Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT)

[0:00:00] Wij wachten nog op een aantal leden tot zij binnen zijn.

[0:00:04] Ze hebben wat vertraging.

[0:00:06] Zodra zij binnen zijn, dan gaan we starten met dit debat.

[0:06:01] Dames en heren, ik open deze vergadering.

[0:06:04] Aan de orde is het notenoverleg over het meerjaarprogramma Infrastuur, Ruimte en Transport, kortweg het

[0:06:10] MIRT.

[0:06:12] Ik zou graag een ieder die hier vandaag aanwezig is van harte welkom willen heten en uiteraard

[0:06:19] ook de mensen die dit volgen op afstand via de livestream.

[0:06:23] Hartelijk welkom bij het debat.

[0:06:26] Ik wil de minister en de staatssecretaris en de ambtelijke ondersteuning heel hartelijk welkom heten.

[0:06:30] Ook aan de leden natuurlijk.

[0:06:32] En we gaan vandaag beginnen bij de termijn van de rapporteur woningbouw en mobiliteit.

[0:06:39] En dat is mevrouw Veldman.

[0:06:41] En daarom zou ik haar ook graag het woord willen geven. Gaat uw gang.

[0:06:46] Dank u wel, voorzitter.

[0:06:47] Als rapporteur voor het programma Woningbouw en Mobiliteit wil ik namens de commissie ingaan op

[0:06:52] de opzet van de voortgangsrapportages en de evaluaties van het programma, op de koppeling

[0:06:56] tussen het programma Woningbouw en Mobiliteit en de woningbouwplannen en op de voortgang van het

[0:07:01] programma. Ofwel, voor de mensen die dit debat volgen, het gaat over hoe wij als Tweede Kamer zo

[0:07:05] goed mogelijk volgen en beoordelen dat de 7,5 miljard die in de vorige kabinetsperiode hiervoor

[0:07:10] is uitgetrokken goed terechtkomt.

[0:07:13] Voorzitter. In de opvolging van het commissiedebat Strategische keuzesbereikbaarheid in maart van dit

[0:07:17] jaar heb ik inzagen gehad in de opzet van de voortgangsrapportages en van de evaluaties

[0:07:22] van het programma.

[0:07:23] Ambtenaren van het ministerie hebben daarop ook een toelichting verzorgd, waarvoor dank.

[0:07:27] De Kamer heeft onlangs de eerste voortgangsrapportage woningbouw en mobiliteit ontvangen.

[0:07:32] Ik wil hierbij waardering uitspreken voor de logische samenhang tussen de verschillende sporen

[0:07:35] in de evaluatieaanpak, die elkaar in opzet goed aanvullen.

[0:07:39] Het tijdens de uitvoering monitoren wat goed en minder goed werkt, de vinger aan de pols, maakt

[0:07:43] leren van elkaar en tussentijdse bijsturing mogelijk.

[0:07:45] Dat vind ik een goede zaak.

[0:07:48] Bij de voortgangsrapportages is sprake van een ingroeimodel waarbij de realisatiecijfers

[0:07:52] de komende jaren verder worden ingevuld.

[0:07:55] Enkele elementen blijven nog abstract en moeten verder worden uitgewerkt.

[0:07:58] Indicatoren verbreden welvaartontbreken nog geheel en worden ontwikkeld.

[0:08:02] Dit roept wel de vraag op of de doelstelling van het programma niet vooraf al hadden moeten

[0:08:05] worden vertaald in indicatoren en streefwaarden, zodat deze ook een rol hadden kunnen spelen

[0:08:10] bij de selectie van maatregelenpakketten.

[0:08:12] Daarnaast worden nul metingen van de bestaande situatie niet voorzien, terwijl deze, zeker

[0:08:17] bij grotere woningbouwlocaties, al tijdens de uitvoering inzicht kunnen geven in de doeltreffendheid

[0:08:22] van de maatregelen en de eventuele noodzaak van aanvullende bereikbaarheidsmaatregelen.

[0:08:26] Ook de koppeling tussen de bereikbaarheidsmaatregelen en de woningbouw zou sterker kunnen worden

[0:08:30] gelegd voor de individuele OV-schaalsprongen en de netwerkinvesteringen.

[0:08:34] Nu wordt vooral op geaggregeerd niveau gerapporteerd, terwijl de afstemming van de woningbouw- en

[0:08:39] dat de vrijheidsmaatregelen juist op lokaal niveau zeer relevant zijn.

[0:08:42] Ik heb de volgende vragen aan de minister over de voortgangsrapportages.

[0:08:46] Kan de minister in de voortgangsrapportages ook op hoofdlijn na aandacht besteden aan de lessen die

[0:08:50] worden geleerd tijdens de uitvoering van het programma De Vinger aan de Pols?

[0:08:54] Kan de minister, zoals ook gebeurt in de rapportages van de grote projecten van INW, in de voortgangsrapportages

[0:08:59] ook inzicht gaan geven in de verschuivingen in de planning en financiën ten opzichte van de start van

[0:09:03] het programma en ten opzichte van eerdere voortgangsrapportages?

[0:09:07] Kan de minister in de voortgangsrapportages een uitgebreider hoofdstuk met risico's en

[0:09:11] risicomanagement voor het programma opnemen, zoals dat ook gebeurt bij grote projecten?

[0:09:15] Kan daarin worden ingegaan op de kans dat risico's optreden, op de impact daarvan op de financiën

[0:09:20] en planning en op de maatregelen om deze risico's te beheersen?

[0:09:25] Kan de minister in de voortgangsrapportages explicieter ingaan op de koppeling tussen

[0:09:29] de bereikbaarheidsmaatregelen en de woningbouw, in ieder geval voor de individuele ov-schaalsprongen

[0:09:33] en netwerkinvesteringen?

[0:09:35] Kan de minister op korte termijn concrete indicatoren opstellen voor het programma

[0:09:39] woningbouw en mobiliteit, in het bijzonder voor de bereikbaarheid en andere brede welvaartselementen?

[0:09:44] Kan de minister voor de grotere woningbouwlocaties verkennen of het mogelijk en zinvol is om

[0:09:49] de uitgangspositie voor de bereikbaarheid op de bestaande infrastructuur in beeld te

[0:09:53] brengen, voorafgaand aan de realisatie van de woningbouw en de ontsluiting daarvan?

[0:09:57] Deze nulmetingen zouden bijvoorbeeld betrekking kunnen hebben op de huidige wegbelasting,

[0:10:01] filedruk en het gebruik van OV.

[0:10:04] Kunnen hiervoor ook streefwaarden worden geformuleerd?

[0:10:07] Kunnen de ontwikkelingen ten opzichte van deze uitgangspunten tijdens en na de uitvoering

[0:10:11] worden gemonitord?

[0:10:13] In de voortgangsrapportage valt verder op dat bij de specifieke uitkering mobiliteitspakketten

[0:10:17] 16 van de 23 pakketten pas in het laatste jaar, 2035, worden opgeleverd.

[0:10:23] Dat is verklaarbaar, omdat het om pakketten gaat, maar dat vertroebelt wel het zicht op

[0:10:26] de voortgang.

[0:10:27] Hoe wordt gemonitord of de uitvoering van deze pakketten nog op schema ligt?

[0:10:31] Kan dit op een andere manier worden opgenomen in de voortgangsrapportages?

[0:10:35] Tot slot valt op dat de voortgangsrapportage geen betrekking heeft op alle spukprojecten,

[0:10:39] terwijl de voortgangsrapportage over 2023 toch relatief laat in 2024 wordt opgeleverd en er

[0:10:46] een informatieverplichting voor de decentrale overheden bestaat.

[0:10:49] Ik begrijp dat eerdere oplevering lastig is, met name vanwege de informatievoorziening.

[0:10:53] Daarom roep ik de minister op om de belangrijkste ontwikkelingen voor woningbouw en mobiliteit

[0:10:58] in het voorgaande jaar reeds tussentijds in de junibrief voor het MIRT op te nemen.

[0:11:03] Voorzitter. De 7,5 miljard euro aan middelen voor het programma Woningbouw en Mobiliteit

[0:11:07] wordt op verschillende manieren ingezet, via specifieke uitkeringen, OV-schaalsprongen en

[0:11:12] netwerkinvesteringen. Door indexering naar het prijsspel 2024 is dit bedrag inmiddels

[0:11:16] toegenomen naar circa 8 miljard euro. De middelen voor de specifieke uitkeringen zijn inmiddels

[0:11:21] verdeeld en grotendeels juridisch verplicht. Van de 2,4 miljard voor OV-schaalsprongen is

[0:11:26] nog vrijwel niet juridisch verplicht.

[0:11:28] Van de 3 miljard voor netwerkinvesteringen is 80% nog niet verplicht.

[0:11:32] Voor deze projecten zijn wel reeds bestuurlijke afspraken gemaakt, maar deze projecten bevinden

[0:11:36] zich nog niet in de uitvoeringsfase.

[0:11:39] Hoe zorgt de minister ervoor dat de uitvoering van het programma woningbouw en mobiliteit

[0:11:42] goed blijft aansluiten op de uitvoering van de woningbouwplannen?

[0:11:46] Hoe is geborgd dat de bereikbaarheidsmiddelen beschikbaar blijven voor de woningbouwlocaties?

[0:11:51] Welke budgettaire onzekerheden spelen bij de OV-schaalsprongen en de netwerkinvesteringen?

[0:11:56] Voorzitter. Aan mijn mandaat als rapporteur zijn ook de 2,5 miljard voor bereikbaarheid van nieuwe

[0:12:00] woningbouwlocaties uit het recente REGEER-programma toegevoegd.

[0:12:04] Deze middelen staan nu nog op de aanvullende post.

[0:12:07] In 2025 zal dit nader worden uitgewerkt en worden afgesproken en worden afspraken gemaakt met de

[0:12:13] regio's. Nog niet duidelijk is of deze middelen ook via dit programma, het programma Woningbouw

[0:12:18] en Mobiliteit, zullen lopen.

[0:12:19] Het lijkt mij als rapporteur voor de hand liggen om gebruik te maken van de reeds ingerichte structuur.

[0:12:24] Kunt u reeds op hoofdlijnen schetsen hoe de middelen uit het regeerprogramma

[0:12:27] zullen worden verdeeld?

[0:12:28] Zullen deze middelen via het programma woningbouw en mobiliteit worden verdeeld?

[0:12:32] Gaat u bij de verdere verdeling wederom een afwegingskader hanteren?

[0:12:35] En zo ja, kan de Kamer daarin worden meegenomen?

[0:12:38] Kunt u aangeven hoe wordt voorkomen dat de inzet van middelen op de korte termijn leidt

[0:12:41] tot verdringing van cruciale investeringen op de langere termijn?

[0:12:45] Tot zover mijn inbreng als rapporteur woningbouw en mobiliteit, voorzitter.

[0:12:49] Nee, dank u wel.

[0:12:50] En dan kijk ik even naar rechts, of de minister als eerste gaat reageren.

[0:12:54] Of misschien wel geheel gaat reageren.

[0:12:56] Het woord is aan de minister.

[0:12:58] Ja, dank u wel voorzitter en dank u wel rapporteur.

[0:13:00] Het was een hele lijst vragen.

[0:13:02] Dus ik denk dat we op de meeste in de tweede termijn zullen moeten terugkomen.

[0:13:06] Want het is gewoon een lijst vragen die ik nu niet allemaal kan beantwoorden.

[0:13:10] Ik hoop dat u daar een begrip voor heeft.

[0:13:13] Dank voor de inbreng.

[0:13:15] En het is goed dat er een rapporteur is, denk ik.

[0:13:17] Dat geeft het aantal vragen wel aan.

[0:13:20] Ik ben blij dat de Kamer goed meekijkt met de voortgang op de gemaakte afspraken.

[0:13:27] En ik zal eerst hier wat zeggen

[0:13:28] en daarna zal de staatssecretaris ingaan op de voortgangsrapportage.

[0:13:38] Dan zal ik de vragen die we hebben voorbereid hier behandelen.

[0:13:43] Hoe zorgt de minister ervoor dat de uitvoering van het programma

[0:13:45] woningbouwmobiliteit goed blijft aansluiten op de uitvoering van de woningbouwplannen.

[0:13:50] Via de periodieke verantwoording van de gemeente wordt én over de infrastructuur én over de

[0:13:55] woningbouw gerapporteerd.

[0:13:57] Ook in de periodieke voortgangsgesprekken met gemeenten kijken we naar allebei.

[0:14:01] Zo houden we de uitvoering in de gaten.

[0:14:05] Dan hoe hebben we geborgd dat de bereikbaarheidsmiddelen beschikbaar blijven voor de woningbouwlocaties

[0:14:09] en welke budgetaire onzekerheden spelen bij de overige schaalsprongen en de netwerkinvesteringen?

[0:14:15] Op de gemaakte afspraak is het aan uw Kamer gestuurde plan voor programmabeheersing van toepassing.

[0:14:20] Daarin staat hoe om te gaan met tegenvallers en risico's binnen projecten.

[0:14:24] Als blijkt dat projecten echt niet uitgevoerd kunnen worden, vloeit het geld terug naar het programma.

[0:14:28] Langjarige projecten, zoals OV-schaalsprongen en netwerkinvesteringen, kennen per definitie onzekerheden,

[0:14:33] zoals stijging van kosten, tegenvallers in de uitvoering en capaciteitsgebrek.

[0:14:37] Op de schaalsprongen en netwerkinvesteringen zijn mert spelregels van toepassing om deze onzekerheden

[0:14:43] zoveel mogelijk te beperken.

[0:14:45] Dan kunt u reeds op hoofdlijnen schetsen hoe de middelen zullen worden verdeeld.

[0:14:49] Zullen ze via het programma woningbouw en mobiliteit worden verdeeld?

[0:14:53] Samen met de minister van VRO zijn de staatssecretaris en ik in gesprek over hoe de middelen zo effectief

[0:14:58] mogelijk besteed kunnen worden.

[0:15:00] Dat gebeurt in samenhang met de 5 miljard van VRO.

[0:15:04] Daarover wordt u geïnformeerd in het eerste kwartaal van komend jaar.

[0:15:09] Dan gaan we bij de verdere verdeling wederom een afwegingskader hanteren.

[0:15:13] en zo ja, kan de Kamer erin worden meegenomen.

[0:15:17] Ja, 2,5 miljard klinkt als veel geld, is het ook,

[0:15:20] maar het is toch niet genoeg voor alle projecten

[0:15:21] die de regio's op de plank hebben liggen.

[0:15:23] We zullen daarom keuzes moeten maken

[0:15:25] en daarom willen wij dus afwegecriteria gaan gebruiken.

[0:15:29] En ook daar wordt u over geïnformeerd in het eerste kwartaal van komend jaar.

[0:15:34] Kunnen we aangeven hoe we voorkomen dat de inzet van middelen op de kortere termijn

[0:15:37] leidt tot verdringing van cruciale investeringen op de lange termijn?

[0:15:41] De 2,5 miljard is bedoeld om bij te dragen aan het oplossen van het grote woningtekort in Nederland

[0:15:45] dat vraagt om investeringen in het hele land, in grootschalige en kleinschalige locaties.

[0:15:51] Bij de verdeling van de middelen kijken we naar de woningbouw op korte termijn,

[0:15:54] maar we kijken ook wat verder door.

[0:15:56] Tegelijkertijd is keuze maken noodzakelijk en dat willen we echt op korte termijn gaan doen.

[0:16:10] Oké, de rest van de vragen zal door de staatssecretaris worden beantwoord, dus dat helpt.

[0:16:15] Dan geef ik nu het woord aan de staatssecretaris.

[0:16:17] Ja, dat doet de voorzitter. Dank u wel, minister.

[0:16:19] Het woord is aan de staatssecretaris.

[0:16:20] Ja, dank, voorzitter. En ook dank aan de minister voor de inleidende woorden.

[0:16:25] Ook mijn dank natuurlijk richting de rapporteur, mevrouw Veldman,

[0:16:29] die heel goed werk, denk ik, verricht voor de commissie.

[0:16:32] Vragen die ik heb genoteerd zijn...

[0:16:35] ...kan in de voortgangsrapportage ook op hoofdlijn

[0:16:37] de aandacht worden besteed aan de lessen die worden geleerd

[0:16:39] tijdens de uitvoering van het programma De Vinger aan de Pols?

[0:16:41] De antwoord is ja.

[0:16:43] Traject Vinger aan de Pols leidt tot een rapport met aanbevelingen

[0:16:46] en die zullen wij opnemen in de volgende voortgangsrapportage.

[0:16:50] Een andere vraag die gesteld werd, kunnen de bewindspersonen,

[0:16:55] zoals ook gebeurt in de rapportages van de grote projecten van INW,

[0:16:58] in de voortgangsrapportages ook inzicht gaan geven

[0:17:01] in de verschuivingen in de planning en financiën

[0:17:03] ten opzichte van de start van het programma

[0:17:05] en ten opzichte van eerdere voortgangsrapportages?

[0:17:08] Ook daar is het antwoord ja.

[0:17:09] Wijzigingen in de planning en financiën worden zorgvuldig bijgehouden.

[0:17:13] En hierover wordt per type investering gerapporteerd in de voortgangsrapportage.

[0:17:16] En voor de schaalsprongen en netwerkinvesteringen

[0:17:18] wordt deze informatie verwerkt in het jaarlijkse merkoverzicht.

[0:17:23] Dan is er een vraag.

[0:17:25] Kunnen de bewindspersonen in de voortgangsrapportage

[0:17:27] een uitgebreide hoofdstuk met risico's en risicomanagement

[0:17:30] voor de programma's opnemen, zoals het ook gebeurt bij grote projecten?

[0:17:34] En kan daarin worden ingegaan op de kans dat risico's optreden,

[0:17:37] op de impact daarvan, op de financiën en de planning en op maatregelen

[0:17:41] om deze risico's te beheersen? Ook daar is het antwoord ja.

[0:17:44] Verantwoordelijkheid voor het risicomanagement

[0:17:46] van individuele projecten ligt natuurlijk wel bij de gemeenten

[0:17:48] die die projecten uitvoeren, maar het programmateam vraagt jaarlijks

[0:17:51] aan de gemeenten naar de risico's en kansen die ze zien.

[0:17:54] We voeren met hen natuurlijk ook voortgangsgesprekken.

[0:17:57] In de voortgangsrapportage aan uw Kamer rapporteerden we over wat we zien

[0:17:59] aan brede spelende risico's en zo had het programma in beeld

[0:18:03] welke risico's van invloed zouden kunnen zijn op het halen van doelen

[0:18:06] en kan in die nodige tijden worden bijgestuurd.

[0:18:10] Nog een vraag, voorzitter.

[0:18:12] Kunnen de bewindspersonen in de voordelingsrapportage

[0:18:14] explicieter ingaan op de koppeling tussen de bereikbaarheidsmaatregelen

[0:18:17] en de woningbouw, in ieder geval voor de vervelende OV-schaalsprongen

[0:18:21] en netwerkinvesteringen?

[0:18:23] Daar is het antwoord nee lastig, want de OV-schaalsprongen

[0:18:28] en de netwerkinvesteringen zijn vaak één op één

[0:18:31] aan één enkel woningbouwproject gekoppeld,

[0:18:34] maar ze zijn nodig om mobiliteit als gevolg van de extra woningbouw

[0:18:37] in bredere zin te ondersteunen.

[0:18:39] Dus die koppeling kunnen we helaas niet leggen.

[0:18:43] Andere vraag van mevrouw Veldman.

[0:18:45] Kunnen bewindspersonen op korte termijn concrete indicatoren opstellen

[0:18:48] voor het programma woningbouw, mobiliteit

[0:18:50] en in het bijzonder voor de bereikbaarheid en andere brede welvaartelementen?

[0:18:54] Daar is het antwoord ja.

[0:18:56] Begin 2023 verwachten we samen met de externe deskundige partij

[0:19:00] de brede welvaartindicatoren uit te kunnen werken en te concretiseren.

[0:19:04] In de volgende voortgangsrapportage zullen wij u hiernaar informeren.

[0:19:09] Dan heb ik nog een vraag over de nulmeting bereikbaarheid.

[0:19:13] Kunnen de bewindspersonen voor de grotere woningbouwlocaties verkennen of het mogelijk en zinvol is om de

[0:19:18] uitgangspositie voor de bereikbaarheid op de bestaande infrastructuur in beeld te brengen

[0:19:23] voorafgaand aan de realisatie van de woningbouw en de ontsluiting daarvan?

[0:19:27] Deze nulmeting zou bijvoorbeeld betrekking kunnen hebben op de huidige wegbelasting,

[0:19:30] Viedendruk, gebruik OV.

[0:19:33] Kunnen hiervoor ook streefwaarden worden geformuleerd?

[0:19:35] Het antwoord is ja, maar niet voor alles.

[0:19:39] Het laatste puntje kom ik namelijk nog op terug, de streefwaarden.

[0:19:42] De effecten voor de bereikbaarheid van bestaande infrastructuur door de woningbalocaties

[0:19:46] zijn in de 2022 uitgevoerde netwerkanalyses meegenomen.

[0:19:50] Dus dat gebeurt.

[0:19:52] Het programma woningbouw en mobiliteit heeft bij het opstellen van het afwegekader

[0:19:55] geen streefwaarden gehanteerd.

[0:19:57] en gezien de grote vergelijkbaarheid externe factoren,

[0:20:00] achteruit vaststellen van die streefwaarden, dan ook niet zinvol.

[0:20:03] Dus het is ja, maar slechts gedeeltelijk.

[0:20:07] Dan heb ik een vraag.

[0:20:09] Kunnen ontwikkelingen ten opzichte van deze uitgangspunten

[0:20:12] tijdens en na de uitvoering worden gemonitoord?

[0:20:14] Antwoord daarop is ja.

[0:20:16] De ontwikkelingen en de opbreakbaarheid worden gemonitoord

[0:20:19] via de Integrale Mobiliteitsanalyse, de IMA.

[0:20:23] Nog een vraag.

[0:20:24] Hoe wordt gemonitoord of de uitvoering van deze pakketten nog op schema ligt

[0:20:27] en kan het op een andere manier worden opgenomen in de voortgangsrapportages?

[0:20:31] Ook daar is de antwoord ja.

[0:20:33] Onderliggend aan de pakketten liggen meerdere industriële maatregelen.

[0:20:36] Ook over de industriële maatregelen krijgen we verantwoordingsinformatie van gemeenten.

[0:20:41] In de komende voortgangrapportages zullen we op geaggregeerd niveau

[0:20:45] de ontwikkeling van de industriële maatregelen

[0:20:47] ten opzichte van de planning laten zien.

[0:20:49] En daarmee geeft die rapportage inzicht in de voortgang van de pakketten.

[0:20:56] Ik ben bijna aan het einde, de laatste vraag die ik nog had.

[0:20:59] Die gaat over de tussentijdse verantwoording.

[0:21:02] Het valt op dat de voortgangsrapportage geen betrekking heeft op alle spukprojecten, terwijl

[0:21:06] de voortgangsrapportage over 2023 tot relatief laat in 2024 wordt opgeleverd en er een informatieverplichting

[0:21:14] voor decentrale overheden bestaat.

[0:21:17] De rapporteur begrijpt dat eerdere oplevering lastig is, met name vanwege de informatieverzameling.

[0:21:22] Daarom is de vraag of de bewindspersonen ook op de belangrijke ontwikkelingen van woningbaar

[0:21:27] mobiliteit in het voorgaande jaar, reeds tussentijds in een junibrief voor het meer informatie daarin

[0:21:33] opnemen. Antwoord daarop is nee, dat gaat helaas niet lukken. We willen de administratieve lasten

[0:21:38] voor de gemeenten zo beperkt mogelijk houden. Daarom sluiten we voor de verantwoording aan

[0:21:43] bij de standaard single information single audit, de CISA-systematiek, van verantwoording door

[0:21:48] gemeenten. Voor de schaalsprongen en netwerkinvesteringen rapporteerden we ook

[0:21:52] via het MIRT-project, de boek op Prinsjesdag.

[0:21:55] We willen, waar het even kan, geen extra verantwoordingsdebat creëren,

[0:21:58] maar aansluiten bij wat er al voorhanden is.

[0:22:01] Dat zijn hun antwoorden, voorzitter.

[0:22:03] Ik dank de staatssecretaris voor de antwoording.

[0:22:05] Ik heet de heren Oor van Dijk en de heer Stoffer ook van harte welkom

[0:22:08] bij dit noodteoverleg MIRT.

[0:22:11] En ik kijk even naar de rapporteur mevrouw Veldman.

[0:22:14] U krijgt nog een aantal antwoorden van de minister in de tweede termijn,

[0:22:17] maar ik kijk even of u nog een reactie heeft.

[0:22:20] Uiterang.

[0:22:21] Ik heb het idee dat het redelijk uitputtend al was als ik mijn lijstje afging, maar als

[0:22:26] u nog meer te vertellen heeft, dan horen wij dat als Kamer natuurlijk altijd graag.

[0:22:31] Ik hoor de reactie, wij moeten wel even kijken of wij vinden dat wij op die individuele OV-schaalsprongen

[0:22:39] en netwerkinvestering dan voldoende worden geïnformeerd, want dat is een antwoord waar

[0:22:44] we een nee op kregen.

[0:22:46] En wat betreft de nulmetingen, die worden dus deels gedaan en er wordt gezegd dat we niet

[0:22:52] met streefwaarden werken.

[0:22:53] Dat was ingewikkeld.

[0:22:56] Wij willen wel kijken hoe je dan goed kunt beoordelen of het effect dat je voor ogen had

[0:23:01] voor een betere bereikbaarheid ook echt bereikt wordt.

[0:23:04] Dus dat is wel een vraag die ik ook nog terug wil leggen bij het ministerie, van hoe kunnen

[0:23:09] dat dan goed doen als dat niet met wat uitgebreidere...

[0:23:12] ja, uitgebreidere...

[0:23:14] dat we ook een beeld hebben van oké, hoe is het nu?

[0:23:16] En lukt het dan om het effect te behalen met het geld dat we erin steken?

[0:23:20] Dank u wel.

[0:23:21] Ik kijk nog even naar...

[0:23:23] korte reactie, Joop. Is dat nog nodig?

[0:23:25] Die staat hier thuis.

[0:23:26] Ik hoor wat de rapporteur vraagt in de tweede termijn, ook aan mij specifiek, over die koppeling.

[0:23:32] Ik ga kijken wat we daarmee kunnen doen, maar

[0:23:34] in eerste instantie is dat gewoon voor ons heel lastig

[0:23:37] om zaken met elkaar te verbinden.

[0:23:39] Die streefwaarde is echt extra informatie die wij seperaat, normaal gesproken, verzamelen.

[0:23:45] Dus ik weet niet of die mee kan in de rapportage.

[0:23:48] Ik ga er induiken voor u, maar ik weet niet zeker of het gaat lukken.

[0:23:53] Hartelijk dank. Dan zijn dat de dingen waar we in het tweede termijn op terugkomen.

[0:24:00] Ik wil ook namens de commissie mevrouw Veldman als rapporteur hartelijk danken

[0:24:04] en natuurlijk niet zonder ook te zeggen een hartelijk dank aan de ondersteuning.

[0:24:10] Dan zijn wij nu aangekomen bij de eerste termijn aan de kant van de Kamer

[0:24:13] en een aantal huishoudelijke zaken.

[0:24:16] We hebben de spreektijdverdeling afgesproken in de proceduurvergadering,

[0:24:21] het aantal minuten per partij om te spreken.

[0:24:24] We hanteren, zoals we dat gebruikelijk hier doen bij de wetgevingsoverleggen

[0:24:28] en de notenoverleggen, de sprekersvolgorde zoals bij de begrotingen,

[0:24:33] Dus de eerste grootste oppositiepartij als eerst,

[0:24:37] en daarna de grootste coalitiepartij.

[0:24:40] We hebben van het lid Bamenga van D66 het verzoek gehad

[0:24:43] of hij straks eerder dan die gebruikelijke volger kan spreken,

[0:24:47] omdat hij ook meedoet, en dan moet ik even kijken, met het wetgevingsoverleg integratie.

[0:24:51] Ik heb de heer Bamenga nog niet gezien, dus daar gaan we straks nog wel even naar kijken.

[0:24:56] En volgens mij heb ik dan voor zover alles gezegd voordat we aan de eerste termijn beginnen.

[0:25:01] Dus dan zou ik de heer De Hoop van GroenLinks...

[0:25:04] O ja, interrupties, dat is wel een goeie.

[0:25:06] Nou, wat zullen we eens doen? Een stuk of zes om mee te beginnen.

[0:25:08] Ja, de heer Geenwis.

[0:25:10] Nou, voorzitter, kabinet en coalitie hebben weinig geld uitgetrokken,

[0:25:13] dus er is veel te interrumperen, dus graag acht.

[0:25:17] Ik wil best acht toestaan, maar dan ga ik ook met u, heer Geenwis,

[0:25:20] afspreken dat ze kort van aard zijn.

[0:25:23] Want normaal zeg ik zes en dan worden het er vaak tien

[0:25:25] als je kijkt naar de lengte van de interrupties.

[0:25:27] Dus dan ga ik daar ook op sturen.

[0:25:29] Het lijkt me een mooi deal, gaan we zo doen.

[0:25:32] Acht interrupties.

[0:25:33] En dan is nog het woord aan de heer De Hoop van Gronings Partij van de Arbeid.

[0:25:35] Uit de gang.

[0:25:37] Voorzitter, vandaag debatteren we over alle infrastructurele projecten.

[0:25:41] Hoeveel geld gaat waar naartoe?

[0:25:43] Voor welke modaliteit?

[0:25:45] En daarmee is het een belangrijke dag voor ontzettend veel regio's die hun hoop op ons

[0:25:50] hebben gevestigd.

[0:25:51] Namens mijn fractie zal ik in ieder geval mijn best doen om alle delen van het land

[0:25:55] tot zijn recht te laten komen.

[0:25:57] want de woorden elke regio telt mogen geen lege hul zijn.

[0:26:01] Het is voor GroenLinks Partij van de Arbeid een fundamentele waarde

[0:26:03] voor hoe wij naar investeringen in infrastructuur kijken.

[0:26:07] Ik begin vandaag met het openbaar vervoer, daarna de fiets,

[0:26:09] de weginfrastructuur, het water en tot slot nog de ondergrondse bui.

[0:26:14] Voorzitter, vorige week bleek uit het jaarlijkse onderzoek van het

[0:26:16] Kenningsinstituut voor Mobiliteitsbeleid dat het als gevolg van het

[0:26:20] bevolkingsgroei en de economische ontwikkeling het aantal reizigers,

[0:26:23] kilometers de komende jaren gestaagd zal groeien.

[0:26:26] en dat onderstreemt nogmaals de noodzaak dat onze infrastructuur op orde moet zijn

[0:26:31] en dat hier forse investeringen voor nodig zijn.

[0:26:34] We moeten nu keuzes maken voor de economie en de woningbouw van de komende decennia.

[0:26:38] En we weten immers allemaal hoe lang infrastructurele projecten duren.

[0:26:43] Als we te lang wachten, lopen we achter de feiten aan.

[0:26:46] Dat is niet alleen slecht voor de mobiliteit, maar ook slecht voor de economie.

[0:26:49] Voorzitter, zoals bekend wil GroenLinks Partij van de Arbeid de OV-infra fors verbeteren.

[0:26:54] Niet alleen zien we grote uitdagingen op het bestaande spoor,

[0:26:57] van het onderhoud tot het uitbreiden,

[0:26:59] maar we zien wel allerlei knooppunten waar veel voor moet gebeuren.

[0:27:03] En daar is veel budget voor nodig.

[0:27:04] Het kabinet komt behalve de 2,5 miljard voor de ontsluiting van woningbouwcorporaties

[0:27:09] niet met extra geld.

[0:27:10] En mijn eerste vraag is dan ook aan het kabinet

[0:27:12] hoe die 2,5 miljard precies verdeeld zal gaan worden.

[0:27:15] En ik dank rapporteur Veldman ook voor haar bijdrage op dat punt.

[0:27:19] Voorzitter, onze grootste kritiek is gericht op de valse beloften die zijn gedaan.

[0:27:22] Het zal niet verwonderen dat ik erg teleurgesteld ben over hoe dit kabinet en deze staatssecretaris

[0:27:28] omgaat met de Lelylijn en de Nederzakselijn, en daarmee het noorden van ons land.

[0:27:33] Al vele jaren wordt er gesproken over deze twee belangrijke spoorlijnen, en er is door

[0:27:37] het voorgaande kabinet Rutte 4 3,4 miljard beschikbaar gesteld.

[0:27:42] Dit kabinet heeft daar precies nul euro extra naastgelegd.

[0:27:45] En toen we onlangs de meerdrief van het kabinet ontvingen, konden we lezen dat beide projecten

[0:27:49] feitelijk op de pauzestand worden gezet.

[0:27:50] De belofte om de Nederlandse zaksenlijn en de Lelylijn aan te leggen lijkt daarmee al

[0:27:56] binnen enkele maanden verbroken.

[0:27:58] De inwoners, de regionale overheden en het bedrijfsleven worden daarmee in een steek

[0:28:02] gelaten.

[0:28:02] Mijn partij vindt dat onacceptabel.

[0:28:05] We kunnen de bereikbaarheid van de noordelijke provincies niet weer jaren op pauze zetten.

[0:28:10] Uiteraard begrijp ik dat deze bewindspersonen niet even een aantal miljard uit hun mouw kunnen

[0:28:14] scheuren.

[0:28:15] Maar dat betekent niet dat er geen volgende stap kan worden gezet.

[0:28:17] We zien dat er in het MIRT systematiek regels zijn die eigenlijk voor deze projecten niet werkbaar zijn.

[0:28:23] En kan pas een MIRT-verkenning gestart worden als er zicht is op 75 procent van het benodigde budget.

[0:28:28] En voor een project van 14 miljard is dat in deze fase bijna onhaalbaar.

[0:28:32] En we zien dat er in de regio veel wil is om nu wel met de verkenning te starten,

[0:28:36] zodat een betekenisvolle volgende stap kan worden gezet.

[0:28:40] Meneer De Hoop, u heeft een interruptie van de PVV. Gaat er hangen.

[0:28:44] In plaats dat meneer De Hoop hier vandaag ook het Noorden blijft teleurstellen...

[0:28:50] met de tekst die hij zojuist uitsprak, had hij ook een andere route kunnen kiezen.

[0:28:55] Namelijk, in die midbrief staat dat het kabinet aan het einde van het jaar...

[0:28:59] gewoon opnieuw in gesprek gaat met het Noorden om te kijken naar een vervolg.

[0:29:03] Dus mijn vraag is waarom zegt meneer De Hoop dat niet?

[0:29:07] Want dan kan ook meneer De Hoop hoop bieden aan al die mensen in het Noorden...

[0:29:11] dat er wel degelijk wordt gekeken naar een vervolg.

[0:29:13] Hedo.

[0:29:15] Ja, voorzitter, ik was nog lang, lang niet klaar met de deel van mijn bijdrage hierover.

[0:29:20] Dus ik ga er graag ook verder op een.

[0:29:22] Ik constateer alleen in mijn bijdrage tot nu toe,

[0:29:26] dat het vorige kabinet, Rutte 4, 3,4 miljard had gereserveerd.

[0:29:29] Dit kabinet heeft er niet iets naast gelegd.

[0:29:31] De staatssecretaris heeft zelf in zijn uitingen, maar ook in zijn brief erkend

[0:29:35] dat daar op korte termijn waarschijnlijk niet iets extra zal gebeuren,

[0:29:39] behalve dat er nog een gesprek plaatsvindt.

[0:29:40] Ik verwacht veel van dat gesprek, zeg ik ook tegen de heer Heutink.

[0:29:43] En ik hoop ook dat zowel de heer Heutink als de staatssecretaris en de minister van zijn partij,

[0:29:48] net als mij, aan dezelfde kant van het touw trekken.

[0:29:51] Daar is dit debat volgens mij vandaag ook voor.

[0:29:54] Volgt uw betoog.

[0:29:56] Voorzitter, zou het daarom niet een idee kunnen zijn, zo vraag ik aan het kabinet,

[0:29:59] om voor deze twee projecten de 75%-norm los te laten.

[0:30:03] En is het zo dat dit eerder ook gebeurd is, bijvoorbeeld bij Breenpoort-Eindhoven,

[0:30:07] vraag ik bij de bundspersonen.

[0:30:08] Voorzitter, zowel de regio, de Kamer als het kabinet

[0:30:11] dat we deze lijnen gaan aanleggen, maar we lopen vast.

[0:30:14] Dat moeten we toch met elkaar kunnen voorkomen.

[0:30:16] Kunnen we deze twee projecten niet prioritair maken?

[0:30:19] Ik denk ook aan de motie over Van Dijk,

[0:30:21] en afspreken dat we nu de meerverkenning starten

[0:30:23] en dat er met de aanleg begonnen kan worden

[0:30:24] als er zicht is op 100% financiering.

[0:30:27] Ik heb in oktober ook een aangehouden motie

[0:30:29] samen met collega's verder en Grimwis op de punt ingediend

[0:30:32] om die meerverkenning te starten.

[0:30:34] Ik vind het belangrijk dat die stap wordt gezet,

[0:30:36] maar ik ben ook bereid vandaag met alle partijen om te kijken

[0:30:39] waar we in ieder geval een beweging kunnen maken.

[0:30:42] Of het op die 75 procent is, of het op een deel van die meerdverkenning is.

[0:30:45] Maar ik zou het echt heel teleurstellend vinden als we niet iets met elkaar kunnen doen.

[0:30:48] Dus ik rijk ook mijn hand uit naar de coalitiepartijen om te kijken wat we kunnen doen.

[0:30:52] En ik heb namens de Partij van de Arbeid en GroenLinks-fracties nog een mooie oproep

[0:30:56] die ik graag aan beide bewindspersonen zou willen overhandigen.

[0:30:59] Hij is prachtig GroenLinks-P van de A-vorm gegeven.

[0:31:02] Dus ik denk dat beide bewindspersonen het heel mooi vinden.

[0:31:04] Dus bij deze overhandig ik die graag aan hem.

[0:31:07] Voorzitter, er zijn natuurlijk nog veel meer knelpunten op het spoor die investeringen

[0:31:10] noodzakelijk maken.

[0:31:11] Ik loop er een aantal langs.

[0:31:12] We zien dat er in de regio Eindhoven veel economische kansen zijn en de woningbouw ook

[0:31:17] grote opgaven heeft.

[0:31:18] Er wordt de komende tijd hard gewerkt aan het vernieuwen van het busstation.

[0:31:22] Dat is mooi.

[0:31:22] Er is echter ook op het spoor nog werk te doen.

[0:31:24] Er zijn plannen voor de uitbreiding van het aantal perrons, zodat er meer treinen kunnen

[0:31:28] stoppen.

[0:31:29] Ook belangrijk vond de intercity verbinding tussen Eindhoven en het Roergebied.

[0:31:32] En het lijkt mijn fractie goed als er gekeken wordt of die werkzaamheden niet gecombineerd kunnen worden met de werkzaamheden aan het busstation.

[0:31:38] Graag een reactie van de staatssecretaris.

[0:31:40] En eerder hebben wij ons ook hard gemaakt voor dubbelspoor tussen Deventer en Zwolle.

[0:31:44] Ik ben blij dat het kabinet de haar toezegging aan mijn fractie is nagekomen en opnieuw met de regio in gesprek is gegaan.

[0:31:50] In de brief lees ik echter vooral dat er verder moet worden gesproken, maar nog niet de urgentie of misschien zelfs financiële middelen.

[0:31:57] Ik zou graag de staatssecretaris horen hoe hij zich gaat inzetten voor de spoorverdubbeling.

[0:32:02] Voorzitter, zolang de Lelylijn en de Nederzakse lijnen nog niet zijn, is het van groot belang

[0:32:06] dat de spoormaatregelen bij Meppel worden uitgevoerd zoals via het amendement van mij

[0:32:11] en andere collega's vorig jaar was geregeld.

[0:32:13] We begrijpen dat de middelen nu toch ontoerijkend zijn.

[0:32:17] Welke stappen gaat de staatssecretaris zetten om de maatregelen alsnog gepland uit te voeren?

[0:32:22] Rondom Amsterdam zijn er voor met name de woningbouw en de doorstroming investeringen nodig in

[0:32:26] het spoornahalen in Mermeer, de Zuidasdok en het doortrekken van de metroring.

[0:32:30] Op dit vlak zijn er nog financiële opgaven.

[0:32:32] Kan de staatssecretaris een nadere update hierover geven en aangeven

[0:32:36] wanneer er volgende belangrijke stappen worden gezet en hoe financiële

[0:32:39] knelpunten opgelost kunnen worden?

[0:32:41] Op de lijn tussen Amersfoort en Harderwijk is potentie voor meer terreinen,

[0:32:44] met name in de spits. Hiervoor moeten echter enkele overwegen verbeterd worden

[0:32:49] en moet een keerspoor worden aangelegd.

[0:32:51] Voor de overwegen hebben collega's Veldman en Olga van Dijk een amendement ingediend.

[0:32:54] Die kan ik van harte steunen.

[0:32:56] Hoe staat het met het keerspoor, vraag ik de staatssecretaris.

[0:32:58] Tot slot, de voorzitter. Zeeland is geen proeftuin.

[0:33:02] Mijn fractie verzoekt de staatssecretaris met klem om af te zien van het onzalige plan om juist hier de ERTMS-proef uit te voeren.

[0:33:09] Ik heb vorige week een commissiedebat aangevraagd over de ERTMS voor het kerstreces.

[0:33:13] Ik kijk er naar uit om dat debat met de staatssecretaris te voeren.

[0:33:16] En ik krijg ook graag een reactie op het voorstel wat ik vanuit de ChristenUnie heb gezien.

[0:33:19] Voorzitter, ten aanzien van het spoor een laatste vraag.

[0:33:21] In het regeerprogramma staat dat er een voorstel komt voor de aansluiting van vijf treinstations op hoge snelheidslijnen net over de grens.

[0:33:28] Wat voor voorstel hoort het precies en welk budget is hiervoor gereserveerd?

[0:33:33] Voorzitter, ik maak de overstap naar de meest gezonde modaliteit, de fiets,

[0:33:37] en dan specifiek over hoe we per fiets mijn favoriete provincie aandoen,

[0:33:41] namelijk via de Afsluiteik.

[0:33:43] We hebben in juli vorig jaar een weekend openstelling gehad voor fietsers

[0:33:46] die deze iconische route al heel lang moeten missen.

[0:33:48] En dat was een groot succes.

[0:33:50] Maar wat Rijkswaterstaat betreft wel eenmalig.

[0:33:52] En ik wil voordat we aan de verdeling van de miljarden voor deze Afsluiteik beginnen,

[0:33:57] het bescheiden verzoek doen om ook voor volgend jaar enkele keren een weekend te organiseren

[0:34:02] waarbij fietsers het rondje IJsselmeer kunnen afmaken.

[0:34:05] Het gaat om een klein stukje bij de sluis waar nu wordt gewerkt.

[0:34:07] Dat moet te organiseren.

[0:34:09] Fijn. Kan de staatssecretaris dat toezeggen of de minister?

[0:34:12] Dan voorzitter. We zijn ten slotte toch in de buurt.

[0:34:16] Heb ik vragen bij de sluis Kornber de Sand.

[0:34:18] Vervoer over het water is aanmerkelijk energiezuiniger dan vervoer over de weg.

[0:34:23] Het scheelt files, lawaai en verkeersongelukken.

[0:34:25] Zowel de transportsector als de maritieme maakindustrie in de IJsselmeerregio en de provincies vragen

[0:34:30] ons om een grotere Lorenz-sluis.

[0:34:32] Die is ook beloofd en belofte maakt schuld, en de enorme kostenstijging is een tegenvaller.

[0:34:36] Ik snap dat elke vertraging alleen al door inflatie tot kostenstijging leidt, maar de

[0:34:41] verdrievoudiging is wel heel erg veel geld.

[0:34:44] Ik heb twee concrete vragen.

