Kinderopvang

[0:00:01] Goedemiddag allemaal, we gaan beginnen.

[0:00:03] Welkom bij het commissiedebat Kinderopvang van de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

[0:00:09] Het is altijd fijn om een goed gevulde tribune te hebben.

[0:00:13] Welkom aan alle mensen die van afstand meekijken.

[0:00:16] Welkom aan de staatssecretaris, staatssecretaris Nobel.

[0:00:18] En uiteraard de Kamerleden die dit debat gaan voeren.

[0:00:21] Te beginnen met mevrouw Saris namens Nieuw Sociaal Contract.

[0:00:24] Mevrouw Hagen namens GroenLinks PvdA.

[0:00:26] Mevrouw Paulusma namens D66.

[0:00:28] Mevrouw van Eyck namens de VVD.

[0:00:30] En mevrouw Rikkers namens de BBB.

[0:00:32] Is dit uw eerste commissiedebat mevrouw Hagen?

[0:00:36] Ja, zeker.

[0:00:37] Nou, dan wens ik u heel veel plezier vanmiddag.

[0:00:40] En kijken we uit naar uw bijdrage.

[0:00:43] Hartelijk dank.

[0:00:44] Alle bijdrages mogen vijf minuten maximaal duren.

[0:00:49] En ik geef u zes korte interrupties in de eerste termijn van de Kamer.

[0:00:53] U kunt zelf kiezen of u drie in twee of twee in drie of gewoon zes lossen.

[0:00:57] Maar in ieder geval kort.

[0:00:58] Daar zal ik u proberen aan te houden.

[0:01:00] Ik geef als eerst het woord aan mevrouw Saris.

[0:01:04] Ja, voorzitter.

[0:01:05] Dank u wel.

[0:01:07] En wij constateren net dat we met allemaal vrouwen in dit debat zaten.

[0:01:10] Dus ik hoop dat de staatssecretaris zich goed voelt in dit gezelschap.

[0:01:17] Nou, vast niet.

[0:01:18] En ik vervang mijn collega Merlien Welzijn in dit debat.

[0:01:26] Voorzitter, vandaag hebben we het over de kinderopvang.

[0:01:29] Een stelselherziening is in voorbereiding.

[0:01:32] Voor mijn partij is een heel belangrijke opbrengst hierbij dat vergoedingen voortaan rechtstreeks naar de instelling gaan.

[0:01:39] Waardoor ouders niet meer het risico lopen dat bedragen teruggevorderd worden met alle ellende van dien.

[0:01:45] En dat is een understatement.

[0:01:48] Toch is mijn fractie ook kritisch over de aangekondigde wijzigingen.

[0:01:53] De komende vijf jaar wordt 2,9 miljard in een sector gestoken zonder dat voor mijn fractie op dit moment zichtbaar is hoe de staatssecretaris voorkomt dat dit geld een subsidie wordt voor commerciële instellingen die vervolgens hun winsten maximaliseren met prijsstijgingen voor de ouders tot de gevolg.

[0:02:12] En dat terwijl de kinderopvang een dienst van algemeen economisch belang is.

[0:02:17] Mijn collega Welzijn heeft hier namens Nieuw Sociaal Contract een aparte set vragen over ingediend.

[0:02:23] Vooruitlopend op de beantwoording van die vragen willen wij aan de staatssecretaris vragen om alvast aan te geven hoe hij in de stelselwijziging ook de staatsregels betrekt en hoe hij voorkomt dat ongewenste effecten plaatsvinden.

[0:02:40] Voorzitter, dan ons volgende punt.

[0:02:42] Diverse professionals, waaronder hoogleraar Janneke Plantega, maar ook kinderopvangorganisaties, gemeenten die wij hebben gesproken en ook vakbonden, blijkens de brieven die zij naar de Kamer hebben gezonden, geven aan dat de nieuwe bekostigingssystematiek een tweedeling in de samenleving voorspellen, waarbij de toegang tot kinderopvang alleen nog maar voor mensen met een midden- of zelfs hooginkomen bereikbaar is.

[0:03:06] Dat ouders met een laag inkomen er straks haast niet meer tussen komen.

[0:03:10] Mijn fractie wil daarom ook graag van de staatssecretaris weten hoe hij de kinderopvang ziet.

[0:03:16] Is dit voor hem alleen een arbeidsmarktinstrument of ziet de staatssecretaris dit ook breder?

[0:03:23] Wat ik zelf zie is dat via het stelsel van voorschoolse educatie en opvang tot aan naschoolse opvang en alles wat ertussen zit, kinderen een bijdrage levert aan een kansrijke start.

[0:03:36] En ik heb zelf jarenlang in Almelo en omstreken gewerkt.

[0:03:39] En als de staatssecretaris mooie voorbeelden wil zien... dan wil ik u voorstellen om naar Twente af te reizen.

[0:03:46] Sowieso mooi.

[0:03:47] Nou, sowieso mooi, hè?

[0:03:49] Dat moet ook, en wij vinden ook... dat kinderopvang bereikbaar zou moeten zijn voor elk kind.

[0:03:56] Graag een reflectie van u hierop.

[0:03:59] En misschien ook wel op de reis naar Twente.

[0:04:01] Voorzitter, als de...

[0:04:04] Mevrouw Saris, als u de microfoon uitzet, dan kan mevrouw Hagen u een vraag stellen.

[0:04:09] U zegt voor elk kind.

[0:04:11] Betekent dat dan ook dat de arbeidseis wat NSC betreft eraf mag?

[0:04:16] Voorzitter, daar kom ik later in mijn bijdrage nog even op terug.

[0:04:23] Voorzitter, als de kinderopvang duurder wordt voor ouders doordat kinderopvangorganisaties hun tarieven verhogen, dan willen we dit concreet kunnen meewegen in de besluitvorming straks bij de behandeling van de wet.

[0:04:36] Daarom hebben we ook om diverse additionele rekenvoorbeelden gevraagd in onze set met Kamervragen.

[0:04:42] Zo kunnen wij ons als fractie voorbereiden op eventuele amendering van de wet, want wij willen dat onderaan de streep

[0:04:48] dat ouders met een kleine portemonnee dezelfde toegang hebben tot kinderopvang als ouders met een grote portemonnee, zodat alle kinderen in Nederland een kansrijke start kunnen maken en het dus niet uitmaakt waar toevallig je wieg staat.

[0:05:02] En dat is voor onze fractie een cruciaal punt.

[0:05:05] Mijn fractie herhaalt de zorgen die zij heeft over het voorbestaan van de gastouderopvang.

[0:05:11] Deze vorm van opvang is cruciaal en onmisbaar voor het buitengebied en voor mensen met een flexibel beroep.

[0:05:18] Wat gaat de staatssecretaris doen om verdere daling van het aantal gastouderbureau's te voorkomen?

[0:05:24] Voorzitter, het laatste punt dat ik wil maken namens mijn fractie gaat over de toezicht en handhaving.

[0:05:31] De wereld van de kinderopvang is bij uitstek een leefwereld.

[0:05:34] Niks is zo kostbaar als je kind en dus moeten de mensen aan wie je de zorg op dat moment toevertrouwt goed en veilig zijn.

[0:05:43] De wereld van toezicht en handhaving lijkt op punten ver af te staan van de realiteit.

[0:05:48] Kan de staatssecretaris aangeven hoe voorkomen wordt dat toezicht en handhaving de relatie met de realiteit houdt en niet een gordroge vinklijst en een exercitiewort?

[0:06:01] Ook dat is voor onze fractie een belangrijk punt.

[0:06:04] Voorzitter, tot slot.

[0:06:07] Ik zit er al.

[0:06:09] Voor mijn partij is het heel belangrijk dat vergoedingen voortaan rechtstreeks naar instellingen gaan, waardoor ouders niet meer het risico lopen dat bedragen teruggevorderd worden.

[0:06:17] We hebben nog veel vragen aan de staatssecretaris en ik ben dan ook benieuwd naar de beantwoording.

[0:06:23] Tot zover mijn bijdrage.

[0:06:24] Dank u wel.

[0:06:27] Ik weet al wat mijn vragen gaan vragen.

[0:06:28] Mijn vragen.

[0:06:30] Ik zal hem niet... Nou, volgens mij heeft u nog een vraag gemist.

[0:06:34] Of niet?

[0:06:35] Ja, zeker.

[0:06:36] Maar als het me de tweede interruptie kost, dan ga ik hem niet doen.

[0:06:42] Nee, dat wilde ik net zeggen.

[0:06:43] Ik ga er geen extra interruptie voor rekenen.

[0:06:45] Want die had u al gemaakt.

[0:06:50] Ja voorzitter, u stelde mij, of u niet, maar mijn collega stelde naast mij de vraag van een arbeidseis.

[0:06:58] En in de brief van de staatssecretaris zie ik dat er in de fundamentele kenmerken onder andere wordt ingegaan op initiële als periodieke toets op de voorwaarden waaronder de arbeidseis.

[0:07:14] En als ik dan verder in de brief kijk naar wat die arbeidseisen behelst... dan zit daar onder andere in dat een ouderen betaalde arbeid moet verrichten... maar er zit ook wat ruimte in als het gaat over het traject van werk naar werk.

[0:07:29] En mijn fractie is ook wel benieuwd in de beantwoording van de staatssecretaris... ten aanzien van het wetgevingsproces...

[0:07:39] Hoe dan wordt gekeken naar ook die arbeidseisen.

[0:07:43] Of mensen die in de participatiewet zitten ook hieronder kunnen voldoen.

[0:07:49] En mensen die bijvoorbeeld in de WIA zitten.

[0:07:53] Ja, mevrouw Hagen.

[0:07:54] Ja, een mooie vraag.

[0:07:57] Wou jij daarop interroperen?

[0:08:01] Nee, dan geven we mevrouw Pouders maar nog even de gelegenheid om een interruptie te doen.

[0:08:06] Ja, dank voorzitter.

[0:08:09] Ik heb met heel veel interesse naar de bijdrage van NSC geluisterd en ook nog even exact de zin uit het hoofdlijnaakkoord tevoorschijn getoverd, waarin letterlijk staat de stelselherziening kinderopvang bijna gratis voor werkende ouders en overheveling naar instellingen wordt doorgezet.

[0:08:23] En dat is namelijk in de chaos die we de afgelopen periode met dit kabinet hebben gemaakt, is het hoofdlijnakkoord in ieder geval voor mij nog een houvast.

[0:08:31] Maar ik hoop ook voor NSC.

[0:08:33] En als ik naar de woordvoering van mevrouw Saris luister, denk ik, hé, is dit nou hetzelfde wat er in het hoofdlijnakkoord staat en wat de opdracht is aan deze staatssecretaris?

[0:08:41] Of heeft de NSC een andere kijk op wat hier staat?

[0:08:46] Voorzitter, het mogen duidelijk zijn dat NEC iets andere bewoordingen had in haar verkiezingsprogramma.

[0:08:51] Een NEC-fractie staat nog steeds ten volle achter het verkiezingsprogramma.

[0:08:56] Maar voor onze fractie geldt ook het hoofdlijnenakkoord.

[0:08:59] Een afspraak is afspraak.

[0:09:01] En binnen die afspraken zullen wij opereren.

[0:09:05] Echter staat onze fractie in dit proces gewoon vrij om vragen te stellen aan de staatssecretaris.

[0:09:11] Want nieuw sociaal contract vindt ook belangrijk.

[0:09:14] Dat wij wel overwogen beslissingen nemen ten aanzien van de hele stelselherziening.

[0:09:20] En ik vind ook niet dat wij de ogen moeten sluiten voor de signalen die wij uit het werkveld krijgen.

[0:09:26] Neemt niet weg dat het hoofdlijnenakkoord de afspraak is waar een nieuw stelselcontract zich aan houdt.

[0:09:34] Dan komen wij toe aan de bijdrage van mevrouw Hagen namens de fractie van GroenLinks PvdA.

[0:09:38] Dit is haar eerste afspraak.

[0:09:40] bijdragen in een commissiedebat.

[0:09:41] Dus veel succes.

[0:09:43] Dank.

[0:09:44] Ja, ieder kind verdient een goede start, voorzitter.

[0:09:47] En GroenLinks Partij van de Arbeid heeft als ambitie... om kinderopvang als gratis basisvoorziening... toegankelijk voor alle kinderen te organiseren in onze samenleving.

[0:09:57] Daarmee bestrijden we ongelijkheid die er nu is tussen kinderen... door het in te zetten als een ontwikkelinstrument voor deze kinderen...

[0:10:04] Naast het in te zetten als een arbeidsmarktinstrument voor ouders en gezinnen.

[0:10:10] Om werk en zorg goed te kunnen combineren.

[0:10:13] Complimenten aan de staatssecretaris voor het al verrichte werk en de richting.

[0:10:18] Goed dat we stappen zetten naar een kinderopvang die bijna gratis is.

[0:10:22] Je zou kunnen zeggen we zijn voor 96% blij daarmee, maar voor 4% nog niet helemaal.

[0:10:30] Voor GroenLinks Partij van de Arbeid is de eindstip een kinderopvang als publieke voorziening voor iedereen gratis, net zoals bij het onderwijs.

[0:10:39] Zoals de pilot in Zeeuws-Vlaanderen.

[0:10:42] En de toeslagen, daar willen we denk ik allemaal hier vanaf.

[0:10:45] Tijd om het vertrouwen in de overheid te herstellen.

[0:10:49] Maar als we dat doortrekken, dan zou de kinderopvang en de BSO toch voor alle kinderen moeten zijn en dus ook voor alle ouders, bijvoorbeeld als iemand vrijwilligerswerk gaat doen vanuit een uitkering.

[0:11:00] Waarom wordt zo vastgehouden aan de arbeidseis?

[0:11:03] Hoeveel kost het eigenlijk om deze in stand te houden, uitgedrukt in euro's en capaciteit?

[0:11:09] Moeten we het niet gewoon veel simpeler maken voor de uitvoering?

[0:11:12] Wat scheelt het aan kosten om de arbeidseis voor beide ouders uit de uitvoering te halen?

[0:11:19] Straks gaat er 3 miljard extra publiek geld naar de sector.

[0:11:22] Mijn collega van NSC zei het ook.

[0:11:24] Dan moeten we er ook voor zorgen dat er niet in de zakken van profiteurs verdwijnt.

[0:11:29] Stopt u maar even, want dit is een stembel en die duurt een minuut.

[0:11:31] En wij kunnen u wel verstaan, maar mensen die op afstand meekijken vinden het heel lastig.

[0:11:36] Ja, die kunnen gewoon niet goed volgen wat u zegt.

[0:11:38] Dus daarom wachten we gewoon even tot hij voorbij is.

[0:12:20] Ik nodig u uit om weer te hervatten.

[0:12:22] Ja, dank.

[0:12:23] Straks gaat er 3 miljard extra publiek geld naar de sector.

[0:12:26] Dan moeten we er ook voor zorgen met elkaar dat dit niet in de zakken van profiteurs verdwijnt.

[0:12:31] Is de staatssecretaris het ermee eens dat we voorwaarden mogen stellen aan het besteden van zoveel overheidsgeld?

[0:12:37] Staat hij open voor maximering van de salarissen van bestuurders, zoals bij de wet normering topinkomens?

[0:12:43] Ik overweeg hier een motie.

[0:12:47] Dan de toegankelijkheid.

[0:12:48] Voorzitter, de kinderopvang is een van de grootste kostenposten van ouders.

[0:12:52] Per maand kan de opvang zomaar duizenden euro's kosten.

[0:12:56] GroenLinks Partij van de Arbeid heeft vorig jaar nog geregeld dat het uurtarief dat de overheid vergoed zou gaan stijgen.

[0:13:02] Dit kabinet draait deze maatregel voor een groot deel terug.

[0:13:07] Dit raakt vooral mensen met de lage en de middeninkomens.

[0:13:11] Wat gaat de staatssecretaris doen voor deze ouders?

[0:13:15] Want het is voor hen een hele pijnlijke maatregel.

[0:13:17] Is het misschien een maximum aan het uurtarief voor de kinderopvangorganisaties, zoals de wethouders van de G4 ook voorstellen?

[0:13:26] Of gaat de vergoeding omhoog?

[0:13:29] En wat wordt het ingroeipad naar bijna gratis, als we naar die 96% gaan?

[0:13:34] Als het aan ons ligt, geeft het kabinet lage en middeninkomens prioriteit boven de allerrijkste.

[0:13:40] En hoe ziet u de samenwerking met onderwijs en gemeenten?

[0:13:44] Bijvoorbeeld de toegankelijkheid voor kinderen met een beperking en samenwerking met het speciaal onderwijs.

[0:13:49] Dat ligt nu bij de lokale overheid, maar wat is eigenlijk de ambitie van de staatssecretaris op dit vlak?

[0:13:55] Voorzitters, ouders hebben te maken met lange wachtlijsten.

[0:13:59] Ik zie dat de staatssecretaris hard aan het lopen is om de personeelstekorten terug te dingen.

[0:14:04] Maar hebben we nu alles in kaart?

[0:14:06] Ik heb nog niks gezien over werkplezier.

[0:14:09] Wat er zeker ook moet zijn bij de pedagogisch medewerkers.

[0:14:12] De aantrekkelijkheid van het beroep.

[0:14:14] een goede cao met misschien doorgroei naar welzijn en of onderwijs... en het regelen van een goed zijinstroomtraject.

[0:14:23] Hoe staat het daar nu mee?

