Spoorveiligheid en ERTMS

[0:00:05] Goedemiddag allemaal.

[0:00:09] Hierbij wil ik graag het commissiedebat over spoorveiligheid en ERTMS...

[0:00:14] ...wat staat voor European Rail Traffic Management System...

[0:00:18] ...van de Vaste Kamercommissie voor Infrastructuur en Waterstaat openen.

[0:00:23] Allereerst wil ik de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat...

[0:00:26] ...de heer Christiansen...

[0:00:28] ...en zijn ambtelijke ondersteuning van harte welkom heten. Welkom.

[0:00:32] Daarnaast heet ik de leden van de Kamer aan mijn linkerzijde van harte welkom.

[0:00:36] Dat zijn de leden De Hoop van GroenLinks, P. van de A.

[0:00:40] Aanvrager van het debat, welkom.

[0:00:42] Mevrouw Hester Veldman van de VVD, welkom.

[0:00:46] De heer Hidde Huiting van PVV, welkom.

[0:00:50] De heer Olger van Dijk, NSC, welkom.

[0:00:53] En mevrouw Marike Koekoek van Volt, welkom.

[0:00:57] We zullen beginnen met een inbreng van rapporteur Marike Koekoek.

[0:01:00] Zij is door de commissie aangesteld als rapporteur ERTMS

[0:01:04] Na haar inbreng wordt de staatssecretaris gevraagd daar direct op te reageren.

[0:01:10] Alvorens wij verder gaan met de eerste termijn aan de zijde van de Kamer.

[0:01:14] Is dit oké?

[0:01:16] Dan geef ik nu graag het woord aan rapporteur Koekoek.

[0:01:20] Aan u het woord.

[0:01:22] Dank voorzitter.

[0:01:23] Voorzitter, dit is de tweede keer dat ik kan optreden als rapporteur in het debat.

[0:01:28] En in deze termijn wil ik namens deze commissie een aantal onderwerpen aan de orde stellen.

[0:01:33] We zijn momenteel bezig met een fundamentele herijking van het programma ERTMS, waarbij

[0:01:38] een aanpak in tranches wordt uitgewerkt.

[0:01:40] De Kamer zal bij de volgende voortgangsrapportage in maart worden geïnformeerd over de definitieve

[0:01:45] invulling en de vervolgstappen.

[0:01:47] De budgettaire effecten worden daarna verwerkt in de voorjaarsnota 2025 en in de ontwerpbegroting

[0:01:52] 2026.

[0:01:53] Mijn verzoek aan de staatssecretaris hierbij is om deze inhoudelijke en budgettaire uitwerking

[0:01:58] en verwerking niet alleen betrekking te laten hebben op de eerste tranche, maar ook weer

[0:02:03] zicht te bieden op de gehele scoop van het grootproject ERTMS, want daarmee kunnen wij

[0:02:07] dit hereikte grote project vanuit de Kamer weten volgen.

[0:02:11] De meest opvallende keuze die bij de recente voortgangsrapportage bekend werd gemaakt is

[0:02:15] de keuze voor het proefbaanvak op de Zeeuwse lijn, en dat is de vervanging van het proefbaanvak

[0:02:19] op de Hanzelein.

[0:02:21] Verwacht wordt dat in 2029 zeker drie tot vier maanden geen reizigerstreinen meer zullen

[0:02:25] rijden tussen Vlissingen en Goes.

[0:02:26] De andere leden van deze commissie zullen hier ongetwijfeld ook tijdens hun inbreng op ingaan.

[0:02:31] Tijdens de technische briefing vorige week hebben wij een toelichting gekregen van de

[0:02:34] ambtenaren van het ministerie, waarvoor nogmaals veel dank.

[0:02:39] Ook bij de feitelijke vragenronde en tijdens het noodoverleg meerd heeft de Kamer hier

[0:02:43] al veel aandacht aan besteed.

[0:02:45] Namens de commissie zou ik de staatssecretaris dan ook willen vragen om tijdens dit commissiedebat

[0:02:49] uitgebreid toe te lichten waarom de keuzes gevallen op de Zeeuwse lijn en niet op een

[0:02:53] andere lijn en hoe dit precies is afgewogen.

[0:02:55] De staatssecretaris heeft aangekondigd dat hij samen met de spoorsector en de betrokken

[0:03:00] partijen in Zeeland alles in het werk zal stellen om deze periode goed te laten verlopen.

[0:03:04] Hij heeft hierbij gesproken over vervangend vervoer, dat ruimhartig en fijnmaziger is

[0:03:08] dan de huidige spoorverbinding.

[0:03:11] En over overeenstelling met de provincie Zeeland over een pakket met maatregelen voor hinderbeperking

[0:03:15] en om de betrouwbaarheid te vergroten.

[0:03:18] Kan de staatssecretaris toelichten welke ruimhartigere maatregelen concreet zullen worden genomen

[0:03:22] voor de compensatie van de Zeeuwse reiziger?

[0:03:24] Gaat het hierbij alleen om tijdelijke compensatie of worden ook langdurige verbeteringen doorgevoerd?

[0:03:30] Dank voorzitter tot zover en ik hoop de staatssecretaris in te gaan op al mijn vragen.

[0:03:39] Dankjewel mevrouw Koekoek. Ik zou ook graag het woord willen geven aan de staatssecretaris.

[0:03:44] Ja dankjewel voorzitter en dank ook allereerst richting de rapporteur mevrouw Koekoek die ik

[0:03:50] nu voor de tweede keer meemaak. Voor uw grondig inzetten mag ik zeggen. Dank u daarvoor.

[0:03:54] Na een korte inleiding zal ik ingaan op het verzoek van de rapporteur op de landelijke uitrol,

[0:03:59] proefmaatvak in Zeeland, en hierna zal ik de losse vragen beantwoorden, voorzitter.

[0:04:04] Nederland heeft één van de drugsbrede en meest uitgebreide spoornetwerken ter wereld.

[0:04:09] Dit willen we in stand houden, maar de levensduur van de huidige treinbeveiliging is eindig.

[0:04:14] Onderdelen en kennis worden steeds schaarser en daarom moeten deze systemen vervangen worden.

[0:04:19] We hebben gekozen voor de nieuwe digitale beveiliging, ERTMS.

[0:04:22] Niet alleen omdat Europa dat vraagt, maar ook omdat het de standaard is die de markt levert.

[0:04:28] Het digitaliseren van systemen, zoals de treinbeveiliging, levert uiteindelijk

[0:04:34] baten en nieuwe mogelijkheden op.

[0:04:36] Meer veiligheid, meer capaciteit, efficiënter werken, enzovoort.

[0:04:40] Dit is een grote verandering voor de sector, niet alleen in techniek, maar ook om mee te werken.

[0:04:46] De uitrol van ERTMS in Nederland blijkt complexer dan voorzien.

[0:04:49] In 2022 kwamen forse tegenvallens in beeld die leiden tot meer kosten en vertraging.

[0:04:55] Daarom werken we toe naar een maakbaar en beheersbaar plan waarbij werken in kleine

[0:04:59] stappen en leren centraal staan.

[0:05:02] Het programma wordt opgeknipt in tranches voor een stabieler scoop en meer focus en

[0:05:07] om makkelijker bij te sturen.

[0:05:09] De komende tijd wordt tranche 1 vastgesteld.

[0:05:12] Het doel daarvan is om ERTMS als werkend systeem klaar te hebben voor de landelijke uitrol.

[0:05:16] In de voorjaarsnota 2025 en mogelijk aanvullend met de begroting op Prinsjesdag zullen financiële

[0:05:24] consequenties integraal worden verwerkt in het Mobiliteitsfonds.

[0:05:28] Daarbij hoort ook een doorkijk op hoofdlijnen naar de rest van de scoop van het programma

[0:05:32] ERTMS en landelijke uitrol.

[0:05:35] In de verdere uitwerking wordt u natuurlijk betrokken via de reguliere begrotingsmomenten

[0:05:39] en de voortgangrapportages ERTMS.

[0:05:42] Ondertussen wordt u door de spoorsector hard doorgewerkt aan de uitrol.

[0:05:45] Hierbij zijn de afgelopen periode enkele belangrijke stappen gezet, zoals het starten van de aanbesteding

[0:05:51] voor de eerste twee noordelijke lijnen, de opening van een nationaal datacenter voor

[0:05:55] ERTMS en het gunnen van de aanbesteding van Kijfhoek-Belgische grens.

[0:06:01] En dan het proefbaanvak in Zeeland, voorzitter.

[0:06:03] Voor de verantwoorde uitrol is het nodig dat er integraal getest wordt.

[0:06:07] Dit was ook een aanbeveling uit de Vira-enquête.

[0:06:10] Daarom is er een teststrategie met proefbaanvakken ontwikkeld.

[0:06:12] En voordat er buiten getest wordt, gebeurt het al uitgebreid in testlabs en simulatoren.

[0:06:19] In 2021 is met de toevoeging van de noordelijke lijn naar Harlingen-Haven-Leeuwarden het eerste

[0:06:23] proefmaatvak gevonden.

[0:06:27] Op het tweede proefmaatvak komt er meer complexiteit bij, met testen, met gemengd vervoer, op een

[0:06:33] emplacement en overwegen.

[0:06:36] Aanvankelijk was dit voorzien op de Hanselijn.

[0:06:37] Een team van internationale experts wees ons op de effecten en risico's als we midden

[0:06:43] in het netwerk zouden beginnen.

[0:06:44] Dit was mede aanleiding om een nieuwe locatie te zoeken voor het tweede proefbaanvak.

[0:06:48] Ik ben met het besluit om een proefbaanvak in Zeeland in te richten zeker niet over één

[0:06:53] nacht ijs gegaan.

[0:06:54] Er is uitgebreid en gedegen onderzoek gedaan naar een nieuwe locatie die ik bij z'n alle

[0:06:58] baanvakken in heel Nederland bekeken.

[0:07:01] De Zeeuwse Lijn voldoet het best aan de eisen die gesteld zijn aan een proefbaanvak.

[0:07:05] Ging alles wat Zeeland de afgelopen jaren al voor de kiezen heeft gehad, niet alleen op het spoor,

[0:07:11] is het daarna een heroverweging geweest om te kijken of er toch geen andere opties waren.

[0:07:15] Daarom is met twee andere provincies gesproken.

[0:07:18] Er bleken echt te veel nadelen aan vast te zitten.

[0:07:21] In de zomer van 2024 is met de provincie Zeeland gesproken over een maatregelenpakket

[0:07:26] om de hinder zoveel mogelijk te beperken en tegelijk betrouwbaarheid te vergroten.

[0:07:31] Ik heb begin oktober het besluit genomen om het proefmaatvak in Zeeland in te richten.

[0:07:36] Ik begrijp dat de COË hier niet op zit te wachten.

[0:07:39] Dat is ook de reden waarom ik naar Zeeland ben gegaan, om mijn keuze toe te lichten aan

[0:07:42] de bestuurders.

[0:07:43] Volgens de huidige inzichten zal het testen op z'n vroegst, in 2029, kunnen plaatsvinden.

[0:07:48] We gaan samen met de spoorsector en de COËse partijen alles eraan doen om dit in goede

[0:07:53] balen te leiden.

[0:07:54] Daar hebben we dus de tijd voor.

[0:07:55] De proefbaar vakken zijn een belangrijke stap richting de uitrol van ERT-MS in Nederland.

[0:08:01] De invoeding van dit systeem is noodzakelijk voor de toekomst van het spoor.

[0:08:07] Dan heb ik nog een aantal losse vragen van de rapporteur.

[0:08:14] Welke maatregelen worden er genomen om de hinder van het proefbaar vak in Zeeland te beperken?

[0:08:19] Met de provincie Zeeland zijn afspraken gemaakt over de hinderbeperking en het vergroten van

[0:08:24] het betrouwbaarheid.

[0:08:24] Dit pakket ontvat uitgebreid vervangend vervoer, investeringen in de betrouwbaarheid en inzet

[0:08:31] op afstemming van werkzaamheden en goede communicatie.

[0:08:34] Het maatregelenpakket en het testen en beproeven worden de komende jaren gezamenlijk met de

[0:08:39] regionale partijen verder uitgewerkt.

[0:08:43] Dan heb ik nog een tweede vraag van rapporteur Koekoek.

[0:08:46] Zijn de maatregelen in Zeeland tijdelijk of langdurig?

[0:08:50] Met Zeeland zijn niet alleen afspraken gemaakt over de hinderbeperking, maar ook voor de

[0:08:54] langer termijn de betrouwbaarheid vergroten.

[0:08:56] Zo wordt er geïnvesteerd in het veiliger maken van twee overwegen

[0:08:59] en het opleiden van spooronderhoudspersoneel in de regio.

[0:09:03] Daarnaast zijn ook de hinderbeperkende maatregelen

[0:09:06] deels voor de langere termijn.

[0:09:08] Zowel het in stand houden van de scholierenbuslijn

[0:09:10] als de extra OV-fietsen zijn er ook voor meerdere jaren.

[0:09:15] Ik wil de rapporteur bedanken voor de inbreng, voorzitter.

[0:09:18] En dit zijn de vragen en alle antwoorden die ik daarop heb.

[0:09:23] Hartelijk dank.

[0:09:24] Ondertussen is de heer Grinwis ook gearriveerd. Welkom, de heer Grinwis van ChristenUnie.

[0:09:31] Ik wil rapporteur Koekoek namens de commissie bedanken voor haar inbreng.

[0:09:35] En dan kunnen wij nu beginnen met de eerste termijn aan de zijde van de Kamer.

[0:09:38] Ik stel voor vijf minuten spreektijd aan te houden en vier interrupties voor iedere deelnemer.

[0:09:45] Dan geef ik nu graag het woord aan het lid De Hoop van partij GroenLinks PvdA.

[0:09:51] Dank u wel, voorzitter.

[0:09:53] En ook vanuit mijn kant een dankwoord aan rapporteur Koekoek.

[0:09:56] Voorzitter, dagelijks reizen er meer dan een miljoen mensen per trein door Nederland.

[0:10:01] En ook rijden er heel veel goederentreinen door Nederland.

[0:10:04] Deze grote hoeveelheid treinen over ons spoornetwerk kan alleen als het spoor veilig is.

[0:10:10] Gelukkig komen ernstige ongelukken slechts sporadisch voor.

[0:10:14] En om ons druk berede spoornetwerk veilig te houden, moeten er veel investeringen worden gedaan.

[0:10:18] De belangrijkste opgave is de implementatie van het Europese spoorbeveiligingssysteem

[0:10:23] ERTMS.

[0:10:25] GroenLinks Partij van de Arbeid is daar groot voorstander van, omdat dit er op termijn niet

[0:10:29] alleen voor zorgt dat ons spoor veiliger wordt, maar ook dat er nog meer treinen op een veilige

[0:10:33] manier over het krappe Nederlandse spoornetwerk kunnen rijden.

[0:10:37] En dat is hard nodig, omdat de verwachting is dat het spoorvervoer zowel voor reizigers

[0:10:41] als voor goederen de komende decennia verder zal stijgen.

[0:10:46] Maar, mijn fractie heeft wel grote zorgen over de implementatie van het ERTMS-systeem.

[0:10:50] Het is niet voor niks dat ik namens mijn partij ook de aanvraag heb gedaan om dit debat nog

[0:10:54] voor het kerstreces met elkaar te houden.

[0:10:57] Laat ik beginnen met het grootste pijnpunt, dat is het proefbaanvak in Zeeland.

[0:11:02] Dat er getest moet worden met het systeem, dat staat natuurlijk buiten kijf.

[0:11:05] Onze zorg is alleen de keuze van de proef in Zeeland.

[0:11:09] Dat betekent dat het treinverkeer tussen Vlissingen en Goes er in 2029 vier maanden volledig

[0:11:14] uit zal liggen. En hoewel het testen belangrijk is, betekent dit een zoveelste besluit vanuit

[0:11:20] Den Haag dat grote negatieve gevolgen heeft voor de Zeeuwen. Eerder werd de komst van

[0:11:25] de marinierskarcerne naar Zeeland afgeblazen, moesten Zeeuwen meer dan 20 jaar als enige

[0:11:30] in Nederland tol betalen, waardoor Zeeuws-Vlaanderen langer tijd achter een betaalmuur zat. En misschien

[0:11:37] krijgen Zeeuwen binnenkort te horen dat er nog een kerncentrale in een provincie wordt

[0:11:41] gebouwd. En dan heb ik het nog niet eens over het verdwijnen van heel veel

[0:11:44] belangrijke voorzieningen, waardoor de bereikbaarheid in Zeeland fors onder

[0:11:47] druk is komen te staan. Dit heeft allemaal impact op de

[0:11:51] leefbaarheid in Zeeland. Voorzitter GroenLinks, Partij van de Arbeid, maakt

[0:11:56] hier zich dus grote zorgen over. Iedere regio telt, horen we zees. Maar geldt het

[0:12:01] ook voor Zeeland? Zeeland mag wat mijn fractie betreft geen

[0:12:04] proeftuin worden voor allerlei zaken waar de rest van het land niet op zit te

[0:12:08] En veel mensen zijn niet overtuigd dat dit echt alleen in Zeeland kan.

[0:12:12] En ik wil daarom de staatssecretaris vragen om ons als Kamer,

[0:12:15] maar vooral al die Zeeuwen die straks het dupe dreigen te worden van het feit

[0:12:18] dat de trein langere tijd niet in hun provincie rijdt,

[0:12:21] nog eens heel precies uit te leggen waarom er gekozen wordt voor Zeeland.

[0:12:24] En waarom er echt geen andere keuze gemaakt kan worden.

[0:12:27] En in de technische briefing die we hadden werden Friesland en Limburg

[0:12:30] als mogelijke alternatieven ook geschetst.

[0:12:33] Dat zijn ook weer kwetsbare regio's.

[0:12:35] En mijn fractie is er nog steeds niet helemaal van overtuigd

[0:12:37] dat het toch niet ook wat meer centraal in het land zou kunnen,

[0:12:39] dat niet juist die regio's altijd geraakt worden.

[0:12:43] Voorzitter, wat de Zeeuwen ook niet zint, en dat begrijp ik heel erg goed,

[0:12:46] is dat zij het gevoel hebben dat zij voor een voldoende feit geplaatst worden.

[0:12:50] Kan de staatssecretaris ook precies uitleggen hoe de communicatie tot nu toe verlopen is

[0:12:54] en of hij de mening deelt dat dit vanuit het kabinet niet goed verlopen is

[0:12:58] en hoe gaat hij het vertrouwen van de Zeeuwen herstellen?

[0:13:01] Juist. U heeft interruptie van de heer Heutink.

[0:13:08] De PVV deelt op zich de mening dat het niet ideaal is dat de zeeuwen straks voor vier maanden lang het treinverkeer wordt ontzegd.

[0:13:17] Sterker nog, daar ga ik zo meteen in mijn bijdrage ook uitgebreid op in.

[0:13:21] Maar mijn vraag is wel aan meneer De Hoop via u, voorzitter.

[0:13:25] Wat heeft meneer De Hoop nou nog meer nodig dan toch wel een behoorlijk rapport van bijna vijftig pagina's...

[0:13:33] uitgebreid het onderzoek naar alternatieven voor de handelslijn als een proefbaanvak wordt geschetst

[0:13:38] en dat het toch wel heel erg ingewikkeld is om het op een andere locatie te doen,

[0:13:43] waarom heeft hij daar niet genoeg aan en zou meneer De Hoop dan niet beter als een energie,

[0:13:49] en dat heeft hij, dat weten we, kunnen steken in het voorkomen van de overlast zoveel als mogelijk?

[0:13:59] Voorzitter, dank voor de interruptie van de heer Huiting en ik ken het rapport over de handelslijn,

[0:14:03] Ik heb hem ook goed gestudeerd en daarin wordt inderdaad geschetst

[0:14:07] dat in het centrum van het land dat het ingewikkelder is.

[0:14:09] Deze was wel ook zeer toegespitst op de Hanzeleijn zelf.

[0:14:13] Ik kan me voorstellen dat er breder misschien nog wel mogelijkheden waren geweest.

[0:14:17] En ik wil echt vandaag heel helder op tafel krijgen dat er echt op geen enkele manier

[0:14:22] een alternatief is wat Zeeland niet raakt of een hele andere regio.

[0:14:26] Daar begint het voor mij vandaag.

[0:14:27] En ik wil daardoor de staatssecretaris van overtuigd worden.

[0:14:29] Op het moment dat hij ons daarvan overtuigt, zijn er twee dingen voor mijn fractie ontzettend belangrijk.

[0:14:35] Eén, de overlast zo min mogelijk maken, daar zal ik zo meteen op ingaan.

[0:14:39] En twee, dat er dan een stevig compensatiepakket moet komen en niet alleen aan de achterkant van de proef,

[0:14:45] maar dat mensen aan de voorkant voor 2029 in Zeeland al vooruit gaan werken.

[0:14:50] Dat zijn voor mijn partij twee hele belangrijke punten en is voor mijn fractie ook de inzet in dit debat,

[0:14:55] dus daar zal ik zo meteen nog verder op ingaan.

[0:14:58] U vervolgt.

[0:14:59] Dank voorzitter.

[0:15:02] Voorzitter, en als de staatssecretaris zijn voorgenomen besluit door wil zetten,

[0:15:07] dan moet er een meer dan royaal compensatiepakket voor de Zeeuwen komen.

[0:15:12] En dat betekent wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft niet alleen

[0:15:14] dat er vervangend busvervoer en extra OV-fietsen moeten komen,

[0:15:17] maar dat het regionale OV ook echt moet verbeteren in Zeeland.

[0:15:21] En niet pas in 2029, maar de komende jaren al.

[0:15:24] De Zeeuwse reiziger moet niet het OV uitgejaagd worden door de hinder,

[0:15:27] maar voor hem moet het OV een volwaardig alternatief worden.

[0:15:31] Dit is ook van groot belang voor de leefbaarheid.

[0:15:33] Is de staatssecretaris bereid om hier op korte termijn afspraken over te maken?

[0:15:37] Bijvoorbeeld ook te kijken naar het verkorten van de periode van vier maanden.

[0:15:40] Of te kijken hoe je studenten die afhankelijk zijn van het OV wat meer kunt ontzien.

[0:15:45] En is de staatssecretaris bereid om te onderzoeken of er andere verbeteringen mogelijk zijn voor Zeeuwse reizigers?

[0:15:49] Zoals bijvoorbeeld een onderzoek of de Zeeuwse lijn aangesloten kan worden op de HSL tussen Breda en Rotterdam.

[0:15:55] zodat in de toekomst de trein tussen Zeeland en Rotterdam en Amsterdam veel

[0:15:59] sneller kan gaan rijden, zou hij dat toe kunnen zeggen.

[0:16:01] Voorzitter, in de regio waar als eerste ERTMS wordt uitgeroeld,

[0:16:05] zullen debaten ook als eerste kunnen worden ervaren.

[0:16:08] Dat zou dus kunnen betekenen dat na 2029 het aantal treinen op de Zeeuwse

[0:16:12] lijn kan worden uitgebreid, bijvoorbeeld van twee naar vier treinen per uur.

[0:16:15] Graag ontvang ik ook een toezegging van de staatssecretaris dat deze uitbreiding

[0:16:19] proactief wordt opgepakt, zodat dit zo spoedig als mogelijk wordt gerealiseerd.

[0:16:23] Voorzitter, dan nog een laatste punt van grote zorg en dat betreft de budgettere tegenvallen

[0:16:27] van het ERTMS-project.

[0:16:29] Er is een tegenvallen van circa een miljard euro.

[0:16:31] Het kabinet wil bij de voorjaarsnota hier een oplossing voor vinden.

[0:16:34] Hoe ziet de staatssecretaris dit voor zich?

[0:16:37] Hij heeft ook al een flinke opgave voor de NS-tarieven voor naar 2025 en de dreigdekorting

[0:16:42] van 10 procent op het regionale OV en er is nog een tekort op het OV-studentenkaart.

[0:16:46] Allemaal bedreigingen voor goed en betaalbaar OV.

[0:16:49] Wat GroenLinks Partij van de Arbeid betreft is het belangrijk om voldoende te investeren

[0:16:52] in het OV. Het kabinet zegt het belangrijk te vinden, maar tot nu toe is er weinig extra budget

[0:16:57] gereserveerd. Kan de staatssecretaris aangeven hoe hij deze financiële puzzel wil aanpakken?

[0:17:02] Dank. Ook dank aan de heer De Hoop en ook netjes binnen de tijd, precies bijna. Ik wil graag

[0:17:11] vervolgen met mevrouw Veldman van VVD. Dank u wel voorzitter en ook dank aan de rapporteur

[0:17:16] voor haar rapportage en de vragen aan de staatssecretaris. Voorzitter, het treinsysteem

[0:17:21] moet om van analoog naar digitaal en moet ook veilig zijn.

[0:17:24] Dat is helder.

[0:17:25] Dat is een grote en belangrijke opgave.

[0:17:28] Maar ERTMS is ook een enorm project dat blijkbaar moeilijk exact te plannen is,

[0:17:32] omdat het zo complex is.

[0:17:33] Miljarden gaan erin om.

[0:17:35] En duidelijk is dat we sowieso 1 miljard tekort komen en dat we komend jaar,

[0:17:39] voorjaar worden geïnformeerd over het nog verder toegenomen budgettekort.

[0:17:43] Is het voor de staatssecretaris duidelijk waardoor dit extra tekort is ontstaan?

[0:17:46] Zijn er nakalculaties gedaan zodat dit exact duidelijk is?

[0:17:49] De hoofdvraag is dan ook voor de VVD of de staatssecretaris in control is.

[0:17:54] Ook nu er met de herijking voor gekozen is het programma op te delen in tranches.

[0:17:58] Of blijven we telkens de tekorten met miljoenen moeten aanvullen?

[0:18:01] Het einde lijkt zoek.

[0:18:03] Wat maakt Nederland zo uniek, als je kijkt naar andere landen die met ERTMS rijden, dat

[0:18:07] we zulke exorbitante bedragen nodig blijken te hebben en dat we hier zo lang over doen?

[0:18:12] Ik heb begrepen dat ze in België de druk erop hebben gezet om ERTMS sneller in te voeren,

[0:18:16] waarmee het bovendien minder duur wordt.

[0:18:18] Het treinongeval in Buizingen in 2010 was hier aanleiding toe.

[0:18:22] Ik begrijp dat België andere omstandigheden kent, maar zou in Nederland, als wordt besloten

[0:18:26] veel sneller in te voeren en dus juist niet in tranches en met uitstel, niet ook de duur

[0:18:30] van het traject verkort kunnen worden en daarmee ook de kosten lager worden?

[0:18:38] Ja, voorzitter, terecht zorgen over de budgetspanning, die zien wij ook, maar de vraag is wel in

[0:18:47] In hoeverre het voor de VVD nog acceptabel is dat die budgetspanning verder mag oplopen,

[0:18:54] is er een moment dat de VVD dan gaat zeggen dan stop maar met het hele project of hoe staat

[0:19:01] de VVD daarin?

[0:19:04] Vrouw Veldman.

[0:19:05] Nou, voorzitter, het terug aan de ERTMS maar weer uitgummen lijkt me niet echt een optie

[0:19:11] als je kijkt hoe er nu op ingezet is en hoeveel er ook al, hoeveel baanvakken er ook al zijn

[0:19:16] aangepast of aangepast worden op dit moment.

[0:19:19] Ik ben toevallig afgelopen maandag meegereden met de HZL-trein van Amsterdam naar Rotterdam

[0:19:24] en heb ik ook gezien hoe het in de praktijk werkt en hoe dat al aangesleuteld is.

[0:19:29] Dus dat lijkt me geen optie.

[0:19:30] Maar mijn vragen zijn, en dat is wat ik net ook heb verteld,

[0:19:35] is hoe kun je het wel binnen de perken houden?

[0:19:37] Want daar moet wel een keer een einde aan komen.

[0:19:40] Dat lijkt me helder.

[0:19:41] Dus de vraag aan de staatssecretaris is ook waar hij denkt dat die grens gaat liggen.

[0:19:45] En tegelijkertijd, we moeten wel door.

[0:19:47] We moeten van alle loog naar digitaal en het moet veilig zijn.

[0:19:52] Mevrouw Veldman, u kunt vervolgen.

[0:19:54] Dank u. We staan bekend in Nederland als een land.

[0:19:57] We staan bekend in Europa als een land met een can-do mentaliteit.

[0:20:01] Wij konden de dijken aanleggen en ons tegen water beschermen.

[0:20:04] Dan moet het beter beheersbaar maken en versnellen van ERTMS toch ook mogelijk zijn.