[0:34:45] In het algemeen wil ik graag weten of de factoren die tot deze gigantische miscalculatie voor

[0:34:50] het complex hebben geleid, ook van toepassing zijn voor andere

[0:34:54] infrastructurele projecten, wordt nu opeens twee of alles of drie keer zo

[0:34:58] duur dan begroot, want dan hebben we vandaag nog een heel ander debat.

[0:35:01] En ten tweede, heel concreet wil ik dat we het gescheel met de regio gaan oplossen.

[0:35:05] We kunnen echt niet van Friesland vragen om opeens honderden miljoenen

[0:35:08] extra op tafel te leggen als bijdrage aan de rijksinfrastructuur.

[0:35:11] Dat gaat niet gebeuren, dus ik verwacht een constructieve oplossing van de minister.

[0:35:15] Voorzitter, een constructieve en vooral welwillende houding had de Kamer ook

[0:35:19] gevraagd voor het alternatieve plan voor de verbreding van de A27

[0:35:22] aan Medes-Weert. Wat een teleurstelling.

[0:35:25] Er kwam geen onafhankelijke vergelijking tussen het TB en de ARU.

[0:35:28] De Rijkswaterstaat mocht aanvinken wat de verschillen waren met hun eigen

[0:35:31] plan en daarmee een eigen beleidsarme variant van het ARU verzinnen.

[0:35:36] En de hele kern van het regionale plan is nu juist om minder

[0:35:39] wegverkeer en langzamere snelheid toe te passen.

[0:35:42] En als je dat als uitgangspunt afwijst, kom je nooit tot de goede afweging

[0:35:45] van de echte maatschappelijke kosten van het alternatief van de regio.

[0:35:49] Utrecht mocht niet meekijken met de review zoals bestuurlijk gebruikelijk is

[0:35:52] en kon daarom ook niet reageren op misvattingen en volgens hen zelfs onwaarheden.

[0:35:57] Zoals het niet meewegen van OV-maatregelen of het bij voorbaat afwijzen van een lagere snelheid.

[0:36:02] Zoals de bewering dat de rijbanen te smal zouden zijn voor de verkeersveiligheid

[0:36:05] terwijl ze gewoon voldoende aan de Europese standaard.

[0:36:08] En het ARU zorgt juist voor 20% minder slachtoffers uit hun eigen berekeningen

[0:36:12] Door minder auto's en lagere snelheid en door de veel mindere ingrijpende bouwwerkzaamheden

[0:36:18] is het ARU juist veel sneller klaar met veel minder risico's, minder verkeersoverlast en

[0:36:23] veel lagere kosten.

[0:36:24] Zelfs als we helemaal opnieuw zouden beginnen.

[0:36:27] En tenslotte de bewering dat voor beide plannen vrijwel evenveel bomen zouden kunnen sneuvelen,

[0:36:32] dat is toch wel, vind ik, een vals claim en ook een beetje kwetsend voor al die mensen

[0:36:36] die zich juist hier heel hard voor inzetten in de Utrechtse omgeving.

[0:36:41] De reactie van de minister vanochtend herhaalt wel een aantal van die misvattingen die ik

[0:36:45] eerder ook noemde.

[0:36:46] En het voelt ook niet constructief.

[0:36:49] En als een regio met een alternatief komt, dat misschien wel een miljard goedkoper is

[0:36:53] en beter voor de verkeersveiligheid en het doorstroom, dan moet toch elke minister van

[0:36:57] infrastructuur daar heel serieus naar kijken, al helemaal als hij het geld keihard nodig

[0:37:01] heeft.

[0:37:02] De GroenLinkspartij van de Arbeid heeft toch het gevoel dat, laat ik het toch maar de asfaltvet

[0:37:06] is van deze minister, noem me, wel een beetje de voorhand heeft in de besluitvorming.

[0:37:11] En ik vraag hem om nogmaals serieus naar het alternatief te kijken met meer OV en minder

[0:37:15] auto's.

[0:37:16] Hoeveel goede investeringen zouden we daar niet mee kunnen doen?

[0:37:19] We zouden allemaal wel een wensenlijstje hebben, sterker nog, die hebben we vandaag ook allemaal.

[0:37:24] Voorzitter, bij de begroting hebben we al uitgebreid gesproken over de onmogelijkheid van het realiseren

[0:37:29] van nieuwe snelwegen en de kasschuiven die het gevolg zijn van het programmeren op projecten

[0:37:33] die niet kunnen worden uitgevoerd.

[0:37:35] En mijn fractie vindt dat ontzettend zonde van het geld.

[0:37:38] We laten nu dingen liggen die ook moeten gebeuren en ook zouden kunnen.

[0:37:41] Onderhoud, OV-investeringen, geluidssaneringen en investeringen in de verkeersveiligheid.

[0:37:47] En we voldoen nog lang niet aan de doelen voor verkeersveiligheid en de huidige trend

[0:37:52] baat ons grote zorgen.

[0:37:54] Zijn er nu geplande infrastructurele projecten die vanwege stikstof, geld of uitvoeringskracht

[0:37:59] stil liggen, waarbij de verkeersveiligheid een belangrijke factor was, of waarbij het

[0:38:03] verbeteren van verkeersveiligheid een belangrijke meekoppelkans was.

[0:38:07] Welke projecten zijn dat?

[0:38:08] En zijn hier nu alternatieven voor in de markt die wel kunnen,

[0:38:11] zonder grote invloed op de stikstofdepositie?

[0:38:14] En in hoeverre kunnen ook projecten die een oplossing bieden voor de

[0:38:16] woningbouwopgave sneller aan de beurt komen?

[0:38:19] Ik denk bijvoorbeeld aan Almere Pampus, een ingrijpend en urgent knelpunt.

[0:38:23] Vraag dat niet om actie en investeringen op korte termijn.

[0:38:26] Hier kan men snel grootschalige woningbouw mogelijk maken.

[0:38:29] Voorzitter, dan terug naar Friesland.

[0:38:31] En dan wel met de boot naar Ameland.

[0:38:32] Er lopen nu drie trajecten tegelijkertijd die alle drie niet op elkaar aansluiten.

[0:38:37] Het integrale mobiliteitsplan van Ameland zelf, dat streeft naar 30% minder autoverkeer.

[0:38:42] De aanbesteding voor een nieuwe veerverbinding die dan weer 15 jaar geldig is.

[0:38:46] En de meerde beslissing over de velden of niet verplaatsen van de aanlanding Holward of Verwoerd.

[0:38:52] Ik ben heel erg blij dat er stappen worden gezet op de op de verkenning hier,

[0:38:55] maar het lijkt me wel onhandig als al die drie trajecten dwars door elkaar heen lopen.

[0:38:59] En er dan straks misschien ook drie niet op elkaar aansluitende besluiten over worden

[0:39:03] genomen.

[0:39:04] Dat moeten we voorkomen.

[0:39:05] Dus mijn vraag aan de minister is hoe we ervoor zorgen dat alles netjes in elkaar past.

[0:39:09] Voorzitter, ten slotte nog een punt over de buisleiding die van belang zijn voor het transport

[0:39:14] van gevaarlijke stoffen tussen Limburg en de Rotterdamse haven.

[0:39:18] Hier zijn verschillende departementen bij betrokken.

[0:39:20] En het is van belang dat er een passend tracé komt, de veiligheidseisen passend zijn en er

[0:39:25] ook rekening wordt gehouden met de woningbouw langs het tracé.

[0:39:28] Kan het kabinet hierover een update geven en aangeven hoe de departementen hierover met elkaar samenwerken?

[0:39:35] Voorzitter, ik zie dat ik nog een minuut heb.

[0:39:38] Ik zou het ontzettend fijn vinden als we vandaag met elkaar echte samenwerking kunnen zoeken

[0:39:43] om op een aantal belangrijke knelpunten op het gebied van openbaar vervoer,

[0:39:47] maar ook vanwege infrastructuur, oplossingen te bieden voor verschillende regio's.

[0:39:51] We zitten hier volgens mij allemaal vandaag met hart voor de regio,

[0:39:55] Maar dat betekent ook dat we moeten kijken wat we voor elkaar kunnen krijgen.

[0:39:59] En ik heb vaak herhaald dat ik teleurgesteld was in wat er in het coalitieakkoord tot nu toe stond.

[0:40:05] Dit is nou net een dag dat we met elkaar echt verschillen kunnen maken.

[0:40:09] En ik herhaal dat mijn fractie bereid is om samen te werken met iedereen om dat voor elkaar te krijgen.

[0:40:13] En ik hoop dat dat bij de coalitie ook het geval is. Dank, voorzitter.

[0:40:17] Dank u wel, de heer De Opper.

[0:40:19] U heeft een interruptie van de heer Olgendijk van Nieuw Sociaal Contract. Gaat u aan.

[0:40:22] Ja, dank voorzitter en dank voor het betoog van collega De Hoop en ook de uitgestoken hand zoals ik hem ook ervaar,

[0:40:28] een constatieve opstelling. Ik denk dat dat ook nodig is, juist op dit terrein van infrastructuur,

[0:40:33] om naar draagvakken te zoeken voor belangrijke keuzes.

[0:40:36] En ik ga er toch één uithalen aan het begin van zijn betoog, wat voor mij ook wel een vraag is,

[0:40:41] een terechte vraag, want het gaat dan toch even over de Lederlijn en de hele Sachsenlijn,

[0:40:44] maar breder over die 75%-norm om de meertsverkenning te kunnen starten.

[0:40:48] Want we hebben daar eerder ook vanuit NEC wel eens naar gevraagd, hoe kijkt de minister daar tegenaan?

[0:40:54] En nu komt de fractie- en groenlinkspartij van Arbeid ook met die vraag en die begrijp ik.

[0:40:57] En tegelijkertijd, het antwoord van de minister was denk ik ook wel, en van de staatssecretaris, ook wel helder.

[0:41:04] Je moet natuurlijk wel, die norm is er niet voor niets.

[0:41:07] Je moet weten waar je aan begint.

[0:41:10] En je wil ook later in het proces voorkomen dat alsnog eventueel de pauzeknop moet worden ingedrukt, omdat er te weinig middelen zijn.

[0:41:16] Dus daarom is die 75%-norm.

[0:41:19] En ik vond die reactie van de bewindspersonen op dit punt

[0:41:24] eigenlijk toch wel heel overtuigend.

[0:41:27] En mijn vraag zou eigenlijk zijn ook aan collega De Hoop,

[0:41:30] of hij niet ook ziet dat het loslaten van die 75%-norm

[0:41:34] weer andere risico's in zich heeft

[0:41:37] en of we dan niet op zoek moeten gaan naar een andere manier

[0:41:39] om die stap te zetten.

[0:41:42] Meneer De Hoop.

[0:41:44] Voorzitter, ik zie op twee vlakken mogelijkheden om een stap te zetten.

[0:41:47] Het eerste is, we beginnen wel met een meerdverkenning.

[0:41:50] De staatssecretaris heeft in zijn schriftelijke beantwoording ook gezegd...

[0:41:53] dat de onderzoeken naar de Lelylijn en de Nederzakselijn...

[0:41:56] kunnen ook zonder die 75 procent zicht te hebben.

[0:42:01] Dus je zou bijvoorbeeld daar een eerste stap in zetten.

[0:42:04] We hebben ook van de commissaris van de Koning en Groningen...

[0:42:07] ook een bot gezien vanuit de regio om, ik geloof, 10 miljoen voor de Lelylijn...

[0:42:11] en 5 miljoen voor de Nederzakselijn daar uit te trekken.

[0:42:13] Dus ik vind het belangrijk.

[0:42:14] De vraag die je daarbij wel moet stellen is, is er dan ook serieus perspectief op daadwerkelijk

[0:42:21] die Lelylijn en de Nederzakse lijn?

[0:42:23] En ik denk dat dat perspectief er niet genoeg is als je vasthoudt aan die 75 procent.

[0:42:28] De staatssecretaris heeft ook in zijn beantwoording op een gegeven moment gezegd, we willen heel

[0:42:32] graag die 10-T, dat we daar hoog op de lijn komen.

[0:42:34] Hij zegt ook, gezien de status van de Lelylijn op het uitgebreide netwerk is de verwachting

[0:42:39] dat de maximale Europese bijdrage hooguit uit enkele tientallen miljoenen zal zijn.

[0:42:43] Dus vanuit Europa hoeven we ook niet te verwachten dat we snel richting die 75 procenten komen.

[0:42:49] Dus ik denk dat als we eerlijk zijn vandaag met elkaar, de ledenlijn en de nederstakselijn

[0:42:54] misschien alleen gerealiseerd kan worden, als we ook durven die norm los te laten.

[0:42:58] Ik vind dit een traject waarbij zoveel breed politiek draagvlak is, zoveel noodzaak en al

[0:43:03] een regio zolang wacht, waarbij je daar een keer een uitzondering voor kan maken.

[0:43:06] En tenslotte, want ik realiseer me dat mijn antwoord lang is, voorzitter, heb ik het beeld

[0:43:11] dat bij Breenpoort-Eindhoven daar ook al eens een keer een president is geweest.

[0:43:15] Dus ik zou daar ook vanuit het kabinet een beantwoording op krijgen.

[0:43:20] Jeroen van Dijk, ga je gang.

[0:43:21] Ja, voorzitter, dank. Nog één vervolgvraag op dit punt,

[0:43:23] omdat, nou ja, we gaan het daar zo met elkaar denk ik ook nog wel verder over hebben

[0:43:26] in hoeverre je toch wat geld bij elkaar kan harken voor in ieder geval de Nederzakse lijn,

[0:43:30] wat natuurlijk een beperkte bedrag is dan voor de Lelylijn.

[0:43:35] Zou ik de heer De Hoop aan mijn zijde vinden als we toch voor de Lelylijn

[0:43:38] en een ander type onderzoek willen voorstellen

[0:43:41] wat niet onder de vlag meerdverkenning gaat,

[0:43:43] maar wel degelijk zorgt dat er voortgang is, verdieping is,

[0:43:46] waardoor we later echt een stap verder kunnen zetten

[0:43:49] en nu al die stap kunnen zetten,

[0:43:50] maar ook zorgen dat die ledenlijn wel degelijk geborgd wordt,

[0:43:53] maar dan niet onder de vlag van meerdverkenning.

[0:43:55] Dido.

[0:43:58] Ik moet dat voorstel natuurlijk iets preciezer tegemoet zijn

[0:44:01] en zien wat de heer Van Dijk doet.

[0:44:03] Ik waardeer het in ieder geval dat hij een constructief voorstel op dit punt doet.

[0:44:09] dan moet het wel een voorstel zijn wat ook een versnelling in zijn gang brengt.

[0:44:13] Dus als het opnieuw een onderzoek is wat twee, drie jaar duurt,

[0:44:16] heb ik niet het idee dat de regio daar direct iets aan heeft.

[0:44:19] Dus het moet wel, vind ik, een verkennende vorm hebben.

[0:44:22] Want op het moment, er liggen genoeg onderzoeken, we hebben de stukken ook gezien.

[0:44:26] Als het daar bij blijft, dan voelt het weer een beetje als een,

[0:44:29] en dat bedoel ik niet verwijtend richting Heer van Dijk, maar als een soort symbool

[0:44:32] waar we ons dan met z'n allen aan vasthouden, maar wat niet echt zorgt voor vooruitgang.

[0:44:36] Dus als het daaraan voldoet, dan kijk ik met veel plezier uit naar het voorstel vanuit NEC.

[0:44:43] De heer Grimwits van de Kerstunie.

[0:44:45] Ja, voorzitter, dank.

[0:44:47] En ik ben het helemaal met de heer De Hoop eens dat het beter is geweest

[0:44:50] als de coalitie en het kabinet gewoon structureel middelen hadden toegevoegd aan het mobiliteitsfonds

[0:44:54] zodat er echt investeringsruimte bleef in de toekomst

[0:44:56] en niet alles naar het Koekoesjong onderhoud zou gaan.

[0:44:59] Maar oké, dat gezegd zijnde, we moeten nu kiezen in schaarste.

[0:45:02] En is het dan verstandig om de Nederzakselijn en de Lelylijn over één kant te scheren?

[0:45:07] Ik bedoel, de financiële opgave voor de Nederzakselijn is veel kleiner.

[0:45:10] Daarvoor moet je nu 1,2 miljard op tafel leggen.

[0:45:12] Dat lijkt mij te doen voor dit kabinet.

[0:45:14] En mijn oproep zou zijn, regel dat.

[0:45:17] En voor de Lelylijn ben ik het wel eens met de heer De Hoop, want inderdaad, het Brainport Eindhoven is genoemd.

[0:45:24] Maar ook bijvoorbeeld de HZL Zuid en de Betuwe route zijn in het verleden uit het Fonds Economische Structuurversterking

[0:45:29] en daarmee de facto uit de Algemene Middelen gefinancierd.

[0:45:31] Dus is de heer de Hoop bereid om dat onderscheid tussen Nederzakselijn en Lelylijn te maken

[0:45:37] en tegelijkertijd inderdaad de druk erop te houden dat het Lelylijn-potje niet als een

[0:45:43] soort grabbelton voor andere projecten gebruikt gaat worden?

[0:45:48] Ik vind het allereerst ook mooi dat de heer Grimwis juist het Fonds Economische Structuurversterking

[0:45:54] noemt.

[0:45:55] Want voor degenen die dat niet weten, dat kwam uit de aardgasbaten, notabene in Groningen

[0:45:59] werd uit mijn hoofd twaalf tot dertien miljard opgehaald, waarvan de HSL is aangelegd, de Betuwe-lijn,

[0:46:05] waarvoor het Noorden geen enkele spoorlijn terug heeft gekregen. Twaalf miljard hadden we de Lely-lijn

[0:46:10] in die tijd makkelijk voor kunnen aanleggen. Dus dat punt maak ik even gebruik van wat de heer Grim

[0:46:15] weer zegt. Dan de Lely-lijn en de Nederzaks-lijn. Bij mij is het altijd een uitgangspunt geweest dat

[0:46:23] ik vind dat die lijnen niet met elkaar zouden moeten concurreren. En ik vind ze beide van

[0:46:29] groot belang en ik heb geen grote voorkeur.

[0:46:33] Dus ik vind ze beide heel erg belangrijk.

[0:46:35] De heer Grimwes heeft gelijk dat financieel het makkelijker is om een

[0:46:38] stap te zetten bij de bij de Neder-Saxelijn.

[0:46:41] Ik vind het wel ingewikkeld als er met elkaar gezegd zou worden

[0:46:43] oh, dat potje van de Lelylijn, die 3,4 miljard, daar halen we geld uit

[0:46:47] en dat steken we dan in een... Nee, maar dat heb ik deze week ook voorbij zien

[0:46:50] komen, dat mensen die oproep hebben... Dat zou ik niet willen.

[0:46:53] Als we een stap kunnen zetten op de Neder-Saxelijn waar de Lelylijn

[0:46:57] geen last van heeft, dan ben ik daar bereid om daar naar te kijken.

[0:47:01] Dus, nou ja, ook op dat punt zie ik dan het voorstel tegemoet.

[0:47:04] Mevrouw Fedderen van het CDA.

[0:47:07] Dank, voorzitter. En ook vanaf mijn kant natuurlijk

[0:47:10] ontstreep ik ook de uitgestoken hand van de heer De Hoop.

[0:47:15] Het is eigenlijk best wel bijzonder om te constateren dat

[0:47:17] we behoorlijk kamerbreed die beide lijnen omarmen en toejuichen

[0:47:22] en op allerlei plekken laten terugkomen

[0:47:23] En toch ons nu tegen allerlei spelregels aan het aanbotsen zijn.

[0:47:28] Ik wil er nog even doorgaan op hoe we de Lelylijn brengen verder.

[0:47:34] De meerdverkenning is niet geschikt voor kleine projecten, daarom hebben we een ondergrens

[0:47:37] in de spelregel staan.

[0:47:39] Ik denk dat we nu op een moment aankomen dat we ook kunnen constateren dat de meerdsystematiek

[0:47:43] misschien niet geschikt is voor bijzonder grote projecten.

[0:47:47] Ik vraag me af of de heer De Hoop die mening deelt en of er misschien dan ook een bovengrens

[0:47:51] geformuleerd zou moeten worden, waar je die meer systematiek wel en juist niet toepast?

[0:47:57] Dat deel ik volledig. En ook juist vanuit regio's die misschien ook wat minder te besteden hebben.

[0:48:04] Dus ik bedoel, je kunt ook niet vanuit Noord-Nederland, vind ik, verwachten dat daar

[0:48:09] bedragen tot een miljard op BNZ vrij komen. Ik zou niet eens weten hoe. Ik geloof dat er heel

[0:48:14] veel ondernemers zijn die ook heel graag de bereidheid hebben om te investeren. Ik heb

[0:48:18] Daar hebben we ook meermaals mensen over gehoord, dan wel bij MKB,

[0:48:22] dan wel bij andere plekken waarvan zij zeggen wij profiteren zo meteen zo van die ladylijn en die nederzakslijn.

[0:48:27] We zijn echt bereid om daar wat naast te leggen.

[0:48:29] Maar dan kom je op geen enkele manier, op geen enkele manier in de buurt van die 75 procent.

[0:48:34] Dus ik denk dat het goed zou zijn om ook na te denken inderdaad over een bovengrens.

[0:48:40] En dit zijn ook investeringen waar niet alleen een regioprofijt van heeft,

[0:48:44] waar we landelijk profijt van hebben en misschien wel internationaal.

[0:48:46] En ik denk dat het dan ook aan de politiek is af en toe om te zeggen...

[0:48:50] hier moeten we anders met een andere bril naar kijken.

[0:48:52] Ik vind dat heel erg hard nodig, juist voor die ladylijn en de Nederstrakse lijn.

[0:48:56] Want als we echt met elkaar menen dat we die heel graag willen hebben...

[0:48:58] dan moet je ook bereid zijn om creatief te denken.

[0:49:01] Waar verder gaat Han?

[0:49:03] Ja, voorzitter, ik had nog een tweede vraag...

[0:49:06] omdat de opmerking van de heer De Hoop richting de heer Heutink mij wel intrigeerde.

[0:49:11] Hij sprak hoop uit over wat er uit het gesprek zou voortkomen...

[0:49:15] tussen rijk en regio.

[0:49:17] En ik ben zelf eigenlijk iets minder hoopvol,

[0:49:20] omdat ik niet zo goed weet wat er uit dat project zou moeten komen

[0:49:23] tussen nu en dan.

[0:49:25] Dat echt een substantieel verschil maakt

[0:49:26] voor het probleem waar we nu tegen aan botsen.

[0:49:28] Dus ik ben benieuwd of meneer de Hoop mij kan vertellen

[0:49:31] waar die hoop in zit.

[0:49:35] Hallo.

[0:49:37] Ik moet eerlijk zeggen dat ik

[0:49:39] na aanleiding van de gesprekken die deze bewindspersonen hebben gehad

[0:49:43] en wat ik daar ook van teruggelezen en teruggehoord heb,

[0:49:46] daar ook echt wel buikpijn van heb gehad.

[0:49:48] En dat ik dacht, poeh, is er überhaupt nog wel de bereidheid

[0:49:51] bij dit kabinet om die extra stappen te zetten?

[0:49:53] En tegelijkertijd is dit vandaag ook de plek om druk op te voeren

[0:49:57] en dingen voor elkaar te krijgen.

[0:49:59] En ga ik ervan uit dat op het moment als bewindspersonen zeggen

[0:50:02] dat ze die nederzakslijn belangrijk vinden,

[0:50:06] dat ze zich daarvan inzetten.

[0:50:07] Als Kamervracties hier vandaag zeggen, en dat gaat ongetwijfeld gebeuren,

[0:50:10] dat ze die belangrijk vinden,

[0:50:11] dat beide bewindspersonen dat ook als een opdracht en als een oproep zien.

[0:50:15] En dan ben ik misschien naïef, maar dan hoop ik alsnog dat daar dan wat gebeurt.

[0:50:20] En dan ga ik in ieder geval met mevrouw Verder en alle anderen mijn best doen

[0:50:23] om daar zoveel mogelijk druk voor op te voeren vandaag.

[0:50:27] Dank u wel. Heeft u nog een interruptie van de heer Pierek van de BBB?

[0:50:32] Ja, dank voorzitter. Ik ben ook blij met de uitgestoken hand van de heer De Hoop

[0:50:37] als het gaat om vervolgstappen te zetten voor Lelylijn-Nederzakselijn.

[0:50:41] Ik hoop ook dat daar bemoedigende antwoorden van komen straks,

[0:50:45] als de minister en de staatssecretaris aan het woord komen.

[0:50:50] Waar ik wel een beetje mijn vraagtekens bij heb is die 75%-grens

[0:50:54] en het loslaten van zulke soort grenzen bij die MIR-projecten.

[0:50:59] Bij Breenpoort-Eindhoven is dat inderdaad een keer gebeurd.

[0:51:02] Tenminste, volgens mij is dat daar een keer gebeurd.

[0:51:04] Dat horen we straks van de minister, of dat echt ook daadwerkelijk het geval is.

[0:51:08] Maar waar ziet de heer De Hoop de grens?

[0:51:12] Wanneer zou je die 75% grens wel moeten loslaten en waar zou je hem niet moeten loslaten als

[0:51:18] het gaat om middenprojecten?

[0:51:21] Eigenlijk had ik juist van BBB verwacht dat zij los zouden willen laten van dit soort

[0:51:28] systematieke regelingen, bijvoorbeeld ook de MKBA's die nadelen gaan uitpakken voor

[0:51:32] regio's.

[0:51:33] En ik denk dat de 75%-regeling ook voor regio's moeilijker behadbaar is

[0:51:38] dan voor andere gebieden, misschien in Nederland.

[0:51:41] Dus ik denk dat het juist ook in het belang is van BBB om daar goed naar te kijken.

[0:51:46] Die 75%, ja, waar moet je die dan op vastleggen?

[0:51:49] Dat vind ik ingewikkeld.

[0:51:50] Ik bedoel, ik heb daar ook niet het scherpste beeld van de wereld bij van hoe dat altijd loopt.

[0:51:55] Ik zou ook de bewindspersonen willen oproepen om te kijken van,

[0:51:58] ja, kun je daar op een andere manier aan vorm aangeven?

[0:52:01] Mevrouw verder had het over een soort bovengrens.

[0:52:03] Dat vind ik een creatieve gedachte.

[0:52:05] Misschien kun je ook met elkaar concluderen,

[0:52:07] die 75% grens is nog steeds van belang,

[0:52:10] maar we moeten bereid zijn om af en toe een uitzondering te maken

[0:52:13] als er zo'n grote politieke wil is.

[0:52:15] Als de noodzaak voor de ontsluiting van gebieden zo belangrijk is

[0:52:19] en ook een oplossing biedt voor de woningbouwopgave van heel Nederland,

[0:52:24] ja, misschien moet je dan af en toe een uitzondering durven te maken.

[0:52:26] En ik vind het ook aan de politiek af en toe om daar bereid toe te zijn

[0:52:31] en ook ergens van af te stappen als we zien dat het nadelig werkt.

[0:52:34] Dus ik hoop dat ook de BBB daar voor openstaat vandaag.

[0:52:38] De heuting van de BBB.

[0:52:40] Ja, voorzitter, dat is even misschien aanvulling op de vraag die

[0:52:44] meneer Ogil van Dijk net net stelde.

[0:52:46] En dat gaat om het bieden van perspectief.

[0:52:50] En ik hoor meneer De Hoop dat ook zeggen.

[0:52:51] En ik wil hem ook bedanken voor het constructieve meedenken.

[0:52:54] Maar het feit is wel dat op het moment als die 75%-noem wordt losgelaten,

[0:53:00] ja, dan gaat hij met verkenningsstatten.

[0:53:02] Maar op een gegeven moment kom je op een punt dat je moet zeggen...

[0:53:05] we moeten gaan aanleggen, we moeten die stapbestissing gaan nemen...

[0:53:09] en dan is het geld er niet.

[0:53:10] En dan hebben we dan een teleurstelling te pakken.

[0:53:13] Dat is dan toch niet het bieden van perspectief...

[0:53:16] wat we hier vandaag zouden willen bieden, vraag ik aan meneer De Hoop.

[0:53:22] Er is natuurlijk een fundamenteel verschil tussen de PVV en GroenLinks Partij van Arbeid.

[0:53:27] Het is gewoon dat de heer Heutink...

[0:53:28] Voor de heer Heutink hoeft die hele lelielijn niet.

[0:53:31] Dan zit je natuurlijk ook heel erg anders in dit debat.

[0:53:33] Ik kan me voorstellen dat de heer Heutink denkt...

[0:53:35] die 3,4 miljard, daar ga ik lekker wat anders mee doen.

[0:53:38] Ga ik nog wat wegen verbreden, et cetera.

[0:53:40] Dan zit je ook heel anders in dat debat met elkaar dan dat ik dat zit.

[0:53:44] Ik zie dat breed, eigenlijk behalve de PVV, elke partij zegt...

[0:53:48] Wij willen die ladylijn en die nederzakslijn.

[0:53:51] Ja, daar moet dan de portemonnee ook voor worden getrokken.

[0:53:54] Ik ben blij dat het kabinet Rutte 4 uit om 3,4 miljard voor heeft vrijgemaakt.

[0:53:57] Dit kabinet heeft er niet iets extras voor gedaan.

[0:54:00] Het kan niet alleen bij mooie woorden blijven.

[0:54:02] Daar heeft de heer Heutink gelijk in en dan moet je ook zoeken naar geld.

[0:54:06] Ik denk dat het in fases kan.

[0:54:07] En ik vind het belangrijk dat wij de komende jaren met elkaar stappen zetten.

[0:54:11] En het staat nota bene in het regeerprogramma waar de heer Heutink zijn naam onderstaat...

[0:54:15] 2024 betekenissenvolle stappen zouden worden gezet.

[0:54:19] Ik heb het nog niet gezien en ik hoop dat het ons met elkaar lukt.

[0:54:22] En ik moet toch zeggen, de heer Heutink heeft dat regeerprogramma ook ondertekend.

[0:54:26] Dus ik zou verwachten dat hij ook vindt dat dat dit jaar zou moeten gebeuren.

[0:54:29] De heer Heutink, PVV.

[0:54:30] Nou ja, voorzitter, dan ben ik wel heel erg benieuwd wat meneer De Hoop dan precies vindt van het standpunt van mijn eigen partij.

[0:54:37] Want net hoor ik hem zeggen dat we dat ding niet willen.

[0:54:40] En nu zegt hij ja, we hebben ons onze handtekening gezet.

[0:54:42] Ja, we hebben inderdaad onze handtekening vol overtuiging onder dat coalitieakkoord gezet

[0:54:47] en onder het regeerprogramma waar wij uiteraard ook achter staan.

[0:54:51] Dus ja, wij vinden ook dat er stappen gemaakt moeten worden.

[0:54:54] Ik heb meneer De Hoop volgens mij net uitvoerig bedankt over zijn constructieve houding,

[0:54:58] maar ik wil wel dat meneer De Hoop ook eerlijk is naar de regio en perspectief biedt.

[0:55:04] En het loslaten van die 75 procentzaal zal uiteindelijk ook leiden tot een teleurstelling.

[0:55:10] en dan is de oplossing van NSC nog niet eens een hele gekke gedachte.

[0:55:14] Dus ik vraag ook aan meneer De Hoop om daar serieus naar te kijken.

[0:55:17] Hoe kunnen we die stap wel zetten?

[0:55:19] Dat we uitvoering kunnen geven aan het coalitiequots,

[0:55:22] zodat iedereen en ook al die mensen die hier op de truïne zitten,

[0:55:25] maar ook de mensen die wonen in het noorden en het oosten van het land,

[0:55:29] toch met een beter gevoel naar huis gaan dan dat ze eerder gingen, voorzitter.

[0:55:32] Meneer De Hoop.

[0:55:35] Ik zit even te kijken, voorzitter, wat ik hierop ga antwoorden.

[0:55:39] De heer Heutink verwijt mij dat ik eigenlijk de standpunten van de PVV door kan herhalen

[0:55:44] van wat er in het regeerprogramma stond en wat de PVV van oorsprong vond.

[0:55:49] Dat doet hij nu zelf ook een beetje zijn eigen antwoord.

[0:55:53] Kijk, de heer Heutink verwijt mij dat ik valse hoop zou geven met het loslaten van die 75%-norm.

[0:56:02] Kijk, ik vind het valse hoop, als je in een regeerprogramma zet, we gaan een betekenisvolle

[0:56:06] stap zetten en dat je die dan niet zet.

[0:56:09] Die hebben beide bewindspersonen al afgelopen periode bij de

[0:56:11] bestuurlijke overleg niet gezet.

[0:56:14] Wij kunnen daar als Kamer nu wat aan doen.

[0:56:16] En ik vind ook dat op het moment als je zegt we willen een

[0:56:19] betekenisvolle stap zetten, dat die met perspectief moet zijn.

[0:56:22] En mijn punt is dat op het moment dat je vasthoudt aan die 75% norm,

[0:56:27] dat ik denk dat het perspectief er nog steeds niet is.

[0:56:30] Dus dat is het punt.

[0:56:31] Als je daadwerkelijk die ladyline in de Nederstrakse lijn wilt realiseren,

[0:56:33] denk ik dat dat alleen kan als je die 75% norm durft los te laten.

[0:56:38] Anders is dat gat gewoon zo groot om daar die stappen in te zetten.

[0:56:41] Dus ik denk dat dat juist mijn punt is om die hoop te bieden en niet een soort

[0:56:45] half perspectief waar je uiteindelijk weer teleurgesteld bij wordt.

[0:56:50] Dank u wel. Mevrouw Veldman van de VVD.

[0:56:53] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:56:54] En ik hoor het allemaal zo aan en ik denk volgens mij hebben we toch wel eigenlijk

[0:56:57] hier een gemene deler aan tafel zitten en dat is dat we allemaal

[0:57:01] zien dat die lijnen van belang zijn. Mijn partij ook, ik ook. Dan gaat de discussie heel

[0:57:09] erg over de systematiek en over de 75%. Wij denken dat die 75%-norm ervoor kan zorgen

[0:57:19] dat je juist de urgentie in beeld houdt van het zoeken van de oplossing voor een totaal

[0:57:24] financieringsplaatje. Dus in die zin zou ik zeggen, haal hem er niet af. Maar dan hebben

[0:57:29] het weer over systematiek. Tegelijkertijd vraag ik me af, en dat is net al even langs gekomen,

[0:57:33] ook met het voorstel van de heer Van Dijk, dan gaat het er toch onder de streep om dat we een stap

[0:57:39] gaan zetten, dat we met elkaar vooruit gaan, dat de Lelylijn op het Meert-agenda blijft staan,

[0:57:45] dat we uitspreken dat we het van belang vinden. Is dat dan niet waar het primair over zou moeten gaan,

[0:57:50] vraag ik aan de heer De Hoop. Ik proef eigenlijk aan de vragen die mij gesteld worden vanuit de

[0:57:57] ook de zoektocht die daar volgens mij gaande is.

[0:58:00] Ik heb het idee dat de heer Van Dijk eigenlijk misschien ook wel los zou willen laten aan die 75%-norm.

[0:58:06] En de heer Bierik met een regionale gedachte misschien ook wel, maar die dukt er nog een beetje over.

[0:58:11] En de heer Heutink, die wil het eigenlijk überhaupt, dat deden wij niet, maar hij is gebonden aan het coalitieakkoord.

[0:58:17] En mevrouw Veldman, die vindt het belangrijk, maar voor de VVD is die 75% heel erg belangrijk.

[0:58:21] Dus ik merk ook de worsteling bij de coalitiepartij.

[0:58:24] Wat ik belangrijk vind, is als je zegt we zetten met elkaar een betekenisvolle stap,

[0:58:29] dan moet die ook betekenisvol zijn.

[0:58:30] En als er een verkenning komt die niet een verkenning heet,

[0:58:33] en vooral een onderzoek is zonder dat er geld bij komt,

[0:58:36] dan vraag ik me af wat daar betekenisvol aan is.

[0:58:39] En daar ben ik echt op zoek naar.

[0:58:41] En ik heb het voorstel van de NEC nog niet gezien, dat zou zo meteen vast kunnen.

[0:58:44] Maar daar zit een beetje mijn bezwaar.

[0:58:47] Hoe betekenisvol is het als het weer een soort onderzoek 2.0, 3.0 is,

[0:58:51] zonder dat daar geld voorbijkomt voor een volgende stap in de meerverkenning,

[0:58:55] dan voelt het voor mij als nog steeds een pauzestand, een extra onderzoek.

[0:58:58] En we zien over een of twee jaar wel weer.

[0:59:01] Ik weet niet of dat voldoende is.

[0:59:03] Ik zou graag iets meer willen.

[0:59:05] En die ruimte, die zoek ik.

[0:59:07] Mevrouw Veldman.

[0:59:09] Ja, voorzitter, ik vraag me dan af wanneer iets betekenisvol is,

[0:59:12] als je geen zicht hebt op financiering.

[0:59:16] Dus volgens mij kun je nog steeds betekenisvolle stappen zetten,

[0:59:21] Maar wil je ook blijven werken aan een oplossing voor het geld dat er nog niet is?

[0:59:27] En daarom zeg ik, hou dan vast aan die regel, dan blijf je eraan werken, dan weet je dat dat nog moet gebeuren.

[0:59:33] En dan hou je die urgentie erop. Dus dat was eigenlijk mijn vraag.

[0:59:37] Dus als ik het goed begrijp, heeft de VVD het gevoel dat die 75%-norm een soort van verplichting is,

[0:59:44] een stimulans vanuit regio's om te vechten voor die financiering, zodat je dichter in de buurt komt.

[0:59:49] Zo interpreteer ik de vraag.

[0:59:52] En als het anders is, dan hoor ik het zo meteen vast van mevrouw Veldman.

[0:59:56] Ik kijk daar anders naar.

[0:59:58] Ik denk dat de regio's en het bedrijfsleven in Noord-Nederland dat niet nodig heeft.

[1:00:03] Ik denk dat die de afgelopen jaren op alle manieren hebben laten zien

[1:00:07] hoe graag ze het willen, het hele Deltaplan van het noorden, hoe daar samen is gewerkt,

[1:00:11] hoe er elke keer ook weer geld wordt uitgedrokken, nu ook voor de Mertverkenning is er weer 15 miljoen gereserveerd.

[1:00:17] Ik denk niet dat zij die stimulans nodig hebben, en ik denk dat het serieuze perspectief op meer geld pas echt komt als je die 75% durft los te laten.

[1:00:26] Dat is de ene lijn van de inzet van GroenLinks Partij van de Arbeid vandaag.

[1:00:29] De andere is kijken of we een verkenning kunnen doen waar niet alleen een soort onderzoek komt, maar dat er toch ook financiële middelen voor vrij komen.

[1:00:37] Dank voor de beantwoording.

[1:00:40] Dan is hiermee uw inbreng in de eerste termijn afgerond.

[1:00:43] Ik had, toen de heer Bemenga nog niet aanwezig was, al aangekondigd

[1:00:47] dat de heer Bemenga een verzoek heeft ingediend om eerder te mogen spreken.

[1:00:51] Dat zou dan nu het moment voor zijn.

[1:00:53] Ik kijk nog even rond in de commissie of daar bezwaar tegen is.

[1:00:56] Dat is niet het geval.

[1:00:57] Dan wil ik nu graag het woord geven aan de heer Bemenga van D66 uit de gang.

[1:01:01] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:03] Ook dank aan alle collega's, namelijk ook de heer Heutink, dat ik inderdaad eerder mocht.

[1:01:09] Ik moet straks gelijk door naar het integratiedebat.

[1:01:12] Maar heel fijn dat ik de kans krijg om toch bijdrage van D66 te doen hier.

[1:01:17] Voorzitter, we spreken vandaag over Meert voor de mensen thuis.

[1:01:19] Meert is een meerjarenprogramma waarin het Rijk en regio samenwerken

[1:01:22] aan de bereikbaarheid, veiligheid en ruimtelijke inrichting van Nederland.

[1:01:27] Voorzitter, ik neem de bewindspersonen graag mee op een reisje door Nederland

[1:01:31] om te laten zien wat er allemaal eventueel beter kan.

[1:01:34] Voorzitter, we beginnen in het noorden,

[1:01:36] waar dit kabinet een dure verkiezingsbelofte aan het breken is.

[1:01:38] door de Lelylijn en de Nederzakselijn in de ijskast te zetten.

[1:01:43] De lijnen staan in het hoofdlijnakkoord in de uitwerking daarvan

[1:01:46] en de koning maakte daar een melding van van de Lelylijn in het Droomrede.

[1:01:50] Nu wil de minister niet overgaan op een meerverkenning

[1:01:52] omdat er nog geen zicht is op de benodigde 75% van de financiering.

[1:01:56] Totaal onbegrijpelijk, voorzitter.

[1:01:58] Hoe kan het zijn dat de beide lijnen zo vaak worden aangehaald door de coalitie

[1:02:02] maar dat de verkenning op de lange baan wordt geschoven?

[1:02:05] Wat zijn de kosten van de meerverkenning van de Lelylijn?

[1:02:07] Kan hij de bijdrage vanuit de regio van een pre-verkenning matchen?

[1:02:11] Is de staatssecretaris met D66 eens dat de tijd die de verkenning kost, gebruikt kan worden gemaakt

[1:02:17] om de benodigde miljarden op te halen?

[1:02:20] Heeft het ministerie contact met de EU over eventuele aanvullende financiering voor de Lelylijn?

[1:02:25] Welke eerdere grote infrastructuurprojecten met de waarde van meer dan 5 miljard euro

[1:02:29] hadden bij de start van de meerverkenning wel uitzicht op 75% financiering en welke projecten niet?

[1:02:35] kan de staatssecretaris geen uitzondering maken.

[1:02:38] Voorzitter, dan komen we vanuit het noorden via Flevoland aan in onze hoofdstad.

[1:02:43] Deze metropool barst uit zijn voegen.

[1:02:45] Gelukkig zijn er plannen voor de bouw van meer dan 100.000 woningen in de metropoolregio Amsterdam.

[1:02:51] Zuidasdok is daarnaast een belangrijk terreinknooppunt.

[1:02:54] Het maakt hoogfrequent spoorvervoer mogelijk naar alle hoeken van het land.

[1:02:59] Bovendien staat op valt de bereikbaarheid van Schiphol met de bereikbaarheid van Amsterdam.

[1:03:03] Ik heb daarom de volgende vragen.

[1:03:04] Goed dat er de intentie is om tot een voorkeursbeslissing te komen

[1:03:08] om als het gaat om de OV-verbinding Amsterdam-Haarlem en Meer.

[1:03:11] Hoe zorgt dit kabinet ervoor dat er ook een financiële oplossing komt

[1:03:14] voor het door het Rijk ontstaande tekort bij deze verbinding?

[1:03:18] Zuidasdok, daar wordt keihard gewerkt aan de tunnels en een nieuw station.

[1:03:23] Dat project kampt met tekorten.

[1:03:25] Bent u met D66 eens dat dit soort projecten verder gefinancierd moeten worden

[1:03:28] zodat de werkzaamheden afgerond kunnen worden?

[1:03:30] De IJmeer-verbinding tussen Almere en Amsterdam moet de staatssecretaris als inwoner van Flevoland

[1:03:36] toch nauw aan het hart gaan.

[1:03:38] Daar is nog veel onduidelijkheid over, terwijl ook deze lijn randvoorwaardelijk is voor woningbouw

[1:03:43] in Almere.

[1:03:44] Kan de staatssecretaris de Almere dus duidelijkheid geven over de IJmeer-verbinding?

[1:03:49] We zien tenslotte dat er jaarlijks voor miljarden op de plank blijft liggen voor de onderbenutting.

[1:03:53] Tegelijkertijd blijft INW voor grote uitdagingen staan met krimpende financiële middelen.

[1:03:58] Kan de staatssecretaris ervoor zorgen dat meevallers uit de totale

[1:04:01] rijksbegroting ook ten goede komen aan het mobiliteitsfonds?

[1:04:07] Daar komen we aan in het midden van ons land, Utrecht.

[1:04:10] Daar liggen plannen voor de bouw van meer dan 63.000 woningen in Groot-Mijnwede en Rijnenburg.

[1:04:18] Daar past een goede frequente verbinding bij de Mijnwede-lijn.

