Toekomst samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp

[0:00:00] Ik open de vergadering.

[0:00:02] Aan de orde is een commissiedebat van de Vaste Commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp.

[0:00:08] En dat commissiedebat gaat over de toekomstsamenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp.

[0:00:13] Ik heet de mensen op de publieke tribune, wat mooi vol is, van harte welkom en natuurlijk ook iedereen die dit van elders volgt.

[0:00:20] Ik heet de minister in de ondersteuning van harte welkom en uiteraard de leden.

[0:00:26] Ik zal ze even kort langs gaan.

[0:00:28] We hebben vandaag aanwezig de heer Seder namens de ChristenUnie, de heer Boswijk namens het CDA, de heer Ram.

[0:00:33] namens de PVV, mevrouw De Korte namens Nieuw Sociaal Contract, mevrouw Dobbe namens de SP, mevrouw Hirsch namens GroenLinks-PVDA.

[0:00:40] Ik heb me laten vertellen dat de heer Baminga nog aan komt sluiten.

[0:00:42] Die zit nu in een ander debat en ook alvast even een voorwaarschuwing dat het niet uit desinteresse is, maar een aantal van de leden hebben ook straks een ander debat.

[0:00:49] Dus het kan zijn dat ze halverwege eruit lopen, maar daar hoeft u dan niets anders in te lezen.

[0:00:55] In ieder geval niet op voorhand, laat ik dat er dan bij gezegd hebben.

[0:00:58] Ik ben zelf Nolien Kaminga.

[0:00:59] Ik ben voorzitter nu even voor dit debat.

[0:01:02] Maar ik heb zelf ook een inbreng namens de VVD.

[0:01:04] Maar dat zal ik als laatste doen.

[0:01:06] We zijn met veel leden.

[0:01:07] Dus ik zou zeggen dat we voortvarend beginnen.

[0:01:10] Maar dan maar drie interrupties hebben.

[0:01:12] Want ik denk dat we het anders echt niet redden in die tweeënhalf uur.

[0:01:14] En ook graag korte interrupties.

[0:01:16] Want de vorige debatten, ik heb mevrouw Heers niet benijd.

[0:01:19] Want het was best lastig.

[0:01:20] Maar graag korte interrupties zodat iedereen het woord krijgt.

[0:01:23] De heer Seder namens de ChristenUnie.

[0:01:25] Dank u wel voorzitter en welkom ook alle die hier op de tribune zitten.

[0:01:29] Voorzitter, als toezichthouder van een christelijke noodhulporganisatie bezocht ik een aantal jaar geleden Zimbabwe.

[0:01:34] Waarbij via de lokale kerken bewoners in afgelegen en droge gebieden, zoals in Buhara, werden ondersteund met het verbouwen van gewassen.

[0:01:43] Via zonnepanelen werd water naar een community garden gepompt.

[0:01:49] Dat was mede dankzij het Nederlands geld dat mensen bestaan konden opbouwen en ook voor zichzelf konden voorzien.

[0:01:56] Voorzitter, verandering ten goede begint zelden bij de overheid, maar komt vanuit onderop.

[0:02:01] Vanuit de kracht van de samenleving.

[0:02:02] Dat is in Nederland het geval, maar ook elders in de wereld.

[0:02:05] Goede ontwikkelingssamenwerking kan dus niet zonder samenwerking met maatschappelijke organisaties.

[0:02:11] Zij hebben de contacten en de expertise.

[0:02:14] Zij zijn vertrouwd met de lokale context en worden vertrouwd door de mensen al daar.

[0:02:17] Kortom, zonder flink te investeren in het maatschappelijk middenveld maken wij het onszelf heel moeilijk.

[0:02:24] Voorzitter, dit kabinet voert een historische bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking door.

[0:02:28] Een die ten koste gaat van de allerarmste op deze planeet.

[0:02:32] Onderdeel van die bezuiniging is een flinke korting op het budget voor maatschappelijke organisaties.

[0:02:37] Ik zou de minister willen vragen om vanuit verschillende perspectieven te referteren op deze volgens de ChristenUnie zeer onbarmhartige, maar ook zeer onverstandige maatregel.

[0:02:48] We hebben namelijk internationaal een positie van invloed verworven, juist op dit punt.

[0:02:52] We hebben veel geïnvesteerd in bijvoorbeeld organisaties die opkomen voor vrouwen in achtergestelde posities, voor religieuze minderheden, voor de allerkwetsbaarste.

[0:03:00] Hoe borgen we deze expertise en ervaring straks als er geen geld meer gaat?

[0:03:05] Hoe voorkomt u dat die straks worden teniet gedaan?

[0:03:08] En hoe kijkt de minister naar deze positie die we straks als Nederland gaan verliezen?

[0:03:12] Bent u bereid deze impact goed in kaart te laten brengen?

[0:03:15] en ook met experts hierover in gesprek te gaan.

[0:03:18] En wat betekent het volgens haar vanuit diplomatiek en geopolitiek oogpunt?

[0:03:22] Deze maatschappelijke organisaties zijn vaak de ogen en oren... in voor ons belangrijke landen.

[0:03:27] Ook in landen waar we nauwelijks diplomatieke contacten mee hebben.

[0:03:30] Dat zijn juist maatschappelijke organisaties... die wel op de grond informatie weten te winnen.

[0:03:37] Als maatschappelijke organisaties waar Nederland mee samenwerkt verdwijnen... hoe komen we dan aan de opgebouwde en waardevolle contacten en inzichten...

[0:03:44] Voorzitter, wat betekent deze bezuiniging vervolgens ook?

[0:03:48] op maatschappelijke organisaties voor de buitenlandse handel.

[0:03:51] Afgelopen maandag waarschuwde maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven in het Nederlands Dagblad voor de impact die deze bezuiniging gaat hebben op de regio's waar juist ook Nederlandse bedrijven actief zijn.

[0:04:02] Welke gevolgen verwacht de minister?

[0:04:04] En kan ze ook de financiële impact inzichtelijk maken?

[0:04:08] Voorzitter, de minister is tevens van plan om organisaties die subsidie willen ontvangen uit het nieuwe beleidskaart te verplichten dat tenminste 50%

[0:04:15] van de inkomsten voor elders komt en onderzoekt of ze het criterium ook op meer plekken kan toepassen.

[0:04:20] Voorzitter, de ChristenUnie snapt dat je een drempel zou kunnen plaatsen.

[0:04:24] Alleen een al te grote afhankelijkheid van de Nederlandse overheid vinden we om die reden niet wenselijk.

[0:04:30] Maar voorzitter, 50% is fors.

[0:04:32] En maatschappelijke organisaties hebben ook aangegeven dat vele hierdoor en vele belangrijke projecten die de allerkwetsbaarste helpen niet door gaan kunnen krijgen.

[0:04:41] We verliezen niet alleen informatie, maar voorzitter, ook de allerkwetsbaarste missen een steun en partner in de Nederlandse overheid.

[0:04:51] Heeft de minister na gesprekken met meerdere experts de afgelopen maanden en de aankondigingen, is zij tot andere inzicht gekomen?

[0:04:59] Welke projecten zullen geschrapt worden en hoe verantwoorden zij dit in het licht van ons belang en ook onze opdracht om de internationale rechtsorde daarin te bevorderen?

[0:05:11] Voorzitter, wij hebben tegen de begroting gestemd.

[0:05:14] Dat is een zeldzaamheid.

[0:05:16] Maar dat komt ook omdat we dit een zeldzaam onverstandig besluit vinden.

[0:05:19] En roepen de minister, maar daarom ook de partijen, tot inkeer.

[0:05:23] Als het gaat om de maatschappelijke organisaties hopen wij wel... en dat is mijn laatste vraag aan de minister... of zij binnen het gestelde geld...

[0:05:31] een vast percentage beschikbaar wil stellen als het gaat om de verdeling van noodhulpgeld voor juist die maatschappelijke organisaties.

[0:05:38] Zodat een vast percentage, de ChristenUnie noemt altijd bijvoorbeeld 33%, maar dat dat bedrag afhankelijk van het bedrag wat overblijft in ieder geval wel via de maatschappelijke organisaties gaat en niet via supernationale organisaties.

[0:05:52] Ook omdat heel vaak die opdrachten weer landen bij maatschappelijke organisaties

[0:05:57] En daarbij ook overheidskosten gemoeid zijn.

[0:06:00] Die ten koste gaan van de aller kwetsbaarste.

[0:06:03] Dank u wel voorzitter.

[0:06:04] De laatste zin was bijna 30 seconden.

[0:06:06] Ik dacht we redden het ongeveer op 4 minuten.

[0:06:08] Maar het is toch 4,5 geworden.

[0:06:09] De heer Boswijk.

[0:06:12] Dat schept u wel de ruimte.

[0:06:15] Voorzitter, in deze onzekere tijden komen internationale veiligheid en stabiliteit steeds meer centraal te staan in het Nederlands beleid.

[0:06:22] Daarbij is investeren in soft power wat het CDA betreft net zo belangrijk als het opschalen van de harde veiligheid.

[0:06:28] Want stabiliteit kun je niet opleggen.

[0:06:30] Stabiliteit bouw je juist vooral van onderop op.

[0:06:34] En juist daarom zijn maatschappelijke organisaties zo belangrijk bij ontwikkelingshulp.

[0:06:40] Pas geleden was hoogleraar Dirk-Jan Koch bij Nieuwsuur en die vertelde ook over de belangrijke rol van NGO's.

[0:06:45] Het lijkt telkens meer een soort geitenwolle hobby te zijn.

[0:06:49] Iets wat we doen uit barmhartigheid.

[0:06:51] Collega Seder zei daar wat verstandige dingen over, maar het is ook gewoon in ons eigen belang.

[0:06:55] NGO's zijn vaak de oren en ogen in landen waar wij nog nauwelijks diplomatieke banden hebben.

[0:07:00] Bijvoorbeeld Syrië is denk ik een goed voorbeeld daarvan.

[0:07:03] Ze zijn degene die bruggen bouwen tussen lokale gemeenschappen, bedrijven en overheden.

[0:07:09] Enerzijds helpen ze daarmee rechtsstaatelijkheid en democratie bevorderen.

[0:07:12] Anderzijds vergroten zij het onderlinge vertrouwen, waardoor er voor Nederlandse bedrijven een stabieler investeringsklimaat, een veerkrachtige toeleveringsketen en toegang tot nieuwe groeimarkten ontstaan.

[0:07:22] Voorzitter, vanwege het grote belang van maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp, heeft een van mijn voorgangers, Agnes Mulder, ooit samen met de ChristenUnie door middel van een motie laten vastleggen dat in ieder geval 25% van de ODA-middelen besteed moeten worden via het maatschappelijke middenveld.

[0:07:38] Hoe kijkt de minister er tegenaan om een dergelijke uitgangspunt te blijven hanteren?

[0:07:42] Kan de minister nader toe liggen waarom het juist voor kiest om de maatschappelijke organisaties die bewezen efficiënt en effectief werken voor een bedrag van rond een miljard moeten korten in de periode van 2026 en 2030?

[0:07:56] Voorzitter, de minister schrijft daarnaast dat het drempelcriteria voor organisaties die middelen willen ontvangen wordt verhoogd van 25% naar 50%.

[0:08:05] met wel daarbij ruimte voor maatwerk.

[0:08:08] Maar welke ruimte voor maatwerk bedoelt de minister precies?

[0:08:11] Is de minister eventueel bereid om een opbouwpad te hanteren... waarbij er steeds meer sprake is van meer financiële zelfstandigheid... waarbij langzaam naar die 50% wordt opgebouwd... aangezien NGO's die afhankelijkheid ook deels hebben gekregen... omdat de overheid in de afgelopen generaties heeft gevraagd... om meer rollen op te nemen.

[0:08:31] En dan zou het toch goed bestuur zijn...

[0:08:34] als we zulke grote wijzigingen geleidelijk doen?

[0:08:38] Hoe wordt er gezorgd dat lokale organisaties in de tussentijd toegang kunnen blijven houden tot kennis, netwerk en ondersteuning die Nederlandse NGO's kunnen bieden nu de rol van NGO's wordt verkleind?

[0:08:48] Voorzitter, de minister benoemt in haar brief terecht het belang van lokaal eigenaarschap.

[0:08:52] Het is uiteraard wenselijk dat mensen zelf over hun eigen ontwikkeling gaan, in plaats van anderen hen dat opleggen.

[0:08:57] Des te opvallender is dat de minister tegelijkertijd juist voor een top-down benadering kiest, waarbij ze in de brief de thema's en regels al helemaal vastlegt.

[0:09:05] Kan de minister uitleggen welke bewegingsvrijheid er nog overblijft voor lokale organisaties binnen haar beleid?

[0:09:10] En op welke manier zijn zuidelijke organisaties geconsulteerd bij de totstandkoming van deze brief?

[0:09:16] Voorzitter, ten slotte dank aan de minister voor haar reactie op mijn aangenomen motie om de mogelijkheden te onderzoeken om het Women, Peace en Security instrument voor te zetten.

[0:09:24] Ze schrijft in haar brief dat het instrument momenteel wordt uitgewerkt.

[0:09:28] Op welke termijn kan deze uitwerking met de Kamer worden gedeeld?

[0:09:32] En kan de minister al iets schetsen over hoe het nieuwe instrument in het gebied van het WPS eruit kon te zien?

[0:09:37] En kan de minister daarnaast toezeggen dat de huidige budget en programma's worden gehandhaafd?

[0:09:42] Dank u wel.

[0:09:43] Dank u wel meneer Poswijk voor uw inbreng namens het CDA.

[0:09:46] We heten inmiddels ook de heer Stoffer van harte welkom namens de SGP.

[0:09:49] Die ook is aangeschoven.

[0:09:50] En dan gaan we snel door naar de heer Ram namens de PVV.

[0:09:54] Dank u wel voorzitter.

[0:09:55] In principe had dit debat van ons niet gehoeven.

[0:09:58] We hadden alle vragen al gesteld in die instantie bij de begroting.

[0:10:02] Maar nu we toch een keer een tweede blik op dit hele document leggen.

[0:10:06] Wil ik toch graag GroenLinks en de PVV bedanken voor het agenderen hiervoor.

[0:10:12] Want we hebben nog een aantal vragen.

[0:10:14] Vandaag bespreken we de toekomst over onze samenwerking... met een schappelijke organisatie in ontwikkelingshulp.

[0:10:20] De PVV is uiteraard blij met de bezuiniging... maar had wat ons betreft veel verder moeten gaan.

[0:10:26] We hebben een vijftal vragen, een vijftal thema's... waar we wat duidelijker over willen.

[0:10:32] De verhoging van de drempelwaarde voor de NGO-financiering.

[0:10:35] Die gaat naar 50 procent.

[0:10:38] Maar we willen ook dat de inkomsten van...

[0:10:40] ...vanuit andere overheden, maar ook vanuit overheid gefinancierde NGO's... ...ook mee gaan tellen in die optelsom.

[0:10:54] Want zoals bijvoorbeeld Oxfam Novib, die krijgt vanuit de Nederlandse overheid... ...de Europese Unie, de Zweedse overheid, VN-organisaties, maar ook van andere NGO's geld.

[0:11:03] En dan denk ik van ja...

[0:11:05] Wordt dat geld dat vanuit andere NGO's wordt betaald en waar wij dan ook nog aan financieren, wordt dat ook meegeteld of niet?

[0:11:13] Want dat is wel belangrijk, want als je dan door gaat sluizen naar elkaar, dan kan je natuurlijk onder die drempelwaarden komen.

[0:11:20] Een ander punt is dus de transparantie over de geldstromen.

[0:11:25] Een compliment aan Oxfam en Novib dat ze wel een jaarverslag hebben.

[0:11:29] Veel verenigingen en stichtingen hebben dat niet.

[0:11:32] Wij willen graag dat in de subsidievoorwaarden wordt opgenomen dat NGO's gewoon een jaarverslag gaan presenteren.

[0:11:41] Niet alleen naar buitenlandse zaken en naar de minister, maar ook naar de Kamer.

[0:11:46] Gewoon dat het openbaar is met één kanttekening natuurlijk de ongeoormerkte gelden.

[0:11:52] Die moet je natuurlijk buiten deze beschouwing laten.

[0:11:54] Maar graag reactie van de minister daarop.

[0:11:57] Ander punt is de financiering van NGO's die in het Midden-Oosten actief zijn.

[0:12:02] De Kamer heeft de motie stoffer aangenomen.

[0:12:05] Complimenten voor de stoffer van het indienen van deze motie.

[0:12:08] Om het subsidieportaal te verbeteren.

[0:12:10] Om meer transparantie te krijgen.

[0:12:14] Maar daarnaast vinden wij ook dat de subsidiebesluiten over pastijdse organisaties moeten mee worden gewogen.

[0:12:20] Of zij de beleidsuitgangspunten van Nederland respecteren.

[0:12:25] Waaronder bijvoorbeeld de erkenning van de staat Israël.

[0:12:28] Hoe staat de minister daar tegenover?

[0:12:33] Een andere eisen waar NGO's aan zouden moeten voldoen volgens ons.

[0:12:39] Als NGO's actief zijn in het Midden-Oosten.

[0:12:42] Laat dan ook in de ontbindende voorwaarden in het contract staan.

[0:12:46] Dat ze de staat Israël moeten herkennen.

[0:12:48] Dat ze geen termen moeten gebruiken als apartheid.

[0:12:52] Geen banden met terroristische organisaties.

[0:12:54] En dat ze ook niet juridische aanvallen gaan plegen op Israël of de Nederlandse staat.

[0:12:59] Kunnen de minister deze voorwaarden opnemen in subsidiecontract?

[0:13:04] Het andere punt is het bestrijden van antisemitisme.

[0:13:07] Het kabinet heeft een groot punt gemaakt om dit te gaan doen.

[0:13:12] De Europese Commissie heeft dit al in haar voorwaarden opgenomen.

[0:13:15] De strijd tegen antisemitisme en het bevorderen van het Joodse leven.

[0:13:21] Kan de minister dit ook opnemen in ons subsidiekader, zodat NGO's worden verplicht om actief antisemitisme te bestrijden?

[0:13:30] Dat was mijn inbreng, voorzitter.

[0:13:32] Dank u wel.

[0:13:33] Dank u wel, meneer Ram.

[0:13:34] Ik ga dan door naar mevrouw de Korte namens Nieuwe Sociaal Contract.

[0:13:38] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:40] Vandaag spreken we over de toekomst van samenwerking met maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp.

[0:13:46] Het kabinet heeft grote keuzes gemaakt.

[0:13:49] Een verschuiving naar lokaal eigenaarschap, strenge eisen aan eigen financiering en een fors lager budget.

[0:13:55] En dit heeft gevolgen.

[0:13:58] Wij kunnen ons vinden in het idee dat lokale organisaties een belangrijke rol moeten spelen.

[0:14:03] De afgelopen weken heb ik contact gehad met verschillende maatschappelijke organisaties.

[0:14:08] En we zien dat vele van hen al lokale organisaties een grote rol toekennen.

[0:14:14] Toch blijft de steun die maatschappelijke organisaties bieden vaak essentieel.

[0:14:19] Het is een wisselwerking.

[0:14:21] Lokale organisaties delen hun kennis over cultuur.

[0:14:25] Terwijl maatschappelijke organisaties bijvoorbeeld het nieuwste wetenschappelijke inzichten brengen.

[0:14:30] Deze twee werelden...

[0:14:32] Lokale cultuur en wetenschap moeten met elkaar verbonden blijven.

[0:14:37] Er zijn prachtige voorbeelden, zoals de toepassing van Nederlandse landbouwkennis bij het ondersteunen van boerencorporaties.

[0:14:45] Zodat ze zelf hun voedselproductie kunnen organiseren, efficiënter kunnen organiseren.

[0:14:52] Deze jarenlange opgebouwde onderlinge relaties, strategische samenwerking en kennisuitwisseling mag niet verloren gaan.

[0:15:00] Hoe kijkt de minister daartegen aan?

[0:15:03] Voorzitter, nieuw sociaal contract vindt rechtsstaatelijkheid in landen zeer belangrijk voor de stabiliteit van de landen en de wereld.

[0:15:12] In Nederland hebben we een voordeel van als landen stabiel zijn.

[0:15:16] Maatschappelijke organisaties spelen een essentiële rol in het versterken van democratische processen en rechtsstaatelijkheid in ontwikkelingslanden.

[0:15:26] Ik sprak een organisatie die vrouwen ondersteunt om stem te geven als tegenmacht voor corrupte leiders.

[0:15:33] U weet vast ook wel dat vrouwen vaak een bijzondere verbindende rol hebben in hun dorp, stad en land.

[0:15:40] Zelf heb ik gezien hoe een vrouw in een afgelegen dorp in Tanzania raadsvrouw was voor velen in een dorp.

[0:15:47] Zij fungeren als tegenmacht tegen autoritaire regimes en corruptie.

[0:15:52] Vraag aan de minister is...

[0:15:55] Hoe borgt de minister dat maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden via lokale contacten hun functie als tegenmacht kunnen blijven vervullen?

[0:16:05] Ten slotte, voorzitter, ben ik nieuw op dit terrein van ontwikkelingshulp.

[0:16:09] En ik ben benaderd door vele organisaties die goed werk doen.

[0:16:13] Ik zie een aantal organisaties al goed samenwerken.

[0:16:17] Maar zouden we die samenwerking niet vaker moeten vragen aan organisaties?

[0:16:22] Dus mijn vraag aan de minister is hoe zij er aan gaat werken...

[0:16:25] dat maatschappelijke organisaties in ontwikkelingshulp meer gaan samenwerken.

[0:16:31] Voorzitter, het is een woelige wereld.

[0:16:33] Kijk naar wat er nu in Congo gebeurt en in vele instabiele landen.

[0:16:38] We mogen er niet van wegkijken.

[0:16:40] Laten we beleid voeren dat lokaal eigenaarschap versterkt, maar ook de expertise van ons maatschappelijk middenveld behoudt.

[0:16:48] Dank u wel, voorzitter.

[0:16:50] Dank u wel.

[0:16:50] Voor we naar de volgende spreker gaan, heb ik in ieder geval de heer Boswijk namens CDA gezien en mevrouw Dobbe.

[0:16:55] Dus als eerste de heer Boswijk.

[0:16:57] Dank u wel, voorzitter.

[0:16:58] En allereerst welkom aan collega de Korte in deze commissie.

[0:17:02] Een van de mooiste onderwerpen.

[0:17:04] En ik hoor ook collega de Korte zeggen van het belang.

[0:17:08] van ontwikkelingssamenwerking.

[0:17:10] Ik hoor ook de uitdagingen die we in deze woelige wereld zien... en ik denk, nou, daar ben ik het helemaal mee eens.

[0:17:16] Ik heb deze pleidooien eigenlijk vaker gehoord... van de voorgangers van mijn collega de Korte.

[0:17:21] En helaas zie ik dan hele mooie, warme woorden... maar toch wat kille daden, als ik het zacht uitdruk.