[0:14:25] En kijkt u ook naar het verruimen van ouderschapsverlof... misschien wel vaderschapsverlof... om de ratio in de sector te beïnvloeden?

[0:14:34] We moeten onze kinderopvangmedewerkers eerlijk waarderen... voor het harde en belangrijke werk dat ze doen.

[0:14:39] Eén pedagogisch medewerker maakt dat zes tot tien ouders kunnen werken...

[0:14:44] Dat zijn de bouwvakkers, de leraren en de fysiotherapeuten... die we nu zo hard nodig hebben op onze arbeidsmarkt.

[0:14:51] Ik had ook nog vragen over veiligheid in EHBO, maar misschien heb ik geen tijd meer.

[0:14:56] U heeft nog bijna een minuut.

[0:14:58] Oh, bijna een minuut.

[0:15:00] Als je je kind naar de opvang brengt, dan wil je naast liefdevolle opvang... en een goed programma ook dat je kind veilig is...

[0:15:10] Mijn buurvrouw van NSC had het ook al over toezicht en handhaving en de relatie met de realiteit.

[0:15:16] De staatssecretaris heeft zich voorgenomen om met verschillende verbeteringen aan de slag te gaan.

[0:15:25] Bijvoorbeeld rondom het verduidelijken van de regelgeving en het vergroten van de reflectieve functie van toezicht.

[0:15:32] We zouden daarin heel graag meegenomen willen worden.

[0:15:36] Want we krijgen ook signalen dat de GGD en gastouderbureaus en gemeenten te weinig kunnen met de meldingen en berichten die ze krijgen.

[0:15:47] En daarnaast ook over bijvoorbeeld de kwaliteitseis over het doen van EHBO-opleidingen.

[0:15:55] Daar is een wild groei aan opleidingen en daarover zouden we ook graag meer informatie krijgen.

[0:16:03] Landen de uitkomsten in een wetsvoorstel over meldplicht bij incidenten of niet?

[0:16:08] Daar zijn we heel erg benieuwd naar.

[0:16:10] Dat was het einde.

[0:16:11] Dank u wel mevrouw Hagen.

[0:16:13] En ook een beetje gefeliciteerd.

[0:16:14] Ik weet dat het officiële mede is in de grote plenaire zaal, maar toch.

[0:16:19] Dank u wel.

[0:16:20] Dan gaan we luisteren naar de bijdrage van mevrouw Paulusma namens D66.

[0:16:24] Dank u wel, voorzitter, en gefeliciteerd met de semi-maiden speech.

[0:16:29] Voorzitter, iedere dag vertrouwen honderdduizenden ouders op de kinderopvang... zodat zij zorgeloos kunnen werken en hun kinderen spelenderwijs kunnen leren.

[0:16:38] En ik ben blij dat het voornemen waar D66 zo hard voor gestreden heeft blijft staan.

[0:16:44] De kinderopvang wordt bijna gratis.

[0:16:46] Een belangrijke stap op weg naar een publieke voorziening... net als basisscholen en middelbare scholen.

[0:16:52] En om voor altijd af te stappen van die verschrikkelijke onzekere kinderopvangtoeslag.

[0:16:58] En te werken aan vertrouwen.

[0:17:00] Voorzitter, ik vraag me echter wel zeer af of we de invoeringsdatum van 2027 gaan halen.

[0:17:06] De staatssecretaris moet wat D66 betreft echt haast maken.

[0:17:10] Want er moet nog zoveel gebeuren voor die tijd.

[0:17:13] Ik noem er een aantal.

[0:17:14] Het aanwijzen van een uitvoerder.

[0:17:16] Een programma van eisen voor gegevensuitwisseling.

[0:17:18] Een financieel toezichthouder kiezen.

[0:17:20] een uitvoeringstoets, een staatssteuntoets, de internetconsultatie.

[0:17:24] En deze is misschien nog wel het allerbelangrijkste... zorgvuldige behandeling in de Kamer.

[0:17:29] En dan ook nog alles wat kinderopvangorganisaties... in orde moeten brengen in de praktijk.

[0:17:33] En ook dat delen zij vandaag, denk ik, vanuit de publieke tribune... maar ook al in onze eerdere gesprekken.

[0:17:39] En daarom zou ik heel graag een harde tijdlijn willen... met cruciale momenten.

[0:17:42] Voor wanneer deze punten gehaald moeten worden... om ook in 2027 aan de slag te kunnen.

[0:17:47] En ik wil graag weten van de staatssecretaris wanneer we deze...

[0:17:50] tijdlijn kunnen ontvangen.

[0:17:52] En voorzitter, kinderopvang moet betaalbaar zijn.

[0:17:54] Juist voor ouders met een kleine portemonnee.

[0:17:57] Omdat hun kinderen minder vaak vanuit huis kansen krijgen.

[0:18:00] En vandaag stond het ook uitgebreid in het nieuws.

[0:18:03] Want het niet indexeren van de kinderopvangtoeslag is een buitengewoon slecht idee.

[0:18:08] Voor iedereen wordt de kinderopvang bijna gratis, maar voor de laagste inkomens wordt het duurder.

[0:18:13] Hun koopkracht neemt juist af.

[0:18:15] Ouders die drie dagen per week één kind naar de opvang brengen, moeten in 2026 bijna duizend euro per jaar meer zelf betalen.

[0:18:22] En dat is een ruime verdubbeling van de eigen bijdrage.

[0:18:25] Mensen gaan hierdoor minder werken.

[0:18:26] Dat kan de staatssecretaris denk ik zo op een bierveeltje uittekenen.

[0:18:30] Op een al krappe arbeidsmarkt.

[0:18:32] Ronduit slecht voor de economische zelfstandigheid van vrouwen met een laag inkomen.

[0:18:36] En ik mis echt, voorzitter, overtuigende argumentatie van het kabinet en de coalitiepartijen.

[0:18:41] Daarom een aantal vragen.

[0:18:43] Heeft het kabinet voldoende scherp dat zij hiermee kansenongelijkheid vergroot?

[0:18:47] Heeft het kabinet een kaart gebracht wat precies de schade is?

[0:18:50] Heeft het kabinet inzichtelijk hoeveel ouders met lage inkomens nu in de problemen komen?

[0:18:55] Hoeveel minder ouders gaan kinderopvang afnemen en of minder werken?

[0:18:59] En wat zijn de gevolgen voor de financiële toegankelijkheid van de voorschoolse educatie?

[0:19:03] Ik vind deze keuze echt een heel groot risico in combinatie met de stelselherziening.

[0:19:09] Want bovenop niet indexeren komt voor deze ouders dat er personeelstekorten zijn en waarschijnlijk stijgende prijzen door toenemende vraag naar kinderopvang.

[0:19:17] Kinderopvang, en dat zijn mijn collega ook, moet betaalbaar blijven, juist voor de lage en de middeninkomens.

[0:19:21] En we kunnen niet miljarden pompen in een privaat systeem en dan achteraf klagen dat er te veel winst is gemaakt.

[0:19:27] Ik vind daarom dat er een prijsplafond moet komen.

[0:19:30] En de staatssecretaris lijkt dat gelukkig ook te beseffen.

[0:19:32] Hij schrijft in zijn brief over monitoring, zelfregulering en een wettelijke bevoegdheid om in te grijpen.

[0:19:37] Kan hij dit verder toelichten?

[0:19:39] En hoe kijkt hij tegen een prijsplafond aan?

[0:19:42] Voor onze fractie is dit van cruciaal belang.

[0:19:45] Voorzitter, tot... Ja, voor u verder gaat, mevrouw Paulus, maar even mevrouw Van Eyck een vraag voor u.

[0:19:49] Dank u wel, voorzitter.

[0:19:51] Terecht punt ten aanzien van de krapte, de toenemende vraag en dus ook de prijsontwikkeling in de sector.

[0:19:58] D66 stelt voor om een prijsplafond in te stellen.

[0:20:03] Ik denk niet dat dat heel erg eenvoudig is, dat het best wel complex zou kunnen zijn.

[0:20:07] Als we dan hebben over het tijdspad en de ambitie die we met elkaar hebben uitgesproken om het stelsel op 1,27 te laten ingaan, vraag ik me af hoe dat zich tot elkaar verhoudt.

[0:20:20] Ja, voorzitter, ik herinner me, en het waren niet de epische woorden van mevrouw Van Eyck van de VVD, maar wel de epische woorden van de minister-president, die over dit kabinet en het hoofdlijnaarakkoord zei, het kan wel.

[0:20:31] Dus ik zou zeggen, wees net zo ambitieus als de minister-president.

[0:20:36] Herhaal de woorden, het kan wel.

[0:20:38] Laat je niet in de weg zitten door allerlei problemen.

[0:20:41] En wij zijn zeker de beroersten niet.

[0:20:43] Als iets niet kan, denken wij heel graag mee.

[0:20:45] Maar laten we niet nu, bij het begin al, de ambities omlaag schroeven.

[0:20:49] Gaat u verder, mevrouw Paulus.

[0:20:52] Ja, voorzitter.

[0:20:53] Tot slot.

[0:20:55] En dat zal de voorzitter wellicht in haar andere rol ook aanspreken.

[0:20:58] Tot slot wil ik namelijk nog mijn zorgen uitspreken over de vaccinatiegraad in Nederland.

[0:21:02] Vorige week bleek nog dat er twaalf kinderen besmet zijn met mazelen in West-Brabant.

[0:21:06] En ook Kinkhoes neemt toe.

[0:21:08] Er zijn nu ouders die ervoor kiezen om hun kinderen de eerste veertien maanden niet naar de opvang te brengen vanwege deze vreselijke ziektes.

[0:21:15] En samen met de VVD heb ik daar mijn initiatief voorstel en consultatie gebracht om bij een te lage vaccinatiegraad kinderen wel te kunnen beschermen en vaccinaties ook als voorwaarde voor toelating te kunnen stellen.

[0:21:26] En we zien om ons heen in Frankrijk, Italië en Australië dat het werkt, dat de vaccinatiegraad stijgt.

[0:21:31] En wat mij betreft belangrijk om ook vandaag in dit debat te noemen.

[0:21:35] Voorzitter, kinderopvang moet simpeler en zekerder.

[0:21:39] Toegankelijk blijven voor mensen met een kleine portemonnee en veilig zijn voor alle kinderen.

[0:21:44] Laten we daarvoor alles op alles zetten.

[0:21:48] Dank u wel.

[0:21:49] Dan zijn we toe aan de bijdrage van mevrouw Van Eyck namens de VVD-fractie.

[0:21:53] Dank u wel, voorzitter.

[0:21:55] Voorzitter, een belangrijke aanbeveling van de parlementaire enquête van de Commissie Fraudebeleid en Dienstverlening betreft het afschaffen van de toeslagen.

[0:22:03] De grootste urgentie zit bij het aanpassen van de kinderopvangtoeslag door de dynamische karakter en de grote bedragen die teruggevorderd kunnen worden.

[0:22:09] De VVD is voorstander van een nieuwe financieringssystematiek waarin de vergoeding van kinderopvang direct aan kinderopvangorganisaties wordt uitgekeerd.

[0:22:17] In dit debat wil ik wat langer bij de voorgestelde nieuwe financieringssystematiek stilstaan.

[0:22:22] Voorzitter, het bijna gratis maken van kinderopvang zorgt ervoor dat werken in één klap meer gaat lonen voor werkende ouders.

[0:22:29] Dure kinderopvang is slecht voor de portemonnee van gezinnen.

[0:22:32] De extra kosten van een dag kinderopvang worden genegeerd in de overheidscijfers over de marginale druk.

[0:22:40] met de keuze om meer te werken.

[0:22:42] De extreem hoge marginale druk voor kinderopvang wordt nu gelukkig opgelost.

[0:22:46] Het bijna gratis maken van de kinderopvang is een flinke stap in het vergroten van de bestaanszekerheid van veel werkende ouders.

[0:22:53] Het aanbod in de sector stijgt gestaag, maar is nog onvoldoende.

[0:22:57] Er zijn wachtlijsten en wachttijden.

[0:22:59] Mensen die werken moeten niet in de wachtrij staan voor een plek bij de kinderopvang.

[0:23:03] En er wordt hard gewerkt aan voldoende aanbod in de kinderopvang voor alle ouders.

[0:23:07] In de tussentijd zou wat de VVD betreft voorrang moeten worden geboden aan de ouders die het hardst nodig hebben.

[0:23:12] Het is immer moeilijker om opvang te regelen als beide ouders voltijds werken.

[0:23:17] Beter betaalbare kinderopvang heeft een stijging van de vraag tot gevolg.

[0:23:20] Het aanbod in de kinderopvangsector zal nog meer moeten meegroeien.

[0:23:25] Personeelstekorten en problemen met het vinden van huisvestingen voor opvanglocaties bemoeilijken dit.

[0:23:30] De personeelstekorten na de stelselherziening zullen zonder mitigerende maatregelen toenemen.

[0:23:35] Hierdoor zullen de drieven naar verwachting stijgen en de wachtlijsten toenemen.

[0:23:39] Welke concrete maatregelen neemt de staatssecretaris om dit aan te pakken?

[0:23:43] Welke opties worden er verkend als het gaat om prijsregulering?

[0:23:46] Een prijsplafond zoals D66 voorstelt?

[0:23:49] Een maximumuurprijs met een opslag?

[0:23:52] Is de staatssecretaris het eens met de VVD dat we iedereen en elk aanbod nodig hebben en er geen enkele reden is om partijen die zich netjes aan de kwaliteitseisen houden uit te sluiten?

[0:24:03] De VVD vindt het belangrijk dat het perspectief van de ouders centraal staat in het nieuwe financieringstelsel.

[0:24:08] Het perspectief van de opvangorganisaties en de uitvoerder-toezichthouder mogen we echter niet uit het oog verliezen.

[0:24:14] Digitale gegevensuitwisseling moet zorgvuldig en efficiënt.

[0:24:18] Hoe voorkomt de staatssecretaris dat dit een belemmering gaat worden?

[0:24:22] De VVD begrijpt dat het ministerie samen met de uitvoerder potentiële vereenvoudigheden die leiden tot een beter uitvoerbaar stelselontwerp uitwerkt.

[0:24:30] Maatregelen gericht op het beperken van bureaucratie, het verminderen van administratieve lasten voor ouders en kinderopvangorganisaties en uitvoeringslasten voor de overheid kunnen op onze steun rekenen.

[0:24:40] We zien de voorstellen hierover graag tegemoet.

[0:24:43] Voorzitter, ten slotte op dit punt kan de staatssecretaris vertellen wat de stand van zaken is met betrekking tot de beoogde uitvoerder, dienst toeslagen.

[0:24:50] en de staatssteuntoets, waar ook door de collega's al naar gerefereerd is, van de directe financiering van kinderopvangorganisaties.

[0:24:57] Mijn tweede onderwerp raakt aan toezicht, handhaving en kwaliteit.

[0:25:01] Onderzoekers zien mogelijkheden om het huidige stelsel van toezicht en handhaving verder te flexibiliseren en de voordelen van open normen waar mogelijk te benutten.

[0:25:10] De VVD ziet kansen in het toezicht op houderniveau, diversificatie in de normenkaders en versterking van de interne kwaliteitscontrole.

[0:25:17] Hoe gaat de staatssecretaris hier opvolging aangeven?

[0:25:19] En meer in het algemeen, hoe gaat de staatssecretaris de sector meer ruimte geven en de regeldruk verder terugdringen?

[0:25:27] Ernstige incidenten in de kinderopvang komen gelukkig niet vaak voor.

[0:25:30] Maar elk incident is er één te veel.

[0:25:33] Het leed wat het veroorzaakt voor ouders en verzorgers is onbeschrijfelijk.

[0:25:37] Het is belangrijk dat incidenten worden gemeld, er waarheidsvinding plaatsvindt, de branche ervan leert en naar de toekomst toe ernstige incidenten kunnen worden voorkomen...

[0:25:46] en de algehele veiligheid wordt versterkt?

[0:25:48] Wat is de stand van zaken van de wijziging wet kinderopvang in verband met invoeren meldplicht?

[0:25:53] En voorziet het wetsvoorstel in een onafhankelijke instantie die een ernstig incident onderzoekt en aan waarheidsvinding kan doen?

[0:26:00] Ten slotte, in 2023 hebben zes grote kinderopvangorganisaties het voortouw genomen voor de introductie van de kwaliteitscode.

[0:26:07] Door het transparant maken van kwaliteit loont het om hier ook echt op in te zetten.

[0:26:12] Het is goed dat de brancheorganisaties de kwaliteitscode hebben omarmd en een traject zijn ingegaan om de volgende stappen te zetten.

[0:26:18] Het is aan de sector zelf om transparantie te scheppen.

[0:26:22] Op welke manier ondersteunt de staatssecretaris deze ontwikkeling en wat is er nog voor nodig om te komen tot het operationaliseren van deze kwaliteitscode?

[0:26:30] Dat was het in mijn eerste termijn.

[0:26:32] Dank u wel.

[0:26:32] Ik zie een aantal vingers voor interrupties.

[0:26:34] Allereerst mevrouw Hagen.

[0:26:36] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:26:37] Ik heb het even op me in laten werken.

[0:26:42] Maar ik ben wel heel erg benieuwd hoe de VVD denkt over het voorstel wat NEC eigenlijk al zei en wat wij als GroenLinks Partij van Arbeid ook zeiden.

[0:26:51] Van als er zoveel geld naar de sector gaat, waarom dan hoge winsten over de ruggen van de kinderen?