[1:04:22] Sterker nog, de Mijnwede-lijn is een randvoorwaarde voor doorgang van de noodzakelijke woningbouwplannen.

[1:04:27] De lijn zal bovendien, naar verwachting, de ring van Utrecht ontlasten met 75.000 auto's

[1:04:34] per dag.

[1:04:35] Ontzettend belangrijk dus om vaart te maken met de aanleg.

[1:04:38] Kan de staatssecretaris zekerheid geven dat de Mijwede-lijn als voorwaarde voor woningbouw

[1:04:42] er komt?

[1:04:43] Kan de staatssecretaris aangeven wat er nodig is om Utrecht die zekerheid te geven?

[1:04:47] Door de Mijwede-lijn zal ook druk op de ring Utrecht verminderen en de A27 ontlasten.

[1:04:52] Dat betekent dat de verbreding van de A27 bij Almenders-Weert, zoals de minister dat graag

[1:04:56] ziet, mogelijk niet nodig is.

[1:04:59] Er is ook een alternatief plan van de Utrechtse provincie en gemeentes.

[1:05:02] Het Alternatief Ring Utrecht, oftewel ARU.

[1:05:05] Uit onderzoek van het kieskompas blijkt dat de plannen van de minister

[1:05:09] op weinig draagvlak van de inwoners van Utrecht kunnen rekenen.

[1:05:12] Er is bovendien een motie in de provincie aangenomen

[1:05:14] die oproept het alternatief plan uit te voeren.

[1:05:18] Het is veilig, zeggen experts, bureau Arcardes, veel goedkoper

[1:05:22] en er worden ontzettend veel bomen bespaard.

[1:05:25] Kortom, op alle punten is Aru beter.

[1:05:27] Waarom blijft de minister dan zo tegen attentief plan?

[1:05:30] Waarom kiest de minister ervoor om geen kosten- en risicovergelijking te laten zien tussen

[1:05:35] Aru en het plan van de minister?

[1:05:37] De berekeningen van de gemeente provincie Utrecht tonen dat Aru het goedkoper is en

[1:05:41] minder bouwrisico's heeft voor de omgeving.

[1:05:44] Kan de minister dit alsnog toesturen?

[1:05:46] In hoeverre staat de minister open voor aanvullende onderzoeken om vergelijkbare analyse op het

[1:05:51] op het vlak van kosten, risico's en verkeerskundige aspecten

[1:05:55] tussen tracébesluit en het ARO mogelijk te maken.

[1:05:57] Wat zou hiervoor nodig zijn?

[1:05:59] Een rondje door Nederland is niet compleet

[1:06:01] zonder een tussenstop in mijn eigen Eindhoven, voorzitter.

[1:06:04] En dat mag gezegd worden, het gaat ontzettend goed

[1:06:06] met de bereikbaarheid in de omgeving van Eindhoven.

[1:06:08] Het is goed om te zien dat de kabinet de plannen van het voorkabinet

[1:06:12] als het gaat om investeringen in de regio doorzet.

[1:06:14] Dat is nodig omdat de regio economisch aantrekkelijk is en keihard groeit.

[1:06:18] Daarom ben ik ervan overtuigd dat de spoorkapaciteit richting Limburg

[1:06:21] verbeterd moet worden.

[1:06:23] Deze twee regio's werken goed samen en er is veel woon-werkverkeer.

[1:06:28] Kan de staatssecretaris toelichten hoe het staat met de capaciteit van het spoor

[1:06:31] tussen Maastricht via Eindhoven naar de Randstad?

[1:06:34] Klopt het dat dit spoor aan zijn maximale capaciteit zit?

[1:06:37] Welke plannen zijn er om de capaciteit te vergroten?

[1:06:39] Hoe staat het met de uitvoering van onze motie over Bus Rapid Transit?

[1:06:44] Daarnaast leveren er nog steeds grote zorgen omtrent het vervoer van gevaarlijke

[1:06:48] stoffen over de Brabantroute.

[1:06:49] Kan hier een stand van zaken gegeven worden over vervoer van gevaarlijke stoffen

[1:06:53] over de Brabant-route? Kan er een onderzoek begonnen worden naar een alternatief?

[1:06:57] Ik hoor graag de mogelijkheden voor een alternatieve route of een leidingsnetwerk

[1:07:01] voor de gevaarlijke stoffen.

[1:07:03] Voorzitter, dan zijn we aangekomen op ons eindpunt, in het prachtige Zeeland.

[1:07:07] Ik las in een van de brieven dat de provincie is afgesproken dat het Rijk

[1:07:11] blijft investeren via het programma Zeeland Bereikbaar.

[1:07:14] Maar tegelijkertijd zien we dat de spoortesten Zeeland per spoor juist totaal onbereikbaar

[1:07:20] dreigen te worden.

[1:07:21] Dat schuurt.

[1:07:24] Nu is mij te oor gekomen dat dit pas de eerste fase is van de spoortesten.

[1:07:28] Het project gaat veel langer duren, omdat er ook goederen spoor bij Roosendaal getest

[1:07:32] moet worden.

[1:07:33] De onbereikbaarheid van Zeeland gaat dus jaren in plaats van maanden duren, omdat Zeeland

[1:07:37] via het spoor alleen via het berg en op zoon bereikbaar is.

[1:07:40] Waarom heeft de staatssecretaris de Kamer hier niet over geïnformeerd toen het over de testen

[1:07:44] ging?

[1:07:44] Hoe lang blijft Zeeland onbereikbaar?

[1:07:46] En wat voor alternatieven heeft u als er op andere plekken dan in Zeeland getest wordt

[1:07:51] en het spoor in Zeeland daar hinder van ondervindt?

[1:07:54] Voorzitter, ik rond af.

[1:07:56] Midt kan een aantal groot projecten die nodig zijn voor een goede bereikbaarheid van Nederland

[1:07:59] en soms zelfs onmisbaar zijn voor woningbouw.

[1:08:02] Die woningbouw is keihard nodig en vertraging is zeer ongewenst.

[1:08:05] Ik hoop dan ook dat de staatssecretaris en de minister daar vandaag helderheid over kunnen geven.

[1:08:09] Erg benieuwd naar de antwoorden.

[1:08:11] En geen zorgen, ik ga het debat zeker terugkijken.

[1:08:14] Dank u wel.

[1:08:15] Dank u wel, Liebermengel, voor uw inbreng.

[1:08:18] Dan gaan we door met de inbreng van de VVV.

[1:08:20] De heer Uiting, ga er maar aan.

[1:08:23] Voorzitter, nergens in Europa zijn de wegen zo goed als in Nederland.

[1:08:29] En je hoeft alleen maar met de auto de grens over te steken om te begrijpen wat we bedoelen.

[1:08:33] En ook wereldwijd staat het Nederlandse wegennet als zeer goed aangeschreven.

[1:08:40] Alleen in Singapore hebben ze het nog iets beter voor elkaar.

[1:08:46] En die goede wegen zijn belangrijk en ook keihard nodig.

[1:08:52] Miljoenen hardwerkende Nederlanders begeven zich dagelijks over al die wegen...

[1:08:58] op weg naar hun werk, naar familie, naar vrienden of naar school.

[1:09:03] Dank u wel, heer Heutink. Voor uw korte stop, want de heer Gemmers heeft een interruptie.

[1:09:08] Ja, voorzitter, laten we gelijk maar beginnen. Want inderdaad, de heer Heutink, samen met zijn

[1:09:13] coalitiegenoten, heeft een prachtige erfenis inderdaad in handen gekregen van vorige kabinetten,

[1:09:18] met een wegennet dat er piekelbello bij ligt. En inderdaad, alleen Singapore doet het nog wat

[1:09:24] beter, maar daar hebben ze dan ook rekening rijden. Maar dat tezijde, mijn opmerking is een,

[1:09:30] Mijn vraag is eigenlijk een andere.

[1:09:32] Want inderdaad, de erfenis is prachtig.

[1:09:35] Maar het is een breekbaar vaasje.

[1:09:36] Kan zomaar kapot. En de bevolking groeit.

[1:09:39] De economie groeit.

[1:09:40] Maar de investeringsstroom van dit kabinet

[1:09:42] en van deze coalitie, die droogt volkomen op.

[1:09:45] Alles wat erbij komt, moet naar tegenvallers.

[1:09:47] En naar onderhoud.

[1:09:48] Het coucoujon van de INW-begroting.

[1:09:50] Van het mobiliteitsfonds.

[1:09:51] Van de mobiliteitsfondsbegroting.

[1:09:53] En dan is mijn vraag.

[1:09:55] Hoe kan het dat je dit weet?

[1:09:57] dat je prachtige erfenis hebt, dat de economie groeit en de bevolking groeit

[1:10:00] en dat je niks na de 0,0 uittrekt extra voor deze belangrijke investeringen

[1:10:06] en dat daarmee in de toekomst ons land eigenlijk een beetje stil komt te liggen

[1:10:10] en dat wat er nu nog prachtig uitziet zijn glans gaat verliezen.

[1:10:13] Dit is toch een giftige cocktail, een drama in de dop.

[1:10:17] En wat is het antwoord van de PVV daarop?

[1:10:19] De uiting PVV.

[1:10:20] Nou, voorzitter, de giftige cocktail en de drama in de dop,

[1:10:23] dat was het rekeningrijden van ChristenUnie geweest, zeg ik in

[1:10:26] zijn richting via u, voorzitter.

[1:10:30] Maar, voorzitter, dit kabinet, en daar kom ik straks nog op terug,

[1:10:34] is, die kijkt naar wat er wel mogelijk is.

[1:10:37] Die zijn creatief omgegaan met de schaarse middelen in dit mit.

[1:10:41] We zien dat er concreet geld wordt uitgegeven aan projecten.

[1:10:45] Nee, het zijn niet alle 17 projecten die weer worden opgestapt,

[1:10:48] maar het kabinet probeert wel een deel van de oorspronkelijke problematiek op te lossen.

[1:10:53] En dat waarderen wij ontzettend, zeg ik in de richting van meneer Gingwis.

[1:10:57] En ik zal daar zo meteen, als u daar even geduld voor hebt, ook uitgebreid op terugkomen.

[1:11:03] Wat volgt u betoog dan?

[1:11:07] Voorzitter, het zijn ook al die miljoenen Nederlanders die voor dag en dauw in de auto stappen om hun bijdrage te leveren aan ons mooie Nederland.

[1:11:16] En al die Nederlanders die verdienen dan ook goede wegen.

[1:11:20] Die verdienen het om lekker te kunnen doorrijden.

[1:11:23] want we zeggen het altijd autorijden staat voor vrijheid en autorijden staat

[1:11:29] voor welvaart en het is daarom onze plicht om te zorgen dat we iets doen aan

[1:11:34] de knelpunten in nederland om te zorgen dat we de file problematiek oplossen en

[1:11:40] juist daar is het meer voor dit is het debat waarin we aandacht vragen voor al

[1:11:47] die infrastructuur projecten om aandacht te vragen over hoe het gesteld is met de

[1:11:52] bereikbaarheid in ons land. En dit is ook het moment om keuzes te maken.

[1:11:57] En voorzitter, we zien ook dat er keuzes worden gemaakt, dat er lef wordt getoond.

[1:12:04] En dat het kabinet laat zien creatief om te kunnen gaan met de schaatsen financiële middelen.

[1:12:10] Ik zei het net al. Vorig jaar waren we nog teleurgesteld.

[1:12:13] Bijna al het geld werd weggehaald en een deel van dat geld bleef staan.

[1:12:18] Dan heb ik het over die 17 projecten.

[1:12:20] En niemand wist eigenlijk precies waarom dat was.

[1:12:23] De pauzerstand zou betekenen dat dit geld jarenlang op de begroting zou blijven staan.

[1:12:29] En terecht dus dat het kabinet kijkt naar wat er wel kan.

[1:12:33] Het is verstandig om het geld wat er nog zit uit te geven om een deel van de oorspronkelijke problemen op te lossen.

[1:12:40] Het is nog niet genoeg, zeggen we erbij, maar het is wel een heel erg mooi begin.

[1:12:45] Want iedereen ziet ook, voorzitter, dat die verbeteringen echt broodnodig zijn.

[1:12:50] En nu gaat het kabinet maar liefst 700 miljoen euro investeren in wegprojecten en dat is echt pure winst voor de automobilist, voorzitter.

[1:13:00] Wel hebben we nog wat vragen hierover aan de minister.

[1:13:03] Allereerst willen we weten of al die aangekondigde plannen dan ook echt doorgaan.

[1:13:07] Of dat hier ook allerlei beren op de weg staan ten aanzien van stikstof en personele krapte.

[1:13:12] Kunnen we ervan op aan dat we dan ook echt de schop in de grond gaan zetten en dat we

[1:13:17] de nodige verbeteringen gaan doorvoeren?

[1:13:21] Voorzitter, we constateren dat er 206 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor bijvoorbeeld knooppunt

[1:13:26] Hoevelaken, de A2 tussen Del en Vught en de A15 tussen Papendrecht en Gorkum.

[1:13:33] Stuk voor stuk natuurlijk belangrijke projecten, maar wat gaan we precies met dat geld doen,

[1:13:39] vragen we aan de minister.

[1:13:40] Graag een reactie van het kabinet hierop.

[1:13:44] Jelope heeft een interruptie van mevrouw Fedder van het CDA.

[1:13:50] Voorzitter, ik hoor collega Heutink warme woorden spreken over de vrijheid van de auto en het oplossen van knelpunten.

[1:13:59] Hij begon toevallig net over Hoevelaken.

[1:14:03] Ik kan dat niet goed rijmen met het feit dat er tegelijkertijd voor dat belangrijke knooppunt Hoevelaken,

[1:14:10] wat mij betreft de top 1 van de 17 gepauzeerde projecten.

[1:14:15] 193 miljoen is afgeroomd uit het herstartbudget.

[1:14:19] Hoe is dat dan een stap vooruit en hoe is dat dan het oplossen van knelpoten?

[1:14:23] Dat begrijp ik niet zoveel van.

[1:14:25] De uiting.

[1:14:26] Nou ja, voorzitter, er gaan tientallen miljoenen nu alsnog naar hoevelaken.

[1:14:31] Dat is een goede eerste stap om in ieder geval een deel van de oorspronkelijke problematiek op te lossen.

[1:14:36] Ja, ik ben het met mevrouw Fedde eens.

[1:14:38] Het is echt een zeer hoog prioritaire project, dat onderschrijven wij ook.

[1:14:43] En het is de, hoe noemt het kabinet, de draaischijf van Nederland waarin ook al die dingen samenkomen.

[1:14:50] Dus op zich snappen wij de prioriteit ook.

[1:14:52] Maar op het moment als we vanwege stikstof, vanwege personele krabte en de financiën dat project niet kunnen uitvoeren,

[1:14:59] ja, dan moeten we kijken naar wat er wel mogelijk is.

[1:15:01] En dan denk ik dat dit de enige manier is hoe we toch een klein onderdeel van het project toch verder kunnen helpen,

[1:15:07] in de richting van het CDA, voorzitter.

[1:15:10] Van Veldel.

[1:15:12] Ik vind het nog steeds ingewikkeld te rijmen met het afromen van een budget,

[1:15:16] speciaal voor Hoevelaken. Maar goed, ik hoor de warme woorden over het oplossen van het knooppunt.

[1:15:21] En ik zie ook dat de minister in het voorjaar van 2025 één project wil opstarten van de lijst van 17.

[1:15:28] Wat ons betreft zou dat dan knooppunt Hoevelaken moeten zijn.

[1:15:32] Onderschrijft de fractie van de PVV dat beeld dan?

[1:15:35] Dat maak ik eigenlijk uit zo'n woorden op, dus ik hoop dat ik hier hoopvol naartoe kan kijken.

[1:15:41] Pia Tien.

[1:15:43] Nou, voorzitter, ik ga hier vandaag niet de wens uitspreken dat er een project volgend jaar...

[1:15:49] dat welk project er volgend jaar nu specifiek moet worden opgepakt.

[1:15:52] We vinden de 17 projecten belangrijk.

[1:15:55] Hoeveel laken vinden we ontzettend belangrijk?

[1:15:57] Ik zei net al de knooppunt Empel, A2, Dijl en Vught vinden we ontzettend belangrijk.

[1:16:02] moet worden opgepakt wat ons betreft en het kabinet heeft aangegeven dat er nog een project per jaar of

[1:16:09] een project nog volgend jaar zou kunnen worden opgepakt nou ja dat die lijn daar zijn we heel

[1:16:14] erg blij mee voor zitten maar laten we dan hier niet niet niet niet nu ons vast gaan pinnen op

[1:16:18] op een zo'n project en dat vervolgens het kabinet komt en die zegt ja sorry allemaal leuk en aardig

[1:16:24] maar dit project dat gaat niet want er is geen stikstofruimte er is geen personeel en capaciteit

[1:16:29] en er is onvoldoende geld, laten we dan in ieder geval een ander project niet uitsluiten,

[1:16:34] dat we onszelf dan in de vingers gaan stijgen en dat we dan niks hebben, zeg ik in de richting van het CDA.

[1:16:40] De heer De Hoop.

[1:16:42] Voorzitter, om door te gaan op dit punt.

[1:16:44] Ik denk, mijn fractie denkt dat het niet zozeer een probleem is dat we ons vastpinnen op één project,

[1:16:49] maar dat we ons eigenlijk nog steeds vastpinnen op 17 projecten.

[1:16:52] Waarvan we weten dat er door financiële zaken, maar vooral personeelskratten en stikstofruimte,

[1:16:59] het heel ingewikkeld is om daar beweging in te krijgen.

[1:17:03] En tegelijkertijd staat er nog wel veel geld voor gereserveerd.

[1:17:05] En ik zou dan tegen de vierde voorzitter, tegen de heer Heutink willen zeggen...

[1:17:09] op het moment dat hij dan vanuit de realiteit zegt...

[1:17:12] ja, zelfsknopend hoeveel laken wordt nog wel spannend of we dat kunnen doen...

[1:17:15] is het dan niet überhaupt beter om te kijken...

[1:17:18] moeten we dat geld niet op andere manieren inzetten...

[1:17:20] als we op korte termijn weten dat we die projecten niet aan kunnen leggen?

[1:17:24] Dat geld is ook hard nodig voor heel veel dingen die nu wel al zouden kunnen.

[1:17:27] En als we kijken naar wat nu wel kan, zou de PVV dat dan ook niet breder moeten doen.

[1:17:32] De Uiting.

[1:17:33] Nou ja, wat wij in ieder geval willen doen is zeker kijken in het debat waar we prioriteit

[1:17:38] kunnen meegeven aan het kabinet.

[1:17:40] Daar heeft het kabinet denk ik ook baat bij, dat wij aangeven als Kamer wat we belangrijk

[1:17:45] vinden.

[1:17:46] Maar wat ons betreft moeten we wel de ruimte laten om die afweging te kunnen maken in het

[1:17:51] kabinet.

[1:17:51] Van nou, wat kan nu wel?

[1:17:54] Waar hebben we wel de voldoende middelen voor?

[1:17:56] Waar is wel de personele capaciteit voor en waar zien we wel stikstofruimte?

[1:18:01] Dus ja, prioriteit aanbrengen is prima, maar wat mij betreft wel weg naar weg en niet andersom.

[1:18:07] Meneer De Hoek.

[1:18:09] Voorzitter, en de heer Heutink eindigt met weg naar weg.

[1:18:12] En daarbij proef ik natuurlijk wel duidelijk de voorkeuren van de PVV,

[1:18:15] namelijk dat het dan wel asfalt is, wegverbreding, dat soort zaken.

[1:18:20] Investeringen in openbaar vervoer weten we dat dat veel makkelijker kan qua stikstofruimte.

[1:18:24] Dus mijn vraag aan de heer Heutink is, staat hij daar ook voor open of mag het geld voor die 17 projecten alleen gebruikt worden voor weginfrastructuur voor de PVV?

[1:18:33] De heer Heutink.

[1:18:35] Nou voorzitter, wij zien nu niet de ruimte om het geld voor weginfrastructuur naar spoor te investeren.

[1:18:40] Daar moeten we echt kijken naar andere middelen en andere manieren hoe we dat kunnen rechttrekken.

[1:18:46] En ja, ik ben het wel met meneer De Hoop eens dat er uiteindelijk ook geïnvesteerd moet worden in het spoor.

[1:18:51] Helemaal mee eens.

[1:18:52] We hebben niet voor niets onze handtekening gezet...

[1:18:55] onder de Lelylijn en onder de Neder-Saxelein.

[1:18:59] Alleen we hebben het wel over hele andere bedragen.

[1:19:01] We hebben daar net een heel mooi debat over gehad.

[1:19:04] Ik hoop dat we daar vandaag met elkaar uit kunnen komen...

[1:19:07] van hoe we daar in ieder geval een extra stap in kunnen gaan zetten.

[1:19:10] Maar ik heb geen boom op mijn rug, zeg ik in de richting van GroenLinks Partij voor de Arbeid...

[1:19:13] waar ik zo even tientallen miljarden naar boven kan toveren.

[1:19:17] Dat heb ik helaas niet.

[1:19:18] Ik wou dat ik het had, want dan was het een stuk eenvoudiger geweest.

[1:19:23] Ja, voorzitter, dank. Ik was hier vanochtend overigens te laat omdat ik heel lang voor knoop

[1:19:28] met hoevelaken stil stond. Maar ik heb van de heer Van Dijk begrepen, als ik met de trein

[1:19:32] was gegaan, hielp ook niet, want bij Gouda stopte dat ook. Dus heel urgent dat we hier

[1:19:37] vandaag zitten. Terugkomend op datgeen wat mevrouw Vedder zojuist aangaf en ook op datgeen

[1:19:43] de woorden van de heer Heutink zelf. Hij zegt vandaag is de dag om keuzes te maken, om prioriteiten

[1:19:48] Maar wat ik hoor is van, ja, we houden een beetje alles in de lucht en we zien wel waar het kabinet mee komt.

[1:19:54] Kijk, er ligt een uitspraak van de Kamer. Hoeveel laken is eerste prioriteit?

[1:19:58] Dus mijn vraag is, PVV, zet je alsjeblieft daar ook achter.

[1:20:01] Laten we hier gewoon keihard de keus neerzetten, met elkaar, naar het kabinet van hoeveel laken is de eerste die we oppakken.

[1:20:07] En als het kabinet het eindelijk dan terug doet en zegt, ja, maar weet je, dit kan echt niet.

[1:20:10] En weet ik allemaal, nou ja, dan kunnen we nog eens verder praten.

[1:20:13] Maar laten wij alsjeblieft niet met mel in de mond praten.

[1:20:15] Dus mijn vraag is aan de heer Heutink, zet u ook daarachter die afspraak die de Kamer eerder heeft gedaan.

[1:20:20] En laat het kabinet gewoon hard aanpakken, een goede opdracht meegeven, daar hebben ze ook baard bij.

[1:20:25] Hoeveel haken op één? En dan zien we waar ze mee komen.

[1:20:28] Maar we moeten ze wel echt gewoon op scherp stellen natuurlijk.

[1:20:31] Bent u het daarmee eens, de heer Heutink?

[1:20:33] Nou, voorzitter, ik heb om kwart over zes vanochtend de trein gepakt.

[1:20:37] Een trein eerder om zeker te zijn dat ik hier vanochtend kon komen.

[1:20:42] En ik kan u zeggen, ik was bijna te laat, drieënhalf uur later.

[1:20:45] Dus dat was best pittig, kan ik u zeggen.

[1:20:47] Het is inderdaad belangrijk dat we hier vandaag inderdaad met elkaar spreken.

[1:20:52] En eigenlijk, kijk, meneer Stoffer en ik zeggen eigenlijk hetzelfde.

[1:20:55] Ja, we willen prioriteit aanbrengen.

[1:20:57] Ja, we hebben toen ook voor de motie van meneer Stoffer gestemd om hoeveel lager prioriteit mee te geven.

[1:21:04] En volgens mij zegt meneer Stoffer exact hetzelfde als wat wij nu net aangaven is.

[1:21:08] Ja, we moeten prioriteit meegeven.

[1:21:09] En als dat niet kan, en voor welke reden dan ook,

[1:21:12] dan moeten we het kabinet niet de mogelijkheid ontnemen

[1:21:14] om dan te kijken naar andere projecten die wel kunnen.

[1:21:17] We zeggen exact hetzelfde volgens mij, voorzitter.

[1:21:21] De heer Stoffer wil daar nog op ingaan.

[1:21:23] Ja, hier ben ik blij mee, want ik hoor dus de PVV zeggen van

[1:21:26] we pleiteren als dan Hoevelaken op 1.

[1:21:28] En natuurlijk, wat echt niet kan, maar ik zeg altijd waar een wil is, is een weg.

[1:21:33] En straks ook hopelijk is die weg dan de weg bij Hoevelaken.

[1:21:36] Maar natuurlijk, als er echt gewoon reële zaken zijn die je zegt,

[1:21:39] Ja, maar dit kan echt niet. Er zitten een paar goeie bewindslieders, een paar goeie ambtenaren naast.

[1:21:44] Dus laatst vanwege de antwoorden terugkomen. Maar ik ben blij dat we samen optrekken,

[1:21:47] eigenlijk nu dan neerleggen van beblijf als Kamergestand van hoeveel haken op één.

[1:21:52] En laat maar zien wat u kunt, kabinet.

[1:21:57] Ja, dat is inderdaad de richting waar wij ook aan zitten te denken.

[1:22:00] Overigens ben ik wel heel erg benieuwd, want meneer Stoffer zei net dat we het kabinet hard moeten gaan aanpakken.

[1:22:04] Ik ben wel heel erg benieuwd hoe meneer Stoffer dat gaat doen, zeg ik in de regering van hem via u, voorzitter.

[1:22:08] Dus daar kijk ik straks in zijn termijn ook erg naar uit, voorzitter.

[1:22:13] We volgen uw betoog dan.

[1:22:17] Voorzitter, de PVV steunt alle inzet van het kabinet om vaart te maken

[1:22:21] in het verbeteren van de betrouwbaarheid en de veiligheid van onze wegen.

[1:22:25] Maar hoe zit het dan met al die gepauseerde projecten?

[1:22:29] Hoe en wanneer gaan de projecten in zijn geheel weer opgestart worden?

[1:22:33] Kan de minister in ieder geval toezeggen zich in te spannen

[1:22:36] dat dit voorjaar nog het eerste MIR-project weer wordt opgestart?

[1:22:41] En aan welk project denkt de minister dan? Graag een reactie.

[1:22:46] Voorzitter, zoals ik net al vertelde, heeft de regering veel projecten moeten stilleggen.

[1:22:50] Naast het stikstofprobleem is ook het gebrek aan voldoende personeel een uitdaging.

[1:22:55] En die oplossing is niet zo 1, 2, 3 gevonden. Dat begrijpt iedereen.

[1:22:59] Maar dan maakt het ook direct dat het voor aannemers een stuk minder interessant wordt om in te schrijven op een project.

[1:23:05] We zagen het gebeuren bij de mislukte aanbesteding van de Van Brienenoordbrug.

[1:23:11] Het zijn ook complexe projecten, dat snappen we.

[1:23:15] Maar het zijn wel complexe projecten zonder langjarig perspectief.

[1:23:20] En wil je goedkoper kunnen aanbesteden, langjarig zekerheid kunnen bieden...

[1:23:24] en daarmee kwalitatief personeel aan je bedrijf kunnen verbinden...

[1:23:28] dan moeten we echt iets gaan veranderen aan de wijze waarop we aanbesteden.

[1:23:33] De huidige manier is gewoonweg niet langer houdbaar, voorzitter.

[1:23:37] En dit gaat dan ook ten koste van onze infrastructuur.

[1:23:40] En daarom onze oproep aan het kabinet, maak werk van geklusterde aanbestedingen.

[1:23:47] Doe wegaanlegprojecten in één bundel in de markt.

[1:23:50] Doe alle verkeerd ontworpen bruggen op de HSL in één pakket richting aanbestedende partijen.

[1:23:56] Het zijn zomaar wat voorbeelden, maar als je dan toch bezig bent, voorzitter,

[1:24:00] met een kijk waar de ruimte zit binnen het aanbestedingsrecht.

[1:24:04] En de centrale vraag die we daarbij stellen is, zijn wij niet met elkaar te voorzichtig geworden?

[1:24:10] En brengen we daardoor niet projecten en aanbestedingen onnodig in de knel?

[1:24:16] Voorzitter, dan ga ik nu over naar het rondje Nederland, voordat meneer Ginwis mij een vraag gaat stellen.

[1:24:22] De heer Ginwis.

[1:24:25] Voorzitter, dank. En dat heeft de heer Heutink goed gezien,

[1:24:27] want ik heb hem best wel iets verstandigs horen zeggen over aanbesteden,

[1:24:31] dat dikke streep eronder, maar dat gaat natuurlijk wel goed mis bij de Fabriek Noordbrug.

[1:24:36] Dat betekent nog langer met achterstallig onderhoud zitten we daar

[1:24:41] en dus nog grotere kans op vertragingen.

[1:24:44] De heer Reutig zei eerder in zijn betoog iets over de A15

[1:24:47] en ook dat is een van de gepauzeerde projecten,

[1:24:48] maar hij pleitte ervoor om doorstroommaatregelen te treffen.

[1:24:52] Begrijp ik nou zijn woorden goed dat hij daarmee de facto een streep zet

[1:24:56] onder het betoog van de drechtsteden die zeggen van kom nou met doorstroommaatregelen

[1:25:02] en het moet meer zijn dan die 16 miljoen die het kabinet heeft uitgetrokken

[1:25:05] dus dus omarm dat pakket van de regio-drechtsteden zegt de PVV-fractie dat

[1:25:09] bij monden van de heer Heutink hier want mij is niet helemaal helder wat het

[1:25:12] concreet betekent. Wat betekent het concreet heer Heutink? Ik vind het wel creatief gevonden van

[1:25:17] meneer Geenwis moet ik zeggen dat hij dan via aanbestedingen dan nu de

[1:25:21] Fabriek in Noordbrug en dan op de Dresdede en A15 komt voorzitter.

[1:25:25] Maar kijk, wat wij aangeven is dat we beter moeten gaan kijken naar de wijze waarop we aanbesteden met elkaar.

[1:25:33] En volgens mij, als we de aannemers ook spreken, dat hebben we onlangs nog gedaan,

[1:25:37] dat al die bedrijven hebben gewoon langjarig perspectief nodig.

[1:25:42] En als we zien dat de kosten stijgen, dat aanbestedingen mislukken,

[1:25:47] En dat we ook binnen het aanbestedingsrecht, ook met de Europese Commissie...

[1:25:53] En overal zijn we naar aan het kijken, zijn we voorzichtig geworden.

[1:25:58] En daarom mijn twee voorstellen van mijn partij.

[1:26:01] Kijk nou eens, hoe verhouden we ons tot het aanbestedingsrecht?

[1:26:05] Pakken we daar wel de ruimte die we ook hebben?

[1:26:08] En twee, maak ook werk van gekluste de aanbestedingen.

[1:26:11] Zodat niet elke keer wij een aanbesteding moeten gaan uitschrijven.

[1:26:14] Want dat kost ongelooflijk veel tijd, dat kost ongelooflijk veel geld.

[1:26:19] En volgens mij kan dat en moet dat ook efficiënter, zeg ik, in de richting van de ChristenUnie via u, voorzitter.

[1:26:27] Ja, punt van orde. Dit was een niet gestelde vraag, voorzitter.

[1:26:30] De vraag ging over de A15, waar de heer Reutink eerder in zijn betoog over sprak.

[1:26:35] De heer Reutink.

[1:26:36] Ja, en ik had het over Amersfoort-stedingen, voorzitter.

[1:26:38] Dus dit is het antwoord dat ik ga geven.

[1:26:42] Ja, nou goed, het is wel een goed gebruik.

[1:26:45] Want het houdt verband met natuurlijk die pleidooi over Amersfoort-stedingen.

[1:26:48] Het is wel een goed gebruik om de Kamer hier om antwoord te geven op de vragen.

[1:26:52] Dus dat is zo.

[1:26:53] Ja, maar ik heb net antwoord gegeven op de vraag hoe wij denken dat aanbestedingen,

[1:26:58] hoe dat vlot getrokken moet worden en moet er meer geld naar de A15.

[1:27:02] Ja, op dit moment is er niet meer geld, zeg ik in de richting van de ChristenUnie.

[1:27:07] Dus als hij een voorstel heeft waarmee er extra dekking kan worden gevonden

[1:27:11] om bepaalde projecten uit het slop te helpen, ja, dan mag hij een amendement maken

[1:27:15] en dan kan hij over motie dienen met een dekking.

[1:27:17] En dan gaan we daar naar kijken.

[1:27:19] Maar ik heb het net ook al tegen meneer De Hoop gezegd.

[1:27:22] Ik heb geen boom op mijn rug waar ik zo even een miljoen uit kan toveren, voorzitter.

[1:27:27] Ik zie dat de heer Gimwis het antwoord heeft gekregen waar hij naar op zoek was.

[1:27:31] Misschien niet het goede antwoord, maar in ieder geval wel het antwoord.

[1:27:33] De heer Huiting, vervolgt u betogen.

[1:27:40] Voorzitter, dan wil ik over naar het rondje Nederland.

[1:27:43] en ik wil dit debat gebruiken om de grote infrastructurele opgave in Nederland onder de aandacht te brengen.

[1:27:51] Ja, de financiering is schaasd, maar dat neemt niet weg dat we hier wel de knelpunten kunnen benoemen.

[1:27:57] In elke regio liggen er wegen die broodnodig aan onderhoud toe zijn

[1:28:02] en die zijn voorzitten voor de PVV van even groot belang

[1:28:06] als de projecten die vaak worden benoemd in dit soort overleggen.

[1:28:10] overleggen. Dan begin ik bij de regio Noord, dan Oost, vervolgens Midden, dan West en dan rond ik af met Zuid.

[1:28:16] Dus allereerst de regio Noord, voorzitter.

[1:28:20] Op 1 september heeft de minister de zuidelijke ring bij Groningen geopend.

[1:28:25] En dat was hard nodig.

[1:28:27] En we zien natuurlijk graag meer van dit soort feestelijke momenten de komende jaren.

[1:28:31] De minister kan erg goed leentjes knippen, hebben we gezien.

[1:28:34] En we weten allemaal dat het noorden en het oosten ook veel belang hechten aan de komst van de Lelylijn en de Neder-Saxelijn.

[1:28:43] En we moeten toch hier vandaag met elkaar een manier kunnen verzinnen hoe we dit deel uit het coalitieakkoord kunnen realiseren,

[1:28:49] vragen we aan de staatssecretaris via uw voorzitter.

[1:28:52] En hoe gaan die gesprekken waar we het net ook al even over hadden gehad,

[1:28:55] de gesprekken die de staatssecretaris aan het eind van het jaar gaat voeren,

[1:28:59] hoe gaat die er nou precies uitzien, vragen we aan hem via uw voorzitter.

[1:29:03] En dan willen we nog hebben over de sluis bij Kornwelde Zand.

[1:29:08] We snappen natuurlijk heel goed dat hier ook een financiële afweging te maken is.

[1:29:13] Zorg dat ik u onderbreek, maar mevrouw Vedder heeft nog een interruptie op het voorgaande stuk.

[1:29:17] Gaat uw gang.

[1:29:18] Ja, dank voorzitter.

[1:29:19] Ik zat al vol spanning te wachten of de Lelylijn en de Nederstrakse Lijn nog voorbij zouden komen namelijk.

[1:29:25] De heer Heutink had net met de heer De Hoop een vrij fel interruptiedebat,

[1:29:30] waarin de heer Heutink ook best wel grote woorden gebruikt over valse hoop,

[1:29:38] maar als ik dan de warme woorden lees over de Lelilijn en de Nederstakse lijn

[1:29:42] in het hoofdlijnenakkoord en in het regreerprogramma en in de troonrede

[1:29:46] en dan vervolgens niet zie wat daar voor concrete stappen aan vastzitten,

[1:29:51] dus dat er en door dit kabinet geen geld wordt vrijgemaakt,

[1:29:55] in tegenstelling tot vorige kabinetten, dus er wordt niet extra gespaard.

[1:29:59] En er wordt ook, lijkt het erop, geen mitverkenning gestart.

[1:30:04] Wat hebben mensen in het noorden dan aan die warme, hoopvolle woorden?

[1:30:08] En hoe is dat dan geen valse hoop, vraag ik de heer Heutink.

[1:30:11] De heer Heutink.

[1:30:14] Voorzitter, wat er eigenlijk is gebeurd, en daar moet mevrouw Federer het wel mee eens zijn,

[1:30:20] is dat het kabinet, waar ook het CDA destijds in zat, een tekort op de begroting heeft laten ontstaan,

[1:30:27] op die Lelylijn en namelijk 3 miljard heeft overgemaakt,

[1:30:30] terwijl iedereen wist dat dat niet genoeg geld was.

[1:30:33] Dat is per saldo wat er gebeurd is, zeg ik in de richting van het CDA, voorzitter.

[1:30:40] Maar ja, we willen serieus kijken hoe we die nede Sachsenlijn

[1:30:45] en hoe we die Lelylijn uit het slop gaan trekken

[1:30:48] en hoe we die projecten verder kunnen gaan helpen.

[1:30:51] Ik heb net ook al aangegeven dat wij uiteraard achter onze handtekening staan

[1:30:57] in het koalitieakkoord. Het zijn mooie woorden in de troonrede. Maar voorzitter, dan moet het kabinet

[1:31:02] aan het eind van het jaar gaan zijn gesprek voeren. Volgens mij komt de fractie van NEC later nog met

[1:31:07] een goed voorstel, heb ik net zojuist begrepen in het interruptiedebatje. Ik moet het voorstel

[1:31:12] nog zien overigens, maar het klinkt in ieder geval goed. Dus aan alle kanten wordt er hier gewerkt om

[1:31:18] het in ieder geval verder te brengen. En ja, wij willen geen valse hoop bieden als het gaat om de

[1:31:23] want het geld is er gewoon nu niet.

[1:31:25] Het geld kunnen wij hier vandaag niet op tafel gooien,

[1:31:28] want er is gewoon geen 16 miljard op dit moment.

[1:31:32] Mevrouw Federer.

[1:31:34] Ja, voorzitter, je moet maar durven om dit zo uit te spreken.

[1:31:38] Ik zou zeggen 3,4 miljard is in ieder geval beter dan nul.

[1:31:42] En dat is wat dit kabinet heeft gedaan, over valse hoop gesproken.

[1:31:46] Maar het verbaast me vooral om te horen dat er vanuit de PVV-fractie

[1:31:52] Er worden wel een boel vragen gesteld.

[1:31:54] Meneer Heutink gaat wachten op het gesprek dat gaat plaatsvinden.

[1:31:57] Hij gaat wachten op wat eruit komt.

[1:31:58] Maar ik hoor vanuit de PVV-fractie zelf geen enkel plan, geen enkel idee

[1:32:03] en geen enkel voorstel om die twee lijnen verder te brengen.

[1:32:07] Dus die warme woorden vanuit de PVV-fractie, wat mij betreft, is dat dus echt valse hoop.

[1:32:12] Meneer Heutink.

[1:32:13] Ja, voorzitter, dat mag het CDA vinden en dat neem ik de kennisgeving aan.

[1:32:18] Wij staan voor onze handtekening en vinden dat de Lelylijn en de Nederstakse lijn

[1:32:22] dat daar werk van gemaakt moet worden.

[1:32:25] En hoe dat gaat gebeuren, dat laten we aan het kabinet.

[1:32:29] Er komt straks nog een voorstel, die zien we graag met belangstelling tegemoet.

[1:32:34] En op die manier proberen wij daar ook de mooie toekomst daarvan beter te maken, voorzitter.

[1:32:43] Vervolgt u het oog?

[1:32:47] Even kijken, ik was bij Conwede Zand beland, voorzitter.

[1:32:53] En inderdaad, we snappen dus dat er een financiële afweging te maken is,

[1:32:57] maar we willen er wel op benadrukken dat de integrale aanpak,

[1:33:01] dus en de sluis en de bruggen, wel gezamenlijk moeten worden aangepakt.

[1:33:06] Als je het doet, moet je het ook goed doen, wat ons betreft, voorzitter.

[1:33:11] Tot slot, voor de regio noord is het verhogen van de snelheid op de afsluitdijk.

[1:33:15] Wanneer is het zover, vragen we aan de minister.

[1:33:18] Kan hij daar al iets over zeggen, wanneer we weer 130 kunnen rijden op de Afsluitdijk?

[1:33:25] Dan door naar het oosten van het land, voorzitter.

[1:33:28] Voordat u naar het oosten gaat, heeft de heer De Hoop nog iets over het noorden?

[1:33:33] Nou, vooral ook over dat 130 rijden, wat de heer Heutink zo ontzettend graag wil.

[1:33:40] Uit woonstukken die op zijn gevraagd door RTL afgelopen maand,

[1:33:43] bleek dat het 130 rijden mogelijk op niet al die vier wegen ook zou kunnen.

[1:33:48] Bijvoorbeeld in Zuidbroek was het, rond de A7 zijn er al geluidsproblemen.

[1:33:53] Nou ja, getoond dat dat heel ingewikkeld wordt.

[1:33:56] Extra wegen worden ook ingewikkeld.

[1:33:58] En daarbij zou het mogelijk zo zijn dat boeren uitgekocht zouden moeten worden,

[1:34:02] zodat op vier wegen in Nederland 130 gereden zou worden.

[1:34:05] En het moet voldoen aan de maatregelen voor verkeersveiligheid,

[1:34:08] terwijl we weten dat de kans zeven keer groter is op een dodelijk ongeluk als je 130 rijdt.

[1:34:13] Dus mijn vraag aan de heer Heutink is op het moment dat de verkeersveiligheid meer in het

[1:34:18] geding komt of dat bijvoorbeeld boeren uitgekocht zouden moeten worden, vindt de PVV het dan

[1:34:24] nog steeds verstandig om dat te doen, als ook geld voor hele andere dingen ingezet zou

[1:34:28] kunnen worden?

[1:34:29] Dit is natuurlijk pure speculatie.

[1:34:33] Als RTL woonstukken gaat opvragen wat bij ambtenaren ligt, dan is dat pure speculatie.

[1:34:40] Blijkbaar weet meneer De Hoop meer dan wij weten.

[1:34:44] Ik hoor graag van het kabinet hoe dat precies zit, zeg ik in de richting van meneer De Hoop.

[1:34:48] En dan gaan we daar verder over praten voordat ik hier dan nu verder op in ga.

[1:34:53] Meneer De Hoop?

[1:34:54] Dat is natuurlijk helemaal geen speculatie.

[1:34:56] Het zijn gewoon stukken die ambtenaren schrijven waarin geschetst wordt waar je tegenaan loopt.

[1:35:00] Dus geen stevige speculatie.

[1:35:01] Dat is gewoon iets wat deze bewindspersonen heel serieus meenemen in een besluitvorming.

[1:35:05] En ik vraag ook de heer Heutink als grootste partij om serieus af te wegen.

[1:35:10] Ik vraagde stel ik, is het nuttig om dan die vier wegen te doen

[1:35:13] op het moment dat het slecht is voor de verkeersveiligheid,

[1:35:16] op het moment dat boeren uitgekocht moeten worden,

[1:35:18] op het moment dat daar aanpassingen aan het baanvak gedaan moeten worden,

[1:35:22] terwijl dat geld ook op hele andere manieren besteed zou kunnen worden

[1:35:25] en we dat keihard nodig hebben.

[1:35:26] Heeft dat dan nog steeds de voorkeur van de PVV?

[1:35:28] Dat is geen speculatie, dat is een overweging.

[1:35:30] En ik leg die overweging hier op tafel.

[1:35:32] Dank u wel, meneer Huiting.

[1:35:34] Voorzitter, we gaan hier dus blijkbaar opnieuw debatteren

[1:35:36] over adviezen van ambtenaren.

[1:35:39] en ik denk echt dat dat een pad is waar we niet op moeten gaan.

[1:35:41] Ik volg hier het beleid en daarop voer ik mijn controlerende taak uit als Kamerlid.

[1:35:45] Het is het beleid van het kabinet.