[0:20:08] Welke can-do-mogelijkheden ziet de staatssecretaris voor versnelling?

[0:20:13] Voorzitter, graag wil ik in dit debat natuurlijk ook aandacht besteden aan Zeeland.

[0:20:16] Een aantal weken geleden kwam naar buiten dat het traject Vlissingen-Goes als proefbaanvak

[0:20:19] voor ERTMS is aangewezen en daarmee maandenlang voor grote overlast zal zorgen in Zeeland.

[0:20:25] De staatssecretaris heeft eerder al aangegeven in antwoorden op mijn schriftelijke vragen

[0:20:28] alle beschikbare opties beschouwd te hebben en die traject als beste te hebben beoordeeld.

[0:20:32] Dat is heel vervelend voor de inwoners van Zeeland.

[0:20:35] Ik wil daarom ook aan de staatssecretaris vragen hoe hij strak gaat sturen op het beperken van die hinder.

[0:20:40] Hij heeft daarnet al wel iets overgezegd in antwoorden op de rapporteur, maar ik wilde

[0:20:43] graag wat meer over horen.

[0:20:45] En hoe blijft hij in nauw overleg met de Zeeuwen over het vervangend vervoer?

[0:20:49] Kan de staatssecretaris garanderen dat het vervangend vervoer meteen goed werkt en er voldoende

[0:20:53] capaciteit en flexibiliteit geboden kan worden aan de reizigers?

[0:20:57] En kan de staatssecretaris garanderen dat er geen sprake zal zijn van wegwerkzaamheden

[0:21:00] of afsluiting van belangrijke wegen in Zeeland, tegelijkertijd met de buitendienststelling

[0:21:05] van het spoor?

[0:21:07] Voorzitter.

[0:21:07] Het programma Wind in de Zeilen is ontwikkeld als compensatie voor de teleurstellingen over

[0:21:11] de marinierskazerne die er niet kwam en hoe dat proces verliep.

[0:21:14] In dit programma is juist afgesproken dat er snellere en meer frequente treinverbindingen komen.

[0:21:19] Begrijp ik het goed dat als dit vanuit dit programma in uitvoering komt, dit dan tegelijkertijd

[0:21:23] weer wordt stilgelegd?

[0:21:25] Hoe ziet de staatssecretaris dat?

[0:21:27] Dan meer in het algemeen over ERTMS het volgende.

[0:21:30] Veel landen rijden al met ERTMS.

[0:21:32] Wat is er nu zo uniek aan Nederland dat wij hier een baanvak uit de running moeten nemen om te testen?

[0:21:39] Wij lezen dat dit proces vanuit de running nemen weliswaar verkort kan worden, maar niet

[0:21:44] overgeslagen kan worden, betekent het dan ook dat drukke baanvakken zoals Amsterdam, Schiphol,

[0:21:48] Den Haag, Rotterdam of Den Helder, Alkmaar, Amsterdam, Utrecht, Nijmegen of naar Eindhoven

[0:21:53] en Limburg op een later moment uit de runing genomen zal worden. En als het gaat om een

[0:21:59] andere versie van ERTMS, betekent dit dan dat je elke keer bij een nieuwe versie weer een

[0:22:04] baanvak buitengebruik moet stellen. Dan goederenvervoer. Goederenvervoer, ook per trein,

[0:22:08] is cruciaal voor onze economie en voor alle producten die we dagelijks gebruiken. Onze havens,

[0:22:13] industrie- en economische centra moeten goed bereikbaar blijven per spoor.

[0:22:16] Maar het spoorgoederenvervoer is vorig jaar met 12 procent afgenomen en staat onder druk

[0:22:21] in de zeer competitieve markt van goederentransport.

[0:22:24] De keuzes die de overheid maakt voor versies van het systeem hebben directe gevolg voor

[0:22:28] de spoorsector en de kosten die zij moeten maken om hun systemen weer aan te passen.

[0:22:32] Neemt de staatssecretaris de zorgen van de spoorgoederenvervoersector serieus?

[0:22:36] Hoe is hij in overleg met de sector en hoe betrekt hij hem met de besluiten die hij neemt?

[0:22:39] Is de staatssecretaris met de VVD eens dat we de verschuiving van goederenstromen naar

[0:22:44] havens en terminals in andere landen moeten voorkomen?

[0:22:47] En zo ja, hoe gaat hij hiervoor zorgen?

[0:22:49] Tot slot, Nederland en Europa werken aan onze veiligheid.

[0:22:52] Op alle fronten zetten we de zeilen bij.

[0:22:54] De havens in Vlissingen, maar ook Eemshaven, zijn cruciaal voor de NAVO- en defensielogistiek,

[0:23:00] ook om defensiematerieel per spoor verder te kunnen vervoeren.

[0:23:03] Is het vervoer van defensiematerieel per spoor met de uithol van ERTMS ook gegarandeerd?

[0:23:08] Dank u, voorzitter.

[0:23:11] En ook dank aan u dat u binnen de tijd bent gebleven.

[0:23:15] Ik vervolg met de heer Heutink van PVV.

[0:23:19] Voorzitter, vier maanden lang geen last van kapotte bovenleidingen,

[0:23:23] defecte treinen of wisselstoringen.

[0:23:26] Vier maanden lang de reisplannen niet meer hoeven bij te houden

[0:23:29] om te kijken of je trein vertraging heeft.

[0:23:31] En vier maanden lang niet meer als een sardientje

[0:23:34] in een veel te vieze trein hoeven staan als zitten weer eens niet lukt.

[0:23:40] Voor elke treinreiziger zou dit als muziek in de oren klinken, maar niet voor Zeeland.

[0:23:46] En dat is niet omdat het in Zeeland zoveel beter geregeld is als in de rest van Nederland.

[0:23:52] Nee, dat komt door ons nieuwe treinbeveiligingssysteem.

[0:23:56] En als het aan het kabinet ligt, dan wordt de hele provincie Zeeland straks vier maanden lang van het spoor afgekoppeld.

[0:24:03] De Zeeuwse lijn is namelijk uitgekozen om als eerste lijn in Nederland te kunnen oefenen met EHTMS.

[0:24:10] En dat betekent, voorzitter, dat al die Zeeuwse treinreizigers in 2029 vier maanden lang niet met de trein kunnen.

[0:24:18] En ze moeten dus per bus.

[0:24:21] En we vragen ons hardop af, voorzitter, hoe die ruim 100.000 reizigers per maand vervoerd moeten worden over de weg.

[0:24:28] Zijn die bussen er wel?

[0:24:29] Is het wegennet daar wel op berekend?

[0:24:31] Levert dat geen extra files op? Komen er bijvoorbeeld schadeclaims?

[0:24:36] Graag een reactie van de staatssecretaris op al deze vragen.

[0:24:40] En voorzitter, dat begrijpt u ons niet verkeerd.

[0:24:44] De PVV onderschrijft het belang van het nieuwe veiligheidssysteem.

[0:24:48] Het is broodnodig en we zien de voordelen die het ons kan bieden in de toekomst.

[0:24:52] Maar tegelijkertijd, voorzitter, vragen we aan de staatssecretaris om rekening te houden met de mensen in Zeeland.

[0:24:58] Een hele provincie afzonderen van de Randstad is echt een recept voor chaos en dat moet de

[0:25:04] staatssecretaris echt voorkomen, voorzitter.

[0:25:07] Nu weten we dat de Zeeuwse Lijn een dubbel spoor heeft en we willen graag van de staatssecretaris

[0:25:13] horen of er gekeken is naar het openhouden van één van deze twee stukken spoor met dus

[0:25:18] aan de ene kant ATB, het analoge systeem, en aan de andere kant het nieuwe digitale systeem

[0:25:25] ERTMS.

[0:25:26] Want op deze manier, voorzitter, kan het treinverkeer in ieder geval voor de helft doorgang vinden.

[0:25:32] Het is wel de helft van de capaciteit, maar het scheelt wellicht een hele hoop geregel aan extra bussen.

[0:25:39] Dat ontziet ook het hele omliggende wegennet en zorgt ervoor dat de mensen in Zeeland gewoon gebruik kunnen blijven maken van de trein.

[0:25:47] En graag horen van de staatssecretaris wat hij van dit idee vindt en of hij bereid is om dit eens verder te gaan onderzoeken.

[0:25:53] of dit nog tot de mogelijkheden behoort.

[0:25:57] Verder zijn de financiën van dit project gerust een zorgwekkend zoitje te noemen.

[0:26:03] Dat is het al jaren.

[0:26:04] De PVV noemde dit project al jaren geleden en dan doen we bijna elk jaar opnieuw een

[0:26:12] miljardendrama.

[0:26:12] En dat klopt ook, want er is een tekort van 1 miljard euro.

[0:26:17] Hoe gaat de staatssecretaris dit financieren?

[0:26:20] We hopen dat de nieuwe lerende aanpak, het is ook een leuk woord, maar dat dat er in

[0:26:26] ieder geval voor gaat zorgen dat de budgetspanning gaat afnemen.

[0:26:30] We verwachten dan ook dat we ook een afname van het budget gaan zien, van die budgetspanning

[0:26:35] gaan zien op de volgende begroting en we horen dan ook graag van de staatssecretaris of het

[0:26:41] effect van deze lerende aanpak bij de komende begroting al inzichtelijk kan worden gemaakt

[0:26:46] en daar ook graag een reactie op.

[0:26:48] Voorzitter, daarnaast willen we nog een vraag stellen over de inbouw bij groedere locomotieven.

[0:26:54] Hoeveel groedere locomotieven zijn er nu al uitgerust met EETMS en hoe ziet de financiering

[0:26:58] van die inbouw eruit?

[0:27:00] Is er nagedacht over het feit dat al die ondernemers zelf moeten opdraaien voor de kosten hiervan

[0:27:05] en dat er dus geen enkele omzetstijging tegenover staat?

[0:27:09] Ziet de staatssecretaris hier niet een enorm risico en graag hoor ik wat zijn plan van aanpak

[0:27:14] hierop liet.

[0:27:15] En tot slot, voorzitter, benadruk ik nogmaals het belang van ERTMS.

[0:27:20] We zeiden het net al, ERTMS zal ons vele voordelen opleveren.

[0:27:25] Het zorgt ervoor dat we een beter beeld krijgen waar alle treinen in Nederland zich begeven.

[0:27:28] Hierdoor kan er een betere dienstregeling worden opgesteld.

[0:27:31] Maar voorzitter, de financiële en operationele risico's zijn echt heel erg groot.

[0:27:38] En we moeten echt werk maken van betere beheersing ten aanzien van de financiën en de implementatie.

[0:27:44] en dan ook aansluitend op de oproep van de VVD, wees in controle.

[0:27:50] En het gaat allereerst ook over de compatibiliteit met andere landen.

[0:27:55] We willen van de staatssecretaris horen hoe hij waarborgt dat ondanks dat alle landen

[0:28:00] andere versies implementeren, het internationale spoorvervoer niet zal leiden

[0:28:04] onder de invoering van EITMS, want dat is wel de realiteit.

[0:28:08] We implementeren een andere versie dan België.

[0:28:11] We implementeren een andere versie dan Duitsland.

[0:28:13] dus ook graag een reactie van de staatssecretaris op dat punt.

[0:28:16] En tot slot willen we een toezegging van de staatssecretaris

[0:28:19] dat de financiën van het project niet nog verder zullen oplopen.

[0:28:23] Het kan niet zo zijn dat het oorspronkelijke budget

[0:28:25] maar overscheden blijft worden en dat we keer op keer verrast gaan worden.

[0:28:31] En ook hier graag een reactie van de staatssecretaris op.

[0:28:33] Dank u wel.

[0:28:35] Dank u wel. U heeft twee interrupties, drie interrupties zelf.

[0:28:38] Ik begin bij de heer De Hoop, want die had zich al gemeld.

[0:28:41] Daarna de heer Van Dijk en daarna de heer Grimmis.

[0:28:44] Voorzitter, allereerst denk ik goed dat de PVV ook zegt dat zij ondubbelzinnig achter het idee van die ERTMS-proef staan.

[0:28:50] Ik kan me herinneren dat er ook wel eens andere woorden zijn gebruikt door voormalig PVV-woordvoerders over ERTMS.

[0:28:56] Dus ik denk dat het goed is dat de PVV het belang hiervan echt ondubbelzinnig erkent.

[0:29:01] Ik was wel benieuwd hoe de heer Heutink het compensatiepakket voor Zeeland voor zich ziet

[0:29:06] en wat hij denkt dat daar misschien nog aan toegevoegd zou kunnen worden.

[0:29:15] Allereerst hoop ik dat de staatssecretaris alles op alles gaat zetten om te zorgen dat

[0:29:20] er voldoende bussen gaan rijden, dat is simpel zat.

[0:29:23] Ik wil inzetten nu, en dat is ook de inzet van de PVV in dit debat, om te gaan kijken

[0:29:27] of er niet nog creatieve mogelijkheden zijn als het gaat om het creatief gebruik van een

[0:29:32] dubbel spoor wat er ligt op de Zeeuwse lijn.

[0:29:35] Volgens mij heb ik gelezen in de brief dat er 10 miljoen euro naar Zeeland gaat en verder

[0:29:41] laat ik me heel graag bijpraten door de staatssecretaris of hij nog meer dingen in petto heeft voor

[0:29:47] Zeeland en ik verwacht ook dat hij daar nog vandaag ook in antwoorden op uw vragen richting

[0:29:52] de staatssecretaris.

[0:29:53] Zeg ik tegen meneer De Hoop, via uw voorzitter, dat we daar dan nog wat meer over te weten

[0:29:56] komen.

[0:29:58] De heer De Hoop.

[0:29:59] Helder.

[0:30:00] Kijk, voorzitter, ik hoop ook dat er voldoende bussen in Zeeland gaan rijden, maar dan helpt

[0:30:04] Ik hoop dat het wel, als dit kabinet ook daadwerkelijk meer gaat investeren in dat regionale openbaar vervoer.

[0:30:09] En als ik zie wat dit kabinet afgelopen jaar daarvoor gedaan heeft, is het eigenlijk één grote nul.

[0:30:14] Nul euro extra voor regionaal openbaar vervoer.

[0:30:16] We zien zelfs dat er softgelden onder druk komen te staan.

[0:30:19] Ik hoefde de heer Heutink niet uit te leggen dat het ook in regio's als Zeeland consequenties kan hebben.

[0:30:23] We hebben de BDU-gelden gezien, de prijsstijgingen bij de NS.

[0:30:27] Dus ik hoop ook dat de heer Heutink dan vanaf volgend jaar aan mijn zijde staat,

[0:30:30] als wij ook weer voorstellen doen om meer te investeren in dat regionale openbaar vervoer,

[0:30:35] om die bus betaalbaar te houden en bereikbaar.

[0:30:37] En daar heb ik de PVV afgelopen jaar wel in gemist.

[0:30:40] Dus ik hoop, als de heer Heutink zegt ik wil voldoende bussen hebben in Zeeland,

[0:30:44] dat we elkaar dan ook in versterken en dat de heer Heutink en de PVV zich dan

[0:30:48] vanaf volgend jaar ook als grootste partij in gaan zetten voor meer geld

[0:30:51] voor regionaal openbaar vervoer.

[0:30:53] Want dat heb ik tot nu toe echt te weinig van uw partij gezien.

[0:30:57] Ik begrijp heel goed dat meneer De Hoop ons daarin gemist heeft.

[0:31:02] Maar goed, er groeit hier geen geldboom in het midden van de zaal.

[0:31:05] Ik kan niet zomaar geld toveren wat er niet is.

[0:31:08] Hoe graag ik dat ook zou willen, zeg ik in de richting van meneer De Hoop.

[0:31:12] Maar zolang we het moeten doen met de financiële middelen...

[0:31:15] die er nu bijna niet zijn...

[0:31:18] laten we dat even zwart op wit op tafel leggen...

[0:31:21] wordt het gewoon een heel erg lastig verhaal.

[0:31:22] En dan vind ik het respectabel van het kabinet dat ze dan toch zeggen we gaan 10 miljoen investeren.

[0:31:27] We gaan proberen de schade of de overlast zo veel mogelijk te beperken.

[0:31:32] Kan dat nog wat ons betreft een tandje beter? Ja, dat weet ik zeker.

[0:31:35] Vinden we het leuk dat Zeeland dit nu overkomt? Nee, absoluut niet.

[0:31:40] Dat zijn we helemaal met elkaar eens.

[0:31:42] Maar ik kan nu gewoon, er is gewoon nu niet geen geld om die toezegging,

[0:31:46] hoe graag ik die ook zou willen doen, meneer De Hoop.

[0:31:51] Ja, de heer De Hoop, volgende interruptie.

[0:31:53] Ja, voorzitter, dan tenslotte, want ja, er groeit hier geen geldboom.

[0:31:58] Maar dat was voordat de PVV in de coalitie zat ook niet zo.

[0:32:02] En toen was het wel altijd de PVV die als eerste veraasd...

[0:32:04] om overal meer geld voor te eisen.

[0:32:06] En de politiek gaat ook over keuzes maken.

[0:32:09] En ik denk dat er binnen de INW-begroting...

[0:32:11] hele andere keuzes hadden gemaakt kunnen worden.

[0:32:13] Ik ga die voorstellen in de voorjaarsnota weer doen.

[0:32:15] Maar dan hoop ik ook echt dat de PVV daar voor openstaat...

[0:32:18] om andere keuzes te maken.

[0:32:20] En het afgelopen jaar heb ik daar toch vanaf de PVV-zijde...

[0:32:23] te veel symbolpolitiek gezien en te weinig geld voor openbaar vervoer.

[0:32:28] En asfaltverbreding is een belangrijke inzet voor uw partij geweest.

[0:32:31] Maar laten we dit jaar dan met elkaar vanaf volgend jaar als goed voornemen ook kijken

[0:32:35] naar geld voor regionaal openbaar vervoer.

[0:32:37] De heer Heutink.

[0:32:39] Nou ja, voorzitter, dan hoop ik in ieder geval dat het dan die voorstellen,

[0:32:42] die gaan we dan natuurlijk tegemoet zien.

[0:32:43] Maar dan hoop ik natuurlijk dat het wel voorstellen zijn die ook enigszins ergens op slaan.

[0:32:47] Het kan niet zo zijn dat meneer De Hoop dan met een voorstel komt om meer geld van het een te halen.

[0:32:53] en dan dat geld weg te halen door vermogen, bijvoorbeeld, zwaarder te belasten.

[0:32:57] Ja, dat zien we niet zitten, maar dat slaat natuurlijk kant nog wel.

[0:33:00] Ik vraag ook meneer de Hoop om mee te denken,

[0:33:01] om binnen de mobiliteitsbegroting te kijken van nou, wat zijn nou de oplossingen?

[0:33:05] En dan kunnen we altijd daar over gaan praten.

[0:33:08] Maar het moeten wel realistische amendementen zijn

[0:33:12] voordat we daar ook serieus over kunnen gaan praten.

[0:33:14] Anders heeft het natuurlijk geen zin.

[0:33:17] Meneer Van Dijk heeft een interruptie.

[0:33:19] Ja, dank voorzitter.

[0:33:20] Een nieuw sociaal contract deelt de zorgen van de heer Huiting

[0:33:22] en de PVV over de budgetspanning.

[0:33:25] Laten we gewoon zeggen het gat in de begroting wat er is op het punt van de ERTMS.

[0:33:28] En daar ook gewoon duidelijk over zijn en ook in de controle.

[0:33:31] En tegelijkertijd zou ik hem eigenlijk toch dezelfde vraag willen stellen

[0:33:34] die hij stelde eerder ook zelf, namelijk waar zit daar dan nog een eind aan?

[0:33:39] Want ik hoor ook zeggen dat de PVV de ERTMS als programma heel belangrijk vindt,

[0:33:43] maar stel nou dat het toch een project blijft

[0:33:46] waar het lastig is om in controle te komen.

[0:33:48] Wat zou dan de consequentie zijn voor de PVV?

[0:33:55] Ik hoop dat dat nooit hoeft te gebeuren, maar laat ik het wel vooropstellen dat een budgetspanning

[0:34:02] van 1 miljard euro echt buitensporig veel geld is in de wetenschap dat er nu niet voldoende

[0:34:08] middelen zijn.

[0:34:09] Ik ga nu die grens niet trekken, maar wat ik wel wil van de staatssecretaris is dat hij

[0:34:16] Als de Wiedenweerga gaat zorgen dat het project onder controle komt.

[0:34:20] Dat als de Wiedenweerga gaat zorgen dat die budgetspanning omlaag gaat.

[0:34:25] En dat we geen zuurverdiend belastinggeld over de klink gaan jagen.

[0:34:30] Want dat is waar het om gaat hier.

[0:34:32] Het is 1 miljard euro. Ik ga die grens dus niet trekken, zeg ik nogmaals.

[0:34:36] Maar ik verwacht wel actie.

[0:34:39] De heer Grimmens met een interruptie.

[0:34:41] Voorzitter, ik had dezelfde vraag.

[0:34:48] De heer Van Dijk, u kunt uw eerste termijn inbrengen.

[0:34:51] Ja, dank voorzitter.

[0:34:53] En een veilig spoor is van levensbelang.

[0:34:55] In het jaarverslag van ILT over 2023 wordt gemeld...

[0:34:58] dat 98 keer een trein een stoptonend sein zonder toestemming heeft gepasseerd.

[0:35:02] En in negen natuurlijk gevallen is het gevaarpunt bereikt.

[0:35:05] Dat is een relatieve toename.

[0:35:07] En deze negatieve trend is zorgwekkend.

[0:35:08] En alles moet echt uit de kast worden gehaald om dat te keren.

[0:35:11] Hoe verklaart de staatssecretaris die toename?

[0:35:13] En welke mogelijkheden ziet hij in aanpassing van het verbeterprogramma...

[0:35:17] voor ProRail wat inmiddels loopt?

[0:35:19] Voorzitter, dan ook even kort over de spoorverzakkingen in Groningen.

[0:35:21] die we onlangs hadden, zijn de oorzaken met betrekking tot de fietstunnel

[0:35:24] inmiddels volledig duidelijk en is bekend op welke andere locaties

[0:35:28] dit soort fietstunnels onder het spoor lopen met risico's op verzakking.

[0:35:32] Kan de staatssecretaris aangeven of dit nu in kaart wordt gebracht

[0:35:34] en hier preventieve maatregelen worden genomen

[0:35:36] en welke lessen zijn getrokken uit dit incident?

[0:35:40] Voorzitter, dan wil ik graag breder gaan.

[0:35:41] De geopolitieke spanningen nemen toe.

[0:35:44] Ook spoorwegondernemingen moeten weerbaar worden

[0:35:46] tegen mogelijke fysieke en digitale dreigingen.

[0:35:48] Er is een cyberweerbaarheidsprogramma opgezet voor de spoor- en wegsector, en dat is een

[0:35:53] goede zaak.

[0:35:54] Maar kan de staatssecretaris aangeven of er ook aandacht is voor de fysieke beveiliging?

[0:35:59] Denk aan de beveiliging van treinleidersposten bijvoorbeeld.

[0:36:02] We weten allemaal door de stakingen welke maatschappelijke ontwrichting er volgt als

[0:36:05] die posten eruit vallen.

[0:36:07] En is het mogelijk om een programma fysieke beveiliging infrastructuur naast of als aanvulling

[0:36:11] op dat cyberprogramma op te starten?

[0:36:14] Het saboteren van niet alleen onze digitale maar ook fysieke infrastructuur is helaas

[0:36:17] geen fictie meer.

[0:36:19] En alles kost natuurlijk geld.

[0:36:20] En nu zijn de zakken bij Defensie wat dieper dan die bij INW.

[0:36:23] Dus is de staatssecretaris bereid ook daarover de samenwerking met Defensie te zoeken?

[0:36:28] Voorzitter, dan kom ik ook bij ERTMS.

[0:36:29] En om stabiliteit te krijgen is gekozen voor de aanpak in tranches.

[0:36:33] En die eerste tranche is al heel omvangrijk.

[0:36:35] En die gaat ook in kleinere stappen.

[0:36:37] Dan is er ook het budgettekort.

[0:36:38] En ik sluit aan bij de vele vragen die hierover zijn gesteld.

[0:36:41] En het belang om in controle te komen.

[0:36:43] En misschien kan de staatssecretaris ook heel specifiek zijn

[0:36:46] hoe hij nou die eerste transmetname gaat invullen bij die voorjaarsnota

[0:36:49] en kan hij daar wat duidelijkheid over geven.

[0:36:52] En die tekorten worden mede veroorzaakt door gebrekkige marktwerking

[0:36:55] en ook al langdurige projectverloop.

[0:36:59] 2056, ik noem het toch maar maar een keer,

[0:37:00] zitten we inmiddels voor de afronding van dit project.

[0:37:04] Wanneer zijn eigenlijk de Belgen nou klaar?

[0:37:06] En ons omringende landen is mijn vraag aan de staatssecretaris

[0:37:09] om daar nog eens op te reflecteren.

[0:37:11] Nou, onlangs spraken we ook al over die aanbestedingen

[0:37:13] en ook de mogelijkheden om gebrekkige marktwerking op te vangen

[0:37:15] met geclusterde aanbestedingen.

[0:37:17] En kan de staatssecretaris toezeggen dat hij dit ook voor E&TMS

[0:37:20] concreet zal bekijken?

[0:37:22] De aanbesteding voor de realisatie van E&TMS

[0:37:24] op de eerste twee Friese baanvakken is dinsdag 15 oktober 2024

[0:37:27] al gepubliceerd op Tendernet.

[0:37:29] En de twee baanvakken zijn onderdeel van het project E&TMS Noordelijke lijnen,

[0:37:33] dat in totaal acht baanvakken bevat in Groningen en Friesland.

[0:37:37] Gaat dit dan ook in gezamenlijkheid, die eerste twee,

[0:37:39] en zijn er wat de staatssecretaris betreft mogelijkheden

[0:37:42] om die aanbesteding van die andere zes baanvakken te clusteren.

[0:37:46] En dan kom ik ook bij de keuze voor het proefbaanvak in Zeeland.

[0:37:50] En geen provincie zit te wachten op vier maanden buiten dienststelling.

[0:37:54] Ook Zeeland niet.

[0:37:55] En eerder Flevoland en Overijssel natuurlijk ook niet met de Hanzelein.

[0:37:58] En de argumenten vanuit de sector en ministerie om voor Zeeland te gaan...

[0:38:02] zijn op zichzelf te begrijpen.

[0:38:03] Als uitlopen van het netwerk, relatief dunne lijn, maar het is wel weer Zeeland.

[0:38:09] En kan de staatssecretaris om te beginnen nog eens bevestigen...

[0:38:11] dat de afspraken uit het compensatieprogramma Wind in de Zeilen

[0:38:15] onverkort door zullen gaan.

[0:38:16] En dan naar de keuze van het tracé.

[0:38:18] Nadat alle eisen zijn gewogen, lezen we, bleven de Zeeuwse lijn,

[0:38:21] maar ook Roosendaal, laag zwaluwen over.

[0:38:25] En is in die afweging nou...

[0:38:27] Daar is gekeken naar de fysieke kenmerken.

[0:38:29] Lezen we van de spoorlijn de impact op de landelijke dienstregeling,

[0:38:32] maar ook de bereikbaarheid voor verschillende goederen en personenvervoerders.

[0:38:35] En voorzitter, het lijkt me dat het aspect van bereikbaarheid van de regio

[0:38:38] en landsdelen ook gewogen moet worden.

[0:38:40] En is dat dan ook gedaan bij die keuze voor uiteindelijk het proefbaanvak

[0:38:44] tussen Roosendaal-Lage Zwaluwe en de Zeeuwse Lijn?

[0:38:48] En kan de staatssecretaris nog eens duidelijk uitleggen

[0:38:50] hoe dan die vergelijking is gemaakt tussen die overblijvende tracées?

[0:38:54] En is die vergelijking ook betrokken in het gesprek met de lokale en regionale overheden?

[0:39:00] Voorzitter, en als het dan toch de Zeeuwse Lijn moet zijn,

[0:39:03] is de compensatie ook van groot belang.

[0:39:05] Collega's spraken er al over.

[0:39:06] En er ligt een pakket met vervangend busvervoer en zelfs meer OV-fietsen.

[0:39:10] Maar klopt het dat de bussen vaker en langer gaan rijden dan in de huidige treindienstregeling?

[0:39:15] Kijk, een uitgangspunt is het reistijdverlies te minimaliseren.