[0:17:29] Nou, laatst hebben we vanmorgen in de krant dat de VVD... nog een extra bezuiniging wil plegen op ontwikkelingssamenwerking...

[0:17:35] Ik hoorde net de collega van de PV zeggen, nou dat had nog wel iets meer mogen worden bezuinigd.

[0:17:41] We hebben eerder debatten gehad over de ontkoppeling herstellen.

[0:17:44] Collega van Oosterbrugge zei toen als woord voor de financiën, dit was niet afgesproken in het coalitieakkoord, dat moet worden hersteld.

[0:17:52] Er zijn moties over ingediend, onder andere met collega Stoffer.

[0:17:56] En tot nu toe heeft de NSC altijd wel in woorden gezegd, ja die ontkoppeling wordt weer hersteld.

[0:18:02] Maar tot nu toe is het nog niet gebleken dat het ook gaat herstellen.

[0:18:05] Dus kan collega de Korte mij het vertrouwen geven dat de NSC gaat zorgen bij de voorjaarsnoten dat die ontkoppeling wordt ongedaan wordt gemaakt.

[0:18:15] Mevrouw de Korte.

[0:18:16] Ja, voorzitter, dank u wel voor deze vraag.

[0:18:19] Er is een hoofdlijnenakkoord gesloten en daar is een korting afgesproken en daar staan we achter.

[0:18:29] Het is natuurlijk vervelend, maar er moeten keuzes gemaakt worden en we denken ook dat er keuzes mogelijk zijn om dat strakker in de ontwikkelingshulp te organiseren.

[0:18:41] Maar wij blijven vechten voor de koppeling.

[0:18:45] Wij vinden het belangrijk dat ontwikkelingshulp blijft bestaan.

[0:18:49] En daar zullen we voor blijven vechten.

[0:18:53] Vervolgvraag.

[0:18:54] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:18:55] Ik moet heel eerlijk bekennen dat ik collega Zeedijk en collega Karreman dat ook hoorden beloven.

[0:19:02] En collega Van Oosterbrugge zei, het hoofdlijnakkoord, de bezuinigingen, daar staan we achter.

[0:19:07] De ontkoppeling is niet afgesproken.

[0:19:09] Uiteindelijk is dat wel gebeurd.

[0:19:11] En we zien nu alweer allerlei financiële claims van allerlei kanten komen.

[0:19:15] Is het niet de tijd voor NSC om ook een interview in de krant te zetten.

[0:19:18] Zoals collega Zeedijk overigens ook had gedaan.

[0:19:20] Maar dan voet bij het stuk te houden.

[0:19:22] En zeggen wij accepteren dit gewoon niet.

[0:19:25] Die ontkoppeling wordt dit jaar ongedaan gemaakt.

[0:19:27] Want uiteindelijk rekenen maatschappelijke organisaties daar wel op.

[0:19:31] Want die gaan nu van het meest zwarte scenario uit.

[0:19:33] En dan zijn alle mooie woorden mooi.

[0:19:36] Maar daar kopen we helemaal niks voor.

[0:19:38] Mevrouw de Korte.

[0:19:40] Ja voorzitter.

[0:19:41] Ik blijf bij hetzelfde antwoord.

[0:19:43] We vechten voor.

[0:19:45] De koppeling van 0,7% aan het BNI en de afspraken van het hoofdlijnakkoord, daar blijven we wel achter staan.

[0:20:00] Klopt het dat de ontkoppeling niet is afgesproken in het hoofdlijnakkoord?

[0:20:04] Dus dat de NFC volledig vrij is om als wij bijvoorbeeld een twee minuten debat gaan aanvragen naar aanleiding van dit debat.

[0:20:11] En wij zeggen samen met collega de Korte we gaan een motie indienen met de hele oppositie.

[0:20:15] Misschien met meneer Ram ook wel.

[0:20:18] Dat we zeggen, die koppeling moet worden hersteld.

[0:20:21] Ik bedoel, u staat daar vrij in.

[0:20:23] NRC is erg voor extra parlementair.

[0:20:25] Wij gaan dit gewoon nu fixen.

[0:20:26] En wij dwingen het kabinet om ergens anders te gaan bezuinigen.

[0:20:29] Of ergens anders minder op uit te geven.

[0:20:31] Mevrouw de Korte.

[0:20:34] Ja, voorzitter.

[0:20:35] Op moties die nog komen, daar kan ik nog niks over zeggen.

[0:20:38] Dat moet ik met mijn fractie overleggen.

[0:20:39] Dus op zich kan ik nu geen toezegging doen op moties die er nog niet zijn.

[0:20:46] Dan had ik nog mevrouw Dobbe van de SP.

[0:20:48] Maar ik zie ook de heer Stoffer.

[0:20:49] Maar eerst mevrouw Dobbe.

[0:20:51] Dank u wel.

[0:20:51] En dan deel ik ook wel de oproep...

[0:20:54] Van mijn collega van het CDA.

[0:20:56] Ik hoop dat NSC er dan serieus naar gaat kijken.

[0:20:59] Dank ook voor het betoog.

[0:21:00] Wij hebben elkaar eerder getroffen, maar ook welkom in deze commissie.

[0:21:04] Ik hoor goede dingen op zich.

[0:21:06] Maatschappelijke organisaties zijn essentieel.

[0:21:08] Er gebeurt al heel veel.

[0:21:09] Kennisuitwisseling mag niet verloren gaan.

[0:21:11] Het zijn essentieel in rechtsstatelijke processen.

[0:21:14] Dat zien wij ook.

[0:21:16] Een mooi voorbeeld van tegenmacht als het gaat over vrouwenrechten...

[0:21:21] En tegelijkertijd, u begon uw betoog met de gevolgen van het beleid.

[0:21:25] Want we zien natuurlijk wel die goede dingen die nu gebeuren met allerlei hele mooie aantoonbare effecten.

[0:21:31] Maar tegelijkertijd, en ik zal niet beginnen over de ontkoppeling, want dat heeft mijn collega al gedaan.

[0:21:35] Maar tegelijkertijd zien we bijvoorbeeld ook dat er eisen worden opgelegd aan maatschappelijke organisaties.

[0:21:40] Die vaak onhaalbaar zijn, waardoor al die mooie dingen straks niet meer kunnen.

[0:21:45] En hoe kijkt NSC daar dan naar?

[0:21:47] Mevrouw de Korte.

[0:21:50] Dank u wel voor deze vraag.

[0:21:54] Ik heb van een groot aantal organisaties gehoord dat er 50% gaat lukken.

[0:21:58] Maar van een klein aantal organisaties gaat het niet lukken.

[0:22:04] Er is ook een motie ingediend en die hebben we ook ondersteund waarin maatwerk wordt gevraagd.

[0:22:09] Dus als het niet lukt, dan verwachten wij van de minister dat er maatwerk wordt geleverd.

[0:22:17] Nog een vervolgvraag van mevrouw Dobbe?

[0:22:19] Ja, dank u wel.

[0:22:21] Dan vraag ik me af of NEC ook scherp heeft dat deze 50% eis ook geldt voor lokale organisaties.

[0:22:28] Ik snap dat u veel in Nederland met maatschappelijke organisaties heeft gesproken, maar dat geldt dus ook voor bijvoorbeeld die lokale organisatie die ongetwijfeld die activist voor vrouwenrechten ondersteunt, waar u net naar refereerde.

[0:22:40] En voor hen is het natuurlijk een stuk lastiger en een stuk moeilijker.

[0:22:43] Zeker met het wegvallen van de financiering vanuit de Verenigde Staten.

[0:22:47] Dus daar wil ik dan ook graag een reactie op.

[0:22:49] En ook als u zegt maatwerk, dan ga ik ervan uit dat dat gaat lukken.

[0:22:54] Wat bedoelt u daar dan mee?

[0:22:54] Dank u wel.

[0:22:55] Het is ook creatief twee in één.

[0:22:57] Maar ik sta het voor deze keer toe.

[0:22:58] Maar het is geen aanmoediging voor de rest.

[0:23:00] Mevrouw de Korte.

[0:23:01] Ja, maar voorzitter, ik zie het toch een beetje als dezelfde vraag als de vorige.

[0:23:06] Maatwerk, ja, we krijgen nog een brief van de minister, dus de details ken ik ook niet van de minister.

[0:23:12] Dus wij hebben maatwerk gevraagd, specifiek voor de organisaties waarbij het niet lukt voor die 50%-regeling.

[0:23:20] Dus ik kan niet alvast op voorhand antwoorden geven over specifieke situaties.

[0:23:29] Tot slot, mevrouw Dobbe.

[0:23:31] Dan tot slot.

[0:23:31] Ik zal de vraag niet herhalen.

[0:23:33] Maar als er dan in de brief zometeen komt... en daar staat dan beschreven bijvoorbeeld waar die maatwerk uit bestaat...

[0:23:41] dan betekent het ook, dat zijn de gevolgen van het beleid... wat nu wordt uitgerold over maatschappelijke organisaties... dat er ook een aantal dingen niet kunnen gebeuren.

[0:23:50] En ik vraag mij af of NSC ons dan steunt om in ieder geval te vragen aan de minister... dat als die brief dan komt, dat er ook heel duidelijk in staat beschreven... wat voor gevolgen heeft dit, wat gebeurt er dan straks niet meer... welke organisaties vallen hier niet onder... zodat wij ook daar een goed debat over kunnen hebben met elkaar.

[0:24:09] Wat wij wel belangrijk vinden...

[0:24:11] En wat we willen behouden en wat wij als Kamer daarin kunnen doen.

[0:24:14] Kunt u ons daar dan in steunen?

[0:24:17] Ja, voorzitter.

[0:24:18] Ik verwacht inderdaad ook een brief... waarin duidelijk antwoord gegeven wordt op uw vragen.

[0:24:24] Dus ik kan geen antwoord geven op vragen.

[0:24:27] De minister zou er antwoord op moeten geven.

[0:24:30] En wij vinden het ook belangrijk dat we weten... waar zijn de bezuinigingen opgericht en waar niet.

[0:24:36] En we nemen aan dat er een groot deel wel blijft bestaan...

[0:24:40] Dat het verantwoorde bezuinigingen zijn.

[0:24:45] Dan ga ik door naar de heer Stoffer namens de SGP.

[0:24:49] Dank voorzitter.

[0:24:50] Ik wil nog even doorgaan op de interruptie die de heer Boswijk deed.

[0:24:56] Die koppeling van het ODA-budget en het bruttonationaal inkomen.

[0:24:59] De heer Karreman heeft dat bestempeld als een bedrijfsongeval.

[0:25:03] Een eenmalig bedrijfsongeval.

[0:25:05] Maar in mijn optiek heeft er ook een tweede plaats gevonden, namelijk de heer Boswijk.

[0:25:08] En ik dacht, nou, dan helpen wij NRC een beetje, dat doen we graag.

[0:25:11] Dus we hebben een motie ingediend om die koppeling te herstellen voor de begroting 2026.

[0:25:16] Dus de begroting die nu dit jaar behandeld gaat worden, eind van het jaar.

[0:25:21] En tot onze grote verbazing hebben we gezien dat NRC tegen die motie stemde.

[0:25:27] Nou, dat is echt nadrukkelijk een tweede bedrijfsonval.

[0:25:29] Als je eruit kijkt, dan...

[0:25:32] rij je dadelijk gewoon de vernieling in.

[0:25:35] Want ik denk dat het nog veel moeilijker wordt voor in ieder geval de SGP, maar ik schat dan ook het CDA, om dan volgend jaar die begroting wel weer te steunen.

[0:25:44] Dus ik kan nadrukkelijk u willen vragen van, zet u zich...

[0:25:49] Tot het aller uiterste in.

[0:25:50] Want vechten voor is prachtig.

[0:25:52] Maar dat kun je verliezen.

[0:25:53] Betekent dat echt dat u gewoon zegt van ze slaan me knock-out.

[0:25:57] Als die koppeling er niet komt.

[0:25:58] Dan is het gewoon gebeurd.

[0:25:59] Dan heb je ons niet meer mee.

[0:26:01] Of laat u nog een derde bedrijfsongeval plaatsvinden.

[0:26:05] En dan zou het maar zo.

[0:26:07] En die waarschuwing geef ik maar af.

[0:26:08] En ik zie de heer Bosrijk al knikken.

[0:26:10] Volgens mij was hij ook helder in zijn interruptie.

[0:26:12] Dan kan het wel eens echt misgaan volgend jaar.

[0:26:14] In ieder geval voor deze begroting.

[0:26:16] Dus mijn vraag is van...

[0:26:18] Is het echt drop-off de ronde voor NSC?

[0:26:20] Of is het van, ja, we vechten een beetje voor, maar als het echt moeilijk wordt, dan lopen we hard weg?

[0:26:25] Mevrouw de Korte, of u zich knock-out laat slaan?

[0:26:28] Ja, hoe ver moet ik vechten en hoe ver knock-out slaan inderdaad?

[0:26:34] Ja, daar wil ik echt niet op ingaan, tot hoever we gaan met het vechten.

[0:26:39] We vechten tot het uiterste, dat kan ik u toezeggen.

[0:26:44] En we hebben de motie niet gesteund omdat het over 2026 ging.

[0:26:49] Dus ja, het enige antwoord is, we vechten tot het uiterste.

[0:26:52] Meer kan ik daar niet over zeggen.

[0:26:54] Ik zie een vervolgvraag.

[0:26:56] Ja, voorzitter.

[0:26:56] Kijk, ik ga ervan uit dat de vorige NSC zich ook tot ongeveer het uiterste heeft ingezet.

[0:27:02] Alleen op een gegeven moment zijn ze toch met de staat tussen de benen weggelopen.

[0:27:07] Laten we het zo maar zeggen.

[0:27:08] Nou, nieuwe kansen.

[0:27:10] Ik zou toch graag de uitspraak willen van, zegt u nu echt hiervan, dit gebeurt me niet nog een keer?

[0:27:15] Of zegt u van ja, kijk de coalitiepartijen luisteren natuurlijk goed mee wat u nu zegt.

[0:27:21] En dat betekent wel wat.

[0:27:22] Of zegt u van nee, dit is voor ons echt gewoon de ondergrens, daar gaan we niet overheen.

[0:27:27] Mevrouw de Korte.

[0:27:29] U probeert uw vraag steeds op andere manieren te stellen.

[0:27:31] En mijn antwoord is steeds op dezelfde manier dat we tot het uiterste vechten.

[0:27:37] Dus ik zeg geen andere manier dan wat ik nu heb gezegd.

[0:27:45] Dank u wel.

[0:27:45] Dan had ik nog een handgeziening van mevrouw Heers, GroenLinks PvdA.

[0:27:49] Dank u wel en ook bedankt voor het groetvolle betoog... over de zeer diverse rollen die maatschappelijke organisaties... zowel in het zuiden als hier spelen.

[0:27:59] Die deel ik helemaal.

[0:28:02] Als we naar de absolute bezuinigingen kijken...

[0:28:05] Dan valt op dat terwijl in het hoofdlijnakkoord 2,4 miljard de bezuiniging is afgesproken, dat is ongeveer een derde van het totale budget.

[0:28:13] We hebben daar tegen gestemd, dus dat juich ik niet toe.

[0:28:17] Maar even realistisch, het is een derde van het totale budget.

[0:28:21] De bezuiniging op maatschappelijke organisaties is twee derde van het budget wat nu naar maatschappelijke organisaties gaat.

[0:28:28] Is mevrouw de Korte namens NEC bereid om met ons mee te stemmen als wij een motie zouden indienen om daar een grens aan te stellen en proportioneel de bezuinigingen door te voeren en niet zo disproportioneel als nu lijkt te gaan gebeuren?

[0:28:43] Mevrouw de Korte.

[0:28:45] Voorzitter, het lijkt me echt voorbarig om daar nu al een antwoord op te geven hoe we zouden gaan stemmen op een motie.

[0:28:52] En we hebben nog niet eens de brief van de minister gehad.

[0:28:54] Dus wij wachten liever echt de brief van de minister af... voordat we weten hoe de situatie eruit ziet.

[0:29:01] Een vervolgvraag.

[0:29:04] Mevrouw de Korte heeft de antwoord al een aantal keer gegeven.

[0:29:07] Het enige wat we ongeveer wel weten... is de hoeveelheid die de minister voorstelt om te bezuinigen.

[0:29:13] Daar zijn getallen voor genoemd.

[0:29:14] Dat is twee derde van het totale budget... wat nu naar maatschappelijke organisaties gaat.

[0:29:19] Mijn vraag is nogmaals aan mevrouw de Korte... ik ga proberen om het op een andere manier te stellen... want zij wil niet de hele tijd dezelfde vraag.

[0:29:28] Vindt mevrouw de Korte het, net als wij... onwenselijk om zo disproportioneel te korten... op een actor in internationale samenwerking... die zo essentieel is voor armoedebestrijding... voor het beschermen van vrouwenrechten... voor het brengen van goed bestuur... zoals deze minister nu voorstelt?

[0:29:47] Mevrouw de Korte...

[0:29:50] Ja, ik kan, voorzitter, ik moet in herhaling vallen, want de vragen zijn steeds hetzelfde.

[0:29:56] En ze worden via een omweg op een andere manier gesteld.

[0:30:00] En er zijn natuurlijk andere mogelijkheden, want ook onze verplichte bijdragen zijn er ook nog aan verschillende organisaties.

[0:30:08] Mijn buurman, de heer Ramp, vertelde het ook nog.

[0:30:12] Via andere organisaties krijgen zij ook nog geld.

[0:30:17] Dus wij wachten echt de brief af van de minister.

[0:30:20] Dat vinden we ontzettend belangrijk.

[0:30:22] En dan kunnen we daar iets over zeggen.

[0:30:25] Dank u wel.

[0:30:26] En dan zijn we daarmee aan het einde gekomen van uw betoog, mevrouw de Kortse.

[0:30:29] Nogmaals welkom.

[0:30:30] Meneer heeft ook meteen uw vuur erop gehad.

[0:30:31] Dus wat gezegd hebben.

[0:30:33] Mevrouw Dobbe, uw inbreng namens SP.

[0:30:37] Dank u wel, voorzitter.

[0:30:39] En welkom aan iedereen die de moeite heeft genomen om hier bij dit debat te zijn vandaag.

[0:30:44] Ik moest kiezen.

[0:30:45] Ik wil het hebben over de rechten van vrouwen en meisjes.

[0:30:48] Vrouwen en meisjes wereldwijd strijden elke dag voor hun rechten.

[0:30:51] Om naar school te mogen, om te mogen zingen in het openbaar.

[0:30:55] Om te mogen bepalen wanneer en met wie ze trouwen, met wie ze seks hebben, of ze anticonceptie kunnen gebruiken.

[0:31:00] Met wie en of zij kinderen krijgen.

[0:31:02] Of ze genitaal verminkt worden of niet.

[0:31:05] Of hun dochters verminkt worden.

[0:31:07] Of hun dochters, soms net als hunzelf, als kind worden uitgehuwelijkd.

[0:31:11] Zij voeren een strijd.

[0:31:13] En zij vechten echt tot het uiterste.

[0:31:16] Om toegang tot medicatie tegen HIV-AIDS.

[0:31:19] Zodat zij de ziekte niet doorgeven aan hun ongeboren kind.

[0:31:22] En zodat zij zelf gezond kunnen blijven.

[0:31:25] En zij hebben onze steun nodig.

[0:31:27] En die steun wordt keihard onder hen vandaan getrokken.

[0:31:32] Vandaag werd bijvoorbeeld bekend dat de VS het grootste aidsprogramma ter wereld heeft stopgezet.

[0:31:37] op pauze.

[0:31:38] Dit raakt miljoenen mensen die nu geen toegang hebben tot medicatie, die er wel gewoon is, die ligt daar op de schappen.

[0:31:43] En dat is echt onmenselijk.

[0:31:45] En ik wil van de minister weten, wat vindt zij daarvan?

[0:31:48] En is ze bereid om samen met andere landen zich in te zetten dat ofwel die pauze wordt teruggedraaid, of in ieder geval te zorgen dat verdere steun van andere landen en van Nederland zelf niet ook ophoudt en wordt afgeschaald op dit gebied, omdat de gevolgen desastreus zijn.

[0:32:03] En de minister geeft in de brief ook aan dat ze mondiale gezondheid belangrijk vindt.

[0:32:06] Het bestrijden van HIV-AIDS, daarbij ook seksueel-reproductieve rechten voor vrouwen en meisjes, nou heel goed.

[0:32:11] Maar juist nu, in deze tijd waarbij zoveel wegvalt voor mensen die het het hardst nodig hebben, laat de minister zuidelijke, lokale organisaties die hier aan werken keihard vallen.

[0:32:24] Door een miljard te bezuinigen op het maatschappelijk middenveld.

[0:32:27] Door onhaalbare eisen te stellen om aanspraak te kunnen maken op de overgebleven financiering.

[0:32:33] Daardoor kunnen zij hun werk niet meer doen.

[0:32:34] Heel beperkt.

[0:32:35] Misschien helemaal niet meer.

[0:32:37] Hebben nog minder mensen toegang tot HIV-AIDS medicatie.

[0:32:39] En worden nog meer vrouwen en meisjes slachtoffer.

[0:32:43] van bijvoorbeeld kindhuwelijke genitale verminking, de dingen die ik net noemde.

[0:32:47] En dat zijn maar enkele van de gevolgen van dit beleid.

[0:32:50] En daarom heb ik de volgende vraag aan de minister.

[0:32:52] En ik zou graag willen dat deze duidelijk per vraag worden beantwoord.

[0:32:55] Want we hebben eerder met elkaar gedebatteerd.

[0:32:57] Dus ik heb verschillende vragen opgesteld.

[0:33:01] Ziet de minister wat er gebeurt in de wereld als het gaat om vrouwenrechten, als het gaat om seksueel-reproductieve rechten en gezondheid, zoals toegang tot anticonceptie en abortus.

[0:33:09] Ziet zij wat er gebeurt als het gaat om de toegang tot HIV-AIDS-medicatie.

[0:33:13] En als zij dit ziet, is het dan niet tijd om nu te zeggen, nee, dat is niet wat wij willen.

[0:33:18] We laten vrouwen, we laten meisjes, we laten mensen die die medicatie nodig hebben niet zitten.

[0:33:23] Dus wij kijken naar ons beleid en nemen dat als uitgangspunt dat er niet op wordt gekort.

[0:33:29] Tweede vraag.

[0:33:30] Wat denkt ze dat de gevolgen gaan zijn van de bezuinigingen en extra voorwaarden op het maatschappelijk middenveld, ook die 50% norm die net werd genoemd, op de mensen die het nodig hebben?

[0:33:39] Ik vroeg er net ook al om.

[0:33:40] Ik wil niet alleen weten wat we wel gaan doen, maar ik wil ook vooral weten wat we niet meer gaan doen, zodat wij als Kamer daar ook echt een debat over kunnen hebben en over kunnen beslissen of we dit wel willen.

[0:33:52] Derde vraag.

[0:33:52] Hoe moeten vrouwen en meisjes die strijden voor hun rechten... en mensrechtenactivisten het drempelcriterium... dus die 50% andere financiering gaan halen?