[1:35:47] Nou, mijn idee is het beleid van het kabinet nog steeds dat ze voornemens zijn

[1:35:51] om op vier wegen 130 kilometer per uur in te voeren.

[1:35:55] Dat is het enige wat ik op dit moment weet,

[1:35:57] want daar was namelijk geen probleem ten aanzien van stikstof.

[1:36:01] Daar zou het kunnen.

[1:36:03] En daarop wacht ik met smart antwoord op van het kabinet.

[1:36:06] hoe dat er precies uit gaat zien.

[1:36:08] Verder dan dat ga ik op dit moment niet, zeg ik in de richting van GroenLinks Partij van de Abrijn.

[1:36:13] Dank u wel. De heer Geenwiskers, Studie.

[1:36:16] Ja, voorzitter, het is werkelijk ongekend dat je hebt geen euro uit te geven,

[1:36:21] dus ga je maar met spiegeltjes en kraaltjes zoals 130 kilometer per uur strooien.

[1:36:25] Kan weliswaar maar op vier plekken, volgens de minister, waaronder de Afsluitdijk.

[1:36:30] Maar bij de Afsluitdijk nota bene, dan ga je kostbare stikstofruimte gebruiken

[1:36:34] om maar wat harder te mogen rijden, terwijl je bij de bruggen,

[1:36:38] bij de sluizen nu maximaal 70 mag, want die zijn nodig aan vervanging toe.

[1:36:43] En daar heb je ook stikstofruimte voor nodig.

[1:36:45] Is het niet verstandiger om eerst die bruggen en die sluizen te vervangen

[1:36:49] en daar de schaarste stikstofruimte voor te gebruiken,

[1:36:52] alvorens je 130 gaat scheuren, terwijl je nu aan het begin van de Afsluitdijk,

[1:36:56] bij het monument en aan het eind van de Afsluitdijk

[1:36:59] drie keer moet afremmen naar 70 kilometer per uur?

[1:37:03] Het is een leuke vergelijking, maar we zien ook gewoon een ontzettend groot financieel tekort bij Kornweer de Zand.

[1:37:09] Dus op het moment dat dat tekort niet wordt opgelost, dan kiezen wij inderdaad nu voor 130 rijden.

[1:37:14] Dat is heel simpel. Maar we gaan er vanuit dat er geen boeren moeten worden uitgekocht.

[1:37:19] Dat is de lijn zoals wij dat weten, want stikstof technisch moet het op die vier wegen zou moeten kunnen.

[1:37:25] Ik hoor graag van het kabinet hoe dat eruit gaat zien.

[1:37:29] Maar er is gewoon een groot tekort op Kornwederzand.

[1:37:33] En zolang dat tekort niet gedekt is, kunnen we Kornwederzand niet verbreden,

[1:37:36] hoe graag we dat ook willen, voorzitter.

[1:37:39] Heer Geenwiss.

[1:37:39] Voorzitter, dan concludeer ik dat de PVV liever schaarste stikstofruimte verbrast

[1:37:44] voor een paar kilometer extra overdag, in plaats van echte problemen op te lossen,

[1:37:49] zoals bijvoorbeeld die sluizen en die bruggen bij Kornwederzand.

[1:37:52] En ook dat is weer een kwestie van prioriteit en van geld

[1:37:54] en van investeringsruimte herschikken en keuzes maken.

[1:37:57] en de PVV maakt hier geen keuzes, behalve dan de keuze voor spiegeltjes en kraaltjes.

[1:38:02] Nou, gefeliciteerd hoor.

[1:38:04] De heer Huiting.

[1:38:06] Ja, voorzitter, hartstikke leuk van de ChristenUnie.

[1:38:11] Voorzitter, ik ga door naar het oosten van het land.

[1:38:14] Afgelopen januari is er door de Kamer een PVV-amendement over de N35 aangenomen.

[1:38:21] En dit amendement had verzocht extra geld vrij te maken,

[1:38:23] Want voorzitter, dat was nodig, want het geld was weg.

[1:38:28] En het bijzondere aan deze weg is dat deze dwars door het dorp van Marienheem gaat.

[1:38:34] En dat betekent dat de inwoners daar een levensgevaarlijke weg moeten oversteken...

[1:38:38] als ze naar de kerk of naar de bakker willen.

[1:38:41] En dat levert uiteraard levensgevaarlijke situaties op en dat moet echt anders.

[1:38:45] Dus we horen graag van de minister wat nou de stand van zaken is rondom de N35.

[1:38:50] Wanneer gaan we die rondweg om Marienheem aanleggen?

[1:38:54] En dan, voorzitter, graag aandacht voor de N36.

[1:38:58] Deze weg staat bekend als een dode weg vanwege alle ernstige ongelukken die daar plaatsvinden.

[1:39:05] Een frontale botsing is daar, zeker in vergelijking met de rest van Nederland, eerder regel dan uitzondering.

[1:39:12] En, voorzitter, het mogen duidelijk zijn, daar moet echt snel iets aan gedaan worden.

[1:39:16] En we hopen dat de minister deze levensgevaarlijke weg in het vizier heeft en ook houdt.

[1:39:22] We horen daar graag een reactie op.

[1:39:25] En tot slot, voorzitter, is er uit het oosten ook nog positief nieuws te melden.

[1:39:29] De verbreding van het wegdek op de A1 van Apeldoorn richting Twente lijkt in de afrondende fase te zijn.

[1:39:35] Dat is natuurlijk ook mooi nieuws voor iedere Nederlander.

[1:39:38] Want laten we hopen, voorzitter, dat na het afronden van dit project de minister de smaak te pakken heeft...

[1:39:45] en de rest van het land.

[1:39:48] Dan het midden van Nederland, voorzitter.

[1:39:51] Als letterlijk centrum van het land kunnen we niet vaak genoeg benadrukken

[1:39:54] hoe belangrijk het is om knooppunten hier snel op te lossen.

[1:39:58] Heel Nederland, voorzitter, zal daarvan profiteren.

[1:40:01] Want iedereen die wel eens in de auto rijdt krijgt de billen

[1:40:04] als hij denkt aan de knooppunten Hoevelaken en de A1, A30 bij Barneveld.

[1:40:10] Voorzitter, hier sta je namelijk echt altijd in de file.

[1:40:12] Het is echt altijd file.

[1:40:15] En ook zonder ongeval, zonder glad wegdek, is het hier altijd kommer en kwel voor de automobilist.

[1:40:23] En voorzitter, de PVV maakt zich daar zorgen over.

[1:40:26] Voor ons staat autorijden immers gelijk aan vrijheid.

[1:40:29] En het is voor ons dan ook van groot belang dat de minister oog heeft voor stukken wegdek waar je altijd in de file staat.

[1:40:37] Voorzitter, we willen graag van de minister horen wanneer hij denkt deze twee knooppunten te kunnen aanpakken.

[1:40:42] Voor het Westen van Nederland willen we graag aandacht vragen voor de N57.

[1:40:49] Ongeveer twee jaar geleden nam de Tweede Kamer een motie van Tweede Kamerlid Mat Lener aan.

[1:40:57] Die motie riep om de verbreding van de N57 op te nemen in het MIRT.

[1:41:02] Inderdaad, de N57 staat ook in het MIRT, maar die staat onder het kopje file top 50.

[1:41:08] En dat was toch niet helemaal de bedoeling van die motie, vragen we aan de minister, toch?

[1:41:14] Kan de minister de N57 nog hoop bieden, vragen we vandaag aan hem, via uw voorzitter.

[1:41:21] Een ander pijnpunt in deze regio is de hoge snelheidslijn.

[1:41:28] Het is natuurlijk een prachtig project, waar heel Nederland profijt van had moeten hebben.

[1:41:34] Alleen niets is minder waar. De hoge snelheidslijn functioneert niet meer.

[1:41:39] Er zitten scheuren in het betoon van de viaducten en hoe komt dat nou?

[1:41:44] Ja, ze zijn verkeerd ontworpen.

[1:41:46] Treinen mogen nog maar met 80 kilometer per uur over de hoge snelheidslijn.

[1:41:54] Voorzitter, er zijn volgens mij vetbikes die harder gaan dan dat.

[1:41:58] We horen graag van de staatssecretaris hoe met de herstelwerkzaamheden

[1:42:02] van de HSL hoe het ervoor staat en of er al zicht is op het einde

[1:42:07] van de snelheidsbeperkingen op dit traject.

[1:42:10] Voorzitter, dan tot slot het zuiden van Nederland.

[1:42:14] Voorzitter, ik beneid niemand die met de auto...

[1:42:18] Ja?

[1:42:19] Ik zie een interruptie van de heer Olge van Dijk.

[1:42:22] Ja, dank voorzitter.

[1:42:23] Ik ben heel blij met het betoog van de heer Huiting over de HSL Zuid,

[1:42:26] want het is denk ik een zorg van ons allen.

[1:42:28] En het hele Nederland heeft er last van qua sporen.

[1:42:30] en dat gaat veel langer duren dan we eerder ook dachten.

[1:42:33] En eigenlijk is dat ook een grote schande,

[1:42:35] laten we daar ook eerlijk over zijn, dat dat gebeurd is.

[1:42:37] Dat we daar zoveel geld in hebben gestopt vanuit inderdaad

[1:42:39] een structuurversterkingfonds wat er ooit was,

[1:42:42] maar dat we blijkbaar in dit land niet in staat zijn

[1:42:44] om daar een goed spoorvierdukt, een goede verbinding aan te leggen

[1:42:48] waar miljarden in zijn gegaan.

[1:42:50] En eerder heb ik betoogd om niet alleen vooruit te kijken,

[1:42:54] maar dat dit zo groot is dat we ook echt moeten bereid zijn

[1:42:56] om terug te kijken.

[1:42:57] De minister heeft, want de staatssecretaris heeft toegezegd

[1:42:59] om daar na te willen gaan kijken, zodra het juridisch mogelijk is, waar dat is misgegaan.

[1:43:04] Is de heer Huiting ook bereid om NEC daarin te steunen,

[1:43:08] als we daar verder toch op zoek gaan naar hoe we de onderste steen boven kunnen krijgen bij dit debakel?

[1:43:14] De heer Huiting.

[1:43:16] Nou ja, inderdaad, hoe bestaat het dat we gewoon tien bruggen verkeerd hebben ontworpen

[1:43:21] en dat daardoor echt de spoorse infrastructuur al echt heel erg lang op zijn gat ligt in Nederland?

[1:43:27] want heel Nederland heeft er last van dat die hsl niet werkt.

[1:43:30] Dus ik ben zeker bereid om met meneer Van Dijk verder te kijken

[1:43:34] en ook terug te kijken van nou, hoe is dat nou gegaan?

[1:43:37] Zeker. Ik denk ook dat het goed is om ook te kunnen leren van de

[1:43:42] van de dingen die er zijn gebeurd om te voorkomen dat het in de toekomst

[1:43:45] weer fout gaat. Dus ik denk dat ook dat dat nodig is.

[1:43:49] Volgens u betoog voorzitter.

[1:43:55] Ik wou beginnen aan het zuiden van Nederland en ik ben

[1:43:59] niemand die met de auto van of naar Eindhoven moet.

[1:44:02] Er hoeft maar iets mis te gaan en het verkeer rondom de stad is in complete chaos.

[1:44:07] Afgelopen maart zagen we nog hoe vanwege een gaslek bij de A2 en de N2 werden afgesloten.

[1:44:14] En het gevolg is bijna een hele dag verkeersproblemen.

[1:44:17] En iets verderop bij knooppunt Empel, ter hoogte van Den Bosch, is het niet veel beter, voorzitter.

[1:44:23] En al jaren roepen partijen in de regio Brabant om aandacht voor de verkeerschaos rond de steden.

[1:44:28] in Brabant. En al evenveel jaren lijken deze oproepen te worden genegeerd.

[1:44:34] Het is van groot belang voor al die mensen die in Brabant wonen en werken,

[1:44:38] maar ook voor de mensen in Limburg, want die profiteren namelijk van die goede

[1:44:43] doorstroom, dat de minister zijn aandacht gaat vestigen op de verkeersproblemen

[1:44:48] rondom Eindhoven en bij knooppunt Empel. Graag een reactie van de minister hierop.

[1:44:53] En als allerlaatste wil ik aandacht vragen voor de veiligheid op de N65.

[1:44:57] Al jaren willen gemeente en provincie dat deze weg veiliger wordt.

[1:45:01] En terecht, want er gebeuren ontzettend veel ongelukken.

[1:45:04] Alleen voorzitter, deze plannen worden steeds vooruitgeschoven.

[1:45:07] En waarom? Ja, weer die gebrekkige stikstofruimte.

[1:45:11] En voorzitter, dat is dan iets waar de PVV zich dan wel zorgen over maakt.

[1:45:16] Ja, we zitten gebonden aan de stikstofregels, dat erkennen we.

[1:45:20] Maar voorzitter, we willen wel om de aandacht van deze minister blijven vragen...

[1:45:24] om die problemen zo snel mogelijk op te lossen en daar ook een manier in te verzinnen.

[1:45:30] Voorzitter, verkeersveiligheid zou inmiddels het belangrijkste item op de agenda van de minister moeten zijn.

[1:45:35] Dat ontkent hier niemand, denk ik, voorzitter.

[1:45:38] Graag een reactie van de minister hierop.

[1:45:40] Voorzitter, het rondje Nederland heeft ons aangetoond dat er heel veel moet gebeuren in Nederland.

[1:45:45] Elke provincie in iedere regio verdient de aandacht van deze minister.

[1:45:49] en we wensen de minister ontzettend veel succes en wijsheid toe

[1:45:53] in het onderhouden en herstellen van het prachtige wegen- en spoornet

[1:45:57] wat we in ons mooie land hebben.

[1:45:59] Maar, voorzitter, ik moet natuurlijk niet de natte infrastructuur vergeten,

[1:46:03] want die is ook van cruciaal belang voor Nederland.

[1:46:06] En daar wil ik nog één onderwerp over uitlichten,

[1:46:09] en dat is namelijk de haven in Werkendam.

[1:46:12] Onlangs heeft de gemeente Altena voor de uitbreiding van deze haven

[1:46:16] twee concrete projecten gepresenteerd, namelijk de komst van een insteekhaven en de kaderuitbreidingen.

[1:46:24] Iedereen ziet als je in die haven komt, hij zit echt overvol. Er kan echt niks meer bij,

[1:46:30] dus het is echt belangrijk dat we hier goed naar gaan kijken om hier ook schot in de zaak

[1:46:35] te krijgen, voorzitter. Daarom is het van belang dat het MIR-onderzoek naar de uitbreiding wordt

[1:46:42] aangevuld en wordt geactualiseerd, ook met de plannen die door de gemeente Altena zijn gepresenteerd.

[1:46:48] Want op die manier en alleen op die manier komt de uitbreiding op de meest efficiënte manier

[1:46:52] tot stand en daar wil ik het bij laten. Voorzitter, bedankt voor de tijd.

[1:46:57] Ik dank u wel. Dan gaan we naar de volgende. Oh, er is nog een interruptie van, maar dit kost iets.

[1:47:03] Uit de gang. Dit kost iets. Ja, dank u wel. Van de PVV hoor ik vaak

[1:47:06] Vooral als oplossing voor alles, harder rijden en meer asfalt voor meer auto's.

[1:47:13] We leven in een vrij klein landje en iedereen vraagt een stukje ruimte in Nederland

[1:47:18] voor allerlei belangrijke maatschappelijke uitdagingen.

[1:47:20] Ik was benieuwd, waar ligt de grens voor de PVV als het gaat om verdere asfaltering?

[1:47:26] Gaan ze door tot de laatste boom is omgekapt?

[1:47:29] Dat we alle centen hebben verspild aan doodlopende maatregelen

[1:47:33] die de problemen niet oplossen maar alleen maar verschuiven?

[1:47:35] Waar ligt de grens voor de PVV?

[1:47:40] Voorzitter, willen we meer asfalt zodat automobilisten, bussen en transport goed kunnen doorrijden?

[1:47:48] Antwoord is ja.

[1:47:49] Willen we heel Nederland asfalteren? Antwoord is nee.

[1:47:54] Dit kost iets.

[1:47:55] Volgens mij vroeg ik naar de grens, want in het betoog van de PVV hoor ik nooit oplossingen die slim en innovatief zijn.

[1:48:02] die kijken wat kunnen we binnen de bestaande ruimte met draagvlak van de bevolking voor elkaar krijgen.

[1:48:08] Dus nogmaals, welke oplossingen zit de PVV en waar ligt de grens als het gaat om de groei van de asfaltering ten behoeve van die auto's?

[1:48:20] Voorzitter, die vraag moet ook breder worden beantwoord.

[1:48:23] Dan hebben we natuurlijk ook over de bevolkingsgroei waar we al jaren mee te maken hebben,

[1:48:27] die ook gefaciliteerd zou moeten worden.

[1:48:30] liever nog dat we zien dat de bevolkingsgroei dat de aantal immigranten dat afneemt.

[1:48:34] Dat is nog wat we liever zien.

[1:48:36] Maar voorzitter Partij voor de Dieren wil al die mensen faciliteren.

[1:48:40] Dat betekent dat al die mensen ook de keuze zouden moeten hebben om een auto te kunnen nemen.

[1:48:45] En dat kost en dat kost ruimte.

[1:48:48] Dat kost al decennia kost dat ruimte.

[1:48:51] En zijn we uit onze voegen gegroeid?

[1:48:52] Ja, dat denk ik wel. Ja, dat weten we.

[1:48:54] Sterker nog, dat weten we wel zeker.

[1:48:55] En dat zien we niet alleen op de wegen.

[1:48:58] Dat zien we ook op het spoor.

[1:48:59] Dat zien we ook bij alle sociale voorzieningen.

[1:49:02] Dus waar trekken wij een grens?

[1:49:04] We moeten de ruimte bieden aan de mensen die de ruimte nodig hebben.

[1:49:09] Dit kost iets.

[1:49:11] Voorzitter, ik hoor een onsamenhangend verhaal en een jeibak in plaats van oplossingen die ons

[1:49:18] allemaal verder helpen.

[1:49:19] Ik vraag gewoon de PVV om innovatieve denkvermogen.

[1:49:23] En dan komend om mijn laatste vraag liggende PVV, of een en laatste misschien.

[1:49:28] Voor wie zit de PVV hier?

[1:49:30] Die uiting. Voor Nederland, voorzitter. Het wit kost iets. Nou dat is mooi en dan neem ik de PVV

[1:49:43] toch even mee naar inderdaad Amelie Sweerd, een verbreding van de A27, naar de Lelylijn waaruit

[1:49:51] we zitten hier in de Volkskrant vandaag ongeveer alles en iedereen uit het noorden zegt zet nou

[1:49:57] door. Burgers, maatschappelijke organisaties, bedrijven, politici. In Utrecht en regio zien

[1:50:04] precies hetzelfde. Een ruime meerderheid van burgers in de regio zegt, kies nou voor het

[1:50:09] regioalternatief, die is veel slimmer, levert veel meer maatschappelijke baten op. En een

[1:50:14] ruime meerderheid van Nederland zegt hetzelfde. Dus als u zegt, ik sta hier voor Nederland,

[1:50:20] dan staat u toch niet achter Nederlanders die voor die alternatieven willen gaan en

[1:50:27] voor Lelylijn?

[1:50:30] Jij, Uti.

[1:50:32] Over een onsamenhangend verhaal gesproken,

[1:50:35] voorzitter, wil, het kost

[1:50:36] je snel dat ik antwoord over de Lelylijn of

[1:50:38] wil ze dat ik een antwoord geef op de

[1:50:41] A27-amelis wit, want ik begrijp echt niet wat ze nou

[1:50:43] wil, voorzitter. Nou, ik zou zeggen, gaat u

[1:50:45] gang met de antwoorden, dan horen we het.

[1:50:48] Ik zou niet willen

[1:50:49] dat we elke interruptie gaan

[1:50:51] apprecieren van wat precies de verwachting is,

[1:50:53] dus doen we best guess, zou ik willen zeggen, Jij, Uti.

[1:50:55] Nou, ik kan het wel kort houden. Kijk,

[1:50:56] De rode draad is natuurlijk dat er een bepaalde meerderheid van Nederlandse burger is die op beide

[1:51:02] projecten iets wil waar de PVV nu niet voor opkomt. Lelylijn, nee de Sachsenlijn en het alternatief

[1:51:10] van de regio in Utrecht. Als de PVV zegt voor Nederlanders te staan, ik neem aan dat ze het

[1:51:15] bedoelen een ruime meerderheid van Nederlanders die hier in dit geval ook is, waarom gaat de

[1:51:19] PVV hier niet dan een betoog houden om achter die burgers te staan en met die projecten door te

[1:51:25] Ja, dat weet ik.

[1:51:26] Nou, voorzitter, we hebben denk ik andere prioriteiten dan de Partij voor de Dieren.

[1:51:30] Dat lijkt me duidelijk, voorzitter.

[1:51:32] Maar ik heb hier volgens mij net een pleidooi gehouden.

[1:51:35] Dat we graag willen dat de Lelylijn er komt.

[1:51:38] En dat we graag willen dat het kabinet daar stappen in gaat maken.

[1:51:41] Dat ik vol verwachting uitkijk naar het plan van NSC.

[1:51:44] Wat ze hier straks gaan presenteren.

[1:51:46] Om te zien hoe dat ons verder gaat brengen.

[1:51:48] En ten aanzien van de A27-ambulance.

[1:51:51] Dat ligt ook op dit moment onder de rechten.

[1:51:53] En het kabinet heeft volgens mij een prima brief gestuurd met daarin de uitleg waarom de ARU niet past,

[1:52:00] dat de verkeersveiligheid er niet voldoende geborgd is,

[1:52:03] en sterker nog dat ook de hoeveelheid groen die in het transeepbesluit terug zou komen

[1:52:10] naar aanleiding van de boskap bij Amelisweerd,

[1:52:12] dat het meer zou zijn dan als je de ARU zou volgen.

[1:52:16] Dus ik weet niet of het lid Kossi dat gevolgd heeft en dat op die brief heeft gelezen,

[1:52:20] Maar volgens mij zijn dat bij uitstek dingen.

[1:52:22] Het komt de verkeersveiligheid ten goede, we krijgen er meer groen voor terug, de doorstroming

[1:52:27] is beter.

[1:52:28] Dus ja, dit kost iets kan wel zeggen dat wij de meerderheid niet van Nederland zouden

[1:52:33] zullen.

[1:52:33] Dat doen wij wel.

[1:52:35] Sterk maar op andere prioriteiten en op andere keuzes dan de Partij voor de Dieren, voorzitter.

[1:52:42] Ik dank u wel.

[1:52:44] Dan gaan we nu wel naar mevrouw Veldman van de VVD voor haar inbreng.

[1:52:48] Gaat u maar.

[1:52:49] Dank u, voorzitter.

[1:52:50] Er is veel werk aan de winkel zodat je betaalbaar en vlot van A naar B komt en zodat je dat

[1:52:55] veilig kunt doen met de auto, de trein, de bus of met de fiets.

[1:52:58] En als hardwerkende Nederlander wil je graag naar je werk komen of na je werk naar een

[1:53:02] concert gaan in de Ziggo Dome, naar je ouders om ze een handje te helpen als ze ouder worden.

[1:53:06] Je wilt je kinderen naar de sportschool brengen en je wilt dat iedereen na een werkdag weer

[1:53:09] veilig thuiskomt.

[1:53:10] Maar voorzitter, het is druk in Nederland, het staat vaak vast en dan draai je de raderen

[1:53:15] niet meer.

[1:53:16] Het wordt te krap op de weg.

[1:53:17] Onze wegen passen qua capaciteit en veiligheid niet meer bij deze tijd.

[1:53:22] Het effect van achterstallig onderhoud wordt steeds zichtbaarder op alle netwerken.

[1:53:26] Bruggen vallen uit, sluizen functioneren niet meer.

[1:53:29] Dit leidt tot snelheidsbeperkingen, vertragingen, omleidingen.

[1:53:32] Scheuren, verzakkingen en loslatende onderdelen maken vervanging en renovatie urgent.

[1:53:37] Ik noem de problemen bij de Merwedebrug, de Haringvlietbrug, het Prinsesmarchietkanaal,

[1:53:42] de brug van de A7 bij Purmerend, de galenkoppenbrug van de A12 en de

[1:53:47] Tollese brug over het Schilderijkanaal. Het leidt tot megafiles en grote

[1:53:52] effecten voor de economie. Ondertussen lopen aanbestedingen niet of

[1:53:56] lopen ze vertragingen op en vertragingen hebben tot gevolg nog meer

[1:53:59] spoedreparaties, nog hogere kosten, meer veiligheidsrisico's, meer files.

[1:54:04] Voorzitter, hoe zorgt deze minister ervoor dat hij het op orde brengen van onze

[1:54:09] infrastructuur prioriteit geeft.

[1:54:11] Welk plan heeft hij hiervoor?

[1:54:13] Hoe gaat hij zijn verantwoordelijkheid invullen?

[1:54:16] Recent spraken we in de Kamer nog met opdrachtgevers en opdrachtnemers over aanbestedingen.

[1:54:20] Er is sprake van tegenstrijdige regels, ontrechte angst voor het niet voldoen aan aanbestedingsregels,

[1:54:26] een voor de sector onacceptabele risicoverdeling gezien onzekerheden over de staat van het

[1:54:30] areaal en er zijn te weinig mogelijkheden om innovaties in de aanbestedingen een kans

[1:54:35] te geven.

[1:54:36] Ik zie dat gepoogd wordt dit te verbeteren, maar ik mis bij deze minister een gevoel van urgentie,

[1:54:40] terwijl dit gaat over de uitvoering. Dit ligt in zijn handen. Ik ga ervan uit dat de minister

[1:54:45] hier keihard mee aan de slag gaat. Dus ik vraag de minister hoe hij dat gaat aanpakken. Wat

[1:54:50] gaat hij doen om de tijd te keren, om te voorkomen dat de aannemers de weg en waterbouw de rug toe

[1:54:54] keren en in andere sectoren hun werk gaan doen? De tijd dringt en het is wat mij betreft inmiddels

[1:55:00] 5 over 12. Ik zou het mooi vinden als ik hier een antwoord op krijg dat niet een uiteenzetting is van

[1:55:06] waar al sinds 2022 aan wordt gewerkt, want blijkbaar is het nog lang niet op orde. De sector klaagt nu,

[1:55:12] de projecten kennen nu problemen, de aannemers kijken nu al naar andere sectoren om hun capaciteit

[1:55:17] in te zetten. Heeft de minister de zogenaamde deal flow meerjarig in beeld? Heeft hij exact helder

[1:55:23] wanneer welk stuk weg of welke brug aangepakt moet worden in volgorde van urgentie? Op zo'n

[1:55:28] dat er een match is met hoe de markt dit kan oppakken.

[1:55:31] Want die match is er nu niet.

[1:55:33] In Noord-Holland wordt nu gewerkt aan een gezamenlijke aanpak met verschillende beheerders,

[1:55:37] provincie, gemeente, Rijkswaterstaat en met sectorpartijen,

[1:55:40] zodat efficiënter en planmatiger kan worden gewerkt en opdrachtgevers elkaar niet beconcurreren.

[1:55:45] Het enige dat nodig is om dit proces op gang te krijgen, ik heb het gevraagd,

[1:55:49] is een paar mensen die de kar trekken en die hier werk van maken.

[1:55:52] Dus wat gaat de minister doen om dit in alle provincies voor elkaar te krijgen?

[1:55:57] Ook sommige Rijks-N-wegen en bruggen en viaducten bij deze wegen zijn niet meer van deze tijd.

[1:56:01] Deze wegen barsten uit hun voegen, maar zijn voor sommige gebieden wel hun levensader.

[1:56:06] Vaak 100 kilometer per uur, zonder middenberm.

[1:56:09] Door veel meer verkeer, nu al en ook in de nabije toekomst, ontstaan steeds gevaarlijkere

[1:56:13] situaties door de smalle wegdelen, tekorten op- en afritten en ook risicovol gedrag van

[1:56:18] de weggebruiker.

[1:56:19] We zien dit bijvoorbeeld bij de N18, de N36 en de N50.

[1:56:23] Ik ben blij dat het geld dat oorspronkelijk was gereserveerd voor verkeersveiligheid van de N18,

[1:56:27] de belangrijkste weg van de Achterhoek, daar nu ook besteed gaat worden.

[1:56:31] Goed dat hiertoe is besloten.

[1:56:33] Bij de N36 kan nu slechts een deel van het probleem opgelost worden.

[1:56:36] Maar deze weg is niet maar gedeeltelijk een dode weg, deze hele weg is gevaarlijk.

[1:56:40] En wat ons betreft zou er perspectief moeten komen op de aanpak van de hele N36.

[1:56:45] Ook omdat hier eerder toezeggingen over zijn gedaan door de minister.

[1:56:48] Zodat we straks niet meer die krantenberichten hoeven te lezen over de ernstige ongevallen

[1:56:52] en al het leed dat daarachter zit.

[1:56:55] Voorzitter, nu hebben we het alleen nog gehad over het onderhoud

[1:56:57] en de veiligheid van wegen die niet meer bij deze tijd passen.

[1:57:00] Het aantal kilometers afgelegd over de weg nam de afgelopen twee jaar met 3% toe

[1:57:04] en het reistijdverlies door files steeg met 25%.

[1:57:08] Dat de infra uit zijn voegen barst, betekent voor nu keihard aan de bak

[1:57:12] voor een betere en veilige doorstroming, prioriteiten stellen, snelheid maken.

[1:57:17] Maar we lezen nu dat één project wordt opgestart

[1:57:19] en dat de prioriteiten nog niet helder zijn.

[1:57:21] Hoe kan het dat de minister hier nog geen beeld bij heeft?

[1:57:24] Ik had van de minister meer snelheid verwacht, maar de prioriteiten zijn nog niet bepaald.

[1:57:28] Houdt de minister er rekening mee dat alles wat je naar achteren schuift ook duurder wordt?

[1:57:32] En waarom zijn er slechts voor zeven van de zeventien projecten maatregelen afgesproken

[1:57:39] om de wachttijd tussentijds te overbruggen totdat de projecten worden aangepakt, de zogenaamde

[1:57:47] mitigerende maatregelen?

[1:57:48] De toekomst brengt nieuwe uitdagingen met zich mee.

[1:57:51] De bevolking groeit en klimaatverandering heeft impact op onze waterveiligheid.

[1:57:56] Het wordt steeds meer een kunst om je op deze postzegel die Nederland is van A naar B te

[1:57:59] begrepen.

[1:58:00] Ook de backbone voor onze economie zal slechts een fractie van de benodigde goederen kunnen

[1:58:04] vervoeren.

[1:58:05] Ondertussen is een deel van het geld dat bestemd was voor de aanleg van grote infrastructurele

[1:58:09] projecten verschoven naar onderhoud.

[1:58:11] Ik begrijp deze keuze van de vorige minister, een moeilijke maar een dappere keuze, want

[1:58:15] want we zijn de tijd dat we spraken over het risico op Zuid-Europese toestanden,

[1:58:19] misschien zelfs al voorbij.

[1:58:21] Maar, naast onderhoud is er ook aanleg nodig.

[1:58:25] De minister zei bij de begrotingsbehandeling te krap in het pak te zijn genaaid.

[1:58:29] Alleen maar zeggen dat er geen geld is of dat er geen mensen zijn

[1:58:32] en uitspraken als we moeten het ermee doen,

[1:58:35] helpen niet bij het oplossen van de problemen.

[1:58:37] Ik wil van de minister graag weten hoe hij de toekomst voor zich ziet.

[1:58:40] De minister heeft de verantwoordelijkheid voor het ministerie aanvaard.

[1:58:43] Hoe gaat hij deze invullen?

[1:58:45] Hij gaat toch niet bij de pakken neer zitten?

[1:58:48] Welke ambities heeft deze minister?

[1:58:50] Welk plan heeft de minister voor de toekomst,

[1:58:52] zodat we als modern land vooruit kunnen en er ruimte is voor economische groei?

[1:58:56] Hoe gaat hij de problemen oplossen die op langere termijn alleen maar groter worden als er niets gebeurt?

[1:59:01] Hoe gaat hij de blokkades en de vastgelopen netwerken weer laten draaien?

[1:59:05] Mevrouw Veldman, u heeft een interruptie van de heer Stoffer.

[1:59:09] Ja, voorzitter.

[1:59:09] Een terechte analyse van mevrouw Veldman,

[1:59:12] dat deze minister in een te krap pak genaaid is. Volgens mij waren het ook de woorden van mij toen

[1:59:17] bij het begrotingsdebat en de minister beaamde dat. Maar in dat pak, hij heeft natuurlijk zelf de keus

[1:59:22] gemaakt om op dit ministerie aan de slag te gaan, maar dat pak dat is wel genaaid door de vier

[1:59:28] coalitiepartijen. Er drie bij die relatief nieuw zijn in onderhandelingen dergelijke, maar de VVD,

[1:59:36] een ministerie zolang als ik hier in de Kamer zit hebben ze dit ministerie in handen gehad,

[1:59:41] had toch heel helder wat er speelde.

[1:59:43] En ik wil ook het compliment maken

[1:59:44] naar bijvoorbeeld de tijdlijke minister destijds, Barbara Visser.

[1:59:47] Die heeft ook echt de opmaat gemaakt

[1:59:49] om het vorige kabinet er 1,7 miljard bij te laten zetten voor onderhoud,

[1:59:53] maar dat deze minister zo krap zit, dat komt uit die onderhandelingen.

[1:59:56] En zou de VVD me kunnen vertellen hoe ze dit hebben kunnen laten gebeuren?

[2:00:00] Want dit is wel iets wat, als ik heel eerlijk ben,

[2:00:02] ik neem het de VVD echt een beetje kwalijk,

[2:00:04] dat we in deze situatie zitten.

[2:00:06] En ik zou graag willen weten van hoe kan dat nu?

[2:00:08] waarom heeft de VVD het laten gebeuren, terwijl dit van oudsher het ministerie is

[2:00:12] waar ze altijd veel aandacht voor hebben gehad?

[2:00:16] Is dit er nu doorheen geslipt?

[2:00:18] Is dit ook een bedrijfsongelukje, zoals ik soms wel eens voor zeg over andere onderdelen?

[2:00:24] Dank u wel. Mevrouw Veldman.

[2:00:26] Oh, ik had uw microfoon nog aan.

[2:00:27] Nou, voorzitter, vooropgesteld denk ik

[2:00:30] dat we gezamenlijk constateren dat er een probleem is

[2:00:33] en dat er dus een enorm schaarste van middelen is als we echt

[2:00:37] in Nederland stappen willen zetten op infrastructuur.

[2:00:41] En ja, het is vreselijk jammer dat er niet een grote zak met geld bij is gekomen.

[2:00:46] Er zijn andere keuzes gemaakt.

[2:00:48] Maar feit is ook dat deze minister deze post heeft aanvaard en dit graag heeft willen doen.

[2:00:53] En zegt ook ambities te hebben.

[2:00:55] Alleen dat zie ik nog niet.

[2:00:57] En ik zou dan ook willen weten hoe kijk je dan naar de toekomst?

[2:01:01] Want juist als je minister bent en op zo'n stoel zit, moet je daar een beeld bij hebben.

[2:01:05] En dat is waar ik de minister naar vraag.

[2:01:09] De heer Stoffer.

[2:01:10] Het is geen antwoord op mijn vraag, voorzitter.

[2:01:13] Maar je kunt ook achteruit blijven kijken.

[2:01:15] Dat helpt niet zoveel. We moeten vooruit.

[2:01:16] Dat ben ik eens met mevrouw Veldman.

[2:01:19] Dus ik ben wel benieuwd.

[2:01:20] Want de minister gaat straks iets zeggen over vooruitkijken.

[2:01:23] Maar uiteindelijk ligt het budget,

[2:01:25] de budgetverantwoordelijkheid hier,

[2:01:26] bij ons, aan deze kant in de Kamer.

[2:01:29] Dus mijn vraag is, mevrouw Veldman dan,

[2:01:30] van hoe gaan wij,

[2:01:32] en daar sluit ik ook mezelf bij in hoor,

[2:01:33] Hoe gaan wij ook straks zorgen dat, als deze minister daar met nog een aantal goede voorstellen komt,

[2:01:39] hoe gaan wij deze minister aan extra geld helpen?

[2:01:42] En daarmee onze samenleving extra geld om precies datgeen,

[2:01:46] wat mevrouw Veldman aangeeft, Zuid-Europese toestanden, en zover zijn we denk ik nog niet,

[2:01:50] maar wel iets, we zouden er kunnen komen, dat we dat echt met elkaar gaan voorkomen.

[2:01:54] Wil mevrouw Veldman die handschoen oppakken, ook naar de begroting volgend jaar toe.

[2:01:57] Want daar zullen we met elkaar, als we het willen, echt een stap moeten zetten.

[2:02:01] Ik doe graag mee, maar ik hoop van de VVD te horen dat we het ook met elkaar gaan doen.

[2:02:05] Want ja, u bent veel groter dan ik dat ben.

[2:02:09] Mevrouw Veldman.

[2:02:10] Als het gaat om knokken voor infrastructuur zullen we ons altijd aan uw zijde treffen.

[2:02:16] En dat hebben we ook gelukkig wel laten zien, ook in de afgelopen periode.

[2:02:21] Ik heb het ook over naar de verdere toekomst toe.

[2:02:25] Kijkend door de oogharen heen.

[2:02:26] Waar staan we nu, waar moeten we heen en welke problemen moeten we oplossen?

[2:02:30] Tegelijkertijd hebben we nu ook uitdagingen.

[2:02:32] Als het gaat over geld, zult u gezien hebben dat er van mijn kant een amendement voor dit

[2:02:37] debat wordt ingediend, ook om geld te regelen voor het oplossen van een probleem.

[2:02:42] Ik heb nog een aantal andere voorstellen die u zo van me zult horen, dus we zitten niet stil.

[2:02:48] Ondertussen ben ik ook heel benieuwd hoe de minister met dit probleem omgaat.

[2:02:54] Volgt uw betoog.

[2:02:57] Dank u, voorzitter.

[2:02:58] Ik moet even kijken waar ik ben.

[2:03:03] Krap in pak, dat waren uw woorden, inderdaad, die daar beaamd werden.

[2:03:12] Niet te veel eten, nee.

[2:03:14] Een aantal concrete projecten.

[2:03:16] Over knooppunt Hoeflaken heb ik, zoals ik ook eerder in de Kamer heb aangegeven, en ik deel

[2:03:19] die mening met velen die hier al dingen over gezegd hebben, die zorg.

[2:03:25] Het knooppunt staat op nummer drie van file top tien en is als draaischijf in midden Nederland

[2:03:30] bepalend voor de doorstroming van heel veel verkeer.

[2:03:33] Het knelpunt zorgt voor enorm veel fileleed en economische schade.

[2:03:37] Er is nu wel wat geld voor overbruggingsmaatregelen, maar de rest van het budget is hier weggehaald.

[2:03:43] Hoe is dit mogelijk?

[2:03:44] Het budget was weliswaar nog onvoldoende voor de totale aanpak — en ik weet dat er een

[2:03:47] uitdaging ligt in verband met stikstof — maar begin dan met een gefaseerde aanpak, waarbij

[2:03:51] ook het stikstofprobleem behapbaarder is.

[2:03:54] Voorzitter, dit knooppunt is echt topprioriteit.

[2:03:56] Kan de minister aangeven dat hij er alles aan doet om dit als topprioriteit aan te pakken,

[2:04:01] en dan maar gefaseerd?

[2:04:02] Hier komt ook, om dit kracht bij te zetten, een motie van onze kant op.

[2:04:08] Overigens, om iets van dit druk bij het knooppunt weg te nemen, heb ik een amendement gemaakt

[2:04:12] om de treinverbinding van Harderwijk naar Amersfoort te verbeteren.

[2:04:15] Ik dien dit samen met onder meer Olg van Dijk in.

[2:04:17] Daarmee zorgen we ervoor dat mensen niet twee, maar vier keer per uur de trein kunnen pakken.

[2:04:22] Ik weet dat veel mensen dan net iets sneller die trein nemen in plaats van in de file gaan

[2:04:25] staan bij Hoevelaken.

[2:04:27] Met een paar dingen zijn we wel blij.

[2:04:29] Voorzitter. De A15 in het oosten van het land.

[2:04:31] Mooi dat deze nu doorgetrokken en verbreed kan worden.

[2:04:33] En mijn vraag aan de minister is, wanneer kan de schop in de grond?

[2:04:36] Ook is de VVD blij dat een volgende stap wordt gezet voor de bereikbaarheid van Ameland,

[2:04:40] zodat de inwoners en de toeristen ook in de toekomst goed op en van het eiland kunnen komen.

[2:04:44] De Amelanders zijn persoonlijk en voor hun lokale economie van deze verbinding afhankelijk.

[2:04:49] We zijn blij dat de Blankenburgverbinding, de nieuwe A24, opengaat.

[2:04:52] De afgelopen week zagen we de inwoners een kijkje nemen in de tunnel,

[2:04:55] nu dat nog kan, vlak voordat die in gebruik werd genomen.

[2:04:57] Een prachtig moment. Het deed me denken aan de opening van het gouden aquaduct over de A12.

[2:05:02] Ik was toen acht jaar, mocht met mijn ouders en broertje er onderdoor wandelen.

[2:05:06] De oranje kleur van het aquaduct, de fanfare en de marktkraampjes.

[2:05:09] Ik weet het nog goed.

[2:05:11] En voorzitter, we schuiven nu wat verder op naar het midden van het land.

[2:05:15] Dat de botsbocht van de aansluiting A1 naar A30 wordt aangepakt, is ook positief.

[2:05:18] Hier gebeuren veel ongelukken en ik hoop dat deze bocht zo snel mogelijk wordt aangepakt.

[2:05:22] Tegelijkertijd is dit een verzachtende maatregel, want deze aansluiting vraagt om een grotere aanpak.

[2:05:26] Dit knooppunt kende in 2022 een schadepost van 1,7 miljard euro voor de economie.

[2:05:32] Ik vraag de minister ervoor te zorgen dat de aansluiting A1-A30 op het netverlies blijft

[2:05:36] staan.

[2:05:37] En nu we toch in de treinen zitten.

[2:05:40] Oh nee, dat zat ik niet, want ik was op de A1-A30.

[2:05:43] Nou, ik stap nu weer in de trein, mag ik zeggen.

[2:05:47] Sta ik stil bij het onderzoek naar de Lelylijn.

[2:05:49] De Lelylijn is een mooi initiatief, dat staat buiten kijk.

[2:05:52] Goed voor de economie en van het noorden.

[2:05:54] Je kunt sneller tussen de randstad en de regio reizen.

[2:05:56] Het brengt werk en voorzieningen dichterbij en het biedt ook perspectief voor mensen om

[2:05:59] in de prachtige noordelijke provincies te gaan wonen.

[2:06:02] Bij de start van Rutte 4 werd 3 miljard euro gereserveerd, zodat dit met aanvullende financiering

[2:06:06] benut kon worden voor de aanleg van de lijn.

[2:06:08] Het is mijn voorganger, Minas, van de VVD geweest, die samen met Van der Molen van het CDA 2,5

[2:06:13] jaar geleden het voorstel met ruime meerderheid gesteund kreeg in de Kamer om een onderzoek

[2:06:17] te doen naar de Lelylijn.

[2:06:19] Nu het onderzoek is afgerond, wordt het beeld wel bevestigd dat er veel geld tekort is.

[2:06:23] Er is nog minimaal 10 miljard nodig.

[2:06:25] Wat ons betreft kijken we nu wat een volgende stap in de voorbereiding wel kan zijn.

[2:06:29] We denken daarbij aan een vervolgonderzoek dat de relatie met de woningbouwplannen van

[2:06:32] het noorden legt.

[2:06:33] Met de ogen van Dijk van NEC willen we een voorstel doen voor dit onderzoek en het leggen

[2:06:38] van een link met de nood naar ruimte die in de maak is.

[2:06:40] Want wat ons betreft blijft de lijn op de MIR-agenda staan en houden we de druk erop

[2:06:44] om aanvullende financiering te vinden.

