Circulaire economie

[0:00:00] Dames en heren, een hele goede morgen.

[0:00:02] Allereerst een heel hartelijk welkom aan alle belangstellenden hier op de publieke tribune...

[0:00:06] ...en ook de mensen die dit vandaag op afstand gaan volgen.

[0:00:11] Hartelijk welkom ook aan de winstpersonen.

[0:00:13] Fijn dat u er bent. Natuurlijk ook aan de leden en de ondersteuning.

[0:00:16] We gaan beginnen met dit debat Circulaire Economie.

[0:00:21] Er zijn ook nog eens aan de aanvang van de middagvergadering stemmingen.

[0:00:25] Die staan op de rol.

[0:00:26] We weten nog niet of wij daarvoor dat debat zouden moeten onderbreken...

[0:00:29] nog niet. En ik wil u vast mededelen dat ik dit debat zal voorzitten

[0:00:35] totdat het plenaire debat dakloosheid begint. Dat zal zo rond twee uur half drie zijn.

[0:00:41] Maar wie weet hoe ver we dan al zijn. En daarom gaan we snel beginnen.

[0:00:46] Wie zal het zeggen? Ik ben altijd hoopvol als voorzitter, dus zodat het gaat.

[0:00:51] Maar laten we er een mooi debat van maken en laten we snel beginnen.

[0:00:53] En dat doen we door eerst te beginnen met de inbreng van de EU rapporteur

[0:00:57] circulaire economie. De heer Gabriels gaat de gang voor u inbrengen.

[0:01:00] Ja, dank u wel, voorzitter. En als eerste wil ik graag iedereen met wie we gesprekken

[0:01:04] gevoerd hebben en ook de medewerkers van de Griffie enorm bedanken voor de

[0:01:08] structuur, de input en ook de staatssecretaris bedankt voor de reactie

[0:01:13] van 5 december op het tussenrapport. Enkele punten die ik naar voren wil

[0:01:17] brengen namens de commissie. Wat me opviel in alle gesprekken die ik voerde met

[0:01:21] bedrijfsleven, financiële sector, NGOs, adviesbureaus en consultants is dat

[0:01:25] dat iedereen voorstander is van een circulaire economie.

[0:01:28] En toch gaat die transitie maar niet vliegen.

[0:01:32] Iedereen die we gesproken hebben, wil dat lef getoond wordt

[0:01:34] en keuzes worden gemaakt, en tegelijkertijd werkt het nu niet optimaal.

[0:01:38] Versnippering binnen de overheid is daarbij een thema.

[0:01:41] En ook de circulaire financiering is een ander groot thema,

[0:01:44] net als normstelling die hand in hand moet gaan met adequate stimulering.

[0:01:48] We hebben daar twee interessante workshops over gehad de afgelopen week,

[0:01:51] dus ook rond de tafelgesprekken,

[0:01:52] waarvan gisteren heel veel informatie tot ons is gekomen.

[0:01:55] De gesprekspartners zaten vol goede ideeën over hoe het wel zou moeten.

[0:01:59] Volgens mij kunnen we samen een heel eind komen in een frequenter en breed ingestoken

[0:02:02] overleg tussen alle partijen.

[0:02:04] Het veld weet namelijk prima wat het wil.

[0:02:07] Ook de staatssecretaris geeft aan dat samenwerking cruciaal is in de circulaire economie.

[0:02:11] Ik zou daarom de volgende vier aanbevelingen willen doen namens iedereen die hier zit.

[0:02:16] De eerste betreft de samenwerking met het veld.

[0:02:18] Ik stel voor om, à la de woontop, een circulaire economietop in het leven te roepen.

[0:02:23] Een podium waar de betrokkenen samenkomen en waar ze concrete afspraken maken.

[0:02:28] Bijvoorbeeld over geld voor de transitie en over welke regelgeving in de weg staat

[0:02:31] en wat bedrijven nodig hebben om deze economie vorm te kunnen geven

[0:02:34] op een manier die werkt voor de samenleving.

[0:02:37] En graag hoor ik daarover een reactie van de bewindspersonen.

[0:02:41] Mijn tweede aanbeveling gaat over de inrichting van de circulaire economie binnen de Rijksoverheid.

[0:02:46] Oplossingen waar partijen om vragen liggen vaak niet op het terrein van een aantal departementen.

[0:02:50] of die liggen vaak wel, sorry, op het terrein van een aantal departementen.

[0:02:53] Daarom zitten ook deze bewindspersonen hier.

[0:02:56] En circulaire economie hoort thuis in het hart van de economie.

[0:02:59] En belangrijk is het dat niet EZ dat een bijdrage zou moeten leveren aan de circulaire economie,

[0:03:04] maar dat het het hart zou moeten uitstralen,

[0:03:07] zou moeten uitdragen als economisch beleid, de circulaire economie.

[0:03:10] Je kan niet een lineaire economie hebben en daarnaast een beetje een circulaire economie.

[0:03:14] Het moet het hart zijn.

[0:03:15] En ik wil ook graag weten hoe de minister van Economische Zaken

[0:03:18] en de staatssecretaris van Financiën daarin staan,

[0:03:19] zeker na de aanbevelingen van Draghi en Letta

[0:03:22] om de circulaire economie in het hart van de economie te plaatsen.

[0:03:25] Tijdens het rondetafelgesprek werd voorts als interessante suggestie gedaan

[0:03:30] om de transitie te laten trekken

[0:03:32] door een instituut van een circulaire economiecommissaris,

[0:03:35] vergelijkbaar met het orgaan van de Delta-commissaris,

[0:03:37] inclusief geld en menskracht.

[0:03:39] Hoe staan de bewindspersonen daarin?

[0:03:42] Dan een derde aanbeveling, en die is inhoudelijk.

[0:03:45] Er moeten afspraken gemaakt worden

[0:03:46] over normstelling, stimulering en beprijzing.

[0:03:49] Een samenhangend pakket waarbij stok en wortel in evenwicht met elkaar zijn.

[0:03:54] Het is echt leuk om terug te zien hoe je eigen woorden soms...

[0:03:56] Ik gebruik heel vaak de stok en de wortel en dan staat dat hier en dan lees ik dat hiervoor.

[0:04:02] Alle partijen, inclusief bedrijfsleven, hebben aangegeven dat dit nodig is.

[0:04:05] Zeker om circulaire startups en met name ook de plastic recyclers in het leven te houden.

[0:04:10] De plastic recycling business dreigt namelijk het onderspit te delven in Nederland en in de EU.

[0:04:14] En daarnaast blijkt uit het ronde tafelgesprek van vorige week donderdag...

[0:04:17] dat afspraken nodig zijn om de tax shift voor elkaar te krijgen, dus om arbeid goedkoper

[0:04:21] te maken en vervuilinggrondstoffen te belasten.

[0:04:24] Als voorbeeld noem ik de fast fashion, waarbij goedkope kleding de markt overspoelt terwijl

[0:04:28] tweedehands en kringloop het nakijken hebben.

[0:04:31] Uit het ronde tafelgesprek blijkt ook dat een goede circulaire business case brood nodig

[0:04:35] is.

[0:04:36] Er moet namelijk een afzetmarkt zijn en daarbij speelt de prijs een cruciale rol.

[0:04:40] Hierbij is, zoals de vertegenwoordiger van de banken uitlegde, de rol van de overheid

[0:04:43] cruciaal.

[0:04:44] Normering is dan essentieel, prijssprikkels aan de verkoopzijde en daarnaast vraagsturing

[0:04:49] door de overheid door vergaande circulaire inkoop en aanbesteding.

[0:04:52] De afzet van producten moet een eerlijke concurrentie kunnen zijn met lineaire bedrijven.

[0:04:57] Circulaire start-ups en bestaande bedrijven die in transitie zijn moeten geholpen worden

[0:05:01] met de overbruggingstijd.

[0:05:03] Duidelijk werd in dit rondetafelgesprek dat de circulaire economie de economie van de

[0:05:06] toekomst is waar steeds meer bedrijven kansen zien, mits er een eerlijke concurrentie komt

[0:05:10] met de lineaire economie.

[0:05:12] Ik zou ook graag de reactie van de drie bewindspersonen hebben

[0:05:15] op de circulaire financiële aanpak.

[0:05:18] Dan de vierde aanbeveling, tot slot, gaat over het grote verhaal.

[0:05:22] Gedragsverandering is nodig, staat in het tussenrapport.

[0:05:25] Fijn dat de staatssecretaris aan een beter narratief werkt,

[0:05:27] maar gedragsverandering is alleen te bereiken

[0:05:29] als de inwoners de juiste informatie hebben

[0:05:31] en financieel in staat worden gesteld de juiste keuzes te maken.

[0:05:35] De kern van het grote verhaal is om preventiedoelen nog sterker na te jagen.

[0:05:39] Hoger op de airladder dus.

[0:05:40] Kan de staatssecretaris daarover rapporteren

[0:05:42] via het Nationaal Uitvoeringsprogramma?

[0:05:44] En hoe dragen de minister van EZ

[0:05:46] en de staatssecretaris van Financiën

[0:05:49] daaraan bij?

[0:05:50] Dat was de inbreng. Normaal gesproken

[0:05:52] heb je iets van 130 woorden per minuut

[0:05:54] en ik heb geprobeerd in 150 woorden per minuut

[0:05:56] het is te veel om in

[0:05:57] vijf minuten te zeggen, maar ik hoop dat het

[0:06:00] namens de commissie goed is

[0:06:02] overgekomen. Dank aan de

[0:06:05] EU-rapporteur voor de inbreng.

[0:06:06] Ik kijk denk ik als eerste even naar de staatssecretaris om te beginnen met de

[0:06:10] Dank, voorzitter. Ik garandeer niet dat ik hetzelfde tempo als de heer Gabriels ga volgen,

[0:06:15] voorzitter, dat zeg ik heel eerlijk. Dank voor de mogelijkheid om vandaag gemonderd

[0:06:20] te kunnen reageren op het tussenrapport van de EU-rapporteur, de circulaire economie,

[0:06:24] de heer Gabriels. Ik wil hem bedanken ook voor zijn rapportage over de stand van zaken rondom

[0:06:29] het circulaire economiebeleid. Ik waardeer ook het werk en de focus die de rapporteur op de

[0:06:34] noodzakelijke versnelling van de transitie, de circulaire economie die hij onderschrijft.

[0:06:41] Ik vond het ook goed om te zien dat de Kamer recent de twee ronde tafelgesprekken, waar

[0:06:44] de heer Gabbers het ook over had, heeft gevoerd met partijen die wij zelf ook vaak spreken.

[0:06:49] Daarbij blijkt dat we met het streven naar eenzelfde doel, en dat we ook hooguit nog

[0:06:53] verschillend denken over de manier waarop we dan die doelen zouden moeten bereiken.

[0:06:56] Ik vind het ook heel fijn hier nu met jullie over van gedachte te kunnen wisselen, want

[0:07:00] we staan in Nederland voor een zeer grote opgave en het is duidelijk dat er samenwerking

[0:07:03] nodig is om echt stappen vooruit te kunnen zetten.

[0:07:06] Het rapport onderstreept dat en biedt hiervoor waardevolle inzichten en aanbevelingen, wat

[0:07:11] ons betreft, voorzitter.

[0:07:12] Het is belangrijk om ons te realiseren dat de circulaire economie niet alleen gaat over

[0:07:16] duurzaamheid, maar ook over innovatie, concurrentiekracht en strategische autonomie, ook toekomstig

[0:07:22] verdienvermogen en circulaire businessmodellen.

[0:07:25] Ik zal hierna mede namens mijn collega's van Economische Zaken en Financiën ingaan

[0:07:29] op de vier aanbevelingen, voorzitter.

[0:07:32] De rapporteur wijst in zijn eerste aanbeveling terecht op het belang van samenwerking met het veld.

[0:07:37] Hij stelt ook voor om een circulaire economietop te organiseren om afspraken te maken.

[0:07:41] Jaarlijks organiseert het ministerie van INW de Nationale Conferentie Circulaire Economie, de NCCE.

[0:07:49] De Nationale Conferentie is bedoeld om te vieren wat er al gebeurt, uitdagingen te agenderen en

[0:07:54] professionals die werken aan de circulaire economie te inspireren en te verbinden.

[0:07:58] Daarnaast is het mogelijk om afspraken te maken met partijen, bijvoorbeeld met een

[0:08:02] sector of met de regio's.

[0:08:04] Zo heeft mijn voorganger ook tijdens de NCCE in 1924 een statement ondertekend om de samenwerking

[0:08:10] tussen overheid en banken te versterken.

[0:08:12] Ik daag hierbij partijen nogmaals uit om te komen met voorstellen om afspraken hierover te maken.

[0:08:19] Ik interpreteer de aanbeveling dan ook als een signaal dat ik het bestaan van de conferentie nog

[0:08:22] onvoldoende onder de aandacht van deze Kamercommissie heb gebracht.

[0:08:25] Ik nodig u bij deze ook uit van harte voor de editie van 20 maart 2025 in Leeuwarden.

[0:08:32] U zult via de griffie een officiële uitnodiging ontvangen.

[0:08:35] Overigens, de keuze in Leeuwarden was bewust, zeg ik ook, voorzitter.

[0:08:39] Dan de tweede aanbeveling.

[0:08:40] Die gaat over de inrichting van de circulaire economie binnen de Rijksoverheid.

[0:08:44] De rapporteur geeft aan dat oplossingen waar partijen om vragen vaak liggen op het terrein

[0:08:48] van een aantal departementen.

[0:08:50] Dat herinneren wij natuurlijk helemaal.

[0:08:51] We hebben het hier over een systeemtransitie die alle hoeken van de maatschappij zal raken,

[0:08:56] van economische groei tot innovatie, van woningbouw tot zorg en van onderwijs en

[0:09:01] arbeidsmarkt tot fiscale sturing.

[0:09:04] Het systemische karakter komt onder andere tot uiting in het Nationaal Programma Circulaire Economie,

[0:09:11] waarin beschreven wordt hoe we vanuit alle departementen en mede-overheden, gecoördineerd

[0:09:15] door mij als staatssecretaris, samenwerken aan het realiseren van onze gezamenlijke doelen.

[0:09:20] Het is dan ook goed en eigenlijk logisch dat we in dit bad met drie departementen vertegenwoordigd zijn.

[0:09:26] Naast het ministerie van EZ en Financiën werken we ook nauw samen met de ministeries van VRO,

[0:09:31] BZK, KGG, LVVN en BAOH, voorzitter.

[0:09:36] Deze tweede aanbeveling bevat ook nog de suggestie voor een circulaire economiecommissaris,

[0:09:42] naar voorbeeld van de Delta-commissaris.

[0:09:44] Sinds 1 juli is Steven van Eyck, die bijna recht tegenover me uit de tribune zit,

[0:09:49] is begonnen als speciaal regeringsvertegenwoordiger de circulaire economie.

[0:09:53] Hij is aangesteld om doorbraken te creëren en een brug te slaan tussen overheid en bedrijfsleven.

[0:09:58] Zijn werkprogramma staat ook geagendeerd bij dit commissiedebat, voorzitter.

[0:10:02] De derde aanbeveling, over normstelling, stimulering en beprijzing.

[0:10:09] Ik ben het met de rapporteur zeker eens dat de juiste mix van maatregelen het best de

[0:10:12] richting kan geven aan de transitie.

[0:10:15] Tegelijkertijd plaats ik ook hierbij de kant tekenen dat we moeten roeien met de riemen die wij hebben.

[0:10:18] Niet alleen moet het kabinet zuinig omspringen met financiële middelen, maar moeten er dus ook

[0:10:23] pijnlijke keuzes worden gemaakt.

[0:10:26] Kijkend ook naar de geopolitieke context in onze Europese concurrentiepositie, bijvoorbeeld

[0:10:30] op het gebied van fossiel plastic, is uitdagend te noemen, mag ik wel zeggen, voorzitter.

[0:10:36] Zoals u zelf ook concludeert, is het van groot belang om de Europese markt voor gerecycled

[0:10:40] plastic structureel te versterken.

[0:10:42] Daar maken we dan ook zeker hard voor.

[0:10:44] En daar komen we vandaag in dit debat ongetwijfeld nog wat uitgebreider over te spreken.

[0:10:48] Dan over de noodzaak van een goede circulaire business case.

[0:10:51] Circulaire economie kan niet worden afgedrongen binnen een lineair financieringsmodel.

[0:10:56] Dit is volgens mij de fundamentele uitdaging waar we gezamenlijk aan zouden moeten werken met z'n allen.

[0:11:01] Deze uitdaging gaan we aan door in te zetten op een aantal speerpunten.

[0:11:04] Zo verbeteren we de toegang tot financiering voor circulaire ondernemers door publiek-private

[0:11:10] samenwerking met subsidies en door te werken aan een financieel stelsel dat duurzame en

[0:11:15] circulaire investeringen aantrekkelijker maakt.

[0:11:17] In dat kader is het ook goed te melden dat uit recent onderzoek is gebleken dat circulaire ondernemingen

[0:11:22] in veel gevallen een lager risicoprofiel hebben dan lineaire ondernemingen.

[0:11:26] Dat zou kunnen helpen bij het wegnemen van de onterechte zorgen over de risico's van het

[0:11:31] financieren van deze ondernemingen.

[0:11:33] Daarnaast stimuleren we ook de integratie van circulaire principes in bestaande financieringsinstrumenten

[0:11:39] en zoeken we samen met de sector naar nieuwe vormen van financiering die passen bij de transitie.

[0:11:43] Het kabinet stimuleert ook actief circulaire economie via het inkoopbeleid, via het jaarlijks

[0:11:49] gezamenlijke inkoopvolume van ongeveer 85 miljard euro.

[0:11:53] Voorzitter, dan tot slot de vierde aanbeveling over het grote verhaal, maar dat verhaal gaat

[0:11:57] uiteindelijk over ons allemaal, over ons gedrag, dat we laten zien als burgers, als consument,

[0:12:03] als ondernemer.

[0:12:04] En precies om die reden vormt de invalshoek van gedrag ook een belangrijk onderdeel van

[0:12:08] het NPCE.

[0:12:09] De gedragsstrategie is op lange termijn gericht en een operationele aanpak om circulair gedrag

[0:12:16] van burgers te bevorderen en daarbij zetten we waar mogelijk ook zo hoog mogelijk op de

[0:12:20] airladder in.

[0:12:21] Als voorbeeld van hoe gedrag specifiek op productgroepen kan worden toegepast, is het

[0:12:25] beleidsprogramma Circulair Textiel 2025-2030 ook een gedeelte over gedrag opgenomen.

[0:12:32] Dit gaat in op de rollen die verschillende stakeholders hebben om te zorgen voor een

[0:12:36] waarbinnen het voor de consument makkelijker, logischer en eerlijker wordt om circulair te consumeren.

[0:12:43] Het is uiteraard belangrijk om de hogere traders van de R-landen in te zetten en te sturen, voorzitter.

[0:12:49] Ik wil het hierbij laten, want ik heb al heel veel tekst gehad.

[0:12:54] Dank u wel. Ik kijk nog even naar de EU-rapporteur of alles helder is.

[0:12:58] Mag ik een vraag stellen? Is het de bedoeling, kunnen wij als commissie hier nu ook dan een reactie opgeven

[0:13:04] voordat we beginnen aan onze eigen beïnbreng?

[0:13:07] Want ik heb hier nog wel een reactie op, als dat mag.

[0:13:10] U mag dat doen als EU-rapporteur.

[0:13:13] En als het een politiek standpunt van de GroenLinks-partij

[0:13:15] en de arbeidsfractie is, kunt u dat straks doen.

[0:13:22] Dan ga ik het toch durven als rapporteur te doen,

[0:13:26] omdat ik denk dat we er hetzelfde over denken,

[0:13:29] anders hadden we dit stuk tekst ook niet gemaakt.

[0:13:32] Ik wil de staatssecretaris heel erg danken voor het antwoord.

[0:13:37] Wat wel vaak naar voren komt nu, is dit doen we al, dat gebeurt al, er is al een soort van circulaire economietop.

[0:13:47] Dit is niet de wekker overigens, ik sta nooit tot kwart over twaalf, maar goed.

[0:13:52] Nee, maar de kern is wel, en dat wil ik wel gezegd hebben, en dat doe ik dan ook als rapporteur,

[0:13:56] er zitten hier heel veel mensen op de tribune, we hebben honderden e-mails gehad,

[0:14:00] We hebben meer dan ooit heel veel bezorgde bedrijven gehad,

[0:14:05] recyclers gehad, en dan is volgens mij, we doen dit al, we doen dat al, niet genoeg.

[0:14:11] Er moet iets extra's komen.

[0:14:13] Er moet iets extra's komen dan die jaarlijkse conferentie.

[0:14:18] We hebben zoveel noodkreten gehoord dat we volgens mij nu toch wel,

[0:14:22] volgens mij van links tot rechts hier kunnen zeggen,

[0:14:25] en anders corrigeer me maar als ik dit niet naar de commissie doe,

[0:14:27] dat er meer nodig is dan datgene wat u al doet, waarvoor respect dat wat u al doet.

[0:14:33] Alleen, het is nu niet genoeg.

[0:14:36] Nou, dat wil ik gewoon gezegd hebben.

[0:14:38] En daarna komt iedereen wel met zijn eigen inbreng.

[0:14:40] En toch heel erg bedankt dat u er gedrieen bent.

[0:14:44] Maar het is niet genoeg nu.

[0:14:46] Het zou de kern van, het hart van economische zaken moeten zijn,

[0:14:50] van klimaat en groene groei, van onderwijs, van zorg.

[0:14:52] En niet erbij.

[0:14:54] Korte reactie nog.

[0:14:55] Ja, voorzitter, ik had ook inderdaad circulair bouwen kunnen noemen

[0:14:59] als een van de voorbeelden waar we ook stappen aan het zetten zijn.

[0:15:01] Nou, de heer Steven van Eyck, die ik net noem, die is juist aangesteld

[0:15:05] om ons gevraagd en ongevraagd te adviseren en dingen in beweging te krijgen.

[0:15:09] Nou, ik heb inmiddels meerdere keren met de heer van Eyck gesproken

[0:15:12] en hij zet heel veel dingen in beweging.

[0:15:15] En ik denk ook bijvoorbeeld aan het duurzame dinsdagconferentie

[0:15:18] wat ik in september heb mogen ontvangen,

[0:15:21] waarin dit keer, ik meen 224 uit mijn hoofd, ideeën zaten.

[0:15:26] Ook daar staan een heleboel mooie dingen in rondom circulaire economie

[0:15:29] die ons verderop weg gaan helpen.

[0:15:31] Dus er zijn meer initiatieven dan ik nu heb genoemd.

[0:15:33] Maar ik ben het met de heer Gabriel eens, ook wij zijn nog aan het kijken

[0:15:36] hoe wij hier op de juiste manier mee om kunnen gaan.

[0:15:39] En ik denk inderdaad ook, recente berichten over partijen die het herlastig hebben,

[0:15:43] die circulair opereren, dat we inderdaad moeten kijken

[0:15:46] hoe kunnen we een intensivering hierbij doen,

[0:15:48] Daar ben ik wel rekening houdend met alle andere attributen die ik net noem.

[0:15:52] Dus ook wat heeft de economische impact op de bestaande industrie?

[0:15:56] Wat betekent dat voor andere ontwikkelingen?

[0:15:57] Dus we moeten wel het totale speelveld zien.

[0:15:59] Maar ja, we zijn aan het kijken hoe we hier de juiste stappen kunnen zetten, voorzitter.

[0:16:04] Dank u wel.

[0:16:04] En dan dank ik ook namens de commissie de heer Gabriels voor het rapporteurschap.

[0:16:09] Uiteraard ook voor de ondersteuning die erbij geboden is.

[0:16:12] En dan gaan wij nu verder naar de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[0:16:18] Een aantal dingen wil ik daarover zeggen.

[0:16:20] Het is aan de woordvoerder om vijf minuten te spreken maximaal.

[0:16:24] Ik wil voorstellen om vier interrupties toe te staan in eerste instantie.

[0:16:30] Ik bemerkte dat net bij mijzelf ook.

[0:16:32] We hebben een brede delegatie vanuit het kabinet.

[0:16:34] Dus als u een vraag stelt, doet u dat ook duidelijk aan de...

[0:16:38] Nou ja, we hebben twee staatssecretaris in ons midden.

[0:16:39] Aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat of aan de staatssecretaris van Financiën.

[0:16:44] Dan is het ook helder voor wie de vraag is.

[0:16:47] Volgens mij heb ik daarmee de administratie op orde gebracht.

[0:16:50] Dan kunnen we starten.

[0:16:51] En dan wil ik de heer Buijs namens de VVD als eerste het woord geven.

[0:16:54] Gaat u van me.

[0:16:55] Dank u wel, voorzitter.

[0:16:58] Circulariteit is noodzakelijk voor klimaatneutraliteit in 2050.

[0:17:02] En helpt onze afhankelijkheid voor grondstoffen te verkleinen.

[0:17:05] Hoe meer we circulair produceren en consumeren, hoe minder afval er in het milieu belandt.

[0:17:10] Daarom vindt de VVD het belangrijk dat er hard gewerkt wordt aan een circulaire economie.

[0:17:13] Op dit moment dat dit debat plaatsvindt werken vele duizenden mensen in de textiel-, de bouw-,

[0:17:20] kunststoffen-, elektronica- en de metaalbranche en nog veel meer branches aan een meer circulaire

[0:17:25] wereld.

[0:17:26] En ik zal er niet omheen draaien, voorzitter.

[0:17:28] Deze mensen zijn bezorgd over de toekomst van hun branches en hun bedrijven.

[0:17:32] Al deze branches vinden, zonder uitzondering, dat de staatssecretaris meer georganiseerd

[0:17:37] met de sector moet werken aan het stimuleren van circulariteit.

[0:17:40] Het klimaat van ondernemen wordt op dit moment te veel bepaald door eenzijdig vanuit de overheid

[0:17:46] gestelde regels.

[0:17:47] En er wordt te weinig met de sectoren samengewerkt.

[0:17:51] Ik zelf heb meer dan 25 gesprekken en werkbezoeken gehad en dit is het duidelijke signaal.

[0:17:56] Ziet de staatssecretaris en de minister en de andere staatssecretaris dit ook en wat

[0:18:02] gaan zij hieraan doen?

[0:18:04] Voorzitter, gezien de tijd kan ik helaas niet voor alle sectoren de voorbeelden langslopen.

[0:18:09] Vandaag zal ik daarom in het bijzonder stilstaan bij het bedrijvenactief in de plastics en de bouwketens.

[0:18:14] Maar de boodschap die hieruit klinkt geldt net zo goed voor andere sectoren.

[0:18:18] Allereerst pleit de VVD voor het beter met het bedrijfsleven organiseren van de circulaire economie.

[0:18:24] De afgelopen maanden en zelfs eerder deze week nog zijn in Nederland meerdere plastic recyclers failliet gegaan.

[0:18:30] En dat vinden wij te betreuren.

[0:18:33] Door de wereldwijde overcapaciteit in plasticproductie en hoge binnenlandse productiekosten

[0:18:37] kan de sector niet concurreren met het toevloed van goedkoper nieuw plastics uit Azië en de Verenigde Staten.

[0:18:44] De VVD wil dan ook dat de staatssecretaris actie onderneemt.

[0:18:48] Wat de VVD betreft is er onvoldoende georganiseerde samenwerking tussen bedrijfsleven en de overheid

[0:18:53] als het gaat om het behalen van de doelen uit het Nationaal Programma Circulaire Economie.

[0:18:57] Hoe kijkt de staatssecretaris hiernaar?

[0:18:59] De VVD vindt dat er veel aandacht is voor normeren en beprijzen, maar niet voor stimuleren.

[0:19:04] En hoewel we allemaal voor het zo snel mogelijk bijmengen van recyclaat zijn in plastics, vraag

[0:19:09] ik de staatssecretaris of hij werkelijk denkt dat de generieke norm voor alle plasticstoepassingen

[0:19:14] zal werken, gezien de verschillende toepassingen en levenscycli die er zijn.

[0:19:19] En tevens vraag ik de staatssecretaris hoe er met deze circulaire plasticsnorm een gelijkspeelveld

[0:19:25] wordt geborgen tussen Nederlandse en buitenlandse kunststofverwerkers.

[0:19:28] Deze nadrukkelijke zorg is namelijk dat door een ongelijk speelveld Nederlandse recyclingbedrijven

[0:19:35] hun afzetmarkt verliezen en failliet gaan.

[0:19:39] Bedrijven actief in plastics en de afvalbranche willen samen met het kabinet werken aan een

[0:19:44] plan.

[0:19:45] VVD steunt de oproep van het bedrijfsleven om toe te werken naar een circulair plastics

[0:19:49] akkoord.

[0:19:51] Is de staatssecretaris en de minister bereid om dit verder uit te werken?

[0:19:55] Voorzitter, naast of wellicht als onderdeel van een plasticsakkoord zijn chemische bedrijven

[0:20:01] bereid om recyclingketens van afval naar nieuw plastic en of chemische grondstoffen verder

[0:20:07] te ontwikkelen.

[0:20:08] Zij lopen echter aan tegen een onturekende business case, terwijl zij juist met investeerders

[0:20:12] en banken zogenaamde landmark deals willen sluiten.

[0:20:16] Om de business case te versterken hebben ze zekerheden vanuit het Rijk nodig, over bijvoorbeeld

[0:20:20] vergunningen en regelgeving.

[0:20:22] Hoe beoordeelt u deze behoefte en bent u bereid nadere afspraken te maken met deze partijen?

[0:20:28] Voorzitter, het laatste punt van aandacht voor wat betreft de plasticsbranche betreft

[0:20:32] de subregeling, single-use plastics.

[0:20:35] U heeft recent een evaluatie gedaan van het besluit kunststoffen voor eenmalig gebruik.

[0:20:40] VVD vindt het goed dat u stuurt op Europees gestelde doelen, maar tegelijk vragen we ons

[0:20:45] al af of er niet meer alternatieven beschikbaar zijn dan het eenzijdig verhogen van de meerprijs

[0:20:50] van een kwartje voor het eenmalig te gebruiken bekertjes en bakjes.

[0:20:54] Wat VVD betreft draaien we dit besluit terug.

[0:20:57] Bent u bereid om dit besluit te heroverwegen?

[0:21:00] En bent u bereid om met de sector in gesprek te gaan om te zoeken naar alternatieven?

[0:21:06] En voorzitter, dezelfde vlag gaat op voor de moties van voormalig Kamerlid collega Erik Haverkoort,

[0:21:12] waarna wordt verwezen.

[0:21:15] Motie 279 voor de insiders heeft tot doel dat we nieuwe Nederlandse definitie

[0:21:20] voor hoogwaardige recycling gelijkstellen aan die van Europa.

[0:21:23] In uw beantwoording op deze motie verwardt u de zaak

[0:21:26] door te zeggen dat de Europese definitie is gewijzigd

[0:21:29] en de motie hiermee niet uitvoerbaar is.

[0:21:31] Maar de motie beoogt juist dat de Nederlandse definitie ook juridisch

[0:21:34] conform die van Europa is,

[0:21:36] ook in de laatste versie van de voorgenomen Europese wet.

[0:21:39] Wat nu voorligt, zeker zolang de nieuwe Europese wet nog niet is ingegaan,

[0:21:43] is simpelweg een kop op Europees beleid.

[0:21:45] Bent u bereid, ook op dit vlak, uw standpunt hierover te herzien?

[0:21:54] De VVD maakt een terechtpunt over de vele fysieke menten waar we ons heel erg zorgen over maken

[0:22:00] van plastic recycling en geeft daarbij aan dat hij vindt dat het niet een oplossing is

[0:22:06] ten aanzien van single-use plastic om daar een kwartje op te heffen en zegt eigenlijk

[0:22:11] tegen de bewindspersoon, ja, ga maar terug naar de thekentafel, bedenk wat anders.

[0:22:15] Wat zou dan het voorstel zijn van de VVD?

[0:22:17] De heer Buijzen.

[0:22:19] Allereerst is het voorstel om in gesprek te gaan met bijvoorbeeld snackbarhouders,

[0:22:24] de ketens die daaraan verbonden zijn.

[0:22:26] Ik hoor signalen.

[0:22:28] Wij hadden deze week bijvoorbeeld een petitieaanbieding vanuit de plastic soup server.

[0:22:32] Die was ook falicant tegen dit kwartje.

[0:22:35] Bracht zelf ook voorbeelden aan hoe het wel zou kunnen.

[0:22:39] Ik zeg niet dat dat per se de richting hoeft te zijn.

[0:22:42] Maar het signaal is gewoon, dit kwartje gaat niet werken.

[0:22:45] Ik verzoek de staatssecretaris om in gesprek te gaan met de branches, want er zijn alternatieven.

[0:22:50] Ik weet het gewoon.

[0:22:52] En in welke richting dat gaat, dat maakt me eigenlijk nog niet zoveel uit, maar dit kwartje

[0:22:56] moeten we gewoon niet willen.

[0:22:59] Ja, in welke richting het gaat maakt me niet zoveel uit, maar dit kwartje moeten we niet

[0:23:04] willen.

[0:23:06] Het enige voorstel wat ik hoor van de VVD is in gesprek gaan.

[0:23:09] Nou hebben we al jaren gesprekken met de sector over plastic.

[0:23:12] We hadden het plasticpact een tijd geleden.

[0:23:14] Dat was ook onder een D60-bewindspersoon.

[0:23:16] Inmiddels is dat gestopt.

[0:23:19] En nu wordt er een nieuw voorstel gedaan.

[0:23:20] En dan hoor ik de VVD zeggen...

[0:23:22] Ga maar met elkaar in gesprek.

[0:23:24] Dat is natuurlijk geen oplossing voor het probleem.

[0:23:26] Dus wat is dan volgens de VVD de oplossing van het probleem?

[0:23:29] Want anders moet ik concluderen dat ik die dus niet hoor.

[0:23:31] En dat vind ik dan heel erg jammer.

[0:23:33] Want ondertussen zitten we hier wel met een markt die geholpen moet worden.

[0:23:37] Mevrouw Selden.

[0:23:38] De heer Buizen.

[0:23:39] U schetst alsof er een heel groot probleem is.

[0:23:43] Wij constateren dat het aandeel plastics in zwerfafval sterk aan het teruglopen is de

[0:23:48] laatste jaren door reedsgenomen besluiten en maatregelen die in het werkveld landen.

[0:23:54] Die afname van plastics in zwerfafval is in dermate grote vormen gaande dat eigenlijk experts

[0:24:02] zeggen dat dat kwartier gewoon geen enkele bijdrage zal leveren om dat verdere te laten

[0:24:07] afnemen.

[0:24:07] Dat was de geest van die petitie die is aangeboden afgelopen dinsdag.

[0:24:11] Als deze mensen dat zeggen, dan denk ik werkelijk...

[0:24:13] ...van waarom moeten we dat kwartje dan nog doen?

[0:24:15] Tegelijkertijd, als ik in de praktijk spreek met allerlei bedrijven...

[0:24:20] ...die hiermee bezig zijn, dan is dit een ordinaire prikkel...

[0:24:26] ...om geld uit het portemonnee van consumenten te kloppen.

[0:24:30] Want bedrijven gaan natuurlijk daar weer iets op verzinnen.

[0:24:33] En ondertussen is dat kwartje voor mensen ook met een smalle portemonnee...

[0:24:36] is gewoon weer weg, wat ons betreft dus echt niet nodig.

[0:24:41] Nu roepen we allemaal op, korte interrupties, korte antwoorden, alsjeblieft.

[0:24:44] De heer Gabriels was als eerst, mevrouw Wingelaar, u komt zo aan de beurt.

[0:24:47] Ja, ik wil het weer wat hoger trekken naar het algemene verhaal.

[0:24:52] U zit in de coalitie en u had invloed op het coalitieakkoord als partij,

[0:24:57] vraag ik aan de heer Buissen van de VVD.

[0:25:00] Vervolgens staat er geen zin in het regeerprogramma over circulaire economie,

[0:25:03] behalve de plasticheffing, waarvan niemand weet waar die precies gaat toegepast worden,

[0:25:06] want niemand precies weet wat daar gaat gebeuren.

[0:25:09] Hoe belangrijk heeft u circulaire economie gevonden

[0:25:12] tijdens de vorming van het regeerprogramma?

[0:25:17] Net als heel veel andere onderwerpen is in dit regeerakkoord,

[0:25:21] of het hoofdlijnakkoord, zijn er afspraken gemaakt

[0:25:24] om Nederland vooruit te helpen.

[0:25:26] Daar zijn vier partijen, die hebben daar verantwoordelijkheid voor genomen

[0:25:28] en daar heeft circulaire economie tot de dag vandaag een rol gekregen

[0:25:31] zoals het nu is opgenomen.

[0:25:33] Met de kennis van nu en de gesprekken die ik voer,

[0:25:35] denk ik ook van ja, er is wel verbetering mogelijk, laten we daar helder over zijn.

[0:25:39] We zien nog steeds zaken uit het ministerie voortvloeien die bijvoorbeeld nationale koppen zijn.

[0:25:45] Ja, daar zijn we gewoon niet voor.

[0:25:46] Dus wij zoeken naar manieren om realistisch te zijn, praktisch,

[0:25:52] maar om wel moeten realiseren dat in de context waar Nederland zich nu in bevindt,

[0:25:57] in de samenwerking zoals we nu hebben, geldt op net als zoveel zaken een belemmering is.

[0:26:06] Even terug naar die single-use plastics en dat kwartje.

[0:26:09] Als ik het goed begrepen heb, maar daar bevraag ik dan daar ook nog wel de staatssecretaris over,

[0:26:15] gaat dat werken als er een alternatief is, als er een duurzaam alternatief is?

[0:26:22] We hadden het over gedragsverandering, wie heeft het over minder afval in het milieu?

[0:26:26] Dan werkt dit toch tegen vervuiling?

[0:26:35] De maatregelen die vanuit de single-use-plastics-verordening tot nog toe zijn genomen, hebben al geleid

[0:26:39] tot enorm veel afname van plastics in het zwerfafval.

[0:26:43] Tot op heden was de afspraak om ook een meerprijs te doen.

[0:26:49] De meeste manieren die aangenomen zijn om tot een meerprijs te komen, is een meerprijs

[0:26:53] van 1 cent.

[0:26:55] Nu gaan we deze meerprijs naar 25 cent verplichten.

[0:27:00] Terwijl eigenlijk de afname al in heel grote mate gaande is en dat zal zich ook gewoon

[0:27:06] doorzetten.

[0:27:07] En experts zeggen dat deze maatregel niks extra's zal doen om nog meer zwerfafval schoner

[0:27:13] te maken.

[0:27:14] Dus wat ons betreft gaan we dit gewoon niet doen.

[0:27:18] U gaat niet in op mijn opmerking over gedragsverandering, want dat is ook nodig,

[0:27:24] en ook bewustzijn. En in dit geval is er dan een bewuste keuze van de consument nodig. Of

[0:27:31] je kiest een duurzame oplossing, of je kiest een minder duurzame oplossing en daar betaal je dan

[0:27:36] extra voor. Ik denk dat is een gedragsverandering, goed punt. Ik denk dat met deze maatregel geen

[0:27:45] gedragsverandering zal plaatsvinden. Mensen blijven gewoon friet eten, chinees

[0:27:50] afhalen, koffie drinken bij koffie to go. De prijs die gaat omhoog.

[0:27:56] Ondernemers zullen daar manieren voor vinden om daar iets mee te doen en

[0:27:59] uiteindelijk kost het de consument gewoon geld. En we zullen daar volgens de experts

[0:28:04] geen verandering in zien hoe het sferfafval schoner wordt.

[0:28:08] U heeft van de heer Gaben een vraag.

[0:28:10] Nee, geen interruptie, want daar zijn we altijd heel moeilijk in hier in dit huis.

[0:28:15] Ik wil graag vragen, hoeveel interrupties hebben we per fractie?

[0:28:21] Vier.

[0:28:23] In de eerste aanvang heb ik aangegeven, we zijn er niet heel moeilijk in,

[0:28:25] maar we proberen het debat ordentelijk te laten verlopen.

[0:28:28] En een beetje op tijd.

[0:28:29] Maar in de eerste aanvang vier.

[0:28:32] Ik heb al de ruimte gegeven bij mijn introductie, dat als dat heel kort en netjes gaat,

[0:28:36] dat er ruimte is voor meer.

[0:28:37] Maar goed, ik probeer dat altijd even te bekijken hoe het in de praktijk daaraan toegaat.

[0:28:43] Dus we gaan het straks even beoordelen, de heer Gabriels, als u nog interrupties tekort komt.

[0:28:49] De heer Buijzen, rond u af alsjeblieft, uw tijd zit over.

[0:28:51] Ik ga inderdaad afronden, voorzitter, waarvoor dank.

[0:28:54] Voorzitter, en dan wil ik ook stilstaan als laatste bij de bouwsector.

[0:28:57] En nogmaals, ik zou het liefst nog alle andere sectoren erbij betrekken, maar helaas gaat dat niet.

[0:29:01] Ook in de bouw zie ik namelijk legiovoorbeelden van mogelijkheden om materialen te hergebruiken of te recycleren.

[0:29:09] Dit strekt van biobased bouwen tot hergebruik van betonnen leggers voor viaducten, tot het gebruik van schone secundaire bouwstoffen.

[0:29:16] Het maakt me trots hoe vindingrijke ondernemers zijn.

[0:29:19] Hoe vindingrijke ondernemers zijn.

[0:29:21] Sorry, maar dit is geen afronding.

[0:29:23] Jawel.

[0:29:24] Het is een hele lange afronding.

[0:29:26] Dus ik ga u laten zien, want u tijd zit er ruim op.

[0:29:29] Uiteindelijk wil ik de staatssecretaris vragen om te reflecteren op zijn toegezegde charmeoffensief richting de schone secundaire bouwstoffen.

[0:29:37] Dank u wel.

[0:29:38] Het woord is aan de heer Huiting van de heer Gabriel.

[0:29:40] Ik dacht ik ga dan toch een tweede inzetten voor de VVD.

[0:29:46] We willen het heel erg graag, we vinden circulaire economie heel belangrijk, 2050, doelen halen van het klimaat en dergelijke.

[0:29:52] maar bij elke norm, en bij elke verplichting, en bij elk plusje,

[0:29:56] en bij elke keer dat er iets, een concreet voorstel ligt,

[0:30:01] komt u met heel veel nitsen, maar en nee, waardoor het milieu niet geholpen is.

[0:30:05] En een voorbeeld daarvan is dus inderdaad die 25 cent.

[0:30:09] Want je zou ook kunnen zeggen dat je die 25 cent en de inkomsten daarvan,

[0:30:12] dat je die bij degenen die die plastic bakjes maken die afgenomen worden,

[0:30:16] dat daar gewoon verplichting op zit, om dan maar naar een duurzaam alternatief te gaan.

[0:30:19] Dat geld kun je daarvoor gebruiken.

[0:30:22] Dus ja, ik zou graag willen dat de VVD en de heer Buijzen daarop reageert.

[0:30:27] De heer Buijzen.

[0:30:28] Nou ja, twee zaken om daarop te reageren.

[0:30:30] Allereerst op het laatste punt van de heer Gabriels.

[0:30:33] Het fonds, ja, in de brief van de staatssecretaris staat ook beschreven

[0:30:36] dat het onderzocht is om tot het fonds te komen.

[0:30:38] Alleen dat het juridisch gewoon heel lastig is om dat te doen in de uitvoering.

[0:30:42] Dus dat is het eerste.

[0:30:43] En dan het andere punt wat u schetst over de VVD, altijd de mits en mare.

[0:30:47] Wat voor ons cruciaal is, is dat er een gelijk speelveld is in Europa.

[0:30:51] dat het draagvlak is vanuit de ondernemers en dat er in ieder geval een soort van overlegstructuur is

[0:30:59] waarin samengewerkt wordt. En ik heb in al die gesprekken nul nada van dat geproefd en daarom

[0:31:05] zit ik hier vrij scherp en met een lichte emotie zit ik hier dit betoog te voeren.

[0:31:10] Dank u wel. En dan is het nu echt tijd voor uw inbreng namens de PVV.