[0:34:01] Verwacht zij dat werkelijk dat zij met een collectebus... soms met gevaar voor eigen leven langs de deuren kunnen gaan... of achter een computer kunnen zitten waar ze geen toegang toe hebben... om internationaal fonds te gaan werven die er niet meer zijn?

[0:34:13] Dus hoe ziet zij dit precies voor zich als ze onderwerpen wel belangrijk vindt?

[0:34:18] En ook een vraag, en die is ook al door een collega gesteld over de oproep gisteren van Nederlandse bedrijven, die ook zeggen maatschappelijke organisaties vormen een investering.

[0:34:26] Geen kostenpost.

[0:34:27] Wat is de reactie van de minister op die oproep?

[0:34:31] Dan voorzitter, ik denk dat ik nog een tijd heen ben, maar dan zijn er nog zoveel onderwerpen die zo belangrijk zijn om te noemen, die ik niet heb kunnen noemen.

[0:34:38] Belangrijk werk voor bijvoorbeeld rechten van mensen met een beperking, voor vrede, vrijheid, democratie.

[0:34:44] Ook zij worden geraakt door het afbraakbeleid van deze minister.

[0:34:48] Geen tijd om ze allemaal op te noemen, maar het zou wel heel fijn zijn als de minister een begin maakt van een analyse over de gevolgen, ook voor deze mensen, deze organisaties.

[0:34:59] Zodat wij er als Kamer ook echt een besluit over kunnen nemen.

[0:35:02] En misschien ook kunnen zeggen, dit willen wij niet.

[0:35:04] Dank u wel, voorzitter.

[0:35:06] Ik zie geen interrupties.

[0:35:07] Dan gaan we door naar mevrouw Heers namens GroenLinks-PvdA.

[0:35:11] Ik doe deze namens de Partij van de Dieren ook.

[0:35:15] Voorzitter, dit kabinet noemt pleiten en beïnvloeden met overheidsgeld onwenselijk.

[0:35:21] Onwenselijk voor wie, vraag ik de minister.

[0:35:24] Het steunen van tegenspraak lijkt vooral onwenselijk voor grote bedrijven die diepe zakken hebben en in Brussel 80% van de lobby beheersen.

[0:35:31] Onwenselijk ook voor modeketens die de eisen van textielarbeiders voor een leefbaar loon lastig vinden.

[0:35:37] Voor oliebedrijven die reputatierisico lopen als vrouwen in de Nigerdelta, laten zien wat vervuiling aanricht in hun lijf en hun leven.

[0:35:45] En onwenselijk voor overheden die moeddelig belastingparadijs in stand houden.

[0:35:50] Voorzitter, dit beleid is het beleid van een onzeker kabinet.

[0:35:54] Want een zelfverzekerde overheid steunt maatschappelijke organisaties die zorgen dat er in onze democratie verschillende geluiden te horen zijn.

[0:36:01] Maar dit kabinet zorgt ervoor dat het geluid van de rijkste met de diepste zakken en de meest invloedrijke netwerken nog meer ruimte krijgt.

[0:36:09] Het haalt de balans uit ons politieke debat waar het recht van de sterkste nog meer zal gaan gelden.

[0:36:14] Dat vindt mijn fractie pas onwenselijk.

[0:36:17] Het vorige bestelde beleid is bovendien tegenstrijdig.

[0:36:20] Zo heeft de minister tot doel zuidelijke organisaties te versterken.

[0:36:23] Hoe dan, vraag ik haar.

[0:36:25] Immers, talloze mensen, van de Bengaalse textilarbeiders tot de vrouwen in de Nigerdelta, ondervinden door onze geglobaliseerde economie de gevolgen van Nederlands beleid aan de lijve, maar kunnen niet even langs in Den Haag om een kopje koffie te gaan drinken.

[0:36:40] In het zuiden pleiten heeft dus alleen zin als er ook internationale lekwerken actief zijn in Den Haag en de VN.

[0:36:46] Kan de minister aangeven hoe ze deze zuidelijke organisaties denkt te gaan steunen als pleiten en beïnvloeden in Nederland en internationaal steeds moeilijker wordt?

[0:36:57] Ten tweede wil de minister Nederlandse NGO's als tussenpersoon verwijderen en kiest zij voor directe financiering van lokale organisaties.

[0:37:04] Heeft de minister met lokale organisaties gesproken over haar plannen?

[0:37:08] Heeft ze onderzocht wat de gevolgen zijn voor lokale organisaties, bijvoorbeeld rond financiële verantwoording?

[0:37:15] Beseft zij dat kritische stemmen in autocratische regimes alleen via NGO's bereid kunnen worden, omdat de Nederlandse overheid uit diplomatieke overwegingen vaak alleen gezagsgetrouwe organisaties kan steunen.

[0:37:29] Ook stelt de minister dat directe financiering efficiënter zou zijn, verwijzend naar IOB-evaluaties en de OESO peer review.

[0:37:36] Kan zij aangeven waar precies deze bronnen haar beleid ondersteunen?

[0:37:41] Ik zie namelijk nergens een advies om zo'n harde koerswijziging in te zetten.

[0:37:45] Integendeel, de IOB stelt juist dat strategische partnerschappen tot resultaten hebben geleid die haar ministerie en NGO's individueel niet hadden kunnen halen.

[0:37:54] Waarom negeert de minister die constatering uit de rapporten die ze nota bene zelf aanhaalt?

[0:38:00] Voorzitter, de minister stelt een disproportionele bezuiniging voor van twee derde op het maatschappelijk middenveld.

[0:38:06] Zij denkt hiermee vooral Nederlandse organisaties te raken.

[0:38:09] Maar beseft zij dat slechts een beperkt deel van de subsidie in Nederland blijft en dat deze bezuiniging vooral lokale organisaties raakt.

[0:38:16] Beseft ze dat beleidsdoelen zoals armoedebestrijding, voedselzekerheid en duurzaam watergebruik zo uit beeld verdwijnen.

[0:38:23] Wat is het antwoord van de minister op de bedrijven en adviesbureaus die aangeven dat zij juist baat hebben bij onafhankelijke NGO's in productielanden om hun doelen voor duurzaam ondernemen te bereiken?

[0:38:34] Tot slot het 50%-criterium.

[0:38:36] Daar is al veel over gezegd.

[0:38:39] Laat ik allereerst stellen dat veel organisaties al een brede financieringsbasis hebben.

[0:38:43] Maar niet allemaal halen ze die norm.

[0:38:45] Het geeft geen pas om te verlangen dat zij binnen een jaar hun bedrijfsvoering omgooien.

[0:38:50] Kan de minister meer tijd geven aan de organisaties die erin aan moeten voldoen?

[0:38:54] Hoe gaat ze maatwerk leveren, ook voor organisaties met unieke expertise rond bijvoorbeeld vrede en vrouwenrechten?

[0:39:01] En geldt deze eis ook voor organisaties in het zuiden, voor wie Nederland vaak de grootste donor is?

[0:39:08] En waarom is de minister niet bereid om de aangenomen motie, om het draagvlak veel breder te bekijken, uit te voeren?

[0:39:16] Voorzitter, deze brief breekt met het Nederlandse beleid van het versterken van tegenspraak, essentieel voor de democratische rechtsstaat.

[0:39:23] Bovendien hangt ze van niet onderbouwde aannames aan elkaar.

[0:39:26] Mijn fractie verzoekt het kabinet dan ook met klem.

[0:39:29] Sla deze weg niet in.

[0:39:30] Dank u wel.

[0:39:32] Dank u wel.

[0:39:32] Heeft de interruptie van de heer Ram namens de PVV.

[0:39:36] Ja, dank u wel voorzitter.

[0:39:36] Een vraag aan de GroenLinks-PvdA.

[0:39:40] Als we kijken naar de organisaties, Oxfam, Novib, Stichting, Vluchteling, Mensen met een Missie.

[0:39:48] Dat zijn organisaties die dan wel een jaarverslag hebben.

[0:39:50] Dat stond de prijzen.

[0:39:52] Maar als je dan kijkt naar wat ze als eigen vermogen hebben.

[0:39:55] Oxfam, Novib heeft een eigen vermogen van meer dan 100 miljoen.

[0:39:58] En een beleggingsportefeuille daarnaast van meer dan 20 miljoen.

[0:40:02] Stichting Vluchteling, 21 miljoen.

[0:40:04] En dan hebben we het over mensen met een missie.

[0:40:07] Iets meer dan 9 miljoen eigen vermogen.

[0:40:11] Deze organisaties kunnen toch prima die omslag maken naar die 50%-drempel?

[0:40:15] Ze hebben genoeg eigen vermogen.

[0:40:17] Waar baseert u dan op dat die andere organisaties, waar geen jaarverslag van bekend is, dat niet kunnen halen?

[0:40:24] Mevrouw Heersch.

[0:40:25] Dank voor de vraag.

[0:40:27] Volgens mij kunnen alle NGO's of alle maatschappelijke organisaties... die subsidie van de Nederlandse overheid ontvangen... die alleen ontvangen als ze een goedgekeurd jaarverslag hebben.

[0:40:37] Dus ik weet niet waar de bewering van de heer Ram vandaan komt.

[0:40:41] Maar mij is geen organisatie bekend... die niet door de account een goedgekeurd jaarverslag moet weerleggen.

[0:40:49] Zelfs volgens bepaalde standaarden.

[0:40:51] De organisaties die u opnoemt, die kunnen volgens mij wel aan de 5%, maar ik ken ze niet allemaal uit mijn hoofd.

[0:40:58] Er zijn ook organisaties die niet zomaar aan die 5% eisen kunnen voldoen.

[0:41:04] Of ze nou wel of geen eigen vermogen hebben, het eis gaat over de financiering die ze zelf krijgen.

[0:41:08] Daar gaat het eis over, niet over het eigen vermogen.

[0:41:12] En daar vragen wij, en niet alleen ik, wij vragen maatwerk voor die organisaties.

[0:41:17] Maatwerk is precies gesprekken voeren zoals u die hier nu aanslingert.

[0:41:20] En het enige wat ik aan de minister vraag is om toe te zeggen dat dat maatwerk ook geleverd gaat worden.

[0:41:27] Een vervolgvraag aan mevrouw Heersch.

[0:41:31] Het volgende.

[0:41:33] Als een aantal organisaties toch toch niet aan die 50% norm kunnen voldoen...

[0:41:38] dan is het toch ook een stukje eigen verantwoordelijkheid om te kijken hoe zij zelf samenwerking kunnen zoeken binnen alle maatschappelijke organisaties om wel aan die norm te voldoen.

[0:41:47] Dus die verantwoordelijkheid ligt toch eerst bij die organisaties en niet bij de minister in dit geval.

[0:41:54] Dank voor de vraag.

[0:41:56] Het sterke van de kaders die nu helemaal over de kop worden gegooid... is juist dat er al heel erg veel samenwerking tussen organisaties... door de vorige regering werd geëist.

[0:42:09] De strategische partnerschappen bestaan vaak uit 5 tot 10 verschillende organisaties...

[0:42:15] Soms geleid uit het mondiale zuiden.

[0:42:17] En worden juist vanwege die samenwerking geprezen door onder andere de IOB en ook de OESO.

[0:42:24] Dus ik hoor meerdere pleidooien voor meer samenwerking.

[0:42:28] Maar dat is juist een van de krachtigste elementen uit de beleidskaders van voorgaande regeringen.

[0:42:35] Die nu door deze minister overhoop wordt gegooid.

[0:42:38] En ik snap oprecht niet waar zij de onderbouwing vandaan haalt om dat te doen.

[0:42:44] Ik zie geen verdere interrupties, dan gaan we door naar de inbreng van de heer Stoffer.

[0:42:49] Dank voorzitter.

[0:42:51] Sinds het hoofdlijnakkoord is de SGP kritisch geweest over de enorme bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking.

[0:42:57] Onze verre naaste mag niet vergeten worden.

[0:43:00] En die hulp moet ook groeien samen met onze Nederlandse economische groei.

[0:43:05] De SGP heeft zich hard gemaakt bij de begroting.

[0:43:08] afgelopen begrotingsbehandeling voor de koppeling tussen het ODA-budget en het bruto nationaal inkomen.

[0:43:13] Als wij rijker worden, dan mag onze naaste ver weg dat ook merken.

[0:43:17] En daar tillen we zwaar aan en dat moet wat ons betreft bij die voorjaarsnota ook geregeld worden.

[0:43:23] We zijn echter wel positief over het prioriteren van echte eerste levensbehoeften en thema's waar we sterk in zijn, zoals voedsel, watermanagement en drinkwatervoorziening.

[0:43:32] In lijn met de bezuiniging-ontwikkelingssamenwerking wordt er veel bezuinigd op het volgende kater voor maatschappelijke organisaties.

[0:43:38] En dat geeft bij de SGP tegenstrijdige gevoelens.

[0:43:42] Maatschappelijke organisaties leveren waardevol en onmisbaar werk.

[0:43:46] En daar is samenwerken blijvend belangrijk.

[0:43:48] En dan denk ik bijvoorbeeld aan de Dutch Diamond Approach.

[0:43:51] We hoorden pas nog bij een ronde tafel hoe lokaal bedrijfsleven, overheid, kennisinstellingen en maatschappelijk middenveld waterprojecten organiseerden in Ethiopië.

[0:43:59] En die projecten hielden buitengewoon lang stand... en werden ook nog eens goed onderhouden.

[0:44:04] Werken met maatschappelijke organisaties... biedt vaak vier concrete factoren die voor ons meerwaarde opleveren.

[0:44:10] En ik loop ze maar even langs.

[0:44:11] Localisatie.

[0:44:13] Ze hebben vaak goede binding met de lokale samenleving.

[0:44:15] Specialisatie.

[0:44:17] Ze kunnen zich toeleggen op specifieke thema's... als noodhulp, water, voedsel en ga zo maar door.

[0:44:22] Toegang.

[0:44:23] Soms is een maatschappelijke organisatie welkom... waar de overheid geweerd wordt.

[0:44:27] En ook houdbaarheid als laatste.

[0:44:28] Maatschappelijke organisaties...

[0:44:29] zijn jaren aanwezig en hebben een lange adem.

[0:44:33] Voorzitter, ik begrijp dat als er op ontwikkelingssamenwerking fors bezuinigd wordt, en dat is spijtig, dat er dan ook bezuinigd wordt op de NGO-subsidies.

[0:44:42] Dan begrijp ik dat dat samenhangt.

[0:44:44] Maar het verbaast ons wel dat de bezuinigingen op dit kader relatief zwaarder zijn dan de algemene bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking.

[0:44:50] En mijn eerste vraag aan de minister is of ze kan toelichten waarom dat zo is.

[0:44:56] Ik vraag de minister om rekenschap te geven wat dit betekent op de onderwerpen

[0:44:59] die zelfs prioriteiten en focusgebieden aan wil wijzen.

[0:45:02] Daar moeten alsnog resultaten worden geboekt.

[0:45:04] En dan valt het mij op dat voedselzekerheid en watermanagement juist missen bij de terreinen van samenwerking in de brief.

[0:45:11] En mijn vraag aan de minister is dan, hoe wil ze daarop meer gaan realiseren en waarom wordt dit niet specifiek genoemd?

[0:45:19] Voorzitter, met duidelijk minder samenwerking met het maatschappelijk middenveld moeten keuzes gemaakt worden.

[0:45:23] Daarover wil de SGP meedenken.

[0:45:25] Maar dan zeg ik daarbij, armoedevermindering en maatschappijopbouw die blijven hoe dan ook bovenaan staan bij ons en zijn heel waardevol.

[0:45:33] De minister ageert ook tegen beleidsbeïnvloeding in Nederland.

[0:45:37] En bij beleidsbeïnvloeding is het wel belangrijk om ook in Nederland te kunnen blijven lobbyen rond zaken als bijvoorbeeld coherentie.

[0:45:44] Dus ik zou zeggen, voorzitter, alleen organisaties die een subsidie ontvangen en de staat aanklagen, dat is voor onze SGP wel een doorn in ons vlees.

[0:45:54] Dus mijn vraag is aan de minister, ziet ze kans om specifiek daarop beperkingen in te voeren in de subsidiekader?

[0:46:01] Bijvoorbeeld dat subsidies niet gebruikt mogen worden voor procedures tegen de Nederlandse staat.

[0:46:07] Voorzitter, dan het veelbesproken drempelcriterium.

[0:46:11] Het veelbesproken drempelcriterium.

[0:46:13] De grote subsidieafhankelijkheid

[0:46:14] Dat vinden wij als SGP niet wenselijk.

[0:46:17] Maatschappelijk draagvlak en betrokken en donerende achterbannen maken ontwikkelingsorganisaties juist krachtig.

[0:46:23] Daarom kunnen wij op zich als SGP wel goed meekomen in het verhogen van het drempelcriterium.

[0:46:28] Maar ik heb er wel twee vragen bij.

[0:46:30] Hoe kijkt de regering naar directe of geleidelijke implementatie, zodat organisaties op z'n minst tijd krijgen om zich aan te kunnen passen?

[0:46:37] En worden het drempelcriterium voor Nederlandse organisaties en organisaties in ontwikkelingslanden

[0:46:42] Allebei verhoogd.

[0:46:43] Ik heb dat niet helemaal scherp.

[0:46:45] En dat laatste vind ik wel heel belangrijk voor de draagkracht van lokale organisaties.

[0:46:49] Waar we juist van vragen om zuidelijk leiderschap te versterken.

[0:46:52] En ook lokaal eigenaarschap te stimuleren.

[0:46:56] Nou voorzitter, dat waren mijn vragen.

[0:46:57] En ik zie uit naar de beantwoording.

[0:46:59] Dank u wel.

[0:47:00] Dank u wel meneer Stoffer.

[0:47:02] Ik zie dat u een interruptie heeft van de heer Seder namens de ChristenUnie.

[0:47:05] Ga ik dan vanuit.

[0:47:07] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:47:08] Ik vond dat u een prima betoog had... waarin u ook het belang van de maatschappelijke organisatie naar voren bracht... en ook eigenlijk daar vragen bij stelde.

[0:47:15] U heeft natuurlijk wel voor de begroting gestemd voor buitenlandse handel.

[0:47:20] Daar is veel om te doen geweest.

[0:47:22] Er is ook een amendement van u aangenomen wat een vermindering qua subsidie was.

[0:47:29] Maar ik vraag me af, ook omdat u de BNI-koppeling noemde... waarvan het nog uiterst onzeker is of partijen dat gaan regelen... wat u precies daarvoor heeft teruggekregen om toch te zeggen... ik voel de comfort om hiermee door te gaan.

[0:47:42] Het kan toch niet alleen een onzekere mogelijke wens zijn... dat de BNI-koppeling hersteld zou worden...

[0:47:49] Voorzitter, dank voor de vraag.

[0:47:51] Nee, kijk, we hebben gekeken naar de begroting komend jaar.

[0:47:55] Daar zie je dat een aantal bezuinigingen worden doorgevoerd, maar de grote klap komt pas later.

[0:47:59] Die komt in de jaren na deze begroting.

[0:48:01] Dus we hebben gezegd, nou, op zich hebben we er niks voor teruggekregen.

[0:48:05] De natuurlijke lijn van de SGP is dat wij voor begrotingen stemmen.

[0:48:08] Dat doen we al eigenlijk zo lang als we oud zijn.

[0:48:12] Ik meen dat we ooit in onze historie één keer tegen een defensiebegroting hebben gestemd.

[0:48:16] Dat is in die tijd dat de defensiebegroting helemaal gekild werd.

[0:48:20] Daarna nooit weer.

[0:48:20] Dus ons uitgangspunt is van wij stemmen voor, tenzij het echt niet anders kan.

[0:48:24] Nou, dit heeft hij best tegen aangezeten.

[0:48:27] En ik heb denk ik wel juist, ik weet niet of u erbij was, maar ook bij de interruptie op NSC, ook rond die koppeling aangegeven.

[0:48:33] Ja, dat bedrijfsongeval wat nu voor deze begroting heeft plaatsgevonden, zo noemt NSC hem namelijk, dat moet geen...

[0:48:42] Denken nou die auto die rijden we echt helemaal de vangrail in en in de kreukels en is daarmee gewoon onherstelbaar.

[0:48:49] Dus het wordt steeds moeizamer.

[0:48:51] En afgelopen jaar hebben we er niks van teruggekregen wat ons betreft.

[0:48:53] We hebben sec gekeken naar van kunnen we dit nog dragen of niet.

[0:48:57] De inhoudelijke richting vond ik de goede kant op gaan.

[0:48:59] En we kijken erg uit naar.

[0:49:00] Ook het beleidskader wat de minister naar onze Kamer toe gaat laten komen.

[0:49:04] Wij kijken uit naar wat bij de voorjaarsnooddag speelt.

[0:49:07] En dan zullen we opnieuw kijken volgend jaar of we de begroting steunen of niet.

[0:49:11] Maar ik moet eerlijk zeggen, het wordt wel steeds moeizamer.

[0:49:14] Dit zou wel de tweede kunnen gaan worden die de SGP, voor zover ik na kan gaan in de historie, ooit niet zou kunnen steunen.

[0:49:20] Dus die waarschuwing geef ik hier nogmaals nadrukkelijk af naar het kabinet.

[0:49:24] Maar ook naar de partijen die in dat kabinet de dragende partijen zijn.

[0:49:30] Vervolgvraag van de heer Seder.

[0:49:32] Dank u wel voor de toelichting van de heer Stoffer.

[0:49:34] Het is inderdaad ook een stelzaamheid voor de ChristenUnie.

[0:49:39] We hebben nu twee keer tegen een begroting gestemd.

[0:49:41] Deze was er wel één van.

[0:49:45] Ik hoor u goed dat u zegt, ja, we hebben voorgestemd, we hebben daar niets voor teruggekregen.

[0:49:49] Maar het is ook in de lijn van de traditie dat de SGP ook begrotingen steunt.

[0:49:53] Dus dat begrijp ik en dat respecteer ik ook.

[0:49:57] Maar dat zou ook betekenen dat het beleid doorgaat zoals dat is opgeschreven door mevrouw Klever.

[0:50:02] Betekent dat dat als de BNI-koppeling niet hersteld wordt richting de voorjaarsnota... dat dat voor u een afwegingspunt is om te zeggen dat...

[0:50:12] Dat trekken we dan niet, want als hij niet hersteld wordt... en de koers gaat gewoon verder, dan is er op zich geen wijziging... ten opzichte van de vastgestelde begroting afgelopen jaar.

[0:50:20] Dus dan vraag ik me toch af welke motivatie u dan zou hebben... om dan wel tegen een begroting eventueel te stemmen.

[0:50:27] Deerstoffer.

[0:50:28] Voorzitter, dit spelen wat ons betreft op zijn minst twee criteria.

[0:50:32] Dat is één, die koppeling.

[0:50:37] Dat is de ene kant.

[0:50:37] Maar wat misschien zeker zo'n nadrukkelijk weegt... is ook de tegenhoudelijke koers die gevaren wordt.

[0:50:42] En op zich hadden wij bij de woorden...