[0:39:19] Maar kan de staatssecretaris zich maximaal inspannen dat als je het hebt over de verplaatsingen

[0:39:23] intern, dus binnen Zeeland, binnen de provincie, dat dat nul kan zijn?

[0:39:27] Of zelfs misschien wel kan verbeteren gedurende die vier maanden.

[0:39:30] En dan tot slot, voorzitter, na het zuur zou er ook zoet moeten zijn.

[0:39:35] En ERTMS maakt het mogelijk om drukker te bereiden.

[0:39:38] Kan de staatssecretaris toezeggen om ook met de NS tijdig het gesprek te voeren over het

[0:39:43] na de proefperiode intensiveren van de dienstregeling op de Zeeuwse lijn?

[0:39:47] En dan worden de Zeeuwen uiteindelijk ook echt gewaardeerd voor het feit dat ze een

[0:39:50] koploperspositie tegen Willendank innemen.

[0:39:54] Dank u wel.

[0:39:56] Aan u dank ook netjes binnen de tijd.

[0:39:59] We vervolgen met de bijdrage van mevrouw Koekoek van Volt ook aan u uw bijdrage.

[0:40:03] Dank u wel.

[0:40:04] Dank voorzitter.

[0:40:07] Dit systeem, het ERTMS, biedt kansen voor bereikbaarheid, veiligheid en duurzaamheid.

[0:40:12] Het is ook een essentiële stap in de digitalisering van het spoor om bereikbaarheid en veiligheid

[0:40:16] te waarborgen.

[0:40:17] Het zorgt voor veiligere en efficiëntere treinverbindingen, zorgt ook voor meer capaciteit op het spoor

[0:40:22] en maakt internationaal treinverkeer eenvoudiger.

[0:40:24] Over het succes van dit project wil ik eerst twee vragen stellen aan de staatssecretaris.

[0:40:30] Hoe wordt ervoor gezorgd dat vergunningstrajecten en aanbestellingsprocedures sneller worden

[0:40:35] doorlopen. En ik sluip er daarbij aan bij collega's, ook ik maak me zorgen over de financiën van dit

[0:40:41] project, begreep ik net goed van de staatssecretaris in antwoord op de vraag die ik stelde als rapporteur,

[0:40:47] dat we vanaf 2025 de voorjaarsbegroting die bredere doorkijk gaan krijgen. En dan wil ik eigenlijk de

[0:40:53] vraag stellen, als ik dat goed begreep, hoe breed is die doorkijk? Dus hoe gedetailleerd eigenlijk?

[0:40:58] En dat vraag ik vooral, omdat wij als Kamer wellicht op enig moment moeten wij politieke

[0:41:01] keuze gaan maken en dat we die op tijd kunnen maken.

[0:41:04] Dus zou de staatssecretaris daar verder op in kunnen gaan.

[0:41:08] Dan over het traject zelf. Het testen en het beproeven van het EHTMS

[0:41:11] op een geschikte locatie is een essentieel onderdeel van het programma.

[0:41:15] En we hebben in de technische briefing

[0:41:16] gehoord dat internationale experts hebben geadviseerd de proeven niet in het

[0:41:20] Randstedelijk gebied te doen, want dat zou te centraal liggen.

[0:41:23] Er werd geadviseerd kies een lijn die aan de randen ligt.

[0:41:27] En dat is dus nu de Zeeuwse lijn geworden.

[0:41:29] Dit biedt kansen op de lange termijn

[0:41:31] voor meer treinen tussen Zeeland en de Randstad,

[0:41:33] mits het ERTMS daar ook snel wordt uitgerot.

[0:41:36] De verbeterde regionale infrastructuur kan ook leiden tot meer investeringen

[0:41:39] en een bredere positionering binnen Europese transportcorridors.

[0:41:43] En daarom heb ik een vraag.

[0:41:44] Kan de staatssecretaris ook ingaan op die kansen?

[0:41:47] Ik sluit me daarbij aan bij de vraag van collega Van Dijk.

[0:41:50] Zien we dan daadwerkelijk dat soort stappen ook genomen worden?

[0:41:54] En over goederenvervoer zou ik een specifiekere vraag willen stellen,

[0:41:57] want het goederenvervoer dat kan profiteren via de sloehaven,

[0:42:00] die beter aansluit op Antwerpen en de rest van Europa.

[0:42:03] En dan wil ik de vraag stellen, hoe wordt geborgen dat de Sloehaven

[0:42:06] tijdens en na de implementatie van ERTMS ook goed bereikbaar is en blijft?

[0:42:12] Zeeland is dan de proeftuin voor de implementatie van ERTMS.

[0:42:16] En het brengt ook uitdaging met zich mee, ook ik zie dat.

[0:42:19] Dat is overlast voor inwoners en ook bijvoorbeeld voor de onderwijssector,

[0:42:22] van ook de reputatie, niet eens zozeer van als je als onderwijsinstelling

[0:42:26] ben je wel of niet bereikbaar, dat is één, maar tweede is natuurlijk

[0:42:29] de reputatie dat anderen zullen denken dat je niet meer bereikbaar bent en ook daar moeten

[0:42:33] we denk ik rekening mee houden. Daarbij bestaat ook het risico dat investeringen niet evenredig

[0:42:38] terugkomen in de regio. De rol als proefgebied moet daarom gepaard gaan met erkenning en compensatie,

[0:42:43] bijvoorbeeld door extra investeringen in Zeeland en mogelijkheden zoals de vestiging van een

[0:42:47] rijkskantoor of andere versterkende projecten in de regio. En de vraag die is al eerder gesteld,

[0:42:52] maar die wil ik ook stellen, hoe wordt overlast voor inwoners en sectoren zoals het onderwijs

[0:42:56] zoveel mogelijk beperkt.

[0:42:57] En kan de staatssecretaris toezeggen dat Zeeland voor zijn rol als proeftuin wordt gecompenseerd

[0:43:01] door gerichte investeringen?

[0:43:02] En nu werden er natuurlijk een aantal dingen genoemd binnen het onderwerp vervoerlijk, mag

[0:43:07] ik zeggen.

[0:43:08] Maar ik denk de staatssecretaris, ook via collega's in het kabinet, ook verder dan alleen puur

[0:43:12] in het vervoer.

[0:43:13] Dus bijvoorbeeld die investeringen als een reiskantoor, maar misschien zijn er ook andere

[0:43:18] mogelijkheden waardoor de debaten van dit project ook meteen landen bij de regio die

[0:43:25] nu namens heel Nederland de proeftuin is, want we vragen natuurlijk wel, uiteindelijk hebben

[0:43:29] we als Nederland volledig profijt van het slagen van dit traject, maar we vragen nu in eerste

[0:43:35] instantie wel aan Zeeland om het zuur te pakken.

[0:43:39] Dan internationaal, voorzitter.

[0:43:41] Het is namelijk een Europees traject, de ERTMS, een Europees project.

[0:43:44] De staatssecretaris geeft ook aan dat de uitrol in Europa lang in beslag te nemen, vele decennia

[0:43:49] zelfs, waarbij alle landen hun eigen tempo ook aanhouden, hun eigen keuze maken voor

[0:43:53] één van de versies van ERTMS.

[0:43:55] Dan is goede samenwerking cruciaal om de voordelen te maximaliseren.

[0:44:00] Nationaal moeten spoorpartijen nauwer samenwerken om die baten optimaal te benutten.

[0:44:04] Communicatie tussen internationale partijen is dan ook van essentieel belang.

[0:44:08] Hoe zorgen de staatssecretaris voor betere betrokkenheid van uitvoerende partijen bij

[0:44:11] Europees overleg?

[0:44:13] Worden nationale spoorpartijen voldoende gestimuleerd om samen te werken aan het succes van EHTMS?

[0:44:17] Hoe wordt geborgen dat data vanuit EHTMS optimaal wordt benut voor innovatie en onderhoud?

[0:44:22] en het verlicht ook baten buiten het project.

[0:44:25] Dank voorzitter, dit was mijn...

[0:44:26] Oh, dit was uw bijdrage ook. Hartelijk dank.

[0:44:28] U heeft de interruptie van de heer Heutink.

[0:44:31] Ja, voorzitter.

[0:44:33] Mevrouw Koekhoek, die vraagt hier aan het kabinet om in te zetten op communicatie

[0:44:37] binnen Europa van mensen.

[0:44:40] Maar het gaat wel verder dan dat, want het gaat ook over communicatie van ERTMS zelf.

[0:44:45] En we weten natuurlijk allemaal dat Nederland andere versies en baselines

[0:44:49] Dat wordt een beetje technisch geïmplementeerd dan omringende landen.

[0:44:53] En dat gaat wel voor problemen zorgen.

[0:44:55] Want het betekent dat als zo'n versie niet met elkaar werkt...

[0:44:58] dat zo'n trein de grens niet kan oversteken.

[0:45:00] En dat heeft consequenties.

[0:45:02] En mijn vraag is, deelt Volt die zorgen dat we...

[0:45:07] als we niet die versies of gelijk gaan trekken...

[0:45:10] en daarmee dus ook communiceren op het juiste niveau...

[0:45:13] als het gaat om de implementatie...

[0:45:16] Dat we daar wel stap in moeten gaan zetten.

[0:45:18] En dat we ook diezelfde versies moeten gaan implementeren als andere landen.

[0:45:22] Of die andere landen op welke manier dan ook gaan kijken dat die naar onze versie gaan komen.

[0:45:29] Mevrouw Koekoek.

[0:45:31] De korte antwoord is ja.

[0:45:32] En dat komt ook omdat we in de technische briefing hebben natuurlijk gehoord van dit ERTMS-project.

[0:45:38] Wij als Nederland zetten eigenlijk in op de meest nieuwe versie, als ik het zo mag zeggen.

[0:45:44] anders wordt het een beetje te technisch voorzittig.

[0:45:46] En dat betekent dus dat landen om ons heen

[0:45:48] naar de Nederlands versie toe zullen moeten gaan.

[0:45:50] En volgens mij werd net al aangegeven,

[0:45:52] België zit nu op een andere versie.

[0:45:54] En waarom? Omdat die makkelijker en sneller te implementeren is.

[0:45:56] En dat komt omdat België

[0:45:58] een heel groot treinongeluk heeft ervaren helaas.

[0:46:00] En daardoor dus ook sneller

[0:46:02] grote stappen wilde zetten. Maar uiteindelijk

[0:46:03] zal ook België door moeten werken

[0:46:06] naar ontwikkelen naar het systeem

[0:46:07] waar wij als Nederland nu gebruik van maken.

[0:46:10] En de vraag die ik stel is niet zozeer

[0:46:12] gericht alleen op het systeem aan zich, maar ook, hebben we ook geleerd in de technische

[0:46:17] beleving, je hebt een heel andere manier van samenwerken nodig, dus dat je eigenlijk die

[0:46:21] cultuur ook verandert en die omslagende cultuur, die gaat denk ik jaren duren, dus daar moet

[0:46:24] je nu ook op inzetten met je omringende landen.

[0:46:28] De heer Reutink.

[0:46:31] Ja, voorzitter, maar snapt mevrouw Koekoek dan dat als België geen andere versie gaat

[0:46:37] implementeren die tegemoetkomt aan de Nederlandse en geen enkele Belgische trein, nog meer

[0:46:42] Nederland kan inrijden. Snapt mevrouw Koekoek dat dat de consequentie is, want EHTMS is

[0:46:50] niet backwards compatible, dus dat betekent dat je met een lagere versie niet op een hogere

[0:46:54] versie naar binnen heen kunt. En dat zorgt gewoon voor problemen. En er kent Volt dat,

[0:47:00] en vind ik Volt aan mijn zijde om de staatssecretaris daar ook van de risico's te wijzen op de risico's

[0:47:07] die dat met zich mee gaat brengen, met de mogelijke risico's op kosten, met de mogelijke

[0:47:11] risico's op het internationaal spoorvervoer. Uw vraag, oké. Mevrouw Koekoek. Dank voorzitter.

[0:47:17] Als dat zo zou zijn, dan vindt u mij aan uw zijde. Alleen, het probleem is voorzitter,

[0:47:22] dat deze voorstelling van zaken niet klopt. Want wat doet nou ERTMS 1, waar België nu op rijdt,

[0:47:31] ten opzichte van ERTMS 2, waar Nederland naartoe gaat? Het Nederlandse systeem zal duidelijk

[0:47:36] helemaal digitaal kunnen rijden. In het Belgische systeem kan dat niet, maar dat betekent niet dat

[0:47:41] je dus elkaar totaal niet kan bereiken en dat je dus eigenlijk tot aan de Belgische grens kan rijden

[0:47:45] en daarna moet gaan lopen als Nederlandse reiziger. Waarom zeg ik dat zo stellig? Omdat, zoals ik al

[0:47:51] eerder aangaf, wij als Kamer uit de technische briefing ook geleerd hebben, het systeem waar

[0:47:56] Nederland nu naartoe werkt, daar gaat heel Europa naartoe, die afspraken hebben we met elkaar gemaakt,

[0:48:00] dus ik maak me ook geen zorgen dat in die zin het Belgische zich niet meer verder zal ontwikkelen.

[0:48:05] Dus de zorg die nu op tafel wordt gelegd, die deel ik niet, omdat het gewoon feitelijk niet klopt.

[0:48:13] En hopelijk kan de staatssecretaris ons straks helpen met het antwoord.

[0:48:18] De heer Grimwis, u krijgt uw eerste termijn.

[0:48:21] Voorzitter, dank voor het woord.

[0:48:24] En voorzitter, ik mag mede namens collega Vedder van het CDA het woord voeren.

[0:48:29] Het spoor in de regio komt er bekaart vanaf bij dit kabinet.

[0:48:32] De Lelylijn en de Nederzakselijn zijn tot op heden op de lange baan geschoven.

[0:48:38] Onveilige overwegen bij de Flessenhals Meppel worden voorlopig niet verholpen.

[0:48:43] En als klap op de vuurpeil krijgt Zeeland een proefbaanvak...

[0:48:47] voor ERTMS door de strot geduwd.

[0:48:49] En dat betekent maandenlang onbereikbaar per trein.

[0:48:52] En collega De Hoop zei het zojuist al bij het begin van dit debat.

[0:48:57] Met Zeeuws-Vlaanderen achter een betaalbuur, geen marinierskerzennen...

[0:49:01] En een jaar vol ellende op het spoor achter de rug, is dat eigenlijk net te veel.

[0:49:07] En op basis van welke criteria is de keuze nou op Zeeland gevallen?

[0:49:10] We lezen, baanvakken zonder elektrificatie of hsl-lijnen...

[0:49:13] met toegang tot een werkplaats of zonder bruikbaar ambassament vielen af.

[0:49:17] Dat geldt ook voor grensbaanvakken en enkelsporige trajecten.

[0:49:21] Dat alle enkelsporige baanvakken zijn afgevallen...

[0:49:24] omdat de proef te lang duurt, is minder uitlegbaar.

[0:49:26] Immers, als er goede omreismogelijkheden zijn...

[0:49:28] kan dat prima terechtvaardiger zijn.

[0:49:32] Alfa aan de Rijn, Gouda of Alkmaar-Horn,

[0:49:34] kennen bijvoorbeeld veel meer aantrekkelijke

[0:49:37] omreisopties of alternatieve vervoersmethoden dan Zeeland.

[0:49:42] Waarom heeft dat geen rol in de afweging gespeeld?

[0:49:44] Dat geldt ook voor de lijn, een lijn als Alkmaar-Horn.

[0:49:47] Dat is ook een lijn aan de rand van het systeem, zoals gewenst.

[0:49:51] Deze lijnen zijn trouwens regionale verbindingen en dat is echt een ander,

[0:49:54] dat is echt van een ander kaliber,

[0:49:56] een andere koek dan de levenslijn tussen Zeeland en de rest van het land afknijpen.

[0:50:01] Graag een reactie. Het meest pregnant is de keuze logistiek ongewenst.

[0:50:10] Dat gaat dus om al die blauwe lijntjes op de kaart in dit prachtige boekwerk.

[0:50:17] Bij deze indeling is de regering Meijers-Inschins voorbij gegaan aan het adagium.

[0:50:24] Wat onder deze regering ligt, namelijk elke regio telt.

[0:50:27] Blijkbaar is het enige adagium de Randstad telt.

[0:50:30] Of althans, telt vooral.

[0:50:34] En mijn vraag is dus, waarom?

[0:50:38] Waarom is deze categorie op die manier gewogen?

[0:50:42] En blijkbaar zijn dan de enige opties die dan overblijven Limburg, Zeeland en Friesland.

[0:50:47] En dan is dus mijn vraag, waarom?

[0:50:49] En waarom zijn kleine lijntjes als Baanshoest, Woerden-Breukelen of Haarlem-Zandvoort aangemerkt als logistiek ongewenst?

[0:50:56] U hoort het, voorzitter.

[0:50:57] De ChristenUnie-fractie is echt heel kritisch over de genomen beslissing.

[0:51:00] En ik zou willen oproepen, bezint, eer in begint.

[0:51:03] Ik heb de vorige keer gehoord dat de staatssecretaris niet bereid is tot een second opinion.

[0:51:07] Maar tegelijkertijd, hij moet het echt heel goed uitleggen.

[0:51:10] En ik dank overigens voor de technische briefing die ik achteraf heb gekeken.

[0:51:15] Die was heel helder.

[0:51:17] Maar ook wel was duidelijk dat er met deze keuze is geworsteld op het departement.

[0:51:24] Maar nogthans, het is wel heel erg vanuit het project zelf bekeken.

[0:51:28] met allemaal deze restricties.

[0:51:30] En niet elke restrictie is technisch ingegeven,

[0:51:32] maar is soms, nou ja,

[0:51:35] ik heb het net verwoord,

[0:51:37] logistiek ongewenst, etcetera.

[0:51:39] En daar moet ook echt een beter antwoord op komen.

[0:51:41] Wat nog meer in het oog springt,

[0:51:42] is dat Zeeland vervolgens wordt afgekocht

[0:51:44] met wat OV-fietsen en rotondes.

[0:51:47] Ik heb het al eerder genoemd,

[0:51:48] spiegeltjes en kraaltjes.

[0:51:50] Wat is wel nodig?

[0:51:52] De periode van vier maanden geldt, als ik het goed begrijp,

[0:51:54] alleen voor Vlissingen en Leeuwardorp.

[0:51:56] Klopt dat? Is het mogelijk tot een korter baanvak te komen?

[0:52:00] En klopt het dat de buitendienststelling van het verdere traject tot Roosendaal korter kan?

[0:52:05] Spanten ze zich daarvoor in.

[0:52:07] Goed vervangend busvervoer is het minimum.

[0:52:09] Laat de bus uit Middelburg doorrijden tot Kruiningen,

[0:52:11] om een efficiënte transfer van de snelweg naar OV te kunnen maken.

[0:52:15] En dan de langere termijn.

[0:52:16] Wil de staatssecretaris beloven de bereikbaarheid van Zeeland structureel te verbeteren?

[0:52:20] Verleng dus het pakket wind in de zeilen tot na 2030.

[0:52:23] Wat de ChristenUnie betreft verdient Zeeland twee intercity's en twee sprinters per uur.

[0:52:29] Wil de staatssecretaris vanaf 2026 deze vierde trein mogelijk maken?

[0:52:33] Klopt het dat de IC naar Breda na 2028 verdwijnt door de aanstaande ambassamentswijziging in

[0:52:39] Roosendaal?

[0:52:40] Mijn oproep, voorkom dat.

[0:52:42] En wat vindt de minister van een rechtstreeks aansluiting van de Zeeuwse lijn op de HZ-Zuid

[0:52:46] bij Lage Zwaluwe, zodat meer tempo gemaakt kan worden?

[0:52:49] Ziet de staatssecretaris iets in zo'n nichtonderzoek of de VESA-boog naar Antwerpen, Verbinding Zeeland-Antwerpen?

[0:52:56] Voorzitter, dan het overwegveiligheidsprogramma.

[0:52:59] Dat heeft geleid tot een enorme daling van het aantal slachtoffers.

[0:53:02] Ik wil toch nog de vinger leggen bij de tunnelvereisten.

[0:53:05] Bij iedere nieuwe spoorlijn moet nu in alle gevallen een tunnel in plaats van een overweg gerealiseerd worden.

[0:53:10] En bij bestaande overwegen mag niets veranderd worden als niet bewezen is dat de veiligheid verbetert.

[0:53:14] Een frequentieverhoging van het treinverkeer wordt als een wijziging van de verkeersfunctie

[0:53:18] gezien.

[0:53:19] Het mag dus niet zomaar.

[0:53:20] Is dat niet gek, want we plaatsen niet opeens een blok beton op de weg, als er één auto

[0:53:24] extra over de overgang gaat.

[0:53:26] Het befaamde kippenlijntje van Ede naar Barneveld heeft daardoor nog altijd geen kwartierdienst.

[0:53:32] Klopt het dat de tunnelvereinste een van de redenen is dat het kleine stukje Neder-Saxelein

[0:53:36] zo duur is?

[0:53:37] Het is toch niet uit te leggen om op een regionale boemel dezelfde eisen te leggen als op de

[0:53:42] HZL?

[0:53:42] Wat mij betreft verdient deze stand stil een heroverweging.

[0:53:46] Kan de staatssecretaris zich daarin vinden?

[0:53:48] Is een risicogerichte benadering, ook op basis van wegverkeersintensiteit, niet realistischer?

[0:53:54] Twee afrondende vragen, voorzitter.

[0:53:56] Hoe staat het met de uitrol van flitscamera's op spoorovergangen waar het vaak misgaat?

[0:54:02] En de inzet van boas bijvoorbeeld bij overgangen in de buurt van middelbare scholen?

[0:54:05] En kunnen de exacte kosten van de overwegveiligheid bij de fleshals Meppel becijferd worden?

[0:54:09] En hoe staat het met de derde en vierde Intercity naar Groningen?

[0:54:13] Is deze met zicht op financiering te realiseren?

[0:54:15] Tot zover, voorzitter. Dank.

[0:54:17] Dank u wel, meneer Grimmis.

[0:54:19] En u mag uw collega's dankbaar zijn voor de extra tijd die zij u hebben geboden,

[0:54:24] want samen hebben jullie precies aan de tijd voldaan.

[0:54:26] Dus hulde, hulde van de voorzitter.

[0:54:29] Ja, we zijn de verkeerdste niet.

[0:54:33] Daarmee zijn we aan het einde gekomen van de eerste termijn aan de zijde van de Kamer.

[0:54:38] De staatssecretaris heeft aangegeven, en ik kijk nog even aan of het hetzelfde is gebleven,

[0:54:43] voor twintig minuten schorsing voor de beantwoording van de vraag voor te breiden.

[0:54:48] Ik schors daarom deze vergadering tot tien voor vijf en ik zie u straks terug.

[1:19:16] Beste aanwezigen, wij gaan weer beginnen met het commissiedebat over spoorveiligheid en

[1:19:26] ERTMS. ERTMS wat staat voor European Rail Traffic Management System.

[1:19:31] En bij mijn eerste introductie, terwijl nog wat mensen binnenstromen,

[1:19:35] bij mijn eerste introductie ben ik helemaal vergeten,

[1:19:37] omdat dit de eerste keer is dat ik voorzitter mag zijn,

[1:19:41] om ook de aanwezigen op de publieke tribune welkom te heten.

[1:19:44] Welkom. En ook de mensen die thuis via de videoverbinding meekijken,

[1:19:49] ook welkom en dank voor uw interesse in dit debat.

[1:19:53] Ik hoop dat we iets meer aanwezig hebben ondertussen.

[1:19:58] Welkom terug allen.

[1:20:00] We zullen nu beginnen met de beantwoording van alle vragen door de staatssecretaris.

[1:20:05] Ik zou hem willen vragen eerst aan te geven in welke blokjes hij zijn beantwoording wenst te doen.

[1:20:12] En ik wil aan de leden voorstellen om interrupties aan het einde van ieder blok toe te staan.

[1:20:17] Ik geef het woord graag aan de heer Christiansen.

[1:20:21] Dank aan de commissie voor alle gestelde vragen en ook de interessante discussies af en toe onderling.

[1:20:28] Ik heb vijf mapjes. Dat is een mapje algemeen inleiding, een map proefbaan vak Zeeland, aanpak ERTMS in Nederland, de kosten van ERTMS en een mapje overig, voorzitter.

[1:20:40] Dus in die volgorde zal ik de vragen van de commissie beantwoorden.

[1:20:46] Ik was nog één afspraak vergeten, sorry, staatssecretaris, richting de leden om maximaal

[1:20:51] vier interrupties toe te staan.

[1:20:55] U vervolgt, staatssecretaris.

[1:20:57] Nee, per blokje.

[1:20:58] Nee, voor de eerste termijn, met excuus.

[1:21:00] Nee, nee, nee, nee, nee, voor de eerste termijn beantwoording, excuus.

[1:21:04] Nee, nee, kijk, zo gaat dat dan, hè?

[1:21:06] Nee, gaat uw gang, staatssecretaris.

[1:21:08] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:21:10] Vandaag hebben we het over spoorveiligheid en ERTMS.

[1:21:13] Het is belangrijk dat iedereen veilig zijn werk kan doen en reizigers veilig op hun bestemming

[1:21:18] aankomen.

[1:21:19] Voor het ministerie is veiligheid een leidend principe.

[1:21:22] De treinen rijden veilig of ze rijden niet.

[1:21:25] Dit kan alleen dankzij de inspanning van de spoorsector en haar medewerkers.

[1:21:29] ILT constateert in het jaarverslag dat de spoorveiligheid in Nederland hoog is.

[1:21:34] Er staat ook zorg in het jaarverslag en daar werken we aan samen met ProRail en alle andere

[1:21:38] partijen in de spoorsector.

[1:21:39] Dat doen we onder andere door beter toezicht te houden op onze spoorwegbeheerder.

[1:21:46] Een belangrijk speerpunt voor mij is de overwegveiligheid en de niet actief beveiligde overwegen, het

[1:21:52] naboprogramma.

[1:21:53] In de afgelopen tien jaar heeft het ministerie 550 miljoen euro in overwegverbeterprogramma's

[1:21:59] geïnvesteerd.

[1:22:00] Binnen het naboprogramma zijn van 180 nabo's inmiddels 160 aangepakt, maar van tien in

[1:22:06] dit jaar.

[1:22:07] ProRail verwacht voor het einde van 2028 het programma te kunnen afronden.

[1:22:11] Ik denk dat dat mooi nieuws is.

[1:22:14] Ik ben blij dat deze belangrijke stap richting het beter beveiligen van het kwetsbare deel van het systeem gezet kan worden.

[1:22:20] Niet alleen de fysieke veiligheid, maar ook de digitale veiligheid van de spoor is van belang.

[1:22:25] Vanwege het belang van de spoor van Nederland voor onze samenleving en economie,

[1:22:29] is besloten om de spoorsector als vitale infrastructuur aan te merken.

[1:22:33] Vanwege de toenemende geopolitieke spanningen de afgelopen jaren, is het belangrijk dat

[1:22:38] de sector ook weerbaar is.

[1:22:40] De spoorsector is hier actief mee aan de slag.

[1:22:43] Het ministerie ondersteunt daarin waar nodig onder andere het cyberweerbereidsprogramma.

[1:22:48] Concreet wordt hierin gewerkt aan trainingen, kennisuitwisselingen en handreikingen voor

[1:22:53] de sector.

[1:22:54] Volgend jaar is het laatste jaar van de beleidsagenda spoorveiligheid.

[1:22:58] Met deze beleidsagenda worden de prioriteiten bepaald aan de hand waarvan het ministerie

[1:23:03] gestuurd op structurele verbeteringen in de spoorwegveiligheid.

[1:23:07] Ik ga samen met het sector aan de slag om een vervolg op deze beleidsagenda te maken.

[1:23:11] Dan ga ik nu over naar het beantwoorden van de vragen.

[1:23:14] De mapjes heb ik u net al aangegeven.

[1:23:17] Ik kijk alleen even naar de voorzitter of er misschien vragen zijn of dat ik door kan gaan.

[1:23:21] Ik kijk naar de leden of er nog vragen zijn

[1:23:23] voor dit moment, anders kunt u vervolgen, staatssecretaris.

[1:23:32] Dan kom ik bij de map proefbaan vak Zeeland.

[1:23:34] Dat zijn heel veel vragen die gesteld zijn door de commissie.

[1:23:39] Allereerst de heer De Hoop.

[1:23:40] Waarom per se in de regio?

[1:23:42] Volgens mij is dat een vraag die heel veel partijen gesteld hebben.

[1:23:46] Onder meer internationale experts hebben ons sterk geadviseerd om niet in het hart van het

[1:23:51] systeem te beginnen met testen.