[0:31:18] De brief die we notabene op vrijdag de 13e ontvingen met daarin de meerprijs van 25 cent

[0:31:23] op plastic producten riep heel veel reacties op vanuit diverse hoeken en deze waren niet

[0:31:27] mals.

[0:31:28] Ik kom hier zo op terug.

[0:31:29] Een voorbeeld uit de praktijk.

[0:31:31] Een hard plastic statiegatbeker kost meer arbeid, meer water, meer energie en meer uitstoot

[0:31:36] dan een gewone katonnenbeker.

[0:31:37] Waarom?

[0:31:38] Een hard plastic statiegatbeker wordt vaak voorgespoeld, dus meer waterverbruik, meer

[0:31:42] energieverbruik en extra inzet van een medewerker die op dat moment geen andere taken meer kan

[0:31:47] uitvoeren.

[0:31:48] Dan verdwijnt de beker in een plastic zak, in een plastic krat.

[0:31:51] Vervolgens komt er een vrachtwagen, de bekers ophalen en worden deze elders in het land

[0:31:54] weer gereinigd.

[0:31:55] Dus opnieuw water- en energieverbruik.

[0:31:58] Ondertussen hebben we ook nog te maken met een bovenmatig uitvalpercentage door onder

[0:32:02] andere beschadiging en niet ingeleverde hardplastic bekers.

[0:32:05] We praten dan over 30 procent uitval.

[0:32:09] Beschadigde of niet schoon te krijgen bekers worden vernietigd.

[0:32:12] Gevolg, nieuwe bekers dienen dan weer geproduceerd te worden.

[0:32:15] Conclusie, een hard plastic staatssecretaris beker gaat veel minder lang mee en is vaak ook veel minder hygiënisch dan men denkt.

[0:32:21] Ironisch gezien, bij hergebruik verlagen we dus de eisen aan voedselveiligheid.

[0:32:26] Graag een reactie hierop van de staatssecretaris, minister of de andere staatssecretaris, het maakt mij niet uit.

[0:32:31] Omdat evaluatie en afname in het gebruik van single-use plastics aantoot, wat begrijpelijk is gezien het verbod op deze producten voor consumptie en blokkatie,

[0:32:38] wordt een belangrijke ontwikkeling over het hoofd gezien, namelijk de algemene toename

[0:32:43] van plastic gebruik. Herbruikbaar plastic bekers bevatten 38 keer meer plastic dan gewoon

[0:32:48] papieren bekers met een plastic coating waar minder dan 5% plastic in verwerkt zit. Gewone

[0:32:53] koffiebekers die de staatssecretaris wil verbieden per 1 januari 2026. Wie neemt wie

[0:33:02] nou in de maling? En graag een reactie op van de staatssecretaris.

[0:33:05] De meerprijs vroeg werkelijk niets toe aan de reductiedoelstellingen van het ministerie.

[0:33:10] Dit was al snel dadelijk sinds de invoering van de plastictoeslag om het gebruik van wegwerpplastic

[0:33:14] terug te dringen met 40 procent voor 2027.

[0:33:18] Anders dan bij statiegeld kan de consument de verpakking na consumptie niet inleveren

[0:33:21] en de toeslag terugkrijgen.

[0:33:24] Deze 25 cent verdwijnt lineairekte in de zakken van de verkopers wat de consument moet ophoesten.

[0:33:29] Dit betekent dus een lastenverzwaring voor de burgers.

[0:33:31] Het risico dat ondernemers weer overgaan naar plastic, in plaats van het nu gebruikte karton,

[0:33:36] stimuleert niet om het gebruik van plastic te verminderen.

[0:33:38] Graag ook hier weer een reactie op.

[0:33:41] En nu we het toch over last en verzwaring hebben, de volgende zit er ook alweer aan te komen.

[0:33:45] Namelijk op het gebied van luiers en incontinentiemateriaal.

[0:33:48] Dit betekent een verhoging die terechtkomt bij de nu al niet te betalen zorgkosten.

[0:33:52] Voor babyluiers zal de uitgewaaide producentenverantwoordelijkheid resulteren in een prijsstijging voor gezinnen

[0:33:57] tussen de 109 euro per jaar en 670 euro per kind in de luierleeftijd.

[0:34:02] Bovenal op de genoemde 1144 euro die gezinnen al uitgeven aan een kind in de luierleeftijd.

[0:34:07] Maar voor incontinentieproducten zal de UPV ook resulteren...

[0:34:11] in de jaarlijkse prijsstijging per gebruiker tussen 143 euro en 455 euro per jaar.

[0:34:17] Graag ook hier een reactie van.

[0:34:19] Voorzitter, waar we het eerder hadden over de meerprijs van 25 cent...

[0:34:22] Zijn er nu plannen waarin wordt overgegaan om het statiegeld te verhogen naar 1 euro voor

[0:34:28] een plastic fles?

[0:34:29] Nog even, voorzitter, de statiegeld is nog meer dan de inhoud van de fles.

[0:34:34] Bij brief schreef de Statense Delegatie eerder dat het daar verpakt is om te bepalen welke

[0:34:38] maatregelen het snelste effect hebben en die te implementeren.

[0:34:41] Echter blijft de focus voor verpakten op het uitbreiden van het aantal innamepunten, niet

[0:34:45] op het verhogen van het statiegeld.

[0:34:47] Zij stellen namelijk, en dat hebben ze al breed uitgedragen, dat er negatieve effecten hiervan

[0:34:50] kunnen optreden.

[0:34:53] Nogmaals, wie neemt wie nou in de maling?

[0:34:55] Een graage reactie hierop van de staatssecretaris.

[0:34:58] Nederland moet sinds 2021 een aftracht betalen aan Brussel voor het niet herbruikbaar plastic

[0:35:03] verpakkingsafval dat verbrand moet worden.

[0:35:05] Dit kan oplopen tot een miljard euro binnen de periode.

[0:35:08] De reden hiervoor is het feit dat producenten, voornamelijk van buiten Europa, niet herbruikbaar

[0:35:12] plastic op de markt brachten.

[0:35:14] Zelfs de Europese Rekenkamer concludeert dat het systeem voor niet gerecycled afval slecht

[0:35:18] functioneert.

[0:35:19] De sinds 2021 ingevoerde nieuwe inkomstenbond voor de Europese Unie levert Brussel miljarden

[0:35:25] op.

[0:35:26] Gaat het hier dan om het milieu te redden, of is dit gewoon een ordinaire belasting om

[0:35:30] de Brusselse corona-uitgaven te dekken, vragen wij de staatssecretaris.

[0:35:34] Voorzitter, tijdens de begrotingsbehandeling INW heeft de PVV aan de staatssecretaris inmiddels

[0:35:39] een aantal voorbeelden gevraagd om te kijken naar de nationale koppen.

[0:35:42] Op de gedane toezegging zitten we nog te wachten, maar als u toch bezig bent, de volgende.

[0:35:47] Reductiedoelstelling.

[0:35:48] Noord voor gebruik.

[0:35:50] U bent niet in Utrecht, u bent weer Boutkamp.

[0:35:53] Dus ik noem u gewoon weer Boutkamp.

[0:35:55] U heeft een interruptie van de heer Gabriels.

[0:35:58] Ik zie u een aantal keren de staatssecretaris noemen,

[0:36:00] en dan zie ik de twee staatssecretarissen kijken,

[0:36:01] en dan denk ik van, voor wie is die vraag nou?

[0:36:03] Ja, maar ik heb in het begin gezegd van,

[0:36:05] het maakt mij niet uit wie van de drie het zijn, voorzitter,

[0:36:07] want anders gaat het altijd weer te kort van mijn spreektijd.

[0:36:09] Al die ministers, staatssecretarissen,

[0:36:11] ik bedoel, is uw volle bak?

[0:36:13] Helemaal goed, heer Boutkamp.

[0:36:14] Dat gaat straks vanzelf opgelost worden, denk ik.

[0:36:17] Maar u heeft ook een instructie van de heer Gabriels. Daar komt hij.

[0:36:20] Heer Gabriels, gaat uw gang.

[0:36:21] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:36:22] De heer Boutkamp heeft het over de plastic,

[0:36:26] de afdracht die we aan de Europese Unie moeten doen voor plastic.

[0:36:31] En hij zegt dan van, ja, dat komt dan in een of andere fonds voor coronatrecht.

[0:36:35] Nou, ik begrijp dat niet helemaal, maar prima.

[0:36:36] Maar dan even terug naar hier.

[0:36:38] In het coalitieakkoord staat ook een heffing vanaf 2028 voor plastic.

[0:36:44] Wat is er dan het verschil tussen die...

[0:36:46] waarom staat dat in het akkoord? Kunt u uitleggen wat die heffing, waar die

[0:36:50] terecht moet gaan komen, wat gaan we daarmee doen en wat voor effect heeft

[0:36:53] die heffing dan op de bedrijven die u toch met uw haalbaar betaalbaar en

[0:36:58] realistisch argumenten ja niet wil belasten?

[0:37:02] Leerbouwtkamp. Ja dankuwel voorzitter. Ik ben heel blij met dat laatste wat de heer

[0:37:06] Gabriels zegt. Dat betekent dus toch dat mijn haalbaar betaalbaar en realisme toch

[0:37:09] aanslaat bij anderen. Dus dat als eerste compliment aan de heer Gabriels.

[0:37:14] Ja, die belasting is opgenomen in onderhandelingen met het hoofdlijnakkoord.

[0:37:19] Die zit erin en die zal nodig zijn om de nodige gaten te dekken.

[0:37:23] En ik hoop zelf natuurlijk dat ze uiteraard landen bij de sectoren waarvoor het bedoeld is.

[0:37:27] Een andere vraag dat u nu begrijpt over dat Brussel en het Fonds.

[0:37:31] Ja, men heeft een afspraak gemaakt op hoog niveau,

[0:37:35] dat er jaarlijks zeg maar een afstand ligt van 80 cent de kilo van plastic wat er over ingaat,

[0:37:40] wat niet te recyclen is.

[0:37:42] Dat hoesten we met z'n allen op.

[0:37:43] Dat ligt niet bij die producenten die het maken of leveren.

[0:37:47] Dus wij betalen uit de algemene middelen jaarlijks een bedrag van 250 miljoen,

[0:37:51] oplopend tot een miljard, aan Brussel.

[0:37:53] En wat blijkt uit de stukken?

[0:37:55] Brussel heeft een gat gecreëerd door corona-uitgaven en deze oplopen tot een miljard,

[0:38:00] worden daarmee gedekt.

[0:38:02] Nou, dat stuit ons tegen de borst als PVV.

[0:38:04] En wij zouden graag zien, maar ik kom er nog dadelijk op terug,

[0:38:07] maar ik zie al dat ik bijna naar mijn tijd ben, zag ik al.

[0:38:09] Maar wij zouden graag zien dat de staatssecretaris wil gaan onderzoeken of het niet mogelijk is om te zorgen dat we minder plastic die over in krijgen.

[0:38:17] Zorgen dat er meer plastic wordt hergebruikt, meer die recycling gaat. Daar proberen we op te sturen.

[0:38:24] Dank, dank, dank. De heer Hapels voor de vierde interruptie.

[0:38:27] Ja, dat is mijn vierde interruptie. De heer Poutkan zegt de heffing is om gaten te dekken.

[0:38:35] En ik vind dat heel tegengesteld aan wat we hier met z'n allen ook gezegd hebben,

[0:38:40] namelijk het stimuleren van de circulaire economie, het stimuleren met een overbruggingsfonds,

[0:38:45] of het stimuleren van bedrijven die nu dreigen om te vallen.

[0:38:49] Kan de heer Boutkamp hierop reageren?

[0:38:51] Waarom kan dat niet gebruikt worden voor zo'n fonds?

[0:38:53] Waarom is dat om gaten te dekken?

[0:38:55] Kan de heer Boutkamp dat uitleggen?

[0:38:57] Dat fonds dat gaat pas over een paaier van kracht.

[0:39:01] We hebben nu een probleem.

[0:39:02] Nu zitten we met het feit dat de bedrijven omvallen.

[0:39:05] Dus de maatregelen die tot nu toe genomen zijn, die zijn onvoldoende.

[0:39:09] We hebben al meerdere keren gehoord, ook gisteren in die rond de tafel gesprek, uit eerder gesprekken.

[0:39:14] De sector is bereid om te verduurzamen.

[0:39:16] De sector zoekt mekaar op.

[0:39:18] De vraag die we nu moeten hebben, hoe pakken we dit op dat die sector die wel bereid is om de handen ineen te slaan,

[0:39:23] dat in deze Kamer voor mekaar te krijgen, dat het wel gaat lukken.

[0:39:27] En die oproep doe ik ook aan die kant van de tafel, meneer Gabriels.

[0:39:30] U merkt het aan mijn stem.

[0:39:33] Het raakt mij zeer dat, terwijl wij hier eindeloos zitten te praten met elkaar, bedrijven gewoon

[0:39:38] omvallen.

[0:39:38] Dat mensen werkloos worden.

[0:39:40] Noem ze maar op.

[0:39:41] Dat raakt mij gewoon.

[0:39:42] En ik weiger te accepteren dat we dat gewoon laten gebeuren.

[0:39:46] Dank u wel.

[0:39:47] Mevrouw Rolikerk, D66.

[0:39:49] Dank, voorzitter.

[0:39:51] De heer Boutkamp had net een rant over hogere kosten van koffiebekers en babyleiders.

[0:39:57] Maar ik hoor hem ook zeggen dat alles haalbaar en betaalbaar moet.

[0:40:01] De belastingbetaler betaalt natuurlijk ook mee aan het opruimen en recyclen van afval.

[0:40:06] Dus vind ik hem dan aan mijn zijde als ik een motie indien om circulariteitseisen te stellen

[0:40:11] aan de productie van goederen.

[0:40:17] Misschien dat mevrouw Rodekerk dat wat iets nader kan specificeren.

[0:40:22] Dat mag ik met toestemming van de voorzitter vragen.

[0:40:24] Dat mag u altijd vragen.

[0:40:25] Mevrouw Rodekerk, heel kort graag.

[0:40:27] Ja, dan meteen mijn laatste interruptie.

[0:40:31] Nee, nee, nee.

[0:40:33] Die stelt niet mee.

[0:40:34] Zo doen we dat hier niet.

[0:40:36] Korte verduidelijking.

[0:40:37] Ik denk dat het belangrijk is dat we bijvoorbeeld eerlijke prijzen voor spullen gaan betalen.

[0:40:44] Als we kijken naar...

[0:40:45] We zouden als overheid het goede voorbeeld daarin kunnen geven.

[0:40:48] Er is 80 miljard budget bij de overheid voor de inkoop van spullen.

[0:40:52] Bijvoorbeeld koffiebekers, thee en andere zaken, maar ook grotere goederen.

[0:40:58] Dat zouden we kunnen inzetten door daar een eerlijke prijs voor te kunnen betalen...

[0:41:02] waarbij je de klimaatkosten ook meeweegt in de prijs die je voor producten betaalt.

[0:41:08] Dus ik ben benieuwd of de heer Boutkamp dit zou kunnen steunen.

[0:41:13] De heer Boutkamp.

[0:41:14] Voorzitter, dank voor de vraag.

[0:41:16] U treft hier een partij aan die al niet helemaal blij zijn...

[0:41:19] met wat er in de klimaatmaatregelen genomen zijn...

[0:41:22] hoeveel bedragen we daaruitgeven, terwijl we aan de andere kant van de wereld zien dat we daar

[0:41:26] over spoeld worden en eigenlijk ingehaald worden. Dus ik kan daar heel kort zijn, ook gezien de tijd,

[0:41:31] daar vindt u ons niet aan uw zijde. Dat vind ik dan wel weer heel erg jammer. Klonk geïnteresseerd,

[0:41:39] maar nu dan toch weer meteen een nee. Kijk, de PVV zit natuurlijk nu wel in het kabinet. Dus ik vind

[0:41:46] het heel lastig dat er steeds wordt gezegd, ja, we houden ons aan het hoofdlijnenakkoord,

[0:41:50] Maar het moment dat er een concreet voorstel komt om iets voor het klimaat te doen of iets

[0:41:56] te doen voor de circulariteit, dan komt er een nee.

[0:41:59] En ik hoor ook geen alternatief.

[0:42:01] Ja, dat moet me dan van het hart.

[0:42:03] Ik hoop echt dat deze partij ook de verantwoordelijkheid wil nemen voor het feit dat wij als samenleving

[0:42:10] onze klimaatdoelen moeten halen en dat we dus ook voorstellen moeten doen als Kamer

[0:42:16] en ook als kabinet, om hier veel harder actie in op te nemen.

[0:42:22] Leerbouwtkamp.

[0:42:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:42:25] Ja, ondanks alle miljarden die we tot nu toe, zeg maar, erin gestopt hebben om het klimaat te gaan redden,

[0:42:32] zien we dat er tot nu toe werkelijk helemaal niets opgeleverd is.

[0:42:35] Want die 0,0003 en dergelijke is gewoon een bewezen feit.

[0:42:38] Dus ja, daar komt-ie weer, hoor ik u al denken.

[0:42:40] Maar daar blijven we bij.

[0:42:43] Mevrouw Wingelaer, Nieuwsjaarcontract.

[0:42:45] Gelukkig hebben we wel afgesproken dat we die klimaatdoelen wel willen halen, meneer Boutkamp.

[0:42:49] Ik wil nog even met u terug, want u stelt heel veel, ik krijg het niet op een rij,

[0:42:52] hoeveel maatregelen meneer Boutkamp ter discussie stelt inmiddels.

[0:42:58] Wij willen erg inzetten om vervuiling te voorkomen in het milieu.

[0:43:02] Ik hoor daar geen voorstellen voor.

[0:43:05] Alleen maar alles wat we tot nog toe nog willen gaan doen, of al zijn aan het doen,

[0:43:09] dan stelt u daar discussie, maar ik hoor geen alternatieven.

[0:43:14] Dat wat ik net de discussie heb gesteld, dat is dat lijstje van koppen.

[0:43:19] Wij hebben het hoofdlijnakkoord staan, er komen geen nieuwe koppen.

[0:43:22] En ik heb die vorige al genoemd met vijf stuks, de laatste keer heb ik het weer lopen zoeken

[0:43:26] en dergelijke.

[0:43:27] Er komen gewoon elke keer koppen bij met dat beleid wat nu gaan is.

[0:43:30] En dat stel ik aan orde.

[0:43:31] Het is niet dat ik aan orde stel wat we aan het doen zijn, dat zag ik zeg maar onderaan

[0:43:35] de stoelpoot af.

[0:43:36] Nee, ik wil er geen nieuwe koppen zien, want het bedrijfsleven wordt overspoeld met

[0:43:42] regeltjes en dingen waardoor het ongelijke speelveld optreedt binnen Europa.

[0:43:46] En daar wil ik gewoon een eind aan zien.

[0:43:47] Goed schriks, kwaad schriks, maakt me niet uit.

[0:43:49] Het moet gewoon anders komen.

[0:43:51] En dat heb ik aan de kaart gesteld, zeg ik richting mevrouw Wingerlaar.

[0:43:58] Nou, dan kunt u uw betoog afmaken, zou ik zeggen.

[0:44:01] Oh, sorry, voordat ik hem vergeet, voorzitter.

[0:44:06] De staatssecretaris noemde net dat hij een koffertje had ontvangen met groene ideeën.

[0:44:09] Ja, de vraag is dan wel wat gaat u ermee doen?

[0:44:12] Gooi ik er maar tussendoor even erin.

[0:44:14] Voorzitter, de reactie had ik al gevraagd, ook over bijvoorbeeld gasleidingen, drinkwaterleidingen,

[0:44:21] plastica, daar moet ook reciclaat worden toegebracht volgens de nieuwe wetgeving.

[0:44:25] De vraag die we dan hebben, kan dit wettelijk wel, gezien andere normeringen op dit gebied?

[0:44:31] Voorzitter, allerlei zaken komen onze kant op, terwijl veel zaken nog in evaluatie zitten

[0:44:35] of nog ineens zijn geëvalueerd, vragen wij de sterkste geaars.

[0:44:39] Hoe kan dit?

[0:44:40] Tot slot, voorzitter.

[0:44:41] Mijn oproep...

[0:44:44] Echt, dan stop ik ermee.

[0:44:47] Tot slot.

[0:44:47] Wij krijgen signalen dat diverse sectoren uit het wereldfonds met hun vragen en opmerkingen,

[0:44:52] onder andere gedaan tijdens consultaties,

[0:44:53] tegen een Chinese muur van het onbegrip

[0:44:55] oplopen bij het ministerie.

[0:44:57] Ook worden er zaken doorgevoed op dit dossier,

[0:44:59] terwijl de evaluatie nog gaande is of zelfs niet uitgevoerd.

[0:45:02] En voor alle duidelijkheid,

[0:45:03] dan komt die nog één keer, voorzitter.

[0:45:05] Sectoren zijn niet tegen verduurzaming.

[0:45:07] Maar betrek ze. Luister naar ze.

[0:45:09] Neem hun zorgen serieus.

[0:45:12] Gisteren hadden we een ronde tafelgesprek over dit onderwerp.

[0:45:15] En ik wil het nogmaals bedrukken aan de staatssecretaris en ook aan de minister en de andere staatssecretaris.

[0:45:20] Ga met deze mensen direct om de tafel zitten.

[0:45:24] Maak gebruik van hun kunde, kennis en ervaring.

[0:45:27] Daar zit de secte wel op te wachten.

[0:45:28] En niet op die 25 cent extra heffing.

[0:45:30] Dank u wel.

[0:45:31] Mevrouw Roderik, D66 gaat de gang voor u inbrengen.

[0:45:34] De eerste termijn.

[0:45:35] Dank u wel, voorzitter.

[0:45:37] Voorzitter. Met jonge kinderen en als woord voor de klimaat ben ik erg gedreven om werk

[0:45:41] te maken van een duurzame toekomst. Dat kan niet losgezien worden van circulaire economie.

[0:45:47] Het is van belang voor de biodiversiteit, een schoner leefomgeving en voorkomt het mijnen

[0:45:51] van grondstoffen onder slechte omstandigheden. Zoals groene energie ons onafhankelijk maakt

[0:45:57] van Russisch gas, zo kan circulair gebruik ons autonomie geven op grondstoffen.

[0:46:02] Cruciaal dus voor een duurzame toekomst of, zoals eerder gezegd, het hart, wat mij betreft,

[0:46:07] van klimaatbeleid.

[0:46:09] Het is dus goed dat de staatssecretaris deze ambitie zegt te onderschrijven.

[0:46:14] Ik mis alleen wel de vertaalslag naar actie.

[0:46:16] Er is vrijwel geen geld voor circulaire investeringen en de nadruk ligt veel op afval en recycling.

[0:46:22] Dat is zeer belangrijk, maar nog beter is het voorkomen van grondstoffengebruik, hergebruik

[0:46:26] en het repareren van producten.

[0:46:28] Hierop ga ik dus ook in mijn bijdrage in.

[0:46:30] Om te beginnen met het voorkomen van grondstoffengebruik.

[0:46:34] Ten aanzien van de grondstoffen kan de overheid het goede voorbeeld geven.

[0:46:38] Hoe staat het bijvoorbeeld met de circulariteitseisen bij de overheidsaanbestedingen van onder andere

[0:46:42] infrabouw en andere projecten?

[0:46:45] Staat de staatssecretaris open deze aan te scherpen?

[0:46:49] De gezamenlijke overheden hebben een inkoopbudget van 80 miljard, ik noemde het al.

[0:46:53] Is de staatssecretaris het met D60 eens dat hierbij sprake moet zijn van het true pricing

[0:47:00] principe?

[0:47:00] En is hij bereid tot een pilot hiertoe, zoals onlangs de gemeente Amsterdam experimenteert

[0:47:05] bij de inkoop van koffie?

[0:47:08] Ten tweede, het retuneren en hergebruik van producten.

[0:47:12] Hier ligt een verantwoordelijkheid bij webwinkels, producenten en consumenten.

[0:47:16] Bijna de helft van de kleding die we bestellen gaat retour, een enorm aantal.

[0:47:20] Een derde daarvan wordt zelfs meteen vernietigd.

[0:47:23] Dat moet natuurlijk veel duurzamer.

[0:47:25] Afval van elektronische apparatuur groeit daarnaast enorm in Europa.

[0:47:30] Dat kan anders en dat laten Bol.com en Wecam zien.

[0:47:32] Zij geven teruggestuurde producten een tweede kans.

[0:47:36] Welke concrete maatregelen kan de staatssecretaris nemen om te stimuleren dat voor de toerzending

[0:47:40] een eerlijke prijs wordt betaald en de klimaatschade wordt doorberekend?

[0:47:45] Welke maatregelen kan de staatssecretaris nemen om te stimuleren dat bedrijven producten

[0:47:49] als tweede kans aanbieden?

[0:47:50] Dan ten derde het repareren, het verlengen van de levensduur van producten.

[0:47:55] Dat is een super-effectieve manier om grondstoffengebruik in te perken.

[0:47:58] Hoe staat het in dat kader met de uitvoering van de motie van D66 van de heer Bamenga over

[0:48:03] reparatievouchers?

[0:48:04] In 2026 zou ook de reparatielichtlijn nationaal verankerd moeten zijn.

[0:48:09] Hoeveel producten gaan daar onder vallen en wat voor reparatierecht hebben consumenten

[0:48:14] voor producten die niet onder de lichtlijn vallen?

[0:48:17] Lidstaten moeten daarnaast maatregelen treffen om reparatie te bevorderen.

[0:48:21] Welke concrete maatregelen gaat de staatssecretaris hier nemen?

[0:48:25] Dan recycling.

[0:48:27] Voorzitter, we zitten midden in een energietransitie en ondertussen staat het concurrentievermogen

[0:48:31] van Europa onder druk, tegenover de VS en China.

[0:48:35] Als wij niet oppassen, missen we de boot en verliezen we bedrijven.

[0:48:38] Het Draghi-rapport bindt er dan ook geen doekjes om.

[0:48:41] Investeer in de bedrijven en maak helder en ambitieus beleid.

[0:48:44] Toch missen we duidelijke kaders en concrete doelen van de overheid.

[0:48:49] Veel plastic recyclingbedrijven gaan failliet.

[0:48:51] Een gebrek aan certificeren zorgt voor wantrouwen in afval als grondstof.

[0:48:57] Dit vertraagt de transitie naar circulair, terwijl bedrijven klaar zijn voor een tandje

[0:49:01] sneller.

[0:49:02] Dus wat is de stand van zaken met de circulaire economiewet, die op aandringen van D66 in de

[0:49:07] maak is?

[0:49:09] Kan de staatssecretaris toezeggen normen te maken voor producten die op de markt komen,

[0:49:12] zodat deze beker beter gerecycled kan worden?

[0:49:15] Hoe staat het met de Duurzame Dinsdag-initiatieven die hij heeft ontvangen?

[0:49:19] In de beantwoording van onze vragen gaf de staatssecretaris de markt de schuld van het

[0:49:24] omvallen van individuele recyclingbedrijven, maar dat is te makkelijk.

[0:49:28] Hoe kijkt hij aan tegen het financieren van de onredabele top van circulaire businessmodellen?

[0:49:33] Hoe staat het met de Europese norm voor duurzame koolstof in de chemische industrie?

[0:49:37] We kunnen niet werken aan een gezond circulair innovatieklimaat in Nederland en Europa zonder

[0:49:42] Europa. Dus kan hij toezeggen in Brussel ambitieus in te zetten op de clean industrial deal waar we

[0:49:47] alle denk ik op wachten. Tot slot circulaire economie zou het hart moeten zijn van onze

[0:49:54] klimaataanpak. Maar de klimaatdoelen raken uit het zicht en het bedrijfsleven vraagt om duidelijkheid.

[0:50:00] Kortom kabinet ga aan de slag voor een duurzame toekomst. Dank u wel voor uw inbreng.

[0:50:09] Dank u wel voorzitter. Het onderwerp is dus circulaire economie en dat onderwerp is zeer

[0:50:15] veelomvattend. Je zou bijna niet weten waar je moet beginnen. Maar ik ga een poging doen

[0:50:19] om mijn vijf minuten spreektijd zo goed mogelijk te benutten. Dit najaar zou de staatsgeldrekeling

[0:50:25] geëvalueerd worden. Toegezegd is dat de regelgeving breed bekeken wordt en waarbij ook eerder

[0:50:30] door de Kamer genoemde zaken worden meegenomen. De uitkomsten van de evaluatie zou eind vindend

[0:50:34] jaar met de Kamer gedeeld worden. Nu lezen we dat er meer tijd nodig is.

[0:50:39] Voorzitter, wat is de reden van de vertraging en hoe kan het dat er wel een

[0:50:42] rapport uit lijkt waarin zeer vergaande maatregelen aangekondigd worden?

[0:50:47] Nieuw sociaal contract is van mening dat een verhoging van het staatsgeldtarief

[0:50:50] nu nog helemaal niet aan de orde kan zijn. Want voorzitter, de basis is niet op orde.

[0:50:55] Het heeft tijd nodig en de inzamelcapaciteit moet gewoon omhoog.

[0:50:59] Wat is de visie van staatssecretaris op dit gebied en heeft de staatssecretaris

[0:51:03] toch niet nu al enig zicht op welke aanpassingen in de wetgeving wel

[0:51:07] noodzakelijk, nuttig en mogelijk zijn? En hoe wordt de Kamer hierin meegenomen?

[0:51:12] Voorzitter, ik heb eerder aandacht gevraagd voor de problematiek in de

[0:51:15] grensstreken met België. In Nederland krijgt men statiegeld voor

[0:51:18] Belgische blikjes en flesjes waar in België geen statiegeld voor betaald is.

[0:51:23] Stel u zich nu eens voor dat het statiegeldtarief ook nog eens verhoogd wordt.

[0:51:26] Dan krijgt de Belgische consument dadelijk nog geld uitbetaald voor deze

[0:51:30] blikjes en flesjes. De huidige regelgeving verhoogt al bij de supermarkten de druk

[0:51:35] op de inleverautomaten met een hoger statiegeldtarief al helemaal.

[0:51:40] De staatssecretaris plaatste eerder ook vraagtekens bij de situatie en heeft

[0:51:44] toegezegd om het te bespreken met het verpakkend bedrijfsleven.

[0:51:47] Hebben deze gesprekken al plaatsgevonden en is er een oplossing voor?

[0:51:51] En dan voorzitter wil ik in dit debat aandacht hebben voor plastic.

[0:51:55] Er zijn namelijk grote problemen in de industrie rondom productie, verwerking en

[0:51:59] hergebruik van plastic. Er leven veel vragen en onzekerheden op het gebied van

[0:52:03] de nationale circulaire plasticsnorm. De Nederlandse industrie slaat nu zelfs de

[0:52:08] handen in elkaar om hun zorgen kenbaar te maken.

[0:52:11] Wat is het standpunt van de staatssecretaris, maar ook van de minister

[0:52:15] over deze zorgen? De partijen vragen om een circulaire plastic tafel. Een tafel

[0:52:20] waarin diverse ministeries plaatsnemen met de industrie. En voorzitter, eigenlijk

[0:52:25] Ik verbaas het me dat dit nog niet eerder gebeurd is, want het kan toch niet waar zijn

[0:52:29] dat er überhaupt beleid of wetgeving uitgewerkt wordt dat de industrie op een dusdanige manier

[0:52:35] raakt zonder dat men aan tafel zit.

[0:52:38] Wat is de visie van de staatssecretaris op dit punt en hoe schat de staatssecretaris

[0:52:42] de gevolgen voor de industrie in?

[0:52:43] En wat is de visie van de minister van Economische Zaken hierop?

[0:52:47] Nieuw sociaal contract is voor een plastic tafel, maar wel met een duidelijke deadline.

[0:52:52] Voorzitter, de nationale plasticsnorm heeft ook invloed op bijvoorbeeld de sector kunststof

[0:52:56] leidingensystemen.

[0:52:58] In Europese wetgeving worden deze plastic ook anders behandeld.

[0:53:01] Waarom gebeurt dit in Nederland niet?

[0:53:03] Is de staatssecretaris op de hoogte van de problematiek, maar veel belangrijker, welke

[0:53:07] oplossingen ziet de staatssecretaris?

[0:53:10] Voorzitter, vorige week en gisteren nog nam ik deel aan de ronde tafelgesprekken over

[0:53:14] circulaire financiering en techshift en het normeren, stimuleren en beprijzen.

[0:53:20] Twee zeer interessante gesprekken, maar wel met vooral veel kritiek dat er geen duidelijke

[0:53:25] keuzes worden gemaakt op het gebied van de circulaire economie.

[0:53:29] De lineaire economie staat nog altijd voorop.

[0:53:32] Diverse partijen en sectoren dragen verschillende oplossingen aan op het gebied van fiscale

[0:53:38] en juridische maatregelen.

[0:53:40] Voorzitter, om tot een circulaire economie te komen, en dit is onvermijdelijk als je

[0:53:43] naar de uitputting van onze grondstoffen kijkt, dan moet er iets gebeuren.

[0:53:47] Ik zou graag een reactie krijgen van beide staatssecretaris en de minister welke maatregelen

[0:53:53] zij voorstellen om de circulaire economie mogelijk te maken, welke oplossingen zijn

[0:53:58] er en op welke manier sluiten deze aan bij de lijnen die ook genoemd worden in het werkprogramma

[0:54:04] van de regeringsvertegenwoordigers circulaire economie.

[0:54:07] Want alleen met een gedragen integrale visie en een pakket maatregelen zijn volgens experts

[0:54:14] de doelen te halen.

[0:54:16] Verder vraag ik me even ook hardop af, wie gaat hier dan nu ook integraal op sturen?

[0:54:21] Blijven de ministeries op hun eilandjes zitten, of is het verstandig dat er meer integraal

[0:54:27] aansturing komt?

[0:54:28] Dank u wel, voorzitter.

[0:54:29] Kijk, we zijn nog bij het einde van uw inbreng, dat is hartstikke mooi, maar u heeft nog een

[0:54:33] interruptie van de heer Buijsen.

[0:54:35] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:54:37] Ja, dank.

[0:54:38] En ik hoor ook echt al aanknopingspunten richting ons verhaal, als het bijvoorbeeld

[0:54:41] gaat over de plastic stafel en het akkoord, dus dat is hartstikke goed om te horen.

[0:54:46] Ik zou eigenlijk door willen vragen op het kwartje van Janssen, want u maakt een statement

[0:54:51] over de statiegeld, dat u dit niet wilt, maar in feite is dat kwartje van Janssen weliswaar

[0:54:58] het is geen statiegeld, maar het is eigenlijk wel een soortgelijke gevormd belasting voor

[0:55:02] de consument.

[0:55:03] En u trekt ook een vergelijk naar die grensstreek, en die voel ik ook, België, daarbij.

[0:55:11] Maar dan kun je toch onmogelijk voor dat kwartje van Jansen zijn?

[0:55:15] Van Wingelaar.

[0:55:17] Voorzitter, ik vind staatsgegeld helemaal niet te vergelijken met het voorkomen van vervuiling in het milieu door single-use plastics.

[0:55:26] Staatsgegeld, we zijn pas anderhalf jaar bezig met dat systeem en ik pleit altijd ervoor dat het meer tijd nodig heeft.

[0:55:32] En ik vind ook dat andere landen er acht jaar over doen om de doelen te halen en wij zetten daar de versnelling in.

[0:55:39] Dus statiegeld heeft wat mij betreft helemaal niets te maken wat u noemt het kwartje van Janssen.

[0:55:45] Het kwartje van Janssen zet in volgens mij op het voorkomen van meer wegwerkmaatschappij.

[0:55:51] Heer Bouzu.

[0:55:53] Ja, ze zijn allebei bedoeld om het zwerfafval tegen te gaan en om meer hergebruik en milieubelasting te voorkomen.

[0:56:00] Ik zie wel degelijk een parallel daarin.

[0:56:04] Het is uiteindelijk bottomline, en ik neem aan dat u ook voor de koopkracht staat van mensen met een minder dikke portemonnee,

[0:56:11] dat het toch uiteindelijk een belasting is voor inwoners en consumenten.

[0:56:14] U kunt toch ook, zeker in een schrensregio, niet tegen dit voorstel zijn.

[0:56:19] Niet voor dit voorstel zijn, sorry.

[0:56:21] Voor dit voorstel zijn, ja.

[0:56:22] Frau Winkler.

[0:56:23] Nou, meneer Buijzen, ik kan u zeggen, als wij het over bestaanszekerheid hebben,

[0:56:26] dan hebben wij in ieder geval niet over de doelgroep die vier euro voor een cappuccino betaalt, zeg maar,

[0:56:32] bij de Starbucks of de Julia's, dan komen we voor een hele andere doelgroep op.

[0:56:39] Leerbouw, het kan. U heeft ook een interruptie.

[0:56:41] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:56:44] Ja, ik zou het eigenlijk met een voorbeeld willen illustreren.

[0:56:47] Je hebt, zeg maar, twee verkooppunten zitten.

[0:56:49] Een is de visboer en de andere is de patatzaak of de frietzaak, licht aan de kant van Nederland, die zit.

[0:56:55] De visboer is overgeschakeld van zijn plastic op kartonnen verpakkingen om zijn vissen erin

[0:57:00] te doen voor de verkoop, maar de friet- of patatboer is gebleven bij plastic.

[0:57:05] Als dit kwartje ingevoerd gaat worden, wat dus dan bij die verkooppunt blijft, wat denkt

[0:57:13] mevrouw Wengelaar van de NSC dan wat die visboer misschien gaat doen die nu meer betaalt voor

[0:57:17] zijn kartonnen verpakking dan dat plastic?

[0:57:19] Deelt u de mening dan van de PvdA dat dan de zorg bestaat dat die visboer dan weer teruggaat

[0:57:25] naar zijn plastic verpakking, waardoor we eigenlijk onszelf in de voet schieten?

[0:57:30] Nou, ik sluit dan eigenlijk aan.

[0:57:32] Het zou mooi zijn als dat geld dan gebruikt zou kunnen worden en daar vraag ik dan ook

[0:57:37] meteen naar de staatssecretaris of dan toch niet een soort brikkel aan vast kan liggen

[0:57:43] om te blijven investeren op duurzame producten.

[0:57:50] Volgens de brief van de staatssecretaris heeft hij dat onderzocht en is dat niet mogelijk.

[0:57:54] Maar waar de zorg bij de PVV zit, is dat die visboer die dus zeg maar overgegaan is, gelukkig

[0:58:00] zeg maar tot die omschakeling, dan toch weer teruggaat omdat hij dan zijn verdienmodel

[0:58:05] ziet vergroten.

[0:58:06] Misschien wel wat hij voor beoogd heeft daarmee uit te lopen.

[0:58:09] Dus kunt u zich ook opvinden als we dit verhaal over die meerprijs voorlopig even niet gaan

[0:58:16] doen om meer onderzoek te gaan hebben op dit onderwerp?

[0:58:22] Ik ben heel erg benieuwd. Ik ga me voorstellen dat de staatssecretaris goed heeft nagedacht

[0:58:26] voordat hij met dat voorstel komt en dat die vragen wat wij hierover nog hebben, dat hij

[0:58:31] dadelijk ook gaat beantwoorden. Maar ik ga nog niet zo ver met u mee dat ik zeg, nou,

[0:58:35] ook deze maatregel weer van tafel.

[0:58:39] Dank u wel. Dan is de beurt aan de heer Gabriels voor de inbreng namens GroenLinks.

[0:58:42] Daar hebben we het aan bij.

[0:58:43] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:58:45] Direct met de deur in huis vallend is mijn eerste vraag aan de staatssecretaris.

[0:58:49] Gelden de doelen uit het Nationaal Programma Circulaire Economie nog?

[0:58:52] Dat wil zeggen, dus die 50% circulair in 2030 en 100% in 2050.

[0:58:57] Staan die doelen vier overeind?

[0:58:58] En zo ja, wanneer komt dan de Circulaire Economiewet naar de Kamer?

[0:59:02] En bent u van plan daar bindende tussentijdse doelen in op te nemen?

[0:59:05] Wanneer komt er een herzien in het Nationaal Programma Circulaire Economie?

[0:59:07] Want de hele sector schreeuwt hierom.

[0:59:09] We hebben overzicht nodig, visie in een concreet routeplan naar 2030 en 2050.

[0:59:15] Er vallen wekelijks bedrijven om, kennis verdwijnt en de innovatiekracht verdwijnt.

[0:59:18] En er staat geen zin over in het regeerprogramma.

[0:59:22] Textiel.

[0:59:24] Een sector waar de problemen alsmaar groter worden, met de enorme toename van de ultra-fast

[0:59:28] fashion.

[0:59:29] Het marktaandeel van SHEIN is inmiddels groter dan dat van H&M en Zara bij elkaar.

[0:59:33] Er worden containerschepen vol met plastic kleding uit China gehaald en in de tussentijd

[0:59:37] lopen de pakkenhuizen vol met gebruikte kleding waar onvoldoende markt voor is of

[0:59:40] van zulke slechte kwaliteit dat het niet gerecycled kan worden.

[0:59:43] Tweedehands kledingverkopers en kringloopwinkels hebben er enorm last van

[0:59:47] en gisteren bleek ook dat sommige kleren van de webshop SHEIN de

[0:59:51] gezondheidsnorm voor de wettelijke toegestaan hoeveelheid toxische stoffen

[0:59:54] met honderden keren overschrijdt. En ik vraag de staatssecretaris om er alles

[0:59:59] aan te doen om de instroom van deze rotzooi in te dammen. Alles.

[1:00:02] De waanzin door fast fashion en de bizarre milieu-impact moet echt gestopt worden.

[1:00:07] En hoe gaat de staatssecretaris ervoor zorgen dat we in Nederland nog een bloeiende textielrecyclingsector

[1:00:12] houden?

[1:00:12] Frankrijk, gelijk speelveld, heft vijf euro op ieder fast fashion item.

[1:00:18] Kan zoiets ook in Nederland?

[1:00:20] Bent u bereid dat te onderzoeken en hiermee terug te komen naar de Kamer?

[1:00:23] En graag een reactie van de staatssecretaris van Financiën hierop.

[1:00:26] Kan de UPV aangepast worden?

[1:00:28] Kan de staatssecretaris ervoor zorgen dat de bijdrage van de producenten niet alleen op

[1:00:31] gewicht gebaseerd is, maar ook op kwaliteit, herbruikbaarheid en levensduur van

[1:00:34] kleding. Ik wil van de staatssecretaris, in dit

[1:00:37] geval van Milieu, horen of hij bereid is de UPV textiel te verbeteren en hiermee

[1:00:41] terug te komen naar de Kamer. Dan plastics. De markt voor hoogwaardig

[1:00:46] recyclaat komt maar niet van de grond en in de tussentijd vallen recyclaars om.

[1:00:49] Wij zijn daarom geen voorstander van, of wij zijn daarom groot voorstander van een

[1:00:53] bijmengverplichting en die bijmengverplichting zou het GroenLinks

[1:00:55] Partij van de Arbeid betreft zo snel mogelijk in moeten gaan.

[1:00:57] We roepen dus op om vertraging van invoering van een bijmengnorm te voorkomen.

[1:01:03] Wel moet de norm gepaard gaan met een passend pakket aan flankerend beleid.

[1:01:07] Een voorbeeld hiervan is om in de UPV's een lagere bijdrage te vragen van een producent

[1:01:11] op het moment dat deze veel in Nederland geproduceerd recyclaat gebruikt.

[1:01:15] Een vraag aan de staatssecretaris is, kunnen er ook voorwaarden gesteld worden aan de herkomst

[1:01:19] van het recyclaat en zijn er mogelijkheden om een bijmengnorm voor alle kunststofproducten

[1:01:24] die in Nederland op de markt komen in te voeren?

[1:01:26] Ik denk dat we moeten voorkomen dat verkopers alsnog producten uit goedkoper China kunnen

[1:01:30] afnemen, terwijl de Nederlandse recycle-industrie en de verwerkers blijven wegkwijnen.

[1:01:35] Dan normeren en beprijzen.

[1:01:38] We hebben bij de rondetafelgesprekken van de afgelopen twee weken steeds meer benadrukt

[1:01:41] gekregen hoe belangrijk het is dat er genommeerd en beprijst gaat worden, in combinatie met

[1:01:45] het stimuleren van circulaire bedrijven.