[2:06:47] Voorzitter.

[2:06:47] Wat de VVD betreft is ook de Neder-Zaksenlijn een goed initiatief.

[2:06:50] Deze lijn kan de regionale bereikbaarheid en de regionale economische ontwikkeling verbeteren

[2:06:54] en vult een witte vlek op, gelegen tussen Almelo en Groningen.

[2:06:58] Maar voor deze lijn is 1,7 miljard nodig en ook hier is nog geen zicht op financiering.

[2:07:02] Toch, dit project lijkt me gezien het bedrag wat behapbaarder.

[2:07:05] Bij de voorjaarsnoten wilde de staatssecretaris een besluit nemen over de vervolgstappen.

[2:07:08] Aan welke richting denkt hij hierbij en kan het wellicht gefaseerd?

[2:07:12] Welke financieringsopties ziet hij dan?

[2:07:16] Omdat we in het noorden zijn, is Corwell de Zandsluis al even langsgekomen.

[2:07:20] De verbreding in de verdieping is van groot belang voor de regionale economie.

[2:07:23] en wat ons betreft blijven ons inzetten voor een goede oplossing.

[2:07:26] En dan stap ik weer in de auto en rijd ik over de A12 bij Bodegaard en Reelwijk.

[2:07:30] Ik wil de minister vragen of hij daar concreet naar een aansluiting...

[2:07:33] Graf Veldman, één moment, want u gaat rap door,

[2:07:35] maar u heeft ook nog een interruptie van de heer De Hoop op de vorige punten.

[2:07:39] Ja, want het wordt steeds duidelijker wat het voorstel dan vanuit de coalitiepartijen gaat zijn

[2:07:44] voor een vervolgonderzoek.

[2:07:47] Als ik het goed begrijp, dan schetst mevrouw Veldman nu een onderzoek

[2:07:51] waarbij de woningbouw en de mobiliteit aan elkaar gekoppeld wordt

[2:07:57] en wat het dan zou betekenen voor Noord-Nederland

[2:07:59] en dat je dat dan een plek geeft in een notenruimte.

[2:08:03] Wat ik daar een beetje ingewikkeld aan vind,

[2:08:05] is dat er natuurlijk vanuit Noord-Nederland

[2:08:08] al een heel deltaplan vanuit het noorden neer is gelegd,

[2:08:10] dus dat ik me afvraag in hoeverre dat nodig is en wat het toevoegt.

[2:08:14] En de tweede vraag die ik daarbij heb,

[2:08:16] ik proef nog niet dat daar dan een soort verkenning

[2:08:19] ook aan vastgekoppeld zit.

[2:08:21] Dus het is echt puur los op dat eerste punt.

[2:08:24] Begrijp ik dan goed het voorstel wat VVD en NRC vandaag willen doen?

[2:08:27] Mevrouw Veldman.

[2:08:30] Ja, en ik vind het chique om ook de heer Van Dijk straks

[2:08:33] een nadere toelichting nog te laten geven.

[2:08:37] Maar ja, een verkenning of niet, wat zegt het woord?

[2:08:41] Het gaat erom dat je vervolgens stap zet.

[2:08:44] En of dat nou een onderzoekenverkenning is.

[2:08:47] Je wil een stap zetten naar uiteindelijk meer zicht op die financiering.

[2:08:50] daar de goede argumenten voor in beeld hebben, waaronder dus ook de link met woningbouw, en

[2:08:55] op die manier een stap vooruit kunnen.

[2:08:57] En ons leek dit een heel goed alternatief, ook geadviseerd door de Rijksadviseur voor

[2:09:03] de Leefomgeving.

[2:09:06] En wij hebben hier oren naar, ja.

[2:09:10] Wat volgt uw betal?

[2:09:13] Voorzitter, de A12 bij Bodegrave en Rewijk.

[2:09:16] O, één moment.

[2:09:16] Ik zie toch nog een last call van het lid Corsis.

[2:09:20] Gaat u door.

[2:09:21] Last call?

[2:09:22] Is dat mijn last instructie?

[2:09:23] Nee, dat zeker niet.

[2:09:24] Oh, gelukkig, oké.

[2:09:25] Maar u bedacht zich, mevrouw Veldman wilde doorgaan met haar betoog en toen bedacht u toch

[2:09:28] ik wil graag een interruptie plegen, dus dat bedoelde ik daarmee.

[2:09:31] Gaat uw gang.

[2:09:32] Nou, ook meer ter verduidelijking.

[2:09:34] Kijk, wat de regio niet wil is onnodige vertraging en wat we nu ongeveer weten is als alles wordt

[2:09:42] doorgevoerd zoals we het ongeveer op papier hadden gezet, inclusief die volgende stap

[2:09:46] die ook in het programma van het kabinet stond,

[2:09:51] dat verkenningsonderzoek zeg maar.

[2:09:54] Dan zouden de lijnen ergens in 2050 in gebruik worden genomen.

[2:10:00] Kan de VVD toelichten of waar zij nu ook precies voor kiezen,

[2:10:05] wat voor mij nog steeds een beetje vaag is,

[2:10:07] of dat wel tot vertraging leidt in vergelijking met wat we eerder hadden bedacht

[2:10:10] met de verkennende onderzoek?

[2:10:12] Mevrouw Velden.

[2:10:14] Voorzitter, zoals ik eerder heb aangegeven,

[2:10:16] denk ik dat als je nu van de 75 procent eist van meer te af zou stappen, dan ben ik bang

[2:10:22] dat dat tot vertraging gaat leiden, omdat je de urgentie voor het zoeken van een financiële

[2:10:27] oplossing uit het oog verliest.

[2:10:30] Dus helemaal eens, onnodige vertraging moet je niet willen, maar dan is het zoeken naar

[2:10:35] de juiste weg om de goede stappen te zetten.

[2:10:38] En dat is waarom ik me graag aansluit bij het voorstel van de heer Van Dijk, dat hij ook

[2:10:42] nog straks verder toe zal lichten.

[2:10:46] Dit kost iets.

[2:10:50] Ik ben heel blij dat de VVD ook geen vertraging wil, maar mijn vraag is daarmee nog niet beantwoord.

[2:10:54] Zorgt het voorstel van NSC en VVD inderdaad ervoor dat er geen vertraging komt?

[2:11:02] Voorzitter, als er echt geen vertraging zou zijn, dan kunnen wij vandaag een amendement schrijven met 10 miljard euro ergens vandaan te halen.

[2:11:09] En dan kunnen we morgen aan de slag, kan de meetverkenning door, maar dat gaat niet.

[2:11:13] Dus op het moment dat je moet kijken naar hoe je wel stappen kan zetten, moet je alle creativiteit

[2:11:18] met elkaar zoeken om wel een stap te zetten.

[2:11:21] En dit is de keuze die we daarin maken.

[2:11:25] Vervolgt uw betoog.

[2:11:27] Ik ben nog steeds in Bodegrijve en Reelwijk.

[2:11:29] Ik wil de minister vragen of hij daar concreet naar een aansluiting met een LUS wil kijken

[2:11:32] voor de verbinding met de N11.

[2:11:34] Want de A12 loopt daar onnodig telkens vol door die slechte verbinding.

[2:11:38] De LUS is een vrij eenvoudige oplossing die alle gemeenten in de regio ziet zitten en veel

[2:11:42] zal betekenen voor de doorstroming en de veiligheid.

[2:11:45] Voor de N50 bij Kampen is voorzien dat maatregelen worden getroffen voor de verkeersveiligheid, maar

[2:11:49] dit komt maar niet tot een vervolg, omdat nu weer de actualisatie van de stikstofberekeningen

[2:11:55] moet plaatsvinden.

[2:11:56] Het neemt te veel tijd in beslag en ik vraag me af of verkeersveiligheid niet voorgaat.

[2:12:00] De N50 is ook een dode weg met veel ernstige ongevallen en slachtoffers.

[2:12:04] Graag een toelichting van de minister op hoe de verkeersveiligheid en het stikstofprobleem

[2:12:08] zich op deze plek tot elkaar verhouden.

[2:12:09] Hoe kijkt de minister naar de totale aanpak van de N50, de wegverbreding tussen

[2:12:13] Hattemerbroek en Kampen-Zuid?Nut en noodzaak van de Noord-Zuidlijn is evident.

[2:12:20] Er is minder druk op de Schipholtunnel, want mensen op weg naar hun werk of de luchthaven hebben

[2:12:24] telkens met vertraging te maken of de trein helemaal niet rijdt.

[2:12:27] Maar ook komt er met de Noord-Zuidlijn meer ruimte voor internationaal treinverkeer.

[2:12:30] Kunnen de bewindspersonen toezeggen dat zij zich onverminderd blijven inzetten voor het realiseren van

[2:12:35] deze lijn, dat zij doorpakken en dat ook echt in 2026 tot een voorkeursbeslissing wordt gekomen.

[2:12:41] Voorzitter. Ik ben er bijna, maar over de Merwede-lijn heb ik ook nog een vraag.

[2:12:44] Het is goed dat nog eens heel goed wordt gekeken hoe een oplossing meer in balans komt met het budget.

[2:12:49] Wordt daarbij ook gekeken naar een goedkopere variant die grotendeels gelijk vloers loopt

[2:12:53] en van bestaande trajecten, waar nu een tram of een hoogwaardige veeverbinding rijdt, gebruik maakt?

[2:13:00] Voorzitter. Ik begon mijn verhaal met dat ik me zorgen maak over de staat van onze infrastructuur,

[2:13:04] maar ik sluit het af door een heel dik compliment te geven aan alle mensen die dag in dag uit aan de

[2:13:09] weg en het spoor werken. Het is fantastisch werk dat zij bijna tegen de klippen op aan het verrichten

[2:13:14] zijn. Dank u wel. Mevrouw Federer heeft een interruptie nog. Ik wilde even terugkomen op

[2:13:23] de Merwede-lijn. Ik heb ook een notie genomen van het alternatief dat is voorgesteld in de gemeente

[2:13:30] Utrecht om naar een gelijkvloerse OV-verbinding te kijken, maar volgens mij verergert dat de

[2:13:39] capaciteitsproblemen rond het centraal station behoorlijk als we dat op maaiveld gaan combineren

[2:13:45] met elkaar, die extra stroomreizigers, want we hebben het over potentieel 13.000 woningen

[2:13:52] in die zone, dus volgens mij is zo'n alternatief niet alleen langzamer en minder betrouwbaar,

[2:13:59] Maar het levert ook een heleboel capaciteitsproblemen op.

[2:14:01] Het is dus in mijn ogen geen volwaardig alternatief.

[2:14:04] Ik ben benieuwd hoe mevrouw Veldman daarnaar kijkt.

[2:14:08] Of het een gelijkwaardig alternatief is, daar heb ik niet alle informatie voldoende over.

[2:14:15] Dat is eigenlijk ook precies mijn vraag aan de minister.

[2:14:18] Kan hij bekijken of een goedkopere variant te bereiken is door gedeeltelijk ook gelijkvloers

[2:14:25] en op een andere manier die route te laten lopen?

[2:14:27] Als dat kan, en het kan ook voldoende capaciteit bieden passend bij de daadwerkelijk te realiseren

[2:14:35] woning in Utrecht, want dat is nog wel de vraag, dan vind ik het heel belangrijk dat

[2:14:39] daar naar gekeken wordt.

[2:14:41] En als iets helemaal geen alternatief is, is het logisch om te zeggen dat je dan weer

[2:14:44] verder moet kijken.

[2:14:45] Maar ik denk dat er best mogelijkheden zijn om nog eens even goed met het budget in de

[2:14:52] hand te kijken.

[2:14:53] Wat is daar nou nog meer mogelijk?

[2:14:55] En dat is wat ik de minister vraag.

[2:15:00] De heer Genwis.

[2:15:02] Ja, voorzitter.

[2:15:03] Ik waag er nog een interruptie aan over een specifiek onderwerp.

[2:15:07] Namelijk over Zeeland.

[2:15:09] Daar is vandaag nog weinig over gezegd.

[2:15:11] En laten we het daar eens over hebben.

[2:15:12] Want daar zit toch wel een lelijke aardappel in de weg, zou je kunnen zeggen.

[2:15:18] Want daar is een proefbaanvak aangewezen door deze staatssecretaris.

[2:15:22] In het kader van het nieuwe beveiligingssysteem ERTMS.

[2:15:28] terwijl jarenlang werd aangekoeld op de Hansenlijn.

[2:15:31] En ja, ik heb daar toch wel echt grote moeite mee.

[2:15:34] En hoe zit de VVD nou eigenlijk in die wedstrijd?

[2:15:37] Want nu wordt eigenlijk bij het beste, nou, eentussenrapport van de taskforce,

[2:15:42] het proefbaanvak, wordt zomaar in één keer dit traject aangewezen.

[2:15:46] En ik heb het woord spiegeltussen en kraaltussen al een keer in de mond genomen vanochtend.

[2:15:49] Maar dan wordt Zeeland min of meer afgekocht met de rotonde en wat OV-fietsen.

[2:15:53] En dan moet het dan maar daar gebeuren.

[2:15:55] Terwijl in Zeeland er maar één spoorlijn is, en die spoorlijn gaat nadat hij de afgelopen

[2:15:59] jaren al, ik weet niet hoeveel dagen, ik meen de afgelopen tien jaar of dertien jaar,

[2:16:05] in totaal 83 dagen buiten het bedrijf is geweest, gaat hij gewoon vier maanden nog eens een keer

[2:16:10] buiten het bedrijf.

[2:16:11] Ik kan dat niet zo goed rijmen met Zeeland bereikbaar houden en Zeeland niet het nieuwe

[2:16:16] Groningen maken.

[2:16:17] En hoe staat de VVD daarin?

[2:16:21] Voorzitter, ik denk dat het helder is, en dat deel ik met u, dat dit een zwaar gelag is voor Zeeland.

[2:16:29] Dit is echt even heel erg slikkig geweest.

[2:16:33] Zeeland heeft het al niet makkelijk gehad met allerlei OV-verbindingen die uitvielen.

[2:16:38] Ook met mijn twee buren hier volgens mij hebben we hier recent uitgebreid vragen over gesteld

[2:16:44] om precies te weten hoe dit zit.

[2:16:45] Want hoe kan het dan inderdaad dat nou net uitgerekend dit traject wordt uitgekozen?

[2:16:50] En daar hebben we zorgen over en daar hebben we dus ook vragen over gesteld.

[2:16:54] Wat ik nu wel zie is, met de antwoorden die ik krijg en hoe de analyse is verricht, of

[2:17:00] in ieder geval wat ik daarover gehoord heb, is dat er eigenlijk voor het echt realistisch

[2:17:06] doen van een proef door alle partijen die die proef opzetten en gebruiken en verantwoordelijk

[2:17:14] zijn voor het uitvoeren van EHTMS geen alternatief wordt gevonden.

[2:17:19] Nou, dat is heel erg en tegelijkertijd is dat ook iets waar we dan misschien wel het

[2:17:24] mee moeten doen, hoe pijnlijk ook.

[2:17:26] En des te belangrijker is dat Zeeland, daar zijn mijn vragen ook grotendeels over gegaan,

[2:17:32] dat Zeeland dus goede compensatie krijgt en dat uiteindelijk als reizigers te maken hebben

[2:17:38] met dit oponthoud een heel goed alternatief geboden wordt.

[2:17:41] en dat het ook niet alleen maar van negen tot vijf is, maar op alle momenten van de dag.

[2:17:45] Dus dat de reizigers er geen last van hebben.

[2:17:48] Mevrouw, even kijken.

[2:17:50] Dat was de heer Geenwiss. Dan nog het lid Kostiets voor een vraag.

[2:17:54] Ja, dank u wel.

[2:17:56] Ja, het blijft vraag wat nou de VVD precies wil bereiken met de Lelylijn

[2:18:00] en hoe daar de vertraging kan worden gestopt.

[2:18:02] Maar goed, daar gaan we het straks misschien wel verder over hebben met de NEC.

[2:18:05] Dan een vraag over Amelis Weert en verbreding van A27.

[2:18:07] Wat ik niet begrijp is dat dit kabinet heeft gezegd, inclusief de coalitiepartij VVD,

[2:18:13] we gaan meer mee met de regio, we hebben daar meer aandacht voor,

[2:18:17] dat er nu een plan ligt vanuit de regio die op veel punten gewoon goed of beter scoort,

[2:18:23] die 1 miljard tot 1 miljard goedkoper kan.

[2:18:27] En dat ook wordt gesteund van links tot rechts, inclusief de VVD.

[2:18:32] Een VVD die een gedeputeerde levert,

[2:18:34] die hier in de provincie Utrecht heel hard voor aan de bak is geweest.

[2:18:40] Wij hebben een briefje gekregen van de minister,

[2:18:43] die reageert op de brief van de regio over het plan, het alternatieve plan.

[2:18:49] En het is summeer.

[2:18:50] Het onderbouwt eigenlijk op heel veel punten niet goed

[2:18:52] de kritiek van de regio op het tracé-besluit.

[2:18:57] En in onze ogen zou het meer aandacht verdienen,

[2:19:00] zeker gezien de grote woorden over het belang van de regio,

[2:19:02] zeker gezien de brede steun in de regio voor het alternatief,

[2:19:07] dan vraag ik de VVD of ze op z'n minst bereid zijn

[2:19:09] om samen met ons de minister te vragen

[2:19:12] om hier enige welwillendheid in te tonen

[2:19:14] en samen met de regio goed te kijken wat nou echt de kosten en de baten zijn,

[2:19:20] zonder dat we nu meteen een keuze maken,

[2:19:22] maar dat we het echt nog even een goede, eerlijke kans geven.

[2:19:25] Is de VVD daartoe bedekt?

[2:19:26] Maar mevrouw Veldman.

[2:19:27] Voorzitter, dit voedt de veronderstelling

[2:19:31] dat bij het maken van het tracébesluit niet goed de voor's en tegen's zijn afgewogen.

[2:19:37] En vooropgesteld, ik begrijp heel goed dat mensen in de regio Utrecht dit niet leuk vinden.

[2:19:44] En als de vraag gesteld wordt, ook in enquêtes,

[2:19:48] goh, vindt u dat we een mooi stukje natuurgebied moeten opgeven voor het neerleggen van asfalt,

[2:19:55] dan denk ik ook wel dat het antwoord van de meeste mensen daar niet zo positief over is.

[2:20:00] en dat begrijp ik ook heel goed.

[2:20:03] Tegelijkertijd, en misschien dat mevrouw Kostis niet degene is die daar dagelijks in de file staat,

[2:20:08] maar het hele gebied rondom Utrecht, en dan heb ik het niet alleen over de A27,

[2:20:14] dan heb ik het over de A28, de A1, de A12 en de A2,

[2:20:18] dat hele gebied staat krakend vast, iedere dag.

[2:20:22] Dus er is ons veel aangelegen om die draaischijf echt weer te laten draaien,

[2:20:27] En in onze ogen — en dan geef ik toch de minister gelijk in de reacties die hij geeft — wij zien geen

[2:20:33] verbeteringen als het gaat om veiligheid, om doorstroming.

[2:20:37] Ik heb het idee dat het nog meer vertraagd laat staan.

[2:20:40] U bevroeg mij net of je niet voor de Lelylijn zou moeten voorkomen dat er onnodig vertraagd wordt.

[2:20:46] Dit zou zo'n onnodige vertraging zijn.

[2:20:48] Die mensen staan in de file iedere dag weer en daar moeten we wat aan doen.

[2:20:52] Ik zou heel graag willen weten hoe de Raad van State uiteindelijk een uitspraak doet over de

[2:20:56] A27. Laten we dat eerst eens even afwachten.

[2:21:00] Het heet nog eens iets.

[2:21:01] Voorzitter, over onnodige vraging gesproken.

[2:21:04] De Raad van State hoorde het op een bepaald punt, maar wij kunnen natuurlijk op zijn

[2:21:07] minst verder gaan met het gesprek op de regio.

[2:21:09] De enige wat ik de VVD vraag is om dat

[2:21:11] gesprek voor te zetten en goed alles naast elkaar te leggen.

[2:21:16] Want wat de VVD hier stelt, is dat er over

[2:21:18] het racébesluit bepaalde punten zijn afgewogen.

[2:21:21] Ja, dat is inderdaad zo gebeurd.

[2:21:23] Maar dat zijn niet de punten die wel zijn

[2:21:25] meegenomen in het alternatief, dus alternatief.

[2:21:28] En dat is het mooie, dat zou de VVD moeten aanspreken.

[2:21:31] Het biedt een oplossing uit de regio die innovatief en creatief is en die juist

[2:21:35] een oplossing biedt voor de problemen die de VVD ook schetst.

[2:21:39] Maar dan voor een stuk goedkoper.

[2:21:41] En het kan sneller worden uitgevoerd dan het tracébesluit.

[2:21:44] Dus het is een win-win-win op ongeveer alle terreinen.

[2:21:48] En daarom nogmaals mijn vragen aan de VVD.

[2:21:50] zijn ze op z'n minst bereid om even hun vooroordelen hierover opzij te zetten

[2:21:56] en samen met ons naar de minister te vragen om hier in ieder geval nog even goed met de regio naar te kijken.

[2:22:03] En alsnog kan de VVD tot dezelfde conclusie gekomen, maar zoals ik nu de VVD hoor,

[2:22:06] is het oude informatie en niet de handreiking die de regio biedt.

[2:22:12] Mevrouw Veldman.

[2:22:14] Voorzitter, ik heb me goed laten informeren en ik heb ook de contacten opgezocht in Utrecht.

[2:22:19] We hebben hier ook een technische briefing van rond de tafel over gehad in de Kamer over het

[2:22:24] alternatief van de A27 en blijkbaar verschillen mevrouw Kostic en ik van mening.

[2:22:32] Nogmaals, ik snap het gevoel bij mensen die lokaal zorgen hebben over wat er gebeurt en

[2:22:41] tegelijkertijd kijk ik naar de doorstroming van heel Nederland en het feit dat mensen

[2:22:45] daar dagelijks in de file staan en dan zijn helaas soms grote ingrepen

[2:22:50] noodzakelijk maar we willen wel met elkaar vooruitkomen

[2:22:53] naar ons werk kunnen iedere dag en er worden bepaalde aannames in het

[2:22:57] alternatief gedaan waar ik gewoon niet van overtuigd ben en tegelijkertijd ik

[2:23:02] laat me goed informeren weet u wees u daar maar niet bezorgd over

[2:23:06] dit is alleen we komen hier denk ik niet zo gauw tot elkaar

[2:23:10] Dank u wel. Dan gaan we door met mevrouw Vedder van het CDA, uit de gang, voor uw inbreng.

[2:23:18] Dank, voorzitter.

[2:23:21] De ontwikkeling van de Lelylijn en de Neder-Zaksenlijn zijn belangrijk voor de toekomst van Noord-Nederland.

[2:23:26] Voorzieningen zoals ziekenhuizen en scholen worden beter bereikbaar.

[2:23:30] Lijnen zorgen voor een grotere kans op werk en veel nieuwe woningen kunnen worden ontsloten.

[2:23:35] Serieus invulling geven aan elke regio telt, heeft dan ook een positief effect op heel Nederland.

[2:23:41] In het hoofdlijnenakkoord, het regeerprogramma en zelfs de troonrede wordt er dan ook terecht

[2:23:46] ingezet op het aanleggen van de Lelylijn en de Nede-Saxelijn.

[2:23:50] In dit kabinet is echter helaas geen budget vrijgemaakt.

[2:23:54] De zicht op 75 procent van de financiering is door dit kabinet niet dichterbij gebracht,

[2:23:59] waardoor er voor zowel de Lelylijn als de Nede-Saxelijn geen startbeslissing genomen

[2:24:03] kan worden voor een midverkenning.

[2:24:06] Ik denk dat we onszelf daarmee in een prachtig voorbeeld van een Catch-22-situatie hebben

[2:24:10] gemanoeuvreerd.

[2:24:11] Het een kan niet zonder het ander, maar het ander kan eigenlijk ook niet zonder het een.

[2:24:15] Want om de meerverkenning voor de Lelylijn en de Nederlandse zaksenlijn te kunnen starten

[2:24:19] is zicht op financiering nodig, maar om een goed en verantwoord besluit te nemen over

[2:24:24] het op de plank leggen van al die miljarden, hebben we eigenlijk ook de meerverkenning nodig.

[2:24:29] Ik denk dat we onszelf moeten afvragen of sommige projecten misschien niet te groot zijn voor

[2:24:34] de meerdesystematiek.

[2:24:35] De vraag aan de staatssecretaris is daarom nu, hoe komen we uit deze impasse?

[2:24:39] De staatssecretaris vraagt om extra tijd voor overleg met de regio, maar in de regio zit het

[2:24:45] probleem niet.

[2:24:46] Dus wat verwacht de staatssecretaris met deze extra tijd te kunnen opleveren?

[2:24:51] Het zullen in ieder geval niet al die miljarden zijn.

[2:24:54] Kunnen we met z'n allen geen verstandige manier vinden om voortgang te boeken op projecten

[2:24:58] waar zo'n beetje iedereen voorstander van is?

[2:25:01] Want die regel met betrekking tot zicht op 65% financiering hebben we met elkaar bedacht.

[2:25:07] Dus moeten we toch ook met elkaar een oplossing kunnen vinden als die regel nu een ongewenst

[2:25:12] obstakel blijkt te zijn?

[2:25:15] Pas na de meerdverkenning zal immers definitief worden besloten of het project de fase van

[2:25:19] plan, studie en realisatie in kan gaan.

[2:25:22] Ik heb hierover een motie in overweging.

[2:25:27] Eén zin uit het regeerprogramma, waar het CDA het in ieder geval volledig mee eens is,

[2:25:32] is de volgende.

[2:25:33] We willen recht doen aan alle regio's en de onderscheidende kracht van alle delen van

[2:25:38] Nederland, want elke regio telt.

[2:25:41] Het is aan de regering om deze beloften ook waar te gaan maken.

[2:25:45] Daar hoort dan ook een echte bereidheid bij om te investeren in de regio.

[2:25:50] Helaas blijft dit nog steeds te vaak steken in rendementsdenken en staat een zee van MKBA's

[2:25:55] en spelregels die we zelf hebben bedacht, die investeringen in de regio in de weg.

[2:26:00] Het is goed dat er een traject vernieuwing meerd loopt en ik zou de minister willen oproepen

[2:26:06] om in dat traject ook te kijken naar hoe we het meerd fundamenteel anders kunnen gaan

[2:26:11] inrichten.

[2:26:11] Zodat rendementsdenken wat meer losgelaten kan worden en er meer op lange termijn perspectief

[2:26:17] en investeringen in de regio kan worden gericht.

[2:26:20] Want als het ons menens is dat elke regio telt, dan kunnen we niet blijven toestaan dat investeringen

[2:26:26] in de regio kapot worden ge-mkba't.

[2:26:29] Graag een reactie van de minister.

[2:26:32] Voorzitter, naast de Lelylijn en de Nederzakse lijn zijn er nog een aantal andere projecten uit het

[2:26:36] meerd waar ik het vandaag over wil hebben.

[2:26:38] De eerste is, net als collega De Hoop, ook van mijn kant een oproep om voortvarend aan de slag te

[2:26:43] gaan met flessenhals Meppel.

[2:26:45] Het is daarin teleurstellend nieuws dat de vrijgemaakte budgetten niet toereikend blijken.

[2:26:50] De flessenhals Meppel is op dit moment de enige lijn richting het noorden.

[2:26:54] Daarmee heeft het een cruciaal belang.

[2:26:55] Ik vraag aan de staatssecretaris hoe we toch verbeteringen van die betrouwbaarheid van

[2:27:01] die verbinding gaan realiseren.

[2:27:02] Voorzitter.

[2:27:03] Dan de spitsprinter Harderwijk-Nijkerk-Amersfoort.

[2:27:06] NS en de regio wil deze terrein per december 2024 weer laten rijden.

[2:27:11] De gemeenten op de Noord-Veluwe hebben fors geïnvesteerd in een verkenning overwegen met

[2:27:15] ProRail.

[2:27:16] Hieruit kwam naar voren dat het terugbrengen van de spitsterrein 10 miljoen euro kost voor

[2:27:20] overwegveiligheid.

[2:27:21] Maar de dekking hiervan staat om onverklaarbare redenen niet meer op de begroting van het INW.

[2:27:27] Het CDA vraagt de minister om wel te investeren in deze regionale treinverbinding, want het

[2:27:32] levert forse tijdwinst op.

[2:27:34] De NS zegt zelf ook dat het ervan overtuigd is dat het zal bijdragen aan het verminderen

[2:27:38] van de druk op de A28 en het al veel genoemde knoop- en toevallaken.

[2:27:42] Dus de vraag aan de minister is, of de staatssecretaris, waar is de dekking naartoe gegaan en hoe krijgen

[2:27:47] we hem weer terug?

[2:27:49] Over het knooppunt Hoevelaken wil ik het natuurlijk ook hebben.

[2:27:52] We praten al twee decennia over dit knooppunt en ik zou heel graag vooruitgang willen boeken,

[2:27:59] maar ook nu dreigen er weer geen stappen te worden gezet.

[2:28:02] Sterker nog, voor mijn gevoel zetten we een stap achteruit, want in plaats van de breedgesteunde

[2:28:06] motie stoffer verder uit te voeren om de aanpak van het knooppunt Hoevelaken prioriteit te geven,

[2:28:11] heeft de minister het herstartbudget voor Hoevelaken fors afgeroomd met 193 miljoen euro.

[2:28:17] Kan de minister uitleggen waarom?

[2:28:20] Ik lees dat de minister in het voorjaar 2025 een project wil opstarten uit de lijst van

[2:28:24] zeventien.

[2:28:26] Kan hij ons vandaag toezeggen dat dat project dan, met aanpakken van nationaal fileknooppunt,

[2:28:31] hoevelaken zal zijn?

[2:28:34] Tijdens de woontop zal het akkoord van Rijnenburg worden gesloten.

[2:28:38] Met dat akkoord spreken alle betrokken partijen commitment uit om tot realisatie van de grootschalige

[2:28:43] woningbouwprojecten Groot Merwede en Rijnenburg te komen.

[2:28:45] Deze grootste bouwlocatie van Nederland wordt echter alleen gerealiseerd als er ook een hoogwaardige

[2:28:51] OV-ontsluiting met de Meerwedelijn komt.

[2:28:54] Is de staatssecretaris bekend met het akkoord van Rijnenburg en is hij bereid om, net als

[2:28:58] de minister van Vrouw, ook zijn commitment uit te spreken en het akkoord te ondertekenen?

[2:29:05] Voorzitter, dan de N35 en dan voornamelijk natuurlijk de rondweg rond Marienheem.

[2:29:09] In het vorige Meert-debat heb ik hier ook aandacht voor gevraagd en ik zou graag willen weten

[2:29:13] wat er sindsdien concreet is gedaan om de aanleg rondom Marienheem een stapje dichterbij te brengen?

[2:29:19] Hoe ziet het perspectief er vandaag uit met betrekking tot stikstof?

[2:29:23] En wat is de verwachting dat we daadwerkelijk een oplossing

[2:29:25] over ruimte voor stikstof hebben gevonden en we dus de schop in de grond kan?

[2:29:31] Voorzitter, ik zie een...

[2:29:33] De heuting.

[2:29:34] Ja, voorzitter, dank. Dat gaat even over de N35.

[2:29:38] Ook terecht dat mevrouw Fedde daar aandacht voor vraagt.

[2:29:43] Ik wil even met haar meedenken via u, voorzitter.

[2:29:48] We gaan natuurlijk een stikstofberekening maken over de hele N35.

[2:29:52] En die zal wel hoger uitvallen dan dat we hem alleen zouden opknippen...

[2:29:56] voor de rondweg om Marienheem.

[2:29:58] En de vraag is, is dat nou wenselijk?

[2:30:00] Dat we dan de hele mitverkenning rondom de hele N35 doen?

[2:30:04] Of zegt het CDA, nee, we moeten hem eigenlijk opknippen...

[2:30:07] en alleen voor de rondweg gaan uitvoeren?

[2:30:10] Ik was even heel erg benieuwd hoe ze daarna kijkt, voorzitter.

[2:30:13] Mevrouw Vedder.

[2:30:14] Ja, voorzitter, ik moet zeggen, de hele N35 is mij lief,

[2:30:18] want ik heb veel gereisd van oost naar noord

[2:30:22] en dan is de N35 een essentiële verbinding daarin.

[2:30:25] Het is eigenlijk van de gekken dat we geen betere verbindingen hebben

[2:30:27] tussen die twee delen van Nederland, maar goed.

[2:30:31] Maar ik ben geen tegenstander van zaken faseren

[2:30:35] en de verkeersveiligheid en de obstructie in Marienheem is wel,

[2:30:39] Nou ja, hoogst opmerkelijk, zal ik het zo noemen.

[2:30:46] Het zou me een lief ding waard zijn als we die als eerste kunnen aanpakken.

[2:30:49] En ik denk dat ook de mensen in Mariënheem daar recht op hebben

[2:30:52] dat we nou eindelijk een keer tot de actie over gaan.

[2:30:55] Dank u wel. Volgt uw betoog.

[2:30:59] Voorzitter, ik ben dan nu in het zuiden van het land.

[2:31:02] Ik ga er kriskras doorheen, net als in het echt trouwens.

[2:31:06] Voor het zuiden is spoorknoop Eindhoven belangrijk.

[2:31:09] Deze knoop heeft extra investeringen nodig.

[2:31:12] En de vraag vanuit de regio is of de studies die lopen zo kunnen worden opgepakt dat er

[2:31:17] echt snel ook daadwerkelijk beslissingen gemaakt kunnen worden.

[2:31:22] En welke mogelijkheden ziet de minister om vaart te maken?

[2:31:25] De regio kwam letterlijk met de hulproep bij mij op de lijn, maak de studie alsjeblieft

[2:31:31] niet te studieus.

[2:31:32] En ik kan me daar heel veel bij voorstellen.

[2:31:35] De overleg met Friesland, Overijssel en Flevoland heeft helaas niet geleid tot een financiële

[2:31:40] oplossing voor het verbreden van de sluis bij Kornwerderzand.

[2:31:43] Dat had de CDA-fractie graag anders gezien.

[2:31:45] De provincies vinden dat het project door moet gaan, en dat vinden wij ook, met extra middelen

[2:31:49] vanuit het Rijk.

[2:31:50] Maar die middelen zijn er niet.

[2:31:52] Welke weg ziet de minister uit deze in passen?

[2:31:56] Ik blijf even maritiem, want in de maritieme maakindustrie gebeuren in gemeente Altena mooie

[2:32:01] dingen die ons steun verdienen.

[2:32:03] Collega Heutink had het er ook al over.

[2:32:05] De plannen voor de insteekhaven en de kadenuitbreiding zijn daarin zeer van belang.

[2:32:10] Is de meneerste bereid het bestaande meerteonderzoek werkend dan te actualiseren en aan te vullen voor

[2:32:16] de urgente doelen uit de sectoragenda maritieme maakindustrie en de benodigde ruimtevraag voor

[2:32:21] de maritieme maakindustrie?

[2:32:22] Ik zal hierover met collega's in de tweede termijn ook een motie indienen.

[2:32:26] Tot slot, voorzitter, mijn laatste punt.

[2:32:29] Collega Grimmis zal er ongetwijfeld straks meer over gaan zeggen, maar de aanwijzing

[2:32:33] van de Zeeuwse lijn als proefbaanvak voor de ERTMS zorgt ervoor dat in een gebied waar

[2:32:39] eigenlijk geen alternatieven zijn, de trein er straks vier maanden uit ligt.

[2:32:43] Het CDA maakt zich daar grote zorgen over.

[2:32:45] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of dat nou echt niet anders kan.

[2:32:48] Dank u wel.

[2:32:50] Ik dank u wel.

[2:32:52] Dan gaan wij door met de heer Olgo van Dijk van Nieuws-Zuidcontract.

[2:32:55] Gaat uw gang.

[2:32:55] Ja, dank, voorzitter.

[2:32:56] En mooi dat dit kabinet wil kijken hoe het wel kan,

[2:33:00] hoe ondanks beperkingen in budgetpersoneel en stikstofrestricties,

[2:33:04] projecten weer in beweging zijn te krijgen.

[2:33:07] En we zien goede voornemens van beide bewindspersonen,

[2:33:10] gesteund door het hoofdlijnenakkoord en regeerprogramma.

[2:33:13] Maar helaas zijn er tijdens de bestuurlijke overleggen

[2:33:15] meerdst slechts een beperkt aantal nieuwe besluiten genomen.

[2:33:19] Het blijft dus vooralsnog vooral bij woorden.

[2:33:22] Een nieuw sociaal contract roept beide bewindspersonen op

[2:33:24] om nu ook echt tot daden te komen en niet te wachten tot het voorjaar.

[2:33:29] En de NSC zal vandaag aangeven hoe wij over een aantal projecten denken,

[2:33:32] wat prioriteit moet krijgen, en niet alles kan overal en tegelijk.

[2:33:36] Dat geldt overigens ook voor mijn bijdrage van vandaag.

[2:33:38] En ik start met een paar algemene punten en brede welvaart is een belangrijke.

[2:33:42] Bij vorige MIRT is de NSC-motie aangenomen

[2:33:45] over het analyseinstrument mobiliteitsfonds.

[2:33:47] Hoe aspecten van brede welvaart meewegen,

[2:33:50] zodat op termijn een betere balans van investeringen

[2:33:52] tussen dunbevolkte regio's en stedelijke gebieden ontstaat.

[2:33:55] Want elke regio telt.

[2:33:58] De minister geeft nu aan bij nieuwe investeringen bijvoorbeeld te toetsen

[2:34:01] in hoeverre deze verschillen tussen regio's verkleinen.

[2:34:05] Maar kan de minister verduidelijken hoe dit nu precies in zijn werk gaat?

[2:34:08] Kan een concreet voorbeeld worden gegeven van hoe die toets

[2:34:10] over verschillen tussen regio's verkleinen werkt?

[2:34:14] Voorzitter, de NRC is blij dat de landelijke aanpak spreiden van verkeer

[2:34:18] nu echt wordt uitgerold naar aanleiding van onze motie.

[2:34:21] Er wordt 16 miljoen gereserveerd.

[2:34:22] Einde dit jaar krijgen we het uitgewerkte plan.

[2:34:25] Alvast twee vragen.

[2:34:26] Wordt dit echt landsdekkend vormgegeven, dus met alle meerd landsdelen?

[2:34:31] En kan de minister bevestigen dat het Rijk als werkgever

[2:34:33] hier het goede voorbeeld gaat geven en dat dit onderdeel is van het plan?

[2:34:37] Voorzitter, dan aanbestedingen.

[2:34:38] De collega's hebben er ook al aandacht voor gevraagd.

[2:34:40] We hoorden tijdens de ronde tafel

[2:34:41] dat de competitie bij aanbestedingen in de weg- en waterbouw afnemen.

[2:34:45] Hij kent de minister dit beeld en heeft dit een prijsopdrijvend effect.

[2:34:49] De meeste aanbestedingen worden door gemeenten gedaan.

[2:34:53] Kleine gemeenten missen soms het personeel, waardoor projecten ook blijven liggen.

[2:34:57] Hoe bekijkt de minister het initiatief in Noord-Holland om aanbestedingscontracten te bundelen van

[2:35:01] meerdere publieke opdrachtgevers?

[2:35:03] Ik sluit aan bij de vragen van het lid Heutink over gebundelde contractvorming om te bekijken

[2:35:07] hoe dit ook verder is te stimuleren.

[2:35:10] Voorzitter, binnen het domein van INW is 2,5 miljard nog beschikbaar voor de ontsluiting

[2:35:14] van woningbouw.

[2:35:15] De criteria voor verdeling worden uitgewerkt en we zien dat veel lopende projecten, ook

[2:35:19] ook uit de eerdere 7,5 miljard voor woningbouw en mobiliteit,

[2:35:22] kampen met gestegen kosten.

[2:35:24] Deze projecten kunnen in potentie snel nieuwe woningen ontsluiten.

[2:35:27] En mijn vraag aan de minister is of hij bij die criteria-uitwerking

[2:35:30] van die 2,5 miljard ook mogelijk wil maken,

[2:35:33] of in ieder geval niet uit wil sluiten,

[2:35:35] dat bestaande projecten waar al geld naartoe is gegaan

[2:35:37] extra middelen kunnen ontvangen uit die 2,5 miljard dus.

[2:35:41] En voorzitter, dan kom ik bij de gepauseerde projecten.

[2:35:44] Goed dat het kabinet jaarlijks er één wil opstarten.

[2:35:47] En ook hier is een prioritering noodzakelijk.

[2:35:49] En ik sluit aan bij het pleidooi van de VVD voor het knooppunt A1-A28 Hoeverlaken.

[2:35:54] Al jaren een top-10 fileknelpunt.

[2:35:57] Het krijgt nu 50 miljoen voor alternatieve maatregelen.

[2:36:01] Kijk, dat lijkt mooi, maar er resteerde eerst ruim 200 miljoen,

[2:36:04] die dus nu in die algemene pot is gegaan.

[2:36:07] En geen sigaar uit eigen doos dus, maar eigenlijk wel erger,

[2:36:10] een greep uit de kas van het grote knelpunt.

[2:36:13] Dat kan zo niet.

[2:36:16] Meer is nodig om het knelpunt te ontlasten.

[2:36:18] En met het amendement Veldman-Olge van Dijk doen we een eerste voorstel.

[2:36:21] Tien miljoen uit het resterende potje nu direct te bestemmen voor dit knooppunt.

[2:36:25] Geld voor het veilig maken van de overgangen in Ermelo, van het Spoor en Nijkerk

[2:36:28] op het traject Harderwijk-Amersfoort.

[2:36:30] Zodat het weer mogelijk wordt om op dit traject spitstreinen in te zetten.

[2:36:34] En om een echte upgrade te krijgen heeft het gebied daarnaast twee extra sprinters nodig

[2:36:37] per uur in beide richtingen.

[2:36:38] En we zijn blij met de start van de eerste fase alternatieve studie

[2:36:41] keervoorziening Veluwe-Lijn in Harderwijk.

[2:36:44] en we rekenen ook op termijn op realisatie daarvan.

[2:36:48] En voorzitter, met die spitstreinen halen we verkeer uit de auto

[2:36:51] en verbeteren we de doorstroming op het hoofdwegennet.

[2:36:53] En een van de doelen is dat ook, die doorstroming verbeteren,

[2:36:56] van de resterende 290 miljoen, om daarvoor in aanmerking te komen.

[2:37:00] En kan de minister ook even concreet bevestigen

[2:37:02] dat investeringen in modaliteiten zoals openbaar vervoer en fiets,

[2:37:06] die wel aan dat doel bijdragen van de doorstroming hoofdwegennet,

[2:37:09] voor honourering in aanmerking komen?

[2:37:11] En kan de minister de exacte voorwaarden waaraan die kleine maatregelen worden getoetst voor

[2:37:16] de kerst met de Kamer delen?

[2:37:19] Voorzitter, ook NEC draagt de fiets een warm hart toe, maar dit kabinet inmiddels ook.

[2:37:25] En Nederland heeft vorige week een prachtig pleidooi gehouden op de COP29 in Baku om wereldwijd

[2:37:30] meer mensen aan het fietsen te helpen.

[2:37:32] Dominee en koopman in één, want duurzaam en de fietsen-export levert ruim 2 miljard

[2:37:38] op.

[2:37:38] In Nederland wordt inmiddels geïnvesteerd in doorfietsroutes.

[2:37:41] En dat is verstandig.

[2:37:42] De bereikbaarheid voor fietsers neemt toe en mogelijk laat de mensen vaker de auto's staan.

[2:37:46] Er is sprake van financiering en uitwerking van twaalf projecten door het hele land.

[2:37:50] Helaas zijn er veel kansrijke projecten afgevallen.

[2:37:53] En mijn vraag aan de staatssecretaris is of die afgevallen projecten in beeld blijven

[2:37:56] en of ze meelopen in het gebiedsproces rond de verdeling van de 2,5 miljard.