[1:23:53] De risico's zijn hier te groot voor de dienstregeling, met mogelijk landelijke storingen tijdens

[1:23:58] de afsluiting en de testfase daarna.

[1:24:00] Ook is het moeilijk alternatief vervoer aan te bieden tijdens verstoringen,

[1:24:05] vooral vanwege het aantal te vervoeren personen.

[1:24:08] Daarom komen we in de randen van het netwerk terecht, dikwijls in de regio.

[1:24:12] Dit is een vervelende boodschap.

[1:24:14] Ik ben me daar ook heel goed van bewust, voorzitter.

[1:24:19] Vraag van de heer Ginwis.

[1:24:21] Waarom is Altma-Horn geen optie en waarom zijn kleine lijntjes als Badensoest,

[1:24:26] Woerden-Breukelen of Haarlem-Zandvoort aangemerkt als logistiek ongewenst?

[1:24:30] De heer Ginwis vraagt over een aantal specifieke spoorlijnen waarom deze niet geschikt zijn

[1:24:35] als locatie voor het proefbaanvak.

[1:24:38] Deze trajecten zijn afgevallen vanwege het enkelspoordigheid, het raken van drukke lijnen

[1:24:43] en knooppunten of een aanplassement dat ongeschikt is om te testen.

[1:24:47] Dat zijn de redenen waarom deze zijn afgevallen.

[1:24:50] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[1:24:52] Zijn alle enkelspoordige baanvakken afgevallen omdat de proef daar te lang duurt?

[1:24:56] De beperktere testcapaciteit van enkelspoordige baanvakken is niet de belangrijkste reden

[1:25:02] om een dubbelspoordige baanvak te kiezen als proefbaanvak.

[1:25:05] Een belangrijk deel van het Nederlandse spoornetwerk is dubbelspoordig.

[1:25:10] Het proefbaanvak moet representatief zijn voor de situatie op het Nederlandse spoor.

[1:25:15] Alleen zo kunnen we het rijden van de volwaardige dienstregeling beproeven en de risico's op

[1:25:19] volgende baanvakken voor de landelijke dienstregeling beheerst houden.

[1:25:23] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[1:25:26] Waarom heeft de aanwezigheid van aantrekkelijke omreisopties in alternatieve vervoersmethoden

[1:25:31] geen rol gespeeld in de afweging?

[1:25:33] Een van de uitgangspunten van het onderzoek was dat de hinder van het proefmaatvak niet

[1:25:37] te groot mag worden.

[1:25:39] Alle maatvakken in Nederland zijn aan zes criteria getoetst.

[1:25:42] De mogelijkheid om alternatief vervoer aan te bieden was een van deze criteria.

[1:25:46] Met de Zeeuwse lijn als proefmaatvak zijn er geen omreismogelijkheden per trein, maar

[1:25:51] wel eens er op dit traject goed alternatief vervoer aan te bieden, voorzitter.

[1:25:59] De heer Grijnwens heeft een interruptie.

[1:26:02] Ja, voorzitter.

[1:26:03] Ja, voorzitter.

[1:26:04] Oh, sorry.

[1:26:05] Doen we het aan het eind?

[1:26:06] Oké, ja, dan slik ik hem weer in, voorzitter.

[1:26:09] Maar er komt een interruptie op dit punt.

[1:26:14] De interruptie is op het einde van het blokje.

[1:26:16] Het kwam ook door mij, want ik stopte met praten, voorzitter.

[1:26:18] Excuses daarvoor.

[1:26:21] Een vraag van de heer De Hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[1:26:26] Waarom in Zeeland? Eigenlijk ben ik er al op ingegaan.

[1:26:29] ERT-MS is natuurlijk nodig om ervoor te zorgen dat treinen in Nederland in de toekomst kunnen blijven rijden.

[1:26:34] Voor die verantwoorde uitrol is het nodig dat er eerst wordt getest op de proefbaanvakken.

[1:26:38] Het onderzoek, daar ben ik net ook al bij de beantwoording van de heer Ginwis op ingegaan,

[1:26:43] de Zeeuwse lijn voldoet eigenlijk het best aan de eisen die gesteld worden.

[1:26:49] Ze zijn dubbelsporig en niet in het hart van het werk.

[1:26:53] Dus dat zijn de redenen waarom we hebben gekeken en een heroverweging of opnieuw kijken zal

[1:26:58] uiteindelijk tot dezelfde uitkomst gaan leiden, voorzitter.

[1:27:02] De heer Van Dijk, NRC, kan de staatssecretaris nog eens duidelijk uitleggen hoe de vergelijking

[1:27:07] tussen de Seelse Lijn en Roosendaal-Lagerswaluwe precies uitpakt?

[1:27:12] Net als de Seelse Lijn voldoet Roosendaal-Lagerswaluwe aan de gestelde eisen.

[1:27:16] Roosendaal-Lagerswaluwe ligt echter centraler in het spoornetwerk en is drukker bereden.

[1:27:21] Dus bij geplande en ongeplande verstoringen is er effect op een groter deel van het netwerk,

[1:27:26] waaronder ook in Zeeland.

[1:27:28] Verder is Lagers-Valuwe een minder geschikt applaussement om te testen dan Vlissingen.

[1:27:33] De Zeeuwse Lijn is daarom de inhoudelijke voorkeursvariant die wij gekozen hebben, voorzitter.

[1:27:38] Vraag van de heer Heutink.

[1:27:40] Waarom moet het proefbaanvak op beide sporen plaatsvinden?

[1:27:43] Kan het niet op één van de twee en dan heen en weer pendelen met een trein op het andere spoor?

[1:27:48] Theoretisch lijkt het misschien mogelijk de sporen van elkaar te kunnen scheiden, maar

[1:27:52] technisch kan dat niet.

[1:27:54] De sporen zijn niet strikt van elkaar te scheiden omdat er wissels en overwegen zijn.

[1:27:59] Deze en andere objecten langs de sporen kunnen maar met één systeem tegelijk werken.

[1:28:03] Daarnaast is het ook om andere redenen ongewenst.

[1:28:07] Machinisten, treindienstleiders, baanmedewerkers en hulpdiensten zullen met twee verschillende

[1:28:11] procedures naast elkaar moeten werken en dit geeft risico's voor de veiligheid.

[1:28:18] Vraag van de heer De Hoop.

[1:28:20] Kan de staatssecretaris aangeven hoe de communicatie liep?

[1:28:23] Is de staatssecretaris van mening dat de communicatie hierover tot nu toe niet goed gelopen is?

[1:28:27] Hoe ga ik dit herstellen?

[1:28:29] Vanaf mei 2024 is er gesproken met de provincie Zeeland om de mogelijkheden voor

[1:28:34] een proefbaar vak te bespreken.

[1:28:37] Wij waarderen wat dat betreft de samenwerking met de regio-enorm hierin.

[1:28:42] Begin oktober is er een akkoord bereikt met de provincie over een maatregelenpakket.

[1:28:45] En dan heb ik het besluit genomen om te kiezen voor Zeeland.

[1:28:49] Begin november ben ik nog eens in Zeeland geweest om het besluit naartoe te lichten

[1:28:53] aan de bestuurders, maar ook onderwijs was vertegenwoordigd daar.

[1:28:57] Ik begrijp heel goed dat dit een hele vervelende boodschap is voor Zeeland en voor haar inwoners,

[1:29:02] maar ook voor het bedrijfsleven.

[1:29:04] En we gaan de verdere uitbrengen van het proefbaar vak en het maatregelenpakket de komende jaren

[1:29:08] dan ook samen met de regering doen.

[1:29:11] Dus je begrijpt dat dit een hele intensieve samenwerking zal zijn.

[1:29:13] Maar het is niet zo dat wij vanuit Den Haag gaan besturen hoe we dit gaan doen.

[1:29:17] We gaan dit samen met de regio op een goede manier oppakken.

[1:29:22] De vraag van de heer Ginwis.

[1:29:23] Geldt de periode van vier maanden alleen voor Vlissingen en Leeuwardorp?

[1:29:27] Het antwoord is ja.

[1:29:29] Daardoor kunnen er ongeveer vier maanden geen treinen met reizigers rijden tussen Vlissingen en Goes.

[1:29:36] De vraag van mevrouw Veldman, VVD.

[1:29:38] Begrijp ik het goed dat als dit vanuit dit programma in uitvoering komt, de afspraken rond wind in de zeilen

[1:29:50] worden stilgelegd?

[1:29:51] Hoe ziet de staatssecretaris dat?

[1:29:53] De afspraken uit wind in de zeilen staan niet ter discussie.

[1:29:57] Wel is het zo dat het hele terreinverkeer tijdelijk niet mogelijk is vanwege het proefmaatvak ERTMS.

[1:30:03] Daarom heb ik met Zeeland afspraken gemaakt over een pakket met maatregelen om de hinder

[1:30:07] zoveel mogelijk tegen te gaan.

[1:30:09] Dit komt bovenop eerdere afspraken rond wind in de zeilen, voorzitter.

[1:30:14] De vraag van de heer De Hoop.

[1:30:16] Ben ik bereid om te onderzoeken of er andere verbindingen kunnen komen structureel voor Zeeland?

[1:30:22] Ik deel met de heer De Hoop dat het heel belangrijk is.

[1:30:25] Een structureel verbetering van de verbinding met Zeeland is denk ik ook iets waar mensen

[1:30:29] allemaal naar moeten kijken.

[1:30:30] Daarom doe ik hier ook samen met de regio en de vervoerders onderzoek in het kader van het

[1:30:34] programma Winter in de Zeilen.

[1:30:36] Samen bekijken we of een frequentieverhoging van de intercity mogelijk is.

[1:30:41] Conforme afspraak wordt in de eerste helft van 2025 gestart met het uitzoeken van de haalbaarheid.

[1:30:47] De voortgang wordt via de reguliere voortgangsrapportages van Winter in de Zeilen

[1:30:50] met de Kamer gedeeld.

[1:30:54] Vraag van de heer Ginwis.

[1:30:56] Wat vindt de staatssecretaris van een rechtstreeks aansluiting van de CO2-lijnen op de HSL-Zuid

[1:31:01] bij Lage Zwaluwen, zodat er meer tempo gemaakt kan worden?

[1:31:04] en ziet de staatssecretaris iets in zo'n meerteonderzoek.

[1:31:07] Met Zeeland is afgesproken dat de optie om de Zeeuwse lijn te verbinden aan de HCL als

[1:31:12] één van de opties wordt meegenomen in het onderzoek naar de verdere frequentieverhoging

[1:31:16] als onderdeel van wind in de zeilen.

[1:31:18] Dus een apart meerteonderzoek is hier niet voor nodig.

[1:31:21] En een doorkoppeling van de Zeeuwse intercity over de HCL blijkt bij eerder onderzoek overigens

[1:31:26] niet in het voordeel van de reizigers van en naar Zeeland.

[1:31:29] Dus om die reden is er niet op voordat al voor gekozen, maar we nemen het wel mee in

[1:31:35] Vraag van de heer Van Dijk, voorzitter.

[1:31:38] Kan de staatssecretaris toezeggen dat NS tijdig het gesprek gaat voeren over het na de proefperiode

[1:31:45] intensiveren van de dienstregeling op de COC-lijn?

[1:31:49] Na een voorstap drie van wind en de zeilen onderzoeken Rijk, Regio en de vervoerder of

[1:31:54] een frequentieverhoging van de intercity mogelijk is.

[1:31:57] Conform afspraak wordt in de eerste helft van 2025 gestart met het uitzoeken van de haalbaarheid.

[1:32:02] Hierbij zal ook gekeken worden naar de verwachte reizigersaantallen.

[1:32:07] Dan heb ik een vraag van de heer De Hoop.

[1:32:09] Is de staatssecretaris bereid om afspraken te maken om de hinder te beperken?

[1:32:12] Ja. Dat is precies de reden waarom wij daar al veel contact over hebben gehad,

[1:32:17] dat ik zelf op bezoek ben geweest.

[1:32:20] Vanaf mei 2024 zijn we al in gesprek met de provincie om de mogelijkheden

[1:32:24] voor het proefbaar vak te bespreken.

[1:32:27] Begin oktober is er een akkoord bereikt voor maatregelen, pakket en hinderbeperking

[1:32:32] en het vergroten van de betrouwbaarheid.

[1:32:34] En de komende jaren gaan we dit verder uitwerken.

[1:32:36] Ik moet er overigens wel bij zeggen, voorzitter,

[1:32:40] Zeeland heeft altijd gezegd, wij willen dit eigenlijk niet,

[1:32:43] maar als u het besluit neemt, dan willen we wel graag in gesprek blijven.

[1:32:47] Dat is precies de manier hoe wij met elkaar in die periode zijn omgegaan.

[1:32:53] Vraag van de heer Ginwis.

[1:32:55] Er moet goed vervangend busvervoer zijn.

[1:32:57] Laat de bus uit Middelburg doorrijden tot Kruiningen

[1:33:00] om een efficiënte transfer vanaf de snelwacht naar het openbaar vervoer te kunnen maken.

[1:33:04] Aan de komende jaren gaan we de verdere uitwerking samen met de regionale partijen oppakken.

[1:33:09] Hieronder valt ook het vormgeven van het vervangend vervoer per bus.

[1:33:13] Dit doen we om te kijken hoe hun zorgen en aandachtspunten een plek krijgen, bijvoorbeeld

[1:33:17] zoals de wens die de heginwisser hier uitspreekt, voorzitter.

[1:33:21] Mevrouw Veldman, VVD, hoe strak gaat de staatssecretaris sturen op het beperken van de hinder in Zeeland?

[1:33:27] Maar laat ik nogmaals benadrukken richting mevrouw Veldman, 4U-voorzitter,

[1:33:31] dat ik snap hoe vervelend dit is voor Zeeland en haar inwoners.

[1:33:35] We zullen ons dan ook maximaal inspannen om samen met de spoorsector en de Zeeuwse partij

[1:33:40] de hinder zoveel mogelijk te beperken.

[1:33:42] Dat is ook de reden waarom we afspraken hebben gemaakt met Zeeland over het maatregelenpakket

[1:33:46] voor hinderbeperking en het vergroten van de betrouwbaarheid.

[1:33:49] De maatregelen zullen de komende jaren in een heel nauw overleg tussen alle betrokken partijen

[1:33:53] gezamenlijk worden uitgewerkt.

[1:33:54] En we hebben ook daarbij specifiek bijvoorbeeld gekeken naar wat dit betekent.

[1:33:58] Dat was ook een van de vragen voor het onderwijs.

[1:34:01] Ik bedoel, daar gaat nog wat uitgebreider op in, maar hoe gaan we om met imago-schade?

[1:34:05] Daar werd ook een vraag over gesteld.

[1:34:07] Daar ga ik nog wat uitgebreider op in.

[1:34:12] Mevrouw Koekoek van Volt.

[1:34:14] Hoe wordt gezorgd dat de Sloehaven bereikbaar blijft tijdens en na de proef?

[1:34:18] In de eerste fase wordt getest op het spoor tussen Vlissingen en Leeuwardorp.

[1:34:22] De haven van Sloe blijft dan bereikbaar voor goederenvervoer.

[1:34:25] Daarna wordt ook sloe onder ERTMS in gebruik genomen.

[1:34:29] Hierbij zal uiteraard aandacht zijn voor het zoveel mogelijk continueren van spoorgoederenvervoer,

[1:34:33] al is onvermijdelijk dat er ook hinder zal zijn.

[1:34:36] Dat ben ik absoluut met mevrouw Koekoek eens.

[1:34:38] Niet alles is te voorkomen, voorzitter.

[1:34:41] De vraag van de heer Heutink van de PVV.

[1:34:44] Hoe worden die 100.000 inwoners vervoerd?

[1:34:46] Zijn die bussen er wel?

[1:34:47] Gaat dit geen extra files op de weg betekenen?

[1:34:50] En hoe ga ik dit regelen als staatssecretaris, voorzitter?

[1:34:52] De NS zorgt in de periode van het proefbedrijf voor vervangend vervoer conform deze afspraken

[1:34:58] en monitoort dit.

[1:34:59] Doordat dit een langere aaneengesloten buitendienstregeling is die ver van tevoren gepland

[1:35:03] wordt, is vervangend vervoer ook beter in te plannen.

[1:35:07] Met de beschikbare voorbereidingstijd kan een goede opdracht in de markt gezet worden.

[1:35:11] Wat dat betreft kan ik ook verwijzen naar de situatie van enkele weken geleden, ik meen een

[1:35:16] week of zeven of acht geleden in Amersfoort, waar ook op een hele goede manier voor vervangend

[1:35:20] vervoer is gezorgd op het moment dat de trein niet beschikbaar was.

[1:35:24] En ook een hele goede communicatie, waardoor de overlast daar zo min mogelijk was.

[1:35:28] Dat is ook het idee wat we uiteindelijk willen bewerkstelligen in Zeeland.

[1:35:32] Vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[1:35:35] Kan ik garanderen dat het vervangend vervoer

[1:35:37] meteen goed werkt en een voldoende capaciteit en flexibiliteit geboden kan worden aan de reizigers?

[1:35:43] Wat ik al zei, het is een langere aaneengesloten buitendienststelling

[1:35:46] en ver van tevoren gepland, dus het vervangend vervoer kunnen op die manier

[1:35:50] gewoon beter een invulling aangeven.

[1:35:53] Met de beschikbare voorbereidingstijd kan de opdracht ook goed in de markt gezet worden.

[1:35:58] Normaal gesproken wordt deze aanvraag veertig dagen van tevoren gedaan bij een geplande

[1:36:03] buitendienstregeling.

[1:36:04] Op deze manier is de betrouwbaarheid en flexibiliteit wat ons betreft beter geborgd, omdat we gewoon

[1:36:09] een langere termijn hebben qua voorbereiding.

[1:36:12] De vraag van de heer Van Dijk is of het klopt dat de bussen vaker en langer gaan rijden dan

[1:36:16] de huidige treindienstregeling.

[1:36:18] Dat heb ik volgens mij ook al eerder aangegeven richting de commissie.

[1:36:23] Het vervangend busvervoer start eerder en rijdt langer door dan het huidige treinvervoer.

[1:36:28] De invulling van het vervangend vervoer wordt de komende jaren door de spoorsectors samen

[1:36:32] met de COC-partijen verder uitgewerkt, maar een uur eerder en een uur langer.

[1:36:37] Dat is de essentie van de inzet.

[1:36:40] Nog een vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[1:36:42] Kan de staatssecretaris zich maximaal inspannen dat het reistijdverlies voor de verplaatsingen

[1:36:46] dat binnen Zeeland zelf nul kan zijn of zelfs kan verbeteren,

[1:36:50] gedurende die vier maanden.

[1:36:51] Nou, ik wil natuurlijk geen valse verwachtingen wekken, voorzitter.

[1:36:55] Hoewel we ons samen met de spoorsector en de Zeeuwse partijen

[1:36:58] maximaal zullen inspannen om de hinder zoveel mogelijk te beperken,

[1:37:03] is niet te voorkomen dat er hinder zal ontstaan.

[1:37:05] Dat maakt dat we afspraken hebben gemaakt met Zeeland

[1:37:07] over het maatregelenpakket voor hinderbeperking,

[1:37:10] het vergroten van de betrouwbaarheid.

[1:37:12] En de precieze aanpak, die moeten we nog samen met Zeeland

[1:37:14] de komende periode uitwerken.

[1:37:15] Maar garanderen dat er geen hinder zal zijn of geen tijdsverlies, kan ik op dit moment niet aangeven.

[1:37:21] Maar we proberen er echt op de beste manier mee om te gaan, voorzitter.

[1:37:26] Een vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[1:37:29] Kan ik garanderen dat er geen sprake zal zijn van wegwerkzaamheden of afsluitingen van belangrijke

[1:37:34] wegen in Zeeland, tegelijkertijd met de buitendienststelling van het spoor?

[1:37:38] Goede vraag.

[1:37:40] Het exacte moment van de buitendienststelling moet nog betwaald worden.

[1:37:43] Hierbij wordt bijvoorbeeld ook gekeken naar de planning van werkzaamheden van Rijkswaterstaat,

[1:37:47] de provincie Zeeland en van de gemeente.

[1:37:50] Dit is juist om te voorkomen dat de buitendienststelling van een spoor samenvalt met eventuele andere

[1:37:54] werkzaamheden op de weg.

[1:37:56] Dus in essentie is het antwoord dat wij gaan zorgen dat dit niet met elkaar een overlap

[1:38:00] gaat hebben.

[1:38:04] We zijn bijna aan het einde, voorzitter.

[1:38:06] Nog een vraag voor mevrouw Veldman.

[1:38:08] Hoe blijft de staatssecretaris in nauw overleg met de COO over vervangend vervoer naar de

[1:38:12] uitwerking van het maatregelenpakket en dus ook het vervangende vervoer wordt de komende

[1:38:16] jaren gezamenlijk opgepakt.

[1:38:19] De NS zorgt in de testperiode van het proefbedrijf voor het vervangende vervoer en zal dit monitoren.

[1:38:24] Deze monitoring kunnen we gebruiken om hier blijven met elkaar te gesprekken over te voeren.

[1:38:28] Maar we gebruiken natuurlijk ook dit om te leren op het moment dat we op andere plekken

[1:38:31] in het land ook overgaan tot de implementatie van de ERTMS.

[1:38:36] Nog een vraag van mevrouw Veldman, de ene laatste.

[1:38:39] Betekent het dat ook de drukke baanvakken op een later moment uit de running genomen

[1:38:43] zullen worden in andere delen van het land?

[1:38:45] Ja.

[1:38:45] Op iedere plek waar ERTMS uitgerold wordt, zal een buitendienststelling van enkele dagen

[1:38:50] tot weken nodig zijn.

[1:38:52] Het systeem moet aangelegd worden en er moet kort getest worden of alles werkt, maar dit

[1:38:56] heeft een minder lange doorlooptijd dan de testperiode op de twee proefbaanvakken in

[1:39:00] Friesland en in Zeeland.

[1:39:01] Dat is trouwens ook direct een antwoord richting de heer Kloof-Heutink.

[1:39:05] Dit is het tweede proefmaanvak, de eerste was in het noorden van het land.

[1:39:11] Dan de laatste vraag uit dit onderwerp, voorzitter, van mevrouw Veldman.

[1:39:17] Als het gaat om een andere versie van ERTMS, betekent dit dan dat je elke keer bij een

[1:39:21] nieuwe versie weer een baanvak buitengebruik zou moeten stellen?

[1:39:25] Elke nieuwe versie van ERTMS zal wel getest moeten worden.

[1:39:29] De huidige verwachting is dat dit niet zo is, dat er weer zulke buitendienststellingen

[1:39:33] nodig zijn als nu op de proefmaanvakken.

[1:39:35] We kunnen op dit moment er nog niet op vooruitlopen hoe de toekomstige versie van de ERTMS eruit

[1:39:40] komen te zien.

[1:39:41] Wat wel zo is, en dat vind ik zelf ook een van de mooie aspecten aan ERTMS, ik noem

[1:39:46] het zelf altijd een modulair systeem, ook in de toekomst kun je blijven uitbreiden met

[1:39:51] nog meer zaken waardoor je nog beter en sneller op elkaar kan rijden met inachtneming van

[1:39:56] de veiligheid.

[1:39:58] In de toekomst is het zelfs mogelijk om te kijken naar objecten op het spoor of personen

[1:40:02] die op het spoor terechtkomen door een ongeluk.

[1:40:04] Dus wat dat betreft is het een systeem dat heel veel mogelijkheden biedt, ook met een oog op de toekomst.

[1:40:10] Dat is het einde van het proefbaar vak Zeeland, voorzitter.

[1:40:14] Dank aan u voor de beantwoording van de eersttermijnvraag voor dit onderdeel.

[1:40:19] Ik heb ondertussen geregistreerd de heer Grimwis, de heer Heutink, de heer De Hoop en de heer Van Dijk.

[1:40:26] Zijn er nog meer mensen die de interruptie willen plaatsen voor dit blokje?

[1:40:32] Even niet oké, dan begin ik met de heer Grinwis van ChristenUnie voor de vraag.

[1:40:39] Ja, voorzitter, dank. Ik heb meerdere vragen, maar ik doe ze even stuk voor stuk.

[1:40:43] De eerste vraag was aanleiding van een antwoord in het begin over logistiek ongewenste baanvakken.

[1:40:52] Want daar ging de staatssecretaris eigenlijk snel aan voorbij van ja, daarbij hebben we gewoon de hoeveelheid mensen, reizigers die gehinderd worden als criterium genomen.

[1:41:01] En dat snap ik op zich, en dat is rationeel,

[1:41:06] maar het betekent gewoon dat altijd de randen van het land de Pizang zijn.

[1:41:11] Het betekent gewoon altijd eigenlijk dat je in de dunsbevolkte gebieden

[1:41:13] waar een spoorlijn ligt, uitkomt, oftewel in Zeeland.

[1:41:17] Terwijl, dus mijn vraag, mijn oproep is aan de staatssecretaris,

[1:41:23] als je dat logistiek ongewenste criterium er nou uithaalt

[1:41:27] en op die manier naar de kaart kijkt,

[1:41:29] Kom je dan niet tot een andere invulling van de keuze die nu is gemaakt?

[1:41:34] Want dat betekent gewoon eigenlijk, als je dat criterium aanlegt,

[1:41:37] voordat je over techniek of wat dan ook gaat nadenken,

[1:41:40] ja, dan is de randstad uitgezonderd.

[1:41:44] Staatssecretaris.

[1:41:45] Ja, dank voor deze vraag, zegt de heer Ginwis.

[1:41:49] Het is een terechte vraag die u stelt.

[1:41:51] Maar als wij willen kijken naar hoe je de impact op het totale netwerk

[1:41:55] zo minimaal mogelijk kunt maken,

[1:41:57] kom je inderdaad aan de randen van het netwerk uit,

[1:41:59] Dan ga je kijken welke baanvakken het meest overeen komen met zoals het spoor in Nederland is ingericht.

[1:42:06] En dan kom je inderdaad in dit geval uit in Zeeland.

[1:42:10] Het is wel zo dat wij niet alleen maar de nadelen zien, wij zien ook de voordelen.

[1:42:16] Want Zeeland is wel een van de regio's die als tweede in dit geval ERTMS krijgt.

[1:42:21] Vervolgens heb je de aansluiting Kijfhoek-Belgische grens, wat een logische aansluiting is,

[1:42:25] waar ook goederenvervoer in beeld komt.

[1:42:27] Dus er is wel over nagedacht over het cumulatieve effect en wat dat betekent.

[1:42:32] Maar ja, inderdaad, ik ben het met de ingenieurs eens.

[1:42:35] Juist vanwege de rationele benadering hiervan komen wij vaak aan de zijkant van het netwerk uit.

[1:42:40] En dat heeft ook te maken met nog één ding, voorzitter, dat we praten over een periode van drie à vier maanden

[1:42:45] en vervolgens nog een periode van negen maanden waarin er wordt getest en er mogelijk ook nog iets kan optreden.

[1:42:52] Nou, als dat midden in het netwerk gebeurt, dan hebben we echt een enorm probleem in Nederland.

[1:42:55] Dus kom je uiteindelijk aan de ronde uit.

[1:42:58] De heer Grimmens heeft een vervolgvraag.

[1:43:00] Ja, voorzitter, dank u. Dat is helder.

[1:43:02] Dat is een helder antwoord dat ik kan snappen en wat toch moeilijk te verteren is.

[1:43:07] Want deze redenering wordt nu wel toegepast bij EHTMS en de keuze voor een proefaanvak.

[1:43:12] Maar zodra het gaat over aanleggen van iets of het bedienen van een gebied met OV,

[1:43:17] dus het aanleggen van een weg of een spoorlijn of iets anders,

[1:43:20] Wat wordt er dan als eerste gedaan? Dan wordt er een...

[1:43:24] Hoe heet het? Een MDMA? Nee, eerst wordt er een capaciteitsanalyse gedaan en vervolgens een MKBA.

[1:43:32] En ik ben even de afkorting kwijt. Sorry, ik heb teveel andere debatten gedaan.

[1:43:37] Maar in ieder geval, eerst wordt er een capaciteitsanalyse gedaan, knelpunten en capaciteitsanalyse gedaan,

[1:43:41] vervolgens een MKBA. En ook daarbij kom je heel vaak in druk dichtbevolkte gebieden uit,

[1:43:48] die dan het voordeel hebben.

[1:43:50] Wat is uw vraag?

[1:43:51] En de randen van het netwerk weer minder.