[1:01:47] Allereerst moet er een belastingverschuiving plaatsvinden van arbeid naar grondstoffen.

[1:01:51] En ook zijn er vele andere manieren om via beprijzing de circulaire economie aan te wakkeren.

[1:01:55] Ik wil graag weten op welke manier de bewindspersonen hier aanwezig samen die transitie vormgeven.

[1:02:03] Wordt dit überhaupt besproken binnen het kabinet?

[1:02:07] Zwerfafval dan.

[1:02:09] 90% van het zwerfafval bestaat uit verpakkingen en eenmalige artikelen die voor to-go-consumptie

[1:02:14] in de openbare ruimte zijn ontworpen.

[1:02:16] Ontwerpers van die verpakkingen zouden zich veel meer bewust moeten zijn van de eigenschappen

[1:02:19] die het zwerfafvalrisico van hun verpakkingen beïnvloedt.

[1:02:22] Kan de staatssecretaris de UPV dusdanig aanpassen

[1:02:25] dat er ook tariefsdifferentiatie komt voor producten

[1:02:28] die een lager zwerfafvalrisico hebben?

[1:02:31] En kan de staatssecretaris met zwerfafvalrapers in gesprek gaan

[1:02:34] met het doel plastic varianten van zwerfafval,

[1:02:37] waarvan ook plasticvrije varianten gevonden worden,

[1:02:39] om die in kaart te brengen en ook te verbieden?

[1:02:42] Dan misschien een soort van luchtig item over glas.

[1:02:47] Ik wil een landsbreken voor herbruikbaar glas.

[1:02:50] Velen van ons kennen dat wel, de walk of shame,

[1:02:52] dat je na een weekend met lege flessen naar een glasbak loopt en dat je ze kapot hoort vallen.

[1:02:57] Maar het recyclen van glas is hartstikke energieintensief.

[1:03:01] En terwijl er juist bij glas heel veel kansen zijn van langdurig hergebruik.

[1:03:05] Zoals ook bij die bierflesjes die je allemaal kent, die wel hergebruikt worden.

[1:03:10] Dus de bruine Nederlandse retourfles.

[1:03:12] Glazen verpakkingen hebben daarom een enorm potentieel voor een succesvol hergebruikssysteem.

[1:03:17] Bijvoorbeeld voor wijnflessen.

[1:03:19] Is de staatssecretaris bereid om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om herbruikbaar glas te stimuleren?

[1:03:25] En dan tot slot wil ik een oproep doen om weer zo snel mogelijk en zoveel mogelijk,

[1:03:30] zo vaak mogelijk een circulaire economiedebat in te plannen.

[1:03:32] Dat moet in de PV, dat weet ik, maar ik wil het toch genoemd hebben.

[1:03:35] We behandelen zoveel onderwerpen vandaag en deze inbreng hier doet geen recht aan de honderden position papers

[1:03:41] en vragen en bezorgdheid die we de afgelopen maanden vanaf februari gekregen hebben.

[1:03:45] Maar meer verdieping is nodig en daartoe roep ik iedereen op.

[1:03:49] Dank u wel. Heeft u een interruptie van de heer Buijsen?

[1:03:52] Dank u wel, voorzitter. Ik heb een vraag aan de heer Gabriels.

[1:03:56] Twee vragen.

[1:03:58] Vindt de GroenLinks PvdA dat met de circulaire plasticsnorm

[1:04:01] er een gelijkspeelveld is en wordt gecreëerd in Europa met deze wet?

[1:04:06] En vindt GroenLinks PvdA werkelijk dat deze manier van generieke eisen

[1:04:13] voor de bijmengen bij al die toepassingen gewenst is?

[1:04:18] Oh, sorry, ik had de microfoon nog aan laten staan.

[1:04:21] Excuus daarvoor.

[1:04:23] Omdat in Europa in 2030 die norm ingaat,

[1:04:26] lijkt het me verstandig om in 2027 daarop vooruitlopend

[1:04:29] en het liefst eerder een bijmengnormverplichting te stellen,

[1:04:33] omdat alle recyclers daarom vragen,

[1:04:34] omdat er zo de recycleindustrie een markt krijgt,

[1:04:39] dat daarmee een weglek effect kan ontstaan

[1:04:42] doordat er misschien een minder gelijk speelveld ontstaat.

[1:04:46] Dat moeten we zien te voorkomen.

[1:04:47] En ik heb een voorbeeld in mijn bijdrage genoemd

[1:04:49] om bijvoorbeeld in de UPV daar flankerend beleid te maken,

[1:04:52] dus de huidige norm via flankerend beleid uit te breiden.

[1:04:56] Dus opnieuw daarna kijken, maar niet uitstellen,

[1:04:59] om enerzijds wel een bijmenknorm te hebben,

[1:05:03] dus een stimulerende marktvraag voor recyclers,

[1:05:07] maar anderzijds niet uit te stellen.

[1:05:09] en dat kan via UPV, dat kan via flankerend beleid.

[1:05:13] De tweede vraag ben ik even vergeten, excuus.

[1:05:15] De heer Buijzen.

[1:05:16] Ja, het waren twee vragen, gelijk speelveld, EU,

[1:05:19] en of u echt naar die generieke eisen wil voor het bijmengen.

[1:05:22] Dus voor alle toepassingen in de circulaire economie

[1:05:25] of in de plasticsbranche, van langcyclisch tot kortcyclisch,

[1:05:28] allemaal dezelfde bijmengnorm, bijvoorbeeld richting 25, 30 procent,

[1:05:32] wat voor sommige toepassingen gewoon niet haalbaar is.

[1:05:36] De heer Habiels.

[1:05:39] Ik denk dat bijvoorbeeld we hebben ook een petitie aanbieding gehad voor van pvc wij zijn ik denk dat

[1:05:43] we op alle vlakken als het echt niet anders kan dan moeten er uitzonderingen plaats plaats vinden

[1:05:47] dat dat moet zeker gebeuren maar om een hele norm waar de hele sector zo omschreeuwt overeenkant

[1:05:54] is gescheren met al die uitzonderingen daar zijn we het niet mee eens wij willen gewoon dat die norm

[1:05:59] er zo snel mogelijk komt omdat je daarmee niet alleen naar weglek effect hoeft te kijken maar

[1:06:03] ook naar inlek effecten. We gaan daar een voordeel mee krijgen.

[1:06:09] Wij zitten met z'n allen hier te spreken over de innovatiekracht, over het

[1:06:12] faillietgaan van recyclebedrijven. De enige manier om een markt te creëren is

[1:06:16] om zo snel mogelijk met zo'n norm te komen. Ja, die norm is niet perfect,

[1:06:21] maar nee, we moeten dat niet gewoon van tafel gooien. We moeten dat zo snel

[1:06:25] mogelijk, ja, de norm moet met flankerend beleid

[1:06:30] geperfectioneerd worden. En volgens mij vindt u dat ook. Dank u wel. Dan zijn we toe aan de interruptie

[1:06:39] van de heer Stoffers. Soms komt er zomaar spontaan iets boven, dus ik weet helemaal niet wat ik lostrek,

[1:06:46] maar dat herbruikbaar glas van de heer Gabriels, dat vond ik eigenlijk wel een mooi idee. En ik

[1:06:51] heb me altijd wel zitten verbaasd over als ik dan een pak melk koop, en dat doe je geregeld,

[1:06:55] dat gaat ook allemaal bij mij de grijze container. Zo doen we dat in Elspeet in ieder geval. Ik weet niet

[1:06:59] Ik weet niet hoe het elders werkt, maar hier in Den Haag werkt het weer anders.

[1:07:03] Maar zou het ook een idee zijn om melk en karnemelk bijvoorbeeld in flessen te doen

[1:07:06] en dat herbruikbaar te maken? Heeft de heer Gabriels daar wel eens aan gedacht?

[1:07:09] Kom maar spontaan boven, voorzitter.

[1:07:11] Maar misschien heeft hij daar wel hele goede ideeën over.

[1:07:14] De heer Gabriels.

[1:07:15] Ja, het lijkt mij, maar dat weet ik niet, maar het lijkt mij duurzamer.

[1:07:21] En het lijkt mij een heel goed idee.

[1:07:22] En volgens mij bestaat dat toch al? Volgens mij bestaat dit al.

[1:07:26] Volgens mij kun je melk uit flessen kopen, toch?

[1:07:28] Maar hoe dan ook, als dat niet het geval is, en het is duurzamer en beter, lijkt me dat heel verstandig.

[1:07:32] Het is altijd beter, want karton is ook afval.

[1:07:35] En alles wat minder afval en minder grondstoffen leidt, daar zijn wij voor.

[1:07:42] Dus ja, en dank u wel voor deze inbreng.

[1:07:46] Meneer Stoffer, ik herinner me dat beeld van vroeger, dat dat in flessen kwam.

[1:07:53] Kijk voorzitter, nu gaan we bijna het debat met de voorzitter nemen, maar het was maar een spontane gedachte.

[1:07:56] Maar in mijn supermarkt, waar ik altijd kom, de Plus in Elspeet, daar heb ik nog nooit flessen met melk zien staan.

[1:08:02] Dat is altijd pakken en plastic dingen.

[1:08:06] Dus wie weet kunnen we daar nog iets heel moois van maken in dit land.

[1:08:10] En heel veel afval voorkomen.

[1:08:11] Dank. We gaan geen debat met de voorzitter doen.

[1:08:13] We gaan door naar de inbreng van de heer Pierik.

[1:08:15] Dat gaan we doen.

[1:08:16] Van de BBB. Gaat uw gang.

[1:08:19] Ja, dank voorzitter.

[1:08:21] In de landbouw komen al heel veel circulaire processen tegen.

[1:08:26] Varkens eten restproducten uit de voedingsmiddelenindustrie,

[1:08:28] zoals brood, koek en chocola.

[1:08:31] Koeien eten sinaasappelschillen,

[1:08:33] bierborstel, perspulp en suikerproductie.

[1:08:37] Maar ook circulair bouwen

[1:08:38] is iets wat boeren goed kunnen.

[1:08:41] Stukken hout worden vaak bewaard

[1:08:43] omdat het nog ergens kan dienen

[1:08:45] als ondersteuning of vervanging.

[1:08:47] En wie weleens door een oude boerenstal

[1:08:49] heen heeft gelopen,

[1:08:51] die is waarschijnlijk blijverrast

[1:08:53] om te zien hoeveel creativiteit daar te zien is

[1:08:55] als het gaat om het hergebruik van materialen.

[1:08:58] Daarnaast worden op steeds

[1:09:00] meer akbouwbedrijven gewassen verbouwt voor de productie van biobased bouwmaterialen.

[1:09:06] Voorzitter, daar gaat het natuurlijk om, het bevorderen van creativiteit en hergebruik.

[1:09:11] Maar dat moet wel kunnen.

[1:09:12] Daarmee bedoel ik dat we als overheid de regels zo moeten aanpassen dat de ondernemers en

[1:09:17] de particulieren stappen gaan zetten in kringloopdenken en hergebruik.

[1:09:24] Als ik zie hoe lastig het is om een product dat hergebruikt wordt van het stempel afval

[1:09:30] te verlossen, dan hebben we nog een hele lange weg te gaan. Eigenlijk moeten we afval omkatten

[1:09:36] tot grondstof.

[1:09:39] Voorzitter, als het gaat om het bevorderen van de circulaire economie, dan is het mijn

[1:09:43] overtuiging dat we dat Europees moeten aanpakken. Als we ons gedragen alsof we op een eiland

[1:09:50] zitten, dan gaan veel initiatieven sneuvelen als gevolg van het feit dat de import van

[1:09:55] goedkope, niet circulaire producten de overhand houdt. We hebben dat helaas kunnen zien

[1:10:01] in de markt van de plastic recycling.

[1:10:05] Voorzitter, het recyclen en hergebruiken en verduurzamen van producten

[1:10:09] kost vaak meer geld dan het werken met nieuwe grondstoffen.

[1:10:16] Als we de ondernemers willen ondersteunen, dan is een prijsprikkel nodig.

[1:10:21] Ik ben echter huiverig voor het extra belasten van allerlei producten.

[1:10:26] Wat BBB betreft moet de overgang naar circulair ook haalbaar en betaalbaar zijn.

[1:10:31] We moeten stimuleren, we moeten innoveren, we moeten motiveren en we moeten ondersteunen.

[1:10:39] Ik zie daarom meer hel in positieve prikkels.

[1:10:42] Een tax shift van belasting op arbeid naar belasting op materialen kan wellicht helpen,

[1:10:47] maar ik wil dan wel eerst de goede consequenties in beeld hebben voor economie, maar ook voor

[1:10:55] de gemiddelde burger.

[1:10:56] Kan de staatssecretaris van INW of de minister van Financiën dit in beeld brengen?

[1:11:03] Voorzitter, we zetten steeds meer in op de reparatie van producten.

[1:11:07] De Europese Commissie werkt er ook aan.

[1:11:09] We moeten daarbij niet vergeten dat we voldoende echte vaklui nodig hebben.

[1:11:14] Als deze mensen er niet zijn, zal het product alsnog bij het grof vuil belanden.

[1:11:20] Neemt de staatssecretaris dit ook mee in zijn beleid?

[1:11:25] Ten slotte, de staatssecretaris werkt aan een plastic toeslag van 25 cent en ik vind dit

[1:11:30] geen goed idee.

[1:11:32] Het is een toeslag die een perverse prikkel geeft voor de ondernemer, omdat het feitelijk

[1:11:36] een beloning is voor het blijven verkopen van plastic.

[1:11:41] Daarnaast nemen we ook de prikkel weg om te innoveren in de richting van minder plastic

[1:11:45] gebruik.

[1:11:47] Waarom denkt de staatssecretaris, is mijn vraag, dat dit wel gaat werken, terwijl de

[1:11:52] vorige toeslag aantoonde, dat het juist niet werkte.

[1:11:56] Dank u wel voorzitter, dat was zover mijn inbreng.

[1:11:57] O, kijk u eens aan. Hartstikke mooi, dank u wel.

[1:11:59] Even een interruptie van de heer Grimwis van de ChristenUnie.

[1:12:01] Welkom ook bij het debat.

[1:12:02] Ja, voorzitter, dank daarvoor.

[1:12:05] En ik heb inderdaad een korte vraag naar aanleiding van de eigenlijk de eerste deel van het betoog.

[1:12:10] Dat ging over specifiek over biobeestgewassen en dat steeds meer boeren en bijzonder akkerbouwers,

[1:12:15] maar het is denk ik breder, zich toeleggen op de tilt van biobeestgewassen.

[1:12:21] Daar heb je prachtige toepassingen bij en daar kun je stimuleren, je kunt helpen die ketens ophouden,

[1:12:28] maar je kunt ook vraag creëren door te normeren.

[1:12:32] En ongeveer de eerste daad die minister Keizer deed, was het aanhouden eigenlijk van de MPG,

[1:12:38] van de Milieuprestatiegebouwen, die aanscherping, die juist de vraag naar biobeest, gewassen, moest stimuleren.

[1:12:45] En ja, nu is er dan wel een cryptische passage toegevoegd in de Woontopbrief,

[1:12:48] Maar dat verhaalt zich toch slecht met het betoog van de heer Peerik.

[1:12:53] Ja, de heer Peerik.

[1:12:55] Ja, het is altijd een kwestie, voorzitter, van het afwegen van belangen.

[1:12:59] Het belangrijkste doel is om in ieder geval ook ervoor te zorgen

[1:13:02] dat die honderdduizend woningen jaarlijks gebouwd gaan worden.

[1:13:06] En dan wil je dat natuurlijk het liefst doen met zo veel mogelijk biobased bouwmaterialen.

[1:13:12] Maar ja, het is een afweging en ik kan me voorstellen dat

[1:13:15] gezien de urgente noodzaak om die honderdduizend woningen te bouwen dat dan de manier waarop dat

[1:13:22] gebouwd moet worden dat dan hier en daar biobeesten bouwen een net iets mindere prominente plek in

[1:13:29] neemt. Voorzitter, nu breek ik toch wel bij een houten klomp om het over biobeestenproducten te

[1:13:38] hebben. Want dit kan niet waar zijn. Dan slaat eigenlijk dat eerste deel van het betoog helaas

[1:13:44] Op niet zo heel veel. Want als het puntje bij paaltje komt, dan creëren we eigenlijk geen vraag naar die producten.

[1:13:52] En dan blijven we maar tegen een touwtje duwen. En de heer Perik weet dat tegen een touwtje duwen niet zo zinvol is.

[1:13:57] Terwijl het helemaal niet gezegd is dat het toepassen van biobased producten duurder is.

[1:14:01] Sterker, als je de kosten berekent over de hele levensduur en ook daarin klimaatkosten betrekt, is het bijna altijd goedkoper.

[1:14:10] en als je industrieel gaat bouwen meer, wat we willen, dan kun je ook heel makkelijk in het

[1:14:15] productieproces biobase materialen toepassen. Dus vanwaar die gelijk wat defensieve houding van

[1:14:20] ja het is misschien wel duurder en die honderdduizend huizen? Volgens mij is het helemaal

[1:14:25] geen tegenstelling. Dus kom uit je schuttersputje meneer Pierik. Dank voorzitter ook en dank

[1:14:33] ook voor deze vraag. Ja, kom uit je schuttersputje. Het blijft een afweging van belang en ik beweer

[1:14:43] hier ook niet dat het een het ander in de weg zit. Dus ik bedoel, we moeten volop blijven

[1:14:47] inzetten op het terrein van meer biobased bouwmaterialen gebruiken en op de plekken waar

[1:14:54] dat kan. En ik heb vorige week nog gesproken met een aannemer die heel veel werkt met biobased

[1:14:59] en die daar ook superenthousiast over is.

[1:15:01] En die kan dat ook redelijk marktconform bouwen ten opzichte van andere materialen.

[1:15:05] Dus ik denk dat we wat dat betreft heel nadrukkelijk samen op moeten trekken

[1:15:10] en zeggen we dan kijk op de momenten, op de plekken waar al heel goed gewerkt kan worden met biobased bouwmaterialen.

[1:15:16] Zeker ook bij wat meer industrieel gebruik, privavwoningen en dergelijke.

[1:15:21] Ja, daar moeten we dat volop oppakken.

[1:15:26] Kijk eens aan.

[1:15:27] De heer Stoffer namens de SGP, voor uw inbreng.

[1:15:31] Dank voorzitter. En volgens mij zijn al mijn vragen aan de staatssecretaris van INW.

[1:15:35] Ik heb het tweewelk over twijfel dat zou een financiën kunnen zijn.

[1:15:38] Dat zal ik specifiek opmerken.

[1:15:40] Voorzitter, het onderwerp circulaire economie leeft.

[1:15:42] Dat kun je alleen al zien aan de vele brieven vanuit het werkveld.

[1:15:46] En het belang is ook groot.

[1:15:47] De CO2 uitstoot van onze levensstijl wordt immers voor het grootste deel bepaald

[1:15:51] door de productie van alle kleding, koekenpannen en kerstballen die we in huis halen.

[1:15:55] En die opgave is enorm.

[1:15:57] Het beleid focust op recycling, maar de consumptiegroei overtreft de grondstoffenbesparing en we zitten

[1:16:03] wat dat betreft op een gevaarlijke wip.

[1:16:05] Recyclingbedrijven in plastic en textiel trekken het niet meer, onder meer door de gekope import

[1:16:10] van ruwe grondstoffen en wegwerpproducten uit Azië.

[1:16:13] Kortom, er is echt werk aan de winkel.

[1:16:16] De SGP pleit voor uitbreiding van het instrument uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

[1:16:21] Het zorgt ervoor dat regels en heffingen niet alleen gelden voor Nederlandse producenten

[1:16:24] en producten, maar ook voor geïmporteerde producten.

[1:16:27] Als een bijmengverplichting voor recyclaat of een plasticheffing niet voor geïmporteerde

[1:16:32] producten geldt, dan zijn we verkeerd bezig.

[1:16:35] Breng meer afvalstromen onder de UPV, is mijn opmerking.

[1:16:38] Zet in op hoogwaardige in plaats van laagwaardige recycling.

[1:16:42] En maak producenten ook verantwoordelijk voor meer hergebruik en reparatie, bijvoorbeeld

[1:16:46] door de verplichting om een landelijk dekkend reparatiesysteem te realiseren.

[1:16:50] Mijn vraag is of dat ook de inzet is van de staatssecretaris.

[1:16:54] Plastic recyclers vallen om.

[1:16:56] Het is hoog tijd dat Hollands recyclaat aantrekkelijker wordt ten opzichte van goedkoop geïmporteerd

[1:17:01] plastic.

[1:17:02] Hoe gaan wij ervoor zorgen dat een effectieve heffing op olieproducten, die als plastic

[1:17:06] de markt opkomen?

[1:17:07] Een ander knelpunt betreft de residuustromen.

[1:17:10] De bijbehorende verbrandingskosten vliegen omhoog door een stapeling van heffingen bij

[1:17:15] afvalenergiecentrales.

[1:17:16] Kan de CO2-heffing voor afvalenergiecentrales ten minste beperkt worden door verbranding

[1:17:20] van niet-gesorteerde afvalstromen?

[1:17:23] De ILT denkt aan verviervoudiging van het statiegeldtarief voor petflessen.

[1:17:27] Ja, en het moedigt wat meer mensen aan om flessen in te leveren, maar het is wel heel gortig.

[1:17:31] Het wringt met de betaalbaarheid van boodschappen.

[1:17:33] En dat is niet de goede weg.

[1:17:35] Ik denk eerder aan een beperktere verhoging in combinatie met meer inzamelingspunten

[1:17:39] en een nieuwe voorlichtingscampagne.

[1:17:42] De SGP heeft enkele vragen over de regelbrei voor wegwerpplastics.

[1:17:46] De staatssecretaris wil niet toestaan dat kartonnen bekers en voedselverpakkingen

[1:17:50] met maximaal 5% plastic, die 100% gerecycled worden,

[1:17:53] herbruikt worden of gebruikt worden, zo'n uitzondering zou niet handhaafbaar zijn.

[1:17:58] De overstap naar herbruikbare bekers is echter niet overal werkbaar,

[1:18:01] bijvoorbeeld in ziekenhuizen.

[1:18:04] Ik snap dat een generieke uitzondering lastig is, maar mijn vraag is of de

[1:18:08] staatssecretaris wil kijken naar een uitzondering voor het gebruikmaken van

[1:18:11] de diensten van gecertificeerde bedrijven met een gesloten systeem van

[1:18:15] inzameling en recycling van bekers met een maximum percentage aan plastic.

[1:18:21] Voorzitter, dan de waterbeheerders, want die kampen met hoge kosten door alle plastic

[1:18:25] houdende wegwerpdoekjes die in het afvalwater en het milieu belanden en voor verstoppingen zorgen.

[1:18:30] Wil de staatssecretaris zich inzetten voor een Europees verbod op gebruik van plastic en

[1:18:34] wegwerpdoekjes? Ook in de textielsector zijn grote zorgen. De tweedehands markt wordt de

[1:18:40] pas of gesneden door Ultra Fast Fashion. Het kan toch niet zo zijn dat ingezameld textiel

[1:18:44] zich ophoopt en verbrand moet worden? De UPV gaat per 1 januari in. Er zijn meerdere

[1:18:50] producentenorganisaties opgericht en wordt echter pas af 2026 gecontroleerd.

[1:18:55] En ik vrees concurrentie op zo min mogelijk inzet.

[1:18:58] Wil de staatssecretaris zorgen voor een instaptoets voor producentenorganisaties,

[1:19:02] zoals dat ook in België het geval is?

[1:19:05] Voorzitter, de SGP pleit ook voor aanscherping van de UPV-tekstiel.

[1:19:09] En mijn vraag is, worden er afspraken gemaakt over een bijmengverplichting voor recyclaat?

[1:19:14] En komt er een tariefdifferentiatie?

[1:19:15] En ik kan me voorstellen dat dit voor financiën is, dat weet ik niet helemaal zeker,

[1:19:18] die hergebruik en recycling beloont.

[1:19:22] Een compliment aan de staatssecretaris dat hij aan de slag is gegaan met mijn motie

[1:19:26] om te zorgen voor de juiste prikkels voor reparatie en hergebruik van afgedankte elektrische apparaten.

[1:19:31] Die gaan veel te vaak naar de shredder, terwijl het niet nodig is.

[1:19:35] Een reparateur uit Ede vertelde, als een klant binnenkomt met een magnetron waarvan het glas kapot is,

[1:19:40] dan mag ik niet een goed deurtje van een ander magnetron overzetten.

[1:19:43] Dat is toch de wereld op zijn kop.

[1:19:46] Dan ga ik de staatssecretaris toch een beetje de bel aanbinden, want kan ik hem erop afrekenen

[1:19:51] dat deze vakmannen, die ik zojuist aanhaal, binnenkort ruimte hebben om zonder een duur

[1:19:56] certificaat hun gang te gaan en dat apparaten pas als afgedankt worden beschouwd als ze

[1:20:00] er echt geen raad meer mee weten?

[1:20:02] En komen er ook afspraken over meer hergebruik en reparatie, verplichte beschikbaarheid van

[1:20:06] onderdelen en een fonds voor reparatiebonussen?

[1:20:10] Tot slot, voorzitter, want ik ben bijna aan mijn tijd, zie ik, de opgave is complex en

[1:20:14] veelzijdig en we willen weg van die wegwerpmaatschappij, maar zonder de

[1:20:18] mentaliteitsverandering bij bedrijven en bij consumenten gaat dat niet lukken.

[1:20:22] Dus daarom mijn oproep, koop bewust en kies voor hergebruik en reparatie.

[1:20:28] Mijn opa, die vroeger fietsenmaker was, die zou daar postuum ongelooflijk blij van worden.

[1:20:32] Dank u wel.

[1:20:34] Dank u wel. U heeft een interruptie van Ritko Siets.

[1:20:38] Ja, voorzitter, ik had net buiten de microfoon een mooi gesprek met een collega van de SGP,

[1:20:43] maar ik was vooral benieuwd naar de visie van de SGP als het gaat om

[1:20:49] in dit economische speelveld de rol van circulaire bedrijven

[1:20:55] die eigenlijk al in hun businessmodel hebben opgenomen, dat is vanaf het begin goed doen,

[1:20:59] maar moeten functioneren in een lineair economisch systeem.

[1:21:03] Dus te maken hebben met een ongelijk speelveld en oneerlijke concurrentie.

[1:21:09] Heeft de SGP ideeën waarmee ze denken dat we dit in ieder geval vooruit zouden kunnen helpen

[1:21:16] en deze circulaire bedrijven in ieder geval een gunstigere omgeving zouden kunnen gunnen?

[1:21:23] Ja, voorzitter. Het gesprek wat er net buiten het microfoon ging ook over mijn opa en zijn

[1:21:28] fietsenmaker en mijn oude fiets van meer dan dertig jaar oud, waar ik nog steeds op rijd.

[1:21:32] Dus vandaar, dat was wel een mooi gesprek. Een mooie vraag, wel een moeilijk antwoord.

[1:21:37] Kijk, één, het lid Kosti spreekt over het systeem en daar zit het vaak al in.

[1:21:43] We zitten altijd vastgebakken in systemen en daar word ik af en toe wel gallies van.

[1:21:46] Ik denk van, op z'n minst moeten we buiten het systeem durven denken.

[1:21:50] Ik denk dat dat het eerste is.

[1:21:51] En dan het tweede, ja, ik kan allerlei praktische dingen natuurlijk naar boven halen,

[1:21:55] maar dan werkt dat weer net niet of ik doe ook weer een systeem naar boven.

[1:22:00] Laten we elkaar dan gewoon voorstellen dat dingen ook soms buiten het systeem zijn.

[1:22:04] Ja, en soms moet daar vanuit de overheid misschien dan tijdelijk een beetje geld bij

[1:22:08] om dat ook voor mekaar te krijgen, dat kan ook.

[1:22:10] En als er meer dingen zijn, ik sta er voor open.

[1:22:13] Want het is vooral dat we buiten het systeem moeten gaan durven denken.

[1:22:16] Want altijd wordt alles maar doodgegooid in het systeem en dan past het net niet.

[1:22:21] Nou, dan krijg je een wereld die we echt niet willen.

[1:22:24] Dus, als de goede reden, ik sta er graag voor open, maar dit is het begin.

[1:22:29] De heer Kostings heeft een vervolg, interruptie.

[1:22:31] Nou, systeemverandering, buiten het systeem denken, dat klinkt echt als een verhaal van

[1:22:36] de Partij voor de Dieren.

[1:22:37] Dus zo zie je maar weer, SGP en Partij voor de Dieren staan af en toe ook dichter bij

[1:22:41] elkaar dan je denkt.

[1:22:42] Maar concreet staat de SGP bijvoorbeeld ervoor open dat we zo'n circulaire bijdrage op lineaire

[1:22:50] producten doen, zodat inderdaad de bedrijven die het eigenlijk al goed doen te maken krijgen

[1:22:57] met een gelijker speelveld en lineaire producten dus wat zwaarder worden belast.

[1:23:03] En het geld dat daar uitkomt, wordt ingezet zodat iedereen het makkelijker krijgt om circulair te doen.

[1:23:11] Voorzitter, wel uit de losse pols, want er zijn natuurlijk allerlei dingen die weer leeuwen en

[1:23:17] beren die misschien op je weg komen, maar wat ik net zei, buiten het systeem durven denken,

[1:23:21] ja, dat geldt ook hier. Dus mijn antwoord is gewoon even vrijuit, ja, dat moeten we durven.

[1:23:26] Want als we dingen niet durven, dan verandert het gewoon helemaal nooit.

[1:23:30] Er is ook nog een interruptie van de heer Buijzen.

[1:23:34] Dank voorzitter. Mijn vraag aan de heer Stoffer is van hoe beoordeelt u op dit moment het kwartje van Jansen?

[1:23:41] De heer Stoffer.

[1:23:42] Ja, dat doet me weer denken aan het kwartje van Kok, zeg maar.

[1:23:45] Dus volgens mij is er genoeg over gezegd.

[1:23:48] En je moet altijd uitkijken met allerlei kwartjes.

[1:23:51] Maar als iets kan helpen om dingen wat beter te maken, dan mag een kwartje van mij zelfs wel een euro worden.

[1:23:56] Maar je moet altijd uitkijken met dingen.

[1:23:57] want dat kwartje van Kok zijn we ook nooit van afgekomen.

[1:24:00] Dus het moet niet iets vaststaand worden waar je nooit meer van afkomt.

[1:24:04] Maar ik ben er niet per se op tegen.

[1:24:06] Ik ben er ook niet per se voor.

[1:24:07] Het is een middel om een bepaald doel te bereiken.

[1:24:10] En dan kan iets goed zijn of niet goed zijn.

[1:24:12] Maar laat het ook niet een ding op zich worden.

[1:24:17] Dat kost iets. Gaat u gang. Partij voor de Dieren.

[1:24:21] En voorzitter, onze beleidsmedewerker Tanja, die zit daar,

[1:24:24] vertelde me over haar lievelingsbroek, ooit van haar moeder geweest.

[1:24:28] En het bijzondere aan die broek is dat het 50 jaar oud is, maar nog helemaal mooi en

[1:24:34] het zit heerlijk.

[1:24:35] Het schijnt.

[1:24:37] Een gigantisch contrast met de ultra-fast fashion van nu, waarbij kleren na een paar

[1:24:42] keer dragen al kapot gaan en mensen elke dag nieuwe producten worden opgedrongen.

[1:24:48] Het resultaat is geldverspilling, berger met afval en vervuiling.

[1:24:52] Het staat voor de wegwerpeconomie waar burgers en ondernemers in vastzitten.

[1:24:56] Een economie waarin we kostbare materialen verspillen en onze planeet leegzuigen.

[1:25:02] En dat is niet lang vol te houden.

[1:25:04] Op een gegeven moment is de koek gewoon op.

[1:25:06] Dan is niets meer haalbaar en betaalbaar, zeg ik tegen de PVV.

[1:25:10] Realistisch is dan dat we niet meer wachten en dat we nu echt die verandering versnellen.

[1:25:18] Erkennen de bewindspersonen dat.

[1:25:20] De broek van Tanja staat voor die verandering.

[1:25:22] Een circulaire economie waarin kwaliteit en vakmanschap weer centraal staat.

[1:25:25] Een economie waarin afval niet bestaat.

[1:25:27] Een economie waarin je langer doet met je favoriete spullen,

[1:25:30] en die dan als het nodig is makkelijker kan repareren.

[1:25:33] Spullen die langer meegaan zijn uiteindelijk ook goedkoper.

[1:25:36] En daar profiteren mensen in de meest kwetsbare posities ook extra van.

[1:25:41] Investeren in een circulaire economie betekent dus ook investeren in bestaanszekerheid.

[1:25:46] Maar de daden vanuit de overheid blijven uit.

[1:25:49] De vorige staatssecretaris erkende dat de circulaire economie een illusie blijft

[1:25:52] zolang het verkopen van zoveel mogelijk goederen voor een zo laag mogelijke prijs het belangrijkste

[1:25:57] verdienmodel is voor onze economie, en dat er echte transformaties nodig zijn.

[1:26:01] Zij omarmde het eerlijke rapport Weg met de wegwerpmaatschappij en specifiek de drie lange

[1:26:07] termijnaanbevelingen.

[1:26:09] Eén, eerlijke prijzen voor producten.

[1:26:11] Twee, minder belastingheffing op arbeid en meer belasting op primaire grootstoffen.

[1:26:14] En drie, een maatschappijbrede anti-wegwerphouding.

[1:26:18] De actie van alle drie bewindspersonen hier is voor de circulaire economie essentieel.

[1:26:24] Ons schrijven alle drie de bewindspersonen de drie RLI aanbevelingen.

[1:26:28] Voelen zij ook de verantwoordelijkheid om samen de schouders eronder te zetten om aan

[1:26:33] de ene kant actief de lineaire economie af te bouwen en aan de andere kant de transitie

[1:26:37] naar circulair te versnellen?

[1:26:39] Zijn zij bereid om gezamenlijk snel met een concrete plan voor extra acties te komen en

[1:26:44] daarover de Kamer ergens begin 2025 in te lichten.

[1:26:50] Voorzitter.

[1:26:50] Arbeid minder belasten en nieuwe grondstoffen meer is in ieder geval een maatregel die veel

[1:26:55] draagvlak heeft onder het bedrijfsleven.

[1:26:59] Voormalig staatssecretaris INW wilde deze verschuiving betrekken bij een nieuw belastingstelsel.

[1:27:04] Dit zou inderdaad kostenbesparend en efficiënt zijn.

[1:27:07] Worden kansen voor de circulaire economie inderdaad meegenomen bij de hervorming van de belastingstelsel,

[1:27:12] vraag ik de staatssecretaris van Financiën.

[1:27:14] En zo ja, welke stappen worden genomen?

[1:27:16] Ziet haar in dat als ze bij de herziening van het belastingstelsel lineair en niet toekomstgericht

[1:27:23] blijven denken, Nederland achter de feiten aan blijft lopen.

[1:27:27] Het invoeren van een circulaire bijdrage op lineaire producten blijkt een belangrijke maatregel

[1:27:33] volgens een onderzoek van het ministerie zelf.

[1:27:35] De ombrengsten van deze bijdragen kunnen in een circulaire fonds gestopt worden, zodat

[1:27:39] het direct geïnvesteerd kan worden in bijvoorbeeld reparatietrekeningen voor winkelpersoneel.

[1:27:43] Wanneer gaat de bewindspersoon met deze maatregelen aan de slag?

[1:27:48] Dan komt er ook nog een actualisatie van het nationaal programma circulaire economie.

[1:27:52] Kunnen we een toezegging krijgen dat we een concept ontvangen, bijvoorbeeld in Q1, zodat

[1:27:55] we in ieder geval tijdiger worden betrokken en niet achteraf nog met een heel programma

[1:28:00] worden geconfronteerd?

[1:28:02] Het huidige nationaal programma beloofde meer richtinggevendheid en dwingende maatregelen,

[1:28:08] maar in praktijk is het resultaat vooral stapels aan onderzoeken.

[1:28:11] Kunnen de bewindspersonen bevestigen dat de actualisatie van het nationaal programma,

[1:28:15] net zoals circulaire textielprogramma,

[1:28:17] meer gaat focussen op het verminderen van het gebruik van grondstoffen en spullen?

[1:28:21] Kunnen zij ook toezeggen dat duidelijk wordt

[1:28:23] hoe naar die drie lange-termijn RLE-doelen wordt toegewerkt,

[1:28:27] met duidelijke toestanddoelen en tijdlijn?

[1:28:29] Kunnen zij toezeggen dat het niet alleen stuurt op vervolgonderzoeken,

[1:28:34] maar ook vooral en vooral op concrete maatregelen?

[1:28:38] In het huidige programma staat ook dat het momenteel wordt verkend — dat was 2023 — of de ja-ja-sticker

[1:28:45] landelijk kan worden uitgerold.

[1:28:46] Hoe staat het hiermee en zijn er inderdaad kansen om dit initiatief landelijk uit te rollen?

[1:28:53] Ten slotte, het RLI toonde ook aan dat mensen worden overspoeld door reclame voor wegwerpproducten,

[1:28:59] waar ze moeilijk weerstand tegen kunnen bieden.

[1:29:03] Daarom beveelt het RLI aan om reclame op wegwerpproducten te verbieden.

[1:29:06] Is de staatssecretaris bereid om te verkennen via welke juridische route dit mogelijk is?

[1:29:12] Dank u wel.

[1:29:13] Dank u wel. En dan is als laatste spreken aan de kant van de Kamer

[1:29:18] de eerste termijn het woorden aan de ingenieurs van de ChristenUnie.

[1:29:22] Voorzitter, dank u wel.

[1:29:24] Het spreken over de circulaire economie begint voor de ChristenUnie-fractie met

[1:29:27] het besef dat deze aarde niet van onszelf is, maar dat we deze in bruikleen hebben.

[1:29:31] En iedere wel opgevoed mens gaat goed om met datgene wat niet van hemzelf is, maar van een ander.

[1:29:36] Je bent er zuinig op, zorg er goed voor, zodat je het weer kunt teruggeven als je het niet

[1:29:40] meer nodig hebt.

[1:29:41] En zo hebben wij ook de verantwoordelijkheid om de aarde door te geven aan onze kinderen

[1:29:44] en kindskinderen.

[1:29:45] Mede vanuit dit besef voelen wij als ChristenUnie de ambitie om in 2050 een volledig circulaire

[1:29:50] economie te hebben, als serurgent.

[1:29:52] Van alle groene doelen die we hebben, is dit misschien wel een van de meest fundamentele,

[1:29:55] maar ook wel een van de meest weerbarstige.

[1:29:58] Ondertussen verkondigt het kabinet de blijde boodschap van groene groei.

[1:30:02] Vermindering van CO2-uitstoot en economische groei kunnen echt samengaan, al dus het kabinet.

[1:30:07] Oké, oké, maar die grondstoffenvoorraad, die is toch echt eindig?

[1:30:11] Zo wil ik de staatssecretaris meegeven.

[1:30:13] En mede daarom is circulariteit ook van zo'n belang.

[1:30:15] Eindige grondstoffen, die niet worden gebruikt of worden hergebruikt, hoeven ook niet te

[1:30:19] worden gedolven.

[1:30:20] Kan de staatssecretaris eens reflecteren op de definitie van groene groei?

[1:30:23] Hoe verhoudt deze zich met de grondstoffentransitie?

[1:30:26] Welke ambitie staat hij nou precies voor?

[1:30:28] De klimaatdoelen zijn lang niet binnen bereik, zo concludeerde de KEF.

[1:30:33] Het vorige rapport over circulaire economie, de ICER, concludeerde dat het doel om volledig

[1:30:39] circulair te zijn in 2050 ook nog bij lange na niet zal worden bereikt.

[1:30:43] In januari komt het PBL weer met zo'n rapportage, als blijkt dat met het huidig beleid het doel

[1:30:48] niet wordt bereikt.

[1:30:49] Kan de staatssecretaris dan toezeggen om met aanvullend beleid te komen, zoals het kabinet

[1:30:53] het ook van plan is bij de KEF?

[1:30:56] Wat is de stand van zaken van de circulaire economiewet?

[1:30:59] Gaat deze staatssecretaris bezig met de verdere uitwerkingen ervan?

[1:31:02] En wanneer verwacht hij een wet in internet consultatie te kunnen brengen?

[1:31:07] Voorzitter, in de rest van mijn bijdrage loop ik de R-ladder af, zoals dat heet.

[1:31:11] Hergebruik en reparatie als eerste.

[1:31:13] Die staan bovenaan die ladder namelijk.

[1:31:15] Maar onderaan in de prioriteiten van Nederland en Europa, zo lijkt het.

[1:31:19] Deelt de staatssecretaris deze observatie?

[1:31:21] En is de staatssecretaris bereid om zich in te zetten voor explicitere aandacht

[1:31:24] voor hergebruik en reparatie in Europese wetgeving en deze toe te voegen aan de UPV-systemen.

[1:31:30] Binnen de UPV-systemen, uitgebreide producentenverantwoordelijkheid,

[1:31:33] is vaak geen aandacht voor hergebruik en reparatie.

[1:31:35] Sterker nog, binnen de huidige ontwerpen wordt het vaak ontmoedigd,

[1:31:38] aangezien ze gericht zijn op recycling.

[1:31:41] Is de staatssecretaris bereid te verkennen op welke manier hergebruik en reparatie

[1:31:44] aan huidige en toekomstige UPV's kunnen worden toegevoegd?

[1:31:47] En mooi dat de Ecodesign-richtlijn er is.

[1:31:49] Wanneer verwacht de staatssecretaris echt dat alle in Nederland verkochte producten hieraan zullen voldoen?

[1:31:53] Te vaak zien we nog dat producten aan elkaar gelijmd zijn en al helemaal niet geschikt zijn

[1:32:00] voor reparatie.

[1:32:01] Is de staatssecretaris bereid om de ILT te vragen, jaarlijks steekproefsgewijs, te onderzoeken

[1:32:06] in hoeverre productgroepen voldoen aan de gestelde eisen en daarover te rapporteren?

[1:32:11] De reparatiebranche is daarnaast bij uitstekking staat om knelpunten te signaleren en mee te

[1:32:15] denken bij de doorontwikkeling van de UPV's.

[1:32:17] Zij zien als eerste als bepaalde producten voor het ontwerp niet te repareren zijn.

[1:32:21] Is de staatssecretaris bereid om structureel, bijvoorbeeld halfjaarlijks, overleg te voeren

[1:32:26] met de vertegenwoordigers van de reparateurs en hen te betrekken bij de UPV's?

[1:32:30] Dan kom ik bij industrie en recycling.

[1:32:32] Voor de Europese en Nederlandse industrie staan de sijnen op rood.

[1:32:36] Waardevolle industrie, ook in bijvoorbeeld de plastic recycling, die staat op omvallen,

[1:32:43] of zijn al omgevallen.

[1:32:44] Straks hebben we onze wetgeving eindelijk netjes op orde, maar zijn onze bedrijven verdwenen.

[1:32:48] Operatie geslaagd, patiënt overleden.

[1:32:50] Ik verwacht stappen van dit kabinet hierop.

[1:32:52] Er moet een levensvatbare business case zijn voor recycling.

[1:32:55] Waar die ontbreekt, moet die worden gecreëerd.

[1:32:57] En dat houdt ook concreet in dat, als het bijvoorbeeld gaat over de plasticheffing, het gebruik van

[1:33:02] gerecycled plastic aantrekkelijker moet zijn dan van virgin plastic.

[1:33:06] Is de staatssecretaris bereid dit uitgangspunt te hanteren?

[1:33:09] En hoe dan?

[1:33:10] Voor specifieke producten en materiaalketens moeten Europese bijmeng- en recyclaatnormen

[1:33:16] worden vastgesteld.

[1:33:17] In een petflesje hoort bijvoorbeeld verplicht gerecycled plastic te zitten,

[1:33:20] in een auto groenstaal en kunstmest moet worden geproduceerd met blauw of groen waterstof.

[1:33:26] Zijn de bewindspersonen bereid om kabinetsbreed op deze manier te werken aan vraagcreatie

[1:33:30] naar duurzame en circulaire producten, al dan niet op Europees niveau?

