Toerisme

[0:00:04] Goedemorgen, ik open hier bij deze bijeenkomst van de Vaste Commissie voor Economische Zaken.

[0:00:11] We hebben vanochtend een ronde tafelgesprek over het onderwerp toerisme.

[0:00:15] Dat doen we in twee blokken, twee blokken van drie kwartier.

[0:00:19] En ik zou willen vragen aan onze gasten om een korte aftrap te doen van een paar minuten.

[0:00:24] En daarna leggen de leden de gelegenheid om een vraag aan u te stellen.

[0:00:29] Nou, dat gezegd hemmelen wil ik eigenlijk maar gelijk het woord aan de eerste gast geven, mevrouw Fuik.

[0:00:35] Sorry.

[0:00:35] Nee, je ziet alles om, ja.

[0:00:37] Of ga ik schrijnen?

[0:00:38] Aan u het woord, ja.

[0:00:41] Hartelijk dank voor uw uitnodiging.

[0:00:43] Ik wil graag mijn visie en zorgen met u delen op het besluit om de beterheblogies te verhogen naar 21%.

[0:00:48] Mijn naam is Marijke Schreiner en ik ben directeur van Steehoké Hostels.

[0:00:54] Hostels zijn budgetaccommodaties voor iedereen jong van geest.

[0:00:57] Waar je een bed op een gedeelde kamer kan huren of een privékamer.

[0:01:02] En onder onze gasten ziet u de jonge backpacker die de wereld wil ontdekken.

[0:01:06] Een gezin met kinderen, een groep 8 op schoolkamp.

[0:01:09] of een sport- of muziekgroep die op kan gaan.

[0:01:11] Het doel is om altijd samen een mooie tijd te beleven voor een betaalbare prijs.

[0:01:16] Er is meestal voor gespaard om erop uit te trekken.

[0:01:19] Graag deel ik met u vier korte stellingen, waarom ik denk dat de btw-verhoging geen juiste beslissing is.

[0:01:28] Ten eerste heeft het een grote impact op ondernemers.

[0:01:30] De geplande btw-verhoging is een zware last voor de hotellerie.

[0:01:34] De inflatie van de laatste jaren heeft de prijs al opgedreven en horeca wordt nu als duur ervaren.

[0:01:41] En prijsverhogingen met 12% zijn niet haalbaar zonder bezettingscijfers en omzet te beïnvloeden.

[0:01:47] Dit leidt tot dalende marges, lage investeringen en mogelijk verlies van werkgelegenheid.

[0:01:53] Als volgende een onevenredige klap voor budgetaccommodaties.

[0:01:57] Budgethotels en hostels zoals COK worden harder geraakt dan de luxe hotellerie.

[0:02:03] Onze gasten bestaan uit gezinnen, vriendengroepen, maatschappelijke organisaties met beperkte budgetten.

[0:02:08] Geld speelt hierbij een grote rol.

[0:02:11] Ten derde de vergroting van maatschappelijke ongelijkheid.

[0:02:15] De verhoging maakt betaalbare uitjes en activiteiten voor groepen, stichtingen en gezinnen vrijwel onbereikbaar.

[0:02:21] Er samen op uittrekken en een nachtje weg wordt elitair is alleen nog voor een beperkte doelgroep.

[0:02:27] Onze gasten kunnen de btw niet terugvorderen, in tegenstelling tot bedrijven die veelal verblijven in luxere accommodaties.

[0:02:35] En als laatste de maatschappelijke waarde.

[0:02:37] Budgetverblijvers zijn geen luxe, maar leveren voor diverse doelgroepen een essentiële bijdrage aan inclusiviteit, samenwerking en ontspanning.

[0:02:46] Het beperken van toegang tot deze voorzieningen heeft bredere maatschappelijke gevolgen.

[0:02:51] Dat zijn mijn inzichten die ik graag met u wil geven.

[0:02:54] Dank u wel.

[0:02:54] Dank u wel.

[0:02:59] Zoen, gaan we nu luisteren naar mevrouw Fuik.

[0:03:01] Ze zit hier naast de Koninklijke Horeca Nederland.

[0:03:04] Ja, dank u wel en dank voor de uitnodiging hiervoor.

[0:03:07] De horeca is veel meer dan een bedrijfstak.

[0:03:09] Het is het hart van onze samenleving.

[0:03:11] Stel je Nederland voor zonder cafés, restaurants of hotels.

[0:03:14] Het zou een land zijn zonder de plekken waar we samenkomen en ontspannen.

[0:03:17] En het zou de steden en dorpen zijn waar je niet wil wonen.

[0:03:21] Onze branche is dan ook echt van onschatbare waarde voor de samenleving.

[0:03:25] Afgelopen jaar genereerde horeca een omzet van 32,5 miljard en bood werk aan 517.000 mensen.

[0:03:30] Dat betekent dat 1 op de 13 balen in Nederland voortkomt uit onze sector.

[0:03:35] Neem je de bredere gasvrijheidssector, dan draagt deze zelfs meer dan 100 miljard bij aan de economie.

[0:03:41] Bovendien draagt onze sector indirect bij aan de vitaliteit van andere branches.

[0:03:45] Gasten die bij ons verblijven bezoeken musea, culturele instellingen en winkels.

[0:03:49] Zo houden we voorzieningen levensvatbaar, vooral in dorpen en plattelandgebieden waar een gat nodig is.

[0:03:54] Zonder een levendige horeca verliest een dorp niet alleen zijn economische kracht, maar ook zijn sociale hout.

[0:04:00] Toch staan we in de horeca voor een aantal grote uitdagingen.

[0:04:03] De kosten voor ondernemers zijn enorm gestegen door inflatie en stijgende personeelskosten.

[0:00:00] 1 op de 7 ondernemers ervaart een problematische schuldenlast en de vooruitzichten voor aankomend jaar dat het aantal faillissementen zal verdubbelen maakt ons echt zorgen.

[0:04:17] Kraften op de arbeidsmarkt, stijgende kosten en een groeiende regeldruk maken het ondernemersklimaat steeds complexer.

[0:04:22] En we hebben Joep Stern nodig om de regeldruk op de sector te verminderen, regelgeving te vereenvoudigen en het toerismebeleid te verbeteren.

[0:04:31] Voor de logistische sector zal de aangekondigde btw-verhoging vooral in de grensregio's zwaar aankomen.

[0:04:36] Voor heel Nederland is de verwachting dat er 5 miljoen minder overnachtingen zullen zijn wanneer de btw naar 21% gaat.

[0:04:43] En er is geen vermogen aanwezig in onze branche om die klap op te vangen.

[0:04:48] Gelukkig komt er een impactanalyse en we willen aan u vragen om deze in de gaten te houden.

[0:04:53] Want als de impactanalyse negatieve gevolgen en zichtelijk maakt, durf dan alsjeblieft het besluit terug te draaien en de btw net als in de rest van Europa op het lage tarief te houden.

[0:05:03] We willen graag in gesprek blijven en samenwerken aan constructieve oplossingen, zodat de horeca kan blijven doen wat al generaties doet.

[0:05:10] Mensen samenbrengen, momenten creëren en ons land een stukje mooier maken.

[0:05:13] Dankjewel.

[0:05:16] Dank u wel.

[0:05:17] Dan kijk ik naar de leden voor een vraag.

[0:05:19] Aan de kant van de leden is de heer Thijs aanwezig.

[0:05:22] Gewoon links B van A. De heer Kusman, VVD.

[0:05:25] Mevrouw Van Meesteren, PVV en de heer Van Meer van de BBB.

[0:05:29] En meneer Thijs, ik doe het even gewoon één voor één.

[0:05:32] Dus meneer Thijs aan u.

[0:05:34] Dank voorzitter en dank aan onze gasten voor hun presentatie en dat ze naar de Tweede Kamer zijn gekomen.

[0:05:39] Ik heb een vraag aan mevrouw Schreiner, want ik snap heel goed wat u... Ik vind het heel belangrijk eigenlijk het punt wat u opbrengt over dat uw klanten bijvoorbeeld niet de BTW kunnen terugvorderen zoals dat in het hogere cement wel kan.

[0:05:50] Kunt u iets meer vertellen over...

[0:05:53] Ik kan me ook voorstellen dat het grote deel van het budget van deze mensen opgaat aan dit soort uitjes.

[0:05:59] Heeft u daar iets meer inzicht in, in wat voor klantpopulatie Stay OK heeft en hoe belangrijk het is dat die prijzen niet al te veel omhoog gaan?

[0:06:12] Dank u wel voor de vraag.

[0:06:14] Ik heb geen exacte cijfers, maar ik kan u wel een inzicht geven in de doelgroepen.

[0:06:19] Als u kijkt naar hostels, budgetaccommodaties, dan zijn dat doelgroepen als scholen die op schoolkamp gaan met groep 8.

[0:06:27] Het zijn muziekgroepen of sportgroepen die met de voetbalkas of met de muziekkas hun jaarlijkse uitje maken.

[0:06:35] En dat is een leerproces.

[0:06:37] Mensen zijn bezig met verbinden, samenwerken, zonder ouders erop uittrekken.

[0:06:43] Dus dat is een stuk wat veel te duur gaat worden voor deze mensen.

[0:06:48] Het zijn stichtingen en verenigingen die inderdaad een btw dus niet kunnen verrekenen.

[0:06:54] En daarnaast een grote groep particulieren, dat zijn gezinnen met kinderen, veelal jonge kinderen, die ervoor sparen om er een weekendje op uit te gaan.

[0:07:02] Dus dat zijn de doelgroepen die we hebben.

[0:07:04] Internationaal zijn het de jongeren die op wereldreis gaan, die aan het backpacken zijn en die bijvoorbeeld Amsterdam, Rotterdam of Den Haag aan doen.

[0:07:16] Ja, die groep die echt ervoor gespaard heeft om een weekendje weg te gaan of een nachtje weg te gaan, is het een prijsvorm van 12 procent of meer.

[0:07:29] Als we de inflatie nog mee moeten rekenen, is het gewoon niet meer te doen.

[0:07:32] Dus dat betekent dat ze niet gaan of korter gaan.

[0:07:37] Laten we heel even wachten op deze bel.

[0:07:42] Ik dacht dat de bel was dat ik moest stoppen.

[0:07:45] GELACH

[0:08:26] Meneer Kusteman, aan u het woord.

[0:08:29] Dank u wel, mevrouw de voorzitter.

[0:08:33] Ik wil graag vragen aan Marijke, want uw voornamen zijn wel hetzelfde als mijn vrouw.

[0:08:52] Ik kan die naam gewoon niet meer lezen.

[0:08:55] Maar het gaat even over steeoké.

[0:08:57] Ik zit op jullie website net te kijken en dan zag ik waar jullie ongeveer in Nederland gevestigd zijn.

[0:09:02] En we hebben veel discussie hier ook al in de Kamer over die spreiding van toeristen.

[0:09:07] En ik lees dat op de website van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen dat in 2024 het aantal toeristen wel vanuit binnenland en als buitenland stijgt.

[0:09:17] Hoe kijkt u naar die spreiding van de toeristen?

[0:09:19] U praat van dat ze allemaal naar Amsterdam en Rotterdam gaan en debat eentjes, winkels opzoeken.

[0:09:24] Kunt u daar iets over vertellen?

[0:09:26] Waarom zitten jullie op dit moment in heel Nederland, maar ook voornamelijk in het Westen, als ik het goed zie op jullie kaartje?

[0:09:33] We zitten wel in heel Nederland.

[0:09:36] We hebben 21 locaties.

[0:09:39] Een aantal in steden, zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Maastricht.

[0:09:42] Maar ook in Gorstel en in Domburg en in Apeldoorn en Arnhem.

[0:09:48] Dus we zijn echt wel gespreid.

[0:09:51] En ik ben er ook absoluut een voorstander van om Nederland in zijn geheel te laten zien.

[0:09:58] Dat niet alleen Amsterdam mooi is, maar heel Nederland.

