiek en dat zo gedetailleerd mogelijk in de gaten te krijgen.

[0:51:51] Want de Rijksoverheid, als daar wordt nagedacht over het opzetten van een grondbank, dan wil

[0:51:57] je eigenlijk ook informatie hebben over hoe dat grondeigendom lokaal verdeeld is.

[0:52:03] We hebben net ook al in andere inbrengen gezien hoe betaalbaarder de grond ook des te minder

[0:52:10] realisatieimpuls je trouwens nodig hebt.

[0:52:12] Dus je zou ook kunnen zeggen dat het van strategisch belang is geworden, gezien het feit dat de

[0:52:17] overheid ook nadenkt over het opzetten van een grondbank of dat uitbreiden, hoe de grondposities

[0:52:23] lokaal eigenlijk verdeeld zijn en waar de overheid dan zelf op zou willen inspringen.

[0:52:30] Kan de minister toezeggen dat die tafels ook gebruikt kunnen worden om dat soort overzichten

[0:52:38] landelijk te gaan verkrijgen?

[0:52:40] Een ander onderwerp waar mijn fractie goed naar kijkt is hospitaverhuur, zeker met oog

[0:52:45] op de tegenvallende aantallen in de nieuwbouw.

[0:52:49] Ik was net te laat om bij het vorige blokje aan te sluiten over de actieve grondpolitiek.

[0:53:00] Als ik het goed beluister, beoogt collega Welzijn

[0:53:03] om dat op nationale schaal op een bepaalde manier vorm te geven.

[0:53:07] Maar op dit moment is het natuurlijk al zo dat gemeenten dat kunnen doen, hè.

[0:53:11] Die kunnen met een actieve grondpolitiek eigenlijk

[0:53:13] een soort van grondbak, vorm of posities verwerven

[0:53:15] en zijn vaak heel goed in staat om die lokale situatie in te schatten.

[0:53:19] De eigenaren kunnen daardoor ook vaak makkelijker in contact komen

[0:53:22] en tot een deal komen.

[0:53:24] Is het echt nodig, denkt mevrouw Welzijn,

[0:53:28] om daar als nationale overheid ook echt een rol in te gaan spelen in de vorm van een grondbank.

[0:53:34] Mevrouw Welzijn.

[0:53:36] Dank u wel, voorzitter.

[0:53:37] Dank ook aan de heer Vlagg voor deze vraag.

[0:53:40] Wij zijn ervan overtuigd dat het nodig is dat ook het Rijk zijn rol pakt als het gaat

[0:53:46] om actieve grondpolitiek.

[0:53:49] Het vereist ook het nemen van risico's.

[0:53:52] En wat mijn fractie betreft is het dus belangrijk dat ook het Rijk daar een rol in speelt in het

[0:53:58] het delen van die risico's, maar daar wel zinnige keuzes in maakt.

[0:54:01] En juist het, want je kunt niet in iedere ontwikkeling meedoen als rijksoverheid.

[0:54:06] En om dus te kiezen waar je het wel doet en waar je het niet doet,

[0:54:09] is het wat mij betreft en wat mijn fractie betreft belangrijk

[0:54:13] dat ook de rijksoverheid inzicht gaat krijgen in hoe dat lokaal verdeeld is,

[0:54:18] zodat er op landelijk niveau beter gekozen kan worden,

[0:54:21] waar het rijk wil meedelen in het dragen van de risico's

[0:54:26] die komen kijken bij de ontwikkelingen.

[0:54:34] Ik stapte net over naar de hospita-verhuur.

[0:54:38] Het is ons bekend dat er wetgeving onderweg is en met name het probleem met betrekking

[0:54:43] tot de hypotheekverstrekkers zou daarin opgelost worden.

[0:54:48] Een nieuw sociaal contract kijkt echt reikhalsend uit naar deze wetgeving en kan de minister

[0:54:52] hier iets meer over vertellen?

[0:54:54] Welke tijdslijn kunnen we daarbij in gedachten houden?

[0:54:57] Natuurlijk zijn we ontzettend blij dat de motie bij het belastingplan over een verkenning

[0:55:02] naar de verruiming van de Kamerverhuisvrijstelling is aangenomen.

[0:55:06] Het is natuurlijk te kort dag om te vragen aan de minister hoe het daarmee staat, maar

[0:55:09] kan de minister in ieder geval aangeven aan welke tijdslijn we moeten denken als het gaat

[0:55:15] over het doen van die verkenning?

[0:55:18] Tijdens het begrotingsdebat heb ik namens mijn fractie vurig betoogd dat wij denken

[0:55:22] dat er qua doorzettingsmacht meer nodig is voor deze minister.

[0:55:25] Alle wetten gaan uit van interbestuurlijke samenwerking, wat op zich een groot goed is,

[0:55:29] maar wat wel met zich meebrengt dat er per locatie geëscaleerd wordt, zonder dat voorzien

[0:55:34] is in begrenzing van de tijdslijn, zoals ook meneer Mooyman aangaf.

[0:55:38] Wat ons betreft is dit een buitengewoon slecht punt wat opgepakt moet worden.

[0:55:43] Wij pleiten voor een aanpak waarbij locaties gebundeld geëscaleerd kunnen worden.

[0:55:48] En ook wij zijn, net als de PVV, op zoek naar of daar overzichten van gemaakt kunnen worden

[0:55:52] van wat zijn de problemen die we tegenkomen op locatieniveau, welke van die problemen

[0:55:57] zouden aan de minister zijn om bestuurlijk te beslechten en kunnen wij daar als Kamer

[0:56:03] op meekijken?

[0:56:04] Kan de minister toezeggen dat er een overzicht, een inzicht gegeven kan worden in wat er speelt

[0:56:10] qua belemmeringen en zeker als dat ook gaat over interbestuurlijke belemmeringen.

[0:56:14] Als laatste voorzitter, extra plechtig moment, want ik kondig iets aan namens mijn collega

[0:56:21] Diederik Boomsma, die ook hier in de in de zalen zit en zoals hij ook in zijn medenspeech al heeft

[0:56:26] aangegeven, werkt hij aan een initiatiefwet erfpacht. Hij is onze absolute specialist ook

[0:56:32] op dit gebied en is al jaren bezig met deze problematiek. We zijn heel erg blij als fractie

[0:56:38] dat er een handreiking is opgesteld. Het biedt goede handvatten en criteria voor de toepassing

[0:56:44] van erfpacht door gemeenten. Het kan ook echt een nuttig instrument zijn. We hebben het net ook

[0:56:49] overgrond gehad. Erfpacht kan daar ook een heel nuttig instrument in zijn, maar het moet

[0:56:55] transparant, veilig, eerlijk en voorspelbaar. In Amsterdam is daar bijvoorbeeld van alle

[0:57:03] schaamden, ook als het gaat over hoe voorspelbaar zijn de plotselingen stijgingen qua woonlasten

[0:57:10] voor gezinnen. Het is buitengewoon complex en het is echt hard nodig om mensen te beschermen

[0:57:15] tegen onredelijke stijgingen.

[0:57:18] Nou, daar zitten elementen in de handreiking en wij zien graag dat die zogeheten KNVB-criteria

[0:57:24] van de AFM, dat die dwingender worden, dat dat niet vrijwillig is, omdat consumentenbescherming

[0:57:32] kan geen kwestie zijn van vrijwilligheid, dat moet gewoon gebeuren.

[0:57:36] Mevrouw Elsheim, ik verzoek u om af te ronden, u bent door uw tijd heen.

[0:57:40] Ja, ik moest natuurlijk dit extra goed neerzetten, ik voelde druk, maar kan de minister daar

[0:57:49] Dan gaan we door met mevrouw Verder van het CDA voor de eerste termijn.

[0:57:57] Nu u het woord.

[0:58:01] Ik heb het vaker gezegd, maar ik ga het gewoon nog een keertje doen.

[0:58:05] Een woning is meer dan een stapel stenen en een gemeenschap is meer dan een stapel woningen.

[0:58:10] En dat het belangrijk is om dat te beseffen, dat toont onder andere het onderzoek aan van

[0:58:15] de Newtown-alliantie die onlangs is gepresenteerd, omdat we zien dat in groeikernen zoals Almere

[0:58:21] en Zoetermeer, die in de jaren 70 en 80 zijn gebouwd, dat het daar met de leefbaarheid

[0:58:25] en de sociale cohesie echt een, nou ja, laten we het optimistisch een uitdaging noemen.

[0:58:32] En een belangrijke oorzaak die daarvoor in het onderzoek wordt genoemd, is dat in deze

[0:58:36] groeikernen door hun monotone en weinig flexibele ruimtelijke opzet, dat ze minder goed in staat

[0:58:42] zijn om mee te bewegen met sociale, economische en culturele veranderingen dan organisch gegroeide

[0:58:47] steden. Voor het CDA is de woning een plek waar gemeenschapszin begint, waar je samenleeft en

[0:58:54] omziet naar elkaar. Het voorbeeld van de groeikernen uit de jaren zeventig leert ons dat het belangrijk

[0:58:59] is om bij het ontwikkelen van nieuwe, grootschalige woningbouwlocaties ook rekening te houden met

[0:59:04] sociale cohesie en dat we niet alleen moeten denken aan het bouwen van woningen, maar ook

[0:59:08] aan het bouwen van gemeenschappen.

[0:59:11] Inwoners van de new towns geven aan dat zij relatief weinig contact met hun buurtgenoten

[0:59:16] hebben en zich niet sterk verbonden voelen met hun woongemeenschap.

[0:59:20] Mijn vraag aan de minister is hoe zij ervoor wil zorgen dat sociale cohesie, verbondenheid

[0:59:25] met de woonomgeving en de gemeenschap juist wel wordt meegenomen bij het bouwen op grootschalige

[0:59:30] woninglocaties, bijvoorbeeld de 17 Novex-locaties.

[0:59:33] Hoe zorgen we ervoor dat we niet alleen nieuwe wijken bouwen, maar ook nieuwe gemeenschappen?

[0:59:39] En dan over bouwen gesproken.

[0:59:43] Als we die 100.000 woningen per jaar willen gaan halen, dan is plantcapaciteit natuurlijk

[0:59:48] een essentieel onderdeel daarvan.

[0:59:50] En als ik naar die prognose kijk na 2030, dus na het aflopen van de woondeals, dan zie

[0:59:57] ik een flinke daling in de golf. Die daalt naar 40.000 per jaar in 2034 en verder. Dat is natuurlijk veel

[1:00:06] te weinig. Ik kan me voorstellen dat dat natuurlijk te maken heeft met het feit dat daarvoor die

[1:00:11] woondeals zitten. Maar wat gaan we daarna doen? Dus aan de minister de vraag, moet ik me hier

[1:00:17] inderdaad zorgen over gaan maken? En zo ja, wat is de inzet van de minister voor plankcapaciteit

[1:00:21] en woningbouwafspraken voor de periode na de woondeals? Want die dip, die hoop ik eigenlijk

[1:00:27] niet echt live mee te maken. Ook hier een pleidooi voor de grondpolitiek, voorzitter.

[1:00:38] Ik vond het rapport op grond kun je bouwen van het IBO woningbouw en grond echt heel waardevol.

[1:00:42] Er stonden hele hele zinvolle inzichten in. We hebben daar geen kabinet reactie op gekregen,

[1:00:47] maar ik heb zitten zoeken en ik zag hem staan in de lijst met ingeplande brieven. Wat mij betreft

[1:00:53] knopen we daar dan ook direct een debat aan vast, zou ik voorstellen.

[1:00:58] Maar ik ben echt nieuwsgierig naar wat de minister gaat doen

[1:01:01] met de conclusies en aanbevelingen van dit rapport en ook het pleidooi

[1:01:04] wat de VNG hierover heeft toegestuurd, want ik snap dat pleidooi heel erg goed.

[1:01:12] Want net als meerdere voorgangers van mij ook al hebben gezegd,

[1:01:14] de impact van ons grondbeleid

[1:01:16] is gewoon heel erg groot op vertraging of zelfs niet kunnen slagen van projecten,

[1:01:22] omdat het zo'n belangrijke component is in die hele prijsopbouw.

[1:01:26] Dus ik zou de minister willen vragen of ze alvast een tipje van de sluier zou kunnen

[1:01:30] oplichten over dit rapport, wat ze ervan vindt, wat ze er misschien mee wil gaan doen, en

[1:01:34] of ze hierin ook de oproep van het VNG mee wil nemen.

[1:01:40] Voorzitter.

[1:01:41] En voordat hij verder gaat, er is een interruptie van de heer De Hoop.

[1:01:46] Voorzitter, dank voor het deal ook van mevrouw, verder haar bijdragen over de grondpolitiek.

[1:01:51] En ik denk dat het zowel voor de CDA als voor GroenLinks Partij van de Arbeid

[1:01:55] een belangrijk onderwerp is om die volkshuisvesting aan te pakken,

[1:01:58] maar soms ook af en toe een spannend onderwerp.

[1:02:00] Ik denk vanuit de kant van mijn partij,

[1:02:02] omdat je ook niet teveel buitenstedelijk wilt bouwen

[1:02:04] en ook niet teveel de natuur aan wilt tasten.

[1:02:07] Misschien vanuit de partij van mevrouw Verder,

[1:02:09] dat je niet teveel de boeren wilt raken.

[1:02:12] En ik ben benieuwd hoe daarmee dan ook het CDA kijkt

[1:02:14] naar het voorstel van GroenLinks Partij van de Arbeid

[1:02:16] om bijvoorbeeld anderhalf procent van de landbouwgrond

[1:02:19] om te bestemmen.

[1:02:21] En naar bijvoorbeeld bouwgrond, omdat ik ook weet dat

[1:02:23] de partij van mevrouw Verre bijvoorbeeld kijkt

[1:02:25] naar plannen voor grondbanken.

[1:02:27] Dus ik ben benieuwd of u daar dan ook net als ons

[1:02:29] mogelijkheden ziet.

[1:02:30] Mevrouw Verre.

[1:02:32] Ja, voorzitter, dank voor de vraag.

[1:02:35] Ik was heel even bang dat meneer De Hoop ging zeggen

[1:02:37] dat het CDA wel de natuur...

[1:02:40] GELACH

[1:02:42] Uhm, nee...

[1:02:43] uit onze berekeningen

[1:02:45] die wij erop los hebben gelaten

[1:02:46] komen we uit rond zo'n 1 procent.

[1:02:51] Omdat we het ook als CDA belangrijk vinden dat we buitensteden kunnen bouwen.

[1:02:54] Want het zijn juist ook de leefgemeenschappen in die agrarische omgevingen

[1:02:58] die heel erg behoefte hebben aan een straatje erbij en een wijkje erbij.

[1:03:02] Die zien hun jongeren vertrekken naar de stad en ze komen niet weer terug.

[1:03:06] Terwijl jongeren juist vaak graag willen blijven in het gebied waar ze zijn opgegroeid.

[1:03:11] En die kernen hebben dat ook nodig voor het behoud van hun voorzieningen, etcetera.

[1:03:15] Als je een straatje erbij belangrijk vindt, dan is dat bijna altijd op agrarische grond.

[1:03:22] Onze berekening is dat dat rond de 1% zal zijn.

[1:03:25] Ik denk dat dat dus ook met alle processen die we in gang zetten, zo zal gaan lopen.

[1:03:32] Ik sluit mijn aan bij het pleidooi van meneer De Hoop dat daar regie op zou moeten zitten vanuit de overheid.

[1:03:38] want ik zie ook kansen in dat je bijvoorbeeld agrariërs die moeten verplaatsen om andere redenen,

[1:03:45] dat je daar slim mee omgaat, zodat je grond kan uitwisselen bijvoorbeeld.

[1:03:49] Want je wil natuurlijk niet midden in het niks, zeg maar, een nieuw dorpje gaan starten.

[1:03:56] Tenminste, dat lijkt mij onlogisch, gezien voorzieningen en infra en zo.

[1:04:02] En die regie mis ik nog een beetje.

[1:04:05] Maar u heeft in het CDA geen partij die zich hier met een grote snoepduik voor gaat gooien of zo?

[1:04:13] Nee.

[1:04:15] De heer De Hoek, nog een aanvullende vraag.

[1:04:18] Ja, vaak pleeg je interrupties om me van spannende, kritische vragen te stellen.

[1:04:21] Maar ik wil hem deze keer gebruiken om gewoon te zeggen dat ik heel blij ben dat ook het CDA bereid is om te kijken van

[1:04:27] hoe kun je die landbouwgrond waar we van weten dat die er minder zal zijn

[1:04:31] op zo'n goed mogelijke manier bestemmen of dan wel verplaatsen

[1:04:33] en dat er breed beweging vanuit links, midden, rechts is

[1:04:38] om te kijken hoe kunnen we meer bouwen en ook regie op die grond pakken.

[1:04:41] Dus ik ben blij dat we, nou ja, breed in deze Kamer daar die ontwikkeling zien

[1:04:45] en hopelijk krijgt het ook echt een plek in het debat over de nood naar ruimte volgend jaar.

[1:04:51] Mevrouw Vedder volgt u.

[1:04:52] Ja, ja, een korte reactie als het mag, voorzitter.

[1:04:54] Ik heb zelf als boerin ook kinderen en ik vind ze hartstikke lief,

[1:05:00] maar ik hoop dat ze voordat ze dertig zijn wel zijn opgeroepeld.

[1:05:04] Dus ook de mensen uit de agrarische sector hebben er belang bij dat er in hun omgeving woningen worden gebouwd

[1:05:11] die aansluiten bij de behoeften van hun gemeenschap.

[1:05:14] Want agrariërs zijn ook onderdeel van die gemeenschap.

[1:05:16] Dus ik probeer mezelf niet te verliezen in zwart-wit tegenstellingen,

[1:05:22] want in de praktijk zijn die er heel vaak niet, denk ik.

[1:05:33] Ik was volgens mij gebleven bij Erfbacht, want ik wilde even aanhaken bij collega Welzijn.

[1:05:42] Wij hebben hier onlangs samen met NEC schriftelijke vragen over gesteld, met name over het aspect

[1:05:48] van consumentenbescherming bij Erfbacht.

[1:05:53] De antwoorden stelden ons niet gerust.

[1:05:56] Ik vond dat de antwoorden wat mij scherper hadden gemogen.

[1:06:00] Ik ben echt op zoek naar een betere consumentenbescherming bij erfpacht.

[1:06:05] Wat ons betreft moet informatie over verhogingen niet alleen vindbaar zijn, maar zou de gemeentes

[1:06:11] ook bewoners daarover goed, proactief en tijdig moeten informeren en zo verhogingen ook fatsoenlijk

[1:06:17] moeten onderbouwen.

[1:06:20] Bescherming die geborgd zou moeten worden in algemene voorwaarden in erfwachten is uit het onderzoek van Deloitte gebleken dat dat nu nog niet het geval is.

[1:06:28] Wat ons betreft zou dat anders moeten.

[1:06:30] Ook de handreiking die is opgesteld is natuurlijk een hele volle waarde, een waardevolle stap, maar die handreiking is niet bindend.

[1:06:38] En wat ons betreft moet dat echt anders.

[1:06:40] Wij hebben daar ook wel ideeën over.

[1:06:42] Mijn collega Welzijn begon net al over de criteria van de AFM.

[1:06:47] Wij vroegen ons af of de erfpachtbijsluiter, zoals die verplicht is bij de NAG, niet algemeen

[1:06:51] verplichtigsteld zou kunnen worden, bijvoorbeeld.

[1:06:54] Maar ik weet dat de minister zelf ook altijd daadkrachtig en creatief is, dus ik hoor gewoon

[1:06:58] graag de reactie van de minister hierover.

[1:07:04] Voorzitter, en dan tot slot Lelylijn en de Neder-Saxelijn.

[1:07:07] Want bij de nieuwe zoekgebieden in de regio's Assen, Emmen en de Friese steden zijn investeringen

[1:07:13] in respectievelijk de Neder-Saxi-lijn en de Lely-lijn belangrijk

[1:07:16] om daadwerkelijk te komen tot grootschalige woningbouw?

[1:07:20] We hebben zelfs een NOVEX-gebied aangewezen op het tracé van de Lely-lijn.

[1:07:24] Dat doen we natuurlijk ook niet voor niks.

[1:07:26] Dus mijn vraag is aan de minister en ik weet, ik zal de heer De Hoop citeren,

[1:07:30] ik weet dat ze er niet over gaat, maar ook dat ze zich daar over het algemeen

[1:07:33] niet zoveel van aantrekt en dat waardeer ik en dat juich ik toe.

[1:07:36] Hoe kijkt deze minister in dat kader naar het besluit of hoe het erop lijkt

[1:07:41] dat de plannen voor die twee lijnen voorlopig in de ijskast zijn gezet.

[1:07:46] Ik ben heel benieuwd naar de reactie, voorzitter.

[1:07:48] U bent klaar. Ik wilde net zeggen, u bent door uw tijd heen.

[1:07:52] Ja, daar gaan we nu door naar de heer Veilbrief van D66

[1:07:56] voor de eerste termijn. Aan u het woord.

[1:07:58] Ja, voorzitter. Dank u wel.

[1:07:59] En op de woningmarkt is, zoals ik in mijn medespeech al zei,

[1:08:04] is de zachte stem in zijnde woningzoekenden.

[1:08:07] een jongstel dat probeert om een huis te vinden

[1:08:11] als ze samen willen gaan wonen,

[1:08:13] een student die in een megadure studentenkamer terechtkomt

[1:08:16] en daar geen privacy in heeft,

[1:08:18] een zeventigplusser die in een grote woning woont en iets anders wil.

[1:08:22] Mevrouw Beckerman zei het al, daar wordt niet voor gebouwd.

[1:08:25] En ik denk dat wij beter moeten luisteren naar die mensen.

[1:08:28] En ik denk dat we ook die mensen hun stem moeten betrekken

[1:08:31] bij de besluitvorming.

[1:08:32] We hebben een motie aangenomen daarover,

[1:08:34] de raad voor wooninzoekenden in het debat over de begroting,

[1:08:37] maar ik zou het goed vinden als deze mensen ook structureel adviesrecht gaan krijgen

[1:08:42] om een aantal plekken.

[1:08:43] Ik ben ook benieuwd wat u vindt van het initiatief van de Woonbond in Utrecht,

[1:08:48] die dat voor huurders doet.

[1:08:49] Zou dat ook kunnen voor kopers, aspirantkopers in dit geval?

[1:08:53] Zou de minister ook in de overzicht kunnen samenstellen van ideeën

[1:08:56] uit binnen- en buitenland die de stem van de wooninzoekenden versterken?

[1:09:00] Binnenkort is er een woontop over de woonproblematiek.

[1:09:02] Als ik mijn fractie vind, is het te verwachten

[1:09:04] dat de woningzoekenden daar ook een prominente plek moeten krijgen.

[1:09:08] Uberhaupt zou ik nog eens aan de minister willen vragen

[1:09:11] hoe gaat ze die stem laten doorklinken op die woontop

[1:09:14] en wat kunnen wij eigenlijk van die top verwachten?

[1:09:18] Dat brengt mij bij een punt wat de heer Vlag ook maakt,

[1:09:21] waar ik het zeer mee eens ben, betaalbare koopwoningen en leennormen.

[1:09:26] Er is een groot akkoord aan betaalbare woningen

[1:09:28] En als je dan vervolgens die partijruimte verruimt, wat ik wel begrijp,

[1:09:33] want zo zijn gewoon de regels door naar het Nibud gevraagd,

[1:09:36] hoeveel zijn de lonen gestegen en hoeveel kunnen daarmee de normen omhoog,

[1:09:40] dus gewoon nominaal omhoog,

[1:09:42] dan heb je alleen maar een cirkel die steeds omhoog gaat

[1:09:44] en tot steeds hogere prijzen leidt.

[1:09:47] Dus is de minister het eigenlijk met mij eens dat het gaat om die leennormen,

[1:09:51] dat je misschien wat breder moet gaan kijken dan alleen wat het Nibud nu doet?

[1:09:56] En hoe zou je daar dan tegenaan kunnen kijken?

[1:09:57] En kan de minister ook daarnaast met een visie komen op hoe de overheid

[1:10:01] die prijsopdrijvende maatregelen, die ze dus zelf voor een groot deel veroorzaakt,

[1:10:06] hoe ze die zou kunnen beteugelen?

[1:10:09] De heer Veldbrief, er is een interruptie van mevrouw Beckerman.

[1:10:12] Ja, met een heel praktisch voorstel ook, want ik ben het hier zeer mee eens,

[1:10:17] want dit is ook een gevaar.

[1:10:21] En eerder, maar dat is echt al een hele tijd geleden,

[1:10:23] is hier best vaak de optie voor hypotheeksparen genoemd.

[1:10:28] Dat doen ze in Duitsland.

[1:10:29] Daar spaar je vanaf je geboorte eigenlijk al voor de woning.

[1:10:37] En de SP is daar best wel voorstander van.

[1:10:40] Hoewel je natuurlijk goed moet kijken hoe je dat dan gaat doen,

[1:10:42] maar dan voorkom je ook inderdaad dat er te veel geleend moet worden,

[1:10:48] waar mensen later weer in de problemen komen,

[1:10:50] maar ook waardoor je de wooncrisis vergroot.

[1:10:53] Is D66 daar ook voor te porren, omdat we natuurlijk ook moeten kijken van hoe kunnen we vanuit de Kamer initiatieven nemen die ook helpend zijn hierbij?

[1:11:01] De heer Velbrief.

[1:11:02] Ja, laat ik maar een korte antwoord geven in het kader van het debat.

[1:11:04] Ik vind het een interessant idee. Ik heb altijd een interessant idee gevonden.

[1:11:07] De vraag is een beetje hoe je daar dan fiscaal mee omgaat.

[1:11:09] Maar wij vinden sowieso iets rond hypotheekrenteaftrek, dus daar komen we denk ik wel uit.

[1:11:13] Ja, ik vind het een interessant idee.

[1:11:15] Hoe volgt u uw betoog?

[1:11:17] Voorzitter, dat brengt mij bij verbouwbeleid, doorstramming en deregulering.

[1:11:20] Kijk, de doorstroming op die woningmarkt loopt vast, dat is duidelijk.

[1:11:23] De bouw gaat langzaam, er worden bovendien verkeerde woningen gebouwd.

[1:11:27] In het begin noemde ik al een aantal voorbeelden daarvan.

[1:11:30] Het focus ligt heel veel op nieuwbouw, terwijl de meeste woningen al staan.

[1:11:33] Er zijn meer dan honderden organisaties en bedrijven

[1:11:35] die zeggen, het nutt nou beter de bestaande bouw.

