Verzameldebat CAS

[0:00:00] Geachte leden, aanwezigen, bon dia, good morning en goedemiddag.

[0:00:05] Deze ondervoorzitter had net afscheid genomen.

[0:00:08] Desondanks is ze vandaag gevraagd om deze vergadering omtrent het verzamelcommissiedebat KAS voor te zitten.

[0:00:17] Ik wil iedereen welkom heten, in het bijzonder onze staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de heer Solt Sabo.

[0:00:26] Maar ook de leden van de Tweede Kamer wil ik nogmaals welkom heten.

[0:00:30] De heer White van GroenLinks PvdA, mevrouw Bruining van NSC, de heer Van Hazen van PvdA en mevrouw Aukje de Vries van de VVT.

[0:00:41] We hebben een vergadering wat duurt tot een uur of vijf.

[0:00:45] En ik stel voor dat jullie slechts vier losse interrupties mogen hebben.

[0:00:52] Zo kort en zo bondig mogelijk, zeg ik jullie alvast.

[0:00:57] Gelet op de tijd die we in de gaten moeten houden.

[0:01:00] Ik stel voor dat we dat gezegd hebbende met de vergadering gaan beginnen.

[0:01:07] Ik geef graag het woord aan de eerste woordvoerder, de heer White.

[0:01:12] Jullie vier minuten, of uw vier minuten, gaat dan nu in.

[0:01:16] Dank u wel, voorzitter.

[0:01:17] Fijn dat u er weer bent.

[0:01:18] Het is een tijd geleden alweer.

[0:01:21] Voorzitter...

[0:01:23] Vanmorgen toen ik het Kamergebouw binnenkwam, kwam ik weer de tentoonstelling over het 70 jaar statuut voor de Koninkrijk tegen.

[0:01:30] Deze tentoonstelling symboliseert voor mij dat wij in dit parlement besluiten nemen die het gehele Koninkrijk, dus ook de drie Caribische landen, raken.

[0:01:39] Allereerst de geopolitieke situatie.

[0:01:41] Deze situatie verandert rap en dat kan voor ons gehele Koninkrijk gevolgen hebben.

[0:01:47] Toekomstige Amerikaanse president heeft zijn oog laten vallen op gebieden van andere landen.

[0:01:51] En we zien ook dat bijvoorbeeld China steeds vaker invloed probeert uit te oefenen.

[0:01:55] Ook in het Caribisch gebied.

[0:01:57] Heeft de regering deze dreigingen voldoende in beeld?

[0:02:00] En werkt het kabinet goed samen met de regering in de kasseilanden om deze ongewenste beïnvloeding tegen te gaan?

[0:02:07] Bij de begroting is de motie van collega Seda, Bamenga en mij aangenomen.

[0:02:11] Ik ben benieuwd hoe dat staat met de uitvoering hiervan.

[0:02:14] Voorzitter, dan het onderwijs.

[0:02:16] Ik realiseer mij dat de landen hier primair zelf verantwoordelijk voor zijn.

[0:02:20] Maar we weten ook allemaal dat goed onderwijs de onmisbare basis is voor mensen om zich verder te ontplooien.

[0:02:25] En zoals mijn fractie zou zeggen, verheffen.

[0:02:28] Goed onderwijs geven jongeren de kans om volwaardig aan de samenleving mee te doen.

[0:02:33] En voorkomt bijvoorbeeld ook dat jongeren afgeleiden naar de criminaliteit.

[0:02:37] Een goede onderwijs is ook de basis voor een duurzame en stabiele economie.

[0:02:42] We zien nu dat er op de eilanden veel zorgen zijn over de kwaliteit van het onderwijs.

[0:02:46] Dit zorgt ook voor een brain drain.

[0:02:48] Ik zou daarom aan de staatssecretaris willen vragen om samen met de landen nogmaals te kijken hoe Nederland hen kan ondersteunen bij het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs.

[0:02:57] Dan de veiligheid en rechtsstaat.

[0:02:59] Voor GroenLinks PvdA staat voorop dat in alle vier de landen van ons Koninkrijk een goed functionerende rechtsstaat cruciaal is.

[0:03:05] En dat het Koninkrijk als geheel een belangrijke rol heeft bij de borging van de rechtsstaat.

[0:03:10] Hierover leven echter zorgen.

[0:03:13] Laat ik enkele voorbeelden noemen.

[0:03:15] Corruptiebestrijding.

[0:03:17] Voldoende politie.

[0:03:18] De forensische zorg.

[0:03:20] Maar ook de bescherming van vluchtelingen die bijvoorbeeld uit Venezuela komen.

[0:03:25] Hierover leven bij mijn fractie zorgen.

[0:03:27] Hebben de landen voldoende politiecapaciteit om de orde goed te handhaven?

[0:03:31] Is er zicht op een oplossing voor een TBS-kliniek in het Caribisch deel van het Koninkrijk?

[0:03:37] En hoe staat het met behandeling van de vluchtelingen?

[0:03:40] Zeker nu er al na de verkiezingen in Venezuela mogelijk meer mensen komen.

[0:03:45] Graag hoor ik op deze punten een update van de staatssecretaris.

[0:03:50] Dan een voor GroenLinks-PvA belangrijk onderwerp en dat is de klimaatverandering.

[0:03:54] En de aanpak hiervan op de kasseilanden.

[0:03:57] Afgelopen jaar was het helaas weer sprake van forse temperatuurstijgingen.

[0:04:01] In het Caribisch gebied zien we hiervan ook de gevolgen.

[0:04:04] En de gevolgen zullen de komende tijd waarschijnlijk alleen maar zichtbaarder worden.

[0:04:08] Ik maak mij hierover zorgen wat dat voor de eilanden gaat betekenen.

[0:04:12] Het kabinet hoor ik hier bijna niet over.

[0:04:15] En dat zou ik wel graag willen.

[0:04:16] Het is alleen niet zo dat als je er niet over hebt, dat het dan vanzelf opgelost wordt.

[0:04:22] Deel de staatssecretaris de zorgen.

[0:04:25] En kan hij uiteenzetten hoe het kabinet samen met de eilanden werkt aan de aanpak van de klimaatverandering?

[0:04:30] Waar ziet de staatssecretaris kansen om de aanpak te verbeteren en te intensiveren?

[0:04:35] En hoe kan Nederland hierin samen optrekken met de kaslanden?

[0:04:39] We hebben immers als Koninkrijk in zijn geheel belang bij een effectieve aanpak van de klimaatverandering.

[0:04:45] Tot slot, voorzitter.

[0:04:46] Nog een vraag over breedtesport.

[0:04:48] Sport is voor veel jongeren leuk en het draagt ook bij aan het tegengaan van verveling en crimineel gedrag.

[0:04:53] Het zou goed zijn als het sportaanbod in het Caribisch deel van de Koninkrijk kan worden versterkt.

[0:04:58] Is de staatssecretaris bereid om bijvoorbeeld met NOC, NSF en sportbonden te kijken hoe hieraan bijgedragen kan worden?

[0:05:05] Dank u wel.

[0:05:07] U bedankt en ook complimenten dat u het binnen vier minuten ook heeft kunnen doen.

[0:05:11] Dus ik ga nu naar mevrouw Bruining van de NSC voor haar eerste termijn.

[0:05:16] Dank voorzitter.

[0:05:17] Het Curaçao Medical Center bevindt zich momenteel in een kritieke situatie... die niet alleen de gezondheidszorg op het eiland bedreigt... maar ook de levens van zijn inwoners en andere zorgbehoevenden rechtstreeks in gevaar brengt.

[0:05:28] Adequate medische zorg is een fundamenteel mensenrecht.

[0:05:31] De huidige omstandigheden in het CMC, zoals een tekort aan middelen, personeel en financiering, zorgen ervoor dat deze zorg niet op het vereiste niveau verleend kan worden.

[0:05:40] Het is onaanvaardbaar dat er hierdoor risico's ontstaan voor de gezondheid en veiligheid van de inwoners.

[0:05:46] Hierbij moeten wij de waarborgfunctie van Nederland binnen het Koninkrijk meenemen.

[0:05:50] Deze crisis roept de vraag op in hoeverre Nederland hierin een rol zou kunnen spelen met betrekking tot de waarborging van het fundamenteel recht op goede en kwalitatieve zorg.

[0:05:58] Indien Nederland ondersteuning zou bieden, is het van belang om gezamenlijk te kijken hoe hier niet alleen op korte termijn een oplossing kan worden geboden, maar juist ook een nauwe samenwerking gericht op een duurzame oplossing.

[0:06:09] Deze crisis roept dan ook een aantal vragen op.

[0:06:12] Is de staatssecretaris op de hoogte van deze situatie en is de staatssecretaris van plan concrete stappen individueel dan wel gezamenlijk met de staatssecretaris van jeugdpreventie en sport te ondernemen?

[0:06:22] Zo nee, waarom niet?

[0:06:23] En zo ja, welke stappen zijn dat?

[0:06:26] Gezien de rol van Nederland ten aanzien van de waarborgfunctie, hoe beoordeelt de staatssecretaris de huidige situatie vanuit juridisch en moreel perspectief met betrekking tot deze verplichtingen?

[0:06:35] En is de staatssecretaris bereid om met de lokale regering van Curaçao een gesprek aan te gaan over het oprichten van een taskforce die zich richt op een langdurige oplossing voor de gezondheidszorguitdagingen?

[0:06:45] En hoe ziet de staatssecretaris de bijdrage van Nederland voor zich aan een dergelijke samenwerking?

[0:06:51] Ik wil het ook graag hebben over het vreemdelingentoezicht en de grensbewaking en de crisissituatie in Venezuela.

[0:06:56] In het licht van de voortdurende crisis in Venezuela is het zaak dat we de urgente en complexe uitdagingen bespreken die de kastlanden ondervinden op het gebied van vreemdelingentoezicht en grensbewaking.

[0:07:07] De migratiedruk vanuit Venezuela heeft geleid tot de toename van het aantal mensen dat de grenzen opzoekt voor veiligheid en kansen.

[0:07:14] Deze realiteit vereist niet alleen het effectief bewaken van de grenzen om illegale migratie en criminele activiteiten te beperken, maar ook dat we de menselijke waardigheid en rechten beschermen van hen die in nood zijn.

[0:07:26] De huidige situatie benadrukt de noodzaak van samenwerking tussen zowel de kastlanden als met Europees Nederland.

[0:07:33] Ook hier is gezamenlijkheid van belang, zowel in het ontwikkelen van strategieën, beleid en plannen als in het dienen van de humaniteit.

[0:07:41] Om het vreemdelingentoezicht en de grensbewaking effectief te laten zijn, is het verbeteren van het capaciteitsbeheer en de infrastructuur aan de grensposten een must.

[0:07:49] Denk hierbij aan het trainen van grenswachters in mensenrechten en crisisbeheer en het versterken van de technologie voor betere controle en toezicht.

[0:07:57] Ook hier kunnen we met inachtneming van de autonomie van de landen en het zijn van de landsaangelegenheid toch ook kijken naar de waarboogfunctie van Nederland.

[0:08:05] Ook hier dan dezelfde vraag welke rol Nederland zou kunnen spelen met betrekking tot het voorgaande vraagstuk.

[0:08:11] Ziet de staatssecretaris een rol voor zichzelf in het bevorderen van de regionale samenwerking tussen de kaseilanden, in het verbeteren van grensbewaking en vreemdelingenbeleid, specifiek gezien de huidige migratiedruk vanuit Venezuela?

[0:08:23] Is de staatssecretaris op de hoogte van welke samenwerkingen er bestaan met internationale organisaties om de vluchtelingenproblematiek vanuit Venezuela aan te pakken en hoe kunnen deze eventueel worden versterkt?

[0:08:34] en heeft Nederland een actieve rol in de aanpak van de onderliggende oorzaken van migratie op de kastlanden... zoals de politieke instabiliteit en economische problemen in Venezuela.

[0:08:43] Tot slot, voorzitter.

[0:08:44] Ik heb eerder al een aantal keer de waarborgfunctie van het Koninkrijk benoemd.

[0:08:48] De afdeling van de Raad van State adviseerde eerder om een gezamenlijke ondergrens te formuleren... voor de verwezenlijking van de waarde in artikel 43 van het statuut...

[0:08:57] Kan de staatssecretaris toezeggen dat de staatssecretaris... gezamenlijk met de kastlanden de gezamenlijke ondergrens gaat formuleren... voor de verwezenlijking van de waarde in artikel 43 van het statuut?

[0:09:07] Dank, voorzitter.

[0:09:09] Ook u heel erg bedankt voor uw bijdrage.

[0:09:11] Ik zie verder geen interrupties, dus ik ga door naar de volgende spreeker.

[0:09:15] Dat is de heer Van Haas van de PVV en uw eerste termijn gaat nu ook in.

[0:09:19] Bedankt voorzitter.

[0:09:21] De vernieuwde uitvoeringsreportage ziet er prachtig uit.

[0:09:24] Maar eerlijk gezegd vond ik de oude rood-oranje-groen stoplichtuitvoering overzichtelijker.

[0:09:30] Belangrijke informatie wordt nu begraven onder een berg overbodigen.

[0:09:34] Don't wanna know, poespas.

[0:09:36] Het gaat mij erom dat de plannen die wij met de eilanden maken worden uitgevoerd en op schema liggen.

[0:09:41] Het interesseert me niet zoveel welk ander duurzaam doel of nummertje SDG we daar ook mee bereiken.

[0:09:47] De informatie die wel geleverd wordt, is soms verwarrend.

[0:09:50] Ik zie pijltjes omhoog, wat zou betekenen dat het op schema ligt, maar dat blijkt nog niet eens te zijn opgestart.

[0:09:57] Een voorbeeld.

[0:09:58] Op Aruba voldoet de fysieke onderwijshuisvesting aan de kaders.

[0:10:02] Stades loopt op schema.

[0:10:04] Maar vervolgens staat er dat er bij de nulmeting van de schoolgebouwden en hun inrichting... dat de oplevering van de nulmeting is uitgesteld door gebrek bij de verantwoordelijke organisaties.

[0:10:17] De rest van de punten zijn allemaal nog niet opgestart.

[0:10:20] Dus dat loopt helemaal niet op schema.

[0:10:22] Zo zijn er veel meer eigenaardigheden, maar daar zal ik nu niet dieper op ingaan.

[0:10:26] Wat wel duidelijk is, is dat er enorm veel werk verzet moet worden.

[0:10:30] Ook goedgekeurde accountsverklaringen blijken al jaren geen prioriteit te hebben.

[0:10:34] De politieke instabiliteit op de eilanden zorgt ook voor vertraging in de uitvoering van de landspakketten.

[0:10:41] De regering van Sint Maarten is bijna het hele jaar dimensionair geweest, wat niet bijdraagt aan de vooruitgang en de uitvoering en besluitvorming.

[0:10:49] Op Curaçao wordt 3 miljard aan achterstalligen en door oninbare belastingaanslagen kwijtgescholden.

[0:10:55] om vervolgens in 2024 weer achterstanden op te laten lopen tot 3,4 miljard.

