Informele Raad Buitenlandse Zaken Handel

[0:00:02] Goedemiddag allemaal bij dit debat voor de Raad, het commissiedebat Informele Raad Buitenlandse Zaken Handel.

[0:00:12] Welkom minister Klever en ook welkom aan de Kamerleden die hier aanwezig zijn.

[0:00:19] Mevrouw Kostitsch van Kruid voor de Dieren.

[0:00:25] Meneer Paternotte van D66.

[0:00:29] Mevrouw de Korte van NSC.

[0:00:31] De heer Seder van ChristenUnie.

[0:00:34] Meneer Ram van de PVV.

[0:00:36] En mevrouw Kaminga van de VVD.

[0:00:42] Ik heb me aangemeld als voorzitter omdat daar meerdere keren naar gevraagd is.

[0:00:47] U weet allemaal dat het mijn eerste keer is dat ik voorzit.

[0:00:50] Dus ik hoop op uw steun in het goed laten verlopen van dit debat.

[0:00:55] Ik stel voor dat we allemaal in eerste instantie drie interrupties krijgen in de eerste termijn.

[0:01:04] Ik hoop dat u die interrupties kort en bondig wil houden.

[0:01:07] En vooral minstens binnen de 45 seconden.

[0:01:12] U heeft een eerste termijn spreektijd van vier minuten.

[0:01:18] Ikzelf wil misschien ook interrupties plegen.

[0:01:22] Ik zal in ieder geval als laatste mijn spreektekst doen.

[0:01:27] Als ik een interruptie heb, dan wacht ik tot iedereen daarvoor geweest is.

[0:01:33] Dus dat het Kamerlid alles heeft willen zeggen... en ook alle interrupties van collega-Kamerleden zijn geweest.

[0:01:39] En datzelfde zal ik doen in de tweede termijn...

[0:01:42] De eerste termijn van de minister.

[0:01:43] Dus ik wacht tot de minister klaar is met haar beantwoording van de vragen.

[0:01:47] En dan zal ik daar eventueel nog op reageren.

[0:01:53] Even kijken of ik nu alles gezegd heb.

[0:01:56] Oh ja, en aan het einde van de eerste termijn van de Kamerleden... is het dus ook nodig, en ook als ik zelf een interruptie wil plegen... dat iemand anders even de voorzittersrol overneemt.

[0:02:08] Mevrouw Kaminga, zou ik dat aan u mogen vragen?

[0:02:10] We gaan even kijken hoe we dat gaan doen.

[0:02:15] En dat was volgens mij alles wat ik moest zeggen.

[0:02:18] Ik ga ook heel erg vaak kijken naar de Giffie.

[0:02:24] Die gaat mij helpen bij het goed laten verlopen van dit debat.

[0:02:28] Mag ik dan... Ik zei het net... Uw naam verkeer, begrijp ik?

[0:02:33] Het lid Kostic.

[0:02:34] Oh, de naam was goed.

[0:02:35] Mag ik dan het lid Kostic als eerste het woord geven?

[0:02:40] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:02:42] Er ligt een nieuw EU-Mercosur-verdrag.

[0:02:44] Het akkoord dat in 2019 werd gesloten met de autoritaire Bolsonaro was voor velen niet acceptabel.

[0:02:51] De belofte was dat er betere afspraken zouden komen om de bossen, het klimaat en Europese landbouwstandaarden te beschermen.

[0:02:59] En is dat gelukt?

[0:03:00] Nou, het antwoord is helaas nee.

[0:03:03] Aan de afspraken over landbouw is niets verbeterd.

[0:03:07] En voor natuur, de bossen en klimaat is het alleen maar slechter geworden.

[0:03:12] De nieuwe afspraken over duurzaamheid klinken mooi, maar stellen weinig voor.

[0:03:17] Er is een vage formulering over het stoppen van ontbossing vanaf 2030.

[0:03:22] Een vrijblijvende ambitie die niet afdwingbaar is en die niets toevoegt aan de al bestaande internationale afspraken.

[0:03:30] Er kent de minister dat.

[0:03:31] Klimaatafspraken zouden een essentieel onderdeel van het verdrag zijn.

[0:03:35] Maar niets in het verdrag dwingt landen om het klimaat echt te beschermen.

[0:03:40] Zolang ze op papier lid blijven van het klimaatakkoord, blijft het zonder gevolgen voor deze landen.

[0:03:47] Er kent de minister dat.

[0:03:49] En het wordt nog erger, voorzitter.

[0:03:51] In ruil voor deze holle, onafdwingbare groene beloftes hebben de Mercosurlanden wel een mechanisme met tanden gekregen.

[0:03:59] Een zogenaamd rebalancing mechanism.

[0:04:01] Een straf op de bescherming van natuur, klimaat en mensenrechten hier in Europa.

[0:04:06] Kritische experts waarschuwen dat dit de Europese bossenwet kan ondermijnen.

[0:04:11] Kan de minister op die waarschuwing ingaan?

[0:04:14] Arbieters kunnen achter gesloten deuren besluiten dat de wetten die onze burgers dieren en natuur beschermen nadelig uitpakken voor Brazilië of Argentinië.

[0:04:24] Deze landen kunnen dan sancties tegen ons instellen zoals hogere handelstarieven.

[0:04:30] Laten we onszelf straks sancties opleggen door Zuid-Amerikaanse landen omdat ze vinden dat onze wetten te weinig rekening met ze houden.

[0:04:39] Graag een reactie van de minister op dit mechanisme.

[0:04:41] Ik wil ook graag een reflectie op de recente uitbraken van Montenclausier.

[0:04:45] Is de minister het ermee eens dat meer gesleept met dieren en vlees een gevaar vormt voor de volksgezondheid?

[0:04:52] En dus dat ook geldt voor het Mercosur-verdrag.

[0:04:56] Voorzitter, waarom is de minister teruggekomen op de eerdere belofte om begin dit jaar een kabinetstandpunt over RU Mercosur officieel te maken?

[0:05:03] Waarom pas in het tweede of zelfs derde kwartaal?

[0:05:07] De lakse houding van de Nederlandse regering... is in strijd met de breed gesteunde moties van de Kamer.

[0:05:12] Intussen duwt de Europese Commissie door.

[0:05:14] Het kabinet moet nu stelling nemen... om boeren, burgers en natuur in Europa te beschermen.

[0:05:19] Ik wil een toezegging, en die wil ik echt hard hebben... van de minister.

[0:05:23] Kom uiterlijk in februari met een standpunt.

[0:05:26] Ik verwacht niets anders dan een luid en duidelijk nee tegen het verdrag... conform de motie Teunissen van november.

[0:05:33] Het kabinet hoeft niet lang na te denken...

[0:05:36] Want het standpunt is al uitgeschreven in de motie... die bovendien vraagt om actieve houding richting Europa tegen het Mercosur.

[0:05:45] Daarnaast de volgende vragen.

[0:05:47] Wat doet de minister precies om te voorkomen... dat de Europese Commissie nationale parlementen buitenspel zet in de besluitvorming?

[0:05:53] Wat doet de minister om te voorkomen dat dit verdrag straks voorlopig in werking trekt... nog voordat nationale parlementen erover hebben kunnen besluiten?

[0:06:02] Zoals het met CETA-verdrag...

[0:06:04] In Canada is gebeurd.

[0:06:05] Welke contacten heeft de minister met Frankrijk, Polen en andere landen die dit verdrag niet willen?

[0:06:11] En welke acties gaat de minister ondernemen om het verdrag tegen te houden?

[0:06:16] En tot slot, stop alsjeblieft met treuzelen.

[0:06:19] Want hoe langer de minister wacht, hoe groter de kans dat we een verdrag worden ingerommeld dat volgens meer dan twee derde van deze Kamer ongewenst is.

[0:06:29] Toon nu daadkracht, want er is geen tijd te verliezen.

[0:06:36] Mevrouw Kaminga.

[0:06:38] Ja, voorzitter, dank.

[0:06:40] En ik weet eigenlijk niet precies waar ik moet beginnen.

[0:06:42] Want ik heb echt een hele andere interpretatie van de feiten... en wat er nu voor ligt dan een lid kost iets.

[0:06:48] Maar goed, laat ik daar het debat niet over openen.

[0:06:49] Want ik denk dat we daar niet uitkomen.

[0:06:51] Want als iemand iets niet wil zien, dan wordt het ook niet gezien.

[0:06:54] En dat beteur ik gewoon echt.

[0:06:55] Want nogmaals, er zijn juridisch afdwingbare afspraken gemaakt... over juist het Parijsakkoord.

[0:07:00] Juist op die landbouw zijn die extra stappen gezet.

[0:07:02] Dus ik vraag me...

[0:07:02] U behaapt af of het ooit genoeg gaat zijn voor Partij voor de Dieren.

[0:07:06] Dus dat debat ga ik dan maar niet aan.

[0:07:08] Want volgens mij is dat zinloos, voorzitter.

[0:07:09] Maar wat ik dan wel wil vragen.

[0:07:11] Stel dit verdrag gaat niet door.

[0:07:12] We doen wat het lid Kostis in haar partij voorstelt.

[0:07:15] En deze landen gaan naar China.

[0:07:17] Dan moet het lid Kostis het toch met mij eens zijn.

[0:07:19] Dat we dan nog veel slechter af zijn met het klimaat.

[0:07:22] Met al die belangrijke onderwerpen die u en ik belangrijk vinden.

[0:07:25] Waarbij ik juist dit Mercosur-verdrag alle stap voorwaarts zie.

[0:07:29] Als we daar dan niet over eens zijn, dan zouden we in ieder geval als ze naar China gaan kijken een stap achteruit zijn.

[0:07:33] Dat moet het lid Kostis toch met mij eens zijn.

[0:07:36] Lid Kostis.

[0:07:38] Ja, voorzitter.

[0:07:39] De inleiding was onnodig.

[0:07:42] Ik baseer me gewoon op de experts en op de tekst van het verdrag zelf, die heel vaag is.

[0:07:49] en alle kanten op kan.

[0:07:50] We hebben geen enkele afdwingbaar instrument.

[0:07:52] Maar we hebben er nu wel een mechanisme bij gekregen... dat juist onze eigen wet en regelgeving... en bescherming van onze boeren en natuur tegenwerkt.

[0:08:00] Maar als u mij vraagt, vind ik het belangrijk... dat we goede contacten hebben met andere landen.

[0:08:05] Ja, natuurlijk is dat belangrijk.

[0:08:06] Maar moet dat dan volgens de oude politiek...

[0:08:09] Volgens de oude politiek die gebaseerd is op oude economie van 25 jaar geleden, wat nu niet meer aan de orde is.

[0:08:18] Als we het belangrijk vinden dat we onze natuur beschermen, dat we het klimaat beschermen, dat we onze boeren en burgers en landbouw beschermen hier in Europa.

[0:08:27] En volgens mij zijn we daar vooral nu verantwoordelijk voor.

[0:08:30] dan moeten we daar afspraken over maken.

[0:08:32] En niet ons laten inrommelen in een verdrag... waar wij heel nadelig in uitkomen.

[0:08:39] En zo'n mega vleesproducent als JBS... in Zuid-Amerika van dit verdrag profiteert, die joebelt.

[0:08:49] De Mercosur-landen joebelen... omdat ze ons in de onderhandelingen toch...

[0:08:58] toch hebben overwonnen door dat mechanisme.

[0:09:01] Dat betekent dus dat de natuur en klimaat en onze boeren verliezen.

[0:09:05] Dus je hoeft alleen maar naar de reacties van het Mercosur-land te kijken... en naar zo'n vleesbedrijf als al JBS over het Mercosur-verdrag... tegenover al die milieubeschermers, natuurbeschermers, de boeren... de inheemse bevolking zelfs in Zuid-Amerika... om te weten, dit is gewoon een superslecht verdrag.

[0:09:22] En als je een superslecht verdrag hebt, dan kan je geen...

[0:09:26] Goede geopolitieke positie verwerven.

[0:09:33] Dank.

[0:09:34] Voordat ik het woord geef aan de heer Paternotte.

[0:09:37] Ook even de opmerking.

[0:09:39] Ik had net over de lengte van de interrupties.

[0:09:41] Let ook op de lengte van de antwoorden.

[0:09:43] Want die tikken natuurlijk ook mee met de tijd.

[0:09:46] Dus tot nu het woord aan de heer Paternotte.

[0:09:49] Dank voorzitter.

[0:09:50] Het zal wat andere inbreng zijn dan die van collega Kostic.

[0:09:54] Maar allereerst hartstikke fijn dat we het debat nu deze week kunnen hebben.

[0:09:57] Dat was ook op verzoek van de Kamer.

[0:09:59] Ik zeg alleen wel dat ik niet wist dat het was, omdat de minister van Handel niet naar het World Economic Forum gaat.

[0:10:04] En dan denk ik, ja, hoe kan dat nou?

[0:10:06] Het is een praatclub waar talloze ondernemers en bedrijven rondlopen, waar voor Nederland zaken te doen zijn.

[0:10:11] En dan stuurt de minister van Handel haar collega's voor klimaat, defensie en de premier.

[0:10:15] Dus wat is dit voor werkverzuim?

[0:10:17] En kan de minister dit zometeen aan ons uitleggen?

[0:10:20] Dan Trump, voorzitter.

[0:10:21] Want Donald Trump zei afgelopen maandag weer dat zijn verkiezingsbeloften allemaal betaald moeten gaan worden met importtarieven.

[0:10:27] Hij noemt dat de Belastingdienst voor het Buitenland.

[0:10:31] Dus vriendschap is voor hem een illusie.

[0:10:33] Het is een pakketje schroot met een heel dun laagje groom.

[0:10:37] De kans dat onze export geraakt wordt is dus levensgroot.

[0:10:40] Daar mag Amerika voor kiezen.

[0:10:43] Wij gaan over onze eigen keuzes.

[0:10:45] En dan zouden we wel oliedom zijn om dan niet zelf alles op alles te zetten voor alternatieve handelspartners.

[0:10:51] Zoals het Mercosur-verdrag.

[0:10:53] Waar we als Nederland meteen 300 miljoen euro per jaar mee kunnen verdienen.

[0:10:57] Dat kunnen we echt niet laten klappen.

[0:11:00] Hoge vertegenwoordiger Callas zei het al duidelijk.

[0:11:02] Ik hoorde het net ook.

[0:11:03] Als wij die Mercosur-deal niet sluiten, dan doet China het.

[0:11:06] En dat betekent dat wij onze invloed in Zuid-Amerika compleet zien verdampen.

[0:11:10] En dat we net zo afhankelijk blijven van de VS in China.

[0:11:12] Maar ook dat China juist minder afhankelijk van ons wordt.

[0:11:15] Ondertussen is het handelsoverschot van China al gestegen tot duizend miljard dollar.

[0:11:19] En duizend miljard, ik weet niet of u weet hoe je dat ook kunt noemen, dat is een biljoen.

[0:11:24] Het is net zoveel als de hele Nederlandse economie.

[0:11:26] China verkoopt per jaar in heel Nederland meer dan het inkoopt.

[0:11:29] Dus het afwijzen van Mercosur is echt desastreus voor de positie van Nederland.

[0:11:34] Als ik nog even mijn vraag mag stellen, voorzitter, waarom is het kabinet hier zo vaag over?

[0:11:39] Ik roep het kabinet op, steun dit verdrag en zet de Nederlander op één en niet de Amerikaan of de Chinees.

[0:11:44] De heer Seder.

[0:11:46] Ja, voorzitter.

[0:11:47] De ChristenUnie is over het algemeen best te porren om handelsverdrag te sluiten.

[0:11:51] Ook omdat het geopolitieke impact heeft.

[0:11:53] Het is ook niet volgens mij dat de hele Kamer tegen het hele verdrag van Mercosur is.

[0:11:58] Voor mij is vooral het landbouwaspect, en dat speelt al jaren, is een grote doorn in het oog.

[0:12:02] En het is Europees niet gelukt, in ieder geval tot nu toe nog niet, om dat eruit te halen.

[0:12:09] Of in ieder geval naar wens van heel veel parlementariërs hier, maar ook in landen als Frankrijk,

[0:12:15] om het aan te passen.

[0:12:16] Is de heer Paat nog altijd met mij eens... dat het probleem niet is dat een groot deel hier... maar ook in andere landen tegen Mercosur zijn... maar dat de huidige vorm voor velen onacceptabel is.

[0:12:30] En is D66 ook bereid om daarnaar te kijken... waardoor inderdaad, zoals u zegt, mogelijk wel een akkoord mogelijk is... of in ieder geval daar wel meerheden voor te vinden zijn... maar wel onder voorwaarden die vele parlementariërs... die de boel horen te controleren, wel kunnen dragen.

[0:12:46] Als je na 25 jaar onderhandelen op het punt staat... dat het echt is, nu of nooit... en je dan zegt, eigenlijk willen we toch de hele landbouw eruit... ik denk dat dat een tikkeltje naïef is.

[0:12:55] En ik denk ook dat het onverstandig is.

[0:12:57] Want we hebben een onderzoek van Ecoris gezien... en de Wageningen Universiteit... waarin we zien dat ook voor de Nederlandse landbouwsector... per saldo het akkoord goed uitpakt.

[0:13:05] Bijvoorbeeld voor de akkerbouwsector.

[0:13:06] Er zijn delen van de landbouw-veteltsector... waar dat inderdaad iets minder voor geldt... maar per saldo pakt het goed uit.

[0:13:12] Dat onderzoek krijgen we binnenkort...

[0:13:14] ...een update van, maar er zijn geen aanwijzingen... ...waarom dat nu anders zou zijn.

[0:13:17] Je kan jezelf arm rekenen om te zeggen... ...kijk naar een gigantisch groot handelsakkoord... ...en dan zie ik daar een klein deeltje... ...en daar komen we niet goed uit.

[0:13:23] Maar we zien de analyses per saldo... ...de Nederlandse economie 300 miljoen beter... ...ook de landbouwsector komt er beter uit.

[0:13:29] Dan denk ik, als je dan nog gaat zeggen... ...kunnen we niet een heel deel eruit gaan halen... ...dat is hetzelfde als je zelf terug gaat trekken in Europa... ...en dan denk ik dat we de Nederlandse economie... ...en de Nederlander daarmee geen dienst bewijzen.

[0:13:42] Heer Seder...

[0:13:43] Ja, voorzitter, maar als ik de redenatie van mijn collega volg... dan zegt de heer Paas-Atenotter... dan liever laten we het helemaal afketsen, dus liever niets... dan een voorstel wat door democratische parlementen... in ook het Europese construct goedkeuring kunnen dragen.

[0:14:04] Maar dat rijmt toch niet met het uitgespeeld van D66... dat het handelsverdrag zo belangrijk is.

[0:14:08] Dus mijn vraag is in ieder geval... ik snap dat wij er anders naar kijken, dus daar gaat het niet om... maar mijn vraag is...

[0:14:13] Mocht het zo zijn dat bijvoorbeeld Frankrijk haar standpunt niet wijzigt, is er met D66 te praten om dan te bewegen, om alsnog naar het voorstel te kijken, of zegt D66 dan, ja, nou goed, dan gaan we nog verder uitstellen, want u geeft inderdaad al aan, het is een heel lang traject, of zegt u, omdat we ook verschillende landen zijn, is het geven en nemen, zijn we ook bereid om te kijken naar wat haalbaar is.

[0:14:40] We zijn bereid om te kijken naar wat haalbaar is.

[0:14:42] Ik denk alleen dat we best kunnen zeggen dat Frankrijk misschien iets anders wil.

[0:14:47] Maar ik denk dat ze in Zuid-Amerika er niet op zitten te wachten... om weer even de helft of een kwart van het verdrag eruit te gooien.

[0:14:54] Dat is, denk ik, na 25 jaar onderhandelen niet zoals dat werkt.

[0:14:58] Dus wat ons betreft gaat het hetzelfde als met bijvoorbeeld het CETA-verdrag.

[0:15:01] Er is ook een hoop discussie over geweest.

[0:15:03] Maar volgens mij constateren we dat het verdrag goed werkt.

[0:15:05] Dat het onze economie een stukje versterkt.

[0:15:07] En dat het belangrijk is dat we die band met Canada...

[0:15:09] ook hebben, waar uiteindelijk Tweede en Eerste Kamer mee hebben ingestemd.

[0:15:12] Dat is wat ons betreft zou moeten gebeuren.

[0:15:17] U vervolgt de betoog.

[0:15:18] Oh, lid Kostiet.

[0:15:21] Ja, voorzitter, we komen er niet uit.

[0:15:23] Want T60 luistert blijkbaar niet naar al die natuur- en milieuorganisaties.

[0:15:28] En de inheemse bevolking zegt, dit is gewoon heel slecht voor ons, voor onze toekomst.

[0:15:34] Maar toch even door op de rebalancing mechanism.

[0:15:36] Want het is een nieuw mechanisme dat ingevoegd is in het verdrag.

[0:15:39] Wat ik net schetste is dat jubelen Mercosur-landen daarover en de vleesgiganten.

[0:15:45] omdat het de economische belangen van Mercosur-landen beschermt.

[0:15:49] Maar ik weet dat D66 vaak naast ons staat als het gaat om de Green Deal, om de ontbossingswet.

[0:15:54] En ze hebben meegestemd in een motie van ons... dat het verdrag niet de ontbossingswet, de bossenwet van Europa mag schaden.

[0:16:03] En nu concludeert onder andere Velblen en Politico... door dat mechanisme wordt de bossenwet geschaad.

[0:16:10] Dus mijn vraag aan D66 is...

[0:16:14] Zijn ze bereid gezien dit nieuwe mechanisme, gezien deze conclusie, om opnieuw te kijken naar het Mercosur-verdrag en te kijken wat nou echt de belangen zijn die we moeten verdedigen?

[0:16:28] Nou Forster, volgens mij de zorg over de Amazone en de inheemse volken... die moeten we heel serieus nemen.

[0:16:33] Maar ik zie dat de huidige Braziliaanse regering... die van Lula waar ik genoeg op aan te merken heb... bijvoorbeeld zijn verhouding met Rusland... maar dat die ervoor zorgt dat de ontbossing fors afneemt.

[0:16:43] Gelukkig maar, dat is hard nodig voor de hele wereld.

[0:16:45] En ook dat de inheemse volken beter beschermd worden.

[0:16:48] En over dat rebalancing mechanism...

[0:16:50] Ik zie dat daarin staat dat als blijkt dat landen zich niet aan de klimaatafspraken uit het akkoord houden, of dat ze zich niet aan het klimaatakkoord van Parijs zouden houden, dat het hele handelsverdrag kan worden opgeschort.

[0:17:03] De dag nadat Donald Trump uit het klimaatakkoord van Parijs is gestapt, is het toch ontzettend belangrijk dat wij ervoor zorgen dat we dat blok in Zuid-Amerika wel aan het klimaatakkoord van Parijs kunnen binden.

[0:17:11] Ik weet dat we op één manier dat in ieder geval niet voor elkaar krijgen.

[0:17:14] En dat is de handen ervan aftrekken, zeggen geen handelsakkoord met Europa, succes met de rest van de wereld.

[0:17:20] Dat is volgens mij wat we zouden moeten doen.

[0:17:22] Juist de Mercosur-landen binden aan die afspraak.

[0:17:26] Lid Kostic.

[0:17:27] Voorzitter, fijn dat we even een gesprek aan kunnen gaan.

[0:17:30] Maar ik constateer dat D66 zegt dat in Brazilië... een gunstige regering hebben die al goed bezig is.

[0:17:37] Nou ja, daar is het hele verdrag niet nodig, zou je zeggen.

[0:17:39] We hebben wel een andere regering van Milij.