[0:50:45] die we tot nu toe hebben gehoord uit dit kabinet, dat we denken, nou, dit gaat meer op voedsel, op waterkwaliteit, watermanagement, op agrarische sector enzovoort.

[0:50:54] Ja, als het die koers opgaat, en niet wat ik altijd maar noem, ja, hij zit naast me, dus ik hoop niet dat ik een klap krijg, maar het progressief liberale geluid van D66, om dat ook als exportproduct naar het buitenland te brengen,

[0:51:05] Kijk, als dat er een stuk afgaat en het gewoon op die terreinen komt waar ik zelf nogal... Ja, ik zie twee mensen daar zitten die me een beetje moeizaam aankijken nu, maar dat mag schuren in de politiek.

[0:51:18] Maar als dat er ook inhoudelijk afgaat, dat is voor ons ook wel een heel sterk criterium wat ook kan helpen om wel anders naar deze begroting te kijken.

[0:51:26] Dus het is op inhoud en op geld, zeg ik daar nadrukkelijk bij.

[0:51:30] Dank u wel.

[0:51:31] Dan zie ik geen verdere vervolgvragen en dan heet ik de heer Maminga van harte welkom.

[0:51:35] We hebben zijn aanwezigheid al aangekondigd, maar hij is ook meteen aan het woord namens D66 uiteraard.

[0:51:41] Dank u wel, voorzitter.

[0:51:42] Met 2,4 miljard zet dit kabinet het mes in de steun aan de allerarmste in deze wereld.

[0:51:49] En hoewel bij iedere bezuiniging nauwkeurig in kaart wordt gebracht wat de gevolgen zijn, sluit het kabinet hier de ogen.

[0:51:57] Onbehoorlijk bestuur.

[0:51:58] Wat de aller

[0:51:59] kwetsbaarste keihard raakt.

[0:52:02] Het Verenigd Koninkrijk heeft de gevolgen van ongeveer 1 miljard aan bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking wel doorgerekend.

[0:52:09] De resultaten zijn huiveringwekkend.

[0:00:00] 350.000 mensen in Ethiopië ontvangen geen broodnodige voedselhulp meer.

[0:00:00] 185.000 mensen, onveilige abortussen, zullen niet meer worden voorkomen.

[0:00:00] 1500 extra moeders sterven tijdens de geboorte van hun kind.

[0:00:00] 27.000 kinderen in Zuid-Soedan met acute ondervoeding krijgen geen behandeling meer.

[0:00:00] 8.000 gehandicapte kinderen die niet langer worden ondersteund om naar school te gaan.

[0:52:40] En Afghaanse vrouwen en meisjes die behoren tot de meest kwetsbare ter wereld ontvangen nagenoeg geen hulp en ondersteuning meer in het land van de Taliban.

[0:52:49] Dit gaat slechts om de gevolgen van 1 miljard aan bezuinigingen.

[0:52:54] Dit kabinet bezuinigt 2,4 miljard per jaar.

[0:52:58] Dit kabinet heeft niet eens het fatsoen om in kaart te brengen wat de gevolgen van haar 2,4 miljard euro bezuinigingen zijn.

[0:53:05] Daarom zal ik met een voorstel komen om alle bezuinigingen die dit kabinet uitvoert op de aller kwetsbaarste te laten doorrekenen.

[0:53:13] Mijn vragen aan de minister zijn hoeveel mensen en kinderen met acute ondervoeding krijgen straks geen voedselhulp meer?

[0:53:20] Hoeveel onveilige abortussen zullen niet meer worden voorkomen?

[0:53:23] Hoeveel kinderen kunnen er straks niet meer naar school?

[0:53:27] Kortom, weet de minister zelf wel waar ze mee bezig is en wat de gevolgen zijn van de keuzes van dit kabinet.

[0:53:34] Voorzitter, als ik dan inzoom op de kettingzaag die in het maatschappelijk middenveld wordt gezet, overheerst ook hier vaagheid, wanorde en slecht bestuur.

[0:53:43] Maatschappelijke organisaties maken zich grote zorgen en krijgen geen enkele duidelijkheid over de toekomst van het harde werken wat zij doen voor de aller kwetsbaarste op aarde.

[0:53:52] En het werk wat zij doen om de democratie, welvaart en veiligheid wereldwijd te versterken.

[0:53:58] Ze maken zich zorgen over het nieuwe subsidiekader, of het wel of niet op tijd zal liggen.

[0:54:03] En hoeveel er uiteindelijk van het subsidiekader overblijft.

[0:54:08] Kan de minister deze zorgen wegnemen?

[0:54:11] D66 zal niet accepteren dat het maatschappelijk middenveld nog verder wordt uitgeknepen en in onverzichtbaarheid.

[0:54:16] Zekerheid wordt achtergelaten.

[0:54:18] Daarom komen we met een voorstel om zeker te stellen dat het nieuwe subsidiekader op tijd klaar zal zijn en met een voorstel om zeker te stellen dat er niet 390 miljoen, maar 565 miljoen beschikbaar blijft voor het maatschappelijk middenveld.

[0:54:32] Voorzitter, dan UNRWA.

[0:54:33] Deze minister weigert de broodnodige steun aan UNRWA uit te betalen.

[0:54:37] Twee miljoen mensen zijn nog steeds afhankelijk van voedselvoorziening door UNRWA.

[0:54:41] Ondertussen gaat Israël door met het verbod op UNRWA en daarmee het verbod op de grootste leverancier van humanitaire hulp en stabiliteit in de regio.

[0:54:50] Mede dankzij het afbouwen van de steun van Nederland aan UNRWA dreigt zij eind deze maand de salaris van haar personeel al niet meer te kunnen betalen.

[0:54:59] Heeft dit kabinet

[0:55:00] haar veroordeling richting Israël geuit over het verbod op UNRWA.

[0:55:04] Heeft het kabinet zich op de humanitaire gevolgen van de steun aan UNRWA... die dit kabinet wil afbreken?

[0:55:09] Hoeveel mensen vervallen zich straks in hun honger zonder enige vorm van hulp?

[0:55:14] Ziet de minister niet dat, zoals zelfs UNICEF ook al heeft aangegeven... er geen alternatief is voor UNRWA?

[0:55:20] Welke opvolging heeft de minister gegeven aan de motie... waarin de Kamer bij meerderheid heeft geconstateerd... dat het tegenhouden van humanitaire hulp...

[0:55:28] vanuit Oenra directe risico's met zich meebrengt voor hongersnood, voor de bijna 2 miljoen Gazanen en de regering verzoekt om nodige maatregelen te treffen en te nemen om ongehinderd toegang tot humanitaire hulp tot Gaza mogelijk te maken.

[0:55:42] Tot slot, de situatie in Oost-Congo zou de minister met ons willen delen wat er de laatste humanitaire situatie al daar is, ook wat betreft de veiligheid van de medewerkers en de ambassades.

[0:55:52] Dank u wel.

[0:55:53] Dank u wel, meneer Bamenga.

[0:55:54] En voor uw laatste twee punten.

[0:55:56] Ik wil u wel wijzen dat dit een debat is.

[0:55:57] Echt specifiek over de beleidsbrief maatschappelijk middenveld.

[0:56:00] Dus ik kijk even naar de minister.

[0:56:01] Het zou mooi zijn als ze het kan beantwoorden.

[0:56:02] Maar als dat niet lukt, dan zou ik toch willen zeggen dat dat misschien op een later moment kan.

[0:56:06] Ik wil in ieder geval alle leden attenderen dat er vrijdag ook een schriftelijke overleg is.

[0:56:12] Over het bredere thema van ontwikkelingshulp.

[0:56:14] Dus dan kunt u het altijd nog daar stellen.

[0:56:15] Maar goed, wellicht kan de minister daar al wel kort zo zeggen.

[0:56:18] Dan, met de goedvinden van mevrouw Dobbe, kijk even naar haar.

[0:56:21] Want zij is al door haar interrupties heen om dan eventjes, als ik de inbreng doe, even voor te zitten.

[0:56:25] Ik heb hier een lijstje, die laat ik even naar u toe gaan, waar ik bijgehouden heb hoeveel interrupties iedereen nog heeft en heeft gehad.

[0:56:30] Dan kunt u dat ook doen.

[0:56:32] Ik ben wel een strenge voorzitter, voorzitter, maar vooruit.

[0:56:35] Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Komiga voor haar inbreng.

[0:56:40] Dank u wel, voorzitter.

[0:56:42] Het blijft enigszins ongemakkelijk om dit debat op dit moment te voeren.

[0:56:45] Want het valt te prijzen dat de minister snel duidelijkheid wil geven aan al die organisaties die afhankelijk zijn van dit subsidiekader.

[0:56:51] Maar ik blijf het wel lastig vinden dat haar brede inzet nog niet bekend is.

[0:56:56] Want voor de VVD is het wel belangrijk om ook het hele plaatje te kennen.

[0:57:00] In de planningsbrief heb ik gelezen dat de beleidsbrieven in het eerste kwartaal van 2025 verstuurd zullen worden.

[0:57:06] Maar kan de minister al een preciezere indicatie geven?

[0:57:08] Want dat eerste kwartaal is wel ruim.

[0:57:10] En u ziet aan de discussies, we hebben denk ik echt wel behoefte aan duidelijkheid.

[0:57:14] Daar ben ik vast niet de enige in.

[0:57:16] Maar goed voorzitter, hier zitten we dan.

[0:57:18] De prioriteiten van de VVD zijn helder.

[0:57:20] De focus moet vooral liggen op onderwerpen waar Nederland veel kennis en kunde heeft.

[0:57:24] En op landen waar we daadwerkelijk impact kunnen maken of een belang hebben.

[0:57:27] Naast de in het hoofdlijnenakkoord genoemde prioriteiten, zoals het voorkomen van irregulierde migratie, voedselzekerheid en watermanagement, vindt de VVD het van belang dat we ook aandacht houden voor noodhulp, het beschermen van de rechten van minderheden, vrouwen, LHBTQ+, en gezondheidszorg.

[0:57:41] En voor de VVD betreft hoort daar ook SRGR bij.

[0:57:45] Want we hebben daar ook ontzettend veel kennis.

[0:57:48] Ik heb dat in meerdere debatten al benadrukt en daar tevens ook een motie over ingediend.

[0:57:52] Mijn fractie is dan ook blij om te lezen in de brief dat de mondiale gezondheidszorg, waaronder gezondheid van vrouwen, meisjes en kwetsbare groepen, een prioriteit blijft binnen het WHO-beleid.

[0:58:01] Kan de minister ook bevestigen dat daartoe ook SRGR behoort?

[0:58:07] En voorzitter, het blijft nog wel enigszins ongemakkelijk, ook hier weer, dat er naar een vervolgbrief wordt verwezen over hoe het uitgewerkt wordt.

[0:58:14] Terwijl de gesprekken toch al lang gaande moeten zijn op het departement.

[0:58:17] En ik begin dan toch ook wel een beetje ongeduldig te worden.

[0:58:19] Want wat gaat deze minister nu concreet doen?

[0:58:21] Kan zij niet toch alvast een tipje van de sluier oplichten?

[0:58:24] Waar ze aan denkt, hoe de gesprekken verlopen en welke keuzes zij gaat maken.

[0:58:28] Zeker omdat er veel van deze rechten mondiaal ook in toenemende maat onder de komen te staan.

[0:58:33] Ziet zij deze ontwikkeling ook?

[0:58:34] En hoe kunnen we als Nederland een positieve bijdrage leveren?

[0:58:37] En hoe kijkt zij naar een onderwerp als een vaccinatieprogramma's?

[0:58:40] We zien steeds meer sceptisch... terwijl juist deze programma's een zeer wezenlijke bijdrage leveren... en vaak vele malen effectiever zijn dan andere projecten.

[0:58:47] Bovendien zien we hier veel publiek-private samenwerkingen... zoals onder andere het Gavi-project.

[0:58:52] Gaat dit subsidiekader ook voor dergelijke projecten gelden?

[0:58:56] Of valt dat onder een ander kader?

[0:58:57] En voorzitter...

[0:58:59] De VVD deelt de ambitie van deze minister om de administratieve middenlaag te verkleinen en de subsidies primair in te zetten op de hulp in de landen zelf, in plaats van het vele lobbywerk hier in Den Haag.

[0:59:10] Maar ik blijf nog wel vragen hebben over het verleggen van de focus naar primair lokale organisaties.

[0:59:15] Want wat gaan die doen zonder onze kennis en kunde?

[0:59:18] Daar zitten juist de meerwaarden.

[0:59:20] Of het nou de WUR is, of Rutgers, of het AIDSfonds, maar ook een organisatie als Fairware, die bedrijven helpt.

[0:59:26] In de brief geeft de minister aan dat de Nederlandse internationale organisaties nog steeds betrokken kunnen worden bij de uitvoering en dat de insteek om vooral met lokale organisaties te werken geen hard criterium is.

[0:59:36] Kan zij toelichten hoe de samenwerking tussen Nederlandse en lokale organisaties eruit gaat zien en wat de nieuwe focus concreet voor Nederlandse organisaties betekent?

[0:59:44] Zeker voor de organisaties met specialistische kennis.

[0:59:46] Gaan lokale NGO's dan Nederlandse organisaties inhuren?

[0:59:50] En hoe wordt dit geborgd?

[0:59:51] Moeten zij dan zelf de aanvraag doen?

[0:59:53] En kan het dan ook zo zijn dat lokale organisaties vervolgens buitenlandse NGO's inhuren om de uitvoering te geven aan die plannen?

[1:00:00] Ik snap het idee van de minister, maar ik zie het nog niet echt voor me.

[1:00:04] En kunnen we dan minimaal uitsluiten als lokale NGO's externe expertise willen betrekken, dat we dan minimaal Nederlandse NGO's daarvoor in aanleiding laten komen?

[1:00:14] De VVD zou het dan ook logisch vinden dat Nederlandse NGO's binnen dit subsidiekader blijven vallen, mits ze bijvoorbeeld kunnen aantonen dat ze in een project samenwerken met lokale NGO's.

[1:00:23] Want nogmaals, de VVD snapt wel het idee van meer eigenaarschap, betrokkenheid en rechtstreeks naar de landen waar het om gaat.

[1:00:30] Voorzitter, dan toch nog even over het drempelcriterium.

[1:00:33] Wat voor het nieuwe beleidskader gehanteerd gaat worden.

[1:00:35] Ik begreep vanuit het maatschappelijk middenveld dat er bij het bepalen of een organisatie al dan niet voldoet aan het drempelcriteria, gekeken wordt naar de laatste drie boekjaren van een organisatie.

[1:00:43] En er is sprake van een terugkijkend drempelcriterium.

[1:00:46] Dat lijkt me bij deze koerswijziging echter niet wenselijk.

[1:00:50] Want dan komen we in de situatie dat organisaties die we juist in het verleden hebben gesteund, omdat we ze van grote waarde vonden, nu dreigen af te vallen.

[1:00:57] Is de minister het met mij eens dat dat niet de bedoeling kan zijn?

[1:01:00] Dank u wel, voorzitter.

[1:01:03] Dank u wel, mevrouw Kaminga.

[1:01:04] Dan zag ik allereerst een interruptie van de heer Stoffer.

[1:01:06] Daarna de heer Bamenga.

[1:01:09] Ja, voorzitter.

[1:01:09] Dank.

[1:01:12] Toch even een actualiteit.

[1:01:13] Ik zag vandaag het plan van de VVD om werken er meer op vooruit te laten gaan.

[1:01:17] Dat kunnen we uiteraard waarderen.

[1:01:19] Dat is altijd goed.

[1:01:20] Maar er is ook de dekking.

[1:01:21] En die kwam voor een deel vanuit het budget waar we vandaag over spreken.

[1:01:26] Dus mijn vraag is aan mevrouw Kaminga.

[1:01:28] Heeft de VVD dan ook nagedacht over wat we...

[1:01:32] nog meer niet gaan doen op dit terrein.

[1:01:35] Dank voor de vraag en dank ook dat de heer Stoffer... natuurlijk ons plan voor hardwerkend Nederland aanhaalt.

[1:01:41] Want daar zijn we natuurlijk altijd weer trots op als VVD... dat we hiervoor blijven strijden en juist ook zorgen... dat die belastingbetaler in die hardwerkende Nederland... er een stapje op vooruit gaat.

[1:01:49] Wellicht dat ze dan ook zelf wat geld in hun portemonnee over kunnen houden... en ook dezelfde keuze kunnen maken over welke goede doelen zij steunen.

[1:01:55] Maar voor ons is inderdaad de prioriteit op dit moment... dat we zorgen dat de mensen in Nederland er een stapje op vooruit gaan.

[1:01:59] We hebben gekozen ook voor veiligheid...

[1:02:01] En ja, voor de dekking, u heeft ongetwijfeld ons verkiezingsprogramma nog scherp voor ogen, dus dan moet u eigenlijk deze dekking zich niet verwonderen.

[1:02:08] Want we hebben ook in ons verkiezingsprogramma al gezegd dat wij het heel logisch vinden dat we rond het ODA-dakgemiddelde uitkomen, of OESO-dakgemiddelde moet ik dan zeggen, uitkomen.

[1:02:18] Daar zitten we nog ruim boven, ook met deze extra stap die wij nu zetten, om te zorgen dat die energiebelasting voor iedere Nederlander iets omhoog kan.

[1:02:26] Dus in die zin zou het geen verrassing moeten zijn.

[1:02:31] Dank u wel.

[1:02:32] De heer Stoffer.

[1:02:33] Nou ja, kijk voorzitter.

[1:02:34] Ik kan natuurlijk tot Sint-Jutemis blijven vragen wat we dan precies niet meer doen.

[1:02:38] Maar ik schat in dat ik daar toch niet al te veel antwoord op zal krijgen.

[1:02:41] Toch wel even de politieke realiteit.

[1:02:43] De VVD zit nu 14, 15 jaar in coalities.

[1:02:46] Ze heeft altijd goed gekeken naar meerderheden.

[1:02:49] En we hebben het over geld.

[1:02:50] Dus dat zal ook steun moeten hebben in meer dan wat nu coalitie is.

[1:02:55] Ja, ik ben wel benieuwd waar de VVD die steun vandaan denkt te halen.

[1:02:59] In ieder geval niet bij de SGP, zeg ik er gelijk maar bij.

[1:03:02] Dat vind ik jammer om te horen.

[1:03:05] Want ik dacht juist dat wij in de SGP ook wel een partner zouden vinden voor die hardwerkende Nederlander.

[1:03:08] Om te zorgen dat de belastingen niet omhoog gaan, maar juist laag blijven.

[1:03:12] En wellicht zeker als het om energiebelasting gaat.

[1:03:14] Zelfs een beetje naar beneden gaan.

[1:03:16] Dan hebben wij nog meer plannen in dat voorstel.

[1:03:17] Dat moet ergens gedekt worden.

[1:03:19] Dat ben ik heel met u eens.

[1:03:20] En dan kijken wij over de hele linie.

[1:03:22] En nogmaals, u heeft het al in onze verkiezingsprogramma's kunnen zien.

[1:03:25] Wij zien hier nog die ruimte.

[1:03:27] U vroeg mij nog over die keuzes.

[1:03:28] Ja, nogmaals, wij kiezen voor investeren in defensie.

[1:03:31] Voor ze investeren in defensie.

[1:03:32] En ik denk als we kijken naar de brede problematiek.

[1:03:34] Waar ook dit OS-budget altijd een grote bijdrage aan heeft.

[1:03:37] Gaat het om die stabiliteit en die veiligheid in de wereld.

[1:03:40] In de afgelopen jaren hebben we gewoon echt een tandje te weinig gedaan op die defensie.

[1:03:44] Dus ik ben er trots op dat we nu als VVD met steun van heel veel andere partijen daar dat stapje bij kunnen doen.

[1:03:50] Dus daar ben ik voor.

[1:03:51] En als u dan vraagt waar gaan we dan prioriteren.

[1:03:53] Nogmaals, ik heb net in mijn inbreng gezegd dat wij een aantal kansen zien om echt met nog meer focus meer impact te kunnen maken.

[1:03:59] Dat heb ik ook in de begrotingsbehandeling betoogd.

[1:04:01] Daar is echt nog wel ruimte.

[1:04:03] Want als ik soms zie dat op sommige terreinen we meer dan 300 organisaties actief hebben, dan denk ik dat kan simpeler, dat kan pragmatischer en dat kan effectiever.

[1:04:12] Dus ja, als wij nu die keuze moeten maken, dan kiezen wij voor meer inzet op defensie om ons allemaal veilig te houden.

[1:04:17] Niet alleen Nederland, Europa, maar eigenlijk ook die hele wereld.

[1:04:20] En om te zorgen dat de belastingbetaler ook in zijn portemonnee iets overhoudt.

[1:04:24] Dank u wel.

[1:04:25] En de voorzitter roept op om de antwoorden en de vragen ook vooral kort te houden.

[1:04:28] U bent door uw interrupties heen helaas, een strenge voorzitter.

[1:04:31] De heer Bamenga.

[1:04:38] Dank u wel, voorzitter.

[1:04:40] Ik heb geluisterd naar de bijdrage van mevrouw Kammega.

[1:04:45] En natuurlijk de plannen die gepresenteerd zijn, die heb ik nog niet helemaal kunnen doornemen.

[1:04:49] Maar ik heb wel wat het betekent voor OS in ieder geval wel gezien.

[1:04:54] Mijn vraag is wellicht een andere, tenminste.

[1:04:56] Ik wil kijken, daar waar het gaat om maatschappelijk middenveld... daar wordt flink in gekort.

[1:05:03] Onevenredig hard, wat ons betreft, als D66.

[1:05:08] Maar er is een bandbreedte, 390 miljoen en 565 miljoen.

[1:05:13] Dat is nog niet zeker.

[1:05:15] Ik wil even kijken in hoeverre mevrouw Kammergaan van de VVD bereid is... om eens te kijken naar, nou ja, om daar zo min mogelijk...

[1:05:23] in tekorten.

[1:05:25] Dus om eigenlijk aan de bovenkant te zitten van die bandbreedte, kan ik het steun van mevrouw Kaminga daarin verwachten.

[1:05:32] Mevrouw Kaminga.

[1:05:33] Ja, dank voorzitter.

[1:05:34] En dank ook voor deze vraag van de heer Baminga.

[1:05:36] Want laat ik ook nog eens bevestigen, en ook dat heb ik eerder gezegd, het is niet zo dat de VVD geen toegevoegde waarde ziet in ontwikkelingshulp.

[1:05:44] De VVD ziet ook toegevoegde waarde en heel veel NGO's doen heel goed en heel veel werk.

[1:05:48] Dus het is niet zo dat we zeggen het is allemaal onzin, kan allemaal weg.

[1:05:50] Zeker niet.

[1:05:51] Dat is niet het verhaal waar de VVD voor staat.

[1:05:53] Wij staan voor dat het efficiënter en effectiever kan worden ingezet.

[1:05:56] En met minder overlap met wat we in de VN en de EU al doen.

[1:05:59] Maar dan kom ik bij uw vraag.

[1:06:00] Ik begon eigenlijk mijn betoog een beetje met het ongemak.