[0:11:01] Op Aruba regeert de demissionaire regering Weefs-Croes over haar graf heen door een grote belastingverlaging aan te kondigen, waardoor 16.000 inwoners geen inkomstenbelasting meer hoeven te betalen en 12.000 mensen veel minder.

[0:11:17] Voordat het nieuwe kabinet rond is, krijgt het nu al een gigantische financiële tegenvaller.

[0:11:23] Waar heb ik dat eerder gezien?

[0:11:27] Dan de vraag, waar komt het vertrouwen in de belastingdiensten vandaan?

[0:11:31] Zoals in de reportages wordt vernoemd.

[0:11:34] Of komt het juist door het gemak waarop er geen belasting wordt geïnd?

[0:11:39] Hierbij reist natuurlijk de vraag wat de status is van de Rijkswet... die is afgesproken met voormalig staatssecretaris Van Huffelen.

[0:11:48] Ze gaf op voorhand al een rentekorting van 1,8% weg...

[0:11:53] voordat er maar een letter op papier stond.

[0:11:56] Alleen deze toezegging leverde Aruba tot nu toe al een voordeel op van een kleine 10 miljoen Arubaanse florijnen.

[0:12:02] De deadline voor deze rijkswet herfinanciering COVID is 1 mei 2025.

[0:12:08] Nu Wevers Kroes de regering heeft laten vallen en daarbij de deksel op de neus heeft gekregen met de verkiezingsnederlaag, ben ik benieuwd naar de status van de rijkswet.

[0:12:20] En hoe staat de nieuw te vormen coalitie tegenover deze rijkswet?

[0:12:24] Gaan we door de politieke situatie al daar de datum wel halen?

[0:12:28] Zo nee, wat zijn hier dan de gevolgen van?

[0:12:32] Op Curaçao is de landsverordening op de kant spelen, op 17 december aangenomen in de Staten.

[0:12:38] Dit valt niet onder Koninkrijksrelaties, maar tijdens de behandeling van de begroting Justitie en Veiligheid in de Tweede Kamer is de uitvoering van deze motie betreffende lok over de schutting gegooid bij Koninkrijksrelaties.

[0:12:50] Dit terwijl notabene minister Van Weel van Justitie en Veiligheid deze week zelf op Curaçao is en dat had kunnen bespreken.

[0:12:59] Gooit de staatssecretaris dat weer terug over de schutting?

[0:13:02] Of wordt Koninkrijk de laatste nu ook verantwoordelijk voor de uitvoering van moties die oorspronkelijk bij andere begrotingen horen?

[0:13:09] Graag duidelijkheid hierover.

[0:13:11] Tot zover.

[0:13:13] Ik ben het niet gewend dat iedereen binnen de vier minuten klaar is.

[0:13:17] Ook mijn complimenten daarvoor.

[0:13:19] Dus ik geef als laatste het woord aan mevrouw Aukie de Vries.

[0:13:22] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:24] Eind december heeft de Tweede Kamer de uitvoeringsagenda's... en de rapportage gekregen over de landspakketten... van Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

[0:13:33] Oh, hij moet nog uit, sorry.

[0:13:35] Dat was niet mijn microfoon die uit moest.

[0:13:38] Ja, ze zien er steeds mooier uit, maar ik ben het wel met mijn collega eens dat de informatie steeds beperkter wordt voor mijn gevoel.

[0:13:44] Veel papier, veel woorden, maar hoe staat het er nu eigenlijk exact voor op de kaseilanden?

[0:13:48] Ik ben echt wel benieuwd.

[0:13:49] We kunnen een heleboel maatregelen nemen, maar dan nog kunnen we ook de effect wat we willen bereiken niet halen.

[0:13:55] En ik ben wel benieuwd naar of de staatssecretaris hier nu iets van aangeeft van hoe hij denkt dat de eilanden ervoor staan.

[0:14:03] Of dat hij daar schriftelijk bijvoorbeeld op terugkomt.

[0:14:05] Want er is ook heel weinig uitvoeringscapaciteit natuurlijk op de eilanden.

[0:14:09] En veel cruciale diensten zijn onder bezet of hebben weinig budget zoals de politie en de douane.

[0:14:15] Een aantal collega's heeft ook al gezegd, het bestuur op de Kasseneilanden is best instabiel.

[0:14:20] Maar wat de VVD nog meer zorgen baart is eigenlijk, ja, we gunnen alle eilanders een goed bestuur.

[0:14:27] Dat er is voor hun inwoners in plaats van dat het voor de bestuurder zelf er is.

[0:14:31] En ik moet zeggen dat ik daar toch wel een treurig beeld van krijg gedurende de afgelopen tijd.

[0:14:35] Wij willen ook een steviger aanpak van de ondermijnende criminaliteit, van corruptie en de vriendjespolitiek aanpakken.

[0:14:41] De staatssecretaris geeft dat ook aan, maar hij zegt ook wel weer, ja, het is een lands aangelegenheid.

[0:14:45] En dat zal allemaal wel, dat geloof ik ook.

[0:14:48] En dat is natuurlijk ook zo.

[0:14:50] Maar we worden wel geacht om leningen te verstrekken.

[0:14:52] We worden wel gevraagd om soms te investeren in de eilanden.

[0:14:55] En dan vind ik ook dat we dat gewoon goed geregeld moeten hebben.

[0:14:59] En de hervormingen gaan misschien wel door en worden uitgevoerd, maar het resultaat is er nog steeds niet.

[0:15:03] Want we zien dat een voormalig statenlid op Sint Maarten dat de cel in moet voor 18 maanden voor het kopen van stemmen bij verkiezingen.

[0:15:10] Een voormalig minister van Aruba krijgt een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van drie jaar gevraagd.

[0:15:17] Voor omkoping, oplichting bij uitgifte van erfpachtgronden.

[0:15:22] De Raad voor de Rechtshandhaving zegt nog steeds dat de grensbewaking en het vreemdelingenrecht nog even gebreken zijn als tien jaar geleden.

[0:15:29] En ik vind dat allemaal hele zorgelijke ontwikkelingen, voorzitter.

[0:15:31] En ik vind dat de resultaten er dus niet naar zijn.

[0:15:34] En dat misschien de maatregelen die we nemen ook niet voldoende effecten realiseren.

[0:15:38] Ik ben benieuwd naar de reactie van de staatssecretaris erop.

[0:15:41] Bij een amendement bij de begroting van koninkrijksrelaties is de bizarre bezuiniging wat de VVD betreft tot de Koninklijke Maritie Hussein 2025 geschrapt.

[0:15:49] Die daarna staat nog.

[0:15:52] Wij zien dat eigenlijk ook niet zitten, maar ik ben benieuwd hoe de staatssecretaris daarnaar kijkt.

[0:15:57] En we zijn ook benieuwd wat hij gaat doen met de zaken die in het JVO geconstateerd zijn over de rechtshandhavingsketens.

[0:16:04] Nederland heeft ook in 2020 30 miljoen beschikbaar gesteld voor het verbeteren van het gevangeniswezen op Sint Maarten.

[0:16:11] En wanneer is die gevangenis daar nu eindelijk op orde en klaar?

[0:16:16] Dan de overheidsfinanciën.

[0:16:17] Ook dat baart de VVD zorgen.

[0:16:19] Er worden heel veel maatregelen genomen.

[0:16:22] Maar ook hier vragen wij ons af of dat boog de effect uiteindelijk heeft.

[0:16:25] We zien heel veel van de eilanden die geen jaarrekeningen publiceren, geen accountensverklaringen krijgen.

[0:16:31] En ik vind dat een zorgelijke ontwikkeling, voorzitter.

[0:16:34] Want hoe kan het inderdaad zo zijn dat geen van de drie landen het indienen van een jaarrekening en het indienen van een goedkeurende verklaring op orde heeft?

[0:16:41] En hoe kan het dat ondanks alle maatregelen en afspraken dat de belastinginkomsten op Sint Maarten 27 miljoen gulden lager zijn?

[0:16:49] En het college van financieel toezicht maakt zich al langer zorgen over belangrijke investeringen waardoor Sint Maart is aangewezen op leningen van Nederland voor urgente projecten.

[0:16:56] En dat zou eigenlijk niet zo moeten zijn, voorzitter.

[0:17:00] Net als mijn collega ben ik benieuwd naar de status van de Rijkswet Aruba, het financieel toezicht daarop.

[0:17:05] Ik heb daar bij de begroting ook al naar gevraagd, maar ik ben benieuwd hoe de nieuwe ontwikkelingen zijn.

[0:17:09] En wij zien ook dat bij Aruba heel veel van de landinkomsten opgaan aan rente en dat financiële meevallers niet worden gebruikt voor het verlagen van de overheidsschuld, zoals is vastgelegd in de eigen landsverordening.

[0:17:22] Ik ben wel benieuwd hoe past dat nu allemaal in de afspraken die wij gemaakt hebben over de landspakketten.

[0:17:27] Want dit is volgens mij niet wat we willen voor de toekomst.

[0:17:31] En dan tot slot, voorzitter, en dan hoop ik ook dat ik binnen de vier minuten blijf.

[0:17:35] Curaçao, Aruba en Sint Maarten zijn zelfstandige landen.

[0:17:38] Het vorige kabinet was van plan om ook bijvoorbeeld de SDE-middelen en de borgstellings-MKB-regeling voor deze landen op of open te stellen.

[0:17:45] En ik ben wel benieuwd wat deze staatssecretaris daarmee wil gaan doen.

[0:17:49] Want het zijn toch feitelijk landsaangelegenheden... en geen koninkrijksaangelegenheden.

[0:17:54] En bij de SDE-middelen is het wel zo dat het natuurlijk hier opgebracht wordt... uiteindelijk via de energierekeningen van Nederlanders.

[0:18:01] Dank u wel, voorzitter.

[0:18:03] U bedankt.

[0:18:03] Ik kijk even de staatssecretaris aan.

[0:18:05] Mag ik een punt van orde?

[0:18:06] Dat mag u zeker.

[0:18:07] Als je het al zo moet noemen.

[0:18:09] Mevrouw de Vries had het over de Maragese.

[0:18:11] Een aantal zinnen.

[0:18:12] Ik heb het niet helemaal goed kunnen volgen.

[0:18:14] Dus als u dat nog een keer kunt halen.

[0:18:16] Probeer er binnen de vijf minuten te blijven.

[0:18:19] Er is een amendement aangenomen natuurlijk van de VVD, JA21 en de BBB in de Tweede Kamer om de bezuinigingen die in 2025 in de begroting stond terug te draaien.

[0:18:29] In de navolgende jaren staan er nog steeds wel bedragingen met nog hogere bezuinigingen voor de Koninklijke Marussé.

[0:18:35] Wij vinden dat geen wenselijke ontwikkeling.

[0:18:37] Wij vinden ook dat het in de komende begrotingen niet thuis zou horen.

[0:18:40] Dus wij hopen dat de minister-staatssecretaris daar een oplossing voor gaat vinden.

[0:18:43] We zijn benieuwd hoe hij daar zelf tegenaan kijkt.

[0:18:45] Helder.

[0:18:47] Ik kijk even de staatssecretaris aan.

[0:18:48] Hoeveel minuten heeft hij nodig om het een en ander voor te bereiden?

[0:18:52] We hebben niet al te veel sprekers gehad, maar wel veel vragen.

[0:18:56] Dus als het kan, 30 minuutjes.

[0:18:58] Dat is best veel.

[0:18:59] Dan maken we er 25 van.

[0:19:00] Ik maak er 25 van.

[0:19:02] Oké, dank u wel.

[0:19:03] Dan zijn we weer terug.

[0:19:06] Tot zo.

[0:45:21] Het is kwart voor drie en ik stel voor dat we gaan beginnen met de tweede termijn.

[0:45:28] Ik wil jullie vier losse interrupties zometeen toestaan.

[0:45:34] Ik ga ervan uit dat de staatssecretaris zometeen eerst gaat mededelen hoe hij de vragen geclusterd gaat behandelen.

[0:45:41] Dus ik geef hem met alle liefde als eerste het woord.

[0:45:45] Dat klinkt goed, voorzitter.

[0:45:47] Dank u wel.

[0:45:49] Dank u wel.

[0:45:50] Ja, ik heb een algemene spreektekst.

[0:45:52] En na de algemene spreektekst wil ik graag de vragen beantwoorden of ingaan op de vragen van de Kamerleden.

[0:45:59] In een aantal blokjes.

[0:46:00] Rechtshandhaving, rechtsstaat, landspakketten, financieel beheer en overig.

[0:46:05] En daar komt onder andere onderwijs, klimaat en sport aan de orde.

[0:46:09] Oké, voorzitter.

[0:00:00] 2025 is net begonnen en het is denk ik goed dat we elkaar zo vroeg in het jaar al weer treffen over dit onderwerp.

[0:46:24] Over de landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten.

[0:46:28] En wat mij betreft ook welkom aan de mensen op de publieke tribune en ook thuis.

[0:46:35] En zoals het ook hoort, bondia.

[0:46:39] Voordat ik inga op mijn spreektekst, wil ik toch even stilstaan bij het feit dat onlangs twee oud-premiers van het Caribisch deel van ons koninkrijk zijn ontvallen.

[0:46:47] Don Martina, van toenmalige Nederlandse Antillen, en recent nog Hennie Eeman vanuit de Aruba.

[0:46:55] En we zijn hen dankbaar, beide dankbaar, voor een rol die ze hebben gespeeld in de ontwikkeling van de eilanden.

[0:47:01] En we leven mee met de familie.

[0:47:05] Voorzitter, 2024 sloten we af met ordentelijk verlopen verkiezingen op Aruba.

[0:47:12] De opening van een nieuw vliegveld, vliegveldterminal, op Sint Maarten.

[0:47:18] Dat was nog in november.

[0:47:19] En we vierden in december het 70-jarig bestaan van het statuut.

[0:47:24] Eind vorig jaar sprak ik op het jubileumcongres ter gelegenheid van 70-jaars statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

[0:47:31] En het statuut is de basis van onze samenwerking met deze landen.

[0:47:35] Zoals iedereen weet een waardevolle basis.

[0:47:39] Het recent spontane advies van de Raad van State vraagt om kritisch te kijken naar de wijze waarop we deze samenwerking vormgeven.

[0:47:47] En het streven is om voor het interparlementaire koninkrijksoverleg van juni 2025 met een reactie te komen op het ongevraagd advies.

[0:47:58] En die reactie willen we niet vanuit

[0:47:59] De Europese Nederland zelf alleen geven.

[0:48:02] En daarom zijn we ook in gesprek nu met de vier landen.

[0:48:06] Want de inhoudelijke reactie van ons allen is denk ik van groot belang.

[0:48:11] Die onderwerpen die raken aan een van mijn prioriteiten en dat is goed bestuur.

[0:48:16] Samen met solide overheidsfinanciën zijn het randvoorwaarden voor economische zelfredzaamheid.

[0:48:22] En deze drie speerpunten vormen de kern van mijn beleid zoals u weet.