[2:38:01] Heel concreet ziet de staatssecretaris mogelijkheden voor de route Nijkerk-Harderwijk-Svollen,

[2:38:06] Apeldoorn-Deventer en Apeldoorn-Epen-Zwolle.

[2:38:09] En kan hij verzekeren dat er sprake is van structurele cofinanciering van het Rijk, van

[2:38:13] de doorfietsroutes, zodat een landelijk dekkend netwerk ontstaat?

[2:38:18] De heer Heenwiss heeft een interruptie, de heer Oran van Dijk.

[2:38:21] De heer Heenwiss.

[2:38:22] Ja, een kleine vraag hierbij, want een terecht pleidooi van collega Van Dijk, want per strekkende

[2:38:28] kilometer is fietsen infrastructuur by far het goedkoopste om aan te leggen.

[2:38:32] Dus ja, als je weinig geld hebt, is dat misschien nog zo gek nog niet.

[2:38:36] Eén traject hoor ik hem niet noemen en dat is de Houtense Brug over het Amsterdam Rijnkanaal

[2:38:41] in de A27, bij Houten.

[2:38:45] Daar worden momenteel voorbereidingen getroffen om die te vervangen.

[2:38:49] Maar wat schetst mijn verbazing, er zit geen fietsroute in, er zit geen fietspad bij.

[2:38:55] Terwijl daarmee de doorgaande fietsroute van het midden naar het zuiden en vice versa van

[2:39:00] Nederland eigenlijk daarmee een essentiële schakel wordt onthouden.

[2:39:05] Ik vind, en de heer Van Dijk ook niet, dat we bij de studie die nu wordt gedaan aan de

[2:39:10] vervanging en de voorbereidingen van de vervanging van die brug en de uitbreiding van die brug

[2:39:15] om ook dit fietspunt mee te nemen in bijvoorbeeld een quickscan.

[2:39:21] In algemene zin vind ik het heel verstandig dat we ook naar de fiets kijken als een mogelijke

[2:39:26] oplossing of tijdelijke oplossing om problemen toch te lijf te gaan.

[2:39:31] En daarom heb ik ook net de pleidooi gehouden voor die kansrijke projecten

[2:39:35] om die toch, die zijn afgevallen, weer mee te nemen.

[2:39:37] Kijk, in een brede zin bij mitigerende maatregelen of flakkerend beleid

[2:39:40] lijkt het mij heel verstandig dus om ook naar die fiets te gaan kijken.

[2:39:43] Ik ken dit project onvoldoende om niet te zeggen deze moet ook hier hoe dan ook

[2:39:47] worden meegenomen, maar wellicht dat de staatssecretaris ook daarop kan reageren.

[2:39:53] Dank u wel. Volgt u op het doel.

[2:39:55] Dan ga ik ook een korte ronde doen langs de verschillende landsdelen.

[2:39:58] En dan start ik in het noorden, de Leluwijn heet de zakse lijn, want ik kan daar ook niet omheen.

[2:40:02] Daar wil ik ook niet omheen.

[2:40:04] Prioritaire projecten in het hoofdlijnakkoord en regeerprogramma.

[2:40:07] En er is al veel over gezegd.

[2:40:09] Feit is dat het Meert-overleg noord niet heeft geleid tot resultaat,

[2:40:14] want die volgstap is niet genomen.

[2:40:16] En weliswaar is afgesproken dat er een volggesprek komt, maar de stap is niet gezet.

[2:40:22] En voorzitter, laat ik duidelijk zijn,

[2:40:24] voor nieuw sociaal contract hebben beide leiden de hoogste prioriteit.

[2:40:27] En ik begrijp ook de financiële krampte.

[2:40:30] Maar het kan niet zo zijn dat deze projecten,

[2:40:32] de Neder-Zakselijn werd zelfs genoemd, in de troonrechten stilvallen.

[2:40:35] En ik verwacht van de staatssecretaris meer inzet,

[2:40:39] meer regie en meer creativiteit om verder te komen.

[2:40:44] Kan de staatssecretaris aangeven hoe hij het urgentiegevoel,

[2:40:47] of hij dat urgentiegevoel echt deelt met nieuw sociaal contract?

[2:40:49] En hoe gaat hij nou die creativiteit gebruiken om verder te komen?

[2:40:53] En, voorzitter, nieuw contract wil niet afwachten, laat ik dat ook zeggen.

[2:40:57] En wil constructief meedenken vandaag met de staatssecretaris in de goede traditie van Lubbers.

[2:41:03] Om te beginnen met een dringende oproep.

[2:41:06] Bij de begroting is de motie van de heer Pierek en mijzelf aangenomen om te bezien wat nodig is

[2:41:09] om de MIRT-verkenning van de Neder-Saxelein te starten.

[2:41:13] Inderdaad, 1,3 miljard die nu nodig is.

[2:41:15] Maar hoe ver is de staatssecretaris nu met die daadwerkelijke financiering?

[2:41:18] In de beantwoording van de schriftelijke vragen van de heer Pierik en mijzelf

[2:41:23] zien we allerlei financieringsmogelijkheden.

[2:41:24] Een hele mooie tabel, maar kan de staatssecretaris ons het vertrouwen geven

[2:41:28] dat hij dag in dag uit zich nu maximaal in gaat spannen

[2:41:31] om de benodigde middelen bij elkaar te harken?

[2:41:34] Zodat hij nog voor de kerst met de regio de daadwerkelijke start van de meerdverkenning kan bespreken.

[2:41:40] En is hij het met ons eens dat een mix van die diverse potjes nodig is?

[2:41:43] En wil hij daarbij ook de 2,5 miljard voor ontsluiting woningbouw betrekken

[2:41:47] gezien het feit dat de NSL 50.000 nieuwe woningen ontsluit.

[2:41:52] Voorzitter, links of rechtsom de Neder-Saxelein moet gaan rijden,

[2:41:55] uiterlijk in 2040.

[2:41:58] Dan de Lelylijn.

[2:42:00] We hebben begrip voor de handhaving door het kabinet van de 75%-eis

[2:42:03] voor de start van de meerverkenning.

[2:42:05] Dat 7 miljard vinden op korte termijn niet realistisch is,

[2:42:08] ja, dat begrijpen wij ook.

[2:42:10] Maar hoe komen we dan toch verder en houden we zicht op realisatie?

[2:42:13] Mijn fractie wil vandaag het voorstel voor een masterplan Lelylijn bepleiten.

[2:42:18] Zoals de Rijksadviseur voor de Leefomgeving Wouter Veldhuis dat ook uit de doeken heeft gedaan.

[2:42:23] Hij was altijd kritikaster, maar hij heeft zich bekeerd.

[2:42:27] En u weet het, bekeerlingen zijn de felste pleitbezorgers.

[2:42:30] En ook hij ziet inmiddels de voordelen van deze nieuwe spoorlijn.

[2:42:33] In structurerende werking, zoals dat heet.

[2:42:35] Niet alleen verbeteren van de bereikbaarheid met de Randstad, maar juist ook in het Noorden zelf.

[2:42:40] Het mogelijk maken van nieuwe ontwikkelingen, zoals woningbouw.

[2:42:44] Anders dan bij de Nederstakse lijn moet voor de Lelylijn nog veel worden bepaald.

[2:42:49] Waar komen de stations?

[2:42:50] Wat zijn de effecten ook op de waterhuishouding?

[2:42:52] Welke woningbouw is mogelijk?

[2:42:54] Wel is nu het bundelingstracé langs de A7 in zicht als de logische variant.

[2:42:59] Laten we dan nu de energie vasthouden

[2:43:00] en werken aan de verdere detaillering van deze variant

[2:43:03] en dit ook verankeren in de nieuwe notaruimte

[2:43:06] als backbone van het ruimtelijke beleid in het noorden.

[2:43:09] Daarmee is duidelijk dat de lelielijn er echt gaat komen.

[2:43:12] En is de minister bereid dit masterplan te omarmen en zo spoedig mogelijk uit te werken?

[2:43:17] Mijn factie heeft hiervoor een motie klaar liggen voor de tweede termijn.

[2:43:19] We moeten nu vooruit.

[2:43:22] Dank u wel.

[2:43:23] De heer De Hoop zit al, staat al even te popelen voor het plegen van een interruptie.

[2:43:26] De heer De Hoop.

[2:43:28] Ja, voorzitter.

[2:43:30] Allereerst dank dat de heer Olge van Dijk het voorstel doet.

[2:43:34] Hij eindigde met de woorden, daarmee is duidelijk dat de lelielijnen gaat komen.

[2:43:39] Ik weet niet of dat al de conclusie is die ik kan trekken uit het voorstel

[2:43:43] wat hij vandaag op tafel legt.

[2:43:46] Ik heb er een aantal vragen over.

[2:43:48] Want er zou dan een soort vervolgonderzoek moeten komen

[2:43:51] waarbij die woningbouw een plek krijgt.

[2:43:53] Als ik de beantwoording op een feitelijke vraag krijg,

[2:43:56] zie ik dat de staatssecretaris überhaupt de ambitie had

[2:43:58] om dat verder uit te werken als er vervolgstappen zouden komen.

[2:44:01] Dus ik vraag me direct af van wat is dan precies de toegevoegde waarde?

[2:44:04] maar de heer Van Dijk noemde ook wel de MIRT-verkenning.

[2:44:09] Wat hij eigenlijk wil, dat daar komend jaar al,

[2:44:13] en hij zegt zelfs voor de kerst zich moet komen,

[2:44:15] dat er bij de voorjaarsnoting een stap kan worden gezet.

[2:44:19] Kan dat volgens de heer Van Dijk op het moment als je vasthoudt aan die 75%?

[2:44:24] Want hij noemde wel in zijn bijdrage dat hij dat belangrijk vindt

[2:44:27] en dat hij dat begrijpt dat hij het kabinet doet.

[2:44:29] Dus ik zit te zoeken hoe hij dan de mogelijkheden ziet

[2:44:32] om die meertverkenning dan komend jaar te gaan starten?

[2:44:35] Jor van Dijk.

[2:44:36] Ja, dank voor de vraag, want dan kan ik ook de positie van NEC nog even duidelijk toelichten.

[2:44:41] Wat wij zien is dat je bij de Neder-Saxelijn al heel veel verder bent eigenlijk dan bij de Lelylijn,

[2:44:45] terwijl je eigenlijk voor dezelfde vraag staat.

[2:44:47] Gaan we de meertverkenning nu echt starten?

[2:44:50] Bij de Lelylijn zie je dat we nu eindelijk ook beeld hebben wat het tracé moet zijn,

[2:44:54] maar eigenlijk is dat nog een streep op de kaart.

[2:44:56] Waarbij de Neder-Saxelijn, nou, we hebben het al over de stations, de rails,

[2:45:00] hoe die er ongeveer zouden moeten liggen.

[2:45:02] Er zal zelfs al worden nagedacht over een dienstregeling.

[2:45:04] Daar ligt echt alles klaar.

[2:45:06] Dus wat wij zeggen, wij willen wel vasthouden aan die 75%.

[2:45:09] Maar dus voor de Nederst-Zaksenlijn,

[2:45:12] ga als een dolle kijken naar al die potjes.

[2:45:14] Er is van alles te vinden.

[2:45:15] Ook in Europa denken we dat er veel meer mogelijk is.

[2:45:17] Laten we ook wel zijn.

[2:45:18] Er is een nieuwe commissie net aangetreden.

[2:45:20] Dus het is echt de moeite waard om daar ook weer naar te gaan kijken.

[2:45:23] Maar er zijn heel veel andere mogelijkheden.

[2:45:25] Ik heb de 2,5 miljard ook genoemd.

[2:45:27] En ik vind het echt dat we voor die Nederst-Zaksenlijn,

[2:45:29] die 1,3 miljard die nodig is om die meerdverkenning te starten.

[2:45:32] Dat moet gewoon te doen zijn voor dit kabinet.

[2:45:34] En dat is mijn oproep dus voor die Nederzakse lijn.

[2:45:36] Daar moeten we dus zo snel mogelijk wel naar een echte meerdverkenning gaan.

[2:45:41] En ik heb net de vraag gesteld om dat mee te nemen in het gesprek

[2:45:44] wat gepland is met de regio nog voor het einde van het jaar.

[2:45:47] Voor de Lelylijn zeg ik, die stap is nu niet te zetten als je eerlijk kijkt

[2:45:50] en je wilt vasthouden aan die 75 procent.

[2:45:53] Maar wat ik wel wil doen is geen tijd verliezen en verder te gaan met detaillering.

[2:45:56] En nogmaals, de detaillering van de Lelylijn is minder ver

[2:45:59] dan die van de Nederstakse lijn.

[2:46:01] Er zijn echt nog een paar vragen.

[2:46:02] Ook vragen die worden opgeworpen naar het internationale karakter.

[2:46:05] Is het nou echt de verbinding naar Hamburg op termijn?

[2:46:08] Zo hebben we hem altijd wel gezien met elkaar,

[2:46:10] maar ik zie ook in het onderzoek dat daar wel wat vragen worden gesteld

[2:46:13] over of dat echt zo is of dat je meer zou moeten gaan kijken op termijn

[2:46:16] naar de verbinding via Arnhem of wie weet Hengelo-Enschede.

[2:46:20] En dus uiteindelijk is voor ons dit het belangrijke onderscheid.

[2:46:25] Voor de Lelylijn zeggen we nee, je moet verder gaan met die detaillering.

[2:46:28] Daar is nog heel veel ook wat hogere vragen te beantwoorden op dat strategische niveau.

[2:46:32] Je hoeft geen tijd te verliezen. Ga dit mastofland nu ontwikkelen.

[2:46:34] Daar hoort inderdaad ook die woningbouw mee.

[2:46:36] Neem daar ruim een jaar tijd voor en ga dan doorstappen en blijf ook zoeken,

[2:46:41] zeg ik erbij tegen de heer De Hoop, naar financiering. Dat moet niet stoppen.

[2:46:44] Dus ik roep ook vandaag op, blijf ook voor de Lelylijn stoppen naar die financiering.

[2:46:48] Dank u wel. De heer De Hoop heeft nog een vervolg interruptie.

[2:46:50] Ja, want de heer Olge van Dijk noemt concreet een aantal keer potjes.

[2:46:56] Ik zou dan ook twee potjes willen noemen.

[2:46:59] En ik hoop dat ik NEC aan mijn zijde heb,

[2:47:01] waar wat mij betreft echt niet uitgegraaid zou mogen worden.

[2:47:04] Het eerste potje is de Lelylijn.

[2:47:06] Het mag wat mij betreft echt niet zo zijn

[2:47:08] dat de beide lijnen concurrerend worden

[2:47:10] en dat het geld van de Lelylijn gebruikt wordt

[2:47:12] om die 75 procent bij de Nederstrakse lijn te halen.

[2:47:15] En het tweede potje, en die vind ik ook echt belangrijk

[2:47:17] en die zag ik wel een keer voorbij komen in een motie

[2:47:20] en daar heb ik moeite mee, is het potje Nij-Begun.

[2:47:23] En op het moment als infrastructuurprojecten

[2:47:26] gefinancierd worden vanuit het potje Nij-Begun,

[2:47:29] dan wordt het wat mij betreft totaal verkeerd ingezet,

[2:47:31] omdat het echt een andere bedoeling heeft

[2:47:33] en dat het ontzettend veel geld vraagt.

[2:47:35] En ik hoop dat NEC hier vandaag ook wil zeggen

[2:47:37] dat het niet de bedoeling is dat het concurrerend is met de Lelylijn

[2:47:40] en dat het ook niet de bedoeling is dat het potje Nij-Begun

[2:47:43] opeens ingezet gaat worden voor infrastructurele projecten.

[2:47:47] Leeuwen van Dijk.

[2:47:49] Kijk, laat ik duidelijk zijn.

[2:47:50] Ook wij willen dat er voor de Lelylijn verder gezocht wordt naar financiering.

[2:47:54] Dus de middelen die er zijn, laten we daar gewoon blij mee zijn.

[2:47:56] De Kamer heeft daar ook een uitspraak over gedaan begin van dit jaar.

[2:47:59] Die middelen zijn er en die blijven staan voor de Lelylijn.

[2:48:01] En tegelijkertijd roep ik dus de minister en de staatssecretaris op

[2:48:04] om te blijven zoeken ook voor de Lelylijn.

[2:48:07] En ik denk dat Europa daar veel meer kansen biedt dan we misschien eerder dachten.

[2:48:10] Dus ook dat spoor te gaan, maar ook de Greenbonds worden genoemd hier

[2:48:13] als een mogelijkheid in de beantwoording van de vragen.

[2:48:16] Ik heb de 2,5 miljard genoemd, die zal te weinig zijn voor de Lelylijn.

[2:48:20] Kijk, dus dat is een belangrijke antwoord, denk ik, voor de heer De Hoop.

[2:48:22] Als we dan kijken naar de Nederzakse lijn, zou ik wel willen zeggen,

[2:48:24] ja, laten we niet nu op voorhand mogelijkheden uitsluiten

[2:48:27] en alle mogelijke potjes die er zijn, om die hierbij te betrekken.

[2:48:31] Maar dat moet wel in overleg met de regio.

[2:48:33] Want ook het potje Nijmegen waar de heer De Hoop op doelt,

[2:48:35] is iets wat heel duidelijk met de regio is neergezet voor structurele

[2:48:39] economische versterking van het noorden.

[2:48:41] En daar moeten we ook echt mee verder.

[2:48:43] Op het moment dat de regio zelf zou zeggen,

[2:48:45] Nou, misschien, om dat laatste gat te dichten, kunnen we daar ook naar kijken.

[2:48:49] Vind ik dat een reële optie die we nu niet op voorhand moeten uitsluiten.

[2:48:52] Maar het is wat mij betreft en NEC betreft echt en, en, en.

[2:48:56] Dank u wel.

[2:48:57] De heer Geenwis, ChristenUnie.

[2:48:58] O, sorry.

[2:48:59] Sorry, heer Geenwis.

[2:49:00] Ik heb nog één, als laatste.

[2:49:01] Ja, dat klopt.

[2:49:02] Maar de heer De Hoop heeft nog een vervolgvraag.

[2:49:03] O, top.

[2:49:03] Ja.

[2:49:04] De heer De Hoop.

[2:49:06] Ja.

[2:49:07] Voorzitter.

[2:49:09] Ik zou echt willen pleiten om Nijmegen niet te doen.

[2:49:12] We hebben eerder ook al vanuit verschillende bestuurders die oproep gezien vanuit Noord-Nederland.

[2:49:17] Dus ik wilde dat hier nadrukkelijk genoemd hebben, dat mijn fractie daar in ieder geval grote beswaren voor heeft,

[2:49:21] omdat infrastructurele projecten nou eenmaal heel snel heel veel geld kosten en dat geld anders beseefd zou moeten worden.

[2:49:27] Ik heb nog een laatste vraag, want een betekenisvolle stap met elkaar zetten,

[2:49:32] dat was echt het doel wat ook in het regeringprogramma stond.

[2:49:35] En ik vraag me nog steeds af hoe betekenisvol deze stap gaat zijn.

[2:49:40] En ik hoop dat de heer Olge van Dijk mij daarvan kan overtuigen vandaag.

[2:49:44] En ik wil daar ook naar luisteren.

[2:49:47] Op het moment dat we met elkaar concluderen dat bij die ladylijn de

[2:49:50] meerverkenning gewoon ontzettend lastig is om aan die 75 procent te komen,

[2:49:54] dan denk ik mee in de richting die mevrouw verder ook schetst.

[2:49:58] Moet je niet bijvoorbeeld een maximum hebben van bedragen waarbij je dat vraagt?

[2:50:02] Maar zou het ook niet zo kunnen zijn dat op het moment dat we bijvoorbeeld 17

[2:50:06] prioritaire trajecten hebben voor infrastructuur, dat we dat misschien bij

[2:50:09] openbaar vervoer ook zouden moeten doen en dat je bijvoorbeeld gericht als er

[2:50:13] genoeg draagvlak is in de politiek kunt zeggen misschien deze 1, 2, 3, 4 projecten

[2:50:18] zouden we misschien een soort uitzonderingsregel regeling voor moeten

[2:50:21] maken om die juist extra beweging toe te zetten zodat we dan daarmee wel tot een

[2:50:26] verkennende fase kunnen zetten en daar zit wel iets een formaliteit in die wel

[2:50:31] belangrijk is en dat zit natuurlijk niet in het voorstel van van NEC

[2:50:35] dus is de heer Van Dijk ook bereid om naar dat soort mogelijkheden te kijken

[2:50:39] Omdat als je die Lelylijn zo serieus neemt en die financiering belangrijk vindt,

[2:50:43] dan hebben we echt een groot probleem met die 75 procent.

[2:50:45] Eel van Dijk.

[2:50:47] Ja, voorzitter, ik heb net ook in mijn bijdrage gegeven dat we vinden vanuit Nieuw Sociaal Contract

[2:50:51] dat we daar nu niet aan moeten tornen.

[2:50:53] En de argumenten zijn ook eerder in dit debat al wel gewisseld.

[2:50:55] Je wilt gewoon wel weten dat die financiering er is,

[2:50:58] anders kan die teleurstelling juist later in de fase komen.

[2:51:01] En tegelijkertijd, wij vinden Lelylijn en Neder-Saxelijn ook hele bijzondere projecten

[2:51:05] waar je alle creativiteit die er is, moet aanwenden.

[2:51:07] Maar wat ons betreft zoek je die dus op een ander vlak,

[2:51:10] en juist in die financiering.

[2:51:11] Ik wil nog één poging doen, want ik waardeer ook de heer De Hoop

[2:51:14] dat hij constructief wil meedenken of dit die stap kan zijn

[2:51:17] die in ieder geval ook iets toevoegt.

[2:51:19] En dan ga ik toch even terug naar de RO en de heer Wouter Veldhuis,

[2:51:22] wat dit masterplan zou kunnen bieden voor het Noorden en de Lelylijn.

[2:51:26] En ik denk dat een nadere stap uitwerking echt zou kunnen zijn.

[2:51:30] Hoe kan nou ook binnen het Noorden deze lijn van meerwaarde zijn?

[2:51:34] Kijk je naar Drachten bijvoorbeeld heeft geen station.

[2:51:36] Als je kijkt naar de steden, misschien op termijn driehoek,

[2:51:39] Leeuwarden, Groningen, Drachten, dan is dat heel interessant,

[2:51:42] ook voor stedelijke ontwikkeling en voor eventuele woningbouw.

[2:51:44] En ik denk dat we dat in dat masterplan mee kunnen nemen

[2:51:47] en dat dat iets gaat toevoegen en dat gaan we verankeren in die notaruimte.

[2:51:50] En ik ben ervan overtuigd, als we in het langetermijnbeleid

[2:51:53] dat op deze manier verankeren, dat voor iedereen helder is,

[2:51:55] die lelielijn gaat er gewoon komen.

[2:51:58] Dan ga ik nu wel echt naar de heer Geenwiss voor zijn laatste interruptie.

[2:52:01] Ja, voorzitter, dank, de laatste alweer, dus sorry naar mijn andere collega's

[2:52:04] die ik niet meer kan verblijden met een interruptie.

[2:52:06] Maar deze is voor de heer Van Dijk en die wil ik graag een compliment maken voor zijn benadering,

[2:52:10] want hij weet dat hij met een vrij lege portemonnee zit en toch doet hij er alles aan om zowel

[2:52:16] de Lelylijn als de Neder-Zakselijn veilig te stellen hier.

[2:52:19] En dat waardeer ik zeer.

[2:52:21] Dus complimenten.

[2:52:23] Tegelijkertijd toen hij zei voor de Neder-Zakselijn wil ik voor de kerst een concreet voorstel

[2:52:29] van het kabinet hoe dan wel en hoe dan wel zicht op financiering is te organiseren, zou ik

[2:52:35] gelijk de staatssecretaris veel betekenen met zijn hoofdschulden.

[2:52:39] En dat ziet er dus niet goed uit voor het antwoord zometeen.

[2:52:42] En welke consequentie verbindt de heer Van Dijk eraan als het antwoord op zijn vraag is

[2:52:49] ik kom niet voor de kerst met klaarheid, met helderheid.

[2:52:52] Er ligt nog een aangehouden motie van de heel breed ondertekend door de oppositie

[2:52:58] die ik heb ingediend bij de begrotingsbehandeling,

[2:53:00] die ik heb aangehouden op verzoek van de staatssecretaris tot dit debat

[2:53:04] om hem daarna in stemming te brengen.

[2:53:06] Ik wil best, als de heer Van Dijk zegt van ik wil hem nog tot de kerst ruimte geven,

[2:53:09] nog even wat langer aanhouden.

[2:53:11] Maar uiteindelijk is denk ik goed om als Kamer een uitspraak te doen

[2:53:13] dat er een breed financieringsvoorstel moet komen,

[2:53:16] zodat die meerverkenning daadwerkelijk kan gaan starten.

[2:53:18] En is de heer Van Dijk dat met mij eens?

[2:53:20] De heer Van Dijk.

[2:53:21] Kijk, qua voorzitter, dank.

[2:53:23] Qua voorstel wat hier ligt en wat de Kamer wenst,

[2:53:26] denk ik dat we een duidelijke uitspraak al hebben gedaan.

[2:53:29] Ook met die motie-Pierik-Olger Van Dijk.

[2:53:31] Vandaag gaat ook duidelijk zijn dat deze Kamer breed het kabinet oproept om dat financieringsvoorstel te gaan maken.

[2:53:39] Wat ik in mijn inbreng heb gezegd, ter verduidelijking, is dat ik verwacht dat er inderdaad dit jaar nog gesproken wordt met de regio.

[2:53:46] Dat de staatssecretaris daar met een financieringsvoorstel zal gaan komen, ook in overleg met het Noorden.

[2:53:53] Dat zal ook een uitwisseling zijn.

[2:53:55] En vervolgens wordt dat verder uitgewerkt en krijgen wij daar als Kamer, neem ik aan, weer een reactie op.

[2:54:01] En dan ben ik benieuwd of de staatssecretaris ook in reactie op de vragen die ik heb gesteld, wat hij daarin kan doen.

[2:54:05] En wat voor mij belangrijk is voor vandaag, is dat hij ook in woord, maar ook inderdaad uitstraalt dat hij dit gewoon gaat regelen.

[2:54:13] En dan hoor ik graag van de staatssecretaris, wat de kortst mogelijke termijn is, dat hij inderdaad naar de Kamer kan komen met een integraal voorstel van financiering.

[2:54:22] Deer Pierik, BBB.

[2:54:24] Ja, dank voorzitter.

[2:54:26] Dan nog even een vraag aan de heer Van Dijk over dat masterplan.

[2:54:31] We zijn blij met het initiatief om te komen tot een masterplan.

[2:54:34] Je wilt toch allemaal dat er een stap vooruitgezet wordt weer.

[2:54:38] In mijn inbreng zal ik het een soort pre-mitverkenning noemen,

[2:54:40] maar het is eigenlijk een beetje hetzelfde idee.

[2:54:42] En dat je toch wat meer onderzoek wil hebben, wat meer dingen op tafel wil hebben

[2:54:46] om uiteindelijk die stap vooruit te kunnen zetten.

[2:54:50] Mijn vraag aan de heer Van Dijk is, vormt een bepaalde fasering of een bepaald spaarsysteem

[2:54:57] ook onderdeel van het masterplan?

[2:55:01] De heer Van Dijk, kijk, waar het om gaat is die verdere detaillering, maar wel ingebed

[2:55:07] ruimtelijk.

[2:55:07] Dat vind ik heel erg belangrijk.

[2:55:08] En dan ga je dus kijken naar welke mogelijkheden er zijn voor woningbouw, maar ook voor andere

[2:55:12] typen van ontsluiting, bedrijventerreinen.

[2:55:14] Je zult ook moeten verdiepen op het tracé zelf, wat dat betekent, ook voor de waterhuishouding,

[2:55:19] voor de bodem, et cetera.

[2:55:20] Maar ook daarboven kijken naar, dus inderdaad, wat kan het betekenen in het internationale netwerk?

[2:55:24] Is dat nog steeds heel logisch? Dus die vragen zul je moeten beantwoorden.

[2:55:28] En die horen inderdaad in deze masterplanfase thuis.

[2:55:33] En ik denk dat daarbinnen weer een fasering aanbrengen.

[2:55:36] Ja, ik denk dat je wel duidelijk moet maken, dit is wat mij betreft een plan voor E&A maximaal twee jaar.

[2:55:41] En dat je aan de voorkant duidelijk maakt wat de vragen zijn.

[2:55:43] En dat neem je in dat hele pakket, denk ik, mee.

[2:55:45] En daar zitten natuurlijk verschillende typen vragen in.

[2:55:47] Dus die vragen over welke rol heeft het in het netwerk, is een ander type vraag dan waar komen de stations,

[2:55:52] hoe ontsluit je woningbouw. Maar ik denk dat je dat wel allebei mee kan nemen in die fase van 1A, 2A.

[2:55:59] De heer Peerik, gaat over.

[2:56:00] Ja, en misschien dan toch nog even inzoomen op die creatieve spaarvormen als het gaat om die financiering.

[2:56:05] We hebben natuurlijk allemaal al verschillende potjes genoemd.

[2:56:09] In dat kader, hoe kunnen creatieve spaarvormen ook bijdragevormen

[2:56:15] in het uiteindelijk bereiken van die 75% financieringseis?

[2:56:20] Dat vind ik een interessante suggestie van de heer Pierek, voorzitter.

[2:56:23] En ik heb al gezegd, ik verwacht creativiteit.

[2:56:26] En laten we zo breed mogelijk meedenken, ook met de staatssecretaris.

[2:56:30] Maar uiteindelijk is het ook aan de staatssecretaris om daar een keuze in te maken.

[2:56:33] En ik vind dit een interessante suggestie waar de staatssecretaris wellicht ook het een of ander mee zou kunnen.

[2:56:38] Dus laten we vooral niets uitsluiten op voorhand.

[2:56:40] Dat is mijn pleidooi.

[2:56:42] Dan heeft u nog een interruptie en dat is de laatste interruptie van mevrouw Vedder.

[2:56:51] Ten eerste ben ik heel blij met de woorden van de NSV-fractie.

[2:56:57] Dat heb ik net ook bij de VVD-fractie geproefd.

[2:57:01] Beide fracties constateren dat ze voor een drempel staan en dat ze er graag overheen willen met

[2:57:05] z'n allen.

[2:57:06] We willen een stap vooruit zetten op de Lelylijn en de Neder-Sjalakjesakselijn.

[2:57:12] En natuurlijk met het aanhalen van de heer Lubbers, daar ben ik natuurlijk ook enthousiast

[2:57:16] over. Mij bekruipt me wel het gevoel, we hebben ooit terecht die spelregel geformuleerd, want

[2:57:24] we moeten niet willy-nilly capaciteit van ambtenaren en gemeenschapsgeld verkwisten aan meer te

[2:57:32] onderzoeken van projecten die misschien nooit zullen plaatsvinden. Maar dit project is wel

[2:57:37] echt van een hele andere orde. En ik constateer nu dat we onszelf gevangen hebben gezet in

[2:57:44] in een soort structuurwerkelijkheid en we ons daardoor laten tegenhouden naar werken,

[2:57:49] naar de doelen waar we zeggen dat we daarvoor staan, namelijk het brengen van die brede welvaart,

[2:57:54] namelijk elke regio telt. En dan moeten we toch juist in dit soort gevallen kunnen zeggen,

[2:58:00] constateren dat we hebben ons gevangen laten zetten door onze eigen systeemwereld.

[2:58:05] Laten we nou het gesprek voeren. Als je met elkaar een speelregel verzint, moet je ook met elkaar

[2:58:08] een oplossing kunnen verzinnen om daar overheen te komen, want de wil is er, dat proef ik.

[2:58:12] Maar dan moeten we ook die stap gaan zetten en dan niet een soort tussenoplossing proberen

[2:58:19] te verkopen als een substantiële stap, want er zijn grote woorden gebruikt in het hoofdlijnakkoord

[2:58:26] en in het regeerprogramma, die moeten iets waard zijn en daar geen budget voor vrijmaken

[2:58:31] en ook niet met de meerverkenning starten, is gewoon een wasseneus.

[2:58:36] Ja, voorzitter, ik hoop ook mevrouw verder mee te krijgen in dit maalsterplan,

[2:58:42] daar heb ik goede hoop op, omdat ik denk wel degelijk dat we hier vragen gaan beantwoorden

[2:58:46] die anders ook in zo'n meerverkenning aan de orde zijn gekomen.

[2:58:49] Maar nogmaals, mijn fractie vindt het belangrijk om nu toch vast te houden

[2:58:52] aan die 75%-norm voor het starten van een meerverkenning,

[2:58:55] daarom dus het pleidooi van NSC voor een maalsterplan Lelylijn,

[2:58:59] waarin ik denk dat we die verdieping gaan aanbrengen, die stap gaan zetten,

[2:59:01] geen tijd hoeven te verliezen en juist zorgen voor een nog betere ruimtelijke

[2:59:05] verankering. En ik ben er ook van overtuigd dat alle partijen, niet alleen in het

[2:59:08] noorden, maar ook vanuit het bedrijfsleven daardoor nog enthousiaster worden en dat

[2:59:12] juist het andere proces, blijven zoeken naar die financiering, alleen maar beter

[2:59:15] zal gaan lopen. Dan volgt u betoog zou ik willen zeggen.

[2:59:22] Ja dank, want dan kom ik ook bij Koorn Werderzand. Tijdens het B.O.Meert is aangegeven dat het budget

[2:59:27] ontowijkend is en dat het overleg op korte termijn wordt voortgezet om tot een

[2:59:30] oplossing te komen. En deze hele commissie praat al jaren over dit project

[2:59:33] Enkele maanden geleden hebben we met eigen ogen het belang gezien

[2:59:36] van de sluisverruiming en vervanging van de bruggen.

[2:59:39] En mijn fractie roept deze minister op zo spoedig mogelijk met een oplossing te komen,

[2:59:43] zodat tot met kampen de scheepvaartindustrie geholpen is.

[2:59:46] En daarbij is het noodzakelijk, de heer Heutink refereerde volgens mij ook al aan,

[2:59:49] de gezamenlijke aanpak van de verruiming van het sluizencomplex

[2:59:52] en de vervanging van de bruggen op de A7 niet los te laten,

[2:59:55] gezien ook de voordelen van die gezamenlijke aanpak.

[2:59:57] En kan de minister bevestigen dat hij bereid is dit project integraal te blijven benaderen?

[3:00:01] en dat hij zich maximaal zal inspannen

[3:00:03] om op de kortstmogelijke termijn tot een oplossing te komen.

[3:00:06] Voorzitter, in landdeel Oost nog een vraag over de N18.

[3:00:09] Er wordt daar een begin gemaakt met de aanpak

[3:00:11] van verkeersonveilige kruispunten, waaronder radstaken.

[3:00:14] Kan de minister toezeggen dat er uit de middelen

[3:00:16] voor verkeersonveilige N-wegen voldoende wordt vrijgemaakt

[3:00:19] om de N18 vanaf Varsseveld tot Groenlo verkeersveiliger te maken?

[3:00:23] En wil hij verder werken aan de multimodale bereikbaarheid

[3:00:25] van de Achterhoek via die N18-corridor?

[3:00:29] Voorzitter, in het landdeel Noordwest is de bereikbaarheid van Amsterdam

[3:00:31] per spoor aandachtspunt. Zuidasdok is al genoemd, Doordrekker, Noord-Zuidlijn,

[3:00:36] Naarschiphol zijn belangrijk, juist ook voor het internationaal verkeer en ik wil dat hier ook

[3:00:40] nog eens genoemd hebben. Verder vraag ik aandacht voor de poort van Horn en Haarlem-Nieuw-Zuid,

[3:00:45] essentieel voor de bereikbaarheid van minimaal 12.000 nieuwe woningen en door stijgende kosten

[3:00:49] ook hier een financieel tekort. Dat is zonde, want zicht op aanbesteding en snel te realiseren. Nu

[3:00:55] is er geen geld, maar kan de minister ook hier creatief kijken bij mogelijkheden in de toekomst,

[3:00:59] waaronder wellicht die verdeling van die 2,5 miljard.

[3:01:01] Dit is laaghangend fruit om snel woningen te ontsluiten.

[3:01:04] Dan kom ik ook, voorzitter, bij de A27

[3:01:07] en de regioalternatief ARU ten opzichte van het tracébesluit.

[3:01:11] Ik sluit aan bij de vragen die al zijn gesteld.

[3:01:14] Het gaat nieuwssociaalkontract erom dat er een eerlijke vergelijking wordt gemaakt

[3:01:18] op verkeerskundige aspecten.

[3:01:20] En wat ik nou lees ook vanochtend in de brief en wat mij toch wat zorgen baart,

[3:01:24] is dat de dialoog lijkt te zijn hebben ontbroken tussen het kabinet en de regio.

[3:01:30] En dat zou mijn vraag ook zijn of de minister zich in dat beeld herkent.

[3:01:35] En dat is niet de manier, denk ik, om tot een oplossing te komen.

[3:01:37] En mijn verzoek is ook hier om toch te kijken met de regio naar die uitgangspunten van dat alternatief,

[3:01:43] om toch tot een betere vergelijking te komen van het beleidsrijke alternatief, zeg ik, met het tracébesluit.

[3:01:49] En kan u bijvoorbeeld ook reageren op de vraag van Utrecht

[3:01:52] dat het ARU juist leidt tot betere effecten op het punt van het onderliggend wegennet.

[3:01:56] Daar zag ik nog geen reactie van de minister op vanochtend.

[3:01:59] Voorzitter, in Zuid-Landsdeel is veel bereikt ook.

[3:02:02] Met het Beethoven-convenant is het belang van de Breenpoortregio

[3:02:05] voor heel Nederland onderstreept.

[3:02:06] Belangrijk om voortgang te blijven boeken met de multimodale OV-knoop Eindhoven.

[3:02:11] En voorzitter, tot slot Zuid-West.

[3:02:13] De aanbesteding van de Van Brienenort wordt nu opgeknipt.

[3:02:16] We kregen daar in de rondetafels signalen over dat het tot

[3:02:19] aanzienlijke kostenverhogingen zou kunnen leiden.

[3:02:21] En herkent de minister deze signalen?

[3:02:24] Kan hij de laatste stand van zaken geven of er nu zicht is op meer interesse van de markt?

[3:02:28] En dan eindig ik graag positief.

[3:02:30] De bestuursovereenkomst Randstad Rail, metronet.

[3:02:33] Niet om de tien minuten, maar elke vijf minuten in 2030 een metro tussen Rotterdam en Den Haag.

[3:02:38] En op deze manier maken we woninguitbreiding mogelijk

[3:02:40] en werken we aan een duurzame en leefbare stedelijke samenleving.

[3:02:44] En voorzitter, dat is wat NSC betreft de kern van het mobiliteitsbeleid.

[3:02:47] Een balans tussen regio en stad,

[3:02:49] als ook tussen verstandige investeringen in openbaar vervoer en wegen.

[3:02:53] Ik spoor beide bewindspersonen aan om Nederland op deze manier in beweging te houden.

[3:02:58] Dank u wel.

[3:02:59] Ik dank u voor uw bijdrage in de eerste termijn.

[3:03:03] Ik zou willen overgaan naar de inbring in de eerste termijn van de Partij van de Dieren.

[3:03:09] En dat zou wat mij betreft, dat is mijn voorstel ook,

[3:03:12] gelijk de laatste inbring zijn voor de lunchpauze aan de kant van de Kamer.

[3:03:16] Uw voorzitter heeft doorgeteld hoeveel tijd wij nog nodig hebben

[3:03:19] en anders is de restaurant omgedicht, dus dan kunt u niet meer lunchen.

[3:03:22] Dus gaat u gang, dit kost iets voor uw inbreng in de eerste termijn.

[3:03:27] Ja, dank u wel, voorzitter. Dit is een belangrijk debat.

[3:03:29] Het biedt kansen om onze infrastructuur zo slim in te richten dat het maximaal bijdraagt

[3:03:34] aan een leefomgeving waarin mensen en dieren veilig en gezond kunnen leven.

[3:03:39] Het biedt kansen voor bereikbaarheid, gezonde lucht

[3:03:41] en bescherming tegen de gevolgen van de natuur- en klimaatcrisis.

[3:03:45] Een keer op keer blijkt dat meer wegen vooral leidt tot meer auto's en meer problemen.

[3:03:50] Oneindige groei van asfaltering is simpelweg onrealistisch, voorzitter.

[3:03:55] We kunnen wel kiezen om het welzijn van mens en dier te laten groeien.

[3:03:59] Door te kiezen voor slimmer en groener, door gebruik te maken van de innovatiekracht van

[3:04:03] burgers en de regio's, in plaats van vast te houden aan achterhaald asfaltdenken, kunnen

[3:04:08] we kosten op lange termijn besparen en Nederland mooier en gezonder maken.

[3:04:13] Ik wil daarom een aantal onderwerpen uitlichten.

[3:04:15] Ten eerste Amilis Weert.

[3:04:17] Het zit heel diep in de emotie van Utrechters, dat zei de gedeputeerde van de VVD in Utrecht.

[3:04:22] Hij had het over het enorme verzet van burgers tegen de verbreding van de A27, de kosten

[3:04:27] van onvervangbare natuur en historisch erfgoed, het bos bij Amilis Weert.

[3:04:33] Nu is ook duidelijk dat niet alleen een meerderheid van de regio, maar ook een meerderheid van

[3:04:37] heel Nederland tegen het plan van het Rijk is.

[3:04:39] Het plan van het ministerie kost de maatschappij meer dan het oplevert.

[3:04:43] Het mooie is, er ligt een prachtig plan van de regio zelf, dat sneller kan dan het plan

[3:04:47] van het Rijk, met meer draagvlak van links tot rechts, waarmee het bos bespaard blijft

[3:04:52] maar de knelpunten in het verkeer op een slimme, moderne wijze worden opgelost.

[3:04:56] Het plan is getoetst en er kan tot 1 miljard aan geld bespaard worden.

[3:05:02] Voor de Partij voor de Dieren is het echt onacceptabel dat we weer over de wens van

[3:05:07] de burgers heen walsen en midden in de natuurcrisis een prachtig bos en ons historisch erfgoed

[3:05:11] laten sneuvelen.

[3:05:12] Het bos is het huis van onder andere veel reeën, reigers, dassen en ijsvogels.

[3:05:17] Het is een oude loofbos op kleigrond en daarmee uniek in Nederland.

[3:05:21] Sommige bomen zijn meer dan 150 jaar oud.

[3:05:23] En dat is, anders dan de minister zegt en de PVV zegt, echt onvervangbaar.

[3:05:28] Is de minister op de hoogte van het onderzoek van Arcadis dat duidelijk laat zien dat het

[3:05:32] tracé-besluit heel schadelijk is voor de biodiversiteit?

[3:05:35] Er ligt een kansrijk alternatiefplan dat in de provincie en gemeente door de partijen

[3:05:40] als VVD en SP wordt gesteund.

[3:05:42] Op landelijk niveau zou het op zich dus, als we dat doorvertalen,

[3:05:47] op een meerderheid moeten rekenen.

[3:05:49] Dit kabinet zegt ook voor de regio te staan,

[3:05:51] maar lijkt hier juist een Haagsplan door te willen drukken.

[3:05:54] We vragen daarom een toezegging van de minister

[3:05:56] om samen met de regio het regioplan welwillend te bekijken

[3:06:00] en met een uitgebreide analyse aan de Kamer te rapporteren.

[3:06:03] We vragen ook om een actuele kostenraming van het Racé-besluit op te stellen

[3:06:08] om deze naar deze oranje voor besluitvorming naar de Kamer te sturen.

[3:06:14] Anders hebben we een motie daarover.

[3:06:16] Dan over de Lely Line. Daar is heel veel over gezegd.

[3:06:19] We hebben het in de Volkskrant al gezien.

[3:06:21] De hele regio roept om dit gewoon door te zetten en een volgende stap te nemen.

[3:06:26] Waar het op blijft hangen, is die 75%-regel.

[3:06:29] En ik begrijp de redenering van het kabinet en VVD en NEC hier helemaal niet.

