Artikel 100-brief over de verlenging van de Nederlandse force protection bijdrage aan de NAVO-missie Irak

[0:00:01] Als het jullie uitkomt, collega's, zou ik graag de vergadering willen openen, tenzij u nog onderling verder wilt.

[0:00:09] Daar gaan we beginnen.

[0:00:12] Goedemorgen allemaal, welkom bij de vergadering van de vaste commissie voor buitenlandse zaken.

[0:00:16] Het onderwerp van vandaag is de artikel 100-brief over de verlenging van de Nederlandse Force Protection-bijdrage aan de NAVO-missie in Irak.

[0:00:24] Ik heet de bewindspersonen van harte welkom.

[0:00:27] Ik heet ook de collega's hier van harte welkom.

[0:00:31] De minister van Defensie loopt nu binnen.

[0:00:34] Ik wilde net zeggen, die is zonder melding te laat.

[0:00:37] Dat moeten we schorsen om te wachten.

[0:00:39] Maar we kunnen gewoon in één keer door.

[0:00:41] Goeie timing, fijn dat u er bent.

[0:00:43] Dan gaan we gelijk beginnen met de heer Pol.

[0:00:45] Maar voordat we beginnen wilde ik zeggen dat er vier minuten spreektijd is.

[0:00:48] Dat er ruimte is voor vier interrupties.

[0:00:50] Onder de dertig seconden zal ik ze niet meetellen.

[0:00:53] Meneer Pol.

[0:00:54] Dank u wel.

[0:00:56] Voorzitter, en allereerst beterschap aan de heer De Roon, die ik hier vandaag vervang.

[0:01:03] Voorzitter, afgelopen weekend had ik het voorrecht om met enkele andere leden van de Defensiecommissie

[0:01:08] onze Nederlandse troepen in Irak te mogen bezoeken.

[0:01:12] En onder hen ook de Nederlandse militairen die de Force Protection bijdragen aan de NAVO-missie

[0:01:18] Irak leveren.

[0:01:19] En over de verlenging van deze bijdrage voeren wij vandaag het artikel 100-debat.

[0:01:24] Maar niet voordat ik namens de PVV ook hier onze grote waardering en respect uitspreek

[0:01:31] voor de mannen en vrouwen die op dit moment dienen in Irak.

[0:01:34] Om enkele dagen met hen te kunnen optrekken was buitengewoon indrukwekkend en ik was zeer

[0:01:39] onder de indruk van het professionalisme, de discipline en de toewijding waarmee zij hun

[0:01:45] werk al daar doen.

[0:01:47] Ik werd mij tijdens ons bezoek wederom bewust van het feit dat wat wij van onze Nederlandse

[0:01:53] militaire vragen niet vanzelfsprekend is.

[0:01:56] Zo raakte een van onze militairen in die dagen gewond tijdens een schietoefening.

[0:02:01] Gelukkig is de situatie goed afgelopen en ik wens hem hier namens de PVV ook een goed herstel toe.

[0:02:08] Voorzitter, ook sprak ik met veel van onze jongens en meiden over hun persoonlijke motivatie

[0:02:13] om te dienen bij Defensie en de offers die zij daardoor moeten brengen.

[0:02:17] En met de kerstdagen voor de deur zullen vele van hen niet thuis zijn

[0:02:20] om deze dagen met hun vrienden en familie door te brengen.

[0:02:23] En de PVV vindt hun toewijding buitengewoon bewonderingswaardig.

[0:02:28] Voorzitter, wij vinden dan ook...

[0:02:31] dat er goed voor onze militairen gezorgd moet worden op missie.

[0:02:34] En dat is nu zeker het geval.

[0:02:35] Onze militairen hebben naar eigen zeggen niks te klagen...

[0:02:39] over de accommodatie of de voorzieningen.

[0:02:41] Wel kreeg ik te horen dat er manschappen zijn...

[0:02:44] die voor deze missie, waar we het vandaag ook over hebben...

[0:02:47] zelf bepaalde uitrustingstukken hebben moeten aanschaffen en dat ze dat uit hun eigen portemonnee

[0:02:52] hebben moeten betalen.

[0:02:53] Het gaat om enkele honderden euro's per persoon en graag hoor ik van de minister van Defensie

[0:02:59] dat zij dit geld gewoon terugkrijgen.

[0:03:01] Het kan niet zo zijn dat we hier een heel lang getouwtrek over gaan hebben.

[0:03:06] Graag een reactie.

[0:03:07] Voorzitter, dan de vraag of de PVV de verlenging van deze missie met zes maanden steunt.

[0:03:13] En het antwoord daarop luidt ja.

[0:03:15] En wel om de simpele reden dat wij het, net als het kabinet, belangrijk vinden dat de

[0:03:20] force protection-bijdrage gelijk wordt getrokken met de andere Nederlandse bijdragen in het

[0:03:25] gebied.

[0:03:26] Hiermee wordt de veiligheid van de missie die onder Nederlands bevel staat gewaarborgd.

[0:03:31] Samen uit, samen thuis.

[0:03:34] Maar voorzitter, dat is het wat de PVV betreft dan ook.

[0:03:38] We zijn niet voor een verdere verlenging van de missie in Irak.

[0:03:41] En uit de beantwoording van onze eerder gestelde vragen blijkt ook dat het kabinet ook geen

[0:03:46] rekening houdt met een verlengingsverzoek.

[0:03:49] Graag verneem ik of dit nog steeds het geval is en of onze militairen dus voor de zomer

[0:03:54] weer uit Irak zijn vertrokken.

[0:03:57] Voorzitter, dan verneem ik graag over de...

[0:04:02] Er is een vraag, die krijgt u aan het einde van uw betoog.

[0:04:05] Gaat u verder.

[0:04:05] Uitzekend.

[0:04:06] Dank u wel, voorzitter.

[0:04:06] Dan verneem ik graag de actuele ontwikkelingen omtrent de veiligheidsrisico's.

[0:04:12] Zijn er nog aanvullingen op de artikel 100 brief die van invloed kunnen zijn op de veiligheid

[0:04:18] van onze militairen in het gebied?

[0:04:20] Het lijkt er ook op dat de Amerikanen volgend jaar op bepaalde plaatsen gaan vertrekken.

[0:04:25] Aangezien wij voor de veiligheid op de basis afhankelijk zijn van hun verdediging, hoor

[0:04:30] ik graag welke impact dit heeft op de veiligheid van onze militairen en of hun vertrek goed

[0:04:35] is afgestemd met dat van ons. Voorzitter, dan rest mij tot slot niets anders dan onze militairen die

[0:04:41] dienen in Irak of die straks naar Irak zullen gaan voor de voortzetting van deze Force Protection

[0:04:46] bijdragen, als dat gebeurt, het allerbeste te wensen. De PVV dankt hen voor hun inzet en wenst

[0:04:52] hen, als de tijd daar is, een behouden thuisreis. Dank u wel. Dank meneer Pol. Meneer Paternot,

[0:04:57] u had een vraag. Ja voorzitter, het is de eerste artikel 100 brief die we krijgen sinds de PVV

[0:05:02] en het kabinet zit.

[0:05:04] En vorig jaar toen de PVV nog niet in het kabinet zat,

[0:05:06] toen steunde de PVV de missie niet.

[0:05:09] Nu wel.

[0:05:10] Is dat nou omdat de PVV de missie op zich nu wel steunt?

[0:05:13] Of is dat puur omdat de heer Pol zegt van

[0:05:15] we hebben daar een commandant zitten, dan moeten we de force protection erbij leveren?

[0:05:20] De heer Pol.

[0:05:21] Ja voorzitter, dat laatste is inderdaad meer waar.

[0:05:25] Want wat het nu is, is dus de gelijktrekking

[0:05:28] met onze andere bijdragen die we daar hebben.

[0:05:31] dus het Nederlands bevel over de missie, maar ook ons helikopterdetachement.

[0:05:36] Wij zouden het gek vinden om dit gedeelte van de Nederlandse troepen

[0:05:40] dan al in januari terug te trekken,

[0:05:42] terwijl de andere Nederlandse militairen daar nog maanden zitten.

[0:05:46] Wij vinden dat we dat gelijk moeten trekken.

[0:05:48] Daarin geeft het kabinet dat gelijk.

[0:05:50] En daarom zijn wij voor dit verzoek en voor deze artikel 100.

[0:05:54] Meneer Paternotte?

[0:05:56] Oké, en daarna zegt de heer Pol, maar dat is het dan ook.

[0:06:00] Dan is mijn vraag eigenlijk, wat betekent dat?

[0:06:02] Als nou, stel dat het kabinet vanuit het Witte Huis in mei een verzoek krijgt,

[0:06:06] kunnen jullie toch niet nog wat extra doen en hier een nieuwe artikel 100-brief ligt?

[0:06:10] Laten jullie dat gewoon bestuderen en kijken of de PVV er dan voor is dat dat logisch vindt?

[0:06:14] Of zegt u gewoon van, ja, dat is het dan ook, bedoelen we ook wel, dat is het dan ook?

[0:06:19] Meneer Pol?

[0:06:21] Ja, ik ben daar vrij duidelijk in.

[0:06:22] Wat ons betreft is het dat ook, want als deze missie voortgaat,

[0:06:27] Dan vinden wij ook echt dat andere landen dat van ons mogen overnemen.

[0:06:32] Allereerst ligt er nog geen verzoek tot verlenging vanuit de hoge hand, vanuit de NAVO.

[0:06:39] Dus wat dat betreft speelt dat ook niet.

[0:06:41] Onze militairen hebben dan een wezenlijk bijdrage geleverd aan die missie.

[0:06:46] En wij hebben hier in Nederland ook echt onze militairen nodig...

[0:06:49] om ook gewoon die gereedstelling van de krijgsmacht naar een hoger plan te tillen.

[0:06:54] Dus er zijn genoeg andere dingen te doen.

[0:06:56] Dus wat ons betreft, we staan nu achter die verlenging met zes maanden.

[0:07:00] Maar wat dat betreft is het ook gewoon een keertje goed geweest.

[0:07:04] Tot slot.

[0:07:05] Ja, voorzitter.

[0:07:06] Ik vind het moeilijk te plaatsen, want er is best wel instabiliteit in de regio.

[0:07:09] We weten niet of de Islamitische Staat weer zich opnieuw kan oprichten.

[0:07:12] Een nieuwe dreiging ook vormt voor onze veiligheid hier.