[0:48:26] En hiermee werken we aan een zelfredzamer koninkrijk.

[0:48:31] En voor goed bestuur heb ik ook andere plannen.

[0:48:33] Zo hebben we tijdens de begrotingsbehandeling gesproken over integriteit en het tegengaan van corruptie en van ondermijning.

[0:48:41] En ik streef ernaar om dit voorjaar aan te geven welke monitoringsinstrumenten doeltreffend zijn.

[0:48:48] En geef u ook een plan hoe we deze instrumenten zullen inzetten.

[0:48:52] We zitten vol in het overleg met organisaties

[0:48:55] die hier een bijdrage aan kunnen geven.

[0:48:57] Dus ik kom daar binnenkort bij u op terug.

[0:49:01] En ik vind het ook heel belangrijk in dit kader om hiermee in gesprek te blijven met de landen.

[0:49:06] En dat doe ik ook intensief, maar ook trouwens met de Besseilanden, want daar geldt in feite hetzelfde voor.

[0:49:18] En ook via de landspakketten werken we aan goed bestuur.

[0:49:21] In de uitvoeringsrapportages van deze landspakketten heeft u kunnen lezen dat we de afgelopen periode weer een aantal resultaten hebben bereikt samen met de landen.

[0:49:31] Er zijn bijvoorbeeld goede stappen gezet om het financieel beheer van Aruba te verbeteren.

[0:49:36] En dat geldt ook voor de Belastingdienst van Sint Maarten, waar ik vragen over heb gehad en ik straks ook op terug zal komen.

[0:49:42] Er zijn belangrijke achterstanden weggewerkt en bestanden opgeschoond, terwijl er ook wordt gewerkt aan de implementatie van efficiëntere dienstverlening en de aanschaf van nieuwe ICT-systemen die de uitvoeringsprocessen de komende jaren beter zullen ondersteunen.

[0:49:58] En het is van belang voor zowel het vertrouwen van de burger in de overheid als voor de overheidsinkomsten.

[0:50:05] En daarbij hecht ik veel waarde aan zelfredzaamheid van de landen, zoals ook eerder gemeld.

[0:50:09] De sleutel om uitdagingen op te lossen ligt ten slotte bij de landen zelf.

[0:50:14] En door dit vanuit het Rijk te ondersteunen, vergroten we de economische slagkracht van Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

[0:50:21] En wordt de afhankelijkheid van deze landen richting Nederland, Europese Nederland, verkleind.

[0:50:28] De samenwerking in het kader van de landspakketten wordt in 2026, zoals eerder gemeld, geëvalueerd.

[0:50:34] En op basis van deze evaluatie ga ik in gesprek met de landen over het vervolg.

[0:50:40] Het uitgangspunt is dat de samenwerking vrijwillig is, maar wat mij betreft niet vrijblijvend.

[0:50:47] Er moeten resultaten worden geboekt.

[0:50:49] Het is belangrijk dat de landen zelf eigenaarschap tonen en verantwoordelijkheid nemen voor het bevorderen van hun zelfredzaamheid.

[0:50:57] Het vergroten van de voedselzekerheid is ook een middel om de zelfredzaamheid te stimuleren.

[0:51:03] De afhankelijkheid van de landen van voedsel uit het buitenland moet afnemen.

[0:51:09] Want vers voedsel van eigen bodem betekent betaalbare groenten en fruit voor iedereen.

[0:51:15] Initiatieven zoals hydrocultuurbedrijven dragen hierbij aan.

[0:51:20] En hier heb ik al mooie voorbeelden van gezien en ook eerder gemeld op Aruba en Sint Maarten.

[0:51:26] Heel innovatief.

[0:51:29] De 24 miljoen die het kabinet het komende jaar beschikbaar heeft gesteld voor alle eilanden samen, moeten lokale voedselproductie en lokale diversiteit van voedselproductie vergroten.

[0:51:42] Op dit moment bekijk ik hoe dit geld ingezet moet worden en ben in overleg met eigenlijk alle zesde eilanden.

[0:51:50] Daarover kan ik u in maart meer vertellen wanneer het debat staat gepland over de economische ontwikkeling in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

[0:51:58] Ten slotte zijn houdbare overheidsfinanciën van belang.

[0:52:02] Daaronder valt bijvoorbeeld het optimaliseren van de belastingdiensten, maar ook het opstellen van rijkswetten voor financieel toezicht.

[0:52:10] Een rijkswet kan toegang bieden tot financiering van publieke investeringen tegen de Nederlandse marktrente.

[0:52:17] De Nederlandse tienjaarsrente is momenteel 2,8 procent, wat een stuk lager is dan de rente op de leningen die bijvoorbeeld Aruba onlangs heeft aangetrokken op de internationale kapitaalmarkt.

[0:52:30] Deze was namelijk 6,3 procent.

[0:52:33] Met beperkte rentelasten zijn meer investeringen mogelijk in andere zaken, zoals publieke dienstverlening.

[0:52:40] En zodoende worden de landen meer in staat gesteld om eigen investeringen te plegen.

[0:52:46] Ook dit draagt bij aan meer zelfredzaamheid.

[0:52:50] Voorzitter, ik ben me er zeer van bewust dat er grote uitdagingen zijn voor de Caribische gemeenschappen.

[0:52:58] En ook voor ons.

[0:53:00] En ik kijk ernaar uit op deze punten samen te werken met de nieuwe regering op Sint Maarten.

[0:53:07] En ook op Aruba en Curaçao, ongeacht wie er in de regering komt.

[0:53:13] En daarom kijk ik ook uit...

[0:53:16] naar het debat van vandaag, hoe we de situatie op de eilanden de komende jaren substantieel kunnen versterken en verrijken.

[0:53:25] Dan kom ik, voorzitter, bij het beantwoord van de vragen.

[0:53:29] En het eerste blokje, zoals aangegeven daarnet, gaat over rechtshandhaving de rechtsstaat.

[0:53:36] En de eerste vraag is van de heer White.

[0:53:40] Voordat u die vraag gaat beantwoorden, een interruptie van de heer Van Haas van de PV, in aanleiding van uw inleiding.

[0:53:47] Ja, bedankt voorzitter.

[0:53:50] De staatssecretaris had het net over leningen die Aruba heeft aangetrokken in de internationale kapitaalmarkt.

[0:53:58] Klopt het dat Nederland in het verleden leningen die Aruba had op de kapitaalmarkt heeft hergefinancierd tegen een lagere rente dan dat ze op de financiële markt hadden?

[0:54:09] Het antwoord klopt, ja.

[0:54:10] De staatssecretaris.

[0:54:15] Oké, dan geef ik u het woord voor het blokje rechtshandhaving en rechtsstaat.

[0:54:20] De eerste vraag was van de heer Waard van GroenLinks PvdA over de uitbreiding van de capaciteit van de rechtshandhaving politiek.

[0:54:26] Daar ging het over.

[0:54:28] Zoals bekend vind ik een robuuste rechtsstaat een noodzakelijke voorwaarde voor sterke, zelfredzame landen.

[0:54:36] En dat betekent ook dat er een

[0:54:38] een essentieel korps als de politie op orde moet zijn.

[0:54:41] En de minister van Justitie en Veiligheid heeft in justitiële vier partijen overleg daarom afspraken gemaakt om de capaciteitsknelpunten in de rechtshaving te verkleinen.

[0:54:52] Maar ik zeg u wel dat het nu echt aan de landen is om te gaan investeren in hun politiekorpsen.

[0:54:58] En dit is ook essentieel voor de samenwerking om het gebied van rechtshandhaving met Nederland.

[0:55:05] De heer White, naar aanleiding van deze antwoorden.

[0:55:08] Dank u wel, voorzitter.

[0:55:11] Even kijken als ik het goed begrijp.

[0:55:13] De vraag die ik gesteld heb om de capaciteit van de politie... om daar wat mee te doen, heeft als bodem... dat we toch wel een grote maat van criminaliteit hebben op de eilanden.

[0:55:30] En ik weet ook dat de staatssecretaris heel erg...

[0:55:35] actief ook bezig is om op het onderwerp economie, de economische ontwikkelingen, zal ik maar zeggen, te bevorderen.

[0:55:44] Nou kan ik me bijna niet voorstellen dat de economische ontwikkelingen niet onder druk komen te staan, op het moment dat er niks gebeurt, zal ik maar zeggen, met de aanpak van de criminaliteit.

[0:55:54] Dus het verkleinen, als ik het goed heb gehoord, het verkleinen van de capaciteit voor de politie, zorgt wat mij betreft voor een verhoging van risico binnen dat veld.

[0:56:04] En ik vraag me af,

[0:56:06] Hoe we het een met de ander kunnen laten rijmen.

[0:56:08] Of heb ik het verkeerd begrepen?

[0:56:11] De staatssecretaris.

[0:56:12] Nou, ik heb u vaak... Ik heb u eigenlijk nooit iets verkeerd begrepen zien hebben.

[0:56:17] Maar misschien heb ik het verkeerd gemeld.

[0:56:19] Ik ga niet voor verkleining van het korps.

[0:56:23] Oké, dank u wel.

[0:56:24] Vervolg u betogen.

[0:56:31] Wel handig dat u een microfoon... Ja.

[0:56:32] Ja.

[0:56:35] De heer White, tweede interruptie.

[0:56:38] Ik wilde eigenlijk nog even doorvragen, want dezelfde vraag is van net.

[0:56:40] Dus ik zie nog niet als de tweede interruptie, voorzitter.

[0:56:44] Nee, in de zin van, ik krijg volgens mij gedeeltelijk antwoord.

[0:56:48] De voorzitter heeft gezegd vier losse interrupties.

[0:56:53] Dus dit is uw tweede interruptie.

[0:56:54] En we kijken straks naar de tijd of wat en nog iets mogelijk is.

[0:56:58] Maar ik ben wat strenger vandaag dan normaal.

[0:57:00] De heer White, voor zijn tweede interruptie.

[0:57:02] Laat ik hem even houden.

[0:57:04] Dan houdt u hem vast.

[0:57:05] Vervolgt u uw betoog, staatssecretaris?

[0:57:09] Ja, dank u wel.

[0:57:11] En er stond nog aan.

[0:57:12] Een vraag.

[0:57:14] Is er zicht op een oplossing voor een TBS-kliniek in het Caribisch deel van het Koninkrijk?

[0:57:20] Dat is een moeilijke vraag.

[0:57:22] De gesprekken gaan op dit moment over forensische zorg.

[0:57:25] En het onderzoeken van mogelijkheden die hiertoe onderdeel gaan uitmaken van het meerjarig programma forensische zorg.

[0:57:32] Hierin wordt zowel de BES als de KAS-landen actief betrokken.

[0:57:36] Het meerjarigprogramma ligt voor ter goedkeuring aan de JVO.

[0:57:41] En na schriftelijke goedkeuring zal het programma van start gaan.

[0:57:45] De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid zal u hier verder over informeren.

[0:57:51] Dus het gaat over gesprekken over forensische zorgvoorzieningen.

[0:57:55] Dat is niet helemaal gelijk aan een TBS-kliniek.

[0:58:02] Dan ga ik verder met de volgende vraag.

[0:58:04] Hoe staat het met de behandeling van vluchtelingen?

[0:58:09] Het ministerie van Buitenlandse Zaken en Defensie... monitoren samen met de eilanden de situatie rondom Venezuela.

[0:58:16] Vooralsnog is er geen sprake van toename van migranten uit Venezuela.

[0:58:22] Het migrantenbeleid is een landsaangelegenheid, zoals u weet.

[0:58:25] En het ministerie van Asiel en Migratie hier in Europees Nederland...

[0:58:30] is vanuit een werkgroep van het JVO in gesprek met de landen hierover.

[0:58:35] In het verleden is er bijstand verleend voor het optimaliseren van de migratieketen... en eventuele ondersteuning is mogelijk op basis van de wensen en behoeften.

[0:58:46] Dan een vraag van mevrouw De Vries over de inzet van 800.000 euro.

[0:58:52] En dat gaat over het amendement Begrone Koninkrijkselatie.

[0:58:57] Met het in september aangenomen amendement Eerdmans wordt de subsidiekorting op grenstoezicht gecompenseerd.

[0:59:03] Dit betekent dat de doelstellingen gehandhaafd worden.

[0:59:07] Laat ik duidelijk zijn, de inzet van de KMAR is nodig tegen ondermijnende criminaliteit en versterking grenstoezicht.

[0:59:13] Daarom is er een structureel budget beschikbaar voor KMAR- en douaneinzet.

[0:59:19] Ik ga onverminderd door met het inzetten van de KMAR in de handhaving op de luchthavens, langs de maritieme grenzen,

[0:59:26] en in het intelligence domein op Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

[0:59:33] Wanneer wordt de nieuwe gevangenis op Sint Maarten daadwerkelijk opgeleverd?

[0:59:41] Ook een vraag van mevrouw de Vries.

[0:59:43] Ja, ik had er ook graag meer gehad.

[0:59:44] Maar laten we eerst de ene keurig afmaken.

[0:59:48] Eind 2024 hebben Sint Maarten, Nederland en de United Nations Office...

[0:59:53] voor Project Services, de UNOPS, de overeenkomst voor de bouw van nieuwe gevangenis getekend.

[1:00:01] Na verwachting wordt in 2028 de nieuwe gevangenis opgeleverd.

[1:00:05] En door gevarseerde bouw zal er naar verwachting vanaf eind 2026 al meer celcapaciteit beschikbaar zijn...

[1:00:13] En ik vertrouw daarop, mevrouw de Vries, want ik ben zelf ook aanwezig geweest bij die ondertekening.

[1:00:18] En ik heb de marketten gezien, ook het stappenplan.

[1:00:20] Dus dat ziet er goed uit.

[1:00:22] En we houden u op de hoogte van de verdere voortgang.

[1:00:25] Dan een vraag ook van mevrouw de Vries over corruptie op Sint Maarten.

[1:00:29] Hoe kan het dat nog steeds zaken plaatsvinden als een voormalig staatslid op Sint Maarten... dat verdacht wordt van het kopen van stemmen bij de verkiezingen in januari?

[1:00:39] Ik maak mij met het kabinet hard, zoals al eerder gemeld, voor goed bestuur...

[1:00:43] En een sterke rechtsstraat in het Caribisch deel van het Koninkrijk.

[1:00:46] En dat is ook nodig, gelet op dit voorbeeld.

[1:00:49] De persoon in kwestie is overigens op 8 januari veroordeeld tot 18 maanden celstraf.

[1:00:55] Hij heeft een verbod gekregen op het bekleden van openbare functie of deelname aan de verkiezingen voor de komende 6,5 jaar.

[1:01:04] Dit laat zien dat het rechtssysteem werkt en mijn investeringen in de rechtshandhaving ten goede komen.

[1:01:09] En ik kom in het voorjaar met een agenda goed bestuur voor zoveel de landen als de best.

[1:01:14] En zal daar verder uiteenzetten wat mijn inzet is, gekoppeld aan acties en mijlpalen.