[0:26:59] Of gaan we dat nog een beetje reguleren met elkaar?

[0:27:03] Het is een punt wat ik in mijn inbreng heb gemaakt.

[0:27:06] Ik heb juist de vraag gesteld dat als gevolg van het toenemen van de vraag en de krapte op de arbeidsmarkt en het tekort aan plekken, dus wachtlijsten en wachttijden, de prijs waarschijnlijk zal gaan stijgen.

[0:27:18] Ik heb aan de staatssecretaris gevraagd welke maatregelen gaat hij nemen of heeft hij een overweging om ervoor te zorgen dat we daar grip op krijgen.

[0:27:27] Ik vind het een stap te ver gaan.

[0:27:29] Het frame wat GroenLinks-PVNA heel vaak gebruikt als het gaat om commerciële organisaties, meer specifiek om private equity, dat daar zoveel winsten worden gemaakt over de rug van de kinderen.

[0:27:41] Ik denk niet dat rapporten dat onderstrepen en onderschrijven.

[0:27:45] Het is ook een vraag die ik heb gesteld aan de staatssecretaris als het gaat om het aanbod.

[0:27:49] Ik denk dat we iedereen nodig hebben.

[0:27:51] En als het organisaties zijn die aan de kwaliteitsnormen voldoen en we houden grip

[0:27:55] op die prijs- en prijsontwikkeling... is dat wat mij betreft... is in het aanbod... zowel non-profit als profit... commercieel en private equity... zijn allemaal welkom en keihard nodig.

[0:28:08] Mevrouw Haag in tweede instantie.

[0:28:11] Ja, dan begrijp ik dus... dat de VVD eigenlijk akkoord gaat... met hele hoge salarissen... van directeuren in de toekomst... in de kinderopvang.

[0:28:19] En dat we daar dan het geld aan gaan besteden... in plaats van aan het toegankelijk houden... ook voor de lage inkomens.

[0:28:28] Mevrouw Van Eyck.

[0:28:29] Organisaties die nu het aanbod doen in de kinderopvang gaan over hun eigen bedrijfsvoering.

[0:28:34] Wij gaan volgens mij als Tweede Kamer over de kaders waarbinnen de bedrijfsvoering moet plaatsvinden en ook het aanbod wat gerealiseerd moet worden, ook over de kwaliteit, et cetera.

[0:28:43] Ik vind het te ver gaan om in te grijpen op dat niveau en de salarissen voor die bestuurders te normeren.

[0:28:52] Ik zag dat mevrouw Pouders maar ook een interruptie heeft.

[0:28:56] Dank u wel, voorzitter.

[0:28:58] Ik weet niet meer in welk deel van het betoog van mevrouw Van Eyck het was, maar zij zei op een gegeven moment, en ik vat het even in mijn eigen woorden samen, alles wat we nu aan het doen zijn, dat hebben vooral de ouders die alle twee werken het allerhardste nodig.

[0:29:13] Dus het zorgen dat we de kinderopvang goed geregeld hebben.

[0:29:17] En dat snap ik heel goed vanuit economisch perspectief.

[0:29:19] Zo kijken wij ook deels naar wat we hier aan het doen zijn.

[0:29:21] Maar voor D66 is het juist enorm belangrijk dat alle kinderen naar de opvang toe kunnen.

[0:29:27] Omdat dat wat doet aan kansengelijkheid, aan een betere ontwikkeling en ook aan betere kansen.

[0:29:32] En dat vertaalt zich namelijk ook in economisch perspectief.

[0:29:35] Dus ik zou, nou dat is de vraag, ik zou mij kunnen voorstellen, maar dat ga ik dus checken bij de collega voorzitter.

[0:29:41] Als je ziet dat als we werken aan kansengelijkheid, dat dat ook wat doet met onze economie, is de VVD dan ook bereid om te kijken naar die arbeidseis en dat wat dat juist niet doet als het gaat om kansengelijkheid.

[0:29:55] Mevrouw Van Eyck.

[0:29:56] Ja, er zijn duidelijk twee verschillende perspectieven.

[0:29:59] Ons perspectief vanuit de werkende ouder.

[0:30:02] En dat zo maximaal mogelijk te faciliteren zodat werken ook gaat lonen.

[0:30:07] Daarom ook die arbeidseis waar wij aan vasthouden.

[0:30:10] Dat is voor ons prioritair.

[0:30:11] Maar ik heb in mijn inbreng ook nadrukkelijk gezegd... dat er gewerkt moet worden aan kinderopvang voor alle kinderen...

[0:30:18] Ongeacht of ouders wel of niet werken.

[0:30:20] Het mooiste zou zijn als we daar uiteindelijk naartoe zouden kunnen groeien.

[0:30:24] Wat ik op dit moment heel erg belangrijk vind.

[0:30:26] Is dat we met elkaar de stap durven te nemen naar het nieuwe stelsel.

[0:30:29] Dat we in ieder geval afkomen van die kinderopvangtoeslag.

[0:30:32] Dat we gaan naar directe financiering.

[0:30:34] En dat het aanbod in de sector gestaag gaat groeien.

[0:30:37] En het stelsel ook op een dusdanige manier ingericht gaat worden.

[0:30:40] Dat in volgende kabinetten er ook altijd weer andere keuzes worden gemaakt.

[0:30:45] Maar onze keuze nu nadrukkelijk.

[0:30:47] Gericht op die werkende ouders.

[0:30:51] Mevrouw Rikkers, de beurt is aan u om te spreken namens de BBB-fractie.

[0:30:56] Dank u wel voorzitter.

[0:30:59] In november bleek uit de kwartaalrapportage dat er 920.000 kinderen met kinderopvangtoeslag naar de opvang gingen.

[0:31:06] Dit is een stijging van bijna 2% ten opzichte van het jaar ervoor.

[0:31:10] Het aantal gastouders is de laatste jaren echter flink afgenomen en dat baart BNB-zorgen.

[0:31:16] Ook zien we grote verschillen tussen de regio's in de soorten opvang die geboden wordt.

[0:31:22] De voornaamste ontwikkeling is uiteraard dat er serieus werk gemaakt wordt van de stelselherziening kinderopvang.

[0:31:28] Dit is wat BBB betreft een enorm goede zaak, dat de kinderopvang hierdoor betaalbaar en eenvoudig kan worden.

[0:31:35] Vanuit het veld, het Sociaal Cultureel Planbureau en het Centraal Planbureau zien wij ook echter heel veel zorgen.

[0:31:43] Kan de staatssecretaris aangeven welke risico's hij ziet op het huidige personeelstekort en het inperken van de ZZP'ers in de kinderopvang?

[0:31:50] Hoe gaat worden voorkomen dat de stelselherziening leidt tot een lange wachtlijst, dalende kwaliteit en stress bij de medewerkers door de toenemende vraag?

[0:32:02] Dat beter betaalbare kinderopvang onherroepelijk een stijging van vraag tot gevolg heeft, wordt ook bevestigd in de hoofdlijnenbrief.

[0:32:11] Dit kan leiden tot langere wachtlijsten en stijgende tarieven, waardoor met name de huishoudens met een lagere inkomens geraakt gaan worden.

[0:32:20] in de brief wordt gesteld dat er op voorhand niet te voorspellen is hoeveel de tarieven precies gaan stijgen en hoe groot de gevolgen voor onder andere de wachtlijsten zijn.

[0:32:30] Mijn vraag aan de staatssecretaris is of er sprake is van teveel onzekerheden om op deze manier de stelselwijziging in te zetten.

[0:32:41] Wij zien dat er aanvullende maatregelen verkend worden om de risico's te beperken.

[0:32:45] Hierbij wordt gedacht aan arbeidsmarktbeleid en het bestendigen van de gemeentelijke regelingen en maatregelen om de prijsstijgingen te voorkomen.

[0:32:54] Kan de staatssecretaris daar wat concrete toegelichting bij geven?

[0:32:59] Daarnaast leest we dat de toetsing van de arbeidseis zoveel mogelijk wordt gebruikt van de bestaande bronnen en systemen.

[0:33:06] BBB is daar erg blij mee, want er is al heel veel bekend en om alles steeds weer opnieuw te moeten vragen kost alleen maar tijd, geld en frustratie.

[0:33:14] Kan de staatssecretaris nog wel aangeven voor hoeveel ouders het ongeveer geldt dat we de gegevens nog steeds steekproefgewijs moeten opvragen omdat ze niet bekend zijn bij het UWV of bij het DUO?

[0:33:27] Tot slot over de stelselwijziging.

[0:33:29] We zien een zeer ambitieus tijdpad met een invoering van 1 januari 2027.

[0:33:35] Is dit echt haalbaar?

[0:33:37] Vorige maand werden de resultaten bekend van onderzoeken naar vormen van ouderenspraak in de kinderopvang en het functioneren van deze inspraak.

[0:33:48] Hier bleek dat de lokale oude commissies niet altijd de invloed hebben die wij met hun wet bedoeld hebben.

[0:33:54] Kan de staatssecretaris aangeven of er naast voorlichting en overleg nog andere mogelijkheden zijn om deze naleving van het oude recht wel te verbeteren?

[0:34:05] Voorzitter, in Nederland zijn heel veel agrarische bedrijven die kinderopvang bieden.

[0:34:10] Dat varieert van gastouders die op hun boerderij een aantal kinderen opvangen, tot bedrijven die speciaal zijn ingericht om meer kinderen te opvangen.

[0:34:19] In een professioneel kinderdagverblijf.

[0:34:21] Vorige week maandag werd bijvoorbeeld de eerste paal geslagen door een nieuwe agrarische kinderopvang in Oud-Alblas.

[0:34:28] Wat zijn de verwachtingen van de staatssecretaris... over hoe agrarische kinderopvang kan bijdragen... aan de lokale gemeenschap en de economie?

[0:34:36] En op welke wijze kunnen we dergelijke initiatieven... op gebied van kinderopvang worden ondersteund en gestimuleerd?

[0:34:41] Dank u wel.

[0:34:44] Dank u wel, mevrouw Rikkers.

[0:34:44] Mevrouw Poudersma heeft nog een vraag voor u. Ja, dank, voorzitter.

[0:34:52] Ik dacht, ik ga gewoon een hele simpele vraag stellen.

[0:34:54] Is BBB nou voor...

[0:34:57] De plannen die in het hoofdlijnakkoord staan en daar waar de staatssecretaris nu heel hard voor werkt, of eigenlijk liever niet?

[0:35:04] Wij zijn voor deze plannen, alleen wij vinden wel dat het zorgvuldig moet gebeuren en daarom hebben we deze vragen.

[0:35:11] Mevrouw Paulusma.

[0:35:13] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:35:14] Maar ik neem aan dat het wel de bedoeling is van dat hoofdlijnakkoord dat het ook uitgevoerd gaat worden.

[0:35:19] Dan heb ik een vraag over de uitvoering van dat hoofdlijnaakkoord en de arbeidseis die er nu ligt.

[0:35:24] Want in het verkiezingsprogramma van mevrouw Rikkers staat, en ik vond dat een hele interessante ambitie, dat de bijna gratis kinderopvang ook moet gelden voor kinderen van vrijwilligers en van mantelzorgers.

[0:35:38] Daar heb ik eens over na zitten denken, want ik dacht dat is interessant, want in mijn grote portefeuille rondom zorg hebben we dit vraagstuk natuurlijk enorm.

[0:35:45] Maar hoe gaan we dan die arbeidseis handhaven?

[0:35:50] Want wat ben je dan als je vrijwilliger bent of mantelzorger en zouden we dus niet, als we dit toch graag willen met elkaar, die arbeidseis moeten laten vallen?

[0:36:01] Daar was ook mijn vraag over de aanvullende toetsing... voor mensen die niet bij het UWV en het DUO bekend zijn.

[0:36:09] Als wij nu gelijk gaan naar een kinderopvang voor alle kinderen toegankelijk... denk ik niet dat het haalbaar is.

[0:36:16] Dus we moeten ook realistisch zijn.

[0:36:17] En volgens ons, als we die stelselwijziging nu in kunnen zetten... en we kunnen hem steeds verder uitbreiden, dat zou heel mooi zijn.

[0:36:25] Mevrouw Poudersma, een derde en laatste instantie op dit onderwerp.

[0:36:30] Dank voorzitter.

[0:36:31] Ik word gewoon heel enthousiast van de antwoorden van mevrouw Rikers.

[0:36:34] Want dat betekent, om het even scherp te krijgen, dat er dus wel ruimte is om te kijken of die arbeidseis vervallen kan worden om ervoor te zorgen dat alle kinderen in Nederland gebruik kunnen maken van de kinderopvang, ouders kunnen werken en iedereen dezelfde kansen krijgt op een gelijke ontwikkeling.

[0:36:49] Mevrouw Rikers.

[0:36:51] Op den duur wel.

[0:36:56] Dat betekent dat we aan het eind zijn gekomen van de eerste termijn van de zijde van de Kamer.

[0:36:59] Ik kijk naar de staatssecretaris en die zegt mij dat hij een half uur nodig heeft.

[0:37:06] Ja, vorige week was de staatssecretaris iets te ambitieus en zaten we hier op hem te wachten.

[0:37:11] Maar dat gaat dus nu niet gebeuren.

[0:37:13] Ik ga een half uur schorsen.

[0:37:14] En wij gaan om zeven over twee weer verder.

[0:37:17] Tot straks.

[1:05:59] Welkom terug.

[1:06:01] Ik hervat het commissiedebat kinderopvangen.

[1:06:03] We zijn toegekomen in de eerste termijn van de zijde van het kabinet.

[1:06:05] Dat betekent dat de staatssecretaris Nobel het woord gaat geven met de aanmerking dat de leden opnieuw zes korte interrupties ter beschikking hebben om het debat te voeren.

[1:06:16] Staatssecretaris Nobel.

[1:06:18] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:06:20] Het doet mij deugd om zo vroeg in het nieuwe jaar ook met de Kamer in gesprek te gaan over de kinderopgang.

[1:06:25] Een onderwerp wat mij zelf ook heel nauw aan het hart gaat.

[1:06:28] Want ruim anderhalve maand geleden ben ik samen met mijn partner voor de tweede keer ook weer ouder geworden.

[1:06:33] En over een tijdje breng ik in de ochtend dus twee kinderen naar de opvang.

[1:06:36] En ik hoop dat mijn dochtertje het daar net zo naar zin heeft als mijn zoontje, haar grote broer.

[1:06:42] Het is een genot om te zien hoe hij daar speelt... en met allerlei andere kinderen nieuwe dingen leert.

[1:06:46] En dat allemaal dankzij die domeloze inzet... van alle betrokken pedagogisch professionals.

[1:06:52] Zonder hen zou het namelijk heel moeilijk, zo niet onmogelijk zijn... om mijn werk en daarbij ook de zorg voor mijn kinderen te kunnen combineren.

[1:07:00] En dat geldt natuurlijk ook voor mijn partner.

[1:07:03] En uiteraard ook voor heel veel andere werkende ouders in Nederland.

[1:07:06] Laten we die niet vergeten.

[1:07:08] In 2024 maakt er namelijk...

[1:07:11] ruim 900.000 kinderen in de leeftijd van 0 tot 12 gebruiken van de kinderopvang.

[1:07:16] Begin november heb ik uw Kamer twee brieven gestuurd waarin ik de plannen die ik voor de kinderopvang heb ook beschrijf.

[1:07:22] In eerste instantie heb ik u de hoofdlijnenbrief gestuurd met daarbij een beschrijving van het nieuwe financieringstelsel van de kinderopvang en de huidige regels voor de kinderopvangtoeslag die ingewikkeld zijn en bovendien allerlei risico's bij ouders neerleggen.

[1:07:34] Dat moet anders.

[1:07:35] Daar is uw Kamer het denk ik volledig mee eens, voorzitter.

[1:07:38] En daarom werken we ook aan een eenvoudiger financieringsstelsel... waarin we de kinderopvangtoeslag gaan afschaffen.

[1:07:44] We verschuiven de risico's en de verantwoordelijkheden van ouders... naar de overheid en de kinderopvangorganisaties.

[1:07:50] En dit leidt tot meer zekerheid voor werkende ouders.

[1:07:53] En zo houden ouders ook meer geld over in hun portemonnee.

[1:07:57] Omdat het nieuwe stelsel inkomensonafhankelijk is...

[1:08:00] wordt de opvang voor de meeste ouders ook veel goedkoper.

[1:08:03] En bovendien draagt inkomensafhankelijkheid bij aan een eenvoudige inrichting van het nieuwe stelsel en voorkomen we terugvorderingen bij ouders.

[1:08:10] Dit sluit aan bij de ambitie van het kabinet om het gehele belasting- en toeslagenstelsel eenvoudiger te maken.

[1:08:17] Ik ben blij dat dit nieuwe financieringstelsel verder mag gaan uitwerken met mijn collega dienst toeslagen.

[1:08:23] Die samen als staatssecretaris betrokken is voor het herstel en de toeslagen.

[1:08:26] En we zetten alles op alles om van dit nieuwe stelsel ook een succes te maken.

[1:08:30] Het nieuwe financieringstelsel is een ontzettend grote opgave.

[1:08:33] Vele van u refereerde daar ook al aan, zeg ik, vierde voorzitter.

[1:08:36] En niet alleen de uitvoering, maar ook de markt moet er klaar voor zijn voor dat nieuwe stelsel.

[1:08:41] Zo is het personeelstekort een grote uitdaging.