[0:07:14] Maar toch sluit de PVV nu al uit dat Nederland enige militaire bijdrage gaat leveren aan

[0:07:19] die stabiliteit in Irak, later ook als dat verzoek van onze bondgenoten zou komen.

[0:07:23] Ik vind dat echt totaal onverantwoordelijk.

[0:07:25] Ja, dat mag de heer Paternot vinden, wij vinden dat niet.

[0:07:31] De dreiging vanuit IS is op dit moment zeer klein.

[0:07:37] Wat wij hier doen is eigenlijk met de force protection en de NAVO-missie in breder verband natuurlijk het adviseren van de Iraakse overheid.

[0:07:46] Een Iraakse overheid die zelf ook al eerder dit jaar met de premier heeft aangegeven dat het eigenlijk wel eens een keertje goed is geweest met de aanwezigheid van de westerse troepen al daar.

[0:07:56] Dus ik vind het niet heel vreemd dat er op een gegeven moment een eind aan komt.

[0:08:00] Dank u wel.

[0:08:00] Laatste vraag, want sluit de PV daarmee ook uit dat Nederland een bijdrage levert aan

[0:08:05] andere operaties in Irak, of het nou Inherent Resolve is of een andere mogelijk toekomstige

[0:08:10] operatie?

[0:08:11] Want het klinkt nu alsof het puur om de adviseursrol gaat van de Force Protection.

[0:08:16] Ja, daar heb ik het dus hier over, over deze missies die nu spelen.

[0:08:22] En wat er in de toekomst gaat komen, zullen we dan echt bezien.

[0:08:26] Ons standpunt is altijd duidelijk geweest toen wij vochten tegen het kalifaat van de IS.

[0:08:32] Hebben we dat gesteund in 2014.

[0:08:34] Dat was ook echt een gevechtsmissie, omdat we daar gewoon het kalifaat aan het bestrijden waren.

[0:08:39] Maar wat vervolgens is gebeurd, is dat we meer de focus zijn gelegd op een soort hulpmissie, een opbouwmissie.

[0:08:46] Wij vinden dat onze militairen in de eerste plaats gewoon militairen zijn en geen sociaal hulpverleners.

[0:08:51] En daarom zijn we altijd kritisch tegen dat soort missies.

[0:08:54] Dank.

[0:08:55] Meneer Boswijk.

[0:08:56] Ja, dank u wel.

[0:08:57] Voorzitter, voorzitter.

[0:08:58] Afgelopen weekend mocht de commissie Defensie een bezoek brengen aan de mannen en vrouwen

[0:09:04] in Irak.

[0:09:05] En ja, ik moet zeggen, ik vind dat zelf als woordvoerder Defensie, maar eigen woordvoerder

[0:09:09] van alle portefeuilles, vind ik dit eigenlijk het mooiste wat we mogen doen, in ieder geval

[0:09:15] het buitenland.

[0:09:17] En ik weet meteen dat ik heel veel mensen daar en onderwerpen tekort doe, maar oprecht,

[0:09:20] Ik vind dat al het mooiste van ons werk om de mannen en vrouwen aan het werk te zien

[0:09:25] en eigenlijk op de meest basale manier ook voor onze veiligheid en stabiliteit het werk te doen

[0:09:32] en daarvoor ook het risico te lopen, daar misschien zelfs het hoogste offer voor te moeten brengen.

[0:09:37] En dat stemt je wel nederig als je dan weer veilig op Schiphol landt.

[0:09:42] Dus laat ik beginnen met de mannen en vrouwen van onze krijgsmacht te danken voor die inzet

[0:09:46] en ook te danken voor de gastvrijheid van afgelopen weekend.

[0:09:51] Voorzitter, het is voor het CDA volstrekt helder dat stabiliteit en hilf en tweg

[0:09:56] bijdraagt aan veiligheid dicht bij huis.

[0:09:59] Dus de verlenging van deze missie is wat ons betreft meer dan logisch.

[0:10:03] Ik denk dat het goed is dat de twee missies gelijk worden getrokken.

[0:10:07] Ik had nog wel één vraag.

[0:10:09] We zien met de val van Assad hoe snel de ontwikkelingen kunnen plaatsvinden.

[0:10:14] We hebben ook gezien dat IS misschien wel zware klappen heeft gekregen,

[0:10:18] maar zeker niet verslagen is.

[0:10:19] Ook om die reden natuurlijk, dat IS kort na de val van Assad hevig is gebombardeerd.

[0:10:27] Ik denk dat dat ook aangeeft dat IS wel degelijk nog een dreiging is.

[0:10:31] En we ook niet kunnen uitsluiten dat IS misschien later opnieuw haar lelijke kop opsteekt.

[0:10:37] Dus ik ben wel benieuwd hoe het kabinet daarnaar kijkt.

[0:10:39] Ik weet dat er nu nog niet gesproken wordt over een eventuele verlenging hierna.

[0:10:43] Ik snap ook dat we er misschien nog niet alles over kunnen zeggen,

[0:10:46] maar ik denk dat het wel goed is om ons iets mee te nemen

[0:10:49] in welke scenario's er mogelijk plaats kunnen vinden.

[0:10:52] Want het is inderdaad waar dat Irak, de Irakese regering,

[0:10:56] kritisch is tegenover de Amerikaanse aanwezigheid,

[0:10:59] hoewel ze Amerikanen daar op uitnodiging van Irak zijn.

[0:11:03] Maar tegelijkertijd weten we ook dat sinds de val van Assad

[0:11:05] die kritische geluiden iets zijn verstomd,

[0:11:08] omdat de Irakese overheid zich wel een beetje zorgen maakt

[0:11:11] nu in Syrië Assad is gevallen en het toch een beetje ongewis is wat daar terug gaat komen.

[0:11:18] Dus ik kan me zomaar voorstellen met de opkomende dreiging van de IS door het vacuüm

[0:11:22] en de onzekerheid in Syrië en hoe dat zich gaat ontwikkelen,

[0:11:26] dat er wellicht in de toekomst alsnog weer een appel op Nederland zal worden gedaan.

[0:11:30] Het CDA zal daar altijd met een open blik naar willen kijken,

[0:11:36] maar ik ben wel benieuwd of de minister hier rekening mee houdt.

[0:11:40] Dat was hem, dank u wel.

[0:11:41] Dank u wel, meneer Boswijk. Meneer Paternotte.

[0:11:44] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:11:46] Met twee collega's rechts en een aantal collega's links...

[0:11:49] ...was mijn collega Van der Werff ook afgelopen weekend in Irak op bezoek bij onze mensen.

[0:11:54] Ik ben zelf ooit op troep op bezoek geweest in Litouwen bij de Forward Presence.

[0:11:58] En net als daar was zij enorm onder de indruk van het werk dat wordt gedaan.

[0:12:02] En daar zie je ook de kracht van een coalitiesamenwerking.

[0:12:05] Dus ik wil beginnen met mijn dank en waardering uitspreken...

[0:12:07] ...voor onze vrouwen en mannen daar.

[0:12:09] En ze zijn ook nodig, want het is mooi dat IS niet meer dagelijks

[0:12:13] voorpagina nieuws is, zoals dat tien jaar geleden het geval was.

[0:12:17] Maar IS is allesbehalve weg en de NAVO-missie draagt bij

[0:12:19] aan bredere stabiliteit en versterkt daarmee ook de anti-IS-coalitie.

[0:12:24] We voeren dit debat in een tijd van grote onrust in de regio.

[0:12:27] De ontwikkelingen in Israël, Gaza en Libanon,

[0:12:29] die houden ons al meer dan een jaar bezig.

[0:12:32] De recente val van het regime Assad brengt ook veel onzekerheid met zich mee.

[0:12:36] En dan komt er ook nog een nieuwe Amerikaanse president,

[0:12:38] die over een maand wordt renalgadeerd.

[0:12:41] En daardoor is heel veel wat we nu bespreken speculatie,

[0:12:44] maar er bestaat wel een kans dat de inzet van de VS gaat veranderen.

[0:12:47] En vandaag wil ik dan ook stilstaan bij al deze schuivende panelen

[0:12:49] en de impact daarvan op onze inzet in Irak

[0:12:52] en over wat dat betekent voor de veiligheid van onze mensen.

[0:12:55] Want tijdens het vorige debat over de NAVO-missie Irak

[0:12:58] gaf de minister aan dat de medische afvoerketen

[0:13:00] en de scenario's voor evacuatie volledig op orde waren.

[0:13:04] Zijn deze keten en scenario's voldoende voorbereid

[0:13:06] op mogelijke escalatie in de regio.

[0:13:09] En dan over de VS, want hoewel we niet weten wat Trump gaat doen, weten we één ding wel zeker.

[0:13:14] Dat is heel voorspelbaar. Hij is een van de meest onvoorspelbare presidenten die de VS ooit heeft gehad.

[0:13:19] Hij heeft weinig behoefte om zich druk te maken om het buitenland,

[0:13:22] als hij denkt er niks mee te winnen of een mooie deal te kunnen sluiten.

[0:13:25] Want over de ontwikkelingen in Syrië zei hij direct, this is not our fight.

[0:13:30] Terwijl we allemaal weten hoe ver de impact van de Syrische burgeroorlog eerder reikte,

[0:13:34] met vluchtelingenstromen, met de impact van islamitisch terrorisme.

[0:13:38] In de komende jaren zal door de VS geleide missie Operation Inherent Resolve

[0:13:42] worden omgevormd en dan is het de bedoeling

[0:13:44] dat er een breed VS-Irak Bilateraal Veiligheidspartnerschap komt.

[0:13:48] We spreken vandaag natuurlijk niet direct over OIR,

[0:13:50] maar het is wel duidelijk dat alle verschillende missies

[0:13:52] met elkaar verbonden zijn

[0:13:53] en dat de rol van Amerikanen in al die missies cruciaal is.

[0:13:57] De zonnen vooruit te lopen op de keuzes die Trump zal maken,

[0:13:59] dat zal het kabinet ook niet doen,

[0:14:00] maar kan de minister toelichten of er wel wordt gewerkt aan scenario's

[0:14:04] waarin de Amerikanen zich bijvoorbeeld plotseling terugtrekken

[0:14:06] of geen interesse meer hebben in een bilateraal veiligheidspartnerschap.

[0:14:09] We hebben in Afghanistan gezien dat het ook niet per se een Republikeinse president hoeft te zijn

[0:14:14] die wat dat betreft ons voor verrassingen kan stellen.