[1:01:21] Ik heb twee interrupties.

[1:01:22] Eerst de heer Van Haassen en daarna mevrouw Aukie de Vries.

[1:01:27] Eerst meneer Van Haassen.

[1:01:29] Ja, bedankt, voorzitter.

[1:01:30] De staatssecretaris heeft het net over goed bestuur en dat het functioneert.

[1:01:37] In welk kader ziet hij dan de deelname van de heer Martínez aan de verkiezingen op Curaçao, terwijl hij in de gevangenis zit?

[1:01:48] De staatssecretaris.

[1:01:52] Martínez, ik kom daar straks op terug als u het goed vindt.

[1:01:57] Noteren we voor de tweede termijn.

[1:01:58] Mevrouw Aukje de Vries.

[1:02:00] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:02:02] Dit was overigens niet het enige voorbeeld wat ik heb gegeven van Sint Maarten.

[1:02:06] Ik heb op Aruba ook een voorbeeld gegeven.

[1:02:07] En ik maak me daar echt grote, grote zorgen over.

[1:02:10] En ik voel me ook zelf wel een beetje geïrriteerd als ik het verhaal hoor.

[1:02:15] En dan denk ik, het lijkt net een welalend leven waar iedereen fantastisch... waar het fantastisch functioneert.

[1:02:22] Er zijn voorbeelden waarvan ik zeg dat kan niet voorkomen in een Koninkrijk der Nederlanden.

[1:02:26] Ministers die misbruik maken van hun posities ten koste van de inwoners van de eilanden.

[1:02:32] Zo staat de lid wat stemmen loopt te ronselen.

[1:02:35] We hebben in de afgelopen periode helaas best veel voorbeelden gehad.

[1:02:40] En aan de ene zijde zie ik allemaal maatregelen van, ja, die lopen succesvol en dat gaat goed.

[1:02:45] Maar het resultaat is gewoon niet goed.

[1:02:48] En ik krijg dat niet zo goed bij elkaar.

[1:02:50] En ik kijk echt met uit naar de agenda van de staatssecretaris.

[1:02:56] Maar mijn verwachtingen zijn ook wel heel hoog gespannen, voorzitter.

[1:03:01] Ook nu krijg ik weer een verhaal dat net lijkt of het best wel oké gaat.

[1:03:05] Want alle maatregelen worden zoals gepland uitgevoerd.

[1:03:08] Misschien met iets vertraging.

[1:03:09] Maar het resultaat is gewoon niet goed.

[1:03:11] Het is gewoon niet goed genoeg.

[1:03:13] En ik vind dat we in een koninkrijk, wat wij zijn met z'n vieren, gewoon niet kunnen.

[1:03:17] En ik ben wel benieuwd hoe de staatssecretaris nou eigenlijk het beeld ziet.

[1:03:22] Wat hij eigenlijk nu in woorden schetst.

[1:03:23] Maar wat ik totaal niet overeenkom met alle signalen die we krijgen.

[1:03:28] De staatssecretaris.

[1:03:29] Ja, dat is een goede vraag van mevrouw de Vries van de VVD.

[1:03:34] Dit was een voorbeeld waarvan ik zeg van oké, hier heeft het goed gefunctioneerd.

[1:03:38] Ik ken ook de voorbeelden, ik heb de lijst hier ook intern opgevraagd van wat is er nou allemaal niet goed gegaan.

[1:03:44] En dat is heel veel.

[1:03:45] En er gaat nog steeds inderdaad heel veel niet goed.

[1:03:48] En wat ik ook aan heb gegeven, ik kom met, ik kom in, sorry.

[1:03:54] Ik kom binnenkort, ik denk in maart, kom ik met waar ik sta in de gesprekken die ik heb met organisaties die hier een bijdrage aan kunnen leveren.

[1:04:06] Op dat ik structureel de komende jaren gewoon veel beter kan monitoren van waar de pijnpunten liggen en hoe die moeten worden opgelost.

[1:04:15] Maar ik doe ook een beroep op de eilanden zelf en de bestuurders en de politici om toch even te kijken wat er ook in het verleden allemaal niet goed is gegaan.

[1:04:25] En dat ze ook zelf een extra inspanning plegen in het kader van goed bestuur.

[1:04:29] Want goed bestuur en solide financiën is voor mij de voorwaarde van meer zelfredzaamheid.

[1:04:34] En meer autonomie, als het daarom gaat.

[1:04:38] Om dat serieus te blijven oppakken.

[1:04:41] Welke toezegging kunnen wij dan noteren, zeg ik dan aan de staatssecretaris, omdat het de tweede keer is dat hij het overleg van maart heeft genoemd?

[1:04:49] Komt er dan een stuk naar... Ja, er komt een document naar buiten over hoe we de corruptie in ieder geval gaan meten.

[1:04:56] De plannen daartoe.

[1:04:58] En hoe we u ook daarover blijven informeren.

[1:05:03] Prima.

[1:05:04] Mevrouw Aukie de Vries, wil je?

[1:05:06] Ja, ik vind monitoren prachtig natuurlijk.

[1:05:08] Maar ik zou echt wel een beeld geschetst willen hebben... wat is nu de huidige staat als het gaat om die vriendjespolitiek... over die corruptie van de drie landen.

[1:05:17] Maar ook wel een set maatregelen... en of we met de huidige maatregelen überhaupt dat probleem wel gaan oplossen.

[1:05:23] Het is voor mij betreft niet alleen maar monitoring.

[1:05:24] Dat moeten we ook gaan doen.

[1:05:25] Hartstikke belangrijk.

[1:05:27] Mijn vraag ging nog over de KMAR.

[1:05:29] Want ik heb...

[0:00:00] 2025 is nu geregeld, maar in de begrotingen meerjarig staan grotere bezuinigingen dan die er in 2025 stonden.

[1:05:39] En de Raad voor de Rechtshandhaving zegt, ja, de grensbewaking en het vreemdelingenrecht is nog net zo gebrekkelijk als tien jaar geleden.

[1:05:46] En ik kan dat niet zo goed rijmen.

[1:05:47] Dus ik kan echt niet uitleggen dat we straks die bezuinigingen die in de begrotingen zijn ingetikt...

[1:05:53] ook echt gaan uitvoeren op de Koninklijke Maréchaussee voor na 2025.

[1:05:58] Dus ik hoop dat de staatssecretaris daarnaar wil gaan kijken... om te zorgen dat we dat probleem ook weghalen.

[1:06:06] De staatssecretaris.

[1:06:09] Het antwoord is daar ja op.

[1:06:28] Dan nog een vraag, voorzitter.

[1:06:30] Excuus.

[1:06:31] Over corruptie op Sint Maarten.

[1:06:36] Hoe kan het dat nog steeds zaken plaatsvinden als een formale statenlid op Sint Maarten dat vandaag wordt verkopen van stemmen bij de verkiezingen?

[1:06:44] Dan over de grensbewaking, ook van mevrouw de Vries.

[1:06:47] Hoe kan het dat de grensbewaking en het vreemdelingenrecht nog steeds gebrekkig is als tien jaar geleden volgens de Raad van de Rechtshandhaving?

[1:06:54] Het rapport van de Raad van de Rechtshandhaving gaat

[1:06:58] specifiek over Sint Maarten.

[1:07:00] Het is aan het autonome land om de knelpunten uit het rapport waaronder capaciteitsgebrek aan te pakken en op basis van het protocol versterking grenstoezicht wordt ondersteuning geboden en samenwerking tussen de lokale en Nederlandse grensdiensten.

[1:07:13] Vanuit deze samenwerking zal ik de vinger aan de pols houden naar hoe de knelpunten worden aangepakt.

[1:07:20] Nederland zendt via het protocol personeel uit

[1:07:23] Vanuit de Kamar en de douane.

[1:07:25] En daarnaast wordt in het kader van het justitiële... Ik val daar echt al de hele middag over, voorzitter.

[1:07:31] In het kader van het justitiële vier partijenoverleg.

[1:07:34] Ik ga het gewoon JVO noemen.

[1:07:36] Ik zet het er gewoon bij, JVO.

[1:07:40] Samenwerking met de Caribische landen aan het verder optimaliseren van de vreemdelingenketen.

[1:07:45] Dit ziet onder andere op de verbetering van de samenwerking en afstemming.

[1:07:51] Dan nog een vraag over rechtshandhaving van mevrouw de Vries.

[1:07:53] Versterking van de... Die is dubbel, of niet?

[1:08:00] Oké, dat gaan we even bekijken.

[1:08:03] En ook een vraag van u. Wat gaat u doen met de zaken die het justitieel vierpartijoverleg constateert over de rechtshandhavingsketen?

[1:08:12] In het JVO hebben de vier ministers van justitie afspraken gemaakt...

[1:08:17] om de zogenaamde disbalans in de rechtshandhavingsketen te verkleinen.

[1:08:22] En ik ben hier ook bij betrokken.

[1:08:24] De belangrijkste afspraak voor mij is dat de landen hun diensten met personeel versterken.

[1:08:30] En hiervoor stellen ze een instroomplanning op.

[1:08:33] Er zijn ook afspraken gericht op een efficiëntere en betere manier van samenwerking, waarbij binnen projecten ook meer ondersteuning wordt geboden aan landen om successen te kunnen boeken.

[1:08:44] En ik hecht ook aan de afspraak die er binnen de JVO

[1:08:47] is dat er strategische gesprekken plaatsvinden over prioriteiten.

[1:08:51] Hierdoor worden de verwachtingen over de samenwerking duidelijker.

[1:08:56] Mevrouw Bruining over vreemdelingentoezicht en grensbewaking.

[1:09:01] Welke rol speelt Nederland als het gaat om vreemdelingentoezicht en grensbewaking?

[1:09:08] Het is aan het autonome land om het grenstoezicht te versterken.

[1:09:12] Maar ik zie zeker een rol voor mezelf als het gaat om regionale samenwerking tussen de kastlanden.

[1:09:18] Op basis van het protocol Versterking Grenstoezicht wordt ondersteuning geboden en samenwerking tussen de lokale en Nederlandse grensdiensten.

[1:09:28] Vanuit deze samenwerking zal ik vinger aan de pols houden en zullen knelpunten worden opgepakt.

[1:09:36] Nederland zendt via het protocol personeel uit.

[1:09:40] van de knar en de douane, zoals ik al eerder in een antwoord heb aangegeven.

[1:09:44] Daarnaast wordt in het kader van justitieel vierpartijoverleg samengewerkt met Caribische landen aan het verder optimaliseren van de vreemdelingenketen.

[1:09:53] Dit ziet onder andere op verbetering in de samenwerking en afstemming.

[1:09:59] Dan, voorzitter.

[1:10:04] Ik sta nog even een interruptie toe, met uw permissie.

[1:10:07] Dat is mevrouw Bruining van de NSC.

[1:10:10] Dank, voorzitter.

[1:10:11] Ik heb nog een verduidelijkende vraag aan de staatssecretaris.

[1:10:14] Want de staatssecretaris geeft dan aan over het protocol versterking grenstoezicht.

[1:10:18] Zit daar ook een stukje opleiding in?

[1:10:21] Worden bij de landen ook opleidingen geboden vanuit Nederland aan de landen?

[1:10:25] Of is dat geen onderdeel daarvan?

[1:10:27] Dank u wel, voorzitter.

[1:10:28] De staatssecretaris.

[1:10:29] Training is een onderdeel daarvan.

[1:10:30] En dat kunt u vertalen naar opleiding.

[1:10:33] Ja.

[1:10:36] Oké, dan... Even kijken...

[1:10:41] Dan kom ik aan mijn volgende blokje met u wel mee.

[1:10:50] Even kijken.

[1:10:51] Financieel beheer.

[1:10:54] Financieel of landspakketten?

[1:10:55] Landspakketten.

[1:10:57] Landspakketten.

[1:10:59] Die lagen een beetje door elkaar, maar voor mijn excuus richting u allen.

[1:11:05] De goksector.

[1:11:07] Curaçao, de heer Van Haas, een vraag.

[1:11:12] U vraagt over mijn verantwoordelijkheid ten aanzien van de lok.

[1:11:17] In het landspakket van Curaçao is afgesproken dat wij gezamenlijk werken aan het moderniseren van de goksector.

[1:11:22] De samenwerking krijgt onder meer vorm doordat ik adviseer op conceptwetten en onderliggende regelgeving en de inrichting van het toezichthouden.

[1:11:32] Het is aan het land om te bepalen hoe met deze adviezen wordt omgegaan.

[1:11:36] Verder is het zo dat het verdrag van Straatsburg in zaken het witwassen en opsporen...

[1:11:42] De inbeslagnemen en de confiscatie van opbrengsten van misdrijven geldt voor Nederland en Curaçao.

[1:11:49] Daarom is het van belang dat we hierover met elkaar in gesprek blijven.

[1:11:53] Er zijn meerdere belangen en afspraken die samenkomen.

[1:11:58] En dat maakt die samenkomen.

[1:12:01] En ik ben, zoals u ook weet, met de heren van Wil in overleg met Curaçao op dit onderwerp.

[1:12:10] De heer Van Aassen.

[1:12:12] Ja, het gaat mij er eigenlijk om.

[1:12:13] Ik was bij die behandeling van de begroting Justitie en Veiligheid.

[1:12:18] En daarin gaf de minister de motie Oordeel Kamer.

[1:12:26] Maar hij zei daarna bij wel... maar ik schuif hem wel door naar mijn collega van Koninkrijk Relaties... terwijl het een motie ingediend is bij Justitie en Veiligheid.

[1:12:34] Dan vraag ik me af, is dat van tevoren overlegd... of wordt dat gewoon over de schutting gegooid?

[1:12:38] Ik vind dat een beetje een aparte situatie...

[1:12:40] Want hoe kunnen wij bij alle begrotingen in de gaten houden... of er een motie tussendoor slipt die Koninkrijksrelaties raakt?

[1:12:50] De staatssecretaris.

[1:12:57] Het is niet over de schutting gegooid, laat ik het zo formuleren.

[1:13:00] Ik stond niet naast hem tijdens dat overleg.

[1:13:03] Maar ik ben wel verantwoordelijk voor de landspakketten natuurlijk.

[1:13:06] Dus vandaar dat hij ook bij ons terecht is gekomen en vervolgens...

[1:13:10] De heer Van Weel en ik, dit gezamenlijk ook opgepakt, ook in het gesprek met Curaçao.

[1:13:15] Allebei vanuit onze eigen positie.

[1:13:17] Ja, zo is het gegaan.

[1:13:20] En dan een vraag nog over landspakketten van mevrouw De Vries.

[1:13:23] Hoe staat het exact voor met de landspakkettenkas?

[1:13:27] Er wordt veel over geschreven, maar wat is exact de werking van de uitvoeringspunten?

[1:13:32] Als ik het goed heb kunnen herinneren.

[1:13:34] De status van de hervormingen is voor elk land en voor elk thema anders.

[1:13:38] Dus daar kan ik geen kort antwoord op geven.