[1:11:38] En natuurlijk is dat een kwestie van transformatie dan van wat we nu hebben.

[1:11:43] In het manifest van de meeste woningen staan er al een aantal concrete aanbevelingen.

[1:11:46] Ik wil er een paar dingen uit halen en dan vragen hoe de minister daarnaar kijkt.

[1:11:51] Onder andere ontwikkelen we een duidelijk verbouwbeleid.

[1:11:53] Zorg voor een toekomstgericht strategie voor het verbouwen van bestaande gebouwen tot woningen.

[1:11:58] Ten tweede, maak woningsplitsen makkelijker en financieel aantrekkelijker.

[1:12:01] Veenvoudig de regels voor het splitsen van woningen en zorg dat de gemeenten dit actief ondersteunen.

[1:12:06] Drie, maak afspraken met provincie.

[1:12:08] Per provincie concrete afspraken over het realiseren van nieuwe woningen door verbouw.

[1:12:13] Ten slotte, we hebben voor de samenwerking voor nieuwe woonconcepten.

[1:12:16] Brengen overheid, woningcorporatie en bedrijven samen om innovatieve woonzorgconcepten te ontwikkelen

[1:12:21] en herbestemming van lege panden te ontwikkelen.

[1:12:24] Ik ben heel benieuwd hoe de minister met deze punten aan de slag gaat.

[1:12:27] En wanneer kunnen we daar een strategie op verwachten?

[1:12:30] Ten slotte, over het programma Stoer, waar we het vrij uitgebreid over hebben gehad bij de begroting.

[1:12:37] Ik vond in de brief van de minister dat wat tegenvallen wat daar dan staat.

[1:12:42] Want dat gaat eigenlijk niet zozeer over regeldruk verlichten, maar dat gaat vooral over, eer de hoop,

[1:12:46] en mevrouw Beckerman zei dit allebei, minder strenge eisen aan nieuwbouw.

[1:12:49] Ja, maar dat is niet alleen de regulering.

[1:12:52] We hebben toen ook heel uitgebreid gehad over de hele keten van regels.

[1:12:55] Ik dacht tenminste dat hij het eigenlijk ook over eens was.

[1:12:58] En dat kwam ik eigenlijk niet zo tegen in die brief.

[1:13:00] Dus ik was benieuwd of zij daar mondeling nog wat over zou willen zeggen.

[1:13:04] En tenslotte zou ik een stukje fake news uit de wereld willen helpen.

[1:13:08] Ik voel dat u daaraan begint, meneer Velbrief.

[1:13:11] Dan zie ik eerst nog een interruptie van mevrouw Welzijn.

[1:13:15] Ja.

[1:13:16] Dank u wel, voorzitter. Ja, inderdaad. Ik ben erg benieuwd.

[1:13:21] Maar ik wilde even reageren op het mooie betoog van de heer Velbrief

[1:13:25] als het gaat over het beter benutten van de bestaande bouw.

[1:13:28] Ook Nieuw Sociaal Contract vindt dat ontzettend belangrijk.

[1:13:31] Ik hoor heel veel technische maatregelen

[1:13:35] waar allerlei vergunningen voor nodig zijn.

[1:13:37] Er zijn natuurlijk ook niet technische maatregelen

[1:13:38] waar geen enkele vergunning voor nodig is, woning delen.

[1:13:41] Hoe kijkt D66 aan tegen die optie,

[1:13:44] als het gaat over het beter benutten van de bestaande bouw?

[1:13:47] Ja, daar zijn wij voor.

[1:13:49] Laat ik het maar gewoon simpel zeggen.

[1:13:50] Daar zijn wij voor.

[1:13:54] Ja, het fake news, daar zitten we natuurlijk op te wachten.

[1:13:56] En het komt ook van iemand van jullie die dat niet zou verwachten.

[1:13:59] Collega Vlag, die nog is verwezen naar de heer Patenot,

[1:14:02] die op een landbouwgrond zou staan.

[1:14:04] Nee, zeg ik tegen collega Vlag, via u voorzitter,

[1:14:06] Dat waren locatiestillagen vanwege stikstof of andere zaken.

[1:14:10] Er is eerder een discussie over geweest in de verkiezingscampagne.

[1:14:12] Ik ga niet zeggen met wie, maar die politicus heeft gerechtificeerd en gezegd...

[1:14:17] ...nee, de heer Paternotte stond niet op landbouwgrond.

[1:14:19] Serieus even. Hij stond dus niet op landbouwgrond, maar hij stond daar met een bord...

[1:14:24] ...omdat er locatiestillagen vanwege stikstof, chromatiek...

[1:14:27] ...en wilde aangeven dat er ook woningen hadden kunnen staan.

[1:14:29] Ik dacht, dat moet ik toch even zeggen namens Paternotte...

[1:14:32] ...die druk is met het buitenland op het moment natuurlijk.

[1:14:35] Een korte reactie van de heer Vlag.

[1:14:37] Ja, voorzitter, blij met deze vrij directe rectificatie.

[1:14:42] En er gaat ook een zucht van verlichting door Agrarisch Nederland. Dank daarvoor.

[1:14:48] Daarom deel ik dat ook, voorzitter. Dat begrijpen we wel natuurlijk.

[1:14:50] Dat kunnen we niet laten hangen. Dank u wel.

[1:14:53] Dan is het woord aan de heer Grenves van de ChristenUnie voor zijn eerste termijn.

[1:14:57] En u het woord.

[1:15:00] Nou, dat deed de heer Vlag wel weer charmant.

[1:15:02] Want hij zat eventjes in de hoek waar de klappen vielen.

[1:15:10] Ik sluit me aan bij een aantal vragen die zijn gesteld.

[1:15:13] Ik ben inderdaad benieuwd naar de inzet van de minister bij de woontop van 11 december.

[1:15:18] Ik ben ook benieuwd naar de consequenties van het opstappen van de woonbonds voor wat

[1:15:22] betreft de minister.

[1:15:24] Ik weet dat dat meer een huurvraag is dan een koopvraag.

[1:15:28] En ik sluit me verder qua benadering aan bij Blankdorp aan collega Vedder over gemeenschapsbouw en vorming.

[1:15:36] Voorzitter, koopwoningen die zijn erg duur.

[1:15:38] In oktober lag de gemiddelde prijs van een verkochte woning voor het eerst boven de vijf ton.

[1:15:42] Een half miljoen euro voor een thuis.

[1:15:45] Als gevolg van die aanhoudende krapte op de woningmarkt en een laag hypotheekrente.

[1:15:49] En waarbij besef moet worden dat uiteindelijk de prijs van een huis niet wordt bepaald door...

[1:15:57] wat het waard is of te vragen aanbodverhouding, maar wat de gek ervoor geeft of wat de koper ervoor

[1:16:02] kan geven. En dat wordt weer bepaald door de ruimte die die heeft qua kapitaal. En daar komen we bij het

[1:16:09] onderwerp leennormen. En collega Vlag en Velbrick zeiden er ook wat over, maar ik ga daar ook

[1:16:14] nodig over zeggen. Want de regering heeft in de vorm van leennormen en daar een gekoppelde

[1:16:19] leenruimte, het maximaal te lenen bedrag per huishouden, een instrument ook in handen om

[1:16:24] om die geldgroei, die kapitaal aan was en dus die stijging van die woningprijzen,

[1:16:30] enigszins te beteugelen.

[1:16:33] En mijn vraag is, is de regering bereid, is de minister bereid dat nou te gebruiken?

[1:16:39] Want voorzitter, de overwaardetraai moet dringend afgeremd worden.

[1:16:42] Helaas doet het kabinet het vooralsnog niet.

[1:16:45] Opnieuw worden er verruimde leennormen aangekondigd in deze brief over leennormen,

[1:16:50] waarbij wordt gewezen naar de verwachte loonstijging van 4,3 procent voor 2025.

[1:16:54] En stel je... En ik snap het, hè.

[1:16:56] Het Nibud adviseert het kabinet en dat doet ze vanuit de huishoudportemonnee.

[1:17:02] Maar dat doet het Nibud niet vanuit het perspectief...

[1:17:04] van de werking van de woningmarkt, van de volkshuisvesting.

[1:17:07] En mijn vraag is, wat zou er nou tegen zijn...

[1:17:10] als we de leennormen eens een keer niet met 4,3 procent indexeren...

[1:17:15] of in ieder geval rekening houden met die loonstijging van 4,3 procent?

[1:17:18] Want het gevolg zal zijn dat iedereen iets minder kan lenen,

[1:17:22] maar relatief dat lagere en lagere middeninkomens daar hebben daar voordeel bij.

[1:17:27] Omdat het naarmate je inkomen hoger is, de leenruimte verder omhoog gaat

[1:17:31] bij het wel verwerken van die 4,3 loonstijgingen.

[1:17:35] Ik ben benieuwd hoe de minister daar nou tegen aankijkt.

[1:17:39] Waarom volgen we nu al jaren, en dat is echt niet deze minister alleen,

[1:17:41] dat is ook de ministers voor haar,

[1:17:43] waarom volgen we nu al jarenlang slaafste adviezen van het Nibud,

[1:17:46] terwijl daar dus alleen het huishoudboekje leidend is en niet de hele woningmarkt.

[1:17:51] En wat zijn de ideeën van de minister om het overwaardeterreintje

[1:17:53] en het overbiedcircus tot stilstand te brengen?

[1:17:57] En wat kunnen we daar?

[1:17:58] En het onderzoek naar de leemnormen dat uitgevoerd gaat worden,

[1:18:01] dat is aangekondigd ook in deze brief door CEO,

[1:18:06] ja, daar zouden dit soort elementen toch betrokken moeten worden,

[1:18:08] ook van hoe dat nu gaat via dat Nibud.

[1:18:11] En ook zou ik de vraag willen stellen,

[1:18:13] Wordt de Nederlandse bank ook betrokken bij dit onderzoek?

[1:18:16] Omdat zij heel goed in beeld al dat weten te brengen

[1:18:20] dat de huizenprijzen uiteindelijk worden bepaald door de hoeveelheid geld

[1:18:23] en niet door de toevallige vraag-aanbod verhouding.

[1:18:27] Als klap op de vuurpijl wordt overigens ook nog de...

[1:18:29] Voordat u verder gaat, meneer Chirinwis, er is een interruptie van de heer Vlag.

[1:18:39] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:18:41] Goed om, nadat we bij de begroting ook over hebben gesproken,

[1:18:45] de leennorm eigenlijk zo in de belangstelling staat

[1:18:48] als eigenlijk belangrijke aanjager van de hoge woningprijs en daardoor ook het vrijwel

[1:18:53] zinloos maken van sparen, wat eigenlijk ook een beetje in de vergetenlijkheid aan het

[1:18:57] raken is.

[1:18:59] Nou is de leennorm nog niet zo lang geleden verhoogd, hoor ik daar de heer Grimmers ook

[1:19:04] mee zeggen, die destijds ook al in de Kamer zat van ja, dat hadden we eigenlijk niet moeten

[1:19:07] doen, we moeten de weg terug nu gaan inzetten.

[1:19:10] Luister ik dat goed?

[1:19:12] Nou voorzitter, sterker, als de heer Vlag in Parlis zoekt naar wat ik in het verleden

[1:19:16] over leennormen heb gezegd en welke moties ik heb ingediend, dan komt hier een motie tegen om de

[1:19:21] laatste stap in die leennormen, die laatste stappen, waarin het tweede inkomen evenzwaar ging

[1:19:27] meewegen als het eerste inkomen, niet te zetten. Die motie heb ik aangehouden omdat ik op geen kans

[1:19:32] zat op een meerderheid en de minister zo serieus naar zou gaan kijken, de vorige minister, en de

[1:19:37] vorige minister heeft ernaar gekeken en heeft uiteindelijk geconcludeerd nee hoor ik ga lekker

[1:19:41] Dus ja, de agree to disagree was het toen met de minister.

[1:19:46] En daar ben ik bang op dat moment ook met een Kamermeerderheid.

[1:19:50] Want er is weer vanuit huishoudportemonnee best wel wat voor te zeggen...

[1:19:53] om het tweede inkomen mee te laten tellen op een volwaardige wijze.

[1:19:56] Maar weer vanuit de hele werking van de woningmarkt...

[1:19:59] plus de verhouding met alleenstaanden en eenverdieners...

[1:20:02] zou je eigenlijk het tweede inkomen niet zo zwaar moeten meelaten wegen.

[1:20:06] Want iedere keer dat je relatief die kloof uitvergroot...

[1:20:08] overgroot tussen tweeverdieners en eenverdieners of alleenstaanden.

[1:20:12] Ja, krijgen alleenstaanden veel minder kansen op die woningmarkt.

[1:20:15] En dat hebben we de afgelopen jaren voor onze ogen zien gebeuren.

[1:20:18] En dat heeft mede te maken met deze manier van omgaan met leencapaciteit en leenruimte.

[1:20:26] Vervolgt u betoog, meneer Grenwens?

[1:20:29] Dus ik was het eens met de heer Vlag, inderdaad.

[1:20:32] Ja, die klap op de vuurpijl was, dat is een kleinigheidje.

[1:20:35] Maar de hypotheekrenteaftrek is met het introduceren van zo'n extra schijfje

[1:20:40] in de inkomstenbelasting toch weer iets toegenomen.

[1:20:43] En ik weet dat de regering zegt dat is gewoon de systematiek.

[1:20:46] Maar je had er ook voor kunnen kiezen om de hypotheekrenteaftrek

[1:20:48] op de hoogte van de eerste schijf te houden.

[1:20:50] Het scheelt een klein beetje, maar toch.

[1:20:54] Dan grondbeleid.

[1:20:55] Ja, net zoals voor verstandige leennormen pleiten we voor verstandig grondbeleid.

[1:21:00] We wachten nu een half jaar op de kabinetsreactie.

[1:21:03] Volgens mij is die op een haarnaak klaar, of is die klaar?

[1:21:08] Op dit gebied ring ik bij de regering erop aan om te stoppen met interne ruzies en aan het werk te gaan voor Nederland.

[1:21:14] Er is genoeg te doen.

[1:21:16] En ja, ik bedoel, dit kabinet heeft al zoveel kabinetscrisis overleefd, dus de grondpolitiek, dat moet toch ook kunnen.

[1:21:23] Dat moet toch een eitje zijn.

[1:21:29] Mevrouw Beckerman.

[1:21:30] Voorzitter, ja, want ik zat hier ook een beetje met zo'n verzuchting.

[1:21:32] Ik heb daar ook dingen over gezegd.

[1:21:34] Een klein interruptiedebatje met de heer De Groot.

[1:21:37] Maar ik vind dit inderdaad wel ingewikkeld worden, want de heer Grimmers en ik zitten hier al best wel lang.

[1:21:43] En zolang als we hier zitten, praten we hier over.

[1:21:45] En zolang als we hier zitten, wachten we eigenlijk ook op het kabinet.

[1:21:49] Of nou, ik bedoel het niet zo zuur als het er nu uit komt.

[1:21:52] Want ik probeer eigenlijk, want ik was een beetje bang voordat ik dit debat inga,

[1:21:56] dit wordt een beetje zo'n verlanglijstjesdebat, van niks heel concreet.

[1:22:00] Moeten we als Kamer daar niet ook gewoon op korte termijn een echt debat over gaan organiseren?

[1:22:07] Want anders komt het alleen maar van die marges dat we interruptiedebatjes hierover hebben en met z'n allen wel uitspreken dat er actieve grondpolitiek,

[1:22:14] maar dat zijn nog niet de concrete stappen die nodig zijn en die ook gezet moeten worden.

[1:22:18] Zo worden wij in die rapporten gewaarschuwd voordat je doorgaat met grootschalige locaties, onder andere.

[1:22:26] Ja, dat laatste vind ik een wijs punt sowieso, dat je eigenlijk op grond wel heel duidelijk moet weten

[1:22:33] van wat voor beleid wil je voeren, want anders inderdaad gaat het volgende gebeuren, dan stijgen de prijzen verder door

[1:22:39] en als gevolg daarvan stijgen de grondprijzen. Dus ik ben het met die oproep eens

[1:22:48] en dus ook met de praktische oproep om hier een apart debat over te voeren

[1:22:51] naar omkomst van de kabinetsreactie op het IBAL.

[1:22:57] Mevrouw Beckerman nog met een vervolgvraag.

[1:22:59] Ja, maar voorzitter, ik dacht misschien kunnen we het andersom doen.

[1:23:01] Als in, we plannen het debat zodat we misschien ook de reacties bespoedigen.

[1:23:05] Want ja, nu wachten we wel echt al inderdaad een half jaar,

[1:23:09] wat nu al een paar keer geconcludeerd is.

[1:23:11] Ja, ik heb niet de indruk dat het aan de minister ligt,

[1:23:13] dat hij best wel snel die kabinetsreactie naar de Kamer wil sturen.

[1:23:16] Maar ja, als minister raden iedere keer over andere dingen gaan dan over de agenda,

[1:23:20] dan komen er stukken maar niet onze kant op.

[1:23:23] Dus ik zou zeggen, inderdaad, de minister stuurt snel die reactie,

[1:23:27] maar volgens mij is dat het probleem niet.

[1:23:29] Maar laat het inderdaad daar vervolgens snel een debat over voeren en doorpakken.

[1:23:32] Want inderdaad, bijvoorbeeld die inbrengwaarde,

[1:23:34] dat is zo'n logische suggestie in dat e-ball.

[1:23:38] Dus ik zou zeggen, voer dat snel door.

[1:23:40] En mijn vraag aan de minister is ook,

[1:23:42] is zij bereid om snel een kleine wijziging van de Omgevingswet aan de Kamer voor te leggen

[1:23:46] om dat inbrengwaardepunt in het kostenverhaal gewoon te regelen.

[1:23:52] Een ander punt is die reisgrondfaciliteit.

[1:23:54] Dat lijkt mij een no-brainer.

[1:23:56] En ik ben benieuwd of de minister daar ook snel mee wil gaan komen...

[1:24:03] en hoe ze dat concreet gaat uitwerken door een grondpositie in te nemen.

[1:24:07] Kan het Rijk nog gerichter werken...

[1:24:10] bijvoorbeeld op het griep van betaalbaarheid, kwaliteit en bereikbaarheid?

[1:24:13] En dat is natuurlijk een win-win als je die bereikbaarheid en die kwaliteit en betaalbaarheid

[1:24:17] als je daar actief op kan sturen.

[1:24:19] Nou ja, dus dat zijn een paar voorbeelden, voorzitter.

[1:24:22] En ja, die planwaterheffing, daar geef ik alvast een voorzetje voor collega De Groot.

[1:24:26] Uiteindelijk denk ik dat we daar ook een stap in moeten zetten, daar zijn wij graag toe bereid.

[1:24:31] De opbrengsten moeten dan inderdaad wel neerdalen bij die gemeenten, om voorzieningen et cetera

[1:24:35] te kunnen realiseren met bijvoorbeeld die opbrengsten.

[1:24:38] Maar we moeten die bestemmingswind, wat eigenlijk een wind voor profit is, moeten we gewoon wat mij betreft afromen.

[1:24:44] Maar ik zie ook wel de risico's als je dat te flux doet, zoals de heer De Groot in een eerdere interruptie zei.

[1:24:51] Ja, dan krijg je misschien wel een obstakel voor woningbouw en dat wil je niet.

[1:24:57] Nee, en ik zag ook een interruptie van de heer De Groot, dus aan u het woord.

[1:25:01] Dank, voorzitter. Ja, ik had mijn laatste interruptie voor de heer Gims bewaard.

[1:25:05] Logischerwijs, zou ik bijna willen zeggen.

[1:25:06] Maar ik wilde even ingaan op die Rijksoverheid en Grondbank of Grondfaciliteit.

[1:25:13] Ik denk dat het het laatste debat met de voormalige minister Hugo de Jonge was.

[1:25:17] Vroeg ik naar dat het toch wel heel erg goed zou gaan met de bouw van betaalbare woningen in Pampers-Almere.

[1:25:24] Want dat is Rijksgrond. En hij had ook verklaard dat het voor nul in de boeken stond.

[1:25:29] Alleen, toen kwam er een heel bijzonder antwoord.

[1:25:32] Toen gaf de minister aan, nou, dat wordt nog een hele kluif.

[1:25:34] Want als je ziet wat we allemaal moeten doen...

[1:25:36] om daar uiteindelijk tot ontwikkeling te komen...

[1:25:39] dus dat is eigenlijk grond van de Rijksoverheid...

[1:25:40] zou ik willen zeggen, dus dat is eigenlijk het voorstel wat hier gedaan wordt.

[1:25:43] Dat is toch...

[1:25:44] Ja, daar blijkt toch eigenlijk wel uit, zou je kunnen stellen...

[1:25:47] dat het allemaal nog niet zo makkelijk is...

[1:25:49] met een grondbank...

[1:25:50] of met planbatenheffing, of wat het ook is...

[1:25:53] dat het toch allemaal niet zo makkelijk is...

[1:25:55] om uiteindelijk toch ook...

[1:25:56] en die betaalbare reisijzen na te komen, die betaalbare woningen te bouwen.

[1:26:00] Wat er wordt hier zo'n soort van geschetst...

[1:26:01] alsof er dan heel veel geld overblijft...

[1:26:03] of dat het dan beter gaat om die woningen te bouwen.

[1:26:05] Maar eigenlijk was het de minister die zei,

[1:26:07] nou, als het al grond is voor nul in de boeken wordt het toch wel heel ingewikkeld.

[1:26:12] Dus ik ben benieuwd hoe de heer Genwis die opmerking van de vorige minister heeft geïnterpreteerd.

[1:26:17] De heer Genwis.

[1:26:18] Ja, voorzitter, grondbeleid is geen panacee.

[1:26:21] Het is geen wondermiddel waarmee je alle problemen op de woningmarkt oplost.

[1:26:25] Het is alleen wel zo dat het niet goed is uit te leggen

[1:26:28] dat als je van bestemming verandert, dat er dan iemand winst opmaakt.

[1:26:33] Puur omdat er een publiekrechtelijk besluit wordt genomen,

[1:26:39] terwijl je privaatrechtelijk daarvan profiteert.

[1:26:42] Dan de overheid en Pampus.

[1:26:44] Ja, ik zou daar eigenlijk alleen een goed antwoord op kunnen geven,

[1:26:49] als we de boeken hier voor ons op tafel leggen.

[1:26:51] Van wat gebeurt hier nou precies?

[1:26:53] Is het daadwerkelijk, staat het echt voor nul euro in de boeken,

[1:26:57] hoe gaat het ministerie van Financiën hiermee om in de richting van het Rijksvastgoedbedrijf?

[1:27:00] want het Rijstministerie van Financiën eist zwarte cijfers.

[1:27:05] En ik weet niet of zij daadwerkelijk uitgaan van nul in de boeken.

[1:27:08] Dus ik moet het eerst zien.

[1:27:10] En dan ja, nee, het is niet eenvoudig om met zo'n heel nieuw bouwproject

[1:27:15] met alle eisen, voorzieningen, kwaliteitseisen, infrastructurele ingrepen die nodig zijn

[1:27:21] om het daadwerkelijk voor elkaar te boksen.

[1:27:26] Tegelijkertijd weet ik dat bij het rijstvastgoedbedrijf er wel een issue is

[1:27:29] dat het ministerie van Financiën zwarte cijfers eist,

[1:27:33] in mijn ogen misschien wel eens een beetje conservatief omgaat

[1:27:36] met grondexploitaties, dat het aan de vorige kant helemaal moet kloppen

[1:27:40] en dat je dan achteraf winst maakt op zo'n grondexploitatie, ongedacht.

[1:27:44] Ja, dus ik ben er met andere woorden...

[1:27:48] Ik ben ook niet helemaal gerust op of bij zo'n grondexploitatie

[1:27:52] niet teveel alles aan de voorkant naar zwarte cijfers wordt toegerekend,

[1:27:56] of het echt zo is, zoals de vorige minister stelde.

[1:27:59] Tegelijkertijd, ja, ik val hem wel bij dat het dan nog steeds niet eenvoudig is

[1:28:04] en dat het grondbeleid, en daar begon ik mee, geen panacee is.

[1:28:09] Nou, een lekkere korte antwoord van de heer Chambers.

[1:28:11] Ja, sorry, ik zal nu snel doorgaan.

[1:28:14] Maar misschien dat de minister hier meer over kan zeggen, voorzitter.

[1:28:18] U was klaar met die termijn of had u nog een...

[1:28:19] Nou, ik weet niet, had ik nog iets?

[1:28:21] Ja, u heeft nog een halve minuut.

[1:28:23] Oké, dan ga ik nog naar die 2,5 miljard aan infrastructurele middelen in het hoofdlijnakkoord.

[1:28:29] Ik ben benieuwd hoe de minister dit proces samen met haar collega's gaat vormgeven om tot besteding te komen.

[1:28:35] Op welke wijze gaat ze recht doen aan alle landdelen en aan elke regio telt?

[1:28:39] Welke verdeelsleutel hanteert ze?

[1:28:40] Gelderland heeft bijvoorbeeld een mooi bod gedaan, heeft tenminste dat gezien.

[1:28:44] En ziet zij dat ook voor Noordoost-Nederland dat daar een enorme kant ligt met de Nederzakse lijn

[1:28:49] en die 50.000 extra woningen, collega Vedder zei het al.

[1:28:52] Ja, en ik verwacht, ook al gaat de minister er niet in naar eentje over,

[1:28:55] ik verwacht in ieder geval een helderde antwoord

[1:28:57] dan de staatssecretaris van INW gaf tijdens het bestuursoverleg Noord,

[1:29:01] wat hij een beetje van zijn scherm aflas.

[1:29:05] Ik heb daar verhalen over gehoord van de bestuurders uit het Noorden.

[1:29:07] Dat was toch niet om over naar huis te schrijven.

[1:29:09] En misschien wil de minister hier op een prudente, maar wel heldere wijze op ingaan.

[1:29:14] Op programma Stoer sluit ik me aan bij de gestelde vragen.

[1:29:17] En mijn laatste vraag, voorzitter, is hoe gaat de minister mijn voorstel

[1:29:24] voor een aanpak van industriële woningbouw vormgeven?

[1:29:27] Gaat ze op de woontop al in gesprek over de intersnelle versnellingsgroep

[1:29:31] om het woord taskforce maar te vermijden?

[1:29:33] De motie is ondanks het ontraden toch aangenomen, ook op dit punt, voorzitter.

[1:29:38] Dank u wel.

[1:29:39] Dan gaan we nu naar de heer De Groot voor zijn eerste termijn.

[1:29:43] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:29:44] En bouwen is de enige oplossing voor het terugdringen van het woningtekort.