[0:14:16] En als de Amerikanen zich terugtrekken, is er dan voldoende geregeld

[0:14:19] voor de veiligheid van onze mensen, maar ook, zeg ik erbij, voor het lokaal personeel.

[0:14:24] Dan, voorzitter, de val van Assad na meer dan een halve eeuw brute dictatuur

[0:14:27] is met recht voor veel mensen een reden tot feest en ook tot droevenis,

[0:14:31] want we zien vanochtend ook weer de beelden van de massagraven die gevonden worden.

[0:14:35] We zien dat feest ook in onze straten.

[0:14:37] Maar er is ook nog heel veel onzeker

[0:14:39] en niemand kan voorspellen waar het land over een half jaar, vijf jaar of tien jaar staat.

[0:14:43] En hoewel we gelukkig niet meer dagelijks die berichten over IS zien,

[0:14:46] is dit terreurorganisatie natuurlijk niet verdwenen.

[0:14:49] Over het lot van IS in Syrië zien we nu verschillende berichten.

[0:14:52] Er zijn experts die eigenlijk het definitieve einde van IS nu voorspellen,

[0:14:56] onder andere ook doordat Amerika luchtaanvallen kon uitvoeren

[0:14:59] op IS-strijders die weer optrokken.

[0:15:02] Maar er zijn ook zorgen dat IS wel degelijk kan profiteren van de chaos

[0:15:05] en het machtsvakuum. En dat is ook wat ze proberen.

[0:15:08] Tegelijkertijd zien we ook nog steeds bombardementen vanuit Turkije

[0:15:11] op de Syrian Democratic Forces en zijn de Koerden ook bang

[0:15:14] dat ze niet meer gesteund zullen worden door de VS

[0:15:16] zodra Trump weer in het Witte Huis zit.

[0:15:18] Maar de SDF is wel cruciaal in de strijd tegen IS

[0:15:21] in het noordoosten van Syrië, waar zij de kampen bewaken

[0:15:24] en daarmee voorkomen dat IS-aanhangers zich opnieuw kunnen verenigen.

[0:15:28] Dus als dat wegvalt is het risico dat IS daar opleeft en Irak intrekt reëel.

[0:15:34] Mede daarom heb ik vorige week de motie van collega Piri mede ingediend...

[0:15:37] ...waarin de Kamer bij grote meerderheid heeft opgeroepen om uit te dragen...

[0:15:40] ...dat Turkije direct moet stoppen met aanvallen op Noord-Syrië.

[0:15:43] Dat is echt cruciaal.

[0:15:45] Heeft de minister van Buitenlandzaken dit besproken...

[0:15:47] ...toen hij het maandag opbracht bij de Raad Buitenlandse Zaken...

[0:15:50] ...en gaat Europa daarin samen optrekken?

[0:15:54] Dank, voorzitter.

[0:15:54] Dank u wel. Meneer Karman.

[0:15:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:15:58] Mijn collega's refereerden er ook al aan dat we het afgelopen weekend

[0:16:02] onze mannen en vrouwen mochten bezoeken die hun bijdrage leveren aan de NAVO-missie in Irak.

[0:16:07] En ik mocht daar ook gelukkig onderdeel zijn van die groep die onze mannen heeft bezocht.

[0:16:11] Het was een bijzondere ervaring om op plek te zijn waar we normaal gesproken nooit komen.

[0:16:16] En mooi om te zien wat we in internationaal verband kunnen bijdragen aan de opbouw en veiligheid van Irak.

[0:16:22] Dat het belangrijk is om bij te dragen aan een stabiel en veilig Irak hebben we ook ter

[0:16:27] plaatse meegekregen.

[0:16:29] De inzet dient een hoger doel, namelijk het behouden van de stabiliteit in de regio, wat

[0:16:34] uiteindelijk ook effect heeft op ons.

[0:16:37] Denk aan het voorkomen van een conflict, van heropleving van de terroristische dreigingen

[0:16:41] en van irreguliere migratie.

[0:16:44] Daarnaast geven de ministers in de aanvullende brief aan dat de uiteinduur van een half jaar

[0:16:50] voor militaire adviseurs te kort is voor optimale impact.

[0:16:55] Voorzitter, kan de minister van Buitenland Zaken aangeven waarom de missie

[0:16:58] naar mei 2025 niet verlengd wordt, ondanks zoveel waardering op

[0:17:04] internationaal niveau en van onze adviseurs en militairen die zelf daar nu

[0:17:10] de missie draaien, ook gezien de ontwikkelingen in Syrië.

[0:17:15] Voorzitter, voorts is deze missie ondanks het non-combat karakter niet

[0:17:19] geheel zonder risico's. Het conflict in Israël, Libanon en Gaza en de ontwikkeling in Syrië

[0:17:25] hebben effect op de veiligheidssituatie in Irak.

[0:17:29] Mijn collega Pattenotten refereerde ook aan. Kan de minister van Defensie aangeven in hoeverre

[0:17:34] in calamiteiten de medische keten en ook de rugdekking voor onze militairen goed geborgd

[0:17:41] is in deze missie? Ook gezien het feit dat Amerikanen overwegen om te vertrekken uit

[0:17:48] Voorzitter, tot slot ben ik benieuwd naar de maatregelen die worden genomen ten aanzien

[0:17:52] van de veelvuldige cyber- en spionageactiviteiten vanuit Iran en Rusland tegen deze missie.

[0:17:58] Voorzitter, graag wil ik van de minister van Defensie weten over de frequentie van deze

[0:18:04] aanvallen en in hoeverre onze mensen daar last van hebben en over de maatregelen die genomen

[0:18:10] worden om deze activiteiten tegen te gaan.

[0:18:13] Dank u wel.

[0:18:14] Dank u wel. Dank u wel, meneer Pattenotter.

[0:18:16] Ja, voorzitter. De heer Pool van de PVV, die zei net, dit was het dan ook.

[0:18:20] Een soort hypotheek op eventuele toekomstige besluitvorming over volgende missies.

[0:18:24] Is het voor de heer Karman denkbaar dat wij mensen namens Nederland erop uitsturen

[0:18:29] in een gevarenzone zonder steun van de grootste coalitiepartij?

[0:18:33] Meneer Karman?

[0:18:35] Voorzitter, het is denkbaar. Uiteindelijk maakt elke fractie haar eigen overweging.

[0:18:41] of het verstandig is, dat is een ander.

[0:18:43] Ik zou altijd graag willen dat

[0:18:45] eigenlijk de hele Kamer

[0:18:47] onze militairen steunt als we ze op missie uitzenden.

[0:18:49] Dus ook de PVV. Maar in feite

[0:18:51] zou eigenlijk altijd een

[0:18:53] unaniem besluit moeten zijn van de Kamer

[0:18:55] dat we onze mannen en vrouwen steunen

[0:18:57] als we die op missie uitzetten.

[0:19:00] Meneer Paternotte?

[0:19:01] Ja, unaniem is het nooit altijd geweest.

[0:19:03] Er zijn soms een paar partijen,

[0:19:05] vaak kleinere partijen, die dan niet steunen.

[0:19:07] Maar dat de grootste coalitiepartij dat niet doet,

[0:19:09] want dat hebben we natuurlijk nog nooit meegemaakt.

[0:19:11] En de heer Karman zegt terecht, of dat verstandig is, dat is de vraag.

[0:19:14] Want wat denkt u dat het effect ervan zou zijn als de grootste coalitiepartij

[0:19:17] onze mannen en vrouwen in uniform niet zou steunen bij een uitzending?

[0:19:20] Meneer Karman.

[0:19:21] Voorzitter, het zou niet een goed beeld geven,

[0:19:25] laat ik beginnen, richting onze mannen en vrouwen, en internationaal ook niet,

[0:19:29] maar het is echt aan elke fractie om afweging te maken

[0:19:31] of ze onze mannen en vrouwen op een missie willen sturen.

[0:19:35] Maar ik heb ook aangegeven, in feite zou altijd

[0:19:38] Het mooiste zou zijn als de Voltallige Kamer onze mannen en vrouwen steunt in hun missie.

[0:19:43] Dank. Meneer Noordkamp, voortstelling.

[0:19:46] Dank, voorzitter. Vandaag spreken we over de Nederlandse deelname en bijdrage aan de NAVO-missie Irak, zoals juist ook gezegd.

[0:19:53] Was ik ook een van de leden die het voorrecht had om onze mensen daar aan het werk te zien.

[0:19:59] Door de PFV werden ze juist sociaal werk genoemd.

[0:20:01] Ik vind dat we onze mensen daar wel dan fors tekort mee doen,

[0:20:04] want de bijdrage zowel van civiele adviseurs als militaire adviseurs aan de stabiliteit en

[0:20:11] hervorming van de veiligheidssector in Irak hebben een behoorlijke indruk op mij gemaakt.

[0:20:16] Ook onze fractie is blij met het brede karakter van de Nederlandse bijdrage aan

[0:20:20] Irak waarbij veiligheid en stabiliteit hand-in-hand gaan met het bieden van

[0:20:24] ontwikkelingsperspectief. Wij steunen dan ook de verlenging van de Nederlandse

[0:20:28] force protection bijdrage, want een veilig en stabiel Irak is van belang voor zowel het

[0:20:31] Oosten maar ook voor onszelf als Nederland. We vragen vaker aandacht voor het blijvende

[0:20:36] belang voor hoofdtaak 2, het beschermen en bevorderen van de internationale rechtsorde.

[0:20:40] Het Midden-Oosten is volop in beweging. Mijn fractie is daarom ook benieuwd hoe de actuele

[0:20:44] ontwikkelingen in Syrië doorwerken op de veiligheidssituatie in Irak. Hoe schaadt de

[0:20:48] minister de kans in dat ISIS een situatie gebruikt om zijn posities te versterken? Ook wil mijn

[0:20:53] fractie graag weten wat de impact is van de vertrek van Assad op de rol van Iran in Irak

[0:20:58] en welke implicaties dit met zich meebrengt voor de veiligheid van onze militairen in

[0:21:02] het succes van de navolmissie Irak. Voorzitter, de Nederlandse bijdrage wordt door

[0:21:07] bondgenoten ook zeer gewaardeerd als belangrijke invulling van de

[0:21:10] Nederlandse burdensharing. GroenLinks Partij van de Arbeid vindt uiteraard dat wij een

[0:21:14] betrouwbare bondgenoot moeten zijn en dit soort bijdrages moeten we dan ook

[0:21:17] zeker niet schuwen. Tegelijkertijd blijven afhankelijkheden bestaan. De

[0:21:21] aankomende president van de Verenigde Staten staat een isolationistisch beleid

[0:21:25] voor. Mijn fractie is dan ook benieuwd welke gevolgen zijn aantreden zal hebben voor

[0:21:29] de Amerikaanse bijdrage in Irak en of de navomissie Irak zonder Amerikaanse

[0:21:33] betrokkenheid een toekomst heeft of kan hebben. Wij zijn erg benieuwd naar de

[0:21:36] zienswijze van de kant van de kabinet hierover.