[1:13:42] Voor een volledig beeld verwijs ik u daarom op naar de recente uitvoeringsagenda en de uitvoeringsrapportage die ik in december met uw Kamer heb gedeeld en die hier in mijn koffer ligt.

[1:13:52] Als u specifiek vragen heeft over de voortgang, dan beantwoord ik deze vanzelf graag.

[1:13:57] En in het algemeen zie ik dat op veel fronten goede voortgang wordt geboekt.

[1:14:02] Bijvoorbeeld financieel beheer op Aruba en Belastingdienst op Sint Maarten.

[1:14:06] Maar ik zie natuurlijk ook uitdagingen, want het is niet alleen maar Hosanna.

[1:14:10] Sterker nog, er moet wel een flink tandje bij.

[1:14:13] Uitdagingen zie ik onder andere op de hervormingen.

[1:14:16] Die zijn complex en kosten tijd.

[1:14:18] De uitvoeringscapaciteit was, is en blijft beperkt.

[1:14:25] De verkiezingen in Sint Maarten, Aruba en binnenkort ook Curaçao

[1:14:28] hebben ook ingevloed gehad op de voortgang.

[1:14:31] Want we hebben een aantal keren te horen gekregen van ja, de verkiezingen komen eraan, dus we hebben op dit moment even wat minder capaciteit.

[1:14:37] Wat betreft was, is en blijft beperkt.

[1:14:40] Die uitvoercapaciteit wil ik nog wel iets extra's over zeggen.

[1:14:43] En dat heb ik de Kamer ook al eerder gemeld, wat ik op de eilanden heb besproken.

[1:14:48] Het gaat om een hoop activiteiten bij de landspakketten.

[1:14:52] Ze worden op dit moment ondersteund met de Tijdelijke Werkorganisatie.

[1:14:58] Er moet ergens een eind komen aan de landspakketten.

[1:15:02] En dat is 2,27 zo'n beetje, want dan lopen de trajecten af.

[1:15:06] En dan stopt ook de tijdelijke werkorganisatie.

[1:15:10] Dat betekent dat nu al, en ik wijs bijna in ieder gesprek op de eilanden hierop, dat nu al moet worden nagedacht van welke activiteiten wil je nou straks verder brengen met eigen capaciteit.

[1:15:20] Dat betekent dat je nu al moet gaan nadenken hoe je met je personele vakmanschap omgaat.

[1:15:26] Welke mensen heb je beschikbaar voor die activiteiten?

[1:15:30] En welke mensen heb je nodig om ook op te leiden?

[1:15:33] En dat is niet aan mij, dat is aan die eilanden.

[1:15:37] En nogmaals, de landspakketten stoppen dan.

[1:15:40] Dus ik wil die verantwoordelijkheid nog een keer benadrukken... lichting de landen zelf, die ze straks moeten oppakken.

[1:15:46] Mevrouw Aukie de Vries heeft een interruptie hierop.

[1:15:49] Nou voorzitter, ik denk dat zowel de heer Van Haas als ik aangegeven hebben dat wij door de bomen het bos niet meer zien in de rapportages.

[1:15:55] En dat ze er fantastisch uitzien, maar het is niet echt overzichtelijk.

[1:16:00] En ik ben gewoon bang dat er straks is operatie geslaagd, maar patiënt overleden.

[1:16:05] We hebben een heleboel maatregelen genomen, die hebben we allemaal precies zo uitgevoerd.

[1:16:08] En dat ligt misschien wel op schema of misschien er net even iets achter en dat moet dan uitgevoerd worden.

[1:16:12] Maar het effect is niet zoals we willen.

[1:16:14] Ik zie het effect niet als het gaat om bijvoorbeeld de corruptie, de vriendjespolitiek op de eilanden, maar ook als het gaat om de financiën.

[1:16:22] Dat is niet het eindplaatje wat ik zou willen hebben.

[1:16:25] Dus de maatregelen zijn misschien wel goed uitgevoerd, maar het leidt niet tot het resultaat dat we zouden willen hebben.

[1:16:31] Dat er degelijk goed bestuur is voor de eilanders.

[1:16:35] Wat ze ook verdienen.

[1:16:36] Dat er gewoon genoeg financiën zijn om de dingen te doen die moeten gebeuren op de eilanden.

[1:16:41] En daar ben ik gewoon zo bang voor dat dat niet het resultaat zal zijn.

[1:16:45] En ik hoop eigenlijk dat de staatssecretaris daar gewoon wel een eerlijk plaatje van wil schetsen.

[1:16:50] Waar staan we dan nu straks?

[1:16:51] Als al die maatregelen uitgevoerd zijn.

[1:16:53] Hebben we dan het resultaat gehaald wat we zouden willen?

[1:16:57] De staatssecretaris.

[1:16:59] Dat is wel het doel.

[1:17:01] Er komt een evaluatie in 2026.

[1:17:05] Die, wat ik zo zeg, die is al in 2026.

[1:17:11] Maar we evalueren in feite ook dagelijks van waar we staan.

[1:17:13] Daar heeft u een overzicht van gekregen.

[1:17:15] Als u zegt van nou, dat is mij niet duidelijk.

[1:17:17] Dan denk ik dat we een keer even door moeten praten van hoe we de puntjes op de i moeten zetten.

[1:17:24] Ook als het gaat om u te rapporteren over de voortgang.

[1:17:33] En dan, dat doen we natuurlijk ook, dat wordt hier verteld, natuurlijk ook samen met de landen, want die moeten ook mee kunnen lezen.

[1:17:40] De heer Van Haassen.

[1:17:42] Ja, om hier nog even over door te gaan, want we zien natuurlijk in die reportages die er zo mooi uitzien, zien we dus dat er op veel punten het aantal doelen nog niet gehaald worden of nog niet opgestart zijn.

[1:17:54] Maar wij zien niet wat voor actie er dan wordt ondernomen om dat wel te realiseren en hoe krijgen we daar zicht op.

[1:18:02] De staatssecretaris hierop, als ik dat kan beantwoorden.

[1:18:06] We hebben hier natuurlijk met heel veel activiteiten te maken.

[1:18:11] Die ook vaak heel gedetailleerd zijn.

[1:18:15] En dan kan ik me voorstellen, want ze zijn allemaal van verschillende soorten.

[1:18:20] Dat u misschien soms niet helemaal ziet van wat daar de voortgang van is.

[1:18:25] Maar ik kijk even ook naar mijn ambtenaren.

[1:18:28] Het kan niet zo zijn dat als ik hier een rapportage neerleg voor u. En ook voor de landen.

[1:18:35] Dat u niet begrijpt hoe dit precies gelezen moet worden.

[1:18:38] En wat de stand van zaken is.

[1:18:41] Dus ik zit even te kijken of we mogelijk een technische briefing over de voortgang met u kunnen plannen.

[1:18:50] Als u daar wel tegenover staat.

[1:18:54] Want het is iets te belangrijk dat we zeggen over een jaar zitten we hier weer met weer dezelfde vraag.

[1:19:02] Wij noteren dat als toezegging, en dat gaan we straks aan het einde van deze vergadering nog eens benoemen, waarvoor dank.

[1:19:08] Dus vervolg uw betoog.

[1:19:10] Voordat u verder gaat, heer Van Haassen, dat was eigenlijk uw laatste interruptie.

[1:19:15] En ik was net best streng.

[1:19:18] Toch rechtvaardig.

[1:19:19] Ook richting de heer White.

[1:19:21] Dus ik stel voor dat u nog allemaal zes hebt.

[1:19:27] Nee, niet nog meer.

[1:19:30] Niet nog meer, maar een deel van jullie heeft namelijk al wat interrupties gebruikt.

[1:19:35] En ik geef mevrouw de Vries in dat geval en de heer White dit gezegd hebbende het woord.

[1:19:41] Eerst mevrouw de Vries.

[1:19:43] Ja, voorzitter.

[1:19:44] Altijd goed om een technische briefing te houden.

[1:19:46] Het is niet zo dat wij niet snappen wat er staat, denk ik.

[1:19:48] Alleen de vraag is, wordt met de maatregelen die ingezet zijn, ook het effect en het resultaat bereid wat wij uiteindelijk willen.

[1:19:55] Dat het een goed functionerend bestuur is, dat er voldoende financiën, voldoende belastingen worden geïnd, dat er goede verantwoording is over de financiën op de eilanden.

[1:20:04] En bereiken we dat?

[1:20:05] Dat is eigenlijk meer mijn vraag.

[1:20:07] Prima om dat ook in een technische briefing mee te nemen, vind ik ook goed.

[1:20:11] Maar je kan honderd maatregelen nemen die individueel misschien hartstikke goed zijn... waarvan je denkt, dat ga ik het mee bereiken, doel.

[1:20:18] Maar dat het niet altijd is dat je het uiteindelijk ook bereikt.

[1:20:21] Omdat er andere zaken zijn die misschien hadden moeten gebeuren, voorzitter.

[1:20:25] En dat zou ik dan graag ook wel in die technische briefing meegenomen willen hebben.

[1:20:28] En de vraag is, is dat mogelijk, voorzitter...

[1:20:31] Ja, daar gaan wij een serieuze poging toe doen.

[1:20:35] En natuurlijk, het eindresultaat van sommige activiteiten ligt later in de tijd.

[1:20:41] Maar daar komen we op terug, ook in de technische briefing.

[1:20:46] Voorzitter, ik wilde even reageren.

[1:20:47] Ik vind het vrij storend en ik irriteer me er best over.

[1:20:50] Over het feit dat ik een verduidelijkende vraag wilde stellen over het antwoord wat ik eigenlijk volgens mij nog niet heb gehad omtrent de politiecapaciteit.

[1:20:59] Ik dacht dat ik het verkeerd had begrepen.

[1:21:01] Dat zou impliciet hebben aangegeven dat er wel antwoord zou gegeven zijn op mijn vraag die ik eerder in mijn eerste bedoeling heb gedaan.

[1:21:08] Dat bleek achteraf niet zo te zijn.

[1:21:09] Dus ik wilde eigenlijk teruggaan.

[1:21:11] Om helder te krijgen van oké, volgens mij heb ik dan nog niet antwoord gegeven op mijn vraag.

[1:21:16] Dat werd niet toegestaan.

[1:21:17] Ik zit vanaf dat moment constant af te wegen wanneer ik wel op de rem moet drukken, wanneer ik niet op de rem moet drukken.

[1:21:22] Omtrent het aantal interrupties dat ik mag.

[1:21:24] En vervolgens aan het eind van de interruptierondes, dan gaan we de interrupties verlengen.

[1:21:28] Ik vind het vrij storend en ik irriteer me mateloos daaraan.

[1:21:31] Ik wil dat gezegd hebben.

[1:21:33] Dat mag.

[1:21:33] Het was ook eigenlijk naar aanleiding van uw interruptie gedaan.

[1:21:38] Ik stel voor dat die vraag in de tweede termijn eventueel alsnog beantwoord wordt.

[1:21:43] En indien u dat wenst, kunt u daarna erop ingaan als we straks alle mappen hebben gehad.

[1:21:50] Dus ik stel voor dat de staatssecretaris nu verder gaat met waar hij is gebleven bij deze cluster.

[1:21:57] En dat we in de tweede termijn nogmaals op verzoek van de heer White ingaan op de politiecapaciteit.

[1:22:03] En als dat nog steeds niet afdoende is, het antwoord daarop dat de heer White daar natuurlijk weer zijn vragen over kan stellen.

[1:22:11] Zullen we dat afspreken?

[1:22:12] Voorzitter, ik zou daar graag nu in het eerste termijn antwoord op willen hebben.

[1:22:15] Want het zou best kunnen betekenen dat ik vervolgens vragen zou kunnen hebben... ...nogmaals in het eerste termijn, oftewel wel in het tweede termijn.

[1:22:21] Mijn vraag die ik gesteld heb in het betoog... ...en daar heb ik volgens mij nog geen antwoord op gekregen, ik pak hem er nog even bij... ...is de vraag aan de staatssecretaris.

[1:22:30] Hebben de landen voldoende politiecapaciteit om de orde goed te handhaven op de eilanden?

[1:22:35] Wat is daarvan de opvatting van de staatssecretaris...

[1:22:38] Er is een voldoende capaciteit, ja of nee.

[1:22:40] En als dat er niet is, wat gaan we daaraan doen?

[1:22:45] Of de staatssecretaris daar antwoord op geeft, dat is aan hem.

[1:22:48] Het is namelijk een blokje wat hij net heeft afgesloten.

[1:22:51] Dus ik geef het woord aan de staatssecretaris of hij daar nu of straks op terugkomt.

[1:23:00] Ik kom hier straks op terug met uw welnemen in de tweede termijn.

[1:23:05] Ja?

[1:23:07] Dat lijkt me goed.

[1:23:09] Ik heb wel een idee al, maar ik wil hem eventjes... Nee, maar ik wil even wel tegen de Kamerleden zeggen... jullie hebben gewoon vier interrupties.

[1:23:17] En als je dat wil gebruiken, dan gebruik je dat.

[1:23:19] En als ik denk van, nou, dit gaat lekker... dan ben ik vrij coulant in het toekennen van meer interrupties... zoals ik dat nu heb gedaan.

[1:23:27] Dat wil ik wel gezegd hebben, even zonder alle irritaties.

[1:23:30] Op zich, het brengt wel wat vuur in dit debat.

[1:23:32] En dat is denk ik ook wel nodig.

[1:23:33] Dank u wel daarvoor, meneer White.

[1:23:36] Dus ik stel voor dat de staatssecretaris nu verder gaat en dat ik nogmaals streng ben, toch rechtvaardig wanneer dat moet, maar ook de tijd in de gaten houdt.

[1:23:47] En dat kunnen jullie van mij wel aannemen.

[1:23:49] De staatssecretaris heeft het woord.

[1:23:53] Dank u wel, voorzitter.

[1:23:54] Ik zal proberen wat vuriger de vragen te beantwoorden.

[1:23:58] Daar gaan we.

[1:24:00] De Belastingdienst van Curaçao en Aruba.

[1:24:03] De vraag van de heer Van Haassen van waar komt het vertrouwen in de Belastingdiensten vandaan, zoals in de rapportages wordt genoemd.

[1:24:12] Nou ja, voor beide landen geldt dat de uitvoeringsrapportages gaan over de uitvoering van de voorgenomen hervormingen bij de Belastingdiensten.

[1:24:18] Daarover afspraken zijn gemaakt tussen Nederland, Aruba en Curaçao.

[1:24:23] En er wordt gewerkt aan bijvoorbeeld het inhalen van achterstanden.

[1:24:27] Tegelijkertijd worden de structurele verbeteringen doorgevoerd binnen de organisaties.

[1:24:31] En ik vertrouw erop dat het uiteindelijk zal leiden tot beter functionerende belastingdiensten.

[1:24:36] Wel met de volgende opmerking.

[1:24:38] U heeft Sint Maarten hier niet in genoemd, maar die wil ik ook even noemen.

[1:24:40] Daar ben ik ook langs geweest bij de belastingdienst.