[1:43:54] Daarom mijn andere vraag

[1:43:56] over die twee intercity's per uur

[1:43:58] en die twee

[1:44:00] sprinters.

[1:44:02] De staatssecretaris ging er heel kort op in.

[1:44:04] Maar wat is zijn inzet?

[1:44:05] Ik vroeg of hij zich daarvoor wil gaan hardmaken.

[1:44:08] En de kostenpost daarvoor

[1:44:10] is buitengewoon beperkt.

[1:44:11] Geloof ik zes ton tot een miljoen per jaar extra.

[1:44:14] Dus dat is het geld niet.

[1:44:15] Dus is de staatssecretaris dan ook bereid met dat in gedachte dat nu de randen van het netwerk,

[1:44:20] in dit geval Zeeland, de pisang is, dat ze dan ook niet alleen de baten hebben als eerste

[1:44:24] over te steken bij ERTMS, maar ook een baat in extra treinen.

[1:44:27] Want dat zou toch het voordeel van ERTMS zijn, dat er meer treinen op het voorkeur zouden

[1:44:31] kunnen rijden.

[1:44:33] Oké.

[1:44:33] De staatssecretaris.

[1:44:35] Dank, voorzitter.

[1:44:35] En volgens mij ben ik hier inderdaad semiër, zoals de heer Grim weer zegt, op ingegaan.

[1:44:41] Een hard antwoord kan ik nu niet geven, want uw vraag was eigenlijk

[1:44:44] verdient zij dan twee Intercity's en twee Sprinters per uur?

[1:44:48] En wil ik hier dan vanaf 2026 deze vierde trein mogelijk maken?

[1:44:52] Met de regels wel afgesproken als onderdeel van Wind in de Seilen

[1:44:55] dat onderzoek wordt gedaan of een verdere frequentieverhoging van de Intercity mogelijk is.

[1:45:00] Een conform afspraak wordt ook netjes in de eerste helft van 2025

[1:45:03] gestart met het uitzoeken van de haalbaarheid, waarbij ook gekeken wordt naar verwachte reizigersaantallen.

[1:45:08] Dat is het antwoord dat ik gegeven heb.

[1:45:11] En zo gaan we hiermee om.

[1:45:12] En ik snap ook wel wat de heer Gin weer zegt, want ik denk ook aan andere projecten in het land.

[1:45:17] Dat is eigenlijk meer op het gebied van aanleg.

[1:45:19] Ook daar wordt gekeken.

[1:45:21] En dat is nou juist even de reden waarom wij bijvoorbeeld in Noordelijk-Nederland

[1:45:24] proberen de discussie wat meer breed te trekken

[1:45:27] over wat dan de totale effecten zijn voor Noordelijk-Nederland

[1:45:30] in plaats van alleen maar te kijken naar reizigersaantallen.

[1:45:33] Want als ik daar alleen naar zou kijken

[1:45:34] en er zou bijvoorbeeld een lijn zijn die misschien wel 13,8 miljard kost

[1:45:38] Dan heb ik voor elke geïnvesteerde euro 20 cent die ik daaraan dan terugverdien.

[1:45:42] Dat is te smal om naar te kijken, dus misschien is dat een iets meer antwoord op uw vraag.

[1:45:49] De heer Heutink heeft een interruptie.

[1:45:51] Voorzitter, ik hoorde de staatssecretaris net zeggen dat de communicatie bij verstoringen essentieel is.

[1:45:58] En dat delen wij helemaal met hem.

[1:46:01] Maar tegelijkertijd lazen wij afgelopen week dat ProRail stopt met communiceren op X, het voormalige Twitter.

[1:46:08] Het gaat om meer dan 60.000 volgers.

[1:46:13] Het zou niet meer aansluiten bij de communicatieve kernwaarde die ProRail zou hebben.

[1:46:19] Met andere woorden, communiceren over buitendienststellingen zou dan niet meer hoeven.

[1:46:25] Omdat er volgens ProRail haarddragende content en nepnieuws op ik zou verschijnen.

[1:46:32] En mijn vraag is voorzitter aan de staatssecretaris, vindt u dat acceptabel?

[1:46:36] Vindt u het acceptabel dat onze grootste spoorbeheerder en de enige spoorbeheerder van ons land er bewust voor kiest om een heel groot deel van Nederland niet meer te voorzien in communicatie als het gaat om buitendienststellingen, als het gaat om specifiek dit platform?

[1:46:54] De staatssecretaris.

[1:46:56] Laat ik daar twee dingen over zeggen, voorzitter.

[1:46:58] Ik denk inderdaad dat het onacceptabel is dat de haartragende teksten op social media langsgaan.

[1:47:03] Daar hebben we allemaal last van.

[1:47:04] Dat zijn de eerste die ik wil opmerken.

[1:47:06] En het tweede is, ik noemde juist het voorbeeld net ook in mijn beantwoording van Amersfoort,

[1:47:12] waar ook goed is gecommuniceerd.

[1:47:14] En ik denk dat het belangrijk is dat je probeert iedereen te bereiken

[1:47:17] langs alle navernante mogelijkheden die er zijn.

[1:47:20] Het is uiteindelijk aan ProRail om deze afweging te maken,

[1:47:23] maar we gaan natuurlijk wel het gesprek met hun aan.

[1:47:25] Zorg dan wel, en ook met NS, zorg dan wel dat je de mensen wel bereikt langs andere manieren.

[1:47:30] Maar uiteindelijk is de afweging wel in dit geval voor ProRail.

[1:47:32] De heer Heutink heeft een vervolgvraag.

[1:47:36] Fijn dat de staatssecretaris in ieder geval het gesprek aan wil gaan.

[1:47:39] Ik zou ook aan de staatssecretaris willen vragen om dan in dat gesprek...

[1:47:43] ook aan ProRail te vragen om het te heroverwegen.

[1:47:46] Het is namelijk niet aan de grootste spoorbeheerder van ons land...

[1:47:49] om te klassificeren wat voor berichten er op een platform worden geplaatst.

[1:47:53] Hoe vervelend sommige ook zijn, dat keuren wij ook niet goed.

[1:47:57] Het is aan de grootste spoorbeheerder om de reiziger te voorzien...

[1:48:00] van buitendienststellingen en andere problemen.

[1:48:03] En daar is dit bij uitstekken goed platform voor.

[1:48:05] Dus ik verwacht van de staatssecretaris dat hij dat meeneemt in die gesprekken.

[1:48:08] En tenslotte wil ik de staatssecretaris erop wijzen dat hij op conform artikel 13

[1:48:12] van de beheersconcessie samen met de DG van Rijkswaterstaat verantwoordelijk is

[1:48:17] om samen met ProRail buitendienststellingen op het spoor en de weg en de communicatie

[1:48:23] daarover richting de reiziger te bespreken en dat ook samen in op te trekken.

[1:48:28] Dus dat maakt de staatssecretaris en de minister daarmee verantwoordelijk

[1:48:32] voor de communicatie richting reiziger.

[1:48:33] En ik vraag dus ook om daar regie in te pakken

[1:48:36] en dit alles wat ik juist heb gezegd ook te betrekken in de gesprekken met ProRail.

[1:48:40] Wil de staatssecretaris hierop reageren?

[1:48:42] Dat gaat de staatssecretaris zeker doen, voorzitter.

[1:48:44] Dat mag ook als een toezegging genoteerd worden.

[1:48:47] Alleen, we steken hem zo in, zeg ik dan heel eerlijk.

[1:48:50] Wij willen gewoon dat alle reizigers en potentiële reizigers bereikt worden in de communicatie.

[1:48:55] Op het moment dat het plan van ProRail daarin afdoende is en zij hebben niet alle social

[1:49:00] media daarvoor nodig, dan moeten ze mij wel overtuigen dat het inderdaad het geval is,

[1:49:04] voorzitter.

[1:49:06] Dank.

[1:49:07] De heer De Hoop heeft een interruptie.

[1:49:09] Ja, voorzitter.

[1:49:09] Ik denk dat het handiger is dat we iets minder met de communicatie van ProRail bezig gaan

[1:49:13] maar hier over Zeeland hebben, dus daar wilde ik weer naartoe.

[1:49:17] Voorzitter, de compensatie voor Zeeland moet echt baten zijn waar men voelt dat ze er echt

[1:49:25] op vooruit gaan. En de staatssecretaris noemde een aantal dingen die hij wilde onderzoeken,

[1:49:31] maar ik vond dat af en toe nog best wel vrij blijft. En ik zou toch nog wat specifieker

[1:49:35] in willen gaan op bijvoorbeeld die HSL tussen Breda en Rotterdam. Want de staatssecretaris

[1:49:41] die zei dat het een plek heeft in het programma Wind in de Zeilen, dat daar een onderzoek

[1:49:45] voor is. Kan hij iets explicieter benoemen of hij dat ziet als iets wat voor 2029 al

[1:49:52] opgepakt kan worden of wat daar na pas is en in hoeverre hij bereid is dan om voor

[1:49:57] 2029 bijvoorbeeld juist op die HZL al een stap te zetten.

[1:50:01] De staatssecretaris.

[1:50:02] Dank u, voorzitter. Dank ook richting de heer De Hoop.

[1:50:05] Voor mij heb ik net aangegeven dat wij in

[1:50:09] 2025 kijken naar het totale plaatje en dat dit

[1:50:12] onderdeel is van de gesprekken die wij voeren met de regio.

[1:50:15] Alleen erop vooruit lopen is heel lastig

[1:50:17] omdat we juist een aantal criteria willen bespreken met de regio.

[1:50:20] Wanneer dit interessant is of niet.

[1:50:21] onder andere kijkend naar het aantal verwachte reizigers en ook naar de totale impact.

[1:50:26] Alleen uitsluiten, nee, dat ga ik al voordat zeker niet.

[1:50:29] De heer De Hoop heeft een vervolgvraag.

[1:50:31] Ja, voorzitter, want als dat dan in 2050...

[1:50:33] Sorry, dan heb ik dat deel van de beantwoording even niet zo goed scherp gehad.

[1:50:36] Als dat dan het geval is, kan de staatssecretaris dan los van rapporteren

[1:50:40] over de programma wind in de zeilen, bijvoorbeeld voor de zomer,

[1:50:43] daar specifiek op de HSL ingaan, maar ook de frequentieverhoging?

[1:50:46] Dat we dan als Kamer in ieder geval weten,

[1:50:49] drie, twee onderdelen, dat je daar echt een verbetering op hebt,

[1:50:51] dat de staatssecretaris daarvoor de zomer voor zou kunnen rapporteren.

[1:50:55] Staatssecretaris.

[1:50:56] Voorzitter, wij kunnen gewoon in de rapportage winterdecijlen,

[1:50:59] kunnen we daar gewoon op ingaan.

[1:51:00] Ja, is prima. Mag ook als toezegging worden genoteerd, opgeleerde hoop.

[1:51:08] Dank. De heer Van Dijk heeft een interruptie.

[1:51:11] Ja, dank voorzitter.

[1:51:13] Dit is toch een debat waar we het hebben inderdaad over Zeeland

[1:51:15] en over de keuze voor het proefbaanvak.

[1:51:19] Ik heb al in de bijdrage namens NSC aangegeven dat wij ook wel begrijpen

[1:51:22] dat je in deze hoek uitkomt, hoe pijnlijk dat ook is.

[1:51:25] Maar ik wil toch nog even over die essentiële keuze op het einde

[1:51:28] van de twee mogelijke vakken wat door en ik vond de reactie

[1:51:30] van de staatssecretaris daar toch wat te beperkt.

[1:51:32] De keuze die dus overblijft, is die tussen het baanvak

[1:51:37] Roosendaal-Doordrecht en de Zeeuwse Lijn richting Vlissingen.

[1:51:40] En hoor ik zeggen dat inderdaad meer reizigers worden geraakt

[1:51:42] tussen Doordrecht en Roosendaal, dat begrijp ik.

[1:51:44] En tegelijkertijd heb ik ook aangegeven dat een element

[1:51:46] als bereikbaarheid van landsdelen, de bereikbaarheid van de regio

[1:51:50] ook mee mag wegen.

[1:51:51] Het is toch zo, is mijn vraag aan de staatssecretaris,

[1:51:53] dat op het moment dat je Lager-Zwalewe-Roosendaal zou nemen,

[1:51:57] dat de treinbereikbaarheid van Zeeland blijft bestaan,

[1:52:00] maar ook dat er een mogelijkheid blijft voor reizigers vanuit Dordrecht

[1:52:03] via Breda naar Roosendaal te reizen.

[1:52:04] Dus is dat een element dat wel degelijk meegewogen is?

[1:52:09] En zou je dan niet toch ook in die weging van die criteria,

[1:52:12] tussen die twee alternatieven die dus mogelijk zijn,

[1:52:15] ook de keuze kunnen laten vallen op het tracé door Lager-Zwalewe-Roosendaal?

[1:52:21] Staatssecretaris.

[1:52:22] Dank, voorzitter.

[1:52:23] Voor mij ben ik er net ook al wat uitgebreider op ingegaan, maar de essentie van het verhaal

[1:52:28] is natuurlijk ook als we kiezen voor het andere tracé, dan nog zal Zeeland daar ook de effecten

[1:52:34] van ondervinden.

[1:52:36] En alles in ogenschoonnemend vinden wij het verstandiger om het tracé te kiezen wat we

[1:52:40] nu hebben uitgekozen, dat proefbaanvak.

[1:52:42] En daar kunnen we namelijk ook heel goed vervangend vervoer inzetten, zodat wij kunnen waarborgen

[1:52:46] dat alle mensen wel gewoon in die periode van de test zelf,

[1:52:51] de maximaal vier maanden en dan mogelijk negen maanden daarna,

[1:52:54] die ook nog bij het opstarten van het systeem in beeld zijn,

[1:52:58] dat wij vervangend vervoer kunnen blijven bieden.

[1:53:00] Misschien een voorbeeld.

[1:53:02] De concessie loopt af in 2026.

[1:53:04] Een deel van de bussen zou op dat moment niet meer noodzakelijk zijn.

[1:53:09] We hebben juist afgesproken om die bussen,

[1:53:10] die op dat moment niet meer noodzakelijk zijn,

[1:53:13] wel erbij te blijven betrekken, juist om eventueel,

[1:53:15] als er iets gebeurt in die periode daarna om die bussen te kunnen inzetten

[1:53:20] op het moment dat er sprake is van uitval van een deel van het systeem in de opstartfase.

[1:53:24] Dat is een van de dingen die we hebben afgesproken, voorzitter.

[1:53:28] De heer Van Dijk.

[1:53:31] Ja, op zichzelf, ik begrijp wel die weging.

[1:53:34] Het enige punt is dat ik aangeef dat je ook op een andere manier naar zou kunnen kijken

[1:53:37] en dat als er minder mensen worden geraakt, maar wel in de regio,

[1:53:41] dat je dat ook op een andere manier zou kunnen benaderen.

[1:53:43] En als die spoorse bereikbaarheid blijft,

[1:53:46] dat dat misschien wel op een andere manier te waarderen is.

[1:53:48] Nou, krijg ik de staatssecretaris denk ik niet overtuigd vanavond of vandaag.

[1:53:51] En ik ben denk ik ook niet in staat nu om die totale weging zelf hier te maken.

[1:53:55] En ik ga er ook van uit dat die weging daar zorgvuldig is gedaan.

[1:53:57] Maar ik geef wel aan dat ik dat ik een aspect vind waar bij dit soort wegingen

[1:54:01] vaak rekening mee moet worden gehouden en dat het niet een kwestie is van

[1:54:04] alleen maar kijken naar het aantal gehinderden, maar dat een aspect als

[1:54:07] bereikbaarheid van landdelen per spoor van de regio ook echt mee mag wegen.

[1:54:12] Ik heb nog een tweede vraag en dat gaat over dan toch het vervangende

[1:54:15] en de vervangende maatregelen.

[1:54:17] En ik lees dat inderdaad in de minimalisatie van reistijden.

[1:54:21] En ik begrijp dat hinder niet te voorkomen is,

[1:54:23] simpelweg omdat het spoor ook een kwalitatief hogerstaande vervoermiddel is

[1:54:27] dan bussen. Dus ik begrijp dat ook.

[1:54:29] En tegelijkertijd denk ik, op het moment dat je inderdaad

[1:54:31] met meer stops gaat werken, met bustijden die later zijn en vaker zijn,

[1:54:37] dat je wel degelijk ervoor kunt zorgen

[1:54:40] dat er niet sprake is van minimalisatie van reistijden,

[1:54:43] maar zelfs van, nou ja, misschien wel verbeterd, maar in ieder geval nul.

[1:54:45] Dus toch nog een keer ook de zienswijze van de staatssecretaris hierop.

[1:54:51] Want ik erken dat er hinder is, simpelweg omdat je de trein moet laten staan en de bus moet pakken,

[1:54:56] maar er is toch een dekkend netwerk mogelijk met inderdaad een hoge frequentie die langer doorloopt,

[1:55:01] waardoor je inderdaad reistijden kan verminderen.

[1:55:05] De staatssecretaris.

[1:55:06] Voorzitter, ik ben blij met deze vraag, want dit is nou precies een van de dingen

[1:55:08] die tijdens mijn bezoek in Zeeland ook aan bod zijn gekomen.

[1:55:11] En het kan best wel zijn dat wij voor de bereikbaarheid van de kleinere kernen,

[1:55:15] dat daar dus met kleiner busvervoer wordt gewerkt dan een grote lijnbus,

[1:55:21] want die heeft een bepaalde route die moet omlopen.

[1:55:23] Dus op die manier wordt er ook fijnmazig gekeken.

[1:55:25] Maar dit is precies onderdeel van de maatwerkafspraak

[1:55:27] die wij met Zeeland aan het maken zijn met alle partijen die daarin betrokken zijn.

[1:55:31] Dus juist om de overlast minimaal te maken

[1:55:34] en mogelijk zelfs voor kleinere stukjes een verbetering door te voeren.

[1:55:40] De heer Heutink.

[1:55:42] Ik wil nog heel even door op die andere lijn waar meneer Van Dijk net mee kwam als alternatief.

[1:55:51] Ik snap op zich heel goed dat als je kijkt naar de stukken die we hebben gekregen en ook de onderzoeken,

[1:55:56] dan zien we wat de argumenten zijn van het kabinet om een bepaalde lijn wel of niet te doen.

[1:56:05] Maar wat ik daar echt in mis is de waarde waarin dat wordt gewogen.

[1:56:10] En mijn vraag aan de staatssecretaris is, kan de staatssecretaris misschien die wegingen,

[1:56:15] dat zal dan een politieke weging zijn, want wat weegt nou zwaarder om een bepaald iets

[1:56:20] wel of niet te doen, kan hij dat misschien naar de Kamer doen toekomen, zodat wij ook

[1:56:24] een beter beeld kunnen krijgen van nou, hoe is die keuze nou tot stand gekomen en wat voor

[1:56:29] achterliggende gedachten zit daar nou aan vast?

[1:56:33] Staatssecretaris.

[1:56:34] Wij kunnen best wel aanvullende informatie daarin geven, maar eigenlijk de basis van

[1:56:38] het oordeel, heeft ook te maken met de leerkurven.

[1:56:42] Wij kunnen meer leren op het proefbaanvak in Zeeland dan op andere alternatieve locaties.

[1:56:49] Dat is een van de belangrijkste afwegingen voor ons, want daarmee hebben we uiteindelijk

[1:56:53] in de toekomst op het hele spoor profijt van.

[1:56:57] Dus dat is de reden waarom we zeggen wij hebben de voorkeur voor deze locatie.

[1:57:03] Als ik dat dus goed begrijp, dan is het kunnen leren van het proefbaanvak qua weging bovenaan

[1:57:15] ook zelfs aan het feit dat we Zeeland vier maanden lang onbereikbaar maken.

[1:57:20] Ik hoop dat de staatssecretaris mij begrijpt dat ik wil zien op papier hoe die weging is,

[1:57:27] Zodat wij als Kamer ook kunnen zien hoe die weging gegaan is.

[1:57:32] Staatssecretaris.

[1:57:33] Voorzitter, ik heb dat volgens mij net ook al gezegd in mijn eerdere bijdrage.

[1:57:38] Dit is eigenlijk de situatie die het meest in de buurt komt

[1:57:42] van hoe de situatie op het hele spoor in Nederland is.

[1:57:45] Dat is de reden waarom wij zeggen,

[1:57:48] dat noem ik dan de leerkurve,

[1:57:50] juist omdat dit zo lijkt op de rest van het spoor in Nederland,

[1:57:53] Want is dit het ideale vak om op deze manier deze proef door te voeren?

[1:58:01] Mevrouw Veldman had een interruptie.

[1:58:05] Ja, voorzitter, ik kan nog even een vraag.

[1:58:06] Ik vertelde dat ik de afgelopen maandag bij een machinist heb meegereden op de HSL van Amsterdam naar Rotterdam.

[1:58:11] En ik heb de machinist zien opereren met en ATB en ERTMS.

[1:58:16] En daar wisselde die tussen en hij liet zien hoe dat verschil werkte.

[1:58:22] En nou, ik kan nog niet zo goed begrijpen, maar misschien kan de staatssecretaris dat uitleggen.

[1:58:26] als je twee banen hebt tussen Vlissingen en Goes, waarom je dan toch allebei dus het dubbelspoor

[1:58:32] eruit moet nemen en niet met beide systemen zou kunnen werken en dus maar op één baan een

[1:58:38] proefbaanvak hoeft te realiseren en het ander door kan gaan in de operatie?

[1:58:42] Misschien kan u dat toch uitleggen.

[1:58:45] Volgens mij is dat het antwoord dat ik net uitgebreid gaf aan de heer Heutink, omdat hij namelijk ook

[1:58:50] zei dat we niet op één van de twee sporen hiermee konden gaan.

[1:58:53] Je praat over doorwerkend, in de hele lijn, machinisten, medewerkers.

[1:59:01] Iedereen moet dan op twee verschillende sporen als het ware gaan werken.

[1:59:07] Eén met ERTMS-proeven aan vakken en één zonder.

[1:59:10] Dat is de reden waarom wij zeggen dat we dit niet wenselijk vinden, maar daarmee ook de veiligheid

[1:59:15] uiteindelijk van de mensen die daar werken, maar ook van de medewerkers van de NS, maar ook van de

[1:59:24] vrije reizigers dat eindelijk natuurlijk in het ding kan komen. Dat is de reden waarom wij zeggen dat

[1:59:28] vinden wij niet wenselijk. Mevrouw Veldman. Ja en dan, daarom is mijn vraag. Ik hoorde de uitleg aan

[1:59:34] mijn collega, maar daarom is mijn vraag. Als het al op andere banen wel gebeurt, allebei, waarom

[1:59:41] Dat zijn ook situaties die nu al in de praktijk gebeuren.

[1:59:45] Waarom zou het dan niet kunnen bij het proefbaanvak in Zeeland?

[1:59:49] Misschien voert het nu wat ver om, maar het is vrij technisch.

[1:59:53] Misschien is het goed om daar in een schrijver nog op terug te komen.

[1:59:57] Maar ik vind het vreemd, want er wordt in de praktijk al met beide tegelijk gewerkt.

[2:00:04] Ik kom daar schriftelijk op terug, maar wat ik net in essentie zei, is dat als je dat op die manier

[2:00:08] doet, dat verhoogt de onveiligheid.

[2:00:10] Ik denk niet dat dat wenselijk is.

[2:00:13] Maar ik zal daar later schriftelijk op terugkomen, richting mevrouw Veldman.

[2:00:17] Ik heb een interruptie gezien van de heer De Hoop en daarna geef ik de heer Van Dijk het woord.

[2:00:23] Ja, dank voorzitter.

[2:00:24] Een van de onderdelen in het wind in de zeilen pakket is natuurlijk het vervangend busvervoer en die OV-fietsen die erbij komen.

[2:00:30] Ik geloof dat er 10 miljoen voor wordt uitgetrokken.

[2:00:33] Als je echt een impuls wilt geven aan het openbaar vervoer in Zeeland,

[2:00:37] zou het misschien ook een oplossing zijn om misschien zoiets structureel te doen.

[2:00:41] Er komt nu een nieuwe concessie aan in Zeeland.

[2:00:43] Volgens mij loopt hij van 2024 tot 2026.

[2:00:46] Daarna zal er weer een nieuwe concessie gesloten moeten worden.

[2:00:49] Denkt het kabinet, denkt de staatssecretaris er ook over na om daar iets van een structureel pakket neer te leggen,

[2:00:55] zodat het busvervoer niet alleen vervangend zometeen een tijdelijke oplossing is,

[2:00:59] maar dat men structureel daar toch juist met die bus ook vooruitgang heeft?

[2:01:03] Omdat je daar maar nog maar één spoorlijn hebt, is die bus natuurlijk daar echt cruciaal.

[2:01:08] Dank voorzitter.

[2:01:09] En dank aan de heer De Hoop.

[2:01:11] Net maakte ik de opmerking over die bussen die in de nieuwe concessie eigenlijk overbodig zijn,

[2:01:15] maar die toch blijven rijden.

[2:01:17] Hetzelfde geldt voor wat de heer De Hoop net zegt, de OV-fietsen.

[2:01:21] Die blijven daar ook, ook na de proef.

[2:01:23] Dus het is niet zo dat ze alleen tijdens de proef en daarna weg, ze blijven daar gewoon.

[2:01:27] Dat is onderdeel van de afspraak.

[2:01:29] En overigens, het gaat nog veel verder, want wij zijn ook in gesprek met de regio gegaan over een viaduct.

[2:01:35] en ook voor een spoorwegovergang veiliger maken.

[2:01:38] Dus het is een totaalpakket van heel veel maatregelen.

[2:01:41] We hebben ook veel geld vooruitgetrokken, maar juist om te zorgen dat ze niet alleen het zuur krijgen,

[2:01:45] maar dat de Zeeuwen ook het zoet krijgen, om het maar even zo te zeggen, voorzitter.

[2:01:50] Dank. Ik geef nu de heer Van Dijk het woord.

[2:01:53] Ja, ik ga het toch nog een keer proberen, voorzitter.

[2:01:55] Omdat ik vind voor ons is dit debat gaat het over een vergelijking, een eerlijk verhaal ook naar de Zeeuwen.

[2:01:59] En er zijn twee tassees die mogelijk zijn.

[2:02:03] Roosendaal, Lage Zwaluwe en de Zeeuwse Lijn.

[2:02:06] Ik kan gewoon niet tot een eerlijke vergelijking komen.

[2:02:09] En ik heb wel die behoefte als Kamer.

[2:02:11] En ik heb net een voorbeeld genoemd waarnaar ik op zoek ben.

[2:02:13] En dat is daarom de volgende vraag ook aan de staatssecretaris.

[2:02:17] Je kunt niet alleen naar harde reistijdminuten kijken,

[2:02:20] maar je kunt ook ervaren reistijdminuten bekijken.

[2:02:23] Dat is een methode die is ontwikkeld onder andere door ProRail, NS en INW.

[2:02:26] En dan zou je ook kunnen vergelijken wat de gehinderde reizigers, die dan moeten omreizen via Breda,

[2:02:32] wat die daarin ervaren, vergelijken met op de Zeeuwse lijn als iedereen in die bussen moet zitten.

[2:02:36] En waar ik behoefte aan heb, en het zou mijn dringende oproep zijn, ook aan de staatssecretaris,

[2:02:39] ik vind ook dat we dat echt aan de Zeeuw verplicht zijn,

[2:02:42] om die vergelijking te maken tussen die beide tracees, dus met die ervaren reistijd minuten,

[2:02:47] en daar zou ik ook, maar dat was een vraag ook van mij in eerste termijn, van willen weten,

[2:02:50] of ook de Zeeuwse regionale overheden, hoe die daar dan tegen aankijken.

[2:02:54] Dat zou mijn verzoek om een toezegging zijn aan de staatssecretaris.

[2:02:57] Staatssecretaris.

[2:02:58] Voorzitter, ik zal eerst een tussenoplossing zoeken.

[2:03:01] Ik kom hier in tweede termijn wat uitgebreider op terug,

[2:03:03] want ik merk dat ik moeite heb om de heer Van Dijk te overtuigen van de juiste keuze.

[2:03:07] Dus het lijkt me goed om daar in tweede termijn even wat uitgebreider op terug te gaan.

[2:03:13] Dank. We hebben nu het eerste blokje gehad.

[2:03:16] Ik merk aan de leden dat we af en toe over onze tijd heen gaan.

[2:03:19] Die geldt als richtlijn van veertig seconden.

[2:03:22] Ik vraag de leden te proberen beknop te blijven in de vragen.

[2:03:26] en ook aan de staatssecretaris om daar zorgvuldig mee om te gaan.