[0:21:38] Voorzitter, tot slot. In de brief stelde de minister dat er sprake is van voorgang

[0:21:42] op de doelstellingen. Tegelijkertijd werd in de voorgangsrapportage gesteld dat

[0:21:46] realisme ten aanzien van de voorgang op de missiedoelstelling dan ook op zijn

[0:21:50] plaats is. En sterker nog, er valt niet met zekerheid te zeggen dat uitkomsten

[0:21:54] daadwerkelijk toe te schrijven zijn in het advieswerk van de navomissie Irak.

[0:21:58] Kan de minister verder uitweiden over deze mogelijke onwaarschijnlijke tegenstrijdigheden?

[0:22:04] En dat voor zover.

[0:22:05] Dank u wel, meneer Noordkamp. Meneer Van den Burg.

[0:22:08] Ja, voorzitter, net als de collega's voor mij en ongetwijfeld ook, net als de collega's na mij,

[0:22:14] begin ik natuurlijk met steun uit te spreken aan de mannen en vrouwen die voor ons bezig zijn

[0:22:20] de wereld een stukje veiliger te maken.

[0:22:23] Wij moeten ons altijd beseffen dat wij hier praten en zij daar doen.

[0:22:27] en dat wij hier in veiligheid kunnen leven, omdat zij op verschillende plekken in de wereld,

[0:22:32] niet alleen in Irak, zorgen voor onze veiligheid.

[0:22:36] Het mogen duidelijk zijn dat de VVD ook deze missie zal steunen, om vele redenen.

[0:22:42] Ten eerste, de NAVO maken we met elkaar, dus daarin moet je ook een verantwoordelijke partner zijn.

[0:22:48] En dat toont het kabinet zich ook hiermee.

[0:22:51] Daarnaast is het ook zo dat wij ook echt gebaat zijn bij rust in het Midden-Oosten.

[0:22:56] En als het dan gaat om de vraag, is dit wat ons betreft de laatste keer dat je moet gaan verlengen,

[0:23:03] dat laat ik graag natuurlijk over aan het kabinet om daar in ieder geval met voorstellen op te komen,

[0:23:08] maar voor het geval dat de heer Paternotte daar zo een vraag over stelt, maak ik wel even het

[0:23:13] vergelijk met de tramconducteur. Wat je ziet, voorzitter, is er wordt te weinig betaald in de

[0:23:20] tram, dus wat doen wij? Wij zetten een tramconducteur op de tram. Iedereen betaalt in de tram, dan kunnen

[0:23:26] we de tramconducteur wel weer afschaffen, want iedereen betaalt inmiddels in de tram.

[0:23:30] En vervolgens herhaalt die cyclus zich eens in de zoveel tijd.

[0:23:33] Kortom, je moet niet omdat je ziet dat er sprake is van resultaat zeggen.

[0:23:37] Er is resultaat, dus kunnen we ons nu terugtrekken, want dan loop je het risico

[0:23:41] dat je juist niet datgene bereikt wat je zou willen bereiken.

[0:23:45] Het gaat er hier echt om dat je structureel veranderingen aanbrengt.

[0:23:49] En de situatie, het is ook al gezegd door mijn voorgangers,

[0:23:51] is op dit moment in het Midden-Oosten buitengewoon onzeker.

[0:23:54] Ik heb dezelfde vragen als door mijn voorgangers gesteld met betrekking tot het effect van

[0:24:00] de regimechange in Syrië.

[0:24:03] We hadden er ook nog vragen over tijdens de briefing, maar dat was van voor die regimechange.

[0:24:08] Dus die hoor ik ook graag terug van de ministers van onze kant.

[0:24:13] In ieder geval heel nadrukkelijk steun richting het kabinet.

[0:24:18] En tot slot, voorzitter, ook nog de vraag aan de ministers in hoeverre er over verschillende

[0:24:23] scenario's wordt doorgedacht. Maar goed, dan kan ik aansluiten met vragen, onder andere gesteld ook

[0:24:28] door collega Pattennotte. We hebben gezien in bijvoorbeeld Afghanistan, op het moment dat de

[0:24:35] Amerikanen andere keuzes maken, heeft het direct een groot effect op alle andere partners in dat

[0:24:40] soort landen. Dus worden dan scenario's gedacht. Tot zover, voorzitter. Dank u wel, meneer Van den

[0:24:45] zeer welsprekend naar voren gebracht.

[0:24:48] Meneer Stoffer.

[0:24:56] Ik had u al persoonlijk gefeliciteerd,

[0:24:59] maar er is toch de behoefte om u ook namens de hele Commissie

[0:25:01] te feliciteren met deze eervolle prijs.

[0:25:04] Heel goed. Meneer Stoffer.

[0:25:14] Ik zie dat de heer Van den Burgh deze aandacht waardeert.

[0:25:16] Meneer Stoffer, het woord staat nu.

[0:25:19] Ja, en dan valt het niet bij om naar zo'n spreker dan...

[0:25:22] Je moet spreken, hè?

[0:25:31] Voorzitter, de tijd is kort, dus ik zal proberen om mijn bijdrage niet te lang te maken, maar

[0:25:37] vandaag hebben we het over een van onze meest wezenlijke verantwoordelijkheden als parlement.

[0:25:41] Het is de collega's ook al gezegd, ook de heer Boswijk gaf het aan, maar het uitzenden

[0:25:44] van de militaire missie, dan heb je het echt wel over iets.

[0:25:48] Ook al is het een verlenging van de bestaande NAVO-missie in Irak,

[0:25:54] ook nu is het belangrijk om het mandaat, de doelen en de middelen en ook de risico's

[0:25:57] met elkaar goed te wegen. En voor ons de SGP is het belangrijk dat het gastland Irak ons ook echt

[0:26:02] wil hebben. Dat met name ook met het oog op het draagvlak en resultaat, dat ook staande moet

[0:26:08] blijven na ons vertrek. En ik vond eigenlijk de metafoor met de tramconducteur van mijn buurman

[0:26:13] echt wel heel beeldend wat dat betreft.

[0:26:16] Dus daar sta ik me ook graag bij aan.

[0:26:18] Mooier kun je het haast niet zeggen.

[0:26:19] Maar het is wel goed dat ook tijdens een recent monitoringsbezoek ook bevestigd is

[0:26:23] dat Irak ons ook graag wil hebben wat dat betreft.

[0:26:27] De SGP waardeerde dat het mandaat duidelijk en afgebakend is en dat de missie

[0:26:31] met gedeelde doelstellingen rond het opbouwen van de Irakse veiligheidssector

[0:26:36] bezig is. Dat is ook echt cruciaal.

[0:26:38] En deze doelstellingen steunen de SGP ook al bij de eerdere besluiten over de NMI.

[0:26:42] De meest effectieve anti-ISIS-coalitie is een Irakeense overheid die een eigen,

[0:26:48] robuuste en rechtsstatelijke inzet en veiligheidsapparaat heeft.

[0:26:52] En dat doet ertoe en ook tegen de Sjaïtische milities en de malafiede-invloed vanuit Iran.

[0:26:57] En daartoe dragen ook wij als Nederland ons steentje bij.

[0:27:00] We helpen Irak opbouwen voor hun en ons veiligheidsbelang.

[0:27:04] Dat laatste moeten we zeker niet uit het oog verliezen.

[0:27:06] ISIS mag niet herijzen en Sjaïtische milities moeten gestopt worden.

[0:27:11] De noodzaak is hoog, maar we moeten denk ik oppassen en de verwachtingen wat dat betreft

[0:27:16] misschien ook wel enigszins matigen.

[0:27:18] De lange termijn-doelstellingen zijn gedeeld, maar de voortgang is traag en de praktijk

[0:27:22] is ook weerbastig.

[0:27:24] En dat is gelijk mijn eerste vraag aan de minister, kan hij verklaren waarom de voortgang

[0:27:27] traag is?

[0:27:29] En wil hij zich inzetten om de knelpunten voor effectiviteit ook weg te werken?

[0:27:34] En concreet heb ik het dan bijvoorbeeld over beperkingen op bewegingen buiten Baghdad.

[0:27:39] Voorzitter, ik wil ook graag stilstaan bij de omloopsnelheid van de adviseurs.

[0:27:44] Collega's deden dat ook, maar de omloopsnelheid van de adviseurs werd al in de brieven van

[0:27:49] juli 2023 genoemd en nu in november 2024 opnieuw.

[0:27:53] De minister zegt ons daarover in mei komend jaar opnieuw te informeren en eigenlijk zou

[0:27:59] ik graag daar eerder wat over horen, inclusief of het echt mogelijk is om NMI adviseurs langer

[0:28:05] uit te zenden.

[0:28:05] Hoe denken de NAVO en andere landen daarover?

[0:28:09] En, dat is ook gelijk eerder denk ik al gezegd, maar dat een langere uitzending ook echt nadelen

[0:28:13] heeft voor het thuisfront.

[0:28:15] Als daar eerder over gezegd kan worden, heel graag, maar anders zou ik ook wel graag de

[0:28:18] toezegging hebben van het kabinet dat dit heel concreet gemaakt wordt in de rapportage die

[0:28:22] we in mei 2025 kunnen verwachten.

[0:28:25] Voorzitter, die bijdrage willen we gaan leveren als Nederland, die blijven we leveren en daar

[0:28:30] En daar gaan we ook gestaag in verder, want daar doen we denk ik ook gestand

[0:28:34] dat als SGP hebben we eerder gezegd dat onze grondhouding positief is

[0:28:39] op basis van artikel 100-brieven die we ook rond de feitelijke vragen

[0:28:43] hebben gehad en ook de beantwoording daarin.

[0:28:44] En wat dat betreft kunnen we ook straks per neer, wat ons betreft,

[0:28:47] een instemming met de verlenging van deze missie verwachten.