[1:24:44] En wat ik zie bij de belastingdiensten op alle drie de eilanden, die zitten een beetje...

[1:24:49] In hetzelfde proces als de Belastingdienst bij ons de afgelopen jaren.

[1:24:54] Er moet een slag worden gemaakt van het verwerken van papier door mensen... ook naar een automatisering.

[1:25:02] En wat ik daar heb gezien is dat daar goede plannen voor zijn.

[1:25:06] Sterker nog, met name op Sint Maarten was ik heel erg onder de indruk... van het verhaal wat ik daar hoorde.

[1:25:12] En ik dacht bij mezelf, nou die hebben ze in...

[1:25:15] Die hebben ze in Apeldoorn nog nooit zo goed gepresenteerd.

[1:25:21] Maar dat betekent wel, je kunt goede verhalen hebben, maar dat betekent wel dat je ook daar, als het gaat om automatisering, moet beginnen.

[1:25:27] Daar weer de eerste goede slagen kunt maken.

[1:25:29] Want een mooi verhaal is niet voldoende.

[1:25:32] En het gaat echt nog jaren duren, en dat is in Nederland ook zo en in andere landen ook zo, om de Belastingdienst gewoon beter geautomatiseerd te krijgen.

[1:25:41] En daarmee ook je uitvoeringsprocessen verbeterd.

[1:25:47] Voorzitter, dan ga ik door naar een volgend pakketje financieel beheer.

[1:25:51] Zeker, maar niet voordat ik het woord aan mevrouw Aukie de Vries heb gegeven.

[1:25:56] Nee, want ik moet eerlijk zeggen dat ik de vergelijking tussen de Belastingdienst hier en de Belastingdienst op een aantal van de eilanden een beetje raar vind.

[1:26:03] Ik heb nog nooit meegemaakt dat we hier vriendjespolitiek hebben, dat sommige mensen geen belasting terug hoeven te betalen en de anderen wel.

[1:26:10] Dus ik vind dat een rare vergelijking.

[1:26:16] Er zijn op Sint Maarten nu ook veel minder inkomsten.

[1:26:19] Is dat nu dan de oorzaak van dat de automatisering niet deugt?

[1:26:25] Waar zit dat dan in?

[1:26:26] Want 27 miljoen lagere belastinginkomsten vind ik dan raar als u zegt van de belasting niet functioneert daar goed en het is alleen maar een automatiseringsprobleem.

[1:26:37] De staatssecretaris.

[1:26:39] Nee, voorzitter.

[1:26:41] Wat ik probeerde aan te geven is dat er nu een

[1:26:46] een transitie is van het verwerken van papier door mensen op de eilanden... naar het starten met het automatiseren van die processen.

[1:26:56] En die vergelijking wilde ik maken.

[1:26:58] Het ging niet over hoeveel geld je int of corruptie en dat soort zaken.

[1:27:02] Dat is iets heel anders.

[1:27:03] Maar ik heb wel heel duidelijk ook, onder andere in Sint Maarten aangegeven... van op het moment dat je begint met digitaliseren van je uitvoeringsprocessen... dat je dan aan het begin ook al heel duidelijk moet hebben...

[1:27:15] van hoe nou die roadmap, en dat vind ik een vreselijk woord, die gebruik ik het liefst nooit, zo'n roadmap draait.

[1:27:20] Wanneer wil je wat geïmplementeerd hebben met welke capaciteit?

[1:27:24] Want het moet niet zo zijn dat je hele goede plannen hebt, en ze hebben daar hele goede plannen, maar dat die op een gegeven moment niet kunnen worden uitgevoerd omdat ze capaciteitsgebrek hebben.

[1:27:31] Dat is een automatiseringsdeel.

[1:27:33] En al die andere zaken, die wil ik hier niet bij betrekken.

[1:27:38] En dan kom ik bij een blokje financiën en beantwoord ik meteen uw vraag ook over Sint Maarten.

[1:27:44] Belastinginkomsten van Sint Maarten zijn 27 miljoen gulden lager.

[1:27:49] Hoe kan dat?

[1:27:50] Het CFT heeft Sint Maarten na ontvangst van de begroting van 2024 geadviseerd dat de belastinginkomsten voor 2024 te hoog zijn geraamd.

[1:28:02] Daarom is de raming met 27 miljoen gulden naar beneden bijgesteld.

[1:28:06] Sint Maarten heeft momenteel

[1:28:07] te weinig zicht op de te realiseren belastingopbrengsten, waardoor een goede raming lastig blijft.

[1:28:14] Dit betroft dus een bijstelling van de raming, geen tegenvaller in de werkelijke inkomsten.

[1:28:20] Het belastingstelsel is verouderd en er zijn capaciteitsproblemen bij de Belastingdienst, waardoor de inkomsten structureel achterlopen.

[1:28:28] Dit heb ik zelf gezien, zoals al aangegeven tijdens mijn bezoek van vorig jaar dat ik daar was.

[1:28:34] En vanuit het landspakket worden de komende jaren hard ingezet op de digitale transformatie van de Belastingdienst om die rond te krijgen met de opmerkingen die ik heb gemaakt dat het wel realistisch moet zijn dat wat je plant.

[1:28:50] Uw laatste interruptie, mevrouw Aukie de Vries.

[1:28:52] Ja, dank u wel, voorzitter.

[1:28:54] Het wordt gedaan of het een incidenteel iets is.

[1:28:56] Wat ik van het college financieel toezicht heb begrepen, is dat ze zich al langer zorgen maken om de tegenvallende, achterblijvende inkomsten van Sint Maarten.

[1:29:06] Dan lijkt het niet een ramingsverschilletje, maar lijkt het een meer fundamenteel probleem.

[1:29:10] Als ik het college financieel toezicht goed begrepen heb.

[1:29:14] En dat baart mij zorgen.

[1:29:15] Want dan blijf je achteruit boeren, volgens mij.

[1:29:18] En dat is niet de bedoeling.

[1:29:19] Want ik hoop gewoon dat er voldoende inkomsten ook zijn... om de investeringen die noodzakelijk zijn... en volgens mij heeft de staatssecretaris daar ook een paar van genoemd... als het ging om politie, douane, et cetera... gewoon wel te kunnen doen.

[1:29:30] Ja.

[1:29:31] En dan... De vraag is...

[1:29:34] En de vraag was?

[1:29:35] Of hij herkent dat het college van financiële toezicht zegt dat het niet alleen maar één jaar een probleem is.

[1:29:39] Maar dat het een structureel probleem is.

[1:29:41] En wat we daar dan aan gaan doen.

[1:29:43] De staatssecretaris.

[1:29:44] Ja, dat herken ik.

[1:29:45] En via de landspakketten proberen we zoveel mogelijk die inhaalslag te maken.

[1:29:50] Waaronder ook op een gepaste wijze met digitalisering de komende jaren.

[1:29:57] Oké.

[1:29:57] Mevrouw Bruining van de NSC heeft ook een interruptie.

[1:30:00] Dank voorzitter.

[1:30:01] Nee, ik heb geen vraag.

[1:30:02] Er moet me even iets van het hart door.

[1:30:04] Want er wordt net iets gezegd over de Belastingdienst in vergelijking met die van de landen.

[1:30:09] Maar ik denk dat we allemaal vergeten hoe de Belastingdienst hier met mensen is omgegaan.

[1:30:13] Het toeslagenschandaal is een van de grootste dingen die we verkeerd hebben gedaan.

[1:30:16] Dus alsjeblieft, zeg dan niet geen vriendjespolitiek en al die dingen.

[1:30:20] Want dat is hier ook wel degelijk gewoon gebeurd.

[1:30:22] Er zijn 20.000 mensen levensverwoest.

[1:30:26] En als we dan hier hebben over belastingen en al dat soort dingen, vind ik dat iets minder groot probleem dan stelselmatig levensverwoesten van mensen.

[1:30:34] Dus laat het even heel duidelijk zijn dat Nederland ook nog heel veel te leren heeft op dat gebied.

[1:30:38] Alsjeblieft.

[1:30:41] Deze opmerking mag als interruptie worden gemaakt.

[1:30:44] Op dit moment vindt overigens ook een debat plaats in de plenaire zaal over hetzelfde onderwerp.

[1:30:49] Dus ik laat dat toe.

[1:30:51] Ik geef het woord weer terug aan de staatssecretaris.

[1:30:54] Wilt u uw betoog vervolgen, alstublieft?

[1:31:01] Dan een vraag van de heer Van Hazen over de statusrijkswet Aruba.

[1:31:06] Wat is de status van de rijkswet voor Aruba...

[1:31:09] en is de deadline van 1 mei haalbaar.

[1:31:11] En wat gebeurt er als die niet haalbaar is?

[1:31:15] De rente van de covid-leningen is vorig jaar met een eerste stap verlaagd... toen het akkoord over het traject om te komen tot de Rijkswet werd getekend.

[1:31:24] Die rente is nu 5,1 procent.

[1:31:27] De rente wordt pas verder verlaagd als de wet in werking is getreden... en door de projectteams van beide landen wordt hard aan het opstellen van de wet gewerkt.

[1:31:34] We verwachten nu...

[1:31:39] op het definitieve advies van de IMF daarover.

[1:31:41] Die is aangevraagd door de Aruba trouwens.

[1:31:44] En dat advies komt in februari.

[1:31:46] En de datum van 1 mei is ambitieus.

[1:31:50] Het akkoord volgt dat als die datum niet wordt gehaald, de rente weer wordt verhoogd.

[1:31:57] Dan mevrouw De Vries over financieel beheer.

[1:32:00] Hoe kan het dat in geen van de landen de jaarrekening op orde is?

[1:32:04] De problematiek is omvangrijk en vraagt om een samenhangende aanpak waarbij fundamentele problemen in de wetgeving, de inrichting van de financiële organisatie, de financiële processen en de administratie moeten worden opgelost.

[1:32:17] Dit kost tijd.

[1:32:19] Daarbij gebrek aan capaciteit in de financiële functie is een bottleneck.

[1:32:25] Er wordt gekoerst op goedkeurende accountsverklaringen over de jaarrekeningen van 2026.

[1:32:33] Dan nogmaals een vraag van mevrouw De Vries.

[1:32:36] SDE++.

[1:32:37] Hoe ziet de staatssecretaris de opstelling van de BMKB-regeling en van de SDE++-middelen?

[1:32:46] Ook aangezien dit eigenlijk landsaangelegenheden zijn.

[1:32:50] Allereerst BMKB.

[1:32:53] Ik vind het belangrijk dat ondernemers kunnen groeien en innoveren.

[1:32:56] Dit vergroot ook de zelfredzaamheid van de landen.

[1:32:59] Daarom vind ik het belangrijk dat de BMKB-regeling wordt opengesteld voor landen.

[1:33:04] En met betrekking tot de SDE++, er zijn nog geen middelen uitgekeerd aan de landen vanuit de SPP++-budgetten.

[1:33:12] De verantwoordelijkheid voor de SDE++ ligt bij de minister van Groene Groei en Klimaat.

[1:33:17] Samen met de nutsbedrijven onderzoeken zij nu mogelijke manieren om de SDE++-middelen effectief in te zetten.

[1:33:25] Dan een vraag over de rentelasten.

[1:33:29] Weer mevrouw de Vries.

[1:33:31] Hoe kan het dat Aruba inmiddels maar liefst 18% van de landinkomsten opgaat aan rente en financiële tegenvallers, dat die niet worden gebruikt voor het verlagen van de overheidsschuld, zoals vastgelegd in de eigen landsverordening?

[1:33:45] Dit is eigenlijk een vraag aan de minister van Financiën van Aruba.

[1:33:49] Ik kan wel het volgende toelichten.

[1:33:51] De hoge rentelasten zijn het gevolg van de combinatie van de relatief hoge staatsschuld en de opgelopen rentestanden.

[1:33:59] De meevallers van de centrale overheid van Aruba worden conform regelgeving ingezet voor schuldenreductie.

[1:34:06] En voor de meevallers die ontstaan bij andere organisaties in de publieke sector is dit voor de overheid van Aruba lastiger te sturen.

[1:34:16] Ik wacht een eventueel bericht van het kaft aan de RMR hierover af.

[1:34:21] Er is geen directe relatie tussen de landspakketten en het financieel toezicht.

[1:34:28] De heer Van Haassen heeft een interruptie.

[1:34:32] Bedankt, voorzitter.

[1:34:33] De staatssecretaris zei net dat als de deadline van 1 mei niet gehaald wordt voor de Rijkswet... dat dan de rente weer verhoogd wordt met 1,8 procent.

[1:34:42] Maar ik heb eerder tijdens het debat gevraagd of Nederland leningen heeft hergefinancierd... die Aruba zelfstandig heeft aangevraagd op de internationale...

[1:34:56] op de internationale markt.

[1:34:57] Wat heeft het voor zin om leningen te herfinancieren... zodat Aruba lagere rentelasten heeft... als we vanaf de andere kant rente gaan verhogen... op de leningen die wij verstrekken aan Aruba?

[1:35:17] De staatssecretaris.

[1:35:25] Met de microfoon aan.

[1:35:26] Dit is de consequentie.

[1:35:27] De rente wordt hoger omdat we eerder hadden aangaf dat die rijkswet er gewoon moet zijn.

[1:35:36] Oké, voorzitter.

[1:35:38] Dan ga ik door naar het volgende blokje.

[1:35:42] Overige geopolitieke ontwikkelingen en de invloed van China.

[1:35:45] En de motie van de heer Bamenga.

[1:35:48] Heeft de regering deze dreigingen voldoende in beeld en werkt het kabinet goed samen...

[1:35:53] met de regeringen op de kaseilanden om deze ongewenste beïnvloeding tegen te gaan.

[1:36:02] Op 13 december is uw Kamer schriftelijk geïnformeerd over de visie van het kabinet over de betrekkingen met China.

[1:36:10] Het kabinet zal in overleg treden met de kastlanden voor het opstellen van een gedeelde analyse over China.

[1:36:16] Het ministerie van Buitenlandse Zaken informeert uw Kamer daarover medio 2025.

[1:36:22] En hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie.

[1:36:26] Daarnaast heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken periodiek overleg... met de diensten buitenlandse betrekkingen van de landen... om elkaar goed te informeren.

[1:36:35] En ik bekijk ook samen met Buitenlandse Zaken Defensie... en met het Chinese Kennisnetwerk, dat wordt gefinancierd door BZ... hoe de informatiepositie verbeterd kan worden... en hoe ingespeeld kan worden op de toenemende invloed van China.

[1:36:50] Dan een vraag over sport...

[1:36:53] Een vraag over breedte sport van de Heer White van GroenLinks PvdA.

[1:36:58] Of het aanbod versterkt zou kunnen worden?

[1:37:01] Is de Stas bereid met NOC, NSF te kijken naar verbreden met de sportbonden?

[1:37:07] En wat is dan het idee?

[1:37:08] Sportbeleid is een aangelegenheid van de landen zelf.

[1:37:11] In hoeverre Nederland bereid is hieraan bij te dragen is de vraag van mijn collega van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

[1:37:17] En ik zal die vraag ook doorgeleiden.