[0:10:01] Ik ben alleen ook heel erg bang dat met een btw-verhoging Nederland zo duur gaat worden voor de Nederlandse markt, dat de Nederlanders naar het buitenland gaan.

[0:10:11] Want België en Duitsland blijft dan goedkoper en is heel dichtbij.

[0:10:14] Met ons kleine land hoef je niet zo ver naar het buitenland te reizen.

[0:10:18] En ik denk dat de buitenlandse gasten die we hebben, Belgen en de Duitsers, want een grote groep is in Nederland, dat die wegblijven omdat Nederland te duur wordt.

[0:10:34] Ik hoor net dat we technisch een quiz op te lossen hebben.

[0:10:39] Omdat we niet helemaal goed in beeld zijn voor de mensen die het thuis volgen, is het denk ik belangrijk om dat goed te hebben.

[0:10:46] Dus ik zou willen voorstellen om een paar minuten te schorsen.

[0:10:50] Ik hoop dat dat genoeg is om dit te fixen.

[0:10:53] Ik schors voor een enkel moment.

[0:15:39] Ik heropen hierbij dit rond de tafel gesprek met de vaste commissie voor Economische Zaken.

[0:15:45] We spreken vanochtend met een aantal gasten over het onderwerp toerisme.

[0:15:48] Ik begrijp voor de mensen thuis die dit volgen dat u tot nu toe alleen van iedereen het voorhoofd heeft gezien.

[0:15:54] Dus met dank aan de techniek, want dat hebben wij hier niet in de gaten, is dat dus nu opgelost en zijn wij goed in beeld.

[0:16:01] Dus overigens ook dank voor iedereen die kijkt ook.

[0:16:04] Dat is sowieso voor de interesse.

[0:16:07] Het is aan de leden een vraag te stellen aan onze gasten.

[0:16:10] En dan kom ik bij mevrouw Van Meetelen.

[0:16:12] Ik wil haar de gelegenheid geven te stellen van een vraag.

[0:16:15] Mevrouw Van Meetelen.

[0:16:17] Ja, dank u voorzitter.

[0:16:18] Allereerst dank ik beide dames voor hun input deze ochtend.

[0:16:24] En in het bijzonder wil ik ook mevrouw Fuik bedanken voor het actieplan die ze aangeboden voor de Koninklijke Horeca.

[0:16:33] En daar staan verschillende aanbevelingen in.

[0:16:37] En daar heb ik eigenlijk een vraag over.

[0:16:39] Welke aanbevelingen zouden volgens u op de kortst mogelijke termijn de meest positieve impact hebben op de horecaondernemers?

[0:16:50] Dat zou een makkelijke antwoord zijn, allemaal.

[0:16:53] Maar als ik er één uitvies, dan denk ik de bijschrijving daggelijmgevende.

[0:16:57] Dat is voor een hele grote groep toch wel een best wel zware last.

[0:17:01] Omdat die heel vaak terugkomt.

[0:17:04] En dat zou gewoon heel veel makkelijker kunnen.

[0:17:06] Want als namelijk de bijschrijving daglijngevende, net zoals bij de slijters, niet meer noodzakelijk is.

[0:17:12] Dat maakt het, want er is een openbaar register waar iedereen de sociale hygiëne heeft al in staat.

[0:17:17] Dus er is al handhaving mogelijk.

[0:17:19] Die extra handeling van het bijschrijven op de vergunning, die is eigenlijk totaal overbodig.

[0:17:27] Dank u wel.

[0:17:27] Meneer Gelder, aan u het woord.

[0:17:32] Dank u wel, voorzitter.

[0:17:33] Ik heb een vraag voor mevrouw Fuiker.

[0:17:35] Die refereerde aan grensaffecten.

[0:17:42] Nu kennen we die al op het gebied van accijn, tabak, alcohol en onder andere brandstof.

[0:17:50] Maar hoe werkt dat grenseffect voor uw branche?

[0:17:57] Hoe moeten wij dat zien?

[0:17:59] Omdat ik zelf heb ik al het gevoel dat als ik ergens naartoe ga, dan ga ik naar een bepaalde plaats.

[0:18:04] Dan ga ik niet kijken of ik...

[0:18:07] Ergens kan men eten in een plaats daarnaast om dat goedkoper te doen.

[0:18:12] Maar ik ga gewoon voor een bepaald restaurant of een bepaalde plek waar ik wel overnachtig koel.

[0:18:18] Werk dat grenseffect door, onder andere in de btw-verhoging op logistiek.

[0:18:26] Ja, dat we dat verwachten is omdat het prijsverschil met de landen om ons heen heel groot gaat worden.

[0:18:31] Want België en Duitsland hanteren 6 en 7 procent WTW.

[0:18:35] Dan heb je het echt over forse verschillen.

[0:18:37] En zo heel groot is Nederland natuurlijk niet.

[0:18:40] En we hebben heel veel grenzen met deze twee landen.

[0:18:43] En als je dan kijkt met een half uurtje rijden... waar binnen je al dan in Nederland best wel heel erg ver komt... dan is het heel aantrekkelijk natuurlijk voor mensen om iets verder te kijken.

[0:18:52] En als je een vakantie boekt en het is...

[0:00:00] 15% goedkoper en je hebt dan een huisje net over een hotel, net over de grens, dan zal dat zeker grote effecten hebben.

[0:19:04] Want dat is eigenlijk een oneerlijke concurrentie die je niet aankan.

[0:19:07] En we zien dat eigenlijk nu al gebeuren in Amsterdam.

[0:19:09] Dat zijn de eerste signalen al.

[0:19:10] Want in Amsterdam is de toeristenbelasting fors verhoogd.

[0:19:14] Die is nu naar 12,5%.

[0:19:15] Wat ook maakt dat ze daar zien dat sommige mensen dus kiezen voor andere grote steden in Europa, omdat het verschil heel groot wordt.

[0:19:23] En als daar dus de btw bovenop komt, dan zal het verschil alleen maar groter worden.

[0:19:29] Dank u wel.

[0:19:31] Er is nog ruimte voor een volgende vraag.

[0:19:32] Van de meneer Thijssen.

[0:19:35] Graag, dank voorzitter.

[0:19:36] Ik had een vraag aan mevrouw Fuik.

[0:19:38] U schrijft in uw position paper, die is opgestuurd, dat per saldo zou de btw-verhoging op logies wel eens meer kunnen gaan kosten dan wat het oplevert.

[0:19:46] Dat is natuurlijk een van de dingen die nu gebeurt met dit nieuwe kabinet, dat de btw's omhoog gaan.

[0:19:50] Maar u schrijft dus dat het, en dat gebeurt natuurlijk om geld in het laadje te krijgen voor de overheid, maar u zegt dat het ook wel eens meer zou kunnen kosten dan wat het oplevert.

[0:19:57] Kunt u daar iets meer over zeggen, hoe u tot deze stelling komt?

[0:20:00] Ja, nou ten eerste, de overheid gaat er zelf al van uit dat er een daling van 6 à 7 procent in het aantal overnachtingen zal zijn.

[0:20:07] Dan heb je het over 5 miljoen overnachtingen.

[0:20:10] Dat is natuurlijk één, maar die is ingecalculeerd.

[0:20:13] Wat ze niet incalculeren is de economische kettingreactie.

[0:20:16] Want onze bezoekers, die verblijven in een hotel, maar die geven natuurlijk ook geld uit aan de winkels, aan de musea, aan de culturele instellingen die daar omheen liggen.

[0:20:26] Dat wordt allemaal niet meegenomen.

[0:20:28] Als je dan ook nog kijkt dat die 5 miljoen minder overnachtingen, want er wordt ervan uitgegaan dat de sector 25% van die verhoging zelf kan absorberen.

[0:20:38] Dat is niet mogelijk, dus het zal waarschijnlijk nog meer zijn.

[0:20:41] Maar als je dan kijkt, dan zal de winst ook lager uitpakken.

[0:20:44] Dus dat betekent dat je daar ook minder inkomsten van krijgt.

[0:20:47] Minder bezoekers betekent ook minder toeristenbelasting.

[0:20:50] En ik snap het, dat is lokaal ten opzichte van landelijk, maar ook dat als je alles bij elkaar optelt, dan zijn de gevolgen heel veel groter dan wat er nu geschetst wordt.

[0:21:03] Ik wil voorzitter ook een vraag voor mevrouw Fuik.

[0:21:06] We hebben de laatste week kunnen lezen dat er veel viesementen zijn in de horeca.

[0:21:09] Kunt u daar misschien iets meer over vertellen?

[0:21:12] Is dat vooral in de regio, in de dorpen, zijn het in de steden, in de winkelstraten?

[0:21:18] En nog een tweede vraag erop, zeg maar, verdwijnen deze zaken dan ook of worden ze overgenomen door conculega's?

[0:21:28] Ja, wat we nu voor het eerst zien, en ik wil het eigenlijk breder trekken dan alleen faillissementen, want we hebben het ook over vrijwillige bedrijfsbeëindigingen.

[0:21:35] En we zien nu voor het eerst dat er afgelopen jaar een daling is in het aantal locaties.

[0:21:39] Ik noem ook bewust aantal locaties, want we nemen daar de ZZP'ers en die cijfers nemen wij niet in mee.

[0:21:44] Dan zien we over de hele linie, in alle sectoren in de branche, zien we een daling.

[0:21:49] En dat betekent op dit moment dat er meer faillissementen plus vrijwillige bedrijfsbeëindigingen zijn dan dat er starters zijn.

[0:21:55] En dat is een heel zorgwekkende ontwikkeling.

[0:22:02] Mevrouw Van Meijter.

[0:22:05] Ja, dank u voorzitter.

[0:22:06] Ik heb nog een vraag aan mevrouw Fuik.

[0:22:09] In uw paper had u het ook over het beteugelen van stapelingseffecten.

[0:22:14] Zou u een concreet voorbeeld kunnen geven van zo'n stapeling van regelgevingen?

[0:22:20] Waar dat dan misgaat en wat we beter kunnen doen?

[0:22:25] Ja, ik denk soms als er beleid gemaakt wordt, dan zijn wij er heel erg goed in om beleid te maken op excessen.

[0:22:32] Door te kijken, dus niet vanuit vertrouwen, want ondernemers willen het van nature goed doen.

[0:22:38] En als het goed gaat bij 99% en het gaat bij 1% minder goed, zijn al die extra regels dan nodig?

[0:22:45] voor die ene procent om de excessen tegen te gaan.

[0:22:47] En dan zou ik eigenlijk willen vragen... focus dan meer op de grote groep MKB-ondernemers... die het echt allemaal goed willen doen.

[0:22:55] En help ze door de regeldruk dan daarin te verlagen.

[0:22:59] En accepteer of focus op een andere manier op de excessen.

[0:23:04] Dat is één.

[0:23:05] En het tweede is things go first.

[0:23:08] Zijn alle regels die nodig zijn voor echt grote bedrijven... ook echt nodig vanaf één werknemer?

[0:23:17] Wanneer gaan we aan?

[0:23:20] Dank u wel.

[0:23:20] Ik heb een vraag zowel voor mevrouw Fuik als Schreiner.

[0:23:25] De heer Kesterman heeft het initiatief genomen en ik heb dat meegetekend voor een motie over de verplichte risico-inventarisatie en evaluatie, RINE, alleen maar toe te passen bij bedrijven vanaf 25 medewerkers.

[0:23:50] ...dodelijke slachtoffers daarmee mogelijk maken in bedrijven.

[0:23:59] Maar ik wil heel graag van u beiden horen... ...hoe u daartegen aankijkt, wat dat voor uw branche zou betekenen.

[0:24:06] Brengt dat mensen in gevaar en gaat dit tot slachtoffers leiden, vallen ze?

[0:24:11] Dank u wel voor de vraag.

[0:24:16] De RENE is een middel om veiligheid, gezondheid in je bedrijf te waarborgen.

[0:24:26] Wij hebben kleine en grote bedrijven erbij zitten.

[0:24:30] Ik ga in eerste instantie af op de RENE.

[0:24:33] de kennis en kunde van het team van de manager die daar zit.