[1:29:48] En ik haal het nog maar eens.

[1:29:50] Alleen als we woningen toevoeren, lossen we dat probleem op.

[1:29:52] En ik vind het belangrijk om hier vandaag mee te beginnen.

[1:29:54] Het is toevallig ook het commissiedebat de woningbouwopgave.

[1:29:58] Maar ik zie toch elke keer en ook hier aan tafel weer discussies terugkomen

[1:30:02] dat we het hebben over mensen die al een huis hebben.

[1:30:05] Het moet gaan over de mensen die nog geen huis heeft.

[1:30:07] Natuurlijk moeten we goed voor die andere mensen zorgen,

[1:30:09] maar die mensen die nog geen huis hebben,

[1:30:11] De heer Velbrief zei het al, die hebben het nauwelijks in gezicht.

[1:30:14] En wij moeten daarvoor opkomen.

[1:30:16] Dus we moeten bouwen, bouwen, bouwen, zou ik willen zeggen.

[1:30:19] En ik sluit me aan bij de pleidooi, wat ik eerder van collega's heb gehoord,

[1:30:23] over de kwaliteit van woningen, de woningen voor ouderen, de woningen voor jongeren

[1:30:26] en ook dat nieuwe woningbouwlocaties goed bereikbaar moeten worden gemaakt.

[1:30:32] Dit kabinet heeft voorgenomen om in te gaan

[1:30:34] zetten op het bouwen van betaalbare koopwoningen.

[1:30:37] 27 procent volgens ABF is nodig de komende tien jaar.

[1:30:40] Heel goed.

[1:30:42] En om de woningbouw te stimuleren, stelt het kabinet de komende vijf jaar vijf miljard

[1:30:46] beschikbaar, de komende vier jaar vijf miljard beschikbaar, en die de minister in verschillende

[1:30:49] regelingen hebben we kunnen lezen uiteenzet.

[1:30:52] De VVD wil graag van deze minister weten hoeveel van deze vijf miljard, naar schatting, moet

[1:30:56] worden gestoken om koopwoningen betaalbaar te maken.

[1:30:58] Dat is de eerste vraag.

[1:31:00] En de tweede vraag gaat over hoe de minister dan ook gaat sturen zodat er echte betaalbare

[1:31:03] koopwoningen worden gebouwd, want als we daar niet op sturen, dan zijn er straks in projecten

[1:31:08] dure koopwoningen, koopwoningen net onder de betaalbaarheidsgrens die we hier hebben vastgesteld

[1:31:12] en huur.

[1:31:13] En dan mist het kabinet een belangrijk doel en dat is dat er ook echte woningen bijkomen

[1:31:17] die starters en middengroepen met hun inkomen kunnen betalen.

[1:31:20] Dus dat is net niet net zeg maar 389.000 euro, maar er moet ook echt daaronder fors gebouwd

[1:31:25] worden.

[1:31:26] Mede op het initiatief van de VVD is eerder het, samen met collega Gim is ook het, nationaal

[1:31:30] fonds betaalbare koopwoningen opgericht en dat is belangrijk voor starters en middengroepen

[1:31:34] om hun woningen ook echt te kunnen bemachtigen.

[1:31:37] Uit de Kamerbrief blijkt dat er meer tijd nodig is om dit fonds open te stellen.

[1:31:42] Het duurt inmiddels al erg lang, moet ik zeggen.

[1:31:44] Inmiddels al twee jaar om het fonds de lucht in te krijgen.

[1:31:48] Daarom vraagt de minister ook, waar zit de versnellingsknop en heeft u hulp nodig?

[1:31:52] Geen enkel probleem.

[1:31:54] Ik sta ter beschikking.

[1:31:56] Dan, voorzitter, grootschalige woningbouwlocaties.

[1:32:00] De VVD vindt het een goede ontwikkeling dat we eindelijk gaan doorpakken op de grootschalige

[1:32:04] woningbouwlocaties.

[1:32:05] Want op die manier kunnen we echt grote slagen in de toekomst gaan maken

[1:32:09] en een relatief grote aantallen woningen realiseren.

[1:32:12] De belangrijke vraag is echter wel is hoe en wanneer

[1:32:16] we die grootschalige gebieden gaan aanwijzen.

[1:32:19] En hoe gaat de minister hier een afweging in maken?

[1:32:22] Welke rol gaat het aanwijzen van locaties van nationaal belang daarin spelen?

[1:32:26] Want als het aan de VVD ligt, wijzen we liever gisteren dan morgen deze locaties aan.

[1:32:31] We hebben deze ruimte simpelweg gewoon nodig

[1:32:33] om de bouwproductie te versnellen

[1:32:35] en te zorgen dat er meer betaalbare woningen komen.

[1:32:38] En als u nog suggesties zoekt voor locaties,

[1:32:40] leest u dan alstublieft mijn vele moties met locaties even na.

[1:32:45] Nou, voorzitter, laatste punt. Ik heb het al eerder genoemd

[1:32:47] dat ik graag een herstelagenda van deze minister zou willen hebben

[1:32:52] als het gaat om bouwen.

[1:32:54] Ik dank de minister hartelijk voor de brief met de fiscale maatregelen,

[1:32:59] maar de vraag is wat zijn de onderwerpen

[1:33:00] die bijvoorbeeld door het vorige kabinet zijn ingevoerd,

[1:33:02] die belemmerend werken in de huidige tijd voor de woningbouw.

[1:33:06] Ik weet dat de minister bezig is met het programma Stoer, heel goed,

[1:33:09] maar er zijn meer belemmeringen in de overheidsbeleid.

[1:33:12] De VVD is op zoek naar een concrete agenda.

[1:33:16] Ik heb in een brief al het een en ander gelezen,

[1:33:18] maar ook met een concrete tijdslijn hoe we de bouw aan kunnen jaren.

[1:33:22] De werkelijkheid is namelijk dat de bouw van nieuwe woningen nog steeds aflakt

[1:33:26] en dat kunnen we niet gebruiken.

[1:33:28] en ik weet dat er veel gesproken wordt aan de versnellingstafels over de woningbouw.

[1:33:32] Nou, de vraag is eigenlijk welke problemen komen daar naar voren,

[1:33:35] want die zouden heel goed een plek moeten kunnen krijgen in deze herstelagenda.

[1:33:40] Ik hoor graag hoe de minister deze Kamer kan voorzien van een dergelijke agenda

[1:33:43] waar helder wordt wat en hoe snel belemmeringen kunnen worden opgelost,

[1:33:48] die onder andere ook, door het vorige kabinet noemde ik al,

[1:33:51] maar ook door deze Kamer misschien wel opgeworpen worden.

[1:33:54] We hebben net een heel debat gehad over is nou een planbatenheffing een goed idee

[1:33:58] Of gaat het over speculatie?

[1:34:00] Voorzitter, ik rondaf. De VVD wil voor iedereen een fijne en betaalbare woning,

[1:34:04] maar laten we er niet omheen draaien.

[1:34:06] We zijn nog niet helemaal op de goede weg.

[1:34:08] De VVD ziet in de opgave van deze minister om een marktmeester te zijn,

[1:34:13] flexibiliteiten betrachterende regels en regulering,

[1:34:16] en een grote rol om zuurstof in de bouwopgave te brengen.

[1:34:22] Maar alleen dan... Laatste zin.

[1:34:25] Wat zegt hij? Dit is mijn laatste zin.

[1:34:26] Oh, dan maak ik die laatste zin maar even af.

[1:34:29] Want alleen dan helpen we iedereen die op zoek is naar een woning, echt aan een woning.

[1:34:34] Tot zover.

[1:34:35] Nou, ik zei, er zijn drie interrupties, wat ik zo al zag.

[1:34:38] Van de heer Grenwis, de heer Velbrief en de heer De Hoop.

[1:34:41] Volgens mij was de heer De Hoop de eerste.

[1:34:43] Dus dan begin ik met u, de heer De Hoep.

[1:34:47] Voorzitter, herkenbaar betoog van collega de Grote van de VVD.

[1:34:52] Een deel van zijn bijdrage ging ook over het feit dat de VVD ook meer betaalbare woningen wil.

[1:34:56] En hij koppelde dat vooral ook aan het voorstel van het Nationale Koopfonds,

[1:35:00] wat mede door de VVD gedaan is.

[1:35:03] Het is natuurlijk wel zo dat dat niet toereikend is voor heel veel mensen.

[1:35:06] Ik geloof dat het 70 miljoen is uit de boot, misschien zit ik er net naast,

[1:35:09] maar er stromen ongeveer 50.000 starters jaarlijks nog extra binnen.

[1:35:13] Dus heel veel mensen vallen dan alsnog buiten de boot.

[1:35:15] En ik ben benieuwd wat voor voorstellen de VVD daarnaast nog heeft

[1:35:19] om wonen betaalbaar te maken voor alle groepen.

[1:35:23] De heer De Groot.

[1:35:26] Ja, voorzitter.

[1:35:27] Dat fonds, dat is overigens een mededank namens collega Grimwis,

[1:35:31] hebben we een voorstel liggen om daar nog 30 miljoen bij te doen.

[1:35:34] Dus dat fonds op de hoogte van 70-100 miljoen.

[1:35:36] Daar gaan we nog over stemmen met elkaar.

[1:35:38] Ik denk dat het heel erg goed is, maar nog belangrijker,

[1:35:39] ik heb een motie ingediend bij de begroting, die ook oproept om te kijken naar externe financiering.

[1:35:44] Zodat veel meer mensen toegang hebben tot dat fonds.

[1:35:47] Ik denk dat dat heel erg belangrijk is.

[1:35:50] Het VVD heeft eerder heel veel voorstellen gedaan om die betaalbaarheid toe te laten nemen.

[1:35:54] Waaronder is het heel belangrijk waar we bouwen.

[1:35:56] Want of er betaalbare woningen überhaupt bijkomen, ligt er heel erg aan waar we die woningen bouwen.

[1:36:02] En dat is de reden waarom wij al die jaren zo fel zijn.

[1:36:04] Ook om locaties beschikbaar te maken die goedkoper zijn.

[1:36:08] En Amiera-Pampus is daar misschien wel het beste voorbeeld van.

[1:36:10] We hebben net een debatje gehad van 0 in de boeken.

[1:36:12] Daar kun je perfect woningen bouwen die echt betaalbaar zijn.

[1:36:15] En als ze dan zo goedkoop zijn, dan is de VVD ook echt voor voorstander van

[1:36:20] om die ook te beschermen voor die groepen die het hartst nodig heeft.

[1:36:23] Dus we kunnen een legio aan voorbeelden hier bespreken die nodig zijn voor betaalbare woningen.

[1:36:30] Maar ik denk dat de stimuleringsmaatregelen vanuit het Fonds,

[1:36:34] kijken naar langere hypotheeklooptijden, ook tijdens het debat heeft de VVD daar een voorstel voor gedaan.

[1:36:41] Maar met name ook waar bouw je dan die woningen? Hoe zien die woningen er dan ook uit?

[1:36:44] welke kwaliteit heeft dat. Ik denk dat dat een hele belangrijke mix der dingen is

[1:36:48] die ervoor zorgen dat die woningen betaalbaar zijn. En dit is niet een

[1:36:52] uitputtenlijst, want er zijn nog meer punten, bijvoorbeeld welke eisen en

[1:36:56] regels stel je ook aan die woningbouw bijvoorbeeld. Het draagt allemaal bij aan

[1:36:59] het verbeteren van de betaalbaarheid van uiteindelijk die woningen, welke woningen

[1:37:02] herkomen. Een vervolgvraag van de heer De Hoek. Kijk voorzitter, ik ben er ook voor

[1:37:07] voor dat voorstel om er nog 30 miljoen bij op te plussen. Het probleem wat ik

[1:37:10] alleen heb is dat het niet het onderliggende fundamentele probleem

[1:37:15] Namelijk dat ontzettend veel mensen niet aan die betaalbare woning komen omdat bijvoorbeeld 60% van die prijs in de grond zit.

[1:37:21] En het ingewikkelde vind ik dan bijvoorbeeld bij zo'n voorstel voor een planbaatheffing is de VVD wel tegen.

[1:37:25] Terwijl als je het juist op de grond politiek wat doet, dat je wel verschillen kunt maken voor heel veel mensen.

[1:37:31] Dat er speculanten zijn die nou eenmaal gewoon geld verdienen op grond waar ze niks voor hoeven te doen.

[1:37:37] Dus ik ben ook benieuwd, want ik merk bij de VVD dat het vaak toch blijft hangen in minder regels.

[1:37:43] vooral bouwen in een badkuip of op plekken waar, nou laten we eerlijk zijn, je in de toekomst

[1:37:48] misschien over veertig, vijftig jaar niet meer wil wonen. Bent u of is de heer De Groot bereid om

[1:37:53] ook, net als de meerderheid in de Kamer, een versnelling te zetten voor die planbatenheffing,

[1:37:59] die ook gericht voor speculanten, want ik heb zijn kritische vragen daarover gehoord,

[1:38:02] maar als het nu specifiek voor speculanten, als we daar nu stappen kunnen zetten, is de VVD daar

[1:38:06] dan nu ook toe bereid? Ja, voorzitter, ik snap die opmerking over die badkuip niet helemaal,

[1:38:12] maar daar komen we dan nog over te spreken.

[1:38:13] Maar ik heb net een heel interessant interruptiedebat gehad met mevrouw Beckerman

[1:38:16] over het verschil tussen echt het belasten van ontwikkelaars

[1:38:20] die op dit moment bijvoorbeeld grondposities hebben.

[1:38:22] Ja, de VVD is gewoon heel realistisch.

[1:38:24] Als u dat wil en als u dat doet, dan zult u de VVD niet aan uw zijde vinden,

[1:38:28] omdat het gewoon een boete op bouwen is.

[1:38:30] Dat is het gewoon.

[1:38:32] Dus als je... Stel, je hebt gewoon veel al betaald voor die grond.

[1:38:35] Denk je dan dat er heel veel verdiend kan worden?

[1:38:37] En wat je al daar kan doen als ontwikkelaar,

[1:38:39] en dat hebben we ook in het hoofdlijnakkoord afgesloten met elkaar,

[1:38:42] is dat je een bijdrage kan leveren aan voorzieningen.

[1:38:45] Dat is een heel goed idee, dat er een bijdrage binnen de wijk wordt geleverd aan voorzieningen.

[1:38:49] Of het om een fietsbrug gaat, om een speeltuin, om een ontslijting van de wijk.

[1:38:52] Dat is allemaal heel erg goed.

[1:38:53] Maar een grote generieke planbatenheffing die ervoor gaat zorgen dat...

[1:38:57] U refereerde daar zelf aan, ik moet even de naam opzoeken, aan hooglegger Krabben,

[1:39:02] maar die is zelf voorstander van de belasting.

[1:39:03] Maar die heffing komt helemaal niet goed aan de bestaande woningbouwprojecten.

[1:39:09] Dat zijn zijn eigen woorden.

[1:39:10] Ik heb net even goed bekeken wat hij daarover zegt.

[1:39:14] De VVD heeft altijd hard opgetreden tegen speculanten.

[1:39:17] Dus daar kunnen we met elkaar over praten.

[1:39:18] Maar speculatie en een planbatenheffing op het bezit van grond in de handen van ontwikkelaars

[1:39:24] die heel graag zouden willen bouwen op dit moment, dat zijn echt twee hele grote verschillen.

[1:39:30] De heer De Hoog, dit is uw laatste interruptie.

[1:39:32] Die geef ik graag aan collega De Groot.

[1:39:35] Nee, voorzitter, kijk, de invulling van de planbaatheffing is de komende periode ook aan de Kamer natuurlijk.

[1:39:40] En ik hoor wel de opening bij de VVD van als we gericht speculatie verder kunnen belasten,

[1:39:45] braakliggende grond waar niet iets gebeurt, dan zijn wij daar eventueel toe bereid.

[1:39:49] Dus ik ben blij met die beweging.

[1:39:51] Kijk, voorzitter, wat ik lastig vind is dat we eigenlijk al veertien jaar dezelfde bijdrages van de VVD horen.

[1:39:59] over minder regels, vooral bouwen, maar dat het er in totaliteit nog steeds niet toe heeft geleid

[1:40:05] om meer betaalbare woning te hebben. Ik zou via uw voorzitter aan de heer De Groot willen vragen,

[1:40:10] vindt hij ook dat we meer moeten investeren in woningbouwcorporatie, maar dat daarnaast ook

[1:40:15] onrendabele toppen veel steviger, met nog meer geld vanuit het Rijk, gecompenseerd zouden moeten

[1:40:21] worden, zodat juist op die plekken waar het dan lastiger is voor die ontwikkelaars, dat we dan

[1:40:24] die hand reiken en dat we fundamenteel kunnen zorgen dat veel meer mensen aan

[1:40:28] die betaalbare koopwoning komen, want ik ben blij met het koopstartersfonds, maar

[1:40:31] er zijn tienduizenden starters die bij lange na nog steeds niet aan de beurt komen.

[1:40:36] De heer De Groot.

[1:40:38] Ja, voorzitter, ik wil toch twee dingen zeggen over de beweringen die de

[1:40:42] Hoopnamenscholingspartij van de Arbeid doet, via u, voorzitter.

[1:40:44] Ik heb net een heel interruptie debat gehad over een stuk grond bij Almere-Pampus,

[1:40:48] wat van nu aan de boeken staat. Daar heeft de vorige minister van gezegd,

[1:40:51] het wordt wel heel lastig om daar twee derde betaalbaar te realiseren.

[1:40:53] Dus er wordt hier een soort van mantra gecreëerd dat het heel makkelijk is en dat er veel winsten

[1:40:58] in boeken zitten.

[1:41:01] Het is een soort van mantra geworden dat er enorme winsten klaarstaan om afgeroomd te

[1:41:05] worden bij die woningbouw.

[1:41:07] Maar dat beeld herken ik helemaal niet.

[1:41:08] En dat heeft de vorige minister ook gezegd in een vraag die ik stelde over rijksgrond die

[1:41:13] bebouwd kan worden.

[1:41:15] Waar de minister aangaf, nou, dat wordt nog een hele toer om daar überhaupt twee derde

[1:41:19] betaalbaar te bouwen.

[1:41:21] Dus zo makkelijk is het allemaal niet.

[1:41:22] Als het zo makkelijk was, dan hadden we waarschijnlijk die discussie al lang beslecht.

[1:41:25] Waar ik, wat ik benoem, is dat ik wel degelijk, en dat treedt de VVD, heeft het ook al eerder gedaan,

[1:41:30] wat ik benoem, is dat makkelijk geld tussen, dat gaat over vastgrondtransacties,

[1:41:38] dat ik daar heel graag naar wil kijken, dat we daar kijken om de speculatie en de perverse prikkel uit te halen.

[1:41:43] Want dat helpt zeker niet in de uiteindelijke grondprijs die uiteindelijk woning-eigenaren moeten gaan betalen.

[1:41:49] Dus dat zou ik als eerste reactie nog willen geven.

[1:41:52] Dit kabinet trekt historisch veel geld.

[1:41:54] En overigens het voorkabinet over mobiliteit,

[1:41:57] deze coalitie over mobiliteit en deze coalitie ook als het gaat over

[1:42:00] investeringen in inbouwen, 5 miljard.

[1:42:04] Dat is veel geld.

[1:42:07] En verder zullen we het echt met elkaar,

[1:42:08] we zullen het echt moeten zoeken op de plekken waar we, en daar zal de heer,

[1:42:12] de partij van de heer De Hoop, GroenLinks Partij voor de Arbeid, ook echt ruimte moeten

[1:42:16] bieden om goedkopere grond, goedkopere plekken te vinden met elkaar.

[1:42:20] Want daar zit ook de crux.

[1:42:21] kunnen we die goedkope woningen wel of niet bouwen.

[1:42:24] En zolang de hele hoop daar niet aan de kant van de VVD staat, dan komen we niet verder.

[1:42:31] Dan een interruptie van de heer Velbrief.

[1:42:34] Ja, kort op die deregulering. Even kijken of de heer De Grote en ik het nou eens zijn met elkaar.

[1:42:40] Kijk, als ik het programma Stoer en Deregulering hoor, het hele debat tijdens de begrotingsbehandeling,

[1:42:47] dat ging over de vraag, kun je nou in die keten van vergunning, et cetera,

[1:42:52] Dan kun je daar tempo bereiken.

[1:42:54] Nou heeft de heer De Groot gelijk.

[1:42:55] Daar ontwijkt de overheid zelf ook allerlei rollen in.

[1:42:58] Maar is hij het ook met mij eens dat het hier niet gaat om bijvoorbeeld de kwaliteitseisen

[1:43:03] aan die woningen, tenzij die absurd zijn, maar dat zijn ze denk ik niet over het algemeen.

[1:43:08] Hij heeft het ook over fijn wonen of duurzaamheidseisen te gaan verlagen, want dat is natuurlijk een

[1:43:12] beetje een paar dagen te de wagen spannen, want dan constateer je over vijf of tien jaar

[1:43:15] dat mensen in woningen wonen die veel te snel verouderd zijn.

[1:43:19] Is de heer De Groot het met mij eens of zoekt hij het ook daar?

[1:43:24] Ik zou in ieder geval, en dat vind ik ook een hele verstandige lijn van deze minister, bovengemeentelijke

[1:43:29] eisen willen uitsluiten.

[1:43:31] Dat is natuurlijk heel ondoenlijk voor grote partijen die moeten bouwen en ook overigens

[1:43:35] voor mkb-aannemers, dat het niet meer om te rekenen valt omdat er allerlei extra duurzaamheidseisen

[1:43:39] bijvoorbeeld, als voorbeeld, en zo zijn er ook allerlei andere eisen, gesteld worden

[1:43:44] aan woningen.

[1:43:45] Het is gewoon één maatlat.

[1:43:45] Dat lijkt me een hele gezonde uitgangspunt om te kijken

[1:43:51] van hoe kunnen we die bouw nou aan de gang laten zijn.

[1:43:54] En we moeten hier ook, dat wil ik toch ook maar zeggen,

[1:43:58] de kwaliteit van onze woning is enorm hoog.

[1:44:01] Als je dat ook kijkt in vergelijking met andere landen in Europa,

[1:44:04] is de kwaliteit van onze woning echt superhoog.

[1:44:07] De vraag is of je daar nog wat bovenop moet leggen als gemeente.

[1:44:09] De vraag is, kun je 2% dalen daarmee om toch die betaalbare woning te bouwen.

[1:44:14] Dus wij zijn op zoek naar die ruimte met elkaar, hoe je er toch voor kan zorgen dat, nou één,

[1:44:20] die doelstelling van honderdduizend woningen die nu uit zicht is, want dat moeten we ook

[1:44:23] vaststellen met elkaar, en twee, dat er ook voldoende betaalbaarheid in zit om die toch

[1:44:27] te halen.

[1:44:28] En als dat betekent dat een aantal eisen een paar procent teruggezocht moeten worden, want

[1:44:32] het gaat echt niet over halveren van eisen, daar geloof ik helemaal niet in, dan zijn

[1:44:36] we daartoe bereid.

[1:44:36] Want we moeten die woningen bouwen, want al die mensen die wachten, die laten we anders

[1:44:40] gewoon in de kou staan.

[1:44:42] Een volgvraag van de heer Vijlbrink.

[1:44:44] Ja, toch maar even in reactie, want ik hoorde gewoon dus niet over het andere deel van de deregulering,

[1:44:49] die ik in mijn ogen veel belangrijker is.

[1:44:51] Dat is alle dingen die rond vergunningen spelen, rond dingen die veel te lang duren, raadsstaten,

[1:44:56] waar het helemaal vol loopt.

[1:44:58] Dat lijken mij eigenlijk allemaal veel grotere belemmeringen dan een duurzaamheidseis in gemeente A of B.

[1:45:05] Ik ben het wel met hem eens dat je op een gegeven moment ook dat je voorrang moet geven aan van voldoende kwaliteit,

[1:45:10] maar ook dus van voldoende duurzaamheidseisen,

[1:45:12] want we leven in een tijd waarin het belangrijk is

[1:45:16] dat die woningen daar van voldoende kwaliteit moeten zijn,

[1:45:18] maar dat dan voorop staat dat je veel wilt bouwen, dat begrijp ik.

[1:45:21] En daar ben ik het ook mee eens gezien de opgave.

[1:45:24] Maar ik zou toch ook vooral de VVD willen vragen om te kijken naar

[1:45:27] die hele keten van besluitvorming, waar volgens mij heel veel te halen valt,

[1:45:32] met een beetje goede wil.

[1:45:35] De heer Rigoot.

[1:45:36] Ja, voorzitter, dank.

[1:45:37] Ja, ik kan daar heel lang antwoord over geven, daar ben ik heel goed in,

[1:45:40] Maar dat ga ik niet doen.

[1:45:42] Ik ga ja zeggen.

[1:45:43] Mijn collega Möllerkamp heeft bij de begrotingsbureau zelfs voorstellen gedaan.

[1:45:48] Het moet veel korter, compacter, sneller.

[1:45:51] Maar we moeten ook herkennen dat soms aanvragen ook langs te liggen door ambtenaren tekort.

[1:45:56] Het is best wel een hele cocktail in dat hele proces wat ons nu parten speelt.

[1:46:01] Als het gaat over de snel tot vergunningverlening komen.

[1:46:04] Dus het antwoord is ja.

[1:46:06] Daar kijken we zeer nadrukkelijk naar met grote belangstelling.

[1:46:13] En dan had ik nog een interruptie gezien van de heer Grenwis.

[1:46:18] Ja, voorzitter. Ik heb nog een vraag aan collega De Groot.

[1:46:22] Die is door zijn spreektijd heen, maar hij heeft nog niks gezegd over de leennormen.

[1:46:25] En over de financieringsruimte. En daar hoor ik de VVD sowieso niet zo heel vaak over.

[1:46:30] Terwijl, ja, misschien zei ik het absoluut in mijn eigen termijn.

[1:46:34] Dat financieringsruimte de huizenprijs bepaalt.

[1:46:38] Natuurlijk doet vrij aanbod en zo er wel een beetje toe.

[1:46:40] maar toch in hoge mate bepaalt de financieringsruimte die mensen hebben

[1:46:46] bepaald voor een groot deel de prijs van hun huis.

[1:46:49] En de financieringsruimte wordt weer bepaald door de stand van de rente

[1:46:52] en hoe je inkomen zich ontwikkelt.

[1:46:59] En dan vervolgens hebben instrumenten als die hypotheekrenteaftrek

[1:47:02] natuurlijk daar ook impact op.