[1:37:20] Tegelijkertijd zeg ik tegen u.

[1:37:23] Meneer White.

[1:37:24] En tegen de Kamer.

[1:37:26] Ik vind sport heel belangrijk.

[1:37:27] Ik heb ook trajecten gezien.

[1:37:29] Zelfs een kruifkoord.

[1:37:32] Die was over Wetswitz overdekt.

[1:37:35] Ik heb nog nooit zo'n groot kruifkoord gezien trouwens.

[1:37:37] Volgens mij was dat op Sint Maarten.

[1:37:39] En ook als het gaat om mental health en dat soort zaken.

[1:37:44] Gewoon goede geestelijke gezondheidszorg.

[1:37:48] Naast onderwijs vind ik dat sport ook gestimuleerd moet worden.

[1:37:51] En ik zal deze vraag ook zo doorgeleiden aan de staatssecretaris.

[1:37:55] Dat hij ook begrijpt dat dit voor mij een belangrijke prioriteit heeft.

[1:38:02] Oké.

[1:38:03] Aanpak van klimaatverandering en klimaatadaptatie.

[1:38:06] Ook een vraag van de heer Waidt.

[1:38:08] Nederland en de landen hebben een gezamenlijke klimaatagenda, waarvoor de minister van Klimaat en Groene Groei het Nederlandse aanspreekpunt is, zoals u weet.

[1:38:18] De verantwoordelijkheid voor de uitwerking en de uitvoering van de klimaatagenda ligt bij de Caribische landen zelf.

[1:38:24] En op gebied van klimaatadaptatie werken Nederland en de landen al enige tijd samen in het programma Climate Panel for Delta and Coastal Areas.

[1:38:34] Het ministerie van INW ontwikkelt met de Caribische landen

[1:38:37] klimaatadaptatieplannen.

[1:38:40] En verder zie je kansen op Curaçao om met de windparken op zee en groene waterstof duurzame energie op te wekken voor de export.

[1:38:47] Dit biedt trouwens ook kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven.

[1:38:51] We zitten nog in de beginfase, dus we zijn nu nog aan het exploreren.

[1:38:55] Maar het ziet er wat mij betreft heel interessant uit, wat ik al zei, voor Curaçao zelf, maar ook voor het Nederlandse bedrijfsleven.

[1:39:05] Dan nog een vraag van de heer

[1:39:08] Wat doet Nederland aan het verhogen van de kwaliteit van het onderwijs?

[1:39:12] Onderwijs is een lands aangelegenheid, maar in het landspakket hebben we afspraken gemaakt om te werken aan hervormingen in het onderwijs.

[1:39:18] Beter onderwijs, een betere aansluiting op de arbeidsmarkt is van belang voor de economische zelfredzaamheid.

[1:39:25] En dat is een van mijn focuspunten.

[1:39:27] Ook in de gesprekken die ik daar heb gevoerd met ondernemers heb ik aangegeven, vergeet me nou aan wat voor type onderwijs je nodig hebt om je bedrijven ook verder te kunnen laten groeien.

[1:39:36] En dat zal steeds een iets hoger niveau moeten worden.

[1:39:39] En u weet, ik ben ook staatssecretaris voor digitalisering.

[1:39:41] En gelukkig kun je via digitalisering ook heel veel onderwijzen van afstand volgen.

[1:39:46] Dus ik wil dat dat ook wordt gestimuleerd nog de komende jaren.

[1:39:50] En die boodschap heb ik ook daarachter gelaten.

[1:39:52] Ook al is het een lands aangelegenheid.

[1:39:55] En Nederland heeft bijvoorbeeld een onderzoek naar basiskwaliteit en kansengelijkheid in het onderwijs gefinancierd op Curaçao.

[1:40:02] U heeft hier in het Antilliaans Dagblad vanmorgen zelfs iets over kunnen lezen.

[1:40:06] Nederland levert ook een bijdrage om de verbeterplannen voor het onderwijs ten uitvoer te brengen.

[1:40:12] Daarnaast wordt er samenwerking in het vier landen overleg onderwijs gepleegd.

[1:40:17] Onder andere op het gebied van instructietaal, doorstroom en lerarenopleiding.

[1:40:23] Ik heb een interruptie voor u van de heer Waidt.

[1:40:26] Dank u wel, voorzitter.

[1:40:28] Fijn om te horen dat de staatssecretaris ook een grote belang ziet van onderwijs, als zijnde van de bakenmaat van alle ontwikkelingen verder op de eilanden.

[1:40:38] Hoor ik de staatssecretaris enigszins ook toezegging doen dat hij samen met de landen gaat kijken hoe hij toezicht kan houden op het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs?

[1:40:49] De staatssecretaris?

[1:40:52] Toezicht zal men zelf moeten houden, maar als onderdeel van het landspakket kan ik dit wel meenemen.

[1:40:57] Ja, oké.

[1:40:58] Dan een vraag van... Ik heb nog twee vragen.

[1:41:01] Twee vragen van mevrouw Bruining.

[1:41:03] De eerste kan de Stas toezeggen dat de Stas gezamenlijk met de Kastlanden gezamenlijk de ondergrens gaat formuleren voor het verwezenlijken van de waarden in artikel 43 in het statuut.

[1:41:14] De autonome landen van het Koninkrijk zijn zelf verantwoordelijk voor het verwezenlijken van de mensenrechten.

[1:41:18] Het waarborgen hiervan is een Koningsrijks aangelegenheid.

[1:41:22] Het inroepen van de zogenaamde waarburgfunctie vergt altijd een afweging van geval tot geval.

[1:41:28] En hierbij dienen alle relevante omstandigheden worden meegewogen.

[1:41:32] En hierop volgt uiteindelijk een politiek besluit.

[1:41:35] De waarburgfunctie leent zich om deze redenen niet voor een ondergrens.

[1:41:41] Is de staatssecretaris, ook een vraag van mevrouw Bruining, op de hoogte van die situatie rondom zorg?

[1:41:46] En is de staatssecretaris van plan om de concrete plannen individueel dan wel samen met zijn collega's

[1:41:52] Te ondernemen?

[1:41:53] Zo nee, waarom niet?

[1:41:54] En zo ja, welke zijn dat?

[1:41:57] Ik ben op de hoogte van de situatie rondom het ziekenhuis in Curaçao, vanzelfsprekend.

[1:42:01] Het heeft vorig jaar behoorlijk gespeeld.

[1:42:04] Daarbij is zorg een landsaangelegenheid wederom.

[1:42:07] En dit keer van het land Curaçao zelf.

[1:42:10] Via de landspakketten wordt er samengewerkt aan hervormingen in de zorg.

[1:42:14] Maar Curaçao maakt vooralsnog geen gebruik van de ondersteuning.

[1:42:19] Het oprichten van een taskforce is dan ook nog niet aan de orde.

[1:42:22] De situatie wordt wel gemonitord, ook samen met VVS vanzelfsprekend.

[1:42:27] En de situatie is niet dermate kritiek ten aanzien van de zorg dat de waarborgfunctie nu aan de orde is.

[1:42:33] En als Curaçao een verzoek doet tot bijstand, zullen we hier naar kijken.

[1:42:38] Maar die heb ik dus niet ontvangen.

[1:42:40] En dit brengt mij tot het einde van de beantwoording van de vragen, voorzitter.

[1:42:45] Ik ben het was vlot.

[1:42:47] Waarvoor dank.

[1:42:50] Ik ga nu even naar de collega's kijken.

[1:42:54] Want volgens mij is het nu tijd voor de tweede termijn.

[1:42:57] Ik geef u de ruimte om uw inbreng te doen.

[1:43:00] Ongeveer twee minuten om en nabij.

[1:43:03] En daarna kunnen ook in de tweede termijn de vragen die nog onbeantwoord zijn gebleven beantwoord worden.

[1:43:11] Dus ik wil graag als eerste beginnen met de heer White voor zijn tweede termijn.

[1:43:19] Gaat u gaan?

[1:43:22] Dank u wel, voorzitter.

[1:43:23] Nou ja, goed, ik...

[1:43:25] Ik wil natuurlijk nog steeds antwoord hebben op de vraag hoe we omgaan met de capaciteit van de politie.

[1:43:34] Omdat ik nogmaals denk dat als je het hebt over corruptie, als je het hebt over economische ontwikkelingen, als je het hebt over andere hervormingen, dat het goed is dat er voldoende handhaving is.

[1:43:45] En ik zou daar graag nog even antwoord op willen hebben.

[1:43:50] Dank u wel, mevrouw Bruining.

[1:43:53] Dank voorzitter.

[1:43:54] Ik dank de staatssecretaris voor zijn antwoorden.

[1:43:56] Tegelijkertijd vind ik het heel lastig... omdat de staatssecretaris eigenlijk een coördinerende rol heeft.

[1:44:01] Dus een soort helikoptervuur houdt vanuit eigenlijk alle ministeries.

[1:44:05] Ik hoor heel veel in de antwoorden... ja, landsaangelegenheid, autonomie.

[1:44:09] Tegelijkertijd hoor ik ook heel veel controle...

[1:44:11] Wat voor mij dan niet strookt met autonomie van de landen.

[1:44:14] Want we willen wel een vinger aan de pols houden en dan vertellen wat de landen moeten doen.

[1:44:18] Maar als de landen bijvoorbeeld hulp nodig hebben, dan moeten ze een bijstandsverzoek doen.

[1:44:21] Of wij zullen niet vanuit onszelf helpen.

[1:44:23] Dus ik vind dat heel lastig.

[1:44:24] En ik zou toch graag daar een reflectie van de staatssecretaris op willen.

[1:44:27] Hoe de staatssecretaris dan zijn coördinerende rol ziet.

[1:44:31] En eigenlijk de verhouding tussen de autonomie van de landen en de controle die Nederland dus tot nog toe wil uitoefenen.

[1:44:37] Want dat strookt voor mij dan niet met elkaar.

[1:44:40] Ik denk dat ook goed bestuur bestaat uit dus al die ministeries bij elkaar brengen, alle plannen kennen en daar ook dus toezicht op houden.

[1:44:49] En dan niet eigenlijk het doorschuiven van, maar dat ligt daar, dat ligt daar.

[1:44:53] Nee, vanuit de coördinerende rol zou ik verwachten dat je een overal overzicht kan bieden en dat je dat ten alle tijde gewoon goed kan beheersen en goed kan controleren.

[1:45:05] Ik heb wel een interruptie voor u vanuit de heer White.

[1:45:09] Een meer punt van orde.

[1:45:12] In mijn hoedanigheid nog om beantwoording van de vraag die ik had, ben ik vergeten om een twee minuten debat aan te vragen voor de nabije toekomst.

[1:45:23] Als mevrouw Bruining dat niet erg vindt, dan noteren we u straks als eerste spreker bij het twee minuten debat.

[1:45:31] Dank u wel mevrouw Bruining.

[1:45:32] Dan gaan we naar de heer Van Hazen.

[1:45:35] Bedankt, voorzitter.

[1:45:37] Ik zou als eerste willen vragen aan de heer Wijd... op welk punt hij twee minuten debat aanvraagt.

[1:45:42] Dat is wel prettig om te weten.

[1:45:44] En naar de staatssecretaris toe.

[1:45:46] Eigenlijk wou ik het hebben over goed besturen... wat ik toen net al in een interruptie heb gevraagd... over het meedoen van de heer Martínez aan de verkiezingen op Curaçao... op 21 maart, terwijl hij in de gevangenis zit.

[1:46:00] Ik bedoel, in de gevangenis is zelf ook een...

[1:46:05] Een stembus.

[1:46:06] Dus dat kan vanuit de gevangenis ook gestemd worden.

[1:46:08] Er zitten daar 600 gevangenen die daar kunnen stemmen op de heer Martínez.

[1:46:15] Dus ik vind het een beetje een aparte zaak.

[1:46:17] En vandaar dat ik daar straks al een interruptie over gevraagd heb.

[1:46:20] Maar ter verduidelijking wil ik dit nog even meegeven.

[1:46:25] Dat was inderdaad nog een onbeantwoorde vraag, ook op mijn lijstje, waar de staatssecretaris in de tweede termijn op gaat komen.

[1:46:31] Misschien wil de heer White nu nog even ingaan of straks op het punt over de twee minuten debat.

[1:46:36] Mevrouw Aukie de Vries, de tweede termijn.

[1:46:39] Dank u wel, voorzitter.

[1:46:40] Dank voor de beantwoording.

[1:46:41] Dat was volgens mij behoorlijk compleet.

[1:46:43] Ik ben het misschien niet op alle punten eens, maar dat hoeft ook niet altijd.

[1:46:47] Dank ook voor de toezegging over de koninklijke...

[1:46:51] Ik denk dat we daar echt behoefte aan hebben.

[1:46:55] Ik worstel nog wel wat met de maatregelenpakketten en de resultaten en effecten die dat hebben.

[1:47:01] Ik hoop dat in die technische briefing dat echt wel een ander beeld gaat geven.

[1:47:05] Ik maak me echt grote grote zorgen over het goede bestuur.

[1:47:09] Ik vind dat de bestuurders, dat de inwoners op de eilanden gewoon goede bestuurders verdienen die er voor de inwoners zitten en niet voor zichzelf.

[1:47:17] We hebben nu een paar voorbeelden gehoord ook vandaag weer waarvan ik echt denk jongens dat zou niet moeten mogen voorkomen.

[1:47:25] En ik gun dat de eilanden eigenlijk ook dat ze een beter bestuur wat dat betreft kunnen krijgen zonder corruptie, vriendjespolitiek en ondermijnende criminaliteit.

[1:47:35] Ik kijk uit naar de agenda die de staatssecretaris daarover gaat sturen.

[1:47:41] Ik vind het soms ook wel ingewikkeld.

[1:47:43] Want er wordt gezegd, ja, we hebben een landspakket afgesproken.

[1:47:46] Soms is het dan een landsaangelegenheid.

[1:47:48] De eilanden verwachten wel dat wij ook wel met leningen met lage rente aankomen zetten.

[1:47:54] Er wordt wel verwacht dat we blijkbaar de SDE-middelen en een BMKB-regel voor de landen gaan organiseren.

[1:47:58] Terwijl ik denk, dat vind ik nu echt een landsaangelegenheid.

[1:48:02] Dus ik ben wel benieuwd waar dan volgens de staatssecretaris die grenzen liggen.

[1:48:07] Want het is wel een beetje zoeken.

[1:48:10] Want je kan niet alleen maar het zoet hebben en niet het zuur hebben.

[1:48:14] Dus ik vind ook dat er inspanning moet zijn van de eilanden...

[1:48:18] op het gebied van het goede bestuur en op het gebied van financiën, om echt daar grote stappen te gaan zetten, voorzitter.

[1:48:23] En ik hoop, daar kunnen we de landen bij ondersteunen als het nodig is, tuurlijk.

[1:48:28] Maar er moet ook een intrinsieke motivatie zijn op de eilanden om dat zelf ook anders te doen voor hun inwoners en voor de bedrijven die daar zitten.