[0:17:42] Een autoritaire leider die niets heeft met natuurbescherming.

[0:17:47] Niets heeft met milieubescherming.

[0:17:48] En daar wil D66...

[0:17:50] ook een akkoordje mee sluiten.

[0:17:52] Maar ik wil toch dat D66 ingaat op het mechanisme wat ik net zei.

[0:17:57] Want het mechanisme, nogmaals, schaadt onze bossenwet volgens experts.

[0:18:03] Politico heeft daarover geschreven...

[0:18:05] En de verwijzing naar de waarborgen over het klimaatakkoord, dat geldt alleen maar als er een land uit het klimaatakkoord snapt.

[0:18:13] Maar als het land in het klimaatakkoord blijft zitten en vervolgens niks doet voor het klimaat, dan is er geen enkele sanctie mogelijk vanuit onze kant om dat te handhaven.

[0:18:24] Wat er wel mogelijk is... Mag ik u vragen om een vraag te stellen?

[0:18:27] Ja, sorry.

[0:18:27] Wat er wel mogelijk is aan sanctie is andersom.

[0:18:29] Dus Mercosur-landen, de vleesbedrijven die ons op de vingers kunnen tikken dat wij onze natuurboeren beschermen.

[0:18:36] Dus kan D66 iets meer kennis tonen over het mechanisme dat dat mogelijk maakt?

[0:18:42] Zijn ze niet bang dat dat gebeurt met... Mag ik u vragen?

[0:18:46] Ja.

[0:18:47] Kijk voorstel, wij zijn voor een sterkere Europese ontbossingsverordening.

[0:18:51] Wat ons betreft gaan we daar als Europa ook zelf over.

[0:18:53] Dat ben ik met dit kost iets eens.

[0:18:56] Maar, president Lula die al goed bezig is en daarom zou een akkoord niet nodig zijn.

[0:19:00] We hebben dit akkoord wat ons betreft om twee redenen.

[0:19:03] Eén, het is een handelsakkoord.

[0:19:04] Dat betekent de handelsbanden versterken en daarmee voor onze economie als handelsland.

[0:19:07] We zijn een handelsland.

[0:19:09] Zorgen dat er meer kansen komen voor de export.

[0:19:13] En dat zien we ook dat dat onze economie flink zou kunnen helpen.

[0:19:15] En twee...

[0:19:16] Daardoor hebben we een sterkere positie in Zuid-Amerika.

[0:19:18] Daardoor hebben we daar ook meer te vertellen.

[0:19:19] Daardoor hebben we daar meer invloed.

[0:19:21] En ik weet zeker dat Europese invloed beter is voor mensenrechten, voor klimaat en milieu, voor de natuur en voor de Amazone, dan als andere blokken zoals de Verenigde Staten en China daar meer invloed op bouwen.

[0:19:32] En ik zie ook dat we steeds afhankelijker worden van Amerika en China.

[0:19:35] Landen die ons afhankelijk proberen te maken en ook proberen te chanteren.

[0:19:38] Waardoor we alternatieven nodig hebben.

[0:19:40] Dat is waarom wij zeggen, laten we dit nu doen.

[0:19:42] Niet omdat Lula of Milaj, omdat het ideale leiders zijn.

[0:19:45] Dat zijn ze inderdaad niet.

[0:19:47] Zo zit de wereld ook niet in elkaar.

[0:19:48] Maar onszelf terugtrekken in Europa en denken dat we onze welvaart kunnen behouden.

[0:19:52] En iets voor het klimaat kunnen doen.

[0:19:53] Zo werkt het in ieder geval niet.

[0:19:54] En ik heb van de Partij voor de Dieren ook daar nooit een geloofwaardig plan voor gezien.

[0:19:59] Dit kost iets.

[0:20:01] Volgens mij heeft Partij voor Dieren heel veel voorstellen hierover gedaan.

[0:20:05] Wat... En ik wil gewoon een... Misschien een constatering, maar toch nog een vraag naar D66.

[0:20:11] Prima als D66 zegt... We vinden handel belangrijk boven alles.

[0:20:15] En daar kiezen we voor.

[0:20:16] Ongeacht alles wat er speelt.

[0:20:18] Dus we gaan naast de Mercosur-landen staan.

[0:20:21] Naast de vleesgiganten.

[0:20:22] We vinden...

[0:20:23] De import van plofkippen en rundvlees.

[0:20:26] Dat alles gaat prima.

[0:20:28] En we negeren de natuur- en milieubeschermers aan beide continenten.

[0:20:33] We negeren de experts die zeggen... deze deal gaat onze eigen bescherming van natuur- en milieu- en mensenrecht... juist achteruitbrengen, juist schaden.

[0:20:45] Kies D66 gewoon voor handelsbelangen.

[0:20:47] Ik concludeer dat dat blijkbaar zo is.

[0:20:49] En dat vind ik gewoon jammer.

[0:20:50] Want volgens mij kunnen we dit beter samen regelen.

[0:20:52] Voor dit populistische verhaal had collega Kost iets mij volgens mij niet nodig.

[0:20:57] Want dit is natuurlijk echt totale flauwekul.

[0:20:59] D66 heeft steeds gezegd dat het klimaatakkoord van Parijs is voor ons een voorwaarde voor dit handelsakkoord.

[0:21:03] Dat die landen zich binden aan het klimaatakkoord van Parijs.

[0:21:06] Dat het precies wat nu in het rebalancing mechanism zit.

[0:21:09] En dan zegt collega Kost iets van, ja, er zijn experts.

[0:21:12] Ja, ik zie ook heel veel andere experts.

[0:21:13] En ik heb geen enkele expert gezien die zegt dat het voor het klimaat-natuur-milieu beter is als Zuid-Amerika een grote handelsdeal met China gaat sluiten in plaats van met Europa.

[0:21:22] Dat is wel wat er gaat gebeuren.

[0:21:24] En ondertussen betekent het wel dat wij economisch zwakker worden, dat we een kleinere stem hebben in de wereld, dat we dus ook minder goede dingen kunnen doen voor waarden die wij belangrijk vinden, zoals bescherming van het klimaat en van mensenrechten.

[0:21:34] En het hele idee van de Partij voor de Dieren dat we tegen alle handelsverdragen zijn.

[0:21:38] Want ik heb nog nooit meegemaakt dat de Partij voor de Dieren voor een handelsverdrag is.

[0:21:42] Hoe kun je daar als handelsland naar ooit sterker uitkomen?

[0:21:44] En hoe denk je daarmee iets te kunnen bereiken voor de wereld?

[0:21:47] Daar heb ik nog nooit een goed verhaal gehoord.

[0:21:55] Ja, we kennen D66 als een partij die de boerenstand wil halveren en de boeren altijd op de laatste plaats zetten.

[0:22:02] En nu weer met het Mercosur-verdrag, ja, kiest D66 weer voor de globalisering, helaas.

[0:22:10] Maar goed, daar gaat mijn vraag niet over, voorzitter.

[0:22:14] In Brazilië, die ze dan zogenaamd aan het klimaatakkoord moet voldoen,

[0:22:19] Brazilië is een land die carbon negative is.

[0:22:22] Met andere woorden, ze hebben de Amazone en ze memen zoveel CO2 erop.

[0:22:27] Ze kunnen olie produceren wat ze willen.

[0:22:30] Ze zullen altijd carbon negative blijven.

[0:22:33] Hoe zit dan D66 dat niet afdwingbare paragraaf over het klimaatakkoord?

[0:22:38] Van ons hoeft er niet in te zitten hoor.

[0:22:40] Wij zijn geen klimaatpartij.

[0:22:42] Maar voor een gelijk speelveld betekent dat wel dat Europa altijd aan het kortste eind trekt.

[0:22:47] Want

[0:22:48] Zuid-Amerika is carbon negative.

[0:22:51] Ze kunnen altijd onder die maatregelen uit.

[0:22:52] Ze hoeven daar niet over te doen.

[0:22:54] Want ze blijven altijd CO2 opnemen.

[0:22:57] Hoe ziet D66 dat?

[0:23:00] Meneer Patanot.

[0:23:02] Ja, voorzitter.

[0:23:03] Ik heb mensen als Rob Jetten en Ilana Rodekerk in mijn fractie... die nog veel meer van klimaat weten dan ik.

[0:23:08] Maar ik weet toch vrij zeker dat het niet zo werkt in het klimaatakkoord van Parijs... dat je alle bossen die je hebt kan afstrepen... en vervolgens kan uitstoten wat je maar wil.

[0:23:15] Dan zou dat voor Canada of voor Rusland...

[0:23:18] Maar voor Canada bijvoorbeeld ook gelden.

[0:23:20] Nee, zo werkt het niet.

[0:23:21] Je moet CO2-uitstoot omlaag brengen.

[0:23:23] Dat is een opgave die we met elkaar samen hebben.

[0:23:26] Maar ik denk wel dat die ramp terecht wijst op het Amazonegebied.

[0:23:30] Omdat dat zo'n gigantisch reservoir is van CO2-opslag.

[0:23:34] En dat vernietiging daarvan funest zou zijn voor de hele wereld.

[0:23:37] Dan krijgen we nog veel meer extreem weer.

[0:23:40] Klimaat- en milieurampen zoals we nu bijvoorbeeld ook in Californië zien.

[0:23:43] En daarom is het zo belangrijk dat we als Europa daar een plek aan tafel krijgen.

[0:23:47] Als je het heeft over de boerenstand.

[0:23:49] Er zijn nu veel minder boeren in Nederland dan twintig jaar geleden.

[0:23:53] En de veestapel is in die tijd helemaal niet zo sterk gekompen.

[0:23:56] En dat komt omdat boerenbedrijven steeds grootschaliger zijn geworden.

[0:23:59] Wat wij hebben gezegd is dat die gigantische veestapel in Nederland, grootste vleesexporteur van Europa zijn we, dat dat niet houdbaar is in dit kleine land waar gewoon niet alles kan.

[0:24:10] En dat er daarom echt iets moet veranderen.

[0:24:11] En volgens mij hebben we vandaag een rechtelijke uitspraak gezien die dat ook nog eens even extra dik onderstreept.

[0:24:19] U heeft geen interesse, sorry, er waren er drie.

[0:24:25] Wilt u doorgaan met uw betoog?

[0:24:29] U mag doorgaan.

[0:24:30] Voorzitter, Chinese producten en technologie waar we afhankelijk van zijn of dreigen te raken, die vormen ook een risico voor onze fysieke veiligheid.

[0:24:39] Dan heb ik het bijvoorbeeld over auto's met Chinese software, waardoor China op afstand onze auto's zou kunnen beheren of kan omtoveren tot een rijdende afluisterapparatuur.

[0:24:47] In de Verenigde Staten wordt daarom de verkoop van auto's met technologie uit China per 2027 volledig verboden.

[0:24:54] Ik zie dat risico ook.

[0:24:55] Daarom heb ik vorig jaar ook meegetekend op de motie van collega Boswijk, waarin werd gevraagd om een onderzoek naar de risico's van Chinese auto's.

[0:25:02] De motie is aangenomen, dus mijn vraag is wanneer kunnen we nou dit onderzoek verwachten?

[0:25:06] En kan de minister daar misschien meer tempo achter zetten, gezien ook de urgentie van het vraagstuk?

[0:25:11] En hoe kijkt zij naar het Amerikaanse verbod op deze auto's?

[0:25:15] Daarnaast is China een berucht gebruiker van economische dwangmiddelen richting Europese landen.

[0:25:20] Daarom stapte de EU naar de Wereldhandelsorganisatie toen China ineens besloot om de handel met Litouwen te stoppen als reactie op Litouwse steun aan Taiwan.

[0:25:29] Dat is een terechte stap van de EU, maar nu lijkt het erop dat deze klacht ingetrokken gaat worden.

[0:25:34] Dat zou enorm onverstandig en zwak zijn.

[0:25:37] Niet alleen voor dit specifieke geval, maar ook omdat het China de boodschap geeft... dat zij een Europees land mogen straffen als dat ze uitkomt... en dat andere landen zich daar dan wel bij neerleggen.

[0:25:45] Dat we China toestaan onze interne markt te ondermijnen.

[0:25:47] Dus kan de minister toezeggen, er tijdens de raad voor te pleiten... dat de EU deze zaak wel doorzet.

[0:25:52] En tot slot, voorzitter, Oekraïne hoort bij ons.

[0:25:56] En we moeten de Oekraïners, die ook voor ons vechten... zo goed mogelijk in staat stellen om de strijd tegen Poetin te winnen.

[0:26:01] Dat betekent niet alleen dat de militaire steun echt omhoog moet... maar ook dat we wat doen wat we kunnen...

[0:26:05] om de Oekraïense economie draaiende te houden.

[0:26:08] Zodra Oekraïne volledig lid wordt van de EU... zullen zij ook toetreden tot onze interne markt.

[0:26:13] Zover is het nog niet, maar we kunnen wel alvast de handelsbanden aanhalen.

[0:26:16] Dus kan de minister toezeggen er tijdens de raad voor te pleiten... om de handelsbarrières tussen de EU en Oekraïne zoveel mogelijk weg te nemen.

[0:26:23] Nu zal een fysieke handelsmissie voorlopig nog niet mogelijk zijn... maar tijdens de coronapandemie is al wel ervaring opgedaan met digitale handelsmissies.

[0:26:31] Ik wil vragen of de minister bereid is om zo'n digitale handelsmissie naar Oekraïne op te zetten.

[0:26:36] En daarbij ook expliciet aandacht te besteden aan de bijdragen die Nederlandse bedrijven kunnen leveren aan herstel en wederopbouw.

[0:26:43] Veel dank, voorzitter.

[0:26:45] Perfect, dank u wel.

[0:26:47] Mevrouw de Korte, mag ik u het woord geven?

[0:26:50] Dank u wel, voorzitter.

[0:26:52] Vandaag is het mijn eerste debat in deze commissie en het is een eer om hier namens nieuw sociaal contract aanwezig te zijn en onze visie te delen op een eerlijk, duurzaam en strategisch handelsbeleid.

[0:27:03] En we staan op een keerpunt.

[0:27:05] De wereld om ons heen verandert snel en dat merken we in handelsverhoudingen.

[0:27:10] De herverkiezing van Trump en het Mercosur-akkoord laten zien hoe belangrijk het is dat Nederland actief meedenkt in Europa.

[0:27:19] Maar handel gaat voor mij niet alleen over cijfers en akkoorden, maar het gaat ook over onderlinge relaties.

[0:27:25] Graag begin ik met een voorbeeld dat ik tegenkwam tijdens een bezoek in Suriname.

[0:27:30] Daar stonden dialysismachines in het ziekenhuis en ze werkten niet vanwege het warme klimaat.

[0:27:37] De leverancier kwam niet langs om de machines te maken en ze bleven daar ongebruikt staan.

[0:27:44] Dit liet me zien dat export meer is dan alleen producten leveren.

[0:27:47] Het gaat ook om geschiktheid, ondersteuning door technische know-how en duurzaamheid.

[0:27:54] Dit voorbeeld staat symbool voor bredere handelsuitdagingen, zoals onze relaties met andere landen.

[0:28:02] Ik begin eerst met Trump.

[0:28:04] Hoe kan het anders?

[0:28:06] Deze week begon Trump aan zijn tweede termijn als president van de Verenigde Staten.

[0:28:11] Zijn beleid focust op bilaterale deals en invoertarieven, met een nadruk op America First.

[0:28:19] Tijdens zijn vorige termijn zagen we al wat dit betekent.

[0:28:22] Tariefoorlogen, hoge invoerrechten op staal en aluminium,

[0:28:26] en pogingen om Europa uit elkaar te spelen.

[0:28:30] De cijfers liegen er niet om.

[0:28:32] In 2024 exporteerde Nederland voor 36 miljard aan goederen naar de VS, waaronder machines, medische technologie en landbouwproducten.

[0:28:42] Tegelijkertijd importeerden wij 61 miljard, waarvan een groot deel aardgas en olie.

[0:28:51] Amerika is inmiddels onze belangrijkste leverancier van LNG.

[0:28:57] Als Trump extra tarieven invoert op LNG kunnen de energiekosten flink stijgen, net als in 2022.

[0:29:06] Nieuw sociaal contract vindt dat Nederland zich sterk moet maken voor een gezamenlijke Europese aanpak voor onderlinge handelsrelaties met de VS, maar ook voor onze eigen strategische autonomie.

[0:29:19] En daarom vraag ik de minister hoe bereidt Nederland zich voor

[0:29:22] En binnen de EU, voor de gevolgen van Trumps protectionistische koers, zijn er al scenario's.

[0:29:30] Wat is de Nederlandse inzet om ervoor te zorgen dat de EU met één stem spreekt en de interne cohesie bewaart?

[0:29:38] En voorzitter, dan het Mercosur-akkoord.

[0:29:41] Wij hebben een motie gesteund om tegen het Mercosur-verdrag te stemmen.

[0:29:48] En dat heeft te maken met dat de Nederlandse boeren vrezen voor oneerlijke concurrentie.

[0:29:54] Door de import van producten zoals Braziliaans rundvlees en gemodificeerde graanproducten.

[0:30:01] Deze producten voldoen vaak niet aan dezelfde normen voor milieu en dierenwelzijn als Europese producten.

[0:30:08] En dit zet onze boeren onder enorme druk.

[0:30:12] Nieuw Sociaal Contract vindt dat handelsakkoorden alleen kunnen werken als ze gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid, strikte naleving van duurzaamheidseisen en concrete bescherming van onze landbouwsector.

[0:30:26] Hoe gaat de minister om met de motie die door de meerderheid van de Kamer is aangenomen?

[0:30:32] En voorzitter, de wereld om ons heen verandert snel.

[0:30:35] En nieuw sociaal contract vindt dat we niet stil moeten blijven staan.

[0:30:40] Ruim twee derde van de Nederlandse ondernemers neemt nu... Mag ik?

[0:30:43] De heer Paternotte heeft... Ja, ik ben het helemaal eens met wat de collega van nieuw sociaal contract zegt... over Amerika samen als Europa optreden.

[0:30:52] En ook hoe belangrijk het voor ons is, die handelsrelatie... en dat we daar sterk in staan.

[0:30:57] Ik kan het alleen niet rijmen met dan zeggen... dat Mercosur-verdrag, dat hoeven wij dan helemaal niet...

[0:31:01] Wat ik eigenlijk zou willen vragen is, zegt het nieuwe sociaal contract nou, wij gaan koet koet koet, hoe dan ook, tegen dat akkoord stemmen als het hier door het kabinet in de Kamer wordt ingebracht?

[0:31:10] Of houdt u nog de optie open dat u het misschien wel zou kunnen gaan steunen?

[0:31:14] Mevrouw de Kort.

[0:31:17] Voorzitter, allereerst hebben we inderdaad tegen het Mercosuur-verdrag gestemd.

[0:31:21] En we zullen niet zo gauw dan overstappen van nou, we gaan het toch doen.

[0:31:25] Maar we zijn wel heel erg benieuwd naar het onderzoek wat in Wageningen nu wordt uitgevoerd.

[0:31:30] Want we willen inderdaad het hele grote plaatje zien.

[0:31:34] Maar wij vinden wel dat een eerlijk samenspel is van onze normen.

[0:31:42] En dat we niet opeens alles binnenhalen wat niet voldoet aan onze normen.

[0:31:49] Mevrouw Kamminga.

[0:31:51] Dank voorzitter en dank ook aan collega de Korte voor dit deel van de inbreng.

[0:31:56] Ik voel wel mee met de heer Paternotte.

[0:31:58] Want als we kijken naar die landbouwsector.

[0:32:00] Over de hele linie gaat die landbouwsector erop vooruit.

[0:32:04] We hebben twee sectoren, heel specifiek meer aan de vleeskant.

[0:32:07] Waar negatieve effecten zijn, loopt ook de VVD niet voor weg.

[0:32:11] Maar nu zien we juist dat in dit nieuwe akkoord daar heel veel mitigerende maatregelen op zijn genomen.

[0:32:15] Er is een compensatiefonds, er is een kwotum opgezet.

[0:32:20] We hebben afspraken gemaakt over dat er geen producten in de Europese markt mogen binnenkomen en worden verhandeld die niet onze standaarden voldoen.

[0:32:25] Dus in mijn beleving wordt juist met die laatste stappen de NSC-fractie op hun winkel bediend.

[0:32:30] Dus ik ben nog even op zoek naar wat mevrouw de Korte en haar fractie nu nog meer nodig hebben om wel enthousiast over dat akkoord te kunnen zijn.

[0:32:39] Mevrouw de Korte.

[0:32:42] Er zijn inderdaad al een aantal mitigerende maatregelen genomen en daar zijn we blij mee.

[0:32:46] Maar het gaat wat ons betreft niet ver genoeg.

[0:32:50] Wat ons betreft is er nog te weinig gelijkwaardigheid met onze hoogstaande sector in de landbouw.

[0:32:57] Dus dat moet echt beter.

[0:32:59] En dat zijn de stappen die wat ons betreft genomen moeten worden.

[0:33:05] Ik wou nog aangeven, ruim twee derde van de Nederlandse ondernemers neemt nu al maatregelen, zoals verkennen van nieuwe markten, het aanpassen van prijzen of investeren in innovatie.

[0:33:14] Onze ondernemers zijn dus al aan de slag.

[0:33:32] Maar hoe gaat de EU hiermee aan de slag?

[0:33:35] Met het proactief zijn, innovatie en gezamenlijk optrekken in Europa om dit continent sterker te maken.

[0:33:44] Dank u wel.

[0:33:45] Dan is nu de heer Seder aan het woord.

[0:33:50] Als u wil.

[0:33:52] Ja, graag voorzitter.

[0:33:55] Voorzitter, de wereld ziet er anders uit met de installatie van Donald Trump afgelopen weken.

[0:34:00] En Europa moet veel meer op haar eigen benen gaan staan.

[0:34:03] En daarbij moeten we de eigen onderhandelingspositie ook niet onderschatten.

[0:34:07] Deze tijd vraagt om overheden die daadkrachtig staan voor eerlijke handel wereldwijd.

[0:34:12] Mijn vraag is dan ook aan de minister hoe volgens haar een weerbare economie er op de lange termijn uitziet.

[0:34:19] Ook als...

[0:34:21] Amerika stapt uit de internationale verdragen en mogelijk ook importtarieven opgelegd gaan worden, zoals waarmee is gedreigd.

[0:34:32] Voorzitter, aangezien van Mercosur heb ik al een interruptiedebat gehad.

[0:34:36] Wat ons betreft is het belangrijk dat die in de huidige vorm niet geaccordeerd wordt.

[0:34:42] Wat niet in het nationaal belang is, maar ook niet in de landen in Zuid-Amerika.

[0:34:46] Het sluiten van handelsverdragen zoals Mercosur kan niet betekenen dat we de negatieve gevolgen voor mens en milieu maar op de koop toenemen.

[0:34:53] En als we samen met het bedrijfsleven de situatie aan de andere kant van de wereld daadwerkelijk willen verbeteren,

[0:34:59] is de hele kwestie van een ongelijk speelveld voor bijvoorbeeld Nederlandse boeren door dergelijke verdragen opgelost.

[0:35:06] De Kamer is duidelijk geweest wat betreft Mercosur.

[0:35:08] En de minister schrijft dat dit verdrag nog geen voldongen feit is.

[0:35:12] Terwijl de Europese Commissie in Uitingen wel trots laat zien dat er al een deal is.

[0:35:17] Welke mogelijkheden hebben de lidstaten nog in dit proces, vraag ik aan de minister.

[0:35:22] Ik zeg het heel plat, ik wil er niet in gerommeld worden.