[1:47:03] Ik weet dat de VVD daar niet zo graag aankomt,

[1:47:05] Maar is het dan bereid, kritisch aan de systematiek van die leennormen te kijken, die de financieringsruimte,

[1:47:13] de leenruimte aanjaagt, eigenlijk de afgelopen jaren, en daarmee ook uiteindelijk de huizenprijzen?

[1:47:21] Voorzitter, twee reacties.

[1:47:22] Eén, ik ben het fundamenteel oneens, en dat is gewoon macro-economisch niet zo, is dat

[1:47:26] de leenruimte de huizenprijzen bepaalt.

[1:47:30] Dat is het aanbod.

[1:47:31] Want op het moment als er een overschot aan woningen zijn, dat hebben we in 2010 tot 2013 gezien,

[1:47:38] dat mensen gewoon niet de behoefte hebben om te verhuizen.

[1:47:41] Dus als de vraag lager is dan het aanbod, gaan de woningprijzen naar beneden.

[1:47:45] Dus dat is één.

[1:47:47] Ik ben het wel eens dat het een elixir is op het moment dat er ook maar een klein stukje schaarst is.

[1:47:53] Dan heeft het een enorm groot effect.

[1:47:56] Want dan ga je het hele spel op de wagen van bieden, leen, normen.

[1:47:59] Dat is enorm belangrijk en dan krijg je eigenlijk kwadratisch of hoe je het ook zou willen zeggen,

[1:48:04] krijg je die prijsspiraal. Dat is één.

[1:48:07] Twee zou ik antwoord willen geven op de vraag van de heer Gimweers als het gaat over leencapaciteit.

[1:48:14] Het lijkt me heel verstandig dat we als Kamer misschien wel eens even niets doen.

[1:48:18] Want we zijn heel goed in als het nodig is om dingen te verruimen en anderzijds om te beperken.

[1:48:23] Ik denk dat we nu een stand in de leencapaciteit hebben bereid waarin bijvoorbeeld,

[1:48:27] We hebben het net over spaar gehad.

[1:48:29] Mensen moeten al eigen geld meenemen, dus er is al een drempel.

[1:48:34] Heel veel mensen in Nederland met een middeninkomen, die zijn gewoon uitgespeeld, die komen niet

[1:48:41] eens aan een woning.

[1:48:42] Dus op het moment dat we het verder gaan inperken, dan raakt het voor die mensen een woning nog

[1:48:48] verder uit zicht.

[1:48:49] Ja, als we het verder gaan verruimen, dan zal die prijsspiraal weer lekker zijn werk

[1:48:52] doen, want er is enorme schaarste.

[1:48:54] En dat is precies de reden waarom bijvoorbeeld bij het Fonds Nationaal Betaalbare Koopwoningen,

[1:48:58] maar ook mijn oproep voor lange hypotheken, dat het niet gaat over het verruimen of verkrappen

[1:49:01] van de leennormen, maar dat dat iets is wat fix moet blijven, maar wel kijken naar hoe

[1:49:08] we de mogelijkheden kunnen bieden aan deze groepen om toch die woning te kunnen bemachtigen.

[1:49:13] Dus mijn oogst zou zijn om daar gewoon vanaf te blijven, stabiliteit te bieden aan die

[1:49:18] woningen in de koopmarkt, maar vooral even niks te doen, dat lijkt VVD op dit moment het

[1:49:22] beste.

[1:49:27] Voorzitter, helaas voor de heer De Groot, maar op het eerste deel moet ik hem echt tegenspreken.

[1:49:31] De Nederlandse Bank heeft hier toch regelmatig onderzoek naar gedaan en concludeerde nog in

[1:49:36] 2023 dat de financieringsruimte inderdaad een belangrijke drijfveer is van huizenprijs in

[1:49:40] tegenstelling tot het aanbod van woningen. Dus ja, dat is een interessant voerder voor discussie,

[1:49:46] maar financieringsruimte doet er wel degelijk toe. En dus de jaarlijkse bijstelling op basis van het

[1:49:52] Het advies van de Nibud, plus rentestanden, plus faciliteiten zoals hypotheekrenteaftrek,

[1:49:58] hebben wel degelijk impact op huisprijsontwikkeling.

[1:50:02] En dat is leuk voor de bezittende klasse, voor ons die een huis hebben,

[1:50:08] maar voor de jongeren die nog buiten staan is het gewoon heel erg jammer.

[1:50:13] Dus de woningzoekende heeft hier wel last van deze benadering van de VVD.

[1:50:18] En dat wil ik toch wel even aan de voorloper zeggen.

[1:50:19] Meneer Schenwens, wat is uw vraag?

[1:50:20] Nou ja, het eerste was dus feitelijk onjuistheid en het tweede is,

[1:50:26] ja, maar hoe verhoudt zich dit hele verhaal van de VVD met het warme kloppende hart voor de woningzoekenden?

[1:50:31] Want hier zit wel een probleem en ik herken gelijk de transitiepijn.

[1:50:35] Daarom dat er ook een onderzoek naar plaatsvindt.

[1:50:37] Goed, goed. We gaan naar de heer De Groot.

[1:50:40] Ja, voorzitter. Kijk, de heer Gimmes kan citeren.

[1:50:43] Tot in ons werk.

[1:50:43] Ja, hij zegt hetzelfde tot in ons werk.

[1:50:45] Zolang als hij wil, wilde ik eigenlijk zeggen.

[1:50:49] Maar als er een overschot aan koopwoningen is, dan doet dat echt iets met de huizenprijzen

[1:50:53] en ook hoe daarop wordt geboden.

[1:50:55] Daar ben ik van overtuigd.

[1:50:56] En volgens mij is dat ook in de context waarin de Nederlandse Bank dat heeft geschreven, is

[1:51:01] ook in de context van de schaarste van deze markt.

[1:51:04] Maar goed, daar kunnen we nog wel eens een keer een heel debatje over opzetten.

[1:51:08] Nee, de VVD erkent dat er voor jonge starters die willen starten op de koopmarkt, dat er maatregelen nodig zijn.

[1:51:17] En dat is ook precies de reden, volgens mij, waarom de VVD en de ChristenUnie samen optrekken in het Fonds Nationaal Betaalbare Koopwoningen.

[1:51:23] En dat is ook precies de reden waarom ik zoek naar mogelijkheden om het leven van die koopstarter ook makkelijker te maken.

[1:51:31] dat we daar naar moeten kijken.

[1:51:32] Alleen, het moeten dergelijke maatregelen zijn die niet prijs op de prijsspiraal...

[1:51:37] Ja, als een soort van benzine op het vuur van de prijsspiraal is.

[1:51:41] Dat zou ik wel willen.

[1:51:43] Goed, dan zijn we aan het einde gekomen van de termijn van de heer De Groot.

[1:51:47] Nu ben ik aan de beurt, maar daarvoor moet ik wel eerst even het voorzitterschap overdragen.

[1:51:51] Dat kan ik overdragen aan de heer De Woop.

[1:51:54] Ja, dank. En dan geef ik gelijk het woord aan mevrouw Wijnals van de BBB.

[1:51:58] Dank u wel, meneer de voorzitter.

[1:52:01] Iedereen kent wel iemand die op zoek is naar een woning en die die niet kan vinden.

[1:52:07] Denk maar eens aan de starter op de woningmarkt of als iemand gescheiden is en ook nog eens

[1:52:13] een minderjarig kind in huis heeft, probeer dan maar eens een keer een woning te vinden.

[1:52:18] Dat is echt heel erg moeilijk, meneer de voorzitter.

[1:52:21] We zijn dan ook heel erg blij als BBB dat die aanpak van die wooncrisis echt een hele

[1:52:26] prominente rol heeft gekregen in het hoofdlijnenakkoord.

[1:52:31] Maar we zijn ook heel erg blij dat het ministerie van Volkshuisvesting en

[1:52:35] Ruimtelijke Ordening terug is en dat die ook aan de slag kan met de regie op dit dossier.

[1:52:42] En we voeren vandaag als commissie het debat over de woningbouwopgave en de koopsector.

[1:52:47] En we willen als BBB op een aantal punten aandacht vragen aan de minister.

[1:52:52] En dan begin ik bij de brief van de minister van 12 juli 2024.

[1:52:58] En daar heeft zij het over de uitkomst van een aantal onderzoeken.

[1:53:01] En daarin zie je uit een onderzoek van Primoz dat het aantal huishoudens de komende jaar maar blijft groeien.

[1:53:08] En daar maken wij ons als BBB wel zorgen over.

[1:53:11] En we zijn vooral heel erg benieuwd of dat aantal huishoudens ook groeit.

[1:53:15] Doordat de huishoudens ook steeds kleiner worden en ook in de toekomst steeds kleiner worden.

[1:53:22] En als ik doorlas in die brief, dan zag ik dat de plancapaciteit voor de komende jaren op orde is.

[1:53:29] Daar zijn wel nog wat aandachtspunten in.

[1:53:32] Daar is ook een grafiek opgenomen.

[1:53:34] En dan zie je dat tot en met 2030 echt een hele hoge plancapaciteit te zien is.

[1:53:38] Maar daarna zie je ook alweer dat die capaciteit best wel flink afneemt.

[1:53:42] En we vinden het wel goed om ook wel verder te kijken dan die 2030.

[1:53:46] En ik ben heel benieuwd hoe de minister naar deze grafiek krijgt.

[1:53:51] Dan de brief van de minister van 11 juli 2024, want dan gaat het over flexwoningen.

[1:53:57] En als je kijkt, dan zie je dat maar liefst 74 miljoen beschikbaar was voor de tweede

[1:54:04] tranche en dat er maar voor in totaal 15,3 miljoen aan aanvragen is ingediend door gemeenten.

[1:54:11] En als BBB's hebben van mening dat flex- en transformatiewoningen wel snel verlichting

[1:54:16] kunnen bieden op de woningmarkt, want er wordt echt een kans gemist en er blijft ook heel

[1:54:21] veel geld liggen om snel wooneenheden toe te voegen aan onze woningmarkt.

[1:54:25] En zeker ook voor kleinere gemeenten,

[1:54:28] waar het momenteel toch best wel lang duurt voordat de projecten van de grond komen,

[1:54:32] zou dat wellicht een oplossing kunnen zijn.

[1:54:35] Mijn vragen aan de minister op dit onderwerp zijn dan ook hoe zij deze regeling

[1:54:38] onder de aandacht kan brengen bij gemeenten, of ze ook mogelijkheden ziet

[1:54:43] om hier meer regie op te voeren en of het ook mogelijk is dat de minister kijkt

[1:54:48] waarom gemeenten slechts 15,3 miljoen hebben aangevraagd

[1:54:53] van de in totaal 74 miljoen die beschikbaar was.

[1:54:57] Waarom zijn de gemeenten die dit niet aanvragen

[1:55:00] en welke praktische bezwaren leven er?

[1:55:03] En dan nog een punt, voorzitter.

[1:55:05] Bouwen is heel erg belangrijk en we zien ook allerlei ontwikkelingen.

[1:55:10] Maar het benutten van bestaande voorraad is ook belangrijk.

[1:55:13] En als BVB heb ik al vaker gepleit

[1:55:15] voor het zo efficiënt mogelijk gebruiken van onze woningvoorraad.

[1:55:19] En daar zit volgens ons ook vooral snelle winst.

[1:55:23] Ik roep de minister hiertoe dan ook op om die mogelijkheden zo efficiënt mogelijk te gebruiken.

[1:55:29] Denk aan het herbestemmen van agrarische gebouwen, maar ook bijvoorbeeld woningdelers.

[1:55:36] Ik heb ook gelezen in een brief dat de minister daar ook echt concreet mee aan de slag wil.

[1:55:41] En daar zijn we als BBB heel erg blij mee.

[1:55:43] Tot slot, voorzitter.

[1:55:46] Met de komst van een minister Volkshuisvesting-Ruimtelijke Ordening die de regie voert op onze volkshuisvesting

[1:55:53] is er wat ons betreft een hele belangrijke stap gezet met onze enorme woningbouwopgave die er ligt.

[1:56:00] Iedereen verdient een dak boven zijn hoofd en veel mensen kunnen geen passende woning vinden.

[1:56:06] De BBB heeft ook oog voor de mens achter de woningzoekende.

[1:56:11] Onze oproep aan de minister is dan ook

[1:56:13] Zorg zo snel mogelijk voor de bouw van woningen.

[1:56:17] Benut zo snel mogelijk de bestaande bouw.

[1:56:20] En zorg ervoor dat onze inwoners een passende woning kunnen vinden.

[1:56:24] Ook op het platteland. Dank u wel.

[1:56:27] Dank mevrouw Weijenas voor uw bijdrage.

[1:56:30] Ik kijk nog even naar de commissie of er een interruptie is.

[1:56:33] Dat is niet het geval. Dan geef ik het voorzitterschap bij deze aan u terug.

[1:56:37] Dank u wel meneer De Hoop voor het voorzitterschap.

[1:56:40] En dan zijn we klaar met de eerste termijn van deze commissie.

[1:56:43] Dan ga ik even kijken naar de minister.

[1:56:46] Twintig minuten heeft zij nodig voor de voorbereiding van de eerste termijn aan de zijde van de minister.

[1:56:51] Dan schors ik nu de vergadering tot twintig over vijf.

[2:19:43] Ik heropen de vergadering en het woord is aan de minister voor de eerste termijn.

[2:19:47] Voordat ik daar aan kan beginnen, geef ik jullie mee dat jullie drie interrupties hebben aan deze tijd.

[2:19:53] Mede ook gelaten op de tijd.

[2:19:56] Oké, prima. Het woord is aan de minister.

[2:20:05] Een commissiedebat over de woningbouwopgave en de koopsector.

[2:20:10] Voorzitter, alles is weer voorbijgekomen.

[2:20:15] Dus ik ga mijn uiterste best doen om er een lopend verhaal van te maken.

[2:20:22] Maar af en toe zal het lijken alsof ik van de hak op de tak spring, maar dat is om alle

[2:20:28] Kamerleden van een antwoord te voorzien.

[2:20:30] Laat ik beginnen met de reden waarom er zo'n ontzettend grote belangstelling is voor dit

[2:20:37] commissiedebat.

[2:20:39] Dat resoneerde in de woorden van de heer Vuilbrief van de fractie van D66, toen hij vroeg hoe

[2:20:46] de stem van de woningzoekende gaat doorklinken op de woontop.

[2:20:52] Dat is volgens mij waarom wij allemaal zo ontzettend bezig zijn met dit onderwerp en er zoveel

[2:20:58] uren in de week over denken, over lezen en over praten, namelijk al die jonge mensen

[2:21:04] die niet aan hun leven kunnen beginnen, die geen gezin starten, die geen eigen plekje

[2:21:11] hebben onder de zon, maar ook alle ouderen, en die kwamen ook in een flink aantal van de

[2:21:15] vragen voorbij, die kleiner anders willen gaan wonen, maar niet dat vinden wat ze zoeken.

[2:21:24] Daarom hebben wij een woontop, voorzitter, om met elkaar heel concreet afspraken te maken

[2:21:30] hoe we dat doen.

[2:21:32] En ik heb ook de afgelopen dagen de kritische bewoordingen gelezen van heel veel van de

[2:21:41] belangrijke actoren op die woontop.

[2:21:46] En voorzitter, in die zin zal het best spannend worden of we het met elkaar voor elkaar gaan

[2:21:51] krijgen. Want ja, we voelen soms zelf persoonlijk in ons eigen leven en we lezen waarom we een

[2:22:01] woontop hebben, namelijk het zoeken van concrete locaties, het op pad gaan naar afgegeven bouwvergunningen,

[2:22:12] het doorbreken van al jarenlopende discussies, het concreet worden in het schrappen van allerlei

[2:22:20] soms overbodig en tegenstrijdigde eisen en regels, tot af en concreet worden.

[2:22:27] En dan wordt het ingewikkeld.

[2:22:30] Maar voorzitter, u kent mij inmiddels een beetje.

[2:22:33] Ik ga door.

[2:22:34] Ik ga echt mijn uiterste best doen om dat voor elkaar te krijgen.

[2:22:37] Maar of we het ook echt met elkaar gaan doen op die 11 december, dat zal de komende weken doen lijken.

[2:22:47] Vanaf hier zeg ik tegen alle betrokkenen dat we het met elkaar laten doen, over onze schaduw

[2:22:54] heen springen en komen tot het schrappen van regels, het aanwijzen van locaties en vaststellen

[2:23:01] wat er nodig is om de bouwvergunningen te gaan verlenen, voorzitter.

[2:23:07] Ik zie de eerste interruptie van mevrouw Beckerman.

[2:23:10] Nou ja, tenzij de minister nog niet klaar was met het blokje woont op.

[2:23:14] Nee, voorzitter, dat waren mijn inleidende woorden.

[2:23:17] en was ik van plan om in te gaan op alle vragen die over de woon...

[2:23:21] Misschien netjes om een naadblokje te doen.

[2:23:23] Ja.

[2:23:25] De fractie van de SGP, maar volgens mij kronk het in alle vragen ook wel door,

[2:23:33] wat wil ik daar nou bereiken?

[2:23:36] Ga ik daar echt bindende afspraken maken, voorzitter?

[2:23:39] Ja, wat mij betreft wel.

[2:23:42] Daar gaan we met elkaar afspreken hoe we die 100.000 woningen gaan bouwen, waar we ze gaan bouwen.

[2:23:52] Ook ga ik daar spreken over welke locaties er dan nodig zijn.

[2:23:58] Ook ga ik daar spreken over of het uit kan.

[2:24:01] We willen op grond van het hoofdlijnenakkoord 30 procent sociaal en twee derde betaalbaar gaan bouwen.

[2:24:06] Ik wil daarop de discussie beslechten.

[2:24:11] Er wordt op dit moment gerekend of het uit kan.

[2:24:15] Als het uit kan, vind ik ook dat daarna iedereen moet stoppen met piepen, zoals ik dat dan zelf noem.

[2:24:22] Maar als het niet uit kan, moeten we iets doen aan de eisen die we met elkaar stellen.

[2:24:33] Dat is wat ik daar wil gaan doen.

[2:24:39] De komende weken moeten we ook duidelijk gaan krijgen hoe dat er dan uitziet, tweederde betaalbaar.

[2:24:47] Dat is misschien ook wel een klein beetje het gesternte van dit debat.

[2:24:52] Ik vind dat betaalbaar niet alleen moet gaan over huur, ik vind dat betaalbaar ook moet

[2:24:57] gaan over koop.

[2:24:58] De bezitsvorming is gewoon nog steeds van belang.

[2:25:03] Het bereikt trouwens ook uit het ABF-onderzoek dat 8% van de mensen een betaalbare huurwoning wil.

[2:25:10] Ik geloof dat 28% een betaalbare koopwoning wil, dus daar moeten we ook op ingaan zetten.

[2:25:16] Moet je het natuurlijk wel zo regelen, voorzitter, dat niet degene die in de gelukkige omstandigheden

[2:25:22] om een nieuwe betaalbare koopwoning te kunnen kopen, dat die hem vervolgens met een tonnetje winst op

[2:25:29] funda zet, maar daar is in het verleden ervaring mee opgedaan. Dat is wat we gaan doen. Op de woontop

[2:25:40] worden ook een aantal woningzoekenden zelf uitgenodigd. Op de woontop wordt met hen het

[2:25:46] gesprek aangegaan over hoe zij aankijken tegen de afspraken. Alle Kamerleden van deze commissie zijn

[2:25:52] ook uitgenodigd om gewoon mee te maken wat wij daar allemaal doen en goed te luisteren,

[2:26:00] voorzitter. Want het zal niet zozeer direct over u gaan, maar ik vond het gewoon belangrijk

[2:26:06] dat u, omdat ik u gebombardeerd heb als coördinerend lid in uw fractie, om ook met mij mee te werken

[2:26:17] Aan al die zaken die nodig zijn, bent u ook van harte uitgenodigd.

[2:26:29] Tijdens de begrotingbehandeling hebben we het erover gehad hoe we de woningzoekenden een

[2:26:33] plek kunnen geven in de procedures.

[2:26:37] Er is volgens mij zelfs ook een motie aangenomen om dat te gaan doen.

[2:26:41] Dus ik ben ook aan het kijken hoe ik dat uit ga werken.

[2:26:46] De heer Vlag vroeg nog aan mij hoe ik ga om met het aanjagen van het bouwen van woningen voor ouderen.

[2:26:56] Ook mevrouw Beckerman en de heer Mooyman van de fractie van de PVV vroegen dat aan mij.

[2:27:01] Voorzitter. In de overleggen die ik heb over de woondeals is een vast onderwerp wat daar terugkwam

[2:27:08] in de afgelopen keer, het afsprakenkader van de ouderenhuisvesting.

[2:27:12] Gemeentes moeten voor hun gemeente vast gaan stellen welke behoefte er is.

[2:27:21] De meeste woningbouwregio's hebben dat inmiddels gedaan.

[2:27:28] De andere zijn ze aan het afronden.

[2:27:31] Dan weten alle gemeentes hoe groot hun opgave is voor ouderen en gaan ze aan de slag om

[2:27:37] de bouwprogrammering of in de bestaande voorraad in te passen.

[2:27:41] Ik ondersteun dit proces door middel van een AJAG-team, wonenzorg en welzijn voor ouderen,

[2:27:47] samen met de minister van VWS.

[2:27:49] Zij houdt mij ook scherp op dit onderwerp, dat kan ik u verzekeren.

[2:27:54] Samen met de minister van VWS heb ik een stimulerensregeling om tegemoet te komen aan de extra kosten

[2:28:00] voor zorggeschikte en geclusterde woningen.

[2:28:07] Voorzitter. Mantelzorg vroeg de heer Vlag ook nog naar hoe dat gestimuleerd gaat worden.

[2:28:15] Dat is belangrijk.

[2:28:17] Ik wil ervoor gaan zorgen dat, net als voor 1 januari 2024, mantelzorgwoningen

[2:28:24] vergunningsvrij kunnen worden gebouwd.

[2:28:26] Daarmee wil ik via het besluit Versteking en Regie Volksuitvesting in het besluit

[2:28:32] kwaliteit leefomgeving voorzien in een instructieregel dat alle gemeente-binnengestelde

[2:28:37] voorwaarden in het omgevingsplan mogelijkheden voor het vergunningsvrij en mantelzorgwoningen

[2:28:42] op een achtererf bij een woning bieden.

[2:28:45] Maar zoals u weet, wil ik daarin zelfs verder gaan en het niet alleen voor zorgbehoevende

[2:28:51] ouderen geschikt te maken, maar ook voor een op de zolder wonende zoon of dochter mogelijk te maken.

[2:29:04] Ik ga langzamer dan toe naar andere onderwerpen dan de woontalk.

[2:29:10] Dan zijn er nog twee interrupties.

[2:29:12] Mevrouw Beckerman was eerst.

[2:29:15] Een hele korte, want ik was geïntrigeerd door het zinnetje.

[2:29:19] Ik hoop dat ik juist citeer.

[2:29:20] Ik probeer je natuurlijk netjes mee te schrijven.

[2:29:22] Als het niet uit kan, moeten we iets doen aan de eisen die we met elkaar stellen.

[2:29:27] Welke eisen heeft de minister dan over?

[2:29:30] Nou, voorzitter, wij hebben in het hoofdlijnakkoord en vervolgens ook in het regeerprogramma opgenomen,

[2:29:36] en dat is de opdracht die ik meegekregen heb van de vier partijen die deze coalitie dragen,

[2:29:43] dat ik mogelijk moet maken dat er 30% sociaal en twee derde betaalbaar gebouwd moet gaan worden.

[2:29:51] Ik ben nog aan het uitwerken hoe dat er dan uitziet in de wetregie, hoe je dat dan doet per woningbouwregio.

[2:30:00] Maar dat is dan de juridische vertaling daarvan, waar ik het nu net over had.

[2:30:05] Nou, 30% sociaal, dat heeft een bepaalde maximale huuropbrengst en twee derde betaalbaar.

[2:30:12] Dat heeft een maximale opbrengst van 390.000 euro koop, iets meer inmiddels, omdat het geïndexeerd wordt.

[2:30:23] En de huurprijs hoort bij 187 punten, 1157 euro uit mijn hoofd gezegd.

[2:30:32] Als je dus weet dat dat de opbrengst is van de woningen na opleveringen, dan kun je gaan rekenen.

[2:30:38] Kan het uit?

[2:30:39] Daar heb je natuurlijk vervolgens wel de realisatieimpuls, de woningbouwimpuls,

[2:30:46] kan je daarbij berekenen, maar die rekensom wordt nu gemaakt.

[2:30:52] Uiteraard zit daar ook een grondprijs bij, voorzitter, en dan moet je vervolgens gaan kijken

[2:30:58] of dit kan uit met bestaande bouwkosten.

[2:31:01] Nou, eerder is door de bouwsector, onder andere bij monden van de heer Visser van Bouwend Nederland,

[2:31:08] gezegd, dit kan niet uit, een tijdje geleden al.

[2:31:11] Ik heb toen gezegd dat ik niet wel eens niet tussen ga, ik wil het gewoon uitgerekend hebben.

[2:31:16] Want als het niet uit kan, dan kan je er wel ruksychlogen aan vasthouden, omdat je dat belangrijk vindt.

[2:31:22] Maar als vervolgens blijkt dat ontwikkelaars niet gaan ontwikkelen, dat bouwers niet gaan bouwen,

[2:31:30] dat corporaties zeggen dat ze even wachten op wat ze hier aan het doen zijn, dan vind ik dat je even goed

[2:31:37] moet nadenken wil je dat op deze manier wel doen?

[2:31:44] U kunt die vroege vraag stellen.

[2:31:46] Sorry, ik wil niet door de voorzitter heen praten.

[2:31:50] Sorry, maar ik weet niet zo goed wat ik hoor.

[2:31:53] En dat is het ingewikkelde.

[2:31:55] Want de minister zegt, dan moeten we kijken naar de eisen die we stellen.

[2:32:00] En je wil niet ruchtzichtloos daaraan vasthouden.

[2:32:03] Maar waar wil ze dan niet ruchtzichtloos aan vasthouden?

[2:32:07] Is dat het aantal of het aandeel betaalbare woningen?

[2:32:12] Mogen die dan ook duurder worden?

[2:32:13] Mogen er minder betaalbare woningen dus komen?

[2:32:17] Moet dat verschuiven van huur naar koop of van koop naar huur?

[2:32:21] Of zit het echt op kwaliteitseisen?

[2:32:24] Of zoekt de minister naar nieuwe mogelijkheden om aan geld te komen?

[2:32:28] Dan wel uit de rijksbegroting, dan wel bijvoorbeeld met grondopbrengsten.

[2:32:32] Waar wil de minister niet ruksigloos aan vasthouden?