[1:06:04] Ik vind het lastig als Kamerlid om te beoordelen of dit een redelijke bezuiniging is... als ik nog niet het brede plaatje weet.

[1:06:12] Ik heb de minister in de begrotingsbehandeling ook horen zeggen...

[1:06:15] op heel veel andere onderwerpen ook gelden zijn waar maatschappelijke organisaties een beroep op kunnen doen.

[1:06:20] Daar zit dat ongemak.

[1:06:21] Dus ik vind om daar nu op vooruit te lopen, vind ik dat ingewikkeld.

[1:06:24] Ik zou graag dat brede plaatje willen wegen.

[1:06:27] En dan vind ik gewoon dat we daar in de Kamer met elkaar naar moeten kijken.

[1:06:29] Want voor ons gaat het erom, hoe zetten we dat geld op de juiste manier in wat er beschikbaar is.

[1:06:37] De heer Baminga.

[1:06:39] Dank voor de reactie.

[1:06:41] Een andere vraag.

[1:06:44] Nou ja, de VVD, zeker als wij het buitenland gaan, volgens mij gaan we dat binnenkort weer doen in Brussel in ieder geval.

[1:06:51] Dat is toch buitenland vooralsnog.

[1:06:53] Dan hoor ik altijd de VVD ook heel trots zeggen, we zijn een liberale partij.

[1:06:58] Nou ja, D66 is ook een liberale partij.

[1:07:02] Een belangrijke principe daarin is gelijkwaardigheid, ook in het beleid gelijkwaardigheid.

[1:07:06] En we zien dus dat dit kabinet gekozen heeft voor ontwikkelingshulp.

[1:07:10] Veel meer een soort beleid waarin wij hier geven en niet op een gelijkwaardig manier wordt samengewerkt met allerlei partijen, ook internationaal.

[1:07:22] Ik ben eigenlijk wel benieuwd...

[1:07:24] hoe de VVD hierin staat.

[1:07:27] Want dit beleid zorgt er toch alleen maar voor... dat mensen juist niet uit die impassen komen... of landen in ieder geval niet voldoende kunnen ontwikkelen... niet duurzaam kunnen ontwikkelen.

[1:07:38] Ik ben benieuwd of de VVD bereid is om samen met D66... het ontwikkelings- en samenwerkingsbeleid zo om te vormen... dat er juist veel meer perspectief komt... met de mensen met wie we samenwerken internationaal.

[1:07:51] Mevrouw Kammingraad.

[1:07:53] Dank u wel.

[1:07:54] Het zeert de heer Baminga dat hij zoveel waarde hecht aan zo'n term.

[1:07:58] Ik heb dat wat minder.

[1:07:59] Voor mij gaat het om wat doen we?

[1:08:00] Welke daden zitten erachter?

[1:08:01] Daar heb ik ook de minister op een aantal punten voor bevraagd.

[1:08:03] We hebben vorige week nog een debat gehad over hoe we die handel kunnen bevorderen.

[1:08:06] Daar zie ik echt die kans in.

[1:08:07] Want de VVD is echt altijd al...

[1:08:09] De beste manier om uit armoede te komen is door werk en een baan.

[1:08:13] En dat is waar volgens mij wij op inzitten, waar de VVD voor pleit, ook in dit kader.

[1:08:16] En heel eerlijk, of je het dan ontwikkelingshulp of ontwikkelingssamenwerking noemt, dat maakt mij niet zoveel uit.

[1:08:21] Er zijn partijen die er heel veel aan hechten, dat laat ik dan vooral bij hen.

[1:08:24] Voor ons gaat het om wat we doen.

[1:08:25] En u kunt op mijn steun rekenen om te kijken waar we de bedrijvigheid kunnen stimuleren, waar we die economie een extra swoen kunnen doen, zodat ze op eigen benen kunnen staan.

[1:08:32] Want uiteindelijk is dat ook in het belang van de landen daar.

[1:08:38] De heer Baminga, de laatste interruptie.

[1:08:41] Het gaat niet zomaar om een term, het gaat uiteindelijk om het resultaat.

[1:08:44] De ene is gericht op het korte termijn, de andere is gericht op de toekomst.

[1:08:47] En daarom is het dus belangrijk om daar op een andere manier, op een duurzame manier vorm te geven.

[1:08:56] Juist als we het hebben over de toekomst is het natuurlijk belangrijk dat wij weten wat voor keuzes we aan het maken zijn.

[1:09:01] En eerder heb ik ook al gezegd, in vergelijking met de Verenigde Koninkrijk, waar ze ook bezuinigd hebben, hebben ze dat heel goed doorberekend.

[1:09:08] Zodat ze met z'n allen hier weten wat daadwerkelijk de consequenties zijn van het beleid.

[1:09:13] Is de VVD bereid om ons voorstel daarin te steunen?

[1:09:17] Om dat daadwerkelijk te doen?

[1:09:19] Om de doorberekening te maken van de gevolgen van dit beleid?

[1:09:23] Mevrouw Kamminga.

[1:09:25] Ja, dat ligt natuurlijk aan hoe dat voorstel is.

[1:09:26] In mijn beleving hebben we ook al een keer zo'n dergelijk verzoek gedaan aan de minister.

[1:09:29] Om inzicht te geven in wat de impact is.

[1:09:31] Want nogmaals, dat lijkt me in de reden liggen dat als je keuzes moet maken, dat je dat breed afweegt.

[1:09:36] En daar horen dit soort dingen ook bij.

[1:09:37] Het ligt er wel een beetje aan de formulering van de motie.

[1:09:40] Of het dan tot tien zuivers achter de comma is en qua timing realistisch is.

[1:09:42] Maar nogmaals, ik ben ook in de beleving dat de minister er eigenlijk al mee bezig is.

[1:09:46] Maar ook dat, je kunt pas de impact van je beleid beoordelen.

[1:09:49] Als het beleid er is en met u, ben ik daar ongeduldig over.

[1:09:52] Wanneer dat beleid komt, zodat we ook daar naar kunnen gaan kijken.

[1:09:56] Dank u wel.

[1:09:56] Dan nu mevrouw Heers en daarna de heer Seder.

[1:09:59] Dank u wel.

[1:10:01] Overigens, de motie is ingediend eerder over het doorrekenen van de effecten.

[1:10:05] Daar heeft de VVD net als de hele coalitie tegen gestemd.

[1:10:08] Het was een volledig door de oppositie gesteunde motie, maar dit even geheel terzijde.

[1:10:12] Ik deel natuurlijk het ongeduld van mevrouw Kaminga over de totale onduidelijkheid... over de concrete invalling van het beleid.

[1:10:18] Dat hebben we ook tijdens het handelsdebat besproken.

[1:10:22] En ik deel ook de inzet van mevrouw Kaminga rondom vrouwenrechten...

[1:10:28] Ik heb een vraag aan mevrouw Kaminga.

[1:10:30] Als vrouwen, vrouwenorganisaties uit het mondiale zuiden, te lijden hebben onder bijvoorbeeld de bescherming van international property rights, omdat ze niet tot medicijnen toegang krijgen.

[1:10:40] Als zij last hebben van economische ontwikkeling waar zij niet bij kunnen, omdat ze geen leefbaar loon krijgen van de bedrijven die investeren in de landen waar zij wonen.

[1:10:50] Is mevrouw Kamingraat met mij eens dat juist de pleiten- en beïnvloedenkant van de samenwerking met die zuidelijke bedrijven voor deze vrouwen, juist de kant van pleiten- en beïnvloedenkant in Nederland en in Brussel en de VN, voor deze vrouwen essentieel is, zodat zij veel meer beschikking krijgen over hun eigen leven, toegang krijgen tot de reticentiële medicijnen, et cetera.

[1:11:14] Mevrouw Kamingraat.

[1:11:17] Ik kijk daar toch iets anders naar dan mevrouw Heers van GroenLinks-PVDA daarnaar kijkt.

[1:11:21] Want volgens mij gaat het ook vooral om waar het startpunt is.

[1:11:24] En ik vind het heel logisch dat als je bijvoorbeeld naar vrouwenrechten kijkt, en dat voorbeeld wordt hier gebruikt,

[1:11:28] Dat wij kijken wat is er nodig in die landen zelf.

[1:11:30] En dat uiteindelijk door dat wij hier in de Kamer met elkaar de prioriteiten vaststellen van wat we als land belangrijk vinden om op in te zetten.

[1:11:38] Daar geven we dan die subsidies op.

[1:11:39] Dat gaat op die thema's.

[1:11:40] Ik vind het ingewikkelder als wij geld gaan geven puur voor het doel.

[1:11:43] En dat zie ik nu te vaak.

[1:11:44] Want u zult net zoals ik, nou ja, u kunt er een week mee vullen om iedereen te ontvangen van welke NGO dus ook.

[1:11:51] Ik zeg niet dat ze geen goed werk verrichten, maar ik vraag me dan wel af, is dat nou waar we als belastingbetaler voor moeten betalen?

[1:11:58] We moeten zorgvuldig zijn met dat geld.

[1:11:59] Wat ik vind, wij zitten hier al om met elkaar die prioriteit te bestellen.

[1:12:02] Ik zeg met u, vrouwenrechten vinden wij belangrijk.

[1:12:05] Dan moet dat het uitgangspunt zijn.

[1:12:07] Dat moet ook de aanvraag zijn om het daarop in te zetten.

[1:12:09] Als vervolgens een onderdeel daar ook van is om te laten zien wat de resultaten is, wat er nog gemist wordt.

[1:12:14] En wat we dan nog extra nodig hebben, kan ik me goed voorstellen.

[1:12:17] Maar om het als doel op zicht te hebben, wat we nu te vaak zien, daarvan denk ik nou, als we onze prioriteiten kiezen, dan zou ik zeggen, laten we dat nou focussen op die hulp die direct nodig is.

[1:12:26] Dank u wel.

[1:12:27] De heer Seder.

[1:12:28] Ja, voorzitter.

[1:12:29] Er is al vaker aangegeven dat ontwikkelingssamenwerking ook goed is voor het bedrijfsleven internationaal.

[1:12:34] En de plannen van de VVD kan niet anders betekenen dat daarmee niet alleen het bedrijfsleven geschaad wordt, maar dat de VVD ook

[1:12:42] coalitieafspraken gaat openbreken.

[1:12:44] Dus mijn vraag is, deze pannen worden nu doorgevoerd.

[1:12:47] En mevrouw Kaminga is heel trots op de pannen die gepresenteerd zijn.

[1:12:51] Maar één, wat doet dit?

[1:12:53] Hoe ziet zij, na onderzoek na onderzoek, die aangeeft dat dit ook het bedrijfsleven schaadt?

[1:12:59] En wanneer gaat u het coalitieakkoord dan opbreken?

[1:13:01] En wat betekent dat voor de voorgenomen plannen van minister Klever?

[1:13:07] Dank u wel, mevrouw Kaminga.

[1:13:09] Ja, ik zie niet zozeer in de koppeling die de heer Seder maakt met het opbreken van de coalitieakkoord.

[1:13:13] Volgens mij hebben we gewoon een hoofdlijnakkoord waar een basis staat, staan we allemaal achter.

[1:13:17] En volgens mij staat iedere partij vrij om vervolgens zelf te zeggen van nou, wij hebben deze plannen.

[1:13:21] Wij vinden dat het op die manier gedekt wordt en daar gaan we over in gesprek.

[1:13:24] Maar dit is wat wij vinden.

[1:13:26] Dus de relatie met het coalitieakkoord zie ik wat minder.

[1:13:32] En voor het bedrijfsleven laat ik heel helder zijn.

[1:13:35] Ik denk juist dat wij heel veel stappen zetten met dit coalitieakkoord.

[1:13:38] Als u er dan toch over begint.

[1:13:39] Ik wil al die goede maatregelen nog een keer opnoemen.

[1:13:41] Maar ik denk dat we grote stappen doen.

[1:13:43] Sterker nog, we hebben alle zeilen bij moeten zetten.

[1:13:45] Om onhandige moties van de laatste avond voor het vorige gesprek terug te gaan draaien.

[1:13:49] Daar zijn we nu nog mee bezig, juist voor die bedrijven.

[1:13:51] Dus meneer Seder, ik kijk ook met een schuinig een beetje naar u. Want u heeft dat ook mede laten gebeuren.

[1:13:55] Dat zijn we aan het herstellen met deze plannen, met deze coalitie.

[1:13:58] Wij voegen daar nog zaken aan toe.

[1:14:00] En als ik kijk naar dat WHO-beleid.

[1:14:02] moeten we niet vergeten dat er een heel groot deel nog zit op ondersteuning van die handel.

[1:14:06] En ik ben ook blij dat in dit kader daar ook nog steeds ruimte voor is.

[1:14:12] Ja, u bent uw interrupties heen.

[1:14:13] Dus de rest mij alleen nog maar om het voorzitterschap terug te geven aan mevrouw Kammeren.

[1:14:19] Dank u wel.

[1:14:20] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de termijn van de zijde van de Kamer.

[1:14:24] We zijn iets langer dan een uur bezig geweest.

[1:14:26] We zijn ook met veel dus met excuus daarvoor.

[1:14:28] Maar ik kijk heel even naar de minister.

[1:14:30] Twintig minuten schorsten, dat is fijn.

[1:14:31] Dat scheelt weer.

[1:14:32] Dan beginnen we om vijf over half weer.

[1:14:34] Ik schors tot vijf over half.

[1:35:58] Heel goed.

[1:35:59] Ik heropen de vergadering, want ik werd er terecht op gewezen dat het al vijf over half was geweest en ook iedereen weer aanwezig was.

[1:36:06] Inclusief de minister, die ik ook het woord ga geven voor de beantwoording.

[1:36:11] Ik attendeer de leden nog op dat we drie interrupties hebben.

[1:36:15] En ook daar nog weer de oproep om het kort te doen, zodat we ook nog aan een tweede termijn toekomen.

[1:36:18] Ik geef de minister het woord.

[1:36:21] Ja, voorzitter, dank u wel.

[1:36:24] Ik wou beginnen met even een korte uiteenzetting van de bezuiniging op dit beleidskader.

[1:36:30] En daarna zal ik de vragen in een aantal blokjes beantwoorden.

[1:36:33] Ik heb er vier bezuinigingen.

[1:36:36] De rol van Nederlandse NGO's en het Tremple-criterium.

[1:36:40] De lokalisering en het blokje SRGR en overig.

[1:36:49] Voorzitter, vandaag bespreken we het nieuwe beleidskader voor de samenwerking met maatschappelijke organisaties.

[1:36:56] Het huidige subsidiekader ter versterking van het maatschappelijk middenveld loopt namelijk eind dit jaar af.

[1:37:02] En met het oog op zorgvuldig bestuur en de wens vanuit de organisaties zelf en uw Kamer om snel duidelijkheid te bieden over dit kader, wil ik de betrokken organisaties en u tijdig informeren.

[1:37:15] En daarom stuurde ik op 11 november een brief aan uw Kamer over de toekomstige samenwerking met maatschappelijke organisaties.

[1:37:23] En even voor de duidelijkheid, het gaat alleen over dit kader.

[1:37:27] Het gaat dus niet over de samenwerking met NGO's op het gebied van bijvoorbeeld humanitair, voedsel, water of migratie.

[1:37:35] Dat zijn andere beleidskaders.

[1:37:36] Dit gaat puur en alleen de versterking maatschappelijke organisaties.

[1:37:41] In de brief van 11 november schets ik de richting voor het nieuwe kader, waarbij twee zaken helder zijn.

[1:37:49] Er is minder geld beschikbaar vanwege de forse bezuinigingen en ik verscherp de inzet op een aantal specifieke instrumenten.

[1:37:57] De keuze voor de instrumenten volgt uit het hoofdlijnakkoord, het regeerprogramma, maar ook de wensen van uw Kamer.

[1:38:05] Ik richt mij op de thema's gezondheid, handel en mensenrechten.

[1:38:10] En nogmaals, dat geldt alleen voor dit kader.

[1:38:12] De andere kaders op het gebied van humanitair voedsel, water, et cetera, vallen buiten dit kader.

[1:38:18] En ik heb uw Kamer goed gehoord qua onderwerpen.

[1:38:22] Op het thema gezondheid ga ik me specifiek richten met instrumenten tegen schadelijke praktijken, zoals vrouwenbesnijdenis en ter bestrijding van HIV-AIDS.

[1:38:33] Op het thema mensenrechten omvat het instrumenten tegen geweld tegen vrouwen en het beschermen van vrouwenrechtenverdedigers, als ook het beschermen van LHBTIQ plus personen en vrijheid van religie.

[1:38:47] En op het derde thema handel worden instrumenten voor vrouwelijke ondernemerschap en voor schone en eerlijke handel uitgewerkt.

[1:38:56] Daar bovenop komt een instrument om particuliere initiatieven te ondersteunen.

[1:39:02] En daarnaast werk ik specifiek op verzoek van uw Kamer ook aan een instrument op vrouwen, vrede en veiligheid.

[1:39:09] Women, peace and security.

[1:39:11] Dit heb ik toegelegd in de Kamerbrief van 22 januari ten behoeve van dit debat.

[1:39:18] Verder zal het nieuwe kader ook op de volgende vier punten gaan verschillen ten opzichte van het huidige kader.

[1:39:25] Ten eerste wordt het nieuwe kader voor de samenwerking met het maatschappelijk middenveld efficiënter.

[1:39:31] Uit de recente IOB-evaluatie van de Nederlandse inzet op seksuele rechten en reproductieve gezondheid en tussentijdse evaluaties van de lopende partnerschappen blijkt dat grote ingewikkelde consortia met allerlei tussenlagen meestal niet efficiënt zijn.

[1:39:50] Ten tweede steunen we in het nieuwe kader vooral de organisaties in de landen zelf.

[1:39:54] Lokaal eigenaarschap staat centraal.

[1:39:58] Onderzoeken van de OESO en het Britse Overseas Development Institute tonen aan dat lokaal geleide projecten beter werken en beter aansluiten bij de behoeften van mensen in die landen.

[1:40:12] Verder wordt het drempelcriterium verhoogd van 25 naar 50 procent niet-BZ-inkomsten.

[1:40:19] NGO's horen draagvlak te hebben in de samenleving.

[1:40:22] Maar op dit moment zijn maatschappelijke organisaties te afhankelijk van BZ-inkomsten.

[1:40:27] En dat vind ik onwenselijk.

[1:40:30] En tot slot wordt in het nieuwe kader meer ingezet op dienstverlening in plaats van lobby.

[1:40:36] Vanuit het vorige kader was dienstverlening slechts beperkt mogelijk, terwijl dit belangrijk is voor effectieve ontwikkelingshulp.

[1:40:44] Daarnaast wordt er in het nieuwe kader geen belastinggeld meer beschikbaar gesteld voor lobby in Nederland.

[1:40:51] Het staat NGO's uiteraard vrij om te lobbyen.

[1:40:54] Ook tegen de Nederlandse overheid.

[1:40:56] Maar niet met het geld van de Nederlandse belastingbetaler.

[1:41:00] En de Europese Commissie heeft recent een vergelijkbaar besluit genomen.

[1:41:05] Verder wil ik nog de volgende kanttekening maken.

[1:41:07] Ik kan u benadrukken dat ik naar de toekomstige rol van Nederlandse en internationale maatschappelijke organisaties kijk en naar situaties waarin maatwerk moet worden toegepast.

[1:41:18] Nederlandse NGO's blijven een rol spelen in het nieuwe kader vanuit hun expertise, maar wel minder dan voorheen.

[1:41:27] En met het op tijd schetsen van deze richting, middels de Kamerbrief van 11 november, worden de betrokken organisaties in staat gesteld om ruim een jaar te gebruiken om programma's op een verantwoorde wijze af te ronden.

[1:41:43] Nou, tot slot wat in de tussentijd sinds de brief is gebeurd, sinds het publiceren van de brief.

[1:41:48] Op 11 en 12 november zijn we in gesprek gegaan met maatschappelijke organisaties uit Nederland en ontwikkelingslanden over die Kamerbrief.

[1:41:56] En er namen zo'n 140 personen deel aan die gesprekken.

[1:42:01] Hiermee verzamelden we de eerste reacties en suggesties voor het nieuwe beleidskader.

[1:42:07] Er is een nieuw projectteam gevormd dat sinds begin december aan de slag is met de uitwerking van de instrumenten onder het nieuwe kader.

[1:42:14] En om maatwerk te kunnen toepassen is begonnen met het in kaart brengen van specifieke situaties en organisaties die hiervoor in aanmerking moeten komen.

[1:42:23] Maar dat vergt ook een gedegen juridische analyse.

[1:42:27] Dit wordt allemaal de komende maanden afgerond, zodat in het voorjaar een brief kan volgen aan uw Kamer met een gedegen uitwerking en zodat rond de zomer er een kader ligt dat in 2026 van start kan gaan.

[1:42:41] Tot slot nog een andere misvatting.

[1:42:45] De NGO's worden voor 30% gefinancierd uit het kadermaatschappelijk middenveld.

[1:42:53] Er is ook nog 70% financiering voor de NGO's.

[1:42:57] Die komt uit andere beleidskaders die nu in dit debat niet besproken worden.

[1:43:05] Dan ga ik over tot de vragen.

[1:43:11] Tot eerste blokje bezuinigingen.

[1:43:13] Zoals gezegd, maatschappelijke organisaties blijven belangrijk voor effectieve ontwikkelingshulp.

[1:43:18] Ten opzichte van het huidige beleidskader bezuinigt het kabinet in deze periode ongeveer 1 miljard euro.

[1:43:25] Voor het nieuwe kader is ongeveer 480 miljoen beschikbaar voor de periode 2026-2030.

[1:43:29] En 70% van de financiering van NGO's verloopt niet via dit kader.

[1:43:43] De heer Seder, die naar een ander debat is denk ik, vroeg mij om... Zegt, OS kan niet zonder samenwerking met maatschappelijke organisaties.

[1:44:02] Met het hoofdlijnakkoord is ervoor gekozen om fors te bezuinigen op mijn begroting voor ontwikkelingshulp.

[0:00:00] 2,4 miljard structureel.

[1:44:10] Die opdracht voer ik natuurlijk uit en daarbij heb ik scherpe keuzes moeten maken.

[1:44:15] Maatschappelijke organisaties blijven van belang voor effectieve ontwikkelingshulp.

[1:44:19] En daarom heb ik ervoor gekozen om middelen beschikbaar te stellen voor een nieuw kader.

[1:44:25] Het is minder, maar er zijn nog steeds middelen.

[1:44:27] En ook buiten het kader zal in de toekomst worden samengewerkt met NGO's.

[1:44:34] De heer Boswijk vroeg investeren in soft power...

[0:00:00] 25% van de ODA-middelen zouden besteed moeten worden via het maatschappelijk middenveld.

[1:44:44] Het nieuwe kader voorziet NGO's, maar voor een klein percentage in hun financiering.

[1:44:49] Slechts 30% gaat via dit kader.

[0:00:00] 70% van de Nederlandse financiering gaat buiten dit beleidskader om... voor samenwerking op bijvoorbeeld het gebied van water- en voedselzekerheid.