[0:24:39] En ik zie in, los van de RENE, dat kleine en grote ondernemers er alles aan doen om het voor hun gasten veilig, schoon, heel te maken.

[0:24:51] En de RENE is dan meer een soort bestempeling dat je het goed hebt gedaan.

[0:24:57] Ik denk niet dat als die bij kleine bedrijven wegvalt, dat het dan

[0:25:02] een grote chaos zou worden.

[0:25:09] Nee, zeker.

[0:25:10] En ik denk ondernemers die willen hun personeel natuurlijk ook gewoon beschermen.

[0:25:13] Het is niet zo dat er voor de RIA je niet over nagedacht wordt.

[0:25:16] En zeker bij kleine bedrijven, die hebben echt de risico's van hun eigen bedrijf goed in kaart.

[0:25:23] En dus we onderschrijven wel dat het belangrijk is dat werkgevers hier zich ook bewust van zijn.

[0:25:29] Dus dat is heel belangrijk.

[0:25:30] Maar is die externe toets dan echt nodig?

[0:25:34] Want wat voegt die toe?

[0:25:39] Half elf.

[0:25:40] Ik kijk even wie nog een laatste vraag aan onze gasten heeft.

[0:25:43] Meneer Thijssen?

[0:25:45] Nou, een rijvraag.

[0:25:47] Ik heb nog een vraag aan mevrouw Schijner.

[0:25:48] Want ik vind het verhaal wat u vertelt wel schrijnend.

[0:25:52] Dat mensen van jongen geeft, maar met een kleine beurs... dan misschien wel niet meer een weekendje weg kunnen of een dagje weg kunnen.

[0:25:59] En ook omdat er dus zo'n verschil is met het hogere segment... die de btw gewoon kunnen aftrekken.

[0:26:03] Dus heeft u misschien ideeën over hoe dit gerepareerd zou kunnen worden?

[0:26:06] Of dat er dan...

[0:26:08] een bepaalde categorie kan komen dat voor die lage budgetten deze BTW-maatregel niet nodig is?

[0:26:14] Heeft u in dat soort oplossingen gericht in de gedachten?

[0:26:18] Ja, dat kan waarschijnlijk.

[0:26:20] Ik wil nog één ding toegeven.

[0:26:23] In het hogere segment zijn meer de zakelijke gasten.

[0:26:26] Die kunnen BTW natuurlijk aftrekken.

[0:26:29] Als particulieren in het hogere segment kunnen dat natuurlijk ook niet.

[0:26:34] Maar het staat er als een paal boven water dat de budgetten voor deze groepen die in de budgetaccommodatie zitten, heel erg strak zijn.

[0:26:47] Daardoor is het toepassen van het lage btw-tarief voor de hotellerie een hele belangrijke.

[0:26:57] Ik ken de fiscale wetgeving niet goed, maar ik weet niet of je zomaar uitzonderingen voor budgetaccommodaties kan maken.

[0:27:02] Maar wellicht zijn er voor stichtingen, voor alles wat non-profit is, maatschappelijk is, kunnen misschien uitzonderingen voor worden gemaakt.

[0:27:12] Maar ik denk dat uiteindelijk de totale oplossing is het lage btw-tarief houden.

[0:27:20] Meneer Kisteman, heeft u nog een vraag?

[0:27:22] Zeker, ik heb nog een vraag.

[0:27:26] Ik wil toch even naar die winkelstraat terug.

[0:27:28] Want een van de grootste problemen is de leegstand in die winkelstraat.

[0:27:32] Misschien kan mevrouw Fank toch iets concreter worden.

[0:27:34] Wat gebeurt er nu met die horecagelegenen, de horecazaken die failliet gaan, die niet worden overgenomen?

[0:27:41] En wat gebeurt er?

[0:27:41] Je komt vervolgens een andere winkel in.

[0:27:43] We kennen de Impuls winkelgebieden, waarmee grote verkoopbevlaktes worden kleiner gemaakt.

[0:27:47] Kunt u daar iets concreter in worden?

[0:27:50] Ja, ik denk dat we elkaar nodig hebben.

[0:27:55] Want de horeca geeft een bepaalde levendigheid in de binnensteden.

[0:27:59] Winkels geven ook weer een bepaald publiek.

[0:28:00] Dus je hebt elkaar nodig en samen kan je ervoor zorgen dat die levendige binnensteden blijven bestaan.

[0:28:05] Dus als je een daling hebt in dan wel winkels, dan wel horeca, dan heeft de andere branche daar ook last van.

[0:28:12] Dus we moeten er vooral voor zorgen, denk ik, dat dat stabiliseert.

[0:28:18] Maar ik ben er wel echt van overtuigd dat de horeca is wel echt toekomstbestendig.

[0:28:22] Want aan de vraagkrant, daar zit het probleem echt niet.

[0:28:25] We zien ook nu afgelopen jaar weer dat de omzet hoger is dan vorig jaar.

[0:28:29] En het volume is gestabiliseerd na genoeg gelijkgekleven.

[0:28:32] Wat wel betekent dat gasten ons echt nog heel goed weten te vinden.

[0:28:37] Dank u wel.

[0:28:38] Mevrouw Van Meert, u heeft nog een vraag?

[0:28:41] Ja, ik heb eigenlijk een vraag over een paper die erin zit van de horecaband.

[0:28:46] En dan weet ik dat die niet direct tafel zit, maar ik neem aan dat mevrouw Fijk daar ook misschien wat over kan zeggen.

[0:28:51] Want er staat in dat de gasvrijheidsbranche gewoon niet de waardering krijgt die die verdient.

[0:28:57] En ik vraag me dus af of u dat ook zo ziet en wat kunnen we daaraan doen om dat te verbeteren?

[0:29:05] Ja, daar ben ik het inderdaad wel zeker mee eens.

[0:29:10] Als ik hem iets positiever wil framen, liggen vooral heel veel kansen.

[0:29:15] Ik denk inderdaad, want als je kijkt naar de toeristische sector, 100 miljard.

[0:29:20] Dat is natuurlijk best wel een fors bedrag.

[0:29:22] Dus aan de ene kant heb je het over de maatschappelijke toegevoegde waarde.

[0:29:24] Maar ook qua economische kracht hebben we het ook echt over een hele grote branche.

[0:29:28] En als je dan ziet waar binnen de ministeries het eigenlijk geborgd is, dan is het maar een klein onderdeel onder EZ.

[0:29:34] En dat zou ook anders ingegeld kunnen worden.

[0:29:40] Helder.

[0:29:40] Meer van meer?

[0:29:41] Ja, meer van meer.

[0:29:42] Ja, nog één vraag voor beide.

[0:29:44] Kijk naar wie die kan beantwoorden.

[0:29:46] Wat is de variatie in toeristenbelasting die er op dit moment per overnachting geldt in Nederland?

[0:29:57] Het is wel een technische vraag, maar ik weet in ieder geval dat op dit moment het hoogste tarief is 12,5%.

[0:30:03] Er zijn gemeentes die in procenten vragen, er zijn gemeentes die in absolute bedragen vragen.

[0:30:10] Er zijn ook gemeentes die echt hele lage bedragen als in 50 cent 1 euro vragen.

[0:30:16] Dus de verschillen zijn enorm.

[0:30:23] Nou, we zitten goed in de tijd.

[0:30:25] Meneer Thijs, u had heel veel vragen.

[0:30:28] Ja, ik hoor u net iets gezegd over loonstijgingen, dat de lonen dan in de horeca niet te snel zouden moeten stijgen.

[0:30:32] Kijk, macro-economisch, als we kijken naar de inflatie, komt het grootste deel van de inflatie van prijsstijgingen die te hard zijn gegaan.

[0:30:39] Dus toeleveranciers, ook van de horeca, die hun winsten meer laten stijgen dan het nodig is in verband met inflatie.

[0:30:44] Niet van de hogere lonen.

[0:30:46] En sterker nog, die hogere lonen hebben de bezoekers van Stay Oké natuurlijk nodig om toch nog dat weekendje weg te kunnen.

[0:30:51] Maar mijn vraag is eigenlijk, en ik weet niet of u dat weet, maar toch, die prijsstijgingen, die inflatie die de horeca meemaakt, is dat nou vooral omdat die prijzen van de toeleveranciers meer dan de inflatie zijn gestegen?

[0:31:02] Of is dat inderdaad omdat die lonen veel meer dan de inflatie zijn gestegen?

[0:31:06] Dus dat macro-economische beeld zien we ook in de horeca.

[0:31:09] Dat inflatie toch vooral wordt veroorzaakt door bedrijfswinsten en niet door lonen.

[0:31:13] Nee, daar ben ik het zeker niet mee eens.

[0:31:17] Het is een combinatie van factoren.

[0:31:18] Na corona is natuurlijk toen de inflatie enorm piekte, zelfs met een CPI van 14,1% in september van dat jaar.

[0:31:25] En wat zie je dan veel gebeuren, is dat als je een pand huurt en een huurverhoging automatisch het cijfer van september volgt, dat er heel veel ondernemers een huurverhoging alleen al van 14,1% op hun oorlog gekregen hebben.

[0:31:37] Tel daarbij op dat energie heel veel duurder geworden is.

[0:31:40] Aan de inkoopkant is alles heel veel duurder geworden.

[0:31:43] Maar dat merkt iedereen, want als je boodschappen doet, dan is het ook heel veel duurder geworden.

[0:31:47] Dus de algehele inflatie is een grote factor.

[0:31:50] Daarnaast is het zo dat door de stijging van het wettelijk minimumloon... en het is zeker niet zo dat in de horeca iedereen wettelijk minimumloon verdient... alleen als het wettelijk minimumloon omhoog gaat van de schaal daarboven natuurlijk ook mee omhoog...

[0:32:01] Dat maakt wel dat in de afgelopen jaren arbeid 45% duurder geworden is.

[0:32:06] Dus het is een combinatie van factoren die daaraan bijgedrag hebben.

[0:32:13] Dank u wel.

[0:32:16] Dat is wel een mooi bruggetje naar het huurdersconvenant.

[0:32:19] Volgens mij wat wij, ik denk, bijna een jaar geleden van jullie hebben ontvangen.

[0:32:23] Als je met de kennis van nu een jaar verder kijkt naar toen...

[0:32:27] Zegt u van dit is nog steeds heel urgent of inmiddels zijn huurders wel anders, zitten ze anders in de strijd, zijn contracten anders opgesteld.

[0:32:36] Wat zijn de positieve gevolgen van dat huurders voorstellen wat jullie toen hebben neergelegd?

[0:32:44] Ik denk dat het positieve daaraan is, is dat we ook laten zien dat we hier aan willen meedenken.

[0:32:49] Er is niet maar één model en er zijn clausules in dat model, wat natuurlijk voor huurders soms nadelig kan werken.

[0:32:55] Daar zijn we achtergekomen, bijvoorbeeld tijdens de coronaperiode, want in het geval van crisis kom je erachter dat het contract wat je hebt niet altijd helemaal dekkend is.

[0:33:02] En waar ligt dan je taak als brancheorganisatie?

[0:33:05] Dan is het voornamelijk ook de ondernemers goed informeren dat er andere mogelijkheden zijn.

[0:33:10] En daar hebben we nu dus inderdaad een tool voor door een alternatief te ontwikkelen, die meegenomen kan worden door ondernemers, om te kijken, past dit beter en kan de verhuurder daarin mee?

[0:33:20] En de geluiden die we daar krijgen, is dat inderdaad wel ingezet wordt.

[0:33:23] Heel veel mensen.

[0:33:27] Ja, dank u. Ik wil nog even wat vragen over die toeristenbelasting.

[0:33:31] En eigenlijk zal ik de vraag aan beide dames.

[0:33:34] Want ik heb ook met verschillende ondernemers gesproken, ook uit de branche.

[0:33:42] Wat u al zegt, mevrouw Fuikens, van nou, het is hele grote verschillen, van een euro tot twaalf en een half procent.

[0:33:48] Het wordt verschillend toegepast.