[3:06:35] Wat de VVD en NEC zelfs zeggen, het loslaten van de regel zou misschien zelfs tot vertraging

[3:06:42] kunnen leiden en allerlei verwachtingen kunnen scheppen die niet ingelost kunnen worden.

[3:06:45] Maar zelfs het alternatief van het VVD en NEC leidt tot die problemen.

[3:06:50] Sterker nog, ze zouden meer onzekerheid kunnen geven en dan misschien zelfs het versnelt

[3:06:54] vinden van hun financiën voor dit project in de weg kunnen zitten.

[3:06:59] Voorzitter, natuurlijk kunnen we regels niet zomaar loslaten, maar dit gaat om een heel

[3:07:04] uitzonderlijk project waar discussie decennia lang over loopt, waar beloften zijn gedaan.

[3:07:09] En er speelt natuurlijk de ereschuld aan het noorden, aan de rente in Groningen mee.

[3:07:14] En dit kabinet zegt dit allemaal serieus te nemen.

[3:07:17] Als dat zo is, dan vraag ik toch de bewindspersoon om hier nogmaals goed naar te kijken en toch

[3:07:24] te kijken of die regel van 75 procent losgelaten kan worden.

[3:07:28] Dan een punt over de inzet van de infranatuur voor groei van onze welzijn.

[3:07:32] Want er ligt een enorme potentie rondom onze infrastructuur waar we allemaal blijer en beter

[3:07:37] van kunnen worden.

[3:07:38] We hebben bijvoorbeeld zoveel bermen langs allerlei wegen dat we minstens nog een Veluwe,

[3:07:42] ons grootste natuurgebied, erbij krijgen.

[3:07:44] En het is zonde om die enorme ruimte niet slim voor meerdere doeleinden in te zetten.

[3:07:48] Terwijl we grote uitdagingen hebben en land schaars is.

[3:07:52] Als we bermruimte slimmer inzetten, kunnen we winsten boeken op heel veel verschillende

[3:07:56] maatschappelijke vlakken. En laten we eerlijk zijn, meeste mensen worden blijer van zoemende en bloeiende

[3:08:02] bermen. Maar de bewindspersoon heeft ondanks het verzoek van de commissie nog steeds geen informatie

[3:08:08] gestuurd over bermbeleid door het Rijk. Dus we debatteren eigenlijk met gebrekkige informatie.

[3:08:15] Ik vraag de bewindspersoon dit niet meer te laten gebeuren. Is hij bereid om de Kamer minstens

[3:08:20] jaarlijks proactief te informeren over de stand van zaken rondom de bermen en daarbij ook elke keer

[3:08:24] te kijken met welke stappen meer ecologische en maatschappelijke winst er eventueel meer

[3:08:30] te behalen is.

[3:08:31] Nu de brief van de bewindspersoon over bermbeheer later komt dan verwacht, vraag ik de bewindspersoon

[3:08:36] om nog twee punten in deze brief mee te nemen.

[3:08:38] Ten eerste, iedereen kan nu zeggen dat ze meedoen aan ecologisch bermbeheer, maar er

[3:08:42] is één goed keurmerk, de kleurkeur, van onder andere de Vlinders Stichting, daar maken steeds

[3:08:47] meer bedrijven en overheden gebruik van.

[3:08:49] Ik vraag de staatssecretaris, zou het Rijk ook de kleurkeur kunnen gebruiken?

[3:08:56] Volgens mij kan dat zonder dat het extra geld kost.

[3:08:59] En kan de bewindspersoon toezeggen om daar in de brief op terug te komen?

[3:09:03] Dan een tweede punt.

[3:09:06] Ik vraag aan de bewindspersonen om in gesprek te gaan met de werkgroep infranatuur en ze

[3:09:09] te vragen waar we budgetneutraal, of misschien een klein beetje extra kosten, meer ecologische

[3:09:15] en maatschappelijke winst zouden kunnen halen uit onze infranatuur.

[3:09:18] en daar de Kamer in ieder geval over te informeren, zodat wij er verder over kunnen beslissen.

[3:09:22] Tenslotte, voorzitter, nog één punt.

[3:09:24] Natuurlijk de dieren, want dit debat gaat over veiligheid, ook van mensen.

[3:09:29] Maar door onze infrastructuur nemen we steeds meer ruimte in van de andere dieren.

[3:09:34] En dus moeten we ook gewoon verantwoordelijkheid nemen voor hun veiligheid.

[3:09:37] Als we alleen maar naar egels kijken, dan zien we dat er ongeveer 135.000 egels per jaar worden aangereden.

[3:09:43] Het probleem is dat het eigenlijk niet goed in zicht te liggen is

[3:09:46] op hoeveel dieren het jaarlijks gaat en waar de knelpunten echt zitten.

[3:09:52] Dus we vragen aan de staatssecretaris of hij bereid is de mogelijkheden

[3:09:55] voor een registratiesysteem te verkennen, tenminste als het gaat om de Rijkswegen,

[3:10:00] en daarover in gesprek te gaan met organisaties als SoortNL en Dierenlot.

[3:10:03] Is hij bereid om met gemeenten en provincies te overleggen

[3:10:06] over de mogelijkheden om verbetering daarin te brengen,

[3:10:09] zodat we concrete stappen, wellicht ook budgetneutraal, kunnen zetten.

[3:10:13] Dank u wel.

[3:10:15] Ik wil gaan schorsen voor de lunchpauze.

[3:10:18] Dat wil ik gaan doen tot twee uur, zodat u rustige tijd heeft om te eten.

[3:10:23] Ik zou in die periode ook alvast willen vragen aan de minister en de staatssecretaris

[3:10:28] op hetgeen wat ze kunnen voorbereiden voor de beantwoording in de eerste termijn

[3:10:31] aan de kant van het kabinet, om dat alvast te doen,

[3:10:33] zodat wij straks na afronding van de eerste termijn aan de kant van de Kamer

[3:10:36] niet een hele lange schorsing nodig hebben.

[3:10:39] Dat is mijn verzoek en daarmee schors ik voor nu het debat tot twee uur.

[4:00:19] Dames en heren, wij vervolgen dit noodoverleg meerd.

[4:00:24] We zijn nog bezig met de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[4:00:28] Wij hebben nog, als ik het goed heb gezien, nog drie sprekers te gaan aan de kant van de Kamer.

[4:00:33] Daar gaan we nu snel mee verder, waarna we overgaan naar de beantwoording aan de kant van het kabinet.

[4:00:38] Er ligt daar nog een korte schorsing van nodig, maar dat gaan we zo even horen,

[4:00:41] naar een van de vragen die nog gesteld worden.

[4:00:44] Maar ik zou voor nu graag de heer Pierik van de BBB het woord willen geven.

[4:00:49] Dankjewel, voorzitter.

[4:00:52] Wat kan wel, is misschien in tijden van schaarste wel de belangrijkste vraag vandaag.

[4:00:57] We hebben het over de MIRT-projecten, het meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport.

[4:01:03] Dit programma is essentieel voor het verbeteren van de bereikbaarheid en de leefbaarheid van Nederland.

[4:01:07] Toch is er op verschillende onderdelen van de uitvoering van meerdere projecten

[4:01:12] behoefte aan verduidelijking en een scherpe blik naar de toekomst.

[4:01:17] Ik wil me vandaag richten op drie zaken.

[4:01:20] Allereerst de financieringsmogelijkheden.

[4:01:23] Twee, de locatiekeuze en tenslotte het afwegingskader bij het vaststellen van de prioriteiten.

[4:01:31] De financieringsmogelijkheden, er is al heel veel over geroepen.

[4:01:34] In een eerder schriftelijk overleg vroegen we de staatssecretaris om te onderzoeken

[4:01:39] of en hoe Europese financieringsmogelijkheden en fondsen beschikbaar zijn om projecten een

[4:01:44] stap verder te kunnen brengen.

[4:01:46] Daar hebben we inmiddels nog geen duidelijk beeld over.

[4:01:50] De financieringsmogelijkheden of fondsen zijn bij verschillende MIR-projecten cruciaal.

[4:01:55] En daar moeten we dus ook voldoende zicht op krijgen als Kamer, zeker als het gaat over

[4:02:00] de Lelylijn en de Nede-Saxelijn.

[4:02:02] We hebben kunnen lezen dat de 75% financieringseis nog steeds niet is gehaald en dat daardoor

[4:02:10] er geen start zou komen op beide projecten.

[4:02:13] De BBB wil echter dat er wel vervolgstappen gezet gaan worden om uitzicht te krijgen op

[4:02:19] het starten van deze MIRT-projecten.

[4:02:22] Daarom willen we een soort pre-MIRT-verkenning, of de heer Van Dijk noemde het een masterplan.

[4:02:28] De BBB wil dat er nagedacht wordt over een spaarsysteem en een fasering om uiteindelijk

[4:02:37] de 75% financieringzijs in beeld te krijgen.

[4:02:42] Onder de huidige omstandigheden wordt daar niet met de MIRT-verkenning gestart, maar

[4:02:46] de vraag die overeind blijft is natuurlijk hoe kunnen we toewerken naar een situatie

[4:02:50] waarin we dit wel in beeld krijgen.

[4:02:53] Het is voor de noordelijke provincies en gemeenten noodzakelijk om een duidelijk pad te zien

[4:02:57] naar de situatie waarin MIRT-onderzoeken wel van start kunnen.

[4:03:03] De Lelylijn is behalve een spoortraject ook een NOVEX-gebied.

[4:03:06] Dit is een extra reden om de Lelylijn ook op te nemen in de NOTA-ruimte.

[4:03:11] Natuurlijk ook omdat deze spoorverbinding een heel belangrijke schakel vormt

[4:03:14] in de gebiedsontwikkelingen rondom dit spoortraject.

[4:03:17] Daarom ook de vraag aan de staatssecretaris.

[4:03:20] Kan hij nagaan in hoeverre het mogelijk is bij de minister van VRO

[4:03:24] om te kijken of ook de Lelylijn toegevoegd kan worden aan de noodruimte.

[4:03:33] Naast een premitsverkenning wil de BBB ook een totaal beeld hebben

[4:03:38] van welke nationale fondsen en financieringsmogelijkheden er zijn

[4:03:41] binnen en buiten de INW-begroting

[4:03:43] en welke financieringsmogelijkheden ook er in de EU zijn, zoals de Green Bonds.

[4:03:48] Het is misschien even een flinke klus, maar als we goed in beeld hebben

[4:03:51] welke financieringsmogelijkheden er zijn, welke spaaropties er zijn,

[4:03:55] Dan kunnen we ook veel beter prioriteren en plannen.

[4:03:59] Mijn ideaalbeeld is dat er een tabel is met de MIRT-projecten en de reeds beschikbare budgetten

[4:04:04] en vervolgens de mogelijke financieringsbronnen en natuurlijk ook de reeds onderzochte financieringsopties.

[4:04:10] Volgens de BBB zijn deze opties nog lang niet allemaal onderzocht.

[4:04:14] Dit overzicht kan prachtig inzicht bieden in alle mogelijkheden per MIRT-project.

[4:04:20] Wij begrijpen dat dit een flinke klus is, maar het is wel noodzakelijk om de Kamer hier

[4:04:25] goed over te informeren.

[4:04:28] Het antwoord kan niet, is voor de BBB uberhaupt niet vaak het meest logische antwoord, maar

[4:04:34] zeker niet als er nog zoveel onduidelijkheden zijn en er nog zoveel opties niet goed op

[4:04:39] tafel liggen.

[4:04:41] Daarom zullen we hier ook in tweede termijn een motie over indienen.

[4:04:46] Dan de locatiekeuze van middenprojecten.

[4:04:49] Wat betreft de locatie van MIR-projecten is een belangrijke vraag die we ons moeten stellen.

[4:04:54] Wordt er voldoende aandacht besteed aan de bereikbaarheid van de regio's?

[4:05:00] Veel van de grote MIR-projecten zijn gelegen in de Randstad, maar het is belangrijk dat

[4:05:05] we ook oog hebben voor de kleinere regio's en de gebieden buiten de grote stadsconcentraties.

[4:05:11] Zo zijn er belangrijke uitdagingen qua infrastructuur in de regio's waar we ook oog voor moeten

[4:05:16] houden.

[4:05:20] Ik vind dat we dit niet moeten laten versloffen.

[4:05:24] Ik vind dat we Sluis en Brug moeten vernieuwen, niet één van de twee.

[4:05:32] En ook de bereikbaarheid van enkele plaatsen in de Kop van Overijssel en in Gelderland is

[4:05:35] al jarenlang een probleem.

[4:05:38] Ook de N50 tussen Dramspoolbrug en de Hattemerbroek is nog steeds een dodenweg en een groot probleem.

[4:05:45] Dat verdient meer aandacht.

[4:05:46] Hetzelfde geldt voor N36 tussen Almelo en Ommen.

[4:05:51] Verder zijn er meer projecten waarvan de meeste mensen ze vooral kennen van de dagelijkse

[4:05:56] file informatie, zoals knooppunt Hoevelaken.

[4:06:01] Laten we daar nou ook gewoon eens een punt achter zetten en knooppunt Hoevelaken de hoogste

[4:06:07] prioriteit geven.

[4:06:10] De infrastructuur en de investeringen in het buitengebied en met name de breibereid van

[4:06:17] kleinere steden, dorpen en plattelandsgebieden wordt vaak verwaarloosd. Dit leidt tot ongelijkheid

[4:06:23] in bereikbaarheid en daardoor tot economische en sociaal achterstand. De vraag is dus hoe

[4:06:28] zorgen we ervoor dat MIR-projecten niet alleen de grote steden, centra, ten goede komen,

[4:06:33] maar ook de regio. Daarom vraag ik de staatssecretaris waar de laatste twintig jaar MIR-projecten

[4:06:41] hebben gelopen en hoeveel procent van het totale daarvan in de randstad is geweest en

[4:06:45] en ook hoeveel van de geïnvesteerde middelen en welk aandeel er in de Randstad terechtgekomen is.

[4:06:51] Tot slot wil ik een vraag stellen over het afwegingskader...

[4:06:54] dat wordt gebruikt bij het opstellen van de prioriteitenlijst voor MIR-projecten.

[4:06:59] Kan de staatssecretaris concreet antwoord geven op de vraag...

[4:07:03] welke overwegingen bepalend zijn bij de volgorde van de uitvoering van MIR-projecten...

[4:07:08] en hoe zorgt de staatssecretaris ervoor dat MIR-projecten met de meeste impact voorrang krijgen...

[4:07:14] en er een eerlijke verdeling is tussen de randstad en de regio.

[4:07:19] En we begrijpen ook dat er verschillende factoren zijn

[4:07:21] die invloed hebben op de besluitvorming.

[4:07:23] Economische baten, milieuimpact, de stikstofruimte, sociale aspecten

[4:07:27] en natuurlijk de technische en uitvoerbaarheid van projecten.

[4:07:31] Maar toch heeft onze fractie het idee dat meer projecten in de regio

[4:07:34] lang niet altijd de aandacht krijgen die ze verdienen.

[4:07:38] Veel indicatoren die bijvoorbeeld in de monitorbrede welvaart cruciaal zijn,

[4:07:43] spelen geen enkele rol. Daarom ook de vraag aan de staatssecretaris welke factoren hij verder nog

[4:07:49] graag mee zou willen wegen in het afwegingskader. Speelt bijvoorbeeld het aantal woningen dat direct

[4:07:56] of indirect gerealiseerd kan worden een belangrijke factor en moet dit wellicht ook wat zwaarder

[4:08:01] meegenomen worden in de huidige tijd van een woningbouwcrisis. Het is belangrijk dat bij het

[4:08:09] opstellen van de prioriteitenlijst niet alleen gekeken wordt naar de economische voordelen

[4:08:14] op korte termijn, maar we moeten ook oog hebben voor de lange termijn-impact.

[4:08:19] Als we wonen en bereidbaarheid slim koppelen, heeft dat vele voordelen.

[4:08:24] Samenvattend, mijn oproep is als volgt.

[4:08:26] Laten we ervoor zorgen dat we voldoende transparantie bieden over de financiering van MIP-projecten,

[4:08:32] zodat alle betrokken partijen precies weten waar ze aan toe zijn.

[4:08:35] Laten we daarnaast aandacht hebben voor de balans tussen regio en stad, ook bij het opstellen

[4:08:40] van de prioriteiten.

[4:08:45] Wat kan wel, is de belangrijkste vraag.

[4:08:47] Ik ben opgevoed in een omgeving waar het uitgangspunt altijd was, waar een wil is, is een weg.

[4:08:53] Dat zie ik straks ook heel graag terug bij de beantwoording van de vragen bij de minister

[4:08:59] en de staatssecretaris.

[4:09:01] Dank u wel, voorzitter.

[4:09:02] Dank u wel, heer Pierik, voor uw inbring.

[4:09:04] Dan gaan we door met de inbreng van de SGP.

[4:09:08] De heer Stoffer geeft graag het woord.

[4:09:13] Ik moet hem wel aanzetten natuurlijk, anders hoort u mij niet.

[4:09:18] Nogmaals, dank voor het woord.

[4:09:20] Het is dringend geblazen.

[4:09:22] Op de weg, op het spoor, maar ook in het middenbeleid.

[4:09:26] De snelweg is te smal en op de toeritten staat het al vast.

[4:09:29] Ondertussen stuurt de Haagse tomtom hier steeds dezelfde kant op.

[4:09:33] Als we niet oppassen, wordt het een verkeerschaos, ook in het beleid.

[4:09:36] Ik herinner de bewindsleden graag aan dat motto van het kabinet,

[4:09:40] het werd net ook herhaald door de heer Pierik,

[4:09:42] doen wat wel kan.

[4:09:45] De Kamer heeft per motie gevraagd om een integraal overzicht te geven

[4:09:48] van de budgetbehoeften voor instandhouding en infraprojecten

[4:09:53] in verhouding tot de beschikbare middelen.

[4:09:55] De minister verwijst qua beantwoording naar een investeringslijstje

[4:09:58] dat op de formatietafel lag en doet daar het een en ander aan informatie bij.

[4:10:02] Maar ik zeg erbij, dat geeft voor mij geen integraal overzicht en ook geen inzicht in

[4:10:08] de verhouding tot de beschikbare middelen.

[4:10:11] En misschien, goed om te melden, dat tot 2038 er een gapend gat is van misschien, maar ja,

[4:10:17] ik weet het niet zeker, want ik heb dat overzicht niet helemaal goed voor ogen, maar misschien

[4:10:21] wel 25 miljard voor alleen al de instandhoudingsopgave.

[4:10:25] Dus die mooie infrastructuur waar straks over gesproken werd, bijna de beste van de wereld,

[4:10:29] Ja, als we zo doorgaan, dan bungelen we straks ergens onderaan.

[4:10:33] En dat is echt wel heel belangrijk, denk ik, om daar middelkaar gewoon de schouders onder te zetten.

[4:10:37] Middelkaar, zeg ik.

[4:10:39] Aan de informatietafel heeft de infrastructuur het nakijken gehad.

[4:10:42] Dat hebben we ook straks al geconstateerd.

[4:10:44] En ik vraag de minister het integrale overzicht van zowel benodigde als beschikbare middelen

[4:10:48] op korte termijn alsnog te geven.

[4:10:50] Want de enorme budgetspanning loopt echt tot scherpe keuzes.

[4:10:54] En het maken van goede keuzes begint bij een goed overzicht van benodigde en beschikbare middelen

[4:10:58] en daarbij een goed afwegingskader.

[4:11:01] En we moeten voorkomen dat we allerlei grote en kleine projecten

[4:11:04] in een trechter stoppen, zonder dat we die onderkant van de trechter vergroten.

[4:11:08] Want voor je het weet, dan raakt die trechter helemaal verstopt.

[4:11:11] En voorzitter, dat zie je al een beetje gebeuren bij de Lelylijn

[4:11:13] en, nee, de Sachsenlijn.

[4:11:15] Er is al heel veel over gezegd.

[4:11:17] Dus ik sluit me ook aan bij de motie zoals die vanuit NEC is aangegeven.

[4:11:22] En ik zou zeggen, laten we wat dat betreft de studie starten

[4:11:25] naar de Lelylijn kijken van wat daar nu echt wat voor geld nodig is,

[4:11:30] wat je exact wilt doen. Dus ik sluit me wat dat betreft daar ook graag bij aan.

[4:11:33] En daarna de SaxoLijn sluit ik me ook bij aan.

[4:11:36] Zorgen dat we dat financieringsdeel gaan dekken, hoe dan ook,

[4:11:40] en gewoon beginnen met de uitvoering. Volgens mij is dat essentieel.

[4:11:44] Voorzitter, dan de gepauseerde projecten.

[4:11:46] Het kabinet kiest ervoor om twee derde van de restbudgetten

[4:11:48] voor de gepauseerde infraprojecten bij deze projecten weg te halen.

[4:11:52] 200 miljoen om een van de projecten komend voorjaar uit de pauzestand te halen en 300

[4:11:56] miljoen euro naar een pot voor kleine inframaatregelen.

[4:12:00] Ik zou heel graag een toelichting willen hebben op deze manoeuvre.

[4:12:02] Ik zie bijvoorbeeld dat de drechtsteden maar 16 miljoen euro krijgen voor doorstromingsmaatregelen,

[4:12:08] terwijl het restbudget voor de A15 een paar keer zo groot is.

[4:12:12] Waarom dit restbudget helemaal weghalen, terwijl hier veel meer doorstromingsmaatregelen nodig

[4:12:17] zijn?

[4:12:17] Ja, en voorzitter, dan Hoevelaken. We hebben er veel over gehad, maar de Kamer heeft per motie aangegeven dat het knooppunt Hoevelaken de hoogste prioriteit moet hebben.

[4:12:25] Het is een hele belangrijke draaischijf in het midden van het land en alles ligt klaar.

[4:12:29] Het zou in 2023 al klaar zijn. Dat was de belofte toen ik in 2018 hier in de Kamer kwam.

[4:12:35] En daarom, het mag niet op de lange baan.

[4:12:37] Dus mijn vraag is ook, waarom kiest de minister er niet voor om een groot deel van die 500 miljoen euro direct naar Hoevelaken te schuiven,

[4:12:43] zodat het project met de meeste prioriteit ook daadwerkelijk opgepakt kan worden.

[4:12:48] En dan, voorzitter, de vraag over het perspectief voor de A2 tussen Dijlen en Vught.

[4:12:52] Mijn vraag is, wordt die dan als tweede opgepakt?

[4:12:56] Goed dat de mitverkenning N35 tussen Wietmend en Nijverdal wel opgepakt wordt,

[4:13:00] want dat is een hele belangrijke vervoersslagader voor Overijssel.

[4:13:03] En ik wil de minister vragen om het zicht op een 2x2-autoweg

[4:13:07] op langere termijn in ogenschouw te blijven houden

[4:13:10] en die variant niet bij voorbaat uit te sluiten.

[4:13:13] Harderwijk-Amersfoort, voorzitter. Ik heb inmiddels gezien dat daar ook goede moties voor liggen.

[4:13:18] Heel belangrijk. Niet alleen dat ik ook graag op die trein stap, dat haalt mij ook weer vaker uit de auto,

[4:13:23] maar heel belangrijk voor al die mensen uit de Veluwe die richting het westen willen. Dit helpt echt,

[4:13:29] zeg ik er maar bij, als ervaringsdeskundige. Dus ik zal die motie ook van harte ondersteunen die

[4:13:34] ik heb gehoord dat die aangekondigd wordt. Voorzitter, dan nog één punt. Maritiem.

[4:13:40] Nederland kan niet zonder een sterke maritieme sector, inclusief havens en scheepswerpen.

[4:13:44] En dit is verband drie punten.

[4:13:46] In de eerste plaats een voorstel voor de sluisverbreding bij Kornwerderzand.

[4:13:50] De SGPO dat het Rijk mede haar verantwoordelijkheid neemt als mid-partner voor dit project.

[4:13:54] En ik zeg erbij, kies voor scenario B.

[4:13:56] Zo vaak zullen geen ontheffingen nodig zijn.

[4:13:58] Het scheelt heel veel geld.

[4:14:00] Kijk naar tolheffing of eventueel verlenging van de looptijd van mobiliteitsfonds om dat

[4:14:03] financiële gat dat er nog is te dichten.

[4:14:06] En in de tweede plaats wil ik het belang van uitbreiding van de volkerhaksluizen voor de

[4:14:09] binnenvaart benadrukt. Hoe gaat de minister voorkomen dat dit op de lange baan geschoven wordt?

[4:14:14] In de derde plaats pleit ik voor het actualiseren van het MIT-onderzoek voor de binnenhaven van

[4:14:18] Werkendam en zal ik de motie die door het CDA wordt ingediend, mede indienen.

[4:14:23] Tot slot, voorzitter. Verkeersveiligheid. Denk aan de N36, waar maar op de helft van het onveilige

[4:14:28] traject de rijbaanscheidingen worden aangebracht. Ik wil nogmaals op mijn amendement wijzen van

[4:14:32] 100 miljoen om extra geld uit te trekken voor veilige wegen en fietspaden. Ik beveel hem van

[4:14:38] hard eraan, zeg ik hem maar bij. Want ja, wie knijpt op de veiligheid, die maakt gewoon brokken.

[4:14:43] Dank u wel. Dank u wel, heer Stoffer.

[4:14:47] Dan heb ik als laatste aan de kant van de Kamer in eerste termijn het woord aan de heer Ginnewitz van de ChristenUnie.

[4:14:52] Voorzitter, dank u wel. Nederland bereikbaar houden nu en in de toekomst, daarover gaat het myrt.

[4:14:58] Maar ik ben bezorgd, want onze investeringsstroom valt droog, ondanks een groeiende bevolking en economie.

[4:15:05] En ik zei het zojuist al in een interruptie, deze giftige cocktail vormt een drama in de dop.

[4:15:11] Mijn vraag aan de minister, erkent hij dat?

[4:15:13] Wil hij zich ook niet uit deze problematiek investeren?

[4:15:16] De kern van het probleem betreft het coucoujon in zijn begroting, de onderhoudsopgave.

[4:15:22] De nieuwe basiskwaliteitsniveaus vragen structureel om veel meer geld.

[4:15:26] En dat is randvoorwaarde nummer één.

[4:15:28] Ook de inflatie is een bedreiging.

[4:15:30] De kosten in de GWW, in de grond-, weg- en waterbouwsector, zijn exclusief gestegen.

[4:15:33] terwijl de indexatie achterblijft.

[4:15:35] De regering ziet voorlopig geen reden de indexatiesystematiek te wijzigen.

[4:15:40] Maar dit voorjaar, komend voorjaar, wordt besloten of extra prijskompensatie nodig is.

[4:15:44] En wat mij betreft is dit evident het geval.

[4:15:46] En wil de minister de Kamer hierover op tijd voor de voorjaarsbesluitvorming informeren.

[4:15:51] Het nieuwe kabinet voegt geen structurele middelen toe aan het mobiliteitsfonds.

[4:15:56] En laten we daarom investeren in goedkope oplossingen, de fiets en de bus.

[4:16:00] Helaas bezuinigt dit kabinet de busindelen van ons land weg.

[4:16:03] en komt er geen euro bij voor de fiets.

[4:16:06] En waarom niet? Beide kunnen drukte op de weg fix verminderen.

[4:16:09] Mijn bredere oproep is daarom regering, regeer.

[4:16:14] U bent door de coalitie in een te krap pak genaaid, zeker waar.

[4:16:17] Maar dat wil niet zeggen dat deze bewindspersonen achterover moeten gaan leunen

[4:16:20] en naar de regio moeten roepen

[4:16:22] kiest u maar welk project wel en welk project er niet moet doorgaan.

[4:16:27] Met andere woorden is mijn oproep aan minister Matlene

[4:16:30] geen makelaarsmethode, maar een ministersmentaliteit gevraagd.

[4:16:34] Kies zelf. Maak zelf duidelijk welke van de gepauseerde projecten wel worden opgestart en welke niet.

[4:16:40] Kies zelf hoe ambitieus uit het hoofdlijnenakkoord kunnen worden waargemaakt.

[4:16:46] Vermors geen tijd, maar sta op en regeer.

[4:16:50] Dan mijn rondje Nederland, voorzitter.

[4:16:52] Uiteraard beginnend bij de sporenverbinding met het noorden.

[4:16:54] Al twee jaar op rijregelde de Kamer geld voor meppel, maar weer blijkt het onvoldoende.

[4:16:59] Hoe groot is nu het tekort?

[4:17:01] Blijft met de huidige scope de derde en vierde intercity naar Groningen in zicht?

[4:17:06] En de mitverkenning voor de Neder-Zakse lijn ligt binnen handbereik om die te starten.

[4:17:10] Een dikke miljard moet op tafel te leg zijn toch om deze mitverkenning te kunnen starten.

[4:17:14] En natuurlijk uiteindelijk de hele 1,7 miljard.

[4:17:17] Heeft de staatssecretaris dit al geagendeerd richting de ministers van bijvoorbeeld VRO?

[4:17:21] Ik zie er nog veel te weinig van.

[4:17:23] Sterker, ik voelde plaatsvervangende schaamte toen ik hoorde hoe dit kabinet de bestuurders uit het noorden heeft bejegend.

[4:17:28] Snappen deze bewindslieden dat?

[4:17:32] Het ideale station bij Stadskanaal is station Diedeldom in het zuiden.

[4:17:36] Terwijl nu in fase 1 een station in het noorden van Stadskanaal dreigt te worden gerealiseerd.

[4:17:41] Hoe verkoopt de staatssecretaris geldverspilling,

[4:17:43] ten meer daar hij en wij de gehele Nederzakselijn wil gaan aanleggen?

[4:17:48] De Lelylijn vergt een grote structuurbeslissing en die moet er gewoon komen.

[4:17:52] En klopt het dat de 75% regel al eens eerder is losgelaten?

[4:17:56] Breenpoort-Eindhoven kwam voorbij, maar ik heb in een interruptie al de HZL-Zuid

[4:18:00] en de Betuwe-route genoemd.

[4:18:02] Bied dat perspectief om nu toch een stap verder te zetten en ik volg het interesse ook wat

[4:18:07] collega Oran van Dijk over het masterplan naar voren heeft gebracht.

[4:18:11] De sluis bij Kornwederzand moet worden verruimd, scenario B inderdaad.

[4:18:16] Wil de minister toezeggen dat de bruggen over de A7 niet vooruitlopend op verbreding worden

[4:18:21] aangepakt?

[4:18:22] De regio vindt tolheffing ter financiering bespreekbaar.

[4:18:25] is dat ook een begaanbare weg voor de minister.

[4:18:27] En wat vindt de minister van tijdelijke fietsbruggen

[4:18:29] in plaats van de shuttlebussen naar het prachtige fietspad op de dijk

[4:18:32] dat al meer dan vijf jaar niet te bereiken is voor fietsverkeer?

[4:18:36] De nieuwe regering trekt geen geld uit voor verkeersveiligheid

[4:18:39] en dat gaat mensenlevens kosten op beruchte dode wegen als de N36,

[4:18:43] maar ook op de N59 en N57 in het zuiden.

[4:18:47] Ze kwamen allemaal al langs.

[4:18:49] En wil hij met de regio in gesprek om ook de tweede helft van de N36 veilig te maken?

[4:18:52] En ik begreep dat hier een motie op tweede termijn wordt ingediend

[4:18:55] die ik met plezier ga ondertekenen.

[4:18:58] Het keerspoor naar Harderwijk is een stap dichterbij.

[4:19:00] Er is echt geen zicht op financiering voor overwegmaatregelen

[4:19:02] tussen Amersfoort en Harderwijk,

[4:19:04] waardoor de spitspendel niet kan rijden per 2025 gemiste kans.

[4:19:07] Is de staatssecretaris bereid hierover in gesprek te gaan?

[4:19:09] En ik zie gelukkig een goed amendement op dit punt

[4:19:11] van de collega's van Dijk en Veldman.

[4:19:14] De minister heeft definitief besloten het bos bij Amelisweer

[4:19:17] te verpatsen voor een minuutje reistijdwins,

[4:19:19] terwijl mensen een kwartier verderop bij knooppunt Hoevelaken

[4:19:21] de echte draaischijf van Nederland achteraan kunnen aansluiten in de rij.

[4:19:25] Gaat de minister en u ervoor zorgen dat dit project zo snel mogelijk van de grond komt?

[4:19:29] En pakt hij dan in één keer de A1-A30 Barneveld mee?

[4:19:33] Het fietspad over de Lekbrug bij Vianen wordt verbreed,

[4:19:36] maar de brug over het Amsterdam Rijnkanaal krijgt geen fietsbrug.

[4:19:39] Alidom.

[4:19:40] Dit is toch zo te regelen nu de A27 wordt verbreed?

[4:19:43] Hoeveel moet dit nou kosten?

[4:19:44] En wil de minister in gesprek met de regio hierover?

[4:19:46] De A15, die loopt hopeloos vast.

[4:19:49] Dat is echt een drama voor de drechtsteden, de Ablassewaard, de haven van Rotterdam.

[4:19:55] Wat vindt de minister van het doorstroomplan van de regio?

[4:19:58] Wil hij zijn bijdrage daaraan vergroten?

[4:20:00] Wil hij prioriteit geven aan het realiseren van Dordrecht Centraal en de nieuwe OV-knoop Dordrecht Campus?

[4:20:05] En hoe staat hij tegenover de pilot waarbij WMO-vervoer en OV gekoppeld worden?

[4:20:10] De maritieme maakindustrie snakt naar ruimte.

[4:20:12] De haven van Werkendam biedt kans.

[4:20:14] Is de minister bereid om het bestaande MIT-onderzoek hiernaast samen met de gemeente aan te vullen

[4:20:17] en te actualiseren met het oog op de maritieme maakindustrie.

[4:20:21] En ik teken inderdaad ook straks met plezier de motie van collega Vedder hierop mee.

[4:20:25] Ik rond af met het spoor in Zeeland.

[4:20:26] De enige lijn in de provincie wordt vier maanden stilgelegd.

[4:20:29] Een drama voor Zeeland.

[4:20:30] Zeker na alle klappen die de Zeeuwen al hebben moeten opvangen.

[4:20:33] Niet alleen als gevolg van spoorpech, maar ook als gevolg van het handelen van het Rijk.

[4:20:37] Denk bijvoorbeeld aan de Marinierskazerne.

[4:20:39] Daarom, wat zijn de alternatieve opties?

[4:20:41] Wil de minister op zoek naar een alternatieve lijn met omreisoptie?

[4:20:45] Laat de zeeuwen niet zakken, zou ik zeggen.

[4:20:48] Nog een toegift, voorzitter, misschien in de dying seconds?

[4:20:50] Nee? Dan hou ik die voor de tweede termijn.

[4:20:52] Tot zover.

[4:20:53] Dank u wel, heer Ginwits. De dying seconds waren al lang voorbij.

[4:20:57] Dus ik was wel wat coulant, maar dat was ik ook na een aantal collega's geweest.

[4:21:00] Dus zodat dat gaat, heb ik dat dan gelijk maar weer gladgetrokken.

[4:21:04] We zijn aan het einde gekomen van aan de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[4:21:08] Er moeten nog een paar kleine voorbereidingen getroffen worden

[4:21:10] voordat de minister en de staatssecretaris kunnen antwoorden

[4:21:13] voor hun eerste termijn en daarom wil ik voorstellen dat we nog vijftien minuutjes schorsen

[4:21:17] tot tien over half drie. Ik schors de vergadering.

[4:37:12] Dames en heren, wij gaan dit debat, het noodoverleg, meer te vervolgen.

[4:37:17] En we hebben net zojuist de eerste termijn aan de kant van de Kamer afgerond.

[4:37:22] Dat betekent dat we aangekomen zijn bij de beantwoording door de minister en de staatssecretaris,

[4:37:26] de eerste termijn aan de kant van de regering, van het kabinet.

[4:37:30] En ik denk dat ik de minister het woord mag geven, denk ik.

[4:37:34] Ja, hartstikke mooi, dan ga ik dat doen.

[4:37:36] Ga je gang.

[4:37:37] Dank u wel, voorzitter.

[4:37:41] Ja, ik zal beginnen met een algemeen indruk en daarna de algemene vragen beantwoorden.

[4:37:47] Daarna komt de staatssecretaris met zijn algemene vragen.

[4:37:51] En dan gaan we om en om het kopje per regio doorlopen.

[4:37:56] Dat is misschien het handigste om per regio te werken.

[4:37:59] Ook handig voor alle regio-bestuurders die hier natuurlijk aanwezig zijn.

[4:38:05] Is dat een goed voorstel?

[4:38:06] Ja, dat lijkt me een uitstekend voorstel.

[4:38:08] Ik wil graag nog even voorstellen om te werken met vier interrupties.

[4:38:16] En ik had verwacht dat de hegeren weer zou gaan reclameren tegen het aantal.

[4:38:22] Maar de acht interrupties in de eerste termijn heeft een enorm lange eerste termijn opgeleverd.

[4:38:29] En we hebben met elkaar afgesproken dat we vandaag tot een uur of acht hier debatteren.

[4:38:32] Dus in eerste aanvang vier.

[4:38:35] En als dat echt tot problemen leidt,

[4:38:37] dan gaan we daar naar kijken.

[4:38:39] Deer de Hoop.

[4:38:40] Ja voorzitter, ik begrijp dat we met de tijd zitten,

[4:38:42] maar ik vind vier echt te weinig.

[4:38:44] Dan zou ik in ieder geval zes willen doen.

[4:38:46] En ik hoop dat we dan echt tot acht komen.

[4:38:48] Want ik heb op een aantal delen echt hele,

[4:38:51] nou ja, hele serieuze vragen voor bewindspersonen.

[4:38:53] Maar ik heb echt op z'n minst zes nodig.

[4:38:55] Anders kunnen we het debat volgens mij echt niet goed met elkaar voeren.

[4:38:58] Ik kijk even naar de andere leden.

[4:39:00] Die knikkelen natuurlijk allemaal ja.

[4:39:01] Maar ik wil hierbij dan ook alvast...

[4:39:04] Ja, ik had het niet anders verwacht.

[4:39:06] Maar ik ga hier dan ook alvast zeggen dat wij acht uur niet gaan halen.

[4:39:09] Dus dat zullen we zo nog voor moeten bereiden.

[4:39:11] De heer Hutting.

[4:39:13] Elk nadeel heeft zijn voordeel en kan in ieder geval iedereen na de spits naar huis.

[4:39:17] Ik hoop dat de treinen dan mogen rijden. Nou, zijn we rond, denk ik.

[4:39:21] Dan gaan we van start. De minister, gaat uw gang.

[4:39:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:39:25] En dank aan alle leden voor de uitgebreide inbreng.

[4:39:28] Dit is toch een van de hoogtepunten van het jaar, het debat over het MERT.

[4:39:31] En als je van infrastructuur houdt, in ieder geval, zoals ik,

[4:39:36] ja, ik moet wel eerst zeggen dat het toch een beetje een sombere toon vind ik.

[4:39:42] En dat snap ik ook, want inderdaad, het pak zit wat krap.

[4:39:47] Daar hebben we het mee te doen, helaas.

[4:39:51] Maar het is wel een uitdaging om met het geld wat er beschikbaar is,

[4:39:56] om het maximale te bereiken.

[4:39:57] En daar mag u mij aan houden.

[4:39:59] En ik zal de Kamerleden natuurlijk ook herinneren aan het feit dat zonder geld kun je ook niet

[4:40:05] veel doen.

[4:40:06] Het is al bijna Sinterklaas, maar ik voel me toch een beetje Sinterklaas zonder cadeautjes.

[4:40:09] Dus dat is helaas een constatering.

[4:40:13] Toch moeten we ook niet somberen met elkaar, want er gebeurt heel veel wel.

[4:40:19] En zo mag ik binnenkort de Nieuwe Blankenburgverbinding openen, 7 december, waar ontzettend veel animo over

[4:40:25] is in de regio.

[4:40:27] En dat is een van de hoogtepunten die we achter de rug hebben,

[4:40:33] maar dat geeft een enorme verbetering in die regio.

[4:40:36] En zo is er een hele lijst van wat we wel doen.

[4:40:38] Grote en kleine werkzaamheden.

[4:40:42] Dus dat is ook wel goed om daarbij stil te staan.

[4:40:45] Wat kan wel, is het motto van dit kabinet.

[4:40:48] Dus ik ga proberen daar invullingen aan te geven.

[4:40:52] Er zijn enorm veel vragen gesteld.

[4:40:54] Dus ik zal ze vraag voor vraag beantwoorden.

[4:40:57] Ongetwijfeld een paar vergeten, maar dan word ik er wel vast aan herinnerd.

[4:41:02] In het kopje algemeen heb ik een behoorlijke stapel al.

[4:41:07] Dus ik begin gewoon en ik weet niet of er een bepaalde volgorde in zit.

[4:41:10] Ik begin met de vraag van de hoop.

[4:41:12] Hoe gaat de 2,5 miljard precies verdeeld worden?

[4:41:15] Ja, het gaat om de 2,5 miljard die het kabinet wel beschikbaar heeft gesteld

[4:41:19] voor infrastructuur om meer woningen te bouwen.

[4:41:23] Er zit wel een idee achter, namelijk dat het bedoeld moet zijn om extra woningen te bouwen.

[4:41:30] Dus het moet niet gaan naar tekorten van bestaande projecten of projecten die niet specifiek

[4:41:37] gekoppeld kunnen worden aan woningbouw.

[4:41:39] Het is echt bedoeld om zo'n maximaal mogelijk aantal woningen te bouwen.

[4:41:43] Ik ben ook zeer druk in overleg met de minister van Wonen om dat zo slim mogelijk te doen.

[4:41:49] En dat betekent dat je dus wel gaat kijken, wat levert iedere euro nou op aan woningen concreet,

[4:41:54] aan extra woningen, dus niet wat er al in de portefeuille zit, maar als extra woningen.

[4:41:59] En zo gaan we dat dus bekijken.

[4:42:01] Dus we werken aan een soort van een regeltje van, nou ja, hoeveel geld is er dan beschikbaar per woning?

[4:42:09] En dan kun je ongeveer kijken, is een project nou aantrekkelijk?

[4:42:12] Voldoet dat ongeveer aan die regel?

[4:42:16] Het is geen wet van mede- en persen, en in de ene regio zal het misschien iets anders zijn

[4:42:20] dan in de andere regio, maar het is toch een mooie houvast, want anders, kijk, we kunnen

[4:42:24] 2,5 miljard natuurlijk in een hele dure spoorlijn gooien en is het op, dan hebben we nog steeds

[4:42:29] niet veel woningen.

[4:42:30] Dus het gaat hier echt om woningen over Nederland verdeeld in de regio's op een heel efficiënte

[4:42:35] manier.

[4:42:36] Op de woontop van 11 december gaan we die aanpak presenteren.

[4:42:41] Dus dan wordt het wat concreter en daar moet ik dan naar verwijzen.

[4:42:48] We kunnen dus niet alle wensen uit de regio doen, want ik heb dus met alle regio's gesproken

[4:42:54] en die 2,5 miljard is natuurlijk zeer aanlokkelijk en dan krijgen we natuurlijk allerlei claims

[4:42:58] op die 2,5 miljard, maar we moeten daar dus wel voorzichtig mee zijn, het gaat echt om

[4:43:03] extra woningen.

[4:43:07] Dan in hoeverre kunnen ook projecten die een oplossing bieden voor woningopgaven sneller

[4:43:10] aan de beurt zijn. Meneer De Hoop dacht aan Almere Pampus.

[4:43:14] Zoals in de MERT-brief is aangegeven, wordt stapsgewijs voldaan aan de toezegging

[4:43:18] aan het lid Van Dijk om een prioritering aan te brengen in de MERT-projecten.

[4:43:22] Een van die criteria is dus die bijdrage aan de woningbouwopgave.

[4:43:26] Het doel is om richting het voorjaar te komen tot een integrale afweging

[4:43:29] tijdens de voorjaarsbesluitvorming.

[4:43:31] Ten aanzien van specifiek Almere Pampus, geldt dat in de BO's MERT is afgesproken

[4:43:37] dat op initiatief van de regio een gezamenlijke P-verkenning wordt gestart.

[4:43:42] Deze P-verkenning biedt mogelijkheden en kansrijkheid

[4:43:45] van alternatieve bekostiging van een IJmer-verbinding.