[1:08:44] En om die reden zet ik in op diverse acties om dit personeelstekort ook aan te pakken.

[1:08:49] Ik wil dit indelen aan de hand van drie pijlers.

[1:08:51] Allereerst nieuwe mensen aantrekken.

[1:08:54] Het huidige personeel behouden.

[1:08:56] En ook ervoor zorgen dat de mensen die op dit moment al in de kinderopvang werken, hen te stimuleren om meer uren te gaan werken.

[1:09:02] Een van mijn acties is dan ook om de subsidieregeling die het aannemen en scholen van groepshulpen stimuleert.

[1:09:08] Daar heb ik u ook al over geïnformeerd.

[1:09:10] Voor u verder gaat, staat de secretaris.

[1:09:11] Even mevrouw Pouders maar een interrupt.

[1:09:14] Ja, dank voorzitter.

[1:09:15] Want ik had hele grote hoop op blokjes.

[1:09:19] Want dat helpt ons allen, denk ik.

[1:09:20] Want ik dacht, de staatssecretaris begint nu met een opzomming.

[1:09:23] Maar dat waren nog geen blokjes.

[1:09:24] Dus wellicht heeft u die voor ons.

[1:09:26] Vierde voorzitter.

[1:09:28] Ja, voorzitter.

[1:09:28] Dat wilde ik doen na mijn inlijnende tekst.

[1:09:31] Dan komen de blokjes.

[1:09:32] Ja, ja, ja.

[1:09:34] Had ik dat er vooraf ook nog bij moeten zeggen.

[1:09:36] De blokjes komen eraan.

[1:09:37] Ik ga u niet teleurstellen, zeg ik.

[1:09:38] Vierde voorzitter.

[1:09:41] Ik blijf met de sector in gesprek voorzitten over nieuwe mogelijkheden om het personeelstekort aan te pakken, zonder dat de kwaliteit en veiligheid van kinderen in het geding komt.

[1:09:50] Tegelijkertijd zijn de personeelskorten een breder maatschappelijk probleem en die spelen niet alleen in de kinderopvang.

[1:09:57] Het ingroeipad maakt dat geleidelijke overgang naar een nieuw stelsel ook mogelijk is, waarbij het aanbod zich kan aanpassen aan de vraag.

[1:10:04] Ik heb vorige week een constructief gesprek gehad met de sector, onder andere over de duur van een verstandig ingroeipad.

[1:10:10] En ik blijf hier ook over met hen in gesprek, omdat de sector uiteindelijk van onmisbaar belang is om er ook samen succes van te maken.

[1:10:17] Het ingroeipad is waarschijnlijk ook een onderdeel van de voorjaarsbesluitvorming.

[1:10:22] Maar de kinderopvang is natuurlijk veel meer dan het nieuwe financieringsstelsel.

[1:10:25] Want ook het huidige stelsel voor kinderopvang vraagt aandacht.

[1:10:29] In de beleidsagenda ga ik in op de huidige stand van de kinderopvang, de ambities die ik heb en de uitdagingen die ik zie.

[1:10:35] Bijvoorbeeld ten aanzien van het vergroten van de toegankelijkheid en het versterken van de kwaliteit.

[1:10:39] Zo doen we in 2025 een extra investering in de kinderopvangtoeslag van structureel 429 miljoen euro.

[1:10:46] Dit vergroot de toegankelijkheid en is een eerste stap richting een inkomensonafhankelijk stelsel.

[1:10:52] Ondanks alle uitdagingen zoals het personeelstekort, lukt het de sector om een goede kwaliteit te blijven bieden.

[1:10:58] Ook in internationaal perspectief doet Nederland het ontzettend goed.

[1:11:01] En dat is een groot compliment waard, dat wil ik hier toch maken.

[1:11:04] Ik wil alle pedagogisch professionals in de sector dan ook bedanken voor hun inzet.

[1:11:08] En dat wil ik niet alleen doen op de dag van de pedagogisch medewerker, maar ook hier.

[1:11:12] Er blijft altijd ruimte voor verbetering.

[1:11:14] Ik denk ook dat het terecht is dat aan de zijde van de Kamer daar vragen over zijn gesteld, voorzitter.

[1:11:19] En zo zijn we ook bijvoorbeeld aan de slag gegaan met de taaleis die sinds dit jaar geldt in de dagopvang.

[1:11:25] En ook een versterking van de kwaliteit in de gastouderopvang, waarover we eind 2024 met elkaar hebben gesproken.

[1:11:33] Daarnaast wil ik het toezicht en de handhaving in de kinderopvang verder verbeteren.

[1:11:38] Zo wil ik onder meer de invoering van comply or explain en een toezicht op houderniveau verkennen.

[1:11:42] Waar ook de VVD zojuist aandacht voor vroeg, voorzitter.

[1:11:45] Daarnaast werk ik aan een meldplicht voor ernstige incidenten.

[1:11:48] Het hoofddoel van deze meldplicht is leren van die ernstige incidenten.

[1:11:52] Om te voorkomen dat een incident zich kan herhalen.

[1:11:55] En daarbij houd ik ook oog voor een toename van regeldruk.

[1:12:01] Aan de vraag die u heeft gesteld merk ik dat de kinderopvang nog altijd uw belangstelling heeft.

[1:12:04] Gelukkig maar.

[1:12:05] En daarbij wil ik ook meteen mevrouw Hagen feliciteren met haar eerste inbreng bij deze commissie.

[1:12:09] Ik zal de vragen beantwoorden.

[1:12:11] Daar komt u mevrouw Paulus maar aan de hand van de volgende blokjes.

[1:12:16] Het nieuwe financieringstelsel.

[1:12:18] De arbeidsmarkt.

[1:12:21] De financiering.

[1:12:21] De marktwerking.

[1:12:23] En de kwaliteit en veiligheid.

[1:12:24] En tot slot nog wat overige vragen.

[1:12:27] Zes blokjes dus, voorzitter.

[1:12:28] Ik begin met het eerste blokje.

[1:12:30] Ja, je kan ook minder blokjes doen met meer vragen.

[1:12:33] Per saldo blijven de vragen gewoon het aantal vragen.

[1:12:35] Dat zijn gesteld aan de zijde van de Kamer, zeg ik daarbij, voorzitter.

[1:12:38] De eerste vraag is van de fractie van GroenLinks, PvdA.

[1:12:45] En meerdere leden hebben daar overigens vragen over gesteld.

[1:12:48] Die gaat over de toegankelijkheid van de kinderopvang in relatie tot het nieuwe stelsel en het niet indexeren.

[1:12:55] Ik denk dat het goed is om vooraf toch te zeggen dat het doel is om het simpel en toegankelijk te maken, het nieuwe stelsel.

[1:13:04] En natuurlijk zie ik ook vanuit het kabinet dat er risico's zijn voor de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van de kinderopvang.

[1:13:10] Maar tegelijkertijd, we moeten denk ik wel met elkaar deze ambitie behouden.

[1:13:18] Redenen waarom ik heb gekozen voor het stapsgewijs invoeren is ook zodat ik de risico's namens het kabinet beter kan monitoren.

[1:13:24] Drie miljard ongeveer beschikbaar voor deze hele operatie.

[1:13:27] Maar die drie miljard gaat niet in één keer de markt in.

[1:13:29] En op die manier kunnen we toch met elkaar kijken wat zijn nou die effecten die optreden.

[1:13:33] Want ik zie ook dat daar risico's zijn.

[1:13:39] Dan vroeg mevrouw Rikkers namens de BBB naar een haalbaar tijdspad.

[1:13:44] Is 2027 dan wel realistisch?

[1:13:47] En ik ben net als een aantal andere fractiesvoorzitter, waaronder de D66-fractie, erg ambitieus.

[1:13:52] Dus ik hoop ook met elkaar dat we 2027 overeind kunnen houden.

[1:13:56] Eerder ook gezegd, mijn voet staat op het gaspedaal.

[1:13:59] Maar op het moment dat er een obstakel op je afkomt... moet je wel zo wijs zijn om daar omheen te sturen.

[1:14:03] En zo zit ik ook nog steeds in de wedstrijd.

[1:14:05] Dus alles moet meezitten.

[1:14:07] Het is een enorme klus om uiteindelijk ook echt 1 januari 2027 te halen.

[1:14:12] En zoals ik ook al aangaf, ik blijf daarbij ook goed in gesprek met de sector.

[1:14:15] Want als zij aangeven van het is echt niet haalbaar...

[1:14:19] Dan ga ik natuurlijk ook de kritische wedervraag stellen.

[1:14:21] Wat is dan wel een haalbaar ingroeipad?

[1:14:22] Want ik heb mijn voet op het gaspedaal staan.

[1:14:24] Ik ga niet zomaar opzij sturen.

[1:14:26] Maar laten we daar ook als het voorjaar bijvoorbeeld komt.

[1:14:29] Of voor de zomer of andere momenten.

[1:14:31] Opnieuw met elkaar naar kijken als de aanleiding toe is.

[1:14:33] Vooralsnog blijf ik ambitieus.

[1:14:36] Maar alles moet wel mee zitten.

[1:14:40] Mevrouw Paulusma vroeg naar een nieuwe tijdlijn.

[1:14:43] En mijn ambitie is om rond de zomer een wetsvoorstel... voor internetconsultatie gereed te hebben.

[1:14:49] Ik heb zojuist al iets gezegd ook over de ambitie.

[1:14:53] Maar in dat wetsvoorstel is ook aandacht voor alle aspecten... waar u zich terecht denk ik ook zorgen over maakt... op het moment dat er heel veel geld de sector ingaat.

[1:15:02] U vroeg naar de staatssteun, de privacy, al dat soort zaken meer.

[1:15:04] Dat komt ook allemaal aan bod als we het wetsvoorstel...

[1:15:08] internetconsultatie doen.

[1:15:11] En misschien is dit ook wel een goed moment om stil te staan... bij de vraag van de PvdA.

[1:15:16] Die ging over de wetnormering topinkomens.

[1:15:19] Ik zou u voor willen stellen om daar dan ook erbij stil te staan.

[1:15:22] En meer in de algemene zin denk ik dat het verstandig is... dat als de overheid zoveel geld een bepaalde sector instopt... dat we daar ook best iets voor terug mogen vragen.

[1:15:32] En ik zal dit daarin ook gaan bekijken.

[1:15:36] Mevrouw Poudersma.

[1:15:39] Ja, dank voorzitter.

[1:15:41] En Kamerleden zijn gewoontedieren, daarom hecht ik altijd zo aan blokjes.

[1:15:44] Dat helpt ons ook bij de vragen.

[1:15:47] Maar Kamerleden snappen ook heel goed wanneer wetsvoorstellen ter internetconsultatie gaan... en wanneer dat dan ongeveer gebeurt.

[1:15:54] Ik vroeg heel bewust om een tijdlijn.

[1:15:57] Dus niet alleen dat moment van internetconsultatie, maar er zijn vast een aantal grote hobbels...

[1:16:02] die besproken moeten worden, waar het veld nog wat van vindt.

[1:16:05] Zaken waarvan de staatssecretaris wellicht ook wel bedenkt... het zou goed zijn als de Kamer dat bij voorbaat weet... in plaats van na de ronde van de internetconsultatie.

[1:16:14] En volgens mij is het belangrijk dat de Kamer meegaat in dit hele traject.

[1:16:17] Daar heeft de staatssecretaris ook belang bij.

[1:16:19] Dus ik wil wel graag wat meer dan alleen het antwoord... er is een internetconsultatie gepland.

[1:16:26] Ja, voorzitter, dat begrijp ik.

[1:16:28] We zitten nu ook nog in de verkenningsfase.

[1:16:30] Dus ik vind het lastig om daar nu een antwoord op te geven.

[1:16:33] Op het moment dat ik een heldere lijn heb dan dat ik nu heb.

[1:16:36] Omdat we nog met elkaar aan het bekijken zijn wat wel en niet haalbaar is.

[1:16:39] Waarbij ik aangeef dat 2027 voor mij nog steeds overeind staat.

[1:16:44] Totdat ik dat obstakel op de weg tegenkom.

[1:16:47] Lijkt het me verstandig om de Kamer dan, op het moment dat er meer te vertellen is, ook daarin mee te nemen.

[1:16:51] Want dat is voor nu nog gewoon te voorbarig, te vroeg.

[1:16:55] Ja, dank voorzitter.

[1:16:56] En dat snap ik.

[1:16:57] Sommige dingen zijn voorbarig, maar ik heb de staatssecretaris nu ook al een aantal keren iets over een route en een gaspedaal horen zeggen.

[1:17:04] Daar hoort dan ook een bestemming bij.

[1:17:06] En die route is volgens mij heel goed in een tijdlijn te duiden.

[1:17:09] En ik geef de staatssecretaris natuurlijk met alle plezier wat tijd, maar het zou wel denk ik heel goed zijn om de Kamer daarin te betrekken.

[1:17:17] Ik begrijp de vraag goed, maar ik kan echt op dit moment niet een tijdlijn geven omdat ik nog in die verkenning zit.

[1:17:24] Dus ik wil de beste toezegging doen dat op het moment dat dat beeld scherper is, dat ik dan met die tijdlijn naar u toe kom.

[1:17:29] Maar op dit moment kan ik hem gewoon niet geven.

[1:17:31] Maar het einddoel, de bestemming zoals u terecht schetst, die staat voor mij nog steeds op 1 januari 2027.

[1:17:38] Mevrouw Van Eyck.

[1:17:39] Dank u wel, voorzitter.

[1:17:41] De staatssecretaris noemde heel even staatssteun.

[1:17:43] En ik begrijp dat dat een onderdeel is van het vervolgtraject.

[1:17:47] Maar op het moment dat het staatssteun zou zijn, om wat voor reden dan ook, hebben we volgens mij een dealbreaker.

[1:17:54] Dat vind ik nogal wat.

[1:17:56] Kan daar iets meer over gezegd worden?

[1:17:58] Is er al getoetst?

[1:17:59] Is er gesondeerd?

[1:18:00] Hebben we misschien opinies of adviezen liggen?

[1:18:04] Ik zou daar graag iets meer gevoel bij krijgen hoe het daarmee staat.

[1:18:08] De staatssecretaris.

[1:18:09] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:18:10] Ik wilde het uit mijn hoofd doen en ik krijg ambtelijk meteen een mooi papiertje voorgeschoven.

[1:18:13] Ik doe het even uit mijn hoofd en kijk op het papiertje, want daar staat heel veel tekst.

[1:18:16] Maar het goede nieuws is dat de ambtenaren ook al in Europees verband bij de Europese Commissie gesprek hebben gevoerd of er mogelijk sprake zou zijn van die staatssecretaris zoals u dat vraagt.

[1:18:28] En daar moeten we uiteraard nog verder de gesprekken over voeren.

[1:18:32] Uiteindelijk zal ook dit zijn weerslag vinden in het wetsvoorstel.

[1:18:35] En u heeft gelijk, mocht er eventueel een dealbreak zijn, hebben we wel een probleem met elkaar.

[1:18:38] Maar die gesprekken zijn we dus al gestart.

[1:18:44] Dan blijf ik voorzitter bij een vraag van mevrouw Van Eyck namens de VVD.

[1:18:50] Zij vroeg naar de stand van zaken met betrekking tot de beoogd uitvoerder.

[1:18:53] Het goede nieuws is dat we wel een uitvoerder hebben aangewezen.

[1:18:57] Zeg ik ook voorzitter via u in de richting van mevrouw Paulus.

[1:19:00] Maar want we hebben gewoon aangegeven dat dienst toeslagen de uitvoerder is.

[1:19:03] Een enorme stap.

[1:19:04] Dat is de afgelopen periode helaas niet gelukt.

[1:19:07] En ik denk ook dat dat heel goed is dat we daar nu een stap in hebben gezet.

[1:19:10] En tegelijkertijd hebben we ook tegen elkaar gezegd er is nog heel veel...

[1:19:14] En we willen daarom ook voor de zomer een conceptwetvoorstel ter internetconsultatie leggen en ook een go-no-go moment inbouwen.

[1:19:21] Want uiteindelijk moet het ook uitvoerbaar zijn.

[1:19:25] Dus later dit jaar volgt daarin ook een formeel weegmoment.

[1:19:31] Dan, voorzitter, vroeg mevrouw Saris namens de NRC-fractie of de staatssecretaris de kinderopvang alleen als een arbeidsinstrument ziet of dat dit breder moet worden gezien.

[1:19:44] Het heeft twee doelen wat dit kabinet betreft.

[1:19:48] Het eerste is inderdaad het bevorderen van die arbeidsparticipatie en daarnaast uiteraard ook het stimuleren van de ontwikkeling van het kind.

[1:19:55] Een aantal van u heeft ook gevraagd van kunnen we dat dan niet voor elk kind mogelijk maken en moeten we die arbeidseisen niet laten vervallen.

[1:20:03] Er zijn eigenlijk twee antwoorden op te geven.

[1:20:05] Het makkelijke antwoord is, de kabinetsafspraak is dat we het doen met die arbeidseisen.

[1:20:08] En dat zijn ook de middelen die ik namens het kabinet daarvoor heb gekregen.

[1:20:13] Maar eigenlijk nog veel belangrijker, en dat breng ik telkens ook terug in het debat, we moeten het wel uitvoerbaar houden.

[1:20:18] Het moet ook eenvoudig blijven.

[1:20:20] Ik weet dat een aantal van de Kamerleden, voorzitter, die mij hebben gevraagd hou snelheid, blijf ambitieus.