[2:32:34] Want als het is dat we nu al gaan nadenken over minder betaalbaar bouwen,

[2:32:40] dan lossen we die wooncrisis niet op.

[2:32:42] Want die behoefte zit nou eenmaal bij die betaalbare woningen.

[2:32:44] En heel veel van wat betaalbaar genoemd wordt, is voor heel veel mensen al niet betaalbaar.

[2:32:49] Dus ja, iets concreter als het zou kunnen.

[2:32:53] De minister.

[2:32:54] Ja, voorzitter, dat wordt vervolgens lastig, want dan gaan we speculeren.

[2:32:59] Maar het is zoals met alles in het leven.

[2:33:05] Je wil een nieuwe keuken, je hebt een bepaald bedrag.

[2:33:08] daar wil je dit en dat erin zitten en het kan niet uit.

[2:33:11] Nou, dan ga je uiteindelijk in het ontwerp van je keuken

[2:33:14] ga je dan schrappen zodat het wel uit kan.

[2:33:18] Wat schrap je hier dan?

[2:33:21] Nou, voorzitter, je kunt dan op precies wat mevrouw Beckerman zelf ook zegt,

[2:33:25] je kunt dan zeggen, nou, misschien moet er wat meer dure koop in.

[2:33:29] Of misschien moeten de grenzen,

[2:33:34] zoals die in een bepaalde locatie opgenomen worden voor betaalbare koop,

[2:33:38] anders worden neergezet.

[2:33:41] De reden waarom ik, en daar hebben we met elkaar over gedebateerd in het tweede commissiedebat

[2:33:48] dat ik met uw Kamer had, dat ging over de extra mpg-eisen.

[2:33:52] De reden waarom ik gezegd heb, ho jongens, wacht even, is niet omdat ik tegen duurzaamheid ben,

[2:33:57] maar omdat ik gewoon bij mezelf dacht, voordat ik nu weer een plus leg op woningen die kwalitatief

[2:34:03] gewoon al heel goed zijn, wil ik wel eerst eens even de rekensom maken, kan het ook allemaal uit.

[2:34:08] Dus dat is wat ik nu aan het doen ben. Op het moment dat ik daar uit ben, laat ik het u weten,

[2:34:15] maar ik vind dit ook gewoon verstandig besturen. Want wat wij in dit land fantastisch gedaan hebben

[2:34:21] de afgelopen jaren, is ijs op ijs op ijs op ijs stapelen, waarbij inmiddels ik dus de sector die

[2:34:29] die het moet gaan bouwen, die zegt het kan niet uit.

[2:34:33] En om dan te voorkomen dat ik in welis nietis terechtkom, ben ik gewoon gaan rekenen.

[2:34:39] Niet ik, hoor. Er doen heel veel andere knappe mensen voor mij.

[2:34:42] Maar dat is wel wat er nu gebeurt.

[2:34:44] Ook trouwens, voorzitter, om een einde te maken aan deze discussie.

[2:34:47] Want als het wel uit kan, vind ik ook dat mensen moeten stoppen met piepen.

[2:34:51] Want dan gaan we het gewoon doen.

[2:34:54] Dan de derde vraag. Dat is meteen uw laatste dan.

[2:34:58] Ja, zeker. Dan stop ik daarna met piepen.

[2:35:01] Maar, voorzitter, kijk, helemaal terecht en volgens mij zal niemand dat ooit in vragen

[2:35:05] stellen dat de minister is gaan rekenen, want dat lijkt me perfect, dat je niet aanneemt

[2:35:10] wat er geroepen wordt, maar dat je dat gaat controleren, dus daar geen enkele vraag over.

[2:35:16] Mijn vraag zit veel meer op, ja maar wacht eens even, het doel van honderdduizend woningen

[2:35:22] per jaar, het doel is de wooncrisis oplossen, dus dat is het doel en het middel daarbij

[2:35:29] is dus dat je daar geld in investeert, maar dat je woningen hebt.

[2:35:33] We hebben die woningen nodig.

[2:35:34] Die twee derde betaalbaar is ook niet een cijfer,

[2:35:37] wat iemand mij even heeft geroepen, maar is ook een berekend getal.

[2:35:42] Dat is wat er nodig is.

[2:35:44] We gaan de wooncrisis niet oplossen als we zeggen ja, we hebben gebouwd,

[2:35:48] maar hier heeft u een huis van zes ton.

[2:35:49] Ja, maar dat kan ik niet betalen.

[2:35:50] Ja, dan blijft die wooncrisis in stand.

[2:35:52] En daar zitten mijn vragen op.

[2:35:54] Natuurlijk mag de minister kijken naar drie keukenkastjes

[2:35:57] of zijn het vier keukenkastjes zoals ze haar betoog begon, prima.

[2:36:03] Moeten ze glanzend als dat extra kost?

[2:36:06] Nou, daar mag je best naar kijken.

[2:36:09] Maar het doel, de wooncrisis oplossen, komt niet dichterbij als we verkeerd bouwen.

[2:36:17] Namelijk niet aansluitend bij de behoefte.

[2:36:20] Dus moet nou de behoefte, wat SP betreft, leidend zijn...

[2:36:25] en niet de financiële middelen? Deelt de minister dat standpunt?

[2:36:31] Nee, voorzitter, niet helemaal.

[2:36:33] Want als je op een gegeven moment zegt dat dit de behoefte is, maar het geld is er niet om het te bouwen,

[2:36:40] dan moet je gewoon gaan kijken.

[2:36:42] Waar ik het wel mee eens ben — tenminste, wat ik denk dat mevrouw Beckerman hier impliceert — is

[2:36:50] wat nou het probleem is in onze woningmarkt.

[2:36:52] Dat mensen met middeninkomens en lagere inkomens niks kunnen vinden, dat is het probleem.

[2:36:58] Daar hebben we woningnood.

[2:37:00] Mensen met goed gevulde portemonnees kunnen prima woningen vinden via funda.

[2:37:07] Dus we moeten betaalbaar gaan bouwen.

[2:37:09] Maar waar ik gewoon bang voor ben, is dat handen over mijn oren zeggen dat het wel uit kan.

[2:37:17] Vervolgens komt er op een gegeven moment de locatie vrij en wordt er niet ingeschreven

[2:37:22] op de aanbesteding, omdat de bouwer zegt dat hij het voor deze prijzen met deze opbrengst gewoon niet kan doen.

[2:37:30] En dat is waarom ik ben gaan rekenen.

[2:37:32] Trouwens ook om nog iets anders, want in diezelfde discussie komt ook altijd naar voren.

[2:37:37] Laat ons nou maar duur bouwen, want dat is goed voor de doorstroming.

[2:37:41] En door de doorstroming komen er meer mensen in aanmerking voor een plekje, want één dure woning

[2:37:48] brengt een verhuisketenopgang.

[2:37:50] Er is laatst ook onderzoek naar geweest.

[2:37:52] Maar hoe verhouden die zaken zich nou tot elkaar?

[2:37:55] Dus dat is gewoon wat ik ben aan het doen, mijnheer voorzitter.

[2:37:58] Waarbij ik het doel hoor, 30% sociaal, tweederde betaalbaar, dat staat bij mij ook bovenaan.

[2:38:04] Maar ik wilde gewoon een einde maken aan die discussie.

[2:38:07] En dan moet je ook altijd de mogelijkheid openhouden dat de stelling van de ander klopt.

[2:38:11] En als dat zo is, moet je vervolgens maatregelen nemen.

[2:38:14] Eerst een interruptie van de heer De Hoop en daarna kom ik bij de heer Grenders.

[2:38:17] Meneer De Hoop.

[2:38:18] Ja, bij mij gaan alle alarmbellen af.

[2:38:20] En ik hoop dat dat bij PVV en NRC ook echt het geval is.

[2:38:23] Want wat hier gebeurt, is dat de betaalbaarheidseisen die in het regeerprogramma staan,

[2:38:28] die al heel lang het doel van de wet regie zijn,

[2:38:31] nadrukkelijk op de slip worden gelegd.

[2:38:33] En misschien wel in de prullenbak terechtkomen.

[2:38:36] En dat baart mij echt grote zorgen.

[2:38:38] Die betaalbaarheidseisen zijn keihard nodig,

[2:38:40] omdat ontzettend veel mensen op zoek zijn naar een sociale huurwoning.

[2:38:43] Die twee derde betaalbaar hebben ook ontzettend veel mensen behoefte aan.

[2:38:47] Dus mijn vraag aan de minister is...

[2:38:50] heeft zij die berekening al gemaakt...

[2:38:52] en gaat zij daarmee zelf met een boodschap naar de woontop toe...

[2:38:57] of wacht zij daar nog berekeningen af?

[2:38:59] Want in de bijdrage van de minister heb ik het idee...

[2:39:02] dat zij ergens al een soort stellingnaam heeft.

[2:39:04] Dus ik zou graag iets scherper van haar willen hebben.

[2:39:07] Wat zij nu precies bedoelt met die 30 procent betaalbaar...

[2:39:11] dat het niet uit kan.

[2:39:12] Is dat iets wat ze zelf al vast heeft gesteld?

[2:39:14] Nee, voorzitter, dat heb ik nog niet vastgesteld.

[2:39:18] Ik ben aan het rekenen nu.

[2:39:20] En richting de woonstop ga ik daar duidelijkheid over geven.

[2:39:24] Voorzitter, het verschil is een beetje.

[2:39:29] Heb je een principe, namelijk 30% sociaal en twee derde betaalbaar?

[2:39:35] Ja, dat heb ik, precies om de reden die ik niet gezegd heb.

[2:39:39] Maar ik wil gewoon niet een bestuurder, een minister zijn die vervolgens de handen voor

[2:39:43] de ogen doet en oorkleppen op, ik wil dan gewoon luisteren en gaan rekenen om uiteindelijk die

[2:39:50] discussie uit de wereld te helpen. Maar dan moet je ook altijd de mogelijkheid ophouden dat de

[2:39:55] stelling van de ander klopt. En als uiteindelijk de uitkomst is dat de stelling van de ander klopt,

[2:40:00] voorzitter, dan moet ik terug naar uw Kamer, omdat uiteindelijk in het regeerprogramma staat

[2:40:08] 30% sociaal, 2-3 betaalbaar.

[2:40:10] Zo simpel is het leven van de minister ook weer.

[2:40:14] De heer De Hoop en de voorzitter.

[2:40:16] Ja, nee zeker.

[2:40:17] Ik heb het ook niet in het regeerakkoord gezet.

[2:40:20] Dat heeft de minister,

[2:40:22] samen met BVV, NEC

[2:40:23] en de VVD zelf ook gedaan.

[2:40:25] Wat mij betreft had het misschien wel 40% mogen zijn.

[2:40:27] Maar laat ik dat maar even achterwege houden.

[2:40:30] Kijk voorzitter,

[2:40:32] de minister stelt

[2:40:33] het nu wel nadrukkelijk al ter discussie.

[2:40:35] En dat baat mij echt zorgen.

[2:40:37] Dus ik weet ook hoe de minister daarvoor afgaat als Kamerlid Overdacht.

[2:40:41] En het bevestigt een zorg die ik al langer heb, namelijk dat die minister

[2:40:45] op het moment dat je in de knoop zit,

[2:40:47] meteen kijkt naar betaalbaarheidseisen of duurzaamheidseisen,

[2:40:50] terwijl er natuurlijk andere mogelijkheden zijn.

[2:40:52] Je kunt met elkaar zeggen er zijn zoveel onrendabele toppen.

[2:40:55] Misschien is die vijf miljard dan wel niet genoeg.

[2:40:57] Dus ik hoop ook dat de minister op het moment dat zij concludeert

[2:41:00] dat het niet uit kan, ook de mogelijkheid openhoudt dat het kabinet zegt

[2:41:03] We vinden die 30% betaalbaar en die twee derde zo belangrijk

[2:41:07] dat we met elkaar opnieuw moeten kijken.

[2:41:09] Moeten we daar niet meer geld voor uittrekken?

[2:41:11] Want het is een doel dat we notabene zelf in het regeerakkoord hebben opgeschreven.

[2:41:14] Dus ik hoop ook dat de minister die mogelijkheid ook openlaat.

[2:41:19] Voorzitter, ik vind dat je altijd alle mogelijkheden open moet houden.

[2:41:23] Maar ik zit wel nu in de situatie waar ik in zit.

[2:41:26] Met vijf keer 1 miljard.

[2:41:28] Met uitgangspunt 30% sociaal, twee derde betaalbaar.

[2:41:33] En met die parameters ben ik nu aan het rekenen.

[2:41:37] En mocht het op een gegeven moment niet uitkunnen, dan hoort u mij.

[2:41:42] Maar zo zit ik gewoon niet in elkaar als iets wat heel belangrijk is voor mij als minister om te gaan doen.

[2:41:50] Op een gegeven moment, door degene die het moet gaan doen, van gezegd wordt, dit kan niet uit.

[2:41:55] Ja, voorzitter, dan ga ik rekenen.

[2:41:56] Ik ga dan niet met mijn vingers in mijn oren nietes, nietes, nietes zeggen.

[2:41:59] Ik ga dan gewoon rekenen.

[2:42:01] En mocht het niet uitkomen, dan kom ik bij u terug, want dan moet er ergens bewogen worden.

[2:42:07] En dat kan op allerlei verschillende vlakken, voorzitter.

[2:42:13] Een interruptie van de heer Grendel.

[2:42:15] Voorzitter, dank u wel.

[2:42:17] Kijk, ik snap de vrees van de heer De Hoop, omdat de minister een bepaalde standpunten had voordien als Kamerlid.

[2:42:24] Maar ik waardeer het dat de minister in ieder geval streeft om een som op tafel te leggen.

[2:42:30] Komt het er wel op aan dat er een objectieve som op tafel wordt gelegd?

[2:42:32] Want we weten, wat je erin stopt, komt eruit.

[2:42:36] En het is heel belangrijk dat als wij bijvoorbeeld bepaalde huuropbrengsten

[2:42:39] hebben gemaximeerd nu, op die 11,87,

[2:42:43] dan heeft dat een doorvertaling uiteindelijk in de grondprijs.

[2:42:45] Dan zullen grondprijzen in gebieden in Nederland moeten zakken

[2:42:48] die namelijk voordat er huurregulering was

[2:42:51] een verwachtingswaarde van opbrengsten hadden die hoger was.

[2:42:54] En als je rekent met die grondprijzen die hoger zijn opgelopen

[2:42:58] doordat er een hogere opbrengstverwachtingswaarde was,

[2:43:01] Ja, dan weet ik wel dat die som nooit uit kan.

[2:43:04] Dus de vraag is wel, wat stop je in die sommen, zodat we wat er uitkomt echt als een objectieve

[2:43:10] uitkomst kunnen beschouwen en niet als een soort toerekenen naar een bepaalde conclusie.

[2:43:14] Dus dat is wel een vrees die misschien bij een aantal collega's en bij mij ook wel leeft.

[2:43:18] Tegelijkertijd een objectieve som kan ik zeer waarderen, want wij horen allemaal die geluiden

[2:43:22] van duurbouw is goed voor de doorstroming, dus laat ons ons ding doen, dat kunnen we

[2:43:26] goed en dan komt het goed.

[2:43:27] En anderzijds ook geluiden van ja, die maximale huur die we mogen rekenen is onvoldoende om

[2:43:34] nieuwe huurwoningen te kunnen bijbouwen.

[2:43:36] Laat het maar op tafel komen, maar dan wel met die transitiepijn op grondprijs goed verdisconteerd

[2:43:41] in die sommen.

[2:43:42] Dat is eigenlijk mijn vraag of de minister daarop wil toezien dat dat goed gebeurt, want

[2:43:46] anders dan krijgen we alsnog met sommen op tafel toch nog wel eens niet eens discussies.

[2:43:51] Ja, voorzitter. Dat heb ik ook gezegd toen ik aan tafel zat met bouwers en investeerders.

[2:43:58] Maar dan wel boeken op tafel.

[2:44:00] Want het is precies wat de heer Greenwich zegt.

[2:44:02] Het is natuurlijk interessant wat je aannames zijn bij je uiteindelijke som.

[2:44:07] Zo is het altijd.

[2:44:11] Een vervolgvraag van de heer Greenwich.

[2:44:12] Ja, top. Dank voor dit antwoord.

[2:44:15] Dat was mijn vervolgvraag.

[2:44:17] En wat is dan de consequentie van de uitkomst?

[2:44:20] Liggen dan alle opties op tafel?

[2:44:21] Kan dat iets zijn in de huurprijs, de maximale huurprijs of de stijging daarvan?

[2:44:26] Kan dat iets zijn over de vijf miljard, of dat wel of niet genoeg is?

[2:44:30] Kan dat zijn op de doelstelling van vijftig procent?

[2:44:33] Of een tweederde betaalbaar en dat het bijvoorbeeld wordt gedownscaled naar vijftig procent?

[2:44:40] En ik snap dat de minister nu niet gaat speculeren op deze consequentievraag,

[2:44:45] maar is dit onderdeel van de woontop en worden er ook consequenties aan verbonden op de woontop?

[2:44:49] worden hier binnen de afspraken overgemaakt?

[2:44:53] Ja, voorzitter, dat is wel mijn bedoeling.

[2:44:55] Ik wil bouwen, zou ik bijna willen zeggen.

[2:44:59] En ik wil stoppen met constant diezelfde discussies die ons afhouden van voortgang.

[2:45:08] En dat is waarom ik dit gedaan heb, voorzitter.

[2:45:12] Voorzitter.

[2:45:13] Ik zag nog geen interruptie.

[2:45:15] De heer Mooyman.

[2:45:16] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:45:17] Ja, inderdaad, om toch even de discussie helder te hebben.

[2:45:22] Het is natuurlijk hartstikke belangrijk dat die tweederde betaalbaar gerealiseerd wordt.

[2:45:27] Er staat ook in alle afspraken, inderdaad,

[2:45:28] hoofdlijnakkoord, gegeerprogramma van z'n sprekenden.

[2:45:30] Ik ga er ook vanuit dat de minister zich daar ook voor in blijft zetten.

[2:45:35] We hebben ook de discussie inderdaad gehad.

[2:45:37] Boeken op tafel lijkt me hartstikke goed.

[2:45:39] Sommen met elkaar bekijken.

[2:45:41] En daar komen ook inderdaad kwaliteitseisen in voor.

[2:45:43] bijvoorbeeld duurzaamheid, wordt door corporaties vaak ook aangehaald ten

[2:45:48] aanzien van de van de bouwkosten. Het lijkt me toch dat de minister daar ook

[2:45:52] eerst naar kijkt. Ik kijk overal naar, voorzitter. Dus ja, als op een geremde

[2:46:00] conclusie is dit kan niet uit, dan moet je kijken hoe je voor elkaar krijgt dat

[2:46:05] het wel uit kan. Want er is woningnood, dus er moet

[2:46:08] gebouwd worden. Nog één interruptie van de heer De Groot.

[2:46:14] Dank u voorzitter.

[2:46:15] Misschien een ander geluid, want volgens mij hebben we deze nuchterheid enorm hard nodig in Nederland.

[2:46:21] Dus ik zou eigenlijk een compliment willen uitdelen aan deze minister.

[2:46:24] Want we kunnen met elkaar natuurlijk wel blijven duwen op twee derde betaalbaar regels, de wet betaalbare huur moet blijven in deze vorm.

[2:46:33] We kunnen allemaal dingen zeggen hier als Kamer.

[2:46:36] Maar op het moment dat de bouwproductie verder naar beneden gaat, en daarom heb ik ook gevraagd op mijn herstelagenda,

[2:46:42] Laten we gewoon de woning zoeken, niet in de kou staan.

[2:46:44] Dus ik zou de minister willen ondersteunen in wat zij aan het doen is, voorzitter.

[2:46:50] En als er pijn komt, dan praten we graag mee over hoe we die pijn kunnen verlichten.

[2:46:54] Dus dat is een open uitnodiging aan de minister om dit traject af te maken.

[2:46:59] En met goede resultaten, en als ze niet goed zijn, dat we meedenken met de minister.

[2:47:07] Dank u wel, zeg ik via de voorzichter, tegen de heer De Groot.

[2:47:16] Voor mij is dat een vanzelfsprekendheid, als er een stelling komt die zo fundamenteel is voor het doel

[2:47:23] dat je met elkaar hebt, dat je die tegen het licht houdt.

[2:47:26] Dus vandaar.

[2:47:29] De fractie van...

[2:47:31] Mevrouw Welzijn.

[2:47:34] Dank u wel, voorzitter.

[2:47:35] Ik moest even bijkomen.

[2:47:37] Er komt best wel veel op tafel.

[2:47:42] Ik vind het in ieder geval heel prettig dat de minister met een eigen rekensom aan de slag gaat, het gesprek ingaat.

[2:47:51] Maar die rekensom heeft zoveel variabelen.

[2:47:54] Ik zou eigenlijk wel ook als Kamercommissie zicht willen hebben,

[2:48:01] voordat de minister de woontop ingaat,

[2:48:05] gewoon op de variabelen, dus niet de som,

[2:48:08] maar de variabelen die de minister meeneemt naar de woontop

[2:48:12] om het te gaan hebben over deze rekensom.

[2:48:15] Omdat de uitkomst van deze rekensom

[2:48:17] tot een redelijk fundamentele discussie gaat leiden.

[2:48:20] En voor mijn fractie, nieuw sociaal contract, is het een heel belangrijk punt om te bouwen

[2:48:26] voor de woningbehoefte, dat zegt de minister zelf ook, en niet wat toevallig uit kan.

[2:48:32] Dat is bouwen voor de volgende crisis.

[2:48:34] Dus omdat we dat fundamentele punt gaan raken, wil ik heel graag van de minister vragen, kan

[2:48:42] de minister met de Kamer delen, voordat de woontop start, met welke variabelen zij meeneemt

[2:48:52] Er is eerder ook door Primos onderzoek gedaan dat ook naar uw Kamer gestuurd is.

[2:48:58] Wat ik nu aan het doen ben, is de aannames die daar bijvoorbeeld in zitten, ook die bespreken.

[2:49:05] Ik heb het idee dat u zich nu allemaal zorgen maakt dat ik graag duur zou willen bouwen.

[2:49:13] Nee, absoluut niet.

[2:49:16] Waarom hebben wij... Wat is de woningnood in Nederland?

[2:49:20] De woningnood in Nederland is mensen met lagere en middeninkomens die geen plekje meer kunnen vinden.

[2:49:26] Dat is de woningnood. Dat is waar ik mij voor inzet.

[2:49:30] En wat ik nu aan het doen ben, is een einde maken aan de discussie dat de voorwaarden die wij kamerbreed...

[2:49:38] Want volgens mij, nou ja, de heer De Hoop zegt ik wil liever veertig procent sociaal,

[2:49:43] maar ik denk dat hij ook heel blij is met dertig procent sociaal.

[2:49:46] Dat dat dat die kamerbrede wens van dertig procent sociaal, tweederde betaalbaar,

[2:49:51] want volgens mij is dat kamerbreed

[2:49:54] om gewoon een einde te maken aan de discussie dat dat niet uit kan.

[2:49:58] Dat is wat ik aan het doen ben.

[2:50:00] Maar dan moet je bereid zijn om als er per ongeluk iets

[2:50:04] iets anders uitkomt, om dat dan tegen het licht te houden.

[2:50:08] Ja, ik vind het een vanzelfsprekendheid.

[2:50:10] En dan staat alles wat dat doel betaalbaar bouwen in beeld brengt, staat dan op het menu, voorzitter.

[2:50:20] Dus ja, ik ben een beetje verbaasd, voorzitter.

[2:50:23] Het is niet de eerste keer dat ik dit in deze Kamer zeg.

[2:50:25] Dus hoe kan het nou dat u opeens allemaal zo...

[2:50:28] Nou ja, er bovenop springt, zou ik bijna willen zeggen, voorzitter.

[2:50:31] Mevrouw Belsa neemt de vervolgvraag en daarna kom ik bij de heer Veldrie.

[2:50:34] Ik hoor heel goed wat de minister zegt en nogmaals, ik hoop dat de minister ook gehoord heeft dat

[2:50:40] redelijk breed aangegeven wordt, dat toegejuicht wordt, dat er een rekensom komt.

[2:50:46] Mijn vraag is simpelweg, kunnen wij als Kamer een brief krijgen met de variabelen opgezomd

[2:50:53] daarin waarmee de minister gaat rekenen?

[2:50:59] Primoz en Rebbel zijn twee onderzoeken die uw Kamer ook al gehad heeft.

[2:51:04] Die gebruiken we nu om met degenen die moeten gaan bouwen en die moeten gaan investeren

[2:51:11] en coöperaties — de coöperaties ook, neem ik aan, ja, uiteraard, voorzitter — gemeenten

[2:51:16] — want die moeten uiteindelijk de discussies hebben in het kader van grondexploitaties

[2:51:21] — daar zijn we nu mee aan het kijken of de aannames, zoals de heer Vuilbrief het volgens

[2:51:26] die ik net noemde, of die allemaal leiden tot de conclusie dat dit kan uit.

[2:51:32] Ik wil gewoon een einde maken aan die discussie.

[2:51:35] Ik word er namelijk af en toe een beetje suf van en denk, ja, potverdrie nog aan toe.

[2:51:38] Als we al beginnen met elkaar dat het niet kan, ja, voordat je dan eens toe bent van

[2:51:42] aan hoe gaan we het zo snel als mogelijk doen.

[2:51:46] En ja, zo zit ik in de wereld.

[2:51:48] Ik wil gewoon een einde aan die discussie, zodat we met z'n allen aan de bak gaan.

[2:51:53] En geen twijfel over mogelijk, voorzitter.

[2:51:55] 30 procent sociaal, twee derde betaalbaar, dat is het doel wat we met elkaar hebben.

[2:52:04] Voorzitter, ik moet zo het debat helaas verlaten, dus ik ga nog één keer aan, want ik denk dat de

[2:52:10] minister nu min of meer geïrriteerd raakt door de Kamer door iets wat niet nodig is. Volgens mij

[2:52:17] is wat er gebeurd is dit. De minister zegt ik wil proberen om die doelstelling te halen,

[2:52:21] daar heb ik een bedrag voor gekregen en ik ben aan het uitrekenen of dat wel kan allemaal.

[2:52:26] Maar de Kamer heeft tegelijkertijd in...

[2:52:28] Tenminste, ik heb...

[2:52:29] Laat ik maar even voor mezelf praten.

[2:52:30] Ik heb zelf in mijn hoofd zitten dat de minister of die woontolk daar gaat proberen afspraken over te maken.

[2:52:35] Dat is toch zo, denk ik, hè?