[0:33:49] Misschien is het ook misschien dat we eens een keer gaan kijken dat het in heel Nederland misschien op eenzelfde manier moet gebeuren.

[0:33:56] Maar die vragen, oh, maar blijkbaar zijn het toch wel veel gemeenten waar het toch wel relatief hoog is.

[0:34:02] Want bij mij komen ze met, wij zouden eigenlijk wel een toeristenbelasting tap of zo erop willen hebben...

[0:34:09] Hoe zien jullie dat?

[0:34:10] Want hoe zou dat dan uitgevoerd moeten gaan worden?

[0:34:12] Want ik kan wel met een voorstel komen, maar het is natuurlijk toch wel lastig daarmee te gaan dealen.

[0:34:18] Hebben jullie daar ook een idee over?

[0:34:22] Ja, het is inderdaad zo, en dat zien wij aan 21 locaties van heel Nederland, dat het van zelfs 0 euro tot Amsterdam 12,5 procent is.

[0:34:33] De toeristenbelasting gaat ook naar de algemene middelen, dus dat is ook nog een keer vaak iets wat gasten niet begrijpen.

[0:34:43] De toeristenbelasting ook.

[0:34:44] Europees is heel verschillend.

[0:34:47] Dus ik denk dat in Nederland een cap aangeven wat het maximaal mag zijn.

[0:34:52] Dat dat een enorme steun zou zijn ook in de berekeningen van je prijzen.

[0:34:56] Dus dat zou een hele vooruitgang zijn.

[0:35:03] Wat we vaak zien is dat dit echt een knop is waaraan gedraaid wordt door gemeenten om soms begrotingen sluitend te krijgen.

[0:35:09] Dus een cap zou zeker op hulpzaak lijnen.

[0:35:15] En tot slot meneer Vermeer.

[0:35:19] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:35:20] Mevrouw Fuik schetst denk ik heel goed hoe ook de loonprijspiraal... invloed heeft op inflatie.

[0:35:27] En dat het niet alleen om graaiflatie gaat, zoals weleens gesuggereerd wordt.

[0:35:32] Maar kunt u wel iets meer geven over wat... U gaf aan in uw inleiding dat er bij één op de zeven bedrijven... een problematische schuldenlast is.

[0:35:44] Maar kunt u in het algemeen aangeven...

[0:35:47] Over 2024 hoe ongeveer de ontwikkeling van de wens is in de branche.

[0:35:51] Heeft u daar een indicatie van?

[0:35:57] Nee, daar heb ik geen cijfers van.

[0:35:59] Wellicht in het volgende blok dat Stef daar meer over kan vertellen.

[0:36:04] Wat we wel zien is vooral de geluiden.

[0:36:05] Het is natuurlijk geen populair thema meer, corona.

[0:36:09] Maar voor ondernemers is dat soms nog wel de dagelijkse realiteit.

[0:36:12] Omdat heel veel ondernemers wel met uitgestelde belastingen te maken hebben.

[0:36:14] Want dat is natuurlijk wel een grote oorzaak voor de problematische schuldlast die er op dit moment is.

[0:36:20] En wat we heel veel zien is dat wel ondernemers nu wel meer op de lijn komen bij ons om toch hulp te vragen.

[0:36:27] Daarbij opgeteld weten we ook dat ondernemers van nature heel positief zijn.

[0:36:32] Ze staan voor hun bedrijf en gaan heel lang door.

[0:36:37] En roepen vrij laat ook hulp in.

[0:36:40] Dus we hebben niet inzichtelijk om hoeveel ondernemers het daadwerkelijk gaat.

[0:36:44] Maar we zien wel dat er ook vrij veel verborgen armoede is onder MKB-ondernemers.

[0:36:52] Dank u wel.

[0:36:52] Daarmee wilde ik dit blok afronden.

[0:36:55] Ik wil onze gasten hartelijk danken.

[0:36:57] En dan schors ik voor het enkel moment waarop onze twee nieuwe gasten, de heer Flekker en de heer Driessen, vragen om hier plaats te nemen.

[0:37:06] Nogmaals, hartelijk dank.

[0:37:08] En blijf ook vooral nog even zitten.

[0:37:10] Schors voor het enkel moment.

[0:41:24] Ik heropen hierbij dit rond de tafel gesprek.

[0:41:28] We zitten hier met de vaste commissie voor economische zaken.

[0:41:31] Zijn we deze ochtend in gesprek over toerisme.

[0:41:33] We hebben het eerste blok gehad, zeer interessant.

[0:41:36] En gaan nu in het tweede blok in gesprek met de heer Vlek en de heer Driester.

[0:41:39] U was er met welke, dus ik wil het maar precies hetzelfde doen.

[0:41:43] En dan geef ik de heer Vlek het woord voor een korte indeling.

[0:41:48] Dank u wel, voorzitter.

[0:41:49] Goedemorgen, vaste Kamer, commissie.

[0:41:51] Mijn naam is Edwin Fleck.

[0:41:52] Ik ben voorzitter van de Horecabond, de grootste vakbond binnen gasvrijheid in Nederland.

[0:41:58] We zijn een zelfstandige bond, aangesloten bij de SNV.

[0:42:02] En wij mogen werken voor de werknemers voor een gasvrijheidsbranche met 790.000 werkenden.

[0:42:08] Essentieel voor de economie en de sociale cohesie in Nederland.

[0:42:12] De horeca is een sector waarin jongeren leren, gemeenschappen worden versterkt en innovatie bloeit.

[0:42:19] Maar de uitdagingen zijn groot.

[0:42:21] Hoge lasten, regeldruk en veranderende consumentenverwachtingen zetten de sector onder druk.

[0:42:27] Dit draagt niet alleen de ondernemers, maar ook de mensen op wie deze branche draait.

[0:42:33] De werknemers.

[0:42:35] Werknemers in de horeca verdienen bestaanszekerheid, eerlijke arbeidsvoorwaarden en ruimte om zich te ontwikkelen.

[0:42:41] Zonder deze pijlers wordt het moeilijk om talent te behouden en de kwaliteit te waarborgen die het Nederland zo uniek maakt als gasvrij Nederland.

[0:42:51] Om de sector toekomstbestendig te maken pleit de Horecabond voor een aantal zaken.

[0:42:55] Al eerst het geven van structurele aandacht en waardering aan de gasvrijheidssector passend bij zijn maatschappelijke en economische bijdrage.

[0:00:00] 2.

[0:43:06] Gedegen onderzoek naar de gevolgen van beleidswijzigingen waarbij ook de impact van werknemers centraal moet staan.

[0:00:00] 3.

[0:43:15] Een concurrerend belastingklimaat dat binnenlands toerisme stimuleert en werkgelegenheid ondersteunt.

[0:00:00] 4.

[0:43:23] Getrokkenheid van werknemers en hun vertegenwoordiging bij besluitvorming.

[0:43:27] En vijf, flexibele maar eerlijke arbeidsvoorwaarden via sectoraal maatwerk.

[0:43:33] Om balans te brengen tussen zekerheid en flexibiliteit.

[0:43:37] Samen kunnen we ervoor zorgen dat de gastvrijheidsbranche een gezonde, vitale pijler blijft van onze samenleving en de economie.

[0:43:46] Dank u wel.

[0:43:57] Geachte voorzitter en leden van de commissie, allereerst hartelijk dank voor de uitnodiging om hier te mogen zijn.

[0:44:04] Ik ben specialist gastvrijheidseconomie bij ABN AMO en ik volg een sector die veel meer doet dan alleen maar ontmoetingen faciliteren of overnachtingen.

[0:44:12] Dit zijn ondernemers die met hun teams gewoon letterlijk kleur geven aan herinneringen, vorm geven aan vriendschap en liefdes en ook zakenrelaties.

[0:44:20] En daarmee zijn ze van groot economisch belang, maar zeker ook essentieel voor de maatschappij.

[0:00:00] 2024, afgelopen jaar, werd pijnlijk zichtbaar dat niet de ondernemer, maar de markt de prijs bepaalt.

[0:44:37] Onder meer boutiquehotels en vakantieparken in grensprovincies als Limburg en Overijssel hebben dat al gemerkt.

[0:44:43] Bij een stijgende btw zien we ook dat deze ondernemers de kosten niet zomaar kunnen doorbelasten.

[0:44:50] aan gasten die sterk prijsgevoelig zijn.

[0:44:53] Uit onderzoek van deze maand blijkt dat 40% van de Nederlanders, 52% van de Duitsers, een hele belangrijke herkomstgroep voor Nederland, dit jaar zijn vakantiegedrag aanpast en kiest voor een goedkopere accommodatie of voor een korter verblijf.

[0:45:08] Wat dit extra zorgwekkend maakt, is dat de btw-verhoging van 12% de gemiddelde winstmarge van 9% overstijgt.

[0:45:19] Het gevolg, ondernemers verliezen de financiële ruimte om te investeren in hun reisvoering, personeel en verduurzaming.

[0:45:27] En dat zet echt een serieuze druk op de concurrentiecapaciteit voor de komende jaren.

[0:45:33] Gevolgen zijn er ook voor gemeenschappen, omdat een belangrijk deel van het voorzieningenniveau, lokale winkels, openbare vervoerverbindingen, lokale evenementen, alleen maar kunnen worden gehouden omdat er ook toeristen naar een gebied toekomen.

[0:45:49] Wij maken ons daar zorgen over en ik pleit daarom voor een beleid dat ondernemers in ieder geval de ruimte geeft om te blijven investeren in kwaliteit, innovatie en in hun medewerkers.

[0:46:00] En dit vraagt om een zorgvuldige afweging van de impact van de btw-verhoging.

[0:46:05] Niet alleen op korte termijn, maar ook op lange termijn voor onze economie en samenleving.

[0:46:10] Dank u wel.

[0:46:11] En wilt u dan ook uw microfoon uitzetten?

[0:46:13] Sorry, geen dienstmicrofoon aanzetten.

[0:46:15] Het is ook in beeld, dus daarom is het ook een tweeledig doel.

[0:46:19] We gaan weer naar de leden.

[0:46:22] Ik heb ze eerder voorgesteld, dus daar was u bij.

[0:46:25] Kunnen we direct van start en de heer Thijssen aan u. Dat hoort voor een eerste vraag.

[0:46:30] Dank, voorzitter.

[0:46:31] En weer dank aan onze gasten voor hun bezoek.

[0:46:33] Ik heb een vraag aan de heer Valk.

[0:46:35] We hadden het daarnet ook al even over die... Sorry?

[0:46:40] We hadden het er net ook al even over die prijsstijgingen die de horeca te verduren krijgt.

[0:46:51] Waar die nu vandaan komt.

[0:46:53] En hoeveel er nou bij loonstijgingen zit, maar hoeveel er ook zit bij prijsstijgingen.

[0:46:57] Want de horeca moet natuurlijk ook zaken inkopen.

[0:46:59] Die hebben ook te maken met een hogere huur.

[0:47:05] Mijn vraag is eigenlijk hoe u daarnaar kijkt.

[0:47:07] En bijvoorbeeld ook, hebben die lonen in de horeca nu al de hogere inflatie van de afgelopen jaren ingehaald?

[0:47:12] Of is daar nog steeds een inhaalslag te maken?

[0:47:17] Nou, allereerst, er is geen eenduidig antwoord op dit verhaal.

[0:47:21] Ik kan wel zeggen dat wij als sociale partners, met name de horeca, de afgelopen jaren steentend het beste hebben gedaan om de loon te laten stijgen binnen de ruimte die er was en die er soms ook niet was.

[0:47:32] We moeten rekening houden in onze sector waar we vooral eindproducten leveren en aan het einde van de economische ketting zitten.

[0:47:38] En dat betekent dus dat op het moment dat de inkopen duurder wordt, in die eind uiteindelijk er minder ruimte af blijft om de loon te kunnen volgen.

[0:47:46] Tegelijkertijd is het wel belangrijk dat de medewerkers in de sector een loon blijven verdienen waar ze normaal bestaan mee kunnen ophouden.

[0:47:53] Een groot gedeelte van werknemers in de sector geven juist hun geld vervolgens ook weer uit binnen de sector.