[2:03:29] Maar verdankt. U kunt doorgaan met uw tweede blokje.

[2:03:32] De tweede blokje was de aanpak...

[2:03:34] Sorry, derde blokje.

[2:03:36] De inleiding was het eerste blokje, u heeft gelijk.

[2:03:39] Het volgende blokje is de aanpak in Nederland van het ERTMS.

[2:03:42] Wat maakt Nederland nu zo uniek?

[2:03:44] Waarom zijn andere landen sneller en goedkoper?

[2:03:46] Dat is een vraag van mevrouw Veldman.

[2:03:48] De strategie voor het implementeren van ERTMS verschilt per land.

[2:03:52] De teststrategie hangt onder meer af van de uitgangssituatie van het land en de vest

[2:03:57] die wordt aangelegd en van de eigenschappen van het netwerk.

[2:04:00] Alle landen in Europa hebben daarom ook een andere teststrategie.

[2:04:04] Nederland kenmerkt zich door de hoge prestatie op het gebied van de aantallen terreinen en de veiligheid.

[2:04:09] Ook na de implementatie van ERTMS moeten deze hoge niveaus gehaald worden.

[2:04:13] We zijn continu in gesprek met andere landen om ervaringen met testen en uitrollen uit te wisselen

[2:04:18] en van elkaar te leren.

[2:04:19] Wat ook meespelt, voorzitter, kom ik misschien ook een beetje bij een vraag van mevrouw Koekoek terecht.

[2:04:24] Dat heeft ook te maken met aanbesteding.

[2:04:26] Op het moment dat alle landen tegelijkertijd hetzelfde besluit nemen, heeft dat een bepaald

[2:04:30] effect op de prijs.

[2:04:31] Die zal omhoog gaan.

[2:04:32] Dus ook dat probeerden we met de landen onderling af te stemmen, voorzitter.

[2:04:38] Een vraag van de heer Van Dijk.

[2:04:40] Wanneer zijn de Belgen eigenlijk klaar met de uitrol van ERTMS en de ons omringende landen?

[2:04:44] België wil in 2025 klaar zijn met de uitrol van ERTMS.

[2:04:48] Er ligt dan een mix van versies waarbij een groot deel van het netwerk voorzien is van een versie

[2:04:53] met de lagere functionaliteit, level 1, een klein deel is met level 2.

[2:04:58] Na 2025 bekijkt België hoe de stappen naar level 2 gemaakt worden.

[2:05:03] Dat is de versie die wij uitrollen.

[2:05:05] Duitsland is op dit moment haar uitrolstrategie aan het heroverwegen.

[2:05:08] De eerdere planning was te ambitieus en er is te weinig geld.

[2:05:12] Het is daarom nog niet duidelijk wanneer de Duitse uitrol klaar is.

[2:05:14] Er vindt regelmatig, zoals net al zei, afstemming plaats met beide buurlanden over de uitrolplanningen

[2:05:19] en het op elkaar aansluiten van de grensovergangen.

[2:05:22] Dat raakt ook, denk ik, al deels aan de discussie ertussen, meneer Heutink en mevrouw Koekoek

[2:05:26] van Vold, voorzitter.

[2:05:29] Een vraag van mevrouw Veldman.

[2:05:31] Welke mogelijkheden ziet de staatssecretaris voor versnelling met een can-do-mentaliteit?

[2:05:37] Wat kan wel vertalen, is wat wij altijd als credo gebruiken.

[2:05:40] Het programma zoekt doorlopend naar een betere uitvoeringsmethode.

[2:05:43] Daarom hebben we een lerende aanpak.

[2:05:46] Momenteel wordt gewerkt aan de vaststelling van tranche 1.

[2:05:49] Vervolgens worden de verdere uitrol en de mogelijkheden tot versnelling uitgewerkt.

[2:05:53] In de contacten met buitenlandse collega's merkt de programmadirectie ERTMS nu al een

[2:05:58] omslag waarbij steeds meer gekeken wordt naar hoe we het in Nederland aan het doen zijn.

[2:06:04] De vraag van mevrouw Koekoek.

[2:06:06] Hoe zorgt u voor het snelderlopen van de vergunnings- en aanbestellingstrajecten?

[2:06:10] We zetten in op de snelle uitrol van ERTMS.

[2:06:13] Hierbij wordt nadrukkelijk gekeken naar procedures.

[2:06:16] Hier worden we ook toegedwongen door de specifieke marktsituatie met een beperkt aantal leveranciers

[2:06:22] en arbeidstekorten.

[2:06:23] Tegelijk blijven we natuurlijk inzetten op een zorgvuldig proces, zoals we dat ook doen

[2:06:27] met de keuze voor het proefbaanvak.

[2:06:31] Vraag van de heer Heutink van de PVV.

[2:06:34] Hoeveel goederenlokomotieven zijn er ingebouwd met ERTMS en hoeveel kost dat?

[2:06:38] Op dit moment zijn er al honderden goederenlokomotieven geschikt om over de Betuwe-route te rijden.

[2:06:43] Echter moeten deze omgebouwd worden naar een nieuwe ERTMS-systeemversie, zodat deze op

[2:06:49] de nieuwe ERTMS-infrastructuur ook kunnen rijden.

[2:06:53] Daarom is mijn ministerie bezig met het opstellen van een subsidieregeling voor de goederenlocomotieven.

[2:06:58] Met deze subsidie zal 50 procent van de kosten vergoed worden voor de inbouw van de nieuwe

[2:07:02] systeemversie.

[2:07:04] Dat is maximaal 2 miljoen voor een prototype en maximaal 2 miljoen voor de seriële inbouw.

[2:07:10] Dat is de breidraag waar we het over hebben.

[2:07:12] In de halfjaarlijkse voortgangsrapportage ER-TMS wordt onder meer gerapporteerd over de voortgang

[2:07:17] van het ombouwen van de goederenlokomotieven.

[2:07:21] Nog een vraag van de heer Heutink, voorzitter.

[2:07:24] Is er nagedacht over dat ze hier zelf moeten financieren en geen omzetstijging tegenover?

[2:07:29] En ziet de staatssecretaris niet het risico in de ombouw van goederenlokomotieven?

[2:07:34] Wat is de plan van aanpak hiervoor?

[2:07:36] Nou, ik zie een risico.

[2:07:37] Daarom is het ministerie ook bezig met het opstellen van die subsidieregeling.

[2:07:41] De eigenaren van de goederenlokomotieven worden geconfronteerd met hoge ombouwkosten van het

[2:07:45] materieel en daar staat geen direct debaten tegenover.

[2:07:49] De subsidie is aangewezen om de effecten op de concurrentiepositie van het goederenvervoer

[2:07:53] per spoor te beperken en te stimuleren dat er voldoende goederenlokomotieven worden omgebouwd.

[2:07:59] Nog een vraag van de heer Heutink, de laatste overigens, voorzitter, in dit kopje.

[2:08:04] De ene laatste hoorde ik net.

[2:08:06] Een jongetaan waar ik bij zit.

[2:08:08] Een vraag van de heer Heutink.

[2:08:10] Hoe waarbewordigd u dat het internationaal vervoer niet leidt onder de invoering?

[2:08:15] Nou, dat kan ik natuurlijk helaas niet garanderen.

[2:08:18] Uiteindelijk heeft het systeem grote baten voor de sector, maar voor een deel komt eerst

[2:08:22] het zuur en dan het zoet.

[2:08:24] De verschillende versies zijn onderdeel van de uitdagingen van de sector.

[2:08:27] Deze dienen onderling op elkaar te kunnen aansluiten.

[2:08:30] Dit is niet alleen in het belang van Nederland, maar ook van alle andere landen om ons heen.

[2:08:34] Daarom blijven we dit gezamenlijk in Europees verband benadrukken.

[2:08:38] Bij grensovergangen dient de goede aansluiting hoe dan ook geregeld te worden, al ligt er

[2:08:42] in beide landen uiteindelijk ook dezelfde versie, maar dan nog moet je ook goed kijken

[2:08:46] naar de overgang bij de grenzen.

[2:08:48] Via het programma ben ik doorlopend in gesprek met buurlanden en een goederensector om de

[2:08:52] implementatie in goede banen te leiden.

[2:08:55] En dan nog steeds niet de laatste, voorzitter.

[2:08:58] Hoe zorg ik ervoor, vraagt mevrouw Koekoek, hoe zorg ik ervoor dat Europese samenwerkingen

[2:09:04] worden nationale partijen hierbij gestimuleerd.

[2:09:07] Ik ben nadrukkelijk voorstander van samenwerking met de Europese partners.

[2:09:10] Dit geldt niet alleen voor de programmadirectie en het ministerie, maar juist ook voor ProRail

[2:09:15] en de vervoerders.

[2:09:17] En dan nu echt de laatste, nog een vraag van mevrouw Koekoek.

[2:09:23] Hoe wordt innovatie gebruikt in het programma?

[2:09:26] Innovatie is natuurlijk bij ERTMS uitermate belangrijk, bijvoorbeeld om in te spelen op

[2:09:30] de arbeidstekorten en om te komen tot besparingen.

[2:09:33] Als voorbeeld noem ik de robot van een aannemer, die inmiddels beschikbaar is om aan de spoor te werken.

[2:09:38] Deze robot is ontwikkeld binnen het project aanbesteding, snellere aanpak ERTMS.

[2:09:44] Dat is het, voorzitter.

[2:09:45] Dank u wel.

[2:09:47] De heer Heutink heeft verzocht om een interruptie.

[2:09:49] Ik wil er wel op merken en een voorstel doen aan de leden.

[2:09:52] We hebben in principe afgesproken vier interrupties.

[2:09:54] Meneer Heutink zit er op vier.

[2:09:56] Ik zou wel eens het voorstellen iedereen plus één te doen.

[2:09:59] Dus in totaal vijf interrupties voor ieder.

[2:10:01] Is dat akkoord?

[2:10:02] Ik zie geen knik. Oké. Dan geef ik de heer Heutink het woord.

[2:10:07] Ik zou wel gek zijn als ik daar niet mee akkoord zou gaan, voorzitter.

[2:10:10] Dus nee, heel erg bedankt voor de coulantse.

[2:10:14] De vraag die ik heb, die gaat toch nog even weer over al die verschillende versies.

[2:10:20] Niet alleen in Europa, maar ook in Nederland.

[2:10:24] Wat je ziet is dat we hebben meerdere ERTMS trajecten al uitgerold.

[2:10:29] En we zien bijvoorbeeld rancheerterrein Kijfhoek heeft niveau 1,

[2:10:34] de Zevenaar-Oost richting de Duitse grens niveau 2.

[2:10:37] We zien door heel Nederland verschillende levels.

[2:10:42] En ieder ander level vereist een andere werkinstructie richting een machinist.

[2:10:48] En mijn vraag is, hoeveel verschillende werkinstructies richting machinisten...

[2:10:53] moeten wij nog hebben voordat we één centraal systeem hebben...

[2:10:58] bij elke machinist weet van nou, dit moet ik doen om over het Nederlandse sport te kunnen rijden.

[2:11:03] Want het wordt zo één grote wirwaar aan verschillende levels, verschillende baselines.

[2:11:08] Er zit ook nog verschil tussen. Andere landen die allemaal andere versies gaan implementeren.

[2:11:12] Het wordt zo één chaos. En mijn vraag is hoe gaan we dat nou uniformiseren en standardiseren,

[2:11:19] zodat elke machinist niet alleen in Nederland, maar ook in Europa weet waar ze aan toe zijn?

[2:11:26] Ja, voorzitter. Ik zei net ook al dat andere landen aan het kijken zijn aan Nederland.

[2:11:31] Wij hebben ervoor gekozen om binnen heel Nederland met ERTMS 2 te gaan werken.

[2:11:35] Dus dan heb je maar één instructie uiteindelijk nodig voor de machinisten.

[2:11:39] En uiteindelijk is ook het doel dat Europa ook gaat standaardiseren.

[2:11:42] Dus dat heel Europa gaat toegroeien naar ERTMS 2.

[2:11:45] En in de toekomst misschien wel naar nog uitgebreidere versies.

[2:11:48] Maar dat is wel de basis van het systeem, voorzitter.

[2:11:51] Zijn er nog interrupties?

[2:11:57] Anders kan de staatssecretaris doorgaan naar het vierde blokje van de vijf.

[2:12:03] Het blokje kosten van ERTMS, met wederom een aantal vragen.

[2:12:09] De heer Heutink, PVV.

[2:12:11] Hoe wordt de nieuwe lerende aanpak zichtbaar in de begroting?

[2:12:14] Met de nieuwe aanpak zorgt het programma voor een stabiele uitvoering gericht op een werkend vervoerssysteem.

[2:12:20] En door een lerende aanpak doen we de uitrol in beheersstappen met een steeds toenemende kwaliteit.

[2:12:24] De realiteit is wel dat een complex programma als ERTMS altijd ontwikkelingen en uitdagingen kent.

[2:12:30] Ik ben ervan overtuigd dat we met de hereikte aanpak zo goed mogelijk gesteld staan voor die uitdagingen.

[2:12:35] En via de voortgangsrapportages blijft u informeren over de voortgang en gemaakte keuzes.

[2:12:43] De vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[2:12:45] Kan de staatssecretaris aangeven hoe de eerste tranche financieel ingevuld wordt?

[2:12:49] Daarover loopt de besluitvorming in het kabinet nog.

[2:12:51] Ik informeer u bij de eerstvolgende, dat is de 22e voortgangsrapportage, ERT-MES,

[2:12:56] in april 2025 over de financiële stappen die nodig zijn voor het vaststellen van tranche 1.

[2:13:02] De integrale besluitvorming hierover vindt plaats bij de voorjaarsnota 2025

[2:13:06] of bij de begroting met Prinsjesdag.

[2:13:11] De vraag van de heer Heutink.

[2:13:12] Hoe gaat u het tekort van 1 miljard financieren?

[2:13:15] Nou, wat ik net ook zeg, bij de eerstvolgende 22e voortgangsrapportage in april informeren wij

[2:13:21] over de financiële stappen die nodig zijn voor het vaststellen van tranche 1.

[2:13:27] De verwerking vindt plaats bij de voorjaarsnota of Prinsjesdag.

[2:13:32] Mevrouw Koekoek-Vold vraagt hoe breed de financiële doorkijk is bij de voorjaarsnota.

[2:13:36] De voorjaarsnota betreft puur de inpassing van tranche 1 naar integrale besluitvorming

[2:13:41] over het mobiliteitsfonds.

[2:13:44] De verdere landelijke uitrol zal op hoofdlijnen bij latere begrotingsmomenten aan de orde komen.

[2:13:49] Vraag van mevrouw Veldman, VVD.

[2:13:52] Is de staatssecretaris in controle en moeten we steeds miljoenen of wel meer blijven toevoegen?

[2:13:59] Om het spoorsysteem in stand te houden en treinen te kunnen blijven rijden, is de implementatie

[2:14:03] van ERTMS onontkoopbaar.

[2:14:06] Met de nieuwe aanpak zorgt het programma voor een maakbaar en een beheersbaar plan.

[2:14:10] De lerende aanpak, waar ik net ook al over had bij eerdere beantwoording, is juist gestoeld

[2:14:15] op een uitrol in kleine stappen met steeds toenemende kwaliteit.

[2:14:18] De realiteit is inderdaad wel dat het complexe programma altijd ontwikkelingen en uitdagingen

[2:14:23] zal blijven kennen.

[2:14:25] Via de voorzitterrapportages zullen we ook de voortgang en gemaakte keuzes blijven melden

[2:14:31] en het gesprek met de Kamer blijven aangaan.

[2:14:35] Nog een vraag van de heer Heutink.

[2:14:36] Garandeert u dat de financiën niet verder oplopen?

[2:14:45] Ik kan daar hetzelfde antwoord op lezen als we dat al eerder hebben opgelezen.

[2:14:48] Het is een lerensysteem.

[2:14:51] Voor de implementatie en om te kunnen blijven rijden is ERTMS onbekoombaar.

[2:14:57] De lerende aanpak doen we in beheersing stappen met toenemende kwaliteit.

[2:15:00] Maar ja, uiteindelijk garanties dat er niet meer financiën nodig zijn, kan ik absoluut

[2:15:05] niet geven op voorhand, voorzitter.

[2:15:07] De vraag van mevrouw Veldman.

[2:15:09] Waardoor is het tekort ontstaan?

[2:15:11] Zijn er nakalculaties gedaan?

[2:15:12] Nou, mijn voorganger heeft u eind 2022 geïnformeerd over de kostenstijging.

[2:15:17] Het programma is complexer gebleken dan in 2019 werd verwacht.

[2:15:21] Ook de marktsituatie is verre van ideaal.

[2:15:24] We hebben te maken met een beperkt aantal leveranciers en arbeidsmarktkrapten.

[2:15:28] Daarnaast zijn de inzichten uit de aanbestedingen verwerkt.

[2:15:31] De ombouw van de banen en de terreinen blijkt duurder te zijn.

[2:15:34] Ook valt de ontwikkeling van centrale systemen financieel tegen.

[2:15:38] Ten slotte zijn er nog meer kosten door de langere doorlooptijd van het programma.

[2:15:42] De prognose van het programma wordt jaarlijks hereik, waarbij de daadwerkelijk gemaakte

[2:15:49] Vraag nog één van mevrouw Veldman.

[2:15:51] Kan het niet sneller en dus goedkoper, zoals in België?

[2:15:54] België wil in 2025 klaar zijn met een mix aan versies.

[2:15:58] Een groot deel is dan voorzien met de functionaliteit level 1.

[2:16:03] Vervolgens moeten zij kijken hoe ze doorgaan naar level 2.

[2:16:06] Wij gebruiken de eerste transit om in stappen tot een werkend vervoerssysteem direct met

[2:16:10] de ERTMS level 2 te komen.

[2:16:12] Bij de verdere uitrol wordt zeker bezien hoe we sneller en goedkoper kunnen worden.

[2:16:18] Vraag van de heer Van Dijk.

[2:16:20] Kan de staatssecretaris toezeggen dat hij het clusteren van aanbestedingen ook voor

[2:16:26] ERTMS concreet zal bekijken?

[2:16:28] Op dit moment wordt bij aanbestedingen voor ERTMS al actief gekeken of het opportunistisch is om

[2:16:33] de ombouw van baanvakken te clusteren.

[2:16:35] Voor de eerste proefbaanvakken ligt de nadruk op het leren, zodat we in het vervolg de markt

[2:16:39] zo goed mogelijk in kunnen zetten.

[2:16:42] Overigens is ook de ombouw van de baan maar een deel van het werk.

[2:16:45] Een groot deel van de investeringen gaat ook zitten in de nieuwe systemen en bijvoorbeeld

[2:16:49] de ombouw van treinen.

[2:16:51] Maar we kijken dus inderdaad in essentie zeker naar clustering van aanbestedingen.

[2:16:57] Een vraag van mevrouw Koekoek, welke kansen zijn er voor de goederencorridors met ERTMS?

[2:17:02] De bredere uitrol van ERTMS maakt het op termijn mogelijk om met dezelfde locomotieven door

[2:17:07] heel Europa te rijden, waarmee een efficiëntievoordeel uiteindelijk ontstaat.

[2:17:12] Daarnaast zal de digitale standaardisering op termijn ook schaalgroter met zich meebrengen

[2:17:16] en kansen voor innovatie.

[2:17:18] Wel moet ik benadrukken dat dit een lange termijn perspectief is waarbij de kosten voor

[2:17:21] de baat uitgaan.

[2:17:25] Dat is heel cryptisch.

[2:17:25] Ik zie mevrouw Koekoek nadenken.

[2:17:29] De vraag van de heer Van Dijk van NEC.

[2:17:31] Gaat de aanbesteding van de eerste twee baanvakken van de Noordelijke lijnen ook in gezamenlijkheid?

[2:17:36] Inderdaad, de aanbesteding van de eerste twee baanvakken in de Noordelijke lijnen is geclusterd

[2:17:42] uitgevraagd door ProRail.

[2:17:44] Dan de laatste van dit mapje, nog steeds, ook van de heer Van Dijk van NRC.

[2:17:50] Wat zijn de mogelijkheden om de aanbesteding van de andere zes baanvakken van Noordelijke Lijnen te

[2:17:54] clusteren? Momenteel wordt de ombouw van de eerste twee Noordelijke Lijnen door ProRail aanbesteed.

[2:17:59] De overige zes van de Noordelijke Lijnen zal daarna bezien worden of het opportun is om deze of

[2:18:05] een deel daarvan te clusteren.

[2:18:07] De Kamer wordt hiervan op de hoogte gehouden via de halfjaarlijkse voordelingsrapportages ERTMS, punt.

[2:18:14] Waarvoor dank. Ik kijk de leden aan of hier mogelijk nog interrupties zijn.

[2:18:19] Ik zie mevrouw Veldman vragen en straks mevrouw Koekoek.

[2:18:23] Ja, zeker. Op de vraag of de staatssecretaris in controle is, hebben we een uitgebreid antwoord gekregen met allerlei variabelen waarvan gezegd wordt dat maakt het allemaal wel ingewikkeld en complex.

[2:18:34] Ik heb daar natuurlijk op zich wel begrip voor, maar de staatssecretaris zei bijna in een bijzin

[2:18:41] We gaan zeker kijken waar we sneller en goedkoper kunnen.

[2:18:44] Dat laat ik mij geen twee keer zeggen.

[2:18:46] Ik denk dat dat een uitstekend idee is.

[2:18:49] Ik wil de staatssecretaris vragen om daar eens naar de Kamer mee te komen.

[2:18:56] Hoe kunnen we dat dan doen, sneller en goedkoper?

[2:18:59] Waar zitten de eventuele mogelijkheden om dat te doen?

[2:19:06] Welke keuzemogelijkheden zijn er in?

[2:19:08] Op welke manieren kunnen we versnellen?

[2:19:11] En op welke wijze wordt het dan gekopen?

[2:19:13] Dat is de vraag die ik dan graag wil stellen aan de staatssecretaris en hoe die daar bij de Kamer op terug kan komen.

[2:19:20] Ik denk dat de vraag terecht is en ook heel helder.

[2:19:23] Ik ben er zeer benieuwd naar.

[2:19:25] Dus wij zullen bij de volgende Vorgingsrapportage dan richting Kamer op terugkomen.

[2:19:32] En stuun tweede?

[2:19:34] Mevrouw Koekoek.

[2:19:36] Dank voorzitter.

[2:19:38] Is dat een toezegging?

[2:19:39] Dat is een toezegging, zeg ik, voorzitter.

[2:19:43] Genoteerd door de toezegging?

[2:19:44] Oké.

[2:19:45] Mevrouw Koekoek.

[2:19:47] Goed om dat nog even te noteren, voorzitter.

[2:19:50] Dank, voorzitter.

[2:19:51] Ik wilde zelf een vraag stellen, omdat in de vraag over de begroting is er meerdere collega's

[2:19:56] gesteld.

[2:19:57] Begrijp ik de staatssecretaris nou goed dat hij aangaf dat die opheldering komt of bij

[2:20:02] de voorjaarsnoten of bij Prinsjesdag?

[2:20:04] Of komt er bij de voorjaarsnoten al in ieder geval opheldering over de eerste tranche en

[2:20:10] vervolgens op hoofdlijnen bij de voorjaarsnota al hoe het verder gaat.

[2:20:14] Ik weet niet of ik de antwoord helemaal goed volgde, voorzitter.

[2:20:18] Staatssecretaris.

[2:20:19] Ja, dank u voorzitter.

[2:20:20] Het streven is bij de voorjaarsnota en anders bij Prinsjesdag.

[2:20:24] Het streven is bij de voorjaarsnota.

[2:20:27] Ik wens u een vervolgvraag.

[2:20:29] Ja, omdat ik probeer een beetje wat ik al zo uit mijn inbreng al aangaf.

[2:20:32] Op enig moment moet de Kamer ook een beetje

[2:20:34] meegaan kijken met welke keuzes kunnen we nog maken.

[2:20:38] En ik wil dan wel als Kamer ook op tijd zijn.

[2:20:40] Omdat er natuurlijk best wel wat tijd zit tussen de voorjaarsnoten die in het voorjaar zitten

[2:20:44] en de Prinsjesdag in september, en bij Prinsjesdag sowieso met heel veel keuzes te maken krijgen,

[2:20:51] wil ik aan de staatssecretaris vragen of hij de mogelijkheid ziet om, ja, toezeggen gaat

[2:20:57] al niets, maar op het moment dat het niet bij de voorjaarsnoten zou lukken, om dan toch

[2:21:03] voor de zomer al duidelijkheid te geven waar het heen gaat, omdat er anders best wel een

[2:21:07] groot gat zit.

[2:21:08] Ik ben bang dat de Kamer dan te laat gaat zijn om bij te sturen indien dat nodig is.

[2:21:15] Volgens mij zit er tussen de voorjaarsnota en Prinsjesdag nog een voortgangsrapportage.

[2:21:20] Daar kunnen we ook naderdig op ingaan.

[2:21:25] Afrondend, mevrouw Koekoek.

[2:21:26] Ik heb duidelijk dat er bij die voortgangsrapportage, indien het niet lukt bij de voorjaarsnota,

[2:21:32] ook die doorkijk wordt gegeven over de financiën.

[2:21:33] Dat zou ik een fijne toezegging vinden.

[2:21:36] Als we dan al uit zijn, dan doen we dat natuurlijk.

[2:21:39] Excuse, ik was te snel met praten.

[2:21:41] Als we dan al meer duidelijkheid kunnen geven, zullen we dat natuurlijk niet schomen.

[2:21:45] Maar nogmaals, het streefje is bij de voorjaarsnota.

[2:21:48] Dus dan is de tussentijds toekijk niet nodig, omdat we dan al op een eerder moment daar eigenlijk aan toe zijn.

[2:21:58] Statssecretaris, uw laatste blokje overigens.

[2:22:02] Het woord is aan u.

[2:22:08] Dank, voorzitter.

[2:22:09] De vraag van mevrouw Veldman van de VVD.

[2:22:12] Is het vervoer van defensiemateriaal vanuit Vlissingen en de Eemshaven gegarandeerd?

[2:22:16] De militaire bereikbaarheid van de havens is nadrukkelijk onderwerp van de uitwerking van het

[2:22:21] ERT-Messenontwerp en moet natuurlijk mogelijk blijven.

[2:22:25] Voor de tweede fase van het proefpaanvak Zeeland wordt nadrukkelijk gekeken naar de

[2:22:28] bereikbaarheid van de haven van Sloe.

[2:22:31] Bij het ontwerp van de Noordelijke lijnen wordt ook de bereikbaarheid van de Eemshaven uitgewerkt.

[2:22:35] Hierover zal ook nog worden afgestemd met het ministerie van Defensie.

[2:22:38] En dit is heel actueel, dus dit zal zeker niet aan de aandacht van ons allemaal ontsnappen,

[2:22:42] zeg ik richting mevrouw Veldman.

[2:22:46] Vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[2:22:48] Is er ook aandacht voor fysieke beveiliging, zoals treinleidersposten?

[2:22:53] Is het mogelijke programma fysieke beveiliging en infrastructuur op te starten en kan Defensie

[2:22:57] betalen?

[2:22:57] Daar ben ik altijd zeer geïnteresseerd in.

[2:22:59] Als een ander ministerie kan betalen, zeg ik even op persoonlijke noodrichting, de heer

[2:23:02] Van Dijk.

[2:23:04] Fysieke beveiliging is net zo belangrijk als digitale beveiliging.

[2:23:07] Mijn ministerie voert regelmatig gesprekken met de sectorpartijen en onze veiligheidsdiensten

[2:23:12] om risico's te identificeren.

[2:23:15] Er is een goede samenwerking tussen ons ministerie, Defensie en ProRail.

[2:23:20] De verantwoordelijkheid voor de beveiliging van fysieke investeerders ligt wel primair

[2:23:24] bij ProRail.

[2:23:25] Er wordt gewerkt aan een landelijk crisisplan voor militaire dreigingen.

[2:23:28] Daarin is ook aandacht voor de fysieke beveiliging.

[2:23:31] Een apart programma enkel op spoorgericht zie ik niet als toegevoegd warden.

[2:23:38] Dan een vraag van mevrouw Veldman.

[2:23:41] Neemt u de zorg van de sector over de concurrentiepositie van spoorgoederenvervoer serieus?

[2:23:46] Hoe bent u in overleg met de sector en betrekt u hem bij de besluiten?

[2:23:50] Bent u het eens dat we de verschuiving van goederenstromen naar havens en terminals in

[2:23:54] andere landen moeten voorkomen?