[2:52:37] Maar dat denk ik dat ze dat wil.

[2:52:39] En ik denk, wat de Kamer eigenlijk zegt, is...

[2:52:41] Wij vinden het aardig hartstikke goed dat u niet blind die woontolk ingaat...

[2:52:45] maar dat u met een eigen idee die woontolk ingaat, wat er kan en tegen welke prijs.

[2:52:50] Ik denk alleen dat, als ik de vraag van mevrouw Wilsein probeer...

[2:52:54] op een andere manier te stellen, dat de Kamer graag wil weten...

[2:52:59] wat zijn dan de knoppen waar u, als u zit te onderhandelen met die luid...

[2:53:02] u gaat natuurlijk niet vertellen wat u daarin gaat inbrengen, dat zou ik weer afraden...

[2:53:08] als u gaat onderhandelen, maar wat zijn nou de knoppen waar u eraan kan draaien?

[2:53:11] En dan zegt de minister, zij in haar eerste, toen ze dit uitlegde, zei ze ja...

[2:53:17] dan ga je kijken hoe ik het op een andere manier uit kan laten komen.

[2:53:21] Nou, dan zijn er allerlei knoppen.

[2:53:22] Je kunt die verhouding veranderen, maar je kunt ook de eisen veranderen.

[2:53:27] Dan zegt de heer De Hoop, ja, je kunt ook...

[2:53:29] Nou, de minister van Financiën belde en zei ik heb meer geld nodig.

[2:53:31] Dat is ook een knop.

[2:53:33] Met andere woorden, daar vragen wij naar. Wij vragen niet naar...

[2:53:36] En als dat in het overzicht... Ik ken dat overzicht niet van...

[2:53:38] Is het Primus of Primos?

[2:53:40] Ik denk dan, is het Hugo Primus of is het gewoon Primos?

[2:53:43] vroeg ik mij af, maar als dat daar in zit dan lezen we het daar wel in, maar dat is wat wij,

[2:53:50] denk ik, waar wij om vragen, om even proberen om vrede te stichten.

[2:53:57] Voorzitter, ik ben niet geïrriteerd toen u net zei de minister van Financiën is ook een knop waar

[2:54:02] je aan kan draaien, dacht ik van nou ik weet niet of meneer Heijnen dat op prijs zou stellen.

[2:54:09] Ik ben alleen verbaasd, ik ben verbaasd omdat ik volgens mij dit debat al een keer eerder

[2:54:13] met u gehad heb. Toen kabel het de rest erdoor en nu opeens lijkt het alsof er grote politieke

[2:54:20] discussies aan de orde zijn. Nee, voorzitter, 30 procent sociaal, tweede de betaalbaar.

[2:54:25] Ik probeer mijn leven ook gewoon een klein beetje simpel te houden door me te houden

[2:54:28] aan het hoofdlijnenakkoord, want anders heb ik een andere discussie in een flink deel

[2:54:33] van uw Kamer te voeren. De knop waar je aan kan draaien is alles, voorzitter, alle variabelen

[2:54:39] die er in een grondexploitatie zit om het maar eens even simpel te houden, voorzitter.

[2:54:44] Maar mijn doel, mijn doel is 30 procent sociaal tweederde betaalbaar.

[2:54:49] En omdat ik zag dat daar discussie over was, wilde ik die beslechten.

[2:54:52] En dat doe je dan door, zoals ik het dan simpel zeg, te gaan rekenen.

[2:54:57] Nou, Primas rapport, een rebel rapport, dat heeft de Kamer allemaal gehad.

[2:55:01] Dat neem ik mee. En daarover wordt nu het gesprek gevoerd.

[2:55:05] En mijn doel is om een eind aan die discussie te maken.

[2:55:07] Ik word er een beetje suf van en ik denk op een gegeven moment van

[2:55:10] ja hallo, hoe is het nou?

[2:55:12] Wat gaan we nou doen met elkaar?

[2:55:14] Nou, bouwen.

[2:55:16] Voorzitter, de Newtowns.

[2:55:19] Vorige week een presentatie van het rapport daarover hier beneden in Nieuwspoort.

[2:55:26] Ik zag de heer Vlag volgens mij ook in de zaal zitten.

[2:55:29] Het onderzoek laat inderdaad een aantal zorgelijke ontwikkelingen zien.

[2:55:34] Tegelijk, dat heb ik ook bij het omvangstnemen van het rapport gezegd, is het niet allemaal

[2:55:38] Commerinken in de New Towns.

[2:55:41] Eentje ken ik zelf heel erg goed, Purmerend.

[2:55:44] Ik ben er vijf jaar wethouder geweest en ik heb Commeren nog steeds geregeld.

[2:55:49] Maar er zijn wel wijken waar het slecht gaat.

[2:55:53] Ik heb aangegeven dat het goed zou zijn om die opgave per New Town, een oude, nieuwe stad,

[2:56:01] voorzitter, nog preciezer in beeld te brengen en ook in kaart te brengen welke investeringen hier dan

[2:56:07] precies mee genoemd zijn.

[2:56:08] Ik ga hier nu niet in een aparte brief op reageren, maar het is wel het basis van het

[2:56:14] vervolggesprek dat ik ga hebben met deze steden.

[2:56:19] Voorzitter, even zien.

[2:56:21] Volgens mij heb ik het daarmee in ieder geval genoeg gehad over de Newtowns.

[2:56:26] Dan heb ik nog de impulsaanpak winkelgebieden.

[2:56:30] De heer Vlagg vroeg aan mij om, hoewel ik het amendement heb ontraden, het toch te gaan

[2:56:36] doen.

[2:56:39] Ik zeg graag ja tegen de heer Vlagg, maar dat kan ik hier gewoon niet opdoen.

[2:56:48] De heer Vlagg, met een interruptie.

[2:56:51] Ik wil de echte minister helpen, want verdichting in bestaande kernen is toch echt makkelijker

[2:56:59] dan landbouwgrond omzetten in woningen.

[2:57:01] En ik ken ook de achtergrond van de minister en de partij van waaruit ze voortkomt.

[2:57:05] Ik kan me ook voorstellen dat zij het zelf ook problematisch uitvindt te leggen

[2:57:09] dat er heel veel landbouwgrond gebruikt zou moeten worden om woningen te bouwen.

[2:57:13] Dan is het toch relatief eenvoudiger om in bestaande winkelgebieden waar leegstand is

[2:57:18] daar de woonruimte te benutten.

[2:57:19] Dus wellicht op basis van de dreiging die ook een beetje uitging van dit debat vanmiddag

[2:57:23] komt de minister nog op andere gedachten.

[2:57:30] Twee derde van de opgave om woning te bouwen is binnenstedelijk en één derde is daar buiten.

[2:57:37] De discussie over of dat dan landbouwgrond is, hebben we al eerder met elkaar gevoerd

[2:57:42] in een commissiedebat, quod non, zeg ik in het mooie Latijn, oftewel heel beperkt.

[2:57:53] Er is een transformatiefaciliteit als een revolverend instrument dat ook ingezet kan worden

[2:57:58] voor de transformatie van winkels naar woningen.

[2:58:01] De impuls aanpak winkelgeboet is gewoon een regeling die hoort bij het ministerie van Economische Zaken.

[2:58:08] Voor een gang bij de voorjaarsnota naar de minister van Financiën voor extra geld in dit potje

[2:58:17] moet u toch echt bij de minister van Economische Zaken zijn.

[2:58:21] Hoezeer ik ook weet wat een mooi instrument dit is, want dat zal ik op geen enkele manier ontkennen.

[2:58:28] Maar om dan geld uit mijn begroting te schuiven naar die van de collega van EZ, dan denk ik

[2:58:33] dat hij ook zelf een beetje moet knokken voor zijn regelingen.

[2:58:38] Even zien, hoe gaat de minister samen met mijn collega's zorgen voor de randvoorwaarden

[2:58:48] voor de woondeals?

[2:58:51] Het herstelpakket waar de heer De Groot het ook over had...

[2:58:58] U kent de 5 keer 1 miljard in het hoofdlijnenakkoord en het interageerprogramma.

[2:59:04] De 2,5 miljard van het ministerie van INW voor de bereikbaarheid.

[2:59:09] De stoeragenda waar ik echt ga proberen te snoeien in regelgeving...

[2:59:16] die onnodig, beperken, overbodig zijn of frustreren.

[2:59:23] Dus alles bij mekaar ben ik daar echt met collega's mee bezig om het van de grond te krijgen.

[2:59:31] Voorzitter. Dan kom ik bij hoe ik kijk naar de ontwikkeling van nieuwbouwkoopwoningen

[2:59:39] ruim onder het segment van 405.000.

[2:59:41] Dat is de nieuwe betaalbare koopgrens, zeg ik richting de heer Mooyman van de fractie van de PVV.

[2:59:50] Voorzitter, niet alleen maar betaalbare koopwoningen tegen de bovengrens van de betaalbare koopwoningen aan.

[2:59:58] Terecht, zei mevrouw Beckerman, zijn er weinig mensen die zich een hypotheek van dat bedrag kunnen veroorloven.

[3:00:05] Die bovengrens regel ik landelijk.

[3:00:07] Dat geeft duidelijkheid aan de ontwikkelende partijen.

[3:00:10] Maar welke mix van betaalbare woningen nodig is, en dan komt hij weer, financieel ook haalbaar is,

[3:00:18] hangt vooral af van lokale omstandigheden.

[3:00:21] En dat wil ik dus niet landelijk voorschrijven.

[3:00:23] Er moet echt op lokaal niveau worden gekeken van hoe je dat dan doet.

[3:00:28] En daar zijn allerlei factoren van belang.

[3:00:30] De kwaliteit van de woning.

[3:00:32] Is het een appartement?

[3:00:33] Is die grond gebonden?

[3:00:34] Wat voor lokale middelen zijn er nog, zoals bijvoorbeeld een koopstartregeling?

[3:00:42] Hoe kijk ik naar nieuwbouw koopwoningen door woningcorporaties?

[3:00:46] Corporaties zijn er vooral voor sociale huurwoningen.

[3:00:48] Daar ligt ook hun expertise.

[3:00:51] In de figerende nationale prestatieafspraken hebben ze wel beloofd om middenhuurwoningen te gaan bouwen.

[3:00:58] Dat is nog niet echt van de grond gekomen.

[3:00:59] Maar ik hoop wel dat dat met de nieuwe afspraken, die we hopelijk in Brussel kunnen maken, wat

[3:01:05] meer van de grond kan komen.

[3:01:08] Hoe staat het met de plancapaciteit, vroeg de heer Mooyman aan mij.

[3:01:12] Op basis van de jaarlijkse inventarisatie blijkt dat voor heel Nederland tot en met 2030

[3:01:21] de plancapaciteit op 130 procent ligt ten opzichte van de aantal woningen die met provincies

[3:01:27] zijn afgesproken.

[3:01:28] Dit verschilt wel per provincie.

[3:01:32] Een aantal provincies zitten er ruim boven.

[3:01:34] Friesland, 167 procent, over IJssel, 165 procent, Gelderland, 150 procent, Limburg, 151 procent.

[3:01:44] Maar Noord-Brabant en Zuid-Holland, respectievelijk 111 en 118 procent, zitten onder die 130 procent.

[3:01:54] Dit is een blijvend gesprek dat ik voer met de provincies, want het moet beter en die

[3:02:03] plantencapaciteit moet ook harder voorzitten.

[3:02:09] Dan kom ik bij een interruptie van de heer Moorten.

[3:02:15] Dank u wel, voorzitter.

[3:02:16] Het is inderdaad heel fijn om te horen dat de minister hier inderdaad scherp opzit.

[3:02:21] Inderdaad, vanuit Zuid-Holland ken ik ook de cijfers waar er helaas te weinig plankcapaciteit is.

[3:02:28] Laat staan als we het over harde plankcapaciteit hebben.

[3:02:30] Wat we toch ook echt vooral nodig hebben.

[3:02:33] Wat je ook ziet is dat provincies ook in Zuid-Holland vaak sturen tussen de verschillende woonregio's in zo'n provincie.

[3:02:42] Waar bijvoorbeeld Haaglanden wat minder woningen heeft en lager scoort.

[3:02:46] En bijvoorbeeld de woonregio Rotterdam wel op de 130 zit.

[3:02:50] Maar dat die dan ook niet meer mogen bouwen, omdat de provincie zegt...

[3:02:55] ja, maar goed, uw regio heeft al voldoende plankcapaciteit.

[3:02:58] Maar goed, in het totaal...

[3:02:59] Als ik even kijk naar mijn eigen stad waar ik woon, Zoetermeer.

[3:03:03] En daarnaast hebben we natuurlijk de discussie gehad over...

[3:03:06] Blijze Westentijd, Lansingerland.

[3:03:08] Maar daar was ook een deel van de discussie van...

[3:03:09] ja, in Lansingerland wilden ze graag meer sociaal bouwen.

[3:03:13] Maar die zit in de regio Rotterdam.

[3:03:15] En Zoetermeer zit natuurlijk in Haaglanden.

[3:03:18] En ik kreeg hier heel erg de discussie dat er niet over die papieren grenzen heen gekeken kon worden.

[3:03:24] Dus mijn vraag inderdaad vooral zou zijn om provincies ook aan te blijven moedigen

[3:03:27] of om regio's die meer willen bouwen ook dat te laten doen.

[3:03:32] En niet te zeggen van, ja, uw regio heeft nou eenmaal 130, de andere regio niet,

[3:03:37] maar goed, daar zit een grens tussen, dus we gaan niks doen.

[3:03:42] Ja, voorzitter. Op die manier voer ik de discussies ook.

[3:03:47] Ik vind het niet uit te leggen, want gemeentegrenzen gaan bestuurders heel precies mee om, een burger niet.

[3:04:01] Die wonen, werken, sporten, recreëren, gaan uit over gemeentegrenzen heen.

[3:04:06] Zo moet het ook zijn in het oplossen van de woningnood.

[3:04:11] Voorzitter. De fractie van de PvdA vroeg aan mij hoe het zit met de plannen van het kabinet om

[3:04:15] met een grondfaciliteit te komen.

[3:04:18] Deze ben ik aan het uitwerken.

[3:04:19] Dit is een mogelijk financieringsinstrument waarmee het Rijk dan meedeelt in verlies of winst van een

[3:04:26] grondaankoop voor woningbouw door een gemeente.

[3:04:30] Een gemeente kan dan bijvoorbeeld makkelijker een voorkeursrecht vestigen.

[3:04:36] Mijn bedoeling is om daar in 2025 met een voorstel te komen.

[3:04:42] Dit heeft natuurlijk ook wel een financiële component.

[3:04:44] Dus u ziet mij al richting de minister van Financiën lopen.

[3:04:54] Voorzitter. Even zien, hoe sta ik tegenover het invoeren van een woningbouwnorm naar voorbeeld

[3:04:59] van de Deense overheid, die 15% van de landbouwgrond voor natuur gaat bestemmen?

[3:05:06] Voorzitter. Ik zei het net ook al, dit is een discussie die we in het commissiedebat gehad hebben

[3:05:12] toen we de nota ruimte met elkaar bespraken.

[3:05:14] Laten we dit nou op deze manier niet doen, heb ik toen ook betoogd.

[3:05:21] Een voorbeeld dat ik toen ook heb genoemd, voorzitter.

[3:05:24] Er is natuurgebied dat ook gebruikt wordt als oefengebied door Defensie.

[3:05:30] Dat gaat fantastisch, ook voor de natuur.

[3:05:32] Heel veel agrarische grond, 21 en 23 procent, wordt gebruikt als fiets- en wandelroutes.

[3:05:47] Daarnaast is er agrarisch natuurbeheer.

[3:05:50] Mag u mij vertellen wat de functie van die grond is?

[3:05:54] Laten we dit niet op deze manier doen, want we maken een discussie wat mij betreft onnodig scherp.

[3:06:01] Al was het alleen maar dat van de woningbouwopgraven twee derde binnenstedelijk moet en een derde

[3:06:06] buiten de stad.

[3:06:09] En heel veel grond is allang door agrariërs verkocht aan ontwikkelaars.

[3:06:15] En daar zit dan nog kortdurende pachtcontracten op.

[3:06:19] Dus ik kijk op een andere manier naar deze discussie dan de fractie van de PvdA GroenLinks.

[3:06:25] De heer De Hoop, is wel uw laatste interruptie.

[3:06:30] Voorzitter, het is geen enkel probleem.

[3:06:31] En ik vind dat de minister scherper maakt dan dat mijn inbreng eigenlijk was.

[3:06:39] Want het percentage wat Denemarken had, was inderdaad 15 procent.

[3:06:43] Ik had het over anderhalf procent, van 60 procent landbouwgrond in Nederland.

[3:06:49] En eigenlijk het debat wat ik met de minister zou willen voeren,

[3:06:52] en dat vindt plaats bij ruimtelijke ordening,

[3:06:54] maar ik denk dat het hier ook belangrijk is dat het plaatsvindt,

[3:06:56] is, er is natuurlijk een groot deel aan landbouwgrond wat de komende tijd vrij gaat komen en dat

[3:07:02] vindt de een leuker dan de ander, maar de vraag is, neem je daar regie op?

[3:07:06] En mijn vraag aan de minister zou zijn, los van hoe zij kijkt naar percentages en in

[3:07:14] hoeverre je dat moet willen, op het moment dat landbouwgrond vrij komt, is de minister

[3:07:19] dan ook bereid om regie te pakken op hoe je dat dan invult en ik probeer niet te dogmatisch

[3:07:25] te zijn in de dingen die ik niet vind.

[3:07:26] Ik hoop dat de minister daar ook ruimte openlaat om te kijken hoe kunnen we dat

[3:07:30] dan waar het kan gericht bestemmen voor woningbouw, omdat dat wel nut kan hebben.

[3:07:35] Kan ik me voorstellen, ook in de ambities die deze minister zelf heeft.

[3:07:40] Ja, voorzitter, het microfoon stond nog aan.

[3:07:42] Ik vroeg net aan de ambdekonderstelling,

[3:07:43] want deze rekensom heb ik volgens mij in het debat over de noterruimte ook al gedaan.

[3:07:47] We hebben acht miljoen woningen.

[3:07:48] Die staan volgens mij op een acht procent van het grondgebied in Nederland.

[3:07:52] Als je een miljoen woningen toevoegt,

[3:07:54] heb je dus ongeveer 1% grond nodig en twee derde daarvan willen we binnenstedelijk doen.

[3:07:58] Dus waar hebben we het nou eigenlijk over?

[3:08:01] Anders gezegd, waarom zou je dan een percentage op willen nemen in de notaruimte,

[3:08:06] wat alleen maar leidt tot allerlei onnodige, scherpe discussie waar mensen weer tegenover elkaar komen te staan?

[3:08:14] Voorzitter, het rapport op grond kun je bouwen.

[3:08:19] Er wordt nu even nageplozen of deze percentages kloppen die ik nu uit mijn hoofd zeg.

[3:08:25] Wat een opsteker is dat direct als dat zo is.

[3:08:29] Maar we gaan het zo meemaken, voorzitter.

[3:08:33] Ongeveer zei ik elke keer erbij, dus ik hoop dat het goed gaat.

[3:08:36] Het rapport op grond kan je bouwen, vroeg de heer De Hoop van de fractie van GroenLinks,

[3:08:42] PvdA, nog naar.

[3:08:45] Even zien, voorzitter.

[3:08:47] Dat rapport.

[3:08:48] Daarvan ga ik volgens mij morgenmiddag een brief over naar de Kamer sturen over wat we daarmee gaan doen.

[3:08:58] Dat klopt.

[3:08:59] Dus daar de reactie op.

[3:09:03] Voorzitter. Dan heb ik nog een vraag.

[3:09:07] Is het een idee dat het Rijk Jongeren helpt met juridisch-technisch advies om een

[3:09:10] woonproject op te starten?

[3:09:14] Het ondersteunen van particulieren bij het ontwikkelen van woningen vraagt echt wel om

[3:09:18] een hele specifieke deskundigheid.

[3:09:22] Die ligt in eerste instantie bij degene die wil bouwen.

[3:09:24] Er zijn allerlei adviesbureau's die particulieren daarin ondersteunen.

[3:09:30] Als het gaat om informatie over gemeentelijke regels, heeft de gemeente hierin een taak.

[3:09:38] Hoe sympathiek het voorstel ook is, ik zou het niet op willen lossen via de weg om daar

[3:09:44] weer een rijkstaak te nemen.

[3:09:45] Ik zou het willen oplossen via programma Stoer.

[3:09:47] Laten we kijken of we het een beetje minder ingewikkeld kunnen maken.

[3:09:53] Voorzitter. Hoe ga ik jongeren in de regio helpen aan hun woning?

[3:10:00] Nou, door te bouwen, voorzitter.

[3:10:02] Dat is door een aantal van u ook gezegd.

[3:10:04] De enige echte oplossing hier is veel en veel en veel meer bouwen.

[3:10:10] Daar hebben we allerlei instrumenten voor, zoals bijvoorbeeld de realisatiestimulant,

[3:10:15] waarbij gemeentes een aantal hoeveelheid euro's krijgen voor de onrendabele top.

[3:10:21] Met de recent gewijzigde huisvestingswet kunnen gemeenten maximaal 50 procent van de gerealiseerde

[3:10:28] woningen toewijzen aan eigen inwoners, zoals jongeren uit het dorp of andere woningzoekenden

[3:10:34] met een economische of sociale binding.

[3:10:36] Dat is echt wel een revolutie geweest om dat weer voor elkaar te krijgen.

[3:10:42] Ik ben er in ieder geval blij mee.

[3:10:43] Als ik de vraag van de heer De Hoop vraag, begrijp ik dat hij dat ook goed begrijpt.

[3:10:49] De rol van corporaties in de wijken en woningbouw is cruciaal.

[3:10:54] Hoe ga ik ervoor zorgen dat ze weer genoeg investeringskracht hebben?

[3:10:59] Voorzitter. Op dit moment voer ik gesprekken over nieuwe nationale prestatieafspraken over de opgave

[3:11:05] tot 2035. Hierbij wordt ook een nieuwe financiële doorrekening gemaakt.

[3:11:12] Daarmee houden we ook rekening met het duurzaam prestatiemodel van de woningbouwcorporaties.

[3:11:19] Hoe ver zijn de onderzoeken om de vernootschapsbelasting voor corporaties af te schaffen?

[3:11:24] Ik vroeg de heer De Hoop ook aan mij.

[3:11:28] Het is op dit moment niet aan de orde, omdat er voldoende investeringscapaciteit is.

[3:11:35] Afgelopen april is uw Kamer geïnformeerd over de verschillende opties om deze te verlagen.

[3:11:42] Maar dat kost altijd flink wat geld, voorzitter.

[3:11:47] Dan kom ik bij het mapje Woontop.

[3:11:51] Die heb ik volgens mij al gehad, dus dat hoeft niet meer.

[3:11:54] Dan heb ik...

[3:11:56] Oh, er zit nog een andere vraag bij, hoor ik.

[3:12:00] Even zien...

[3:12:03] Die heb ik al gehad.

[3:12:06] De huur.

[3:12:09] Ja, voorzitter.

[3:12:11] Mevrouw Beckerman remoreerde de berichten in de pers dat ze zijn vastgelopen.

[3:12:19] De minister weigert te bewegen, zei mevrouw Beckerman.

[3:12:23] Dat zou ik dan zijn.

[3:12:26] Ik heb het ook gezien.

[3:12:31] Toen wij met elkaar tot de conclusie kwamen, was het trouwens bij mij dat er, wat mij betreft,

[3:12:36] vooralsnog geen overeenstemming is.

[3:12:42] De Woonbond stelt dat de huurverhoging voor het komende jaar voor hen te hoog is.

[3:12:47] Ik vind dat heel erg jammer, want ik vind dat er best een goed bod lag.

[3:12:52] Als je kijkt naar hoe de huurverhogingen de afgelopen jaren geweest zijn, waarbij er in

[3:12:59] het recente verleden zelfs een bevriezing en een hele minimale verhoging geweest is, dan

[3:13:07] is de huurverhoging gemiddeld over de afgelopen tien jaar 2,1 procent geweest.

[3:13:14] Vandaag vergadert EDES, de woningcoöperaties, hun congres.

[3:13:20] Die mensen praten hierover door en ik hoop dat ze terugkomen aan tafel.

[3:13:27] Zoals ik net memoreerde, probeer ik mijn leven eenvoudig te houden door mij aan het hoofdlijnenakkoord te houden.

[3:13:34] In het hoofdlijnenakkoord staat dat ik voor volgend jaar de loonontwikkeling moet volgen.

[3:13:42] Dan zou ik uitkomen op een percentage van 6,1 procent.

[3:13:47] Ik heb mijn leven al ingewikkeld gemaakt door een lager bod te doen en ik hoop zeer dat de

[3:13:56] woonbond terug aan tafel komt, al was het alleen maar omdat met de huurpenningen ook bijvoorbeeld

[3:14:04] de verduurzaming van ouderwoningbezit wordt betaald, waardoor er lagere energierekeningen zijn.

[3:14:17] Goed. Wat vindt de minister van het Zorgbuurthuis in Os?

[3:14:22] Ja, zeker. Samen met de minister van VWS heb ik net ook verteld dat ik aan voldoende woningen voor

[3:14:31] ouderen werk. Het Zorgbuurthuis lijkt mij gewoon een heel mooi voorbeeld daarvan, een kleinschalige

[3:14:37] woonvorm in de eigen buurt, met zorg als dat nodig is. Het sluit daarmee goed aan bij de behoeften van

[3:14:44] deze ouderen, want niet iedereen wil dit.

[3:14:50] Maar het is wel een hele mooie ontwikkeling die ook gestimuleerd wordt via de woondeelafspraken

[3:14:56] en de stimuleringsregeling voor zorggeschikte woningen, waar ik het net ook over had.

[3:15:01] Jongeren met een beperking is een van de aandachtsgroepen.

[3:15:05] Ik stap over op het volgende onderwerp.

[3:15:07] in het wetsvoorstel Versterking Regie Volkshuisvesting.

[3:15:12] En gemeentes moeten ook in hun programmering rekening houden met jongeren met een beperking.

[3:15:19] Ik ben structureel in gesprek met de jongerencoalitie Wonen.

[3:15:24] Zij voeren echt vanuit hun perspectief het gesprek met mij over het woonbeleid.

[3:15:31] Ik heb daar echt bewondering voor hoe dat gaat.

[3:15:35] En het houdt je ook scherp in het beleid dat je voert.

[3:15:40] Voorzitter, dan de planbatenheffing.

[3:15:44] Er zijn wat interruptiedebatten over en weer geweest.