[1:45:06] Hoe ODAM-middelen worden ingezet wordt keer op keer bekeken en het is niet vooraf te zeggen welk financieringskanaal het meest effectief en efficiënt is.

[1:45:14] En ik denk ook dat het efficiënter kan door NGO's en ontwikkelingslanden zo direct mogelijk te financieren en daardoor tussenlagen te ontwijken.

[1:45:25] Mevrouw Dobbe en de heer Bamenga vroegen wat we niet meer gaan doen.

[1:45:32] Met het hoofdlijnakkoord is ervoor gekozen om fors te bezuinigen op mijn begroting.

[1:45:36] Die opdracht voer ik uit, die voer ik netjes uit.

[1:45:39] Het nieuwe beleidskader is beperkter van omvang en er komt geen geld meer voor, onder andere lobby in Nederland en internationaal.

[1:45:48] Het kabinet vindt dit onwenselijk en in de EU is recent een vergelijkbaar besluit genomen.

[1:45:53] Grote, ingewikkelde consortia met veel tussenlagen doen we ook niet meer, om efficiëntie en lokaal eigenaarschap nog meer te bevorderen.

[1:46:10] De heer Sede vroeg mij de gevolgen van de bezuinigingen op handel.

[1:46:16] Het kabinet onderkent dat maatschappelijke organisaties... een waardevolle rol kunnen spelen om Nederlandse bedrijven te helpen... bij het inzicht krijgen in hun handelsketen... en te adviseren hoe om te gaan met de risico's voor mens en milieu.

[1:46:29] En daarom is ook in de Kamerbrief aangegeven... dat er een instrument blijft voor dit doel.

[1:46:35] En daarnaast kunnen bedrijven natuurlijk ook zelf doneren... of expertise van maatschappelijke organisaties...

[1:46:44] De heer Bamenga had het over de meest kwetsbare op aarde.

[1:47:06] Ook hier, NGO's blijven inderdaad ook in de toekomst een belangrijke partner voor effectieve ontwikkelingshulp.

[1:47:11] En in het nieuwe beleidskader wil ik graag met hen samenwerken op de thema's gezondheid, handel en mensenrechten.

[1:47:18] Het oude kader eindigt op 31 december van dit jaar.

[1:47:22] Het nieuwe beleidskader begint op 1 januari 2026.

[1:47:26] Er is een indicatief budget van tussen de 390 en 565 miljoen voor dit kader beschikbaar.

[1:47:33] En zoals gezegd is dat zo'n 30% van de financiering die NGO's krijgen vanuit ontwikkelingshulp.

[1:47:42] De heer Stoffer vraagt waarom de bezuinigingen voor het maatschappelijk middenkader zwaarder zijn dan algemene bezuinigingen en waarom.

[1:47:52] Op korte termijn stuur ik de Kamer een brief met hierin meer informatie over de prioriteiten en bezuinigingen zoals we die voor de komende jaren maken.

[1:47:59] De zogenaamde beleidsbrief.

[1:48:01] Hierbij staan onze belangen veiligheid, migratie en handel voorop.

[1:48:06] En het is daarbij de vraag hoe in deze belangen kunnen investeren met ontwikkelingshulp.

[1:48:12] En hierbij zullen we samenwerken met een breed scala aan partners en organisaties.

[1:48:17] En we sturen op resultaat en niet op kanaal.

[1:48:22] De keuzes over de bezuinigingen zal ik binnenkort met de Kamer delen, maar die hebben niet alleen betrekking op het maatschappelijk middenveld.

[1:48:30] Mevrouw Dobbe vraagt naar een analyse over de gevolgen voor mensen en organisaties van deze bezuiniging.

[1:48:38] Op dit moment wordt het nieuwe kader verder uitgewerkt en daarin is er ruimte voor een grote diversiteit aan organisaties.

[1:48:45] En dat er flink bezuinigd moet worden op ontwikkelingshulp is een beslissing geweest van de coalitiepartijen in het hoofdkleine akkoord en die voer ik zorgvuldig uit.

[1:48:53] En dat sommige organisaties daar gevolgen van ondervinden is nu te vermijden.

[1:49:01] De heer Seder vraagt naar verschillende perspectieven om te reflecteren op deze maatregel.

[1:49:08] Ik heb de uitgangspunten in de brief staan van 11 november.

[1:49:12] Het beleid wordt nog uitgewerkt.

[1:49:14] De huidige werkwijze, waarbij overheidsgeld voor ontwikkelingswerk via grote en complexe samenwerkingsverbanden van NGO's wordt uitgegeven, is bureaucratisch en niet altijd efficiënt.

[1:49:24] En daarvoor in de plaats komt een doelmatiger kader met maatschappelijke organisaties.

[1:49:30] Voorzitter, dat was het kopje bezuinigingen.

[1:49:33] Van voor u vervolgd.

[1:49:34] Kijk heel even rond.

[1:49:35] En ik zie in ieder geval mevrouw Dobber namens de SP voor een interruptie.

[1:49:40] Dank u wel.

[1:49:41] Het blokje bezuinigingen.

[1:49:43] Ik dacht hier toch te vragen, ook na de inleiding van de minister... en waarin allerlei prioriteiten worden geschetst... de zaken die de minister belangrijk vindt, lokaal eigenaarschap...

[1:49:57] Tegelijkertijd zien we, als het gaat over bezuinigingen, gigantische bezuinigingen vanuit de Verenigde Staten.

[1:50:01] Dat is vandaag bekend geworden.

[1:50:03] Het zal de minister ook niet verrassen dat dit nu gebeurt, denk ik.

[1:50:07] Dit heeft natuurlijk wel gevolgen voor ook de inzet die Nederland pleegt.

[1:50:11] Dit beleidskader, in ieder geval de uitgangspunten die de minister formuleert, die zijn gedaan voordat die bezuinigingen vanuit de Verenigde Staten bekend werden.

[1:50:19] En ik vroeg mij toch af hoe de minister daarnaar kijkt.

[1:50:22] Betekent het iets voor de introductie die de minister net gaf over de prioriteiten, over de bezuinigingen, et cetera?

[1:50:29] De minister.

[1:50:31] Voorzitter, de VS heeft een besluit genomen om een pauze van 90 dagen op de uitvoering van ontwikkelingshulp in te lassen.

[1:50:39] En dit besluit zal ook de wereldwijde HIV-AIDS-bestrijding bijvoorbeeld raken.

[1:50:44] Ik volg de ontwikkelingen op de voet.

[1:50:46] Ik ben ook in nauw contact met de sector over de mogelijke gevolgen van het besluit.

[1:50:51] maar Nederland blijft zich inzetten u vroeg specifiek naar HIV-AIDS bestrijding volgens mij in uw vragen Nederland blijft zich inzetten voor gezondheid wereldwijd ook voor bestrijding van HIV-AIDS daar hebben we unieke kennis en kunde daarom is het een bouwsteen in het maatschappelijk middenkader maar ook het thema gezondheid wat via een ander kader komt zal ik ook op blijven inzetten maar wat de VS gaat doen het is nou niet zo dat dit kabinet in een keer extra geld kan vrijmaken maar de prioriteiten

[1:51:21] zitten wel onder andere op gezondheid.

[1:51:25] Een vervolgvraag van mevrouw Dobbe.

[1:51:27] Ja, dank u wel.

[1:51:28] Maar ik hoorde minister wel zeggen... we zijn nu aan het kijken of we zijn een kaart aan het brengen... ik weet niet precies de woorden die ze gebruikten... om te kijken wat de gevolgen zijn voor bijvoorbeeld HIV-AIDS van dit besluit.

[1:51:37] En ik vind het toch wel interessant om te weten... hoe verhoudt zich dat dan met de Nederlandse inzet op HIV-AIDS in dit geval...

[1:51:45] Wordt onze inzet daardoor minder doelmatig, minder efficiënt?

[1:51:50] Wat is daarvoor nodig?

[1:51:52] Is er iets nodig om dat gat op te vullen?

[1:51:54] Dus als de minister nu aan het kijken is naar de gevolgen van dat besluit, dan kijkt ze ongetwijfeld ook naar de gevolgen voor haar eigen beleid en de prioriteiten die ze daarin heeft gesteld.

[1:52:02] En zou de minister dan de uitkomsten van het kijken naar die gevolgen van het beleid met ons willen delen?

[1:52:11] Ja, voorzitter, deze vraag is op twee punten te vroeg.

[1:52:14] Ten eerste heeft de VS alleen besloten om een pauze in te lassen van 90 dagen.

[1:52:19] Dus we moeten zien wat ze daarna besluiten.

[1:52:22] En ten tweede ben ik bezig met mijn beleidsbrief en zal daar ook inzet op gezondheidszorg in die beleidsbrief zitten.

[1:52:30] Waar we het nu over hebben is enkel en alleen het maatschappelijk middenkader.

[1:52:33] Daar zit een instrument in.

[1:52:36] Maar dat staat natuurlijk in geen verhouding tot wat we doen op gezondheidszorg zelf.

[1:52:40] Dus de beleidsbrief komt binnenkort naar de Kamer.

[1:52:44] Zeer binnenkort.

[1:52:45] Dan kunnen we daar uitgebreid verder over praten.

[1:52:48] En voor de VS kunnen we ook niet vooruit lopen op wat ze specifiek gaan doen.

[1:52:52] En ik moet ook de verwachtingen een beetje temperen.

[1:52:55] Dat wij als klein land niet het eventueel wegvallen van een grote donor.

[1:53:00] Dat wij dat als klein land zouden kunnen opvullen.

[1:53:05] Het is wel uw laatste interruptie, mevrouw Dobben.

[1:53:07] Ik zag mevrouw Heers ook, dus wellicht... Ik ben een beetje opportunistisch ook, want ik moet vijf minuten weg.

[1:53:12] Het gaat over uw eigen interrupties, mevrouw Dobben.

[1:53:15] Dank u wel en bedankt ook voor het antwoord.

[1:53:19] Het is niet echt een antwoord op mijn vraag natuurlijk.

[1:53:21] Dus daar wil ik de minister toch nog wel naar vragen.

[1:53:25] Om daar eens goed naar te kijken.

[1:53:27] Ik heb eerder ook gevraagd over de gevolgen.

[1:53:29] De gevolgen van de bezuinigingen in kaart te brengen.

[1:53:32] Dat heeft de heer Bamengke ook gedaan.

[1:53:33] Dat hebben we in dit debat gedaan.

[1:53:34] Dat hebben we ook in een vorig debat gedaan.

[1:53:36] En dat doen we niet voor niets, want wij willen weten wat betekent dit nu ook voor de doelen die deze minister ook heeft en die dit kabinet heeft.

[1:53:44] En dan willen we u ook graag helpen om dat op zo'n goede mogelijke manier te doen.

[1:53:47] Maar dat kunnen we alleen maar doen als we ook weten wat de gevolgen zijn.

[1:53:50] En dat betekent dus ook dat wij moeten weten niet alleen wat gaan we wel doen, wat de minister net beantwoordde op mijn vraag, maar ook wat valt er af.

[1:54:00] Dus echt, wat gaan we dan niet meer doen?

[1:54:02] En welke organisaties worden daardoor geraakt?

[1:54:04] Welke landen worden daardoor geraakt?

[1:54:06] Welke doelen worden daardoor geraakt?

[1:54:10] Mijn vraag is, wil de minister dat ook meenemen?

[1:54:15] Ja, voorzitter.

[1:54:17] De opdracht die ik heb gekregen is om fors te bezuinigen.

[1:54:20] En daarom moet ik scherpe keuzes maken.

[1:54:22] En die zullen ongetwijfeld ook gevolgen hebben voor NGO's.

[1:54:25] Zowel in Nederland als in ontwikkelingslanden.

[1:54:28] De contouren van het beleid worden nu verder uitgewerkt.

[1:54:32] En het kader staat straks voor de zomer...

[1:54:36] Voor de zomer 2025 staat er een nieuw beleidskader.

[1:54:40] Dan is het natuurlijk afhankelijk van welke organisaties tenders winnen, aanbestedingen winnen, opdrachten winnen, via ambassades lopen zaken.

[1:54:49] Dus het is ook nu onmogelijk om de gevolgen te schetsen, omdat ik gewoon niet weet welke organisaties uiteindelijk in aanmerking komen.

[1:54:55] En het is natuurlijk wel zo dat het hoofdpunt is het bereiken.

[1:55:00] Wij geven geld uit om beleidsdoelen te bereiken.

[1:55:03] Wij geven geen geld uit om organisaties in stand te houden.

[1:55:07] Dus dat moeten we ook niet vergeten.

[1:55:09] Dan op de vraag van wat gaan we dan niet meer doen.

[1:55:12] Daar kan ik u een voorbeeld van geven.

[1:55:14] Misschien dat dat helpt.

[1:55:16] Binnen dit kader hebben we 42 partnerschappen in 75 landen.

[1:55:21] En wij gaan geen complexe financieringsconstructies meer doen.

[1:55:24] En als ik dan kijk naar bijvoorbeeld één partnerschap, de penvoerder van een consortium, die ontvangt een budget van meer dan 40 miljoen voor vijf jaar.

[1:55:34] Dit budget moet hij dan vervolgens deels doorgeven aan twee andere consortiumleden.

[1:55:39] Dit zijn dan de eerste en de tweede laag, waar administratie en overhead kosten.

[1:55:44] Dat partnerschap financiert activiteiten in meer dan 25 landen, verspreid over meerdere continenten.

[1:55:51] Dus die drie consortiumleden werken rechtstreeks samen met ongeveer 50 maatschappelijke organisaties waar zij weer geld naar overmaken.

[1:55:59] Dat is de derde laag.

[1:56:01] En deze 50 maatschappelijke organisaties... onder andere bestaande ook uit fondsen... zetten vervolgens geld door naar een heleboel... vaak tientallen lokale maatschappelijke organisaties weer.

[1:56:13] En die kunnen vervolgens weer andere lokale organisaties ondersteunen.

[1:56:17] Dat zijn dan de vierde en de vijfde laag.

[1:56:20] En dan hebben we het over 400 tot 500 lokale organisaties... die geld ontvangen uit dit ene strategische partnerschap.

[1:56:27] En elke laag die geld ontvangt...

[1:56:30] Die brengen ook over het kosten met zich mee.

[1:56:33] Veel geld dat dus niet naar de doelgroep gaat.

[1:56:35] En ik denk dus dat dit veel efficiënter kan.

[1:56:37] En dit voorbeeld gaat dan om één van die 42 partnerschappen.

[1:56:42] Dank u wel.

[1:56:42] Dan heb ik mevrouw Heers nog en daarna de heer Stoffer.

[1:56:44] Mevrouw Heers, van links BVDA.

[1:56:48] Mijn vraag gaat over een nog niet door de minister beantwoorde vraag.

[1:56:52] Dus ik weet niet of dit als interruptie geldt.

[1:56:53] Maar ik ga er gewoon een interruptie van maken.

[1:56:56] De minister heeft het uitgebreid over efficiëntie.

[1:56:59] Ik heb haar gevraagd of zij kan aangeven... hoe zij omgaat met de rapporten die zij aanhaalt... om haar analyse over de efficiëntie te ondersteunen.

[1:57:11] Want diezelfde rapporten...

[1:57:12] zeggen dat de Nederlandse strategische samenwerking... die de minister trouwens prachtig net beschreef... juist heel effectief zijn, dus niet efficiënt, maar effectief... om zuidelijke organisaties te bereiken.

[1:57:26] En dat op deze manier zowel haar ministerie als NGO's individueel... resultaten hebben kunnen behalen die zij anders niet had kunnen behalen.

[1:57:35] Dus daar waar de minister iets interpreteert als inefficiency, zeggen...

[1:57:40] expertorganisaties zoals IOB en de OESO... dat juist deze innovatieve benadering van Nederland geprezen wordt... omdat ze effectief zijn.

[1:57:50] Omdat ze de resultaten helpen behalen... die anders niet hadden kunnen worden behaald.

[1:57:54] Dus ik herhaal nogmaals mijn vraag...

[1:57:56] Waarom negeert de minister de constatering uit deze rapporten die zij zelf aanhaalt in haar beleidsbrief?

[1:58:02] En waarom stelt zij een wat mij betreft onbewezen efficiëntie boven de effectiviteit van deze innovatieve partnerschappen?

[1:58:11] Dank u wel.

[1:58:11] En ik verzoek wel een ieder wat korter te houden.

[1:58:14] Ik begrijp het, dus ik verzoek ook een ieder, want we hebben nog een half uur voor het debat en voor de tweede termijn.

[1:58:19] De minister.

[1:58:22] Voorzitter, ik moet bezuinigen.

[1:58:24] En ik heb besloten om op het maatschappelijk middenveld te bezuinigen.

[1:58:29] En onderzoeken van de OESO en het Britse Overseas Development Institute tonen aan dat lokaal geleide projecten beter werken en beter aansluiten bij de behoeften van mensen in die landen.

[1:58:40] Dat heb ik in mijn introductie gezegd.

[1:58:43] Dat volgt uit die onderzoeken.

[1:58:46] En dat heb ik eigenlijk ook aangetoond met dat voorbeeld wat ik gaf.

[1:58:49] Waarbij al die lage organisaties allemaal geld ontvangen.

[1:58:52] Allemaal bureaucratie.

[1:58:53] Dat geld kan veel efficiënter besteed worden.

[1:58:56] En daarom bezuinig ik op deze bureaucratische laag.

[1:58:59] En zorg ik ervoor dat wat we doen efficiënter, veel directer bij de lokale organisaties terechtkomen.

[1:59:07] U heeft geen vervolgvraag voor nu dan, de heer Stoffer, namens de SGP?

[1:59:12] Ja, voorzitter.

[1:59:13] Een planningsvraag.

[1:59:14] Ik hoor de minister meerdere malen spreken over de beleidsbrief.

[1:59:17] We hebben vorig jaar ook over gesproken.

[1:59:19] Ik had telkens de indruk van Q1.

[1:59:20] Dat hoor ik ook een paar keer.

[1:59:21] Maar ik hoor het ook een paar keer voor de zomer.

[1:59:22] Nu hoeft dat elkaar niet te bijten.

[1:59:24] Maar voor de zomer heb ik altijd het idee van de laatste vrijdag voor het zomerreces.

[1:59:30] Dat laatste wil ik niet.

[1:59:30] Dus zouden we misschien een concrete datum kunnen benoemen?

[1:59:34] Dank u wel meneer Stoffer, dat scheelt mij met een interruptie.

[1:59:37] Ja voorzitter, dat is goed dat de heer Stoffer dit vraagt, want er lopen een aantal zaken door elkaar heen.

[1:59:42] De algemene beleidsbrief voor ontwikkelingshulp, die dus echt over alle ontwikkelingshulp gaat, die komt in Q1.

[1:59:48] En we streven er zelfs naar om dat eind februari al naar uw kamer te sturen.

[1:59:52] Dan hebben we nog de uitwerking van het nieuwe kader maatschappelijk middenveld, dus naar aanleiding van...

[1:59:58] De brief die ik 11 november heb gestuurd, dat is het klein onderdeeltje van ontwikkelingshulp, die komt in het voorjaar naar uw Kamer toe.

[2:00:05] En dan hebben we ook nog de uitwerking, de complete uitwerking, zodat ook maatschappelijke organisaties weten waar ze op tendens kunnen reageren en waar ze op kunnen reageren.

[2:00:16] Dat is voor de zomer.

[2:00:18] En dan was de vraag nog, toch niet de laatste vrijdag voor het geses?

[2:00:26] Dat is meer de brief die ook voor de maatschappelijke organisaties van belang is.

[2:00:29] Dan hebben we al uitgebreid over de uitwerking van het kader hier in de Kamer kunnen spreken.

[2:00:34] Dus die toezegging kan ik niet doen.

[2:00:36] In het voorjaar komt de brief over de uitwerking van het nieuwe maatschappelijk middenkader.

[2:00:42] En daarom is dit debat natuurlijk een beetje voortijdig.

[2:00:45] Want ik heb niet heel veel meer dan de brief van 11 november.

[2:00:49] Maar in het voorjaar krijgt u dus meer te horen.

[2:00:54] Mevrouw de Korte, Nieuw Sociaal Contract.

[2:00:56] Dank u wel, voorzitter.

[2:00:58] Ik probeer te begrijpen wat u bedoelt met dat lokaal geleide project.

[2:01:04] Die hebben voorrang en u vertelt allerlei lagen zitten daarboven.

[2:01:08] En toch menen wij, er zijn toch maatschappelijke organisaties nodig... om daar toch structuur in aan te brengen.

[2:01:14] Ik heb aangegeven in mijn betoog dat...

[2:01:18] ook de NGO's nodig zijn om toch enigszins aansturing te geven, de verbinding tussen Nederland en de ontwikkelingslanden te houden.

[2:01:29] Hoe ziet u dan de rol van de NGO's daarin?

[2:01:35] We moeten toch ook niet de hele kennisuitwisseling die we van Nederland naar ontwikkelingslanden hebben helemaal buiten beeld krijgen.

[2:01:46] Dank u wel.

[2:01:46] Het zit denk ik ook al een beetje in het volgende blokje.

[2:01:49] Maar wellicht kunt u daar al op vooruit lopen.

[2:01:51] En dan scheelt dat straks weer.

[2:01:54] Het is een misvatting van mevrouw de Korte dat lokale organisaties niet in staat zouden zijn om hun activiteiten te ontplooien.

[2:02:04] We investeren al tientallen jaren in versterking van maatschappelijke organisaties.

[2:02:09] Hier in Nederland, maar ook lokaal.

[2:02:11] En lokale organisaties in bijvoorbeeld Kenia zijn echt prima in staat om hun werkzaamheden uit te voeren.

[2:02:18] Daar hebben ze echt niet Nederlandse NGO's voor nodig die hun aan het handje nemen.

[2:02:27] Voorzitter, moet ik dan concluderen dat u alle NGO's buiten boord zet?

[2:02:32] Komt er een volledig nieuw financieringssysteem die dus de lokale organisaties moeten aanvragen?

[2:02:40] Ik krijg er nog steeds niet zo'n beeld van hoe dat georganiseerd gaat worden.

[2:02:44] De minister.

[2:02:45] Ja, voorzitter.

[2:02:46] Hoe dat precies uitgewerkt gaat worden, dat volgt dus in de uitwerking van het beleidskader.

[2:02:50] Daarin ga ik uit de doeken doen hoe we dat gaan doen.

[2:02:54] Waarbij veel directer lokale organisaties gefinancierd worden om al die bureaucratische tussenlagen eruit te snijden.

[2:03:02] wordt het geld van de Nederlandse belastingbetaler veel efficiënter besteed.

[2:03:06] Dat betekent niet dat Nederlandse NGO's niet ook in staat kunnen zijn om aanspraak te maken op dit kader.

[2:03:12] Het gaat echt puur om het bereiken van de doelstellingen.

[2:03:15] Daar kunnen Nederlandse NGO's en lokale NGO's kunnen aanspraak maken op dat kader.