[0:28:52] Voorzitter, ik waardeer het bijzonder, en dat is ook door collega's al opgemerkt,

[0:28:55] dat Nederland een betrouwbare NAVO-partner is

[0:28:57] en dat we ook een aantal cruciale componenten voor de missie leveren.

[0:29:01] De force protection, de helikoptercapaciteit en ook de commandant.

[0:29:04] En gelijk is daarbij mijn vraag of er bij die force protection missie teams

[0:29:07] onderweg genoeg medische capaciteit aanwezig is, ook voor een eventuele non-combat missie.

[0:29:13] Ja, voorzitter, en dan het laatste, de risico's.

[0:29:15] Want ook deze missie is, hoe je het ook wendt of keert, niet zonder risico's.

[0:29:19] Want er zijn nog steeds jiddische milities die veel tegen onze aanwezigheid in Irak zijn.

[0:29:24] En er is ook toenemende onrust en er zijn spanningen in Baghdad

[0:29:27] die mogelijk impact gaan hebben.

[0:29:29] En mijn laatste vraag is dan ook of de minister verwacht

[0:29:31] dat in aanloop naar Irakese verkiezingen die spanningen nog kunnen toenemen.

[0:29:36] Daar laat ik het bij, voorzitter. Dank u wel.

[0:29:37] Dank u wel, minister Offen.

[0:29:39] Minister Seder.

[0:29:40] Dank u wel. Er zijn veel vragen gesteld waar ik mij bij aansluit,

[0:29:43] dus ik wil graag kort houden, gezien de tijd ook.

[0:29:46] Voorzitter, het is een belangrijk en gewichtig moment

[0:29:48] als de Kamer het debat voert over de artikel 100-brieven.

[0:29:51] gaat hij namelijk over het inzetten van Nederlandse militairen.

[0:29:55] Dat is altijd met risico's en gevaren omkleed.

[0:29:57] Daarom is dit een beslissing die we als parlement niet licht moeten nemen.

[0:30:02] Evenwel sta ik hier om namens mijn fractie steun uit te spreken

[0:30:04] voor de verlenging van de Nederlandse force protection bijdrage aan de NAVO-missie in Irak.

[0:30:10] En ook onze dank aan onze militairen daar.

[0:30:14] Voorzitter, dat doen we in licht van flinke politieke en militaire ontwikkelingen in de regio.

[0:30:18] Het is nog niet duidelijk welke impact de val van het Assad-regime zal hebben op de veiligheidssituatie

[0:30:24] in de regio in het algemeen en Irak in het bijzonder, zo gaf het kabinet aan naar aanleiding

[0:30:29] van eerdere vragen.

[0:30:30] De vraag is of daar inmiddels iets meer over te zeggen is en ook welke exit-strategie er

[0:30:35] is, mocht het zo zijn dat de huidige interim-premier, waarbij ik volgens mij toch meen te denken

[0:30:42] die een IS-verleden heeft, toch ook zich op een andere manier in de wedstrijd zit.

[0:30:50] Voorzitter, ten aanzien van de exit-strategie

[0:30:52] is er een einddoel opgesteld voor deze NAVO-missie in het algemeen

[0:30:55] en voor de Nederlandse deelname daaran?

[0:30:58] Is daar ook al zicht op? Er wordt rekening gehouden met het scenario

[0:31:00] dat deze militairen in de toekomst mogelijk niet welkom zijn in Irak,

[0:31:04] bijvoorbeeld door lokale politieke ontwikkelingen.

[0:31:06] Tot zover, voorzitter. Dank u wel.

[0:31:08] Dank u wel. Ik kijk heel even of er behoefte is aan een schorsing aan de kant van het kabinet.

[0:31:19] Oké, dan schors ik de vergadering tot vijf voor elf.

[0:55:30] Welkom terug. Ik heropen de vergadering en ik geef als eerste het voorstel aan de minister van Buitenlandse Zaken.

[0:55:38] Dank voorzitter. Fijn dat een aantal van de leden van de commissie met eigen hogen heeft kunnen zien

[0:55:48] hoe daar Nederlanders, militair en civiel, hoe zij daar aan het werk zijn.

[0:55:54] En ik ben het eens met de heer Boswijk.

[0:55:56] Het is echt het mooiste om te zien hoe dat praktische werk plaatsvindt.

[0:56:00] Dat is het mooie, zeg ik als minister van Buitenlandse Zaken aan Defensie.

[0:56:04] De minister van Defensie en ondergetekenen komen op een ander moment daar wel te kijken.

[0:56:10] Maar ik juich zeker toe dat die bezoek is gebracht.

[0:56:12] En u zult ook hebben gemerkt hoe het het reizen is.

[0:56:16] en dan hebt u dat toch op een comfortabele wijze gedaan.

[0:56:19] U had soms zelfs in de economie vluchten, twee overnachtingen, dat soort zaken.

[0:56:24] Dit is het eerste artikel 100-debat van het kabinet.

[0:56:26] Ik weet dat de Kamer zeer hecht aan de zorgvuldige artikel 100-procedure.

[0:56:30] Dat geldt ook voor het kabinet. Het gaat hier om uitzending van militairen.

[0:56:33] En zoals de heer Stoffer zei, dan heb je ook wel iets...

[0:56:37] Zorgvuldige afweging is gepast en ik waardeer daarom zeer de betrokkenheid.

[0:56:42] En ik zal pogen uw vraag zo volledig en goed mogelijk te beantwoorden.

[0:56:47] Tegelijkertijd, we kunnen niet over Irak spreken zonder eerst stil te staan bij de ontwikkelingen in Syrië.

[0:56:51] Daar weest het aantal van uw fracties op en de eventuele impact daarvan op Irak.

[0:56:57] Vanmiddag is het commissiedebat Midden-Oosten.

[0:56:59] Daar is nog veel meer ruimte, ook om bijvoorbeeld in te gaan op de vraag van de heer Batenotte

[0:57:04] over de Raad Buitenlandse Zaken en de Turkse activiteiten in het noorden van Syrië.

[0:57:09] Deze ontwikkelingen zijn niet te min, ook relevant voor het besluit dat hiervoor ligt,

[0:57:14] namelijk de verlenging van de Force Protection Anomaly Irak.

[0:57:18] Vorige week is de nalangdurige burgeroorlog natuurlijk een einde gekomen aan de wind van Assad.

[0:57:23] Heel veel is nog onduidelijk.

[0:57:26] De ontwikkelingen in Syrië kunnen implicaties hebben voor de situatie in Irak.

[0:57:30] Allereerst voor de Iraakse bevolking.

[0:57:32] Met de wonden van ISIS nog vers in het geheugen, en die zijn verre van geheeld,

[0:57:37] is de Iraakse bevolking vooral bezorgd over de kans dat een toename in terreuractiviteit in Syrië

[0:57:43] kan overslaan naar Irak.

[0:57:45] Ook de regering van premier al-Sudani is daarover bezorgd en alert,

[0:57:50] want die instabiliteit in Syrië heeft in het verleden wel uitgewezen te kunnen overslaan naar Irak.

[0:57:59] En de heer Nordkamp vroeg naar de gevolgen ook voor Iraanse milities in Irak.

[0:58:05] Het antwoord daarop is dat het eigenlijk nog onvoorspelbaar is.

[0:58:08] Het is onbevredigend, dat antwoord, richting u, maar ook voor mij.

[0:58:12] Enerzijds zou je kunnen zeggen, de verzwakking van Iran

[0:58:15] naar aanleiding van de val van Assad,

[0:58:17] zal ook de milities, Iraans geleerde milities, in Irak verzwakken.

[0:58:21] Anderzijds kunnen ook waterbedeffecten optreden.

[0:58:25] We weten dat nog niet precies.

[0:58:26] We zijn wel alert dat alles onderstreept wel het belang

[0:58:29] van het weerbaar maken van die veiligheidssector in Irak.

[0:58:34] En daar doelt deze missie ook op.

[0:58:37] Die is ook daarop gericht.

[0:58:40] De Iraakse regering heeft maatregelen genomen om de grens te versterken,

[0:58:44] militaire eenheden paraat te stellen vanwege de situatie in Syrië.

[0:58:48] Maar ja, die grens is wel zo'n 600 kilometer lang en brengt uitdagingen met zich mee.

[0:58:53] Om die reden is ook de anti-ISIS-coalitie OIR zeer alert.

[0:59:00] Dat getuigt ook de meer dan 75 luchtaanvallen van de VS.

[0:59:04] Vorige week hebben we uitgevoerd tegen ISIS-doelen in Syrië.

[0:59:08] Maar in essentie is gewoon ook waakzaamheid geboden.

[0:59:10] En dat maakt de bijstand aan Irak en dus ook NMI onder meer om ISIS te bestrijden

[0:59:15] en het verslaan van ISIS te consolideren onverminderd relevant, zo niet relevanter.

[0:59:21] Om verdere vragen over Syrië ga ik het beste in vanmiddag, in het andere debat, maar goed

[0:59:26] in dit debat vooral te spreken over NMA-Irak en de gevolgende ontwikkelingen daarvoor.

[0:59:32] Wat zijn de doorslaggevende redenen om te komen tot het besluit voor deze force protection

[0:59:36] bijdragen met zes maanden te verlengen?

[0:59:40] En wat is de Iraakse internationale politieke context en internationale politiek?

[0:59:45] Daar ga ik hier verder graag nog op in.

[0:59:48] Waarom doen we het?

[0:59:48] De force protection is op grond van de eerder artikel 100-brief

[0:59:54] momenteel, zoals u weet, reeds aanwezig in Irak,

[0:59:56] met een looptijd tot en met 31 december.

[0:59:58] Door die verlenging wordt-ie verlengd tot in ieder geval de duur

[1:00:04] van het Nederlandse commando van de NAVO-missie tot en met mei 2025.

[1:00:08] Dus die gelijktrekking, waar de heer Pol ook op wees, is van belang.

[1:00:13] En daarmee wijs ik ook op wat de heer Seder vroeg

[1:00:16] wat mij betreft de exit-strategie bijdragen,

[1:00:19] loopt dus voor de force protection in de loop van volgend jaar af.

[1:00:25] Voor de force protection daarna overlegt de NAVO met een bondgenoot.

[1:00:31] Dat is in ieder geval niet de verantwoordelijkheid van Nederland.