[0:47:59] Dat is een percentage van 35 tot 40 procent te benoemen.

[0:48:03] Daar moet wel een evenwicht in blijven.

[0:48:04] Maar het is ook goed om te benoemen dat als sociale partners hard aan de slag zijn om tegen de trend in de lonen extra te laten stijgen.

[0:48:12] En daarbij focussen we ons niet alleen op de verhoging van het WML.

[0:48:15] We moeten ook weten dat wij in de horeca een hogere WML-stafel hebben.

[0:48:20] Dat betekent dat jongeren tot 21 jaar op dit moment al meer krijgen dan wat de wet voorschrijft.

[0:48:26] En daarnaast kiezen we er bewust voor om een minimum-CO toe te passen.

[0:48:30] En dat maakt dat bedrijven die meer zouden kunnen bieden, ook meer kunnen bieden.

[0:48:35] Is het genoeg?

[0:48:36] Nee.

[0:48:37] En daarom met name ook de oproep, btw-verhoging is geen goed plan, verhoging van andere lasten is geen goed plan.

[0:48:43] Want dit gaat ten koste uiteindelijk van de loonruimte die keihard nodig is om deze medewerkers ook een loon te kunnen betalen van goed bestaan.

[0:48:54] Dank u wel.

[0:48:55] Meneer Kusteman.

[0:48:57] Mijn vraag is voor de heer Driessen.

[0:48:59] U zei net in uw inleiding, de markt bepaalt de prijs en niet de ondernemer meer.

[0:49:04] Dat heeft iets met toelichting nodig, want volgens mij bepaalt uiteindelijk de ondernemer altijd zelf zijn prijs en niet de markt.

[0:49:11] Dus ik mag hopen dat de ondernemer dat zelf bepaalt.

[0:49:13] Kunt u dat iets meer uitleggen, wat u daar precies mee bedoelt?

[0:49:17] Ja, zeker.

[0:49:18] Er zijn in de Zuidse economie behoorlijk wat statistieken.

[0:49:21] Bijvoorbeeld wat kamerprijzen bij hotels doen.

[0:49:24] En daar zie je dat bijvoorbeeld een stad als Amsterdam vorig jaar 3% lagere kamerprijzen heeft kunnen realiseren.

[0:49:30] Vergeleken met een jaar eerder.

[0:49:32] terwijl de bezettingsgraden echt nog ver onder het pre-coronaniveau liggen.

[0:49:37] Dus dat geeft inderdaad aan dat op het moment dat een stad als Amsterdam te duur wordt, omdat er naast BTW ook een behoorlijke toeristenbelasting is, even ter vergelijking, in Munch is de toeristenbelasting nul, in Barcelona is die nul, in Antwerpen is het 2,80 euro.

[0:49:49] Dus er zitten behoorlijke verschillen in.

[0:49:52] En dan kiezen toeristen voor andere locaties of andere segmenten.

[0:49:57] En in de horeca gebeurt dat ook over de hele linie.

[0:49:59] De fast-service in Nederland en de bezorgrestaurants hebben een heel zwaar jaar achter de rug.

[0:50:04] Die hebben geen omzet, volumes laten zien afgelopen jaar.

[0:50:09] Misschien wel omdat de prijzen inderdaad wat te snel zijn verhoogd in de jaren daarvoor.

[0:50:16] Dank u wel.

[0:50:17] Moet ik daarvoor meten?

[0:50:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:50:22] Ik denk dat Amsterdam sowieso een aparte kwestie is.

[0:50:27] Want daar zijn ze natuurlijk ook heel erg vanuit de gemeente bezig... om een soort antitoeristenbeleid te druk te vinden in de stad.

[0:50:36] Dus ik denk dat daar andere oorzaken ook liggen.

[0:50:42] Maar dat geldt even niet voor de rest van Nederland.

[0:50:45] Ik had eigenlijk een andere vraag.

[0:50:48] Want ik heb ook iets gelezen van u, meneer De Wiese, ook al voor.

[0:50:53] Ik heb een herstel van crisis.

[0:50:54] Een aantal faillissementen piekt in dit jaar.

[0:50:57] We zien natuurlijk dat het ook echt in alle kranten naar boven komt.

[0:51:01] Er is nog een btw-verhoging, dus daar ligt het niet aan.

[0:51:04] Wat zijn volgens u de oorzaken?

[0:51:07] En ligt daar ook een gedeelte in nog te betalen achtergestelde coronaschelden?

[0:51:12] Daar ben ik wel benieuwd naar.

[0:51:14] Ik beantwoord de vraag heel graag, maar even op voorhand.

[0:51:17] Het betreft niet alleen Amsterdam.

[0:51:19] Dus we hebben in beeld gebracht wat de vakantieparken kunnen rekenen voor een chalet van vier tot zes personen.

[0:51:26] En ook in een provincie als Overijssel is dat 5,6% beneden het niveau van een jaar eerder.

[0:51:34] Dus ook die grensprovincies, daar zit een hek aan wat je kunt vragen.

[0:51:39] Dus consumenten zijn over de hele linie en Gen Z en millennials in het bijzonder gewoon heel prijsbewust.

[0:51:46] Bij de babyboomers loopt het nog aardig door.

[0:51:48] En dat is ook de reden dat bijvoorbeeld de avondrestaurants nog wel een redelijk goed jaar hebben gehad.

[0:51:54] Dan uw vraag voor wat betreft de faillissementen.

[0:51:56] Ja, het klopt dat wij daar afgelopen week een publicatie over uit hebben gebracht.

[0:52:02] Wellicht ook om direct de vraag van de heer Thijssen te beantwoorden.

[0:52:07] De producentenprijzen van voedingsmiddelen zijn met 17% gestegen in drie jaar tijd.

[0:52:13] Die van dranken met 20% en de contractlonen met 22%.

[0:52:18] De contractlonen, daar heeft iedereen mee te dealen, maar wat je ziet is dat vooral kleinere horecaondernemers niet in staat zijn om de stijging van die producentenprijzen, van die groothandelsprijzen, te temperen door bijvoorbeeld inkoopvolumes te bedingen.

[0:52:36] En het percentage ondernemers met een problematische schuld is dan ook het grootst bij de horecaondernemers tot 50 medewerkers.

[0:52:45] Hij zegt bijna 18% te maken te hebben met problematische schulden.

[0:52:50] Bij de grotere horecaondernemers ligt het veel meer in lijn met het gemiddelde van het Nederlands bedrijfsleven.

[0:53:02] Dank u wel, voorzitter.

[0:53:04] Een vraag aan de heer Driesen, ook die ik net stelde in de vorige ronde.

[0:53:10] Kunt u iets zeggen over de ontwikkeling van de bruto-winst in de afgelopen jaren in de sector?

[0:53:18] En voor welk segment wilt u dat specifiek beten?

[0:53:21] Ik zou graag voor de horeca appart.

[0:53:23] En als u dat heeft voor de kleinere hotels.

[0:53:30] De winst van de hotellerie heeft gepikt in 2019.

[0:53:33] Is daarna nog niet op hetzelfde niveau teruggekomen.

[0:53:36] En voor de eetgelegenheden was die in 2022 op recordhoogte.

[0:53:42] Dat heeft misschien ook wel te maken met een deel overheidssteun in de maand januari als gevolg van de coronamaatregelen.

[0:53:50] Januari is dan niet meer een slechte maand in de horeca.

[0:53:53] Maar nog veel meer met de enorme euforie die Nederland weer had toen ze weer mochten gaan.

[0:54:01] De winsten stonden afgelopen jaar zeer zwaar onder druk.

[0:54:05] Ondernemers zijn gewoon niet meer in staat om die prijsstijgingen één op één door te belasten, zonder dat zij worden afgestraft, dus nogmaals met name door Gen Z en millennials, op het herhalingsbezoek.

[0:54:16] Dus mensen gaan nog wel naar de horeca, maar minder vaak naar hetzelfde restaurant in dit geval.

[0:54:27] Ja, kunt u iets van een percentage geven?

[0:54:31] Ja, we doen een nieuwe vraag rondom, maar ik dacht dat u een verduidelijking over de vraag had.

[0:54:35] Ja, het is een verduidelijking, want ik vroeg over hoe die winstontwikkeling was en of er iets gezegd kan worden over percentages, bruto winst.

[0:54:44] Ik denk dat over de hele linie dat dat 2 à 3 procentpunt daling was in het afgelopen jaar.

[0:54:52] En waarom is dat een heel belangrijk iets?

[0:54:55] Omdat ongeacht of het nou horeca, verblijfsrecreatie of dagrecreatie of hotellerie is, ondernemers moeten blijven herinvesteren in hun inventaris, in de kwaliteit van hun concept.

[0:55:05] Als dat niet gebeurt, dan veroudert het verdienmodel en dan ben je op een gegeven moment af.

[0:55:10] En dat staat nu wel onder druk.

[0:55:13] En ik spreek ook, ook deze week nog overigens, en dan toch weer in het kader van die btw-verhoging, ik spreek gewoon ondernemers, hoteliers, die nu ook vervangingsinvesteringen zijn uitstellen, omdat ze in onzekerheid zijn over de vraag of ze die btw-verhoging überhaupt kunnen opvangen.

[0:55:31] Dank u wel.

[0:55:32] Meneer Thijssen.

[0:55:34] Nou, dan hier een vervolgvraag over, want u heeft natuurlijk eerder, of ABN heeft natuurlijk eerder die studies gedaan over wat nou de opbrengsten zijn van deze beoogde btw-verhoging.

[0:55:42] Dus ik ben wel benieuwd wat daar nou precies uitkomt.

[0:55:45] Maar ook wel, wat gebeurt er nu verder met die winst waar de heer Vermeer naar vroeg?

[0:55:49] Wat verwacht u dat er gaat gebeuren met de winstpercentages dat deze btw-verhoging wordt doorgezet?

[0:55:57] Dank u wel.

[0:55:59] De gemiddelde winstpercentages zijn zo'n 9%.

[0:56:01] De btw-verhoging is 12%.

[0:56:05] Die winst komt behoorlijk onder druk te staan.

[0:56:09] Je kunt je daar niet uitredden met alleen maar in de kosten schrijven.

[0:56:14] Dus wij maken ons hier serieus zorgen over.

[0:56:19] Dank u wel.

[0:56:26] Een vraag voor de heer Flek.

[0:56:28] We hadden het even over die lonen en u geeft aan dat we een CEO hebben boven het minimumloon.

[0:56:33] U geeft ook aan dat het niet genoeg is.

[0:56:35] Volgens mij is er in 2024 ongeveer 8 tot 12 procent bijgekomen.

[0:56:39] Dit jaar hebben we een CEO afgesloten met iets meer dan 3,5 procent.

[0:56:42] Hoe kijkt u dan daarna, als u zegt dat het niet genoeg is, met in uw achterhoofd alle faillissementen die er zijn of nog gaan komen in de horeca?

[0:56:52] Wat ik aangeef is niet genoeg is betekent dat op het moment dat de prijzen in de winkel stijgen dat mensen nog steeds dezelfde dingen moeten kopen.

[0:56:59] Dus dan hebben we het hier gewoon over de inflatie.

[0:57:01] En dan heb ik het niet zozeer over dat ondernemers dat direct zouden moeten oplossen.

[0:57:05] Dus even breder.

[0:57:06] Ik wil ook even een hand spreken voor het feit dat er meerdere manieren zijn om uiteindelijk meer netto besteedbaar inkomen te kunnen krijgen.

[0:57:13] Als ik het heb over het WML wil ik even duidelijk maken dat het wel zo is dat het een grote groep is die wel op WML niveau beloond wordt.

[0:57:20] Maar we hebben de afspraak in de COO gemaakt dat men ongeveer na een jaar, exact na 976 uur werken, ook vakkracht is en daarmee een andere staffel terechtkomt en die functie wordt ingedeeld en daardoor een hoger loon krijgt.

[0:57:32] Het klopt dat er hoge loonsvolgingen zijn afgesproken.