[1:20:26] Dat is moeilijk te rijmen met de wens om nu nog meer te gaan doen dan we al doen.

[1:20:31] Want de personeelstekorten zijn gewoon een serieus probleem.

[1:20:34] Dus ik denk dat we voor nu in ieder geval, zoals de VVD dat ook schetste, gewoon vol moeten inzetten op dit voor elkaar krijgen.

[1:20:41] Deze stelselaarziening en dan alleen met die arbeidseis.

[1:20:45] Maar dat we later wellicht, in een volgend kabinet of een kabinet daarna, die optie wel op tafel moeten laten liggen.

[1:20:52] Maar voor nu is dit waar het kabinet mee aan de slag gaat.

[1:20:57] Ja, dank voorzitter.

[1:20:59] Ik begrijp heel goed wat de staatssecretaris zegt.

[1:21:01] Maar ik heb daar toch ook nog wel een andere vraag bij.

[1:21:04] Want die wens voor vereenvoudiging, die delen we.

[1:21:08] Maar juist die arbeidseis maakt de uitvoering misschien juist wel heel erg complex.

[1:21:13] Dus daar zouden we, voordat we daar definitief wat van gaan vinden... toch nog wel eerst meer informatie over willen.

[1:21:22] Van wat dat kost of ook wat het uitvoeren van die arbeidseis...

[1:21:29] Wat dat allemaal kost.

[1:21:31] Kunt u daar misschien niet nu mondeling... maar anders later in het proces ons toch in meenemen?

[1:21:39] Ja, voorzitter.

[1:21:39] Het klopt dat die arbeidseis ook gewoon een extra drempel in de uitvoering is.

[1:21:43] Daar ga ik ook niet omheen wandelen.

[1:21:45] Tegelijkertijd hebben we ook in het bedrag wat beschikbaar is gesteld... deze periode daar rekening mee gehouden.

[1:21:51] Dus die arbeidseis blijft voor het kabinet ook gewoon onverkort van kracht...

[1:21:56] En ik blijf toch zeggen van als we in de uitvoering en ook de snelheid waarmee we dit willen doen.

[1:22:01] En alle andere facetten zoals bijvoorbeeld personeelstekort.

[1:22:06] Zullen dat allemaal in ogen schouw nemen.

[1:22:07] Dan is het gewoon heel onverstandig om daar nu van te zeggen.

[1:22:09] We laten die arbeidslijst los en we gaan het voor iedereen doen.

[1:22:12] Ook, en volgens mij, voorzitter, maakt de PvdA, GroenLinks-fractie of GroenLinks-PvdA-fractie zich daar zorgen om wat er gebeurt als we veel geld in één keer de markt inpompen.

[1:22:21] Ja, als je het voor iedereen doet, dan wordt dat nog weer groter.

[1:22:24] Dan is het nog ingewikkelder.

[1:22:25] Dus ik zou echt vast willen houden aan hoe het er nu voor ligt.

[1:22:29] En niet te snel daarvan afstappen.

[1:22:33] Al is het alleen maar om het haalbaar te houden.

[1:22:37] De staatssteun, voorzitter.

[1:22:38] Voor u verder gaat, heeft mevrouw Saris ook.

[1:22:41] Ja, voorzitter.

[1:22:42] Ik ben blij met het antwoord van de staatssecretaris.

[1:22:44] Dat het niet alleen het arbeidsmarkt instrument is.

[1:22:48] Dat u ook echt kijkt naar de stimulering van de ontwikkeling van het kind.

[1:22:52] En als ik hier ook naar deze...

[1:22:55] Dames, mijn buurvrouwen, kijk, voel ik dat ook wat breder.

[1:23:03] In de brief die u naar ons hebt gestuurd geeft u aan wat u onder een arbeidseis verstaat.

[1:23:14] En ik zou wel graag van u willen weten, hoeft niet nu, maar ook in de aanloop naar het wetstraject, wat er precies onder die arbeidseis wordt verstaan.

[1:23:24] En dan doel ik ook onder andere op mensen die in de participatiewet zitten en in de arbeidsongeschiktheidswet zitten.

[1:23:32] En dan ben ik vast niet helemaal compleet, maar ik zou daar wel graag een nadere duiding van u over willen hebben.

[1:23:45] Ja, voorzitter, ik denk dat het goed is om die duidelijkheid ook te geven.

[1:23:49] En dan zal ik bij de verdere uitwerking de mitsen en maren uiteraard meenemen.

[1:23:52] Maar een arbeidseis betekent gewoon dat je betaald werk verricht.

[1:23:55] En dat is in principe hoe we de arbeidseis hebben bedoeld.

[1:23:58] Er zijn daar nog een aantal uitzonderingen op.

[1:24:01] Die zal ik dan schriftelijk aan u doen toekomen.

[1:24:03] Ik bespeurde zojuist in de eerste termijn aan de zijde van de Kamervoorzitter dat het leek alsof dat heel rekkelijk was.

[1:24:10] En ik denk dat het daarom goed is om hier redelijk afgemeten te zijn.

[1:24:14] En dan de punten en comma's ga ik nog aan u meegeven.

[1:24:17] Maar een arbeidseis is wel echt dat je betaald werk verricht, tenzij.

[1:24:21] En die tenzij zal ik dan nog naar u uitwerken.

[1:24:27] De staatssteun, voorzitter, heb ik antwoord opgegeven.

[1:24:31] En het loslaten van de arbeidseis hebben we het ook volgens mij uitvoerig over gehad.

[1:24:40] De wet normering topinkomens is volgens mij ook aan bod gekomen.

[1:24:43] En het stellen van eisen op het moment dat er zoveel geld de sector ingaat.

[1:24:47] Dat was een vraag van GroenLinks PvdA.

[1:24:49] Dan mevrouw Rikkers die de vraag stelde of ik kan aangeven hoe het zit met het steeks...

[1:24:55] steekproefsgewijs gegevens opvragen.

[1:25:00] Ik denk dat het belangrijk is om te zeggen dat het overgrote deel bekend is.

[1:25:03] Of iemand is in loondienst en dan zien we dat terug via de polisadministratie.

[1:25:07] Of iemand is een student, dan zien we dat terug bij DIBO.

[1:25:10] Of iemand is een ondernemer en die doet dan zo'n kwartaal aangifte en dan zien we dat terug via de Belastingdienst.

[1:25:15] Dus voor het overgrote deel hebben we het gelukkig inzichtelijk.

[1:25:19] Dat is denk ik het antwoord op uw vraag.

[1:25:23] Dan

[1:25:24] Hoe kijkt het kabinet aan tegen het prijsplafond?

[1:25:28] Ik ben het eens met de VVD-voorzitter die aangaf dat dat best een complexe maatregel is.

[1:25:35] En dat rijmt eigenlijk weer niet met de ambitie die ik ook bespeur bij bijvoorbeeld D66 die dit vroegen.

[1:25:41] Van ja, bent u niet voornemens om dit te doen?

[1:25:43] Als we dit gaan doen, dan weet ik één ding zeker, dan is dat tijdspad gewoon echt niet haalbaar.

[1:25:47] Dus die twee dingen zijn voor mij vanuit de zijde van het kabinet echt niet met elkaar te rijmen.

[1:25:53] Maar na de zomer zal ik de Kamer meenemen in ook de uitkomsten van de onderzoeken die lopen.

[1:25:58] in worden gegaan op die tariefsregulering.

[1:26:02] Mevrouw Parlesma.

[1:26:04] Voorzitter, de staatssecretaris lijkt een hoop te proeven aan deze kant van de tafel.

[1:26:09] Maar ik heb ook gewoon zijn brief gelezen.

[1:26:11] En daar had ik een aantal vragen over gesteld.

[1:26:13] Want daarin lijkt de staatssecretaris eigenlijk ruimte te creëren... om wel dus ook na te denken over dat prijspavlon.

[1:26:19] Omdat hij, en dat is misschien tussen de regels doorlezen...

[1:26:22] zich ook zorgen maakt over de gevolgen ervan om dat niet te doen.

[1:26:26] Dus ik ben nog wel benieuwd naar een reflectie daarop.

[1:26:30] Dus niet alleen wat ik daarvan vind, maar vooral wat de staatssecretaris daar zelf van vindt.

[1:26:34] En de staatssecretaris via de voorzitter gaf aan, er komt een brief na de zomer.

[1:26:37] Ik ben wel benieuwd wat er dan in die brief komt te staan.

[1:26:39] Want daar ga ik dan met smart op zitten wachten.

[1:26:42] Maar dan wil ik wel graag weten waar ik op ga wachten.

[1:26:45] Ja, voorzitter.

[1:26:47] Ik heb ook in eerdere debatten aangegeven dat er op dit moment een aantal onderzoeken lopen.

[1:26:51] En die helpen uiteindelijk bij de afweging wel of geen tariefsregulering.

[1:26:54] Dus u heeft mijn brief zeer goed gelezen.

[1:26:58] Ik heb het ook, of ik moet zeggen, de ambtenaren hebben het zorgzorgvuldig opgeschreven.

[1:27:01] En ik heb daar vervolgens akkoord op gegeven.

[1:27:04] Omdat we op dit moment het nog niet willen uitsluiten.

[1:27:06] Maar ik stel wel, en dat gaf de VVD ook aan, voorzitter, dat het een complexe maatregel is.

[1:27:11] En dat ik dat niet kan rijmen met het ambitieuze tijdspad dat we nu hebben.

[1:27:14] Dus vandaar dat ik, ondanks dat we de uitslagen van de onderzoeken nog niet hebben, dat wel alvast aan uw Kamer mee wil geven.

[1:27:22] Dit is niet zo eenvoudig als het misschien lijkt.

[1:27:25] Ik heb uiteraard ook de oproep in de krant gezien.

[1:27:27] Het is niet zo eenvoudig als het lijkt.

[1:27:29] En de ambitie om dit snel te doen met elkaar hebben we volgens mij nog steeds.

[1:27:36] zie ik op voorhand wel dat het problematisch gaat worden.

[1:27:39] Maar ik wil dat volledig doen en hem nu nog niet volledig van tafel vegen... maar wel alvast aan u meegeven dat de ambitie die we met elkaar hebben... met het tijdspad in ieder geval niet ten goede komt.

[1:27:50] Mevrouw van Eyck had ook een vraag.

[1:27:51] Ja, dank u wel.

[1:27:53] Goed dat er meer informatie over komt.

[1:27:55] Ik heb natuurlijk ook een aantal vragen overgesteld... van hoe houden we daar grippen op.

[1:28:00] Als je dan kijkt naar de inhoud van het wetsvoorstel... wat dan rond de zomer in consultatie gaat...

[1:28:06] Is het dan zo, dan wordt hij misschien wel vrij technisch, of dan in die wet hier al iets over moet worden vastgelegd?

[1:28:13] Of kunnen we dat later met een ministeriële regeling of een ANVB of zo alsnog regelen?

[1:28:18] En misschien goed dat daar in de brief ook aandacht aan wordt gegeven hoe zich dat tot elkaar verhoudt.

[1:28:24] Ja, voorzitter.

[1:28:25] Ik denk dat het goed is om dat ook in de brief op te nemen.

[1:28:28] Om daar duidelijkheid over te geven.

[1:28:29] Maar ik krijg in mijn oren ingefluisterd dat dat niet per se in die wet hoeft te gebeuren.

[1:28:32] Dus ik kan u dat alvast meegeven.

[1:28:33] Maar laten we in de brief dan met meer zorgvuldigheid nog even antwoord op geven.

[1:28:38] Dat lijkt me wel verstandig.

[1:28:41] Ik blijf bij een vraag van de VVD-voorzitter.

[1:28:44] Die vroeg naar de digitale gegevensuitwisseling tussen de kinderopvangorganisaties en de overheid.

[1:28:50] Dat moet straks zorgvuldig en efficiënt.

[1:28:51] En hoe voorkomt de staatssecretaris dat dit een belemmering gaat worden?

[1:28:56] Dit is ook een van de punten die we met de uitvoering natuurlijk moeten gaan bespreken.

[1:29:00] En waarom we ook echt dat weegmoment hebben ingebouwd met elkaar.

[1:29:03] Maar onze ambitie is in ieder geval om die gegevensuitwisseling volledig automatisch te laten plaatsvinden.

[1:29:08] Zodat de kans op fout uiteindelijk ook kleiner wordt.

[1:29:12] En ook niet onbelangrijk dat de kinderomvangorganisaties er geen omkijken meer naar hebben.

[1:29:16] Dat het volledig geautomatiseerd gaat.

[1:29:20] Dan kom ik bij het blokje het bestaande stelsel.

[1:29:26] Bestaande financiering.

[1:29:28] En daar is door meerdere partijen gevraagd naar het niet indexeren.

[1:29:33] En ik heb dat tijdens de begrotingsbehandeling ook al aangegeven.

[1:29:36] Dit is gewoon een pijnlijke bezuiniging.

[1:29:38] Ik kan het niet mooier maken, maar ik sta er wel achter namens het kabinet.

[1:29:41] Want vanuit het regeerprogramma hebben we gewoon de afspraak gemaakt... om de overheidsfinanciën op orde te brengen.

[1:29:46] En daar heeft iedereen...

[1:29:48] zijn steentje aan bij moeten dragen.

[1:29:49] En bij sociale zaken heb ik op dit onderwerp daar een pijnlijke bezuiniging door moeten voeren.

[1:29:56] Ik zie ook dat mogelijkerwijs ouders met een laag inkomen daar de dupe van worden.

[1:30:00] Ik heb u ook al aangegeven dat op het moment dat ik een moment zie om daar die drempel toch weer weg te nemen, dat ik daar serieus naar zou kijken.

[1:30:09] Maar op dit moment heb ik daar gewoon die middelen niet voor.

[1:30:11] En ik sta wel achter die bezuiniging om uiteindelijk

[1:30:14] het totale huishoudboekje in orde te houden.

[1:30:17] En ook niet onbelangrijk om daarbij te vermelden... is dat we wel een aantal koopkrachtmaatregelen hebben gedaan... die ook de lage inkomens natuurlijk positief tegemoet kunnen zien.

[1:30:29] Dus SEC kijkt hiernaartoe, naar dit onderwerp bij de kinderopvang... ben ik met u eens, dat is pijnlijk.

[1:30:36] Tegelijkertijd heeft dit kabinet, ondanks de forse bezuinigingen die zijn ingevoerd...

[1:30:40] toch voor gezorgd dat ook de lage inkomens en de middeninkomens... er in de koopkrachtplaatjes op vooruit gaan.

[1:30:46] Denk bijvoorbeeld aan de huurtoeslag, het kindgebonden budget... een lagere schijf in de inkomstenbelasting.

[1:30:50] Maar we zitten hier niet bij het armoededebat.

[1:30:52] Maar daar heb ik al deze zaken uiteraard ook voor moet kiezen gekregen.

[1:30:55] Het helpt dat ik zowel over armoede als de kinderopvang... namens het kabinet het woord mag voeren.

[1:31:00] Maar ik zou het jammer vinden als we het beeld laten ontstaan... dat dit het enige is wat er bij die groep gebeurt.

[1:31:05] Want dat is gewoon denk ik niet terecht.

[1:31:08] Mevrouw Paulusma.

[1:31:11] Ja, dank voorzitter.

[1:31:12] En ik snap heel goed hoe het werkt.

[1:31:14] Je moet af en toe gewoon pijnlijke keuzes maken, maar dat is altijd wel fijn als je weet wat de gevolgen zijn van die keuzes.

[1:31:19] En ik hoorde de staatssecretaris net zeggen we nemen een aantal koopkracht maatregelen.

[1:31:23] Ik mag ook het woord voeren op VWS, de stijging van het eigen risico of de verlaging van het eigen risico en daarmee de spectaculaire stijging van de premie gaat deze doelgroep.

[1:31:32] Ja, dan kan je van alles nog doen als kabinet, maar dan heb je toch nog nul onderaan de streep.

[1:31:36] Dus deze groep gaat zwaar getroffen worden.

[1:31:38] Ik had een aantal vragen gesteld over de consequenties.

[1:31:41] En ik hoorde staatssecretaris zeggen, ik zie dat ouders te dupe worden.

[1:31:44] Maar ik zou dat wel graag gewoon in cijfers zien.

[1:31:46] Dus niet alleen dat de staatssecretaris ook verwacht dat ouders daar last van gaan krijgen.

[1:31:49] Maar ik had een aantal hele specifieke vragen gesteld.

[1:31:54] Via de voorzitter of ik zie uw wijze.

[1:31:58] Dat kan nu, maar dat kan ook in een brief als de staatssecretaris daar meer tijd voor nodig heeft.

[1:32:02] Want ik denk dat het belangrijk is om te weten wie op welke manier geraakt wordt.

[1:32:08] Ja, voorzitter, het is nog te vroeg om precies te zeggen wie er wordt geraakt, want dat hangt er ook helemaal vanaf wat de gevolgen zijn voor welk type huishouden.

[1:32:17] Het hangt dus af van verschillende factoren.

[1:32:21] En tijdens de behandeling van het wetsvoorstel wordt er ook beter inzichtelijk, want dan hebben we in ieder geval richting uw kamer vanuit kabinetszijde laten zien welke keuze we willen maken, wat precies die gevolgen zijn.

[1:32:30] Dus dat zult u terugzien als het wetsvoorstel ook bij uw kamer ligt.

[1:32:35] Wordt uw laatste interruptie, mevrouw Poudersma?