[1:00:35] In principe gaat een bondgenoot dat overnemen,

[1:00:38] zoals dat in een bondgenootschap ook ideaal loopt.

[1:00:43] Dit kabinet kiest voor deze missie,

[1:00:45] omdat we op die manier bijdragen aan de doelstelling van het hoofdlijnakkoord,

[1:00:48] namelijk bestrijden van terrorisme en tegengaan van de instabiliteit

[1:00:52] die kan leiden tot ontheemding.

[1:00:54] En de Nederlandse Force Protection-bijdrage is essentieel voor die missie

[1:00:57] om het kernmandaat van die missie,

[1:00:59] het advieswerk aan de Iraakse autoriteiten, te kunnen voortzetten.

[1:01:03] Het voorziet in de veiligheid en de mobiliteit van het personeel van de missie,

[1:01:06] zoals de aantal van u heeft kunnen zien.

[1:01:09] De gronden voor die bijdrage zijn niet wezenlijk anders

[1:01:12] dat de gronden voor de reeds lopende bijdrage aan de NAVO-missie in Irak,

[1:01:17] waaronder de Nederlandse commandovoering.

[1:01:19] En ten eerste is dat het directe veiligheidsbelang,

[1:01:22] primair om ISIS tegen ISIS in te blijven gaan,

[1:01:26] en ten tweede de burden sharing binnen de NAVO,

[1:01:29] laat die niet ongenoemd blijven,

[1:01:30] en het zijn van een betrouwbare bondgenoten erbij.

[1:01:34] Want die eerste plaats, een stabiel Irak,

[1:01:36] is van belang voor Nederland, voor Europa, voor de regio.

[1:01:40] Het duurzaam verslaan van ISIS, het voorkomen van een heropleving,

[1:01:44] dat kan leiden tot hernieuwde...

[1:01:47] Want zo'n heropleving kan leiden tot hernieuwde instabiliteit en ontheemding.

[1:01:52] ISIS in Irak is ernstig verzwakt, territoriaal formeel verslagen,

[1:01:56] maar niet ideologisch nog altijd actief in zowel Irak als Syrië.

[1:02:00] En de ontwikkelingen in Syrië hebben die zorg

[1:02:02] over een mogelijke heropleving weer aan de oppervlakte gebracht.

[1:02:06] Deelnaam van Nederland, andere internationale partners

[1:02:09] Aan de missies in Irak staat daarna steeds meer in het licht van het tegenwicht bieden

[1:02:14] tegen de invloeden van destabiliseren van ontwrichtende geopolitieke spelers in de regio,

[1:02:18] waaronder Iran, en dat mede gelet op het risico op een Iraanse as die ook de veiligheid van

[1:02:24] andere landen in de regio, zoals Israël, bedreigt.

[1:02:27] De Iraakse strijdkrachten hebben nog steeds ondersteuning van de internationale gemeenschap

[1:02:31] nodig bij de verdere versterking van de veiligheidssector.

[1:02:35] De NAVO-adviesmissie in Irak adviseert hen daarover.

[1:02:40] Gaat het daarbij ook om langer blijven of stoppen?

[1:02:44] Daar hebben diverse fracties op gewezen.

[1:02:49] In principe is het zo dat door deze force protection bijdrage maar een half jaar te verlengen,

[1:02:54] dat u gelijk loopt aan die bijdrage of nagenoeg gelijk met helikopters en de force commander.

[1:02:59] Daarna worden we afgelost.

[1:03:00] Het kabinet houdt vooralsnog geen rekening met een verlengingsverzoek

[1:03:05] voor de force protection vanuit de NAVO.

[1:03:09] Tegelijkertijd, op basis van de ontwikkelingen rond ISIS en Syrië,

[1:03:13] nieuwe verzoeken wordt het kabinet altijd in overweging genomen

[1:03:16] en het besluit over wenselijkheid en mogelijkheid zal dan worden gewogen.

[1:03:20] Mochten hier ontwikkelingen op zijn, wordt uiteraard de Kamer daarin meegenomen.

[1:03:25] Een aantal van u stelde ook een hele paar patenotten vragen over

[1:03:30] hoe zit het dan met de VS in de koers van een Trump-administratie.

[1:03:35] Ik kan u zeggen, de verwachting is niet dat de VS zich plots zal terugtrekken.

[1:03:42] President-elect Trump heeft gebeld op 8 november met de Iraakse premier.

[1:03:47] Steun uitgesproken ook voor een strategisch partnerschap.

[1:03:51] Ik kan niet speculeren over hoe de Trump-administratie zich van tal van onderwerpen in de wereld precies

[1:03:59] zal opstellen, maar deze inzet loopt dus af van die force protection in de zomer van

[1:04:06] komend jaar.

[1:04:10] En we hebben op dit moment geen verwachting dat die eerder tot een einde zou komen.

[1:04:16] Dank u wel.

[1:04:17] Er is een vraag van de heer Paterlotte.

[1:04:19] Ja voorzitter, het minister van Buitenlands Zaken zegt dat de komstige verzoeken, gezien de situatie,

[1:04:24] is het niet ontdekbaar. Die worden dan op z'n meritus gewogen. We hebben net van de PVV natuurlijk

[1:04:28] heel duidelijk gehoord, ja dit is het dan ook. Dat gaan we niet doen. Dat zou voor Nederland voor het

[1:04:33] eerst zijn, dat de grootste coalitiepartij, of inderdaad de grootste partij, een militaire missie

[1:04:37] niet steunt. Hoe werkt het kabinet dit als je kijkt naar het draagvlak? Is het voor het kabinet

[1:04:42] business as usual als zo'n situatie zou ontstaan? Of is dat iets wat het kabinet een grote zorg vindt

[1:04:48] en daarop wil inzetten dat de Grootse Coalitiepartij het dan wel steunt?

[1:04:51] De minister.

[1:04:53] Ja, voorzitter, het kabinet hoopt natuurlijk altijd op een breed draagvlak

[1:04:56] voor het uitzenden van narmissies als deze,

[1:05:00] want je hebt kunnen zien wat voor omstandigheden mensen moeten opereren.

[1:05:04] Dat is niet ideaal en ze hadden het veiligheidsrisico's.

[1:05:07] Daar zijn mensen ook op voorbereid.

[1:05:10] Waar het gaat om dat breed draagvlak, daar streven we altijd naar.

[1:05:14] Maar op dit moment stel ik vast wat de heer Pol heeft gezegd,

[1:05:19] ook deze force protection, mede gezien die gelijktrekking, te kunnen steunen.

[1:05:23] En ik waardeer dat zeer. Ik vind het ook belangrijk.

[1:05:26] En ik hoop ook dat gewoon de Kamer inderdaad in de breedte die ik nu hier aan tafel merk,

[1:05:32] ook deze verlenging van de force protection tot in de zomer kan dragen.

[1:05:40] Dank. Gaat u verder.

[1:05:42] De missie levert een waardevolle bijdrage aan de versterking van de Iraakse veiligheidssector,

[1:05:50] maar tegelijkertijd zeg ik ook, bescheidenheid en realisme blijft gepast en daarmee verwijs

[1:05:55] ik ook naar hetgeen de heer Noordkamp heeft gezegd.

[1:05:58] NMI is een kleine missie, de veiligheidssector in Irak is omvangrijk en complex en gefragmenteerd,

[1:06:05] kamp met grote uitdagingen, dus Nederland levert een waardevolle maar bescheiden bijdrage.

[1:06:11] We doen onze tour of duty en er worden stappen gezet, zoals het mogen blijken,

[1:06:16] uit aanhoudende successen in de strijd tegen ISIS, maar we kunnen niet verwachten

[1:06:20] dat Irak in de nabije toekomst geheel op eigen benen kan staan en zo veilig is

[1:06:26] als boven Karspol, Purmerend, Vlagtwerden of...

[1:06:31] Waar komt de heer Noordkamp vandaan?

[1:06:35] Oké, relatief veilig.

[1:06:37] Het tweede belangrijke, dus de eerste grond, is die bijdrage

[1:06:40] aan die stabiliteit, hoe bescheiden ook.

[1:06:42] Dat is een belangrijke reden om daar te zijn.

[1:06:44] Een tweede belangrijke grond voor onze deelname is dat de bredere bijdrage aan NMI,

[1:06:49] een belangrijke bijdrage, is onze burden sharing in de NAVO.

[1:06:52] En daar hecht het kabinet ook aan, om een betrouwbare bondgenoot binnen de NAVO te zijn.

[1:06:57] En daar hoort ook bij dat we bijdragen, niet alleen hoofdtaak 1,

[1:07:01] maar dat we ook bijdragen aan NAVO-missies en operatie buiten het NAVO-verdragsgebied.

[1:07:08] De binnenlandse en de internationale context.

[1:07:10] de binnenlandse context in Irak.

[1:07:12] Met verwijzing naar m'n opmerking over Syrië van belang te benadrukken

[1:07:17] dat de Nederlandse militairen en burgers in Irak aanwezig zijn op verzoek

[1:07:21] en op uitnodiging van de Iraakse regering.

[1:07:25] En gezien de situatie rond Syrië kan ik me ook wel indenken

[1:07:27] dat NMI, maar dat geldt ook voor OIR, des te meer welkom zijn op dit moment.

[1:07:36] Irak kan en wil nog niet zonder de steun van de internationale gemeenschap.

[1:07:40] Dat geldt ook eens voor de regering van premier al-Sudani, die nu bijna 2,5 jaar in het zadel zit.

[1:07:46] Die regering wil Irak positioneren als een veiliger en stabiel land met een eigen souveräniteit.

[1:07:52] Zoals al langer het geval is, is er binnen Irak weleens een grote verdeeldheid, weerbarstige situatie.

[1:07:58] Dat vraagt van hun regering een behoorlijke binnenlandse balanceeract.

[1:08:04] De heer Stoffer vroeg naar de Iraakse verkiezingen in het najaar.

[1:08:09] Ja, in die politieke context, met verschillende spanningen

[1:08:12] en sectarische huizen, dat is afgelopen jaren zo geweest.

[1:08:17] Het is ook de verwachting dat dat ook in en rond richting verkiezingen

[1:08:21] in het najaar zal spelen. Dat is niet nieuw.

[1:08:24] Die horen bij de context waarin de missie opereert.

[1:08:26] En de missie is daar goed op toegerust en we monitoren nauwgezet

[1:08:30] en welke risico's daaruit voortvloeien.