[2:23:55] Hoe ga ik hiervoor zorgen?

[2:23:58] Goederenvervoer is zeker belangrijk voor Nederland en een spoorgoederenvervoer is een belangrijke

[2:24:02] schakelaar in ons goederenvervoersysteem.

[2:24:04] Het kabinet werkt daarom ook aan de beleidsagenda Goederenvervoer in parallel en in samenhang

[2:24:09] met het toekomstbeeld Spoorgoederenvervoer.

[2:24:12] De concurrentiepositie is een zeer belangrijk thema binnen het toekomstbeeld.

[2:24:16] In de sector wordt onder andere in participatiesessies aan de Spoorgoederentafel en binnen het platform

[2:24:22] Spoorgoederenvervoer en Leefomgeving gesproken over de opgaven en wat er nodig is.

[2:24:28] Voorafgaand aan het commissiedebat Spoor ontvangt u van mij nog een nadere uitwerking van het

[2:24:32] toekomstbeeld Spoorgoederenvervoer.

[2:24:33] Ik ga dan graag verder inhoudelijk met uw Kamer over dit onderwerp het gesprek aan.

[2:24:39] Dan heb ik een vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[2:24:42] Hoe verklaart de staatssecretaris de toename van het aantal STS'en en welke mogelijkheden

[2:24:47] ziet hij in de aanpassing van het verbeterprogramma voor ProRail?

[2:24:51] De stijging van het aantal stoptoontseinpassages — dat is een seinmissel, laten we het zo noemen —

[2:25:00] waarbij het gevaarlijkste is bereikt, vind ik een zorgelijke trend.

[2:25:02] Het ministerie agendeert de noodzake om deze trend te keren, iedere keer in de stuurgroep

[2:25:07] STS met ProRail en de vervoerders.

[2:25:09] Een toenemend aantal STS-passages vindt plaats op havenaanplassementen.

[2:25:14] Het onderzoek naar ProRail hierna is bijna afgerond.

[2:25:17] De uitrol van ERT-Messel op de lange termijn zal ook het aantal STS-passages sterk reduceren,

[2:25:23] omdat dit leidt tot meer beveiliging.

[2:25:24] Het systeem grijpt dan gewoon in.

[2:25:28] Nog een vraag van de heer Van Dijk van NRC.

[2:25:30] Zijn de oorzaken met betrekking tot de fietstunnel inmiddels volledig duidelijk?

[2:25:36] In Groningen was dat.

[2:25:37] Is bekend op welke locatie dit soort fietstunnels onder een spoor lopen met risico's op verzakking?

[2:25:42] Kan ik aangeven of dit nu in kaart wordt gebracht en hier preventieve maatregelen worden genomen?

[2:25:46] Welke lessen zijn te trekken uit het incident?

[2:25:49] De verzakking werd veroorzaakt door werkzaamheden aan de nieuwe fietstunnel die onder een spoor komt

[2:25:53] te liggen. De bouw van de tunnel is onderdeel van het project Aanpak Ring Zuid, dat in opdracht van

[2:25:59] Rijksdatenstaat wordt uitgevoerd.

[2:26:01] Het projectaanpak Rink-Zuid en ProRail brengen gezamenlijk de risico's in kaart en onderzoeken

[2:26:06] welke preventieve maatregelen nodig zijn om dergelijke verzakkingen te voorkomen.

[2:26:10] Ze zullen de geleerde lessen ook met elkaar gaan delen.

[2:26:14] De eerste signalen wijzen erop dat dit niet op andere locaties voorkomt.

[2:26:17] Maar we hebben wel aandacht ervoor, zeg ik richting de heer Van Dijk.

[2:26:21] De vraag van de heer Ginwis, ChristenUnie.

[2:26:23] Klopt het dat de intercity naar Breda na 2028 verdwijnt door de aanstaande

[2:26:28] placementwijziging in Roosendaal en voorkomt dat, met een uitroepteken.

[2:26:34] Met Zeeland is besloten om de trein die vanaf Vlissingen naar Roosendaal rijdt,

[2:26:38] vanaf eind 2025 tot in ieder geval eind 2028 door te laten rijden tot Breda en Zwolle.

[2:26:44] Het tijdelijke karakter wordt ingegeven door andere ontwikkelingen op het spoor, zoals de ambitie om

[2:26:49] de verbinding Roosendaal-Antwerpen te verbeteren. Op ons drukbrede spoor kan namelijk niet alles

[2:26:54] tegelijkertijd, en met Zeeland en Brabant zullen we het tijdig bespreken, of en zo ja, welke

[2:27:00] ontwikkelingen er zijn op deze verbinding.

[2:27:05] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[2:27:08] Klopt het dat het tunnelvereisten een van de redenen is dat het kleinste stukje Nede-Saxelijn zo duur is?

[2:27:12] Het is toch niet uit te leggen om op een regionale boemel dezelfde eisen te leggen als aan de HSL?

[2:27:18] Nee toch, vraagte ik.

[2:27:20] Het wordt letterlijk genoteerd, zeg ik, voorzitter.

[2:27:23] Het ontwerp van de Nede-Saxelijn is gedaan conform de geldende ontwerpnormen.

[2:27:27] Dat betekent onder meer dat er geen gelijkvloerse kruisingen worden aangelegd,

[2:27:31] omdat het een risico met zich meebrengt.

[2:27:34] Hierbij is de ontwerpsnelheid van 140 km per uur aangehouden.

[2:27:37] De eisen zijn dus niet gelijk als aan een hoge snelheidslijn.

[2:27:43] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[2:27:45] Wat mij betreft verdient dit standstill een heroverweging.

[2:27:48] Kan de staatssecretaris zich daarin vinden?

[2:27:51] En is risicogerichte benadering ook op basis van wegverkeerincidentiteiten niet realistischer?

[2:27:55] Mijn ministerie wenst de veiligheid van de spoor minimaal op hetzelfde niveau te houden

[2:28:00] en te streven naar verdere verbetering.

[2:28:03] Nieuwe overwegen zijn in principe niet toegestaan, omdat dit leidt tot meer risico's, zowel

[2:28:08] voor het spoorverkeer als voor de weggebruikers ter plekke.

[2:28:11] Bovendien dragen overwegen ook bij aan een lagere betrouwbaarheid van de lijn.

[2:28:15] Dat zien we ook bij Meppel.

[2:28:17] Volgend jaar kom ik met een vervolg op de beleidsagenda spoorveiligheid.

[2:28:21] Als onderdeel daarvan zal ik ook kijken naar het overwegenbeleid.

[2:28:26] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[2:28:28] Hoe staat het met de uitrol van flitscamera's op spoorovergangen waar het vaak misgaat?

[2:28:32] Vanaf volgende week zijn er in totaal 18 overwegen waar flitscamera's zijn geplaatst die het negeren

[2:28:38] van rood licht tegen moeten gaan.

[2:28:40] In totaal worden er bij circa 40 risico-overwegen flitscamera's geplaatst.

[2:28:45] Het is nog wel te vroeg voor een goede analyse van de effectiviteit van de maatregel, want

[2:28:50] de camera's daarvoor langere tijd en over meerdere seizoenen operationeel moeten zijn

[2:28:54] Op een aantal locaties die iets langer draaien, zijn de eerste effecten zichtbaarder, met tot begin

[2:28:59] oktober al bijna 6.500 uitgeschreven boetes.

[2:29:03] ProRail ziet gelukkig ook tekenen van gedragsverandering.

[2:29:06] Maandag ben ik in Utrecht geweest en daar heb ik ook mee mogen kijken op de schermen.

[2:29:12] Inderdaad, op deze overgangen zie je heel duidelijk wat er voor gedragsverandering plaatsvindt.

[2:29:17] Dat is, denk ik, een hele goede ontwikkeling.

[2:29:19] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[2:29:21] Hoe staat het met de inzet van BOA's bij overgangen in de buurt van middelbare scholen?

[2:29:27] Na de zomervakantie zet ProRail gericht handtafels in bij overwegen in de buurt van middelbare

[2:29:33] scholen, met name om bewustzijn te creëren bij nieuwe middelbare scholieren.

[2:29:37] Ook een speciaal lesprogramma voor het voortgezet onderwijs draagt uiteindelijk bij aan het bewustzijn

[2:29:42] voor spoorveiligheid.

[2:29:43] Voor de rest van het jaar bekijkt ProRail onder andere op basis van beelden van de eerder genoemde

[2:29:47] flitscamera's en slimme camera's, bij welke overwegen zij haar handhavers inzet.

[2:29:53] En hierbij wordt niet alleen gekeken naar overwegen bij scholen, maar gewoon in het behelijke

[2:29:56] spectrum.

[2:29:58] Uit ongevallen en bijna niet ongevallen daten op overwegen, blijkt niet dat scholieren namelijk

[2:30:03] oververtegenwoordigd zijn.

[2:30:07] Nog een paar daarvoor zitten, volgens mij drie.

[2:30:11] Een vraag van wederom, de heer Ginwis, die ging over Meppel.

[2:30:15] Hoe staat het met de derde en vierde intercity naar Groningen te laten rijden nu Meppel wordt

[2:30:19] aangepakt?

[2:30:19] De aanpak van Meppel richt zich op de aanleg van een vierde perronspoor.

[2:30:24] Dit zorgt onder andere voor meer capaciteit.

[2:30:27] Extrastructurele treinen, zoals de derde en vierde Intercity van en naar Groningen, kunnen

[2:30:32] niet zomaar gereden worden zonder maatregelen op overwegen, energievoorziening en baanstabiliteit.

[2:30:38] Met de regio hebben we in het BO-meerts vastgesteld dat hiervoor eerst nadeelonderzoek nodig is.

[2:30:43] Concreet hebben we in het BO-meerts afgesproken om vervolgonderzoek te doen naar de overwegen.

[2:30:49] Nog een vraag van de heer Ginwis.

[2:30:51] Kan het oplossen van de overwegkosten bij de flessen als Meppel becijferd worden?

[2:30:55] Een eerste inschatting van ProRail komt uit op meer dan 100 miljoen euro voor het saneren

[2:31:02] van twee overwegen.

[2:31:03] Dat is een eerste, zeg ik wel grove, inschatting.

[2:31:06] In het vervolg wordt onderzocht of de aanpak van de geselecteerde overwegen inderdaad de

[2:31:11] beste keuze is en of het niet goedkoper kan.

[2:31:14] Dan zal de raming ook preciezer worden.

[2:31:17] En de laatste, voorzitter, van de heer De Hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:31:22] Kan ik uitleggen hoe ik de gehele financiële puzzel van betaalbaar OV wil leggen?

[2:31:27] De studenten-OV, tarief NS, et cetera.

[2:31:30] Deze vraag valt eerlijk gezegd een beetje buiten de onderwerpen van de stukken voor het debat van vandaag.

[2:31:36] Maar ik snap hem wel.

[2:31:37] Ik wil hier wel kort op ingaan.

[2:31:38] Maar een breder debat in mijn optiek moet dan wel bij het CDS-POOR voor begin 2025 plaatsvinden.

[2:31:44] Ik denk dat het belangrijk is dat mensen op een betaalbare manier met het openbaar vervoer kunnen reizen.

[2:31:50] Ik ben blij dat het gelukt is om de tariefstijging bij de NS in ieder geval voor 2025 te halveren,

[2:31:56] naar 6 procent.

[2:31:58] Ook voor het regionaal openbaar vervoer zijn via de motie-Bikker afspraken gemaakt om sterke

[2:32:03] tariefstijgingen te voorkomen.

[2:32:05] Ik proef in de vragen van de heer De Hoop dat hij hier nog verdere stappen in zou willen zetten.

[2:32:11] En daarover ga ik graag natuurlijk bij het commissie-debatspoor volgend jaar

[2:32:15] met uw Kamer het reflect aan, voorzitter.

[2:32:20] Ja, dank u wel.

[2:32:21] Ik zie twee interrupties.

[2:32:24] Eerst de heer De Hoop en daarna de heer Grimmes.

[2:32:27] De reden dat ik deze vraag stelde was omdat er terecht kritische vragen gesteld werden

[2:32:32] over de budgetspanning en wat het met zich meebrengt, de hele ERTMS-ploeg.

[2:32:36] En ook dat er compensatie moet komen.

[2:32:38] Maar mijn fractie vindt dat er niet alleen compensatie moet komen voor Zeeland,

[2:32:41] maar dat er structurele verbeteringen van het regionaal openbaar vervoer zou moeten zijn.

[2:32:47] En dat het bovenop die compensatie zou moeten zitten.

[2:32:50] En vandaar de vraag van hoe ziet de staatssecretaris juist dat onderdeel ook voor zich?

[2:32:55] Omdat dat natuurlijk ontzettend belangrijk is.

[2:32:57] Met de korting op de BDU-gelden, de SOF-gelden.

[2:33:00] En vandaar dat die vraag er was.

[2:33:02] En ik zou van de staatssecretaris echt die inzet willen zien

[2:33:05] dat er niet alleen gewoon een goed compensatiepakket komt,

[2:33:07] maar dat mensen dus structureel in die regio in Zeeland in de toekomst op vooruit gaan.

[2:33:13] Staatssector.

[2:33:14] Ja, voorzitter, volgens mij ben ik er net ook al op ingegaan.

[2:33:17] De bussen die langer blijven rijden, die eigenlijk bij de nieuwe concessie niet meer noodzakelijk zijn.

[2:33:22] De OV-fiets die ook na de proef gewoon daar blijft.

[2:33:25] Dat is hoe wij in een breder perspectief kijken naar de bereikbaarheid juist voor de regio Zeeland, voorzitter.

[2:33:33] De heer Grimes.

[2:33:34] Voorzitter, dank u wel.

[2:33:36] Ik struikelde net over de afkorting NMCA, nationale markt en capaciteitsanalyse.

[2:33:40] Dat hebben we deze even netjes hersteld.

[2:33:42] En, voorzitter, mijn vraag gaat over dat tunnelverijste,

[2:33:47] waar de staatssecretaris net best wel specifiek op is ingegaan.

[2:33:52] Maar ik probeer toch wat hij aan het eind zei nog wat helderder te krijgen.

[2:33:56] En ik snap dat dit een teeronderwerp is,

[2:33:58] want we zijn erin geslaagd met het Overweg Veiligheidsprogramma

[2:34:01] het aantal slachtoffers echt terug te brengen.

[2:34:05] En nu zomaar een tunnelverijste loslaten,

[2:34:07] ik snap dat dat risico's met zich meebrengt.

[2:34:09] En ik denk dat we hier heel zorgvuldig over moeten spreken en het heel zorgvuldig moeten wegen.

[2:34:13] Tegelijkertijd moeten onze ogen niet sluiten dat we aan de ene kant de deur wel openzetten voor extra auto's...

[2:34:19] die over een spoorwegovergang kunnen rijden, zonder consequenties verder voor keuzes.

[2:34:25] En aan de andere kant een extra trein, dat dat niet mogelijk is.

[2:34:28] En ik wil toch dat daar nog eens goed naar gekeken wordt.

[2:34:31] En ik heb niet alleen Neder-Zaktenlijn genoemd, maar ook Ede, Barneveld, Amersfoort...

[2:34:37] waar exact dezelfde situatie eigenlijk speelt,

[2:34:39] dat daar geen extra trein kan rijden vanwege deze discussie.

[2:34:42] Mijn vraag is of ik de toezegging van de staatssecretaris zo kan verstaan

[2:34:47] dat hij in het spoorveiligheidsverhaal waar hij in het voorjaar mee komt,

[2:34:53] als ik het goed begrijp, dit echt tegen het licht gaat houden.

[2:34:56] Dit echt gaat heroverwegen, want ik begreep het zojuist een beetje van ja, ik ga erop in.

[2:35:01] Maar gaat hij het ook heroverwegen, opnieuw tegen het licht houden?

[2:35:04] want dat is wel even belangrijk.

[2:35:06] Staatssecretaris.

[2:35:07] Voorzitter, ik kan toezeggen tegen de heer Ginwis dat we wat meenemen

[2:35:11] in de beleidsuitwerking van spoorveiligheid.

[2:35:16] Ja?

[2:35:17] Ja.

[2:35:18] In het voorjaar, sorry.

[2:35:19] In het voorjaar, ja.

[2:35:20] Het is in het voorjaar.

[2:35:22] Excuus, voorzitter.

[2:35:25] Staatssecretaris.

[2:35:27] In 2025 wordt de beleidsagenda gemaakt.

[2:35:29] Dus het voorjaar was wat voorbaardig.

[2:35:31] In 2025 wordt de beleidsagenda gemaakt, voorzitter.

[2:35:33] Ik kijk even in schuinoog naar mijn buurman, die de toezegging genoteerd heeft.

[2:35:38] Ja, oké, dank.

[2:35:40] De heer Van Dijk, NSC.

[2:35:42] Ja, dank.

[2:35:42] Ik ga toch even door nog over de bedreigingen meer in de sfeer van de infrastructuur.

[2:35:48] Ik hoor de staatssecretaris zeggen dat Paul rel zelf verantwoordelijk is voor de fysieke

[2:35:52] beveiliging.

[2:35:53] Dat begrijp ik nog voor een deel, maar ook dat Defensie werkt aan een landenkrisisplan

[2:35:57] Defensie en dat er geen apart programma nodig is voor spoor en de beveiliging daarvan en

[2:36:04] Dat begrijp ik ook, dat heb ik ook niet gevraagd.

[2:36:06] Maar ik wil wel dat er specifiek aandacht is...

[2:36:08] ...voor die beveiliging van spoor- en weginfrastructuur.

[2:36:11] En als dat in het landelijk crisisplan Defensie kan worden opgenomen, vind ik dat prima.

[2:36:14] Maar mijn vraag is wel om heel concreet te horen of de staatssecretaris dat kan toezeggen...

[2:36:17] ...dat er in het landelijk crisisplan Defensie ook echt aandacht komt...

[2:36:20] ...voor die beveiliging fysiek van spoor- en weginfrastructuur.

[2:36:23] GESPREKSLEIDER DE JONGEREN DOOR ELKAAR Staatssecretaris.

[2:36:26] Voorzitter, dat kan ik toezeggen.

[2:36:27] En ook misschien tegen ruststelling van de heer Van Dijk.

[2:36:30] Dit is een onderwerp wat zeer regelmatig terugkeert,

[2:36:34] zowel binnen de onderraad, de RFL, als binnen de MR,

[2:36:39] op het moment dat het actueel is, voorzitter.

[2:36:40] Dus het is echt een onderwerp waar we met z'n allen oog voor hebben,

[2:36:44] want uiteindelijk is dit wel essentieel,

[2:36:46] ook in het kader van internationale afspraken die gemaakt zijn.

[2:36:51] Voldoende?

[2:36:52] Ja, het is wel prettig, voorzitter,

[2:36:54] als dan deze commissie daar ook over geïnformeerd kan worden,

[2:36:56] want zo heb ik de toezegging gehoord dat dat wordt meegenomen,

[2:36:59] maar dat wij daar ook dan worden over geïnformeerd hoe dat daarin wordt meegenomen.

[2:37:04] Staatssecretaris, we zullen het meenemen in de briefs voor veiligheid, voorzitter.

[2:37:09] Mevrouw Veldman.

[2:37:10] Dank u, voorzitter.

[2:37:11] En ik wil graag even door op wat de heer Grimwis al aanhaalde

[2:37:15] en waar de staatssecretaris ook al wat over gezegd heeft,

[2:37:17] namelijk over dat eigenlijk de veiligheidseisen rondom overgangen,

[2:37:23] die heel terecht worden gesteld omdat we allemaal willen dat dat veilig gebeurt,

[2:37:27] tegelijkertijd nu ook een soort ten stil veroorzaken als het gaat om op sommige trajecten meer te willen

[2:37:34] rijden. En ik hoor de staatssecretaris zeggen dat er in een beleidsagenda ergens in 2025 daar

[2:37:43] gekeken kan worden naar mogelijk een heroverweging of dat dat nader beschouwd kan worden. Maar ik

[2:37:48] zou het eigenlijk heel mooi vinden als we daarover af kunnen spreken dat het bijvoorbeeld in het

[2:37:55] dat we dat met elkaar desnoods apart eerst eens bespreken.

[2:37:59] Want wat ik ook hoor, is dat er op heel veel lijnen in Nederland

[2:38:02] de reizigers zo naastig zitten te wachten op die extra verbindingen

[2:38:06] en beter en meer met OV kunnen reizen,

[2:38:09] zonder zelfs dat dat per se extra geld hoeft te kosten.

[2:38:13] Dat we volgens mij met z'n allen daar ook gewoon heel erg blij moeten zijn

[2:38:15] als we daar op een een of andere manier wat beweging in krijgen.

[2:38:18] Dus ik wilde vragen of dat toch wat naar voren gehaald kan worden,

[2:38:21] die discussie, en we het daar verder met elkaar over kunnen hebben.

[2:38:23] hebben als u het goed vindt, meneer Gimwis.

[2:38:28] Voorzitter, twee dingen.

[2:38:31] Het gaat over veiligheid.

[2:38:32] Daar moeten we heel zorgvuldige afwegingen in maken.

[2:38:36] Ik snap absoluut de vragen die gesteld worden.

[2:38:39] Ik ben ook wel willen om daarnaar te kijken.

[2:38:41] Maar op het moment dat we nu deze beweging maken en het betekent dat het aantal ongevallen weer met

[2:38:47] 50 procent stijgt, of misschien wel verdubbeld, dan gaan we weer de andere kant op.

[2:38:51] Dus het is denk ik een zorgvuldige afweging die we moeten maken,

[2:38:53] want het gaat echt om de veiligheid van mensen.

[2:38:57] Dank. Ik kijk naar de commissie.

[2:39:00] Zover, zo goed.

[2:39:01] Oh, toch nog één interruptie van mevrouw Veldman.

[2:39:04] Ja, in vervolg daarop.

[2:39:05] Ik begrijp heel goed dat dat een zorgvuldige afweging moet zijn,

[2:39:08] maar de vraag is wel of we dat eerder kunnen bespreken met elkaar.

[2:39:13] En ik wil als voorbeeld ook wel noemen dat morgen in stemming komt in de Tweede Kamer

[2:39:16] het amendement over de spitstreinen tussen Harderwijk en Amersfoort,

[2:39:22] Die hebben altijd kunnen rijden, maar ik wacht even, want de staatssecretaris is in overleg.

[2:39:29] Ik begin even opnieuw, als u het niet erg vindt.

[2:39:32] Morgen in de Kamer wordt er gestemd over een voorstel om de spitstreinen tussen Harderwijk

[2:39:36] en Amersfoort de frequentie op te voeren.

[2:39:40] Dat kon niet, omdat daar iets aan spoorwegen moest gebeuren.

[2:39:45] Alleen voor corona hebben die wel gereden en toen was dat blijkbaar niet nodig.

[2:39:49] En vanwege corona zijn ze toen uit de running gehaald, die treinen.

[2:39:51] En nou willen we ze graag weer opvoeren en moeten die spoorwegen aangepast worden.

[2:39:56] En ik heb alle begrip voor dat we met elkaar misschien heel strak en strakker dan voorheen wat kijken naar veiligheidseisen op die spoorwegen.

[2:40:03] Daar zijn we volgens mij allemaal als commissie ook staan we daarachter.

[2:40:07] Alleen dit zijn toch wel hele vreemde situaties die zaken op slot zetten.

[2:40:11] En dat is dus ook de reden waarom ik dat amendement, als het morgen wordt aangenomen, de kost extra ga om het alsnog te regelen.

[2:40:17] Maar dan kunnen we het wel regelen.

[2:40:20] Waarom kan dat niet anders en beter, vraag ik nog maar een keer.

[2:40:22] En kunnen we niet eerder dat gesprek met elkaar aangaan?

[2:40:24] Dus dat we hierover een brief krijgen van de staatssecretaris met wat daar dan voor nodig is,

[2:40:30] bijvoorbeeld als we dat willen heroverwegen, zodat we daarover het gesprek kunnen voeren.

[2:40:39] Voorzitter, we kunnen er wel over praten, maar überhaupt het onderzoek

[2:40:43] spoorveiligheid loopt pas eind komend jaar af.

[2:40:46] Dus dan gaan we tussentijds praten.

[2:40:48] dat we nog helemaal geen analyse hebben van de informatie die we daarover hebben.

[2:40:52] Dat is de reden waarom ik zeg, laten we dit op een gedegen manier doen.

[2:40:54] Ik snap het ongeduld. Ik snap ook de wens.

[2:40:58] En op het moment, zeker op het moment dat het in het verleden

[2:41:00] een lijn wel gereden heeft in coronatijd en nu niet meer,

[2:41:05] die kan ik helemaal geen antwoord op dit moment opgeven.

[2:41:07] Daar moet ik later op terugkomen.

[2:41:08] Maar laten we wel zorgen dat we er nou van praten over een stuk wat er ligt,

[2:41:12] dat we inhoudelijk de goede discussie met elkaar kunnen voeren.

[2:41:15] En het stuk is eind komend jaar pas tot een einde, dus...

[2:41:24] Ik zie geen verdere vragen meer vanuit de commissie.

[2:41:27] Dan wil ik de staatssecretaris bedanken voor zijn beantwoording.

[2:41:30] En kunnen we overgaan naar de tweede termijn aan de zijde van de Kamer.

[2:41:34] U heeft één minuut en veertig seconden spreektijd.

[2:41:36] En mag eventueel nog één interruptie plegen.

[2:41:40] Ik hoop dat dat voor ieder oké is.

[2:41:42] Oké, check.

[2:41:43] Dan geef ik graag de heer De Hoop het woord.

[2:41:46] Dank voorzitter.

[2:41:47] Allereerst kondig ik graag aan dat wij nog graag een twee minuten debat

[2:41:50] voor het kerstreces hier met elkaar overvoeren.

[2:41:53] Daarna bedank ik de staatssecretaris voor de beantwoording.

[2:41:57] Ik denk volledige beantwoording.

[2:41:59] Veel doorvrochten met elkaar, ook de technische briefing die we gehad hebben.

[2:42:04] En ik moet zeggen, hoe ingewikkeld ik het ook vind dat Zeeland de locatie is,

[2:42:09] raak ik wel steeds meer overtuigd van het feit dat dit de beste plek is om het te doen.

[2:42:14] Maar voor mijn fractie blijft de vraag van de heer Olga van Dijk nog wel boven de markt hangen.

[2:42:19] Wat hij als tegensuggestie aangaf.

[2:42:22] En om overtuigd te worden, wil ik daar wel een helder antwoord van de staatssecretaris op, op tweede termijn.

[2:42:26] Waarom dat alternatief van NEC niet zou kunnen.

[2:42:30] Voorzitter, voor mijn fractie is het ook belangrijk dat als het Zeeland wordt, dat daar een goed compensatiepakket komt.

[2:42:36] Een stevig pakket, waardoor de lasten zo weinig mogelijk zijn en de baten het grootst.

[2:42:40] en dat er ook voor 2029 gekeken kan worden hoe kunnen we nou zorgen

[2:42:44] voor een impuls van het openbaar vervoer in Zeeland.

[2:42:48] En dat heeft men daar echt nodig.

[2:42:51] Ik ben blij dat de staatssecretaris bezig is met het rapport Wind in de Seil

[2:42:55] en dat hij ook specifiek over de frequentie, maar bijvoorbeeld ook het aansluiten op de HSL,

[2:43:00] dat hij daar voor de zomer nog over gaat rapporteren,

[2:43:02] omdat ik denk dat die twee punten een enorm verschil kunnen maken

[2:43:05] voor de impuls van het openbaar vervoer in Zeeland.

[2:43:07] Dus daar hecht ik veel waarde aan.

[2:43:09] En los daarvan maak ik me nog steeds heel grote zorgen,

[2:43:12] niet alleen over het regionaal openbaar vervoer in Zeeland,

[2:43:15] maar door het hele land zullen wij ons er natuurlijk voor in blijven zitten.

[2:43:19] Wij hebben ook als fractie de suppletoire begroting van INW onthamerd,

[2:43:23] om het daar nog ook nog specifieker over te hebben,

[2:43:25] en ook over het Neder-Saxelijn.

[2:43:26] Dus dat debat zullen we denk ik ook nog voor het kerstproces met elkaar voeren.

[2:43:29] Dank.

[2:43:31] Een dank aan u.

[2:43:32] Kunt u aangeven waarover u van plan bent een motie in te dienen voor de zekerheid?

[2:43:36] Ja, voorzitter, dat zou meer richting geven op de compensatie.

[2:43:41] Dus dat is vanuit mijn fractie waarom wij de twee minuten debat aangrijpen, ja.