[1:32:39] Ja, voorzitter, mijn laatste interruptie.

[1:32:40] Dank u, want ik vind het gewoon een beetje lelijk.

[1:32:44] Want we weten namelijk welke groep het gaat treffen.

[1:32:46] Dat zijn namelijk de laagste inkomens.

[1:32:48] En ik zou het toch wel chique vinden van een kabinet... wat staat voor goed bestuur, het anders doen, omkijken naar elkaar... dat ze weten welke consequentie het niet indexeren heeft... zodat je ook echt wel overwogen dit soort besluiten kunt nemen... en met de Kamer daar ook gewoon over in debat kan.

[1:33:03] Dus ik hoop via de voorzitter dat het antwoord wat uitgebreider kan worden... dan wat ik net kreeg.

[1:33:09] Ja, voorzitter, het lijkt me goed.

[1:33:10] Dit wetvoorstel ligt ook bij de Kamer om daar uitgebreid met elkaar over verder te praten.

[1:33:15] Daar zullen we ook over mitigerende maatregelen met elkaar spreken.

[1:33:18] Ik denk dat dat echt het moment is.

[1:33:22] En de brief waar u naar vraagt is denk ik helemaal niet nodig, want dan zal vanuit kabinetzijde ook duidelijk worden hoe we er tegenaan kijken welke mitigerende maatregelen we in gedachten hebben.

[1:33:33] Vraag.

[1:33:34] Ja, ik sluit me geheel en al aan bij de interrupties van D66 en ook haar oproep steun ik zeer.

[1:33:41] Niet indexeren noemt de staatssecretaris pijnlijk en nu geen middelen voor.

[1:33:45] Terwijl tegelijkertijd er een pot is van 3 miljard natuurlijk in opbouw de komende jaren.

[1:33:53] Maar dan is het voor ons wat frustrerend... dat dat bedrag van 250 miljoen tegenover die 3 miljard... en dat we dan niet in een wat breder perspectief kunnen kijken... van waar doet het nou pijn?

[1:34:04] En dan blijft u in die silo's denken... terwijl ik gewoon kijk naar...

[1:34:09] Welke ouders krijgen hier nou heel erg last van?

[1:34:12] En welke arbeidsmarktconsequenties heeft dat als straks de schoonmakers en noem nog eens een groep de zorgverleners niet kunnen blijven gebruikmaken van die kinderopvang?

[1:34:31] Ja, voorzitter, er wordt nu een beetje een karikatuur gemaakt van wat er gebeurt.

[1:34:34] Want dit kabinet trekt gewoon 3 miljard euro uit om straks deze sector in te stoppen.

[1:34:39] De afgelopen jaren is er ruim een half miljard euro ook hier naartoe gegaan.

[1:34:43] Dus ja, de bezuiniging is pijnlijk.

[1:34:46] En tegelijkertijd heb ik ook al geschetst... er worden aan de andere kant ook heel veel koopkrachtmaatregelen getroffen... om niet alleen de lage of middeninkomens te raken.

[1:34:55] Dus ja...

[1:34:56] Ik denk dat ik juist breder kijk, dus niet verkokerd naar alleen dit onderwerp.

[1:35:01] Ik geef u aan dat er in den brede vanuit dit kabinet ontzettend veel gebeurt.

[1:35:04] U trekt het telkens terug naar alleen deze bezuinigingsmaatregel.

[1:35:08] Ja, die vind ik pijnlijk.

[1:35:09] En tegelijkertijd moeten we ook gewoon met elkaar ervoor zorgen dat het huishoudboekje op orde blijft.

[1:35:13] En dus blijf ik staan achter die bezuiniging, hoe moeilijk ook.

[1:35:16] En als er onverwijld toch ruimte financieel ontstaat, dan ben ik dit niet vergeten.

[1:35:21] En dan wil ik natuurlijk ook ervoor zorgen dat voor de lage en middeninkomens, waar dit voorstel wel degelijk effect op kan hebben, dat we kijken hoe we dat weg kunnen nemen.

[1:35:30] Zodat ook die mensen uiteindelijk blijven stimuleren om aan het werk te gaan.

[1:35:33] Want die mensen hebben we keihard nodig.

[1:35:36] Gaat u verder.

[1:35:40] Dan, voorzitter, vroeg mevrouw Van Eyck namens de VVD... op welke manier de staatssecretaris de kwaliteitscode ondersteunt... en wat er nog voor nodig is om te komen tot het operationaliseren van die kwaliteitscode.

[1:35:53] Nou, laat ik vooropstellen dat ik dat initiatief enorm toejuich vanuit de sector.

[1:35:58] En in de overleggen die ik met hem voer hebben we het daar ook geregeld over.

[1:36:02] Maar het is wel iets wat de sector uiteindelijk zelf voor elkaar moet zien te boksen...

[1:36:07] Mijn steun hebben ze in ieder geval vanuit de zijde van het kabinet.

[1:36:11] Dan ben ik bij het blokje arbeidsmarkt aangekomen, voorzitter.

[1:36:17] En een van de belangrijkste dingen die daar speelt... dat is onder andere gevraagd door de VVD, maar ook de BBB... is hoe gaan we nou om met die personeelstekorten... en leidt die stelselherziening dan niet tot langere wachtlijsten?

[1:36:29] Ik denk een hele terechte zorg.

[1:36:32] En dit onderwerp heeft al een tijd de aandacht van het kabinet, voorzitter.

[1:36:36] Ik heb ook al aangegeven in de algemene spreektekst... dat ik eigenlijk via drie pijlers wil proberen... om de personeelstekort tegen te gaan.

[1:36:43] Aan de ene kant meer mensen aantrekken...

[1:36:47] interessant wordt om te gaan werken.

[1:36:50] Mensen behouden en zorgen dat ze ook met plezier naar het werk gaan.

[1:36:54] Dat zit hem ook in en dat is dan ook gelijk een antwoord op de vraag van de VVD... wat doet u met regeldruk?

[1:36:58] Het tegengaan van allerlei onnodige regeltjes om maar in die sector te willen werken... is een van de dingen waar we serieus naar moeten kijken.

[1:37:06] En tot slot willen we ook kijken hoe kunnen we ervoor zorgen... dat mensen ook meer uren gaan werken in de kinderopvangsector...

[1:37:14] En een van de dingen die we al hebben gedaan... is dat we bijvoorbeeld groepshulpen stimuleren.

[1:37:18] Ik zie dat ook bij de kinderopvang waar mijn zoontje zit.

[1:37:21] Daar is een groepshulp ontzettend enthousiast.

[1:37:23] En toevallig van de week sprak ik die dame.

[1:37:28] Volgend jaar krijg ik een contract en ga ik echt aan het werk.

[1:37:32] Dat zijn de voorbeelden waarmee ik samen met de sector hoop... om het personeelstekort toch aan te pakken.

[1:37:37] Maar dit blijft ook een breder probleem... wat buiten de kinderopvang natuurlijk speelt.

[1:37:42] Maar het heeft zeker mijn aandacht...

[1:37:44] Als er mogelijkheden zijn om het tegen te gaan, dan wil ik daar zeker naar kijken met de sector.

[1:37:48] En misschien tot slot ook het geleidelijke ingroeipad maakt dat we, doordat we het geleidelijk doen en niet in één keer de sector overvragen, dat we hopelijk het personeelstekort toch een beetje bij kunnen benen.

[1:38:04] De fractie van GroenLinks-PvdA vroeg naar het werkplezier... en de aantrekkelijkheid van het beroep, de arbeidsvoorwaarden.

[1:38:10] Ik gaf zojuist al aan, we moeten ook kijken naar alle overbodige regeltjes.

[1:38:17] Die maken dat het misschien niet zo leuk is om aan de slag te gaan.

[1:38:20] Het werkplezier en de aantrekkelijkheid van het beroep zijn ontzettend belangrijk.

[1:38:26] De arbeidsvoorwaarden zelf, dat is echt de verantwoordelijkheid van de CO-partij.

[1:38:31] Daar wil ik me niet in mengen, maar...

[1:38:33] Ik denk ook dat de marktpartijen zelf zien dat het ontzettend ingewikkeld is om mensen aan je te binden.

[1:38:42] Dus dat ze ook gebaat zijn bij goede voorwaarden voor werknemers.

[1:38:45] Dus dat hoef ik ze denk ik niet te vertellen.

[1:38:49] De zijinstromers hebben het over gehad en ook het ontwikkelpad heb ik met u besproken.

[1:38:54] U vroeg ook nog naar het verruimen van het ouderschapsverlof.

[1:38:59] De minister van Sociale Zaken werkt op dit moment aan de vereenvoudiging van het verlofstelsel.

[1:39:04] In het eerste kwartaal van het jaar wordt uw Kamer daar nader over geïnformeerd.

[1:39:09] Dan ben ik bij het blokje kwaliteit en veiligheid aangekomen, voorzitter.

[1:39:16] En een van de vragen die is gesteld, onder andere door NSC, maar ook de PvdA en de VVD, is van hoe gaat dit kabinet zorgen dat toezicht en handhaving uiteindelijk ook de relatie met de praktijk behoudt en dat we niet daarin doorschieten.

[1:39:31] Ik denk dat het goed is om aan te geven dat we willen voorkomen dat uiteindelijk fouten die gemaakt worden, dat die opnieuw gemaakt gaan worden.

[1:39:39] En het mooiste zou zijn als de sector daar zelf invulling aan geeft en dat we niet met een hele papierwinkel komen.

[1:39:46] Ik wil u graag eind van het jaar opnieuw met de voortgangsbrief daarin ook weer meenemen.

[1:39:50] Want dit blijft ook gewoon iets wat we niet eenmalig doen, maar wat we structureel met elkaar moeten blijven bekijken.

[1:40:05] Even kijken dan.

[1:40:06] Voorzitter vroeg de VVD naar het houderniveau.

[1:40:09] De VVD ziet namelijk kansen in de toezicht op het houderniveau.

[1:40:13] En hoe gaat de staatssecretaris daar opvolging aan geven?

[1:40:17] U vroeg onder andere naar het normenkader en de versterking van de interne kwaliteitscontrole.

[1:40:23] Is u daar ook kansen in, voorzitter, zeg ik, via u?

[1:40:28] En ik wil ook de toezicht op houderniveau gaan verkennen.

[1:40:31] En de initiatieven die er vanuit de sector zijn om het norm elkaar te ontwikkelen, die ondersteun ik.

[1:40:35] Maar het uitgangspunt moet wel een level playing field blijven, zeg ik daarbij.

[1:40:41] En ik zou die meer regels ook willen verkennen.

[1:40:42] Het lijkt me goed om in de brief die ik zojuist aanhaalde dit punt ook mee te nemen.

[1:40:53] En dan tot slot, voorzitter, nog een vraag van de VVD, maar ook GroenLinks Partij van de Arbeid.

[1:40:58] Die vroegen naar de stand van zaken van de meldplicht.

[1:41:03] Ik streef ernaar om de wet die daar betrekking op heeft in 2027 in te laten gaan.

[1:41:09] En die komt uiteraard nog ook langs uw kamer.

[1:41:15] Dan ben ik bij het laatste blokje aangekomen, voorzitter, met de overige vragen.

[1:41:24] Mevrouw Saris vroeg namens de NRC-fractievoorzitter, maar ook de BBB vroeg zich af wat de staatssecretaris, maar ook dit kabinet gaat doen om een verdere daling van het aantal gastouderbureaus te voorkomen.

[1:41:36] Eerder ook al met elkaar over gesproken.

[1:41:38] En laat ik vooropstellen dat ik me daar ook zorgen om maak.

[1:41:41] Dat deed ik toen en dat doe ik nog steeds.

[1:41:43] En daarom wil ik ook een aantal stappen nemen om die daling verder tegen te gaan.

[1:41:47] Ik heb toen ook aangegeven dat ik subsidie wil verleden om de gastouderbureaus mee te nemen.

[1:41:52] Bijvoorbeeld bij arbeidsmarktcampagnes voor de kinderopvang.

[1:41:56] Ik kijk samen met de minister van Sociale Zaken naar de slimregeling om de zij-instromers te bevorderen.

[1:42:02] En ik laat ook nog een onderzoek uitvoeren naar de redenen waarom gastouders stoppen.

[1:42:06] Want het is hartstikke goed om allerlei maatregelen te bedenken.

[1:42:09] Maar het is ook goed om te horen van de mensen zelf waarom stopt u er eigenlijk mee.

[1:42:13] En later dit voorjaar wil ik dan ook een brief met de Kamer delen over de gastouderopvang.

[1:42:17] Waarin ik in een aantal van die uitkomsten verder...

[1:42:20] door wil spreken.

[1:42:21] Dat ging ook over de regionale spreiding, bijvoorbeeld waar de BBB eerder de zorgen over heeft gehuid.

[1:42:26] In de Randstad zien we dat veel kinderopvangorganisaties zitten, maar in minder dichtbevolkte gebieden zien we dat de gastouderopvang een cruciale rol speelt.

[1:42:34] Ook dat zal onderdeel uitmaken van die brief.

[1:42:40] Mevrouw Rikkers vroeg... wat zijn de verwachtingen met betrekking tot de agrarische kinderopvang... en kan dat bijdragen aan de lokale gemeenschap en economie... en hoe kunnen we dit stimuleren?

[1:42:52] Ik denk zeker dat dat kan bijdragen aan de lokale economie.

[1:42:56] Ook in die gebieden waar wellicht boeren in de toekomst ingewikkeld worden.

[1:42:59] Ik heb in de Haarlemmermeerpolder, die voorheen alleen maar uit boeren bestond... heel veel bedrijvigheid op zien komen... zonder dat de boeren daarvan heel veel slechter zijn geworden...

[1:43:09] Ik denk ook dat dit echt een kans kan bieden voor de agrarische sector... om mogelijk de overstap te maken naar bijvoorbeeld de kinderopvang.

[1:43:19] En dat doen we niet alleen.

[1:43:20] We kijken samen met het ministerie van Landbouw, maar ook economische zaken...

[1:43:24] Hoe kunnen we belemmeringen die er mogelijk zijn wegnemen om die stap te maken?

[1:43:28] Want uiteraard ook in de minder dichtbevolkte gebieden van Nederland heeft men behoefte aan opvang voor kinderen.

[1:43:35] Dus ik zie daar zeker kansen.

[1:43:37] En het ministerie van LVVN heeft ook een handreiking ontwikkeld voor gemeenten om ze daarin te begeleiden.

[1:43:48] Dan, voorzitter, nog een vraag van mevrouw Hagen namens GroenLinks PvdA.

[1:43:54] Hoe ziet u de samenwerking met onderwijs en gemeenten... zoals voor kinderen met een beperking en speciaal onderwijs... en wat is de ambitie van het kabinet op dit vlak?

[1:44:02] Ik heb al eerder aangegeven, ieder kind verdient een goede opvang.

[1:44:07] Ondanks het feit dat we nu die arbeidseisen hebben... is dat uiteraard wel iets wat een gegeven is...

[1:44:14] En gemeenten kunnen ook vanuit de eigen middelen die ze hebben deze inzetten om extra ondersteuning te bekostigen.

[1:44:20] Dat is uiteraard aan de gemeente zelf.

[1:44:22] Ik doe dit ook niet alleen.

[1:44:23] Ik kijk samen met mijn collega's van OCW en VWS naar delen van kennis.

[1:44:27] Maar ook een inclusievere vorm van kinderopvang waar u op dit moment al voor pleit.

[1:44:32] Maar daar hebben we het uitvoerig over gehad.

[1:44:34] Dat wat het kabinet betreft dit niet het moment is om het nog groter te maken.

[1:44:39] En die arbeidseis te laten vervallen.

[1:44:42] En dan tot slot, voorzitter, de laatste vraag is van mevrouw Van Eyck namens de VVD.

[1:44:48] Zij vraagt of wij de voorstellen ons ook kunnen richten op het beperken van de bureaucratie, het verminderen van de administratieve lastendruk en de uitvoeringslasten van de overheid.

[1:44:58] Nou, die ambitie deel ik, dat heb ik ook al aangegeven.

[1:45:01] Ik vind het ontzettend belangrijk dat medewerkers zich kunnen bezighouden met de kinderen en zo min mogelijk met alle regeltjes eromheen.

[1:45:08] En in het voorjaar wil ik dan ook in de brief, waar ik al eerder naar verwees, ook dit punt een plek geven.

[1:45:15] En dan ben ik aan het einde gekomen van de beantwoording van de vragenvoorstelling.

[1:45:20] En zo te zien vinden de Kamerleden dat ook.

[1:45:22] Dus dat betekent dat we ook aan het eind van de eerste termijn zijn gekomen.

[1:45:25] En dan gaan we soepel door naar de tweede termijn, waarbij mevrouw Saris als eerste het woord heeft.

[1:45:30] Dank u.

[1:45:32] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:45:33] En dank u wel aan de staatssecretaris voor de beantwoording namens het kabinet.

[1:45:39] En ook mooi te horen dat we hier toch met een aantal ervaringsdeskundigen ook in de zaal zitten.

[1:45:44] Voor mij is het al wel weer een tijdje geleden.

[1:45:46] En als ik dit zo zeg, dan denk ik ook wat ouder.

[1:45:51] Maar neemt niet weg dat ik...

[1:45:53] Ik vind het heel mooi om met mensen uit de sector te spreken en ook vanuit mijn ervaring in andere levens die ik heb gehad.