[1:08:34] Die balanceeract, die is er ook op het internationale toneel.

[1:08:38] De situatie in de regio is zorgelijk, waar het ook de Iraakse autoriteiten zorgen.

[1:08:42] De gebeurtenissen van 7 oktober vorig jaar, de oorlog in Gaza en Libanon,

[1:08:46] de regionale spanningen, de escalatie in de recente ontwikkelingen in Syrië,

[1:08:50] die leiden, zoals ik al zei, tot spanningen en veiligheidszorgen in Irak.

[1:08:53] En daar zit ook samen aan en in.

[1:08:59] Iraanse milities of Iraans gelieerde milities in Irak.

[1:09:03] Voor hen zal ook wegen in welke mate de elders staakt het virus, worden gehandhaafd of ontstaan.

[1:09:11] Dat soort zaken werkt op elkaar in.

[1:09:14] Niet altijd één op één, maar het werkt wel degelijk op elkaar in.

[1:09:17] Die ontwikkelingen in de regio leiden het afgelopen jaar ook tot een toenemende politieke druk

[1:09:22] om het vertrek van de anti-ISIS-coalitie Operation Inherent Resolve, OIR,

[1:09:30] uit Irak te realiseren.

[1:09:32] Dat werd kracht bijgezet met aanvallen gericht tegen met name VS-militaire doelen in Irak

[1:09:39] eind vorig jaar, begin dit jaar, die sindsdien wel significant zijn afgenomen.

[1:09:45] De Iraakse regering die staat soms weliswaar kritisch tegenover de VS,

[1:09:49] en zeker tegenover Israël, maar steunt de militaire samenwerking

[1:09:53] en de aanwezigheid van westerse landen, inclusief de VS, en doet dat openlijk.

[1:09:58] En dat wordt herhaaldelijk ook benadrukt in gesprekken die wij hebben,

[1:10:02] die onze mensen hebben met de Iraakse autoriteiten, die ik ook zelf heb,

[1:10:06] zoals enige tijd geleden met Fouad Houssein,

[1:10:09] de Iraakse minister van Buitenlandse Zaken, die overigens prima Nederlands spreekt.

[1:10:16] De heer Paternotte vroeg inderdaad naar Irak en de VS.

[1:10:21] Ik kom daar nog op één punt op terug.

[1:10:25] Irak en de VS sloten op 27 september een overeenkomst over de transitie van OIR van de anti-ISIS-coalitie

[1:10:32] naar toekomstige bilaterale afspraken.

[1:10:35] De contraterrorisme-activiteiten van OIR in Irak worden gefaseerd geëindigd, waarbij

[1:10:41] de activiteit in Irak per september 2025 stoppen,

[1:10:45] dat is dus na deze Nederlandse missie bijdrage waar we vandaag over spreken.

[1:10:51] De strijd tegen ISIS in Syrië zal vanuit Irak-Erbil worden voortgezet

[1:10:56] tot in ieder geval september 2026.

[1:10:59] En in een bilaterale Irak-VS-overlegstructuur

[1:11:02] worden momenteel die afspraken verder uitgewerkt.

[1:11:04] Ik kan niet vooruitlopen hoe de komst van de Trump-administratie

[1:11:09] daarop kan betekenen,

[1:11:10] Maar duidelijk is dat er geen sprake is van een volledig militair vertrek van de VS uit Irak.

[1:11:17] Op dit moment zijn er geen verwachtingen ter zake.

[1:11:24] En ik kan me zelfs voorstellen dat de ontwikkelingen in Syrië de wensen vanuit Irak voor die samenwerking

[1:11:30] met de VS alleen versterkt en niet verzwakt.

[1:11:34] Zowel Irak als de VS benadrukken dat de strijd tegen ISIS is en blijft een prioriteit.

[1:11:38] Het Irak is een integraal onderdeel van die bredere anti-ISIS-coalitie.

[1:11:42] Het uitgangspunt van de bilaterale veiligheidsarrangementen tussen Irak en de VS

[1:11:46] is dat die Irakse strijdkrachten worden ondersteund, de druk op ISIS behouden blijft.

[1:11:52] En juist nu OIR langzaam adviseert, is dat werk van NMI,

[1:11:57] om een partnerschap met een advisering aan de Irakse veiligheidssector voor te zetten,

[1:12:00] is dat onverminderd belangrijk.

[1:12:02] En ja, dat functioneren is afhankelijk van Amerikaanse kritieke randvoorwaarden.

[1:12:06] En de NAVO en de VS zijn het erover eens

[1:12:08] dat voldoende capaciteit aanwezig moet zijn en blijven

[1:12:12] om de NAVO-missie op een veilige manier voor te zetten.

[1:12:14] En daarop kan de minister van Defensie verder ingaan.

[1:12:18] De heer Van den Burgh had het volgens rijden in trams.

[1:12:22] Volgens mij rijden er geen trams in Irak.

[1:12:25] Er zijn er zelfs geen tramrails, voorzitter.

[1:12:27] De route naar de toekomst is daarmee misschien wat ongewis.

[1:12:30] Het gaat in Irak telkens om die algehele veiligheidszorg.

[1:12:33] deze missie, deze Nederlandse bijdrage naar force protection,

[1:12:38] nu gelijktrekken met de andere aanwezigheid in de missie,

[1:12:49] zet de wissels in ieder geval gelijk.

[1:12:52] En daar ben ik heel blij mee.

[1:12:55] Veel dank aan de minister.

[1:12:57] Dan gaan we gelijk door met de minister voor Defensie.

[1:13:01] Dank voorzitter.

[1:13:02] En ik slui natuurlijk allereerst aan bij de mooie woorden die zijn gesproken door de diverse Kamerleden

[1:13:06] als het gaat om de inzet van onze militairen.

[1:13:10] Ik vind het ook heel mooi dat de vaste Kamercommissie Defensie een bezoek heeft gebracht.

[1:13:14] Ik heb ook vanuit onze kant gehoord dat het al zeer positief is ervaren

[1:13:18] en dat het tot hele goede gesprekken en ervaring van uitwisseling heeft geleid.

[1:13:22] Dus zeer veel dank daarvoor.

[1:13:25] En ook juist goed denk ik om nu te gaan, want aan de ene kant

[1:13:28] zien natuurlijk ook de familie en gezinnen thuis dat de onrust in Syrië toeneemt en de vragen die

[1:13:33] Kamerleden daarover stellen van wat betekent dat nu voor onze mensen daar. Dat zijn ook dingen die

[1:13:38] natuurlijk gezinnen en mensen thuis bezighouden. En zeker in deze tijd van kerst en nieuwjaar,

[1:13:44] de feestdagen, dat onze militairen niet thuis kunnen zijn. Extra belangrijk dat we daar

[1:13:48] aandacht voor hebben. De minister van Buitenlandse Zaken heeft zojuist al veel dingen gezegd over de

[1:13:54] van deze missie en onze betrokkenheid in Irak.

[1:13:58] Ik zou daar nog aan willen toevoegen, puur vanuit defensieperspectief,

[1:14:01] dat het ook goed is voor onze militairen

[1:14:03] om in die omgeving actief te zijn,

[1:14:06] omdat het tot nieuwe ervaringen of betere geoefendheid

[1:14:11] in die context ook leidt.

[1:14:12] Als je ziet, we zijn natuurlijk veel bezig met hoofdtaak één,

[1:14:15] in Europa onze zelfverdediging en afschrikking versterken,

[1:14:19] maar het is ook goed in andere omgevingen om ook daar actief te zijn.

[1:14:22] En het motiveert onze mensen ook.

[1:14:24] Ik was zelf twee weken geleden in Gilserijen bij het helikopterdetachement,

[1:14:29] de lichting die in januari gaat, voor de volgende rotatie.

[1:14:33] En daar sprak ik iemand die voor het eerst op uitzending ging en daar heel erg naar uitkeek.

[1:14:37] Maar ook iemand uit het medische team die zei, dit is de laatste missie voor mijn pensioen

[1:14:41] en ik wil dat juist graag in Irak doen, om in die omgeving nog één keer in die context

[1:14:49] en in die spanning om daar nog één keer actief te zijn.

[1:14:52] Dus je ziet ook dat het ook onze mensen, dat het motiveert.

[1:14:57] De heer Stoffer, en dan sluit ik me aan bij wat collega Veldkamp daarover zei,

[1:15:02] als het gaat om hoe kan het nou dat de praktijk weer barstig is,

[1:15:08] dat de voortgang soms traag is, maar dat we aan de ene kant wel zeggen

[1:15:12] dat we positieve resultaten boeken.

[1:15:14] Dat zien we ook in de directe samenwerking die we hebben.

[1:15:17] Dus we zijn in de loop der jaren zijn we naast de advisering

[1:15:21] op meer operationeel-tactisch niveau, is het ook steeds meer op strategisch niveau,

[1:15:26] waarin we met de Iraakse autoriteiten, met onze verschillende counterparts daar,

[1:15:31] ook op strategisch niveau adviseren en een bijdrage leveren aan de stabiliteit van de

[1:15:36] veiligheidssector daar. Om ervoor te zorgen dat, gegeven alle spanningen die er zijn,

[1:15:42] de invloed van Iraanse milities, IS en anderen, dat Irak niet verder afglijdt,

[1:15:47] maar dat er een zekere mate van stabiliteit blijft.

[1:15:51] Dan zijn er enkele vragen gesteld over de veiligheidsontwikkelingen

[1:15:56] en wat dat betekent voor onze activiteiten daar

[1:16:00] en voor eventuele scenario's waar we op voorbereid zijn,

[1:16:04] in aanvulling op wat collega Veldkamp daarover zei.

[1:16:07] Kijk, we zien natuurlijk dat er samenhang is en dat er effecten zijn,

[1:16:11] maar het is niet zo dat nu de dreiging voor onze militairen daar,

[1:16:15] dat die substantieel is gewijzigd of dat er nu substantieel andere maatregelen nodig zijn.

[1:16:22] Uiteraard monitoren en maken we daar continu updates met beeld als het daarover gaat.

[1:16:27] Er zijn natuurlijk sowieso al op de verschillende basis waar we actief zijn,

[1:16:31] zijn er voorzorgsmaatregelen genomen als het gaat om luchtverdedigingssystemen,

[1:16:34] bijvoorbeeld, want ook in het afgelopen jaar

[1:16:37] hebben er door Iraanse milities aanvallen plaatsgevonden.