[0:57:36] Ik moet ook compliment geven aan ondernemers dat ze die stap hebben aangedurfd in een tijd dat het toch al lastig was.

[0:57:42] Ik moet ook wel zeggen dat dit ook mededebit is doordat de WML-loon gestegen is en er een verschil moet zijn tussen men die ervaring heeft en men die nog geen ervaring heeft.

[0:57:53] Uiteindelijk is de horeca, of eigenlijk de hele brede gastvrijheid, een sector waar vooral naar gekeken wordt vanuit het perspectief dat er maar een hoop jongeren werkt, die het tijdelijk doen, et cetera.

[0:58:03] Maar het is ook gewoon een sector waar mensen met passie werken, die duurzaam werken.

[0:58:07] Die beginnen als, ik kan mij zelf een voorbeeld geven, als afwashulp beginnen en uiteindelijk als general manager eindigen.

[0:58:13] Dat zijn mensen die gewoon duurzaam in werken.

[0:58:15] Maar soms de sector moeten verlaten.

[0:58:17] Bijvoorbeeld over het feit dat het werk privéblad niet helemaal lekker op orde is.

[0:58:21] Dan zijn we sociale partners ontzettend hard mee aan het werk om dat voor elkaar te gaan krijgen.

[0:58:25] En dan helpt het gewoon niet als er beleid omheen wordt gevormd wat dat in de weg kan zitten.

[0:58:32] Want het gaat gewoon om de kosten van ruimte waarover ik graag in gesprek wil gaan.

[0:58:36] Zoals het over loonruimte.

[0:58:37] Een B2-verhoging gaat gewoon om de kosten van loonruimte.

[0:58:40] En ik kan ondernemers niet ongelijk geven.

[0:58:43] En uiteindelijk willen wij ook niet dat de horeca extreem blijft stijgen.

[0:58:46] En dan praat ik even naar het perspectief van de medewerker.

[0:58:49] Op het moment dat uit eten gaan of overnachten alleen nog aan het luxessegment of aan de mensen die meer te besteden hebben is voorgedouden, dan denk ik dat we als Nederland niet goed bezig zijn.

[0:59:02] En in de horeca, in de recreatie, in het bredere toerisme willen we graag dat het mogelijk blijft voor iedereen om te kunnen recreëren.

[0:59:13] En daar denk ik ook dat de overheid een belangrijke rol in heeft om dat in stand te houden.

[0:59:20] Dank u wel mevrouw Van Metelen.

[0:59:21] Heeft u nog een vraag?

[0:59:24] Ja, dank u. Ik wil toch nog heel even terug naar de vraag die ik net al heb gesteld over die faillissementen en de coronaschulden.

[0:59:31] Want daar heb ik eigenlijk geen antwoord op gekregen.

[0:59:33] Maar er zijn ook allerlei onderzoeken geweest dat sommige bedrijven die eigenlijk in de benen zijn gehouden, dat dat een soort uitstof van executie is geweest.

[0:59:44] Ziet u ook dat...

[0:59:46] Dat daar bedrijven in zitten die eigenlijk in die periode al een beetje op omvallen stonden.

[0:59:55] En in hoeverre is dat onderdeel daarvan?

[0:59:59] Kunt u daar misschien ook een percentage aan geven?

[1:00:04] Dank u wel voor de vraag.

[1:00:06] Ja, ik kan dat percentage gaan uitrekenen, daar heb ik wat tijd voor nodig.

[1:00:10] Mijn inschatting is dat het leeuwendeel van de faillissementen die in 2025 plaats zal vinden, het gevolg zijn van ten eerste de kostenstijging van de afgelopen drie jaar en de steeds prijsbewustere jongere generaties.

[1:00:24] Dat is gewoon de allerbelangrijkste oorzaak.

[1:00:27] En dan is er nog een tweede, en dat is dat er een aantal segmenten zijn, zoals bijvoorbeeld de bezorgrestaurants, waarin het aantal locaties gewoon vele malen sneller is gegroeid dan de vraag.

[1:00:37] En heel concreet, in de jaren 2020 tot 2023 zijn er bijna 1600 bezorglocaties bijgekomen, terwijl bijvoorbeeld de vraag naar bezorgmaaltijden afgelopen jaar is gedaald.

[1:00:49] Dus dat is ook wel een oorzaak.

[1:00:52] Ik denk dat de impact van corona...

[1:00:55] relatief beperkt is.

[1:00:57] Ook omdat, en CBS heeft dat in november gerapporteerd, je ziet dat met name ook die kleinere ondernemers tot 50 medewerkers waar de grootste problemen zitten, daar is de stijging van de schulden tot een problematisch niveau.

[1:01:14] Die vond met name in het jaar 2024 plaats.

[1:01:16] Toen kwam er 11,5% punt van de 17,8% waar we nu op zitten, kwam er bij.

[1:01:23] Dus ja, er is nasleep van corona.

[1:01:26] Ja, we kunnen wat becijferen.

[1:01:28] Maar de belangrijkste oorzaken zijn kostenstijging en ontwikkeling van vraag en aanbod.

[1:01:34] En nogmaals, de markt bepaalt echt de prijzen.

[1:01:36] Het is vergelijkbaar met agrarische grondstof hoor.

[1:01:39] Dank u wel.

[1:01:43] Meneer Vermeer.

[1:01:45] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:46] Een vraag voor de heer Flek.

[1:01:49] Hoeveel leden heeft de horecabond, FNV, in de horecasector?

[1:01:55] En wat bedoelt hij met sectoraal maatwerk?

[1:02:01] Waar moet ik dan aan denken?

[1:02:05] Allereerst zijn we bij de FNV aangesloten.

[1:02:11] Wij vertegenwoordigen ruim 25.000 leden.

[1:02:14] Dat is met name binnen de recreatie, horeca en contractcatering.

[1:02:19] We hebben het over de 790.000 werkenden, bredere toerisme en luchtvaart.

[1:02:25] Dus het is belangrijk om te weten dat daar een iets andere lijn in zit.

[1:02:28] Goed om te weten ook dat wij een vakbank zijn die al jarenlang hun ledenaantal flink aan het groeien is tegen de trend in.

[1:02:33] En daardoor ook met trots durven zeggen dat wij de werknemers goed kunnen vertegenwoordigen.

[1:02:38] En daarom is het ook van belang dat wij benadrukken ook naar de meningsvragen van medewerkers die nog geen lid zijn van ons.

[1:02:44] Uw volgende vraag...

[1:02:48] Die ben ik even kwijt.

[1:02:50] Sorry, sectoraal maatwerk.

[1:02:52] Ja, exact.

[1:02:52] Als u het heeft over sectoraal maatwerk, dan gaat het met name erom dat er nog wel vanuit de politiek wordt gekeken als 1BV Nederland.

[1:03:00] En onze sector is voor een behoorlijk gedeelte afhankelijk van seizoenspieken.

[1:03:06] En ook dalingen dus.

[1:03:09] Tot voorheen, of naar eigenlijk, er is steeds minder ruimte om bijvoorbeeld via drie kwart in het recht andere afspraken te kunnen maken.

[1:03:17] En dat kan soms ook in het nadeel werken van de werknemers zelf.

[1:03:21] Als we bijvoorbeeld flexibiliteit voor leeg zouden reguleren, dan zou dat kunnen betekenen dat bijvoorbeeld een jongere niet zou kiezen om in een rooiket te gaan werken, maar het wel graag zou willen doen.

[1:03:31] Tegelijkertijd moeten we voorwaken dat er niet bestaanszekerheid of inkomenszekerheid in de weg staat.

[1:03:36] En dat kan wel degelijk samen.

[1:03:38] Maar laat het dan vooral aan de sectoren over om met elkaar erover in gesprek te gaan om dat goed te regelen.

[1:03:43] Want er zijn meerdere manieren om naar Rome uiteindelijk te kunnen komen.

[1:03:47] En ik kan een puur concreet voorbeeld geven.

[1:03:50] Als we het hebben over verplichte aanbieden van het urenaanbod, wat op dit moment in de wet geregeld is, dan zien wij in de praktijk dat werknemers niet altijd de voorkeur zijn om in te gaan op dat vaste urenomvang.

[1:04:03] En dat heeft er simpelweg mee te maken omdat veel mensen die in de gastvrijheid werken nog op school zitten, studeren, et cetera.

[1:04:11] Een ondernemer vindt dat als iemand op de B-rol staat, dan moeten die uren ook daadwerkelijk komen werken.

[1:04:18] Op het moment dat iemand niet voldoende beschikbaar is, kun je ook die uren niet komen werken.

[1:04:22] Het averechtseffect hiervan is dat vervolgens de hoge WW-premie toegepast wordt.

[1:04:28] En die hoge WW-premie gaat uiteindelijk in de staatsklas...

[1:04:32] En dan weten we ook dat er een relatief beperkte groep gebruik maakt van de sociale voorzieningen die in de gastvrijheid werkt.

[1:04:38] Dus eigenlijk spek je daarmee misschien iets meer de staatskast heel plat te slagen.

[1:04:43] Ik zou liever zien dat die 5% van flex direct bij de medewerkers terecht komt.

[1:04:49] En dat zij daardoor een hoger loon hebben.

[1:04:51] Dus dat uiteindelijk flex een prijs krijgt.

[1:04:54] Maar op dit moment is daar geen enkele ruimte voor.

[1:04:57] En als ik de nieuwe arbeidswetgeving zie, waar nogmaals hele goede zaken in zitten, waar voor de BV Nederland hele goede voorstellen in zitten, waarbij sectoraal dit afrechts kan werken.

[1:05:13] Ik kijk naar de leden, meneer Thijssen.

[1:05:15] Ik heb nog een vervolgvraag aan de heer Driessen.

[1:05:19] Want ik ken ABN als dat die proberen zaken in getallen uit te drukken.

[1:05:23] En als ik u hoor zeggen, ja, de winstmarge is 9 procentpunt... en de btw-verhoging is 12 procent, dan blijft er niks over.

[1:05:30] Dus betekent dat dat alles failliet gaat?

[1:05:32] Of heeft u ook een inschatting gemaakt van, oké...

[1:05:35] Ja, wat voor deel van dat sector gaat nu echt omvallen als dit wordt doorgezet?

[1:05:40] Kunt u daar op basis van alle inzichten die u heeft iets over zeggen?

[1:05:43] Ja, zeker.

[1:05:44] Er zijn nog wel een aantal knoppen waar ondernemers aan kunnen draaien.

[1:05:47] Het is bijvoorbeeld een knop dat vrij veel geld kost om mensen letterlijk opnieuw in te werken in de keuken.

[1:05:53] Voedselverspilling is iets waar iets aan gedaan kan worden.

[1:05:56] Loyaliteit, dus de herhalingsbezoeken verhogen door gewoon goede...

[1:06:00] persoongebonden aanbiedingen, dat zou een maatregel kunnen zijn, maar dat is denk ik onvoldoende om het verschil te maken, met name voor bijvoorbeeld boetiekhotels, die al heel afhankelijk zijn van kanalen zoals Booking.com en Expedia.

[1:06:15] In het algemeen geldt, ook bij de hotels, dat als je een unieke omvang hebt en je overheadkosten kunt spreiden over meerdere gasten of meerdere overnachtingen, dan ben je winstgevender dan wanneer je een wat kleinere onderneming bent.

[1:06:30] Op het moment dat je in een randstad actief bent of in een universiteitsstad, is de kans dat je relatief veel zakelijke gasten hebt groter dan wanneer je in de buitengebieden opereert.

[1:06:41] Dus waar vallen de klappen?

[1:06:42] Bij de mkb-ondernemers, boutiquehotels, bij de groepsaccommodaties, bij de vakantieparken in de grensprovincies.

[1:06:52] Dat is eigenlijk de korte samenvatting.

[1:06:55] En waar ik heel bang voor ben, als ik mag aanvullen, is dat er wel weer ondernemers in dat gat zullen springen.

[1:07:01] Maar dat er nog meer een soort van eenheidshorst ontstaat waar lokale gemeenschappen gewoon niet zo bij gebaat zijn.