[0:35:25] Ook omdat er een meerderheid is in de Kamer die dit niet wil.

[0:35:28] Dus wat is de toon van de minister tijdens de informele raad?

[0:35:31] Heeft de minister helder voor ogen wat de effecten zijn op mensenlevens van het akkoordenbeleid dat nu gevoerd wordt?

[0:35:38] En in hoeverre kan Europa zichzelf meer gaan voorzien van kritieke grondstoffen en welke rol spelen kandidaat Linsstaat hierin?

[0:35:45] Voorzitter, zoals de minister weet is de kritieke beleid bezorgd van de wettelijke ondergrens voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.

[0:35:51] We zijn ook mede-indiener van een initiatiefwet.

[0:35:56] Daarna is de CSG, we hebben al die gekomen en daar zijn we ook blij mee.

[0:36:00] Maar nog te vaak worden de lasten van ons westerse leven gedragen door mensen in benarde omstandigheden, waar dan ook ter wereld.

[0:36:07] Het klinkt hard, maar het is uiteindelijk een parasitaire manier van leven en een parasitaire samenleving dat ook tegen het gevoel van rechtvaardigheid in een beruist.

[0:36:18] Voorzitter, in deze decennia van inzet zijn er stappen gezet.

[0:36:22] Een deel van het bedrijfsleven loopt voorop, maar ondervindt een economisch nadeel ten opzichte van bedrijven die wegkijken van de eigen handelsketen.

[0:36:30] Een ongelijk speelveld dus.

[0:36:32] Onder het mom van de aanstaande Europese richtlijn

[0:36:34] zijn er verschillende initiatiefwetten van deze Kamer vooruitgeschoven of zelfs niet uitgevoerd.

[0:36:39] Denk aan de kinderarbeidswet.

[0:36:43] En inmiddels worden CSDD geïmplementeerd.

[0:36:47] Uit de beschikbare data blijkt dat er maar 300 bedrijven onder deze richtlijn gaan vallen van de miljoenen bedrijven die Nederland rijk is.

[0:36:57] Dat is minder dan beoogd werd en ook minder dan in de media werd geroepen door heel veel bedrijven die aangaven dat dit gigantisch veel bedrijven zou raken.

[0:37:06] Ook partijen hier in deze kamer hebben daaraan bijgedragen.

[0:37:09] Uiteindelijk blijkt dat het om minder dan 0,1% van de bedrijven in Nederland gaat.

[0:37:14] Weliswaar de grootste, maar daarmee ook de meest krachtige die ook mogelijke kosten zouden kunnen dragen.

[0:37:20] Uit de beantwoording van de minister blijkt ook dat op termijn implementatie juist winstgevend zou kunnen zijn.

[0:37:27] Ik vraag me af of de minister daarom ook kan reageren waarom het dan niet verstandig zou zijn als implementatie winstgevend op lange termijn zou zijn voor deze 300 bedrijven.

[0:37:36] waarom niet interessant te zijn vanuit economisch perspectief om het juist voor meer bedrijven verplichtend te maken.

[0:37:44] Ik heb nog een aantal vragen en dan rond ik af.

[0:37:47] Ik vraag de minister de aanzien van de beantwoording om door te gaan met de implementatie en ook het tempo hoog te houden.

[0:37:53] Volgens mij heeft ze die ambitie ook uiteengezet in haar brief en daar ben ik blij mee.

[0:37:59] Is de minister bereid de positieve effecten van deze wet in Europees verband ook te benadrukken?

[0:38:04] Meneer Seder, u zit tien seconden over de vier minuten, dus ik wil u toch vragen... Ik heb nog twee vragen.

[0:38:09] Is de minister voornemens om bij de omnibusaanpak te bepleiten dat de implementatie van CS Triple D niet vertraagd wordt?

[0:38:16] En het wenselijke is de rapportage eisen en rijkwijden van de CSRD in lijn te brengen met de CS Triple D. En... Ik ga het daarbij laten, voorzitter.

[0:38:27] Dank u wel.

[0:38:28] Mevrouw Kamminga heeft een vraag.

[0:38:31] Dank u wel.

[0:38:31] En het zal u niet verbazen dat het wederom over Mercosur gaat.

[0:38:33] Ik heb dan toch de vraag aan collega Seder.

[0:38:37] Ik heb zijn bezwaren en zijn aandachtspunten gehoord.

[0:38:39] Ik denk dat ook een aantal van ons die ook zeker wel zien.

[0:38:41] En tegelijkertijd gaat het akkoord natuurlijk over heel veel meer.

[0:38:45] En moeten we uiteindelijk ook de balans opmaken.

[0:38:46] En nogmaals, ook over de landbouw.

[0:38:49] Een heel groot deel van diezelfde sector gaat er juist op vooruit en zal er juist weer op achteruit gaan als het niet doorgaat.

[0:38:54] Maar mijn vraag is vooral, is de ChristenUnie bereid om als het verdrag er ligt, het goed vertaald is, er ook een kabinetsreactie is, het wel in de volle breedte te wegen en daar in ieder geval nog voor open te staan?

[0:39:06] Minister Heder.

[0:39:07] Ja, voorzitter, de ChristenUnie zal altijd wegen.

[0:39:10] Op grond van in-in-out.

[0:39:11] Dat betekent ook inderdaad als een definitieve tekst ligt.

[0:39:15] Het probleem is dat ik al een aantal keer als parlementariër heb meegemaakt... dat je met Europese trajecten al zo ver in een fuik bent geswommen... dat je eigenlijk niet meer terug kan.

[0:39:26] Dus we geven al een aantal jaar onze bezwaren in een vroeg stadium aan.

[0:39:30] Dat hebben we dus ook gedaan, dat zal ik ook blijven doen.

[0:39:33] Ik zal natuurlijk naar de eindtekst kijken, maar ik heb niet de verwachting... dat mijn bezwaren dan van tafel geveegd zullen worden.

[0:39:41] Tenzij er geluisterd is naar de kritiek die wij, maar ook een meerderheid van de partijen in de Kamer... en ook andere landen hebben geuit.

[0:39:50] Dus ja, we zullen er naar kijken.

[0:39:52] Maar mevrouw Kamikga, u weet ook dat...

[0:39:55] Dat het Europese traject een modderige is en je langzaam ook in een fuik zit waarbij er ook een point of no return is.

[0:40:02] Uit die fuik wil ik echt blijven.

[0:40:04] En daarom hamer ik er nu ook op om nu heel duidelijk te zijn, ook in het Europese verband, dat er iets moet veranderen.

[0:40:10] Ik ben niet tegen handelsverdragen.

[0:40:12] Ik ben niet tegen een gedachte dat er een Mercosur-akkoord zou kunnen zijn.

[0:40:17] Alleen de inhoud nu is, zoals ik stel, niet goed voor enerzijds Nederland... maar anderzijds ook voor de ontvanger in Zuid-Amerika.

[0:40:26] Dank u wel.

[0:40:35] Handelspolitiek raakt direct onze bedrijven, de banen en de welvaart.

[0:40:40] Het is onze plicht om ervoor te zorgen dat de belangen van Nederland altijd voorop staan.

[0:40:44] En dat is precies waar ik vandaag voor sta.

[0:40:47] Eerst wil ik ingaan op de handelsakkoorden.

[0:40:49] Handelsdeals zoals met Indonesië en Taiwan, dat kunnen onze bedrijven heel veel opleveren.

[0:40:55] Maar we moeten niet volledig afhankelijk zijn van de EU.

[0:40:58] Kan Nederland niet zelfstandig bilaterale handelsakkoorden afsluiten?

[0:41:03] Is het mogelijk binnen de Europese Unie om een opt-out bij handelsverdragen te realiseren?

[0:41:08] Vraag ik aan de minister.

[0:41:09] Meneer Rammer heeft een eerste introductie van de heer Patermott.

[0:41:11] Voor als er nou één iets is wat we in Europa samen doen, dan is het dat we een interne markt hebben en dat we dus ook samen handelsverdragen sluiten.

[0:41:17] Als de PVV moet kiezen tussen dat in stand houden of een nexit, waar kiest de heer Rammer dan voor?

[0:41:22] Meneer Rammer.

[0:41:24] Wij hebben heel duidelijk gekozen bij de Europese verkiezingen om in de Europese Unie te blijven.

[0:41:30] vooralsnog.

[0:41:31] Juist om de Europese Unie van binnen uit te hervormen.

[0:41:35] Nou, dus één voorstel die ik nu hier doe is bijvoorbeeld een opt-out bij een handelsverdrag.

[0:41:39] Ik denk dat het ook goed is voor de Europese Unie als we zo'n stelsel zouden invoeren.

[0:41:44] De reden daarvoor is dus omdat we dan de Europese Unie ook slagvaardiger maken.

[0:41:48] Dan zijn we niet 25 jaar bezig met een handelsverdrag versluiten.

[0:41:52] Met Mercosur bijvoorbeeld.

[0:41:53] Of met andere handelsverdragen.

[0:41:55] Er staan geloof ik iets van 20 handelsverdragen op de

[0:41:58] op de rol die nog moet worden goedgekeurd of onderhandeld moeten worden.

[0:42:02] Dit leidt juist tot die stroberigheid en die bureaucratie die we in de Europese Unie kennen.

[0:42:07] Dus ons voorstel is om te hervormen van binnenuit.

[0:42:15] U kunt doorgaan met uw betoog.

[0:42:17] Dank.

[0:42:18] Neem bijvoorbeeld het EU-Vietnam-investeringsverdrag.

[0:42:21] Nederland is de grootste investeerder in Vietnam.

[0:42:23] Maar dit verdrag is nog steeds niet voorgelegd aan de Kamer.

[0:42:27] Wat is de reden, vraag ik aan de minister.

[0:42:29] Het verdrag is al door 26 landen geratificeerd.

[0:42:32] En minister, het is niet juist in het Nederlands belang.

[0:42:37] En omdat de Nederlandse bedrijven de grootste investeerders zijn om hier dan een voortrekkingsrol te spelen.

[0:42:43] Over het Mercosur-verdrag.

[0:42:45] De PVV vindt dit verdrag een bedreiging voor onze landbouwsector.

[0:42:48] Zoals eerdere debatten al hebben geuit.

[0:42:52] Uit de analyse blijkt dat de EU zich openstelt voor meer goedkopere vleesproducten uit de Mercosur-landen.

[0:42:57] Terwijl onze boeren aan veel strengere standaarden moeten worden voldoen.

[0:43:02] Hoe waarborgt de minister dat Nederlandse boeren niet weg worden geconquereerd?

[0:43:07] Door oneerlijke voorwaarden.

[0:43:09] Bovendien zien we een gebrek aan bindende afspraken die ervoor zorgen dat er een elektrische speelsveld zou moeten zijn.

[0:43:19] Hoe kan de minister dit verantwoorden terwijl de Nederlandse bedrijven aan strengere EU-rechtlijnen moeten voldoen?

[0:43:26] We zien allerlei duurzaamheids-, klimaat- en ontbostingsmaatregelen.

[0:43:29] Het zijn niet onze maatregelen die wij opgenomen zouden zien, maar ze zijn vervolgens dan niet bindend.

[0:43:35] En dat betekent dat Nederlandse bedrijven wel aan de EU-verordeningen en richtlijnen moeten voldoen.

[0:43:40] En uiteindelijk de bedrijven in de Merkelse landen niet.

[0:43:44] En dat is dus een ongelijk speelveld.

[0:43:46] Graag reactie van de ministerie.

[0:43:49] Dan de WTO, voorzitter.

[0:43:51] De problemen met de geschillenbeslechting blijven onopgelost.

[0:43:55] Hervormingen zijn dus nodig.

[0:44:10] Maar Nederland mag niet zwakker worden dan van die haarvormingen.

[0:44:14] Wat is de strategie om ervoor te zorgen dat Nederlandse bedrijven worden beschermd tegen oneerlijke concurrentie zoals uit China en de VS?

[0:44:22] En is de minister bereid om buiten de WTO ook oplossingen te zoeken als geschillen vastlopen, bijvoorbeeld met Indonesië?

[0:44:31] Onze relatie met de VS is van groot belang, voorzitter.

[0:44:35] Met de recente ontwikkelingen in de Amerikaanse politiek liggen er kansen, maar we moeten ook onze eigen belangen blijven beschermen.

[0:44:42] Hoe garandeert de minister de Nederlandse zelfstandige positie op het gebied van vooral technologie en de chipsector, zonder dat simpelweg het EU-beleid wordt gevolgd?

[0:44:55] Daarnaast wil ik toch nog even hebben over de implementatie van de CSDDD.

[0:45:00] Ik vraag de minister... Eén moment, de heer Paternotte heeft zijn laatste interruptie.

[0:45:05] Ja, voorzitter.

[0:45:05] De PVV voert vaak campagne met Nederlanders op één.

[0:45:08] Maar nu zien we dat er dus een handelsakkoord ligt... waar Nederland 300 miljoen euro per jaar welvarender mee zou kunnen worden.

[0:45:15] En mijn vraag is, wat zegt de PVV dan bijvoorbeeld tegen akkerbouwers... of medicijnexporteurs die daar dus beter van worden... daardoor meer mensen hier aan het werk kunnen houden?

[0:45:24] Waarom zet hij dan Nederlanders niet op één?

[0:45:26] Wat zegt hij tegen deze bedrijven?

[0:45:29] Het blijft een belangenafweging.

[0:45:33] We kijken naar wat zijn de kansen.

[0:45:35] De kansen zijn marginaal.

[0:45:36] Onderzoek toont aan dat het effect voor de hele EU maar 0,1% van de hele BNP bedraagt.

[0:45:45] Dat is natuurlijk ongelooflijk weinig voor zo'n gigantisch akkoord.

[0:45:49] Terwijl de gevolgen voor een groot gedeelte van onze landbouwsector desastreus zijn.

[0:45:53] Er wordt letterlijk in het verdrag genoemd.

[0:45:57] Ik maak even een samenvatting.

[0:46:00] De keuzes op landbouwgebied, op beleid van landbouwgebied... van alle landen in het verleden worden gerespecteerd.

[0:46:07] Het is zo'n cryptische omschrijving... dat letterlijk alle keuzes op milieugebied die landbouw raken... die blijven gewoon in stand.

[0:46:16] Dat blijft een oneerlijk speelveld, voorzitter.

[0:46:20] Dus wij maken een totaal andere afweging...

[0:46:24] als de heer Paternotte.

[0:46:25] En daarom zetten wij juist wel de Nederlander op 1.

[0:46:29] Oké.

[0:46:29] Vervolg de betoog.

[0:46:32] Even kijken.

[0:46:33] Ik was bij de CS Triple D. Ik wil de minister expliciet vragen om in de implementatiewet, in de memorie van toelichting, op te nemen of er een marginale toets kan worden uitgevoerd en niet een inhoudelijke toets.

[0:46:48] Dit voorkomt onnodige rechts onzekerheid voor bedrijven en

[0:46:53] voor meer duidelijkheid in het hele proces.

[0:46:56] Is de minister daartoe bereid?

[0:46:58] En tenslotte, voorzitter, mijn laatste punt.

[0:47:01] Dat gaat om de interne markt.

[0:47:05] De interne markt wordt ook uitgebreid naar kandidaat-lidstaten.

[0:47:09] En dat is wat de PVV betreft een brug te ver.

[0:47:12] De EU heeft al genoeg uitdagingen.

[0:47:15] En de PVV is daarom veel tegenstander tegen uitbreiding van de kandidaat-lidstaten met de interne markt.

[0:47:21] Dit leidt onvermijdelijk tot een EU.

[0:47:23] Uw lidmaatschap.

[0:47:24] Je gaat een weg in van no return.

[0:47:28] Waarom zouden we nu al onze markt openstellen... terwijl we niet eens weten of deze landen ooit zullen toetreden?

[0:47:36] Mag ik uw vraag afronden?

[0:47:37] Jazeker.

[0:47:40] Kan de minister ook ingaan op het volgende punt?

[0:47:43] Kunnen we niet beter handelsverdragen afsluiten?

[0:47:45] Ik wil echt dat u afrondt.

[0:47:46] Het zit al over vier minuten heen.

[0:47:49] Laatste vraag.

[0:47:50] Bijvoorbeeld over...

[0:47:51] kritische grondstoffen, met de serf bijvoorbeeld.

[0:47:53] We kunnen daar ook gewoon handelsverdragen afsluiten in plaats van... Dank u wel.

[0:48:03] In de brief in antwoord op de vraag van mevrouw Kamminga over de CSDD heeft minister Klever, ook van PVV Huizen, aangegeven over het effect van de implementatie zou op middellange tot lange termijn... Er wordt verwacht dat op middellange tot lange termijn wordt verwacht dat de voordelen voor bedrijven die eronder vallen, dat de kosten op korte termijn zullen overtreffen.

[0:48:30] Vanwege efficiëntiewinst, meer veerkracht, betere financiële prestaties door innovatie.

[0:48:36] En we zelfs ook mogelijk zullen leiden tot first mover advantage op de wereldmarkt.

[0:48:42] Waaronder het veiligstellen van toegang tot hulpbronnen.

[0:48:45] We zien ook uit de mogelijkheid om data te vergaren dat 300 bedrijven in Nederland, we hebben miljoenen bedrijven in de KVK ingeschreven, dat 300 daaronder zullen vallen.

[0:48:56] Procentueel is dat volgens mij minder dan 0,1 procent.

[0:49:00] Meneer Senem, kunt u uw vraag stellen?

[0:49:03] Mijn vraag is of de PVV met deze nieuwe informatie, want dat is het, bereid is om ook te kijken naar als het klopt dat het lonend is, dat we toch ook wel moeten kijken of je de rijkwijder daarvan niet, dat je het andere bedrijven ook niet zou willen gunnen.

[0:49:21] Dat is goed voor de bedrijven, maar ook voor de hele handelsketen.

[0:49:25] Toch even een noodkreet.

[0:49:27] Ik probeer echt voor twee de eerste termijn af te ronden van de Kamerleden.

[0:49:32] En dat gaat mij op deze manier niet lukken.

[0:49:33] Dus ik vraag u echt, als u nog interrupties heeft, kort en ook graag korte antwoorden.

[0:49:39] Ik doe mijn best, voorzitter.

[0:49:42] Als het gaat om de implementatie van deze richtlijn.

[0:49:46] Deze richtlijn moet worden geïmplementeerd.

[0:49:48] Ze komt vanuit de Europese Unie.

[0:49:49] Daar kunnen we niet omheen.

[0:49:53] Als we nu kijken naar de huidige implementatie, wat heel nadelig is, is juist voor de MKB bedrijven.

[0:50:00] Die vallen er niet onder, maar de reden daarvan is omdat de multinationals die hebben marktmacht en die kunnen gewoon hun manier van boekhouden van deze richtlijn gewoon over de schutting gooien en dan afdwingen bij het MKB.

[0:50:21] De MKB heeft zelf niet de mogelijkheid en financiële middelen en de menskracht om al deze dingen te implementeren.

[0:50:28] Dat is juist de reden om zo'n knip te maken.

[0:50:31] Dat hebben de multinationals wel.

[0:50:33] Dus ik kijk er toch op een andere manier naar.

[0:50:35] Want ik heb met de MKB gesproken en ja, ik laat het daarbij even.

[0:50:41] Meneer Seder.

[0:50:42] Wie heeft al drie interrupties gehad?

[0:50:46] Ja, het gevoel had ik van meerdere Kamerleden in deze comité.

[0:50:51] Mevrouw Kamkra mag u vragen hoe u inbrengt.

[0:50:54] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:50:55] En het is inderdaad bijna geen beter moment om het debat over handen te houden dan nu.

[0:51:00] Met de commissie die deze week wederom naar de WTO is gestapt om China aan te spreken.

[0:51:04] En de voornemers van Trump om tarieven in te voren.

[0:51:07] We moeten natuurlijk allemaal nog zien hoe het precies gaat uitpakken.

[0:51:10] Maar de aangekondigde importheffingen gecombineerd met de grote subsidies.

[0:51:13] Dan wel staatszuin die de VS, maar zeker ook China aan hun bedrijfsleven geven.

[0:51:17] Heeft hoe dan ook impact op onze economie en daarmee onze welvaart.

[0:51:22] De VVD deelt de inzet van het kabinet dat we een handelsoorlog moeten voorkomen.

[0:51:26] Maar dat roept wel de vraag op hoe het kabinet dit voornemens is te voorkomen.

[0:51:31] Ik heb samen met collega Heersch een motie ingediend waarin ik het kabinet heb opgeroepen met een visie te komen over hoe we ons gaan positioneren in dit krachtenveld.

[0:51:39] En helaas is deze nog niet, waardoor we op deze manier achter de feiten aanlopen.

[0:51:43] En het is niet alsof we pas net weten dat China een zeer assertief staatsgesteund economisch beleid voert.

[0:51:49] Of dat Trump zijn ideeën voor zich heeft gehouden.

[0:51:53] Ik zou dan toch willen vragen of de minister iets meer kan zeggen over dit onderwerp.

[0:51:55] Omdat het ongetwijfeld ook aan de orde zou komen tijdens de raad.

[0:51:59] En hoe beoordeelt ze bijvoorbeeld de recent genomen maatregelen tegen China?

[0:52:02] Verwacht ze nog aanvullende maatregelen vanuit de EU?

[0:52:05] En wat is volgens de minister het effect van de maatregelen die de VS heeft aangekondigd?

[0:52:09] En hoe en met welke boodschap gaat de EU zich op dit onderwerp richting de VS positioneren?

[0:52:14] Zeker nu Trump aarzelend lijkt om mevrouw van der Leyen te ontvangen.

[0:52:18] En natuurlijk moeten wij ook die goede bilaterale relaties onderhouden.

[0:52:21] Maar onze marktmacht ligt hem in dit geval nu juist in het feit dat we als EU één blok vormen.

[0:52:27] Hoe ziet de minister dit?

[0:52:29] En ik lees in de genoteerde agenda dat er gesproken gaat worden over het vergroten van onze concurrentievermogen en een Europees industriebeleid.

[0:52:35] En dat is hoog nodig, voorzitter.

[0:52:37] We zijn namelijk te afhankelijk geworden als Europa.

[0:52:40] En een belangrijk middel om onze afhankelijkheid te vergroten, u raadt het al, zijn handelsakkoorden.

[0:52:45] Die zijn echt cruciaal voor het behoud van onze welvaart en het versterken van de geopolitieke positie in de EU en daarmee in Nederland.

[0:52:53] Het maakt ons niet alleen minder afhankelijk van landen op het gebied van veiligheid, maar het maakt ons ook voor die kritieke grondstoffen minder afhankelijk.

[0:53:01] En die hebben we juist nodig om die groene transitie door te maken.

[0:53:05] En voorzitter, handelsverdragen zijn ook essentieel voor partnerschappen en diversificatie.

[0:53:09] En in deze ontstuimige geopolitieke context is ook dat meer dan ooit nodig.

[0:53:15] Handelsverdragen zijn daarmee echt meer dan een middel om onze economische groei te bevorderen.

[0:53:19] En de VVD vindt het dan ook onbegrijpelijk dat een meerderheid van de partijen tegen dit verdrag is.

[0:53:23] Een verdrag dat niet alleen goed is voor onze economie, onze veiligheid, maar een positief effect heeft op het klimaat.

[0:53:29] De economie je daar en bovendien bijna voor alle sectoren een plus geeft.

[0:53:34] Ook in de agrarische sector.

[0:53:35] Ik noem het nog maar eens.

[0:53:36] De agrarische sector is echt meer en groter dan alleen de vleesindustrie.

[0:53:40] En ik snap dat een aantal partijen wellicht grotere stappen had willen zetten.