[1:16:41] Maar de verdedigingsmiddelen die daar voor handen zijn,

[1:16:44] Die zijn wat dat betreft adequaat.

[1:16:46] Uiteraard zijn onze militairen ook getraind om hier snel in te manoeuvreren

[1:16:50] op het moment dat er sprake is van een dreiging.

[1:16:54] En waar nodig worden er ook extra voorzorgsmaatregelen getroffen

[1:16:57] als het gaat om helmen, scherfvesten, dat soort zaken.

[1:17:00] Maar het is nu niet zo dat we nu zien op dit moment

[1:17:03] dat het veiligheidsbeeld substantieel veranderd is,

[1:17:07] maar we blijven dat uiteraard doorlopend monitoren.

[1:17:11] Als het gaat om mogelijke scenario's en wat als eventueel de Verenigde Staten een terugtrekkende

[1:17:17] beweging zou maken.

[1:17:20] Nou, collega Veldkamp zei net al dat we die signalen niet hebben, ook niet op militair

[1:17:24] niveau, dat dat nu op korte termijn zou gaan veranderen.

[1:17:29] Dus het heeft niet zo heel veel zin om daarop te speculeren.

[1:17:32] De realiteit is natuurlijk wel dat voor een heleboel van de enablers die van belang zijn

[1:17:37] en om daar op een veilige manier en toegeruste manier actief te zijn,

[1:17:40] dat de Amerikanen wel een heel belangrijke rol in spelen,

[1:17:43] zo niet zelfs een cruciale rol.

[1:17:45] Dus als zij een compleet andere beslissing zouden nemen,

[1:17:47] dan heeft dat natuurlijk wel gevolgen, maar we hebben daar geen indicaties van.

[1:17:51] Dus het is ook niet zo dat we daar ons nu heel concreet in moeten voorbereiden,

[1:17:54] maar we blijven uiteraard ook op militair niveau

[1:17:56] met de Amerikanen doorlopend in gesprek.

[1:18:04] Volgens mij heb ik daarmee de vragen van de heer Paternotte beantwoord.

[1:18:07] Dan een vraag van de heer Karreman over de cyber- en spionageactiviteiten.

[1:18:13] We zien eigenlijk dat de cyberactiviteiten, ook gericht richting onze mensen,

[1:18:20] dat dat dagelijks en doorlopend plaatsvindt, zoals we dat ook in Nederland overigens hebben.

[1:18:26] Het is niet zo dat daardoor de werkzaamheden die onze militairen daar verrichten,

[1:18:30] dat die significant worden verstoord.

[1:18:33] Die werkzaamheden kunnen gewoon doorgaan.

[1:18:34] Maar het is wel zo dat we daar natuurlijk zeer bewust van moeten zijn.

[1:18:40] Het is dan ook zo dat onze militairen, voordat ze die kant op gaan, krijgen ze ook een cyber

[1:18:44] awareness training en ook een specifieke briefing over de cyberdreiging daar.

[1:18:49] Mensen worden ook uitgerust met een burnertelefoon, zodat het risico daarop wordt gemitigeerd.

[1:18:57] En het is ook zo dat als er incidenten plaatsvinden, dan wordt dat ook steeds gedeeld en gemeld

[1:19:03] aan de MIVD, die voortdurend op basis daarvan ook het beeld update.

[1:19:07] Dus die monitoren eigenlijk continu op basis van al die incidentmeldingen

[1:19:11] welke cyberdreiging zien we en is het nodig om de aanvullende maatregelen

[1:19:17] tegen te nemen of daar iets extra's tegen te doen.

[1:19:19] Maar over het algemeen kan ik zeggen dat we ons daar adequaat tegen weten te beschermen.

[1:19:27] Dan waren er vragen over de medische keten.

[1:19:33] Het is zo, net als ook eerder is aangegeven,

[1:19:35] ...dat de medische keten is geborgd.

[1:19:37] Er is op een basisstandaard een rol-1-capaciteit...

[1:19:40] ...wat gelijk staat aan een huisarts.

[1:19:44] AAAB, als zo'n airbase, heeft rol-1- en 2-capaciteit...

[1:19:48] ...wat ook in staat stelt om levensrennende handelingen te verrichten.

[1:19:52] En de locatie in Baghdad heeft ook een rol-3-capaciteit...

[1:19:56] ...wat betekent dat de chirurgische capaciteit aanwezig is.

[1:19:59] En hiertussen vliegt ook een medische evacuatiecapaciteit...

[1:20:03] mocht dat nodig zijn, medevac-helikopters,

[1:20:07] die staan stand-by en kunnen ook binnen het golden hour, zoals dat heet,

[1:20:11] dus binnen het uur dat er iets plaatsvindt, kunnen die ook direct worden ingezet.

[1:20:14] Daarnaast geldt natuurlijk dat onze force protection team

[1:20:17] soms ook meer op afstand activiteiten ondernemen.

[1:20:21] En in dat geval gaat er ook altijd een militair verpleegkundige mee,

[1:20:24] zodat, mocht daar iets gebeuren, ook meteen medische ondersteuning beschikbaar is.

[1:20:29] Dus die medische keten, die is op orde gegeven.

[1:20:33] de NAVO-standaarden die daarvoor worden gesteld.

[1:20:36] Er mocht, nou ja, ga ik weer speculeren als het gaat om de betrokkenheid van de VS,

[1:20:40] maar mochten daar dingen in veranderen, dan vindt daar natuurlijk doorlopend overleg over plaats.

[1:20:44] Maar die verwachting die hebben we niet.

[1:20:47] Dan de heer Pool, die stelde vragen over de uitrusting.

[1:20:52] Het was de eerste keer dat onze militairen op die schaal in burgerten nu optreden.

[1:20:57] Dus het is niet, dat gebeurt natuurlijk wel vaker, maar op deze schaal was de eerste keer.

[1:21:02] Het was daarom inderdaad zo dat militairen zelf hun kleding hebben aangeschaft.

[1:21:09] Op basis daarvan hebben we ook lessen getrokken, dat is nu ook aangepast.

[1:21:14] Dus op het moment dat onze militairen dergelijke kleding nodig hebben,

[1:21:18] dan is dat ook beschikbaar bij onze kleding- en persoonlijke uitrustingsbedrijf,

[1:21:23] waardoor ze dat niet meer zelf hoeven aanschaffen.

[1:21:25] Het is zo dat militairen die dit hebben gedaan, dit zelf hebben voorgeschoten,

[1:21:30] maar ze kunnen hiervoor declaraties indienen, dus dan zal dat worden gecompenseerd.

[1:21:33] Meneer Pool.

[1:21:36] Ja, voorzitter, dank u wel en dank voor het antwoord van de minister.

[1:21:39] Alleen bij dat laatste kregen we dus te horen dat dat nog wel eens een langdurig proces is.

[1:21:45] En de PVV vindt echt dat als onze jongens dus iets moeten voorschieten,

[1:21:50] dan moet dat gewoon snel gecompenseerd worden.

[1:21:52] Dus ik zou de minister willen vragen om op dit dossier een beetje vaart te zetten

[1:21:56] En ook de jongens die dus nog niet gecompenseerd zijn, ja, dat gewoon te regelen.

[1:22:01] Dank. De minister.

[1:22:03] Ik, sorry, ik ben het daarmee eens.

[1:22:06] En die aansporing is terecht en die nemen wij ook op.

[1:22:11] Gaat u verder.

[1:22:13] Dan was er een specifieke vraag van de SGP over de omloopsnelheid van adviseurs.

[1:22:19] In principe is het zo dat onze adviseurs een half jaar actief zijn.

[1:22:24] En de heer Stoffer en ook anderen merken terecht op

[1:22:26] dat het in een context zoals in Irak, die behoorlijk ingewikkeld is,

[1:22:29] dat enige tijd kost om die context te begrijpen,

[1:22:32] relaties op te bouwen, vertrouwen te kweken,

[1:22:35] en dat dat enige tijd kost en dat het dan zonde is of jammer

[1:22:38] dat iemand na een half jaar, terwijl hij dat net heeft verwerkstelligd,

[1:22:41] vervolgens weer teruggaat.

[1:22:43] Dus we hebben ook de intentie om de uitzending van adviseurs

[1:22:47] om die te verlengen van een half jaar naar een jaar.

[1:22:50] Maar we zijn daar nog de praktische details van hoe dat allemaal precies zit,

[1:22:53] zijn we aan het uitwerken.

[1:22:54] Maar die intentie is er zeker en op dit moment wordt dat verder uitgewerkt.

[1:23:02] Dan had de heer Pol nog een vraag over de, mijn collega Veldkamp kwam die ook op antwoord,

[1:23:08] maar over een mogelijke verlenging van het verzoek.

[1:23:11] Op dit moment ligt er niet een concrete vraag, maar goed, op het moment dat die vraag vanuit

[1:23:15] de NAVO wel komt, bekijken we die natuurlijk serieus.

[1:23:18] Maar het is niet zo dat dat op dit moment wordt voorzien.

[1:23:21] En tot slot, voorzitter, ik heb eerder aan de Kamer gemeld dat er een verzoek van Duitsland

[1:23:27] was om een zogenaamde MRTT, dus tankencapaciteit, te leveren aan OIR en om dat vanuit Jordanië

[1:23:34] te doen.

[1:23:35] Inmiddels is het zo dat Duitsland formeel dat verzoek heeft ingetrokken, dus er is niet

[1:23:39] meer op dit moment een vraag die voor ligt.

[1:23:41] Dat zullen we uiteraard ook per brief aan uw Kamer melden, maar aangezien we nou die informatie

[1:23:46] net te binnen hebben, dacht ik het ook wel voor de volledigheid goed om het hier al aan

[1:23:49] u te melden.

[1:23:52] Veel dank. Dit betreft een artikel 100-procedure.

[1:23:55] Dat betekent dat wij dit debat ook plenair zullen afronden.

[1:23:58] Dat staat nu gepland voor kwart over één.

[1:24:01] Er is de ruimte voor een tweede termijn, mocht daar gebruik gemaakt willen worden.

[1:24:08] Dus ik kijk even naar de collega's.

[1:24:09] Dat is niet het geval.

[1:24:11] Dan dank ik de bewindspersonen hartelijk voor de beantwoording van alle vragen.

[1:24:15] En dan zien we elkaar weer om kwart over één in de plenaire zaal.

[1:24:17] Dank u wel. De vergadering is gesloten.