[3:15:47] Daar heb ik net met belangstelling naar zitten luisteren, want daarin kwam ook heel goed naar

[3:15:51] voren hoe ingewikkeld dit eigenlijk is.

[3:15:55] Grond is vaak al één, twee, drie keer gewisseld van eigenaar.

[3:16:01] En probeer jij dan maar eens te achterhalen hoe de eerste eigenaar op welk moment in de tijd de grond verkocht heeft.

[3:16:11] En eigenlijk doet het er niet toe, want de huidige eigenaar van de grond, die erop wil gaan bouwen of wil gaan laten bouwen,

[3:16:20] en de prijs die daarvoor betaald is, die maakt onderdeel uit van de grondexploitatie.

[3:16:25] En dan is natuurlijk de vraag, is er überhaupt sprake van baten of moet er geld bij?

[3:16:32] En je hebt wel baten nodig voordat je er een heffing op kunt doen.

[3:16:38] Nou, en zo waren er nog wat discussies tussen uw Kamerleden.

[3:16:41] En het zijn precies de discussies die ook binnen mijn ministerie gevoerd worden.

[3:16:47] En mijn bedoeling is om in het tweede kwartaal van 2025 met uitsluitsel naar u toe te komen.

[3:16:56] Dan kom ik bij vragen.

[3:17:07] Ik heb net verteld hoeveel grond je nodig hebt.

[3:17:16] Daar gaat dit niet over, dus dat klopt dan wat ik net verteld heb.

[3:17:20] Maar als je 30% buitenstedelijk bouwt, heb je 0,5% van de landbouwgrond nodig.

[3:17:27] Dat is wat hier staat.

[3:17:28] Maar dan is het vervolgens interessant van wie die grond dan op dit moment is.

[3:17:33] Zit daar dan de kleinschalige, de kortdurende pakhoek, voorzitter?

[3:17:36] Maar dat voert te ver voor nu het onderbouw, in ieder geval mijn stelling.

[3:17:40] Dank daarvoor dat we deze discussie op een rustige manier kunnen voeren met elkaar.

[3:17:47] Dan heb ik de vragen over de lijst locaties met belemmeringen en conflicten die door een

[3:17:52] aantal van u gesteld is, de fractie van NSC, de fractie van de PVV en de VVD.

[3:17:57] Daarvoor zijn de landelijke en regionale versnellingstafels, waar echt aan de knelpunten

[3:18:01] gewerkt wordt, de kritische succesfactoren, zoals het in die overleg heet.

[3:18:06] De heer Mooyman knikt met herkenning, dat heb ik hier al eerder gememoreerd.

[3:18:10] Aan die tafels wordt echt geprobeerd om de knelpunten en de problemen op te lossen, voorzitter.

[3:18:20] Een totaalbeeld is moeilijk met u te delen.

[3:18:24] Wel de grote lijnen waar het dan over gaat, voorzitter.

[3:18:28] Er is namelijk een overzicht per landsdeel wat de belemmeringen zijn.

[3:18:41] Wat moet u dan aan denken?

[3:18:43] U kunt zich daar zelf een voorstelling bij maken.

[3:18:46] Dat gaat over problemen met netcongestie, over problemen met ontsluiting, over problemen

[3:18:53] met procedures. Dus het zijn echt de standaard problemen die u allemaal kent en het verschilt

[3:19:00] per locatie wat er speelt. Maar ik ben er mee bezig, ik zit er bovenop en ik wil de komende

[3:19:11] tijd ook echt gaan gebruiken om daar waar iets al heel lang sleept, om op een gegeven moment

[3:19:16] mezelf er gewoon mee te gaan bemoeien om te kijken of er een doorbraak kan worden bereikt.

[3:19:21] Het kan niet meer zo zijn dat er tien jaar gediscussieerd wordt over een locatie.

[3:19:26] Dat moet echt stoppen, in ieder geval als het een discussie is tussen mede-overheden.

[3:19:32] Wij hebben allemaal dezelfde burgers als achterban.

[3:19:37] Even zien.

[3:19:40] Dit is de woontop, daar heb ik het al over gehad.

[3:19:44] De grondbank, daar heb ik het volgens mij ook al over gehad.

[3:19:50] In ieder geval over het IBO-woningbouw krijgt u morgen een reactie.

[3:19:56] De grondbank-grondfaciliteit heb ik net al gememoreerd.

[3:19:58] Voorzitter. De hospitaverhuur.

[3:20:00] Wanneer kom ik met een voorstel, voorzitter?

[3:20:06] Nee, wacht. Dit is een andere, voorzitter.

[3:20:08] Dit gaat over de verkenning van de verruiming van de Kamerverhuurvrijstelling.

[3:20:13] Ik ga conform de motie van onder andere NSC — mevrouw Wilsen stelde deze vraag ook — die is

[3:20:20] aangenomen bij behandeling van belastingplans, samen met mijn collega van Fiscaliteit en Belastingdienst

[3:20:24] aan de slag met de vormgeving van de verkenning van de Kamerverhuur-vrijstelling.

[3:20:35] Ik weet niet of we de verkenning voor de voorjaarsnota van 2025 te communiceren naar de Kamer.

[3:20:39] Ik weet niet of we dat redden.

[3:20:42] We gaan ons best doen.

[3:20:46] De heer Boomsma zit nog op de publieke tribune.

[3:20:52] Hij is Kamerlid voor het NSC.

[3:20:54] Waarom zeg ik dat?

[3:20:56] Omdat mevrouw Welzijn aankondigde dat hij bezig gaat met een initiatiefnota-voorstel.

[3:21:04] Ik zal uiteraard moeten reageren op het moment dat uw Kamer daarover komt te spreken.

[3:21:10] Het is een onderwerp dat de gemoederen beweegt, in ieder geval als je zelf op erfpacht zit, voorzitter.

[3:21:19] Het grijpt in op de eigendomsbehouding van grond en is vaak moeilijk te begrijpen als je daar

[3:21:26] niet dag en dagelijks mee te maken hebt.

[3:21:29] Heldere voorwaarden voldoen aan de KNVB-criteria, en dat is niet de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond.

[3:21:35] Ik heb ergens de afkorting zien staan, maar ik kan hem nu niet reproduceren, voorzitter.

[3:21:41] Maar ik voel wel heel erg mee met de fractie van NSC op dit vlak.

[3:21:48] De hand rekening die er al ligt, kan gemeenten helpen.

[3:21:52] Het is ook belangrijk dat ze daarmee aan de bak gaan.

[3:21:55] Maar ik hoop op een spoedige behandeling door uw Kamer, want dan kunnen we het hier eens

[3:22:01] met elkaar over hebben wat we hier nou mee moeten in het kader van rechtszekerheid,

[3:22:07] rechtsbescherming en rechtsgelijkheid.

[3:22:10] Dan kom ik bij het bouwen van gemeenschappen.

[3:22:21] Mevrouw Vedder vroeg daarnaar en het was een mooi, goed betoog voorzitter.

[3:22:27] We stapelen geen stenen, zoals mevrouw Vedder altijd zegt.

[3:22:30] Er worden gemeenschappen gebouwd op gemeentelijk niveau.

[3:22:34] Ik ken geen wethouder in Nederland die zich hier niet druk over maakt en zich elke dag

[3:22:40] van de week daarvoor inzet.

[3:22:43] In de huidige 17 grootschalige woningbouwlocaties wordt vanuit het Rijk ook bijgedragen aan gebiedsmaatregelen

[3:22:51] via het gebiedsbudget om dat van de grond te krijgen.

[3:22:57] Dan stelde mevrouw verder ook nog vragen over het IBO, die ik al beantwoord heb, en zij begon

[3:23:06] over de Lelylijn en de Neder-Zakselijn.

[3:23:10] Voorzitter. Rijk en Regio hebben afgesproken om voor het einde van dit jaar verder te praten

[3:23:14] over een vervolgstap voor zowel de Lelylijn als de Neder-Saxelein.

[3:23:18] We weten allemaal hoe dit zit.

[3:23:21] Voordat je een MIR-verkenning kunt beginnen, moet 75 procent van het budget in de boeken staan.

[3:23:28] Dat maakt dit meteen zo ingewikkeld, want we hebben het hier over hele dure infrastructurele

[3:23:35] werken die over 25 jaar, als we nu zouden beginnen, misschien helemaal klaar en af zijn.

[3:23:43] Het zijn infrastructurele werken die, wil je ook echt schaalsproegen in woningbouw gaan maken,

[3:23:49] noodzakelijk zijn.

[3:23:51] Die grootschalige woningbouw is op zichzelf noodzakelijk, want volgens de Staatscommissie

[3:23:58] Demografische Ontwikkelingen groeien we toe naar 19 tot 20 miljoen woningen.

[3:24:02] Dit betekent dat we gewoon met elkaar moeten gaan kijken of we nog steeds op dezelfde manier

[3:24:08] met deze infrastructurele discussies om moeten gaan of dat we het op een andere manier moeten

[3:24:13] gaan doen.

[3:24:15] Terecht werd er geconstateerd dat dit niet mijn primaire verantwoordelijkheid is, maar

[3:24:21] ik bemoei me niet overal tegenaan, zeg ik richting de heer De Hoop, maar omdat dit zo

[3:24:26] belangrijk is voor die grootschalige woningbouw, geldt dat voor deze wel.

[3:24:31] En samen met mijn collega's van INW voer ik dat gesprek dan ook.

[3:24:36] Een interruptie van de heer Vlag.

[3:24:38] Ik heb hier ook wat vragen over gesteld, over de randvoorwaarden, met name infrastructuur,

[3:24:42] niet per se treinverbindingen, maar ook gewoon het knooppunt Hoevelaken, verbinding A1, A30,

[3:24:48] verbreding A15, allemaal plekken waar veel woningbouwplannen op stapel staan.

[3:24:53] Ik hoor de minister in algemene zin antwoorden van misschien moeten we er op een andere manier

[3:24:56] omgaan.

[3:24:57] en ik ga in gesprek met mijn collega's van de INW, maar ervaart zij de urgentie van infrastructuur

[3:25:04] juist in het behalen van die jaarlijks honderdduizend woningen?

[3:25:09] Ja, voorzitter. Zonde, meer. Want als wij hier... Ik weet niet hoelang het geduurd heeft om van 17

[3:25:16] naar 18 miljoen mensen te groeien, maar iedereen gaat er eigenlijk van uit dat dat net zo snel,

[3:25:25] van 18 naar 19 zo niet sneller zal gaan en al die mensen moeten wonen en al die mensen moeten

[3:25:31] vervolgens op werk, op school, op de voetbalvereniging en bij familie kunnen komen.

[3:25:39] En daar heb je infrastructuur voor nodig.

[3:25:41] Dus ja, voorzitter, de antwoord is daar volmondig ja op.

[3:25:46] Dan kom ik bij vragen over het beter benutten van de bestaande voorraad, van bestaande gebouwen.

[3:25:54] Ik heb daar volgens mij al meerdere keren in verschillende commissiedebatten

[3:26:00] uitgebreid op ingegaan.

[3:26:04] Ik vind het lastig, gezien de tijd, om dat nu weer te doen.

[3:26:09] Ik hoop dat ik mag verwijzen naar hetgeen ik daar over bij de begrotingsbehandeling

[3:26:15] gezegd heb.

[3:26:16] Het heeft mij grote aandacht.

[3:26:18] Ja, we hebben de 100.000 woningen per jaar.

[3:26:22] De transformatie telt daar wel bij op, maar bouwen in de achtertuin ondervoorwaardenshekken

[3:26:29] meteen bij voor je moeder of voor je dochter, splitsen van woningen door particulieren, hoort

[3:26:37] daar niet bij.

[3:26:39] Toch moeten we het gaan doen, want dat kan bij elkaar opgeteld kunnen dat er heel, heel

[3:26:44] veel zijn en daarmee ook een goede bijdrage leveren aan het oplossen van de woningnood.

[3:26:51] Dan kom ik bij een vraag van de heer Grienwis over de inbrengwaarde in het kostenverhaal.

[3:27:01] Voorzitter, in het kader van de modernisering van het grondbeleid worden de effecten van

[3:27:04] verschillende manieren om de inbrengwaarde van grond te bepalen in beeld gebracht.

[3:27:10] Een daarvan is dat de inbrengwaarde wordt bepaald op basis van het huidig gebruik van de grond.

[3:27:14] Het onderzoek wordt dit jaar afgerond.

[3:27:17] Ik verken de mogelijkheden om de grondslag voor de inbrengwaarde aan te passen, met als

[3:27:24] doel de ruimte voor het kostenverhaal te vergroten en zo de mogelijkheden voor woningbouw te verbeteren.

[3:27:31] Ik moet daar alleen wel heel goed letten op overgangsrecht, eigendomsrecht en de doorwerking

[3:27:38] op de grondmarkt.

[3:27:39] Het moet namelijk altijd wel een prikkel blijven voor verkoop en aankoop van grond voor woningbouw.

[3:27:46] De uitkomst van het onderzoek zal in samenhang worden beoordeeld met het onderzoek dat ik

[3:27:52] ook aan het doen ben naar de planbatenheffing, waar ik net al het een en het ander over gezegd

[3:27:57] heb en in het tweede kwartaal van volgend jaar over de te nemen maatregelen met betrekking

[3:28:03] tot deze twee onderwerpen.

[3:28:08] De grondfaciliteit heb ik het ook al over gehad en de inzet van de 2,5 miljard.

[3:28:12] Dat hoop ik ook.

[3:28:13] Ben ik van plan om op de woontop duidelijkheid over te geven.

[3:28:18] Kom ik toe aan de vragen?

[3:28:21] Ja, maar daarvoor wil de heer Sjerenwes nog een vraag stellen.

[3:28:25] Ik dank de minister voor haar antwoord op die inbringwaarde in het kostenverhaal.

[3:28:31] Ik begrijp dat we gedeeld moeten hebben tot het tweede kwartaal.

[3:28:33] Als daar muziek in zit, komt de minister dan ook gelijk met een voorstel om de omgevingswetten

[3:28:40] te wijzigen en daar kan volgens mij in die wijziging ook rekening gehouden worden met

[3:28:44] overgangsrecht.

[3:28:45] Is ze daartoe bereid of kan ze dat nu nog niet zeggen, omdat het totaal niet duidelijk

[3:28:49] is wat er uit het onderzoek gaat komen?

[3:28:54] Voorzitter, ik heb een paar levensmotto's en eentje daarvan is gang is alles.

[3:29:02] Dus als het glashelder is wat ons te doen staat, dan zal ik ook meteen met een voorstel komen

[3:29:10] hoe ik dat ga doen.

[3:29:11] Maar daar kan ik nu gewoon nog niet over zien.

[3:29:18] De heer De Groot, maar ook de heer Mooyman, vroegen naar mij hoeveel van de vijf keer

[3:29:23] 1 miljard of 5 miljard wordt naar schatting besteed aan betaalbare koopwoningen.

[3:29:27] Voorzitter, bij de begrotingsstukken zat de tabel waarin ik aan heb gegeven hoe ik denk

[3:29:34] die vijf miljard te gaan besteden.

[3:29:37] De realisatie in stimulans, in totaal 2,5 miljard, wordt bijgedragen aan de ondersteuning

[3:29:43] van betaalbare woningen, inclusief betaalbare koop.

[3:29:46] Binnen grootschalige gebiedsbudgetten, 1,25 miljard, zullen ook betaalbare koopwoningen

[3:29:52] ondersteund worden en ook de voorzetting van de woningbouwinbuls totaal 470 miljoen zal bijdragen

[3:29:58] aan betaalbare woningen, ook wat mij betreft betaalbare koop.

[3:30:02] Maar dit is wel een discussie die ook gevoerd moet gaan worden in de woningbouwregio's.

[3:30:07] En mij heeft wel verbaasd hoe vaak het over betaalbare huur gaat en sociale huur en hoe weinig

[3:30:17] het lijkt het in ieder geval over betaalbare koop.

[3:30:20] Ik wil daar, zoals ik eerder gezegd heb, ook wel op in gaan zetten.

[3:30:26] Wanneer ga ik de grootschalige gebieden aanwijzen?

[3:30:29] Het aanwijzen hiervan gaat plaatsvinden in het kader van de noteruimte.

[3:30:37] Het bestuurlijk overleg leefomgeving in het voorjaar zal de eerste plek daarvoor zijn.

[3:30:43] Dat doe ik natuurlijk niet in mijn eentje.

[3:30:44] Dat doe ik samen met provincies en gemeenten.

[3:30:51] Voorzitter. Ik was de andere kant op aan het kijken.

[3:30:54] Meneer De Groot. Dank voorzitter en ook een dank aan de minister voor de antwoorden.

[3:30:58] Volgens mij komen er een aantal dingen samen die hier vandaag ook besproken zijn.

[3:31:03] Als je in de woningmarktregio woningen gaat bouwen met 27 procent betaalbare koop, dan maakt het nog

[3:31:11] wel uit in aantallen hoeveel je er van €350.000 of €300.000 bouwt.

[3:31:17] Dat scheelt €50.000 op die hele som die nu natuurlijk gemaakt wordt.

[3:31:21] kan het uit. Want het is 50.000 euro voor de bouwer meer opbrengst, maar het is misschien wel een

[3:31:26] betaalbare woning, koopwoning, voor degene die die woning zoekt. Dus daar zit best spanning op.

[3:31:31] En daar gingen ook mijn twee vragen over van, na verwachting gaat er nou, laat ik hem algemene

[3:31:35] stellen aan de minister, gaat er naar verwachting nou ook veel meer geld naar betaalbare koop? En

[3:31:41] is er nog meer nodig om echt te sturen dat die woningen van drie ton er komen? U gaf er net

[3:31:45] antwoord op van, we gaan er naar kijken. Maar het staat natuurlijk op spanning met uw discussie

[3:31:50] die nu lopen richting de woontop, kan het uit.

[3:31:53] En het is een hele makkelijke knop voor al die partijen die moeten bouwen om aan te draaien,

[3:31:57] om net 10 of 20.000 euro per woning meer opbrengst te hebben.

[3:32:00] Maar daar zit ook heel veel spanning, dus het gaat wel degelijk over geld.

[3:32:03] Dat is eigenlijk mijn vraag die daaronder lag.

[3:32:08] Ja, voorzitter, helemaal waar wat de heer De Groot zegt.

[3:32:12] In de rekensommes, tussen aanhalingstekentjes,

[3:32:15] wordt uitgegaan van de betaalbare koopgrens zoals we die allemaal kennen.

[3:32:20] 400.000 euro.

[3:32:21] En die is voor heel veel mensen met middeninkomens niet bereikbaar.

[3:32:25] Dus daar heeft de heer De Groot helemaal gelijk in.

[3:32:29] Ik zie nog een vraag van mevrouw Welzijn.

[3:32:31] Dat is meteen ook uw laatste vraag.

[3:32:33] Oh, nog één aanvullende vraag van de heer De Groot.

[3:32:35] Ook uw laatste vraag, Rob.

[3:32:40] Nou, dan ga ik hem gewoon goed inzetten voor al die mensen die op zoek zijn naar een koopwoning, inderdaad.

[3:32:44] Want mijn vraag is dan toch nog.

[3:32:45] Ja, dat is zo.

[3:32:47] Maar hoe gaat de minister dan op detailniveau toch voor zorgen?

[3:32:50] En ik ben niet op zoek naar extra regels, zeg ik gelijk.

[3:32:53] Dat zal ergens terecht moeten komen in de woondeels of in de versnellingstafels...

[3:32:57] of ergens op een plek moeten terugkomen.

[3:32:59] Dat die betaalbare koopwoningen er toch komen.

[3:33:00] Ik blijf daarnaar op zoek.

[3:33:03] Ik heb er nog geen helde antwoord op gekregen van de minister...

[3:33:06] van hoe gaan die woningen van 280, 290, 320 toch het landen.

[3:33:11] Dat was niet uitkrijgbaar. Komen ze niet.

[3:33:12] En dan hebben we allebei diezelfde ambitie, hoor ik de minister en ik, voorzitter...

[3:33:17] om toch die betaalbare koopwoningen te realiseren.

[3:33:19] maar in de praktijk komen ze niet en dan hebben we wel een probleem met elkaar, denk ik.

[3:33:22] Die laatste conclusie, ze komen er niet, die deel ik niet meteen,

[3:33:26] want ook op gemiddeld niveau wordt dit wel gezien.

[3:33:30] Daar zien ze ook de behoefteonderzoeken,

[3:33:33] want die nemen ze natuurlijk ook mee hun eigen volkshuisvestingprogramma.

[3:33:38] Dus ook op lokaal niveau wordt dit gezien.

[3:33:41] Kijk, wat mij altijd verbaasd heeft,

[3:33:46] is dat in de grote steden in ons land er op hoge percentage sociale huur gestuurd wordt,

[3:33:53] terwijl er al dik boven de 30 procent sociale huur is.

[3:33:57] Vervolgens wordt geconstateerd dat er voor de leraar, politieagent of verpleegkundige

[3:34:03] geen plek meer te vinden is in de stad.

[3:34:07] Vervolgens wordt er niet automatisch ingezet op betaalbare koop, waardoor die mensen de

[3:34:13] stad uitgaan.

[3:34:15] Dat is gewoon een discussie die ik ook met ze voer.

[3:34:19] Net als de heer De Groot.

[3:34:20] Ik wil niet meer regels, want de hoeveelheid vinkjes die nu al gezet moeten worden, is al niet te doen.

[3:34:27] Maar precies deze discussie heb ik ook recent in een bestuurlijk overleg aangestipt.

[3:34:35] De consequentie is dus wel dat mensen die ongeveer 45.000 euro verdienen — de huursubsidiegrens

[3:34:43] noem ik hem maar even populair, dat zijn die leraren, politieagenten, verpleegkundigen

[3:34:52] die dan dus de stad uitgaan.

[3:34:54] Dus als je die in je stad wil houden, moet je wel betaalbare koop realiseren, anders verdwijnen

[3:34:58] ze.

[3:35:02] Het is wat mij betreft zo glashelder hoe dat zit, maar uiteindelijk zullen wel op gemiddeld

[3:35:07] niveau ook die keuzes gemaakt moeten gaan worden en ik voel de discussie in ieder geval wel.

[3:35:15] Dank u wel, voorzitter.

[3:35:16] De minister startte op enig moment aan een vraag over de hospitaverhuur, maar toen verstomde

[3:35:21] die weer.

[3:35:21] Maar die staat nog open.

[3:35:28] Ja, daar heeft mevrouw Welzijn gelijk in.

[3:35:30] Dat klopt.

[3:35:31] Dat was de vraag die u stelde, maar dat was niet het antwoord dat ik zag staan, dus daarom

[3:35:36] heb ik hem overgeslagen.

[3:35:37] Scherp, mevrouw Welzijn.

[3:35:38] Even zien.

[3:35:39] Streven naar consultatie begin volgend jaar.

[3:35:43] Dan zou het voorstel moeten lukken om het na de zomer naar de Kamer te sturen.

[3:35:47] Ja, een beetje logisch, voorjaar, consultatie, verwerken, consultatie, raad van staten.

[3:35:53] Dan zeg ik even richting de heer Grinwis, dus dan zit je vrouw na de zomer.

[3:35:58] Dan is het in ieder geval weer lekker warm weer.

[3:36:01] Oké.

[3:36:02] Groeit de woningbehoefte ook doordat huishouden steeds kleiner worden?

[3:36:07] Ja, voorzitter, zeker.

[3:36:09] Kwart van de woningbehoefte van de komende vijftien jaar is vanwege het kleiner worden

[3:36:14] van huishouden, zeg ik tegen mevrouw Weyenas.

[3:36:16] Om aan de woningbehoefte te voldoen, moet volgens Primo's prognose van ABF de komende vijftien jaar

[3:36:21] 1,3 miljoen woningen worden gebouwd, 45% voor het opvangen van de bevolkingsgroei en 26% voor

[3:36:29] afname van huishoudensgrootte, 15% voor vervangende nieuwbouw in verband met sloop en 14% om bestaande

[3:36:37] woningstekorten terug te dringen.

[3:36:40] Dus ja, de liefde is om vele redenen een schone zaak, voorzitter.

[3:36:48] Voorzitter. De fractie van de BVV vraagt mij naar het onderzoek van de woningdelers.

[3:36:58] Het aangekondigde onderzoek als gevolg van evaluatie van woningtekort is op dit moment in voorbereiding.

[3:37:05] Het zal bestaan uit twee delen, zowel kwantitatief als kwalitatief zicht te krijgen op de wensen van

[3:37:11] woningdelers.

[3:37:12] Een verwachting is dat het eerste deel van dit onderzoek rond de zomer naar de Kamer

[3:37:18] gestuurd kan worden, gelijktijdig met de uitkomsten van het Primoz-prognose 2025, het tweede deel

[3:37:25] na de zomer.

[3:37:28] Ook vroeg de fractie van BBMI naar de flex- en transformatieregeling.

[3:37:33] In de brief van 11 juni jongstleden heb ik aangekondigd de reden te onderzoeken waarom

[3:37:38] gemeente nog niet aanvragen, terwijl er wel behoefte is aan de flex- en transformatiewoningen.

[3:37:45] Ik heb aangekondigd deze SFT-regeling mogelijk aan te passen om het gebruik te bevorderen.

[3:37:52] Het onderzoek is afgerond en ik heb met VNG en Edes een aantal aanpassingen doorgesproken.

[3:37:59] De aangepaste regeling is gisteren in consultatie gegaan.

[3:38:04] De belangrijkste wijziging is dat gestuurd wordt op startbouw binnen een jaar na aanvraag in plaats

[3:38:11] van op realisatie binnen een jaar.

[3:38:13] De termijn bleek gewoon te kort.

[3:38:19] Voorzitter, even zien.

[3:38:25] Die hoeft niet.

[3:38:27] Hoe staat het ervoor met het Nationaal Fonds Betaalbare Koopwoning?

[3:38:32] Volgens mij is mijn werk hier al gedaan door de heer Grinwis.

[3:38:39] Hoe kijk ik in de breedte naar de regelgeving op het gebied van makelaarslandschap?

[3:38:50] Voorzitter.

[3:38:51] In februari 2022 is er een verbeterplan ondertekend door mijn voorganger met de NVM, VBO,

[3:39:03] Vastgoedpro en Vereniging Eigen Huis, zei ik richting de heer Mooyman.

[3:39:08] Op dit moment lopen er twee dingen.

[3:39:12] Er wordt met maakplei gekeken naar de vorm van een minimumstandaard voor het online

[3:39:17] bied-logboek en ten tweede wordt de implementatie van het verbeterplan geëvalueerd.