[1:46:02] Ik zie gewoon vanuit de sector dat er heel veel passie is om het goede te doen voor de ontwikkeling van kinderen en de kansgelijkheid.

[1:46:11] Meer is dan alleen.

[1:46:12] We dumpen de kinderen achter de voordeur.

[1:46:14] Maar dat is echt mooi.

[1:46:15] En juist in die driehoek kind, gezin en onderwijs is de kinderopvang wat mij betreft ook een hele belangrijke pijlen.

[1:46:27] En het is ook mooi dat het een sector is waar het fijn werken is.

[1:46:30] En alle partijen hebben denk ik ook hun zorgen wel geuit over het houden van die goede sector, zodat onze kinderen ook die kansgelijkheid kunnen blijven houden.

[1:46:43] Ik heb zojuist de staatssecretaris wat doorgevraagd rondom de arbeidseis.

[1:46:49] Dus ik zie ook met belangstelling uw schriftelijke reactie tegemoet.

[1:46:55] Mijn collega Welzijn heeft wat vragen gesteld over het risico op hogere prijzen en de staatssteuntoets.

[1:47:06] Ik wil voor nu toch echt wel even die antwoorden wachten voordat wij vanuit NRC daar een reactie op geven.

[1:47:16] U hebt rondom de gastouderbureaus aangegeven dat het voor u ook een belangrijk element is...

[1:47:24] Nou, dat geldt voor ons ook.

[1:47:26] Wij vinden het van groot belang dat er een divers aanbod is... dat ook de regio- en buitengebieden goed aanbod hebben.

[1:47:34] En ook daar zien wij uit naar de brieven.

[1:47:36] En tegelijkertijd bekruipt mij ook wel het gevoel... als ik al die brieven lees en ook met de sector spreek... dat er al heel veel is onderzocht in al die jaren.

[1:47:44] Dus ik wil de staatssecretaris ook echt oproepen.

[1:47:47] En ik hoorde u dat in uw eerste termijn ook wel zeggen... dat u goed overlegd bent met de sector...

[1:47:53] En gebruikt u ook alstublieft de goede ervaringen van de sector.

[1:47:58] Dank u wel.

[1:47:59] En ik zou graag een twee minuten debat willen aanvragen.

[1:48:02] En dan vraag ik altijd wat u van plan bent te gaan doen.

[1:48:06] Nou, ik vind vanuit NRC dit een ontzettend belangrijk onderwerp, een belangrijke sector.

[1:48:14] Het is een grootscheepsoperatie, een belangrijk punt uit het hoofdlijnenakkoord.

[1:48:18] En ik wil daar graag in een twee minuten debat mogelijke motie over indienen.

[1:48:23] En heeft u al idee wat voor motie?

[1:48:24] De reden dat ik erop doorvraag is dat ik echt vind dat wij wat hygiëne in het debat moeten hebben.

[1:48:29] We hebben afgelopen dinsdag besloten om de inbreng voor het wetsvoorstel wat er ligt voor het huidige stelsel over een paar weken te doen.

[1:48:36] De staatssecretaris heeft aangegeven dat er een aantal voorstellen en brieven nog komen.

[1:48:39] Dus daarom vraag ik even op door omdat ik het ook weer...

[1:48:42] toch wel liefst zo efficiënt en effectief mogelijk inzet.

[1:48:45] Dus wat bent u een beetje van plan?

[1:48:47] Kunnen we kijken of het inderdaad nodig is voor een twee minuten debat of dat u dat nog ergens anders kan doen?

[1:48:51] Nou, wat ik een beetje van plan ben is denk ik wel duidelijk in mijn bijdrage.

[1:48:56] De staatssecretaris komt nog met een aantal schriftelijke reacties.

[1:49:01] En ik denk dat ik aan de hand daarvan ga beoordelen of ik een motie wil gaan indienen.

[1:49:08] Ja, maar laten we dan die schriftelijke reacties afwachten.

[1:49:12] Want volgens mij heeft de bedoeling... Niet om flauw te doen, want u heeft alle rechten... maar de bedoeling van een debat is om met elkaar van gedachten te wisselen... richting besluitvorming.

[1:49:23] De staatssecretaris heeft ook een aantal toezeggingen gedaan.

[1:49:26] Die ga ik straks oplezen.

[1:49:28] En er komen nog een aantal momenten van besluitvorming.

[1:49:30] Dus om nu een nieuw moment van besluitvorming in te lassen, dat kan altijd.

[1:49:35] Maar laten we dan met elkaar wel overeen zijn dat dat dan ook echt nodig is op dat moment.

[1:49:39] En los van andere processen.

[1:49:41] Dus daarom vraag ik er een beetje op door.

[1:49:42] Mevrouw Paulusma?

[1:49:48] Als u het zo twijfelachtig uitspreekt...

[1:49:51] Maar ik dacht wellicht kunnen we elkaar een beetje helpen.

[1:49:53] Want ik ben ook heel erg van de hygiëne.

[1:49:55] We kunnen ook de ontzettend goede brieven die de staatssecretaris heeft toegezegd afwachten.

[1:50:00] En dan kunnen we altijd nog een SO aanvragen.

[1:50:02] En op basis daarvan een twee minuten debat.

[1:50:04] Maar dan hebben we wel denk ik de volgende der dingen.

[1:50:08] Juist.

[1:50:09] Suggestie van mevrouw Paulusma.

[1:50:11] Ik kijk even naar mevrouw Saris.

[1:50:12] Nou, ik ben ook altijd wel voor goede hygiëne.

[1:50:15] En ik vind het ook belangrijk dat we met elkaar het goede debat voeren.

[1:50:19] Nou, als we daar met elkaar over kunnen... Dan neem ik uw suggestie over.

[1:50:25] Ik kijk ook even naar de andere collega's.

[1:50:27] Ik zie ook geen rare...

[1:50:29] Een vraag.

[1:50:31] Als de termijn waarop die brieven komen... niet pas is heel vlak voor dat moment dat die wet er ook is... maar dat we al een beetje met kaders nog mee kunnen denken... over hoe die wet er dan uit komt te zien... dat is dan een beetje spannend natuurlijk...

[1:50:46] Dus dan ga ik erin mee.

[1:50:48] Maar als die brieven laat komen... Laten we het zo doen.

[1:50:51] Mevrouw Saris, houd de vraag voor een twee minuten debat even aan.

[1:50:55] Ik ga straks de toezeggingen lezen.

[1:50:57] Dan gaan we kijken wanneer die brieven komen.

[1:51:00] En als u dan nog het gevoel heeft dat het onvoldoende is voor nu... dan kom ik even bij u op de lijn.

[1:51:05] Zullen we het zo doen?

[1:51:06] Nou, dat vind ik een mooi compromis.

[1:51:08] Zo kunnen we samen met elkaar goede dingen doen.

[1:51:10] Mevrouw Hagen, voor haar tweede termijn.

[1:51:12] Ja, dank voorzitter.

[1:51:13] En ik sluit me daar geheel bij aan.

[1:51:16] Ook dat ik die brieven wel eerst even wil zien... om te kijken of we daar nog wat van vinden.

[1:51:22] Want het is een heel mooi kaderstellend gesprek geweest... over heel veel brieven en wetgeving wat er nog aan zit te komen.

[1:51:30] Wat ik heel mooi vind ook... is dat deze staatssecretaris zelf jonge vader is...

[1:51:37] En daar natuurlijk met hart en ziel ook de inhoud van het werk ook meteen toegepast ziet in zijn eigen privéomgeving.

[1:51:46] Dus nog van harte daarmee.

[1:51:48] Dat was ik inderdaad in eerste termijn vergeten, want u had het mij al verteld.

[1:51:55] Nog even een paar praktische dingen.

[1:51:58] Ik heb nog wel een vraag over dat bundelen van die lokale regelingen.

[1:52:03] Ook al zijn ze lokaal, maar we zien toch wel mooie pilots... zoals in Zeeuws-Vlaanderen, maar ook de gemeente Den Haag... die dat voor twee- tot vierjarigen eigenlijk wel dan de mogelijkheid ziet... om de toegang te verbreden.

[1:52:15] En waarom ik dat zeg, is omdat ik ook denk dat je...

[1:52:20] Als het gaat om taal, het is een bepaalde groep die weer andere regelingen heeft dan ouders die werken.

[1:52:29] Die weer uw regeling dan heel erg gebruiken.

[1:52:33] En we zien eigenlijk juist als die twee groepen samen...

[1:52:36] naar de opvang gaan dat daar veel meer mogelijk is.

[1:52:39] Dus graag daar nog een reactie op.

[1:52:42] En bij die tariefregulering, daar blijf ik ook nog even op hameren.

[1:52:46] U zegt het kan niet in verband met het tijdspad.

[1:52:49] Ja, als we daar dan aan moeten gaan morrelen... kan het dan in één keer misschien wel.

[1:52:53] En ik wou nog positief ook afsluitend zeggen... dat ik blij ben met de toezegging om te kijken naar voorwaarden... voor het besteden van de grote budgetten en het kijken naar de WNT.

[1:53:05] Dank u wel.

[1:53:07] Bijna op de seconde voor uw tweede termijnvraag.

[1:53:10] Mevrouw Paulusma.

[1:53:13] Dank u wel, voorzitter.

[1:53:14] Voor een dag als vandaag ben ik heel blij, ook met de antwoorden van de staatssecretaris, maar ben ik ook blij dat ik ondertussen twee pubers heb en wat minder afhankelijk ben van de opvang.

[1:53:25] Nu zullen ze dit waarschijnlijk weer verschrikkelijk vinden dat ik dit gezegd heb aan plan publiek.

[1:53:30] Dank voor de beantwoorden.

[1:53:31] Ik ben wel een beetje verwonderd over een aantal dingen.

[1:53:33] En ik heb net ook getracht samen met de voorzitter... om wat hygiëne in wat wij doen te organiseren.

[1:53:39] Maar dan ben ik wel verwonderd... want ik denk dat de Kamer gewoon goed geïnformeerd moet zijn... om niet continu een twee-minuten-debat... met deze staatssecretaris in te plannen.

[1:53:47] We hebben een hoofdlijnenbrief gekregen... met overwegingen rondom de grote keuzes.

[1:53:51] Ik snap nog steeds niet waarom de staatssecretaris... zo onwelwillend doet over een tijdlijn.

[1:53:54] Want als je zo'n brief stuurt...

[1:53:56] heb je ongeveer ook een tijdlijn in gedachten.

[1:53:58] Dus ik zou toch nog graag willen dat de staatssecretaris... daar wellicht tot inkeer komt.

[1:54:02] Ik kijk ook heel erg uit naar de brief ten aanzien van het prijsplafond.

[1:54:06] En ik ben het, voorzitter, heel erg eens met de staatssecretaris... dat dat niet afbreuk moet doen aan het tempo.

[1:54:11] Maar ik moedig de staatssecretaris ook aan tot uitzonderlijke creativiteit.

[1:54:15] Want dat prijsplafond is wel van cruciaal belang voor mijn partij.

[1:54:18] En ik hoorde de staatssecretaris, en ik hoop dat het een soort slip of the tongue was... zeggen op het eind, maar de Kamer heeft ook geen brief nodig...

[1:54:25] Als het gaat om indexeren en de consequenties die dat heeft voor ouders met een laag inkomen.

[1:54:31] Ik ga hem omdraaien, voorzitter.

[1:54:33] Ik mag toch hopen dat het kabinet het nodig heeft gehad om te weten wat de consequenties waren van deze bezuiniging.

[1:54:39] Want anders is het namelijk roekzichtloos.

[1:54:41] Dus ik ga er eigenlijk van uit dat het kabinet zich goed heeft laten informeren voordat ze deze keuze namen.

[1:54:46] En dan kan de Kamer ook gewoon netjes geïnformeerd worden.

[1:54:49] Dus ik hoor daar graag een reactie op van deze staatssecretaris.

[1:54:52] Dank u wel.

[1:54:54] Dank u wel, mevrouw Van Eyck.

[1:54:54] Ik ga het heel kort houden.

[1:54:56] Ik wil de staatssecretaris danken voor de antwoorden.

[1:54:58] Ik kijk ook uit naar de brieven, want heel veel vragen zijn nog niet echt beantwoord.

[1:55:02] Maar ik zou me alsnog willen aanmoedigen om de voet op het gaspedaal te houden.

[1:55:08] En ervoor te zorgen dat we zo snel mogelijk richting dat nieuwe stelsel gaan.

[1:55:11] Dank u wel.

[1:55:12] Mevrouw Rikkers.

[1:55:14] Voorzitter, dank u wel ook.

[1:55:15] Ik wil graag de staatssecretaris danken.

[1:55:17] Goed om te horen dat hij zich ook zo goed inzet voor de opvang in de regio.

[1:55:23] En wij kijken ook uit naar de brieven.

[1:55:25] Dank u wel.

[1:55:27] Dank u wel.

[1:55:27] Ik kijk even naar de staatssecretaris of hij ook gelijk door kan met zijn tweede termijn.

[1:55:31] Of nog enkele minuten vraagt.

[1:55:34] Direct door zie ik.

[1:55:35] Ik ga direct door, waarbij ik enige creativiteit ga gebruiken... om niet meteen de eerste vraag te beantwoorden.

[1:55:41] Want daar wordt druk naar geschreven.

[1:55:43] Dus die pak ik dan even aan het eind.

[1:55:44] Dat gaat over welke brief komt wanneer, zeg ik er maar bij.

[1:55:49] De Partij van de Arbeid, voorzitter, vroeg naar het bundelen... van lokale regelingen.

[1:55:56] Bij het nieuwe stelsel kunnen we inderdaad daarnaar kijken... bij mitigerende maatregelen.

[1:56:00] Ik wil er wel twee dingen bij zeggen.

[1:56:02] Het eerste is, gemeenten kunnen al heel veel...

[1:56:04] En het tweede is, al die extra dingen die we willen doen, kosten ook weer geld.

[1:56:08] We hebben net ook met elkaar vastgesteld dat het niet indexeren een hele pijnlijke maatregel is.

[1:56:13] Dus het wensenlijstje zal dan ook opstapelen.

[1:56:16] Dus ook daar moeten we dan, op het moment dat er onverhoopt ineens toch wat meer ruimte is, moeten kijken wat heeft waar in de prioriteit dan ook voorrang.

[1:56:28] Dus dat wil ik u in ieder geval ook meegeven.

[1:56:30] Zo zal ik er in ieder geval wel naar kijken.

[1:56:33] En dan is dat niet indexeren iets wat in ieder geval heel scherp op mijn netverlies staat.

[1:56:39] dan D66 die opnieuw vraagt om die brief het is geen onwelwillendheid zeg ik maar gewoon vierde voorzitter ik heb op dit moment gewoon nog onvoldoende om aan u mee te delen mocht dat tijdspad scherper zijn dan kan ik u dat zeker meegeven die toezegging wil ik doen maar op dit moment ik kan het gewoon op dit moment niet ik heb gewoon de invoering van die wet en ik wil dat echt goed en zorgvuldig met de sector doen

[1:57:04] en ook uiteindelijk richting de voorjaarsrapportage... als alle financiële consequenties beter duidelijk zijn... dan heeft dat mogelijk ook effect op hoe we hier met elkaar de tijdspad bezien.

[1:57:14] Dus het is echt nog te vroeg.

[1:57:15] Geen onwelwillendheid vanuit mijn kant.

[1:57:19] Dat roept wel een vraag op, mevrouw Paulusma.

[1:57:22] Ja, voorzitter, want nu ligt er iets nieuws op tafel.

[1:57:25] Want de staatssecretaris heeft nu net een aantal keren gezegd ik heb er nog geen zicht op, internetconsultatie.

[1:57:29] Maar nu hoor ik de staatssecretaris ook de voorjaarsnota noemen en de financiële consequenties die dat heeft, zegt de staatssecretaris daarmee ook dat we wellicht nog een heel ander scenario voor ons hebben als het gaat om dit wetsvoorstel en de ambities die we hebben rondom de kinderopvang.

[1:57:45] Ja, voorzitter.

[1:57:46] Het eerste is waarom het niet kan.

[1:57:48] En het tweede heeft mogelijk nog wel een extra invloed erop.

[1:57:51] Dat weet ik nog niet, want de voorjaarsrapportage ligt er nog niet.

[1:57:53] Maar zoals we het denk ik terecht ook met elkaar stellen... er zijn nog wel een aantal hobbels in dit traject.

[1:57:59] Dus op het moment dat het in 2027 niet kan... wat doen we dan met die hobbels?

[1:58:05] Of als er ineens toch meer geld gevonden moet worden... moeten we dan nog extra bezuinigen?

[1:58:09] Dus ik kan me voorstellen dat dat ook invloed heeft op het tijdspad.

[1:58:12] En de voorjaarsrapportage is behoorlijk dichtbij...

[1:58:15] Wat mij betreft komen daar die twee dingen samen.

[1:58:17] Maar het eerste op zich is al wat maakt dat ik u op dit moment niet het tijdspad kan schetsen.

[1:58:23] En daar komt nog die voorjaarsrapportage bij.

[1:58:25] We zitten allebei lang genoeg in de politiek om te weten dat dat hoe dan ook iets gaat betekenen.

[1:58:30] Dus ik denk dat ik dat dan ook in dat tijdspad mee zal moeten laten wegen.

[1:58:34] Het heel onverstandig is om nu een tijdspad te schetsen.

[1:58:36] En dan komt straks de voorjaarsrapportage en oh ja het ziet er toch wel heel anders uit.