[1:33:34] Dan de subsidie tenslotte.

[1:33:36] Goed om te lezen hoe de NIKI-regeling kan voorzien in de opschaling van circulaire technieken,

[1:33:41] naar aanleiding van een eerder aangenomen motie.

[1:33:43] Volgens mij is er nog meer potentie dan het aantal projecten die de regeling nu kan bedienen.

[1:33:47] Zijn deze bewindspersonen bereid om richting voorjaarsnoten te bezien in hoeverre dergelijke

[1:33:51] regelingen kunnen worden uitgebreid waarmee zowel circulariteit als emissiereductie kunnen

[1:33:56] worden aangemoedigd?

[1:33:57] In de praktijk zien we dat naast financiering ook de trage vergunningverlening een knelpunt

[1:34:02] vormt bij opschaling.

[1:34:03] Kan de staatssecretaris toezeggen om te bezien hoe knelpunten op dit vlak kunnen worden

[1:34:07] weggenomen?

[1:34:08] En dat is of de termijn in de NIKI langer maken, dus voor SDE is het bijvoorbeeld 18 maanden,

[1:34:15] of, ja, hij moet toezeggen, of mag toezeggen, dat vergunningverlening binnen zes maanden kan.

[1:34:19] Want daar is één van beiden.

[1:34:22] En volgens mij ben ik door mijn tijd, voorzitter.

[1:34:24] Dan laat ik de laatste vraag eventjes zitten en hebben we nog wat voor de tweede termijn.

[1:34:28] Tot zover.

[1:34:28] Zo is het ook, dank daarvoor.

[1:34:30] Ik dank de leden voor de inbreng in de eerste termijn.

[1:34:33] We gaan schorsen zodat de bewindspersonen zich kunnen voorbereiden op het beantwoorden van de vragen die gesteld zijn door alle leden.

[1:34:41] Dat zijn heel wat vragen.

[1:34:42] En ik stel voor dat we tegelijkertijd ook lunchen.

[1:34:46] Dus ik schors tot 2 uur.

[2:37:08] Goedemiddag allemaal.

[2:37:11] Ik zou graag het debat willen voortzetten.

[2:37:15] De commissie debat circulaire economie.

[2:37:18] Een verzoek aan de kant van de Kamer is of het akkoord is dat de minister van Economische Zaken zijn vragen eerst beantwoordt,

[2:37:25] omdat de minister vredend is en daardoor dan ook snel door kan. Is dat akkoord?

[2:37:31] Fijn. Dan een verzoek richting het kabinet of wellicht de vragen van het lid Kostic aan het einde van uw beantwoording geplaatst kan worden,

[2:37:41] omdat zij nu bij de stemmingen aanwezig is. We zouden eerst schorsen tijdens de stemmingen,

[2:37:46] Alleen dat is van afgeweken, daardoor is hij nu helaas niet aanwezig.

[2:37:48] Ze zullen het zo meteen weer aansluiten.

[2:37:51] Maar het verzoek om dus de vragen van lid Kossix aan het eind van uw beantwoording te doen,

[2:37:57] is dat mogelijk?

[2:38:00] Dan komen we daaruit.

[2:38:01] Nou, dank voor jullie medewerking van beide zijden.

[2:38:06] En of dat ook mogelijk zou zijn bij de heer Grinwis.

[2:38:09] Het is een beetje passen en meden zo op zo'n laatste dag voor het reces,

[2:38:12] maar met elkaar komen we daar wel uit.

[2:38:15] Richting de Kamer zeg ik u heeft nu vier interrupties voor de eerste termijn van de kant van de regering.

[2:38:22] Nee, in algemene zin hebben de Kamerleden vier interrupties.

[2:38:27] En zou ik graag het woord willen geven aan de minister van Economische Zaken.

[2:38:31] Dank u wel voorzitter en dank ook aan de Kamer voor de uitnodiging om hier vandaag bij het commissiedebat aanwezig te mogen zijn.

[2:38:39] En zoals we vandaag ook uitvoerig besproken hebben, hebben we het over de circulaire economie.

[2:38:44] en ik hecht er ook aan om duidelijk aan te geven

[2:38:46] waar mijn beleidsverantwoordelijkheid ligt,

[2:38:48] en dat is namelijk op de circulariteit van kritieke grondstoffen

[2:38:51] als één van de vijf onderdelen van de Nationale Grondstoffenstrategie,

[2:38:56] en daarnaast natuurlijk ook het borgen van het gelijke speelveld van de industrie.

[2:39:01] Een circulaire maakindustrie, voorzitter,

[2:39:03] vermindert niet alleen de strategische afhankelijkheden,

[2:39:06] maar kan ook fors bijdragen aan de concurrentiekracht van onze economie.

[2:39:09] En in dat kader is het dan ook van belang

[2:39:11] dat we ook voor de circulaire maakindustrie

[2:39:13] een gelijkspeelveld binnen Europa waarborgen.

[2:39:16] Ook bij normeren en beprijzen moeten we dit goed meewegen.

[2:39:20] Bij onze inzet op een weerbare en circulaire maakindustrie

[2:39:23] concentreren we ons op de negen prioritaire productgroepen.

[2:39:28] Die productgroepen zijn dan ook belangrijk

[2:39:29] voor de Nederlandse verdienvermogen en bevatten ook de kritieke grondstof,

[2:39:34] bijvoorbeeld batterijen, electrolyzers, machines en dergelijke.

[2:39:39] We ontwikkelen daarvoor routekaarten per productgroep voor de hoge leveringszekerheid en de circulariteit.

[2:39:46] En hierin koppelen we dus ook onder meer de circulaire businesscases aan bestaande middelen en instrumenten.

[2:39:53] Voor de orde vragen die overigens aan alle bewindspersonen gesteld zijn,

[2:39:58] die zullen door de staatssecretaris namens het kabinet worden beantwoord.

[2:40:01] En ik heb twee mooie vragen gekregen waar ik met plezier op inga van mevrouw Wingelaar

[2:40:07] over wat ik zelf vind van het instellen van de circulaire plastic tafel.

[2:40:12] Dank voor de vraag.

[2:40:14] Een dialoog met het bedrijfsleven vind ik van groot belang.

[2:40:16] Dat heb ik ook met de ondernemers top gedaan, dus dat past in dat kader.

[2:40:22] Het is uiteindelijk aan de collega's,

[2:40:24] zoals de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat,

[2:40:27] maar ook de minister van KGG, om hierop in te gaan op het idee.

[2:40:33] Het is een goed idee, maar zij zijn er uiteindelijk beleidsverantwoordelijk voor.

[2:40:36] dus ik wil er ook niet voor de voeten lopen.

[2:40:38] En de staatssecretaris zal hier in zijn beantwoording ook verder op ingaan.

[2:40:43] En de tweede vraag, ook van mevrouw Wingelaar,

[2:40:46] waarvoor ook dank over de nationale plasticnorm ging de vraag,

[2:40:52] en wat het standpunt is van zowel de staatssecretaris als mijzelf

[2:40:55] over de zorgen om de handen ineen te slaan.

[2:40:58] Terechte vraag.

[2:40:59] De minister van Klimaat en Groene Groei en de staatssecretaris

[2:41:03] zijn beide beleidsinhoudelijk verantwoordelijk voor de plastic-norm.

[2:41:08] Vanuit mijn rol als minister van Economische Zaken zal ik mij inzetten

[2:41:10] voor dat gelijke speelveld in Europa en de concurrentiepositie van die circulaire marktmaakindustrie.

[2:41:18] En dit zal ik uiteindelijk bij de besluitvorming over de nationale circulaire plastic-norm

[2:41:22] uiteraard laten meewegen.

[2:41:26] Ik zie een vraag van de heer Buissen.

[2:41:30] Even op het punt van orde, voorzitter.

[2:41:31] Wij kunnen gewoon tussendoor vragen stellen of bewaren we het voor blokjes?

[2:41:38] Ja, normaal zou ik zeggen blokjes.

[2:41:39] De vraag is hoe zinvol dat is bij de minister van Economische Zaken,

[2:41:42] want die heeft maar twee vragen te beantwoorden.

[2:41:45] Ja, oké. Dan is dat ook normaal per blokje dus,

[2:41:48] straks ook bij de staatssecretaris en nu gewoon dus tussendoor.

[2:41:53] Nou ja, dan is de vraag van gelijkspeelveld.

[2:41:56] Dat is uw streven, maar ja,

[2:41:58] Er is geen gelijkspeelveld met de nationale norm, circulaire plasticsnorm.

[2:42:04] Dus ja, wat betekent het eigenlijk nu u dit zegt?

[2:42:07] De minister.

[2:42:08] Ja, dank voor de verdiepende vraag.

[2:42:11] Nou, dat is nu precies wat ook aangegeven is, waar soms ook de zoektocht ligt bij de Kamer van de versnippering.

[2:42:20] Ik weet dat het in de verantwoordelijkheid van de staatssecretaris en van de minister van KGG goed belegd is.

[2:42:27] en daar zijn ook overleggen over.

[2:42:29] Dus niet dat het overal versnipperd is en het niet samenkomt,

[2:42:33] maar op dit moment is daar niet nog een veel breder afgestemd beleid op

[2:42:40] dan dat de staatssecretaris verder ook wat nadrukkelijker zal toelichten.

[2:42:45] Dus ik heb daar niet een uitpuntend antwoord over voor u.

[2:42:49] Meneer Gabriel.

[2:42:51] Dank u wel, voorzitter, en dank u wel ook voor de beantwoording van de vragen.

[2:42:55] U bent verantwoordelijk voor economische zaken

[2:42:57] En op dit moment verliezen wij innovatiekracht, er gaan heel veel recyclebedrijven failliet.

[2:43:02] En het gelijke speelveld wordt dan vaak aangedragen als argument van daar zijn we voor.

[2:43:08] Maar in de tussentijd komen er vanuit China en vanuit Verenigde Staten heel veel virgin plastics en virgin materialen Europa binnen,

[2:43:15] waar in Nederland extra hard getroffen wordt omdat wij een kennisland zijn met innovatie en heel veel recyclebedrijven hebben.

[2:43:21] Wat gaat u doen vanuit uw rol als minister van Economische Zaken

[2:43:26] om zowel de staatssecretaris Milieu als de minister van Klimaat en Groen en Groei

[2:43:32] als de staatssecretaris van Financiën te betrekken om die economie,

[2:43:38] die wij toch echt nastreven met z'n allen, wel te stimuleren?

[2:43:44] Want op dit moment zou ik niet blij zijn als minister van Economische Zaken

[2:43:50] met elke week een bericht van omvallende bedrijven van onze kennis.

[2:43:54] Ik denk dat dat cruciaal is voor de toekomst van Nederland en de kennisinfrastructuur.

[2:43:59] Dus ik zou heel graag gewoon een algemene reflectie daarop willen.

[2:44:02] Dank. De minister.

[2:44:03] Ja, dank voorzitter voor de vraag van de gabrieels en die zorg die onderschrijf ik natuurlijk.

[2:44:10] Maar omdat het een beleidsterrein is die zo verdeeld is als het gaat om verantwoordelijkheden,

[2:44:15] is het juist dat gesprek wat we hebben.

[2:44:17] Het is niet alleen dat we hier nu in uw Kamer het erover mogen hebben,

[2:44:22] want dat doen we natuurlijk ook onderling, dat dat belangrijk is.

[2:44:25] En het is niet alleen belangrijk in Nederlands verband,

[2:44:27] want daar focussen we nu op, dat doen we natuurlijk ook in Europees verband.

[2:44:30] En daar kijken we ook naar de concurrentiekracht binnen Europa.

[2:44:34] Dus niet alleen de lidstaten zelf, maar ook in Europees verband.

[2:44:38] En dan kijken we dus ook naar dat gelijke speelveld.

[2:44:41] U terechtgeeft een land als China aan, dat gaat natuurlijk niet alleen Nederland aan,

[2:44:46] Dat is in Europees verband hebben veel lidstaten met hetzelfde beltje te hakken.

[2:44:52] Dus dat doen we dus ook.

[2:44:53] En vandaar dus ook als ik naar een raad van concurrentievermogen ga in Brussel,

[2:44:57] dat daar dan ook afstemming is over de punten die we inbrengen over die concurrentiekracht.

[2:45:02] Dan gaat het tot nu toe nog niet heel specifiek over plastic of recyclingbedrijven,

[2:45:08] maar dat is wel beleid wat we samen maken en wat we dan samen ook uitdragen in Brussel.

[2:45:15] En gelijk speelveld gaat natuurlijk meerdere kanten op.

[2:45:18] En ik ben ook met u eens dat als het gaat om het beschermen van de kennis en dat stuk maakindustrie wat we hebben,

[2:45:25] dat we daar heel zorgvuldig in moeten zijn.

[2:45:28] En daar zit natuurlijk ook de vraag tussen gelijk speelveld.

[2:45:31] Want gelijk speelveld gaat natuurlijk ook de kant op als het gaat om subsidies en dat soort zaken.

[2:45:37] Dus in hoeverre heb je de vrije markt?

[2:45:39] In hoeverre help je die bedrijven met subsidies?

[2:45:42] En dat is precies wat we zien als sommige bedrijven het ook niet redden.

[2:45:47] Dat is niet een antwoord waar ik nu waarschijnlijk met tevredenheid een volledig antwoord op kan

[2:45:53] geven.

[2:45:54] Voor het deel wat mij aangaat vanuit de algemene economie heb ik denk ik net toegelicht.

[2:46:01] En ik weet dat de staatssecretaris daar dadelijk ook wat dieper in gaat in de beantwoording

[2:46:04] van de specifieke vragen die ook aan het kabinet gesteld zijn.

[2:46:11] Dank u wel voor de beantwoording, voorzitter, de beantwoording van de minister.

[2:46:15] Ik had heel graag gehoord van ik ga er alles aan doen om ervoor te zorgen dat er een gelijkspeelveld

[2:46:22] ook ontstaat door bijvoorbeeld bedrijven die hier nu omvallen te stimuleren.

[2:46:25] Ik ga er alles aan doen om mijn collega van KGG, waar ook wat geld zit, te overtuigen

[2:46:29] om een fonds op te richten om die bedrijven te helpen.

[2:46:32] Ik wil er alles aan doen om ervoor te zorgen dat er misschien soms met een kop op Europees

[2:46:39] wel bepaalde bedrijven hier in Nederland met onze voorsprong geholpen worden.

[2:46:44] En dat zou ik gewoon eigenlijk, want de noodzaak is, er heel veel gebeurt,

[2:46:49] maar we zitten met z'n allen een beetje met de handen in het haar.

[2:46:54] Dus ik hoop dat u dit meeneemt en dat u zegt ik wil daar alles aan gaan doen.

[2:46:59] En eigenlijk is het geen vraag, sorry, maar het is gewoon een opmerking.

[2:47:02] Die conclusie had ik al.

[2:47:04] Dank u, voorzitter. En de zorg nemen we natuurlijk als kabinet altijd mee uit de Kamer.

[2:47:12] Vervolgt u betoog of heeft u ook een vraag beantwoord?

[2:47:16] Even naar links of er nog vragen zijn voor de minister van Economische Zaken, de heer Pieren.

[2:47:22] Ja, toch nog wel een vraag, want de minister van Economische Zaken is natuurlijk ook verantwoordelijk voor een gezond ondernemersklimaat hier in Nederland.

[2:47:29] En als we dan kijken naar dat ondernemersklimaat, dan staat er toch...

[2:47:33] We hebben het natuurlijk al gehad over nationale koppelen.

[2:47:35] Er staat eigenlijk best wel hier en daar onder druk.

[2:47:37] En ik wil eigenlijk wel graag van de minister horen hoe hij in het licht van de doorontwikkeling

[2:47:44] van de circulaire economie aankijkt tegen het gezonde ondernemersklimaat in Nederland.

[2:47:49] De minister.

[2:47:50] Dank u wel, voorzitter.

[2:47:51] En dank voor de vraag van lid Pierik.

[2:47:54] Want dat geeft precies de complexiteit aan waarom deze debatten ook echt nodig zijn.

[2:47:59] ook om van gedachten te wisselen en waarom er ook niet één antwoord mogelijk is

[2:48:03] op elke vraag, want precies daar zit dat spanningsveld.

[2:48:06] We hebben in het regeerprogramma afgesproken

[2:48:08] dat we niet nationale koppen stimuleren,

[2:48:12] dat we zo min mogelijk regeldruk willen,

[2:48:14] dat we een zo gelijk mogelijk speelveld willen binnen Nederland en in Europa.

[2:48:19] En we willen koploper zijn op innovatie en op circulaire economie.

[2:48:25] En soms zijn daar tegenstrijdige belangen

[2:48:27] als het gaat om bedrijven niet te veel te willen belasten

[2:48:31] met beperkingen, beprijzingen en met regeldruk.

[2:48:36] En soms willen we juist ook, met de klimaatdoel in het achterhoofd,

[2:48:39] willen we daar wel een stapje extra voor zetten.

[2:48:41] En die complexiteit maakt dat die afstemming onderling in het kabinet

[2:48:45] zo belangrijk is.

[2:48:47] En die gesprekken die worden gevoerd, en dat gaat best in een rap tempo,

[2:48:52] maar eerlijkheidshalven zijn we natuurlijk een half jaar onderweg.

[2:48:55] En u weet hoe langzaam soms goed beleid maken, hoe dat gaat.

[2:49:00] Maar het verdient wel dat goede gesprek.

[2:49:04] Dus dat ben ik absoluut met lid Pierik eens. Dank u wel.

[2:49:07] De heer Boutkamp.

[2:49:10] Dank u wel, voorzitter.

[2:49:12] En ook een vraag aan de minister.

[2:49:14] Dankbaar gebruik maken dat hij aanwezig is.

[2:49:18] U heeft recentelijk een brief gestuurd naar de Kamer,

[2:49:21] waarin u zeg maar uw actieprogramma aankomt met betrekking tot de regeldruk.

[2:49:25] druk en het onderzoek doen naar de bekende nationale koppen.

[2:49:30] De vraag die ik heb aan de minister is of u dan ook de koppen kunt meenemen die zijn

[2:49:36] benoemd tijdens de cirkelige economie.

[2:49:41] Dank u wel voor de vraag van lid Boutkamp.

[2:49:45] Alle nationale koppen worden in kaart gebracht, dus dat is een proces wat gaande is en daar

[2:49:49] zal dit ook in meegenomen worden.

[2:49:54] Ik constateer dat er verder geen vragen zijn aan de minister van Economische Zaken.

[2:49:58] Dan dank ik hem voor zijn aanwezigheid.

[2:50:00] Dan gaan we door naar de beantwoording van de staatssecretaris.

[2:50:06] Zou u ook kunnen inleiden met verschillende kopjes, et cetera.

[2:50:09] Ja, zeker, voorzitter. En dank voor het woord.

[2:50:12] En ook dank aan de commissie voor alle gestelde vragen in eerste termijn.

[2:50:16] Ik heb vijf mapjes.

[2:50:17] De map Algemeen.

[2:50:19] De map Plastic Recycling.

[2:50:22] De map Sub, Single-Use Plastics.

[2:50:25] De map UPV, uitgebreide producentenverantwoordelijkheid, en de map overig, wat alles alles is, wat we niet

[2:50:31] ergens anders kwijt konden, in die volgorde zal ik zo behandelen.

[2:50:39] Voorzitter, dank, zoals ik zeg, aan de Kamer voor haar eerste termijn.

[2:50:44] Ik denk dat heel duidelijk vooropgesteld kan worden dat een circulaire economie is wat ons betreft

[2:50:49] een toekomstbestendige economie.

[2:50:51] Om een volledig circulaire economie in 2050 te bereiken, zijn ambitie, heldere regels, circulaire

[2:50:57] ondernemerschap en een omslag in het denken en doen noodzakelijk.

[2:51:00] Er gebeurt al heel veel in het land, door overheden, door bedrijven en door burgers,

[2:51:04] en daar zijn we hartstikke trots op.

[2:51:06] Het is ook in ons belang om dat zo te houden en het is belangrijk dat iedereen mee kan en mee wil doen.

[2:51:12] Voor een duurzaam, toekomstig bestendig verdienvermogen van Nederland moet de transitie

[2:51:18] ook worden versneld, voorzitter.

[2:51:20] Ik ben de afgelopen maanden bij een aantal circulaire bedrijven op werkbezoek geweest.

[2:51:23] Ik ben onder de indruk, als je kijkt naar het ondernemerschapsverhaal van kleine als grote bedrijven,

[2:51:28] die circulariteit handen en voeten geven.

[2:51:31] Mijn inzet is er ook op gericht om samen met mede-overheden, andere departementen, bedrijven en burgers

[2:51:37] het logischer en makkelijker te maken om tot een circulaire economie te komen.

[2:51:41] Ik zal dit concreet maken in de actualisatie van het NPCE.

[2:51:45] Die staat gepend voor september 2025.

[2:51:49] Dit gezegdhebbende zal ik nu ingaan op de gestelde vragen, voorzitter.

[2:51:55] Deze sla ik over, want die is van een van de leden die niet aanwezig is.

[2:52:00] Dan kom ik bij de vraag van de heer Buijsen en de heer Boutkamp van de VVD en de PVV.

[2:52:05] Die gaat over het klimaat van ondernemen.

[2:52:07] Wordt op dit moment te veel bepaald door eenzijdig vanuit de overheid gestelde regels?

[2:52:12] Er wordt te weinig met de sector samengewerkt om de doelstellingen van circulariteit te halen?

[2:52:16] Zie ik dit ook en wat ga ik daaraan doen?

[2:52:19] En ook de heer Boutkamp zei nog dat sectoren niet tegen verduurzaming zijn, maar betreksen,

[2:52:23] luister naar ze en neem hun zorgen serieus.

[2:52:26] Dat was eigenlijk de samenvatting van beide vragen.

[2:52:28] Nou, ik hoor bij mijn werkbezoeken eigenlijk altijd de wens,

[2:52:32] zeg ik richting mijn beide leden, om samen te werken en dat doen we ook.

[2:52:36] In mijn werk ben ik volop in gesprek met ondernemersorganisaties

[2:52:39] zoals VNO-NCW, MKB Nederland.

[2:52:42] We werken samen met transitieteams, vele overleggroepen,

[2:52:48] organiseren steekholderbijeenkomsten

[2:52:49] en het versnellingshuis Nederland Circulair.

[2:52:52] Er wordt al ontzettend veel samengewerkt.

[2:52:54] Daar blijf ik me ook sterk voor maken.

[2:52:56] Is het genoeg?

[2:52:58] Nou, dat kunnen we alleen maar beoordelen op het moment dat we daar een totaal overzicht van hebben.

[2:53:01] Maar op dit moment zijn dit de sectoren en de manieren waarop wij inzetten, voorzitter.

[2:53:06] Want uiteindelijk moeten we dat natuurlijk met z'n allen samen doen.

[2:53:10] Dan kom ik bij een vraag van mevrouw Wingelaar van NRC.

[2:53:14] Normeren, stimuleren en beprijzen, veel kritiek en geen duidelijke keuzes qua circulaire economie.

[2:53:20] Lineaire economie loopt nog altijd voorop.

[2:53:22] Partijen stellen juridische en fiscale zaken voor.

[2:53:25] Er moet iets gebeuren.

[2:53:26] Ik heb graag een reactie van alle drie bewindspersonen over welke oplossingen er zijn.

[2:53:30] Ik zal namens alle drie de bewindspersonen daarop ingaan.

[2:53:34] Oplossingen om een circulaire economie te bereiken formuleren we langs de vier circulaire strategieën.

[2:53:40] De vermindering van het grondstoffengebruik door circulaire ontwerpen en delen van producten.

[2:53:45] Het vervangen van niet-duurzame grondstoffen door duurzame grondstoffen.

[2:53:50] Levensduurverlenging van producten en door hoogwaardige verwerking van grondstoffen.

[2:53:55] Een mix aan maatregelen is daarbij inderdaad nodig, dus stimulerend, normerend en waar nodig

[2:54:01] beprijzend.

[2:54:02] Fiscale en juridische maatregelen zijn dus inderdaad zeker onderdeel van onze beleidsmix,

[2:54:06] zoals ook in het Nationaal Programma Circulaire Economie staat, voorzitter.

[2:54:11] Vraag van de heer Buijsen van de VVD.

[2:54:15] Hoe beoordeel ik de behoefte van bedrijven voor zekerheden in bijvoorbeeld vergunningverlening,

[2:54:21] regelgeving, om tot een sluitende business case te komen waarmee financiering gerealiseerd

[2:54:27] kan worden?

[2:54:28] Ben ik bereid om afspraken hierover te maken?

[2:54:29] Ik herken zeker dat bedrijven problemen met regelgeving ervaren en zet mij er ook voor

[2:54:35] in om oplossingen met hen samen uit te werken.

[2:54:37] Het neemt echt niet weg dat ik graag met de sector het gesprek aanga om te kijken waar verbeteringen

[2:54:42] in regelgeving of beleid nog mogelijk zijn.

[2:54:45] Dit onderwerp kan bijvoorbeeld op de agenda worden gezet tijdens de bijeenkomst van een

[2:54:49] nog vorm te geven plastictafel.

[2:54:53] Dan heb ik een vraag die ik ook even sla over.

[2:54:57] Dan kom ik weer bij mevrouw Wingelaar van NRC.

[2:55:00] Wie gaat er integraal op sturen?

[2:55:02] Blijft het ministerie zelf sturen?

[2:55:04] Het is belangrijk om integraal te sturen hierop.

[2:55:06] Hoe zien wij dat?

[2:55:07] Ik ben de coördinerende bewindspersoon voor circulaire economie, dus ik ben verantwoordelijk

[2:55:12] voor de transitie in zijn geheel.

[2:55:14] Ik heb daarnaast natuurlijk veel overleg met andere departementen over de circulariteit

[2:55:18] op hun eigen beleidsterrein en ze zijn en blijven verantwoordelijk voor het circulair maken

[2:55:22] van hun eigen terrein.

[2:55:24] Dat kan ook het beste vanuit de eigen expertise bij de departementen.

[2:55:27] Alleen, om het breder te trekken, zijn we natuurlijk ook in gesprek met de minister van

[2:55:31] Vrouw over circulair bouwen, om maar een voorbeeld te nomen.

[2:55:33] Dus er zijn echt wel interdepartementaal gesprekken, zeker ambtelijk.

[2:55:37] Maar ook binnen het kabinet kijken we met regelmaat naar deze materie en staan we

[2:55:42] waar nodig erbij stil.

[2:55:46] Een vraag van de heer Gabriels van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[2:55:50] Gelden de circulaire doelen van de MPCE nog?

[2:55:53] Wanneer komt er een herzien plan?

[2:55:54] Want de hele sector vraagt hierom.

[2:55:56] Het doel van 50% minder gebruik van primaire abiotische grondstof in 2030 is zeker nog geldig.

[2:56:03] Wel is in het NPCE al aangekondigd dat we werken aan een nieuwe set van doelen die ons beter

[2:56:08] in staat zullen stellen om beleid te maken voor de vier circulaire strategieën die ik

[2:56:12] net heb genoemd.

[2:56:13] Daarnaast hebben we natuurlijk ook doelen op productgroepniveau.

[2:56:17] Mijn streef is om de nieuwe set van nationale doelen in de actualisatie van het NPCE in

[2:56:21] uw Kamer aan te bieden en dit geactualiseerde NPCE, wat ik al eerder zei, voorzitter, september

[2:56:27] 2025.

[2:56:30] Deze sla ik ook heel even over, en die ook, en die ook.

[2:56:36] Dan kom ik bij mevrouw Rodekerk van D66.

[2:56:44] Hoe kijk ik aan tegen het financieren van de onrendabele top?

[2:56:48] De mogelijkheid van een subsidieregeling om de onrendabele top van circulaire technieken

[2:56:52] af te dekken is betrokken bij een verkennend onderzoek van KPMG naar financiële prikkels

[2:56:57] voor de circulaire economie.

[2:56:59] Dit verkennende onderzoek wordt in het eerste kwartaal van 2025 met de Kamer gedeeld, waarbij

[2:57:04] ook naar concrete vervolgstappels worden gekeken.

[2:57:07] Het kabinet zal in aanloop naar de voorjaarsnoten besluiten over aanvullende klimaatmaatregelen

[2:57:12] en bestedingen uit het Klimaatfonds en u daar natuurlijk over informeren.

[2:57:19] Dan heb ik een vraag van mevrouw Wingelaar, die hier ook trouwens met voornaam wordt genoemd.

[2:57:24] Interessant. Van NRC wederom.

[2:57:27] De vraag is welke rol hebben fiscale en juridische maatregelen in het werkprogramma SRCE en hoe

[2:57:33] verwerkt de circulaire economie in datzelfde werkprogramma?

[2:57:35] De speciale vertegenwoordiger Circulaire Economie is bij uitstreek de aangewezen persoon om in te gaan

[2:57:42] naar problemen te kijken.

[2:57:44] Hij opereert namens de hele regering en kan vraagstukken dus ook heel goed in onderlinge

[2:57:48] samenhang aanpakken.

[2:57:49] Zoals u in zijn werkprogramma kunt lezen, werkt hij aan de hand van doorbraakdossiers aan integrale

[2:57:54] oplossingen voor het versnellen van de transitie naar de circulaire economie.

[2:58:01] Dan heb ik een vraag die ik wel pak, omdat die namelijk door twee Kamerleden is gesteld.

[2:58:06] Mevrouw Rolikerk, maar ook de heer Grinwis, maar ik zal hem dan toch hier opnemen, voorzitter.

[2:58:11] Wat is de stand van zaken van de Circulaire Economiewet?

[2:58:14] Gaat de staatssecretaris bezig met de verdere uitwerking hiervan?

[2:58:18] Wanneer verwacht u dat de wet in internetconsultatie zal worden gebracht?

[2:58:22] In april dit jaar is er een hoofdlijnennotatie met u gedeeld

[2:58:25] waarin de koers voor de Circulaire Economiewet wordt geschetst.

[2:58:29] Ideeën en plannen uit de hoofdlijnennotatie worden in een wetsvoorstel uitgewerkt.

[2:58:32] Het streven is dat dit wetsvoorstel in het najaar van 2025 in openbare consultatie gaat.

[2:58:39] Daarom heb ik eigenlijk alle vragen gehad van de leden die aanwezig zijn, voorzitter.

[2:58:43] Dank. Zijn er vervragen over dit blokje?

[2:58:47] Nee? Dan verzoek ik de staatssecretaris om verder te gaan met de beantwoording van het volgende deel.

[2:59:14] Plasticrecycling, voorzitter.

[2:59:16] Allereerst een vraag van mevrouw Rodekerk van D66.

[2:59:19] Hoe kijk ik aan tegen de normen voor producten, zodat ze beter gerecycled kunnen worden?

[2:59:23] Goed recyclbare producten zijn natuurlijk belangrijk in een circulaire economie.

[2:59:28] Dus ik onderschrijf nu ook het belang daarvan.

[2:59:30] In Brussel wordt dit belang gedeeld en worden in productregelgeving eisen opgenomen.

[2:59:34] Een voorbeeld is bijvoorbeeld de nieuwe Europese verpakkingenverordening, die eerder deze week

[2:59:38] is aangenomen.

[2:59:40] Hierin worden eisen rondom recycling gesteld, zoals alle verpakkingen moeten in 2030 recyclbaar

[2:59:45] zijn en in 2035 moeten verpakkingen daadwerkelijk op grote zaal gerecycled worden.

[2:59:50] Er komen verplichte percentages voor het gebruik van recyclaat in kunststofverpakkingen.

[2:59:56] De Europese Commissie zal in 2028 technisch specificeren wat een goed recycelbare verpakking is.

[3:00:03] Ook in andere Europese wetgevingen worden eisen gesteld aan recycelbaarheid van producten,

[3:00:08] zoals bijvoorbeeld elektrische apparaten, batterijen en auto's.

[3:00:14] Dan heb ik een vraag van de heer Buijsen van de VVD.

[3:00:18] Denkt u dat een generieke norm voor alle plastictoepassingen zal werken, geschien de

[3:00:22] verschillende toepassingen en levenscycli die er zijn.

[3:00:25] Ik denk dat we met de circulaire plasticnorm de markt stimuleren voor circulaire grondstoffen

[3:00:30] voor alle toepassingen.

[3:00:32] Dat is nodig voor het realiseren van de transitie naar de circulaire economie die we allemaal nastreven.

[3:00:37] Een belangrijk onderdeel van de norm is het handelssysteem.

[3:00:39] Met het handelssysteem hoeft niet iedere afzonderlijke verwerker voor alle producten en toepassingen

[3:00:44] de norm te halen, maar wordt de norm voor de gehele markt gehaald.

[3:00:50] Dan kom ik bij een wederomvraag van de heer Buijsen.

[3:00:54] Hoe wordt met deze circulaire plasticnorm een gelijkspelveld geborgen tussen

[3:00:57] Nederlandse en buitenlandse kunststofverwerkers?

[3:01:00] Ik neem de zorgen over de mogelijke gevolgen van de norm voor de concurrentiepositie van

[3:01:05] Nederlandse bedrijven op de Europese en zelfs mondiale markt zeer zeker serieus.

[3:01:10] Tegelijkertijd ben ik me er ook van bewust dat de transitie naar een circulaire economie

[3:01:13] met toekomstbestendige bedrijven niet zonder slag of stoot zal gaan.

[3:01:17] Anders gesteld, de economische effecten zullen voor sommige bedrijven nadelig zijn,

[3:01:21] voor andere bedrijven juist positief.

[3:01:23] Dat is de afweging die de minister van Economische Zaken het ook al noemde, waar we dus naar kijken

[3:01:27] hoe je hiermee om moet gaan, want er zit gewoon zeker een spanningsveld tussen.

[3:01:31] Waar het om gaat, is dus, zover wij dat dan maar noemen, proportionaliteit.

[3:01:36] Hier zal ik bij de verdere uitwerking goed op letten en ook zal ik hier de sector nauwbij betrekken.

[3:01:42] Dan kom ik bij de heer Gabriels, GroenLinks Partij voor de Arbeid.

[3:01:53] Kan er ook voorwaarde gesteld worden aan de herkomst van reciclaat?

[3:01:56] Nee, het stellen van voorwaarde aan de herkomst van reciclaat gaat in tegen internationale handelsregels.

[3:02:02] Bij verdere vormgeving van het wetsvoorstel zullen we waarmogelijk wel aansluiten

[3:02:05] op de Europese regels.

[3:02:07] Dan ga ik met de vraag van de heer Stoffer verder.

[3:02:20] Worden er afspraken gemaakt over een bijmengverplichting voor recyclaat?

[3:02:24] Komt er tariefdifferentiatie die hergebruik en recycling beloomt?

[3:02:29] Nederland pleit in Europa voor circulaire ontwerpeisen voor textiel, zoals verplicht

[3:02:33] percentage recyclaat, en eisen aan de levensduur van een product.

[3:02:37] Er wordt de komende jaren voor textiel uitgewerkt onder de ecodesign van duurzame productenverordening.

[3:02:45] Met de herziening van de kaderrichter en afvalstoffen wordt het verplicht voor lidstaten om tarieven

[3:02:49] onder de UPV-textiel te differentiëren op basis van deze ontwerpeisen.

[3:02:55] Dat houdt in dat een producent die een product circulair ontwerpt, minder hoeft te betalen

[3:02:59] dan een producent die daar in het ontwerp van de producten geen rekening mee houdt.

[3:03:04] De verwachting is dat deze wijzigingen in 2027 worden ingevoerd voor de UPV-tekstiel in Nederland.

[3:03:13] Dan heb ik een vraag van de heer Boutkamp van de PVV.

[3:03:17] Is het doel van een EU-afdracht op basis van niet gereikeld kunststofverpakkingsafval om het milieu

[3:03:22] te redden, of is het gewoon een ordinaire belasting, in de woorden van de heer Boutkamp, voorzitter?

[3:03:26] Er is vanaf 1 januari 2021 inderdaad een bijdrage op basis van niet gerecycleerd kunststofverpakkingsafval

[3:03:36] ingevoerd als nieuwe inkomstenbond voor de EU-begroting voor 2021-2027.

[3:03:43] Sinds 1 januari 2021 moeten de lidstaten nationale bijdrage betalen op basis van niet gerecycled,

[3:03:50] gerecycleerd plastic verpakkingsafval, eigen middelen op basis van plastic.

[3:03:56] Het doel hiervan is om lidstaten aan te zetten verpakkingsafval te verminderen en de overgang

[3:04:00] van Europa naar een circulaire economie te stimuleren.

[3:04:03] Ik denk dat het antwoord is op de vraag van de heer Boutkamp.

[3:04:07] Ik betwijfel of hij daar genoegen mee neemt, zeg ik, voorzitter.

[3:04:10] Dan ga ik naar de heer Buijsen van de VVD.

[3:04:13] Ben ik bereid om naar analogie van het Klimaatakkoord een circulaire plastic tafel op te richten

[3:04:18] die toewerkt naar een circulair plasticakkoord?

[3:04:20] Volgens mij ben ik daar net al kort op ingegaan.

[3:04:22] Ik vind het belangrijk dat het sector goed wordt betrokken bij het plasticbeleid.

[3:04:25] Gelukkig gebeurt dit al in verschillende gremia.

[3:04:28] Het is ook duidelijk dat het sector vraagt om een intensievere betrokkenheid.

[3:04:31] Dat ondersteunen wij graag.

[3:04:32] Daarom zal ik samen met de sector bekijken hoe we een plastic tafel als klankbord voor het gehele

[3:04:37] plasticbeleid en als invulling van een plastic tafel het beste vormgegeven kan worden.

[3:04:43] Op dit moment zie ik nog geen meerwaarde om gezamenlijk tot een plastic akkoord te komen, omdat

[3:04:47] dit zeer waarschijnlijk tot vertraging of afstel van aangekondigde beleidsmaatregelen zal leiden.

[3:04:53] Wel vind ik het belangrijk om de sector nauw te betekenen bij de uitwerking van het aangekondigde

[3:04:57] beleid, en dat signaal heb ik zeker goed gehoord, voorzitter.

[3:05:01] Vraag van mevrouw Wingelaar, NRC.

[3:05:03] De circulaire plastictafel en de industrie praten waarom nu pas.

[3:05:07] Wat is de visie van mij hierop?

[3:05:09] Wat zijn de gevolgen voor de industrie?

[3:05:11] Nu vroeg ik ook wat de minister van EZ denkt, maar goed, ik zal namens beiden weer antwoorden.

[3:05:16] Ik denk dat het heel belangrijk is dat de sector goed wordt betrokken bij het plasticbeleid.

[3:05:20] Gelukkig is de sector betrokken bij de uitwerking van de verschillende maatregelen.

[3:05:24] Het is ook duidelijk dat de sector vraagt om de intensieve betrokkenheid, die ik net ook kan doen.

[3:05:28] Dat zullen we zeker ondersteunen.

[3:05:30] Daarom zullen we samen met de sector bekijken hoe we een plastic tafel als klankbord voor

[3:05:34] het plasticbeleid het beste kunnen vormgeven.

[3:05:37] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[3:05:40] We willen graag een duidelijke deadline voor die circulaire plastic tafel.

[3:05:43] Ik denk dat het belangrijk is dat wij dit samen met de sector overleggen, dus dat werken we

[3:05:49] ook samen met de sector uit.

[3:05:50] Daarbij zullen we ook bespreken hoe de sector dit zelf in tijd ziet.

[3:05:56] Nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[3:05:57] Ben ik op de hoogte van de problematiek van de kunststofleidingen?

[3:06:00] Nou, ik ben zeker op de hoogte van deze problematiek.

[3:06:03] Ik heb de petitie van de bureauleiding goed gelezen.

[3:06:06] Het onderliggende rapport gaat echter uit van een ongewijzigde situatie, terwijl we met de

[3:06:11] circulaire plasticdorm zekerheid willen geven aan de markt om zo innovatie te stimuleren.

[3:06:16] De norm moet bovendien niet voor ieder afzonderlijk product gehaald worden, maar voor de gehele

[3:06:19] markt, zoals ik net ook al betoogde.

[3:06:21] De verwerker zal dan ook aan de norm kunnen voldoen via het handelssysteem dat hiervoor is ingericht.

[3:06:27] Desondanks nemen we de zorgen die de bureauleiding heeft geuit serieus en zijn we hier natuurlijk

[3:06:31] met de sector over in gesprek.

[3:06:34] Dan kom ik bij nog een vraag van de heer Stoffer.

[3:06:37] Wil ik inzetten op een Europees verbod op gebruik van plastic in wegwerpdoekjes?

[3:06:41] Ja, daar wil ik me best wel voor inzetten, zeg ik richting de heer Stoffer.

[3:06:45] Ik zal het inbrengen bij de evaluatie van de Single-Use Plasticsrichtlijn.

[3:06:48] Dat gaat spelen in 2026.

[3:06:53] De heer Ginwis is aangeschoven, dus ik heb hier twee onderwerpen in dit mapje voor de heer Ginwis.

[3:06:58] Het gebruik van gerecycled plastic moet aantrekkelijker zijn dan virgin plastic.

[3:07:03] Bijvoorbeeld bij de plasticheffing.

[3:07:05] Ben ik bereid dit uitgangspunt te hanteren?

[3:07:07] Ja, ik ondersteun dit uitgangspunt.

[3:07:09] Voor specifieke vragen over de plasticheffing moet ik wel verwijzen naar mijn goede collega

[3:07:14] de staatssecretaris van Financiën, die hier voor de primaire aanzet is.

[3:07:21] Dan heb ik nog een vraag van de heer Ginwis.

[3:07:23] Zijn de bewindspersonen bereid om kabinetsbreed op deze manier te werken aan vraagcreatie

[3:07:28] naar duurzame en circulaire producten?

[3:07:30] Laten we vooropstellen dat het keihard nodig is om een markt voor recyclaat te creëren

[3:07:36] om onze recyclers overeind te houden.

[3:07:38] Dat was ook een discussie die net gevoerd werd door de Kamerleden onderling.

[3:07:42] Daarom streven we naar hoge en haalbare doelen voor recycling en verplichte toepassing van

[3:07:46] recyclaat in producten.

[3:07:48] We zijn ook blij om te zien dat dit ook al wordt gereguleerd op Europees niveau.

[3:07:53] Want dan gelden deze eisen voor alle producten die op de Europese markt worden gebracht.

[3:07:57] Voorbeelden zijn voertuigen, verpakkingen, batterijen, elektrische apparaten en ook onder

[3:08:03] de ecodesign kunnen eisen voor toepassing van reciclaat worden gesteld.

[3:08:07] Daarom pleit het kabinet ook in Brussel voor deze reciclaat eisen.

[3:08:11] Dan kijk ik heel even naar de voorzitter.

[3:08:13] Ik had in het mapje algemeen ook een aantal vragen van de heer Grimwis.

[3:08:16] Wilt u dat hij die hierbij betrekt of wilt u dit blok eerst afsluiten voordat we verder gaan?

[3:08:22] Nou, laten we dat eerst doen.

[3:08:24] Dat u de vraag van de heer Grimwis nu doet, dat kunnen we dadelijk gewoon weer volgens

[3:08:28] de penningdorvers vermogen.

[3:08:32] Dank, voorzitter.

[3:08:34] Verwacht ik dat alle in Nederland verkochte producten aan de ecodesignwetgeving zullen

[3:08:38] voldoen, was de vraag van de heer Grimwis.

[3:08:41] Ecodesign-eisen worden per productgroep bepaald.

[3:08:43] Als voor een productgroep regels zijn ontwikkeld, moeten alle producten op de Europese markt

[3:08:47] daar voldoen, dus ook die in Nederland.

[3:08:50] Er gelden nu al ontwerpeisen voor heel veel elektrische apparaten, wasmachines, drogers,

[3:08:54] TV's, smartphones, tablets, veeketels en verlichting.

[3:08:59] Die ontwerpeisen gaan onder andere over lange levensduren, reparatie, energieverbruik en

[3:09:04] recycling.

[3:09:05] De Europese Commissie kan ook een horizontale eis stellen, die de repareerbaarheid van producten

[3:09:11] verplicht en bijvoorbeeld verlijming van onderdelen tegengaat.

[3:09:15] Ik dring erop aan dat deze eis er komt.