[1:07:10] Dank u wel.

[1:07:12] Dank u wel.

[1:07:13] Nog een verduidelijking?

[1:07:14] Ik probeerde erachter te komen, want ik snap dat als de een ondernemer glimmer is dan de andere, dan komt de verschuiving.

[1:07:19] Maar wat ik ook begrijp is dat gewoon het totale volume van wat er gaat gebeuren in de horeca gaat verminderen.

[1:07:25] Heeft u daar een inschatting van gemaakt van hoe veel kleiner de sector gaat worden door deze batterijverhoging?

[1:07:32] De reishoudheid heeft dat zelf gedaan in het rapport van Dialogic.

[1:07:35] Het komt uit op 6,75% minder overnachtingen.

[1:07:38] En ik heb ramen gezien die uiteenlopen van 3 tot 12% afhankelijk van het segment.

[1:07:44] Het hangt heel erg af van je doelgroep.

[1:07:46] Bijvoorbeeld de Amerikanen.

[1:07:47] De Amerikanen die naar Amsterdam komen zijn relatief vermogend.

[1:07:51] Die laten zich niet tegenhouden door 12% hogere prijzen.

[1:07:56] Die komen specifiek voor een destinatie.

[1:07:59] Maar de 7,5 miljoen Duitsers die naar ons land komen ieder jaar van vakantie in bijvoorbeeld Zeeland, die gaan wel degelijk op zoek naar alternatieven.

[1:08:10] Dank u wel.

[1:08:10] Meneer Kistelman?

[1:08:12] Ja, dank u wel.

[1:08:13] Een vraag, ik denk voor jullie beide, misschien kun je de verandering even uitvechten.

[1:08:16] Voor die cementen en de werknemers, zijn de cijfers bekend van hoeveel van die werknemers de branche uitstappen of even overstappen naar een andere horecagelegenheid?

[1:08:26] Zijn die bekend?

[1:08:30] Nou ja, allereerst ter introductie.

[1:08:32] U moet weten dat ongeveer 40% van de sector in- en uitstapt.

[1:08:36] Dus we hebben een doorzaam van 40% van de werknemerspopulatie op dit moment.

[1:08:41] Dat is stap 1.

[1:08:42] Daarnaast is het natuurlijk nu wel zo, doordat er een arbeidsmarktkrapte is, dat deze mensen relatief snel nieuw werk zullen gaan vinden.

[1:08:48] Dus wij zien niet dat werkloosheidscijfers bijvoorbeeld hoog oplopen.

[1:08:53] Daar hebben we de afgelopen jaren ook absoluut geen last van gehad.

[1:08:58] Het totale werknemersaantal stijgt de laatste jaren weer.

[1:09:03] We zijn wel iets meer verschuiving van het aantal FTE's.

[1:09:07] Dus je ziet dat men iets kleinere contracten heeft.

[1:09:16] Dat als we dat personeelsgeloop dus naar beneden weten te krijgen, dat de marges in de horeca weer wat omhoog gaan.

[1:09:24] Maar de getallen herken ik wel.

[1:09:25] In de Europese hotellerie, dit is wereldwijd overigens een ding, in de Europese hotellerie is personeelsgeloop ook zo'n 43 procent.

[1:09:33] En dat komt door relatief veel jonge mensen.

[1:09:37] Maar dat komt ook wel doordat de cultuur nog wel wat kan, met name het imago wat kan versterken.

[1:09:44] De horeca is gewoon een vak en zo moeten we het ook gaan behandelen.

[1:09:49] Ja, als ik daar nog even aan mag toevoegen.

[1:09:51] Wat dus heel belangrijk is ook in de maatschappelijke waarde... is dat wij gastvrijheid zien als ook voor het opleiden van werkend Nederland.

[1:09:58] De werknemers in ons sector werken ze ontzettend gewild in aanpalende sectoren.

[1:10:02] Onder andere bij banken.

[1:10:04] Omdat daar iets in hun DNA zit dat zij iets kunnen... wat in andere sectoren nog wel eens ontbreekt.

[1:10:09] En gastvrijheid is een beetje de key geworden in de maatschappij.

[1:10:12] Dus ja, op het moment dat de andere sectoren om ons heen zijn... die andere arbeidsvoorwaarden bieden... zien we natuurlijk ook dat die mensen daar uiteindelijk naartoe gaan...

[1:10:19] Dus het is ook niet gek dat daar een soort verschuiving plaatsvindt van werknemers.

[1:10:25] Mevrouw van Meek, leest u nog een vraag?

[1:10:30] Ja, ik zat nog even na te denken of... Kijk...

[1:10:37] Ik ga iets vragen of iets zeggen wat misschien niet iedereen heel erg apprecieert.

[1:10:42] Maar ik kom zelf uit deze sector.

[1:10:46] Dus tot voor een jaar geleden wist ik heel goed waar de problematiek ook zat.

[1:10:51] Ik mag hopen dat ik dat trouwens behoud.

[1:10:54] Dat ik dat toch steeds heb door de connectie die ik heb.

[1:10:56] Maar wat wij dus ook gewoon zelf hebben ervaren.

[1:11:00] En alle mensen om mij heen in de branche.

[1:11:03] is dat er ook ontzettend... want u heeft het steeds over lonen voor de jongeren en zo... is dat er gewoon heel veel jongeren niet meer de stap maken.

[1:11:10] Niet alleen maar omdat het niet populair is of omdat het weinig oplevert... maar omdat ze ook gewoon heel erg makkelijk kunnen lenen bij DUO.

[1:11:18] En dat is echt wel een factor geweest voor ons.

[1:11:20] Dat ze zeggen van, oh ja, maar het is voor mij wat simpeler.

[1:11:23] Ik heb het nu niet nodig.

[1:11:24] Uiteindelijk komen ze erachter dat ze straks een hele grote schuldenpost hebben.

[1:11:28] En er zijn een aantal sectoren die gewoon dus een tekort hebben aan mensen.

[1:11:33] En de vraag is, want dit zie ik niet terug.

[1:11:36] Want het is natuurlijk niet het onderwerp dat mensen graag aansluiten.

[1:11:39] Maar herkent u dat?

[1:11:41] Want daar ben ik wel benieuwd naar.

[1:11:47] Ik denk dat generaties veranderen en dat er generaties zijn die anders kijken naar de samenleving.

[1:11:55] Ik denk dat ik zelf nog mag zeggen dat ik relatief jong ben.

[1:12:01] Ik kan me goed voorstellen dat men andere prioriteiten stelt in het leven.

[1:12:04] En niet alleen wil werken, maar ook belangrijk vindt om het juiste werk privébalans te hebben.

[1:12:09] Anderzijds, ja, de mentaliteit zou goed zijn als er meer mensen uiteindelijk gewoon aan het werk zouden gaan.

[1:12:16] Maar op het moment dat werk minder loont, ja, dan gaan men ook andere keuzes maken.

[1:12:22] Dus ja, je zou kunnen zeggen, als bijlenen van geld makkelijk wordt, dan is in ieder geval de prikkel om aan het werk te gaan minder groot.

[1:12:30] Dus dat ben ik wel met u eens.

[1:12:32] En dat durf ik ook wel te banen.

[1:12:36] Meneer Vermeer, heeft u nog een vraag?

[1:12:40] Ja, dank u wel.

[1:12:41] Ik heb een vraag voor de heer Vlek.

[1:12:43] Ik heb zelf ook kinderen die in de horeca gewerkt hebben.

[1:12:47] Wat is op dit moment ongeveer het bedrag per week wat er in de horeca nog aan voor je?

[1:12:58] Want het is bij sommige baantjes een belangrijke component van de verdiensten.

[1:13:03] Maar wat is dat op dit moment?

[1:13:05] Ik weet wat ik zelf geef.

[1:13:06] Dat is wel enorm, dat kan ik zeggen.

[1:13:11] Het vraagt meneer Vermeer niet even de check voor zijn... Ja, als ik een advies mag geven, dan geven we altijd minimaal 10% voor je.

[1:13:18] Dan zie ik in ieder geval in de juiste richting.

[1:13:22] Wat wij zien in algemene tendens is... Wij zijn een sector waarbij de relatief lagere verdiensten... voor een gedeelte werden gecompenseerd door voor je.

[1:13:31] En daardoor is de voor je daarmee belangrijk onderdeel geweest van het inkomen.

[1:13:35] Maar we moeten niet vergeten dat fooien uiteindelijk, daar kun je geen huis van kopen.

[1:13:39] Het is het grootste mysterie.

[1:13:41] Hier moet ik ook misschien een beetje voorzichtig zijn met de woorden die ik gebruik.

[1:13:44] Want daar praten we ook niet al te graag over.

[1:13:48] Wat we wel weten is dat op het moment dat prijzen stijgen men de euro maar één keer kan uitgeven.

[1:13:54] Dus dat gaat uiteindelijk wel ten koste van de fooien.

[1:13:57] En daar komt dan ook nog bij dat we zien dat het steeds meer digitale transacties is.

[1:14:00] En dat het niet zozeer is dat de gast niet automatisch geen fooi zou willen geven.

[1:14:05] Maar ook minder bewust is van het feit dat zij wellicht fooi zouden kunnen geven.

[1:14:10] Maar laat ik wel heel helder zijn.

[1:14:11] Volgens mij moet het zo zijn dat men van het reguliere salaris al rond zou moeten komen.

[1:14:16] En is de fooi een fijne aanvulling.

[1:14:19] Maar die fijne aanvulling wordt wel steeds minder.

[1:14:23] Dank u wel.

[1:14:25] Ik kijk naar de leden.

[1:14:26] Oh, heeft u hier even een vraag over, meneer Van Noort?

[1:14:29] Ja, eigenlijk heb ik natuurlijk geen antwoord.

[1:14:32] Kijk, als het gewoon 10% was en alles maar duurde, dan wordt er voor je vanzelf over.

[1:14:36] Maar is er een beetje gevoel bij wat dat bedrag inmiddels is, op dit moment is, bij een fulltime baan per maand of per week?

[1:14:47] Nee, want dan ga ik me op glad ijs bieden.

[1:14:49] Maar dat laat ik dan vanuit de praktijk vertellen.

[1:14:51] Toen ik zelf begon in de horeca, liep ik met een gerust hart.

[1:14:55] En ik liep in een wijk.

[1:14:57] Dan pakte ik wel 200 tot 250 euro in een week.

[1:15:02] Nu is dat de unicum als je dat haalt.

[1:15:03] Als individuele medewerker.

[1:15:04] Dan mag je blij zijn als je een paar tientjes hebt.

[1:15:08] Toen ik stopte was het ook niet meer dan 40 tot 45 euro in een week.

[1:15:17] Oké, dank.

[1:15:19] Oh, sorry.

[1:15:21] We hebben hier in 2020 onderzoek naar gedaan.

[1:15:24] Maar dat was vlak voor de eerste lockdown.

[1:15:26] Dus die hebben we maar even laten liggen.

[1:15:28] Er zitten ook nog wel wat regionale verschillen in.

[1:15:30] De meest royale mensen in Nederland zijn de Wim Brabant.

[1:15:33] Die heeft de grootste voorjaars.

[1:15:35] In ieder geval in 2020 het geval.

[1:15:40] Oh ja, harde wijken op dat lijstje.

[1:15:45] Oh, meneer Vermeer.

[1:15:48] Nee, meneer Verweer gaat tegen zijn kinderen zeggen waar ze het beste kunnen maken.

[1:15:53] Ik kijk naar de leden.

[1:15:55] Is er nog behoefte voor een vraag?

[1:15:57] Ja, meneer Thijssen heeft nog een vraag.

[1:16:01] Gelukkig kom ik, mijn familie komt tot eind avond.

[1:16:03] Ik had nog een vraag over, er werd net door de vorige ronde ook iets gezegd over de R.I.N.E.

[1:16:10] maatregelen.

[1:16:11] En dat die een hoge druk zijn op de horeca.

[1:16:17] En als die regels onnodig zijn, dan ben ik er ook wel voor om ze te schrappen.