[0:53:43] Bijvoorbeeld als het gaat om klimaat.

[0:53:45] Maar we moeten toch met elkaar eens zijn dat iedere stap er één is.

[0:53:48] En dat de default dat deze landen zich keren naar China zeker een grote stap terug is.

[0:53:53] En ja, ook de VVD maakt zich zorgen over de negatieve impact op de rundvleessector en de kalverhouderij.

[0:54:00] Daarom zijn we ook zeer blij dat er hard is geknokt in het Europese parlement en door de commissie om in dit verdrag aanvullende maatregelen te krijgen, zoals een quota.

[0:54:09] Laten we toch even helder zijn.

[0:54:10] Het gaat hier om één stukje vlees per inwoner per jaar.

[0:54:15] Dat is wat ze mogen importeren.

[0:54:16] Dat is hetzelfde als wat die landen nu doen in tien dagen naar China.

[0:54:19] Dus laten we nou niet doen alsof dit verdrag de hele industrie kapot gaat maken.

[0:54:23] Dat is echt zonde en daarmee doen we al die andere sectoren veel en veel tekort.

[0:54:28] Er is bovendien nog eens een keer een compensatiefonds ingebouwd om die negatieve effecten...

[0:54:32] te compenseren en er is een nodrum ingebouwd mochten de inschattingen verkeerd zijn.

[0:54:36] Dan nog kort, CSDD.

[0:54:39] De VVD hecht ook aan goede regels op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen, maar houdt zorg bij de extra regeldruk die dit voor bedrijven gaat opleveren.

[0:54:46] Welke mogelijkheden ziet de minister om dit in het omnibus traject mee te nemen?

[0:54:51] Wordt er bijvoorbeeld naast harmoniseren ook gekeken naar simplificeren?

[0:54:54] En wordt er bijvoorbeeld ook gekeken naar het voorkomen van een overlap met de OESO-richtlijn?

[0:54:58] En voorzitter, ik had nog een punt over het EU-Vietnam Investment Protection Agreement, maar die heeft mijn collega al gesteld, dus daar laat ik het bij.

[0:55:05] Dank u wel.

[0:55:06] Ik zou zelf graag een vraag aan mevrouw Kamminga willen stellen, dus dan kunt u ook geen voorzitter zijn.

[0:55:11] Wie kan heel even die rol vervullen?

[0:55:15] Dank u wel.

[0:55:21] Dank u wel.

[0:55:21] Ik neem het voorzitterschap bij deze over.

[0:55:25] Dan geef ik het woord aan mevrouw Heersch.

[0:55:29] Ja, voorzitter, ik wil graag nog een vraag stellen aan mevrouw Kamringa over haar opmerking over de CSDDD.

[0:55:37] En dat zit er in de zorg die ik van meerdere bedrijven heb gehoord en recent ook in een brief heb gezien van het bedrijf als Unilever, Marcia, dat zijn degene die wel onder de 300 vallen, of in ieder geval...

[0:55:51] Die geven aan dat ze zich zorgen maken over het zwabberbeleid van de EU.

[0:55:56] Ze willen duidelijkheid.

[0:55:58] Deze richtlijnen worden nu uitgewerkt.

[0:56:02] Deelt mevrouw Kaminga met mij de basis... dat het zaak is dat deze richtlijnen nu goed worden uitgewerkt.

[0:56:11] Dat er inderdaad rekening wordt gehouden met de regeldruk.

[0:56:16] Maar dat we nu niet alsnog een keer de hele...

[0:56:20] wetgeving ter discussie gaan stellen, wat wel een risico is op het moment dat het onder de omnibus gaat vallen.

[0:56:28] Het woord is aan mevrouw Kaminga.

[0:56:30] Dank u wel, voorzitter.

[0:56:31] Dank u ook aan collega Hirsch voor die vraag, want dan kan ik nogmaals herhalen dat ik helemaal deel dat het belangrijk is om gewoon een langjarig en duurzaam beleid te hebben, dat bedrijven weten waar ze aan toe zijn.

[0:56:40] We hebben jaren gewerkt aan deze richtlijn en ze zijn er nu.

[0:56:43] Ik denk dat veel bedrijven hier ook al voor het voorraad mee aan de slag staan en dat het ook een kans is voor de Nederlandse sector, omdat wij hier gewoon

[0:56:48] op vooruit lopen.

[0:56:49] Dus dat zie ik zeker.

[0:56:50] Tegelijkertijd zie ik ook dat die regeldruk echt enorm is.

[0:56:53] Daar heeft de VVD al aan het begin en tijdens het project vele malen aandacht voor gevraagd.

[0:56:58] Dus nu we dit omnibus traject ingaan, vind ik het van groot belang dat we ook vooral daar op focussen.

[0:57:03] Ik ben met mevrouw Heers eens dat we dat niet een totale heronderhandeling zouden moeten laten zijn.

[0:57:08] Maar waar die regelgeving minder kan, waar de overlappen voorkomen kunnen zijn, daar ben ik voor en daar ondersteun ik echt dit kabinet in als ze dat pleidooi ook zouden willen houden in de EU.

[0:57:19] Vrouw Heersch?

[0:57:21] Toch even voor mijn helderheid.

[0:57:24] Het klinkt alsof de VVD voor het doorlopen van het traject is zoals het is voorgesteld.

[0:57:30] Maar ik hoor toch een grote mits.

[0:57:32] En ik wil heel even de afweging van de VVD hierin begrijpen.

[0:57:35] We gaan dit doorzetten zoals gepland.

[0:57:38] Volgens de wetgeving zoals die in de EU is afgesproken.

[0:57:42] En nu houdt een pleidooi...

[0:57:44] voor een goede blik op de regeldruk.

[0:57:48] Maar u stelt niet dat het traject op zich anders zou moeten lopen.

[0:57:58] Ik hou me toch graag bij mijn eigen woorden.

[0:57:59] Niet op mevrouw Heers.

[0:58:00] Maar om toch te voorkomen dat daar licht tussen gaat zitten.

[0:58:03] Kijk, die regelgeving is aangenomen.

[0:58:05] Dus die is er.

[0:58:06] Ik zie het omnibus traject vooral.

[0:58:07] En dat is volgens mij ook hoe Van der Leijen het ingestoken heeft.

[0:58:10] Om te zorgen dat er geen dubbeling van regelgeving is.

[0:58:12] Dat waar regels onnodig zijn, dat we dat schrappen.

[0:58:16] Ik denk dat we dat met elkaar alleen maar moeten toejuichen.

[0:58:18] Want die lastendruk is gewoon enorm.

[0:58:20] En er zijn richtlijnen op richtlijnen gestapeld.

[0:58:21] En daar moeten we echt even met de pen doorheen.

[0:58:24] Dat is wat mij betreft de basis.

[0:58:25] Maar wat mij betreft is er geen aanleiding om nu te zeggen...

[0:58:28] We gaan een totale heronderhandeling doen.

[0:58:29] Daar is die omnibus ook niet voor.

[0:58:43] Dank u wel.

[0:58:45] We gaan het meemaken.

[0:58:47] Er ligt geen scenario.

[0:58:49] Voorzitter, de reactie van dit kabinet op het aantreden van president Trump is schokkend.

[0:58:54] Al na de verkiezing van Trump in november vroeg ik, samen met mevrouw Kamiga, om een visie op de nieuwe handelsverhoudingen.

[0:59:00] Toen al waren er grote zorgen over de door hem aangekondigde tariefverhogingen en de effecten ervan op ons bedrijfsleven en onze economie.

[0:59:08] Een maand later heeft deze hele commissie de minister nog eens aangespoord.

[0:59:12] En nu ligt er nog steeds geen handelsvisie.

[0:59:14] Het kabinet dampt terwijl het moet schaken.

[0:59:17] Gisteren nog zegt de minister tegen Nieuwszorg dat we nog even afwachten, terwijl minister Heijnen nota bene voor de camera stelt dat we echt geen idee hebben.

[0:59:26] Voorzitter, dat kan toch niet waar zijn?

[0:59:28] Trump was maandag duidelijk.

[0:59:30] Andere landen zijn geen partners, maar vijanden en profiteurs tegen wie hij tarieven zal opwerpen.

[0:59:36] Hoe je het ook went of keert, dit gaat onze handelseconomie schaden.

[0:59:40] Volgens de ABN betekenen tarieven 500 euro minder per jaar per huishouden, terwijl de Nederlandse bank voorrekent dat het 50.000 banen kan kosten.

[0:59:48] Bovendien is vanuit de EU allang een visie neergelegd.

[0:59:52] Het Draghi-rapport doet concrete voorstellen voor modern handelsbeleid waarmee Europa zich kan verhouden tot een nieuwe wereldorde.

[0:59:59] Voorzitter, het is hoog tijd voor een inhoudelijk debat over een van de pijlers onder onze economie, ons handelsbeleid.

[1:00:05] Omdat de Kamer van de kant van het kabinet vooralsnog alleen uitstelbrieven ontvangt, hierbij drie suggesties voor een visie.

[1:00:14] Ten eerste bedraagt mijn fractie het belang van een verenigd en zelfbewust Europees antwoord.

[1:00:19] De EU is na Mexico en Canada de grootste handelspartner van de VS. Nederland legt als belangrijk handelsland gewicht in de schaal.

[1:00:27] Meneer Clever vertelde Nieuwsuur dat Europa in eerste... Mevrouw Clever, minister Clever, excuus.

[1:00:33] Het staat hier goed.

[1:00:35] Vertel de Nieuwsuur dat Europa in de eerste instantie eensgezind moet optreden.

[1:00:40] Maar hoe dan?

[1:00:41] Vraag ik de minister.

[1:00:42] Als Europa het gesprek met de VS aangaat, hoe ziet ons aanbod aan de VS er dan uit?

[1:00:47] Wat gaat Europa doen als een van de lidstaten wordt bedreigd met tarieven?

[1:00:51] Welke geloofwaardige vergeldingsmaatregelen zijn er voor handen?

[1:00:55] Welke uitdagingen zijn een belemmering om tot een eensgezind Europa te komen?

[1:01:00] Ondanks de bewering van minister Heijnen dat we geen idee hebben, liggen er wel degelijk Europese scenario's klaar.

[1:01:06] Wat is de analyse van deze scenario's in voorbereiding op de Raad over twee weken?

[1:01:11] Welke inzet kiest Nederland?

[1:01:13] En waarom informeert de minister de Kamer hier niet over, desnoods in een technische briefing, om de breed gedeelde zorgen weg te nemen?

[1:01:21] Ten tweede laat het aantreden van Trump de urgentie zien van Europese economische samenwerking.

[1:01:27] Hoe kijkt de minister naar de Draghi-voorstellen over de duurzame transitie?

[1:01:31] Blijft Europa in haar visie afhankelijk van gillige leiders die gas en olie als drukmiddel inzetten?

[1:01:36] Of bouwen we ons fossiele afhankelijkheid versneld af?

[1:01:39] Wat mijn fractie betreft is dit een no-brainer.

[1:01:42] Niet alleen in de belang van onze economie, maar ook van klimaat en onze strategische autonomie.

[1:01:46] Mevrouw Hirsch.

[1:01:48] Ik heb een interruptie voor u door de heer Ram.

[1:01:53] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:55] Een vraag aan mevrouw Hirsch.

[1:01:56] Het volgende.

[1:01:58] Wanneer je gaat onderhandelen, dan kan je niet al je troeven direct op tafel leggen.

[1:02:05] Ik begrijp ook de wens van scenario's.

[1:02:08] Die wens deel ik ook.

[1:02:09] Die informatie zou ik ook graag willen hebben.

[1:02:11] Maar hoe kan de EU met een president Trump gaan onderhandelen... terwijl de minister alle troeven op tafel moet leggen?

[1:02:22] Hoe ziet het, mevrouw Heerstel?

[1:02:26] Ik denk, voor mij betreft zijn daar twee reacties op.

[1:02:29] Ten eerste hebben we nu helemaal niets gezien van dit kabinet.

[1:02:33] Wat problematisch is, want dan weten we ook niet... wat de inzet van dit kabinet in Europa gaat zijn.

[1:02:38] We horen alleen maar dat we afwachten.

[1:02:42] En dat, zelfs van meneer Heijnen, dat er geen...

[1:02:45] dat we geen idee hebben.

[1:02:46] Dat vind ik relatief ongelofwaardig.

[1:02:50] Wij als Kamer hebben dus ook geen invloed op deze manier... op wat de positie van Nederland in de EU is.

[1:02:55] En ten tweede doe ik net een voorstel in mijn betoog.

[1:02:58] Ik snap dat er gevoeligheden in zo'n onderhandelingspositie zitten.

[1:03:03] Daarom hebben we ook eerder gedaan een technische briefing voorgesteld.

[1:03:06] Want het kan niet zo zijn dat de Kamer geen stem heeft... in wat de Nederlandse positie is in dit...

[1:03:13] Een ongelooflijk belangrijke onderhandelingstraject.

[1:03:16] De heer Ram.

[1:03:26] Ik snap de wens ook voor informatie.

[1:03:28] We hebben inderdaad nog niet de inzet gezien van dit kabinet.

[1:03:33] Of nog van de Europese Unie.

[1:03:34] Maar dat komt toch ook omdat president Trump nog niet duidelijk heeft laten zien wat hij nu gaat doen.

[1:03:40] Pas als er een feit ligt van Trump dat hij importheffingen gaat heffen.

[1:03:46] Hoe hoog die zijn, welke bedrijven dat zijn enzovoort.

[1:03:50] Dan kunnen we pas toch de onderhandeling ingaan.

[1:03:55] Dan kunnen we pas toch geïnformeerd worden over de inzet.

[1:03:59] Vraag ik aan mevrouw Hirsch.

[1:04:00] Mevrouw Hirsch.

[1:04:01] Dank voor deze vraag.

[1:04:02] Kijk, het handelsbeleid van deze president gaat veel verder natuurlijk dan alleen maar tarieven richting Europa.

[1:04:09] Dat zal ook via China, die die ook heeft aangekondigd, grote gevolgen hebben voor de Chinese export naar de Europese Unie.

[1:04:17] Daar zijn ook grote zorgen over.

[1:04:19] We hoeven niet af te wachten.

[1:04:21] Ik zeg niet voor niets, we zijn aan het dammen en we moeten gaan schaken.

[1:04:25] Als wij ten opzichte van andere geopolitieke grootmachten... een gelijkwaardige positie willen innemen... dan moeten we voorbereid zijn, en dat kan ook... dat is de Europese Unie ook, op wat er komen gaat.

[1:04:36] Wat ik alleen mis is, gegeven de voorstellen van de Europese Unie... wat de inzet van deze minister is op het handelsbeleid.

[1:04:43] En nogmaals, het is van groot belang... dat we daar eens een inhoudelijk gesprek over hebben.

[1:04:48] Want alleen reactief reageren richting iemand zoals de heer Trump...

[1:04:55] dan heb je het eigenlijk bij voorbad al verloren.

[1:04:57] Dus we hebben geen tijd meer te verliezen om een inhoudelijk debat over onze positie binnen de EU richting wat Trump doet, maar ook richting andere geopolitieke grootmachten.

[1:05:08] Ik zie geen verdere interrupties, die kunt u toch volgen.

[1:05:19] Ten slotte moet de EU het voortouw nemen in een op regels gebaseerd handelssysteem door de samenwerkingsverbanden met andere regio's aan te halen.

[1:05:27] Volgens het nieuwe rapport van de Wereldbank zijn opkomende economieën inmiddels de helft van de wereldeconomie, terwijl dit aan het begin van de eeuw nog maar een kwart was.

[1:05:36] Om de banden aan te halen met deze economieën, van wie wij afhankelijk zijn van grondstoffen, moeten we een geloofwaardig alternatief vormen voor de diepe zakken van China.

[1:05:44] Maar dan moet Europa niet alleen maar halen.

[1:05:47] Door die instelling verloren we in Indonesië de nickel-industrie aan China.

[1:05:51] We moeten over ons eigen schaduw heen stappen en oog hebben voor het belang van het partnerland.

[1:05:56] dat een eigen industrie wil opbouwen?

[1:05:58] Wat is de visie van dit kabinet op gelijkwaardige partnerschappen?

[1:06:02] Hoe rijmt het kabinet deze noodzaak met de bezuinigingen op internationale samenwerking, iets waar ook bedrijven en ambtenaren van zeggen dat dat onze positie verder zal verzwakken?

[1:06:11] En als laatste, welk aanbod moet de EU aan andere landen doen?

[1:06:16] Voorzitter, de tijd van dammen is echt voorbij.

[1:06:19] Het is tijd om te gaan schaken.

[1:06:20] Dank u wel.

[1:06:24] Dank voor uw bijdrage.

[1:06:25] En dan verzoek ik u denk ik om het voorzitterschap over te nemen.

[1:06:29] Ja.

[1:06:32] Ik neem mijn papiertje nu dus vooral even uit.

[1:06:34] Oh nee, hier.

[1:06:36] We gaan nu naar tweede termijn.

[1:06:38] Schorsen.

[1:06:38] Hoeveel tijd kan ik de minister vragen om half vier of half drie hier weer terug te zijn?

[1:06:44] Ja, dank u wel.

[1:31:01] Even voor als mensen al zitten kijken.

[1:31:03] We wachten nog heel even op de komst van de minister.

[1:31:05] En dan gaan we weer beginnen.

[1:33:17] We zijn weer allemaal in de zaal.

[1:33:21] Welkom terug.

[1:33:25] Het is de eerste mijn van minister Klever.

[1:33:29] Mijn voorstel is om per Kamerlid weer drie interrupties in eerste instantie.

[1:33:34] En ook omwille van de tijd toch misschien even te wachten tot een blokje af is.

[1:33:40] Zodat we zeker weten dat we niet een vraag stellen die wellicht al door de minister beantwoord zou gaan worden als we haar beantwoorden.

[1:33:47] die ruimte zouden hebben gegeven.

[1:33:50] Dus als minister Klever wil beginnen met ons vertellen welke blokjes zij heeft, dan weten wij ook waar we aan toe zijn.

[1:33:59] Mag ik u het woord geven, minister Klever?

[1:34:04] Ja, voorzitter.

[1:34:05] Dank u wel.

[1:34:09] Ik heb zes blokjes.

[1:34:14] De eerste is handel-industriebeleid, ter versterking van concurrentievermogen.

[1:34:20] Tweede is economische integratie, kandidaat lidstaten.

[1:34:24] Drie, Mercosur.

[1:34:26] Vier, de VS. Vijf, CSDD.

[1:34:28] En zes overig.

[1:34:34] Ja?

[1:34:34] Oké.

[1:34:35] Voorzitter, goed om hier te zijn en met u van gedachten te wisselen voorafgaand aan de gecombineerde informele raad buitenlandse zaken handel en de raad voor het concurrentievermogen van 3 en 4 februari in Warschau.

[1:34:49] En tijdens deze combiraat zal worden stilgestaan bij het handels- en industriebeleid ter versterking van het concurrentievermogen.

[1:34:57] En het inkomende Poolse voorzitterschap heeft er wel bewust voor gekozen beide raden deze keer te combineren, gezien de grote samenhang tussen het handels- en het industriebeleid.

[1:35:08] Een goed initiatief.

[1:35:09] Daarnaast zal tijdens de lunch ook over de economische integratie van kandidaat-lidstaten gesproken worden.

[1:35:16] En ik zal de vragen per onderwerp beantwoorden, waarbij ik bij beide onderwerpen op de agenda van de Raad eerst in algemene zin zal ingaan op het Nederlandse beleid.

[1:35:28] Nou, de blokjes heb ik al verteld.

[1:35:32] Dus dan komen we op het eerste blokje, handel-industriebeleid ter versterking van het concurrentievermogen.

[1:35:39] Voor het kabinet is het verdienvermogen van Nederland en daarmee de bestaanszekerheid van Nederlanders de basis van ons economisch buitenlandbeleid.

[1:35:49] Hiervoor is een sterke concurrentiepositie belangrijk.

[1:35:52] En voor Nederland is handel met het buitenland daarbij onmisbaar.

[1:35:57] Nederland verdient als handelsland puur zang veel geld aan de handel met het buitenland en beschikt over bedrijven die mondiaal koploper zijn en van grote economische en strategische waarden zijn.

[1:36:09] Bij de bevordering van handel en industrie zet het kabinet zich in voor een op regels gebaseerd wereldhandelssysteem en een gelijkspeelveld voor Nederlandse bedrijven.

[1:36:19] Tegelijkertijd is er ook gerichte aandacht nodig voor de uitdagingen van de Europese industrie.

[1:36:24] En hierbij wil het kabinet onnodig protectionisme en een ongelijkspeelveld tussen lidstaten voorkomen.

[1:36:32] Nederland is een klein land waardoor we juist vanwege onze technologisch hoogwaardige sectoren baat hebben bij een gelijk speelveld.

[1:36:40] En daarom is het goed dat het huidige Poolse voorzitterschap handel en industriebeleid in deze context aan elkaar koppelt.

[1:36:47] En dan kom ik op één vraag over dit blokje van mevrouw De Korte over innovatieversterking.

[1:36:56] Hoe gaat de EU proactief aan de slag met innovatie om dit continent sterker te maken?

[1:37:02] Een sterke, innovatieve en weerbare economie is belangrijk voor Nederland en Europa.

[1:37:07] En in de kabinetsvisie EU-concurrentievermogen, die voor de kerst met uw Kamer is gedeeld, is versterking van innovatie en digitale technologieën dan ook één van de zes hoofdthema's van onze inzet.

[1:37:21] Het kabinet zet zich daarvoor in via de Nationale Technologie Strategie, de NTS.

[1:37:27] De NTS bevat tien prioritaire sleuteltechnologieën, waaronder AI, quantum, halfgeleiders en biotechnologie.

[1:37:36] Het kabinet wil op basis van die nationale technologiestrategie zich in de EU inzetten voor één Europese digitale technologiestrategie.

[1:37:45] Daarmee kunnen we zorgen dat we in de EU het technologisch leiderschap behouden in strategische sectoren.

[1:37:54] En mijn collega minister Beljaerts van Economische Zaken is hier primair verantwoordelijk voor.

[1:38:02] Voorzitter, dat was blokje 1.

[1:38:14] Kandidaat lidstaten.

[1:38:18] Economische integratie van kandidaat lidstaten staat op de agenda van de gecombineerde informele RBZ-handel en raad voor concurrentievermogen.

[1:38:28] Dit moet gezien worden in de brede discussie binnen de EU over geleidelijke integratie van de kandidaat lidstaten in de EU.

[1:38:36] Eventuele geleidelijke integratie op specifieke beleidsterreinen, bijvoorbeeld voor specifieke waardeketens, loopt niet vooruit op het EU-toetredingstraject van kandidaat lidstaat, zeg ik ook richting de heer Ram.

[1:38:50] De Kopenhagen-criteria blijven leidend.

[1:38:53] Geleidelijke economische integratie kan wel overwogen worden als dit in het belang is van EU-lidstaten, de kandidaat-lidstaten en als de integriteit van de interne markt en de veiligheid van de EU gewaarborgd zijn.

[1:39:07] Zo kunnen kandidaat-lidstaten bijvoorbeeld van belang zijn voor de diversificatie van de grondstoffenaanvoer en voor de weerbaarheid van de Europese waardeketens.

[1:39:18] De heer Paternotte vraagt specifiek naar Oekraïne.

[1:39:25] Het is van groot belang om de Oekraïnse economie overeind te houden.

[1:39:30] En ik zet me daarom in voor minime handelsbarrières met Oekraïne.