[3:09:18] Het zal dus tijd vragen, eer dat er een ecodesignregel is voor alle producten op de markt, maar stap

[3:09:23] ...gaat dit gelden voor steeds meer producten, voorzitter.

[3:09:27] Dan heb ik nog een vraag van de heer Ginwis.

[3:09:30] Ben ik bereid om de ILT te vragen jaarlijks steeds proefgewijs te onderzoeken...

[3:09:34] ...in hoeverre productgroepen voldoen aan de gestelde eisen en daarover te rapporteren?

[3:09:39] Ja, want het gebeurt namelijk al.

[3:09:41] Dus de ILT houdt toezicht op producten die vallen onder de Ecodesign-regelgeving.

[3:09:45] Dit gebeurt inderdaad steeds proefgewijs, gelet op de beschikbare capaciteit.

[3:09:50] ILT registreert alle producten waar zij toezicht op houdt.

[3:09:54] Bij non-conformiteit treedt ILT op, wat tevens geregistreerd wordt.

[3:09:58] ILT rapporteert aan de Europese Commissie via het systeem dat hiervoor is opgezet.

[3:10:02] En die stelt elke vier jaar een rapport op over de naleving in de gehele EU.

[3:10:14] Ik heb nog een vraag van de heer Boutkamp en mevrouw Rode, uit het mapje Algemeen.

[3:10:22] Ik noemde net koffer met groene ideeën, duurzame dinsdag, wat ga ik daarmee doen?

[3:10:28] De maatschappelijke initiatieven op duurzame dinsdag laten zien wat er kan

[3:10:31] en wat er al gebeurt in de maatschappij.

[3:10:33] Die groene ideeën zijn een indicator van te verwachten ontwikkelingen.

[3:10:37] Die ideeën gebruik ik op verschillende manieren.

[3:10:39] Ik stimuleer uiteindelijk natuurlijk het leggen van verbindingen

[3:10:42] tussen initiatieven, bedrijfsleven en overheid.

[3:10:45] Naast betekent ik de ervaring als input voor beleid.

[3:10:47] Ik ben al bij een aantal van deze bedrijven op bezoek geweest

[3:10:49] En ik ga komend jaar bij nog een aantal van deze initiatieven op bezoek,

[3:10:53] gewoon om een beter beeld te krijgen wat de mogelijkheden zijn

[3:10:56] en om beter in beeld te kunnen krijgen hoe we dingen kunnen verbinden.

[3:10:59] En mijn ambtenaren zijn hier ook al hartstikke hard mee aan de gang, voorzitter.

[3:11:03] Dan kom ik weer terug bij de heer Ginwis, waar ik eigenlijk mee bezig was.

[3:11:07] Kan ik reflecteren op de definitie van groene groei

[3:11:10] en hoe verhoudt deze zich met de grondstoffentransitie

[3:11:13] en welke ambitie staat mij daar precies bij voor?

[3:11:17] Groene groei gaat volgens mij vooral over de duurzaamheidstransitie, waar mijn collega

[3:11:22] minister van Klimaat en Groene Groei hard aan werkt.

[3:11:25] Circulariteit is, denk ik, een belangrijke voorwaarde om op lange termijn groen te groeien.

[3:11:30] Circulaire economie is immers de economie waarin zowel mogelijke duurzame hernieuwbare

[3:11:35] grondstoffen worden gebruikt, producten en grondstoffen worden hergebruikt en waarin

[3:11:39] afval is geminimaliseerd.

[3:11:41] Om dit te realiseren, heb ik en werd dan ook de ambitie om in 2050 circulair te zijn.

[3:11:45] En overigens, voor de heer Ginwis, ik zei net in mijn opening dat een toekomstbestendige

[3:11:50] economie circulair is, dus dat geeft ook in korte woorden het strandpunt weer.

[3:11:55] Nog een vraag van de heer Ginwis, de laatste overigens, voorzitter.

[3:11:59] Kan ik toezeggen om te bezien hoe knelpunten op het vlak van trage vergunningen kunnen

[3:12:03] worden weggenomen?

[3:12:05] Vergunningen zijn nodig om te komen tot een integrale afweging van alle belangen.

[3:12:09] Een vergunning helpt bedrijven in het tijdig nemen van investeringsbeslissingen en de zekerheid

[3:12:14] een project mag worden uitgevoerd.

[3:12:16] Dit onderwerp heeft natuurlijk wel mijn aandacht, en dat heeft de aandacht bij meerdere transities.

[3:12:21] Daarom werk ik samen in het Nationaal Programma voor Duurzaamheid en Industrie met meerdere ministeries

[3:12:25] om te kijken naar versnellingsmogelijkheden.

[3:12:28] Optimalisatie van het vergunningsverleningsproces is vooral mogelijk in de fase voor het indienen

[3:12:32] van de aanvraag.

[3:12:34] Wij roepen dan ook het bedrijfsleven op om actief vooroverleg te voeren met de bevoegde gezagen.

[3:12:40] Ik was toch niet helemaal correct.

[3:12:46] Ik heb nog twee vragen van de heer Ginwis, voorzitter.

[3:12:50] Klimaatdoelen zijn lang niet binnen bereik.

[3:12:53] In februari komt weer een ICER uit.

[3:12:57] Als blijkt dat het met het huidige beleid het doel niet wordt bereikt, kan de staatssecretaris

[3:13:01] dan toezeggen dat ik met aanvullend beleid ga komen?

[3:13:04] In februari zal ik de ICER in ontvangst mogen nemen.

[3:13:07] Ik verwacht dat het pbl de boodschap zal herhalen.

[3:13:09] dat we met de huidige middelen en inzet de doelen niet zullen behalen.

[3:13:13] Er gebeurt al wel heel veel, denk bijvoorbeeld aanvullend beleid op het huidige MPCE,

[3:13:18] zoals het beleidsprogramma Textiel, wat ik onlangs heb toegestuurd.

[3:13:22] Mijn reactie op de aanbijverding uit de ICA zal ik meenemen met de actualisatie van het MPCE,

[3:13:27] welke we uit, heb ik net ook al gezegd, in september 2015 met de Kamer zullen delen.

[3:13:31] En het is goed mogelijk dat we dan ook nieuwe maatregelen zullen aankondigen.

[3:13:34] Dan echt het laatste vraag van de heer Ginwis, voorzitter.

[3:13:39] Is het kabinet bereid om richting de voorjaarsnoten te bezien in hoeverre klimaatregelingen kunnen

[3:13:44] worden uitgebreid waarmee zowel circulariteit als emissiereductie kunnen worden aangeboedigd?

[3:13:50] Het kabinet vindt het zeker belangrijk om met circulaire maatregelen aan klimaatdoelen bij te

[3:13:55] dragen. De mogelijkheid van een subsidieregeling om de onrendabele top van de circulaire technieken

[3:14:00] af te dekken, is betrokken bij een verkennend onderzoek van KPMG.

[3:14:03] Dat heb ik in mijn inleiding ook gezegd, richting de heer Geenwys, naar financiële prikkels

[3:14:08] voor de circulaire economie.

[3:14:10] Dat wordt in het eerste kwartaal van 2015 met de Kamer gedeeld.

[3:14:13] Daarbij zullen ook concrete vervolgstappen worden bekeken.

[3:14:16] Het kabinet zal in aanloop naar de voorjaarsnota besluiten over aanvullende klimaatmaatregelen

[3:14:20] en bestedingen uit het Klimaatfonds en natuurlijk de Kamer daarover informeren.

[3:14:26] Dank. Dan kijk ik naar de kant van de Kamer voor interrupties.

[3:14:30] Mevrouw Wengelaar.

[3:14:31] Dank u wel, voorzitter.

[3:14:32] Ja, ik hoor de staatssecretaris zeggen, ja, ik wil wel een plastic tafel, maar ik wil geen akkoord.

[3:14:39] U noemt daar de reden van, ik wil geen vertraging. Nou, die wil ik ook niet, maar daarom vroeg ik ook om die duidelijke deadline.

[3:14:49] Dus de vraag is?

[3:14:51] Dus kan dat niet dan gewoon met een deadline toch ook tot een akkoord komen?

[3:14:57] Duidelijk. De staatssecretaris.

[3:14:59] Ja, voorzitter, deadline is lastig.

[3:15:01] Anders dan dat we inderdaad denken dat we op de huidige weg het snelste het resultaat bereiken wat we willen nastreven met elkaar.

[3:15:07] Dus ik kan geen harde deadline uitnoemen, anders dan dat we daar zo snel mogelijk mee zullen komen.

[3:15:11] Juist omdat we ook het grotere belang daarvan voor ogen houden.

[3:15:16] De heer Grimwis.

[3:15:18] Ja, voorzitter. Dank voor alle antwoorden.

[3:15:21] Ik had inderdaad veel vragen gesteld, dat realiseerde ik me weer.

[3:15:25] Eén specificering vraag ik in het antwoord in zaken die subsidieverlening en de NIKI.

[3:15:34] Het punt wat daar speelt is, de NIKI is bedoeld voor circulaire technieken,

[3:15:38] en na de beschikking van de subsidie moet een project binnen een half jaar worden opgestart.

[3:15:45] Maar daar zit de vergunningverlening, de traagheid daarvan, vaak een beetje in de weg.

[3:15:50] En de suggestie van mij was of zorgen dat nooit die zes maandetermijn eigenlijk wordt overschreden,

[3:15:59] of gewoon de duur, of de periode die je mag zitten tussen de subsidiebeschikking

[3:16:07] en dat je hem op moet starten, het project, om die wat te verlengen, à la de SDE.

[3:16:11] En ik heb een suggestie gedaan om dan die termijn van 18 maanden te gebruiken,

[3:16:15] maar misschien is dat te lang. Maar dat kan natuurlijk ook een way-out zijn,

[3:16:18] want je kunt geen ijzer met handen breken en misschien niet vooraf garanderen

[3:16:23] dat elke vergunning voor die zesmaandstermijn wordt verstrekt.

[3:16:26] Dus misschien is dit ook nog een oplossing.

[3:16:28] Dus de vraag is...

[3:16:29] De vraag is of als Mozes niet naar de berg komt, kan de berg dan naar Bozes?

[3:16:33] Oftewel, als de vergunningverlening niet altijd in die zes maanden kan worden verstrekt,

[3:16:37] om dan misschien de opstarteis iets verder in de tijd te zetten?

[3:16:42] Elder.

[3:16:43] Ik snap de vraag, voorzitter.

[3:16:44] We lopen hier inderdaad af en toe tegenaan.

[3:16:47] Aan de andere kant, heel veel initiatieven redden het wel netjes binnen die zes maanden.

[3:16:52] Dus dit zijn echt misschien wel wat ingewikkeldere trajecten,

[3:16:57] Het staat natuurlijk altijd vrij om, als potentiële onderneming die deze actie wil ondernemen,

[3:17:04] om met ons contact te zoeken en te vragen hoe je hier dan het beste mee kan omgaan.

[3:17:08] We kunnen natuurlijk altijd meedenken daarin.

[3:17:10] Dit is typisch een van de onderwerpen waar we juist met de sector het overleg agen om

[3:17:13] te kijken hoe we ermee kunnen omgaan.

[3:17:15] Maar de generieke regeling, zes maanden, gaat gelukkig in de meeste gevallen gewoon prima.

[3:17:25] Ik heb twee vragen.

[3:17:27] Eén over de norm en één over het plasticsakkoord.

[3:17:29] Over de norm.

[3:17:31] U verwijst en u spreekt uit dat u het serieus neemt, het gelijke speelveld in Europa.

[3:17:36] Maar u stelt ook in dezelfde zin dat het niet zonder slag of stoot gaat.

[3:17:42] En u beroept zich op proportionaliteit.

[3:17:44] Sorry, maar ik vind het echt een disqualificatie richting het rijfsleven, wat hier in grote getalen aanwezig is.

[3:17:51] Dus ik vind dit... Er gaan gewoon te veel bedrijven failliet op dit moment.

[3:17:55] Ik heb in mijn 25 gesprekken alleen maar slechtnieuwsgesprekken gevoerd.

[3:18:00] En u gaat dan zeggen, we nemen het serieus...

[3:18:02] ...maar we weten dat het niet zonder slag of stoot gaat.

[3:18:04] Ik ga eigenlijk daar niet akkoord mee.

[3:18:06] En mijn vraag is of u echt denkt dat het handelssysteem waar u naar verwijst...

[3:18:13] ...dat dat, ja, helpt in het gelijke speelveld in Europa...

[3:18:19] En of dat handelssysteem voor alle toepassingen, zoals het leidingenwerk,

[3:18:24] of dat gaat werken voor die aantal jaren dat wij dit in de benen gaan brengen,

[3:18:29] waarna we vervolgens op Europese regels overgaan,

[3:18:31] denk ik dat dat enorm veel romslop gaat opleveren.

[3:18:34] Tweede vraag gaat over het plasticsakkoord.

[3:18:40] U zegt eigenlijk geen meerwaarde te zien voor een plasticsakkoord.

[3:18:43] En ik zou het eigenlijk willen toelichten.

[3:18:45] Ik heb in die 25 gesprekken kennis genomen van eigenlijk heel veel partijen in verschillende

[3:18:51] stappen in ketens, in de keten, dat gaat van de kraker tot en met de afvalverbrander en

[3:18:58] ook weer terug.

[3:19:00] Binnen de context van de klimaatakkoorddoelen richting 2050 is er een gemeenschappelijk plan

[3:19:07] om daar naartoe te werken en voldoen aan het klimaatakkoord met draagvlak van de bedrijven,

[3:19:13] inclusief het benodigd hebben van verschillende vormen van technologieën.

[3:19:18] Maar die technologieën zijn nog niet dus ver ontwikkeld.

[3:19:22] En als u geen meerwaarde ziet voor een akkoord, dan had ik in ieder geval gehoopt in uw betoog te horen

[3:19:29] dat u een luisterend oor heeft voor dat plan.

[3:19:33] En ik hoor het dus gewoon niet.

[3:19:35] En dat vind ik jammer.

[3:19:37] Dus ik zou willen vragen om toch met de plastic stafel open te gaan staan voor echt een akkoord

[3:19:46] richting 2050.

[3:19:48] En niet korte termijn georiënteerd zoals het nu is.

[3:19:50] Helder.

[3:19:51] De staatssecretaris.

[3:19:53] Voorzitter, laat ik beginnen met de eerste vraag.

[3:19:56] De norm en de vraag is eigenlijk heel kort samengevat, helpt het en levert het niet heel

[3:20:01] veel romslomp om?

[3:20:02] Ja, wij zijn ervan overtuigd dat het gaat helpen.

[3:20:06] Dat is ook de opmerking van wat ik net bedoelde.

[3:20:08] Het zal niet zonder slag of stoot gaan.

[3:20:11] Het is niet zo dat ik daarbij zeg dat we een aantal bedrijven zomaar opgeven.

[3:20:17] Het enige is wel dat op het moment dat bedrijven van lineair naar circulair gaan en het bedrijfsmodel

[3:20:22] daarop aanpassen, bepaalde banen er mogelijk zullen verdwijnen en andere banen ervoor terugkomen.

[3:20:30] Het is niet zo dat daarbij mensen overbodig worden.

[3:20:32] Ook mensen zullen anders mogelijk hun werk kunnen invullen.

[3:20:36] Datzelfde zien we bijvoorbeeld ook als we kijken naar, heel simpel voorbeeld, weeggebouw, weegaanleg.

[3:20:44] Heel veel mensen zitten nu nog langs de weg met hun meter en die kijken gewoon letterlijk op afstand

[3:20:49] naar elkaar en die nemen dingen op.

[3:20:51] In de toekomst zou het zomaar kunnen zijn dat op heel veel plekken, en ik weet dat het ook gebeurt in

[3:20:55] de provincie waar ik woon, dat in asfalt sensoren zitten.

[3:20:58] En daarmee kun je bij wijze van spreken registreren wat de druk is op het asfalt, wat de slijtage is die plaatsvindt.

[3:21:07] En daarmee zouden dus diezelfde mensen niet meer langs de weg hoeven zijn, maar op een andere manier hun werk kunnen doen.

[3:21:12] Misschien wel achter een computerscherm.

[3:21:14] Alleen dat is dus dat de inzet van arbeid zal veranderen.

[3:21:18] Dat wil niet zo zeggen dat daarbij mensen op dat moment overbodig worden.

[3:21:22] Dus het is gewoon een andere manier van werken en doen.

[3:21:24] En dat geldt ook in zijn algemeenheid.

[3:21:26] En gaat dat romslob opleveren?

[3:21:28] Dat is volgens mij ook iets wat net de minister van Economische Zaken zegt.

[3:21:31] Het idee is juist om dat te voorkomen.

[3:21:34] En wij hebben ook met elkaar afgesproken...

[3:21:36] ...laten we nou kijken hoe we daar op de juiste manier mee om kunnen gaan.

[3:21:40] En we hebben bijvoorbeeld ook erover gedacht...

[3:21:42] ...en dat heeft volgens mij de minister van Economische Zaken ook geuit...

[3:21:47] ...je kunt vragen om alles vast te leggen en elke handeling te verantwoorden.

[3:21:53] Je kunt ook kijken naar...

[3:21:55] ...de norm is dat we op deze manier werken...

[3:21:57] en als je afwijkt, dan rapporteer.

[3:22:00] Dat is ook een optie. Daarmee verlaag je de regeldruk.

[3:22:02] Dat is het idee waar de minister en ik samen naar aan het kijken zijn.

[3:22:06] Dat zal mogelijk in de praktijk enorm kunnen helpen voor bedrijven.

[3:22:10] Want het is niet bedoeld, dit alles om het alleen maar lastiger, ingewikkelder

[3:22:14] en dat mensen daarbij spreken hun niet eens hun normale activiteiten door kunnen uitvoeren.

[3:22:19] Het is juist bedoeld, we moeten die stap zetten, het moet circulair worden.

[3:22:22] We moeten ook kijken naar de gevolgen en hoe gaat het op de juiste manier mee om?

[3:22:25] Maar dat is ook letterlijk iets wat wij ook iedere keer,

[3:22:28] juist met de sectoren, proberen te overleggen.

[3:22:30] Hoe ga je hiermee om en hoe ga je het op de juiste wijze hier vorm aangeven,

[3:22:34] zonder dat het allemaal onbedoelde negatieve bijeffecten generaliseert?

[3:22:41] Ja, maar dit was de beantwoording op de eerste vraag.

[3:22:44] Heeft u een volgvraag op de eerste vraag, de heer Buijsen?

[3:22:46] Tweede vraag. Ik was zo uitgebreid, voorzitter.

[3:22:49] Tweede vraag.

[3:22:51] Ja, ik wil niet vooraf worden vastgepind op een akkoord.

[3:22:54] Ik ben wel voor het goede gesprek.

[3:22:56] Ik zal dat ook integraal doen, dus met alle partijen uit de keten.

[3:23:01] Alleen om ons op voorhand vast te leggen in een akkoord, maakt mogelijk andere oplossingen onbereikbaar.

[3:23:06] Vandaar de reden dat we de vrijheid willen hebben om het op de juiste manier met de sectoren te bewerkstelligen.

[3:23:16] Dit is een technische verduidelijking die ik zou willen vragen, want anders ben ik door mijn interruptie.

[3:23:20] De technische verduidelijking gaat niet van interruptie.

[3:23:23] Oké, dank. Even heel concreet, wat gaat u dan veranderen aan die wet?

[3:23:29] Aan de normwet?

[3:23:30] De staatssecretaris.

[3:23:35] Het lastige is, ik snap de vraag wel, maar de wet bestaat nog niet.

[3:23:40] Dus als u dan vraagt wat ga ik veranderen aan de wet?

[3:23:42] We zijn ermee bezig.

[3:23:45] De heer Buijs.

[3:23:46] Ook weer technisch, hij is in consultatie geweest.

[3:23:49] U gaat hem naar de Raad van State brengen.

[3:23:51] U weet al wat de feedback is vanuit onder andere ons.

[3:23:55] Wat bent u voor nemers daar om mee te doen en te veranderen?

[3:23:59] Volgens mij is het vrij loogst dat als wij feedback krijgen, dat wij daar op de juiste wijze mee omgaan.

[3:24:04] Dus we kijken of we die kunnen verwerken in de wet.

[3:24:07] Alleen daarom zeg ik, om hem nu al aan te passen, het ligt in concept.

[3:24:10] En uiteindelijk komt er natuurlijk een definitief voorstel.

[3:24:13] En daarna zal ook de reactie verwerkt worden, die wij hebben gekregen.

[3:24:17] Oké, de heer Boutka.

[3:24:20] Ja, dankuwel voorzitter.

[3:24:21] Op de vraag van de heer Buijsen heb ik in ieder geval niet de indruk dat er wat mee gedaan wordt.

[3:24:27] Dat zijn de signalen die wij krijgen als Kamerleden, dat er wel inspraak is en er wordt meegesproken en dergelijke.

[3:24:33] En vervolgens, aan het einde van de rit, zie je dat er totaal niets met inbrengen gedaan is.

[3:24:36] Maar ik ga terug, u had het goed gezien, over die belasting die wij jaarlijks afdragen aan Brussel voor die coronasteun.

[3:24:45] Dat gaat nu uit de algemene middelen.

[3:24:48] Is de staatssecretaris het met de PVV-fractie eens dat je hiermee dus, doordat het uit de

[3:24:53] algemene middelen komt, je niet bevordert de motivatie om te gaan innoveren, laat staan

[3:24:59] dat recycling daarmee wordt gestimuleerd?

[3:25:01] Want het ligt niet op het bordje van die producenten, want die voelen de pijn niet.

[3:25:06] Want het komt van allerlei kanten deze kant op, het gaat gewoon dan die overwin, tachtig

[3:25:10] cent per kilo wat we betalen als een van de braafste jongetjes weer van de klas, en het

[3:25:15] Het gaat echt om veel geld, totaal een miljard uiteindelijk in die vijf jaren dat het loopt.

[3:25:20] Is de staatssecretaris nou niet bereid om te kijken of dat niet anders kan?

[3:25:25] Is dan maar mijn vervolgvraag gelijk hierop.

[3:25:27] Duidelijk. De staatssecretaris.

[3:25:28] Dan wil de staatssecretaris daar graag een tweede terwijl op terugkomen, voorzitter.

[3:25:34] Technisch, en op de eerste vraag die ik stelde.

[3:25:38] Sorry, we hebben het bloedvuur scherp, hoor ik, voorzitter.

[3:25:41] Nou, hoe het zit met het feit dat wij de signalen krijgen dat het anders wordt begrepen,

[3:25:47] Terwijl u van uw kant zegt, ja nee, we nemen alles mee, we gaan dit bespreken, we passen het aan, maar er zit een hele tribune vol.

[3:25:54] Die zijn de afgelopen weken en maanden bij ons over de vloer geweest, heel veel mensen.

[3:25:58] Die signalen ontvangen wij niet. Dus ergens gaat het mis in de keten, om het zo maar te noemen.

[3:26:03] En de vraag is dan, waar gaat het dan mis in de keten?

[3:26:07] Voorzitter, volgens mij zijn wij nog bezig met het proces van verwerking van de feedback en het aanpassen.

[3:26:13] Dus ik begrijp dat heel veel mensen graag zien dat we daar sneller en uitgebreider op terugkomen.

[3:26:19] Maar volgens mij is zorgvuldigheid hier heel belangrijk.

[3:26:22] En ja, wij zullen zeker terugkoppelen hoe we de inbreng meenemen.

[3:26:25] En we gaan ook terugkoppelen als we bepaalde inbreng niet mee kunnen nemen, omdat dat weer

[3:26:30] andere nadelen tot gevolg heeft.

[3:26:31] Maar dat is natuurlijk wel zo netjes ook richting de mensen die de inbreng hebben geleverd, voorzitter.

[3:26:37] Zijn er verder van de kant van de Kamer interrupties gewenst op het tweede gedeelte?

[3:26:51] Ik had op ditzelfde punt ook een vraag, maar dan had ik een schriftelijke vraag gesteld

[3:26:56] over het omvallen van allerlei plastic recycle bedrijven.

[3:27:01] In die beantwoording werd dan gezegd dat dat iets is wat door de markt komt en dat ze daar

[3:27:08] niet zoveel aan kunnen doen.

[3:27:09] Nu is er een subsidie vrijgemaakt van 267 miljoen om bedrijven bij te staan in de transitie

[3:27:14] naar een circulaire plastingketen.

[3:27:16] Nu zijn er dus bedrijven die dit al doen en die vallen om.

[3:27:19] Dus het lijkt mij toch vooral van belang dat we die dan gaan steunen.

[3:27:22] Dus ik ben benieuwd of de staatssecretaris daarover maar denkt, over maatregelen om dit

[3:27:27] soort bedrijven bijvoorbeeld met subsidie bij te staan.

[3:27:30] Bij Klimaat hebben we bijvoorbeeld de SDE++-subsidie die we aan bedrijven geven.

[3:27:34] Ik kan me voorstellen dat je binnen het Klimaatfonds ook wel mogelijkheid zou kunnen creëren voor

[3:27:38] dit soort bedrijven die het goede al doen en dus niet in een transitie bezig zijn, maar

[3:27:42] het al doen.

[3:27:52] Een korte antwoord.

[3:27:53] Hij is bedoeld voor de verwerkers.

[3:27:55] Dat is die 287 biljoen.

[3:27:58] Even uit mijn hoofd.

[3:27:58] Ik heb mijn hoog niet helemaal scherp.

[3:28:00] Dat doen we ook in overleg met de minister van KGG.

[3:28:03] Maar daar is het bedrag inderdaad voor bedoeld.

[3:28:07] Herhaalt u uw vraag?

[3:28:08] Gaat u niet de kost van de interruptie?

[3:28:09] Dat was echt verder van een antwoord op mijn vraag.

[3:28:13] Nog een keer herhalen?

[3:28:15] Oké.

[3:28:17] Er zijn heel veel plasticbedrijven die omvallen.

[3:28:20] Daar heb ik schriftelijke vragen over gesteld.

[3:28:22] In de beantwoording wordt dan een beetje verwezen dat het lastig is met de plastic markt en dat

[3:28:27] de Europese moeten wat doen.

[3:28:29] Ik hoor in al deze antwoorden van de staatssecretaris tot nu toe vooral uitleg van de Europese regels

[3:28:33] dat ik niet verwacht dat deze staatssecretaris zich daar vooral op begeeft.

[3:28:38] Ik denk dat je ook landelijk moet kijken naar wat we nationaal nodig hebben voor onze circulaire keten.

[3:28:45] Wat hebben we nodig voor deze bedrijven?

[3:28:47] Zouden we daar niet wellicht extra subsidie voor vrij kunnen maken, bijvoorbeeld voor een onredabele

[3:28:51] Ik noemde de STA++-subsidie als een voorbeeld van hoe we bedrijven helpen die duurzaam willen zijn.

[3:28:59] Zouden we dat niet ook voor dit soort bedrijven vrij moeten maken?

[3:29:05] Het is allemaal een stuk makkelijker als we heel veel geld zouden hebben, maar tuurlijk

[3:29:09] zien we ook deze ontwikkeling.

[3:29:11] Wij horen ook van bedrijven die inderdaad dreigen om te vallen of al zijn omgevallen.

[3:29:16] En we zijn aan het kijken nu hoe we als kabinet hier op de juiste wijze mee om moeten gaan.

[3:29:21] Alleen, daarbij kijken we tegelijkertijd ook naar het speelveld.

[3:29:24] Wat betekent dit dan uiteindelijk voor de internationale ontwikkelingen?

[3:29:29] En hebben we daarmee een onbedoeld, wat ik net al zei tegen de heer Buijzen, onbedoeld neveneffect voor de Nederlandse bedrijven?

[3:29:34] Dus dat zijn de dilemma's waar we tegen aanlopen.

[3:29:37] Dat betekent inderdaad, en dat ben ik met u eens, dat het helaas tijd kost om daar op de juiste manier mee om te gaan.

[3:29:43] Dat is gewoon het vervelende hieraan.

[3:29:44] En onderwijl zijn er bedrijven die het hartstikke moeilijk hebben.

[3:29:47] En wij krijgen die signalen ook echt dagelijks binnen.

[3:29:49] Maar dan nog moeten we hier wel op de juiste manier mee omgaan...

[3:29:52] ...en niet te snel een besluit nemen...

[3:29:54] ...met andere effecten die we niet in kaart hebben op dit moment.

[3:30:01] Wanneer kan de Kamer daar een brief over verwachten?

[3:30:09] Bij de voorjaarsbesluitvorming, maar we zullen in kwartaal 1...

[3:30:12] ...zullen we daar met een brief over komen.

[3:30:15] De heer Gaber.

[3:30:16] Dank u wel, voorzitter.

[3:30:18] Kan de staatssecretaris garanderen en toezeggen...

[3:30:21] dat er in 2027 op z'n laatst een norm ligt waar iedereen om vraagt.

[3:30:28] En dat als u in gesprek gaat met de sector,

[3:30:31] dat u dan ook breed de sector betrekt en met alle partners spreekt

[3:30:36] om eventueel aanvullend flankerend beleid te hebben op de norm.

[3:30:42] Dus dat is een simpele ja- of nee-vraag.

[3:30:50] Volgens mij hebben wij aangegeven, voorzitter,

[3:30:52] dat er inderdaad in 2027 een norm zal zijn,

[3:30:55] maar dan wel de integrale afweging,

[3:30:56] want dat is natuurlijk wel waar we tegenaan lopen, dat we dan op dat moment wel een gelijkspelveld

[3:31:01] houden ten opzichte van andere landen.

[3:31:06] Dus het antwoord is ja?

[3:31:10] Ja, 2027, maar we kijken wel naar de integrale afweging.

[3:31:13] De heer Pierik.

[3:31:15] Ja, dank voorzitter.

[3:31:17] Ik ben blij dat de staatssecretaris net bevestigd dat als het gaat om het stimuleren van circulaire

[3:31:23] maatregelen er ook uit de klimaatfonds gebruik gemaakt van kunnen worden.

[3:31:29] De vragen die ik daarover heb, zijn eigenlijk tweeledig.

[3:31:36] Allereerst, in hoeverre zijn er aanvullende gesprekken gepland om hier het bedrijfsleven

[3:31:42] bij te betrekken en om met de sector over die specifiek klimaatgerichte maatregelen te overleggen?

[3:31:48] Twee. Is er ook een bepaald budget beschikbaar wat specifiek ingezet kan worden voor deze circulaire maatregelen?

[3:32:02] Volgens mij vinden voortdurend ambtelijk gesprekken juist plaats met de sector om te kijken hoe je deze middelen op de juiste wijze kan inzetten.

[3:32:09] Ik steun de heer Pierik daarin. Het is belangrijk om dit geld op die manier in te zetten.

[3:32:18] Er is dus geen speciaal budget voor.

[3:32:22] Al het geld vanuit het Klimaatfonds zou ook naar circulaire maatregelen kunnen.

[3:32:29] Het is niet gehoormaakt, voorzitter.

[3:32:38] Het is vrij heet te zetten.

[3:32:41] Het geld in het Klimaatfonds zal ook volledig naar de circulaire maatregelen, maar tegelijkertijd

[3:32:45] ook niet, omdat het niet gehoormaakt is.

[3:32:46] Dat kun je als voor- of als nadeel zien.

[3:32:55] Voor de heer Pierik is het duidelijk.

[3:32:57] Zijn er verder nog interrupties gewenst op dit gedeelte?

[3:33:01] Dan stel ik voor dat u doorgaat met het volgende uitspraak.

[3:33:10] Ik heb een antwoord op de vraag van de heer Pierik, de heer Buijs en de heer Boutkamp.

[3:33:18] Waarom denkt de staatssecretaris dat een toeslag van 15 cent gaat werken, terwijl de vorige toeslag niet werkt?

[3:33:24] Laat ik daar in zijn algemeenheid op reageren.

[3:33:26] Uit de evaluatie blijkt dat de meerprijs nu niet werkt, mede omdat ondernemers zelf de

[3:33:31] de hoogte ervan mogen bepalen en ze de opbrengst mogen houden.

[3:33:35] Ze kiezen nu vaak voor een bedrag dat consumenten niet echt prikkelt

[3:33:38] om te kiezen voor herbruikbaar.

[3:33:40] Voor de consument is het onduidelijk waarom ze moeten betalen,

[3:33:43] vooral als er geen echt alternatief is.

[3:33:45] Dus de regels moeten eenduidiger en duidelijker zijn voor de mensen.

[3:33:50] Daarom kies ik ervoor om de meerprijs vast te stellen.

[3:33:53] Dan weet iedereen heel duidelijk waar die aan toe is.

[3:33:56] Consumenten weten dat ze door een beker of een bakje mee te nemen

[3:33:59] 25 cent zouden kunnen besparen.

[3:34:02] En bij verkopers is er geen concurrentie vanwege de laagste meerprijs, want het gaat volgens

[3:34:08] mij gewoon om de goedkoopste en lekkerste koffie, dus die combinatie is dan bepalend.

[3:34:13] Tegelijkertijd schaf ik de meerprijs af waar die als oneerlijk wordt ervaren, omdat er

[3:34:17] geen echte mogelijkheid is om te kiezen voor herbruikbaar, zoals bijvoorbeeld bij thuisbezorging

[3:34:21] en bij supermarkten.

[3:34:23] Ik verwacht dat de meerprijs hiermee effectiever wordt en dat het helpt om zwerfafval te bestrijden

[3:34:29] Dan heb ik een vraag van de heer Boutkamp.

[3:34:34] Door overstappen van wegwerp naar herbruikbare bekers gebruik je juist meer plastic.

[3:34:39] Het is slechter voor het milieu en het heeft te maken met de eisen aan voedselveiligheid.

[3:34:45] Graag een reactie.

[3:34:47] Uit de sub-evaluatie blijkt ook dat er heel veel verschillende getallen rondvliegen.

[3:34:51] Die zijn niet altijd wetenschappelijk onderbouwd.

[3:34:53] Zelf hebben we een lifecycle-onderzoek gedaan waar andere cijfers uitkomen.

[3:34:58] Het is daarbij inderdaad van groot belang dat fel herbruikbare verpakkingen in het systeem blijven.

[3:35:04] Overigens gelden voor alle verpakkingen eenmalig en herbruikbaar regels voor voedselveiligheid.

[3:35:10] Maar belangrijker is de Europese doelstelling die we moeten gaan halen over het reduceren

[3:35:15] van het aantal eenmalige bakjes met plastic, dus niet het reduceren van de totale hoeveelheid

[3:35:21] plastic.

[3:35:22] Die doelstelling halen we dus niet door een eenmalige beker met een klein beetje plastic

[3:35:26] toe te blijven staan.

[3:35:27] Dat is de reden waarom we op deze moment daarmee omgaan.

[3:35:31] Een vraag van mevrouw Wingelaar van NRC.

[3:35:34] Kan er een prikkel gekoppeld worden aan de 25 cent om te investeren in duurzame producten?

[3:35:38] Dit idee is opgekomen in de evaluatie.

[3:35:40] Je zou de meerprijs die consumenten betalen op een of andere manier in een fonds terecht kunnen

[3:35:45] laten komen en dat dan inzetten voor een duurzame bestemming.

[3:35:49] Dit is echter, en dat werd ook al door de Kamerleden net in hun reactie geopperd,

[3:35:54] het is makkelijker gezegd dan gedaan.

[3:35:55] Dat blijkt ook uit de evaluatie.

[3:35:57] En ja, ik kan dat alleen maar op grond van die cijfers onderstrepen.

[3:36:01] Ik vrees dat de regeldruk voor ondernemers flink zal verhogen.

[3:36:05] Daarom doe ik dat niet.

[3:36:06] Ik geef prioriteit aan het effectiever en duidelijker maken uiteindelijk van de regelgeving.

[3:36:12] Vraag van de heer Buissen.

[3:36:14] De verpakkingenverordening, of sorry, motiedefinitie hoogwaardige recycling.

[3:36:19] Ben ik bereid om op dit vlak ook uw standpunt, of mijn standpunt hierover te herzien?

[3:36:24] De verpakkingenverordening is afgelopen maandag vastgesteld.

[3:36:28] De definities daarin gelden ook in Nederland wanneer de verordening van kracht wordt.

[3:36:33] Dat gaat om verpakkingen in de brede zin en is niet bedoeld voor de context van de eenmalige

[3:36:38] plasticproducten, de subs.

[3:36:41] Die richt zich namelijk niet op recycling, maar op het reduceren van bepaalde eenmalige producten.

[3:36:46] Ik acht de motie-havenkort om die reden onuitvoerbaar.

[3:36:50] Ik begrijp wel de achterliggende gedachte die de heer Buijs daarbij oppert, namelijk om meer ruimte

[3:36:56] te laten voor gebruik van eenmalige bekers in kantoren en kantines, mits ze natuurlijk gerecycled worden.

[3:37:02] Maar daar kan ik juist niet meer ruimte voor geven, want dat maakt de regels niet meer handhaafbaar.

[3:37:06] We zouden ernstig inboeten op de effectiviteit van deze regelgeving.

[3:37:10] Halen we ook de Europese verplichting niet, dus om die reden kunnen wij de motie niet uitvoeren.

[3:37:17] Vraag van de heer Buissen.

[3:37:18] Ben ik bereid om met de sector het gesprek aan te gaan en te zoeken naar alternatieven

[3:37:21] voor de submeerprijs?

[3:37:23] Er wordt al heel veel gesproken met de sector, ook bij de totstandkoming van de huidige regelgeving,

[3:37:28] inclusief de verplichte meerprijs voor bekers en bakjes.

[3:37:32] Dit speelde in 2021.

[3:37:33] Toen zijn ook stakeholders daar al bij betrokken.

[3:37:36] Ook voor de evaluatie van de regelgeving is door de onderzoekers onder andere gesproken met

[3:37:40] Koninklijke Horeca Nederland, cateraars, fastfoodrestaurants en een maaltijdbezorgerplatform.

[3:37:46] Ik zie nu geen aanvullende reden om met de sector in gesprek te gaan over alternatieven.

[3:37:52] Een vraag van de heer Stoffer van de SGP.

[3:37:55] Wil ik bij de plastics voor eenmalig gebruik een uitzondering bekijken voor een gecertificeerde

[3:38:00] bedrijf met een gesloten systeem van inzameling en recycling van bekers met een maximum percentage

[3:38:05] aan plastic?

[3:38:06] Het antwoord is heel kort een nee.

[3:38:08] Er is een uitzondering voor ziekenhuizen en gesloten inrichtingen, zoals bijvoorbeeld gevangenissen.

[3:38:13] Er is een uitzondering voor plastic bekers en bakjes die hoogwaardig ingewikkeld worden voor evenementen.

[3:38:18] Maar ik zie geen ruimte voor nog meer uitzonderingen.

[3:38:21] Moeten we de Europese verplichting om het gebruik van bekers en bakjes te verminderen?

[3:38:25] Dat moeten we halen.

[3:38:27] Alle bekers en bakjes die onder uitzondering vallen, tellen dan niet mee.

[3:38:30] De doelstelling halen we niet door bij de consumptie ter plaatse eenmalige bekers toe te staan, ook niet

[3:38:35] als die door gecertificeerde bedrijven met een gesloten systeem worden geleverd.

[3:38:39] En dat is het laatste, voorzitter.

[3:38:41] Zijn er interrupties gewenst in dit deel?

[3:38:44] De heer Boutkamp.

[3:38:48] Voorzitter, echt, ik kan er met mijn pet niet bij met deze beantwoording.

[3:38:53] Gewoon concreet aan de staatssecretaris.

[3:38:56] Is dit nu een kartonnenbekertje of een plastic bekertje?

[3:39:01] Want, voorzitter...

[3:39:02] De staatssecretaris.

[3:39:04] Het antwoord is beide.

[3:39:08] De heer Boutkamp.

[3:39:09] Volgens Europa is dit geen plastic,

[3:39:13] want er zit namelijk minder dan 5% in.

[3:39:16] Dus valt die daar buiten.

[3:39:17] We hebben een gesloten systeem.

[3:39:20] Ik heb het van de week al aangekaart op het kantoor bij u.

[3:39:23] En toen werd er ook al door de ambtenaren ook al gelijk gezegd.

[3:39:25] Nee, u ziet het fout, meneer Boutkamp.

[3:39:27] Maar feit blijkt, dat als mensen naar de website van u gaan,

[3:39:31] daar blijkt al de onduidelijkheid.

[3:39:33] Daardoor is ook die puinhoop gecreëerd.

[3:39:35] Europa zegt, als er minder dan 5% plastic in zit,

[3:39:38] valt die niet onder deze regeling.

[3:39:40] Plus, dit is op biobasis gecreëerd plastic, geen fossiel.

[3:39:46] We zitten in een gesloten systeem.

[3:39:48] Degene die dit verkopen, samelen het in, die halen nu al een doelstelling richting 75%.

[3:39:54] Dat is dus boven die 40% gereduceerd doelstelling die dus opgelegd is.

[3:39:58] Dus ik kan er echt met mijn pet niet bij dat u dus, willens en wetens, een bedrijf over

[3:40:04] een jaar gewoon kapot aan het maken bent door dat zo generiek neer te leggen.

[3:40:09] Kom nou eens een keer gewoon met maatwerk op dit soort bedrijven.

[3:40:11] Het werkeltjessysteem, ze halen meer dan 40% reduceren.

[3:40:15] Dat is ook wat Europa van ons verlangt.

[3:40:17] Waarom gaan we dan toch door om dit achterlijke kleine kartonnen beukentje...

[3:40:23] GELACH

[3:40:24] Ja, u dacht, daar komt-ie, hè?

[3:40:26] Ik zag u denken, daar komt-ie, daar komt-ie.

[3:40:29] Nou, dat is niet zo, maar u merkt het gewoon aan mijn stem, voorzitter.

[3:40:33] We halen de doelstelling.

[3:40:34] Dus waarom dan toch zo prominent blijven pushen op dat kartonnen bekertje?

[3:40:39] Even samenvattend gevraagd, meneer Baudet.

[3:40:45] U kunt toch, ondanks dat u door mij betoogt, kunt u toch niet blijven volhouden dat dit toch een plastic bekertje is.

[3:40:51] Dus nogmaals, ga nog eens een keer in gesprek met de handel.

[3:40:54] Want mijn mailbox ontploft echt uit de beantwoording die u nu geeft.

[3:40:58] Dus kom er nog eens een keer op terug, zou ik zeggen.

[3:41:01] Of u hier misschien op terug wilt komen, de staatssecretaris.

[3:41:03] Nou, voorzitter, ik zal in ieder geval in tweede termijn niet uitgebreid erop terugkomen,

[3:41:07] want het bekertje is vrij essentieel volgens mij voor dit onderwerp.

[3:41:12] Lid Kosti, zag ik met een interruptie. Lid Kosti.

[3:41:17] Nou, ik waardeer de passie van de heer Boutkamp,

[3:41:19] maar volgens mij kan hij het beter in andere zaken inzetten.

[3:41:26] Maar ik ben heel benieuwd naar de rest van uw betoog straks.

[3:41:29] Maar ik heb een vraag aan de staatssecretaris.

[3:41:32] of hij de oproep van Fair Resource Foundation en Consumentenbond heeft gehoord

[3:41:40] over het verhogen van het staatsgeld.

[3:41:42] Maar op een slimme manier, dat de consument uiteindelijk,

[3:41:45] als hij netjes zijn blikje of een flesje terugbrengt,

[3:41:49] dat diegene dan 5 cent extra terug krijgt.

[3:41:52] Dus winst voor de consument.

[3:41:55] En dat geld zou ook dan bij verpakt worden gehaald,

[3:41:58] want die heeft natuurlijk heel veel geld nog op de plank liggen.

[3:42:00] Het zou Verpakt ook gewoon helpen, omdat ze daarmee eerder de inzamelingsstudie zouden kunnen halen.

[3:42:05] Dat is het betoog van Fair Resource Foundation en het Consumentenbond.

[3:42:09] Is de staatssecretaris bereid om dit te verkennen en te kijken of dit zou kunnen werken?

[3:42:15] De staatssecretaris.

[3:42:16] Voorzitter, wij zijn ook met Verpakt natuurlijk regelmatig in gesprek.