[4:43:48] Dit onderzoek is een alternatieve route naar de start van een MIRT-verkenning.

[4:43:54] Dan de criteria 2,5 miljard.

[4:44:01] Dat was nog een vraag van NEC.

[4:44:04] In 2022 zijn er voor 7,5 miljard aan afspraken gemaakt

[4:44:09] voor de bereikbaarheid van 400.000 nieuwe woningen.

[4:44:12] Voorwaarde daarbij was dat de rijksbijdage taakstellend was

[4:44:15] en verdere risico's bij de gemeente liggen.

[4:44:18] Ook zijn er afspraken gemaakt over de beheersing.

[4:44:21] Mocht dat niet voldoende zijn, dan sta ik wel open voor het idee

[4:44:24] om bij de 2,5 miljard verdeling te kijken naar lopende projecten

[4:44:28] op voorwaarde dat ze extra nieuwe woningen bovenop de bestaande afspraken leveren.

[4:44:34] Dus we kunnen er naar kijken, maar het moet echt om extra woningen gaan.

[4:44:37] Maar je kunt je voorstellen dat de projecten nu niet goed rondgerekend kunnen worden.

[4:44:43] Als je er een woning aan toevoegt, dat het misschien wel aantrekkelijk wordt.

[4:44:46] Dus op die manier kunnen we toch creatief zijn en kijken waar we die woningopgave kunnen leveren.

[4:44:52] Op de woontop van 11 december presenteren we dus een aanpak voor de verdeling van de 2,5 miljard.

[4:45:03] Dan een vraag.

[4:45:06] Als je niet met streefwaarden werkt, hoe kun je dan wel het effect dat je voor ogen had

[4:45:10] voor een betere bereikbaarheid in de gaten houden?

[4:45:13] Dat was een vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[4:45:15] Ik wil de komende jaren goed volgen wat de effecten op bereikbaarheid zijn.

[4:45:19] Dat doen we via de integrale mobiliteitsanalyse en in de jaarlijkse voortgangsrapportage woningbouw

[4:45:25] en mobiliteit met de nog te ontwikkelen brede welvaartindicatoren.

[4:45:29] Ik koppel daar geen nulmetingen of expliciete streefwaarden aan,

[4:45:35] omdat nog te bouwen woonwijken nog geen bereikbaarheidsvraagstuk hebben.

[4:45:40] Daarnaast zijn er veel externe factoren op invloed van die bereikbaarheid.

[4:45:46] Dan het punt buisleidingen van de heer De Hoper.

[4:45:49] Ja, ik ga even van onderwerp naar onderwerp.

[4:45:50] Het is gewoon het volgorde van de blaadjes, maar de vragenstellers weten vast welke vraag dit was.

[4:45:55] die over de buisleidingen van gevaarlijke stoffen tussen Limburg en de Rotterdamse haven.

[4:46:02] Er zijn buisleidingenstroken gereserveerd voor veilig transport van gevaarlijke stoffen

[4:46:07] via buisleidingen.

[4:46:08] Ik werk samen met de ministers van VRO en KGG om te zorgen dat er ruimte blijft in deze

[4:46:14] stroken voor nieuwe buisleidingen.

[4:46:16] Daarbij horen ook duidelijke veiligheidskades voor buisleidingen en die zijn we aan het

[4:46:21] ontwikkelen met de sector, mede voor de nieuwe energiedragers en CO2-transport.

[4:46:26] Ik verwacht de Kamer in december te kunnen informeren over het Delta Rhine Corridor project

[4:46:32] door de minister van KGG, een project waar wij nauw bij aangesloten zijn.

[4:46:39] Dan gaan alle recente afspraken over de wegenprojecten door en gaan we verbeteringen aanbrengen,

[4:46:44] vroeg de heer Heutink van de PVV-fractie.

[4:46:47] Ja, ik heb dus besloten om de restbudgetten, dat is zo'n 700 miljoen,

[4:46:51] te investeren in kleine maatregelen en de herstart van projecten.

[4:46:54] Uitvoerbaarheid van maatregelen is daarbij een belangrijke randvoorwaarde.

[4:46:59] Ja, het werkte zo dat je hebt natuurlijk al die projecten, die 17 projecten,

[4:47:02] en dat zijn een soort spaarpotjes en op een gegeven moment als die 75 procent vol zijn,

[4:47:06] dan kun je een meerverkenning, een meeronderzoek starten.

[4:47:11] Nu was het zo dat er wel geld zat in al die projecten

[4:47:16] en daar gebeurt dan niks mee, dat is een soort spaarpotje wat daar staat.

[4:47:21] En dat is natuurlijk eigenlijk zonde als je heel veel geld reserveert

[4:47:24] en er gebeurt niks, want die 17 projecten waren allemaal gepauzeerd.

[4:47:28] Dus wat ik gedaan heb, is te zeggen van het idee is

[4:47:32] dat we ieder jaar één van die 17 projecten gaan starten.

[4:47:36] Het restbudget hebben we daardoor bij elkaar kunnen leggen,

[4:47:41] dus uit de spaarpotjes kunnen halen.

[4:47:43] En daarvan hebben we 206 miljoen met de regio-overeenkomsten afgesproken

[4:47:47] voor mitigerende maatregelen.

[4:47:49] Daar kunnen de regio's dus ook zelf voorstellen voor doen.

[4:47:52] En dan komt die makelaar in mij naar boven,

[4:47:55] wat de heer Ginwis zei, wees nou een minister en geen makelaar,

[4:47:58] maar ik wilde wel opwijzen dat wij natuurlijk ontzettend goed samen moeten werken

[4:48:01] en samenwerken met de regio's,

[4:48:03] want de regio's hebben ook heel goed specifieke kennis

[4:48:07] over wat er in hun regio aan bereikbaarheid mist

[4:48:10] en waar het dus effectief kan worden ingezet.

[4:48:12] Dus het is wat lager in de hiërarchische ladder,

[4:48:15] maar daardoor wel dichter bij de burgers.

[4:48:17] En ik vind het juist belangrijk om goed samen te werken met die regio's.

[4:48:21] Ik denk dat de regio's dat ook gevoeld hebben tijdens onze overleggen.

[4:48:25] Maar nogmaals, ik vind het heel belangrijk in een land als Nederland met al die regionale besturen.

[4:48:32] 200 miljoen wordt gebruikt voor het opstarten van gepauseerde projecten in 2025.

[4:48:37] En dan is er nog 290 miljoen voor kleine maatregelen gericht op het verbeteren van de weginfrastructuur.

[4:48:43] Dat kan ook met openbaar vervoer te maken hebben, maar het moet wel echt bijdragen aan

[4:48:49] het verminderen van congestie op de weg, zeg ik daarbij.

[4:48:52] Dus daar moet het aan voldoen.

[4:48:54] Het kan niet zomaar een leuk project zijn van een fietspad, dat moet echt gekoppeld

[4:48:58] zijn aan het verminderen van de druk op het onderliggende wegennet.

[4:49:02] Dus met die kanttekening hebben we dit besloten en de regio's hebben dit ook helemaal omarmd.

[4:49:09] Ik kreeg ontzettend enthousiaste reacties uit de regio's, omdat zij hiermee ook verder kunnen.

[4:49:17] En soms kunnen ze misschien ook wat bijleggen.

[4:49:20] Dan kunnen we samen nog meer bereiken.

[4:49:22] Dus dat is mooi.

[4:49:26] Dan vroeg de heer Heutink ook van de PVV 206 miljoen uit restbudgetten.

[4:49:31] Wat gaan we daarmee doen?

[4:49:33] Ja, dat gaat dus met de regio's samen in alternatieve maatregelen zitten.

[4:49:38] Dat zou ook maatregelen kunnen zijn voor werkgevers en logistieke aanpak.

[4:49:43] Het mag OV zijn, fietsen, maar het gaat echt om dat onderliggend wegennet ontlasten.

[4:49:49] Dan de gepauseerde projecten opgestart.

[4:49:53] Kan de minister toezeggen dat er in het voorjaar een project wordt opgestart en welke zal dat zijn?

[4:49:58] Ja, die projecten willen we natuurlijk opstarten.

[4:50:00] Hier zit een minister die natuurlijk vol met ambities zit, ondanks dat we weinig geld hebben.

[4:50:05] Maar niet alleen geld is het probleem.

[4:50:06] Iedereen weet ook dat stikstof een enorm probleem is.

[4:50:10] Dus de projecten die we nu op de loop hebben, we gaan kijken...

[4:50:15] ...waar hebben we geld voor, waar hebben we stikstofruimte voor...

[4:50:19] ...en waar is er capaciteit in de uitvoering?

[4:50:22] Want ook dat hebben we nodig, de maakbaarheid noemen we dat.

[4:50:25] En zo kunnen we dat bekijken, gewoon pragmatisch.

[4:50:27] Welk project kunnen we als eerste doen?

[4:50:29] Want het zijn wel... Ik hoor hoeveelhaken als belangrijk project.

[4:50:33] Natuurlijk vinden we allemaal belangrijk.

[4:50:35] Maar daar is een stikstofruimteprobleem en dus is het misschien handig om niet daarop te wachten

[4:50:41] dat we die stikstofruimte hebben, maar te beginnen met een ander project waar stikstof geen probleem

[4:50:45] is. En dat is precies wat ik aan het doen ben. Dus die analyse wordt uitgevoerd. In het voorjaar van

[4:50:50] 2025 kan de Kamer die analyse verwachten en dan kunnen we het meenemen in de integrale afweging

[4:50:56] bij de voorjaarsbesluitvorming. Ik wil graag één opmerking maken. Ik wil heel graag de interrupties

[4:51:03] het einde per blokje doen. Dat komt de snelheid ten goede. Dan hebben de leden goed zicht of alle

[4:51:09] vragen op dat blokje beantwoord zijn, zodat we niet hoeven te vragen, nou, krijg ik nog antwoord op

[4:51:14] mijn vraag. Dus dat helpt een beetje in de snelheid van het debat. Er zijn heel veel blokjes. We gaan

[4:51:17] zometeen ook nog heel even stilstaan bij welke blokjes er allemaal komen nog. Dan heeft u als

[4:51:22] leden goed zicht op wat u nog te wachten staat aan antwoorden. Dus ik zou graag eerst de beantwoording

[4:51:28] willen afmaken. En ik hou de interrupties, wie graag een interruptie wil plegen, hou ik bij.

[4:51:31] Hartstikke goed.

[4:51:34] Dit is dus het blokje algemeen.

[4:51:37] En straks gaan we dus per regio het rondje rond Nederland doen.

[4:51:42] Maar ik heb hier nogal een heel stapeltje, zeg ik erbij.

[4:51:44] Dus het zal even geduld vergen.

[4:51:49] Litveldman van de VVD.

[4:51:53] De prioriteiten, zijn die nu helder of niet?

[4:51:57] En hebben we daar een beeld bij?

[4:51:59] Het opstarten van alle projecten heeft prioriteit.

[4:52:01] We hebben die 17 projecten die we natuurlijk allemaal willen uitvoeren.

[4:52:05] Er is lang over nagedacht over die projecten.

[4:52:07] Ook de regio's hebben daar baat bij.

[4:52:08] Die zijn gewoon keihard nodig in Nederland in de komende tijd.

[4:52:13] Dus de nut en noodzaak van die projecten staat absoluut niet ter discussie.

[4:52:16] Maar het gaat wel om de keuze, de volgorde in de tijd.

[4:52:19] Het gaat dus om stikstof, capaciteit en financiën.

[4:52:23] In het voorjaar van 2025 wordt die keuze afgerond.

[4:52:27] die keuze en dat kan dan met de Kamer besproken worden, dus ik verwijs weer naar de voorjaarsnota.

[4:52:36] Dan de toekomst. Welk plan hebben wij? Het gaat om het analyseren van de stikstofruimte per

[4:52:44] landsdeel, de capaciteit, de maakbaarheid en de financiën. 2025 wordt het afgerond. Dat is

[4:52:58] Dan halen we mee verkeer uit de auto en verbeteren we de doorstroming op het hoofdwegennet.

[4:53:03] Een van die doelen is dat voor die 290 miljoen die we net al hebben genoemd.

[4:53:09] Kunnen we bevestigen dat investeringen aan dit doelbijdrag in aanmerking komen?

[4:53:13] Ja, we hebben dus die 206 miljoen in de restbudgetten met de regio.

[4:53:19] Ja, het moet dus echt ten goede komen aan het verminderen van die congressie

[4:53:22] op het onderliggend wegennet, maar we kijken er wel open naar.

[4:53:26] Dus in die zin is het antwoord geen nee, maar het is ook zeker geen ja.

[4:53:30] Het moet echt aantoonbaar helpen bij de congressie.

[4:53:38] Er zit dus ergens tussen ja en nee in, met een kritische blik.

[4:53:45] Ik hoor dat de regio al druk is bezig met plannen maken.

[4:53:49] Kan de minister exact de voorwaarden geven waaraan ze worden getoetst?

[4:53:53] Ja, dat heb ik net al gezegd.

[4:53:54] Dat gaat dus echt om het verminderen van problemen op het onderliggend wegennet.

[4:53:59] Houdt de minister er rekening mee dat alles duurder wordt wat je naar achter schuift?

[4:54:04] Ja, dat is waar.

[4:54:08] De inflatie, zeker in de bouw, die gaat hard op het moment.

[4:54:11] De bouwprijzen zijn hard gestegen, harder dan de normale,

[4:54:14] dan de inflatie werknemers in de laag.

[4:54:16] En dat geeft natuurlijk een probleem, het vergroot de druk.

[4:54:19] Dus ja, hoe langer je wacht, hoe duurder het wordt in het algemeen.

[4:54:22] We hebben natuurlijk wel een inflatiecorrectie, maar die is niet helemaal genoeg.

[4:54:25] en dat vergroot het probleem in de komende jaren.

[4:54:29] We willen natuurlijk ook snel starten.

[4:54:30] Ik zou als minister niets liever willen dan heel veel starten.

[4:54:33] Schoppen in de grond.

[4:54:34] Vroeger met Camus Eurlings, daar was dat heel knap in.

[4:54:37] Er is toen heel veel gebeurd en daar kan ik nu de vruchten van plukken,

[4:54:40] zoals de Blankenburgverbinding.

[4:54:43] Ja, ik wil natuurlijk dat mijn opvolger ook straks heel veel kan openen.

[4:54:48] Dus de snelheid, we willen het wel,

[4:54:50] alleen die stikstofproblemen zijn echt enorm.

[4:54:53] We zullen echt eerst stikstof moeten oplossen.

[4:54:55] Zelfs als het gaat om wegenveiligheidsprojecten.

[4:54:59] Want stikstof houdt daar geen rekening mee.

[4:55:02] Het stikstofbeleid is zo.

[4:55:03] Je moet eerst die stikstofruimte hebben voordat je kunt beginnen...

[4:55:06] en dat je een vergunning kunt afgeven.

[4:55:09] Financiële middelen zijn natuurlijk ook schaars...

[4:55:12] maar wij voelen echt wel de druk om zoveel mogelijk te starten...

[4:55:16] zoals uw Kamer dat ook zal voelen.

[4:55:20] Dan de infrastructuurprojecten.

[4:55:27] De verkeersveiligheid is natuurlijk ook zeer belangrijk, zeker als het gaat om de N-wegen.

[4:55:39] Eenvoudige oplossingen zijn daar niet voorhanden.

[4:55:42] Als bijvoorbeeld een verkeersveiligheidsknalfpunt wordt veroorzaakt door een veel te hoge verkeersdruk

[4:55:47] op een wegvak.

[4:55:48] Wij voeren analyse uit op stikstofcapaciteit en financiën.

[4:55:52] En pas als dat allemaal klopt, kunnen we starten met een project.

[4:55:59] Het huidig systeem niet langer houdbaar, langjarig perspectief.

[4:56:03] We zoeken dus naar ruimte binnen de aanbestedingsregels,

[4:56:05] bijvoorbeeld door werk niet bij meer partijen uit te vragen dan nodig.

[4:56:09] Ook worden er steeds meer contractvormen gekozen

[4:56:11] die beter passen bij de aard van projecten.

[4:56:13] En we werken aan een meerjarige programmering

[4:56:15] waarbij we projecten zo mogelijk gebundeld naar de markt brengen.

[4:56:19] Er zijn veel vragen over geweest,

[4:56:20] want we zien dat de aanbesteding niet altijd vlot loopt.

[4:56:25] Te weinig aanbieders soms.

[4:56:27] Ik moet zeggen dat de wegprojecten concurreren wel ook met de energieprojecten.

[4:56:31] Het zijn vaak dezelfde aannemers die die graafwerkzaamheden kunnen doen.

[4:56:36] En dan zie je dus dat er toch wel een tekort is in de markt

[4:56:39] en dat gaat ten koste van het aantal aanbieders

[4:56:42] en dat kan dus een prijsopdrijvend effect hebben.

[4:56:44] En dat zien we wel sterk. En we zijn nu aan het studeren en kijken

[4:56:47] wat kunnen we nu doen om het beter te maken voor de aannemers

[4:56:51] om hierop in te schrijven.

[4:56:52] Daar kan een soort bundeling van opdrachten bij helpen.

[4:56:57] Dus als je een soort treintje maakt van projecten die achter elkaar komen,

[4:57:02] zodat personeel in dienst eigenlijk door kan naar het volgende project.

[4:57:06] Ik hoor dat het breed in de Kamer dus draagvlak is

[4:57:09] om dat verder te onderzoeken en dat doen we dus ook.

[4:57:12] Dus we kijken echt naar die aanbestedingstrajecten

[4:57:16] en hoe kunnen we die beheersbaarheid van die kosten in controle houden?

[4:57:23] Want er is een gigantische veroverschrijding

[4:57:24] en dat is natuurlijk absoluut een slechte zaak.

[4:57:29] De zorgen die de sector uitspreekt, hebben we dus ook zeer serieus genomen

[4:57:32] en met de brancheverenigingen besproken.

[4:57:35] We zoeken dus ook naar ruimte binnen die aanbesteedingsregels,

[4:57:38] want die regels zijn behoorlijk vast, we kunnen maar weinig doen daarin,

[4:57:45] maar we gaan toch steeds kijken naar contractvormen die beter passen bij de aard van die projecten

[4:57:50] om het aantrekkelijker te maken om daarop in te schrijven.

[4:57:55] Bij welke grote projecten van meer dan 5 miljard was er zicht op 75% financiering?

[4:58:02] In de periode 2008 tot 2016 gold de regel dat er 100% zicht moest zijn op financiering bij de start

[4:58:10] van de verkenningsfase.

[4:58:11] 100% dus.

[4:58:14] Sinds het IBO Flexibiliteit Infrastructurele Planning in 2016 is dat percentage verlaagd naar 75%.

[4:58:21] Er zijn sinds deze regels, ongeacht de omvang van het project, geen verkenningen gestart waarbij

[4:58:27] van deze regels is afgeweken.

[4:58:31] En daarvoor had je die regels dus niet en is er juist gekozen om wel zo'n regel in te stellen,

[4:58:36] omdat anders krijg je een wildgroei aan verkenningen zonder de benodigde middelen.

[4:58:39] Dat weten de Kamerleden ook goed.

[4:58:43] Dus het is hier wel zoeken naar...

[4:58:45] ...gaan we een regel afschaffen in één geval en wat voor consequentie heeft het voor het andere?

[4:58:50] Dus daar moeten we wel goed mee omgaan.

[4:58:55] Welke financiersbronnen en mogelijkheden zijn in beeld gebracht bij merkprojecten?

[4:59:02] Ja, dat gaat ook over de Lelylijn natuurlijk, waar we dus kijken hoe kun je dat financieren.

[4:59:06] En daar zal de staatssecretaris straks op ingaan.

[4:59:09] Wat gaan we doen in de samenwerking?

[4:59:18] Dat gaat vooral over Noord-Holland.

[4:59:26] Een mooi voorbeeld van onderlinge samenwerking om de instandhoudingsopgave voor infrastructuur

[4:59:30] adequaat aan te pakken, is de samenwerking tussen provincie en gemeente in Noord-Holland.

[4:59:35] Door de krachten te bundelen, gaat de professionaliteit van de aanbesteedende diensten omhoog en kunnen

[4:59:39] de projecten in betere afstemming met elkaar en efficiënter worden uitgevoerd.

[4:59:42] Ik moedige partijen dan ook regionaal aan om in gezamenlijkheid

[4:59:47] met elkaar op elkaar af te stemmen en dit voorbeeld volgen.

[4:59:52] Dat we dus niet alles tegelijk gaan aanbesteden,

[4:59:55] maar dat we dus goed kijken, ook met elkaar, met die lage overheden,

[4:59:58] of mag ik niet meer zeggen lage overheden,

[4:59:59] het moet zijn decentrale overheden, ja.

[5:00:04] Om dat dus slim te doen, slim aan te besteden,

[5:00:08] zodat we daar de druk kunnen verminderen op de markt.

[5:00:13] Dan vroeg de VVD ook naar een dealflow, of we dat in beeld hebben, of een meerjarige dealflow.

[5:00:18] Het antwoord is dus ja.

[5:00:19] We zijn dus echt aan het kijken hoe we dit op zo'n slim mogelijke manier met een meerjarige

[5:00:24] programmering kunnen doen.

[5:00:28] Heeft dat bundelen dan een prijsverhogend effect, vraagt de heer Van Dijk van NEC.

[5:00:33] Op zichzelf werkt dat niet prijsverhogend.

[5:00:36] Het heeft juist het doel om het efficiënter naar de markt te brengen.

[5:00:40] En één van de voordelen is dat er minder aanbestedingen hoeven zijn en dat bespaart

[5:00:45] weer tijd en kosten.

[5:00:47] Er zijn ook schaalvoordelen, omdat projectteams zowel bij de overheid als bij de aannemer

[5:00:51] routine kunnen ontwikkelen en voor elk volgend object weer efficiënter kunnen aanpakken.

[5:00:56] Maar ja, het staat tegenover kleinere aanbestedingen, die dus voor meer aanbieders kunnen.

[5:01:00] Dus het is een beetje zoeken, samen met de markt, hoe kunnen we zo slim mogelijk aanbesteden.

[5:01:04] Dat heeft al onze aandacht.

[5:01:09] In Noord-Holland is zo'n voorbeeld waar dus die aanbestendingscontracten gebundeld zijn.

[5:01:17] We gaan kijken of dat inderdaad positief uitwerkt.

[5:01:22] Kunnen we ervoor zorgen dat meevallers uit de totale rijksbegroting ten goede komt aan

[5:01:26] het mobiliteitsfonds, vraagt de heer Bamenga.

[5:01:30] Mogelijke meevallers binnen de totale rijksbegroting worden ieder voorjaar centraal gewogen in

[5:01:34] de voorjaarsbesluitvorming binnen het kabinet.

[5:01:37] Helaas staan er vaak tegenvallers tegenover.

[5:01:40] Op voorhand kunnen we dus geen aanspraak hierop maken, maar ik denk wel dat deze Kamer is natuurlijk...

[5:01:46] of deze commissie is zeer overtuigd van de noodzaak van voldoende middelen om onze mooie infrastructuur goed te houden.

[5:01:54] Maar ook binnen het kabinet voel ik wel dat dat gevoeld wordt.

[5:01:59] Dus ja, mocht er meevallers zijn, meer dan tegenvallers, dat moeten we maar afwachten.

[5:02:05] Dan hoop ik natuurlijk daar ook voor de infrastructuur aanspraak op te kunnen maken.

[5:02:12] En de signalen uit uw commissie helpen mij daar natuurlijk bij.

[5:02:16] En ook wat jullie allemaal in je eigen partijen te werden brengen.

[5:02:19] Want het is inderdaad echt een zorgen op termijn.

[5:02:22] De heer Stoffer vroeg het ook al.

[5:02:23] Kijk nou eens op termijn.

[5:02:24] Hoe ziet dat er nou uit?

[5:02:25] Want het zijn enorme opgaven en we zien echt wel structurele tekorten.

[5:02:30] Dus we moeten dat beter in beeld krijgen.

[5:02:32] En als je het in beeld hebt, helpt dat natuurlijk ook om die sense of urgency daaraan toe te kennen.

[5:02:39] En we zijn allemaal natuurlijk trots op onze infrastructuur in Nederland.

[5:02:45] Dan het analyse-instrument dat daarop wordt op een groot aantal variabelen getoetst, waaronder

[5:02:54] de omvang opgave, oplossingsvermogen, brede welvaart en ook het verkleinen van verschillen

[5:02:59] tussen regio's.

[5:03:01] Maatregelen buiten de Randstad die de vitaliteit en regionale economie bevorderen,

[5:03:04] scoren naar verwachting goed op het criterium verkleine verschillen tussen regio en Randstad.

[5:03:11] Dat verkleint, ja dat is logisch, het gat tussen economisch sterke regio's en wat zwakke regio's.

[5:03:19] Dus daar zit een weging in, zeg ik ook in de richting van de heer Van Dijk.

[5:03:23] En dat gaat dus helpen in de keuze.

[5:03:25] Dan nog een vraag van de NSC-fractie.

[5:03:34] Het Rijk als werkgever, hoe kunnen we een goed voorbeeld geven?

[5:03:38] Ja, de rol van de Rijksoverheid als werkgever is onderdeel van dat plan, het landelijk spreiden van verkeer.

[5:03:46] Wij informeren uw Kamer voor het eind van het jaar hoe we de spisdrukte op hoofdlijn over de dag en de week willen spreiden.

[5:03:52] Ja, dit was een vraag gericht op die spreiding van verkeer.

[5:03:55] Corona heeft ons geleerd dat dat toch de meest effectieve manier is

[5:03:58] om files te voorkomen.

[5:04:00] Het werkt nog steeds door.

[5:04:01] We werken allemaal meer thuis.

[5:04:03] En dat zorgt ervoor dat de filedruk nog enigszins,

[5:04:06] nou ja, enigszins zeg ik, want we stonden vanochtend allemaal aan de file,

[5:04:09] maar het had erger kunnen zijn, is mijn idee.

[5:04:13] Dat weten we.

[5:04:14] Dus we moeten daar echt werk van blijven maken,

[5:04:16] van het spreiden, thuiswerken.

[5:04:18] Dat zijn allemaal zeer effectieve maatregelen

[5:04:20] en voor mensen vaak heel prettig trouwens.

[5:04:26] Dan wordt dit echt landsdekkend vormgegeven, het spreiden, spitsmijden en spreiden.

[5:04:33] Ja, dat doen we, zeg ik ook weer in de richting van de heer Van Dijk van NSC.

[5:04:37] We informeren de Kamer voor het eind van het jaar op hoofdlijn hoe we de spitsdrukte willen spreiden.

[5:04:43] In de BO's-mert hebben we 16 miljoen gereserveerd voor het landelijke aanpak spits spreiden in 2025.

[5:04:48] Ook is er 13 miljoen vrijgemaakt voor de huidige regionale aanpak.

[5:04:54] Dan de concrete uitwerking van de bereikbaarheidsnormen.

[5:04:57] Ook een vraag van de heer Van Dijk van NSC.

[5:05:00] Ik beoog de Kamer in het eerste kwartaal van het komend jaar een brief hierover te sturen.

[5:05:05] Op dit moment zijn we bezig met het verwerken van de resultaten van onder andere de burgerraadpleging,

[5:05:10] een nulmeting en gebiedscasesen zoals Parkstad-Limburg, Arnhem-Nijmegen en Rotterdam-Den Haag.

[5:05:19] Lid verder van het CDA vraagt over de vernieuwing van het MERT.

[5:05:23] Kijken hoe we een fundamenteel anders kunnen inrichten.

[5:05:28] In het MERT staat het aanpakken van bereikbaarheidsopgaven centraal.

[5:05:32] We maken daarvoor de opgave en de effecten van oplossingen

[5:05:35] zo goed en zo volledig mogelijk inzichtelijk.

[5:05:38] Dat is een continu proces waar we met vernieuwing MERT

[5:05:41] een nieuwe impuls aan willen geven,

[5:05:43] samen met de koepels IPO en VNG en de MERT-regio's.

[5:05:47] Ook in de integrale mobiliteitsanalyse

[5:05:49] kijken we steeds breder naar de effecten.

[5:05:52] Binnenkort stuur ik de nieuwe werkwijze MKBA naar de Kamer,

[5:05:56] waarin opgeschreven staat hoe bijvoorbeeld brede welvaart moet worden meegenomen in een MKBA.

[5:06:01] En dat leidt tot beslisinformatie waarvan kabinet en Kamer samen keuze kunnen maken.

[5:06:10] Verhogen snelheid afsluitdijk. Ja, we gaan zo door de onderwerpen heen.

[5:06:15] Wanneer kunnen we 130 rijden en wie anders zou dat kunnen vragen als de PVV-fractie?

[5:06:23] Zoals in de Kamerbrief van 7 oktober jongsleden heb ik aangegeven dat wordt gekozen voor een

[5:06:28] gefaseerde aanpak van die snelheidsverhogingen.

[5:06:30] Hierbij wordt eerst gekeken naar trajecten waar een verhoging van de maximumsnelheid

[5:06:33] overdag kan plaatsvinden zonder noodzaak voor mitigerende maatregelen vanwege wettelijke

[5:06:38] regels rond geluid en stikstof.

[5:06:40] Een eerste, viertal kansrijke traject heb ik met de Kamer gedeeld en deze trajecten

[5:06:45] worden momenteel in detail onderzocht om daar een verkeersbesluit voor te kunnen nemen.

[5:06:50] Als het mogelijk is, probeer ik dit jaar nog een besluit te nemen over een snelheidsverhoging.

[5:06:54] Afhankelijk van de voortgang van de onderzoeken zou het zo kunnen zijn dat de ontwerpverkeersbesluiting

[5:06:59] begin volgend jaar ter inzage worden gelegd, maar ik ga echt proberen dit jaar al iets

[5:07:05] meer te laten weten.

[5:07:06] Maar het zal de omspannen, dus het komt eraan.

[5:07:11] Dan de partij voor de dierentenlist, Costich.

[5:07:14] De veiligheid van dieren in het verkeer is niet goed in beeld, althans dat vinden zij.

[5:07:20] Met bijvoorbeeld hultrasters en hekken probeert Rijkswaterstaat zoveel mogelijk te voorkomen

[5:07:25] dat dieren op rijkswegen kunnen komen.

[5:07:27] Daarnaast zorgen ecoducten en faunapassages dat dieren veilig kunnen oversteken.

[5:07:32] Deze blijken goed gebruikt te worden.

[5:07:35] Waar het aantal aanrijdingen met bijvoorbeeld overstekend wild leidt tot verkeersongevallen,

[5:07:40] worden deze nu al geregistreerd.

[5:07:42] Dus wij zien op dit moment geen aanleiding om de bestaande maatregelen uit te breiden.

[5:07:51] Dan nog een vraag van het lid Kostic.

[5:07:54] Kan de minister in de toegezegde brief over het bermbeheer ingaan tot de mogelijkheid

[5:07:57] van de kleurkeurmethodiek?

[5:08:01] U ontvangt als Kamer binnenkort een brief van ons over het ecologisch bermbeheer en het

[5:08:07] Het onderwerp kleur-keur zal ik hierin meenemen, beloof ik het lid Kostic.

[5:08:13] Ook vraagt de Partij voor de Dieren om in gesprek te gaan met de werkgroep Infranatuur.

[5:08:21] Via Rijkswaterstaat en ProRail zal ik een overleg treden met die werkgroep

[5:08:24] over de mogelijkheden van ecologisch bernbeheer.

[5:08:28] Wel wil ik hierbij een winstwaarschuwing aangeven dat we elke euro scherp moeten afwegen

[5:08:33] gezien de enorme instandhoudingsopgave en de beperkte middelen die er zijn.

[5:08:36] Maar we gaan zeker in gesprek en kijken waar dit mogelijk toe kan leiden.

[5:08:43] De heer Grinwis over de investeringsstroom, dat die droogvalt en de bevolking blijft groeien.

[5:08:48] Dat is nog maar de vraag of de bevolking blijft groeien, maar dat wordt aangewerkt.

[5:08:52] We hebben allerlei scenario's.

[5:08:56] Maar goed, een groeiende bevolking geeft inderdaad meer druk op huizen, wegen, noem maar op.

[5:09:01] Dus die behoefte aan mobiliteit zal ook blijven groeien.

[5:09:05] Het mobiliteitsfonds staat enorm onder druk.

[5:09:07] Dat hebben we met elkaar geconstateerd.

[5:09:10] Dit is echter niet alleen een financieel probleem.

[5:09:12] Er zijn ook echt veel belemmeringen op het gebied van stikstof en maakcapaciteit.

[5:09:16] Dus het zijn altijd die drie zaken die onze afweging noodzakelijk maken.

[5:09:22] Het kabinet werkt ook aan oplossingen voor dat stikstofprobleem,

[5:09:26] maar het is natuurlijk een zeer lastig juridisch probleem

[5:09:28] wat je niet zomaar even kan...

[5:09:30] Ja, het is niet makkelijk, moet ik helaas erkennen.

[5:09:33] Samen met de minister van Landbouw werk ik daar ook aan, want het is wel heel erg...

[5:09:42] Ik ben er bijna voorster aan het algemene blokje.

[5:09:47] Dan afwegeverdeling regio's.

[5:09:50] Een vraag van de BBB-fractie, het lid Pierik.

[5:09:53] Hoe zorgen dat die MERT-projecten niet alleen in de grote steden komen, maar ook in de regio?

[5:09:57] Zoals in de antwoorden al naar mevrouw Vedder en de heer Olge van Dijk maken we een beweging

[5:10:01] dat we meer oog hebben voor de belangen van investeren in de regio.

[5:10:05] En dat doen we in het kader van Elke regio telt.

[5:10:08] Een voorbeeld dat we met het analyse-instrument

[5:10:10] wat we met pensiesdag aan de Kamer hebben gezonden,

[5:10:13] ook op het verkleinen, een voorbeeld is dus dat analyse-instrument

[5:10:16] en dat zorgt dus tot verkleinen van de verschillen tussen de regio's.

[5:10:19] In dat kader noem ik ook graag de toezegging aan de heer Van Dijk,

[5:10:24] zoals benoemd in de meerdbrief, om een prioritering aan te brengen in meerdprojecten.

[5:10:28] De eerste stap is om criteria vast te stellen

[5:10:30] aan de hand waarvan weging zal plaatsvinden.

[5:10:33] En dat betreft dus de benodigde personele en financiële middelen,

[5:10:38] bijdrage aan de woningbouwopgave

[5:10:40] en de fase waarin het MIR-project zich bevindt

[5:10:43] en de mate waarin het project bijdraagt aan de maatschappelijke opgave

[5:10:49] op het terrein van bereikbaarheid, verkeersveiligheid,

[5:10:52] leefbaarheid en duurzaamheid.

[5:10:53] En de mate waarin het project bijdraagt aan het functioneren

[5:10:56] van internationale, nationale of regionale netwerken.

[5:10:59] En ook de maten waarin sprake is van cofinanciering door andere overheden of partijen.

[5:11:05] En natuurlijk de regionale verdeling is daar ook absoluut een apart hoofdstuk.

[5:11:10] En het zicht op de stikstofruimte met de vergunbaarheid.

[5:11:14] En dit zijn allerlei factoren die we dus meewegen en waar we in uw Kamer ook betrekken over

[5:11:18] de keuzes die we met elkaar maken.

[5:11:21] En dan als laatste in mijn blokje, en dan...

[5:11:24] Nou nee, er komen er weer een paar bij.

[5:11:28] Het zijn er nog drie.

[5:11:30] Allereerst een vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[5:11:34] Hoe zorgt de minister ervoor dat we het op orde brengen van onze infrastructuur,

[5:11:37] dat het prioriteit krijgt?

[5:11:39] En welk plan hebben we hiervoor?

[5:11:41] De groeiende opgave om onze infrastructuur van goede kwaliteit te houden

[5:11:44] is een prioriteit voor het kabinet.

[5:11:46] Op 17 juni heb ik de Kamer geïnformeerd over die aanpak.

[5:11:49] Meer productie staat hierbij centraal.

[5:11:52] Daarvoor is een groei van 2 naar 3 miljard per jaar geregeld voor het onderhoud.

[5:12:00] Een stabiel basiskwaliteitsniveau is hierbij noodzakelijk voor de netwerken.

[5:12:05] Meerjarige afspraken met Rijkswaterstaat waardoor het werk slim gebundeld kan worden en de financiële

[5:12:10] middelen hiervoor.

[5:12:11] Ook die dealflow waar we het net over hebben gehad in het aanbesteden, dat gaan we daarvoor

[5:12:17] doen.

[5:12:17] De inzet is nu natuurlijk het verder verhogen van de productiegroei, waarvoor de instandhoudingsopgave

[5:12:23] aanzienlijk hoger is en hiervoor zullen ook aanvullende middelen nodig zijn.

[5:12:29] Hierover is de Kamer geïnformeerd op 17 juni met het REBL-rapport.

[5:12:35] Dus hier gaan we met alle kracht mee door, zeg ik tegen alle leden.

[5:12:41] Dan nog een vraag van de heer Grinwis, ChristenUnie.

[5:12:45] Dit voorjaar wordt besloten of extra prijskompensatie nodig is.

[5:12:48] Ik kan niet toezeggen om vooruitlopend op de voorjaarsbesluitvorming de Kamer te informeren.

[5:12:55] Helaas, in de voorjaarsbesluitvorming wordt besloten door het hele kabinet om via de

[5:12:59] loon- en prijsbijstellingssystematiek middelen toe te voegen aan de begrotingen.

[5:13:03] Ik heb nog geen signalen ontvangen dat deze prijsbijstelling wordt ingehouden om

[5:13:08] rijksbrede problematiek op te lossen.

[5:13:10] In de voorjaarsnota 2025 zal u geïnformeerd worden over de uitkering van de

[5:13:14] loon- en prijsbijstelling.

[5:13:16] Dus we zullen geduld moeten hebben, maar de boodschap natuurlijk allemaal,

[5:13:21] ook binnen uw partijen aangeven dat infrastructuur uiterst belangrijk is.

[5:13:26] Dat is mijn oproep aan ons allen.

[5:13:28] Dan als laatste, voorzitter, een vraag van de heer Stoffer van de SGP.

[5:13:32] Het integraal overzicht van de benodigde en beschikbare middelen op korte termijn.

[5:13:37] In de Merkbrief wordt niet alleen naar het overzicht voor de informateur verwezen,

[5:13:42] maar ook een aantal aanvullingen gedaan.

[5:13:44] Een totaaloverzicht per project en opgave kan ik niet geven

[5:13:47] vanwege de onderhandelingspositie van het Rijk.

[5:13:50] Het gaat hier ook om marktgevoelige informatie.

[5:13:53] Ook geldt dat sommige risico's nog kunnen worden beheerst

[5:13:55] door bijvoorbeeld faseren of aanpassing van de scoop.

[5:13:59] De enorme budgetspanning op het mobiliteitfonds vergt scherpe keuzes

[5:14:04] en dat kost tijd en zorgvuldigheid.

[5:14:06] En uw Kamer wordt geïnformeerd over de integrale voorjaarsbesluitvorming.

[5:14:11] Tot zover mijn kopje algemeen.

[5:14:14] Tot zover, ik zou bijna zeggen de introductie, maar het is het kopje algemeen.

[5:14:18] Algemeen.

[5:14:18] Ja.

[5:14:20] Eh, de heer Huiting.

[5:14:21] Ga ervan.

[5:14:22] En voorzitter, ik heb drie vragen, maar ik zal ze dan ook in drie interrupties doen.

[5:14:27] Wel zo netjes.

[5:14:28] De eerste vraag die gaat over de toezegging om nog dit voorjaar één project op te statten.

[5:14:34] En ik begrijp dat de minister aangeeft dat hij pas bij de voorjaarsnota met besluitvorming hierom komt,

[5:14:41] maar tegelijkertijd zien we al dat het kabinet nu heeft gezegd 200 miljoen vrij te spelen om een project weer op te starten.

[5:14:48] Dus mijn vraag is dan, en daar zou ik dan een toezegging op willen hebben, en als dat niet kan, prima, dan doen we een motie,

[5:14:53] maar dat we horen dat het kabinet alles op alles gaat zetten om dit voorjaar nog in ieder geval één project te hebben uitgezocht

[5:15:01] en te zeggen van, nou, deze gaan we laten beginnen?

[5:15:04] Want het geld heeft het kabinet al bij deze midbrief eigenlijk geclaimd.

[5:15:08] De minister.

[5:15:11] Ja, het is inderdaad mijn ambitie

[5:15:14] ieder jaar één van die zeventien projecten op te kunnen starten.

[5:15:18] Ook dit voorjaar dus, daar zal ik met het eerste project komen.

[5:15:22] We gaan dus kijken hoe de projecten scoren op stikstof, maakbaarheid en budget.

[5:15:27] En dan zie ik daar wel een project opdoemen.

[5:15:32] en dat begint met de letter A en het eindigt met 27.

[5:15:36] Maar dat is dan bij Amsterdam, bij Almere.

[5:15:42] Ook de woningbouw speelt daar natuurlijk ook nog een belangrijke rol.

[5:15:46] Dus dat scoort hoge ogen, maar het is nog geen definitieve keuze.

[5:15:53] Oké, dat is in ieder geval fijn om dan in ieder geval deze toezegging te hebben.

[5:15:58] Dat scheelt weer een motie. Dank u wel, regering van de minister.

[5:16:02] Dan hoor ik het kabinet zeggen dat ze ieder jaar dus voornemend zijn om één project op te starten.

[5:16:09] Maar ik ben wel even heel erg benieuwd of dat aantal nou samenhangt met de keuze om wat te gaan schuiven in het geld van de projecten, van die 17 geposeerde projecten, met andere woorden.

[5:16:20] Omdat we nu geld gaan uitgeven en gaan herverdelen binnen die bepaalde projecten, heeft het kabinet zichzelf dan gelimiteerd op één per jaar?

[5:16:30] Of hadden we, als we die keuzes niet hadden gemaakt,

[5:16:32] nog meer per jaar kunnen doen?

[5:16:34] Kunnen we dan ook een versnelling nog eventueel doen?

[5:16:36] Ik ben even benieuwd hoe dat werkt.

[5:16:38] Nou, een versnelling zal ik nooit uit de weg gaan.

[5:16:41] Of het realistisch is, is de vraag.

[5:16:43] Als je kijkt naar al die projecten en naar de problemen rond die projecten

[5:16:46] qua financierbaarheid, stikstof en noem maar op,

[5:16:48] dan word je daar niet heel vrolijk van.

[5:16:51] Het is wel een mooi streven, denk ik, om je...

[5:16:54] Om in ieder geval een soort...

[5:16:56] Het kabinet heeft besloten om die zeventien projecten weer actief te maken,

[5:17:00] want ze zaten allemaal in de ijskast.

[5:17:02] Dus ik denk dat het ook gezien de jaarlijkse verlenging van meer het budget,

[5:17:09] dat het realistisch is dat je ongeveer één project per jaar kan doen.

[5:17:12] Als er twee kleinere zijn per jaar, dan zou dat ook kunnen,

[5:17:15] als daar stikstofruimte en financiën voor beschikbaar zijn.

[5:17:19] Dus het is meer een soort streven dan dat het nou echt beleid is.

[5:17:24] Maar het is wel een mooi streven, denk ik.

[5:17:26] Het is zeker een mooi streven, zeg ik in de richting van de minister.

[5:17:30] Maar waar ik nog benieuwd naar ben, is...

[5:17:32] We gaan nu 700 miljoen van die projecten anders verdelen.

[5:17:36] Heeft het kabinet zichzelf daarmee een extra beperking opgelegd...

[5:17:40] als het gaat om de snelheid waarmee we die projecten weer kunnen opstatten?

[5:17:46] Nee, dat is niet zo.

[5:17:47] Want de restbudgetten in al die projecten was dermate laag...

[5:17:52] dat dat nu niet een aanleg of niet in de weg staat.

[5:17:54] Het waren wel heel veel spaarpotjes, maar er zat maar heel weinig in per spaarpotje.

[5:17:58] Dus niet zo dat dat om hele grote bedragen ging per project.