[1:39:35] Daarom was Nederland bijvoorbeeld al voorstander van de laatste verlenging van de autonome handelsmaatregelen met de Oekraïne.

[1:39:42] Hierdoor kan Oekraïne vrouwen alle producten zonder tarieven naar de EU exporteren.

[1:39:47] Tegelijkertijd zijn er wel ingebouwde beschermingen om te voorkomen dat onze boeren niet overspoeld worden door Oekraïnse producten.

[1:39:55] En we verwachten in het voorjaar te kijken naar verlenging van de autonome handelsmaatregelen.

[1:40:00] En uw Kamer wordt hierover geïnformeerd zodra er een voorstel is.

[1:40:07] Dan had de heer Partenotte nog vroeg of ik bereid was om een handelsmissie of misschien een digitale handelsmissie op te zetten.

[1:40:16] En specifiek in te zetten op bijdragers van Nederlandse bedrijven voor wederopbouw.

[1:40:21] Het is natuurlijk van groot belang dat we Oekraïne ondersteunen bij de wederopbouw.

[1:40:25] Daar kunnen we ook niet mee wachten, dat is direct nodig.

[1:40:28] En bij het Nederlandse bedrijfsleven is hier ook belangstelling voor.

[1:40:32] Een handelsmissie zou een van de instrumenten kunnen zijn die we ervoor inzetten.

[1:40:37] Maar daarnaast hebben we ook een palet aan financiële steunmaatregelen voor onze bedrijven beschikbaar.

[1:40:42] En zoals u weet hebben we een speciaal gezant voor het bedrijfsleven en de wederopbouw van Oekraïne.

[1:40:48] En deze speciaal gezant bekijkt de diverse mogelijkheden en ook een digitale missie zou een van de opties kunnen zijn.

[1:40:58] De heer Ram van de PVV vraagt... Sorry, de heer Paternot heeft een interruptie.

[1:41:05] Ja, dank.

[1:41:05] Fijn deze positieve reacties.

[1:41:09] Ze hadden eigenlijk gezegd einde blokje.

[1:41:12] Oh, ik dacht dat het einde blokje Oekraïne was.

[1:41:16] Er komt nog een antwoord op de vraag van de heer Ram.

[1:41:20] Oké, we prachten even het einde blokje af.

[1:41:22] Mag dat?

[1:41:23] Ja, dan leg ik daarna weer uit waar we dan net waren.

[1:41:25] Ja, prima.

[1:41:26] Dat zou ik zeker doen.

[1:41:27] Het is dus wel zo dat dit einde onderwerp Oekraïne is, hoor.

[1:41:32] Dus misschien is het... We gaan even naar het einde blokje toe.

[1:41:35] En dan gaat de heer Paternotte, als ik het goed begrijp, straks een vraag stellen over uw antwoorden op Oekraïne in dit blokje.

[1:41:43] Oké, voorzitter.

[1:41:44] U bent de baas hier.

[1:41:45] De heer Ram vroeg met geleidelijke integratie of we dan richting een point of no return richting het EU-lidmaatschap zouden gaan.

[1:41:57] En verdragen over kritieke grondstoffen wil hij graag los sluiten.

[1:42:04] Het kabinet erkent het EU-perspectief van alle kandidaat-lidstaten.

[1:42:09] En het kabinet vindt en blijft vinden dat stappen in het uitbreidingsproces gebaseerd moeten zijn op merites.

[1:42:16] Het kabinet blijft zeer kritisch op EU-uitbreiding en houdt streng vast aan de eisen voor het lidmaatschap van de EU, inclusief de Kopenhagen-criteria.

[1:42:25] Er worden geen concessies gedaan aan deze criteria en er bestaan geen shortcuts, zeg ik tegen de heer Raam.

[1:42:32] Geleidelijke integratie leidt niet tot voorsorteren in het proces van toetredingsonderhandelingen.

[1:42:39] Net zoals geleidelijke integratie het EU-toetredingstraject niet vervangt.

[1:42:44] Maar er kan natuurlijk een wederzijds belang zijn tot nadere bilaterale afspraken op het economische terrein, bilateraal of tussen de EU en de landen.

[1:42:52] En als er economische redenen zijn, dan kunnen we wel in die afspraken meegaan uiteindelijk.

[1:42:58] Maar dat leidt niet tot verdere toetreding.

[1:43:05] De heer Ram vroeg verder ook, waarom zouden we nu al onze markt openstellen als we niet weten of die landen toetreden?

[1:43:18] Het kabinet vindt dat de stappen richting dat uitbreidingsproces gebaseerd moeten zijn op de meritus, op de Kopenhagen criteria.

[1:43:25] Daar houden we streng aan vast.

[1:43:28] Maar als er een wederzijds belang is, dat is volgens mij dezelfde vraag hoor.

[1:43:35] Twee verschillende vragen met hetzelfde antwoord.

[1:43:37] Als er een wederzijds belang is, tot nauwere afspraken op economisch terrein zullen we dat doen.

[1:43:41] Maar dat leidt niet tot versnelde toetreding.

[1:43:45] De heer Seder vroeg over grondstoffen.

[1:43:49] De EU zet in op de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen met de Critical Role Materials Act.

[1:43:55] Ik zie dat de heer Seder er niet is, maar ik hoop dat hij wel meeluistert.

[1:43:59] Deze zet onder meer in op opbouw van mijnbouw en raffinage binnen Europa...

[1:44:04] ...partnerschappen met derde landen en circulariteit.

[1:44:07] En de benchmark van die Critical Role Materials Act is om 10% van de Europese kritieke grondstoffenconsumptie... ...in de EU te winnen en 40% in Europa te raffineren.

[1:44:19] En diversificatie is een belangrijke pijler van het Europees grondstoffenbeleid.

[1:44:23] Door meer toeleveranciers te hebben van kritieke grondstoffen vergroten we de leveringszekerheid...

[1:44:28] En in dit kader heeft de EU 14 grondstoffenpartnerschappen gesloten, waaronder met de kandidaat lidstaten Oekraïne en Servië.

[1:44:37] En Servië is bijvoorbeeld van belang voor lithium.

[1:44:44] De heer Ram wilde dan weten of we niet bilateraal handelsverdragen met kandidaat-lidstaten konden afsluiten voor bijvoorbeeld die kritieke grondstoffen.

[1:44:54] Nou, dat heb ik eigenlijk net beantwoord ook in de vraag op de heer Seder.

[1:44:57] Diversificatie is belangrijk en daarom zetten we wel in op grondstoffenpartnerschappen.

[1:45:05] Voorzitter, dit was het blokje kandidaat-lidstaten.

[1:45:09] Dank u wel.

[1:45:10] Meneer Paternotte, u wilde een vraag stellen.

[1:45:13] Ja, klopt.

[1:45:13] Ik ga daarvoor even terug naar het subblokje Oekraïne.

[1:45:16] Met dank aan de minister voor de positieve reacties op de vraag die ik stelde.

[1:45:21] Als ik het goed begrijp, betekent dit dat Nederland zal stemmen voor verlenging van de autonome handelsafspraken met Oekraïne.

[1:45:27] Dat is vraag 1.

[1:45:28] En de tweede vraag over de digitale handelsmissie, dat het een van de instrumenten kan zijn.

[1:45:33] Kan de minister ons daar binnenkort iets over laten weten of dat gaat gebeuren?

[1:45:35] Ik probeer er een toezegging van te maken.

[1:45:37] Meneer minister Klever.

[1:45:42] Ja, voorzitter.

[1:45:43] Er wordt nu gekeken inderdaad naar de verlenging van die autonome handelsmaatregelen.

[1:45:48] Ik moet toch eerst even kijken wat er dan voor ligt voordat we kunnen zeggen of we daar mee instemmen of niet.

[1:45:53] Dus dat kan ik u niet toezeggen.

[1:45:55] We staan er wel positief tegenover.

[1:45:57] Maar we moeten echt even kijken naar de inhoud.

[1:45:59] En zodra dat er ligt zal uw Kamer ook geïnformeerd worden.

[1:46:04] En zoals u weet hebben we een Oekraïne-gesant.

[1:46:05] Die staat ook in nauw contact met het bedrijfsleven in Nederland.

[1:46:09] Die probeert het bedrijfsleven ook te interesseren voor handel met Oekraïne.

[1:46:15] Op dit moment is het zo dat de bedrijven dat wel willen.

[1:46:20] Maar die wachten ook wel heel eventjes af wat nu de ontwikkelingen zijn in Oekraïne.

[1:46:26] Dus het is nu nog iets te vroeg om daar al een handelsmissie aan te koppelen.

[1:46:31] Of een digitale handelsmissie.

[1:46:33] Maar zodra dat opportun is, dan is dat zeker een van de opties.

[1:46:41] Meneer Ram.

[1:46:43] Ja, dank u wel voorzitter.

[1:46:43] Een verduidelijkende vraag aan de minister.

[1:46:46] Het gaat even over de uitbreiding van de interne markt naar kandidaat lidstaten.

[1:46:53] Stel nou dat een kandidaat lidstaat volledig toegang heeft gekregen tot de interne markt, maar nog geen lid is.

[1:47:01] Vervolgens...

[1:47:04] wordt een lidmaatschap toch om wat voor een reden ook, geopolitiek, afgewezen.

[1:47:09] Wat gebeurt er dan met dat land?

[1:47:11] Krijgt het dan met geen meer toegang meer tot die interne markt?

[1:47:16] De tweede vraag is, hoe worden deze maatregelen... Ik regel dit wel, ik reken dit als twee vragen dan.

[1:47:23] Ja, zeker.

[1:47:24] Net zoals bij meneer Paternotte.

[1:47:25] Daar heeft u gelijk in.

[1:47:33] Wacht even op de bel.

[1:47:35] De tweede vraag is van hoe krijgen deze afspraken dan vorm?

[1:47:40] Zijn het dan ook weer verdragen die met deze lidstaten worden afgesloten?

[1:47:45] Zijn het dan verschillende verdragen?

[1:47:47] Misschien kunt u daar iets meer helderheid over geven.

[1:47:51] Minister Klever.

[1:47:53] Ja, voorzitter.

[1:47:54] Het hele proces van toetreding, dat is echt een heel apart proces.

[1:47:57] Dat staat echt los van verdragen met betrekking tot bijvoorbeeld kritische grondstoffen.

[1:48:03] Dat zijn twee aparte trajecten.

[1:48:05] Als het ene niet doorgaat, dan betekent het niet dat het ander dan in één keer... dat er dan iets anders mee gebeurt.

[1:48:11] Dus dat zijn twee losstaande trajecten.

[1:48:13] Die losse verdragen hebben verder geen invloed op dat hele toetredingstraject...

[1:48:20] De heer Ram vraagt ook in welke vorm dat dan gaat.

[1:48:22] Dat gaat dan in de vorm van een verdrag.

[1:48:24] Als we bijvoorbeeld met Servië afspreken dat we iets op lithium doen.

[1:48:35] Als u deze kort had rekenen en ik hem niet mee.

[1:48:37] Nou dit is niet wat ik gevraagd heb.

[1:48:39] De vraag is van als de interne markt.

[1:48:42] Als zo'n kandidaat lid staat.

[1:48:44] De facto lid is van de interne markt.

[1:48:46] Maar nog niet toe te is getreden.

[1:48:48] Maar.

[1:48:49] Vervolgens wordt de aanvraag tot lidmaatschap afgewezen.

[1:48:54] Wat gebeurt er dan met z'n land?

[1:48:55] En het tweede is, hoe zijn deze afspraken, worden deze vormgegeven met zo'n kandidaat lidstaat?

[1:49:03] Ja, misschien was het niet helemaal... Als de toetreding niet doorgaat, maar we hebben wel bijvoorbeeld een handelsverdrag, dan blijft het handelsverdrag gewoon staan.

[1:49:15] Sorry, maar nu ga ik hem wel weer rekenen.

[1:49:18] Dat is de laatste interruptie.

[1:49:19] Ik krijg geen antwoord op mijn vraag.

[1:49:24] Zo'n kandidaat lidstaat krijgt toegang tot de interne markt.

[1:49:30] Is dat dan een handelsverdrag?

[1:49:34] Ja, als we inderdaad handelsafspraken maken met een kandidaat, dan is dat een handelsverdrag.

[1:49:41] Ja, dat klopt.

[1:49:42] En dat handelsverdrag blijft staan, ook als een toetreding bijvoorbeeld, om wat voor reden ook niet door zou gaan, of vertraagd zou worden, of wat dan ook.

[1:49:48] Ik hoop dat dat zo duidelijk is.

[1:49:52] Ik zie geen verdere interrupties op dit blok met subblokjes.

[1:49:56] Dan begrijp ik dat we nu overgaan naar de Mercosur.

[1:50:10] Ja, blokje 3, Mercosur.

[1:50:13] Op 6 december zijn de onderhandelingen over een EU-Mercosur-akkoord inhoudelijk afgerond.

[1:50:19] Besluitvorming is echter nog niet aan de orde, zeg ik ook hier in dit verband weer.

[1:50:26] Dat vindt mogelijk na de zomer plaats.

[1:50:29] En er gebeurt niets met het akkoord voordat de Raad hierover een besluit heeft genomen.

[1:50:35] En uw Kamer heeft met de motie Teunissen een heel duidelijk signaal afgegeven dat Nederland...

[1:50:40] tegen een EU Mercosur-akkoord moet zijn.

[1:50:44] En naar aanleiding van deze motie communiceert het kabinet het afwijzende standpunt van uw Kamer in Brussel.

[1:50:50] Dat heb ik bij de vorige handelsraad gedaan en dat heeft de minister-president ook in de Europese Raad van afgelopen december gedaan.

[1:50:58] En daarmee is het in Brussel duidelijk dat de Nederlandse steun voor het akkoord geen gegeven is.

[1:51:05] In het voorjaar ontvangt uw Kamer een kabinetsappreciatie van het akkoord.

[1:51:12] En het lid Kostiets vraagt waarom het allemaal zo lang moet duren, die kabinetsappreciatie.

[1:51:21] Zoals eerder toegezegd bevat die kabinetsappreciatie alle voor- en nadelen.

[1:51:26] En momenteel zijn nog niet alle teksten openbaar.

[1:51:29] We hebben alle conceptteksten van het onderhandelaarsakkoord nodig voor een volledige appreciatie.

[1:51:36] Het kabinet gaat vanzelfsprekend met uw Kamer in gesprek over de appreciatie voordat besluitvorming in de Raad aan de orde is.

[1:51:43] Pas daarna neemt het kabinet een formeel standpunt in.

[1:51:51] De heer Seder benadrukt dat we het in de huidige vorm niet mogen accorderen.

[1:51:59] Nogmaals, de commissie heeft nog geen voorstel gedaan... over de vorm en de aard van het akkoord.

[1:52:04] In alle gevallen geldt dat een positief besluit van de Raad... en goedkeuring door het Europese parlement nodig is...

[1:52:10] voordat het akkoord in werking kan treden.

[1:52:13] En Nederland zit in de Raad en heeft dus ook een stem hierin.

[1:52:16] En uw Kamer wordt hoe dan ook, zoals altijd, betrokken... bij de Nederlandse standpuntbepaling in de Raad over het akkoord... zowel inhoudelijk als over de vorm.

[1:52:30] Dan het lid Kostic had nog drie vragen.

[1:52:34] Wat doet de minister precies om te voorkomen dat de commissie de nationale parlementen buitenspel zet?

[1:52:41] Wat doet de minister om te voorkomen dat het voorlopig in werking treedt?

[1:52:46] En welke contacten heeft de minister met andere EU-lidstaten over Mercosur?

[1:52:51] En wat gaat de minister doen om het verdrag af te brengen?

[1:52:53] tegen te houden.

[1:52:54] De commissie heeft nog geen voorstel gedaan over de vorm en de aard van het akkoord.

[1:52:59] En dus zoals ik net ook al zei, geldt dat een positief besluit van de Raad en goedkeuring door het Europese parlement nodig is voordat het akkoord in werking kan treden.

[1:53:13] Uw Kamer wordt altijd betrokken bij de standpuntbepaling.

[1:53:15] Uw Kamer staat dus in geen geval buitenspel, want dit kabinet gaat met u in debat na ontvangst van de appreciatie die ik in het voorjaar naar uw Kamer zal sturen.

[1:53:25] Het kabinet communiceert het afwijzende standpunt in Brussel en in contact met andere individuele lidstaten, zowel met voor- als tegenstanders van het akkoord.

[1:53:35] Het is echt glashelder in Brussel dat de Nederlandse steun voor het akkoord geen gegeven is.

[1:53:43] De heer Ram vraagt of het niet mogelijk is om een opt-out van EU-handelsverdragen te verkrijgen.

[1:53:49] Nou, in de EU-verdragen is vastgelegd dat handelspolitiek een exclusieve EU-competentie is.

[1:53:55] Ook is vastgelegd in de EU-verdragen dat internationale overeenkomsten van de EU bindend zijn voor de lidstaten.

[1:54:03] Uitzonderingen daarop bestaan alleen voor lidstaten die in de oprichtingsfase al een opt-out hebben bepaald op dat beleidsterrein...

[1:54:10] En voor een Nederlandse opt-out zou een EU-verdragswijziging nodig zijn.

[1:54:18] Dus het bilateraal afsluiten van handelsakkoorden kan alleen als we uit de EU treden.

[1:54:25] Dat is op dit moment niet aan de orde.

[1:54:30] Dat zou ook betekenen dat Nederland weer een douanengrens zou moeten installeren met andere EU-landen.

[1:54:35] Waaronder onze allerbelangrijkste handelspartners Duitsland en België.

[1:54:42] De heer Paternotte vraagt, waarom is het kabinet vaag over Mercosur?

[1:54:47] Steun dat verdrag, Nederland erop een, niet de Amerikaan of de Chinees, even kort samengevat.

[1:54:53] De grondhouding van het kabinet ten aanzien van handelsakkoorden is in het algemeen positief.

[1:55:00] Voor het EU-Mercosur-verdrag ligt de zaak natuurlijk wat anders, vanwege de motie Teunissen, waarmee een duidelijk signaal is afgegeven dat Nederland...

[1:55:08] tegen het verdrag moet zijn.

[1:55:10] En de zorgen die aan die moties en grondslag liggen... neemt het kabinet serieus.

[1:55:15] Maar nogmaals, in het voorjaar komt er een kabinetsappreciatie... waarin alle voor- en nadelen worden meegewogen.

[1:55:21] En dan kan het kabinet ook inhoudelijk daarover met uw kamer in debat treden.

[1:55:32] Het lid Kostits vraagt iets over de duurzaamheidsafspraken.

[1:55:36] Die stellen weinig voor.

[1:55:37] Die voegen niks toe.

[1:55:39] Of ik dat erken.

[1:55:42] De duurzaamheidsafspraken in het EU-Mercosur-akkoord zijn bindend volgens de regels van het internationaal verdragsrecht.

[1:55:49] Dus het idee dat die duurzaamheidsafspraken niet juridisch bindend zijn, klopt niet.

[1:55:54] Het handelsakkoord bevestigt verplichtingen onder internationale akkoorden.

[1:55:59] En stelt verdragspartijen in de mogelijkheid elkaar onder het akkoord aan te spreken op de verplichtingen.

[1:56:04] En daarnaast is ook het klimaatakkoord van Parijs toegevoegd als essentieel element van dit akkoord.

[1:56:12] Dan vroeg Titkostic nog over het rebalancingmechanisme.

[1:56:17] Of dat de Europese ontbossingsrichtlijn kan ondermijnen.

[1:56:23] Het is wel belangrijk om te benadrukken dat het rebalancingmechanisme twee kanten op werkt.

[1:56:28] Dus niet alleen bedoeld voor de Mercosur-landen, maar ook voor deze kant.

[1:56:32] Het rebalancing mechanism voegt de mogelijkheid toe om via geschillenbeslechting een oplossing te vinden voor wanneer bepaalde maatregelen van een verdragspartij de voordelen onder het handelsakkoord wegnemen of flink beperken.

[1:56:46] Deze afspraken doen niets af aan de nationale beleidsruimte die verdragspartijen behouden onder een handelsakkoord en die in dit akkoord ook expliciet herbevestigd worden.

[1:56:56] Dus met andere woorden, er is geen risico dat via dit verdrag de EU-ontbossingsverordening of andere EU-wetgeving kan worden ondermijnd.

[1:57:04] Europa blijft baas in eigen huis.

[1:57:07] En in de kabinetsappreciatie zal ik hier ook nader op ingaan.

[1:57:17] De heer Ram zegt dat Mercosur een bedreiging is voor de landbouwsector.

[1:57:23] Hoe waarborgt de minister dat Nederlandse boeren niet worden weggeconcordeerd door oneerlijke voorwaarden?

[1:57:30] De concurrentiepositie van ondernemers wordt door veel verschillende factoren bepaald.

[1:57:34] Productiestandaarden zijn een van die factoren.

[1:57:38] Productiestandaarden gaan over de wet- en regelgeving van het land waar het product wordt gemaakt...

[1:57:45] bijvoorbeeld ook de hoogte van het arbeidsloon... die zijn in ieder land anders, maar niet per se slechter.

[1:57:53] Oorzaken zijn verschillen in landbouw, kundige, klimatologische... milieukundige, maatschappelijke en geografische omstandigheden.

[1:58:02] En Nederlandse producenten concurreren soms met geïmporteerde producten... die dus niet op dezelfde wijze geproduceerd zijn.

[1:58:09] Dat kan het geval zijn met of zonder een handelsakkoord...

[1:58:13] En om de Nederlandse en de EU-producenten te beschermen zijn in het akkoord afspraken opgenomen over de bescherming van Europese gevoelige sectoren, zoals de landbouw.

[1:58:29] Het lid Kostits vraagt nog over MKZ en over het gesleept met dieren.

[1:58:37] Of dat geen gevaar voor de volksgezondheid kan zijn.

[1:58:40] In de EU is er een strenge regelgeving om te voorkomen dat ziektekiemen...

[1:58:44] ...zich verspreiden ten gevolge van handel... ...in dierlijke producten en in dieren.

[1:58:50] Zieke dieren mogen niet geëxporteerd worden.

[1:58:52] De gezondheidsstatus van de veestapel in de EU is hoog.

[1:58:57] Tegelijkertijd is het ook niet zomaar mogelijk... ...om de handel van gezonde dieren te verbieden.

[1:59:02] En Nederland zet zich in voor een einde aan lange afstandstransporten... ...van levende dieren over land en zee naar derde landen.

[1:59:08] En momenteel wordt daarover in de Raad gesproken... ...bij het voorstel Herziening Verordening Dierenwelzijn...

[1:59:14] tijdens transport.

[1:59:17] Overigens ligt de verantwoordelijkheid voor de herziening van die verordening bij de minister van LVVN.

[1:59:26] Dan de heer Ram.

[1:59:33] Ja, deze heb ik al gehad.

[1:59:34] Het zit er dubbel in.

[1:59:40] Het wordt wel een beetje licht aan de overkant.

[1:59:43] Misschien goed om even te benoemen.

[1:59:44] Er zijn een aantal twee-minuten-debatten gepland.

[1:59:46] En collega's Seder en Paternotten moeten daarbij zijn.

[1:59:52] Oké, dan ga ik ervan uit dat hun beleidsmedewerker meeleest met de beantwoording.

[1:59:57] De heer Sede vroeg namelijk naar de toon van de minister tijdens de informele handelsraad.

[2:00:07] Momenteel communiceert Nederland het afwijzende standpunt van de Kamer in Brussel... en staat in nauw contact met individuele lidstaten.

[2:00:15] Daarmee is duidelijk dat de steun voor het akkoord geen gegeven is...