[3:42:21] We zijn ook aan het kijken hoe je het inzamelsysteem nou nog aantrekkelijker kan maken voor mensen.

[3:42:27] Daarbij zijn heel veel opties langsgekomen.

[3:42:30] Het bepleiten een paar cent extra is ook langsgekomen.

[3:42:33] Laten we wel één ding heel duidelijk stellen.

[3:42:35] Iedere eurocent die bij verpak ligt, moet uiteindelijk terugkeren in het systeem.

[3:42:39] Dus het is niet zo dat daar heel veel geld ligt en dat zij daar...

[3:42:42] U heeft het niet gezegd, zeg ik, richting dit kost iets, maar dat ze er winst op maken.

[3:42:46] Het is echt bedoeld om het terug te laten keren in het totale systeem.

[3:42:50] Waar ook bijvoorbeeld naar gekeken is, is gewoon een heel simpel ding.

[3:42:54] Er zijn ook automaten waar je op het moment dat je je fles inlevert...

[3:42:57] dat je bij spreken een QR-code kan scannen

[3:43:00] en dat het geld direct op je rekening wordt bijgeschreven.

[3:43:03] Als voorbeeld gebeurt dat ook in landen om ons heen.

[3:43:05] Nou, ook dat soort dingen zijn we over in gesprek met Verpact,

[3:43:09] of dat een optie is, want daarmee maak je het ook laagdrempeliger voor mensen.

[3:43:13] Op die manier zijn we gewoon alle mogelijkheden aan het langsgaan.

[3:43:17] En ik wil ook alvast heel kort vooruitlopen op de opmerking

[3:43:19] over de één-euro-statiegeld.

[3:43:22] Die komt niet uit mijn koker en die komt ook niet uit de koker van ILT.

[3:43:26] Dat is gewoon een vraag die gesteld is door Van Pact.

[3:43:29] Kunt u onderzoeken wat het effect zou kunnen zijn als er sprake is van een verhoging van staatsgeld naar bijvoorbeeld een euro?

[3:43:37] Zo is hij gesteld.

[3:43:38] Er is nog helemaal niets bekend over beslissingen daarover.

[3:43:41] Dus die onduidelijkheid wil ik in ieder geval van mensen wegnemen.

[3:43:45] Hij komt niet bij mij vandaan, zeg ik heel eerlijk.

[3:43:48] Het kost iets.

[3:43:52] De staatssecretaris is in ieder geval geïnteresseerd, maar ik wil heel graag van de staatssecretaris

[3:43:58] een brief, als hij hierover gaat spreken met Verpact over dit specifieke maatregel of voorstel

[3:44:05] van Fair Resource Foundation, een consumentenbond.

[3:44:08] Zij hebben een goede staat van dienst en volgens mij hebben we hier een goed idee.

[3:44:12] Ik zou heel graag willen dat de staatssecretaris hier serieus over in gesprek kwam met Verpact,

[3:44:15] wat er hiervan mogelijk is, of dit inderdaad een goede optie is en voldoende oplevert.

[3:44:20] en daarover terugkoppeld naar de Kamer,

[3:44:24] nou ja, de staatssecretaris kan het zeggen, maar misschien ergens in Q1.

[3:44:28] Is het mogelijk dat de Kamer hierover een brief ontvangt, Q1 volgend jaar?

[3:44:32] Ja, voorzitter, wij hebben een evaluatie gepland staan in Q1 van 2025.

[3:44:36] En aan het einde daarvan komen we ook weer terug bij de Kamer.

[3:44:38] Dus dat is zeg maar het moment waarop wij de Kamer naar gaan informeren.

[3:44:42] En dan komen alle opties die wij bespreken, ook met verpakt, komen dan aan bod.

[3:44:48] De heer Buissen.

[3:44:49] Ja, dankjewel, voorzitter.

[3:44:50] En in het verlengde van het betoog van de heer Boutkan over motie 207 van de heer Haverkort.

[3:44:57] Ik betwist het toch eerlijk gezegd wat u stelt.

[3:45:00] En ik zou elke juridisch risico, als er toch een bezwaren komt op deze wet of deze aanpassing,

[3:45:08] dan kan het zomaar tot juridische risico's leiden.

[3:45:11] We gaan het nu niet hebben over de definities en interpretaties daarvan.

[3:45:15] U hebt uw interpretaties gekozen en wij kijken daar echt anders tegenaan.

[3:45:18] En de heer Boutkamp heeft dat heel met passie uitgedragen.

[3:45:23] Ja, ik kan er nog niet bij, dus in die zin volg ik de lijn van de heer Boutkamp.

[3:45:29] En over het kwartje, hoe moet ik me dat nou uiteindelijk voorstellen?

[3:45:36] Als ik een frietje bij de snackbar wil bestellen, dan stimuleert u het bring-your-own-principe.

[3:45:43] Dus dat mensen zelf naar de snackbar toe gaan.

[3:45:47] Moeten mensen dan een pan meenemen naar de snackbar?

[3:45:50] Of ja, hoe gaat dat uiteindelijk?

[3:45:53] Ik zoek daar ook naar hoe u daarover nadenkt.

[3:45:56] De staatssecretaris.

[3:45:58] Ja, voorzitter, dank aan de heer Buijs voor die vraag.

[3:46:01] Want ook wij hebben er natuurlijk naar gekeken van hoe ga je hier dan mee om?

[3:46:04] Nou, je ziet bijvoorbeeld, om een voorbeeld te noemen, bekers.

[3:46:07] Zie je dat heel veel mensen die met het openbaar vervoer reizen,

[3:46:10] die nemen inderdaad van huis uit een beker mee met koffie

[3:46:12] en die kunnen die beker onderweg nog een keer gebruiken om weer koffie bij te vullen.

[3:46:17] Wat betreft bakjes, als iemand naar de Chinees gaat en je hebt de bakken die eerste keer meegenomen van de Chinees,

[3:46:24] kun je ze de tweede en derde keer hergebruiken.

[3:46:27] Dat is het idee erachter.

[3:46:28] Of het ideaal is, is een tweede vraag.

[3:46:31] Maar het zou op deze manier gewoon kunnen werken.

[3:46:37] Weet je, iets uitgebreider voorzitter.

[3:46:40] Laat ik maar zeggen, op het moment dat je zelf je eten afhaalt, kun je je bakken meenemen.

[3:46:57] Dan kom ik bij de kop uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

[3:47:07] Er zijn heel veel vragen over gesteld.

[3:47:10] Ik denk dat UPV ook een belangrijke rol in de circulaire economie gaat spelen en ook steeds

[3:47:15] meer wordt ingezet.

[3:47:16] Met UPV worden producenten uiteindelijk natuurlijk verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking

[3:47:21] van het afval van de producten die ze op de markt brengen.

[3:47:25] Het is dus voor de achterkant van de keten, voor het organiseren en financieren van het afvalbeheer.

[3:47:30] Het instrument UPV wordt op dit moment doorontwikkeld, zodat het nog effectiever kan zijn en nog meer

[3:47:35] kan bijdragen aan de circulaire economie.

[3:47:38] Uw Kamer is hierover in oktober vorig jaar geïnformeerd.

[3:47:41] Met het door de ontwikkeling wordt ook gekeken of die UPV's kunnen worden opgerekt naar bijvoorbeeld

[3:47:45] reparatie, waar ik net ook al iets over zei, maar dat is geen gegeven.

[3:47:49] Er wordt gekeken of we dat kunnen oprekken.

[3:47:51] UPV is namelijk geen duizend-dingen-doekje.

[3:47:54] Het wordt vaak genoemd als de oplossing die voor een circulaire economie gaat zorgen.

[3:47:58] Maar naast UPV zul je ook altijd andere instrumenten nodig hebben om tot een circulaire productketen

[3:48:03] te kunnen komen.

[3:48:05] Daarom zetten we ook in op duurzame ontwerp van producten via onder andere ecodesign en

[3:48:10] regels voor specifieke producten, zoals verpakkingen, elektrische apparaten, batterijen,

[3:48:14] wat ik ook al eerder noemde.

[3:48:16] Tegelijkertijd blijven we natuurlijk in de doorontwikkeling van de UPV ervoor zorgen

[3:48:19] dat het maximaal bijdrage aan de circulaire transitie, dus ook gericht op hergebruik en

[3:48:24] hoogwaardige recycling, en uw Kamer kan mede op volgend jaar informatie over de

[3:48:29] vorderingen in dit traject tegemoet zien.

[3:48:32] Dan heb ik een vraag van de heer Stoffer.

[3:48:35] Breng ik meer afvalstromen onder de UPV en zet ik deze in op hoogwaardige recycling en

[3:48:40] meer hergebruik en reparatie, bijvoorbeeld het landelijk dekkend reparatiesysteem.

[3:48:44] Het is inderdaad mijn inzet om meer afvalstromen onder de UPV te brengen.

[3:48:48] Er komt onder andere een UPV voor luiers en voor meubels.

[3:48:51] Ook lopen er verkenningen aan de andere productgroepen.

[3:48:54] In het doorontwikkeld traject van de UPV onderzoek ik of het mogelijk is om reparatie een plek

[3:48:58] te geven in de UPV en meer te doen met hergebruik en hoogwaardige recycling.

[3:49:03] Ik informeer de Kamer rond de zomer over de uitkomst van dit onderzoek en in de tweede

[3:49:07] helft van het jaar over de bredere doorontwikkelingen.

[3:49:11] Dan heb ik een vraag van lid Kostiets.

[3:49:14] Ben ik bereid om een circulariteitsbijdrage op te nemen in het UPV-systeem?

[3:49:19] Wanneer ga ik dit doen?

[3:49:20] We zijn het instrument UPV, zoals ik net al zei, aan het doorontwikkelen.

[3:49:24] Er loopt dus ook een onderzoek naar de mogelijkheden om UPV meer te richten op circulariteit.

[3:49:29] Dit kan bijvoorbeeld door voor te schrijven dat in UPV-systemen ook fondsverreparatie

[3:49:33] worden opgericht.

[3:49:35] Uiteindelijk, wat ik net ook al zei, is het wel een instrument van afvalbeheer.

[3:49:38] Dus we moeten wel goed kijken of dit juridisch, technisch en economisch wel mogelijk is.

[3:49:44] Dit onderzoek zal in het voorjaar klaar zijn en uw Kamer zal rond de zomer over de voortgang

[3:49:48] van het doorwikkeltraject worden bijgepraat.

[3:49:51] En als blijkbaar dat kan, zal dit nog wel de nodige aanpassingen vragen.

[3:49:54] Dus op z'n vroegst, zeg ik heel eerlijk, kan het in 2027 gerealiseerd worden.

[3:50:00] De vraag van de heer Grinwis.

[3:50:02] Ben ik bereid te verkennen op welke manier hergebruik en reparatie aan huidige en toekomstige

[3:50:07] UPV's kunnen worden toegevoegd.

[3:50:10] Dat doen we zeker ook met het doorwikkeltraject dat ik net noemde.

[3:50:12] Als onderdeel daarvan loopt ook een onderzoek om UPV meer te richten op circulariteit, zoals

[3:50:17] ik net betoog, waarbij de opties van hergebruik, reparatie en plekkrijgen nadrukkelijk worden

[3:50:24] verkend.

[3:50:25] Ik informeer de Kamer dus, zoals ik net zei, rond de zomer en in het tweede half van komend

[3:50:29] jaar.

[3:50:33] Vraag van de heer Boutkamp.

[3:50:35] De reactie op de kostenstijgingen bij de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid

[3:50:39] bedenkt op luiers en incontinentieproducten.

[3:50:42] Met de UPV worden de producenten van luiers en incontinentieproducten verantwoordelijk

[3:50:47] voor de kosten van inzameling en recycling.

[3:50:49] Ze kunnen dit doorrekenen in de prijs van luiers en incontinentieproducten, maar dat hoeft niet.

[3:50:54] Er zitten namelijk behoorlijk grote marges op deze producten.

[3:50:57] Uit de doorrekening die wij gedaan hebben, komen we op veel lager bedragen dan die hier werden genoemd.

[3:51:02] Met de UPV zullen de kosten voor het restafval omlaag gaan, voor inwoners,

[3:51:06] maar vooral ook voor de instellingen.

[3:51:08] Dit kan dus ook weer de juiste kostenbesparingen opleveren.

[3:51:11] De voorbereidingen van de UPV zijn nog gaande.

[3:51:14] We hopen dat het ontwerp besluit begin volgend jaar de internetconsultatie te brengen.

[3:51:18] De laatste in dit mapje is een vraag van de heer Grinwits van de ChristenUnie.

[3:51:22] Ben ik bereid om structureel overleg te voeren met vertegenwoordigers van de reparateurs

[3:51:26] en hen te betrekken bij de UPV's.

[3:51:28] Mijn ministerie heeft zeer regelmatig contact met de reparateursbranche,

[3:51:32] bijvoorbeeld met Techniek Nederland en Stichting Repair Café.

[3:51:36] We werken ook bijvoorbeeld met hen samen aan het reparateursregister.

[3:51:40] Ook zijn ze betrokken bij de doorontwikkeling van de UPV.

[3:51:42] Dat levert zeer waardevolle input op, bijvoorbeeld voor ecodesign of andere EU-productwetgeving.

[3:51:48] Zoals gezegd verkennen we ook de mogelijkheden om reparatie binnen de UPV een plek te laten krijgen

[3:51:54] en ook bekijken hoe belanghebbenden beter betrokken kunnen worden bij de uitvoering van de UPV's.

[3:52:00] En reparateurs zullen daarbij expliciet als doelgroep worden meegenomen.

[3:52:06] Ja, klopt.

[3:52:07] Stel ik voor dat de staatssecretaris nog een van de vragen van lid Kostic behandelt

[3:52:11] voordat we overgaan op interrupties.

[3:52:15] En dan gaan we door met het laatste gedeelte over de staatssecretaris.

[3:52:18] Ja, dank u voorzitter.

[3:52:20] Vraag van lid Kostic.

[3:52:21] Kan ik toezeggen dat de Kamer in Q1 een concept krijgt van de actualisatie van de MPCE?

[3:52:27] Ik denk dat het goed is dat u meestuurt op de transitie.

[3:52:30] Volgens mij wordt daarvoor onder meer dit debat.

[3:52:33] Het is niet mogelijk om al in Q1 een concept te sturen, want de teksten zijn er namelijk

[3:52:36] nog niet gereed.

[3:52:37] We willen ook heel goed luisteren naar de partijen in het werkveld.

[3:52:40] Dat vergt extra tijd.

[3:52:42] In september zal het geactualiseerde MPCE aan de Kamer worden gestuurd.

[3:52:46] Wat mij betreft gaan we daarna het debat met elkaar aan, voorzitter.

[3:52:49] Dan de laatste vraag, ook van lid Kostiets.

[3:52:53] Kunnen we de BWP toezeggen dat de actualisatie — al die afkortingen, voorzitter — kunnen

[3:53:04] de bewindspersonen toezeggen dat de actualisatie van het NPCE en hoe de drie lijnen langs het

[3:53:12] lange termijn RLE-doelen worden toegewerkt met duidelijke tussendoelen en een tijdlijn

[3:53:16] niet alleen stuurt op vervolgonderzoek, maar vooral ook op concrete maatregelen?

[3:53:21] Ja, in het kader van de actualisatie van de MPC kijken we of en hoe we deze punten mee kunnen nemen.

[3:53:28] Dank. Dan kijk ik even...

[3:53:32] De heer Boutkamp heeft nog een vraag overstaan.

[3:53:35] En dat was, de heer Boutkamp?

[3:53:37] Dat is, denk ik, het mapje overig, hoek ik, voorzitter.

[3:53:40] Ja, ik kan niet in uw mappie kijken, maar...

[3:53:43] Laten we er voorlopig even van uitgaan dat het onder het kopje overig gevalt...

[3:53:46] en anders stelt u hem daarna en dan kost het u geen interruptie.

[3:53:49] Zullen we dat doen?

[3:53:50] U bent geweldig, voorzitter.

[3:53:51] Dank.

[3:53:52] Ja, misschien heb ik het gemist, maar ik heb gevraagd of er specifiek ten aanzien van de UPV textiel

[3:54:01] of ook de bijdrage van producenten niet alleen op gewicht gebaseerd zou kunnen worden,

[3:54:05] maar ook bijvoorbeeld op levensduur, herbruikbaarheid en kwaliteit van kleding.

[3:54:09] Misschien heeft u die algemeen beantwoord dat er een doorontwikkeling is,

[3:54:12] maar ik heb specifiek naar dit UPV textiel gevraagd, dat is één.

[3:54:16] En het tweede heb ik specifiek gevraagd of er tariefsdifferentiatie mogelijk is

[3:54:20] op zwerfafvalrisico in het UPV. En ik weet niet of jullie algemeen beantwoord

[3:54:24] heeft, maar dat is een ander iets dan naar circulariteit gaan. Dat gaat gewoon

[3:54:28] over zwerfafval. En daar heb ik geen antwoord op gehoord.

[3:54:32] De staatssecretaris. Voorzitter, ik sluit niet uit dat die in het mapje overig

[3:54:35] zitten. En anders kom ik daar in tweede termijn bij de heer Gabriels op terug.

[3:54:44] De heer Boutkamp. Ja, voorzitter. Ton nog even op de beantwoording op een

[3:54:49] gestelde vraag die wel zojuist is beantwoord. En daar gaat hij toch over

[3:54:53] die uitgebreide producentenverantwoordelijkheid over de incontinentenluiers en de gewone luiers.

[3:55:00] Er wordt gezegd dat er ruime marges op zitten, maar die marges worden vervolgens gerefiteerd

[3:55:08] aan het recyclen, maar dat komt, en dat blijkt ook weer uit de correspondentie, tussen het

[3:55:15] ministerie en de partijen zit dan ook regelmatig een gat tussen, want er worden cijfers aangehaald

[3:55:22] vanuit de recycling, waarvan je in heel Europa, als je bij de buren gaat vragen,

[3:55:26] nergens aan die hoge cijfers gehaald gaat worden.

[3:55:28] Dus die marges, die kunnen ze niet...

[3:55:30] Ja, dat zit ik er echt mee te denken.

[3:55:32] Ja, hoe komt het nou bij dat het toch zoveel marges zijn?

[3:55:36] Dan wordt er gerekend aan een recycling, terwijl die recycling er niet is.

[3:55:40] Dus nogmaals, hoe komt het nou elke keer dat er tussen het ministerie

[3:55:43] en het bedrijfsleven gewoon enorm verschil is?

[3:55:46] Ik denk toch echt dat we met een probleem te maken hebben.

[3:55:48] De staatssecretaris...

[3:55:51] Ja, voorzitter, ik zal in tweede termijn erop terugkomen,

[3:55:53] Want inderdaad, bij mij staat gewoon heel simpel dat de doorrekeningen die wij hebben gedaan

[3:55:58] komen op veel lager bedragen dan die hier worden genoemd door de heer Boutkamp.

[3:56:01] Maar ik wil wel even goed dat we de juiste dingen met elkaar afgelijken en geen appels met peren.

[3:56:07] Oké. Sen, de headlid Kostic.

[3:56:11] Ja, over het nationaal programma. Ik heb volgens mij vijf vragen daarover gesteld.

[3:56:16] Ik heb goed geluisterd en één is in ieder geval duidelijk beantwoord.

[3:56:22] Een aantal, nou ja, onduidelijk, dus daar wil ik eventjes heel op terugkomen.

[3:56:28] Kunnen de bewindspersonen bevestigen dat de actualisatie van het Nationaal Programma,

[3:56:32] net zoals Circulario Textielprogramma,

[3:56:34] meer gaat focussen op het verminderen van het gebruik van grondstoffen en spullen?

[3:56:39] Dat was één onderdeel.

[3:56:39] Laten we dan eerst...

[3:56:41] En het antwoordvraag is ja of nee.

[3:56:43] Sorry?

[3:56:44] U wilt een ja-of-nee-antwoord.

[3:56:46] Ja, dat is fijn.

[3:56:50] Heel eerlijk, voorzitter, ik heb deze vraag gemist, omdat ik even aan het overleggen was.

[3:56:54] Overigens is één van uw vragen, die open staat, wel beantwoord, omdat die namelijk ook

[3:56:58] de andere Kamerleden was gesteld.

[3:57:00] Daarbij moet ik verwijzen naar het antwoord dat ik toen gegeven heb, maar dat zit echt

[3:57:02] in de stapel nu.

[3:57:05] Die moet ik helaas op die manier aanpakken.

[3:57:08] De andere twee vragen kunnen ook in het mapje overig zijn, maar kunt u misschien uw vraag

[3:57:11] voor mij herhalen die u net stelt?

[3:57:14] Misschien moet ik ze allemaal even herhalen, want nu ben ik echt in de war.

[3:57:19] Kunnen de bewindspersonen bevestigen dat de actualisatie van het nationaal programma,

[3:57:23] net zoals het circulaire textielprogramma, meer gaat focussen op het verminderen van

[3:57:26] het gebruik van grondstoffen en spullen?

[3:57:28] Dat was één vraag.

[3:57:29] Kunnen zij ook toezeggen dat duidelijk wordt hoe naar de drie lange termijn R&D-doelen

[3:57:34] wordt toegewerkt, met duidelijke toetsendoelen en tijdlijn?

[3:57:38] Daar heeft de staatssecretaris iets over gezegd wat ik gewoon niet begrijp.

[3:57:41] Iets van, we gaan kijken of en hoe.

[3:57:46] Maar ik wil weten of hij in ieder geval die drie doelen meegaat nemen.

[3:57:51] Niet of, maar gewoon ja of nee eigenlijk.

[3:57:56] En kan hij toezeggen dat hij niet alleen maar stuurt op vervolgonderzoeken, maar ook op concrete maatregelen.

[3:58:02] Ook daarin, die vraag herhaalde hij wel, maar hij was niet concreet of hij inderdaad gaat sturen op concrete maatregelen.

[3:58:09] Hij zei, we gaan bezien of en hoe, maar kunt u gewoon duidelijk zijn of u dat meeneemt of niet?

[3:58:14] Dat helpt mij in het vervolg.

[3:58:16] Oké. De staatssecretaris.

[3:58:18] Ja, voorzitter. De laatste vraag zal lid Kostings moeten doen met het antwoord dat ik gaf.

[3:58:22] De eerste vraag, ja, indien mogelijk.

[3:58:26] En de middelste vraag kom ik in tweede termijn op terug.

[3:58:32] Dan tot slot van u, lid Kostings.

[3:58:35] De vraag over de Jaja-sticker, komt die nog? Is die al beantwoord?

[3:58:39] Die komt nog.

[3:58:41] Die komt in het mapje overig.

[3:58:43] Dan stel ik voor dat we maar doorgaan naar het mapje overig.

[3:58:48] Dank voorzitter.

[3:58:49] Dit is overigens de grootste map, dus daar zijn we al een tijdje mee bezig.

[3:58:52] Vraag van mevrouw Wingelaar, NRC.

[3:58:55] Wat is mijn visie op de inzamelcapaciteit bij statiegeld?

[3:58:58] En heb ik al enig zicht op welke aanpassingen de wetgevingen noodzakelijk nuttig en mogelijk zijn?

[3:59:03] De producenten halen inderdaad de wettelijke inzameldoelstelling van 90% van blikken en flesjes met statiegeld niet.

[3:59:08] Het is duidelijk dat er in ieder geval meer innamepunten moeten komen.

[3:59:13] Dat zeg ik niet alleen.

[3:59:14] Ook toezichthouder ILT heeft verpakken gelast om 5.400 nieuwe innamepunten te realiseren.

[3:59:21] Ik denk dat het belangrijk is dat het consumenten makkelijker wordt gemaakt om hun statiegeld

[3:59:24] uiteindelijk te innen.

[3:59:25] Wat betreft de evaluatie wil ik niet vooruitlopen op de uitkomsten daarvan.

[3:59:29] U ontvangt in het voorjaar het rapport met mijn eerste beleidsreactie.

[3:59:32] Wij zijn wel natuurlijk in gesprek met verschillende partijen, ook met de gemeenten, om te kijken

[3:59:37] hoe we toch het aantal inzamelpunten zouden kunnen uitbreiden.

[3:59:40] Maar uiteindelijk is het aan verpakt om daar de aantallen te halen die noodzakelijk zijn daarin.

[3:59:45] Maar het zijn wel de gesprekken die wij ook natuurlijk voeren.

[3:59:49] Nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[3:59:52] Kan ik een opleid geven over grensregio-effecten bij statiegeld?

[3:59:56] Die vraag heb ik volgens mij wel eens eerder zien langskomen.

[3:59:59] Nou, op dit moment hebben nog niet alle landen in Europa een statiegeldsysteem.

[4:00:03] Met de verpakkingenverordening die deze week is vastgesteld, wordt het op termijn wel verplicht.

[4:00:07] Dan zullen de buurlanden ook staatsgeld gaan invoeren.

[4:00:10] Verpakkingen hebben laten weten dat volgens hun inzichten aan een beperkt aantal verpakkingen

[4:00:14] de grens overgaat.

[4:00:16] Het loont dus niet om een specifieke maatregel te treffen om dit aan te pakken.

[4:00:20] De verpakkingverordening schrijft ook voor dat lidstaten rekening moeten houden met de

[4:00:23] effecten in de grensregio's.

[4:00:26] Dus verwacht dat dit een tijdelijk verschijnsel is.

[4:00:28] Ik snap dat het misschien onbevredigend is, maar dat is wel de situatie zoals die is.

[4:00:33] Nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[4:00:35] Waarom is de staatsgeldevaluatie vertraagd?

[4:00:38] De afronding van de evaluatie was inderdaad voorzien voor eind dit jaar.

[4:00:43] De voorbereiding en opstart van de evaluatie had echt iets meer tijd nodig en ook in lopende

[4:00:48] evaluatie blijkt dat er meer tijd nodig zal zijn om een zorgvuldig resultaat uiteindelijk

[4:00:52] met de Kamer te kunnen delen.

[4:00:54] Het rapport ontvang ik in het begin van 2025, dan moet ik eerst mijn beleidsreactie nog opvormen.

[4:01:01] Die moet ik met het rapport aan de Kamer sturen in het voorjaar.

[4:01:04] Ik hecht u eraan om u wel te informeren dat ik geen beleidsvoornemens formuleer, terwijl de evaluatie loopt.

[4:01:10] Dus ook niet om het bedrag te verhogen naar, zoals net al zei, een euro, zoals die plotseling in de krant opdook.

[4:01:21] Een vraag van de heer Boutkamp, de heer Stoffer en mevrouw Wingelaar.

[4:01:24] Zijn er plannen om het staatsgeld te verhogen naar 1 euro?

[4:01:26] Volgens mij ben ik daarop ingegaan. Wat ik nog wel kan toevoegen...

[4:01:32] ILT heeft onderzoek gedaan en zijn nog bezig om de lasten onder dwangsom te bestuderen.

[4:01:39] Ze hebben verpakken gelast om onderzoek te doen naar de hoogte van statiegeld.

[4:01:43] We moeten kijken of dat kan helpen de inzameling te verhogen.

[4:01:45] Of hier een nieuwe last uitkomt die gaat over de hoogte van statiegeld, kan ILT op dit moment

[4:01:50] nog niet zeggen.

[4:01:52] Het verhogen van het statiegeld naar 50 cent of een euro is dus iets wat in de media is

[4:01:58] opgedoken, maar niet vanuit voornemens van ons, dan wel van ILT, of verpakt om daar

[4:02:05] op dit moment iets mee te doen.

[4:02:07] Daarnaast wordt nu de stratiegeldregeling, zoals ik al net zei, geëvalueerd en in het

[4:02:11] voorjaar van volgend jaar komen we met een eerste beleidsreactie en het rapport, voorzitter.

[4:02:17] Een vraag van de heer Buijs.

[4:02:18] Wat zijn uw ervaringen om schone, secundaire bouwstoffen, met name bodemas, in een positieve

[4:02:24] daglicht te stellen?

[4:02:25] In circulaire economie is de toekomst voor bodemassen uitsluitend als het schone en

[4:02:30] gewassen bodemassen zijn.

[4:02:32] Dit is ook de boodschap waarmee de speciale regeringsvertegenwoordiger

[4:02:35] circulaire economie op pad gaat.

[4:02:38] Hij is in gesprek met alle partijen uit het gehele bodemassenkeet hierover.

[4:02:43] Zijn inzet is gericht op draagvlak en vertrouwen in schone bodemassen als een veilige bouwstof.

[4:02:49] Dus wat dat betreft heeft het onze aandacht en de speciale regeringstegenwoordiger

[4:03:00] pakt het op, actief voorzitter.

[4:03:01] Excuse.

[4:03:03] Mevrouw Rodekerk, hoe staat het met de Europese norm voor duurzame koolstof in de chemische industrie?

[4:03:10] Kunnen we dat niet zonder Europa, en kan ik toezeggen, ambitieus in te zetten op de

[4:03:14] Clean Industrial Deal?

[4:03:15] Op dit moment is er geen Europese norm voor duurzame koolstof in de chemische industrie.

[4:03:21] Mijn voorganger heeft zich samen met de toenmalige minister van EZK ingezet om op Europees niveau

[4:03:26] het gebruik van duurzame koolstof in de chemische industrie te stimuleren door op te roepen tot

[4:03:31] een overkoepelend Europees beleidskader.

[4:03:34] Ik blijf mij samen met de minister van KGG hier ook hard voor inzetten.

[4:03:38] Bovendien in gesprek met de Europese Commissie in het kader van het nieuwe werkprogramma van de Commissie

[4:03:42] Ook in het kader van de aangekondigde Clean Industrial Deal.

[4:03:48] Een vraag van mevrouw Rodekerk, wederom.

[4:03:51] Hoe kijk ik aan naar True Pricing bij het inkoopbeleid van de Rijksoverheid?

[4:03:55] Ik denk dat het heel goed is om te kijken hoe de maatschappelijke kosten sterker een rol

[4:03:59] kunnen spelen bij het inkoopbeleid.

[4:04:01] Daarom komt er ook een pilot om te onderzoeken hoe True Pricing kan worden meegenomen in de

[4:04:05] beoordeling van offertes bij inkoop en aanbestedingen.

[4:04:09] Over de uitkomsten wordt de Tweede Kamer in 2025 geïnformeerd.

[4:04:14] Wederom, mevrouw Rodekerk, hoe staat het met de circulariteitseisen bij aanbestedingen

[4:04:19] op het gebied van infra en bouw?

[4:04:22] Op dit moment bereid ik regelgeving voor om te zorgen dat de milieuimpact van de infrasector

[4:04:27] wordt verlaagd en circulariteit wordt gestimuleerd.

[4:04:31] Voor de woningbouw bestaat deze regelgeving al, beter bekend als de milieuprestatieijsgebouwen.

[4:04:36] Bedrijfsleven mee de overheden hebben aangegeven eenduidigheid in aanbestedingen van infra te

[4:04:41] wensen, zodat er perspectief ontstaat om te investeren in verduurzaming en circulariteit.

[4:04:46] Al meteen bestrijden de partijen er op verschillende manieren aan en dat veroorzaakt onduidelijkheid.

[4:04:53] De regelgeving is al eerder aangekondigd en is uiteindelijk een maatregel uit het nationaal

[4:04:57] programma Circulaire Economie.

[4:04:59] Dat sluit ook aan op de Europese bouwproductenverordening.

[4:05:03] Nog een vraag van mevrouw Rodekerk.

[4:05:05] Welke reparatiebevorderende maatregel, zoals voorgeschreven in de reparatierichtlijn, ga ik nemen?

[4:05:10] De richter stelt dat lidstaten ten minste één maatregel ter bevordering van reparatie moeten nemen.

[4:05:17] Die kan zowel van financiële als niet-financiële aard zijn.

[4:05:20] Mogelijkheden zijn onder meer ondersteuning voor vanuit de gemeenschap geleide reparatie-initiatieven

[4:05:26] zoals repaircafés, organisatie van opleidingsprogramma's of lokale maatregelen

[4:05:31] voor het toegankelijke maken van reparatie.

[4:05:34] Er is nog geen besluit genomen over welke maatregelen of maatregelen er genomen gaan worden.

[4:05:38] Verschillende mogelijkheden en effecten worden nog nader verkend.

[4:05:43] De vraag van de heer Stoffer.

[4:05:45] Komen er ook afspraken over meer hergebruik en reparatie, verplichte beschikbaarheid van onderdelen

[4:05:50] en een fonds voor reparatiebonussen?

[4:05:52] Het antwoord is ja.

[4:05:53] Er is al wetgeving voor hergebruik en reparatie onder de EU-eco-designwetgeving.

[4:06:00] Ik heb het net ook genoemd, de verschillende productgroepen, tv's, wasmachines enzovoort.

[4:06:04] Het betekent ook dat deze producten goed te repareren moeten zijn, maar dat er ook

[4:06:09] reserveonderdelen beschikbaar moeten zijn.

[4:06:11] Komende jaren zullen ook voor steeds meer productgroepen deze eisen worden vastgesteld.

[4:06:16] Op het nationaal niveau kijken we naar financiële prikkels, inclusief een mogelijk reparatiefonds

[4:06:20] of een andere reparatiebonus.

[4:06:23] Er loopt een onderzoek waar we begin 2025 nader over informeren.

[4:06:27] De vraag van de heer Stoffer is of er binnenkort ruimte is om zonder een duur certificaat reparaties

[4:06:32] uit te voeren aan elektronica en worden apparaten pas als afgedankt beschouwd als er niks nuttigs

[4:06:39] meer mee te doen is?

[4:06:40] Het antwoord is in essentie ja.

[4:06:43] Ik bereid een aanpassing van de regels voor waarin voor kleine reparatiebedrijven die certificering

[4:06:48] wordt vervangen door een simpele set met voorschriften.

[4:06:51] Die voorschriften blijven wel nodig in het kader van veiligheid en milieubescherming.

[4:06:56] Bij afdanking van apparaten moet worden gekeken of ze nog gerepareerd of hergebruikt kunnen worden.

[4:07:01] Het voorstel voor de afgifteplicht voor afgedankte elektronica houdt daar rekening mee.

[4:07:06] Daarnaast komt er binnenkort een handreiking over hoe ondernemers kunnen bepalen of een

[4:07:11] apparaat als afgemoed moet worden gezien.

[4:07:13] Zowel de aanpassing voor het certificaat als de afgifteplicht worden in de eerste half

[4:07:17] van 2025 naar de Kamer gestuurd.

[4:07:21] Een vraag van mevrouw Rodekerk.

[4:07:23] Welke producten vallen onder de reparatierichtlijn?

[4:07:25] Dat zijn producten waarvoor er op EU-niveau repareerbaarheidseisen gelden op basis van

[4:07:31] de Ecodesign-wetgeving, zoals al eerder genoemd wasmachines, stofzuigers, mobiele telefoon.

[4:07:37] De Europese Commissie zal in de komende jaren nog meer productgroeven het Ecodesign-eisen

[4:07:41] stellen.

[4:07:43] Het gaat dan om veel gebruikte elektronische en grotere huishoudelijke producten.

[4:07:50] Nog een vraag van mevrouw Hodekerk, welke reparatierechten hebben consumenten voor producten

[4:07:56] die buiten het bereik van de reparatierichtlijn vallen.

[4:07:59] Als een product kapotgaat binnen de wettelijke garantieperiode, hebben consumenten recht op

[4:08:04] gratis herstel of vervanging door de verkoper.

[4:08:07] Dit geldt voor alle producten.

[4:08:09] De richtlijn regelt dat fabrikanten van bepaalde productgroepen met de ecodesign vereisten,

[4:08:13] ook na de wettelijke garantie, nog tegen een redelijke prijs moeten repareren op verzoek

[4:08:18] van de consument.

[4:08:20] Daarnaast regelt de richtlijn dat als producten binnen de wettelijke garantie gerepareerd worden,

[4:08:24] In bepaalde gevallen wordt de garantietermijn met een jaar verlengd.

[4:08:29] Nog een vraag van mevrouw Rodekerk.

[4:08:31] Wat is de stand van zaken over de uitvoering van de motie-Bemenga over reparatiefoutures?

[4:08:36] De mogelijkheid van een reparatiebonus, zoals genoemd in de motie-Bemenga, is betrokken bij

[4:08:41] een verkennend onderzoek van KPMG naar financiële prikkels, zoals net al noemde, voor reparatie.

[4:08:46] Dit is ook gemeld in de recente brief naar aanleiding van de motie-Stoffer, die vandaag

[4:08:50] ook op de agenda staat.

[4:08:51] Het verkennende onderzoek wordt in het eerste kwartaal van 2015 met de Kamer gedeeld.

[4:08:56] Er worden dan ook naar concrete volgstappen gekeken.

[4:09:02] Voor de circulaire economie zijn voldoende vaklui nodig.

[4:09:06] Zonder deze mensen is dat niet mogelijk.

[4:09:08] Neem ik dit mee in mijn beleid?

[4:09:10] Het kabinet heeft zeker aandacht voor de benodigde menskracht en vakmanschap in de circulaire economie.

[4:09:15] We stimuleren al het aandacht voor circulair werk en beroepsonderwijs.

[4:09:19] Er zullen steeds meer jonge mensen met de nodige vaardigheden op de arbeidsmarkt komen.

[4:09:22] We gaan in 2025 ook starten met om- en bijscholing van mensen die al aan het werk zijn in praktische

[4:09:28] beroepen, zoals ontwerpen, maken en repareren, maar ook in een zakelijke dienst, zoals bij

[4:09:33] de marketing van circulaire producten.

[4:09:37] De vraag van de heer Gabriels is hoe ik ga zorgen voor een bloeiende textielindustrie.

[4:09:42] De herstel bloeiende textielsector.

[4:09:45] In het nieuwe beleidsprogramma Circulair Textiel staat uitgewerkt welke acties en maatregelen

[4:09:49] het kabinet de komende jaren wil nemen voor de textiel.

[4:09:52] De afnemende kwaliteit van textiel staat hierin zeker ook benoemd als probleem.

[4:09:58] Een belangrijke maatregel is de Ecodesign voor duurzame productenverordening.

[4:10:02] Daarmee werkt Europa toe naar eisen voor textiel van goede kwaliteit dat is ontworpen om lang mee te gaan.

[4:10:08] Daarnaast onderzoeken we de maatregelen voor het tegengaan van ultra-fast fashion, zoals het

[4:10:12] beprijzen van niet-circulair textiel.

[4:10:16] Tot slot wordt de UPV-textiel verder uitgebreid.

[4:10:18] Schoenen worden toegevoegd en er komen eisen aan tariefdifferentiatie om circulaire keuzes te belonen.

[4:10:26] Een vraag van de heer Stoffer.

[4:10:28] Wil ik zorgen voor een instaptoets voor producenten en organisaties voor het textiel,

[4:10:32] zoals deze ook in België is, gelet ook op de handhaving?

[4:10:36] Producenten die onder de uitgebreide producenten verantwoordelijk textiel vallen,

[4:10:40] hebben zich in 2023 moeten melden en moeten rapporteren hoeveel textiel ze op de markt brengen.

[4:10:46] Zanaf 2026 moeten de producenten rapporteren over de doelstellingen voor voorbereiding voor hergebruik,

[4:10:53] recycling en facial-to-facial recycling.

[4:10:56] Daar wordt door het ILT al op gehandhaafd.

[4:10:58] We kennen nu geen instaptoets voor producentenorganisaties.

[4:11:02] Wel kijken we in het doorwikkelingstraject van het instrument UPV of er meer eisen aan

[4:11:06] die organisaties kunnen worden gesteld.

[4:11:09] Dit komt ook in steeds meer Europese regelgevingen aan de orde.

[4:11:12] We zijn bereid om ook te kijken of een instaptoets of iets wat daarop lijkt een

[4:11:15] rol daarin zou kunnen spelen.

[4:11:18] De vraag van de heer Gabriels.

[4:11:20] Kunnen we in Nederland net als in Frankrijk een tax op fast fashion heffen?

[4:11:24] Ik ga graag onderzoeken en kom met een reactie.

[4:11:27] We volgen de ontwikkeling in Frankrijk bij de uitwerking van deze tax.

[4:11:31] Uit eerder gesprekken blijkt dat deze fast fashion tax ingevuld wordt via tariefdifferentiatie

[4:11:36] onder de UPV-tekstiel.

[4:11:38] Het wordt met de herziening van de kaderregel een afvalstof verplicht voor lidstaten om

[4:11:42] tarieven te differentiëren op basis van de eisen die onder de Ecodesign voor duurzame

[4:11:47] producentenverordening worden uitgewerkt.

[4:11:49] Het goed uitwerken en invoeren van deze eisen onder de UPV-textiel heeft wat Nederland betreft prioriteit.

[4:11:55] De verwachting is dat deze wijzigingen in 2027 worden doorgevoerd in Nederland voor de UPV-textiel.

[4:12:02] Vraag van de heer Gabriels en de heer Stoffer.

[4:12:05] Wordt er een bijmengverplichting voor recyclaten ingevoerd met betrekking tot het textiel?

[4:12:09] Nederland zet in Europa in op circulaire ontwerpeisen voor textiel, waaronder een verplicht percentage

[4:12:15] recyclaat.

[4:12:17] Dit wordt de komende jaren voor textiel uitgewerkt onder de Ecodesign voor duurzaam producten

[4:12:21] voordeling.

[4:12:22] Daarmee zal het ook voor alle producten op de Europese markt verplicht worden om een

[4:12:26] minimaal percentage recyclaat toe te passen in de nieuwe textielproducten.

[4:12:31] Nog een vraag van de heer Gabriels.

[4:12:33] Wilt u herbruikbaar glas stimuleren?

[4:12:36] Ik denk dat we hele mooie voorbeelden zien waarbij hergebruik van glas heel goed werkt,

[4:12:41] zoals inderdaad door de heer de Gabriels de genoemde bierflesjes.

[4:12:45] Daarna ben ik bereid om te kijken of en hoe hergebruik van glas gestimuleerd kan worden.

[4:12:50] Wel zijn er belangrijke ontwikkelingen die we eerst willen afronden.

[4:12:54] Zo is afgelopen maandag de nieuwe Europese verpakkingsverordening formeel aangenomen.

[4:12:58] Hier staan ook eisen in voor het hergebruik van herbruikbare verpakkingen.

[4:13:02] Daarnaast ben ik de huidige recycle- en hergebruikdoelstellingen voor verpakkingen aan het evalueren, waarover

[4:13:08] wij in het voorjaar de Kamer over de uitkomsten gaan informeren.

[4:13:11] We willen eerst duidelijk hebben wat het effect is van de verordeningen op het Nederlands beleid

[4:13:15] en de uitkomsten van de evaluatie kennen.

[4:13:18] Als we die informatie hebben, ben ik bereid om met die informatie in de hand te kijken

[4:13:21] naar het stimuleren van het herbruikbaar glas.

[4:13:25] Een vraag van mevrouw Rodekerk.

[4:13:28] Voor retourzendingen moet een eerlijke prijs worden betaald.

[4:13:30] Wat kan ik hiervoor toezeggen?

[4:13:31] In 2025 wordt samen met het ministerie van Economische Zaken onderzoek gedaan naar de

[4:13:37] milieuwinst die te behalen is met het verminderen van retoursendingen en op welke

[4:13:41] manier onnodige retoursendingen kunnen worden voorkomen.

[4:13:44] De focus zal daarbij op kleding liggen, want daar vinden de meeste retoursendingen na onderzoek plaats.

[4:13:50] In dit onderzoek wordt ook gekeken naar de effecten van het eventueel verplichten van retourkosten.

[4:13:57] De vraag van lid Kostic.

[4:13:59] Mensen worden overspoeld door reclame en kunnen daardoor moeilijk weerstand bieden.

[4:14:02] daarom reclame wegwerpproducten verbieden.

[4:14:05] Kan ik verkennen via welke route dit mogelijk is?

[4:14:09] Ik ben het ermee eens dat mensen niet zouden moeten worden aangespoeld op het aanschaffen

[4:14:13] van wegwerpproducten, maar een verbod voor bepaalde reclames moet wel een juridische

[4:14:17] grondslag hebben.

[4:14:19] Recent heeft mijn collega mevrouw Hermans de Kamer geïnformeerd over de juridische kant

[4:14:23] rondom een verbod op fossiele reclame.

[4:14:27] De conclusie was toen dat een nationaal verbod niet per definitie onmogelijk is.