[3:39:25] Als ik daaruit ben, zal ik uw Kamer informeren.

[3:39:31] Dan hebben we hier het antwoord op de vraag naar de hospitaalverhuur die ik net heb gegeven.

[3:39:37] De Kamerverhuurvrijstelling heb ik ook al geantwoord.

[3:39:45] Dan nog de verhoging van de leenruimte voor huizenprijzen.

[3:39:50] Voorzitter. Hier heb ik eigenlijk ook niet zoveel toe te voegen aan het debat wat eigenlijk tussen

[3:39:57] uw Kamerleden hierover ontstond.

[3:40:02] Als je daaraan gaat sleutelen, krijg je transitiepijn, zoals dat heel mooi door de heer Grimwes genoemd wordt.

[3:40:11] Volgens mij is de huidige woningnood niet het moment om die transitiepijn toe te voegen aan de woningmarkt.

[3:40:18] Hoezeer ik ook de argumentatie kan volgen in het verruimen van de leenruimte, waarbij eigenlijk de heer De Groot

[3:40:32] wat hij zei ook klopte.

[3:40:34] Wat het beste is voor lagere verkoopprijzen, is meer aanbod.

[3:40:40] En daar heb ik eigenlijk niet zoveel aan toe te voegen.

[3:40:43] Maar de heer Vlag misschien wel, want die heeft nog een interruptie.

[3:40:47] Ja, dit schreeuwt wel op mijn reactie, want ook de minister lijkt toch nog steeds

[3:40:50] ervan overtuigd te zijn dat de woningmarkt daadwerkelijk een markt is,

[3:40:54] in perfecte omstandigheden, net als de heer De Groot.

[3:40:57] En dat is natuurlijk niet het geval.

[3:40:58] A, omdat wij niet voldoende kunnen bijbouwen, dus we kunnen de vraag ook niet bijbenen.

[3:41:03] Bovendien heb je ook helemaal geen keus.

[3:41:05] Een woning heb je nodig, je kunt niet in je auto gaan wonen, met andere woorden.

[3:41:08] De markt werkt niet goed.

[3:41:11] En dus wordt de prijs niet bepaald door de intrinsieke waarde van stenen en hout,

[3:41:16] maar door wat men de gemiddelde Nederlander kan betalen.

[3:41:21] En er werd niet gevraagd om verruiming van die leennormen, want dat zou het probleem alleen maar erger maken,

[3:41:25] maar juist beperking van die leennormen.

[3:41:28] Natuurlijk zit daar transitiepijn in, daar moet je over nadenken.

[3:41:30] Dat moet je ook niet zomaar ruksigloos doen.

[3:41:32] Maar we moeten zorgen dat het weer voor gewone mensen, die zich niet allebei volledig uit

[3:41:36] de naad hoeven te werken, betaalbaar wordt en dat sparen voor een woning ook weer een

[3:41:42] klein beetje effectief wordt.

[3:41:46] Het was precies andersom dan hoe de minister daar nu op reageerde.

[3:41:54] Dat volg ik niet, voorzitter.

[3:41:58] Wij volgen het Nibud.

[3:42:01] Het Nibud neemt als uitgangspunt bij een advies over de leennormen dat de hypotheeklasten

[3:42:05] betaalbaar moeten blijven.

[3:42:11] Ik kan de argumentatie volgen, maar het is het moment gewoon niet.

[3:42:15] Ik wil dat dan ook niet gaan doen.

[3:42:19] Het is ook goed om je te realiseren dat de huizenprijzen sinds 2013 ongeveer met 100% gestegen zijn.

[3:42:26] De leenruimte is sinds 2013 ongeveer met 40% gestegen.

[3:42:31] Dus dat geeft maar aan dat het niet — maar dat is ook precies wat de heer De Groot in dat prachtige

[3:42:36] debat dat u met elkaar heeft gehad ook benadrukt — het feit dat er gewoon schaarste is, leidt

[3:42:41] ook tot hogere verkoopprijzen, voorzitter.

[3:42:48] Tenzij er een Kamermeerderheid is die mij gaat dwingen, maar ik ga niet uit mijzelf iets doen

[3:42:53] aan de leennormen, aan de leenruimte.

[3:42:56] Uw laatste interruptie, meneer Vlaar.

[3:42:58] Ja, graag voorzitter.

[3:42:59] En als het moet wil ik de minister daar zeker graag bij helpen.

[3:43:02] Het is juist het moment om het te doen, want we zijn alleen maar bezig met de aanbodkant.

[3:43:05] En natuurlijk is dat goed, dan kan het weer een beetje zich als een markt gaan gedragen.

[3:43:10] Maar er is een ander probleem, want op Funda staan nu gewoon huizen te koop.

[3:43:13] Maar die kunnen heel veel mensen niet betalen, dus daarnaast is er ook echt een betaalbaarheidsprobleem.

[3:43:17] En dat los je niet op door alleen maar de bouwstroom aan te jagen.

[3:43:20] Want we weten dat het ook een illusie is om te veronderstellen dat we op heel korte termijn

[3:43:23] en een afkoeling daarvan gaan krijgen in de prijzen.

[3:43:25] Dat heeft alles te maken met onder andere de in 2023 doorgevoerde verhoging van de leennormen.

[3:43:32] Den Grimmers heeft bijvoorbeeld voorgesteld om eens te stoppen met indexatie.

[3:43:35] Nou, er zijn andere wijzigingen mogelijk in die leennormen...

[3:43:40] ...waardoor je gewoon de betaalbaarheid ook weer dichterbij brengt...

[3:43:43] ...zonder alleen maar maximaal aan die volumeknop te draaien.

[3:43:45] Nou, wij worden het denk ik niet eens, maar ik wilde dit wel gezegd hebben...

[3:43:48] ...omdat dat mogelijk ook wel weer terug zal komen in een twee-minuutdebat...

[3:43:52] wat ongetwijfeld mijn collega De Hoop zal gaan aanvragen.

[3:43:58] Nou, dan is dat ook bij deze geregeld, voorzitter.

[3:44:02] Ja, weet u, voorzitter, ik denk echt dat als je nu iets gaat doen aan die leenruimte,

[3:44:08] dan maak je heel veel mensen ongelooflijk verdrietig.

[3:44:11] Wat volgens mij veel beter is, is om tegen jonge mensen te zeggen, ga sparen.

[3:44:18] Zorg dat je zelf financiële ruimte hebt.

[3:44:21] Doe die reis niet, leg het geld opzij en zorg dat je wat gaat sparen,

[3:44:27] zodat je meer eigen geld hebt om dat huis te kunnen gaan kopen.

[3:44:32] Maar nu iets doen aan die leenruimte, ja, voorzitter, nee.

[3:44:38] Volgens mij sla je echt het dromenstuk die mensen nu hebben, terwijl het al zo moeilijk is.

[3:44:44] Voorzitter, ik heb nog een vraag van de heer Grinwis.

[3:44:49] Wat zegt u?

[3:44:51] Nee?

[3:44:52] En ook geleden op de tijd moeten we wel eigenlijk door, of niet?

[3:44:56] Ja, voorzitter, in het einde brengen aan het overwaardetraintje en het overbiedcircus,

[3:45:04] volgens mij is in de evaluatie die ik naar uw Kamer ga sturen over het biedlogboek,

[3:45:13] is volgens mij het moment om hier het over te hebben.

[3:45:16] Hoe werkt dat nou?

[3:45:17] Werkt dat goed genoeg?

[3:45:19] Wat zou je daar nog aan kunnen doen om het transparant en meer controleerbaar te maken?

[3:45:27] Ik ken die verhalen ook en dat is af en toe gekmakend voor de mensen die het betreft.

[3:45:35] Tot slot, voorzitter.

[3:45:39] De leennormen die meegenomen worden in de evaluatie van de leennormen door het CEO.

[3:45:43] De ChristenUnie stelt die vraag volgens mij aan mij iets anders.

[3:45:47] Kijken of het antwoord juist is.

[3:45:51] Het primaire doel van de leennorm is een verantwoorde kredietverlening.

[3:45:55] Dat is ook de focus van de evaluatie.

[3:45:58] In de evaluatie van de leennormen wordt gekeken naar doeltreffendheid en doelmatigheid van

[3:46:02] de leennormen.

[3:46:04] In deze evaluatie wordt ook gekeken naar de effecten van de leennormen op de huizenprijzen.

[3:46:09] Ook de visie van de Nederlandse Bank wordt meegenomen.

[3:46:12] Ik krijg een duimpje, voorzitter, tot slot van de heer Grinwis.

[3:46:16] Dat doet mij goed.

[3:46:17] Dank u wel, minister, voor de uitgebreide beantwoording.

[3:46:22] Zijn we nu toegekomen aan het tweede termijn van deze commissie.

[3:46:26] Een blik op de klok leert dat we niet heel erg veel tijd meer over hebben, nog maar tien minuten.

[3:46:33] Dus mijn voorstel is dat de tweede termijn één minuut is, maximaal en geen interrupties worden toegelaten.

[3:46:41] En dan begin ik bij de heer De Hoop.

[3:46:43] Ja, voorzitter, laat ik dan gelijk beginnen met de aankondiging van het twee minuten debat en een verzoek daarbij.

[3:46:48] Ik zou graag het twee minuten debat voeren nog voordat de woontop plaatsvindt.

[3:46:52] Omdat de minister ook een aantal dingen nadrukkelijk agendeerde over het gesprek wat ze zou willen hebben tijdens de woontop.

[3:46:59] En ik vind het dan ook belangrijk dat de Kamer dan eventueel haar nog iets mee kan geven of af kan raden, kan ik me ook voorstellen.

[3:47:06] Dus ik denk dat het me goed lijkt dat we dat gesprek voeren voordat de minister naar die woontop toe gaat.

[3:47:12] Ik voer graag nog vaker het debat met de minister over de grondpolitiek.

[3:47:16] De 1 tot 2 procent die ik noemde haalde ik uit de rapporten van Rebol.

[3:47:20] De minister noemde andere cijfers.

[3:47:21] Ik ga er altijd vanuit dat de cijfers van de minister kloppen,

[3:47:25] maar misschien wordt er dan toch op een andere manier naar gekeken.

[3:47:28] Ik denk dat het belangrijk is om dat debat te blijven voeren met elkaar.

[3:47:32] En voor de rest zou ik het, denk ik, hierbij kunnen laten.

[3:47:35] Voor vandaag voer ik graag op korte termijn dat twee minutendebat.

[3:47:38] Dank u wel, meneer De Hoop.

[3:47:39] Dan gaan we nu naar de heer Vlag van de SGP.

[3:47:42] Voorzitter, dank u wel.

[3:47:43] Dank voor dit debat.

[3:47:44] De nuchterheid en de drive van de minister bevalt me zeer.

[3:47:48] Ook in de aanpak van dit woningmarktprobleem.

[3:47:52] En ik wens de minister ook toe dat, mocht dat nog niet het geval zijn,

[3:47:56] dat ze het lastpak in het kabinet zal zijn als het gaat om financiën bij collega Heijnen.

[3:48:02] Maar ook aanpak van infrastructurele projecten bij collega Madlener.

[3:48:07] Dat is echt dringend nodig, ook als randvoorwaardelijke factoren hierbij.

[3:48:11] We zijn het op een aantal punten niet eens.

[3:48:13] Eén ding wil ik nog wel noemen, de new towns.

[3:48:16] Ik denk dat dat echt serieus genomen wordt.

[3:48:18] Daar stonden een aantal stoere burgemeesters, die trots zijn op hun stad,

[3:48:23] maar die wel signaleren van er is ook heel veel mis in deze steden.

[3:48:27] Aansluitend bij de reactie van de minister zou ik nog een keer willen benadrukken.

[3:48:30] Neem die problemen echt serieus.

[3:48:32] Het zijn geen grootstedelijke problematieken, maar het dreigt wel die kant op te gaan.

[3:48:37] Bedankt, meneer Vlag. Gaan we nu naar de heer Mooyman van de PVV.

[3:48:40] Dank u wel, voorzitter.

[3:48:41] En inderdaad, dank aan de minister voor de uitgebreide en keurige beantwoording.

[3:48:45] Wat ons betreft kunnen we ons ook aansluiten bij de woorden van de heer Vlag van de SGP

[3:48:50] ten aanzien van de Newtowns.

[3:48:52] En daar laten we ook deze tweede termijn bij.

[3:48:57] Wat wil u?

[3:48:58] Eén vraag stelde, één korte vraag.

[3:49:00] Ja, oké.

[3:49:01] Bij deze.

[3:49:02] Voorzitter, omdat natuurlijk die 30% betaalbaarheidsnorm aan orde kwam in de bijdrage van de minister

[3:49:07] En ik wilde toch aan de heer Mooyman vragen of de PVV vasthoudt aan die 30% betaalbaarheidsnorm

[3:49:12] en hoe belangrijk dat voor hen is.

[3:49:14] Ik kan me voorstellen dat het heel belangrijk is.

[3:49:17] Ja, zeker voorzitter.

[3:49:18] Dat is heel belangrijk voor ons.

[3:49:20] Daarom hebben we inderdaad ook even de vraag gesteld.

[3:49:23] Ja, dank je wel.

[3:49:24] Dan is nu het woord aan mevrouw Beckerman van SP.

[3:49:27] Ja, dank u wel.

[3:49:28] Dank aan de minister voor de beantwoording.

[3:49:29] Dank ook voor de uitnodiging voor de woontop.

[3:49:33] Helaas, of niet helemaal, maar heb ik al twee debatten die elkaar overlappen.

[3:49:37] die dag mbo en mijnbouw toch ook ja ja voorzitter ik had eigenlijk precies dezelfde punten als de

[3:49:45] eerde hoop opgeschreven voor de tweede termijn voor die woontop nou daar hebben natuurlijk ook in

[3:49:50] interruptie debatjes bij gewisseld laten we wel oog op het doel houden en dat is het oplossen van

[3:49:56] die wooncrisis en die wooncrisis is ook van groot deel betaalbaarheid crisis grond fijn dat na de

[3:50:05] ministerraad die reactie komt. Het lijkt me heel goed als de Kamer een debat gaat

[3:50:09] inplannen over grond specifiek.

[3:50:13] En ik weet niet, misschien ligt het aan mijzelf, maar ik had nog één kort vraag.

[3:50:16] Wanneer kunnen we die wet regie eigenlijk tegemoet zien?

[3:50:20] Maar misschien had ik dat moeten weten, maar dat wil ik wel graag weten.

[3:50:25] Dank u wel. Dan nu het woord aan mevrouw Welzijn van NS.

[3:50:29] Ja, dank u wel, voorzitter.

[3:50:30] En ook dank aan de minister en haar team voor de beantwoording van de vragen.

[3:50:34] Ik heb op iedere vraag een reactie gekregen, maar ik heb niet de toezichtingen die ik heel graag had

[3:50:40] willen horen op een aantal punten gekregen.

[3:50:44] Dus wij zullen ook gebruikmaken van het twee-minuten-debat dat zojuist is aangevraagd, ook

[3:50:50] om ten aanzien van die KNVB-motie, kostenefficiënt, nuttig, veilig en begrijpelijk staat het voor,

[3:51:00] om dat toch ook even te bergen te brengen.

[3:51:02] En ik wil nog even goed nadenken over wat ik de minister wil meegeven aan de voorkant voor de voor de woontop.

[3:51:08] Dus ik ben ook blij dat het twee minuten debat daarvoor zal plaatsvinden.

[3:51:13] En laten we daarbij inderdaad niet op de eindconclusies vooruitlopen.

[3:51:19] Dank u wel. Dan is nu het woord aan de heer Grenwiss van de ChristenUnie.

[3:51:23] Ja, ik dank de minister. Ik houd even als verlag van de nuchtige benadering.

[3:51:28] En laat alles maar transparant op tafel komen.

[3:51:31] En tegelijkertijd, soms moet je vasthouden aan een visie, ook al kost dat wat.

[3:51:35] Dus laten we die afruil tussen ideeën en overtuigingen...

[3:51:40] en wat wel of niet uit kan, laten we die dan tezijnertijd goed voeren...

[3:51:44] en met open vizier en met alles op tafel wat publiek op tafel kan komen...

[3:51:48] aan stukken, berekeningen, variabelen, uitgangspunten.

[3:51:52] Dan nog een vraag over de stimuleringsregeling zorggeschikte woningen.

[3:51:56] Daar ging de minister even op in.

[3:51:58] Tijdens de begroting heb ik daar ook naar gevraagd...

[3:52:00] en toen ging het nog niet zo hard met het uitnutten, uitputten van de regeling.

[3:52:04] De minister antwoordde toen van ja, maar er is nu wel een toename in aanvraag.

[3:52:09] En ik heb toen volgens mij ook de vraag gesteld, is het misschien mogelijk

[3:52:12] om de regeling open te stellen nog voor de doelgroep gehandicapte jongeren?

[3:52:16] Of is dat eigenlijk niet meer mogelijk?

[3:52:18] We moeten gewoon wachten tot de evaluatie en kijken hoe we verder gaan.

[3:52:22] Dus daar ben ik nog eigenlijk benieuwd naar.

[3:52:23] Een specificatie van mijn vraag uit de begrotingbehandeling.

[3:52:29] Een vraag is niet beantwoord, en dat is de vraag naar de uitvoering van de motie die is aangenomen

[3:52:35] met twee onderdelen waaronder de aanpak industriele woningbouw, om die met een versnellingsgroep vorm te geven

[3:52:42] of dat op de woontop ook aandacht krijgt. Dat is nog een vraag die is blijven liggen, voorzitter.

[3:52:47] Goed, dan nu de heer De Groot van de VVD, dank u wel.

[3:52:50] Ja, dank voorzitter. Dank aan de minister en het team voor de beantwoording.

[3:52:54] Ik vind het echt heel fijn en goed om te horen dat de betaalbare kopening weer zo terugkeert

[3:52:58] op de agenda. En dat er geknokt wordt voor echte betaalbare woningen voor al die mensen

[3:53:03] die daarnaar op zoek zijn. En die woningen zijn er nu niet, dus dank dat de minister

[3:53:07] zich daar ook hard voor inzet. Ik zou nog willen zeggen, eigenlijk wil ik hier zeggen

[3:53:12] dat ik de oproep op een twee minuten debat voor de woontop te hebben niet steun. Het

[3:53:17] is volgens mij hartstikke goed dat de minister nu met die partijen in gesprek is en dat probeert

[3:53:20] uit te klaren op de woontop. En ik vind eigenlijk de inmenging van de Kamer, van fracties, van

[3:53:25] die nog aan de voorkant allerlei mitsen en maren willen meegeven.

[3:53:28] Best wel ingewikkeld eigenlijk.

[3:53:29] We willen toch juist weten wat er uitkomt.

[3:53:31] En het er dan over met elkaar hebben.

[3:53:32] Want het zal best wel een keuzepalet worden.

[3:53:34] Daar ga ik eigenlijk best wel van uit.

[3:53:37] Dus ik zou dat helemaal niet willen.

[3:53:39] Ik wil het helemaal niet steunen.

[3:53:40] Ik zou gewoon de minister het vertrouwen geven om die woontop te organiseren.

[3:53:43] En dan kijken wat er uitkomt.

[3:53:45] Een korte vraag voor mevrouw Beckerman.

[3:53:47] Ja, voorzitter.

[3:53:47] Maar wij hebben steeds begrepen dat er bindende afspraken worden gemaakt.

[3:53:51] Maar ook dat de minister, dat zegt de minister zelf,

[3:53:54] Ja, ik ben nog met allerlei berekeningen bezig, er zitten randvoorwaarden aan.

[3:53:59] Ik kan me voorstellen dat de Kamer zegt, nou, deze of deze concessie willen we wel, maar

[3:54:03] deze of deze weer niet.

[3:54:04] Dat zit voor mij bijvoorbeeld heel erg op betaalbaarheid.

[3:54:07] Snapte heer De Groot dat wanneer je echt zegt als kabinet, we gaan daar bindende afspraken

[3:54:12] langjarig maken, dat achteraf de Kamer veel minder kan zeggen dan vooraf?

[3:54:17] Is het niet logisch om nog wat mee te geven?

[3:54:22] Voorzitter, ik vind het niet logisch, want het zijn waarschijnlijk allemaal extra voorwaarden

[3:54:25] die het nog moeilijker maken, het leven van de minister.

[3:54:27] Dus ik zou graag willen horen wat het dan is,

[3:54:29] en welke afwerkingen de minister gemaakt heeft.

[3:54:32] En hetzelfde als bij de nationale prestatieafspraken,

[3:54:34] die hereiken we nu ook omdat ze dat niet uitkunnen.

[3:54:36] Dus volgens mij kunnen wij altijd aan de minister vragen,

[3:54:38] als zij terugkomt met een pakket wat

[3:54:39] zwaar op de maag ligt, dat we zeggen

[3:54:41] nou, dat ligt wel heel zwaar op de maag.

[3:54:43] Die positie zitten wij altijd in als Kamer.

[3:54:45] Daar ben ik volledig van overtuigd.

[3:54:47] Dus nee, ik zou het vertrouwen aan de minister willen geven.

[3:54:51] Oké, dan draag ik het nu

[3:54:53] het voorzitterschap even over aan de heer De Hoek.

[3:54:57] Ik wil niet de indruk wekken dat ik opeens geen vertrouwen in de minister heb.

[3:55:00] Dat wil ik al even heel nadrukkelijk gezegd hebben.

[3:55:02] Het gaat om de rol die je als Kamerlid wilt deven.

[3:55:04] De discussie kan de heer De Groot anders over denken dan ik.

[3:55:06] Maar ik wil op geen enkele manier de indruk gewekt hebben dat wij niet de vertrouwen in deze minister hebben.

[3:55:13] En dan neem ik het voorzitterschap van de over.

[3:55:15] En dan geef ik meteen het woord aan mevrouw Weijenhuis van de BBB.

[3:55:18] Dank u wel meneer De Hoop.

[3:55:19] Ik zal het kort houden.

[3:55:20] Ik wil de minister heel erg bedanken voor haar uitgebreide beantwoording vandaag.

[3:55:24] Ook de nuchtere kijkt die zij hierop heeft en dat geeft mij heel erg veel vertrouwen in dit dossier.

[3:55:31] De wooncrisis zal niet van vandaag op morgen opgelost zijn.

[3:55:34] Die realiteit hebben we wel, maar ik ben wel heel blij om te horen dat deze minister keihard aan de slag is.

[3:55:41] Ik ben het met de heer De Groot eens dat twee-minuten-debat wat mij betreft niet voor die

[3:55:46] woontop hoeft.

[3:55:47] Prima om een twee-minuten-debat in te plannen, maar dat kan wat mij betreft ook op een later moment.

[3:55:51] Dank u wel.

[3:55:53] Dan geef ik het voorzitterschap terug in uw vertrouwde handen.

[3:55:57] Dank u wel, meneer De Hoop.

[3:55:58] Dan is het nu de woord aan de minister voor een korte reactie in het Zwedetermijn.

[3:56:03] Heel kort, voorzitter.

[3:56:04] Nog een paar vragen.

[3:56:06] Er komt een verdiepingsonderzoek naar de New Towns, de oude nieuwe steden.

[3:56:15] Even zien.

[3:56:16] De vraag naar de stimuleringsregeling zorgwoning is overtekend.

[3:56:20] Er is een gigantische eindspurt geweest.

[3:56:23] Er is 75 miljoen beschikbaar en die is voor 100 miljoen aangevraagd.

[3:56:27] Worden er op de woonstop afspraken gemaakt over industrieel bouwen?

[3:56:34] Ja, zeg ik tegen de heer Grinwis.

[3:56:40] Wanneer komt de nota van wijziging voor de wetregie?

[3:56:43] Want die ligt al in de Kamer.

[3:56:44] Er komt alleen een nota van wijziging.

[3:56:46] En dat is de bedoeling om dat nog in december te doen, voorzitter.

[3:56:52] En tot slot.

[3:56:53] Voorzitter, ik ben geen lastpak, zeg ik tegen de heer Vlag.

[3:56:58] Het kabinet spreekt met één mond.

[3:57:00] Wij zijn echt met z'n allen bezig om al die opgaven die in ons regeerprogramma zitten,

[3:57:07] ook echt met elkaar te realiseren.

[3:57:11] Ik heb u alleen net een klein tipje van de sluier opgelicht gegeven om aan u te laten zien

[3:57:21] hoe wij ook praten over die grote opgave die er is als er in dit land 20 miljoen mensen

[3:57:27] onderdak moeten krijgen in 2015 en wat dat dan betekent voor je infrastructurele werken

[3:57:34] en besluitvormingkader, wat wij daar met alle redenen voor hebben afgesproken, maar soms

[3:57:40] ook een beetje knelt.

[3:57:42] Dank u wel, minister.

[3:57:46] Dan heb ik nog de volgende toezeggingen.

[3:57:49] De eerste toezegging is de Kamer ontvangt morgen de kabinetsreactie op het IBO-rapport

[3:57:54] op grond kun je bouwen.

[3:57:56] In Q2 van 2025 stuurt de minister een brief over de mogelijkheden van een planbatenheffing

[3:58:03] en het punt van de heer Gerinwis over het bepalen van inbrengwaarden.

[3:58:06] Dan de toezegging. De minister probeert voor de voorjaarsnoten 2025 met de verkenning van het

[3:58:12] vormgeven van de verhuurvrijstelling te komen, zoals ook gevraagd is in de motie van Vroonhoven.

[3:58:19] Dan de toezegging. Na de zomer van 2025 ontvangt de Kamer het wetsvoorstel hospitaverhuur.

[3:58:25] Vervolgens rond de zomer ontvangt de Kamer het eerste deel van het onderzoek over woningdelen,

[3:58:30] samen met de Primusprognose 2025.

[3:58:34] De minister zal de Kamer informeren over de ervaringen met het biedloogboek dat door makelaars

[3:58:39] beschikbaar moet worden gesteld.

[3:58:41] Dan is nog de vraag wanneer dat precies gebeurt.

[3:58:58] Uiterlijk Q1, voorzitter.

[3:58:59] Als het even lukt nog dit jaar en anders begin volgend jaar.

[3:59:01] Stel ik u bij dan.

[3:59:03] Dan is er tot slot nog een twee-minuutdebrad aangevraagd door het lid.

[3:59:06] de hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid en zijn verzoek was ook om dit voor de woontop van 11

[3:59:12] december te voeren. Dat zal zo doorgegeven worden aan de greepje plenair. Dank u wel.

[3:59:18] Dan dank ik jullie allemaal hartelijk voor dit debat en is het hierbij afgelopen toch

[3:59:24] nog best wel redelijk goed binnen de tijd. Ja, klaar.