[2:00:19] De effecten van het EU-Mercosur-akkoord zijn in kaart gebracht in de duurzaamheidseffectenbeoordeling, die in opdracht van de commissie is uitgevoerd.

[2:00:28] En binnenkort wordt het geactualiseerde onderzoek naar de effecten van het akkoord op de Nederlandse economie en specifiek op de landbouwsector gepubliceerd, ook conform de motie Cumminga.

[2:00:42] Dat was Mercosur, voorzitter.

[2:00:45] Ik heb twee handen omhoog gestaan, te beginnen met lid Kostic en ik heb ook mevrouw Kaminga.

[2:00:53] Ik zie nu ook mevrouw de Kort.

[2:00:58] Ja, voorzitter.

[2:01:01] Er is een duidelijke motie die het kabinet aan het werk zet.

[2:01:04] En ik hoor de minister zeggen dat niet alle stukken openbaar zijn.

[2:01:09] Maar het Anderste Akkoord is openbaar, behalve de politiek-strategische stukken.

[2:01:14] En het gaat eigenlijk om het stuk van een handel dat nu openbaar is.

[2:01:18] Ik hoor ook de minister allerlei meningen over het handelsakkoord al verkondigen.

[2:01:22] Dus ik begrijp niet zo goed waarom zij nog geen mening daarover kan geven.

[2:01:26] Dus ik verzoek nogmaals de minister, ik vraag haar om de motie uit te voeren op twee punten.

[2:01:33] Ten eerste een kabinetspositie in te nemen in februari.

[2:01:38] Dat is echt mijn dringende verzoek.

[2:01:40] Ik hoop niet dat daar weer een motie voor nodig is.

[2:01:43] En ten tweede, alvast ook, zoals motie gebiedt, aan de slag te gaan met het zoeken van andere landen die ook tegen de Mercosur-verdrag staan.

[2:01:52] Dat staat gewoon klip en klaar in de motie.

[2:01:54] Is de minister daartoe bereid?

[2:01:58] Minister Klever.

[2:02:01] Voorzitter, het kabinet communiceert het afwijzende standpunt van de Kamer in Brussel.

[2:02:08] Dat heb ik zelf gedaan, dat doet de minister-president in de Raad.

[2:02:12] Daarnaast hebben wij ook contact met individuele lidstaten, waarbij wij ook het standpunt van het parlement communiceren, het afwijzende standpunt van het parlement.

[2:02:26] Dus dat is heel duidelijk binnen de EU.

[2:02:28] En het is ook heel duidelijk binnen de EU dat de Nederlandse steun geen gegeven is.

[2:02:36] Verder is het zo, u vraagt waarom komt er nog geen kabinetsappreciatie, want het handelsakkoord is openbaar.

[2:02:43] Dat klopt.

[2:02:45] Wat nog niet afgerond is, is het onderzoek van bijvoorbeeld de Universiteit van Wageningen.

[2:02:50] Een aantal jaar geleden is daar onderzoek naar gedaan, naar de effecten van het Mercosur-akkoord.

[2:02:55] Maar Nederland is natuurlijk veranderd in de tussentijd.

[2:02:59] Dus dat onderzoek wordt geüpdate.

[2:03:01] Ik had gehoopt het nu al te hebben.

[2:03:03] Naar verwachting komt dat ergens in februari.

[2:03:06] Ik vind het ook belangrijk om die onderzoeken ook mee te nemen.

[2:03:10] En verder zijn ook de politieke teksten nog niet openbaar.

[2:03:14] Die worden nu vertaald.

[2:03:15] En ik vind het belangrijk om met een kabinetsappreciatie te komen op het moment dat er gewoon een heel volledig beeld is, zodat het kabinet de Kamer ook op een volledige manier kan informeren.

[2:03:27] En dan kunnen we daarna kunnen we met elkaar in debat gaan daarover.

[2:03:31] Liet Kostic.

[2:03:33] Ja, voorzitter.

[2:03:33] Nu krijg ik toch een ander verhaal dat we blijkbaar op het onderzoek van Wageningen wachten.

[2:03:39] Dat lijkt me toch echt niet de bedoeling.

[2:03:40] De Kamer heeft zich meermaals uitgesproken.

[2:03:42] En het laatste uitspraak is een motie... die het kabinet verzoekt de Europese Commissie... en de Europese Raad te laten weten... dat Nederland het EU-merkhoofdstuurverdrag... niet zal ondertekenen.

[2:03:54] En dat is het tweede verzoek... samen met Frankrijk en andere tegenstanders op te trekken... om te voorkomen dat het EU-merkhoofdstuurverdrag... wordt goedgekeurd.

[2:04:01] Het is dus niet alleen maar communiceren... dat deze Kamer dat niet wil... maar gewoon actief...

[2:04:07] ...als kabinet communiceren dat het kabinet het niet wil... ...en ten tweede ook actief nu al aan de slag gaan... ...met een meerderheid zoeken... ...of met de coalitie zoeken tegen het Mercosur-verdrag.

[2:04:20] En daarom vraag ik, nogmaals...

[2:04:22] Het kabinet kan van alles vinden, maar er ligt gewoon een duidelijke opdracht van de Kamer dat ze het gewoon moeten uitvoeren.

[2:04:28] Daarom vraag ik om dat in februari definitief te bevestigen en daarin te laten weten dat dat inderdaad het kabinets standpunt is en hoe ze vervolgens aan de slag gaan met andere landen optrekken.

[2:04:44] Ja, voorzitter.

[2:04:45] Misschien even een misverstand uit de weg helpen.

[2:04:50] Het is niet zo dat het kabinet nou alleen op het onderzoek van Wageningen wacht.

[2:04:55] Ja, dat willen we ook meenemen in appreciatie.

[2:04:57] Maar het is ook zo dat niet alle teksten openbaar zijn.

[2:04:59] Dus het kabinet kan geen appreciatie geven van een half akkoord waarvan maar de helft openbaar is.

[2:05:05] En de afspraken in het akkoord raken ook aan verschillende terreinen.

[2:05:09] Veiligheid, migratie, bescherming van de Europese markt.

[2:05:12] En ik hecht eraan om als kabinet een volledige appreciatie naar de Kamer te sturen.

[2:05:18] Op basis van alle teksten waarbij we ook het onderzoek meenemen wat het Wageningen Universiteit op dit moment aan het doen is.

[2:05:27] Dus de appreciatie komt zodra we alle informatie hebben.

[2:05:32] Dan komt het zo snel mogelijk naar uw Kamer.

[2:05:34] Kunnen we daarover in debat gaan.

[2:05:36] En voor wat betreft die motie.

[2:05:37] Het kabinet draagt ook uit wat het standpunt is van Nederland.

[2:05:42] Dat het parlement in meerderheid tegen het akkoord is.

[2:05:47] Wij spreken ook met partners daarover.

[2:05:49] Het is heel erg duidelijk.

[2:05:52] Maar het is ook nog niet zo dat er al besluitvorming aan de orde is.

[2:05:56] Die besluitvorming is waarschijnlijk aan het eind van de zomer pas aan de orde.

[2:06:00] Dus we hebben nog ruim genoeg de tijd om met een appreciatie naar uw Kamer te komen... en daar uitgebreid met uw Kamer over te spreken.

[2:06:08] Laatste interruptie, liet Kostitsch.

[2:06:09] Ja, ten slotte, het is behoorlijk frustrerend.

[2:06:11] Want dit laat maar weer zien dat dit kabinet...

[2:06:16] De motie van de Kamer gewoon negeert.

[2:06:18] Er zijn allemaal woorden eromheen, maar er wordt gewoon een motie genegeerd.

[2:06:20] Er wordt vervolgd.

[2:06:22] Dan een laatste vraag.

[2:06:23] Klopt het dat arbiters achter gesloten deuren kunnen besluiten of kunnen wegen of onze wetten nadelig zijn voor een Mercosur-land als Brazilië?

[2:06:35] Klopt dat dat kan gebeuren onder het Mercosur-verdrag?

[2:06:39] Minister Klever.

[2:06:47] Voorzitter, deze hele specifieke vraag kom ik even in tweede termijn op terug.

[2:06:52] Het staat genoteerd.

[2:06:55] Mevrouw Kaminga.

[2:06:57] Dank u wel, voorzitter.

[2:06:58] Laat ik dan ook meteen maar zeggen dat er ook nog een motie Paternotte-Kaminga is.

[2:07:02] Of Kaminga-Paternotte, dat weet ik niet helemaal zeker.

[2:07:04] Hou me ten goede waarin we juist zeggen dat we handelsakkoorden op zomeritisch moeten beoordelen.

[2:07:10] Dus ik vind het verstandig.

[2:07:11] Dat het doen dat verdient volgens mij ons bedrijfsleven.

[2:07:14] Maar ook de Nederlanders.

[2:07:15] Dat het kabinet gewoon als het verdrag er is.

[2:07:17] Vertaald is.

[2:07:18] We het gewoon beoordelen.

[2:07:19] Dat we dan met elkaar het debat hebben.

[2:07:20] Hoe verder.

[2:07:22] Maar in die brief die toegezegd is.

[2:07:23] Ik zou dan willen vragen of de minister kan toezeggen.

[2:07:27] Of ze ook het krachtenveld in mee wil nemen.

[2:07:29] Van alle gesprekken die nu is.

[2:07:30] En als ze daar nu al iets over kan zeggen.

[2:07:32] Hou ik me ook aanbevolen.

[2:07:33] Want het is natuurlijk ook relevant te weten.

[2:07:34] Welke landen voor of tegen.

[2:07:36] Waar de bezwaren dan zitten.

[2:07:38] Zodat we dat ook kunnen betrekken bij onze gedachtenvorming.

[2:07:41] Minister Klever.

[2:07:44] Ja, voorzitter.

[2:07:45] Mevrouw Kaminga vraagt of ik in een brief het krachtenveld kan meenemen naar de Kamer binnen de EU.

[2:07:50] Ja, dat kan ik absoluut doen.

[2:07:52] Dat kan ik u toezeggen.

[2:07:56] Nee, sorry.

[2:07:57] Mevrouw de Korte.

[2:07:59] U heeft drie interrupties gehad.

[2:08:02] Nee, mevrouw de Korte.

[2:08:05] Dank u wel, voorzitter.

[2:08:06] Ja, ik wil toch ook wel even verder met u spreken over het Mercosur-verdrag en hoe u erin staat samen met andere landen.

[2:08:13] Want er is inderdaad niet zoveel toelichting gegeven naar mevrouw Kostits.

[2:08:18] En we zijn er zelf ook wel heel erg benieuwd naar.

[2:08:21] Want er staan duidelijke overwegingen in die motie.

[2:08:24] En het gaat vooral over de landbouw waar geen gelijk speelveld is.

[2:08:30] Er zijn in de Mercosur-landen lagere standaarden.

[2:08:33] Zo staat het beschreven.

[2:08:34] Onder andere dierenwelzijn, mestbeleid en gewasbescherming.

[2:08:40] Neemt u nu andere landen daarin ook mee?

[2:08:43] Dat zijn eigenlijk wel twee vragen, denk ik.

[2:08:46] Maar goed.

[2:08:47] Dat was kort.

[2:08:47] Ik renk dat als één.

[2:08:48] Minister Klever.

[2:08:51] Even kijken of ik de vraag goed begrepen heb.

[2:08:54] Mevrouw de Korte vraagt naar de landbouwdeel van het Mercosuurverdrag en of ik de andere landen daarin meeneem.

[2:09:03] Begrijp ik dat goed?

[2:09:05] Het staat in de overwegingen van de motie, dus dat is een van de belangrijkste aspecten die spelen bij deze motie.

[2:09:11] En we zijn heel erg benieuwd hoe andere landen daarin meeneemt met de argumentering die wij hier hebben.

[2:09:17] Minister Klever.

[2:09:18] Ja, oké.

[2:09:18] Nee, dan heb ik het duidelijk.

[2:09:21] Dus eigenlijk vraagt mevrouw de Kort hetzelfde wat mevrouw Kostiets net vroeg.

[2:09:27] Ja, we dragen het standpunt uit binnen de EU.

[2:09:29] En ja, we spreken inhoudelijk ook over landbouw met de andere EU-landen.

[2:09:35] Nu is het wel zo dat er zijn al...

[2:09:39] ...een aantal mitigerende maatregelen in het akkoord gekomen voor de landbouwsector.

[2:09:43] Zoals bijvoorbeeld quota voor gevoelige landbouwproducten.

[2:09:47] De mogelijkheid om maatregelen te treffen als er bijvoorbeeld een plotselinge toename is... ...van een bepaald product op de Europese markt.

[2:09:56] Dus er is zeker aandacht voor dat landbouwonderdeel.

[2:10:01] Van het Mercosuurverdrag.

[2:10:02] Daar spreek ik ook over.

[2:10:04] En die zorgen neem ik ook mee.

[2:10:05] Ik neem even de rol van voorzitter.

[2:10:08] De vraag is heel duidelijk.

[2:10:11] Hoe u dat met andere lidstaten bespreekt.

[2:10:14] Ik doe het even zo.

[2:10:20] Voorzitter, dat doe ik aan marge van de raad, spreek ik met mijn collega's.

[2:10:26] Maar ook bij andere gelegenheden kom ik collega's tegen en heb ik bilaterale contacten met ze.

[2:10:32] En ze spreken over de zorgen van het Nederlandse parlement, maar ook van de Nederlandse landbouwsector.

[2:10:38] Specifiek ook op dat landbouwonderdeel van het Mercosur-verdrag.

[2:10:44] Mevrouw de Korte.

[2:10:46] Ja, voorzitter, het is nu iets duidelijker, want het blijft wat algemeen, wat u zegt en hoe u erin staat.

[2:10:54] Ik neem echt aan dat u deze overwegingen duidelijk meeneemt en kijkt wat er nog in mogelijk is.

[2:11:00] Dus mijn vraag is ook, zijn er nog aspecten daarin mogelijk om in overleg met de EU-partners naar voren te brengen in het Mercosur-verdrag?

[2:11:11] Ik geef zo het woord, mag ik mijn collega's...

[2:11:16] Ik ga in ram verzoeken om misschien iets of nog zachter te praten.

[2:11:19] Maar we hebben er echt best wel last van.

[2:11:22] Dus graag daar even wat minder op.

[2:11:25] Dus ik voel me een beetje schoon.

[2:11:27] Maar misschien moet ik dat maar worden.

[2:11:28] Minister Klever.

[2:11:30] Ja, voorzitter.

[2:11:31] Het verdrag op het gebied van de handel, de handelsteksten, die teksten liggen vast.

[2:11:35] Daar kan niet meer aan getoond worden.

[2:11:39] Maar er zijn natuurlijk ook nog een aantal teksten die zijn nog niet openbaar.

[2:11:44] Daar wachten we nog op.

[2:11:45] En dan komt er een integrale appreciatie waarin het kabinet ook ingaat op de zorgen die mevrouw de Korte hier naar voren brengt.

[2:11:56] Ja, het is uw laatste.

[2:11:58] Ja, ik constateer dat u dus geen enkele invloed meer heeft in deze verdragen.

[2:12:03] Dat is natuurlijk ontzettend jammer, omdat we een duidelijke boodschap hebben meegekregen.

[2:12:09] Betekent dat dat u dat ook duidelijk aangeeft bij de partners?

[2:12:14] En ja, of u dan, en het is misschien een beetje dezelfde vraag als mevrouw Kostic, maar de antwoorden waren niet zo duidelijk.

[2:12:23] Dus of u andere landen hierin ook

[2:12:26] meeneemt in dit standpunt.

[2:12:41] Ja, voorzitter, nogmaals, ik spreek met andere landen, met diverse andere landen.

[2:12:45] Het is ook duidelijk wel bijvoorbeeld Frankrijk een groot tegenstander is van Mercosur.

[2:12:49] Dus absoluut spreek ik in de Raad, spreek ik het uit.

[2:12:56] Aan marge van de Raad, in bilaterale gesprekken spreek ik dat uit, in andere bilaterale gesprekken spreek ik dat uit.

[2:13:01] Dus het is echt wel heel duidelijk.

[2:13:03] Maar nogmaals, de volledige appreciatie van het kabinet, die komt naar uw kamer.

[2:13:08] Daar ga ik ook in op uw zorgen.

[2:13:10] Daar hebben we dan ook wat meer informatie, ook van onderzoek, wat het echt specifiek betekent.

[2:13:16] Dan kunnen we veel beter het inhoudelijke debat hier voeren met elkaar.

[2:13:20] Dank u wel.

[2:13:21] Welkom terug, meneer Paternotte.

[2:13:22] U wilde een vraag stellen aan de minister.

[2:13:25] Ja, voorzitter, dank u wel.

[2:13:26] Een beetje de andere kant op.

[2:13:28] Want ja, ik hoor dus dat de minister in de Europese Rade tegen in feite alle andere lidstaten zegt... ...nou, het Nederlands parlement is er negatief over.

[2:13:35] Ik vraag me af waarom dat nou de aanpak is.

[2:13:37] Want bij het CETA-verdrag zijn er ook in de slotkamer moties aangenomen die zeiden... ...we willen dat verdrag niet.

[2:13:42] Maar uiteindelijk hebben de Tweede en Eerste Kamer daar gewoon mee ingestemd.

[2:13:44] Het kabinet heeft steeds gezegd, ja, wij denken dat dit verdrag voor Nederland goed is.

[2:13:48] En we willen het graag aan de Kamer verdedigen zodra we het voorleggen.

[2:13:51] Dat was ook in feite de boodschap in de Europese Rade.

[2:13:54] Dus...

[2:13:54] Ja, dat deed mevrouw Ploumen, dat deed mevrouw Kaag, dat deed mevrouw Schijnemagers.

[2:13:57] Waarom is er nu zo'n totaal andere houding die Nederland aanhent?

[2:14:01] En ik zou de minister dan willen vragen.

[2:14:02] Ja, 300 miljoen euro economische winst.

[2:14:05] Veel exporteurs die ervan kunnen profiteren.

[2:14:06] Wat zegt zij nou tegen die bedrijven en die ondernemers die hier baat bij kunnen hebben?

[2:14:10] Wat is haar boodschap naar hen?

[2:14:12] Ik hoor twee vragen, minister Klever.

[2:14:16] Ja, voorzitter.

[2:14:17] Er ligt een motie die breed is aangenomen...

[2:14:21] met het standpunt van de Kamer dat wij tegen een verdrag moeten zijn.

[2:14:26] Ik communiceer binnen de Raad, naar de commissie... en naar de bilaterale collega's wat het standpunt is van de Tweede Kamer... dat het moeilijk ligt vanwege ook de landbouwparagraaf.

[2:14:41] Daarmee heb ik nog niks gezegd over het kabinetstandpunt.

[2:14:45] Dat kabinetstandpunt komt op het moment dat alle teksten openbaar zijn...

[2:14:50] Op het moment dat we ook het geüpdate onderzoek van de Wageningen Universiteit er is.

[2:14:58] En dan komt er uw Kamer op en dan kunt u kennis nemen van het kabinetsstandpunt.

[2:15:04] En dan gaan we als Kamer ermee in debat.

[2:15:06] En dan pas neem ik een definitieve positie in binnen de EU.

[2:15:10] Maar wat ik wel doe is opvolging geven aan de motie.

[2:15:13] En communiceren dat het hier in Nederland in het parlement moeilijk ligt, het verdrag.

[2:15:19] Ik zie geen handen meer voor dit blokje, dan gaan we naar de VS. Of tenminste, we gaan praten over de VS. Voorzitter, president Trump is afgelopen maandag, eergisteren, geïnaugureerd en heeft een reeks aankondigingen gedaan over zijn handelsbeleid.

[2:15:48] Kort samengevat heeft hij een algehele herziening van het Amerikaanse handelsbeleid aangekondigd, waarbij zal worden bezien of het huidige Amerikaanse handelsbeleid voldoet.

[2:15:59] Hierbij wordt ook gekeken naar de handelsrelaties met andere landen, in eerste instantie China en de buurlanden Canada en Mexico, maar ook andere handelspartners.

[2:16:09] Ook zal de VS de kansen onderzoeken van nieuwe overeenkomsten met handelspartners.

[2:16:15] Voorzitter, Nederland en de VS zijn belangrijke handelsbestemmingen voor elkaar.

[2:16:19] En de economische relatie creëert veel banen aan beide zijden.

[2:16:25] En ik begrijp dat er veel zorgen zijn over het handelsbeleid van de nieuwe Amerikaanse regering.

[2:16:30] En ik sta in nauw contact met het Nederlandse bedrijfsleven hierover.

[2:16:34] Maar ook binnen Europa en met de Europese partners.

[2:16:39] Dan gaat het over mogelijke tarieven op producten uit Europa, maar ook maatregelen richting Mexico of Canada raken natuurlijk Nederlandse bedrijven.

[2:16:50] En laat ik duidelijk zijn, nieuwe handelsbelemmeringen in de transatlantische relatie, tarieven of anderszins, zijn niet in het Nederlandse belang en naar mijn mening ook niet in het Amerikaanse belang.

[2:17:02] En we zullen vanuit onze handelsbelangen verder bouwen aan de transatlantische handelsrelatie, ook nu met de nieuwe Trump-regering.

[2:17:09] Ik ben dan ook van plan om op korte termijn naar de VS af te reizen om met mijn Amerikaanse counterparts kennis te maken.

[2:17:17] En ook binnen EU-verband zal ik de commissie oproepen de komende tijd werk te maken van de transatlantische handelsrelatie en hierin tijd en energie te investeren.

[2:17:30] En mevrouw de Korte vraagt... Nederland moet zich sterk maken voor de relatie met de VS. Hoe bereidt Nederland zich voor?

[2:17:36] Zijn er scenario's?

[2:17:38] En in algemene zin kan ik zeggen dat we ons voorbereiden... en verschillende mogelijkheden bespreken.

[2:17:45] We zetten in op versterking van de transatlantische relatie.

[2:17:48] Onze economieën zijn sterk verweven, dus daar zouden we allebei van profiteren.

[2:17:53] Daarbij spreek ik onder andere met bedrijven over de consequenties van eventuele handelstarieven en andere maatregelen gericht op de private sector, maar ook met Europese partners en andere betrokkenen.

[2:18:04] En het uitgangspunt blijft, handel en investeringen tussen de EU en de VS zijn gunstig voor bedrijven, zorgen voor banen aan beide kanten van de oceaan.

[2:18:16] Maar gezien het feit dat we nog niet precies weten wat Trump gaat doen, kan ik verder nog niet uitweiden over de verschillende mogelijkheden die we in EU-verband bespreken.

[2:18:26] Maar hoe dan ook is het belangrijk dat we als EU eensgezind onze belangen verdedigen waar en wanneer nodig.

[2:18:33] En dat we dat gefaseerd en evenwichtig doen.

[2:18:37] En dat we blijven streven naar een positief engagement met de VS.

[2:18:48] Mevrouw de Korte vraagt ook hoe Nederland ervoor zorgt dat de EU met één stem spreekt in reactie op de Trump-regering.

[2:18:54] En dat ben ik met u eens.

[2:18:56] Het is van groot belang dat we als EU met één stem spreken.

[2:19:00] De omvang van de EU-economie is gelijkwaardig aan die van de Amerikaanse economie.

[2:19:04] En die EU-marktmacht moeten we op een positieve manier gebruiken en ons niet uit elkaar laten spelen.

[2:19:11] Nederland benoemt daarom het belang van eenheid nadrukkelijk ook in Europees verband.

[2:19:17] Dat hebben we altijd gedaan en dat blijven we nu ook doen.

[2:19:20] Maar dat neemt niet weg dat we ook bilateraal met de VS het gesprek over handel kunnen aangaan.