[4:14:31] Er zitten wel behoorlijk wat juridische haken en ogen aan.

[4:14:34] Ik wil wel verder verkennen met de collega-departementen wat we wel kunnen doen, maar

[4:14:38] dit zijn wel de kanttekeningen die daarbij plaatsvoorzitten.

[4:14:42] Nog een vraag van lid Kostiets.

[4:14:44] Wat is de stand van zaken van het onderzoek naar de landelijke invoering van de ja-sticker?

[4:14:50] Dit was een van de vragen die nog open stond, precies.

[4:14:52] De verkenning naar de landelijke invoering van de ja-sticker is dit jaar afgerond.

[4:14:57] Deze heb ik uw Kamer ook toegestuurd.

[4:14:59] Ik ben op zoek naar de juiste juridische basis.

[4:15:01] Maar het heeft ook te maken met Europese kaders die een landelijke invoeding van de ja-sticker bemoeilijken.

[4:15:07] Dat zijn we nu aan het bekijken.

[4:15:08] Daarbij kijken we ook naar de proportionaliteit, gezien de problematiek met papierversnelling bij

[4:15:13] folders, die op dit moment ook al autonom aan het afnemen is.

[4:15:22] Ik durf het bijna niet te zeggen, maar dit is de laatste, voorzitter, van de heer Gabriels.

[4:15:27] Kan ik met zwerfafvalrapers in gesprek gaan om plastic dat in een zwerfafval zit waarvoor

[4:15:32] een plasticvrij alternatief is te verbieden.

[4:15:36] Ik denk dat het belangrijk is om zoveel mogelijk zwerfafval terug te dringen, zeker het plastic

[4:15:40] in het zwerfafval.

[4:15:41] Daarom laat ik een onderzoeksbureau nu kijken naar de mogelijke uitbreiding van de aanpak

[4:15:45] voor plastic producten in het zwerfafval.

[4:15:48] We gaan dan kijken wat de beste aanpak is.

[4:15:50] Dit onderzoek zal in het eerste kwartaal volgend jaar naar de Kamer gaan.

[4:15:54] Voordat we overgaan op de interrupties, kijk ik eerst even naar de Kamer.

[4:15:57] Zijn al uw vragen beantwoord?

[4:15:59] Dan heb ik het niet over wellicht een onbevredigend antwoord, maar zijn er vragen die u gesteld

[4:16:04] heeft, die u gemist heeft in de beantwoording van de staatssecretaris?

[4:16:07] Dan begin ik even vooraan met de heer Boutkamp.

[4:16:09] Ja, dankjewel voorzitter.

[4:16:11] Nou, ik was, ik had weinig tijd, dus ik had één vraag niet kunnen stellen.

[4:16:14] Ja, dat mag niet.

[4:16:16] Ik vind hem creatief, maar de heer Boutkamp.

[4:16:24] Ja, dankjewel voorzitter.

[4:16:27] Een vraag die u gemist heeft in de beantwoording?

[4:16:28] Ja, dat klopt.

[4:16:29] De vraag was, en die was wel richting mevrouw Wingerlaar wel genoemd,

[4:16:34] maar ik had een vraag gesteld over die toepassingen van recyclaat in plastic lijnen,

[4:16:38] waaronder druk, gas en drinkwaterleidingen.

[4:16:41] En of dat nu wel kon, wettelijk gezien, en of het niet strijdig is met andere wetgeving.

[4:16:45] Daar heb ik geen antwoord op gehad.

[4:16:47] De staatssecretaris.

[4:16:49] Die hebben wij gemist, dus in de tweede termijn zullen wij die beantwoorden voor die boutkamp.

[4:16:54] Oké, dan kijk ik even verder.

[4:16:57] Mevrouw Vingelaar.

[4:16:59] Ja goed, de staatssecretaris gaf als antwoord dat er niet veel producten over de grens gaan.

[4:17:06] Maar dat weten de staatssecretarissen helemaal niet.

[4:17:08] Want Jumbo en Albert Heijn produceren namelijk voor de Belgische en Nederlandse markt dezelfde flessen.

[4:17:14] Mijn vraag komt altijd niet goed aan.

[4:17:17] Dus in België koop ik hetzelfde flesje water van het Albert Heijn merk als in Nederland.

[4:17:23] Ik betaal in België geen staatsgeld.

[4:17:25] Ik breng het naar Nederland en lever het daar met zakken vol in.

[4:17:29] Ja, nee, ik niet.

[4:17:31] Ook heel creatief.

[4:17:33] Dat is een voordeel.

[4:17:36] Oké, we zijn nu getuigen van de bekentenis.

[4:17:38] Ik woon in Nederland, hè. Ik klink wel erg Belgisch, maar ik woon in Nederland.

[4:17:42] Mevrouw Wenger, laat ik concreet uw vraag.

[4:17:44] Ja, mijn concrete vraag is dus...

[4:17:46] Nou, het leidt tot twee problemen, dat wil ik zeggen.

[4:17:48] Ja, maar dit kan dit ook in het vele termijn of is het echt een vraag die u gemist heeft?

[4:17:51] Ja, hoe gaat de staatssecretaris dit voorkomen?

[4:17:53] Dit verhoogt de druk op de inlevermachines in die grensregio's gigantisch.

[4:17:59] Duidelijk. De staatssecretaris.

[4:18:01] Ja, voorzitter, ik heb deze vraag eerder gehoord...

[4:18:04] en ik weet uit eigen ervaring dat als je in Duitsland frisdrank koopt...

[4:18:07] dat ik hem niet kan inleveren bij een Nederlandse Albert Heijn.

[4:18:10] Dus het is blijkbaar typisch een Belgische situatie.

[4:18:14] Dat ben ik dan met u eens.

[4:18:15] Ik zal daar wat uitgebreider in tweede termijn op terugkomen.

[4:18:18] De heer Gabriel.

[4:18:22] Eén van de vragen ging over of de staatssecretaris de UPV dusdanig kan aanpassen dat er tariefsdifferentiatie komt voor producten die een lager zwerfafvalrisico hebben.

[4:18:34] Dus er waren twee vragen, eentje over plastic en de andere over...

[4:18:46] Ik denk dat ik daar op de tweede termijn even op terugkom, voorzitter, want hij is vrij specifiek.

[4:18:50] Ik wil wel het juiste antwoord geven aan de heer Gabriel.

[4:18:53] Dan constateer ik nu...

[4:18:58] Nee, het gaat niet om gewone vragen. Het gaat nu specifiek om vragen die u gesteld heeft in de eerste termijn,

[4:19:03] die niet beantwoord zijn door de Staat. Daar gaat het over. Er komt nog een tweede termijn, et cetera.

[4:19:07] En nog interrupties. Lid Kostis, dan de heer Bouws. Lid Kostis.

[4:19:12] Ja, voorzitter. Ik hoop dat dit niet als een interruptie telt, maar dat is aan u.

[4:19:16] Ik wilde alleen maar weten, ik hoorde eigenlijk twee toezegingen, dat de staatssecretaris ging kijken

[4:19:22] wat de mogelijkheden zijn voor het juridisch aanpakken van reclame tegen die wegwerpproducten

[4:19:32] promoten. Hij gaat het er nader bij zien. Ik wil heel graag weten wanneer dat komt.

[4:19:36] Sorry, maar dit kan in tweede termijn. Ik wil voor de zorgvuldigheid dat alle vragen beantwoord zijn.

[4:19:41] Dan tweede termijn. Lid Buissen.

[4:19:44] Dank u wel. Een oplettende kijker thuis informeert mij dat een vraag van de heer Stoffer niet beantwoord

[4:19:48] is, en ik kan hem voorlezen. Een ander knelpunt betreft de residuustromen. De bijbehorende

[4:19:56] verbrandingskosten vliegen omhoog door de stapeling van heffingen bij afvalenergiecentrales.

[4:20:00] Kan de CO2-heffing voor afvalenergiecentrales tenminste beperkt worden tot verbranding van

[4:20:05] niet-gesorteerde afvalstromen?

[4:20:12] Nou ja, nu we dan toch bezig zijn, stel ik voor dat we het podium geven aan de staatssecretaris

[4:20:20] D.

[4:20:20] Van Oosterbruggen.

[4:20:22] Ja, voorzitter, dank u wel.

[4:20:24] Ik ben er ook nog, dus ik heb lekker zitten wachten.

[4:20:28] We hebben ook goede tijd, dus ik ga ook zelf flink de tijd nemen voor de drie vragen die

[4:20:32] ik heb.

[4:20:33] En uw vraag is er één van.

[4:20:37] Allereerst natuurlijk goed de vorige keer dat wij in het debat waren, voorzitter, hadden we het over staal bij Defensie.

[4:20:42] En nu hebben we het over plastic. Op zich een interessante ontwikkeling.

[4:20:46] Maar ik ga in ieder geval het een of ander vertellen over hoe wij op fiscale wijze aankijken tegen de circulaire economie.

[4:20:53] We staan als Nederland voor een grote opgave om over te stappen op een circulaire economie.

[4:20:59] En dat zien we. We hebben het hier over een systeemtransitie die alle hoeken van de maatschappij zal raken.

[4:21:03] Zo raken belastingen ook alle hoeken van de maatschappij.

[4:21:07] En in de discussie over hoe tot een circulaire economie gekomen moet worden...

[4:21:10] ...gaat het heel vaak over de noodzaak van een goede circulaire business case.

[4:21:15] Ja, en daar hoort beprijzing bij.

[4:21:18] Want zonder business case gaat de transitie niet vliegen.

[4:21:21] In de discussie wordt vaak de link gelegd met de fiscaliteit...

[4:21:24] ...en ook de manier waarop wij willen gaan beprijzen.

[4:21:27] Want er zijn heel veel keuzes in te maken.

[4:21:29] Mijn prioriteit de komende maanden ligt in ieder geval bij het uitwerken...

[4:21:31] van de afspraken in het regeerakkoord om een circulaire plastingheffing

[4:21:35] en eventuele beprijzende alternatieven uit te werken.

[4:21:38] Dat onderzoek loopt. Daar heb ik ook geen informatie over nu,

[4:21:41] maar dat is zeker iets wat bij voorjaarsbesluitvorming wordt meegenomen.

[4:21:45] En dan kan ik ingaan op een aantal specifieke vragen.

[4:21:48] Ik had een aantal vragen van mevrouw Wingelaar,

[4:21:53] de heer Gabriels en Kostic over, ja, eigenlijk allemaal in dezelfde lijn.

[4:21:59] Ik lees even de vragen opnieuw op.

[4:22:01] Vraag van mevrouw Wingelaar was de lineaire economie staat nog altijd voorop.

[4:22:04] Welke oplossingen zijn er?

[4:22:08] Vraag van de heer Gabriels.

[4:22:10] Op welke manier wordt de transitie samen vormgeven binnen het kabinet?

[4:22:13] Wat is mogelijk met een tech shift?

[4:22:14] Gaat ook een beetje over die economie inrichting.

[4:22:18] Vraag van de heer Pierik.

[4:22:22] Kan de staatssecretaris van Financiën in beeld brengen wat de consequenties voor de economie en gemiddelde

[4:22:26] van een techshift van belasting op arbeid naar belasting op materiaal.

[4:22:30] Partij voor Dieren gaf ongeveer een vergelijkbare vraag.

[4:22:34] Vanuit de fiscaliteit dragen we bij het ministerie van Financiën natuurlijk ons steentje bij.

[4:22:39] Het regeerprogramma heeft het over normeren, stimuleren en beprijzen.

[4:22:43] Normeren en stimuleren, dat is de spreekwoordelijke afdeling van de heer Jansen.

[4:22:51] En ze wordt bijvoorbeeld, om even aan te geven wat we al bijdragen,

[4:22:53] verbranding en storten van afval reeds belast onder afvalstoffenbelasting en de zogenaamde

[4:22:59] CO2-heffing.

[4:23:02] Het niet circulair zijn heeft daarmee eigenlijk altijd een prijs en die prijs die loopt ook

[4:23:06] langzaam op of snel op, dat is net hoe je er tegenaan kijkt.

[4:23:11] Maar in ieder geval werk ik dus die afspraak in het regeringsprogramma van eventuele circulaire

[4:23:15] plasticheffing verder uit.

[4:23:18] Tegelijkertijd begrijp ik ook de oproep of er niet nog meer kan en daar ben ik natuurlijk

[4:23:22] Ik ben absoluut bereid om ook in het kader van een nieuw belastingstelsel naar te kijken,

[4:23:27] naar de mogelijkheden en effecten van een tax shift.

[4:23:31] Daarbij wel even gezegd te hebben dat primair belastingheffing,

[4:23:34] en dat is natuurlijk ook een klein beetje verdedigend voor de toco-fiscaliteit, belastingdienst.

[4:23:41] Primair is belastingheffing bedoeld om geld binnen te halen

[4:23:44] voor eigenlijk alle lovende en goede dingen die we doen in deze maatschappij,

[4:23:48] de voorzieningen die we als Nederland belangrijk vinden.

[4:23:50] En het belang daarbij is dat de belastingheffing stabiel en zeker is.

[4:23:55] Dat is het primaire belang.

[4:23:57] Het secundaire belang kan natuurlijk zijn dat je belastingheffing gaat inzetten voor gedragssturing.

[4:24:02] Dat heeft wel een heel vervelend effect voor de afdeling Belastingen.

[4:24:06] Dat als het namelijk werkt, dat daarna de belastinginkomsten minder worden.

[4:24:09] Dat is natuurlijk niet de bedoeling als uiteindelijk je primaire doel is om voorzieningen te financieren.

[4:24:14] Tegelijkertijd is dat iets wat wij al sinds jaar en dag doen.

[4:24:17] En uiteraard heeft dat een plek in een nieuw belastingstelsel.

[4:24:22] Maar goed, om ook even daar de verwachtingen te managen, de tax shift van arbeid naar vergroening

[4:24:26] is in principe een hele slimme lastenverschuiving, omdat het de prikkel vergroot om te gaan werken

[4:24:33] en tegelijkertijd de prikkel om te vervuilen minder groot maakt.

[4:24:36] Dus dat klinkt allemaal als plus plus win win.

[4:24:39] De verwachtingen daarbij natuurlijk wel even temperen, want in de praktijk blijkt zo'n

[4:24:44] tax shift gewoon heel ingewikkeld. Een belangrijke reden hiervoor is dat in absolute euro's de

[4:24:50] lasten op arbeid echt veel hoger zijn dan de lasten op vergroening. En die is een klein

[4:24:56] beetje ook. Te referentie, op dit moment wordt 22 miljard binnengehaald met milieu- en autogerelateerde

[4:25:03] belastingen. En daarbij is de autogerelateerde belasting eentje die we natuurlijk al heel

[4:25:06] lang kennen. Motorrijtuigenbelasting hoort daar ook onder. Maar 22 miljard klinkt veel,

[4:25:12] is ook veel, maar op arbeid halen wij op dit moment 231 miljard op.

[4:25:17] Dat is een ruime factor 10.

[4:25:19] En dus om een heel klein beetje de last op arbeid te verlagen,

[4:25:22] ja, wat eigenlijk een marginaal effect heeft op arbeid,

[4:25:25] wat je toch maar in techshift wel graag zou willen, zeg maar,

[4:25:28] is dus een relatief forse verhoging van milieubelastingen nodig.

[4:25:32] Voorbeeld energiebelasting, ons aller bekend, veel discussie over.

[4:25:37] Zeg ik er ook maar even bij.

[4:25:38] Ik bedoel, die moet omlaag, die moet omhoog.

[4:25:40] Maar nu levert dat in ieder geval vijf miljard op.

[4:25:43] Moet je eens voorstellen, voor een verlaging van het tarief in de eerste en tweede schijf

[4:25:47] van box 1 met één procent, dat is niet veel, daar is niet dat je bij je nieuwe loonstrook

[4:25:52] denkt van jeetje, wat hou ik net zo veel over, maar daarvoor zou de energiebelasting moeten

[4:25:57] verdubbelen.

[4:25:58] En met alle discussies die we dan hebben over betaalbaarheid, kom je ook heel snel in de

[4:26:03] knoop.

[4:26:03] En natuurlijk is dit iets wat je wel wil, maar een tax shift, en dan vooral een tax shift

[4:26:09] in categorie van een Big Bang. Ja, daar zitten wel, nou ik zeg het maar even netjes, nadelen aan.

[4:26:17] Het is zeker iets waar we naar kijken, maar verwacht niet dat we zometeen geen lasten op arbeid

[4:26:22] hebben en alleen maar lasten op dingen die het milieu belasten, want daar gaan we gewoon niet

[4:26:27] aan komen. Ik bedoel, ik zit al te hemmel tegen hoe je 231 miljard euro kan verdelen. Tegelijkertijd,

[4:26:33] het is wel onderwerp van gesprek. En dat zeg ik even over inrichting van

[4:26:39] economie. Ja, zijn we bezig. Nee, het is niet de holy grail die we binnen een jaar

[4:26:44] hebben, waarmee ons belastingstelsel fundamenteel omgegooid wordt.

[4:26:49] De heer Stoffer vroeg, hoe gaan we zorgen voor een effectieve heffing op olieproducten

[4:26:54] die als plastic de markt opkomen? En volgens mij,

[4:27:00] Dat was volgens mij ook een beetje uw vraag, toch?

[4:27:06] Misschien was u zelf al weer zich aangesproken voor.

[4:27:10] Dit kabinet heeft in het regeerprogramma afgesproken om dus een heffing op plastic in te voeren.

[4:27:15] Daar hebben we voor bedacht om een budgettere opbrengst van 547 miljoen structureel in te boeken.

[4:27:24] Dat is gewoon een hele forse toegevoegde belasting.

[4:27:28] Deze beleidsmaatregel is onderdeel van dat bredere pakket van stimuleren, normeren en beprijzen.

[4:27:36] En om uitvoering aan deze afgesproken maatregel te geven, worden allerlei aparte externe onderzoeken

[4:27:43] in gang gezet, zijn in gang gezet, en daar wordt in kaart gebracht op welke manier plastic

[4:27:48] heffings zou kunnen worden vormgegeven en hoe dit aansluit op circulaire plastic norm

[4:27:53] en wat de beleidseffecten daarvan zijn, want we hebben dus de norm en de beprijzing, zeg

[4:27:57] maar staan. Ook wordt een separaat onderzoek onderzocht naar mogelijke alternatieven,

[4:28:04] beprijzingsmaatregelen voor het stimuleren van circulair plastic. In het voorjaar zat het kabinet

[4:28:09] tussen de verschillende onderzoeken en de economische effecten wegen, na overleg met de

[4:28:12] sector en hier een besluit te overnemen. Nou ja, het is hoofdlijnakkoord, maar wat ook een heel

[4:28:18] belangrijk onderwerp hier is, het is een nieuwe belasting. En als je een nieuwe belasting invoert,

[4:28:21] moet je ook heel erg de uitvoering meewegen. En als ik dat niet doe, kan ik niet terugkomen op

[4:28:26] ministerie. Maar we willen dat vorm gaan geven. Het staat in het hoofdlijnakkoord. Dat gaan we doen.

[4:28:32] Een vraag van de heer Stoffer. Kan de CO2-heffing voor afvalcentrales tenminste

[4:28:37] beperkt worden tot verbranding van niet gesorteerde afvalstromen? En dat was ook

[4:28:40] de vraag van de heer Busset. Allereerst, de grondslag voor de CO2-heffingindustrie is

[4:28:46] alle fossiele CO2-uitstoot. Dus daar zit dat bij. En dan is natuurlijk de vraag,

[4:28:51] Kan je eventueel daar de bijmenging uithalen of zo?

[4:28:55] Ja, interessante vraag en ik begrijp de gedachte, maar voor het bepalen van de uitstoot wordt

[4:28:59] in de CO2-heffingindustrie één op één aangesloten bij de regels van het Europese emissiehandelssysteem.

[4:29:05] Dus het eruit halen komt, nou ja, eenduidigheid voor de sector en ook uitvoerbaarheid niet

[4:29:10] ten goede.

[4:29:12] Uitsluiten van bepaalde stromen is in mijn oog op dat moment dus ook onwenselijk.

[4:29:16] Het is ook heel ingewikkeld.

[4:29:19] Ik heb natuurlijk oog voor de gevolgen van de recyclingsector.

[4:29:24] Omroep Thaage helpt natuurlijk ook weer bij.

[4:29:26] Hoe meer gerecycled wordt, hoe minder ton er verbrand wordt en hoe minder er dan weer wordt

[4:29:30] geheven.

[4:29:31] Dus dat effect dat recycling in afvalstromen uiteindelijk ook in de business case positief

[4:29:37] meeweegt, zou daar theoretisch in moeten zitten.

[4:29:39] In onderzoek wordt bijvoorbeeld ook gesproken naar de hoeveelheid plastic in ons eigen afval

[4:29:44] versus geïmporteerd afval.

[4:29:46] Daar zie je ook dat plastic, waar in landen al heel slecht gerecycled wordt,

[4:29:50] er veel meer plastic in het afval zit.

[4:29:52] Met als resultaat dat het dus ook duurder is om dat te verbranden.

[4:29:55] Uiteindelijk zit die weging, of die positieve prijsprikken om goed te recyclen,

[4:30:01] zit er in zekere mate wel in.

[4:30:04] Uit externe evaluatie van de afvalstoffenbelasting blijkt dat het uiteindelijk niet eenduidig is

[4:30:09] of dat de business case negatief aan het beïnvloeden is.

[4:30:13] Dit is wel iets waar we dus verder naar kijken.

[4:30:15] maar uiteindelijk de oplossingsrichting om in het Europees handelssysteem,

[4:30:19] of in ieder geval die, één-op-één-koppeling los te laten,

[4:30:23] dat zou niet onze voorkeur hebben, gewoon om allerlei pragmatische redenen.

[4:30:29] Een vraag van de heer Grimwis.

[4:30:30] Is de staatssecretaris bereid als uitgangspunt te hanteren dat met de plasticheffing

[4:30:34] het gebruik van gerecycled plastic aantrekkelijker moet zijn dan virgin plastics?

[4:30:37] Ik moet wel zeggen, twee weken geleden het fossiele subsidiedebat en in de voorbereiding

[4:30:42] was het voor het eerst dat ik hoorde van virgin plastics,

[4:30:44] maar je leert elke dag als staatssecretaris.

[4:30:47] Het antwoord op deze vraag is overigens heel simpel.

[4:30:50] Ja, ja, oké.

[4:30:52] Maar het kabinet laat momenteel dus verschillende varianten

[4:30:55] voor plasticheffing onderzoeken.

[4:30:56] En uitgangspunt is dat plasticheffing alleen geldt voor fossiele plastics

[4:30:59] en dus niet voor gerecyclede plastics.

[4:31:02] Hierdoor zal de business case uiteindelijk voor plasticheffings,

[4:31:06] voor gerecycled plastic verbeteren.

[4:31:08] En wat de effecten van plasticheffing dan precies zijn, moet blijken uit het onderzoek.

[4:31:11] Want dat geeft dan ook aan hoe je dat gaat beprijzen

[4:31:13] om uiteindelijk weer tot de doelen te komen die je ervoor stelt.

[4:31:15] En op basis hiervan zal het kabinet in het voorjaar besluiten over die plasticheffingen.

[4:31:18] En uiteraard doe ik dat niet alleen, want dat is natuurlijk ook zeker het gebied van mijn collega die naast me zit.

[4:31:24] Dus dat is de vraag die ik had.

[4:31:26] Fijn, hartelijk dank.

[4:31:27] Dan kijk ik naar de Kamer.

[4:31:28] Of er nog behoefte is aan interrupties, ik vermoed van wel.

[4:31:31] Ik werk even van...

[4:31:34] Is goed.

[4:31:34] Dan begin ik bij mevrouw Rodekerk vooruit.

[4:31:39] Veel dank, voorzitter.

[4:31:40] Veel dank.

[4:31:42] Dank voor de beantwoording aan de staatssecretaris, waar ik nu de vraag aan ga richten.

[4:31:48] Terugkomend op iets wat hij zei over het Klimaatfonds, dat dat ook in principe in geheel voor circulair

[4:31:53] te gebruiken is.

[4:31:53] Volgens mij is dat niet het geval, want het richt zich op CO2-besparing.

[4:31:56] Dat kan circulair zijn, maar dat hoeft niet.

[4:31:58] Daarom heb ik mijn eerdere vragen over, maar er wordt nog onderzoek naar gedaan of die

[4:32:04] plasticrecyclingbedrijven niet elders gehoorpel zouden moeten worden binnen het Klimaatfonds.

[4:32:08] Maar ik zou nu wat willen vragen over de toezegging waar ik heel blij mee ben voor de True Pricing,

[4:32:13] om daar onderzoek naar te doen komend jaar.

[4:32:15] Ik was benieuwd wanneer we daar iets over, welk kwartaal zeg maar, iets zouden kunnen verwachten.

[4:32:21] En in de uitwerking daarvan is het wellicht interessant om te kijken naar de manier waarop

[4:32:27] dat al vormgegeven wordt in de gemeente Amsterdam, zodat het wil ook niet opnieuw worden uitgevonden,

[4:32:35] waarbij gebruik wordt gemaakt van de milieukostenindicator voor het

[4:32:39] berekenen van de prijs en vastgelegd dat het budget maximaal een percentage van

[4:32:43] de verwachte opdracht zal mogen bedragen.

[4:32:46] Ten tweede, drie kansrijke aanbeschikingen in kaart te brengen van

[4:32:50] wat de impact en verwachte kosten zijn.

[4:32:51] En ten derde, hier een traject uit te kiezen waarvoor het budget vrijgemaakt

[4:32:55] kan worden en de CO2-prijs kan worden toegepast.

[4:32:57] Ik vroeg me af of het mogelijk is om dit mee te nemen.

[4:33:00] Ik kan het ook uiteraard aan uw assistent doen toekomen in beantwoording daarvan.

[4:33:09] De eerste vraag is over de tweede helft van 2025.

[4:33:16] De tweede vraag kom ik wat uitgebreider op terug, even in tweede termijn.

[4:33:23] Ja, uiteraard.

[4:33:24] Het mag heel fijn in tweede termijn, anders natuurlijk ook prima om dat dan in de brief

[4:33:29] terecht te komen, of dat zo kan.

[4:33:31] Mijn tweede vraag ging over de toezegging ten aanzien van de retourzendingen, dat er ook

[4:33:35] komend jaar een onderzoek naar wordt gedaan.

[4:33:37] Ik dacht ook wanneer dat komend jaar is.

[4:33:39] Ik denk dat het heel interessant is om te kijken naar het meenemen van klimaatkosten en wat er ook nog te doen is

[4:33:44] om te stimuleren dat er minder retour wordt gezonden.

[4:33:47] Daarbij gaf de staatssecretaris aan dat het samen met economische zaken wordt opgepakt en vooral over textiel gaat.

[4:33:54] Maar we weten eigenlijk dat ook producten enorm veel retour worden gezonden.

[4:33:58] Een derde van de items, bijvoorbeeld bij bom.com, daar is iets mis mee, bieden zij dan aan als tweedehands of tweede kans.

[4:34:03] Maar dat gebeurt helemaal niet overal natuurlijk.

[4:34:05] Dus ik vraag me af of dat ook breder kan worden gemaakt, niet alleen textiel, maar ook producten.

[4:34:09] En of het mogelijk is om daar ook tweedehands een tweede kans in te betrekken in die brief.

[4:34:14] Dus dat je bedrijven stimuleert om dat ook op die manier te gaan doen en dus niet die

[4:34:18] producten gewoon weg te gaan gooien.

[4:34:23] Heel veel vragen, voorzitter, over de tweede termijn.

[4:34:25] Ik kan wel de vraag over die retourzendingen.

[4:34:27] Daarom komen we voor de zomer terug.

[4:34:37] Ik heb ook, denk ik, een gemiste vraag, maar ik ga toch even door met een interruptie.

[4:34:43] Ik begrijp niet zo goed wat de houding is van de bewindspersoon als het gaat om de tax shift.

[4:34:51] Ik begrijp wel dat wij daar positief tegenover staan, want hij er mietsen en maren bij plaatst.

[4:34:57] Om het dan specifiek te maken, kan hij dan toezeggen dat hij in de brief die hij, als

[4:35:04] ik het goed heb, nog gaat schrijven voor de voorjaarsnota over of en hoe er slimmere financiële

[4:35:12] prikkels kunnen komen die de circulaire ondernemer kunnen helpen, of hij daarin ook meeneemt

[4:35:18] hoe die tax shift daarbij zou kunnen helpen.

[4:35:29] Volgens mij gaan wij in het voorjaar specifiek in op plastingheffing en alternatieve prijsmaatregelen

[4:35:35] daarom trend.

[4:35:36] Sowieso gaan wij ook rondom het voorjaar komen met een brief over het nieuwe belastingstelsel

[4:35:41] dat we daarin meenemen.

[4:35:42] Volgens mij ook in een recent debat over verschillende subsidies toegezegd

[4:35:45] dat we daar ook specifiek het onderwerp klimaat in meenemen.

[4:35:48] Dus dat komt ook in een brief naar de Kamer.

[4:35:51] Uiteindelijk, als ik hier spreek over techshift, dan vind ik het heel belangrijk om even te benadrukken

[4:35:54] dat ik de visie van zo'n techshift heel erg onderschrijf.

[4:35:59] En tegelijkertijd dat we daar niet de wereld van moeten verwachten

[4:36:02] in relatie tot een totaal ander belastingstelsel, alleen al vanwege de verschillen in grootheden.

[4:36:07] Dus dat was denk ik het punt wat ik meer wilde maken.

[4:36:09] En dan hoop ik dat ik uw vraag nu goed heb beantwoord, want het is mij een beetje onduidelijk waar ik...

[4:36:15] Ik ben niet... Ik ga niet een brief schrijven over allerlei verschillende manieren van de circulaire economie ondersteunen.

[4:36:24] Dat is volgens mij meer het werk van mijn collega naast mij.

[4:36:29] Kort samenvatten, dit kost dus uw vraag.

[4:36:32] Ja, sorry voorzitter, maar het is een beetje ingewikkeld.

[4:36:35] Dus ja, ik probeer het een beetje duidelijker te maken.

[4:36:38] Kijk, deze bewindspersoon gaat gewoon over die belastingen.

[4:36:41] En de vraag was, inderdaad, kan hij in die belastinghervorming het maximale uithalen

[4:36:47] om juist die circulaire economie zoveel mogelijk te prikkelen en in het kader van circulaire

[4:36:55] ontnemers helpen, want zij worden benadeeld door het lineaire model en door het huidige

[4:37:00] belastingssysteem onder andere.

[4:37:02] Ik heb begrepen dat deze bewindsbestoom daar ook een brief over zou sturen, maar goed,

[4:37:07] misschien niet.

[4:37:08] Ik vraag hem wel daar een brief over te sturen waarin hij concreet schetst welke maatregelen

[4:37:14] wel mogelijk zijn binnen het belastingstelsel, want ik hoor hem nu heel pessimistisch zijn

[4:37:18] over wat wel mogelijk is, maar volgens mij is er meer mogelijk en ik daag hem ook uit

[4:37:23] om dat te verkennen, ook in het kader van circulaire ondernemingen een eerlijke kans

[4:37:29] geven.

[4:37:33] Er loopt sowieso nog een onderzoek naar allerlei verschillende manieren om de circulaire economie

[4:37:38] te ondersteunen. Waar daar de brief van komt, genimaal als dat onderzoek klaar is, komt uiteraard

[4:37:41] de kabinetsreactie op en die komt dan ook uw kant op. Maar de brief waar ik het eerder over had in

[4:37:46] mijn inbrenging, vandaar dat ik dat even splits, dat ging specifiek over de plasticheffing. Dus,

[4:37:54] nou ja, volgens mij ja, er komt iets uw kant op en dat is zodra het onderzoek is afgerond voor het

[4:37:59] verder ondersteunen van de circulaire economie. Dus dan heeft u volgens mij de toezegging dat...

[4:38:03] Dus concludeert, er komt niet een aparte brief, er komt een onderzoek geleerd in het onderwerp met

[4:38:08] Ja, exact, kabinetsreactie zoals we dat altijd noemen, evaluatie en onderzoek.

[4:38:11] Oké, ja, duidelijk.

[4:38:14] De heer Gabriel.

[4:38:17] Ik wil even benoemen dat ik het wel fijn vind dat de heer Van Oosterbruggen er is en deze

[4:38:22] uitleg kan geven, want dit is wel de plek en waar we de hele tijd discussies over hebben

[4:38:27] over hoe brengen we het nou verder, dat zit wel ook echt op uw terrein, dus daarvoor dank.

[4:38:33] De vraag die ik nou ga stellen, ik heb nog maar één interruptie misschien, dat is voor

[4:38:38] de heer...

[4:38:38] Aan het tweede termijn.

[4:38:39] Ja, voor de andere staatssecretaris, voor de heer Janssen, want de heer Janssen geeft aan

[4:38:46] dat hij gaat onderzoeken hoe hij die rotzooi van Xi in en die miljoenen kilo's plastic kleding uit

[4:38:56] China wil tegengaan, die de hele markt hier over spoelen, waardoor de tweedehands- en

[4:39:00] kringloopwinkels in de problemen komen. Hij zegt ik wil gaan onderzoeken hoe we dat kunnen

[4:39:04] tegen gaan, ik wil gewoon een toezegging dat hij dat gaat tegengaan, ook naar

[4:39:08] welk onderzoek dan ook, dit moet gewoon stoppen.

[4:39:11] Dus graag daar een toezegging over. Dus niet onderzoeken hoe, nee, toezeggen dat.

[4:39:15] De staatssecretaris, kunt u dat toezeggen?

[4:39:17] Voorzitter, volgens mij hebben wij dat namelijk al eerder besproken.

[4:39:20] Het is niet trouwens alleen uit het Verde Oosten, ook uit andere delen van de

[4:39:24] wereld komen die goedkope, niet duurzame textielmaterialen.

[4:39:30] En het is uiteindelijk het idee om het juist Europees aan te pakken met elkaar,

[4:39:34] want op het moment dat wij het alleen als Nederland doen,

[4:39:36] kun je nog steeds het naar Nederland toe krijgen via de indirecte route.

[4:39:40] Dus we moeten dit Europees aanpakken, ook om de Europese industrie te beschermen.

[4:39:44] En dat is de reden waarom wij zeggen, ja, we zijn ermee bezig,

[4:39:47] maar we hebben daar wel gewoon tijd voor nodig,

[4:39:49] want iedereen moet er wel op een gelijktijdig moment mee ingaan.

[4:39:52] Dank. Kijk ik even verder.

[4:39:55] De heer Buissen.

[4:39:57] Ja, dankjewel, voorzitter.

[4:39:58] Het gaat over de afvalverbrandingsinstallaties en de CO2-heffing.

[4:40:02] Ik krijg door, en ik ben geen expert, maar er is een aanscherping voor de CO2-heffing voor de industrie van 35% naar 43%, zoals ik begrijp.

[4:40:12] Maar voor afvalverbrandingsinstallaties is de aanscherping van 35% naar 80% CO2-heffing.

[4:40:19] Ja, en dan kom je op de vraag die ik ook plaatste eerder in dit debat over het perspectief van de afvalverbrandingssector.

[4:40:27] Want die zijn gewoon echt een onderdeel van die hele keten.

[4:40:32] En uiteindelijk belanden die kosten ook weer gewoon bij de consument.

[4:40:36] Dus ja, u noemde het terecht dat er een samenhang zit tussen de norm en de CO2-heffing.

[4:40:41] Dus dat is goed.

[4:40:43] Ja, ik zou toch willen oproepen om te vragen te stellen.

[4:40:47] Is dit eigenlijk wel eerlijk wat hier gebeurt?

[4:40:50] Ik denk de staatssecretaris van Osterbroek ook.

[4:40:53] Die vraag kan ik heel makkelijk beantwoorden.

[4:40:55] Dat is grappig. Die heb ik in de Eerste Kamer ook gehad, vrij recent.

[4:40:59] En daar ga ik een hele vervelende reactie op geven.

[4:41:02] Echt hoor. Alles wat ik naar de Kamer stuur, vind ik eerlijk.

[4:41:07] Ja.

[4:41:08] Dat is een hele geruststelling.

[4:41:09] En het tweede punt is ten aanzien van afvalverandering-installaties.

[4:41:14] Ja, dat is iets wat continu onderwerp van gesprek is en ook in het belastingplan wordt opgenomen.

[4:41:20] En ook het afgelopen belastingplan is gesteund door de Kamer.

[4:41:23] maar uiteindelijk die niveaus van beprijzing is iets wat langs uw kamer komt.

[4:41:29] Jij bij u zit ook nog in het tweede termijn.

[4:41:30] Zou dit echt niet in het tweede termijn kunnen, dan de heer Boutkel nog?

[4:41:34] Nou, het is inderdaad een hele geruststelling dat wat verstuurd wordt,

[4:41:38] dat dat inderdaad eerlijk is, zou ik zeggen.

[4:41:41] En rechtvaardig, was ook een vraag aan de Eerste Kamer.

[4:41:45] Ja, rechtvaardig.

[4:41:47] Om op rechtvaardigheid dan terug te komen gelijk.

[4:41:50] Want als wij, zeg maar, die belasting die dan voor ogen staat,

[4:41:53] en die heffing op die CO2, dan kom je dus uit op pak en beet 150 procent.

[4:42:01] Daarmee ga je dus een zodanig duurder tarief maken dat het aantrekkelijker wordt om toch

[4:42:06] weer gebruik te gaan maken van nieuwe producten met fossiel en dergelijke.

[4:42:10] En je maakt het aantrekkelijker dat men vertrekt naar het buitenland om daar zijn handel te

[4:42:14] laten verbranden.

[4:42:15] Dus we krijgen dadelijk een uitstroom waarvan ik zeg van ja, hoe zit het dan met de ecologische

[4:42:20] voetafdruk die we altijd zo hoog in het vaandel hebben staan?

[4:42:24] Ja, ik niet, maar anderen.

[4:42:29] De heer Van Ossen.

[4:42:31] Allereerst, op dit moment zijn wij een netto-importeur van afval.

[4:42:34] Dus goed beschouwd, er komt meer afval onze kant op om te verbranden dan dat er naar buiten toe gaat.

[4:42:39] Het tweede, ja, weglek-effecten zijn zeker punt van zorg.

[4:42:44] Dat je uiteindelijk het hier zo duur maakt dat uiteindelijk elders de fossiele emissies plaatsvinden.

[4:42:52] En ja, dat je het klimaat er dus verder niet mee helpt.

[4:42:56] Dus dat wordt gewogen. Dat ligt op tafel elke keer als wij bezig zijn met beprijzing.

[4:43:02] Dat hebben we toevallig dus recent gedaan, ook in belastingplan.

[4:43:05] En dat hebben we met elkaar ook vastgesteld.

[4:43:09] Ja, het is een risico. Nee, op dit moment hebben we niet dat wij ons afval per saldo exporteren.

[4:43:15] Dank. Dan sluit ik voor nu. Ik schors even voor vijf minuten.

[4:43:21] Dan kunt u die in de tweede termijn stellen.

[4:43:24] Ik schors nu even voor vijf minuten, zodat we straks nog ruim een uur met elkaar het goede

[4:43:28] gesprek aan kunnen gaan.

[4:50:48] Als de Kamerleden plaats willen nemen, kunnen we vervolg geven aan...

[4:50:55] Die moet erbij zijn, hè?

[4:52:09] Oké, dan gaan we verder met dit commissiedebat.

[4:52:14] Ik begin met de tweede termijn van de kant van de Kamer.

[4:52:18] U heeft iets meer dan anderhalve minuut.

[4:52:20] Dan geef ik graag het woord als eerste aan de heer Buijs van de VVD.

[4:52:23] De heer Buijs.

[4:52:25] Dankjewel, voorzitter.

[4:52:28] Beter organiseren van de circulariteit van de economie, dat is geen sinecure.

[4:52:39] Onze rapporteur opriep, is dat het echt anders moet vanaf nu.

[4:52:45] Dat was de eerste aandachtspunt waartoe hij het kabinet opriep.

[4:52:49] En in alle eerlijkheid, voorzitter, ik ben niet tevreden met wat de rapporteur bedoelde

[4:52:56] en wat ik vandaag als reacties heb gehoord vanuit het kabinet.

[4:53:01] Ik ben blij en tevreden dat er in grote getale hier aanwezig is, vanaf het dank.

[4:53:08] Maar op een aantal onderwerpen wil ik gewoon ook mede namens mijn fractie

[4:53:14] toch toewerken naar een aantal moties.

[4:53:16] En ik zal daartoe ook bij deze een oproep doen, een verzoek doen voor een twee-minuuten-debat.

[4:53:24] Tegelijkertijd, wij hebben een moment stilgestaan bij de definitiekwestie rondom circulaire

[4:53:29] bekertjes vanuit Europese wetgeving.

[4:53:33] En ik snap dat dat in de context van dit debat heel complex is om daar heel erg over in detail

[4:53:39] te gaan debatteren.

[4:53:40] Dus ik zal bij de eerstkomende procedurevergadering de commissie vragen om toestemming voor een

[4:53:47] op dit onderwerp, zodat we met expertise achter de hand netjes kunnen debatteren over dit

[4:53:54] specifieke onderwerp. Dank u wel.

[4:53:56] Dank. Dan geef ik het woord aan de heer Boutkamp van de PVV.

[4:54:02] Dank u wel, voorzitter. Ik sluit mij graag aan bij de woorden van de heer Buizen.

[4:54:10] Dat geldt ook voor het twee-minuten-debat, want ook wij hebben wat in petto.

[4:54:17] Wat ik eigenlijk toch wel mis, is de reflectie van de staatssecretaris op het toegenomen plastic

[4:54:23] gebruik door de herbruikbare harde plastic beker.

[4:54:28] En dat daar dus 30 procent uitval is, meer plastic wordt geproduceerd ten opzichte van

[4:54:33] die bekende, dan komt-ie weer, kartonnen bekertje.

[4:54:36] En deze cijfers die ik net allemaal opnoemde, die komen bij een hele grote vastgoedketen

[4:54:41] vandaan uit het land.

[4:54:42] Dus die hebben heus wel in de gaten wat hun uitvalspresentaties zijn en dergelijke en

[4:54:46] hoeveel energie en water ze verbruiken.

[4:54:49] Dus we zijn gewoon het kind met het badwater aan het weggooien wat dat betreft.

[4:54:53] Voorzitter, ik had een aantal koppen genoemd.

[4:54:56] Ik heb daar nog geen antwoord op gehad, maar dat mag ook per brief van de staatssecretaris,

[4:55:01] want het gaat onder andere over reductiedoelstelling, norm voor hergebruik, hoogwaardige recycling,

[4:55:07] meetmomentrecycling, inzameling en recycling, definitie van plasticvrijheid en de sub-richtlijn.

[4:55:11] En wat ik graag zou willen horen van de staatssecretaris, er is sprake van een subregeling,

[4:55:18] een circulaire plasticnorm en plasticheffing in uw PVV, et cetera, et cetera.

[4:55:22] En de PVV wil graag weten aan welke regelingen, wetten en maatregelen het ministerie van IJW allemaal aanwerkt,

[4:55:29] ook afkomstig uit Brussel.

[4:55:30] Dus als dat ook per brief kan, dan hoor ik dat graag van de staatssecretaris.

[4:55:34] Dat gaan we horen straks in het tweede termijn.

[4:55:37] Mevrouw Wingelaar.

[4:55:38] Ja, dank u wel, voorzitter.

[4:55:40] Dank u wel ook allemaal voor het geven van uw antwoorden.

[4:55:43] Ook inderdaad, wat mij een beetje bezighoudt...

[4:55:47] ...we hebben de afgelopen weken met bijna iedereen die daar op de tribune zit...

[4:55:50] ...gesprekken gehad, we hebben rond de tafel gesprekken gehad...

[4:55:53] ...en ons is echt op het hart gedrukt, het is één voor twaalf.

[4:55:58] En als ik iets mis in dit debat, is of die urgentie echt gevoeld wordt.

[4:56:03] Er houden mij dus nog wat dingen bezig, dat is dat plastic akkoord...

[4:56:07] En de staatssecretaris zei, in 2027 ligt er een norm, maar het maakt wel onderdeel uit van de integrale afweging.