[1:16:20] Maar ik ben wel benieuwd hoe meneer Flek, aan de kant van de FNV, of die maatregelen geschrapt kunnen worden.

[1:16:26] In breder perspectief wil ik zeggen dat veilig en gezond werken altijd prioriteit nummer één moeten hebben.

[1:16:33] Wat R&E doet is dat een werkgever heel bewust is van de risico's die er zijn binnen het bedrijf.

[1:16:39] Ik heb wel mijn twijfels erbij zoals het nu is ingeregeld of dat de ideale manier is.

[1:16:43] En dat heeft simpel mee te maken dat, als het meer een formaliteit is, werkt het niet.

[1:16:49] Het gaat er uiteindelijk om dat in de praktijk ook uitvoering aangegeven wordt.

[1:16:53] Het enige wat het nu doet is dat het een trigger is voor een ondernemer om daar nog even bewust naar te kijken.

[1:16:57] Maar als je dat met tegenzin moet gaan doen, gaat het niet het effect hebben wat je zou willen hebben.

[1:17:02] Tegelijkertijd blijft het belangrijk dat we ons blijven inzetten voor veilig en gezond werk.

[1:17:08] En daar zitten wel grote verschillen in in de sector.

[1:17:11] En er zijn ondernemers die daar heel goed mee bezig zijn.

[1:17:13] Er zijn ondernemers die daar minder goed mee bezig zijn.

[1:17:16] We hebben jarenlang een branche R.U.N.E.

[1:17:18] gehad.

[1:17:18] Daar hadden wij goed overleg tussen Koninklijke Hoogte Nederland... en de Hoekerbond, toen nog FDV Hoekerbond.

[1:17:29] En dat ging eigenlijk ook prima.

[1:17:30] Maar als je kijkt naar het aantal vragen wat gesteld wordt... waarvan meer dan de helft eigenlijk niet relevant is... moet ik wel zeggen dat het doel niet meer de middelen heiligt.

[1:17:41] Dus dat is wel iets wat ik wel kan meegeven.

[1:17:45] Dank u wel.

[1:17:47] Meneer Kieserman.

[1:17:49] Dank u wel.

[1:17:49] Nog een vraag voor de heer Driessen.

[1:17:51] We hebben hier veel discussie over de toeristische spreiding in Nederland.

[1:17:55] En Veluwe die overstroomt.

[1:17:57] En andere plekken in Nederland waar helemaal bijna geen toeristen komen.

[1:18:01] Wat kan de toeristische sector nou zelf hier aan doen om meer bij te dragen aan die spreiding?

[1:18:09] Mensen verleiden om in het laagseizoen te komen.

[1:18:13] Dat is één.

[1:18:17] We hebben ook voor de gemeente Amsterdam en de hotels in Amsterdam... ook nog wel eens stukken geschreven en sessies gepresenteerd.

[1:18:24] Er zijn ook best wel wat maatregelen.

[1:18:25] Kijk, op het moment dat je de publiekstrekkers wat minder toegankelijk maakt in een bepaalde periode... of voor een bepaalde groep, een niet ingezeten of een pot van coffeeshots... bijvoorbeeld, dat kan leiden tot minder toeristen die naar het centrum van Amsterdam komen.

[1:18:43] Hetzelfde geldt voor...

[1:18:44] ...gordijnen voor de raampostitutie.

[1:18:48] Dus er zijn best wel wat maatregelen die je als stad of als regio kunt doen... ...om je aantrekkingskracht in de piekmomenten wat te verminderen.

[1:18:58] En ik denk als je dat doet in combinatie met het verleiden tot bezoeken in het laagseizoen... ...dat dat best wel een effectieve strategie zou kunnen zijn.

[1:19:07] En onder andere het NBTC helpt hier diverse regio's heel effectief mee.

[1:19:15] Maar hoe kan die sector ervoor zorgen dat ze dan bijvoorbeeld in Amsterdam, dan komen ze daar niet.

[1:19:19] Hoe kan we dan zorgen dat ze naar Groningen gaan of naar Urk of weet ik veel.

[1:19:26] Dus wat het NBTC bijvoorbeeld al jaren doet is met verhaallijnen.

[1:19:31] Mensen verleiden om ook andere plekken in het land en soms ook op andere momenten te bezoeken.

[1:19:36] En dat kan behoorlijk effectief zijn.

[1:19:41] Dank u wel.

[1:19:44] Ja, dank u. Ik heb nog een vraag aan de heer Driesen.

[1:19:47] U heeft het in uw paper ook nog over het behouden van flexibel personeelsinzetten.

[1:19:52] En welke specifieke aanpassingen in arbeidswetgeving zouden volgens u essentieel zijn voor de horeca om te behouden of om anders te doen?

[1:20:05] Ik denk dat dat de vraag is voor de heer Flek.

[1:20:12] Ja, specifiek.

[1:20:14] Concreet hebben wij ons al een afspraak gemaakt over een jaarlijks systematiek waarbij je een jaar rond de ene periode meer uren kan werken dan op een ander moment.

[1:20:22] Daarmee kun je inspelen op seizoensinvloeden.

[1:20:26] Daarnaast moet er altijd ruimte blijven.

[1:20:27] Ik vind het belangrijk dat waar er duurzaam gewerkt wordt, er ook gewoon duurzame contacten moeten zijn.

[1:20:32] Vaste contacten, et cetera.

[1:20:34] Daar waar dat niet mogelijk is, is het wel belangrijk dat er flexibel schil omheen blijft.

[1:20:39] Dus wat ons betreft moet er in ieder geval ruimte blijven om daar omheen flexibel schil te kunnen bouwen.

[1:20:45] En dan gaat het met name om scholieren, studenten, deeltijders, mensen die het eigenlijk bijdoen.

[1:20:53] En waarom ik het belangrijk vind dat dit vooral geregeld zou moeten worden via het Rikwardingendrecht, is omdat ik vind dat dit een gesprek moet zijn aan de sociale partnertafel, waarbij je het best inrichtelijk kan maken wat de gevolgen daadwerkelijk zijn.

[1:21:08] En de ambitie is, inmiddels ben ik erachter, dat...

[1:21:12] Omdat er bij veel ondernemers geen onwil is om vaste contracten aan te bieden, maar dat simpelweg gewoon niet kan.

[1:21:18] En tegelijkertijd zien wij ook dat het een manier is om risico af te kunnen dekken.

[1:21:24] En op het moment dat het vaste contract zodanig veel risico met zich meebrengt...

[1:21:30] dan zal er niet iets gaan veranderen.

[1:21:32] In de mindset zie ik nog steeds dat de ondernemer in de kern best wel aan vaste contracten wil.

[1:21:37] Maar die verplichten die er achterweg komen, die niet altijd ook in het belang staan van de werknemer, maakt dat een ondernemer heel terughoudend mee omgaat.

[1:21:46] En zolang er manieren blijven om dat toe te blijven passen, heeft het ook geen zin op flexibele arbeidswetgeving om af en toe aan te gaan passen.

[1:21:55] Want er zal dan altijd wel een manier gevonden worden om het toch mogelijk te maken om de risico's te kunnen mijden.

[1:22:03] Dus heel concreet, maak het mogelijk in de wetgeving dat er ruimte blijft om via drie karten in het recht aanvullende afspraken te kunnen maken.

[1:22:11] Een heel concreet voorbeeld bijvoorbeeld, we hebben nu de afspraak dat bij de keten van contacten bij EBL leerlingen, dat daar niet automatisch een vast contact volgt.

[1:22:21] Dat is er eentje waarvan ik zeg, dit zijn mensen die in de basis van de opleiding eigenlijk bij een bedrijf werken.

[1:22:27] Vervolgens is dat niet het eerst.

[1:22:29] Die persoon wil daar ook niet de rest van zijn leven waarschijnlijk blijven werken, want die volgt een opleiding.

[1:22:34] Dus daar zou je gewoon een vrijstevond laten houden.

[1:22:36] Maar er zijn ook sectoren, en dan praat ik iets breder aan de gastvrijheid, waar je dit vooral niet toe moet laten.

[1:22:42] En daarom vind ik het belangrijk dat wij arbeidswetgeving niet alleen bekijken vanuit de BV Nederland, wat goed is.

[1:22:49] Zoals wij ook vanuit de FV een brede lobby voeren.

[1:22:52] Om juist vast en zeker werk goed te kunnen belonen en vast contact te bieden.

[1:22:56] Maar daarnaast ook te blijven kijken naar sector en maatwerk.

[1:22:58] Daar waar het wel nodig is om die ruimte wel te laten.

[1:23:04] Dan komen we bij meneer Vermeer.

[1:23:08] Even de laatste graag.

[1:23:10] Ja, dank u wel.

[1:23:12] Ja, ik twijfel wat ik even ga doen.

[1:23:15] Het punt over die WW-premie, daar ga ik nog eens even verder op uitzoeken.

[1:23:20] Want als daar een geschreven lastenverhouding zit, dan moeten we daar eens naar gaan kijken.

[1:23:29] Toch maar even een vraag aan de heer Driessen.

[1:23:33] In het algemeen ervaart het MKB best wel problemen met het verkrijgen van kredieten in Nederland.

[1:23:40] Kan de heer Driesen zeggen hoe dat voor het MKB in de toerisme geldt?

[1:23:48] Jazeker.

[1:23:50] Ook daar zit een knip tussen wat kleinere en wat grotere ondernemers.

[1:23:55] En die knip is best groot.

[1:23:56] Dus boven de 2,5 ton kan ik veel gemakkelijker een krediet verstrekken dan onder het bedrag van 2,5 ton als het gaat om bijvoorbeeld het starten.

[1:24:07] Een bestaande ondernemer die wil herfinancieren, is veel gemakkelijker te financieren, te herfinancieren op basis van bijvoorbeeld wat wij zien gebeuren op bankrekeningen.

[1:24:19] Dus daar zit wel wat variatie in.

[1:24:21] Ook wij kijken naar marktontwikkelingen.

[1:24:24] Dus op het moment dat bijvoorbeeld met die bezorgd restaurants het aantal zo hard is gestegen, terwijl de vraag achterblijft, ja dan...

[1:24:31] Dan geef ik de voorkeur aan bijvoorbeeld de pannenkoekenrestaurants of de strandpaviljoens waar de vooruitzichten en de ontwikkelingen gunstiger zijn.

[1:24:40] In het algemeen zijn alle drie de grootbanken wel nog steeds zeer geïnteresseerd in de gasvrijheidseconomie.

[1:24:47] ...mits kreditaanvragen goed worden onderbouwd.

[1:24:51] En om dat te stimuleren doen we ook in het confinant... ...die we ook met de overheid hebben gesloten.

[1:24:59] Ik had bijvoorbeeld in december nog een kennistasie... ...samen met de Heineken en de Rabobank... ...waarin we met een groep horecaondernemers in gesprek zijn gegaan... ...over waar nou knelpunten zitten en hoe je die zou kunnen wegnemen.

[1:25:12] Het totale kredietvolume in de horeca is afgelopen jaar gestegen, volgens de Nederlandse Bank.

[1:25:19] Dus daar zijn ook wel rapportages over.

[1:25:22] Ik kan u al die cijfers ook een op een, en u kunt mij altijd benaderen voor dat soort zaken.

[1:25:29] Ja, als we dat via de cijfers kunnen we zo even met elkaar bespreken, dan zorgen we dat dat bij alle leden komt.

[1:25:37] Daarmee zijn we aan het einde gekomen.

[1:25:41] Ik wil deze gasten hartelijk danken voor hun interessante bijdrage.

[1:25:50] En natuurlijk ook de leden voor de vragen.

[1:25:54] Iedereen die dat hier op de tribune en anderszins heeft gevolgd, dank voor de interesse.

[1:25:59] We komen hier zeker ook als commissie afgespreken.

[1:26:02] Ik zal even met u overleggen hoe we met die informatie omgaan.

[1:26:06] En ik wens u allen een hele fijne dag.

[1:26:08] En dan sluit ik hierbij dit hondentaal glas mee.