[2:03:21] En daarnaast is het zo dat we nu alleen nog maar hebben over 30% van de financiering van de NGO's binnen dit kader.

[0:00:00] 70% van hun financiering loopt via andere beleidskaders.

[2:03:31] Dus het is geen zin dat ik Nederlandse NGO's daarvan af zou willen.

[2:03:39] Vervolgens u betogen en dan waren we aangekomen bij het blokje, dan moet ik het goed zeggen, rol Nederlandse NGO's en drempelcriterium.

[2:03:49] En ik denk dat we ook een aantal onderwerpen al een beetje zijdelings hebben gehad, dus wellicht scheelt dat weer.

[2:03:55] Ja, goed.

[2:03:58] Zoals gezegd, ik ben voorstander van een sterk maatschappelijk middenveld.

[2:04:02] En juist daarom vind ik het belangrijk dat ze draagvlak in de samenleving hebben.

[2:04:07] Op dit moment zijn veel NGO's te afhankelijk van overheidssubsidies.

[2:04:12] Die afhankelijkheid ga ik verminderen door minstens 50% eigen inkomsten te eisen om financiering uit het nieuwe kader te ontvangen.

[2:04:20] En waar nodig zal ik daarbij maatwerk toepassen.

[2:04:23] Bijvoorbeeld voor organisaties met specialistische kennis en expertise.

[2:04:27] En ook komt er geen financiering meer voor lobby in Nederland.

[2:04:35] De heer Ram die vraagt mij... Voor u vervolgt.

[2:04:38] U heeft daar een interruptie op van de heer Seder.

[2:04:41] Ja, voorzitter.

[2:04:41] De minister geeft aan dat zij bereid is maatwerk te leveren op het moment dat er specialistisch...

[2:04:48] kennis is of het om een specialistisch onderwerp gaat.

[2:04:51] Ik vroeg me af hoe dat afwegingskader er dan uitziet.

[2:04:55] Gaat de minister zelf bij elke individuele aanvraag een knoop doorhakken?

[2:05:00] Komt er een afwegingskader waar het ministerie een beslissing over neemt?

[2:05:04] Wordt dit gewoon een van de toetsencriteria bij het aanvragen van een subsidie of het toekennen van gelden?

[2:05:09] Ik zou daar graag wat meer duidelijkheid over willen hebben.

[2:05:11] Dat u denk ik ook wel nauw luistert hoe hiermee wordt omgegaan.

[2:05:16] De minister.

[2:05:19] Ja, voorzitter, dat wordt nu uitgewerkt op dit moment.

[2:05:22] Ik heb op het ministerie een heel projectteam die daaraan werkt.

[2:05:26] En daarbij is het ook zo dat er richtlijnen zijn vanuit de OESO hoe we dat doen.

[2:05:31] Want we zijn natuurlijk niet het enige land dat rechtstreeks of veel meer rechtstreeks met lokale organisaties willen gaan werken.

[2:05:37] Maar zoals gezegd, dat werk ik uit en dat komt in het voorjaar naar uw kamer toe.

[2:05:44] Dank u wel.

[2:05:44] Vervolgt u betoog.

[2:05:48] De heer Ram vraagt naar het drempelcriterium.

[2:05:54] Moeten ook de gelden die via andere NGO's naar de NGO's vloeien... meegeteld worden voor het drempelcriterium, was zijn vraag.

[2:06:03] Het drempelcriterium wat ik wil instellen van 50% gaat over inkomsten... die een organisatie direct of indirect van mijn begroting... van buitenlandse handel en ontwikkelingshulp ontvangt.

[2:06:13] Dus ook wanneer die via een andere NGO lopen.

[2:06:17] Daarover moeten de organisaties transparant zijn bij het indienen van hun voorstellen.

[2:06:22] Dus het antwoord is ja.

[2:06:25] Mevrouw Kaminga vraagt hoe dat dan precies wordt vastgesteld, dat drempelcriterium.

[2:06:30] En of NGO's niet de tijd krijgen om zich aan te passen.

[2:06:36] Nee, ze hebben nu de tijd.

[2:06:39] Dit jaar hebben ze de tijd.

[2:06:40] Het drempelcriterium van 50% geldt direct vanaf het begin van het kader in 2026, wanneer de meerjarige contracten met organisaties worden aangepast.

[2:06:50] En hoe het criterium precies wordt toegepast, bijvoorbeeld hoe lang wordt teruggekeken, dat wordt nog uitgewerkt en komt naar uw Kamer toe.

[2:06:58] Ik neem even het voorzitterschap over.

[2:07:00] Ik heb begrijp dat mevrouw Kamminga een interruptie heeft voor het minister.

[2:07:04] om het overzichtelijk te maken.

[2:07:05] Dank voor de antwoord.

[2:07:06] En ik kijk natuurlijk uit naar die uitwerking.

[2:07:07] Dat blijft natuurlijk een beetje in het rond schuiven.

[2:07:10] En ik snap ook, de minister heeft al eerder gezegd... dat die brieven allemaal pas later kwamen.

[2:07:13] Dus het ligt ook aan de Kamer dat wij het debat nu wilden hebben.

[2:07:14] Dus ik wil dat niet per se allemaal bij de minister leggen.

[2:07:18] Maar waar mijn punt zat over het drempelcriterium... is vooral...

[2:07:21] In het huidige systematiek kijken we drie jaar terug, snap ik ook.

[2:07:24] Omdat het al heel lang stabiel is dat we 35% hanteerden.

[2:07:27] Nu gaan we die drempelwaarden omhoog gooien.

[2:07:29] Dan lijkt het onlogisch om dan ineens... Als je drie jaar terugkijkt, dan komen al die organisaties... die we in het verleden juist heel goed werk vonden doen... worden dan nu eigenlijk gestraft.

[2:07:37] Dus dat zou ik gewoon...

[2:07:39] Ik zou wel een oproep aan de minister willen doen om serieus te kijken hoe we daarmee omgaan.

[2:07:44] Want nogmaals, partijen kunnen niet in een jaar dat afbouwen.

[2:07:47] Want ze hebben die subsidies voor dit jaar nog gekregen.

[2:07:49] Daar zijn ze voortvarend mee aan de slag om dat ook op een goede manier uit te geven.

[2:07:52] Daar ga ik zomaar van uit.

[2:07:54] Maar het is de andere kant.

[2:07:55] Als we dan vervolgens zeggen, de afgelopen drie jaar heb je meer dan 50% gehad.

[2:08:00] Nu krijg je niks meer.

[2:08:01] Dat zou ik niet de uitkomst moeten vinden.

[2:08:03] Dus ik doe nog wel die oproep aan de minister om dat nadrukkelijk bij de uitwerking te betrekken.

[2:08:07] De minister.

[2:08:08] Ja, voorzitter.

[2:08:10] Ik begrijp de zorgen van mevrouw Kaminga op dit punt.

[2:08:13] Dat als we nu het systeem gaan hanteren, dat we drie jaar terugkijken.

[2:08:18] Dat dan organisaties in de problemen komen en geen tijd hebben gehad om zich voor te bereiden.

[2:08:23] Dus ik vind dat toch een goede suggestie van mevrouw Kaminga.

[2:08:26] En ik zal dat meenemen, in ieder geval die zorgen in de uitwerking van het beleid.

[2:08:31] Dank.

[2:08:32] Vervolgens u betogen.

[2:08:32] En dank de heer Ran.

[2:08:43] Mevrouw de Korte vroeg nog iets over de opgebouwde onderlinge relaties.

[2:08:46] Dat is eigenlijk ook wat ze net in de interruptie vroeg.

[2:08:49] Nogmaals, ik zie het niet als mijn taak om vaak grote en complexe consortia in stand te houden.

[2:08:54] Het kabinet wil juist lokaal eigenaarschap vergroten.

[2:08:58] En zich daarom richten de instrumenten onder het nieuwe beleidskader zich vooral op lokale organisaties.

[2:09:04] En er blijft ruimte voor samenwerking met Nederlandse en internationale NGO's.

[2:09:08] Daar waar zij specialistische kennis hebben.

[2:09:14] De heer Stoffer vroeg naar de achterban.

[2:09:18] Maakt een NGO juist krachtig?

[2:09:19] Subsidieafhankelijkheid is niet oké.

[2:09:24] En hij vroeg naar een stapsgewijze invoering van het drempelcriterium.

[2:09:28] Het drempelcriterium geldt voor zowel Nederlandse organisaties als organisaties in ontwikkelingslanden.

[2:09:35] Daar mag je juridisch gezien geen onderscheid tussen maken.

[2:09:38] Dus dat doen we dan ook niet.

[2:09:39] Een stapsgewijze invoering van het drempelcriterium is niet uitvoerbaar.

[2:09:44] Want de contracten met die organisaties worden in het eerste jaar aangegaan voor de hele looptijd van vijf jaar.

[2:09:51] De hele looptijd van het kader.

[2:09:53] Dus dat is praktisch onuitvoerbaar.

[2:09:56] Maar nogmaals, het kabinet blijft oog houden voor maatwerk daar waar dat nodig is.

[2:10:06] Mevrouw Heers en mevrouw Dobbe vroegen hoe ik aankijk tegen het model van de Dutch Diamond.

[2:10:12] Ik waardeer het model van de Dutch Diamond.

[2:10:15] De Dutch Diamond benadering op het terrein van bijvoorbeeld voedselzekerheid wordt voortgezet.

[2:10:20] En ook in de watersector blijven Nederlandse kennisinstellingen en bedrijven belangrijke samenwerkingspartners.

[2:10:27] Zoals ook in het hoofdlijnakkoord van dit kabinet staat.

[2:10:30] Dit past goed in het nieuwe beleid waarin wordt gekeken naar win-win mogelijkheden...

[2:10:34] Met partnerlanden.

[2:10:36] Maar dit valt buiten het kader van versterking maatschappelijk middenveld.

[2:10:45] Mevrouw Hiers vindt het belangrijk dat de stem van het mondiale zuiden gehoord wordt in Nederland en internationaal.

[2:10:52] NGO's vervullen hier een cruciale rol.

[2:10:56] Nou, NGO's mogen en kunnen nog steeds pleiten en beïnvloeden in Nederland en internationaal.

[2:11:02] Ik vind het alleen onwenselijk om dat als overheid te financieren met geld van de belastingbetaler.

[2:11:09] Uit verschillende studies blijkt ook dat de mix van pleitbezorging en dienstverlening de ideale opzet is.

[2:11:15] Zo verschuift in het nieuwe kader het accent naar dienstverlening.

[2:11:18] Maar er blijft ruimte om de dialoog aan te gaan met de lokale overheid en andere invloedrijke partijen in dat land.

[2:11:25] En dat kan ook een

[2:11:26] kritische dialoog zijn.

[2:11:30] Voor u vervolgt.

[2:11:31] Ik zag een hand van mevrouw Hirsch.

[2:11:33] Dames en heren.

[2:11:34] Dank voorzitter.

[2:11:36] Ik hoor een eerder antwoord op mijn vraag over de Dutch Diamond.

[2:11:41] Die benadering blijft u steunen.

[2:11:43] Daar spelen Nederlandse NGO's een belangrijke rol in.

[2:11:45] Onder andere omdat zij wel kunnen pleiten en beïnvloeden.

[2:11:48] En vervolgens krijg ik de opmerking van...

[2:11:53] de minister dat zij de financiering van die activiteit... rondom pleiten en beïnvloeding onwenselijk acht.

[2:12:01] En ik blijf nog steeds zoeken naar de invulling van het woord onwenselijk.

[2:12:06] Onwenselijk kunnen we allemaal alles vinden.

[2:12:08] Ik vraag naar een onderbouwing van die onwenselijkheid.

[2:12:11] Zeker gegeven de kern van de Dutch Diamond... waarin de rol van maatschappelijke organisaties ook een kritische rol is.

[2:12:17] En gegeven het feit dat heel veel bedrijven juist toejuichen...

[2:12:22] dat er NGO's zijn die een kritisch stem kunnen laten horen... omdat dat hun ook steunt in het behalen van de doelen... voor duurzaam ondernemen.

[2:12:30] Dus kan de minister mij uitleggen... wat zij bedoelt, hoe zij invulling geeft... wat haar analyse is.

[2:12:37] Ik weet niet meer hoe ik het moet vragen.

[2:12:39] Maar waarom is dit onwenselijk?

[2:12:42] Dank u wel.

[2:12:43] De minister.

[2:12:46] Voorzitter, als eerste heeft mevrouw Heers het over de Dutch Diamond.

[2:12:50] De Dutch Diamond is een publiek-privaat partnerschap waarin bedrijven, overheid en maatschappelijk middenveld zit.

[2:12:56] Dat is niet enkel lobby vanuit het kaderversterking maatschappelijk middenveld.

[2:13:02] En ik vind het onwenselijk dat vanuit de overheid dat er met overheidsgeld gelobbyd wordt tegen diezelfde Nederlandse overheid.

[2:13:09] Uiteraard mag er gelobbyd worden.

[2:13:11] maar niet met het geld van de belastingbetaler.

[2:13:14] Als je wilt lobbyen en je hebt draagvlak in de samenleving... dan kan je ook je financiering ophalen uit die samenleving.

[2:13:21] En tot slot zegt mevrouw Hiers dat bedrijven ook baat hebben... bij de inzet van het maatschappelijk middenveld.

[2:13:27] Bijvoorbeeld vanwege verduurzaming van de handelsketens.

[2:13:31] Daarom zit er ook een klein instrument in, verduurzaming handelsketens.

[2:13:34] Maar het is ook zo dat bedrijven zelf natuurlijk ook die NGO's kunnen financieren...

[2:13:39] Waarom moet de overheid dat met belastinggeld doen?

[2:13:41] Het staat bedrijven vrij om zelf ook die NGO's in te huren of ze te subsidiëren of op wat voor manier dan ook gebruik te maken van die NGO's.

[2:13:50] Uw laatste interruptie, mevrouw Heersch.

[2:13:51] Ik geef mijn laatste interruptie in de hoop dat de vragen die nog niet beantwoord zijn nog wel beantwoord worden.

[2:13:56] Maar het is een hele interessante invulling van de minister dat zij het onwenselijk acht dat NGO's lobbyen tegen de overheid.

[2:14:06] Je kan namelijk ook zeggen dat deze overheid die doelen heeft op het gebied van mensrecht, die die doelen heeft op het gebied van eerlijk loon,

[2:14:14] Die doelen heeft op het gebied van vrouwenrechten.

[2:14:16] Die doelen heeft op het gebied van duurzaam waterbeheer, op voedselzekerheid.

[2:14:21] De kritische stem van overheden helpt die doelen te bereiken.

[2:14:25] Dus ik snap nog steeds niet waarom de minister blijft beweren dat deze NGO's tegen de Nederlandse overheid.

[2:14:32] De minister.

[2:14:35] Ja, voorzitter, ik moet de bezuiniging doorvoeren van 2,4 miljard op ontwikkelingshulp.

[2:14:40] En daarom heb ik besloten dat ik lobby niet meer financier en dat ik wel inzet op bijvoorbeeld humanitair voedsel en water.

[2:14:49] Ik moet ergens keuzes maken en die keuze is geen lobby tegen de Nederlandse overheid.

[2:14:54] En natuurlijk mag iedereen lobbyen, maar niet met overheidsgeld, niet met geld dat bedoeld is voor ontwikkelingshulp.

[2:15:01] Vervolgens uw betoog.

[2:15:14] De heer Sede had nog een vraag over het drempelcriterium of ik na gesprekken met experts tot andere inzichten ben gekomen.

[2:15:23] Met de verhoging van het drempelcriterium wil ik de onafhankelijkheid van NGO's van de overheidsfinanciering vergroten.

[2:15:30] Ik zal ook met een instrument komen voor de bevordering van mensenrechten en fundamentele vrijheden, waaronder die van vrouwen en religieuze minderheden, zoals ik ook in de brief heb gezegd.

[2:15:40] En hier is ook bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen.

[2:15:42] En hier zijn ook toegang tot de rechtsstaat en bevordering van democratie en veiligheid onderdeel van.

[2:16:00] Mevrouw Dobbe vroeg ook nog naar vrouwen en meisjes en mensenrechtenverdedigers.

[2:16:09] In lijn met de motie Dobbe van juni van vorig jaar met het verzoek om extra maatregelen te nemen om het werk voor vrouwenrechten te beschermen en te ondersteunen wordt er in het nieuwe kader extra aandacht besteed aan het tegengaan van geweld tegen vrouwen en vrouwenrechtenverdedigers.

[2:16:23] Dit instrument wordt uitgewerkt en in het voorjaar komt dat naar de Kamer.

[2:16:27] Het drempelcriterium geldt voor organisaties die een subsidie willen ontvangen en niet voor individuen.

[2:16:37] Organisaties die subsidie ontvangen en de staat aanklagen is problematisch.

[2:16:41] Zijn er mogelijkheden om dit te beperken?

[2:16:43] Ja, dat heb ik eigenlijk al gezegd.

[2:16:45] Het kabinet vindt dat onwenselijk en daarom is er voor lobby in Nederland geen ruimte meer.

[2:16:51] En dan heb ik de vragen voor wat betreft de rol van de Nederlandse NGO's en het Drenpo-criterium gehad.

[2:16:58] Dan kijk ik nog heel even naar de heer Ambel.

[2:16:59] Ik heb nog een interruptie.

[2:17:00] Dan neem ik even de voorzitterschap over.

[2:17:03] Dan geef ik mevrouw Kaminga het woord.

[2:17:06] Ja, dank.

[2:17:06] En toch nog even over dat drempelcriterium.

[2:17:08] En ook die focus op die lokale eigenaarschap.

[2:17:12] Nogmaals, ik kan me daar best heel in te meekomen.

[2:17:15] Maar ik zie het nog steeds niet voor me hoe die dan...

[2:17:18] die aanvraag gaan doen?

[2:17:19] Moeten die dan ook zelf... al die Nederlandse formuliertjes gaan invullen... die we dan hebben?

[2:17:24] Hoe werkt dat?

[2:17:26] En in het verlengen daarvan... ben ik ook wel gevoelig voor een argument... die eerder al werd gedeeld.

[2:17:30] Die hebben waarschijnlijk heel snel... zitten die op meer dan 50% van geld... van de Nederlandse overheid.

[2:17:36] En ik snap de gedachte achter die 50%.

[2:17:38] Nogmaals, de VVD heeft voor een belangrijk deel... dat ook echt in gang gezet, die discussie daarover.

[2:17:42] Dus dat is niet per se waar ik van weg wil.

[2:17:44] Maar ik vind wel dat we moeten kijken naar die impact.

[2:17:46] En hoe gaat dat dan...

[2:17:48] Als ik ergens in, nou ik heb zojuist een gesprek gehad met de ambassadeur van Mozambique tijdens de ambassadeursconferentie in Mozambique ben.

[2:17:56] Ik wil iets doen voor vrouwenrechten of een ander onderwerp wat wel binnen het criterium vast moet ik dan dat maar weten waar ik aanspraak kan maken en die formulietje gaan invullen.

[2:18:04] En moet ik dan ook zelf nog 50% erbij leggen.

[2:18:08] Ja, voorzitter, goed dat mevrouw Kaminga dit vraagt.

[2:18:11] Maar het is natuurlijk ook een wens vanuit haar partij om dat drempelcriterium in te stellen.

[2:18:17] En er is altijd ruimte voor maatwerk, sowieso.

[2:18:19] En zij vraagt van hoe moeten die lokale organisaties dan subsidie aanvragen.

[2:18:23] Nou, dat gebeurt al.

[2:18:24] Er lopen nu al programma's waarbij lokale organisaties subsidie aanvragen.

[2:18:28] Bijvoorbeeld het Voices-programma, het Leading from the South-programma.

[2:18:32] Daarnaast is het ook zo dat ambassades een rol kunnen spelen.

[2:18:34] Er zijn OESO-richtlijnen.

[2:18:36] Het wordt allemaal uitgewerkt.

[2:18:37] En dat komt, daar ben ik weer, in het voorjaar in een brief naar uw kamer.

[2:18:44] Dan geef ik het woord weer terug aan de voorzitter.

[2:18:47] Dank u wel.

[2:18:47] En dan hebben we nog twee kopjes te gaan.

[2:18:50] Localisering en SRGR en overig.

[2:18:54] Daar hebben we nog iets meer dan tien minuten voor.

[2:18:56] Dus ik wil voorstellen dat de minister even de blokjes afmaakt.

[2:18:59] En als er interrupties nog zijn, dat we die dan aan het einde doen.

[2:19:01] De minister.

[2:19:03] Voorzitter, dan begin ik met de lokalisering en werking van het kader.

[2:19:07] Mevrouw Kaminga vraagt wat ik concreet ga doen.

[2:19:10] Nou, dat staat in de Kamerbrief van 11 november.

[2:19:13] Daar staan de instrumenten die ik ga uitwerken.

[2:19:19] De vraag of lokale NGO's wel kennis en kunnen hebben om subsidies aan te vragen heb ik zojuist beantwoord.

[2:19:27] De heer Ram die vraagt naar de PVV vindt dat het huidige kader afgeschaft moet worden.

[2:19:33] Want er gaat belastinggeld naar lobbyclubs die tegen de staat procederen.

[2:19:38] En veel organisaties zoals Oxfam, Novik en Pax ontvangen via andere kanalen al geld.

[2:19:44] Door hier fors in te snijden kunnen we deze subsidies stopzetten.

[2:19:47] Is de minister het daarmee eens?

[2:19:49] Het kabinet vindt het inderdaad onwenselijk dat er belastinggeld gebruikt wordt voor het financieren van lobby in Nederland.

[2:19:55] En daar is dus in het nieuwe beleidskader ook geen ruimte meer voor.

[2:19:59] Maatschappelijke organisaties blijven wel belangrijk voor effectieve ontwikkelingshulp.

[2:20:03] En daarom komt het kabinet wel met een nieuw kader, zij het beperkter in omvang dan het huidige kader.

[2:20:10] De Hiram vroeg ook naar transparantie en openbaarheid van geldstromen naar NGO's en in het Midden-Oosten.

[2:20:19] Het kabinet is transparant over de subsidieverstrekking en we vragen dat ook van onze subsidiepartners.

[2:20:25] Met dit als uitgangspunt wordt een goede verantwoordingssystematiek voor het nieuwe beleidskader uitgewerkt.

[2:20:33] Subsidieontvangers moeten nu ook al voldoen aan specifieke kwaliteitseisen.

[2:20:38] Hieronder valt ook bijvoorbeeld goed risicomanagement

[2:20:41] We zitten daar bovenop.

[2:20:44] Mevrouw de Korte vraagt naar de meerwaarde van maatschappelijke organisaties in het versterken van democratische processen en rechtsstatelijkheid in ontwikkelingslanden.

[2:21:02] Het nieuwe beleidskader kent een aantal instrumenten waarin maatschappelijke organisaties specifiek kunnen inzetten op het respecteren van mensenrechten.

[2:21:11] En daarnaast is het binnen alle instrumenten mogelijk voor lokale maatschappelijke organisaties om de dialoog aan te gaan met lokale overheden en andere invloedrijke partijen.