[1:58:39] Daar hebben we denk ik niets aan.

[1:58:40] Dus ik wil daarom ook zeggen van daar moeten we ook naar kijken.

[1:58:46] En dan vroeg u naar de bezuiniging van 250 miljoen.

[1:58:49] Ja, de punten die u aandraagt heeft het kabinet ook scherp op het netverlies gehad.

[1:58:54] Dat dat mogelijk gevolgen heeft en hoe groot die gevolgen zijn.

[1:58:57] Dat heb ik u al aangegeven.

[1:58:58] Dat hangt er ook vanaf welke maatregelen we uiteindelijk nog gaan treffen.

[1:59:04] Belijft daar ook bij benoemen, we hebben ook meer in de armoedesfeer bijvoorbeeld maatregelen getroffen om ook de lage en middeninkomens te stutten.

[1:59:16] In alle koopkrachtplaatjes gaan zowel de lage als de middeninkomens er ook op vooruit.

[1:59:22] Dus ik wil dit niet alleen bezien vanuit de kinderopvang, maar meer in den brede.

[1:59:27] En dan blijft het nog steeds een pijnlijke bezuiniging.

[1:59:30] Maar dan betekent het wel dat we ook hebben gekeken... naar de lage en middeninkomens en wat dat doet... voor wat mensen uiteindelijk in de portemonnee hebben.

[1:59:39] En dan blijft nog over...

[1:59:43] Ja, excuus voorzitter, maar we lopen volgens mij enorm vooruit in de tijd.

[1:59:48] Kijk, ik hoorde staatssecretaris nu toch zeggen dat hij het een en ander wist ten aanzien van dat niet indexeren en de consequenties.

[1:59:55] Maar ik heb bijvoorbeeld ook de simpele vraag gesteld.

[1:59:58] Heeft het kabinet inzichtelijk hoeveel ouders met lage inkomens nu in de problemen komen?

[2:00:02] Ik wil gewoon heel graag geïnformeerd worden over deze consequenties.

[2:00:05] Omdat ik niet over vijf jaar wil zeggen tegen elkaar... wij zijn deze groep vergeten, wat was dat dom... en hadden we het niet anders kunnen organiseren.

[2:00:17] Ja, voorzitter, u stelt nu net een iets andere vraag als wat u zojuist vroeg.

[2:00:22] U vroeg of het kabinet de gevolgen inzichtelijk had toen ze ook deze pijnlijke bezuiniging namen.

[2:00:29] Daar zitten een aantal punten in.

[2:00:31] Die punten komen ook terug in het wetsvoorstel wat bij u ligt.

[2:00:34] Dus ja, daar heeft u in die zin ook al antwoord op gekregen.

[2:00:39] En ik heb ook aangegeven, zojuist in het debat, voorzitter, dat we

[2:00:42] Daar dan, als we deze wet bespreken met elkaar, het verder er met elkaar over moeten hebben.

[2:00:46] Want we kunnen mogelijk ook nog mitigerende maatregelen treffen.

[2:00:49] En dan is het effect misschien anders dan zoals het nu bij uw kamer ligt.

[2:00:54] En daarmee heb ik volgens mij op twee verschillende manieren ook gewoon antwoord nu gegeven op uw vraag.

[2:00:58] Het ene was echt van, heeft u nagedacht over de bezuiniging?

[2:01:01] Ja, en die was pijnlijk.

[2:01:02] En tegelijkertijd, welk effect?

[2:01:04] Nou, dat effect weet u, want die wet die ligt bij u. En daar moeten we het nog verder met elkaar over hebben.

[2:01:09] Heel kort, mevrouw.

[2:01:10] Dank u wel, voorzitter.

[2:01:11] Want dit was een beetje flauw.

[2:01:14] Er zit een hele club ambtenaren mee te luisteren en mee te kijken.

[2:01:18] Ik citeer net letterlijk uit mijn spreektekst... één van de vragen die ik aan de staatssecretaris heb gesteld.

[2:01:23] Ik heb het in tweede termijn wellicht net iets anders geïnformeerd... maar ik heb gewoon hele concrete vragen gesteld.

[2:01:29] Dus dat zijn geen vragen die eerder niet gesteld waren.

[2:01:31] Er is gewoon geen antwoord op gegeven.

[2:01:34] Dan kunnen we een semantische discussie hebben... maar dit is ongeveer wel wat er nu op tafel ligt.

[2:01:37] En dat vind ik heel jammer.

[2:01:39] De staatssecretaris.

[2:01:41] Ik ga nog een verwoede poging doen.

[2:01:43] Volgens mij heb ik nu antwoord gegeven... op twee vragen die net iets anders waren.

[2:01:48] Dat geeft u zojuist ook zelf aan.

[2:01:51] Waarbij u één vraag herhaalt.

[2:01:52] En volgens mij was de ene vraag...

[2:01:55] Heeft u nagedacht toen u die bezuiniging doorvoerde?

[2:01:58] Het antwoord daarop is ja.

[2:02:00] En het blijft een pijnlijke bezuiniging.

[2:02:01] En uw andere vraag was, wat zijn dan precies de gevolgen?

[2:02:04] En daarvan heb ik aangegeven, die zijn inzichtelijk.

[2:02:06] Want dat wersvoorstel ligt bij u. En tegelijkertijd heb ik aangegeven, op het moment dat we...

[2:02:11] voorzitter die wet bespreken... dan moeten we het daar opnieuw met elkaar over hebben.

[2:02:16] Want wellicht, als er mitigerende maatregelen worden getroffen... zijn die effecten anders dan dat ze nu bij uw kamer liggen.

[2:02:22] En daarmee heb ik nogmaals geprobeerd... in ieder geval een antwoord te geven op de vraag.

[2:02:26] Ik weet niet of het helemaal gelukt is... maar zoals de rijdende rechter zou zeggen... hier moet u het mee doen.

[2:02:31] En dan nog even het tijdspad met de briefing.

[2:02:34] Gelukkig hebben we een trias politica in Nederland...

[2:02:37] En voor mevrouw Pausma, die wetsinbreng staat dus op de rol.

[2:02:41] Dus dan kunt u eventueel opnieuw de vraag stellen.

[2:02:43] Ik sprak de staatssecretaris aan op de woordkeuze.

[2:02:44] Niet zozeer op het proces.

[2:02:48] Voorzitter, dan de brieven.

[2:02:50] En wat komt er allemaal nog naar de Kamer toe?

[2:02:53] We hebben het zojuist al gehad over het wetsvoorstel niet initiëren.

[2:02:56] Dat ligt bij de Kamer dan de antwoord op de Kamervraag.

[2:02:59] Onder andere van mevrouw Welzijn.

[2:03:02] Die verwacht ik met drie tot zes weken.

[2:03:05] Daar zit onder andere ook...

[2:03:08] de staatssteun in en de prijzen.

[2:03:11] Dan komt er nog een brief over de gastouderopvang.

[2:03:14] Die gaat over de uitstroom.

[2:03:16] Die verwacht ik in het voorjaar.

[2:03:19] Bij de voorjaarsnota, zojuist al aangegeven, kunnen wellicht ook nog zaken zijn die hier betrekking op hebben.

[2:03:25] Dan het wetsvoorstel.

[2:03:28] De consultatie daarvan zal rond de zomer zijn.

[2:03:33] Dus juli of juni 2025.

[2:03:34] Dan de brief.

[2:03:38] Met een reactie op de onderzoeken over de kostprijs en de tariefsregulering.

[2:03:42] Die komt na de zomer.

[2:03:45] Dan nog het weegmoment waar we het over hebben gehad met de dienst toeslagen als uitvoerder.

[2:03:51] Dat verwacht ik in het najaar van dit jaar.

[2:03:54] En dan tot slot het wetsvoorstel van het nieuwe stelsel begin 2026.

[2:03:58] En daarmee...

[2:04:00] Hoop ik de opzomming gemaakt te hebben.

[2:04:02] Ik zie mevrouw Hagen wat moeilijk kijken.

[2:04:05] Ik kan dit best ook nog even in een briefje zetten als dat helpt voor de Kamer, voorzitter.

[2:04:18] Over 56 dagen is het voorjaar, is mij vanmorgen verteld.

[2:04:25] Dus daar zien wij naar uit.

[2:04:27] Maar voorjaar is natuurlijk wel wat breder dan over 56 dagen.

[2:04:32] Is dat het begin van het voorjaar of aan het einde van het voorjaar?

[2:04:36] Kunt u daar iets specifieker over zeggen?

[2:04:38] Ik ga dat zo bij de toezeggingen doen, inderdaad.

[2:04:40] Het voorjaar is eigenlijk al begonnen.

[2:04:42] In politieke termen loopt het voorjaar van januari tot juli.

[2:04:46] Voor de zomer loopt het inderdaad tot het zomereces.

[2:04:49] Na de zomer loopt het meestal tot januari.

[2:04:52] Dus ik ga zo meteen proberen wat maanden aan te koppelen.

[2:04:55] Want ik begrijp heel goed wat mevrouw Saris zegt.

[2:05:00] Zullen we dat dan maar even doen, die toezeggingen?

[2:05:05] Bij de participatiewet was het voorjaar, maar ik zie dat de Kamer behoefte heeft aan een maand.

[2:05:12] Zeker, zeker.

[2:05:14] Om in ieder geval verwachtingen met elkaar te delen en daarmee teleurstelling te voorkomen.

[2:05:23] De eerste, dus toezeggingen even voor iedereen, dat zijn aparte brieven, dus niet al aangekondigde brieven.

[2:05:29] De staatssecretaris noemde net een aantal brieven, die waren al aangekondigd, dus die schrijven we niet opnieuw op als toezegging.

[2:05:35] En ik ga inderdaad proberen om tot maanden te komen.

[2:05:37] De eerste toezegging, en heeft de staatssecretaris al een tipje van de sluier mondeling opgegeven, is die tijdlijn voor het nieuwe financieringsstelsel.

[2:05:45] Aan mevrouw Paulusma was dat een toezegging.

[2:05:48] Ik verwacht, u heeft dat al een beetje uitgediept, maar volgens mij zei u dat u... Nou, ik heb eruit geproefd dat u rond mei wel met die brief kunt komen.

[2:06:01] Ja, exact.

[2:06:04] Nee, zegt u maar in een microfoon is beter.

[2:06:06] U hoorde het ook, daar hebben we echt het weegmoment van toeslagen voor nodig.

[2:06:10] Dus dat zou het najaar van 2025 zijn.

[2:06:11] Dus dat is september.

[2:06:22] Ik hoor hier in mijn oortje, voorzitter, als we het over maanden hebben, dat het dan normaal november betreft.

[2:06:27] November.

[2:06:30] Mevrouw Spuit.

[2:06:32] Ja, voorzitter, dat lijkt mij echt ruimelijk laat.

[2:06:37] Als er een hoofdlijnenbrief ligt met de grootste punten en de ambities en wat we willen, dan kunnen we niet in november met een tijdlijn komen.

[2:06:45] Dan moet er blijkbaar iets heel spectaculairs gaan gebeuren met de voorjaarsnota.

[2:06:49] En dan moeten we misschien nog een keertje bij elkaar komen.

[2:06:53] Ik kijk even naar de staatssecretaris.

[2:06:56] Kijk, voorzitter.

[2:06:58] Ik kan hier wel heel stoer zeggen dat ik een aantal maanden eerder kom.

[2:07:01] Maar daar zit wel gewoon een dilemma bij.

[2:07:03] En dat dilemma wil ik ook met u delen.

[2:07:04] Namelijk dat we wel de uitvoerder uiteindelijk de gelegenheid moeten geven... om aan te geven dat ze het ook aankunnen.

[2:07:10] Want we weten allemaal wat er hiervoor is gebeurd.

[2:07:12] Het is niet mooi gegaan.

[2:07:14] Dus het laatste wat ik zou willen... is de uitvoerder over de klink jagen en zeggen... het moet sneller, sneller, sneller.

[2:07:19] En dat we dan met elkaar...

[2:07:21] Ja gaan zeggen op iets waarvan we eigenlijk niet precies kunnen overzien wat het doet.

[2:07:24] Dat lijkt mij erg onverstandig.

[2:07:25] Dus ik laat die keuze uiteraard bij uw Kamer om daar meer druk op te zetten.

[2:07:29] Mijn advies vanuit het kabinet zou zijn.

[2:07:31] Doe dat niet.

[2:07:31] Laten we dat ook zorgvuldig met elkaar doen.

[2:07:35] Ja voorzitter.

[2:07:38] Misschien hebben we het over verschillende dingen.

[2:07:41] Maar mevrouw Paulusma vroeg naar een tijdlijn.

[2:07:45] Daar heb ik ook behoefte aan.

[2:07:47] En u hebt het al over uitvoering, maar als je pas in november de tijdlijn hebt, dan kan ik dat niet helemaal rijmen met de voeten op het gaspedaal in uw eerste termijn.

[2:08:07] De staatssecretaris.

[2:08:08] Voorzitter, het lijkt inmiddels een beetje een woordspelletje zo van...

[2:08:13] Kijk, waarom ik zo dat briefje afhoud, is omdat als je het goed wil doen, dat er ook de implementatie erin moet zitten.

[2:08:20] En dan hebben we ook de uitvoerder nodig.

[2:08:22] Dus ik kan u best een tijdslijn geven dit voorjaar.

[2:08:25] Welke maand?

[2:08:29] In mei, juni kan die brief er dan liggen, maar er zit de implementatie daar dus niet bij.

[2:08:33] Want anders dan moeten we de uitvoerder onnodig onder druk gaan zetten.

[2:08:36] zou ik niet willen en ik hoop uw Kamer ook niet.

[2:08:39] Dus als we de tijdlijn zo kunnen doen dat daar een stuk van de uitvoering niet bij zit, wat wel wezenlijk is, zeg ik via de voorzitter, dan kan ik u in mei, juni een brief toekomen.

[2:08:52] Mevrouw Saars?

[2:08:55] Ja, wat is de toezegging aan u?

[2:08:56] We kunnen ook gewoon zeggen prima.

[2:08:59] Prima.

[2:09:02] Dank u wel, staatssecretaris.

[2:09:03] Ik ga naar de tweede toezegging.

[2:09:05] Die is dat u schriftelijk terugkomt op de arbeidseis en de bestaande uitzonderingen hierop aan het lid Saris.

[2:09:12] En dat is denk ik een aanvulling op de alinea die u daar in de huidige brief al over had neergezet.

[2:09:19] Dus dat lijkt me niet heel ingewikkeld.

[2:09:24] Die doen we bij de brief van de tijdlijn om het eenvoudig te houden.

[2:09:26] Ja, dat is best wel een goed idee.

[2:09:29] Dus die zetten we ook op mei, juni.

[2:09:30] Dan gaan we naar de derde toezegging.

[2:09:32] Dat u na de zomer een brief stuurt waarin u ingaat op de tariefregulering... en de uitkomsten van de onderzoeken.

[2:09:38] En ook meeneemt hoe dat zich verhoudt tot het nieuwe stelsel.

[2:09:45] Die komt in september, voorzitter.

[2:09:47] Goed gegokt.

[2:09:49] Dank u wel.

[2:09:50] En dan de vierde is dat u de verkenning naar... Sorry, het toezicht op houderniveau meeneemt in een voortgangsbrief.

[2:09:56] Dat is eigenlijk al een toegezegde brief, hè.

[2:09:57] Over toezicht en kwaliteit.

[2:09:59] En die komt eind 2025.

[2:10:00] Dus dat vermoed ik ook november ongeveer.

[2:10:04] November, december.

[2:10:05] Ja, ik zie wel het gek in ik.

[2:10:07] Ja, hè?

[2:10:07] Ja, best wel makkelijk.

[2:10:09] Goed.

[2:10:10] Hebben we dan nog dingen gemist die we verwachten?

[2:10:13] Mevrouw Hagen?

[2:10:15] Ja, die toezegging had ik zelf ook al even genoemd.

[2:10:20] Dat was over die... Nou, nu ben ik zelf even mijn blaaspuitje.

[2:10:24] Ja, de voorwaarden voor de besteding van het geld.

[2:10:29] Die mag ook ergens anders in mee, maar dan wil ik wel even weten wanneer en waar.

[2:10:43] Die komt mee in het wetsvoorstel, hoor ik in mijn oortje.

[2:10:46] Dat is dus begin 26.

[2:10:48] Maar er was nog een andere toezegging waar ik iets concreter kan zijn.

[2:10:51] Voorzitter, dat was die brief over de gasthoudenopvang.

[2:10:53] Daar heb ik gezegd, voorjaar, dat kan april, kunt u noteren als u een maand wilt noteren.

[2:10:59] Ja, die had ik inderdaad al als aangekondigde brief.

[2:11:03] Dus vandaar dat ik het niet apart heb genoemd.

[2:11:04] Maar wel fijn dat u daar die maand bij noemt.

[2:11:07] En dan de vraag van mevrouw Hagen omtrent die normering... die zou dan bij het wetsvoorstel komen.

[2:11:14] Nou, prima, inderdaad.

[2:11:17] Dan zijn we toegekomen aan het einde van dit commissiedebat.

[2:11:20] Onder welgemene complimenten aan zowel de leden van de Kamer... als de staatssecretaris om de compactheid en de gerichtheid van dit debat.

[2:11:28] Dank aan de betrokken toekijkers op tribune en eventueel op afstand.

[2:11:34] Ik wens u een plezire voortzetting van de dag.

[2:11:36] Tot ziens.