[2:43:46] Oké, dank u wel.

[2:43:47] Ik ga verder door het woord te geven aan mevrouw Veldman.

[2:43:50] Dank u wel, voorzitter.

[2:43:52] En dank aan de staatssecretaris en de ondersteuning voor de antwoorden op de gestelde vragen.

[2:43:57] Ik moet zeggen wat bij mij blijft hangen, en dat is elke keer als we het over EHTMS hebben,

[2:44:02] Dat als het gaat over versies, volgordelijkheid, keuzes die gemaakt moeten worden en de consequenties

[2:44:08] van de keuzes voor de praktijk, zowel voor reizigersvervoer als voor goederenvervoer,

[2:44:12] dat we daar volgens mij best wel eens of uit elkaar zitten of er onduidelijkheid is dat

[2:44:18] we het gevoel hebben dat we daar onvoldoende op kunnen sturen.

[2:44:22] Dus ja, daarvan concludeer ik dat alleen maar en hoop ik dat we, of tenminste wil ik, dat

[2:44:27] dat wij in de toekomst daar toch beter op kunnen gaan sturen.

[2:44:33] Daarnaast ben ik heel blij met de toezegging om te kijken...

[2:44:36] wat er versneld en goedkoper kan binnen het hele ETRMS-programma.

[2:44:40] Dus dat zie ik graag tegemoet. Dank u wel, voorzitter.

[2:44:45] De woord is aan de heer Heutink.

[2:44:48] Ja, op zich delen wij die mening wel met de VVD.

[2:44:52] Want als we hier praten over een echt ontzettend groot project...

[2:44:56] ...van een omvang die is van een jewelste...

[2:45:01] ...ja, dan moeten we wel met elkaar weten waar we het ook met elkaar over hebben.

[2:45:04] En ik vraag niet van de staatssecretaris...

[2:45:06] ...om de nieuwe programmadirecteur eretms te worden...

[2:45:10] ...maar op zich, als wij hier debatten met elkaar voeren...

[2:45:13] ...en dat geldt Kamerleden onderling, maar ook met het kabinet...

[2:45:16] ...dat de zaken die we hier met elkaar bespreken...

[2:45:19] ...wel dan compleet en volledig zijn.

[2:45:22] En ik ga één voorbeeld geven.

[2:45:23] Op het moment als wij vragen naar de consequenties...

[2:45:25] van een bepaalde baseline of een bepaalde versie naar binnenin de levels die dat heeft.

[2:45:31] Ja, dan hoop ik niet te horen van het kabinet dat er alleen maar gepraat wordt over levels.

[2:45:37] Terwijl de consequenties die daarboven hangen op zoveel meer mogelijkheden van elkaar kan verschillen.

[2:45:43] Met consequenties voor het programma, met consequenties voor de reizigers, met consequenties voor de verladers.

[2:45:50] En dat gaat zoveel verder waar ook politieke sturing op nodig is...

[2:45:54] project tot een goed einde te brengen dus ik zou de staatssecretaris willen

[2:45:57] meegeven om daar nog eens naar te gaan kijken hoe dat nou precies zit en dat we

[2:46:03] hier ooit nog een keer of misschien volgend jaar toch nog een keer een debat

[2:46:06] over kunnen voeren waarbij we dan een slag dieper kunnen gaan ook in de

[2:46:12] inhoud dat hoop ik dat hoop ik echt zodat we met elkaar dit project meer onder

[2:46:17] controle gaan krijgen want dat is wel het gevoel wat nu over is is dat we een

[2:46:21] een groot project aan het doen zijn met, denk ik, de goede dingen,

[2:46:24] waarvan we misschien wel of niet afstevenen op één grote chaos.

[2:46:30] En ik hoop niet dat dat gaat gebeuren.

[2:46:34] Dank. Meneer Van Dijk.

[2:46:35] Ja, dank, voorzitter, en dank aan de staatssecretaris

[2:46:38] voor de uitgebreide beantwoording.

[2:46:39] En de meeste vragen zijn, denk ik, ook heel goed beantwoord.

[2:46:42] Ik sluit aan bij de vorige sprekers, daar waar het ERTMS betreft.

[2:46:45] Ik heb daar ook in eerder debat aandacht voor gevraagd.

[2:46:47] De Kamer wil ook echt het gevoel hebben,

[2:46:49] niet alleen dat de staatssecretaris in controle is,

[2:46:50] maar dat ook de Kamer dat is als mede-budgetverantwoordelijke.

[2:46:54] En ja, het gaat hier om heel veel geld over een enorme looptijd.

[2:46:57] En wij zien uit, denk ik, naar de verschillende...

[2:46:59] ook schriftelijke toezeggingen die zijn gedaan, ook nadere informatie.

[2:47:02] En bij Voorjaarsnouw ook het voorstel

[2:47:03] voor hoe die eerste tranche zal worden ingevuld.

[2:47:06] Verder ben ik vanuit NRC blij met de toezegging

[2:47:08] op het punt van het landelijk crisisplan Defensie,

[2:47:11] om daar heel duidelijk natuurlijk ook te maken

[2:47:13] wat de spoor- en wegfysieke beveiliging daar...

[2:47:16] welk deel dat is en daar de Kamer over te informeren.

[2:47:18] Dat is belangrijk in deze tijd.

[2:47:21] Het gaat er niet om doemdenken, maar wel doordenken, zeg ik ook hier,

[2:47:24] maar even op dit soort terreinen.

[2:47:26] En voor mij blijft ook dit debat natuurlijk belangrijk

[2:47:30] over uiteindelijk de keuze voor hetzij de Zeeuwse lijn.

[2:47:33] En ik begrijp dat dit nu gemaakt is, maar willen we daar als Kamer

[2:47:36] en ook als NRC-fractie ons daar ook volledig achter kunnen scharen,

[2:47:39] is het voor ons echt van belang om die vergelijking nog één keer goed te zien

[2:47:41] met wat ik begrijp nog echt wel de alternatieve optie,

[2:47:46] rozendaallaaggezwaluwen.

[2:47:46] Het gaat mij dus om die ervaren reistijdminuten.

[2:47:49] Ik ben heel benieuwd en ik hoop echt dat de staatssecretaris daar een toezegging op kan

[2:47:53] doen in tweede termijn om ons die vergelijking nog een keer te goed te kunnen geven, zodat

[2:47:59] we ook, denk ik, eensgezind hier als Kamer ons achter het alternatief kunnen scharen

[2:48:04] en vervolgens ook de compensatie goed te kunnen regelen en ook de Zeeuwen echt recht te doen.

[2:48:08] Waarbij ik het dus ook van belang vind, dat is het tweede element van de vraag die ik

[2:48:11] heb gesteld, dat de Zeeuwse overheid daar en de regionale overheden die betrokken zijn

[2:48:16] en daar goed bij betrokken zijn.

[2:48:18] Dus ik ben er niet op uit om per se uit te komen op een alternatief voor de Zeeuwse lijn.

[2:48:22] Het gaat me erom dat het volledig helder is hoe dat moet worden gewogen

[2:48:26] en dat ook de meest betrokken overheden zich daar dan ook goed in kunnen vinden.

[2:48:30] Dank u wel.

[2:48:31] Dank. Ga ik door naar mevrouw Koekoek van Volt.

[2:48:35] Dank, voorzitter. Ja, van mijn kant uiteraard dank ook aan de ondersteuning

[2:48:39] en het staatssecretaris voor de beantwoording en het goede debat.

[2:48:43] Ja, ik weet niet of het al genoteerde zoals toezegging, voorzitter,

[2:48:46] En daarom herhaal ik het even.

[2:48:47] Kijk, ik vind het zelf ook heel belangrijk dat...

[2:48:49] en daarin hoor ik ook de inzet van de staatssecretaris Horen...

[2:48:51] dat we bij de voorjaarsnoten al weten hoe en wat de financiën...

[2:48:54] hoe die verder gaan.

[2:48:55] En als dat dan niet lukt, dat dat bij die voortgangsrapportage komt.

[2:48:58] Dat dat allemaal nog voor de zomer duidelijk is.

[2:49:01] En ik heb volgens mij de staatssecretaris Horen zeggen...

[2:49:04] we gaan heel erg hard ons best doen.

[2:49:06] En daarom benadruk ik het belang daarvan.

[2:49:09] Want dit kan niet wachten tot de miljoenennote wat mij betreft.

[2:49:12] En dan, voorzitter, waar we het nu iets minder over gehad hebben...

[2:49:16] is ook een beetje de reputatie die nu aan het ontstaan is,

[2:49:18] of misschien het beeld dat ontstaat,

[2:49:20] dat Zeeland jarenlang, maandenlang niet toegankelijk zal zijn,

[2:49:25] of bereikbaar, goed bereikbaar zal zijn.

[2:49:27] En daarin hoor ik ook graag wat de staatssecretaris daaraan gaat doen,

[2:49:31] ook nu al, omdat ik me kan voorstellen dat als je een bedrijf bent,

[2:49:34] of je maakt de keuze waar ga ik me vestigen,

[2:49:37] of waar ga ik misschien mijn opleiding volgen,

[2:49:39] dat zoiets afschrikwekkend kan werken, die gedachte.

[2:49:42] En we hebben natuurlijk gehoord hoe het gaat met alternatief vervoer,

[2:49:44] Dus die toegankelijkheid zal er zijn, dat weet ik.

[2:49:47] Maar wel verminderd.

[2:49:48] En omdat nu nog onduidelijk is hoe en wat,

[2:49:51] hoor ik graag van de staatssecretaris nog wat meer

[2:49:52] over hoe hij dit ook gaat ondervangen vooraf.

[2:49:55] En ik sluit me uiteraard aan met de vraag die stelt zijn over de compenserende maatregelen.

[2:49:59] Dank voorzitter.

[2:50:00] Dank. Gaan we door naar de heer Grimwis van ChristenUnie.

[2:50:05] Voorzitter, dank. En dank ook aan de staatssecretaris voor zijn heldere antwoorden.

[2:50:11] Ja, voorzitter, Zeeland willen wij niet laten worstelen.

[2:50:16] Ook al weten we dat ze altijd weer boven komen.

[2:50:19] Tegelijk...

[2:50:20] Dag, voorzitter.

[2:50:21] Niet in de midst.

[2:50:23] Tegelijk ben ik bang dat gelezen de stukken, gehoord de briefing, het debat en de collega's

[2:50:29] en de staatssecretaris toch een vlaggetje moeten gaan omgooien als het gaat over...

[2:50:34] Moet de proef in Zeeland gaan plaatsvinden?

[2:50:36] Ja of nee?

[2:50:37] Het proefaanvak.

[2:50:39] En dus overweeg ik mijn aangehouden motie, die ik op verzoek van collega's heb aangehouden tot dit debat,

[2:50:45] inzake de secretary opinion iets aan te gaan passen.

[2:50:49] En dan zal het gaan dat ik me wel of steeds de staatssecretaris oproep om het proefaanvak zo kort mogelijk in lengte en duur te houden.

[2:50:58] Om de maatregelen die genomen moeten worden om de overlast te verminderen,

[2:51:03] dat die bijvoorbeeld opgericht zijn om de buitendienststelling

[2:51:07] dan zoveel mogelijk in de zomerperiode te doen.

[2:51:10] En bijvoorbeeld de busbediening naar Middelburg-Kruiningen-Iersingen

[2:51:13] om dat goed te regelen.

[2:51:15] En die twee intercity's en twee sprinters per uur.

[2:51:18] Dat zijn elementen die terug zullen komen in die aangepaste motie.

[2:51:21] En ik zal hem zo snel mogelijk met mijn collega's delen

[2:51:23] en ook met de staatssecretaris.

[2:51:25] Zodat daar een aangepaste beoordeling op kan komen.

[2:51:27] Want de vorige motie had een ontraden.

[2:51:29] Ja, en met deze beweging reken ik op een ruim harder geworden kamer natuurlijk.

[2:51:34] Maar oké, daar kom ik later op terug.

[2:51:36] Over de tunnelvereisten.

[2:51:39] Want ik ben nog niet helemaal gerustgesteld, ook met het antwoorden van Breda.

[2:51:42] Daar zit echt nog van, ja daarover ga ik dan in gesprek.

[2:51:47] Maar daarmee hangt er toch wel een soort van zwaard van Damocles boven die trein richting Breda.

[2:51:52] Over de tunnelvereisten en meer treinen laten rijden waar dat verantwoord kan.

[2:51:55] Daar komen we dus later over te spreken.

[2:51:57] Ik wens de staatssecretaris daar inderdaad zorgvuldigheid toe,

[2:52:01] maar ook daadkracht om de kansen die er liggen op het spoor,

[2:52:05] om die wel degelijk te benutten, zeker daar waar dat tegen geen of heel weinig kosten kan.

[2:52:12] Dank voor Iders inbreng voor de tweede termijn.

[2:52:15] Ik kijk met een schuin oog naar de staatssecretaris of hij een schorsing wenst.

[2:52:18] De staatssecretaris is ervan overtuigd dat we na drie minuten schorsing

[2:52:22] waarschijnlijk het vervolg kunnen starten.

[2:52:24] Drie minuten? Drie minuten.

[2:52:25] Oké, dat is een zeer goed bod. Dan schorsen we tot half zeven.

[2:52:31] En dan vraag ik ieder om in de buurt van deze zaal te blijven.

[2:57:44] Beste mensen. We gaan weer verder met dit commissiedebat over spoorveiligheid en ERTMS.

[2:57:53] Ik ga niet nog een keer de afkorting herhalen, dat heb ik nu al een paar keer gedaan.

[2:57:57] Dat is goed.

[2:57:58] Ja, dat begrijp ik.

[2:58:01] Ik kijk naar de staatssecretaris of hij gereed is voor de beantwoording van de tweede termijn.

[2:58:05] We gaan ermee beginnen, voorzitter.

[2:58:09] Allereerst de vraag van de heer Van Dijk over het beschrijven tot het proces...

[2:58:13] ...hoe we gekomen zijn tot de nieuwe locatie voor het broedbaanvak.

[2:58:16] Zou ik op terugkomen in de tweede termijn.

[2:58:18] Ik zal kort toelichten hoe de analyse verlopen is.

[2:58:21] Het is ook te lezen in het eindrapport van het onderzoek wat met de Kamer gedeeld is.

[2:58:24] Ik zal er zoweliek nog wat informatie over verstrekken.

[2:58:27] Dat was op 3 oktober is die in de 21ste voortgangsrapportage naar de Kamer gestuurd.

[2:58:32] Er zijn een aantal uitgangspunten gehanteerd, zoals het zoveel mogelijk beperken van de hinder.

[2:58:41] Alle baanvakken in Nederland zijn getoest aan zes criteria, zoals of er 1.500 volt

[2:58:46] elektrificatie aanwezig is en er een bruikbaar applaussement is.

[2:58:50] Daarna bleven er dus twee baanvakken over, Zeeuwse Lijn en Lagerswaluwe-Roosendaal.

[2:58:57] Roosendaal-Lagerswaluwe ligt centraal in het spoornetwerk en is drukker bereden.

[2:59:02] Dit raakt dus ook meer reizigers.

[2:59:04] Een verstoring hier raakt de dienstregeling naar Amsterdam en naar Eindhoven, de doorwerking.

[2:59:10] Verder is Lagers-Valuwe minder geschikt een plassement om te testen dan Vlissingen, want

[2:59:15] hier zal namelijk het aanplassement Roosendaal door geraakt worden.

[2:59:19] De Zeeuwse lijn is daarom de inhoudelijke focusvariant, maar dat kunt u ook terugzien

[2:59:23] in het tabel waar ik net aan memoreerde, die bij de 21ste voordelingsrapportage op 3 oktober

[2:59:29] naar de Kamer is gestuurd.

[2:59:30] Daar staan vier mogelijke lijnen.

[2:59:34] Degene die het eerst afvielen, dat waren Steenwijk, Leeuwarden en Heerlen-Sittard.

[2:59:38] En u kunt in de tabel prima lezen waarom de Zeeuwse lijn, Vlissingen-Roosendaal,

[2:59:43] op de punten hoger scoort dan Lageswalen-Roosendaal.

[2:59:47] Dus dat is de afweging waar wij gekozen hebben voor de Zeeuwse lijn.

[2:59:50] U kunt het rustig nakijken.

[2:59:52] Er was één punt waar de Zeeuwse lijn slechter scoorde.

[2:59:56] Dat was de assets voor 2041 aan vervanging toe.

[2:59:59] maar op alle andere punten is het gelijkwaardig of een betere locatie.

[3:00:03] Dat is de reden waarom wij uiteindelijk hebben gekozen voor de Zeeuwse lijn Vlissingen-Roosendaal, voorzitter.

[3:00:12] Ga ik eerst alles langs of wilt u tussendoor vragen laten stellen?

[3:00:18] Er is gelegenheid voor één interruptie en dat kan nu, wat mij begrijpt, tijdens dit betoog.

[3:00:22] De heer Van Dijk.

[3:00:23] Ja, dank, voorzitter.

[3:00:24] Natuurlijk hebben wij ook gekeken naar die vergelijking en hebben het ook bij de hoorzitting besproken,

[3:00:28] maar wat ik eigenlijk deed in mijn termijn is een nieuw criterium toevoegen,

[3:00:32] namelijk de ervaren reistijdminuten.

[3:00:34] Dat zie ik niet terug in die vergelijking,

[3:00:36] omdat er weliswaar meer reizigers worden getroffen,

[3:00:40] dat geloof ik onmiddellijk,

[3:00:42] maar die reizigers hebben een alternatief, ook per spoor,

[3:00:45] om om te reizen via Breda, voor een groot deel ga ik vanuit.

[3:00:49] En dat betekent dat ik op zoek ben naar een ander type vergelijking.

[3:00:52] Dat is eigenlijk de vraag die ik gesteld heb in ervaren reistijkenmiddelen.

[3:00:54] Dus is dat nog toe te voegen in die vergelijking?

[3:00:56] Dus alleen op dat aspect, omdat het ook een methode is die bij INW bekend is.

[3:01:00] Dus dat is de vraag.

[3:01:06] Ik kan dat wel doen, maar uiteindelijk blijft de afweging hetzelfde.

[3:01:09] Er komt een zevende aspect bij en dan zullen de andere zes nog steeds in het voordeel zijn van de CO2-lijn.

[3:01:18] U kunt uw betoog vervolgen.

[3:01:22] Er was nog één waar ik denk ik ook wat uitgebreider op in zou willen gaan.

[3:01:26] Dat is het compensatiepakket Zeeland.

[3:01:28] De heer De Hoop stelde daar net ook weer vragen over.

[3:01:32] Wat er binnen het compensatiepakket zit, is afstemming met andere werkzaamheden weggespoord.

[3:01:36] waar ik net ook al op in ben gegaan, op de vraag van mevrouw Veldman.

[3:01:40] Uitgebreide communicatie, vervangend busvervoer, dus uur eerder en een uur later.

[3:01:47] Een expressdienst, daar praten we ook over.

[3:01:50] Instand houden van buslijnscholieren in de busconcessie.

[3:01:54] Twee nieuwe OV-fietslocaties en meer OV-fietsen op drie bestaande locaties.

[3:01:59] Een bijdrage aan de aanpak van twee overwegen.

[3:02:02] Het blijven samenwerken in de pilot publiek vervoer.

[3:02:05] Zolang als mogelijk doorzetten van de sprintersdienst Zeeland-Breda en opstart

[3:02:10] de opleiding spooronderhoudpersoneel in Zeeland.

[3:02:13] Dat zijn de dingen die we onder andere in het pakket hebben afgesproken met de regiovoorzitter.

[3:02:21] Dan heb ik nog een vraag van de heer Heutink van de PVV over versies ERTMS.

[3:02:26] Ik houd vast aan de versie ERTMS van het kabinetsbesluit uit 2019.

[3:02:31] Dit geeft stabiliteit die nodig is om kostenstijgingen tegen te gaan.

[3:02:35] En bij nieuwe keuzes wordt de Kamer natuurlijk betrokken.

[3:02:38] Dat is het antwoord dat ik kan geven aan de heer Heutink.

[3:02:40] En ik zie een interruptie, voorzitter.

[3:02:42] Ik geef de heer Heutink het woord.

[3:02:45] Voorzitter, ik vroeg niet om af te wijken van de versie waarin we gekozen hebben om in Nederland

[3:02:51] te implementeren.

[3:02:53] Ik vroeg erom om ons met elkaar te gaan verdiepen in wat de consequenties zijn van het hanteren van

[3:03:00] niet alleen verschillende versies, maar ook verschillende baseline, verschillende levels.

[3:03:03] Dat zijn drie elementen die het onderscheid tussen E&T en MS kunnen bepalen.

[3:03:08] Om onze gelegenheid te geven om met elkaar daarin te gaan verdiepen...

[3:03:12] ...zodat we het beter kunnen hebben over de consequenties.

[3:03:15] Dat was mijn oproep aan de staatssecretaris.

[3:03:17] Dat is mijn oproep en dat gun ik ook iedereen in deze Kamer...

[3:03:21] ...zodat we het daar met elkaar kunnen over hebben.

[3:03:25] En dat was mijn enige oproep.

[3:03:27] En ik doe niks af aan de keuzes die eerder zijn gemaakt.

[3:03:32] Staatssecretaris.

[3:03:34] Wat ik kan toezeggen, voorzitter, 1 april komt een brief, daar zullen we nader hierop ingaan.

[3:03:40] En aan de hand daarvan kunnen we dan met de Kamer het debat daarover voeren.

[3:03:47] Kunt u de brief iets verduidelijken?

[3:03:53] De brief betreft de voorgangsrapportage, voorzitter.

[3:03:57] En wat neemt u daarin mee, even voor de notitie?

[3:04:01] De drie punten die meneer Heutink als voorbeeld noemde, rondom, ja, ik noem het meer even de

[3:04:05] technische aspecten waar we tegenaan lopen, om daar dan ook een goed debat met elkaar over

[3:04:15] Dan heb ik een vraag van mevrouw Veldman.

[3:04:19] Kan het proefbaanvak in Zeeland niet worden uitgevoerd met dual signalling, als een vraag?

[3:04:25] Dual signalling is het aanleggen van ERTMS naast het bestaande beveiligingssysteem ATB.

[3:04:30] Dat is trouwens, volgens mij, alle vraag uit de eerste termijn van mevrouw Veldman, voorzitter.

[3:04:35] Een van de vereisen aan het proefbaanvak is dat de situatie representatief is voor de

[3:04:39] situatie op het Nederlandse spoor.

[3:04:41] Bij dualsignaling is dat niet mogelijk, omdat het zowel technisch als operationeel anders

[3:04:46] werkt als er straks alleen ERTMS ligt.

[3:04:49] Daarnaast is bij de uitwerking van het eerder voorgenomen proefbaanvak op de handslijn gebleken

[3:04:54] dat dualsignaling het ook lastig maakbaar is voor de markt.

[3:04:58] Dat maakt het proefbaanvak bij dualsignaling dus onwenselijk, voorzitter.

[3:05:05] Dat is het, voorzitter, aan vragen die ik gehad heb, maar ik kan me er bijna niet voorzetten

[3:05:09] dat er niet nog een vraag van Volt openstaat, denk ik zomaar.

[3:05:12] Er is nog gelegenheid voor interrupties.

[3:05:19] Ik wil niemand het woord opdringen verder, maar nee.

[3:05:23] Als er geen interrupties zijn, dan zijn we bij deze aangekomen bij de afronding van dit debat.

[3:05:30] En zal ik, mits mijn grevier dit mij toestaat, beginnen met voorlezen van de gedane toezeggingen.

[3:05:38] Heel netjes genoteerd.

[3:05:41] Het zijn er heel wat.

[3:05:42] Dus ik hoop dat ik het goed doe.

[3:05:45] Ik begin met de eerste toezegging.

[3:05:47] De staatssecretaris zegt toe met ProRail in gesprek te gaan...

[3:05:50] ...over hun aankondigingen te stoppen met het gebruik van X...

[3:05:53] ...om reizigers te informeren en zal in zijn geheel aandacht vragen...

[3:05:58] ...voor het feit dat goede communicatie via andere verschillende kanalen gewaarborgd blijft.

[3:06:02] Dit is toegezegd aan de lid Heutink.

[3:06:05] De staatssecretaris zegt in de voortgangsrapportage Wind in de zeilen...

[3:06:09] ...die gepland staat voor de zomer, een terugkoppeling te geven...

[3:06:11] van het onderzoek naar de frequentieverhoging op de Zeeuwse lijn

[3:06:15] en de mogelijkheid om de Zeeuwse lijn aan te sluiten op de hogesnelheidslijn.

[3:06:20] Dit is toegezegd aan het lid De Hoop.

[3:06:22] Check. De staatssecretaris zegt toe...

[3:06:27] O, De Hoop en Grimmis.

[3:06:29] Oké. Ah, goed. Goed, dank.

[3:06:33] De staatssecretaris zegt toe schriftelijk terug te komen op vragen van het lid Veldman

[3:06:36] over mogelijkheden om op het proefbaanvak in Zeeland

[3:06:40] gelijktijdig te rijden met zowel ERTMS als ATB?

[3:06:48] Volgens mij hebben we die net afgehandeld in het antwoord.

[3:06:52] Oké, waarvan acten, dus die voeren we af van de lijst.

[3:06:56] De staatssecretaris zegt toe in het volgende voortgangsrapportage ERTMS

[3:06:59] ook in te gaan op verschillende manieren waarop de kosten van de uitrol van ERTMS

[3:07:04] efficiënter, sneller en goedkoper kunnen.

[3:07:06] Dit is een toezegging aan het lid Veldman.

[3:07:11] De staatssecretaris zegt toe zich in te spannen om bij de voorjaarsnota

[3:07:14] een verdere doorkijk te geven in de geraamde tekorten in de uitrol van ERTMS.

[3:07:19] Mocht dit niet lukken, dan uiterlijk bij de volgende voortgangsrapportage ERTMS.

[3:07:23] Dit is een toezegging aan het lid Koekoek.

[3:07:30] Trans1. Dit gaat expliciet over Trans1, voeg ik toe.

[3:07:34] De staatssecretaris zegt toe in de nieuwe beleidsuitwerking Spoorveiligheid in 2025

[3:07:38] ook aandacht te besteden aan de veiligheidseisen van spoorwegovergangen

[3:07:43] en welke impact dit heeft op frequentieverhogingen op een bepaald traject.

[3:07:47] Dit is een toezegging aan het lid Grimmis.

[3:07:52] De staatssecretaris zegt toe in de kabinetsuitwerking van het landelijk crisisplan Defensie ook

[3:07:57] expliciet aandacht te vragen voor de bescherming van de fysieke spoor- en weginfrastructuur

[3:08:02] en dit via een reguliere brief sporenveiligheid terug te koppelen aan de Kamer.

[3:08:06] Dit is een toezegging aan het lid Holger van Dijk.

[3:08:12] De staatssecretaris zegt toe in de voortgangsrapportage ERTMS ook in te gaan op de technische aspecten

[3:08:18] van verschillende baselineversies van ERTMS.

[3:08:21] Dit is een toezegging aan het lid Heutink.

[3:08:24] Oké. Dank u wel.

[3:08:29] Voordat ik definitief ga afronden, moet ik zeggen,

[3:08:32] en dat heeft u kunnen horen aan mijn Zeeuws accent,

[3:08:34] dat ik heb genoten van dit debat.

[3:08:37] Ik heb dagelijks in een deel van mijn leven gebruikgemaakt van deze lijn.

[3:08:42] Het gaat me aan het hart dat er gewerkt wordt samen met de provincie

[3:08:45] en belanghebbende aan een goede oplossing voor de Zeeuwen, voor de Zeeuws-Vlamingen.

[3:08:50] Dus goed dat dit debat zo is plaats kunnen vinden.

[3:08:52] Ik hoop het allerbeste.

[3:08:55] Afrondend wil ik de leden bedanken voor hun aanwezigheid bij dit commissiedebat.

[3:08:59] En staatssecretaris en ambtelijke ondersteuning, hartelijk te danken voor de gegeven antwoorden.

[3:09:05] Er is een twee minuten debat aangevraagd door het lid De Hoop.

[3:09:10] U heeft verzocht om dit nog voor het reces te doen.

[3:09:13] We hebben nog geen garanties gehoord van de Griffiplunair ondertussen.

[3:09:17] Maar we hopen met u mee.

[3:09:18] Tot slot wil ik de bodendienst en de mensen op de publieke tribune en de

[3:09:24] mensen die online meekijken hartelijk danken voor hun aanwezigheid en ik sluit

[3:09:28] hierbij de vergadering.