[2:21:22] En die dialoog kan ook een kritische zijn.

[2:21:30] De heer Boswijk vraagt wanneer is het WPS-instrument klaar?

[2:21:35] Het nieuwe instrument voor vrouwen, vrede en veiligheid wordt momenteel vormgegeven.

[2:21:39] Of de huidige programma's daarin passen is een vraag die ik op dit moment niet kan beantwoorden.

[2:21:43] We maken immers een nieuw instrument.

[2:21:45] En ik verwijs u weer naar de brief in het voorjaar.

[2:21:57] Deze heb ik ook al gehad.

[2:21:59] Mevrouw Hiers vraagt of de minister met lokale organisaties heeft gesproken.

[2:22:03] Is onderzocht wat de gevolgen zijn, bijvoorbeeld rond financiële verantwoording.

[2:22:08] We krijgen zowel schriftelijk als mondeling input van NGO's in Nederland en ook van lokale organisaties.

[2:22:14] Ook met betrekking tot financiële verantwoording.

[2:22:17] En er blijft ruimte voor samenwerking met Nederlandse en internationale NGO's.

[2:22:22] Ook als het gaat over ondersteuning bij financiële verantwoording.

[2:22:27] En er blijft ook ruimte voor pleiten en beïnvloeden lokaal.

[2:22:33] De heer Sede vraagt hoe we expertise en ervaring borgen.

[2:22:38] De overheid kan en wil niet de verantwoordelijkheid nemen... voor de continuïteit van NGO's.

[2:22:43] Dat is hun eigen verantwoordelijkheid.

[2:22:45] Tegelijkertijd blijven NGO's wel een belangrijke partner... voor effectieve ontwikkelingshulp.

[2:22:49] En blijft de financiering beschikbaar voor Nederlandse NGO's... juist op terreinen waar Nederland zich internationaal...

[2:22:56] En van alle Nederlandse financiering aan maatschappelijke organisaties gaat 70% buiten dit beleidskader om.

[2:23:03] En dan gaat het bijvoorbeeld over de thema's water, voedselzekerheid, humanitair.

[2:23:08] Dan heeft de interruptie van de heer Seder.

[2:23:14] Als ik de minister hoor, heeft de minister eigenlijk geen plan.

[2:23:17] Mijn vraag is, hoe wordt de kennis en expertise geborgd... die met het wegvallen van de subsidies en misschien het stoppen van de projecten... hoe dat geborgd kan worden?

[2:23:27] De minister zegt eigenlijk dat aan de organisaties zelf.

[2:23:30] Kan ik hieruit concluderen dat de minister ook niet van plan is om te kijken... of het wenselijk en misschien zelfs noodzakelijk of in het Nederlands blank zou zijn... om die kennis en expertise te borgen?

[2:23:42] Omdat als de minister dit niet doet...

[2:23:46] en kennis en expertise inderdaad verloren gaat, het volgens mij schadelijk is, ook voor de uitgangspunten die Nederland heel waardevol vindt.

[2:23:57] Dus kan ik concluderen dat de minister eigenlijk zegt, hier hebben we geen plan voor, en is hij ook niet bereid om daar iets op te vinden, want vindt ze het niet een redelijk argument dat er wel iets voor te zeggen valt om die kennis en expertise te borgen?

[2:24:08] De minister.

[2:24:11] Voorzitter, het beleidskader maatschappelijk middenveld is 30% van de financiering van de NGO's.

[2:24:16] De overige 70% gaat via de thema's.

[2:24:19] Dat gaat over voedsel, dat gaat over water, dat gaat over humanitair.

[2:24:22] En uiteindelijk gaat het natuurlijk om dat we met het belastinggeld dat we uitgeven, dat we daar beleidsdoelen mee overeind houden.

[2:24:28] En dat gaat niet om het overeind houden van NGO's SEC.

[2:24:33] Maar nogmaals, de NGO's zullen ook onder andere kaders subsidie kunnen aanvragen.

[2:24:39] En zal hun expertise dus ook behouden blijven.

[2:24:42] Maar nogmaals, het gaat uiteindelijk om het halen van de beleidsdoelen.

[2:24:50] Vervolgt u betoog.

[2:24:55] Ja, dat was blokje lokalisering en werking van het kader.

[2:25:00] Dan heb ik nog een laatste blokje.

[2:25:03] SRGR en overig.

[2:25:13] U zet uw microfoon juist uit.

[2:25:15] Oh, sorry.

[2:25:17] Wanneer de beleidsbrief komt, vraagt mevrouw Kaminga.

[2:25:20] We mikken dus op eind februari, zoals ik al gezegd heb.

[2:25:23] Gaat het subsidiekade ook voor vaccinatieprogramma's gelden, vraagt mevrouw Kaminga.

[2:25:28] Nee, is het antwoord.

[2:25:29] Op het terrein van mondiale gezondheid zet het nieuwe kade in...

[2:25:33] Op HIV, AIDS en schadelijke praktijken.

[2:25:35] Niet specifiek op vaccinaties.

[2:25:37] Maar mijn inzet op mondiale gezondheidszorg is breder dan dit kader.

[2:25:41] En binnen die mondiale gezondheidszorg zet ik in op gezondheid van vrouwen, meisjes, kinderen.

[2:25:47] En daar kunnen vaccinatiecampagnes natuurlijk wel een rol spelen.

[2:25:54] Blijft u zich ook inzetten voor SRGR onder uw nieuwe beleid?

[2:25:57] Ook een vraag van mevrouw Kaminga.

[2:26:00] Ik ben blij met de steun van mevrouw Kaminga voor mijn inzet op mondiale gezondheidszorg en SRGR.

[2:26:05] En zoals ik in het twee minuten debat mondiale gezondheid heb toegezegd, is gezondheid van vrouwen en meisjes daar uitdrukkelijk onderdeel van.

[2:26:17] Mevrouw Dobbe vraagt of ik zie wat er in de wereld gebeurt als het gaat om vrouwenrechten en SRGR, zoals toegang tot HIV en AIDS.

[2:26:26] We blijven de ontwikkeling op het vlak van SRGR nauw volgen en vrouwenrechten ook.

[2:26:31] En we bezien wat de gevolgen zijn voor de wereldwijde inzet.

[2:26:35] Ik heb in mijn vorige debat ook de wens van de Tweede Kamer heel duidelijk gehoord.

[2:26:40] En daarom blijft Nederland zich hoe dan ook inzetten voor mondiale gezondheid.

[2:26:44] Inclusief de toegang tot SHR-diensten en bestrijding van HIV-AIDS.

[2:26:48] En vandaar ook dat dat als een instrument is opgenomen.

[2:26:52] Naast instrument voor schadelijke praktijken en geweld tegen vrouwen.

[2:26:55] Dat waren de drie punten waar mevrouw Dobben naar vroeg.

[2:26:59] Dus je kan haar op al die drie punten tegemoet komen.

[2:27:02] Alle drie zijn daar instrumenten in het nieuwe kader voor.

[2:27:07] De heer Bamenga vraagt naar de mogelijke gevolgen van de bezuiniging op veilige abortus.

[2:27:12] Nogmaals, het kabinet blijft zich inzetten voor mondiale gezondheid, inclusief toegang tot veilige abortus.

[2:27:18] Maar ook dat valt weer in een ander kader dan waar we het nu over hebben.

[2:27:24] De heer Seder vraagt een vast percentage.

[2:27:27] Buiten het beleidskade waar we het nu over hebben, financiert Nederland al humanitaire hulp in diverse crisissen met meerjarige flexibele financiering.

[2:27:38] Dat gaat via verschillende kanalen.

[2:27:39] Niet alleen de VN, maar ook het Rode Kruis, de Dutch Relief Alliance en een consortium van 14 Nederlandse NGO's.

[2:27:46] En door deze manier van financieren zijn Nederlandse hulporganisaties in staat om snel te reageren op acute crisis.

[2:27:58] Dan had de heer Ram nog een aantal vragen over subsidiebesluiten, Palestijnse organisaties, ontbindende voorwaarden dat zij de Israëlische staat erkennen en antisemitisme.

[2:28:11] Subsidies aan NGO's moeten voldoen aan de criteria gesteld in de betreffende subsidiekaders.

[2:28:17] En deze criteria moeten bijvoorbeeld doelgebonden zijn, dus gebonden aan het met de subsidie te bereiken resultaat.

[2:28:23] Of je kijkt naar de capaciteit van een maatschappelijke organisatie.

[2:28:27] En daarbij baseer ik mij op de Algemene Wet Bestuursrecht, waarin criteria staan die we kunnen stellen aan maatschappelijke organisaties en subsidiekaders.

[2:28:36] In subsidiekader, sorry.

[2:28:38] De opdrachtverstrekking betreft uitvoering van het Nederlands buitenlands beleid.

[2:28:42] Tegelijkertijd is een onafhankelijk maatschappelijk middenveld ook wel belangrijk voor een democratische rechtsstaat.

[2:28:48] En bij de uitwerking van het nieuwe beleidskader voor onze samenwerking met maatschappelijke organisaties zullen de criteria gelijk zijn voor alle maatschappelijke organisaties die middelen wensen te ontvangen uit het nieuwe beleidskader.

[2:29:03] De heer Stoffer vroeg voedselzekerheid en watermanagement missen in de Kamerbrief.

[2:29:07] Hoe wil de minister daarop meer gaan realiseren en waarom wordt het niet specifiek genoemd?

[2:29:12] Het klopt, de heer Stoffer heeft het hoofdlijnakkoord goed gelezen.

[2:29:15] Het kabinet gaat inzetten op voedselzekerheid en watermanagement.

[2:29:20] Maar dat is buiten dit beleidskader.

[2:29:23] Dat zijn andere beleidskaders.

[2:29:25] In het nieuwe beleidskader voor samenwerking met maatschappelijke organisaties...

[2:29:29] heb ik gekozen om in te zetten op de thema's gezondheid, handel en mensenrechten.

[2:29:33] Ook gehoord de wens vanuit de Kamer hier.

[2:29:37] Maar voedselzekerheid en watermanagement blijven prioriteiten binnen mijn bredere beleid op ontwikkelingshulp.

[2:29:44] En daarvoor zal de Kamerbrief, zoals gezegd, eind februari, daar streven we naar, maar in ieder geval Q1, naar de Kamer gaan.

[2:29:56] Voorzitter, ik heb al mijn vragen beantwoord.

[2:29:59] Dan had ik in ieder geval de heer Seder genoteerd en de heer Ramsey ook nog.

[2:30:02] De heer Seder.

[2:30:03] Voorzitter, over de verdeling van de gelden tussen organisaties zoals de VN en andere, maar ook het maatschappelijk middenveld, vroeg ik...

[2:30:18] of de minister bereid is om een vast percentage te hanteren... hoeveel er naar het maatschappelijk middenveld gaat... bij het verdelen van die gelden.

[2:30:26] De minister heeft de opzomming genoemd van waar het geld naartoe gaat.

[2:30:30] Dat is heel fijn, maar dat was niet mijn vraag.

[2:30:32] Mijn vraag was of zij bereid is om een vast percentage te hanteren... of een minimumpercentage.

[2:30:39] En misschien zou ze daarbij ook wel aan kunnen geven... hoeveel dat percentage nu is.

[2:30:44] Het mag ook schriftelijk, als dat nu niet gelijk kan.

[2:30:46] De minister.

[2:30:49] Voorzitter, zoals de heer Seder weet ga ik fors bezuinigen op ontwikkelingshulp.

[2:30:54] En waar het om gaat uiteindelijk is mijn beleidsdoelen halen.

[2:30:58] En via welk kanaal dat gaat is dan van secundair belang.

[2:31:01] Primair belang is dat ik mijn beleidsdoelen haal.

[2:31:03] Maar het blijft dus een vast percentage dat daar zie ik niet zitten.

[2:31:08] Ik kijk nog even naar de heer Aram namens de PVV.

[2:31:16] Toch twee vragen nog.

[2:31:18] De eerste gaat over de zogenaamde jaarverslagen.

[2:31:22] Uiteraard begrijp ik dat de NGO's en het schap middenveld rapporteren aan het ministerie over hun uitgaven enzovoort.

[2:31:33] Wat bij mijn punt opgaat is dat we gewoon de controlerende taken van de Tweede Kamer, dat wij ook als Tweede Kamer gewoon de jaarverslagen kunnen inzien.

[2:31:40] Dit zijn verenigingen.

[2:31:42] zijn stichtingen die zijn niet onevig aan een publicatieplicht als het gaat om jaarverslagen.

[2:31:47] En ik wil graag dat er in de subsidiekade wordt opgenomen dat de jaarverslagen worden geopenbaard.

[2:31:54] Zullen we het één voor één doen?

[2:31:55] Dan kan de minister hier nu eerst het antwoord op geven.

[2:31:59] Ja, voorzitter, we hebben strenge eisen aan organisaties die subsidie ontvangen van de overheid.

[2:32:05] Zij moeten hun financiële verantwoording aan het ministerie afleggen.

[2:32:10] Daar moeten ze ook een accountantsverklaring over leggen.

[2:32:12] Maar het lijkt mij niet handig om al die zaken naar de Kamer te sturen.

[2:32:17] En mocht de heer Ram daar wat meer over willen weten, dan zijn we natuurlijk altijd bereid om daar een vertrouwelijke briefing over te geven.

[2:32:25] Een tweede interruptie van de heer Ram.

[2:32:27] Ja, dat is wat onbevredigend.

[2:32:28] Ik had graag een andere uitkomst schuld.

[2:32:30] Maar goed, dan ga ik naar een andere vraag die ik hier nog heb.

[2:32:34] Het gaat over de voorwaarden als het gaat om antisemitisme.

[2:32:41] Eén punt wil ik noemen.

[2:32:43] De Europese Commissie heeft in al haar contracten, en die geeft ook gewoon geld aan deze NGO's, in al deze contracten hebben ze opgenomen, dat heet de Strike Anti-Incitement Clauseule,

[2:32:56] die letterlijk stelt dat er geen antisemitisme op kan worden gebruikt.

[2:32:59] Dus de Europese Unie kan dit wel.

[2:33:02] Waarom zou de Nederlandse overheid dan dit ook niet gewoon kunnen?

[2:33:05] Gewoon invoeren dat je geen antisemitisme hebt, het ondersteunen, wat dan ook.

[2:33:09] De minister.

[2:33:11] Ja, voorzitter, dank voor deze toelichting.

[2:33:14] Die antisemitisme passage uit contracten van de Europese Commissie, daar ben ik niet mee bekend.

[2:33:22] Maar we zijn nu bezig met de uitwerking van de beleidskader.

[2:33:25] Dus ik kan daar zeker ook naar kijken of zo'n mogelijkheid ook voor het nieuwe beleidskader van toepassing zou kunnen zijn.

[2:33:31] Dus ik zeg u hierbij toe dat ik daarna ga kijken.

[2:33:36] Dan noteren we die als toezegging.

[2:33:38] Dan zijn we hiermee aan het einde gekomen van de termijn van de zijde van het kabinet.

[2:33:41] Ik kijk even rond of er nog behoefte is aan een tweede termijn.

[2:33:45] Ik zie mensen knikken.

[2:33:46] Mijn verzoek is wel om dat kort te doen.

[2:33:47] In ieder geval niet allemaal nieuwe punten op te brengen.

[2:33:49] Want dan zou ik ook wel willen verwijzen naar het SO wat er nog is aanstaande vrijdag.

[2:33:52] Maar vooral ook de focus op wat er is blijven liggen in dit debat.

[2:33:55] De heer Seder namens de ChristenUnie.

[2:33:57] Voorzitter, dank u wel.

[2:33:59] Het is duidelijk dat de minister en de ChristenUnie het over een aantal punten niet eens zijn.

[2:34:03] Het borgen van expertise lijkt niet de prioriteit van de minister te hebben.

[2:34:08] En als we het hebben ook verborgen dat ook het maatschappelijk middenveld en dat zo'n beleidskeuze, dat je aangeeft juist vanwege het belang van de samenleving, financiering, die er is, om die ook daar waar kansen veel mogelijk via het maatschappelijk middenveld te doen.

[2:34:22] Ja, ook daar lijkt de minister te verschillen van een mening met de ChristenUnie.

[2:34:25] Ik zou daarom ook twee minuten op het pad willen aanvragen, maar ik heb een aantal...

[2:34:33] beleidskeuzes wil bijsturen.

[2:34:35] Dat gaat ook over het beleidskaartje... die nog ingevuld moet worden over hoe maatwerk geleverd zou worden... als het gaat om het drempelcriterium.

[2:34:43] Dus dat zou ik graag willen doen.

[2:34:46] Hoeveel heb ik nog?

[2:34:48] Ik zal het hierbij laten.

[2:34:49] We hebben eigenlijk helemaal geen tijd meer.

[2:34:51] De heer Aram.

[2:34:54] Ik wil de minister bedanken voor de antwoord die ze gegeven heeft.

[2:34:57] Een aantal dingen ben ik tevreden mee.

[2:35:00] Het enige punt wat nog open is, is gewoon de openbaarmaking van die geldstromen.

[2:35:07] Daar wil ik dus ook aansluiten dat ik een twee minuten debat wil aanvragen.

[2:35:11] We noteren het twee minuten debat met als eerste spreker de heer Seder.

[2:35:14] Voor de rest geldt gewoon een andere inschrijving.

[2:35:17] Dus hou dat in de gaten.

[2:35:19] Mevrouw de Korte.

[2:35:20] Dank u wel voorzitter en dank u wel ook voor de minister voor de beantwoording.

[2:35:24] blijft ons niet echt duidelijk wat het nou betekent ten aanzien van de verhouding lokale organisatie en de NGO's.

[2:35:34] Ik denk dat ze vaak niet zonder elkaar kunnen.

[2:35:37] En wat mevrouw Kaminga ook zei, van hoe gaat het met de directe financiering?

[2:35:43] Maar we wachten de brief af, want eigenlijk hebben we over iets gesproken wat er eigenlijk nog niet is.

[2:35:51] Dus we hopen dat die brief gauw naar de Kamer komt.

[2:35:54] Dank u wel.

[2:35:55] Dan tot slot mevrouw Heers.

[2:35:57] Dank u wel en ook dank aan de minister voor de beantwoording van vragen.

[2:36:01] Ik vond de beantwoording zelf relatief onbevredigend.

[2:36:04] Ik had gehoord op een goede onderbouwing van deze radicale wending op basis van alle rapporten die de minister heeft gelezen.

[2:36:10] Die onderbouwing hoor ik niet.

[2:36:13] Juist de rapporten zeggen dat het huidige beleid ontzettend effectief is.

[2:36:16] Dus ik betreur ten zeerste dat er zo'n grote verandering plaatsvindt.

[2:36:22] Ik heb ook grote vraagtekens bij de haalbaarheid van de plannen.

[2:36:26] Zuidelijke organisaties, maatwerk...

[2:36:29] Met een apparaat waar fliks op bezuinigd wordt.

[2:36:33] Zeker op de posten verwachten we in een aantal van de landen... waar juist deze zuidelijke organisaties zich bevinden.

[2:36:38] Daar maak ik me grote zorgen over.

[2:36:40] Want deze organisaties zijn afhankelijk mede van de Nederlandse steun.

[2:36:45] Dus ik zal zeker gebruik maken van het twee minuten debat.

[2:36:47] Ik heb nog één onbeantwoorde vraag die ik toch even beantwoord wil hebben.

[2:36:52] En die vraag was of de minister beseft dat zij kritische stemmen...

[2:36:56] in autocratische regimes alleen via NGO's kan bereiken.

[2:37:00] Omdat de Nederlandse overheid uit diplomatieke overwegingen vaak alleen gezagstrouwe organisaties kan steunen.

[2:37:08] En dat dit wederom het belang illustreert van de effectieve structuren die er bestaan.

[2:37:15] En of zij kan beamen dat ze in ieder geval die lijnen in stand zal houden.

[2:37:22] Dank u wel.

[2:37:22] Dan zie ik ook gelijk de tijd af van mijn tweede termijn.

[2:37:25] Want ik hoor ook dat er een twee minuten debat aankomt.

[2:37:27] Dus wie weet heb ik daar dan nog tijd voor vragen.

[2:37:30] Maar ik kijk even naar de minister of zij nog behoefte heeft voor een...

[2:37:34] Een reflectie of even een schorsingsmoment?

[2:37:37] Ik heb één vraag gehoord van mevrouw Heers, dus die kan ik wel beantwoorden.

[2:37:41] Dat ging of ik mij realiseer dat kritische stemmen in autocratische regimes alleen via NGO's bereikt kunnen worden.

[2:37:48] Ja, dat realiseer ik mij.

[2:37:50] En daarom zorg ik er ook voor dat het geld wat er overblijft ook rechtstreeks of zoveel mogelijk rechtstreeks naar lokale NGO's gaat.

[2:37:57] En ik heb ook een instrument voor mensenrechtenverdedigers specifiek om dat doel te kunnen bereiken.

[2:38:03] Dus volgens mij kom ik hier juist tegemoet aan de wens van mevrouw Heersch.

[2:38:09] Dank u wel.

[2:38:10] Dan rest mij nog te benoemen dat we een toezegging hebben.

[2:38:14] En dat is een toezegging aan de heer Ram.

[2:38:16] Dat minister zegt toe in de uitwerking van beleid en zaken nieuw kader maatschappelijk middenveld goed te kijken.

[2:38:21] O nee, dat is aan mij.

[2:38:21] Excuus.

[2:38:22] De minister zegt toe in de uitwerking van beleid en zaken nieuw maatschappelijk middenveld goed te kijken naar de periode waarop het drempelcriterium wordt gebaseerd.

[2:38:30] En het stellen van eventueel... Punt.

[2:38:33] Ja, sorry.

[2:38:34] Het staat... Excuus.

[2:38:36] Punt.

[2:38:37] En dan de tweede is aan de heer Ram.

[2:38:40] De minister stelt voor in de uitwerking van het nieuwe beleidskader het stellen van eventuele voorwaarden om antisemitisme tegen te gaan betrekken.

[2:38:50] De minister zegt toe in de uitwerking van het beleid in zaak het nieuwe kader maatschappelijk middenvelds.

[2:39:05] Het stellen van eventuele voorwaarden om antisemitisme tegen te gaan te betrekken, beschouwen.

[2:39:11] Onderzoeken.

[2:39:12] Onderzoeken.

[2:39:13] Kijk even naar de heren.

[2:39:14] Die knikt, dan noteren we dat al dus.

[2:39:16] Dank u wel.

[2:39:16] En met executie.

[2:39:17] Ik had een bril op, maar die was kennelijk toe aan vernieuwing, als ik het zo zie.

[2:39:23] Met executie.

[2:39:23] Hiermee zijn we aan het einde gekomen van dit debat.

[2:39:25] Ik dank iedereen voor de aanwezigheid en ook de mensen op de tribune die dat toch weer ruim 2,5 uur volgehouden hebben.

[2:39:31] En ik dank uiteraard ook de leden.

[2:39:32] En ik sluit deze vergadering en zie u allemaal weer bij het 2 minuten debat.