[1:48:36] Dank voor jullie bijdrage.

[1:48:38] Ik kijk even de staatssecretaris aan.

[1:48:41] Kan hij alle vragen in één keer beantwoorden?

[1:48:43] Heeft hij daar nog even tijd voor nodig?

[1:48:45] Dan stel ik voor dat hij dat nu gelijk oppakt.

[1:48:49] En dan geef ik u het woord, staatssecretaris.

[1:48:53] Dank u wel, voorzitter.

[1:48:58] Dat had ik ook eerder kunnen doen.

[1:49:04] Eerst de vraag van de heer White over de politie.

[1:49:09] In algemene zin is het essentieel dat de politiekorpsen opsterkt zijn, waar dan ook de wereld zou zeggen.

[1:49:16] Het is mij bekend dat de politiekorpsen weinig capaciteit hebben in de kastlanden.

[1:49:23] Over het algemeen is er geen probleem met ordehandhaving.

[1:49:27] In bijzondere omstandigheden kan bijstand worden gevraagd aan de landen.

[1:49:32] En dit was bijvoorbeeld aan de orde, zoals u weet, bij de verkiezingen op Sint Maarten vorig jaar.

[1:49:38] En het blijft een onderwerp van gesprek in het JVO.

[1:49:42] Maar de spanning zal altijd op blijven staan, zoals ook hier in Nederland, zoals u weet, als het gaat om voldoende politie.

[1:49:50] Maar we zijn in gesprek met de landen, dat daar waar ze kunnen bijstaan, zoals ik al aangaf, ook in het bijzondere geval met de verkiezingen op Sint Maarten, dat we bijstand kunnen leveren.

[1:49:59] Een interruptie van de heer Wijnert.

[1:50:02] Dank u wel, voorzitter.

[1:50:04] Heeft de staatssecretaris contact met de minister van Justitie?

[1:50:12] En hebben zij dezelfde opvattingen hierover?

[1:50:14] Geeft zij ook aan dat de handhaving enigszins volstaat?

[1:50:19] Of hebben ze daar een andere mening over?

[1:50:22] Ik ben ook heel erg benieuwd hoe de staatssecretaris kijkt naar de afgelopen...

[1:50:28] ...artikelen die in de krant zijn geweest omtrent... ...toch wel problemen op het gebied van criminaliteit op straat.

[1:50:35] Want daar is toch best wel een beeld over.

[1:50:37] De staatssecretaris.

[1:50:40] Zoals u weet is de minister... ...de heer Van Wil nu op de eilanden.

[1:50:47] En...

[1:50:49] Ik word gedebriefd op het moment dat hij terugkomt.

[1:50:52] En op deze vragen zal ik ook een antwoord van hem krijgen.

[1:50:56] Want het is een van de onderwerpen die hij ook daar bespreekt.

[1:51:00] Ja.

[1:51:01] Dus daar komen wij op terug.

[1:51:02] De heer Van Hasep met betrekking tot de heer Lo Matines.

[1:51:07] Die inderdaad, mijn excuus, die wordt geschuift, lag hier eventjes ergens onder.

[1:51:14] Ik veroordeel de drugshandel en het witwassen, waar de heer Lomertines van wordt verdacht.

[1:51:20] Het gaat hier echter om een lopende rechtszaak.

[1:51:22] En dat is er eentje van Curaçao.

[1:51:25] En ik ga dus niet zeggen over losse rechtszaken.

[1:51:29] Maar ik ben het eens met u dat drugshandel en witwassen niet kan.

[1:51:37] De heer Van Hasen.

[1:51:39] Kijk, waar de heer Lomartines van verdacht wordt, vind ik even niet ter zake doen.

[1:51:49] Wat mij gewoon stoort, is dat de KEM hem evengoed als lijsttrekker op de lijst zet voor de komende verkiezingen.

[1:51:59] Dat vind ik dus eigenlijk niet kunnen.

[1:52:00] En het is eigenlijk mijn vraag aan de staatssecretaris...

[1:52:05] Wat hij hiervan vindt en of hij hier ook in gesprek over gaat met de desbetreffende minister of staatssecretaris.

[1:52:15] Want ja, ik vind dat het eigenlijk niet kunnen.

[1:52:19] Ik vind het eigenlijk beschamend dat de KEM hem naar voren schuift als lijsttrekker.

[1:52:25] En dat wil ik eigenlijk gezegd hebben.

[1:52:27] En zoals mevrouw de Vries zegt, wij gunnen die eilanden een goed bestuur.

[1:52:32] En ja, dan...

[1:52:34] Of hij wel of niet al veroordeeld is, dat doet even niet ter zake.

[1:52:39] Voorlopig zit hij al een maand vast.

[1:52:41] Ik vind het echt beschamend dat hij als lijsttrekker wordt opgevoerd.

[1:52:46] Ik zou toch enige regierol verwachten richting die eilanden... om daar wat in ieder geval kenbaar te maken hoe wij hierover denken.

[1:52:56] De staatssecretaris.

[1:53:00] Die regierol kan ik niet, zoals u weet, opnemen.

[1:53:03] Maar ook via dit debat denk ik dat het heel duidelijk overkomt, uw boodschap, hoe er over gedacht wordt.

[1:53:10] Ja, dank u. Dan nog één vraag.

[1:53:14] Die wil ik dan samen brengen van mevrouw Bruining en mevrouw de Vries.

[1:53:19] Dat is een vraag waar ik ontzettend mee zit, voorzitter.

[1:53:24] Autonomie en ondersteuning.

[1:53:27] Ik ben hier gestart als staatssecretaris toen de landspakketten al liepen.

[1:53:31] En ook dat wij daarvoor ook al heel veel activiteiten sinds 10-10-10 hebben uitgevoerd met de eilanden.

[1:53:37] Ondersteuning op allerlei fronten.

[1:53:41] Wij kunnen hulp aanbieden, maar de vraag zal altijd van de landen moeten komen.

[1:53:46] En over de coördinatie kom ik naar aanleiding van uw motie trouwens, mevrouw Bruining, terug bij een evaluatie later dit jaar.

[1:53:54] Zoals toegezegd in mijn brief van 18 oktober.

[1:53:58] Vooruitlopend, ik heb regelmatig overlegd met collega-bewindslieden over onderwerpen die die landen treffen.

[1:54:05] Daarnet kwam het voorbeeld ook met de heer Van Weel naar voren.

[1:54:09] Ik ben zelf met de heer Nobel ook op gelijke tijd op de eilanden geweest.

[1:54:16] En ik heb ook overleg met natuurlijk mijn andere collega's, zoals Buitenlandse Zaken onder andere, maar ook INW zijn we aan het nadenken over een aantal onderwerpen die we mogelijk binnenkort naar voren brengen.

[1:54:30] Maar ook met Defensie, vanzelfsprekend.

[1:54:33] Toch even terug.

[1:54:34] Ik heb een aantal keren aangegeven dat de landspakketten niet oneindig zijn en de tijdelijke werkorganisatie ook niet.

[1:54:44] We hebben te maken met autonome landen.

[1:54:47] En ik denk dat we samen, en dat meen ik echt samen na moeten denken...

[1:54:53] hoe verder nadat de landspakketten zijn afgelopen.

[1:54:58] Ik heb daar nog geen definitief orde over.

[1:55:01] Ik zit in het begin van een proces.

[1:55:04] Maar wat niet kan gebeuren, is dat we op het moment dat de landspakketten zijn afgelopen... we het een ander label geven, inclusief de tijdelijke werkorganisatie...

[1:55:14] Vijf tot tien jaar op dezelfde voet doorgaan.

[1:55:17] Want daar wordt niemand beter van.

[1:55:19] De oplossing kan ik nu niet op tafel leggen.

[1:55:21] Maar ik leg het wel nu op tafel dat ik hier serieus over nadenken ben.

[1:55:27] Mevrouw Bruining hierop.

[1:55:29] Dank voorzitter.

[1:55:30] Ik hoor de staatssecretaris dan zeggen samen.

[1:55:33] Dan wil ik toch nog graag nogmaals een reflectie op autonomie en controle die de staatssecretaris dan op bepaalde, zoals op het gebied van integriteit en financiële toezicht en al die dingen die we dan hebben, wil uitoefenen.

[1:55:47] Hoe ziet de staatssecretaris dat dan?

[1:55:49] Wat is daarin samen?

[1:55:52] De staatssecretaris.

[1:55:55] Nou, de wijze waar we het nu doen, dat staat.

[1:55:58] Dus we hebben de landspakketten, we hebben bijstanden die we kunnen verlenen en dat soort zaken.

[1:56:05] En ook daarvoor is de vraag hoe gaan wij dat na 2027 ook verder brengen.

[1:56:11] En nogmaals, die discussie die starten we nu pas.

[1:56:14] Ik zit hier net op deze positie.

[1:56:16] Die wil ik graag met u voeren, maar ook met de landen vanzelfsprekend.

[1:56:22] Nog een interruptie van mevrouw.

[1:56:24] Dank, voorzitter.

[1:56:25] Even nadenken.

[1:56:26] Ik denk dat ik hem dan niet goed gesteld heb, de vraag.

[1:56:29] Wat ik eigenlijk meer bedoel, of waar ik op doel is... dat we in dit debat constant hebben gehoord... het is een landsaangelegenheid.

[1:56:34] Dus als ik bijvoorbeeld het voorbeeld neem wat ik zelf heb genoemd... het CMC op Curaçao, dan is dat een landsaangelegenheid.

[1:56:42] En dan VWS ondersteunt daar deels wel bij.

[1:56:44] Maar het is een landsaangelegenheid.

[1:56:46] Tegelijkertijd, als we dan kijken naar integraliteit... goed bestuur en financieel toezicht...

[1:56:50] Dan hebben wij daar, of heeft de regering daar een leadrol in.

[1:56:54] En dan gaat het eigenlijk op onze manier.

[1:56:56] Dus nogmaals de vraag, waar is dat samen dan daarin?

[1:57:00] En waarom is dat dan niet een lands aangelegenheid?

[1:57:02] Waarom voelen wij ons geroepen, of waarom voelt de regering zich geroepen om daar dan wel tegenop te treden?

[1:57:08] Maar als we het over menselijke problemen hebben, dan is het een lands aangelegenheid.

[1:57:15] Ook in de gesprekken die we gaan voeren wil ik ook dat soort onderwerpen meenemen.

[1:57:19] Dus ook integriteit, monitoren daarvan en dat soort zaken.

[1:57:24] Mevrouw Bruining.

[1:57:26] Dan heb ik nog een laatste vraag aan de staatssecretaris.

[1:57:29] Hoe ziet dat ingesprek gaande uit?

[1:57:31] Want als de staatssecretaris aangeeft dat de staatssecretaris gesprekken voert met instanties die zouden kunnen helpen bij het monitoren van de integriteit en dat soort dingen.

[1:57:42] Worden daar de landen dan ook nog in meegenomen?

[1:57:43] Of is het iets wat de staatssecretaris eigenlijk vertelt en oplegt?

[1:57:47] Dit zijn de instanties die de staatssecretaris heeft gevonden.

[1:57:49] Die gaan het doen.

[1:57:51] En daar moeten de landen het maar mee doen.

[1:57:52] Want dat is niet samen.

[1:57:53] Tenminste, niet mijn definitie van samen.

[1:57:55] Ik heb het goede antwoord voor u.

[1:57:59] Ik heb inmiddels twee van de drie minister-presidenten daarover gesproken.

[1:58:07] Op een hele goede wijze.

[1:58:08] Ze waren ook heel erg blij met het feit dat ik dit onderwerp verder wil brengen.

[1:58:13] En ik krijg alle steun van ze.

[1:58:15] Dus het is ook in deze een gezamenlijke activiteit.

[1:58:20] Nog een vraag van mevrouw de Vries.

[1:58:23] Ja, want ik worstel hier wel een beetje mee.

[1:58:25] Ik begrijp wel wat de NSC-fractie hier aangeeft.

[1:58:30] Maar het is natuurlijk ook wel dat wij ook een aantal dingen wel regelen.

[1:58:33] Er wordt 30 miljoen beschikbaar gesteld voor een gevangenis op Sint Maarten.

[1:58:37] Dan mag ik ook vragen, denk ik, dat dat goed besteed wordt en dat goed met het geld omgegaan wordt.

[1:58:42] Als wij laagrentende leningen geven, dan vind ik ook dat we wel mogen vragen dat...

[1:58:46] Dat niet via allerlei rare constructies, via corruptie of vriendjespolitiek... op de verkeerde plekken terechtkomt.

[1:58:53] Dus het is... Ja, ik hoor mevrouw Bruining zuchten.

[1:58:56] Maar ik vind wel dat ik daar een verantwoordelijkheid voor heb.

[1:59:00] Wij voelen ook een verantwoordelijkheid voor de landen.

[1:59:01] We zijn één koninkrijk.

[1:59:03] En ik vind ook dat we dingen daar met elkaar gewoon goed moeten regelen.

[1:59:06] Maar dat vraagt van beide kanten wel wat.

[1:59:07] En het is niet zo dat we aan één kant maar... Ik heb het zo net het zoet en het zuur genoemd.

[1:59:12] Dat we dat met elkaar bij beide moeten doen, volgens mij.

[1:59:16] En ik hoop ook dat de staatssecretaris dat mee gaat nemen, voorzitter.

[1:59:19] De staatssecretaris.

[1:59:21] Ja, voorzitter.

[1:59:22] Ik gaf net aan dat ik in een vervolgproces zit qua denken.

[1:59:26] Ik krijg nu al een aantal opmerkingen mee.

[1:59:29] Ik zie uit naar de discussie de komende tijd hieraf.

[1:59:36] Volgens mij hebben we daarmee alle vragen gehad.

[1:59:40] Ik wil de staatssecretaris bedanken voor zijn antwoorden en de collega Kamerleden voor hun bijdrage.

[1:59:48] Ik heb één toezegging gehoord, namelijk dat de staatssecretaris een technische briefing gaat aanbieden over de voortgang en uitvoering van de landspakketten.

[1:59:57] En de heer Raoul White is de eerste spreker, die heeft hij net aangevraagd bij het twee minuten debat, die op enig moment zal worden ingepland.

[2:00:06] Ik wil de toehoorders, de aanwezigen vandaag, kunt u toelichten waarover?

[2:00:12] Dat kan, maar ik wil het houden bij het feit dat er zat zaken zijn die te bespreken vallen.

[2:00:16] Volgens mij is het wel een heel duidelijk debat geweest waarin er zat punten zijn die nog nader toegelicht moeten kunnen worden.

[2:00:25] Ik stel voor dat ik tot een einde kom van deze vergadering.

[2:00:28] Ik wil de toehoorders en de aanwezigen specifiek bedanken... voor hun aanwezigheid bij dit commissiedebat over het kas.

[2:00:38] En ik zou zeggen, bon dia en tot de volgende keer.

[2:00:40] En hopelijk nog meer energie en heel veel moois.

[2:00:44] Want de eilanden verdienen dat.