[2:19:25] Om de EU boodschap kracht bij te zetten, maar ook om de belangen van onze bedrijven te behartigen.

[2:19:29] Goede contacten zijn voor onze bedrijven van groot belang.

[2:19:40] Mevrouw Heers vraagt wat de analyse is van Europese scenario's in voorbereiding op de Raad.

[2:19:46] Welke inzet kiest Nederland en waarom informeert de minister de Kamer hier niet over, desnoods in een technische briefing?

[2:19:54] Zoals gezegd bereiden we ons in EU-verband wel degelijk voor.

[2:19:59] Er wordt gesproken, maar nogmaals, het is onduidelijk wat er gaat gebeuren.

[2:20:05] Wat voor tarieven, welke sectoren, welke producten.

[2:20:12] Daar wordt uiteraard over gesproken.

[2:20:15] Maar wat in ieder geval ook heel belangrijk is, is dat we als EU eensgezind zijn, gefaseerd doen en dat we het positief doen.

[2:20:24] Maar nogmaals, ik kan er niet te veel over uitweiden, omdat we niet weten wat hij gaat doen.

[2:20:28] En in een onderhandeling ga je ook niet vooraf je positie prijsgeven.

[2:20:32] Dat kan ik ook niet in een technische briefing doen, want het gaat natuurlijk wel om politiek.

[2:20:36] En politiek leent zich natuurlijk niet voor technische briefing.

[2:20:39] Maar wees ervan verzekerd dat de EU er bovenop zit en Nederland ook.

[2:20:47] Mevrouw Kaminga vraagt... belangrijk dat we bilaterale relatie onderhouden met de VS... en dat we ook als EU één blok vormen.

[2:20:58] Ook dat ben ik met mevrouw Kaminga eens.

[2:21:00] Het is belangrijk dat we investeren in ons economische partnerschap met de VS...

[2:21:05] Dat we als EU met één stem spreken.

[2:21:08] De EU is een belangrijke macht.

[2:21:11] Belangrijk ook voor Amerika.

[2:21:14] En het is belangrijk dat we in EU-verband onze belangen dan ook verdedigen.

[2:21:19] Indien bijvoorbeeld de VS maatregelen neemt die onze producenten rechtstreeks schaden.

[2:21:27] Mevrouw Hiers vraagt nog, hoe moet de EU eensgezind optreden?

[2:21:31] Hoe ziet ons aanbod aan de VS eruit?

[2:21:34] Wat gaat Europa doen als een van de lidstaten wordt bedreigd met tarieven?

[2:21:37] Welke geloofwaardige vergeldingsmaatregelen zijn er voor handen?

[2:21:40] En welke uitdagingen zijn een belemmering om tot een eensgezind antwoord te komen?

[2:21:47] Het uitgangspunt blijft handel en investeringen tussen de EU en de VS zijn gunstig voor bedrijven, zorgen voor banen aan beide kanten en de EU heeft een breed handelsinstrumentarium tot haar beschikking.

[2:21:59] En het is ook belangrijk dat de EU assertief optreedt.

[2:22:03] En uiteraard zal de EU reageren als er vanuit de VS maatregelen komt.

[2:22:07] Robuust, professioneel, maar vooral ook deescalerend en dat is in ons allerbelang.

[2:22:14] En we hebben ook met elkaar afgesproken dat de EU met e-stem gaat spreken en dat we samen sterk staan.

[2:22:20] En dat dat ook de enige manier is om het hoofd te bieden.

[2:22:26] De heer Seder die vraagt, hoe ziet een weerbare economie op de lange termijn eruit, ook als de VS stapt uit verdragen en importtarieven oplegt?

[2:22:38] Nogmaals, nieuwe handelsbelemmeringen in de transatlantische relatie, tarieven of op een andere manier, zijn niet in het Nederlandse belang en niet in het Amerikaanse belang.

[2:22:48] En we zullen vanuit ons beide belangen verder bouwen aan de relatie.

[2:22:53] Een open en concurrerende economie is het beste recept voor een weerbare economie.

[2:22:57] En daarom is het ook belangrijk dat de EU en Nederland vasthouden aan het op regels gebaseerde handelssysteem, ongeacht wie er in het witte huis zit.

[2:23:09] Voorzitter, dat was het blokje... Mevrouw Kamminga.

[2:23:17] Ja, dank voorzitter.

[2:23:19] En dank ook aan de minister voor die toelichting.

[2:23:22] En alle begrip dat we hier niet onze onderhandelingsstrategie naar buiten gaan brengen.

[2:23:27] Dat was ook niet per se de opzet van mijn vragen daarover.

[2:23:30] Maar wat ik wel belangrijk vind om wat...

[2:23:34] Zicht te krijgen op, hebben we nu scherp wat dit voor de Nederlandse sectoren in potentie gaat gebruiken, gaat betekenen, met excuus, voorzitter.

[2:23:42] En wat doen we om dat waar mogelijk te mitigeren?

[2:23:46] Want ik denk dat heel veel bedrijven die speeches zien en dan denken, hé, wat gaat dit voor mij betekenen?

[2:23:50] En is die overheid alert genoeg?

[2:23:52] Zijn ze er voor mij?

[2:23:53] En dat is denk ik wat ik belangrijk vind.

[2:23:55] Doen we daar voldoende in?

[2:23:56] Zitten we daar bovenop?

[2:23:57] En hebben we dat voldoende in kaart om ook dan in die onderhandelingen in de EU goed voor onze belangen op te kunnen komen?

[2:24:04] Minister Kleef.

[2:24:06] Ja, voorzitter.

[2:24:07] Ik begrijp de zorgen van mevrouw Kaminga.

[2:24:10] Daarnaast is het natuurlijk ook wel zo dat we niet weten wat de regering Trump gaat doen.

[2:24:16] Hij heeft het wel eens gehad over 10% op alles.

[2:24:19] Maar het kan ook zo zijn dat hij specifieke sectoren gaat belasten of specifieke producten.

[2:24:26] Al die opties worden meegenomen in de voorbereidingen.

[2:24:31] En ook ben ik in gesprek met bedrijven en ook met VNO-NCW.

[2:24:36] Ik heb vorige week nog een rond de tafel gesprek gehad met bedrijven.

[2:24:40] Waarbij zij ook hun zorgen aan mij geuit hebben.

[2:24:45] Wat de risico's zijn.

[2:24:47] Maar voor elke sector ligt dat anders.

[2:24:50] Dus ik blijf nauw in contact met het bedrijfsleven.

[2:24:53] De EU zit er bovenop.

[2:24:56] Maar uiteindelijk kunnen we niet vooruit lopen op eventuele maatregelen.

[2:25:00] Omdat we gewoon niet weten waar die mee komt.

[2:25:04] En zoals ik ook eerder heb gezegd, we proberen wel op een positieve manier en deescalerend proberen we het te benaderen.

[2:25:14] Ja, er zijn allerlei scenario's.

[2:25:17] Ja, er zijn allerlei plannen.

[2:25:20] Maar het is in eerste instantie natuurlijk aan de commissie om te reageren.

[2:25:22] En Nederland zit er bovenop.

[2:25:24] Zowel bij de commissie als bij de Nederlandse ondernemers.

[2:25:29] Dank voor de toelichting aan de minister.

[2:25:31] Ik hoor heel erg veel.

[2:25:33] Ik ben enigszins gerustgesteld dat er wel voorbereidingen zijn.

[2:25:35] Want op Nieuwsuur deed een aantal kabinetleden zich ervoor alsof...

[2:25:52] geen idee hebben van wat ons te wachten staat.

[2:25:55] Ik snap alleen niet hoe het zo kan zijn dat de Kamer daar niet iets meer geïnformeerd over kan worden dan alleen maar zeggen we zijn in gesprek met bedrijven, we zijn in gesprek met de EU.

[2:26:09] De houding van deze minister zet de Kamer wezenlijk buiten stel.

[2:26:14] Er gaan straks grote keuzes te wachten.

[2:26:16] Verschillende sectoren zullen op verschillende manieren geraakt worden.

[2:26:19] Er zijn afwegingen te maken richting andere lidstaten.

[2:26:24] Waarom is er helemaal niets concreets te melden aan deze Kamer... over het type afweging dat wordt gemaakt... de manier waarop verschillende scenario's van de EU worden bekeken... en nogmaals het verzoek om toch een technische briefing... om iets dieper in te gaan op deze materie... ook al is dat politiek gevoelig.

[2:26:46] Het is aan de Kamer om hier een mening over te kunnen vormen.

[2:26:49] Kunt u op dat verzoek ingaan?

[2:26:53] De minister.

[2:26:55] Ja, voorzitter.

[2:26:56] Ik snap het ongemak van mevrouw Heersch.

[2:27:01] En het is ook zo... In een onderhandeling ga je niet al je scenario's openbaar maken.

[2:27:09] Dat doet Trump ook niet.

[2:27:11] Die heeft ook niet gezegd wat hij precies gaat doen.

[2:27:14] Dus het is natuurlijk wel een gevoelig spel.

[2:27:17] En ik snap dat de Kamer ook betrokken wil zijn.

[2:27:20] Maar nogmaals...

[2:27:23] We kunnen niet vooruitlopen op wat hij gaat doen.

[2:27:27] En ik hoop u gerust te kunnen stellen door te zeggen van ik ben in gesprek met al die bedrijven.

[2:27:34] En ook op het ministerie is het allerhens aan dek.

[2:27:37] Binnen de commissie wordt er over gesproken.

[2:27:40] Het is natuurlijk van groot belang.

[2:27:41] En ik denk dat we hier met z'n allen hetzelfde belang hebben.

[2:27:43] Namelijk de handelspositie van de BV Nederland.

[2:27:46] Een derde van wat we in Nederland verdienen, verdienen we met handel in het buitenland.

[2:27:52] En ik denk dat dat belang bij iedereen voorop staat.

[2:27:56] En het is geen zins mijn bedoeling om een Tweede Kamer buitenspel te zetten.

[2:28:03] Maar het is wel zo dat handelsmaatregelen, die liggen natuurlijk wel in eerste instantie bij de commissie.

[2:28:07] Die is als eerste aan zet.

[2:28:09] En wat doen we dan wel?

[2:28:11] Dat heb ik u ook geprobeerd te zeggen.

[2:28:12] We proberen u als één blok op te treden.

[2:28:16] We zijn een groot blok met de EU en op die manier proberen we tegenwicht te bieden.

[2:28:20] Er wordt gekeken naar scenario's, dus we hebben het klaar liggen.

[2:28:27] Maar voor de rest is het natuurlijk toch wel afwachten waar die mee komt uiteindelijk.

[2:28:32] En we proberen deescalerend op te treden.

[2:28:36] Dus ik hoop u daarmee enigszins gerust te stellen.

[2:28:39] Maar nogmaals, heel veel meer kan ik u er niet over vertellen.

[2:28:42] Een technische briefing is ook lastig, want het gaat om politiek.

[2:28:45] En om politiek geef je geen technische briefing.

[2:28:49] Dank u wel, voorzitter.

[2:28:51] Ik wil toch even voorkomen dat het mevrouw Heers ongemak heeft.

[2:28:58] Deze commissie heeft meerdere keren gevraagd naar de visie van de minister op handel.

[2:29:05] Het is geen ongemak, het is het besef dat de consequenties van het brede handelsbeleid van de heer Trump...

[2:29:11] grote consequenties kan hebben voor Nederland handelsland... en de behoefte van de Kamer om daarover met het kabinet... tijdig van gedachten te wisselen.

[2:29:21] Het argument dat het politiek is, daar zitten we hier de hele dag...

[2:29:28] Daar zitten we hier de hele dag voor, dus ik snap dat argument niet zo heel goed.

[2:29:31] Maar ik zou graag aan de minister het verzoek doen om nogmaals te overwegen... om samen met andere kabinetsweten na te denken over een technische briefing... waarin echt meer gezegd kan worden over de afwegingen die op tafel liggen... zodat de Kamer voldoende geïnformeerd is om tijdig haar invloed ook uit te kunnen oefenen.

[2:29:53] De minister.

[2:29:58] ja voorzitter

[2:30:02] Nogmaals, ik heb uit de doeken gedaan.

[2:30:05] De commissie is als eerste aan zet.

[2:30:07] Die heeft een handelsinstrumentarium.

[2:30:10] We zitten er bovenop.

[2:30:12] Voor het bredere handelsbeleid, voor de bredere handelsvisie... komt er binnenkort een beleidsbrief naar de Tweede Kamer.

[2:30:19] Daarin komt ook, zoals gevraagd door mevrouw Heers in de motie... een analyse, ook een geopolitieke analyse...

[2:30:32] Dat komt in de beleidsbrief.

[2:30:35] Even kijken.

[2:30:45] Wat het kabinet gaat doen, kan ik zeggen, is recht door zee... het verdienvermogen van Nederland centraal stellen... en de bestaanszekerheid van de Nederlanders vergroten.

[2:30:54] Dat betekent dus dat we het Nederlandse bedrijfsleven ondersteunen... bij internationaal ondernemen...

[2:31:00] oneerlijke concurrentie aanpakken en onze weerbaarheid vergroten.

[2:31:05] Dat wordt uitgewerkt in de beleidsbrief.

[2:31:08] Ik ga niet over een nacht ijs in mijn beleidsbrief.

[2:31:12] Het onderwerp handel is natuurlijk complexer geworden...

[2:31:16] In de wereld.

[2:31:16] Handelstromen zijn verlegd.

[2:31:18] Waardeketen zijn complexer.

[2:31:19] En internationale.

[2:31:20] En daarmee ook kwetsbaarder.

[2:31:22] Dus ik wil dat goed doen.

[2:31:23] En die brede revisie.

[2:31:26] Die komt in de beleidsbrief.

[2:31:28] En die verwacht ik einde van dit kwartaal.

[2:31:30] Naar uw kamer toe te sturen.

[2:31:34] Dank u wel.

[2:31:34] Dan kunnen we naar het.

[2:31:36] Ik neem het voorzitterschap weer over.

[2:31:39] We kunnen naar het volgende blokje.

[2:31:41] CSDDD.

[2:31:58] Internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen draagt bij aan veerkrachtige waardeketens en biedt kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven.

[2:32:09] En afgelopen juli is de Europese richtlijn Corporate Sustainability Due Diligence Directive formeel in werking getreden.

[2:32:18] En lidstaten hebben twee jaar de tijd om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving.

[2:32:23] En het uitgangspunt in Nederland is hierbij een zuivere en lastenluwe implementatie zonder nationale koppen.

[2:32:30] Dat voorkomt onnodige regeldruk en draagt bij aan een gelijk speelveld.

[2:32:37] En de heer Seder die zegt uit beschikbare data blijken er maar liefst 300 bedrijven onder de CSDDD te gaan vallen.

[2:32:47] Dat vindt hij weinig.

[2:32:50] Implementatie kan winstgevend zijn.

[2:32:53] En hij vraagt of ik kan reflecteren op het uitbreiden van de rijkwijde van de CSDDD.

[2:33:01] In het hoofdlijnenakkoord hebben we afgesproken dat er geen nationale koppen op EU-wetgeving worden gezet.

[2:33:07] Dat betekent dus dat de CSDD zuiver en lastenluw wordt geïmplementeerd.

[2:33:13] In december is het wetsvoorstel voor implementatie van die CSDD, de wet internationaal verantwoord ondernemen, de WIVO, gepubliceerd voor consultatie.

[2:33:23] En in dat voorstel heb ik dus geen aanvullende eisen opgenomen voor het bedrijfsleven.

[2:33:29] En ook de rijkwijde wordt niet uitgebreid.

[2:33:32] Dat zou ook voor het Europese gelijke speelveld geen goed idee zijn.

[2:33:43] Verder in antwoord op de heer Seder.

[2:33:48] We gaan door met de implementatie van die CSDD.

[2:33:51] Tijdens de internetconsultatie was er lof voor de snelheid waarmee we een wetsvoorstel hebben gepresenteerd.

[2:33:57] Dat is goed voor de rechtszekerheid van bedrijven en helpt hen met de voorbereidingen.

[2:34:05] En de rapportage eisen, ook de heer Seder die vraagt of de rapportage eisen en rijkwijden van de CSRD in lijn gebracht kunnen worden met de CSDD in de omnibuswet van de EU.

[2:34:21] Er zijn nog weinig details bekend over de inhoud van die omnibuswet.

[2:34:25] De wetgeving, zoals opgenomen in de geannoteerde agenda, wil het kabinet inzetten op vereenvoudiging van de rapportageverplichtingen onder de CSRD en de CSDDD.

[2:34:36] En het ligt dus inderdaad voor de hand om de links tussen deze twee wetten en de rapportageverplichtingen hiervan in acht te nemen.

[2:34:45] in het omnibusvoorstel.

[2:34:48] De heer Ram had een vraag over de marginale toetsing van die CSDDD.

[2:34:58] Of ik dat wil opnemen in plaats van een inhoudelijke toets.

[2:35:02] De CSDDD schrijft voor dat lidstaten een toezichthouder aanwijzen... die toezicht houdt op naleving van de verplichtingen door ondernemingen...

[2:35:11] En in Nederland is dat de autoriteit consument en markt.

[2:35:16] Dat is de beoogde toezichthouder.

[2:35:18] Die CS Triple D geeft bedrijven ook ruimte voor maatwerk.

[2:35:23] Want het verschilt per bedrijf en sector welke risico's er zijn.

[2:35:27] En wat ze dus moeten doen om het goed te doen.

[2:35:30] De ACM heeft ervaring met positief toezicht.

[2:35:34] Dat houdt in dat het bedrijf in dialoog met de toezichthouder kan toelichten waarom het bepaalde keuzes heeft gemaakt.

[2:35:40] En dat bedrijven ook de ruimte krijgen van de ACM om te verbeteren en te leren.

[2:35:45] Pas daarna komen eventuele sancties in beeld.

[2:35:49] De CSDDD bevat geen bepalingen over marginale toetsing door de rechter.

[2:35:54] In de Nationale Implementatiewet kunnen we niet afwijken van de richtlijn en ook geen aanvullingen doen.

[2:36:01] Dat zou in strijd zijn met de Europese regelgeving en met de uitgangspunten van een zuivere en lastenluwe implementatie.

[2:36:14] Mevrouw Kaminga heeft zorgen over de extra regeldruk.

[2:36:18] Of die meegenomen kunnen worden in het omnibus traject.

[2:36:22] En naast harmoniseren wil ze ook simplificeren en voorkomen van een overlap met de OESO-richtlijnen.

[2:36:33] Over die geplande omnibuswetgeving zijn nog weinig details bekend, maar het kabinet onderschrijft wel het doel van regeldrukvermindering.

[2:36:47] Het kabinet wil in ieder geval inzetten op het terugdringen van dubbele en onnodige complexe rapportageverplichtingen in de gedelegeerde handelingen onder de CSDD en de CSRD, de Corporate Sustainability Reporting Directive.

[2:37:02] Wel is het ook belangrijk om te letten op rechtszekerheid voor bedrijven.

[2:37:06] En ook wijst het kabinet op het belang van uniforme implementatie van de lidstaten in verband met een gelijk speelveld.

[2:37:13] En na presentatie van het voorstel zal het kabinet dit zoals gebruikelijk ook delen ter beoordeling met de Kamer.

[2:37:24] Dat waren ze over CS Triple D.

[2:37:29] Dank voorzitter en dank ook minister.

[2:37:31] Maar ik zou het kort houden dan.

[2:37:32] Want fijn dat dat de inzet gaat zijn.

[2:37:35] Maar dan toch nog even naar de OESO.

[2:37:36] En dan vroeg ik niet voor niks.

[2:37:37] Want heel veel van die OESO-richtlijnen.

[2:37:39] Die gaan natuurlijk in rapportageverlichting gaan.

[2:37:40] Over heel veel van dezelfde dingen.

[2:37:42] Dus ik zou de minister toch nog wel willen vragen.

[2:37:45] Om ook daarnaar te kijken.

[2:37:46] Dat het dus niet alleen maar CSRD en CSDD is.

[2:37:49] Maar dat we ook kijken waar het overlap heeft met OESO.

[2:37:53] Dat we dat ook dan bij elkaar voegen.

[2:37:56] Minister Klever.

[2:38:03] Ja, die CS triple is juist ook gebaseerd op die OESO due diligence richtlijnen.

[2:38:09] Dus in dat verband is overlap juist goed.

[2:38:12] Dat schept eenduidige verwachtingen ook voor bedrijven.

[2:38:17] Dus volgens mij maakt het dan juist gemakkelijker om die OESO richtlijnen te volgen als dat in die wetgeving zit.

[2:38:32] En dan even om te verduidelijken.

[2:38:33] Het gaat mij om, juist omdat ze daar redelijk op gebaseerd zijn, dat er niet een dubbele rapportageverplichting is.

[2:38:38] Dat er enerzijds een rapportageverplichting is over ongeveer dezelfde maatregel.

[2:38:41] Voor de OESO dat dat net een ander formuliertje is dan voor de CSDD.

[2:38:45] Want dan schieten we volgens mij ons doel voorbij.

[2:38:47] Dat is mijn punt.

[2:38:49] Minister Klever.

[2:38:53] Ja, ik ben het eens met mevrouw Kaminga dat we die regeldruk zo veel mogelijk moeten beperken.

[2:39:00] En ook die rapportageverplichtingen, daar zetten we ook op in.

[2:39:03] En voor wat betreft die OESO-richtlijnen, daar is geen rapportageverplichting voor.

[2:39:07] Dus daar zal geen dubbeling komen in dat verband.

[2:39:11] Dan zijn we volgens mij toe aan het blokje overig.

[2:39:31] De heer Paternotte, het is mooi dat hij nou net weer aanschuift.

[2:39:36] Wat een timing.

[2:39:38] Die vraagt naar motie Boswijk in zaken de Chinese voertuigen.

[2:39:44] Wanneer we dit onderzoek kunnen verwachten en of ik meer tempo erachter kan zetten.

[2:39:49] En hoe ik kijk naar het VS-verbod op Chinese technologie in Amerikaanse producten.

[2:39:55] Het ministerie van INW...

[2:39:58] Doet in samenwerking met andere departementen en organisaties onderzoek naar de mogelijke risico's van slimme elektrische voertuigen voor de nationale veiligheid op het gebied.

[2:40:08] van sabotage en spionage.

[2:40:11] Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek zal een analyse plaatsvinden om te komen tot opties om deze risico's te mitigeren.

[2:40:20] Eind eerste kwartaal zal de Kamer worden geïnformeerd over de uitkomsten van deze risicoanalyse en de te nemen mitigerende maatregelen.

[2:40:29] En wat betreft het verbod van de VS op Chinese technologie, dat laat ik graag aan de VS. Ik vind het belangrijk dat wij ons eigen onderzoek daarnaar doen en dat wij ons daarop baseren voordat we overgaan tot eventuele acties.

[2:40:47] Mevrouw Kaminga vroeg hoe beoordeelt de minister de EU-maatregelen tegen China... en verwacht ze aanvullende maatregelen vanuit de EU?

[2:40:57] Nou, Nederland steunt de Europese inzet om een gelijkspeelveld waar en waar nodig te verdedigen.

[2:41:03] En dat is ook in het belang van Nederlandse ondernemers.

[2:41:07] En de antisubsidieheffingen op Chinese elektrische auto's die de EU vorig jaar instelde... vormen daar een voorbeeld van.

[2:41:15] Nederland steunt de inzet van de Europese Commissie om de handelsrelatie met China niet onnodig te escaleren, maar tegelijkertijd de legitieme belangen van de interne markt en marktpartijen te beschermen waar dat gerechtvaardigd en ook nodig is.