[4:56:17] En ik zou heel graag en heel precies willen weten wat hij daar nou mee bedoelde.

[4:56:23] Dank je wel.

[4:56:24] Duidelijk.

[4:56:25] De heer Gabriels.

[4:56:27] Dank u wel, voorzitter.

[4:56:28] Ja, ik deel datgene wat hiernaast al gezegd is over de urgentie en over de passie die eigenlijk

[4:56:34] gevoeld zou moeten worden om dit de kern van het debat te laten zijn.

[4:56:37] We hebben het heel veel over de een over glas, de ander over bekertjes.

[4:56:40] En ik doe daar aan mee.

[4:56:42] Maar daarboven zit inderdaad die tax shift.

[4:56:44] Daarboven zit belastingprikkels.

[4:56:46] Daarboven zitten echte keuzes voor nog meer beprijzen en stimuleren.

[4:56:51] En dat gesprek, daar hebben we het nog niet over.

[4:56:53] In het kader daarvan wil ik wel nog even de heer Van Oosterbrugge op het hart drukken

[4:56:57] om vaker nog te komen als er circulaire economische debatten zijn,

[4:57:01] omdat de kern van heel veel van wat hier besproken wordt in uw handen ligt.

[4:57:05] En ik wil toch pleiten voor een brief waarin u echt aangeeft wat u...

[4:57:11] Want u zegt dat u er tegen... U legt uit dat het moeilijk is,

[4:57:13] maar u geeft ook aan dat u er wel voor open staat om erover na te denken.

[4:57:18] Wat wel kan, dat zou ons heel erg helpen.

[4:57:21] U zou de staatssecretaris van Milieu heel erg helpen

[4:57:23] om datgene wat u wel kunt doen toch in een brief naar ons te sturen,

[4:57:27] zodat wij in ieder geval gerustgesteld zijn.

[4:57:29] dan. De UPV Textiel heb ik nog een vraag over, of specifiek ook het gewicht, of dat er in de

[4:57:37] bijdrage van de producenten aan producentenorganisaties niet alleen op gewicht gebaseerd kan zijn,

[4:57:42] maar ook op kwaliteit, herbruikbaarheid en levensduur van kleding. Daar heb ik nog geen

[4:57:46] antwoord op gehad. En dank voor de toezegging dat er in 2027 sowieso een circulaire plastic norm

[4:57:54] Dan nog één vraag aan de heer Jansen.

[4:57:59] Meneer Gabriels, u gaat ervan uit dat u een toezegging heeft gekregen, alleen...

[4:58:05] Hij zei ja toen ik vroeg.

[4:58:36] U heeft schijnbaar gehoord dat de Statesecretaris heeft toegezegd met een norm te komen.

[4:58:41] Nee, het ging me er even om. Wij schrijven ook toezeggingen bij, maar dat gaat dan meer om informatieverzoeken.

[4:58:45] Daar valt dit niet onder, dus daarom was ik even in verwarring over wel of geen toezegging.

[4:58:49] Dus dit betreft een toezegging, maar niet over een informatieverzoek van de staatssecretaris.

[4:58:53] Daarom staat het niet op mijn lijst. Gaat u verder.

[4:58:55] Ja, het maakt mij niet uit, als er maar een norm in 2027 ligt.

[4:58:59] En dan nog het laatste, daar vraag ik een toezegging voor,

[4:59:02] of u wel met de zwerfafvalrapers in contact wilt treden en niet alleen met dat onderzoeksbureau wat u noemde,

[4:59:09] om te kijken of er bepaalde soorten plastic die teruggevonden wordt in zwerfafval,

[4:59:13] om die gewoon te kunnen verbieden als er een plasticvrij alternatief is.

[4:59:17] Dank. De heer Pier.

[4:59:20] Ja, dank voorzitter.

[4:59:23] Ik heb een vraag aan de heer Oosterbrug ook nog over die afvalenergiecentrales en vooral ook in hoeverre er nou een gelijkspeelveld is voor die afvalenergiecentrales in Europa.

[4:59:36] Ik heb even wat cijfers op rij gezet om te kijken of dat dan wel klopt en of dat dan ook past bij rechtvaardigheid, wat de heer Van Oosterbrug ook zo belangrijk vindt.

[4:59:46] De verbrandingsbelasting in Nederland bedraagt €39,23 per ton recyclingsresidu.

[4:59:52] In België bedraagt deze belasting €4,21 per ton.

[4:59:57] In Nederland komt daar nog een CO2-effing bovenop die oploopt van €80 tot €100 per ton residu.

[5:00:04] In België geldt geen nationale CO2-effing.

[5:00:07] In Nederland kost een ton recyclingsresidu in 2030 dus €140 en in België €4,21.

[5:00:16] Is dat rechtvaardig en is dit ook misschien wel een nationale kop?

[5:00:21] Ik zou daar graag toch nog wat meer toelichting op willen hebben straks.

[5:00:25] Dank u wel.

[5:00:26] Dank.

[5:00:26] Dit kost iets.

[5:00:29] Ja, voorzitter, hoe gaan we naar een circulaire economie als we geen verschuiving gaan realiseren

[5:00:37] van belasting, van arbeid naar grondstof, is de grote vraag aan de staatssecretaris van

[5:00:42] Financiën.

[5:00:42] Want volgens mij kan dat dus niet.

[5:00:44] Dus dan kunnen we al die doelen nu in de prullenbak gooien.

[5:00:47] Ik wil dus ten eerste een serieuze toezegging van de staatssecretaris...

[5:00:52] dat hij met een brief komt waarin hij precies uitlegt...

[5:00:57] hoe hij maximaal de ruimte die er is binnen zijn portefeuille gaat benutten...

[5:01:03] om wel tot die tax shift te komen die nodig is.

[5:01:07] Wat kan wel inderdaad, zeker gezien we toch bezig gaan zijn...

[5:01:12] een hervorming van de belastingstelsel. En ik vraag hem anders om dan maar toe te lichten

[5:01:20] hoe we anders die circulaire doelen gaan halen. Dus graag een brief, want het is het minste wat

[5:01:24] we kunnen doen. Want anders, ja, ik weet niet hoe we dit voor elkaar gaan krijgen. Dan waren er wat,

[5:01:29] denk ik, vergeten vragen. Ik had eigenlijk aan beide bewindspersonen gevraagd en de ene heeft

[5:01:35] er gedeeltelijk op gereageerd, maar de staatssecretaris van Financiën nog niet helemaal. Ik was benieuwd of

[5:01:41] of de staatssecretaris van Financiën zich aan RLE-aanbevelingen,

[5:01:46] de drie grote RLE-aanbevelingen, of hij zich daaraan houdt,

[5:01:49] net zoals zijn voorgangers, het vorige kabinet.

[5:01:53] En is hij ook bereid om samen met de twee andere bewindspersonen,

[5:01:58] dus dat is ook even een vraag aan de andere staatssecretaris,

[5:02:02] die ik nog niet terug heb gehoord,

[5:02:04] om te kijken waar ze samen met extra acties kunnen komen

[5:02:08] en daar de Kamer in Q1 over te informeren.

[5:02:10] Dus de drie bewindspersonen die hier centraal staan, samen, de koppel bij elkaar,

[5:02:16] deze uitdagingen serieus nemen en kijken wat kan.

[5:02:19] En vervolgens samen de Kamer informeren wat er dan aan extra acties uitkomt.

[5:02:23] Zijn ze daartoe bereid? Die laatste vraag is dus voor beide.

[5:02:27] En tenslotte de toezeggingen van de staatssecretaris van Milieu.

[5:02:31] Dank daarvoor over de ja-ja-sticker en het verbod op reclame.

[5:02:35] Daar zou de staatssecretaris op terugkomen.

[5:02:36] Ik zou heel graag willen dat hij daar een indicatie van geeft

[5:02:40] wanneer hij daarop terugkomt, wat hij daarmee gaat doen, dat zou fijn zijn.

[5:02:47] Dank. Dan wil ik het woord geven aan de beide staatssecretarissen.

[5:02:52] We hebben nog wat tijd, net een beetje geïnventariseerd.

[5:02:55] Ze hebben ongeveer twintig minuten nodig voor de beantwoording.

[5:02:58] Ik wil het laatste kwartier gebruiken voor de toezegging.

[5:03:00] Dus er is nog ruimte voor gesprek.

[5:03:02] Ik geef geen maximum interrupties, maar dus daar is ruimte voor.

[5:03:06] Maar hou het dan wel een beetje kort.

[5:03:08] En laten we kijken hoe we dat met elkaar vorm kunnen geven.

[5:03:10] Dan geef ik eerst het woord aan de heer Van Oosterbruggen.

[5:03:15] Dank u wel, voorzitter.

[5:03:18] De eerste vraag, of ik hier vaker wil komen?

[5:03:20] Nou, dat waardeer ik zeer, graag.

[5:03:23] Dus het antwoord is ja, maar uiteraard op uw uitnodiging.

[5:03:26] Ik nodig mezelf nooit uit, doe ik nooit op feestjes.

[5:03:29] Dus ja, als u mij uitnodigt, dan kom ik, tenzij er andere debatten zijn.

[5:03:36] Twee, techshift, of ik dat serieus neem?

[5:03:38] Nou, volgens mij heb ik dat gezegd. Dat gaan we doen.

[5:03:40] Volgens mij heb ik alleen maar verwachtingen proberen te temperen.

[5:03:42] Dus en dit is echt ook onderdeel van hoe wij aankijken naar een nieuw belastingstelsel.

[5:03:47] Dat heb ik over het debat van drie weken geleden, waar vanavond nog een twee minuten debat over staat

[5:03:53] op het gebied van fossiele subsidies, samen met mijn collega Hermans.

[5:03:59] Ook een en ander over toegezegd, wat ik net ook al zei.

[5:04:02] En daar komt dus in het voorjaar een brief waarin wij ingaan op de verschuiving in belastingmix.

[5:04:10] Mooi Nederlands voor tax shift, zeg maar.

[5:04:12] Dus dat hebben we toegezegd.

[5:04:14] Ja, ik kan nog een keer toezegging noemen, maar het is dezelfde brief.

[5:04:16] Komt in het voorjaar.

[5:04:19] Dan of ik onderschrijf de doelen van de RLE.

[5:04:22] Volgens mij heeft mijn collega daar net over gezegd dat hij dat onderschrijft.

[5:04:25] Ja, dat is echt super.

[5:04:26] Want hij spreekt namelijk namens het hele kabinet.

[5:04:28] Eenheid voor kabinetsbeleid.

[5:04:29] Dus daar hoor ik bij sinds kort.

[5:04:32] Dus ja, het zou echt een hele mooie

[5:04:35] stijlfiguur zijn als ik nou zou zeggen dat ik het niet onderschrijf.

[5:04:38] Doe ik dus niet. Ik onderschrijf het uiteraard, maar dat heeft de heer Janssen al gezegd.

[5:04:44] En dat waren volgens mij mijn vragen.

[5:04:46] O ja, nog een vraag over België en rechtvaardigheid.

[5:04:53] Nou, rechtvaardig wil niet zeggen gelijk.

[5:04:56] Dat is denk ik een hele belangrijke toevoeging erbij.

[5:04:59] En ik heb zelf deze vraag in dertig seconden net voorbereid.

[5:05:03] En als we kijken naar de prijzen voor het verbranden van afval in België,

[5:05:05] dan zijn die substantieel en heel erg gespecificeerd per afvalstroom.

[5:05:09] Nou ja, in ieder geval niet zeggen dat dat goedkoop is.

[5:05:12] Waar ik me dan in ieder geval op macroniveau aan vasthoudt, is dat wij,

[5:05:16] ik weet niet of we daar blij moeten zijn of niet,

[5:05:18] maar we zijn een netto importeur van afval voor verbranding.

[5:05:20] Dus ja, uiteindelijk, als we het hebben over rechtvaardigheid en eerlijk,

[5:05:24] op dit moment is niet te mixen dat wij ineens al ons afval naar het buitenland gaat,

[5:05:27] omdat het daar veel goedkoper is. Dus dat wou ik daar graag even het plaatje inkleuren.

[5:05:32] Is het rechtvaardig? Ja. Zitten er verschillen in Europa? Ja.

[5:05:36] Zoals dat ook vaker gebeurt tussen landen met accijns en alles wat je wil beprijzen, normeren, weet ik het allemaal.

[5:05:45] En dat dat iets is wat continu gewogen wordt, is ook een feit.

[5:05:50] Moet je je voorstellen dat België ineens een subsidie gaat geven op het verbranden van afval.

[5:05:54] En als ons afval daarheen gaat, dan denk ik dat we in no-time contact hebben met België.

[5:05:58] Hoe kan dit? Hoe gaat dit? En wat kunnen we daarin doen?

[5:06:00] Dit soort dingen wegen we, ook in het belastingplan.

[5:06:02] En dat hebben we volgens mij recent gedaan.

[5:06:04] Dat kan ik erover zeggen.

[5:06:05] Dank voor uw heldere beantwoording.

[5:06:08] Ik zie twee interrupties voor nu.

[5:06:10] Dit kost iets.

[5:06:12] Ik begrijp nog steeds niet wat er dan in die brief in het voorjaar komt.

[5:06:15] Misschien ben ik gewoon een beetje dom.

[5:06:18] Maar misschien kunt u dat ook iets beter toelichten.

[5:06:20] want ik wil heel graag weten specifiek of daar in die brief komt te staan

[5:06:26] welke maatregelen binnen het belastingstelsel u kunt nemen

[5:06:29] om die circulaire economie te bevorderen.

[5:06:31] Dat even concreet.

[5:06:33] En als laatste vraag had ik de vraag, die had ik eigenlijk al gesteld,

[5:06:37] maar die is nog niet door u beantwoord.

[5:06:38] Ik vroeg aan u, via de voorzitter, aan de staatssecretaris van Financiën

[5:06:43] om met de andere twee bewindspersonen te gaan zitten

[5:06:46] en te kijken naar deze hele serieuze uitdaging die we hebben.

[5:06:49] Dat is nog groter dan de energietransitie.

[5:06:51] Dat hoef ik de staatssecretaris niet te vertellen.

[5:06:53] En vervolgens gezamenlijk met een brief naar de Kamer te komen, waarin ze gezamenlijk aangeven

[5:06:59] welke extra acties ze gaan ondernemen om deze circulaire economie eindelijk van de grond

[5:07:04] te krijgen.

[5:07:05] Dus die twee vragen.

[5:07:06] Dank.

[5:07:07] Dan geef ik het woord aan de staatssecretaris.

[5:07:09] Ja, dankuwel.

[5:07:10] Naar die eerste vraag.

[5:07:13] Er loopt een onderzoek over wat we allemaal gaan doen op het gebied van tax shift of verschuiving

[5:07:18] in de belastingmix.

[5:07:18] en dat komt in een brief en daarin gaat staan wat we gaan doen, wat we gaan nog ontwikkelen.

[5:07:24] Misschien moet er nog iets onderzocht worden, maar dat zit erin.

[5:07:26] En wat erin staat, dat weet ik niet, want het loopt nog en die brief moet nog geschreven worden.

[5:07:30] Dus de vraag, komt er een brief waarin staat wat de plannen van het kabinet zijn

[5:07:34] op het gebied van verschuiving in de belastingmix?

[5:07:37] Dus het antwoord is nog steeds ja. Dus die brief komt. En wanneer komt die dan?

[5:07:40] Voorjaar. Tweede vraag, dat is, kijk hoe het in het kabinet werkt.

[5:07:46] Wij overleggen heel veel met elkaar. Echt heel veel.

[5:07:49] Ik zit trouwens...

[5:07:52] Nee, absoluut niet.

[5:07:54] Nee, het is heel goed om elkaar goed in de ogen te kijken.

[5:07:58] Maar dit soort dingen, dat doen wij. We doen niet anders.

[5:08:02] Zelfs zo'n debat als vandaag wordt enorm afgestemd.

[5:08:05] Zowel tussen de bewindspersonen als ook ambtelijk.

[5:08:08] Vanwege het feit dat het plaatje moet kloppen.

[5:08:11] Het zou echt heel bijzonder zijn als er doelen worden gesteld...

[5:08:13] en dat ik daarna helemaal mijn eigen belastingplan maak ten aanzien van het plan.

[5:08:18] Dus zeg maar, die communicatie tussen bewindspersonen,

[5:08:21] nou die is er op z'n zachtst gezegd, is die er, zeg maar, dus.

[5:08:25] Ja, ik, moet ik duidelijker zijn?

[5:08:27] Nee, u bent heel erg duidelijk.

[5:08:30] Kort, samenvattend, afsluitend, lid Kosti Tjeroven.

[5:08:34] Dat is wel heel streng, voorzitter.

[5:08:36] Nee, maar dit is fundamenteel, want we willen juist dat die drie bewindspersonen

[5:08:41] hier duidelijk naar de Kamer toe ook met elkaar samenwerken.

[5:08:43] Ik vraag niet of jullie samenwerken.

[5:08:45] Dat ga ik dan maar vanuit.

[5:08:47] Maar laat dat blijken naar de Tweede Kamer.

[5:08:49] Dus door samen een brief te schrijven waarin u aangeeft

[5:08:54] welke extra maatregelen u gaat nemen voor die circulaire economie.

[5:08:58] Als u zegt, Pia de voorzitter, nou we nemen geen extra maatregelen,

[5:09:02] dan kan dat ook een conclusie zijn.

[5:09:03] Maar ik zou heel graag een nieuwe traditie in gang willen zetten vanuit het kabinet.

[5:09:08] Dat deze drie bewindspersonen voortaan gewoon gezamenlijk brieven gaan sturen

[5:09:12] waarin ze nieuwe maatregelen aankondigen of niet.

[5:09:17] Dus dat is mijn concrete vraag.

[5:09:18] Wilt u alstublieft een nieuwe brief sturen?

[5:09:21] Dank. Ik vermoed dat u die toezegging niet krijgt.

[5:09:23] Er zijn wellicht ook andere middelen om dit af te dwingen.

[5:09:25] Maar we gaan het zien. De staatssecretaris...

[5:09:28] We sturen een brief.

[5:09:30] Kijk, zo doen we zaken.

[5:09:32] Dat heb ik volgens mij al 38 keer gezegd.

[5:09:34] Twee. En ook heel belangrijk.

[5:09:35] Al die brieven stemmen wij ook af in onderradeministerraad.

[5:09:39] En dan staat het hele kabinet erachter.

[5:09:42] Dat is echt heel belangrijk. Daar kan ik echt van op aan.

[5:09:46] En wie ondertekent het?

[5:09:47] Als het een brief is die alleen maar over belastingstelselen gaat, dan onderteken ik hem.

[5:09:51] En als het een belastingstelselbrief is...

[5:09:53] met ook nog eens een keertje allerlei ingewikkeldheden...

[5:09:54] op het gebied van belastingderving of dekking of kies-me-wat...

[5:09:58] dan ondertekent mijn collega van Financiën ook mee.

[5:10:01] En als er toevallig ook allerlei keuzes en doelen in staan...

[5:10:03] die toevallig te maken hebben met klimaat en groene groei,

[5:10:06] dan tekent mevrouw Hermans ook mee.

[5:10:08] Dus we kijken per brief over wat erin staat en hoe we dat dan doen.

[5:10:12] Meestal bij dit soort zaken gebeurt het dat op een beleidstrijd een brief wordt geschreven.

[5:10:17] En als kabinet onderschrijven we dat.

[5:10:20] Ik teken ook niet mee bij OCW of bij Defensie.

[5:10:26] U kunt er van uitgaan dat het kabinet achter elke brief staat en dat het goed overlegd wordt.

[5:10:29] Dank. De heer Pierik.

[5:10:34] Ja, dank, voorzitter.

[5:10:36] Ik ben blij dat de staatssecretaris in ieder geval ook onderstreept dat er dan grote verschillen zitten

[5:10:41] in die tarifering van die afvalverwerking.

[5:10:46] En dan nog twee aansluitende vragen.

[5:10:48] Eén, is de staatssecretaris dan ook met mij eens dat de concurrentie ten opzichte van afvalenergiecentrales

[5:10:56] in het buitenland verslechterd?

[5:10:57] En is het dan ook nog steeds rechtvaardig als, door die concurrentieverslechtering, mocht

[5:11:03] hij dat toegeven, ook die afvalenergiecentrales dreigen om te vallen?

[5:11:11] Dank u, voorzitter.

[5:11:13] Concurrentie is iets wat je meet, zeg maar, tussen landen en op dit moment zien we afval

[5:11:19] onze kant op komen omdat het aantrekkelijk is om in Nederland afval te verbranden.

[5:11:23] Dus ja, dat is echt wel de situatie waar we in zitten en dat is ook een van de variabelen

[5:11:27] waarop je daarna je belastingmix afstemt.

[5:11:31] Dus wij doen niet aan oneerlijke concurrentie voordelen of staatstuin of juist de andere kant op.

[5:11:37] En in de mix hoe het nu zit zijn wij een netto ontvanger van afval omdat het hier zo aantrekkelijk is.

[5:11:42] Dank.

[5:11:43] Kortaf ronderd hierover, de heer Pieter.

[5:11:45] Ja, die cijfers zijn natuurlijk gebaseerd op de periode dat er nog geen CO2-effing in Nederland was.

[5:11:50] Dus ik bedoel, die CO2-effing, dus die extra belasting voor de afvalenergiecentrales,

[5:11:53] Dat resulteert natuurlijk wel in een andere afweging, een andere concurrentiepositie.

[5:12:00] En zoals met alles, weeg je dat dus en bij de voorjaarsnota en in het najaar bij belastingplan

[5:12:04] om uiteindelijk te komen tot wat voor dat jaar de beste mix wordt?

[5:12:09] Dank. Kijk even verder rond, dan zie ik de heer Boutkamp.

[5:12:14] Of toch de heer Gabriels?

[5:12:16] Volgens mij waren we toch nog bezig in het beantwoorden van de tweede termijn.

[5:12:21] En zouden we daar dan op de antwoorden, dat volgens mij de heer Oosterbrugge heeft, van Oosterbrugge heeft het antwoord gegeven, en dan zouden we nog...

[5:12:28] Of u kunt nu het gesprek aangaan met de heer Oosterbrugge over zijn beantwoording.

[5:12:32] Oh nee, dan heb ik nog...

[5:12:34] Maar volgens mij was het dan wel best wel dagelijk.

[5:12:35] Ja, sorry, dan heb ik een excuus daarvoor.

[5:12:37] Dan heb ik nog één korte vraag. Het gaat niet alleen om de techshift, maar het gaat ook om heel veel andere prikkels op uw terrein,

[5:12:44] die te maken hebben met het binnenlaten van allerlei fast fashion en in ieder geval...

[5:12:49] Dus wilt u dan in die brief die gestuurd gaat worden, die u vaak benoemd heeft,

[5:12:53] in ieder geval ook breder kijken dan alleen die tech shift, maar ook allerlei andere

[5:12:58] zaken die te maken hebben met fiscaliteiten om de circular economy te verbeteren?

[5:13:03] De staatssecretaris.

[5:13:05] Dank voor deze verduidelijking.

[5:13:08] Wij belasten op dit moment geen fast fashion.

[5:13:10] Dus er is geen specifieke prikkel op goedkope kleding.

[5:13:15] Wij hebben bijvoorbeeld B2 op alles wat met kleding te maken heeft, producten, dus daar maken wij op dit moment geen onderscheid voor.

[5:13:22] Dat is ook echt heel lastig, van wanneer is kleding dan goedkoop en wanneer is kleding dan vast.

[5:13:26] Dus dat is geen fiscale vraag, als je het mij vraagt.

[5:13:30] En tegelijkertijd, ja, er zijn veel meer secundaire doelen die relevant zijn voor belastingheffing, om maar even wat te noemen.

[5:13:38] gezondheid, veiligheid. Daar zijn wij natuurlijk uiteraard mee bezig. Dat zit dus ook allemaal

[5:13:45] in dat soort brieven met betrekking tot hoe wij in de toekomst onze belastingmix in de

[5:13:50] breedheid willen hebben. Maar fast fashion is iets te specifiek volgens mij om specifiek

[5:13:56] op te richten.

[5:13:58] Boutkamp.

[5:14:00] Dank u wel, voorzitter. Ik hoorde de staatssecretaris zeggen over de import van afval naar de verbrandingsoverstoek.

[5:14:09] In 2021 exporteren we 789.000 ton brandbaar afval naar het buitenland toe.

[5:14:18] Wij vanuit Nederland.

[5:14:20] Met de CO2-heffing die daarop gaat komen, zal dat dus gewoon stijgen.

[5:14:26] De staatssecretaris had het zelf over de weglek-effecten, die zullen alleen maar toenemen.

[5:14:30] En in datzelfde jaar, in 2021, importeerden we 1,1 miljoen ton afval.

[5:14:39] We kennen allemaal nu de dagelijkse beelden vanuit Rome met afval naar de AIB, de Amsterdamse

[5:14:45] Afvalcentrale voor Branden.

[5:14:48] Nou, komend jaar gaat dat vier treinen per dag worden.

[5:14:51] Mijn vraag is nu, want ik zie de voorzitter al naar voren gaan, hoe rijmt dat nou met

[5:14:58] toch die beantwoording over die beprijzing met die CO2-effing?

[5:15:02] Want zoals de heer Pierink terecht zegt, er zit een kop op.

[5:15:06] Nou, waar staat het hoofdlijnakkoord? Geen koppen.

[5:15:08] Ik hoorde u ook zeggen, de staatssecretaris zeggen, we gaan het uitzoeken.

[5:15:12] Maar in de voorjaarsnota moet er dadelijk al een besluit overgenomen worden.

[5:15:15] Dus wanneer kunnen wij dan A, die brief, en dan krijgen we voor die tijd en een antwoord erop?

[5:15:20] De staatssecretaris.

[5:15:23] De brief heb ik volgens mij al een paar keer gezegd, die komt voor de voorjaarsnota, dus die komt.

[5:15:27] Dus het voorjaar, heb ik gezegd.

[5:15:31] En dan twee, u geeft in uw antwoord aan, op de een of andere reden is het kennelijk aantrekkelijk

[5:15:35] om dus iets van 780, het zijn uw cijfers, ik heb het nu niet gecontroleerd en bij me,

[5:15:39] en dan 1,1 miljoen importeren, oftewel, we zijn een netto importeur van afval.

[5:15:44] Ja, dat is met wel meer producten zo.

[5:15:46] Bij een handelsbalans die voor Nederland doorgaat, exporteren wij meer, maar op afval importeren

[5:15:52] wij meer.

[5:15:53] Ja, ik denk dat we dit onderwerp nu ook wel voldoende behandeld hebben.

[5:15:56] De heer Buijs nog een interruptie, anders ga ik door naar de staatssecretaris Janssen.

[5:16:00] De staatssecretaris.

[5:16:08] Het lid Kostic.

[5:16:09] Het onderzoek waar de staatssecretaris van Financiën het over had,

[5:16:12] over de mogelijkheden, etcetera.

[5:16:14] Van welke, komt het van alle ministeries?

[5:16:16] En wanneer ongeveer komt het, is het 2030, 2020, volgend jaar?

[5:16:21] Een indicatie zou voldoende zijn.

[5:16:28] De staatssecretaris.

[5:16:30] Er wordt een extern onderzoek uitgevoerd op dit moment, dus dat is extern.

[5:16:34] Er wordt niet intern uitgevoerd, maar extern.

[5:16:35] en sowieso komen met een brief wat vanuit intern financiën komt over hervorming van de belastingmix.

[5:16:43] Voorjaar, alles wat ik stuur en toezeg komt ongeveer het voorjaar.

[5:16:47] Dus mocht iemand nog vragen wanneer er een brief komt, voorjaar.

[5:16:51] Ongeveer in het voorjaar.

[5:16:53] Dan gaan we door naar de volgende staatssecretaris. Ik vraag het woord aan de heer Jansen.

[5:16:58] Dank voorzitter. Ik heb twee partijen gehoord die een tijdelijk minutendebat hebben aangevraagd.

[5:17:04] Ik heb ook de vraag van de heer Buijs over een technische briefing.

[5:17:06] Het betreft wanneer het nou een bekertje is van papier, dan wel plastic, hoe het dan zit met de Europese norm.

[5:17:12] Het lijkt mij wel slim als we zorgen dat uw technische briefing dan voor de tweede

[5:17:15] NUTO-debat plaatsvindt.

[5:17:17] Dan scheldt misschien weer een motie die zou moeten worden ingediend.

[5:17:21] Dus ik wil daar wel ook richting de voorzitter verzoeken om dat te geven.

[5:17:25] Ik probeer daar rekening mee te houden of dat mogelijk is op die manier, voorzitter.

[5:17:31] Dan heb ik een aantal vragen.

[5:17:35] De vraag van de heer Boutkamp ging over...

[5:17:38] Ik heb hem goed begrepen.

[5:17:39] U vraagt of de plasticnorm ook zal werken voor kunststofleidingen.

[5:17:44] Dat is eigenlijk de vraag die u stelde.

[5:17:45] Volgens mij ben ik daar en ik zie nee schudden, voorzitter.

[5:17:50] Ik wil geen interruptie uitlokken, maar ik ben wel heel benieuwd wat de heer Boutkamp hiervan vindt.

[5:17:58] We praten eigenlijk langsbaarheid net zoals toen de tijd met Maritiem en Marine.

[5:18:01] Maar in dit geval...

[5:18:03] Kijk, er wordt een risiclaat vereist dadelijk in de harde plastic leidingen,

[5:18:07] die we allemaal kennen, zeg maar, in de grond of regenpijpen, noem ze maar op allemaal.

[5:18:12] Maar er zijn ook, zeg maar, plastic appendages, zoals het al zo mooi heet,

[5:18:15] oftewel kleppen en afsluiters en dergelijke, die onder druk staan.

[5:18:18] Dan heb ik het over drinkwaterleidingen, maar ook gasleidingen.

[5:18:22] Mijn vraag is aan de staatssecretaris, er wordt nu dat geëist,

[5:18:26] maar kan dat eigenlijk wel, zo'n eis van zoveel procent risiclaat toevoegen,

[5:18:31] is dat niet in strijd met andere veiligheidswetgeving die er is.

[5:18:35] Dat is eigenlijk de vraag die ik heb, want dan zitten we dus een wet te maken

[5:18:38] om recyclaat toe te voegen, terwijl een andere wet zegt dat mag je helemaal niet doen,

[5:18:42] dat veiligheidsoveiligheid. En we kennen allemaal de gasklappers in dit land.

[5:18:45] Ja, dat willen we toch niet nog een keer hebben doordat we recyclaat gaan toevoegen.

[5:18:49] Helder. De staatssecretaren.

[5:18:51] Nou, voorzitter, het is natuurlijk wel gebruikt dat wij ook wetgeving met elkaar afstemmen.

[5:18:55] Dus op het moment dat daar strijdigheid zou zijn, dan wordt daarop geacteerd.

[5:18:58] Maar het is niet zo dat wij met een wet gaan komen over een recyclaat dat die vervolgens

[5:19:03] strijdig is met andere wetten die er zijn.

[5:19:06] We gaan nu even door, staatssecretaris.

[5:19:11] Een vraag van de heer Boutkamp, voorzitter.

[5:19:13] Hoe houdt de EU plastic tax uit eigen middelen?

[5:19:17] Houdt die niet innovatie of verbetering tegen?

[5:19:19] Want producenten voelen dat eigenlijk niet.

[5:19:21] De heer Boutkamp heeft een punt.

[5:19:23] Van de heffing aan zich gaat geen prikkel uit.

[5:19:25] Daarvoor is beleid van lidstaten zelf nodig.

[5:19:27] Dat is ook precies de reden waarom ik werk aan maatregelen voor de circulaire plasticketen,

[5:19:31] waar plastic producten recyclbaar zijn.

[5:19:34] Dat doen we onder andere via de circulaire plasticnorm, waar we al een paar keer over hebben gesproken.

[5:19:38] Ook onderzoeken we welke afvullende maatregelen nog mogelijk zijn om recyclbare plastics uit

[5:19:43] de verbrandingsoven te halen.

[5:19:45] Tot slot komen er ook steeds meer Europese regelgevingen, zoals de verpakkingsverordening,

[5:19:50] waarin eisen aan recyclbaarheid en verplicht gebruik van plasticrecyclaat worden gesteld.

[5:19:56] Een andere vraag van de heer Boutkamp.

[5:20:02] Hoe komt de staatssecretaris op de ingeschatte kosten voor de UPV-luiers en incontinentieproducten

[5:20:08] die anders zijn dan bij het lid Boutkamp bekend?

[5:20:11] Ik weet natuurlijk niet welke bron de heer Boutkamp gebruikt voor de aangedragen kosten.

[5:20:17] Wij hebben onderzoek laten uitvoeren naar het mogelijke financiële effect van de invoering

[5:20:22] van de UPV-luiers en incontinentieproducten.

[5:20:25] Dit onderzoek is openbaar, staat op internet en is ook gedeeld met diverse producenten,

[5:20:30] inzamelers en recyclers.

[5:20:32] Dat is het antwoord dat ik richting de heer Boutkamp moet geven, voorzitter.

[5:20:36] Dan heb ik nog een vraag over de effecten op andere terreinen van de overgang naar hergebruik.

[5:20:42] In de brief over de evaluatie van de subregeling heb ik aangegeven dat de prioriteit nu ligt

[5:20:49] bij het wijzigen van de regelgeving.

[5:20:50] Eind 2025 gaan we bekijken of er aanleiding is of meerwaarde voor verder onderzoek naar de brede

[5:20:57] effecten van de reductiemaatregelen.

[5:21:01] Dan heb ik een vraag voor mevrouw Wingelaar.

[5:21:04] Die ging over de plasticnorm in 2027.

[5:21:07] Ik zei dat we die wel integraal zouden wegen.

[5:21:09] Hoe zit dat nou precies?

[5:21:10] Nou, de plasticnorm is aangekondigd voor 2027, punt.

[5:21:15] Alleen voorafgaand daarnaast zullen we natuurlijk ook kijken naar een heffing die is aangekondigd.

[5:21:21] Wat is dat dan voor economisch of ecologisch effect in samenhang met elkaar?

[5:21:25] Dus we kijken integraal, voordat we met de plasticnorm kijken, wat is de afweging die wij maken als kabinet

[5:21:31] op alle verschillende beleidstrijden die hiermee gemoeid zijn, voorzitter.

[5:21:34] Dus hij komt in 2027.

[5:21:37] Nog een vraag van mevrouw Wingelaar.

[5:21:39] Wat ga ik doen aan die, oh ja, dat ging over dat staatsgeld in de grensstreek, België.

[5:21:45] Even kijken hoor.

[5:21:49] Ik had in eerste termijn aangegeven dat het wat ons betreft eigenlijk een tijdelijk probleem is.

[5:21:55] Na invoeding van de Verpakkingenverordening zou dat probleem kleiner moeten zijn.

[5:21:58] Nu is de situatie inderdaad, daar geef ik mevrouw Wingelaar gelijk, dat sommige fabrikanten

[5:22:02] dezelfde flessen verkopen in Nederland als in hun buurland, in dit geval België.

[5:22:07] Dat is hun eigen verantwoordelijkheid, want zij kiezen daar zelf voor.

[5:22:10] Ze nemen verliefd dat ze hierdoor geld verliezen aan statiegeld dat onterecht wordt geïnd.

[5:22:15] Aparte flessen maken van Nederland en andere landen is blijkbaar kostbaarder

[5:22:19] dan dit effect wat kan optreden.

[5:22:22] En de producenten, Vereniging Verpakt, zijn verantwoordelijk voor de werking

[5:22:25] en financiering van het hele staatsgeldsysteem.

[5:22:28] Dus ook de Jumbo en de Albert Heijn doen dat.

[5:22:32] Dus als het ook in de grensregels goed werkt, maar ja, nogmaals,

[5:22:36] de verantwoordelijkheid ligt wel uiteindelijk daar waar die hoort.

[5:22:40] Het is wel duidelijk dat er zo snel mogelijk meer innaamapparaten moeten komen,

[5:22:44] zoals ik al eerder betoogde, dat is ook het wat verpakt, wat wij meegeven,

[5:22:49] dat ze daarbij zeker ook nog oog moeten hebben voor de grensregio's.

[5:22:55] Een vraag van de heer Gabriels, die ging over die tariefdifferentiatie textiel.

[5:23:00] Nou, tariefdifferentiatie op basis kwaliteit komt er,

[5:23:04] dus producenten moeten meer gaan betalen voor minder circulaire producten.

[5:23:08] Zo pakken we hem in principe voor het gebied van textiel aan.

[5:23:11] Nog een vraag.

[5:23:14] Kan ik de UPV aanpassen tot tariefdifferentiatie voor verpakking met laag risico op zwerfafval?

[5:23:21] Is dat een mogelijkheid?

[5:23:22] Ik vind het een interessant idee om tariefdifferentiatie te gebruiken om circulariteit te simuleren.

[5:23:28] Zwerfafvalrisico zou hier een voorbeeld van kunnen zijn.

[5:23:31] Het is wel belangrijk dat tariefdifferentiatie uitvoerbaar blijft.

[5:23:34] We moeten dus wel goed kijken hoe we die tariefdifferentiatie dan voor gaan schrijven.

[5:23:39] We moeten dit op dit moment schrijven alleen voordat de tariefdifferentiatie moet plaatsvinden

[5:23:42] in de UPV-systemen, maar niet op welke kenmerken.

[5:23:46] Maar dit willen we wel meenemen doorwikkelaan op het traject voor de UPV.

[5:23:51] Dan heb ik een vraag van de heer Ginwis, mevrouw Rodekerk en de heer Pierek.

[5:23:57] Hoe kunnen we circulaire bedrijven die het lastig hebben, tegemoetkomen?

[5:24:01] Ik denk dat het van groot belang is om te kijken wat we kunnen doen richting die bedrijven.

[5:24:05] Dels zijn hiervoor de middelen uit het Klimaatfonds beschikbaar.

[5:24:07] Ook daar hebben we al eerder met elkaar bij stilgestaan.

[5:24:10] De 267 miljoen euro zijn met name gericht op structurele investeringen in recyclingtechnieken.

[5:24:17] Deze zijn afkomstig uit de per se vroege fase opschaling van het Klimaatfonds.

[5:24:22] Ten aanzien van eventuele overgeïnstigde klimaatfondsmiddelen heb ik in eerste termijn al aangegeven

[5:24:26] dat de mogelijkheid van een subsidieregeling om de onrendabele top van circulaire technieken

[5:24:31] af te dekken zeer recent is onderzocht door KPMG in de studie naar financiële prikkels

[5:24:35] voor circulaire economie.

[5:24:39] Vraag van de heer Gabriels.

[5:24:41] Het ging over de sferfafvalrapers.

[5:24:43] Of ik met ze in gesprek wil gaan?

[5:24:45] Ja, dat kan ik zeker doen.

[5:24:48] Lid Kostic.

[5:24:51] Kunnen de bewindspersonen in de actualisatie

[5:24:52] van het nationaal programma meer focus

[5:24:54] op gebruiksvermindering leggen?

[5:24:57] Ja, verminderen van het grondstoffengebruik

[5:24:59] door efficiëntie in bijvoorbeeld delen

[5:25:01] van producten is onderdeel van de eerste

[5:25:03] circulaire strategie. Dus nemen we zeker

[5:25:05] mij bij de actualisatie van het MPCE.

[5:25:12] Het programma is van het hele kabinet, dus dat doen we dan ook in samenhang met alle verschillende departementen.

[5:25:19] Dan had ik die vraag over de ja-ja-sticker. Daar ga ik voor de zomer op terugkomen.

[5:25:23] Voor mij was ik er nog schuldig aan lid kost iets.

[5:25:26] En dan de laatste voorzitter die ik heb, dat is van mevrouw Rodekerk.

[5:25:30] Hoe kijkt de staatssecretaris naar probe-pricing bij het inkoopbeleid van de Rijksoverheid?

[5:25:34] Ook daar de termijn voor de zomer.

[5:25:38] En overigens misschien ook nog even in een bredere context.

[5:25:41] We hebben natuurlijk gesproken, ook heel uitgebreid vandaag,

[5:25:43] over bekers en bakjes en de 25 cent.

[5:25:46] We hebben uitgelegd wat daar de redenatie achter is.

[5:25:49] Ik denk dat het goed is om daar nader over na te denken.

[5:25:52] En dat zal ongetwijfeld bij de tweede mutodebatte aan bod gaan komen.

[5:25:55] En dan zal ook duidelijk blijken wat we uiteindelijk hiermee gaan doen.

[5:26:02] Dan kijk ik even naar de kant van de Kamer of allereerst alle vragen beantwoord zijn.

[5:26:09] Ik was teruggekomen op de toezegging over de...

[5:26:13] Ik wil eerst even ter controle of alle vragen beantwoord zijn door beide staatssecretarissen.

[5:26:19] Ja? Oké, dan geef ik het woord aan mevrouw Rodderkerk.

[5:26:27] Ik vroeg me af of het mogelijk is een twee minuten debat aan te vragen.

[5:26:29] Is er iets gebeurd? Oké, super.

[5:26:31] De heer Boutkamp, een vraag van u is niet beantwoord.

[5:26:36] De staatssecretaris gaat nu heel makkelijk af van het onderwerp van de condor de bekers

[5:26:41] door te verwijzen naar het Twee Minutenbat.

[5:26:43] En dan hopelijk er meer te zijn.

[5:26:44] Maar daarmee ontneemt hij eigenlijk deze Kamer de interruptie om op dit onderwerp toch door te kunnen gaan.

[5:26:50] Want wat komt er dan dadelijk bij dat Twee Minutenbat als informatie naar voren?

[5:26:55] Of krijgen we voor die tijd een brief waarin tekst en uitleg staat hoe het ministerie tegenaan kijkt?

[5:27:00] Want ik heb al een paar keer verwezen naar een aantal zaken.

[5:27:03] Ja, daar ben ik dan wel eens heen gegaan, hoe het ministerie dan daar tegenaan kijkt.

[5:27:07] Duidelijk, duidelijk. Dus de vraag is welke informatievoorziening...

[5:27:10] Maar goed, er gaat ook bij de technische briefing aan bod komen over het percentage plastic in een beker.

[5:27:16] Dan is het dan plastic of is het geen plastic.

[5:27:18] Wat ook daar aan bod zou komen, daar komt ook in de brief, zou ik daarop ingaan,

[5:27:24] hoe wij omgaan met de bekers en de plastic bakken, waar we ook vandaag discussie over hebben gehad.

[5:27:28] Ik hoor namelijk ook de opmerkingen van de Kamer en we kijken hoe we daar op de juiste manier om moeten gaan.

[5:27:38] Ja, de staatssecretaris had in een eerdere ronde toegezegd dat hij ging kijken naar de

[5:27:45] mogelijkheden om de reclame op wegwerpproducten aan te pakken.

[5:27:50] Er was een juridische verkenning en dan had hij iets over gezegd dat hij dan verder naar

[5:27:53] zou kijken welke mogelijkheden er waren.

[5:27:55] Ik was dus vooral benieuwd wanneer hij daar per brief op terugkomt.

[5:28:00] De staatssecretaris.

[5:28:06] Laten we zeggen eerste helft 2025, voorzitter.

[5:28:08] Ik moet even kijken hoeveel tijd we daarvoor nodig hebben.

[5:28:11] Dus ik neem hem ruim met kansen uit u positief.

[5:28:14] Wordt verwacht dat het eerder is.

[5:28:15] Dus de eerste kwartaal misschien wel, maar ik ga daarvan uit.

[5:28:17] Eerste helft 2025.

[5:28:22] Yes, dan kijk ik nog even rond.

[5:28:27] Eenmaal, andermaal verkocht.

[5:28:30] Dan gaan we door naar de toezeggingen.

[5:28:35] Laten we dat nog even zorgvuldig afhandelen met elkaar.

[5:28:38] zodat hier geen onduidelijkheid over bestaat.

[5:28:42] Dan begin ik bij de eerste toezegging van het lid Rodekerk, die inmiddels wel vertrokken is.

[5:28:59] De Kamer wordt in het eerste kwartaal van 2025 geïnformeerd over de stand van zaken ten aanzien

[5:29:04] van de plastic recyclingbedrijven.