[2:41:34] De heer Paternotte had nog een vraag over de WTO-zaak in zaken Litouwen en Taiwan.

[2:41:42] De EU lijkt de WTO-zaak tegen China over Chinese handelsbeperkende acties tegen Litouwen te laten vallen.

[2:41:52] Kan de minister toezeggen dat ze tijdens de informele raad pleit voor voortzetting...

[2:41:58] De Europese Commissie heeft nog geen besluit genomen... over voortzetting van deze zaak.

[2:42:04] Wel heeft de Commissie aangegeven dat zij de situatie nauw blijft monitoren... en dat de EU iedere vorm van economische dwang tegen een lidstaat aanpakt.

[2:42:14] En Nederland volgt deze WTO-zaak uiteraard.

[2:42:18] Voor Nederland staat naleving van het op regels gebaseerde... internationale handelssysteem voorop.

[2:42:24] En als dat niet gebeurt, dient de EU...

[2:42:27] daar actie op te ondernemen.

[2:42:30] En het is aan de commissie om te beoordelen of het in het belang van de EU is om deze zaak voort te zetten.

[2:42:37] En we steunen de commissie als de inschatting is dat er goede gronden zijn om de zaak voort te zetten.

[2:42:50] Het lid Ram vraagt waarom het investeringsverdrag tussen de EU en Vietnam niet aan de... Oh, nou is de heer Ram weer weg.

[2:42:57] Oké.

[2:42:58] Gelukkig bent u geen voorzitter.

[2:43:02] Ik doe het echt niet expres, want het ligt gewoon op volgorde.

[2:43:07] Goed, ik hoop ook weer op een beleidsmedewerker die dan meeleest.

[2:43:11] Het kabinet hecht belang aan investeringsbeschermingsverdragen.

[2:43:14] Ook nieuwe verdragen, zoals tussen de EU en Vietnam.

[2:43:18] En het is een ambitieus verdrag met een belangrijke handelspartner.

[2:43:22] Het verdrag is nog niet door alle 26 EU-lidstaten geratificeerd.

[2:43:26] Het verdrag moet nog door acht andere EU-lidstaten worden geratificeerd.

[2:43:32] Waaronder Frankrijk en Duitsland.

[2:43:34] En de goedkeuringswet in zaken de EU-investeringsverdragen...

[2:43:38] In zaken het EU-Investeringsbeschermingsverdrag met Vietnam is momenteel in voorbereiding.

[2:43:44] En datzelfde geldt voor het EU-Investeringsbeschermingsverdrag met Singapore.

[2:43:49] En u zult op de hoogte worden gehouden van de voortgang.

[2:43:57] De heer Ram vroeg ook naar geschillenbeslechting.

[2:44:01] Nederland mag niet zwakker worden van hervormingen.

[2:44:03] Wat doet Nederland als WTO-zaken vastlopen?

[2:44:06] Nederland zet zich in voor hervorming van de WTO, juist om de organisatie te versterken, inclusief ook het WTO-geschillensysteem.

[2:44:15] En met onze open handelsgerichte economie is Nederland erg gebaat bij een sterk op regels gebaseerd handelssysteem rond de WTO.

[2:44:23] We hebben de handelsregels met z'n allen afgesproken, dus het is ook belangrijk dat andere landen zich er gewoon aan houden.

[2:44:30] En als dat niet gebeurt, spreken we ze daarop aan binnen en buiten de WTO.

[2:44:39] De heer Ram had het over de zelfstandige positie.

[2:44:41] Hoe garandeert de minister Nederlands zelfstandige positie op het gebied van technologie en chipsector zonder simpelweg EU-beleid te volgen?

[2:44:51] Ah, daar is de heer Ram weer.

[2:44:53] De halfgeleideindustrie is fundamenteel voor de Europese welvaart, concurrentiekracht, duurzaamheid en veiligheid.

[2:45:00] En geen enkel land of continent, ook Europa niet, beheerst over een volledig eigenstandige waardeketen voor de ontwikkeling van halfgeleiders.

[2:45:09] Samenwerking met andere landen is dus nodig, ook om onderlinge EU-concurrentie te voorkomen.

[2:45:16] Nederland en Europa moeten daarom versterkt inzetten op een gecoördineerde aanpak en een gezamenlijke strategie om sterke posities in deze sectoren te waarborgen.

[2:45:25] En dat doen we dan ook.

[2:45:27] En mijn collega minister Beljaers van EZ zet zich daarom samen met de halfgeleide sector en gelijkgezinde landen in om die Europese industriepositie in te zetten.

[2:45:37] op het gebied van halfgeleiders te versterken.

[2:45:39] En zelf werk ik aan bilaterale halfgeleiderpartnerschappen.

[2:45:43] Met Zuid-Korea hebben we er al een afgesloten... en we verkennen ook de mogelijkheden met India op dat vlak.

[2:45:52] Mevrouw Hirsch vraagt... EU moet een geloofwaardig alternatief vormen voor China.

[2:45:59] Oog voor belang partners die industrie willen opbouwen, zoals voor nikkel.

[2:46:04] Wat is de visie van het kabinet op gelijkwaardige partnerschappen?

[2:46:07] Hoe ruimt de minister dit met bezuinigingen op internationale samenwerking?

[2:46:11] En welk aanbod moet de EU aan andere landen doen?

[2:46:16] In EU-verband zet het kabinet zich in voor handelsafspraken met gelijke en redelijke standaarden.

[2:46:21] Daarnaast bieden we ontwikkelingslanden specifieke handelsvoordelen via onder andere economische partnerschapsovereenkomsten en het algemeen preferentieel stelsel.

[2:46:31] In multilateraal verband ondersteunen we de integratie van ontwikkelingslanden in het internationale handelssysteem via onder andere de zogenoemde Special and Differential Treatment en het Aid for Trade initiatief.

[2:46:45] En door middel van dit soort initiatieven worden ontwikkelingslanden minder afhankelijk van hulp en kunnen zowel Nederland als derde landen profiteren van onderlinge handel.

[2:46:57] En tot slot vroeg de heer Paternotte... waarom ik niet naar het World Economic Forum ga.

[2:47:06] Ik spreek op verschillende momenten met het bedrijfsleven... en met collega-handelsministers uit andere landen.

[2:47:12] Zo ben ik net terug uit Turkije waar ik mijn counterpart heb gesproken.

[2:47:19] Tegelijkertijd heb ik ook binnenlandse verplichtingen zoals dit debat.

[2:47:24] En helaas past het niet in mijn agenda om deel te nemen...

[2:47:27] aan het World Economic Forum.

[2:47:31] Voorzitter, dat was het blokje overig.

[2:47:34] Een interruptie van de heer Seder.

[2:47:36] En mag ik uw vraag kort houden, informe met de tijd.

[2:47:39] Ja, over dit punt.

[2:47:40] Dit is niet mijn mainpunt.

[2:47:41] Het is misschien meneer Paternos' punt.

[2:47:42] Maar ik dacht dat mevrouw Clever gewoon niet aanwezig wou zijn in DAFO.

[2:47:48] Maar nu geeft ze een agendatechnische reden aan.

[2:47:50] Kan ik daarop uitmaken dat ze er volgend jaar wel bij wil zijn?

[2:47:54] En ook de komende...

[2:47:57] regeringsjaren en dat het dit jaar helaas tegen agendetechnische reden niet is gelukt?

[2:48:01] Of is daar toch een andere motivatie?

[2:48:06] Voorzitter, ik heb dit jaar mijn eigen afweging gemaakt of ik wel of niet daarheen zou gaan.

[2:48:13] Ik heb besloten om daar niet heen te gaan.

[2:48:17] Volgend jaar zal ik opnieuw een afweging maken.

[2:48:20] Er zijn een heleboel factoren die mijn agenda bepalen.

[2:48:25] En dat gaat verder ook een beetje buiten de rijkwijten van dit debat, denk ik.

[2:48:37] We hebben korte tijd.

[2:48:38] Ik ga mijn eigen interruptie ook niet doen, die ik nog wel heb.

[2:48:41] Ik wil graag overgaan naar de... Ik ben echt helemaal teruggelopen, omdat ik echt twee interrupties heb gepleegd.

[2:48:45] We gaan nu naar de tweede termijn.

[2:48:47] We gaan naar de tweede termijn.

[2:48:49] En heeft u voor elk een minuut.

[2:48:53] En daar stel ik echt in voor dat u ook vragen stelt die nog niet aan bod zijn gekomen.

[2:48:58] Voorzitter, welke twee interrupties heb ik gepleegd?

[2:49:00] Sorry, het klopt gewoon niet.

[2:49:01] Sorry, meneer Paternotte.

[2:49:02] We hebben er drie staan.

[2:49:06] De eerste vragen waren er twee.

[2:49:09] En dat heb ik ook zo opgeschreven.

[2:49:11] Mevrouw Litkostitsch, we hebben allemaal een minuut.

[2:49:14] Ik stel echt voor dat u de vragen stelt die u wilt stellen.

[2:49:19] We hebben morgen ook al de tweede termijn.

[2:49:21] Dus help me even om binnen de tijd te blijven.

[2:49:27] Voorzitter, als het gaat om het Mercosur-handelsverdrag... hebben we alleen vertragingstheorieken van het kabinet gehoord.

[2:49:32] De minister zegt te wachten op onderzoek van Wageningen.

[2:49:36] Maar één, de tekst van het handelsakkoord was... waar de discussie juist over gaat, is al openbaar.

[2:49:41] Dus daar hoeven we in ieder geval niet op te wachten.

[2:49:43] En ten tweede, er is al een onderzoek uitgevoerd over de impact op de landbouw.

[2:49:48] En sindsdien is er niks veranderd in het handelsakkoord op het gebied van landbouw.

[2:49:51] Dus er is geen enkel reden om te wachten op uitvoering van de Kamermotie...

[2:49:55] En dus het kabinetstandpunt in februari.

[2:49:57] Ten slotte, het Mercosur-verdrag is tot nu toe alleen in achterkamertjes... en zonder democratische controle vooruitgedrukt.

[2:50:02] Zo blijkt ook uit EU-omboetsman controle.

[2:50:07] Als het kabinet nu niet actief optreedt... worden we een heel slecht mega-verdrag ingerommeld... waar gewone boeren, dieren, natuur en gezondheid de dupe van worden.

[2:50:15] Ondertussen doet dit kabinet niets om actief verzet... tegen het Mercosur-verdrag te organiseren.

[2:50:21] Dat moet echt in februari veranderen en daarom vraag ik...

[2:50:24] Twee minuten debat aan.

[2:50:26] Dank u wel.

[2:50:29] Het blijft natuurlijk heel bijzonder dat tegenstanders van het Mercosur-verdrag... een optalsom zijn van partijen die zeggen... ik wil eigenlijk dat de hele veestapel verdwijnt... maar ik ben tegen dit verdrag mee omdat het slecht is voor de landbouwsector.

[2:50:40] Een partij die juist de veestapel eerder zouden willen verdubbelen.

[2:50:42] Het kan natuurlijk niet allebei waar zijn dat hun bezwaren helemaal kloppen.

[2:50:47] Ik zou aan de minister toch willen vragen van wat nou haar boodschap is... naar al die bedrijven en organisaties, ondernemers in Nederland... die baat zouden hebben bij het verdrag.

[2:50:55] Ook op basis van de onderzoeken die allang gedaan zijn...

[2:50:58] En over het World Economic Forum.

[2:51:01] Toch had ik gehoopt op iets meer voortvaandheid van de minister.

[2:51:04] Die zou zeggen volgend jaar.

[2:51:06] Volgens mij kan ze haar agenda voor over een jaar best maken.

[2:51:08] De datum staat al gepland.

[2:51:10] Dan ga ik daar naartoe.

[2:51:11] Want ze gaf uitstekende antwoorden op schriftelijke vragen van de heer Vermeer.

[2:51:14] Waarin ze duidelijk aangaf hoe belangrijk dat platform het WEF is.

[2:51:18] Voor ontmoetingen ook met bedrijven.

[2:51:19] Maar allerlei internationale organisaties.

[2:51:21] Dus ik reken op deze minister.

[2:51:25] Mevrouw de Korte.

[2:51:27] Dank u wel, voorzitter.

[2:51:29] We hebben de minister een duidelijke motie meegegeven over de redenen waarom we het Mercosur-verdrag niet steunen.

[2:51:37] Wij nemen aan dat ze dat meeneemt in de Raad.

[2:51:40] De argumenten zijn duidelijk in de motie weergegeven.

[2:51:44] En we wensen de minister veel succes in de Raad.

[2:51:49] Dank u wel, meneer Seder.

[2:51:52] Ja, voorzitter, kort.

[2:51:52] Ik heb tijdens het debat vragen gesteld over CS Triple D, ook over Mercosur.

[2:51:58] Ik zie dat er nog ruimte is om het kabinet bij te sturen.

[2:52:01] Ik zal twee minuten het debat tegen de tijd lagen daarbij.

[2:52:03] Dank u wel.

[2:52:05] Meneer Ram.

[2:52:08] Dank u wel, voorzitter.

[2:52:09] In tegenstelling tot lid Kostic heb ik wel vertrouwen dat de minister ons standpunt van het parlement goed overbrengt in de EU.

[2:52:19] Over Mercosur...

[2:52:21] Daar ben ik blij mee.

[2:52:23] Als het gaat om een Trump-regering en de handelsbelemmeringen die er mogelijk aan zitten komen, begrijp ik de positie van de minister.

[2:52:34] Waarbij je niet alle troeven direct op tafel kan leggen.

[2:52:39] Dus we wachten af tot de heer Trump iets gaat doen.

[2:52:45] Waar we wel moeite mee hebben is de positie van de minister in het kabinet over...

[2:52:51] de toetreding van de interne markt van kandidaat lidstaten.

[2:52:55] Daar zijn wij en blijven wij valikant op tegen.

[2:52:58] We vinden dat niet de juiste weg.

[2:53:00] En de zorg die wij nog steeds hebben... is dat het toch uiteindelijk leidt tot een EU-lidmaatschap... terwijl we dat niet willen.

[2:53:08] Kunt u afronden?

[2:53:09] Ja, dat was voor mij een punt, voorzitter.

[2:53:14] Persoonlijk feit.

[2:53:15] Dat mag, hè?

[2:53:15] Ja, dank u wel.

[2:53:17] Misschien een kleine correctie, want PVV...

[2:53:19] zei dat ik geen vertrouwen had in dat de minister... ons standpunt zou uitdraken als de Kamer.

[2:53:24] Ze draagt het uit, dat zegt ze, dat geloof ik wel.

[2:53:27] Maar dat is volgens mij geen... We zijn het debat nu aan het uiten.

[2:53:29] Wat is dit, een persoonlijk feit?

[2:53:31] Volgens mij wel.

[2:53:32] Ja?

[2:53:33] Oké.

[2:53:34] Dan ken ik de regels wel.

[2:53:36] Oké, dan maak ik hem even af.

[2:53:37] Dus even ter correctie...

[2:53:39] Het kabinet, de minister zegt dat ze het standpunt van de Tweede Kamer uitdragen.

[2:53:43] En dat geloof ik echt wel.

[2:53:44] Dat hoor ik ook.

[2:53:45] Alleen de motie vroeg daar niet om.

[2:53:47] De motie vroeg dat het kabinet dat standpunt zelf inneemt.

[2:53:50] En daarmee de boer op gaat.

[2:53:52] En dus ook medestanders gaat zoeken om het verdrag van tafel te halen.

[2:53:56] Dus dat wil ik even recht zetten.

[2:53:59] Dank u wel.

[2:54:01] Dank u wel.

[2:54:01] Nee, sorry.

[2:54:02] Nu ga ik niet nog naar meneer Amthor.

[2:54:04] Nee.

[2:54:05] Ik ga naar mevrouw Kamminga.

[2:54:08] Dank voorzitter.

[2:54:08] En ik zal het kort houden, want we hebben nog een twee minuten debat.

[2:54:11] En de minister vooral bedanken naar ambtenaren voor de beantwoording.

[2:54:14] En ik wil nog wel ook mevrouw Hirsch bijvallen.

[2:54:18] Niet als zijnde voorzitter, maar als GroenLinks PvdA-Kamerlid over die strategische visie en de noodzaak daarvoor.

[2:54:24] En dat gaat wat mij betreft niet alleen maar over heel specifiek wat er nu op tafel ligt.

[2:54:28] Maar we moeten gewoon eerlijk zijn.

[2:54:29] We zijn een open handelsland.

[2:54:31] Dus we moeten ons positioneren in die nieuwe geopolitieke situatie.

[2:54:34] En dan komen we voor grote vraagstukken.

[2:54:36] Dus wat mij betreft is dat ook een wat bredere visie.

[2:54:38] Wat betekent dit voor onze economie?

[2:54:41] Betekent dat iets dat wij ons anders moeten gaan positioneren of niet?

[2:54:44] Andere keuzes moeten gaan maken.

[2:54:45] En daar zit ook vooral die urgentie.

[2:54:49] Lid Kostiets, kunt u mij het woord geven als voorzitter?

[2:54:54] Natuurlijk, mevrouw Hirsch.

[2:54:56] Dank u wel.

[2:54:57] Ik heb meerdere vragen gesteld die onverantwoord zijn gebleven.

[2:55:01] Onder andere die over de visie van deze minister... op de duurzame transitie in de nieuwe geopolitieke realiteit.

[2:55:08] Het zou mooi zijn als daar nog op teruggekomen kan worden.

[2:55:11] En één punt van zorg, aansluitend op wat mevrouw Kaminga net zei, de visie.

[2:55:16] Als ik vraag over de visie op gelijkwaardige handelsrelaties...

[2:55:21] en de minister komt met een antwoord dat puur betrekking heeft op ontwikkelingslanden... dan maak ik mij echt grote zorgen.

[2:55:28] Er zijn landen als Indonesië, Zuid-Afrika, Brazilië... zien zichzelf in iedere... Nigeria zijn belangrijke handelspartners voor Nederland... zien zichzelf echt niet meer als ontwikkelingsland... zien zichzelf als gelijkwaardige handelspartner.

[2:55:40] Dus nogmaals, nadrukkelijk verzoek om serieus de Kamer te informeren... over de visie op gelijkwaardige handelsrelaties... en haar visie op handel in de toekomst.

[2:55:50] Die laat ik erbij.

[2:55:55] Met dank aan de korte reacties van de collega's.

[2:56:05] Minister Klever, uw tweede termijn.

[2:56:12] Ja, voorzitter.

[2:56:16] Het lid Kostits zegt over Mercosur, die maakt zich zorgen dat we een verdrag ingerommeld worden.

[2:56:27] En ik zeg nogmaals, besluitvorming is nog helemaal niet aan de orde op dit moment.

[2:56:31] En de kabinetsappreciatie, die doen we op basis van alle teksten, als alle teksten openbaar zijn.

[2:56:39] De beweging dat ik alleen maar wacht op een update van de Wageningen Universiteit klopt niet.

[2:56:43] Er zijn ook gewoon nog een heleboel teksten die zijn niet openbaar.

[2:56:46] En ik wil graag een volledige appreciatie geven.

[2:56:52] Dit voorjaar komt dat naar uw kamer en dan kunnen we daarover spreken.

[2:56:57] Dan stond er nog een vraag open uit de eerste termijn.

[2:56:59] Het ging over het rebalancingmechanisme.

[2:57:04] Het rebalancingmechanisme voegt de mogelijkheid toe om via geschillenbeslechting een oplossing te vinden voor wanneer bepaalde maatregelen van een verdragspartij de voordelen onder het handelsakkoord wegnemen of beperken.

[2:57:18] Deze afspraken doen niet af aan de nationale beleidsruimte die verdragspartijen behouden onder het handelsakkoord en die in dit akkoord ook expliciet herbevestigd wordt.

[2:57:29] Dus anders gezegd, er is dus geen risico dat via dit verdrag de EU-ontbossingsverordening of andere EU-wetgeving kan worden ondermijnd.

[2:57:37] Europa blijft baas in eigen huis.

[2:57:41] En hoogstens kunnen arbiters concluderen om de marktoegang onder het verdrag deels terug te draaien.

[2:57:50] Maar ook over de transparantie van deze panels en arbiters zijn afspraken gemaakt.

[2:57:56] En tot slot, hier zal ik dan in de kabinetsappreciatie ook verder op ingaan.

[2:58:05] Heer Paternotte vraagt wat is mijn boodschap over Mercosur naar bedrijven.

[2:58:11] Mijn boodschap is handelsafspraken zijn belangrijk.

[2:58:15] Maar er zijn ook zorgen.

[2:58:17] Dus we zullen alles meewegen in de kabinetsappreciatie die komt.

[2:58:21] Dus ik ben ook heel eerlijk naar bedrijven toe.

[2:58:24] Zorgen binnen het parlement, handelsverdragen zijn belangrijk.

[2:58:26] Er komt een appreciatie die alles meeneemt.

[2:58:30] En dan zullen we daar met de Kamer over in debat gaan.

[2:58:34] Dan over het WEF vraagt de heer Paternotten nog.

[2:58:38] Ik heb diverse dingen in mijn agenda en ik maak op een gegeven moment een afweging van wat ik belangrijk vind.

[2:58:48] En in die hoedanigheid besluit ik of ik al dan niet naar dat World Economic Forum wil gaan.

[2:58:54] Waarbij ik zeg dat er ook heel veel gepraat wordt daar bij dat forum.

[2:58:59] En dat ik die gesprekken ook vaak al bilateraal doe of in andere gremia.

[2:59:03] Dus de noodzaak van het World Economic Forum is niet per se de allerhoogste prioriteit voor mij, zeg ik u. De PVV vraagt over de toetreding van kandidaatlidstaten.

[2:59:22] Handelsverdragen met kandidaatlidstaten staan echt los van het traject tot toetreding.

[2:59:29] Dat zijn echt twee verschillende trajecten.

[2:59:31] Dus de voorwaarden voor toetreding zijn voor toetreding altijd gewoon leidend.

[2:59:36] Daar worden echt geen landen de EU in gerommeld.

[2:59:40] Dus ik hoop dat ik hiermee de zorg ook weg kan nemen bij de Hiram.

[2:59:45] Die handelsverdragen doen we alleen als het gewoon voor wederzijds voordelen op...

[2:59:52] Dan mevrouw Kaminga en mevrouw Hiers vragen om een strategische visie van het kabinet.

[3:00:00] Mevrouw Kaminga wijst op de gewijzigde geopolitieke situatie en op de urgentie van een visie.

[3:00:07] Dat deel ik, dat we daar met een visie op moeten komen.

[3:00:12] Maar ik vind wel dat kwaliteit voor snelheid moet gaan.

[3:00:18] Die visie wordt, as we speak, wordt eraan gewerkt.

[3:00:21] En einde eerste kwartaal komt die visie op de handelsvisie, maar ook de visie op gelijkwaardige handelsrelaties, komt uw kamer op.

[3:00:34] En volgens mij heb ik hiermee alle vragen beantwoord.

[3:00:39] Dan sluit ik, dan dank ik hierbij de minister en haar ambtenaren voor het debat.

[3:00:46] En mijn collega's voor de steun die jullie mij hebben gegeven om dit in goede banen te leiden.

[3:00:53] En tot morgen, 11 uur, bij het Twee-Minister-debat.

[3:00:55] Oh, wacht even, en ik heb nog één toezegging, toch?

[3:00:58] Eén toezegging.

[3:00:59] Ik moet even mijn bril op.

[3:01:01] De toezegging is, minister informeert de Kamer per brief over het krachtenveld met betrekking tot het Mercosur-verdrag.

[3:01:09] Dank jullie wel.